1 Mười nguyên lý kinh tế học

KINH TẾ HỌC

N. G R E G O R Y M A N K I W

PowerPoint® Slides
by Ron Cronovich

© 2007 Thomson South-Western, all rights reserved

MỤC TIÊU CỦA CHƯƠNG

Tìm hiểu về:

Những vấn đề mà kinh tế học giải quyết
Các nguyên tắc ra quyết định
Các nguyên tắc tương tác của mọi người khi tham
gia vào nền kinh tế
Các nguyên tắc hoạt động của nền kinh tế

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 2

 Kinh tế học là gì?
 Sự khan hiếm liên quan đến tính hữu hạn của các
nguồn lực của xã hội.
 Kinh tế học nghiên cứu về cách thức xã hội quản lý
các nguồn lực khan hiếm của mình, bao gồm:
• Cách thức mọi người quyết định làm việc ở mức độ nào,
tiết kiệm và chi tiêu bao nhiêu và mua những gì
• Cách thức các doanh nghiệp quyết định sản xuất bao
nhiêu sản phẩm, thuê bao nhiêu lao động hay mua bao
nhiêu yếu tố đầu vào
• Cách thức xã hội quyết định phân chia nguồn lực giữa
quốc phòng, hang tiêu dùng, bảo vệ môi trường và các
nhu cầu khác
CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 3
 CÁCH THỨC RA QUYẾT ĐỊNH

 Ra quyết định là
trọng tâm của kinh tế
học

 Bốn nguyên tắc đầu

tiên của kinh tế học
liên quan đến cách
mọi người ra quyết
định

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 4

 CÁCH THỨC RA QUYẾT ĐỊNH
Nguyên
Nguyên tắc
tắc 1:
1: Mọi
Mọi người
người phải
phải đối
đối mặt
mặt với
với sự
sự đánh
đánh đổi
đổi

Tất cả các quyết định liên quan đến sự đánh đổi. Ví

dụ:
 Đi dự tiệc vào đêm trước kiểm tra giữa kỳ khiến
bạn có ít thời gian hơn cho việc học.
 Bạn muốn có nhiều tiền hơn để mua đồ thì buộc
bạn phải làm việc nhiều giờ hơn, khiến thời gian
rảnh rỗi ít hơn.
 Bảo vệ môi trường đòi hỏi các nguồn tài nguyên
phải được kiểm soát để sản xuất hàng tiêu dùng.

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 5

 CÁCH THỨC RA QUYẾT ĐỊNH
Nguyên
Nguyên tắc
tắc 1:
1: Mọi
Mọi người
người phải
phải đối
đối mặt
mặt với
với sự
sự đánh
đánh đổi
đổi

 Xã hội phải đối mặt với sự đánh đổi quan trọng:

Hiệu quả và công bằng
 Hiệu quả: tận dụng tối đa các nguồn lực khan hiếm
 Công bằng: phân phối sự thịnh vượng một cách công
bằng giữa các thành viên trong xã hội.
 Đánh đổi: Tăng công bằng, có thể phân phối lại thu nhập
từ người khá giả sang người nghèo. Nhưng điều này làm
giảm động cơ làm việc và sản xuất, đồng thời thu hẹp
quy mô của “chiếc bánh” kinh tế.

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 6

 CÁCH THỨC RA QUYẾT ĐỊNH

Nguyên
Nguyên tắc
tắc 2:
2: Chi
Chi phí
phí của
của một
một thứ
thứ là
là những
những gì
gì
bạn
bạn phải
phải từ
từ bỏ
bỏ để
để có
có được
được nó
nó
 Việc đưa ra quyết định đòi hỏi phải so sánh chi
phí và lợi ích của các lựa chọn thay thế.
 Chi phí cơ hội của bất kỳ mặt hàng nào là bất
cứ thứ gì phải từ bỏ để có được nó.
 Đó là chi phí liên quan cho việc ra quyết định.

