Σχολή Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού

Πρόγραμμα μεταπτυχιακών Σπουδών «Φυσική Αγωγή και Αθλητισμός»

Παρουσίαση ερευνητικής πρότασης διπλωματικής εργασίας:

Ημερολόγιο σωματικής δραστηριότητας, χρόνου οθόνης, ικανοποίησης

αναγκών και κίνητρων μάθησης παιδιών και εφήβων

Μπάγιος Αστέριος

Μάρτιος 2024
 Εισαγωγή – Ορισμός του προβλήματος
 Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει εκφράσει ανησυχίες για τις επιπτώσεις
της αύξησης του χρόνου οθόνης, της έλλειψης ύπνου και της μείωσης της
σωματικής δραστηριότητας στην υγεία, ιδιαίτερα στα παιδιά και στους
εφήβους.
Εισαγωγή – Ορισμός του προβλήματος

Σωματική
Έλλειψη ύπνου Χρόνος οθόνης
δραστηριότητα

Σχολική επίδοση
μεταξύ των εφήβων

(Liu et al., 2021).

 Εισαγωγή – Ορισμός του προβλήματος
 H έλλειψη σωματικής δραστηριότητας συσχετίζεται αρνητικά με την
ικανοποίηση των βασικών ψυχολογικών αναγκών (Gunnell et al., 2016).

 Η ικανοποίηση των βασικών ψυχολογικών αναγκών των μαθητών για

επηρεάζει θετικά τα κίνητρα, την αφοσίωση και την ακαδημαϊκή τους
επίδοση. (Conesa et al., 2022; Wang et al., 2019)

Βασικές
Σωματική Στρατηγικές
ψυχολογικές
δραστηριότητα μάθησης
ανάγκες
Σκοπός της έρευνας
 Να εξετάσει κατά πόσο η σωματική
δραστηριότητα, ο χρόνος οθόνης και ο
ύπνος προβλέπουν την ικανοποίηση των
βασικών ψυχολογικών αναγκών και τις
στρατηγικές μάθησης όπως η κριτική
σκέψη και η ρύθμιση της προσπάθειας
παιδιών και εφήβων.
Σημασία της έρευνας

Η βαθύτερη κατανόηση και η σημασία

 της τακτικής σωματικής δραστηριότητας,
 του ισορροπημένου χρόνου οθόνης και
 του επαρκούς ύπνου
για την ικανοποίηση βασικών ψυχολογικών αναγκών και της προώθηση των
στρατηγικών μάθησης σε παιδιά και εφήβους.
Ανασκόπηση της βιβλιογραφίας
Κίνημα κατευθυντήριων οδηγιών 24 ωρών
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει προτείνει κάποιες
συστάσεις για το βέλτιστο χρόνο οθόνης, τη διάρκεια ύπνου και τη
σωματική δραστηριότητα νέων κατά τη διάρκεια ενός 24ώρου. Αυτές
οι κατευθυντήριες οδηγίες (24 Hour Movement Guidelines),
συστήνουν:

 αδιάλειπτο ύπνο 9-11 ωρών τη νύχτα για παιδιά ηλικίας 5-13

ετών και 8-10 ωρών για τα παιδιά ηλικίας 14-17 ετών.

