1

MIKROBIOLOGIA OGÓLNA
 MIKROBIOLOGIA -
DEFINICJA

• Nauka zajmująca się zagadnieniami związanymi

z mikroorganizmami (z gr. mikros – mały, bios –
życie, logos – nauka).
3 MIKROORGANIZMY

• Mikroorganizm – (z grec. mikros – mały. organizmos – organizm), drobnoustrój,

potocznie mikrob – organizm widoczny pod mikroskopem
 DZIAŁY MIKROBIOLOGII
4
• Mikrobiologia ogólna
• Mikrobiologia lekarska
• Mikrobiologia weterynaryjna
• Mikrobiologia rolnicza
• Mikrobiologia sanitarna
• Mikrobiologia przemysłowa
• Mikrobiologia kliniczna
• Inżyniera genetyczna
• Biotechnologia
• Immunologia
• Epidemiologia
• Wirusologia
• I jeszcze wiele, wiele
innych
5 MIKROBIOLOGIA OGÓLNA

Mikrobiologia ogólna – zajmuje się charakterystyką ogólnych pojęć z dziedziny

mikrobiologii

• budową i kształtem mikroorganizmów

• czynnościami życiowymi
• środowiskiem życia drobnoustrojów
• wpływem drobnoustrojów na środowisko i inne organizmy
6 MIKROBIOLOGIA LEKARSKA

Mikrobiologia lekarska – zajmuje się mikroorganizmami chorobotwórczymi dla człowieka

• diagnostyką
• profilaktyką
• walką z drobnoustrojami
• chorobotwórczymi zjawiskami zachodzącymi w ustroju
po infekcji
7 MIKROBIOLOGIA WETERYNARYJNA

Mikrobiologia weterynaryjna – zajmuje się mikroorganizmami chorobotwórczymi dla

zwierząt
• diagnostyką
• profilaktyką
• walką z drobnoustrojami chorobotwórczymi
• zjawiskami zachodzącymi w ustroju po infekcji
• kontrolą sanitarną produktów pochodzenia zwierzęcego
8 MIKROBIOLOGIA ROLNICZA

Mikrobiologia rolnicza zajmuje się mikroorganizmami chorobotwórczymi dla roślin

• drobnoustrojami mającymi znaczenie w procesach krążenia pierwiastków w przyrodzie
• bada procesy mikrobiologiczne zachodzące w glebie
9 MIKROBIOLOGIA SANITARNA

Mikrobiologia sanitarna
• bada zagadnienia czystości wody, powietrza, pomieszczeń produkcyjnych, urządzeń i
opakowań
• zajmuje się problemami oczyszczania ścieków metodą
biologiczną
• zajmuje się higieną osobistą pracowników przemysłu spożywczego oraz sposobami
zapobiegania zatruciom pokarmowym
10 MIKROBIOLOGIA PRZEMYSŁOWA

• Mikrobiologia przemysłowa (biotechnologia mikrobiologiczna) – zajmuje się

zastosowaniem wiedzy mikrobiologicznej i inżynieryjnej w procesach przemysłowych z
zastosowaniem mikroorganizmów (takich jak bakterie, grzyby, glony, pierwotniaki i
wirusy) lub komórek roślin i zwierząt do produkcji użytecznych dóbr konsumpcyjnych
lub półproduktów procesowych.
11 PREKURSOR MIKROBIOLOGII

• Za ojca mikrobiologii uznaje się Ludwika

Pasteura, francuskiego chemika, który w XIX w.
obalił teorię abiogenezy lub inaczej samorództwa
drobnoustrojów.
• Abiogeneza, samorództwo (łac. generatio
spontea, dosł.: samorzutne powstawanie – nazwa
nadana przez Arystotelesa) – teoria, według której
żywe organizmy powstały z materii nieożywionej.
 BADAŁ ZJAWISKA ODPORNOŚCI POSZCZEPIENNEJ I
OPRACOWAŁ SZCZEPIONKI, MIĘDZY INNYMI PRZECIWKO
12 WŚCIEKLIŹNIE.
13 PREKURSOR MIKROBIOLOGII

