Mikoloji

Dr. Bahri TEKER

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Genel Özellikler

 Mantarlar Ökaryot
 Hücre zarında ergosterol bulunur
 Hücre duvarında kitin var (direnç)
 % 10 Dekstrozlu Sabouraud besiyerinde
ürerler
 Sporlar üreme ve infeksiyondan sorumludur

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Spor türleri

Eşeyli Sporlar Eşeysiz Sporlar

 Bazidiyospor Artospor
 Askospor Blastospor
 Zigospor Klamidospor
 Oospor Konidiyospor
 Sporanjiyospor

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Mantar formları

 Üreme şekline göre mantarlar üçe ayrılır

 Küf
 Maya
 Dimorfik (Difazik)

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Küfler

 Çok hücre şeklinde, filamentöz iplikler

yaparak ürer
 En iyi oda ısısında ürerler
 Filamentöz yapılar hif
 Hiflerin oluşturduğu yapıya miçelyum denir

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Mayalar

 Tek hücre şeklinde blastospor oluşturarak

ürerler
 Cryptococcus ve Candida
 Bazı mayalar yalancı hif oluşturabilir

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Dimorfik mantarlar
 Oda ısısında küf, insan vücudunda ise maya
şeklinde ürerler
 Dimofik mantarların patojen olabilmesi için
maya şekline geçmesi gerekir

 Difazik (Dimorfik) Mantarlar

Histoplasma capsulatum
Cocidioides immitis
Paracoccidioides brasiliensis
Blastomyces dermatitidis
Sporothrix schenckii
Dr Bahri TEKER & TUSEM
( tekerb@hotma
 Mantar hastalıkları

 Mantarlar 3 mekanizma ile hastalık

oluşturur

 Mikotoksikoz
 Aşırı duyarlılık reaksiyonlar
 Kolonizasyon sonucu hastalık üretme

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Mantar hastalıklarında tanı

 Direkt mikotik incelem (native preparat)

için KOH
 Floresan mikroskobu için Kalkoflor beyazı
 Hifler için Laktefenollü pamuk mavisi
 Kültür için Sabouraud besiyeri
 BOS’ta kriptokok araştırmak için Çini
mürekkebi (nigrosin)
Dr Bahri TEKER & TUSEM
( tekerb@hotma
KOH ile hazırlanmış direk mikotik incleme

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Etken İlk Seçenek İkinci Seçenek

Aspergillus Amp B Itrakonazol

Mantar infeksiyonlarında kullanılan ilaçlar
Candida Flukonazol Amp B

Histoplasma Itrakonazol Amp B

Blastomyces Itrakonazol Amp B

Paracoccidiodes Sulfonamid Amp B, Itra,

(Sulfadiazin) Ketokonazol

Coccidioides Itrakonazol Amp B

Cryptococcus Amp +- 5FS Flukonazol

Sporothrix KI, Itrakonazol Amp B

Mucor Amp
Dr Bahri B & TUSEM
TEKER -
( tekerb@hotma
 Mantar hastalıklarının sınıflandırılması

 Yüzeyel mikozlar
 Deri mikozları
 Deri altı mikozları
 Sistemik mikozlar

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Yüzeyel mikozlar
 İnfeksiyon saç ve derinin dış tabakalarına
sınırlıdır
 Ölü dokuları infekte ettiği için immün yanıt
oluşmaz
 Hastada semptom yok
 Kozmetik önemleri var

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Yerleşim yeri

 T. Versicolor ve Tinea nigra sadece deriyi

tutar
 Kara piedra ve ak piedra sadece saçı tutar

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Pitriasis (Tinea) versicolor
 Etken M. Furfur (Pitrosporum orbiculare)
 Gövdenin üst kısmında sırt ve boyunda
hipo ve hiper pigmente alanlar, kahverengi
lekeler yapar
 Seboroik dermatit, atopik dermatit yapabilir

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Dr Bahri TEKER & TUSEM
( tekerb@hotma
Tinea versicolor lezyonları

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Tinea nigra

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Kara ve Ak piedra

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Deri mikozları

 Deriyi infekte eden mantarlar 2 gruptur

– Dermatofitler
– Candida

 Dermatofitler sadece keratinize dokuları

infekte eder

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Dermatofitler

 Dermatofitler üçe ayrılır

– Microsporum
– Epidermophyton
– Trichophyton

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 İnsana bulaşma

 Microsporum hem insandan insana hem

hayvandan insana bulaşır
 Epidermophitom ve Trichophyton sadece
insandan insana kontamine eşyalarla bulaşır

 İnsandan insana direkt temasla bulaşanlar

– M. Audouini
– T. tonsurans
Dr Bahri TEKER & TUSEM
( tekerb@hotma
 Deriyi infekte eden mantarların özellikler
Etken Makrokonidi Mikrokonidi Doku Floresans

