DERMATOFİTLER

Klinik Bulgular:
• Dermatofitlerin oluşturduğu infeksiyonlara
dermatofitoz denir. Dermatofitoz lezyonları
tinea olarak adlandırlır.
• Deride: Yuvarlak, kuru, kızarık,
kaşıntılı, pullanan lezyonlar
• Saçta: Lezyonlar, ”kerion”, skar,
“alopesi”
• Tırnakta: Renk değişikliği, kalınlaşma,
şekil bozukluğu, subungual debri
birikimi
• Lezyonlar bulundukları anatomik
bölgeye göre tanımlanır.

• Tinea capitis,
• Tinea corporis,
• Tinea pedis
• Tinea barbe
• Tinea manum
• Tinea unguium
 DERMATOFİTOZ
Bulaş Yolları
• Yakın temas

• Giysi, tarak, havlu, çarşaf...

(İndirek yollar)

• Hayvanlar ile direkt temas

(Zoofilik)
 Tinea capitis
• Saç ve saçlı deri dermatofitoz etkenleri
Trichophyton ve Microsporum türleridir.
• Üç klinik şekli vardır:
Yüzeyel (tinea capitis superficialis)
Derin (tinea capitis profunda)
Favus

• Özellikle antropofilik türler okul, yatakhane

gibi toplu olarak yaşanan yerlerdeki
çocuklarda sık olarak salgınlar yapar.
• Dermatofitler kılı endotriks, ektotriks ve favik
olmak üzere üç şekilde tutarlar.
• Endotriks tutulumda dermatofitler kıl kökünün
içine yerleşir ve saçın deri yüzeyinde kırılarak
dökülmesine neden olur (Trichophyton).
• Microsporum saçı kökü etrafında dışarıdan
kümelenerek ektotriks tipi enfeksiyona neden
olur. Saçlar derinin birkaç mm üzerinden
kırılıp dökülür.
• Favik tipte ise (T.schoenleinii) endotriks
bambu kamışı görünümünde hifler ve hava
kabarcıklarının oluşturduğu gözlenir. Saçlar
ince, soluk görünüm alır, dökülür.
• Kırılmış saçlar, bölgesel saç dökülmesi,
deskuamasyon, akıntılı lezyonlar,
kabuklanmış deri ve ilerleyince kellik
ortaya çıkabilir. Microsporum daha çok
çocuklarda görülür ve pubertede
doymuş yağ asitlerinin artması ile
kendiliğinden iyileşir.
 Tinea corporis
• En sık T.rubrum ile ortaya çıkar. Her üç
cinsle de oluşabilir.
• Her yaşta görülür.
• Alın, yanak, boyun, el sırtı gibi açık
bölgeler fazla tutulur.
• Yuvarlak ve oval plaklar oluşur, keskin
kenarlıdır. Etrafı kırmızıdır ve pullanır,
ortası normal deri rengidir. Gittikçe
yayılır. Lezyonun kenarından alınan
kazıntı materyalinden etken izole
edilebilir.
Tinea corporis
• Tinea pedis
• En sık T.rubrum veya T.mentagrophytes
daha az olarak ta E.floccosum ile
oluşur.
• Ayaklarda ortaya çıkar ve atlet ayağı da
denir.
• Parmak aralarında kaşıntılı veziküler
lezyonlar oluşur. Buradan tırnak ve ayak
sırtı ile tabanına yayılım olabilir.
Kaşıntılı ve fena kokuludur. Kapalı sıkı
ayakkabı, sentetik çorap, nem
hazırlayıcı faktörlerdir. Ayakkabı ve
terliklerin ortak kullanımı ile kişiden
kişiye bulaşabilir.
• T.manum
• Elde görülür. En sık etken T.rubrumdur.
• T.ungium
• El ve ayak tırnaklarının dermatofitozudur.
T.rubrum, T.mentagrophytes ve E.floccosum
ile oluşur. Tırnakta görünüm bozukluğu yapar
ve yıllarca devam eder.
• T.barba
• Yüz ve boyundaki sakallı bölgede ortaya
çıkar. T.verrucosum en sık etkendir
• İd reaksiyonu
• Mantar infeksiyonlu bireylerin
bazılarında mantarların kendilerine veya
metabolizma artıklarına karşı
organizmada ileri derecede bir duyarlılık
oluşur ki bu duruma “id reaksiyonu”
denir. Vezikül şeklindeki bu lezyonda
mantar bulunmaz ve asıl lezyonun
tedavisi ile bu da iyileşir. En sık ellerde
görülür.
• Laboratuvar tanısı

• Dermatofitozların kesin tanısı

mikolojiktir. Lezyonlardan alınan klinik
örnekler
• Direkt mikroskobi ve
• Kültürel yöntemler ile incelenir.
• Tinea capitis kuşkusunda, lezyon
alanındaki kırılmış saç kökleri cımbız ile
çekilerek ve yüzey epiteli künt bir bistüri
ile kazınarak alınır.
• Favus kuşkusunda ayrıca mat kılların
gövdeleri ve kabuklar (scutula) da
incelenmelidir.
• Kerion kuşkusunda lezyondaki irin de
incelemeye alınmalıdır.
• Kılları infekte eden dermatofitler tipik
görünümleri ile tanıya yardımcı
olabilirler.
• Microsporum türlerinin çoğu küçük
artosporları ile ektotriks infeksiyon
yaparlar.
• Trichophyton türlerinin çoğu endotriks
infeksiyon nedenidir; ancak az sayıda
Trichophyton türü, örneğin, T.
verrucosum iri artrosporlarla ektotriks
infeksiyona neden olur. Trichophyton
schoenleinii de endotriks özellik gösterir
• Tinea corporis, T. inguinalis, T. pedis ve
T. manum gibi saçsız deri infeksiyonu (
Tinea glabrosa) kuşkusunda lezyonun
aktif kenarından yüzey epiteli bistüri ile
kazınarak alınır. Vezikül ve/veya bül var
ise kesilen tepeleri incelenir.
• Onikomikoz kuşkusunda, distal
subungual lezyon var ise tırnağın distal
ucu altındaki debris küretle kazınarak
alınır. Lezyon tırnağın yüzeyinde ise
küret veya bistüri ile kazıyarak yüzey
epiteli toplanır. Proksimal subungual
lezyonda tırnak delicisi veya küret ile
epitel kazıntısı elde edilir.
• A. Direkt mikroskobik inceleme
• Klinik örnekler önce %15’lik
potasyum hidroksit (KOH)
preparasyonları yapılarak
mikroskopta incelenirler.
• Tinea capitis’te, epitel kazıntısı
örneklerinde etken dermatofite ilişkin
bölmeli hif parçaları ve artrospor
dizileri; (endotriks) veya (ektotriks)
olarak görülür.
• Kerionda KOH preparasyonuna ek
olarak irinden hazırlanan Gram
preparasyonlarda etkene ilişkin hif
parçaları görülebilir.
• Tırnak epitel kazıntısının %15’lik KOH
içinde birkaç dakika ısıtıldıktan sonra
mikroskopta incelenmesi mantarı görme
olasılığını artırır.
• B. Kültür
• Etken dermatofitin cins ve türünü saptamak
için yapılır. Örnekler sikloheksimit ve
kloramfenikol içeren eğri Sabouraud-dekstroz-
agara ekilir.
• Kültürler oda sıcaklığında veya 22-26˚C’lik
etüvde 4-8 hafta tutulup haftada bir veya iki
kez kontrol edilir.
• Trichophyton verrucosum, başka
dermatofitlerden ayrımlı olarak, 37˚C’de daha
iyi ürer.
• Üreyen mantarların cins ve türleri koloni ve
mikroskobik yapı özellikleri gibi morfolojik ve
metabolik ileri incelemeler ile saptanır
•
Microsporum canis- Microsporum canis-
mikroskopik görünüm koloni
 Epidermophyton Epidermophyton
floccosum-mikroskopik floccosum-koloni
görünüm
makrokonidyum mikrokonidyum

Trichophyton rubrum-
mikroskopik görünüm
A-Dermatofitlerin identifikasyonu

1- Koloni özellikleri
2-Mikroskobik inceleme
3-Lam Kültürü
4-Fizyolojik Testler
-İnvitro kıl delme deneyi
-Üre hidrolizi
-Pirinç taneleri üzerinde üreme
• Tedavi:
• Topikal Tedavi: Günümüzde en yaygın
kullanılan topikal ilaçlar mikonazol,
klotrimazol, ekokonazol, sulkonazol gibi
imidazol türevleridir.
• Genellikle sabah akşam günde iki kez
uygulanırlar.
• Sistemik tedavi :Griseofulvin, azol
türevlerinden ketokonazol, itrakonazol,
flukonazol; alilamin türevlerinden
terbinafin kulanılır .