ELEUSIS

TELESTERION
ELEUSIS
 ELEUSIS KÜLTÜ
 Eleusis kenti Attika bölgesinde, Attika, Boiotia ve Peleponnesos
bölgelerini birleştiren ticaret yolunun üzerinde,
 Atina'nın 22 km. batısında yer almaktadır.
 Eleusis'deki Demeter kültüne ilişkin en önemli kaynak olan
Demeter'e Hymnos'un Homeros'a ait olduğu söylenilse de,
 Bu eser gerçekte ondan çok daha geç bir döneme, MÖ. 7. yüzyılın
sonları ile 6. yüzyılın başlarına tarihlendirilmektedir.
Eleusis, tüm Yunan dünyasında saygı gören ve ‘Tanrıçalar’ olarak
Adlandırılan Demeter ve kızı Persephone onuruna düzenlenen
ritüeller ve gizemleriyle ünlüdür.
 Demeter
tarımın, bereketin,
mevsimlerin ve
anne sevgisinin
tanrıçasıdır.
Eleusis'de yaklaşık olarak
MÖ. 750 yılında, söz konusu
bu bayramlar çerçevesinde
"Eleusis gizem
törenlerinin"de
düzenlenmeye başlamasıyla,
yalnızca tanrı evi sayılan
tapınakların aksine, kare
planlı bir toplantı salonu ve
üç tarafında halkın törenler
sırasında oturması için
basamakları olan Telesterion
inşa edilmiştir.
Telesterion’da her yıl antik dünyada
ünlü olan Eleusis Gizemleri
vukubulmaktaydı.
Myken döneminde burada Megaron
biçimli bir kutsal alan mevcuttur.
 Anakroton

Söz konusu bu alan içerisine

MÖ. 600 yıllarında kuzeye
yönlendirilmiş daha büyük
bir yapı inşa edilmiştir.
MÖ 525 yıllarında Peisistratos sülalesi
tarafından 27 x 27 m ölçülerinde yeni
bir kült yapısı inşa edilmiş.
Bir önceki evrede var olan Anaktoron
(Saray) olarak adlandırılan en kutsal
alan, yeni yapının kuzeybatı köşesine
entegre edilmiştir.
MÖ. 600'de öncekinden daha geniş bir
Telesterion'un yapılarak Eleusis gizemleri
bütün Yunan halklarına açık bir kült haline
getirilmiştir. Peisistratos ve oğulları
döneminde (MÖ. 6.yüzyılın ortaları) yeni
yapılan surlar ve daha da geniş bir
Telesterion inşa edilmesiyle tapınak
büyütülmüştür. Pers savaşları sırasında
yıkılan bu yapı, MÖ. 5. yüzyılın ikinci
yarısında Perikles tarafından yeniden
yapılmış ve dönemin en tanınan
tapınaklarından biri haline gelmişti.
Kimon tarafından yapımına başlanan
yeni yapılan yapı, işe kullanışsız
olarak gösterildiğinden ünlü Atinalı
devlet adamı ve yönetici Perikles
yönetiminde ve Mimar İktinos
tarafından yeni bir yapı, planlanmış
ve yapımına başlanmış, ancak MÖ 5.
yüzyılın son çeyreğinde
tamamlanabilmiştir. Söz konusu bu
yeni kült yapısı, 54 x 54 m
ölçülerinde, 6 x 7 ion sütun sırası
ile tadüz tavanı taşınan ve 7
kapıyla büyük bir iç mekanına
girilen ve yaklaşık 7000 kişi
kapasitesine sahiptir.
MÖ 330 yılında söz konusu bu yapıya, Eleusisli Philon
12 dorik sütunlu bir ön avlu eklenerek genişletilmiştir.
Töreni başlatan katılımcılar,
sadece meşalelerle
aydınlatılmış olan karanlık
yapı içerisinde sıkışık bir
şekilde dururken, birdenbire
yapının merkezinde yer alan
anaktoron’un kapısı açılır ve
rahip Hierophant bir ışık
hüzmesi içerisinde görülür ve
tahta oturur. Bu Tanrıça
Persephone’nin yeraltı
dünyasından, yeryüzüne geri
gelişini temsil eder.
Telesterium’a girenlerin
içerideki dinsel töreni
anlatmaları
yasaklandığından ve
söylemeyeceklerine dair
yemin ettirildiklerinden
(anlatmaları durumunda
ölümle
cezalandırılacaklarından)
dolayı, törenin gidişatı
hakkında bilgilerimiz çok
kısıtlıdır.
MS 170 yılındaki
Kostobok’ların tahribatından
sonra bu tapınak son olarak
orijinaline uygun bir şekilde
yenilenmiştir.
MS 392 yılında İmparator I.
Theodosius buradaki kült
törenlerini yasaklamış ve MS
395/396 yılında I. Alarich
Yönetimindeki Gotlar
tarafından yapı tamamen
tahrip edilmiştir.
Ancak söz konusu kült
törenleri MS 5. yy içerine
kadar devam etmiştir
(İmparatorluğun doğu ve batı
kısımlarını birleştiren
Theodosius, Doğu ve Batı
Roma’nın ikisini birden
yönetmiş son ve Hristiyanlığı
resmi din olarak kabul eden
imparatordur)
Sabrınız için teşekkürler
 Kaynakça

 MERT R. C. (2023) Sacred Spaces in Ancient Greece and Anatolia: Architectural Insights and Sensory Journeys
of Eleusis and Klaros, Bilkent Üniversitesi Ankara 2023
 SİNA A., Eleusis’te Demeter Kültü ve Kadın Ritüelleri, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi
Dergisi 2004