Zorg - en Ziekenhuiskrant, 14 Mei 2014

www.tmi-interim.
nl
Ben jij klaar
voor een nieuwe
carrire-injectie?
Meander Palliatief Brandveiligheid
Prinses Margriet opent 6 juni het nieuwe
Meander Medisch Centrum in Amersfoort.
Aandacht voor consultatieteam palliatieve
zorg in ziekenhuis Rijnstate in Arnhem.
De special gaat in op brandveiligheids-
risicos en op nieuwbouw.
03 07 Uitneembare bijlage
1aargang 8 nummer 10 14 mei 2014
Vccr diverse ziekenhuizen vcrmde
Mcederdag (afgeIcpen zcndag] aanIeiding
cm iets extra's te dcen vccr cpgencmen
mceders. Het Franciscus Vriendenfcnds
deeIde bijvccrbeeId gccdiebags uit aan net
bevaIIen mceders in de kraamsuites van
het 5int Franciscus Casthuis in ctterdam.
Het kennemer Casthuis in HaarIem veraste
de mceders met seI!es.
In het Sint Franciscus Gasthuis worden jaar-
lijks meer dan 2200 babys geboren. Voor
moeders die rond Moederdag in de kraam-
suites zijn bevallen, was er een goodiebag
met verzorgingsproducten. Dit initiatief is
genomen door Liselotte Snuverink, shop-
manager Rituals Hillegersberg. Doordat zij
zelf patint was in het Sint Franciscus Gast-
huis, kwam zij in contact met het Franciscus
Vriendenfonds.
Zij wilde graag iets terugdoen voor zieken-
huismedewerkers en iets doen voor patinten.
Het Kennemer Gasthuis in Haarlem verraste
afgelopen zondag opgenomen moeders met
seles. Iedereen kon zijn of haar moeder
in het Kennemer Gasthuis die dag een hart
onder de riem steken met een zogenoemde
tekst wolk-sele. Dat deden kinderen door
een tekstwolk te printen van de website, die te
voorzien van een persoonlijke boodschap, een
sele te maken met de tekstwolk en deze naar
het ziekenhuis te mailen. De sele werd ver-
volgens op de Facebookpagina van het zieken-
huis geplaatst. Het ziekenhuis wil patinten
graag verrassen met persoonlijke berichtjes.
Er is al een mogelijkheid om een wenskaart te
sturen naar patinten.
Moeder Judith met dochter Lauren in de kraamsuite.
Het Kennemer Gasthuis
wil patinten graag
verrassen met
persoonlijke berichtjes
Attentie voor de moeders
ij het Medisch Centrum kinderwens
kcnden vcrige week de eerste paren
terecht vccr een vruchtbaarheidsbehande-
Iing met behuIp van gedcneerde eiceIIen.
De eiceIIen zijn afkcmstig van dcnatrices
die cp vrijwiIIige basis en tegen een cnkcs-
tenvergceding eiceIIen hebben afgestaan
vccr de eiceIbank."Het bIijft van beIang dat
wenscuders zich reaIiseren dat de impact
van het gebruik van dcncrgameten vccr
het kind grcct kan zijn", vindt Ficm.
Fiom (specialist op het gebied van ongewenste
zwangerschap en afstammingsvragen) vindt
het een goede zaak dat wensouders nu bij
een eicelbank in Nederland terecht kunnen.
Dankzij de Wet donorgegevens kunstmatige
bevruchting (2004) is anoniem doneren in
Nederland niet mogelijk en hebben donor-
kinderen recht op informatie en persoons-
gegevens van de donor. In Nederland overtreft
de vraag naar donorzaad en donoreicellen
het aanbod. In het buitenland wordt soms
anders gedacht over anoniem donorschap en
zijn meer mogelijkheden. Gevolg is dat wens-
ouders vaker kiezen voor behandeling in het
buitenland. De kinderen die daaruit voort-
komen hebben later echter geen toegang tot
hun afstammingsinformatie, terwijl dit een
fundamenteel mensenrecht is.
Eicelbank helpt
eerste paren
Vijftigste Dag
van Verpleging
Vccr de vijftigste keer werd afgeIcpen
maandag de Dag van de VerpIeging in
NederIand gevierd. De c ciIe cpening
van deze feesteIijke dag was dit keer in het
ijnIand Ziekenhuis in Leiderdcrp. Minis-
ter-president Mark utte was hierbij aan-
wezig.
Hij kwam onder meer om samen met Henk
Bakker, voorzitter van de beroeps vereniging
Verpleegkundigen & Verzorgenden Neder-
land, de Dag van de Verpleging-vlag te hijsen.
De Dag van de Verpleging vindt internatio-
naal ieder jaar plaats op 12 mei, de geboorte-
dag van de bekende Britse verpleegkundige
Florence Nightingale (1820 - 1910). De Dag
van Ver pleging heeft als doel om het vak van
verpleging onder de aandacht te brengen en
verpleegkundigen in het zonnetje te zetten. In
2014 staat op deze dag de kracht van verpleeg-
kundigen bij veranderingen en gezondheid
centraal. Met de installatie van de verpleeg-
kundige adviesraad (VAR) besteedt Rijnland
Ziekenhuis extra aandacht aan deze dag.
www.medix.nl t. 013-5111111
Onderzoek- en
behandelbanken
Kijk voor meer
informatie of vraag een
GRATIS
proefplaatsing aan op
ziekenhuisstoelen.nl
Zadelkruk
Balance
Op de hoogte blijven?
nieuws voor de zorgprofessional
www.zorgenziekenhuiskrant.nl
Gratis abonnement op onze nieuwsbrief!
nieuwsbrief@zorgenziekenhuiskrant.nl
Negen organisaties hebben op 30 april een
manifest ondertekend, dat zich uitspreekt
voor een verbod op consumentenvuurwerk
per 1 januari 2015. Het Nederlands Oog-
heelkundig Gezelschap, Artsen Jeugd-
gezondheidszorg Nederland, Het Oog-
ziekenhuis Rotterdam, Het Oogzorgnet-
werk, VISION 2020 Netherlands, Opto me -
tristen Vereniging Nederland, Neder landse
Vereniging van Orthoptisten, Koninklijke
Visio en Stichting Aangepast Lezenvragen
met dit manifest aandacht voor de gevaren
en gevolgen van consumentenvuurwerk.
Elk jaar worden er rond de jaarwisseling grote
campagnes opgezet om mensen bewust te
maken van het gevaar van vuurwerk. Des-
ondanks vallen er jaarlijks vele slachtoffers.
Voor tien mensen is 2014 begonnen met het
verwijderen van een oog, diverse mensen leven
verder zonder hand of arm en er vielen dit jaar
zelfs meerdere doden. Allemaal letsels door
vuurwerk die een grote invloed hebben op het
verdere leven van de getroffenen. Met grote
professionele vuurwerkshows kan iedereen
op een veilige manier genieten van (en kijken
naar) vuurwerk. De ondertekenende organi-
saties zijn ervan overtuigd dat een verbod op
consumentenvuurwerk ervoor kan zorgen dat
er steeds minder letsels door vuurwerk worden
veroorzaakt.
Het in stand houden van de huidige wijze
van de viering van Oud en Nieuw staat vol-
gens deze organisaties niet in verhouding tot
de letsels, de materile en immaterile schade,
de veiligheids- en handhavingsproblemen en
de maatschappelijke overlast die vuurwerk
tot gevolg heeft. De vraag aan de ministeries
van Veiligheid en Justitie en Infrastructuur
en Milieu is dan ook om per 1 januari 2015
consumentenvuurwerk te verbieden.
Met grote professionele
vuurwerkshows kan
iedereen op een veilige
manier genieten van
vuurwerk
Valdag Theabelle
Topsport Genderzorg
Nationale Huidkankerdag, zaterdag 17 mei, wordt door diverse ziekenhuizen aangegrepen om aandacht te vragen
voor huidkanker. Op de polikliniek dermatologie van het Sint Franciscus Gasthuis in Rotterdam bijvoorbeeld, kunnen
mensen tussen 10.00 en 13.00 uur gratis hun huid laten checken. Het Huidfonds vraagt met deze dag aandacht voor
vroege signalering van huidkanker. En op de vijf Nederlanders krijgt in zijn of haar leven huidkanker. Doel van de
Huidkankerdag is mensen te stimuleren regelmatig hun huid te controleren, om zo huidkanker in een vroeg stadium
te herkennen.
Vertegenwoordigers van Het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap, ArtsenJeugdgezondheidszorg Nederland, Het
Oogziekenhuis Rotterdam, Het Oogzorgnetwerk, VISION 2020 Netherlands, Optometristen Vereniging Nederland,
Nederlandse Vereniging van Orthoptisten, Koninklijke Visio en Stichting Aangepast Lezen.
Vier riskante operaties oefenen op n
dag. En dat zonder risicos voor de patint,
en met alle tijd en ruimte om alles goed
uit te leggen aan arts-assistenten in op-
leiding tot chirurg. Het lijkt onmogelijk,
maar onlangs kon het in het opleidings-
en onderzoekscentrum van het Elisabeth-
TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg.
Daar waren levensechte, siliconen poppen

beschikbaar, waar normaal alleen op ge oefend
kan worden in het buitenland of tijdens
conferenties. Een heel bijzondere mogelijk-
heid dus, waar we ontzettend blij mee waren.
We hebben vier verschillende operaties ge-
oefend, stelt vaatchirurg Patrick Vriens. Hij
en zijn collega-vaatchirurgen coachten per
operatie twee of drie arts-assistenten en een
operatie-assistent. Er is onder meer ge oefend
op operaties bij halsaderverkalking, een
beenslagader en een aneurysma (een zwakke
plek in een verwijde buikslagader die dreigt
te scheuren). De modellen waren een volle
dag in het ziekenhuis beschikbaar. Een
unieke kans voor de artsen in opleiding om
op deze manier ingewikkelde ingrepen te
kunnen oefenen. Ze krijgen zo de techniek
goed onder de knie en raken vertrouwd met
de materialen waarmee ze moeten opereren.
Veel bloed
Dr. Vriens: In de praktijksituatie bij een
gescheurd aneurysma is het meestal hectisch,
er is overal bloed, je moet snel door. Tijdens
deze training leren assistent-chirurgen goed
opereren, ze leren grenzen kennen en kunnen
veilig oefenen.
Riskante operaties oefenen
Manifest voor
vuurwerkverbod
Het Academisch Medisch Centrum (AMC)
in Amsterdam mag zich Topsportvriende-
lijke Werkgever noemen.Het keurmerk is een
initiatief van NOC*NSF, Randstad en Stich-
ting Sport & Zaken. Werkgevers die topsport-
vriendelijke stage- of werkplekken aanbieden
aan (ex-) topsporters komen ervoor in aan-
merking. Esm Kamphuis (arts in de gynaeco-
logie en piloot van het Nederlands bobslee-
team), Rogier Postma (staf adviseur planning
& control en lid van Nationaal Mixed Beach
Team frisbee) en Marije Smits (promovendus
kindergastro-enterologie en paralympisch
atlete) krijgen de gelegenheid om bij AMC een
maatschappelijke carrire te ontwikkelen.
Bestuursvoorzitter Wouter Bos van VUmc
in Amsterdam heeft vorige week in het
tv-programma Nieuwsuur een plan gelanceerd
om zo snel mogelijk de patintenstop bij de
genderzorg van VUmc op te heffen. VUmc
zag zich genoodzaakt op 18 december 2013
de wachtlijst voor nieuwe genderpatinten te
sluiten omdat het aantal nieuwe aanvragen
voor deze zorg zeer snel toeneemt. Momenteel
is VUmc het enige centrum in Nederland dat
volledige genderzorg aanbiedt. In Nieuwsuur
zei Wouter Bos dat VUmc bereid is zijn exper-
tise op het gebied van genderzorg te delen,
zodat op termijn in meerdere medische centra
deze zorg kan worden aangeboden.
2 Actueel
Nummer 10
14 mei 2014
Stelling van de maand
Discussieer mee via facebook.com/ziekenhuiskrant
Geef patinten zelf de regie
over hun eigen
medische gegevens
De Zorg- en Ziekenhuiskrant
elke twee weken in de brievenbus?
Proteer dan nu van ons een sterk gereduceerde tarief!
Mail direct adresgegevens naar:
info@zorgenziekenhuiskrant en vermeld daarbij abonnement.
(50 euro incl. btw; normaal 74,20 incl. btw).
Dr. Vriens (in witte jas) leert arts-assistenten de jne
kneepjes van het vak.
De musicalvereniging van het Jeroen Bosch
Ziekenhuis in s-Hertogenbosch, Theabelle,
bestaat twintig jaar. In het kader van de fusie
tussen het Willem-Alexander ziekenhuis en
het Grootziekengasthuis werd in 1993 de
revue Twee handen op een buik op de bhne
gebracht. Deze voorstelling was een groot
succes. De deelnemers besloten hiermee door
te gaan en musical vereniging Theabelle op te
richten. Twintig jaar later staat de ver eniging
voor de twaalfde keer op de planken. Dat zal
zijn op zondag middag 18 mei tijdens een
matineevoorstelling die zich grotendeels af-
speelt op de bezoekersboulevard in het Jeroen
Bosch Ziekenhuis. De meeste medewerkers
aan de productie werken in dit ziekenhuis.
Het Refaja ziekenhuis in Stadskanaal organi-
seert op zaterdag 24 mei weer een etsen
valdag voor mensen met een heup- of knie-
prothese. Dr. Middendorf, een van de ortho -
peden van het ziekenhuis, verzorgt een
in leiding over orthopedie en protheses. Een
groep kan buiten op de klaarstaande etsen
oefenen, onder begeleiding van een fysio-
therapeut. De orthopedisch instrumenten-
maker presenteert preventiemateriaal, zoals
heupbeschermers. Veel orthopedische patin-
ten zijn bang om te vallen en durven daarom
niet meer te etsen. Juist voor deze mensen
is het belangrijk dat zij blijven bewegen. De
functie van hun knie of heup vaart daar wel
bij.
100 % Mee eens
0 % Mee oneens
Gratis check op Huidkankerdag
Prinses Margriet cpent cp 6 juni het nieuwe
gebcuw van Meander Medisch Centrum
in Amersfccrt. Het ziekenhuis ziet deze
c ciIe cpening aIs een krccn cp jaren van
vccrbereiding, pIanning en bcuw.

De ofcile opening vindt plaats in een be-
sloten bijeenkomst. Wie er iets van wil mee-
maken, kan rond 15.30 uur bij de hoofdentree
aan de Maatweg in Amersfoort komen kijken
naar de openingshandeling, die met zang en
muziek gepaard gaat. De dag erna, zaterdag
7 juni, is iedereen welkom om het nieuwe
ziekenhuis te bekijken tijdens de publieks-
dag. Vanwege de te verwachten drukte is het
noodzakelijk om vooraf aan te melden voor
deze dag.
Dat kan vanaf 12 mei op www.meandermc.nl.
Prinses Margriet heeft een bijzondere
be tekenis voor het Amersfoortse zieken-
huis. Zij startte in 1965 haar opleiding Rode
Kruis-helpster Eerste Klasse in Ziekenhuis
de Lichten berg, n van de voorlopers van
het huidige Meander Medisch Centrum. De
prinses liep mee in de verpleegstersopleiding,
maar ten behoeve van de eisen voor het Rode
Kruis diploma werd de opleiding uitgebreid. In
het boek Ons Ziekenhuis - Meander Medisch
Centrum is haar persoonlijke verhaal te lezen.
Dit boek verscheen eind vorig jaar ter gelegen-
heid van de verhuizing van de Amersfoortse
locaties naar de nieuwbouw.
De hoofdingang van het nieuwe Meander Medisch Centrum (foto Meander Medisch Centrum).
Prinses Margriet
heeft een bijzondere
betekenis voor
het Amersfoortse
ziekenhuis
Immuunsysteem
te benvloeden
Met simpeIe technieken zcaIs adem-
haIingscefeningen, meditatie en herhaaIde
bIcctsteIIing aan kcude kan men het autc-
ncme zenuwsteIseI activeren en de reactie
van het immuunsysteem remmen. Dnder-
zcekers van het adbcudumc in Nijmegen
Ieveren in een artikeI, dat vcrige week in
het tijdschrift PNA5 verscheen, het eerste
wetenschappeIijk bewijs hiervccr.
Een goedwerkend immuunsysteem beschermt
het lichaam tegen ziekteverwekkers. Maar
soms reageert het immuunsysteem overactief
en maakt het teveel ontstekingseiwitten aan.
Dit kan tot auto-immuunziekten zoals reuma
leiden. De afweer staat onder meer onder
controle van het autonome zenuwstelsel, dat
betrokken is bij de vecht-of-vluchtreactie. Van
zowel het immuunsysteem als het auto nome
zenuwstelsel werd lang gedacht dat mensen ze
niet bewust kunnen benvloeden. Experimen-
ten van intensive care onderzoeker Matthijs
Kox en hoogleraar experimentele intensive
care geneeskunde Peter Pickkers, laten nu
zien dat het met bepaalde technieken toch
mogelijk is. Iceman Wim Hof trainde twaalf
gezonde, jonge mannen tien dagen met enkele
specieke technieken. De training vond deels
plaats in Polen, waar de vrijwilligers meditatie-
en ademhalingsoefeningen leerden en in korte
broek door de sneeuw liepen. Terug in Neder-
land gaven de wetenschappers de getrainde
mannen en twaalf gezonde niet-getrainde
mannen een injectie met endotoxine. Kox:
We zagen bij de getrainde mannen inderdaad
minder ontstekingseiwitten en ze hadden veel
minder last van griepverschijnselen.
Het is tijd dat er in kringen van zcrgver-
Ieners meer aandacht kcmt vccr neven-
bevindingen en hun mcgeIijke ccnsequen-
ties. Dit schrijft de Cezcndheidsraad in
een signaIerend advies aan de minister
van VcIksgezcndheid, WeIzijn en 5pcrt.
Dccr de cntwikkeIingen cp het gebied van
beeIdvcrmende technieken en de genetica
vinden artsen steeds vaker gezcndheids-
prcbIemen bij een patint die Ics staan
van de directe huIpvraag. AIs het een
gezcndheidsprcbIeem is waar niets aan
kan wcrden gedaan, kan dat het Ieven van
de patint ernstig beIasten.
Bij diagnostisch onderzoek doen zich steeds
vaker bevindingen voor die geen verband
houden met de directe hulpvraag of klachten
van een patint. Dat komt vooral door voort-
gaande vernieuwingen op het terrein van de
beeldvormende technieken en het genetisch
onderzoek. Er kan veel meer worden gevonden
dan waarnaar primair gezocht wordt. Zulke
nevenbevindingen plaatsen arts en patint in
toenemende mate voor lastige afwegingen.
Als een zo gevonden gezondheidsprobleem
zich goed laat behandelen, kan een patint
baat hebben bij die vondst. Dat ligt echter
anders als de betekenis van een nevenbevin-
ding onduidelijk is of als een probleem aan
het licht komt waar medisch weinig of niets
aan kan worden gedaan. Met dit alles rijst de
vraag welke bevindingen wel of juist niet aan
de patint moeten worden meegedeeld. De
Gezondheidsraad heeft een ethisch-juridisch
kader geschetst voor het verantwoord omgaan
met nevenbevindingen in de klinische prak-
tijk. Daarin wordt onder meer verduidelijkt
waar artsen bij diagnostisch onderzoek op
moeten letten en welke bevindingen zij aan
hun patinten moeten meedelen. De verschil-
lende beroepsgroepen moeten dit concreter
uitwerken in nu nog grotendeels ontbrekende
specieke afspraken en richtlijnen. Ook in
het onderwijs, de opleiding en de bij- en na-
scholing zal meer aandacht moeten worden
gegeven aan deze problematische kant van de
diagnostiek.
Het recht cp 'niet-weten'
Voorafgaand aan diagnostisch onderzoek
zullen artsen patinten moeten informeren
over de kans op nevenbevindingen. Daarbij
hoort de patint nadrukkelijk de gelegenheid
te krijgen een beroep te doen op zijn recht
op niet-weten. Dat recht dient een arts te
respecteren, tenzij het medisch belang voor
de patint of een ander zich daar evident
tegen verzet. In verband hiermee kunnen
patinten verenigingen zich sterk maken voor
een ge zamenlijke besluitvorming door arts en
patint.
Nevenbevindingen groeiend medisch probleem
UMCU vermarkt
stamceltherapie
Margriet opent Meander MC
Het Duitse bedrijf CytcIcn gaat een
anaIysepIatfcrm vccr transpIantatie-
centra cp de markt brengen cp basis van
cnderzcek van het UMC Utrecht. Het pIat-
fcrm zcrgt er vccr dat dcncr en cnt vanger
van stam ceIIen immuncIcgisch beter
cp eIkaar aansIuiten. Hierdccr kunnen
meer Ieukemie patinten stamceItherapie
krijgen, zcnder dat het risicc cp ccmpIica-
ties tceneemt.
Het UMC Utrecht en Cytolon hebben een

