)5W':

•>',t',l!H,'\:i:i

ifeilf
 Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecur89mign
^-y

PATROLOGDE
SEUBIBLIOTHECA UNIVF.RSALIS, INTEGUa.
CURSUS C031PLETUS,
INIFOll.MlS, COM.MODA. OECONOMICA
0)L\ILJI SS. PATRll. DOCTOROI SCRIPTORIMQIE ECCLESlASTICORll.
SIVK LATINORUII. SIVE GRFXOHIIM.

RECIJSIO CHRONOLOGICA
OMMUM UU.*: LXSTITEUK MOM^K^TOHn, ,:v, „oLIC.E TKA,„T1UMS
l.ttLLSLL b.LCLLA ET AMTLIUS
,.L1; Ql lM,l.,.;m PMM^

'
•""*"», CA1.|T|.US1.N..«A 1...S.M TK.XTIM K
,TE DISPOS.TW, ^E. ^ON
!^,?.yi J ET TrlUllS SINGU-
ILS
unLs,
'?'::'"" ^""^""^" '^'''^""''« «.ST,NC,E>l,l.tS SUCJErTAMQtE mItE.U M S,
CM '- ,
*i.oi.n*ta; o,.er,bus cum dibms, t,m APocnvrii.s. *l,qu* veko
a,ctoi..it.».e in
<"<I">'>'A1' TI.AI,1T1„.NKMECCLES1*STICAMP0L,1.:nt1MS, AMPl,F„»rA-
n ..v.c..,
-.C,B«S*c,TOMM SICT LT 0,.C.n,. llPlUOI^^la^ClinONOLOCCS, ST.T,-
T^IS "Ct;."'*^:™

^ Vrr J
s,,|..irs,-.KiT, vm intcitu co.xsiicuii:., ALr,:i-,o SCllll. nmi
S.VaU.,
EX Q„0 LECTOM COMPEUIKE SIT
01;V11M Q,„NU. PUKIS F.T ,^ «,„m S
;

OPE.UM SU0.U:M LOCIS Sl.NGlLOS S,NC„..o.,.:„

L,K.,0„„M SC.,1P1„„.E n^^.sUS A
Pn,MO CKNESEOj IISQ„E AD NOVISSIMLM '

APOCAIVPSIS COHMINTATl sint

cniT.o iCC„KAT,ssiKA, c.et,:r,soiie omnibus
CIIARTE 0UA..T1S lNTFrM,...c .r.v,..,.
faci.f antf.onfn.,7\,
'"-"•'^- .'..^, V
^""•'"''EM'». Sl I'L„PLN1,aNJ!^
ICI, CIIAKACTLK.IM NITIBITAS,
PEKFECTIO ConKFCTIONIS, OPE„„M UECLSOUUM
m"mFKS FOKMAVMI -Nl^ T„M VAUIETAS
'"""^"^ '""«'"'• '^ '^"^" •AT„0,„G,.E nLCll„SU CONSTANTEK
SIM L^S ^KFT EXIM T ^L* ,"^
""
"•-'' '^'"' 'J^*- "••i,....,„CA E, C.KONOLOGICA,
S XCENTO ,,M Fl ArM:!"^
1?=' «'^^«^•''•«'""'a"'^ "*""N^S ,1,C ,1.LIC SPAKSOU„«,
Pk!«.
PKIMI.M A.mM IN
AUTLM .N NOSTKA
HIULIOTIIECA, EX OPEUIBLS ET MSS. AI. OMNES
ATATES, LOCOS, LINGUAS FOKUASUUE PEUTINLNTIUCS
COAPLNATOU„M. ,

SKHIES LATINA PRIOR,

IN ,JUA 1'HODia'NT PATItKS. DOf.TOIiKS SCIUPTOHRSOM.,
LCCLKSIE LVITNE
A TMULILLIANO AD INNOCElMlLM 111 :

ACCURANTE J.-P. MIGNE.

Bibliotiirctic cleri uniTcrsa!,
SIVE CUUSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE
ECCLESIASTIC^ UA.MOS ElHIoUK.
rATROI.OGIA. Al> INSTAR
IP.SIus ECCLESI.€, IN D„AS PAP.TES DIVIDH UR, ALIA
NEMPE LATINA, ALIA CR£CO-LAII\A
PEMTLS EXAUATA, QUOAl, PKIMAM SEK,EM V1G,NT1-0U,NQ„E ET DLCE.NTIS VOL„MIN,K„S MOLE
cyi''*:.^^*" Sl A
rOST PF.RACTOS ..M,|CES STAUIT, AC QUINQCE-VIGINTl
V^
^TtrV ^.'''''"•'^ ^"''* MANDATA CENTtM ET MILLE FRAXCS VEMT. GKCCA
EST. PUIOU GK.CCUM TEXTUM UNA flM VEUSIONE LAT.NA LATERAL,S AMPLE-
rr.x »
=' ''^'"« VOLIMI.NA PLKVLMT, SED SI.NE IND.CBIS .OSTKUIOR AUTEM l.ANC VEKSIONEM
tI:t?«..v!„!L l^n
.;,t J^rr,!,!.^ :K;,:r
""''''^''* '^''^"'"^ ^'^ QCNQLAG.NTA VOI
DIE DEC..MKR1S1.S00 OMMNO APPAUI EKAT.
;

UMINA RET,NETIR. UTKAQUE VIGESIMA QUAKIA

l!NUMQto|„,„E VOLUMEN G„^CO-LAT,N„M OCTO, rN„MQ„0|,Q,:E MKUt
LAT.NU.M QUINQUE FKANCS SOI.UMMODO
EMITUK UTUOU.QUE VEUO, UT PRKTM ll„J„S BKNKFICO FKUaTUR EM-
:

!'„.''*''' '"=«"*"• ^*'*"^ ^'"«CAM SIVE LATINUI,-5-26 VOLIJMIMUUS PRO AMPLIORI ED.T.ONE ET 27-
.jr.;..
""'"""-'^ CONSTANrEM, COVPAKET NECKSSE ERIT; SECUS
EN,», CCJUSQ.E VOLLM.NIS AMP..,-
M.n,., ., J,rr*^ r ''"'''" '"•'^^T'--' ^'*'"A PRET.A
^QUaBUNT. ATLAMEN, S, QUIS EMAT INTEGRE ET SEORSIX,
rn*J
CO..rrTOVr:, '^'"*'^"-'"".VAM. VEL EAMDKM EX GR.tCO LAT.NE VERSAM, T. M QUOUQUE VOLUMEN PUO NOVKM VI L
r^.^Lv
rHO StX ?„ V
IRANCS 01.T..NEU1T. IST.t CONUITIONKS SER.EUUS
rATROLOGI.E NO.NHUM EXtUSIS API.LICANTUR.
iii^Wllw
PATIWWGLE L.\riN,E lOMLS LXXXIX.
'°^^^^^ ^''' •'"'>i>'i;'5 Vll, CONSTANTINUS, S. CRFGORIUS II, S. GREGORlUb
''
STr,.,.*x',"^''''* Ml, S. Z.VCIIARIAS,
*''""•"* I.STKPl.ANUS 1,1 RR. PP.; s. EGIiEUTUS EUORAC. ARCIIIEP.; S. ALUI.KLMtS,
,,:.^'I'
IKLIX SCI.KEUURN.,
RAXENN., S. DENEDICTUS CRISPUS MEDIOL S. VILLIUUORUUS ULTRAJECT., S. KOMFaCUS MO,;UNT.,
,
S. CIIRODECANGUS METENSIS EPISCC CEOL.RIDUS PKESB.; S. PIR.MINIUS, S. STUKMIUS FLLDENsiS,
;

S. AMBKOSIUS ALTl.LRTUS ADBATES; CVPRIANUS

CASSIN. UOiNACHUS.

IN vu mrTA^,!M,?r,wlF'^
''"^'
^''^^'T APUD J.-P. MIGNE, KDITOIUiM.
Lm ';'""'''' '"'""' ''H'"^'" i'Ai:isioiuiM VI incyiEH
SLU l'ti 1 l-MUMUOiCE. iNUMi VEUO« LNTKA
i.(;()
ftOMINATAM,
NVTv\^sri,').r'r?!''^)l
MUKMA J'AlilSI.NA.

1803
IK.

AVIS IMPORTAINT. ^O&f

lcs n u\res au-de«sus de rordinaire sp fuut
nSiirJs uno ilesloi'; r'"f ^'^'-'"'icllos iiiii r.'fc'issoiii le moiule, raremenl
Callioliques iie puuvaienl pnere echapper i re
sanscontradiclicns plus ou moins forlus el n.inhreiises. Les Aleliers
leur iniporlance; laiitolon a dit nu'ils elaient rermOs
cachei divin de leur lUilile. Tanlol on a nie leur exislence ou
ieur carriere deuuis 21 ans, et les prodiiclions qul en sorlent
o« uiriis allaienl l'etre. ("ependant ils poursuivpnl
qu'a nioins d'eveuemenls qiraurune prudence
devlennenl de plns en plus graves el soignecs : aussi parait-il ecrlain
humaine iie saiiraii prevoir ni emperlier, ces.\leliers ne se fermeronl que
qiiaiid la B'hlivllieiiuc du Clerge sera
ravenir, pour ce qu']l y a^ espererouj
lerminee cn ses 2,000 vohmies ini". Le passii parail un silr gar nl de
rriindre Cepenclant. parnii ies lalomnies aiixqueiles ils se sont Irouves
en buUe, il en est deux qui ont ^le ronli-
niiellciueni n^pcilfies, parce qu"elanl plns capilales, leur eflet entrainait
plus de consequences. I>e pelils ei ignares
roiieurreiits se soiit doiic acharnes, par leur (orrespondance ou ieurs
voyageurs, a rcipiiier parlom que nos Edilion.-
elaient nial corrigi!'es et nial iniprimcies. Ne pouvanl allaquer lc fond des Ouvragcs, qiii, ppiir la piupart, iie sonl
qiie lei chefs-d'u'uvre du Cathoiicisme reconnus poiir lels daiis tous les
lemps el dans lous les pays, il fallait bieu
s,. rei"ter sur la forme dansce qu'elle a
de plus serieiix la correclion et rinipression; en ellet, ies chefs-d a'U\re
,

rai"'me"n'auraient qirnne demi \aleur, si le texle en cltait inexact ou illisible.

11 est Ires-vrai qiie, dans le principe,
un succ^s inoui dans les fasles de la Typograpliie ayanl forcS rEditeur de
recoiirir aux niiicaiiinin s, alin de marcher pliis rapidemcut et de donner les ouvrages a nioindre prix, qnalre x'olumes
ilu ilouble Cours Wl^rilure siiiple el lic Tlicoloijie liirenl tircJs avec la correclion insuftisanle donnee dans les impri-

ineries a presque loul ce qui scldile; il est vrai aussi qii'un cerlain nombre d'3utres \oli;nies, appartenanl a diverses
l'ublic;ilions, lureiil iiiiprimcjs ou tiop noir ou trop blanc. Mais , depuis
ces temps (Ligiies, les miieaniques onl
rC-.lc; le travail anx iresscs a bras, el
rimpression qui en sort, sans ctie du luxe, attendu ipie le luxe jurerail dans
iles oiivra'''es d'iine lelle nalure, est parfailement convenable sous lous les
rapporls. Quant a la correction , il est
de fait q'yelle na jaoMis ete portee si loiu dans aucun» iSdition anoienne ou contemporaine. Lt commeot en serail-il
antreinent aprc-s loites les peines et loiites les depenses qiie nnus subissoiis pour arriver a purger nos fprcuves de
loules fanies? Lhabilinl^ en typographie, meme dans les mcilleures mai^ons, est de ne corriger que deux ('preuyes
et d'cn conf.rer une iro^lieme avec la seconde, sans avorr priipare en rien le manuscrilde l'auteur.
lians les Melicrs Cdllioliqucs la dilference est presque incninmensurable. Au nioyen de correclcurs b'anrbis sons
le harnais ei d"nl le coup d"ail typogcaphique esl sans piliij poiir les fautes, on conimcnce par preparer la copie d'un
bout ii rautro sans en excepter uu seul mot. On lit ensuile en premiere ^prenve avec la copie ainsi preparee. On lit
en seionde de la mi-uie manicre, mais en col atinnnanl avec la premieie. On fait la meme chose en lierce, en colla-
lioniiaiil avec la seconde. On agit de meme en quarie, en collationnant avec la lierce. On renouvelle la meme opi5-
ralion en quinte, eii collalinnnant avcc la quarle. Ces coUationnemenls onl pour biil de voir si aucune des fautes
s "nalees au biireau par M.M. les correcleurs, sur la marge des epreuves, na ecliappe a MM. les eorrigeurs siir lc
iiiarbre et le miiial. .4pres ces cinq lectures cnlierss controlocs l'Hne par 1'aiitre , el cn dcliors (le la prc-parali' n
ri-dessiis mentionuee.vieul une riivision, et souveiit il en viei:t deux ou trois; puis l'on cliche. Le clichage ope-re, par
ccinscicpienl la pnreie du lexle se Irouvant immobiliscje, on fail, avcc la copie.
une nouvelle lecture d'un boul de 1'^-
ireuvc-, i l'autre, oii se livre ii une nouvelle rcivision ,et le lirage n';irrive qu'apres ces innombrables precaulions.
4ussi'valila jMoiilroiige des correcleurs de toutes les iiations et en plus grand nombre que dans vingl-rinq
'

impriiueries de Paris reunies Aussi ciicore, la correclion y eouie-l-clle ^nitan! que la composilion. tandis qii'ai,leurs
I

elle ue coille quc lc disic^me Aus^i enfin, bien que rasserlion piiisse paraitre liimc^raire, rexactilude obienue p.ir
I

laiil de frais el de soiiis, fait-clle que la pluparl des Editions des Alcliers
Ctillioliqncs laissent bien loin derricre ellcs

i^elles mcnie des cel("-bres lientdictius Mabillnn et Moiillaucon et djs C(ilebres_Jesuiles Pelau et Sirmond. (,)ue l'oii
•ompare, en eiret, n'iiiipcrte quelles feiiilies de leurs Builioiis avec celles des ndties qui leur correspoudent, en grcc
eoiiime en latin, oii se convoiiicra que rinvraisemhlable est une riialilii.
I) ail eiir?, ccs savanls eminenls, plus pr^oeeupiis du sens des lextes qup de la p.irlie typographique et n'(ilant
poiiit corretteurs de prnfession, li-^aienl, non ce que porlaient les e-preuves, mais ce qiii devail s'y trouver, lei.r
liau:e iiileiligcnce suppl.'3nt aux fai.les de re-dition. Ue plus les DiJneiJictins, comnie les J6s'iiles, opiSraient presque
loiijours siir des manuserils, cause pcrpiiluelle de la multiplicilci des fautes, pendant que les Aleliers Calholiques,
dnut le pr. pre esl surloiil de ressusiilcr la 'rr;!ditioii, n'opeient le pU;s soiivent qiie siir des iniprimiis.
Le It, 1'. I)e Uuch, Jiisuite Colhindisie de llruxcilcs, nous icriiait. il y a quelqiie timps, n'avoir pu lrou\er eii
dix-liuit ninis d'(ilii.!e, uiie seulc fnule dans noire 1'tilrologie liiliiie. M. Denzinger, professeur de Theologie a rLiii-
\ersilii de Wnrzbourg, el M. lieissmaiin, Viiaire C.eniirai de la nK'ine ville, nous mandaient, ii ia riate du IHjuillet,
n'avoir pu ligMleinoni surprendre iiik; seule fiiule, soit dans le latin soit dans le grcc de notre double Palroloqie. Liifin,
ie savant IP.^l^ilra, Biinedictin de Solesme, cl M. Bonetly, direcleur des .^mia/es (le pliilosopliie chreiieuiie, inis au
diiri de nous conv.iin':rc d'une seule erreur lypngraphique, ont ete lorciis d'avoiier que nous n'avions pas irop
priisuniii de nolre parfjile correciion. Daiis le C.ergii se iroiivent de bons latinistcs el de bons heiliinisies. el, cc qui
esl plus rare. des hoiiimes irespositifs el t C'i-praliqiics, eh bieii nous leur prnmetmns une prime de 25 cenlimes
!

par ch.que f.iute quiis (liicoiiYriroiit dans n'iiiipnrle lequel de os volumes, surlnul d ns les grecs.
i

Malsrii ce qui priieede, rLdilcur des Cciirs cviiiplels, sentant de plus eii plus rimporlance el nieme la n^cessitd
duiie correcli. n parfalte pour qu'uu ouvnige snil veritabi-^nient utiie el estimable, se livre depiiis plus d'un an, et
est rivoiu de se livrer jusqu'ii la fin a uiie opiir.itinn longue, pc-nible et coilleuse, savoir, la riivision enliere et
universelle de ses innombrables clich(is. Ainsi eliaciin de ses vidumes, au fur el a niesiire (j^u'il les reniet sous pressc,
est corrigii mol pour mnt dun bout k l'autre. Quaraule hommes y sont ou y seront oc(;upes pendant 10 ans, et una
somme qiii ne saurait etre moindre dun demi millinn de frnncs est con<acr(ie cel important conlr(Jle. De cclle
ii

in;iniere, les Puiiiieations dcs Aleliers Callioliques qui dt'ja se disliiiguaient enlre toutes par la supiirioritti de leur
,

torreclinn, n'a;iront dc rivales, snus ce rapporl, dans aucun temps ni d;ius aiiciin pays; car quel est redileur qiii
pourrait et voudrait se livrer APRLS COLP ii des travaux si giganlesques ct diiii prix si exorbilant'? II (;iiit
certes eire bien peinitre ii'une voeaiion di\ine a cet effet, pnur ne reciiler ni devanl la peine ni devant l;i dc.peuse,
.surinut l rsque iT.iiropc sa\anle proclame que jamais volumes n'oiit liicS ediiiis avec lant d'exaclitude que ceux de
1:1 BibiioV.cque nnivcrsclle (lu Clerq^. Le prisent vnlume esl du nombre de ccux
rii\isiis, et tous :eiix qui le scronl

a 1'avcnir porleron', cette note, V.i\ consi-quence, pour jugcr les producUons des Aleliers Catholiques sous le rapport
ile la correclion, il ne lauiira prendre que eeiix qui porteront en lele Tavis ici irace, Nous ne reennnaissons qiie cetie
lidilion et cellesqiii suivronl sur nos planrhes de melal aiiisi corrigees. Oii eroyait autref.-is que la slcriiotypic
immobilisait les fautes, attendu qirun clichci de m(ilal n'cst poiiit (ilastique; pas du tout, il inlrodiiit la perfection,
car on a trouvii lc moyen de le corriger jusqu'a extiuction de faules. L'H.ilireu a lite revu par M. Draeh, le Grcc
par des Grecs. le Lalin et le rrai;c:i!S par !cs premiers correcteurs de la Ciipiiale en ces laiigiies.
Noiis avons la con^olation de poinoir liuir cel aris par les reflexions suivanies : Enfin. noire exemple a fini par
ebranler lcs yran les pullicali'ns en Ilalie, en Allemagne, en Belgiqiie et en l'rance, par les Cmoiis yrecs de Uonic,
le Gerdil de Naples, lc Suiiil Thuiiuis de Pariiie, VEiniiclopedie reliyieuse
de Munich, le reciieii des declnralions dcs
\ilcs de Bnixilles, les Bollaiidislcs, le Snircz el le Sjncilcqe de P;i'ris. Jusqu'i'i, on n'avait su riiimprimer que
ctes

ourages de courle lialeine. Les iii-4°, oii s'englouli5senl les in-folio, faisaicnt peur, et on irosait y loiicher, par
craiuie de se nover dans ces abimes sins foud el saiis rives; mais on a fiiii par se risquer a nous imiter. Bien plus,
«ous uotre impulsion, d'aulres Editeurs se preparent ae. Bullaire universel, aux uCciswus de loules les Congregations,
a une Bioijraphie cl a une Hisloire gimirale, elc, etc Ma.heureuscmeut, la pliipart des liditions dil-ja faites ou qiii se
•

fniit. sont sans autontii, parce qu"elles sonl sans exartilude la correctinn sem>,'lc en avoir (itii faite par iles aMUglcs,
;

Snit qiCon n'eii ail pas senti la graviie, soil qii'on ail reiiile ile\anl les frais;
mais patiencel unc rcprndiict'ou
correclc surgira bienl''>l, nc ful-cc (pCa la lunucre iHs Ocolcs qiii se sont faitesou qni se fcronl cnrore.
 OCTAVI SAiCULI
ECCLESIASTIGI SCRIPTORES
MAXI.MA EX PAIITE RECENSENTUK ,

QIORIM

OPERA OMNIA
NOVA ET, QUOD ANTEA PROnSUS INAUDITUM FUIT,
COMMUNI EDITIONE DONANTUR ,

^OMINAQUE IN SUBJECTA SERIE EVOLVUNTUR,

NEMPE :

SERGIUS I, JOANNES VI, JOANNES VII, CONSTANTINUS, S. GRECORIIS II. S. CREGORH S 111,
S. ZACIIARIAS, STENIANUS II, S. PAILUS I, STEPHANUS III RR. PP.; S. EGBERTtS EBORAC. AHCUIKP ;

S. ALDHELMUS, SCHIREBURN., FEMX RAVENN., S. DENEDICTVS CRISPUS MEUIOL ,

6. VILLIllRORDtS VLTRAJECT., S. BONIFACIUS MOGUNT.,

S. CHRODEGANGUS METENSIS EPISCC; CEOLFRIDUS PRESB.; S. PIRMIMUS,

S. STLR.MIUS FULDENSIS, S. AMBROSIUS ALTPERTUS, ABBATES;
CYPRIANUS CASSIN. MONACIIUS :

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHECK CLEBI UNIVEBSIE,
SIVE

CURSUUM COMPLKTOBUM IN SI^GULOS SCIENTI.E ECCLESIASTIC.E RAMOS EDiTORE.

TOMus urvicus.

VE-ylT 7 IRANCIS r.ALLICIS.

EXCUDERATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITORE.M,

IN vu nwMnoisK,
nic,T.\ oi.ni propk portam m;ti:ti^ parisiouum viii.co /)'/=;.vfer
iSOMI.NATAM, SliU PETIT MOSmOUCE, Nl fiC VITU) I.NTItA MUI.MA 1'AIIIS1>.\.
 S.ECULLM yjll. AXM 701-770.

ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO LXXXIX CONTINENTUR.

OCTAYI S.¥XVU SClilPIORUM ECCLES. M.AXIMA PARS.

SERGIUS I, IU).M. 1'ONT. Yila alin ejusdem, auclore Ollilono,
moiuuho Itc-
tiiciino.
Eiiislola .iil r.enirriiliim .ibhrUeni, de liod.i Vene- 053
rabili UunKim irrinsniiltendo. Appendix ad S. Bnnifarii Vilam dii|iliceni ;

I)c rcliqiiis S. Uonilncii Geslis.

.TOANNES VI, nOM. rONT. .t7./le, SlarUjrii
uiinq. Sociis el Aiukirilms;
Ca-isa Wjirridi.Mia. — Ant. I'agi Observjlione.s.— clesiis,
Translalionc cl Scriplis.
rieiiue ejus Ciillu, Ec-
Monunienla cunlomporanea. 11 663
kerrarii, ^VurUlweini iiccioii do^loris
J.-A Cilcs
JOANXES VII, KOM. PiiNT. Prwlaliones.
671
£(iislolas. OrEnUI PABS PBIJU.
s. .M.nnELMUs, scniREnunxENSis En.sc.
5'.)
I. — Epislola". GS7
II.— Jiinimentum quo S. Conilaciusse Crcgorio II
VilaS. Aldhilmi, auclore Faiicio. pap* astrinxit.
I. — Eiiislol;p.
fi.T

87 Iir — Concilia qiia; sub S. Poiiifjciu liabila sunl.

803
II — l)p hiiiilibiis Virginilalls, sive
de Virginilale OPEniM pins II.
803
s:inclornm. 103 Sermoncs.
813
Episliib ail .\rircium, sive Libcr ile Sepleriarin OlERrM PABS III.
el de Melris, .Enigmatibus ac Pedum rogulis. I. —\ ila et Marljrium S. Livini episcopi el inar-
lU. — Poemala If.l
lyns. '

De laiiilibus Virgiunm. ii7 II. — l)p Pii-nilenlia.

871
8S7
De nclo principalibus Viliis. 2SI III. — ^Enigmata de Viriiitibiis, ad Sorurem. b87
l)e bavihca a-dilicata a Bugge, Blia regis Angli.e. "2H9
De .4ris B. Maria- et duodecim Apostnlis dic.itis. S. ZACHAIIIAS, noM. PONT.
291
Versus in honnrem .Xpnslolorum scripti, duni Epistola» el Decreia.
917
auctor ecclesiam eoru n Ronue intraret. 297
Fra;;nientiim de die .ludicii.
STEPUANLS II nOM. PllNT.
i97
An.invmi Epistola ad Sororem jnonymam. Epi-lolaj ci Decreia. 1J93
IV. —
Dililnniata. -.09
S. PIRMINILS ARBAS.
CONSTANTIKIJS, ROM. PONT. De singiilis Libriscanonicis Scarapsus.seu Colleclio. 10i9 1
Episiolae.
CVPRIANUS, CASSINENSIS MONACUl S.
CEOLFnlDUS, ANGLO-SAXO PRE.SRVTER. Ilymnus de S. Ucnediclo. 1051
Epistola ad Nailaniini Picloniim regem, pro ca-
Ibolico Pascha et Roniana Tun^ura. 319
S. CHnODEGANGUS, METEN.SIS EPISC.
liegula Canonicorum. 10.')7
FELIX, RAVENNATENSIS EPISC.
Dip.oma pro lundatione Gorziensis moiiasteril. 1119
Prologus ad Sermnnes S. Pelri Chrysologi.
oo9 PALLUS
S. I, ROM. PONT.
S. BENEIIICTUS CRI.SPUS, JIEDIOL. EPISC. EpislolE. 1135
Querimonia in Sjnodo, de Constanlino papa. — ALANUS ABBAS.
De coiisecratinne episci pi Papiensis.
P emalium medicum.
.-fil Ilomiliae [Memoranlur umlum.) U97
3(59
Epilaphiuiu 1'eadiidl, regis Anglo !-axonum. S. AMBnOSIUS, CADURCENSIS EPISC.
S. EGBERTUS, EBORACE>SIS AnCHlEP. De Sacranientis el de Mysteriis. (E.rstanl inter
Opera S. Aiiibrosii , Mediolunensis episcopi,
Iii Collcctiuiies canowcas Egberii, F.-D. Maiisi hiijusce V3lro\. /om. XVI.)
Prwmoiiilio. )I98
377
Exi erpliunes e dictiselCanoiiibiis SS Patruni con- STEPHANLS III, nOM. PONT.
ciiiiut.T, el ad eccle^ijslica! politia; inslilutio- Epislolse. J248
nem ronducentes. 379
Picniienliale. S. STt RMIUS, FULDENSIS ABBAS.
407
De Insliliiiione Calholica Dialngiis. Ordo Officii in domo S. Benedicti ante Pascha.
4.33 1259
Canones de remediis Peccatunim. 415 Antiqiiae Cuiisuetudines inouaslerioruni S. lieiie-
GREGORILS dici.
S. II, ROM. PONT. i«6|
Fragmentum. )203
EpislolsE el Canones.
493
S. AMBROSIUS AIJTPERTUS, BENEVEN-
S. WILLIBRORDUS, LTRA.IECTINUS l-pi.cc
TA^LS ABBAS.
Diplomala ad S. Willibrordum, vel ab eo cnllata. 555 YilaS. Ainbrosii Aulperli, abbaiis S. Yiticenliind
S. GREGORILS III, RO.M. PONT. Vullurniim in Bcnevenlo, cx Clironico ejusdein
ICpistoI.-e. monaslerii 1 2fi."i
Excerplum dc divcrsis criminibus et remediis eo- Scrmo de Cupidilale. 1277
5S7 Sermn de Lecliune evangelica, in Purilicatiuiie
S. Maria. 1291
S. BONIFACILS, HOGCNTINUS EPISC. ET MART.
Hnmilia iii Transfigiiralione Dniniiii. 1303
nin S. Bonifacii, cuclore Willibahlo, insius liii^ci- I'1/aSS. Paldonis, Masoiiis ,l Tatonis. 1319
puio
fi'!3 liidex Rerum. 1.351

rarisiis. — Ex Typis J.-P. MIG.M:.

 ANNO DOMIM DCC.

SERGIUS I,
UOMANUS PONTIFEX.

NOTITIA IliSTORICA IN SERGIUM PAPAM.

(Lit). Ponllf. ex var. edd.)

«Sergiiis, iiaiioiieSjrius, Aiiliocliia; rcgionis, ortus A por ordinem asccnden?, a sancta; niemoriae Leonc
ex palre Tiberio iu Panormo Sicilisp, sedit annos pontilice in litulo sanclK Susanna;, qiind > ad iluas
XIII, menses viii, dies '
.vxiii. Ilic veniens Roiiiam cloinos vocalur, pre;liyter ordinalus est. >>
llic lem-
sub sanctae memoria! Adeodalo poniificeinter cleium pore presbyieratus sui impigre per coemeieiia diversa
Ronianse Ecclesiae connumeraius est. Et quia studio- missarura solemnia celebrabal. Posi septeiiniuni vero
&U3 erai, et capax in oflicio caniilense ^ priorum can- ilefuncto beatae niemoria; Cnnone aposiolicse scdis
torum pro docirina est traditu?, et acolytbiis factus, prxsule, ui fieri assolei, » Romanus popiilus urbis iii

VARIANTES LECTIONliS.
'
Cod. Luc, (fuatuordenm. ' Cod. Luc, populus Homaue urbi$ Tlieodorum
'
Cod. Lnc, piorum ; al., priori. arcliipreshijlerum ci Pasclialem arcliidiacoiium.
'
Cod. Luc, ^Ki ; Lab. qum; al.. qui el.

VARIORUM NOT/E.
» Sergius, elc. Conone pnsl undecim niensiiiin quae cenis inluTrent cliaracleribus temporum, ut os-
pontilicatiimolicimiesupremum diem, '21 Seplembris _ lendain, longe ul aliis adjuineiitiiin afferal, sibi delri-
an. 687, inierponiificiumduorum niensium acdienim " mentum impnrtat, delegens iiovum mendum quo ipse
xxiii successoris ordinationeni pr:rcurrii,quemadino- laborat. Leviori scalent vitio ColbiTtini jirimus, se-
dum ducont omnes Codd., prxier M.izariniim, qui cundiis, terlius; nec no:i Palatino-Valicaniis, Lucen-
diem cui asiipulantiir caialogi tertius ct i|uiii-
addjt, sis, et Farfensis, qui mensem detrabiint. Veroneiisis
tus Colberlini, ac Ycroiiensis, omnibus tamen mirum quoque binc niiniis diligens esse coepit non amplius
in modum consentientibus : nam exclusa emortuali niemorans dies pontificiim emorluales in Sergio au- :

diesuiit XXIII, eademque inclusa xxiv dies, prxter lem noii modo paruui diligens, sed aperte inendosus,
nienses duos, interponiiflcii. Iiaque Sergius, Cononis solido annn auget eju> sedem contra omnium fidem.
successor,delusacumpeiitoris arcliiiliaconi ainbitione, De unius diei additioiie apud omnes Colberlinos,
cum scelere conjuncia, de qua loquebar in Conone, praelcr secunduin, et quintum, et apud alios passiin
ordinatus est ponlifex die 13 Deceinbris prxdicti catalogos, occurreiite, eadein repelo qusde iiiterpoii-
aiini C87, ut F lit. Dom. ostci:dit, sedemque aposlo- lilicio dixi, imludendo neinpe vel excludendo emor-
licain diutlus qiiam sui pradecessores adiiiinislnins, lualein omne discrimen aiiioveii.
, A primo igitur ad
olausit saeeulmn seplimuin, etoctavijain ses-e volvcn- uliimiim concliidens, aio qiiod Sergiiis, ordinalus die
lisaniio prinio, m ldi:s Scplenibris, sciidie 8 ejiisdciu 15 Decemb. 687, sedil aii. xiii, m. viii, d. xxiii, ac
iiiensis, ncculmil nioileiii, indiclione quiiita dcc ina, viiaincum morie cummuiavit die 8 Septemb. 701
iil recie babenl Codd. vulgaius, Fiebeiianiis, et Ca- Cennus.
viiisis, qnae iiidiciio respondet anno 701, emorluali Sergius. Ab boc Mnlano, in indice
poiiifice, lesle
Scrgii. IteliquisaneCndd.quibusulorbabentindicl. 14, sanctorum Belgii, consecratus est sanclus
Huberlus,
qux indicai Seplenibreni anni siipcrioris 700. Ciiiii C Leodiensis episcopus, digiiissimus saiicti Lamberti
vero oinnes iidem Codd. cuin aliis consenliaiit iii Scr- mailyris successor, nihilis genere, qui ut siibdilos
Lii ponlifiialiis duralione iiolanda annor. xiii, mens. iii calbol!c;u fidei obscrvantia et
sl-bi sancla; Roma-
VIII, ile XXIII, liquido coiisiat inendosos es-eeosCodd. n;e Eccle-ia; obedieniia, a qiio sanclum Evangrlium
qiii liatienl iiid. 14, tinn ex xialibus prxilecessoriiin accepis eiil, ciillii perpetuo firmiler contineiet, ei
recle ciinsiitulis, tuin cx moniimcnto qiiod Aiit. Pa- posleros eodem vinciilo obligaret, Inidiilit iis publi-
giiis liedoe acceplum relerl, conrirmanle inilium pnn- cuin sigiilum saiicti Lambeili martyris imagiiie sciil-
l.licaUis Scrgii {l'ag. (i8l), ii. 5). Est id epilapliiiim pliim, alqiic liujiismodi inscriptione nolaliim San- :

l'.edwa'lla; rigis ila de.sincns : sub die xu Kaleiid. cla Lc.jiu llomdna: Ecclesiie Filia. Bi.\. el Labb.
Maiar. , iiidicl. 2, ponuficimle aposlolico viro domino Sercjius. Tiberii inercatoris Fiiius, palria Anlioclie-
Sergio papa anno seLiindo. Qiiod si niense Aprili anni nus Adeodati poiitificis tempore Komam veniens in
li8!t Sergius agebalaiinumseciinduin, noii est dubium cleriim Uomaniim asciscilur, caiionicus inox regula-'
([uin recie ab aiiiio ()87cjiis sedis iiiiliiiin deducaiur, ris, deiiide presbyter cardiiialis lil. sanclae Susannae
neinpe a supremo anni iiiense Deceinbri, ut siipra ad dtias doiiios a Leone II papa faclus, lanlum sibi
iiioiiui. IIiic :icceilit (|iiod iiiilla prnrsiis aiilCndd. aiil 1oiniiiis coinparavit, ut inortuo Coiioiie in lociim
catalo^oruni aiiclorilale Sergii obiliis polesl lelralii CiUS lueiil suffectiis, XII Kal. ei consecraius viii Kal.
annn solido. Nam qiii umis opi-
calalogiis Itergonias, Januai-ii, die Nalalis Doinini, iiieuiile i-iino 687. Cu-
iiioiienihancfiilcil, proannis xiiiiiabensxii, cuni con- cn.Niii».
sentiatciim alii» in successorumneialihiis dennieudis *'
ijir lempore prenhyieralus sui Impigre per cocme-
Pathol. LXXXIX. r' 1

t \0
tl SFRGirS PAPA 12
esl, et ui«s quideni pars elegii A sonain dcnominaii Sergii venerabilis tunc presby-
duas partes divisus
Tlieodoruni arcliipresbylerum ; alia vero pars " Pa- leii (oncordanies se conluleruiit, eunique de mcdio

sclialem archidiaconum. Ei qnidem Tlieodorus arclii- populi tolleules in oracnluni beati Cssarii niartyri*

presbyier cum populo qui ei favebai perveniens, in- Chrisii, ' quod est iiitra sacrosancium siipra«criptuni

lerioreni pariem patriarchii tenuit. Paschalis vero palaiium, introduxeruiii, ei exinde in Laieraiiense

cMeriorcm partem ab oraioriosanctiSilvesiri, ei' ba- episcopium cum laudum * declamaiionibus deduxe-

silicani donuis JuliiE, qii.c super c:impum respicit, -runl. Et quarovis fores palriarchii intrinsecus essenl
occupavit. Cumque uuus ' alio locum noii cederet, muniti, ei clau-a, lamen pars, quae pridictum ve-

sed uirique ' iinnianiier prrdurarcnt, ut unus aliutii nerabilem virum elegerat, quia ei validior eiat, prs-

superarei, iuilo consilio primates judicum, et exerci- valuit, el ingressa esi.

lus liomanje inilitise, vel

'•
cleii plurima pars, el pnc- Quoingresso unus e duobuseleciis, id eslTheodo-
gertini sacerdolum, alque civium niultitudo, '•
ad sa- riis archipiesbyler illico quievitac se humiliavit. •:

cruni palatium perrexeruiit, ct diu periraciantes, quid El iiigre*sus denominatum sanclissimum electum sa-
lieri deberei, qualiierve duorum aiteicantium ele- lulavil ac osculalus esi. Paschalem vero nulio mode
flnrum sopiretur • conlcniio, Deo annuente, iii per- ' cordis duritia id facere sinebal, don.-c coaclus, el

VARIANTES LECTIO.NES
• Cod. Luc
> Cod. Luc, baiUka. n el aL, inleittio.
' Cod. Lilc"., alii. ' Al., venerunt tunc presbyteri.
•Cod. l.uc, unaiiimiler. ' Al., quod esl intra palatium inlroduxerunt.
'
Cod. Luc.. cleii seditiosi; al., cleri si liici esl plu- ' Cod Luc, acclainaiionibus.
rima. ' .Al., prce cordis dvritia.

VARIORLM NOT^.
lena diversa missarum solemnia cclebrabal. In coeme- praseitcm diein. Coniueiudinem vero Ecclesiic, qua
leriis erant oratoria, te;i allaria, iu quibus lieliaiit intinftutis lo/iiiiiiHifcus per unumquodque cfficium eral
siationes et convenlus Chrislianorum orationis cau- scripla, abstiitii, et igiie consumit. Qu;e scilicel om-
sa, et niissa; celebrabanlur. Anaslas., in Gregor. III : iiia er.int ab archidiacoDO Bavennaleiisi cuslodita.
Item in ccemetcrio eanclie PrelroiiitlcB itationem au- liENCIMS.
nuain riori iiisii/iiii. Hine tempore Decii veiiium .Ari sacrumPatatiuin perr^ierunl. Sicrum palatium,
'•

Christianis ne in coemeteria pedeni inferreat. Pon-
lius diaconus, in Vit. Cypri^ni, apud Surium. Sept.
14 Pra:ceperunt etiam ne in nliquibus locis coiicitia-
:
buta fianl, nec coemeteria ingrediantur. Populum .Ale-
xandrinum ne communicaret cum Gcnrgid pseudo-
episcopo oraiiouis causa in coemeterium secessisse
iiarral Socrales, lib. n, c;ip. 25 Tii i€oo!j.i.at /i£7a
TTiV aVlKV TTEVTtiZOffTV.' )«'.? Vi;!7TiV!7aB
To xoinuTssiov i"j\rxrt^M. Ucbdomadc enimqua: en posl
sanclam Pentecoslen, poputus cum jejuv.asiet, oraiio-
nit causa, regrcssus est ad camelerium. Ideni Tlieodo-
rit., lib. 11, cap. 1 i. Altaserra.
" Pasclwtein arcliidiaconum. Quod in superioribiis
circa Bonifacii 111 conslituium annotavimus, qui in
synodo txxii episcoporuin delinierat ii( nutlus, pon-
aut ep.tcopo cicilatis siia;, prasumat lcqui
lifice lirc^nli:
ad quod e L;ileraiio niajor pars cleri et priinates
exercitus perrexeiunt, ui lie resiinguendo scliismaie
inler Theodorum archipresbyterum et 1'asclialem ar-
C chidiaconuiii , consiliuin inirent, siluin erat noii in
1'alatiiio, ubi olim C.i sarum aedes luere, sed haiid
procul a liliilo sancli Sixii in eo loco ubi via Appia a
: Latiua diverlit. Peran)|il.e eieiiim xdes illic conspl-
i^rji.Bi rtupo. ciebantur diclae cacruin palutium, erairtque usui sive
ponlilicis, sive iuiperaloris, si qiiando llonia; «de-se
contingerel. Inlra saciun palatiiim oraloriuni vel
ecclesia sancti Cxsarii coiisirueta erat, quani sub
nomine lituii saucii Cxsarii in 1'alalio nubilitalam
fuisse, lum copjplura velusta nioniineiila testannir,
luin aciasacrxsynodiTrideiitinx, quibus subscriptus
legitur Cliristopliorus cardinalis Madrucius presbyter
At e uuniero tiiulorum e\-
saiicii C:i sarii in Palatio.

de successore, aut paries sibi (ucere, nisi tertio die de- punxit ecclesiam hanc Sixtus V, quod, nimia velus-
jiositionis ejus, id luculentius apparet iii eleciione taie cidlapiia, peuitusqiie inaccessa sua aciaie eadem
Sergii, ubi ralio et necessitas edili constituti ad prae- erat. In velereiii lanieii formam haiid inu.io posi, se-
cavenda niala quceex ainbiiu candidalorum oriebaii- deiiie Clemcnte VUI , fuit excitata, qiii insuper, ut
tur aperledeprehendilur. Conon, Anasiasio leste iii prislinam dignitaleiu ecclesia; lectam pos- illi sari;iin

ejus Viia, pro roga, seu presbyierio, ut vocabant, teritali lelinerei, eamdem deuuo in numerotitiilurum

ciericis largicndo, certam auri suinmam legaverai, p. descripsit. Ilxc aiiimadverto ex erudiussimo Uarouio
ejusque distribuiioni plerumque archidiaconus prs- [ad aiinum CiOj, num. 2). Mafecs.
erat. Pa^chalis igiiur archidiacoiius, Conone a?gro- Et ingressus denominaiuin sanctissiinum eleclum
<^

laiite, auruin iliud Iiaudquaqiiam disiriliuii, sed
.i.ianni exarcho proinisil, niodo eum in eleclioiie ad-
juvaret. lliiic orlum schisma inter Paschuleui archi-
iliacoiiuiii elTlieodorum archipresbyieruin. Uearchi-
<1i;iconi auclorilaie iiiclero regundo, videndus Agnel-
liis in Vila Tlicodori Uavennaiensis. >arral enim de
suniina frunienti carilaie agens Cm»i autein saccr-
salutavit acoscululus e;(. TheodoroeiPaschali in con-
cursu electis , Sergioque schismaiis solvendi causa
elecio, TheoJorus uiius t duobus iii scliisraaie electis
ad Sergium accessit per adoralionein et osculum.
Cardinales ct episcopi admiUuiilur quasi fratres ad
osculuin. suinnii ponuticis, imo ei ipsi abbatesexem-
: pli (Cap. Cum olim, de Privileg.). Episcopi etiam pro-

clotes iwn invenirenl uiide einercnt, itruul ud ittum pler levtrenliam unliuis adiuitlunlur ad osculiini
luiipticanlcs. ut niui/ium tribueret ittis. llte aw.em ac- principis. Ambros., epist. 27, de legaiioiie ad .Maxi-
cersilum anliidiacenum, iiomine Tlieudorum dii l nium Tyrannum Trevins sedenteui ibi sedit in con- :

ad eot : Uiciie sacerdotibus EcctesicE, et clero unirerso : sislorio, inyretsus suin, assurreiit ut osculum darel.

I Quarc vos inopia fainis consumit ? Si diihittilis emnein Ililar. i'iciav., coiitraConstanlium Osculo lacerdotes :

quartam EccleiiCC, et lantum per anni circulum pro cjcipis. quo cl Cliriilus proditus est. Laici in ordiiia-
^uarta donum accipiatis, secundum proiidcntiam pon- lioiie Roin. poDtiGc.s oscuianiur pedes. Aaaslas., iii

lificis, modo retevaboinopiam leslrain.» Qui diu

cmii- Valentioo Ac deiiide coiidiymt glorice laudibut ei
:

gravescenle (ame, consenserunl, el abttto tempore

ijaii, lionoris ampliludine ad Laleranense palriareltium ab

quarta a clciicis ttiius Ecctesia^ subtala csl usque in ipsis deduclus, ct in poniificati esi posilui llirono, cujus
45 NOTITIA HISTORICA IN SERGIUM PAPAM. U
cnnfusiis, voliiis iiolens, suum dominum el electum A '
quod ab eodem Pascliali suprascripto exarclio pro-
ingressus s;iluiaiei. Qui eiiam Pasclialis claiiculo inissum fuerat, id esl, cenium auri librarum a parte
non cessavil Ravennam suos millere niissos, promis- Ecclesia! espeiente, Sergio sanciissimo electo pro-
saque peciiniavel aliisdiversis doiiis, Joannem pairi- clamanle, quod nef(ue promisissel dare, uequQ pos-
cium, et exarcbum, cognomento Plaiyn, cum siiis sibilitas dandi suppeiat, et ui ad compunctionem
judicibus, nemine sciente Roniam venirepersuadere. aninios videmium commoverei, caniliaros, et coro-
Qui sic abdite vcnit, ut nec signa, nec banda rum nas, quse aiile sacriim aliare et confessionem beali
niilltia Romani exercitns occurrissent ei jiixta con- Pelri apostoli ex aniiquo pendebanl, depoiii lecil, el
suetudinein in competeiiti loco, nisi a propinquo pignori iradi. Scd nec in boc flexa est ejusdem exar-
Ronianx civitaiis. Qui dum venissei, ei omnes in clii duritia, donec cenlum, ul dictum est, > librarum
personam Scrgii sanciis^imi invcnissei consensisse, auri accepU. Et licei, ut ' prafatum e^t, Ecclesiae
illi quitlem sufTragari non valuit. Ecclesioe lamen Cliristi, ' ideo miserrimus Pasclialis dispeiidiuin et
beaii Pelri aposioli idein exarclius per ejusdem Pa- damnum ' iiifixli, lamen Cliristo favcnte Sergius
sch:dis miseriam siipendium et damnum intulii, B prcsbyier el electusin sede bcali Petri apostoli'' Pon-

VARIANTES LECTIONES.
> Cod. Luc, eo qiiod. ' Al., idem.
* Al., libras. ' Al., infixerit.
" Al., pradicUm^
VAfclORUM NOT^.
ovanler ab omni Romanorum senatu pedibus osculalis, b Ponli(e.c mdinalus est. Pasclialis, Ecclesi»
Ro-
clc. Eliam cardinales in ordinalione ponliiicis demit- maiix diaconus, quo facilius post Cononis inortem
iiintsead osculum pedum. Radevic, de gest. Fridc- ponlilicaluinadipisceretur, lilti'ras adJoannem novum
lic, lib. II, cap.66 Ueiude sicut mot est, Domini
: exarclium Ravennalensem misit, eique eani aiiri
cardinales et clerus Romanus, tolus qui prwsens ernt, et quantiiatem, quam Benediclus papa reliqueral, quam-
quiposlea confluxerat, populique liomani pai s maxima, que tum clero, tum nionasteriis Conon disiribul jus-
peUes ejus osculali sunt. Et Petrus Damiani, cardina- seral, obtulil, ejus opera nd ponlificatuiii eligere-
si
iis et Hostiensis episcopus, cunsullus de Cadalono lur. Posi septein dies a defuiicto beaia: memorix
aiitipapa, et Alexandro II, uier verus pcmlifex judi- Conone, ut fie.-i mos erat, de successoris electione
candus cssel, lib. iil, episl. 4 Manus do, iiiquit, plan-
: agi coeplum. Populnduas iii faclioiics diviso, scliisma
las oscuior, el nun modo ipsum aposlolicum, sed eliam f esi. Pars uiia Tbeodoro arcliipresbyiero, Pa-
ictum
apostolum, si jubelis, appello. Etiam ipsi iniperalores arcliidiacouo favebat aliera. Una elegil Tlieo-
scliall
osculanlur pedes poaiilicis. Coiislaniini poniincls pc- dorum, allera Pasciialem. Tbnodorus ciiin populo qui
des osculatus cst Justinianus II, de quo Aiiaslas. in ci favebat interiorem parlein p.iiriarcliii teniiii, Pa-
Consiantino hi die autem qua se ini<icem viderunt,
: sclialis exteriorem pariem ab oraiorio sancli Silve-
Augnslus Cliristianissimus cum regno in capite sese pro- siri etbasilica domus Jiilix, qn.Tc siiper campum ro-
slravit, pedes esculans ponli/icis. Siginolfus princcps spicil, occLipavit. Cumque iiiius alteri iocuin cedere
Beneventanorum a Sergio II benediciioiiein suscepit, nollet, primates judicum et cxerciius Roinanx mili'
prlus osculaluspedes poniilicis.Anastas.,in Serglu II: ti.Te, et deri pluriina pars et prxseriiin s;icerdotura,
Quem prtesul cum suscepissel, solo proslraius, preiiosos ad sacrum palatium perrexere, et diu quid agenduni
ipsius pedes fiumililer osculaius esi, et ab eo benedic- csset pertraclantes Deo annucnte, sumino consensii
,

tione suscepia, ab ejus conspeciu egressus esl. Deiiique
in eleclioiic Rom. poiilificls mos anliquus
landi pedes elecli.ldein in Leone IV : Qui morem
contervanles anliquum, omnes osculaii sunt pcdes.
Ideni in Uenedictu III : £l procedeules vestigia ipsius
isculari coeperunl. Altaserra.
<•
Pignori iradi. Episeopi in publicls Ecclesiae ne-
cessilalibus sacra vasa pignori dabant, ipsasqiieeiiam
personas qux serviiio Ecclesix addicise erant. Sic
Coiion, cum ii qui in Sicilia ad cuiaiidum sancti Pe-
iri pairinionium niorabantur loco pignoris essent
apud niiluiam, redimere eos curavii. Unde in ejus
Vita Anastasius Alium jussionem direxit, ut restitue-
: exarcluim Romam advocavil, qui ipsi pontibilum
relur (amitia suprascripii patrimonii , et SiciliiE, quce
terlium elegerunl, Sergium scilicel S R. E. presby-
fuil o^cu- Icruin, naliune Syruin, patria Anliocbeniim, Tiberii
filliim, Pannrmi in Sicilia educatum, qiiem Adeodatus
poiilirex in Roniaiium clerum adoptaveral, et Leo U
presbyteruiii ordinarat. Eiim itaque de medio popull
lollenles in oraculuin B. Cxsaril inariyris Christi
quod esl iiitra palaiium, Introduxerunl, el exinde in
Lateraneiise episcopium cum laiidiiiii acclamalione
deduxerunt. Sergio legilimo pontilici sponte cessit
Tlieodorus; Paschalis, In schismate pertinax, coaclus
ipsum sux faclionis hominibus Raven-
salutavil, sed
nani diclum Joannem cognoincnlo Plaiyn
inissis,
iiomen ac dignitaiem assereret exarcbiis, cuni Ser- :

in pignore a militia detinebatur. Pariler cum Agape-
liis puiillfex, ad iterCplini. pro Ecclesi.T; necessiiali-
bus suscipiendimi, pignorassel sacra vasa regiis ac-
carlis, re cogiiitn, seiialor jussit reslilul, ul legilur
apiidCassiodonim, lib. xii, episl. 20, pag. 197 Qiia-
prepler nvslra prwceplione commonili, et regia jussio-
ne sccuri, sanclorum vasa cum obligalione Chirograplii
ectoribus sancti Petri aposloli sine aliqua dilalione
tcfundiie ,ut lucrose rediltlaceleiiler iinpeirala videaii-
lur; oplala , reftranlur manibus levilarum minisieria
tolo orbe narranda; donetur quod firopriuin fuit, quo-
niam jusie per laryitalem recepil. Pignura persunaruiii
suslulll Jacobus II, rex .\ragonis, ann. ^'iGd: Nolu-
mus quod persona alicujus pignoretur, vel ralione ali-
cujus pignoriscapiiitiir, aul detineatur pro debilu alieno
tn terra noslra. . quoniain cum vicinus pro vicino pi-
gnoraiur, sufficit quvd rcs ct non persona pignorelur,
llEriCiMls.
giuiii legilimis suffragiis ex communi consensii vidis-
sei in sede sancii Petrl coUocaiuiii, Pascbali suflra-
gari non valuit, sed a Sergio exegit centum auri li-
bias, quas ipsi promiserai Paschalis. Quas cum se
: nec prumlsisse contestarelurSergiiis, iiec iliis sulven-
dis Ecclesiam gaiis e.ise, et ad flectciidum exarcbum
cantbaros el coronas, qux anie sacrum aliare, et
cunlessiunem beaii 1'eiri ex anlinuo pendebanl, de-
poiii jusslssel, et in pignus trLidi, niliilo iiiagis com-
mulus est lioino peciinix avldus, nec Ecclesi* nio-
leslus esse dealil, donec cenluin auri librasaccepis-
sel. Nuii mullo post niagi.c convicius Paschalis ,
ponlilicis seiilentia ab arcliidiaconatus officio deje-
cuis est, et iii monaslcrium delrusus, ulil posiqum-
quennlum impoeniieiis obiit. Hxc coiistant ex Aiia«
siasio. Pachs.
IS
lifex ordiiviUis i>sl. " PiaeJiclus vcro Paschnlis iion
posl imillum leinpiis, el ab officio arcliiiliacona-
lus pro aliqnibiis iiicanl:ilionibus, '
et
colebat, vel soriibus, quas cum aiiis ' respecioribus
iraclabal, Dci bealique apostoloruin priiicipis Pelri
' Cotl. Liic. el a'.. el 'uciili'.
• l'rcediclus Vfro Pasclialis, non post mullum lem-
;)i(», <;( ab ofpcio archidincimnlns, pro aliquibits iiican-
lationikns el liicis quos colebnl, ve! sortibus quns cnm
aliisrespecloribus linclabal, Dci brii:iqiie n;)os(o(uv«»i
principis Pelri inlervenienlc judicio, prioams csl. Pa-
scbalis, arcbidiaconusEcclesiseKoniana^dopositnsehl
obaliquasincantationesetCHUumlncoriniiquoscolebal
cnni aliis respectorilins, id esl, cnlloiibus. Erani qui
ail afbores vel fonles vota pt preces (aciebant. Syn.
Anliss., can. 5 : Non licet inler senles aui arbores sa-
crivos vel ad (ontes vota exsoUere. Respectare, verbuin
frequeiitativutn, ideni qui>d colere, cuni reverenlia
respicere. Veleins Patercul., lib. li Impetraloqueut : pseiidosyiiodus reliq lit : To-oj toO «ytwT«Tou -a;r«
manum conlingerel, reversus in naviculum, sine fine
respectans Casaii», ripa: suoruin appulsus esl. Iiide
respeclorcs. Altaseuka.
>>
IIujus ilaque leinporibus Justir.ianus iinper.dor
conciliuin in ri'gia urbe jussil fieri, iu q:io ct legali sc-
dis aposlolica: conveiicrant, llornni (luidein lcgalorum
subscriptiones noii apparenl, nisi lorte biijusinodi
credenda est snbscriptio Basilii Cortyna; episcopi
Craetx- melropolis, qni ila subscribit Dasilius epi- : coiicuiiiiir, et easiissima Romana; Ecclesrjediseiplina
scopus Gorlynioruin inetropolis Clirislo anfibilis Crcelic
insulw, el locuin teiiens tolius sijnodi sauclce Ecclesix
Romnnir,dejimeiissubsciipsi. {Concil.Quiiiisezt )Qiia-
propter dici oportel cnin Petro Marca, Anastasiiis
legatos noniinans, iiUelligerc apocrisariuni , aul Ad-
iiiinisirnni, qui jnssu poiitilicis apud aulam Cpoleos
morari consueverat , gestnrus negolia sanclae sedis,
et si qua; alia evenireiil jiirisdiclionis tanieii expcr-
;
lera, ita ut dc rebus deliuire, praRserlim inomenti,
absque speciali mandaio noii possei; solo
pollebai eas refeie:idi, sun)inii|ue jussa
e\spectandi. Imperalor Juslinianus U subscripsit pri-
mus concilii decrclis ; iii sninnia auleni parte cata-
logi omnium Patrum locus subscriptioni Sergii debi-
lus fuil reliclus, bis verbis noiaiis : Locus sanclis-
simi papiv Roinani. Ca;tera salis perspicue Anaslasius
inni bac, inni seij. seciione. Sommier.
Juslinianus imperator conciliuin in rcgia uibe
<:
jussit fieri. Ad snpplcndam quintani el sextain syiio-
dos, a quibus nulli canones ad disciplinam speclan-
les edih eranl, liabituni fnisse boc conciliabulura in
eodem Trullo CP. Ecclesi;p, ubi ante aiinos deceni
sexta synodus oecuinenica cuaclo fnit, episcopi pseu-
dosynodi in pricfatione ad Justinianuin Juniorem te-
slantur. Qn;iinobrcni aTlieodori liaUamone scbi^ma-
licorum patronu «rJvoOfj; T^ivSizTu, id est synodus
quinisexta nominalur. Ad lianc legatos apostolicj:
bcdis convenisse, deceptosque eidem subscripsisse,
inquit nosler, quol noii ila debet intelligi ut Sergius
legatos su.im cxprimenies personam ad liunc convcn-
inni inisciil, qiiein d.ininavit , sed scnsns esl inter-
luisse responstilein aposlolica; sedis, qni jam inde a
Jusliniani Primi ailale CP. degebal, fiJfiipie negolia,
ci disciplina; procurabal, nullanique injussus attiii-
gerepoterat jurisdiclioneni. fJjsiiins arcbiepiscopus
Cortinac iii Creia lum solus eam obibat legaiioiiem,
iiomineqiie Kora:)nce Ecclesiae sc subscripsit cnnci-
liabulo. Prster bunc Balsamo, iit err.itica; synodo
[lioc enim noniine cam vetercs appellaverc] oei:uine-
iiic;e auctorilatcni obtineal, eideni conlcndilsubscri-
psisse, cuni qucnidam Ravennatem antistileni syn-
odi Piomana; vicein gcrenlem, tuin episcopos Tbcs-
ojloiiica', Surdiiii.c, lleraclee, cl Corintlii, qni luin:
SERGILS PAPA. 15
A inlervenieiile jiiilicio, i.rivaliis isl.tl iii nionasleriiim
nlrusiis, posl quiininenniuin pra» corJis tlurilia iin-
liicis, qiuis pMiilcns ilcrunclus csi.
^ llnjus iiaque leiiiporibus : Jusrmiamis inipcraior
"^ concilium in rcgia urbe jnssil lieri, iii quo et
YARIANTKS I.ECTIONES.
" Coil. Lnc, ri's;)C<"(«/ori/)iis ; al., inspcctoribiis.
VAIilOUlJM NOT.-E.
crant legali pontilicis, iil iii anliqnis nionocano:iis
siripinni rcperiiur. Vcruni, iit l)ceam de poiililicla
legaiioiie, qiia cpiscnpiis lleraclca; nniiqnam ornains
fiiil, acl:i ipsa Trnllani convenUis, qu.ebodie exsianl.
Balsanioiiis manilestant nienslaciuni ; Corinibiiiseiiiiii
e|ii-C;'pus ordinarius aposlolicj; sctlis legatus, nec
non Uavcnnae, IKra' lea; el Sardinia; episcopi, ab
r> illo abrneie, cli irla pura eisdcm relicta, ut sobi-
'
taii synoiliim eiruin snbsignarcnl nominibus : To-
7T'.f TOO 'H&axActa, , ToO SapOtvia,- , ToO Taoivvnji,
ToO Ko;,ivOo'i. In snperiore cliani luco StTgio pontifici,
iit poU; capiti Sacerdolum omniuni, cliarlam pnr:iiii
'PtJjiirj,-; sed eamdein Seigius rejecit; luni vx duobiis
siipra cenluni caiionibus, qiios coinpleclitiir , licel
alii|ni val It; lutbuidi sunt, aliqui lainen iiii|>robandi
I
siint plurimuin. Ca.ione o, iiec singulos sciibeiido
iniuiine proseipior , (icluginla quinqne apnstolorum
canones dcccriiunlur recipiendi , quos omnes inter
apocryidi.i solenini in toto orbe decreto Gelasius
cunjecerai. Canone 13 lex Ecclesiasiici caelibatus
ri-preliendiuir, qua s.icrorum administri ab iisu pro-
liibentur coniugii. Ca:ione 5.5 dainnaiur jejuiiium
Sabbaii in Roinana Ecclesia moris antiquilate cele-
bt;rriinuni. Canone G7 abslinenli.i a sanguiiie el suf-
fiicato prtBcipitur, clericis qiiidein sub poena deposi-
C tonis, laicis vero sub poena excomniunicalionis,
perinde quasi lacie seniper nosiuetipsos deberemiis
inilrire, qnod iiifantes l:ic primum coepiuins sugere.
Verum de liac synodo plura qiii cupii, consulai An-
quippe jure iiaiium ecclesiasticorum parentem {Ad annuni Cliristi
pontilicis 00-2). Mafeus.
^
Concilium in Reqia urbe jussil fieri. Ciini iii syn-
odis gciieralibus quinta et sext:i, nulli canoncs ciliii
essent, ad disciplin:* restaiirationem ct reformatlo-
neni iiiorum, Jnslinianus iniperator Tnillanam syno-
dum coiigrcg:ivil, ad supplcnJas quintun et sexl;im
synoJos. li.inc syno li causam inJicant qui aJ illaiii
cunvenere cpiscopi, in siia ad imperalorcin allucii-
lione Quoniam aulem, iiiqiiunt, sanclx el universales
:
dua: syiwdi (v niniirnm ei vi) sacros canones nequu-
qiinm conscripseruiit, sicul reliqia; qujluor universales
syiiodi —
propteren ergo tua: i^ietatis jussu i/i Itac Dei
obscrvalrice et iinpcrante urbe congressi, sncros cnno-
. nes scripsimus. lliiic Quiniscxa li;ec synoJus appel-
D laia, quoj velul aJ supplemenuim uiriusqne lacla
sit qnam el erralicam alii appellavere. Trullanu
;
etia.n dicta, quia liabita in Trullo niagni palalii, ul
liabcl Balsamnii. De Trullo viJe dicia in Agalbone.
Vcruin uiiJe babucre Giseci non posse celcbrari syii-
oJuin aecumeniam absquc canoiium eJiliune cnni ,
e c, ut Leo papa docel, ad exslinguenJam l;.T;rc-iin,
et liJeiii callioiicaniconfirinanJam celebrentur?
Ties Je anno celebrationis bnjus synodi opi-
suiit
iiiones. Aliqiii cum Tarasio Cpisct'po, Constaiitinoi oli
lempore St;|iliiiije synodi geueralis scJente, voluiit
eiin Cilcbralam quatuor ant i|uinqiie aniiis post sex-
tam synodum oecumeiricaiii, ideoque aiino sexceiile-
simo octogesimn sexto. Sed lia:c opinio sustineri iion
pole-t; in canone enim lertlo dicilur eaiii celebraiaiii
turrciite indiclione quiiita, aiiuo auteni 6SJ currebat
indidio dt;cinia qnaria. Pra;:erea ex dicendis mani-
(csuiiii liet ejus opucliani lig iidani esse siili ponlill-
calii Scrgii,i|iii iiiense lamuin Decenibri aniii C8"
tl NOTIIIA IIISTOIUCA l.N SF.nCir.M 1'APAa,. 19
= lcgati seilis aposlolic.c convcneranl, eldeceiJli sub- A sciJ luillateniis .ici]nievit, \,vi) eo i|ni>il qu.Ldam capi-
scriivscrani.CompellebiliiiameMicliiisf 'siiliscribeie, inla c\tra ii'nin ecclesi:isliciini liieiant iu
eo annexa.
VARI.\NTES LECTIO.NES.
'
Cod. Luc, ipsc papa.
VAIUOUl.M NOT.*:.
(nilinalns csl pnntifex. Tanilein dtceptum esse Tara- Anaslasiiis lcrosolijmoni Joaiines .Voiv Jnsliniano-
.>.ium, paici ex eo qnnd eliaiii asserat, qui subscri- poleos, Basilins Gorlinic wclropoleos Creles iiisnla- ac
pseie siib Constanliiio Pogonalo sext:c synodo, lotius siinodisaiicla; Romaniv Ecclesiiv vices qerens.
eosdem snb Jusliniano pr;cs('nli synodo suliscri-
et lla namqiiepost imperatoris subscriptionem pntriarclia-
psisse. Hnic cnini subscripsit Paulns episcopiis Con- ruin et melropolilarum sinyidi proprium nomen lu-
slaniinopoliianus, se.vlne synodo Georgius. Iluic Pe- dignitaiem veleribits in libris siqiiavcrunt. .Viiaslasius
triisepiscopns .iMeximdriiius.sextrBidem Peinis adhiic tanien Bib!ioibecariuf, iiisynoili vii ad Joanufin VIII
presbyler Alexandiini palriarcli3C vicarins. Iluic pnpam pra;falione, asserit patri:iicbas ne qiiidem per
Anaitasius episcopiis Jerosolymitanus, sexlae Gcor- lcgalns ci adfuisse. Auctnr libelli svnodici episcopns
giiis presliylcr Jerosolymitana; Ecclcsiae ncniiiie. ccxi., B:ilsamon et Znnaras ccxvii," bnic synodo iii-
Tandem, ui de aliis laceam liuic syiiodo subscripsit , lerbii>se scribunl; in bodiernis tainen cxeinplaribiis
ricnrgiiis ppi-copiis Aiiliocbi.c, sexl;e adfuit .Macarius subscripti laniuni repeiiiintnr cc\i, inier quosexsli-
ijnsdem Eeclesia; patriarclia, et deposilionis seiiteu- B lerc quos probilas, doetfina ei sanctit is coinmenda-
liam liilil. bilcs reddebat. liaronins et Binitis, iino ei nuperus
SccundaiipiiiiocslTtieopliaiiis, scribenlis.liancsyn- anclor anonynius Delectus acioriini Ecclesi;B univer-
odum babilani aiiiio Incarnationis secunduin Alexan- salis seu NoVa: sumni.T; conciliornin scribunt Calli- .

