Professional Documents
Culture Documents
emrnfausmf
yk*~dKvf}uD;rsm;
Famous Leaders in The 20th Century
20 &mpk.emrnfausmyf *k Kd~ vf}uD;rsm;
Famous Leaders in The 20th Century (Burmese version)
drum@drumpublications.org
www.drumpublications.org
September, 2008
ISBN 978-974-362-328-8
II
rmwd u m
ed'ge;f IV
rmwifvo l muif;a*stm(&f) (Martin Luther King Jr.) 1
e,fvqifrif'v J m; (Nelson Mandela) 10
tJvED ¶kd pk bJh (Eleanor Roosevelt) 15
a';Apfbifu&l , D ef (David Ben-Gurion) 19
rm*&ufpif*g (Margaret Higgin Sanger) 23
vuf(cf)0,f(vf)pm (Lech Walesa) 28
z&efŒuvif;'DvmEd¶k pk bJ(h Franklin Delano Roosevelt) 32
bv,fwrD mvDeif (Vladimir Lenin) 38
oDt'kd ¶kd pk bJh (Theodore Roosevelt) 46
rg*&ufoufcsm (Margaret Thatcher) 51
r[wWr*END (Mahatama Gandhi) 58
yky&f [ef;rif;}uD;*|eaf ygvf (II) (Pope John Paul II) 65
qm(&f)0ifpwefcsyaf cs;(vf) (Winston Churchill) 71
rDac;vfa*:bmacsm(h Af) (Mikhail Gorbachev) 75
t,mwdv k mukrd eD D (Ayatollah Khomeini) 80
[dck srD if; (Ho Chi Minh) 84
armfpw D ;kH (Mao Zedong) 94
t'd;k zf[pfwvm (Adolf Hitler) 102
a&mfe,f(vf)&D*if (Ronald Wilson Reagan 112
wifu h m;vlom; odŒk r[kwf trnfrodawmfveS af &;orm;
(The Tank Man or Unknown Rebel) 119
III
ed'gef;
1 901–2000 ckEpS jf zpfaom ESpq f ,f&mpkEpS t
f wGuf xl;jcm;aompuf
r_vufr/_ aq;ynmt&jzpfap/ vlra_ &;/ Edik if aH &;t,ltqESiEhf ikd if w H um
ajymif;vJjyKjyifrr_ sm;pGmay:xGe;f cJo
h nf? vlrt
_ odik ;f t0ef;tzG@J tpnf;rsm;
onf Ttcsed u f mvtawmtwGi;f tajccHusaomajymif;vJrr_ sm;udk
}uHKawG@c&hJ onf?
xd@k twl urBm&h mZ0ifwiG v f nf; tqd;k ±Gm;qH;k urBmppfyEJG pS yf /JG awmfveS af &;
rsm;pGmESiEhf ikd if aH &;jyKjyifajymif;vJrr_ sm;pGmjzpfay:cJoh nf? okawoejyKrw _ csKd @
u TumvwGif ppfyrJG sm;Yvloef; 100 ausmaf oqH;k cJ+h yD; 18 &mpkEpS Ef iS hf
19 &mpkEpS x f uftqaygi;f 6 qjrifrh m;a=umif;awG@&rnf? wpfcsed w f nf;rSm
yifurBmw0Sr;f vH;k wGif vl@tcGit hf a&;v_y±f mS ;r_EiS v
hf w
G v
f yfa&;twGuv f y_ f
±Sm;r_±v
dS mcJo h nf?
Tpmtkyx f w
J iG f ESpq
f ,f&mpktwGi;f aumif;onfb h ufujzpfap/ qd;k onfh
bufujzpfap tm%mv$r;f rd;k cJah omyk*Kd~ vf 20 OD;.ta=umif;udk az:xkwf
a&;om;xm;ygonf? xdik ;f r*~Zif;. 20 &mpktwGi;f =oZmv$r;f rd;k cJah om
yk*Kd~ vf 100 OD;xJrS 20 OD;udx
k w
k af z:I a&;om;xm;jcif;jzpfygonf?
IV
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
]]udk,fucg;rukef;ay;vQifb,folrSudk,fhausmay:rwufpD;Edkifygbl;/}}
"A man can't ride your back unless it's bent."
]]*smreDrSm[pfwvmvkyfcJhwmawG[mw&m;0ifwmcsnf;yJqdkwmowd&yg/}}
"Never forget that everything Hitler did in Germany was legal."
]]uREkfyfwdkUuudk,fh&efol&Jhpum;udkowdr&ayrJhudk,fhrdwfaqG&Jhwdwfqdwf
rIudkowd&&r,f/}}
"We will remember not the words of our enemies, but the silence
of our friends."
rmwifvlomuif; (1929-1968)
,cifemrnfrmS rdu k u
f ,f(vf)jzpf+yD; aemufwiG rf mwif[I l ajymif;vJac:qdk
cJo
h nf? olarG;cgpwGio f .l tbd;k rSm twWvefwm±Sd {ab;eD;pgEpS jf cif;c&pf
,mefb&k m;ausmif;wGif oif;tkyq f &mjzpfco
hJ nf? rmwiftouf2 ESpt f
±G,wf iG f rmwif.zcifroS if;tkyq
f &m&mxl;udq k ufc&H ±S+d yD; ESpaf ygi;f rsm;pGm
tr_awmfxrf;cJo h nf?
-1-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
oli,fav;rmwifonf tom;ta&mifcjJG cm;r_±adS om tar&duefawmif
ydik ;f wGi}f uD;jyif;vmcJ&h onf? olonftmz&duef-tar&duef (uy`v)D u
av;rsm;wufaomausmif;wGiw f ufc&hJ onf? xdt k csed wf iG f vlrnf;uav;
rsm;onf vljzLuav;rsm;ESiahf usmif;twlwufciG rhf &cJah y? rmwiftouf
15 ESpt f ±G,w f iG f txufwef;ausmif;atmifjrifc+hJ yD; aumvdyq f ufwufchJ
onf? ol.zcifEiS t hf bd;k ajc&mudek if;I twWvefwm±St d a&;}u;D aom rd;k (&f)
a[muf(pf)aumvdyf (Morehouse college) wGiw f ufa&mufc+hJ yD; 1948
ckEpS w f iG v
f rl a_ &;qdik &f m (sociology) wGi'f *D &D&±Scd o hJ nf? xd@k aemufou l
ajrmufyikd ;f ±Szd eJ pD vm;AeD;,g(Pennsylvania) od@k omG ;+y;D (Crozer Theological
Seminary) Ybmoma&;ynm&yfavhvmoif=um;cJhonf? xdkausmif;Y
ynmavhvmoif=um;aepOf tdE, dN Edik if . H bmoma&;acgi;f aqmifjzpfaom
r[wWr*E<. D oif=um;r_rsm;udk avhvmqnf;yl;cJo h nf? r[wWr*ED. < a&;
om;csurf sm;xJwiG f t=urf;zufru _ o kd ;kH +yD;vlra_ &;ajymif;vJrr_ sm;udk rvkyf
Edik af =umif; owday;xm;onf? txl;ojzifh *EDa< jymcJah ompum;jzpfaom
“u|Eykf w f @kd .emusirf r_ sm;a=umifh ,if;wd@k .w&m;r#wr_r±Sjd cif;rsm;udk odjrif
vmaprnf” onfrmwif.ESvHk;om;udkxdcdkufapcJhonf? bmoma&;
ausmif;wGif tom;ta&mifujJG ym;aomvlrsKd ;pkrsm;yg0if+yD; vljzLtrsm;pkyg
0ifaomrmwif.tcef;wGif ,if;tm; ausmif;om;acgi;f aqmiftjzpfa±G;
cs,w f ifajr‡muf=uonf? 1951 ckEpS w f iG f bmoma&;qdik &f m'D*&Du&kd ±Scd +hJ yD;
aemuf abmhpwefwuUov kd o
f @kd ajymif;a±$c› o hJ nf? 1995 ckEpS w f iG rf l abmhp
wefwuUov kd Yf a'guw f mbG@J u&kd ±Scd o hJ nf?
-4-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
awmifyikd ;f wGif Ku Klux Klan* uJo h @kd aomtzG@J rsm;uvlrnf;rsm;tm;rJr
ay;&efzt d m;ay;r_rsm;jyKvkycf o hJ nf? om"utjzpfq&kd aomf 1960 ckEpS f
rpPpyDjynfe,fwiG f vlO;D a& 42μ rSmvlrnf;rsm;jzpfaomfvnf; 2μomrJay;
&efemrnfwifoiG ;f cJ=h uonf? a'ocHvrl nf;pkrsm;tay:Oya'ESit hf nDw
&m;pD&ifjcif;rjyKyJ ao'g%af y;jcif;rsm;jzifah =umufvef@apcJo h nf? tJruf
ax;(vf)qdak omtouf 14 ESpt f ±G,af usmif;om;av;wpfa,mufuv kd l
jzLtrsKd ;orD;wpfa,muftm;avc|eo f aH y;rdojzifh w&m;Oya'ESiw hf &m;pD
&ifjcif;rjyKbaJ o'g%af y;jcif;cH&onf? wpfcsKd @url vlrrJ sm;udrk aJ y;&efemrnf
pm&if;wifoiG ;f &ef wdu k w
f eG ;f rdojzifh tqH;k pD&ifjcif;cH=u&onf? uif;u
rpPpyDjynfe,fwiG f rJay;&eftwGuf emrnfpm&if;oGi;f &ef wdu k wf eG ;f csurf sm;
vky&f mwGif ulncD ahJ omfvnf; wd;k wufrt _ vGeyf ifaES;auG;cJyh gonf?
-5-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
avmufomwef;jrifhausmif;atmifjrif=ujcif;/ oHk;yHkwpfyHkrSmaumvdyf
ausmif;wufciG ±fh jdS cif;/ oH;k yHw k pfyu kH tvkyt f udik Ef iS t
hf wwfynm±So
d rl sm;
jzpfvmjcif;/ ESpyf w kH pfyrkH mS tvkyv f ufrjhJ zpfjcif;/ ,if;wd@k .oufwrf;rSmvljzL
rsm;xufcEk pS Ef pS ef nf;jcif;ESiv hf jl zLrsm;.0ifaiGwpf0ufom&±So d nf” [lIjzpf
onf?
-9-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
]]uRefawmfwdkUwdkif;jynfrSmaxmifuscH&NyD;wJhaemufrSmor®wjzpfvmrSmjzpfw,f/}}
“In my country we go to prison first and then become President.”
]]b0rSm*kPf,lp&mtaumif;qHk;[m wpfcgrSmrvJuswmr[kwfbl;/
'gayrJhudk,fvJuswJhtcgwdkif;jyefxjcif;jzpfw,f/}}
“The Greatest glory in living lies not in never falling,
but in rising every time we fall.”
]]wpdwfwa'ovGwfvyfrIqdkwmr½Sdbl;/}}
“There is no such thing as part freedom.”
e,fvqifrif'v
J m; (1918 - )
rif'v
J m;onf 1942 ckEpS w f iG f 0d0gwm;(pf)&Jew
f uUov kd f (University of
Witwatersrand) wGiO f ya'bmomjzifah tmifjrifco hJ nf? olonftmz&d
ueftrsKd ;om;uGeu f &uf–African National Congress (ANC) .vkyif ef;
rsm;wGifyg0ifv_yf±Sm;r_rsm;wdk;yGm;vmcJhonf? ANC onfvlrsdK;aygif;pHkrS
awmiftmz&duEdik if o H @kd Edik if aH &;t&ajymif;vJrr_ sm;±Sv
d matmif v_y±f mS ;
aqmif±u G af omtzG@J tpnf;jzpfonf?
ol@Eikd if o
H @kd jyefvmonft
h csed w
f iG t
f zrf;cH&+y;D tusO;f axmifxJ ig;ESpt f usO;f
cstrde@f ay;cHc&hJ onf? 1963 ckEpS w f iG f rif'vJ m;ESit
hf jcm;aom ANC acgi;f
aqmifrsm;tpd;k &udk t=urf;enf;jzifx h w k yf ,f&ef v#Kd @0u
S t f }uHtpnfrsm;
a&;qGcJ o hJ nf? aemifwpfEpS rf mS yif rif'v J m;udk wpfoufwpfu|e;f us&eft
rde@f ay;cJo h nf? xd@k twGuf oluTtrde@f twGuf rdru d ,kd uf ckd ck u
H muG,f
aomed*;kH csKyfpum;rSm atmufygtwdik ;f jzpfonf?
axmifxw J iG f ESpaf ygi;f ESpqf ,fausmu f sc+H y;D aemuf rif'v J m;u wpfcsKd @aom
ta&;}uD;onft h a&;udprP sm;wGif acgi;f aqmifuqH;k jzwfcsurf sm;udk ud, k f
wdik cf s&rnf[t k cdik t
f rm,H=k unfonft h wGuf enf;vrf;topfwpfcu k okd ;kH
&efq;kH jzwfco hJ nf? Tod@k jzifh 'kucQ }H uKd ;pm;r_rsm;a=umifh urBmay:wGief mrnf
t}uD;qH;k t usO;f om;udOk ;D aqmifI orRw±H;k wGiaf wG@qakH qG;aEG;yGu J kd v#Kd @
0Supf mG usi;f ycJo h nf? xdt k ajctwifaqG;aEG;yGw J iG f ol@uv kd w $ af y;&efomr
u Edik if x H ±J v
dS jl zLvlrnf;cGjJ cm;a&;pepfukd 'Dru kd a&pDpepfo@kd ajymif;vJ&ef}udK;
pm;cJo h nf? 1990 ckEpS af zaz:0g&v D 2 &ufae@wiG af wmiftmz&dutpd;k &rS
jynfwiG ;f jynfyzdtm;ay;r_rsm;udk wH@k jyefjcif;tm;jzifh rif'v J m;udk v$waf y;
vdu k +f yD;onfw h pf+ydKifeuf ANC tay: ydwq f @kd ru
_ vkd J &yfpvJ u kd of nf? 1991
ckEpS wf iG rf if'v J m;u ANC .acgi;f aqmifwpfO;D jzpfvmonf?
Zlvikd v
f 18 &uf 2007 ckEpS w f iG ef ,fvqifrif'v J m;/ *a&;pmrufcs(J vf)ESihf
'ufprGew f ;l wl;wd@k onf urBmay:±Sd ouf}u;D ±G,t f rkd sm;tzG@J tpnf;ta0;udk
*sKd [ef;bwf (Johannesburg) wGiaf c:,lI rdrw d @kd .twwfynmESiv hf w
G f
vyfaom acgi;f aqmifEikd rf w_ @kd ut kd oH;k csI urBm}uD;.tcufcq J ;kH jy\em
rsm;udk ulnaD jz±Si;f &ef&nf±,G cf ohJ nf? e,fvqif.touf 89 ESpaf jrmuf
arG;ae@wiG f e,fvqifu ol. “The Elders”–ouf}uD;±G,t f rkd sm;-[l
aomtzG@J opfudk wnfaxmifvu dk af =umif;a=ujimcJo h nf?
“'DtzG@J [m olw@kd &t hJ jrifukd vGwv f yfpmG eJ@&&J ifph mG xkwaf z:ajymrSmjzpf+yD;
vlpt k a±Sr› mS yJjzpfap/ aemuf uG,rf mS yJjzpfap vdt k yfwt hJ a&;,laqmif±u G rf _
awGukd jyKvyk rf mS jzpfw,f? u|ew f @kd wawGvufw+JG y;D a=umuf±@HG ra_ wGe@J jynfph kH
wJah e&mawGrmS &J&ifw h phJ w
d af wG±vdS matmif/ yËdyuQ±w dS ahJ e&mrSmoabmwl
nDra_ wG±v dS matmife@J pdw"f gwu f swahJ e&mrSar#mv f ifch suaf wG±v dS matmif
tm;ay;wdu k wf eG ;f ay;rSmjzpfygw,f?” [lIajym=um;cJo h nf?
-14-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
]][kwfw,f? wwfEdkifw,f vdkUajymEdkifzdkUtmPmr½SdwJhvlawGudk
]r[kwfbl;? rwwfEdkifbl;} vdkUajymcGifhray;ygeJU/}}
“Never allow a person to tell you ‘no’ who doesn’t have
the power to say yes.”
]]oifoabmrwlyJeJU oifhudkb,folrSudk,fhudkudk,ftxifao;atmifrvkygEdkifbl;/}}
“No one can make you feel inferior without your consent.”
