GAZ YIKAYICILAR

GAZ YIKAYICILAR

Gaz yıkayıcı sistemleri endüstriyel egzoz akışlarından bazı partikülleri

ve/veya gazları çıkarmak için kullanılabilen çok çeşitli bir hava kirliliği
kontrol cihazları grubudur.
İlk hava temizleyici, karbondioksiti eski bir denizaltının, havasından
çıkarmak için tasarlandı ve bu görev bugün de kullanılmaya devam
ediyor.
Geleneksel olarak, “Scrubber” terimi, bir gaz akışından istenmeyen
kirleticileri yıkamak için sıvı kullanan kirlilik kontrol cihazlarına atıfta
bulunmaktadır.
Son zamanlarda terim, asit gazlarını “yıkamak” için kirli bir egzoz
akımına kuru bir reaktif veya bulamacı enjekte eden sistemleri tarif
etmek için de kullanılmıştır.
 GAZ YIKAYICILAR

Yıkayıcılar, özellikle asit gazları olmak üzere gaz emisyonlarını kontrol

eden birincil cihazlardan biridir.
Yıkayıcılar ayrıca baca gazı yoğunlaşması ile sıcak gazlardan ısı geri
kazanımı için de kullanılabilir.
Gaz yıkayıcılar, bir dizi endüstriyel işlemde toz, duman ve buğuların
toplanmasına yardımcı olmak için bir sıvının kullanıldığı bir tür ayırma
cihazını ifade eder.
Yıllar içinde geliştirilen ve piyasada bulunan çok sayıda yıkayıcı
tasarımı vardır, ancak temelde aynı prensiple çalışırlar; katı partiküller
genellikle bir gaz akışından, bu akışa bir sıvı, genellikle su püskürtülerek
temizlenebilir.
 GAZ YIKAYICILAR

Tasarımlarına ve çalışma koşullarına bağlı olarak, partikül yıkayıcılar,

su spreyinin damlacıkları tarafından yakalanan ve yıkayıcı tarafından
bulamaç şeklinde uzaklaştırılan ince veya kaba partikülleri toplamak
için uyarlanabilir.
Sıvı tarafından partikül hapsedilmesinin baskın mekanizması atalet
birikimi gibi görünmektedir.
 GAZ YIKAYICILAR

Akış hattı kesmesi, yıkayıcılarda karşılaşılan boyutlardaki sıvı

damlacıkları tarafından daha ince toz partiküllerinin toplanmasında
sadece küçük bir mekanizmadır.
Esas endişe kaynağı olan 0,1 µm'den büyük partiküller için difüzyonun
nispeten küçük bir mekanizma olduğu belirtilmektedir.
Yıkayıcılar normalde siklonlardan daha verimli olmalarına rağmen,
katıları kuru yerine ıslak olarak toplama dezavantajına sahiptirler.
Bu özellik kabul edilemezse veya işleme nedenleriyle pratik değilse,
katılar sıvıdan ayrılmalıdır.
Bu şekilde, gaz-katı toplama problemi yerini katı-sıvı ayrıştırma
zorluğuna bırakacaktır.
 GAZ YIKAYICILAR

Yıkayıcılar olarak da adlandırılan ıslak toplayıcılar, bir dizi endüstriyel

işlemde tozların, dumanların ve sislerin toplanmasına yardımcı olmak
için bir sıvının kullanıldığı bir tür ayırma cihazını ifade eder.
Yıllar içinde geliştirilen ve piyasada bulunan çok sayıda yıkayıcı
tasarımı vardır, ancak temelde aynı prensiple çalışırlar; katı partiküller
genellikle bir gaz akışından, bu akışa bir sıvı, genellikle su püskürtülerek
temizlenebilir.
Tasarımlarına ve çalışma koşullarına bağlı olarak, partikül yıkayıcılar,
su spreyinin damlacıkları tarafından yakalanan ve yıkayıcı tarafından
bulamaç şeklinde uzaklaştırılan ince veya kaba partikülleri toplamak
için uyarlanabilir.
Sıvı tarafından partikül hapsedilmesinin baskın mekanizması atalet
birikimi gibi görünmektedir.
 GAZ YIKAYICILAR

Akış hattı durdurması, yıkayıcılarda karşılaşılan boyutlardaki sıvı

damlacıkları tarafından daha ince toz partiküllerinin toplanmasında
sadece küçük bir mekanizmadır.
Esas endişe kaynağı olan 0,1 µm'den büyük partiküller için difüzyonun
nispeten küçük bir mekanizma olduğu belirtilmektedir.
Yıkayıcılar normalde siklonlardan daha verimli olmalarına rağmen,
katıları kuru yerine ıslak olarak toplama dezavantajına sahiptirler.
Bu özellik kabul edilemezse veya işleme nedenleriyle pratik değilse,
katılar sıvıdan ayrılmalıdır.
Bu şekilde, gaz-katı toplama problemi yerini katı-sıvı ayırma zorluğuna
bırakacaktır.
 GAZ YIKAYICILAR