drinos 090, (|ui incboatur kalendis Septcnibiis anni iiiiuin, Paiili Conslanliiiopol.tani pariarcb.-e succes-
er.TB nnstr.x' seplingenlesiiiii scxli, a quibns ideo cl sorcin, liujiis syiiodi auclorem
pr.Tsidem fnisse;
ei
iiifrasynuduiii iiiclioaluni exisliinat , iiiide addit a sed illiid dicilur contra niauilVslam snbsciiplionuni
sexia syiiodo ad Trullaiiain llnxisse aiinos viginti se- li.lem, contra Balsainnnis cilaii tesiinioniniii, conir:i
plem, ct cos niigari (/«i scriftis suis celcbrutos scxli Mceplioruiii, in Chronico, et Tbcoplianein, qiii Paiili
coiicilii capitiiliires lijpos , eiaclis posliiwdum aiiiiis nioriem cum anno 695 et Callinici inilinm conjiiii-
(/Kfldior, edilos ujjirniaiilTarasiuin indicat, ubi giiiil. Eam lainoii Baronii seiiientiam scciitiis
; est Lii-
ejusqiie opinioneni suggillat. Sed ea quain proponit pus, iii disscrt. de syiiodi Tnilbine cansa el lem-
longe improbiibilior est, cuiii Paulus eiiiscopus Coii- pore, ubi addit : Ejus (neiiipc («alliuici) ut viri inja-
^lanlinopolitanus, qui liidc syiindo prxluit , aniio mis, nomcn cxistimem erasuin a posterioribits sijnodi
sexcenlesimo iionagcsiino lerlio obient, et Callinlco patronis, ac intriisum nowen Pauli. At Callinicuin
vaciiam sedem reliqiieril, ipso eliara Tlieophane iiullus aiiti(iuoriiin alicnjiis criniinis reiiiii facit, el
teste. Secundo aiictor libclli synodici, postqnaiii lo- gralis iiomen Paiili in locum nominis Calliiiici
(liciliir
ciitus est desyiiodo Trullan:i, ait Chhi autem Lcoii- : subngauim fuisse. DeCallinico infra sernio eril.
lius imperium invasissel, el Justiniunum abscissis ua- Apostolicani legationem biiic synodo adfuisse, di-
ubusChersonem rctegasset, Arlemius, qui et Anasiasius f, serte lesiauir Anastasius in Vila Sergii pap.e, in qiia
JiVi/Mi', f/fo/Uio sHCicss// ; (jnare iioii aiino Clirisii 707, scribit Hujns pontificis lemporibus Jusiiiiiaiuis iiii-
:

sed anieannnin (i9o, qiio Jiistini:iiius deposilus esl a
Leonlio, Triilbina synodiis coiigreg:iia. Tertius Ana-
siasius diseriis vetbis asscrit liaiic synoilnin coactani,
Sergio primo Ecclesiaiii lionianani adniinisir.iiiie,
ciqiie tiito lides adbibcri debet in Vila eiiiiii oju.s iia :
acciinle narrat qux Jii.-tiiiiano Augnsto prniiuin iiii-
pcranle Itoiiia; gesla sunt, quo yninisexlx syiiodi
deirelis Sergiiis subscribere coiiip' llerelnr, ut eiiiii
pcrator coiiciUiim in liegia iirbe fteri jussit, qiio el le-
guiisedis aposlolictv conveiieranl, el deccpli siibscripse-
rnnt. Ilaiic lcgalioneni v:irie explicaiit receiilcs
llistiirici, iiiler qiios Marca, lib. v de C.iiicordia,
cap. 18, reiii exattius exposuisse videtiir. Observai
enini Roinanos ponlifiees solilus fiiisse leg:ilos ad im-
peratores Clirisiianos iniiiere, pronegoliis Eccle-ia;
iiniversalis procnraiidi';. Ili legati, qiil apocrisarii ct

de bujiis syiiodi tempore prolie edoctuni luisse cer- respniisales diccbantnr, assidiii erant iii coiuilaln
uini videatur, cuni iiisiiper Beda, qui bac aelatevive- principis, cl proprias Eccle-iai Uoinana; caiisas apiid
bal, lib. de Sex ;elaiiliiis, el P.iuiis Diacoiius, qui euiii proscqiielianiiir, ac pro negotiis lidei et disci-
Mccnld seqiienii nurnit, lib. de iieslis Loiigobard , m plin.c exciisaba:it; jurisdictioiiis tanien iiullani par-
fap. H, aiiclon s 'Hiei pliaiic aiiliquiores , eidin teni aiiiiigebaiit , insi ex delegaiione speciali. Qua;
Aii:ist:isio solli agentnr. caiuio iioii iiiinilis crat ad vilandas palriarcharuin
Ciiiii il:iqiic III laudalo lertio syiiodi Triillana; ca- Cpolilanuiuiu iiucliiiialioiies ; qni, su;v sedis aiiipli-
noiie ilic:itur eaiii celebr.ilain pr;i;ierito finiio sexics licalioni seinper intenli, terrore el iniiiis priiicipis,
centcsimo nono, el nlrinsque opinioiiis de-
niillesiiiw asseiisuni legaii ad res nnvas conslituendas exlor-
liiiiic locuni cmruptuin esse, ct cx
rensiires lale;iiiliir quere poluissenl, ul sallciii iion incolorata videri
T licopbancad aiinuin Incariiationissei uiidiim.Vlexau- O pnsset iniiuiitatio qn:c apiisloliCK sedis auctoritate
,

driiios 077 coirigciiiliiiii , legeiiilniiique amio sexies aliqiia iniinireiui'. Atianien prndeiitia sua obtiiiere
millesiino cenle^^iino iioiiajcsinio noiio , ille auleiii aii- poiiiilices l>()ni:iiii iion piiiiieMint qiiiii iii eos laqueos
iiiis inuiidi, erani Coiislantinopoliianaiii
seciindniii iiieuleicnl, a qiiibus taiii siiidiose >ibi cavebant. Eie-
desiii:>l cuin iiiense Augiisio aiiiii sevceiitesiiui noiia- niiii iii liai: synodu Triillan:i, nt color aliquis iiovis

gcsinii prinii, eo parilcr anno congiegaia est synoilns (lei-TCiis qu;ic iii ea coiidii:i biiiit i|U.Bsitiis viilcreiur,
Trullaiia; Kuleniiis eniin Sepleuibiis illins aniii iii- illa a'Cuiiicnic;e tilnluni ^isbiiinpsit ob I'.iiniaii;c sedis

(.lioatus cst aiiiins li^UU cl iiidiclio qiiinla, <|iiilius

.
auclnrilaleni adhibit:ini. Lcg:ili eiiiiii, scu a|iucris;irii
iibliiientibns, synudus babiti cst, ct laudalns caiion vel lespoiisales api>stulie:e sedis, qni niiinere siig-
aiite initinin ineiisi» Fcbriiarii aiini (J9- coiidilus cst. gcsliniiis apud piinci|iein Jiislini;iniim Inngebanliir.
Pliira Iiic de re aiiclor Criiic;c liaroiiii, qui iii iIissit- Iiuic syiiodo inlerlucr.'. Cerle Scrgins pap:i legiiios.
latione de Periodo Gr.cco-lioiiMiia loino pi iino pra;- maiidalis siiis inslructos ad eiini coiiven:iiin iinii iiii-
lix:i,;erani illam iiiundi Conslariliiiopnlilanaiii, alias- seral, eiiiii quippe daninava iil illiriluiii, iit iiiom vi-
i|uc ;eras Gra.'curuiii taiu iiiuiidi quaiii Incarnaiionis debitur. Basilius, episcopus Gortiiia; provinci:c CrcUe
fusc explical. niclrupnlilaiius,
Wallli.ins llbisiares, in pnKniiin sni Nomocanonis
de synodo Ti iill.iii:i scribii : l'rincipcs cj«s .'ijiiOi.i
,
" Legali scrfis nposlolicw. Iiitcllige cpiscopos
cetebrabaiiliir I'nutiis Cniisliinlinojioliluiiits , l'aulus (iraci.e illos qiii in Oricnie Knniaiii poiitilicis vicarii
llcgen.lniii Pclrus) .ilcxr:Hdri,T, Ceorijiu.^ .Snuocliuv, cniijtiiuli liiiiuiit. I!IN. ct L\\ u.
19 SLRGIUS PAPA. 20
• Quac et i|iiasi gynodailier definita, el in sex lomis A urbera ad conQrmandum, vel in superiori loco suL-
de^cripta allribus palriarcliis, id esl', Alexandrino, scribendum Sergio pontifici, uipoie capili omnium
'
Consianiinopoliiano, et Aiiiioclieno, vel csleris sacerdotum, direxit. Qui beatissimus pontirex, ut

coiisulibiis, qui ' in tempore illic conveneranl, sub- dictum est, penilus eidem Justiniano Augiislo non
scripta erani, manuque imperiali confirmaiajiimissis acquievil, nec eosdem tomos suscipere, aut 'lectione
iii Liicelluin,quod ' scebrumcarnale vocitatur in hanc pandere passus est. '^
Porro eos ul invalidos respuit,

VAlilANTES LECTIONES.
'
Al.., Conslanl., Alexand. * Cod. Liic, chariate ; locus corruptus ; al., icebra
' Coll. Luc. el al., pra:sulibus. carnali vocilalur.
' CoJ. Luc, eo tempore. ' Cod. Luc, leciiom.

VAU1UUU.M NOT.'E.
inetropoliianus, eam legalionem lunc solus obibat, nuni Satius erit Anastasiana verba hiiic loco sul>-
II.

unile in calce canonum synodi se inscribit legalum jiccre, ut quisquc unico obtutu deprehendal an ab
foliussynodi Erclesia! HomansB, exemplo triiim lega- eodem calamo potuerinl pruficisci, tnm ea qiiie de
inruin Agaibonis et synodi Ofcidentalis, qui in sexla diiobus supra ccniuin canonibus synodi erraiicae hic
Byiiodo hoc nomen assumpseranl. lcguiiiur, iiini ea qux de eisdem in utraque prjefa-
synodo editi suni,
g tiuiie enuntianlur. in prima h:ec habel Anastasius
Cenium ei duo cnnones in liac :

ut leslantur suncius Tarasius, seplima synodus in
efulalione conventus iconoclastici, Pliotius in No-
liocanone, et aiiclor libelli synodici. Ex illis plures
siintoptimi, el qui anlii|uam Ecclesia; disciplinam iit
plurimum redolent. UnJe cum pUiiiiiii sint laudaii
jiireque laudandi, non suiil omnes ab Ecclesia Kn-
inaiia rejecli, sed lanlum quinque, ncmpe canon 2,
quo oclnginla qiiinqiie apo*lolorum canoiies el con-
siiliitiones deccrnuntur adiniltend* , sicuti et ca-
Regulas quat GrcEci a vi sijnodo perhibent edilas , ila
in liac syn ido principalis sedes admillit, ul nutlalenus
ex his ilUt recipiantur, qum priorit>us canonibus vel
decrelis sanctorum hnjus scdis ponlifxcum. aut certe
bonis moribus , inveniuntur udversa:, quamvis omnet
haclenus ex lolo maneant apud Latinos incognilcB, quia
nec inlerprelatiV. Std nec in caetcrarurn patriarchatium
sedium, ticet Grceca ulanlur tinrjua, reperiuntur archi-
vis, nimirum quia nutta earum , cum edereniur, aut

non 13, quo lex ecclesiaslici caelibaUis coiiciililiir, el promulqans , aut consenlicns, aul satlem prxsens in-
caslissima Roman.-e Ecclesiae repreliendilur disci- venla cst. Quanquam cjsdem Paties itlas Graxi pro-
pliiia, qua sacris minislris iisus coiijugii inierJici- mulgare perhibeanl, qui in scxla synodj sunt inventi.
lur. Quin etiam eos qui presbyteris, diaconis, sub- Sed hoc nuttis prohare certis possunt indiciis. Iii al-
diaconis conjunciinnem et cim^ueiudinem cuin legi- lera vero pracfatione : Grwci, inquit, et alia ostendunt
linia uxore proliibuerint anaiheniate ferii isiecanon. regutarum nwnerosa et pra;sumpluosa salis capiiula,
Non approbatus canoii 55, qiio jejunium
est etiani priscce Iraciilioni pene oinnia valde conlraria, qua; a vi
Siibbati in EcclesiaRomana celeberrimum damnaliir. synodo perhibent promutgata, cum vi synodus nutlam
Nec eliara canon 67, absiineniiam a sanguine el suf- „ periulerit priEter jidei regulam. Sed quas ejus asseve-
focato clericis.sub deposiiionis poena laicis sub poena
'-•
rant regutas, tongepost vi synodum apnd ipsos coiislui
excommunicaiionis, proliibens.eamque abslinenliam penes se privatimque depromptas. M\FEiJS.
velul ex divinae Scripiiirae maiidato eiiamnum obli- ^ Missus in tocettum, quod siebrum carnate vocita-

ganie imponens, Nec omni ex parte approbatus esl lur, in hanc Romanam urbem ad confirmandum. Sce-
c.inon 8i, quo probibetur ne Cbrisius Salvator de- brum est horreum , inde emendaiidus Ingiilphus,
ping;itur in imngine agiii, sicut ostensus esi patribus in Croyland.
Cbronic. Coepit , largiente Doinino ,
:

iii ligura , sed in imagiiie boininis, qua demnm bbiiis oinnibus abundare, ut tam in thesauris ac scuu-
oiniies sunt adimplela; figurae. ris, quam in lerris ac lenementis, ei pro priinis amissis

canones, quos jure laudandos dixiinus, ut ex

Alii dupticia poslmodum redderentur. Proscai(ris, lege
eorum lectione el exainine cuilibet patebil, non sunt scebris, vcl scearis. Altaserr\ .
ab Ecclesia Romana rejecli. Ut eniin bic de primo Porio eos ut invalidos respuit. Quod prsecipue
i^

el uliimo lanlum loquar, primus lideiii a sex conci- movii poiiiiQcem ad iJ conciliuin rejiciendum, fiiit
liis oecumenicis confirmalam el ab apostcjicis iradi- cpiscoporiim Orienlis lcmerilas, qui adversus caeli-
tani inviolabiruer servandam esse docet. Ullinius balum presbyierorum et diaconorum, eum evertendi
vero praeslaniissimas pro excipienda cnnfessione le- aiiiino, iia dellniunl : Qaoniam tiomanoe Ecclesim pro
ges ct praecepla continet, et quam prudentor erga conone tradilum esse cognovimus ut promovendi ad
poeiiilentes sacerdos se gerere debeat. Ipsum neinpe diaconatum, vet presbyleralum profHcantur se non ,

ccnsiderare debere peccali qualitalem, peccatoris amptius suis uxoribus conjungendos, nos, antiquum
pro conversione aestuaiis desiderium, et morbo coii- canonem apostotica; perfeclionis ordinisque servantes,
venienlem medicinam. Debere examinaie an nialuin D hoiniiium qui sunt in sacris tegitima conjugia deinceps
orialurex habitu, an ex iiifirmilate, aii e\ prava af- quoque firma et slabilia esse votumus tuquaquam ,

fectionc. Denique pasioralis ipsius es^e ofdcii erran- eorum cuni uxoribus conjunctiouem dissotvenles, vet
teiii ovem reducere, ideoque neque per desperalioms eot mulua lempore convenienli consueludine privantes.
pnscipilia in.pellal pcccalorein, nec ad viice dissolu- Quamobrem si quis dignus invenlus fueril, qui hypo-
tiouem et conlemplum [rena relaxet. Ue oinnibiis Trul- diaconus, vct diaeonus , vel presbyter erdinetur, is ad
lanae synodi canoiiibus l;ini approbalis quam repro- talein gradum assumi nequaquam prohibeatur si cum
liatis legendus Lupiis, in nolis ct scholiis ad canones teyitima uxore cohabitet. Sed neque erdinalionis lem-
toncilii Truliaiii. Pacius. pore ab eo poslutetur ut prjifitealur se a legitima cum
a Quieet quusi synodaliter defmita. Ilic locus eliam Kxore consueiudine abslenturum Si quis ergo fuetil
addi potesl probalionibus quas erudilissimus prxsul ausus, prceicr upostoticos canones incttatus, atiquein
Ciaiiipiiius adduxil (/;i kxamine Itbri Pontiftcalis, eoruin qui sunl in sacris, presbylcrorum inquimus, vel
sect. G) ut evinteret, Anaslasiuiii Bibliotliec.ariiiin ;iu- diaonorum, vet hypodiaconorum, conjnncliiyve cum
clorein iion csse (iinnium Vitaruin poiitificuiii qu e iii tegilima uxorc et consueludine privare, deponalur. Si-
eudeinPoniilicali suiil scriplx , qiia^subejus noiiiiiie mititer el si quis presbyler, vet diriconus,suain uxorem
lypis vulgaiic sunt. Aucior enim liujiis Vitie Sergii 1 pietalis prirlexlu ejecerit, segregclur ; el si perscceret,
Kcribil in hac sectione pugnantia ndversa Ironte cum deponaiiir (Ci.H. 13}.
iis quae .AnaslasiusreltTliii praelalloiiibus gynodoriini, PraUerca lioc Coiiciliuni raiiones liiibiJial alios
liim scptiini ad Joannem VIII, lum oclav* aJ AJiia- nnijiiiie recipicndos, ui qiii adniiiii juLct quiiii|ue et
?l NOTITIA lllSroftlCA IN SLRGIUM PAPAM. 2<i

alqiie olijecil, eligens aiile luoii, qiiani nDvitaliini A aposlolortim principe, snifragaiilc, suaiiiiiue Eccle-
erroribns consenlire. Qui iinperalor Sergiiini ^ siam imniiitilaiam servante, exciiatnin est » cor Ra-
magisirianiim in spretum praenominati ponlificis vennalis militia;, dncalns etiani Pentapolitani, et

Uomam niittens, Joannem Deo amabilein Purluen- circumquaque partium '

iion permittere pontiticem
sein episcopum, seu ' linniracium consiliariiim apo- si^dis aposlolicae in regiam ascendere urbein. Cuiii-
«tiilicx seJis, secutn in regiam abslulit urbem. qne ex onini parle multitudo * miliiiae convenirei,
'^ Ueinde Zacbariam immanem suum proiospaia- Zacharias ' spatarius perterritus, et trepidans, iie a
riiirti cum jiissinne direxit, ut prxdictum poniincem lurba miliiiae occidereiur, portas quidem civitatis
similiter in regiam deportaret urbem.Sed, misericor- claudi et teneri ' pontincem postulabai. Ipse vcro in

dia Dei prsevcnienie, bcatoqne Peiro apostolo , el cubiculo ponlincis treinebumJus refngii, deprec.ins

VAaiANTES LCCTIONES.
'
Cod. Luc, «1 iion permillerent. ' Cod. Luc, prolospa(arius.
' Labb. et Maiis., maliliar. ^ Cod, Luc, a pontifice ad pedes iwif.ifuis.

VARIORUM NOTiE.
ncloginla canones :ipo4o!oriim nonien prxferenles , ,, giiila dies dedil ei spatium saiiclx meni. Puter iios/t;

qiii prohibet jejiiniiim Sabbatorum Quadragesinise papa Benediclus el per sinyulos dies millebal ad eum
,

fieri, vel in Romima Ecclesia ; qui ab sulTocato et Bonifacium consiHarium, et commonitoriis verbis doce-
sangnine ab.stineri jubet clericos, depositionis poena bateum divina Scriptura; 'el nunquam votuit coriicji.
proposita, laicosaniem subpoenaexcomniuniratioiiis; Hoc autem faciebal ul persuaderet et corrigeiet euin.
ac (lemum, qui velat depingi Dumiiium nosirum Je- linperator itaque Juslinianus animadverleiis a Sergio
siim Christum siib figura agni a prajrursore Joaniic denegatam conlirmalionein Trullanoriim canoiiuiii
indicali, cum Salvator repriscntari taiilum debeat suggeslione, ut videbalur, Bonifacii coniiliarii
liiiniana imagine, perquamomnes cxlerascomplevit utiumque Cpliin. addiici voluit, facli ralioneiii edi-
{Cann. 2, 55, 67, 82). Sommii r. turos. Be.vcixus.
" Imperalor Serqium mayistrianum in spretum prce- • Deiiide Zacliariain, elc. Omnia in synodn acla in

tiominali pontifuis Itomam millens. Magislriaiii siint Romanain urbem adconfirmandum vel in superiuri loco
ageiiles in rebus, sic dicli, quia inter ollicia palalina subscribendum Sergio pontilici, ulpole capiti sacerdo-
inililabantsiib disposilione magislri oflicioriim. Am- Inm omnium, Jusiini;inum iniperatorcm direxissc
bros., de Offic, lib. ii, cap.'29 Legebaiur rescripii
: Bcrlbii Anasiasius; cum enim Justinianus gesla liii-
forma direclior , magistri officiorum statula, agensin ius synodi sex tnniis compreliensa ab episcopis
rebus imminebat. Altaserra.. subscripta, ctimperiali manuconfinnata, ad Serginiii
*>
Cum iniperialia jnssa mnjore cc-
Magisirianum. papam misit, cbarta pura in Codice concilii relicla
lcritate exsequenda erant, magislriani niiltebanlur. est anle caiteros patriarchas, posi Justinianum imp.
(jiia rationc niiilto pridem Leo imperator ad coinpri ut eam subscriptinne sua repleret. Eodeni planc mo-
mendos tuinnltus quos in iEgypto Timolheus iEIurus *' do cliarla pura relicta estepiscopis absentibus Thes-
Eutycliianista excilaveral , inisit roai;isiriaiios per saionicensi, Ravenna>, Sardiiiia;, cl lleracleae, ul sal-
«iibcm ad episcopos, ui per eucyclicas quiil de sedi- lem posl solulam syiiodum actis subscriberenl; qnod
liosis hsreiicis dccerneiidum essei, una omnes fide iisdem verbis iii Codice adiiotalum est Locus Tlns-
:

et menie rescriberent. Be^cinus. saloniceiisis,locus /{aii«iina(is,et cajlerorum. Sed Sur-

' Bonifacium consiliarium. Apud Romanum clerum gius acta confirinare recusavit : Compellebalur am.m
ei ponliCcem dignitas consiliarii sedisaposlolicc erat et ipse, inquit Anastasius, subscribere, sed nullntenus

iiiler speclabiliores. Qui enini lioc miinere fungeba-
lur in gravioribus publicisque conlroversiis velut
assessor ponlifici et clero ast;ibal ; et si quando vaca-
rel scdes, una cuni aliis regelat Ecclesiain. De illius
iifOcio loquitur Gregorius M., lib. ii episl. Si.
Qiiippe in controversia privilegiorum Ecclesiae Ra-
vcnnalcnsis polior disquisiiio sedis aposlolicoe Con-
sili rio demandala esl. Iino cani Copronyinus, in
episl. ad Carolum M., conqucrLTeturde Chnstophoro,
apostolicse sedis coiisiliario, P.iuluj I poniifex pro
eo scripsit apologeticam epistolam ad Carolum, quac,
etc, in Codice Carolino, lomo III Script. rcrum
FraiiC Duchesnii, atque iiiler alia inquil iSam illud
iii ipsis suis apicibus afferunt, quod dileclus fitius no-
iier Cltrist»phorus primicirius el consiliarius, sine no-
slra auclorilate, nobis quasi ignoranlibus , suggeslioncs
illas direximus, fecisset, etaliiis pro aliis ejus el veslris
missis retegissH; et in leslein et judicem proferiinus
Deum, qiiod ila nequaquam sil ; nitiit enim ipse con-
sitiarius exlra noslram voluntalein aliquando egil, vel
agere prwsumsil, quoniam nostri pncdecessoris et gcr-
mani domni Stepliani pnpw siniul et nosler sincerus nt-
gue probatissiinus fidelis exslitit, el in omnibus exislil,
et salisfacti sumus de ejiis iininuculalu fide et firma
cordis constanlia. Ex iiis liquel coiisiliarium in
disciplinaqne concerlalionibus doclrin:i siia ct voio
poniiUcibus adfuisse. Quapropler hic Bonilacius de-
lei tus cst ad convincenduin Mac.iriuni Anliocheiiuin,
i|uein exsilio multaverat synodus vi, nl lcginiiis acl.
t synodi vii, pag. 63: Eunini Romo' in cxsilio eial
Miicarius liaielicus a sexta tijnndo missus; cl quadra-
acquievil, pro eo quod quadain capilula exlra ritum
ccctesiasticum fuerant in eo aniicxa, quce el quasi sgn-
odaliler dejinila, et in sex toinis descripta, elc. Qui bea
lissimus ponlifex penilus eidem Jusliiiiano .\»giislo
, non acquiivil, nec eosdem lomos suscipere aul leclioiii
pandere passus est. Porro eos utinvalidus respuit alque
rejccit, cligens inagis mori quain novilalum erroribus
consenlire. Dc iis canonibus in Joannc VII rursus
sermo redibil. Cum ilaque Sergiiis, Jnstiuiaiii imp.
precibiis haudquaquam
fraclus, Quiiiise.xlae synoJi
caiiones imperator Zachaiiam prolospa-
rejecisset,
tarium snum Romam misit, qui ponlincem Conslan-
: D tinopoliin deporlaret. Sed militia Ravennae, viciiia-
ruinqiic parlium, jussa principis nelandaconlemncns,
non pcrmisit ea exsecutioni mandari. Quare ciiin
omni cx pane inulliludo militiae convenirel, Zaclia-
rias prolospalaiius, in tiniorem propriae salutis ad-
ductus, ad poiilificem proiinus sc reccpil, alqiie ad
pedes proslratiis veniain snpplex oravil, ei ne furori
militum se dederel obsccravit. Ponlifex bonuni ip>i
aninium habere jussit, iiule ad placandum proleelii.'.
excrcilum, pro basilicaTlieodori pontincis, palefaclis
valvis assedit, ac militibus et pipulo sedatis, quoil
pro salute su.'v tanla alacritale arina suinpsissenl
fidei gralias egil. Nec laincii anle iiiililes nibe excedcre
oiiusluin cuiiliimeliis d inelu per-
voliieruiit, qiiain
lenituni iiide Zn li.iriani exegisscni. Ilxc conslant
ex Anaslasioiii VilaSergii, Beda, lib. ileSex aclali-
bus, cl e% Paulo Diacono, lib. vi de Geslis Longo-
baril., cap. 1 1. Pagus.
* Cor liavcnnaiis miliiicv. Cum Zacliarias inipe-
« SEUGllJS I»APA. 24

lacrymabililer ut sui poulifex misererelur, ncc per- A lara Ecclesiac Dei, quamque sanctissinu ponliKcis,

«liUcrcl quemquam ejus Dniuiae infesiari. Exerciius jam a patriarcbii custoJia « iion reccsserunt, quo-
aulem Ravennaiis iiigressus per portani beati 1'clri usqiie deMoniinatum spaiarium ciim injuriis et cou-
aposioli, cuni armis et ' turbaiii Lateraiiense episco- tumeliis a civitate Roiiiana foris '
dcpelicrent.

pium venit, pontilicem videre xstuaiis, quem, fania a >am el is qui illum n.iserat ipso etiam lempore

vulgante, per noctem sublatum el in navigium niis- csi, Domino retribucnte, regno privalus. Slcqiie

sum fuisse ' cognoverant. Dumque fores patriarchii Ecclesia Dei imperturbata cum guo prxsule, Cbristo
lam inferiores quam superiores esseut claus;e, bas in favenie, servata est.

lerram, nisi velocius aperirentur, mittere ^ mina- ilic beatissimus vir in sacrario beaii Petri aposloli

reiitur, proe nimia timoris angustia, el vilx despera- capsam argenle:im in angulo obscurissimo ' jacenlem
lione Zacbarias spatarius sub * lectum pontilicis in- ei, ex nigredine transacice annosilaiis, nec si esset ar-

1,'ressus sese abscondit, ita ut mente exciderei, ct genteaapparenlem,Dcoeirevelante,repcrit.i>Oraiiono

lierderetsensum. Quem bealissimus papa conforlavii, itaquc facia, sigitlum expressum abstulit, iocellum

(licens ut nullo modo timeret. Egressus vero idem aperuit, in quo interius plumaceum ex boloserico
beatissimus pontifex foris basilicam domni Tbeo- superposilum, qnoJ stauracis dicilur, • invcnit. Eo-
duri pap», aperiis " januis ih sedem quK vulgo ap- B que ablato, inferius crucem diversis ac pretiosis

pellaiur sub Apostolis ,

generalitatem miliiiae et iapidibus perornatain inspcxii, «^
de qua, iraciis qua-
populi qui pro eo occurrebanl honorifice suscepil; luor petalis, in quibus gemniK clausae eranl niira;

datoque aptoet suavi respoDSO, eorum corda linivil; magnitudinis, 'i

et incfTabilem portionem salutaris
quanquam ilii zelo ducti pro amore et reverentia ligni doniinicx crucis inveoit. Qux etiam exdie ilio

VARIANTES LECTiONES.
'
Al., (ii4fl;Cod. Luc, turba non modica 'Cod. Luc, eusiodia recederent; Labb. et Mans.,
^
Cod. Luc, audieranl. cuslodia recesserunt.
' Cnil. Luc, minabniilur '
Cod. Luc, expuUssent.
* Cod. Luc, ct al., lccio. " Al., jacenlem invenit.
' Cod. Luc, sedens in sede; al., m sedem sub apo- ' Al., inUrius reposiiam invenil.
itolo generaliltitem.

VARIORUM miM.
viaiis Sergium pontificem compre-
protospatarius mario exornaia. inde pUimarii sunt ariifices, qui id
bendere aniiiteretur, iit capiivum ad imper.itorem genus vestis coniexuiii, L. i. Cod. de excus. artific,
miiteret, steiit ad (oniificis defensionem militia iia- lib. x. Jul. firmic, Mathes. lib. iir, cap. 10 Lin- .-

iica, ni c a Sergio discessit, nisi postquam iniquus Q teones aut plumarii. Idem, cap. 15 ejusd. libri Fa- :

im[erialis exsecutor abiisset. Ea vero in iis potissi- cienl tinleones, aut lunicarum lexlores plumnrios. El
nium urbibus degebat qua; sub episropi Ravennaten- lioc genus vesiis preiiosissinium fuii. Vopisciis, in
sis dominatione erant; el quas recenset Agiiellus in Carlno Quid tineas pelitas /Egyplo loQuar, quiil :

suo ponlilicali, part. 2, prs.^erlim tum varia; subin- Tyro et Sidone tennitate pertucidas, inicantes purpiira,
de concertationes inter pontifices et cpiscopos Ra- ptumandi dificutiale pernobiles. Nec modo vestes,
veniifliium exarserint. Be.nci.nus. inio et loriciE solebant contexti sqiiammis seu lami-
a lYam et is qui illLm miseral, clc. I.eonliiis [rae- nis ferreis in modum plumanim. Virgil., xi .£neid.
feclus, accepto a Gra;cis imperio Jusiinianum naso Ouem fiellis ahonis
ivnncatuni Cliersonesum iii cxsilium relegavii aiiiio In (jlumani squanimis, auro coDserta legebat.
Cbrisli 014, qui crat 10 iinperii Justiiii;ini. Rei ge- El vela anle fores a?diiim plumario opere texta poni
sia; tircumslanlias descrlbunt CedreiiU,<, Tlieopbanes solebant. Anastas., iii CregorioiV, iii fiii. El vetum :

et Zonaras, aliive aiinaliuin GriECOruni scriplores.
Jiisto Dei judicio banc poenam meriio sustinuil ini-
pius Juslinianus, qui, cuin suasu Calliiiici patriar-
chae novos canoiies sancivisset , iisijuu orieiitalem
Ecilesiam penitus deformassei, siiiniiio studio ela-
Loravit nt vcl llomana Ecclesia eadeni lurpituiline
ante januas tinli'um plumatuin unum. Ait ex liolose-
rico quid stauracis dicitur. Vela de stauracio sunl
vela e serico vel piirpiira variis Horibus vel figuris
inlexta, quae e Tyro petebiniur; uiide ct Tyria di-
cta. Aiias., de sliiuracis s>u Tytia. Altaseura.
De qua tractis qualuor pilatis, in quibus gemina:
<:

ariicerelur, vel sallein ipse suminus poiitifex, si re-
sisteretmandato imperaioiis, pcrviraHoiiia iiiurbeiii
rcgiain abduceretiir. BiN. el Ladb.
>•
(Jralione ilaque facia, sigitlum expressum abstu-
lil, loccllum aperuil, in quo iulerius plumalium ex lio-
ctaus(B erunt. Pelalum, a Gr.eco ;r£Ta)ov, est corona
aurea qnaiii gestabant s;icerdotes, vel qui craiit e
•' genere sacerdotuin, ut Joannes apnstolns et Jaco-
bus fraier Domiiii. DeJomne Enseb., lib. iii, cap.
-5 'Qs eyjvriGjj t-^cj-vs, t6 77i'-«).ov mfooriy.ii^. Cum
:

loscrico superposilum, quod slauraiis dicilur, invenil. cssel sacerdos, petatum geslavil. De Jacolio Epiplian.,
(^apsa argentea, in qua erat ponii) ligni crucis do- iii Panar., liaMes. 29 : 'aX/.k /.xi zi Trha).6v iaTt [Leg.

niiiiica;, sigillo erat obsignaia. Tliec;c reliquianiin TTr^t] z-ii; Y.zr^oCt.r^; i^r.-j (x.-jxCi oi^tcj.
solibant sigillo obsignari. Gregor. Tnroii,, de Mi- 'i
Et ineljabitem porlionem salularis tigiii dominica'
r.c. Marlyr., lib. i, cap. 55: VciiitHs vero abbas, crucis inviiiil, qua; etiain ex iito pro satute liumani
ablalo ab armuriu siiiillo, capsam repcrit obscralam. generisub omni poputoClirisliano die Exattationis san-
Ligno crucis superposituiii crat iluniacium ex liolo- cliv crucis in busilica Satvatoris, qua; appctlatur Con-
serico. Plumacium erat veluni u p;inno serico, iii stanliniana, oscutalur ac adoratur. In die Exallationis
iiiodum plumauim aviuiii comexio. Anibros., epist. ciiicis doininlciu solcninis insliluta cst adoralio cru-
27 Cum de eo convenirem comites ejus, ne sine vesle,
: cis |ier osciiUim jn liasilica Lateraneiisi. P;igaiii etiaiii
sine ptumalio palereniur exlrudi senem. Et boc est sniebaiit osculiri signa doorum ; inde sigiia deornni
i|uod vocabantopus pliiniariuui seu pluniaiile. Pl.iu- videbaotur tiila osculis. Lucret., !ib.
liis, iii Epidico Cumalite aut ptumitile.
: Plumalum — Tum |ioitas pro|iter alienas
i :

Pelrun., in Satjric. 1'lumalo u-.nidus aurco Babytu-

:
.Si.una nianus iloslras oslriulunl jllciiuari
nko. Greg Turon., de Minc. Mailyr., lib. i, cap. Sa;pc salulantuiu tactu iircutorque meanluiii.
87 Exsial mensa nivcis veiata mantUtbus, opcrc ptu-
; ALTASLiiRA.
 NOTITIA (llSrOlllC.V IN SliUGILM i'Ai'AM. 2G
prosalutc humaiii geiieris ab oimii popiiloClirisiiaiio A singulos libras irigiiii:i, i|iii siiiii super iralics ad
dic Exaliatioiiis sancta; crucis in basilica Salvaliiris ingrcssurii confessionis

(]ux'appellalurConsiantiniana, osculalurac adoratur. Ilic fecit iii circuitu altaris basilica; suprascri-
Ilic fecit imagineiii Mjeali Potri ajiosloli, quse esl in partu pta; ' letravila oclo, quatuor '
ex albis, et •
quatuor
iiiulierum. " Ilicfecit Ihymiamateriuni aureuin majus ex coccino. Hic, ' leciuiii et cubicuia qux circum-
cum coliimnis, el cooperculo. quod suspendit ante qiiaqiie ejiisdem basilicae sunt, qus! per longa tem-
imagines tres aureas beali Petri aposloli, iii qiio pora slillicidiis et rudeiibus fueraiit
disrnpia, stu- «

incensum el odor suaviiaiis fe;lis diebus dum missa- diosius innovavit, ac reparavit. Ilic inusivuiu, quod

rum solemnia celebrantur omnipotenti Deo opu- ex parte in fronle atfii ejusdeni basilic.i; fucrat di-
lcntius iniltitur. Ilic disposuit in ab>ida basilica; rutmn, innovavii. Similitcr et specula ejusdem ec-
suprascript.e super sedem ' apallaream argenieam, cVsiae, ' qua; snper sedem suiit, vcl rrgios arcus
perisanlem singul. libras ccntuni viginti. Ilic lecii iii majores suni, reiiovavii. > Hic corpus bcati Leonis
basilica suprascripta farus argenlcos sex, ' ponsantes prubatissiiui Pairis, aiqiie poniilici-, quod iii
" ab-
VAlllAMES LECTIONES.
' Al., hnaifmem aureiim, ' Al.. Ieri'iii>n.
* Cod. Luc, appeltariiim. ' Ciid. Liic, dissipata.
^ Al., pensanles libras CIXX. " Al., lam Ecclesiiv lam quic supcr
sedein vet rrifns
' Cod. Luc, Irabes ; al., tetra velns oclo, qualuor ex anjcnteas majores sunt, rcnofinil.
corcino. '°CoJ. L\\c., abilitis injenuribus ; M., abdilo infe-
' Cod. Luc, ex eis nlbos. rioribus.
' Cod. L»c. ,quatuor coccineos.
VAR'OniJ.U NOT^.
" Hic fecit thymiamalerium. Usum porro eoriim B Gallieana; lib. ii, pag. 118, diio Kalcndaria Cor- :

vcl similium vasorum, in quibus Ihiira et varii odo beiense nempe, quod vix amplius uni posl .Mauri
res incenduntur in solemiii oblatione, ex apnstolica cium sxculo exaralum dicit, lii quo ad xv Kalendas
tradiiione et Mosaica; le^is cxemplo profluxisse Februarii legitur depositio sanclx Mariac virginis el ;

nslendit cardinalis Bona, lib. i Rer. liturgic, cap. cx alio peranliqiio Floriacensi, in quo, eodcm die.
iS, num. 9 solemne enim fuit onini naiioni quan-
; ea depositio annotatur. Feslum auiem illud a Mau-
tuinvis barbara;, et vera; religionis cxperii, ut niil- ricio imperaiorc ad diom xv .\ugusti translatum
luin sacrificium rite peragi posse credider.nt siiie psse probal Floreminius laudaius ex Nicephori Cal-
incenso, vel aliquo saltein odorifero sunimcnto. lisli lib. XVII, cap. 28, ubi scribit Idem imperator :

Magi thure Christum Deum veneraii ct professi snni (iiempe Jusliniaiuis) luin primnm Servaloris e.vceplio-
siniili modo poetcc a diviniiaiis pioteslaiioiie tliiiris nem (id esl nccursuin seu Ilypapaiiiein, qiiam Puri-
oblationera inscparabilem esbc putabant. Ovidius aii licalioiicm Virgiiiis diciinus) toio orbc lerrarum feslo
Templa tibi statuam, redJani tibi Iharis hoiiorcm. die lioiiorare inslituil, sicnl Ju
de snncta Cliri- tiniis
sli ^atitilate fecit. Atijue non ila lonqo post tempori
Cnnstaiitinus Magnus, referenle codem auctori! libri
Miiuricius sacrvsuncliu Dei Geii.lricis Dorniuioneni
Ponlidcalis iii Silveslro, obliilil iliyiniaiiialcria diio
quiiidecimo Auqusli niensis die celebrari pnvcepil.
ex auro purjssimo. Usiim vero adolendi allaria inlra Qiiibiisex veibis rerori Florcntinius, (|iioil ciiin Ni-
soleninia divini olficii veluslissimiim esse indicat
ceiilioriis, iii JiMiiiiaiii 61 Ju-tiiii sanciioiiibus, iiiliil
Ambrosius, ad cap. i Lucse, dicens Atque iitinam :
decniisiitulodie aJJidcril, de fcslo vcro Dormitio-
nobis quoque adotentibiis atlaria sacrilicium defirenti-
Q nis in Manricii Coiislituiiont; diem I.j Augusii pric-
bus assislat anqetus! Plura liac de re ISoiia laudalus.
ciso sigiiaveril, eiim noii obscnre inJicarc fcstuiii
Qiiilius ornamcntis basilicas sanctoriim Pelrl cl
lioc in ilkim dicni Augusti meiisis Iranslaium poliiis
Pauli, aliasqiie urbis exornaveril, narrat Anastasliis,
fuissc quam recciiler iiisliliiinm. ScJ si vcra scribil
qiii et scribit ipsum consiiluis>e ut lilaiiiae a sanclo
Nicephoriis de Mauricio. inilii laii:cii viJciur lalli iii
Adriano quotannis dicerentur diebiis Annunliaiinnis co quod ail, Jusliiiiiiii imp. consliliiisse iit lestiim
Uoniini, INulivilatis et Dormiiionis sanclx Dei Geni-
N italis Cliristi per loliim orbcin lciraiuni cclebrare-
Iricis, sempcrque virginis Mari», ac sancti Sinico-
tiir ; in Julio enim papa nslendiiiius biiige aiiie J«-
nis, quam Itypaponieni Giiicci, Lalini 1'urilicationem
stiiium festuin Nalalis Chii^li, liiin in Oi ciilenlc
appellaiii. Quod idem liabet iVlbiniis Flaccus, lib. de
liim in Orienle, vel die 2.J Deceiiibris, vel die scxti
divin. OIHc., dominica; crucis pariem in capsula
J.iiiuarii solemne fiiisse, et Jusliniamim anno 3.t1,
argentea, recondilioii loco alisconJilam, lioneslioii
iioii Jusliiiiim, lata lcge staluisse iit Jie 25 Deceiii-
ac celcbriori loco reposuil. OrJinavil per diversas
biis colcreliir; qiinj iJein anica pra'cepcral Je fe-
provincias episcopos noiiagiiita seplem. Fceil aulcin
slo Puiiliealioni.s qiioJ diei scciiiiJa; Fcbriiaiii al-
ordinaliones duas per meiiseni Mariiuin , ordinavit-
lixil, III coii-lal ex bis rheoplianis, lilj. xvi llisl., oi
que presbylcros docem et octo, diaconos qiialuor. LaijJiilplii Sagacis, iii Viia Jiislir.iaiii, verbis : .-limo
tx his Anaslasii vcrbis rcledilur eorum opiiiio qui qiiinto dccimo iniperii Jusliniani, nwnse O.lobri, facta
asserunl fesium Dormiiionis, seu Assuinplidiiis, bea-
est inortalilas Byzantii, et eodem anno llypapanle
IX Maiia; virginis saculo laiilum octavo cclebraii sumpsil initiiim, ut ccletrarelur upiid Byzaniium die
coBpissc ; iit enimobserval Fraiiciscus Maria Flnrcii-
seciiiida Februarii. De Juslini conslilulione nihil
linius, in nolis ad Maityrologiiim lllero/iymia.iiuin,
1) alibi scri|lmn inveni ; qu;e si vera sil, dici pnssci
ad diem IS inensis Jaiiuarii, ante Mauricii impera o-
eam a Jusliniaiio imperalorc iniiovatam luisse, eo
ris lempora, ideoque anle sexti s:ccuii liiiein As-
qiiud noii ohservareiiir. De lesio Purilicalionis, lege
sumpiionis lesluin celebrabaiur, el quiJcm Oic dc-
Criticam Baronii, ad aiiiium oii, de utrOi|iie vero
ciina oclava Janiiarii. IJ aiilem piobat lum ex co-
lesio lcgeeumdem Mabilluniiim laudalum ei Ldniim-
dein Mariyrologio saiicto Hieronyino altribiilo, a d
diiiii Martene, lom. IV Je aiitiijua EcclcsiiC disci-
sc eJilo, tura ex aliis qna; laujat. Fusc euim de pj.us
pliiia iii diviiiis cclebraiijis olliciis. Dc leslo lanJeni
fcsti iiisliliitioiie disscrit, aulumalqnc illud u meii.sis
Nalivilalis beatce .Marix legu diceiida iii Innocen-
Jamiarii die Jcciino oi lavo, ad dccinium qiiinluiii
lio IV. I'a(,ius.
iiciisis Aiiijiisli, a .Mauricio inipcratnre Iraiislaiiiin
I'
liic coipus bcati l.conis proia!i..s;ini Pairis, iU~
luissc. His addil Jcaniics Mabilloniuj, in LiHnui.c
27 SERGIUS PAPA.
posiiuni \ liasilica sancloriim Cosmae ct Daiiiiaiii, uli et malla
diw infcriniis sccrclnrii pridict:» bflsilicae

basi- dona obiiilit. •> Tnillum vero ejusdeiii ecclesia! fusis'

fiicrat, facla diligenliiis lumba, in ilciiominaia

publico loco (' iibi sibi fiieral relevatum) repo- charlis pluiiibcis conperuit atque inuiiivil. Hic cybo-'
lica

ac lociim ipsmii ornavit. Ilic feeii paieiiam au- riom basilicoB sanclx Susanna', qiiod anle ligneum
suil,
cniem * gcnimas ex albis, et in fiierat, cx marmore fecil, divcrsa quoqne cymilia
reaui uiajorem lia'

aiirea, et argeniea, vel immobirKi loca ' illuc con-

nieilio ex liyaciiilo, el smaragdo, crucem punsanlem
et cubicula universa in dunavit. Ilic basilicam sanciae Eupliemi.e, quK per
libra* viginli. llic' leclum
inulla leinpora fueral detecla, cooperuil, ei renova-
circnilu basilicae beali Pauli aposloli, qnse loiiga per
vit. Ilic ^ basillcam sancla; Aureae in ' osliis, quse
lempora velusiate eonfeeia fucrant, siudiosins inno-
similiter fuerat ' delecta, vel diruiila, cooperuii,
vavil ac reparavii. Simililer et trabes fecit de Cala-
suoque sludio renovavit. » Hic oraiorium sancti An-
Lria adduci, el quae in cadem basilica vetuslissimas
dreoe apo?loli, quod "> ponitur Lavicana, a solo re-
invenit renovavil. Hic ' imnginem " aposloloruia

veiustissimam, qua; crai snper fores ejusdem basi- fetil.

licse mutavit. Ilic fecit ambonem, el » cyburium in ^ llic sialuit ut tempore confraclionis dominiit

VAWAMES LECTIONES.
'^
Cod. Lnc, illit.
'
Labb., «I.
• Al., habenlem i» gijro gemmas ; Cod. L\ic.,gem- ' Cod. Luc, osliis {Tiberinis).
' Al., distecla cooperuii et renovavil.
nias albas.
' Al., Irjniiin.
' Al. om. Ilic.... refecit.

'.\l., imnijiiics... vetustissiinns. '°A1., posiium est; Cod. Luc, ponilur via.
' (^od. Luc, ciboriuin.

VARIOItUM NOT.*;.
qite ponli/icis. Sancti Lconis Magni diciliir
Corpiis B ^ Trullum vero ejusdem ecclesicB (usis chartis plum
'-•
beit cooperuil,
•' -"-- munivit.
al<jue " •"•• '^—"-
Trulla —'^
vas -;"•>-"."
vinarinni
primuni fiiisse, qnod ex confessoribusponiilicibus in
Valicanam b.isilicam lionons causa illatum sil, depo- concavnm. M. Tull., Verr.d Erat etiam vas vina- :

silumqne iii basilieae ejusdem veslibulo. Post san- rium, ex una gemmr. pergrantii. Apitius, de Ke culin.,
cluin Leonem iia niulii poiiilDces ibideni iiimulaii lib. i Quolquot tagana posueris, lol etinm trutlas im-
:

siint, ut ejus scpiilcrum aliorum sepulcris obrnlum ptelo, desuper adjicies vinum. ilinc delrullare eidcni
deliiescerci , cnm a Sergio I papa divinitns admo- paulo anle, pio e trulla diffundere Et in patelta al- :

iiiio, corpus sancii poniilicis e loco obscuriore in ternis detrullare convenil. Trulla excavata cum ma-

decentiorem Iranslalumcst.videlicei in oratorium ad
dexteram ma,oris abiidis prope sancti Pelri aram, ut
aiictor liomw lubierranecE lestatur. IIa;c fuit prima
translatio corporis sancli Leonis (ali» enim facUe
sunt sequenlibus siBCulis)ab Anaslasio narrala,quain
confirinal veiuslum epitapbium, quod inler alia in
basilica sancil Petri reperlum cl. Mabillonius (//i
Amiteciii, tomo III) fecii publici juris, et esl seqiiens
ad Oxoiiiensem Codicem emendaium
Hiijus aposlolici primuni esl hic corpus humalum,
Ouod loret et tumulo dignns in arce Petri.
valum procerumque cohors, quos cernis adesse,
Iliiic
nubrio aiireo. ilinc irullus dici poinii luniix seii ca-
mera ecclesiae, quia erat in modum Irulloc, ct inde
irullus nomen palatii imperaioris Constantinopoli.
Tecium ecclesia;, e cliartis, id est, tabulisplumbcis.
Anaslas., in Gregor. III: Item in Dusilica sanctic
Dei Genitricis, quce ad martvres dicitur, teclum velu-
sta iicuria demolilum, purgari fecit ad purum, el
cuKt calce abundantissima seu chartis ptambeis a novo
. restauravit. Altaseriia.
« l!(tsiiicam sanclce Aurees in ostiis. llajcest basilica
sanclae Aurcac virginis et marlyris in osiiis Tiberis.
p Marlyrol. R., 25- August. Apud Oslia Titterina saii-
:

Memlira suh egregia sunt adoperia domo. ^' clK Aureccvirginisetmarlyris. liinc emendaiidus locus
Sed dudum ut pastor magnus Leo septa gregf-uniue inendosus Anastas. iii Leone ill Sarla tecta veio :

Clirislicolaiu servans janilor arcis eral. ecclesice beala: Aurea; (sic) siloe in oslia, omnia noviter
Commonet e tuinulo, qijod gesserai ipse superslcs, reparavii. Lege .Aurea^. Hanc emendaiionem tueiur
Ne lu|ius insiUiaiis vastelo^ile Uei.
Leo IV, caii. IgiturK, q. 8 : Summus aulem prte-
Teslaolur niissi pro recto dogmale libri, iii

Quos pia corda cohiul, quos mala turba limel. tul missnm in ecclesia beatcE Aurece cetebravit. Aureas
Kugiil, cl pavida slupueruDl corda ferarum; iioinen trihulum I'elroiiill2e Pelri apostuli filiae. Ejiis
Pasiorisque sui jussa sequunlur oves. monuinento insciiptum, Aurece Petronitlw, refert Si-
Ilic laineu exlrenio )acuii sub marniore lempli, gehort. iii Chronic, ad ann. 758. Altasbrra.
yiiem jam ponlilicum plura sepiilcra leguiil. ^ Hic statuit ut tempore confraclionit dominici cor-
Serj^ius anlisles, divino impulsus amore,
iude domus.
poris, AcNUs Dei, qui tollis peccata mlndi, miserere
Hunc lu fronlc sacrae liaii^tulit
Esornaas rulilam prelioso uiarinore lumbain, Noms, a clcro et populu dccantareiur Sergius pontifcx .

In quo poscenles nora superiia videil. ab Anastasio dicilur auctor bujus insliluli, ut Agnus
Etquia pri'inicuil niiris virluiibus olim, Dei decanlelur in cclebralione miss.-e. iliijus insiiluli
Llliiua puulilicis gloi ia luajor erit. meiiiiiiitAlcuinns, de divin. Ollic, cap. 40. Alii
Ad hujiis epilaphii calcein legitur apiid Mahillo- tameii volunl hoc instituinm in coiicil. Micaeno, quod
iimm hoc clironicum addilaiiientum Sedit in epis- : probant ex ipso conc Nicaen. .\rabico. Anno 1183
cupalu annus xsl, mensem unuin, dies xiii. Depvsi- Mariara Virginem fabro lignario apparuisse, eiqiie
lus „„.
..,., tertio
cst .,.,,.„ Idus
,„„, siipple
.^..y^.... Apriles, et ilerum Irans
..f -... tradidisse sigillum iinagine sua elCbrisli nali inscul-
mlus linc bealo Sergio iv Kal. Jutii, indicl. p. D ptum hac iiiscriplione circumsigiiatum Agnus Dei, :

ISollandiani (/omo «ecuriiio mensis Apri/is, pajiiio 21) qut totlis dona nobis pacem, tradit
peccala mundi,
hlsioriam proferuni elevati et translaii coi poris ex Kobert. abbas Montcnsis, in Supplcm. Sigebcrl. Al-
ms. catalogo ccclesiae sancti l'etri, quam lege, si taslrra,
plura de tiansl.itionibus sanrli Leonis desideras. llic siiituit, eic. Sergius papa siaiuit ut tempore
Vide etiam Annol. iiliislrissiini prxsulis ISIaiRliiiii confraclionis Dominici corporis, Agnhs Dei, qui toli.is
(tom. III, pag. 159 liujus edilioiiii). Mafels. 1'KCCATA MUNDI, MISERFRE NOEIS, a ctero et piiputo
^ Imaijinem aposlutorum velusiissimam. Apparcl decnnielur, iiiquil aiictor libri {'onlilicalis. El Ser-
hinc anliquus sacrarniii iiuaginuin usus, carumqae gius (|uideii) insiiluit ler di. miserLre nobis; sed i

in ecclesiis collocalio. Qua dc re ccnsulendus Ciam iiiiilli.s posloa iiigiueiilihiis t^cclesi.e advcrsilalibii^,
iiinus iii opcrc de Musivi;. 1jl.nci.mjs. ui ait IiiiioceiUius 111, lib. vi de .Mysieiiis iiiissa;.
99 NOTITIA HISTOIUCA
corporis Agnus Oei, qui lottis pcc-rara miOK^i, mi$e-
rere nobis, a clero el populo decaiiteliir. « Conslituit
aulem, ut diebus Annuhtiaiionis Doinini, et Nativita-
VARIORUM mjJE.
cap. 6, sive ad lollendum schisma, ut alii scribiini,
siaiulum fuit in tertio diceretur ilona noHs pacem
qui rilus ubique receptus est, excepla Basilica Late-
ranensi, in qua adhiic servnlur inos antiqiius di-
cendi ler miserere nobis, quia, ut cbservat Jtiannes
Diaconus, in libro de Ecciesia Lalcraneiisi, cap. C,
bacc coeleslis Ecclesia; typiiiii gerit In ea, Inqiiit,:
non canlulur ad missas Agnus Dei qui tollis peccata
MUNDI, DONA NOiils PACEM, quouiam ibi summa pax ju-
siorum ipte Clirislus eril. A quo poiitilice facla sii lia;c
inulatio, canlandi dona nobis pacem, cardinalis Buiia,
lib. II Rer. Liturgic, cap. IG, num. 5, nusquam se
legisse fatetur. Al si verax est, inquit Boiia, Bo-
berius abbas Moniensis, in siipplemento Cbronici
Sigeberli, hanc pacis posiulatioium attulit e ccelo
beata Virgo. Apparuil enini, ut Bobertus refert
anno 1185, cuidain fabro lignario opus faciL-nti in
silva, dcditque illum sigilluin ciim imaglne sua el
Filii cum liac inscriplioiie : Agnus Dei , qui tottis
peccata mundi, dona nobis pacem; jussitque ut feirel
ad episcopum, aique ei diceret iit qui vellenl paiein
Cccleslse, facerent bujusmodi sigillu, et portarent
in signum pacis. Pagiijs.
» Constiluit ut diebus Annuntialionis Domini,
aulem
^ativilatis iJormilionis sanclit Dei Genitricis sem-
et
perque virqinis_ MariiT, ac sancii Siineonii, quoU llij-
papunlem Crccci appettani, titania exeat, et ad sancliim
Itlariam poputus oceurrat. ilypanlc seii Hypapantf,
Gratcis est fesuim occursus, qujd apud Laiinos fe-
Stuin Purilicatioiiis dicituraboccursu Sinieonis. Paul.
Diac, lib. xvi, in Justiniano Et eodem anno Hypa-
: antiquura habebanl; vel qiiod sanctuin crat, iiova
pante llomini sumpsit initiiim, ul cetebraretur apud
Bijzanliumierundadie Februariimensis.Siinrid. Presb.
Misnens. Epilom. lib. ii, ad ann. 551 Sub 1'etacjio : rum Patruni orationibus celebre, neque ignotum
Papa et Jusliniano imperatore sumpsit initium apud
Constantinopolim, ii/ rrravTii Domiiii, id est, Puri/i-
catio beala: Mar.ce virginis, sotemnilcr cetebrareiur.
Idem Ana-.las., in Hist. Anno decimo quinlo imperii
: ex aniiquo more ardenlibus cereis, quorum iisuni
Jusliniani Hypapante Domini sumpsit inilium, ut cele-
brarelur apud byianlium die sccunda Februarii men-
sis. ALTASEnnA.
^ Quod II ypapanlem appellant. 'Atto in; \mavri;,
sive uitaTtKVTn; aul uTzumvTnaerji;, hoc est ab occur-
S'i, vel obvialione, a sene Sin.eone cl Anna vidua tum
Duiniiio facia, cum a parentibus Maria el Josepli in
lenipluin pu>-r Jesus fuii delatus, fesiuin purilicaiio-
nis beatae Maria; virginis, llypanle vel Hyiiapante a
Graccis nominatur. Ab aliquibus diciiur Hyiianic
Doniini, ab aliis Hypante Siniconis el Aniia!, a Tlieo-
|iliylaclo aulein Siniocalta (Libro viii Hist. cap. i)
appellatur numero rotuudo TEo-aafKXQo-Tij ijf/.5.oa
'jCtl^ihaiai: Tta-uriyvpiu; tOu uiyiikQv 05O'J IwQv, id esl,
quadragesimadiescetebrilansnalaliummarjmDeiJcsus.
Ex pra;ceplo veteris Li-gis inulier qua; mascu-
enim
lum eralenisa, elapsis quadrasinla diebus, purilica-
batiir in labcrnaculo, et posl tcuiplum a Saloinone
exciiatuin, in lemplo, viclimis a lege prascriptis.
Quare beatissimu Virgo, qu;c de Spinlu saiiclo ciin-
cepil.a saluiilero parlu, quadr.iginla diebus expletis,
voluit CKteris puerperis se conloriiiare, quaiiquain
purissiraa 0£ot6xo,- iiiilla prorsus punlicalione iii-
digerel, ut osicniii iii nolis ad Sigoniunain Hcbryco-
nim Remp., qua; exslanl iniiio IV Collect. Mediolan.
(Pag. 224, annol. 58, 69). Festum llypaiiies prius
inslUutum fuisse apud lirxcos, i|uaui apud Latinus,
inier reruin ecclesiaslicarum scripiores satis convc-
liit. Cedienus, ad aiiiuim iKiiium Juslini Magni, rc-
lei t illius inslilutioiiciiij ciiin Aiitiocliia corruit in-
geiiti Anustusius Bibliollnicu-
tcrra; niolu ijuussulu.
nui (In ilisl. E<iles.) scculu> Tbcopliancni, illuui
leuipuribus Jusliniuni consijjnal Anno, iiiqiiit, Ja-
:
liN SEHGIUM l'AI'AM 50
X l>s, el Dnnniiionis sancls& Dci Geiiiiricis, semperqiie
virgiiiis Msr.x, ac sancli Simeonis, * qiiod Hypapaii-
lem Gra'ci appellanl, litania oxeai a saiieto Ailri.ino,
mense Octobrio, facla Byiantii mortatilas,
stiniani 15,
: el eodem anno Hypapanle sumpsit inilium, nl celcbra-
rctur apud Byzanlium 2 die Februarii. Eudeni bubel
Landidpliiis sagax {In Vita Justiniiini), Sigebertiis,
in Chronico (Ad annum 54:!), el Marlyrologium U-
suurdi, in qiio secunda die Febniurii ita logitur. Hy-
panle Domiiii, el purificalio bealw Virginis. quod fe-
slum lempore Jusliniani imperaloris apud Byzaniiuin
seu Conslantinopotim sumpsil exurdium. Qui iiiajorem
liiiic fosio anliquiiatem assignant, cjus volunl iiic-
niinisse sanclHm Mellindiuiii episciipum priiiioOlyinpi
el PatariB niarilimarum Lycia; urbium, linn Tyii iii
Pboenicia, qui ineuiite quario sxcuU Marlyrii coro-
B nain esi adeplus. Pater Cuiiibefisius, in An)p!iil(ic!iio,
iteium couimisit bomiliam hoc fesio liabilum a
ly.pis
Saiiclo Melhodio, cui scqutns praefisus cst liliilus ;
Mtfiootou CTTttTXOTTOu IlaTapwv, zai //.aOTu^Of , el; tov St-
fisijva, xai zt; tijv "Av>iv tjj rif.-.pcf JTzu-nuvzriTi'.';, xat et;
T/iv Gjotoxov. AOduiit prxterea liini sancluiii
a^tav
Cyrillum episcopum llierosolymituniim, scripiorcni
ilidem quurti sa;culi, magnuiiiquc rituuin ccclcsi.i:
mystam, qui de ccremoiiia, etiam cereonini, ailhibiia
lioc feslo, verbu fecil, tum iionnullos alios ex
Orientalibus Puiribus, qui ante Justiniuiiuni in liu-
nianis dcgebanl, quoriim catalngiini videre poteris
apud Bollandianos , lomo primo mcnsis Februarii.
Uuumobreiii auclures bujus senlentia; asserunt, vel
Jusliniaiiuiii inslituisse Cunstantinopoli, cum assi-
duis luneribus urbs exbaurireiur, novunihocfestum,
quod alia; Ecclesiae, et pracsertim Hierosolyniilana,
sanctionc instaurassc ; eo inodu quo Sixius V aiiti-
Q quuiii festiim Prytsentalionls Marix, rauUis Gr.i co-
Laiinis, nova constiiutione non tain insiiiuit novuin,
quam velus resliiuit, dura celebrius deinceps in Ec-
clesiu vuluit haberi. ln hoc festo ;>riicessiunes liunt
prolluxisse a deletis sacris Februi, id est, Plutonis,
superstitione scilicet in vcraiii religioiiein inuiata,
scribunt sanclus lldefonsus, qui floniit anno G44
(Serm. de Puri/ifol.), el sanctusEIigiiis episcopus
Novioiiicnsis, in Callia, qui obiii aiiiio 6ti5 (Momtf.2
in Purilical.). Pio inipetranda siquidcin iiiurliiDrum
quicle Rumaiii diebus Fi;bruarii, circa sepulcia piu-
culis ct sacriliciis manes placabanl, cereis el fucibus
accensis, ut Macrubius teslis est (Id. i Saturn., cap.
15). Censel card. Buronius (In notis ad Martijrotu-
gium) cueremoni.ae luininariiim viam aperuisse Gela-
siiim.cum suslulilLupcrcalia, qux Fcbruario mense
xi); Romae agcbaniur, cujiis conjectura paruin solidiiaiis
videtur habere, cum iii apologia Gelasii advcisus
P,
Andromuchuin srnatorem, iii qua pluribus ludos Lu-
percorum noii ininiis superAtilio^os quam lascivos
coiivellit, nullum verbum de ritu luminariuin occur-
rat. Auctorem liujus processionis Sergium papaiii
cxstitisse tradit auclorlibii Puiililicalis hoc loco, cul
Ordo Riimanus conseiilil. Veruiii cum anle Scrgiuiii
nios gestandi luminadie Puribculionisoblinucril tuni
in Hispania, luiii iii Galliu, ul palet ex laudalis lio-
iniliis sancloruni lldelonsi, et Eligii, qui Sergii poii-
lilicaluni antecessere, sequilur Sergiuin banc coii-
sueludinem in Romanaiii Ecclcsiam piiiiium aiil
iiivexisse, aut fortasse verius , lucum dclerminassu
processioni liujus diei ali eccle^ia sancli .\Jriaiii ad
suiictum Muriuin Majureui, in qua piocessione clcruiii
el plclieni uiiivcrsaiii gesius-se c.ercos urdemesa pon-
l.licc datos relcrt Beda (Dc Halionc lcmp., cnp. Ul).
Mm EIS,
31 SEIIGIUS PAPA.
el ail sanclain Mari.iin popnliis occurrJl. Ilic leuit iii A qninlnni nnivcrsale coiiciliuin, ulpolt crr.inles, sus-
basilica gancti Laureiiiii niartyris, qux nppeliainr cipere tliflUicbant, ejnsdein beaiissinii (lapae '
mo-
litulus I.ucna;, arcus argenteos quatuor. " Ilnjns nilis alipic doctrinis insirncti, conversi snnt, iideni-

lemporibus ^ Aqiiilcgiensis Ecclesia; arcliiepiscopn>, qiie veiierabile concilinm ' cnni saiisfaciione susce-

el synodus, qnxsubeo congrcgata csl, qui sancinni pcnint. I"t qni prins snb eiroris vilio lcneliaiitur

