Professional Documents
Culture Documents
,Ofaus;rI-9
i,fpOfb0
i,fpOfu v,f,mvkyfukdifcJhonf/ 'kwd,urmppftNyD; ppfajy;
'kuonf &ckdifrsm;tm; tpkd;&u armifawmNrdKUe,f abmfvDpmwkduf
(,ckBudrfacsmif;NrdKUe,f) avmif;'kHaus;&GmwGif jyefvnfxlaxmifae&mcs
ay;cJo
h nf/ xkjd yefvnf xlaxmifa&;wGif OD;pu Ed avmif;vsm Zdk aH rmifvnf;
yg0ifvsufvyk u
f idk cf o
hJ nf/ rl*sm[pf tE&m,faMumihf raeEkid b
f J ajymif;a&TU
3
cJ&h onf/
omoemhabmif0,f
toQifpu dEavmif;vsmonf &SifomraPtjzpf a*gZm-1305
(1954)wGif &efuek Nf rKd U oDwif;ok;H aexkid af om OD;&D;bke;f BuD;xHwiG f 0ifa&muf
cJo
h nf/ avmuD? avmukw &mpmayrsm;ukd oifMum;cJo
h nf/4 &[ef;cH&ef
rdbrsm;ac: rdrad 'ookYd <ucJo
h nf/5 OD;yZm,fq&mrSm eacgif;acsmif;q&mawmf
OD;em*dwjzpfonf/ avmuD? avmukw &mpmayrsm;ukd eacgif;acsmif;q&mawmf
xHvnf;aumif;? &efuek Nf rKd U r*FvmokcygVdwu okv
d q
f &mawmf q|oHC,em
0efaqmif?c kdif0denf;"kd&f?oD[kdVfjyefOD;auo&xHvnf;aumif;oif,lcJhonf/6
y&d,w pd mayrsm;ukd "rmp&d,wef;xd oif,w
l wfajrmufco
hJ nf/7 rif;jym;NrdKU
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
aZ,sokcausmif;wku
d f (1965 rS 1969)xd pmayykcYd soDwif;ok;H cJo
h nf/8
armifawmNrdKUe,fwGif ig;cl&aus;&Gm NrdKUopfausmif;ukd xlaxmifNyD;
(1969 rS 1979)ckxd oDwif;okH;cJhonf/ (1980)ckrSp armifawmNrdKU
trSwf(3)&yfuGuf (0drv &yfuGuf) 0g;ausmif;,m,Daqmufvkyf
NrdKUOD;ausmif; [k trnfwyfco
hJ nf/ xkad usmif;ukd wum? wumrwkEYd iS fh
wjznf;jznf; wppjyKjyifwnfaqmuf xlaxmifum ,aeYwidk f oDwif;ok;H
vsuf&o
dS nf/9
pmaye,fo0Ydk ifvm
toQifpu Ed onf pmaye,foYkd (1955)ckrpS 0ifa&mufco
hJ nf/10
(1956)ck r S p pmaypk a qmif ; jcif ; ? a&;om;jcif ; wk d Y u k d jyKvmcJ h o nf /
&ckid ,
f Ofaus;rI? &mZ0ifpmaywkYd tm;oefonf/ &ckid t
f vif;owif;pmwGif
(1957)ckEpS u
f yif &ckid ,
f Ofaus;rI ipnf(iapG)tuobif aqmif;yg;rsm;
11
a&;om;cJzh ;l onf/ &ckid w
hf efaqmif? jynfo*Yl sme,f? &ckid Zf menf*sme,fwYdk
ewfjrpfpef;atmif? ewfjrpf Zdk aH rmifausm&f ?DS OD;pu Ed trnfrsm;jzihf aqmif;yg;rsm;
a&;om;cJo
h nf/ (1961-62)wGif xkwaf 0aom &ckid Zf menfvpOf *sme,f
xkwaf 0&m pkaygif;OD;aqmif&mwGif yg0ifco
hJ nf/
q&mawmfonf i,fpOfuyif ykjH yiftrsm;tjym;ukd q&matmifvx
S rH S
em;axmifcJh&onf/ ykHjyifpkaqmif;rIukd touf(20)uyif pwifcJhonf/
r*Fvmokcausmif;wku
d w
f iG f ynmoifaepOfuvnf; 0wDav;&yfrS &[ef;
omraPwkdYxHrS tcGifhomovkd pkaqmif;a&;om;cJhonf/ xkdykHjyifrsm;ukd
wpkwpnf;wnf; xkwaf 0vkd 1961 (1322)ckEpS u
f yif rloefaY &;om;cJo
h nf/
uHtm;avsmfpmG rEav;rS vlxOk ;D vSu rdr\
d vlxo
k wif;pm wkid ;f &if;om;
vlrsKd;wk\
Yd ykjH yifrsm;ukd awmif;cHvm&m &ckid yf jHk yifrsmukd ay;ykcYd o
hJ nf/ OD;vSu
&ckdifykHjyifrsm;ukd pkpnf; (1963)ckwGif pmtkyfxkwfa0cJh&m pmayAdrmefqk
&cJo
h nf/ OD;vSxo
H Ydk ykjH yifrsm;qufvufay;ykcYd ahJ omaMumihf if;xkwaf 0aom
&ckid yf jHk yif (4)wGv
J ;Hk q&mawmfa&;om;cJah om ykjH yifrsm;yg0ifco
hJ nf/13
q&mawmfonf pma&;q&m rmefatmify,
D ESihf pmayrdwzf ufjzpfco
hJ nf/
&if;ESD;cJhonf/ xkdYaMumihf rmefatmifyD,\ ]]&ckdifompGav}}pmtkyfwGif
q&mawmfxHrS aw;uAsmrsm;? ykHjyifrsm;? toHvGifha[majymcsufrsm;ukd
xnfo
h iG ;f azmfjycJo
h nf/14 &efuek af &muf &ckid v
f il ,frsm; pkaygif; (1967)wGif
]]&ckdif TefYzl;}} trnfESihf pmtkyfxkwf&ef pDpOfcJhMuonf/ xkwfa0olwkdYu
rif;jym; oDwif;ok;H aeol q&mawmfxH pma&;tultnDawmif;MuaomaMumihf
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
q&mawmfu ]]&ckdifZmwd0HoarmfuGef;pm}}pmwrf;ESihfwjcm;aqmif;yg;ESpfck
a&;om;ay;ykYd ulncD o
hJ nf/15
q&mawmf o nf &ck d i f r * Z if ; ? &ck d i f j ynf e ,f p mapmif t p&S d a om
&ckid af 'oxkwrf *Zif;wkYd pOfqufrjywf yg0ifa&;om;cJo
h nf/ a&;om;cJzh ;l NyD;
aom r*Zif;? *sme,f? pmapmifrsm;rSm (1)&ckdif GefYzl; aqmif;yg;aygif;csKyf
(1968)? (2) &ckdifr*Zif;(1973 ckESpfrSp )? (3) &ckdifjynfe,fpmapmif
(1977 ckESpfrSp )? (4) &uyl&Ak'omoemha&mifjcnf? (5) &uyl&
Ak'omoemhtvif;a&mif? (6) 'Gg&0wDr*Zif; (19&9)? (7) arC0wD
r*Zif;(1979)? (8) ppfawGa'oaumvdyrf *Zif;(1980-81)? (9) ppfawG
aumvdyrf *Zif;? (10) ppfawG'*D &Daumvdyrf *Zif;? (11) &rm0wDr*Zif;(1987)?
(15) jr0wDr*Zif;(1968 ck? atmufwb
dk m)? (16)aiGwm&Dr*Zif;(1968 ck?
16
atmufwb
dk m)wkYd jzpfonf/
]]&ckid f ;dk r}}trnfEiS fh &ckid b
f momr*Zif;wpfapmifudk q&m armifpaH zmf
wm0efcH (1996)cku xkwaf 0Muaomtcgvnf; q&mawmfrmS pOfqufrjywf
yg0ifa&;om;cJo
h nf/17 rkead jrr*Zif;? usde;f &dyaf jrr*Zif;? ajrmufO;D r*Zif;?
pkdif;wifr*Zif;? vjcrf;r*Zif;? aygufawma&Tajrr*Zif;? &wemajrykHr*Zif;?
upyr*Zif;? ar,kr*Zif; ponfwYdk vnf; yg0ifa&;om;cJo
h nf/ tcsKyf
ajym&vQif &ckdifa'oxGuf pmapmif? r*Zif;wkdif;ukd (pDpOfolwkdYawmif;yef )
aqmif;yg;a&;zkYd ulncD o
hJ nf/
q&mawmftok;H jyKcJah om uavmiftrnfrsm;rSm ewfjrpfpef;atmif?
ewfjrpf Zdk aH rmifausmf&?DS toQifpu Ed OD;yg#? toQifBuD;wkjYd zpfMuonf/
okawoejyK pkaqmif;jcif;
q&mawmfonf omraPb0jzihf &efuek w
f iG af epOf &ckid af w;uAsm?
18
&ckid yf aHk o0w Krsm;ukd pwifpak qmif;avonf/ &efuek rf *Fvmokcausmif;wGif
ynmoifaepOftcgvnf; 0wDav;&yfrS &ckid &f [ef; omraPwkx
Yd rH S tcGio
hf m
ovkd pkaqmif;cJo
h nf/ pmtwefwef aytwefwefjzihv
f nf; urf;vSr;f
qufo,
G u
f m todtuRr;f wkx
Yd rH S awmif;cHpak qmif;cJo
h nf/19 (1962)ckEpS rf S
p &ckdifwkdif;tESHY okawoec&D;oGm;NyD; &ckdif&mZ0ifpmaywkdYukd &SmazG
pkaqmif;cJo
h nf/20 (1968)ckwiG f ajrmufO;D okYd vSnv
hf nfvsuf oBuFeu
f ek o
f nf
21
txd tcsdef,l okawoejyKpkaqmif;cJhonf/
q&mawmfpak qmif;aompmayrsm; ykjH yif (130)cefyY g0ifonf/ i,fpOfu
rd r d & G m om; q&mOD ; atmif v S x H w G i f trsm;tjym;em;axmif c J h & onf /
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
,Ofaus;rI-9
pmtkyw
f iG f q&mawmfxrH S aw;uAsmrsm;? ykjH yifrsm;? toHviT cf sufrsm;ukd
xnfo
h iG ;f azmfjycJo
h nf/ tpk;d &wkid ;f &if;om;vlrsKd;pkXmerSvnf; &ckid af w;oH?
&ckid yf 0Hk w Krsm;? &ckid pf um;ykrH sm;ukd q&mawmftygt0if &ckid yf nm&Sirf sm;?
okawoDrsm; tultnDjzihf xkwaf 0ay;cJah vonf/ rEav;vlxOk ;D vSu
q&mawmf E S i h f q uf o G , f r I & ojzih f
q&mOD;vSu q&mawmfxHay;pm ]]q&mawmf
&ckdife,fokdY c&D;xGufp&mrvkdbJ jynfhpkHrI&SdvmcJh&onf}}[k a&;cJhonf28
a&;cJhonfhtwkdif;vnf; vlxkOD;vS\ &ckdifykHjyifav;wGJvkH; q&mawmf
a&;ykcYd ahJ om ykjH yifrsm;yg0ifco
hJ nf/29
&ckdifjynfe,f jynfolYaumifpDESihfyl;aygif; &ckdifa0g[m&tbd"mefukd
rdw LyGm; jzefYcsDcJhonf/ &ckdifr[mrkedorkdif;ukd ausmufawmfNrdKUe,f
jynfoaYl umifp\
D awmif;yefcsuft& OD;pud E? OD;0go0? OD;xGe;f a&T (ppfawG
aumvdyf armfuGef;xdef;)wkdY okH;OD;yl;aygif; a&;om;jyKpkcJhMuavonf/30
q&mawmfa&;om;cJhaompmrsm;ukd pkaygif; ]]&ckdif,Ofaus;rIrsm;}}
sm;}}tjzpf
pmtkyx
f w
k &f ef &rm0wD OD;ynmpm& u tBuHaumif;ay;NyD; uk,
d w
f idk f
pkaqmif;pDpOfum a*g,majrapm0if;ESifh dEIdif;NyD; ]]&ckdif,Ofaus;rI-2}}
2}}ukd
xkwaf 0cJMh uonf/ &ckid v
f jS rifu
h tuket
f uscHco
hJ nf/
q&mawmfa&;om;xkwfa0cJhaompmtkyfrsm;ukd xkwfa0aomckESpfrsm;
tvku
d f wef;pDvu
dk v
f Qif ok&Yd &Syd gonf/
(1) &ckid o
f bm0aw;uAsmrsm; (1961)
(2) &ckdifvufa&G;pifykHjyifrsm; (1966)
(3) &ckdifykHjyifqef;rsm; (1967)
(4) &ckid ,
f Ofaus;rIrsm;-1? (rmefatmifyD,ESihfwGJ ) (1969)
(5) ipif kdif;acsmif;uRef;orkdif;ESihf ax&marmfueG ;f (1975)
(6) &ckdifjynfcGifykHjyifrsm; (1990)
(7) jynfwiG rf uk#d "f mwfO;D &mZforkid ;f (1993)
(8) &ckid ,
f Ofaus;rIrsm;-2 (1993)
(9) &ckid yf aHk o0w Krsm; (yxrwG)J (1994)
(10) &ckdif,Ofaus;rIrsm;-3 (1994)
(11) ovk;H awmf"mwforkid ;f ESiphf pfawGNrdKUtaMumif; (1994)
(12) &ckdifbmompum;vrf; Tef (1994)
(13) &ckdif,Ofaus;rI-4 (1995)
(14) &ckdifwHcGefykHjyifrsm;(xGef;a&TckdifESihfwGJ ) (1995)
(15) &ckdifa0g[m&tbd"mefusrf;? (OD;0go0ESihfwGJ ) (1996)
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
,Ofaus;rI-9
armifAode;f ? 1-1-05(t*Fged)
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
10
,Ofaus;rI-9
11
,Ofaus;rI-9
12
omoema&; aqmif&u
G jf cif;
&ckid jf ynfe,fwiG f Ak'o
moema&; t&n0goD({upm&)*kP
d ;f ? *gr0goD
(A[kpm&)*kP
d ;f [l oHCmESppf o
k wfrw
S &f cdS MhJ uonf/ {upm&*kP
d ;f u awm&yf
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
13
aevsuf A[kpm&*kP
d ;f u &yf&mG eD;pyfwiG f aeavh&o
dS nf/ omoemawmfqidk &f m
&Sd&if;usrf;xGufESihf oD[kdVfrSul;,lxm;aom usrf;rsm;[l ukd;um;axmufq
Edik pf &m &Sad vonf/ &S&d if;usr;f xGuEf iS n
fh D w
G af om yk*Kd vfrsm;qkv
d Qif rlvae&if;
XmewkYd yif aexkid &f avonf/ *gr0goD(yGaJ usmif;) &[ef;wkq
Yd v
dk Qif rlvaeMu
aom r[mrkeb
d &k m;teD;rSm aeMu&avonf/ t&n0goD &[ef;wkrYd mS rl
awm&yfwiG f oDwif;ok;H aexkid &f onf/ wdp0D &dwo
f uFe;f aqmifvsuf awm&yf
arGUavsmfae&avonf/ usrf;xGuEf iS rfh nDu jynfow
l t
Ydk m; yO if;omraP
jyKavhr&SdMuacs/ usrf;*efjyKvkyfcGifhvnf; r&Muonhftjyif kyfyGm;qif;wk
apwDykxkd;rsm;rSm tapmifhxm;jcif;cHMu&onf/ aygif;jrufokwfoifjcif;?
oef&Y iS ;f jcif;rsm;ukd jyKvkyaf eMu&onf/ qHxm; qH&w
d w
f u
Ydk u
dk m; tavh&o
dS vkd
jyKvkyEf ikd o
f nf/ odum oDvawmfrsm;ukrd l bk&m;tqk;H trtwkid ;f apmihx
f ed ;f
&onf/ oDvodum cRw,
f iG ;f aomfum; qifxed ;f ? jrif;xde;f ? vrkid ;f tpkt
Yd pkwYdk
jznfhjcif;cHMu&avonf/
,Ofaus;rI-9
14
,Ofaus;rI-9
15
"romrdq&mawmf Mo0g'
a&S;ynm&Sw
d q
Ydk cdk ahJ om pum;wGiv
f nf; ]]a&ajrykid rf if;ESit
fh rwf rw&m;
wHp;dk pm; yPm;cH,cl si;f pnfavaomf xkt
d &yf olc;dk "g;jyvlq;dk vloeG ;f yGm;rsm;?
ppfrufpnfav&monf/ (1) vlqkd;vloGef;pnfavaomf trIpD&ifr@myf
pnfav&monf/ (2) r@myfpnfavaomf taysmft&Tif obifpnfum;&m
onf/ (3) obifpnfaomf tvZ&D [ef; pnfav&monf/ (4) tvZpD nf
avaomf oku
d w
f wf"rowf aA'if? tif;? rEmef? ,MwmrI pnfav&monf/
(5) oku
d "f mwfpnfavaomf aq;ay;orm; pnfav&monf/ (6) aq;ay;orm;
pnfavaomf vkyfwkdif;pnfav&monf/ (7) ow uH-xkdckESpfyg;aom
,kwpf mG trIwpYdk aHk vaomf xkad 'o bk&m;tqk;H trawmfrwnf/ uyfo;Hk yg;
a&mufav&monf/ ,if;okaYd om taMumif;ckepfyg;ukd ESv;Hk xm;awmfryl g
wumawmfrif;jrwf}}[k rdeMYf um;awmfrv
l suf wdp0D &dwaf qmufwnf&if; XmeokYd
<uawmfral vownf;/
ukd;um;csu
um;csuf/ / rif;&mZmBuD;pmwrf;/
acgif;pD;
ynm[dwpfa,muftodOmPfukd olrkduftrsm;jrifEdkifcJhonfr[kwf/
pdwEf v
S ;Hk rSmom rlvt&if;jzpfonf/ olawmfaumif;tusit
fh BuH tajymtqku
d dk
olru
dk Bf udKufNrJr,S/d ynm&S[
d k BudKufavonf/ olru
dk rf mS olru
dk t
f csif;csif;
BudKufnMD uavonf/ (&ckid rf if;&mZmBuD; xkwjf yefaomtrdeaYf wmfr)S
&cdkifom;BuD;pmay
pdw okcausmif; a&T&wk*P
k ylZmpmapmif
1363-ckEpS ?f 2001 ckEpS ?f 'DZifbmv
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
16
,Ofaus;rI-9
17
jyefwrf;(1)uk?d &cdik o
f [m,toif;(&efuek )f r*Zif;trSw(f 5)? (1999)
ckEpS x
f w
k w
f iG f azmfjycJNh yD;jzpfonf/ trSw(f 2)wGif omoemawmfa&;qkid &f m
csKH; jyxm;avonf/
b0&Sif omoemh'g,umrif;vnf;? ou &mZfaumZm (948)ck?
0gqkv
d qef;(5)&ufaeY? rif;aumif;rif;jrwfwYdk "rwm? rif;tmPm ynwfawmf
rlonfum;a&S;OD;pGm r[morwrif;u qufpOfvmaom rif; ;dk ous0Ho? cw ,
d
rif;rsK;d ? xkrd if;aumif;wkx
Yd ?H w&m;ojzihf tEG,rf ysuf qufumrif;yg;aeaom
trS L ;trwf ol a X;wk d Y o nf ? apmih f x d e f ; aomtavh N rJ j cif ; aMumif h ?
r[momvtrsKd;? aq; rEmef ,Mwm oku
d "f mwf aA'ifwu
Ydk dk roifravh?
jA[pm&DtusihfNrJvsuf? xkdrif;rsm;wkdYxH bdodufr*FvmjyKaomolwkdYrSm?
jA[PrsK;d ? tif; rEmef ,Mwm aA'if "mwf ude;f cef; oku
d pf m? jAL[muxm?
aq;orm;? oabFm? avSvsif? ajcusifuek o
f ,
G ?f a&mif;0,f? v,fvyk ?f
wHig? rkqkd;? yef;zJh? yef;xdrf? qifxdef;? jrif;xdef;? paomtrIwkdYukd
jyKusihMf uolwrYdk mS ok',
d rsKd;? xko
d t
Ykd rsKd;av;yg; ynwfavonf/
aemufaemifumv ok',
d trsK;d u qifyh mG ;jyefav ? NrKd U&Gmwnfaxmif
&Sv
d wfav&m? ESpu
f sdy&f pS f a,mufaomom;awmfwu
Ydk dk ajr? a&? ykid ;f jcm;
ay;awmfro
l nf/ om;ajr;qufumrsm;ojzihf jynfjcm;ay;awmfrjl yef avaomf?
wpf&mhwpfjynf? xD;vnf;wpf&mhwpfpif;? rif;ESiEf iS cf sn;f ? rif; ;dk trwfrsK;d rysu?f
xkrd if;rsm; wkid ;f jynfow
l Ydk tavhjyK&m? bmomtvku
d f r&rm (7)rsKd;? rGef
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
18
(3) rsKd;? oQrf; (23)rsKd;? ukvm; (56)rsKd;? w kyf (9)rsKd;? csif; (3)rsKd;wkdYukd
wpf&mhwpfyg; ac:qko
d rkwMf uonf/ vlewfjA[m (31)bkH twkr&Sad om
ormorK' bk&m;jrwfpmG w&m;awmf omoemawmf? bmomtavht,ltusifh
tu&m q&mrsm;ESijfh zpfMuavonf/
igwkrYd &rmrsKd;rSmvnf;? bk&m;ocif y&deAd mef,o
l nfaemuf (6)ESpw
f iG f
ab;awmfjzpfawmfrlaom pEol&d,rif; ewf&GmpHawmfrlvQif? om;awmf
ol&,
d m"dywd qufp;dk awmfro
l nf/ bk&m;jrwfpmG qkra wmf w&m;ukw
d nfaom
oHCmawmft&n0goD *kP
d ;f wpfoif;? qA*&d mG olwEYdk iS fh a&maESmaeaom
yGaJ usmif; tvZ&D [ef;wpfoif;? jcm;vsufppfaMumxm;cJo
h nf/
ol&d,m"dywdrif;u rif; kd;? trwf kd;rysuf (28)quf? bk&m;y&dedAmef
,lonfaemuf tESpf(982)wGif a0omvDjynf&Sif plVwO E&m;rif;onf
ab;awmfu&H mZmBuD; rif;pHawmfrcl ahJ om waumif;jynfoYdk csDwufawmfr&l m?
jynfawmforYdk a&muf vGeaf wmfral vaomf rif;vnf;r&S?d jynfol ;dI i,f&o
dS nfh
twGi;f csif;? NrdKvlrsKd;? jrwl? yJjzL? xkEd pS af ,muf 0dvyk E jyK (24)ESpf
rif;rlavonf/
tedZ*FvtrsKd;? tusihq
f ;dk oGr;f av&m? oljrwfo,
l w
k u
f rdk od? *gr0goD
yGaJ usmif; tvZ&D [ef;wku
Yd yPmvufaqmifay;vsu?f rif;tcs;D tajr muf
ukd cHMuavaomf omoemawmfu,
G f rif;tvZ?D trwftvZ?D &[ef;tvZ?D
jynfoltvZDrsm;Muavonf/ ynm&SdrSL;rwf? olaX;? t kd;trsKd;wkdYvnf;
plVwO E&m;rif;nDawmf oD&0d o
H ae&muHom? y#du &m;NrKd UokcYd sn;f vTaJ jymif;
aeMuavonf/ NrdKrif; yJjzLukd oD&d0Horif;om;awmf irif; iwkH vkyfBuH
(617)ukyd g,faom aumZm (412)wGif rif; ;dk rysuf(pr 0uf) xD;eef;pk;d aom
tcg? yk*NH rdKU om&rGerf if;u rvGepf m;&mZmausmfudk &Siaf ,mifjyK vTwv
f u
dk f
av&m a0omvDNrdKU (pr0ufNrdKU)wGif &Sifa,mif *gr0goDtvZDwkdYESihfaygif;
rSL;rku
d f rwfru
dk w
f u
Ydk dk yPmaMu;aiGay;vsu?f rif;em;oifph mG avQmufavvQi?f
rif;vnf;rSm; vkdufemojzihf omoemawmfa&; EGrf;e,f&Sdavonf/
irif; iwku
H rif; ;dk (6)qufjzpfaom pEol (pEoif)rif;vufxuf?
aumZm (540)ukdNzdK ESpfckrSwfom;Muonfumvwkdif? omoemawmfa&;
r&Si;f rvif;&So
d nfEiS fh rif;qufrysuf pEolaemuf (9)quf? rif;apm vufxuf
]]tpG,af cgacg rif;apmyk*?H qefvw }YH }[l yk*NH rdKUrSm oku
d x
f u
G q
f o
fdk nf/
a0omvDausmufavSum;NrdKU (yO mNrdKU)rif;apmukd ,MwmjyKcJ&h onf/ yk*NH rdKU
Munfp;dk rif;u ,MwmwwftvZD bm;wpfv;Hk &Siaf ,mifudk aumZm (335)ckwiG f
apvTwjf yef a&mufvmaomf rif;apmvnf; omoemawmfa&;ukd &Si;f vif;awmf
rlonf twGif;a0omvDNrdKU(yO m)NrdKU&Sd tvZD&[ef;wkdYESihf bm;wpfvkH;
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
19
,Ofaus;rI-9
20
,Ofaus;rI-9
21
,Ofaus;rI-9
22
,Ofaus;rI-9
23
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
24
,Ofaus;rI-9
25
&ckdifzufurf;ajc armifawme,fajr
toQiBf u;D ? armifawmNrKd U
,Ofaus;rI-9
(13)
(14)
(15)
(16)
(17)
(18)
(19)
(20)
(21)
(22)
(23)
(24)
(25)
(26)
(27)
(28)
(29)
(30)
(31)
(32)
(33)
(34)
(35)
(36)
(37)
(38)
(39)
(40)
(41)
(42)
(43)
(44)
(45)
a&TvS&Gm
xef;acsmif;
vrkefYukdif;
pHxGef;OD;&Gm
carmif;qdwf
xD;jzL&Gm
rD;ausmif;a*gif;
ig;&HUacsmif;
csD;'kd;&SD&Gm
jrausmf&Gm
apwDjyif
aMumifwkd;&Gm
ovlawmif
twGif;ovlawmif
'v&Gm
jyKpkaumif;&Gm
vkdifoDouf&Gm
opfwkH;em;&Gm
ukvm;ykef;tjyif
ukvm;ykef;twGif;
rIdif;p&D
zm;atmuf&Gm (azmifqdyf)
tjyifa&aemufig;om;
twGif;a&aemufig;om;
wref;om;&Gm
t*Fgb&Gm
&Dcsrf;acsmif;&Gm
a&T'kdif
wyfacsmif;
'k H ; k d & G m
omMoatmifb&Gm
umvma';Auf(niftif;)
oJeD
&cdkifom;BuD;pmay
26
,Ofaus;rI-9
(46)
(47)
(48)
(49)
(50)
(51)
(52)
(53)
(54)
(55)
(56)
(57)
(58)
(59)
(60)
(61)
(62)
(63)
(64)
(65)
(66)
(67)
(68)
(69)
(70)
(71)
(72)
(73)
(74)
(75)
(76)
(77)
(78)
qwf kd;us
avmif;ykwf
0ufusdef;
&D;'g;
wl&Gdef;([oFm&)
tif;acsmif;
vabmf
yef;wkdif&Gm
armifa&TZH&Gm
rdrif;omb&Gm
awmifykwf&Gm
a0vmazmifwkH;acsmif;
&J kyf&Gm
ausmufjyifvS
zufpef;acsmif;
*g&mjyif
uRJoayguf
0ufusdef;aoQ
pHum;yif&ihf
pkdifawmjyif
ijzLacsmif;
ausmufwef;
ewfacsmif;
NydKif;acsmif;
Muifazmf
uwkHuRef;
rif;BuD;&Gm (wlvmwlvD)
awmifNydK
atmifvSjzL&Gm
uGrf;oD;yif&ihf
oabFmvS
rD;wkduf
&Jatmifacsmif;
&cdkifom;BuD;pmay
27
,Ofaus;rI-9
(79)
(80)
(81)
(82)
(83)
(84)
(85)
(86)
(87)
(88)
(89)
(90)
(91)
(92)
(93)
(94)
(95)
(96)
(97)
(98)
(99)
(100)
(101)
(102)
(103)
(104)
(105)
(106)
(107)
(108)
(109)
(109)
(111)
eHYomawmif
uRef;awmif
a*:'l&
ausmfxGD;&Gm
a*:'l&oJ;acsmif;
qiftkd;
eysKd;acsmif;
uRef;ayguf
xef;acsmif;
jym;&Gm
ausmufacsmif;BuD;
ausmufacsmif;aoQ
ipHabmf
*efY'&H
txufjyL;r
atmufjyL;r
abmfvDpsD;
azmufusDawmif
j*pfacsmif;atmuf&Gm
j*pfacsmif;txuf&Gm
qifoDjyiftxuf&Gm
qifoDjyifatmuf&Gm
qifoDjyiftv,f&Gm
avmif;wkHapwDjyif
zefajrmif
ajymifypf
[efZm;r
ig;pm;MuL;
ig;cl&awmif&Gm
ig;cl&acsmif;0&Gm
a,mifAGD&Gm (NrdKUopf)
pr ,fyif&ifh
NcHjyif&Gm
&cdkifom;BuD;pmay
28
,Ofaus;rI-9
(112)
(113)
(114)
(115)
(116)
(117)
(118)
(119)
(120)
(121)
(122)
(123)
(124)
(125)
(126)
(127)
(128)
(129)
(130)
(131)
(132)
(133)
(134)
(135)
(136)
(137)
(138)
(139)
(140)
(141)
(142)
(143)
(144)
usm;acgifaxmif
&Drsufawmif
uy aumif;
armifvkHcavm
Muuf kd;jyif
ief;acsmif;
yGifhjzLacsmif;&GmBuD;
yGifhjzLacsmif;&GmaoQ
cspfpHb&Gm
zg;0yfacsmif;&Gm
eDylcH&Gm
armifESroJ;acsmif;
acsmif;ajcmuf
o&uftkyf
iwkd;&Gm (&GmaoQ)
yDa,&Gm
&G u f I d ; awmif
&Dcwfacsmif;
awmifzDvm
jyifjzLacsmif;
'uf&Gm
'kd;wef;ompnfukef;
ykPm;qdyf
&Gmopfau
uef;usifacsmif;
u,kacsmif;aoQ
r*FvmBuD;psD;&Gm
ou ,fjyif
0ypf&Gm
ausmufacsmif;&Gm
'g;BuD;pm;
uHjyif&Gm
ausmufjyifqdyf
&cdkifom;BuD;pmay
29
,Ofaus;rI-9
(145) ausmufavS*g;
(c) armifawmawmifykdif;
(146) yef;awmjyif
(147) pyfcsukef;
(148) armifOD;&Gm
(149) oJjzLuRef;
(150) rSif;usKd;acsmif;
(151) &DzkH;jyif
(152) tacgif;ayguf&Gm
(153) cGqkHjyif&Gm
(154) opfykwfacsmif;
(155) uif;acsmif;
(156) twGif;uif;acsmif;
(157) uefjyifompnf
(158) usD;uefjzL
(159) arSmf0if&Gm
(160) j*if;acsmif;
(161) vif;bm;ukef;
(162) udkif;BuD;
(163) aZmfrwwf
(164) tayguf0
(165) csD;Zm;&Gm
(166) vmvD&Gm
(167) pdefbef;&Gm
(168) wkH;acsmif;atmuf&Gm
(169) wkH;acsmif;txuf&Gm
(170) wmwD&Gm
(171) tkef;yif&ifh&Gm
(172) 'kd;wef;&Gm
(173) unifwef;
(174) tv,foHausmf&Gma[mif;
(175) tv,foHausmf&Gmopf
(176) Budefacsmif;
&cdkifom;BuD;pmay
30
,Ofaus;rI-9
31
(177) uefyl;&Gm
(178) OD;a'gif;
(179) ouFeuf
(180) wyfxkd;jyif
(181) ausmif;awmif
(182) jrif;vTwfacsmif;om;&Gm
(183) NrdKUacsmif;&Gm
(184) a&Smufukdif;&Gm
(185) ausmufyef;wl
(186) aZmfrwwf
(187) csD'kd;&SDb&Gm
(188) a&Tarmif&Gm
(189) twGif;jyif
(190) Budefwef;acsmif;
(191) tif;'ifBuD;
(192) tif;'if&Gm
(193) tif;'if&GmaoQ
(194) o0ifacsmif;
(195) ovl;acsmif;&GmwkdY jzpfMuonf/
xk&d mG rsm;wGif &ckid v
f ,fyidk o
f rl sm;&SMd uonf/ v,f,majrESifh vkyu
f idk f
toufarG;Muonf/ uk,
d t
hf yk pf Ek iS u
fh ,
dk pf aD ecJMh uonf/ v,fyidk &f iS f ajrykid &f iS rf sm;
ukd jyKpkaumif;[kac:Muonf/ &Gmwkid ;f &yfwidk ;f wGif ausmif;? uef? odr?f
ykx;dk apwDjynhpf v
Hk Quf jzLazG;aeMuonf/ 0guRw?f wefaqmifrek ;f ? oBueF v
f rsm;
wkw
Yd iG f qkid ;f oH? Ako
H w
H nHnEH iS fh q&muefawmhyrJG sm; jyKvkycf MhJ uygonf/
oufBuD;oltdk vli,fv&l ,
G w
f rYdk mS vnf; oDwif;aeYwidk ;f Oykoo
f v
D apmiho
f ;Hk
cJhMuonf/ vlBuD;oljrwfwkdY\ pum;rsm;ukdvnf; vkdufemMuNyD; tvGef
adk oMuavonf/ uk,
d &fh mG wGif q&muefawmhNy;D *kP
d ;f tvku
d v
f nf; wpf&mG ESifh
wpf&GmoGm; q&muefawmhyGJrsm; jyKvkyfcJhMuygonf/
xkad cwfwiG f &ckid v
f rl sKd;rsm;onf t&ufaopmrsm; aomufpm;onf[l
um; r&Sdoavmufyifqkd&ygrnf/ vifr,m;xdrf;jrm;ay;onfhtcg y|r
orD;arsmufom;? armifom;nDrorD; okrYd [kwf nDrtpfrom;ESifh armiforD;
ponfrsm;ukd a&G;cs,fcMhJ uonf/ 'kw,
d rsKd;aumif;aqGaumif;ukd a&G;cs,f
cJhMuonf/ wwd, ukd,fh&Gmom;csif;vnf; cspfBudKuf &&SdcJhMuavonf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
32
t&ufaomufpm;olqv
dk Qif &Gmol&mG om;rsm; EIwyf ifrqufMuacs/ tzuf
vkyMf ujcif;vnf; rjyKwwfMuacs/ rdrw
d iYdk ,fpOfuqkv
d Qif t&ufudk rjrifz;l
cJhbl;acs/ vlwkdif;vkdvkd v,fajr&Sd ukd,hfv,fajrukd,fvkyfpm;cJhMuonf/
v,f,mvkyif ef;rsm;? pyg;rsm;? qefrsm;? odr;f qnf;NyD;qkv
d Qif vlysKdrsm;onf
wpfESpfwpfBudrf "ed&nf(tkef;&nf)aomufpm; aysmf&TifcJhMuygonf/
"mwfawmforkid ;f
armifawmNrdKUe,fwGif "mwfawmftrsm;tjym; wnfxm;&SdcJhonf/
,ckawGU&S&d aom "mwfawmfrsm;rSm (16)qljzpfavonf/ usef"mwfawmfwrYdk mS
uG,af ysmufvsuf&adS eMuygonf/ taomurif;u ykaYd y;csuft& &cdidk b
f &k if
"n0wDrif; ol&,
d pu \vufxuf wnfxm;cJjh cif;jzpfavonf/
(2) zm;0yfacsmif;"mwfawmf
bk&m;avmif; omvrd*awmif zm;rif;jzpfcb
hJ ;l onf/ bk&m;&Si\
f
rsuf kd;awmf"mwf udef;0wfavonf/
(3) oJ;awmf"mwf
oJ;acsmif;armifErS ? oEodEawmif pyg;BuD;a>rjzpfcb
hJ ;l onf/
,Ofaus;rI-9
33
(9) OD;qufawmf"mwf
o&Duek af bmif? om&0Pawmif ykPm;jzpfcb
h J ;l onf/
(10) vuf0v
J uf;Hk awmf"mwf
usD;uef;jzLj*if;acsmif;? arCplvawmif aus;jzLrif;jzpfcb
hJ ;l onf/
(14) eHawmf"mwf
Oa'gif;"mwfteD;? pdEom&arCawmif? 0Hrif;jzpfcb
hJ ;l onf/
(16) oJawmf"mwf
ausmufyef;wlteD;? *Em0&awmif pyg;BuD;a>rjzpfcb
hJ ;l onf/
xk"d mwfawmfrsm;tjyif armifawmNrdKU? NrdKUrbke;f awmfBuD;ausmif;wGif
r[musef kyfyGm;awmf wpfql&Sdaeonf/ NrdKUOD;ausmif;wGifvnf; wyifwkdif
eef;OD;bk&m;wpfql uk;d uG,v
f Quf&adS vonf/ ig;cl&awmif ausmif;wGiv
f nf;
bk&m;qif;wkawmf trsm;tjym;&Scd o
hJ nf/ 1942-ckEpS f ppfab;tE&m,faMumifh
ysufp;D oGm;cJ&h avonf/ okaYd omfvnf; a&uefxw
hJ iG f csxm;usef&pfcMhJ uaom
a0omvDacwf qif;wkawmf(rif;0wfb&k m;)/ ajcawmfEpS b
f uf? b0g;awmf
pufvuPmukd azmfjyxm;aom pufvuPmjy qif;wkawmfwu
Ydk dk zl;awGUMu&
ao;onf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
34
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
35
&ckdifkd;&m0wKrSwfwrf;
ewfjrpf-pef;atmif
,Ofaus;rI-9
36
&D;om;azmfxkwfcuwfaw/
toQipf u Ed (&ckid jf ynf)pGm (1957)uyif &ckid f ;dk &m0w Kwdupdk ak qmif;yem
(1969)txd pkpak ygif;(159)yk'&f [dca&/ (1960)rSm tacsm&D;yem &ckid &f mZ0ifeefY
pmyDavhvmazmfxw
k &f ;D toif;(&efuek Nf rdKU) yg;wkYd (2-5-1961)rSm yD;tyfca&/
,if;txJu &ckid f ;dk &m0w KwcsKUd ukd ,if;toif;wm0ef[d yk*Kd vfwpfO;D jzpfaw
OD;odef;vGif (rmefatmifyD,)u aiGwm&Dr*Zif;rSmazmfjyzl;a&/ xyfyem
&ckid o
f mpGavpmtkyrf mS azmfjyca&/ ,if;toif;yg;u wnf;jzwfyem &ckid f
vuf&;DG pif0w KykjH yifrsm; pmtkyx
f w
k 0f cD a&/ aemufxyfy'k f (23)yk'u
f adk vh
&ckdifykHjyifqef;rsm;qkda& emrnfeefYxkwf0Dca&/
toQipf u Ed (&ckid jf ynf)\ tultnDeefY vlxOk ;D vSu &ckid af us;vufyjHk yif
rsm; pkpak ygif;av;wGu
J x
dk w
k 0f cD a&/ ,if;txJrmS ;dk &m0w K (37)yk'yf g[da&/
vlxo
k wif;pmrSmavh &ckid f ;dk &m0w K (9)yk'yf gca&/ olyY g;rSmxyfNyD;xm;a&
&ckdif kd;&m0w K (15)yk'f kdUuawmhcg oloDqkH;vm;ca&twGufeefY pmtkyfpmyD
jzpfrvmc/
EdkifiHawmftpkd;& vlrsKd;pk,kdifaus;rIXmeuavh &ckdif0w KykHjyifrsm;
pmtkyx
f w
k 0f cD a& pkpak ygif; (19)yk'yf gca&/ toQipf u Ed uyif pkaqmif;yD;cjcif;
jzpfaw/
&SmzGpD pk nf;ca& &ckid f ;dk &m 0w Kpkpak ygif; (159)yk'rf mS toQifpud E
(&ckid jf ynf) uk,
d w
f idk x
f w
k pf mtkyf ESpt
f yk yf g yk'af &(43)? tjcm;okYd ulnrD yI 'k af &
(80)[dca&/ usepf mG wduavh &Smr&/ aysmufysuv
f m;pGmwd[ad &/ a,auavh
rSwrf o
d avmuf xyf&;D yem &ckid jf ynfciG yf jHk yifeefY &ckid w
f cH eG yf jHk yifqydk em pmtkyf
ESpftkyf xkwf0Djzpfca&/
(&ckdifompGmav pmtkyfrSmyga& &ckdif kd;&m0w KwdeefY OD;0&&HoDpkyD;a&
&ckid f ;dk &m 0w Kwdaygif;yem &cdidk yf jHk yifausmfrsm; qkad &pmtkyx
f u
G cf a&/)
&ckdif kd;&m0w KwdeefY ywfouforQ avhvmpkaqmif;xm;a& &nf Tef;
pm&if; atmufrmS azmfjyvku
d yf ga&/
&nfeT ;f
1/ &ckdifaus;vufykHjyifrsm;(y-'k-w-p)
vlxOk ;D vS
2/ &ckid f ;dk &mykjH yif0w Krsm;
(&ckid w
f efaqmifr*Zif;trSwf 11? 1962^63)
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
37
ewfjrpfpef;atmif
3/ &ckid 0f w KykjH yifrsm; (1965)?
OD;rif;Ekdif(wkdif;&if;om;,Ofaus;rIt&m&Sd)
4/ &ckid v
f ufa&G;pif 0w KykjH yifrsm; (1968)
okawoD OD;pu Ed
5/ &ckdifykHjyifqef;rsm; (1967)
okawoD OD;pu Ed
6/ &ckid yf jHk yifausmfrsm; (1969)
OD;0&&HoD
7/ &ckdifykHjyifESihf aw;uAsmvkH;yrf;&rI (&ckdifr*Zif;trSwf4? 1977)
ewfjrpfpef;atmif
8/ &ckid 0f w KykjH yifrsm;(&ckid jf ynfe,fpmapmif trSwf 14? 1979)
xGe;f a&Tcidk f (ppfawGaumvdy)f
9/ &ckid yf jHk yifrsm; ('Gg&m0wDr*Zif; trSw-f 1? 1979)
10/ &ckid yf jHk yifrsm; (&ckid ,
f Ofaus;rIr*Zif; trSw-f 1? 1987)
11/ &ckid yf jHk yifrsm; (ppfawGaumvdyEf pS v
f nfr*Zif; 1987)
12/ &ckdifjynfcGif ykHjyifrsm; (1992?)
toQipf u Ed (&ckid jf ynf)
13/ &ckdifwHcGef ykHjyifrsm; (1995)
toQipf ud E (&ckid jf ynf)
14/ &ckdif kd;&mokcrdef ykHjyifrsm; (trSwf-1)
OD;OmP0Ho? jrpfrcpmay? 112? 33-vrf;? &efuek f
rSwfcsuf/ 1987 'DZifbm 21-23 rSm usi;f yca& pmayAdrmef ;dk &mykjH yif
pmaypmwrf;zwfyu
JG dk &nf&,
G yf em &D;xm;pGmukd xyfyemjznhpf u
G w
f ifjypGm
jzpfyga&/
ewfjrpf-pef;atmif
&ck d i f k d ; rr* Z if ; (2)? 1998-ek d 0 if b mv
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
38
,Ofaus;rI-9
39
pufBuD;okH;q,Ufckepfyg; rEmefawmfBuD;
(aAm"dyud,w&m;okH;q,fhckepfyg;ukd&nfonf?
tdyf&m0if? tdyf&mx &Gwq
f ydk gav)
b'Erek "d Z(r[mynmausmf)&SmazGwifjyonf
bk&m;ay:ausmif;a[mif;? ajrmufO;D NrdKU/ 29-4-1995/
1/ ]aMomifearm b*0g} wpf&m&Spu
f u
G f Ak'p uf
2/ "ruE m awmftaygif;? &Spaf omif;av;axmif ukeaf tmifEv
HS Quf
prpuf
3/ &Spjf zm zkv
d rf *f? yap uAk'g &[Empuf
4/ jrifrh &dk af wmifxuf? jrifah cgifBuD;vQuf rdzpuf
5/ *kPaf us;Zl;wkYd txl;aeYn ynm&onf q&mpuf
6/ e*g;rif;\ vufeuftmcHwiG ;f u 0if;0if;awmufvQuf e*g;puf
7/ awmif[ek jYf yif;pGm rkew
f idk ;f ygonf awZm[kev
f Quf uVKefpuf
8/ tmVm0u bDv;l vufeuf bGUJ jzLykq;dk puf
9/ auo&mjcaoFrh if;\ vufeufawmok;H axmifudk tkyaf qmifp;dk
vQuf a[mufojH yif;onf toHpuf
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
10/
11/
12/
13/
14/
15/
16/
17/
18/
19/
40
vlAv
dk \
f vufeuf ajymif;vJjr m;'g;oHvQuf tajrmufaoewfpuf
ya'o&mZfrif;\vufeuf odaEmpuf
{u&mZfrif;\vufeuf &wemqifjzLpuf
pMum0aw;rif;\vufeuf rPdaZmw&puf
rEwrf if;\vufeuf odMum;ok;H usdyo
f ;Hk a,mufpuf
tmcHwiG ;f 0if;0if;awmufvQuf odMum;puf
jA[mrif;\vufeuf uk,
d af &mifpuf
yZmywdrif;\vufeuf e*g;ywfausmhuiG ;f puf
yl&edS jf yif;pGm ol&,
d maerif;\vufeuf oHa&mifpuf
wpfurmok;H uRef;tvk;H ukd rku
d af rSmifuif;atmif tvif;aqmif
onfh pEmrif;\vufeufjrifa&mifpuf
20/ vlwumukd tmPmpk;d vQuf &mZmpuf
21/ a[0Emukd tcsmpkd;vQuf kupuf
22/ bkrpkd;vufeuf ivsifpuf
23/ yx0DajrBuD;\vufeuf okE&Dq&H pD uf
24/ ESpo
f ed ;f av;aomif; txk&adS om yx0DajrBuD;puf
25/ yp Kewfrif;\vufeuf cHwGif;aygufqdef t[defjyif;vQuf
avmifrD;puf
26/ aZmf*eDvufeuf NidK;onfrmefewfpuf
27/ ZD0uvufeuf qD;0g;rE&m;puf
28/ yka&m[dwv
f ufeuf aA'if[o
l nf jA[Ppuf
29/ orP(&[ef;)vufeuf oDvoDwif;apmiho
f nfpuf
30/ a&w kd;ukd tpkd;&vQuf rPdarcvm r[mewfrif;BuD;puf
31/ wpfaxmifih g;&m? udavomukd tmPmpk;d vQuf? avmbpuf
32/ &efrmefonf;pGm jyif;xef&monf a'gopuf
33/ rku
d af rSmifonf;pGm t0dZmukd wPSmrk;d vQuf arm[puf
34/ ,rlemonf **Fgvufeuf wHy;dk puf
35/ e0'wfw ;dk ? tkid rf sK;d ckepfjzm rkO vdEm tcsmpk;d vsuf bkEH iS afh eonfh
kupkd;puf
36/ ow &befY ,k*efxdyfcsm tmPmpkd;vQuf pwkr[m&mZf
ewfrif;BuD;puf
37/ tmumovufeuf avoif;xke;f puf
pufBu?D;pufi,ftjym; okH;q,fhckESpfyg;&GwfoHMum;u ab;rsm;npf k?
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
41
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
42
,Ofaus;rI-9
43
pmqkdESpfOD;ukd avhvmjcif;
ewfjrpf-pef;atmif
,Ofaus;rI-9
44
vkad yonf/
aw;oabmESihfywfouf wpfcsKdUaomyk*dKvfwkdY\ t,ltqukd
rSm;onf[l twkduftcHacsyvkdaomoabmjzihf a&;om;&jcif;vnf;
r[kwfay/ okdYESifhxkdyk*dKvfwkdYtaejzifhvnf; rdrdwkdYoabmESihf IdEIdif;NyD;
qufpyfawG;q,lMu&ef wifjyvkdufjcif;yifwnf;/ uREkfyftaejzihfvnf;
odaYk omoabm oufa&mufap&rnf[k twdtusa&;om;jcif;r[kw/f
uREkyf \
f t,ltqrSm od&Yk o
dS nf qkad omoabmjziho
f m a&;om;xm;jcif;
jzpfyg avhvmaomyk*dKvfwkdYtaejzihfom awG;qqef;ppf&ef vkdtyfygonf/
armifawmfwrf;-tvGr;f ajy
tyGifha,jzLjym? t ma,aumif;jcif;
,mawmifxufrmS ? 0g*Gr;f cif;av/
0g*Grf;yGifhrkH? zl;yGifhpkH?
qGwfwkHar kdU? Akdif;iifzkdY/
Akid ;f 0if0h gjcnf? vuf&ufxnf?
ararmif kdUrSm? 0wf&rnfav/
0gjcnf';l ,m;? tom;nuf/
tuGurf qef;? armifawmfwrf;?
tvGr;f vnf;ajy? ac:Muwfaw?
&ufwnfaraysmh? vufpacsm?
ESrvuf&m? armif0wfvm?
tbmBuD;om;? vSa&um;?