τον περιορισμό του ψυχαγωγικού χρόνου οθόνης σε όχι

περισσότερο από 2 ώρες την ημέρα

Την ενασχόληση με τουλάχιστον 60 λεπτά καθημερινής μέτριας

έως έντονης σωματικής δραστηριότητας (WHO, 2020).
Επιδημιολογικά στοιχεία
• Στον Καναδά, μόνο το 5,1% μαθητών ακολουθούσε και τις τρεις κατευθυντήριες
οδηγίες, ενώ το 39% δεν ακολουθούσε καμία από τις συστάσεις (Lien et al.,
2020).
• Στις ΗΠΑ μόνο το 8,8% των παιδιών βρίσκεται εντός των συνιστώμενων ορίων
(Friel et al., 2020)
• Στη Γερμανία μόλις το 10% των παιδιών και εφήβων να επιτυγχάνουν τη
συνιστώμενη ισορροπία σωματικής δραστηριότητας, χρόνου οθόνης και ύπνου
(Hansen et al., 2022).
• Στην Ισπανία το 5,6% των Ισπανών εφήβων συμμορφωνόταν με τις εν λόγω
κατευθυντήριες οδηγίες (Tapia-Serrano et al., 2021).
• Στην Ελλάδα σύμφωνα με Έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς διαδικτύου
(2019) τα στοιχεία δείχνουν αυξημένα ποσοστά χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών
στους Έλληνες μαθητές και μαθήτριες.
 Χρόνος οθόνης
 Ο υπερβολικός χρόνος χρήσης οθόνης έχει συσχετιστεί με μια σειρά από αρνητικές συνέπειες,
συμπεριλαμβανομένης της μικρότερης διάρκειας ύπνου (Hale & Guan, 2015).
 Ο αυξημένος χρόνος οθόνης έχει συνδεθεί με μειωμένη σωματική δραστηριότητα κατά τις ώρες μετά
το σχολείο, τα Σαββατοκύριακα, ακόμη και τα σχολικά διαλείμματα, παρά την απουσία κάποιας οθόνης
(Sandercock et al., 2012; Liu et al., 2021; Costigan et al., 2013b)
 Η υπέρβαση των 2 ωρών του χρόνου οθόνης συσχετίστηκε με χαμηλότερα επίπεδα ποιότητας ζωής και
ικανοποίησης αναγκών στους εφήβους (Costigan et al., 2013b; Lacy et al., 2011)
Βασικές Ψυχολογικές ανάγκες
Σύμφωνα με τη Θεωρία του Αυτοκαθορισμού οι άνθρωποι έχουν τρεις βασικές και εγγενείς
ψυχολογικές ανάγκες:
 την ανάγκη για αυτονομία,
 την ανάγκη για επιδεξιότητα
 την ανάγκη για κοινωνικές σχέσεις

(Deci & Ryan, 2000; Ryan & Deci, 2000).

Βασικές Ψυχολογικές Ανάγκες
Περιορισμός (Costigan et al., 2013b; Lacy et al., 2011)
Χρόνου οθόνης

(Campbell et al., 2015b)

Βασικές Ψυχολογικές
Επαρκής ύπνος
Ανάγκες

(Gunnell et al., 2016).

Σωματική
δραστηριότητα
 Θεωρία του Αυτοκαθορισμού
 Η θεωρία του αυτοκαθορισμού είναι μια από τις βασικές θεωρίες παρακίνησης που
προσπαθούν να εξηγήσουν την ανθρώπινη συμπεριφορά (Deci & Ryan, 1985,Ryan & Deci, 2000;
Deci et al., 2013).
 Σύμφωνα με τη θεωρία η ικανοποίηση αυτών των βασικών ψυχολογικών αναγκών είναι
απαραίτητη για την αυτόνομη παρακίνηση και την ψυχολογική ευημερία. Όταν οι
άνθρωποι νιώθουν ότι οι ανάγκες τους ικανοποιούνται, είναι πιο πιθανό να:
• Προσπαθούν αυθόρμητα και με ενδιαφέρον σε δραστηριότητες.
• Επιδιώκουν μακροπρόθεσμους στόχους.
• Είναι ανθεκτικοί στις δυσκολίες.
• Νιώθουν ικανοποίηση και ευεξία.
 Αντίθετα, η μη ικανοποίηση αυτών των αναγκών μπορεί να οδηγήσει σε:
• Εξωτερική παρακίνηση (π.χ., κίνητρα για ανταμοιβή ή αποφυγή τιμωρίας).
• Αδύναμη θέληση και έλλειψη κινήτρου.
• Ψυχολογικά προβλήματα όπως άγχος, κατάθλιψη και ψυχαναγκαστική συμπεριφορά.
 Τύποι παρακινητικών κανονισμών
Εσωτερική
παρακίνηση
Ενσωματωμένος
Αναγνωρισμένος τύπος
τύπος
Ενδοβαλόμενος
τύπος

Εξωτερικός
τύπος Αυτόνομη
παρακίνηση
Έλεγχόμενη
Έλλειψη Ευχαρίστηση
παρακίνησης παρακίνηση
Αναγνώριση
Επιβράβευση της αξίας
Τύψεις
Ντροπή
Έλλειψη
συμμετοχής
(SDT; Ryan & Deci, 2000)
H παρούσα έρευνα
Υπάρχει σύνδεση της σωματικής δραστηριότητας, του χρόνου οθόνης και του
ύπνου με την ικανοποίησης βασικών ψυχολογικών αναγκών.
Στο βαθμό που ικανοποιούνται οι ψυχολογικές ανάγκες τόσο πιο
αποτελεσματικές είναι οι στρατηγικές μάθησης: η κριτική σκέψη και η ρύθμιση της
προσπάθειας
 Ερευνητικές υποθέσεις