]]urÇmay:rSm rkef;wD;jcif;eJUtwif;tBuyfcdkif;apjcif;wdkU[m oD;oefU½SdaeNyD;
tjcm;t&mawGay:rSm oufa&mufrIr½Sdbl;qdkwmrjzpfEdkifygbl;/}}
“Hate and force cannot be in just a part of the world without
having an effect on the rest of it.”
tJvDEdk±kpbJh (1884–1962)
tJvED t kd ouf±pS Ef pS tf ±G,w f iG f olr.rdcifrmS qHq k @kd emESiahf oqH;k oGm;cJ+h yD;
olrESit hf jcm;tpfuEkd iS ahf rmifrsm;udk rdcifbufrt S zGm;jzpfaom rm&Dvwfvkd
a[m(vf) (Mary Ludlow Hall) ESio hf mG ;aeapcJo
h nf? tJvED t kd oufq,f
ESpjf ynfo h nft
h csed w
f iG f olr.zcifrmS t&uftvGet f u|aH omufonfah &m
*ga=umifh aoqH;k oGm;cJo h nf? Ttcsed rf pS I olronfvnf; rdbrJu h av;
-15-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
jzpfvmcJ&h onf?
1899 ckESpfaqmif;OD;&moDwGif olr.ta':wpfa,muf.tm;ay;r_jzifh
tJvED ukd kd ''Allenwood Academy'' [kac:aom rde;f uav;ausmif;od@k yd@k
aqmifco hJ nf? xdak usmif;±Sad usmif;tkyq f &mr}uD;rSm trsKd ;orD;i,fav;
rsm;tm; vGwv f yfpmG awG;ac:wwf&ef jyKpkysKd ;axmifay;cJoh nf? tJvED u kd
xdak usmif;wGif jyifopfbmomudx k ;l c|epf mG avhvmoif,cl +hJ y;D rdru
d ,
kd u
f , kd kH
=unfjcif;rsm;vnf; wd;k yGg;vmcJo h nf?
ausmif;+yD;onft h cg tJvED u kd vlra_ &;vkyif ef;rsm;wGif yg0ifvy_ ±f mS ;cJo
h nf?
1905 ckEpS w f iG f olr.0rf;uGjJ zpfonfzh &ef@uvif;'D±pk bJh (Franklin D. Roo-
-sevelt) ESiv hf ufxyfco hJ nf? olr.cifyeG ;f onfuo hJ @kd yif 'Dru
kd a&pD0g'udk
,H=k unfojl zpf+yD; Edik if aH &;zufwiG f pdwyf g0ifpm;cJo h nf? 1906 ESihf 1916 ck
ESpt f wGi;f ±kpbJrh od m;pkru S av;ajcmufa,mufxeG ;f um;cJ+h yD; wpfa,muf
rSm rlarG;cgpwGiaf oqH;k oGm;cJo h nf?
1913 ckEpS w
f iG f orRw0k'±d0k v
D q
f if (Woodrow Wilson) u z&ef@uvif;'D±pk
bJu
h kd a&wyf.vufaxmuftwGi;f a&;rSL;tjzpf cef@tyfco hJ nf? ±kpbJo h nf
yxrurBmppftwGi;f xdw k m0efuakd qmif±u G cf o
hJ nf? tJvED u
kd ppfyt
JG wGi;f
=uufajceDtzG@J Y wm0efxrf;aqmifc+hJ yD; yxrurBmppft+yD;wGif "Western
Front" a'orsm;Y vSnv hf nfco hJ nf?
-16-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
tJvED ukd Edik if aH &;wGif wufºuGpmG v_y±f mS ;yg0if+yD; trsKd ;orD;rJxnfo h rl sm;.
toif; (League of Women’s Voters), trsKd ;om;0,f,pl m;oH;k olrsm;t
oif;ESihf trsKd ;orD;tvkyo f rm;or*~tzG@J 0iftjzpf tvkyv f yk cf o
hJ nf? xd@k t
wl tmz&dueftar&duefvrl nf;ynmwwfrsm;ESihf ta&miftaoG;±So d rl sm;
wd;k wufa&;twGuf trsKd ;om;tpnf;t±H;k (NAACP) taxGaxGtwGi;f
a&;rSL;wd@k EiS &hf if;ES;D u|r;f 0ifco
hJ nf? TuJo h @kd &if;ES;D u|r;f 0ifra_ =umifh tJvED kd
onf tmz&dueftar&duefw@kd . jynfo@l tcGit hf a&;v_y±f mS ;r_rsm;Y pdwyf g
0ifpm;vmcJhonf?
olr.cifyeG ;f onf.Edik if aH &;rJq, G yf rJG sm;wGif wpfwyfwpftm;yg0ifaqmif
±GufcJhonf? xdk@a=umifh olr.cifyGef;onfz&ef‹uvif;'D±kpbJhrSm e,l;
a,muf+rKd @awmf0ef (1929) tjzpf jzpfapESihf tar&dueforRwtjzpf (1932
ckEpS )f wGif ta±G;cs,cf cH &hJ onf? tar&duefordik ;f a=umif;wpfav#mufwiG f
tJvED o kd nfEikd if aH &;wGif yg0ifvy_ ±f mS ;aom yxrqH;k orRwuawmftjzpf
wifpm;cH&onf? olr.cifyeG ;f onftwGuf jzpf&yfreS rf sm;pkaqmif;±SmazGay;
&eftwGuf c&D;rsm;pGmxGucf &hJ onf? tJvED u kd vdibf ufqikd &f mESiv
hf rl sKd ;a&;
&m wd@k Ywef;wlnrD #r±_ adS p&ef aqG;aEG;a[majymcJo h nf?
1935 ckEpS w f iG t
f vJ ED u
kd orRwz&ef@uvif;'D±pk bJt h m; Oya'ESithf nDw
&m;pD&ifjcif;rjyKbJ ao'g%af y;jcif;udk qef@usio f nfOh ya'=urf;udk uGe*f &uf
wGi;f od@k wifoiG ;f &ef awmif;qdck o hJ nf? (Oya'ESit
hf nD w&m;pD&ifjcif;rjyKbJ
ao'g%af y;jcif;rSm vlwpfO;D wpfa,mufukd w&m;r0ifpmG pGwpf I JG tqH;k pD
&ifjcif;jzpf+y;D ,cifwiG v f jl zLrsm;uvlrnf;rsm;udk Tenf;jzifo h wfjzwfavh±dS
onf?) rnfo@kd qakd pumrl±pk bJu h TOya'=urf;udk axmufcaH =umif;t
rsm;a±Sw
› iG f xkwaf z:ajym=um;jcif;r±Scd ahJ y? tb,fah =umifq
h akd omf TOya'
=urf;onf rdrw d @kd .tusO;f om;rsm;udk Oya'ESit hf nD w&m;pD&ifjcif;rjyKbJ
owfjzwfciG ahf y;onfah xmifrLS ;rsm;udk ta&;,lEidk o f nf? xd@k a=umifo
h u
l
-17-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
TuJo h @kd vyk v
f #if awmifyikd ;f ±So
d @l urkd aJ y;aomvljzLrsm;u ol@uckd iG rhf v$wf
Edik yf J aemufraJ ±G;yGrJ sm;wGiof @l urkd aJ y;awmhrmS r[kwb f J a±G;aumufyw JG iG ±f ;H_
edrv hf rd rhf nf[k qifajcay;cJo h nf?
1945 ckEpS {f +yDvwGif z&ef@uvif;'D±pk bJu h , G v f eG +f yD;onfah emuf tJvED u kd
Edik if aH &;v_y±f mS ;r_wiG f qufIyg0ifvy_ ±f mS ;cJo h nf? 1946 ckEpS w f iG f tar&duef
orRw[if&Dtuf(pf)=xL;rif; (Harry S.Truman) utJvDEdk±kpbJhtm;
ukvor*~taxGaxGnv D mcH.ud, k pf m;vS,t f jzpf a±G;cs,w f ifajr‡mufchJ
onf? ukvor*~v@l tcGit hf a&;xkwjf yefa=ujimcsupf mwrf;wGif olrut
a&;ygpmG 0ifa&mufyg0ifco hJ nf? ±kpbJu h ukvor*~v@l tcGit hf a&;aumfr±Sif
. yxrOD;qH;k OuUXtjzpf yg0ifco hJ nf? 1948 ckEpS pf ufwifbmv 28 &uf
ae@naeydik ;f wGif ±kpbJu h a=ujimpmwrf;udk ud, k pf m;jyK+y;D xdak =ujimpmwrf;
udk “The international Magna Carta of all mankind”- vltm;vH;k twGuf
tajccH'rD u kd a&pDjzpf+y;D xdpk mwrf;wGiyf g0ifaomt&mrsm;udk vdu k ef maqmif
±Gu&f rnf-[kwifpm;cJo h nf? ukvor*~taxGaxGnv D mcHuxkwjf yefa=u
jimcsuu f kd 1948 ckEpS 'f ZD ifbmv 10 &ufae@wiG f vufcu H sio hf ;kH cJo
h nf?
1953 ckEpS f Dwight D. Eisenhower orRwjzpfvmonft h cg ±kpbJu h olr.
ukvor*~&mxl;rS E_wx f u G cf o
hJ nf? tJvED tkd ouf±iS pf OfwiG f rdr. d ud, k af &;
&mZ0ifrsm;udak &;om;cJ+h yD; “My Story (1937),” “This I Remember
(1949)” ESihf “On My Own (1958)” wd@k tygt0if jzpfonf? tJvED ±kd pk bJh
onf 1962 ckEpS Ef 0kd ifbmv 6 &ufae@wiG u f , G vf eG of mG ;cJo h nf?
i,fpOfutJvED ±kd pk bJo h nf rdru d ,
kd u
f ±kd ;kd ±d;k om;om;ESihf vdv
k m;awmifwh r_±dS
aomolwpfO;D omjzpfaomfvnf; }uD;vmonft h cg tjrifus,v f m+yD; rdrd
awG@onfch |w, f iG ;f csurf sm;udk wm0ef,u l m trsm;twGuo f ufawmifh
oufom±Srd E_ iS ahf r#mv
f ifch surf sm;ay;cJah om olwpfO;D tjzpf &mpkEpS f 20 wGif
todtrSwjf yKcH&ol jzpfvmonf?
-18-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
]]uRrf;usifolwpfa,mufurNyD;Edkif? rvkyfEdkifbl;[kajymvQif
tjcm;uRrf;usifoludkcdkif;yg/}}
“If an expert says it can’t be done, get another expert.”
]]&J&ifhjcif;qdkonfrSm aMumuf½GHUoifhonfht&mudk rnfodkUaMumuf½GHU&rnfESifh
raMumuf½GHUoifhonfht&m udkrnfodkUraMumuf½GHU&rnfudk
oifjyaomtodynmjzpfonf/}}
“Courage is the knowledge of how to fear what ought to be feared
and how not to fear what ought not to be feared.”
]]tDpa&;vfEikd if rH w
S u,fv
h ufawGUususjzpfEikd zf Ukd twGut
f MhH o
zG,f&mwdkUudk,HkMunf&rSmjzpfw,f/}}
“In Israel, in order to be a realist you must believe in miracles.”
a';Apfbiful&D,ef (1886-1974)
a'; Apfbifu&l ,
D ef (David Ben–Gurion)
onf*sL;vlrsdK;rsm;.uH=urRmudk wnf
aqmufay;aom EdkifiHopfwpfEdkifiHESifh ta±S›tv,f
ydik ;f Edik if rH sm;udk wnfaxmifay;cJo h w
l pfO;D jzpfonf?
* Zdik ,
f mepf0g'o
D nf *sL;vlrsKd ;rsm;. ,cifygvufpwdik ;f wGif *sL;Edik if jH yefvnfxal xmif
a&;ESiahf cwfraDS omtDpaP &;vfEikd if aH xmufyahH &;wGif qufvufyg0if&ef vkyaf qmif
onf*h sL;vlrsKd ;rsm;.Edik if aH &;v_y±f mS ;r_jzpfonf?
-20-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
rsm;wGi“f a';Apfbifu&l ,
D ef”qdo
k nfu
h avmifemrnfwyfco
hJ nf? ([Db±l;
bmomjzif“h jcaoFah ygupf ”[k t"dyg` ,&f onf?)
jynfEiS 'f g%af y;jcif;cH&+y;D aemuf e,l;a,muf+rKd @wiG f tajccsaexdik cf +hJ y;D azg
vmref0(d pf) (Paula Munweis) ESiahf wG@qckH +hJ y;D 1917 ckEpS w f iG f r*FvmaqmifchJ
onf? olw@kd wiG o f m;orD;oH;k a,muf xGe;f um;cJo h nf? olonf 1918
ckEpS w f iG +f Adwo
d #wyfrawmf. wyf&if; 38 ±S*d sL;vlrsKd ;tzG@J 0ifrsm;.wyf&if;
wGif wm0efxrf;aqmif&onf? yxrurBmppf+yD;onfah emuf ygvufpwdik ;f
Edik if uH kd atmfwrkd eftifyg,m±Sd +Awd o
d #tifyg,mu odr;f ydu k Ef ikd +f y;D aemufol
ESio hf @l ro
d m;pkrsm;u ygvufpwdik ;f Edik if o
H @kd jyefvmcJo
h nf?
+Awd o
d #w@kd ryS gvufpwkid ;f Edik if o
H rd ;f ydu
k jf cif;udk ±kyo
f rd ;f +y;D aemuf 1948 ckEpS af r
v 14 &ufae@wiG *f sL;vlrsKd ;wd@k . wdik ;f jynfjzpfaomtDpa&;(vf)Edik if aH y:xGe;f
cJo
h nf? xdt k csed w
f iG f a';Apfbifu&l , D efutDpa&;(vf)Edik if . H yxrOD;qH;k
aom0ef}uD;csKyfjzpfvmcJo h nf? ol.0ef}uD;csKyfoufwrf;ESpcf pk vH;k (1948
–1953 ckEpS Ef iS hf 1955–1963 ckEpS )f wd@k wiG f pufrq _ ikd &f mESiphf u
kd yf sKd ;a&;jyef
-21-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
vnfjyKjyifa&;v_@H aqmfrr_ sm;a=umifh pD;yGg;a&;zG@H +zKd ;wd;k wufrr_ sm;±Sv d mcJo
h nf?
xd@k twl Oa&myrS'u k o
Q nftrsm;tjym; tDpa&;(vf)Edik if o H @kd tajccs&ef
tm;ay;tm;ajr‡mufcahJ omay:vpDtwGuf =um;0ifaphpyfajymqdrk r_ sm; jyK
vkyfcJhonf?
-22-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
rm*&ufpif*g (1884-1966)
rm
aqmif±u
*&ufpif*g (Margaret Higgin Sanger)
onfoaE<wm;qD;a&;twGuf v_yf±Sm;
G rf r_ sm;rSm trsKd ;orD;vGwaf jrmufa&;v_y±f mS ;r_
rsm;udk tpysKd ;v_@H aqmfaponf? tar&duefEikd if o H rl m*
&ufpif*g. odyq H` ikd &f moaE<wm;qD;jcif;/ rdom;pkprD H
ude;f a±;qGjJ cif;ESiv hf Ol ;D a&wd;k wufrt
_ ay: xde;f csKyfjcif;
wd@k wiG f a±Sa› qmifvrf;jyv_y±f mS ;r_vyk cf ohJ jzifh urBmwpf
v$m; xif±mS ;ausm=f um;cJo h nf?
rm*&ufpif*gonf 1884 ckEpS /f pufwifbmv 14 &ufae@Yacgeif;(Corning)/
e,l;a,mufòrd‹wiG f zGm;jrifco hJ nf? olr.zcifrmS aysmaf ysmaf ewwf+yD; bm
oma&;wGit f ,Ht
k =unfr±Sad om (Free Thinker) wpfa,mufjzpfonf?
odŒk aomforl .rdcifutvGeb f momw&m;udik ;f ±di_ ;f +yD; uav; 11 a,muf
±Scd o
hJ nf? olrruG,vf eG rf DS umvwpfav#mufrmS wDbaD &m*guckd pH m;&+y;D wD
bDy;kd awG[m olr&Jth qkyef @J t±d;k awGukd jyif;xefpmG wdu k cf u
kd &f if; aemufq;kH
wGif olruTa&m*gjzifyh if uG,v f eG cf &hJ onf? rm*&uf. zcifEidk if aH &;±_
axmifrh sm;jzpfaom trsKd ;orD;rsm;rJay;ydik cf iG /hf tcGet f aumufrsm;udjk yef
-23-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
vnfaumif;rGev f matmifjyKvkyjf cif;wd@k u olrtay:v$r;f rd;k r_rsm;±Scd o
hJ nf?