<ua&ya&? omxGe;f a0?
tar kdUrSm? rsufig;oG,fav-rsufig;oG,f/
aw;oGm;t"dyg ,f
,mawmifxuf 0g*Grf;cif; jzLjyma&miftyGifhESihf t maumif;aom
0g*Grf;yGifhikHrsm;onf zl;yGifh pkHaeMuavNyD;/ r,f kdUwawG Akdif;iifzkdY oGm;qGwf
zl;Muygpk?Yd Akid ;f 0grsm;ukd vuf&ufxnfvyk &f eftwGu?f 0gjcnfjzpfatmif Akid ;f iifNy;D
armif Udk twGu0f wfqif&ef tom;nufanmacsmarmaom jcnfxnfyq
k ;dk acsm
rsm;ukd &ufvyk Mf uygonf/ armif0wfqif&ef tom;nufanm acsmarmaom
jcnfxnfykqkd;rsm;ukd &ufvkyfMuygonf/ armif0wf&ef ESr&ufvkyfaom
vkcH snrf mS tuGurf qef;aom armifawmfwrf;tvGr;f ajy[kac:Muaom vkcH snf
qifjzpfaomfvnf; ESr\vuf&monfaumif;ojzihf aysmhaysmif;nufacsmae
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
45
aw;oabm,lqcsuf
txufygaw;ukd armifawmfwrf;tvGrf;ajyqkdaom trnfaMumifh?
wpfcsKdUtaejzihf cspfvufaqmifwpfy'k [
f k oabmoufa&mufapcJyh gonf/
okaYd omf aw;oabmt,ltqukd aphppHk mG qef;ppfMuygpk/Yd
uAsm\trnfukd armifawmfwrf;tvGrf;ajy[laomtrnfjzihf
a&;om;xm;jcif;rSm t"dutm;jzihf armifawmfukdwrf; cspfESru? olYcspfol
armifawmftwGuf? vkHcsnfykqkd;&ufvkyfjcif;[k rSwfxifaeMuygonf/
armifawmfwrf;tvGr;f ajytrnf&adS om a&S;&ckid v
f cHk snfqifwpfc\
k trnfudk
tajccHNyD;a&;om;xm;jcif;jzpfavonf/ &ckid v
f cHk snftrnfrsm;rSm a&S;acwfu
qkyd gu oabmufjyuf? pdew
f pfyiG ?hf b,fvrd n
f mvdr?f aA'guef? rif;wkid yf if?
barmfrsufEmS ? pdev
f ufpyG ?f a'gif;NrD; ponfwjYdk zpfygonf/
xkad emuf ,ckacwfEiS t
fh nD &xm;yef;,Of? BudK;BuD;csdw?f vufx;dk yef;?
ykvaJ yguf? rm,maxmifacsmuf? armifcsprf ,fcspf ponfv
h cHk snt
f rnfrsm;vnf;
rnfwGif&SdaeMuNyD;jzpfacsonf/ xkdxkdtqifhrsm;ray:rSDuyif? wpfacwfu
armifawmfwrf; tvGraf jy[laom vkcH snq
f ifwpfrsK;d acwfpm;cJ[
h ef&ydS gonf/
xkv
d cHk snfrmS olru armifawmfuw
dk rf;NyD; tvGr;f ajy&ufvyk cf jhJ cif;r[kw?f
armifjzpfot
l wGuf tqiftuGurf qef;aom ]]armifawmfwrf; tvGr;f ajy}}
qkdaom kd; kd;vkHcsnfqifukd &ufvkyfjcif;jzpfonf/
xkaYd emuf tbmBuD;om;qko
d nfrmS taz\tpfuo
dk m;ukd qkv
d ydk gonf/
&ckid af qGqufrsKd;qufx;Hk wrf;pOfvmt& nDtpfu?dk nDtpfr armifErS t&if;
awmfpyfonf[l ,lqMuygonf/ armifom;ESrorD;? ESrom;armif orD;
ponfwu
Ydk o
dk m? orD;arsmuf om;awmfpyfonf[k vufqufay;pm;aom
"avhx;Hk pH&ydS gonf/ nDtpfr? nDtpfu?dk om;orD;wku
Yd dk rnfonft
h cgrS
vufqufay;pm;jcif;r&So
d vk?d xko
d m;orD;wku
Yd vnf; (xko
d w
l t
Ydk m; armifErS
t&if ; vk d oabmxm;cif r if M uygonf / ok d Y E S i f h o l r onf bBuD ; om;
(tb\tpfuo
dk m;) armifawmfpyfot
l wGuf tqifqef;opfxiG f r&ufb?J
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
46
,Ofaus;rI-9
47
wifjy&jcif;jzpfayownf;/
uAsm aI xmihf (OD;cifarmif0Zd m )\ t,ltqrsm;ukd EIid ;f ,SOf Ed idI ;f wifjy
&jcif;jzpfygonf/
tif;0rS&ckid u
f AsmoH
azmfjyygaMumif;&yfrmS "n0wDta&;awmfy&Hk mZ0ifwiG f awGU&S&d jcif;jzpfyg
onf/ aumZmoMuZf (967)ckEpS w
f iG f rif;&mZmBuD;tm;? om;awmftrd af &SUpH
rif;carmif;onf trwfped w
f ifpm; O*gysEH iS t
fh wl? awmfveS yf ek u
f ef&ef tBuHudk
rif;&mZmBuD; ode;f Munhw
f yf? a&wyfvufeufuidk f ol&t
J jynht
f pkEH iS fh ig;pif idk ;f
acsmif;uRe;f ? zm;NyKd (Akv
d Nf yKd wyf) wyfuqD; BudKwifwu
dk cf u
dk zf rf;qD;avonf/
xkt
d cg tdraf &SUrif;om; rif;carmif;ESit
fh wl O*gysHuydk g vuf&trdcH oGm;cJh
&onfq\
dk /
ta&;tcif;onf bk&ifonf rif;carmif;tm; tjypfay;rnfjzpfonf/
trwfBuD;ynm&Sd ynm0HoavQmufxm;ojzihf trsufajy toufrv
S w
G Nf idr;f
cGihf &&Scd ahJ vonf/ tjypfrv
S w
G Nf idr;f onfum; r[kwyf ?J toufomrao/
(rGef)ig;&mESihftwl BuH&myg O*gysHtrwfukdvnf; vufjzwf r[mrked
bk&m;wGiv
f LS onf[k tqk&d adS vonf/ onfurdk ;DS a&;Muonf[k xif&
aom jrefrm&mZ0iftcsKdUwGiv
f nf; tvm;wlawG&Y &dS ay\/ okEYd iS fh xkjd zpf&yf
rSerf rSeq
f ef;ppfavhvmEkid Mf uap&ef atmufazmfjyyg tif;0rS &ckid u
f AsmoH
[laomtaMumif;ukd qufpyf jzpfEkdifrjzpfEkdif xif&Sm;aprnfjzpfayonf/
aumZmoMuZf(971)ckEpS w
f iG f rif;&mZmBuD;xHoYdk tif;0bk&if r[m"r
&mZm taemufzufveG rf if;w&m;BuD; (967-990)u? vufaqmifyPmwkEYd iS hf
arw mqufaygif;zufvydk gaMumif; wrefapvTwaf &mufvmonf/ xku
d pd ukd
rif;&mZmBuD;uvnf; oabmuscg? rdwjf zpfaqGjzpf wkjYH yefonfo
h abmjzihf
tif;0bk&ifxo
H Ydk vufaqmify@mrsm; wkjYH yefay;ykcYd ahJ vonf/ xkad Mumifh
trwfBuD;O*gysHudk &mZoBuFet
f rnfjzihf tif;0jynfqidk &f m? oHwreftjzpf
cefYtyfcJhavonf/
O*gysHtm; oMuZf(971)ck? ewfawmfvqef;ig;&uf? t*FgaeYoHquf
xnfv
fh u
dk af vonf/ tif;0okaYd &mufvQif jrefrmrSL;rwfwYdk tcsif;csif;wkid yf if
O*gysH\pGrf;&nfow dAvukdodvkdMuojzihf tif;0axmifoifrSL; trwfu?
atmufyg&wkESpfykd'fukda&;pyf tjznhfcHapavonf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
48
,Ofaus;rI-9
49
jyefcgeD; {uykd'f&wkwpfykd'fESifh/
atmuftmumAGD? 0ga,mxGD ? vDxufum;&D? &DxufNrDESifh? yx0D[k
tpcsaD om rkC
d ;f zGUJ ? rPdO;D jynf;cs &wk {uyk'd w
f pfy'dk af ygif; &wky'dk pf iHk g;yk'd af om
&ckid u
f AsmoHrsm;vnf; tif;0aejynfawmfrS xGuaf y:vmEdik cf rhJ nf r[kwaf cs/
rif;&mZmBuD; ta&;awmfyu
Hk srf;qko
d nfum;? O*gysHrmS ? om;awmfudk
txde;f tBuD;xm;oljzpfvsufEidk af tmif rqk;H r? aysmf&iT rf u
I o
dk m avhusiho
f ?l
rif;rok;H tyf? vufujdk zwf r[mjrwfrek b
d &k m;rSm vSLawmfro
l nf/ om;awmfudk
tjypf a y;rnf j yK&m trwf y nm0H o avQmuf x m;ojzih f trsuf a jy ?
om;awmfudk trwfBuD;okYd tyfawmfro
l nf[k a&;xm;onf/
xkpd um;t& O*gysHvnf; vufjzwfc&H mrS vGw&f monf/ om;awmfudk
vnf; O*gysHtm; xde;f cGio
hf em;cJah ponf[k odrw
S Ef ikd af vonf/
xkad Mumihf O*gysHvufjzwfc&H rcH&ukd od&EdS ikd Mf uapvko
d nf oabmjzihf
wifjyvkdufjcif;jzpfygownf;/
(&rf ; jynf h a wmif a usmif ; q&mawmf B uD ; OD p EmrmvmvuF m &\
&ckid &f mZ0ifopfusrf;? 'kw,
d wG?J rif;&mZmBuD; ta&;awmfyu
Hk srf;ESiw
fh uG
NAdwo
d Qtpk;d &vufxuf? (1930)ckEpS cf efu
Y xkwaf 0cJah om jrefrmpm eG aYf ygif;
usrf;rS uAsmrsm;ukd rS;D jirf;tyfygonf/)
ewfjrpf-pef;atmif
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
50
,Ofaus;rI-9
51
r[mrkedoGef;pufawmftJ;
ewfjrpf pef;atmif
,Ofaus;rI-9
52
xkwEf w
I w
f ifjy&jcif;
,ckwifjyrlrmS vufa&;rljzpf\/ ovGijf zLpu Lukd Avmpmtkyq
f u
dk f
jyK cJaMumif; rsO;f om;xm;vsuf eufjyma&mifrifjzihaf &;xm;cJ&h m ESpb
f ufa&;
pmrsufESm(26)cefY&Sdavonf/ &ckdifa&S;[efta&;tom;rsKd;jzpf ,cktcg
ajrmufzufom;vufa&;[k wGiaf c:ae\/ tzk;H wGif ou &mZf (1318)ck
OD;&rOLt&Sib
f &k m; vufrw
S af wmfjzpfygonf[k awGU&ojzihf &[ef;wpfyg;\
pmtky[
f k ,lq&\/ ,ckxrdk rl yS ifvQif tcef;(4)ckjyK pum;ajyjzifh a&;om;cJ&h m
tpwpfcef;ukd wifjy&jcif;jzpfyg\/ useftcef;rsm;qkv
d Qif "d|mefjyK bk&k m;ukd
yifch ef;? bk&m;&Sif a'opm&D<ucef;? uk,
d pf m;awmfr[mrkeo
d eG ;f cef;wkYd jzpfMu
ygonf/ tpkHtvifazmfjy&vQif pmtkyfi,fwpftkyf omomjzpf&SdEdkifyg\/
,ckwpfcef;udkyif jrnf;prf;Munhfapvkdyg\/ rlvpmukd,ftJ;ukd vlwkdif;
zwfv,
G af p&ef pum;ajymoabmjzihf wifjyvku
d &f jcif;jzpfygownf;/
tcef;(1)
]]oQifyifukd,fpm;? wnfxm; omoem? &cdkdifrSm}}
"GefY&Snfrnftjrif}
av;q,fah v;jynf &ckid jf ynfe,f? "n0wDNrdKUukd pEol&,
d rif; pk;d ykid f
tkycf sKyfaepOfjzpf\/ xkt
d cku
d f rZrd a'owGiv
f nf; oQifyifa*gwr yGix
hf eG ;f
vsu&f adS vonf/ &Siaf wmfb&k m;onf xkpd Eol&,
d rif;ukd wum&if;jyK aemifudk
ig\uk,
d af wmfpm;ESifh omoemawmfwnfxm; t"Ge&Yf n
S &f maMumif; jrifawmfrl
onf/ xkaYd Mumifv
h Qif Ak'o
Qifyifonf &[ef;wkt
Yd m; odrYk ed MYf um;cJ&h jcif;
jzpfav\/
]]&Su
d vGejf im;? igaemifawmfa&? jrwfb&k m;rsm;? tjynfjynfEiS ?hf
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
53
edrdwfjyvwf-wpfwGwfwGwf
OD;pGmrqGuaomf &mZN*Kd [fjynf a0VK0efausmif;wGif used ;f arGUavsmpf Ofu
qkv
d Qif ud,
k pf m;omoemxm;&pfa&;iSm? xkjd ynfoQif Adr o
d m&rif;tm; edrw
d jf y
a[mMum;cJhao;\/
]]igbk&m;onf OmPfawmfjzihfMunhf I&m edAmef0if&ef rMumNyD/ ,ck
touf(77)ESp?f 0gawmf (42)0g &Sv
d wfNy/D oufawmf(80) 0gawmf(45)jynhw
f iG f
edAmef<urnf/ wumawmfArd mrif;? a&S;urmwkw
Yd iG v
f nf; igYE,
S b
f &k m;rsm;yGihf
edAmef<uoGm;MuvQif trku
d w
f rd w
f u
dk f jzpfusefae&pfavonf/ vlewfup
ow 0gwkYd rw&m;rsm;vsuf r*fzv
dk w
f &m;uG,v
f wfvQif 'kp u
dk t
f vGeaf ygrsm;
av\/ vlewfrsm; tyg,fvm;Muuke\
f /}} ,if;odYk edrw
d jf zihf a[mjycJzh ;l
aomfvnf; awmif;yefrrI jyK? a&S;b0u tqufrygvS&mum;? wdww
f w
d o
f m
aecJhzl;onf/
awmif;qufryg-&Syd nm
quf awmif;yefapvkdrIaMumihf uqkefvjynhfaeY w&m;a[mpOfu
qkv
d Qifvnf;]]wumawmf&if; Adrmrif;? a&S;bk&m;rsm;onf edAmefu;l rnfjyKaomtcg
omoemukd vlb
Y u
Hk Ref;rSm xm;cJMh uayonf/ rdrv
d eG af omfvnf; bk&m;&Sd
oa,mif oPmef yk yf mG ; uk,
d pf m;awmfudk wumxHi,f? oGe;f vkyx
f m;cJMh u
ayonf/
r[mrkeo
d eG ;f pufawmft;J bk&m;r&Sdaomfvnf; bk&m;&Sd[ef? bkHokH;cGifrSm ta&mifxGef;ojzihf
vlewfrsm;tyg,frvm;? 'ge?oDv? bm0empD;jzef;vsuf? twkid ;f rod edAmef
vm;olrsm;cJMh uonf/ ukov
dk w
f &m;aygrsm;aomol ewfvrl sm;rSm vG,u
f pl mG
aom pnf;pdryf mG ;jcif;? ok*wdrmS jzpf&jcif;wk&Yd adS yonf}}[k tusKd;aus;Zl;edrw
d f
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
54
vSpu
f sL;jy a[mcJ\
h / okaYd omfvnf; oHo&mu tqufr&So
d jzihf EIwu
f r[bJ
arhavsmh omaecJhavonf/
,Ofaus;rI-9
55
,Ofaus;rI-9
56
&dyo
f maumif;pGm EGm;wvif;rSm xkvyk af y;cJ&h avonf/ xkd yk w
f u
k dk wpf&ufvQif
ok;H Budru
f s &ufpOfrjywf ylaZmfaepOf opfyifapmihjf im; ewf u
k m ;u rMumcifyif
zk;H uG,yf pfavojzihf pdwyf pl w
d q
f mrI b0qk;H atmifygcJ&h avonf/
q&mxGe;f \r[mjrwfrek o
d rkid ;f opfEiS fh jd yjcif;
rSwfcsu
suf / / wef;ck;d q&mxGe;f \ r[mjrwfrek o
d rkid ;f opf? twdwf
b0u twlwuGjzpfczhJ ;l jcif;? yk yf u
Hk ;dk uG,zf ;l jcif;ukd jyqkx
d m;avonfum;/
(1) igonf uvd*jF ynfwiG f jA[om*Drif;jzpfpOf oifonf aZ,seED
trwfBuD;jzpfonf/ igu oifhtm;wkdif;jynfukdvTJtyf awmxGufcGgrnf
jyKaomtcg? aemufxyfvu
dk yf gvsuf ESpOf ;D vk;H &aohb0jzihf twlaecJMh uonf/
xkpd Of ighudk opfo;D qGr;f jziht
f m;&atmif vkyaf uR;cJzh ;l ownf;/
(2) oifEiS ihf gonf umodu&mZfwidk ;f Am&mPoDjynf Z*Fva'owGif
v,form;twljzpfczhJ ;l \/ xkt
d cg xde;f ausmif;aeaom EGm;rsm;ukd owfpm;&ef
aoaomufMuL;wkdY ykef;vQKd;xm;ojzihf oifuightm;ajymjy wGufcsuf Tefjy
avonf/ aA'ifa[mwkid ;f awmcsKHwiG ;f rS jyef&&Scd o
hJ jzihf 0rf;omtm;&jzpfcg
awmifob
l mom aemifjzpf&mb0wkYd twlwuGjzpfyg&ap[k qkawmif;cJzh ;l csuf
aMumif;&if;quf&SdvmcJhonf/
(3) oifonf qif;&Jom;b0wGif ighxv
H ,figS ;cHjzpfc&hJ onf/ xkpd Of
acsmif;wpfbufjcm;wGi&f adS om &Gmokv
Yd ydk g;&S&d mudp ESifh oGm;,lrnfjzpfaomtcg?
oifucPrQruGu
J mG vkv
d o
S jzifh uk,
d pf m; yk yf jHk yK anmifyif&if; ajrovif;wGif
xm;ay;cJh&onf/ igjyefa&mufcsif; kupkd;ewfu xkdt kyfukd odrf;,lxm;av
onf/ ,if;okdYigh kyfykHukd ukd;uG,fcJhzl;ownf;/
awmif;quf&if;cH
,if;uJo
h Ykd pEol&,
d rif;avmif;\ omoemwnfxm;apvkrd I wum&if;
cHvrdk ?I ud;k uG,yf al Zmfvrdk o
I nf a&S;qufurmu awmif;qufygvmcJ&h jcif;
taMumif;&if;jzpfavawmh\/ xkaYd Mumihf pEol&,
d tavmif;\ awmif;quf
yg&if;twkdif; ighukd,fpm;ESihf omoemawmfukd xm;oifhonfhtavsmuf
,ckvnf; ig\omoemawmfESihf ig\ kyfwkEIdif;wkrajrmf qif;wkawmfukd
a&T&ckdifrSmxm;&rnfomwnf;/
,if;odcYk spo
f m;&[ef;rsm;ESihf vlewfjA[mwkt
Yd m; "n0wDNrKd UodYk <ua&muf
&rnft
h aMumif;ukd a[mazmfAsm'dwrf ed MYf um;cJah vvQif ewf? vlom"kac:Mu
avonf/ w ek ;f ek ;f ESifh aumif;csD;ac:oH b0*fvQHco
hJ nf/ ajrBuD; yJw
h ifcwf
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
57
pmqk\
d rSww
f rf;
&ckid rf mS oQiyf ifu,
kd pf m;ESifh omoemwnfxm;oifah Mumif;ukd jyqkad om
yxrcef;? uAsmpmqk&d iS u
f 0ifu;dk usr;f &S&d mwGif oHCm0ifyg&Sad om pum;ukd
xnfo
h iG ;f pyfqx
dk m;aMumif; rSmwrf;ukv
d nf; odaYk &;pyfjy qkx
d m;cJah y\/
]]{;. . a emif v S m vl r sm;? vuF m qk d a r? aemif q uf o m;ud k ?
vuFmqef;vwf? Zmwf ;dk rSeu
f ?dk rSmca&um;? &Siyf ifjrwfv?S a*gwrESi?hf
pEol&d,? rif;vSpifppf? &SdoHo&mrSm? twljzpfvkdY? wumcHjim;?
awmif;qufygau? ckepfcgrSm ok;H cgcP? vuFmrSm? tusOf;csKyfau
azmfjyca&? av;jzpfurdk sm;? azmfv,
dk if;cg? rjyc? ynm[do?l xkrd sm;vl?
vG,fulred? usrf;yDpma&? tapmifapmifrSm? &SmMunfhvDavmif/ /
{;. . od k Y vuF m a[mjyazmf & m? usrf ; yD p mum;? bk & m;yg&rD
cef;0ifukd;usrf;rSm? oCFm0ifrSm? ygaompum;? jrwfw&m;[k
aemufvmreD? rSwfuwfvD avmif. }}(oGef;pufawmftJ;)
,Ofaus;rI-9
58
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
59
"n0wDacwf &mZ0iftqkd
Ak'a *gwronf bDpD (573)ckwiG f bk&m;jzpfavonf/ Ak'\
0gawmf(20)
ajrmufwiG f &ckid o
f b
Ydk &k m;<uvmonfq\
dk / xkaYd Mumihf bDp(D 553)wGif Ak'o
nf
&ckid o
f aYdk &mufNyD; jzpfacs\/ Ak'< ua&mufpOfu &ckid w
f iG f "n0wDNrdKUawmf[l
wnf&adS yonf/ xkNd rdKUawmfudk pEol&,
d rif;BuD;onf pk;d pHvQuf&adS eonf/
pEol&,
d rif;qkv
d Qif eef;pH (26)ESp?f oufawmf (51)ESp&f adS eNyD;jzpfonf/
pEol&,
d bk&if\ eef;ouft&qkad omf bDpD (579 rS 527)xd jzpfavonf/
Ak'ryGifhrDS (6)ESpfrSyGihfay:NyD; ESpfckESpfumvusa&mufavonf/
&ckid o
f Ydk Ak'o
moempwifa&mufvmaMumif;ukd azmfjyygorkid ;f pmt&
Ak'\
0gawmf (20)u[k od&edS idk af vonf/ tcsKUd u tmeEmp`Emausmufpmt&
pa`Em',rif;ukd pEol&,
d rif;tjzpf wpfrif;wnf;,lq at'D (202-229)
ckEpS u
f &ckid o
f Ydk Ak'k b
mompwifa&mufvmonf[k ,lqMuonf? rnfoq
Ydk adk p
pEol&d,rif;pkd;pHaomumv xkdtcguyifp Ak'Asm'dwf rdefYMum;csufrsm;?
r[mrked yk x
f ak wmfoeG ;f vkyjf cif;rsm;? ow KAdrylZed, okw efw&m;awmfudk
a[mMum;cJjh cif;rsm;? &ckid "f n0wDNrKd Uawmf w&m;&omcH,cl jhJ cif;rsm;? ax&max&D? bduK-bduLeDwkdYvnf; jzpfxGef;cJh&jcif;rsm;? t&SifAmukvukd
omoemawmf apmifha&Smuf&efxm;cJhjcif;rsm;onf Ak'<ua&mufchJ&jcif;\
tusKd;tedoHorsm;yifjzpfMuavonf/
pEo&l ,
d rif;
xkjYd yif "n0wDjynf&iS f pEol&,
d rif;rSmvnf; a&S;b0u ckepfqufwidk f
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
60
ol&,
d m"dywdrif;vufxuf
pEol&,
d rif;onf Ak'\
tvkad wmft& omoemawmfudk xde;f odr;f cGihf
&&Scd o
hJ nf/ pEol&,
d rif;\ vufawmfoYdk omoemawmftyfEjHS cif; cHc&hJ onf/
xkaYd Mumifh pEol&,
d rif;ESifh omoemawmfonf ruGrJ jym; wjym;wnf;tvm;?
*a[qufvQu&f cdS ahJ vonf/ okaYd omf pEol&,
d rif;um; bk&m;xufwpfEpS o
f m
touf&n
S cf o
hJ nf/ bk&m;&Sio
f nf bk;d awmftOerif; NzdK<uif;oMuZf (148)
wGif y&deAd mefjyKavonf/ xkd (148)ude;f cef; (ZD0uude;f )ukd tZmwow Krif;ESifh
pEol&,
d rif;wkYd NzdKodr;f cJah vonf/ pEol&,
d onf xku
d ed ;f NzdKodr;f NyD;aom
ESpfESpfwGif ewf&GmpHvGefcJhavonf/ &ckdif&mZ0if taumufusrf;wGif
pEol&,
d rif; trdeaYf wmftmPmjyefwrf;udk awGU&S&d avonf/
if ; aemuf xk d r if ; \om;awmf ol & d , "d y wd r if ; vuf x uf w G i f
bk&iftvkdawmftwkdif; rif;utmPm xm;xkwfjyefcsufjzihf xkH;Oya'
ynwfjcif;rsm;jyKvmcJhonf/ xkdtrdefYwGif &[ef;oHCmwkdYrSm {upm&
(t&n0goD*P
dk ;f )*kP
d ;f ? A[kpm&(qA**D P
dk ;f ) *kP
d ;f [l ESpo
f if;owfrw
S jf cif;
jyKcJhonf/ {upm&*kdPf;rSm t&n0goDwdpD0&dwf aqmufwnf&onf/
A[kpm&*kP
d ;f rSm *gr0goD*P
dk ?f yGaJ usmif;*kP
d ;f ? &[ef;rsm;uJo
h Ykd rsm;aomtrIwu
Ydk dk
qnf;yl; usihfokH;Edkifavonf/ r[mrked kyf&Sifawmf? "mwfarGawmfrsm;wGif
wHwidk ;f jyifzuf av;rsuEf mS ausmif;&Haqmuf aexkid af ecGihf &&SMd uavonf/
bk&m;rSm vSLorQ0w Kwku
Yd dk tok;H jyKEdik Mf uavonf/
od&Yk mwGif A[kpm&*kP
d ;f taejzihf yO if;omraPoGwo
f iG ;f jcif;rjyKMu&acs/
apwDyx
k ;dk ? yk yf mG ;awmfrsm;ukd y#d yl t&yfwiG o
f m wnfxm;&onf/ vlaetdrf
teD;tyg;wkYd rwnfrvkyMf u&acs/ "mwfawmfarGawmfrsm;wGif xD;? wHceG ?f
yef;? qDr;D ? qGr;f oif;bkww
f u
Ydk dk wifvLS &avonf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
61
,Ofaus;rI-9
62
qku
d u
f yfco
hJ jzihf pnfum;avonf/ rif;uk;d qufxH vSyH s&H bke;f wefc;dk BuD;rm;
vmcJhMuavonf/ &wema&TaiGrsm;aygrsm; tvGefyifcsrf;omcJhavonf/
NrdKUawmfvnf; ewfjynfEiS rfh EIid ;f omatmif vSywifw
h ,fcahJ vonfq\
dk /
Ak'omoemawmfvnf; tvGefpnfum;cJhavonf/ omoemawmf
xGef;vif;aomaMumifh kyf&Sifawmfr[mrkedukd rif;ESihfwuG jynfolwkdY
wav;wpm; uk;d uG,cf MhJ uonf? xkd yk &f iS af wmf yw jrm;pDaom OD;aoQmif;awmf
a&Truk#d u
f dk wyfqifcMhJ uonf/ rGeEf iS o
fh [
D Vkd rf S rax&frsm;vnf; vma&muf
ylaZmfcMhJ uonf/ pE&m;rif;aqmufcahJ om odraf wmfonf rD;avmifav&m
om;awmf ol&d,pE&m;rif;vufxuf jyefvnf aZw0efig;qifh topf
aqmufvyk cf ahJ vonf/ tNyD;wGif Edik if aH ygif;rsm;pGmukd bdwMf um; tvSLBuD;
ay;cJo
h nf/ rif;aygif;(53)a,muf a&mufMuonfq\
dk /
r[mrk e d o d r f a wmf t jyif b uf w G i f &[ef ; oH C mawmf r sm;twG u f
ausmif;aqmufvLS 'gef;xm;onf/ Oyor 'uHaqmif (&[ef;cH&ef) odrrf sm;ukd
vnf; orkwx
f m;vSL'gef;xm;&Sad vonf/ pE&rif;rsm;vufxuf oDv0ef?
*kP0ef? rax&frGef rax&fBuD;wpfaomif;ajrmufrQ&Sdukefonf/ &[ef;
oHCmawmf omraPtaygif;um; aomif;odef;ru rsm;vSayonf/
r[mpE&m;rif;\vufxuf aA'ifudef;cef;ESihfywfouf a,mufzawmf
ausmufavScg;bke;f BuD;ESiw
hf u
G pf pf viifjcif;jyKcJMh uonfq\
dk / umvpE&m;
rif;vufxufrmS &[ef; (2)OD;? ewf yk rf sm;ukd bk&m; yk x
f jk yK&ef ajymcJah omfvnf;
(2)ckavmufomjyKcJhavonf/ plVp`Em;rif; vufxufwGif "rapm?
Ow rapmom jyKcJah vonf/ plVp`Em;rif;vufxufwiG u
f m; "rapm? Ow rapm
[l;&m;jzL? [l;&m; kdwkdYESihf wGufppfvQif? vxyfbl;avonfqkd\/
,Ofaus;rI-9
63
,Ofaus;rI-9
64
,Ofaus;rI-9
65
ykPu
rif; (at'D 936-969)
&mZ0ifausmuf ;dk vmonfum;? rif;&ifjzLrSav;qufajrmuf ykPurif;
vufxuf yk*jH ynf&iS rf S &Siaf ,mifwaYdk &mufvmMu r[mrkeo
d rd af wmfudk rD; UdI
cJMh uonf/ rD; UdI vmaom &Siaf ,mifwrYdk mS (3000)xd rsm;cJo
h nf[k t"drmofusr;f
jyqkx
d m;onf/ &Siaf ,mifwu
Ydk m; orxD;t&yfujzpf anmifO;D apm&[ef;rif;
vuf x uf jzpf r nf [ k , l q Muonf / xk d t &nf ; BuD ; &S i f a ,mif w k d Y u k d
taemf&xmrif;vufxufxd ESrd ef if;cJ&h avonfq\
dk /
omoemawmfa&;
xkad emuf t&n0goD oHCmawmft&Sijf rwfwu
Ydk dk &Smap&m upye'D
jrpfnm? Ow &oBuFeNf rKd Ua[mif;? awmifawmukrd DS wDp0D &dwaf qmufwnfawmf
rlonfh q&mawmfoC
H mawmfrsm;udk awGU&Sad vonf/ xkaYd Mumihf yifah qmifav
rkeo
d "k rq&mawmfEiS fh oHCmawmf(25)yg;ukd &&Scd ahJ vonf/ xkq
d &mawmf
oHCmawmfrsm;ukd NrdKUta&SUwm (2000)uGm? rd*yAwawmif oDwif;ok;H &ef
rif;uavQmufxm;avonf/ vufcaH vaomaMumihf xkw
d iG f ausmif;uef
aqmuf oDwif;okH;ukd;uG,fxm;cJhMuavonf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
66
wkid ;f jynfom,m
rSL;rwfwkdYukdvnf; a&S;rif;vufxuf t kd;trsKd;rSefonfukd a&G;ppf
csD;ajr mufcJhavonf/ rif;ESifhtrwf tusihfwlavaomf jynfolvnf;
ud,
k u
f sihw
f &m;xde;f Mu omoemawmfyiG v
hf if;? olc;dk "m;jyray:r&S?d wkid ;f jynf
om,monfjzpf ? rSL;aumif;rwfaumif; jynfhpkHonffjzpf a&muf&Sdvmaom
taemf&xmrif;ESiv
fh nf; ESpv
f o
dk ifph mG rdw0f ifaygif;abmfrcd MhJ uonf/
pr0ufvufxuf r[mrkeu
d ,
G af ysmufjcif;
vusfmrif;eefudk eef;wifvmcJMh uaom ysL? rGe?f (rGe)f wyfom;wko
Yd nf
r[mrkedukd zkdusifxkd;Muavonf/ aMumom;? &ifom;ukd&&Sd avSwGifwif
aqmifcMhJ u&m &ef;0jrpfwiG f e*g;ESpf ? aysmufq;Hk oGm;cJah vonf/ xkt
d cguyif
tESpf(50)xd uG,faysmuf&SdaecJhavonf/ tcsKdUurlvodrf&mwGif ajrykd
epfvQu&f o
dS nf[k tqk&d o
dS nf/ "n0wDNrKd U ed*;Hk omjcif;um; 0ufowk;d awmif
wGif a&TUajymif;ykef;0Suf xm;cgMuavonfqkd\/ taMumif;um; yk*H
tavmif;pnforl if;u &ckid f eef;wifay;&jcif;twGuf r[mrkeu
d dk yifah qmif
vkdonf/ xkdtcg &ckdifrSL;rwfwkdYu tpnf;ta0;jyK ysLrGefwkdY zkdusif
xk;d cJMh uojzihf ysufp;D cgNyD;aMumif; owif;jyefv
Y Quf? yke;f 0Sux
f m;cJMh ujcif;
jzpfavonfq\
dk /
vusfmrif;eefvufxufwiG f yk*rH v
S ma&mufcMhJ uaom ysL? rGew
f aYdk Mumifh
omoemaxG;,Su&f mum;? omoema&;arS;rSed cf &hJ avonf/ tvZ*D gr0goD
&Siaf ,mifwYdk ay:xifcMhJ uavonfq\
dk / r[mrked yk &f iS af wmfrmS 'o&mZmrif;
vufxufwiG rf S yifah qmifEikd cf MhJ uavonf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
67
yGm;pD;cJo
h rQ &[Emax&frsm;
azmfjyygorkid ;f csKyfrmS pEol&,
d rif;vufxufrS yO macwfvusmf rif;eefxd
tjzpfoepfjzpfavonf/ bk&m;&SifvufxufomoemjyK&efxm;cJhaom
Amukvrax&fEiS fh oHCmawmfrsm;? oD&"d raomurif;xHrS a0pk&"mwfawmfwu
Ydk dk
yifhaqmifcJhMuaom t&SifAmukvESihf t&Sifr[mwd r[ ouwkdif;okdY
<ua&muf cJph Of ol&,
d pu rif;tm; w&m;a[mcJMh uaom r[ma&0ESifh rax&f
(7)yg; xkdpOf w&m;em tuRwf&cJhMuaom t&d,m&[ef; av;aomif;
xkrd S qufE,
G yf mG ;pD;aom t&d,moHCmwpfoed ;f ESi?fh p`Em;rif;xufxuf
rax&fBuD; wpfaomif;? aomif;ode;f ruaom &[ef;oHCmrsm;? oD&pd E&m;rif;
vufxuf oH*g,emwifcMhJ uaom &[Emwpfaxmifih g;&m? pr 0uf(yO )NrKd Uawmf
oH*g,emwifcMhJ uaom &[Em&Sp&f m? okt
Yd m;jzihf &ckid w
f pfjynfv;Hk wGif
&[Emt&Sif &Spo
f ed ;f xd ude;f atmif;jzpfxeG ;f cJah Mumif;ukd vk;H wD;av vk;H wmav
vuFmt& aumif;pGmod&&dS ayownf;/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
68
,Ofaus;rI-9
69
&udKifomoem rSwfwrf;tusOf;
OD;puEd
k;d rvIid ;f r*Zif;(3)
2000jynhEf pS ?f rwfv
tuREkyf w
f Ydk &ckid jf ynfe,foYkd bk&m;omoemjyefyY mG ;&ef &Siaf wmfb&k m;
<ua&mufawmfrl r[mrked kyf&Sifawmftm; oGef;vkyfawmfrlcJhaMumif; &mZ0if
rSww
f rf;rsm;wGif yg&Sad vonf/ jrefrmjynfuvnf; orkid ;f pmayrsm;pGmwkYd
todtrSwfjyKxm;Muonf/ xkdorkdif;pmaya&;om;Muaom yk*dKvfrsm;rSm
trsm;tm;jzihfawmfwnf? ajzmifhrSefMuaom yk*dKvfrsm;omjzpfMuonf/
pum;wpfcGef;ajym&efrSm tcsuftvufrsm;pGmukdpkrdygrS rSwfwrf;wif
a&;om;Mu&onf/ xkaYd Mumihf ynm&St
d csKdUwkYd a&;om;csufudk ]]bk&m;a[m
ouJo
h yYkd if}} tav;xm;rSw,
f &l onf/ tom;vGwyf ,fcscJrh u
I dk rjyKEdik o
f nfh
tjyif? xkyd *k Kd vfw\
Ydk oDvorm"dynmwku
Yd dk apmfum;&ma&mufacsonf/
,kw dr&? ayghqaoma&;om;jcif;rsKd;vnf; &Sdaumif;ayonf/ okdYaomf
ckid rf mrI&adS om pmayrsm;ukrd zwfbJ tom;vGwyf ,fcsaom yk*Kd vfrsm;ukv
d nf;
rMumcP awGU&avonf/ taMumif;t&m rckdifvkHu ynm&Sdpum;r[kwf
owdxm; oifah y\/
txufu qkcd o
hJ nft
h wkid ;f r[mrkeo
d rkid ;f rSm tvGex
f if&mS ;aomaMumihf
xkrd [mrked yk &f iS af wmfEiS fh ywfouforQudk ,krH mS ;oHo,uif;avmuf a&;p&m
rvkdawmhacs/ okdYaomf oufawmfxif&Sm; jrwfbk&m;u w&m;awmf
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
70
,Ofaus;rI-9
71
,Ofaus;rI-9
72
,Ofaus;rI-9
73
,Ofaus;rI-9
74
omoemjyKapvTwaf wmfr\
l / yef;armf&mG taemufajrmufaxmifh v,fuiG ;f
tv,fwiG f yk&ed ef ef;&muke;f ukd apmifah &Smufxm;oif\
h / ausmufcsyfBuD;rsm;
txyfxyf&Sdao;\/
ae&O &mawmifiNl rKd Uwnf wkid ;f csprf if;(rO Loifrif;)\ om;awmfum;
i&refrif;wnf;/ xkrd if;vufxufwiG f &rf;jynhNf rdKUe,foYdk 0ifa&mufaeaom
t&nf;BuD;oQiaf ,mifwu
Ydk dk ESix
f w
k f ? q&mawmfoC
H mawmfrsm;wkEYd iS fh omoem
oefY&Sif;atmifjyKawmfrl&\/
xkad cwfum; oD[Vdk u
f Re;f yxrajrmuf y&u r Am[krif;(1153-1186
at'D) vufxufEiS Bfh uKH &ckid f jynfrS (1166-at'D)wGif Ow &"roC
H "dywdEiS fh
(36-yg;)ukd omoemjyK&efapvTwaf wmfro
l nf/
xkdtcg tb,*D&d*kdPf;? aZwpe0goD*kdPf;wkdY rSDckdyl;uyfaeaom
wdw o
d Qiaf ,mifwu
Ykd dk t0wfjzLvJap ? oD[Vdk w
f uRe;f vk;H wGif r[m0d[m&0goD
*kP
d ;f wpfrsKd;wnf;jzpfatmif jyKvkycf &hJ avonf/
xkdacwfwGifrS oD[kdVfuREf; #DumtzGifhusrf;rsm;ESihftbd"mefusrf;
okaAm"gvuFm&usr;f ? 0kaw m',qef;usr;f ? ponfwu
Ydk dk a&;om;Muavonf/
yk&ed Nf rdKU? avmif;MuufNrdKUESifh ae&O &mawmifiNl rdKUwkrYd mS w&d*o
H zG,[
f k
,lq&onf/ rusn;f yifp&k mG &Sad om yk yf mG ;awmfEiS fh vufrapwDawmfwufvrf;
&Sd yk yf mG ;awmfo;Hk qlwEYdk iS v
hf nf;aumif;? ajcmufawmifrQ ajratmuf jrKyfvQuf
&Sad om? jrpfxrJ S tk|cf syfvmT rsm;? ta&SU-taemufwef;vQuf&o
dS nhf wHwidk ;f
a[mif;wku
Yd dk avhvmoifMh uygonf/
rusn;f yif;pk,dS Ak'q
if;wkawmfrmS ezl;ocFsyaf wmf twkwyfxm;onfu
vGJ ? tvGeaf jymifajrmufaom vuf&mjzpfygonf/ ezl;ocsyF af wmfu &Sad [mif;
vuf&mudk zk;H uG,x
f m;ouJo
h jYdk zpfae\/ tk|cf syfvmT rsm;ukd 'Da&(jzm;a&) ppfrS
avhvm&ygrnf/
avmif;MuufNrdKUzufrq
S v
dk Qifvnf; crnf;awmf rif;bDv;l u om;awmf
i,f rif;xD;tm; ypfcsaomae&mvnf; i&aumufarmf? a&aumufacsmif;auGU
wGif tpOftqufrw
S q
f ufjyKaom tkid af e&mjzihf jrpftajymif;tvGJ rnfo&Ydk cdS hJ
onf[al om yx0Dtaetxm;ukd &SmazG&mrS taxmuftuljyKygvdrrhf nf/
pma&;olum; qk;H jzwfEikd &f ef tvSr;f a0;ygao;\/
avmif;Muufewfawmifausmufpm(aumvd,rif;\tvSLwum&if;)
eEaovm[laom bk&m;Asm'dw0f ifausmufudk xkqpfcahJ om aumvd,oQiyf if
ES i h f avmif ; Muuf e wf a wmif awmif b uf t pG e f a pwD w k d Y r S &,S d a om
ovif;ausmufqif;wkawmf(ta&SUjynfvuf&m)wkrYd mS vnf; avhvmp&mtjzpf
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
75
rmkr,
d rif;vufxuf
oD&dvuFmbk&if? 'kwd,0drv"rol&d,rif; apvTwfvkdufaom
bmoma&;tzGUJ \owif;pum;aMumih?f &ckid jf ynfoQif rm rk ,
d rif; (16061696 at'D)vufxufwiG f ErOLq&mawmf? eEdpu q&mawmfwt
Ydk m;
(1696)ckEpS w
f iG af pvTwf ? ay&'ged,teD;? uw"rt&yf&dS r[m0gVK**FgjrpfxJ
O'ukauya&odraf wmfBuD; Oyor ' &[ef;cHyu
JG sif;ycJo
h nf/
xkad emuf jrefrmEdik if w
H iG f xif&mS ;aom oH*g,emwkYd &ckid o
f C
H mawmfrsm;
yg0ifcNhJ yD; ,aeYwidk f &ckid jf ynf? jrefrmjynf? taemufb*FgjynfEiS fh tdEd,?
oD[Vdk f ponfwYdk &ckid o
f C
H mawmfrsm; jyefEY w
YHS nf&adS e\/ y&d,w d y#dyw d
0efaqmifMuaom pifMu,faom ax&m0g'*kP
d ;f tjzpfjzih?f &yfwnfvQuf&dS
cJo
h nf/ xkad Mumihf &ckid jf ynfonf ,Ofaus;rItarGtESpf jynh0f aom &ckid jf ynf
tjzpf aumif;pGmwnf&cdS \
hJ / odjYk zihf oufawmfxif&mS ; bk&m;&Si<f uvmonfrS
p ,aeYusatmif rysufpOfvm &ckdifomoemxGef;um;pnfyifaMumif;
aumif;pGmrSwfom;tyfayownf;/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
76
OD;puEd
rSDjirf;jyKjim;usrf;trsm;
(1) t&Sipf u Ed \jynfwiG rf uk#d f "mwfO;D &mZfEiS hf ovk;H awmf"mwforkid ;f
&ckid ,
f Ofaus;rI trSw(f 3?4) ? &ckid yf aHk o0w Krsm;
(2) trwfBuD;ynmar"marmfueG ;f (a0omvDacwf)
(3) tmeEgp`Eausmufpm bmomjyef (OD;atmifomOD;)
(4) &ckid jf ynfEiS fh oD&v
d uFmEdik if w
H q
Ydk ufqrH rI sm; (&ckid f eG zYf ;l trSw(f 3))
(5) yg&mZduwft|muxm(yxrtkyf)
(6) r[m0if0w KawmfBuD;
(7) omoey0w u
d r (omoemjzpfpOfrw
S w
f rf;)q|rl/
(8) a&TtaH wmfapwDorkikd ;f ? t&Siaf umov (*a0oD)
(9) av;NrdKUacwfudk ud,
k w
f idk af vhvmcsufrsm;
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
77
,Ofaus;rI-9
78
,Ofaus;rI-9
79
omoemawmf\ csdecf iG v
f Qmukd rwdr;f apmif;apbJ? pifMu,faom ax&0g'
omoemwnfaxmif tm;oGeaf qmif&u
G cf ahJ Mumif; awGU&S&d m? tvGeyf if MunfE;l
tm;&bG,faumif;vSygNyD/ MuufoD;wjzef;jzef;x 0rf;omrqkH; om"kac:r0
MunfE;l &ygonf/ Ak'p mayum; use;f rm? csr;f om? Nird ;f csr;f &efEiS hf vGwaf jrmuf&ef
jzpfonf/
Ak'b
mom0if okawoDoabmrSm op mw&m; trSeo
f abmjzpfaom
Ak',Ofaus;rI tarGtESpfwkdYukd Mum&Snfwnfapvkdonf/ txl;ojzihf
pdwcf srf;omrIudk pmay,Ofaus;rIu tjynht
f 0ay;pGr;f Edik o
f nf/ jynhpf o
Hk nf/
tykt
d vkrd &S?d pifMu,fonf/ tjcm;,Ofaus;rIwu
Ydk dk jyKjyifjznfph u
G af y;Ekid o
f nf/
tjcm;rS,l jznhfpGufrGrf;rH p&mrvkd/ rSwf rukef? oifvkdYrqkH;? wpfouf
avhvmaomfvnf; rukef? rlaoowfrSwfcsufr&Sd/ taMumif;tusKd;rSef?
ed,mrw&m;wku
Yd wdusonf/ ajymif;vJp&mr&S?d Ak'0 g' wajy;nD&o
dS nf/
arw mbm0emyGm;rsm;rI0,f tE&m,fjzpfapaom rm,m-vSnfhpm;rI?
omaX,s-aumufuspfrI? 0O em vSnfhywfjzm;a,mif;rItajcwkdYr&Sdap&ef
pkv
H ifpmG a[mMum;awmfro
l nf/ xkaYd Mumihf pma&;olwu
Ydk ,if;uJo
h Ydk rm,m?
omaX,s? 0O emw&m;wkdYukd twwfEdkifqkH;z,f&Sm; wnfhrwfaom
okawoDpw
d w
f ifjy cJyh gonf/ yI af xG;aom t&mwku
Yd dk enf;AsL[mtrsK;d rsK;d ok;H
od v G , f & ef wif j y&jcif ; awmh & S d c J h y gonf / od k Y a omf rvT J r a&S m if o m
wifjy&ygonf/ Ak'om0uwkdYESihfwuG vlom;rSeforQonf ted|m kHwkdYrS
a&Smif&mS ;vkMd uonf/ rw&m;uke;f acsmvmonfw
h idk f trSeo
f jYdk yKjyif,w
l wfMu
onf/ ,if;yk*Kd vfrsK;d vGepf mG vkt
d yfonf/ tuREyfk w
f u
Ydk vnf; arG;xkwaf y;Mu
&rnf/ xkv
d rf;pOfrmS Nidr;f csrf;a&; oauFwvrf;pvnf; trSejf zpfvrd rhf nf/
pma&;olarhr&atmif pdwfcsrf;omaomjzpf&yfwpfckukdwifjy&vQif wm0ef
ausrnfr[kwfacs/ taMumif;u &ckdifjynf ajrmufOD;acwftp rif;c&d
(e&EltvDcif)rif;vufxuf (795-821^aumZm)jzpfonf/ xkt
d vDcifrif;
vufxufwGif ta&SUjynft0bk&if xkyg kH'g,um e&ywduppfcsDvm
zkd;acgifEG,fcsKdawmifodkYa&mufaomf? tvDcifrif;uvnf; urmwGif&yfum
t0rif;xHodkY O vif;pm;trwfESihf &mZoHay;ckdif;onf/ &mZoHay;&mwGif
]]Ak'q
;Hk rMo0g'rsm;ukt
d ajccH rif;usiw
fh &m;ESin
hf &D efvadk Mumif;? tvmaumif;
vsuf tjyefrapmif;ap&/ ukd,furuGm orm&Spfxyf? ppfuGyfvdrm?
ynmvufeuf? yk;d yk&u
G o
f Ydk ? ppfwufvmMu? avmbolyek ?f ukeaf tmif
owfjzwf? tcGmwwfr?S jrwf&modYk a&mufMurnft
h aMumif;}}ukd Mum;odapvku
d f
onf/ rif;jrwfrif;aumif;wkrYd mS olawmfaumif;w&m;ukd tNrJusiho
f ;Hk onf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
80
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
81
,Ofaus;rI-9
82
,Ofaus;rI-9
83
,Ofaus;rI-9
84
vnf;? vlx
Y ufwiG o
f m? usjyefvmrI? xko
d u
l ,
dk f ? rcku
d rf xd? yuwdvQif?
&So
d nf jzpfaomf? wef;ck;d ausmf ? xifay:p ;dk ? bke;f wef;wk;d \? ykx;dk ausmif;odr?f
tcsdeo
f ifch sif? opfyifawmawmif? awmufavmifypfcsKd;? ewfq;dk rdpm ? ck0d if&m
onf? tdrrf mS usvwf? Oy'ftajz? raepGeyYf pf? tdro
f pfaqmufr?S csrf;om
&onf/ avmurSwo
f ;Hk a&SUusihx
f ;Hk }}
okw
Yd w
d ef rd w
d x
f ;Hk a[mif;onfvnf; vlw\
Ydk r*FvmtwGuf apmifph nf;
usiho
f ;Hk vku
d ef mxku
d o
f nfrsm;&So
d nfudk avmuDt&m rsm;pGmvmayonf/
trwfBuD; r[mynmausmo
f nf avmuDa&;rSm ynmjzihf a0zef? csichf sed &f efEiS fh
ywfouf rif;tm;avQmufxm;onfh xkH; odkYvm&Sdonf/ abmfjy
&aomfum;....
]]waMumif;rSwnf;/ / tmumrkd;vwf? euwfaev? e0wm&m?
&Spjf zmN*dK[fomG ;? N*dK[fpm;N*dK[fp?k Owko;Hk vD? &moDo;Hk &yf? aeMuyfvyky?f
ajrvIyaf wmfv?J ewfyt
JG ajrmuf? ypfazmuftoH? OygysHEiS ?fh onf;xefr;dk apG?
aevnf;ESppf if;? vwGi;f Mu,fomG ;? e*g;pufewf? axmifch wfzv
D m? ,w &mESi?fh
Zmwmpef;vuf? N*dK[fysufiSuf,kwf? pkef;bkwf wap? zGwf a>r ysm;pGJ?
ajyuGw
J rd cf ;dk ? rk;d BudK;avmifr;D ? a&pD;nmqef? jrwfreG yf x
k ;dk ? tck;d a&mifjcnf?
xGuo
f nf xk;H a[mif;? edrw
d af ygif;rSm? avmuDom;wnf;? ynma0bef
tjrifoefr?S okwu
H 0d? todajrmufrsm;? w&m;uko
d m? vdrm edp ? om"deZmwf?
xk;H rSwo
f ifph mG ? oDv0rif;? ESv;Hk oGi;f ok?Yd &efwif;y,fa>c? aysmuf&avonf/
/ rSeaf yrkus ,Gi;f rcG}}
edrw
d f Mwif;? wabmif wdwx
f ;Hk oku
d f peJ tif; tkid f aA'if
,w &m ,m,DwrYdk mS avmuDt&om pifppfjzpfcMhJ uaomfvnf; a&S;ynm&Srd sm;
onf/ okwynm u0dvuPmpGJpGm wwfajrmufuRrf;usifcJhMuay\/
avmuop H emop /H qko
d nftwkid ;f rSeo
f nf[k vk;H 0rqko
d macs? okaYd omf
ynmwpf&yf taejzihf b,fcgrSr Id;cJh/
a&S;tpOftvmuyif? wkdif;jynfESifhvlrsKd; bk&ifESihfjynfolutp
avmuD a&;&mESihf vufcv
H mcJ&h onf/ okaYd omf r[mynmausmu
f o
hJ aYkd om
ynm&Srd sm;wk\
Yd a0zefr?I jyKjyifoifrh ?I vufco
H ifo
h rQvufc&H ef ,lqvmrI
aemufykdif;rSmrl? ykd tvm;tvm tjrifoefrmvmcJh&ay\/
okaYd omf xk;H e*k;H "avhrmS tusK;d &So
d ifo
h avmuf &SMd urnfjzpfaomfvnf;
tjypfbufum; rsm;pGmOD;vSnrfh nf[k rqkEd idk af y/ tb,faMumihq
f adk omf vlonf
avmuom;jzpfMuonf/ avmu aumif;usKd;r*FvmESifh raumif;usKd;
r*Fvmonf &Sad v&m aumif;usK;d r*FvmtwGuf vlwidk ;f u r*FvmrIjyKvkMd u\/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
85
,Ofaus;rI-9
86
&Sad vonf/
xkaYd Mumifh tr*Fvm[k orkwt
f yfaom rom tokbwko
Yd nf ykx
Yd rf;
aqmifjcif;trIudk xkad eY&uf rjyKMu&bJ ,ckwidk af tmif a&SmifMunfavh
xk;H pH&adS vownf;/
onfum; &ckid rf [m&mZ0ifawmfBuD; vmaomusihx
f ;Hk jzpf\/
tMuifbk&m;\ xD;usonf&Sdaomf vlysKdvli,fwkdYonf ukdifwG,f
rwiftyf? oufBu;D olwYdk wpfcv
k yfwo
Ydk nf wifuek &f m\/ oHo&mukd &nfrw
S f
wiftyf\/ iSm;&rf; aomfvnf;wiftyf\/ tcaMu;aiGaomfvnf; rnfrQ
rnfa&GUay;rnf[l vkyaf qmifaptyf\/ &[ef;oCFmoDwif;ok;H olawmfwt
Ydk m;
vkyfaptyf\/
aAm"danmifyif? uefYaumfyif? vufyHyifwkdYukd tdrfwGifrpkduftyf?
aygufonf&adS omf BuD;jrifah tmif tdryf g;wGif rxm;aumif;? tdr&f iS yf supf ;D &m\/
toufxufq;Hk qif;&Jwwf\/ tdrrf mS t&dyv
f nf; rzk;H vGr;f aumif;/
avS*g;a[mif;uk(d vSn)f vJvdk avS*g;opfxnfrh nfjzpfvQif avS*g;a[mif;
xuf wawmifwxGmom (ykd )vkyftyf\/ romyJvkyfacsaomf tdrf&SifwkdY
onf ysufp;D jyKef;wD;wwf\/
onfrmS aus;Zl;awmf&iS f ewfjrpfeacgif;acsmif;q&mawmfb&k m;\
rSwpf jk yKxm;onf/ &ckid af vmu orkw v
d m &cdik f ;dk &mt,ltqxJrS Mum;em
rSwo
f m;cJ&h aom Mo0g'rsm;jzpfMu\/
opfyifrSm toD;oD;aeonfukd vuf Id;rxkd;&? xkd; vnf;rjy&?
toD;ykyw
f wfonf/ wenf; uef;wwfonf[\
l /
]]'Duav; tvGepf m;Ekid yf guvm;}}[krqk&d ? tHu
h swwfonf/ olwpfyg;
tHu
h s (0g)EIwpf um;raumif;olwq
Ydk rdk o
d jzihf 'k;d ac: ckn
H if;ukd rD;wGiaf rT;zkwf
'k;d rD;aygufonfbufoYdk tHu
h saomcav;\ uk,
d cf Emukd vif;avSa&jzihf
aq;aMumokwfoif ]]a&mh tHh-oGm;av}}aumif;ygapawmh? omygavap
awmh? aumif;ygbdav;? omygbdav;[kqu
dk m vufajcwku
Yd dk qGv
J suo
f nf[dk
vT;J NyD;ayGUbufcsD&avonf/ xk'd ;dk ukv
d nf; tdro
f mxJoYdk ypfvu
dk &f avonf/
(tHrh usapEdik &f ef &ckid t
f rd w
f idk ;f 'k;d axmifq
h aJG y;avh&o
dS nf/)
naewGif wpf&yfwpfyg; wpfjcm;okYd xGuo
f mG ;vku
d tdr\
f rd;k pGe;f zsm;
jzpfap? "edNrdwfzsm;ukdbJjzpfap? em;rSmyef xGufoGm;&onf/ tdrfokdY
n nOfhtcsdefrawmf0ifvmvkdaomf ]]yufu k}}[k zaemifhokH;csufayguf
aqmifhum 0ifvm&avonf/ wapajrzkwf rdpmrsm;? yl;,SOfumygvm
wwfonft
h wGuf ESiyf pfvw
T jf cif;? y&d,m,fwpfrsK;d (0g) Ncrd ;f ajcmufvw
T jf cif;
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
87
wpfrsKd;jzpfonf/
aumufO;D oD;OD; ysK;d OD;csaomtcg qGr;f yef;ykYd *kaH vQmyf if? uZGe;f yifrsm;ukd
oBuFepf mwGucf suft& aumufO;D pku
d cf syk;d &rnfah eY v,fuu
G (f 0g) awmif,m
ukid ;f jyif\a'gifrh mS OD;pGmpku
d cf s&onf/ "avhrmS avQmfyifrmS &Snv
f sm;jcif;
jzpfNyD;? uZGe;f yifrmS tcuftvufymG ;wk;d jcif;wkaYd Mumifh r*Fvm,l&mjzpfonf
[l\/
tdrOf ;D cef; tv,facgif;&if; tcef;qD;x&H (tdrOf ;D x&Hvnf;[l)ukd "g;rxd
rwifr&Sap&/ ajcOD;vnf;rvSnhf&m (ajcruef&vnf;[l)taMumif;aomf
tdr&f iS rf ewfremvk[
d k t,l&MdS uonf/ if;jyif vlaoaomfomvQif okYd
ajymif;jyef tdrOf ;D ukd ajcbufxm; tokbromjyK ;dk xk;H pH&&dS um; r*Fvmr&S&d m
okH;pGJaomaMumifh r*FvmtwGufrl tokH;rjyKtyfxkdufav vnf;jzpfonf/
tdr0f if;NcH rnfonfah e&mwGirf S acgif;tk;H pmyif ac: vJyifuv
dk nf;aumif;?
vufyyH ifuv
dk nf;aumif;? vk;H 0rpku
d yf sK;d tyfay/ tvQO;f y,ftyf\/ iSuaf ysmyif
pku
d yf sKd;&mvnf; tdr\
f awmifbufuvnf;aumif;? tdraf &SUuaomfvnf;
aumif;? rpdu
k yf sKd;&acs/ tcsKdUpku
d yf sKd;vko
d rl sm;u pOfwcd yfjyonf[ak c:aom
edrw
d jf yefajymif; (0g),MwmjyefoabmuJo
h Ykd ]]eifu *&if? igubk&if}}[k
vnf;aumif;qkdum ajcjzihfausmfvTm; pkdufysKd;Muonf/ *&ifqkdonfrSm
iSuaf ysm*&ifwpfrsKd;trnfjzpf\/ wpfjcm;iSuaf ysmukv
d nf; trnfuadk zmfum
jyKwwfMuygap? enf;rSm tjyKenf;Muonf/ tdr\
f ajrmufbuf(0g)tdr\
f
aemufaz;bufuom pku
d cf sru
I rsm;vSonf/ a&S;olBuD; olrrsm; tvkt
d m;jzihf
tdru
f dk t&dyt
f m0go aea&mifu,
G u
f mrnfh ae&m[lorQ *&if;rsK;d iSuaf ysmukd
rpkdufysKd;oifh[kqkdavonf/
uREkyf w
f Ydk taemufjynf ewfjrpfa'orsm; &ckid rf sm;onf rdbzk;d zGm;
kd;&mxkH;pHukd vkdufemvsuf? tdrfOD;wGifvnf;aumif;? 0J,mESpfbufwGif
vnf;aumif;? rpdu
k yf sK;d MubJ tdr\
f aemufaz;zufwiG o
f m pku
d yf sK;d Mu ;dk &So
d nf/
okaYd omfvnf; wpfjcm;tdrpf Of tdrq
f ufwef;rvGwu
f pku
d yf sKd;jcif;r&SMd uuke/f
taMumif;rSm iSuaf ysmwk;H vufyefw;Hk onf opfaumif;opfrmr[kwMf uojzihf
r*FvmrJo
h nfrsm;tjzpf a&SmifMuOfMuonf[\
l /
vifaoaomrde;f r? r,m;aoqk;H aoma,musfm;(rkq;dk zk?d rkq;dk r)wku
Yd dk
ckepf&ufwidk f wpfjcm;wpftrd u
f dk roGm;rvmap&? oGm;vmjcif;vnf;rjyK&?
r*Fvmr&Sd vifacgif;pm;? r,m;acgif;pm;jzpfonf[k [deoa&mfum yI cf sonfh
trlt&mukd jyavonf[\
l /
zaemifhxdrdvQif ajczaemifhaqmifhum ]]xkdYyufu k}}[kqkd pOfwdcyf
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
88
,Ofaus;rI-9
89
r0ifxGuf&/
aomufa&uefrmS rsuEf mS ropf&? yvkyu
f si;f aq;aMumjcif;? pkw
H pfcrk jyK&?
