Lý thuyết về sự lựa chọn của

người tiêu dùng

PowerPoint Slides prepared by:

Andreea CHIRITESCU
Eastern Illinois University

1
 HÀNH VI CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG

•Lyù
•HAI thuyeát
•Lyù
•Ñònh löôïng CAÙC •Ñònh phaân
thuyeá tích
H tính
t lôïi baèng
PHAÂ
ích hình hoïc
N
TÍCH 2
 I. LÝ THUYẾT LỢI ÍCH
1. Khái niệm lợi ích
Lợi ích (hữu dụng) là một khái niệm trìu
tượng dùng trong kinh tế học để chỉ sự
thích thú chủ quan, tính hữu ích, hoặc
sự thỏa mãn do tiêu dùng hàng hóa mà
có.

3
 •HAI KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN
TRONG
•LYÙ THUYEÁT LÔÏI ÍCH

•Tổng lợi ích •Lợi ích biên

(TU) (MU)

4
• Tổng lợi ích (TU) – phản ánh tổng thể sự
hài lòng do toàn bộ sự tiêu dùng sản
phẩm mang lại.

5
 •Toaøn theå lôïi ích
ñaït ñöôïc khi tieâu
duøng saûn phaåm
naøo ñoù
•vôùi moät soá
•TOÅNG LÔÏI löôïng nhaát ñònh
ÍCH

•trong moät
khoaûng thôøi gian
xaùc ñònh
6
 LÔÏI ÍCH BIEÂN : laØ lôïi ích taêng theâm
thu ñöôïc nhôø tieâu duøng theâm moät ñôn vò
saûn phaåm.

MU = ∆TU/∆Q

Nếu ∆Q = 1 thì:

MUn+1 = TUn+1  TUn

7
•LÖÏA CHOÏN PHOÁI HÔÏP TIEÂU
DUØNG TOÁI ÖU
•Ngaâ •Gia
•Toái ña hoaù
n ù
lôïi ích
saùch caû

•MUÏC •RAØNG
ÑÍCH BUOÄC
•Löïa
choïn

•PHOÁI HÔÏP TOÁI

8
 SL TU MU
0 0
1 14 14
2 26 12
3 36 10
• SÔÛ 4 44 8
THÍCH 5 50 6
6 54 4
7 56 2
8 56 0
9 54 -2
9
 Quy ước: 1 đơn vị lợi ích = 1 đơn vị tiền tệ
Nguyên tắc tiêu dùng tối ưu: MU = Pa

TU MU

56 14
12
10
TU 8
6
14 4 MU = dd
2
1 2 3 4 5 6 7 8 9 Q -2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Q
10
QUY LUAÄT LÔÏI ÍCH BIEÂN GIAÛM
DAÀN : lôïi ích bieân cuûa nhöõng ñôn vò
saûn phaåm tieâu duøng caøng veà sau
caøng giaûm

11
 2. Đường cầu của cá nhân
Nguyên tắc tiêu dùng tối ưu: MU = Pa
Nếu Pa = 14 Qa = 1
Pa = 12 Qa = 2
.
.
.
Pa = 2 Qa = 7
Pa = 0 Qa = 8
12
 3. Đường cầu của thị trường
Giá Lượng cầu A Lượng cầu B Cầu thị trường
5 1,8 4,2 6
10 1,5 3,5 5
20 1,0 2,0 3
30 0,5 0 0,5
40 0,2 0 0,2
45 0 0 0

Được xây dựng bằng cách tổng hợp theo chiều ngang các đường cầu của các cá nhân
13
 •SUY RA ÑÖÔØNG CAÀU THÒ
TRÖÔØNG TÖØ CAÙC ÑÖÔØNG CAÀU
CAÙ NHAÂN
•P0

•P1

•Q1A Q2A •Q1B •Q1 Q2

•P2
Q2B
•Ñöôøng caàu cuûa A•Ñöôøng caàu •Ñöôøng caàu thị trường
cuûa B
14
 •4. THAËNG DÖ TIEÂU DUØNG
a. Thặng dư tiêu dùng của cá nhân
Giá Là sự chênh lệch giữa giá mà NTD sẵn
• sàng trả cho món hàng vs giá mà anh ta
phải trả
Px = 2
6
• 5 Thặng dư tiêu dùng
của cá nhân
• 4
• 3
P=2
2

