ANG

PINAGMULAN
NG SANAYSAY
GROUP 1
 1580
- nagsimula ang tinatawag na
sanaysay dahil sa katipunan ng mga
palagay at damdamin ni Michael de
Montaigne isang Pranses na
pinamagatang Essais.
- sa mga nakabasa ng Essais
ipinalagay nila na ang Essais ay
kinapapalooban ng mga pagtatangka,
mga pagsubok at mga pagsisikap ng
mga may-akda.
 1597
- nagsimulang magsulat ng mga sanaysay
si Francisco Bacon na naglalaman ng mga
saloobin at kaisipang punung-puno ng buhay.
Ito ang dahilan upang kilalanin siya bilang “
Ama ng Sanaysay na Nasusulat sa Inlges “.
 1700
- kakaunti lamang ang mga naisulat na sanaysay.
Ngunit maraming naghangad na sundan ang mga
yapak ni Bacon. Isa naritosina:Sir Thomas Izaak
Walton– sumulat ng aklat na pinamagatang The
Compleat Angler. Naging paksa niya ang tungkol
sa pamimingwit at pakikipagkaibigan.
● Sir Thomas Browne- ang paksa niya ay tungkol sa mga
katutubong kaugalian. Ito’y masusi niyang inilarawan sa
Religio Medici at Urn Burial.

● John Dryden- ang kanyang mga opinyon tungkol sa

panitikan at sining ay kinalugdang basahin ng mga nag
papahalaga sa dalawang disiplinang nabanggit.
Itinuturing na pinakamahusay na sanaysay ni Dryden
ang An Essay of Dramatics Poesy.
 1800
– sumigla ang sa pagsulat ng sanaysay
sina Richard Steele, Joseph Addison,
Samuel Johnson, Oliver Smith atb.
 1900
– patuloy na namulaklak ang paglaganap ng
sanaysay.
– bukod sa panitikan at sining naging malaganap
ang paksang panlipunan at panrelihiyon.
– nanaluktok sa panahong ito ang pangalang John
Ruskin, Thomas Henry, Huxley, Matthew Arnold
atb.
 Sa Pransya
- hindi masyadong lumaganap ang sanaysay sa Pransya ang
sinilangang bansa ni Montaigne. Binigyan lang ito ng pansin
noong ika-17 dantaon ang tinuturing na Gintong Panahon ng
Panitikang Pranses.
- ang mga sanaysay na isinulat ni Francois de Rochefoudcauld
tungkol sa mga sawikain ay mananaysay na Pranses. Isa sa
naimpluwensyahan ay si Voltaire.
- noong ika-19 dantaon sumikat ang mga pangalang Sainte
Beauve, Jules Lemaitre, Ferdinand Brunetiere at Anatole France.
 Sa Estados Unidos
- napatunayan ang mga sanaysay ni Washington
Irving sa Sketch Book na nailathala noong 1819 ay katulad ng
mga sanaysay na naisulat ng mga mananaysay na Ingles.
Nagkakaiba lamang sa istilo sa pagkat higit na matimpi ang istilo
ni Irving.
- nakilala rin ang mga sanaysay nina Ralph Waldo Emerson,
John Burroughs, atb. At sino ang hindi nakakikilala kay Edgar
Allan Poe na hindi lamang mahusay sa makata’t manunulat
kundi isa ring institusyon sa larangan ng pagsulat ng sanaysay.
Kinilala ring mahusay na manunulat sa
panahong ito sina Oliver Wendell Holmes at
James Russell.
-lumaganap din sa panahong ito ang dalawang
magasing naglathatla ng mga sanaysay ng
ilang piling manunulat, ang The Atlantic
Monthly at ang Harper’s Magazine.
 Sa Pilipinas
- ang kasaysayan ng sanaysay sa Tagalog bilang sangay ng
panitikan ay nagsimula sa mga isinulat nina Jose Rizal sa
kanyang The Indolence of the Filipino People at ang The
Philippines, A Century Hence
- Marcelo H. del Pilar ang naging patnugot at tagapaglathala
ng La Solidaridad at itinuturing na nanguna sa pangkat ng
mga mapaghimagsik na mananaysay kabilang sina Graciano
Lopez Jaena, Jose Burgos, at Apolinario Mabini.
Sa mga Pilipinong mananaysay na sumulat ng
sa Ingles ay nakilala sa tulong ng The College
Folio at Literary Apprentice ng Unibersidad
ng Pilipinas. Kilalang mahuhusay na
mananaysay sa panahong ito sina I. V. Mallari,
Francisco B. Icasiano, Salvador P. Lopez,atb.
Mga sanaysay sa Tagalog ay pinamulaklakan nina
Pascula Poblete, Lope k. Santos, Julian Cruz
Balmaceda, Inigo Ed. Regalado, atb. Ang
lumaganap sa panahong iyon ang magasing
Liwayway na naglalathala ng maikling kwento at
sanaysay
- bago magkadigma, ang mga sanaysay nina Pedro
S. Dandan, Pablo Bautista ang kinagiliwan ng mga
tao.
Noong 1945 hanggang 1950 nanal
uktok sina
1.Teodoro A. Agoncillo
8.Clodualdo del Mundo
2.Liwayway Arceo
9. Macario Pineda
3. Brigdo C. Batungbakal
10.Alejandro G. Abadilla
4.Genoveva Edroza
11. Narciso G. Reyes
5. Alfredo Enriquiz
12. Vito C. Santos.
6. Pablo Glorioso
7. Epifanio Matute
1950
Marami ding mga katipunan ng sanaysay ang nailimbag
kabilang na dito ang Mga Piling Sanaysay ni Alejandro G.
Abadilla, Sanaysay ni Gemiliano Pineda, Buhat sa Aming
Sulok ni Paraluman Aspillera at Ako’y isang Tinig ni
Genoveva Edroza.
- Sa mga aklat na pampaaralan mayroon na ring mangilan-
ngilan na naglathala ng sanaysay tulad ng Diwang Ginto,
Diwang Kayumanggi at Panitikan sa Mataas na Paaralan
Sa Modernong Panahon
● Naging iba-iba na ang tema ng mga
sanaysay na lumalabas.
● Dahil nag babago ang panahon,
umuunlad ang pagsulat ng sanaysay
bunga na rin ng pagdami ng pwedeng
paksain.
SALAMAT SA
PAKIKINIG