მარილები პრაქტიკაში

ირინა შევარდნაძე
 მარილები
 მარილები ქიმიაში იონური შენაერთებია,
რომლებიც მჟავასა და ფუძეს შორის ნეიტრალიზაციის რეაქციით
მიიღება. მარილები შედგებიან კათიონების (დადებითად
დამუხტული იონები) და ანიონებისგან (უარყოფითი იონები ),
რომელთა შერწყმით ნეიტრალური პროდუქტი მიიღება. ეს
კომპონენტი იონები შეიძლება იყოს არაორგანული (Cl−) ან
ორგანული (CH3COO−), ერთატომიანი (F−) ან მრავალატომიანი
(SO42−). კათიონები შეიძლება იყვნენ მეტალის იონები ,
ამონიუმის იონი (NH4+), კომპლექსური კათიონები და ა.შ.
ანიონები კი ორგანულ და არაორგანულ მჟავათა ნაშთები.
 მარილებს, რომლებიც ხსნარში დისოციაციისას
გამოყოფენ ჰიდროქსილის იონს „ფუძე მარილები“ ეწოდებათ ,
ხოლო მარილებს, რომლებიც ხსნარში დისოციაციისას
გამოყოფენ წყალბადის კათიონს - „მჟავა მარილები“,
დანარჩენებს - „საშუალო მარილები“.
 მარილები პრაქტიკაში(სუფრის
მარილი)
 სუფრის მარილი (NaCl, ასევე ეწოდება ქვამარილი) —
სიცოცხლისთვის აუცილებელი მინერალი. მარილის არომატი
განეკუთვნება ოთხ ძირითად გემოს. ის არის კარგი შემნახველი და
ამიტომ ხშირად გამოიყენება საკვების კონსერვირებაში.
 საოჯახო მოხმარებისთვის იწარმოება შემდეგი სახის მარილები:
არარაფინირებული (როგორიცაა ზღვის მარილი), რაფინირებული
და იოდიზირებული მარილი. მარილი არის თეთრი, ღია ვარდისფერი,
ან ღია რუხი კრისტალიზირებული მყარი სხეული, ის ძირითადად
მიიღება ზღვის წყლიდან, ან კლდის ნალექიდან. კლდის მარილს,
თავისი შემადგენლობის გამო, შეიძლება დაჰკრავდეს ღია რუხი ფერი.
 ქლორიდისა და ნატრიუმის იონები, მარილის ძირითადი შემადგენელი
ნაწილები, ყველა ცოცხალი არსების, მათ შორის ადამიანის,
სიცოცხლისთვის აუცილებელია. მარილი არეგულირებს
სხეულში წყლის მოცულობას. მინერალის ან თვით ნატრიუმქლორიდის
ნაკლებობამ შეიძლება გამოიწვიოს მარილის მოთხოვნილება. თუმცა,
მარილის ჭარბად მოხმარება ზრდის ჯანმრთელობის პრობლემების
ალბათობას, მათ შორის მაღალწნევიანობას.
 მარილები კვებაში
მინერალები არ არის მხოლოდ სამშენებლო მასალა . ისინი
აუცილებელია სასიცოცხლო პროცესების რეგულირება :
გაცვლა ნივთიერებები , საჭმლის მონელება , ნერვული
იმპულსების გადაცემა და ა .შ .. მათი ღირებულება
უზ არმაზ არია – მათ გარეშე ადამიანური სხეული დაკარგავდა
სიცოცხლის უნარს და ფუნქცია . • ადამიანის ორგანიზ მის
უზ რუნველსაყოფად საჭირო მინერალები , თქვენ უნდა
იცოდეთ მათი მიღების წყაროები და შინაარსი საკვები
პროდუქტ ები . ეს არის განხორციელების ერთადერთი გზ ა
კონტ როლი მათ ერთგვაროვან ნაკადზ ე ნივთიერებები
სხეულში საკვებით . Როდესაც ყველაზ ე ხშირად ხდება
არასწორი კვება კალციუმის , ფოსფორის , კალიუმის ,
გოგირდის , ქლორის ნაკლებობა , ნატ რიუმი , რკინა , იოდი და
მაგნიუმი . ქლორის როლი საქმიანობის ადამიანის სხეული
მჭიდრო კავშირშია ნატ რიუმთან და კალიუმი . ყოფნა ნაწილი
კუჭის წვენი , ქლორი მონაწილეობს საჭმლის მონელებაში ,
კერძოდ ცილის მონელებაში . ქლორის წყარო - მარილი .
 მარილები სამშენებლო
მრეწველობაში
მარილწყალში ხსნარებს ფართოდ იყენებენ მშენებლები,
რადგან მათ ხშირად უმატებენ სამშენებლო ნარევებს
ცემენტის სწრაფი გამაგრებისთვის. ... ნაღმტყორცნებს
უმატებენ მარილს, რომ ცემენტი უფრო სწრაფად დნება და
იკუმშება; ტექნიკური მარილის დახმარებით ხდება
ჭაბურღილიდან ამოღებული წყლის გაწმენდა. ტექნიკური
მარილი, ანუ ჰალიტი, არის მასალა, რომელიც
პოპულარულია ადამიანის საქმიანობის სხვადასხვა სფეროში,
რომელიც თავად ბუნებამ შექმნა. ტექნიკური მარილის
გამოყენების ყველაზე მოთხოვნადი სფეროა მოყინული
გზების წინააღმდეგ ბრძოლა. ჩრდილოეთ რუსეთში ზამთარში
ჰაერის ტემპერატურა შეიძლება -40 გრადუსამდე დაეცეს,
ამიტომ ყინულთან ბრძოლა უპირველესი ამოცანაა. გზების
ტექნიკური მარილი ქმნის ერთგვარ ფენას გზის ზედაპირზე,
რაც უზრუნველყოფს გზის უსაფრთხოებას და ამცირებს გზებზე
მარილები სამშენებლოში
ფოტოები:
 მარილები მედიცინაში
 მედიცინაში მარილს ყველაზე ხშირად იყენებენ ხსნარების სახით
წამლების განზავებისთვის, რაც ხელს უწყობს სითხის ნაკლებობის
შემცირებას და ორგანიზმის დეტოქსიკაციას. ფიზიოლოგიური ხსნარი
ასევე გამოიყენება პირის ღრუს და პარანასალური სინუსების
გასაწმენდად გაციების ან სინუსიტის სამკურნალოდ. ხოლო თუ სახვევს
დაასველებთ ხსნარით და დადებთ ახალ ჭრილს ან ჭრილობას, მაშინ
მარილის ანტისეპტიკური თვისებები დაგეხმარებათ დაზიანების
ადგილის დეზინფექციაში. როდესაც ყაბზობა ხდება, ეფექტურ მეთოდად
გამოიყენება ნატრიუმის ქლორიდის ხსნარით ოყნა, რომელსაც აქვს
მასტიმულირებელი მოქმედება მსხვილი ნაწლავის პერისტალტიკაზე.
მარილი ასევე ფართოდ გამოიყენება კოსმეტოლოგიაში, ვინაიდან
ნატრიუმის ქლორიდი დადებითად მოქმედებს ფრჩხილების, თმისა და
კანის მდგომარეობაზე. მარილი მრავალი სკრაბის, პილინგისა და
ანტიცელულიტური პროდუქტის მთავარი ინგრედიენტია. მარილიანი
აბაზანები და კომპრესები აქვს გამათბობელი თვისებები, ათავისუფლებს
ანთებას და აუმჯობესებს სისხლის მიმოქცევას. ნატრიუმის ქლორიდის
პროცედურები არეგულირებს კან-ცხიმის ბალანსს, ასუფთავებს კანს და
ხდის მას უფრო ელასტიურს.
 სქემები
 Ფუძე ოქსიდს + წყალი------ტუტე K(2)O+H(2)O------KOH
•Ტუტე+მჟავა-----მარილი KOH+HCI-----KCI+H(2)
•Არამეტალს+ჟანგბადი----მჟავა ოქსიდი N+O(2)-----
NO(2) მეტალი + ჟანგბადი → ფუძე ოქსიდი ტუტე +
მჟავა→ მარილი 4Na+O2-------> 2Na2O Na2O+H2O----->
2NaOH NaOH+HCl------>Nacl+H2O ბ) არამეტალი +
ჟანგბადი→ მჟავა ოქსიდი მჟავა ოქსიდი + წყალი→
მჟავა მჟავა + ტუტე→ მარილი C+O2----->CO2
CO2+H2O------>H2CO3 H2CO3+KOH------>H2O+K2CO3
 დასკვნა
 პრეზენტაციიდან გამომდინარე ვიგებთ რომ
მარილს საკმაოდ მნიშვნელოვანი როლი
აკისრია ნებისმიერ სფეროში მაგალითად:
მედიცინაში,სასოფლო
მეურნოუბაში,კვებაში,სამშენებლო
მრეწველობაში, კოსმეტოლოგიაში და სხვა
მრავალ სფეროში რათქმაუნდა ქიმიაშიც.