• Louis Pasteur odkrył, że wielokrotne podgrzewanie i schładzanie mleka powodowało

wymieranie wszelkich bakterii w nabiale. Ten proces zrodził się z ciekawości
zrozumienia wszystkiego, co dotyczy bakterii. Proces pana Pasteura nosi jego imię -
pasteryzacja. Procedury nadal używa się do konserwacji wielu komercyjnych produktów
spożywczych i napojów.
• Przedmiot badań mikrobiologii
15 DRONOUSTROJE/MIKROORGANIZMY

• Drobnoustroje chorobotwórcze możemy podzielić na 5 głównych kategorii: wirusy,

bakterie, grzyby, pasożyty i priony.

• Są wszędzie – w powietrzu, którym oddychamy, wodzie, którą pijemy, a także w każdym

kęsie pożywienia. Na każdym milimetrze kwadratowym naszej skóry żyją setki tysięcy
drobnoustrojów.
• Ilość drobnoustrojów zasiedlających nasze jelito grube jest większa od ilości komórek, z
których zbudowany jest nasz organizm.
16 MIKROORGANIZMY

Mikroorganizmy :
• organizmy mikroskopijnej wielkości, mierzonej w mikrometrach (µm – 1/1000 mm) lub
w nanometrach (nm - 1/1000 µm), których badanie jest możliwe za pomocą metod
mikrobiologicznych, miedzy innymi mikroskopowych;
• organizmy jednokomórkowe lub tworzące układy komórek, lecz nie mające struktury
tkankowej, przy czym każda z komórek charakteryzuje się pełną autonomią.
17 PODZIAŁ DROBNOUSTROJÓW

• 1.Podział oparty na budowie komórki i na sposobie rozmnażania się

• 2.Podział drobnoustrojów oparty na jakości ich oddziaływania na organizmy ludzi i
zwierząt
18 PODZIAŁ DROBNOUSTROJÓW

1.Podział oparty na budowie komórki i na sposobie rozmnażania się:

• ● drobnoustroje jednokomórkowe, takie jak: bakterie, riketsje, chlamydie, mikoplazmy,
pierwotniaki, niektóre grzyby (drożdże);
• ● wielokomórczaki, do których zalicza się głównie grzyby ( bez grzybów
kapeluszowych);
• ● twory komórkopodobne, tj. wirusy i priony.
19 PODZIAŁ DROBNOUSTROJÓW

2.Podział drobnoustrojów oparty na jakości ich oddziaływania na organizmy ludzi i

zwierząt, czyli na sposobach współżycia z organizmem (organizmem gospodarza):
• ● drobnoustroje symbiotyczne – współżyjące z organizmem gospodarza i
wspomagające go;
• ● drobnoustroje chorobotwórcze - szkodliwe dla organizmu;
• ● drobnoustroje obojętne, komensalne - nie szkodliwe dla organizmu gospodarza.
20 PODZIAŁ DROBNOUSTROJÓW

• Drobnoustroje symbiotyczne, zwłaszcza bakterie, są ewolucyjnie związane z

organizmem i potrzebne mu do utrzymywania jego prawidłowego stanu.
• Współżyją z organizmem i wspomagają go.
• W jelitach wytwarzają liczne witaminy, niekiedy ułatwiają trawienie niektórych
pokarmów.
• W pochwie zdrowej kobiety wytwarzają kwas mlekowy, nie dopuszczając do osiedlania
się i rozwoju szkodliwych bakterii i grzybów.
21

• W organizmie niemowlęcia i małego dziecka są potrzebne do uruchomienia procesów

prowadzących do rozwoju prawidłowych mechanizmów odpornościowych.
• Do najważniejszych w organizmie człowieka symbiotycznych gatunków bakterii należą:
pałeczka jelitowa (Escherichia coli), pałeczki kwasu mlekowego.
22

