c



       c   
  

c          !   

͞Ing Aldo Ampo Ing Bengi͟

(Kapampangan)
Ang Araw at Ang Gabi

Buodu

Nalungkot si Bathala sa kanyang pag-iisa at bunga nito, nilikha niya ang daigdig upang siya¶y
may makasama. Nilikha niya ang iba¶t-ibang uri ng hayop mula sa pinakamaliit hanggang sa
pinakamalaki na maaring makapanirahan sa lupa at dagat. Matapos nito nilikha niya ang buwan
upang tumanglaw sa kanyang mga gawa, ngunit nabalot sa yelo ang paligid dahil wala itong init.
At dahil dito, nilkha niya ang araw, ngunit, naging labis ang init nito at nasira ang kanyang mga
likha, kung kaya¶t naisipan niyang paikutin ng dahan-dahan ang daigdig upang maging balanse
ang lahat, na kung saan may bahaging nakaharap sa araw at may bahaging nakatunghay sa
buwan. Dahil dito nagkaroon ng Araw at Gabi.

Bisang Pangkaisipan:

Mula sa nabasang Mito, napagtanto ng mambabasa na ang ating mga ninuno ay mayroon na
palang paniniwala sa paglalang ng Maykapal sa buong Sanlibutan, lalo na sa pagkakaroon ng
Gabi at Araw. Bunga nito, masasabi nating may sarili na tayong kaisipan hinggil dito, at hindi
totoong ang mga Kastila ang nagtanim sa kanilang mga isipan ng kaisipang ito.

Bisang Pandamdamin:

Nakakatuwang isipin na hindi totoo ang mga naunang pahayag ng mga Kastila na sila ang
nagpamulat sa atin hinggil sa paniniwala sa Diyos. Ang Mitong ito ang magpapatunay na
mayroon na tayong konsepto ng mayroong isang makapangyarihang elemento ang lumikha sa
lahat ng bagay na ating nakikita at nagmamanipula nito.

Bisang Pang Moral:

Magandang isipin na mayroon nap ala tayong ganitong paniniwala hinggil sa pagkakaroon ng
isang Bathala na may lalang ng lahat, bunga nito, napatunayan lamang na ang ating mga ninuno
ay mayroon ng pananalig sa Maykapal tungkol sa paglalang ng mga bagay.
c
 
       c   
  

c          !   

uihawani
(Kapampangan)
Buod :

Naniniwala ang mga tao na nakatira sa isang lugar ng Maruglu, na may isang diyosa na
nagngangalang Rihawani, at ito ay may kakayahang, magpalit ng anyo bilang isang puting usa.
Naniniwala silang nagpaparusa ang diyosa sa mga nagtatangkang lumapastangan sa kanyang
tirahan. Hanggang sa isang araw, isang lupon ng mga mangangaso ang napagawi sa lugar ng
Maruglu, bago sila mangaso, nagtanong-tanong muna sila sa mga tagaroon kung hanggang saan
sila maaring mangaso, at sila¶y binigyan ng direksyon na may kasamang paalala, at ito ay ang
huwag mangahas na magtungo sa lugar ni Rihawani, kundi sila¶y parurusahan. At matapos nito
sila¶y naglakbay na sa bundok, lingid sa kanilang kaalaman, may isang sumuway sa paalala ng
mga tagaroon, binaril niya ang isang puting usa nakabilang sa mga alaga ni Rihawani, dahil ditto
nagalit, ang diyosa, kung kaya¶t isinumpa ang mangangaso at siya¶y naging usa. Hinanap siya
ng kanyang mga kasamahan noong kinahapunan, ngunit di siya natagpuan at dahil ditto naisip
nilang siya¶y naparusahan ni Rihawani.

O

 :

Ang Mitong ito ay tumatalakay sa paggalang ng buhay sa ating kalikasan. Inilahad sa kwentong
ito na ang bawat buhay ay kailangang igalang dahil bahagi ito ng nilikha ito ng Maykapal. Base
sa kwentong ito, ipinakita lamang na bawat buhay ay may karapatang makamtan ang hustisya sa
akhit anong paraan. Si Rihawani ang tagapangalaga ng kabundukang iyon ang naglalapat ng
batas para sa lahat. Kung kaya¶t nagawa niyang parusahan ang mangangaso dahil saginawa
niyang paglalapastangan sa isang buhay.
O
 

:

Nakakatuwang isipin natinalakay dito ang pagkakaroon na may ganitong konsepto ng paggalang
sa kalikasan ang ating mga ninuno. Bunga nito, naipapamana sa mga sumunod na salinlahi ang
ganitong karunungan, dahil nagkakaroon sila ng konsepto ng paggalang sa kalikasan.

O
 

Nagpapahayag ito ng pagkakaroon ng paggalang sa buhay na nakapaligid sa atin at ito ay ang

kalikasan. Bunga nito, ipinakita na sa kanilang paniniwala, nagkaroon ng nga pangangalaga sa
mga buhay na kanilang nakikita, dulot ng takot nilang maparusahan ng makapangyarihang
elementong may lalang ng lahat.