licentieovereenkomst gesloten voor het
immunologische algoritme PIRCHE (Predic-
ted Indirectly ReCognized HLA Epitopes), dat
het vinden van geschikte donoren bij stam-
celbehandelingen verbetert. Op basis van dit
door het UMC Utrecht ontwikkelde algoritme
ontwierp Cytolon een analyseplatform dat
naar verwachting eind dit jaar verkrijgbaar zal
zijn. Het matchen van donoren en patinten
bij stamcelbehandeling ten behoeve van bij-
voorbeeld leukemie gebeurt op basis van de
zogenaamde HLA-eiwitten. HLA-eiwitten
spelen een sleutelrol in het immuunsysteem
omdat zij mede het verschil bepalen tussen
lichaamseigen en lichaamsvreemd.
3 Actueel
Nummer 10
14 mei 2014
Door de ontwikkelingen op het gebied van beeldvormende technieken en de genetica vinden artsen steeds vaker
gezondheidsproblemen bij een patint die los staan van de directe hulpvraag.
4 Advertentie
Nummer 10
14 mei 2014
VOOR MEER INFORMATIE ZIE WWW.BOUWSTEENTJES.NL
OF NEEM DIRECT CONTACT OP MET ONS INFORMATIETEAM:
Stan Mertens 06 24 88 65 26 - Huib van Leeuwen 06 22 91 63 95
of Jeroen Majoor 06 53 15 38 99
PRIJS
WINNEND
RECEPT
verkrijgbaar bij
BOUWSTEENTJES
Gewichtsverlies is niet altijd gewenst. Door ziekte, ouderdom of gebrek aan eetlust kan de weegschaal steeds een beetje
minder aanwijzen. Bij dit onbedoelde gewichtsverlies wordt ook veel spierweefsel afgebroken. Dat kan leiden tot minder
kracht, vermoeidheid en een verminderde weerstand. Extra eiwitrijke voeding kan dit proces tegengaan. Wat meer eten en
ook wat vaker tussendoortjes die extra energie en eiwit leveren. Dat dit ook lekkere tussendoortjes kunnen zijn, bewijst het
Bouwsteentje. De Bouwsteentjes hebben de vorm en smaak van een gebakje en zijn verkrijgbaar in vier verschillende smaken.
EIWITRIJK
De Bouwsteentjes zijn een bron van hoogwaardige melkeiwitten. Ondanks het kleine gebakje bevat iedere Petit Four al
8 gram hoogwaardig eiwit. Eiwitten zijn essentieel voor groei en ontwikkeling en leveren energie en bouwstofen voor het
behoud van de spieren. Tevens zijn eiwitten belangrijk voor de aanmaak van nieuw weefsel en bloedvaten, bijvoorbeeld
bij het herstel van wondgenezing. Daarnaast voor afweer tegen infecties en draagt eiwit bij tot de vorming van gezonde
botten. Eiwitten zijn nodig voor het transporteren van stofen in het bloed en zijn bouwstofen van hormonen.
Iemand die mager, ziek of ondervoed is heeft meer hoogwaardige eiwitten nodig.
IN HET VRIESVAK BIJ UW JUMBO EN IN DE KOELKAST THUIS
Bouwsteentjes zijn diepgevroren, verpakt per 4 stuks in dezelfde smaak. U vindt de Bouwsteentjes in het diepvriesvak bij
uw Jumbo en C1000 supermarkt in de buurt. Verkrijgbaar in de smaken aardbeien, banaan, chocolade en bosvruchten,
4 stuks voor 4,99. Eenmaal ontdooid kunnen de Bouwsteentjes nog enkele dagen in de koelkast bewaard worden.
BOUWSTEENTJES VOOR EN TIJDENS UW HERSTEL
Dankzij de hoge concentratie melkeiwitten (8 gram per portie) zijn Bouwsteentjes een uitkomst bij (dreigende) ondervoeding.
Ze versterken de conditie en bevorderen het herstel. Maar Bouwsteentjes zijn meer dan een voedingssupplement. Het is vooral
een traktatie, een gebakje. Heerlijk bij de kof e of thee, of als nagerecht.
PRIJSWINNEND CONCEPT
Het concept Bouwsteentjes is in 2008 met een 1e prijs voor innovatie beloond. Omdat het voor iemand met erge
slikproblemen niet mogelijk is om van de Bouwsteentjes te genieten is Easy-to-Eat ontwikkeld en is
ook Easy-to-Eat in 2009 met de eerste prijs voor innovatie beloond. Easy-to-Eat wordt op natuurlijke
basis gemaakt en bevat geen E-nummers.
Er zouden meer nieuwe voedingsproduc-
ten ontworpen moeten worden voor de
gezondheid van de mens, en dan vooral de
gezondheid van het maagdarmstelsel. Vol-
gens prof. Vincenzo Fogliano, hoogleraar
Food qualityand design aan Wageningen
University, is er ruimte voor een nieuwe
generatie producten die goed is voor de
darmgezondheid (functionalfoods) en die
de consument als zodanig ervaart.
Een jaar of tien geleden werden er al zogeheten
functionalfoods door de voedingsmiddelen-
industrie bedacht en ontworpen maar dat
leverde vaak meer frustratie op dan succes,
stelde prof. Fogliano in zijn inaugurele rede
Food Design: QualityMatters! Consumenten
bleken nauwelijks bereid te zijn meer te
betalen voor producten waarvan zij de voor-
delen niet zo zagen. Bovendien bleek de EFSA,
de Europese autoriteit voor voedselveiligheid,
zeer restrictief in het toelaten van gezond-
heidsclaims rond producten. Resultaat was
dat circa negentig procent van de nieuw ge-
introduceerde gezonde producten al binnen
enkele weken van de markt werd gehaald. Dat
leverde voor het bedrijfsleven grote verliezen
op en een sterk verminderde geneigdheid om
deze weg te vervolgen, aldus Fogliano. Toch
is er volgens hem alle reden om door te gaan
met het ontwikkelen van dergelijke produc-
ten. Onder consumenten zou daaraan een
groeiende behoefte zijn.
In het UMC Utrecht is het I Family-onderzoek
naar gezonde voedselkeuze bij kinderen en
volwassenen gestart. Onder leiding van dr.
Paul Smeets van het UMC Utrecht Hersen-
centrum scannen onderzoekers kinderen
tussen de tien en de dertien jaar n een van
hun ouders. Het is onderdeel van een groot
Europees onderzoek naar gezondheid van
kinderen.
In het onderzoek ondergaan kinderen en een

van hun ouders een zogenaamde functionele
MRI-scan. Tijdens die scan krijgen ze afbeel-
dingen van verschillende etenswaren te zien.
De deelnemers moeten dan kiezen of ze het
product willen of niet. Soms mogen de deel-
nemers vrij kiezen, soms moeten ze gezond-
heid of smaak in gedachten houden bij het
maken van hun keuze. De scan laat zien welke
hersengebieden actief worden tijdens het
maken van de keuzes.
Keuzegedrag
Smeets en collegas hopen dat de hersen-
activiteit helpt verklaren waarom sommige
kinderen ongezondere keuzes maken dan
andere. Het keuzegedrag tijdens de scan en
de hersenreacties zullen worden gekoppeld
aan lichaamsgewicht en persoonskenmerken.
Als de scan met de voedselkeuzes goed werkt,
gaan Europese collegas in Duitsland, Zweden
en Hongarije ruim 500 kinderen en ouders op
dezelfde manier scannen. Dr. Paul Smeets en
prof. dr. Roger Adan nemen namens het UMC
Utrecht deel aan het Europees genancierde
I Family-project. In totaal werken zeventien
onderzoeksinstellingen uit heel Europa hier-
in samen om voedselkeuze en leefstijl van
kinderen beter te begrijpen en wellicht te
benvloeden.
De Nederlandse Voedsel- en Warenautori-
teit heeft een aantal klachten ontvangen
van consumenten die na het eten van Goji-
bessen moesten overgeven of maagpijn
of diarree kregen. Ook via sociale media
werden deze klachten gemeld.
Chemisch onderzoek en traceringsonderzoek
van de NVWA hebben nog geen oorzaak van
de klachten aan het licht gebracht. Maar uit
de literatuur is bekend dat bij inname van
grote hoeveelheden Gojibessen misselijkheid
en overgeven kunnen optreden. Gojibessen
zijn bessen van de boksdoorn, een plant uit
de nachtschadefamilie die stamt uit Azi. De
bessen van deze plant worden verkocht als
superfood omdat ze veel antioxidanten, vita-
mines en mineralen bevatten. Er zijn volgens
de NVWA geen aanwijzingen dat Gojibessen
giftig zijn of schadelijk zijn voor de gezond-
heid. Het is echter mogelijk dat vergelijkbare
bessen met een andere samenstelling, bijvoor-
beeld giftige bitterzoetbessen, zijn verwisseld
of vermengd met Gojibessen. Ook zijn er
enkele gevallen bekend van allergische reacties
na het eten van Gojibessen bij mensen die al
een voedselallergie hadden. Gojibessen zijn
niet geschikt voor zwangere vrouwen, aldus de
NVWA.
De nieuwe website Voeding & Kanker Info,
www.voedingenkankerinfo.nl, is op 6 mei
gelanceerd.
Op deze site staat volgens de Wageningen
Universiteit betrouwbare en wetenschappelijk
onderbouwde informatie over de samenhang
tussen voeding en kanker. De site is bedoeld
voor (ex-)patinten, familieleden van patin-
ten en alle andere mensen met belangstelling
voor dit onderwerp. Naast informatie over
voeding tijdens de behandeling, bevat de site
ook antwoorden op vragen over de preventie
van kanker en over voeding n de behande-
ling van kanker. De website Voeding & kanker
Info is een initiatief van het Integraal Kanker-
centrum Nederland (IKNL), de Wagenin-
gen Universiteit en de Landelijke Werkgroep
Ditisten Oncologie (LWDO).
Tien jaar grootschalig en omvangrijk
onder zoek van Wageningen University
naar de erfelijke aanleg van koeien en de
relatie met de samenstelling van melk
heeft heel veel bruikbare kennis opge-
leverd. Die kennis biedt perspectief op
verschillende toepassingen in de zuivel-
sector. Aan dit onderzoek, het zogeheten
MilkGenomics Initiative, de resultaten en
de toepas singen, wordt op vrijdag 16 mei
een seminar gewijd.
Het onderzoek MilkGenomics is in 2004
gestart op initiatief van Wageningen Univer-
siteit, de Nederlandse Zuivelorganisatie
(NZO) en fokkerijorganisatie CRV om de
kennis over de samenstelling van melk te
verbeteren. Nederland levert melk van hoog-
staande kwaliteit, waardoor dit land een
toppositie in de internationale markt heeft
verworven. Circa twee derde van de zuivelpro-
ducten wordt gexporteerd. Om deze markt-
positie te behouden en te versterken vindt de
Nederlandse zuivelsector productinnovatie
van groot belang. Daarvoor is kennis over de
melksamenstelling en de mogelijkheden om
die te benvloeden essentieel. De melksamen-
stelling speelt een rol bij de verwerking tot
zuivelproducten en heeft betekenis voor de
voedingswaarde van het product.
Het onderzoek heeft aan het licht gebracht
hoe de melkvet- en melkeiwitsamenstelling
gereguleerd worden. Het onderzoek aan de
melkeiwitten biedt mogelijkheden voor inno-
vaties bij het verbeteren van de melkeiwit-
samenstelling. Ook de kennis over de natuur-
lijke variatie in mineralen en in het bijzonder
vitamine B12 onderstreept de waardevolle
nutritionele eigenschappen van melk, aldus
Jan Steijns, werkgroep voedingsonderzoek
van de NZO. Naast Wageningen Universiteit,
de NZO en CRV hebben Technologiestich-
ting STW, het ministerie van Economische
Zaken en de provincies Gelderland en Over-
ijssel bijgedragen aan de nanciering van het
onder zoek. Het seminar over de resultaten en
toepassingen van tien jaar onderzoek wordt
gehouden ter gelegenheid van de verdediging
van het proefschrift De genetische achter-
grond van melkvetsamenstelling ontrafeld
van Aniek Bouwman op 16 mei en het proef-
schrift Natuurlijke variatie in casene-samen-
stelling van melk van Etske Bijl op 23 mei.
Beide promotieonderzoeken zijn onderdeel
van het MilkGenomicsInitiative.
Kennis over de melksamenstelling en de mogelijkheid die te benvloeden is essentieel.
Functionalfoods
en de darmen
Gojibessen zijn bessen van de boksdoorn, een plant uit de
nachtschadefamilie die stamt uit Azi.
Voedselkeus via scan onderzocht
Klachten na eten
van Gojibessen
Website voeding en kanker
De melksamenstelling
heeft betekenis voor de
voedingswaarde van
zuivelproducten
Onderzoek melksamenstelling
5 Voeding
Nummer 10
14 mei 2014
De onderzoekers hopen te kunnen verklaren waarom het
ene kind ongezondere keuzes maakt dan het andere kind.
6 Advertentie
Nummer 10
14 mei 2014
Inname van voldoende DHA is belangrijk tijdens en na de zwanger-
schap. Zowel voor de zwangere vrouw, als voor de foetus en pasge-
borenen. Kinderen tot 2 jaar hebben essentile vetzuren - zoals DHA
- nodig, zolang vis niet in het menu voorkomt.
Mumomega bevat uitsluitend natuurlijke hoogkwalitatieve vetzuren
van teunisbloem en een zeer zuivere vorm van DHA uit tonijn. Deze
vetzuren zijn van belang gedurende de zwangerschap en bij borstvoe-
ding. DHA draagt bij aan het behoud van een nomale hersenfunctie en
aan normaal zicht.
De periode na de borstvoeding kan deze aanvulling voortgezet wor-
den met Eye Q Baby. Dit is een bijzonder voedingssupplement met een
combinatie van omega 3 (DHA) en omega 6 (AA). Deze vetzuren zijn als
ondersteuning van belang tijdens de eerste levensjaren.
De visolie in Mumomega en Eye Q baby is gezuiverd van alle mogelijk
milieuvervuilende stofen en voldoet aan de meest strenge normen
voor een veilig dagelijks gebruik door zwangeren en babys.
Voedingssupplement met DHA-rijke visolie (300 mg DHA). Verpakking
bevat 30 softgels.
Voedingssupplement met een combinatie van omega 3- (DHA) en
6-vetzuren (AA). Een verpakking bevat 30 knijpampullen (inhoud van
een ampul mengen door de babyvoeding).
Onder andere verkrijgbaar bij De Tuinen en in gezondheidswinkels.
Van groot belang
voor de allerkleinsten
Springfeld Nutraceuticals
T 0186 626173
E info@springfeldnutra.com
Health through nature, science and innovation
Natuurlijke omega 3- & 6-vetzuren
uit zuivere visolie & teunisbloemolie
Het initiatief van Rijnstate De implemen-
tatie van een consultatieteam Palliatieve
Zorg in een ziekenhuis heeft in 2013 de
Kwaliteitsprijs gewonnen. De Kwaliteits-
prijs is een toonaangevende prijs van de
Kwaliteitskoepel van medisch specialisten.
Patricia van Mierlo, klinisch geriater en lid
van het Consultteam Ondersteunende en
Palliatieve zorg licht toe waarom de prijs
zo belangrijk is: Binnen Rijnstate hebben
we ruim zes jaar ervaring met ons consul-
tatieteam en we weten in ons ziekenhuis
in middels hoe waardevol goede palliatie-
ve zorg is voor patinten en hun naasten.
We hopen dan ook dat deze prijs een aan-
moediging is voor anderen om palliatieve
zorg in het ziekenhuis verder te professio-
naliseren en uit te breiden. Daarnaast zijn
we zelf natuurlijk ook blij met het

winnen
van de prijs. Het is voor ons een extra
stimu lans om de ingeslagen weg verder uit
te bouwen.
Het consultteam biedt palliatieve zorg op
hoog niveau. Palliatieve zorg richt zich op een
zo goed mogelijke kwaliteit van leven voor
patinten met een beperkte levensverwach-
ting. De kwaliteit van leven van patinten ver-
betert door deze zorg goed in te richten. Ook
de naasten van de patint hebben baat bij
deze vorm van zorg. Naast verbetering van
kwaliteit van zorg blijkt uit internationale
studies en uit onderzoek binnen Rijnstate
dat goede palliatieve zorg een reductie van
ziekenhuiskosten oplevert. Het consult-
team is gestart in 2007. De grondleggers zijn
Joep Douma, internist-oncoloog en Jacques
Voskuilen, project leider Palliatieve zorg. Hun
visie was dat er in het ziekenhuis niet alleen
aandacht moest zijn voor de tech nische, maar
ook voor de menselijke kant van de zorg bij
ongeneeslijk zieke patinten. 33 procent
van de palliatieve patinten overlijdt in een
ziekenhuis, maar de aandacht voor de pallia-
tieve zorg in ziekenhuizen was destijds in
geringe mate aanwezig. Naast het op zetten
van een consultatieteam voor ondersteunen-
de en palliatieve zorg in Rijnstate is er ook
direct een scholingsmodule ontwikkeld om
zo de kennis van de palliatieve zorg in het
ziekenhuis bij verpleegkundigen en artsen
te verbeteren. Inmiddels heeft een enorme
groei plaats gevonden: 150 eerste consulten in
2008 tot ruim 650 in 2013, verdeeld over alle
specialismen. Praktisch alle consulten heeft
een aantal vervolgconsulten, dat kan ook poli-
klinisch zijn. Het grootste deel van de consul-
ten (negentig procent) wordt uitgevoerd bij
patinten die opgenomen zijn in het zieken-
huis, dit bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk
stadium. De consultvragen kunnen betrek-
king hebben op verschillende zorg aspecten:
lichamelijk, psychosociaal of existentile
aspecten.
Het steun verlenen bij besluitvorming over
het wel of niet starten met palliatieve chemo-
therapie, bij levensvragen waarmee patinten
worstelen, het informeren over behandel-
beperkingen of het waardig kunnen afsluiten
van het leven, zijn onderwerpen die regel-
matig aan de orde komen. Het consultteam
heeft een adviserende rol naar de consult-
vrager en is geen hoofdbehandelaar. Hiervoor
is bewust gekozen, aan het te verlenen advies
wordt vaak kennisoverdracht gekoppeld voor
bijvoorbeeld afdelingsartsen (AIOS) en ver-
pleegkundigen. De kern van consultteam
bestaat, naast geriater Patricia van Mierlo,
uit internist- oncoloog Joep Douma en Theo
van Voorthuizen en vier verpleegkundig spe-
cialisten. Er is een intensieve samenwerking
tussen de interne geneeskunde en de geriatrie.
Ook bestaat een intensieve samenwerking
met de leden van het Pijnteam van Rijnstate,
waarbij een verdere integratie in voorberei-
ding is. Wekelijks is er een multidisciplinair
overleg met andere disciplines zoals een
radio therapeut (ARTI), apotheker, geestelijk
verzorger, medisch psycholoog, anesthesist,
wijkv erpleegkundige oncologie en palliatieve
zorg en een specialist Ouderengeneeskunde,
werkzaam in een hospice. Voor de komende
jaren is een ambitieus Meerjarenplan Pallia-
tieve zorg Rijnstate opgesteld.
Door Josien Schoo en Jacques Voskuilen,
verpleegkundig specialisten palliatieve zorg
In het ziekenhuis moet
niet alleen aandacht
zijn voor de technische,
maar ook voor de
menselijke kant van de
zorg bij ongeneeslijk
zieke patinten
Palliatieve ziekenhuiszorg
7 Zorg voor Ouderen
Nummer 10
14 mei 2014