YAr.lANTES LKCriO.NKS.
'
Al., SpirUualibtis monitis. ' Cod. Luc. Satis[acti, pro ciiiii fatisfuciione

VAUIORLi.M NOT/E.
lliijiis lt'i»f)oribtis Aquili'(i!ensis, clc. K.idem scribit sunt qune ex Roda rpliilimiis. 1!f,ncim;s.
Paiiliis l>iaeoiiiis, LAsa.
bb.v, rap. IV Bin. et Aqtiileicnsis nrcliicpiscopus, cl Sijnodus
Ecclesiiv
lltijiis tciiiiwribtis Ai]iiiliiiieiisis Ea-tcsia. Aiino cir- quie ab eo congregala csl. Aqiiileiensis Ecclesi;i cuiii
ciier scxcniilesiino notnigesinio ociavo, Tiberio Apsl- Veneliariini aique Islrise episnnpis diu conlra uiii
iiiaro ini|ieraiite et Serj;io papa noin;c sedenle,
,
versalem synoduin O"!"!'!'" depiignavit , iria , ui
fiiieiii acrepil Si liisnia Ec(|psi;e Aquileieiisis de tri- aiiinl , capilnla a Cli.ilce.lo;ieiisib:is Patriliiis no.s
biis rapilniis. 1'aiilus cniiii Diacoiius, lib. de Geslis proscripl;!, a quoqnani nopnns posse proscrilii. Pau-
Longiib.ird., cap. i4, postqiiani Tibcrinin iniperiuia jiiiiis Ai|iiileieiisi<, (nlliodr.e invasor, et tiirbarnii
invasisse narravit, qnod coiiligit anno ()'J8, scribil : incenlor, Aqiiilei:e ciiiii snis scbisumticis epi«copi^
lloc lcnifwre stjiioritts Aquileiie fncta, ob intperiliaiit ciuilra Synoiluni Qn iiliiii, iii qna adversiis Irii ca-
fiilei, qtiiiiiuni uiiirersale concilium sttsciiiere dilfiilit, Q pitiila pronunlialiiin crnt an;illicuin, coiiciIi:ibuUiii>
dottec salularibus bea'i papce Sertjii tnoiiitis instructa, liabnit (irca nnnuiii .~)57, scilenle in Uoniana sedo
fi ifiiO tiim ca'teris Christi Ecclctiis annuere consenlit. Vigilio. Sergio eliaui lioina; sedente, aliain de eadeni
Kadem tcre veiba babel in Sergio auctor libri Poii- caiisa psciidiisynoduin iiabilain fiiisse, lioc est circ:»
lificalis,errore vulgari Anastasio atlribnli, qiii lioc aniiiim (i98, Nosler lioc loco lcslalur, n qno Sergio
ipso tempore
vivebat. Paulns vero Diacoiins non Inndem Aqnileienses venerabilcm quinlani
instrncti,
innllo posl lioc tcmpns vinit. Cardinalis quidem No- syiiodnm suscepcre ;idunilatoni Ecclesi.c catliolice,
risius, iii dissert. de qninla sjnodo, cap. 9, ^ I, ejurato scbi^mate, redeuules. Cardiaalis Norisius.
cnniendit ex loco Bedae, in lib. de Sex xlatibiis, in dissert. de v synodo (Cap. 9, parag. p.), pulas
sjnndnni illam Aqnilcienscm esse synoduni a Pau- iiovum ronci'iabulum sub Sergio minimc coactuni
linn Aquileiensi pairiarclia cnntra quinlam synodum fuisse, conlra quam narratur ab Anaslasio. Bedain
ssccnlo siiperiori coactini Sijnodus, inqiiit Ucda, : vero cuni noslro conseniientcm (nam in Clironico
Aquileiw facla, ob iinperitiam fidei, quintum unirer- dc sex a!t;itibus, Tiberio Absimaro impcrnnie an-
sale concilium suscipere difjidil donec salularibus , no7, qno tempore Sergins Romaiiam rcgebai Eccle-
beati p.ipir Sergii tnonitis instrucla el ipsa liuic eum siam Stjnodus, ini|uit, Aquileiis facia, <ib imperiliani
:

ca^tcris Llirisli adnuere consensil, quo ex

Ecctcsiis fidci, qmnlum itn'vcrsale coticitium snsciperc diffidil,
adverbio, donec, cardinalis doclissiinus noii obscnre iloncc,satularibus beatiSergii papce monitisinstrucla,et
colligi ait l!edain loqui de concilio ante Sergiuni ipsa huic ciimccElerisClirisli Ecclesiis anituere consenlit)
congregaio. Sed prxterquam qui;d verosiinile iion ita inlerpreialur, ut concilinm a Panlino contra v
esi, P.iuluni Dinconuni in Hed;c sensiim non pene- _ synodiiin babiium Ceda significet, ciijus error et
trasse etiamsi buc concedcretnr, iion tamen inde '-' piavuni de synodo v judiciuin diu invaluit, donec
;

seqiiereiiir scliisnia Aqiiileiensis EcclesioB anie Ser-
giniii penilus exsiinctiiin esse, cuin iliidein lieda a^-
serat illani Ecclesiam, snlutaribtts beati papa; Sergii
inouitis insirnciam, qiiinto concilio cuin calcris Chri-
ni Ecctesiis adnuere conseusisse. Ad raliones ejii-dom
Sergii nioiiiiis Aquileieiises insirucli, eani, errore
deposiio, cuni c;eieris Ecilesiis suscepeiuni. Id au-
teiii ernditissinius cnrdinalis ex eo probal, (juod
synodn Lateranonsi babila; annn Gi'j subscri|itui
legilnr .Maxiiiius Aqiiileieiisis episcopus el sub san- ;

cardiiiajis respnndimiis In ponillicalii sancli Gregd-
lii. Acta sincti Aldlielini :ibb:iils M;iIinesbnricMsis
iii Anglla, qnai exslant npnd Suriuni, nj dieiii 25
Maii, piodiint Sergium papani c;iluniniam passuiii,
quasi !.lu))ii reus esset, qiind nempe pater essci
1'iieri rcceiis nati, qiicin cuin Aldlielmus Honiae exi-
slens baplizarcl, cor.nn aslnnlibus ei pra.'Ciii|l edi-
cio Agnihona papa, qni Sergii pomilicatum quin-
qu nnio solniii projcessit, ndfucre iii Uoiiiana synod:)
cuiu Aj;atlione Aqnileirnsi molropoliia csteri sul-
fraganci liltcrns Siilscribentes, cx quibus colligiliir
syn.iduin quinlani oos snscepisse. Sed dnnsunlquo-
ruin cniisn doctissinn) Norisio iiou asentio, credo-
qne dii;i3 psendosynodiis Aqiiileia; coaclas fuisse ;

«ere, si paler ejus esset is qui viilgo dicebalur; pne- iinain, aiiiio 557, a Pauliiio; alieram, aiinolfJS, a Pe-
riim vero respoiidisse, non se csse gcnitum iltins Iro, ijui Aiiiiilciensem sedein lui.i oblinebal. Priinuni
opere iinem inttus in hoc referebnl populus, slcqne esl synodnin a Panlino congiegaiam fnisso, utdijudi-
rohlilicein ;d) iiifamia lilieraliini. Seil Iktc narratio cnrel de gciierali synodo v, quim rojecit, iit labcfa-
jiire uurilo a U.iroiiio iii dnbiiim vocalur, revera ciaiileiii conciiiuiii Clialcrdonense daninalione triuiii
iMiim iion babcinr iii sancli .Mdliclnii Vitn,a Willelnio cnpiuilor;iiii, quoil consUil ex iis Iragmeiiiis episto
Malinesbiiriensi elucubrntn, licel legaliir in nlia Vii;i D Uiriiin Polngii 1 qu.iR e toiiebris primiiiii (riiii Lucas
s:uicti AUIIielmi, scripla ab nuclore aiionyino iiiiuni- lliilsloniu-. In terlio iiipiidem legilur iVec licuit ;

I lio Maimesburiciisi qui paulo anie Wdhelniinn

, aliqunndo, ncc licebit, parliculiirein sijnoJuiii a,l diju-
Mnlniesburiinsem vixil, iit osleiulil llensclieniiis, dicandum ijcncralem synodunt congrcgari. Synodii
ciiii cain public:ivil, ad diem io .Mnii. Aldiielnii VI ;im vero a licda nieniorala ob iiiii crili;iiii liilei dillidebnl
:i Willelino .Maliiicsburicnsi scr plani recilnl Mnbil- dunlaxal quliitain synoduin goneralem recipei e. Aliud
lonius pnne i Sxc. iv Bciiediclini. Pai; ls. siqnideii! csi uiiivers;ilc coiiciliniii rejicere, nliinl oli
^ Aiiuitcgieiisis Synodus. Annslnsiiis li;cc, ut iniporili:im illud iion suicipcre. 1'riinuni est (lor cnii-
.ilia noiiiiulln, descripsilex Reda, qui in lili. dc scx luniaciam universale ronciliiiin coiileiunere, alloruin
.^Etal. ait : Sgvodus .Aquilciw facla ob iinpcriltani fi- ob ignorantiam de snsoipioiulo diriidero. SlCuii-
illo
dei iiuiiitum vuiversale coacilium susciperc diffidil , duiii e-t porspicunin Pnnli scriptnris
testiinoiiiiiin
dunec, saliitaribus beali piipiv Sergii monitis ittslrucla, .Vipiileieiisis provinci.c, et diaconi AqiiiU!ieiisis Ec-
ci ipsa liuic cuin ca'leris Clirisli Ecclcsiis adnuerc con- cles;;c, ociavo s;cciilo vila fuiKii; qiiia si. iii bac syn-
scnlii. Pauliis qnoque Diacoiiiis, lib. \i. c. 1 i, ( niii odo iiidicniubi lleila li;illii( iiiaUis Inisscl, eniciidas-
cnarrasscl iinpcriiini aniui 'JK a 1 ibiriiruisso iiiv;i- Sit llUim siiic dubio, 11011 illius vorlia cxsi ripsissel.
snin, scribil : Hoc temporc syiio-ins Aijuilciir (nclii, Panlus i^ilnr (Lifr. VI llist. Lungob., c.ip. I 1) nsM-
«•(i impcriiiain ftdei, clc. QiiiC scipiiiniur gcniina iis lit sviioduiii scdeiuc Scigio .V'iiiileix (.cact uii luisse,
 '3 sr.iir.ii i\\['a: i F.risioLA ad ceolfuidcm 3i
docliiiia aposlolica! scdis illiiniinnli, (uni paco con- A iii« arciiicpiscopuni. Ilic ordinavil per divcrsas pro-
sonanies veritati, ad propria '
relaxaii siini. Ilic fe- viiicias epi^copos nonaginla septeni. recit aulcin et
cil cooperloria, vel vasa aurea, et argcnlea '
plura onliiiaiidiies diias per iiiei.sein Marlii, prcsbyieros
per diversas ecclesias, ad usiim et oniiitiim ccclesia- xviii,(liaconosqualiior, qui eliam sepullus est ad bea-
ruin Cliristi. Hic ordinaviipaniianuin arcliiepiscopum liiin Pclrum aposloluiii ' vi Iduj Seplembris, In-
sanctae tcclesiic Riivennaiis, * aigue Clemeniem iliciione ' IV, TiluTio Auguslo, ci cessavii cpiscopa-
' Frisonorum. Ilic ordinavil " Berccliyaldum Brilan- lui inunsein uiiiiiii, dies vijiiiil:.

YARIANTES LIX.IIONES.
• Cod. Liic, reveisi. '
Cod. Luc, Fiisunum.
' Al. nni. pliira. ' Cod. Liic, Hrrcluiiltlnm.
^ Al. Itareiiiiiilis. Ilic oriHiiavil Uerloaliium arrliie- * Cod. Luc, (jiiinio.
pscupitiii, alqiie(.li-'i:uiilem in gcnlcm Frisonoriiiii. Hic ' .Kl., xiv.
oiiHnavii per divenas, elc.

VARlORyM iNOTX .

Iiosiqiiam cnini Tilieiiuni Ab^imaruni invasis»c iiar- Aquilcienscs; nam erant

cailiolici nielropoliiic cjus
ravii imperiuiii Iloc leiiiimre, subdil, $ijtwiius /If/i.i-
: Lcclesia;, lainen Crado ordinati. Nonduiii
iii insiila
lciie fiicla, ob imperiiiam fiilci, qiiinium universale enini nieiropolis Aquileisa in duiis dissecta lueral,
concilium stisripne riiHidii, doiiec bcali Sergii piipm D q"od poslea Gregorii II aiicioritalc racuiin fuil. Liia
moniiis instrucia, ct ipsa cuin cwlcris Chrisli Ecclesiis iiiehopolis erat, iiiquit laudatiis aucliir, qniE sclii-
annuere consentit. Il.-ec jam aiiimadvcrteriini de smale lacerabalur; unum corpus cum duplici capiie,
allcra pscudosynndo Aquiliiensi conlra qiiinliim alteio scbisnialico, altero catliolico; ac alteri saiia
ciiiii ad
iinivcrsale conciliiiiii, nianus venit erudilis- iiiciiibra adlKcrebaiit , alieri morbusa. Catliolicus
siina disscrlatiode scliismaie f^iclesiiB Aquilcieiisis mciropolila dlcebatur Gradensis , quud iii iiisula
cl. Palris Bernardi Mariic de Rubeis, in qua iCap. 5, Grado eligeretur; scliisinaticus appellalus est Aqui-
IS)) osiendit synoduni diversam ab illa 1'auliiii Be- leiciisis, quod Joanncs, catliolicoCandiano opposiius,
ilam signilicare. Ad opposiiam vero ralioneni de- in vetere luerit ordinaius Aqinlcia. Liter(|iie se gerc-
siiiiiptiiiii luiH c\
siibscnplioiie M.ninii Aqiiilciensis bat jno Aqiiilciensi, ac sibi jura in lotain melropo-
syiiodo Laleraiiensi, tuni ex synodica Roiiianii; syn- lim viiidicabat. Favore Liingob.irdoriiin fruebatur
odi sub saiiclo Agiillione , cui subscripsit Agatlio scbismaticus: callndico fiivcbant Roniaiii pontilices,
Aquileiensis cuni suis suiriagancis, respondet idem cxarclii, ol Cliristaiiissiina Veneioriim respublica.
doclissiinus scriplor, Maxiinuin et .\galliiincm iion ad Seil de bisloii.i linjus scliisniaiis plura qui desideral,
Aqiiileienseni Lcclesiain, scd ad Gradensem spccta- legat eaiiidem disserialionem, a qua scliisniali Aqiii-
le. Neqiie vero iniiaiiduin est eos se subscripsisse leiensi muliuin lucis alfunditur. Mafels.

SERGII PAP^ I EPISTOLA

AD CEOLFUIDUM ABBATEM MONASTERII DH ORUM PETUI ET PAULI,
QUOD EST AU WlBlMUiXDAM ET INGEBVUM,
f»K BKDA VENE«A)IIJ.I nOMAM TRANSMITTENDO.

(Mans. Coll. Conc. toni. XII.)

Sergius episcopns servus servoriiin Dci Ceollrido C ferendum arle liticratur.x imbuii, sicut decet Deo
rcligioso abbali salulem. devolum aiixilialoreiu sanclx raalris universalis Fc-
Quibiis verbis ac niodis clemcntiam Dei nostri clcsiic, obediciitfm devotionem Iiuic nostrx Iiorta-
atque inenarrabilem providenliam pnssumus ellari, lioninon dcsisias accommodare, scd absque aliqua
el dignas graliarum actiones proiinmcnsis circa nos reinoratione religiosuni Dei famulum Bedam, vene-
ejus beneliciis persolvere, qui iii tenebris el umbra rabilis munaslcui tui prcsbyterum, ad limina aposlo-
niortis posilos ad lumen sc!eiili;B producit ? El in- lorum priiicipum dominorum meoriim Petri ei Paiili

fra. Benediclionis interca graliam, quam nnbis per aniatorum tuoruni ac proiectorum, ad nosira: me-
pr.x'seniem portiloreni tiia raisit devota religio, li- diocritaiis coiispeclum non moieris dirigere, queiii,

benler et bilari aniino, sicuti ab ea direcla esl, nos favcnlc Deo , sanclis luis precibiis non diffidas pro-

suscepisse cognosce. Opportunis ergo ac dignis am- S| ere ad le redire, peracia pr;iiiiissoTum capiiulo-
plcctendis tuse sollicitudinis pctilionibiis arclissima rum cum auxilio Dei desiderata solcinniiaie ; erit

devolione favenles, linrtanuir Deo dilectam tuse rc- cnim, ut coiifidimus, cliam cunclis tibi creditis pro-
ligiosilaiis bonilalem, ut quia exnriis qiiibusdam cc- fulurum quidquid Ecclesioe gcnerali clarueril per ejus
clesiaslicaium causarum capitulis non sine examiiia- prxslantiam impertitum.
lione longius innolescendis, opus nobis sunt ad con-
 JDANNES PAPA VI. 16

PRlYILEGiUM A SERGIO PAPA I AD HERONEM LINGONUM PRiESULEM DATUM.

Sergiiis gralia Dei ponlifex Romaniis lleroni Lin- A decessor vcsler, adhorlalu prsEfali mariyris, niona-
gonum prxsiili salutem el aposiolicam liencdiciio- stcrii ipsius conslructor, nlrisque vivis sancivit UNUm
iiem quo saiicius jacel concordiicr coemeieriuin, ila nu-
Quamprimum nol)is ailendcndum, cliarissime, ne straE auctoriialis litterae eensuerunt corroboranduni.

lioslis mnlignus giegem Clirisii periurbel aliqua oc- Quique eliam a lorrenie qui utrumque Burguin divi-

casione ; Divionensium namqne nionacliorum mar- dilauferre ab eoBurgo vel claustro aliquid, excepto

lyri Benigiio sul) rcgione Wlfechranni abbalis devole abbate vel monachis, prxsumpserii, siniili seiilentia

famulaniium reclamaiio ad nos pervenii, clerieos se damnalum noveiit. Bene valete. Dala per nianus

jani dicii caslii ad se eorunique coenieierium irans- Joaiinis, bibliuihecarii sancta; sedis aposlolicae, anno

leire conari. Hoc, qiiia prffdecessoris mei Jnannis ponlificaius domini Scigii universiilis papae decimo,

Lcnedicii uiiqiie siiccessoris, coiilradicii decrelis, in sacralissiina sede heati Pelri aposloli, indiclione
anoioiilaie bcaii Pciri el noslra prohibelur snh per- iiiideriiiia.

ciissione anatljcniaiis. ^ani sicul Gregorius oliin pra;-

ANNO DOMIM DCCV

JOANNES VI,
UOMANUS PONTIFEX.

NOTITIA HISTORICA IIN JOANNEM PAPAM VI ,

(Liber Ponlificalis, ex var. edd.)

» Jiiannes VI naiione Crxcus, sedii annos tres, B nienses duos, dies duodeciin. ' Fiiii auiem lempori-

VAUIAMES LECTIONES.
Fuil nutem lempoiibus Tiberii Augtisli deest in al.

VARIORUM mTM.
» Joannn VI. Qiii a Sergioad Gregorium III gcsia dichiis Dominicis ordinatos esse conlendit (Sup.,
poiililieiiiii collegil, pra'lerquam ouod liticrnrum tom. II, png. 25). Idqiie monumentis comprobari
expers eial, ul iiovii Ciampiiius (£.iai». lib. Ponl. affirnians, ex libro ipso Pontificali exemplum affert,

seii. 3), raiioiiein temporum adeo neglcxit,

usqiie nempe liitcramnensis episcopi a Zacharia ordinati
ut diu inulluiiunie Chronologos receniioies vexave- die Doniinica. Quin eiiam, quod Ulanchiui opinio-
lit. Prj;lerea Codd., el Calalogor., qua slleiiiiuu), nein magis aslruit, aniinadversione dignum est, quod
qtia discrepanlia, alios in aliam scnleiiiiain perlra- lilicr ideui Ponlilicalis Zacharia: ilincrariuni enar-

xerunl. Diio pra;sertiin poiililices,Joannes VI el Si- rans, secl. 209 el seiq., dies singulos numerando
siniiius, Chroiiologiain liliri Poniilicalis ordi-
jiixla recenset ; al veniens ad diein Doniinicam, non secus
nati videiitur cxlra diem Doininicain et ila esse ; atipie per ordinalionein episcopi dies agnoscerelur,
racluni ducuit Aiiioiiius Pagiiis, (luein :>libi hac in re eain nequaquam nominat deiiKJe ad alias res Iraiis-
;

«leceptnm vidimus, ac roiiide non erit insolens no-

i
'-'
ieiis, prosequiinr Eodcm die Dominico, etc. Ai or-
:

vos ejiis hipsus ilelegere. De ulroque auiein ponii- diiiarentiir neciie ca;teri oiniies episcopi diebus Do-
(ice cum siio loco diceiidum sil, hic de Joaiine lo- minicis, nec liiijiis loci, nec mei iiislituli est inda-
qiiar, dielurus posimiido de Sisiniiio iii nolis acl gare ad pnnlilicias igiliir oidinaliones reverlor.
;

fiim speclaiiiihus. Audienda igiliir esl in priinis Inier solcmiiiores dies a Pagio inenioratos, quibus
doctrina Pagii de ponliliciis ordiiiationibus. Ilas (ieri licri auliimal consecraliones poiililicuin, haiid duhie

toepias docel posl devicluin a Coiislanlino Maxen- lecenseiitur N.itivil:is Douiini Aiinuiili:uio Uonii-
,

liuin, pacenique EcclesijB reddiiain (Ad an. 1)8, iiica: liicarnalionis , et nativit;is pra:ciir.soris Clirisli ;

niiiH. 20) aul Doiiiiiiicis, aul soleniiioribus diehus. iis laiiien noinino, quia poii-
diebus, qiios pra; aliis

Uiiie. e^t (|uiid s:i'pe Uaroniiim secus senlieniem rc- lilices qiiarli hujus lonii speclandus propmo, Doinl-

prelieiidil, iiicipiens ab ipsa ordinatione Silveslri, iiicas prxlalas esse, aul pra:venieiido ordinationem,

nciDpe ab ipso aniio pacis rcdditae 514, quaiii retia- si pr:ecedebanl,aul pra:lereiindo si seqiiebanlur, pa-

hit ad supreuiiiin Januarii iliein e\ Kalcndis Fe-
bruariis, qinhuscum Baronius caiu illigaveral. Cujiis
doclnnx parlein primam, nempe pontilices ordina-
los esse dicbus Dominicis, eruciili ahi anie ragiuin
Iradideruiil, et post cuiii niulti seculi sunl. Pra: aliis
Ulanchinus, «ujus ego vesllgiis insislo, noii iiiodo
pontlliccs Uomano>, vcrum eiiain
laiii faciuiil Uoiiifacius V, Juaiines iV ct Siepba-
nus III. iionifacius siquidein V, <|ui ah9i|ue jusslone
principis, ob causas meinoiauis pag, 'li), an. GI9,
oidiiiahuuir, die 24 Deceinliris. id est pridie ^aiivi-
latis doininicx, sic volenle receplo jaiii nioie, ordi-
natus esl. Pari modo Jo.innes IV, aniio 640, bidui
cpiscopos alios antc eamdem solemiiitaiem fuii consecralus, iieinpe
57 NOTITIA IlISTeP.lCA IN JOANNEM PAPAM VI 58
bus«TiberiiAiigii^ii. IIiijiis lemporiljus»' venliThi'0- A conveiiii apuj Iiaiic Ruinanani riviiatem , v„lens
liliyla.tus cubiculariiis palricius, et exarclius lt,ili;c praenitiim exarclium tribulare. '
Pro cujiis poiilifex.
de parte Sicilia! iu uibem Komam. Cnjus aJventum ne aniigeretur, persnna scse »
meJium JeJit. Portas
' cognoscemes <= railitia lotius Italiae lumultuose civiiatis clausit,'! SacerJutes apudfossatum, in quoiu
VAP.IANTES LECTIONES.
' God. Luc. cocjnoscens. ' CoJ. Liic, in meditim lossnmm.
' (>oJ. Luc, Pro cHjus pcrsoHa.
VAIIIORUM NOT^.
25 Decembris rnm Jie Dnminica concurrenle. Quod dicant703. Diis vero emortualis milii esl undeciina,
si lanJati diio pnnlifices palam f.iciunt ne solciniiila- queinadnioduni Pagio est iiona ob bidui diserepan'-
lein quidem N.itiviiaiis Doniinicae orjinalionibus cc- liain in collucaiida ordiiiatione iiier nnslruiii ili-
;

lebrandis aplam censcri, ac proinde ordinatos sese ligenlius ac rectius, in soquenli nota plaiiuni fiei.
cssc nnte eam solemnilalein die ordinationi debitn.Sle- pAOItS.
pbanus lil ostenJit soleinniori aliqua dic occurreiite Joannes. Anno Domini 701, Octobris
28, post
praitereundnm fuisse, ut r.dvcniens Doniinica exspe- inlerregiiiim unius mensis et 20 dierum, Joaiiiies
ctaretur. Etenini anno 73-2, Z.icliaria denalo die 13 liiijiis sextus pintifcx creatur. lii.v. ci Labb.
iiomiiiis
Martii, ereatoqiieponlilice quoJainSlepliano,(uiianle B Joannes VI. Graecus patria ct genere fuit, Paierni,
ord natinnem occiilniit die quarto al) electione, sta- al.as Petronii filius. iiiiperatore Tiberio Absiinarit
lim cligitur alter Steplianus, ct quanquam aJesset Augusl.i, sedit iii ponlilicitu annos tres, menses
Aniiuiitiatio Joininics iiicarnalioiiis cum Sabbato duos, dies duoJecim, creatus iv Kal., cinsccratus iii
foncuirens, qiia; ordinationem prx-vertisset ( non Kal. Novcmbris. Obiit Roma; vii IJus Jaiiuar. anno
cnim eam aniplius mnrabainr jussio principis). la- 703. Vacat sedes mensem unum, dies deceni et octu.
inen ad seqnentem Jiem 26ordinatio dilata est, ul Marlyrio (ul quidam volunt) affectus ; sed a qno
debila Jie perageietur. Ab aliis eseinplis leuiperan- mariyriuin passiis sit, noii const.it, quem.idmodum
dum jam dixi, quorum nonnulla in qiiinto Toluniiiic nec liqiiet sepultum fuisse aJ catacuinbas saiicli
iiobis suppi^leiit. Ila;c cum ita sint, id finiiuin ra- Sebastiaai, via Appia, quod quidam aflirmant. Cu-
tunique liaberi velim, quoJ Roniani pontifice», post co.vius.
pacem Ecclesia; reJJilani, Jiebus duniaxat Jominicis ' Fuit uutem temporibus Tiberii.
Quem Justinianus
ordinari consueveriint. IJ siqiiidem docel Urdo Ro- ab exiilio reversus, et per aqiixJuclum clain urbeiii
manus apiid Mabilloii. xii, aniiquissimus, eodem Ma- ingressiis post mulla ludibria eiJem illala vita siinul
billonio tesie, ac proinde a Fclice Contelorio abjudi- et imperio spoliavit; iJque jnsio Dei juJicio acci-
caius Ccncio, qui inerus scriptor aniiqui Ritualis disse videtur, ut qui in Romanum pontilicem per
putandus est. Verba aiilem OrJinis, nuni. 81, liujiis- Theophyljctum cubicularium, et exarcbum suum,
iiic rJi sunl Posl hwc aulem in pio.ii>na die Dominica
: ut describit Anaslasius supra, insurrexerat, a Jusli-
e'eclus cum omnibus oruinilius sacri palatii el nobili- nlano, ob Sergii ponlificis persecutionem, naribus
biis llomanis vadit ad eccleiiam beaii l'elri, ubi ad Q obtruiicain, eadeinqiie de causa iinperiali dgniiaie
aliare majus, prout in Ordine coniinctur, ab episcopo spoliaio, eadem
vitae ei imperii spoliaiionem susii-
Oslienti speciniiler el aliis episcopis de curia consecra- neret. Eodein Dei judicio lactuni esse apparei, ut
tur. Qiiamobrein corruit sententia Pajiii, <|ui Joan- Callinicui patriarclia Coiistantinopolitanus, qui nu-
nem VI esse ordinaiuiii contenJit Jie 28 Octobris, mero episcopiirum multum pollens supradicti conci-
natali bealorum apostolDrum Simonis Clianansi el liabuli canonibus orieiitalem Ecclesi.iin foelavit, et
TbaJcisacra. qu;c annoTUl in feriain sextain inciJe- in Rumanani insurrexil, ab e idein iinperjtore viii-
tai ; orJinatumque eiimJem esse proxiine sequenii ctus, oculisque orhalus, iii essiliuin inissus fuerit
D<iminica, 50 die prai^dicti mcnsis, ex interpontilicio Itcmani ; ui qui adeo superbe in Kninanu ii poiiiifi-
posl ejus morleni ince clarius constat, ut infra osten- cem caput exiulerat, ab eoJein viia; stipem huinilia-
dain.liilerea vacaiionem scdis post Sergium expendo. iiis acciperel. Ilxc ex Iheopbanis et
Cedreni aiiiia-
Pobl Sergii moriem, unaniiiii consensu omnes Codd. libus. Ui.'*. el Labb.
el caialiigi xacasse .'edein ariirmant dies l. seu ^'
Venit Tlieopliylaclus cubicularius . etc. Prinior-
menstin ununi, dies xx, iit babel eoruni pars, nullo dia sui poiuilicatus illusiravit Joannes V( , duo
be-
alio' prorsus discriniine occurreiile. liaque si ab nigne ac generose gerens qnx magnam ei isiima- ,

emorluali die Sergii, 8 Septenibris apud Anasta- lioiiem ti gloriam pepererunt. QuoJ scilicei
pri-
siuin Jefinita, l dies nuinercniur, ad diein Octobris mum gessit, id fuit, lueri Theopliylacliim exarchuiii,
29 vix veiiliini erit; ac proinJe vel Anastasius pusuit qui a Tiberio imperatore jussus Rumam venerai
in- ,

diem sepulturse pro emorlnali, ul pulant Baroniiis, tertum qui de caiisa, cum historia sileat ; veruin,
el Aringliius, qui leguiit v Idus, seu dic 9 Septem- qiiod facile conjici potest, non venerat iit saiicta!
bris; sive. qiiod niibi est probabilius iiec cuni .Mar- D sedls aut Poniificis commodis inserviret. Eleiiim
lyiologiis pugnat. nocte diein nonam pra'cedeiiie ubi Italiae exercilus id agnoverunt, eo sialiin advo-
Sergius occubuit. ila iit dubiiini reniaii>ei'it xxiii an larunl, mulluaique inlu issent laboris Exarcho nisi
,

XXIV Jies prsier annos tt nienses dareiilur illius pontifex intercedens luinultum composuissi;t. Quod
sedi; iiiliil vero dubitalum fuerit de die nuna Sep- vero alterum gessit, in sequenti seciioiie narrul Anas-
tcnibris deposilioiii assiguanda lioc eniin paclo l ; t.rslllS. SllMMIER.

dies recte implcnt inlerponliUciuin, et ad dicm • .Milida lolius Ilalite.

illi
Theophylactus Ilali» exar-
Doininicam 30 Octobris, qua liaud dubie Joannes est chus, ponliUci infensus, irruere in ejus persoiiani
cmisecratus, pervenitur, exclusis de more extremis. lentavit ;
sed nequidquam, resislenic mililia Italica,
Sedil aiitein Joannes aiinos iii, menses ii, dies xii, cujus z lus et constantia in flde ac poniilicibus de-
sive XIII, ut habe-il catalogus Dergnmas, ci priuius fendendis sa.'| ius eraicuit. Ea auteio co.ilescebal ex
.ic lerlius CodJ. Anibrosiani, CKtera rniruin lii iiiu- Ravennaiensibus, Penlapolitaiiis, et Veneiis, qiii ab
duin conseniieniibus uuiveisis aique idcirco mor-
; eo tempore salubre coiisilium inieranl pro llalia iii
tem ejus illigo cum die 1 1 Januarii aiiiii 705, ad quein liberlaiem a jugo Langobardorum, atque exarcho-
ducor per rectam sedis eiiumerationem. silenlibus rum lyr:innide viiidlcaiida. Hos enim In subsidiuiii
praelcr iiiurem Codicibus plerisque annuiii, oinnibus ab Aistulpho quandoque accersiios fuisse, prodil
diein. P'ariie.-iaiius . Kcgius, Mazarinus, Ihuaiius Agnellus. Benci.sus.
aller. et trcs Ainbrosiani pr.eserernnt iiidicl. 5 Tibe- "* Sacerdoles apud foisatum, in quo in unum con-
rio Aiigiisio regnantc, qiioe cerlo cerlius annum in- veneranl, in tinum misit. Juannes pontifex mlsit sa-
59 JOANNES PAPA VI. 10

tiniim conveneranl, misii, ci mnniiis saiiilaribus iii- A ct usquc i(i lociini qni llurrca Jiciliir rnssatum ' fie-

niiilluosain eorum sedliionein seJ.ivii. Dum vcro rei, iiulliisque e\siiii<sel, qui ci poluisset rcsisiere ,

iiifan.ios qua^dani pcrsonse capilnlare advcrsus quos- denominatus pontirex , niissis sacerdoiibus cum
il.ini lioiiiaiic urbis babilaloies fedssenl, cl jineno- aposto'ifis donariis, universos captivos de eoruin

niinato cxaclio, nl a propriis subslaiiliis denuda- luanibiis redeniii, '

et illuro cum suo lioste ad pro-
reiiiur, iriliiiissent, ' lii juxia sui opoiis ' poeiiain pria repedare fecil. Ilic fecit in basilica beati .\n-

Miullaii suiii. dreic apostoli, (|ii;c foniiur infra ecclesiain lieati Peiri

= Deinde vero, duni ' Ciso!plius diix geniis Loii- principis aposioloruni, ambonem noviter. Hic supcr

gobardorum Deneveiili , cum oiuni sua virliiie, in allarc ecclesisc sancii Marci ciiopertoriiim fecit , ei

iucendia, deprxdaiiones in basilica beati Pauli ajiosloli inler colamnas alla-

Campaniam veniret, ei

iiiullas excrcercl, (aulivosiine noii pauro» cepissct ris dexlera I.-cvaqiie ' vela nlba. Hic fecit =
ordina-

VAUIANTES LFXTIO.NES.
'
W., hi jiistaiH slbi opeiix ;a'»nm. ' Cod. Luc. , fedssel ; al., fujeiil.
' Cod. Liie., mcrcedein digna ptvna. ' A\., crdiiiatioiiem unain presbylorum ii , diuc. ii,

'Cod. Luc, Cisiilpliits.

VAniOUUM NOT/E.
cerdoles ad conipesccndum luiniiU;:m mililiim qui B siiTiO secundo CisulpliiH Ueneveiilanus diix Uoma-
erant apud fossaiiim, id esl, iii castrisiuxla urbein. iiorum ditioiics pr.€dabiiiidus incursavit, mulamqiie
Fiis^aia siint caslra inililurvi, (jiiia vallo seii fos-a inde pra^dain coiligens, doiiiiim rcversus est. Ante-
muniia eraiii. .\iKislas., infr., eod. Et usqne in loco
:
quam revcrteretur, cum caplivos plurimos cepissel,
liorrca dici.ur, [ossatum (ecisscl. Klem, in Sic- .loaiines ponlifex cliaritatein aposlolicam commen-
<jui

pbano 111 /|)si Viio Franci iiilrocunlcs cliisas, ciin-

;
davil ; missis enim a euin iii caslris degeiitcm sa-
I

clum [ossatim Lonijobarduruin post peractam cwdcin cerdotibiis cuin apislolicis donarlis, universos cap-
tivos de ejus nijnibus redemii, el illum cuiu suo
abstuUrunt. Mcni, iii liregorio IV, do munilione
Et a foris uon lunye ab eisdein muris ipsnn exercitu ad propria lepedare fecii, ut tradunt Ana-
Ostia; :

slasius in ejus Vita, et Paulus Di.icoiius, lib. vi de

cirilatem altiori (ossalo priscinxil. Inde miiiiiuones in
Geslis Longobard., cap. -27. Pagiis.
liraiie disposlx rastra dicta , quia e casuis inilinm
cffipere. Annal. Fraiic, ad ann. 801 .Aller Sarra- :
Duin Gisolphus dux geniis Lnngibard. etc. ,

ccnus de Ajiica lejatus amirali .\hraliain qui in conft- Dux Langobardoruni Gisulplius per Campaniam
nio Africo', in losiato prasidibat. Eliam pr.ieloria!
excurrcns, eain nullo resisiente peniius devastabat.
cohortes juxla nuiros urbis castra posuere. Tacit., yuare ponlifex, missis ad euni e| iscopis cum donis,
VI Aiinal., de Sejano prafecio prsetorio Yim pne- • rapiivos omiies ex cjus inanibus liberavit cocgiique ,

(eciura; modicam antea intendit, difpcrsas per urbcm

illum cum suis copi;s ad sua reveiti. Sousiieh.
Gisolplius. Eadeni Paulus Diacouus , lib. vi, cap.
cohortes una in caslra conducendo. Ilinc pr.Tloriani
2(i, nov;io EJiiionis. Bi.n el Labb.
milites, licet in urbe niiiilint, pro ab--enlibiis reipu-
causa babentur /. Linules, l. Qui miituntur, Q Gisolplius. Ex Paulo, lib. vii, c. 27, hoec descri-
blicae
—
;

n. Ex
quibus caus. major. Alt.^seiira. .\pud (os- psit Anaslasiu<. Scriliit eiMin ille llac denique :

cclalc, Gisulphus Bencvcnlanorum ductor, Suram Ito-

saium. Id est casira miliium. Baron.. ann. 70i, n. 2.
Bi.N. et Labb.
maiiorum ciiilalem, Ilispinos alque Arcom , pari
» Ueinde vero dum Gisulphus. Gisulpliiim, Ccne- modo, oppida ccpil. Qui Gisulplms tempore Joannis
,

venianorum ducem, ingressiun valido cuiii exerciiu papw cuin oinni sua viriule Campaniam venil, incen-
fincs Campaiiis, Uonianorum ditionem pixd.ibun- aia, et depradaiiones (aciens , mullos capiivoruin cc-
pil el usque in locum qui llorra dicilur, caslramela-
dum inciirsasse, abegisseijue ingentein lioniiniim ,

prxdain, quam niulii^ donanis Joannes papa VI re- tus est, nullusque ei resistere potuit. Ad hunc ponlifei,

demit, narrat eiiam Pauliis Diaconus (/li). vi cnp. ,

missis siicerdutibus ctiin apostolicis donarits , uni-
\i~i) Uac deiiique (rta:e inqiiit, Gisulphus Bcne-
: ,
versos capiivos de eoruin manibus redemil , ipsumqne
renlaiwrum ductor SoTam Itomancrum civilalem , dncem cuiii suo exircitti ad propria repedare Jecil.
Arpinum alque Arcanum, pari modo, oppida , cepil. liE.VCI.MS.

Qui Gisulphus lcmpore Joannis papiv cnm omni siia

> tt illum ciim stio liosle ad prcpria rep dare fecil.
virlule Campaniam dcprtTdaliones
vcnit , incnidia et Iloslis e^t esercilus , sic dictiis, qma iiilinsiem iii-
(aciens, mulios caplivoruin (ecil , cl usque in tocuin slruilur. .\imoin. conlinuator. , lib. v, cap. 22 Sar- :

qui Ilorrca dicitur, castiainctalus csl, liullusque ei rc- raceni de Baira cqrcdienlc-i , ct hoslcin Ludovici posl
sistere potuil. Ad hunc ponli(cx , missis sacerdolibus tergiim iequentcs. Ideiii , cap. 28, ejiisd. lib. Indf; :

cum aposloUcis donuriis, universos caplivos de eorum hoilem qitain inaximum poltiil, citm Carlomanno di-
m.:iiibus redemil, ipsumque duccm ciiin suo exercilu rcxii. ViUelni. Tyriiis , lib. ix, cap. 5 6'i iii/enni
D rcgno iiwram facerc possel allc-
suis hoslibtis in
:

ad propria repcdaie {ecit. C^niiillus 1'eregiiiius, in fii.')i

,

Hisioria Principum Langobaidnriim, recusa tomo II gabat. IvoCarnol., episi. 28 Et excoinmunicalos in :

Ueruiii ll.ilie.iium , sugillat (Pagina 524) Paulum lioslem mii ere non dtbee. Paul. Varnetrid., dc gest.
Diaconuu) et Anaslasiuin ,quod baiic irruplionein ,
Loiignbard., lib. ii cap 52 Ilis diebus mulii nobi-
, :

Gisulplii iinrranl sub Joaiine VI, quim ipse sub liuin Itoiiiaiwrum , ob cupiJilalem iiderfecti siinl, re-

Joaniie V vnll accidisse. Vtrum tum Paulo, liini liqiii Viro per lioslis ditisi, ut iciliam parlem sunrum

Anaslasio slat sua lides, ut dilucide probjt cl. Jo- frugum Laiiijobadis persolverenl tribularii elficiun- ,

sepli Anloiiius Saxi, in notis ad Signniuin, de lur.ALTASrRRA.

Uegno Itali.c, in qiiibiis (.l(/ anniim lO.), lOi) , Ycla alba. liiter Ecclesiarum oriiamciila varii
<•

discussa cluoiiologia ducuni Ucneveiilannruiii, vasia- colcris, el nnii esigiii preiii, er.iit vel.i qu;t ad alla-
iioi;eni a Gisulplio lactain sprct.re osiendit :id tem- ria prasertiin coniegenda , ad niart)ruiii turalias,
pora Joannis VI, licet inceruim esse falealur an luajiiris cnnciliandx vcneratioiiis ergo, appeiideb;in-
eadem acciderit ainio "02, ul scribit Ujronius, aii lur. Ipsa nlim tribunalia judicuin , atque juiperato-
704, ul enarral Sigonius, iiiiii docuinenla iinn sup- runi vel s olilecia lenniius. De caiiicra iiniieralnris
peiant ut quae putior seiilenli
, liabciida sit deccr- i Orienlis lArillus Scyiliopnlitaiius, apud Cottlcrium,
raliir. MvrEis. Toiii. III .Moiiuiiiciit. , icfeieiis sanctiiin Sabaiii con-
Deinde vcro diim Cisolplius. Ani;o scpiingen;e- v. iiise iiiiieialrrcm , el :nl miiii iiilroJiictuui, an
»1 CAUSA WlLFRiniANA. 42

tionem prcsliyterornm scu iliacononim nnam, id A eliam scpnllus esl ail beatum Petrum apostolum
esi, presbyieros novcm, tliaconos duos. Fecit auicm el cessavit episcopatus mensem unum, dies xvin.
el per diversa loca episcopos ' qiiindecim ,
' qui

YARIANTES LECTIONES.
• AI., num. Mi. ' Al. om. qui eliam.. . aposlolum.

VAIUOaUM NOTiE.
pa;;.299. Porro cnm essel iittra leli.m, cernil impe- sub veslimenlis injecto lilo, crucis ob lioc signaculun
ralor angelicai» quamdam formam prcceunlem. Velo- depin.xi. Et cap. iJ .\ccessi ilerum quccrere sanita-
:

rum iii sacris nsus eral apudgentes fiequenlissimus
qiiippe saciificiorum lenipore, et solcmnibus feslis
ab aliaribus et simulacris vela deducebanlur. Ilinc
Apuleius narral quemailincduin, Isidi vota persolu-
: lcm (irf lumuluifi, taclusque a dependenlibus velis,pro-
linus sleiil venie pulsus. Idcirco ve!a qj.-e a lidelihiis
appendeiida ad allare mittebjntiir, solenini ritu fes-
toque xcepla snnt, ut docel sanclus Gregorius M.,
'

turus, ingressus lempUim El dum, velis candenlibus

: Iib. u , episi. 58, pag. 542 , iibi de velis oblalis et
redaclis in diversvm, Dece venerabilem conspeclum susceptione eorumdem agii Ea aiitem (vehi) ei :

apprec.^mur. Lib. xi Metamorpb. p. 583. P.iriler sa- ,

purissimo sincerissiinoque corde bcalc Petro apostolo-
cralus iniliaiioiie Isiaca obitunis frequenli populo
, nim principi Iransmisisli prwsenle onmi clero sut- ,

saccrdolalia niunera, slelil inlra veliim ul ait png. , cepla, alque illic suspensa sitnl. Filius eniin meus vir
3 8 Sic adii.star solis exornalo, el in vicem simulacii
: venerandus doinnus Sijmmacliux, qui wgrolum me ex
considuio, repenle velis rcduclis aipecluin populi ,
H podngra: dolore.... sciipta veslra mihi dare dislulit.
inerrabam. El hinc festivissimum celebravi natalem cl pusl mulluin lemporis quam vela suhcejita sunl dedit.

et suaves epulas el fausta conviiia. Fiieriinl el apud

, Postmodum vero m scripiis cxcelleniia: veslrce inveni-
Helira;iis pretiosiss ina vela , quibus Tabernaculum
cuoperiebaliir, et janua; sancia sanclorum, qiiai ^a-
zopbylacio ad irabem argenteum appensa custodie-
baninr. Agit de iis Josepbus, lib. xiv Aniiqnit.,
c. 13 : Tradidil vero ei hanc trabem custos pecunia-
rum Eleazarus nomine saccrdos non maUvolo ani-
vio , cum ji siiis scd dum commissa
et boiius crat
mus ut cum lilania ad Oenli Pelri ecclesiam porlari
debuissent. De usu auteni velorum siibjungii nioi
Gregorius : In cujus eliam pielale conftdo quia cujus
corpus coopcruistis in lcrrn , ey.is ros intercessio ab
oiiinibus peccalis prolegal in caio. Et mullo pridem
,
de bo nin varietaie, opTe, et pretio , diserai Ter-
, liillianus in lib. de Habilu mnlieruni Sed el parietes :

fuissel cuslodia veloium lempli, qua: mira pulchri-

ci Tyiiis el Hiacynihinis , vel illis regiis velis, qua; vos
tudine el comlruaione preliosissima resplcndebaiil in operose resolutj transfiguralis , pro piclura abulunlur.
liac urbe pendemia. Eaileni vula in basilicis alque l>e velis albis Clirisiiano iv ssculo ad .Marlyriim
a^dibus Cbiislianoruni passim fnerunl adbibita , cum sepulcra adb.bitii, ita loquilur Pauliiius , in Na-
orniimentis et liguris quae varias aul sancloruiu iina- lali 5 :

gines aiil historias re|'ra;scniarcni, quod- frequenlis- Aurea dudc niveis decoraniur liraina velis.
sime in liisce geslis pontificalibus aiiiioialum vide- Et in Natali 6 :
t

mus. Aliare, quod plerumque coluinnas quaiuor et

ciborium liabelial, velis inier ipsas columnas appen-
sis oriiatum fuisse, iisque albis, et prelios;e lexturae
acccssione decoialis, saepius hic el aiiis iii locis re-
leit Anaslasius. Ipsa ornamenla scpulcrorum, in
quibus marlyres, aliive sanctl quiescereni , vela
erant usiiali>.sima, ad locum veneraiionis grali.i
obumbraiiduin. De saiicii Martiiii loculo scribil
Cregorius Turonensis, lib. iv, c. 1 Accessi haud
lemerarius ad locum sepulcri projeclusque soto vra- ,
lionem fudi , alque secrelius a pendenlibus velis
Cedo, alii preliosa ferunt doaaria, ne qua;
OfBcii suniptu superenl, quae pulclira legendis
p S'ela ferunl foribus, seu puro spleudiJa lino,
Seu coloralls tesluin fucata figuris.
Sed ea poiissiinuni vela a saeciilo qiiarlo et dein-
ccps oblinuerunt, ipuB sacras liisiorias repiaesenta-
baiit. Qua de re plura qui ciipit adeat cl. Ma-
: billoniuni, de Re Diplomatica, lib. vi, pag. 40-2.
liK.RCl.NUS.
, iiiio

GALSA WILFRIDIANA.
Ex Mansi Concil. Collec. t. XII.)

ANTONII PAGI OBSERVATIONES.

Sedenle Romse Joanne VI papa,
causa iterum ab episcopis coepla. Exsiila-
yenlilari
verat iile a sede sua Eboracensi jam ab anno G'J2,
cl dudum Sergius papa euin resiilueiiduin decreveral;
sed Aldfridus Nortbiimbria; rex, elBriiliualdus Can-
tuari^; arcbiepiscopus hactenus nioras neclcndo
sancti Wilfridi D bus linmiliur, ut eoritm oblulibus dignarelur prcesentari
proniiltenles per nitnlios suos stalutacunonica de fraude
anliqua rnlionem se reddituros, si ad illuruin coiiven-
tum non aegarel pervenire, ctc. Poslquam vero in locum
ubi synudalis dispulnlio debveril esse, convenirel ;
deinde non ila contigil, sicut ei promissitm fuerat : sed

poiitificis jiissa suspenderant nunc vero piciatis : mullce et magnw allercalionum qua^slioiies uSeisexorla-
fpeciem practexenles, episcoporum concilium cogunt cmeiseriini, maxime ab illis pontificibus Ecclcsiarum
eo Wilfriduin vocaiit, conanlurqne eum, qiicin vi (qiiibus spolialus fcierat Wilfridiis) citm vvlunlale :

cxpnbrant, vel blaiidimenlis ad libitiiin suum infle-
clere, vel si non consentirel, opprimere. Rem gesiam
narrat Eddius iii ejus Vila, cap. 44 Alfredo regecum
ianclo Berihualdo archiepiscopo elloliuspeneBrilnnnia;
episcopis congregata synodoin campo, qui dicitur One-
slrefelda (liodie Nesirefeld, qui locus qiiinque mil-
liaribus disiat a Ilipo versns boream) deinde legalis
tamen Allridi regis ct consensu quorumdam abbaium
i / fi:cisse (Episcopos islos) iio« dubium habelur, qui
: pacein Ecclesiarum, avariiia insiigunle , nulUitenus
habne concupiveiunt, et mulla falsa objicienlef, qutr
iiulla ratione verilalis comprobare polueruiil; insuper
secundum slalula el jussiunes Theodori arcliicpiscopi
; censendum ponlificein noslrum confi maverunl, clc.

ad prasciiliam sanciiWilfrjdi episcopimissis, rogniili- Willridus deinde multis et duris serinonibus eorum

P.^TBOL. LXXXIX.
43 S. JOANNES PAPA
pci i'i(;iii/i c( rfiios
perlinucUwi ohsliiuUioius, (/iiin
apostoliam polatulein non timneninl conteiiliose
rios
resis!cndo exercerc, increpavil. Iliiio, linbi"miis lcmpiis
nuo celebraia est synodiis OiH>btroloUleii--is. Nam
linem amii CT!! episcopi Brilaimici iii syiioiJo siib
Egebiilo Norlliiimbri* rege congregalicocperunisese
immorigerof cxliibcre pracceplis aposlolirx sedis circa
Post iiiam, inqiiil Eililiiis, cap.
caiisam" WilCriili :
quccdam difficiUa sihi e<- sna; voliinlaii contiaria lecia
andivenint, contnmnciler respiierunt, olc. ; qiiare bu-
iiisce conlenliosx peninaci:o anniis 2-2 coniplelus e4
sub (inem anni 701, el lioc anno Vi-re sallein babila
ha-c synodus. Nec obslatquod dixenl iii liac syiiodo
Wilfridus, iVoiDic sine aiiqno realn suspicionis offeiidi-
ciilum {uciam cuiiclis audieniibusnoininis meidivul-
gationem, qua episcopi vocabulo, qnamiis indignum,
per iO prope aniios nuncupabar? Nam non_solum qiii
38 annos in cpiscopatii exeglt, sed i(iii 5.') aiil 51),
dici polest por 40 prope aiinos episcopuui fuisse; nul-
lunienim anniimdeterminaiumsignatbiec loculio.
Gesla liujiis synodi sic narrare pergil Eddius
IJiius ex iiiiiiisiris rciyis po/i(i/iei nostro valde devolus,
quem ille a priin(evo vngientiswlatula^ incunabuto eiiu-
Irivil,cx lentorio reijis lateiiter crupit ... iliceiis : Ilac
oniniiio (raude te moliunlur decipere, ul priinilns per
scrip:ionem propria: manus conjirmes corain laniuin-
tnodo judicinm ... ul poslquam islo alliiialus fucris
dislriclionis vincnlo. de calero imposlernin pennulare
nullalenus qiieas. Ihi siquidem eril illornm jiiilicii
apertio, til qiiulquid in Vllra-Vmbrensiuin aliquamdo
lerra possidere visus fuisli, vel in episcopnlii, v.lin
nionasteriis, vel in qiialibel rc, ciincla dimitias; el si
quid in Mirciorum reijno suhsecutus erns sub Etlielredo
rege, oniniareddcndo arcliiepiscopocoacle leHnquas, ab
ipso donandum cui vutl : et cid poslremum leiiietipsiiin
ilolando, de tiio lu sanclitatis hoiiorc ciim siihscriplione
degradcris ... Ad uliimum dum diulius niuliis agno-
scenlibus cinisam cclnre non poterant. priino di.terunt
(inimioi scilicet NVilliidi) Sancluni famiiliim Oei oin-
iiibus (actillalibus spoliare laiiler vclle, nt ncc in Ullra-
ilmbrensium reijno, nec in Mercioriim minimam qui-
dem unius domunculw porliunculam liuberel. Ilujus
iiulem judicii inclemintia ab archiepiscopo ct iege
diffinila, cl ipsosjnm ininiicos Iturruit, dicentes iinpiunt
rsse, lam [aniosnm virnm in circuitu nalionibus absque
xillo capilali crimine omnibusbonissuis privare. ISovis-
jiiMHHi rero aliquid liumaniiis pertractaiiles censueiunt,
tit monasterium lanlummodo, quod conslruxit (Wil-
Iridus) iii Itijpis, et dudiim cum omnibus ad illud per-
linenlibus, sancto Pelro donans coinmendavcrit, p r-
(eptiimque privilegium n saitcto Agalhone papa abbali
fnmiliceque ibidem conversatte deiulil; rcdderent in
posscssionem, ca tamen inlerpo$ila diclione, ul propria
manus conscriplioite firmiler conleslaretur, quoditlic
quietus consedcKt. sepla moiiasterii absqiie itceniia
regis non iransmearet, nec aliquid sacerdotalis officii
nilingerel ; sed ul suum de semelipso {quod diclu Itor-
nbile eral) gradum Itonoris abjicerel, sub lcslim.nio
confirmaitonis plurimum cogenies compulernnt.
Quo audiio, sanclus Wilfridns cpiscopus noster coii-
.'tanler el intrepida voce elcvala loculus eral, dicciis :
Qua ex causa me compellilis, nt lam Ingubri cnlanii-
latis iiiisfria menietipbuin qladium dira; inlerfe-
in
clionis, lioc esl subscriplionem propriiv diimnattonis,
eoiiverlunt? ... Sed de liuc iioviler orlu qnwsiione, qna
iiie iios snHr(i(u(is habttnm violare esiis conait, fiducia-
l:ler sedcm nppcllo aposlolicam. ... Hac aiidientes ur-
ihiepiscopus et rex dixerunt : Modo utiquc culpabiits
jacins a nobis nolatus damnclur, quud magis illorum
(sollicei Itiimaiioriiiii) qnmn noslruin eligil judtcium,
i'lc. 1'ost lias serntocinaliones, iniiuit liddius, oap. 45,
tiilvilur iniitHe conciliunt ex utraque purle, elc, noiler
liulcm sanclus pnniifex pcrgens devenit ud Elhelrcdtim
legein, deiiunlians ei cunclam dinc locntioiiis iit-
leslationem quae a prasulibus conlra illtus pifl.'-
, r.is sciipscrii, isipie aniio Clirisii 704 regiiuiii abdi-
ceplum illala crol. l'roiiiisil aiiloiii rex se llo-
mam iiuniius proprius vel scii|>ta prxiiiissurum,
\'I. •M
nn- A el inimici sancli Wilfridi anniinlialiant inlerim eiiin
et socios a sorle fldelium csse scgregatos, et vasa Dei
vescebnntur, laviiTi prius, qiiasi sordc polluta,
quibiis
snli jnbehanl, nnleqiiam ah iHis contingerenlur. ailEddius,
cap. 4 i, qiii oap. SL-ipi.;nli suhilit, Wiirridiiin cum
suis navem ascendisse, el ad sedeiii apostolicam ve-
ni^sp, primo verescilicol.el man aperto.ulconjicere
5-2, licpl.
Anno Christi 704 S. WiKridi caiisa coraiii Joaniie
papa exarainata, acciisalioniiui oapiia excussa. isipie
innocens proiiiiiiliatus. Baroniiis quidem Wilfridi
proterlionem Romanam , ejiisqne. absolulionem in
annum sequeiilcm quo Joaiiiies VII Ecclosiam Ro-
,
nianam admiiiislrabal, refert. Veriim rocte dbseival
Malmesburiensis, llb. iii de Gest. ponlif. Angl., p.
S6(), Wilfridum jam sepliiayenarium nuire Iransisse ,
Uibemqiie introiisse, ideoqiie lioc velsiiperiori anno,
cum Wilfridus, lesie Eadinero in ejus Viti, quod el
ex Eddio eiiain colli:^iiur, nalus sit aniio 034. Eddius
p iii ejus Vila, cap. 50, aii Per plnra spalia dierum
:
et inensiiim iib omni piaciilo scelere di-gradandi pure
:
perfecUque excusalus probabilis sanctus pontifex nosler
upparuil. Nitm per meiiscs quaUior , et scptuaginla
conciHabnta sanciissimv sedis, de fornace iyitis exa-
minnndi apostolica poleslale hoc
(vel exaininanihis )
ntodo anxilianle purificuius (ut dicatn) evasit; recila-
luinque breviler, quia in sanclo pasclia, lerlia die , ter
bealissimi Aqallionis sijnodus ndversuin pravilules lice-
reitcorumcum cxxv orlhodoxis epi^copis constilnla est
ex quibus uniisqnisque pro sua provincia et civilale
veram ftdem confessus est, el subscriptione sua conftr-
mavil,... qui per W
el^ti ampliiis annos Episcopalus
offtcio fuiigcbalur...et ideo digni sunt pamas luere, i»
iina carceris angustia usque aU finem inoriis incarce-
rali, accusatores scilioet ejns, iit imniiulli dixere.
Qiiibus ex veibis alinui perperam delnxere iiido
cerlo constare synoduni lioinaiiam siib Juanne VI
lioc aniio absoUitam fnisse. Nam bxc locutio 40 el
ainplius annos noii niiiins anniiin 41 cuiTeiitein.quani
G 42 aul 45 desiijnare |ii)lest. Sed alia mox momonta
aOeremus, quibus ooiisiabit lianc Synodum liuic aii-
»0 iiecessarlo alligandam esse.
Tandeni Eddius cap. 5) refert seiilenliam abso-
lutionis Willridi a Joaiine VI prolalain : B. WHfri-
dus, Deo ainabHis episcopus, in quo nullam criininis
per lot conc.iabula iiosfrd exaniinando lam diligenter
objectionem invenimus, B. Pelri aposloli ct apoilolo-
rum principii auclorilale, qui hahei poleslalem solveitdi
ligaiidiqiie,ab occullis delic.is exsolutus sil. Tniii, cap.
51, episiolam, seu decreluni Joaiiiils papa: ad Eiliel-
redum regem Morcioruiii, et Alfridum Deironim el
Ueniioiorum, id est Nortbunibria! regem, sciiptani
producit, qua eosdeni monet, Wilfridnm fuisse ab-
solutum, sallem provisorie, donec, inqnit Joannes
ipsa: principules persomr, de quibus conlentio exorla
esi, privsenles adfuerinl (Uiim;u scilicel), (/uas iiec. sse
erat, ut conlenlio finem accipial, advenire el consedere ;
el idcirco adinonentns Ucriliiialilum prcesulein S. Can-
J) tunrioriim EcclesiiV, queni aurtoritiite principis aposto-
lurum archiepiscopnm ibident conftrinaviinus reveren-
tissimum (hxc coiiriniialin Aiiasiasiuni iii crrorein
iiiduxit scripsil eiiiiii licrlliualdum rulsse a Suiijio
:
consecralum cum ijnioii ooiillrnialus tanluiii luenl
;
a Joaime VI mullis posl ojusdein lierlliuaUli ordiiia*
lionem annis) u( sijitoduni convocet uita cum Wilfrtdo
episcopo : at concilio regulaiiler celebralo Dvzam
,
(Ebor.ioenseni) alque J oannein (llaiiguslaldeiisein) epi-
scopos in Synoduin facial adveitire, vocesque purlium
audiat, ut hwc causa synodaliter torminelur; ilsi iioii
pnssii, ad lianc sedein uposlolicam simul occiirrunl, «l
ainpliuri coiicilio flugilelur uc decidaiur, (lc. Sed
loco flnijiietiir, videliir logeiidniii, agietur. Cuiii igi-
liir Juaiiiies |ia|ia ad Ellielreilum regem dc absolu-
tione Willridi, et de iis, quae ugeiul.i rosiaionl, liite-
caril, III laui exUedaqiiamcx auctorilius Aiiglicis sii-
pra cilatis liquel, ccrliim est, non laiiium Joai:ue VI
 iS CAUSA WILFRIDIANA. M
RoiDsnrc EccIcsub pr.TSulenle CLiusnm Wllfridi ngi- A anno celebrata fucnt, el suspicatus sit, actum iu
lalani essp, scd eliatn synodum ad eam dccidend;ini ea de ranonibiis in Quini-sexta synodo ad sextani
ciiactam, lioc anno fliieni accepisse. peneralom adjeclis ciim lamen cerlum sit, lecta qiii-
;

Beda, IjI). v, cap. ^O, nno lcnore re;ilat, quK con-
ligere iii causa S. Wilfridi ; sed quia slrictini et lire-
viter res n.irrat, non niirum si Baroniiis, desUlutiis
qiiibus niincabiindamns subsidiis, disceniere non
polueril,an synodus Knmana, in qua Willridus ab-
solutus, Juanne VI aut Joanne VII sedente, quove
(lem csse in synodo Uomana aiiiio 704 babila, qii:p-
dain conlenta in concilio Komano contra Monoilie-
litas ab Agathone papa coacto, scd ea lantuin qii.i»
ad caiisam Wdfridi facerent, non vero ad Monothe-
liiaruin damnationem.