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 7

 CÁCH THỨC RA QUYẾT ĐỊNH

Nguyên
Nguyên tắc
tắc 2:
2: Chi
Chi phí
phí của
của một
một thứ
thứ là
là những
những gì
gì
bạn
bạn phải
phải từ
từ bỏ
bỏ để
để có
có được
được nó
nó
Ví dụ:
Chi phí cơ hội của
……học đại học trong một năm không chỉ là học
phí, sách vở và lệ phí, mà còn là tiền lương bị bỏ
qua
.…xem một bộ phim không chỉ là giá vé, mà còn là
giá trị của thời gian bạn dành cho rạp chiếu phim.
CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 8
 CÁCH THỨC RA QUYẾT ĐỊNH

Nguyên
Nguyên tắc
tắc #3:
#3: Những
Những người
người có
có duy
duy lý
lý suy
suy
nghĩ
nghĩ về
về “cận
“cận biên”
biên”
 Một người duy lý nếu cô ấy làm những gì tốt nhất có thể
một cách có hệ thống và có mục đích để đạt được mục
tiêu của mình.
 Nhiều quyết định không phải là “tất cả hoặc không có
gì”, mà liên quan đến những thay đổi cận biên – những
điều chỉnh gia tăng đối với một kế hoạch hiện có.
 Đánh giá chi phí và lợi ích của những thay đổi cận biên
là một phần quan trọng trong quá trình ra quyết định.

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 9

 CÁCH THỨC RA QUYẾT ĐỊNH
Nguyên
Nguyên tắc
tắc #3:
#3: Những
Những người
người có
có lý
lý trí
trí suy
suy nghĩ
nghĩ
về
về “cận
“cận biên”
biên”
Ví dụ:
 Một sinh viên cân nhắc xem có nên học đại học
thêm một năm hay không, so sánh học phí và tiền
lương bị mất với thu nhập có thể kiếm được thêm
sau khi anh ta học thêm một năm.
 Một công ty xem xét liệu có nên tăng sản lượng hay
không, so sánh chi phí cho lao động và nguyên vật
liệu cần thiết với doanh thu tăng thêm.

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 10

 CÁCH THỨC RA QUYẾT ĐỊNH
Nguyên
Nguyên tắc
tắc #4:
#4: Mọi
Mọi người
người phản
phản ứng
ứng với
với các
các động
động
cơ
cơ khuyến
khuyến khích
khích

 Động cơ khuyến khích: là điều thôi thúc một cá nhân

hành động, dẫn đến kết quả của một phần thưởng hoặc
hình phạt.
 Những người duy lý phản ứng với các động cơ khuyến
khích bởi vì họ đưa ra quyết định bằng cách so sánh chi
phí và lợi ích. Ví dụ:
• Để đối phó với giá xăng cao hơn, doanh số bán xe
“hybrid” (ví dụ: Toyota Prius) tăng lên.
• Để đối phó với thuế thuốc lá cao hơn, thanh thiếu
niên hút thuốc giảm.
CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 11
Hoạt động với bài học 1:
Bài tập
Bạn đang bán chiếc Mustang 1996 của mình. Bạn đã chi
$1000 cho việc sửa chữa.
Vào phút cuối, động cơ bị hỏng hoàn toàn. Bạn có thể trả
600 đô la để sửa chữa nó hoặc bán chiếc xe “nguyên
trạng”.
Trong mỗi trường hợp sau đây, bạn có nên sửa động cơ
không?
A. Giá trị của xe là $6500 nếu động cơ hoạt động và
$5700 nếu động cơ không hoạt động
B. Giá trị của xe là $6000 nếu động cơ hoạt động và
$5500 nếu động cơ không hoạt động

12
Hoạt động với bài học 1
Trả lời
Chi phí để sửa động cơ là $600
A. Giá trị của xe là $6500 nếu động cơ hoạt động và
$5700 nếu động cơ không hoạt động
Lợi ích của việc sửa động cơ là $800
($6500 – 5700).
Rất nên sửa động cơ.
B. Giá trị của xe là $6000 nếu động cơ hoạt động và
$5500 nếu động cơ không hoạt động
Lợi ích của việc sửa động cơ là $500.
Trả $600 để sửa mà chỉ có lợi ích $500 thì không nên
13
Hoạt động với bài học 1
Trả lời
Quan sát:
 $1000 bạn đã chi trước đây để sửa chữa là
không liên quan. Điều quan trọng là chi phí và
lợi ích của việc sửa chữa biên (của động cơ).
 Sự thay đổi các lợi ích từ trường hợp A sang
trường hợp B khiến quyết định của bạn thay
đổi.