Volledig verzorgde verhuizingen voor senioren
In- en uitpakken van al uw bezittingen die u wilt verhuizen
Demontage en montage van grote meubels
Ophangen van lampen, klokken, schilderijen en decoratie
Aansluiten en instellen van apparatuur zoals televisie en wasmachine
Stoffeer- schilder- en behangwerk

Correcte woning ontruimingen na verhuizen of overlijden
Een nette oplevering aan de verhuurder of makelaar
Bruikbare spullen hergebruikt via stichtingen
Wij onderscheiden ons door de grote hoeveelheid werkzaamheden die wij uit
handen (kunnen) nemen. U ervaart zo min mogelijk van uw verhuizing, omdat
uw woning na ons werk geheel ingericht en woonklaar kan zijn, als u dat van
ons verwacht. Wij werken naar uw wensen en verwachtingen, dus u bepaalt
wat we wel en niet voor u doen.
Bel voor een brochure of afspraak 010 888 22 15
www.seniorenhulp.com|info@seniorenhulp.com
Van links naar rechts: Joep Douma, internist-oncoloog; Theo van Voorthuizen, internist-oncoloog; Jolanda van
Loenhout, verpleegkundig specialist; Patricia van Mierlo, klinisch geriater; Josien Schoo, verpleegkundig specialist;
Jacques Voskuilen, verpleegkundig specialist; Henritte Sterenborg, verpleegkundig specialist i.o.
Column
Sleutels voor succes
Recent werd mijn aandacht gevestigd op een
bericht waarin de schrijver benoemt dat de
wereld veiliger en beter wordt als niemand
meer iets te verbergen heeft. Ook noemt hij
openheid een karaktereigenschap. Je verant-
woorden is niet voor iedereen vanzelfspre-
kend. Het zijn sleutels voor groeien en leren
Ik moest denken aan een recente patint-
situatie. De patint is opgenomen geweest
op een interne afdeling en in verband met
een delier is de geriatrie in consult geroepen.
Bij ontslag is men vergeten een medicijn te
stoppen dat voorgeschreven was door de
geriatrie. Daarom belt de geriater de vol-
gende dag naar het huisadres van de patint
om dat door te geven. De echtgenote neemt
de telefoon aan en reageert zeer gerriteerd.
Noemt het de zoveelste fout die is gemaakt,
zegt dat er slecht gecommuniceerd is in het
ziekenhuis en dat er niet geluisterd wordt
naar familie. De geriater probeert een en
ander uit te leggen, maar het komt niet
goed over bij de echtgenote. Er wordt door
de geriater nog verwezen naar de klachten-
functionaris maar ook daar heeft echtgenote
weinig vertrouwen in.
Ik zit naast de geriater als het telefoon -
gesprek gevoerd wordt en het zit me niet
lekker. Na een aantal dagen besluit ik de
echtgenote nog een keer te bellen. De patint
is nu een paar dagen thuis en de rust is enigs-
zins weergekeerd. Ik vertel de echtgenote dat
ik getuige was van het telefoongesprek en
dat ik graag haar verhaal wil aanhoren om-
dat wij van mening zijn dat er nog veel te
leren is en daar graag praktijkvoorbeelden
bij hebben. Concrete situaties en ervaringen
helpen ons om verpleegkundigen en artsen
bij te scholen en de kwaliteit van zorg te
verbeteren.
Het gesprek verloopt goed. De echtgenote
licht toe wat haar ervaringen zijn in de
periode dat de patint was opgenomen. Hij
was recent ook opgenomen geweest en had
toen een delier doorgemaakt. Zowel voor
de patint als voor zijn echtgenote was dat
een vervelende ervaring. Bij opname had
mevrouw daarom verteld van dat delier en
gevraagd of daar extra aandacht voor kon
zijn. In de praktijk bleek dat pas een aantal
dagen na opname, toen de verwardheid
en desorintatie toenamen, de geriater in
consult was gevraagd. Er was ook onduide-
lijkheid over bepaalde medicijnen geweest
en over wel of niet een eenpersoonskamer
voor de patint. Echtgenote miste ook de
informatie van artsen en verpleegkundigen
over de gezondheidstoestand en behan-
deling. De patint zelf was niet helder en
kon het dus niet goed overbrengen. Dat er
fouten gemaakt worden, dat begrijp ik, zei
mevrouw. Maar dat niemand dat toegeeft en
iedereen er maar om heen lijkt te draaien,
dat irriteert me.
Volkomen terecht mijns inziens. Niemand
verwacht van ons dat we als onfeilbare
halfgoden ons werk doen. Maar openheid,
transparantie, verantwoordelijkheid, dt
zijn woorden waar we op aangesproken
mogen worden. Door patinten, familie van
patinten maar ook door elkaar. Dat zijn
sleutels voor groeien en leren!
Riette Oudenaarden,
verpleegkundig specialist geriatrie,
Groene Hart Ziekenhuis
Gouda, e-mail:
riette.oudenaarden@ghz.nl
In totaal 53 verpleeg- en verzorgings-
huizen kregen begin mei het Waarborg-
zegel Fixatievrije Zorginstelling 2014-
2016 van Stichting Innovatiekring Demen-
tie (ID). Deze tehuizen lopen voor op de
komst van de nieuwe wet Zorg en dwang,
die nu bij de Eerste Kamer ligt.
Die wet moet gaan zorgen voor minder vrij-
heidsbeperking in de ouderen- en gehan-
dicaptenzorg. Geen vrijheidsbeperking en
versuffende medicijnen als er andere oplos-
singen zijn, zo luiden de nieuwe regels. Stich-
ting ID stimuleert al sinds haar oprichting
in 2007 het terugdringen van vrijheidsbeper-
king. ID voorzitter en oud-hoofdinspecteur
IGZ Jenneke van Veen: Vrijheidsbeperking
en versuffende medicijnen zijn voor mensen
met dementie in de meeste gevallen schade-
lijk en onnodig. De zorginstellingen met dit
keurmerk laten zien dat het anders kan. Zij
zijn de voorlopers. Het zegel is een kroon op
hun werk.
Vrijheid minder
beperken
8 !"#$%&#'&()*+
,-..'* 01
02 .'$ 3102
*
Ook in ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk
wordt de pasgeboren baby tegenwoordig
na een keizersnede zo snel mogelijk bij de
moeder op de borst gelegd. Dit huid-op-
huidcontact bevordert de hechting tussen
moeder en kind en brengt de borstvoeding
beter op gang. Deze nieuwe methode wordt
toegepast bij alle geplande keizersneden
en als de gezondheid van moeder en kind
het toelaat.
Onderzoeken tonen aan dat de binding tussen
moeder en kind heel belangrijk is. Het huid-
op-huidcontact direct na de geboorte heeft een
positief effect op de pasgeborene. Het eerste
contact is ook belangrijk voor de registratie in
de hersenen van zowel de pasgeborene als de
moeder. Na een geslaagde pilot bij een aantal
geplande keizersneden, hebben de gynaecolo-
gen besloten om dit huid-op-huidcontact toe
te passen bij alle keizersneden. Als het voor
de moeder niet mogelijk is, is de partner een
goede tweede keus om huid-op-huidcontact
met de baby te maken.
Meer omega 3-vetzuren en minder linol-
zuur in de voeding van zuigelingen en
jonge kinderen beschermt ze tegen over-
gewicht op latere leeftijd. Dat laat het
proefschrift van Annemarie Oosting van
het Universitair Medisch Centrum Gronin-
gen zien.
Oosting onderzocht in een muizenmodel
de invloed van vetzuren in de voeding. Ze
conclu deert dat kleine veranderingen in de
samenstelling van voeding in het vroege leven
het risico op obesitas op latere leeftijd kunnen
verminderen. Oosting promoveert op 14 mei
aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze be-
nadrukt in haar onderzoek het belang van
de kwaliteit van voeding in de eerste levens-
jaren voor de gezondheid op latere leeftijd.
Wanneer de bevindingen in mijn onderzoek
worden bevestigd in mensen, geeft dit duide-
lijke richtlijnen voor het verbeteren van de
kwaliteit van voedingsvetten in de periode van
ontwikkeling van jonge kinderen. Het zou de
basis kunnen zijn voor nieuwe strategien om
overgewicht en obesitas te voorkomen.
De Amerikaanse FDA heeft voor het eerst
een moleculaire DNA-test goedgekeurd
voor primaire screening op baarmoeder-
halskanker. Met deze test kan het virus
worden opgespoord dat baarmoederhals-
kanker kan veroorzaken. Met deze HPV-test
kunnen artsen en vrouwen beter gefun-
deerde besluiten nemen, om uiteindelijk
baarmoederhalskanker te voorkomen.
Met een HPV-test kun je humaan papilloma
virus, dat baarmoederhalskanker veroorzaakt,
opsporen. Hierdoor kun je vroegtijdig vast-
stellen of een vrouw risico loopt. De huidige
Pap-test kan alleen vaststellen of de vrouw
reeds afwijkende cellen heeft, aldus dokter
Mark H. Stoler, emeritus-hoogleraar patholo-
gie en klinische gynaecologie bij het Univer-
sity of Virginia Health System. Dankzij deze
beslissing van de FDA beschikken vrouwen nu
over een beter alternatief om zich ervan te ver-
zekeren dat ze deze dodelijke, maar vermijd-
bare ziekte niet hebben. Het besluit van de
FDA om bredere toepassing van de cobas HPV
Test toe te staan, is gebaseerd op de resultaten
van het grootschalige ATHENA-onderzoek,
waar meer dan 47.000 vrouwen aan hebben
deelgenomen. Het onderzoek vergeleek ver-
schillende methoden om afwijkende cellen
dan wel het virus op te sporen. Daaruit bleek
dat artsen meer ziektegevallen zouden kunnen
ontdekken, zonder signicant meer vrouwen
voor nacontrole door te verwijzen, als gebruik
wordt gemaakt van een test die de zogenaamde
hoogrisico typen HPV-16- of -18 opspoort. Als
een vrouw drager is van het HPV-virus, zal ver-
volgens een Pap-test kunnen worden gedaan
om te kijken in hoeverre er reeds afwijkende
cellen zijn.
De HPV-test van Roche die nu is goegekeurd,
kan zowel gegroepeerde DNA-resultaten (voor
twaalf HPV-genotypen met een hoog risico op
baarmoederhalskanker) geven, als speciek
aangeven of een vrouw HPV-16 en/of 18 bij
zich draagt. De laatste twee typen HPV ver-
oorzaken samen circa zeventig procent van
alle gevallen van baarmoederhalskanker. Voor
meer informatie: Roche Diagnostics Neder-
land (036) 53 949 11.
Kans naadlekkage
beter inschatten
CVA-keten regio
s-Hertogenbosch
Baby direct op
huid moeder
Invloed vetten
in babyvoeding
Vrouwen beschikken
nu over een beter
alternatief om zich
ervan te verzekeren
dat ze deze dodelijke,
maar vermijdbare ziekte
niet hebben
HPV-test Roche kan
kanker voorkomen
Het besluit van de FDA om bredere toepassing van de cobas HPV Test toe te staan, is gebaseerd op de resultaten van
het grootschalige ATHENA-onderzoek, waar meer dan 47.000 vrouwen aan hebben deelgenomen.
Een goed leven, een goede dood
Zorgprofessionals willen hun patinten
genezen. Het is dan ook erg confron-
terend wanneer zij te maken krijgen met
een doodswens, zeker wanneer er geen
terminale ziekte aan het lijden ten grond-
slag ligt.
Uitzonderlijke situaties zijn euthanasie-
verzoeken van patinten met dementie of
psychiatrische problematiek. Hoewel er nog
veel discussie is over deze situaties, nam
euthanasie bij dementie en in de psychiatrie
enorm toe. Hoe kan bijvoorbeeld ondraag-
lijk en uitzichtloos lijden bij een chronisch
depressieve patint objectief vastgesteld wor-
den? En als het gaat om dementie - wanneer
is een patint nog wilsbekwaam om te beslis-
sen over zijn of haar levensbeindiging?
Euthansie
Wees voorbereid op een gesprek over
euthanasie en voorkom verkeerde verwach-
tingen bij clinten. Tijdens de studiedag Een
weloverwogen besluit op dinsdag 16 sep-
tember worden allerlei themas rond eutha-
nasie besproken en krijgt men gelegenheid
vragen te stellen. De bijeenkomst is geaccre-
diteerd voor medisch specialisten en ver-
pleegkundigen. Kijk voor meer informatie op
www.medilex.nl/euthanasie. Wie zich juist
wil verdiepen in de problematiek rond
euthanasie bij psychiatrisch patinten, kan
zich nog inschrijven voor de studiedag
Euthanasie in de psychiatrie op 19 juni.
Een nauwkeurige screening van patinten
die een operatie ondergaan aan de dikke
darm, kan ervoor zorgen dat de kans op
zogeheten naadlekkage, een gevaarlijke
complicatie, ink kleiner wordt. Wanneer
uit zon screening blijkt dat de patint een
verhoogd risico loopt, kan eerder worden
besloten tot de aanleg van een stoma, wat
de kans op naadlekkage verkleint en de
ernst vermindert.
Dat blijkt uit onderzoek van chirurg in
opleiding Niels Komen, die vrijdag 9 mei
promoveerde. Lekkage van de operatienaad
bij een dikke darmoperatie is de meest voor-
komende complicatie bij dit type operaties.
De kans op overlijden na zon operatie is
dan aanzienlijk hoger dan wanneer geen
naad lekkage optreedt. Ook liggen patinten
ge middeld langer in het ziekenhuis, tot
47 dagen. Komen concludeert dat het risico
op naadlekkage beter kan worden ingeschat,
als de omstandigheden van de patint beter in
kaart worden gebracht.
Het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) in
s-Hertogenbosch en verschillende organi-
saties in de omgeving hebben op 7 mei een
samenwerkingsovereenkomst getekend.
Deze samenwerking leidt tot het waarbor-
gen van volledige, deskundige en samen-
hangende zorg voor patinten die een
beroerte, oftewel CVA, hebben of hebben
gehad.
Het is een onderdeel van de CVA-keten
s-Hertogenbosch, die sinds 2005 staat voor
de juiste zorg, op het juiste moment, op de
juiste plaats. De CVA-keten wil de kwaliteit
van leven van patinten met een beroerte
verhogen, en ze helpen om alle dagelijkse
bezigheden weer op te pakken. Vaak is hier-
voor de expertise nodig van verschillende
specialismen, of hebben patinten misschien
thuis nog hulp nodig. Door deze samenwer-
kingsovereenkomst is het voor patinten ge-
makkelijker en overzichtelijker om zorg en
hulp te krijgen van verschillende organisaties,
en om in verschillende zorgomgevingen te
worden behandeld.
Kinderhoek Beatrixziekenhuis
In de wachtruimte van de spoedeisende hulp in het Beatrixziekenhuis in Gorinchem is een nieuwe kinderhoek
ingericht. Anita van de Zwaan, SEH-verpleegkundige: Het idee om een deel van de wachtruimte voor kinderen
in te richten ontstond vanuit het Planetree-concept waar wij mee werken. Daarin wordt veel waarde gehecht aan
het creren van een prettige omgeving voor de bezoekers. Dus ook voor de kinderen. Het kleurrijke meubilair en de
vrolijke muursticker zijn volledig gesponsord.
Een weloverwogen besluit.
*
4 5' #'67#'& )8 9'(' 8"+$&" ($:& ""&+';'<'*9 9))* 9' ='#*''&9' )*+"&$7"#$'7 )> ='9*$:<'&
Brandveiligheid
14 mei 2014
Nieuwbouw
&
Denken in brandrisicos
pagina 3
AcvZ kennisplatform voor zorgvastgoed
pagina 11
De Bosch Dual Ray brandmelder
Detecteert brand sneller dan het oog
De Dual Ray automatische brandmelder van Bosch detecteert branden sneller dan ooit en beperkt valse
alarmen tot een absoluut minimum. Brandmelders die zijn uitgerust met Dual Ray Technologie werken
met uiterste precisie, waardoor zelfs de kleinste rookdeeltjes gedetecteerd kunnen worden. Dual Ray
brandmelders garanderen u optimale bescherming en betrouwbaarheid in iedere omgeving.
Voor meer info bel 040 25 77 200 of kijk op www.boschsecurity.nl
Nieuwbouw 2 Brandveiligheid&
De huidige bouwregelgeving is ten aanzien
van brandveiligheid alleen gericht op veilig-
heid van personen, maar niet op bedrijfs-
continuteit. Daarom moeten we leren denken
in brandrisicos in plaats van regels. Dat is
de belangrijkste boodschap die de bezoekers
te horen krijgen tijdens het Nationaal Brand-
veiligheidscongres 2014 op 17 april in Ede.
Veel aandacht is er ook voor de brandveilig-
heid bij transformatie van gebouwen.
Wat vindt men in Nederland een acceptabel
brandveiligheidniveau in bestaande gebouwen
en waar loopt men tegenaan als een gebouw
van functie verandert? Die vragen komen deze
dag aan bod tijdens diverse lezingen en sessies.
De parallelsessie Wanneer is goed, goed
genoeg. Verbouwen met gezond verstand, is er
een van. Deze sessie geeft deelnemers aan het
congres de kans het gesprek met elkaar aan te
gaan. Discussie leider is Remko Oosterwijk van
facilitair advies- en onderzoeksbureau Fier.fm.
Bij de sessie Verbouwen met gezond verstand
is de zaal gevuld met onder andere architecten,
aan nemers, veiligheidsadviseurs, leveranciers
van veiligheidsproducten en facilitair managers.
De leiding van de sessie is in handen van Saskia
Peters, brandveiligheidsadviseur Falck AVD en
Joost Pothuis, senior consultant, divisie gebouwen
Arcadis, en betrokken bij de totstandkoming van
het Bouwbesluit. Dat is een document waarin de
overheid heeft vastgelegd aan welke eisen een
gebouw minimaal moet voldoen op het gebied
van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid,
energiezuinigheid en milieu.
Het Bouwbesluit is een heel eigen leven gaan
leiden. Opdrachtgevers gaan er volgens Pothuis
teveel vanuit dat alles in orde is wanneer een
gebouw maar voldoet aan het Bouwbesluit. Dat
is niet het geval. Het Bouwbesluit is niet meer
dan een basis, een voedingsbodem voor een goed
gebouw.
Ontwerpmiddel
Het Bouwbesluit, vindt Pothuis, wordt onterecht
ingezet als ontwerpmiddel. Hij vindt zelfs dat
binnen ontwerpopleidingen te veel de nadruk
ligt op de toepassing van het Bouwbesluit en te
weinig op het trainen van studenten in het omgaan
met begrippen als veiligheid en duurzaamheid.
Gebruik het alleen als toetsingsinstrument en
zorg dat je weet wat de achtergronden inhouden.
Het Bouwbesluit is het absolute minimum. Het
biedt schijnveiligheid als niet verder wordt
gedacht.
Versnippering
Niet verder denken dan het Bouwbesluit bedreigt
de kwaliteit, maar dat geldt ook de versnippering
van veiligheidsmaatregelen. Er zijn nogal wat
mensen bezig met verschillende taakjes. Als al
deze mensen hun taak hebben gedaan, heb je nog
geen samenhangend kwaliteitsplan, zegt Pothuis.
Juist dat was de kritiek die GGZ-instelling
Rivierduinen kreeg van de Onderzoeksraad voor
Veiligheid nadat erop 12 maart 2011 brand was
geweest in de kliniek Intensieve Zorg Ouderen.
Men voldeed aan alle wettelijke eisen, maar wat
ontbrak was een samenhang in de brandveilig-
heidsmaatregelen. Er is een spanningsveld tussen
het economische belang van de opdrachtgever en
de veiligheid van de gebruiker.
Dat spanningsveld ontstaat, heel treurig, vooral
bij gebouwen die voor mensen zijn bedoeld, zoals
in de zorg. Mensen hebben minder economische
waarde dan bijvoorbeeld de internetverbinding
die plat kan komt te liggen, wat een gevaar kan
zijn voor de bedrijfscontinuteit, zegt Pothuis.
Toch heeft ook de zogbestuurder economisch
belang bij schadebeperking en bedrijfsconti-
nuteit, zo wordt opgemerkt. Voor het bestuur van
een instelling is het belangrijk dat er snel weer
zorg kan worden geboden. Dat is niet iets waarin
wordt voorzien door regelgeving, maar het is de
verantwoordelijkheid van de bestuurder.
Kloof
Er is een enorme kloof tussen de belangen
van de opdrachtgever en de eindgebruiker. De
gebrui ker heeft vaak geen enkel besef van wat
brand veiligheid is, merkte John van Lierop van
de Nederlandse Organisatie voor Brandveilig-
heid (NOVB) op. De meeste bouwers hebben
geen boodschap aan degene die uiteindelijk het
gebouw gebruikt. Zij hebben er geen belang bij
een euro meer uit te geven. Pothuis: We moeten
bij brandveiligheid denken vanuit de gebouw-
consument in plaats vanuit degene die zijn hand-
tekening zet onder het bouwcontract. Dat is wat
we willen benadrukken.
Welke risicos neemt een organisatie? Het gaat
ook om gezond verstand. De kans dat iemand om-
komt bij een auto-ongeluk is groter dan omkomen
bij een brand. Elke dode is er een teveel, zegt
Pothuis. Maar als we niet accepteren dat er bij
woningbranden mensen kunnen omkomen, dan
kunnen we niet leven. Dat is het spanningsveld.
Welke risicos wil je accepteren? Het Nationaal
Brandveiligheidscongres werd mede mogelijk
gemaakt door het ministerie van Binnenlandse
Zaken, het ministerie van Veiligheid en Justitie,
Rockwool, Falck en Promat.
De presentaties die gehouden zijn tijdens dit
congres, zijn te raadplegen via www.sbrcurnet.nl/
projecten/programma-nbc-2014.
Door Marja den Otter-Baars
Remko Oosterwijk leidt de discussie.
Er is een enorme kloof
tussen de belangen
van de opdrachtgever en