MONUMENTA CONTEMPORANEA.
I. niei jiicundam faciem iiiam videant , et benedicat
Ceiici/iijm Alfiido rege Nordanhymbroruin , ct
siift tibi anima mea antequam raoriar. Age ergo (1)11 mi)
BiTlhvaldo archiepi^copo CanluaricE habilvm lem- laliter de illo praTaio sanctissimo, sicut te deprecn-
pnrc Joannis YI papir, anno Chrisli Dcci iii gno
Wilfrido afchiepiscopo Eboracensi novce struunlur
lus snm. Quod si patri luo non longe de lioc sjbcuIo
mnchhiaiiones. Ille dcnuo appcllans ad Johannem n rccessiiro obedieris, mullum tibi proQciet ad salu-
papam, inimicos opprimit. ieni_ Vale.
Jam Egfridus in bello riciorum occubueral, jam
Venienii ergo ad rcges ciim epistolis archiepiscnpi
Thcndorus in morlcm vergebai, qui de peccatn in
Wilfridiim commisso sauc aius consclenliam ipsum ,
Wilfrido, salulatio imperlila, indultns favor. Alfri-
el Erkenw.ildum episcopnm evoc:;ivil Londoiiiain : diis, qui eum qiiondam probe nnssel, ad se sponle
ipsis omiiii peccala coufessus, illo se poiissimum invilato prius coenobiu:i) Ileurjsleldeim, liinc defiiii-
))ermovori scrupulo dixil, quod in sanctum coiiimi-
lione concilii Eboraceiisem episcopalum, et
sisset, passus eum conlfa rcgulas spoliari, vel apena Rip^s
inslantia, vel occiilla paiieiilia. Et quia. iiiquit, finis moiiatteriura liberaliter indulsit. Stetit hic amiciiia
mihi futuro anno imminet, sicul Deo prxnunliaiite inter eos vix annis qiiinque, quoad virosa consilia,
rognovi, ei frequens sgriludo [Al agriludo admn- ,
in fiiiibus quoruindaui confola, eruperunt in publi-
iiet], rogo te, sanctisiime ponlifes, ul b''nignus niilii
comniissuni indulge:is , cl sedem arcliiepiscnpalus cum; quibus prsevenlus rex Alfridus, monasicrium
mei siibeas : quippe qui sis omuium Anglorum iii
Ripense possessionibus propriis mutilans episcopa-
Itonianis legibus peritissinius ego L)co doiianle ;

tum ibi consiiiuere meditabatur, assereiis dccretis

coiiabor, ut veteres offensas recenli officioru ii sedu-
litale deleam, rnges el auctoritaie et precibus aiiiicns Theodori arcbiepiscopi conscntiendum non prinio et
faclurus. Placide ad bscc, el ut vinim snnctum dece- ullimo lempore prolalis; sed illis qu* mediis diebiis
bal, respoiidil Wilfridus sed ul arcliiepiscopilum p ""'"^
^ „Hlria '^'^««'^dia .,„1.^..«
.iicrnrH;.!
noscunlur. n
„„^„ u
: •
r
agitare .
Qu.bus iiifensus
sine majoris deQnilione coi.clii suscipcret, non coii-
senlit [A/., consensil|. Tolis ergo viribus Tlieodorus Wilfridus, ad regem Merciorum Eihelreduin ami-
c.\surre\it , ut Wilfridus episcopatiim reciperct cum suum discessii. Subeo plurimo conversatus
missis lesaiis ei sciipiis ad Alfridum regcm Nor- lempore, Sexwulfo Liceifeldensi episcopo defuncio,
thumbrniiim, qui Egfrido succcsserat, el sornreiii
fjus Elfledam abbalis^^am de Strcneshalh, iit siiiiul-
episcop:itum illum rexit , oinnibns provincialibus
lalibiis retropnsilis iiicunclanier cliarilalem ejus aiiiandus juxta et reverendiis : plurima macliinameii-
complectereniur. Cujiis studii ut fervor paiescai, la rege Alfrido et Berlhwaldo archiepiscopo
qni
epislobm. quam regi Merciorum Ethelredo direxii, ,

Theodoro successcrat, in Wilfridum struenlibus et

tiic p.jiiaiii.

II. deterentibus.

Ctoriosissimo et excetleiuissimo rcqi itcrcionim Theo- Ilnc landem sedii, ut cum spc pacis praslenia vo-
dorus Oei gralia arcliiepiscopus in Domino peren- carenl ad cnncilium, ibi vel blandimenlis ad libitum
ucni satutem.
suum inllpcicrent, vel, si non conscniirei, opprime-
Cognoscai , fili dileciissinie, lua miranda sai.ctitas reui. Ille doli ncscius, et alios ex reciiindine animi
paccin me babere cum venerando episcopo Wilfrido, sui metiens, ad concilium perrctil : sed longa aliud,
et ideo, cliarissime, te admoneo, et iii Cbristi cha- quaiu speiaveral, cxperlus est. Si.iiiide.n ciim eum
rilalft praccipio libi, ul ejus sanctx (ievolioni, quan- conviciis el falsis objeclioiiibus ci iiniiiiim diu faligas-
lum vircs suppelunt, patrociiiium, sicul semper fe- seiil, ad ullimuni cum inlerrogarunt, si Tiieodorl
cisti, quandiu vivas indulgeas, quia longo lempore arcliiepiscopi decreiis obedire vellet. Quorum ille
propriis orbalus siibsloiiliis, multum inter paganos in nequiliam perseniiens, callido responso fru>lraliis
lioniino laboravit. Et idcirco ego Tlieodorus, humilis esi, dicens se libenier illis Theodori defini;ii)iiibiis
episcopus, decrepiia aeiate, hoc luae beaiiiudini sugge- obedilurum qux
, sanclis canonibus C' nsonarenl.
ro,q»ia aposlolica, bnc, sicul scis,commendat aucto-
Hciiide loiiga disputatione in ipsos invectus, acriier
ritas, ei vir ille sancllssimiis in paiienlia sua possedit et vere qiiod jaui per viginti duos annos pr.Tcepiis
animam siiam, et injuriarum sibi irrojjaiarum, milis triiim aposlolnruin, Agatlionis , ffcnedicti, Sergli,
et bumilis, caput suum seqiiens, mcdicinam exspe- increduli, Tbendoii arcliiepiscnpi decrela per dissen-
clavit; ei, si inveni graliam in conspeclu luo licet sionein acla diligereiU, quievit,et jam Alfriuo surge.
tibi pr) longinquilaic itinens grave videatur, ociili baiii crisia-, adeo ut archiepiscopo diceret : Si prac-
47 S. JOANNES PAPA \l. 48

cipis, patcr ppiliiirtin etiin per vii.lenUani. Quoil A nimbinrnin ei.isU.laiii hal.eiiii ,
iil oiiniia ii.ea milii

nnminis reddat. (Jiiod si forte sil.i grave vidcbitiir, ul episco-

cum eliani inimicis ilisplicuissel, nl lanli

ad ooneiliiim venis- lauin lilioracensein habeani, praevidcat apostolica

vir, cl qiii eornni fiiincia capliis

.Tlio ilinere sedes, quis ibi habealiir episcopiis : ego lamen mo-
SPt, snslinere oppressionis priTJiuliciiini,
snatlere nasteria duo in ca provincia posita Ripiset llagustal-
grulieiicluin pi'laninl. Ilai]ue qiiasi pacifiie
dissensinnes in dekv, qiiBC fundavi , iion aniiuain. lu (iiie qmique
ailorsi sunl, ut quia fieiiiieulissime
voliinl.iie spondeomei.mnibusdecrclis BielhvvaUli [Gcrthvvaldi]
Ectlesia Dei ejiis cau-ia pullnlabanl, ipse
cederel, et lianc arcliiepiscopi pariturum, qii;e coiilra praHlccessorum
siia posscssioiiibus el episcopalu
reniiiiliarioiiein scripio (innaret; lioc ejus coinmen- vestrorum fundatissima decreta erga ineam parvita-
privalus tein non fiieriiit. Ilis ciim accu^atores a lieilliwaldo
darel famani, lioc accuinnlarct gloriam si

archiepiscopo missi respondere jussi essent, hoc

inallel sub quiete degere, qiiani pro suo poniilicalu,
primuni dixeriiiil Esse crimcii capilale, quod in
per alios proceilas seditionum inovere.
:
vel perse vel
coiicilio in Britannia congregato decretis IJritowaldi
Sensit paier in liis niinis \M., niniis] implicitum
archiepiscopi se non ohedilurum Wilfridns contuma-
negotiuni, el rcspondil, niliil ;rqiie ad cumulum iii-
citer dixissei. De bocstans in niedio pontifex se ex-
/amia! Iioinini valere, qiiani si se siia damnaret voce.
B purgavit, iii dicerelse sie in.n indennite respnndisse,
So priinum fuisse, qiii venim Pasclia in Northanim-
sed his tantuminodo pariluruni, quae coiitra canonum
bria Scotis ejectis dociieril, qiii caiitns ccclesiaslicos
decieta iion essent : esse aulcm contra legulas, ul
anliiihnnalim instilueril ,
qui fnnctissiini Beiiedicli
ipse se sine ullo criminis objectu adjiidicarel.
regulain a nionachis obs. i vari jiissrrit, pro quihiis
IIocc lam probahilis el facilis responsio c;im lae-
oninilius nunc scnein el epiiinginta lcre annorum
tiiin plaiisum Roinanis excilassel, jussi sunt acciisa-
ponlificein hnc in niunere rcci|>pre, iil cogatur .'•e-
lores doiniim rcdire, diceiitibus ep:scop;s ,
quod
ipsnm seripto damnare. Nossent crgo se illud non
qiiamvis canniibiis caiitum essel, ut acciisaier primo
racturiim, qiiod essel sibi deilcciis, calamitas snh-
accusationis capiiulo decidens, ulterius ad alioruin
jectis, incoiiiinodum cunctis : qiiin potius, sedein
teniairienlein non assurgcrel, se tainen pro reveren-
apostolicim appeilare, et si qiiis eonim ecclesiasii-
lia Brithwaldi arcliiepiscopl non defntiiros, quinom-
cuin cnnniciuin prxsumerei, ea revocnro.
nia per ordineni disciilereiit ; factumqiie esl ut qiia-
Jam ergo septnagenarins itcniin laliores, itcruin
liior inensibus sep'uiginta conciliabula coacta, vel
Romam
viainqiie

aliTU.iiitis
'
nieililaiur,

cuin venissent,
pcrmensiis
diehus accnsalnres
illi <
nec diu nioratus
Uibem

aiisam sii;un episiolis, ipse quod

...
introiil,

duni
inare

veiiirent
tiansiii,

siist nuitqiie

;
qui,
^
n
ti
pro|iler

fiQi^
„
hoc soliiin,

...
vel

riosum Wilfrido, ignoiniiiiosumaccusaloribus babiie-

Rninanis inaxima iinpensa nnrantibus iliorum
hoc pr.xiipuuin, finem glo-

.-i -ii

inipiidenliaiii , illiiis cloqiienliani , duin quidquid

ad se aiiiiiebat, hoc allegavit modo.
accusalionum (il.jecissent, iile nulln excogitato re-
III.
sponso, sed Dii et veriialis fiilliis niixilio, quasi
Domino bcalissimo nniversali papce Jonnni ^Yilfridiis
snpplex et huinilis serviis servorum Dei episcopns. casses aranearum primo moiu labinrum discuterel
Cngnoscat sanclilas ve^tia, quod perlurbationibiis et subi ueret ; hoc prouius eplscopi mirabaniur causi-
dicoriim andaciim, (jiinniodo ecclesiaslicorum gra-
niipcr in Critaimia orlis ex parte eoniin qui, conlra
duuin imiiiunes (nisi quod unus enriim iliaconus es-
decrcla bcatissiini Agalhonis papae illiiisqne succes-
snriim venerabiliiim Palrum, sibiuiet episco|ialum, et set) propsiiinerent acciisnre veneranduiu senem se-

moiiasteria lerrasiiue ciim omnibiis facultatibiis pliiaginla aiinnrnm poiilificem, inrreiilein eloqiienti.c:
,

mcis iisurpabanl , coiiipulsus lianc sacrosanctam inter se ergo mullum diiique grKcizantes, tandem ad
nostra veiba conversi, daninaruiit missos dignos
aposiolicain sedem appeilavi, conleslans eos per oni-
hcatum Pelriim aposlolum, cnrcere, missorem argueriinl siultili;Pj Wilfriduin
nipoleniem Di miiium, et

me haberel, pronuiiliarunt e\sorlem ab oiiiiii crimine.

iil si qnis aliqnam arcnsalinneni cnnlr;i
nd vcstram prKsentiam veiiiret, sicut bealissiiiii llic subjicerem quanlum emnhirncnli causc ilfius

pr.Tdecessoris veslri sciipta decernebanl': ei

D alluleril synodus Agathonis p;ipae lecta, sed el iUud
Sergii ,

ideo pctitionem bumiliUlis nie;e gloriosse pr,iesenii;i' qnod in Meldis civihilc Francia; ab orienle Parisii

vrslrre offerendam ciiravi , ut vos liirgidua pieialis pnsila, ciim domum rcdirel innnnilaie pressiis, vi-

licnevolcnlia confirmare dignemini, qii;e a lieatiss- sio;ie sanatiis sit angelica, nisi Beda Venerabilis
mis anicccssorihiis vcvtris ergn nieam parvilaicin bisii.riciis dignus pro se sermo.uin sobrielatc rredi,
decreia suni; cl si quis conira me accusator adve- narralionein pr^evertisset. Nns ab ipso omlssa scri-

iinril, pcr vesliam jiissioiiem pioducliis in mediiiin, puir;e perstricie inseriinns. Qnamvis iglliir anlistes

((i!0d volncrit objicial : cl si qiiidlibel vcl miniinum rcni obliniiissel, anibiebal iQiiien Roniai remanere,

objeclum nnii probabiliicr cnssavcrn , parnliis sum senilcm spiritiiin siib dnininoruin aposlnliconini ps-

severit ilem canonum experiii. Deiinli' rngo, iit lit- dibus e(T;isuriis. licsliiil pin vnio poniiliiis Jo.innis

lera» comnieiidaioiias de vesira celsiiiidine ad Elhel- raiio, (pia dieerei ciim Angliue necessarinm, ideoque
rediini rcgcm Merciornm ndipi>cnr, iu nmnia mon'- jiissil, ut quod siipereial ;i.'vi, nou in |ierpgriiiis auris

Elcria ni!'a, qunc i.i cjiis sniil provincia, qiiiclcm ha- [niis] cnnsiiincre', sed palria; conimodis impeiide-
bcaiil .id Allriduni [.t/., Allrilliiiin] rcgnn Nirlhn- rcl, ilc.
19
IV.
tmnnii pnpce VII Epislola ad Elhelredumregem.
(Vide iiifra.)
V.
Joannis papa: VII Episiola ad archi^inscopos, presbij
leros el diaconos et nnivrsoa clericus per Angloruni
patriam conslilulos. (Vide iiifra.)
VI.
S. Mdhelmi Schireburnensis episcopi Epislota ad
Clerum Wilfridi. (Vide infra.)
VII.
5. Aldhelmi Schireburnensis episcopi Epistola aa
Wilfridum. (Vide inrra.)
vm.
Concilium liomanumaucloritale Joannispapa; VII, ad
inslanliam Jnsliniani imperaloris, pro canonibns seilce
tynodi lonftrniandis vel reprobnndis, indicluin , anno
redemploris dccv, tempore Jojnnis VII.
Qua occa«ioi:e liiEC synodiis Romoe coacta fiicrit
inilicat Anasiasius supra in Vita Joannis VII , ninii-
riim quia per epislolas tl legaiionfin ab imiicralore
Justiniaiio pclituin cst, iil s:iiicilos Conslaiilinnpoli
canones Jnannes pa; a rongregalo cnncilio examin.i-
let, ct quos cailiolicM disiiplin:B coiiseiiiicnles re-
rerissel, rcjectis c:eler's, proliarcl ct confirmaret.
Indcccnti poslnlalo niliil pnntifex delulil, et rccie :
iiam inconvpiiiens cst et valde indecoruin, vel iniiii-
mum approbare eoruin qna; in p^eudosynodo consti-
luta fiierinl. Vide qu;p dixi siipra in Vita Joannis ,
verbo Concilinm. llac cadeni synodo Wilfiidiis, Ebo-
racensis e|iibC:ipiis, posliiuam jam aiite subAgallione
papa seniel injiisie acciisatus, iii Roniano concilio
sub eodem ,\gailione Roma; absolulus fiiisset,ab
Aldfrido rcge seciindo accusaius, secundo synodali
judicio Rom;c alisoliilu* fuil. ll.x>c, lesle Mcd.i.acci- , ipsum in concilio qnod congregnrat epi^coiioriim
ilerunt .'iiino quarlo aiite obituui Williidi, adenqiic ^ quasi virum iiicorrupt;e fidei et animi probi re-idere
anno Chrisli 705, li*m|iore Joannis iiapae VII. N:ini
cui» lesleliir eunidem posl lianc synoilum quadrion-
nio vixisse, anno redem(iloiis iio.-lri 70il, pobt olii-
tiim Osredi regis qnarlo, cpiseopaliis sui aniio .Jj
diem suum obiisse, ncgiri non polisl liaiic synodum
pncdicto lempore celcbr.ilam fuissi'. Scribit eiiim
Beda, lib. v, cap. 20, ciimdem Willriduni aniiis
4S episcopaluni lenuisse et rursnm lib. iii, ca|i. "id,
;
afrirniat priinum anniim sedis illius cnm anno I)o-
mini 614 coincidisse ; unde necessario iiifertur quod
' Concilium.] Cum post inipelralam alisolulioiiem
Wilfridiis Ronia decesiisset , voniensque in Galliam
in morbum gravissimuin incidisset, apparitione et
medela sancii Michaelis rairaciilose liberaiui Imc
anno venit in Angliam. Cuuique, lcctis epislolis
aposlolicis, ab arcliiepiscopo honorifice acciperelur,
ai) Alfrido aulem rege accusatorc sui cuilemnerotiir,
posl nioilem legis subito dofiincti faclum esl, inquit
Reda, lib. v, cap. 2), u( reijnane Osredo filio ejus
mox stjnodo facla juxla fluvium ISidde, post aliquan-
lum utriusqne )iaitis conjliclum, lamlem cnnclis fiuyi:-
tibus, in prxsulalnm suwrecepuis Ecclesice sicquc
sii
qualuor annis ad diein obitus sni vitam
id csi, usijne
,
duxil in pnce. Ila;c Boda prsdicio lnco. Uimls.
Eddius iii Vila S. VViIlridi, c. .')", de lioc ooncilio,
in qiio pax rolorniala esl, loq'ions iiKjuil In primo
(scil. iiuno) Osredi rcffis, lierlhualdiis Canlunrioruin
Ecclesiw el pene tclius Uiilannia: .ircliiepiscopus dc
, cons.liuin cceperunl ; abqmndo cum eis arcliiepiscopns
Auslre vcniens liabcns ex pra'ceplo apDslolicm sedis
, aliquando rero sifieniissinia virgo Aelfleda : el hvju-
aquilonali im rcgcm cum oiimibus episcopis suis et
abbatibus , et loiius rcjui cjus principibus
dalem Ucum de causa K. Witfridi cpiscopi diligenlcr
inmtare, et iM factum csl. iSam in
flutiitim Nidde ab orieiile congregnti re.t(scil.
cum principibiis suis, et Ires cpiscopi rjns (nciiipe Bo-
CAUSA ^YILFRIDIANA. KO
A iiliimus Wilfiidi iiicileril in annum Doinlni
scil
709, qui est quiiitus post illam syno lum linilarn .
qua illuni a caliimniis adversarioruin absolutuni
fuisse Ifcda lib. v, cap. 20, refert liis verbis :
« Post quinqiie annos, inqnil, denuo accusatiis ab
codemipsoregc, Mdfiidosciliiet, ci pliiriniis episco-
pis pr.rsulalu |iiilsiis est venieiisque Runiam, cuui
, :
prffsenlibiis acciisatoribiis accipcret iocum se delen-
ilendi,considenlibusepiscopis |iliiribuscuni apostolico
papa Jo.inne, omnium judicio iirobaluiii csi, accu-
salores ejus nonnulla in parte fals.is conlra eiim cssa
macliinalos calumiiias. Suriplumque est a prsefato
papa regibus Angloruai Edilrcdo el AKlfiido, hi eum
in episcopatnm suuiii (co quod iiijuste luerit con-
dcmnalus) factrent reciiii. Jii.vit aulem cansani ab-
solulionis eju5 leclio synodi beala! iiienuirin! papa'.
Agallionis qux quondam ipso pnBsenle in UrbealqnQ.
in eodem concilio inkr episc opos ^esidenle (iit prac-
dixinius) acla e^t. Cum oigo, causa exigcnle , syno-
g dus eadem coram nobilibus el Ireqiieiilia populi, ju-
beiile aposlolico papa, diebus aliquot iescietur ,
venium esl ad locuin ubi scriptum cral Wilfridus :
n.o ainiliilis episcopiis Eliorarensis civitalis, aposlo-
licain sedein de siia caiisa appellans, el ab bac po-
le!.iate de cerlis inceitisque rebus absolulus, elc,
qiix supra posuiiniis. (jiiod ubi lectum al sliipor ,
apprehendit audienles et silente lectore, rceperuiit :
alierutrum reqiiiiere, quis essel ille Wilfriclus epl-
scopus. Tuin Bonifacius consiliarius apo>tolici papx,
et alii perplurcs , qni euni leniporibus Agalhoms
papx ibi viderunl, dicebant ipsuin esse rpiscopum ,
qui iiupcr Romain accusalus a suis, alijue ab aposio-
lioa eede judicaiidus, advenerai.
< Qui jamdudum, inquiunl, a-que accusatus Iiuc
adveiiiens, iiiox audita et dijiidicaia causa et contro-
veisi.i ulriiisiiue partis , a lieala; ineiiiijrloe papa
Agallioiie probalus est conlra fas a suo episcnpain
rcpiilsus el tanlo apud eum liabitus est boiioic , iit
:
,
praciperet. Quilnis aiiditis, dicebant oiniies una cuni
ipso pontilice, viium t:iiil.Te aiictorilatis, qni per qua-
draginla prupe aiiiius episcopatu fungebaiur, iioqua-
quaui dainnari debcre, scd ad inlegrum culpis ac-
ciisaiioiiiini absolulum in |iatri:im ciun hoiiiire re-
verii. >
IX.
" Concilium ad puviiim iVirfrfe in Korlhumliria al) ,
Osredo ibidem rege, et Beitliwaldo archiepiscop.i
sa Eboracciisis Joanncs Ilagustaldensis, et Eadfi i-
,
dus Lindisfarniensis) cum abpalibus : nec non ct beaa
Aelfleda abbalissa ( Slieaneslialensis ino lasleiii ,
, filia Oswii Noilhumbri;c regis) semper tolius provin
cice consolatrix, optimique coiicilialrix; lleithuahlus
quoque archiepiscopus et Wilfridus episcoput simul in
]
I
una die adcenerunt. Deinde sedenlibtts rege ct episco
pis cum principibus eorum in loco sgnodali, nlnu-que
liliri a prinoiiiii) usque ad lincm lecti sunl- arciii- :
episcopus auleui dixit, aposlolic:ini pntestat^m ccn-
suis^e, iit prxsiiles Ecclosiariim illius provinrjm
, D. Wilfrido recoiicilienlur. Episcopi resisleiiles dixc-
ruiil, nullum posse imimilare qu:e jain lacla riusseiu.
— Sed ciini suinuiopere laverent Willrido abbalissa
Aeineda,et priiiceps BfrecliilVi;liis, el pro eodem
: prisiilo mulla in synodo dixissenl, ul videro esl apud
Edd uni, episcopi sibi muno sepiirati ab ali s inire
, siincti concitii lalis finis cxstilit, ut oinnes episcopi c
, ad sijno- rex ciini siiis aptiniatibus pura pacis cnncor.lium cun
S. Wdfrido episcopo inierint, quain uitcr se usquea:
umim lociun jnxta liuein ri.U" conscrcuverunl rcddcnles ci diio priw
,
Osiedus) catnobia, quce i» Itgpiset lla:jnitul<lcn c fHiii o.;:;-*'^-'
rcditibus suis. l'ACirs.
 5i S. JOANNES PAPA Vf.

Canluariiv , iiioniJu Joannis papcE Yll anno Chrisli A nnnljos direcla, et fier iemetipsn dmililer aUalti, it
occv celebTalnm ; in quo accepta Joanws papce epi ea i;i prccsenlia reterentt:e V:'slrcE recilenlur liumii
ilota , Wiffridus demum in orchiepiscopatu suo prece deposcimus. Qiiibus venerabiles dnmini lireii-
Eboracensi conjirmatur. liam dedHrunt et corain synodo, omnilnis andienti-
;

Posiqiiani (qiix relulinins) de concilio snb Alfrido bus, ulriusqiie liliri a principio nsquc ad lineni leg.>
rege, el licriliwaldo arcliiepiscnpo, anno gralia; 701 baiilur. Post lecttoneni aiilem, cunciis laceniihus,
peroras«el Malniesliiiriiis, ail Nidilense boc cnncilinm ISerecifridus, secundiis a rege princeps, ad arcliie-
Innsicns, sic ordilur < Rediil igiliir (Wilfridiis)
: pi-copiim disit iSos qui interprelaiione indigcmus,
:

eiapnslolicas epislidas regi Mercioriim jnm nionaclio quid apostolica auelorilas dicat audire deleclal. Et
Etlielredo nliiilil. llniiiiliier ille et genu fleso digna- respoiidit ei arcliiepi-copiis dicens Judici.i aposlc- :

lionem saliilaiionis aposlolice susrepit, et peileclis
cliariis. qiiod lenor eonim jubebat , a Kenredo filio
Iralris Wir:irii,quem sihi regcm siiflecerat, conipleri
non gravale oblinuil. Eral eniin et ille limore Dei
plenus, siciil post qiiadriennium voluntari regni abre-
iiunlialione niundoapprobaliimest: ni csegniusBntli-
waldus arcliiepisGopus pacem non aspernanter am-
biens in unanimilaiem fraieriiac concordia; aceurril.
Exlerrilum minis aposlolice sedisaiunl, legalisdam-
iialionem siinni graviluis querimnniis aggerenliljus,
quamvis WiHriilus eos jam adjudicatos exemissel.
Solus Alfrillius rex Norllianimbrornm obstina-
tioris animi senleiiiiam \Al., semitani] terens, per-
vicacinm tenuit. Nuntiis cnim ad se ex parie Wil-
fridi direclis screiumi piimo responsuni rctiilit
liccB sedis Umgn ambagibus verborum unum
circuilu el
lamen intclleclum de eadem ulrijue libri o^lendunl,
quoritm brevi sermone sensum lanlum cxplicaho. .ipC-
slolica namque poteslas, qucs primum l'etro aposlolo
i el principi apostolorum ligandi solvendiquc dvnala est,
sua auctorilnle de henlo Wilfrido censiiil. ut in prie-
sentia mea, liccl indignus, el omnis coiirfiilHS, pra:-
sules Ecclesiarum hujus provincitv, antiquam inimici-
tiarnpro salulc anmurumrelinquenles, bealo ^\ ilfrida
g episcopo in bono reconcilicnlur. Nam his coepiscopis
meis e duobus ab aposlolica sede j'!diciis oplio datur;
utrum voluerinl. eligant, ul aut cum WHfrido episccpo
pucem pliiiie perfecleque iiieanl, el parles Ecclesiarum,
qnas oliin ipse rcgebal. sicul snpienles mecum judica-
: verinl, restituant aul si lioc oplimum noluinscnl, om-
;

sed depravaliis (ul crediiiir) iiialcvolornm consiliis, nes siiiiul ad aposlolica n sedem pergerenl, ibiqne ma-
quilns exlra suam d gmlalem nimis indulgfhat, rc- jori consilio dijudicenlur. Si quis rrro eonlemnem
deunles ad se die coiidiclo lali sentcniia coiiirislavit : (qnod absil) nenirum ex his duobns implere volucrit,
se qiiidem lcgalorum personis, quod cssent et vila sciat se, aut laicns, a corpore ct santjuine
si rcx sii

graves, et aspcclii liniinr.itiiles, bonorem ut parenli- Chrisli excomniunicalum ; si vero episcopus aut preshy-
bus deferre c:elcruin asscnsnni legaiioni omiiino
: ler (quod est exsecrabiluts el dictu horrendum), ab omni
abnuere, qnoJ essel conlra ralioiiem liomini jam gradu ecclesiaslictt; digniialis degradari. Hcec sunt
bis a tolo Angloruni concilio damnato propler qu:c- judicia apostolicw sedis, brevi sermone expos:ta. Epi-
lihel apostiilica scripla comiuunicare. Sed nec ip^e scopi vero resisleoies, dixerunl : Quod ircedecessores
inulio posi in linc vila nioratus est lempore. Statim nostri olim Theodjrns nrchiepiscopus ab apostolica sede
cnini, illis alieuniibiis, acerba correpUis valeliidine, cmi:sus, el Ecfridus rcx ccnsuerunl, el postea in campo
ad moricni excicelialiii'. Amarilnil) tonncnti ra- qui I^strefeld dicilur, una nobiscum pene lolius Dri-
lioiiern olini in aiii no regali sopilaiii elicuil , et se- tanniic episcopi, suaqKe archiepiscopali pnvsenlia ex-
ciiniliim propbclam, iMalio dedil intellcctum auditui p celUnlissima cum reqe .Alfrido judiccvimus, quomodo
(Isai. XI.]. Intclligiiis eniiii se nieriio iiicibedienlia; immulare quis valeni? Inierea auiem bealissima Ael-
plexnin pmniisii minein eirciidalioiiera f^icli Wil-
,
ni'da ahliatissa heiiedicto ore suo dixii : Vcre iii
frido e\liil)iluriim , si sibi viveiili adduci potiiisset ; Chrislo dico leslainenlnm Alfridi regis in ea infirmilitle,
nec cessavii, quaiitiiiii aiile pracliisam vocem loqui qua vilam fmivil qui votum vovil Oeo «I snnclo Pelro
,

poluil, ideiu proiiiiltcrc, cl si ip^c voti elTeclii caie- dicens iSi vixeio,uninia judicia apostolic.cscdis,qii;c
:

rei, hiredeiu suiiiii nt f:icerel adjurare : et ille qiii- anlea rriiiii aiidire, de bcalo epi-copo Wilfrido, im-
liem malure deluiiclus, aposlolicas litleras se spre- pleho Si tanien dieiii obiero , dicile tameii lisredi
visse sero indiiluil, quaruiii ininas eirugeie iioii iiie- ineo in nomine tJoniini, ut pro remedio aiiiinse meai
ruit qiias, quia crebro commenioiavi , hic abbre-
: judiciiim de Wilfrido episcopo apostolicum repleat.
vialas ponere fcrl aiiimus, ul palain sU quaiita iui- llxc ea loquc nie Derecllriuus praefectus regis princeps
seria involval mcrlales, qiioii illi viri, quos sanclis- respondeiis dixit //irc esl volunlas rcgis ei principunt
:

siinos celebial aiUiiiuilas, Tlieodorus, lierlliwaldiis, ejus, ul mandniis apostolicce sed s, ei praceplis Alfridi
Joiinnes liosa, nec non et llilda abbaissa dig adi.i- regis iu oinnibus obediamus. JSam quundo in urbe ,
bili odio inipelicriiit Willridum Deo , ut ei aiile dic- qiia: Dubhamburg dicilur, obsessi, el undique circum-

lis proliatur, acceplissimum. i cincli in hoslili nianu angusliaque rupis lupidcae man-
Ileddius 58, quera Mal-
iii Vita S. Willridi, cap. simus, inilo consilio inler nos, si Deus nostro regali
mcshuricnsis >equilur,loi)giore liloacta hujus syiiodi pucro regnum palris sui conccssisset, qua: mandavit
produijl, quem lnc adjicere lubel. sancla apostoHca auctorilas de S. Wilfrido episcopo
I In primo anno Ojredi regis Derclwaldus, Can- adimplere Deo spopondimus : ei stalim posl vota muta-
luarioruiii Ecclesiae el penc tolius lirilanniccarcliie- " lis animis inimicorum concilo cursu oinnes citm juru-

piscopus de ausiro venicns, liabens ex pra;teplo

, menlo in ainicilinm noitram conversi sunt, apertis ja-
aposlolic;L' sedis aquilunaliuiii rcgcm cnm oiiinibus nuis de antjuslia liberali sumits, fugalisinimicis noslris,
^ episcopis suis et abbaiibus , el loiius regni ejns regnum acccpinius.
principibiis, ad svnndalem locuni de causa D. \\\i- i I'osii|uain li.cc vcrba nnila sunt, episcnpi sihi
Iridi episcopi ililigeuler inviiare; ei iui faclum e-l. inuiuo separali consilium coeperunl
ah aliis inire ;

Nam in uiuiin locuin juxla fluvium Aid ab orien'e aliquando cuin eis aichie|iisCopus, aliquando vero
coiigregali, rcx cuiii suis, cl Ires episcopi ejus ciim sapieiilissiiiia virgo Aellleda el hujus saiicli concilii :

abbaiihus, iiec non et Ijcala AclUeda ahbalissa, seiii- talis finis exslilil, ut onines cpiscnpi et rex cuni suis
per lolius piovinciae ci nsolatnx, optiinique coiisilia- optimalihus pura! pa is concordiaiii cuin sancio Wil-
trix; Uerctwaldus quoque ;.rcliiepiscopus el Willii- fridoe|iiscopo inieriiit, quani inier se usi|iie a>l fiiiein
ilus episco|)us siniul iii uiia die advenerunt. Deinde vitae coiiservavcruni, rcj.lfiites ei diio opliina coeuo-
sedcnlibus rege el cpiscopis cum pnncipibus eorum bia, qiuc in Illtypis el in Ilagulsladeiise cuin omuibus
in loco synodali, tjli modo aichiepiscopus loqui iii- reditihiis suis. El iila d.c ouiues Cjiiscopi se inviceni
cipiehat: Urcmus Oominum Dcum uostrum , ut pacis osculaiitts ei amptexantes pauemque fiangentes
.

concoidiam in cordibus nostris per Spiritum snncluin coniniiiiiic.iverunt ; el gratias ageiiles Deo oiniiis
iiidulgcnl. Uubemus enim , Wilfridus
cgo ei bealus Iiiijus beaiiiudiiiis , in paca (-Urisii ad siia loc» rc-
ej'iscop«s, (cripla aposlolica; sedis parviiaii meg; pc iiiearunt.i
 ANNO DOMIM DCCVII.

JO ANNES VII ,
ROMANUS PONTiFEX.

NOTITIA m JOANNEM PAPAM VII.

(Lib. ronUI'r.)

»Joaiines VII naiione Gracus, palre Plaione , A que auri et argenli quaniiiaicm mullam expendit , ei
seJit annos ii, menses vii , dies xvii. '
Fuit auteni venerabiiiuDi Pairum dexlra laevaque vullus erexii.
temporibus Tiherii Augusli et Jusiini;ini imperatoris, Hic restauravit basilicara sanctae Eugenioe qua; long»
vir erudiiissinius, ct facundus eloqucntia. Ilic fccit lempore ' detecla alque dirupta fuerai. Laboravii
«ratorium sanciae Dei Genitricisinlra ecclesiam beaii autem et in ccDnieleriis beatorum mariyrum Marcel-
Petriapostoli, ciijus parietes inusivo depinxit. Illic- lini ei Marci , Dainasique sancii pontificis. i>
Fecit

VAUIANTES LECTIONES.
' Al. om. tuil aulem.... vnperatoris. * Al., distecla.

VARIOULM NOT^.
•^ Joaiines VII. SL-di? Apo-loliCT vacnlioiicm post nel, iiiler .=e valde discrepanl. Catalogi siquidem
niorleni Joannis VI, usqiii- ad ;illeiius Jiiannis ordi- Veronensis et Colberliiiiisscxtus liabcnt meiises vi:i
nationem, catalosi et Cod.l. niagiio coiisensu deli- Bergonias , Lucensis, Farlensis, ircs Colberlini,
niunt unius nicnsis, ac iliiTiiiii oilndcciin, prailer quarliis, qiiinlus et ^epliiiiu-, una (iim Codd. vul-
caialogum Veroneiiseni uno minns die nuineranleni, galo, ainbobus Frdierianis, Tluiano allero, Cavensi,
«luod procedit excliisis fxlremis , el Colberlinum el Farne^iano, meiises vii ; l'alaliiio-Valicanus, duo
tcrtiuni aperle dics numeral omniiio
mendosuni, n.iin Collienini, secumlus et lerliiis, cuin Codd. Ueg.
Iriginla. Reclc igiuir per nos con-liluta die enior- M.izirino, Tliuiiio priino, Anibiosi:ino item prinio,
liiali praedecessoris 1 1 j.iiiiiarii, dies ordinalionis qiiibus siiffragatiir Liiilprantiiis, iiienses vi. Ex his
Joannis VII pcr se palei; quippe ab Januar. 7113 H vcro taiii variis Ojiiiiionibus pnlior Iriiid dubie est
per nieiiseni iinuin diesqiie oelodecim iiilcrpont.licii B qu* Joaiini tribuil nieni-es vii. 1'ariicrque inler alias
descendendo. V nleiulMMarliaBoffenilunlur.quaieodem alioriini senieiilias de dieruni niiniero , ea eligenda
.intio 705 ciini I)(iniiiiic;i coiicurrebani, ut lil. doin. fuil quJR septeindeciin niinierat. Eleiiiin Joannes VII
D fidcm facil. Easdeni Kalendas Martias et Pagius aniio 705,Kaleiidis M.irliis, ordiiialus.postquamsedit
iribiiere iirdiiiaiiiini Jojiinis est cunipulsus , quia aiiuos II, inenses vii, dies xvn, xv Kal. Noveinbris,
iinlliiin reslum dem linbuit obviuni, quod siiaui seu 18 Oclobris, sepullus est ad beaiiim Pelruiii
<>hronoliigiani reqiiarel. Qnid vero? Qiieniadinoduni .ipostoluni, indiclione 6, seu aiino 707, ut tradit
is bidui retraxil ordinalloneni pra'decessoris, ejus- Anaslasiiis. Cf.^nus.
que dcposilioiieni, iia bidui nunc dislal nb iisdem loaoiies VII. Poiilificatum adeplus est anno
Kalendis Mailiis. lllud vero ui reruperet arte iitilur Clirisli 705, irinia die Marlii, cui recens eleclo Iwc
plane singiiliri , qu.im ipsius verliis prnponendam prope niirai ulose
conligit, iil liomo Gr;cciis opera
aibiiror, iillcgcnli sil paleniior IVrMiH, iiiquil de : GraL'Coruiii e niiinero cardiinlium aliiiriiiii in sede
inlerpoiililicio, locu dics xviii legeiidum dies xix, ei- aposlolica collocatus, apostoliciim spiriluin lia?re-
cluso etiam dic einorliiati liim a scdc Joannis VI qiium diiaverit, alque iinperalori b^crelico, conciliabuli
nb inlerponlifuio , isqiie error nl viiletiir, tribuendus Coiisianliiiopolitaiii, de qiio sunn, coiilirinationeui
Anastasio. Ouo liic reccat vir criiditissiniiis, idque pelcnti, iieqiiaquain acqiiieveiii. Labb. Iti\.'^(

eo qiiod die Dominica; ar-

reiniivit ordiiialioneni a Joannes VII. Plaloiie Janidega patre nalus, Ros-
guit iienipe erroiis lolam calalogiiriiin ct Codiciini i.e- saiii Magnae Gra^ci v, ii Calabria (liclje orlus, XIV ,

lieni, cqiic siiis ibecis unaiii ciuil deni, ul liiauiin,
si fieri possil, co;nplcai; ciiinqiie adliiic desit dies
una, einorlualcni Jdaiinis VI perire Jubcl; quiin
profecio si periie jusscral post Sergiuiii, consensiii
papa regiiicola, iliaconus (ardinalis sanchc Mariae
G Nov;c. sedit annos ii, meiises vii, dies xii, erealus et
consecialus die Doiiiiiiico, Kal. Martii. Ciaconius.
• Feeit rero et imiigincs per diversas ecclesias qiias
,

(iodicum et calalcgoruni cuiii adversui non oporlc- qnicuiiijuc nosse dei-idera' mvultum depictum
cis ejus
lial : nam Sepleinbris l dies nuiiierans, iii
a dic reperif/. Slalua; et imagincs imperauirum adoraban-
interponlificii cxtrciiia 59 Oclobris, qiia; Joannis VI lur, et passini poiiebanlur in leinplis el foro. Am-
ordinallonem prxcessil , desinebal ; ila lainen ut bros., Ilesamer. lib. vi, c. 9 Sola ccre (usa princi-
:

einorlualein ipsani, scu depo.silionis diein ab inler- puin capila, el ducti lulius de cvre, rcl marmore, ub
poiitificio excluderel, cmni|iie Sergii sede coiiiiinge- liominibus adorantur. Idein, de liileri ell. cap. 9 , :

ret.Qiiod si tantus Codd. oinnium consen^ns Pagium Vide queniadinodum in civitaiibHs bonorum priiicipum
compulit ad diein ordinaiionis reclc stabiliendum imagines perseverent, deleantur imagines lyrannorum.
Kalendis Martiis, pari eorumdcm consi:intia in einor- Corippus, de laudib. Justiii., lib. iii :

luali die dellnienda 18 Oclobris, liinc Joannis exilum

Pictus ubique
removeri non posse evincilur, quidquidinira de sedis
.Tuslinianus eral, domiiiis piclura placeb.il,
duralione disscnsio sccus suadeal. Et sane omnes Gaudebanlque sui geniloris imagine visa.
quus vidi (^odd.etcalalogi tribuuiit Joaiiiii VII ponli-
Al-TASEBllA.
flcaius aiinos ii ad menscs aiileni et dics quod alti-
;
85 JOANNES PAPA VII. 56

\ero imagrnes per diversas ccclesias, quas qui-

el A episcopiiiin, quanium ad se ' consiituere miiluil, if-

cuiique nosse ilcsideral, » in eis ejus vuluiin depictum licque ' poutilicatus sui tempus explevii. Hic fecil

itemque sanciae Uei Genitricis calicem aureum pra;cipuum pensantem libras vi^
leperiol. Basilicain , ,

quse anliqua vocatur, pictura decoravit, illicque ain- giiiti, quem et gemmis preciosis decnravii.

Lonem noviter lecit , et super eamdem Ecclesiam b lliijus temporibus Aripertus rcx Longobardorum

VAUIANTES LECTIONES.
'
Cod. Luc, construae voluil.
' .\l., vilum cxplivil.

VARIORUM NOT^.
• In eis ejus vulium depicium. Poniifex cura varias Uiacono pariter exscripsit, illegitimam usurpationem
iniagines in ecclesiis musivo opere depingi juberet, earumdem AlpiumColtiarum, et paulo pnst subse-
ciitam ju'slam restitutionem f.ictani a Luilpraiido.
ut suamet imago adderetur curavii. Quod in opere
de musivis observat Ciampinus, el non semel prodit Eo lempore, inquit Anastasiiis Luilpranilus rcx do- ,

A','nellus, duiii recensel id genus iniagines ab ar-

nalionem palrimonii Alpium Coiliarum , qunm .iriper-
cbiepiscopis Ravennaientibus ordinatas. Qui auteui liis re.v feceral, liicque repelieral, admonilione lanli
iCregorii II) vel incrcpalione reddilam confirma-
\ivenles depingebantur , ad iustar oranlis figuran viri

consueverunl. Bencinus vil. Et liic vides repelitam eamdem vocem palrimo-

Hujus lemporibiis .\riperlus Ile.v Longobardorum

1- nii, qiiod non cascasu faclum sed prudenti consiiio »U ,

donalionem palrimonH Alpium Colliarum, qua: lontia u d<'clar:iMdum bonoruni iranslationem a re^allbus juri
luis ad jiira sanctcc sedis fac le intelligi potesl.
ptr lempora a jure Ecclesia; privolw (ueral, nc ab eadcm
genle destruebaiur, in libris aurcis e.Taratam jure pio- Aiino 71."i', Loiigobardi dob) potiuntur caslro Cu-
prio bcaii aposlolortim principis Pctri reformuvil. mano, uliquead Ronian.-BEcclesiae dilioiiein |perlineii-
Donatio regia in Ecclesiam auieislilleris sciipta iiie- lc. Ponlirexrepetit sibi iiijusteereptam possessioneni,

moralur. Diplomata iniperaloium aurea Bulla obsi- qiiam, obtinere precibus frustra nisus, socialibus ar-
gnata iiadit racbymeres iii Palsnlngo, lib. v, cap. iiiis Neapolitaui princip'S usus numerata ei lem pe- ,

^20 ; ZKt ),070r i/.-i^i-

'O |iKTt>:j,- «JTizK TTf OTTKTTct ,
ciiiaa redeiiiil. Cumanum
etinm caslrum, iiiquit Ana-
stasiws iii Viia Gregorii II, ipsa fueral temporc a Lon-
T«! XP'-"'^'''^''^''^"'- •'"•''" impernloris cvulgnlum
sla-
lim diplomacft, uurea munilumbulla. Idein in Andro- gobardis pacis dolo pirvasum.Qito audilo, emnes sunl
redditi triiles. .Xdliorians etiam sanctissimus ponlifex,
nic, lib. 1, cap. i : Ai •/up oi« yjiuaoSaM.tiw Hyoi-J
Nam pdes dala dipioinalibus aurea bulla et commonens Longobarrios, ul redderent, qiti si non
rxiaTti;.
miiuilis. Altasehex. acquiescerenl, iii iraiii se diviiiain incidere pro dolo queni
llujus lcmporibus Ariperlus rcx Longoburdorum do- fecerant suis scriptis dclebtabaliir, nam ei munera eis

nationcm patrimonii Alpium Gur.arum qiiiv lunga per ,

dare ul reniitucrenl voluit mulla. Scd illi lurqidn menlc,
tempora a jitre Ecclesiw lit a/a fuerat, ac ab eadem ;
neque monilis audire, necreddere sunt passi. Unde ni-
genle deliiielmtur , iii i.lt lis aureis ex raliun jure pro- mis idein sanctus indoluit pontifex, seseque spei conlu-
prio beali aposlulorum princip.sPctd rt/'(/n)ia;i(. Huiic lii d.vma', alque in munitione ducis Neapoliiani et
locum aucturis lilui Poniificalis, seu potius Pauli Dia popiili vucans, ducalum ei qualiter agercnl quotidie

coiii, cx i|uoiii libruiii P.iniificale:ii facile Iranscri- C scribvndo prwscnlnhat.Cujusmandato obed:entes, con-
psit Ana-tasius qui alias ejiisdem auclor vtl
, aut si ,
silij inilo moenia i/siiis castri virlnle sub noclurno
,

iiitcrpolator, illusire dociimeiiuim repra^seiilare anli- imjressi sunl silenlio. Joannes sciliceldux cuin Tlicodi-

quissimsE pnssessionis dilionis teniporalis in favorein mo s.ibdiacono et reclore, atque exerciiu, el Longo-
,

s.anclK Riinian» sedis, qui non sit illi pliis Kquo in-
fensus , inecum i.gnoscere baud gravabitur. lla!c Al-
piuin Cotliariim sive donaiio, sive rcstilulio, narraiur
lacia aniio 704, sub poiitificatu Joannis Vll, nou lon-
ge ab x'l:ite Paiili Diatoni rcm narranlis, qui tlorebat
ad aniium 770, quii|ue
bnrdos pene trccenlo.i cum eoruin Castaldione inierfe-
cerunl, vivos cliam aniplius quinqenlos coinprelinden-
les captos Neapoliin duxerunt. Sic casirum reiipere
potuerunl. Pro cttjus redcmptione scpluaginla anri It-
brasipse sitnclissimus papa, sicutpromiscral anlca,de-
iieduiii lilteris consignalani dil. Ex lioc teslimonio, quod voliu iniegrum prolerie,

allirinat, sed liili ri^ aiireis qiiam ipse potuit suis cl.ire deducilur per ca lempoia Roiiianain Ecclesiam
,

0( ulis usurpare. Non liocc fuit donalio inassa; alicujus, possedisse jure incouiroverso terras, el casir.i, ad
aiil fiindi, aiit borli, aut oliveii, ciiiusiiiodi iiilinitas quae retineiida, aut aniissa recu| eranda , nulliui nuii
iinbis exbilieiit inarm(ir:i, el tiluliecclesiarum, ut op- «ipeniui impenderunt saiicti poniilices ,
precibiis mo-
linie adnolavil in pra?falion3 ad Anast:isium (Tom 1, dousi,el miiiis, inudoetiamarmis et peruiiia. Vtdisli,
niim. io et scq./.) illusirissimus r.-esul, et leniin ec- i
lecior, itac iiiimeiitariumi.isiruit B.no.iius super reei-

1 iesia-licaniiii experlissimiis Fr;inciscus Dlancliiiiiis, lato lextii Anasta.-ii sanclum pontijicem wque ac Crc»
,

ciijiis jictiiiaiii cbarte bre, quas ad linem usque no- tiorium Primuin, in numerum sanctorum receptnm, bo-
lis .-uis i lus rarenou poUiit, luagno legentium daiiiiio na (Ctiesiaslica ub ItOitibus invasaminimecontempiiise,
inlelligiint , et biciymantur ; sed duiiati.o ingeulis nvel rrcuperare desiisse, quanlumlibel impossibilis pro-
iraclus lcrr.iruni a Gallicis linibus pcr Allubrogos. el pemoditui vdcre'nr cjiis expngnalio loci, S''(/ q:od mi-
Segu-iiim, liobium usipie cxcuiremis, iii Ronianam nus possct snis, id alienis armis recipere procnrasse,
proviiniani oliiii a Neione redacti ut allirmal Siie- ,
omnique studio piwslo fuisse coitsilio, ope. pccun.a
loiiius in Vita Neroiiis ilc»: .4(/)iimi(rfgiiuiii) dcfun-
;
adjuviisc subdiaconi ciiiim Ecclesiw liomantc upcra
,

cto Collioin provinciw formamridcyil. Nulabileetiaiii usum esse. Scd observa ordinem quo processii, nimi-
esl 11011apiiellariliasicii.os vocaljulu siiiiplici .ilpium, rum ul primunipalcrnismoniiionibus remage ci; dcin-
si'd pnlrimonii Alpium, ciijns noiuinis proiiiiscua csl de ut coittcntplvrcs eccle.^iasncis cemuris exiencrcl ;
vclenlus labiilis ad bigiiilicaiida cuiii
iibuipaliuiii deinnm vero ul in cos Itwc omnia conlemwnlcs agerel

bona lidelium pielaic beaio Pitro dicaia tum bona ,

itrniis, eisque caslruin expugnantlum c.raret. Sic Deus
regalibusjuribus asliicla. rjcclarumlioc iiiuuiiiiieii-
1 rem tanlain agijretH voluit powificein el doclrina, el

liiiii Juriuiii Uumaiiai Ecclesiac iiiiie iilus:r.:iil, ct sanctitale indgnem, cjustiue exeinp osuiiciri disciplintim,

coiifirmanl Anastasianaregcsla, verlcnle lioc sxciilu, qua bucccssorcs cruditi ablnta tona erclesiuslica ab ini-

tloiialionuiu, rcsiilulioiiuui, rccuiieralioniiui terrarum qtiis poisessoribus viitdicareul, eitamsi opus sil arinis,

el iiiliiiiioiiiuiuin a rcgibus Loiigobjrdis, et rranci- sicoeera rcmedia contemnanlur. Scd de liac re fu-
cis >aiiela; Uuiiiana; liccksiie laclariiiii. Juval hic sius et op|iorlunius cum de .\driauo 1 scrmo occur-
uii:iiii ;iul alieiaiii iii aiUecessiiiu refene iu arguiueii- rel. 1'ALDINCS.

li ciiiilirmalloiien!. Ad aisnum 714 legiuius in \ila ,

Ariperlus. Il.ic Anaslasius ex Paiilo Diac. , lib. vi,

'^Utfgoiii II, j.eiies Ana tasiuui, qui f.jiijbse e.\ Pau:o c. 2, 2?., descriiisit . Hoc tempore .\riperiU6 rei Lon-
 ^7 NOHTiA iiisrouiCA ;n joannii; m papam vii. 58
ilonationem paliiinoiiii Aipiuiii ' Giiliaruin, qiia; A ciiram oiiiiii popnlo jiigiilari iec t, ct olitinuil prlnci-
lunga per leinpora a jnre Ecclesi:u privaia fuerat, paliini ile i|uo antea tuiiiultuose fiieral dojeclus, qui
:ic ab eatJeiii genlo delinebalur, iii lilleris aureis illico iji palaiium ingressus est, propriumque ade-
exaralani jiire propriobeati.aposlolorum piincipisPe- plus esl imperiiim, » K.nios c
quos antea sub doiiino
Iri reformavit. Iliijus temporibus " Jiistinianns iinpe- Scrgio apostolicae memori.Te poiuilice Romam di-
ralor a p.iriibus » Zacbiriae perlnca IJiiIgari.i; anxilio roxerat, in qiiibus divorsa capiiula liomaiiae Eccle-
Trebellii, Bulgarorum regis nsque ad regiam urbeni sia; coiitraria scripta ineranl, perduos nietiopolilanos
venieiiS, regnum propriiiin, dc quo projeclus fueral, cpiscopos demandavit, dirigens per eos
ct sacrain,
adeptus est. ' Leoiiem i»
eiiam, el Tiberium, qiii lo- per qinin denominaliim pnniificem coiijiiravit
ac
cum ejus usurpavcranl, cepit, et in medio ' circuli adhoriaius est ui aposiolicic Ecclesiae concilium

VAmANTES LECTIONES.
'
('od. Luc, Cof liarMiH ; al., Corciarum. ' Coil. Liic, circo ; al., circua.
' Cod. Luc. cl al Gnzarix, , ° .\l., prolomos.
' Cod. Luc, L otilium et.

VARIOUU.M NOT^.
t/obirdorum donationem patrimonii AlpiumCollinrum, R qiie coiicliidil: Siinl qui Alpes Collia^ ct Apeumnas
qua; quonilam nd jns pertimternnt aposlolicw si>ilis,scd iiiinm ilicunl esse vroeinciam ; sed lios Victonni reiiin-
'
'

a l.onijobnrdis miiHo lempore j'it,^rnnl nblalce , restiluit, cil Uislorin, quw Alpes Coltias pcr se profinciani np-
et Itanc donationem aiircis cxaratnm liitnis llomatn , pellat. Paciiis.
di:exil. .\d Joannis ponlirnatiim, alqiic ad hiiman- Arivertus rex Longobardorum dotationem pntrimo-
nu II qiio ca donalio enniinil, llernianiius (^oiiiracliis, nii. Pnsii|iiam Langobardi r.ilepli siint Italiani, iii eo-
in suo Clironico, qiioil cdidil Canisins lia;c aiiiinl.i- , riim dilionem veneranl et Mpes Coiii;e e;i n.Miipe ,

vit Anno 707. lloc lcmpore Ariberlus rer Lanjtiluir-

: regio, quK inedia esl inlci- Scdunum et Elirediiiiuin,
donim po^sessionem Alpinm Cnttinrum, dndiim a Lnn- iii adversa parte horiiin iiioiiliiim iii GaUia
Ci^alpina.'
gobardis caplatn al'iue deteniam, prr privileiiinm aitreis Il:c oliin Alpes perliiiiMianlad sanclara sedcin, rujiis
litieris scriptum, sanclo Petro Joannique pnpou tradi- palrinioiiii pars ennt; ciimipie illas, niillo jnrj iisiir-
dit. Re.ncinls. paias, iliuiissime reiiiiiii^soni Langob rdi, eonim rex
Uttjus leiiiporibus Ariperlus. Joaiinc sepiimo se- Ariperliis divo Pelro ejiisqne snccessori Joaniii VII
denlc, Arilirrtii';, seu Aripcrtns, liujiis noniiiiis l|, aiifcisque consipnalam litieris doiiatinnem
reslitiiil,

rex Longobardornni, dnnalioiiem patrimonii AI|iiiim ad eum inisit, iit leslauir Piiilus Diacoiins (de Gcii.
Colliariini, qiiic ad jiis Komaiia! Ecclesi:c perliiiuo- Lnnii. lib. vi, cap. ia) lloc lempore Ariprrtus rcs
:

rant, sed a Longobardis niiillo leinpore fueiant ;ili- Lonijoburdorum ilonnlioncm pntrinionii Alpium CoHia-
bilae, reslitiiil , et lianc donalionem aureis exara'aii! riim, qiuv ciuundam ad jus periintierant apostoHcie se-
litteris Roiiiam direxil, iil teslis est Paulus Diacoiiiis, dis, sed n Loiiqnbcir.iis multo tetnpore fueranl nbUitip
lib. VI de Gcstis Loiigobard., rap. 28, qui el cap. 4j restittitt, et litinc donntioncm aureis exaratam lineris
ejusdem lib i scribil Luilprandiim, Ansprandi lilium ^ lioinnm direx 1. Sommh-r
et successorcm, rcstiluiionem illain Uoman.i' Eccle- ^Justiitinnus. Et lia!C siimpta smit ex Paiilo, c. 31.
si;c faclam cnnrirmassc. .Xnastisiiis (|iiideiii id f:iciiiiii At vero Jnslinianus, aui, aniisso principalu, in Pontn
dicil scdeiile Joaniie VI; scd Ilerinaniius Coiilraclns, exsulabnl,auxilio Trcb.tlii Buigcirornin reijis, rctinum
iii Caiiisiaiia Cliroiiici sui Edilione, cain doiiationem riirsus rcripiens, eos qui se expulerant patricios occidii.
conjungil ciim aiino707, qno Jiiannes VII adlnic se- Leonein quoque, et Tibcr um, qui lucuin ejus usurpa-
debat ; ad eum enim anniim scriliit A/i)!o707. IIoc : verant, ccpil, et in niedio circi cnrnm omni populo
tempore Artbertus, rex Lonijobnrdortim, pussessionem jiigulnri fccil. GnUicinum vcro pnlriarcltain CPnum,
Alpium Cottiariim, dndum a Lonijobardis cnplam al- eruiis ocutis , llomam misit Cijriiinque abbawin, qui
que detenlain, pcr piicileijium aurcis litieris scriplum, eum in 1'onio cxsulem ahieral, episcopuiti in loca Cal-
Bttticlo Petro Joannic/ne papx redJidit. 1'orro Alpinm licini constiiuit. De exercili a Justiiiiaiio CPIi ad iiii-
Coiiianiin, sic a lege Coiiio, qiii eas perdomuil, dic- pcriiim resiitulo, sa;vilie et ferilaie, consiileiidns au-
t:iriiin, iiiiiium Ainmianiis .Marcellinus, lib. xv, cap. clor Miscelbe, pag. 14-2; de iis vero qu;u In Kavcniia-
10, sumil a Sigiisioiie oppido; in Itinerario vcro lenscs ileprelieiisos conjur;ilioiiis laiiiiires molitus ,

Ijiirdigalensi eariim iniiinin sumiiur ab Ebreduiio i;^i imperator, agit prolix- Agnellns, iii Vila Felicis
oppido iii Dcl|iliinatii liodieriio sic cniin in oo logi-
; Uavennalensis, cap. 2, pag. 1 0. I!e.\ci.\us.
tiir ilansio Ilebridiino .'f/. Ki. Iiide incipiunt .ilics
:
^ Lconem etiain ct Tiberium, qui tucum ejus iisur-

CotticK ; ct iiifia : Cicit.is Secussione M. Iti. Inde pareninl, cepil, et in medio Cicco coram oiniii populo
incipit Italia. Scd Pauliis Di:icoiius laudaliis, lib. ii. jugulari fecil. Leo et Tiberius, iiivaMircs imperii, iii
cap. 10, ciiumerans Italla; provinci:is, scribil, Alpes D circo siaiile p:ipulo triaid iti. Iii circo conciones 1

Ciitlias, sica (jottio recje , qui Ncronis tcmpon' fuit, coiicilia liabebanlnr. Liviiis, libr. ix Concilium pu- :

appellalas.a Ligiiria in Ijir.ini versus, iisipio ad ma- pulornm ainnium Imbenlibus .Anntjuimis in circo, qnein
re Tyrrbeiiiim cMeiuli , ab occidno vero Galloriim li- niaritimuni vocant. Amiiiian., iib. xxviii, de populii
iiibiis copulaii ; iii ea |iie provinca, ipiam (pimt:iii) Komaiio Eisque lcmnlum et liabitnculuin et concio ci
:

lialixiiuineral, dicit li;iberi Uerloiiaiii ct monailerium
Uobium , Geiiuaiii ipioipie ct Saonam ciulales. Scd
qiiod spcclal ad Uegem Cottiuin Paulus Diacoiius fal-
lilur, quaiido ditii euiii liiis^c iSeroiiis
iiiiaiius eniin,loco laudaio, asserit eiim i'i ainiciliam
Ociaviiini prtncipis, scilicel Augusli, fuisse receiilniii.
Dicil lieinde, cap. 18 Pauliis D:aconus iionam llali:i'
,
spes otnnis , qiiia l.irgilioiies popiilares liebaiit iii
CMXO ct ihealro (J. Cltrijsosiom., de div-rs. uiriun-
que Tcslnin. loc, sertti. de Circo). Qna de causj iiii-
lempore : Am- pcraiores iinperium ineiiiilcs procedebaiil in circuiu
lar^ilionis causa (Greg.ir. Tur., lib. v, cap. DO, cl
lib. VI, cap. 3^1). Alta^erra.
' Totnos. Inlelli.ise canones conciliabuli illius Cnn-

pruvinciam essc iii Apenninis .\lpibus, ijfi^a: inde or,- slaniinopoliiani, de quo super siib Sergio. Ui.n. ei 1,*:mv
ijinem capiunl, ubi Cclii,num.Uocs finiuiilu^, taiid ui- Tcjnios, qiios (uile sub doiiuw Sergw. Caiioues TruU.i-
19 JUANNIS PAl-.t; VII 6!)

nggregarel, cl qiiaei|ue ti ^isa esseiu sUiliilirci, ei A et ocio. ' Qui eli.im tepullus esl .id beatum Petruni
i|ii;c adversa renucndo " excluderet. «^
Sed liic liii- Aposloluni anle aliare oralorii sancl» Dd(;enilri-
iiiaiia fragililale limidus , lios neqiiaqiiain ' tonios cis, nuod ipse coiislruxil siib die 15 Calend. No-
emendans per suprafaios nietropo!ilas direxit ad Yeiiibris , indictione sexta ,
Jiistiniano Rnmanain
Priiicipeiii post ipia: noii diu in liac vila durairit. Renipiiblic^iin gubcrnaiilo, el cessavit Episcopatus
,

llic fecit episcopos per divorsa loca nniiiero deccin meiis. 5.