TABLO 10.6 Bazı Tozlar için Kek Direnci Faktörleri

 PROSESİN TANIMI
Fırçalamada baskın ayırma mekanizması, yoğunluğu sıvınınkinden
nispeten daha yüksek olan bir partikülün ataletinden kaynaklanan
darbedir.
Bu şekilde, partikül ve sıvı damlacığı arasındaki bağıl hız önemli bir
faktördür ve proses hem partikülün hem de damlacığın çarpma
noktasına göre hızlanmasına bağlı olabilir.
Proses, partikülün damlacıkla birlikte çökmesi için damlacık hızının
değiştirilmesiyle kontrol edilebilir.
Yıkayıcıların verimliliği normalde, alıcı gövdenin öngörülen alanı
tarafından belirlenen bir gaz hacminden toplanan partiküllerin oranı
olarak ifade edilir.
Bunu başarmak için, bir ayırma sayısı Se, şu şekilde tanımlanabilir
 PROSESİN TANIMI

Burada
Ut : Stokes terminal hızı,
V0 : Ortalama gaz hızı,
gL : Yerel yerçekimi ivmesi ve
Db : Sıvı damlacık çapıdır.
Ayırma verimliliği ɳ, Şekil 10.13'te gösterilene benzer grafikler
kullanılarak ayırma sayısı Se ile ilişkilendirilebilir.
 PROSESİN TANIMI
1.0

0.8

Efficiency ( ) 0.6

04
.
0.2

0
0.001 0.1 1.0 10 100
Separation number (Se)

ŞEKİL 10.13 Yıkayıcılarda küresel damlacıklar için ayırma sayısına

karşı ayırma verimliliği.
 EKİPMAN VE UYGULAMALAR

Sprey siklonik yıkayıcı olarak bilinen tipik bir cihaz, Şekil 10.14'te
gösterildiği gibi konik bir tabana sahip silindirik bir odadan oluşur.
Yıkayıcı işlemi, alt kısımdaki teğetsel bir porttan giren ve kanatçıklar
üzerine monte edilmiş girdap kanatçıkları üzerine düşen sprey
tarafından oluşturulan bir su tabakası boyunca yukarı doğru hareket
eden besleme ile ters akımdır.
Gaz akımı su katmanlarından kanatların iç merkezine doğru geçtikten
sonra kanatçıkları geçerek yön değiştirir.
Kalan damlacıkları ayırmak ve Şekil 10.14'te gösterildiği gibi havanın
üst çıkıştan temiz bir şekilde çıkmasını sağlamak için bir üst kanat
kullanılır.
Bu ekipman siklonik hareket ile sıvının fırçalanmasını birleştirir.
EKİPMAN VE UYGULAMALAR

ŞEKİL 10.14 Sprey Gaz Yıkayıcı

 EKİPMAN VE UYGULAMALAR
Yıkama için kullanılan diğer ekipman türleri arasında
•Plakalı kuleler,
•Kendinden indüklemeli sprey yıkayıcılar,
•Venturi yıkayıcılar,
•Mekanik yıkayıcılar ve
•Fiber yataklı yıkayıcılar
bulunmaktadır.

Tüm bu ünitelerin çalışma prensibi pratikte benzerdir.

Çalışma prensipleri için referans ders kitaplarına başvurulabilir.
Gaz yıkayıcılar daha önce açıklanan uygulamalarla aynı tür
uygulamalara sahiptir katı-gaz ayırıcılar.
Özellikle dumanların ayrılmasında kullanışlıdırlar
yanma reaksiyonlarından ve farklı ürünlerin üretimindeki buğuları
gidermek için asitler birçok endüstriyel proseste kullanılmaktadır.
 DİĞER TEKNİKLER

Çöktürme Odaları
Yerçekimi toplayıcıları genellikle uzun, boş, yatay, dikdörtgen odacıklar
şeklinde inşa edilir ve bir ucunda bir giriş ve diğer ucunun yan veya üst
kısmında bir çıkış bulunur (Şekil 10.15).
Bu haznenin içinde tozun yerçekimi etkisiyle çökelmesini sağlamak için
gaz hızı azaltılır.
Basitliği sayesinde hemen hemen her tür yapıya uygundur.
Ancak pratikte endüstriyel kullanımı 43 mm çapından büyük
partiküllerin giderilmesiyle sınırlıdır.
Daha küçük partiküllerin giderilmesi için gerekli hazne boyutu genellikle
aşırıdır.
 DİĞER TEKNİKLER

Söz konusu toz partikülünün çökelme hızına göre düşük bir türbülans
derecesi varsayıldığında,
Ayırma verimliliği ɳ olarak ifade edilen bir yerçekimi çökeltme odasının
performansı,
ut : Partikülün son çökelme hızı,
Ls : Odanın uzunluğu,
Hs : Odanın yüksekliği ve
Vs : Odanın içinden geçen gazın yüzeysel hızı olmak üzere şu şekilde
verilebilir.
DİĞER TEKNİKLER

Figure 10.15. Toz Çöktürme Odaları

 DİĞER TEKNİKLER

Bir çöktürme odasındaki basınç düşüşü küçük olduğundan ve düşük gaz

hızları kullanıldığından, oda aşınmaya maruz kalmaz ve bu nedenle çok
kaba partikülleri gidermek ve böylece sonraki ekipman üzerindeki
aşınmayı en aza indirmek için bir ön temizleyici olarak kullanılabilir.