14
CÁCH THỨC MỌI NGƯỜI TƯƠNG TÁC

 Một “nền kinh tế”

chỉ là một nhóm
người tương tác
với nhau.

 Ba nguyên tắc tiếp

theo đề cập đến
cách mọi người
tương tác với nhau.

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 15

 CÁCH THỨC MỌI NGƯỜI TƯƠNG TÁC

Nguyên
Nguyên tắctắc #5:
#5: Thương
Thương mại mại có
có thể
thể làm
làm cho
cho
mọi
mọi người
người khákhá giả
giả hơn
hơn
 Thay vì “tự cung tự cấp”, mọi người có thể chuyên môn
hoá sản xuất một hàng hóa hoặc dịch vụ và trao đổi nó
để lấy hàng hóa khác.
 Các quốc gia cũng được hưởng lợi từ thương mại &
chuyên môn hóa:
• có được giá tốt hơn ở nước ngoài cho hàng hóa họ
sản xuất
• mua các hàng hóa khác từ nước ngoài với giá rẻ
hơn so với hàng hóa có thể được sản xuất trong
nước
CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 16
 CÁCH THỨC MỌI NGƯỜI TƯƠNG TÁC

Nguyên
Nguyên tắc
tắc #6:
#6: Thị
Thị trường
trường thường
thường là
là một
một
cách
cách tốt
tốt để
để tổ
tổ chức
chức hoạt
hoạt động
động kinh
kinh tế
tế
 Thị trường là nơi có một nhóm người mua và
bán. (Không nhất thiết phải là một địa điểm.)
 “Tổ chức hoạt động kinh tế” có nghĩa là xác định
• What: Sản xuất hàng hoá gì?
• How: Sản xuất như thế nào?
• how much: Mất bao nhiêu để sản xuất?
• Who: Kết quả sản xuất dành cho ai?

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 17

 CÁCH THỨC MỌI NGƯỜI TƯƠNG TÁC

Nguyên
Nguyên tắc
tắc #6:
#6: Thị
Thị trường
trường thường
thường là
là một
một
cách
cách tốt
tốt để
để tổ
tổ chức
chức hoạt
hoạt động
động kinh
kinh tế
tế
 Trong nền kinh tế thị trường, những quyết định này
là kết quả của sự tương tác giữa nhiều hộ gia đình
và doanh nghiệp..
 Cái nhìn sâu sắc nổi tiếng của Adam Smith trong
Của cải của các quốc gia (1776):
Mỗi hộ gia đình và doanh nghiệp này hành động
như thể “được dẫn dắt bởi một bàn tay vô hình”
để thúc đẩy phúc lợi kinh tế chung.

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 18

 HOW PEOPLE INTERACT

Nguyên
Nguyên tắc
tắc #6:
#6: Thị
Thị trường
trường thường
thường là
là một
một
cách
cách tốt
tốt để
để tổ
tổ chức
chức hoạt
hoạt động
động kinh
kinh tế
tế

 “Bàn tay vô hình” hoạt động thông qua hệ thống giá:

• Sự tương tác của người mua và người bán quyết định
giá cả hàng hóa và dịch vụ.
• Mỗi mức giá phản ánh giá trị của hàng hóa đối với
người mua và chi phí sản xuất hàng hóa.
• Giá cả hướng dẫn các hộ gia đình và doanh nghiệp tư
lợi đưa ra các quyết định, trong nhiều trường hợp, tối
đa hóa phúc lợi kinh tế của xã hội..