]]'k;H }}jzpfwwfonf[\
l / 'k;H rSm wHigonfEiS hf pnf;cwfuv
k m;ukd ac:qko
d nf/
uef[o
l rQ ajcraq;&[lvdk 'k;H [m&Djzpfwwfonf[\
l /
awmuf w J ; ? td r f a rQmif j rnf a omf ]]xk d Y } }[l aomf v nf ; aumif ; ?
]]a'gufa'guf}}[k vuf ;dI acgufxd aomf vnf;aumif;? pOfwcd wfvyk &f onf/
r*Fvmr&SdaomaMumifhwnf;/
awmawmifjrpfacsmif;wkdY "avhxkH;pHrsm;? pnf;urf;rsm;? usihfokH;
tyfaMumif;vnf; trsm;tjym;&Sdonf/ tb,faMumifhqkdaomf awm&Sif?
awmif&iS ?f jrpf&iS ?f acsmif;&Si?f ewf&iS rf sm;? remvkd rESpo
f ufwwfonft&mrsm;
&Sw
d wfaomaMumifw
h nf;/
rsufaphemolukd ul;pufwwfonf[kqkd ]]rif;um;MuufoGefeD? igu
MuufoeG jf zL}}[kvnf;aumif;? ]]rsufped mausmif;rSmyk?Yd bke;f BuD;ouFe;f ESiw
fh }Ydk }
[l vnf;aumif;? qkdMuonf/ rsufpdpGefonfukdum; ]]xkdY-iyd}}[k pOfwdcyf
jyKavh & S d M uonf / ul ; puf j cif ; rjyKEk d i f & ef wNcJ N cJ w jcKyf j cKyf j rnf v suf
oem kyfc&,kwf ajcmif;qkd;&Sdolukd rul;pufEdkifap&ef ]]NcJjcL;rSifawmufpd?
tbmwpd? igwpd}}[kqkd pOfwdcyfjyK kd;&SdMuonf/
rdrw
d EYdk mG ;tkyrf S NcHaygufzmG ;r[kwb
f ?J uRJjzL? EGm;jzLrsm;ukd rarG;pm;tyf?
r0,f,t
l yf? pD;yGm;vmbfvmb qkw,
f w
k yf sufp;D onf[\
l /
&ckid rf mS acgif;aAgif;nm(vusfm)aygif;onf/ tpGe;f txufudk axmifae
&onf[\
l / taMumif;rSm ]]a,mufsm;nm(,m) rde;f rrSm (0J)}}[k &ckid pf um;
xk;H pHt&aygif;&onf[\
l / ]]acgif;aAgif;p pGe;f axmif? armif-armif}}[k tysKrd sm;
u? vlysKdrsm;ukd EIwq
f ufpum; xk;H vnf;&SMd uavownf;/
oBuFeo
f ;Hk &ufrmS qefa&pyg; zGyNf yD;om;&S&d rnf/ oBuFerf usrDtwGi;f
t0wftxnftrd &f m tdy&f mae&m oefo
Y uf&iS ;f vif;? aq;aMumjcif;jyK&rnf/
onfrmS wpfEpS t
f wGi;f u tnpftaMu; tr*Fvmrsm;ukd (ESpaf [mif;rS
taMu;tnpfrsm;uk[
d v
l )dk ESpo
f pfoYdk rul;ap&ef r*Fvm,ljcif;"avhjzpfonf/
onfrmS tuRef\zk;d zGm;rdbwk?Yd &ckid f ;dk &mor ;dk us vku
d ef mapmihMf uyf
usiho
f ;Hk jyKcJMh uonfh xk;H e*k;H rsm;rS enf;eme,jzpfMuwnf;/
xkaYd Mumifh rdrw
d \
Ydk trsKd;om;"avhx;Hk pHwu
Ydk dk avhvmpkaqmif;&SmrS;D Mu
vsuf acwfrv
DS o
Yl rkid ;f ? vlraI &;? ,Ofaus;rIrsm;ukd ok;H oyfazmfxw
k Ef ikd Mf u&ef
tajcjyKapvkdownf;/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
90
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
91
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
92
,Ofaus;rI-9
93
,Ofaus;rItpdwt
f ykid ;f
vlw\
Ydk taMumif;ukd ,cktcg ynmwpf&yftjzpf avhvmvQuf&MdS uay
onf/ xkdvltaMumif; azmfjyaom ynm&yfukd rEk aA'bmom&yf (ANd mom&yfwiG f ]] yk yf idk ;f }}ESifh
THROPOLOGY) [k trnfay;xm;Muonf/ xkb
]],Ofaus;rIyidk ;f }}(wenf;-pdwyf idk ;f )[l cGjJ cm;avhvmMuonf/ vlow 0gwk\
Yd
t ;dk tqpftcsKd;tpm;? cEmuk,
d w
f nfaeyku
H dk eT jf yaomtykid ;f onf ]] yk yf idk ;f }}
tjzpf owfrw
S Mf uavonf/ "avhx;Hk pHrmS ]],Ofaus;rIyidk ;f }}wGif xnfo
h iG ;f
a&wGu&f aom tpdwt
f ykid ;f wpfcv
k nf;jzpfayonf/ tb,faMumihq
f adk omf
vlw\
Ydk awG;ac: BuHq,kMH unfcsuftay:tajccHNyD; ay:aygufvmaomaMumihf
yif jzpfayonf/
vlwkdY\taMumif;ukd avhvmonfh rEk aA'bmom&yfwGif vlrsKd;\
taMumif;ukd avhvmonft
h cg xk;H "avh,Ofaus;rIrsm;ukd csefxm; rjzpfEikd f
acs/ xkjYd yif rdrw
d \
Ydk vlrsKd;"avh,Ofaus;rIudk tjcm;vlrsKd;rsm;ESifh rnfoYdk
qufpyfonf? uGjJ ym;jcm;em;onfrsm;ukyd g us,fjyefpY mG avhvmoiho
f nf/
xk;H "avhqo
dk nf
xk;H pH"avhqo
dk nfrmS vlrsKd;wpfrsKd;\ vkyaf qmiftyfaom arG;onfrS
aoonftxd]] kd;&mp kduf}}yif jzpfonf/ xkd"avhxkH;pHtrsKd;rsKd;ukd pepfwus
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
94
avhvm&efEiS fh rSww
f rf;wif&ef xde;f odr;f xm;&ef vkt
d yfvo
S nf/ xk;H "avh
wkrYd mS vlraI &; tqufqufusihaf qmifvu
dk ef mcJ&h aom tcsuftvufyif
jzpfayonf/
"avhudk &&SEd idk af &;onfyif vl,Ofah us;rIpepfw;dk wufvmrI csed q
f csuf
jy'g;wk d i f y if j zpf a vonf / od k Y v k d u f e mrI pnf ; urf ; &&S d v mjcif ; onf
vltqift
h wef;wk;d wufa&; tajccHvnf;jzpfonf/ ,Ofaus;aom vlw\
Ydk
tusiht
f BuH vl"Y rwmjzpfvm&jcif;taMumif;cHvnf;jzpfayonf/ pnf;urf;
uvem;onf vlrsKd;wkid ;f &St
d yfaom t&mjzpfonf/ xkaYd Mumihf t&mwkid ;f
pnf;urf;pepfudk BuHqwnfxiG f xm;&Sv
d mcJMh u&onf/ xkpd nf;urf;ukyd if
vku
d ef musihaf qmifapmihpf nf;vm&avonf/ pnf;urf;onf usihBf uHb&Ydk m
jzpfvm &ouJo
h Ykd vlw\
Ydk "avhx;Hk pHrmS vnf; ,Ofaus;bk&Yd m vku
d ef musiafh qmif
vmcJh&aom ]]p kduf}} okdYr[kwf ]]vlYusihf0wf}}[kyif ac:qkdEkdifayonf/
rSww
f rf;wif&efvadk o;onf
"avhx;Hk pHEiS yhf wfouf uRefawmfonf owd&wkid ;f rSwo
f m;xm;rd
avh&Sdonf/ (1960-61)ckESpfxkwf &ckdifwefaqmifvnf; &ckdif"avh
xk;H wHxmG rIrsmukd pkaqmif;azmfjycJb
h ;l Ny;D jzpfonf/ "avhx;Hk pHrsm;ukd avhvm
&m &ckid &f mZ0ifrv
S nf;aumif;? &ckid o
f mjcif; vuFmpaomtzGUJ tEGrYJ sm;rS
vnf;aumif;? &mZowf "rowf jzwfx;Hk avQmufx;Hk rsm;rSvnf;aumif;?
awGU&S&d Ekid o
f nfvnf; &Sad vonf/
trsm;tm;jzihf a&S;oufBuD;olt?dk bk;d bGm;rdbrsm;xHu ar;jref;pkpH rf;vQuf
avhvm&,lEidk yf gonf/ xko
d Ydk t&yf&yfrw
S o
f m;avhvmNyD;aemuf pepfwus
rSww
f rf;wif&ef uREyfk w
f v
Ydk t
dk yfvsu&f ydS gonf/ xkq
d Eukd jynh0f ap&ef tESpEf pS f
tvv pkaqmif;&rnfyifjzpfonf/ uREkyf v
f nf; a'oE& c&D;vSno
fh mG ;wkid ;f
aus;vufawm&Gm e,fy,fw\
Ydk vlaerI"avh? xk;H pHwx
H mG rsm;ukd tNrJwrf;
avhvmtuJcwfvQufvnf;aumif;? ar;jref;pkpH rf;jcif;jzifv
h nf;aumif;? &SmazG
pkaqmif;rIrsm;jyKcJhonf/
,ckuREkfyf\ rSwfom;&,Sdxm;onfh tcsufrsm;wGif &mZ0ifvuFm
avQmufx;Hk tjyif aus;Zl;oQif ewfjrpf q&mawmf\ rSww
f rf;rSw&f mrsm;?
rdbbk;d bGm; aqGrsK;d rsm;xHrS ar;jref;&&Scd surf sm;yif jzpfMuygonf/ tcsKUd t0uf
ukd wifjyygrnf/
,Ofaus;rI-9
95
&ckid "f avhx;Hk pHEiS yfh wfouf &ckid &f mZ0ifrS tcsKdUt0ufaumufEw
k cf suf
ukd a&S;OD;pGm wifjyvkad yonf/
"n0wDta&;awmfyHk r[mpE&m;rif;onf om;awmfo&l ,
d pE&m;ESifh
vufxyfxdef;jrm;ay;pm;&ef rif;orD;ukd ar;jref;awmfrlavaomf ynm&Sd
trwfBuD; aomif;wD;pm; Ow roD&ad usmfu okaYd vQmufx;Hk jyKcJah yonf/
]]t&Sifrif;jrwf yw jrm;ausmufaumif;wkdYwGif a*gyavpaom
tem&Sv
d Qif rif;wkrYd ok;H &? pdeaf usmufww
Ydk iG f cvkyf awmpmi,f rpif
awmaMumifarG; paom tjypfruif;vQif rif;wkrYd ok;H xku
d ?f pyg;rsK;d wkw
Yd iG v
f nf;
ta&mygvQif tyiftoD;rnD? a&TEpS w
f iG v
f nf; aMu;eD? aiG? oHrvGwv
f Qif
t&nftaoG; rajymif;/ xkt
Yd wl omuD0ifrif;rsK;d wkYd vnf; tEG,af wmf0o
H pifrS
trsKd;wlpGm pOfvmBuD;jrifh? tusihfrazmufapvkd ? a&S;ab;avmif;awmf
bk d ; avmif ; awmf crnf ; awmf w k d Y xD ; eef ; rif ; quf armif E S r &if ; csm
ay;jrm;awmfral Mumif; xk;H a[mif;&Syd gonf/ om;awmfEiS o
fh rD;awmfapmpEDudk
ay;jrm;awmfrlvQifoifhjrwfygonf}}/
odaYk vQmufwifavaomf om;awmfEiS o
fh rD;awmfudk armifErS &if;csm
ay;jrm;awmfrl ynm[dtrwfukd aiGojymwpfaxmif qkay;awmfrlonf/
od*Folrif;(0&"r&mZm)onf trwfBuD; rEk[morD;]]jrwfukH;}}ESihf
vufquf bdodufcHrnfwGif 0drv (ppfawaumif;pm;)trwfBuD;onf
rde;f raumif;vuPm? aumif;jcif;ckEpS yf g;wku
Yd dk odaYk vQmufx;Hk jyKcJo
h nf/
]]t&Sirf if;jrwf? rde;f raumif;vuPmukd a&S;ynm&Sw
d q
Ydk cdk o
hJ nfum;
]]w Db&d,m? t*FgnD Gwf? rdef;rjrwfwkdY? vif0wfvifrI? tEkt&ifh?
tcGiv
hf rd m ? o'g&uf&uf? &ruef nf;yg;? pum;wnfMunf? qko
d nfwcsuf?
xGuo
f nfemzG,?f ajcmufjypfo,
G rf ?I qkb
d ,
G rf [d? [d&Md ow yf? apmifMh uyf
uk,
d 0f ,f? ysu&f ,forG ;f rI? tjyKajzmifah jzmif?h trsK;d apmih\
f / raxmifv
h rd v
f uf?
tdyfpuf0wfpm;? toGm;tae? taptokH;? a&S;xkH;EIdif; d? * krpkduf? p kduf
ek ;f Murf;? rde;f roGr;f ESi?fh r>yrf;a&maESm? oabmwnfrh wf? olx
Y ufjrufonf/
/rEmwfrif;ESihfxkduf&maomif/}}[l ynm&SdwkdY rdefYqkdawmfrlaomaMumihf
xko
d t
Ydk *FgvuPmESifh nDnmjynhpf aHk om rde;f rjrwfu?dk rEmwfrif;wkaYd omfvnf;
bdou
d cf t
H yfygaMumif; xk;H a[mif;&Syd gonf/
avmuDvuPmusrf;wGiv
f nf; rdz&k m;BuD;onf oDvtusihNf rJjcif;?
qHyifeuf aumif;jcif;? ajcvufao;oG,Ef ;l nHjh cif;? ta&;taMumif;eufjcif;?
tqif;vSjcif;? toHom,membG,f&Sdjcif;? tom;El;nHhjcif;? rsm;pGmaom
armif;rwk\
Yd t&dyt
f ajcukd em;vnfvrd m jcif;? t*Fgckepfyg;ESifh jynhpf aHk p&m
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
96
aom taMumif;ukv
d nf;? a&S;xk;H usrf;*efvm&Syd gonf/}}
okdYavQmufwifojzihf trwfBuD;0drvodkY tojymwpfaxmif
qkay;awmfrlonf/
xr&mbGUJ rS Ekx
Yd ed ;f a&G;
rdarukrm u? om;awmfxr&mrif;om;uav;tm; EkcYd sKdwu
dk &f eftwGuf
Ekx
Yd ed ;f a&G;cs,fyu
Hk ]dk ]xr&mbGUJ }} rS rltwkid ;f aumufEw
I af zmfjyvkyd gonf/
]]..av..? apmxG;D vSpmG rdurk m um;? Ekx
Yd ed ;f ,if;cg? &G;D vwfawum;..?
tom;jymvQif ,ckEkdYukd? wkdufvwfauum;.. ? ighom;cEm? BuHKwkHar
avmh . . t om;jzLonf ? ,ck E k d Y u k d wk d u f v wf a uum;. . / igh o m;cE m ?
ylvad rvm; tom;rnf;onf? Muif&mEku
Yd dk wku
d jf im;auum; ighom;uk,
d v
f uf?
i,fygrnf avmh. / r kdr&Tif? arcif kdrSm? BuD;rmwif[k? ac:vQifr eD?
igh&ifo;DG uk?d Ekw
Yd u
dk v
f [
D ?k Ekx
Yd ed ;f Ek,
Yd ? tyfvwfawav? EdaYk umif;&G;D vk?Yd
txGD;(apmxGD;)wav? tyfvwfawav.. /}}
okdYxkH;pH"avhESihfywfouf ? rSwfwrf;wifrIrsm;onf &mZ0ifvuFm
avQmufxkH;wkdY avhvmMunhf IEdkifao;onf/
avmuorkwrd w
S w
f rf;
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
97
,Ofaus;rI-9
98
,Ofaus;rI-9
99
tdro
f pfaqmuf&m? yPmrOD;p xlaomwkid u
f dk ]]pk;H yavwkid }f }[kac:\/
xkw
d idk w
f iG f tke;f vuf tke;f oD;? ZD;cufav;ukid ;f qGcJ sw
d af y;&onf/ uke;f vQm;
(yk;H vQm;) uke;f zD(yk;H zD)xnfNh yD;? tv,fq;D (tv,fqyd )f x&HO;D pGmumcH&onf/
umpOf a&piftkd;wpfvkH;wGif jcnfcuf ? oajy&Gufpkdufxl? wufwpfacsmif;
axmifxm;? x&HwiG .feo
YH ma&yufjzef;jcif; ponfjzihf xk;H pHjyKavh&adS vonf/
"avhx;Hk pHrsm;ukd &ckid &f yf&mG wkid ;f tdro
f pfaqmufow
l idk ;f vku
d ef musiBhf uaH vh
&So
d nf/
0w K(ykjH yif)ajymvQif ]]t,ifucgvwf}} (a&S;a&S;wk;H uwJ)h [k tpcsDNyD;
aemufq;Hk onfwidk af jym&rnf/ qk;H atmifrajymu ewfused pf mwku
d cf &H wwfonf/
0w Ktqk;H owfvu
dk ]]tuREyfk 0f w Kqk;H ygNyD rqk;H ao;u ewfom;ewforD;wkYd
qufajymygav.. }}[kqkd tqkH;owfavh&Sdonf/
&yf&mG wGif acsmif;ajrmif;okYd wpfjcm;wpf&yf&yfrS avSmcf wfvmMuaom
avSavmif;rsm;? &GufzGifhjzefYum r0if&/ 0ifrdaomf &Gufrydwf&/ (r kyf&)/
&Gmacsmif;rSxu
G cf mG oGm;onftxd? jzefv
Y sufom; xGucf mG oGm;&onf/
tk;d cGux
f rJ S vufjzihEf u
dI ,
f pl m;aomf OmPfxidk ;f rIid ;f wwfonf/ ynmrJh
wwf o nf [ k . x k H ; "avh & S d o nf /
("avhrSm a,musfm;cav;oli,frsm;ESihf a,musfm;vlysKdrsm;ukd
rdbbk;d bGm;rsm;u rpm;aprd&ef [efw
Y m;rIjyKMuavh&o
dS nf/ rde;f rrsm;onf
xrif;[if;csuf&m qm;jrnf;prf;jcif;? tk;d cGurf ES u
dI ,
f pl m;wwfjcif;aMumifh
a,musfm;avmuf ynmr&S[
d q
k Mdk uonf/)
pum;rSm obm0,kw rd &Sad omfvnf; ,Ofaus;rIwpf&yfyifjzpfonf/
ynma&;jzihf rvdrm olcav;rsm;ukd tkcd u
G pf onfrsm;ukd rudik rf ,l tok;H rjyK&ef
Ncdr;f ajcmufxm;jcif;ESifh rde;f rrsm;tm;vnf; enf;wlabmfjyjcif;jzpfEidk o
f nf/
vufawGUtm;jzihv
f nf; rde;f rrsm;ukd Oyrmjyum a,musmf ;cav;rsm;ukd jr ifw
h if
ay;xm;jcif;jzpfonfrmS rckw
Yd Edk iS fh ,Ofaus;rIa&;&m vdrm aom pHepfwpfcjk zpf
twk,o
l ifo
h nf/
a&S;ukdqufvuf ewfukdif? pkef;ukdif? ewfyl;pkef;yl;onf jyK&aom
"avhxkH;pHrsm;? &Gm&Sifwuf(tcsKdwuf)&m jyK&aomewfESifhywfoufonfh
xk;H "avhrsm;? r*Fvmaqmif? tokb"avh&moDvu
dk f aysmfy&JG iT yf "JG avhrsm;pGm
avhvm&ef&Sdao;onf/
xko
d Ydk &ckid w
f \
Ydk aus;vufawm&Gm e,fy,f"avh? vku
d ef mtyfaom
usifah qmif&csuf? odv
Yk ,
Yl Ofaus;rIt&yf&yf tajccHoabm? p u
dk f enf;em
rsm;ukd pepfwusavhvmjcif;? ar;jref;pkpH rf;jcif;jzihf pkaqmif;rSww
f rf; wifrrI sm;
jyKMu&efEiS phf epfwus xde;f odr;f oGm;Mu&efwu
Ydk dk jyKvkyo
f ifMh uaMumif; wku
d w
f eG ;f
a&;om;tyfayownf;/ &cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
100
,Ofaus;rI-9
101
ajrmufOD;NrdKUbk&m;ESihf awmiftrnf
toQiBfu;D
tuREyfk o
f nf pmoifom;b0jzihf &efuek Nf rKd UwGif ynmoif,v
l Quf &Sad v
onf/ xkdESpftm;vyfcsdef &[ef;cH&ef Zmwd|gefodkY<u &[ef;0ifavonf/
xku
d tjyefwiG f ajrmufO;D NrKd UodYk a&mufc&hJ m aphaphiiS S avhvmcGirhf jyKEdik cf yhJ gacs/
&efukefNrdKUokdY jyefa&mufNyD;aemuf OD;u0dE(arC0wD-ausmfZHatmif)ESihf
taMumif;qkH ajrmufOD;NrdKUokdY oGm;a&mufavhvmMu&ef qEjzpfcJhMuonf/
xkaYd Mumihf (1321)ckEpS f aEGO;D &moDwiG f &efuek Nf rKd UrS oabFmBu;D jzifh ajrmufO;D NrKd UokYd
c&D;xGuv
f mcJMh uavonf/
ajrmufO;D NrKd UokYd a&mufMupOf bk&m;ay:ausmif;a[mif; wnf;ckcd MhJ uonf/
avhvmar;jref;p&mrsm;&So
d rQudk avhvmMuonf/ ar;jref;Muonf/ bk&m;ay:&Gm
wpf0u
dk &f dS bk&m;apwDyx
k ;dk rsm;ESifh bk&m;ay:uRef;ac: pOfjyifuRef;ukv
d nf;
avhvmMuonf/ uif;qdw?f uvu? acsmif;em;&Gmwpf0u
dk ?f avhvmcJo
h rQudk
tajccH ajrmufOD;NrdKU oabFmqdyfc&D;pOf wpfavQmufukd aqmif;yg;a&;
ajrmufO;D r*Zif; azmfjycJb
h ;l ygonf/ toif;tpkYd tpk zGUJ pnf;ykEH iS q
fh idk &f mukv
d nf;
&ckid ,
f Ofaus;rItrSw(f 6)wGif azmfxw
k x
f m;NyD;jzpfonf/
bk&m;zl;c&D;pOf
ajrmufO;D NrKd UokYd a&mufcu
dk t
f rSww
f &tjzpf a'ocHb&k m;ay:&Gmom;rsm;ESifh
(1321)ckEpS ?f wykw
Yd v
JG K wf (8)&ufaeYu jyifaps; (aygif;0wHcg;)u jzwfoef;vQuf
bk & m;zl ; xG u f c J h M uonf / wpf a euk e f v S n h f v nf bk & m;zl ; Mu&ojzih f
tawGUtBuKH rsm;Ny;D A[kow
k pkv
H o
S nf/ trsK;d orD;Bu;D rsm;rSm ae0ifr;dk csKyfonfxd
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
102
&Ge;f awmifro
S nf edAL Zmxd
ajrmufOD;NrdKUeef;awmf\ awmifzufawmif kd &Gef;awmif? tcsKdUu
,Ge;f awmif[ak c:aom awmif&o
dS nf/ awmifrmS tajctaeajymif;vJNyD;
jzpfomG ; omrefawmifrQomjzpfaeonf/ A[k&d pf nfudk pifawmfjzihf tNrJxm;
&Ge;f cJah vonf/ eef;awmfta&SUbuftpOfwiG f jrifawmfral wmifEiS fh xifawmfrl
awmifb&k m;wk&Yd MdS uonf/ xkrd t
S eD;tv,faps;zsm;wGif 0rf;wD;awmif&o
dS nf/
a0omvDacwfuyif wnfxm;cJhaom ewfuGef;rsm;&Sdojzihf ewf kyf (5) kyf
&Sad vonf/ xku
d oGm;vQif 0if;rem;us&D mESifh wHwidk ;f wku
Yd dk txif&mS ;awGU&onf/
usD&mESiq
fh uf wHwidk ;f tpOfonf tv,feAd LZmawmifjzpfonf/ ausmufpm
wpfcsyfvnf; &Sdaeonf/ xkduatmufodkYpkefvQuf o&uftkyf&Gmt0if
tpawmifonf tqk;H edALZmawmifjzpfonf/ bk&m;BuD;rSm yvirf aS vsmhus
apwDukdrSDvQuf&Sdaeonf/ ewf kyftBuD;ESpf kyfvnf; OD;acgif;ykdif;aeonf/
ti,fwpf kyfum; aumif;pGmrxif&Sm;awmhNyD xkdedALZmta&SUukef;onf
rif;om;ukef;ac:onf/ xkdutxufukd pkefoGm;aom awmifxdyfonf
txufeAd LZmawmifjzpfonf/ edALZmBuD;[kvnf; ac:Muonf/
,Ofaus;rI-9
103
onf/ xkb
d &k m;taemufawmifaxmihaf wmifay: ouso[
D bk&m;wnf&o
dS nf/
ousoD[bk&m; xifawmfrb
l &k m;? jrifawmfrb
l &k m;tMum;&Sd awmukd csif;ysH
awm[k ac:Muonf/
azmfjyyg tqk;H edALZmteD;&Sad wmifrmS bk&m;tkyaf wmif? tkyaf wmfapwD?
ausmuftyk af pwD? bk&m;jzpfonf/ xkb
d &k m;\awmifbufwiG f rif;acgifa&Twl
apwD&o
dS nf/ xkad pwDwpf0u
dk u
f iG ;f jyifrmS qkv
d Qif Ak'a Cmoausmif;wku
d &f m
jzpfonf/ oD[kdVfjyef&[ef;rsm;ESihf oD[kdVfrS<ua&mufvmaom &[ef;rsm;
oDwif;ok;H ynmoif,cl &hJ mvnf;jzpfonf/ rdz&k m;&Siaf xG;aumif;rIausmif;wku
d f
&m jzpfavonf/
bk&m;tkyb
f &k m;rS wnfw
h nf(h ydpad wmif)ayoD;awmifb&k m;&So
d nf/ if;u
acsmif;ul;oGm;aomf &Gma[mif;awm? jruf&yd u
f Ref;xd aygufa&mufavonf/
&Gma[mif;awmausmif;wGif jrif;rk&d af wmifrS yif,
h w
l nfxm;aom rif;0wfb&k m;
wpfq&l adS vonf/ ayoD;awmifu ajrmufzufteD;wGif uk;d aomif;bk&m;
wnf&Sdonf/ OD;awmfaq;uef? awmifjrifhrkd&f? ajrmufjrifhrkd&fnDvmcHcJh&m
ae&mrsm;&Sad vonf/ xkb
d &k m;ajrmufzufrS vrf;twkid ;f ta&SUzufudk qift;dk &Gm
xd oGm;a&mufEikd \
f / uk;d aomif;bk&m;rS taemufzuf&dS bke;f BuD;'ku
H jdk zwfvsuf
oGm;aomf &wemhrmefatmifbk&m;okdY wHcg;aygufrS 0if oGm;&avonf/
qift;dk &Gmvrf;rSm a&T*al wmifru
S yfvsuf NrKd Uay:okaYd ygufavonf/ a&T*al wmifrS
aMu;qif;wkawmfBuD;rSm ,ckanmifyifaps;ausmif;wGiyf if&o
dS nf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
104
,Ofaus;rI-9
105
&wemrSeu
f if;rS taemfrmbk&m;
&wemykb
H &k m;ta&SUzufawmifwef;wGif txuf^atmufapwDEpS q
f u
l dk
&wemrSefuif;apwD[kac:\/ xkdawmifESihfqufvQuf ajrmufzufwGif
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
106
&wempH&aJG pwDwnf&\
dS / txuf^atmufEpS q
f pl jD zpfMuonf/ if;ajrmufzuf
wGif aAm"da&Tual pwDwnf&\
dS / tEkynmajrmufvaS om bk&ifrif;xGuaf wmfryl ?Hk
0wfpm;qif,ifyrHk sm;? ausmufqpfvuf&mrsm; &Sad vonf/ xkad wmifatmufwiG f
a&TMumodraf pwD? if;txuftv,fapwD (,ck rif;aygif;apwD)? if;txuf
txufapwDwnf&\
dS / xku
d ajrmufzufwiG f taemfrmbk&m;wnf&adS y\/
&efatmifjyifapwDrS jcifuu
dk Nf rKd Uk;d
&efatmifjyifapwDajrmufzufwGif (28)qlbk&m;xuf^atmufwnf
&SMd u\/ txufawmifuek ;f onf oDrm*D&ad wmifrnf\/ *li,fawmif[v
k nf;
ac:onf/ taemufzufukef;onf tkXfukef;jzpfNyD;? &wemAdrmefausmif;
jzpfavonf/ oD[*D&ad wmif\ ajrmufzufuek ;f onf (28)qlausmif;wku
d &f m
jzpf o nf / if ; ajrmuf z uf a wmif x d y f (28)ql t xuf b k & m;jzpf o nf /
if;ajrmufbufawmifuek ;f atmufqifh (28)qlb&k m;jzpfonf/ if;atmuf
ajrjyifwiG f vifyef;ajymufapwD&o
dS nf/ if;ta&SUajrmufaxmif?h awmifatmuf
wGif a&TMum;odrfapwDwnf&Sdonf/ vifyef;ajymufapwD ajrmufbufxlyg kH
apwD&o
dS nf/ if;ajrmufzuf jcifuu
dk yf #d uwfwu
dk f if;ta&SUuke;f bk&m; (9)ql?
if;ajrmuf (31)qlbk&m;qufpyf&Sdonf/ if;ajrmufjcifukdufNrdKU kd;jzpfonf/
if;ajrmuf awmifuek ;f ay: awmifuvyfwiG f rif;apmvSb&k m;ESifh ausmufpmBu;D
wpfcsyf&Sdonf/ if;txufawmifxdyfwGif tjrifhawmifbk&m;&Sdavonf/
jcifukdufNrdKU kd; ajrmufzufrif;orD;ajrmif;&Sdonf/ xkdajrmif;ajrmufzufwGif
r*Fvrm&fatmifapwD/ if;ta&SUzufwpfyifwkdifuGif; rif;orD;ysKdrsm;?
orufawmfrsm;? ewf&iS rf ,feef;&mrsm; &Sad vonf/
,Ofaus;rI-9
107
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
108
,Ofaus;rI-9
109
txufvrf; uRef;pOfvSnfUywf
toQipf uEd (ewfjrpf)
,Ofaus;rI-9
110
xkx
d ufc&D;a0;rnfomjzpf\/ rnfoq
Ydk adk p c&D;onfrsm;rSmrl rvGrJ a&Smifom
oGm;vmcJh&Muacs\/
&ckid af 'oaevlrsm;wGif &rf;jynfu
h Re;f ? awmifuw
k ?f oHw?JG trf;? 'g;vuf
wkUd rS vlrsm;qkv
d Qif c&D;toGm; tvmrsm;cJMh uonf/ uRef;pOfywfwpfciG w
f iG f
tawGUtBuHK jynhf0ESHYodolrsm;jzpfMuonf/ rnfolrqkdajc&mcH aemufrS
vku
d Mf u&onfcsnf;omjzpf&m? a&vrf;c&D;rSm &SNd rJ&rdS nfomjzpf\/ azmfjyyg
uif;q&m icRe;f a,wk\
Yd uk,
d af wGUc&D;oGm;rSww
f rf;rsm;vnf; wefb;dk &Srd nfom
jzpf\/ xkaYd Mumifh a&vrf;aMumif;c&D;ukad zmfjyvQif orkid ;f 0ifpmay[k odrw
S f
&ayonf/
,Ofaus;rI-9
111
txufvrf;aMumif;
rk;d &moDwiG f toGm;tvmjyKavh&adS om txufvrf;c&D;pOfudk qufaytH/h
xkdvrf;twkdif; uRef;pOfukdvSnhfywf c&D;oGm;Murnfqkdaomf rkd;&moDrSm
toifhawmfqkH;c&DF;jzpfonf/ ab;tE&m,fenf;yg; 'DvIdif;'gPfrSvnf;
vGwfuif;onf/ yifv,faMumif;ESihfvnf;reD;ojzihf acsmif;ajrmif;jrpfzsm;?
>yefzsm;rsm;uko
d m jzwfoef;&avonf/ tv,fvrf;ESiv
fh nf; eD;pyfonf
c&D;aMumif;&Sdavonf/
&rf;jynfu
h Re;f rS xGuv
f maom c&D;pOf
tv,fvrf;aMumif;twkid ;f vm&onf/ xkad emuf NcHKaqGa&mufvQif
tv,fvrf;ESifhuGJ c&D;pOfuGJoGm;avonf/ NcHKaqGajrmufbuf&Sd trf;jrpf
urf;arQmifukdjzwfoef;avaomf qEGif;uRef;ukd vusfmzufxm; atmufokdY
pkeq
f if;avonf/ xkt
d cg qwfzgwG,u
f Ref;? opfa&mif;0>yefuadk &mufonf/
xkdwGif wjzm;owf qwfzgoG,fuRef;rS a&rkd;cyf,l&avonf/ xkkduRef;\
vufsmzufwiG f awmifpOfurf;]]tke;f eDuRef;}}&So
d nf/
xrif;axmifayguf
xku
d vGeaf vvQif xrif;axmifaygufukd a&mufavonf/ >yefayguf
trnfwiG v
f m&jcif;rSm odjYk zpfavonf/ uRef;wGif a&S;tcgu ig;0rf;yl
&SmcJMh uonf/ if;ig;&Smorm;wko
Yd nf pkaygif;0kid ;f zGUJ csufjyKwfpm; aomufMu
avonf/ xrif;[if;csufjyKwfpm;aomufjcif; pkaygif;vSL'gef;rIusif;yjcif;ukd
xrif; axmify?JG [if;axmify[
JG k a&S;uac:a0:rIjyKcJah vonf/ xrif;axmif
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
112
[if;axmifyt
JG vSLukd &ckid jf ynf a&S;tcguyif jyKvkyaf vh&cdS &hJ mum;]]tolY
xrif;axmifaxmif &Gmawmfv;Hk rSm? yyef;ajymif/ xrif;axmif [if;axmifay:p?
t&Sijf ynfrmS 0guRwv
f av}}[k uAsmpyfqcdk MhJ uavonf/ xko
d Ydk xrif;axmif
pm;avh&SdcJhMu&m ae&mjzpfonfhtwkdif; xrif;axmifayguf[kac:wGifcJh
&avonf/
urfaAGuRe;f
xk>d yefaygufrS txufuo
dk mG ;vQif awmifpOfurf;? vufcmG wG,ef ,f?
a0acsmif;&Gmukad wGU&onf/ atmufuq
dk if;aomf awmifpOfurf;? &yky0f ukd
awGU&onf/ &yky0f ukd vusfmxm; vuf0b
J ufuv
dk u
dk af omf urf;aAGuRef;ukd
a&mufonf/ uRe;f vGwu
f o
hJ Ykd ausmufb;l awmif;jrpf0wGif wnf&o
dS nf/ tdraf jc
(30)avmuf&&dS m avSorm;wkrYd mS &GmwGif a&rk;d wif csufjyKwfpm;aomuf
vQuf pcef;em;Muavonf/
usm;jcpfuRe;f
urf;aAGuRef;ajrmufbufwiG f usm;jcpfuRef;ukad wGU&onf/ vlae&yf&mG
(30)ausm?f (40)cef&Y o
dS nf/ a&S;u vlaerjyKrD jrufopf&u
G rf sm;jzihf xlxyfvQuf
&Sad vonf/ teD;&Su
d Ref;rsm;rS uRJEmG ;rsm;ukd vTwx
f m;cJMh uonf/ xkt
d cg
uRefywfusm;uvku
d v
f H uku
d zf rf;&ef jcpfuyk q
f iJG ifavonfq\
dk / xkaYd Mumifh
usm;jcpfuRef;[k wGiaf c:cJMh uvmcJ&h onf/
wyf&muRe;f -'g;vuf
[if;cl;aygufrS txufopYdk ek w
f ufomG ;aomf vusmf urf;rSm awmifpOfurf;
jzpfonf/ vuf0Jurf;um; uRef;pOfurf;jzpfonf/ if;urf;ajcukd pkefwuf
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
113
vuf0u
J wyf&muRef;ukad wGU&onf/ vlaetdraf jcESp&f mcef&Y o
dS nf/ awmifpOf
urf;zuf&dS rJoefBudK;(csif;&Gm)&Gmukd jrif&onf/ if;twkid ;f quf pkeo
f mG ;aomf
awmifpOfurf; wref;wl;aygufuadk &mufonf/ 'g;vuf0[kvnf;ac:onf/
xku
d wufomG ;vQif awmifpOfurf; 'g;vufoaYdk &mufavonf/
anmifcufuefuRe;f
if;rSatmufodkYpkefqif;avaomf anmifcufuefuRef;odkYa&mufonf/
xkdwGif vlaetdrfajcokH;q,fcefY&Sd&m avSorm;wkdY pcef;csem;Mu&onf/
olawmfruefqdyf[l pcef;trnf&Sdacsonf/ xkdwGif a&rkd;cyfjznfh &yfem;
MuvQuf teD;&SdapwDukdvnf; zl;ajrmfEdkifavonf/ ol&d,rif;om;onf
uO ea'0Dukd uRef;wGif &yfemapcJu
h m r,luRef;odo
Yk mG ; rD;,lcahJ vonf
qkd\/ iSufqifwGifwif aumuf kd;rD;wkwfjzihf ,lvmaomrD;rSm avmifuRrf;
av&mum; [cFa&mf(ukvm;wefjrpfteD;)wGif ysufusav iSufqifwkef;[l
ac:wGiaf vonf/ ,ck ykPm;uRe;f teD; xku
d Re;f wnf&adS vonf/
uykid u
f Re;f
xkq
d yd u
f rf;pcef;rS atmufzufoq
Ykd if;aomf vuf0u
J uykid u
f Ref;ukd
jrif&onf/ uykdifyifawmrsm; vTrf;rkd;vQuf&Sdaeonf/ vlae&yf&Gmum;
r&Sdaomfvnf; urf;axmif;BuD;rS vlrsm;onf v,fwnf;cs uydkifvkyfukdif
pm;aomufcMhJ uonf/ xku
d efqyd rf S vusmf zufuadk usmo
f mG ;vQif csi;f rvkid u
f iG ;f
ac:aom >yefuadk &mufonf/ csif;trsKd;om; tdraf jcwpfq,fcef&Y adS eonf/
xdku ausmfoGm;vQif awmifpOfurf;ajc&Sd ,dka;csmif;udk awGUEdkifonf/
xku
d xGuaf omf aemufuawGUcJah om uykid u
f Ref;pukd jyefa&mufavonf/
xku
d Re;f rS atmufupdk ek af omf ewfvu
S Re;f ukd a&mufonf/ xked wfv&S mG
vlaetdrfajcajcmufq,fcefY &Sdavonf/ xkduRef;ukdvusfmxm; qif;aomf
avSxl;uRef;ukda&mufonf/ xkdwGif vlaetdrfajc (40)cefY&Sd avonf/
xku
d Ref;ajrmufbufwiG v
f nf; jrifawmfru
l Ref;&Sad vonf/
avmif;w&pfuRe;f
avSx;l uRe;f rS atmufoq
Ydk if;aomf avmif;w&pfuRe;f ukd awGU&onf?
vlaetdraf jc (40)cefv
Y yk u
f idk f pm;aomuf&adS eonf? uRef;ajrmufzufwiG f
qm;jymzkwfuRef;&Sdonf/ if;ta&SUzuf usD;acgif;awmifuRef;&Sdonf/
BudK;pD;uRef;? 0uf l;uRef;? i&TDBuD;uRef;wkdYvnf; &SdfMuavonf/ avmif;w&pf
uRe;f teD; vusmf zufwiG f rd;k oD;ewfawmifudk jrif&onf/ uRe;f vGww
f pfcjk zpf&m
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
114
vufvyI af AGuRe;f
rk;d oD;ewfawmifrS atmufuq
dk if;aomf vuf0zJ ufwiG f uGr;f acsmif;awmif
&Sdonf/ vusfmzufwGif vufvIyfaAGuRef;? awmif kdawmifukd awGU&onf/
uGrf;acsmif;awmifavmufrBuD;acs/ vlaetdrfajc(80)ausmfcefY&Sdavonf/
uRef;ESihfywfouf odrSwfp&m ajymqkdcsufjyKaeMuonf/
a&S;tcgu vlwcsKdUawmxJokdY aq;jrpfwl;&efoGm;av&m &&Sd tdrfokdY
jyefvmavonf/ xkad q;jrpfrmS usm;jzpfEikd &f m r,m;jzpfou
l usm;vkyjf y&ef
ylqmavonf/ rwwfEikd t
f qk;H usm;jzpfu ykq;dk wpfxnfudk ay;&rnf[k
uwday;avonf/ xkad emuf aq;jrpfuu
dk u
dk af vaomf usm;jzpfavojzifh
awmokYd oGm; trJaumifuu
dk u
dk v
f mavonf/ r,m;vkyo
f rl mS uwdtwkid ;f
ykq;dk ukd ray;bJ aMumufvefv
Y Quf&adS eonf/ xkt
d cg ykq;dk r&aomaMumifh
oref;usm;b0 jzifh awmxJaecJ&h avonfq\
dk / teD;tem;vlorl sm;ukd
uku
d pf m;jcif; tE&m,fjyKjcif;&Scd &hJ mum; vlomG ;vlvmqdwo
f Ok ;f cJ&h avonf/
wpfaeYo vlaoaumifrS vufwpfykdif;ukdjzwf,lvQuf opfyifukdykef;
vufvIyfjyvQuf ac:aeavonf/ vufvIyfjy? (vuf,wfjy)avaomf
vl t rS w f j zih f M unh f a v&m usm;vnf ; zrf ; ud k u f r I j yKavawmh o nf /
vla,mifaqmif vSnphf m;cJ&h mXme jzpfae vufvyI af AGuRe;f wGicf &hJ onfq\
dk /
>yef&n
S af csmif;
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
115
auovmuRe;f
>yef&SnfuRef;um; &Snfvsm;ojzifh >yef0wGifwnf&Sdaom (4)&Gmudk
auovmuRef;[kac:avonf/ >yefuxGufvQif ipif dkif;acsmif;uRef;?
ZD;yifBuD;&Gmudk jrif&onf/ xdu
k awmifoaYkd vSmcf wfomG ;aomf? rif;aMumif;jrpf[k
ac:onf/ ajrmufzufodkYoGm;aomf av;NrdKUjrpf? &marmifjrpf[kac:onf/
auovmwGif a&S;uoabFmqdu
k u
f yfczhJ ;l avonf/ rif;jym;NrdKUuoGm;aomf
oli,fawmf>yefoUkd a&muf [if;ca&mf? OD;&mZfawmif? rif;uefoYkd a&mufonf/
upye'Djrpftwdik ;f xufatmufpek q
f efomG ;a&mufEikd o
f nf/ upye'Djrpf0wGif
&cdik jf ynf\ NrdKUawmfppfawGwiG f pcef;&yfem;Edik Mf uayownf;/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
116
,Ofaus;rI-9
117
uRef;pOfvSnfhywf
&wemajrykrH *Zif;(1) 1999-ck? atmufwb
d k mvxkwrf S
toQipf uEd
&ckid w
f iG f uRef;(44)uRef;&S&d m a&aMumif;c&D;jziho
f m oGm;vm&onf/
vSnyhf wfcahJ om ukeo
f nf? c&D;onf? c&D;pOfwu
Ydk dk uif;q&mOD;0&? &rf;NAJ
icRef;a,wku
Yd rSww
f rf;wifcMhJ uonf/ if;wk<Yd ucsDcMhJ uaom tv,fvrf;
c&D;pOfrmS aqmif;aEGwiG jf zpfonf/ txufvrf;qkv
d Qif rk;d &moDwiG o
f mG ;MuNyD;
yifv,fywfvrf;uku
d m; ]a*gwlormefvrf;}[kac:qko
d nf/
rmefatmifuRe;f rS ausmufeaD rmf &rf;NAo
J cYkd &D;quf vnf;aumif;? oHw-JG
awmifukwfrS ausmufeDarmf? &rf;NAJ? ausmufjzLokdYquf vnf;aumif;?
awmifykdif;c&D;pOfa&vrf;jyKcJhMuonf/ ,ck &rf;NAJrSxGuf tv,fvrf;
twkid ;f vmaomf uvygawmifEiS fh uRef;ukad wGU&NyD; vlaewpf&mG &Sad csonf/
xkrd o
S mG ;vQif vusmf bufwiG f atmufy'JuRe;f &SNd y;D vlae&yf&mG av;&Gm
&So
d nf/ v,f,mO,smOfvyk if ef;&S&d m i yk af umif;jzpfxeG ;f onf/ if;rSpek af omf
vusfmbufu vlaeESp&f mG &Sad om ukvm;ruREf;ukd awGU&onf/ v,f,mESihf
ig;vkyif ef;jzihf toufarG;onf/ xku
d oHppfjrpfupdk ek v
f wfaomf ukvm;yke;f
awmifEiS fh uREf;ukjd rif&onf/ ]]csOf;uyfuv
k m;yke;f ? vIid ;f [ke;f ESifh awmifuek ;f
pdk if? oHppfjyifu}}[l uif;q&mu a&;zGUJ cJo
h nf/ vlaewpf&mG &S&d m vkyu
f idk f
pm;aomufMuonf/
oHppfjrpf
xkdujzwf oHppfjrpfzsm;ukdwufaomf vlaewpf&Gm&Sdaom txuf
y'JuRe;f ukd vuf0b
J ufraS wGU&onf/ xkw
d iG f pdeyf u
dk q
f yd af c: a&cyfqyd &f o
dS jzihf
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
118
olawmfruefqyd f
oHppfjrpfzsm; vusfmbuf rtDacsmif;0wnf&Sd&m qkHawGU&onf/
oHppfjrpfzsm; vuf0b
J ufwiG f olawmfruefqyd &f o
dS nf/ ojyKcsKdiu
f Ref;ESifh
NrdKUacsmif;uRef;Mum;wGif jzwf avmif;avSrsm;vnf; oGm;vmMu&onf/ a&S;u
olawmfr(oDv&Sirf )wpfO;D u tvSLjyKcJah om a&cyfpcef;qdyjf zpfonf/ xkaYd Mumihf
icRef;a,u]]olawmfrrSm 'ger*fzkdvf? axmuf IarQmfum? ukokdvfjyKvkduf?
wefeY m;jyefau? a&uefqyd rf mS ? a&rk;d aomufcsKd;cyf,v
l suf ar;jref;ajymqkcd hJ
Muonfq\
dk /
ojyKcsKdifrSm vlaeokH;&GmcefY&Sdonf/ xkduRef;&SdavmifyGef;usukdjzwf
oGm;&onf/ uif;q&muvnf; ]]oHppfjyifu? b,fwifnmapmif;? Munfw
h idk ;f
aumif;u? NrdKUacsmif;ojyKcsKdif? uRef;pOfukdavQmuf ]]vmcJhonfqkd\/
vuf0b
J ufwiG f NrKd Uacsmif;uRe;f &So
d nf/ tm;aumif;i&Sed rf mS xku
d Re;f wGif xif&mS ;
cJhonf/ xkduRef;rSm uRef;BuD;vS vlae&yf&Gmrsm;onfhtjyif teD;pyfwGif
NcKH qG,u
f Re;f &So
d nf/ NrKd Uacsmif;uRE;f taemufbufwiG f rp idk ;f &Sd xku
d vGeaf omf
ausmufjzLNrdKUokdYa&mufonf/
NcKH q,
G 0f
avmifyeG ;f usrS ajrmufbuf uscsausmufuv
dk eG v
f Qif NcHKqG,u
f Ref;odYk
a&mufonf? NrdKUacsmif;uRef;\ tqufjzpfonfh NcHKqG,w
f iG f wefeY m;ajz&m
a&cyfqyd &f dS q&micRe;f a,onf ]]ausmufwef;ay:au? ausmufudk armifzmG ;?
wdr;f azumav? vusmf xm;vk?Yd cyfomG ;wkaH v? a&mufjyefavu? NcKH qG,t
f 0?
vSvlysKdwkdY? wrf;warQmfvsufyif? ausmuf[ufcsOf;csav}}[l vnf;aumif;?
