Praca domowa

w procesie nauczania

Dagmara Stój
 Co o pracy domowej mówi dydaktyka?
Władysław Okoń:
Praca domowa jako uzupełnienie i ciąg dalszy pracy
lekcyjnej umożliwia pogłębienie i utrwalenie wiedzy ucznia,
a przede wszystkim wdrożenie go do samodzielności w
myśleniu i posługiwaniu się wiedzą, w realizowaniu
samodzielnych zadań twórczych. Zmuszając uczniów do
samodzielnego podejmowania codziennych obowiązków,
kształtuje ich wolę i charakter, rozwija systematyczność i
dokładność, inicjatywę, pomysłowość, wzmacnia wiarę we
własne siły, kształtuje pozytywny stosunek do pracy.
W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa 1987, s. 330.
 Co o pracy domowej mówi dydaktyka?
Franciszek Bereźnicki - Funkcje pracy domowej:

• opanowanie określonych wiadomości związanych z nową lekcją;

• utrwalenie, pogłębienie lub rozszerzenie wiedzy poznanej w czasie
lekcji;
• kształtowanie określonych umiejętności i sprawności;
• rozwijanie samodzielności w myśleniu i posługiwaniu się wiedzą
w praktyce;
• rozwijanie istniejących i budzenie nowych zainteresowań;
• rozwijanie inicjatywy, pomysłowości , zdolności twórczych;
• kształtowanie nawyków systematycznego, dokładnego wykonywania
zadań, wyrabianie pozytywnego stosunku uczniów do nauki i pracy;
• budzenie przeżyć emocjonalnych, wiary we własne możliwości.

F. Bereźnicki, Dydaktyka kształcenia ogólnego, Kraków 2001, s.

Podział prac domowych
wg J. Kulpy i R. Więckowskiego

1) Podział pierwszy:
• czytanie i opracowywanie tekstów;
• przeprowadzanie wywiadów i obserwacji;
• ćwiczenia językowe związane z gramatyką i ortografią;
• poszukiwanie najodpowiedniejszej formy dla swych przemyśleń.

2) Podział drugi:
• prace ustne;
• prace pisemne;
• prace ilustracyjno-techniczne.
Podział prac domowych
wg J. Kulpy i R. Więckowskiego

3) Podział trzeci (według stopnia samodzielności):

• prace odtwórcze polegające na przedstawieniu w niezmienionej formie
wiadomości uzyskanych w czasie zajęć szkolnych lub na uczeniu się na pamięć;
• prace polegające na zastosowaniu wiadomości czy nabytych umiejętności i
sprawności;
• prace polegające na samodzielnym przygotowaniu nowego materiału.

J. Kulpa, R. Więckowski, Metodyka nauczania języka polskiego w klasach początkowych. Warszawa 1983.
Co o pracy domowej mówią badania?

Badanie szkolnych uwarunkowań efektywności kształcenia (SUEK)

dr Paweł Grygiel
Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie
Co o pracy domowej mówią badania?

Badanie szkolnych uwarunkowań efektywności kształcenia (SUEK)

dr Paweł Grygiel
Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie
Co o pracy domowej mówią badania?
Co o pracy domowej mówią badania?
Jak zadawać?
Najczęściej popełniane błędy związane z pracą domową:
• bezplanowość prac domowych (nauczyciel improwizuje – podaje temat
na końcu lekcji, nie przemyślawszy wcześniej jego przydatności i
celowości);
• schematyzm zadań (wręcz zachęcają one do korzystania z bryków, ściąg
i „gotowców”; nie angażują emocjonalnie i intelektualnie);
• brak precyzji w formułowaniu poleceń (uczeń nie wie, czego się od
niego oczekuje, np. jakiej formy wypowiedzi ma użyć, jakiej objętości
ma być zadanie: wielostronicowe wypracowanie czy kilkuzdaniowa
notatka);
• nieuwzględnianie możliwości uczniów (czasowych, intelektualnych), ich
zainteresowań (często zróżnicowanych ze względu na płeć, na inny typ
osobowości, na potrzeby);
• niewykorzystywanie szansy indywidualizacji pracy z uczniem przez
różnicowanie zadań domowych.
Jak zadawać?

