Alfabeti shqiptar është një variant i alfabetit latin.

Përbëhet nga 36 shkronja,

nga të cilat 7 janë zanore dhe 29 janë bashkëtingëllore. Hera e parë ku
përmendet shkrimi shqip vjen nga dokumenti kishtar katolik i vitit 1332,
shkruar nga arqipeshkvi Guillaume Adam, ku thuhet : ("Arbërit vërtetë kanë
një gjuhë tjetër prej latinëve. Megjithatë, ata përdorin shkronja latine në të
gjithë librat e tyre"). Historia e alfabeteve të mëpasme të shqipes lidhet ngushtë
me ndikimin fetar tek shqiptarët. Shkrimtarët nga viset veriore përdornin
alfabetin latin nën ndikimin e Kishës Katolike, ndërsa ata nga viset jugore në
alfabetin grek nga ndikimi i Kishës Ortodokse, të tjerë me alfabetin arab nga
ndikimi i Isamit. Përgjatë viteve 1750-1850 pati përpjekje për thurjen e një
alfabeti origjinal shqiptar. Alfabeti i tanishëm është njëri nga dy variantet që u
aprovuan në Kongresin e Manastirit, mbajtur nga intelektualët shqiptarë.
 Bashkëtingëlloret e shurdhēta
P, F, Th, T, S, C, Sh, Ç, G, K,
Zanoret H Bashkëtingëlloret e
A, E, Ë, I, O, U, Y Kur shqiptojmë një tingullta
Zanoret janë tinguj bashkëtingëllore të shurdhët, M, N, Nj, J, R, Rr, L, Ll
qe kanë vetë zë. tejzat e zërit nuk dridhen dhe Kur shqiptojmë një
Ato mund të krijohet një pengesë. bashkëtingëllore të
shqiptohen me tingullt, tejzat e zërit
vete, pa pasur dridhen dhe këta tinguj
nevojë për tinguj të Bashkëtingëlloret e zëshme janë të ngjashëm me
tjerë. Gjatë B, V, Dh, D, Z, X, Zh, Sh, Gj, zanoret. Por si të githa
realizimit të nië G bashkëtingëlloret, edhe
zanoreje, kanali Kur shqiptojmë një këta tinguj realizohen
zanor është i hapur bashkëtingëllore të zëshme, duke hasur pengesë në
dhe nuk krijohet tejzat e zërit dridhen dhe gjatë kanalin e zërit.
asnjë pengesë. kalimit të ajrit, krijohet një
pengesë në kanalin zanor.
Kongresi i Manastirit u mblodh nga 14 deri më 22
nëntor 1908 për të vendosur për çështjen e
ndërlikuar të alfabetit . U organizua nga shoqëria
“Bashkimi” dhe u propagandua nga Mid'hat bej
Frashëri në revistën e tij Lirija. Në këtë mbledhje,
morën pjesë delegatë të të gjitha besimeve nga
mbarë Shqipëria dhe kolonitë shqiptare jashtë.
Tre alfabetet kryesorë që u morën në shqyrtim
qenë: alfabeti i shoqërisë letrare Agimi të
Shkodrës i propozuar nga dom Ndre Mjeda;
alfabeti i shoqërisë letrare Bashkimi të Shkodrës,
i hartuar nga Imzot Prenkë Doçi dhe alfabeti
i Stambollit, i hartuar nga Sami bej Frashëri.
Toskët ishin më fort për alfabetin tradicional të
Stambollit, kurse gegët zakonisht pëlqenin
alfabetin e Bashkimit, i cili ishte më praktik për
botimet, sepse nuk kishte shkronja jolatine.
Me nismën e Institutit të Gjuhësisë dhe të
Letërsisë të Universitetit Shtetëror të Tiranës
nga data 20 nëntor deri në 25 nëntor të vitit
1972 në Tiranë zhvilloi punimet Kongresi i
Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe. Në Kongres u
përfaqësuan gjerësisht forcat e shkencës, të
arsimit dhe të kulturës shqiptare. Aty ishin të
pranishëm 87 delegatë nga Shqipëria, Kosova,
Maqedonia, Mali i Zi si dhe arbëreshë nga
Italia. Synimi i mbledhjes së Kongresit ishte
përcaktimi i parimeve dhe drejtimeve kryesore
për hartimin e rregullave të drejtshkrimit, për
të pasur një gjuhë letrare të njësuar
kombëtare. Ky Kongres, si forumi më i lartë
shkencor, analizoi e diskutoi gjerësisht
parimet themelore, çështjet e përgjithshme dhe
shumë zgjidhje të veçanta të drejtshkrimit të
shqipes, si edhe probleme të tjera teorike e
praktike, që kanë të bëjnë me normën letrare
Komisia Letrare e Shkodrës u themelua 104 vjet
më parë, pikërisht më 1 shtator 1916, kjo qe një
ngjarje e shënuar në jetën kulturore të kommbit
shqiptar. Ajo i vuri vetes detyra të mëdha, të
shumta e të rëndësishme. Ajo shfaqet mbi
përmast e një komisioni dhe mund të krahasohet
me kongreset arsimore të mbajtura në Shqipëri.
Kjo Komisi qe një hap tjetër i rëndësishëm
kombëtar pas atij të Kongresit të Manastirit
1908. Këtu po hidheshin themelet e
standartizimit të shqipes. Morën pjesë patriotë
dhe personalitete të shquara të kulturës
kombëtare, siç janë : Fishta, Gurakuqi,
Pekmezi, Mosi, Logoreci, Mjeda, Xhuvani etj.
Në komisi morrën pjesë edhe albanologë të huaj
si : Maksimilian Lamberc ( Vjenë) e Rajko
 Ndre Mjeda ka qenë prift, gjuhëtar, poet lirik dhe deputet
shqiptar. U lind në Shkodër më 20 nëntor 1866, i biri i Jakut
të Zef Kryeziut nga Mirdita dhe Luçijes së Shtjefën Thaçit,
banonin në një jerevi në rrugëzën "Krroqej". I mbetur jetim
nga i ati herët, me përkrahjen e jezuitit Atë Jungg u
regjistrua me të vëllanë, Lazrin, në kolegjin saverian të
porsahapur; ku studioi nga 5 prill 1877 deri më 1880. Gjatë
viteve studentore nisi të shkruante poezi, ndër to edhe
vjershën melankolike mjaft të lexuar “Vaji i bylbylit”, ku
shpreh mallin për vendin e tij. Po e kësaj periudhe është
vjersha “Vorri i Skanderbegut”. Vjersha e Mjedës “Gjûha
Gjergj Fishta ka qenë frat françeskan, arsimtar, shkrimtar, shqype”, e shkruar në dhjetor 1892, iu përkushtua gjuhëtarit
përkthyes dhe po ashtu kryetar i komisionit për hartimin e austriak Majer.
alfabetit në Kongresin e Manastirit. Pas pushtimit italian u
zgjodh anëtar i Akademisë së Italisë, që e priti ngrohtësisht
ardhjen e "Perandorisë Romake" në Shqipëri në veprën e fundit
të jetës së tij. U lind më 23 tetor 1871 në Fishtë të Zadrimës,
me emrin e pagëzimit Zef, i biri Ndokë Simon Ndocit dhe
Prendes së Lazër Kaçit Me shpenzimet e famullitarit, Zefi
shkoi në shkollën françeskane në Shkodër deri më 1880, kur
nisi veprimtarinë Kolegji i Troshanit. U shqua në anonimat në
sajë të dy këngëve të “Lahutën e Malcis” (Zarë, 1905 dhe
1907), i ndikuar nga poezia epike e sllavëve të jugut, si dhe
nga vargjet e Grga Martić dhe poeti kombëtar malazez Njegoš.