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
119
qyfzmwG,f
opfa&mif;>yefu taemufbufjrpfukdqif;aomf qyfzmwG,fjrpfukd
awGU&onf/ ig;qmzmwpfw,
G f wpfrcefY &SmazG&,laom ae&myifjzpfonf/
a&S;uqkdvQif vufcGmwG,fjrpf&Sd&m]]ukd,foGm;wkH;av? vufcGmwG,f[k?
a&SUi,fpOfvsm;? rsm;vlawGav? ac:ujim;au? xl;jcm;tHzh ,
G ?f vufcmG
wG,u
f }dk }[k icRef;a,u azmfjycJo
h nf/ qyfzmwG,w
f iG f tdraf jcig;q,fcefY
&Sdonf/ vufcGmwG,fuRef;vnf; vlae&Sdacsonf/ xkdvuf0JbufwGif
vlae&Sad om uRe;f cavmuf&o
dS nf/ xku
d Re;f vusmf ukd oH[ufarmf[k ac:onf/
xku
d vSnyfh wfvsuf0ifaomf *Pef;jyifuRef;ukad wGU&onf/
ovdy>f yef
xkduRef;rSoGm;vQif ovdyf>yefukda&mufonf/ ovdyf>yeft0wGif
anmifacsmif;uRef;&Sad vonf/ xk>d yefuoGm;aomf avmif;acsmif;ukad &mufNyD;
a&rk;d cyfcsK;d &m avSqyd &f o
dS nf / xkv
d usmf bufwiG f awmif&n
S u
f Re;f &Sad vonf/
ovdy>f yefut
dk ausmf tv,frmS >yefacgifausmufaqmifudk rxdcu
dk &f ef
vuf0JvSnhf&onfqkd\/ xkdYaMumifh icRef;a,u ]]watmifhwcP?
ovdyaf c:au? xkt
d 0uk?d wufcscyfjyef? ovdy>f yefu?dk ausmjf yef avajrmuf?
acsmif;v,faumif rSm? >yefacgifausmufu?dk caMumufrw
S af v? vuf0b
J ,fu?
vm;avbdaomf}[k owday;cJo
h nf/ ovdy0f wGif ausmufA;l oD;awmifx;D xD;
&Sad vonf/
ovdyf>yefwGif avSqdyfpcef;cspOf avSorm;rsm;\"rwm ig;&Sm
pm;aomufavh&SdykHukd icRef;a,u ]ovdyf>yefukd? ausmfvGefxGufau?
xkdbuf0rSm?
ausmufcsavjyef? jrpfurf;,HrSm wufjyefwkHajrmuf?
wref;armfrmS ? tomwwfau? ig;,ufajymufu?dk zrf;aumufeif;,l? tm;vk;H
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
120
aemifawmfjrpf
ausmufAl;awmif;rS awmif kduRef;? l;acsmif;0? wref;wl;a&muf?
'g;vufokdY c&D;qufEdkifygonf/ ovdyf0uxGufvQif aemifawmfjrpf\
vusmf eHa,mifurf;wGif vlae&S&d m aygufw;l awmifuRe;f &So
d nf/ taemufbuf
odYk oGm;avaomf vuf0b
J ufu aemifawmfjrpfBuD;&Sad vonf/ icRef;a,u
qkv
d Qif ]]jrpfaMumif;pkaH u? aemifawmfjrpfo?Ydk a&mufaomtcg? vusmf eHarQmif?
jyifwrd cf aH u? avoGejf zL;vk?Yd aygufw;l awmif}}[k pyfqcdk o
hJ nf/
]]iSurf ausmfau? aemifawmfjrpf}}[k wifpm;cJMh uaom emrnfBuD;
jrpfonf aqmif;&moDrSom avSorm;rsm; jzwfausmfavh&SdMuygonf/
uif;q&mum; aqmif;&moD c&D;oGm;&oljzpfaomfvnf; bk&m;tm kH,lvsuf
ausmfjzwfc&hJ aMumif;}} azmufAufw;D ? aemifawmfBuD;jrpf? ul;vku
d w
f oG,?f
aemifawmfi,fu? yifv,fiyok?H tvk;H pku
H ?dk tm b
Hk &k m;? ESv;Hk xm; ? BudK;pm;
cJa&Smif;? vIid ;f awmif;awmif;ESi?hf uRef;? acsmif;jrpfrif;? ombdjcif;wnf}h }[k
pyfqkdcJhonf/
q&micRefa,uvnf; xkjd rpfEpS o
f ,
G u
f dk jzwfoef;cJ&h m aemifawmf
awmifudk vuf0u
J z,fcNhJ yD; ajrmufBudraf wmifudk vusfmxde;f vsuf xk;H usdef
aygufudk t&zrf;vsufvmcJ&h aMumif;ukd ]]iSurf ausmfau? aemifawmfjrpfu?dk
pkew
f u
dk v
f m;vk?d Y ausmMf um;tHq
h ?J ,rkrH nfau? jrpfv,fxrJ mS ? BuD;uJjrifah cgif?
aemifawmfawmifu?dk armifarmifpOf;pm;? rsm;ruGmau? vusfmrSv
D ?Ydk wdr;f z,f
xm;au? wkdufoGm;wwfol? cwfvYkd,lau? vSolMuifwef;? arhcsifarmif kdU?
xk;H usde0f uk?d t&vnf;zrf;a&}}[k a&;pyfcahJ vonf/
,Ofaus;rI-9
121
aiGwiG ;f wl
xk;H used >f yefu a&SUuko
d mG ;aomf uykid u
f Re;f ukjd rif&onf/ xkt
d aemufbuf
u 0abmfBuD;uRef;ukv
d nf; aumif;a&mufonf/ uykid u
f Ref;vuf0b
J ufudk
vSnq
fh if;aomf aAm"dyifayguf&o
dS nf/ xkrd v
S uf0u
J v
dk u
dk af omf a&eDBuD;uRef;?
pyg;xm;uRef;wko
Yd aYdk &mufEidk o
f nf/ ta&SUtaemufpyfvsuf wnf&adS vonf/
aAm"d>yef\ vuf0b
J ufwiG f aiGwiG ;f wl;pcef;odYk a&mufEikd o
f nf/ rk;d umv
a&xGufrsm; aEG&moDwGif a&xGufenf;&mum; tvkt,ufcyf&onf/
a&r&olrsm;rSm ausmufqdyf&GmwGif csOf;uyf a&cyf&onf/ aiGwGif;wl;
awmifbufwiG f uku Kd uRe;f &So
d nf/ iyok;H uRe;f ESifh uku Kd uRe;f pyfvsu&f o
dS nf/
xkt
d aMumif;ukd icRef;a,au rSww
f rf;jyKcJo
h nfrmS ]]urf;ucGmau? xkdcgaoG&pf? awmif&Snfjrpfukd? pkefvkdufavjyef?
arhMuif[efrmS ? a&mufjyef0u
J sL;? uRe;f pOf olwYdk rSnafh c:jcif;au? aiGwiG ;f wl;l [k?
jrifzh ;l awmifyg;? rk;d aESmif;cgau? a&omrsm;vk?Yd aomufpm;ruke?f rsm;pGmvlw?Ydk
tltal omif;aomif;? csr;f &dyNf rKH au? *lvidI af cgif;rSm? rawmif;w&? c&D;onfrmS ?
vG,v
f ,
G &f vk?Yd cyfMuykid o
f ?D *DrefEcDG g? pDpo
D ufouf? wGi;f {&mrSm? xk0d g;wifau?
t,ifrMum? ausmufqpf&mG ? [yfumcsO;f wif? xkq
d yd w
f iG 0f ,f? Mumwifrae?
aiGwGif;awGav? jrpfi,ft0? anmif;? yef;ajzau? aewkHvsufyif?
ausmuf[ufcsvkdY}}[l jzpfonf/
uGr;f acsmif;uRe;f
aAm"daygufuxGuaf omf vuf0b
J ufu uGr;f acsmif;uRe;f awmifwef;&S&d m
vlae&Gmrsm;pGm &So
d nf/ ]]uGr;f acsmif;iarmuf? wdru
f adk zmuf? iarmufe&D m?
uGr;f acsmif;rSm}}qkad om ol&aJ umif; iarmufaecJzh ;l onf/ xku
d rG ;f acsmif;uRef;
NydKif;acsmif;&GmteD;wGif pwlygwpfq&l o
dS nf/ xkad wmifarmfzsm;wGif qifusa&
qdy&f &dS m a&rk;d cyfcsKd;Muonf/ uGr;f acsmif;uRef;rSm BuD;rm;&Snv
f sm;&mum;
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
122
Ausi;f awmuf>yef
]]>yef&n
S v
f ufatmif? Ausi;f awmuf}}[laom 'kw,
d t&Snq
f ;Hk >yefwnf;?
>yef0us,faomfvnf; >yefacgifrmS a&wdr?f a&euftjyif? acsmif;rSmusOf;vku
d ?f
us,v
f u
dk Ef iS fh avmif;avStoGm;&cufonf/ tcsKUd avSBuD;rsm;rSm >yefacgifwiG f
wif&? jzm;rrSD tcufawGU&jyefxGuf&wwfonf/ avSorm;rsm; tcuftcJ
wkaYd Mumifh wdr;f a&Smifum xGucf &hJ onf/ uif;q&mqkv
d Qif aqmif;vwGif
avQmufcJh&aomaMumihf vGrf;ayGrIrsm;&onfhtxJ? trf;om;avmif;ukd
qifESmarmif;ESihf iif,lzl;aomtjzpfukdawG; aMumuf&onf/ &rf;NAJokdY
jyefvSnhf&rnfvm;[k arQmfumMunhfrdonfqkd\/ uif;q&m\rSwfwrf;ukd
okdYawGUjrifEdkifyg\/
]]Ausif;aumufq?D n&DridI ;f us? csrf;jrjrESi?fh aqmif;vrwmf? uGo
J nf
azmfaMumih?f jrL;arQmAf smyg? vGr;f pOfomwnf?h wcgxyfavmif;? qifraumif;ESi?fh
uGrf;acsmif;tul? Ausif; l;wGif? qkHawGUbl;BuHK? aMumufwkH;? csD;aysmif;?
trf;om;avmif;ukd? ESmaemif;ESihfiif? urf;okdYwif ? avSwGifvlcsif;? ykef;0if
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
123
>yeforkid ;f aMumif;
q&micRef;a,um; pyfpkwwfoljzpfonfhtwkdif; >yeftxGuf0okdY
a&mufvQif ar;Munhrf o
d nfrmS a&S;u &rf;NAJoaH xmifrmS c&D;onfwpfO;D
Ausif;(ig;ylwif;)om;ukd pm;rdonfq\
dk / xkaYd Mumihf tqdyaf wmuf c&D;onf
tygt0if tazmfavSom;wkdYtm;vkH; aoyGJ0ifcJhMuonf/ xkdYtaMumif;ukdpGJ
]]Ausif;awmuf>yef}}[k ac:cJ&h onf[k pyfqcdk ahJ vonf/
]]Ausif;ac:au? xkdbuf0okdY? xGufMuavaomf? ukda,nDcsif;?
waygif;azmfau? avSawmfwiG ;f rSm? aMumif;jcif;odv?dk onf>yefudk rSnahf c:
jcif;au? Ausi;f awmuf[?k b,fah Mumihaf c:au? ar;aomfcP? wufrudik rf mS ?
ykpH OfaESmau? ajymumjyvk?Yd a&S;uaomcg? &rm0wD? a&TbUJG csaD u? XmeDrnfrw
S ?f
oHaxmif&yfu? tk;d wwfrvif? tk;d &Siaf ,musmf ;? &ckid jf ynfu?dk aiG&aMumif;ESi?fh
tk;d a&mif;vm;vk?Yd rsm;rsm;rMum? rdr&d mG ok?Yd vSncfh gwpfzef? tdro
f jYdk yefau?
vsijf refxcdk g? onf>yefu?kd a&mufv
f mwwfv?Ydk ig;[if;&Smau? vG,u
f mcP?
oHaxmiforl mS ? 0rf;ylwif;ESi?fh Ausif;armifu?dk waumif&au? csufum
pm;ajrmuf? wusyd v
f al v? pkw
H pfa,mufrmS ? oufaysmufr&Si?f aoavusiaf u?
zkw0f ifonfjzpf? wusdyv
f rl mS ? t,lvaJG u? zkwu
f snf;jzpfv?Ydk pifppfr,Gi;f ?
taMumif;ygau? usef;rmapaMumif;? jzpf&jcif;uk?d owif;jyefyY mG ;? ykeH nf;
aoGau? oufaoxm;vk?Yd Mumzl;odu
Yk sif? onf>yefu?dk t,ifuyif?
Ausi;f awmuf[?k emrwGiaf u? ac:usiw
f b
Hk ?d &Snv
f sm;pGmau? jrifMh umbdo?Ydk
ajymbdaomcg? xkdae&mrSm? Mumavwn}[l jzpfonf/
rk;d oD;ewfawmif
Ausif;awmuf>yefrSxGufvQif vusfmbufwGif rkd;oD;ewfawmifESihf
avmif ; ' k d u f u Ref ; uk d a &muf o nf / ]]rk d ; oD ; ewf a wmif ? &ck d i f o m;rS m
vufzsm;a&mif}[l pmzGUJ cJo
h nf/ bk&m;&Sio
f nf "n0wDNrdKUawmfrS 'Gg&m0wDoYdk
<upOf awmifxyd f &yfwefb
Y ;l onf/ aemifwiG f jrifah cgifb&k m;wnfvw UH }[k
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
124
Asm'dwfrdefYMum;cJhonf/
uif;q&monf ]rd;k oD;ewfawmif? uke;f abmifavmif;' u
dk ?f xm;vpfnm
wif? NrKd ifciG cf &D;? vlreD;om;? nnfBh u;D qdw,
f ?H Ausi;f >yefu?dk wufjyefypfvsu?f
onf;Murf;xGuu
f ? twufuadk tmif;? tusaumif;ESifh ajymif;ajymif;tnD?
wwf>yefpv
D su}f [k a&;pyfco
hJ nf/ icRe;f a,um; >yefrx
S u
G Nf y;D vQif avmif;' u
dk f
jrpf? em;pwGifausmufcs jzm;apmihfcJh&onf/ ,if;ESihfavmif;' kdufau?
jrpfem;prSm? ausmufcsaeajrmuf? jzm;usa,mifau? armif,OfEGJUrSm?
wnOfv
h nf;apmifav}[k a&;rSwcf o
hJ nf/
oHoruRe;f
qifusa&qdyrf cS mG cJah omf ausmufaqmif? ausmufw;Hk wkjYd zihf wnf&adS om
ausmufykHausmufpkuRef;wpfckokdY a&mufavonf/ avSorm;BuD;wkdYu
BuD;rm;oefrmaom ausmufwkH;rsm;&Sd oHoruRef;[kac:cJhMu\/ icRef;a,
uvnf; ]a&[day:jim;?ausmufuRef;cHau oHorm;uk?d wifxm;vusfmvSnfh
wku
d jf yefau}[k a&;pyfco
hJ nf/
ajryko
H aYdk &mufNy;D aomf
Ausif;awmuf>yefuxGufcJhvQif vuf0Jbufukd pkefqif;vmaomf
ajrykNH rdKUe,f awmif u
dk Ref;okaYd &mufonf/ xkaYd emuf upye'Djrpfta&SUbuf
vusfmbufurf;wnf&adS om (99)NrdKUtygt0if ajrykNH rdKUokaYd &muf til"mwf
awmfukd zl;awGUEdkifygonf/ "mwfawmfrSm &if kd;awmf"mwf (&ifikHawmf"mwf)
[kq&dk m yifv,fem; {vmyAw (O&yAw)awmifwiG q
f \
dk / {PDom;jzpfczhJ ;l
bk&m;&Siyf &deAd mefjyKNyD;aemuf Ak'o
moemawmf (222)ckEpS w
f iG f tdEd,rS
tmaomurif;BuD; "mwfawmfcaJG 0 ykaYd y;jcif;ukd ol&,
d pu rif;vufxuf
wnfxm;cJjh cif;jzpfacs\/ xkad wmifwiG f ausmufpwlygwpfqv
l nf; awGU&Sd
&ayonf/
ajryk H N rd K Uum; Muyf p if u Ref ; awmif b uf t qk H ; wG i f wnf & S d o nf /
xkduRef;ajrmufbuftqkH;wGif av;NrdKUjrpfjcm; rif;jym;NrdKUwnf&Sdonf/
ajrykNH rKd UtaemufbufwiG f Asurf uRe;f ? Muufa&uRe;f ? iref;&JuRe;f wkYd &SMd uonf/
bk&m;orkdif; iwefol&Jacsmif;i,fzsm; a&tqkH; ,kefrif;jzpfcJhzl;&m
]]om;&ufawmf"mwfwnfvw UH }}[k Asm'dwrf ed MYf um;cJo
h nf/
iref;&JuRef;um; arsmufBudrb
f &k m; wnf&o
dS nf/ xkb
d &k m;rSm (1968)
ckEpS f avrkew
f idk ;f u rif;jym;NrdKUokYd yifah qmifxm;cJMh uao;onf/ arsmufBudrf
bk&m;rSm rlvu rif;uyfqyf(jrif;uqdyrf if;Muyfqyd )f &GmteD;wGif wnfxm;
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
125
cJo
h nfq\
dk / ae&mokYd <ua&muf&jcif;onf &ckid rf if;vufxuf iref;&JoBl uD;
wku
Yd yifah qmifcjhJ cif;jzpfonf[ak jymMu\/ arsmufBudrb
f &k m;rSm ajrmufO;D acwf
qif;wkawmfjzpf\/ bke;f wefc;dk BuD;rm;vS&mum; rnforl Q bk&m;odrw
f iG f
rzG,&f mrIwu
Ydk dk rjyK&J0MH uacs/
rif;jym;+ppfawG
ajrykHrS uHom? ig;owpfaygufrSxGufvQif wref;qnfjrpfrSonf
ppfawGoaYdk &muf\/ MuyfpifuRef;uRJyu
dk f au(usm;ypfau)ESifh pu a&uRef;?
ouFeufuRe;f wkrYd x
S u
G af omf &marmifjrpfuq
dk efvQuf rif;jym;NrKd UokaYd &mufonf/
ausmufiEGm;? urf;eDarvGef;oGm;aom jrpfaMumif;jzihf ZD;yifBuD;uRef;rS
vnf;aumif;? >yef&n
S af Mumif; auovmuRef;rS rif;jym;? av;NrdKU ppfawGoYkd
vnf;aumif; oGm;a&mufEikd o
f nf/
avmif;avSonf jzm;a&ukd toifhcH vnf;aumif;? vIdif;avoifh&mrS
0ifxu
G o
f mG ;Muojzihv
f nf;aumif;? jzm;a&oifah omcg cGiahf umif;avvQif
>yefrywfvn
S &fh yJ wajzmifx
h ;dk oGm;Ekid o
f nf/ rQjzihf tv,fvrf;c&DpOfupdk yf
txufvrf;c&D;aMumif;ukd tcgay;uwifjyayrnf/
toQipf u Ed
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
126
,Ofaus;rI-9
127
,Ofaus;rI-9
128
,Ofaus;rI-9
129
,Ofaus;rI-9
130
,Ofaus;rI-9
131
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
132
,Ofaus;rI-9
133
ajrmufOD;acwf omoemtajctae
OD;puEd
o'r* kausmif;wku
d ?f *kP0doEd y Zl mpmapmif
1995-ckEpS f
omoemcs;D jri t
fh m;ay;jcif;rsm;
ajrmufOD;NrdKUukd rif;apmrGeftp orrif;xd (48)qufpkd;tkyfcJhonf/
oMuwf (792 rS 1146)xd ESpaf ygif;ok;H &mausmf NrKd Uouf&n
S cf o
hJ nf/ xkad cwf
umvtwGi;f ajrmufO;D rif; aejynfawmfqkv
d Qif omoemtpnfum;qk;H
jzpfco
hJ nf/ rif;wku
Yd vnf; tm;ay;cs;D ajr mufcMhJ uavonf/ ,if;ESio
fh moem
'g,um rif;rsm;vnf; trsm;tjym;ay:aygufco
hJ nf/ xkaYd Mumihf rif;yifBuD;
vufxufa&;xk;d cJah om rkpH u
J Re;f ausmufpmwGif ]omoem 'g,um? omoem
'g,'? omoemEk*[? omoeu&jzpfawmfrlaom w&m;rif;jrwf}[l
a&;xk;d cJch sufrsm;ukd awGU&onf/
xkx
d rdk if;wk\
Yd vufxuf bk&m;? apwD? ausmif;? uef? odr?f ykx;dk ?
wefaqmif;? Z&yf? yd#uwfwu
dk rf sm;rS txift&Sm; oufaorsm;yif jzpfonf/
omoemwk;d wufa&;twGuf rif;&mZmBuD;qkv
d Qif yO if;wpfaxmifcyH JG usif;y
ay;cJo
h nf/ rif;zavmif;? O*gAv? oD&o
d "k r&mZm? rif;wkq
Yd v
dk Qif yO if;
wpfaxmifcyH pJG onfjzihf omoempnfum;atmif &Si&f [ef;jyKay;cJMh uavonf/
O*gAvrif;om; paomrif;nDrif;om;rsm;yifvQif omoemawmfxJokdY0if
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
134
&Sif&[ef;jyKaecJhMuavonf/
omoem\tkwjf rpfjzpfaom yd#uwfrsm;ukd rif;trdejYf zihf jy|mef;cJo
h nf/
pwkw oH*g,emrl BudK;wef;yd#uwfukdyif tqufqufvufcHcJhaMumif;
tqkd&Sdonf/ tcgtcGifhta&;toifhBuHKonhftavsmuf &[ef;ynm&Sdrsm;
vlynm&Srd sm;wku
Yd jyKjyifow
k o
f ifcahJ o;onfh taxmuftxm;rsm; awGU&\/
yd#uwfjyefyY mG ;a&; t&Snw
f nfwahH &;jzpfap&efvnf;aumif;? "r&wem*kPu
f dk
csD;ajr mufyal Zmfaomtm;jzihv
f nf;aumif;? yd#uwfwu
dk rf sm;? "rapwDrsm;
jyKcJMh uonf/ yd#uwfwu
dk af [mif;rsm;ukd ,aeYxd NrdKUawmfawGU&ao;\/
orwrif;vufxuf bkd;awmfrif;odrf;ykdufpOf &ckdifrSyxrtBudrf
yd#uwfpmapmifa& (64)usr;f ? 'kw,
d tBudrf yd#uwfusr;f ? aA'ifAm[D&usr;f
(56)apmif? aygif;usrf;apmifa& (120)&&SdoGm;aMumif;jzihf orkdif;vm\/
EkdifiHawmf pmwkduf[l yd#uwfwnfcscJh&m ae&mXmersm;&SdMuao;\/
yd#uwfokH;ykHukd a&Tjym; aiGjym;wkdYa&; a&TMuKwf aiGMuKwfxJXmyemvsuf
"rapwDrsm; wnfxm;ylaZmfjcif;? apwDyx
k ;dk BuD;rsm;twGi;f Xmyemjcif;jzihf
"ruE m w&m;ukd ylaZmfrjl yKcJah Mumif; pMu0aw;(pMum"dywd)rif;? e&ywdrif;
wkq
Yd v
dk Qif yd#uwfrsm;ukd jyKjyifoifaprIjzihf omoema&;wGif t"durIuydk g
jyKvkyfcJhMuonf/
ausmufpm ajrmufO;D [k a&;xk;d &So
d nf/
(u) ajrmufO;D acwf&dS &ckid af &S;a[mif; yd#uwfwu
dk rf sm; (apmxD;oQif
&ckdifNrdKU) 1992 ppfawG'D*&Daumvdyf ESpfvnfr*Zif;/
(c) ajrmufO;D acwf &ckid af &S;a[mif; pmMunhw
f u
dk rf sm; (apmrif;EG,f
ajrmufO;D &rm0wDr*Zif;(trSw2f )v 1993-94
xkyd #d uwfvm w&m;awmfrsm;ukv
d nf; rif;uk,
d w
f idk f emMum;jcif;jzihf
av;pm;Munf kdcJhMuav\/ Oyrm..ausmufawmfausmufpmwGif araw
,sokwfESihf a0 E&mokwfukd &Sifbk&ifESihfwuG armif;rrd HwkdY ausmufawmf
apwDvLS yGw
J iG f (pmem)emMum;aMumif; a&;xk;d yg&So
d nf/ araw ,sokwu
f dk
tem*w0if[kvnf;ac:onf/ t&Sifrv,rax&fu wm0w omokdY<u
araw ,stavmif;ewfom;ESifh awGUqkcH &hJ aMumif;ukd jyefajymif;ajymjyaMumif;
jzpf rmvmjyef[l vnf; ac:Muao;onf/
xkdYjyif omoem0efxrf;rsm;jzpfaom t&n0goDawmrSD {umpm&D
yk*Kd vfrsm;? *gr0goD yk*Kd vfrsm;jzpfaom A[kpm&*kP
d ;f 0ify*k Kd vfrsm;? xkjYd yif
&[ef;tusifh r&Sb
d v
J su?f &[ef;toGi&f adS eol y&AkZd &f [ef;? ykPm;? &aoh?
aZmf*sDrsm;ygrusef tem*g&du rSeo
f rQqkv
d Qif csD;jr ifrh jI yKcJMh uavonf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
135
,Ofaus;rI-9
136
if;oCswo
Ydk nf bk&m;vSLaom 0w uajrukv
d yk u
f idk f xkb
d &k m;apwD
ausmif;uefrsm;ukd apmihaf &Smuf&onf/ Oyrm bk&m;apwD wHjrufcwf?
yef;wif? pmajcmuf? iSuEf iS f jrufaygif; EG,rf sm;ukd oef&Y iS ;f jcif;? rsufEmS okw?f
qGr;f ? a&csrf;? yef;rmvfuyfjcif; ponfjyKzG,w
f u
Ydk dk jyKvkycf MhJ u&onf/
xkdrif;wkdYvSL'gef;cJhaom tvSL0w Krsm; ausmufpmxkd; vSLxm; kd;
jyKcJh Muonf/ xkdausmufpm tvSLukda&pufcsjcif;? 0w uajrvSL
oCswnfjcif;? uR?J EGm;? wl&iG ;f ? y&yg? rD;ayguf? "m;ur<uif; 0w KuHajrukd
vkyu
f idk &f ef ud&,
d mrsm;ygavonf/
bk&m;twGufqkdvQif ykqkd;? rsufESmokwf? jyifwifum ponfwkdY
ygavonf/ pnf;Bu;D oif? 0ifvnf;vSL&mwGif yg0ifavonf/ 0w uajruko
d m
vkypf m;ykid cf iG &hf adS omfvnf; uRJ? EGm;uku
d m; igykid zf efw;D cGirhf &S?d vkyu
f idk o
f w
l Ydk
om;pOfajr;qufom pyfqidk rf rI sm; ay;xm;onf/ xd0k w uajruxGuo
f nfudk
uefYowfxm;cJhonfxufykd vnf; vkyfolwkdYu rokH;&efyg usdefqkdxm;
wwfonf/
xkjYd yif tvSL0w Krsm;ukd rnforl qkzd sufq;D vQif i&Jc&H ap/ oHo&m
opfiw
k jf zpfap? urmwGif ray:ygap&ef? bk&m;tqlqu
l dk rzl;awGU w&m;rem
Mum;Ekid &f efponfwjYdk zihf usdeq
f x
dk m;cJah vh&o
dS nf/ rokE&Dudk oufaoxm;NyD;
atmuft0Dpd txufb0*fxd usdefop mjyK vSL'gef;wwfaMumif;yg
awGU&onf/
xko
d Ydk vSL&mwGif aiGusyf'*Fg;(aiGcsyfwuFm[k a&;xk;H vmonf) qefwYdk
vnf; yg0ifavonf/ oCswkdYonf trsm;tm;jzihf wkdif;wpfyg;om;
ukvm;vlrsK;d rsm;jzpfacsonf/ xkaYd Mumifh 0w uajrvSLjcif;? oCswnfjcif;ESifh
a&;xk;d xm;cJah om tvSLaumif;rI ausmufpmwkw
Yd iG f ukvm;trnftrsm;qk;H
awGU&onf/
if;wko
Yd nf rif;\tjypfucdk v
H suf umvMumpGmaevmcJ&h onf/ om;pOf
ajr;qufvnf;aumif; EG,&f u
S u
f m oCsoif;yif;rsm; owfrw
S cf v
H m&onf/
if;oCswkdYonf jynfwGif;a&; tcGifhomvQif yg0ifcJhMuavao;onf/
oCswkt
Yd m; rif;wku
Yd vGwNf idr;f cGiahf y;jcif;jzihf tonfom;ac: wkid ;f &if;om;
vlaumif;jzpfapEkdifavonf/ rif;wpfqufazmufvGJ aemufrif;wpfquf
wufvmaomfvnf; xkrd if;u rvTwaf o;orQ vGwcf iG rhf &acs/
wkdif;jynf jynfwGif;a&; rNidrfroufjcif;jzihf a&maxG;,Sufwif
rdwwfMuonf/ xko
d jYdk zpfc&hJ onhw
f idk af tmif rif;wku
Yd wkid ;f jynfudk Nird o
f ufvQif
ppfaq; axmiftoif;tpkzGJUavh&Sdonf/ pE0dZ,rif;vufxuf rdrd
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
137
ukov
dk af wmfausmif;uef? odrw
f w
Ydk iG f * b
k Pf? v[kbPf? yp nf;0w Kwku
Yd dk
ygvSLcJo
h nf/ vlig;a,mufuspDuv
dk nf; oCuausmif;uRefjyKcJah o;onf/
xkdolwkdYukd [de0Ho ol,kwfrsKd;[l rqkdtyfukef? rif;uESdrfhcs vSLacsaom
aMumifo
h m cH&avonf/
xk d o l w k d Y vG w f v k d r l u m; uk d , f b k d ; aiG a Mu;ay; rvG w f u k e f & m/
tb,faMumifeh nf;[lru
l m; tvSLcHaom q&mawmf oHCmawmfwo
Ydk nf
(31)bko
H w
l u
Ydk dk oem;jcif;om&So
d nf/ trke;f xm;jcif;r&S/d ud,
k b
f ;dk aiGaMu;vkd
cHonfr[kwf rif;uvSL omcHawmfr&l onf/ xkaYd Mumifh uk,
d b
f ;dk aiGaMu;ay;
rvGw&f m/ bke;f BuD;aom rif;wkv
Yd w
T rf o
S mvQif vGwEf ikd &f monf[k wd|mEk*wd
usrf;wGif qko
d nf[\
l / (&ckid &f mZ0ifopfusrf; 'k-tkyf 244? 245rS)
bk&m;ausmif;uefapwDvSLavh&adS om 0w uv,fajrrsm;ukd owfrw
S f
wkid ;f wmcsuf tac:rsmukad wGUEdik \
f / if;rSm xkb
d &k ifacwfv,fajrcsdew
f mrI
pepfyifjzpf\/ v,fwpfoQOf;? v,fwpfzuf? wpfy0g w*EKd ? wacsmif;?
w*geD? wawmif;jcif;paom tok;H tEIe;f wku
Yd dk awGU&onf/
v,fwpfoQO;f rSm ESpb
f ufjzpfonf/ y0gtm;jzihf (4)y0g&So
d nf/ w*EKd ukd
w*eD[yk if ,l&rnfxifonf/ odrYk [kwf v,fxeG w
f ;Hk wpfw;Hk pmukd ,l&tHah vm
rajymwwfacs/ (4)*geDwy0g? ESpyf 0g wpfzuf(8*geD)/ (2)zuf(6*geD)onf
wpfoQOf;jzpfonf/ ,cktcg w*geDwGif ' rav;q,f&Sdonf/ wpf{uwGif
ESpEf pS yf idk ;f wpfyidk ;f *geD&o
dS nf/ wpfoQOf;wGif (6){u? 'or(40)&So
d nf/
wpfawmif;jcif;? ESpaf wmif;jcif;ponfwrYdk mS tMuifv,fajrwGif rsK;d pyg;
wpfawmif;jcif; pku
d Bf uJcs&onf/ xkv
d ,fuydk if wpfawmif;jcif;? ESpaf wmif;jcif;
v,f[kac:onf/ &ckdifrif;acwfvSLNyD; 0w uajrukd v,fajrukdzvS,f
bk&m;wnf ausmif;aqmufjcif;rsm;vnf;jyKao;\/ if;ukd 0denf;a'oemESifh
tnD zvS,jf cif;jzpfonf[k ausmufpmwkYd a&;xk;d xm;cJah vonf/
xif&mS ;aom bk&m;apwDrsm;qkv
d Qif rif;tqufquf 0w uajrvSLjcif;
rsm;jyKvkyaf vh&o
dS nf/ 0w uajrukd taotcsm y&dap'jyK a&;xk;d vSLcJah om
ausmufpmwku
Yd adk vhvmu ykd xif&mS ;&m\/ awZ&mr ausmufpm? ZkEwfvusmf
ysHcsDausmufpm? &SifaxGaumif;rI ausmufpm? uyfawmfodrfausmufpm?
r[mxD;ausmufpm ponfwu
Ydk Mdk unhu
f odomEkid af v\/
omoema&;wGif y&du& mtok;H taqmifrsm;ukd vSLavh&&dS m jynfwiG ;f jzpf
ouFe;f ? y&du& m&Spyf g;ESiw
hf uG anmifapmif;? tif;ysO?f bkv
H QKUd ? arGU&m? pGe;f awmf?
urvm? o&ywfx;D ? om;a&EG,?f &ifzUJG ? ajcokw?f BudK;wef;? Budrw
f ef;?
wHjrufvSnf; paomy&du&mrsm;tpkHukd tvSLyp nf;tjzpf awGU&onf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
138
,Ofaus;rI-9
139
,Ofaus;rI-9
140
&Sday\/
ajrmufOD; ynmoifMum;cJhpOf oD[kdVfoHCmrsm;\aecJhMuaom
ausmif;rsm;qkv
d Qif r&u rausmif;wku
d w
f jYdkzpfMuonf/ xkq
d &mawmfoC
H mawmf
wkdYum; avmuDa&;&mvnf;aumif;? pmayusrf;*efwkdYvnf;aumif;?
pG,pf aHk ygufajrmufcMhJ uonf/ twkid ;f wkid ;f jynfjynfEiS fh vlrsKd;twGuf wpfwyf
wpftm; tusKd;jyKEdik cf MhJ uay\/ xkaYd Mumifh ajrmufO;D acwfwiG f xif&mS ;aom
q&mawmf? oHCmawmfrsm; ay:xGe;f cJMh uojzihv
f nf; omoem bmomvlrsK;d yg
*kPo
f wif;vif;apEkid cf o
hJ nf/ jynfwcH eG jf zpfcMhJ uaom q&mawmfoC
H mawmfrsm;
\ OD;aqmifraI Mumihf omoemhtajctae wk;d wufrrI sm; &Scd &hJ avonf/
omoem pnfyifjyefyY mG ;wk;d wufrrI sm;&Scd ahJ omaMumif; omoedutaqmuftOD
wku
Yd yif orkid ;f oufaocHvsuf &Sad eMuayownf;/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
141
taemufi,fwkdifcGif
ewfjrpf-pef;atmif
ewfjrpfr*Zif;trSw(f 2) 1999 ckEpS ?f atmufwb
d k mv
,Ofaus;rI-9
142
(ta&SUb*Fvm;urf;ajrmif)wpfavQmufudk taemufjynf\wpfpw
d w
f pfa'ojzpf
taemufi,f[k rSwfzG,fjyKvmcJhMuavonf? ppfawGurf;a,mifukd
tm&uef[k ac:ouJo
h Ykd e,fuv
dk nf; qm&uef[l wGio
f nf/ tac:rSm
ukvm;wk\
Yd a'otus,ft0ef;ukd cefrY eS ;f a&wGucf suftay:wGif rSwv
f m
&jcif;[ko&d \/ tm&uefrmS ESpzf w
Ydk pfzu
Ydk dk ac:onf/ qm&uefum; av;zkw
Yd pfzYdk
[l\/ xkaYd Mumifh tm&uefuBuD;Ny;D vQif qm&uefu i,favonf/ qkv
d o
dk nf
d suf ppfwaumif;e,fu &Sdonf/
rSm ppfawGurf;a,mifu e,fajr&Sv
(av;ykHwpfykH&Sdonf/)
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
143
taemufjynf c&D;vrf;aMumif;
,ckwrd af umcJNh y;D aom a&vrf;wpfcu
k dk azmfjyvkyd gonf/ &ckid rf if;wkYd
vufxuf ppfcspD pfwuf? wkid ;f cef;vSnv
fh nfcphJ Ofu tok;H jyKcJ&h m? a&vrf;wpfck
qkdvQif ewfjrpf kd;ukdavQmufvQuf yvif(yavmifcGif)rmc*smtif;rS jzwfoGm;
avonfq\
dk / xkt
d if;rS r&Suaf csmif;? yef;oD&ad csmif;od0Yk ifavonf/ xkrd S
yif;0gacsmif;ukdpkefvsufqif;oGm;vQif zavmif;csdyfNrdKUrS xGufusonf/
r[mpd;k NrdKUokYd a&muf ppfwaumif;? 'g*g? armufoZl mxd b*FgNrdKUt&yf&yfoYdk
c&D;a&vrf; jyKcJah vonf/ ,ckrmc*smtif;rSm wdraf umoGm;cJ&h um; xkv
d rf;
vnf; ydwq
f cYdk &hJ onf/ xkt
d if;um; aEG&moDpyg;pku
d cf if;jzpfomG ;cJah vonfq\
dk /
,Ofaus;rI-9
144
taemufi,f tnmcGif
taemufi,f jrpfurf;a,mifyidk ;f ESifh yifv,furf;ajrmifyidk ;f ? awmifciG f
ESihf acsmif;nmykid ;f [k&&dS m jrpfurf;yifv,furf;ajrmift&yfum; &moDOwk
aumif;rGeaf vonf/ awmifciG af csmif;nmykid ;f wGif &JZ;l acsmif;onf yifv,fem;
urf;ajrmif &JZ;l jrpfvufwufjzpf tlcsmxd acsmif;zsm;cHomG ;onf/ xkad csmif;
onf ajrmufbufoYdk wpf>rmcGx
J u
G o
f mG ;NyD; usefwpf>rmrSm awmifbufoYkd
xGuo
f mG ;avonf/ ajrmuf&ZJ ;l acsmif;zsm;um; r&Suaf csmif;? yef;acsmif;zsm;ESifh
vnf;aumif;? armifawmNrdKUe,f &ckid jf ynfe,fEiS hf ajrjcm;&m ovlawmif
acsmif;zsm;ESiv
fh nf;aumif; qkq
H nf;cJah vonf/ a0vmawmifwpfzufwiG f
ovlawmifonf cyferd ehf rd w
hf nfaeonf/ awmif&ZJ ;l acsmif;onf Akv
d rf if;axmif
ykdife,f? &DBudKifacsmif;ESifhvnf;aumif; a0vmawmifESihfvnf;aumif;
acsmif;zsm;qkHavonf/
&DBudKifacsmif;ukd xkad 'ou ewfacsmif;oD&[
d ak c:onf/ xkad csmif;ESihf
yef;acsmif;t0ykid ;f wGif a*:aZmif;nm wift&yf&o
dS nf/ uefv
Y efjY zwfwnf&m
Xme[k t"dy g,f&onf/ tnmcGiaf 'ovnf;jzpfavonf/ xkad e&mrS yif;0gxd
(10)rkid cf &D;&Sad o;&m ajrjyefjY yKpka'o (Culture) ESifh awmifwef;e,fa'o
(Hill tracts) oD;jcm;Xmevnf;jzpfonf/ tcsKUd XmerSm opfawm&de*
Yf s (Range)
ykdifv,f,m? acsmif;ajrmif;? awmawmif[k cGJjcm;xm;NyD;vQif tpkd;&
opfawmBudK;0kid ;f e,f owfrw
S x
f m;avonf/ awmifwef;e,f? opfawmykid f
e,fajrwkYd &ckid ?f acsmif;om;? aumufuwef;? 'kid ;f euf? ouf? NrdK? NrHK?
csi;f ? vif;uJrsm;wkYd aexkid v
f su&f adS eMuayonf/ jyKpka'owkw
Yd iG u
f m; &ckid Ef iS hf
ukvm;rsm; aexkid rf jI yKMuonf/ a&S;u &ckid jf yKpkyidk q
f idk o
f rl sm;? &ckid af jrykid &f iS rf sm;?
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
145
aomfwvd vluw
Hk efrsm;jzihf MoZmanmif;cJo
h nft
h avsmuf &ckid v
f al erIrmS
tqifhjrifhrm;cJhavonf/
vlaerI qufo,
G v
f mykrH sm;
taemufi,fa'o tykid ;f tjcm;onf awmifraS jrmufoYdk awmawmif?
vQKad jrmif? acsmif;ajrmif;rsm;jzifh yif;0gacsmif;ta&muf e,fajrus,o
f nfxuf
us,fvsm;oGm;avonf/ ewfjrpfawmifwef;? awmif kdawmifwef;wkdYum;
&ckid jf ynfrESifh e,fajrykid ;f jcm;xm;&m a&jcm;ajrjcm;jzpfaeonf/ b*Fvm;atmf
wpfavQmuf armfpeG ;f urf;ajrmifjzihf yifv,furf;pyf oG,v
f sm;&Sad eonf/
vlaerIyx0Dt& e,fajrcsif;qufpyfaejcif;? ul;vl;l qufo,
G rf I &Sv
d mcJjh cif;?
orkid ;f acwftqufquf vlaeXmejzpfvm&jcif;wkaYd Mumihf vlaerIruif;cJ&h m
Xmejzpfay\/ at'D(1 &mpk? 2)&mpku ukd,fwkdifa&mufvmcJhzl;Muaom
yGet
f edk ,
D uf arvESiw
fh v
dk rDw\
Ydk rSww
f rf;t& NrdKUjywnf&rdS ?I &uoQrsm;
aexkid &f rdS w
I u
Ydk dk taxmuftxm;awGU&\/
&ckid o
f rkid ;f t& taemufjynfudk &ckid "f n0wDacwf ol&,
d rif; acwfquf
uyif tkycf sKyfco
hJ nf[k awGU&ayonf/ ol&,
d m"dywdrif;\
k nDawmfrmS
armufolZmNrdKUpm;jzpfcJhonf/ ol&d,rif;quftqkH; ol&d,auwkrif;
(at'D 300-354)vufxufwiG f Ow roD&ad usmftrwfrmS aomif;wduRef;ukd
pm;aMu;ay;cHc&hJ onf/ a0omvDacwfwiG f oD&pd `Em;rif; (at'D 616-688)
vufxufvnf;aumif; rif;\om;awmfo*d pF `Em;rif;om;onf taemuf
bk&ifcjH zpfc&hJ onf/ rif;xD;ykid ef uf e,fy,fww
Ydk iG v
f nf;aumif;? rif;yifBuD;
vufxuf e,fajrcGjJ cm; odr;f yku
d pf Ofuvnf;aumif; rif;zavmif;? rif;&mZmBu;D
ponfh ajrmufO;D acwfrif;wkv
Yd ufxufvnf;aumif;? tkycf sKyfr?I vlaerIrsm;
&SdaMumif;awGU&\/
b*Fg(12)NrdKUowfrSwf NrdKUpm;(12)a,mufu tkyfcsKyfcJh&onf/
oufjynfawmif? NrKH jynfawmif? &DMunf uHomaxmifpaom jynfaxmifi,frsm;
ukdvnf;zGJUpnf;ay; if;vlrsKd;wkdYukd tBuD;tuJjyK tkyfcsKyfapcJhonf/
rSL;BuD;rwfBuD;wkdYtm; taemufjynfrS tcGeftwkwfaumufcH&ef trdefY
csrw
S x
f m;jcif;jzihf tcGet
f aumufrsm;? vufaqmifyPmrsm; quforjywf
&Scd ahJ vonf/ &DBudKifacsmif;? a*:aZmif;nmt&yfwu
Ydk m; &DMunfuo
H maxmif
(Akdvfrif;axmif)t0ife,fy,fjzpf &ckdifrSL;rwfrsm;? &ckdifa'ocHrsm;jzihf
tk;d tdrw
f nfr?I tajcpku
d cf &hJ mvnf;jzpfavonf/ vlaerIenf;yg;&mXmewku
Yd dk
vnf; rif;trdefYjzihf acsmif;pm;wkdYtm;pdppf jznfhcsay;cJhavonf/ ol&d,
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
146
,Ofaus;rI-9
147
ewfjrpfurf;ajc
igwfarmf &Sirf jzLuRef;xdum; c&pf (1666)ckEpS f ppfwaumif;NrdKUukd
r*kdrif; odrf;ykdufcH&onfup &ckdifwkdYtkyfcsKyfrIrSm e,fedrdwfxd usKHUoGm;
&avonf/ c&pf (1700)ESifh (1800)tMum;wGif ta&SUEd,ukr PDyidk f jzpfchJ
&onf/ ppfwaumif;e,fudk (1727)ckEpS w
f iG f odr;f ,lco
hJ nfq\
dk / xkrd w
S pfqifh
c&pf (1858)ckEpS (f aumZm 1219)wGif NAdwo
d Qtpk;d & tkycf sKyf cJah vonf/
&ckid jf ynfe,fudk c&pf(1785) (aumZm 1146)ckEpS w
f iG f jrefrmrif; odr;f yku
d f
avvQif ppfab;aMumifx
h u
G af jy;vmMuolrsm;wkYd a&mufcu
hJ m awmBuD;rsm;ukd
ckwfxGif&Sif;vif;jyKpk ESpfaygif;(200)wkdif vkyfukdifaexkdifvmcJhMuonf/
&ckid u
f Ref;tkyrf sm;acwfwiG f uke;f wef;ykid ;f rQom vlaeus,fjyefNY yD; jrpf0ykid ;f ?
jrpfurf;em;ykid ;f wku
Yd m; awmtwd&MdS uao;onf/ c&pf (1860) (aumZm
1223)ckESpfu atmifjzLukd uRef;tkyfcefYpmwGif ewfjrpfu tcGefb@m
ESpfaomif;wkd;wufvmNyDqkd\/
nDvm;&yfwnfyHk
aersK;d aZ,sausmx
f if rSww
f rf;t& ewfjrpftaemufbufurf; nDvm;&Gm
wGif csif;ysHwyfpGJcJhzl;onfqkd\/ a'o nDvm;&GmwnfykHukd yif;0grS
pwifcahJ Mumif;jzihf edrw
d w
f abmifomjcif;u okt
Yd qkjd yKxm;onf/ ]]tol
a,yefzkdY? yif;0gol&efrsKd;zkdY(&efysKd;zkdY)? aAm"dav;yif? uefav;axmifhu?
pku
d w
f idk ;f &Si?f pnfyifvwfz?Ydk tcsdew
f ef? nDvm;&yfrmS ? NrdKUwpfNrdKU}} &ckid w
f u
Ydk
nvm;&Gmac:NyD;? ukvm;u eDvm[l ac:qkdvmcJhavonf/ eDvmausmuf
xGufaomawmif&SdonfukdpGJ eDvm[kac:onf[k ajymqkdMuao;onf/
ewfjrpftaemufbufoYdk ppfajy;&ckid rf sm;onf vuf0jJ reftrwfBuD;ESifh
rsKd;aqGtrd af jc(500)om;wkYd pwiftajccscJNh yD;aemuf uRef;tkyaf tmifjzLxd
ckwx
f iG rf ?I vkyu
f idk rf jI yKvsuf e,fajrus,jf yefu
Y m vlaerIvnf; rsm;jym;cJ&h onf/
csif;ysHawmfvSefa&; wpfavQmufwGif ykd us,fjyefYvmcJhavonf/ t*FvdyfwkdY
&ckid u
f o
dk rd ;f yku
d af vvQif &Eypdk mcsKyft&vnf;aumif;? 'kw,
d urmppftwGi;f
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
148
arG;&yfajrXme arhr&
xkad 'oum; uREkyf w
f \
Ydk ab;? bk;d ? bwkYd csufjr KyfXmeaywnf;/
tuREkyf o
f nfvnf; b0uHay;&m a'ovQifjzpf&if; &Sad y\/ a'oum;
uREkyf \
f arG;zGm;csufo?dk euk,
d rf v
l ? ZmwdXmetppfjzpfaMumif;? rdrv
d rl sKd;?
rdrad rG;&yfXme? rdrBd uD;yGm;&m Xmeuku
d m; rnforYkd QrarhtyfaMumif; wifjy
tyfayownf;/
ukd;um;csufrsm;
(1) &ckid &f mZm0ifopf? (OD;pErmvmvuFm&)
(2) &ckid 'f *Fg;rsm;? (OD;pHomatmif)
(3) uRef;tkyf atmifjzLavQmufpm
(4) &ckdifZmwd0Ho armfuGef;pm
(5) &ckdifjynfbk&m;orkdif; (ayrl)
(6) armifawmurf;a,mifpmwrf;? OD;pu Ed
(7) NrdKUe,fjzpfpOforkid ;f ? (armifawmNrdKUe,f jynfoaYl umifp)D
(8) NrdKUe,forkid ;f pmwrf;? (NrdKUe,fygwD,el pf? armifawm)
(9) rZdra'ota&;awmfykH? aersKd;aZ,sausmfxif
(10) armifawmurf;a,mif Ak'o
moem? ewfjrpfr*Zif;trSwf (1)
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
149
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
150
,Ofaus;rI-9
151
armifawmurf;a,mif Ak'omoem
toQipf uEd (&ckid jf ynf)
,Ofaus;rI-9
152
aiGceG q
f uftpkYd zGUJ csxm;cJo
h nf/ if;wko
Yd nf taumufceG rf sm;ukd aumufcH
qufoiG ;f jcif;jyKcJ&h onf/ &ckid pf E&m;rif;rsm;acwf (a0omvDacwf at'D 327818)wGif ykd tkyfcsKyfa&;? vlaerIus,f0ef;vmcJhavonf/ av;NrdKUacwf
(at'D 919-1430)wGifqkdvQif rif;xD;(at'D 1283-1389)vufxuf
ol&,
d "dywdrif;\ Oya'ynwfcsuf usix
fh ;Hk ukq
d ufcH xkwjf yefum us,jf yefpY mG
tkycf sKyfa&;ukd aqmif&u
G cf ahJ vonf/
azmfjyygwku
Yd dk axmufxm;csut
f & &ckid jf ynfe,f\ taemufajrmufbuf
e,fjcm;a'ojzpfaom ,ck armifawme,fonf xkd"n0wDacwfxuf
aemufruscifuyif &ckid rf if;wk\
Yd tkycf sKyfa&;t& vlaeXmejzpfcahJ Mumif;
xif&mS ;avonf/ "n0wDacwfaESmif;jzpfaom at'D-wpf&mpk? ESp&f mpkumv
wkdYwGif vma&mufcJhzl;Muaom acgr? a&mrwkdif;om;? okawoDrsm;\
rSww
f rf;rsm; t&qkv
d Qifvnf; tom;rnf;aom (&uoQEG,rf sm;) vlrsKd;rsm;
aexkid v
f suf &Sad eMuonfq\
dk / azmfjyygokawoDrsm;jzpfMuaom awmfvrD?
yGeftkdeD,ufarvwkdY\ rSwfwrf;t& ppfwaumif;rSp &ckdifurf;ajrmif
wpfavQmuf tilarmfxd NrdKUjyXmersm;? vlaerIrsm;jzpfxeG ;f rI &Sad eNyDjzpf\/
upye'Djrpf0,
J mNrdKU trnfpm&if;wGiv
f nf; a0vmykaH wmifNrdKUwku
Yd dk awGU&Sd
aeavonf/
,Ofaus;rI-9
153
armifawme,f Ak'o
moem
armifawme,f\ Ak'o
moemonf &ckid jf ynfe,f\ Ak'o
moemorkid ;f ESifh
qufE,
G v
f suf&adS vonf/ &ckid jf ynfe,fwiG f "n0wDacwfaESmif; bDpiD g;&m
ausmf (vGecf ahJ omESpaf ygif; ESpaf xmifah v;&mausmf)cefu
Y yif Ak'o
moemukd
ouf0if,MHk unfcMhJ uNyD;jzpfavonf/ bk&m;&Sio
f nf "n0wDNrdKUawmfb&k if
pEol&,
d rif; (bDpD 579-527)vufxuf?bDpD (554)wGif &ckid o
f <Ydk ua&muf
Ak'o
moemukd uk,
d w
f idk w
f nfxm; pku
d x
f al y;cJah vonf/
om;awmf ol&,
d "dywdrif;? ol&,
d pu rif;(bDpD 316-272)vufxuf
qkdvQif r[mrked kyfyGm;awmf? "mwfawmfarGawmfrsm;? *gr0goD t&n0goD
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
154
,Ofaus;rI-9
155
\/ xkaYd Mumihf xkad 'oxd "n0wDacwf? a0omvDacwf? &ckid rf if;wkYd tkypf ;dk
ykid ef if;cJzh ;l onfomjzpf&m xkad 'orS Ak'o
moemESifh qufo,
G rf rI uif;Ekid cf hJ
&macs/ (armifawmurf;a,mif pm-26 rS 29)/
"mwfawmfpOforkid ;f
xkrd ed rYf w
S cf suf Asm'dww
f iG f Ak'\
usifvnfczhJ ;l &mXmeum; (248)Xme
&Sad vonf/ r[mrkeu
d ed ;f 0yfawmfr&l m oD&*d w
k awmifvnf; wpfcyk g0ifcahJ v
onf/ r,lawmiftaemufbufvnf; Asm'dw0f ifXmersm; yg&Scd ahJ vonf/
ewfjrpf 0J-,mwkdYwGif jzpfcJhMu&m? a&TOa'gif;rif;? zm;rif;? ief;rif;?
y'wf(ykoiG )f rif;? udE &m? 0ufrif;? &Sm;rif;? ckrd if;? a&Taus;rif;? 0Hrif;?