Microsporum Mekik Var Saç ve deri Yeşil

Trichophyton Kalem Var Saç, deri ve tırnak Yok

Epidermophyton Lobut (raket) Yok Deri ve tırnak Yok

Candida Yok Yok Deri ve tırnak Yok

Dr Bahri TEKER & TUSEM
( tekerb@hotma
Makro konidiler

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 İd reaksiyonu

 Tip 4 aşırı duyarlılık sonucu gelişir

 En sık tinea pedisde görülür
 Temel lezyon vezikül
 Lezyon steril
 Primer infeksiyonun tedavisiyle kaybolur
 Çocukta en sık sebep tinea capitis

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Tinea capitis

 Saç ve saçlı deride infeksiyon var

 Etkenler
– Microsporum (ekdotriks)
– Trichophyton (endotriks, favus
şamdanı, kalıcı kellik)

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Tinea kapitis (resim)

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 T. Capitis (kerion)

 En sık çocuklarda görülür

 Çocuklarda görülen salgınlarda en sık
etken T. Tonsurans
 T. Capitise sekonder infeksiyon
eklenirse kerion denir
 Tedavide antimikotikli şampuan ve
oral griseofulvin verilir

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Kerion (resim)

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Trichophyton (endotriks infeksiyon)

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Favus

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Tinea corporis (vücud mantarı)

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Tinea barbae (sakal mantarı)

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Tinea pedis

 En sık görülen mantar infeksiyonu

 Atlet ayağı da denir
 Etkenler
– Trichophyton (en sık Trikofiton rubrum)
– Epidermophyton

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Tinea pedis (resim)

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Onikomikoz

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Deri altı mikozlar (Derin mantarlar)

 Travma ile vücuda girerler

 Sportrikoz
 Kromomikoz
 Miçetoma

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Sporotrikoz

 Etken S. Schenkii
 Diken batmasıyla bulaşır (Gül bahçivanı
hastalığı)
 En sık lenfokütanöz formu görülür
 Lenf damarları kalın ve ağrısız olarak ele
gelir, kronik lenfanjit yapar

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Sporotrikoz (resim)

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Sporotrikoz (resim)

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Sporotrikoz tanı tedavi

 Kültürde üretildiğinde çiçek demeti

(kasımpatı) veya rozet görüntüsü tipiktir
 Tedavide oral KI damla verilir

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Çiçek demeti görüntüsü

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Kromomikoz
 Çıplak ayakla dolaşan çiftçilerde görülür
– Kronik siğile benzer granülom
– Siyah küf
– Sklerotik cisimcik (medlar body)
– Karnabahar görüntüsü
 Lenfatik tıkanma sonucu elefantiyaz

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Kromomikoz (karnabahar görüntüsü)

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Misetoma (maduromikoz)
 Mantar Nocardia brasiliensis ve
aktinomyceslerle de meydana gelir
 Mycetoma’nın en sık etkeni N. brasiliensis
 Süpürasyon seyreder

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Sistemik mantarlar
 Kriptokok haricindekiler dimorfik.
 Histoplazma, Blastomiçes ve
Paracoccidioides maya şeklinde,
Coccidioides ise sferül şeklinde görülür.
 Enfeksiyon inhalasyonla bulaşır
 Primer infeksiyon yeri akciğerler
(asemptomatik)

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Sistemik mikoz etkenleri
 Histoplasma capsulatum
 Coccidioides immitis
 Paracoccidioides brasiliensis
 Blastomyces dermatitidis
 Cryptococcus neoformans
Difazik (Dimorfik) Mantarlar
Histoplasma capsulatum
Cocidioides immitis
Paracoccidioides brasiliensis
Blastomyces dermatitidis
Sporothrix schenckii

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Histoplasma capsulatum

 Retiküloendotelial sitomikoz da denir

 İki çeşit konidisi var
– Tuberküler makrokonidi
– Mikrokonidi

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Histoplasma capsulatum (tuberküler
makrokonidi)

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Histoplasma patogenez

 Makrofajlara yerleşir
 Granülom oluşturur
 Karaciğer ve dalağı tutar
 Kalsifikasyonla iyileşir
 Bu özellikleri dolayısıyla tüberküloza
benzer
 Makrofajların içinde kapsüllüymüş gibi
görünen maya hücreleri ile tanı konur
Dr Bahri TEKER & TUSEM
( tekerb@hotma
 Blastomikoz (Blastomyces dermatitidis)

 Mayası çift zonludur

 Deride ülserasyonlar ve kemikte litik
lezyonlar yapar
 Köpek ısırmasıyla bulaşabilir

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Paracoccidioides brasiliensis

 Mayası çok tomurcuklu (gemi dümeni)

 Akciğer infeksiyonu asemptomatik
 Ağız ve burun boşluklarında bazen
gastrointestinal mukozada ülserasyon
 Sülfonamidlerle tedavi edilebilen tek
mantar hastalığı

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Sistemik mikoz mikroskobisi

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Coccidioides immitis

 Hastaların % 40’ı semptomatik (öksürük,

ateş, göğüs ağrısı)
 Artrosporların solunmasıyla bulaşır
 Akciğerde sferül oluşturur

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Coccidioides immitis (2)