VAIUANTES LECTIONES.
'
Al., cessarel.
^ Al oin. Qui eiiam.. . ,
gubernanle.
• Al. om. lijiiios,

VAKIOUUM NOT/E.
nae, seii rniiiiise\la; synodi ad Jnannem VII iransinis- nl superius dicinm est, cnnrirmationem synodi Qiii-
sosSb Jusrniianii jiinioic, ut eoniin qiioi vellet rc- nisexia; posiulavit, ct rcpulsam tulil sed eain eiiain ;

iiccrei, proliatis reliipiis; lo^deniqiie iiilactos Cpoli in peliil a Joaiine VII, qui, ul snlidil Anastasiii", Imma-
tiii flaiiililiite timidus, lios netjuaqnam lomos emendaiis,
a poiililite aHorri jussas, salis a|u'rlft n:irrat Riblio-
tliccarius. OnoJ veroaniinailvericiiiliiiiicsl, alii piinti- per suprafalos metropolilas direxil ad principcm , pos:
licem ac liinidilaiis e:i occasioiie iiisiinii-
[rai^ililaiis ijiKC non diu in liac vita dmaiil. Joaiinem ilaque Vli

>anl; alii dicunt nil incoiigrniim fiiluriiin fuisse, uti- argiiil Anasiasius quodiiolueril cribrare canones syn-

lia q'u;e niiilia sniil a innllo paiii iorilius innlilibus odi qniiiisextae , a palea sepiraie. N. c
et iriiiciim
separare ('.'/irisf. L«;).,i)i H0(. e( s(/iu(.a.i caii. 7'ih//.). siiie rniidaiiieiilo, iiniuit Lupiis iii noiis et sclioliis
Cwteriiin puntilex, si ail Licqunm exanicn res revoce- ad canoiifs roiicilii Trultini, vcre enim de liac syno-
liir, inajori uli prudemia non poliiit quam eorum ni- JJ
do ait libellus synodiciis omissos in quinla el seita
:

liil omnino approlians qi.i! coiill;ila crant a coetii syiioi/o cuiioncs «didit, e/ afe oiiihi Gra'cn, id o-t, gen-
cecunieiiici concil iioinin, Itomano poiitilice coiivo-
i lili, atqiie Judaica, (luin et iKvrelica tradiiioiie Ecclesiui

calionis ac celebralioiiis pn rsiii iiiscio, sibi arrogan- pur^invit. Il.ibet liac syiio lus bnia iiialis niista, el inu-
le ; cnm pr.isertim in eo icgiiiiveril spiriliis superbiai lileab iimlili non vilialiir ; quaro potucral separari,
et invidi;ic adve siis aposloliiaui sedein. iN;>iiiie quo- iiiqnit ideni Lupus.
lidie accidit ul s;iiicia cadeni sciles rejiciat damiiet-
" Sed Joannes humaiin (raiiiliiale timidus. Justinia-
qiie iiilegnis libros ob iiialas ;iliqiiot proposilioiies niisjiinior, per Tiebelliinn ilulgaroriiui regeni in iin-
bonis ailinistas, nec t imeiicalalognm singilla-
iiniltis periuin re-liluius, jussit Tiberiuin Absimariiin capile
tim conliciat eoruiii ([U^e rcjici damnarique debue- plccti, rebusqui; suis nece nuilionini in liilo posilis,
iniit ? SosiMii R. ail Jnaiinein Vil duos melropolitanos legavit, ut sii-
7'omos quus anle, eic. Illc autlur loquens de res- preiiio judicio aposlolic.c sedis canoiies sjnodi erra-
titnlione Jiisiiiiiani iii inipLMiuiii, qiie. ut mox diclum tica; suhjiccrentur. Poslulabat nt qii*ciiiiqiie in iis

csi , lirca ruiL-m cjisdem aniii "03 contigil, scriliit : ponlilici visa essenl laudand i, ipse siabiliret, et quue
V//ico ut pulaiiim ingvissus esl , pyopriitmque adeptas cmeiidanda corrigerel. Sud qiianivis aqu videbjtiir i

es( iHi;)(;rii(m, quos anlea suh domino Serqio

(Odos, 1i:hc imperaloris pelitio, uiiiilifex taiiieii, ad inajesta-

nposloUcce inrnioria: poiwficc lionuim direx,'rat, in tcm ealiiediiE Pelri ratus spettare illa iioii approbarl
quibus dnersa capitula It^maiix Ecclesiiv coniraria qua- a (Oiicili tbulo essent decreia, eo^dem syiiodi
scripia ineranl per duor, melropoiilaiioi episcopos de-
,
nec e\ parie qnideinconlirmatos, pcr diclos
c.iiioiics,

viandavit, diriricns per eos ct sacram, per quamjuan- melropolilanos aJ iiiiperalorein reiiiisil. ILec aulein
iiem Vil pontiliccm coiijuruvil «c ad/ior(a(iis (;s( «( '- esl caiisa cur iioster lioc loco liuman.e Iragililatis
aposioliciv Kcclesice concilium aggregaret, et quie ei suggillal Joannem qiiod ne rem ingialam (aceret
,

iiisa essent stabtliret el quiv adversa reiiuendo e.tclu-

, imperalori, trilicuin a pale timuitsegregare. M\feus. i

derel. Jii^liniaiius itaqiie iioii soluin a Seigio p.ipa ,

JOANNIS PAPiE VII EPISTOLA

AD ETHELUEDUM REGEJI MEUCiOKU.M, ET ALFKIDUM iUiGEM DEIKORUM , etc.

Bertliu-ulduvi arcliiepiscopum CanluaricE coinmonet ul mjnodum convocel; Wilfridumque et

adcersarios suos aul convcnire faciat, nul Romam accurrere.
(Mansi, Col. conc. lom. Xll.)

Dominis emiiientissimis Eilielredo regi Mercio- clesia; arcliiepiscopo, liiiic illuc mandaio, el ab Hil-
rnm el Alfrido regi Ueirorum, el Berniciorum
,
, da religiosae memoria: abbatissa inissi, venissent,

Joanncs iiapa. cpiscopi lunc Lic de divcrsis parlibus congregati rem

De vestru; quidem religioiiis accessibus gralia Pei regiilariier qu:csicruiit et derinicrimt, eamdenique
cooperante gaiidenius, fervorem fidei cerncnles in senlcntiam successores ejusdem pontificis prajdeces-
vobis, qiiam ex pixdicalione principis apostolorum, sores noslri lenuernnl ; sed neqiie Tlieodorus ar-

Deo vestros animns illuiiiininle, percepislis, eieffica- cliiepiscnpus obriasse qu! nunquam cognoscilur,

citer teiieiis ; et ntinnm gaiidiiim iioslrum meliorum postmodum aliqua.ni hiiic accusationem dcniandavit.
excessus amplificel. Incxlricabilis vero qnoiunnlam Nunc quoque eorum accusaliones, qui contra VVil-
dissensio nostros animos afficit, qiiam oporlet corri- fiidum episcopum liiic de Britannia adveiierunt, el
gt, ne apostolicorum piaccepiorum pr;i;varieaiores, ejus excusalioncs apiid convenlum reverendissimo-
sed cusiodes csse inveniamini. Dudum enim sub rum episcoporum qui liic inventi s unt per dies ali-

apostolica» memoriiE Agnllione papa, cuin VVilfridiis qiiot fieri proenravimus, tam de epistolis anteriori-
episcopus pro sua causa fccdem liaiic appellasset; el bus et modernis, quam quae verbialiter partes delu-

accusatorci a Tlieodoro, saiid.c C;(nluariuruin Ec- leriinl, duni principaUs pcrsoni, dc qiiibus coulcnlio
 61 LPISTOLA AD EIHELKEDUM liEGtM. 6i
omnis esorla est, liic non nilfuerint, quas necesse {sacratissinie arcliiprxsul), statim ccrtant obsequela,

est, ut coiitcniio finein accipiat, advenire. omnis in noslrum assensum accurrit proTincia. Puer
comnionemus Bertliwaldum archiepisco-
Idcirco rcgiiis in regcm levatus, Iiostis abactus, lyrannus
pum frairem nostrum ut synodum conToret uiia exstiiiclus. Est igilur rcgi» voluHtatis iit eiiscopns
ciim Wilfrido, et Bosam alqiie Joanneni iii synodiini " ifridus rcvestiatur. Ilis diclis emotae dissensionuni
facial convcnire, vocesque paniiini audial, el consi- A iieljiil.p, sereniias pacis infusa ; tucurrit episcopaiis
deret quid sibi inviceiii parles valeanl appioliare ; ei praviias in ample.\um, el concordibus animis quan-
si quidein apuJ iTam syno''iim potucrit rem deter- tum superfuit a;vi exegit.

minare, gralum eril nobis. Sin aulem, moneat eos Dimissis W^ilfrido dunbus coenobiis, Ripis ei Hen-
ad sedem apostolicam acciirrere, lU majori concilio gcsleldein, ille inconcussa pace polilus, posl quatuor
deiidalur quod bacienus terminari non puluil. Sciat rcdilus annos, ut Micbael arcliangelus pr^dixerar,
autem quod qnifunque vcnire conlem; s.rii, seipsnin tentatus esl eadem infirniitale, qna quonJam in Mcl-
dejeciioni subniitlil, ncc liic, nec ilii pro episcopo dis, tain valide, ul subito sensu et voce careret. Scl
ainplius suscipicndus ; vestra proindc regalis subli- suisad eum oranlibiis ut saltem ad clivisionem reruni
mitas faciat cuncursum, ut ea qux Cbrislo aspirante suaruin loquelam mereretur, resuinpslt ingenue, ut
perspeximus perveniaiit ad effectum; qiiicuiiquo au- et, loqueretiir eoiitinuo, et post dies s:ilutii, vigore
tem cujuslibet pcrsona; audaci lemerit.iie conleni- refuso, cuiicla loca sua obiret [.•!/., anibiret]; tuni,
pserit, non erit a Deo impunitus, neque siiie damno pro frequentibiis morbis, vicinac morlis non dnbiiis,
coelilus alligaius evadet. quidqnid anie in aliquibus bonis tepidius fccisse vi-

\Qute infra narrantur, iLpislolw Joannis a ilausi sub- debatiir supplevit ,

prxposilos omnibus ccennbiis
jecltl 6HII(.] £ urdinavil ,
gazas in quatuor divisit , unam, ct eam
Defunclo ergo Alfridn, Edulfos quidani, lyrannidem opiiniam, porlionem Romanae dandam Ecclesix, cujiis
meditatus, furoicm iiuoinic nialesan.c menlis iii Wil- aucloritate cnnclis seniper injuriis cxemptus et lio-

fridum eioiiiiiil, qiiasi in vecordiam Al.ridi juralus noribus resiiliitus liieril, qiiod el per sc iinplcre
esset. Cuni cnini eum ponlifex, quondani, recordatus quainvis aiinis gravis medltaretur, nisi ferrea quies
aniicum esse, non inconsulinm sesiiinarcl adire, adeo cogitantem aiiliciparet ; scciindani paiiperibiis , ter-
slultus cfferbuit, ut euni continuo de regno suo exirc tiani coBnobiorum pixnositis delcgavii, qua potentio-
jiiberel, ni oinnibus suis exspollatus eum dedccore lum ainieillam rediniereut, qua conlrarioruin iiiipe-
ejici vellei. Sed enim posl duos incnses viia ct regno lum refring rcnt; quartam illis qui, I.iborum suorum
privalus , captivo d-ademate mnribundiis bnmnm individui coniiies, ncediiin terras quil us se susienla-
pulsavit, proceribus regni liliuin Alfredi Osredum so- rcnl acceperant. Sic accepta licentia a Uipensibus,
lio restiiiientibus : quorum el maximus Hde et au- quos praicipuo semper aincirc colueral, ct caeleris

ctoritale Berlhfridus submonilus a Bertliwaldo ar- Nortlianiinbris, ad colloqnium Celredi regis Mercio-
chiepiscopo concilium in Nortlianimbria fieri coii- rnni quo invitjbalur, siinul ut el inonasterioruin suo-
sentit, uc landem jusia Willridi causa ilacabilcni ruin, qux in illa regione pUirinia per indulgentiam
terniinum acciperet; ibi ex praccepiis aposlolicis dala regum instilueral, qnieteni procuraret, profectus est.

esl optio episcopis, ul aul Wilfrido in sua episcopa- Ibi ergo cunclis cirLuilis et auclis, cvacto anno et
lus sede cedereni, aiil Romam pro sua defeiisaiula seinis postquam secundo proxinii obiius fueral ad-
causa pergerenl; qui liis resultanduni pularetexsora a monitus, apud insulam Inuiidaliiin, languore irruenlc
coniinuiiione lieiel. Episcofiis suo inore obniti nlibii-, agilatus , extrenium diein sibi sensit adesse, pau-

bealissiina virgo Elfleda, soior Allridi, alilatissa, cisquc, quanliini vires siippelcbant, alloculus filios,

post Hildam de Sliene?liald, terniinum negotio li.xil, sacramque benediclionein impertiens , omnis , ut

dicens : i Dimissis ambagibiis, lcslainenlum fralris videbatnr, expers angoris, finem inivit, recensito jam
mci, cui prasens inlerfui, profero, qnod si conva- a monacliispsallerio usque ad illum versum : Emitle
lesceret, jussa se aposlolicae scdis incunclaiiler fa- spirilum tiium, ct creabunlur {Psal. ciii), etc. Exces-
cluruni promisisse , vel quod iiiorle inlerveniente sit anno xlaiis 7G, episcopatus i6 : vir pro juslilix
facere nequircl, Incredi suo faciendiiin transinisisse raerilo roullis jactatus periculis, quiqu> in ipsis ex-
cognoscitur. I Tuin Berfridus [ Bertlifrilhus] verbis siliis non oiio deditus, sed coenobiis et episcopati-

virginis conglutinans sua : « Ego jussionibus papx bus fundandis indusirius esset ; cgregie faclus ad

obedieiiduin censen, inquit, pra;sertini cuni eoruin _ proinerendam graliam principuin apud q uos essu-
robori accedal ct regis nostii jussio, ct nostrx ne- larel, idemque pro rigore jnslitiae compatnolis regi-
cessilatis sponsio ; n.iniqne dum nos posl mortein bus odiosus. Ueliquit coenobia quot nullus, quic solus
ejus ininiicis urgenlibus iii Bcbbaburb incliisi esse- aggregaveral , inullis dividens bsredibus. Curpus
mas, in obsessionis anguslo, in vilae periculo, vovi- ejus iii Ripis poriatum, et mulia revereniia coadi-
nius Deo impleluros nos jussionem papa-, si potuis- tuin. /i.rc et liucusque Malmeshurius.
seniiis evaJere. Aix voium finieramus, et fateor
C3 S ALDirtLMtS, SCIIIREBLilJNENSlS EPISC0PL5. 6«

JOAXNIS PAP.^ YIl '

EPISTOLA
AD EPISCOPOS BKITANM.E
(Maosi, Coll. CoRC. tom SU.)

Jo;in:ies cpiscopus arcliiepiscnpis ,

presbyieris, ei A sancli Gregorii laicalem 21 sinuasHfn, sed el cur.c-

(Ihcoiiibus, et imiversis clericis per Anglorura pa- tum habiium depnnenles, lalares lunicas secundum
Iriam conslilulis. Ronianum morem iiiducrent. Huj'iS rci gratia, quia
Congregalis onmibus .\ngloruni proceribus, qiii ei vos pari modo in sanclae Ecclesiae nostras corpore
lunc ad bealiim Pelrum degebanl aposlolum, posl veluii propria merabra ampleciiniur, pro depfnieDdis
allcrulrarum parlium eongruas raliocinaliones, apo- laiailibus veslimenlis el sumend s clericalibus infu-

slolicK Eenleolia usiueadeo seJis pnvaliiil, ul vo- lis secundura Romanas Ecclesia: niorein auclorilaie

luntane omnes Angloruni clerici sub ipsis vigiliis apostolica monemus.

» An epislola lirec, quamex Baluzin. Miscell. l. V, sancnis Wilfridus sefum eo adduveral ad causam
pag. 478, profero, ad Joinnem VII, seu poiius ad suam defen lendam. Qns si valueril conjeclura ad ,

J<'anneni VI, periine.il, anibigo, cum Angli illiRomae JoaDnem VI potius referenda esi. Ma.vsi.
coiigregali iion alii liabendi videanlur, quam quos

AN.NO D0.M1M DCCIX.

S. ALDHELMUS
SCHIREBURNENSIS EPISCOPCS.

(Ex Edilione a Daclore J. A. Giles receDler LonJiji dala.)

YITA S. ALDHELMI FARICIO AUCTORE.

Uar.c , in^piil Doclor Ciles. Ifgenaam mler Acta Sanrforum eiiilam conluli de novo cum manuscriplo fui in
ilus. Bril. icrtalu- (Faitst. B. IV). Opus in islo codice brctinra capilula habei quam edil. impr.

PnOLOGlS. C li:>, sed et qm curiose indagandn , in multis reperi-

Sancl"riira Pairum pia ceriamina siudiose reco- mus barbarice alque Laline paginis assignala
quo- ;

lenles, Iriplici rnlione faclum esse arbilr.imur, qnod rnm Roniana priv.legia diversonini-
aliqnani parlem

Ecriplores coriim, subieqicniium uliliiali servienles, que regum irjdiliones, sub niulioriim praesuluin ab-
ea suiimiopcre cbarlis cc.mmendarunt. Prima quidem balumve leslimDniis inscripia, noslris adbuc lesl.-intur

el landabilinr exslilil cxleris, ut Deus, qui pcenas lcmporiiius : necnou ea q.i;E a veridicis el regulariler
fidelibus qiiociinqiie modo pro sc illalas in eorum monasticoordiiie degeniibiis velabaliisdiversoordiiie
ciirporibus palilur ,
quique virlulem lolcraiilibus calbolice conversanlibus, siape aiidiviffliis facia per

prxsial, soa in msje-^lale laudetur. Secuiida vero, merila servi siii, qux ipsi aut corporeis oculis vide-
qualeiius sancli, qui tolsudort>s, jejunia, vigilias, op- nint, aa; a primor.bu^ suis , jam in coelesli gaudio
probria, alque algores spnntanee a semelipsis sive onle divin.T conspecliiiD clemenli.-B cnngandentibus,
ab inimicis perpessi sunt, a posieris ver* Gdei cul- frequtnler .Tudieruni ; qui se volnmeo e\ virlulibus
loribus niagnifice celebreiiUir. Teriia aulem subse- pjus lucido siyio dicebanl legisse , sed Danorum
quilMi, ul iii>s illorum insirenui atque imbecilles suc- leiiipore, cuni adbuc C:;risli Ecclesiam per&equeren-
cessores, lant.'» eorum legendo vel audiend i viclorio- tur, perdidisse : qui orania Deo noslrn, iliis ignolo.
sissiina scsla, menlis noslr» oculos sublevaudo, se- D dedicBla, aut pedibus conculcabant. aut, ira supe-
qiiainur lioruin inolftiisa vesligia, ranle raiionem, igne concreniahant, seii quocunqiie
U :de n s fragiles idiota-, qui nequaquaro npera roodo poterant annuliabanl. Miilla eliaiii s::oruin

monaclii, sed lanlum iiidigiie portamus nomina ,

faclorum in scrinio, non mullum pesl obiiuia rjas
sanclissimi .\jdbelmi prxsulis orlum et vilam, niira- faclo, in quo beala ejus ossa scrvabanlut. anliqDio-
cula alipie d.cirinam, ulcunque describere, fideliler res Paires nosiri argcnleis laminis ad meraoriam
tauen .iggredimur. Verumlameii rtoii ea laniuni qax posleroriim a prim-s paliibus as^ignala vidirunl; et

psr euin, suinmo Opifice prssiaiilo, vidimus imgna- qiii.T islud eral negUgeniia ei veiustale jaai pene cun-
 ViTA S. AI.DI1F.1.MI FARICIO AUCTOHK. C6

siimpliini, pra?siil qiiidam ciim aliis Deo famiibmi- A pnrenlibns legilur, Iiiinc sibi dedit lilium, qualem
ad suc<essoruni nietiio iiijiis noslri opuscnli vobis monslrabil inlenlio
hiis in alind, novicalis c:insa,
;

qnem leinpore congruo lelium assuetudine Deo in

rinm, in quo adliuc videnlnr, cadcm translulcrnnl.
li

post prima inslilnla sancli ccclcsia por sncerdilum nianus devole oblulil, ca-
Fuerunt quoqne ,
viri,

sicul arcIiipr.Tsnl Dun- lecliiimenumque fieri pnsinlavit : cui iiiui absquedi-

sui loci familiares anis.lore3 ,

sianus, de cujus sancliiiile non dubiiainr, ci alii vino nulu Aldbelmum nnmen imposuil. Alil. enini,

quamplures prssules, qiioruni sacra ossa in cndom ut aiiint barbaricc, Laline sciie.r interpiel:ilnr; inde

requiescuiil basilica qui si ha^c prioruiii relalii vera Aldlielmus qu.isi scncx ahnus. Vere enim, cisi jiive-
;

non credercnt , ill,ic.-.a iisque ad noslrani memoriam nis corporc, animo senili vivcbal cl laudabili opere.

absque dubio nOLi relinquercnl. De qiiibiis sludiusc Post h.ic annis succedeiitibiis piier aldacla nr, el
s,icrls lilleraruiii stuiliis a gcuitore Clirisiiaiiissimo
plura dimisiinus, cl eurum qux videbanlur dlgna rc-
traditur. Qua in re futuninim prxscius Dcus illius
lalu, pro referenlium auctorilnte, partem decerpsi-
tantopere aperuit ingenium, ut docloris aniinus in
mus : ea namqne qna; nos ipsi in pra'scntia 6.-0110 vi-

scipso s.Tpc miraietiir himinni, quod lain faciln ca-

dinius, veram fidem prapleriloruni faciuiit. Qiia in re
perel, lam aciile rctineret mcmoiilcr, qii;e sibi os-
neminem iios accusare debere vidcmus quia bea- :

B lendcbat per singulos dies. Mons namque ijiis, coe-

lum Gregorium in Dialognrum libris iiidem fecisse
lesti rorc porfusa, liujus rei fiicrat caiisa : ipiippi»
coiispicimns : atque (sxut ipseniet reliilil) Lucas
qiioqiie nie.licns, ciijus laus peromnes Kcflesi:is (nl
gralia Dei erat cum illo, illiiis scilieet, qui per pro-
plielicum dixit eloquiuin {Ps. lx%\ , 11) : Apeii os
gcntiuni Doctor ail) cst in Evangelio; el Marciis,
hnim, el crjo adimplebo illiid dogmale meo. Triiim
Alexandrinus p.itriarclia el Pelri iliscipiiliis, neqna-
qiiippe prcprictalc lingiiarum, non soliiui viilgarilale
quam seripscre visa , sed lantum ainlila, lii Evangc-
rerniii, veruni eliam liltcrarum dogmate, saiiciissi-
liorum voluminibus, Non, qiiod absil, iil nos in nii-
mus isle periins exslilil. Miro denique inoclo grntiai
nimo illis quoque a-qniparemus, vcl nostros illnruin-
facundix oinnia idioinala sciebai, et qiiasl Grxcus
que relalores in animo cnnemur redclerc siniilcs ;

lam iiiaximo natioiie , scripiis cl verbis pronuntiabat. Mirum

verunilamen ,
qiiod niajoribus in i<\i rc

licuit, in minimo nobis infimis et lanicn fidelibus li-

namque non fuerat, (|uia et sancli Spiriliis gr:ilia sibi

iii eo habilaculum fcieral.ct illiiis liiigiia; biiios

ciiisse fidelitcr opinamiir. Alios qnoqne miillos divi-
dcictoies apprinic peiilns pra^clarissimus lna rex,
nis paginis cl Scripluris idem boc cg sse reperiiuiis :

Ires vero tanlum quos snpra posuiinus , rnki inle- qiiem supra posuimus, ad conllrinaiidani illius liltc-
,

griiate catliolicos moriljus et opere s.inrtissimos, ralein scienliain, ab Aihcnis coiiduxcr.it. Lalliise
,
p
iinitari liac iii re, quamvis longe inccdenilo, pro ipioquo scicnlia; valdo pnlatns rivulis, cliam propric-
laie partium alii|uis co mclius iieqiiaipiain usus est
posse nostro cupimus.
CAPUT PR1.M1JM. posl Virgilium : ila eiiim in anui|u;iriis siia; lingiia;

Familia regia, sludia, monnchalus, cl abbalis muiius. lcgilur. Propliet:irum exempla, Davidis psalinos, Sa-
lomonis Iria voluuiiua, Ilibiaicis liueris bene novii,
Ad saiicli igilur Aldlielmi gene.ilogiaiu flcctaniiis
cl legcm Mosaicam. Musica; auieiu arlis omnia in-
ingeiiium, et pro posse nobis a Oco djlo, e.\ qiia sil

slrumenta, qua; lidibus vel listulis aut aliis v.iriciati-

orlus propagine, e^plicemus. Ilic igitiir rcgia stirpe
biis melodiae (ieri possunl, et niemuria lcuuit et in
descendil, a clarissimis natus prugcintinibus, ortlio-
quolicliaiio usu liabuil. El ut paucis mulla et grandia
doxxque religionis vcrissimis indesineiiter ciilloii-
parvis constringamus, ne ca qua; diciiiiiis taediosis
Lus : quibus taiito exsliiit iu fidc Incidior et operc
vilescani, ul vir undecunque erudiiissimus, pleiius
diviiii cultiis preiiosi r, quantum rosa ex quibus ori-

lur spinis, cl llos lilii unde turgcscit ccspiie proprio. fiiit scientia omnium reruni.

llujus siquidem pr*clara; sobulis Angloriim rex Ina Sed quid moramiir in parvis? Ad alliora styluni

vertamiis, ulquoniodo isie sancliis vir a puerilia de-

sapientissimus, fulgens vila ct moribus, bellis slrc
monaslico
nuissirausetclarusvirtutibus,quaiitumaltineiadre-DS"'' oslendere valeamus; et qnaliler lu

giam sublimilalim, fuil priucipium. Isiiiis nomeii babitu inlcr lioniines conversando,ct Pauluuicum An-
t0!iio,eieinit3ruui primos, imitanilo vixerit, pronoslri
Primatis mullum esiniium, seciiudo loco fratnin
fuisse Kenien , virum probum, sanciihilc laiHuin, parviialc ingenii osiciulamus. Monachiis siquidem iii

Mcldiiueiisi ecclesia cffeclus, quani Llcutherius vir

honeslate magniricum, anliquissimis Aiiglicina; liii-

giia; schedulis sxpius ex iiiterprctc legendo au:livi- perfcctiis gubernabal suo sludio iia inier ca;leros :

inus. Qui apo^oli pra;cepta Pauli adimplerc sludeiis, Dei famulos vir isie coinmorabalur; ul (|nauqu:im

xirtutc non modica Deum pra; omnibui meluciis, in liom num ulcieturaspeciibiis, semper menle intcres-

uxoris casiae vivebal copula, Is eciuiilcm nou idcirco sel civibus angelorum. llic aulem pr:icepla Iraus-
cendens regularia tali luodulo pr.Tsenlis sa;culi
uxotis intrab.il ciibiculum, quo carnis, ut moris esl ,

fungebalnr vita, qiiod omnia decora visu el aiidiiu

quorumdam, exercere cuperet desicleriuiii ; sed ul,
peritii-
qiiematlmiiduin Sainuclem Anna, talcm gcncraret dulcia corde caslissimo vilipenderet, veluii

(llium, qui, ut Scriplura docei, lota aniiiii virtnte ras feui quisquilias. Imilabatur hic rcligiosissimus
Tcstamenti Veteris juslissimos Patres, iii sua unum-
diligeret Dominum. Yota denique ejus Deus ex alto
qu.;mque aninii sancla virtulc Abraham scilicel, in
prospiciens, sicui de bcatissimi
;
iNicolai revereiidis
67 S. ALDIIELMUS, SCIIIREBUUNENSIS EPISCOPUS. 68
l!06piia!ilaiis reveieiido stiidio, aique iii perseveranlia A pastor opere competenti :id efTecium periliicebai,
cbedienti;»', qua? bonniiiin opermii credittir perfectio sedulo cupiens referrc lucrum de laiento sibi a Dco
Joremiain quoqiie, in solitariis degeiilem scrubibiis, cominisso. Eo tempoie illius provinci;e populus, per-

atqwe laudabili remotioiie a conspeclii bominum ;

versus operc, quamvis subdiius lidei nostrse, ecck-
Jtb quoque vinim siimiria virlule laudabilem, in pa- siam non frequentabal, nec sacerdoluiu salis curabai
lientiaa fervore indesiiieiiter asscquiiur, ne in eo iiiiperium : quem vir blandiis verbis iiioneiis suavi-

((|uod absit) Beri posset qiiod alicubi legitur : « Om- bus, et divina sjepe (ut locus iiierat) cloquia re-
iiis virtus est vidu.i, quam forlis non firmal patien- texens , ssecularibus ad ecclesiam modesie coiivoca-

tia; » in diariiaiis fervore David, belligeri Golialli lis,praceptis eos recuiidabat salutaribus. Qua in re
(ul reftrl Siriplura) viclorem lypicum, qncin scqui- Doclnrem gentium imitabiUur, qui rudibus lac pri-
liir isle , iiivii.'::!! supcraiulo vitiuni : iii castilite niuin prxbuii, et postea fortes cibo solido pavit. Una
iitriusqiie subslanlia! Joannem, tbaium Cbrislo npo- nainque sabbaii ad eamdem uibem, mercaioruiu ex
stoiun), queni cognoveral quodamniodo bsc etiam divcrsis pnriibus multiiudo congregabatur inaxima :

pieiaieplus aliis eideiu Domino complacuisse. Ca;le- cui paier islc, apnsloloriim imitalor, extra urbem
runi iii vcroe conipassionis proposilo, quem vir iste veniebat obviam ; ac snper ponlem slando tandiu di-
s;inctissiinus sequebatur, iiisi ipsum rernm ouiniuiii " vina subministrabat pabiila, quo quidam eorum, per
fatlorcin, qui pro tolius generis bumaiii delielo, servi sui opus diviiia concedente gratia, pro quibus
amarx niurtis guslavit poculura ad tempus?lsta sub venerant relinquenles ad lenipus mercimonia, ad
breviiaie, non ad fastidium alicujus , sed ad aedifica- sanctorum bunc spoiile seqiiebmtur sancta ovilia
lionera ideo ita irauscurrimus, quia, saucio juvante sicque in ecclesia persistendo, sancta reverenter au-
Spiritu, ad alia iniilia, sed tamcn ejusdem viri facla scullabant officia : post Iutc, peracto pro i|uo vcne-
narranda venire disponiinus. lanl negolio, repedabant ad propria, aiiimabus suis
Yir namque omnino Chrislo deditus, hoc sibi cum divino prius officio saginalis.
cxtcris spunlaneum inferebat iiiarlyrium, quatenus C.\PIIT II.

inimensuin iriumpbum sibi acquirerei ex bosle ne- Acla Romce : libri ab Aldhelmo scripti.

quissimo ; si qu;indo aeslu.intis iucentiva scntiret Ilunc auiem in tanta persislenlem boni operis per-
libidinis, armatus loio corpore inexpugnabili loricn scveraniia, apostolicae sedis summus poulifex, ma'*
ndei, ct caput ornaius galea justitix, spem accendens gnx sanctitaiisvir Sergius, asciverat; quia elsi loiige

fervore coclesiis glorise, talcm imponebat verccun- po^itiim ampla terrariim spatia, scopulosi monles,
di;im spiritui, camalis nequili;c admiiiistratori. Vir- . scabrosne v:illes separarent et sequora, baic taraen
giueui siquid»,!n, secundum peritura; carnis spurci- qux dicimus, el multa quae lapsa a memoria slylus
liam adinoduin pulcbram , in suo fecit castissiiuo iion perarabit, de eo persocpe audierat. Mox vero
straiu taiidiu secum quiescere, donec in ccelura spi- iit Sanctus lanti patris Romanseque curix monita au-
riluinteiito tolum Psalteriuin dicerei ex ordine; nec divit, iier arripuit, quainvis arduum, ingenti quidem
sic ei iii aliquo poieral malignus spiriius obsistere. refertus laetitia, quia successit ci causa printipura
viruin lunge laudabilem, qui xsluantis baralliri, .'Vposiolorum videre diu desideraia limina ; dolens
etsi iiiicresset, nullaienus sensit voragineni ! llic vero, quod vel ad lempus corporeo terraino tanta
iiamqiie illud esl bonorabile lignum, de quo Salonio- rtliiiquebat frairum coiisortia. Ut auiem vir pretio-'

iiisverba testantur,quia, sccus aquarum fluenta pI.-Mi- sissimus Romam veiiii, laiabundus pro peracia obe-
laluni,ad sancli Spiritusliiimorem prolulil indeficien- dientia, sine qua iinpossibile esl alicujus animam
lem radicem, concivcm scilicet angelorum virginita- unquam possc salvari, apostolici viri honorifice re-

lem, el non meiuit exterius a:sium ab inimico sibi ceptiis colloquio, ct jiro velle in omnibus illius pro-

illatum, quia intrinsecus divino rore fucrat plenarie pter inbabitanlem gratiain Dei usus conlubernio,

irrigaium. llic etiam est vir ille magnificus, de quo benelicio no>iris temporibus inaudito decoratur a

Scriplura dicit : Ucaius liomo qui semper esi paiidus. p Deo, cui se devote dederat ;
quo magis a tanto poiir

llle vcro proccepta secutus divina, lumbos suos casti- lifice cninique populo veneraretur. Vir quippe lau-

tatc circiimligavit eximia, lcnens ardenles lucernas dabilis secum, qiiociiiique ibat, ut adinipleret sibi

\n m:inibus, intralurus cuin Sponso ad nupiias spiri- eoiimiissa offitia, veslimeiila sacerdolali.i deferebal.

:- lales alque rcclesles. Quibiis in Laleranensi ut sacranienta offerret pres-

Queni Eleulberius anlisies landabilis vila et mori- byierio indutus, subsequens iniraculum osiensuin cs(

bus, tujus fucii meniionem Beda venerabilis presby- omnibus. Jusie et pie peracto missae officio, eodem-

lcr iii Angloriim llisloria ecclesiaslica, digiium con- que miristiis suis porrigenle casulam, indubilantfci

sideraiis sacerdotali olficio, ct per se rogaiido et alios ibi prxsidinte divina; m.ijestalis pdtentia, ita firiniler

ftde calliolicos borlando, ad t;intum ordinem promo- cl constanler solis radio pepcndit, ac si alicujiis soli-

vil. lii quo vir Dci aliquandiu victilans irreprclicn- dx materiei sustcntaretur adminiculo : lixc aulein iii

Melduncnsi battenus liabetiir ecclesia, sanctilatis,

sibiliier minislerio, ab codem prxsule paler moiia- iii

«liiirum mcrult coustilui in prscdiclo .Meldunensi ul decel, niagna revcrciilia. vere novum magni
tociiobio. Quibus non sponie prxpositus, qirulqiiid Elix prodigium ! Illum, discipulo cernente, ad coe-

assidue doccbat poUcnli eloqnio, toiL-in qiiasi l.uiiiis lum currus levavil igncus ; huic, inullis miranlibus,
 C9 VITA S. ALDIIELSIl FARICIO AfCTOnE. 70
in Ronuna urbe solis servivil radius; ille in remola A i" lionorc sancli Joannis cojiiilium super fluvium
coeli paiie claro devccijis est lumine, isiius indu- qui dicitur From, ali onijii sKouIari scrvilio redderel
menta sacerdotis in siniili pupendere elenienio. Sod absoluta, episcoporuraqiie calhedris, ordine, jussis
absit ut htuin sancto Kquiparemus Elise ! ille enim et bj-nodis. Ei, si quando aliquo ordine ecclesiasiico,
prophela magnilicus odliuc vivil, quo coiitra filium vel eliam indigereui pre.-bylero, a quociinque vellcnl
iliiquilalis dimicet, quin eliam inoriendo cl resurgendo illum faccreiit ordin.iri, caibolico lamen exislenle
divinum praecedal judiciiim ; liic vero sain lus ciiiifes- eriscopo ; si auiein rcligiosum abbatein obireconlin
sor, de percepio prxmio anie Dei tribuual exsiatliE- gerel, et ad allerius electioncm ventum esset , illuin
tissimus, ubi su.i piet ite inlerccdal pro cnnctis fide- quem religiosa cungregalio servoruin Dei oligerel
libus : veruinlamen, quanqnam dispari inerilo, si fas oinnium coininuni coiiilio, hunc e vcbtigio proino-
esl dicere verum, ainbo vaUle placnere l>eo. vendum. Jaui luiic eiiiiii ainbilio inoiiacboruiii inole-
Posl JK-ec saiiclo viro apud pra:diclum papam diii verat : jam iion ul pastor per osliuin, scJ ui fui
moranie, divino inge eiile Spiritu, rogatus est ab eo, aliiinde videbit mercenarius inlrare, ideoque divina
ut quemdam baptizarct pucruui ; decujiis utiquc ge- rci provisor isla poscebal. Quae lamen inliabitanliuin
nitore in populo :ibsipie evideniij; causa satis du viiiis el ajiibitiune quorumdani oniuia nuilata viden-
liium : quia , ut inoris esl fere oinniuin genlium, B lur ; nain ad nibilum peiie redacta relig.one, sprelis
plebs runiigerula, Iiuuc genuisse aposiolicum ic.-tiina- apo.Uiloruin ailbortaiionibus ,
quae ipso coiiliiienlur
bal. Fal.>-o cniin gens inscia Im^c de t:iiito aniistiie privilegio,non soluni in iilo loco, verum eliaiii in iiiul-

opinabatur, qnia p^T vitae nierituin iii regislris suis lis locis Angliac, inbonestali el turpibus lucris servlcn-
aliisque Scripturae locis vir apostolicus declaralur. les, siii el suarura reruui liberlatein juslo Dei judicio
Ciijus patris voluntalibus sanctus Aldbelinus cbse- amiserunt. Saiiciis ctenim viris el oniiii lioiiest.ite pra?-

cundans, puero, non nisi novein dicruui spatiLim, ut diiis , ut ipse apostulicus iii conlexiu sux oiaiionis
pcrbibetur , gereute , fidclium iiiore in eccleiia cate- aii, lalis liberias debelur et coiicedltur. Xani si pro-
cbitato, coram asianlibus tuibis praecepit cdiccre, si prijE volunl.ui servientiljus, ct lerrenis coiumodisin.
paier ejus esset is qni vulgo diccbalur. Illico iii!ans Iiianiibiis, tanta libertaiis facultas iribucrctur, decor
,

quanquam niiniuni p.irvulus, reniotis contia iialurain Tit.c ei .'aiiclilatis habilus n m niodice deliirparelur.
linguiB obslrusionibus , fecit quod abbas illc jus^crat Qua: liLerlaiis scripta sanclus isle ad pr;clilulaia
sanctissimus. Loculione eniin sibi diviniius dala , sa- moiiasteria d.lulit, alque duobus tuiic in Auglia re-

tisque inlelliglbil:, osiendii oiniiibus non sc esse ge- gibus ostendit, liijs sciLcct suo avuneulu, rcgi
nitum illius opere , quem vanus in hoc refercbai po- p Saxonum, ci Ethelredo, regi .Merciuruiu : (jua; etiam
pulus. Mirum quippe nequaijuani est, quia nuvitate ca- i/dein stieiiui^simi ct Dei zelo repleti regcs sua aii-

ret : ille namque qiii asinx rudilalem buniano eloqiiiu ctoritaie sanciveruiit ,
quia incurrupiibili auctoritate
fecit peritani, idein ipse islius luiguam iiilaniis ad apubt.dica Drniala cognuveruni : ct cujuscuiique
religiosissinii viri ju^sus reddidit eruditam. virum mjdi expediliunis sive belli lurbalio iiiler confines

miilta laude dignum, niinia refertum sanctitale ! qiii Gerct, loca supradicti Palris Sanciiialc et scicntia

lali usus discretionis studio, et patreni ab ignoto sibi reverenda, libera ab oinni statuerunt foro servitio ;

peccamine liberavit , cl seipsum , ciijus nieriti apud et [losteris suis itidcin ea cuslodieiida liileris, suis
Deum existerei, tauix urbls popiilo declara\il. maiiibus iinpressis, reliqueruiit. Sed occasio noii

Vir iste litleiaiujii scienlia apprime etinler primos tciiciidi succrevil : quia enini ccreis figiiris lanto-

erudilus , die quadain cum iii regina urbium aposlo- ruiii Patrum statuta iion inveiierunt assignaia

loruin ecclesiam ingrederetur, ad laudem eorum me- idco iion custodienda ( ul perliibent ) ainiserunl :

moria dignam lios edidit versus. quasi plus valerct ad probaiionein, perilurx cerae
[Ilic, etc. Yide infra poema X .) inipiesbio, quaiii aposlolica vel regum jure servanda
Ut aulem monarhoruin niirnia Alilhelmus, lanti facta iiistiiuiio. Nonduin enim transinariiia qiioruin-

viri, sumrox sedis recloris, benigne fuiiclus conlu- jj

dam Liburiiis \ccla fueral asluiia ,
neque tolo orbe
bernio; et ut alier allerius, uli consuetudo est sancto- quaiiquain trausitura tantum adhuc dpbaccliaveral
rum P.itrum , beiie crat iiisirucius colloquio , repe- avaritia ; adhuc enim in incntibus mullorum fidei

dare ad propria , ct ad prius siaiiiit redire proposi- re;ii:il)at iiilcgiilas , nondnin Dcti dedila in lanluni

lum. Tuuc a s.incto papa, ad siiurum posteiuruiu uti- sibi uileclabat hiiiiiana cupidiias,

litalem , uii sine inqnietuilinc debiia Dei servitia 1'iist hxc, revuluio aliqiianli teniporis curriculo,

celebrare possenl, hxc qux infra leguutiir quasivit dum saiictus vir iu Meldunensi ecclesia, et tempo-
sancia donaria; non auri vel argenti aut ciijusque rali pace, ct aiigeloriini sulatio fruereiur ; regnante

melalli pondera quia sccurus de crastino nullius Anglurum rege Osredo, aiino do.iiinicx Incarnalio-
,

nisi Dei quTrebat adininiculuni. 1'cliitergo edictum, nis sepiingenlesinio sexto, i|jiidani niilonuin noniiue

tenus pixsules b.xrcliz:ibant de pasch:di ieriniiio c

suinini Pairis auctoriiale sanciium, qiialeims inona-
steria, qux Deo annuetile soficila menle gubernabal, de aliis pluribu". ecclesiast cx oi tliodoxiiaiis insiitu-

MeUluneiise scilicel , ubi iiilhronizatus fuerat (

quod lionibus.Quare Sax(.numorieiitaIiiplag.-Bsancta syn-
Meldun saiictx memorix , de cujus siirpe sancliis odijs, veiicrabilem Aldhelinum abbaleni , ei adhuc
laniuin prcsliyierum (nondum enim sanctus et vita
iste desceiidit, condiderat) atque huic subdilum aliiid
:! s. LniiRi.-.trs, sciiiariiURNEN.Ma i;riscoPiJ5. 75
il iiinriliis iii onrme pono.lnliir poiililicniii ), prn A fabrlcaret, lioc pro eo virgineiis naltis, .i 1 sni laudem
^aiictitalis siiae reverenlia rogavil , libnim coinpo- siiaque gcnilricis lionorein atque istius famam , de-
nerc egrojjiiim, qno ni.Tligiin , qws: tiinc supra nin- claravlt mirabile factum. Denique cuni ad tenipli

(lum pulliilaliat , lia-resis lliildniini (lestnieretnr. liujus alta fasligia divcrsi macliina instnimenti ma-
Quem Sancliis, iit crat sernione nilidiis, sapienlia g::;e trabes levarentur, (juaidani caruni a bipennige-
lefertus , et sanelilale eonspicuus , arj;unieiiils ple- ris repcritur minima ,
quK lamen ad longiludinem
nus, 61 sjUogismis praediius, libeialibiis iiisiiper aliarum studiose ab eis fuerat resecala. Sed onini-
scripinris el ecclesiaslicls senlenliis crudilissiinus ,
polens Deus ideo lianc, ut sibi placuit dccurtavil, ,

el, ul fieila narrai , in omnibus priulenlissiinus qualeniis in lioc eliani servi sui nierilum liomi ibiis

IsraelitaruiD replelus instiUilionibiis, yEgYpiinrniii- notificiiret. Tunc opifices pernimiuni trislcs, qnia
que de lioc muliis invenlionibus et sanctorum Pa- h;ec participari sccundo loLO debebat iniliuin, qiiiJ

trum aullienlieis traditionibus , sed et carmine Pa- facerent dnbii.ad sancii Patris liujus Cdncurriint

cliomio abbati ab angelis Iradilo, el aliorum reli- consilium. Quos ille, elsi menle anxius redderetur,
giosoriim (logmale satis aperto, supradiclis liereticis de misericordia Dei cnnfisus , benigne alloquiiur :

iransniisit, per quiisdam doiiieslieos fidei et satis ad < Eia, fralres, ad caeleraruin niensuram si liiieala

lioc (ideles niinislrns. Ipse vero solus in afniclioui; B fiieiil discile , deque bcatie Dei genitricis auxilio

positus orabal as>idue ut Deus ab lania: liacreseos devole confidile; quia qiix lacte virgo pavit lioinl-

implicaiione meiitis illns dignareiur eripere ; sicqiie m-in Deum, absque dilficullale liiijus laboris nostruni

ail diiniinicae verae lidci regnlam , el ipsos pracsiiles, poiest adiniplere desiderium. » Tiinc aud:icler per-
el iiinunieram piipiili revocavii niullitudincni. Qiia giMis ad stipitem , populum liortab.itur, quo sumnio
in re oninipoleiilis Dei niagnani | ossumus conside- conaniinc Irabem in siiperioia tr.diereiil, non hsesi-

rare pieialis iii^ericnrdiam, i|u;e sic saiiclos siios ,

lanies de Iimgitudine illius. Mnx plebs sulfulia lanti

ubi, et quando et quomodu viill, plenc jusiiric.it, ul Patris auxilio, corde devotu Doiiiinum inlerperans,

|er eos, eliam ab&entes corpore, tanla operelur vir- quam palerjiissil cnntiiiuo Irabem levat. Tuin, diviiia

tuiuiii insigiiia. Isle eniin saiicius iler illiic pedibus conperanle misericordia, pro f.imulatu seivi siii,

liaudquaquaiii leceiai, sed egrcgio enchiiidione nio- siippiirlnnl eam jam loiigiorcm c.eteris, ad quaruni
iiitos, sediila(|ue oiatioiie siilile\atos, ad verilatis iiiensuram prius fiicrat iiicisa. In quo opere iniila:us

leduxerat viani. Imiiabauiriste niniirum ,

gratia Dei est bcatum Donatum , Realini" uiliis episcopiim, ipii

plenus, et iii lioc facto Apostolum, qiii Curiiilliius et calicem vitreuni, paganorum iinpelu cnnfractuni sola
Calaias , Coliisscnses etiam a pseudo-aposlulis pra;- (iralioiie rcslauravil ; Patrein quoque nostrum, inirae
venlos ad veriu fidei staliim per Epistolas revocat ;
C sanctitatis viriim , abbatem Bonedicliim ,
qui longe
aposKiliis siquideiii et in linc iiegolio pater Aldhel- posiliis niagna; innlis saxuni pia prece aiiiovil a loco
iiius exslitit, quia , siciil Pelrus cum cacteris, sancto ubi quidam fralres coeiiobium fiindare salagebaiil.
Spirilu monenie, 1'aulum et lianiabam ad Dei opiis Illo deiiique niodo reruni Crcator, sed typo dispari,
scgregavit , ila saiicta syni dus ad supradicta negotia lianc elong:ivit, quo precsulis Israeliticac plebis vir-
hunc eligendo admovii. g.mi virere lecit et fecuiidavil. IUa vero parlum in-
Scri|i6ii ergo jEiiij:,niaia, et de Laude virginum Ijctac virginis pnligiiravil : ba:c cerie sanclitatein
geminaio opere ,
piosa seilicei et carmine, librum t.inti viri in imiiiensura crcscere astaiitiecclesia; prae-
eximiuiii. Conlexuit veio septifonneni libellum , iioiavit; illa fructus detulit et folia , hxc patris Al-
Novi ac Yeieris Tesiamenti floiibus, el de Septena dhelmi, quae futura essent opera demonstravit. Dc
suppulaiione, ex disciplinis collecia phtlosoplioriiin, i thac autcm re iiunc isla sufficiant, quia transire
pcrirnenle ad sepliloime donum Spiritus saiicii. iwiiiiius cupit ad ejusdein alia.
Scripsit el de Adiiiinilione fiateinae charitalis volii- Posl liac vcio detiirso iion niiilti tempnris spatin,
inen unum, De iiisciisiliilium rcruiii iiatiira, qii.e I
ater Bcrthwaldus, Cantuarioriim pontilex, vic reve-
secundum metaphoram serraocinari liguiaiilur, coiii- lendus vita et inoribus,liUcraiiimet ecclesiasticoriiiu

posuit alierum, De pedimi regulis, melaplasmu, '

bcieiilia valde eruditus, pro saiictitatis et virtutuiu

.synaloeplia scansione, ct cclipsi vcrsuiim. De ine-
, liiijus viri magnitiidine, lilterarumque liberaliuin cl
irica allerna inierrogaiioiiis et res(iOiisioiiis vicissi- )li>iiiarum sludiis et scientia, hunc seciuii, si quirci,
ludine , du;ibiis lilleris discrela. Scripsilet alij non- su^pius habere cupiebat; quem directis legaiis aJ se
iiulla , iilpole vir undecunqne doclissimus : nani et causa consiliandi de rebus ecclesiasiicis venire roga-
sennone nilidus, et Ecriplurarum ( ut diximus) taiii vit. Cui saiictus, ut erat mitis, libeiiler obedieiis,
liberaliiim qiiam ecclesiasticaruin eral erudiiiune vcnil ad eum, moralusqiie est qiiandiu ipse vuluil.
mirandii5. II, ec de quodam anlii|iiissiiiio codice, iii I.xpleiisergo nte pro qiiibtis ad euiii veiieratne?oiii>,
(jusdem ccclesiae ariiiario reperto, iii hiijiis opiis- ::d caslriini disposuit ire Dorobeniiio ; (|uod ideo
culi volumiiie ponere dignum duxiinus. Deus fecii, ut longinquis quoqiie lenariim panibus
CAPLTIII. hiijus saiicii virtuium inerita ostenderet. Cuin secus
Sliracula patrala,epUcopalus, obilus,sepultura. poriuni sedens eqiio pergeret, quamdain navem ad
Vir auteni sanclissiinii';, diini clari opcris monasie- ripam mans mercatores vnlebant appellere ; sed
ruiiii qiioddain Mcldiiii ad liDiinnni gcnilricis Dci iiequaqiiain potiieriiiil , donec istc vir adinirabilis
 75 VITA S. ALOIIELMI FARICIU AUCTORE
74
lir.Tciperct, eisi lcrnis vitihiis lioc molireiUur magno A ciijus unain parlcm U:>niel gu.ernavil vir in
niul- ,

V riutn conaniine. Prius l.inicn illos niodesie interro- tis sircnnissimus ; ad rcgiincn vcro allerius dicBCc-
Ravit, si quid delerrent qiiod foret ulile quotidiano sis, priinales,
cleri el crpio-a mullitndo popuii
,
nsiii ccclesix; qneni illi tnore superborum spernen- qliasi nna voce concordes, juxla canonum anliqua
lcs, quia vili teginine legebalur.etiatn euni conspi- pr.-ucopla, sancluin bunc elegcrunl Aldlielnium
cui :

rcre dedignabantnr. Cacterum ille Deus, pro cujus lioc sumuioperc sufTragabatur, qnod vocaius venue-
anioie seipsum ita vilem babiiu reddiderai, exaliavit bat, atlraclus quanlum polcral rcsistebat. Palcr
illum (iit seniper facii suos) in corum prxseniia. quippe Deo aniabllis, nec anibiiione est atiracius,
Kxplelis enini sa-pe incassum niullis conaininibus, ncc inobedienlia tandein retraclus ; sed in utroque
liisles siab.int el litniJi, in inane lassatis viribus. servavii modum nulla bonilaie rcinota. Vere in eo
,

Tiiiic ex iis quid.iin nauclcrns siios sie socios lleiido fuerat, quod Aposiolus genlium Timoiheo dixerat
alloquilur : • Spero cqnidetn indubitanlerque credo, in Epistola : Upoitct episcoptim incprehensibilcm esse
illum quem in iittore ccriiitis virutn, esse Clir stia- ( / Tim. In quo uno praeccplo ab Aposlolu
111, 2).
nissiiniini, cui nos inflali superbia, nec etiam ver- dalo otnnia snbscquentia continenlur, quaiiivis pro
biini recinius ; sic illius buniililale iiostra retundiiur iMlellecm singiila non noininentur. Isle nainque, ut
snpcrbia, illius probilale iiostra coiiterilur |)eriina- B de bonis pra.dalis ait sanclus Crcgorius, siiut proe-
cia. Quid verii nunc agaiiius nescio, iiisi ut corde erat in boiioris culinine, iia pra;cedebat sibi siibjc-
puro depreceinur i;>sius misericordiam ,
qiiaienus clos iti oiniiium bonilalum ainpliludiie. Quidqiiid
dcvotus suis precibiis nobis placatus Deus conccdat cniin ore praedicaliat, prius opcre sine elaiionis tu-
porius ei liitura. > liiito iiio.x coiisilio, sanciuin vinim nioie pr.xmonsirabai. Qui duin cpiscopaiuin per an-
conslernaiis meniibiis su|ipliciter rogant, quod ad nos quatuor strcnuosissime rexissct, episcopii olfi-
cos vcnire eisqne o; em fcrre suis orationibus non cio, monaslcriis, qiix providenlo ilivina clcunntia
(lifferat , coruitique inspicere scapham , officioqne anle id oflicii giibernaverat, palres pr.rponere vo-
suo, si quij utile fueril , accipere non recuset. Tunc liiil. Cxlerum pia congregaiionum niulliurlo, siib
Dei fainulus, non illectiis promisso ab iis niuoere, pio patre victitans filicitcr, respuil co superstile
scd quia cbaritatc cogibaiur iis prxstare auxilinni, alium pra;ler cuiii liabere patronnm. Tiiiic vir san-
sagenulam ascendil, et coscontinuo non dedignatus ctus, eoruni ber.ignissiniain considerans voluniaiem,
adivit : slaiiiu autcin ut sancius ille naviculani suo poiiendoqiie alium, tiincns ordinis collidere stabili-
corpore poiideravit, turbaium priiis mare, tranquillum talem, abbas , ui prius fueiai, iis rciiiansii : aiqiie
ad iiavigandum sc prxbuit. Sic Deiira in servo Ina rege conseniiente , ci cocpi^copo ejus Daniele
laudando nautica multiludo intravil portum cum Ke- C lesiificantc, ne ali(|uis ecclesiasiica; dignilatis vel
titia. saecularis subliniis potenlia;, abbatem, prjcier qiiein
Mo.\ illi offerunt sancio volumen , Veteri ac Novo pia coiivcntio fratrum eligeiet, poiicie auderel, prir
Teslamcnto conipactum : sanctus vcro oblalioncm vilegium sancivit cum anaibeniate , quod posiea a
non respuit, ei suarum rerum niajora iis tnunera tolius Aiigli:e synodo , co iJ agciilo, biudalum ii» ,

prxbult, quanqiiam iiollent ; ne (quod absit) aliquis MelJiincnsis ccclesia; armario reposuit niluiii; quod
inielligeret aclum essc prctio quod iis suinma ejiis eli.Ttn usque Iiodie babetur ; scd , ut suparius dicluin
prxbueral devotio. Quo viso, ejus proslraii pcdibus, esl , peccatis prajpedientibus el pr.Tlatorum pigrilia
rogabant nt eos Deo suis precibus coniinendaret. ingruenle , ad tempus nobis irrilnm esse noscilur.
\iiuiii cliariiaie rtfeitum ,
pietale plenum ! qui Is sane iinpeditiis rebus saecularibiis, in cpiscopio ,

Leali Niculai vestigia secniiis , ei naiitas peiiculo iil inos esl oinniuMi (iiti de B. Marlino Turoncnsium
libcravit, el qiiid Deiis operaretiir per siios aJIiuc pra!Sule legitur), baud posiea lanliim vakiii in vir-

ii) cariie dcgciilcs (iJdcs, alicnigenis declaravit. lutibus, quantum prius Ycrumtanien inc- valebal.