TuJo h @kd tjrif±a_ xmifrh sm;a=umifh olr.rdom;pktay:tdref ;D csi;f rsm;u
acgi;f rmolrsm;[kxifjrif=uonf?
-27-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
]]uRefawmfuysif;w,f/ 'gayrJhysif;wJhvlawGubD;awG? pufbD;awGwDxGifwm
r[kwfvm;/ bmjzpfvdkUvJqdkawmholwdkUuvrf;ravQmufcsifvdkU 'grSr[kwf
ypönf;awGro,fcsifvdkUaygh/}}
“I’m lazy. But it’s the lazy people who invented the wheel and the
bicycle because they didn’t like walking or carrying things”
]]pdwfysufrI? cg;oD;rIawGeJUtultnDrJhrIawGeJUvTrf;rdk;rIawGeJUêuHawGU&aer,f
qdk&ifbmudkrQwnfaxmifEdkifrSmr[kwfbl;/}}
“It is hardly possible to build anything if frustration, bitterness and a
mood of helplessness prevail”
]]uRefawmfhtjrifeJUajym&&iftaumif;bufuajymif;vJrIawG½SdvmatmiftwGuftajc
cHuswJhtcsufuawmhvlom;awGtay:0efaqmifrIay;jcif;jzpfw,fvdkUxifygw,f/}}
“The Thing that lies at the foundation of positive change, the way
I see it, is service to a fellow human being”
vuf(cf)0,f(vf)pm (1943- )
vuf
a&;orm;ESihf ,cifutvkyo
(cf)0,f(vf)pm (Lech Walesa) onf
ydv k efEikd if o H m;jzpf+yD; ,if;onfEikd if H
f rm;or*~EiS hf vl@tcGit hf
a&;twGuv f y_ ±f mS ;olwpfO;D jzpfco hJ nf? ,if;onf Solid-
-arity (Solidarnosc) [laomqdA k, D ufEikd if .
H yxrOD;qH;k
vGwv f yfaom tvkyo f rm;or*~jzpfco hJ nf? vuf(cf)
onf 1983 ckESpfwGif Edkb,f(vf)+idrf;csrf;a&;qk&±Sd+yD;
1990rS 1995 ckESpftxd ydkvefEdkifiH. orRwtjzpf
wm0efxrf; aqmifco hJ nf?
vuf(cf)onf qif;&Jom;v,form;wpfO;D .om;jzpf+y;D 1943 ckEpS pf ufwif
bmv 29 &ufae@wiG f ydv k efEikd if ±H ydS ykd 0kd wkd iG zf mG ;jrifco hJ nf? toufarG;0rf;
a=umif;ausmif;wpfcYk atmifjrif+yD;aemuf um;0yfa±Smw h pfcYk 1961 rS
-28-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
1965 ckEpS t
f xdtvkyvf yk cf o hJ nf? oluppfwyfxw J iG f 2 ESp=f umtr_xrf;cJh
+yD; wyf=uyf&mxl;txd&±Scd o hJ nf? 1967 ckEpS w
f iG f (Gdansk) oabFmusi;f
wGif v#ypf pftvkyo
f rm;tjzpfwm0efxrf;aqmifco hJ nf? 1969 ckEpS wf iG f
'Ekwmudak vmh (Danuta Golos) ESiv hf ufxyf+yD; uav;±Spaf ,mufxeG ;f
um;cJhonf?
wdik ;f jynfwiG &f ±Sad om wc%wmvGwv f yfrr_ sm;rSm 1981 ckEpS 'f ZD ifbmv
wGif ukefqHk;oGm;cJhonf? xdktcsdefwGifAdkvfcsKyf}uD;*s±kpDvuD; (General
Jaruzelski) rSqA kd ,
D ufwyfrsm; 0ifa&mufwu kd cf u
kd rf a_ =umuf±@HG aoma=umifh
ppfOya'udck srw S cf +hJ yD; Solidarity udv
k nf; &yfqikd ;f cJo h nf? xd@k twl acgi;f
aqmifrsm;udv k nf;zrf;qD;+yD; 0,f(vf)pmudv k nf;aus;vufawm±Gm±Sd tdrf
wpftrd w f iG f tus,cf sKyfcsxm;jcif;udck &H avonf?
ydv
k efwiG ±f dS jyefvnfjyKjyifajymif;vJa&;vkyo f rl sm; tultnD&±Sjd cif;rSm udk
bmacsmh(yf)uqdkAD,ufjynfaxmifpkwGif tm%m&±SdcJhaoma=umifhjzpf
onf? 1986 ckEpS w f iG f udb
k macsm(h yf)u ta±SO› a&my±SEd ikd if rH sm;. tdrw
f iG ;f
a&;Edik if aH &;wGif 0ifa&mufpu G zf ufrv _ yk af wmhrnfr[kwaf =umif; twdt
vif;a=ujimcJo h nf? TwGif Wojciech Jaruzelski u0,f(vf)pmESit hf wlt
vkyo
f rm;or*~vy_ ±f mS ;r_rsm;ESihf awG@qakH qG;aEG;&ef zdtm;ay;jcif;cH&onf?
&v'ftjzifyh gvrD efa±G;aumufy&JG ±Scd +hJ y;D / uGejf rLepfr[kwaf omtpd;k &u tm
%m&±Scd o hJ nf? xd@k aemuf 1989 ckEpS w f iG f Solidarnosc uw&m;0iftzG@J t
pnf;jzpfvmonf?
-31-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
]]aMumufjcif;xufaMumufp&maumif;wmbmrSr½Sdbl;/}}
"There is nothing to fear but fear itself."
]]ighrSm½SdwJh&efolawGudkMunfhNyD;ighudkqHk;jzwfyg/}}
"I ask you to judge me by the enemies I have made."
]]a½S›qufoGm;zdkUvrf;trsm;BuD;½Sdw,f/
'gayrJhudk,fhae&mrSm&yfwnfzdkUenf;vrf;wpfckxJyJ½Sdw,f/}}
"There are many ways of going forward, but only one way of
standing still."
z&ef@uvif;'DvmEdk±kpbJh (1882–1945)
NAACP uz&ef@uvif;±kpbJu
h kd 1932 ckEpS w
f iG f a±G;cs,v
f u
kd jf cif;tm;jzifh
Oya'ESiw hf &m;pD&ifjcif;r±Sb d J ao'g%af y;jcif;ud+k y;D qH;k Edik v
f rd rhf nf[k ar#mv f ifh
xm;ygonf? tmz&dueftar&duefom;rsm;udk Oya'ESit hf nDw&m;pD&if
jcif;r±Sbd J &yfpaJ &;v_y±f mS ;oltmz&dueftar&duefom;ESpaf ,mufu ±kpbJh
tEdik &f ±Sad tmifun l aD y;cJo
h nf? ol.ZeD;tJvED ±kd pk bJo h nf w&m;Oya'ESihf
tnDp&D ifjcif;r±Syd aJ o'g%af y;jcif;qef@usiaf &;vkyif ef;rsm;udk tcsed =f umjrifh
pGmvkyu f ikd cf o
hJ nf? rsm;r=umrDwiG f w&m;Oya'ESit hf nD pD&ifjcif;r±Syd aJ o
'g%af y;jcif;udk qef@usio f nfOh ya'rl=urf;udak &;qGcJ o hJ nf? TOya'xJwiG f
w&m;Oya'abmifay:wGif tvkyv f yk af omwm0ef±ydS *k Kd~ vrf sm;u w&m;r0if
ao'g%af y;jcif;udjk zpfay:aomtcsed w f iG f rdrw
d m0ef0wW&m;twdik ;f rvkyf
aomolrsm;udw k &m;Oya't&pD&ifjcif;jyKvyk &f efyg0ifonf? 1935 ckEpS w f iG ±f k
pbJt h m;TOya'=urf;udk axmufc&H efpnf;±H;k jcif;cH&onf? rnfo@kd qakd pum
rl±pk bJu h xdOk ya'rl=urf;twGuo f ul ulnv D #if awmifyikd ;f ±Sv d jl zLvlrqJ EN
ay;olrsm;u ol@uckd iG rfh v$wf rJay;awmhrnfr[kwaf =umifjh zpfonf?
-36-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
±kpbJuh wwd,t}udrt f a±G;cHrnf[ak =ujimcJ+h yD;aemuf trsm;u ol‹ukd
tm%mrsm;vGe;f onf[pk w G pf rJG r_ sm; rsm;oxufrsm;vmonf? xd@k a=umifh
±kpbJu
h tar&dueforRwoufwrf;ESpcf u k o
kd m,l&rnf[k a&;om;cJah om
Oya'udyk xrOD;qH;k csKd ;azmufI wwd,t}udrt f a±G;cs,cf cH +hJ yD; 1940 ckEpS f
wGit
f Edik &f ±Scd o
hJ nf?
oluG,fvGefoGm;+yD;aemuf ±kpbJh.ZeD;onftJvDEdk±kpbJhESifhol.om;ESpf
a,mufjzpfaom *srd ;f (pf)±kpbJEh iS hf z&ef@uvif;±kpbJah *stm&fw@kd rmS Edik if aH &;
avmuwGiq f ufvufvy_ ±f mS ;cJo h nf?
-37-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
]]vGwfvyfjcif;qdkwmwu,fhudktzdk;wefw,f/ tzdk;wefvGef;
vdkUcGJwrf;eJUay;&rSmjzpfw,f/}}
“It is true that liberty is precious – so precious that
it must be rationed”
]]aoewfwpfvuf½SdwJhol[m aoewfwpfvufrSr½SdwJh
vlta,muf 100 udkxdef;csKyfEdkifw,f/}}
“One man with a gun can control 100 without one.”
]]vdrfnmrIawGudkcPcPoHk;r,fqdk&ifaemufrSmtrSefw&m;jzpfvmEdkifw,f/}}
“A lie told often enough becomes the truth.”
bv,fwDrmvDeif (1870–1924)
vDeifi,fpOfu 'kuq Q if;&Jr}_ u;D }u;D 2 ckuakd usmjf zwfc&hJ +y;D ,if;wd@k a=umifo
h l
awmfawmfpw d x f cd ukd cf &hJ onf? 1886 ckEpS w f iG vf eD if.zcifrmS (Cerebral
Hemorrhage) a&m*gEi S ahf oqH;k oGm;+yD; ol@touf 17 ESpjf ynfah om 1887
ckEpS af rvwGif ol.tpfu}kd uD;tvufZENm;rSm Zmbk&iftvufZENm;oH;k
a,mufwpfa,muf. touftE &W m,fut kd E &W m,fjyKaprnfh t=urf;
zuform;AH;k cGrJ w _ iG yf g0ifojzifh tzrf;cH&+y;D }uKd ;qGcJ sccH &hJ onf? tvufZENm;
udk zrf;rdonft h csed w f iG f ol.tpfr}u;D tefemu yg±adS eojzift h efemudk um
Zef (Kazan) rSuv D rkd w D m 40 ausm±f o dS nfah us;±GmqDo@kd e,fEiS 'f g%af y;cH&
onf? Todk@jzifhvDeifonf aoqHk;oGm;aomawmfvSefa&;orm;wpf
a,muf. nDwpfa,mufjzpfonft h wGuf ol@twGuw f cH g;rsm;pGmydwqf @kd chJ
onf? xdt k csed rf pS I vDeifu bmoma&;,H=k unfrE_ iS hf Edik if aH &;pepfw@kd upkd eG @f
cGmvkdufonf?
1895 ckEpS w
f iG f qGpZf mvefEikd if o H @kd xuG o f mG ;+yD; olEiS t
hf awG;tac:wlnD
onfq±kd ,
S 'f rD u
kd &ufw@kd EiS ahf wG@&efomG ;cJ+h y;D a*sm*f szD vufcaemh (Georgi Pl-
-ekhanov) ESia hf wG@qpkH um;ajymcJ=h uonf? olw@kd onf ±k±mS ;jynftwGi;f
ajymif;vJa&;vky&f mwGif rnfo@kd rnfyv kH yk rf nfjzifh jiif;cHak qG;aEG;=uonf?
zvufcaemhu tv,ftvwfwef;tqifh vpfb&,fvw l ef;pm;rsm;udk
-40-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
xnfo h iG ;f vd+k yD; vDeifurl qif;&Jom;tvkyo f rm;vlwef;pm;rsm;udo k m
xnfo h iG ;f vdo
k nf? Tod@k tjiif;tcHjk zpfrw _ @kd a=umifh aemufq;kH wjznf;jznf;
qd±k ,
S 'f rD u
kd &ufwpfygwo D nf rif±ADS pf (Mensheviks) ESiahf bmf±ADS pf (Bolsh-
-eviks) [lItzG@J Ep S zf @JG uoJG mG ;onf?
yxrurBmppfpwifjzpfay:onft h csed w
f iG f vDeifu =op}wD;,mrSmyif±adS e
ao;onf? 1914 ckEpS =f o*kwv f wGif ±k±aS xmufvrS ;f a&;tjzpf tzrf;cH&+yD;
axmifxw J iG tf usO;f csc&H onf? od@k aomf axmifxw J iG cf %=umomtzrf;
cH&+yD; qGpZf mvefo@kd ajymif;oGm;&ef tcGiahf y;vdu k o f nf? bmeD(Berne) Y
usi;f yaom tpnf;ta0;wpfcx k YJ rdr.
d ppfyEJG iS yhf wfoufaomtjrifrsm;
udak z: jycGi&hf cJo
h nf? oluyËdyuQukd e,fcs@J 0g'[kac:qd+k yD; ppfuakd xmufcH
aomqd±k , S v f pfrsm;tm; qif;&Jom;tvkyo f rm;vlwef;pm;rsm;udk azguf
jyefaomolrsm;[kpyG pf cJG o hJ nf?
1917 ckEpS w f iG f ±k±mS ;Edik if YH awmfveS af &;ESpcf pk wifco hJ nf? rwfvwGif pde@f yD
wmbwfwiG ±f adS om pwD;vkyo f m;rsm;u oydwaf rSmuf=uonf? wjznf;
jznf;TqENjyyGrJ mS }uD;rm;vm+yD; vlaxmifaygi;f rsm;pGmwd@k onf vrf;rrsm;
ay:wGiw f ef;pDqENjyae=uonf? TwGif Zmbk&if. tm%mqH;k ±_;H cJ+h yD; t
vufZENm;uD&ifpuD;OD;aqmifaom 'lrmtzG@J u tm%modr;f ,lco hJ nf?
vDeifu *smrefw@kd EiS hf oabmwlnrD w _ pfcjk yKvyk cf o hJ nf? tu,fI*smrefw@kd
u ol@tm; ±k±mS ;od@k tE &W m,fuif;ab;±Si;f pGmyd@k aqmifay;Edik v f #if olutm
%modr;f ,l+y;D ±k±mS ;wyfukd ppfyt JG wGi;f rS±yk of rd ;f ay;rnf[I l yif? uD&ifpuD;
uwdik ;f jynfwiG f tcuftcJrsm;}uHKawG@&+yD; ±k±mS ;wyfrawmfrS t±H;_ ESi&hf if
qdik &f aomfvnf; ±k±mS ;wyfujkd yefI±kyo f rd ;f &efpwd rf ul;ay? atmufwb kd mv
wGif vDeifu wdik ;f jynftm%mudk aoG;pufrusavmufatmifyif odr;f ,l
Edik cf o
hJ nf?
vDeiftwGuf twdu k t
f cHygw±D cdS +hJ y;D 1918 ckEpS w
f iG rf if±ADS w
d f (tjzL) abmfv
±SAD pf (teD) wd@k t=um; jynfwiG ;f ppfrsm;jzpfco hJ nf? tjzLrsm;udk +Adwed Ef iS t hf
ar&duefw@kd u ulncD ahJ omfvnf; aemufwiG t f jzLrsm; ppfyw JG iG t
f a&;edrchf hJ
&onf?