Αυτόνομη
+
Ύπνος + παρακίνηση

Χρόνος Ικανοποίηση Κίνητρα και

+
Οθόνης βασικών
- στρατηγικές
ψυχολογικών μάθησης
αναγκών

Σωματική + -
δραστηριότητα Ελεγχόμενη
παρακίνηση

Καθημερινές
Αρχική Μέτρηση
Μετρήσεις
Ερευνητικές υποθέσεις
Έρευνα Ημερολογίου

Σωματική Δραστηριότητα Χρόνος Οθόνης Ύπνος Ικανοποίηση Αναγκών

Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή
Κίνητρα Μάθησης
Μέθοδος
 Συμμετέχοντες:
 Μαθητές ηλικίας 10-12 ετών
 Δημοτικά Ανατολικής Αττικής μετά από έγγραφη συμφωνία σχολείων και
κηδεμόνων.
 80-100 συμμετέχοντες.
 Τα παιδιά θα πρέπει να συμπληρώσουν κάποια προσωπικά στοιχεία όπως
ηλικία, φύλο
 Μέθοδος
 Τρόπος διεξαγωγής της έρευνας:
 Η ερευνητική διαδικασία θα διαρκέσει 5 μέρες (Δευτέρα με Παρασκευή), καθώς πρόκειται για έρευνα
ημερολογίου.
 Θα έχει προηγηθεί μία συνάντηση όπου θα συμπληρωθεί ένα αρχικό ερωτηματολόγιο που θα περιέχει
δημογραφικά χαρακτηριστικά και τα κίνητρα σχολικής μάθησης.
 Η επόμενη συνάντηση και η έναρξη των καθημερινών μετρήσεων θα πραγματοποιηθεί ύστερα από
διάστημα 1-2 εβδομάδων από τη συμπλήρωση του αρχικού ερωτηματολογίου.
 Κατά την έναρξη των καθημερινών μετρήσεων (Δευτέρα) οι μαθητές θα λάβουν τα επιταχυνσιόμετρα και
θα δοθούν οδηγίες χρήσης.
 Με τη χρήση καθημερινού ερωτηματολογίου, κατά προσέλευση των μαθητών θα γίνεται η μέτρηση για τη
διάρκεια και την ποιότητα ύπνου καθώς και του χρόνου οθόνης της προηγούμενης μέρας.
 Λίγο πριν το σχόλασμα θα πραγματοποιείται η μέτρηση για την ικανοποίηση αναγκών, την κριτική σκέψη
και τη ρύθμιση προσπάθειας.
 Η ολοκλήρωση των μετρήσεων και η επιστροφή των επιταχυνσιόμετρων θα πραγματοποιηθεί στο
σχόλασμα της τελευταίας ημέρας (Παρασκευή).
 Μέθοδος
Εργαλεία
 Σωματική Δραστηριότητα: Actigraph GT3XP-BTLE
 Με βάση τη βιβλιογραφία, τα μοντέλα επιταχυνσιομέτρησης της Actigraph θεωρούνται
αξιόπιστα όργανα για τη μέτρηση της σωματικής δραστηριότητας σε παιδιά και εφήβους
(Corder et al., 2007; Bjornson & Belza, 2004; Puyau, et al., 2002).

 Έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία σε πολλές μελέτες τόσο στην Ελλάδα (Verloigne et al., 2012)
όσο και στο εξωτερικό (Basterfield et al., 2011).
 Μέθοδος
Εργαλεία
 Σχολικά Κίνητρα: Ερωτηματολόγιο Αυτορρύθμισης –Self-Regulation Questionnaire (SRQ)
(Sheldon et al., 2017)

 Θα ολοκληρωθεί πριν τις καθημερινές μετρήσεις.

 Η αρχική ερώτηση του ερωτηματολογίου είναι «Γιατί προσπαθείς να τα πηγαίνεις καλά στο σχολείο;» και
περιλαμβάνει:

 Τέσσερα θέματα που αφορούν στην εσωτερική παρακίνηση π.χ «Επειδή απολαμβάνω αυτά που μαθαίνω στο
σχολείο»

 Τέσσερα θέματα που μετρούν την ταυτοποιημένη ρύθμιση π.χ. «Επειδή εκτιμώ πολύ αυτά που μαθαίνω στο
σχολείο»

 Οκτώ θέματα που αντικατοπτρίζουν την ενδοπροβαλλόμενη ρύθμιση π.χ. «Επειδή θα ένιωθα ενοχές, αν δεν τα
πήγαινα καλά»