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 19

 CÁCH THỨC MỌI NGƯỜI TƯƠNG TÁC

Nguyên
Nguyên tắc
tắc #7:
#7: Chính
Chính phủ
phủ đôi
đôi khi
khi có
có thể
thể cải
cải
thiện
thiện kết
kết quả
quả thị
thị trường
trường
 Vai trò quan trọng đối với chính phủ: thực thi quyền tài sản
(thông qua cảnh sát, tòa án)
 Mọi người ít có xu hướng làm việc, sản xuất, đầu tư hoặc
mua sắm nếu rủi ro tài sản của họ bị đánh cắp lớn.
• Một nhà hàng sẽ không phục vụ bữa ăn nếu khách hàng
không trả tiền trước khi rời đi.
• Một công ty âm nhạc sẽ không sản xuất đĩa CD nếu có
quá nhiều người trốn tránh việc trả tiền bằng cách sao
chép bất hợp pháp.

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 20

 CÁCH THỨC MỌI NGƯỜI TƯƠNG TÁC

Nguyên
Nguyên tắc
tắc #7:
#7: Chính
Chính phủ
phủ đôi
đôi khi
khi có
có thể
thể cải
cải
thiện
thiện kết
kết quả
quả thị
thị trường
trường
 Chính phủ có thể thay đổi kết quả thị trường để thúc đẩy hiệu
quả
 Thất bại thị trường, khi thị trường không phân bổ hiệu quả các
nguồn lực của xã hội. Nguyên nhân:
• Ngoại ứng, khi việc sản xuất hoặc tiêu thụ hàng hóa ảnh
hưởng đến người ngoài cuộc (ví dụ: ô nhiễm)
• Sức mạnh thị trường, một người mua hoặc người bán duy
nhất có ảnh hưởng đáng kể đến giá thị trường (ví dụ: độc
quyền)
 Trong những trường hợp như vậy, chính sách công có thể tăng
hiệu quả kinh tế.

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 21

 CÁCH THỨC MỌI NGƯỜI TƯƠNG TÁC

Nguyên
Nguyên tắc
tắc #7:
#7: Chính
Chính phủ
phủ đôi
đôi khi
khi có
có thể
thể cải
cải
thiện
thiện kết
kết quả
quả thị
thị trường
trường

 Chính phủ có thể thay đổi kết quả thị trường để

thúc đẩy công bằng
 Nếu sự phân bổ phúc lợi kinh tế của thị trường là
không như mong muốn, các chính sách thuế hoặc
phúc lợi có thể thay đổi cách phân chia “chiếc bánh”
kinh tế.

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 22

Hoạt động bài học 2:
Thảo luận câu hỏi
Trong mỗi tình huống sau đây, vai trò của chính
phủ là gì? Sự can thiệp của chính phủ có cải thiện
kết quả không?
a. Trường công lập từ lớp 1 đến lớp 12
b. Quy định về an toàn nơi làm việc
c. Đường cao tốc công cộng
d. Luật bằng phát minh sáng chế, cho phép các
công ty dược phẩm tính giá cao cho các loại
thuốc cứu sinh

23
 NỀN KINH TẾ VẬN HÀNH NHƯ THẾ NÀO

 Ba nguyên tắc cuối

cùng liên quan đến
toàn bộ nền kinh tế

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 24

 NỀN KINH TẾ VẬN HÀNH NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên tắctắc #8:
#8: Mức
Mức sống
sống của
của một
một quốc
quốc gia
gia
phụ
phụ thuộc
thuộc vào
vào khả
khả năng
năng sản
sản xuất
xuất hàng
hàng hóa
hóa và
và
dịch
dịch vụ
vụ của
của quốc
quốc gia
gia đó.
đó.

 Sự khác biệt lớn về mức sống giữa các quốc gia

và theo thời gian:
• Thu nhập bình quân ở các nước giàu cao gấp
10 lần thu nhập bình quân ở các nước nghèo.
• Mức sống của Hoa Kỳ ngày nay lớn hơn
khoảng 8 lần so với 100 năm trước.