•1 2 3 4 5 6 •Soá löôïng
15
Thặng dư tiêu dùng của cá nhân

•Giaù

Thặng dư tiêu dùng

của cá nhân

•P

•d
•Q •Soá löôïng
16
b.Thặng dư tiêu dùng của thị trường
Tổng thặng dư xã hội = TDTD + TDSX
(phúc lợi xã hội)
•Giaù
•SS

•CS •WL = CS + PS
• Pe
•PS
•DD

•Qe •Soá löôïng

17
II. PHÂN TÍCH CÂN BẰNG TIÊU DÙNG
BẰNG HÌNH HỌC

• Các giả định:

• - Tính bắc cầu của sở thích
• - Nhiều được thích hơn ít
• - Người tiêu dùng luôn luôn muốn tối đa
hóa lợi ích trong giới hạn thu nhập

18
Giả sử người tiêu dùng chỉ mua 2 mặt
hàng
là thực phẩm (X) và quần áo (Y)
• Giỏ 1: 20X và 10Y
• Giỏ 2: 15X và 13Y
• Có 3 cách sắp xếp thứ tự ưu tiên các
giỏ hàng:
- Giỏ 1 được ưa thích hơn giỏ 2
- Giỏ 2 được ưa thích hơn giỏ 1
- Hai giỏ được ưa thích giống như nhau
19
 1.Đường bàng quan

Phương án Số lượng sản phẩm

X Y
A 5 30
B 10 18
C 15 13
D 20 10
E 25 8
F 30 7
20
 Y •A Đường bàng quan
•Y1 • •B

•Y2 • •C
∆Y
•Y3 •D •E •F
•Y4 ∆X ••  
•U1

• 0 X1 X2 X3 X4 X

21
Tỷ lệ thay thế biên là tỷ lệ giữa số lượng
hàng Y mà người tiêu dùng sẵn sàng từ
bỏ để có thêm 1 đơn vị hàng X.
MRS = |∆Y/∆X|
MRS: Sự sẵn sàng thay đổi của NTD

22
 MRS
Từ A B: 1X ; 2,4Y
AB 2,4
Đi từ A -> B để có thêm 1 đvị hàng X
NTD sẵn sàng thay đổi 1 đvị hàng Y BC 1
CD 0,6
Từ D E: 1X ; 0,4Y DE 0,4
EF 0,2

23
 Đường bàng quan
• Ba ñaëc ñieåm : •1. Doác xuoáng
veà beân phaûi
Y •A Thể hiện sự đánh đổi hay sự thay thế

•Y1 • •B • 2. Loài veà phía

goác truïc toïa ñoä
•Y2 •C •U3 Thể hiện MRS giảm dần
•D
•Y3 • •U2
•Y4 •E •F •3. Khoâng
•U1
caét nhau
• 0 X1 X2 X3 X4 X

24
 •Tại U: A được ưa thích giống B

•Tại U’: A được ưa thích giống C

• Y •Suy ra B được ưa thích giống

•C C,điều này là trái với giả thiết
•
••B 2, vậy các đường bàng quan
• •A không thể cắt nhau
•U
•U’

•0 X

25
 Mối quan hệ giữa MRS và lợi ích
biên
• ∆TU = MUX.∆X + MUY.∆Y = 0
• MUX/MUY = - ∆Y/∆X = MRS

26
 •MOÄT SOÁ DAÏNG
ÑAËC BIEÄT CUÛA
ÑÖÔØNG ÑAÚNG ÍCH
• Pepsi
•Y •Y

•X
•Coca •X
1. Hàng hóa 2. Hàng hóa
hoàn toàn thay thế hoàn toàn bổ sung 27
 Ai thích hàng nào hơn?

Khoai tây Khoai tây

•Gạo
•Gạo

A – thích gạo hơn B – thích khoai tây hơn

28
Táo Táo
U1 U2 U3
U3
U2
U1

Lê Lê

29
 Nếu một trong hai hàng hóa là
không mong muốn
Thực phẩm Thực phẩm

Khói bụi Giảm khói bụi

30
 •2. ÑÖÔØNG NGAÂN SAÙCH
•PX .X + PY .Y = M
PX.X tiền mua hàng
•HOAËC : X
• P
PY.Y tiền mua hàng • M
X
•Y = •X •+
Y

• PY • PY

31
 •ÑÖÔØNG NGAÂN
SAÙCH •Ñoä doác cuûa
ñöôøng ngaân
•Y
saùch •laø
PX :
•M /PY 
• PY
K Nằm ngoài khả năng thu
nhập