de eindgebruiker
Denken in brandrisicos
Nieuwbouw
3
Brandveiligheid &
Bezoekers kunnen bij diverse stands informatie opdoen.
In de pauze worden de ervaringen uitgewisseld.
Bouwbesluit 2012
Minder mobiele ouderen worden steeds vaker
zelfstandig.
Het doel van de brandveiligheidsvoorschriften
is ongewijzigd gebleven: het voorkomen van
slachtoffers (gewonden en doden) en het voor-
komen dat een brand zich uitbreidt naar een
ander perceel. Het behouden van het bouwwerk
en het voorkomen van schade aan het milieu,
monumenten of maatschappelijke voorzienin-
gen of belangen zijn geen doelstellingen van dit
besluit. (Staatsblad 2011, pagina 146).
Zorgen om de zorg
Wij maken ons zorgen over het aantal
mensen dat niet zelfredzaam is, maar wel in
een zelfstandige woning woont. De panden
voldoen aan alle weten regelgeving maar in
die complexen wonen kwetsbare mensen die
niet in staat zijn om zelf te vluchten bij een
ramp. Ook zijn er vaak geen bhvrs woon-
achtig die eerste hulp kunnen verlenen, zijn
er geen sprinklers om vuur te blussen en is
er maar n lift. Dat zegt Jasper van Vugt
van Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond
in het blad Metro van vrijdag 18 april. Het
berichtje illustreert precies de zorgen die een
aantal deelnemers aan het Nationaal Brand-
veiligheidscongres op 17 april in Ede uiten.
Van Vugt zei dit naar aanleiding van een grote
brand die in diezelfde week had gewoed in
wooncomplex Het Lichtpunt in Rotterdam-Zuid.
De brandweer werd daar geconfronteerd met
een aanzienlijk aantal minder of niet mobiele
bewoners, van wie er dertien bedlegerig waren
en niet in staat zichzelf in veiligheid te brengen.
Nieuwe situatie
Charles Meijer, van Brandweer Nederland en
ook aanwezig op het congres in Ede, vindt dat
de verschillende risicos nog te weinig in beeld
worden gebracht. Alle risicos die overblijven,
nadat een organisatie heeft voldaan aan de wette-
lijke regels, moet het zorgbestuur ook afdekken.
Dat weten veel verpleeghuizen niet, merkt een
van de aanwezigen op. De organisatie neemt de
verantwoordelijkheid van de bewoners over.
Anders is het voor een bewoner die geen zorg
(meer) krijgt. Die is zelf verantwoordelijk voor
zijn (brand)veiligheid. Nu ouderen door over-
heidsbesluiten steeds langer zelfstandig blijven
wonen, ontstaat er een nieuwe situatie. Wie gaat
ouderen in geval van acute nood bijstaan? De
thuiszorg komt je niet redden. Hier zal moeten
worden gewerkt aan bewustwording van de
brandveiligheidsrisicos. Daar wordt volgens
Charles Meijer door Brandweer Nederland
al enige tijd aan gewerkt. Hij wist daarbij op
de methode Geen nood bij brand. Dit is een
methode om de brandveiligheid in onder meer
zorginstellingen te verbeteren. Het uitgangspunt
is een actieve samenwerking tussen het bestuur
en de medewerkers van de zorginstellingen en
de brandweer.
Brandbaar materiaal
Niet alleen het feit dat er steeds meer minder
mobiele ouderen zelfstandig wonen, telt. Ook
het feit dat er in de huizen steeds meer mate-
rialen staan die erg brandbaar zijn. De tijd om te
vluchten is in de loop van de jaren afgenomen.
Ook binnen de ziekenhuizen en zorginstellingen
is veel anders dan zon twintig jaar geleden. Een
instelling zou 24 uur per dag in staat moeten zijn
patinten of bewoners snel te kunnen evacueren.
Dat besef is er vaak niet, concludeert Joost
Pothuis, senior consultant, divisie gebouwen bij
Arcadis. De gebouwen zijn hetzelfde gebleven,
maar de randcondities zijn veranderd. Er komen
steeds minder handen aan het bed. Daardoor kan
een instelling niet 24 uur per dag een optimale
ontruimingsorganisatie bieden. Ook de context
bepaalt de brandveiligheid.
ZORGT VOOR KWALITEIT VAN LEVEN
WMO-UNITS
WWW.BLOKUNITS.NL
Vraag vrijblijvende informatie
(0184) 615 235
Stijl en vormgeving sluiten aan bij de bestaande woning
Materiaalkeuze in overleg met de bewoner
Indeling en maatvoering is variabel met mogelijkheden voor slaapkamer,
sanitaire ruimte, slaapkamer met sanitaire ruimte.
Toegankelijkheid en afmeting van de woning bepaalt de positie van de unit
Geschikt voor het aanbrengen van een plafondlift systeem
Lichtinval en uitzicht hebben invloed op de vormgeving
Ruimte voor persoonlijke wensen
Volledig rolstoel toegankelijk
EEN WMO-UNIT BIEDT VELE MOGELIJKHEDEN
*
*
Om te verkennen welke methoden van ontruiming
vereist en wenselijk zijn, inventariseert Ascom het
bedrijf of instelling en het gebouw.
Stil alarm voor
ontruiming
De brandveiligheidsvoorschriften voor nieuwe
en bestaande gebouwen liggen vast in het
Bouwbesluit 2012. Het Bouwbesluit bevat
zogenaamde publiekrechtelijke voorschriften,
wat wil zeggen dat ze niet vastgelegd hoeven
worden in enig contractdocument om geldig
te zijn. De brandveiligheidsvoorschriften in
het Bouwbesluit zijn zo concreet mogelijk ge-
formuleerd, ook voor gezondheidszorgfuncties
zijn er concrete eisen waaraan het gebouw
moet voldoen.
Bij het toetsen van de brandveiligheid van een
zorginstelling ligt de focus dus op het voldoen
aan de voorschriften van het Bouwbesluit. Dat
noemt men ook wel regelgerichte brandveilig-
heid. Projectspecieke kenmerken worden hierin
niet gewaardeerd, zodat niet het optimale voor-
zieningenniveau voor brandveiligheid wordt
gerealiseerd. Met doelgerichte brandveiligheid
(risicogerichte brandveiligheid) kan dat wel.
Doelgerichte brandveiligheid leidt tot een opti-
maal afgestemd voorzieningenniveau en is daar-
door altijd kostenefcinter dan regelgerichte
brandveiligheid. Het toetsen van doelen is daarbij
minder eenvoudig dan het toetsen aan regels. Van-
wege die eenvoudige toetsing wordt regelgerichte
brandveiligheid dan ook het meest toegepast, zo-
wel in ontwerp als in beheer, onderhoud en ex-
ploitatie. Echter, er is wel een trend waarneem-
baar naar doelgerichte brandveiligheid. Daarin
worden bouwkundige brandveiligheidsvoorzie-
ningen in samenhang met installatietechnische en
organisatorische voorzieningen gewaardeerd.
Uiteraard moet daarbij rekening worden gehou-
den met de betrouwbaarheid van die voorzie-
ningen, dat is in een risicogerichte aanpak goed
mogelijk. Zon risicogerichte aanpak kan leiden
tot een verpleegafdeling waarin niet alle patin-
tenkamers als aparte beschermde subbrandcom-
partimenten zijn ingericht, maar in plaats daar-
van goed stromingsdicht (luchtdicht) van de
corridor zijn afgeschermd zodat deze gedurende
de evacuatie door de BHV vrij van rook blijft.
Nieman Raadgevende Ingenieurs kan daarvoor
inspecties, metingen maar ook simulatiebereke-
ningen uitvoeren. Kijk voor meer informatie op
www.nieman.nl.
Door ir. Ruud van Herpen FIFireFE Doelgerichte
brandveiligheid leidt tot
een optimaal afgestemd
voorzieningenniveau
en is daardoor altijd
kostenef cinter
dan regelgerichte
brandveiligheid
Andere kijk op brandveiligheid
Elk bedrijf of instelling is anders en vraagt
daarom ook om een andere toepassing voor
wat betreft ontruimingsalarmering. Om te
verkennen welke methoden van ontruiming
vereist en wenselijk zijn, inventariseert
Ascom het bedrijf of instelling en het gebouw.
Met de expertise van de eigen specialisten,
kan Ascom een advies, ontruimingsplan en de
benodigde apparatuur leveren.
Om vooral alarmen en instructies voor alle
soorten ontruimingen aan de juiste personen
door te geven wordt, met name binnen zorg-
omgevingen met minder zelfredzame personen,
gebruik gemaakt van stille ontruimingsalar-
mering. Dit kan door middel van attentiepanelen
in bijvoorbeeld de verpleegpost, codeberichten
via de geluidsinstallatie maar ook op basis van
een koppeling aan het Ascom communicatie-
systeem. De verantwoordelijke persoon krijgt
de informatie direct op zijn pager of draadloze
handset ge presenteerd en kan de benodigde
acties uitvoeren met als doel paniek te voor-
komen. De belangrijkste eigenschappen zijn:
De juiste hulpver lener is zeer snel bereikbaar;
Het systeem is zeer betrouwbaar; Zeer snelle
groepsoproepen voor ontruiming; Selectieve
alarming is mogelijk; Communicatiesysteem
is ook te gebruiken voor andere toepassingen;
Alarmering is niet afhankelijk van een eventuele
telefooncentrale; Alles is conform NEN2575.
5
Directies en besturen van zorginstellingen zijn
zich de laatste jaren steeds bewuster geworden
van brandveiligheidsrisicos voor de patint,
de bezoeker, de medewerker, het gebouw n
de continuteit van zorg, stelt de Nederlandse
Organisatie voor Brandveiligheid (NOVB)
tevreden vast.
De vraag die zich vervolgens aandient is op welke
wijze de brandveiligheid te optimaliseren is cq de
brandveiligheidsrisicos te minimaliseren zijn.
Het zijn vragen van een praktisch en technisch,
maar ook van een moreel-ethisch karakter, omdat
de zoektocht ook betekent dat wordt vastgesteld
welke risicos aanvaardbaar worden geacht. Waar
het gaat om de optimalisatie van brandveilig-
heid is de NOVB een vurig pleitbezorgster van
de integrale benadering. In dat model is optimale
brandveiligheid het resultaat van een mix van
bouwkundige, installatietechnische en organisa-
torische maatregelen. Als bij bouw of verbouw de
brandveiligheid in de eerste ontwerpfase vanuit
deze drie-eenheid wordt bekeken, is een aantal
alternatieve en betaalbare oplossingen voor-
handen. De integrale benadering biedt ook ruimte
voor onderhandeling over maatregelen die de
brandveiligheid vergroten en tegelijkertijd de
kosten binnen de perken houden.
Continuteit
Actieve blussystemen, zoals sprinklers en water-
mist voldoen aan die twee criteria. Zij pakken de
brand snel en trefzeker bij de bron aan, zodat die
zich niet uitbreidt en al onder controle is voor-
dat de brandweer arriveert. Zo vergroten deze
systemen de veiligheid van patint, mede werker,
bezoeker, het gebouw en komt de continu teit
van zorg niet in gevaar terwijl exploitatiekosten
gelijk blijven. Immers, bij aanwezigheid van
een actief blussysteem kunnen de eisen voor
passieve brandveiligheid en de BHV omlaag
en dat spaart euros uit. Meer informatie:
www.geefbrandgeenkans.nl
Actieve blussystemen voor de zorg
Nieuwbouw Brandveiligheid &
Corridor in verpleegafdeling (Amphia Ziekenhuis Breda).
Meetopstelling stromingsdichtheid scheidingsconstructies
(Amphia Ziekenhuis Breda).
De sprinkler detecteert en controleert brand. . samen naar een
brandveilige samenleving
Betrouwbare brandveiIigheid
Kostenbesparend
Toegang tot kennis
Vakbekwaamheid
Duurzaamheid
Hogeweg 35
5301 LJ ZaIbommeI
www.novb.nI
! #$ %$&'%$( )* +$,$ *-./(- ,/0( --(.$1$2$3+
+))3 +$ 4$%3$$(+$ )3.-(/'-%/$' )5 4$+3/02$(
Meer branden in
zorggebouwen
Brandveiligheid verdient meer aandacht.
Zowel het aantal grote branden, als het
aantal binnenbranden in zorggebouwen is
recent enorm toegenomen, blijkt uit cijfers
van CBS en het Verbond van Verzekeraars.
In 2013 deden zich in Nederland 148 grote
branden voor. Hierbij bedroeg de geraamde
schade n miljoen euro of meer. Sinds de start
van de registratie van miljoenenbranden in 1998
deden zich in n jaar niet eerder meer grote
brandcalamiteiten voor. Het oude record dateert
van 2003 met 129 grote branden. Het aantal
binnenbranden in zorggebouwen blijkt fors ge-
stegen. In 2011 waren dat er 1081, een jaar later
werd men geconfronteerd met 1673 binnen-
branden in zorggebouwen, zoals ziekenhuizen
en in gebouwen voor ouderenzorg, psychiatrie
en gehandicaptenzorg. Dit is een stijging van
55 procent. Er zijn nog nooit zoveel binnen-
branden in zorggebouwen geweest als in 2012.
*
Kelvinbaan 40
3439 MT Nieuwegein
(030) 231 13 77
www.lbpsight.nl
Akoestiek
Bouwfysica
Brandveiligheid
Duurzaamheid
Energie
Gebiedsontwikkeling
Lawaaibeheersing
Milieu
Rentmeesterij
Ruimtelijke ordening
Trillingen
Oplossingen
voor bouw, ruimte en milieu
Bouw
Ruimte
Milieu
LBP|SIGHT is een onafhankelijk advies- en ingenieursbureau
met veertig jaar ervaring. Passie voor het vak is wat de
honderd professionals bindt.
Zelfs het eenvoudigste project heeft tegenwoordig grote
implicaties, zowel ruimtelijk, juridisch, maatschappelijk,
economisch als milieutechnisch.
Gentegreerde, specialistische kennis is cruciaal. Op ieder
vakgebied hebben we de beste mensen in huis experts
die hun vak tot in de haarvaten beheersen.
Out of the box-denken en gezond verstand zorgen
voor andersoortige, efectieve maar vooral
praktische oplossingen.
Volledig sleutelvrij in de toekomst
Brand in het ziekenhuis
*
*
Veilig en gezond
als uitgangspunt
Zonder een sprinklerinstallatie zijn de gevol-
gen van een brand in een ziekenhuis niet goed
voorspelbaar. Bij brand blijkt tijdig ontruimen
een hele opgave en dat geldt met name voor
grote patintenkamers en van de intensive-
care-afdeling, waar ontruimen vaak onmoge-
lijk is. IC-patinten van de medische appara-
tuur ontkoppelen (en verplaatsten) is een groot
risico, een operatie door brand afbreken is
ondenkbaar. De Nederlandse Organisatie voor
Brandveiligheid (NOVB) vindt dat het beveili-
gen van zorginstellingen en ziekenhuizen beter
moet en kan en publiceerde de paper Brand-
veiligheid in de zorg: het kan beter.
Sprinklersystemen (en watermistsystemen) geven
per denitie een hoger brandbeveiligingsniveau,
omdat een brand geheel automatisch snel en
effectief wordt bestreden. De beginnende brand
wordt onder controle gehouden en meestal ge-
blust door n of twee sprinklerkoppen. De brand
blijft beperkt tot n ruimte, waardoor slechts
beperkt ontruimd hoeft te worden. Sprinkler- en
watermistsystemen geven meer ontwerpkeuze-
vrijheid, exibiliteit en beperken de investering
in bouwkundige compartimenten en de instand-
houding daarvan. De nancile (gevolg-) schade
bij brand is zeer beperkt, imagoschade wordt
vermeden wanneer een ziekenhuis (gedeeltelijk)
moet sluiten.
Wanneer deze aspecten worden meegenomen in
de besluitvorming blijkt de investering in een
actief blussysteem van grote waarde. Honderd
procent veiligheid bestaat niet, bewuste keuzes
maken getuigt van verantwoordelijk bestuur.
Praktijk
Uiteraard zijn er diverse ziekenhuizen die kozen
voor een actief blussysteem. Een selectie daar-
van, een aantal interessante onderzoeken en een
vergelijking met de conventionele oplossingen
vindt men net als de publicatie www.sprinkler.nl/
brandbeveiligingsconcepten of via:
john.van.lierop@novb.nl
Honderd procent veiligheid
bestaat niet, bewuste
keuzes maken getuigt van
verantwoordelijk bestuur
Zorginstellingen worden geconfronteerd met
stringente wetgeving inzake brandveiligheid.
Het naleven van deze voorschriften wil echter
niet zeggen dat dit ook resulteert in een
brandveilige situatie.
Juist in de zorg is sprake van een diverse groep
gebruikers met elk hun specieke behoeften en
beperkingen, waarbij alleen het voldoen aan de
wet vaak ontoereikend is.
(Brand)veilige omgeving
Een veilige situatie wordt alleen dan gereali-
seerd indien er sprake is van een afgewogen
mix van bouwkundige, installatietechnische
en orga nisatorische maatregelen. Maatwerk
is essen tieel om een brandveilige omgeving te
creren, realiseren en beheren.
Gezond binnenklimaat
Naast brandveiligheid is een goed binnen klimaat
binnen zorginstellingen van groot belang. Het
belangrijkste doel hierbij is het realiseren van
een optimaal leef- en werkklimaat met een
gezonde luchtkwaliteit, geen geluidoverlast en
comfortabele ruimtetemperaturen. Hierbij is een
goed ontwerp alleen niet voldoende. Het goed
implementeren van de diverse systemen en het
regelmatig controleren van de systeemprestaties
zijn essentieel.
Heldere oplossingen
De adviseurs van LBP|SIGHT zijn zich bewust
van de specieke situaties in de zorgsector. Om
de meest optimale situaties te bereiken - met
veiligheid en gezondheid als uitgangspunt -
zetten zij hun kennis en ervaring niet alleen in
tijdens het ontwerpproces, maar ook tijdens de
bouw en de gebruiksfase. Heldere oplossingen
maken deel uit van de advisering, waarbij het
effect en de kosten van de benodigde maat-
regelen samen met de opdrachtgever goed
worden afgewogen.
7
Sprinkler activering.
Het Universitair Ziekenhuis in Antwerpen
(UZA) is volop in beweging; het gebouw breidt
zich steeds verder uit en het personeelsbestand
verandert continu. Daarom is het nu belang-
rijker dan ooit de veiligheid van het gebouw,
het personeel en de patinten te verbeteren
met een modern sluitsysteem. Zo dacht UZA
er ook over. Daarom koos dit ziekenhuis voor
de oplossing van SALTO Systems en kan het
nu specieke toegangsrechten aan gebruikers
verlenen. UZA heeft nu controle op wie, tot
welke ruimte en op welk tijdstip toegang heeft.
Vanwege het hoge personeelsverloop komen
veel sleutelsnietmeerterug, vertelt Dirk de
Man. Als hoofd technische dienst van UZA is
hij onder meer verantwoordelijk voor veiligheid
en intensief betrokken geweest bij de samen-
werking met SALTO Systems. Topprioriteit bij
het nieuwe systeem heeft gebruiksvriendelijk-
heid, eenvoud van plaatsing, de mogelijkheid van
integratie met de huidige badge van UZA en een
uitgebreid assortiment om het systeem in allerlei
situaties toe te kunnen passen.
Nieuwe toegangscontrole
Als belangrijke overweging voor de overgang
op een nieuw systeem noemt Dirk de Man de
toekomstige bouwplannen van het UZA. In de
nieuwbouw komt nergens meer een sleutel voor.
De Man ziet belangrijke voordelen aan de nieuwe
toegangscontrole: We kunnen nu onbekabeld
werken en ook de lokalen binnen de diverse zones
controleren. Indien nodig kunnen we per deur de
gegevens uitlezen van wie binnen is geweest en
wanneer. En een verloren sleutel is geen punt
meer want deze kan direct geblokkeerd worden.
Voor ons is dit de meest eenvoudige manier om
de veiligheid van onze gebruikers te garanderen.
Atrium van Orbis Sittard.
Het is nu belangrijkerdan ooit de veiligheid van het gebouw, het personeel en de patinten te verbeteren met een
modern sluitsysteem.
In de nieuwbouw van het UZA komt nergens een sleutel meer voor.
Brandveiligheid
is te organiseren
Brandveiligheid bestaat uit drie poten: bouw-
kundig (brandscheidingen, materialen), tech-
nisch (detectie, sprinkler) en organisatorisch.
Samen ook wel BIO genoemd. De O wordt
vaak gezien als voor de restrisicos hebben
we de BHV. Echter, directies moeten al
vanaf het nadenken over nieuw- of verbouw
hun verantwoordelijkheid nemen en keuzes
maken.
Wat is het ambitieniveau, welke maatgevende
scenarios hanteren zij en welke afwegingen
maken ze bij de keuze tussen B-, I- en O-maat-
regelen? Daarbij moet ook gekeken worden
naar veranderingen in gebruik. Denk aan steeds
minder zelfredzame bewoners, minder mede-
werkers, meer scootmobiles en niet te ver geten
meer zuurstofessen. Die veranderingen kunnen
bijna onzichtbaar, over een periode van jaren
gestalte krijgen. Wanneer er een brand met
slachtoffers is denkt men: hoe heeft dit kunnen
gebeuren? Het is dus van belang dat zowel
directie als medewerkers periodiek stil staan bij
brandveiligheid en nagaan of het ambitieniveau
van weleer nog klopt, of de maatgevende scena-
rios anders zijn etc. Bedenk daarbij dat verticaal
ontruimen bijna ondoenlijk is. Het moet dus of
horizontaal of niet (en dan heb is er watermist of
iets dergelijks nodig.). Het gaat kortom om het
nemen van verantwoordelijkheid. Verschuilen
achter: wij voldoen aan de wet kan niet meer.
Door Raphal Gallis, senior adviseur/onderzoeker
Safe & Healthy Business TNO.
*
! #$ %$&'%$( )* +$,$ *-./(- ,/0( --(.$1$2$3+ +))3 +$ 4$%3$$(+$ )3.-(/'-%/$' )5 4$+3/02$(
Specialist in Hexibele huisvesting
voor de gezondheidszorg