aus;jzLrif;tjzpfjzihf vnf;aumif;? orif? pyg;BuD;a>r? a&TusD;om;
ponftjzpfjzihv
f nf;aumif;? ykPm;? a&Tyef;xdro
f m;? tk;d xde;f onfom;?
tjzpfjzihv
f nf;aumif;? usiv
f nfczhJ ;l avonf/ xkaYd Mumifh Asm'dwaf y;cJph Ofu]]igusifvnfczhJ ;l aomt&yfwo
Ydk nf rsm;pGm&Sad vonf/
,if;t&yfwkdYwGifvnf; ig\ta&awmf? om;awmf? kd;awmfwkdYukd
wnfxm;vw UH [kqcdk \
hJ / if;jyif r,lawmifwef; bk&m;&Sio
f nf jyeft<uwGif
zaemifah wmf&mukd cseif;xm;cJah o;onf[k od&onf/ ,ck bk&m;awmif[k
ac:wGifaeMuav\/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
156
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
157
(arSmf0if&Gm"mwf)
(0) umuarCplVyAw - a&Tyef;xdro
f m;? wifzidk af wmf"mwf
(Oa'gif;awmf)
pdPomvarCyAw - 0Hrif;? eHawmf"mwf
(Oa'gif;"mwfteD;)
(0) oE0&yAw - tkd;xdef;onfom;? ukef; kd;awmf"mwf
(ausmufyef;wl"mwf)
*E0&yAw - pyg;BuD;a>r? oJawmf"mwf (if;teD;)
r@om&yAw - a&TusD;om;? ESmarG;(em;arG;awmf"mwf)
(ESmacgif;wkd"mwf)
rSwfcsuf / / azmfjyyg"mwfww
Ydk iG f ()jy "mwfqv
dk Qif ,ck b*Fvm;a'h(&S)f wGif
usa&mufaeonf/ (0)trSwjf y "mwfawmfwrYdk mS jyefvnfwnfxm;Ny;D jzpfonf/
usef"mwfawmfrsm;rSm apwDae&mukd awGU&Sd&xm;onfrsm;vnf;&Sdonf/
r&&So
d nfrsm;vnf; &Sad eao;onf/ &&Sx
d m;onfrsm;ukd jyefvnfwnfxm;&efEiS fh
r&&Sad o;onfrsm;ukd &SmazGazmfxw
k Mf u&efvt
dk yfayonf/
azmfjyyg "mwfwkdYukd a'otac:? orkdif;tvmESihf csifhcsdef om rSwf,l
xm;Muap\/ &ckid rf if;tqufquf qufcjH yKvkycf MhJ uNyD; rif;rJu
h mvwGif
vnf;aumif;? ESpfumvMumanmif; vnf;aumif;? ab;tE&m,faMumihf
vnf;aumif; NydKusysufp;D cJMh u&onf/
vGecf ahJ om ESpaf ygif; (90)ausmfuyif ,ckwidk f tBudrBf udrjf yefvnf
wnfxm;cJh&jcif;? jyKjyifrGrf;rH&jcif;wkdYjzihf rlvykHoPmeftaetxm;ESihf
[efyefvuf&mrsm;um; vTaJ jymif;vmcJ&h NyD;jzpf\/ tcsKdUrSm "mwfapwDtjzpf
rxif&mS ;awmhbJ a&S;a[mif;apwDysuftjzpfom odrw
S cf aH e&\/ xkaYd Mumifh
xif&\/ &ckid jf ynfb&k m;orkid ;f usrf;*efvmonfum;]]tmeEm-ig\ ;dk awmf? &dawmf? om;awmfwu
Ydk kd aemifumv&Sno
f jzihf
NrHK om&Sdvdrfhrnf/ tb,faMumihf &Sdvdrfhrnfenf;[lrlum;? igonfBu;D us,af om t&yfww
Ydk iG u
f m; ig\ ;dk awmf? &dawmf? om;awmfwu
Ydk dk ylaZmfjyKMu
vdrrhf nf/ rxif&mS ;aom t&yfww
Ydk iG u
f m; NrHKvdrrhf nf[}k }rdeaYf wmfrcl \
hJ /
(NrHK=uG,af ysmufjcif;? qdwo
f Ok ;f jcif;? wdrjf rKyfjcif;)
,Ofaus;rI-9
158
zsuq
f ;D cHc&hJ aom ausmif;uefapwDyx
k ;dk rsm;
rQysufp;D oGm;cJ&h aom Ak'b
momaus;&Gmrsm;wGif ausmif;uefapwD
ykx;dk ? yk yf mG ;qif;wk? ajcawmf&mponfrsm; rnfrQysufp;D avtHeh nf;/ ,aeYxd
pm&if;twdtus rSww
f rf;jyKpkcsuf rawGU&ao;aomfvnf; awG;Munhrf Md urnf
omwnf;/
vufvrS ;f rDaom yk*Kd vfrsm;xHrS xkzd sufq;D rIumvxd wnf&cdS zhJ ;l aom
ausmif;uefrsm;pm&if;ukd ajymjy od&onfum; renf;vSacs/ apwDykxkd;?
ponfrsm;vnf; trsm;tjym;&Scd ahJ yownf;/ a'ocHe,fvx
l u
k oufqidk &f modYk
aumufcw
H ifjycJzh ;l aom pm&if;t& &yf&mG (140)ausm&f cdS o
hJ nfq\
dk / tdraf jcrsm;
vnf; azmfjyxm;onf[k od&onf/ xkpd m&if;uku
d m; oufaocH r&&Sv
d u
dk ef ikd f
,ck&&So
d avmuf pm&if;ukyd if wifjy&jcif;jzpfygownf;/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
159
1942 ckEpS x
f d wnf&cdS zhJ ;l ppftwGi;f zsuq
f ;D cHc&hJ aom
armifawmurf;a,mif bke;f Bu;D ausmif;rsm;
awmifyidk ;f wpfavQmuf (33)ausmif;
1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
9/
10/
11/
12/
13/
14/
15/
16/
17/
18/
19/
20/
21/
22/
23/
24/
25/
26/
27/
armifawmNrdKUrausmif;
armifawmausmif;opf
cGqkHjyif&Gmausmif;
cGqkHjyifawm&ausmif;
rusnf;acsmif;ausmif;
&dzkH;jyifausmif;
arSmf0if&Gmausmif;
j*if;acsmif;ausmif;
(o&dukef;abmif)
yef;awmjyifausmif;
usD;uef;jzLausmif;
armifOD;&Gmausmif;
pyfcsukefausmif;
udkif;BuD;ausmif;
uefjyifausmif;
wkH;acsmif;ausmif;
tv,foHausmfausmif;
j*if;awmacsmif;
28/
29/
30/
31/
32/
33/
wyfxkd;jyif(a[mif;)ausmif;
wyfxkd;jyif(opf)ausmif;
Budefwef;acsmif;ausmif;
ajrmacsmif;ausmif;
a&Smufukdif;ausmif;
tif;'ifausmif;
twGif;jyifausmif;
o0ifacsmif;ausmif;
ukd;wefaumufausmif;
ausmufacsmif;
(csdefcgvdausmif;)
'kH;ykduf('l;ydwf)ausmif;
atmifAvausmif;
qifypfausmif;
aygufawmjyifausmif;
acsmif; kdif;ukefwef;ausmif;
tilarmfausmif;
awmifNyKd (aumufuwef)ausmif;
&Jatmifacsmif;ausmif;
rD;wkdufausmif;
a';ykdif&Gm('kdif;ykdif&Gmausmif;)
eHomawmifausmif;
jym;em;&Gmausmif;
eysK;d acsmif;(ausmx
f ;DG &Gm)ausmif;
oabFmvSausmif;
9/ a*:wl&oJacsmif;
(atmuf&Gm)ausmif;
10/ a*:wl&oJacsmif;
(txuf&Gm)ausmif;
11/ ausmufacsmif;&GmBuD;
12/ ipHaAmf&Gmausmif;
13/ atmufjyL;rausmif;
14/ txufjyL;rausmif;
15/ w&Gdef;&GmBuD;ausmif;
&cdkifom;BuD;pmay
16/
17/
18/
19/
20/
21/
22/
23/
24/
25/
26/
27/
28/
29/
30/
31/
32/
33/
34/
35/
,Ofaus;rI-9
160
ijzLausmif;
avmif;wkH&Gmausmif;
ajymif;ypf&Gmausmif;
ig;pm;MuL;&Gmausmif;
[efZrausmif;
&Drsuf&Gmausmif;
qifacsmif;ausmif;
zm;0yfacsmif;
(armifESroJacsmif;)
0ydwfausmif;
ykPm;um;qdyaf usmif;
jym;om;&Gm(u,lacsmif;)
&Drsufawmifausmif;
ig;cl&awmif&Gmausmif;
ig;cl&NrdKUopfausmif;
yGifhjzLacsmif;ta[mif;ausmif;
yGifhjzLacsmif;(topf)
&mopfausmif;
ovlacsmif;ausmif;
&Dcyfacsmif;ausmif;
o&uftkyfausmif;
oZifawm(tkXfausmif;)
36/ apwDjyifausmif;
37/ NcHjyif&Gmausmif;
38/ pr ,fyif&if;ausmif;
39/ 'kd;wef;(ompnfukef;)ausmif;
40/ &D'g;ausmif;
41/ 0ufusdef;ausmif;
42/ ijzLacsmif;ausmif;
43/ wref;om;ausmif;
44/ vuf,macsmif;ausmif;
45/ carmif;qdyfausmif;
46/ a0vmawmifausmif;
47/ aMumifeazausmif;
48/ opfw;Hk em; (cGq)Hk ausmif;
49/ tifwlvmausmif;
50/ abmfwlvmausmif;
51/ oH kdatmifb&Gmausmif;
52/ 'kH; kd&Gm(tv,f&Gm)
53/ umvm&Gmausmif;
54/ 'kdif;ykdif&Gmausmif;
55/ &JatmifpH&azGausmif;
56/
atmifoajy(oau jyif)ausmif;
atmifoajyausmif;
a0vmawmifausmif;
r*F v m G e f Y a usmif ;
wref;om;ausmif;
rif;uarmif;ausmif;
rif;BuD;&Gmausmif;
&efatmifjyifausmif;
8/
9/
10/
11/
12/
13/
14/
Budrfacsmif;ausmif;
ig;cl&awmifarmfausmif;
uya*gif;ausmif;
ig;ck&NrdKUopfausmif;
NcHjyifausmif;
&Drsufawmifausmif;
&Guf kdawmifausmif;
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
15/
16/
17/
18/
19/
20/
21/
22/
23/
24/
25/
awmifNydKvuf0Jausmif;
rD;wkdufausmif;
oabFmvSausmif;
w&Gdef;ausmif;
eHomawmifausmif;
atmifAvausmif;
ukdif;BuD;ausmif;
tv,foHausmfausmif;
tif;'ifausmif;
uefjyifompnfausmif;
uefom,mausmif;
161
26/
27/
28/
29/
30/
31/
32/
33/
34/
35/
36/
37/
aAm"dukef;ausmif;
arm&0wDausmif;
NrdKUOD;(&yfuGuf3)ausmif;
NrdKUr(&yfuu
G f 1)ausmif;
A[dv
k (f &yfuu
G f 4)ausmif;
apwD&if;(&yfuu
G f 6)ausmif;
"r&udw(&yfuGuf6)ausmif;
wyfO;D (&yfuu
G f 6)ausmif;
opfawm(&yfuu
G f 6)ausmif;
awm&ausmif;(&yfuu
G f 6)ausmif;
pdw okc(&yfuu
G f 6)ausmif;
NrdKUopf(&yfuu
G f 4)ausmif;
t&Snw
f nfa&; aqmif&u
G af y;
armifawmNrKd Ue,fum; &ckid Af 'k b
momtiftm;t& bke;f BuD;ausmif;vnf;
enf;yg;cJ&h onf/ ppfNyD;aemufyidk ;f uxuf ,cktajctaeum; wk;d wufrI
&Sad eonf[q
k &dk rnfjzpfonf/ vkt
d yfcsufrmS uk;d uG,rf EI iS rfh Qwaom omoemh
jyKrI? &[ef;oHCmwnfaeEkid rf ?I NcKd ;NcrH EI iS fh pdw"f mwf&ifo
h efr?I pnf;vk;H nD w
G rf u
I dk
tajcjyK omoemoef&Y iS ;f wnfwjhH yefyY mG ;a&;vkyif ef;ukd aqmif&u
G o
f mG ;Mu&rnf
jzpfonf/
Ak'b
mom &[ef;oHCmawmfrsm; tqufrjywf oDwif;ok;H aeEkid &f ef
0wfpm;aea&; rQwrzkv
Yd o
dk nf/ Ak'b
mom&yfuu
G rf sm; wpfpnf;wpfv;Hk wnf;
&Szd Ydk NrKd Ue,ftwdik ;f twmt& orkid ;f 0ifapwDyx
k ;dk rsm; pkaygif;xde;f odr;f umuG,zf ?Ydk
tcgtm;avsmpf mG ylaZmfyrJG sm;? usi;f yay;zkv
Yd nf; vkt
d yfygonf/ bk&m;0w u
ajrrsm;? bke;f BuD;ausmif;0w u tvSLajrrsm;ukv
d nf; pepfwustok;H cszk?Yd
bk&m;a*gyutzGUJ rsm;? oHCem,ursm; yl;aygif;BudK;yrf; OD;aqmifay;MuzkYd
ta&;BuD;ygonf/
vufwv
JG suf aqmif&u
G Mf uavmh
bk&m;"mwfawmf apwDyx
k ;dk rsm;onf omoemhorkid ;f rSww
f idk jf zpfonf/
bk&m;apwDwnf&rdS o
S mvQif omoemawmfwnf&adS eonf[k oufaojyp&m
&Sad yonf/ xkt
Yd wl &[ef;oHCmwnf&rdS S ausmif;uefu;kd uG,rf I &Sv
d mEkid f
ayonf/ ausmif;uefwnf&rdS I omoemjyKvkyif ef; &yfwnfEikd o
f nf/ omoem
jyKvkyif ef;twGuf Ak'b
mom0if &yf&mG rsm;vkt
d yfayonf/ Ak'b
mom0if
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
162
&yf&mG rsm;&Srd o
S mvQif ausmif;uefxal xmifNyD; &[ef;oHCmyifzh w
d f ud;k uG,rf ?I
omoemjyKrI ponfjzihf Ak'o
moemawmfBuD;ukd oef&Y iS ;f wnfwjhH yefyY mG ;ap&ef
q&m'um vufwaJG qmif&u
G Ef idk Mf urnfjzpfygownf;/
ukd;um;csufrsm;
(1) OD;&mZfawmifb&k m;orkid ;f ? t&Sipf u Ed (1993)
(2) &ckid ,
f Ofaus;rIrsm; (trSw1f ?2?3?4)? t&Sipf u Ed
(3) armifawmurf;a,mifpmwrf;? toQipf u Ed (1977)
(4) armifawmurf;a,mif Ak'o
moem? toQipf u Ed rdw LyGm; 1988
(5) &ckid jf ynfe,f pD;yGm;a&;b@mwku
d ?f (OD;vSxeG ;f jzL) 1976
(6) armifawmNrdKUe,f jzpfpOforkid ;f ? (NrdKUe,fjynfoal umifp)D 1981
(7) armifawmNrdKUe,frw
S w
f rf;? (armifawmNrdKUe,f ygwD,el pf)1982
(8) &ckid jf ynfb&k m;orkid ;f usrf;(ayrl) 1286 ckEpS f a&;ul;rl
(9) &ckid jf ynfb&k m;"mwfpOforkid ;f (rdw Lul;) q&mcspf 1343 ck/
(10) OD;atmifMunf(v0u),aeYe,fpyfjy emtwGi;f a&;pmwrf; 1976
(11) armifawmNrdKUe,f taMumif;odaumif;p&mpmwrf;
(NrdKUe,fprD u
H ed ;f rSL;wpfO;D ) 1988 rwfv 22
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
163
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
164
,Ofaus;rI-9
165
vlwt
Ydk rd f usvmwwfaom edrw
d q
f ;dk (8)rsK;d
*daZm 0ge& oay g rudu r"kOvkauFm Aaum 0rdaum
art| ya0oeH an,sm (ygVd)
(teuf) *daZm-vif;w? 0ge&-arsmuf? oay g-a>r? ruu
d -,ifrrJ idk ;f ?
r"k-ysm;? OvkauFm-cifyw
k ?f Aaum-AsKdi;f ? 0rad um-awmify?Ydk 0Hvidk u
S v
f nf;
[l\/ art|-&Spcf ak om ow 0gwko
Yd nf ya0oeH tdro
f Ydk 0ifvm em;vm
a&mufvmwwfjcif;ud?k an,sm-odtyf rSwt
f yfuek \
f /
Ak'b
mom &ckid v
f rl sK;d wkYd a&S;a&S;umvrS ,aeYwidk af tmif raumif;qk;d 0g;
wdwef rd w
d rf sm;tjzpf owfrw
S x
f m;cJah om ow 0gtrsK;d tpm;wku
Yd m; vif;w?
arsmuf? a>r? ,ifrrJ idk ;f ? ysm;? cifyw
k ?f AsKdi;f ? awmify(Ydk ok)Yd 0Hvidk u
S ?f tm;jzihf
&Sprf sKd;&Sad vonf/ ,if;&Sprf sKd;wkYd vlaetdrw
f iG ;f od0Yk ifvmcJah omf raumif;aom
tjypfq;dk usKd; trsm;tjym;jzpfwwfNyD; aumif;usKd;tenf;i,fomjzpfwwf\/
xkd&Spfckaomow 0gtrsKd;tpm;wkdYwGif wpfckckaomow 0gonf tdrf\
ta&SUt&yfr0S ifvmcJah omf Op myp nf;jyKef;wD;ysupf ;D jcif;jzpft?hH tdr\
f taemuf
awmifaxmifh t&yfrS0ifvmem;aerlum; jiif;ckHckduf&efjzpfyGm;&tHh? tdrf\
awmift&yfr0S ifvmem;aerlum; tdrw
f iG ;f ouf&rdS sm; aoaMuysupf ;D jcif;jzpft?hH
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
166
taemufawmifaxmiht
f &yfr0S ifvmem;aerlum; olc;dk rsm;ck;d ,l zsufq;D jcif;
cH&tH?h tdr\
f taemuft&yfr0S ifvmem;aerlum; o;D unm&wemvmbf&tH?h
tdr\
f taemufajrmufaxmift
h &yfrS 0ifvmem;aerlum; vmbfBuD;&tH?h tdr\
f
ta&SUajrmufaxmifrh S 0ifvmem;aerlum; rif;ylaZmfjcif;ukcd &H tH/h
rsuEf mS rl&mt&yftvku
d f tusK;d tjypf
vif;wpaomow 0gwko
Yd nf tdrf ta&SUzufoYdk rsufEmS rl em;aomf
tdr&f iS yf sufp;D tH?h ta&SUawmifaxmifo
h Ykd rsufEmS rl em;aomf &efoal b;oift
h ?hH
awmift&yfoYkd rsuEf mS rl em;aomf &efoal b;oift
h ?hH awmift&yfoYkd rsuEf mS rl
em;aomfvnf; tdrf&SifaotHh? taemufawmifaxmifht&yfodkY rsufESmrl
em;aomfvnf; tdrf&SifaotHh? taemuft&yfodkY rsufESmrl em;aomf rGefjrwf
aom Op m&wem&tH?h uRerf rd &tH?h taemufajrmufaxmifh t&yfoYkd rsuEf mS rl
em;aomf Op m&tH?h ajrmuft&yfoYkd rsuEf mS rl em;aomf vmbf&tH?h ta&SUajrmuf
axmifht&yfodkY rsufESmrl em;aomf rif;ylaZmfcsD;ajr mufrIukdcH&tHh/
jrnfaomtoHuv
dk u
dk
f tusK;d tjypf
vif;wpaomow 0gwkdYonf tdrfxufem; wpfcGef;wnf;jrnfrl
usupf m;vkd jrnfjcif;wnf;/ tdr&f iS pf w
d Ef v
S ;Hk rom,m? ylqmaomu? pk;d &dr&f tH?h
ESpcf eG ;f jrnfrv
l mbf&tH?h ok;H cGe;f av;cGe;f jrnfrl tazmfujdk rif jrnfjcif;wnf;?
tdrf&SifpdwfESvkH;rom,m ylqmaomua&muf&tHh? ig;cGef;jrnfrl tdrf&Sif
csrf;om&tH?h ajcmufceG ;f jrnfrl uRefrrd a,musfm;&tH?h ckepfceG ;f jrnfrl pdwEf v
S ;Hk
pd;k &dr&f tH?h &Spcf eG ;f jrnfrl tusKd;tjypfr&Sd wpfpw
Hk pf&mrQr&Sad cs/
wpfenf;wpfceG ;f wnf;jrnfrl pD;yGm;Op mysufp;D qif;&JBuD;pGma&muf&tH?h
ESpcf eG ;f jrnfrl olc;dk "m;r& &efEiS afh wGU&tH?h ok;H cGe;f jrnfrl BuHpnfwidk ;f NyD;pD;
atmifjrift?hH av;cGe;f jrnfrl tusK;d tjypfr& owif;rQomMum;&tH?h ig;cGe;f jrnfrl
uk,
d pf w
d Ef v
S ;Hk csrf;omtH?h ajcmufceG ;f jrnfrl tdraf eolrsm;aoaMuysufp;D tH?h
ckepfceG ;f jrnfrl a&TaiGOp m&wemuREJ mG ;wku
Yd dk olwpfyg;ykv
Yd mtH?h &Spcf eG ;f jrnfru
l m;
tusKd ; tjypf r &S d / tu,f &S p f c G e f ; jzpf a p &S p f c G e f ; xuf y k d v G e f jzpf a p
jrnfvwfru
l m; xkjd rnfaomcGe;f a&ukd wnf(5)ESiphf m;(1)ck<uif;vQif tdrw
f iG f
&Sad eaom oufrahJ &T aiGpaom pD;yGm;Op m&wemtwGuf tusK;d tjypfa&muft?hH
okn<uif;rlum; rdrw
d t
Ydk wGurf [kwyf J olwpfyg;twGuo
f mjzpfonf/
vif;wponfem;&m tcsed t
f vku
d f usK;d jypf
vif;wpaom ow 0grsm; naecsr;f tcgvma&mufem;aerl csr;f om&tH?h
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
167
oli,ftyd cf sdev
f ma&muf em;aerl ESv;Hk rom,m aMumif;MuBuD;pGmjzpft?hH
oefacgifvma&mufem;aerl olwxl;ESi&fh efjzpfMu&tH?h eHeufapmapmvma&muf
em;aerl a&TaiGOp m&wem&tH?h odrYk [kwf zsm;emaoaysmuft?hH aexGuf
wjyLvma&mufem;aerl a&TaiGOp m&wem&tH?h okrYd [kwf zsm;emaoaysmuft?hH
aexGuw
f jyLvm a&mufem;aerl a&TaiG&tH?h aeY(2)A[k&d w
f iG f vma&mufem;aerl
uRefrdr uRefa,musfm;&tHh? aerGef;vGJ (3)A[kd&fwGif vma&mufem;aerl
vmbfBuD;&tH?h csrf;omtH/h
vif;wpaom iSuw
f v
Ydk m&mt&yftvku
d f tusK;d tjypf
vif;wpaomiSu,
f w
k w
f o
Ydk nf ajrmuft&yfrjS zpfap ta&SUt&yfrjS zpfap
wpfpw
Hk pfcak omtpmukcd sD tdrw
f iG ;f od0Yk ifvmrl qif;&Jom;aomfvnf; <u,f0
csrf;omaom ola|;jzpft?hH rif;om;jzpfrl rif;{uefjzpf&tH?h vif;wiSuo
f nf
vusfmiSuw
f nf;? xkaYd Mumihv
f usfmzufrS edrw
d jf yrlaumif;\/ vuf0zJ ufrS
jyvQifraumif;? c&D;oGm;aomtcg vif;waemufuaeaomf aumif;\/
a&SUu&ifqidk af eaomf raumif;? tdro
f v
Ydk sijf refpmG jyefav/ rjyefvQif ab;'Pf
oifhvdrnf/ if;wkdYonf taemuft&yfuvm ta&SUt&yfodkY ysHoGm;aomf
aumif;\/ ta&SUt&yfuysv
H m taemufbuft&yfoyYdk sv
H mrl raumif;ysupf ;D
tH?h c&D;oGm;aomtcg vif;wpaomiSurf sm; opfyifxufuem;rl raumif;?
rdro
d nf if;iSuef m;aom opfyifatmufoaYdk &mufaeygu vsifjrefpmG xoGm;
z,fay;yg/ aumif;uifu0JysHaomf vefaY jcmufarmif;rJypfyg/ if;ysHomG ;vQif
aumif;\/ rysyH gu rdro
d mvQijf refpmG z,fomG ;ajy;ygav tE&m,f&\
dS / vif;w
paomiSuq
f ;dk wko
Yd nf ajrmuft&yfuvm tdraf &SUwGief m;rl vmbfpw
k 0f ift?hH
if;onfajrmufoyYdk sHomG ;avaomfaumif;\/ pnf;pdrcf srf;om&tH?h awmifoYdk
ysH o G m ;aomf r aumif ; ? ta&S U ok d Y a omf v nf ; aumif ; ? taemuf o d k Y a omf
vnf;aumif;? ysHomG ;aomfraumif;? ta&SUokv
Yd maomfraumif;? taemufu
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
168
a>rtdro
f 0Ykd ifwufrI tusK;d tjypf
a>ronf tdrfpOfvnf wufvmonfjzpfap okdYr[kwf tdrf&Sif\
OaoQmifwiG v
f nf;aumif;? Oxkyw
f iG v
f nf;aumif; O&pfaygif;wGiv
f nf;aumif;
vSnhfywf aerl xkdtdrf&Sifonf rMumrDola|;ol<u,fBuD;jzpf&tHh/ a>ronf
tdro
f w
Ydk uf tdrw
f iG ;f yke;f atmif;aerl tdr&f iS af b;oift
h ?hH ief;awmfusm;a>r
tdrw
f iG ;f yke;f atmifaerl tdr&f iS zf sm;emtH?h vif;a>rtdrw
f iG ;f yke;f atmif;aerl
Op myp nf;jyKef;wD;ysupf ;D tH?h pyg;Bu;D a>r tdraf y:rwufao;bJ tdraf tmufwiG f
aeumrQESihf tdrf&Sifqif;&J'kuBuD;pGma&muf&tHh? tdrfay:okdYwufvQifum;
ajymbG,f&mr&SdNyD/
a>rwufru
I dk tcsdeyf idk ;f ESiu
fh sKd;jypfq&dk aomf aexGuw
f pfjyLrSm wufvm
aom a>rum; ol<u,fwnf;/ aumif;\/ r kdufrowfESihf? a>rukdaoatmif
owfvu
dk rf l tdr&f iS Of p myp nf;jyKef;wD;ysupf ;D tH?h oefacgifwufaom a>rum;
aqGrsK;d wnf;? oefvw
JG ufaoma>rum; ola|;wnf;? aumif;\ vmbfBuD;&tH?h
rk;d aomufwufaoma>rum; raumif;jyKef;wDysufp;D tH?h rD;BuD;avmift/hH
ysm;pGjJ cif;wdwef rd w
d f
ysm;eus,fonf ta&SUt&yfrS0ifpGJrl olckd;ckd;cH&tHh? Op mysufpD;tHh?
ta&SUawmifaxmihu
f 0ifprJG l olwpfyg;trsufvt
dk ?hH rD;aomfvnf;avmift?hH
awmifzufrpS v
JG Qif aoaysmuft?hH tjiif;tckaH omfvnf;jzpft?hH taemufawmif
axmifrh mS pGv
J Qif taqGtrsK;d aMumihf taESmiftzGUJ cH&tH?h ck;d ol0ift?hH taemufzuf
rSmpGv
J Qif o;D unm&tH?h taemufajrmufaxmihrf pS v
JG Qif BuD;pGmaom vmbf&tH?h
ajrmufzufrmS pGv
J Qifvnf; vmbf&tH?h ta&SUajrmufaxmifrh mS pGv
J Qif rif;ylaZmf
cH&tH?h o;D unm&tH?h a&TaiG&wem&tH/h
tdrfta&SUacgifpGJrl ESvkH;romr,maMumif;Mu&tHh? taemufacgif
pGrJ u
l m; Op maysmuft?hH ta&SUacgifa,mufpGrJ l ESv;Hk romr,mjzpft?hH taemuf
acgifa,mufpGrJ l Op maysmuft?hH ta&SUzufxw
k w
f iG pf rJG l jrwfaomOp m&tH?h
taemufzufxw
k w
f iG pf rJG u
l m; taqGtrsK;d Op may;vmtH?h ajrmufzufxw
k w
f iG f
pGrJ u
l m; Op m&tH?h awmifzufxw
k w
f iG pf rJG u
l m; raumif;? tpmay;vku
d f
csrf;omtH?h ajrmufzufatmufa,mufprJG u
l m; <u,f0tH?h awmifzufa,muf
atmuf pGrJ v
l mbf&tH?h ta&SUacgifwidk w
f iG pf rJG l ESv;Hk Nidr;f csrf;tH?h vmbf&tH?h
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
169
tusO;f rSwb
f ,
G f vuFm&wk
ZrLvusfm? jr0ga&mif&eT ;f ? ajrmifrQxGe;f onf? aomif;uRef;0,fwiG ?f
ynmvQiaf usmu
f w
d ?d usr;f odajrmfjrif? wwfjrifOmPfowdEiS ?hf wpdr<uif;use?f
tdrw
f iG yf sm;pG?J aumif;NrrJ aumif;[efum;? jyKy grSeo
f El ydS pf uf? awmifuraumif;?
a&SUawmifapmif;0,f? xyfavmif;rD;vQifysufvrd ?hf aemufawmifbufc;dk ol,?l
aemuf&yfrl o;D unm&? yg,ay rl? aotH[
h o
l nf? rSw,
f rl cRwfMuwnf;?
Ow &majrmuf&yfay? vmbfoyfyum? rsm;pGm&wkYd avth?Hh {oaE a&SUajrmufpeG ;f ?
rD;vQifylaZmf? xifay:wHckd;xefvdrfh? acgifonfrSefpGm? Op maysmuf?
tdrMf urf;atmuf wGi?f pGo
J nfjrifaomf? tdr&f iS zf sm;ema&muft?hH tdrw
f pfavQmuf
aMumif;em;wGi?f &efrsKd;aumif;onf? vlaY bmifausmf aZmxifvrd ?hf jzLrsm;zsif
uk,
d 0f ,f0wf? jrwfaomOp m? &rnfreS rf cRwfwnf;? jymvG,rf w
G w
f cH g;cGi?f
uRefr&Sm;? apyg;&rnfyifwnf;? avSum;wGif atmufa0cG?J rSL;BuD;rwf&m
jzpfrnfrvGJwnf;? okdYjzpfNrJusrf;*ef Tef? oufxm;jzLrSefonfh ysm;pGJMuefukd
rSwfzkdYwnf;/ /
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
170
vlwt
Ydk rd f usa&mufwwfaom edrw
d q
f ;dk (8)rsKd;wkt
Yd jyif Muefusrf;
edrw
d q
f ;dk trsKd;tpm;wku
Yd dk odjYk yqkx
d m;\/ vif;w? usD;jzL? a>r? Muuf?
awmufw?hJ cifyw
k ?f ck?d jcNcHKawmify?Ydk ysm;? rk;d BudK;aygufqed ?f ode;f ? pGe?f
,ifrrJ idk ;f [l (13)rsKd;awGU&\/ if;wdwef rdww
f Ydk tdrw
f iG u
f sa&mufvmaomf
aumif;usKd;jzpfxGef;onfvnf;&Sd\/ aumif;usKd;jzpfxGef;ay:aygufrItwGuf
pdwcf srf;om uk,
d cf srf;omaomfvnf; raumif;aomtjypfq;dk rsm; ay:ayguf
jzpfvmcJv
h Qif uk,
d pf w
d q
f if;&JrI 'kua 0'emukd cHpm;&wwf\/ xk'd u
k a 0'emrS
vGwfuif;ap&eftvkdYiSg azmfjyygedrdwfqkd;rsm; 0ifa&mufvmygu azmfjyyg
usrf;pmrsm;t&ukd Munfh IrSwfom;NyD; aumif;raumif;ukdodwwf&rnf?
raumif;aomwdwef rd w
d q
f ;dk 0ifa&mufvmaomf csucf si;f aqmif&u
G jf yKvky&f rnfh
,Mwmpkdifwdcwfrsm;ukd azmfjycJhonfhtwkdif; aqmif&GufjyKvkyfygav/
ryg0ifao;aom ,Mwmpkdifwdcwfukd atmufpmom;wGif Munhf INyD;jyKvkyf
aqmif&GufEkdifMuygapukef/
ysm;paomow0grsm;0ifvQif ,Mwmqifpidk w
f cd wfenf;
ysm;0ifvmrI? a&omyufajcmuf? awmifarsmufopfo;D ? qifBuD;jrufyif?
orifacsqyf? pkid 0f ifvwfr?l pdr;f zwfopf&u
G ?f jrufvnf;ay;vpf? usm;opfEiS fh
a>r? 0efyavGaMumifyg;? vif;wem;rl? om;pdr;f ay;vQuf? awmMuufO;D NcdK;?
iSurf sK;d yseH m;? pyg;BuMJ u? zGwv
f yd pf onf? rSw&f nfOp m? &wema&TaiG? ylaZmfav
awmh? rSwaf vwpfjcm;? vif;wem;&m? awmifuo
dk mvQif? wpfcgwpfzef?
em;apjyefaomf? odef;pGefNcdK;rsm;? 0ifvmem;rl? aus;om;ukdvQif? 0if em;ap?
ab;vGwaf vonf? rsm;axGtjypf? pifjzLwnf;/ /
rSDjirf;jyKusrf;rsm;
(1) Muefusrf;
(ayrSul;aomvufa&;rl)
(2) rum&Evuf kd;usrf; (2) ( / )
(3) e&0DxdaA'ifusrf;
( ykHESdyfrl )
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
171
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
172
,Ofaus;rI-9
173
&ckdif"avhuAsmrsm;
&ckdifjynfe,faeY
jynfaxmifpkzGm;? &ckdifom; kdU
eif;jym;zdESdyf? qkdYydwfygap
uRefb0rS t&wGe;f vSef
'krYd cHb?J tm;rmefwpku
d f
kef;uefvkduf\/
&ckid jf ynfe,f? &rnfarQmfu;kd
trsKd;bmom? omoema&;
toufaoG;acs;? ay;qyfcMhJ u
riJrh eS pf mG ? vGwaf jrmufvm\/
trsKd;oDv ESp|f meukd
apmifx
h ykid yf idk ?f BudK;pm;Ekid rf S
&ckid w
f q
H yd f *kP[
f w
d v
f pS jf zm
0Vmwdrpf eG ;f rk;d ,HpiG phf iG hf
wHceG v
f iT rhf nf/ ompGav/ /
toQifBuD;
5-12-02
rQ0Dom"k
uavhrad oQwpfa,muf
urf;em;a,Smuf? [if;cl;a&muf
uavGaoQwpfa,muf
awmifem;a,Smuf yef;cl;a&muf
[if;ESiyfh ef;ESifh z uwfar/
rax&fausmif;rSm? vSLuwfar/
yef;ud&k cD srf;? [if;ukq
d rG ;f
vSL'gef;rQ0D? oufoND rD &cdkifom;BuD;pmay
atmuft0Dp?d xuf[t
d mum
om"kac:? ylaZmfuwfaw
oem;c
wpfawmu
awmifcGifwe
yGifhvef;uwfa
wpfyGifhESpfyGifh?
tyGit
hf rk?H rG;D y
rT;D wko
H if;ysHU?
awmESaYH wmifp
yif0,fvef;v
yeforl ,Sm;? i
oem;cspfcif?
tdrfoQifrdef;r
rkd;v
awmifuvDvm
ajrmufvjD yefau
t&SUd qifacgif;?
qifacgif;vDv
taemufp;l pl;?
jrL;jypkev
f ?D ajr
tvDrjywf? u
ajrmufaxmif&h
uw &mx? rk;d
,Ofaus;rI-9
Aa'gewf
Aa'gAa'g? tkAd a'g
Aa'gBudK;cg? aMumfvwfaw
jrpfyifv,f? pkev
f o
D ef;
,ufacguf,ufwef;? ay:vwfaw
vkikd ;f vk;H aoQ? w&G&G
rk;d 0DysHysH? wjrjrav/
Aa'gtoQif? apmifeh wf&iS f
oDwmjyifrmS ? pd;k rk;d qifa&
toQifaus;Zl;? jrpfjzL;jzL
,ufvidI ;f jzLau? u,fz;l a&
Aa'gvnf;BudK;? uReftm;uk;d
Aa'gac:cD? u,frvDav/
OD;pu Ed
20-5-99
0doravmbtcspf
b0avmu? obm0um;
tm;vk;H <u,fcsif? wifw
h ,fcsifa&
rdbv,f,m? oljY ynf&mG ESifh
csrf;omtD;csrf;? eDcsifa&/
okjYd yifrsm;pGm? pdwx
f rJ mS um;
igomwifw
h ,f? ighaqGighrsKd;
&H&GDwkd;zkdY
rsm;pGm pfxkwf? *kwfoGD;pkyfvkdY
trsm;BuD;jyKwf? ol kdU[kwfvkdY
npf,w
k yf idk ;f jzwf? rMunfw
h wfau?
0ifuyfeDeD? vk
D&zkm;BuD
dY ;pmay
&cdykifcfo
&if;ES;DS ygvD usihcf &D zk/Yd
aygif;azmfMunfckdif
174
,Ofaus;rI-9
175
rif;&mZmBuD;ESihf omoema&;&m
toQiBfu;D
,Ofaus;rI-9
176
,Ofaus;rI-9
177
,Ofaus;rI-9
178
wyfaom wPSmNro
J jzihf oHo&m&Sno
f nfudk jrifawmfral v&m t0dZm
ESifh wP mqk;H &maom w&m;&Sm Mumaomtjzpfudk xkwaf zmfjyawmfrl
onf/ taMumif;om xif&mS ;/ bk&m;tqk;H trawmf edAmefuadk &muf
aom w&m;&Sv
d QuEf o
k nf/ &ifo
h nfqadk om olwo
Ydk nf bk&m;omoem
awmf zsu&f ma&mufonf/ omoemawmf tnpftaMu;vnf; rSeaf v
onf/ bk&m;jrwfpmG a[mawmfr&l if;pum;awmfa,m[daum pdbu
d a 0? arpw ma&mowdyXmae {0Hbma0,s
ow 0 med? w 'GdE HzvmeH? tnw&H yg#duc 'da|0"ar tnmowd0g
Oyg'daoao tHem*grdwm/
xko
d aYdk omw&m;ukd a[mawmfro
l nf/ edAmef? r*f? zkv
d t
f vk&d adS om
ynm&Sw
d o
Ydk nf Oyg'gefusvsuf w&m;awmfujdk rif&m? ckEpS &f ufEiS fh tem*grf
wnf\/
{aumAka'g? {aum"arm? {aumoHaCm? bk&m;a[m"rwm
ESpfcGef;a[m kd;r&Sd/ w&m;awmfvnf; ESpfckrvm? bk&m;w&m;? oHCmawmfrSm
vnf; ESpfcGef;rqkd? wumawmfrif;jrwf/ (rif;w&m;vnf; BudKufawmfrlav
NrdKUta&SUwmig;&muGm uefvSwGif aZw0efausmif;aqmufawmfrlonf/
r[m&HwHwkdif;okH;xyfrSmtwGif; wHwkdif;pOfhjzL? tv,fwHwkdif;pOfhpdrf;?
tjyifww
H idk ;f pOf0h gwkYd oGe;f apvQuf tvSLay; ausmufpmxkco
hJ nf/) um;
rif;&mZmBuD;vufxuf omoema&;&maqmif&u
G rf jI zpfavonf/
uk;d um;
rif;&mZmBuD;pmwrf;
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
179
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
180
,Ofaus;rI-9
181
rif;ausmaf xG;
&ckid af jrmufO;D acwfaemufyidk ;f wGif &ckid jf ynfe,ft&yf&yf ykeu
f ef
aomif;use;f olrsm; ay:aygufcMhJ uonf/ xkpd Ofwef;vGw
J iG v
f nf; olyek Af v
dk rf if;
tjzpf ausmfaxG;qko
d l xif&mS ;cJo
h nf/ if;onf wef;vGaJ csmif; NrdKUawmifwiG f
tajcpku
d f Akv
d rf if;tjzpf cH,cl o
hJ nf/ wef;vGaJ csmif;om; Zmwdum;r[kwaf cs/
&rf;jynfuRef; ausmufacsmif;om;wnf;/ ausmfaxG;onf ppfuJAkdvfrif;[l
vnf;aumif;? om;a&0wfausmaf xG;[l vnf;aumif;? wEppfatmif trnfjzihf
vnf;aumif;? awmifrif;ausmaf xG;[l vnf;aumif; &ckid "f r&mZf&mZm (aumZm
1139-1144)rif;vufxufu ykeu
f efjcm;em;vsuf oD;jcm;rif;tjzpf xif&mS ;
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
182
vmoljzpfonf/
xkaYd Mumihf &ckid &f mZ0ifvuFmawmf]]jrcufa&mif kdY? wef;vGJNrdKU? vlwkdYpnf;a0;? rif;ausmfaxG;wnf;}}[l
vnf;aumif;? ]]ppfaumif;Akv
d rf if;? ausmo
f wif;ESi?fh wGijf cif;emr? bGUJ uk&d onf/
wEppfatmif? rsm;vlajymifEiS ?fh awmifrif;ausmaf xG;}}[l vnf;aumif;? ]]jrwl
rIid ;f &G?J NrdKUwef;vGJ ? tNrJaerI? rsm;vlxEk iS ?fh pk ;Hk pnf;a0; rif;ausmfaxG;wnf;}}
[l vnf;aumif;? rSwfwrf;jyKjcif;cHcJh&onf/
ykeu
f efjcm;em;rI
awmif r if ; ausmf a xG ; uk d xk d a 'orS v l r sm;u]]rif ; yk e f ; }}[l vnf ;
tpOftquf rSwo
f m;rIjyKvmcJMh uonf/ aumpm 1142-ckEpS f "r&mZmrif;
vufxufrSp aemufqkH; r[morwrif;wkdifatmif xkdNrdKUawmifyiftajc
pkdufvsufaecJhonf/ ajrmufOD;rif;jzpfaom "r&mZf&mZrif;ukd oHwGJpm;
owkd;jzLESihfyl;aygif; aejynfawmfxd vma&mufwkdufckdufykefuefzl;onf/
bk&ifrif;u ESrd ef if;apav&m zk;d acgifawmifurdk v
DS suf yke;f atmif; aecJ&h onf/
wkdufckduf&mwGif taygif;yg[l rif;uausmufacsmif;&Gmom;wkdYtm; n Of;qJ
owfjzwfjcif;jyKcJhavao;onf/
xkrd if;vGeNf yD;aemuf orwrif;vufxufvnf; ykeu
f efrrI sm;jyKavvQif
xkdrif;ESihfjcm;em;um NrdKUawmifwGifyif wEppfatmif trnfcH Akdvfrif;jyK
aecJo
h nf/ orwrif;u wku
d cf u
dk af pav&m if;rSm ta0;op mawmfcH
vufaqmifyPmqufovku
d af vonf/ if;ausmfaxG;onf "r&mZfrif;
vufxufuyif aomif;usef;jcm;em;aeaom xk"d r&mZf&mZmrif;\ om;awmf
tdraf &SUrif; oufpaH &Tuv
dk nf; qefu
Y sifbufjyKcJo
h nf/ oufpaH &Taeaom
&rf;jynfuRef;Zifacsmif;&Sd eef;ukv
d nf; rD;wku
d af vonf/ "r&mZf&mZrif;\
a,mufzawmfjzpfaom qifuBJ uD;cs;D pk? &rf;jynht
f yk af tmifvw
S &Ydk rxif(&yxif)
t&yf wyfapmihfaeonfukdvnf; wkdufckdufowfjzwfypfcJhavonf/
ausmfaxG;um; a0g? xrf;pif rpD;? em&D pnfarmif;rwD;? '*Fg;rcwfjcif;rSvJT
useftjcif; t&mrsm;um; ajrmufOD;aejynfawmfrif;wkdYESihf twlyifjyK aecJh
onfq\
dk /
,Ofaus;rI-9
183
awmifuw
k o
f Ydk csv
D mpOfuyif ausmaf xG;\ uif;apmiho
f &l w
J yfwu
Ydk vku
d v
f H
wku
d cf u
dk cf MhJ uavonf/ ajrmufO;D orwrif;xHvnf; taMumif;Mum;ppfudk
awmif ; cH c J h a vao;onf / xk d p Of a usmf a xG ; vnf ; rd r d o m;r,m;wk d Y u k d
&rf;jynfuRef;oif; yef;ukdif;pG,f&t&yfodkYykdYvsufxm;avonf/ &rf;jynfrS
vk;H pk&orQ ol&w
J EYdk iS cfh sDvmNyD; a&Tw;Hk jyifwyfudk wku
d cf u
dk af pavonf/ ppfa&;
romaomaMumihf oJppfaqmif (,rf;wku
d af wmif)t&yfoYdk qkwcf mG vmNyD;
wyfcs ckcHcJhMujyefavonf/ xkdtaMumif;ukd &mZ0ifvuFmawmf]]jrom;pdr;f a&mif? ,rf;wku
d af wmifu? v,facgifxrJ mS ? wyfrcsonf?
rsm;vSAv
dk af jc onf;onf;wnf;}}[k pyfqx
dk m;ay\/
xkpd Of tdraf &SUrif;wyfu Munf;a&aMumif;jzihf pukuRef;okYd xyfrcH sDvm
ojzihf ausmaf xG;rSm xkw
d yfwu
Ydk dk wzefwu
dk cf u
dk &f jyefonf/ &ckid rf if;xHrv
S nf;
ausmfaxG;ukd r,kHMunf ppfulray;cJhojzifh ppfa&;tiftm; nHhcJh&onf/
&rf;jynfw;Hk ausmufqyd f wnf&adS om bk;d awmfrif;\Akv
d rf if; e&orkid ;f ausmf
wyfudk ausmaf xG; wku
d jf yefavonf/ bk;d awmfrif;\ ppftiftm;ukd rckcEH idk o
f nhf
aemufqkH;wGif ausmfaxG;onf om;r,m;wkdYukd,lvsuf wyfqkwfum
ukvm;wefjrpf ta&SUbufurf; ukvm;yke;f uRef;okYd a&mufomG ;cJ&h avonf/
if;onf xkduwwef om;r,m;wkdYukdyg,l ydE Jacsmif;Akdvfrif;
aumif; GefY&efwkdif? xGef;ay:a0wkdYxH oGm;a&mufyl;aygif;aeavonf/ xkdtcg
ausmfaxG;\ ajrmufeef;rdz&k m; vsmxm;aom apmrsKd;jzLukd Akv
d rf if; 'g;ykid Bf uD;
ck;d ,lomG ;cJah vojzihf pdw0f rf;uGcJ &hJ onf/ xkaYd Mumihf ydE aJ csmif;uRef;rSxvsuf
r,ljrpfnmjzpfaom ukvm;yef;Zif;t&yfoYdk oGm;a&mufcahJ vonf/ xkrd w
S qifh
t*Fvyd yf idk pf ;dk xm;aom taemufjynf yif;0g(&mrl;)okYd a&mufomG ;cJah vonf/
&mZ0ifvuFmawmf ]]aemufajratmifcsm? yprd m[k? om,mrkrYd ?Ydk yif;0gNrdKUok?Yd ESpv
f v
Ydk sifpmG ? a&mufavyg\}}[k pyfqcdk ahJ v\/
Akv
d af usmaf xG;onf xkt
d aemufjynf ajcuky,
f &l ef ajy;0if&adS eMuNy;D jzpf
aom 'g;ykdifrkZkEm? vuf0Jjrefpaomol&Jaumif;rsm;ESihf wkdifyifNyD;vQif
ppfwaumif;NrdKU0efxH ppfyefavonf/ &ckid jf ynfoYdk csDwufwu
dk cf u
dk Ef idk &f ef
t*Fvyd x
f rH S ol&v
J ufeuftjyif pm;eyf&u
d m ponfwt
Ydk wGuf aiGaMu;acs;jcif;
wkdYyg tulnDcHcJhMu\/okdYaomf if;\tBuHrSm ratmifjrifcJhacs/ Mum;rS
uke;f avQmvQuf &efwu
dk af y;ol op mazmufwaYdk Mumihf t*Fvyd Ef iS fh tqufo,
G f
jywfomG ;cJ&h onfq\
dk / xkaYd Mumihf ausmfaxG;vnf; ewfjrpfta&SUbufurf;
NrdKUopfacsmif; nmzsm;(armif;awmNrdKUe,f ajrmufyidk ;f )okaYd jy;av&m NrdKUolBuD;
ixGe;f pH(&ckid )f ? NrdKU0efeEyusef(jrefrm)paom bk;d awmfrif; trIxrf;wk\
Yd
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
184
&mZ0ifvuFmawmf rSww
f rf;
xkdtaMumif;ukd &ckdif&mZ0ifvuFmawmf okdYrSwfwrf;wifxm;cJh
ayonf/
]]..awmifrif;ausmfaxG;? &efoal 0;om;? ta&;aumif;&m? NrdKUyif;0gu?
jrifumrae? oGm;avusif ? vl&iS af omif;aomif;? ppfwaumif;ok?Yd vsiaf umif;
vG,u
f ?l a&mufavrlaomf? &efojl zpfjim;? ysLatmufom;uk?d aMuxGm;nufr?I
wkdufckduf,ltHh? ppfulay;yg? awmif;aomcg? rnfomwGifa,Smif;?
ppfwaumif;uk?d taqmif;pk;d ESyd ?f t*Fvyd v
f nf;? ppf&yd o
f jd im;? Akv
d w
f yg;tm;?
vQiv
f sm;rae? xnfv
h u
dk af y\/ csaD xGvmajrmuf? iwf(ewfjrpf) okaYd &mufaomf?
tm;axmufuse;f Ny;D ? "m;ykid Bf uD;ESi?fh ac:nDreS pf mG ? rkZEk m[k? rnfomausmv
f eG ?f
vuf0jJ refw?Ydk qkNd yD;pum;? &rf;jynho
f m;uk?d a&SUvm;twl? rif;jyKrlaomf?
jynfox
l mG ;nuf? ysufBuD;ysuft?hH roufrom? [daomcg? ppfuv
l mjim;?
ol&rJ sm;uk?d ysujf ym;aprI? EI;d aqmfjyKaomf? &efrv
I w
G u
f if;? ausmaf xG; rif;vnf;?
awmwGi;f &dyaf umif;? NrdKUopfacsmif;ok?Yd vQifaumif;rae? oGm;usifav\/
a>ca&rsm;vS? eEyusef? NrdKUa[mif;0efEiS ?fh xGe;f pHwoD;? NrdKUolBuD;wk?Yd NyD;pD;
BuHaumif;? wyfrLS ;aygif;ESi?fh yke;f atmif;ae&pf? aoewfypfaomf? pifppfra0;?
rif;ausmfaxG;uk?d raES;xkv
d Qif? xdcu
dk u
f sifu? r&SiZf 0D ? aoav&onf/
b0topfajymif;csDwnf;/}}
Akv
d af usmaf xG;\t&dyf
a'oE&rI? orkdif;avhvmrI jyKvkdMuolrsm;onf jzpf&yfXmewkdYukd
odtyf\/ wef;vGaJ csmif; ausmaf xG;jcm;em;aecJ&h m NrKd Uawmifudk eef;awmif[k
wGiaf eonf/ if;wyfcscJ&h m atmifvjS yifrmS NrdKUawmifwbufausmufqyd f
awmifurf;&S\
d / NrdKUawmif-eef;awmif\awmifajc&if; uGi;f jyifw0ku
d u
f dk
eef;&mjyif[v
k nf;aumif;? NrKd U&mjyif[v
k nf;aumif;? wyf&mjyif[v
k nf;aumif;?
ac:wGi&f adS o;\/ eef;awmfwnfcsc&hJ m eef;&mawmifvnf; NrKd Uawmifta&SUbuf
wGif uyfvsuf&adS y\/ ,ck O,smOftjzpftok;H jyKxm;&S\
d /
NrKd U&mjyifEiS pfh yfvsuf taemufbufwiG f csi;f acsmif;&S&d m xkad csmif;urf;em;
wkYd cHwyfcscJo
h nf/ wyfwidk if w
k rf sm;ukd awGUEkid af o;\/
eef;&mjyif ta&SUbufEiS pfh yfvsuf ,rf;wku
d x
f m;cJah omae&mukd ,rf;wku
d f
awmif[kac:ae\/ xkdawmif wbufurf; &efolacgif;rsm;ukdjzwf
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
185
qGx
J m;cJo
h nfqadk om acgif;qGaJ wmifvnf;&Sad y\/ eef;&mawmif vuf,mbuf
wGif awmifBuD;wvk;H ukd NrdKUawmifBuD;[kac:\/ awmifuw
k Nf rdKUrSvmvQif
NrdKUawmifBuD;ukd OD;pGma&mufrS xkrd aS usmufqyd af wmif? &Gmr? ausmif;jyif?