I Chưa sử dụng hết nguồn thu nhập

•X
•M /PX

32
 •ÑÖÔØNG NGAÂN
SAÙCH
Ý nghĩa của độ dốc ĐNS?
Độ dốc của đường ngân sách: Cho biết số
•Y đvị hàng Y mà người tiêu dùng bắt buộc
phải từ bỏ khi mua thêm 1 đvị hàng X
•M /PY

•A ∆Y dY • PX
 tg•= •= =
∆Y •
∆X •
dX • PY
 •B
∆X dy/dx: đạo hàm của Y theo X

•X
•M /PX

33
 •ÑÖÔØNG NGAÂN SAÙCH
DÒCH CHUYEÅN
•Y •Y

•M/PY
•M/PY
PX giảm

PY tăng

•X
•M/PX •X •M/PX

•Thu nhaäp thay ñoåi •Giaù thay ñoåi

34
 •3. PHOÁI HÔÏP TIEÂU DUØNG
TOÁI ÖU
•Y

•A
• x•  Điểm cân bằng
tiêu dùng
• Y1 • •E
• •U3
•x
•C •U2
 •U1

•X1 •X
35
Tính chất điểm cân bằng tiêu
dùng
• Tại E:
Độ dốc đường bàng quan = độ
dốc đường ngân sách
• PX
∆Y/∆X =
• PY
• PX •MUX
= - ∆Y/∆X = MRS =
• PY •MUY

36
 Tính chất điểm cân bằng tiêu dùng

•PX •MUX •MUX •MUY

•= •= MRS •Hay •=
•PY •MUY • PX • PY
• (1) •(2)
•Mở rộng
•MUa •MUb •MUz
•= •= •=
• Pa • Pb • Pz
37
 • M ko đổi
•4. SUY Y •ÑNS2 PY ko dổi

RA •ÑNS1

ÑÖÔØN •  •E1
Đường giá cả
•E2 - tiêu dùng
G CAÀU •Y • 
•Y2 1
•U2
CAÙ •U1
NHAÂN
X1 •X2 •X
TÖØ •Giaù

ÑOÀ •P1
•  •A
THÒ •P2 • •B
CAÂN •d
•X
BAÈNG •X1 •X2 •X 38
 • Y

• Y1 • •E1 •E2
• Y2 • 
•U2
•U1

•X1 X2 •X

•Y2 < Y1  PY.Y giaûm

 PX.X taêng
•PX giaûm  ED >1
39
Đường Engel •Y
Đường thu nhập –
tiêu dùng
•Y2 •  •E2
•Y1 •
•E1
•U2
•U1

•M •X1 •X2 •X

•M2 • •Ñöôøng Engel

•X laø haøng
•M1 •
bình thöôøng
•X1 •X2 •X
40
• Đường thu nhập tiêu dùng là tập hợp
của những điểm cân bằng tiêu dung khi
thu nhập thay đổi (Px, Py ko thay đổi)
• Đường Engel cho biết

41
AÙC ÑOÄNG THAY THEÁ & TAÙC ÑOÄNG THU NHA

•Thu nhaäp danh •Thu nhaäp

nghóa khoâng ñoåi thöïc teá
giaûm
•Giaù saûn phaåm X
taêng •Mua saûn
phaåm thay
•Giaù saûn phaåm theá
thay theá khoâng
ñoåi 42
 Tác động thay thế và tác động thu nhập
Y a. Hàng hóa bình thường
K
* Tác động thay thế:

X1X2 < 0 I
●C
* Tác động thu nhập: ●A
●B
X2X3 < 0 U1
* Tác động tổng:
U2
X1X3 = X1X2 +X2X3< 0 L
X3 X2 I’ X1 K’ X

43
 b. Hàng hóa cấp
Y thấp

K
* Tác động thay thế:
I
X1X2 < 0 ●C
* Tác động thu nhập: ●A U1
X2X3 > 0
●B L
X 1X 3 = X 1X 2 + X 2X 3 < 0
* Tác động tổng: U2
I’ K’
X2 X3 X1 X

44
 Hàng hóa Giffen
Y

* Tác động thay thế: K

I
X1X2 < 0
●C
* Tác động thu nhập: ●A U1
X2X3 > 0
L
X 1X 3 = X 1X 2 + X 2X 3> 0 ●B
* Tác động tổng: U2
X2 X1 X3 I’ K’

45