ENERGJIA

RRETH NESH
DATA: 16.02.2021
LENDA: FIZIKE
PUNOI: DANAI KRISIKO
KLASA: 7B
Energjia
Energjia. eshte aftesia e trupit per te kryer pune. Burime te energjise jane ushqimet, dielli, uji dhe lendet djegese si qymyri,
druri, nafta, etj. Fjala energji vjen nga Greqishtja (energos), qe do te thote pune. Ne fizike, eshte aftesia e nderveprimit te nje
sistemi me nje tjeter. Energjia ka te beje edhe me fuqine, e kerkuar per te levizur apo zhvendosur nje peshe, ne nje largesi te
caktuar. Sa me e rende te jete pesha ose sa me e gjate largesia, aq me shume energji nevojitet.Energjia eshte aftesi e trupit
per te kryer pune.
Ka shume lloje te energjise: energji kimike nga fosilet djegese, energji elektrike nga shfrytezimi i fuqise se ujit, energji
diellore, energjia e eres, energji termale, dhe energji berthamore nga ndarja e atomit. Njesia e energjise eshte xhauli me
shenje "J", per nder te Xhejms Xhaulit. Meqene se xhauli [ J] eshte njesi shume e vogel ne jeten e perditeshme perdorim
kiloxhaulin qe shenohet [kJ].
Ligji i ruajtjes se energjise thote qe : Energjia as nuk mund te krijohet as nuk shkaterrohet, por mund te transformohet nga
nje forme ne nje tjeter. Shpejtesia e ndryshimit te energjise (e brendshme dhe mekanike) te nje vellimi material eshte e
barabarte me fuqine e forcave te jashtme masore dhe siperfaqesore si dhe me shpejtesine e prurjes ose te largimit te
nxehtesise se atij vellimi.

Jens Martensson 2
Format e energjise
• Energjia kinetike eshte aftesia e trupave qe te kryejne pune per shkak se kane nje shpejtesi te caktuar. Per ta llogaritur
energjine kinetike te trupit me masen, behet llogaritja e punes, e cila nevojitet qe forca ta nxitoje trupin ne ndonje rruge
nga gjendja e qetesise deri ne gjendjen me shpejtesi. Pra, madhesia e energjise kinetike eshte e barabarte me punen e cila
eshte kryer ne menyre qe trupi ta kete fituar shpejtesine.
• Energjia potenciale eshte nje forme energjie e zoteruar nga trupi si pasoje e pozites se tij ndaj trupave te tjere apo pasoje e
konfiguracionit te trupit, perkatesisht e sistemit te trupit. Trupat kane energji potenciale per shkak te veprimit reciprok
te tyre. Ashtu trupi me masen, i ngritur ne lartesine mbi siperfaqen e Tokes, ka nje energji potenciale te caktuar dhe
eshte i afte, qe duke zbritur nga ajo lartesi, te kryeje nje pune te caktuar. Ngjashem, susta elastike ka energji potenciale
dhe, duke u kthyer ne poziten ekuilibruese, mund te kryeje pune. Varesisht nga forca e cila vepron ne trup, dallohen keto
lloj energjish potenciale: te gravitetit, elastike, elektrostatike dhe magnetike.
• Ne termodinamike, energji termike i referohet energjise se brendshme te pranishme ne nje sistem qe shkaktohet nga
temperatura e tij.Ajo krijohet nga ferkimi dhe sjell ndryshim te temperatures. Energjia termike eshte e barabarte me
shumen e energjive kinetike dhe potenciale.Energjia termike eshte forme e energjise.

Jens Martensson 3
Burimet e energjise
• Nga energjia potenciale e ujit, duket e akumuluar ujin nga lumenjte,
ndertohet hidrocentrale per prodhimin e energjise elektrike. Energjia
potenciale e ujit i ve ne perdorim turbina, pra kjo
energji shendrrohet ne energji mekanike. Turbina ve ne levizje gjeneratoret te
cilet energjine mekanike e shendrrojne ne energji elektrike.

• Nga energjia solare(e diellit) mund te shfrytezohet ngrohja e banesave,

per centrale elektrike etj.

• Energjia e eres shendrrohet ne energji mekanike, elektrike etj.

• Koheve te fundit, nje burim alternativ i energjise eshte Hidrogjeni. Gjate djegies se hidrogjenit ne prani te oksigjenit
lirohet nje energji me sasi te madhe.

Jens Martensson 4
 INDE
A L
F IT EM
R