NrdKUawmif? eef;awmif? atmifvjS yif? eef;&mjyif? eef;&mawmif ponfjh zpf&yf
XmewkdYukd avhvmodrSwfEkdifMuay&mownf;. /
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
186
,Ofaus;rI-9
187
&rmomxl; *kPfa&mifjrL;
toQipf uEd ( &ckid jf ynf)
ppfawGaumvdyEf pS v
f nfr*Zif;1981-82-ckEpS x
f w
k f
,Ofaus;rI-9
188
uk;d uG,,
f MHk unfru
I dk xif[yfaeonfomru &mrm0wD\ omoemorkid ;f
oufaocHvsuf&adS vonf/
&rf;NAJuRef;oabFmqdyaf vmufuo
dk m ajccszl;aom rdrt
d zk(Yd 19-12-78)
aeYu ewfjrpf(OD;0go0)ESit
fh wl avhvma&;c&D;zGiEhf idk cf o
hJ nf/ &[ef;oHCmrsm;
todtuRr;f rsm;? pmayrdwrf sm; ulnMD uolrsm;aMumihf c&D;wavQmufajyjypfc\
hJ /
aumZm (1207)ckEpS u
f &rf;NAJNrdKUrS a&GUajymif;wnfaxmifcahJ om ausmufjzL
NrdKUopfonf ESpaf ygif; (133)ESpw
f idk cf NhJ yD/
&r0wDajrmufbufuRef;OD;a&mufvQif ausmufjzLNrdKUukdjrif&onfESihf
0rf;omjcif;jzpf&ovkd 0rf;enf;rIvnf; cHpm;&avonf/ (1978)ckEpS f rk;d OD;u
omoedutaqmufttkHrsm; r IrvSjzpfae\/ NrdKU\tvS*kPf&nfrSmvnf;
ysujf y,fovkad wGU&onf/ 'Pf&m'Pfcsurf sm;ukd tESpEf pS Mf umatmif ajzazsmuf
&csrd rhf nf &ufpufwwfaom rk;d av[keu
f dk BuHch idk v
f mcJ&h aoma'oum; "rwm
w&m;jzpfavonf/ ]]ausmufjzLuRe;f OD;? e*g;wuf zl;vw }YH } aomtoHaMumihf
&ckid b
f &k if rif;bmBuD;onf ausmufwvk;H *lb&k m;ukd edrw
d t
f & wnfco
hJ nf
qk\
d /
ausmufjzLNrdKU pkdifNcHKe*g;tckd;vTwfonf[l rD;vQHxdefnD;cJhonfukd
aumZm (1317)ckESpfu ukd,fwkdifjrifawGUcJhzl;\/ &rm0wDurf;ajcwGif
e*g;awmif? e*g;wGi;f (rD;awmif)rsm;um; tES&YH adS y\/ wcsdeu
f a&xJepfjrKyf
oGm;cJ&h aom bk&m;BuD;rsm;ukd aemifwiG jf yefvnf&&Sv
d mcJ\
h / ausmufjzLNrdKUrS
ig;rkid af usmftuGm uHah umfawmt&yf zl;&aombk&m;rSm a&vkyo
f m;ioxm
uGefpGefYpOf NidawGU&onfqkd\/ &yf&Gmom;rsm;yifhaqmif xkdae&mwGif udef;cJh
ojzihf ,ck uHaumfawmbk&m;ac:wGi&f \
dS / xkb
d &k m;orkid ;f vuFm ausmufpm
wGif ]]wumy a[(tcsKdU]wumya&}[kq\
dk ) wnfonf? oMupf? 140?
pGe;f a&ckepfc[
k }k } jyxm;\/ v? &uf? aeYyg pkpH mG a&;xk;d cJ\
h / xkpd mt& r[mrked
kyf&SifawmfESihf acwfNydKifjzpfaeonfhtwGuf tvGefa&S;usavNyD[kodEkdif\/
bk&m;rSm ausmuf kd kyfwkjzpf rlvykH[efonfvnf; jyKjyifcHxm;&avNyD/
a,"rma&;xk;d yg ou #ausmufpmrsm;? a0omvDacwfpjE'*Fg;rsm;? qif;wk
vuf&mrsm;vnf; awGU&Sx
d m;Muao;\/ taxmuf? omjcif;oDqcdk MhJ uaom
q&myef;vS? q&momEkcYd ikd ?f eHo
Y mr? pHrjzL paomtqkad wmfrsm;\ r[mrked
kyf&Sifawmf bGJYomjcif;rSmvnf; bk&m;orkdif;ukd ay:vGifapavonf/
ausmufjzLNrdKUbk&m;yGrJ sm;wGif t"du&yGt
J jzpf atmufygwku
Yd dk usif;ycJMh u\/
(1) tkef;awm"mwf
. . . waygif;v
(2) ausmufwvkH;bk&m; . . . wcl;v(oBuFefjyef)
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
189
qkawmif;jynhb
f &k m;
(5) apwDawmfNcD&myGJ . e,kev
f
&rm0wDuRef; vuf0v
J uf,m"mwfawmfrsm; wnfxm;uk;d uG,cf o
hJ nf
rSm trsm;yifjzpf\/ bk&m;&Sif Asm'dwf Tef;t&vnf;aumif;? taomurif;\
jzefYcsDapjcif;t&vnf;aumif;? xkdYjyif raem'dXmefjzihf <ujref;jcif;t&
vnf;aumif; tESt
YH jym; uGejYf rL;vmcJ&h onfq\
dk /
0g;ausmif;q&m y@dwu
f rdr\
d &rf;NAJi,fwiG f "mwfawmfav;qlued ;f
onf[pk mqkcd \
hJ / vuf0w
J uf q&m pHabmfO;D u 0rf;awmf"mwfwnf&mjzpf
rdrcd sujf rKyf&mG teD;0g;acsmif;&Gmukd 0rf;acsmif;&GmrS a&TUajymif;ac:vmonf[q
k \
dk /
&r m 0wD rif ; bif B uD ; onf apwD ( 24)ql w nf x m;cJ h a vonf /
rif;zavmif; rif;&mZmBuD;? pE0dZ,&mZmtp&Sdaom &ckdifrif;rsm;vnf;
"mwf a wmf r sm;uk d wnf x m;cJ h M uonf / ajrmuf O D ; acwf r wk d i f r D v nf ;
&ckid rf if;rsm;tpOf qufvufwnfcMhJ urnfyifwnf;/ r[mpjErif;vufxuf
a&csrf;BuD;? rif;jyif? ovlawmif paomt&yfwYdk vlae&yf&mG wnfcscJo
h nf
qk\
d / aexkid &f cdS ,
hJ if; vlwu
Ydk vnf; r[mpjErif;xHrS tcGit
hf rdet
Yf & aus;&Gm
acgif;rsm;&&Scd ahJ Mumif;ukd tif;apmuf&mZ0ifjyqk&d \
dS / xkad emuf yJjzLrif;
vuf x uf &ef o l w k d Y z suf q D ; ajy;a&S m if c J h M uol r sm;&S d c J h o nf / if ; wk d Y
tquftEG,rf sm;onf i&refrif;vufxuf jyefvnfvma&muf aexkid Mf uonf
qk\
d / i&refrif;um; wkid ;f cspfrO Loifrif;\ nDwnf;/ xkrd if;vufxuf
ou &mZf (554)ckEpS w
f iG f trwfo&l ausmx
f ifudk tBuD;jyK &rf;NAJ (12)&Gmukd
wnfapcJhonfqkd\/ rif;apmrGefonfvnf; ajrmufOD;NrdKUopfukdwnfNyD;
aemufwESpt
f Mum (aumZm 739-ckEpS )f wGif bk&m;apwDwyYdk g wnfcahJ Mumif;
uRef;wnforkdif;vm\/
tif;apmuf&mZ0ifwiG f &rf;NAaJ e ijzLBuD;om;ajr;rsm;u bk&m;apwDwnf
ukd;uG,fcJhMuonfqkd\/ &rf;NAJuRef; acsmif;euf&Gm ajrmufbuf odrf?
bk&m;? apwDrsm;&Sad eao;\/ (1324)ckEpS u
f xko
d rd u
f cdk sKHvsuf orkwcf MhJ u\/
odrfwGifa&;xkd;xm;aompm ou &mZf (889)ckESpfu odrfausmif;'um
OD;ijzLBuD;om; i&refrif; aqmufvyk cf o
hJ nfq\
dk / xyfro
H rkwMf upOfum;
rlvodrx
f uf ao;i,fomG ;av\/ rlvodrrf mS awmif ajrmuf (28)awmif?
ta&SUtaemuf (36)awmif&Sd\/ ,cktcg EIwf orkwfcJhaomaMumihf
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
190
,Ofaus;rI-9
191
omoevuFm&usr;f
tvk(d 20)0gajrmuf a&S;orkid ;f tvkd oMupf (113)ckEpS ?f tif;apmuf&mZ0if
tvkd (123)ckEpS ?f irnf;? 0g;ausmif;q&mwkt
dY vkd (147)ckEpS ?f rSeef ef;&mZ0iftvkd
(5)0gwGif bk&m;&Sif &ckid o
f aYkd 'opm&D<uojzihf &rf;jynho
f Ydk omoema&mif
jynhfMuufuGefYjrL;cJhavonf/ &rf;jynhfq&meE u ybk&m;vufxufuyif
&rf;jynhfokdYa0[ifjzihf <ujref;Asm'd TefcJhzl;aMumif; if;\ Ak'0ifvuFmwGif
pyfqcdk o
hJ nf/ tke;f ykw&f mG q&m,ufou
hJ ]]ok;H OD;vlcsm? ajcmufa&mifjzmonf?h
yAwmxuf? vufxufajymifajymif? rSeu
f if;awmifo?Ydk a&mifwvif;vif;?
w&m;rif;\ xGe;f vif;ooem? wnf&mXme? &rmuRef;0,f}}[k pyfqcdk \
hJ /
&rf;jynhf pErmvmvuFmt&onfvnf; &ckid &f mZ0ifopfudk ra&;rDu
if;\ a0&rPDoDv0dedp&usr;f ed*;Hk wGif ]]rSwpf rd hf aemufaemif? vuFmaqmif
ydr?hf bke;f acgifxyd x
f m;? wkb
Yd &k m;vQif? xG#zf sm;wkid af &muf? ig;0gajrmufu?
vQHawmufa&mif0g? omoem\? OD;pGmoufqif;? pEmrif;wk?Yd aysmfcif;pHwnf?
&ckdifjynf}}[l rSefeef;aemufokdY vkduf a&;pyfcJh\/ xkdYaemuf a&TapwD
q&mawmf (ppfawGNrKd U)ESiq
fh Ewl EdS idI ;f um a&;om;MupOfwiG u
f m; 0gawmf(20)
(ou &mZf 123)wGif a0VK0efausmif;rS "n0wDoYdk <ua&mufownf;[k jyKjyif
a&;cJhav\/
xkx
d dk uHah umfawmbk&m; paom a&S;usqif;wkawmf? "mwfawmfrsm;rSp
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
192
,Ofaus;rI-9
193
tm;vk;H uk*d P
k jf yKxku
d v
f aS y\/ &rf;NAJuRef;wGiu
f m; avhvmp&m trsm;&Sad y
ao;\/ &rf;NArJ S q&marmify\
Hk ]]tHt
h m;rEkid ?f NyKd iforl rQ? &rmomxl;? *kPaf &mif
jrL;onf? csD;usL;rukeMf u&mwnf;}}[laom csD;usL;jcif;uJo
h yYdk if tvm;wl
xyfqifh csD;usL;vkduf&ayownf;/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
194
,Ofaus;rI-9
195
(tO ee'D-pmyef;cs)D
pr0ufac:-yOgNrKd Uawmf
]].p. Vl pjE? om;\aoG;OD;? apma&Tv;l um;? uk,
d x
f ;l a&Smifvpf? ppfwef;
wifxuf? oufESihfbuf ? oufoabmyif? oufrnfwGifom? irifiwkef;?
bkef;vuf kH;um;? pr0ufukd? jzL&GufjzefYrkd;? ESif;vmpkd;u}}
(rif ; orD ; {;csif ; )
]].p. Vl wGif jim;? pE&m;\? oufxm;vkvif om;irifvQif? BuD;tif
BuHpnf xD;eef;wnf ? trnf pr0uf? rif; kd;quf }}..
(rif ; orD ; {;csif ; )
]]..irif;? iwk;H ? vlxyd zf ;Hk um;? a&S;xk;H rysuf? pr0ufu?dk oMuZfocsFm?
ok;H &mhig;q,f? ajcmufc0k ,f? aeEG,b
f ek ;f pGi?hf xD;eef;zGio
hf nf?}}
(ompGavvuFm)
]].p. Vl pjEm;? &ifonf;Mum;rS? rif;om;a&Tv?l wxl;a&Smifvpf? ppfwef;
wifxuf? oufEiS zfh uf ? a&S;qufBuD;pif? irif;iwk;H ? vuf ;Hk xGe;f y? pr0ufr?S
NrdKU&mcs ? wnfvSmt kd;? odrf;jref;pkd;cg?}}..
(a&S;xkH;)
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
196
,Ofaus;rI-9
197
yxr avmif;MuufNrKd U
]].. vusfmrif;eef? &mZrmefrl? yO t|? pwku[k? ou w&uf?
NrdKUavmif; Muufukd? xD;&GufjzefYrkd;? okH;ESpfpkd;aomf. }}
(ausmfrnf)
]].p. r 0ufrnf? yO gjynfonf? wnf&if;tcg? Zmwmude;f cef;? NrKd Uouf
uRr;f Ny;D ? wGu&f n
DG rD Q? tO ee'D? oDwmwzuf? avmif;Muufuu
dk ;l ? &Tijf rL;aysmyf g;?
pHpm;rMum? okH;ESpfomvQif. }}
(OD ; pH w if )
]]..wifonf xD;eef;? vlx
Y yd pf eG ;f [k? ewfeef;bko
H m? rif;vufsmvQif?
pGecYf gG a&Smifxu
G ?f NrKd Uavmif;Muuf0,f? jzL&Gujf zefrY ;dk ? ok;H ESppf ;dk vnf;? aumif;usK;d
r[d ? jzpf v wf b d u . } }
(ompGavvuFm)
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
198
,Ofaus;rI-9
199
&Tu
D eufrmS ? rif;qufw;Hk [k}}
(bk&m;zl;omjcif;)
]]. . ' o&mZm? rif ; o' g um;? &wemok H ; yg;? jrwf b k & m;uk d ?
GwfwGm; kdao? ylaZmfayrS? a&TjynfomNidrf? NrdKUyk&defokdY? arGUodrfMunfjzL?
jref ; awmf r l v Qif . . } }
(OD ; pH w if )
,Ofaus;rI-9
200
'kw,
d yOmNrKd U
]].". e al yg? rif;&Siaf pmrSm? eef;vsmpHjzpf? ok;H ESppf aH ysmf? NrdKUawmfued ;f cef;?
raumif;vGef; ? xD;eef;ueuf? topfquf ? pr0ufrSm? wnfwkHvSmaomf?
jrihMf umrajrmuf? ajcmufEpS af &muf[}k }
(ausmfrnf)
]]xkNd rdKUwGi0f ,f? ok;H rif;wGio
f m? Murmukev
f wf? rwfpvuFAv
dk ?f
NidKokd&efcif;? ykefuefvQif; ? wifcJhwpfcsuf? pr 0uf? toufokH;ESpf?
cE m ypf r S . } }
(rif ; orD ; {;csif ; )
'kw,
d yOmac:- 'kw,
d yk&ed af c: ae&O&mNrKd Uawmifil
]]..wkdif;cspfwGifrnf? pkd;rif;onfukd? jynfAkdvfvl? BudKufrloem;? &Sif kd;
om;[k? ajr mufpm;pD&if? bd dufwifrS? xkdwGifraxmif? awmif\wl l?
NrdKUawmifil ? wnfrpl OfvQuf? q,fah jcmufqufwiG ?f NrdKUoufuek Nf yD;}}
(rif ; orD ; {;csif ; )
]].. awZmxGef;0if;? rOLoif;um;? aumif;jcif;ompG? NrdKUyO gukd?
ig;&mausmfvpf? av;q,fESpf[k? ou &mZfrSm? wnfwkHyg .}}
(OD;ausmfrnf)
]]..wufonf xD;eef;? trwforG ;f pm;? bke;f yef;yGiv
hf if;? rOLoif;vQif?
twif;owfjzwf? okwo
f ifvwfr?S wifjh rwfom,m? NrKd UyO muk?d ig;&mausmv
f pf?
av;q,fEpS [
f ?k wGupf pfued ;f wGi;f ? wnfzefqif;\/ xkd rif;NyD;aemuf? qJih g;
a,mufvQif? razmufrjyef? &efrsKd;vSef ? bkef;oefausmf[kd;? pHMupkd;onf}}
(ompGavvuFm)
]]..NcdyfNrdKU0,fwGif? xD;pnfysufau? rif;wufwkH;vkdY? NydKifEIef;rjrif?
rif;&TDoifrSm? bkef;a&mifyau? tppHvkdY? wzefaemufrS? iESvkH;au?
tqk;H usatmif? &mZmq,fquf? pHjref;vIaH u? *kPrf csKdUbJ? NrdKUtoufu?dk
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
201
&Gw
D u
G w
f aHk y? cgtnDav? Mumonfjzpfau? ESpaf jcmufq,fav? *kP&f nf
awmufxeG ;f ? atmifcsufNrDav? yk&ed ef ef;rSm? qk;H cef;wkid af xG? rif;&mZmESi?hf
uif;uGmNyD;au? ysufp;D a&av}}
(bk&m;zl;omjcif;)
]]ude;f cef;topf? &SmazGvpS f ? rif;ppfreS pf mG ? tavmrmjzL? rif;rl&mZm?
jrwfr[monf? yO mwGix
f ? NrKd Uyl&uk?d awZwufNzKd ;? ESpEf pS pf ;dk rS? &efrsK;d rxGu}f }
(OD;ausmfrnf)
]]iESv;Hk rif;? oufEiS ;f onf;csm? tavmrmvQi?f NrKd U&Gmeef;quf? pr0uf
onf? jzpfysufumv? a'o,Gif;uGuf? ta[mxGuf ? tkwfusufoif;yif;?
rsm;vkH;&if;ESihf? trif;avmrm? ajymif;cJhcGg }}
(OD ; pH w if )
'kw,
d avmif;MuufNrKd U
]]. . j rpf B uD ; ul ; vQuf ? jrpf a emuf b uf 0 ,f ? avmif ; Muuf r nf a c:?
NrdKUomausmfu?dk tavmrmjzL? wnfawmfro
l nf}}
]]tavmrmjzL? NrdKUawmifilu? BuH,lpl;pl;? avmif;Muuful; ?
txl;NrdKUrGe?f wnfvwfweG o
f nf? &mefrmefNidr;f a&;}}
(rif ; orD ; {;csif ; )
]]tavmrmjzL? rif;rlwv
Hk Quf? NrdKUavmif;MuufwiG ?f eef;qufaemufp?H
apmrGeo
f aYdk &muf? pOfavQmufumjzpf? qJch Ek pS w
f nf;? &efppfaxmifvm? jrefrmrGe?f
jynfwidk ;f ukv
d ?k ppfrufxv
k Qu?f rif;jyKcgjzpf? ESpq
f ,fw
h pfEiS ?fh wGupf pftwfAsn;f ?
a'G;wnf;od?Yk ESpaf ygif;wkw
Yd iG }f }
(0g;ausmif;y@dwf)
]]avmif;MuufNrdKUrGe?f wzefrif;vS? eef;us BuD;i,f? ESpq
f EhJ pS q
f uf?
avmif; MuufNrdKUBuD;? rif;xD;tEG,?f wq,fah v;quf? axmif;axmif;
ysufaomf}}
(ausmuf k d ; vuF m )
]]ude;f cef;topf? &SmazGvpS f ? rif;ppfreS pf mG ? tavmrmjzL? rif;rl&mZm?
jrwfr[monf? yO gwGix
f ? NrKd Uyl&uk?d awZwufNzKd ;? ESpEf pS pf ;dk rS? &efrsK;d rxGu?f
NrdKUavmif;Muufukd? a&wGufoMuZf? ESpfrSmaumZm? ajcmuf&mav;q,f?
ok;H ck0,fwiG ?f yE ufcif; ? zefqif;jyKx? xD;eef;csvQuf? aexajcmufEpS ?f
pHNyD;&pfrS}}
(OD;ausmfrnf)
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
202
,Ofaus;rI-9
203
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
204
,Ofaus;rI-9
205
&ckid o
f nf yGiv
hf ef;cJph Ofu yef&myef;rsm;vnf;a0qmcJo
h nf/ tvSyef;jzihf
&ckid o
f rl sm;wkv
Yd nf; Muufoa& wufxeG ;f cJo
h nf/ yef&myef;wkw
Yd iG f tvSyef;um;
tpOfwif&h eT ;f &efvo
dk nf/ wBudKifBudKifoif; wvIid v
f idI jf zef;ae&rnfjzpfonf/
oHwo
JG al pm&ifro
d nf o&PmyGifh yef;ok;H qifjh zih?f rif;c&DtvDcifudk arESifh
"dXmefyef&apaMumif; qufo,
G u
f rf;cJo
h nfwum;/
yef;wumwGif o&PmyGifh o&Pmyef;um;twGwfjrwfqkH;wnf;/
MunfjzLESv;Hk toufq;Hk jzpfownf;/ xkyd ef;ukd tcspfq;Hk armifawmfudk yefqif
apvko
d nf/ armifawmfEiS chf spfMunfjzLpGm yeforIjyK&apvko
d nf/
apm&ifr\
d o&PmyGihf yef;ok;H qifu
h dk arESi"fh Xd mefyefcsiv
f o
dk nfwum;/
eef;wGif;rd kdvnf; yef;okH;yGifhukd zl;yGifhapcsifonf/ wpfyGifhyef;um; aeYcif;
yGiv
hf ef;aom aea&mufvQHwum;/ wpfyiG yhf ef;um; nOfch if;a&mif0gvef;aom
aiGvpEmwnf;/ wpfyiG yhf ef;um; aeYa&mnOfyh gwifw
h ,fvaS om oeif;xGwaf cgif
bkef;a&mif&Sifwnf;/
xkaYd Mumihf olronf okYd wrf;wcJo
h nfr[kwaf vm/
(1) yef;ok;H yGihf wpfyiG yhf ef;um;? edcif;a&mif0g eduo
kd mvsif? yGiyfh gay\
tkdcspfrd/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
206
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
207
arkUd yef&mMumy'krm
twGi;f uefrmS MumeDaxmifaomif;
Mumaygif;axmif&m? yGiahf omcgvnf;
ar kdUyef&m y'krmum; rygod/
tjyifuefrmS MumeDaxmifaomif;
Mumaygif;axmif&myGihfaomcgvnf;
ar kdUyef&m y'krmum; rygod/
,if;MumyGiu
hf m; omawmif;om,m
&ckdifrSmom yGifhpygvd?
yGifhygvdar? yGifhvdar/
(toQifpu dE\ &ckdifobm0aw;uAsmrsm;rS)
yifv,fig;obif
&efiNHk rKd U&Gm? xGuo
f mG ;ygonf? ,if;cgwGif urf;rjrif vwmrSm vdyaf usmuf
iref;? >yef;>yef;ay:vSmjyefu? ig;qifoma&mufvwfr?S ig;awmifov
l nf;?
&DwiG Nf zKd xk;d Mu\/ vif;oQLuay:vSmum? &Drad usmif;vnf; wku
d rf nfcsnf;om
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
208
yifv,fiu
S o
f bif
(ig;obifrS tquf)
(ig;obifukd ,if;wGifjrif&yg\/) a0blrSmpOfumarsm? wif;usdyf
i,fvnf;? &DwGifikwfumpm;vsuf? BudK;MumrSm wXme? tNcDpif;pif;
vkid Mf uif;Muif; (usi;f usi;f qif\)ESi?fh ckeq
f if;ckeq
f if;Mu\/ &D&u
S yf [oFmrSm?
armifESHESpfyg;? wlpkHoGm; ? awmifzsm;,SufcsHKumESihf? tpmvmcGHMuvsuf?
vkid cf sif;,Suw
f if? jrL;aysmf&iT o
f nf?
&DwiG o
f bifiu
S w
f ?Ydk arcspfoufjyifaomcg? om;OD;rdcif? i,fuRrf;
0ifonf? ,if;wGijf rifvmS \wnf;/
(jref r mcsD & wk )
vifAed w
f ;Hk
y'k;H ya,mifa,mif? &armifav?
Ade;f orwk?Yd r,m;rppf? om;rppf
Ade;f ,pfvyYdk if? rD;jyifjyif? vufwiG q
f ;D vdyf
b,fu SyfvkdY? rtdyfa,mifa,mif? tdyfa,mifa,mif
oaygufq;dk rSm um;&Dum;&m;? vlwumykid f
tm;cGefxkwf? vkyfrpm;av? r,m; kdUrSm
cg;rSmzGo
D m? wtmem cg;rSmr[d? tdraf &mufcg
&Gmjywfr?d eif Udk ajE&wwfau?
rsuf&nfukdokwf? w Iyf IyfESihf?
vlvydk w
d m? arw mESv;Hk ? pdwyf yl if
vifAdef;wkH;av/
(eef ; wG i f ; rd k d q k d - taxmuf )
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
209
ay;ygaq;vdyf
(Zrf ; vuF m )
cukdoa0? 0ukdwG,f
0pfuv
dk nf;pD;? vrSm0wif
*ukd yufveS ?f wefceG v
f nf;vTm;
ykpm rsm;uk?d ajymvku
d yf gav?
ay;vkdufav?
(&ck d i f o l p mqk d e ef ; wG i f ; rd k d z G J Y )
0pf= (0p )0p ayguf/
arkv
Yd DS
(v&J;jy? wuf&;J jy)
TDeef;awmfu vSDNydKifcs?
opfcufopfyif OD;rSmS wif-OD;rSmwif/
yJph ifuavSmf OD;uavSmf
vSDavQmfaumif;\? ar kdUvSDa[h/
vSaD umif;a&eef?Y vm;a&eefaY [h/
wqJih g;vH? oabFmysH?
vku
d rf nfq?dk vku
d rf nfqadk u?
avmif;tkMd uHqpf? aemufuvku
d /f
BuHqpfavmif;rSm xD;rygau/
ar kdUxydef? wif;xdef;cg;BudK;
xD;vkyv
f rYdk ;dk /
(&rm0wDukefAGD ausmif;q&mawmfrS)
tdyyf gykv
J mS
(ykcGuf&GJom;acsmh)
tdyfygftdyfyg? ykvJ Smau? onf;csmwOD;
jrat;,OfrmS ? wifumusL;au?
om;OD;armifvS
ru vmvnf;wxnf? avQmv
f nf;wxk;H ?
aemufuzk;H au? NyHK;odyo
Hk iG f
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
210
uRJausmif;0ifav? rjrifvu
dk &f ?
cspfawolav? toHy;D au
t0D;uav? t0D;u/
&ufuef;wwfapmif
wGi;f yl; wGi;f ckid ?f tNydKifvuf,u
S f
av;wkid pf ifau? ,OfpifxufrmS
wef;jyufp?D BudK;NcD? rygpDbJ
tem;nDa,mif? EIw&f o
DT jH r?
orD;ysKdudk ajymqkjd ya&/
(wef;ckd;q&mxGef;)
oZifyef&m
oZifpay: vewfawmfrmS
Akid ;f ykid Ef iS ;f jzef;? oZifyef;rSm
qufqufvef;a&
yGaJ &mif,if;yef;? qGwcf ;l NyD;au
eef;A&a0? aqmifv,
Ydk al u?
OD;pjrwfpmG ? ylaZmfNyD;rS
xd y f a cgif v sif y ef NyD ; aurd H
uRefrukr? aemufrSyef&/
ay:OD;oZif
ay:OD;oZif? txGww
f if
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
211
wwef& om;tzkYd
wwef& c,frzkd
ajymhxufO;D tdrOf ;D bk&m;pif?
anmif&t
D ;dk ? rdc,mvm;-tkrd wfaoQ/
aZmifyifru
dk v
f m; tkrd wfaoQ/
xk;H wrf;pOfvm? bk;d pOfabmifquf
rd kd;zvm? [da&pGmukd
jrifc,mvm;-tkdrwfaoQ/
aZmifyifru
dk v
f m; tkrd wfaoQ
aumufO;D oZif? bk&m;wif
tdrOf ;D t& wwefyef?
tdyo
f Qif&moQif? ylaZmfyo?
tv,fqw
d x
f &H ewf>yeft;dk /
xk;d NyD;aurS? yef&pGmukd
rdc,mvm; tkrd wfaoQ
aZmifyifru
dk v
f m;? tkrd wfaoQ/
(okawoD armifomatmif(uG,fvGef)xHrS
,Ofaus;rI-9
212
r0gpDcsif
cNyHK;vnf;&,f? unmysKdav? qkjd ymacsmrSm? ajymvwfawav 0gjcnf
&ufuef;? aq;xef;a&T0g? eEGi;f 0gok?Yd c0gwef;u? 0g*Gr;f vkv
d ?dk 0gjcnfvadk u?
0gqkdukefx? 0gacgifvrSm? 0gr&SDwGif? rGD;rdcifvQif? zGm;jrif ay? ouFef;0gukd?
c0gzGwo
f ?Ydk 0gvwfawvm;? 0Suu
f ,
G rf xm;? ar\xHrmS ? rSe&f majymau?
rsm;jym;&wem? aiGojymav? qkawmfcsrnf/
(wefckd;q&mxGef;)
armifuw
dk rf;
(vuf GD;vSvuFm)
awmausmif;0d[m? wku
d af wmfomu?
rvmarmifaMumih?f pk;d aESmifAh smyg
ovGeo
f m0,f? aromac:xl;?
rMum;bl; ? nOfhOD;oef;acgif
va&mifay:xGe;f ? armifuv
dk rG ;f onf
Tef; Tef;rsuf&nf ,kd\wnf;/
(rluGJ-rMum;bl;onf)
,Ofaus;rI-9
213
tjzmjzmuk?d 0rf;rSmwGuv
f ?Ydk
woufruefY Ekid w
f um;av/
(&ckdifolpmqkdapmvkHrzGJY)
TyD ef;wlpum;pOfqo
dk H
usm; (twif) -
r (tajz)
usm; (twif)
r (tajz)
usm; (twif)
r (tajz)
,Ofaus;rI-9
yef;ok;H yifyiG ihf q
Hk if
(tJ;jcif;)
wDwv
D aD &? wDwvD0ef;usif
opfom;ok;H yif? artdr&f rdS mS ? yGirhf q
Hk ifav/
wyifxufvsif wyifrjrifh?
yef;opfom;rSm tqifq
h ihaf v/
wyifESihfvsif? wyifwdwd?
wwefrkH[ef? ESpfwefBudKiftD;?
yef;opfom;rSm? &Gmvk;H rT;D av/
ok;H wefy[
Hk ef? av;wefBudKift;D ?
yef;opfom;rSm jynfv;Hk rT;D av/
&cdkifom;BuD;pmay
214
,Ofaus;rI-9
215
,Ofaus;rI-9
216
xdo
k Ykd tcsif;csif; mPfupm;jcif; jzifh mPfprf;owfjcif;jzifh mPf&nfzef&nf
BuH&nfrsm;rSm wppyGiv
hf if;vm Edik af vonf/
&cdik yf ef;pum;rsm;
1/ tvif;(10)vif;? ighyef;yD;/ (ykvif;? wvif;? vif;csL? vif;w?
vif;NrD? vif;uGuif u
S ?f vif;n ?D rd;k vif;?vif;jym;? vif;,ke)f /
2/ toD;xufu tyif? tyifxufu toD;/ (eE&moD;? emewfo;D )/
3/ awmif B ud K awmif M um;? vS D a ,S w pif ; vm;? (&G e f ; ? vG e f ; ?
&ufuef;vGef;)/
4/ awmifo;kH vH;k ausmf? atmfyiG ahf wyef;? (awmifo;kH vH;k cHak vmuf
oH;k vH;k / yef;aygufaygufyef;)/
5/ ewforD;&D;wGi;f ? rjznfb
h EJ iS jhf ynf?h (tke;f oD;? ukvm;tke;f oD;)/
6/ ewf o rD ; td r f w d k i f ? yd k ; razmuf E d k i f ? azmuf j yef a omf v nf ;
wpfaygufwnf;/ (jcKyftyfezm;? csKyftyfezm;)/
7/ vm;au >cD>cD? eDau prfph rf?h (acgif;ck)/
8/ vm;au prfph rf?h eDau >cD>cD? (NrD? a>r)/
9/ ckvcD v
k yf? cGuif g;csyf? ('jyKwfo;D ? ojyKoD;)/
10/ j*ifch g;oD;-xufjcrf;cG?J wdik rf mS uyfZmvJ/ (yufusdw?f yufusd)/
11/ xd&k u
dS eD-eDwm&J? wGv
J BJG uD;? (ESysdKzl;? iSuaf ysmzl;)/
12/ NcD,pS af csmif;-acgif;ryg? &,ifazmfvD b&PD? NcD,pS f acsmif;A&aemif? ta*gif;ryg-b&csm? az:ygvDz-d A&csd/
(ueef?Y *Pef;aumif)
13/ ausmufzsm;ay:? rIw
d pfyiG /hf (zd;k a&Tv)/
14/ xd&k u
dS eD-eDwm&J;? oG;D zsifzsifEiS ?hf (eDrif? aerif;)/
15/ xd&k u
dS vm? &wemiSuBf uD;? oG;D csif;csif;ESi/hf
(qGr;f ydt
Yk yk ?f qGr;f tkyef )D /
16/ qifrig;&m? &Daomufvm? NcD&mvnf;aysmuf? &Dvnf;aemuf/
(qefq?D &D? qefaq;a&)/
17/ ighEmG ;waumif? bdw
Yk pfaxmif? (j*ifch g;oD;? Muuf[if;cg;oD;)/
18/ t0Duvm rJr?J tdrrf mS a&muf &J&?J (ueef?Y *Pef;aumif)/
19/ t0D;uvm &J;&J;? tdrrf mS a&muf rJ;rJ;/ (td;k )/
20/ EdcYk sOfwtd;k ? vufrxd;k / (csD;td;k ? acs;td;k )/
21/ awmifxufu rIid ;f p&D? vDxvdYk r<uD? (qHyif)/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
217
22/ tdrw
f ikd ;f tdrd w
f ikd ;f ? 'dik w
f csyf/ (pHu;kd ? paum)/
23/ tzd;k csDw;kH vm;rqH;k / (um&D? v,fuefoif;)/
24/ ppfom;ig;&m? qif;vdv
Yk m? awmifyw
k rf mS a&muf? ikwf wkww
f w
k /f
(awmifyw
k rf ?dI awmifyrYkd )dI /
25/ qifr0rf;acgif;? avmufwaomif; (xrif;td;k )/
26/ eifrh mS vnf; tvH;k ESihf tacgif;ESi?hf ighrmS vnf;tvH;k ESihf tacgif;ESi?hf
ighpmG xd;k ? eifph mG NyJus/ (aomhcavmufEiS hf aomh)/
27/ t dk; r[d? t&Dyifv,ful; ca&/ (rIdU? arQmh)/
28/ <uufuv
kd ckd si?f uRNJ *Kd vufpyG ?f n yfr;D vwf/ (<uwf? uRwaf umif)/
29/ iawmifolwaumif? rQdK;eDa&/ (jzm;&D? 'Da&)/
30/ armif dkUwu,f? vm;uwfaw? vm;vdkYrqHk? ikwfwHk;wHk;/
(yifv,f)/
31/ rpdr;f uyufvuf? ijzLuGu?f ieufu 0ifvEYkd u
S ?f irm ujyifu
apmif/h (rpdr;f -uGr;f ? ijzL-xH;k ?ieufau-&Sm;ap;? irm-uGr;f oD;)/
32/ awmifusdKifMum;u [kev
f v
Ykd m;? vlvnf;rjrif? ewfvnf;rjrif/
(vD?av)/
33/ tykwt
f ykw-f oH;k ykw/f (0ufyw
k ?f O,smOfyw
k ?f 0g;ykwf acsmif;)/
34/ csif;r ig;axmif? yavmifr ig;odr;f ? uGr;f ESp,
f mudk 0DvpYkd m;/
(csif;rig;axmif aeap? yavmifru&aom ig;udk odrf;qnf;
aeap? if;wdEYk pS af ,muf uGr;f ESp&f mudk wpfa,mufwpf,mpD
cGJa0 pm;ap)/
35/ bkef;BuD;armifESr? vlvifr,m;? rkefYoHk;,Sufudk? 0DvdkYpm;?
(vlvifr,m;wGif r,m;u bkef;BuD;ESrjzpf ? bkef;BuD;wpfyg;?
vlwpfa,muf? rde;f rwpfa,muf? aygif;oH;k OD;jzpfonf/ bke;f Bu;D u
rkew
Yf ,Su?f bke;f BuD;\ESrvnf;jzpf vl\r,m;vnf;jzpfou
l
rkew
Yf pf,u
S ?f vlu rkew
Yf pf,u
S t
f m;jzifh oH;k OD;u rkeo
Yf ;kH ,Suu
f kd
a0pm;Muonf)/
36/ trdu NrDxv
J ?l tzu awmif&if;om;? om;upsmefEiS v
hf m;/
(NrD;yef;wl? yef;wlwH? rD;cdk;/ ajraq;wH? aq;wH dk;? rD;cdk;)/
37/ tNcDav;acsmif;? A&aemif;? tacgif;ryg/
A&csm? az:ygvDzd-A&csd? (pm;yGJcHk)/
38/ uRJNcD&mwcGurf mS ? csD;wH;k wpfw;kH yg? (ig;pvH;k )/
39/ tzd;k ikwpf w
k ?f xrdejf cKyf? (zm;jyKwf)/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
40/
41/
42/
43/
44/
45/
46/
47/
48/
49/
50/
51/
52/
53/
54/
55/
56/
57/
58/
59/
60/
61/
62/
63/
64/
218
,Ofaus;rI-9
219
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
220
,Ofaus;rI-9
221
,Ofaus;rI-9
222
,Ofaus;rI-9
223
emrnfay;&m OD;wyf&w
DS yfjcif;"avh
&cdkifwdkY yXrOD;qHk; om;orD;arG;zGm;vmvQif tOD;tvQifjzpfonfqdk
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
224
xdo
k m;OD; orD;OD;udk trnfrn
S &hf mwGif emrnf&if; tpjzpfap? tqH;k jzpfap
]]OD;}}wyf rSnfhac:avh&Sdonf/
Oyrm-om;OD;udk OD;ompde?f ausmv
f OS ;D ? armifO;D ausm/f orD;OD;udk rOD;pde?f
OD;cdik v
f ?S cdik rf OD;? vSjrOD;/
xdkodkY OD;wyf rrSnfhbJ ]]&SD}}wyf vnf; rSnfhac:xHk; &Sdao;onf/
f oHxu
G jf zpfap&rnf/
]]&S}D }udk (She) [k toHrxGu&f yg/ (Rhi)[k &cdik t
]]&S}D } rSm ygVdvkd ]]oD&}d } ou # vdk ]]&S&}D }jzpfNyD; usufoa&&So
d nf/ xdo
k Ykd
teuft"dy g,f &Sad vonf/ [dED u ]]oQ&D}}[k oH;k pGNJ yD; em*&Dbmom?
b*FgvDbmomwdw
Yk iG f ]]q&D}}[k rSnahf vh? oH;k avh? a&;avh&adS vonf/
om;jzpfvQif- ausmfZ&H ?DS vSazmf&?DS atmifausmf&?DS atmifxeG ;f &S/D
orD;udk - atmifr&S?D bkr&S?D jzLr&S?D rr&S?D r&SjD zL/
]]&SD}} wyf trnfrSnfhjcif;rSm om;orD; tOD;? r[kwfuvnf;
rSnEhf ikd o
f nf/ [dEL? A*FgvD vlrsdK;wdYk *kP&f o
dS ?l BuD;jrifo
h rl sm;udk xdo
k w
l \
Ykd
emrnft&if;tpwGif oQ&D? q&Dwyf rSnfhac:oHk;pGJjcif;jyKonf/ &cdkifwdkYwGif
um; trnf&if;xuf trnfzsm;u tv,fuwyfjcif;jzifh toH;k rsm;aMumif;
awGU&onf/
wl0&D;a&SmifMuOfykH
wl0&D;qdv
k Qif wd&pmefjzpfaom uR?J EGm;rQuykd if twlxrf;zd;k wpfcw
k nf;
wyf xGef;a&iifqGJavh rjyKMuacs/ vludkum; ydk yif a&SmifMuOfavh&Sdonf/
wl0&D;rSm orD;a,mur vnf; awmfpyfojzifh &cdik w
f w
Ykd iG f av;pm;jcif;
;kd om;jcif; ESrd chf sjcif;? ta&mw0if tuRr;f w0ifrjyKjcif;jzifh a&Smifa&SmifMuOfMuOf
av;av;pm;pm; tm;emaMumufvefrY rI sm; &Sad vonf/
aMumifarG;pm;&m
&cdik w
f w
Ykd iG f aMumifarG;pm;u ]]eifu
h u
kd m; vufc\
H ? acs;udv
k ufrf cH}}
[kqkd arG;pm;&onf/ xdrk S xdak Mumifonf acs;ao;r,dpk eG b
Yf J oefo
Y ef&Y iS ;f &Si;f
&So
d nf[k t,l&o
dS nf/
toD;tESu
H kd vufnKd ;rxd;k rTe&f
rnfonfhtoD;tESHudkrqdk vufn dK;xdk; Tef rjy&? xdk; Tef jyvQif
toD;tESo
H nf tHu
h swwfonf (0g) tHMh oavmuf&m a&mufonft
h wGuf
ysupf ;D jcif; yky?f aysmt
f emusjcif; jzpfomG ;wwf&onfq\
kd / jyvdu
k vufn Kd ;udk
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
225
pyg;ykwf qefyw
k o
f ;kH &ef&uf
pyg;ykw?f qefyw
k u
f kd tOD;tp pyg;qefxnfo
h ;kH &ef &ufaeYukd a&G;cs,af vh
&So
d nf/ aomMumaeYonf tptOD; toH;k jyK&rnfah eY&uf[\
l /
,Ofaus;rI-9
226
acsmif;ajrmif;ul;jzwf&mwGif
acsmif;ajrmif;ul;vQif qEGif;wufudkudkuf if;? qEGif;r&u opfydkif;
wpfckckudkudkuf vnf;aumif; ul;jzwf&onf[l\/ tb,faMumifhqdkaomf
qEGi;f udk rdausmif;aMumufavonf/ qEGi;f ESirhf ad usmif;rSmrwnfh &efol
jzpfonf/ rdausmif;tE&m,f tumtuG,t
f wGuf xdo
k t
Ykd ,l"avhwpfcu
k kd
toH;k jyKavh &Sv
d m&onf[\
l /
aea&mifumudik o
f jzifh jyK&aom"avh
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
227
aea&mifumudik o
f nfrmS aeewfzrf;qD;onf[q
k v
kd o
kd nf/ aea&mifum
udkifvQif acgif;udkuf? ESm dk;emusif? rl;ar;jcif;jzpfavh&Sdonf[l\/ xdktcg
0g;ES;D acsmif;rsm;jzifh yspn
f yfuav;o@mef &ufvyk af vonf/ xdw
k iG f axmifh
4-buf? tcsdKU 8-buf ygonf/ if;axmifh 4-buf? 8-bufpv
kH ;kH wGif
0g*Gr;f udk csdyq
f cJG snfxm;&onf/ ,if;odYk jyKvkyNf yD;aemuf tdr0f if;NcHwyfwm
t&HwYkd aea&mifum udik cf sed u
f v
kd u
kd f (naeudik v
f Qif naecsed w
f iG f xdak 0'em
jzpfay:vmonf/ eHeufuikd v
f Qif eHeufcsdejf zpfay:vmonf[\
l ) naeqdv
k Qif
taemufbuf? eHeufqdkvQif aexGuf&mta&SUbufodkY a&SU IjyK csdefqGJxm;&
onf/ odYk jyK&jcif;rSm aeewfuikd o
f nf[t
k ,l&dS if;udk yoylaZmfjcif;jzifh
aysmufNidr;f onf[k ,lqavh&o
dS nf/ ]]aea&mifumudik o
f nf/ aea&mifumudk
yoylaZmf&onf[k t,l"avh&jdS cif;jzpfonf/}}
Al;yifpu
kd &f m a&SmifMuOf&yH"k avh
Al;yifrmS ,kwef rd v
hf aS omtyifjzpfonf[k t,l&MdS uonf/ arSmq
f &mrsm;
u Al;yif? Al;oD;udk vH;k 0rpm;MubJ a&Smif&mS ;wwfMuonf/ Al;yifatmuf?
Al;pifatmufudk r0ifrvQdKUrd&efyif * kwpdkuf apmifha&SmufMuavh&Sdonf/
xdak Mumifh tokbwvm;twGuf toH;k jyK&m Al;pif? uv0gwdik pf aom
toH;k rsm;trnfrsm; rSnahf c:toH;k jyKavh&o
dS nf/ xdaYk Mumifh od,
Yk w
k ef rd o
hf nf[k
t,l&MdS uaom Al;yifukd &cdik w
f u
Ykd tdraf &SU (armif;umOD;)wGif pdu
k yf sdK;jcif;
rjyKwwfMuay/ a&SmifMuOfavh&SdvmcJhMuonf/ pdkufysdK;vQif r*FvmrJh pD;yGm;
vmbfvmb qkw,
f w
k yf sufjyKef;wwfMuonf[k t,l&MdS uonf/
&cdik yf jkH yifwpfck vnf; ocifv,foBl uD;tdraf &SUu Al;yifukd tdraf &SUwGif
pdu
k yf sdK;rdco
hJ jzifh t&Siw
f iG af rG;xm;aom acG;ESiahf Mumifwu
Ykd ao&rnf[k
pd;k &draf MumifMh u oHo,jzpf rpdu
k yf sKd ;&ef wm;Muonf/ odaYk omf wm;r&ojzifh
pdu
k yf sdK;avaomaMumifh tdraf &SUocif emrusef;jzpfonf/ xdaYk Mumifh acG;u
aMumifudkac: xdkAl;yifudk zsufqD;ypfvdkufavonf/ xdktcgrS t&Sifocif
oufomusef;rmvmonf/ usef;rmvmvQif Al;yifrjrif ar;prf;avonf/
acG;ESiahf Mumif zsufq;D aMumif;odojzifh a'goxGuf u
kd Ef u
S af vonf/ xdo
k Ykd
cH&ojzifh acG;ESiahf MumifwYkd xGuaf jy;cJah vonf/ v,foBl uD;onf aumif;pGm
usef;rmvmNyD;aemuf xdkacG;ESifhaMumifwdkYtm; jyef ac:avonf/ xdktcg
aMumifum; jyefvmaomfvnf; acG;url uHw&m;twdkif;aeygap[kqdk
aMumifudk udkufvTwfvdkufavonf/ xdktcgup acG;ESifhaMumifwdkYvnf;
&efbufjzpfcJhMu&avonf[l\/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
228
,Ofaus;rI-9
229
jzpfavovm; u
k p ;kd wGif wefc;kd xifau &Sief wfrsm;udk wdik Mf um;Ny;D rHk z0g;ajcrSm
oJajrrIeu
Yf kd iHYk ,lysm rSeu
f o
l w
k v
f ;l ESz;l rSmwdYk vSrw
k d K&frmS qdEk w
I cf eG ;f ESihf
wefaxG;wdYk EdcYk sdKwdu
k jf yef jynf0h uRefvnf; ylyefaESmif,
h u
S f &Sirf wGuaf Mumifh
roufrom ysmu,mvQif &Smumzufjcif; pm;vdNYk yD;au opfo;D <uif;ESihf
csufcsif;xnfu
h m &Sirf om;udak rSmifph m;ygrl omapaumif; aprMumapESihf
wapriS pf m awm0rSm pm;Muyg[k &Gr;f umrae rde;f r"r w
m rqdik &f mudk
pOfvmvdu
k af u ypfvu
kd af wav}}/
q&mxGe;f onf trSwrf od&aom omcsif;zGUJ wpfck &cdik w
f pYkd Ofvm
ewfyefoqkawmif;yH"k avhukd atmufygtwdik ;f a&;zGUJ cJyh gao;onf/
]]'o'Dom? q,frsufESmudk? yefxGm dkusdK;? vufa&T0gudk? xdyfrSmrdk;vdkY?
wefc;kd awmufy? j'yfa0au? ewfa'0wGi?f u
k b
rk m ? tmumopd;k ? yd Ed;k ESi?hf
wefc;kd BuD;jrwf? pwkr[m? 0w omrS? Emewfu? "w&V? 0d Vl ESi?hf 0dou
k r?
jrifhjrwftoa&? xufewfjynfrSm? uka0&[k? a'0o&xd? rmwvdESifh
rPdarcvm? wda'0gu? pEmpED? AD&eDEiS ?hf a'0D'd,
? j'yf&adS u? ewfred ;f rESi?hf
a'0'dyg'f? wefcdk;ay:xif? rdk;bk&ifau? tdk&SifewfwdkY? dk Gwfc,?
uRefa,armifudk? BuHaqmifcvdkY? apmifrygavm? pdwfBuHaqmifau?
atmifapaom0fav/ (q&mxGe;f omcsif;xHr&S &So
d nf)/
&cdik w
f Ykd ud;k uG,jf yKcJah om yk*Kd vfrsm;udk q&mxGe;f onf O'dE omjcif;wGif
pyfqx
kd m;cJo
h nf/ xdEk iS t
hf vm;wl &cdik af 0vm[u aA'ifusrf;wGiv
f nf;
pyfqx
kd m;onfukd awGU&onf/ odom&efEidI ;f ,SOaf zmfjyygtH/h
]]BwdoaD [m? ema*gow ? y yd Ed;k ? BuD;wef;cd;k ESi?hf av;rsdK; r[m&mZf?
tcsmpdu
k f ? &Sp&f [Em? ,um {au? a'G&mZmESi?hf jA[my ? Euau?
e0a'a0g? q0a mu? av;yg;op m? &Spf0dZmESifh? r[m"dywd? t&[Hav?
orKa'gau? ig;rke\
d ? BuD;bdawaZmf}} (O'dE omjcif;rS)
]]zD;rwGad tmif? jcaoFo
h ;kH xm;? e*g;ow ? y Ad Ed;k ? av;rsdK; r[m&mZf?
&ef p pf a yguf c s? q0 0a&m? aEgig;a,muf ? apmif h a &S m uf w pf O D ; ?
bDv;l tVm0u? a'0ud;k rnf? wefc;kd pnfom;? xufjynfo'k g ? jA[mig;a,muf?
uRef;wdik ;f aESmufonf? ESpaf ,mufpu 0wf? jrwfx#G x
f if&mS ;? &Spyf g; &[Em?
urm? e0gawmfrSL;? aygif;ig;OD;udk? MunfEl;tifjznfh? udk;uG,f\/}}
(&cdkifa0vm[u aA'ifusrf;rS)
q&mxGe;f um; xdo
k u
Ykd ;kd uG,rf q
I ikd &f m xH;k "avhrQom a&;zGUJ cJo
h nfr[kw/f
vlU,Ofaus;rIqikd &f m"avhwu
Ykd v
kd nf; a&;pyfcahJ o;onfom/ ,ck {nf0h wfrI
"avhwpfckudkwifjyygrnf/ &cdkif dk;rwGif iSufqifysufusojzifh oHwGJNrdKUodkY
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
230
a&mufvm&aom ol&,
d ukrm rifom;onf &cdik yf ef;onfrtdrw
f iG w
f nf;cdk
&onf/ xdktcg tdrf&Sif yef;onfru{nfhonftm; {nfh0wfjyK xrif;
wnfcif;yHk &cdik "f avhwpfcu
k kd pyfq
f x
kd m;onf/ a&S;u&cdik w
f o
Ykd nf aMu;
vifyef;BuD;jzifh {nfo
h nftm; {nf0h wfauR;arG;avh&o
dS nf/ xdv
k ifyef;udk
]]BuD;[if;&m}}[k ac:ygonf/ ,ckxd ]]BuD;[if;&m? a&T[if;&mrSm? tcsi;f aq;
arG;zGm; vmolwnf;}}[k <um;0gavhyif jyKaeMuao;onf/ xdo
k Ykd {nf0h wf
wnfcif; auR;arG;yHu
k kd atmufygtwdik ;f q&mxGe;f \ ]]ol&,
d ukrm ESihf
u mea'0D iSuq
f ifcsDomjcif;}}rS aumufEw
I af zmfjytyfayonf/
]]xdo
k nftcg? avSucHu
k ? ajcpH&k yfv?Ykd vuf,ufac:au? tdraf y:
twGi;f ? bd;k 'gabmifrmS ? csOfaygif[if;ESi?hf ckcsif;a&mif;&m? abmif;jcifac:au?
iv0g azmif;apmuf? rif;om;armifu?kd zifaxmifajcmufEiS ?hf aomufygpm;yg?
BuD;[if;&mrSm? rkvmvufokwf? wcGufvkyfvdkY? i kyftwef? ay;avjyefau?
bke;f uHBuD;jim;? armifvv
k ifau? &Sirf if;om;vnf;? EGr;f yg;acwfwiG ?f pm;wHk
usifh ? ae0ifNyD;aemuf xdkonftdrfrSm? tdyfcsdefa&mufu? oaygufwxnf?
tv,f xGm;nuf? tem;ysufEiS ?hf ajymhxufrmS ody?f ol&,
d ukrm ? rif;om;
ausmfrmS ? pufaysmftyd af w/}}
,Ofaus;rI-9
231
olukd nOfu
h ;l ? nOfo
h yd ?f nOf&h ufveG af usmf rxm;&acs/ xdak oqH;k aomaeYwiG f
yif aeYvnf? nae? tcsed t
f cgwdYk vnf; oN*K [fjcif;rjyK&acs/ ae0ifNy;D aemuf
Mu,fxu
G v
f Qif oN*K [fjcif;jyKMu& ;kd xH;k pH&adS vonf/ arG;&ufaeY? vuG,af eY?