 MSS’yi en sık infekte eden dimorfik

mantardır.
 İmmün yetmezliklilerde Çöl romatizması
yapar
– Ateş
– Artralji
– Eritema nodosum
– Eritema multiforme
Dr Bahri TEKER & TUSEM
( tekerb@hotma
 Cryptococcus neoformans

 Diğer sistemik mikozlardan farklı olarak

Monomorfik
 Kuş gübresinin solunması ile bulaşır
 Kapsüllü tek mantar

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Cryptococcus neoformans (şekil)

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Cryptococcus neoformans (2)

 En sık görülen klinik şekli menenjit

 Menenjitte tanı polisakkarid kapsül
gösterilerek yapılır
– Çini mürekkebi
– Lateks
 Tedavi
– Amfoterisin B + Flusitozin
– AIDS’lerde supresyon için flukonazol

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Fırsatçı mikozlar
 Kandida, kriptokok, aspergillus, mukor
 Risk faktörleri
– Uzun süreli antibiyotik kullanımı
– Katater
– Sonda
– TPN
– İmmün süpresif tedavi
– Yanık
– Diyabet
Dr Bahri TEKER & TUSEM
( tekerb@hotma
 Candida
 Endojen bir mantar, blastospor,
klamidospor, yalancı hif ve gerçek hif
yapabilir.
 Candidin cilt testi herkeste pozitif
 Negatifse hücresel immün yetmezlik var
 Deri mukoza ve tırnakları tutar, saçı tutmaz
 İmmün süprese konakta kandida en sık
sistemik mikoz etkenidir
 Kİ naklinde en sık etken Candida ve
Aspergillus
Dr Bahri TEKER & TUSEM
( tekerb@hotma
Candida (resim)

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Candida Klinik bulgular
 Candida albican en patojen ve en sık
infeksiyon yapan türdür.
 Klamidospor ve germ tüpü sadece C.
Albicansta var
 Virülans faktörleri
– Konak yüzeyine tutunma
– Östrojen reseptörleri
– Maya hif dimorfizmi
– O kan grubunda daha sık görülür
Dr Bahri TEKER & TUSEM
( tekerb@hotma
 Candida klinik bulgular (2)
 En sık görülen klinik tutulum oral kandidiyaz
 Gebelerde ve diyabetiklerde vajinal moniliyaz
 Süt çocuğunda pişik
 Çocuklarda balanit
 Sistemik kandidiyaz
 Kronik mukokütanöz kandidiyaz (timoma ve
endokrinopati eşlik eder), en sık ölüm nedeni
bakteriyel sepsis
Dr Bahri TEKER & TUSEM
( tekerb@hotma
Candida onikomikoz

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Candida tedavisi

 Nistatin lokal etkili

 Flukonazol
 Amfoterisin B

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Aspergillus

 Doğada en yaygın bulunan monomorfik

(küf) mantar
 Eksojen infeksiyon yapar
 İnşaatlarda ve saksı bitkilerinde bulunur
 En sık infeksiyon yapan A. fumigatus

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Klinik bulgular

 Aspergillus 3 tip hastalık yapar

– Allerjik bronkopulmoner aspergilloz
– Aspergilloma
– Akut invazif aspergilloz

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Allerjik bronkopulmoner aspergilloz

 Ig E’de yükselme ve eozinofili yapar

 Steroid ve amfoterisin B verilir

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Aspergilloma

 Özellikle tüberkülozlu hastalarda kavite

içine yerleşir
 Aspergilloma (mantar topu) yapar
 Antifungal ilaçlardan etkilenmez, cerrahi
tedavi yapılır

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Akut invazif aspergilloz

 İmmün yetmezliklilerde görülür

 Nekrotizan pnömoni
 Balgamda septalı hifler
 Tedavi amfoterisin B veya itrakonazol

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Aspergillus diğer tutulumlar
 Deri
 Yara
 Yanık
 Kornea
 Dış kulak
 Tırnak
 Sinüs
– Sinüsleri en sık infekte eden mantar
 Kİ naklinde infeksiyon etkeni

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Mukor (Mukormikoz, Zigomikoz,
Fikomikoz)
 Etkenler Mucor, Rhizopus ve Absidia
 İki klinik tipi var
– Rinoserebral mukormikoz
– Pulmoner mukormikoz

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Rinoserebral mukormikoz

 Sık sık ketoasidoza giren diyabetiklerde

görülür
 Sinüsler, ağız ve burun tutulur
 Damarlara invaze olup beyne yayılır
 Tromboz ve infarktalar neden olur

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
Rinoserebral mukor resmi

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Pulmoner mukormikoz

 Lösemi hastalarında nötropeni varlığında

görülür

 Hemoptizi
 Yüksek ateş
 Dispne

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma
 Tanı tedavi

 Tanı dokuda septasız hiflerin gösterilmesi

ile konur
 Tedavide alta yatan hastalığın düzeltilmesi,
cerrahi debritman ve ampoterisin B

Dr Bahri TEKER & TUSEM

( tekerb@hotma