1919 ESihf 1921 ckEpS rf sm;wGif iwfrw G af cgi;f yg;r_EiS whf ukd zf KdG wfa&m*grsm; ±k±mS ;
jynfwpfjynfv;kH Yjzpfay:cJ+h y;D vl 27 oef;ausmrf #ukd toufq;kH ±_;H apcJo h nf?
Tjy\emrsm;udak jz±Si;f &eftwGuf vDeifu pD;yGg;a&; vkyif ef;pOftopfwck
csay;cJo h nf? Tvkyif ef;pOfukd ysupf ;D ±_yaf xG;ae+y;D ±k±mS ;jynf}u;D .aoqH;k ae
+y;D jzpfaompD;yGg;a&;pepfukd jyefItouf±iS v f map&ef t&if;±Sipf epftawG;
tac:rsm;jzpfay:vmawmhonf? v,form;rsm; v[mjyifaps;wGif aps;
a&mif;cGi&hf ±Sjd cif;ESithf vkyo f rm;iSm;&rf;Edik cf iG rhf sm;&±Svd monf? v,f,majr
wd;k cs@J vyk u
f ikd af om v,form;rsm;udk ukvwf (a±S;±k±jS ynf±v dS ,form;
}u;D rsm;) [ko±d =dS uonf? tvkyo f rm;ta,muf 20 xufenf;aompuf±kH
rsm;udk jynfoyl ikd t f jzpfrES w_ yf ,f+yD; ,ciftvky±f iS rf sm;vufxo J @kd jyefay;cJh
onf? od@k aomfvnf; ol.vky&f yf&v'frsm;udk olaumif;aumif;rawG@±cdS H
pm;&awmhay? 1918 ckEpS =f o*kwv f 30 &ufae@wiG f qd±k , S v f pfawmfveS o f l
-44-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
rsm;.tzG@J 0ifjzpfaom 'd&k mupfvefu ol@uakd oewfEiS yhf pf+yD;aemuf ol@
use;f rma&;vnf; qkw, f wk v f mavonf? ol.cE<mud, k x
f o
J @kd usnq f EH pS f
awmif0h ifc+hJ yD; cGpJ w
d x
f wk &f eftwGuf tE &W m,f±v
dS eG ;f ojzifrh xkwcf &hJ acs?
-45-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
]]pum;udkcsdKompGmajymNyD;wkwfBuD;BuD;wpfacsmif;udkifxm;yg/}}
"Speak softly and carry a big stick."
]]r½dkufyJeJUa½SmifEdkif&ifvHk;0r½dkufygESifh? 'gayrJh½dkuf&ifb,fawmhrS
jznf;nif;pGmr½dkufygESifh/}}
"Don’t hit at all if it is honorably possible to avoid hitting,
but never hit soft."
oDtdk'dk±kpbJh (1858–1919)
1876 ckEpS t
f ouf 18 ESpt f ±G,w f iG f oDt'kd o
kd nf[m;AwfwuUov kd 0f ifciG hf
&cJo
h nf? olupm;aomtm;upm;rsm;rSmavSavSmjf cif;/ vufa0Su › pm;jcif;/
jrif;pD;upm;jcif;ESiphf cef;csupm;jcif;rsm;udEk pS o f ufonf? oDt'kd o kd nfynm
avhvmoif,&l mwGipf w d 0f ifpm;r_±+dS y;D trSew f u,fajym&v#if v_y±f mS ;wuf
ºuGaomausmif;om;wpfa,mufjzpf+yD; pmoif=um;yd@k cs&mwGif tm;wuf
oa&mavhvmoif,lonf? wpfcgwkef;uqdkv#if ol@udkpmoif=um;ydk@cs
aomya&mzufqmuoDt'kd u kd kd “'DrmS =unfo h tD 'kd /kd igu'Dtwef;xJrmS q
&mjzpfaewmvJowd&tH;k aemf” [l.?
1889 ckEpS w
f iG f &DywfbvpfueforRw[m&Dqifu,if;udk tar&duefjynf
ol@0efaqmifra_ umfr±Sit f zG@J 0ifwpfO;D tjzpf cef@xm;vdu
k o
f nf? 1895 ckEpS f
-48-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
wGi±f pk bJu h e,l;a,muf+rdK@e,fyv k yd b
f 'k t
f zG@J 0ifjzpfvmonf? aemufwpf
ESpw
f iG f &DywfbvpfueforRwruf(cf)uif;av (Mckinley) uol‹uakd &wyf
. taxGaxGvufaxmuftwGi;f a&;rSL;tjzpfcef@tyfco hJ nf? ±kpbJu
h t
ar&duef.a&wyfpGrf;tm;udkwdk;csJ›jr‡ifhwifcJhojzifh tar&duefonfvnf;
urBmph pfyrJG sm;wGif ydI
k yg0ifvmonfuakd wG@&rnf? pydeEf iS t hf ar&duefppfyJG
rsm;twGi;f ±kpbJu h ajcvsiw f yf&if;wGif 'kAvkd }f uD;tjzpfwufºuGpmG wm0ef
xrf;aqmifco hJ nf?
±kpbJu
h orRw&mxl;rS 1908 ckEpS w f iG t
f +ird ;f pm;,lcohJ nf? 1912 orRwa±G;
aumufyGJwGif ol‹.ae&mudkqufcH&±SdcJhaom0DvsHxyf(zf).ay:vpDudkr
óudufojzifh olEiS òhf ydiI
f rJa±G;cJo
h nf? xd‹k a=umifh &Dywfbvpfuef.rJuEkd pS zf ‹JG
cGo
J vkjd zpf+yD;aemuf 'Dru kd &ufwpftrwf 0l;('f)±d0k v D q f ifuorRwjzpfvmcJh
onf?
-50-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
]]trsdK;orD;wpfa,mufu tdrfOD;pD;xdef;csKyf&mrSm jzpfay:vmwJhtcuftcJawG
taMumif;udkem;vnfygu wdkif;jynfudktkyfcsKyf&mrSm ay:aygufvmwJh
jyóemawGtaMumif;udkem;vnfvmzdkUeD;pyfvmNyD;/}}
"Any Woman who understands the problems of running a home will
be nearer to understanding the problems of running a country."
]]wu,fvdkUuRefrvdkcsifwJht&mudk&rnfqdkvQifuRefrtvGefU
tvGefpdwf½SnfEdkifygonf/}}
"I am extraordinarily patient, provided I get my own
way in the end."
rg*&ufoufcsm (1925- )
1951 ckEpS 'f ZD ifbmv 13 &ufae@wiG 'f eJ pfoufcsm (Denis Thatcher) qdk
aom atmifjrifaompD;yGg;a&;orm;wpfa,mufEiS v hf ufxyfco hJ nf? rm*
&ufoufcsmonf uGeq f maA;wpfygw0D ifwpfO;D jzpf+y;D 1959 ckEpS af tmufwkd
bmvwGif (Finchely) udu k ,
kd pf m;jyK&ef a±G;cs,jf cif;cH&onf? aemifEpS Ef pS t
f
=um;wGi[f m±drk ufrv D ef (Harold Macmillan) tpd;k &.yifpifEiS Ehf ikd if tH mrcH
a=u;XgewGif wGzJ ufygvrD eftwGi;f a&;rSL;tjzpf aqmif±u G cf o
hJ nf?
1964 ckEpS f taxGaxGa±G;aumufyw JG iG f uGeqf maA;wpfygw±D ;H_ ESrd chf +hJ y;D [m±dk
0Dvpif (Harold Wilson) u0ef}uD;csKyftopfjzpfvmcJo h nf? uGeq f maA;
wpfygwaD cgi;f aqmifjzpfvmoltuf'0yf[uf(of) (Edward Health) uol
rudk twdu k tf cHtpd;k &.yifpifEiS Ehf ikd if t
H mrcHa=u;XgewGif ajyma&;qdck iG ±hf dS
yk*K~d vftjzpfcef@xm;cJo h nf? xd@k aemuforl u twdu k t
f cHygwb D ufrt S rd f
,mXge (atmufwb kd m 1965)/ b¿ma&; ({+yDv 1966)/ avmifpmESiphf rG ;f
tif (atmufwb kd m 1967)/ o,f,yl @kd aqmifa&; (Ed0k ifbm 1968) ESiyhf nm
a&; (atmufwb kd m 1969) wd@k YtoD;oD;wm0ef,cl &hJ onf?
xdt
k csed w
f iG f 0ef}uD;csKyftuf'0yf[uf(of)onf ukeaf ps;E_e;f ay:vpDEiS 0hf if
aiGay:vpDrsm;csrw S &f ef }uKd ;pm;cJo
h nft
h wGuf tvkyo
f rm;or*~EiS yhf ËdyuQ
-52-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
jzpfay:apcJo h nf? oluw&m;r0ifqENjyr_rsm;twGuf Oya'jyXge;f Edik &f ef}uKd ;
pm;r_rsm;a=umifh tvkyo f rm;tvky±f iS yf ËdyuQujkd zpfay:apcJo h nf? 1973
ckEpS w f iG f owˆKwGi;f tvkyo f rm;rsm;. “tkycf sKyfrt _ wGut f vkyvf yk jf cif;”
(Work-to-rule) qENjyjcif;rsm;a=umifh v#yp f pf"gwt f m;jzwfawmufjcif;rsm;r
=umc%jzpfay:+yD; wpfygwo f ;kH &uftvkyv f yk jf cif;rsm; jzpfay:vmonf?
1974 wGi[ f uf(of)u “rnfot l yk cf sKyfonf” qdo k nfuh pd t
P ay: taxG
axGa±G;aumufyu JG akd c:,lusi;f ycJoh nf? TwGit f uf'0yf[uf(of)u t
Edik rf &awmhbJ [m±d(k vf)0Dvq f ifEiS ahf vbmygwrD mS tm%mjyefvnf&±Sv d m
onf?
1978 ckEpS w
f iG Ef ikd if t
H }u;D tuJ "Chancellor of the Exchequer" jzpfo'l eJ pf
[Jav (Denis Healey) uaiGa=u;rsm;tay: wif;=uyfpmG xde;f csKyjf cif;rsm;jyK
vkycf o
hJ nf? aiGa=u;xde;f csKyf&mwGif jynfow l @kd .ynma&;ESiu
hf se;f rma&;t
-53-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
wGuf &efyakH iGrsm;udyk gjzwfawmufco hJ nf? a0zefo;kH oyforl sm;u Tod@k jyK
vkyjf cif;rsm;a=umifh aiGa=u;xkwv f yk rf u
_ tkd ajccHaompepf (Monetarism)
udjk zpfay:vmaponf? 1978 ckEpS w f iG f jynfow l @kd twGut
f oH;k p&dwrf sm;
jzwfawmufvu kd o
f nft h wGuf rauseyfrr_ sm;jzpfay:vm+yD; qENjyyGrJ sm;ay:
ayguv f mcJoh nf? xd@k a=umifh 1979 ckEpS t f axGaxGa±G;aumufyw JG iG f av
bmygwt D a&;edrchf o
hJ nf?
1986 ckEpS {f +yvD wGif oufcsmu tar&duefA;kH }uaJ v,mOfrsm;udk +Aw d ed Ef ikd f
iHwiG &f yfem;cGiahf y;+y;D vpfAsm;Edik if u
H kd AH;k }u&J eftcGiahf y;cJo
h nft
h wGuf a0zef
-56-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
jcif;rsm;pGm&±Scd o
hJ nf? xdt
k csed w
f iG f vpfAsm;Edik if u
H kd tajccHaom t}urf;
zuform;wd@k utar&duefukd tcgaygi;f rsm;pGmwdu k cf u
kd cf o
hJ nf?
-57-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
]]rsufvHk;wpfvHk;twGuf rsufvHk;udkay;qyf&&ifawmh urÇmwpf0Srf;vHk;yg
rsufpduef;ukefawmhrSmaygh/}}
"An eye for eye only ends up making the whole world blind."
]]yxrawmholwdkUuoifhudkOayu©mjyKMuw,f? NyD;awmholwdkUuoifhudkavSmifajymif
&,farmMuvdrfhMur,f? NyD;awmhoifhudkwdkufcdkufMuw,f? aemufawmh
oiftEdkif&oGm;wmbJ/}}
"First they ignore you, then they laugh at you, then they fight you,
then you win."
r[wWr*END (1896-1948)
*ENo
D nfvef'efwiG f Oya'bmom&yftm; oGm;a&mufavhvmoif,cl +hJ yD;
1891 ckEpS w
f iG f tEN,
d od@k vufawG@toH;k cs&ef jyefvnfa&muf&v dS monf?
oljyefa&muf+yD;vtenf;i,ftwGi;f rdcifu, G v f eG o
f mG ;cJyh gonf? xdt
k csed f
wGif *ENt
D ouf 21 ESpyf if&adS o;onf? tEN, d wGif rdr. d w&m;Oya'twwf
ynmudk vufawG@toH;k cs&mwGif atmifjrifrr_ &Scd ahJ oma=umifh 1893 ckEpS f
wGif emwmvfawmiftmz&duodk@ a&S›aetoif;wpfckY tvkyfvkyf&ef
ajymif;a&$@omG ;ygonf?
xdt k csed w
f iG f awmiftmz&duonf +Aw d o d #w@kd .tkycf sKyrf v_ ufatmufwiG f
&Sdaeao;onf? +Adwdo#vlrsdK;rsm;xH rdrd.wef;wltcGifhta&;udk wifjy
awmif;qdo k nft h cg rw&m;zdEydS rf u_ ckd &H +yD; tjcm;aomtEN, d vlrsKd ;rsm;
vnf; Todk@yifcHpm;ae&a=umif;olod&SdjrifawG@vmonf? olESifhtjcm;
aomtEd, N vlrsKd ;rsm;onf rsuEf mS jzLrsm;ESit hf xl;wef;&xm;wGrJ sm;wGif pD;
cGirhf jyKjcif;/ wnf;cdck ef;awmfawmfrsm;rsm;wGif olw@kd tm; vufrcHjcif;wd‹k t
jyif &duk Ef uS jf cif;/ rw&m;ojzifjh yKrq
l ufqjH cif;rsm;ukcd &H onf? olonfa'o
cHtEd , dN vlrsKd ;rsm;tay: rw&m;jyKrq l ufqjH cif;rsm;udk ckc&H efOya'enf;vrf;
udt k oH;k jyKco hJ nf? [dELN t,l0g'v$r;f rd;k r_/ Jainism ESichf &pf,mefbmomom
oemwd@k vr$ ;f rd;k r_/ pma&;q&m}uD;rsm;jzpfaom Tolstoy ESihf Thoreau wd@k .
v$r;f rd;k r_ponfw@kd a=umifh *ENo D nf Satyagraha (trSew f &m;udck spcf ifr)_ /
trSm;rsm;udk t=urf;rzufaomenf;vrf;rsm;jzifh ajz&Si;f jcif;vrf;pOfukd a&;
-59-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
om;cJo h nf? Edik if aH &;qdik &f mrw&m;r_rsm;udk ckcw
H u
kd cf u
kd of nfh ol.t=urf;
rzufvrf;pOfrsm;wGif oydwaf rSmufjcif;/ trsm;ESiyhf ;l aygi;f aqmif&u G rf r_ &Sd
jcif;/ vufurf;pmapmif rsm;a&;om;jcif;ESirhf jyif;xefaomckcrH r_ sm;yif jzpfyg
onf? awmiftmz&duwGif aexdik v f monft h ESpf ESpq f ,ftwGi;f wGi*f END
onf t}udraf ygi;f rsm;pGm axmifcsjcif;cH&onf? 1914 ckEpS w f iG f awmiftm
z&duwdu k t
f pd;k &rS *EN. D awmif;qdck surf sm;udk rsm;pGmvufcv H monf?
+Adwo d #rS csrw S xf m;onfOh ya't& tdE, dN jynfojl ynfom;wk@d onf tajc
cHpm;aomufuek jf zpfonfh qm;xkwv f yk af &;vkyif ef;ukd rxkwv f yk &f ef wm;
jrpfxm;onf? vdik pf ifciG jhf yKcsu&f adS om qm;xkwv f yk af &;puf&rkH sm;wGio f m
0,f,pl m;oH;k cGi&hf o dS nf? ‚if;cGijhf yKcsu&f xm;aom qm;xkwv f yk af &;puf&kH
rsm;tm;vH;k rSm +Adwo d #w@kd yikd q
f ikd x
f m;ygonf? yifv,fo@kd csw D ufyu JG kd *ENrD S
24 &uf=umOD;aqmifppD Ofc+hJ yD; yifv,fa&rSqm;rsm;ukx d w k v f yk cf o
hJ nf? T
csD wufyw JG iG f axmifaygi;f rsm;pGmaom vlxt k iftm;yg0ifcyhJ gonf? {+yDv
5 &ufae@wiG f vlxrk sm;ESit hf wl yifv,fo@kd *ENaD &muf&o dS mG ;+yD;eHeuf 8 em&D
30 rdepftcsed w f iG f obm0qm;tvH;k tcJukd *ENrD pS wifaumuf,cl o hJ nf?