Liliium veio, bnniialis 0|e acqnisiluni , ad Meldu- lito ille sanciissiinus vocainr, qiianquam solilis non

iiensc coeiiobiom dctulil; qiieni ibideni fiatres adliuc p. abundct virtiilibus ;

qnisquis devoic sibi a DLiiuino
positum, ob tanti viri icvercnliain , digne cuslo- coniniissum implel o.Ticium in oiiinibus ;
quod Iiic

(liunt. In bujus piiiicipio anatbcma scripium, nc fccit paier justissimus. Scd bis ita relaiis , ad cjus
quis cum inde anlerrel, vidinius. Iiaque vir isie Deo gloriosum obituni rererenduin vcniainus.
plenus in coJcin loco vixil aiilias exiinius, donec In cpiscopio siquidem bis bino peracto annoruin
pcr Bertbwaldi nianus imposilioncni , canonice ad circulo, cainis infirmilale gravaliis, convocal gregeiii

I piscop:itus officium ductus esi ,

qiiod lioc ordine inonacboruui, calbolicnin clcrnni, cl fenne oniiicm
vel causa gestuni csl. populum : p.icisquc iinitateni et cli .ritalis vinculum
Tcinpurc Osredi ,
proeclari Anglorum rcgis, llcd- prxdicans, sinc qn.bus nulla Deo piacet Ecclcsia,
da , sanclissinms anlislcs, cuiiis viiaiii laiidabilcm sicut boiiiis p;islor oves suas Domino conimendaviti
Dcda vener.ibilis presbyter in liisloiia ii;irrat eccle- Posl ba'C i-ogil fiiiiiliares s bi ot lidc domcstieos,
siaslica , defunclus viia, coelosiem migravii ad glo- quaicniis iii cccnoliio Mclduiioi.s:, (jond [ira; c^vlcris

liani. Ciijus p:irocbia, pni; circuitus sui ma;;nitudiiie, dilexcrai, cj'is lioin;ireIiir corpiisciiliiin. Sic facia

quia ab uiio gubeniari noii pnicrat , ecclesiasiico- Doo digiia or.ilion.-, cl divliiis annalus sacnmcnlis,
ruiii palMiin legiiniqiie consilio divisa esl iii diias : glorio iis iiiisra\it a -a'cn!o quCMi Micliacl cum ccptq

i'AT.U)L. L\X\I.\= 3
73 S. ALDIIELMUS, SCIlillERURNKNSlS EPISCOPU*. 7C
-cuscepil ange!ico. Q lo iloluiirti» in niinliiig vi!b, aJ A sauriiiii, corpus sciliccl iilius, laiu magiiis aJoniatuiii

(|uaiii pro sahile eiiruiii quos sub Uei luiela guber- virtulibiis, levari fecit de sarcopliago, et iii locellu
iialiat perrexeral, ut pius pastor p.Trocliiam suam lioiiorincc collocari argeiiteo, ubi et qua'dam illius
circumieiis : ulraque congregalio fnleliumpriinum iii- opera, de libro scilicei, ci ir:ibe, et pucro, et casiila,
ter se modeste lanluiii coepit liabere liyiiiuni, quo lauiinis auralis adliuc apparent insciilpia.

i;inli patroni corpus ad sepelienduin pnrlarelur. Sed Hequievere auiem illius sanctissiina ossa iii su-
pnrs illa ralione prxvaluit ad quaui iilem se porlari pradiclo ferelro per ali |uaiiti lempnris spaliiim,
ad tumulandum prsccepii. Iii eadem vero villa, in quousque stinctus Dunslaniis, divina favenie cleincii-

co scilicet loco quo viiae finein fecerat , lignea lia, arcbipra;sulalus Canluariorum, suscepit iiifu-

cipclla conslrucia fuerat ; sed pnst ejus obitum ibi- l:mi, el Danorum super Anglos furere coepit saevi-
dcm de Glastonia quidam religiosus monacbus, la- tia. Qui lanli viri audieiis npera el perinde ejus
pidc inciso, quoJdain fecil oratorium :quod cum ad crebra ceriiens miraciila, coepit illiid, posth:ib:lis

illius lioiiorem deJirari faceret, aiiiis qua;dam, qiiae CcBleris, evcepto suo iii quo inilironizalus, diligere

multo tempore proprio luniine orbaia luerJt, luiiii- cocnobium, multai|ue ecclcsiasiico congrua scrvirio
nis rccepit visum, atqiie ut jiivencula coepil viJere. ibiJem pnnere Je rebus propriis, quarum plura iis-

Eo auleni tcmpore sancius Lgwinus, Vigorniensis ^ que ad id teniporis in coenobio babeniur : iii qiiibus

Ecclesia? episcopus, vir quidein et ipse dodrina et eliam anailiemata illius, ne quis ea eliiiiiiiare ad l':c-

opere probatissimus, Roinam pergeiis oraiionis clesise dainnum auJerel, nieirice inscripta videiiiur.
caiisa cuni coinpediim vinculo, divino (ui f:is est cre- In organis scilicet, qu:e aJ lanli palris hniiorem ar-
dere) monitiis alloquio, Meldunum prxsul venil, ut cliiprsesul dederat, bxc sunt .xneis liiieris as^igiiaia

defunclo poiitifici debitnm reJderel obsequium. Qiio carniina:

iit digiiuiii fucrat lumu'aiu, iler incepliim peregit Organa do sanclo praesul DnnsUnus Adetmo,
ainislcs ille sanclissimus, Roinaeque divina viitule Perdal h;c u:Lernuin, qui vull liinc lo lere, regnum.
soluia fuit illa calennriim circumligalio, sicut in ejus In hyJriola, quam, ut miiiistiis allaris lympliam
\il:e legiliir voliiinine. Iste vero, apud Djuui oui- fuiideret, tabricari feceiai, baec vidlinus melrice
iiium iiivocaiitiuni >e advocalus, coeesti in solio su- scripta :

bliinatus, prccibus assiduis siipiaJicli loci gregem Hydnobm hanc funii Dunslan manJaverat «ichi-
regit sibi devole subditum ;
pluriinaque per euiii ibi- Prssul ul iLinpl saiulo serviret Ad: liuo.
iii .

dein pr;T!sIanlur bcnelicia, ad illius laudeiii , cui In cauipaniila, qiia; aiirala in refeclorio m.ijori
est biiiior el gioi ia per inbnila Sitcul.i sa;cuKiruiii.
^ niensa: prxcniiiiel, obrizeis ngiiiis linc iiiipressiiiii
Air.en. vidimus :

CAPUT IV.
Eiy.^iani cali nunquann contcndal aii aulam,
Curpiis tancli Aldhelmi etevattni, a sanclo Dunsta- et
y.ii lerjt liauc nulani .ildehiu de sede beali.
no in lumulo Inpi.leo collocalnm. Per.ecaiio Dnni- Sed et alia ibi signa, ijiia: a bealo D.inslano quadra-
ifl. Miracida [acta. geiiis libris cmpla fucre. Plura qnoqiie dedit alia,

Ilis igiiur sub breviiale, eisi rusliciter, non ta- qiue a nnbis idcirco rclin>|uuiiliir intacla, ne audieu-
tiien absque rei vcriiaie, de viia sanciissimi paiiis libus geiiereni faslidia.
Aldhelmi, inclyti coiifessoris el onhodoxi pra;sulis, Tenipoie vero postinoJuin liujiis reverendi anlisti-
sccunJiini noslii ingenioli parvit;ilcm rile iriusciir- lis, geiis Daiioruni peilidu vcrii|ue Dei aJliuc inscia,
sis, aJ ea qiiie per eum post illius obiliim Dominus cuiii niulliiuJine classlnm iusuhim iuv:i»it Uritan-
in euJeni cocuobio Jigiiaius csl operari niir:icula ve- nia'. Cnjus ferilalc Iniige perlcinia geiiS Aiiglia;,
iiianuis. Tumul.itiis siquideui in eccle.-ia Siincli Mi- sicut moris est liineiiliuiii, summx Triiiilaii assidue
cliaelis archangeli, illi ecclesi:e quam paier fabrica- devoia nieiite referebat hyuinodi mi, ut salvarci,
veral conligua, j:iciiil usque aj lempii.i Edwii, fra- quos reJenieral, persisleiites in lide calholica, de
II is Edgari regis, ipii aiiic Lilgarum infantiae siia; •»"'"''* ^'''"'"-"''^''''' ''^*"''''""'"''""
i "^' *'""^""'""' S"'* '"
ignavia per devia qux-que iiiceden>, nulliusque probi locis iiiinKila serv.iret beala coipora, qnoruin preci-
vui c nsilio frueiis, et regniim dissipando divisil, et bus plebs adjula lidelis, ejusque iinperio subdita,
ecclesiariim bona iniestinis piacdonibus dislribuii. crudeliiim hnsliuin calamilalis sarcinain posset eva-
Isie quoipie coenobitas religiosos ulriusque sexus a dere. Tunc supraJicius pontilex, iiiiquorum hnsliinii
do:iiii;ieis ovilibus srgregavil, el lascivienles gulu;- cogiiosceiis perversilatem, et charinris
iii aiela ii

que illecebris servienles, pbilargyri;cque inhianler specie coiuni .'purcani cngiians aviJilalem, limens-
lucra seclantes, iion iiinres canonicos ut decorel di- qiie ne aiiri argeniive in feretrn exisleiitis illccti
tigenies, sed saDcnlaria desidcria turpiter impuden- aniore, tanli patris reliquias pollutis inanibus conliii-
terquecupienles, ulriiisqne geueiis clericos in eecb-. gerenl, ci Iraclalas fa;de pejus rclinqiiereiit, vil
si.i colloca\ii. .Misertus l;iineii oinuipolens Deus ('{u >d absil) si ecclesiu; ornatus tullerciil, lantiiiii
Meldiineosi coenobio, qui Iijcernam snain iioii diu ihe.-auium alicubi projiccrenl, sanctissimum curpus
laieie siib inodio, ycd iil lucerel omnihus, crigere revcrenler traxit de ferGlrn, ct in liiniiilo lapiileo
voluit super candclabrum ; pcr clericos lune ibi com- scricis liiiteaiiiiiiibus invaliilum cullocav.l. Ilaur
«i'ni.iiiie-, siipr.iJieiis laiiien disiiiiii[i;s, i.-inliiiii ihe- aiilein Iraii^l.ilioncm cl, nl vciius dic;iiii, li !cl.'iii
77 VITA S. \l.D!ltLMI Fa;i1CIU ALCTOUE. 73

aliscoiisionein sarcti corpnri-, fecil lerlio noii.is A pr;piiiisil per civilales anie prjtdicalioiiis sua.' aJ-
miiUi losianlur Marlyrologia. VeruiiUuiiPn vcnlun:, quia laiiu-c pcrsecnli.Miis xsliis iiigrucril,
Maii, iii

I>cus cusios fideliiiin ln.c pectairici genli iiilulil iiii- quod iiulli cuiuin liciiil cliariis coiiimcndare acluum
properiuin, per siii scrvi beali Aldhelmi iiieriluiii. eorum se.inenlia. Apud Deum lamcii corum non nii-

Cum per lolius Angiiae regioiieni exercilus nefando- iius esslat meritum, aiil imer lioiiiines aucloritas,
runi liac illacque discurre.ret, (andem ad Meluunense qiiia frequenter vident quK per eos Deiis o^lendera
coeiiobum | ervenil, iibi indigenaiii popnliiin , lanli dignalur liaiid minima fact.i, pro quibus prius noii
poiiiilicis defensione conndenlem, auri copiam de- scripla fideli corde retineiitjr siiie ambiguitate tra-

lulisse audiverat. Qui, ut frendens leo per desertum dila. Et qiiia accedenilum est ad istius sancti facla,

discurril, nullius fera; timens occursum, caecus csii- supradicluruiii uliqne iiequaquara minima , quan-
rici ardore, tanlum qiisrit quid dcvoret, ecclcsiam quam a Dco posl nnillorum sint oslensa annorum
irrnpii, ac usquc ad saiicla saiictorum vcsanus ac- ciirricnla, de islliac rc niinc isln in pnescnli suffi-

cessit. Mox ul iilorum quidain, accepio arcaiio, l.i- tianl.

pillos cupivit pretiosos trahere e feretro, aniisso lu- Temiioie mnllo poslqnain Danonim atque i>!orv\e-

mine divina ullione conlinuo cecidil in pavimenium. gensium crudelissimi reges devaslavere Britanniaiii,

Tnnc emenlali liosles c.ieleri omiiia quce in iiiona- ,

B nonnulias, ut moris e>t barbarorum liostium, pul-
sierio crant, quanquam nolenles, feceriint reliiiqui chriores duxere virgiinciil.is. Inler quas quxdain
(exceplis liis qii.-c plebs provaga jani in officinis ac- valde nobilis, Hclpliildis nomine, ciim captiva diice-
ccperat), atque viam iniiianler profngi arripuerc. retur, cuidani primatum piikliriludinis causa valde
Sic quippe Dcus l.icum illum liberavit a rabie frau- complaciiit : qui legale, quod prius liabuerat juxla
daiorum prcce sui famnli :magni enim apud Deum geiiiis suK moreni, destiuiens conjngium, dum hac
exslal iste sancius merili, qni (nl dixiinu.~) populum forle uloreliir concubina, morlc snpcrveiiienie de-
gibi cliarum a limore tanli eruil periculi. lliinc ergo functns esl. Ha.'C vero orbala illius consilio, reman-
et nos caslo corde ,
proiiis quoque cxoremus voci- sit iiilcr alieiiigeiias niedia. Ad quam Danorum ar-
biis, qualenus nos indignos viia et moribiis, a pec- cliimandrila, cupiens qiiod siibsequitiir ellicere, quia
caiis expiirgalos, apud Deura menle cxaltalos, suis carebai liberis, eiA usoresupersiite, una tantum in-
reddat prccibus, quo cum eo posl banc viiam polia- gressus nocte, genuit liliuin. Qio cognilo, ra. pie-
iiinr coelica, Naium videndo sedere Patris ad dex- lale moiu-, quia advei;a er.;i , et amnre genitura;
iram, cui sii virlus, lionor ei gloria cum Pneumate qnam in ca feccral illccuis, ul eain servarei, ulqne
saiicto per immcnsa sxcula iiecessaria ci tribucrei, uxoris ira:n cauie meuieiis.
Posi ha;c Danorum coiivenliis, Deo odibiiis, im- '-'
cuidam Deum tinienli commendavil episcopo, qui
maiiilale scelcrum, el Chrisliana; fidei evacuatione, Domino capcre relribulion.;iii a;iibiens , domiiiiiiue
post varios evcnlus bell.iruin in divcrsis lucis, post sui beiievolenliam liabere ciipiens, usqucqiio (iier

caslelloriim de-lructionem ac muluirum eversionem ablaclore;ur, cain liberalilcr fecit ciistodiri. Ab!a-
urbiuiii, omiii undique ullra moduni devaslaia rc- ctato deniquc infaiitulo, rex ille ob.i! : iisec vcro
gioiie, lolcranle Deo, ad tempus rcgnuin liabuii iii nocte rapiens niium, fug;c pc iit laiibuluui, reginae
sua perversa ditione. Qiia re allritis onliodoxitatis viveniis adhuc incurrere liniens peri.niluin.

cultoribus, meii.Jitilale opuin corporumqiie niullis Peraclo binc seplcnnio auJilum cst a miiUi,, cain
Iribulalionibus, teinpla noii Ireqiieiilabanlnr assuelis non procul cs-e in remotis pariibiis ; lnnc pro c.i

iiigressibus fi.lelium, nec monaciioruin vel sancti- Dani misere, quo lilinm rcducerct iil paterno fmere-
inoiiialium fidelium tiirma nociurnis sive diuriiis tiir solio. Quod et factiim est, verumtameii ideni rc-
ulebatur synaxibiis. Unde contigit sancti corpiis diu giilus, anno et semis in culniine regni transacio, hac
pansarc in tiiinulo, ubi a sancto Dunsiano reposiiuin lii."e defunctns esl. Tniic Ilclphildis, desolalaiii ?6

fuerat, ponlllice virtulum coiigerie clarissimo : quod niorle naii conslderans, cl pr.xteri;orum srumna n,

oiiinipotensDeus, quanquam vili lateret subtegmine, el fuuirorum muliam iniseriam corde sa'pe volutans.
liiagnis adornabat virtulibus. Saepe enim et diversis ^ slabilivit si posset repedarcad propiia, ubi per s.ui-

lemporibus mulios ulriusque sexus, vanis possessos cloruiii Deo tbara mcrila, jain janique ad niliiiuiii

l;inguoribus, liberavil, quae, ut facullas fueril, el terreiia roputans, c.lleslem possel acquirere gluiiain.

exiiide memoria succreverit, in suis b.cis ordiiia- Venil i^iuir ad nativiialis soliini, Britanniain, atij.it^

lius singula describeniur ; illa scillcet qua; per eum liiuiii villaium beneliciura ex ceiisu emit queiii se-

Ueus fecil posi desiructam per praedicatores Dano- cum atiulii. llac ergo in pacis quiele longlssiine de-

rum saevitiam, el poU devictam per bellaiores viros guit, Deique timorem cum sanclnrum levereiitia iii

ilhruni invisaiii audaciam. Ea eiiiiii anliqiiorura me- arcaiio cnrdis indesinenler habuil.

iiioria nulla lenuit, elsi niagna foreiit qna; percgil Veriiiiitanien, divi'iin lacta verbere (co ;,ti icet quo
Daiiorum inibi superstite perfidia, quia et b.norum servos suos, iil ad ineliora proficianl, quaiidoqne

virunim eo lcmpore inagna fuit inopia, et iiialorum, novil aflligere; uti patientissimum Job, nt eum in

Quod exemplum posteris ponerel, ul seipsura qiiis forel

peccatis exigenlibas, iiniunierab.lis copia. et

iiiullis coniigil niarlyribus, quineliam et qiiibusdain qiiiiet agiio-cc;e, niisericordia divina quoudam car-

discipiilurum. q>:os ipse summus r.iSior ei Doininus nahtcr alfiixiii, incmbrorum encrvalionera ,
qiiaii»
;9 S. ALDIIELMIS. SCIIIREBIU\ENS1S LPISCOPUS. 80

dioiiil, per tncmiiuiii A »!em ciicii!n(n.:;qiie .iil ea li-Ci ubi au.lier.-mlquoriim

(Uxca vofal.iilo |.ar:ilysMi

passieiiis laliler silii dain saiK ioiuiii corpora rcquicsccie, ul fucral \iii
(las^a csi. Iiiiiiiiiii vcio Irjjus
Vi'veral, prmsqiiniii rcmearei a culis ailriclus, fcsiini salagiinl peiduccre. Verumla-
iveiii>sc iliLchil.
comesluram aliiiioniaiii iiien Coiidiiiir rerum, qui ijuoiidie suo more esalial
Daiiia, so iiiinqii:im cnrnis ,

seivaverai. toierum, sacerdolum liiiiiiiles el dcpoiiit superDe liimiiilc^ luinc glorian»

i|iioJ iililiaielouge
siiiiplicaia nioniiu, famulo siio rcservavii, huiuillimo Palri AUIielmo.
•liioruiinJam liOHX conversalionis
convivio, iii semel tan- Cuiii igitur ad ejus moiiasierium Melduni cuui vosa-
iiini sectim pliircs es^-enl iii

ac<;uievil no veiiisseni, mouaclios fraterna cliaritale iiiibi vic-

iiiH) guslaril, eurum prccibiis vix invila ,

pcrcussil uliii suiiraJicuc .'li- lilantes supp!ici vocc alloquiinlur, ul Dcl precareii-
iiio.\niie ilivina eain
Miro cqniiltm modo oiiinipoiens liir clemenliam, qiiaieiius super liunc energumeiiuin,
niulo p:ira!)'scos.
peccanles dissiniilis per servi sui Aldlielmi mcrltum, ostenderet assueia
Dens diversa inenlis iiilcniione
oninHjus suis faciis se miracula. .\t ninnaclii lioc eis saliiLrc dcdererespoiu
piBna; graval vinculo, ei iii

pium esse Doiniiium demonsirai. su:n : « lludie vigilia AsceiiSiouis Ucdempioris om-
jiisiimi jiidicciii ei
q'iia cordis livjtla nium esi.qua cariicm, de iniemerala Viigiiie acce-
Ananiain iiami|uc cl Sapidiiiaiii,
cecidcre, irrcvocabili scnicniia ferire iion piam, ei nioMis passione gloiiiicatam, ponavit ad
iiileiiliuiic

disiulll : linncvero, quia inviia el qiiadara cliaritaiis B coelum, ubi Dens ei luimo, unus Cbiisius, in dexie-

spccie peccavil, ad lempus conigere voluit. Quibus ra Dci scdens dijudicai, aique animarum languorcs

e.\eiiiplis quisquc cavere debet, ut aut non voveat, saiiat ct cor|-oruni. Qiiapropltr, cliarissimi fratres,

ani post votiim prnniissa persolvat, ei qiia inliniio- in ccclesia peruotl.iie, ac ihtento corde sacras excu-
bias ce'ebraie, ei siiie ainbiguiiat'; crcdite qinid illc
ne diflicultalis qiKC Deo oblulit pnstea nou fraiigai.

II.TC igitur, sanctimonialiiiin amicla velaniine, cir- qui euin in tanlum snblimavil ut secuin in coelo gra-

rumqunque iii rlicda; vebiculo a suis salelliiibus ad tulari facerel, ipse idem pcr eum quod i|u:fritis de-
per mor.strabit. Astantibus ergo illis autc icoiiiaui nii-
sanctoruiii palrociiiia se dcJiiccre facieb:il, uti i

eorum saiicla sulTragia illius rcviviicerent irorliia stri P.edeinptoris rocturno O'i0ti'>, diviiia inrirnium

menibra. Atlanien iion ul eoriiin Deus Oiiiiii,olcns letigit iiiisericordia, pro famulisni iiicrito. Nam pos-

.liios semper glorilicat snorum ndelium spernerct sessorem sux fabricx cum competenii sibi espulil

orarKincm, sed qiio famam servi sui Aldliclnii S3'pius contumelia ; ita samiin rcddeus inlirmim, ac si foe-

oslciidendoniiratula laicrct siibliniionin, illani in di bospitis nulla eum unquam leiigissct molcsiia.

iiifirmilalis periciilo landiu miscricordilcr d tiiiull, Quo viso, omnes qiii adcrant, qui:;ue audilis kciiliie

quousque Meldunense coeiiobiura veniret sicutdispo- vocibus adveneraiii , sonaniibiis signis, devotione

suerat. Denique cuni ibid. m in sancti isiius fcstivi- C cordis el sono vocis, sempiienii Ucgis laudarunt ina-

latis visilia, devoia mciile Dei exfpeclans per servi gnalia.

sui iucriluin cuiisulaticiiem, prostrala, quia slare Alio qiioque tempore vir quidam scgcr, pe.libiis

nequiLai, jacercl, duu que reiitiosa mon.cliunim alqiie coNis adbasis crurilus, taii:illum sibi ijiiod

cohors, post si.leiiiiies niaiuiiii(/S, consucto iiiorc, ad erat iiinciis vix solo reptando maiiibus peragebai :

l.oiiorem saucia; Mariaa Gcnitricis Redempioris iio- qni laiidcm, labore defectus assiduo, quomodo Doi

slri liyninum dccantarel, diviiio niox tacla raedica- cleiiieiiliaiii, ut siii niisereretiir, cnjusve saneli ad-
mine, scnsil mcnilira prius arida revivisceie, et uiinicu'iim, poslularcl, curiosa iiieiiie icJoIo secuiii
propere sana suire.vil, atque u-qiie ad locuni qi;o V(jv4?bal. Tandem, per tolius pruviiici:E laliluilinem

t.ancti£sinium corpus fueral sinc duclore pervcnil; faiiia volaute, cognovil quoiiiain iii oraloiio qiiud
i|ux ab ipsa die quidquid potuit Iiabej°e illius saluii- Cliristi cccicsia Auglice vocalur, omnipolcns Deus
feii sui ecclctia; cmlulil, atque inibi carne defr.iitla soiilas opcraretur viitules, scilicel qiioj diversoruiu

in pate quievit. ojipressis languoruiii gravamine, ut pius liiiiiiani

CAPIJT V. geiieris resiaurator, iniiumeras redderct saniiaies.

Eiiergumeiiu!, contraclut, tl cwcui sar.ali. llevelaio Illo igilur uicuuquc, qiiasi sine uUo vesiigio, coepil
corporis. tcndere gressum, ui sicut credulitatis fucrai comp.is,
Accidit autein postea, ciim ibideni sacras in nooie iia sanilalis quirelesse parliceiis. Ciinsum|.todeiiique
Asccnsionis Dourmi celebrareiit vigilias, longe ad- aliquot dieniii) iiiimcro, eisi parvo itiiiere, vix cqui-

iiiiraliile faciimi. Nnm ejusdeni parocirue qnid.im doin taiiJeiii ad .Meldiiin nsc, (|uia in ipso ejus itinere

riisiicus, peccaiis iilius exigentibus, fuerat currcptus siluiii csl, devenil ctenobium. M.ix ul veleranus idcin
a drFiiiiiiiio. Qiiem coiisanguiniiate propiiiqui, qui monasierium iiigrc.-sus cst, scnsil iiiesse sibi aliqiioJ

ceriiebaiil fiirore agilari, cl iii Deuiu cjiisquo fhlelcs (!c mciiibroriiin lorpore qiiasi lenilalis remedinm.
ljIasplKiiii:is iioniiiillas spumaiiti ore prujicere, alque Pcriioclavil igilur, mane die allero rccessuius, qno
)u eos coruinqiie vicinos, sax.i, igiieiii, arina, dc;.i- cuin cnm|>ulKrat intentin, nisi liic Deii^i, per santli
que qua;cun'|ue furur minisirarel insanus, caprrc, coiifc soiis siii merilum, sux pielatis diguarelur
viiiciilis iiiiilctii ferreis manciparunl, ac sic sub so- inneberu siibsiJiuin. Eral cnim dies Sabbati iii ve-
1 rii cura, in qnanlum illonini iiiiiibanilas periiiillc- sp. ris, ct ii.fia supraJitti P:ilris ociavas festiviiatis.
bat, die iiocluque aliqnantispor li;i|jiicrunl. Tiiiic, Maiie aiiUin j:ini f;icip, el solis fervorc rtboralo,
initi) cciisilio, pcr quos nuverant sapionli.ire., ciim- pr iiiaqiio Iiora Ji.-i a congrcEatione frairuni ibidi lu
 *' ViTA S. ALDIIELMI FARICIO AUCTOr.E
.^
commoranuu,,, dccan.al,, cnn jnm prx-pararelur A re.Idai. siquidem adhor.a.ionU.us muiioiics
llis
pr..cussio III clioriiin, ciini cxicris procedcre volen-
.
mul.o.ios ,,j 1
auiicis quamvis rusticis, sapieiitibus
libus, seqiii u. poluil, taincn, beno
venit inlirmus; ubi l.nmliu monitus, ad monasierium, ubi diversi
or.indo dcbil,:s coi:ve-
j;iciii., donec more soliio per ci.tustrum olli-
nerant, perrexit;
qui ircs annos illic iii(irii,i(a.,)
cinasqiic pcrgerel, ac unde icrai remearet fra.rum
labDr.ins deguit.
Sed pius et misericors Pater, qui i„
congregaiio. Cnntanie autcm inonaclioriim
caicrva, moinento quoJcunquc ^ult efficit,
el mulliludine laicali aslante, diviua in .am' longo
claudus mox .einpore dcsiderimn illius, misericorditer iii eum
.illac.us pie.ale, stiipnrc magno quasi cx.ra so faclus, operans, adimplere noluil. Pia;scius i.aque quij
de loco in qiio jaccb.it exsiliit saiius, ac iiulla
si fn.urum sil, cui eiiam rcservaret gloriam
nnfniam corporis sui sensisset delrimenla, aiqne ad lauJis
sua;, sic eiiam remorando
saiiclissinii coriioris tunibam accurril, ul
saiiiiaiis donum de malo
quanlulas- faciebat prius bonum. Posiremo iiocie
cuuque posset Deo una in ciibili
in scrvo suo graiias rcferrel. suo proslra.us, per visum in somiiis
Uuo viso, omiies qui
admoni.us est
in.ererant, Dei omiiipolemis, quod ad Mcldiinensem ecclesiam, ubi scrvi
qui sancli sui prece lalia fcceia., laudarnnl sui Al-
magna- dhelnii corpus reqiiiescebal, gressum icnderet,
lia. Is veroquisauilalis
iia liabil;c ...v^...u,
ulebalur ,,,„,1,^...,
icmeJio, luiqiie, Deo
^biqiie, ueo juvanie,
luvanie, ac
acsaucii
saucii sui prece
..• •, . h;)c pvinpMio
orei'p hir cxigcule,
nmltis ejusdem sanc.i laud.iii i„ eo B amissu
.e,i,por.bus ad
(le^iiil monasterio
(legiiil adbuc islhic
et adliiic i«il,;<. c.,nn.c
:
supcrsnn. mulii ,.: .._
,i landiu men
c recup ra e
iLcupcraiLi. i?-
•!
llis ai..i!»„.i
.
I
l^
;
Deo pr33monilus, ad Meldunensem ccclesiaiii
degeii.es in monaslico babitu qui cuiii coiiiilo
prius c. poslea pr.iicuiite, csi.adJuctusin craslino.
bcne noveruni, qnibus relatoribus iios isia lllicqHidemser.lem
scripsimiis coiitiuuis diebus, vii-iliis el oraiionibus, Dei miscri-
(le eo, a,l Redemptoris nostri gloriaui aHiue tancli cordiam cuin sanclorum SiiorumsullVasiis depiecalur,
cjus iaiid.ibilein memoriam. ul qui vener:ii peccaiores salvos
Inier
f.core aj prioris
alia nonnulla, qiia; pro servi sui nieritis luminis slalum eum dignarelur
adducere. Suslenla-
mnnipoteiisDcus palelecit reverenda opcro, quoddam
batur interim frairum elcemosynis, qui sic dcsidc-
admirabilo d clu, quod sequilur, ilii oslensum cst rabai g,aiiam Domini. Sepiimo auieini Domiui,«
iiiiraciilinn. Tempore primi Willelmi AngJorum die, Ucleinptorc nosiro illi volente misericordian,
sirenuissimi regis, alque Warrini abbalis e.imdem
pra;siarc, aique lidelis sui famam
Kcclcsiim ctiani ei iii hic
rcgulari moderamine gubcrnan.is, in propalarc (ut sit vcia illa scntenlii [Joaii. xiv,
quadam insula quae Wichland Anglice nuncu- 13J :

Si qitkl peiieiliis l'iilrcm in iiomine.

paiur, iii.idam
meo fiet tobis),
piscalor moraba.ur, qiii, neccssi- isliiis sanrti prccibns atque suffragiis
lalis fuu alior,imf|ue
innpia coaclus, quoiidic per scqiiora sanctoru.Ti ibidem quiesceiiiium, visum quein aini-
pistaiidn j,
laborabat; ct inariiiis periculis srcpe se
ingerenlo, ii.anu
seral iia rccepil. Dum in Doniinica die moi.aclii
ct ar.e victum qiiajrebai. Quadam niore solilo pcr claiislia monaslerii ad proccssioncm
vcro die, co per marevaganic,
confesiim e.x advcrsa irent, alqiio ad iiuroilum ccclesiiie
parte nehula quadam irrucnic, canciido reJiis-
lumina oculornm, senl, iilo in mcdio lcmpli anle criicirixiim i:i
peccalis suis forsilan sic exigcniibus, lali occavione oralioiiibus jacenlc, laiila S|.irilus saucli giali;.
aniisil. Qui diu erraiis per devia .Tquorum, buc super emn descendil, ul, cerncnlibiis ciinctis, siiiigui^
illucque altcrnantibus undis,
tandem sociorum auxi- cx oculis ejus giuialim dolluerol, cl cadcnlibus
lio, qiii in aliis naviculis eranl, adjutus, ad lillora sqiiaii.is se j,,,,, vidore clamaret. Slalimque cunsur-
iisqiie pervciiit, aique, ducioris fieics adminiculo, gens, qiii anlc siiie ductore irc ncqniverat, ad
ad consuelum rediil hospiiiolum. Deinde cxcilaiis sepulcruiii sancti solus venire festinal; qui diti ibi
liiijus faina volans Iiac illacqiie per provinciani, prije gaudio flendo prosiratus, tandem consurgcns,
amicorum frequenlia, quorum auribus insonuil,' illiic uiiile veuerat esl reversus. II.t;c vidd.^es
'iiiavii quam cilius ad cum venire, intcriogans Oiiines qui aderanl Deo laudos devole referobant,
qualilcr insperat.-e orbilaiis sibi coutigissel aJver-
cui houor cl gloria in ssccula s.Tculorum. -

sitas. Quibui,
Amen.
n, bili voce cxorsus, omiie quoJ sibi Supcriusserielectiouisretiiliuius, sacraiissimaossa
acciderat orJine doclaravii. Posi ba:c ab
eis quKiere
P
ratris nosiri Aldlielmi, propicr Danoriiiii
cocpit qiiid agercl, perfidiam,
apud qiiem sanclorum spcrarenl
a revercndo an.is.i.e Dunsiano Canluiuiorum iufr:i
Mim iiiisericordiam invpulurum. Sibi au.em
propin- marmorcam lumbam bonorifice, scricis iiidiimciitis,
quornm mncsla coiigrcgalio sic rcspondisse ferliir : lignjis iliocis, fuis3e collocata; ni.iic
I Melius libi, fr.,ier,
auiem qnan.uni
consilium bujus rei darc iiesci- tcmporis iiiter utroruiiique obiium prTsulum fuerii,
liiiis, nisi ul qiini-.i ciiius lestines ad Christi ecclesia; quantumvc pus. Duns.ani dornii.tiouem jaeuere, qiia-
limiiia in Occidenlali parlc, ubi divina niir,i<;iila liicrvc e. a quibus siiii elevala, rcferre cura:iius.
s.-vpiiis fiuiit; siculcnim popul.iri rumorc feriur, il:i Fueral vir isle a beaio Elculherio, Saxouuin quarta
diversarum infirniilaluin gciiera evacuaiilur
; quo in episcopo, .Mcldiini, in ecclesia aposiolorum Pelri e*
loco omiiipoicniis flci clcmcnli:im piis precibus Pauli, abbasordinaiiis, aniio dominica; Incarnati^irs
landiu cfnagiie-, pi.Tlcriloriim
peccalorura satisfac- sexceiitesimo sexagosimo et circiter sexio, cpisco-
lioneni iiislantcr promitlas, clecmosynis qnibus pusvero, anno ejiisdem veri Salvaloris in mundo
pnleris nialeficla tiia rcJinias, doiicc lc divin.t: po- sccuiiduiii cariieiii nalivilalis sepliiigciiICBiiiio ol
icniiac laiga miscraiio pri.iini- saniuiti iucoluuicm quiii.o, :i
iJliihwaldosucccsorcTlicodori, raiilii;iri(i«
g3 S. ALDllELMlS, SClllREblJUNtNSIS EFISCOPUS. S*

uim arcliipr.rsiile, viro ecclesiaslicis rcbiis viile.Uo, A ^ancli curporis ambo abhates liriiore plcni veiiere

liciionimqiic mornm lioiiesUile Uingc prxdilo; defiin- lumulum. Cum quibus duo fraires, qui eis ad levan-

clusrpic csl anno sepliiigcnlcsi i o nono ;

qni secuMduiu duiM lapidciM praibuere auxiliiim ; quoruni aller Hii-

haiic suppuiationem conjiincti fueriiil quadraginu bcrUis Momiiie, vir el ille inirae patienti;i;, qui (ut iio-

ct ires, cx quibiis qiiatuor irrcprehensibiliier in epi- bis sxpius idem retulit) cujusdam infirmitalis grava-

f,ci'piovi!«il, sicut supra dicliiincsl; rcliqiiis in abbatis batur poiidere, slaiim ul sensit sanctaruin reliquia-

i;iiiliiin nidine, noii lanieii unius tanlum ald^atia», rum fragrantiam, in terra cum ca;teris fixis genibus

scd Muillnrun) iiiagisler cxsuiil. Prxccssil eqnidem Dei omnipotentis laudavit cleinenliam, qu;E sic san-

isiius in Clirisio arcliianiistiiis Dunsiani obitum aiinis ctos suos glorificavii, ut ct in coelo a concivibus angc-

novcm, et pausavere illius reve- licis spiritibus,ei iniermorlales lionorentur corpora.

iluienlis sepiiiaginia

nnd;r! rdiiiuin; in loco iibi aDimstanofueraiit posit.r, Qni pcst orationis inslanliam ut surrexit,bene sanuni
migrationem annis se seiisit, sicut nobis sxpiiis dixil, et nos ipsi ciiiii
I
osl cjo^dcm arcliiponiificis ,

noiiaginta ihiobus, iinde relevari hoc denique modo niultis testificamur, qni eum satis infirraiim prius
lioveramus. Abbalesauiem recluserunt sarcophagum,
riiliiniis.

Prseerat iu eodeni coenobio ablias Warinus, plu- et iia usquc ad oclavum dieni, qiio ejiis futura erat

ribiis rebiis vir erudiius et inonastica! religinsitatis B fcslivitas, dimiscre intaclimi. In die autem ejus fe-
slivitatis,ascitoab abbnleloci illiiis diaeccsisOsmuiido
doclrina pradiliis,qiii vila et inoribus iiollenleni gre-
ortliodoxo episcopn, viro humiliiate sapientia el
gcin sibi coinniissum regebat monasiicis tradiiioni- ,

liiis. Qui aliqiianlisper dc corpore dubitans sanctis- sanclitate honorando alqne laudabili, el religioso

simo, indicit fideli congregationi Iriduaniiiii agere ahbaie Glocestrensi supradicti) , cuni mullitiidine

jcjuiiium, psalmos devoic locis congruis decan- cleri el mngno populo, principum turba et catervis

lare f miiibusqiie nindis anle divina; conspectum milituin, facla est ejiis secHiida revelatio, cx tumulo
,

clciiienii;B liuiniliari qualenus oninipoienlis Dei quo posilus esi ab arcliipraisiile Dunslano, ei in fe-
,

iiiiseiienrdla lanti prajsiilis rcliiiuias reperircnl. Glo- relro aurato honoranda per Dei servos locaiio : tibi

cesirensium etiam religiosa congregatin, quia huic ea die et deinceps, bcneficiis illius, ct aliorum ibi

ch.iritalis conjnncla fiierat vinculo, jnbente illi Patre requiesccntium sanctornin meritis, praestanlur sani-
Serlone, religione nionnslica revcrendo, lioc ideni laiuiu doiia inuliis, ;id laudein ci gloriam Domini no-

fccit jpjnniiiin, in diebus sani Inin diem Pcntecosles stri Jesu Chrisii, qni vivit ctregiiat peroronia sxciila
prnciedeiiiiliiis. Tcrtia \ero die snpradicis solemni- sicculorum. Ameii.
lalis, faclo cum rcverenlia inalutinali oflicio, ad

ALIA VITA S. ALDHELMI.

E Cai'(;iia\ii Legendis novis Axgli.k.

Deatus Aldlielmus spleiididissiiiio Anglornrn gc- G ad miracull mcmoriam

siila eiiiiii illa , Meldunen- ,

iiere oriundus, aiavis eiiym regilius csi editus. Pater sem haclenns decora\it ecclcsiam. Per idem lenipiis
siquidem ejiis, nomine Kcnieiiiis, vir Den devoliis ,
coMiigii Roma! ui puer ex incesla matre iiicesioqne

\nx regis Wesi-Sasonuni fuit gcriiiauus. llic igitiir palre edilus famani aposlolici l.x'derel, quia eniiii, iit

Kcntenus ox uxore siia filiuin genuit nomine Aldliel- fieri solct , vulgaris opinio ex ponlifice geniluni cie-

nium. Aldlielnius enini Anglice, Laline velus galea deret. Anxiiis Aldlielmus inulla amicilia foederatnm

intcrpreUitur ,
qiiia giilea salutis capiil proicctus ,
sibi pr.-csulein tali foederari infamia, pueruni, noveiii
oplimain de liosto in coeluni revexil victoriiiiM. Piii;- dies a naliviiaie liabenieni, exhiberi pra^cepii, iiiiiie-

rilibus elapsiis annis, liberalihus siudiis Iraditus est; ra!que in virtute et in noiuine Jesu Christi ut falealiir

ul)i adeo iii brevi renoruit, ut doctoribus quos Grae- si Sergiiis incesti couscius habetur. Respiuidit infans

cns ct Latinos hibebat proefercndus xslimarelur. In nhroluiissimo scrmonc antistiiem affiiiem criminis iiuu

ML'ldunensi demum monasierio, modo Malnieshiria esse , niliil illum comniune cum secuiido sexu habe-
vdcalo, primo monaclius, dehinc prcsbyter ct ahbas re. AldlieliMus iiaque et ab amico pontifice depiili

«frtctus, cibi poiusqiieabstinGns , vigiliis eloraiioni- iiifamiain , et sibi accuinulavit graliani. Ciiin aulem

bus vacabat. Fama enim ejus muliis praeconiis illu- in coenobio suo ecclesiara saiiCla; Alari;E construeret,

slraia jim niare iransieral, Alpcs exceserat, ct Ro- D iina Irabiiiin necessaria curiior aliis inventa fult.

niam peiictravcr;il. Qna incilatus papa Scrgius scri- Aldlielinus igitur, fusa ad Deum prcce, trabeni mox
[ilis eiini ascivil el honorilicc snscepll. Duin cnim jnxia votuui elongiiam iiivenil. Ea leuipeslatea Ber-
quadam Laicranensi ecclesia miss.im cclebras- Ihwalilo arcliiepiscnpo ad colloqninin asciliiin, eo
die iii

cam lains jiixla liltus inaris Iranseunle iiaul.-c qnidani ipsiiiii

sel, et casulani exuissei, porrexii rctro .se, ,

alicui ministr.iruin illam tradere. &ed qiiia scrvien- vestibus sorddum contemnere ei deridcrc noii vere-

tium defiiil induslria , divina iiiox adfuil providcnlia. hanlnr. El e:ce conlrario llanle veiilo niare insiirgit,

Coiifestiin nainqiie radiiis snlaris per fenestr;iui ii

- hieuis sa:vil, t.mpestas iiivalescil. Periclilaiilej ergo

ruinpciis casulani fxccpit rl cani (lin snsliiiuil. Ca- iiaui.x ci iiioriis liorani cxspcclanlcs , re.Uuui suum
 «5 EXCERPTA UI': S. ALDHELMO. Sij

cuni lacrynus confiieniur , et sancii AUIIielnii suflra- A nius subrogaiur, posl ileddain episcrtpiiin ,
qiii iilri-

giiim inclamitaDL At ille scapham ail inforendum qiie provinciae pracsidcbat. Aldhelmus vero in senc-
auxiliurn conseendit, et mox utsanctus lembuni for- cliite bona ,
plenus virtutibus et sanclilate , mignivil.
pore suo prcjsit, ad oninem tranquillilalem se para- ad Dominum ociavo Kalendas Junii, et in monasierin
tum niare proebuit, et nautas cum nave lerr* appu- suo Meldunensi , id est Malmesbury cum magno lio-
lit. Ilic autem vir sancius multos conscripsit libros , nore sepelitur. Cujus obitum s;mctus Egvvinns divi-
utpiite undecimquc dociissimus , inter quos lil)rum nilus pr.TDnoscens, in quodam suo scri(ito sic ait :

de Virginuni laude el de Pugna septem principaliuni I Post duos annos Aldhelmus, religiosus episcnpns ,

Tiiioriim , de Disciplinis philosophorum, de Admoni- migravit ad Domiiiuin ;

qiiod cgo per revelalioneni
tione fraternae chariiaiis, muliosque alios composuit agnoscens, convocatis fratrihus, cxccssuin veneran-
quoque ccenobiuni juxta fluvium qui vo-
libros. Fecit di pairis eis aperui ; conciloque gradu ad locuin ubi
catur Frome ubi adliuc stat ecclesia in honore san-
, sacruni corpus jacebat quinquaginia fere millibus ul-
cii Joannis Oaptisiae consiructa , et apud Dradelord tra Meldunense monasterium posiium deveiii, et ad

tertium consiruxit monasieriiim. Sed illa monastcria sepulturam adduxi, et lionoriricesepelivi,niandaiis ut

a Danisposiea fuerunt deleia et destructa. Nusquam in quocunque loco sacrnm eorpus in aportaiione
enim a monaslerio , nisi necessitate magna coacius ,
B pausaveral, sacrae crucis signacula erigereniur. Ma-
prugrediens, pecuniarum miriimc avidus exstiiil, scd nent adhuc oinnes cruces, nec ulla eurum vetuslaiis
oinnia sibi erogata in usus uliles ei paupcrum expen- sensit iiijnrias, quarum una in claustro nionachuriini

dehat ; ul aulem carnem suani fr.igilem domare pos- videri usque liodie polest. Cuni enim in qnadain val-
set, fonti qui prosiinus est ninnaslerio, qui fons san- le, duni viveret , ad praedicandum pergeret , et ser-

cti Aldhelmi vocatur , se huiiiero lenus iniinergebat. inonem ad plebein faceret, forte baculurn frasineum
llii, nec glacialeni rigorem curans, noctibus durabat quo utebatur terrae fixit, et interim per Dei virtuteni
psalierium loluin decanlans. Feminarum consnrlia miram in magniludinem excrevisse succo animatus ,

non (ugiebal ; inio vel a^sidens vel cubilans aMiiuarn corlice inJulus, fuliorum et frondium decorem eini-

detinebal, quf.usque, carnis tepescenle lubrico, quie- sisse diciiur. Obiil aiilein anno Domini seplingente-
to et iininoto discederet animo. Derideri se videbat siino nono, abannoquo facius est abbas tricesinit>

diabolus, cernens adliKrentem feminam, virumque, quarto, et episcopatus sui anno quinto. Post ducentos
alias avocato animo, insislcntcm canlando psalle- quadraginla annos post obituin ejiis , scilicet anno
liuin ; et valefjciebal saiictus mulieri, salvo pudorc, Domiiii nongenlesimo quadragesimo nono, elevatiini
illjcsa casiiiate. Sanctus eiiiin Aldhelmus vice qua- fuit corpus ejus sacrum de lerra et in scrinio cum
dam detulil secum de Roiiia altare cx niarmore con- magno lionore collocaium. Narrat enira Ceda, libro
dido , liabens in grossiiudine sex pedes ,
in longiiu-
quinto, capitnlo oclavo decimo, quod Aldhelmus, in
diiie quatuor, in latiludinc trcs palnias. Ilunc lapi- ecclesiasticis rebus et scientia Scriplurarum iiobi-

dem usque ad Alpes secum delulit cam.lus, et ibi

liter instnictus, scripsit, jubente synoJo siiregentis,
propier praerupla via; concidit et niina jumentuni libruni egregiuin adversus crrorem Briionum ,
qiw
conirivit, et marmor in duas paries fregit. Quo viso,
vel Pascha noii suo tempore celebrabani, vel alia

Aldhelmus, fusa ad Deum prece et dala bonediciione, pcrplura ecclesiaslicae castilati el paci contraria gere-
vigorcm animali reddil et fraciura lapidis, inultosque eoruin ad catholicam doniinic»
salutis ,
bant ,

qu« non recta linea, sed quodam anfractu dissiliens Paschae celebrationem hiijus libri lectioneni perdu-

crepuerat , slatim se in snlidum conipegil : in iiiira- xit. Sciipsitetde Virginitate librum eximium, qiiein,

culi tameii meiiioria adhuc cicalrix scissura; osien- in exemplum Sedulii, geminalo opere et versibus

dilur , sanata quidem miraculo , scJ curioso tamen hexanietris et prosa composuit. Scripsit et alia non-
perspicua oculo. Lapis ille modo dicitiir es;e in quo- nuUa ulpote vir undecunqne doclissimus , nam el
,

dam canonicoriim prior.itu nomine Britiiniim in So- Fcnuone niiidus, et Scripturarum , iit dixi, lam libe-

merseiana provincia. Pi ocessu tandcm lemporis West- la iuni quam ecclesiasticarum er;it eruditione iniran-
esslitit, ct D
Saxoiiica plaga in duos episcopatus divisa dus. llaec Beda.
Aidhel-
Oaniel Winlonia; praeficilur, et Schireburniae

EXCERPTA DE S. ALDHELMO.
et fcjiistopiilem vilam sivc doclrinam magis insito sibi
ExBedce llisl.Eccles. v, 18.
dominicaDincarnaHoiiisse|i'.ingentcsinio qwin- virtulum ainore qiiam lectionibus institulus cxcrcebat.
Anno
Deniquereverendissimusanti^tcs Peclitelmus, deqno
I to, AUridus, rex Norihanlniinbrorum, dofunclus esl,
in sequenlibus suo looo dicendum est, qui cum suc-
ciii succe-
aiino regni siii vicesimn necdum iinploio ;

cessore sno Aldlielmo niultn lempore adhuc diacn-

dens imperium hlius suus Osredus pucr oclo cir-
in ,

referre est solitus quod in

annornm, regnavit annis undcciin. Hujnsregni nus sive monachus fnit, ,

citer
sanclil.alis cjus.
loco quo dofuiiclus est , ob niciidim
principio anlistcs OrienlaliumSaxonuin Hcdda
foclc-
miucnla homiiicsnue
bunus quippc cral ac ju tu.-, mulia saniialum sint pairaia ,

iieiii Riigravit ad viiani ;

87 S ALDIIELMI OPERUM PARS 1. — EPlSTOLyE 88

soliios alilaium iiiJe piilverem ino- A cam dominici Pjscha; celebralionciu Imjus lecti)iie
l.rovinrirc illiiis

aquani luiiicre atque liujns guslum perduxit. Scripsitet dc Viiginiiale librum exiuiium
|)ter langiii^iiies in
qucm iu exeiiiplumSedulii, geminaio opere, ei ver-
sive aspersionem inultis saiiilalcin a^grotis ct lioniini-
sihus lie\ann,'lris et prosa, coinposuit. Scripsit elalia
biis el pecoiibus cnnferre; propler quoil fre(]ueiiti

ahlalioiic pulvcis sacri fossa sil ibideiii lacta non nonnulla , uipnie vir undecuuque doclissimus : nam
luiniiiKi.
el scrmoiie nitidus et scriplurarum , ul dixi, iJin li

Quo defuncto, r piscopatus provincise illius iu duas beraliumquam eeclesiasiicarum erat crudilione nii-
parocbias divisus esl : uiia daia Danieli, i|uam usque nndns. Quo defuiicto poniificatum pro eo suscepit
,

Furihere, qui usqiie liodie suiieresl vir ct ipse in

bodie regii; allera Aldbelino, cui aniiis quiUiior stre- ;

iiuissime pra;fuii : anibo ct in rebus ecclcsijslicis ct in Scripturis sanctis niultuni cruJiiiis.

scienlia Scriplurarum suflicienlerinslrucli. Deniqiie, £.r Will. Malms. De li''gg.

Aldlielmus, cum adbuc essei presbyier et abbas mo- Fecit duo monastfria : unum sibi, allerum sorori.
iiasieiiiqiioJ Maildiifi urbem nomiiia.t, scripsit, ju- Sororis coeiiobium appellaiiir Bcrekinguiii in latere

bcnlesyuodi) suir; gcntis , librum egrcgium adversus Londoiiia; ad octomilliaria situm.lbi illa Eilielberg.i

errorem ISritonum, quo vel 1'ascba noii suo leiupore vocala babuit colixrcnles sibi saiictilatis et pietatis

celebrant, vel alia pcrplura ccclcsiasiica; casiilaii ei B socias Ilildelidam proximo loco successorem, ad quani
paci eoniraria gerunl,niu!iosi|ue corum quiOccidfn- exsiat einissus bealissimi Aldbelmi de virginiiia

lalibus Sjxouibussubditi craut Uritones ad catlioli- laude Codex.

SA^GTI ALDHELHII
SCHIREBURNENSIS EPISCOri

EPlSTOLyE,
SIVE

EJUS OPERUM PRIMA PARS.

EIISTOLA !. C lam sub discipliua coenobii solerlcr cxerccJl, aut

ALDIIELMI AD CEIILNTIUM. cene, cunclorum morlalium coiUiibernia declinans,

in squalida soliludinc remoius contemplalivam aiia-
I II i'C cpis'olj iutor Bonifacii Mart. Epislt. rcperitur :

iiiJe liuo lia islaln. Giles.] clioreseos peragat viiam ? Igitur ut ccrtiiis vestra sa-

Doniiuo glorlosissimo, occidcnlalis rcgiii seeplra gacitas aniuiadveriere queat pro qiiibus lausis mca
giibcrnanti,qucm ego, ul inilii scruialor cordis et re- niediocritas scripla direxerii, couipendiose ct brevi-

ruin lestis est, fraterna cliarilate amplcctor, Gcruntio tcr enucleabo. Audiium naiiique et diversis rumo-
icgi, simulque cunctis Dei sacerdotibus per Domnonia rum relativis comperlum nobis cst qiiod sacerdoies
conversantibus, .\kllielmus, siue mcritorum prxro- vestri in caiholica; fiJei regula, sccundiim Scripiurie

g:uiva abbatis olTicio riincliis, oplabileui in Domiiio praceplum, niiniuie coiicordenl, et pcr eoriim si-

s^lutem. iiiuliates ct pugnas vcrboruni, in Ecclesia Cbrisii

Nuper cum csseni in concilio episcoporuui, ex tota grave scbisma et crudelc scandaliim nascaiur, iiuod
peiie Brilannia iniiumerabilis Dei sacerdoluin c;i- Psalinograpbi seutcnlia tcstatur dicens : Pax tnuUa
lerva coiifliixil, ad hoc pr*serlim congrcgala, ut pro diligeittibus nomen tuum , et iion est in illis scaiicta-

)a( lcsiiiruni soHicituJine ct aiiiui:iriiin fidutc ab lum. Paccni quippe rcligionis pia coiicordia copidal,
«iiinihus decrcta canouuin ct Palruni siaiiiia tracla- J) sicul cb.iril:ilcui dira coiilentio contaminat. Naui ail

teiitur.elincoiiiniune^Cbristopairociniiimpr.Testantc, uniiaic 11 fi aiernitatis recta; fidei seclatores Psal-

«.Dnscrvarcntiir. Ilis igilur rite |
recatis, oiiinc sacer- nii^la b rlatur, inqiiicns : Dcus qui luihitarc facit

liotale conciliiim, me;ini parvitatem paii pr.rcepio ct vnuninies in clemo. Doniiis vero Ii.tc , seciiudiim
.-iiiiili scnlentia coiiijuilcrunl, ul ad vcslr.i; pietatis allcgoriam , Eccesia per lotos iiiniidi cardiues dif-
pr.csculiani episti.larcs rillcrarum apiccs dirigerem, fusa inlelligilur. llxntici nain(|uc ct scbisiiialici ab

et eorum pateruam pelitioiieiu, salulueuique siigge- Ecclesi;c socieiaie exlranei, per cnlentionum argu-
slionem, pcr scripi;c styluui iuliniareui, lioc csi, de nieula, iii miindo piillulanlcs, cl, veluli liorreuda

Kcclesia; calliolic.t: uiiitalc el Cli istijiic re'igi"iiis zizauioruni scmina iii mcdio fecuiid* segetis sala,

cuiicordi:), siue quibus oiinsa lorpesiil, et incrccs douiinicam inessem luacubint. Scd biijiisc.cmodi al-

fiiliira faliscit. Qiiid ciiiiii prnsuiit buiioruai o;ieiuiu li rfatiiiiiis op|iiohriuiu apo.^lolica coinpescil buc-
emoliimcnt.i, si evtra catliolicam gcrantiir EcclesiJin, ciua. Qui rult. inqiiit, conlcntiosus csie, nos latem
tiiam ii aliqui., aciualcm rigidx convcrsaiiyiiis ti'gu ci)}isuctmiine:ii nuii liat-anus, ncc Ecclcsia Dci, nux
 89 EPISTOLA r.
90
iion habet macutam aul riigam. Paceni nani.-iiie, Ca- A cimn quarla luna usqiie aJ vigcsimani priiiiam sup-
niatreni, et' niiorum "'
'"
"' "'
lliolicorum Dei gcnitricem essc, '
' P""-Tio"is serieni, ot paschalis calculi lorminuin ira-
evangelica promulgant oracula : Deali pacipci, quo- dideruut, (juem anticipare et iransgredi c(Milra jus
niam fHii Dei vocabuiiiur. L'ndc Doinino ei Salv.itore et l\is iiliciluin fore censuerum. pDrro isli secunduui
iiosiro a sumuio ctcluriim fasligio descendeiite, ut deceiinem noveiinemque Auiilolii computatum nut
,

cliirograiilium prolnpl.isli deleret, et mundiim pace poiius juxia Sulpicii Scveri regulaui, qui lxxxiv au-
sci|neslra rccunciliaret , angelica cecinit melodi.i : norum cursuni descripsil , decinia qiiarta luna cum
Cloriu in exeeliis Dco el in tcrra p:ix honiiiiibus bona; Judaeis pascliale sacramenlum cclcljraiil, cum neu-
voluntatis. El Psaliiiisla : Fial, inipiit, pnx in vir- triim Ecclcsiae Romanaj ponlillces ad perfeclaui cal-
lule lua, et abundanlia in turribus tuis. Deniquc ru- culi raliduera sequanlur. Sed ncc Viclorii pasclialis
iiior Ectleii;c fiiici coniiarius longe laieque perfre- l.iierculi curriculuni, qiii n.wxir annorum lirculis
Imit, quoj siut in provincia vcstra i|iiiJaui sacerdo- conlinetur, posteris sectanduni decreverunl. Kral
les el clerici lonsuram sancli Petri apostoloruin namque genus qiioddam lia;reticorura apiid Orienia-
principis periinaciter reruianies, sci|ue lali excusa- les, quoJ tessareskaiJekalilai vocalur, ij csl, quarta-
lionis apologia pertiiiaciler defendentes vivuni, (lund deciuiani , eo quod quarta decinia luna cuni Judx-is
auclorum et prxcessorum suorum tonsiirani imiten- B Cliristum blasplicnianiibus, et margariias Evaii^c
tur, quos divina illustratos gralia fuisse grandiloquis rilii porcoruin calcaiitibus Pascba; solemnilaiem
assertioiiibus conteslanlur, qui si a nobis sollicite peragiint, et ob hnc alieni a benta oriliodo\o:um so-
sciscitentur quis prinius auctor rasur:c Iiujus et lon- daliiate iiilcr scliisniaticorum coiiciliabula iiircliciler
snra; exsliiciii, oniiiino aut verilaiem iguorando, reputautiir, quod beatum Auguslinum iii libro de
aul ralsilatem dissimulandoobuiulescuiii..\os auteni, nonaginta hiresibus scripto commeniorasse mcniiui.
secundum pluriraorum opinionem, Simonem magicse Illud vero quam valJe a fide catbolica discrcpat, et
artis inventorcm liiijus tonsura; principem fiiisse ab evangelica traditioue discordal, quoj nllra Sa-
comperimus, quia qiialem iiu;inliinique nccronianiia; briuae flumiiiis freluni Demelariim saccrJoles, de
fjllaciani contra bealuin Petrum fraudulenler nia- privata propria coiiversalionis munJitia glnrianics,
«Iiiiiarelur, certamen aposioloruiii et deceni libri iiosirain couinuinioiiem magnopere abomiiianiur, iu
Clenienlis leslcs sunt ; nos , iiiquam , sccunJuiii tantuni, ut nec in Ecclesia nobiscum orationum ofii-

sacrosanclam Sciii'iura; aucioriiatem , dc lonsiira cia celebrare, nec aJ mensam ciborum fercula, pio
iinslia verilalis lesliinonium perliibcnles, diversas cliaritaiis gratia, pariicr percipere Jigneutiir : (piiii

ob causas Peliuni apistoUim biinc riaiui siiui- iino fragmenta fcrculorum et rcliquias epulariim
psisse asscrimus priinitus ut foimam et .siniiliiudi- Iiircoiium c:i;ium riclibiis et inimunJis devoranJjs
nein Cbrisli in capite gestarel, dum, pro redem- porcis priijiciuiit. Yascula quoque ct pbialas aul are-
piioiie nostra crucis patibiilum subiliirus, a nefanda nosis sabliinum glarcis, aut fulvis favillaruni cmeri-
Judxoruni gente acuiis spinaruni aculcis cruJelilcr bus expiaiida piirganJaque pra;cipiunl. Nou sahilnliii

coronarelur ; dcinJe ul sacerJoles Velcris et Novi pacifica pra;betur , noii osculuin pia; fralcrnitaiis

Tesiaiiicnli iii limsura ct Iiiibilu discernerentur ;

ollerlur, diceule Aposiolo : Salulale vos in osculo

posircnio ul iJeni apostolus suiquc successores ei sancto, ncc manibus l(imentum, aut lalct cuin ina-
sequipedaj ridiculosuni ganuaturx ludibrium in po- iiuitTgio exliibelur, neqiie pedibus ad lavacrum pcl-
piilo Roinano porlarent ,
quia et eoium barones ct vis appouiiur, cum Salvalor , sindone prxciiictus
liosics ixeicitu sHp(;raios sub coroua veiidere so!e- di-cipukiruui pedes abliiens, normara nobis iraJide-
bant. Cxterum iii Velcri Teslamculo lonsurs sig- rit iuiiiauili, dicens : Sicitt ctio feci, ila et vos [acile

num a Nazareis, i.l usi, sanciis, ni fallor, sumpiit aliis. Astverosi quilibel de nostris, iJ est, Catholi-

exordium. Est ciiim regale et sacerdotalc stemmaiis c.sad eos, babilaiidi gratia, perrexerinl, nnn prius
indiciuin. Nam liara apiid vcteres iu capiie sacerdo- ad coiisorrniin sodalilalis sua; asciscere dgnaiuur,
tum consiitueb Ihcc bysso relorlo rutiinda crat ^y qiiaui quaJrjginta Jierum spalia in poenileuJo per-
itur.

qiasi spbiOia nieJi.i , ct boc signilicatiir iii parle agcrc compcllnnlur. Et in lioc Ii;crclicos infeliciier
rapitis lousn. Coroiia aiilem latiiudo aiirca est imiiantiir, qui se Kalliaros, iJ est munJos nuiicupaii

circiili qua; rcgii:ii cnpila cingit. Utrumqiic itaque voluenint. IIcu! Iieii, pro laniis erroribus ! potius

signuni exprimiiur iii capite clericorum, Pelro Ji- (]uniu Evax! Evax! lacrymosis vocibus el querelosis

cente : Yos esiis fjcnus clccluin, rcijaU sacerdoiiuin. siiiguliibus lugubriler ingeuiiiiaiiJuin rcor, ct loliiin

lloc ritu tondcnJi ct raJcndi ul vilia rcsccenlur sig- boc coulra Evaiigclii pra;cepla secunJum Pliarisao-
natiir, ct crinibus cariiis iiosirx quasi criaiiniliiis ruiu inaues traditiones agere noscunlur, Clirisio vc-

exuamur. rai iler asiipulanle {Mallli. \xiii) : Yw vobis, Scriba:

Est aulem altera crudclior aiiiinariim pcrnicic<, cl 1'harisiri, qui inuudalis quod foris cst calicis et pa-

quod in sacrosnucla pascliali soleninilile , cccxviii ropsidis. Njui Doiiiiuus cuiii publicanis et peccatori-
,

1'atruin regulam non tcclalur, qui i:i Nicx-no conci- Lus cunvivia celebras<e dcscribitur, ut venis inedi-
lio deceiiiiovenalem laterculi circulum per ogJoa- cus punileutis animarum vulncrilms Jivin:e pieiutis
Jam ct Iieiidckadam usquc ad fincm niundi recto iiiedicaiiiiua ct coelcslis clemeniia; cilaplasina com-
trjiiiilc dccursuiii sagaci :olcitia san\eruiil. Eta Jc- poneict. Idciico pcccjtijrum coiijoriii, PIiarisKorum
 S. \IA)11ELM1 OPEr.UM PAUS I. -EPISTOL.E. 'Ji
5,

movo. niiiiiine (lespexll, sed poliiis ill.im peccairicom A clionis cl^gmier ailcslalrir (; Cur. mii) : Si iioierim

piacuLi Ingiibriler ilfnenlein, elDoini- omiicm proplieliam , el umnia mijsleria, si liubeaii

pollnlf vil.n
iinlnibns Imniecian- fidcin, ila ut moules Iraiisferani, et si tradideru corpus
iiicns pedes fnsis lacrynuirnni
crinibiis ler^ni- ineum ul ardeam chariinlein iiiilem non liabeam, ni-
leni, ac soliilis el Inxis ciiiciiinuriiiii
,

rerociilavit d cons liil milii prodcsl. El iil brevis seiilenliae claustello

lem soli a clcinenila iniserieorditer
liaititlniiUir dli pcccata muUa, (/iiia niiicla concludanlur, fruslra de D le calbolica ina-
{Luc. vii ,i') :

niter glnrialur, qui dogma ct regnlam sancii Petri

diiexii mutliim.
iion sectalur. Fundanientum quippe Ecclesisc el fir-
Qii.i! ciiin ila sc Imbeai.l, propler coniininiein coe-
smlaliuilis colle- nianieiiluin lidei principaliter in (^hristo et sequen-
lcslis paliic sortein el angclica!
ler iii Pelro collocaliini iieiinaiiiiain iiigruenlibus
gium, subnisis piecibiis et (lexis poplilibns vesirain
cfnagiiamiis, nt lempesialnni lurbinibiis nulabundnni vacillabil, ila
fraternilaleiii adjuranlcs sii|ipliciler

contuinaci Aposioli) promiilgaiile (/ Cor. iii, 11) Fundamentum

ullerius doctcinani cl decrela beali Pelri
:

el prolervo peclore non aboniine- aliud ncnio polest ponere prwter id qtiod posiium esl,
cnrdis snpcrcilio
inini, et iradilioncin Ecclesi.-e Roinaiiae propter pri- quod est Jesiis Cliristus. Pelro aulein verilas ila pri-

sca prioruni slalula veslrorum noquaquam tyrannica vileginm saiixit Eccleiia; {Mallh. xvi) : Tu es Peliuti,

freii i.ertinacia, arroganler aspernemini. Peirus nam- B et super hanc petiam a:diftcabo Ecclesiain nieam.

que Dei Filium bcata voce confessus audire meruit EPISTOLA II.

{Maltli. XVI) : Tu es Pclriis, et super liaiic pelram (Edi- ALbUELMI AD OSGITIIAU SOROREM.
licabo EccUsiam meam, el portiv in[eri iion pravale- [H.TC epislola sicut el praecedens reperilur inlcr Boiii-
coelorum facii Marl. Episll.; iiide hiic translata. Giles.]
butit adier^iis euin, el libi diibo claves regui ;

et quodcunque ligaieris super terrain, cril Ugaltim et Dilectissimx alqiie amaniis^imae sorori, el milii

in ca:lis, et quodcunque sotveris super terratn, erit so- sincero cbarilalis afTectn venerandx, Aldlielinussup-

tuiiiin ct iii cceto. Si crgo Peiro claves coeleslis regni plex, indigiio abbalis vocabulo funclus, in Domino
a t lirisio collalK suiil, de quo poeta ait : salutem.

Claviger aslbereus, porlam qni pandil ia albra;

Cogiioscat vestra almiias de Laplismo sororis me
cjus stntula priiicipalia spernens, et interrogasse ponlificeni, qui licenliani dedit baplizari
<|uis Eccle-iac

ddclrinxmaiulata cunieinnens, per coeleslis paradisi itlam sanciiinonialem, sed laiitum clam ei laiRnier.

(.orlain gralulabundus ingrediiur ? ei si ipse polesla- Salulo te diligenter, Osgiiba, ex iniimo eordis cubi-

ligandi alque inonarcbiani solveiuli in coelo et culo, subnixis precibus obsecrans , ul assidua Scri-
tciii

in lerra felici soi le el peciiliari privilegio accipere piurarum meditaiione meniein tiiam occnpare noii

pioiiieruil, qnis pascbalis fesli regulam ct tonsurae ^' desistas, quatenus Psalmograpbi senlenliain com-

Uomana; riiuin refntans, non polnis se slrictis nexi- pleas diceniis (i, 2) : In lege ejus meditabitur die ac
bui iiiexiricabiliter obiigaiidnm iiiiam absolvendiim nocie. Et idein Psalmisla lioc item ie-t:iiur diceiis

cleinenler ullaicnus arbilrcUir? Sed forlasse quiiibet (cxix, lUo) : Quam dutcia faucibus meis elorjuia lua !

strcpliGsus libroium leclor, ac sagax scripluraruin et reliqiia. Orationuin vero mearum ul memores snt
ilisceptator lali se excu^ationii clypeo defciid;ct, el ta- omnes sorores, per Christum suppliciter obsecra,

lis apologix parma protegal : Ego, in:iuiens, ulrius- qiii dicit apostolo (Jae. v, Iti) : Muttim vatel depre-

que Instrnmenti pra;ccpta siiicera lide veneror, ac calio jusli assidua. Vale ! decies dileclissima, iiiio

sancts Triiiitaiis uiiaiii essenliam, unaiiiqne subsian- centies et miHics. Te Dcus valere faciai.

liam, ct Iriiiam persimirum substanliaiii cordc cre- EPISTOLA III.

dulo conrueor,D.jminica;liicarnalioiiis sairanienlum, ALDUEL.MI AD r.AUFRIDLM EX HIBrii.NIA I.V CATIJIASl

ei passionis paiibulum, ac resurrectionis iropaium nEVERSLM.