Ak'[
;l aeY Mu,fxu
G ?f Mu,faygufcsed w
f iG f aovQif xd&k ufveG Nf y;D [k ,lqyH&k
&ufveG x
f m;Edik jf cif;? nOfu
h ek af usmfveG x
f m; Edik jf cif;jyK&onf/ Mu,fayguf?
rayguf? Mu,fxu
G ?f rxGuu
f v
kd u
kd f xdo
k o
Ykd N*K [frq
I ikd &f m "avhjyKxH;k vmonf/
&cdik t
f csdKUa'o vlysdKtysdKaoqH;k vQif romacgif;wGif pu Lruyf&/
if;jyif vifom; r,m;&&Scd b
hJ ;l aMumif;odap&ef rde;f rjzpfou
l iSuaf ysmwH;k
wpfwHkpD a,musfm;jzpfu ,rif; kyf(nD;rif; kyf)wpfckpD acgif;xJwGif
tavmif;aumife;D uyfarQmifvsuf xnfah y;avhjyK&xH;k &So
d nf[\
l /
a&S;u ud,
k 0f eft&ift
h rmjzifah ooltm; jr KyfEcHS geD;wGif 0rf;ydu
k u
f kd
cG&J onf"h avh&cdS b
hJ ;l \/ ,ckum; xdo
k rYkd jyKMuawmhbJ 0rf;ydu
k u
f kd "m;jzifh
cG[
J efjyKNyD; "m;wifjyvsuf oN*K[fvu
kd Mf uawmhonf/ "avhrmS oHupd
omraP rdciftjzpftysuf 0w KrSqif;oufvmonf[,
k q
l Muonf/
toufESpfq,frjynfhbJ romacgif;wGifoGif; (0g) romacgif;jzifh
roN*K[f&/ BuD;&ift
h rkd if;ol r[kwb
f J rD;oN*K[frrI jyK&[l\/
wapo&l pJ aom tpGt
J aESmifh ya,m*wdaYk Mumifh aoqH;k oGm;cJ&h onf[k
xif&aom cav;i,ftavmif;udk roN*K[frw
D iG f qD;oD;aph? pyg;aphwu
Ykd kd
rD;oif;&onf/ xdo
k Ykd rD;oif;xm;aom taphrsm;udjk yKvsuf ]]pyg;? qD;oD;
toD;oD;NyD;rSjyefvmyg}}[kqdkvsuf(zD;vTJonf[l\) ,MwmoabmjyKum
cav;tavmif;wGix
f nfNh yD;rS jr KyfEo
HS N*Kvfavh &SMd uonf[\
l /
&yf&mG wdw
Yk iG f vlot
l aotaysmufrsm;u od,
Yk Mwm acszDvw
JT wf
Muonf/ jyKyHrk mS "m;rBuD;xrf;NyD; vlwpfa,mufu ocsKif;0a&SUrSaevsuf
apmifah e&onf/ vlaoaumifjr KyfE&HS ef vdu
k yf o
Ykd N*K [fow
l aYkd &mufvmMuaom
tcg? ]]oifwkdYcPcP? vmjr KyfESHraeMuESifhoGm;Mu? rvmESifhawmh}}[kqdk
[efUqD;wm; jrpfavhjyK&avonf/ xdt
k cg jr Kyf&efvmMuolrsm;u ]]
wpfacgufomjzpfygonf/ aemufb,fawmhrS rvmawmhyg}}[k awmif;yef
ajymqdk&onf/ xdkaemuf tcGifh&onfoabmjzifh ocsKif;odkY0ifoGif;um
jr KyfEo
HS mG ;Mu&avonf/ "avhrmS ab;&efuv
kd zJT aJ ponfh enf;vrf;jyKjcif;
onf[\
l /
tokbydo
Yk rl sm; romoN*K[fNyD; ocsKif;rS rdrt
d rd o
f jYkd yefvmaomtcg
tdrfwGifusef&pfolrsm;u tdrfodkYjyefvmaMumif;awGUjrifjcif; csufcsif;
pm;zdjk ymwqkyf a&wrIww
f u
Ykd kd vufaESmufjyefypfvu
kd &f onf/ xdo
k yYkd pfvyk Nf y;D rS
yif xdjk yefvmolrmS rdrt
d rd o
f 0Ykd ifEidk af wmhonf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
232
tokbtvSL uefawmhyJG
tokbtwGuf uefawmhyaJG c: w&m;yGu
J kd tkyu
f vyf odrYk [kwf ZvHw
k iG f
jyKjyifu t GefYrxdk;&acs/ xdkYaMumifh iSufaysmoD;? tkef;oD;? Muefwyif?
ydwfzsifjzLxnf wpfudkufudkt GefYxdk; tkyfuvyfwGif rxnfh&acs/ if;wdkY
zmom toD;oD;omvQif xrf;yd;k ,lomG ;&onf/ xdu
k efawmhyJG yp nf;rsm;udk
ocsKif;wGif bke;f awmfBuD;tm;yif vSL'gef;vdu
k &f avonf/ tcsdKUt&yfww
Ykd iG f
tvSLyp nf;rsm;tjyif ya'omyifrsm;oD;vsuf tvSL&H0w Krsm;onf vSL'gef;&ef
xnfhoGif;yg&Sdavh&Sdonf/
aooltwGuf&nfpl; tvSLtwef;tjzpf oydwfoGyfjcif;udk oydwf
jznfo
h nf[ak c:qdak vonf/ xdo
k ydwo
f yG jf cif;onf &ufvnf? ESpv
f nfoyG jf cif;
[k ESprf sKd ;&So
d nf/ tcsKd Uvnf; tavmif;aumif tdraf y:&Spd Ofyif oydwo
f yG af vh
&SMd uonf/ if;oydwo
f yG jf cif;udk taumifxuf oydwjf znf[
h k ac:avonf/
aoqHk; ckepf&ufaphwGif oydwfoGyfvSL'gef;jcif;um; &ufvnf
oydwjf znf[
h ak c:avonf/ oydwo
f yG &f m (3)&uf (5)&uf? (7)&ufwYkd jyKvkyf
avhvnf;&SdMuonf/ xdktcg (3)&ufoydwf? (5)&ufoydwfponfjzifh
ac:avonf/
ESpv
f nfoydwjf znfrh mS ESprf ukev
f eG rf D oBuFet
f us? tMuwfaeYww
Ykd iG f
jyKvky&f onf/ trSerf mS oydwo
f ;kH cgjznfah y;&onf[\
l / rd;k wGi;f aoqH;k ol
twGuq
f u
kd 0guRww
f cgyg jznfah y;&ojzifh oH;k cgaphavonf/ 0guRwo
f w
D if;
uRwfveG Nf yD;aemuf aoqH;k oltwGuu
f m; txufaz:jyyg oydwEf pS cf gom
oGyaf y;jznfah y;&ef tcGiu
hf mv&&Sad wmhonf/
oydwjf znf&h ef oydwu
f kd bke;f BuD;ausmif;rSyif,
h al csNyD; aooGm;ol
OD;acgif;cscJ&h mwGicf s&onf/ xdak emuf oydwt
f wGi;f wGif aumufn if;qGr;f
wpf0uf? odrYk [kwf tenf;i,fcef?Y usefqrG ;f udk pcGe;f ac: qGr;f jzL tjynfh
xnf&h onf/ [if;&HtwGuf EdUk ? oMum;? oumpaom csdKcsOf? ajrmufO?
z HkoD;[if;? ig;[if;wdkYudk qGJcsdKifhjzifhxnfh&onf/ xdkodkYpDpOfNyD; ausmif;odkYydkY
vSL'gef;vsuf a&pufcs trQa0wrf; ay;a0&avonf/
a&S;tcgu oydwo
f yG jf znfrh nfah eYwiG f aooltm; jr KyfEcHS &hJ m ocsK if;odYk
oGm;Ny;D ]],ckoifu
h kd &nfp;l tvSLtwef;jyKvkyf oydwjf znfrh nf/ trQtwrf;
,l om"ktEk arm'emac:Edkif&efvdkufvmcJhyg}}[kqdk ac:&onf/ wpfcsdKU
t&yfwGif Muufvsmwpfckckudk,loGm;NyD; xdkMuufvQmwGif vdkufvmyg&ef
ac:,l a vh & S d o nf / aoqH k ; oG m ;&mae&mrS a e vnf ; ac:avh & S d o nf /
wpfEpS t
f wGi;f aoqH;k Muol rSeo
f rQtwGuf oBuFet
f wGi;f wGif ESpv
f nfaph
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
233
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
234
,Ofaus;rI-9
235
&cdkifdk;&m uxdefyGJtpDtrH
wefaqmifrkef;v c0JyGifh0if;0gvmcsdefumvwGif Ak'bmomp dkuf
uxdefcif;yGJ usif;yavhjyK dk;pOfvm&SdcJhMuonf/ xdkYaMumifh &cdkifaus;vuf
aw;omjcif;wdkYc0Jra,0if;0g? yGifhjyefvmau?
oDumvnf;uH;k ? wef;aqmifrek ;f rSm?
oQifbek ;f oHCm? ausmif;0d[m?
uxdefvnf;uyf? ar dkUrSmav?
aysmfyg;uwfar/
[l zGJUqdkjcif;yif jyKvmcJhMu&onf/
wefaqmifrkef;vwGif uxdefcif;yGJusif;yvm&jcif;rSm &moDyGJtjzpf
Ak'bmom0ifvlrsdK;wdkY\ "avhp dkufozG,f[kqdkEdkifavmufonf/ Ak'
vufxufrSp 0gqdk0guyfaom &[ef;wdkYtm; 0gvuRwfvQif uxdefcif;
cGifhjyKcJh&mutp xdkva&mufvQif &moDyGJwpfckwdk;vm uxdefcif;yGJudk
&cdkifAk'bmomwdkYvnf; ,ckxdusif;yNrJjyKvm&avonf/ uxdefcif;yHk
cif;enf;rSm Ak'u
srf;*eft& trsm;odNyD;yifjzpfonf/
odkYaomf &cdkifvlrsdK;wdkYp dkuft& uxdefyGJaeYwGif tvSLtwef;
uxdeyf &du& mtaxGaxGukd ud,
k pf u
D ,
kd pf u
D ikd cf sD ausmif;awmfoYkd vma&muf
Muonf/ vli,fvl&G,f umvom;rsm;qdkvQif aw;omjcif;rsm;qdk wD;rIwf
um aemufrw
S aysmfwyg; vdu
k yf gvmMuonf/ a&SUqH;k u oufBuD;olrrsm;u
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
236
,Ofaus;rI-9
237
,Ofaus;rI-9
238
,Ofaus;rI-9
239
igwdw
Yk b
l uf? ESpo
f ufarw m? ',mcED ? oH;k vD wefqm? 'Gg'&mqifovsu?f
w&m;awmfou
H ?kd emcHawmfrMl u&rnf/ tdek wfrsm;taygif;wd/Yk /
(zvfa&miftqif;udk 0wf qdk&rnf)/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
240
,Ofaus;rI-9
241
,Ofaus;rI-9
242
,Ofaus;rI-9
243
rif;apmrGeo
f nf ppfruf'PfaMumifh ysufp;D avaomaMumifh rESpNf rdKUbG,&f m
tjcif;t&mjzpfvm&onfhtwGuf NrdKUoufukefNyD[l pGJrSwfcJhonftjyif
[l;&mwyfwu
Ykd vnf; NrdKUopfajymif;oifyh gaMumif; avQmufxm;csufwaYkd Mumifh
vnf; ajrmufO;D NrKd U&mopfu&kd mS ajymif;a&TUum a*gpm (792)ckwiG f wnfaxmif
aecJh&jcif;taMumif;jzpfcJh&avonf/
NrdKUopf&mS pOf ig;oJMh uol orD;a,mif;rESpOf ;D wd\
Yk ajrmufO;D 0oJ[al om
tcsDtcs tac:txl;udkMum;&onfhedrdwfMwif;udk tpGJjyK ajrmufOD;[laom
trnfudk rSnfhac:cJh&aMumif;jzifh &cdkifrif;orD;{;jcif;paom a&S;usonfh
tzGUJ tEGUJ rsm;uvnf;aumif; &cdik &f mZ0ifa[mif;wdu
Yk v
dk nf;aumif;qdo
k nf/
xdkYjyif ajrmufOD; NrdKU&mum;qdkvQif a0omvDausmufavSum;NrdKUwGif
NrdKrif;tjrwlwdkY a*gpm (131-138) (c&pfat'D 769-776)ckESpfwdkif
tkycf sKyfcMhJ upOf om;yJjzLrSm (ivyfysL;vnf;[l)NrKd Upm;tjzpf xdak jrmufO;D NrKd U&m
ajrmufO;D &Gm pm;aus;ay;jcif;cHc&hJ onf/ if;yJjzLyifvQif tjrwlrif;vGev
f Qif
rdrNd rdKUpm;tjzpfaecJ&h &m ajrmufO;D &Gm yxrOD;pGm ajrmufrsm;BuD;yGm;jcif;odYk
a&mufc&hJ onfjzpfojzifh ajrmufO;D NrdKU[l OD;pGma*gpm (138rS 155 xd) (c&pf
at'D 776 rS 792 xd) (17)ESpf NrdKUawmfwnfvsuf xD;eef;pd;k pHczhJ ;l aMumif;
&cdik &f mZ0ifvuFmtcef; xGuq
f ckd suf&adS vonf/ xdo
k Ykd rif;apmrGef rwdik rf D
yJjzLOD;pGm NrKd Upm;tjzpfaecJ&h &m ajrmufO;D &Gm? xdrk S NrKd Ueef;wnfcsp;kd pHc&hJ mjzpfaom
ajrmufO;D NrKd U[lonfh &mZ0ifuvnf;&SNd y;D ojzifh rif;apmrGeo
f nf odYk a&S;trnf
emrudkvdkuf ajrmufOD;NrdKU[l trnfrSnfhac:apcJh&jcif;[kvnf; jzpfEdkifay&m
onf/ tcsdKUajrmufOD;NrdKU[l vnf; trnfwGifjcif;rsm;&Sdonfudk awGU&onf/
wGiyf rkH mS rif;apmrGeNf rdKUudw
k nfaomtcg awmifnKd awmif uku m;awmif
ESpfvHk;udk wl;NzdKn dESdrfhonfhumv a&TOa'gif;Oudk arsmufapmifh aeonfudk
awGU&onf[kqdk NrdKUtrnfudk arsmufONrdKU[l trnfay;cJh&aMumif;[l\/
xdt
k csuf ou &mZf (1139) (c&pf at'D 1777)ckEpS f eef;wufcahJ om?
pE0drv rif;vufxuf? trwfBuD; a&TorJ ,m;? oD&rd vmbGUJ cH rdyef;&H
avQmufx;kH wGiaf wGU&onf/ rdyef&u
H vifjzpfol NrdKUopfpm;trwfBuD; ajymqdk
bl;onfqakd ompum;tvdu
k kd avQmufxm;cJjh cif;[l\/ xdak vQmufx;kH NrKd U&mudk
wl;NzdKonfumv arsmufEiS Ohf a'gif;rwdYk pyf,u
S Mf uvsuf a'gif;rOonfukd
arsmufapmifh aeonf awGUjrif&aomaMumifh NrdKUudk arsmufONrdKUac:aMumif;
pma[mif;t&[l yg&Sdonf/
"mwfawmfordkif;&mZ0ifwGifvnf; ajrmufONrdKUwGifvdrfhrnftaMumif;
Asm'dwrf ed >Yf rufwpfck awGU&ao;onf/ tusOf;azmfjy&aomf- jrwfpmG bk&m;
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
244
,Ofaus;rI-9
245
,Ofaus;rI-9
246
aMomf? ajrmfww
kH &if;? atmifjcif;&efEikd ?f NrdKUcsufwikd [
f ?k &cdik rf eS zf ;l ? ajrmufO;D
rnfom? bkrc smonf? eef;&mwnf&h mS a&G;? cefw
Y u
G af wG;/ / {vnf;,if,if{;/
(yd'k af & 30) {? {vsufrjywf? ab;vwfab;BuD;? zsifn;D vGeaf v?
taxGaxGwd? oajy GefYzl;? ajrmufOD;NrdKUr? tpwnfxGef;? rif;apmrGefum;?
ed'gef;usifhxl;? yGifhzl;EG,fjrpf? udk;ESifhwpfwGif? pifppfrrSm;? ig;yg;vl;BuD;?
pGecYf NhJ y;D cGg? cEmawmfouf? ud,
k x
f ifvsuw
f nf?h csed ;f csuNf yKd ifcikd ;f ? jynfEiS Ehf idI ;f ?
xifwikd ;f emem? aemifvm&Snv
f sm;? rsKd ;av;yg;wd?Yk pD;yGm;rnfom? BudKufaumif;
yg\? igomtao? qH;k yap[k? av;axGav;yg;? ewf[;l &m;wd?Yk NrdKUum;
axmifymG ;? rif;um;oufw?Ykd jrifwikd ;f qdo
k nf? wdu
Yk rkd ESp?f rif;aumif;jzpfjzif?h
topf a &T j ynf ? Nrd K Uaumif ; wnf o nf / / &S p f r nf & ef o l l ; wnf h a v;/
;l wnfah rSmufawmf? [kww
f nfh aMomf/ / avmif;awmfapmjrwf? txGw&f ef
vSp?f "r&mZfum;? MunfcspEf pS v
f ?Ykd axmifused ;f NrKd U[k? olwu
Ykd o
kd m? oufarw m
ud?k &Smonfwnfrh a0;? aemifvma&;/ {;vnf;,if,if{;/
,Ofaus;rI-9
247
,Ofaus;rI-9
248
ukeaf tmifp&D if? xdjk yifewfBuD;? &Sp&f yfq;D vsuf? a&Tx;D vlv?l ig;qlb&k m;?
usm;ukvm;jzif?h csif;ESichf sif;vk? qef;jyK,w &m? rsm;pGmxdx
k ?kd tvkad wmf
avQmuf ? pD & if a jrmuf v Qif ? ausmuf p moG , f j yK? ajrmuf O D ; armf u G e f ; ?
pdu
k w
f nfxeG ;f onf/ / a&Teef;tquf &SnMf umwnf;}} /
wnfaxmifjcif;rsm;
azmfjyyg{;jcif;vuFmwdkYjzifh ajrmufOD;NrdKUeef;wnfyHkum; xif&Sm;NyD
jzpfayonf/ rif;apmrGefonf ajrmufOD;NrdKUudk pwifwnfaqmufcJhpOfu
tkww
f jYkd zifh eef;awmfukd wnfaqmufco
hJ nfq\
kd / xdrk ifum; oH;k ESpcf efo
Y m
NrdKUawmfxD;eef;udk jyKjyifEdkifchJonf/ xdkoHk;ESpftwGif; rif;apmrGef\
ajrmufO;D NrdKUawmf wnfaqmufrv
I yk if ef;rSm rSe;f oavmuf c&D;a&mufcrhJ nf
r[kwaf y/ xdaYk Mumif-h "n0wDta&;awmfyu
kH NrdKUeef;rNyD;rD ,m,Deef;ESihf
aeawmfrpl Ofyif a0'emuyfa&muf rif;apmrGev
f eG af wmfro
l nf[k qdak vonf/
xdrk if;vGev
f Qif nDawmf e&EltvDcifrif; c&D;qufccH &hJ ojzifh if;vufxufwiG f
ydk jyKjyifcjhJ cif; jyKcJ&h avonf/ NrKd Uawmfawmifbuf od*eF 'Dacsmif; wbufjcm;&Sd
0oJbuf&yfxd NrdKUawmfudk csJUxGifjcif;jyKcJhavonf/ &cdkif&mZ0ifuNrdKUudk
axmifused ;f jynfah tmif 0oJEiS hf NrKd Uopfuw
kd nf "mwferEmESin
hf aD tmif a*gpm
(812)wGif NrdKUoufquf wnfawmfrlonf[l\/ (820)ckESpfwGif 'dkif;usDxd
wdk;csJUae&mwGif ysOfpDysOfaxmif NrdKUopfwnf ysOfaxmifNrdKUopf[l jyKvkyf
avonf/
NrdKUawmfEiS ehf ef;awmfukd ydrk ckd ikd cf u
hH s,fjyefpY mG aqmif&u
G cf aJh om rif;wdrYk mS
qdkvQif (893)ckESpf eef;wufaom rif;Am;BuD; vufxufyifjzpfonf/
xdrk if;vufxuf (894)ckwiG f ajrwGi;f eef;aqmifawmfrsm;ESihf tjyifeef;aqmif
awmfrsm;wdu
Yk kd twGi;f bufrS tkw?f tjyifbufrS ausmufrsm;jzifh xyfrH
wnfaqmufcjhJ cif;jyKavonf/ t&HNrKd Ursm;udv
k nf; wd;k csUJ um wnfcsay;cJah v
onf/ NrKd UwHwikd ;f rsm;udk wd;k cJsU tcdik t
f rmjyKvkycf ahJ vonf/ xdrk if; vufxuf
NrdKUawmfwnfaxmifjyKpkjcif;ESifh wdkif;jynfa&;&m pDrHudef;csvsuf pDrH
vkyaf qmifcsufrsm;udu
k m; tvGex
f if&mS ;NyD;jzpfonf/ xdrk if;vufxufwiG f
NrdKU\t*FgjynfhpHkpGm wHcg;auGU? wHcg;aumufponfjzifh a&avSmifajrmif;?
wefaqmif;? jytd;k ? yp if? &ifwm;wdu
Yk kd aumif;pGmpDpOfonf/ a&usKH ;? eT u
f sKH ;?
usHK;ajcmuf? usHK;yifv,f ponfwdkYjzifh txm;taeoifhpGm tumt&H
tqD;twm;jyKavonf/ NrdKUopfESifh0oJudkzuf odkuf"mwferEmudef;tvdk
toufquf wGzJ ufjyefavonf/ ,if;odYk aqmif&u
G jf cif;ESiphf yf &cdik Nf rKd Uwnf
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
249
,Ofaus;rI-9
250
,Ofaus;rI-9
251
,Ofaus;rI-9
252
,Ofaus;rI-9
253
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
254
,Ofaus;rI-9
255
&cdkifaq;0g;rsm;
uREkyf w
f iYkd ,fpOfu jrifawGUvdu
k &f ao;onf/ ,ckxv
d nf; rSwrf ad eyg
ao;onf/ uREkyf w
f \
Ykd rdbaqGrsdK;rsm;tdrw
f iG f tdrw
f iG ;f vufo;kH aq;rsm;
xm;&SdMuonf/ xdkaq;rsm;rSm dk;&mtpOftquf toHk;jyKvmMuaom
aq;yifrsm;jzpfonf/ tjrpf? tO? toD;? t&Gurf sm;udk axmif;xk trHUI jyKvsuf
a&mpyfaz:jyKxm;onfh aq;rsm;yifwnf;/
xdt
k rd w
f iG ;f vufo;kH aq;rsm;rSmqdv
k Qif tpmzsufaq;? tpm;rSm;aq;?
"gwfav;yg;aq;? aq;rnf;aoQ? ajcmufyg;aq;? c&rf;pdwfauaq;?
pwkynmoaq? [def;&mZmaq;? a&Tva&mifaq;? pwkynmoaq?
[de;f &mZmaq;? a&Tva&mifaq;? aq;0gaoQ? oufwef;aq;? 0J,m;emaq;?
acsmif;qd;k aq;? ief;aq;ponf vlBuD;vli,f tzsm;tem a&m*ga0'emrsm;ESihf
avQm&f m pm;oH;k &aom aq;rsm;toift
h wifh pHpk mG yg0ifMuonf/ xdak q;rsm;udk
toHk;jyK&if; odrf;qnf;xm;um; tdrfwGif;aq;cef;wpfckjzpfapcJhavonf/
tdrw
f iG ;f use;f rmrItwGuv
f nf;aumif;? a&m*gBudKwifumuG,rf I taxmuftyHh
twGuv
f nf;aumif; toH;k jyKcJMh uonf/
aq;rsm;rSm aq;ay;rSm; a&m*gwdk;yGm;Edkifjcif;? aq;rSm;jcif;jzifh
Oyg'fjzpfap&efvnf; pd;k &drpf &mr&Sad cs/ tdro
f rl wdik ;f yif tpOfo;kH vmMuNy;D &mum;
temESiahf q;wnfah tmifay;Edik &f ef tm;vH;k od&x
dS m;MuNyD;om;vnf; jzpfonf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
256
,Ofaus;rI-9
257
,Ofaus;rI-9
258
,Ofaus;rI-9
259
&cdik t
f rd 0f if;NrdKUwdik ;f wGif pdu
k cf sum tumtuG,t
f jzpf toH;k jyKxm;avh &Scd hJ
Muonf/ xdjYk yif tdr0f if0? tdrrf ;kd pGe;f zsm;? tdrrf ;kd a'gifw
h Ykd *Hn
k if;awmifh
('d;k awmif)h rsm;udk xdo
k Ykd tumtuG,t
f jzpfif;? bl;cg;oD;? usm;? qif? om;&J
wd&pmefOD;csdKt dk;rsm;udk tdrfwGif;kvnf;aumif;xm;um tumtuG,f
jyKvmcJMh uavonf/ xdo
k abmudak qmifaom yHjk yifrsm;udv
k nf; &cdik w
f u
Ykd
xnfx
h iG af jymvmMuonf/ rdrw
d pYkd u
kd yf sdK;xm;aom aq;yif aq;jrpfrsm;jzifh
pkef;? ewf? waprsm;udk umuG,fvdkufEdkifyHkrsm;udk yHkjyifvkyf ajymvm
cJMh uonfrsm;udk &cdik yf jkH yifwYkd awGUae&onf/
&cdik af q;0g;rsm;onf a&m*gvuPmESihf udu
k n
f aD tmif az:pyfxm;jcif;
vnf; renf;acs/ vdkovdk tuJa&vSnfhay; toHk;jyKjcif;jzifhvnf;
mPfouf0ifrrI sm; yg0ifavonf/ wckaumif;? ESpcf ak umif;paom wpfcck sif;
aq;Nr;D wdrk sm;vnf; 'kEiS ahf ';&Sad csonf/ aq;0g;az:pyfrrI mS trSew
f u,ftm;jzifh
tema&m*g vuPmESifhif;? &moDOwk? "gwfobm0 nDrQjcif;jzifhif;?
aq;ynmqdkif&m oabmw&m;rsm; yg0if&rnfomjzpfonf/ tcsdKUaom
aq;orm;qdik &f m ukx;kH t&vnf; aq;ylukd toH;k tpGJ vufuikd rf sm;jcif;
ponfvnf;&Sw
d wfonf/ rnfoq
Ykd akd p az:jyygaq;ynm ryg0ifbJ rnfonfh
aq;0g;rQ az:pyfEikd rf nfr[kwaf y/ xdaYk Mumifh aq;ynmqdik &f mudk em;vnf&rnf
jzpfonf/ &ckid af q;ynmonfvnf; "gwfav;yg;udk t"duxm;Ny;D yk v
f uPm
obm0udk pdwjf zmod&aom ynmwpf&yfomjzpfayonf/ ynmudk tdEd ,rS
jrpfzsm;cH &cdkifodkY ESpfaygif;rsm;pGmuyif 0ifvmcJh&onfupNyD; jyefYESHY
vmcJ&h avonf/
&cdkifjynf aq;yifrsm;pGm aygufa&mufEdkif&ef pdrf;vef;pdkajyaom
awmawmifrsm;pGm &Sdavonf/aq;zkaq;jrpfrsm; aygrsm;cJhonfomjzpf\/
awmawmifwdkif; aygufa&mufavhr&SdbJ cJcJ,Of;,Of; &Sm;&Sm;yg;yg;om
wawmifwav aygufa&mufwwfaom aq;rsm;udk ewfaq;ewf0g;[l yif
wifpm; ac:a0:cJhMuonf/ a&S;u xdkodkY ewfaq;0g;trnfcH &Sm;yg;cJhrnf
jzpfaom aq;xl;rsm;udk a'0*Em&Dawmifawmfordik ;f wdYk awGU&onf/
xd k Y j yif jref r myk * H r if ; vuf x uf if ; ? rif ; wk e f ; rif ; vuf x uf
vnf ; aumif ; &cd k i f r S a q;enf ; ES i f h aq;0g;rsm;a&muf & S d o G m ;aMumif ;
taxmuftxm;rsm; awGU&onf/ &cdkifajrmufOD;acwf ay:wl*Dbkef;BuD;
zmomrmefe&dwf a&muf&v
dS monf/ if;onf &cdik b
f &k if oD&o
d "k r&mZmrif;ESihf
tvGef&if;ESD;pGm aexdkifoGm;cJh&olvnf;jzpfonf/ if;onf yxrwGif
&cdik af q;0g;rsm;udk txiftjrifao;cJah vonf/ aemifwiG f rdrd aovkarsmyg;
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
260
pGu
J yfcpH m;ae&aom iSuzf sm;a&m*ga0'emudk &cdik ef ef;wGif aq;orm;awmfBu;D u
aq;jrpfwpfcrk Qjzifyh if ukoaysmufuif;apEdik rf S tHt
h m;BuD;oifv
h suf csD;usL;
vmcJ&h avonf/ odjYk zifh &cdik af q;0g;rsm;onfvnf; &cdik v
f al erIEiS hf ,Ofaus;rI
ponfrsm;wGif tusdK;jyKvsuf wwyfwtm; yg0ifaqmif&u
G v
f mcJo
h nfrmS
MumjrifhcJhayNyD/
tb,faMumifhqdkaomf aq;0g;ESifhaqorm;wdkYrSm jynf\t*Fgtjzpf
yg0ifc&hJ olrsm;yif jzpfonf/ ]]aA'if? [l;&m? orm;aumif;onf? rsupf rd nf\}}
[kqo
kd jzifh jynf\t*FgwGif aq;orm;onf jynfrsufpjd zpfacsonf/ xdjYk yif
aq;orm;onf e0&wfu;kd yg; tygt0ifjzpf ]]rsupf rd azmuf? em;aygufry,f?
jynfp,
G rf cGm? rsufEmS rvTr;f ? jynf0rf;rarT? jynfajcrjzwf? usifEh ikd w
f wfr?S
e0&wfudk;jzm? qif&&monf? wef;qmrif;wdkY? usifhxHk;wnf;}}[l qdkojzifh
jynf&iS rf if;wdu
Yk tp tav;tjrwfxm;cJMh u&avonf/ &cdik rf if;vufxuf
orm;awmfrsm;udk cs;D ajr mufxm;cJo
h nf/ wcGuq
f &m armifay:vmudk trnfpJG
,ckxd NrdKUa[mif;NrdKU wcGuq
f &marmif ay:vmawmif[k ausmuf&pfau
&yfteD; awmif&aDS jrmif; taemufbufwiG f trnfwiG &f adS eao;onf/ if;jyif
aq;orm;awmfBuD; iud;k ESiihf ndKwdu
Yk v
kd nf; odomEdik af y&monf/
&cdik f ;kd &m aq;usr;f rsm;onf ,aeYwydik ;f wp useaf o;onf/ "gyumeD
aq;usrf;trnfjzifh aq;usrf;pm tenf;tyg;udk awGUae&ao;onf/
xdak q;usrf;udk &ckid jf ynfe,f awmifyikd ;f aq;orm;wdYk toH;k jyKrsm;ayonf/
rsm;pGmaom aq;ynmqdik &f m aq;usr;f rsm;? aq;0g;az:pyfykH aq;enf;rsm;rSm
wdraf umaysmufysufvsuf&adS eonf/ odaYk omfvnf; tpOftquf toH;k jyKae
ao;aom aq;enf;aumif; 0g;enf;aumif;rsm;um; tawmftoifh &SmazG
&Edik af o;rnfjzpf&m &cdik af q;ynm&Sirf sm;? orm;awmfrsm;u tjrwfwEd;k &SmazG
pkpnf;jcif;? az:xkwaf y;jcif;? jzefcY sdjcif;rsm;jyK&ef vdt
k yfaeayao;onf/
aq;0g;trnf trsdK;rsdK;ESihf toH;k jyKyHk jyKenf;qdik &f m aq;o'grsm;udv
k nf;
pk ;kH &ef vdt
k yfonf/ [dw
k p'DwpESihf z zkd &JjyefBY uJvsuf aysmufq;kH oGm;&acsu
0rf;enf;bG,&f mom jzpfacsrnf/ wcsdKUvnf; o0efwrkd ?I jyefEY o
YHS mG ;rnfukd
pd;k cJrh ?I vQdKU0Suzf ;kH uG,x
f m;rIrsm;aMumifh aemufq;kH wGif ao&mygoGm;cJ&h jcif;jzifh
ed*;kH csKyfc&hJ acsonf/ rdr\
d om;? ajr;? jrpf? aqGrsKd ;rsm;yif cHpm;qufcH vdu
k Ef ikd cf iG hf
rjyKcJMh u&vdu
k af cs/ ,if;odYk tjrifusOf;rI wud,
k af umif;qefrrI sm;aMumifh
&cdik af q;ynmonf ,ckuo
hJ Ykd uG,f aysmufq;kH ;IH &jcif;? rwd;k wuf acwfrrDjcif;?
vloHk;vG,fpGm rjyefYESHYojzifh vlod&SifMum;enf;yg; rausmfMum;jcif;paom
qkw,
f w
k rf rI sm;pGmjzifh c&D;avQmufc&hJ avonf/ pOf;pm;vQif tvGe0f rf;enf;p&m
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
261
aumif;onfomwnf;/
rdrdwdkY dk;&moHk;aq;0g;rsm;udkyif az:pyfa&mif;csrnfhol? ukornfhol
w&yfwiG w
f pfa,muf wpfNrKd UwGiw
f pfa,muf r&So
d avmuf enf;yg;oGm;cJjh cif;rSm
&ifav;p&mvnf;aumif;vSonf/ pOf;pm;p&mvnf; aumif;vSonf/
&cdik o
f m;rsm;u toH;k rjyK tav;r,l * rk rl avm/ &cdik o
f rm;awmfrsm;uyif
nHhzsif;wdrfarS; avm/ ,if;odkYqdkvQif ESpfbufpvHk;u tjypfwifcsifMuay
vdrrhf nf/ odaYk omf ESpOf ;D ESpb
f ufpv
kH nf; wm0efruif;acs/ xdjYk yif orm;t*Fg
vuPmrjynfrh pHk orm;a,mifa,mifrsm; aq;q&mtwktyrsm;aMumifv
h nf;?
&cdik af q;0g; txifao; tjrifao;cH&rI&adS csonf/ taemufwikd ;f aq;0g;rsm;udk
toH;k jyKMuol acwfro
D v
l w
l ef;pm;trnfcw
H \
Ykd tawG;tac: &ifo
h ;D rIrsm;?
a,murudk tarac:vdo
k l rsm;aMumifv
h nf; wm0efruif;acs/
rdrw
d o
Ykd nf taemufwikd ;f aq;0g;udck snf; xm0pOftm;udrk I jyKae
&rnfavm/ rdrdwdkYaq;0g;rsm;udkum; tm;udk;rJhypfy,fMu&tHhavm/ ,ck
tajctaewGijf zpfap? aemifujkd zpfap? taemufwikd ;f aq;0g;rsm;ESihf wef;wl
r[kwaf pumrl acwfraD om aq;0g;tqifo
h Ykd vSr;f jr ifv
h map&ef BudK;pm;jcif;?
wnfxiG jf cif;? taemufwikd ;f aq;0g;rsm;udk rvTr;f rd;k apEdik u
f mrl wcsdKUw0uf
tpm;xd;k ,SONf yKd ifEikd jf cif;ponf wwyfwtm; rdrw
d w
Ykd ikd ;f jynfEiS v
hf rl sKd ; tay:wGif
yg0iftrIxrf;aqmif&rnfom trSejf zpfonf/
taemufwdkif;aq;ynm xGef;um;oavmuf uREkfyfwdkY\wdkif;jynf
wdk;wufrIr&SdvQif xdkaq;0g;rsm;vnf; tvum; 0ifvmEdkifp&mr&Sdacs/
xdak q;0g;udk toH;k jyKwwfrq
I ikd &f m a'gufwmaq;bufynm? 0,f,o
l ;kH pGaJ &;
qdik &f m aiGaMu;ponf trsm;BuD;vdt
k yfayrnf/ xdo
k Ykd wjcm;u,l&rnf?
rdrdwdkYu tukeftusrsm;&rnfudk rdrdwdkYu yg0ifjznfhpGufjcif;? rdrdwdkYu
toH;k jyKvdu
k Ef ikd jf cif;jzifh tpm;xd;k Edik &f ef BudK;pm;Mu&rnfomwnf;/
&cdik af q;ynmqdik &f m aq;usrf;0g;usrf;rsm;vnf; tvGeyf if &Sm;yg;
oGm;cJ&h ayNyD/ &cdik jf ynfukd bd;k awmfrif; odr;f ydu
k t
f yk cf sKyfpOf yd#uwfusrf;?
aA'ifAm[d&usrf; (56)apmifudk tr&yl&odkYay;quf&onf[l\/ xdkwGif
Ag[d&usrf;wdkY &cdkifaq;usrf;rsm;pGmvnf; yg0ifcJh&avonfomwnf;/
aq;usr;f rsm;omru aq;orm;awmfrsm;yg ydq
Yk ufc&hJ aMumif;jzifh &cdik &f mZ0if
qdx
k m;ao;&m aq;ukx;kH rsm; aq;enf;rsm;yg wdraf umrIjzpfc&hJ avonf/
xdjYk yif t*Fvyd o
f rd ;f ydu
k jf cif;cH&pOfvnf; &cdik af q;usr;f rsm;udk em;yefqu
H kd
&dwjf zwfouJo
h Ykd 0dik ;f &H&w
d jf zwf ukeaf pcJ&h aMumif;udk &mZ0ifvuFmordik ;f q&m
wdu
Yk emusnf;p&m pyfqrkd w
S w
f rf;wifxm;cJMh uonf/ &cdik &f mZ0ifvuFmrS
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
262
y&d,wad omreaq;awmfBu;D
aq;udk (1260)jynfh e,kev
f qkwf (10)&ufaeY pD&ifonfqakd om
aboZrLom aq;usrf;wGif az:jyawGU&S&d onf/ yHEk ydS pf mrsufEmS (173)
rsufESm&Sdonf/ if;pmtkyfESifhyl;wGJvsuf aeYpGJBwdowf"mwfusrf;udkvnf;
wGzJ uf u
kd Ef ydS x
f m;onf/ xd"k mwfusrf;rSm pm&Gupf w
k yf sufomG ;&um; tqH;k xd
rawGU& (94)rsufEmS xdomygonf/ if;aq;usrf;ESihf "gwfusrf;ESpw
f pJG vH;k rSm
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
263
aq;enf;
Zmwdyd Kvf 2 a&G;? av;n if; 2 a&G;? 2 yg;tav;&Sed cf /kd 3 yg; tav;
ausmufpuf? 4 yg; tav; ynmvuFm/ 5 yg; tav; aq;ykv/J 6 yg;tav;
bkr& mZm/ 7 yg; tav;wdv*Fom/ 8 yg; tav; vufxyk Bf uD;/ 9 yg;tav;
rkw/f 10 yg; tav; ql;acgufeuf/
aq;tm;vH;k udk aygif;? av;pkp?k wpfpt
k av; qm;/ wpfpt
k av;
prHrk sdK;ig;yg;/ wpfpt
k av; *sif;/ wpfpt
k av; jiKwfaumif;/
if;aq;tm;vH;k udk aygif;/ &Sppf pk jk yef 1-wpfpt
k av; ESycf sdK/ 2wpfpktav; BuH[if;/ 3-wpfpktav; ouf&if;/ 4-wpfpktav;
aMumifyef;jrpf/ 5-wpfpt
k av; aMumifyef;&Gu/f 6-wpfpt
k av; aMumifyef;oD;/
7-wpfpt
k av; izH;k aq;/ 8-wpfpt
k av; vif;av/ aygif; 26 yg;? trIefYjyK
xm;/
aq;tusdK;um;
;um;/ / aygufujH ynfwiG f &[ef; q&mawmfwYkd yd#uwfukd
toD;oD;csydkYoifMum; jyKpkawmfrlMupOftwGif; anmif;nmjcif;udkpGJ xHkem?
usifem? ajcem? wufem? wGeeYf m? tom;aoG;pkonft
h em? onf;ajcudk
ylapwwfaomav? rsuf ;kd udk udu
k af pwwfaomav? &ifujkd ynfah pwwfaom
av? &ifuq
kd aYkd pwwfaomav? tr0g wav? yusm ygwav? plvav?
edvav? edvw av? avausmufq;l ? avausmufomG ;? avqGv
J ?JG avacgif;
avmif;? avwul? avwHusif? aMumvufjyif 2buf wif;Muwfaomav
pGu
J yfvmaomf? rsupf rd aHI omf? em;tlaomf? t&G,rf a&muf qHjzLaomf? rde;f rwdYk
rD;,yfydef? rD;,yf ajcmufvdkuf pm;r0if tdyfraysmf&Sdaomf? &moDOwk rrSef
aomf? b0g;EIu
d f tjcm;0w K uyfouJo
h Ykd xifaomf? ayG;n if; wif;wdy?f
orifjzL orife?D orif,uf &Sad omf? uepdv
k u
kd af omf? oGm;udu
k af omf?
oGm;emaomf? oGm;yd;k xaomf neHeuf oH;k aqmifav/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
264
"n0wDrsupf Of;aq;
aq;udk "n0wD&cdik jf ynfrS rif;wke;f rif;xH qufoiG ;f cJb
h ;l onf[k
od&onf/ orm;awmf OD;ausmf&ifwYkd BuD;rSL;xkwaf 0cJb
h ;l aom aboZ0Zd m
aq;r*Zif;rS awGU&S&d onf/ aq;azmfenf;udk uAsm&Snjf zifh a&;pyfxm;&mrl
twdkif;az:jyygtHhoDocGH a,mufomG ;ESi?hf ausmufom;wJh jrif;oDvm? MuufOode?f
qifhcgavmif;? carmif;a&Munfaph? aET; xnfhyg?yifv,f&Sm? a&omtjr Kyf?
ajcmufyg;tnDEiS ?hf tvDvn
D ufpmG Budw?f t&dyw
f iG af oGUpGm vSe;f ?pef;rjrifol
wdv
Yk if;atmif? uGi;f cyft[kw?f ,drk suf&nf r"l&? ,m;jyefu ESr;f awvm?
wdrx
f &l if ememcyfygawmh? axmywfEiS o
hf m? jzLeDjymoDwm a&at;? Muufrsuf
yke;f &nfy? &cdik jf ynf [dak 'oqDu? ausmufzsmvSecf g&aomfaMumif?h bk&ifukd
yPmovdu
k w
f ,f? ow 0ga0ae,swu
Ykd ?kd uif;ywJah q;/ /
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
265
&cdkifpmqdk ZeD;armifESH
&cdik rf if;vufxuf trwfBuD;a&To;J rSm xif&mS ;aom ynm&Syd *k Kd vfwpfO;D
jzpfonf/ trwfBu;D rSm r'&mZfrif; (1099-1104) rif;vufxufwikd f trIawmf
xrf;&Gucf &hJ aom trwfynm&Sd ud,
k &f BH uD; &Jatmif\ om;ti,fvnf;jzpf
onf/ EG,pf Ofqufuyif rSL; ;kd rwfreG f rsm;csnf;jzpfvmcJMh u&onf/ xdaYk Mumifh
r'&mZfrif;u ]]trwfawmfu,
kd &f BH u;D wdYk trsKd ;onf yw jrm; ausmufaumif;ESihf
wlonf/ xD;eef;rif;quf t&Snq
f ufcg rif;wdik yf iftrwf xGe;f vsuv
f monf/
rif;tm;vnf; jypfrSm;onf r&Sd/ rif;rrSm;ap& avQmufxm; vmcJhonf/
trsdK;ynmt&m t*FgjynfhpHkpGmESifh &mZ0ifordkif; xGuf&Sdonf/}}[l trdefY
&Scd b
hJ ;l onf/
xdaYk Mumifh a&To;J \ zciftrwfynm&Sd ud,
k &f BH uD; &Jatmifuv
kd nf;
trwfBuD;&mxl;jzifh ceYt
f yftoH;k jyKNrJ jyKxm;cJo
h nf/ trwfBuD;&JatmifrmS
ud,
k &f BH uD;cifnKd \ om;jzpfonf/ cifnKd rSm ivuf ;kH \om;jzpfonf/ ivuf ;kH
um; usD;ndKomwnf;/ usD;ndKrSm r[mynmausmf\om;jzpfonf/ odYk
trwfrsdK; dk; tpOfvmonf/
r'&mZfrif;vufxuf xGuaf jy;vmMuaom ta&SUjynfom; ia&TavSm?f
ipHO;D ? iyknKd wdYk avQmufxm;csufukd acsyavQmufMum;cJo
h nfh avQmufx;kH rSm
&mZ0ifwGif txift&Sm;&Sdaeao;onf/ ia&TavSmfwdkYrSm tif;0NrdKUysuf
&cdik rf if;xH xGuaf jy;cd0k ifvmMuolrsm;jzpfonf/ odaYk omf if;wdu
Yk tif;0NrdKU
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
266
,Ofaus;rI-9
267
,Ofaus;rI-9
268
ud;k um;avQmufxm;cJo
h nf/ rde;f rrsm;\ t&nftaoG;tvdu
k f Ed&Yk nfxu
G yf ?kH
xdEk &Ykd nfw\
Ykd t&om? a0'emjzpfEikd ?f rjzpfEikd yf w
kH u
Ykd m; rSwo
f m;p&m aumif;vS
ayonf/ ,if;odaYk vQmufxm;ojzifh bk&ifrif; EdUk xdr;f a&G;jcif;? xde;f odr;f jyo
qH;k rapol a&G;jcif;rsm;udjk yKcJ&h onf/
odEYk iS hf jynf&iS rf if; trde&Yf o
dS nfrmS - ]]pdew
f ifpm;wdYk trsKd ;onf "n0wD
'kwd,NrdKUwnf uH&mZmBuD;rif;uqif;ouf rSL; dk;rwfpOf om;ajr;ynm&Sd
cHwiG v
f suf rif;q,fquftrsm; ESpaf ygif;t&Snf pdew
f ifpm;wdYk trsdK;rwdrf
va&mifyrm csrf;at;pGmom rif;xHavQmufxm;aMumif;? xH;k a[mif;pmwrf;
xGuf&Sdonf}}[l trwfBuD; a&ToJ;tm; csD;usL;jcif;jyKcJhavonf/
a&ToJ;r,m; rdyef;&Hudkvnf; trsdK;t dk;vdkuf csD;usL;avonfum;?