TwGif *ENo D nf jAdwo#w‹kd .qm;rxkw&f Oya'udk csKd ;azmufavjyDjzpf
onf? Tod@k jyKvkyjf yD;aemufyikd ;f tjcm;aomygvmonfv h pl o k nfvnf;
qm;rsm;ukpd wifaumuf,cl yhJ gonf? Tod@k jyKvkyo f nfhf wpfygwt f wGi;f
wGif jAdwo d #Oya'udck sKd ;azgurf j_ zifh axmifrsm;wGiv f rl sm;jynfo h mG ;jyD; *END
ud, k wf idk rf v
S nf; axmifxo J @kd xnfo h iG ;f jcif;cHc&hJ ygonf?
1931 ckEpS w
f iG f tdE,dN trsKd ;om;uGe*f &ufygw. D wpfO;D wnf;aomud, k f
pm;vS,t f jzpf vef'efwiG f usi;f yonfph m;yG0J ikd ;f awG@qakH qG;aEG;yGo J @kd wuf
a&mufcyhJ gonf? od@k aomf 1934 ckEpS w f iG f ygwrD ES w_ xf u
G o f mG ;+yD; t=urf;r
zufaomenf;vrf;udt k oH;k jyKum Edik if aH &;vky&f mS ;r_wiG yf g0ifcohJ nf? *sm0g
[mvmae±l; (Jawaharlal Nehru) rSo@l acgi;f aqmifae&mudk qufc&H ±Scd hJ
onf?
*ENu
D tdE, dN jynfp;D yGm;a&;tm; rdrwd @kd .&yf&mG "avhp;D yGm;a&;vrf;pOftwkid ;f
jyKusi&hf efvv kd m;aomfvnf; 0ef}uD;csKyf*sm0g[mvmae±l;rS oabmrwlnD
aoma=umifh tdE, dN wGiaf cwfrpDS uf&rkH sm;/ &xm;vrf;rsm;ESiahf cwfryDS @kd aqmif
-62-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
qufo,
G af &;vrf;rsm;udk pwifwnfaqmufavonf?
*EN.
D tokbY cs;D usL;*k%jf yKonfph um;aygi;f rsm;pGmtxJrS xif&mS ;aom&l
yaA'ynm&Siw f pfO;D jzpfonf[k Albert Einstein rSTuJo h ‹kd ajymoGm;yg
onf? “Generations to come will scarce believe that such a one as this
walked the earth in flesh and blood.” t"dyg` ,u f awmh- “aemifvmrnfh
aqGpOfrsKd ;qufrsm;---taeeJ‹'v D t
kd aoG;tom;eJ‹ touf±iS cf hJ wJh vlwpf
a,muf±cdS w hJ ,fqwkd m ,H=k unf=urSmr[kwb f ;l ” vd‹k qckd w
hJ ,f?
-64-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
]]vGyfvyfa&;qdkwmudk,fvkyfcsifwmudkvkyfwmr[kwfbJeJU
udk,fvkyfoifhwJht&mudkvkyfwmjzpfw,f/}}
“Freedom consists not in doing what we like, but in having the right
to do what we ought.”
]]vlrIa&;w&m;rQwrIudktMurf;zufwJhenf;eJU,lvdk&rSmr[kwf/tMurf;zufrIqdkwm
olvdkcsifwJht&mudk owfvdkufwmjzpfw,f/}}
“Social justice cannot be attained by violence. Violence kills what it
intends to create.”
]]tem*wf[m'DaeUrSmpw,f/ reufjzefrSmprSmr[kwfbl;/}}
“The future starts today, not tomorrow.”
emZDacwfuausmif;om;b0
yky&f [ef;rif;}u;D . i,femrnf&if;rSm cg±v kd 0f @kd vm (Karol Wojtyla) jzpf+y;D ar
v 18 &uf 1920 ckEpS Yf 0g'0kd u d_ (f pf)ydv k efEikd if w H iG zf mG ;jrifco
hJ nf? oltouf
±SpEf pS t
f ±G,w
f iG f rdcifaoqH;k oGm;cJo h nf? oH;k ESpaf emufyikd ;f ol.tpfuw kd pf
a,mufu eDjref;tzsm;a&m*gEiS ahf oqH;k oGm;onf? 0d@k vm.zcifrmS wyf=uyf
}uD;wpfO;D jzpf+yD; 1941 ckEpS w
f iG uf , G v f eG cf o
hJ nf? ol@touf 20 t±G,w f iG f
ol.rdom;pk0ifo;kH a,mufuq kd ;kH ±_;H cJ&h onf?
cg±v
kd 0f @kd vmonf oli,fcsi;f rsm;ESit
hf pkvu
kd af ewwf+y;D puD;pD;jcif;/ ajcusif
c&D;xGujf cif;/ awmifwufjcif;/ a&ul;jcif;ESiahf vSavSmjf cif;wk@d ukd }udKufEpS f
oufonf? xd@k twl pmudt k ywfwukw}f udK;pm;aom ausmif;om;wpfO;D
vnf;jzpfonf? olonf bmompum;wGit f vGex
f ;l c|e+f yD; bmompum;
-66-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
11 rsKd ;udu
k |r;f usipf mG ajymEdik o
f nf?
ol.tjrif
wpfcsKd @u *|eaf yg(vf)udak wmfveS af &;orm;[k xifjrif=uonf? olonfv@l
tcGit
hf a&;tay:wGif rm;rm;rwfrwf&yfwnfay;jcif;/ ppftpd;k &rsm;udk a0
zefqef@usijf cif;/ *sL;vlrsKd ;rsm;ESijhf yefvnfoifjh rwfaygi;f pnf;a&;/ tjcm;aom
bmomw&m;,H=k unforl sm;ESihf pum;pjrnfajymqdak qG;aEG;yGv J yk jf cif;ESiw
hf
urBmvH;k ±Scd &pf,mefbmom0ifw@kd . nD!w $ af &;twGu}f udK;pm;cJo h nf?
vkyf}uHowfjzwf&ef}udK;pm;jcif;
yky&f [ef;rif;}uD;onf 1981 ckEpS w f iG f ay:wl*ED ikd if rH ,fawmfrm&D.zmwDrm
blb&k m;ausmif;od@k omG ;pOftwGi;f ol@uakd oewfEiS yhf pfI vky}f uHowfjzwf
&ef}uKd ;pm;cJah omfvnf; olu ,if;taeESiv hf w
G af jrmufEikd jf cif;rSm r,fawmf
rm&D.ulnaD oma=umif[ h ,
k ql onf? aemifwiG o f @l u}kd udK;pm;I owfrnfh
wl&uDEikd if o
H m;rmruftvDt*g (Mahmet Ali Aga) udk axmifxw J iG o
f mG ;
awG@+yD; ol@uckd iG v
hf w
$ cf o
hJ nf?
od@k aomf 2005 ckEpS af zaz:0g&v D wGif *|eaf yg(vf) II rSm touf±LS jcif;tcuf
tcJw@kd a=umifh aq;±Hck %c%wufc&hJ onf? &ufowWaygi;f rsm;pGm=um+yD;
aemuf ol.av¹yGeu f ckd u
JG +k yD;aemuf touf±LS ydu k uf kd ol@vnfacsmif;xJo@kd
xnfhoGif;ay;cJhonf?
azaz:0g&v
D 27 &uf 2005 ckEpS w
f iG f we*FaEGae@r,fawmfrm&Dtm; 0wfjyK
-69-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
&efacgi;f avmif;xd;k aumif;cs;D ay;jcif;udk ud,
k w
f ikd rf vkyEf ikd b
f J rdr.
d vuf
axmufuv kd yk cf ikd ;f cJ&h onf? Tt}udro
f nf ol.yky&f [ef;rif;}uD;ouf
wrf;wpfav#muf yxrqH;k t}udrjf zpfonf?
c&pfawmf±iS o
f efxajrmufawmfral om ae@aumif;cs;D r*Fvmay;yGrJ S vGI J t
jcm;uufovpf*% kd ;f csKyfw@kd ukd wm0efay;I ol@u, kd pf m;wm0efxrf;aqmif
aponf? c&pfawmf±iS o f efxajrmufawmfral om we*FaEGae@wiG f yky&f [ef;
rif;}uD;u rdr.
d AmwDuefjyLwif;aygurf S rsuEf mS az: jyvm+yD; pde@f yw D mpuGJ
wGi&f yfaeaomvlx}k uD;udk aumif;cs;D ay;cJo h nf? olpum;ajym&ef}udK;pm;cJh
aomfvnf; aemufq;kH wdwq f w d pf mG yif pdwx
f YJ aumif;cs;D ay;cJ&h onf?
-70-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
]]cHpm;rIuae vIHUaqmfrIeJUtouf½SifvGwfajrmufrIwdkUudk qGJxkwfEdkif&r,f/}}
"We shall draw from the heart of suffering itself the means
of inspiration and survival."
]]udk,f&wJhpm;0wfaea&;twGuftoHk;jyKNyD; udk,fay;wJht&meJUtoufwm
wpfckudk aqmufvkyfEdkifw,f/}}
"We make a living by what we get, but we make a life
by what we give."
]]wdkUtaumif;qHk;vkyfaew,fvdkUajymwm bmrStoHk;rusygbl;/
vdktyfaewJht&mudk vkyfwJhtcg atmifjrifrI½Sd&r,f/}}
"It is no use saying, ‘we are doing our best. You have got to
succeed in doing what is necessary."
qm(&f)0ifpwefcsyfacs;(vf) (1874-1965)
-71-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
pmtkyrf sm;udak &;om;cJo
h nf?
1899 ckEpS wf iG f +Adwed pf pfwyfrES w _ x f u G cf +hJ yD; “armeif;zd@k pf Morning Post
owif;pmwGif ppfyo JG wif;axmuftjzpf wvvkycf o hJ nf? awmiftmz&d
uwGi±f adS om bdt k m (Boer) ppfyYJG owif;axmufaepOftwGi;f bdt k m
(Boers) rsm;uol@uz kd rf;qD;I axmifoiG ;f tusO;f csccH &hJ onf? od@k aomfol
vGwaf jrmufvmonft h csed wf iG f acgi;f }u;D ydik ;f owif;rsm;udk a&;om;cJo h nf?
t*Fvefo@kd jyefa&mufonft h csed w f iG f ol.tawG@t}uHKrsm;udk a&;om;I
“London to Ladysmith” pmtkyt f jzpf 1900 ckEpS w f iG x f w
k af 0jzef@cscD o
hJ nf?
1900 ckEpS w
f iG cf syaf cs;(vf)u td;k [rf; (Oldham) ygvrD efwiG f uGeq f maA;
wpftzG@J 0ifjzpfvm+y;D vlra_ &;jyefvnfwnfaxmifrv _ yk if ef;rsm;udk axmuf
cHojl zpfvmonf? 1904 ckEpS w f iG f ol.ygwt D }uD;tuJrsm;vdv k m;aomt
ajymif;tvJuekd m;rvnfeikd af oma=umifh csyaf cs;(vf)uvpfb&,fygwo D @kd
ajymif;vJ&efjiif;ckecf o hJ nf? 1905 ckEpS af ±G;aumufyw JG iG f vpfb&,fygwt D
Edik &f aomtcg csyaf cs;(vf)udk udv k ekd ±D ;kH YvufaxmuftwGi;f a&;rSL;tjzpf
cef@tyfjcif;cH&onf?
1908 ckEpS wf iG f uufbed uftwGi;f od@k uek o f ,
G af &;bkwt f zG@J 0if. OuUXt
jzpf0ifa&mufc+hJ yD; 1910 ckEpS wf iG jf ynfxaJ &;0ef}uD;jzpfvmonf? jynfxaJ &;
0ef}uD;wpfa,muftjzpfov l yk af qmifco hJ nfth &mrsm;rSm tusO;f axmif
rsm;wGif jyefvnfxal xmifa&;vkyif ef;rsm;jzpfaom tusO;f axmiftwGi;f y
nmay;a[majymyGrJ sm;ESit hf usO;f om;rsm;twGuf *Dwya'omyGrJ sm;usi;f y
ay;jcif; tygt0ifw@kd jzpfonf? xd@k jyif axmifxu G t f usO;f om;rsm;udk tul
tnDay;aomtzGJ@rsm;udkxlaxmifay;cJhonf? rnfodk@yifqdkapumrl
0uf(vf)(±S)f (Welsh) rdik ;f wl;vkyo f m;rsm;qENjyyGw J iG f csyaf cs;(vf)u ppfwyf
oH;k cJo
h nft
h ay:olŒudk jyif;xefpmG a0zefc=hJ uonf?
1911 ckEpS af tmufwb
kd mvwGif csyaf cs;(vf)onf a&wyft}u;D tuJ (First
-72-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
Lord of the Admiralty) jzpfvmcJ+h y;D acwfra
DS oma&wyfjzpfvmatmifun
l D
ay;cJoh nf? csyaf cs;(vf)onf 1912 ckEpS w f iG f a&wyfrawmf.av,mOfys0H ef
aqmifr_ (The Royal Naval Air Service) udw k nfaxmifay;cJo h nf? xd@k t
jyif &±Sv
d maomenf;pepfopfrsm;udk aumif;rGepf mG toH;k jyKEikd &f efava=umif;
Xge (Air Department) udw k nfaxmifco hJ nf? csyaf cs;(vf)u zG@H +zdK;wd;k wuf
r_rsm;wGif tvGeyf ifpw d vf y_ ±f mS ;wufºuGaoma=umifh av,mOfarmif;oif
wef;udkwufa&mufcJhonf?
1914 ckEpS yf xrurBmppfjzpfay:cdsew f iG f csyaf cs;(vf)u ppfaumifpw D iG 0f if
a&mufyg0ifco hJ nf? rnfo@kd yifqakd pumrl 1915 ckEpS 'f g'efe,fw&m;a[m,
ajymyGJ (Dardanelles Campaign) ratmifjrifrt _ ay: tjypfwifjcif;cH&
onf? xd@k aemuf “Chancellor of the Duchy of Lancaster” tjzpfae&m
ajymif;ay;jcif;cH&onf? tpd;k &.ppfa&;rl0g'rsm;wGif yg0ifygwo f uf&ef =o
Zm tm%mr±Sad wmhonfah emuf olpw d rf csr;f omawmhyJ aemufq;kH +Aw d od #
wyfrawmfxw J iG f jyefvnftr_xrf;+y;D taemufyikd ;f a±Sw › ef;ae&mrsm;wGi±f dS
aom “Royal Scots Fusiliers” wyf&if;udOk ;D aqmifco hJ nf?