g
w
w
w
.
b
u
s
s
m
a
n
.
n
l
www.adviesbureaumunnik.nl
Onafhankelijk specialist in brandveiligheid
Brandveilig ontwerpen?
Kies voor een integrale aanpak en zorg
voor een optimale balans tussen:
gebouw en gebruik
maatregelen en kosten
regels en praktisch comfort
Kijk op www.adviesbureaumunnik.nl
HET SILENTIA SCHERMEN SYSTEEM
- Prlvacy zonder opgesloten gevoel
- Len hyglenlsch alternatlef voor bedgordl[nen
- Moblel, maar ook aan de muur of ln de vloer te monteren
- Len ultermate nexlbel systeem
- Makkell[k en llcht ln het gebrulk
- |n allerlel verschlllende lengte- en hoogtematen
- Pulm assortlment elgentl[dse kleuren, lncluslef een
llchtdoorlatende ultvoerlng
Sllentla Nederland 8.v. Nl[verheldsweg 8 507l NK Udenhout Tel. 0l3-5ll9302 Pax 0l3-5ll2324 lnfoQsllentlaschermen.nl www.sllentlaschermen.nl
Bedbanken en familiekamers in het nieuwe
Meander Medisch Centrum in Amersfoort
bieden familieleden van opgenomen patinten
een steuntje in de rug. Op 24 april werden deze
extra voorzieningen in het ziekenhuis aan de
Maatweg in gebruik genomen.
Annette Boersen, teammanager en projectleider
familiekamers: Met de ongeveer 150 gespon-
sorde bedbanken en de tien familiekamers laat
Meander Medisch Centrum zien dat er in het hele
ziekenhuis oog is voor de familie van patinten.
Het is uniek dat deze visie in het hele zieken-
huis terugkomt. Er is een enorme maatschappe-
lijke betrokkenheid voor deze voorzieningen. Een
groot aantal organisaties en particulieren hebben
zich ingezet om de bedbanken en familiekamers
mogelijk te maken.
Het zijn grote projecten, waarvoor in ander-
half jaar tijd 270.000 euro is verzameld door
middel van fondsenwervende acties. We zijn
hier, samen met onze patinten, heel blij mee.
Voor het welzijn van patinten is het belangrijk
dat een vertrouwd persoon in de buurt kan zijn,
ook tijdens de opname. De bedbanken bieden
aan een partner of ander familie lid de mogelijk-
heid om bij de patint op de eenpersoonskamer
te overnachten. Als de familie langere tijd in het
ziekenhuis doorbrengt, bieden de familiekamers
een plek voor ontspanning. Hier kan men zich
terug trekken, bijvoorbeeld om met elkaar of met
een arts overleggen.
Steeds vaker duikt de naam Bussman op als
er ergens OK-gerelateerde bouwactiviteiten
plaatsvinden. Enkele jaren geleden ontwik-
kelde Bussman een volledig verplaatsbaar
OK-complex, speciaal voor die ziekenhuizen
waarvan hun OK-afdeling aan een grondige
renovatie toe is. Dit is een schot in de roos
gebleken. Twee jaar geleden werd het eerste
interim OK-complex door Bussman geplaatst
bij het St. Anna Ziekenhuis in Geldrop. Dit
complex is speciaal gengineerd om makkelijk
te kunnen plaatsen, te demonteren, transpor-
teren en elders weer op te bouwen.
Bij gebrek aan een betaalbaar alternatief, werden
dit soort renovaties vaak gefaseerd uitgevoerd,
onder het mom van: tijdens de verbouwing gaat
de verkoop gewoon door. Vanwege alle overlast
en extra risicos een verre van ideale situatie. Nu
de voordelen, sneller, voordeliger en beter, lang-
zaam maar zeker algemeen bekend worden heeft
Bussman inmiddels een tweede Interim complex
gerealiseerd. Momenteel is deze in gebruik bij
het academische Mont Goddine Ziekenhuis in
Belgi. Het eerst gebouwde complex heeft na
negen maanden gebruik in Geldrop inmiddels ook
zeven maanden bij het Franciscus Ziekenhuis in
Roosendaal dienst gedaan.
Slingeland Ziekenhuis
Recent heeft ook het Slingeland Ziekenhuis in
Doetinchem ervoor gekozen om tijdens de op
handen zijn de renovatie gebruik te maken van
het Bussman Interim OK-complex. Naast de zes
OKs zijn in dit ruim 1650 vierkante meter grote
gebouw ook de recovery, holding, steriele opslag
en alle andere benodigde nevenruimte onder-
gebracht.
Isala kiest modulair permanent
Eind vorig jaar heeft Bussman opdracht ge kregen
voor de bouw van een nieuw behandelcentrum
van ruim 4500 vierkante meter. Dit komt naast
het, nog geen jaar geleden in gebruik genomen,
nieuwe ziekenhuis. Hoewel het hier niet gaat om
een tijdelijk gebouw, heeft het Isala vanwege
de vele voordelen, toch gekozen voor modulair
bouwen. Naast een poli-afdeling en bedden kamers
wordt in dit gebouw ook een complete hotoor
met onder meer zes OKs onder gebracht. In juli,
krap negen maanden na opdracht, zal dit gebouw
turn-key en gevalideerd worden opgeleverd.
Hybride OKs
Een ander hot item op OK-gebied is de snel terrein
winnende Hybride OK. Hierin wordt een volwaar-
dige OK in n ruimte samen gebracht met een
zeer geavanceerd rntgen systeem. Momenteel
realiseert Bussman een hybride OK voor het AZ
St. Maarten ziekenhuis in het Belgische Duffel.
Met nog twee andere ziekenhuizen worden hier
momenteel plannen voor ontwikkeld. Meer infor-
matie is te vinden op www.bussman.nl.
Integraal ontwerp
noodzaak in zorg
Innovatieprijs
Brandveiligheid
Gerco Brandpreventie BV heeft de Innova-
tieprijs Brandveiligheid 2014 gewonnen met
twee productinnovaties: de Flex Tube en de
Flex Box. De prijs werd uitgereikt tijdens
het Nationaal Brandveiligheidscongres, dat
plaatsvond op 17 april in theater CineMec te
Ede.
De Flex Tube en de Flex Box zijn exi bele
kabelboxen. Beide zijn te openen, waarna er
eenvoudig een nieuwe kabel doorgevoerd kan
worden, of een bestaande kabel vervangen. De
deelnemers aan het congres (in totaal 230) lieten
met een plenaire stemming weten het meest
enthousiast te zijn over de vinding van Gerco.
De overige genomineerden waren de CU-LT
brandklep op afstand van Rf-Technologies en
Safetycrete, een brandveilige betonvloer van
Tebodin en Mebin. De Flex Tube en de Flex
Box zijn twee productinnovaties: kabelboxen
die meerdere malen gemuteerd kunnen worden.
Beide producten zijn getest volgens NEN EN
1366-3. De Flex Tube en de Flex Box zijn beide
te openen waarna er een nieuwe kabel doorheen
gevoerd kan worden, en eventueel een bestaan-
de kabel vervangen kan worden.
Voor het welzijn van
patinten is het belangrijk
dat een vertrouwd persoon
in de buurt kan zijn
Brandveiligheid wordt vaak gedicteerd door
regels en wetten, in plaats van gewenste pres-
taties. Als men exact voldoet aan de bouw-
regelgeving en Arbobesluiten, bestaat de kans
echter dat het gebouw in de gebruiksfase niet
brandveilig of niet praktisch blijkt te zijn en
dat er kosten moeten worden gemaakt voor
aanpassingen.
Zo staat wetgeving toe dat er vluchtroutes zijn
in woongebouwen met een zorgcomponent.
Maar als bewoners met een rollator via een trap
moeten vluchten, sluit de wetgeving onvoldoen-
de aan op de dagelijkse praktijk. Om tot een
optimaal ontwerp van een gebouw te komen, is
een integraal ontwerp daarom raadzaam. Daarin
wordt ook het gebruik meegewogen. Brand-
veiligheid stopt namelijk niet bij de oplevering
van een gebouw. Ook de rele risicos en het
dagelijkse comfort voor personeel en clint zijn
essentieel voor brandveilig gebruik. Dit wordt
het beste gegaran deerd als in de ontwerpfase
de bouwkundige, installatietechnische en orga-
nisatorische maat regelen optimaal op elkaar
afgestemd worden. Dat is duurzaam effectief
en ook het meest economisch. Brandveiligheid
blijkt behalve een verplichting dus ook een
mogelijkheid om een ontwerp zo te optimali-
seren, dat er binnen budget, visie en doel een
veilig n praktisch gebouw ontstaat.
9
Een verplaatsbare operatiekamer gerealiseerd door Bussman.
Waarom moeilijk doen als het ook modulair kan
Harrie Munnik, algemeen directeur Adviesbureau
Munnik, onafhankelijk specialist in brandveiligheid.
Meander opent familiekamers
Philip van Klaveren, oud-president van de Lionsclub Amersfoort en manager van het Facilitair Bedrijf knipt het lint door om de familiekamers te openen (foto Frank Noordanus).
! #$ %$&'%$( )* +$,$ *-./(- ,/0( --(.$1$2$3+
+))3 +$ 4$%3$$(+$ )3.-(/'-%/$' )5 4$+3/02$(
*
*
11
Een platform waar kennis wordt gedeeld
over bouwen binnen de zorg en waar zorg-
instellingen ondersteuning kunnen krijgen bij
hun bouwplannen. Dat (onder meer) biedt de
Stichting Adviescentrum voor Zorghuisvesting
(AcvZ). Vorig jaar november presenteerde ze
haar eerste publicatie, de Handreiking Ken-
getallen Zorgvastgoed. Hierin staan spelregels
en afspraken voor de bouw van zorgvastgoed.
De Handreiking voorziet in een behoefte, vinden
Wim Meijer en Henk Vermaas van AcvZ. Het
document moet worden gezien als een vervolg
op de notas die tot 2008 werden uitgebracht
door het Bouwcollege, dat namens de overheid
was belast met het toezicht op de zorgbouw. Met
het afschaffen van de wettelijke regels,werd ook
het Bouwcollege opgeheven. Zorginstellingen
zijn tegenwoordig zelf verantwoordelijk voor het
reali seren van zorgvastgoed en dragen zelf de
nancile risicos. Die vrijheid, zegt Wim Meijer,
heeft voordelen. Ze leidt tot snellere procedu-
res, innovatie, meer inspraak van managers en
ook van de werkvloer. Maar er ontstonden soms
ook spanningen: ruzies, banken die projecten
niet meer wilden nancieren, projecten die stil
kwamen te liggen. Op zich is het vreemd dat
er voor een branche waarin zoveel omgaat nog
nauwelijks structuur is, vindt Henk Vermaas.
Met een aantal instellingen, architecten en andere
partijen uit de zorgvastgoedwereld is men om
tafel gaan zitten om te kijken op welke manier
men zou kunnen voor komen dat de kennis van de
zorgbouw zou verdampen. Daaruit is de stichting
AcvZ ontstaan, een samenwerkingsverband van
partijen betrokken bij het bouwen in de gezond-
heidszorg. Het is dus niet uit onvrede over de
vrijheid, benadrukt Wim Meijer. De veronder-
stelling dat het veld zelf normen zou bedenken is
niet uitgekomen en daarin wilden wij voorzien. Er
was sprake van stilstand in de communicatie op
het gebied van zorgbouw.
Brandveiligheid
Zorginstellingen zijn zelf verantwoordelijk voor
hun zorgvastgoed, maar hoe kan een eindverant-
woordelijke weten of er op de juiste manier en
vooral ook toekomstbestendig wordt gebouwd?
Daarin wil de Handreiking Kengetallen Zorg-
vastgoed voorzien. Dit document bevat denities,
kosten en richtgetallen die aansluiten bij nieuwe
ontwikkelingen in de bouw en in de zorg. Het
gaat bijvoorbeeld over vloeroppervlakte, een
bouwkostenindex, informatie over aanbestedings-
vormen en over de aanbestedingsresultaten van
de afgelopen vijf jaar. Voor iedereen, opdracht-
gevers, toezichthouders en nanciers, maakt dit
document het proces transparanter. Wim Meijer:
Je hebt hiermee een referentiekader waarmee
alle bij de bouw betrokken partijen elkaar op hun
werk en standpunten kunnen beoordelen.
Kostenramingen en ontwerptekeningen, kunnen
sneller tot stand komen en beter worden bewaakt.
Een voorbeeld: het document helpt opdracht-
gevers al bij de start van de bouw na te denken
over de brandveiligheid en op welke manier men
die denkt te reali seren. De brandveiligheidsvoor-
zieningen hebben we apart geraamd, legt Henk
Vermaas uit. Die hebben zon grote impact op
het prijsniveau. Als je vanaf het begin weet voor
welke brandveiligheidsvoorziening je kiest, ver-
dient zich dat terug. Later aanbrengen kost vaak
veel meer. Het is ook een discussiestuk, zegt Henk
Vermaas. Het document geeft aan wat algemeen
wordt gezien als de kwali teitsnorm. Als bijvoor-
beeld volgens de norm een bepaalde afdeling in
een ziekenhuis 1800 vierkante meter moet zijn,
en het ziekenhuisbestuur wil terug naar 1500 vier-
kante meter, dan heeft het wel wat uit te leggen.
Het is niet verboden om terug te gaan, maar met
dit boekje kun je aantonen dat iemand onder een
bepaalde kwali teitsnorm gaat zitten. Je verlaat
een minimumstandaard, waarover iedereen het
eens was. Dat vraagt om uitleg. Bijvoorbeeld
door aan te tonen dat door een andere wijze van
werken met minder ruimte dezelfde kwaliteits-
norm gehaald kan worden. Het bouwvolume in de
zorg loopt terug. Volgens het CBS daalt de bouw-
productie van een miljard euro naar 800 miljoen
per jaar. Wim Meijer: De zorgbouw ontwikkelt
zich niet positief door de terughoudendheid van
de banken en doordat ziekenhuizen hun productie
zien dalen. En de care wordt met bezuinigingen
en onduidelijk beleid geconfronteerd. De bouw
krijgt daardoor een dubbele klap. En dan is er ook
nog de component van het wennen aan de nieuwe
situatie van gewijzigde wetten en regels. Dat is
het stukje waarmee wij wat kunnen doen. Kijk
voor meer informatie op www.stichtingacvz.nl.
Er was sprake van stilstand
in de communicatie
op het gebied van zorgbouw
Kennisplatform zorgvastgoed
Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch; EGM architecten.
De medische wereld is ontzettend innovatief
en ook het gefuseerde Elisabeth-TweeSteden
Ziekenhuis blijft vernieuwen. Op dit moment
is de huidige brandmeldinstallatie op de locatie
St. Elisabeth verouderd en aan vervanging toe.
De brandveiligheid in ziekenhuizen en zorg-
instellingen is gericht op de veiligheid van
patinten, personeel en bezoekers en dat is
voor het ziekenhuis een belangrijk speerpunt.
De locatie St. Elisabeth Ziekenhuis aan de
Hilvarenbeekseweg in Tilburg zet de expertise
en kennis van Hoppenbrouwers Elektrotechniek
BV uit Udenhout in voor het ontwerpen en ver-
vangen van de oude brandmeldinstallatie. De
nieuwe installatie zal bestaan uit dertien nieuwe
brandmeldcentrales en ruim drieduizend auto-
matische melders. Per afdeling zal de oude instal-
latie in tact blijven tot dat de nieuwe installatie
per bouwdeel gerealiseerd is. Om de overlast en
risicos voor het ziekenhuis te beperken worden
de afdelingen zoals de polikliniek en dialyse
s nachts gerealiseerd. De nieuwe installatie
zal vervolgens per bouwdeel in bedrijf worden
gesteld, op deze manier blijven de risicos voor
het ziekenhuis gedekt.
Zeker (brand)veilig
Hoppenbrouwers is een erkend en gecerticeerd
branddetectiebedrijf. Dit betekent dat men het
gehele traject van brandmeldinstallaties van begin
tot eind kan verzorgen: van ontwerp naar instal-
latie en vervolgens het onderhouden van de brand-
meldinstallatie. Voor meer informatie kan men
contact opnemen brand@hoppenbrouwers.nl
of (013) 51 172 27.
Hoppenbrouwers vervangt brandmeldinstallatie St. Elisabeth
De locatie St. Elisabeth Ziekenhuis aan de Hilvarenbeekseweg in Tilburg zet de expertise van Hoppenbrouwers
Elektrotechniek BV in voor het ontwerpen en vervangen van de oude brandmeldinstallatie.
Integrale
benadering
Nu is het moment om de brandveiligheid en de
energie-efcintie van onze gebouw voorraad
integraal aan te pakken. De gebouwde omgeving
om ons heen verandert. Met nieuwe construc-
ties en moderne technologien brengen we een
fundamentele verschuiving teweeg in de manier
waarop nieuwe gebouwen worden ontworpen
en gebouwd.
Tegelijkertijd vinden ingrijpende renovatie-
programmas plaats in oudere gebouwen, als
onderdeel van de broodnodige inspanningen om
energie te besparen en het verkleinen van onze
ecologische voetafdruk.
Brandveiligheid verdient meer aandacht.
Actuele cijfers onderstrepen dit ook.
(Zie de cijfers op pagina 5 - redactie).
Onze gebouwde omgeving verandert snel als
gevolg van trends zoals groene, duurzame,
en energie-efcintie gebouwen. Panden die
bovendien vaak meerdere gebruiksfuncties
krijgen. We veranderen onze gebouwen, waarbij
de consequenties voor de brandveiligheid niet in
alle gevallen zijn te overzien. Ruud van Herpen
(Nieman Raadgevende Ingenieurs) onderstreep-
te dat afgelopen jaar ook in een Fellowspeech
over FSE (Fire Safety Engineering op de TU
Eindhoven): Niet alleen de bouwkundige rand-
voorwaarden wijzigen in geval van nieuwbouw
en ombouw van gebouwen. Ook de gebouw-
gebruiker verandert. Vanwege de vergrijzing
vertoont de leeftijdsopbouw van de Nederlandse
bevolking een heel andere samenstelling dan
bijvoorbeeld vijftig jaar geleden. Dit impliceert
een ander waarnemingsvermogen en vlucht-
gedrag dan waarvan standaard wordt uitgegaan.
Door de vergrijzing ontstaat een trend van
langer zelfstandig blijven wonen. Die trend is
vanuit economisch perspectief noodzakelijk.
Zelfstandig wonen betekent dat bewoners min
of meer zelfredzaam zijn. Voor de lichamelijke
be perkingen die de ouderdom meebrengt wor-
den oplossingen gevonden; met rollators en
scootmobielen worden knelpunten in mobili-
teit opgelost. Onder normale condities kunnen
ouderen dus prima zelfredzaam zijn. De vraag is
of zij dat onder brandcondities dan ook zijn. In
elk geval zullen zij meer tijd nodig hebben om
zich in veiligheid te brengen. De hulp middelen
zoals rollators en scootmobielen zullen daar-
bij misschien eerder belemmerend dan mee-
werkend zijn. De benodigde vluchttijd zal dus
toenemen.
Wat nodig is, is een integrale benadering met
niet alleen oog voor personen maar ook voor
het gebouw. Een duurzaam gebouw moet niet
alleen vluchtveilig maar ook een brandveilig
gebouw zijn. Dat dit laatste niet wordt afgedekt
door alleen te voldoen aan de minimale weten
regelgeving blijkt als je het Bouwbesluit 2012
er op naleest:
Het doel van de brandveiligheidsvoorschriften
is ongewijzigd gebleven: het voorkomen van
slachtoffers (gewonden en doden) en het voor-
komen dat een brand zich uitbreidt naar een
ander perceel. Het behouden van het bouwwerk
en het voor komen van schade aan het milieu,
monumenten of maatschappelijke voorzienin-
gen of belangen zijn geen doelstellingen van dit
besluit.
Door Louis Cleef, Safety Manager Rockwool
Column
VOOR MEER INFORMATIE ZIE WWW.BOUWSTEENTJES.NL
OF NEEM DIRECT CONTACT OP MET ONS INFORMATIETEAM:
Stan Mertens 06 24 88 65 26 - Huib van Leeuwen 06 22 91 63 95
of Jeroen Majoor 06 53 15 38 99
PRIJS
WINNEND
RECEPT
verkrijgbaar bij
ALS SLIKKEN MOEILIJKER WORDT
Bij veel mensen met slikproblemen neemt de eetlust af.
Ze zijn te moe om te eten of ze eten bewust zo min mogelijk, uit angst voor verslikken. En dat terwijl juist mensen die
moeite hebben met slikken, dikwijls behoefte hebben aan extra voedingsstofen, waaronder hoogwaardige eiwitten.
Easy-to-Eat is ontwikkeld voor mensen die moeite hebben met slikken of alleen dik vloeibare voeding kunnen eten.
EIWITRIJK
Easy-to-Eat is een bron van hoogwaardige melkeiwitten. Ondanks het kleine bakje [55 gram] bevat ieder portie al 8 gram
hoogwaardig eiwit. Eiwitten zijn essentieel voor groei en ontwikkeling en leveren energie en bouwstofen voor behoud van
de spieren. Maar ook belangrijk voor de aanmaak van nieuw weefsel en bloedvaten, herstel bij wondgenezing. Ook zijn
eiwitten belangrijk voor afweer tegen infecties en dragen bij tot de vorming van gezonde botten. Eiwitten zijn nodig voor het
transporteren van stofen in het bloed en zijn bouwstofen van hormonen. Iemand die mager, ziek of ondervoed is heeft meer
eiwitten nodig. Easy-to-Eat kan meerdere keren per dag gegeten worden, bijvoorbeeld als traktatie tussendoor of als nagerecht.
ZUIVELFRIS EN GEMAKKELIJK TE ETEN
Easy-to-Eat is een fris eiwitrijk zuivelproduct en verkrijgbaar in twee verschillende zuivere gepureerde vruchtensmaken en
smelt bij iedere hap als het ware in de mond.
Slikken is nauwelijks nodig en gaat bijna als vanzelf. Na het eten blijft bovendien een fris gevoel in de mond achter.
Daardoor is Easy-to-Eat ook heel geschikt om na akelig smakende medicijnen te gebruiken. Easy-to-Eat is gemaakt van
100% natuurlijke grondstofen en bevat geen E-nummers.
EASY-TO-EAT VOOR EN TIJDENS UW HERSTEL
Easy-to-Eat is diepgevroren, verpakt per 4 stuks in dezelfde smaak. U vindt Easy-to-Eat in het diepvriesvak bij uw Jumbo
supermarkt in de buurt. Verkrijgbaar in de smaken frambozen en tropische vruchten, 4 stuks voor 4,99. Eenmaal ontdooid
kan Easy-to-Eat nog vier dagen in de koelkast bewaard worden.
PRIJSWINNEND CONCEPT
Bij de ontwikkeling van Easy-to-Eat zijn zowel een ditist, een logopedist als een wetenschapper op
het gebied van slikproblemen betrokken geweest. Uiteindelijk is het recept door Patisserie Unique, de
producent van de Bouwsteentjes verder ontwikkeld en werd Easy-to-Eat in 2009 met een eerste prijs
voor innovatie beloond. Opmerkelijk genoeg, omdat de Bouwsteentjes reeds een jaar eerder de 1
e
prijs
voor innovatie kregen.
Het aantal patinten met overgewicht
stijgt nog altijd. Een deel van hen onder-
gaat chirurgische ingrepen, waarna ze
vaak vitamine- en mineralentekorten ont-
wikkelen. Onderzoeker Edo Aarts van het
Radboudumc in Nijmegen ontwikkelde een
pil die deze tekorten tegen kan gaan. Op
9 mei promoveerde hij op zijn onderzoek.
Een op de drie Amerikanen is obees. In
Neder land is dat een op de tien en dat aantal
neemt nog toe. Deze toename heeft grote
gevolgen voor de gezondheidszorg en daar-
naast ook grote economische consequenties.
Met name de ziekten die door overgewicht
ontstaan, verminderen de kwaliteit en duur
van leven. Zo verhoogt obesitas de kans op
dia betes (mellitus) type 2, hoge bloeddruk,
hoog cholesterol, slaapapneu-syndroom,
hart- en vaatziekten, artrose en bepaalde soor-
ten kanker zoals borst- en darmkanker. Zeer
ernstige obesitas kan bij jonge patinten de
levensverwachting met twintig jaar vermin-
deren. Chirurgisch ingrijpen (bariatrische
chirurgie) wordt vaak als laatste redmiddel
gezien. De meest voorkomende complicaties
van bariatrische chirurgie zijn een vitamine-
en mineralentekort. Dat komt omdat patin-
ten met obesitas vaak al ondervoed zijn,
doordat ze ongezond eten. En na de operatie
neemt hun lichaam vitaminen en mineralen
minder goed op.
Bloedarmoede
Aarts ontdekte dat een groot deel van de
patinten al in het eerste jaar na de operatie
last heeft van bloedarmoede. Aarts: Patin-
ten met een buismaag, waarvan gedacht werd
dat dit het aantal tekorten zou verminderen,
hadden bijvoorbeeld vaak een tekort aan ijzer,
vitamine B12 en vitamine D. Daarnaast zag
hij bij veel patinten een te hoge concentra-
tie aan vitamine A en B6. Dat laatste komt
waarschijnlijk door het gebruik van standaard
multivitaminen. Om het vitaminetekort
tegen te gaan, ontwikkelde Aarts een optimale
multivitaminepil met minder vitamine A en
B6 en onder andere meer ijzer en vitamine
B12 en D. In Europa gebruiken 40.000
patinten het al. Uit zijn onderzoek blijkt dat
deze pil na een jaar de belangrijkste tekorten
aan ijzer, vitamine B12 en foliumzuur bijna
volledig opheft.
Patinten met artrose aan hun knie of
heup hebben minder pijn na een internet-
programma om meer te bewegen. En wan-
delen, etsen en boodschappen doen gaan
daarna aanmerkelijk beter. Dit blijkt uit
onderzoek van het Nivel waarop Danil
Bossen 9 mei promoveerde aan Tilburg
University.
Patinten beleven artrose als slijtage in hun
gewrichten. Ze hebben veel pijn als ze be-
wegen, waardoor ze geneigd zijn dit steeds
minder te gaan doen. Zo komen ze in een
vicieuze cirkel terecht waarin de artrose en
de gevolgen ervan alleen maar erger worden.
De precieze oorzaak van artrose is nog
steeds niet achterhaald. Wel is inmiddels
duidelijk dat de artroseklachten door
matig inten sief bewegen kunnen afnemen.
Het door het Nivel (Nederlands instituut
voor onderzoek van de gezondheidszorg)
ontwikkelde internetprogramma Artrose in
beweging (Join2move) blijkt mensen met
artrose weer in beweging te brengen en de
pijn te verminderen. Na drie maanden func-
tioneren ze beter in het dagelijkse leven.
Activiteiten zoals traplopen, hurken, wande-
len en boodschappen doen zijn gemakke lijker
geworden en ze hebben minder pijn. Van de
patinten die het programma volgen heeft
44 procent na drie maanden minder last van
de artrose, in de controlegroep is dat slechts
zeven procent. De deelnemers aan het pro-
gramma blijken na een jaar meer te bewegen
dan de controlegroep. Pijn en dagelijks func-
tioneren blijven na een jaar op het verbeterde
niveau, maar het verschil is niet signicant
met de controlegroep.
Nivel-onderzoeker Danil Bossen: Het
programma maakt artrosepatinten ervan
bewust dat ze ondanks de pijn toch meer
kunnen bewegen, bijvoorbeeld wandelen
of etsen. Dat verergert de artrose niet. Ze
hebben het gevoel dat het beter gaat, ze
merken dat ze minder pijn hebben en ervaren
minder belemme ringen in hun dagelijkse
leven. Het programma werkt ook als een stok
achter de deur om regelmatig te bewegen.
Niet alle deelnemers volgen het programma
even trouw, de helft bezoekt de website niet
regelmatig of vult niet alle opdrachten in.
Bossen: Bepaalde mensen hebben meer baat
bij persoonlijke begeleiding, voor hen is zon
internetprogramma niet geschikt. Maar er zijn
er ook die veel van zon website oppikken
zonder werkelijk het programma te volgen.
Voor hen werkt het niet om wekelijks aan de
hand genomen te worden via een website. Zij
volgen toch het advies op om meer te gaan be-
wegen, maar doen dat op hun eigen manier.
De website www.artroseinbeweging.nl blijft
bestaan en is vrij te gebruiken door mensen
met artrose. Om het gebruik van de website te
optimaliseren zet het NIVEL het project voort
met be geleiding door een aantal fysiothera-
peuten.
Artrosepatinten die het internetprogramma volgden, hadden onder meer minder pijn bij traplopen.
Tevreden over
radiotherapie
Vitaminetekort na obesitasoperatie
Het programma
maakt artrosepatinten
ervan bewust dat ze
ondanks de pijn toch
meer kunnen bewegen
Minder pijn bij artrose
13 Patintenzorg
Nummer 10
14 mei 2014
Jeeves, gastvrijheid en angstreductie
Jeeves is marktleider in diensten rondom vervoer, begeleiding, aankomst en vertrek
bij ziekenhuizen en klinieken. Diensten die door ziekenhuizen aan patinten en
bezoekers worden aangeboden. Tevens leveren we als Senior Service professionele
mantelzorg die senioren ondersteunt na hun vertrek uit het ziekenhuis. Minder stress is
een betere behandeling.
F 010 - 43 33 941
E info@jeeves.nl
W www.jeeves.nl
Steupelstraat 40,
3065 JE Rotterdam
T 010 - 43 33 921
Nieuwe Held 2012 Genomineerde: Jeeves is onderscheiden voor echt maatschappelijk ondernemen:
Parkeerservice
Gastheer
Thuisbrengservice
Professionele
mantelzorg
Golfcarservice
Patinten zijn te spreken over de kwaliteit
van de radiotherapeutische zorg. Hun
mening over de zorg in de Nederlandse
radiotherapeutische centra varieert van
heel goed tot bijzonder goed. Dat blijkt
uit een onderzoek onder meer dan 2000
patinten van deze centra. Radiotherapie
(bestraling) is met chirurgie en chemo-
therapie n van de belangrijkste behan-
delmethoden bij kanker.
De Nederlandse Vereniging voor Radio-