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 25

 NỀN KINH TẾ VẬN HÀNH NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên tắctắc #8:
#8: Mức
Mức sống
sống của
của một
một quốc
quốc gia
gia
phụ
phụ thuộc
thuộc vào
vào khả
khả năng
năng sản
sản xuất
xuất hàng
hàng hóa
hóa và
và
dịch
dịch vụ
vụ của
của quốc
quốc gia
gia đó.
đó.
 Yếu tố quan trọng nhất quyết định mức sống: năng
suất, lượng hàng hóa và dịch vụ được sản xuất ra
trên một đơn vị lao động.
 Năng suất phụ thuộc vào thiết bị, kỹ năng và công
nghệ sẵn có của người lao động.
 Các yếu tố khác (ví dụ: liên đoàn lao động, cạnh
tranh từ nước ngoài) có tác động ít hơn nhiều đến
mức sống.
CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 26
 NỀN KINH TẾ VẬN HÀNH NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên tắc
tắc #9:
#9: Giá
Giá cả
cả tăng
tăng khi
khi chính
chính phủ
phủ in
in
quá
quá nhiều
nhiều tiền.
tiền.

 Lạm phát: sự tăng lên của mức giá chung

 Về lâu dài, lạm phát hầu như luôn xảy ra do
lượng tiền tăng quá mức, khiến giá trị của đồng
tiền giảm xuống.
 Chính phủ tạo ra tiền càng nhanh thì tỷ lệ lạm
phát càng cao.

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 27

 NỀN KINH TẾ VẬN HÀNH NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên tắc
tắc #10:
#10: Xã
Xã hội
hội phải
phải đối
đối mặt
mặt với
với sự
sự đánh
đánh
đổi
đổi ngắn
ngắn hạn
hạn giữa
giữa lạm
lạm phát
phát và
và thất
thất nghiệp
nghiệp

 Trong ngắn hạn (1 – 2 năm), nhiều chính sách

kinh tế đẩy lạm phát và thất nghiệp ngược chiều
nhau.
 Các yếu tố khác có thể làm cho sự đánh đổi này
thuận lợi hơn hoặc ít thuận lợi hơn, nhưng sự
đánh đổi luôn hiện diện.

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 28

 KẾT LUẬN
 Kinh tế học cung cấp nhiều hiểu biết sâu sắc về
hành vi của con người, thị trường và nền kinh
tế.
 Nó dựa trên một vài ý tưởng có thể áp dụng
trong nhiều tình huống.
 Bất cứ khi nào chúng ta xem lại một trong Mười
nguyên tắc từ chương này, bạn sẽ thấy một
biểu tượng như sau:

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 29

TÓM TẮT CHƯƠNG 1
 Các nguyên tắc ra quyết định là:
• Mọi người phải đối mặt với sự đánh đổi.
• Chi phí của bất kỳ hành động nào được đo
bằng các cơ hội bị bỏ qua.
• Những người duy lý đưa ra quyết định bằng
cách so sánh chi phí cận biên và lợi ích cận
biên.
• Mọi người phản ứng với các lợi ích.

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 30

TÓM TẮT CHƯƠNG 1
 Các nguyên tắc tương tác giữa mọi người là:
• Thương mại mang lại lợi ích những người
tham gia
• Thị trường thường là một cách tốt để điều
phối thương mại.
• Chính phủ có khả năng cải thiện kết quả thị
trường nếu có thất bại thị trường hoặc nếu
kết quả thị trường không công bằng.

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 31

TÓM TẮT CHƯƠNG 1
 Các nguyên tắc của nền kinh tế nói chung là:
• Năng suất dẫn đến kết quả của mức sống.
• Tăng trưởng tiền dẫn đến lạm phát.
• Xã hội phải đối mặt với sự đánh đổi ngắn hạn
giữa lạm phát và thất nghiệp.

CHAPTER 1 TEN PRINCIPLES OF ECONOMICS 32