1917 ckEpS w f iG f tpd;k &tvkyxf jJ yefvnf0ifa&muf+yD; vufeufc, J rf;rD;
ausmuf0ef}u;D tjzpfwm0efxrf;aqmifonf? 1919 ckEpS rf S 1921 ckEpS t f xd
oluppfa&;ppf&mESiahf va=umif;qdik &f mbufwiG f wm0ef,&l aomtwGi;f
a&;rSL;jzpfc+hJ y;D 1924–1929 ckEpS t
f xd 0ef}u;D (Chancell of the Exchequer)
tjzpfwm0efxrf;aqmifco hJ nf?
xdEk pS rf sm;aemufyikd ;f q,fEpS t
f wGi;f ol@twGuf “uHq;kd rd;k arSmifusaomESpf
rsm;” [kq&kd ayrnf? tdE, dN rsm;.rdru d ,kd yf ikd t
f yk cf sKyaf &;tay: qef@usiaf &;
ESihf Abdication crisis–tcGit hf m%mvufvw $ af &;ta&;awmfyt kH wGi;f
tuf'0yf(wf)tm;axmufct H m;ay;r_w@kd a=umifh ol@uv kd t
l rsm;uvufr
cHawmhojzifh ol.emZD*smreDrsm;ay:ay:ufvmjcif;ESi+hf Adwed t f aeESihf vuf
euftopftqef;rsm;jyefvnfwyfqif&eft}uHay;jcif;wd@k ukd rnforl #t
-73-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
a&;rvkyaf wmhay? 1939 ckEpS 'f w k , d urBmppfjzpfay:onft h csed tf wGi;f csyf
acs;vfonfa&wyf.t}uD;tuJ ( First Lord of the Admiralty) jzpfvm
onf? 1940 ckEpS af rvwGif Neville Chamberlian u0ef}u;D csKy&f mxl;rSEw _ f
xGu+f yD;aemuf csyaf cs;vfu ,if;.&mxl;udq k ufccH o
hJ nf? ol.emZD*smr
eDrsm;atmufwiG f vufrajrmuft±_;H ray;cJjh cif;a=umifh wdik ;f jynfro S @l ukd
}udKufEpS o
f uf=uonf? ppfyt JG wGi;f umvrsm;Y ryifryef;bJ ol.wm0ef
rsm;udk xrf;aqmifc+hJ y;D tar&dueforRw±kpbJEh iS q hf ufqaH &;rsm;aumif;rGef
+yD; wpfcgwpf&qH ufqaH &;cufcaJ om qdAk , D uf,el , D jH zifyh ifqufqaH &;
aumif;rGeaf tmif aqmif±u G Ef ikd cf ohJ nf?
1945 ckEpS pf pfyt JG +yD; a±G;aumufyrJG sm;wGif csyaf cs;vfutm%mudv k uf
v$wfcH&aomfvnf; twdkuftcHygwD.acgif;aqmiftjzpf qufvuf&yf
wnf+yD;rdr. d ppfat;ppfy(JG Cold War) tay:pd;k &drrf r_ sm;ESi“hf Iron Curtain*”
[laompum;toH;k tE_e;f udk wifpm;ausm=f um;vmatmifvyk f aqmifc+hJ y;D
Oa&myES i f h "Trans–Atlantic" wd k @ pnf ; vH k ; nD n $ w f r _ ± S d a tmif v k y f
aqmifEikd cf ohJ nf? 1951 ckEpS w f iG o
f ul 0ef}uD;csKyftjzpfjyefvnfwifajr‡muf
jcif;cH&onf? 1955 ckEpS w f iG f E_wx f u G cf ahJ omfvnf; olraociftcsed w f t
kd
wGi;f txd 0ef}uD;tjzpf wm0efxrf;aqmifco hJ nf? 0ifpwefcsyaf cs;(vf)ao
qH;k oGm;onfw h ikd f ol.Edik if aH &;v_y±f mS ;aqmif±u G rf a_ wGomrupmtkyaf ygi;f
ajrmufrsm;pGmudv k aJ &;om;cJo h nf? xd@k a=umifh 1953 ckEpS w f iG Ef b
kd ,f(vf)pm
ayqku&kd ±Scd o hJ nf?
csyaf cs;vfonf 1965 ckEpS Zf efe0g&v
D 24 &ufae@wiG f uG,v
f eG cf +hJ y;D ol@uEkd ikd f
iHawmfu*k%jf yKo+*dKvfco hJ nf?
-74-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
]]uRefawmfr[kwf&ifb,foljzpfrvJ/ aemufNyD;tckrSr[kwfvdkU&Sd&if
b,fawmhjzpfrvJ/}}
"If not me, who? And if not now, when?"
]]raeUuoiftrsm;BuD;vkyfcJhNyD;NyDvdkUxifae&if 'DaeUoif
trsm;BuD;rvkyfEdkifawmhbl;/}}
"If what you have done yesterday still looks big to you,
you haven't done much today."
rDac;vfa*:bmacsmh(Af) ( 1931- )
‚if;jzpfysucf o
hJ nf&h mZ0ifordik ;f a=umifh a*:bmacsm(h Af)u ol.Edik if aH &;tm;
toGiaf jymif;vJra_ y;apcJo h nfh t"dutcsujf zpfonf[ak jymqdck yhJ gonf?
ol@tbd;k onf uGejf rLepform;qefaeqJjzpf+yD; rdr. d ajr;tm; Karl Marx/
Frederick Engels ESihf vDeif (Lenin) wd@k .vkyi f ef;qdik &f mrsm;jzifh qufE,G f
apcJyh gonf? (vD,eG x f a&mfpuD;.vkyif ef;ta=umif;udrk rl ajymjycJah y)?
*NKVD onfqAkd ,
D uf,el ,
D .
H v#Kd @0u
S yf v
k yd w
f yfz@JGjzpf+y;D pwmvifacwfwiG f Edik if aH &;ESyd f
uGyrf r_ sm;twGuf wm0ef,&l onf?
-76-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
a*:bmacsmh(Af)onf armfpudkwuUodkvfY Oya'qdkif&mbmom&yftm;
wufa&mufoif=um;jcif;rjyKcif aumuf&w d of rd ;f r_qikd &f mwm0efct
H jzpf
wm0efxrf;aqmifcyhJ gonf? ausmif;om;b0wGiyf if uGejf rLepfygw(D CPSU)
wGit f zG@J 0iftjzpf yl;aygi;f yg0ifc+hJ yD; Raisa Titorenko ESiv hf ufxyfxrd ;f jrm;
cJyh gonf?
a*:bmacsm(h Af)wuUov kd af usmif;qif;+yD;aemuf uGrq f rkd u
kd eG jf rLepfvil ,f
rsm;tzG‹J (Komsomol Communist Youth Organizaion) wGif tcsed jf ynf0h ef
xrf;wpfO;D tjzpfwm0efxrf;aqmifcyhJ gonf? 1995 ckEpS w f iG f a*:bmacsm(h Af)
onf uGrq f rkd ekd ,ferd wd q f ikd &f maumfrwD.twGi;f a&;rSL;wpftjzpfcef@tyf
jcif;cH&ygonf? a*:bmacsm(h Af)onfvyk if ef;zG@H +zdK;wd;k wufrr_ sm;pGmjyKvkycf hJ
onft h ay: 1960 ckEpS Yf pwm&dyk v kd w
f iG f uGrqf rkd .
kd xdyw
f ef;t&m&Sw d pfO;D jzpf
vmcJo h nf? aemufEpS t f wGi;f wGiaf *:bmacsm(h Af)onf armfpud&k dS 22 }udrf
ajrmufueG jf rLepfygwn D v D mcHo@kd uGrq f rkd .
kd ud,
k pf m;vS,t f jzpfapv$wjf cif;
cH&ygonf?
a*:bmacsm(h Af)onf pwm&dyk w kd iG f pdu
k yf sKd ;a&;qdik &f mynmudk (1964-67
ckEpS tf xd) aemufxyfavhvmoif,+l yD; 1970 ckEpS w f iG f pwm&dyk ekd ,ferd w
d f
qdik &f mwGif twGi;f a&;rSL;wpftjzpf wm0efay;tyfjcif;cH&cJyh gonf? rdr. d
vkyif ef;aqmif&uG rf r_ sm;onf jynfe,fv+kH cHKa&;qdik &f maumfrwD (KGB) .
OuUXjzpfaom,l&t D eJ 'f &dyk t
kd m; oabmusapcJyh gonf? xdak =umifh tJe'f &dk
ydo
k nf rdr. d tm%mudt k oH;k csum a*:bmacsmt h m;&mxl;wd;k ¹r‡iv hf u
kd yf g
onf?
-78-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
qdkAD,ufvufeufudkifwyfrsm;udk±kyfodrf;a=umif; 1989 ckESpfwGifa=u
jimvduk yf gonf? ,if;a=ujimjyD;wESpw
f iG f a*:bmacsm(h Af)rS +idr;f csr;f a&;Edk
b,f(vf)qku&kd &Scd o
hJ nf?
ta&SO› a&myEdik if rH sm;wGif uGejf rLepftpd;k &rsm;udk qef@usio f nfq h ENjyyGrJ sm;
wGif a*:bmacsm(h Af)onfqAkd , D uf.wifu h m;rsm;tm; apv$wrf yd@k ay;cJh
onfuo kd wdjyK=unfyh g? Tod@k jyKvkyjf yD; r=umcifaom vydik ;f twGi;f ydv k ef
Edik if /H [efa*&D/ bla*;&D;,m;/ &lar;eD;,m;ESit hf a&S@*smreDEikd if rH sm;wGif uGejf rL
epf0g'rsm;udyk xkwEf ikd cf o hJ nf?
-79-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
]]tD&efrSmjzpfay:vmwJhawmfvSefa&;rSmvlawGutpövmrfudkvdkcsifw,fvdkUa<u;aMumf
Muw,f/ 'DvlawG[m'Drdkua&pD&zdkUxNyD;a<u;aMumfawmfvSefMuwmr[kwfbl;/}}
“In the revolution that was achieved in Iran, people were screaming
that they wanted Islam; these people did not rise up
so their country could have democracy”
]]uREkfyfwdkUudkqefUusifwJhvlawG[muifqmtBudwfeJUwlw,f/olwdkUudkcGJpdwfjzwfxkwf
zdkUvdkw,f/ 'DvdkrSrvkyf&ifolwdkU[mtm;vHk;udkt*wdvdkufpm;rIawGvkyfrSmjzpfw,f/}}
“Those who are against us are like cancer tumors that need to be
removed surgically; otherwise they will corrupt everything”
]]rdcifwpfa,mufuom;udkudk,fwdkifw&m;½Hk;odkUydkUNyD;aemufolr&Jhom;[m
BudK;rdefUay;cH&cJhw,f/ 'DrdcifudkvlawGtwk,loifhw,f/
“People have to learn from the mother who brought her own
son to court and then her son was hanged”
t,mwdkvmukdrDeD (1902–1989)
rsm;r=umrSu D rdk eD o
D nf (t&yf Arak) +rKd @o@kd omG ;+y;D tpPvmrfrpfOya'udak vh
vmoif,cl o hJ nf? 1920 ckEpS t f apmydik ;f wGif ol.q&muuGrf (Qum) +rKd @o@kd
ajymif;a±$@co hJ nft h wGuf ukrd eD v
D oJ @l q&maemufo@kd vdu k yf gvmcJo
h nf?
ukrd eD u
D “t,mwdv k m–Ayatollah” bG@J trnfu&kd ±Scd o hJ nf? t,mwdv k m
bG@J onf awmfaom±S, D mausmif;om;rsm;udak y;aombG@J jzpf+yD; t"dyg` ,rf mS
“bk&m;ocifuay;aomvufaqmif” [lIyif? ukrd eD u D eufeaJ omt,l0g
'rsm;udv k ufc+H yD; ,if;wd@k rmS avmupnf;pdrOf pPmrsm;udk ypfy,f+yD; bk&m;.
eufeaJ om v#Kd @0u S q f ef;=u,frr_ sm;udk pl;prf;±SmazGo;kH oyfjcif;yifjzpfonf?
ukrd eD .D t,l0g'wGif Oya'/ ,kwadW A' (usKd ;a=umif;qufpyfI,H=k unfap
onfhtodynm) ESifh'\edutawG;tac:rsm;yg0ifaoma=umifh ol.
aemufvu kd rf sm;pGm±Scd o hJ nf?
1960 ckEpS Of ;D ydik ;f wGif ±Smwd@k utjzLa&mifawmfveS ;f a&;udpk wifc+hJ y;D taemuf
wdik ;f t,l0g'rsm;jzpfaom trsKd ;orD;rsm;tcGit hf a&;/ wef;wlnrD #&±Sad &;ESihf
bmoma&;udt k ajcrcHaomynma&;rsm;ponfw@kd ux kd nfo h iG ;f ay;cJo h nf?
udrk eD u D uGr±f zdS ufZu D sr;f pmoifausmif; (Faziye Seminary) wGiyf nmoif
=um;aepOfrSmyif a'go}uD;pGmjzifh±Smwdk@.ay:vpDudk wdkufcdkufxdk;ESufcJh
onf? xd@k a=umifh ±Smwd@k uol@ukd 1963 ckEpS w f iG af xmifcsc+hJ y;D 1964 ckEpS w f iG f
tD&efEikd if rH xS u G o f mG ;&ef jynfEiS 'f g%af y;cJo h nf? udrk eD t D &D wfEikd if H (Iraq)
ajrmufyikd ;f wGi±f adS om ±S, D mwd@k .oef@±iS ;f aom+rdK@jzpfonfeh m*swf (Najaf)
wGit f ajccsaexdik o f nf? xkad e&mYyif udrk eD u D ol.t,l0g'rsm;udak usmif;
om;aygi;f 12/000 ausmx f oH Œkd jzef@a0cJo h nf? em*swf (Najaf) +rdK@raS eIyJ
&pf+rdK@o@kd 1978 ckEpS af emufyikd ;f wGif ajymif;a±$@aexdik cf o hJ nf? udrk eD u D tD&ef
Edik if oH m;rsm;ud±k mS ESi, hf if;wd@k .tar&duefr[mrdwrf sm;udk +zKd cyJG pf&efEiS , hf if;
utar&duefw@kd ukd “u|Eykf w f @kd &OhJ ;D aESmufrsm;ud'k jrwdu k ,f o l ”l [kac:qdk
onf? aemufq;kH ±Smwd@k u tm%mrSwu kd jf zKwf+yD; 1979 ckEpS Zf efe0g&v D wGif
wdik ;f jynfrES iS xf w k v f u kd jf cif;udk cH&onft h csed wf iG f udrk eD u D tD&efo@kd jyefvmcJh
onf? 'DZifbmvwGif zG@J pnf;tkycf sKyfyt kH ajccHOya'opfwpfcu k kd csrw S cf +hJ yD;
tD&efEikd if u H kd tpPvmrfjynfo@l orRwEdik if [ H ak =umfjimcJ+h yD; ,if;udt k rD ef (rdk
[mrufae&mudq k ufcrH nfo h )l [ktrnfay;cJ+h y;D b0toufwmtwGuOf ;D
-82-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
aqmifay;rnfah cgi;f aqmiftjzpf rSw,
f jl cif;cH&onf?
1989 ckEpS Zf eG v
f wGif udrk eD aD oqH;k oGm;onft h cg tD&efEikd if o
H m;aygi;f rsm;pGm
u udrk eD t
D wGuf 0rf;enf;a=uuGcJ &hJ onf? olu, G v
f eG o
f mG ;onft h csed w f iG f
tD&ef.pD;yGg;a&;rSm tvGet f iftm;enf;cJah omfvnf; tpPvmrfEikd if u H rkd l
aumif;rGepf mG xlaxmifEikd cf o hJ nf?
-83-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
]]rkefwdkif;aMumifhxif½SL;yifrsm;ESifhqdkufy&uf(pf)xif;½SL;yifrsm;urdrdwdkUtm;omcsuf
rsm;ESifhwnfNidrfrIrsm;udkazmfjyEdkif&efaumif;aomtcGifhta&;wpfckjzpfaMumif;owd&yg/}}
"Remember, the storm is a good opportunity for the pine and the
cypress to show their strength and their stability."
]]uRefawmfh&Jhwm0ef[m yJhudkifolwpfa,mufvdkbJ-zcifEdkifiHBuD;jzpfwJh-avSwpfpif;&Jh
yJhudkifudkab;uif;pGmxdef;xm;NyD;? rkefwdkif;rsm;tMum;uaevlxkawGudkaysmf½TifrI
urf;pyfoUkd a&muf&EdS ikd af tmifyUkd aqmifzUkd wm0ef½ydS gw,f/}}
"My duty is like that of a helmsman who must steer safely the
boat-the Fatherland-through storms and take people to
the shores of happiness."
[dkcsDrif; (1890-1969)
csrD if; (Hochi Minh) onf AD,uferfawmf
[dk vSeaf &;Edik if aH cgi;f aqmifwpfO;D jzpf+yD; aemif
wGif (AD,uferfajrmufyikd ;f ) Democratic
Republic of Vietnam .OuUXESi0 hf ef}uD;csKyfjzpfvmol
wpfO;D jzpfygonf? [do k nf 1941 ckEpS rf pS IAD,ufred f
vGwvf yfa&; twGuv f y_ &f mS ;cJo
h jl zpf+y;D / 1945 ckEpS w f iG f
Democratic Republic of Vietnam udu k eG jf rLepftyk cf sKyf
a&;pepfujkd zift h yk cf sKyfEikd cf o
hJ nf?