therapie en Oncologie (NVRO) heeft een
gestandaar diseerd meetinstrument laten ont-
wikkelen om de ervaringen van patinten
met radiotherapeutische zorg te kunnen
vergelijken: de CQ-index Radiotherapie. De
Consumer Quality Index (CQ-index) is de
Nederlandse standaard voor het meten van de
kwaliteit van zorg volgens patinten. Radio-
therapie krijgt gemiddeld een 9,1 van patin-
ten. Dat is binnen de CQ-index het hoogste
cijfer dat patinten ooit hebben gegeven voor
een vorm van zorg. Ook in vergelijking met
andere behandelmethoden van kanker is deze
score uitzonderlijk. Volgens Marcel Verheij,
voorzitter van de NVRO, kan deze hoge score
verklaard worden door de ruime aandacht
die er tijdens de radiotherapie is voor de
patint. Verheij: Voor een consult binnen
de radio therapie nemen we ruim de tijd voor
de patint en alle aspecten van de complexe
zorg die hij krijgt. Het is mooi om te zien
dat ons jaren lange streven naar concentratie
van radiotherapeutische zorg deze prachtige
score op levert. NIVEL-onderzoeker Michelle
Hendriks: Zon hoge score is bijzonder.
Om die te kunnen vasthouden, moeten we
de kwaliteit van de radiotherapie vanuit het
perspectief van patinten blijven evalueren
met deze CQ-index.
14 Advertentie
Nummer 10
14 mei 2014
WIN
EEN IPAD
MINI
Zorg! Wat weet jij ervan?
Vrijwel iedereen kent Florence Nightingale, grondlegster van de
moderne verpleegkunde. Maar weet jij nog meer over de geschiedenis
van de verpleging? Test je kennis vr 1 juni in 1 minuut op www.fni.nl
En wie weet, win jij je eigen ipad mini.
De praktijk van
zelfsturende teams
De voorwaarden om een zelfsturende
organisatie te laten lukken
3 juni 2014 | ReeHorst,Ede
Congres:
www.reedbussinessevents.nl/zelfsturendeteams
W
egen
s su
cces
vervolgd
Zelf een zelfsturend team
opzetten of verbeteren?
Kom op 3 juni naar dit congres. Inspirerende sprekers
zoals Ben Wenting en Jos de Blok bespreken alle
facetten die u met kennen van het zelfsturingsmodel.
In de workshopsessies komen diverse invalshoeken van
o.a. zorg-(intra- en extramuraal), jeugdhulpverlening
en psychiatrische instellingen aan bod, zodat u direct
aan de slag kunt. Meld u nu aan.
Initiatief van:
Mediapartners:
I nst i t uut voor
Samenwer ki ngsvr aagst ukken
Hoe ging het er vroeger in het ziekenhuis
aan toe? Wanneer werd verplegen een
echt vak? Wat is er in de afgelopen 150
jaar veranderd? Het antwoord op deze
vragen en meer is te vinden op www.fni.nl.
Deze website is een initiatief van het
Florence Nightingale Instituut (FNI); het
kennis centrum voor de geschiedenis van
ver pleging en verzorging. De site is 12 mei
live gegaan.

Het FNI brengt de geschiedenis online in beeld
aan de hand van verhalen, feiten, beelden,
lmpjes en verpleegkundige voorwerpen.We
mikken met deze website op (toekomstige
en oud-) verpleegkundigen en verzorgenden,
en daarnaast op iedereen die meer wil weten
over de geschiedenis van het vak, aldus drs.
Nannie Wiegman, directeur van het FNI. We
kiezen waar mogelijk steeds voor een actuele
insteek. Ook kunnen bezoekers hun eigen
ervaringen delen. Zo bouwen we samen aan
de geschiedenis van de zorg.
Blijf kijken
Ieder thema op de website is opgemaakt als
een magazine waar je eenvoudig doorheen
kunt scrollen. Wie wil, kan meer achtergrond-
informatie vinden. Maar dat hoeft allemaal
niet. De komende tijd staan er leuke, nieuwe
themas op stapel. Denk maar aan onder-
werpen als relatie verpleegkundige - arts,
uniformen of verplegen in oorlogstijd. Het
blijft dus de moeite waard om regelmatig een
kijkje te nemen op www.fni.nl.
Zonder techniek is gezondheidszorg niet
mogelijk. Maar het moet wel veilig zijn.
ZGT (ZiekenhuisGroep Twente) in Almelo
en Hengelo heeft daarom technologie
ge certiceerd. Voorzitter raad van bestuur
ZGT, Meindert Schmidt: Twente kan de
kraamkamer vormen voor nieuwe techno-
logie, maar niet zonder kritisch te blijven
kijken naar de veiligheid. Tijdens Get
Connected Health & Technology, dat
vorige maand werd georganiseerd door
ZGT, SKB, Saxion, IZO Twente en Kamer
van Koophandel, stond de veiligheid in de
zorg centraal.
De afgelopen jaren is ook monitoring in
thuissituaties steeds belangrijker geworden.
Het is belangrijk dat veiligheid en standaardi-
satie hier is geborgd, aldus Schmidt. Michal
Lansbergen, klinisch fysicus en hoofd afdeling
medische technologie van ZGT geeft aan dat
er een projectgroep is aangesteld met als taak
de veiligheid rondom technologie te borgen.
Lansbergen: Bij de thuiszorg wordt steeds
vaker gebruik gemaakt van medische techno-
logie. Het is zaak deze goed en veilig in te
zetten. ZGT heeft deze veiligheid en kwaliteit
aantoonbaar gecerticeerd. Dit heeft geleid
tot het initiatief om deze kennis ook te delen
en aan te vullen in samenwerking met andere
zorgverleners.
Telezorg, het op afstand monitoren van
gezondheidsfactoren en het geven van feed-
back, heeft de potentie om de zorg efcin -
ter en van hogere kwaliteit te maken. Simpele
maar, op dit moment, erg tijd rovende
metingen en data-analyses kunnen worden
geautomatiseerd met telezorg technologie.
Computers kunnen gedeeltelijk beslissingen
van de zorgverlener overnemen. De zorg-
ver lener moet de controle over het proces
be waken, in plaats van alle metingen zelf uit
te voeren en te analyseren. Twee vertegen-
woordigers van het Medisch Technisch
Handelen team (MTH-team) van ZGT
noemden voorbeelden waarbij het verlenen
van zorg(diensten) op afstand professio-
neler kunnen worden opgepakt. Contact op
afstand vindt nu nog plaats via een telefoon
zonder mogelijkheid tot het maken van fotos
of videos. Het is nog niet mogelijk om op
afstand infuuspompen af te lezen. Ook kan
de informatievoorziening en communicatie
worden verbeterd naar verschillende partijen,
zoals huisartsen en thuiszorgorganisaties. De
dossiervoering in de thuissituatie is nog niet
gedigitaliseerd. Daardoor is het niet mogelijk
om op locatie de ziektegeschiedenis van de
patint te raadplegen (wordt nu voorafgaande
aan het bezoek aan de patint verricht), ge-
maakte wijzigingen in het protocol terug te
lezen en koppelingen te maken met dossier-
voering van andere zorgpartijen betrokken bij
de zorg van de patint. Communicatie over en
weer vindt momenteel, indien nodig, plaats
via de telefoon. Innovatie met ondersteuning
van technologie op het gebied van dossier-
voering en het verlenen van zorg op afstand
zou voor het MTH-team veel tijdwinst kunnen
opleveren en de kwaliteit van zorg kunnen
verbeteren.
Het verlenen van zorg op afstand zou voor het MTH-team veel tijdwinst kunnen opleveren en de kwaliteit van zorg kunnen verbeteren.
Ontdek de geschiedenis van de verpleging
Bij de thuiszorg wordt
steeds vaker gebruik
gemaakt van medische
technologie
Zonder techniek geen zorg
Werken in Engeland?
www.tmi-interim.nl
Mensen in de Zorg
15 Werken & Scholing in de Zorg
Nummer 10
14 mei 2014
Hoe ging het er vroeger in het ziekenhuis aan toe?
Antwoorden op vragen als deze zijn te vinden op het
nieuwe www.fni.nl (foto: Florence Nightingale Instituut
| www.fni.nl).
Paul van der Wijk, lid raad van bestuur van
het Martini Ziekenhuis in Groningen, ver-
ruilt per 1 september zijn huidige functie
voor die van lid raad van bestuur bij Konink-
lijke Kentalis. Van der Wijk trad vanuit een
bestuursfunctie bij de Ommelander Zieken-
huis Groep, in 2009 in dienst bij het Martini
Ziekenhuis. Hij kreeg onder meer nancin,
ict en het facilitair bedrijf in portefeuille, met
daarnaast binnen de zorg een groot aantal
Resultaat Verantwoordelijke Eenheden.
Na vijf jaar Martini gaat Paul van der Wijk
een nieuwe uitdaging aan in het Brabantse
Sint-Michielsgestel. Bij Koninklijke Kentalis
krijgt hij als bestuurder onder meer zorg en
bedrijfsvoering in portefeuille.
Parallel aan de landelijke lintjesregen, heeft
Orbis Thuis de Orbis Zorg Speld in het leven
geroepen. Op deze wijze wil de directie van
Orbis Thuiseen medewerker die uitblinkt in
clintgerichte zorg, een compliment geven.
Aan de Orbis Zorg Speld is ook een geld-
bedrag van duizend euro gekoppeld om
het talent en de kracht van de betreffende
medewerker te verbreden door middel van
bijvoorbeeld scholing. De eerste Orbis Zorg
Speld is vrijdag 25 aprilopgespeld bij Astrid
Huygen, zorgcordinator op afdeling de
Wier van Orbis de Baenje in Sittard. Het
hele team heeft Astrid voorgedragen omdat
zij zowel voor clinten als voor medewer-
kers zorgvuldige aandacht heeft voor ieders
persoonlijke wensen en talenten.
De Raad van Toezicht van de Saxenburgh
Groep in Hardenberg benoemt per 1 juli
Henri Janssen als voorzitter raad van
bestuur. Janssen neemt samen met Pauline
Terwijn de leiding in het realiseren van de
herijkte toekomstvisie en strategie die ge-
durende de afgelopen maanden onder
leiding van W. de Bie en Terwijn zijn ont-
wikkeld. Janssen is nu voorzitter van de raad
van bestuur van Streekziekenhuis Koningin
Beatrix in Winterswijk. Janssen is bedrijfs-
econoom en accountant en heeft leiding
gegeven aan verschillende zieken huizen.
De besturen van het
Kennemer Gasthuis
(Haarlem) en het
Spaarne Zieken-
huis (Hoofddorp)
zijn per 1 mei ge-
fuseerd. De raden
van bestuur van
de beide zieken -
huizen bestaan nu
uit voorzitter Peter
van Barneveld en lid Yvonne Wilders. Het
bestuur zal de komende maanden worden
aangevuld met een nog te werven derde
bestuurder. Peter van Barneveld (62) was
vanaf 1985 werkzaam als longarts bij het
Kennemer Gasthuis en voorzitter van de
medische staf. Eind 2006 trad hij als voor-
zitter van de medische staf toe tot de raad
van bestuur van het Kennemer Gasthuis. In
2011 werd hij hier bestuursvoorzitter. Yvonne
Wilders (51) was tot 2007 partner bij KPMG.
In 2008 trad ze toe tot de raad van bestuur
van het Spaarne Ziekenhuis.
(Foto Jean-Pierre Jans).
Chirurgen van het IJsselland Ziekenhuis
in Capelle aan den IJssel voerden begin
maart de eerste leveroperatie uit. Met deze
operatie breidt het ziekenhuis het aantal
specialistische behandelingen binnen
het speerpunt maag-, darmen leverzorg
verder uit.
De eerste zes patinten, met in totaal tien
uitzaaiingen in de lever, zijn behandeld; vijf
patinten zijn geopereerd door middel van
een reguliere open operatie en n patint
via een kijkoperatie. Dikke darmkanker is
een van de meest voorkomende soorten van
kanker. Twintig procent van de patinten met
een tumor in de dikke- of endeldarm heeft
tegelijkertijd een uitzaaiing in de lever. In de
jaren na de operatie aan de dikke darm ont-
wikkelt nog eens dertig procent van de patin-
ten een leveruitzaaiing. Ongeveer twintig tot
dertig procent van deze patinten komt in
aanmerking voor een operatie.
Het Ikazia Ziekenhuis in Rotterdam heeft er
twee Kangoeroes bij. De Kangoeroe en de
Kraamkangoeroe zijn twee nieuwe keur-
merken. Deze keurmerken hebben de wens
van de patint als basis. Ze geven aan dat
er in het Moeder en Kind Centrum van het
ziekenhuis uitstekend zorg wordt geleverd
die past bij de behoefte van ouder en kind.
Ikazia is het eerste ziekenhuis in Nederland
dat de Kraamkangoeroe toegekend krijgt.
Een dikke voldoende, een warm bad en een
heel prettige sfeer zijn kwalicaties die ouders
geven aan het Moeder en Kind Centrum van
Ikazia, zegt de Vereniging voor Ouders van
Couveuse kinderen. In het Moeder en Kind
Centrum in Ikazia worden ouders zoveel
mogelijk bij de zorg voor hun kindje betrok-
ken.
Meedoen
Meedoen met de zorg is een belangrijk crite-
rium voor de keurmerken. Daarnaast moet
de zorg gericht zijn op de ontwikkeling van
de baby. Dus als bijvoorbeeld een onder-
zoek uitgesteld kan worden als het kindje
slaapt, houdt de afdeling daar rekening
mee. Naast de Kangoeroe, ontvingen wij
ook als eerste ziekenhuis in Nederland de
Kraamkangoeroe, vertellen teamleiders Afke
Keus en Sietske van der Ent. De zorg voor
de allerkleinsten beperkt zich niet tot de
couveuseafdeling, maar passen we ook toe op
de kraam afdeling. Zelfs als moeder daar op-
genomen ligt, kan zij betrokken blijven bij de
zorg voor haar kindje. Zo wordt de zorg in
het hele Moeder en Kind Centrum aangepast
aan de baby en de ouders.
De Kangoeroe en de Kraamkangoeroe, zijn
twee keurmerken van de Vereniging voor
Ouders van Couveuse kinderen (VOC).
Deze vereniging zoekt ziekenhuizen met de
WOW-factor, Wat Ouders Willen. Onder meer
met dit keurmerk stimuleert zij ziekenhuizen
om zorg te leveren, die past bij de wensen van
ouders. Het Kangoeroe keurmerk geeft een
beschrijving van goede kwaliteit vanuit de
ervaringen van ouders.
CPCT breidt
verder uit
Hepatitiscentrum
Gelderse Vallei
IJsselland start
leverchirurgie
Meedoen met de zorg is
een belangrijk criteria
voor de keurmerken
! #$ %$&'%$( )* +$,$ *-./(- ,/0( --(.$1$2$3+
+))3 +$ 4$%3$$(+$ )3.-(/'-%/$' )5 4$+3/02$(
Ikazia krijgt
Kraamkangoeroe
Ouders worden zoveel mogelijk betrokken bij de zorg voor hun baby (foto Ikazia Ziekenhuis).
Compact batterijsysteem
Medix brengt in Nederland een uniek
compact batterijsysteem op de markt
waarmee mobiele apparatuur constant
kan worden gevoed. Bij het wisselen van
de batterijen hoeft de stroomtoevoer niet
onderbroken te worden en het opladen
gebeurt naar keuze aan de trolley zelf of
via een apart oplaadstation.
De batterijen hebben circa zes uur autono-
mie, wegen twee kilo per stuk, en zijn slechts
31 x 11,5 x 6 cm groot. Ze zijn makkelijk
te verwisselen en kunnen zelfs onder stro-
mend water worden schoongemaakt. Een
batterij managementsysteem is beschikbaar.
De Geni-Tec batterijen maken deel uit van
de Geni-CartTM; een stabiele en wendbare
trolley voor laptops of andere apparatuur die
tot twintig kilo kan dragen. Hij is geschikt
voor tal van toepassingen en de kabels zijn
in de verticale structuur weg te werken. Af-
hankelijk van de uitvoering is de Geni-Cart
al dan niet in hoogte verstelbaar. Het design
van deze trolley is modern en hyginisch.
Eventueel is het Geni-Tec batterijsysteem ook
te gebruiken op andere trolleys of wagens. In
Groot-Brittanni werd dit systeem in 2013
bij de Elektra Awards uitgeroepen tot het
systeem van het jaar. Meer informatie over
het Geni-Tec batterijsysteem en de Geni-Cart
trolley: www.medix.nl.
Met de aansluiting van VU Medisch
Centrum, UMC Groningen, AMC en Meander
Medisch Centrum zet het Center for Perso-
nalized Cancer Treatment (CPCT) een be-
langrijke stap om de basis te leggen voor
haar ambitie om uiteindelijk zoveel moge-
lijk patinten in Nederland een geperso-
naliseerde kankerbehandeling te kunnen
bieden.
Het CPCT streeft naar landelijke dekking

door aansluiting van alle academische medi-
sche centra en zoveel mogelijk topklinische
ziekenhuizen. Financieel wordt dit mogelijk
gemaakt door structurele ondersteuning van
Barcode for Life en diverse subsidiegevers,
waaronder het Nuts Ohra Fonds en KWF
Kankerbestrijding. De samenwerking tussen
de Nederlandse kankercentra op het gebied
van DNA-onderzoek, die in 2010 is gestart
door drie grote kankercentra in Nederland
(UMC Utrecht, Antoni van Leeuwenhoek
Ziekenhuis en Erasmus MC Kanker Instituut),
is uniek in de wereld. Met de aansluiting van
andere ziekenhuizen kan het CPCT haar pre-
klinische en klinische onderzoeksactiviteiten
uitbreiden.
Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede is recnt
een Hepatitiscentrum geworden. Dit houdt
in dat hepatitis spreekuren worden gehou-
den in samenwerking met het UMCU, op de
polikliniek maag- darm- en leverziekten.
Hepatitispatinten kunnen ook geavanceerde
onderzoeken en behandelingen in Ede krijgen
en hoeven daarvoor niet meer naar Utrecht.
Dr. K.J. van Erpecum, MDL-arts in het
UMCU, ziet tijdens het polikliniekspreekuur
alle patinten met hepatitis die via de huis-
arts verwezen zijn naar Ziekenhuis Gelderse
Vallei. Hierdoor kunnen patinten met een
hepatitis B of C ook in Ede behandeld worden
met antivirale therapie. Zij hoeven hiervoor
niet meer naar Utrecht. Door de aanwezigheid
van de MDL-arts uit het UMCU, de deskun-
digheid van de Edese MDL-artsen, de voorzie-
ningen op de poli kliniek en in het laborato-
rium, wordt voldaan aan de eisen die gesteld
worden aan een Hepatitiscentrum.
Digitale toekomst gezondheidszorg
Ongeveer 6000 mensen waren vorige week te vinden op beurs conhIT 2014 in Berlijn om kennis te nemen van
digitale ontwikkelingen op het gebied van de gezondheidszorg. Hier lieten 359 standhouders uit tien verschillende
landen een overzicht zien van de nieuwste IT-ontwikkelingen in de gezondheidszorg. Dit jaar was de beurs groter dan
ooit. De beursvloer bedroeg 13.500 vierkante meter en was voor het eerst verdeeld over drie in plaats van twee hallen.
Behalve de beurs was er een programma met 150 lezingen, workshops en andere evenementen die gelegenheid boden
voor scholing, informatie uitwisseling en netwerken.
16 61/(/$&
7899$3 :;
:< 9$/ =;:<
*
De Geni-Tec batterijen maken deel uit van de
Geni-CartTM; een stabiele en wendbare trolley voor
laptops of andere apparatuur die tot twintig kilo kan
dragen.
Veel nacontroles
bij borstkanker
De nacontrole van vrouwen die zijn be-
handeld voor borstkanker is vooral gericht
op het snel vaststellen van een mogelijke
terugkeer van de tumor. Hoewel er richt-
lijnen zijn voor het aantal nacontroles,
worden vrouwen in de praktijk vaker ge-
controleerd dan geadviseerd. Op 8 mei
promoveerde Annemiek Kwast op haar
onderzoek naar de oorzaken van deze
(te) intensieve controle.
Jaarlijks wordt ruim 14000 keer de diagnose
borstkanker gesteld. Bij tijdige signalering
en behandeling zijn de overlevingskansen
over het algemeen goed. Na de behandeling
komen vrouwen in aanmerking voor een
regel matige nacontrole. Annemiek Kwast,
werkzaam bij het Integraal Kankercentrum
Nederland (IKNL), concludeert dat vrouwen
na de behandeling vaker terug komen voor
controle dan in de richtlijn wordt ge adviseerd.
Kwast deed onderzoek naar de oorzaken
van de (te) intensieve nacontroles. Niet
alleen de patint, maar ook de zorgver lener
en het nancieringssysteem spelen een rol
in dit proces, zegt ze. Behandelaars willen
de patint graag terugzien om hun eigen
bijdrage aan de behandeling te kunnen
evalueren. Dat leidt gemakkelijk tot veel
nacontroles.
De raden van bestuur van het FIevc-
ziekenhuisin AImere en AMC in Amsterdam
hebben per 1 mei een strategisch ccnve-
nant gesIcten cm de aI bestaande samen-
werking te intensiveren en uit te breiden.
VeeI vccrkcmende, reIatief eenvcudige
behandeIingen en cperaties zuIIen daarbij
vaker pIaatsvinden in het FIevcziekenhuis,
waardccr het AMC zich kan richten cp de
hccg ccmpIexe zcrg. Het ccnvenant wcrdt
aangegaan vccr minimaaI drie jaar.