 Τέσσερα θέματα που αφορούν την εξωγενή ρύθμιση π.χ. «Επειδή αν δεν τα πηγαίνω καλά, οι άλλοι θα θυμώσουν»
 Μέθοδος
Εργαλεία
 Ερωτηματολόγιο Κινήτρων και Στρατηγικών Μάθησης - Motivated
Strategies for Learning Questionnaire (MSLQ)
 Στο καθημερινό ερωτηματολόγιο της παρούσης έρευνας θα χρησιμοποιηθούν 4 ερωτήσεις
που αφορούν τις στρατηγικές μάθησης.
 Κριτική σκέψη (πχ., «Σήμερα προσπάθησα να συνδυάσω τις δικές μου ιδέες με αυτά που
μάθαινα στο μάθημα»)
 Ρύθμιση προσπάθειας (π.χ., «Όταν οι εργασίες ήταν δύσκολες, ή εγκατέλειπα την
προσπάθεια ή διάβαζα τα εύκολα σημεία»).
 Μέθοδος
Εργαλεία
 Ερωτηματολόγιο Ικανοποίησης Βασικών Ψυχολογικών Αναγκών και
Απογοήτευσης - Basic Psychological Need Satisfaction and Frustration
Scale (BPNSFS)
 Αποτελείται από 24 προτάσεις και στην παρούσα έρευνα θα επιλεχθούν 6 ερωτήσεις, δύο για
κάθε βασική ψυχολογική ανάγκη.
 Ανάγκη για αυτονομία π.χ. «Σήμερα είχα την αίσθηση της επιλογής και της ελευθερίας στα
πράγματα που έκανα»
 Ανάγκη για επιδεξιότητα π.χ. «Σήμερα ένιωσα βέβαιη/ος ότι μπορώ να τα καταφέρω καλά
στα πράγματα που έκανα στο σχολείο».
 Ανάγκη για…………………..
 Μέθοδος
Εργαλεία
 Χρόνος οθόνης: Ερωτηματολόγιο Καθιστικής Δραστηριότητας Έφηβων -
Adolescent Sedentary Activity Questionnaire (ASAQ)
 Για τις ανάγκες της παρούσας έρευνας θα χρησιμοποιηθεί η υποκλίμακα «ψυχαγωγία στη
μικρή οθόνη» του ερωτηματολογίου καθιστικής δραστηριότητας εφήβων (Hardy et al, 2007)
 Θα χρησιμοποιηθεί 5 φορές καθημερινά για τις ανάγκες της έρευνας ημερολογίου
 Η μέτρηση θα αφορά τον χρόνο οθόνης της προηγούμενης ημέρας (π.χ. «Χθες πόσα λεπτά
αφιέρωσες παρακολουθώντας τηλεόραση/video/DVD;).
Μέθοδος
 Στατιστική ανάλυση
 Ανάλυση διαδρομών (Path analysis) για να εκτιμηθεί τόσο το μέγεθος όσο
και τη σημασία των αιτιωδών συνδέσεων μεταξύ των μεταβλητών
 R studio
 Βιβλιογραφία
 Basterfield, L., Adamson, A. J., Frary, J. K., Parkinson, K., Pearce, M. S., & Reilly, J. J. (2011). Longitudinal study of Physical

activity and Sedentary Behavior in children. Pediatrics, 127(1), e24–e30. https://doi.org/10.1542/peds.2010-1935

 Basterfield, L., Adamson, A., Pearce, M. S., & Reilly, J. J. (2011). Stability of habitual physical activity and sedentary behavior

monitoring by accelerometry in 6- to 8-Year-Olds. Journal of Physical Activity and Health, 8(4), 543–547.

https://doi.org/10.1123/jpah.8.4.543

 Bjornson, K., & Belza, B. (2004). Ambulatory Activity Monitoring in Youth: State of the science. Pediatric Physical Therapy, 16(2),

82–89. https://doi.org/10.1097/01.pep.0000127565.08922.23

 Campbell, R., Vansteenkiste, M., Delesie, L., Mariman, A., Soenens, B., Tobback, E., Van Der Kaap ‐Deeder, J., & Vogelaers, D.