1954 ckEpS w f iG f jyifopfw‹kd ukd ESrd Ef iS ;f wdu
k xf w k Ef ikd cf ohJ nf? ,if;onf AD,uf
erfppfyYJG ajrmufyikd ;f AD,uferfukd rdrt d oufq;kH oGm;onftxdO;D pD;cJ+h yD;/ 6
ESpaf emufyikd ;f wGif ajrmufA, D uferfyikd ;f rSatmify&JG ±SadS oma=umifh ppfy+JG yD;qH;k
oGm;cJoh nf? xd‹k aemuf AD,uferfvrl sKd ;rsm; aygi;f pnf;nD!w $ rf p_ wif&±Sv
d m
cJo
h nf? ,cifu AD,uferfawmifyikd ;f .òr‹d awmfjzpfaompdik u f eG f (Saigon)+rKd @
awmfu[ kd ckd srD if;tm;*k%ðf yaomtm;jzif[ h ckd srD if;+rKd @awmf[k trnfajymif;vJ
-84-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
vdkufygonf?
!d,
k eJ o
f nf rdru d ,
kd w
f ikd jf yifopfbmompum;oif,&l ef jiif;qefcahJ omf
vnf;[dt k m; jyifopfausmif;od‹k ynmoif=um;&efy@kd aqmifco
hJ nf? Tonf
-85-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
rSmjyifopfw@kd tm;wdu
k x
f w
k &f mwGif aumif;aomjyifqifry_ ifjzpfonf[k rdrd
xifjrifaoma=umifjh zpfygonf?
[dck srD if;ausmif;+yD;onfah emufyikd ;f wc%ausmif;q&mtvky0f ifvyk cf yhJ g
onf? xd@k aemuf oabFmom;vky&f ef qH;k jzwfvu kd yf gonf? Tod@k jzifwh ikd ;f
jynftES@H tjym;od@k c&D;vSnv hf nfciG &hf cJo
h nf? jyifopftifyg,mEdik if rH sm;pGm
od@k vnf; rdrad &muf&cdS o
hJ nf? Tod@k c&D;vSnv hf nfjcif;jzifh rw&m;ojzifah oG;
pkycf &H olonf AD,uferfvrl sKd ;wpfcw k nf;omr[kwaf =umif; olavhvmod&dS
cJ&h ygonf?
1917 ckEpS w f iG f [dok nfy&J pfwiG f tajccsaexdik cf yhJ gonf? um;vfrwf (Karl
Marx) a&;om;aom pmtkyr f sm;ESit
hf jcm;vuf00J g'pD ma&;q&mrsm;a&;
om;aom pmtkyrf sm;udzk wf¶KS +y;D aemufyikd ;f uGejf rLepf0g'w D pfa,mufjzpfvm
onf? 1920 ckEpS 'f ZD ifbmvwGif jyifopfueG jf rLepfygwu D kd pwifz@JG pnf;vdu
k f
onf? [do k nf ,if;ygwjD zpfajrmufa&;twGuf pwifwnfaxmifcahJ omt
zG@J 0ifwpfO;D jzpfco hJ nf?
[do
k nf tjcm;aomjyifopfueG jf rLepfygrsm;uJo h @kd yif ±k±mS ;awmfveS af &;vkyf
ief;rsm;udo k abmusco hJ nf? 1924 ckEpS w f iG f qdAk , D ufjynfaxmifpo k @kd [dk
tvnftywfa&mufco hJ nf? armfpudYk a&muf&adS epOf rdr. d oli,fcsi;f xH
od@k uGejf rLepform;rsm;tm;vH;k wGif rdrw d ikd ;f jynfo‹kd jyefomG ;&ef wm0ef¶+dS yD;
“vlxpk nf;a0;yGrJ sm;jyKvky&f ef/ pnf;&H;k &efEiS o hf ifwef;rsm;ay;&ef/ xd@k aemuf
vGwv f yfa&;twGuf wdu k cf u
kd &f mwGif OD;aqmifrj_ yKjcif;” wd‹k uv kd yk &f rnf[k
a&;om;cJhygonf?
1945 ckEpS =f o*kwvf wGif [D¶¶kd ;DS rm;ESiehf g*gpmuDYAH;k }urJ j_ zpfymG ;+y;D aemuf *syef
rsm;rSrrd w
d ‹kd .r[mrdwrf sm;xH vufeufcsonft h cg AD,ufred w f ‹kd twGuf
rdr.
d wdik ;f jynfukd tkycf sKyfEikd of nfth ajctaeaumif;wpfc&k ±Sv d monf?
AD,ufred o
f nf Tod@k jyifqifrr_ sm;ESit
hf wl AD,uferfwcGiv
f ;kH &Sd rdr.
d tzG@J
-89-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
om;rsm;tm;vH;k udpk pk nf;vdu
k o
f nf? Tod@k jzifh ppfypJG wif&ef tqifoifjh zpf
avonf? Dien Bien Phu ud0k ef;&Hrnfh Giap .ppfwyfO;D a& 7 aomif;r#&+dS y;D
jyifopfppfom;rsm;xuf tqaygi;f 5 qydrk sm;onf?
4if;tcsurf sm;tay: &Si;f vif;pGmoabmwlnrD &_ +y;D aemuf Ngo Dinh Diem
onfA, D uferfjynfaxmifpt k wGuf a&G;aumufyjJG yKvky&f efrvdv k m;ay? t
b,fa=umifq h akd omf rdrw
d @kd .Edik if aH &;OD;wnfcsurf sm;yg0if&ef tjcm;aom
enf;vrf;rsm;jzifh a&G;aumufyjJG yKvky&f efpOf;pm;vmonf? Tod@k jzifh a&G;
aumufyrJG sm;rjzpfajrmufco hJ nft h wGuf vlaygi;f rsm;pGm AD,uferfawmxJ
wGifawmcdk+yD; vufeufudkiftzGJ@rsm;ydkrdkrsm;jym;vma=umif;awG@&onf?
1959 ckEpS w
f iG f Diem tpd;k &t&m¶Sad ygi;f 1˜200 cef@owfjzwfjcif;cH&onf?
NLF onfrrd .
d ppfom;rsm;udk oHOk ;D rSq,fO;D jzifh tzG@J i,fav;rsm;zG@J pnf;
xm;onf? TtzG@J i,frsm;tm; Cells [kac:onf? TtzG@J i,frsm;onf
twlwuGtvkyv f yk af qmif=uaomfvnf; rdrw d @kd wpfO;D csi;f pDEiS o
hf ufqikd f
onft h a=umif;rsm;udrk od=uacs? Tenf;tm;jzifh rdrw d @kd .ajymufusm;wyf
zG@J rsm;tzrf;cH&onft h cgwiG af omfvnf;aumif;/ !‡O;f yrf;ESyd pf ufjcif;cH&onfh
tcgwiG af omfvnf;aumif; rdrw d ‹kd .0efccH surf sm;u NLF tm;xdcu kd ef pfem
apjcif;tvGeef nf;yg;onf?
NLF .ueOD;&nfre
S ;f csuyf ef;wdik rf sm;rSm aus;vufa'o¶Sd awmifov
l ,f
orm;rsm;.axmufcHr_udk&¶Sd&eftwGufjzpfonf? NLF rS¶Gmrsm;odk@0if
a&mufonfhtcgwGif rdrdwdk@vkdufem&rnfhpnf;rsOf;pnf;urf;csufrsm;¶Sdyg
onf? tzG@J om;rsm;tm;vH;k Tvrf;!$ecf surf sm;udt k wdtusvu kd ef m=u
&onf? 4if;pnf;rsO;f pnf;urf;vrf;!$ecf surf sm;rSm-
(1) jynfow l @kd .ydik q
f ikd rf r_ sm;/ aetdrrf sm;/ aumufyo J ;D ESrH sm;/ ajr,mrsm;
udrk zsuqf ;D &?
(2) jynforl sm;tvdrk &Syd gu trdt&wdu k w f eG ;f Iacs;iSg;apjcif;/ a&mif;cdik ;f
-92-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
apjcif;rsm;rjyKvky&f ?
(3) rdrw d @kd uwdjyKonft h wdik ;f uwdwnf&rnf?
(4) jynfow l @kd tm;txiftjrifao;aponfph um;rsm;/ trlt&mrsm;
jzifrh jyKvky&f ?
(5) vlxw k @kd .ae@pOfvyk if ef;rsm;jzpfaom (aumuf&w d jf cif;/ xif;acGjcif;/
a&cyfjcif;/ pufcsKyfjcif;ponfrsm;wGiu f n
l rD a_ y;&ef ponfw@kd jzpfyg
onf?
1964 ckEpS w f iG f tar&dueforRw Lyndon B. Johnson onfr;kd +crd ;f uJo h @kd }u;D
rm;aomppfqifa&; (Operation Rolling Thunder) udpk wifqifEcJ$ o hJ nf?
,if;wd‹k .tpDtpOfrmS AD,uferfajrmufyikd ;f .pD;yGm;a&;udk zsuq f ;D &efEiS Ahf D
,uferfawmifyikd ;f ajymufusm;wyfrsm;udk ulnrD r_ &S yfwef@ap&ef tpDtpOf&Sd
ygonf? Tppfqifa&;onf &Spyf wf=umppfqifa&;pDru H ed ;f jzpfaomfvnf;oH;k
ESprf #=umoGm;onf? xdt k awmtwGi;f wGif tar&duefonf AD,uferfY
AH;k wefcsed w
f pfoef;cef@}uJco
hJ nf?
-93-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
]]ppfyGJudkNyD;qHk;apwm[mppfyGJjzpfNyD; aoewfawGudkypfcszdkUtwGufao
ewfuikd zf Ukd vdt
k yfygw,f/}}
“War can only be abolished through war, and in order to get rid of
the gun it is necessary to take up the gun”
]]avhusifhysdK;axmifrIr½SdwJhppfwyf[m xHkxdkif;xdkif;rIdif;wJhppfwyfjzpfNyD;
xHkxdkif;wJhppfwyf[m b,fawmhrSrdrd&Jh&efoludk acsrIef;EdkifrSmr[kwfbl;/}}
“An army without culture is a dull-witted army, and a dull-witted
army cannot defeat the enemy”
]]urÇmBuD;&Jhordkif;udkvIyf½Sm;wuf<upGma&;rSwfaewmuvlawGomvQifjzpfw,f/}}
“The people, and the people alone, are the motive force in the
making of world history”
armfpDwHk; (1893–1976)
xdo
k @kd wrd ;f a±Smifxu
G af jy;olrsm; tcuftcJtrsKd ;rsKd ;ESi&hf ifqikd &f onf? olw@kd
onfwpfae@v#if rdik af ygi;f 50 ausmaf v#mufwuf+yD; ±Sepf o D @kd atmufwb kd m
v 20 &ufae@ 1935 ckEpS w f iG af &muf±cdS o
hJ nf? cef@reS ;f ajct&rdik f 8˜000
ausmv f rf;av#mufjcif;wGiv f l 30˜000 omtouf±iS af exdik Ef ikd cf o hJ nf?
1958 ckEpS w f iG af rmfu“a±S@o@kd t[kejf yif;pGmckeyf saH usmv f m$ ;jcif; (Great Leap
Forward)” uda k =ujimcJ+h yD; pdu
k yf sKd ;a&;ESiphf ufry_ pPn;f xkwv f yk af &;rsm;wd;k
wufrsm;jym;vmap&efa=umfjimcJo h nf? Tjyefvnf xlaxmifa&;vkyif ef;
wGif pdu k yf sKd ;a&;vkyif ef;}u;D rsm;udk bHt k zG@J pepftjzpfxal xmif+y;D vl 75˜000
ausmyf g0ifco hJ nf? bHt k zG@J pepfwpfcpk w D iG f ,if;wd@k . ud, k yf ikd +f cHajrESi0hf uf±kH
rsm;±S=d uonf? rdom;pkwpfcpk w D iG f twd;k rsm;udck aJG 0&,l+yD; olw@kd .ud, k yf ikd f
v,f , majrrsm;ud k , f p D ± S d = uonf ? od k @ aomf oH k ; ES p f q uf w d k u f a &
}uD;jcif;ESiahf umufyo J ;D ESrH aumif;jcif;a=umifh ,if;wd@k .xkwu f ek u
f xkd cd u kd f
ysupf ;D apcJo h nf? xd@k twl qdAk , D uf,el , D rH S ,if;.u|r;f usio f rl sm;udjk yef
-97-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
vnfac:,ljcif;a=umifh xkv
d yk if ef;wd@k ux
kd cd u
kd yf supf ;D apcJo
h nf? ,if;wd@k &±Sd
onf&h v'frmS vnf; raumif;yJ cef@reS ;f ajct& Great Leap Forward umv
twGi;f vl 31 rS 33 oef;ausmt f oufq;kH ±H;_ cJ&h onf?
armf.a[majymr_rsm;txufwef;ausmif;om;rsm;u wHk@jyefr_ay;aom
tm;jzifh yDuif;±Sad usmif;om;rsm;u teDa&miftapmihw f yfom; (Red Gua-
-rds) rsm;udz k @JG pnf;cJo h nf? armfu Tv_y±f mS ;r_rsm;udk axmufcaH =umif;t
rSwtf om;jyKvu kd of nfEiS w hf +yKd ief uf wkid ;f jynfw0Sr;f vH;k ±Sd ausmif;om;rsm;
u teDa&miftapmifw h yfrsm;udk wdik ;f jynfwpfjynfv;kH wGif pIxlaxmifchJ
onf? Tausmif;om;rsm;u ,if;wd@k .q&m/ q&mrrsm;/ ausmif;tkycf sKyf
a&;rsm;ESithf pd;k &t&m±Sw d @kd ukd pwifa0zefajymqd=k uonf? armfu, kd w f ikd u
f
1966 ckEpS =f o*kwv f 18 &ufae@w, D eferifpuGw J iG w
f &m;a[maepOf teD
a&miftapmifw h yfom;rsm; aomif;aygi;f rsm;pGm wufa&mufvm=uonf?
ausmif;rsm;ydw+f yD;aemuf wEdik if H vH;k ±Sad usmif;om;rsm;u armfub kd &k m;w
qltjzpf =unfnKd av;pm;=uonf? ausmif;ESiw hf uUov kd af usmif;rsm;
-98-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
1966 ckEpS rf pS ydwI f 1969 ckEpS t f xdyw d cf ohJ nf? armfuausmif;om;rsm;udk
“Smash the four olds” [kac:qdo k nf? “ta[mif;av;ckuykd ,fzsujf cif;”
qdo
k nft h ,ltqa[mif;/ ,Ofaus;r_a[mif;/ "avhx;kH wrf;a[mif;ESit hf
avhtusiahf [mif;” wd@k uzkd suq f ;D ypf&efjzpfonf? teDa&miftapmifw h yf
om;rsm;apwDyx k ;kd rsm;/ tEkynmtvkyrf sm;/ pmayrsm;ESiEhf ikd if jH cm;±d;k &mESi"fh
avhx;kH wrf;rsm;udk zsuq f ;D ypfonf? xd@k twl tEkynm±Sirf sm;/ pma&;q&m
rsm;ESiEhf ikd if jH cm;ESithf quftoG,±f o dS rl sm;udvk nf; jiif;yef;ESyd pf ufco
hJ nf?
1967 ckEpS w
f iG f trdsK;om;vGwaf jrmufa&;wyfrawmfukd jyefvnfac:,lchJ
onf? xdtk csed w f iG f w±kwef v
D y_ ±f mS ;r_rsm;ESihf r=umc%wdu
k yf rJG sm;qufEJG
-99-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
cJ&h onf? 1967 ckEpS rf S 1969 ckEpS t f wGi;f vlaxmifaygi;f rsm;pGmaocJ&h onf?
jzpfay:aeaom qlyal omif;use;f r_w@kd ukd &yfp&J eftwGuf tpd;k &tzG@J tpnf;
rsm;udk PLA .vufatmufwiG x f m;+yD; ,Ofaus;r_awmfveS af &;udpk wifchJ
onf? 1969 ckEpS rf pS I +rKd @aetpd;k &t&m±Srd sm;eSiyhf nmwwfrsm;udk awm±Gm
rsm;od@k apv$wI f armf.vkyif ef;rsm;udk avhvmapcJo h nf? +rdK@ay:±St
d ouf
16–19 t±G,±f v dS il ,fuav;rsm;udv k nf; rdom;pkEiS chf x
JG w
k I
f awm±Gm
rsm;odk@apv$wfum qif;&Jom;v,form;rsm;xHwGif A[kokw±SmrSD;ap
onf? rdom;pkrsm;udck x JG w
k +f yD; wpfa,mufEiS w hf pfa,muf rdik af xmifaygi;f
rsm;pGmaomae&mwGifxm;+yD; cufcJqif;&J=uyfwnf;pGmaexdkifaponf?
tdro f @kd jyefvmcGirhf &onft h wGuf wcsKd @vil ,fv±l , G rf sm;rSm aus;vufa'
orsm;wGiEf pS af ygi;f rsm;pGmaexdik cf &hJ ±Smonf?