Mid'hat bej Frashëri (Lumo Skëndo) ka qenë diplomat,
shkrimtar dhe politikan shqiptar. Në rininë e tij ka qenë
nëpunës i Perandorisë Osmane, veprimtar i Rilindjes
Kombëtare dhe pjesëmarrës dhe kryetar i Kongresit të
Manastirit. U lind në Janinë më 25 mars 1880, pinjoll i
Dulellarëve të Frashërit, i biri i veprimtarit të hershëm të
çështjes kombëtare, Abdyl bej Frashërit dhe Ballkëzes së
Ibrahim Laçit. Nisi të merrej me krijimtari letrare që prej vitit
1897 dhe filloi të botonte Kalendarin kombiar, të cilin e botoi
pa ndërprerje deri në vitin 1928. Në shkrimet publicistike ai
përdori pseudonimet Lumo Skëndo dhe Mali Kokojka.
Malosmani. Më 1901 ka shkruar jetëshkrimin për Naim Luigj Gurakuqi (Shkodër, 20 shkurt 1879 - Bari, 2
Frashërin, përmbledhjen “Hi dhe shpuzë” mars 1925) qe veprimtar i çështjes kombëtare,
radhitës dhe nënshkrues i dokumentit të shpalljes së
pavarësisë, njeri i letrave, arsimtar dhe personazh i
politikës shqiptare. Me veprën “Vargënimi n'gjuhë
shqype” me nji fjalorth shqyp-frengjisht n'marim
botuar në Napoli më 1906, bëri të parën përpjekje të
suksesshme për kodifikimin e metrikës së poezisë
shqiptare. Po atë vit botoi në Bukuresht librin
“Abetar i vogël”, tregime në dy dialektet e në Napoli
Fjalorth Shqyp-Frengjisht e Frengjisht-Shqyp i
fjalëve të reja etj.
 Hilë Mosi ka qenë veprimtar dhe përhapës i çështjes
kombëtare, figurë e publicistikës si dhe e politikës
shqiptare pas pavarësisë. Mësimet fillore i mori në
shkollën teknike italiane, të mesmet në Kolegjin Saverjan
dhe më pas ndoqi degën e mësuesisë në Normalen e
Klagenfurtit nga 1904 deri më 1908. Mosi në moshë të re
nisi të shkruante nëpër fletore shqipe vjersha dhe aty-këtu
edhe proza; me pseudonimet Lirijasi (një xanës, xasë), Lir
(xajë), Zog Sakoli, Sakoli, Zog Dushmani, Dushmani,
Parashqevi Qiriazi (2 qershor 1880–1970) ishte Mësuese e Speci bashkëveproi “Albania”-n e Konicës, “Drita” e
Popullit, pedagoge, intelektuale e shquar, veprimtare e Sofjes, “Kombi” i Bostonit etj. Në vitin 1913 themeloi dhe
arsimimit të femrës shqiptare, pjesëmarrëse e Kongresit të drejtoi bashkë me Karl Sumën dhe Risto Siliqin, fletoren e
Manastirit, autore e abetares së parë shqipe sipas alfabetit të përdyjavshme “Shqypnija e Ré”.
Manastirit dhe e himnit të tij, e para femër shqiptare autore e
një projekti arsimor. Në vitin 1900 filloi studimet në
Kolegjin Amerikan për Vajza në Stamboll, institucion ky i
cili vepronte në kuadër të të ashtuquajturit Robert College,
në degën e letërsisë, ku në vitin e fundit të studimeve ishte
edhe presidente e organizatës studentore. Disa nga veprat e
saj janë “Himni i alfabetit kombëtar” 1908; “Abetare - për
shkollat e para” 1915; “Zhvillimi i shkollave në Perandorinë
Turke dhe një sistem ideal i arsimit në Shqipëri” 1913;
“Shkolla e vashave – Korçë“ 1913 etj.
PUNUAN : ALVI TROKSI, SAMANTA TALI, KLEA KARAJ, MARIND ÇOBA, GLEDIO LAÇI, GENTI HYSA