Jak formułować zadania - przykłady zadań twórczych:

1. Jesteś współautorem Słownika śmiesznych znaczeń. Ułóż
dowcipne definicje, w których na nowo wyjaśnisz znaczenie
wyrazów: arcydzieło, kicz, wieszcz. Pamiętaj o budowie hasła
słownikowego.
2. Uczestniczyłeś w śledztwie po śmierci Romea i Julii. Napisz
swoim przełożonym sprawozdanie, w którym przedstawisz
odtworzony przebieg zdarzeń.
3. Kupiłeś wreszcie wymarzony rower. Niestety, w domu
zauważyłeś poważną usterkę pojazdu. Napisz reklamację, w
której opiszesz tę usterkę i przedstawisz swoje żądania.
4. Twój kolega jest wielkim pesymistą. Napisz dla niego w
punktach przepis na udany dzień. Użyj zdań w trybie
rozkazującym
Zasady zadawania prac domowych

Konkretność przy formułowaniu tematów (ograniczenie

się wyłącznie do ogólnikowych poleceń typu: „przemyśl,
spróbuj, zastanów się, czy...” nie obliguje do efektywnej pracy).

Celowość (nie musimy każdej lekcji kończyć zadaniem

domowym – zadajemy je, gdy utrwala, rozwija to, czemu
poświęcona była lekcja, bądź przygotowuje do zajęć
następnych).

Atrakcyjność (temat zadania domowego nie może być prostym

powtórzeniem tematu lekcji. Powinien inspirować, zaciekawiać,
prowokować, a przede wszystkim zmuszać do samodzielnego
myślenia).
Zasady zadawania prac domowych

Sprawdzalność (polecenia: „przeczytaj, zapoznaj się z tekstem”

muszą być uzupełnione o „zaznacz, podkreśl, wypisz...”).

Proporcja różnych typów ćwiczeń (każde z nich doprowadza do

innych celów; preferowanie jednego typu zaburzy ciągłość
kształcenia, które stanie się wyrywkowe, fragmentaryczne, nie
stworzy spójnego systemu).

Indywidualizacja umożliwi odniesienie sukcesu zarówno

uczniom zdolnym, jak i tym, którzy z trudem osiągają
wyniki pozytywne, umocni motywację uczenia się.
 Zasady przy odrabianiu prac domowych
• stałe miejsce do odrabiania lekcji

• porządek na biurku – w bałaganie zbyt dużo czasu traci się na szukanie potrzebnych rzeczy

• odpowiednia atmosfera środowiska rodzinnego: cisza, nieodrywanie do innych zajęć

• odrabianie zadań powinno odbywać się zawsze o tej samej porze dnia (zalecaną,
odpowiednią dla pracy umysłowej jest pora między godziną 16, a 19, wówczas praca jest
najefektywniejsza)

• na początek zadania łatwe, które sprawiają dziecku przyjemność i stopniowo przechodzić do

trudniejszych

• uczeń powinien samodzielnie wykonywać pracę domową

• rola rodziców sprowadzać się powinna do wsparcia dziecka motywacją oraz nakierowaniem
odpowiednimi przykładami.

Nie jest wskazane, stałe pomaganie dziecku w samym wykonywaniu zadań, gdyż w ten
sposób praca domowa nigdy nie rozwinie ich samodzielności. Przestrzegając ustalonych
zasad, nauce szkolnej i domowej dziecka nadajemy rangę spraw ważnych, ucząc je od
małego poważnego traktowania obowiązków.
 Dziękuję za uwagę

Bibliografia

• W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa 1987.

• F. Bereźnicki, Dydaktyka kształcenia ogólnego, Kraków 2001.

• J. Kulpa, R. Więckowski, Metodyka nauczania języka polskiego w klasach

początkowych. Warszawa 1983.

• P. Kowolik, Praca domowa w procesie nauczania-uczenia się uczniów klas

początkowych : rekonesans badawczy, Warszawa 2006.

• I. Lichota, Znaczenie pracy domowej w procesie dydaktycznym, Pyrzyce 2015