1970 ckEpS rf sm;twGi;f armfu ol.&nf±, G cf sujf zpfaom +rdK@EiS ahf us;vuf
awm±Gmrsm;t=um; pD;yGg;a&;vpf[mr_w@kd ukd av#mch s&ef}udK;pm;cJo h nf? +rdK@
aevlux kH wH @kd .om;orD;rsm;rSm a'owGi;f ±Sq d if;&Jom;v,form;rsm;t
aumiftxnfaz:+yD;aom vkyfief;rsm;ta=umif;om oif=um;&onf?
ausmif;om;rsm;onf tajccHaq;ynmrsm;oif=um;cGi&fh ±S+d yD; awm±Gmrsm;
od@k aus;vufq&m0efrsm;taeESio hf mG ;a&muf+yD; qif;&Jom;v,form;
rsm;twGuf tajccHuse;f rma&;apmifah ±Smufrw _ @kd uakd y;&onf? +rKd @aevlaer_
tqift h wef;rsm;udk awmfveS af &;bJav;jyZmwfrsm;/ atmfy&mESit hf jcm;
aompmayrsm;udk xkwv f yk cf +hJ yD; rsm;aomtm;jzifu h s, D ef±iS f (Jiang Qing)
(armfpDwHk;.ZeD;av;a,mufwpfa,muf) vufatmufwGifxkwfa0cJh
onf? xdt k Ekynmrsm;rSm qif;&Jom;v,form;rsm;. v_y±f mS ;r_rsm;ESihf
armfpwD ;kH .ta=umif;*k%jf yKa&;om;xm;jcif;jzpfonf?
armfpw
D ;kH onf yDuif;Y 1976 ckEpS pf ufwifbmv 9 &ufae@wiG f aoqH;k oGm;
cJhonf?
-101-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
]]vlom;tusdK;aqmif&Gufa&;t,l0g'[m owÅdr&SdaMumif;ESifh
iwHk;jzpfaMumif;udkazmfjyw,f/}}
"Humanitarianism is the expression of stupidity and cowardice."
]]vdrfvnfrIudkBuD;BuD;us,fus,fvkyfyg/ &dk;&dk;av;eJUbJvdrfvnfajymqdkyg?
tjrJajymaeyg/ tvdkvdkeJU olwdkU,HkMunfMuygvdrfhr,f/}}
"Make the lie big, make it simple, keep saying it, and eventually they
will believe it."
]]atmifjrifjcif;twGufyxrqHk;vdktyfcsuf[m tMurf;zufrIudk
yHkrSefeJUtqufrjywf toHk;jyKjcif;jzpfw,f/}}
"The very first essential for success is a perpetually constant and
regular employment of violence."
t'dk;zf[pfwvm (1889–1945)
t'd;k zf[pfwvmonf *smrefe,fpyfEiS ehf ;D aom =op}w;D ,m; Edik if &H dS +rKd @av;
wpf+rKd @Y 1889 ckEpS {f +yv
D 20 &ufae@wiG af rG;zGm;cJyh gonf? [pfwvm.rdb
ESpyf g;rSm qif;&Jaomukeo f nfp;D yGm;a&;orm; rdom;pkrsm;rS qif;oufvm
-102-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
onf? ol.zciftmvG;D Zf[pfwvm (Alois Hitler)onf tartdraf zmfrESihf
w&m;0ifzcifr±Sad om om;jzpfcahJ omfvnf; olonftvGeaf wmfIar#mv f ifh
csu}f u;D rm;olwpfa,mufjzpfaoma=umifh aemufyikd ;f wGif taumufceG Xf m
erS t&m&S}d uD;wpfO;D jzpfvmonf?
u|r;f usirf w _ yfz@JG Free Corps onf *smreDEikd if t H wGi;f uGejf rLepf}uD;xGm;
vmr_ukd umuG,w f ukd cf u
kd af om vufeufuikd w
f yfz@JG wpfz@JG jzpfco
hJ nf? ‚if;
tzG@J 0ifrsm;onf uGejf rLepfrsm; *smreDu0kd ifa&mufxed ;f csKyf&ef óud;pm;ae
onft h csed Ef iS hf wajy;wnf;wnfaxmifxm;jcif;jzpfonf? emZDygwt D m;
0efaqmifra_ y;onfph pfwyftaejzifh emZD.A[dck surf jzpfaom "Brown
Shirts" (S.A)ppfwyfukd wnfaxmifcy hJ gonf?
-110-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
aqmufvu kd +f y;D rdr.d pnf;rsO;f Oya'opfrsm;tm; vdu k ef musio hf ;kH apcJo h nf?
[pfwvm.tpGe;f a&muf Edik if jH cm;rlay:vpDrsm;a=umifh 1939 ckEpS w f iG f 'kwd
,urBmppf}uD;udk jzpfay:apawmhonf? vGecf o hJ nfph pfyrJG sm;wGif [pfwvm
onf atmifjrifrr_ sm;&&Scd ahJ omfvnf; 1942 ckEpS w f iG f ppfytJG ajctaeajymif;
vJvmr_a=umifEh iS hf 1945 ckEpS w f iG f r[mrdwpf pfwyfrsm; bmvifuw kd ukd cf u kd f
&ef *smreDo@kd x;kd azgu0f ifa&mufEikd cf o hJ nf? ppfyaJG wmfawmfrsm;rsm;wGif [pf
wvm.toufu&kd ,l&eft}urd }f urd }f uKd ;yrf;cJ=h uaomfvnf; ratmifjrifchJ
ay? ppf¶KHS ;awmhrnft h vm;tvmay:vmonft h wGuaf =umifEh iS hf rdr. d 'kAv kd f
rSL;}u;D rS rdr. d trde@f uv kd nf; vGeq f efvmonft h cg 1945 ckEpS {f +yv D 30&uf
ae@wiG f [pfwvmonfrrd u d , kd uf kd tqH;k pD&ifvu kd of nf? [pfwvmESit hf
wl ,if;.tcsed af wmfawmf=umwdww f w d yf ek ;f r,m;jzpfaeonfh tDAmb
a&mif(ef) Eva Braun rSmvnf; olEiS w hf ygwnf;aoqH;k cJyh gonf?
-111-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
]]vlawG[mppfyGJawGudkpvkyfwmr[kwfbl;? tpdk;&awGuomjzpfw,f/}}
“People do not make wars; governments do.”
]]olwdkUudktvif;a&mifjywmrjrifbl;qdk&iftyl½Sdw,fqdkwmcHpm;&atmifvkyfjyyg/}}
“When you can’t make them see the light, make them
feel the heat.”
]]oif½SmawGUwJhtaumif;qHk;vlawGeJUoifhudk0dkif;&Hxm;NyD;tmPmawGudk
ay;a0umbmrS0ifa&mufpGufzufrIrvkyfygeJU/}}
“Surround yourself with the best people you can find, delegate
authority, and don’t interfere.”
a&mfe,f&D*if (1911-2004)
e,f(vf)&D*if(Ronald Reagan)onf
a&mf ±ky±f iS rf if;om;wpfa,mufjzpf+yD;u,f
vDz;kd eD;,m;+rdK@0eftjzpfoufwrf; 2 ck
wm0efxrf;aqmifc+hJ yD; tar&duefjynfaxmifp. k t
a,muf 40 ajrmuforRwvnf;jzpfco hJ nf? orRw
wpfa,muftaeESihf ol@upkd pfat;ppfy&JG yfpaJ polEiS hf
tajctwifaqG;aEG;p&m±So d nfh pD;yGg;a&;qdik &f may:v
pDcsrw
S cf o
hJ [
l k trsm;uowd&=uonf?
a&mfe,f(vf)0Dvq f if&*D ifonf 1911 ckEpS af zaz:0g&v D 6 &ufae@wiG x f rfyu
D kd
(Tampico)/ atvDEKGd i;f (Illinois) jynfe,fwi G af rG;zGm;cJo
h nf? ol.zciftrnf
rSm *su&f *D ifEiS rhf cd iftrnfrmS e,fv&D *D if [kac:onf? a&mfe,f(vf)wGif
eD;(vf)[kac:aom tpfu}kd uD;wpfa,muf±o dS nf? ol.rdbrsm;u ol@ukd
“'wf(cs)f ” [kac:=uonf? tb,fah =umifq h akd omf ol@zcifuol@uykd yk 0k 0
'wf(cs)f trsKd ;om;ESiw hf al oma=umifh ol@ukd 'wf(cs)f [kcsppf Ed;k ac:=uonf?
&D*ifro
d m;pkrS aiGrsm;rsm;pm;pm;r±Sad oma=umifh Midwest a'owpfav#muf
-112-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
wGiftvkyfrsm;±Smvkyf&if; &D*ifrSmvnf; wpfjznf;jznf;}uD;xGm;vm+yD;
aemufq;kH atvDEKGd if;'pfpefwiG f tajccHaexdik =f ucsed w
f iG f 'wf(cs)f uav;rSm
touf 12 ESpyf if±adS o;onf? a&mfe,f(vf)ud, k w
f ikd x
f akd e&mwGif ausmif;
+yD;+yD;txufwef;ausmif;udk tm;upm;bufwiG f xl;c|eo f El iS hf (extracurr-
-icular honors) wd@k uykd g&±Scd o
hJ nf?
-116-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
orRw&D*ifrq
J ,
G pf Ofu tpd;k &.toH;k tpGu
J kd av#mch srnf[ak jymcJah omf
vnf; wu,fwiG rf ul muG,af &;buftoH;k p&dwrf sm;udk wd;k jr‡iahf y;cJo
h nf?
qdAk ,D ufEiS q
hf ufqaH &;aumif;rGev f maomfvnf; &D*ifu urBmwpfvm$ ;±Sd
uGejf rLepfrsm;udk qufvufwu kd cf u
kd cf o
hJ nf? 1982 ckEpS t f wGi;f tar&duef
wd@k ruS &ife'g (Grenada) Edik if o
H @kd usK;ausm0f ifa&mufjcif;tcGiahf y;cJ+h y;D uGe*f
&ufuol@ukd Tvky&f yfw&m;r0if[o k wday;cJo h nfw h ikd f eDu&muGg (Nicar-
-agua) wGif±Sdaomqef@usifr_rsm;udkaxmufcHcJhonf? olorRwjzpfonfh
oufwrf;wGif tar&durS,if;.+ird ;f pm;wyfw@kd ukd vufbEGeo f @kd y@kd aqmif+y;D
t=urf;zuform;rsm;udak xmufco H nfv h pfAsm;Edik if u
H Akd ;kH }uJco
hJ nf?
&D*ifonf rdr. d oufwrf;jynf+h yD;aemuf 1989 ckEpS w f iG f a*sm(h ±S)f bk(±S)f udk
orRwtjzpf a±G;cs,w f ifajr‡mufco
hJ nf? xd@k aemufou l ol.avmhpt f ed ;f
*s,v f pf/ b,f(vf)tJwiG ±f adS om tdrt f opfwiG o f mG ;Iaexdik cf o hJ nf?
1992 ckEpS w f iG of ul Iran–Contra t±SKyftaxG;ta=umif; odyo f r#ajym
jyrnf[k uwday;cJo h nf? od@k aomf pHpk rf;axmufvrS ;f olrsm;u ol.xGuf
qdck surf sm;ud±k yk o
f rd ;f cJo
h nf? tb,fah =umifq h akd omf &D*ifwiG tfww d Yf jzpf
ay:onft h &mrsm;udk jyefIaumif;aumif;rGerf eG o f wdr&awmhaoma=umifh
od±dS onft h wGujf zpfonf? r=umcif q&m0efuol@tm; (Alzheimer’s)
a&m*guckd pH m;ae&onft h wGuf ,if;.rSwOf m%fukd xdcu kd af ponf[q k kd
onf? &D*ifonfvrl sm;a±SY› 1994 ckEpS rf pS Iaysmufu, G o
f mG ;+yD; ol.ZeD;
onfeef pDEiS t hf oufxufq;kH aexdik o f mG ;cJo
h nf? &D*ifonfb,f(vf)tJ/
umvDz;kd eD;,m;±Sad etdrYf ZGev f 5 &ufae@ 2004 ckEpS Yf uG,v f eG o f mG ;cJh
onf?
-118-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d v f } uD ; rsm;
]]bmvdkU'Dudkvm&wmvJ/ igwdkU&JhNrdKUzNzdKz&Juarmufurjzpf&wmrif;wdkUaMumifhyJ/}}
"Why are you here? My city is in chaos because of you."
wifhum;vlom; (1989)
wifu
h m;vlom; wifu h m;vlom; (Tank Man) odŒk r
[kwt f rnfrodawmfveS af &;orm;
ud=k um;zl;ygovm;? 1989 ckEpS Zf eG v f
5 &ufae@w, D merif&ifjyifqENjyyGYJ ol
uwifu h m;rsm;a±Sw › iG &f yfIqENjyae
pOfo@l uukd ifr&mrsm;/ AG'D ,
D w
kd yd af cGrsm;jzif±h ukd u f ;l xm;+y;D owif;Xgersm;wGif
jyocJo h jzifh ol@uu
kd rBmw0Sr;f vH;k u od±I dS emrnfausm=f um;vmcJo h nf?
Tta&;tcif;onf 1989 ckEpS Zf eG v f 5 &ufae@wiG f Forbidden +rdK@o@kd omG ;
aomvrf;jzpfaomwD,merif (Tiananmen) &ifjyifwiG q f ENjyaeaomolrsm;
udk w±kwt f pd;k &u t=urf;zufenf;jzifah jz±Si;f cJah om aemufwpfae@wiG f
jzpfay:cJjh cif;jzpfonf? xdak e@Y wifu h m;rsm;onfw, D merif&ifjyif±&dS mod@k
csw
D ufvmaepOf vlwpfa,mufu wifu h m;rsm;a±Sw › iG o f mG ;I &yfae+yD;ol
. vufwpfbufpw D iG t
f xkywf pfxyk pf u D u kd ikd x
f m;ygonf? wifu h m;rsm;&yf
oGm;onft h csed wf iG f xdo k o
l nfwifu h m;rsm;xGuo f mG ;&ef vufjzifch g,rf;ae
onfuakd wG@&rnf? wc%t=umwGif wifu h m;yxrwpfp;D u ol@uakd ±Smif
+yD;armif;xGuo f mG ;&m oluvnf;wifu h m;oGm;onfv h rf;wGiyf ifomG ;I&yf
aevdu k of nf? wifu h m;rsm;a±Sw › iG yf w d f qd@k &yfae+y;D onfah emuf xdv k ul wifh
um;tay:wGifwufoGm;I wifhum;armif;orm;ESifhoGm;Ipum;ajym
onf? olajymaompum;rsm;udk owif;pmrsm;wGiu f jJG ym;pGma&;xm;onf
udak wG@&rnf? ,if;pum;rsm;rSm “bmvd@k 'u D v kd m&wmvJ? igw@kd &+hJ rdK@z±kzd &J
uarmufurjzpf&wm rif;wd@k a=umifyh ?J vmwJv h rf;uvSnjhf yef+yD; igw@kd vl
-119-
20 &mpk . emrnf a usmf y k * ~ d K vf } uD ; rsm;
awGuo kd wfjzwfjcif;u&yf=uyg?” wpfcsKd @uvJ “xGuo f mG ;yg” [kom±d;k ±d;k
a&;xm;onf? AG'D ,D xkd w
J iG f ol@&v
hJ w
l pfcsKd @u ol@uv
kd t
l yk x
f wJ iG q
f aJG c:oGm;
+yD; wifhum;rsm;onfvnf; a±S›udkqufvufxGufoGm;=uonfudkawG@&
onf?
-120-