\oce libera per
vornin el inorlnornm exainen,
biique pro
papuluin prccdicabo. Supremuin vi- [fivsuit in Lsserii Kpislolanim Hiliernicanim Sjlloge, et
in Wliarloni Auclario iid Lsseni Hisl. dofrm. p. ,'SoO, i"
quandn singulis qui-
Lond. 1690. Nihil in Codice ins. Lon.l. iuveiii quul liic le-
ii:eritoruin diversilale dispar retribulio _ ferre operae pretiuni esscl. Giles.]

aquissimis jndicii laucibus triilinabilur. dili.genter Domino venerabili prfficonio elTerendo ei sancio-
lieiiunliabo, et liiijus Hdei privilegio in Catbolicorum rum merilis magiiopcre lionorando Eahfrido, Aldlici-
ccctu gloineratiis sinc al qiio infelicitaiis obstaculo mns cxiguus in Doniino oeleriiain salntem.
»:on;iuni! rabor. Scd biijiis extusalionis propiignacu- Priinilus (panlorum procerum prselorumque pio po-
Inni, snb ipio .'c delilescere <nnfiduiil, apostolica; libsiinuin, paternoqne pra;seilim privilegio) panogy-
tasligationis balista solo tenus dirulum coiiquassare ricum poeniataqiie passini prosalori sub pnlo pro-
i!l coiifriiigere niiar. Ait namque Jacobus, mstcrterx iiiiilgantes, stridula vocum syinpliania, ac mclodiae
Jjoniiiii filius : Tu credis quia unus est Deus, et qiiia canlileniquc carniinc rnodiilaluri, bymiii/emus, prae-
)icr ironiain dniiiUcim iiilinbus in dispeisioiie gen- cipiie qiiia tandem alina; cdilum pncrperoe sobolem
liiiin coiislilutis loqnebiiliir, staliin siibjnnxil : Beiie (ob iiiextricabile sons proloplastoruin) piaculum pri-
(ac.i ; et da:mvncs credunl et conlremiscunt, quia fides scorum cbirograpbuin peccaniiniim oblittiraturnra ,

\ine operibus morlua est. Fides nempe calholica et fi a- lerris lanlnindeni destinare dignatus est, luriduin
lerna; cliariiatis concordia iiiseparabiliier pari tr:i- qni lingiiis (belydriini irisulcis raiicida vjuleiitaqnc
Miiic tciiduii!, siciii prcediciUor egrrgiiis ci Vas clc- vomcntcm pcr .x\um vcncna lorrciula t( tio; toilio-
93 LIMsrOL A III.
s,i

nis in lartarj trusit. Cl ubi pridem rjiisilein neraiidie A ria cxcedal, quod P,i.ciflcus ccelesti ambrnsia pr:r(li-
naliicis erinuJi cervuliqiie cruda fanis colebanlur lus (suliroga.us geuiiorc jiiie liapreditarlo, bis quaier-
slolldilale in profans, versa vice discipulorum gur- nis lemporum lustris Ismelitica! plebis iniperii
guslia (iino almic Draniinuui a;des) arcliilccti iogenio sccplro fiingens), almo aiiclus spiramine promps l,

fabrc conduntiii-. dicnns Dibe aquam de cisleriia lua, el

: fluenla putei
Faleor, sodalitatis frateinac cliens, alliquo mnnici- liii; denveiiliir fonles lui foras, el in plaleis aquas di-
palus municeps, postquain vestram repedanlem islliuc vide; solus liabclo eas, nec sinl alieiii parlicipes liii.
a:iibrosiain es lliberniic brumosis circionuin iiisukc Qnaproplcr imbutus sagminibus, jugi co-
liis saeris
cliiuatibus (ubi ler bino circiter aniioruin circulo namine ortliograpliia; aperito gurgilem, et sitienlia
iiber sopliiae siigens metabiiiur) territorii marginem rigalu arva menlium, qualeniis germeii illiralis ex-
Itritaimici sospilein appliciiisse, rumigerulis referen- siaseos (vivis fecuiidisque in ortliodoxonim, saloris
libus, comperimiis, illico (ut flammigi.T Hagransqiie sudore, sulcis saluiii) nullo lorrid e nbsiacnlo sic-
flagitabat anior) iiielTabiles alliilironn gratcs, pansis (itilis obtinenle, pullulans gliscal,et iibcrlim spissa,
iii edito ulriiique volis, Iripudiantes oblnlimiis; po- Dei sulTragio, seges dcmuni maturescat. Nam idcirco
lissiinum, quod le essiilcm alinus arbiter piiscam siipplex tam obnixe Iikc cernilur orameu siigges-
"
pateriii visiianiem ciientelani ruris (cxrula ponli slsse, quod nonnulli siiperna noscnntur sophia pra;-
Irans glauti, enormesque doJraniium glareas alque dlti, et arcana luce enormiter referli ; att.imcn quod
spiimiferas lyinpli.* nempbx obstirpationcs, circili graluita coeliius munificentia, Deique dapsili dedi-
carina proi ellosmr. sulcaiite salum) rcduecre, ovanle lione receiilanics (propri i facessenle nicrilorum
navarclio, d gnatus cst ; ut ubi dudum iucunalillis quscstu) adepti siinl, nequaquam^gazopliylacii) scien-
tirociiiii eiliuis rudibus adulio tenus pubertalis a?vo liac rescralo) plcne promulgaiites, sed parlicnlatlm
adoleveras, nunc versa vice (superna opitulanii pra;- lurconibus largientes. Nam (kita ev:ingelicx expe-
rogay.va alTalim fultus) ab Incolatu exlenii runs re- rimentiim ancloiiialis) neqiiaquam flai;raiis lycliniis

patrians ,
prajceploris vocaitiiiie iudepto boriiloque clanciile fiiscala leirne occiililnr latclira nnix, qui
fictus fuugeiis. caiidcl.ibri suinmitale cunclis linipidi) liiniire liiiee
Illud seque almilali bcaiiiudinis veslnc ex pcnetra- (lecuil ; neciion frnstra talenti lcnora snblcrraneis
bilibus prxcordii iicqua(|uam prumens dlssiiniilo clanculanlur obsiructa sablonibus, qiiae tr:ipezitariiin

piupalare (ad aiigiiieiitum , inysiisque ut rcor tripii- numerosis moneu^e oporiuisfent niimisinaliinis pro-
diiiin, imo ad diixaiii onoiiiiilis Kyrii) iiiagnopcrc iii- fligari ; ne forte ut iners adeplo (segiiilia lorpens^
olevisse : qiiod pr.-cconio cilia inodiim riiinnris Sco- niancipiuin lalcnto, siipreuios eig:isluloiniu In sqiia-

tico in solodegciiliiiiii (qmiruin coiiluberiiii) paruinper lores irusns pr;cclpilelur ; scd potius evax ougeqiiC
Irelus cs) ceu tonilriiali quodam bo.itii fragore nim- ingressuriis Iripuiliiim a prosalore pio promcreaiiir.
boso emergerili, aiidilus nostri qualiiiutur, el por tol Undc rsaliiiigr.ipbus v.ilcs, ob boc proprioe piaciili

tanlaque ti.lluris stadia leclionis opinio, pagis pro- expians flagiiium conscienli;c, sacro pricsagio orsus
vinciisque divulgata, crebrescit. Siquidem tamcreber iiilit : Jusliliam tuain non abscondi, et reliqua.
inealus csl (islliinc illincque, islliuc illucque) navi- Sed liaec misellus bnmuncio diclando volvens,
gero scqnoreas fretanliiim calle giirgites, velut quae- scrupulo ancipiti exlcmplo qii.itiens angebar ; cur,
d:im ciiniribiila apium gernianitas nectar fabre cnn- inquain, llibernia, quo caiervaiim istliinc lecloics

licieniiura Nam quemadmodum allernaiiin, rcciproca classibus advecii confliiunt, inriflabili quodam pri-

facessente noctis ncbula, mellinuuin exainen (emer- vilegio elTeralur, ac si Isiliic, fccundo Brilanni;c iii

geule axe tenus Dctliere Tilanon) gliscenlium culmina c.spite, didascali Argivi Romanive yuirites repcriri

liliarum per floruleiita,ad cralesgraclles, sarciuatuin, iiiiniine qiieanl, qni coeleslis letrica enodanles bi-
flava bajulans gesiamina asponai , eoJein modo, ni bliotliccae probleinaia sciulis reserare se scisciianii-

fallor, lurconum conglobatio lcctorum (duitniiig tac bus valeant? Qinmvis enim prxdictum tliliernise ru<,

fndh)ac residna sagix discipuloriim tatcrva, florigc- ix discenlium opulans vernansque, ut ita dixcrini, pa-

ris bagiograpli3P ex arvis, iion soliim arlcs grainmaii- tcuiisa iinnierosilate kctorum, quemadniodum poli

cas alquc geomelricas bis lcriiasque ouiissas pliyslia; cardiiies astriferis niiciiniinm nnientur vibraminilius

artis machinas, quinimo allegiiric:c poliora ac tropo- sldcruin, asl taincn climalis Drilannia occidui in
logicx dispulalionis bipcrlila bis oracula (selliralibus extrcmo ferme orbis niiirgiue sita (verbi gralia) ceu

opacorum mcllila in Tnigmalibiis pniblcmaliim) si- solis llammigeri cl luculcnto luns spccimiiie poiii-

liculose sumenies carpiint , ct lii alveariis soplii »>, tiir; idcsl, Tbeodoro infula poinifKatiis fuugenii, ab
jugi meditatioiie loco lenus servaiida condeiUis, ab- ipso tirociiiio rudiiiiciitoruin iii tlore pliilo^opliic;«

dunt. E quonim caialogo tuain proncisci solcrliani, ariis adulto, necnon et cjiisdeiii sod.iliialis clicnle

prxda oniistam alque iorrei>.lc fliientis sacrosancii Adriano dunlaxat iirbanitate enuclcala iuelTabililer

propinalam rfdiiiulanlcinqiie cxcelleis fama percrc- proedilo.

biiit. Et aiidacter in propatulo conlcslaiis, pclbci fal-

yuamolireui luiiin alT.iljileni discipiiliiuiii, ceii ccr- siialis fiivolo neglecto, scqui veritatis cciisur.i triiil-

niiiis singultalim arciialis poplilibus siibuixisqiic nante discernani; etiainsi beaiae memorij; Tlieoilo-'

prccibus efnauilo, nl nbliltcr.it:i r,rqii.i.[ii:im mcmo- rus, summi sacerdolii gubornacula regcns, llibcricu-
95 S. ALOllELMl OrEnUM PARS L-EPISTOL/E. 00

.ipcr irucii!ci.i;is Mo- A proiilos. cum cxieris, qualitcr vaiiciur Hui vcrsus
sium globo tliscnMilormn (son
limalo iiionoscliLnii, qiii pciilosclicnii, qiii dccaschemi, ccria
lossorum calasta liiigeutc vallatus) slipcUir ,
dispeiidii ca- pediim ineiisiira trulinentur; ct qiia raiioiic cala-
pernicilcr grainmaiico ilenle (jaclura
belliger lectici, br.ichycalaleclini scii hypcrcalaleclici ver-
reus) rebelles plialangcs disculil, el(ulpole
legionum phalangibus sus, sagaci arguinciitaiioiie cogiioscanlur. Iliic, ut
in niedilullio tanipi arcislcr,
nio.t nei vosis lcnso laccr- rcor, et Ir.s siinilia, brevis leiiiporis inlercapcdiiie
sepliis ij.-imiIor«in spissis)
ex pliarclra cxempls, iiionieiitaiieoqiie ictu apprehendi Re^^uaiiuam pus-
loruiii Vdlis aicu, spiculisqiie
siint.
liocesl, ClironograpIii.e opacis aculis lue syllogismis; ^
,^.
De ratione vcro calculationis qmil coinmcmoran-
lurnia snpercilii typlio lurgeiis, ainissa aucilium tcs-
liidiiii', tcrgi daiiles, latebras anlrorum atras, triuni- diim ? cum (anla siipputationis imminens dcsperaiio
colla nicntis nppresserit, ut omnein pr.Tcieriiuin le-
plianlc viclorc, praiprnpcre peluul.
>'eu laineii liocc philosopliando, Scoticos sciolos, ciionis laborcm parvi penderein, ciijus me pridcm
qiioriiin g.^mmalo tua sagacilas dognialum favo ali- secrela cubicula nosse credidcram ; et ut senieiitia

abusa cst, siigiUare a quoiiiiani aulumer; beati Hierunymi utar, qiii mihi prius vidcbar scio-
(liiaiitisper

quippc cum satagerem i.ra-coiiium cudens allabililer lus, rursus cocpi esse discipulus, dum se occasio ob-

lexeie nosirorum, non siigillaiionem ridiculose ca- B lulii, sicquc tandem ,

siiperna gralia frelus, difficil-

chiniiaus nimigerare vestrorum, sed poiius, jocislx lima reruin argumenta et calciili supputationes ,

scurrjeqiic ritii dicacitate temeraria loquentiiim, fra- qiias partes numeri appellant, lectionis instaulia re-

lerna; iiouia dilcclionis oblentu cavillabatur. Si peri. Porro de zodiaco et duodecim signorum, .qu.ij

vero quippiam, inscilia suppeditante, garrula fron- veriigine coell volvunlur, rationo, ideo taceiidum

lose convincilur pagina prompsisse, ut versidicus ail :

arbitror, ne res opaca et profunda ,
qux longa ex-
planandarum rcrum ratione iiidiget, si vili iiiterpre-
lligna fcil faiite glingio giirgo fugax fanibulo
laiionis serie propalata fuerit, iufaniclur et vilescal,
Neii liiiical scriiilor lcrreiilis carpere cliartas,
Ul caper liirsuius rodcl cuni denle racemos; praesertiin cum astrologicae artis peritia, et per-
Nec taiiivjn eLiieiidanl lilubanlis gramma Doela:. plexa lioroscopi computatio, elucubraia duciioris
EPISTOLA IV. indagaiionc egeat.
AD HEDDAM EPISCOrUSI.
AI.11IIELJI1 Hxc idcirco, charissime Pater, cursim pcdetentim

[Kvstat intor Kpist. Bonif., unde Imc mlgr.ivil; lex^u pcrstrinximus, non garrulo vcrbositalis slrepiiu il-
p:iiiluiii iiielior.ilo e\ collalione cjusdem epislola; a WiJ.
lecii, sed ut scias lania rerum arcana exaiiiussim
Malm. servala'. GiLiiS.]
Domiiio reverendissimo, oiinique virtulum cona- non posse inielligi, nisi frequens et prolixa medila-
G lio fuerit adhibili.
niiue veiicrando, et fost Deuni pcculiari pairoiin,

supplex almiiatis vcslra; vernaculus in Doiniiio sa- Salutate in Cliristo oiiiiiem sodalium mcoruin ca-

liilem.
tcrv.im a niiiiimo usque ad maximum ,
quos obsccro

Falcor, o beaiissime procsul, me dudum decrc- ct adjuro pcr clemeniiam Chrisli ut pro iiie pecca-

\issc, si rerum ratio ac temporum voliians vicissi-

lorum pondcrc et criminura sarcina oppresso preccs

iiido p.itcrcliir, vicinam optaii Nalalis Domiid solem- Domino fundaiit.

nitatcm fralrum
EPISTOLA V.
, ibidcm in coiisorl o tiipudians
ANO.NVMl CWISDAM SCOTI ALDHELMUM
AD ABBATEH
relebrare, cl posimodum vila comile vestra cliarita-
MALMESBUmENSEM.
lis :iff2bili prKsentia frui. Sed quia, diversis impe-
[Videat leclor an anonymus istc Sootus ideni sit cum
dinientorum obsiaculis rclardali, quemadinoduin la- Cillano, ciijus infra exstal'cpistola. Giles.]

lor pri'senlium viva voce plcnius proniulgabil, illuil Domino saiicto, s;ipieiilissimo, Cliristo qiiidcm
perficere ncqiiivimus, iJcirco d.friculiatis veniain, cliarissinio Aldholmo; Scolus ignoli iioiiiiiiis iii l»co
prccor, impcnilite. Neqiie enim parva teniporum ii:- a?lerno saluteni.
lervalla in lioc leciionis sludio prolelaiida sunt ei Dum le pr.X'Stantcm iiigeuio, facuiiili.iqin; Ro-
duntaxatqui, sagacitate lcgcndi succeiisus, legum p, mana, acvario llore lillerariim (cliam Grrcormu
Hoinanarum jura ineduHitiis rimahilur, et cuiicia more) non nesciam, ex ore tun, foiitc vidclicet scieii-

juriscon-ultoriim secreia ex intiniis praecordiis scru- li.c purissimo, disccre inalo, qiiam ex alio qiinlibol
laliitiir, ct, qiiod liis iiiullo arctiiisac perplexius esl, polare, turbiileiito niagistro proescrtim. Iloc scito
fenteiia scilicet metroriim gcncra pedeslri regiila praenoscens, quod idcirco le (i.Iucialiier i(a obsecro,
di^^cernerc, et admista cautiluii;c inodulainina recto ui me suscipias doccasque, quoniam fulgor (ccu
fyllabarum traiiiilc liislrarc. Ciijiis rei stiidiosis Ic- dicluin esl ) sapioniiae pra; niullis in tc fulgrt lcclo-
clorihus laiito inexlricaliilior nbscuritas prnclcnditur, ribus, ac peregrinoruin niciites cupicnliiim s;ipie;i-
qnanio raiior docioriim nuiiicrosilas repfTitiir. Sed (iamdisceic cognoscis: quia (ii IJom.i; advena fuisii,
de bis prolixo ambilu vcrlioriiin dispulare cpisliila- insuperqiiod a quodam saiicto viro de nosiro geiicre
risangiistia iiiiiiime siiiii, qiinmndo videlicct ipsius niitriUis cs. I3;cc coiiipeudii causa .'-iifliciaiit, quia .li

nicirica; arlis clandestiiia iiislrmncnla lillcris, syl- liiimiliter per charilalein voluciis aileiidcrc, iioii

labif, pcdihus, poclic s (ii;iiris, vcrsibiis, tonis, tem- per pauca vcrba pcr
iiiiiiiis
, qiiaiii pliiriiiias scrino.
poribiisqui; conglonieraiitur ;
poctica quoqne scplcu;e cinaiioncs perspicies. Ilxc (ihi qunqiic siiici-'ritcr
divisiunis disiipliiia , hoc '.'sl atrpli.?.l> s , I igaros, disscro, Libollui;i qiicind.uii li.ibc- qiii in u csi iiia
,
 EPISTOLA V4.
98
or acccpiono iliiarum sepiimainrinn ,
qncm C|^o A C(Jocen,luimbiicrt!.Q(i:ipropier, ini aniamissiraepur:*
legere ciipio. IIoc aiuem brevo iciiipiis pracilico, inslitutiuiiis pncceptor, qnalenus aHeclii conscqueiile
nnn eu qiiod niilii |!liis non opiis sil, sed ne lixc pe- fidem vcrbnrum liaud difficnltcr adliilieas, opera;
tiiio fasiidiiim in lua menie creei. Alinisiruin qiioque prelinni ccnscmus, lalilius sacrai Scriptnia' oraculis
oquosiiiie ul opinor, adipiscar. In hnc autcm lem- instiniulatus {Prov. vi, 1) Fili mi,
: si siwpomleris
|inre messis, laliim a le responsum sperabo. Oran- pro amico f:o, dcfi.xisli apiul extraneum maiium tuan:,
tcm pro nobis beaiiiudinein luani diviiia gratia cu- illaquealus es verbis oris tui. Et jani dico, si nullis
stodire di^gnetur, te capacibus prolatae proinissionis per- retiuacolis
Cliriste polens reruni redeuntis coiidilor ,Tvi, plexiim iiiv(iluiuiiK|ue rcminisceiis, lanicn ciim
,
me-
Vox sninini sfinsnsqiic Dei, qnem ludit ab alla nietab ipsis lenerriin.c cunaliulis inlanlia; fovendo,
Meiite Pater, tanlique dedit consoriia regni. amaiido, pcdi tciilinKiue dclicaiioribiis solenia; cibis
Inipia tu iioslra; doiiiiiibti crimina viur", recrcaiido, ad vcgelaiu u^qne pubcilatcni provexisii,
Passus corporca iiiunduni veslire ligiira, dignuni ab omiiibus saiia; iiitelligenliae esse jiidica-
Affarique palain popubis, lionrnieiiiqne faicri. liir, (luaiciius, confotojam pabulo lencrioris ingenii,
Quemquc utero iinlnsiim Mariw, niox iiiiniiiie viso des cilios soliJiores qiioque profuiidioris sophi.x'.
Yirginei luninere s-inus, iiiniiptai|iie maicr " Tanien si liumillima subjectae devolionis iusliiniia
Arcano stupuit compleri vi^cera partu, importiine insisleiis cxpeiii alliiiiin alciido epulas,
Anctorem pariiura suum, mortalia corda iiiipendere non deneges; meqne, licet nullius nio-
Ariificem lcxere poli, niundiqiie repertor mciili ducas, vcslrac sublimilatis adoptivain prolcin
1'ais fnil huniani gencris, laliiilque sub uno ex oinni palerna; prudenlii; divili censii aliipiaiciins

Peclore, qui loliiin laie compleclitiir orbem. ad tenipns ditare iion recuses ; ne quaiulo invisi aii-

Et qui non spatiis terrx, iioii a;qiiiiris un Ja daciiim ;cnuiloriim cunei crispanti nptala; iiuproba-
Nec capitur ccelo, parvos conflu\lt in arlus, lioiiis cacliinno IripuiJiantes congralulcnlur, si sobn-
Quiii cl siipplicii nonien, iiexiis(|iie subisli, lcm opiilenii paleriia; philosopbiae ccnsu exbairedein
Ul iios surriperes lellio, inorieiiiqiie fugares penuriseque lcralis insipiciitia; expcrieiitem conipe-
Morie lua, niox aetlierias evcclus in auras riunt. Et iiiiii iiicongruc .'iiihi ille Itoboain, gencio-a
Purgata repeiens Ixiuin te luce parentcni (lc siirpe faiiiosissinii lain laudabilis sapicnlia; cxcel-

Augustum ruveas festis ul ssepe diebus leiiii enoimitaie, qnam eiiam opiiuis rerum facnlia-

Aiiiiua sinceri celcbrci jcjiinia sarri. libus regis Salomoiiis, infelici fusus ortu , oinnis
penc palcrna; fclicilaiis cxpcrs , Iuguliri:cr coaMpiaii
EPISTOLA VI. (

'^
queat. Deiiiquc, jaiii liuiic iinplctuMis vnia | eisolvc,
ETIIELWALDI \D ALDIIEI.MLM. cl inceptum larga; instilulionis bciicficiiiin concitns
[Exslal inler Epistolas Boiiif.icii; seii procnMuliio loruni coiiiple, sciens te haud diibie majorein inde peipctuie
sibiiii liac ecJitioiie jurc \iu.licat..., (Uin iionieii Aldlieliiii
vcrsibiis iiui isli episiols anuexisuiii pro lixniii in\eiiitur...
remuneialionis glnriam adcpturum, D iiiiino asiipu-
GllES.] lante, qiiia (Mutlli. x) qui perscveraveril usque iu ji-

Sacrosancto aLbali Aldiielmo, iiiilii ine.vtricabilis iiem, liic sulvus crit. Iluic aiilcin iiostrre parvilatis
ignitx cliarilatis iiodii, ulnierita poscunt, aslricto, epislolae tiina cant.ili luodulaiiiinis carniina biuis ge-

Klbelwaldiis, lu3C pije palemilatis supplex alnmiius, iicribusdige.'lasubdldiiiius,quoruin priinuindaciylico

licrpetnain in Doiniiiu sospit.iiis saiutem. heroici poematis licxaiuclro ac pedcsiri, ut autnino,
/Estivi igilur t •niporis cursu, qno iinmcnsis fcra- regula enucleat cl lrulin:itiiiii etiii lxx cnscqiiantium
linin passim congressioniini expedilionibus lia!C ini- versuum formnlas, casu ita obtiiigcnte, ct, ut verius

scrriina palr.a liigubrilcr, invidia vastalricc, de'ana- dicam, superno; dispensatinnis nutu inodcranie, di-
lur, iccuin legendi stiidio, conversaius deinorabor. visuni. Terliuin quoque non pedum mcnsura clucu-
Tuiii uiibi fliit iiidigno, ina: beaiiiMdiiiis sacrosaiicia brauim, sed octonis syllabis in imo qiiolibet versu
sagacilas oiniiibiis, ut reor, prnpemoduin panegyricis t\ conipositis una eademquc littera comparibus linea-
lam sa""nlariuin liltcraria» verbosiiaiis facundia edi- rum traiuitibus aplaia cursiin calaino |cniraiito ca-
toruin,-<piam eliam spiritualiiim ecclesiastici do- raxatum tibi, sagacissiine salor, transiuitteus dicavi.
ginatis siyln elucubratornm plenissiine voliiminuin Mediuin vero nieo luoque clienli Wiiifrido de traus-
scriptis imbiila , arcana libcralium li;tcraruin stu- niarini scilicct iiiiieris perrgrin.itione, siinilliinis

dia, opacis duiila\al luystcr oruin secrctis, ignaris iiidein versuuin et syllabaruin liiieis coiifeciuin re-

qniliusqne nieiilibnsobslrusa, abreplo properc spissa; pra;scnlans pnrrexi. IIa;c iilcircn vestr;e beaiilndi-

sinliditaiis vclamiiie, palefacieiis liquiJissiine propa- iiis vcnerandis obtutuiim luiniiiibus repraseiilaiida
laral. Quibus ad integruin cxiiberanlis ingenii epulis, fore necessariuin din;i, qiiod nnstra; parvitaiis judi-
aiiibronibus siliculosse intelligeiiti:c faiicibiis, avidc cii) digiium essc visum ea, oinisein tibi, iitpoie falrl,

alisunipti.^, ineain adlinc palleutem liebi tiidinis ma- meariiiii lilteraiinn ediliiiiiciilaiii priiiiiin paudciij

ciein largissim.-E blanda; spnnsioiiis e|iiinciiia af.liien- propalarem, quatcnus veslra; siibliniil:ilis probaldli

ler rcfiicillabal, pollicilans omiii nie desideratx' rationis judicio cnmprnbala, et ad a^qiiilalis noriiiii-
le-

ciionis iiistrumentn, quo potissimuni niex mediacri- lani derivata, oiniiibus dcinccps lcctorum iinnicMisi-

tatis indusliiam s:iiis inhianlom agnovcrai, lil.cntcr ta'ibus a'ecptal)ili- exslal. V;.Ic in 'MirisKi.
99 S. AI.Dlll-LMI OPERUM PARS I.-F.P1ST0I,.E 100

EPISTOLA VII. A cli.iri^siinejicei ailolesc-^ns setate cxisiis, vanissiuiis

AI.DlllLMl AD MRI\M M. tiinien nbleclanieiilis liujus mundi nequaquam te ni-

niiiiin subjicias, sive in quotidianis potalionibus el

Ueverendissiiini Palri mc:i'iino nulis iiifiinli.cvenc-
vernarnlus coiiviviis usn ficqiienliore nc prolixiore iiilionesle
nnilo pi;»;ceiilori Ailriaiio Alllieliniis

piclulis supplex aluinuiis siiperfluis, sive in equilandi vagalioiie culpabili, scu

faniiliae Cliristi ct vcslra;

snliiiein, etc.
in (juibuslibet corporea; deleci::iinnis voUipiatilius

Falcor, nii cliarissime, quini gralia purx ilileclio- exsecrandis. Meiiiciito semper quid scriptiim est .

coiUubernio vesiro AdoUscentia el votuplas vana sunt. Adinoiiiii quoque,

iiis aiii|ileclor, piislqiiain a sociali
seques- velieMioiiliori pecuni» et omni ssecularls gloriae Uco
aiiie irieiiiiiuin circiier ilisceilens a C:iniia
seiiipcr odiliili jactanliu: neqiiaiiuam ulira niodiini
irabar, quoil noslra parvilas Iiacteuus ad consor-
iiiservias, illius senleiitia: reiniiiiscens Qiiid pio-
liinn veslrum ardenti desiilerio llagrabat ;
quod ct :

jaindiiduin co^^itareni, quemadmoduni iii votis est, desl homini , si totum mundum lucretur , animte vero
jwff? delrimentum patiatur? Filitis eiiim liominis ventii-
adiiiipleiis iicrdoere, si reruin r:ilio ac teniporuin
rus es! in gloria sua et sanclorum angeloruni ; et retri-
vicis^iliido paierelur, el nisi ine diversa iinpedinien-

loriim obsiacula retardarenl, prasserliinquc corpo buet unicuique secundum opera sua. Sod iiuillo iuagis.

re.-c fragililatis valetudine medullitus labentia mem- B mi amanlissime, vcl lectionibiis divinis,vel orationi-
bus sacris seinpcr invigila. Si quid vero praeleiea
bra coqiieiite noii sinerer; qua quondam, dum posl
prinia elemeiita iterum apud domum sxculariuralitierarum iiosse laboras, ca tantumu;odo
vos esEeiii,
causa id facias, ul quoni:ini in lege divina vel (ninis
redirecoacius sum.
LPISTOLA VIII. vel peneomnis verborum tcxtus artis omnino la-

CELLA.M ALDIIBLMO. lione grammatic:c consislit, lanlo cjusdem eloquii

Domiiio lectricibiis dilalo sliidiis mullifluisqne divini profundissimos aique sacratissiinos seiisiis
,

arcliimandiita; facilius legendo intelligas, quaiilo illius ralionis qua

oriiato lucubiatiiinculis , Aldlielmo
Saxoniini, niirifice roperientiin quod noiiiiulli
contexitur diversissiinas rcgulas pleniusdidiceris
oris

cum lib. ribiis ct sudoribus in alieno acre vix lu-

Hanc aulcm episiolam jiigiier inier csieros quos
legis libros babere non oniillas, ut vidilicet ejiis
craniur, Cellaiius in lliliernensi insula nalus , in ex-
Meiiui Fiaiicorum limitis lalcns aiigulo exsul , famo- lectione creberrima de liis qux inca scripta suni, iiu-

s:i' Ci.li)iii;n Cliristi exireinuni et vile maiicipiuni, in

plendis mea vice possis admoneri. Vale

toia ct lula Trinilate saluleni.

EPISTOLA XI.
ALLHELMI AD CLERLM WlLmiDl r.PISCOPI.
Quasi pennigero volatu ad noslr.i; panperlalis ac-
* Niiper furibunda teinpeslalis perlurbalio, sicul
cos-it aures vestrx Latinitatis pancgyricus ruinor,
experiniento didicisiis, fundamenta Ecclesi.c, sicui
qiiein agiliuin lectoruin non borrescont audilus siiie

saiina aut aniurcali inipnstura, notus propter Albur-

quodam iinnienso terrae moiii, concussit; cujus sire-
pitus per diversa icrrarum spali i, velut toniiruali
niiin diclricis [fors., almum ducliicis] Roinaniaedc-
fragore, longe lateque percrepuit. Et idcirco vos
corfin. lit si te pr;esentem non meruiuuis audire, tuos
viscerales conlribulos, llcxis genuuiu pnpliiihus,
tamcii bona lance construcios legimus fastos diver-
soriini deliciis noruin depictos. Scdsi poregriiii trisie subnixa exposco prece, nequaquain Iiujus pertur-

transmille sermunculos baiioiiis siropba scandalizari, ne quisquam vestrum

rcfitis corculiim ,
paiicus
menlis segnitie lide torpescat, etianisi reruui neces-
illius pulclierriiii:r labiae iwx, de ciijus fonte purissi-
siias exigat cuiii pra:sule proprio pontificatus apice
1110 dulics inultorum possil reCcere nientes, ad
locum iibi doniinus Furseus in sanclo ct integro privato lellure paierna propelli, et quilibet oporteal

pausal corpore. latorum regnorum transmarina aggredi rura. Quis

EPISTOLA IX. enim ,
qua?so, tam durus atroxve labor exisiens, ab
ALDIIELMI EPISTOLi: AD CLLLANUM illo vos aniisiiie scparans arccat; qui vos ab ipso
[Fragiuentuiii]. tirocinio rudiinentorum et a prima-v.i leiiera; aelatis
Miror qund nie lauiilluni lioniunculum dc famnso '^ infantia usque adultse pubcrtatis florem nutrieiido,
el llorigero Francorum rure veslr.c fr:iniie [For$,, docendo, casligando, provcxil pietaie; et quasi nu-
Francicx] fraleniitalis iiulustria iiitorpellal Saxonicx trix gerula dilectos exiciisis uliiarum sinibus refu-
prolis prosapia geiiiiuin et sub Arctos axe teiieris cillaiis, sic cliaritatis greinio folos clemenler ainple-
iiifantia: cunabulis. xus esi. Perpendite, quseso , ciealurariiui oidinem,
EPISTOLA X. cisque divinilus insilam naluram; quateiius ex mi-
ALDUELMI AD ETnELWALDLM. iiiiiiarum reruin collaliono llexibilem coinmiscralio-
Dilectissiino niilii filio et simul discipulo Etliel- iiis firmani , Cliiislo juvanie, capiatis; quomodo
vv;ildo Aldlicliuus extremus servoriim Dei, salulein. cxaiiiiiia apiiin c;ilcscenie ca;lilus caumate, ex al-
Qiieniailniodiim le viva voce aliquolics de aliquibus voariis ncclaro (l:igraiililius eerlalim emergaiit, et ea-
adiiioiiere cnravi, ila ct iiunc absentein, paterna se- ruin aucture liiiqiieme, biuuiatia niansionum recc-
ciiiiduiii Deiim auciorilaie fretus, liiteris exhoriari placula , densarum cavernaium coliortes , rapidi
non piget. iloc cniin ideo agiinus, quod cliarilas vnlatu ad aelhera glonicrante, exceptis dunlaxal aii-
tliri^li, siciil aii Apo-loiu.^, iirgoi nos. Ilaque, fili nii liqii.irum scdium scrvalricibiis ad piopagoiionoia
101 EliSTOLA XIV. <02
sobulis fulTa; relictus, iiiiinin ,
niirabiljiis cliciu, A prasagmiiia, refulalis pliilos^plioruiu coinmenliiiis
rex eai 11111, spissis sodiliiim agminibiis vall.ilus, legilo. Absurduineiiiniarbitror, spreiaruJisacvele-
cuiii liiberna casiia gicgnlim egrediiiir et cava lis ln-trun)enli inestricabili norirn,
per lubrica du-
stipituni robora rimalur , si piilverulenla sablonls mosi rurisJiverticuh, imo per dyscolcs (iliilosopbo-
aspergiiie priepedilus, seii repenlinis inibribiis cala- runi anfraclus, iler carpere. Seu certe oporiaiis vi-
racia Olyinpi giillatim rorantiliiis relardaius fiicrit, treorum fontium limpiilis laiicibus, palustres ponlias
el ad praiMin craivni sedeii qiie pristinam reverlatiir, lutiilentnsqiie limplias siliciilose potaie ; in quels
omiiis protiniis exen ilus consueta vesiibiila p; rnim- alra bufonum tiirina catervaijin scatel, alque g.iiru-
pens, prisca cellarum clauslra gralulabundiis ingre- l.tas innanim ciepitaiis coaxat. Qnidiiain, r"gitaiis
tlitur Si ergo taliler cieatura ralione carciis, qu.rso, cnlKidoxx lidci saeiainciito comiiioJi aflert
qiiam vila el iialura iudili absqiie lejjibiis scripl.s circa lemeraluiii spiirca; Proserpiiie iiicestiim, quo.l
(5iibernaiil, reciprocis tcinporum successiombiis dii- abliorreo faii, eiiucleate le'.;ciidii scniand que sur-
ctoris 1 raecepto paret, respoiidele, rogn, utniin iion descere, aut llerinionem petiil.inieni Menelii et lle-
liorrendaj abominationis infamia sint exprolirandi, lenre soboleiii, qiip, ul prisca prodiint opiisciiln, de-
qul concessa septiformis Spiriius graiia pra;diti, de- spondebaliir pridein jure doiis Oresli, deiiiuinqiie.
volK suhjcclioiiis fiena liiu pbreneiico rraiigunl. B senlentia mulala, Neoplolemo nupsii, loeiiouis pr.i
Our auleiii divcrsarum rerum ratiociiial oiies con- conio venerari ; aut Lupercorum baicliantiuin aiitisli-
globans, ad instiganda veslri pcctoris prKCordia tes, ritu brt.inliiim Priapo parasiiorum, liernicisivl.i
siridenie r.alamo percurram, audite. Ecce ssculares liistoriae caraxare; qux allalo qiion:iam sccptri iii

divinx scientix extorres, si devotum dominum quem vertice clieliJro llebrsex' caul-onis obtiilibus prtcsen-
iii pro;periiale dilexcrunl, ccssaiite felicitalis opii- taio, lioc cst, alma iiioriis inorte si pitc paiibuli af-
leiitia, el ingrueiitc calaniiia'is adversitate, desc- lixa, solo leiiusdiiuia evanuere? Pnrro tuuin disci-
riierinl, et secura dukis patria; otia exsullaiiiis do- pulaliim ceu cernuus aicualis poplitibus Hexisqiie
iiiini pressiir* prxlulerint, nnnne exsecrabilis ca- suffragiiiibus, fciulenla faina compiiisus, posco, iit

cliinnl ridiculo et gannatunc slrepitu ab oninibiis neqiiaquaiii prostib .la liipanariuiii, niigas in quais
ducunlur? Quid ergo de vobis dicetur, si ponlilicein pompulenl.-c prostiluta: delitescunl, lenocinantc luxii
qui vos niitrivit ei extiilil in exsilio solutn diiniseri- ad eas, qu;e obrizo rutilinie periscelidis ainiilla|iie
lis? ctc. lacertoruiii lcreli utpoie faleris faleratic curiilcs
coniuntur, seJ niagis edilo auku fastigio spreto, qno
EPISTOLA XII.
pairicli ac pnctores potiuntur, giirgusiii liumili re-
ALHnELMI AD WINBEHTHM. .

Doiiiiiio iii doiiiiiiorum Doinino dilectissinio Win-

'
ceptaculo conlenta lua fraternita- fcliciter frujlur ;

berto AMIieln.us, scrvus servoruni Dci, angiilari

ncc non contra gelida bruinarum llibra e cliniale
in
olim septeiitriciiiali einergeiilia ncgleclo, ul docel
duoruni testameiitorum lapide de summis moiiliiiiii
Cbristi discipliiia, fiic.itu nstro, pnlius laceriia; gra-
\eilicibiis absiisso, qui statui.m quaterno niclallo-
cilis amiclu ac inastruca! legniinc incomptu utatur.
riiin geiiere fabrefactam, quateriia populoruni regna
signaiitem crura lenus, aurato capile, oppressit, sa- EPISTOLA XIV.
liiteni. BEATI ALDUCLMI PR.tSLLIS, OilNlBUS CONCnEClTIO.NIBUS
CONCESSA SLB EJLS RF.GIMINE CO.NsTHIJTIS.
,
Cerulum lilterarum aJ vestr.c pietatis prseseiitiam
[EregisTo ms. Malnie^. abbat. esccrrta. Vid. Alf.
destinavimus, qui vobis vi\a voce de causa iioslrs Annal. Ecd. Ang., 11,451 ]
'

necessitails imminenti plenius promulgabit, id est De Liberlale proprice eleciionis.

de terra ,
qiiam iiobis vencrandus palricius Daldre- Niliil iii boc Siiculo prolixa feliiiiate fiuitur, ni-
dus po»sideiidam acceplo pretio obtulit, pra:cipue diulurna dominalioiie poiitur,
iiil niliil quod non ail
pro captura piscium apto ct conipeteiiti luco. Et id- fatalem vilae terniinum, veloci ciirsu, tendere videa-
circo duui in iiostri regis poleslaie data et collata
tur. Et Ideo sic nobis niundanarum reruni patriiiio-
essevidetur, obnixe precamur ut eamdem agrl par- 1» „;^ s^m ,,erfruenda, ut tamen iterna; patri.c emo-
lem per tuae cliarilatis pairociniuin obtiiipre et lia- lunieiitis nunquaiii fraudaremur. e>t ciiiin
Iliiic qiiod
bcre rirmiter vale.iimis, iie cadein possessioiie per ego AlJlielmus, posiquam iiie immeriluin, nullisqiie
violcntiain privati, quia pltrumque justilix jiira va- praedignis nioribus comprobatum, in poiitilicaliis
cillaiil, frauJciiiur, elc. seJein, divina gratia siiblliroiii/.asset, proposiii
officii

EPISTOLA XIII. arcano nieiitis mex afleclu, ut niuiiascriis ineis,

ALMIELMI AD WILFRIDIM. MailJunesburg, Froine, Bradaiilord, quibus j iiiiiin-

Domlno venerabililer diligendo et deleclabiliier duni in abbatis graJuiii co.istiuitus, suflr^igante Do-
venerando Wllfrido AMIielmus vern iculus supplex iii nilno, rcgulariler prxfiil, religiosuiii abbatein, quciii

Chrislo perenncm .-aluiein. silii sponlanea faiiiiliaruin inearum optio, consniia

Perlatuni est inihi, runiigerulis rerereiitibus, de voce elegisseiit, canoinca cieitione atque regulari

ve-lrx charilatis inJustria, qiiod Iransiiiarinum iler, sanctioiio C' nstituerciil. Ilis voluniariis proposiiio-

(jutiernanle Doniino, capere, sagacliate legeiidi suc- iilbus nieis, pia innn.icliornin nieorum reslilit perli-

c«n>a, dccreveril. Et idcirco vita comite opiatiini naciias ; el cmiii lioc seduo sa'piiis, in conveiilu fra-
llibernix pnrliim tciieiis, sacrosancla pniissiiiiian Iruiii meoruni, (idiicialiler narrasseiii, r.iilliis liis vi-
,03 S. Al.nili LMl OrEULM PAKS II. - TUACTATLS. 101

lis iiiois phicidissiimiiii praElioliat asseiisiiiii, dicen- A crae cni. is signaciilo coiiliriiiavi. Iii.leni Ideni veiie-

Quandiu vil.ili vcgeloris spirilu, noljisciiiii prae- randus rc\, cl pra>nominalus poiilifex, pari devolio-
les :

senlis viia; sliidio semper domiiialio-

depiilaris, ina; nis manu subscripserunt. Nec miillo posl, iii sacro-

iiis ji go liiimilliine rolla siilidcre non deilignamur. sancio concilio, quod juxla fluviuni qtii dicilur Wo-
Sed lioc snppHci coininu^iiqiio rngnui deprecamur, dor, coiigrcgiiiuin csse dignoscilur, idem omniuin

q'iod snl) sacra Sciipiurariini leslilicalione et lavo- Saxonics geniis arcliimandriiarum , cum regali

raliiliiim viioruin tlaro cnnsensu corrobores, ut polenlalus assensu et ponlilicali prioraliis iiiitu ,

iiulliis post obiiuin timm ncc regalis audacitas nec cinisensit ancioriias. Si quis vero coiilra iiaec lam
poiil Gciris auctoritas, vcl aliquis ccclesiastica;, seii illiisiriuni personarum decrcla moliri macbinetur, el

sxculiiris dignilalis vir, sine noslro voluntalis arbi- sacra pr.-esenlis scbedulifi scila pra!varicari pr.-e-

irio, in ni'bis sibi viudicet principaiiim. sumpserit, sciatse, anlc lerribilem divinas Majcstaiis

lluic dcbiu-c monacbornni meorum, masime fa- tlironum, cum pr»varicatiiribus pracceptorum Donii-

miilorum Dei, petilioni Iibcnlissinie consensi ; et in ni, lugubri damnalionis judicio perccllendum. Scri-

monastcrio, quod jiixla nuviuin qiii dicilur Wen- pia esl Imjiis connrmalionis cbarlula ab Incarna-
burnia, cui venerandi regis nostri germana Culli- lione Doinini nosiri Jesu Clirisli 703 ,
indiclioiic

beiga I
raesidel, cum oplabiii famosissimi regis luii B terlia.

coiisensu, el reverendissimi frairis et coepiscopi t Signum maiins Danitlis episcopi.

niei Daiiielis, procscnlaiae prornissionis devoio nulu, t Signuin Inii regis.
decenlissimani vernarum Doniini poslulaiionem, sa- t Signuni manus patricii Eibelredi.

^CaiUEBLRNENSIS EPiSCOPI

TRACTATUS
SIVE

EJUS OPERUM PARS SECUNDA.

DE LAUDIBUS VIRGINITATIS
SIVE

DE VIRGINITATE SANCTORUM.
[Opuj prosaicum de Virginrlate conluli priraiim cum Ms. Colleg. Caio-Gonv. ;
post lexlum jam iuipressum iteriim
coiiluli cum Ms. Bodleiaao (97). Gilks.]

L ReverendissiniisClirisiivirgiiiibus oinniqiiedevo- C poliicitatione spopondisiis, ubertim claruerunt, ve-

IX gormaniiaiis affectu vemrandis, et non snluiii rum eiiam meilinua divinarum siudia Scripturaruni
corporalis piidicilia: pra;coiiio celebrandis , quod sagacissiina sermonuni serie patuerunt. Cuinqne
pluriinorum esl, veruni etiain spiritualis castimoniac singulos epistolarum lextus recilaiis , pernicibus
gralia glorificandis, quod paucoruni esl, scilicet llil- pupiliaruin oblutibus speciiiarer, .ntquc iiaiurali qiia-

delitbae regularis discipliiiae, et monaslicae conver- dam, ut mibi insitum ferlur, laientiuiii reruin curio-

saiioiiis magistrae, simulque Jiislinae ac Cuibergae, sitateconlemplarer, uberiimamque vcrborum facun-

necnoii Osburgae, niilii coniribulibus necessiludinuin diamacvirginalemurbaniiatis deserliiudincni [Badl.,
iipsibus coiigluliiial;c, Aldgidx ac Scbolaslic*, Uid- diserliludinem] magnopereadmiiarer,en,inqii:im, in-

hiirg» el liiirngidae f3/«. Dodl., Berengid.r], Eula- effabili gralulalur Iripudioillesuperiregnaioi Ulynipi,

liae, ae Tccla-, ruinore sanclilalis concordiler Eccle- elreciorcoeli.cum laliiercalboIicasCbristivernaciilas,

siani ornantibiis, AldbLlmussrgiiis Clirisli crucicola, imoadopiivasregenerantisgraiiaeniias, sxfecu^idu ec-
el supplex Ecclesiae vernaculus oplabilem perpelua; clesiaslica; conccplionis ntero, spirilualis verbi se-
prospcrilalis saluiem. ry miiie prigeiiitas, pcr maternam videril soiliciludi-
II. Jaiiidudiiin ad ponlificale prn(iciscens concil'a- nein divinis dogmalilius trudiri, ac velul sagaces
liuliim, Iralernis sodalium caiervis cnmilalus, alnii- gyinnnsopliislas sub perilissiiiio quodam agonotbcia
lalis veslrae scripia mea; mediocrilali allala salis paliCStricis disciplinis el gymiiicis artibus in gymna-
lilien er suscipieiis, erectis ad a;ibera palinis, im- sio exerceri. Qui laboriosi ceriaminis corunain el
inensas Cliristo pro sospilale vestra graliilnbundiis Olyiiipiaci agciiis iriuiiiihum , diniciilimis propria;
ini[ieiidcrc graies ciiravi, qiio siylo non solum eccle- evercitationis \iribus iiaviler nanciscunlur. Ila dun-
s;as;ica promissonini voluriiin foedera, iiiia; bda laxai, ut aliiis sircnua atlilctaruiii luclamina cum
 105 DE LAUDIBLS VIUGLNITATIS. m
aniiilo siiiiinsls laterum fli/xilius ilesud;ms, iii iiiedi- A defrulo, (|uod ngalilius lerciilis coiifii itur, 3viil;i

ludio scaminaiis fragraiile dclibutus lubrici liquoris sceriim receplacula certatim impleie coiiieiiiliini ;

nardo, solerter exercere studoat. Alius jaciilorum niodo flavescenles saliciilas [Bed/., salicLlos]el cro-
catapulias, et sagitiarum spicula dc obslrusis plia- cata genislarum cacumina circumvallantes, fcri]lem
relriB latibulis deproineiis, iioii ul passivos ociilo- pra;dam numerosis cruribus et coxarum (neribus
riiiii oblutus, libere per aplbera relaxal, sed ut certos advelinnl, quibus cerea casira conficiunt; modo te-
pupillarum coiispeclus denionsiraret \Bodt., deinon- retes hederarum coryinbos, et levissimos florenii-i
slral] pando strepenle arcu, el nerxo slrideiile, ad tili;e surculos conslipantes, nuiltifnrmera favoruin
deslinaluni indeclinabiliier diiigit lociini. Aliiis an- macliinam aiigulosis cl operiis cellulis constrniint.
lielanlium iii stadin cursonim plaiilis fidens perni- CujuS arlis inolimen egregius poeia, inelrica faciin-
cibiis. De quibus egregius agoiiisia, et divini sei- dia fretus, catalectico versu creditur ceciiiissc, ciim

nioiiis dogmatista Omnes, : inqiiil, currunl, unus ta- diceret :

men accipil bravium; turmas ludi participes, el la- Cerea gcnimatis flavescunt mella canistri;,
et infra bratliycatalectico, sive colopho
tjoris coiisortes superans victoriae palma, forlun^tus :

Culhicer.tque suis aurea vasa favis.

leliciler perlruilur. Alius cum caterva contribulium
plialeralo veclus cornipede, qiieni calcaribus cruen- B IV. Nam quemadmodum examen, arcta fcneslram

taliim, el Hagris casuni, aureis coniunt ornamenla foramina et angusla alvearii vestibula catcrvalim per
turmas cgressuin, amoena arvorum prata populatiir,
lupalis : de quo facetus piiela :

yuadripedante pulrem cursu qiiatil ungula cr.mpunr.,

eodem modo vesirum, ni fallor, memoriale meniis

pernlciier implicaiis orbes orbibus, spatia terrarum ingenium per florulenta Scripturaruin arva late va-
meliiur. Alius, classicis naiitarum coliortibus stipa- gans, bibulacuriosilaledecurril. Niinc divina priscn-

tiis, et densis reiniganluni agmiiiibiis circumseptus, riim prophetarum oracula cerlis aslipiilaiionibiis

per vilreos Oceaiii gurgiies celerriinam agens libur- jamdiiduin Salvaloris advenlum vaiicinantia eiiixiiis

nam aut lintrein, insianter horlaiite prorela, el cre- iiivesligando ; nuiic antiquariiiii arcana legum ab illo

paiitc naucleri portisculo [BudL, porliculo], spumo mirabililer dige^la, qui bis quinis Memphitica regna

sis algosisqiie remnrum traclibiis Iriidil. ssvissiinis plagarum afflictionibuscrudelitcr peicus-

III. El qiiideni universa li:ec, qu;e per gymnoso- sisse, et rubicundi tuinenies Oceani giirgiles ac reci-

phislas exerccri deprompsimiis, iiiler scliolires s;e- proca spumanlis pelagi fluslra, sacrosaiicii lacUi vi-

ciilarlum dlscipliiias, apud vcslri discipulatus indu- ininis cx colubro nuper transfigurati iii simulacro
striam, noii exterioris hominis niotibu^ agunliir, ^ed ^ macerioe altrinsccus sequestrasse, et post coeleste
'^
iiiterioris geruntiir gesiibus. Siqiiidem miciocosmiim, colloqiiiiim cornuiis vultibus incredulum fiig.isse vul-
id esl, niinorem niuiidum, ex duplici et geniina ma- giis desrribiinr, solliciia inlenlione scrulaiido ; niinc

leriae substantia consiare vestroe sagacilatissolerlianj quadrifariam [Bodl., qiiadriiari.'!] cvangelicK rela-
non arbitror latere; quiii poiiiis siciit exierioris lio- lionis dicta, myslicis catholicorum Patruin cominen-
niinis nalura, qui in propatulo formatus vislbiliter tariis exposila, et ad medullam usque spiritualiier

conspicilur, liauil difficillime deprehendi poiest, ita enucleaia, el quadriformis ecclesiasiicas traditionis
interioris qualitatcm, qiii ccelesti aillatus spiraculo, normulis secundum Iiisloriam, allcgoriam, iropolo-
juxia Geneseos relaliim, creditiir, a veslia prudentia giam, anagogen, digesia, solerler iiiiiapaiidn ; niinc

inenibratiin et parliculalim subliliter invesligatam priscas historiograidiorum fabulas el clironograplio-

reor. Etenim celeberriinus ille Chrisli nominis gc- rum seriem, qui forluitas prxleriloriim permiiialio-
riiliis, ad exemplum miliiia; Cliristianorum agonem nes lemporiim lenaci memori.ne lexlii tradiderunt,
protulit gymiiicorum dicens : t't ii.i quiUem nl cor- rile rimando; nunc grammaticoriim regul.is et nr-
ruiitibilem coronam uccipiant : nos autem incnrruplam ;
tliographonim disciplinas, tonis et toinporilnis truti-
ct alibi : iVo/i quasi aerem verberans ; et qu:iinvis iiaias, peJibiis poeticis compacias per cola et com-
gyninicorum exempla, qiire agililate corporis lliea- jj mata, lioc est, per pentliemiinerin, ct licplemimeriii
Irales popiili pompas et pr;cconia circensium adi- diremplas, imo centenis meironim generibus seque-
piscunlur, rite congruant ail comparatioiiem eoriim slralim discrelas, sagaciler inquirendo.
qiii per ampla Scripturarum stidia deciirrenies sa- V. Apis, inqiiam, propler pceulinris ca^limnni.e
gacissimam animi industriam et vivacis ingenli qua- privilcgium, pudicissims virginitatis lypum et Eccle-

lilatein assidua leciioins inslanlia exercere iioscuii- si:e porlendere speciem iiidubilata Scriplurariim
tur , aitamen solertissini;c apis induslriam prse- auciorilate astipulalur. Quai flnrentes saltuuin cespi-
diitis exemplorum formulis coaptari pnsse, nberrima les ineffabili pr;cda depopiilaiis, dulcia natorum pi-

rerum experimenla liquido declaranl, qu.c roscido gnora, nesciens conjugii, illecebrosa consnrtia felosa
facessenle crepusculo, et exorlo liiiipidissimi sulis qiiadam suavissimi surci concreiione producit. Ec-
jubare, densos exteiiiplo tripiidianlium lurmariim clesia vero, bisacuto Testamenloriiin iniicrnne hoini-
exercilus per patentes campos gregalim dilluHduiit. num vit;ilitcr corda transverberans , liacrediiari.in!