De huidige samenwerking smaakt naar meer.
De visie van het AMC en het Flevoziekenhuis
over regionale kwaliteit en organisatie van
gezondheidszorg sluiten sterk op elkaar aan.
Op deze manier wordt de kwaliteit en toe-
gankelijkheid van de zorg voor patinten in
de regio verbeterd, aldus Marcel Levi, voor-
zitter van de raad van bestuur van het AMC.
De samenwerking tussen beide zieken huizen
richt zich op zorginhoud, opleidingen, en
wetenschappelijk onderzoek. In het convenant
zijn enkele uitgangspunten vast gelegd, die
van belang zijn in de samenwerking tussen
AMC en Flevoziekenhuis. De belangrijkste
zijn: de patint is vrij in zijn keuze voor een
ziekenhuis; het AMC richt zich vooral op
hoog complexe behandelingen en het Flevo-
ziekenhuis met name op veel voorkomende
behandelingen, aangevuld met een aantal
regionale speerpunten, zoals dialyse, borst-
kanker, darmkanker en geboortezorg; er wordt
gezamenlijk een optimale invulling gegeven
aan de verdere kwalitatieve en kwantitatieve
groei van het Flevoziekenhuis als opleidings-
ziekenhuis. Het Flevoziekenhuis heeft negen
erkende opleidingen tot medisch specialist en
biedt een leeromgeving aan coassistenten van
het AMC.
estaande samenwerking
Het Flevoziekenhuis en het AMC hebben al
enkele jaren een nauwe samenwerking op het
gebied van chirurgie, traumatologie en radio-
therapie. Onderdeel van deze samenwerking
is de zogenaamde brugvakgroep: een aantal
chirurgen werkt zowel in het AMC als in het
Flevoziekenhuis. Dit heeft als voordeel dat de
patint in beide ziekenhuizen door dezelfde
specialist wordt behandeld. De komende tijd
wordt onderzocht hoe de bestaande samen-
werking tussen Flevoziekenhuis en AMC kan
worden uitgebreid naar andere vakgebieden.
Flevoziekenhuis en AMC breiden samenwerking uit
In de gezcndheidszcrg vinden aIs gevcIg
van bezuinigingen veeI verschuivingen
pIaats. In 2013 zijn, vccruitIcpend cp de
cverheveIing van de Iangdurige zcrg naar
gemeenten, minder indicaties afgegeven
vccr intramuraIe zcrg. Dccr de ccncentra-
tie van ccmpIexe zcrg en decentraIisatie
van eenvcudige zcrg wcrdt de nccdzaak
van samenwerking tussen ziekenhuizen
grcter. TegeIijkertijd biedt de versmaIIing
van het zcrgaanbcd kansen vccr zcrg-
aanbieders cm te dierentiren in hun
aanbcd. Dit ccncIudeert AN AMD in haar
Visie cp HeaIthcare die vcrige week is
gepubIiceerd.
Om de zorgbehoefte buiten zorginstellingen
op te vangen, wordt wetgeving ontwikkeld
die thuisverpleging mogelijk maakt. De be-
kostiging hiervan verschuift van de rijksover-
heid naar gemeenten, zorgverzekeraars en
patinten zelf. In 2014 zal de vermindering
van indicaties voor relatief eenvoudige zorg
naar verwachting tot leegstand bij de intramu-
rale instellingen leiden. Om mensen zonder
indicatie toch aangepaste huisvesting te
bieden, verbouwen instellingen hun panden
tot zelfstandige woonunits. ABN AMRO ver-
wacht dat in de medisch specialistische zorg de
trend doorzet waarbij zorg op de goedkoopste
locatie dichtbij burgers wordt georga niseerd.
Dit heeft tot gevolg dat kleinere algemene
ziekenhuizen krimpen. De nieuwe volume-
normen voor complexe ingrepen dwingen
ziekenhuizen tot samenwerking.
De overheid heeft Life Sciences & Health aan-
gewezen als topsector met de ambitie om in
2025 tot de wereldtop te behoren. Nu blijft
Nederland volgens ABN AMRO nog achter op
leidende clusters, gemeten naar de ontwikke-
ling van en investeringen in nieuwe produc-
ten. Deze sector zal de komende jaren zorg-
oplossingen ontwikkelen die de kwaliteit van
leven verhogen en ervoor zorgen dat mensen
langer in hun eigen omgeving kunnen
wonen. Ook moeten deze innovaties in de
zorg bijdragen aan de beheersing van de
sterke groei van zorgkosten. Deze innova ties
kunnen vanzelfsprekend ook buiten
Nederland toe gepast worden. De versmalling
van het zorg aanbod in combinatie met de
hogere eigen bijdrage biedt ook kansen voor
zorgverleners. Bestaande instellingen in de
lang durige zorg kunnen toegevoegde waarde
bieden door hun zorgaanbod te differen-
tiren, afhankelijk van de draagkracht van
bewoners. Ook kunnen zij hun inbedding in
wijken verbeteren, onder meer door middel
van een nauwere samenwerking met gemeen-
ten, vertelt Anja van Balen, sector banker
healthcare van ABN AMRO. Voor aanbieders
van private woon-zorg initiatieven is sprake
van een groeimarkt in het middensegment. Zij
richten zich onder meer op de ontwikkeling
van vastgoed dat niet alleen geschikt is voor
beschermd wonen met lichte zorg, maar waar
ook zwaardere zorg kan worden verleend aan
een beperkt aantal bewoners.
De versmalling van
het zorgaanbod in
combinatie met de
hogere eigen bijdrage
biedt ook kansen voor
zorgverleners
Verschuivingen in zorgaanbod
ABN AMRO verwacht dat in de medisch specialistische zorg de trend doorzet waarbij zorg op de goedkoopste locatie dichtbij burgers wordt georga niseerd. Dit heeft tot gevolg dat
kleinere algemene ziekenhuizen krimpen.
17 Kliniek
Nummer 10
14 mei 2014
De raden van bestuur van AMC en Flevoziekenhuis. Van
links naar rechts: Frida van den Maagdenberg (AMC),
Marcel Levi (AMC), Maas Jan Heineman (AMC),
Anita Arts (Flevoziekenhuis), Cotje Admiraal (Flevo-
ziekenhuis).
Boeken
Heup
Dr. Ceert Meermans, crthcpedisch chirurg
in het Lievensberg ziekenhuis in ergen
cp Zccm, en gespeciaIiseerd in heup-
cperaties, schreef samen met ccIIega's
'Heup, Drthcpedische chirurgie en pcst-
cperatieve revaIidatie'. Het bcek is
bedceId vccr zcrgverstrekkers die regeI-
matig te maken hebben met de (na]zcrg
van patinten met een heupaandcening.
De behandeling van heupaandoeningen is
n van de snelst groeiende deelgebieden
van de orthopedie. Door een beter begrip
van de normale functie, biomechanica en
pathologische aandoeningen van de heup, is
er bovendien een toegenomen interesse voor
dit deelgebied. Heup geeft een overzicht
van de verschillende heupaandoeningen
en behandelingmethoden. Daarbij wordt
niet alleen aandacht besteed aan chirurgie
en revalidatie, maar ook aan postoperatieve
pijnstilling en sporten na een heupprothese.
In het eerste deel komen anatomie, bio-
mechanica en klinisch onderzoek van de
heup aan bod. Het tweede deel gaat dieper
in op de huidige concepten rond diagnos-
tiek, indicaties, conservatieve behandeling
en chirurgische technieken. Het laatste deel
beschrijft onder meer algemene principes
van de postoperatieve revalidatie en de
perioperatieve pijnstilling.
Heup is behalve voor orthopedische chirur-
gen, ook bedoeld voor kinesitherapeuten,
fysiotherapeuten, huisartsen en sportartsen;
kortom voor alle zorgverstrekkers die regel-
matig te maken hebben met de (na)zorg van
patinten met een heupaandoening. Het
boek biedt de doelgroep een overzicht van
de huidige kennis van de aandoeningen van
de heup en de behandeling ervan.
Heup, Orthopedische chirurgie en postoperatieve
revalidatie, door Geert Meermans, Richard Bimmel,
Pieter Dolhain, Jrgen Londers, Ellen Hendrickx
en Fabienne Van de Steene. Uitgeverij Acco, Leuven
/ Den Haag, 176 paginas, 37,50 euro (ISBN:
9789033492549, www.uitgeverijacco.nl).
Dr. Geert Meermans, orthopedisch chirurg, gespeciali-
seerd in heupoperaties, schreef Heup.
18 Agenda
Nummer 10
14 mei 2014
4
Agenda
Maandag 26 mei
Kwaliteit van Genezen en (be)leven
Georganiseerd door de clintenraad van het Medisch Spectrum Twente
Over communicatie en bejegening van medici richting patint, waarbij technologie
ook een belangrijke rol speelt
Locatie UT, De waaier Enschede. Van 13.00 tot 17.00 uur
Informatie en aanmelden:
www.hoytemastichting.nl/cursusaanbod/VHS1480/aanmeldformulier.shtml
Dinsdag 10 en woensdag 11 juni
Lopen op eieren, leidinggeven en aanspreken in de zorg
Data en locatie: 10 en 11 juni 2014, NH-Hotel te Utrecht (op loopafstand van
het station)
Werkvorm: tweedaagse workshop
Over: leidinggeven (op afstand), motiveren en aanspreken op lastig gedrag van
zowel collega, medewerker als hulpverlener
Organisatie: de Bode Nascholingen
Programma en aanmelden: www.debode.nl
Dinsdag 1 juli
Nursing Congres Oncologie
Wegens succes een vernieuwd programma!
Leer meer over de nieuwste ontwikkelingen betreft pijnbehandeling, angstklachten,
vermoeidheid en medicatie bij oncologische patinten in de thuiszorg, verpleeghuizen
en ziekenhuizen. Kom daarom naar dit Nursing Congres!
Locatie: Postillion, Bunnik
Informatie en aanmelden: www.reedbusinessevents.nl/oncologie
Vrijdag 26 september
Het Parkinsoncongres 2014
Voor alle verpleegkundigen en overige betrokken
professionals
Over o.a. de motorische en niet-motorische
symptomen, Interventies bij niet-motori-
sche symptomen, Langetermijntherapien,
Veranderingen in cognitie en gedrag, De palliatieve
zorgverlening en Multimorbiditeit
Het ondersteunen bij het nemen van de eigen regie
Locatie: ReeHorst, Ede
Informatie en aanmelden: www.congressenmetzorg.nl
Donderdag 19 juni
Het Nachtcongres
Voor alle verpleegkundigen en verzorgenden die
(soms of regelmatig) in de nachtdienst werken
Over o.a.: slaapstoornissen, incontinentie, intimiteit en
seksualiteit, valincidenten, psychiatrische stoornissen
als gevolg van NAH, hoe je je eetgewoontes cht kunt
ver anderen en hoe je plezier blijft houden in het
werken in de nacht
Vrijdag 13 juni
Palliatieve zorg in het ziekenhuis
Voor alle verpleegkundigen en overige
genteresseerden werkzaam in ziekenhuizen
Over o.a. Het Zorgpad Stervensfase; Goede palliatieve
ziekenhuiszorg; consultatieteam palliatieve zorg;
palliatief redeneren; Palliatieve sedatie; Benauwdheid
4444 0 2014
Agenda
Dinsdag 10 juni
Ht Thuiszorgcongres 2014
Speel in op de laatste ontwikkelingen en wees voorbereid op de toekomst
Stel zelf je programma samen met 4 workshops naar keuze. Workshops zijn verdeeld
over de gebieden: Praktische Vaardigheden, Communicatie & Gesprekstechnieken
en Beleidsvraagstukken
Voor: verpleegkundigen, verzorgenden n managers
Informatie en aanmelden: www.reedbusinessevents.nl/thuiszorgcongres
Dinsdag 3 juni
De praktijk van zelfsturende teams
Wegens succes een vernieuwd programma!
Voor iedereen die een zelfsturend team wil opzetten of verbeteren
Met: Marcel Canoy (hoofdeconoom bij Ecorys), Ben Wenting (Instituut voor Samen-
werkings Vraagstukken) en Jos de Blok (Directeur en oprichter Buurtzorg Nederland)
Informatie en aanmelden: www.reedbusinessevents.nl/zelfsturendeteams
Ook uw agendapunt op
de agenda plaatsen?
Dit kan al vanaf 50,-
Tel. 0182 -322 440
info@zorgenziekenhuiskrant.nl
Nederlanders behoren tot de gelukkigste
mensen op aarde. Uit recent onderzoek
van de World Health Organization (WHO)
blijkt zelfs dat de Nederlandse jeugd het
meest gelukkig is van de hele westerse
wereld. Een mooie aanleiding voor de
Duitse anatoom en grondlegger van BODY
WORLDS, dr. Gunther von Hagens, en zijn
echtgenote en creatief ontwerpster van
Body Worlds, dr. Angelina Whalley, om een
permanente tentoonstelling te openen in
Amsterdam: BODY WORLDS: The Happiness
Project.
De expositie vertelt het verhaal van het
eigen lichaam en de invloed van het feno-
meen geluk op de gezondheid. Meer dan
200 anatomische preparaten van echte
menselijke lichamen tonen de complexiteit,
de veerkracht en de kwetsbaarheid van het
lichaam. Bezoekers leren onder meer dat
mensen die gelukkig zijn, enkele jaren langer
leven dan mensen die ongelukkig zijn. De
expositie laat daarnaast zien wat stress, over-
gewicht en roken voor effect hebben op het
lichaam. Door bezoekers te laten etsen of
schommelen, ervaren ze het effect van be-
weging op het geluksgevoel. BODY WORLDS
is gebaseerd op een donor programma,
waarbij de donor expliciet verklaard heeft
dat zijn lichaam na overlijden mag worden
getoond in de Body Worlds tentoonstel-
lingen. BODY WORLDS: The Happiness
Project in het centrum van Amsterdam, op
Damrak 66, is dagelijks geopend en biedt
een inkijkje in de essentie en de wetenschap
van geluk. Meer informatie en kaartverkoop:
www.bodyworlds.nl.
Geluk bij BODY WORLDS
Colofon
Win kaarten voor
BODY WORLDS
De Zorg- en Ziekenhuiskrant mag gratis
toegangskaarten voor BODY WORLDS:
The Happiness Project verloten onder
haar lezers. Wie kans wil maken op
entree kaarten kan een mail sturen naar
info@zorgenziekenhuiskrant.nl onder
vermelding van naam, adres en BODY
WORLDS. Doe dit voor donderdag 22 mei.
Prijswinnaars Pinksterfair
De Pinksterfair die van vrijdag 6 tot en met
maandag 9 juni in de tuinen en op het
Voorplein van Slot Zeist wordt gehouden,
kan rekenen op de warme belangstelling
van de lezers van de Zorg- en Ziekenhuis-
krant. Veel lezers waagden een poging om
gratis kaarten te winnen. De volgende lezers
zijn in de prijzen gevallen: Conny Egberts
(Zeist), Dineke Aanstoot (Apeldoorn),
Monique Groenendijk (Mijns heerenland),
Ren Visser (Assen) en Gordana Petrov
(Boxmeer).
19 !"#$%&"
'())"# +,
+- )"% .,+-
Uitgever, tevens redactie-adres:
Gouda Media Groep B.V.
Crabethstraat 38 D, 2801 AN Gouda
T (0182) 322 456
F (0182) 322 466
E redactie@zorgenziekenhuiskrant.nl
Eindredactie:
Marja den Otter
Opmaak en fotograe:
Advertentieverkoop:
T (0182) 322 451
E info@zorgenziekenhuiskrant.nl
Anneke de Pater
Judith Kokshoorn
Laura Fuykschot
Alhoewel deze krant met de grootst mogelijke zorg is
samengesteld, kan geen van betrokken partijen aan-
sprakelijk worden gesteld voor eventueel voorkomende
fouten.
Algemene servicevragen:
Maandag tot en met vrijdag van 9.00-16.00 uur;
telefoon (0182) 322 456 of mail naar:
Abonnementen
Adres: Crabethstraat 38-D, 2801 AN Gouda
T (0182) 322 456
E info@zorgenziekenhuiskrant.nl
Prijzen: per jaar 74,20 euro
Redactie/tips:
Tips, een tekst of een persbericht kunt u mailen naar
redactie@zorgenziekenhuiskrant.nl
De redactie houdt zich het recht voor om artikelen
niet te plaatsen of in te korten.
Verspreiding:
De krant wordt tweewekelijks beschikbaar gesteld
in het personeelrestaurant van alle ziekenhuizen in
Nederland. Daarnaast wordt de krant toegestuurd aan
leidinggevenden onder wie de hoofden inkoop in de
ziekenhuizen en zorginstellingen.
De oplage bedraagt 30.000 exemplaren.
Webkrant:
De krant kan ook geraadpleegd worden via
www.zorgenziekenhuiskrant.nl. Hierop staat dagelijks
actueel medisch nieuws.
Komende verschijningsdata 2014:
Tweewekelijks. Klik op:
www.zorgenziekenhuiskrant.nl/verschijning
Bezorging:
Bezorgklachten kunt u mailen naar
of bel (0182) 322 456
/ 0" 1"231"4 56 7"8" 69:%49 8%;4 994:"<"$"#7
755# 7" ="1#""47" 5#:94%391%"3 5> ="7#%;$"4
Longkankerboek voor kinderen
BODY WORLDS: The Happiness Project, foto Jerry Knies.
De diagnose longkanker roept vaak veel
vragen op. Zowel bij patinten als hun
naasten. Het Familieboek over Long-
kanker belicht met behulp van illustraties
en simpele woorden tal van onderwerpen
die aansluiten bij de beleving van kinderen.
In het boek maken vijf kinderen in de leeftijd
van acht tot twaalf jaar mee dat hun opa, oma
of moeder de diagnose longkanker krijgt. Ze
schrikken erg en hebben veel vragen. Deze
stellen ze aan elkaar en aan deskun digen zoals
longarts Wanda de Kanter, long chirurg Willem
Hans Steup en psycholoog Nel Kleverlaan. Zo
leren ze veel over verdriet, onmacht en opluch-
ting, maar ook wat de ingewikkelde zieken-
huiswoorden betekenen. Wie het boekje gratis
thuisgestuurd wil krijgen kan mailen naar
bestuur@longkanker.info (onder vermelding
van naam, adres en familieboekje).
Wat kan er gezonder zijn en beter voor
zowel lichaam als geest, dan onbezorgd
pret beleven met het gezin tijdens een
actieve vakantie? Ook voor ouders met
kinderen biedt Cycletours Fietsvakanties
prachtige bestemmingen waar men naar
hartenlust kan toeren. Het is mogelijke om
compleet verzorgd met reisbegeleiding of
individueel op te stap te gaan.
De begeleiders zorgen tijdens de groeps-
vakanties onder andere voor de boodschap-
pen (uitgebreid ontbijt en driegangendiners),
vervoer van de bagage en er gaat zelfs een
kinderbegeleider mee. Deze services bieden
de deelnemer de mogelijkheid om heerlijk
onbezorgd de omgeving te verkennen. Geen
stress om bagage, geen stress om bood-
schappen. Totale geestelijke ontspanning
met heer lijke lichamelijke inspanningen.
Willen de deelnemers naast het etsen ook
nog iets anders doen? Geen probleem. Op
rust dagen hebben ze alle vrijheid om te
doen wat ze willen. En bij de zogenaamde
Multi-actieve vakanties biedt Cycletours
deelnemers ook mogelijkheden tot raften en
wandelen. De kinderen zullen erg blij zijn
met het feit dat hun net gemaakte vriendjes
en vriendinnetjes gewoon mee etsen naar de
volgende camping. En dat een week of twee
weken lang. Daar worden ouders toch ook
gelukkig van? Bezoek voor meer informatie:
www.cycletours.nl.
Onbezorgde pret in de zon met het gezin
Fietsen op Rhodos (foto Hans de Looij).
Wanda de Kanter Willem Hans Steup Nel Kleverlaan
*
20
Nummer 10
14 mei 2014
Stoelendans in
de behandelkamer
Inspelen op de
participerende
patint
Wanneer:
Dinsdag 17 juni
9.45 16.00 uur
Waar:
Slot Zeist
Programma en inschrijven:
www.medilex.nl/participerende-patient
Schrijf u
nu in!
Medilex | Postbus 289 | 3700 AG Zeist | T. 030 69 33 887 | info@medilex.nl | www.medilex.nl/participerende-patient
G
e
a
c
c
re
d
ite
e
rd
e

s
tu
d
ie
d
a
g
5

p
u
n
t
e
n
De patint als partner, zelfmanagement, gedeelde besluitvorming en ga zo
maar door. Wie heeft er nu eigenlijk nog de regie, de arts of de patint?
Als u regie uit handen geeft bij wie ligt dan de verantwoordelijkheid als er iets
misgaat? En wat is uw rol als arts binnen het nieuwe speelveld van eHealth,
internet en sociale media?
U leert onder meer over:
Aandachtspunten voor artsen bij zelfregie van de patint
Hoe zelfredzaam kan een zieke patint echt zijn?
Van de tweede via de eerste naar de nulde lijn - de rol van internet
Digitale media kans of bedreiging?
Maak uw werk efficinter en de zorg beter speel slim in op de
participerende patint!

Zorg - en Ziekenhuiskrant, 14 Mei 2014

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Zorg - en Ziekenhuiskrant, 14 Mei 2014

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.tmi-interim.

Daar waren levensechte, siliconen poppen

Het UMC Utrecht en Cytolon hebben een

In het onderzoek ondergaan kinderen en een

De Nederlandse Vereniging voor Radio-

Het CPCT streeft naar landelijke dekking

You might also like