• Drobnoustroje symbiotyczne są ewolucyjnie związane z naszymi organizmami (i

odwrotnie) i są nieodzowne w utrzymaniu dobrostanu zwanego zdrowiem.
• Drobnoustroje symbiotyczne związane z ludzkim organizmem to przede wszystkim
żyjące w jelicie grubym bakterie produkujące z błonnika pokarmowego witaminy.
• Odżywiają się niestrawnym dla ludzkiego przewodu pokarmowego błonnikiem,
przerabiając go na proste substancje, które wydalają jako niepotrzebne produkty
przemiany materii, które dla nas są niezbędnymi do życia witaminami.
 23
• Drobnoustroje komensalne
• Komensalizm (współbiesiadnictwo, od łac. commensalis – współbiesiadnik) jest formą współżycia
symbiotycznego, z tym że jest to współżycie korzystne tylko dla jednego z partnerów, dla drugiego
zaś obojętne. Drobnoustroje komensalne to przede wszystkim bakterie żerujące na wydzielinach i
wydalinach organizmu gospodarza, nie czyniąc przy tym gospodarzowi szkody.
• To organizmy, które korzystają z resztek (wydzielin i wydalin) innego organizmu, przetwarzając je
na swoje potrzeby i nie czyniąc jemu szkody.
• W organizmie człowieka żyją na jego błonach śluzowych, na skórze, na nabłonku niektórych
narządów wewnętrznych.
24 PODZIAŁ DROBNOUSTROJÓW

Drobnoustroje dzielimy na:

• bezwzględne tlenowce — rosnące jedynie w obecności tlenu,
• bezwzględne beztlenowce — rosnące tylko wtedy, gdy nie ma tlenu,
• względne beztlenowce — rosnące przy niewielkiej ilości tlenu (w grupie tej wiele jest
bakterii chorobotwórczych),
• bakterie mikroaerofilne — rosnące w obecności niewielkiej ilości tlenu.
25 DROBNOUSTROJE CHOROBOTWÓRCZE

• Drobnoustroje chorobotwórcze to zarazki wywołujące chorobę zakaźną.

• Ich pożywką jest tkanka, więc aby do niej dotrzeć, muszą wniknąć do organizmu
gospodarza, czyli go zainfekować, wywołując specyficzne dla danego gatunku zarazków
objawy choroby infekcyjnej.
• Organizm zainfekowany zarazkami chorobotwórczymi staje się ich rezerwuarem, czyli
nosicielem choroby zakaźnej.
• Głównymi przedstawicielami drobnoustrojów chorobotwórczych są wszystkie wirusy
oraz niektóre bakterie.
KONTAMINACJA (ŁAC. CONTAMINATIO – ZETKNIĘCIE, ZBRUKANIE) – SKAŻENIE
DANEGO MATERIAŁU OBCYMI CZYNNIKAMI, ZWŁASZCZA BIOLOGICZNYMI.
26

• Gdy drobnoustroje chorobotwórcze dostaną się do naszego organizmu to mamy zakażenie.

• Również narzędzia używane w trakcie operacji mogą ulec kontaminacji drobnoustrojami
patogennymi pochodzącymi od operowanego pacjenta.
• Wszystkie przedmioty, na których znajdują się drobnoustroje patogenne są skażone, czyli uległy
kontaminacji.
27 OBRONA ORGANIZMU PRZED MIKROORGANIZMAMI

• 1.Skóra; stanowi pierwszą linię obrony przed patogenami. Zawarty w niej pot zawiera
substancje chemiczne niszczące większość bakterii.
• 2.Błony śluzowe; śluz ze względu na swą lepkość przyciąga wszelkie cząsteczki kurzu i
mikroorganizmy. Zawiera również substancje chemiczne niszczące większość
mikroorganizmów.
• 3.Żołądek zawiera kwas solny uczestniczący w procesach trawienia jak również
inaktywujący wiele mikroorganizmów.
28

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ !