ISTORIA IGREJA

KONTEUDU

1.Defini:
- Saida maka istoria
- Saida maka Igreja

2.Kontekstu Politiku, Sosial, Kultural iha inisiu

kristianismu

3. Igreja iha seculu primeiru: Aprende husi

Actos dos Apostolus
1. DEFENI SENTIDU HUSI ISTORIA IGREJA

SAIDA MAKA ITA KOMPRIENDE

KONA’ABA ISTORIA?
 ISTORIA :
- Istoria estudu konaba eventu pasadu
- Istoria estudu konaba eventu pasadu liga ho personalidade
ruma
- Istoria estudu konaba eventu pasadu hodi liga ho situasaun
agora
- Istoria estudu konaba pasadu hodi buka sentidu, hodi hametin
identidade, diagnosa problema, buka solusaun, etc
- Istoria Igreja: Foka Reinu Maromak nian, dezemvolvimentu
evanjellu no komunidade fiar ba Na’i Jezus inisiu husi tempu
Kristu nian no to’o agora
- Istoria estudu konaba identidade, konseitu, faze Igreja husi
tempu ida ba seluk
- Istoria Igreja estudu konaba dejafiu no konseitu doutrina sira
ne’ebe mosu husi tempu ida ba seluk
- Istoria Igreja sei tau atensaun mos ba aspektu sira ne’ebe dala
barak ema haluha no la tau atensaun. Ezemplu : History (his
story)-tenki komplementa mos ho history (Her story)
 IGREJA :

SAIDA MAKA ITA KOMPRIENDE

KONA’ABA IGREJA?
 ANTIGU TESTAMENTU: IGREJA
• Iha AT Igreja identiku ho Qahal Yahwe, umat Allah. Sira
origen nudar atan iha Egiptu, no Nai Maromak lori sira
sai husi rai ne’eba (Ex 3:6-9, )
• Na’i Maromak kesi sira liu husi aliansa, inisiu aliansa ne’e
ita bele hare iha Ex 20. Maromak fo ba sira ukun fuan
sanulu hodi sira halo tuir nudar povu Maromak nian no
trata malu hanesan familia (Familia Dei). Ne mos hatudu
katak sira presija moris santu, Qahal signika mos katak
povu ne’ebe Maromak bolu hodi sei povu ezemplar.
• Maromak sempre fo hanoin hetan sira (Ul 5:6, 15; 1 Sam
4:9)
• Tan ne’e iha tempu profeta sira Maromak hanorin sira
hodi moris tuir lia los no justisa
• Iha tempu AT, povu Maromak nian orienta hodi ansi hein
Mesias
Novo Testamentu:
IGREJA
• Iha Novo Testamentu Igreja bolu naran ecclesia; signifika
katak emar sira ne’ebe Na’i bolu sai hodi moris
komuniaun ho Na’i Jezus
• Igreja nudar emar sira ne’ebe fiar ba Jezus no prontu sai
disipulu Na’i Jezus nian
• Iha Novo Testamentu metafora barak mak kona’aba
Igreja; pur Ezemplu iha Efesus Igreja karateriza ho Kristu
nia Isin Loron.
• Iha Actus dos Apostolos no Galatas afirma katak Igreja
nia baze maka domin, laiha divijaun, nsst; hotu-hotu
Maromak oan, ne’ebe hetan salva ona.
• Na’I Jezus fo kna’ar ba Igreja iha Mateus 28:19 no fo
hanoin sira mantein komuniaun hamutuk hodi selebra
sakramentu sira
 2. Kontekstu politika, ekonomia no kultura iha NT
Politika

- Iha tempu ne’eba rai Palestina hetan ukun husi Romanu sira
- Romanu sira ukun hanehan ema makas liu husi imposta no militar
ne’ebe impoen kontrolu teritoriu
- Iha tempu ne’ebe seculu inisiu, Romanu sira, hanesan mos Judeu,
la gosta kristaun sira. Kristaun sira barak mak hetan kaer oho no
tortura. Kuaze disipulu sira husi Na’i Jezus nian mate hanesan
martir.
- Iha kaisar Romanu nain tolu ne’ebe ditadura tebes maka Nero,
Domitianus, no Trayamus. Kristaun barak mate iha sira nia liman.
- Maske iha presaun makas maibe ne’e la hamete kresimentu
Igreja
Ekonomia

- Situasaun ekonomia iha tempu ne’eba domina husi ema riku sira
- Sidade boot sira domina husi ema riku, sira kontrola merkadu no
kontrola mos komersiu iha tasi
- Iha tempu ne’eba atan barak, atan laiha valor, ema selu kotu hodi
servisu ba nia patraun
- Maske nune ekonomia ne’ebe Igreja introduz maka ekonomia
solidariu. Bele hare iha jemaat mula-mula, kazu Ananias no Safira.
- Modelu ekonomia ita tulun malu halo ema barak senti seguru hodi
tuir Jezus
Kultura

• Kultura moris iha tempu ne’eba ciencia no lianguistika domina husi

Helenismo, kultura Gregro nian.
• Tan lian formal uja ba komunikasaun no eskrita uja lian Grego
• Maske nune ema Judeu sira eksklusivamente moris ho sira nia kultura,
normalmente kultura sira sistema patriakhal dominante tebes maibe
• Ema barak tama iha Kristaun-hola parte iha eklesia tanba iha vida
moris Kristaun laiha ida maka atan, hotu-hotu maun alin ba malu
(Kazu Onesimus).
• Nune’e Igreja introduze emansipasaun, muda kultura moris ema, no
kontribui ba dezemvolvimentu sociedade ida ne’ebe progresivu liu
DISKUSAUN NO APREJENTASAUN

1.Grupu A diskute KIS 4: 32-37

2.Grupu B KIS 11:1-30
3.Grupu C KIS 2: 1-40