]]pdew
f ifpm; r,m;trdvnf; tif;0rif; orD;awmf? tbrif;BuD; eEausmx
f if?
bDab;vnf; yJc;l rif; ausmfxifaemf&xm om;ajr;qufum; tif;0rif;
vufxuf qifuJBuD;trwfwdkYtrsdK; rSL; dk;rwf dk;rysuf tif;0NrdKUonf
umv0dy wd tavsmufjzpfcJh ajrmufOD;NrdKUodkY a&mufvmjyefvQifvnf;
trsdK;apmifhaom w&m;rvGwf? rSL;rwft*FgESifh jynfhpHkoljzpf crnf;awmf
e&tb,rif;u qifuBJ u;D t&mudk ay;awmfro
l nf/ qifuBJ u;D orD; trwfBu;D
a&ToJr,m; rdyef;&Hvnf; rSL; dk;rwf dk;orD;rSef owd ynmESifh tqif;t*Fg
vuPmjynfph o
kH nf}}[k csD;usL;avonf/
,if;odYk cs;D usL;Ny;D aemuf pEy&r&mZmrif;onf om;awmf OD;abmfa0udk
trwfBuD;a&ToJ;ESifh r,m;rdyef;&HwdkYtm; vTJtyfavonf/ ]]ighom;awmf
OD;abmfa0udk wwfov
d rd m atmif pdew
f ifpm;u xde;f odr;f jyo qH;k roGeo
f ifap/
pdefwifpm;r,m; rdyef;&Hu EdkYwdkuf arG;jrLap}}[kqdk vTJtyfvdkufjcif;cH&
xde;f odr;f wdu
k af uR; arG;jrLoGeo
f if qH;k rjcif;trIukd jyKcJMh u&avonf/
xdkrif;vufxufum; trwfBuD; ZeD;armifESHwdkYonf (3)ESpfcefYom
trIxrf;&Gucf iG Bhf uHKvdu
k &f onf/ rif;rSm a,mufzawmfvuf0jJ ref ykepf m;NyD;
vGefavojzifh vuf0Jjrefuyif tb,r[m&mZm (1126-1139) bGJUcH
bk&ifjyKvmavonf[k "n0wDta&;awmfykH qdak vonf/ awmifausmif;
q&mawmf\ &cdik &f mZ0ifopfum; pEy&r&mZm rif;um; aqGawmfrsKd ;awmfwYkd
t,HkoGif;aompum;udkvdkufem a,mufzawmf &rf;jynfhoHawmifpm;udk
owfrnfBuHavonf/ xdkYaMumifh od*Fygrif; (rif;jym;NrdKU usdef;uRef;
taemufbuft&yfwGif Adkvfrif;jyKaeol)xHuyf vlolrsm;pGmpk Hk;vsuf
wdu
k af vonf/
xdktcg pEy&&mZmrif;udk& &[ef;jyKxm;av&m if;oHawmifpm;
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
269
,Ofaus;rI-9
270
,Ofaus;rI-9
271
,Ofaus;rI-9
272
,Ofaus;rI-9
273
,Ofaus;rI-9
274
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
275
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
276
,Ofaus;rI-9
277
&cdkifyef;wsm;pnf
&cdik rf if;rsm;vufxuf yef;wsm;pnfukd tpOftquf toH;k jyKvmcJo
h nf/
yef;wsm;rSm ESpfrsdK;&Sdonf/ (1)ewfyef;wsm;ESifh (2)orufwufyef;wsm;wdkY
jzpfMuonf/ if;udk &cdik t
f oHjzifh yef;wsif;-yef;usif;-yef;usm;[l trsdK;rsdK;
a&TUajymif;ac:qdkvmcJhMuonf/
ewfyef;wsm;
yef;wsm;twdkif;twmrS tvsm; (2)awmif? xdyf0awmifqkwf?
wajzmifw
h nf;jzpfonf/ qdwo
f m;a&udk Muuf&onf/ t0wfrmS t0wfjzLwGif
teDpif; tem;owfonf/ odkif;BudK;rSm uGrf; dk;ceYf&Sdaom BudK;vHk;i,f (3)vHk;
7vHk;wdkYjzifh tzsm;wGif bl;yGifhi,frsm; az: jyKvkyf&onf/ ywfpmwifjcif;
rSm aumufn if;? ajreDreI ?Yf oZifO? iSuaf ysmoD;aESm BudwNf y;D vQif rsuEf mS jyif
tem; (2)vufrceYcf sef wjyifv;kH tjynfw
h if&onf/ a'0wmAvdyal Zmfaom
tcg yef;wsm;udk wD;&onf/ ewfyeJG wfuem;qifaomtcg ewfw\
Ykd
taMumif;t&mudkvdkuf a&S;ynm&SdBuD;rsm; pDuHk;xm;cJhaom ewfoHcsyf?
ewf , d k i f ; oH w d k Y u d k v d k u f wD ; &onf / yef ; wsm;um; a&S ; &cd k i f r if ; rsm;
tpOftquf tpOftvmtm;jzifh jyKvkycf ahJ om ewfyef;wsm; jyKvkyf ;kd xH;k yif
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
278
jzpfonf/
&cdik Zf mwd0o
H armfueG ;f pmwGif rd;k OD;? rd;k aESmif; vpOfrysuf ewfyal Zmfavh
tpOf&v
dS mcJah Mumif; awGU7onf/ &cdik rf if;rsm; tkycf sKyfyzkH UJG pnf;&mwGif vuf0o
J if;
8a,mufwGif yef;wsm;onf wpfOD;tygt0if awGU&onf/ if;jyif
jyifu,
kd &f aH wmftrwfu ewfyo&ef yef;rmefopfo;D paom ewfyal Zmfoum
yp nf;udk &SmBuaH y;&onf[\
l / vufawmf&q
d akd om trSL;Bu;D u ewfyal Zmfyu
JG kd
rd;k OD;? rd;k aESmif; vpOfewfuawmf (ewfaumif;r)wdEYk iS hf ylaZmfyu
JG kd vkyaf qmif
ay;&onf[l\/ twGif;udk,f&Hurl acgcGuf? ewftdrf? yef;zGm;wdkYudk vkyf
ay;&aMumif; awGU&onf/ ewfyal Zmf&m rkejYf yKvky&f mwGif vufawmf&q
d efukd
toHk;jyK&onf/ ewfyef;wsm;udkum; ,ckxd &cdkifjynfe,fa'owdkYwGif
ewfyef;wsm;q&mwdkYxH awGUEdkifygao;\/ ewfyef;wsm;ESifhqdkifaom
ewf,dkif;oHomjcif;rsm;um;rsm;jym;ay\/
orufwufyef;wsm;
yef;wsm;udk &cdik w
f rYkd *Fvmaqmif vufxyfxrf;jrm; yGw
J Ykd toH;k jyKav
onf/ orufwufyef;wsm;rSm &cdik ef ,fwiG f uG,af ysmufvek ;D yg; &Sm;yg;
oGm;avNy/D orufwufyef;wsm;tpm; tdEd ,pnf? aAsm? brf;? wD;rIwv
f suf
tpm;xd;k aeMuonfukd awGU&onf/ taemufjynfac: ta&SUygup wefa'o&Sd
&cdik w
f u
Ykd m; xdak 'o r*Fvmaqmifyw
JG w
Ykd iG f orufwufyef;wsm;udk toH;k jyKae
Muwke;f yif awGUjrif&ao;onf/
&cdik ef ,fwiG f orufwufyef;wsm;udk 'kw,
d ppfBuD; rwdik rf x
D d awGUjrif
vdu
k &f ao;onf/ 'kw,
d ppfBuD;jzpfvmNyD;aemufwiG f aysmufu,
G o
f mG ;jcif;
jzpfc&hJ onf/ ,ckqv
kd Qif orufwufyef;wsm; wD;cwfou
H ykd if rMum;&?
tpteyif &Smr&jzpfc&hJ avNyD/
xdkyef;wsm;pnfESifhywfouf ajc&mpdkufvdkufvHMunfh&efvdkonf/
okawoejyK rSww
f rf;wif&ef ta&;BuD;onf/ wwfEikd u
f azmfxw
k &f efyif
oifah vonf/ uREkyf w
f Ykd avhvmod&oavmufqv
kd Qif a&S;tcgu wD;cwf
zl;l olrsm; toufxif&mS ; &Sad eMuao;onf/ xdyk *k Kd vfrsm;teuf ppfawGNrdKU
armvdy&f yfuu
G w
f iG f touf (76)ESp&f NdS yD;aom yk*Kd vfwpfO;D yif &Sad o;onf/
if;rSm Zmwdawmifuw
k Nf rdKUom;jzpfonf/ touf (22)ESpu
f yif ppfawGNrdKUodYk
a&mufonf/ orufwufyef;wsm;udk ud,
k w
f ikd 0f ifa&mufw;D zl;onf/ if;xH
(6-6-66)aeYu oGm;a&mufawGUqHk avhvmzl;olrsm;&Sdonf/ if;xHrS
ar;jref;pHpk rf;od&&dS onfjh yif if;wD;jyonfh wD;yHw
k ;D uGuu
f v
kd nf; awGUjrif
vmcJMh u&onf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
279
tbd;k td\
k ajymjycsuf
if;ajymjycsuft& orufwufyef;wsm; twdkif;t&SnfrSm tvsm;
(2)awmif? t0tcsi;f wxGmESihf vufav;vH;k ? tv,fv;kH ywf wpfawmifEiS hf
awmifqw
k ?f (0g) (2)awmifcef?Y cwfausmufo;D (aus;om;wkwcf wf upm;aom
aus;om;cwf p&mtvHk;)? yHkoPmef cyfavsmhavsmh jyKvkyf&onf/
EGm;om;a&jzifjh zpfap? qdwo
f m;a&jzifjh zpfap Muuf&onf/ apmif (vufjzifh
toHazmf)bufukd tyg;/ NAed ;f ('kwjf zift
h oHvu
kd w
f ;D )bufukd txlMuuf&onf/
yef;wsm;\t0wfrSm tpdrf;Eka&mifESifh tjzLjzpfonf/ tjzLxnfwGif
tpdrf;Ektem;pif;jzifhjzpfap? tpdrf;EktxnfwGif tjzLtem;pif;jzifhjzpfap
0wf&onf/
pum;csyf /
/ apmifzufrSm tjcif;azmfaom (toHazmfaom)
rsufESmzufudkac:\/ xdkzufudk vuf0Jzufuxm; toHudkazmfay;onf/
NAdef;zufrSm vusfmzufuxm; 'kwfjzifh toHvdkuf wD;cwfay;&onf/
wD;olw0Ykd wf&onfrmS yef;Eka&mif acgif;aygif;? t0g? tjzL? teD? tpdr;f
tp&So
d nfjzifh wqifwnf;0wf&onf/ tusrmS 0efBuD;tusykH tpdr;f em;
ab;&Howf ajcovHk;em;xdt&Snfjzpfonf/ vufwGifvnf; vuf&Snf
vufzmG ;jzpfonf/ vHck snf ('a,m)rSm tpdr;f a&mif 0g-MuufaoG;a&mif
ud;k awmifyikd ;f eHvsm;&Snf t0wftxnfjzpfonf/ wqifwnf; 0wf&onf/
acgif;aygif; t&Snf (3)awmif aygif;NyD;? tpGe;f udk aemufrn
S yf xm;&onf/
qif;&Jcsrf;omvdkuf pnf (5)vHk;? (7)vHk;? (9)vHk;? 11vHk;xdwD;&onf/
wD;yHw
k ;D enf;rSm orufrwufrD eHeufyikd ;f wGif acgif;aqmifjzpfou
l
r*FvmiSuaf ysmyGu
J kd ewfac:ewfyifjh zifh NrdKUapmifeh wf? &Gmapmifeh wf? tdraf pmifh
ewfwdkYudkyifhac: ewfyef;wsm;uJhodkY wD;&onf/ eHeuft kPfwufwGif
r*Fvmajr mufwD;uGufESifhwD;NyD;vQif yGJwif&onf/ yGJwifwD;uGufESifh
orufwufw;D uGuf twlwjl zpfonf/ norufwufrmS vnf; ,if;wD;uGuyf if
wD;&onf/ acgif;aqmifu aqmfpnfjzifh aqmfvu
kd v
f Qif aemufvu
kd w
f u
Ykd
ESprf sufEmS pvH;k udk vufEpS zf ufjzifh zGiw
hf ;D &onf/ wD;uGurf mS ZrLoajy&Guf
avcwfoEH iS hf ZrLoajy&Guf vIyo
f w
H ;D &onf/ csed ;f wD;? apmifw
h ;D rsKd ;jzpfonf/
tjrefw;D r[kwf taES;wD;jzpfonf/
aqmfpnfwD;olup aqmfvdkufvQif aemufvdkufrsm; (2)zufzGifhwD;?
vrf;avQmufvQif ajcvSrf;udkMunfh taES;wD; wD;&onf/ &cdkiforufwuf
vdkufygMuaom trsdK;orD;rsm; a&Tajccsif;ESifhvSrf; b,fnmvdkufatmif
wD;&onf[l\/ xdkYaMumifh &cdkiftrsdK;orD;wdkYonf orufwufyef;wsm;
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
280
wD;uGuu
f kd tvGejf rwfE;kd Muukeo
f nf/
orufwufyef;wsm;wD;ykH
1/ apmif.....apmif NAD; ..... [D; ..... [D; .....
2/ apmif..... NAD; ..... [D; ..... [D; .....
wD;uGuu
f kd vrf;avQmufaomtcg wD;&onf/
vufxyfNy;D pD;aomtcgwD;yHk
1/
NAdef-apmif.....NAdefNAdefapmif.....NAD;.....[D;.....[D;.....
2/ jAapmif-jAapmif NAdefNAdefapmif. .NAD;-[D[D;-
yef;wsm;pnfonf iyif
&cdik rf if;vufxuf yef;wsm;pnfonfrsm;udk cs;D jr ifah jr mufpm; tm;ay;
vsuf jyKpkxm;cJah Mumif;udk rSww
f rf;rsm;wGif &SmazGawGU&onf/ Oyrm &cdik f
rif;Am;BuD; bk&ifvufxuf ajrmufO;D NrdKUawmfwiG f yef;wsm;0dZmjzpfczhJ ;l aom
q&miyifrmS ,ckxd &cdik w
f yYkd g;pyfwiG f a&yef;pm;vsu&f ydS gao;onf/ xdq
k &mESihf
ywfouf a&S;u '@m&DozG,f ajymqdak ecJMh u&m trSeyf if if;\twwfynm
rSm ausmfMum;aMumif; bk&ifuyif csD;ajr muftxl;jyKcJhaMumif;udkum;
uREkyf w
f &Ykd mS azG&&Sx
d m;aom rSww
f rf;u oufaocHygonf/
xdrk w
S w
f rf;udk rltwdik ;f yif azmfjyvdu
k &f onf/ rSww
f rf;rSm &cdik t
f oHjzifh
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
281
a&;xm;onft
h wGuf wrsKd ;qef;aeygonf/ okawoetwGuf tusKd ;rsm;rnf
jzpf pmzwfolrsm; em;rvnfuvnf; onf;cHNyD;avhvmzwf Iapvdkygonf/
rSww
f rf;wGif rxif0g;0g;rIerf mS ;rSm; ysuaf eaom yHEk ydS pf mvH;k rsm;aMumifh tcsKd Uudk
oifo
h vdjk yKjyifum zwfu;l ,lc&hJ ojzifh rSww
f rf;udk tjypfwif&efr&Sb
d J wifvu
kd
azmfjyol uREkyf w
f t
Ykd m;omtjypf wifEikd yf g\/
]]rif;bmvufxuf rd;k OD;usau? eef;&mjyif r@yfx;kd au ESppf Ofrysuf
ewfwufaw/ rif;bmvufxuf tpde;f t0g;ydv
k aD &/ rif;bmvufxuf
tD;a[mufxzkd Ykd wwfygvwfau? qkBuD;vm'fBuD;csvaD &/ yef;usm;wD;zdYk wwfyg
vSau? vcar;em yD;vDa&? ynmudk ynmBuD;vJ rSnv
hf aD &/ r,Hq
k akd u
Zmwf0w K jyefajymar/
]]aAmif ' l q d k a u rk p nf ; uRef ; rS m ? Muuf r aus&G m vd k Y [d v d a r/
rif;bmvufxufusvDa&/ xdt
k cgau rdrw
d a,muf rif;bmvufxuf
ud,
k 0f efMuifau/ om;udk wu,f zGm;arvdv
Yk ;J BuHvaD &/ Alj*ifo
h m;udk rzGm;cif
wem&Du tbck0,f eef;&GmpHau uHawmfuek v
f Ykd ajymif;vDa&/ ,if;tcg
wem&Daemufus om;Alj*ifu
h kd trdrmS av zGm;vDa&/ 0rf;uusau yifem
aomaom ygvDa&/ yifemygau ,if;taoQukd trdrmS iyifBuD;vdYk xm;vDa&/
]],if;iyifukd rG;D pyfygau aAmif'q
l kd rkpnf;uRef;rSm (6)ESpo
f m;t&G,f
ajrmufvDa&/ ajrmufvSygau? iyifrSm rif;bmvufxuf vlroif;yJ
yef;usi;f wD;zdYk wwfvaD &? iyifw;D au ewfapmif;ozG,f jzpfvaD &/ ,if;tcg
iyif;BuD;rSm bke;f awmufygau? trdrqr (rkwq
f ;kd r)udk vufzsm;qGJ ajymif;vdYk
vmau? rif;bmteD; &cdik jf ynfrmS 'dik ;f *sDzufu eDca&/
]],if ; tcg rif ; bm;vuf x uf tD ; [k w f x d k ; zd k Y wwf v S y gau?
qkBuD;vm'fBuD;csvDa&/ yef;usif;wD;zdYk wwfygvSau vcar;emyD;vDa&/
ynmudk ynmBuD;rSnv
hf aD &/ xdt
k cgau 'dik ;f *sb
D ufu iyif;BuD;vJ eDvaD &/
jynfol jynfom; ynmudk toH;k usau iyifxw
H Ykd om;orD;Nr;D jrpf Ukd udak v
ynmoifzYkd &Gwv
f aD &/ rif;bmvufxuf iyifrmS udk wu odv
k v
f J jzpfvaD &/
]],if;tcg iyifxw
H Ykd wynfo
h m;au (3)aomif;? uka#a&mufvaD &?
iyifBuD;rSm rwwfoal u wwfow
l csdKU trsdK;rsdK;udk oifMum;vdv
Yk J jyvDa&/
tcg wynfhrsm;pGma& wwfvdkYygau? rif;bmvufxuf iyifBuD;rSm
pm;rukefau? iGDudk wu,fykwfjynfh dkifjynfh [dvDa&/ ,if;tcg iGDudk
wu,fpm;rukefau? ref'&mZDukvm;iSm;vdkY uefbufudkvnf; wl;ca&/
,if;uefuakd v uefemrnfEiS hf vlemrnfukd a&maESmvdv
Yk ;J urmw
h ef;qm
rysuf&a,mif 'dik ;f *sDuefvx
Ykd m;yga&/ iyifuv
kd nf; 'dik ;f *sDiyif ac:yga&/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
282
,Ofaus;rI-9
283
pyf,u
S yf gau? a0'emudk rppfEikd af u? awmif;udk wu,f vufjyefcwfau?
yef;usm;udk vdik rf mS qGv
J v
Ykd u
dk v
f ma&/ xdt
k cg iyif;BuD;onf vdu
k v
f ma&/
vdu
k v
f v
Ykd mau? rif;bmvufxuf tjcm;rif;udk aMumufygojzifh acsmif;udk
wu,f rif;bmBuD;rSm wefwm;rxd;k yJ [dvo
D nf}}/
]]xdktcg iyifBuD; yef;usm;udk vdkifrSmpGyf vdkufvmaomtcg
rdk;oD;usjzpfygojzifh acsmif;rSm jzm;&Tef ykef;ykef; jynfheDonf? ,if;aMumifh
iyifBuD;temonfvnf; yef;usm;udkaqmif rul;Edkifygojzifh acsmif;urf;
axmifu
h &yfapmufaqmuf eef;wGi;f rSm[dorQ wynfw
h u
Ykd kd yef;usm;wD;vdYk
ac:ygvdar/ em;axmif yef;usm;oHy;D ygrnf/
'dik ;f *sDiyif? q&moQif? iyifreD? 'dik ;f *sDbufu? rif; Ukd ywfo?H Mum;rda&/
ywfoMH um;au? vdu
k v
f v
Ykd mau? rd;k oD;rd;k aESmif;? &moDajymif;? rd;k OD;wu,f?
acsmif;rSmom? jzm&Tef;vdkYvnf;? jynfheDa&/ igvJvcsdKif? rul;Edkifau?
ywfuu
kd ikd v
f ?Ykd acsmif;urf;axmifu
h ? rIid ef aD &/
]]tcg eef;wGi;f u q&mywfoH Mum;vDa&/ wynfh Ukd u eef;wGi;f u
eD dkUjyefvdkY wD;ac:ygvdar/ y&dowftaygif; dkU em;axmifuwfyg/
'dik ;f *sDiyif? q&moQif? iyifreD? 'dik ;f *sDbufu? wynfyh wfo?H Mum;yg
vDa&/ ywfuakd cgif;wif? t,if; ul;vwf? ywfuakd cgif;wif? t,ifu;l vwf?
]]odq
Yk akd u? 'dik ;f *sb
D ufu wynfyh wfoH Mum;vDa&/ xdt
k cg iyifq&m
temonfrmS yef;usm;udk &ifrmS tkyaf zmifvyk v
f Ykd ul;a&/ xdrk mS bufuakd &mufvYkd
vm;cg eef;wGif;rSm0if ck0,f yef;usm;udk vdkifrSmqGJau? vufESpfbufESifh
NrDNrDqmvdYk wD;jya&/ iyif;wD;au? ewfapmif;ozG,jf zpfvaD &/ ,if;tcgau?
ewfq&mr axmifu;kd &mvnf;? pkusa&/ qdo
k H ajymoH Mum;vSygau?
rif;bmBuD;rSm wefcg;zGihf Munfv
h aD &/ ewfq&mr axmifu
h ;kd &m tv,frmS vJ
iyifq&m jrifvaD &/ ,if;tcg rif;bmBuD;rSm tvGew
f &m 0rf;ajrmufaw/
,if;tcg iyifuakd c:vdYk tojymwpfaxmifqck sa&/
]],if;tcg ajrmufO;D oQifr rdz&k m;vnf; jrifvaD &/ armifocifau?
rif;bmBuD;rSm iyifukd oabmusau? ojymwpfaxmif qkcs&/ uREfyk rf vJ;
iyifudk rif;bmBuD;rSm oabmwl cGifhjyKa&/ ,if;tcg ajrmufOD;oQifrESifh
iyifyef;usif;onfESifh armifESrvJjzpfvDa&}}/
yef;wsi;f q&miyif taMumif;rSm rSww
f rf;t& odavmufygNy/D xdo
k Ykd
ajrmufO;D acwf wu odv
k u
f o
hJ Ykd yef;wsi;f q&miyif\ yef;wsi;f tEkynmrsm;udk
oif,lcJhMujcif;? yef;wsif;tEkynmudk &cdkifrsm; tjrwfwEdk;xm;cJhMujcif;
bk&ifrif;rsm;uvnf; qkvmbfawmf tcar;emrsm;jzifh csD;jr ifhajr muf
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
284
vH;k aumuft"dym ,f
aAmif ' l
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
285
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
286
,Ofaus;rI-9
287
&cdkifomjcif;
omjcif;udk &cdik u
f Asmq&mrsm; trsm;qH;k oDu;kH zGUJ qdck MhJ uonf/ &cdik f
omjcif;onf a&S;OD;pGm aus;vufawma'oudk tajccHaom aw;oDcsi;f wpfck
jzpfonf/ odaYk omfvnf; aESmif;umvwGif eef;awmfoiG ;f uAsmwpfct
k jzpf
e,fus,v
f monf/ ajrmufO;D acwf rif;Am;BuD; (a*gpm 893-915) vufxuf
wGif 0drvtrwfBuD;u ow mEkaumfumEkpaom tEkZmwf0w Krsm;udk
omjcif;jzifzh UJG qdNk yD; em;awmfoiG ;f cJo
h nf/
tif;0 taemufbufveG rf if;w&mBuD;vufxufwiG f a*gpm(927)ckEpS f
avmuf aZ,s&E rdwu
f
Oaweomcsif;? y#mpm&Domcsif;? pdr me0dum
omcsif;wdu
Yk kd qufoiG ;f cJah Mumif; awGU&S&d onf/ odaYk omfvnf; omcsif;ESihf
omjcif;udk a&maxG;roGm;apvdyk g/ aZ,s&Erw
d o
f mcsi;f rSm &cdik o
f mjcif;rsm;ESihf
um&efttkyt
f cH tuGmtvSr;f csi;f jcm;em;onf/ atmufwiG af zmfjyxm;aom
aZ,s&Erw
d o
f mcsif;ESihf &cdik o
f mjcif;wdu
Yk kd EIid ;f ,SOaf pvdyk gonf/
]]pmou &mZf? bke;f awmfopf ? ESpEf pS q
f ,fausmf? &muay:vsuf?
oufawmf&n
S rf ?l yefxmG jyKonf/ atmifqq
k ifr?S r*FvmBuD;? a[mpmBud,m?
MobmusL;[dw?f ZrLwdww
f iG ?f edrw
d t
f &Sn?f Edik if pH nfonf[?k ewfjynf
<uanmif;? ab;awmfavmif;wd?Yk aAmif;pvG,t
f yf? pGaJ &T,yfEiS ?hf c0yfMunf&iT ?f
rif,ifjyifrmS ? avQmufwifNc&D onf}h } rif;aZ,s&Erw
d af &; Oawoe omcsi;f rS/
]]vSrf;csDMuau? &mZm&mZm? rdwD vmwGif? &wemwHqdyf?
nD;vlvEl iS ?hf xD;jzL&dyrf mS ? ud;k usdyu
f ;kd yg;? tjynfjynfu? a&mufonf
rsm;rSm? wyg;wGuw
f m? rapGyg ? yifv,fywf0ef;? oD[Vqd?k pdr;f jrndKau?
ode;f CKdVu
f Ref;ud?k pHjref;pd;k jcif;? vGeBf uD;us,fau? acgif;q,fv;kH [k?
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
288
,Ofaus;rI-9
289
onf;NcDpdrfhau? Nidrfha&av}}/
omjcif;qdjk cif;? omjcif;wwfjcif;onf *kP&f o
dS nf/ omjcif;udk
yGJBuD;vrf;BuD;vkyf oDqdkcJhMuonf/ omjcif;wwfwdkYuvnf; omjcif;
oDqrkd jI zifh toufarG;rIjyKEdik cf MhJ uonf/ wpfjynfv;kH udk vSnv
hf nfum
omjcif;qdjk cif;jzifh toufarG;olrsm;&Scd MhJ uonf/
]]toufarG;&ef? mPfjzifhBuDau?toHESifh&if? trsm;wum?
em;aomwrSm? emaysmn
f if;atmif? omjcif;udo
k if? q&moQirf mS ? pHv
k if
jynfh0? qifjyavjyef? prusefau? twef&u? "eaMu;aiG? &csifay ?
jynfudkvSnfhywf? n dK;rokefau? *kPfowif;ESifh? omjcif;wwf[k?
&yftjzmjzm? t&Gm&GmrSm? aysmfygwHkvsuf. }}
a,musfm;omjcif;wwfrsm;omru trsdK;orD;omjcif;wwfrsm;vnf;
ay:aygufxeG ;f um;cJah o;onf/ trsdK;orD;rsm;onfvnf; a,musfm;rsm;ESihf
wef;wlyif y&dowftv,fwGif ,SOfNydKifoDqdkvsuf omjcif;twwfjzifh
toufarG;cJMh uonf/
]]toufarG;&efav? mPfESifh&if;vdkY? omjcif;udkoif? jynfcGif
vSnyhf wf? oljrwfwx
Ykd ?H toH;k cHau? tuRefarrSm? twefMumvd}Yk }
omom,m,m NidrfhNidrfhajimif;ajimif;ESifh em;axmif aumif;aom
aw;oDcsif;wpfrsdK;jzpfjcif;aMumifh omjcif;[kac:onf[k ,lq&onf/
omjcif;onf &cdik jf ynfe,fwiG f a&S;ya0PD tcguyif&adS om omjcif;pyfenf;
rsm;jzifh pyfqdkxm;onfudkvnf;awGU&Sd&ojzifh omjcif;rSm a&S;usaom
oDcsif;wpfcjk zpfaMumif; xif&mS ;vSonf/ &cdik jf ynfe,fwiG f ,ckwikd af tmifyif
omjcif;rsm;udk zGUJ EGUJ pyfqakd vh &Gwzf wfoq
D akd vh&adS o;aMumif; awGU&S&d onf/
Armomcsif;udk cauG;,yifEh iS hf a&;Muaomfvnf; &cdik o
f mjcif;udrk l
&cdik t
f oHxu
G t
f & cauG;&&pfEiS hf a&;Muonfukd owdjyKapvdyk gonf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
290
,Ofaus;rI-9
291
&cdkifZrf;jcif;
&cdik jf ynfe,fwiG f a&S;tcgu vlysKd vSn&hf mwGif Zrf;jcif;rsm;udk toH;k jyKMu
onf/ ,cktcsdew
f iG f &cdik jf ynf tcsdKUaomt&yfa'orsm;wGif toH;k jyKwH;k yif
&Sad o;onf/ Zrf;qdo
k nf yef;zGuw
f rf; oabmrsdK;ESihf cyfqifqifwo
l nf/
odaYk omf Zrf;wGif um&efoabmygonf/ tzGUJ tEGUJ oabmygonf/ taxhtaigh
tapmif;tcsdwyf gonf/ tvkpd rf;jcif; ynmprf;jcif; oabmygonf/
rdrdudk,fwdkif qufoG,f if;? tjcm;&yf&GmrS umvom;rsm;jzpfu
&GmcHumvom;rsm;rSwqifh qufoG,f if;? tysdKESifhvlysdK yGifhyGifhvif;vif;
;kd ;kd om;om; pum;ajymEdik cf iG &hf o
dS nf/ xdo
k pYkd um;ajym EkH iS v
hf nf; orD;&nfpm;
jzpfonf[k rqdEk ikd af o;acs/ orD;&nf;pm;rjzpfrjD zpfap? jzpfNyD;rSjzpfap?vl
ysdKvSnfh&m odkYr[kwf vlysdKtysdK awGUqHkpum;ajym&m Zrf;jcif;udk
toH;k jyKMuonf/ Zrf;jcif;jzifh axhMuonf/ aighMuonf? apmif;Muonf?
csdwMf uonf/ tvdpk rf;Muonf? tcspfprf;Muonf? ynmprf;Muonf/
&cdik u
f mvom; umvorD;rsm;onf vlysKd azmf0ifp tysKd azmf0ifpuxJu
yif vlysdKBuD;rsm; tysdKBuD;rsm;xHrw
S qifh Zrf;jcif;udo
k if,Ml uonf/ xdo
k Ykd
oif Hkru rdrdbmomvnf; mPf&Sdoavmuf csJUxGifpyfqdkMuao;onf/
Zrf;wwfrS Zrf;csif;NydKif EdkifrS mPf&nfomaom vlysdK tysdKwpfa,muf
jzpfEdkifonf/ xdkYaMumifhvnf; vlysdKtysdK0ifp Zrf;wwfrS[k qdk dk;pum;
jyKMuonf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
292
,Ofaus;rI-9
293
,Ofaus;rI-9
ol
294
,Ofaus;rI-9
&Twyf gbd-vTwyf gbd
c,if0g;aoQ-c,if0g;uav;/
yvG-D yavG? a>y
rajympDuJh-rajymygeJYaemh
cGD;'defrsm;vdkY-acG;awGrsm;vdkY
,if;ydkifqdkau- 'Dvdkqdk,if
yaZmifjyifau-b,fvdkvkyfvQif
*kydkifqdk-'DvdkqdkvQif
cGD;rajymufau-acG;rajymuf
aemif&Jausmf-acG;trnf
cG;D ykPm;-acG;trnf
oH*kvD-acG;trnf
zsufuwfcDapmif-zsufMu&atmif
[dik ;f cG;D [dik ;f cG;D -[Jh acG;[Jh acG;
'a,m-ykq;kd ? vHck sD
MuufaoQ-Muufuav;
cGwfbdkY0Dau-ckwfvdkYa0vQif
tjrifw;kH au-tjrifuyfonf? rjrifcsif? rke;f onf/
&cdkifom;BuD;pmay
295
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
296
,Ofaus;rI-9
297
&cdkifrsdK;quf&mZ0if
d;k &mESiahf cwfenf;pepftajccHa&;
vlrsKd ;wpfrsKd ;tm; rnfonft
h rsKd ;tEG,u
f qif;oufvmonfukd ppfwrf;
xkwfMuonf/ xdkodkY xkwfMu&m udk,fhvlrsdK;wdkY\ dk;&mordkif;&mZ0ifudk
tajccHvsuf ,Sv
d mcJMh uayonf/ odaYk omf acwftavsmuf vufcEH ikd af om
ordik ;f ESihf tpOftquf qdk ;kd ,Sv
d mcJMh uonfh &mZ0ifordik ;f wdo
Yk nf wlnrD [
I l
r,SdMuacs/
od&Yk mwGif ,ckacwftavsmuf vufcEH ikd af omordik ;f rSm wdik ;f jynfwpfjynf
vlrsdK;wpfrsdK;wdkY\ rlvtp qufEG,fvmyHk tcsdefumvtvdkufjzpfpOfudk
,xmblw rEk aA'usus avhvmvsuf rSwfwrf;wifEdkifrSom ,aeYacwf
tjrif t,ltqjzifh useaocsmpGm vufcEH ikd af vmufMurnfjzpfonf/
dk;&m&mZ0ifrsm;onf ,ckacwftajctae t,ltqtm;jzifh '@m&D
qefvsuf twdwrf if;qufrsm;udk ESpaf ygif;rsm;pGm axmufjyum urmuyfO;D odYk
EG,x
f ;kd ay;ojzifh acwfoak woDrsm;tbdYk vufcMH urnfr[kwjf zpfonf/
xdaYk Mumifh ;kd &m&mZ0ifrsm;udk acwfoak woDrsm;taejzifh vufrcHp&m
taMumif; tcsufrsm;aMumifh if;? yHjk yif0w K'@m&Drsm;jzifo
h m jznfph w
G v
f suf
,Sad omaMumifv
h nf;aumif;? pifppftm;jzifh tm;ud;k rIrjyKMubJ acwfordik ;f
jzpfay:vma&;udo
k m enf;vrf;&SmazGrI ,Sv
d mMuawmh\/
xdkYaMumifhvnf; dk;&m&mZ0ifrsm;? ayyk&ydkufrsm;onf toHk;enf;yg;
vmcJMh ujcif;? * w
k pdu
k pf pk nf; &SmazGord ;f qnf;rI uif;yg;jcif;? umvMumjrifh
ojzifh ysupf ;D jyKef;wD;&jcif;wdjYk zifh tvGe&f mS ;yg;aom tjzpfoepfoYkd qdu
k af &muf
cJhMu&jcif;jzpfayonf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
298
,Ofaus;rI-9
299
wifjytyfayonf/
'oedygwfCw@dwZmwfrv
S m &cdik rf sKd ;quf
uy gOD;r[morw\ tquftEG,jf zpfaom r[muHorif;onf vlwYkd
touf ESpaf omif;wrf; rZdr a'o Ow &yxwdik ;f todw eNrKd UwGif rif;jyK&m
xdrk if;\orD;awmf a'0*Amrif;orD;ESihf azmfjyyg &uy&l wdik ;f Ow &r"lNrdKU&Sif
r[mom*&rif;\ om;awmfjzpfaom Oy om*&rif;om;wdYk oifjh rwfMu&mrS
0goka'0Ava'0 paoma'obmwdu aemifnw
D usw
d w
f u
Ykd kd zGm;jrifavonf/
xdknDaemifwdkYonf t&G,fa&mufvlvm;ajrmufaomtcg OD;&D;awmf
uHorif;BuD;ESifh OyuHotdrfa&SUrif;wdkYtm;us HI;ap todw eNrdKU rif;jyK
Muavonf/
xdkYaemuf todw eNrdKUrSxGuf tpOfojzifh ppfcsDMuavaomf
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
300
rm&,kqufrv
S maom &cdik t
f rsKd ;quf
xdak emufrS rZrd a'o uyd v0wfjynfrS &Sib
f &k iftZKeonf &aohjyKNy;D
aemuf wawm0if0if wjyifxu
G x
f u
G v
f mcJ&h m &cdik jf ynf upye'Drnfaom
ukvm;wefjrpfzsm;odaYk &mufaomtcg Erm,krnfaom qwfr odrYk [kwf
ouftrsdK;orD;ESihf oifjh rwfMu&m rm&,krnfaomom;udk arG;zGm;av\/
rm&,konf t&G,af &mufaomtcg vltrsm;tm; tE&m,fjyKaeaom
bDv;l wd\
Yk &efuakd v;jr m;jzifh NzdKcGi;f owfNyD; a0omvDNrdKUwGif rif;jyK\/
"n0wDNrdKUudkvnf; wnfaxmifawmfrl pdk;pHcJhavonf/ xdkrif;um;
&cdik &f mZ0ifwiG f rSww
f rf;wif &cdik rf if;qufrsm;\ tprif;yifwnf;/
xdu
k &kd nf &cdik rf if;orD; {csi;f ac: armufawmf{csi;f ]]{;-{wHu
k mum?
rnfom"n? jynfrxdyfzsm;? odMum;ay;ESifh? vufeuf&if; ? xdkrif;rm&,k?
wnfpjyKu}}[l if;? &cdkif&mZ0ifvuFm ]]odMum;vufeuf? xdefxdef
xGuo
f nf? pMumta&mif? 0if;0if;ajymifEiS ?hf awmawmifcrkd ?DS tvZDbv
D ;l ?
vlpm;MuL;udk? *kPfxl;tmPm? bkef;rdk;jzm ? vdk&matmifjrif atmifNrdKU0if ?
ac:wGif&cdkif? ckwdkifrysuf? armfuGef;xGuf ? rif;qufaysmfrSD? a0omvDwGif}}
ponfjzifh pyfqakd vonf/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
301
xdo
k Ykd bDv;l &udK ufwu
Ykd kd xd;k owfy,fEiS &f mjzpf &cdik jf ynf? vlrsKd ;udv
k nf;
&cdik v
f rl sdK;[k ,aeYwikd af tmifwiG o
f nf/
onfvnf; &cdik t
f rsdK;quf\ tpaywnf;/
rm&,krif;quf tkypf ;kd NyD;aemuf &cdik jf ynfwiG f uH&mZmBuD;rif;quf
tkypf ;kd cJo
h nf/ xdaYk emuf pEol&,
d rif;quf? r[mpE&mrif;quf? NrdKrif;
tjrwlrif;quf ponfjzifh rif;qufaygif; ajrmufrsm;pGmtkypf ;kd cJo
h nf/
xd&k cdik jf ynfonf oD;jcm;wkid ;f jynfwpfct
k jzpf ud,
k rhf if;ud,
k chf sif;jzifh
ESpaf xmifaygif;rsm;pGm xD;ESiehf ef;ESiMhf uiSe;f ESihf aexdik cf MhJ uojzifh &cdik ,
f Ofaus;rI
taqmufttHo
k nfvnf; BuD;rm;cJah yownf;/
,Ofaus;rI-9
302
,Ofaus;rI-9
303
&cdik Zf mwd0o
H armfueG ;f vm &cdik rf sKd ;quf
uREkfyfwdkYonf &SmazG&&Sdxm;aom armfuGef;pmwrf;wpfck&Sdonf/
xdak rmfueG ;f pmwrf;udk &cdik Zf mwd0o
H armfueG ;f pm[k ac:onf/ ayay:wGif
tpOftquf a&;rSwx
f m;ojzifh tpOfwnfvmaom armfueG ;f ordik ;f pmvnf;
jzpfonf/ &cdkifjynf? &cdkifvlrsdK;quf? &cdkifrif;pOf? &cdkifjynftkyfcsKyfyHk
pepfzGJUpnf;jcif;ponfwdkYudk tusOf;armfuGef;wifordkif;jzpf wefbdk;&Sdaom
pmwrf;wpfcjk zpfonf/ xdpk mwrf;rS &cdik jf ynfEiS hf &cdik v
f rl sdK;quf taMumif;udk
aumufEkwf az:jyvdkayonf/
]]rZdr a'owdik ;f jynf bke;f wefc;kd BuD;jrwfawmfral om pMum0wD
rEmwfrif;onf ewf&GmpH uHawmfukefonfhumv om;BuD;av;yg;wdkYudk
wk d i f ; jynf u d k c G J a 0 ay;NyD ; onf h a emuf aemuf r S a y:xG u f a &muf v maom
om;iusefwpfa,mufudk &uyk&odkYoGm; xnfhvdkufaom vltaygif;wdkYESifh
rif;\pnf;pdru
f kd cHpm;vsufaeav[k crnf;awmfrif;BuD;u trdet
Yf mPm
ay;vd k u f o nf h t wd k i f ; om;awmf u vnf ; crnf ; awmf p um;ud k e mcH
vltrsm;wdEYk iS hf &uy&k od0Yk ifNyD;vQif ukvm;wefjrpfnm vuf0v
J uf,mESihf
&ubDvl;wdkYudk aMumufaomaMumifh pk aeMuukef\/ xdktcg bkef;uHBuD;
rm;aom rZdr a'ot&yfu? uyd v0wfjynfoQifrif;BuD;onf &aohvyk f
&u y k & od k Y a&muf v monf & S d a omf &aoh w d k Y \ usif h 0 wf t |oD j zif h
usifah qmufwnf aeaomtcg a&S;a&S;aom b0u ajc&if; tvkyt
f auR;
jzpfcb
hJ ;l aomaMumifh ,ckb0 ormcsi;f rwlaomfvnf; a&S;aMumif;&if; qHak v
aomaMumifh Erm&Dqwfronf uyd v&aohEiS hf oifah epHaysmaf vaomaMumifh
rm&,ktrnf&adS om om;ud&k av\/
xdkrif;om;onf BuD;vwf armif;rrd Ha>c&HwdkYESifhwuG NcH&Hvsuf
xD;eef;pnf;pdrf &dyfNidrfcsrf;om pdk;pHawmfrl xdkrif;onf tdrfedrfh(18)ESpf
eef;pnf;pdr(f 62)ESpu
f ckd aH v\/ rm&,krif;\bke;f awmfaMumifh odMum;rif;onf
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
304
ewfpMumjzpfaom av;vufeufut
kd yfav\/
xdrk if;vnf; &ubv
D ;l wdu
Yk kd cGi;f owfvsuf bDv;l wdYk aoqH;k ysufjyKef;
onfhumv? bDvl;r&SdaomaMumifh wdkif;om;jynfol vltaygif;wdkYonf
at;csrf;pGm vkyfudkifpm;aomuf aeavMuukef\/
jynfoltaygif;wdkYonf tcsdKUaomolwkdYum; ukvm;wefjrpfnmrS
vkypf m;avaomaMumifh tnmom;[kac:uke\
f / umv&Snjf rifah omaMumifh
tnmom;trnfaysmuf ausmufawmfom;[k bGUJ rsm;om&vmonf/ ae&m
t&yfut
kd pGjJ yK tac:cH&avonf/ tcsdKUaom olwu
Ykd vnf; ukvm;wefjrpf
vuf0Jvuf,macsmif;i,fudk0if vkyfpm;avaomaMumifh acsmif;trnfudk
vd k u f tac:cH & avonf / umv&S n f v sm;jrif h M umvwf o nf & S d a omf ?
acsmif;trnfaysmufvsuf acsmif;om;[k ac:avuke\
f / ukvm;wefjrpfr ;kd wGif
vkypf m;avaomaMumifh r ;kd om;[kac:uke\
f / tcsdKUaomolwu
Ykd ukvm;wef
jrpf0 &*dik w
f u
Ykd kd ckwx
f pfvsuf vkypf m;aomaMumifh &*dik o
f m;[k ac:wGif
avonf/ umvjrifMh um&Snv
f sm; vwfonf&adS om &*dik o
f m;trnf aysmuf
&cdik o
f m;[k trnfwiG af vonf/ if;wzef umv&Snjf rifv
h wfonf&adS omf
rdrdwdkYae&mt&yfudktpGJjyK uRef;trnf &Gmtrnf vltrnfwGifavukef\/
"n0wDjynfukd a&S;a&S;aom vltaygif;wdEYk iS w
hf uG rif;taygif;wdo
Yk nf
&ubv
D ;l &Sad omaMumifh &uy&k [k orkwaf c:Muavonf/ &ubv
D ;l wdYk
aoNyD;onfhaemuf awm&*dkifudkckwfxpf pm;aomaMumifh &cdkifjynf[k
ac:wGifavonf/
xd&k cdik jf ynfBuD;odYk bk&m;ocif<uvmawmfral omtcg emrovJ qefpyg;
yGm;rsm;onfudkjrif csD;rTrf;awmfrlavonf/
]]Xmae "n0wD,H or aE ? [wd t *[ywdvuFm &dwv
H bv
ab[dyla&wk}}[l ygXfawmfjzifh pyg;yGm;rsm;aomaMumifh "n0wD[k
csD;usL;awmfrlavonf/ ,ckxufwdkif "n0wDjynfBuD;[k vltaygif;wdkY
ac:a0:orkwfMuukef\/}}
awm&BudKifukd ckww
f nfxiG u
f sif; vkyu
f ikd pf m;aomufvmaom vlrsdK;
jzpfojzifh &BudKifvlrsdK;[l wGifvmonfrS &cdkifjzpfvmaMumif;udk 0g;ausmif;
q&m y@duvnf; odv
Yk Qif OwdE vuFmed*;kH pyfqckd ahJ vonf/
]]&cdik [
f o
l nf? jynfemrnfum;? Ownftp? rIid ;f ysndKarSmif? BuD;aom
awmifr?S a&ajrmif qif;pD;? c&D;0D;qef?Y &Snt
f "GeaYf Mumif?h vdrw
f eG aYf rmfjzpf?
ywf&pfqufo,
G ?f us,x
f ufus,v
f Qi?f yifv,foaYkd yguf? ork'af &mufatmif?
urf;avQmufopfpnf? pyf,n
S af ygif;jruf? EG,Nf cHK,Suf ? acsmif;wufBuD;i,f?
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
305
vuf0v
J uf,m (99) NrKd UpD
odjYk zpfxeG ;f cJMh uaom &cdik jf ynfwiG f &cdik rf if;rsm;onf upye'Djrpf
ta&SUtaemuf ud;k q,fu
h ;kd NrdKUpDtm;jzifh NrdKUaygif; (198)NrdKUrsm;udk wnfaxmif
cJMh uuke\
f / xdv
k uf0J vuf,m (99)NrKd UpD wnfxm;cJMh uonfum; 0goka'0tp
orwrif;tqH;k &Sad om rif;qufaygif; wpfq,fu
h ;kd (19)quf? rif;aygif;
ESp&f mhig;q,f&h pS f (258)a,mufww
Ykd iG f bke;f tifBuD;rm;aom rif;wdw
Yk nfaxmif
jyKpktyfaom NrdKUrsm;omjzpfonf[k &cdkif &mZ0ifopfq&mqdkavonf/
"n0wD&mZ0ifopf q&muvnf; ]]eef;pOfrjywf qufumqufum
wnfaxmifaomNrdKUwdo
Yk mjzpfaMumif;jzifh jyqdak vonf/ upye'D vuf0J
vuf,m[kyifqakd omfvnf; &cdik jf ynf tESt
YH jym;&Scd o
hJ nf[k odrw
S &f m\/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
306
,Ofaus;rI-9
307
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
&cdkifom;BuD;pmay
308
,Ofaus;rI-9
309
&cdkif&mZ0iftusOf;
az:jyvwHw
h rYkd mS ]]0g;ausmif;q&m &cdik &f mZ0if vuFmtusO;f }} jzpfonf/
jrwfr*FvmtpcsDvsuf vuFmydk'fa& (21)ydk'fzGJUqdkcJhonf/ &cdkif&mZ0ifudk
tusOf;csKyf pyfqx
kd m;jcif;yifjzpfonf/ pmqdrk mS xdv
k uFm\ yd'k af & (15)
ed*;kH wGif ay:vGiNf yD;jzpfonf/ &cdik jf ynf aESmif;acwfpmqdak wmf wpfO;D jzpfaom
0g;ausmif;q&mvlxu
G f y@dyifwnf;/ ]]oHacsmif;[kausmf? q&mawmfvQif?
EI;d aqmfn Ed idI ;f ? tvkycf ikd ;f vsuf? qef;*dP
k ;f qifjcif? &mZ0ifjzif?h enf;iif ;kH pk?
pDu;kH jyKonf? a0VK0d[m? ausmfapmpGmom;? q&mvlxu
G ?f vuFmqufonf?h
0dbufNidrf;apaomaMumif;wnf;}}[l a&;zGJUol\trnfudk wyftyfaocsm
az:jyNyD;jzpfonf? &cdik &f mZ0if EIwif kH rdrt
d &usufxm; od&efaumif;atmif
vuFmjzifh pDu;kH xm;ojzifh rsm;pGmwefz;kd &Sv
d o
S nf/ uREkyf w
f Ykd &&Sx
d m;aomrlrmS
ou &mZf (1235)ckEpS f rmvmvufa&;rltwdik ;f jzpfonf/ xdrk mvmvufa&;rl
udkrl twdkif;ul;,l avhvmEdkifMuap&ef ,ckwifjyvdkuf&jcif;jzpfygonf/
earm w b*0awm t&[awm or m orK' /
pD&H wdVwk o'arm/ / o'arm-b&m;rkcyf g'f? yd#uwfo;kH yH?k tvH;k pHk
aom? olawmfaumif;w&m;onf/ pD&H pD& umvH-jrif&h n
S v
f pS mG ? omoem
ig;axmif? aphatmifywfvHk;? wdVwk-r,kwfrysuf? xGef;vsufywfvnf?
wnfygapownf;/ /
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
310
,Ofaus;rI-9
311
,Ofaus;rI-9
312
bke;f awmf[o
d nf? oD&&d mZm? rif;r[m\?awmifnmeef;pH? ukrm&H[?k emrHa'0D?
ra[oD? wdxrD mo? jymodv
k v
f \? jynfx
h aeYwiG ?f ae0ifvq
k ?J &J&aJ &mifjzm?
pE&mvnf;? ay:vSmxGuw
f ?kH vbHak etdr?f xGe;f ycsdeu
f ?kd csrf;Nidr;f vG,u
f ?l
zGm;awmfrl ? ol&d,pE? trnf&vsuf? awZbkef;vIdif? b&mxdkifrI?
*Edik o
f marm? a[0efawmrS? aumif;aomaiGw?l qifjzLud;k pD;? oD;oD;a&mufvmS ?
rSL;rwfrmS vnf;? rsm;pGmwGuu
f ed ;f ? wpfoed ;f ajrmufay? &Ha>ca&Gwnf;? eef;ae
jynfoQif? rsm;bk&ifw?Ykd c0ifusdK;EG?H uRefawmfco
H m;? bke;f uHBuD;jcif;? xdo
k nf
rif;\? eef;wGi;f pHaysm?f rlcgaomf? NyKd ifabmfr[d? oarm"dvnf;? rsm;bdoC
H m?
ax&fig;&mESi?hf tmumc&D;? ,mOf&iS pf ;D vsuf? jynfBuD;ordik ;f ? &cdik w
f ikd ;f od?Yk
qdik ;f qdik ;f rwfrwf? <uwHv
k wf ? ynwfonm? aovm*D&?d rnf[d awmif eG ?Yf
ud,
k af wmfoefo
Y nf/ / a&mifueG Yf ajcmufo,
G x
f ed ;f nD;wnf;/
6/
/ nD;nD;ajymifajymif? ajcmufrnfa&mifjzif?h xdak wmifxyd zf sm;?
&yfwefeY m;vsuf? bk&m;pOfvm? "rwmjzif?h 'dom0ef;vSn?hf MI unfv
h wfvQif?
,cifa&S;usL;? jzpfb;l Xme? a'ordiI ;f ndKU? t&yfwu
Ykd ?kd okUd odq
Yk ifjcif? odjrifwl ?l
NyHK;awmfru
l ? av;ql'E? pG,af wmfro
S nf? umvobG,?f xef;vH;k ES,v
f Qif?
a&mifo,
G v
f ufvuf? ajy;xGuv
f wfcg? tmeEonf odomajciH? avQmuf
awmif;yefu? rdeo
Yf u
H sL;au? wdik ;f jynfr?l ywfvnfx;l qef;? a&TbekH ef;wnf;?
ajr mufxeG ;f ordik ;f ? uRe;f udik ;f 0Sr;f us,?f uGi;f jyifv,fjzif?h qef;us,o
f marm?
Nrde,
f u
S Mf oZm? jzpfjcif;&maMumif;? jrwfpmG trsm;? a&S;bk&m;wd?Yk pum;rdeYf eG ;f ?
csD;rTrf;ukefMu? "n0wD? rnfcJhNyDwnf;? ighnDax&frGef-oQiftmeef/
a&S;vGeaf omcg? igjrwfpmG onf? a0omvDwiG ?f *kPx
f ifEo
YHS ?d yka&m[d[?k
y@dtifjynfh? wynfhajcmufaomif;? &G,fay:aygif;ESifh? olaumif;wppf?
xdrk jS zpf ? ajyjypfypkH ?H ighoPmefEiS ?hf wqHr,kw?f oGe;f vkyNf yD;cg? r[mrke?d
rnf[x
d if&mS ;? ighu,
kd pf m;vQif? wnfxm;vwft?hH &yfwefOY ;D ay? igwdaYk eom;?
NzdK;a0 armufpmG ? aovm*D&?d jrifb
h n
d Kd armif? onf awmif? ,acgif
a&S;"gwf? yef;yGwo
f rm;? jzpfcjhJ im; ? aemifum;edAmef? igvGeaf omcg? ighormrSm?
ajcmufjzma&mifvw
T ?f ausmuf ;kd "gwfonf? wnfvwfxifNyD? ausmufapwD?
ac:nDtES?YH wGiv
f wH[?k rdeYf eG aYf z:jy? xdrk pS ? a'oywfvnf? wdik ;f jynf?
usiv
f nfawmfb;l ? OD;OD;t&yf? used ;f 0yfto
hH nf? "gwfrnfrnfu?kd EIwjf cnfpum;?
Asm'dwMf um;u? bk&m;wefc;kd ? bke;f awmfx;kd vsu?f xpfBudK;yJw
h if? ivsio
f rd o
hf rd ?hf
awmfNcdrNhf cdrEhf iS ?hf NcdrNhf cdro
hf NH cdr?hf 'dom[de;f onf/ / aMumufBude;f beef;
jzpfownf;/
7/
/ aMumufb,
G af om[dw?f xdek rd w
d af Mumif?h vefx
Y w
d t
f t
kH ;kH ?
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
313
,Ofaus;rI-9
314
,Ofaus;rI-9
315
,Ofaus;rI-9
316
,Ofaus;rI-9
317
,Ofaus;rI-9
318
,Ofaus;rI-9
319
,Ofaus;rI-9
320
ESpEf pS 0f ,fwnf;?uG,cf t
hJ cg? om;ykw m[k? rif;&mZmBuD;? eef;pOfr;DS vsuf?
aqmif;xD; aysmaf rGU? q,fu
h ;kd aphwiG ?f a&GUavwHak oQmif;? bk&m;avmif;vsu?f
carmif; olrGef? q,fESpfpH ? vGefawmfrljyK? om;rsuf I[k? oD&dok"r?
aomVowGif? ewf&Gmaysmfav? om;oufa0vnf;? pHonf eef;ouf?
a'G ; tV0f & uf w nf ; ? rif ; quf pOf a vQmuf ? q,f h ud k ; a,muf y if ?
ajrmufxa&Ttrd ?f eef;pnf; pdru
f ?kd &dyNf idrpf MH uukeNf yD;wnf;/
20/ / pHMuavav? rif;wdkYEG,fudk? jzpfaywHkx? mPfpGrf;jyvsuf?
e&ywd? rnfwGifbdvsuf? eef;[d qufppf? ckepfESpfvQif? jzpfcJhwvD?
eef; ;kd rSaD tmif? nDnmtkypf ;kd ? xD;jzL rd;k vsuf? owd;k "r&mZm? ESpo
f w mwGi?f
cEmuGJx? b&m& ? pEokwGif? xdkbk&ifvQif? yvifqef;Mu,f? aqmif
bHkv,f? oHk;q,faphvSm? om;ykw monf? O*gAv? av;ESpfrSwnf;?
0&"rrnfac:? ESpEf pS af y: ? vGeaf omfaemuf[?k om;qufjyKonf? rkeo
d rk if;?
ESpEf pS w
f iG ;f wGi;f ? vGev
f Qif om;armif? owd;k atmifr?l aqmifaqmifeef;xH?
ESpEf pS pf rH ?S vGeaf vaoqH;k ? om;iwH;k [k? olUbke;f u aH y;? xD;azG;azG;ESi?hf
q,f h a v;pH w H k ? b&mvI H v suf ? r H k U 0D & d , ? ajcmuf E S p f r S v Qif ?
umvr@yf?rsdK;udkjzwf ? tvGwfxdkif vSm? om;ykw mvnf;? e&m'dy ?
ESpq
f ufuswiG ?f tbajcmufEpS ?f om;ESpEf pS w
f nf;? jzpfcx
hJ akd &mf? Adrmefay:0,f?
rif;ausmfod*Fed? ajcmufESpf[du? pdk;bdaemufonf? owdk;rnfom;?
r&Snef ef;ouf? ESpEf pS x
f ufyif? vGew
f kH usiaf omf? NrKd UwGi;f eef;oH;k ? MumjrifNh rKH ;rS?
vuf ;kH axmifjy? 0dZ,[k? jzpfumNzdK;armuf? a&Teef;aqmifvsuf? xD;atmuf
qef;Mu,f? yvifv,frSm? ESpfq,fru? cgvnf&rl? ol&d,oruf?
oHk;ESpfquf ? rysufjzpfvSm? om;[komvQif? e&m"dywd? cgvnf[daomf?
nmwdjcm;x? y0&onf? {u0 H? aemufwoGefwHk? om;rGef0dZvm?
ESpfcGJMumonf? qufum nDcspf? "r&mZfvnf;? jzpfvwf oa&mf?
baxG;awmf[?k eef;ay:&dyrf ;kd ? wpfq,fu
h ;kd wnf;? owd;k tb,? vGecf <hJ url?
ykw ,OfE?k oD&o
d v
k Qi?f jyKwHk eef;xJ? ESpv
f cGw
J nf;? vTu
J m nDv?S y0&onf?
jzpfx aysmfarGU? oH;k ESpaf ph aomf? rsdK\r[m? &mZm[lom;? cgwpfyg;?
ppfrufwdkuf ? xD;cdkufpGifhpGifh? udk;ESpf ESifhyif? q,fcGif &wk? wzef vk ?
rif;okre? oH;k ESprf Qyif? 0drvquf? a&Teef;wuf ? &ufav;q,fjzpf? w&HwH?k
"r&mZf[ed ;f ? olUacwf usde;f aMumif?h ydik o
f rd ;f bke;f [dw?f atmiferd w
d jf zif?h
bdodufpHeef;? ajcmufESpfjref; ? ewfvrf;<uu? orw[k? jzpfxpdk;ydkif?
oH;k ESpw
f ikd v
f Qif? r@dKifrrYkd ?Ykd ajrmufO;D NrdKU? rif;wdu
Yk kd aygif;? &wHak ,Smif;aomf?
xD;aqmif;tppf? av;q,fo
h Qpfonf/ / jzpfNyD;{uefrvGw
J nf;/
&cdkifom;BuD;pmay
,Ofaus;rI-9
321
&cdkifom;BuD;pmay