(2015). Examining the role of psychological need satisfaction in sleep: A Self-Determination Theory perspective. Personality and

Individual Differences, 77, 199–204. https://doi.org/10.1016/j.paid.2015.01.003

 Conesa, P. J., Onandia-Hinchado, I., Duñabeitia, J. A., & Moreno, M. Á. E. (2022). Basic psychological needs in the classroom: A

literature review in elementary and middle school students. Learning and Motivation, 79, 101819.

https://doi.org/10.1016/j.lmot.2022.101819
 Βιβλιογραφία
 Corder, K., Brage, S., & Ekelund, U. (2007). Accelerometers and pedometers: methodology and clinical application. Current

Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic Care, 10(5), 597–603. https://doi.org/10.1097/mco.0b013e328285d883

 Costigan, S. A., Barnett, L. M., Plotnikoff, R. C., & Lubans, D. R. (2013). The Health Indicators Associated With Screen-

Based Sedentary Behavior among Adolescent Girls: A Systematic review. Journal of Adolescent Health, 52(4), 382–392.

https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2012.07.018

 Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The “What” and “Why” of Goal Pursuits: Human Needs and the Self-Determination of

Behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227–268. https://doi.org/10.1207/s15327965pli1104_01

 Friel, C. P., Duran, A. T., Shechter, A., & Diaz, K. M. (2020). U.S. Children Meeting Physical Activity, Screen Time, and Sleep

Guidelines. American Journal of Preventive Medicine, 59(4), 513–521. https://doi.org/10.1016/j.amepre.2020.05.007

 Gunnell, E., Bélanger, M., & Brunet, J. (2016). A tale of two models: Changes in psychological need satisfaction and physical

activity over 3 years. Health Psychology, 35(2), 167–177. https://doi.org/10.1037/hea0000259

 Βιβλιογραφία
 Hale, L., & Guan, S. (2015). Screen time and sleep among school-aged children and adolescents: A systematic literature

review. Sleep Medicine Reviews, 21, 50–58. https://doi.org/10.1016/j.smrv.2014.07.007

 Lacy, K. E., Allender, S., Kremer, P., De Silva‐Sanigorski, A. M., Millar, L., Moodie, M., Mathews, L., Malakellis, M., &

Swinburn, B. (2011). Screen time and physical activity behaviours are associated with health-related quality of life in

Australian adolescents. Quality of Life Research, 21(6), 1085–1099. https://doi.org/10.1007/s11136-011-0014-5

 Lien, A., Sampasa-Kanyinga, H., Colman, I., Hamilton, H., & Chaput, J. (2020). Adherence to 24-hour movement

guidelines and academic performance in adolescents. Public Health, 183, 8–14. https://doi.org/10.1016/j.puhe.2020.03.011

 Liu, S., Yu, Q., Hossain, M., Doig, S., Bao, R., Zhao, Y., Yan, J., Luo, X., Yang, J., Kramer, A. F., & Zou, L. (2021).

Meeting 24-h Movement Guidelines is Related to Better Academic Achievement: Findings from the YRBS 2019 Cycle.

The International Journal of Mental Health Promotion, 24(1), 13–24. https://doi.org/10.32604/ijmhp.2021.017660

 Βιβλιογραφία
 Puyau, M. R., Adolph, A. L., Vohra, F. A., & Butte, N. F. (2002). Validation and calibration of physical

activity monitors in children. Obesity Research, 10(3), 150–157. https://doi.org/10.1038/oby.2002.24

 Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social

development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68–78. https://doi.org/10.1037/0003-

066x.55.1.68

 Sandercock, G., Ogunleye, A. A., & Voss, C. (2012). Screen Time and Physical Activity in Youth: Thief of

Time or Lifestyle Choice? Journal of Physical Activity and Health, 9(7), 977–984.

https://doi.org/10.1123/jpah.9.7.977

 Tapia-Serrano, M. A., Lanaspa, E. G., & Sánchez-Miguel, P. A. (2021). Adherence to 24-Hour Movement

Guidelines among Spanish Adolescents: Differences between Boys and Girls. Children, 8(2), 95.

https://doi.org/10.3390/children8020095
 Βιβλιογραφία
 Verloigne, M., Van Lippevelde, W., Maes, L., Yıldırım, M., Chinapaw, M. J. M., Μanios, Y.,

Androutsos, O., Kovács, É., Bringolf‐Isler, B., Brug, J., & De Bourdeaudhuij, I. (2012). Levels of

physical activity and sedentary time among 10- to 12-year-old boys and girls across 5 European

countries using accelerometers: an observational study within the ENERGY-project. International

Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 9(1), 34. https://doi.org/10.1186/1479-5868-9-34

 Wang, Y., Tian, L., & Huebner, E. S. (2019). Basic psychological needs satisfaction at school, behavioral

school engagement, and academic achievement: Longitudinal reciprocal relations among elementary

school students. Contemporary Educational Psychology, 56, 130–139.

https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2019.01.003

 World Health Organization. (2020). WHO Guidelines on physical activity and sedentary behavior.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!