Modo nie!ligeris caltanim frondibus seu purpureis legiiimae .xieriiit:itis sobolem casto verbi feciindat
malvarum floribus incubantes, miilsa neciaris siilli- seniine.
cidia giilialim roslro decerpiinl, et veliit Iciito carciii VI. llliid eiiani commemorandum 'h: apiim con-
4'
Patrol. LXXXIX.
1U7 S. ALDUELMl OPEULM PARS M. - TRACTATUS. 10S

c iidi snd:illiaie. cl iheaiiali »)uod.im speciaculo siu- A dominici pectoris accubilor, el quarius paradisi gur-

piMid im auimtio ; nliroiieiiin videlicei voluiitari» ges, qui potissimum si-pienas Ecclesias Asiae inex-
Sfrvilulis alTcc um ,
quem erg.i suoriim obsoquia li.iustis dogmatiim imbribus irrigavit, specialem di-
prin('i|iiim exorccre noscuniur. Nonne sub liujusce- vinae dileciionis prxrogaiivam ac privaiam amorig
modi coiitomidalionis iiituilu omnis monasiicai con- munificeiiti^im ante cxtera apostolorum prxconia
vorsaiiniiis discipliiia et regularia coenobiorum insli- promerucrit. Qiiia Clirislo, qui esl ciipidus casiilalig

ima, simillima cullalione declaranlur? Quandiu enim amalor et lelolypus sanclimoniu? informalor, grata

aiuiquas inbabiiare sedes ei exigua fovere tuguria virginilalis libaiiiina oblaturus, sponlanea devulione

gracillimis contexia viminibus seu cavalis consula lilariil. Quamubrfin verax niedicus dum vulnera fa-

coriicibH>, ille qiii inier ca-ieros magistiaius oflicio ciiioruin et cicatrices criminuni ccnsiderans, quibnS

flingilur decreverit, niilla ex immensa mulliludine aninix xgrutorum crudeli strage sternebantur, salu-

lugiiivis di^cursibus el passivis volaiibus per sctheia beriiiniini cumponerel mal.igma, fllirisquc virulenlo

vagalur. Asi si, certis exigeniibus causis, el cogenie spirilualis nei|uilix pnculo letlialiler infectis coeleslis

peregrihandi necessitale, illa [Bodl., ille] cui consu inedicinxanliJoliim viialiier propiiiarei, ac verticem

latus vice regimen caeterarum commissiim esi, exlerna giibuli scandens sexla Sabbali, boc est Parnsceve,
quarere regna maluerit, nusquam apud inoriales vi- B paieretur, malernx meuiur vencrantiae, discipulo

de;isexlorrem propria piilsum palria lain densis exer inler discrimina perfldoruin inililum evenlus reruin

ciluum agminibus tamqiie spissis legionum cohorti- prxstulanti geneiricein pie prxceidt luendain, ulnoo
bus conslipari ; ila prorsus ul multo libenlius ob reve- iiicunvenienler carmine rliyibiiiico dici queat :

Cliri;,tiis p;issus pallliulu

reiuiam principis ad incolarum pcrcgre prollcibcaiur :

Alqiiti leeli ljlib.ilu ,

[BodL, iiicolatum.... proficiscanlurl, quam domesli- Virgiiiini Virgo Virgini
assuelx deliciis, et vernacula coiilenue quiete CouiuieiiUab:il luLuiiiiui.
cis

in cellulis coinmorentur. Qiiid enim, quxso, in le- Is posimodum labenlibus leiupoium luslris a Do-
ru^n visibilium videri valel nalura, qiiid [Corff. ,quod]
initiaiio, qiii per idein tempus scepiris iini>erialibu8

lam ingeiiii studio aucioris sui prxcepio pareat et fieius,sxva lormcnluruin supplici^ orlhodoxx fidei

regis imperium iiiiplere contenilat? ut nierilo piopler culioribus irn gabal, exlurris in Palhmo relegaius

devoix seplics vicena et qualer [Bodt., vic. ali)iie lerj dena

iolactx virginitalis typum el s|ionlaiieum
exemplum obedieiili» virginuin iniliia diilcisonis meludix conceiiiibus can-
subjeclionis famiilalum, qiio
degenlibus prxliel, liciiin rude canentia, raplus inoramale exslaseos aus-
inortalibus in valle lacrymarura
cullare el caslis oblulibus cunieniplaii meruit, de
}irx ca-leris crealuris necl.ireiim coiiliciat eduliuiii, _
corarum quibus diclum esl Virgines enim sunl et srquuntitr
et mulsx
dulccdinis alimoiiiain flavesceiiii :

guigiiStio recondal, qux non modo cuncia deliciarum Agnum quocunque ierii. Cxlcri fideles :iudiluri. Isla

el piperaias pulnienloruiii saginas prxcellal,

saiicli [BoUL, Isti saiicla] modulaluii sunt canniiia
ferciila

omneque fragranlis ambrosix lliyniiama, ac nardi et cuin Agno pariter per angustam xihrali^ regiii

omissa gloriaiii gradilnri.

spir;iiilis olfaclum vincat, verum etiain, ut,

speciuliiate, ad generalilaieni sermonis oiatio dccur- VIIL ^ec tamen virgiiialem pudiciiix gloriam im-

ral, universani niundanx suavilalis dulcedinem, opu- meiisis laudibus accumiilaiiles, et ad evemplum ri-

obleciamenia et gidx cunversiiliunis et ardui furniam proposill ani-

lentique luxus ex(|uisita siiperci
^ .usliim defruli despiciat.
nius mililanlium Christu instigaiiles , iminaculaia
inatrimonii conliiberiiia, el Irgitimuin lcgalis iliori
VII. Igiiur si sanctx virginilalis gloria angelicx
beaiiiudinis germana creditur, ct pulchra snperno-
coniiubium (siciil schismalicuriim deliraiiicnta gar-

rum civium godaliias nieriio pudiciiix prxdicatur, riuni) spernendum duciinus. Quod absit a calliulica

prxconiis, qiix cxieras Ecclebiarum lide, prxseitim ciim pro c. rio nove-
debitis atioltenda est iiiter
rimus priscis leinpuribus palriarclias, divinx san-
virtulum infulas suinmi principalus sceplra et re
^nandi monarcbiam gubernare dignoscilur. Siquidem
''-''"*''*
P''*"?"' C'>"J"g"'' teJ"» scrvaoies, superns
D
omne gratos Majeslaii exstiiisso, et sacrosancti SpiriiuS
it hiimanis faucibus et mortalium palato quid-
ciiarismate referlos (ulurx Incanial OiiiS runabula
]uid jucuudum ac delectabile illatum seniitur mel-
ilx dulcedinis gustum admoduin iiicumparabiliter propheticis prxsagiorum vocihus vat cinasse, ui est

praecellit, iia divina Majeslas (quod lameii cuui pace illud : ^on aitferetiir sceplrum de Juda, el dux de
el reverenlia taiicloruin loquar quoiidam jugalilatis femoribus ejus, riojKC veninl qui miltendat est et ipse

iiexibus fiederatorum) omnibus geiieralium virtuluni erit exspeclulio geniium; et reliqua, qiiod inillena te-

gradibiis, qiix in caialogo charismatum enumeraii- stimnniorumcoiigerieliiiuidoprobarietexpeririputesi.

liir, Speciale vlrgiiiiiaiis privilegium prxposuil. Cu- Sed eiiain furvo facessanie Veieris liisiruinenii um-
jus rei satis evidens indiciuin constat, dum a suinmo braculo et clare [Bcid/., clara] coruscanie Evangelii

cablurum f.istigio veneranda Dei proles descendcns, gratia , laniiiin inter virginiiaiis Oores et Jugaliiaii*
ovein crraneam rcdeuiplura, el drachmam perditam Diores dislare dicimus, qiiaiiluni disiai oriens ab
qu3'giiura, alvum ihconiainiiiDl.ne virgiuall puerperio occasu. Diide quidam cathulicoriiiti floridam virgini'-

prxditx, sine periculo perpeiux puriiaiis et dispen- laiis glorilin explanans de jugaliiatis srirpibui

dio casiiuiis intraret Ub boc etiain reor quod sacer oriundam, sub figu:a Iropi, ita elegauter exor«us :
 «04 DE LAUDIBUS VIRGINITATIS tlO
l.fgo, iiiquit, de lerra aurum, de spina rosam, de A gradus, omnino inferius spreia vilescai, seu lejilimau
cOMilia margaritam. jugalitatis fecunditas ob liberorum piisierii.ili'm

IX. Nnn etiiin splendida meri argenli species lur-

sumpta nolabililer squalescal; nec in comparaiioni:

piler *lerormaiiir, qnamvis obryzum rulilantis auri

hiijiisceiiiodi bnnum deboncstiri video , sed qiiod
niclius est propensius laiidari censco.
nieialluin pra;fcralur; neque m.irnioris candidi ve-
niiscis delriiiipniuni ilecoiis p;iiiliir, ciim formo^ior X. Et tamen pleruinque (proh dolor!) immutalis
riibi.'niis seiiinise piilchriluilo
ordiuibus, versa vice cuntingere solet ut iiiferioris
iiradiceliir, aut lanea
filiinini ex gUiinere el
vii.c gr.idus usquequaque piiulaliiii proficieiis, supe-
st.iiiiin.i p:iiiniiiilis revnluia
ni'giipeiilir vilesciiiii, eliain si boiiiliyc riorem lepide torpenieiii pr;eoccupet, ei acerrim.TS
nuin |iuipiiraj
pepliiiii el serica iiiiperaioruin stimulo coiii|'Uiictiiiiiis in^tigatiis, duduni superiiireiii
Irabea potius f"lge-
scal. Niiiiqiiid piiiiica cillis viili compiis viclorein anlicipei, et qui exlslimabalur
iiiiila granisqiie nibeiilibus
rerertii el simplo libroriini le^^inine ronlecta cnnieiii- prsEierilac conversationis negligenlia posterior, dein-

pliliilKiii naiiir^e c:iiiiiiiiiiaiii perpeti piitailur, licet

ceps diviiise chiirilaiis llamiiia succensus e.xislat an-
incllilliiiis paliiielis dailyliis et iiiiiliuin neciaris ni- terior, evangelica; reminiscens seiitentia; ; Citi mul-
colaiiiii loiigB inconiiiariiliililer pra^slare ciedamiis? lum (iimillitur, multum Utligil, etqiii conlempta niundi
Neqiia iu sciibise iucudis conimodi as seu ri^iila
'^ blandimenia velul quisquiliarum peripsnna respuens
(undeniis niallei durities vel rubig nosa; forcipis ac ac carnalis luxus lenocinia refut:ins, in sancio pro-
rorlicis tenacitas spreta despicitur, quanquaiii lialleus positn surcessnr exslilerat, siimpto viriliter castaa
biillifer et di.idema regni ac diversa ornnmentoruin conversalionis tirocinio, borrendum gebenn.Te larla-
gloria ex iisdein prsfalis frrri insirumenlis coiifecla riim cnnlrciiiiscf n*;, ct a;iern;i; vit.ne desiderio fl igi ans,
et faliricala pripferatnr. Neque leres graluita Clirisli graiia frelus, cuin sudoris indiislria
lunari,s glnbi
cirrnliis jaclunim piopri.-e pulcliriludinis patitiir, eflicilur antecessnr, qiiod illis dunlasal in iiiroqiie

licet iiiculenlus limpiJi-simi solis splendor iriqiia- sexu lacrymosis luctuum singultibiis liignbriier la-
draiii niuiiili rnlaiii clarius illiistrare credalur. Niin- mentaiidum et ciiin profundo pra;coroioruin suspirio
qiiiil profuiidiiiii piilei lalicein, aiit gelid;im cislernae
querulosis quesiibiis nebiliter ingemiscindum au-
lympliam, qiiiim anllili;i, lioc est, toia [Ifge riilnj
tumo. Qui, luiiiido elaiionis siipercilio inflaii, de sola
li.iuriluria ekanllaiiiiis, parvi pcndenda carnis iiilegrilale gloriantiir, duin illi de pcriculoso
piit:inius,
quamvis reciprnca purissiiiii fniitis redundaiilia pra;-
sajtuli iiaiifiagio cl grafsaiue dir.e lempestatis lur-

cellere, el perpcs aqiia^diicliium deciirsiis crebris bine, velut iiiter Scyilam Siciliae et barairum vora-
ac
celsis arcuiini fornicibus ginis navig:iiites ad porluai coinnbialis vitae feslinan-
iii ediio subliniaius lulio
caiaraciisqiie voranlibus ^ '^* '''^'^' aliiiuantuluin quassatis cymba; Cdinpagi-
pr.-cslare videanliir? Non •

eniiii furva voracis mergube fiiclura

bus, Cbristo gubernante, feliciter pervenerunt. Isii
confunditiir, ei
aira corporis crealiira contemnitur, licet vero, ciini iniegris anima; ralibus et salva inconla-
versicolnr
pavonis gloria lereiicirculnriimrolundilate pr;ecellat. niinati corpnris lintie, sine discriniine scopuloruni

cujus peniia^ pulchiiluilu saneia; conversaiioiiis liabitiim peleiile-, laiiio miiius

niiiic croeea qualiiale lla-
vescil, aiit purpurea veniislate rubescit, iiuncglauco lamentnrum nelibns incunibere gestiunt et lacrynia-

coloris virore fulgescil, aiit llava anri specie splen- rum iiiibribus vultiim rigare cuntendunt, quanlu se

desi ii. Ciijus dccoris dignitas liaud frustra virgmali

nullis n.evoium macnlis deforniaios, niillo saecularis

roriiiulxcuniparaia reliqua niuiidi crepuiidla coiiiein- scoria airaiiieiiio loedalos fiiisse conliduiil. Illi eo
n niagis roscidis oculuruni fontibus ct palpebns stil-
t, el phalcraia sseuli ornamenla paivi pendil.
Siquidein bealus Augiistinus, lanlibus iiioestam faciein bunieciare jiigitur non de™
iii libro Civiialis Dei,
quod puljia pavonis impuiribilis natiirx sit expeii- siiiuni, quii se quxdain velila et legis austeritale in-

mentls se comproba^se lesiatur. Nain \Bodl., terdicia ex niundi consorlin illicite perpetrasse nie-
^uiii]

arborum silvesliiiim nalura, fuliorumque infecunda niinerunt ; isli vero qiiod se crlibes, castos, ei ab

herbaium """' sP"rciiie stiitina fundilus immunes, arbitien

viiidiias, aut succuleiilus terrestriuiii cau-
tiir, liducia viiginiiaiis inflali, arroganier iiilumc-
liciilus conlemiiilur, cuin purpurei el riibiciiiidi flo-

res ex ipsis ligiiorum ramusculis esorti, scu veriiiui-

scunt, et nequaquam crudeli-siinam siiperbiae bala"-

lis praii oluseulis progeniti, (lulcbriiis rubescaiil ct

nam caileraruin virlutum devoratriceui liumiliiaiis
circilo declinant
suavioiloris inigraiitia diilciiis reduleant, cum cniisiel
ex flnnbus scculiira fructiium einolumenta exube- XI. N.im in conflictu ocioprincipalium viliorum,li-
raiite redilu et iiiuliiplici qiiestu niirubiliter inaiure- cel ulliina pnnalur, lamen, quasi atrox regina, lyran-
kcere, fioiidenlia vern surculurum folia et spissos nicae polestalis imperium et dominandi monarcbiam
I paliiiilum pampinos, cessanie librorum sucro, inise- prx ca:leris sibi usurpare dignoscitur ,
quia sine aii-
rabiliier marcescere , el torrnlo advenianie au- cipiti aiiibigiiilalis scrupulo veraciler credendum est
tumiii fervore in inodiim densissiin;e slragis ca- quod priiis Lucifcr, parasitonim sodalibus vallatus
lervatim cailere? Non, inqiiam, ila laudanda; virgi» et apnsialaruin salellitibiisglomeratus, iii profundum
niialls subliinitas qiiasi pnecelsa pliarus in edito superbia; haratrum et tetruin elatiunis tumidae larta-
riipis proiiionlorio pnsita splendescit, ut arcia con- riim cassabuiidus corruissei, quain protoplaslus n>-
tugii [Dodl., cagtitatis] cnntinenti», qui secundus esi cenlis paradisi colonus cl toliiis lerreslris crentu!;r,
ni S. ALItHF.LMI OPEUIJM PAP.S II. — TP.ACTATUS. 112

qiinm l«r<"; vfirtign coeli in niodum rotanlis fmiilibali A cnienla capessnnt, bellimi hiirrenilniii in^Ianranl,
rircnnigyiat, riidis pnsscssor buccis anibroiiibiis ct redivivacertaniina voii coinpoliluis iii^trniint. Qnaiii-

l:<bris jurcnnibiis vctilam tlcguslans alimoninin, in obrem prinio iinportuniis gastriniargiae draco, qui
gaslriniargi«! voraginem cruJeliter cecidisscl ;
quorl pestiferiim praevaricationis virns ruilibiis nnriilenuu
si angclica sniiernorum civium celsiiudo, elationis telluris colonis de vencnosa fancclfitlialiier evomiiil,

lanluni snpercilio lurgoscens, beaio csElernnim con- friigalitalis abstineniiacxplodauir; ad exlreniniii vero
liibernio ct deificx conleinplalionis parlicipio priva- Irucnleiitus snperbi,-B iialrix, qui bcalam coe'i fami-
balur, quanto magis gracillima niorlalium fragililas, llam et alm;c civitatis niunicipes Ingnbriter contnr-
si de propriis meritoriim cmolumeniis ut inflaia ve- havit, de latebrosisanim.nc nosirae recessibiiset claii-

sics intuniiicril, cl de virginali casliiiionia decerperc dcstinis pra?cordinrum latibiilis eliminaius, prociil
qnasi speiiali sanciiinonia ninmsciilos gingivis n- divino lerrore Iradiliir \liodi., triidalur]. Qiieinad-
jc5«,;i7j coeperit, a coeleslis sponsi triclinio infeli- modnm llebr.T0i'nm |ibalaiix diindecies qninqua;;eiiig
cil-cr fraudabitur? Idcirco virginibiis Cbristi el lirun- expeditionum iniUibus, et pedilnm unmis prnfedcns,
culis EcclcsiaD conlra horrendam superbine besiiam avido Pharaonis exercitu Itubri marisgnrgitibus sub-
simiilriue coiilra has virulenlorum septeiias vilioriiin nicrso, et profiindis pelagi (lusiris suffocalo, per
be liias, qnaB rabidis molaribns el venenosis gingivis, B quem gasiriiiiargia fijiiralnr, se|ileni geiiles Cliana-
incrnies qiiosque ac virginitaiis lorica spnliatos pndi- n;ci>riim, qii.c seplenos vilioriim ciini'os lypice obum-
cilia^qiie parma exulos atrociler discerpere nilnnUir, brant, crelira inlernecionis slrage ambronis oici fan-
lacerlosis viribns dimir.andum est, et quasi adversns cibns tradidii, lerranique repromissionis, qiiandiu
ferocissimas barbarorum legiones, qiioe manipiilaiim Decalogi sanctionibus non refragabatiir, duodecini
liron:im Chrisli tesiudinem strofosoe Iraudis balista iribubus, sorte terriiorii dirempta, felicilcr ineoluil,
quaiere non ccssant, spiritnalis armalnrae spicnlis et sicque palei n:E generalionis prnsapia per aiavos el
ferratis virtutum venabulis naviler cerlanduin [/Jot//., iritavos futura; posteritalis nepolibus el proiiepolibus
cerlandnm est] , ac nullatenus timiilorum mnrc mili- legiiiinx hxredilatis jure perpetuo possidcndam de-
tum horrorem belli et classicic salpiioe \Bod\., sal- reliqiiit.

JiisUT] muliebriler meluenliiim, sxvissiinis hoslibus XIII. Ast vero si veslra; sagacitalis pervigil sollici-
scapnlaruin lerga pro scutoruin umbonibiis segniter tudo solcrlcr iiosse desidcrat qnantse Ipgioiiiim tur-
pr.Tibeaimis. Qnin poliiis coenobialis mililia; pugiles mae pra^dictis spiritiialinm nequitiarnni dncibns et
froiileni ve\ilIo eriicis armalain andacier acmiiloruni telris lencbrarum principibiis faniulentnr, qnnl ly-
agniinibus ofTerenles , et armoriim instrnmenia bel- raniiiei militonum conimoiiipnlares huinanx natiirx
lica, quae pugnator egregius enunierat, hnc est, di- '-'
nociUiri subsequanlur, qiiut scelea-atornm salelliles
vini macheram verbi et loricam fidei inexlricabilcBi, ad impugninidam nostroruin aciein conspirali et fi-

cum ttila pelta proiecii contra spirilnalium nequiiia- dei propugiiacnla snbriienda manipnbitim congbime-
rum niille nocendi artes pertinaciter ponanies, a rent; et qiiomodo ejiisdem nefandae militi;e tam c.n-

Cbrisio rcmuneraiore noslro debitnni victoriae irinm- lone«, ct clienlcs cum lixariim coetibus ad inferio-
phuni percepiuri, in supern^s sedibus et ecelesti glo- rcm graduin pertinentes, qiiam satrapoe et proi eres
ria graliilaliundi fciiciler lunc Iripiidiabimns, si niinc flagiiiosuiii sibi corunidcm spirllunin iribiinaluin viii-
adver-us principatus Levialhan et poleslaies leiie- dicaiites, cerlis vocabnlonini prnprieialibus nninina-
braruni mundiijue reciores, cen bcllalores dominici lim nnncnpenliir, qiii prof;inos Allophyliiriiin exer-
periinaciier periiiuicibiis repugnanies, in fronte diielli cilus in centiiriis et millibiis adversum lsr:ielitas in

fortiler dimicenius. vertice montis Gelbo;e conglobaios insianler bonan-

XII. Primiuis, ut dixi, principaliiim b:s qualernns tur ad belliiin, iil csl, iiivjsornm horreiida viliorum
vilioruni dnces, qnilnis Cerelbi criiniiinin el feletlii agmina, qii;u conlra callmlicani Ecclesiir; pirocliiani,
facinorum cnm liorrendo bclli apparalii inaiicipan- cum ducibns sibi proclaiis, gregatim iiignierc nio-
liir, diviiio frcti sufTragio, vincere laborciiius, qiii ,. liuntiir, venenaiisqiie piaculorum s|,iculis, el dira
conlra tirnnum Christi calcrvas et bellicosas virgi- faciiiorum fiamea, nnn snlum segnes saucianl, ve-
njm cdhorlcs Irnculenlis ininiicnrum exercitibns riim rum emeri:os Clirisli mililes interdiiin virnlento
ir.nunicra slrnpliarnm plialarica et densis deceplio- (aslilalis vulnere lellialiu-r [ Boc(/., ct lclhali to\a |

num lelis infaligabil ler certare noii ccssaiil, qiianivis prosterniinl, ul noii ininiciilo inieliectiialis David,

sxpc , palrociniiiin Chrislo pra'SlanIc snoruniqne quid[Borf/., qui] csl (los virgnlli dc radice Jesse de-
phalanges niilitum ciim praedeslinaise palma victnriae srendens, popnlis Ecclesirc vitiorum strage caterva-
coborlanle, turpiler lerga fugacia verlant. Sed, proh liin cadeiitibns, carmen fiinebre et canlicum lamcn-
dolar! non esl luta indepla; pacis pio^perilas, neqiie labile, qiioJ epillireninn, elepilapbion vocatiir, coin-
ncquisitorum secura irinnipboriim felicitas, aut in- palieiitis affeclu liigubriler cnmpnnal ; lircc iiii|iiani,

(lexibile et diulurnmn fallentis fonuiix Iropanm. si vesira ciiriosx solliciliniinis sobrlia plcnins aniin-
Nam hosies qui piiiabaniur usque ad inlernecionem adverli maliieril, non modn x collatioiies Patrum a
snpreina strage Irncilcr oblruncali, et oplaiis even- Cassiano Massiliensis parochia! arcbiinaiidiila pecii-
lnum succcssibus feliciier snperali, ilcnno versa vice, liaiiier diclandi farniidia prpcdiio digesl.^c palcnier
vitlnres ad imporliiiinm prxlinm prnvncanl, arma propalabunl, venim etiam Crcgoriiis sedis aposio
113 DE LAUDICUS V>r$GIMT.\TiS. 114
licae pracsul, a quo rudinienla lldei ct baplisnii sa- A rogaiivam sine caeterarum adjninenio virtutum sufli-
cramenla suscepimus, in liljris Moralium xxx per cere sibi ad capessendam plene perfectionein confl-
allegoriain liice clarius elimavil. Sed nos de (lagl- dal, et quasi hac taiitum servata ab^que reliquorum
liosisviii viliorum radicibiis, unde reliquorum per- conll.clu vitiorum feriatus et =ecurus exisiat. Qiiin-

niciosa racinorum fruteia velut spissa virguliorum imo ne singularis geiierosae virginitatis nobilitas
viniina lcnlis froiidibus succresr.unl, ca pniis^imiim eliam niinus compla vilescat, residuo pra-ceptoruin
caiisa diiceplare et dispulare coegil, quod nonnulli, legaliiim si;{fragio fulcialur, et multimoila niandalo-
cdilo virginiuilis fasligio siiblimati, el publlcae [Bodt., rum varietate decenier decoretur; ul juxla Psalmc-
piiilics] conversalionis arcibus exallali , seeundum graplii senlenliam quasi regina a dextiis divina?
1'ustitaiis gradum , ac si contcmpiibilein sibique Majestdtis iii vestitu deaurato radians, el circuin-
longe disparem arbitranies, cseterurum prseconia se aiiiicla meritoruni varietale resplendens, supernis
inconiparabililer transcendere conlidunl, illud quo- couiiiala cohorlibus jiigiter assistere et inscparabili

<laniii\odo obliiteranles et post terguiu ponentes ; angelics sndalitatis collegio perfrui feliciler merea-
Omnis qui se exattat liumiliabitur , etquise Ititmitiat lur. Alioquin incomiila virginitatis induslria sine re-
exaltahitur. Si enim iiobis inconlamiiiata Maria; vir- liquaruin aJininiculo viilutum iion opulenia eccle-
ginilas incaniatum Dei Verbum coelesli puerperio B siasticae segctis ubertate cura centenis raeritorum
peperii, tamen, emenso unius heddumadis cuiriculo, manipulis ditabitur, sed infructuosa ei infecundu
Anna filia Phanuel proplietissa eumdem Uedemplo- sterililate marcescens cum fatuis virginibus exstiii-

rem sacrosancli Spirilus prae.-agio vaiicinabatur. Et ctas lampadas geslanlibus niuUab;tur. Siquidcni
idco uierque gradus iu divins nativilatis esordio cortinarum sive stragularuni texiura, nisi pannicii-

Airginibus ei viduis cousecraius clarescit, qiialenus lae purpureis, imo diversis colurum varietatibiis fu-
cenleiiiB frugis copia uberlim locupletatus nequa- calx inier densa fllorum stamina ultro cilroquc de-
qiiam sexageois manipulorum fasciculis ditaium ja- curranl, et arle plumaria omne lextriiium opiis di-
clanler parvi pendere pra;sumai, iie occasiocorporeae versis imaginura toraciclis perornenl, sed uiiifoniii

virginitatis vuliuis in meiite gignal elatioiiis, aui re- coloris fuco sigillatim conlecta fuerit, liquet profe-

inedium sospitatis fomilem nulriat perditionis. De- clo quod nec oculorum obtulibus jucunda, nec orna-
llenda namque est calamitas, si alma humilitaiis meniorum pulcherrimac venustaii forniusa videbitur.

iiiateria, qua reliquarum incrementa virtuium salu- Naiii el coriiiia; veleris delubii non siinplici et siu-

biiier coiiservaiilur, sancta; virginiiati relinaculum gulari tinctura; genere spleiiduisse leguntur, sed ex

siiperbiae aut lendiculum [Bodl., retiaculum... teii- auro, liyacintho, purpura, bis tiiicto cucco, sive ver-
liculuml elationis conueclai, et si tlieriaca vel anli- C niiculo ciim bysso retorio, disp.iri inurice lulsissa

dola qux letbiferum virus auferre suIeDt, immulatis describuntur. Sed quid de fucorum inuricibus siibii-

urdinibus, deirimeiita salulis exislaiit. liler coniminiscimur? en ipsius auri obryza lamina,
XIV. Econtrario aulein noiinulli beatae vitje smu- quod cxiera argenti et eleclri sianniqiie inet.illa pr.c-

latorcs, qui ab ipso nasceiitis inranliic rudiinento in cellil, siiie lopacio et tarbunculo, et rubicunda gem-
&ummo virgiuilatis proposilo infatigabililer perseve- marum gloria vel succini dracoiilia quodamniodo
rnre non desisiunt, et sine aliquo puriialis uOendi- vilescere videbilur. Has vero disliuctas colorum va-
culo indisrupta pudiciiiae repagula fine tenus felici- rieiales, et meiallorum species pro augendis et am-
ler servare coniendunl, et lanieii ila divina; dileclio- pificaiidis pudiciliac nieriiis assiiinptas per allegori:e

iiis slimulo compungunlur, et scinlill.iiile superiii legulaiii riinamiiii, cl iiiy^licis Palriim explaiiaiiniii-

ardoris facula intlainmaiitur , ut quotidie de muiidi bus per typicum tropologis scrulinium scrulamiiii.
calamiiaie iranslaii e corporis ergastulo euiigrare XVI. Igiiur vera ei noii IVivola delicatae virginiia-

iiiliianier gestiant, et ad coelesiem paradisi patriam lis gloria, vera et iion falsa hiimilitalis cauitla tuie-
se quantocius properare frugalilalis parciuionia pro- lur, et i|uasi leneriima nobilis iiifantix hiscivia dui

dant. Dum furlivis psalmodiae caiitibus el salsis la- discipliiise paedagogio rerrciietur, quia iiica?siiiii lie

crymarum fonlibus ardeiis menlis desideriuin dissi- ^ sola pudicitia mens extolliiur, (|ua! et [Bodl. om,
iiiulare nequeani, ac per crebra compunciionis shS'- et] elaiiouis jaculo vuliieratur , et frustra spiritus do
piria imis pracordiorum ilibus prolala graviter iiitegritatis gratia gratatur [Bodi., gratulalurj, si lii-

iiigemiscant. Sicqiie iheoiica; vii» obleclamento nieniis arroganti* spiculo saucialur. Deiiique plc-
siiaviter satiantur, tt ncciareo conleinplaiivae dul- ruiin|ue, ut expertisuiiius, caslitatis conscienlia e'a-

cedinis edulio saginautur, iil luillus iii praclicae con- tioiiis pulsatur zsvoa-^fa, et uiide se adcptae sauciila-

versaiionis stiidio, quam actualem vocil:imus, eiiam tis merilo pracstanliorein coeteris iii Ecclesia Cdeli-
commissa fletibus diluens norniam viiaj squiparare bus opinalur, iiide debito recompens.itionis eniolii-
valeal. His igilur lalibus, qui in [Bmil. om. in bu- meiilo fraud^ibitur , el laboriosi certaiuinis p.ilma
]

jusccmodi virlutum suppleniento et morura sancli- privibitur. Non eiiim onmes bis quinas viigiiiiim

late virginilatis gloriam aecumulare noscuiilur, ce- catfrvas coeleslis sponsi tlialaiuo rec pieiulas et pari
'dit omiiis conlinentium eininens magniludo, cedit tripudio in coelesli gluria gratulabundas evangilii-us
oiiinis coiijugaloiuin siiblimis eelsiiudo. sirmo spopondit, sed ilKis taiilum qii.e, corucis pii-
XV. Qiianiobrein iiullus banc solam puritaiisprs- diciti* lainiiadibus et lychnis oleo caslimoni.c coii-
il5 s. aldiii:lmi opebum pahs ii. — tractatus. 116
niigraiilibus sponsalia servantes decreia, 6(i[ierno A nempe qiind arclissiiiia sil vloleiilia el difncillinia

repcdaiUi spoiiso feliciler nccurrere merebunliir. rerura conditio, iit lioino quem materna fccunditas
Qua dc re nper.r preliuin videlur iit prius neqiiiliDe geniiina iialivilatis malrice i^ii miindum edidii, spre-

gramina el elalinnis fiiiteia fiiiidilu^; evellnuur, et tis natuia; legibus, individuus angellcif casiilalis co-

uliciriina arboris malilerie plinlaria (lireiUi fronde mcs existere cugatiir, el aiile(]uam siiprema resur-
fcciiiidoiitiir. Qiialenus, ex^lirp.iiis viiionim fiimlli- rectioiiis gliiria liorremlie moriis imperiiiiii in tetra

bus el erulis passioniim radicibiis, frucliferus virlu- tarlara trudat, e( iucorruptibile [Bodl., corriiplibilc]

lum surculos paslinare Clirislo planlmte possimus. lioc induat iiicorrupiinncm, ininim in modiini teneiii
Ergo iiei]iiaqiiam larnalis iiuegrilas cninprob^ilur, cajlibes su|icrni ctcliles fieri compelliiiUur ; unde
iiisi consors spirilualis c:islii[ioiiia comiieiiir. Unde Domlniis nosier facllosain pliari^aic:e leiilalionis ca-

Vas eleclionis : Llsil, iiiqnil, saiicla corpore el spi- luiiiiiiani verx responsionis arguineiito coiifulans

rilu. Eii apostolicis manireslatur vocibus qiiud sola explodit : In resiirreclione, ini|uieiis, non tiubent neque

carnalis pudicitia; immunilas ccelcsli; regni claiislra nubeiitur, sed erunt sicul angeli in ccelo. pncclara
reserare nequeal, ei solitaria nequaqiiam paradisi virginilalis gratia, qua: velut rosa sentico^is exorla
valvam recludere valeat, qnein clierubin rliomplia^a siirciilis piir|iiireo (lore rubescit, et iiiinipiam defe-

versatili ct nammilera conclusisse reca|iiiul;uii> fic- B ctu dira" inorlalilaiis niarcescit, el licet iiioribund.e

neseos origiiialiter dechirat, nisi uirinqiie duplex carnis fessa fr;igilita3 fatiscal, el proiiinquiine fali

sanctimonia concorditer candescat. Uiide idem, Ma- terniino cernua curvaqiie veiiistale senescat, h;rc
cero, inquii, corpus meum, et i/i seriilulem red qo, sola in inodiim juciinda; pubertalis iisqiieqiiaijue

ne caroc<uilra spiiitum tyr.inuica poteslate

videlieel virescit et jugiler adolescit ! De virgiiiibus, iiii|iiit

conlumaciter insolescat, el, piotorvo libertaiis fasiu Aposloliis, praceptuin Domini nonliabeo, ut poiioris

inlumescens, legiiims serviiuiis jiigo subdere colla sit meriti muiius qiiod liberu spoiilaiie;i; volunlatis
contemiiat. Ergo pura incontaminatse -virginil.itis arbitrio offertur, qiiam qiiod violenli pra;cepti ri-
perseverantia Di'0 mancipaiur indefessa cogitaiionis gido imperio complendum jubetiir. Ulim cum tri-

inslaniia, et e diverso effienala; jugalilalis libertas quadia miiiidi laiiiudo noiidum feciindx sobnlis pro-
cfiii itur secur;e iinmunitatis capliva paiiperlas. sapia repleretur, divina taliler saiixerunt edicta :

XVII. Ilanc bipartitaiii vitae qiialitatem boc niodo Crescite et niuttipHcamini et replete terrain. Niinc vero
egregius pncdicalor dirimit : Dima esi, iiiquil, imi- ejusdeoi regis decreta pro leinporum qiialiiate inu-
lier et virgo : inmip'a cogitat quce sunt Domini, quo- taiilur, et aliter legemproiuiilgare putaliir [Cod/.,
vioilo placeat Deo ; nam quce nupta est cogital quce putaiUnr] : Qux putest capere, inquil, ciipiat. I1;kc qui-
lunl nuindi, ul placcal viro. Revera grande coiistat deiii humana; fragililalis pr;cscius, non rigido )\TX-
iiUervalluin et larga spaliosa; iiUercapedinis diffe- cepii siimnlo, sed clementi suggcstionls consilio
rentia, iiiter divina; dilectionis niuniriceiitiam et in- suadcre videlur, ut singiili quiqiie, libero voluntatis

flmi ainoris diligentiam : una se angelica: caslilatis examini dediti et eleciionis arbitrin prfditi, facul-
coinilcm fore graliilaiur, altera se uianlalis lasciviae latem virinm experiri queant, qualiiatemi|ue pro-
foiiiilem la^tatur. ista collum limulis et lacerlos pri;c virtulis indagaiiles, liingaiiimem patienlia; la-
dexlralijjus ornai i ac geiniiiiferis digitorum aiiniilis borem tolerare studeant ; cujus muneris beata pos-
coiiii conciipibCit; illa pulclierrimo fulgeiilis pudici- sessio cuui propri;£ virtulis indiistria specialiler a
lia; cullu splendescere, et auratis virtiilum inonilibus Christo impiiriiiiiis precibus impetratur, ipso alte-
rutilare, simulque candidis merilornm margaritis siante : ^on oinnes capiunt verbuin istud, sed qiiibus
decorari, desideral. Isla lortis ciiicinnorum crinibus dalum est. Ergo ciim divina indulgeiilia concnrdat
calainislro crispaiuiliiis delicate coniponi et rubro huinana diligentia; et in id qiiod lideli prcce inslaii-
coloris slibio genas ac mandibiilas siiatim fiicare sa- ter pO!.cinius, congruis quoqne operiim clTeclibus
tagil; illa inculta criniculoriim ca?sarie et negligen- coiiciirramus. Deinceps a vero agonotheta ciirsum
ter sqiialcnle capiilaiura ciiin palina virginitalis co- cerliiminis contemplante fideiUer patientix palmam
ronam gloria; in capi:e pmferet. Ista sloliilis orna-
D pr.T;-.tolaiite \DadL, pra;siolaniesJ, qnain procul du-
mentoriim pompis infrulicans, ad insiar illiiis inu- bio fiiiiio agnnis lonipore tuiic percipere inerebitnr,
lieris ;iureo caliee pioslibiili poculiim leliferum qiii niine pro virginiiate siTvainla neqiiaqunm lasse-
propinaiilis, quaiii Apocalypsis super bfSliam sedisse srere videbiiur, ul, deviciis .aMiiulorum hostibiis,
«lescribit, coinposita, pulihrum parilcr et pernicio- dulcem melodiam hymnisla modiilaturiis procUunel
suui cernentibus spectaculura pra;slal; illa casi» et apnslolica; jnbllaiienis tripudio carmcn triuiii-

conversalionis documenta et supernorum civiuin phale gralulabundus decanlet : Bonum ccrlamen cer-
exempla a>mulari ciipienlibiis monstrare non cessat. tavi, cursum consummavi, pdein servavi. De cielero,
XVlli. lisilnr futura angelica; vilae celsitudo ab reposita est corona justiiiiB, quam reddel mihi Domi-
illxso! virginitatis scctiiturlbus ac seclatricilius ju- nusin illa die justus judex.
cundum Deo in vase fictili tbesaurum gestantibus XIX. Porro iriparlitani humani generis distanliam
iaiu quodimraodo violenler anlicipatiir, licel uliro- orthodoxae lidei cullriceni catholica recipit Ecclesia,
iieis affectibus spoiilc prxocciipelur, quia Regiiuni sirut in quodam volumiiie aiigelica relaiione refer-
.-irlorum lim pitiliir et vinfenli rfipimn illud. I^iqiiet tiir, quomodo virginilas, cnstiias, jugalitas Iriparti-
 117 DE LAUDIBUS V1RGIMTATJ3.
lis gradibus separalim differanl ,
quae sicul trifaria A describilur, signiCcaii» iJololalrl apsum ei timu-
ilispaiis vit.-e qualilaie singillalim sequestrantur, ila lacrorum careraoiiias e.\iiloJenJ;is, nnnne propier
discretis meriiorum ordinibus Iripliciter dirimunlur, piidicilij: virginalis iiifulam iiiagislri Irelus
meluie
Angelo hoc modo aliernatim disiinguenie : Ijt sit iiiormem Jordanis gurgilera diremit, puberes cum
virgiiiiiasaiirum, castitas argentuni, jugalitas xra- gannilurae tudibrio vati insullanles rabidis ursinse
meiitnni. Ut sit virginitas divilia;, castit;is inediocri- ferocilatis riclibus tradidit, cad;iveri gelidK mortis
las, jug;ilitas pauperlas. L't sil virginitas pax, casiitas faucibiis suffocaio, eiiani ip^e lellio sopiius vitalem
rtdenipiio, jiigaliias capiivitas. Ul sit virgiiiilas sol, redilidit spiritiini ?
casiitas luiia, jugaliias teiiebr;e. Ul sii virgiiiiias dies, En sanctus Jereniias ad exemplum virginalis ma-
casiiias aurora, jugalil;is nox. Ul silvirginilas reglna, teriae in propatulo nobis occurrit, qiii anleqiiaui ina-
castilasdomina, jiigalitasanrilla. Ul sil virginitaspa- ternis edereiur partubus, lieaia pridestiiiaiiune Do-
Iria, rasiitas portus, jiigililas pela»us. Ut sitvirgini- niino dic;ituret ab ipsa rudi cunabiiliuuni leneriiu-
las liomo, castitasseraivivus, jugalilas corpus. Ut sit dine virginitaii consecmlur, de quo divina proinul-
lirginiias purpura, casiilas rediviva, jugalitas lana. gat senteiitia : Antequam procederes de vulva, sancli-
Omnia hxc iinn sunl exlra palalium regis, sed aliter ficavi le, piilcliro videlicet virginitaiis pr»s;>gio, is,
sedet in carruca pr.Trectur3e dignilas, aliler roulio- B inquam, quantum prophelica; dignital.s gralia eiii-
niim viliias, aliter qiii pcdibus continet niulas, et la- tueril, fulseril, floruerit, qiiis urbana verborum fa-
nieii siib iino imperatnre niiliiare noscuniur, etc. cundia frelus cnarrare sufliciat?
Cujiis diflerenliae argumenlo conjici ei cnlligi datur, X\l. Daniel vero prxsago nominis vocabiilo judi-
quod virginitas sit quas ab omni spurciiia carnali ciuiM Dei, ob iiidaganda secrelurum arcana , ab ar-
illibata spont;ineo caJibaius afTectu pudica pcrseve- cliaiigelo STpe vir desiderioriim vocilaius, usi|ua
ral ; cnsiilas vero ,
quac paclis spoiisalibus sortiia supreiiiam fugacis vita; claiisulain gralissiniura spon-
niairimoiiii commercia rcgni coelestis causa coiilem- lanea; virginiialis iiiunus veliil fragranlis incensi
psil, jugaliias qiia; ad propigandum posierilaiis so- liiimiania parii [Budl., ihyiniaiiia palri] S|iirituuni
Loem,ei libeoruni procreandoruni gralia licitis con- ultroneus oblulisse ineinoratur. ts denique, nondum
liubii nexibiis nodaiur. tlis igiiur tribus gradiium or- clangente evangelica buccina Quipoiest capere capiai,
dinibu.-, quibus credenliuni iiiultiiudo in catliolica immunig lainen ab omni spurcilia carnali ei seourus
floreiis Ecclcsia discernitur, evingeliciim p.iraJignia ab illecebrarum culliidio pudicissiiiius exslilisse li-

ceiitesimuin sexagesiiiiiim et triiesimum frucluin qiii lo declaraiur ; cui pro vicissitudine caslilaiis re-

juxta nieritorum iiiercinioniam spopondil, licel qui- pensanda pra; caeteris niorlalibus abdiia paiescnnt
dam ccntesimi frucius iiianipulos evangelicis novati- ei niysiicis sacramentonira operculi» clausa ecelitus
bus ubertim pullulantes et granigera spicarum glu- reseraniur. Quis enim prophetarum venlura v;iiici-

mula gerininanles maityribus sacrum pro Cliristi;iiix nantium, qiioruin inentes grjtuiia sacros.uicti Flalus
confessioiiis liiulo cruorein rilii tivi rorantis depu- gralii in.~piraiis pruisagis virluium miiiieribus af-
lare soleaiit. Sed iie fi.riem [Bodl., fnrlej prnprije fluenler feoundabal , uberiiis et inanifestius de di-
dispulaiiniiis verbosa garru iias aut gairula verbn- vina Incarnaiione oraculnrum seriein lcxui-se digno-
sitas lirmo Scriplurarum fulcimeiilo carens a quoli- sciliir ; decies [Bodl., sepiies] namque sepienis an-
bel criminetur, purpureos pudiciiiap, flnres ex s;icro- iioriim liebJoinaililius quo suppuiatinnis lalerculo
ruin volumlnuin piato decerpens pulciierriiiiam virgi- nuniero cccr.xc anni calculantur , salvairix superni
nilatis coroiiam Cliristo favenle contexerc iiilar. ducis naiivitas preiJignraliir. Qiiique staiiiam, qua-
XX. Eli;is vates, virginilaiis gratia decoratus et teriio raelalliiruiii genere fabref;iciam, toiidem re-
«piriiu afflalus prophelico, coeli clauslra et iiiinbo- gnoriim sxcula sigiiauiem, aiigulari duorum Tesia-
ruiii obst;iCula precibus patefecit, geininosque iiiili- nieiitorum lapiJe de collis c.nciimine, siiie viri volj
luni pentecontarcos coele>iis fnci fulmine fliLirantes, [Bodl., volo], hoc est, niariiali coinplexu, absciso
et siipernis arsuros incendiis crudeli Qjinma conibu- j) iiiiiiiiiaiiin ac nieiiibr.iliiii exponit percussain. .\rbo-
stos, exiorruit, qui e( deinceps, ut poela lieroico reiii qir qiie spissis virgiilioruin ranuisculis pullulan-

liexaraetro refert, lein, et fruciiferis stipiliim viminibus norentem,

Aurea fiammlgeris eveclus in astra qujilrigis ciijiis immeiisx proceiilalis celsiludo polo teniis iu
SidereuQi peiietravil iier , ciirruque corusco; alluin porrei la subrigiliir, congnia inierprelationis

ct infra humani melam non coiitigit avi sub'atus in Cunjeclura explanil, qiue sab cono sublimi verticis

coelum, in quadain secreii climatis regione diuturna peniiigeras volucrum lurinas praepeti volaiu iiiinbo-
menibrDrum vegeiaiioiie viialiter degens, bacienus rum obstacula penetrantes , simuli|iip muliimodas
generali mortis debiio caruisse dignoscitur, quain ferarum naturas quadripcdante cursu pcr orbein
cuncii violeniis iiatura; legibiis addicti el primae pr»- hislrantes, sumpluosa pabiilorum alimonia uberlini
varicaiioiiis nexibiis astiicii, quasi inevitabile vecli- pascebal, doiiec ca;lesii numine nutabniida iriideli-
gal el flscale tributum penJere cogimtur. ter corrueret, et superna; potesiatis insiiumenlo lii-

Eli/^xus vero, ejusdera Eli£ duplo diiaius spiritu et gubriier succisa prociimberet, ac per septein [BnJl.,
gemina prxdiius graiia, in ciijus exoriii aurea qua- octo] amiorura circulos luxuriaiile foliorum viridi-

diupes inGalgalia bombossc vocis mi>giiuni reboasse tatc el m»liferis suiciiloruin fiondibus fiaudardur,
 il) S. ALDHELMI OPEKUM PARS II. — TRACTATUS. 120
pnnilielioa relaIio:ie iligossil; nec iioii tcrrificos p;il- A nis fastigiuni et tlivinsR contcniplalionis culinen in

i«sc coplestisarliculos flexis lillerariiin.ipicibusiniiua- altuni siirrexil, ul nierilo sextum evangelic:e heaii-
drata parietis pagina cliaraxalls, tyrannici potentalus ludinis gradum conseqiii credatur, de quo evangeli-
ruinani el regalis inonai cliise ilisciinieii porlendeiites, sta tropicus florenlis paradisi latex, quein Ezecliiel

siili Iriiia verlioriiin signifii-alione, lioc esl, Mciie, Te- vullu declarat huniano, iia congrueiiier aslipulatur :

cliel, 1'liares, quod iiitcrprelP.lnin dicitiir, uiniicrmil, Beali mundo cordc, quoniam ipsi Deiim ridebunt. O
pensavil, diviiit, sagaciler exposuisse nieinoratur. quain linipida virginalis pudicitioe pupilla coruscat !

Ea tcmpcstate eliam tres pueri, avita llebr.xorum Oquam splendida pijc castiialis acles illustrat, quas
slirpe progtfiilli, el in Iransinigralioiie liabylonia! aJ nec carnalis caligo illccebrne obtundil, nec S| iiiese

<;iialda'OS abiiicti, ncqiiaiiiiain carnalis Ci'pula; vo- obscenilalis glaucoiiia suffiindit, quo pleruniqiie (lieu

lupiaiibiis operain deilisse lcgDiitiir, sed iii arcto dolcndniii dictuni ! \Dudl., diclu !]) etlaniperfectnnini
S|ioniaiiea' viigiiiilatis proposiio pcrmansi^se niemo- palpi br:c graviler grossescunl, et qni putabantiir pu-

ranliir, <pianivis Imporiuiia Jud^orum garrulitas fri- dicitia praedili, durn s.Tpe humanuin falliliir judicium,
V(da fals talis deUramenta confingat, asserens iieqiia- qiiasi scotoinalicorum Iniiiina teliis tenebrisobluran-
qnain eosdeni piibcic":, aiil proefaliini collcgain ex tur. De qiia fefida inipiiritatis seniiiia aiiiniaruni li-

leriia; peregiinaiionis participein, ultronens caslita- " buniicas lugiibriler siibinergentc veraciter immuiies
lis cxlibes, scd iiivi'.os spadones exstiiisse, qiii sc- fore credunlur qiii glorlosa noii ficlie pmitalis palina
ciindo eunuchorutn gradui evangelica veritatis asti- perfecte potiuntur, et duin caierva cast.evcxillaiionis
pulalione deputalnr. lli deitiqiie in lanlum paterniB victricia vexilla velienies, pcr porias coelesiis Hiero-
iraditionis rcgulam et divina; saiiclioiiis censiiram solynKc gregalim gradiluri anle angeliciiii: coeleslis
servasse de-.cribuntiir, ut eliaiii ad olitinendani in- Ihealri consessiiin et lerriliile Iribuiial Jtidicis singii-

legriiatis et continentiae gloriain, opnlcnias regalium lornni facia jusia discretioiiis laiice libranlis, virgi-
ferculorum delicias cl principalis alimonia; pulnien- nalis triiiiii|d)i tropasum et illaesa [Bodl. , ilbesa']
lura in leiierriina puberlate contenipserinl ; vilibus caslitalis labara laeti gestabunt.
lantuni legumiiiibus vitain sustentare coiilenli, lasci- XXIII. Jnannes sacer, materna nondum editus ma-
vam juventntis pclulantiam rolrenaruni. Qiiamob- Irice, propheta Veteris liistrumenli niela, et prinia
rem enorme Clialdaici regnatoris simulacrum, quod rudi diinlaxat regnanle gratia asperrima [Bodl. , as-
Colossi subliinitalem cenienis ac seplenis pedibiis in perrinia'] poeniludinis liraa vox Verbi salebrosos
alio porrectam bis tricena ciibiiornm proceritale complanans anfraclus ,
prxco regis saluberrinium
vincebat, licet hnrrendus salpiciim clangor incie- p Christi devulgans adveiitum, siiperiiDe para
piierii, et
....
musica sainbucorum
u I
harnionia persulians
1
*^ 1 J- •

nymplius, primiliv.t dispensaiis

...
r.
Ecclesise rudinien-
1
prolls
>•

insonuerit, siinulque flammivoma caniini incendia tiim, noiiiie pro inlegrilale caslimonia; lotius casti-

uaptarum foniile sarmcnloriinique nulriinine suc- tatis aiictorem polo palente voce per a;thera lonan-
consa terribiliter lorruerint, flexis poidiiibus sus- te Spirliu in siinulacro alitis descendente, Jordaiiis
piccre refragabanlur, et pro innexibili rigida; men- gurgile tiiiciiim niiindus mundum , el virgo virginem
lis coiistanli.i , aiigelico fulli suffragio , ambuslas baplizasse describitur; qniijue loriidocastitalis ardo-
inalleoli machinas crepiianlesque clibaiii globos fide re flagrans, vetilos regalis ihori hymen;cos coinpes-
invicia vicerunl. cens, olidarumqiie pollula nuptiarum contubernia
XXII. Sed qiiid in veteribus viris, quibus priscae aporians, asperrimaj inveclionis severitale coercuil,
legis licentia niipiialcs ihalamorum copulas pro iie- et liHJus rei gratia putidos ergastuli squalores libeii-

potiini prosapia et posterorum progenic propaganda ter laturns, purpureo carnis cruoie rubris fibraruin

( leiiienter indul.-iil, lliesaurum virginitalis ex aniussi rivuiis decurso sacrani Redempioris passioiiein niys-
iiiquirentes, vcliit apcsde diversis pratorum floribns licis pr;psagminibus pnrieiidii.
flaveiitium favdriini machiuas lenaci gliitine sarcien- Joani:es qiiailripertita; scriptor historia;, et verax
ics, morarnm viiicula nectimus el otia temporuiu te- jj evangelicae relationis telrarcha, quem Salvator uiii'

rinius? Cuiii etiam in rudibus el neoicricis (alholica; ca niiin li redeinplio el conservandje caslilatis alnia
lidei seciaiorib;:s, postquam latcbiosa prioris Instrn- prjL'figuratio, propler virginalis piidiciti;e gloriam,
iTieiiti lalibiila fuiidilus evanueruiit , et limpida se- inter ca;lcros peculiariter pio diligebal aflectu, mir.s
qucntis Testamenti Iiiminaria per gratiam evanaeli- viitutum signis per totum orbeni claruit. Elenim vi-
c* prxdicatiunis crass* nociis caliginem illustrantia mina virguUorum silvestria e frondosis nemoribiis
i.i Iriquadio tcriarum anibitu diffusius spargcrenlur, allata mulavit in obryzum flavenlis auri nieialluin.
innurnera beaia; virginitalis exeinpla adfatiin exube- Teretes quoque scopuloruin glareas et rolundos
rentet iiberiim siibpediieiit, e quibus liiEC paucula, scrupeoruin lapillulos de arenosis liitorum sabloni-
quac ad niemuriam venerant.carptim et cursim con- bus adduclos coiilra creatur;e rituin in rubicun-
ges$imus,.quo facilius cnnctis volivum inlegritatis das gemmarum congeries , superna frclus pole.-

miiHus mercanlibus in piopaliilo paleiiler clarescai, slate, facillinie converlit. Nec non dispersa geninia-
(|iiibus anctoiibus edila piidicili;e procerilas, vhIiiI rum fraginina, qua; decepta Ccrmanorum siniplici-

pr:cslaiiti>siiiiiis omniiim virliiliiiii pliarns, scii qiia- las , seciindum slolidissimi sn|.|iislje inoniu , ad
diali roliin iiu-- oboli-.ci glubu-, ad taiiluiu perfcclio- s|icclaculuiii vulgi minutiitim iii Irusta fricabal, iii
1-21 DE LAUDIBUS VIRGINITATIS. 122
liiisiinnm rerorni^vil slalum, seJ eliam malron^im , ^ lilei seiiiiipedas p!us qnidpiam qnam cannnicc veri-
quani suprcma sors gemina morlis mullaveral urna, lalis ccnsiira promulgat credere, el ciilera apocry-
lurliis paiiperculrtrnm siibnixa prere poscenlilius , pliorimi deliramenla velut linrrisona verbDiuni lo-
quos sumpiuosa erot;ai2e siipis alimonia susienlabnt, nilriia penilMS abdicare et prociil cliiiiiiKire, orlbodo-
nralione sequeslra, de lelliifero sopore suscilavit; xorum ratriiin scila scriplis decrelalibus saiixerunl.
cuini|ue luriliunUa paganorum rerocilale crudeliier Lucas prxsago viluli siiiiulacro ab Ezecbiele desi-
cogerelur ul mortiferum poculi haustum, in quo di- gnalus, et terlius evangelic:i; pr»dicatioiiis bistnrio-
ruruRi virulentus graminum succus simulque trucu- graphus,qui, apud Aiiliiichiam niediciiiale catiiplasma
leiila reguli)rum el aspidum veiiena ad quae quadru- pruclirans, prinio puruleiUas corporuiii valtludints
pf dis robeisB [Cod/., alqiie q. rubela] et spalangii et .Tgrotas visceruiii fibras, ac deinile spiritales ani-
(leslifera conleclio bumana; naiurse nociliira babeba- marum incommodilates, lurrido dogni;i|iiiii caulerin,
tur, potando consumerel, praemisso Cliristi labaro, sen diviiii verbi pblebolonio, salubriicr saiiabal, us-
luius et Cbristi vexillo arraatus, nec venenala dra- que sepiiingeiiarium ac quartimi selalis aiiiium i liba-
conuin detrimenla treniebuiulus exlinmit, iiec liurri- tae ( aslilatisconies pudicissimiisniaii-is^e iiieiiioralur.
da innrtis discrimina pallidus expavil. Gemina qnii' Igitiir cuiii ge;'.erale ii;i>rtis naiur;r: [
ISodl., iii:uiir«
]

que defunclorum cailavera, quos lelhale virus cru- B debiluiii suprenia sorie persolveril, Coiislanliiio orbis

deli monis exiiio perniciicr prosiraverat, in prisii- gubernante monarcliiam, ossa illius ad lutelam regni
iium vitae staluni retitiluit, et sic iii castilate (lorcns Roinani Constaiilinopulira transliia lcgiintur.
usque cygnaeam velulac seneclulis caniciem feliciler XXV. Cleinens, coelesiis claviciilani priniiis snc-
permansit. Nonnulli vero eumdem non generali cesiror ei scciiiidus Ronianse Ecclesi* dispeiisalor
inorle defunciiim, sed speciali somno soporalum, iii (ynaii'|uam noniiulli Linuin et Cletuin in paiiiilica-

sarcophogo vitaliter quicscere conlenduiil, pro eo tus regimine nequidqiriin pra;ferani),quod cielilialiis
qund Salvalor dixerit : Sic eum volo manere donec casiimoniam , eliani anlequam salutifero lavncri ba-
reiiiam, prsBseriim cum de sepulcri tumba piilvis plislerio niersus ab origiiiali piaculo purgarelur, nie-

ebiilliat, ct qiiasi reciproco spiranlis Ilatii in super- dullitus dilexeril, ipse propriis litierarum apicibus
licie aniri sensim scalurial. propalal, dicens : Egu Cleiiiens, in urbe Roiiia n:itus,
Oidynius quondiiii doininicae resurreclionis incre- a priiiia xlate pu'liriti:e sludiuin gessi. Ergo si quid
diilus negJlor, sed visis viilneriim cicalricibus cre- prxstanlissimum esse constal in cunctis virlutuni
diilus prcdicator, qui Eose tripertilas Iiidia; provin- gradibus ei inoriarnmi nalurse dirricillimuni noiidum
cias sereiio cvangelicn; pra-dicationis lumiiie illiislra- ^ regent-ratus sibi iisiirpanslaiitopere laxaveral, i|uaiilo
vil, el exsecranda sacelloruni liislraiiienta et inepla magis credere fas est, ut postaccepia liilei rud.meiila.
ponlificura flaniinia fuiiditus evacinvit, cuni puilieos sprelo gcMitiliiini litn, dum per provincias Pelruiii se-
thalanii coiisortes instruens, dc virginit:itis laudibus quereliir, diviiii verbi semina serentem et propagi-
loqueretur : llabetis, ini|uil, iiitegriiatein, qu% est nes evangelicx vilis credenliuiii scrobibiis pasiiuaii-
oniniuni regiiia viilulum, et fnictu-. perpL-lu:f virgi- lcm, alqiie Siiimiiitx lelliifeias iiecroinanciLe labrii-
iiitaiis. Viigiiiitas soror esl angelorum el oinnium scas radiciius exstirpaiitein, plenius ac peifeciius
boiiiiruni posse^sio; virginilas vii:loria libidiiiuin, cons.il vaverii, qiii deiiiceps ilinerariiim Petii deceiii
iropxum lidei, victoria dc inimicis, et vitac ailernx voliiininibus digcslum luce clarius eliinavit, Itiibnu

securilas. Eii apostulicse clangor buccinae, velut toni- in Latiiiuin ex Grxcorum bibliutbecis verleiile !

truali fragore coiicrepans, devotas virgiiium iiienles Sylvesler, qui apud Komam poiuificalis cailiedrx

ad iiilegi'ii:>lis cultuin ci)borl:it>ir, duni eaiii iiiiinen- suscepil s icerdoiiuiii, per OMiiies Europae provinciis
s:s rumoriiiii laiidibus prn-ei|uilur. et florenlisAusoiiia;p'.irni'liias,qiiamglaiiales Alpiuni

XXIV. Paiilus, duduiii Sauliis, vis electionis, typi- saltiis prairupiis scopiilnrura caulibus ciiigiiiil, signis
ciis Bei>j:imin crepuscuto devorans proedas, vesperi diri- miraculorum crebrescentibus claruil, siquidein in-
mensmaiiubias; qui pyllionissani iiecromaiiti.i; spirilu p. contaminala corporis pudicilia fretus, el jugi absii-

falsitaiis liivola valiciiianleni et ob boc sunipiuosas iienliae parciiiionia praidilus, ad lelliiferuiii llonu!;

proceruni opnlentias alfluenier cumulanlem, gazas- dracoueiii in clandesiino crypla; spelaeo I.uitaiiteiii,

gue quu'slii>iiii delicios:is adfatim lociipletaiilein, qiii virultntis faucibus et peslifero spiritus aiilieliiu
iiiula: tacilurnilalis valvam labris procacibus oppo- setbera corrumpens miserum popiiluni atiociler vexa-

iiere impario terre:ile coegit ;

quiqiie (miruni dictu) bat ,
piT centenos lalebraruin gradus iulrnrsuni
qiialer seiias iii fundn maris piofundo sospes trans- descenilisse ferlur, et eaiiidein mira: niagniluiii-

Bgit boras.atqiiequiiiqiiiesquadragcnasacerriniu cru- iiis besliani, ciii pagaiiorum decepia genlililas ad se-
ilelilalis tonneiito una miiius accepit ; iionne ob dandain furoris vesaniam fanatica; lustratinnis spiii-

p;irie inlegriiatis praerogativam, tertium polum per- calia thurific.-.bal, inexliicabili collario constrictam
agrans, .'-upernorum civiuni arcana castis oblaiibus perpetua; ullioiiis animadversione perennilpr miilla-
conleinpl..tur, et ccelestis roililisB abstrusa inelTabili vil, et r.oiiiam fallacis idololatriic cultricem a funeslo
lerum lelalii riiiiatur, licet Revelatio, qnam dicuiit \ittim:irum ritii ev:inselicis asserlioiiibus ci sigiiis

1'auli, in iiave aurea florenlis paradisi dclicias euni- paritor coruscantibiis correxit. Illud eiiain noii oniit-
dcin adisse g^rriat. Seil fa-; divinum vctal calliolicx lenJum reor, iii quo prxcipuuni conscrvala caslila-
125 S. ALDIIELMI OPEKUM TARS IL - TUACTATLS. 121

ii$ dociiroenlum declsratur, videlicei qu 'd impera- A soninium quod prius viderai, elofferens Deomunera,
loris Consianiini diulurna valeludo el elephanlinosa et comniunicans sacramenluni dominicum, ascendit
rorporis incommodilas, accepio bnplismalis sacrn- eqtium, el perroil quo cum dnxit angelus Doniini,

iiienio, stalim ab eodem salubriter dicio cilius cura- atqiie per semiias labari fiindamenta crevcruni. Ap-
reliir, el lam interioris bominis gestns qnam ext''rio- pelhua e>i aiilem civicis Citnslantini, quoJ (ir:ECO

ris 3Bstiis per cocleste cataplasma diiplici nuMlicaiiiine seriiioiie iiilerprrtatur (;iinstantinnpoli-, iisqu- iii ho-

sine tricanim ohsiaculo sa^r^rciiir. Proeierea Boril., dierniim diein. Igiiiir Sylvfsier, lr>n>acto poiniQca-
[

celeberri- liis officij, el Ciinsiiinmaio vilsp curriculo, cuni |>alina

Propierea j absiirdtiin fore siispicabar, si
virginiiaiis sralani Jac sc^uidens angL-loruro coeii-
ninni illiid speciaculi gpnus per lnlos niiiiidi canliiies li

biis adinisceiur, ei bealo supernoruiu consorlio feli-

vu'gaiuiii tatiiiiriiiislis sileniM oppilatiini vilescerel,

el a iioslris liileraruni apicilms inlactiiin ilelitescerot, Citer perfruiiur.

iii quo triuinphaiiHS Clirisli vicioria et Sylveslri cer- XXVI. Aiiibr>siiim vernsuperni nectaris anibrosia

tanlis caslimnnia geminae laudis prxcnnio crebres- redoleniem sub tacilnrnialis velamento delilescere
ciinl. Njiii Cnnstaniino nrbem gtibcrnaiite. ad syno- non paiiar, ciij'is iiielliQu^im doginalum dulcedinem
dale conciliiim popiilis caiervjlim connuenlibus. et pura; virginiialis prxrogalivniii pulclira prLUsagia

diiodeiios Judj^ortiin prsceptores et Pliarisaeortim ^ poriendebant. Siquidem infanltilus cuni in cunis

rabbiles dira dispuialionuni spicula conlra Clirlsti supinus quiesceret, ex improviso eianien apum ora
lironem Iruriier Inrqueiites, divino confisus clypeo Ijbraque siiiepericulopausanlis cnmplevii, qni ingre-
rnnfulat. Idem quoqtie pr.Tjsul scinmiiim C nslanliiii, diendi etegredieiidi per leiiera pueruli labra ceriilim

reruin lateniiuni pr;vsagia porleniiens, mira signci- vices fr?queniabanl. Ac demuni ge litore Ambrosio
lale priidenler patefecii. Siqiiidein imperator, iii ci- evenium rei prislulante, et vernac, qu* allrix iniaiiiis
viiale qiis Ryzaniiiiin vocabulur, cum membra sopori ruerat , ne ab gerenlur iinperante , supernis coeli

dedissel, el debitiiin naturae solveret, apparuil ei in climaiibus per xlbera avolanies caiervatim moria-
V sione noclurna qnxdain anicula salis decrepila, lium visus aufugiunt. Qiialis autem vel quantus idem
eiiam pene morlua, quam imperanlc Sylveslro^usci- patriarclia viriuiiim gloria el miraculorum signis

tare orando jiibeiur. Oranle auiein Consianlino, illa efriilserit, nemiiiem renr eiperlum, nisi qui gesia

aniciila siirreiii, ei facia esl juvencula pulclien ima, eonversalioiiis illius a Pautiiio viro venerabili digesta

\elui rubicun lo venusUc pubertitis flore pobescens ;

didicerit.

qua: cum casta cuiileniplatioiie regalibiis placuissel Nec pudeat Chrisii cxlib'S sirictis pudicitiae legi-

obluiibus, indiiil eam cblainydem suam, et diadema bus lascivam n:ilur.f pelulaniiam coarciantes cnrpo-
aiiro oliryzo gemmisque purpureis ornalum posuil reosque tiiilialioniim geslus veltit indomitos bigarum
super captit ejiis. Ilelena aulern mater ejus dicebat subjugales, ferratis salivaribus [Bodl., saliiiaribus]
ei : Haec lua erii, el non morieiur, ni-i in fine mundi. refrenantes , Turonici remiiiisci pnniilicis , queni
Igilur expergefacliis imperator futurarum igiiorantia anlequain regen^ranlis gralia; vulva parluriret [Bodl.,
reriini acriler arclaiur, donec persiinpl.im liebdoma- pariiirireltir] ei sacrosaneii hiptis<natis rudinienla
dis iniercapedinem corpore frugaiiiilis parciiiionia cognosceret, in catecliiiiiieiioruiii gradii ci coinpe-
niacileiilo rur>us in soporem solvitiir, cui vir vilae teiilium siatu siipeni pauperculis porrigeiitein aga-
venerabilis S>lvesier seplima die jejunii sui adesi, pemi]ueegentibuseroganlem, ciim noclurna; membra
ilenim ei in visione dicens Anus decrepita, boc est
: quieli dedisset, coelesle beavil oraculiira, qui lue pio
civiias in qua lu moraris, nomine Byzantium cujus , adepia inlegrilaiis corona ei f:iusiavlrgiiiilalisiiirul3,
niuri j.im prae veluslaie consunipii sunl, et pene om- quam \elul rcgale diadema ac geinniatas crepundio-
nia nicpnia ejus coiruerunl. Ascende ilaque illuin ruin liinulas, indefessis viribus nieia tenus servare
equum luum iii (|tio baptizalus in albis gedisli urbe iii salagebat, niiris virluium sigiiis clTulsisse ineinnraiur.
Roma, et aposlolonim el marlyrum limina circuisti, Etenim catechumeni cadaver, quem dira, ut dicunt,
et liunc sedeiis, lene labaruin luum, quod signo y^
foriunse feiocilas et parcariim grassalrii non n lli
Cbrisii ex auro el gominis esl piclnni. Hoc labaruni parcenlum alrecilas, iino gelid;e niorlis incleiiieniia
tenens in deitera uia diniitte frenum equi, ut quo regeiieranlis graliae sacrainento privauim peniiciier
eum duxeril angeli:s Dei, illuc eat. Tu autem lixum oppresseral, de porla morlis reJivivuin erexil ad
cuspidem laliari in lerra sic tralie eum, ut seniiiam luniina vilse. Alios quoque binos crudeli morlis meia
faci:it iransiius sui, per quam semilam evslrui facies Diiiltatos ei o|iiaiis viis inanubiis spoli:iios de laie-
ninros ; el b.inc veter3ii:im civiiatem el pene mor- broso lelhi baralro et irucis tarlari lormeiito voli
litaiii in juvenculam susciiabis, el lui nominis voca- coinpos redu\il ad superos. Procernm frondenlis
bulo nominabis, ila ul regiiiam illani facias omiiium pini slipilem velilis pagaiiorum cxreinoniis deputa-
nrbium. Erii enim in ea nomen Domini Jesu Clirisii luni, quamvis obliqua recliiieni curvatura crebri
masnincupi, et erunt in ea lempla Dei ad honorem accolarum bipeiines ceriatim siicciderinl [Bodl.,
nmiiinm sanctorum consirucia, et filii tui post le et succidereni], inlrepidus nutabuiidum a-peiil, et
filii riliornm tuorum rcgnabiinl in ea. Evigilans aulem fragore borrisono cassabundum contempsil pellaccs
Consiaiitinus siaiim ad ecclesiam perrexil, indicans- .^nalolii nebulonis prsesiigias, quas lividorum fraii-
qne episcnpo civiiaiis viro sancto nomiiie Sisinnie diileiita a;n)uloriini faclio iiiille nocciidi arlibus
 125 DE LAL'Dini S VIRGINITATIS.
m
srniila oslen5o falbcis pcpli Indibrio audacler inge- A cionandi genere prsfalus anlislej sermocinari credi-
rebat, proEpolleiile meritorum gratia, funditus fates- tur, qui uequaquim eiiriusecus camalis laniuiu
cere, el procul ut ridiculosuni phaiitasma evanesccre puJicili.-e iniinunitaiem ad proinerendas slrenu»
fecil, p7iscoruiii deliibra paganornm a cemeniario inlegrilatis infulas idoneaiji fore raliis esl, nisi
po'ii'.siinis com; act:i pelris, rnlirisque legul.inini spiritus quoque caslinioiii:i cnjus iinperio indoniiia
imLriciliiis lecl:i, morlalium dirfiilens adininiculo, et corporalis lascivi* peliilanlia refrenetur. Sicut
angelorum fietiis siiffr:igio, quia [Bodl., qiii] baslaii vernacula iie conlumaciier insolesc:il , niatron:e
et scuiaii faniulo Ihi jir.Tsidiiini laturi venisse nulibiis fnaiicipalur, inirinsecus conlulieniali sod.i-
legiiiuur, solo lcnus diruia qiiassavit, everlii, de- lilate ciinconliier adli;erescal. Exsiiiit qiiid:iin
slruxil. poniificali digiiilale decoraliis inerilo Feln et iio-
XXVII, Gregorios, Nazianzen» Ecclesije gubprna- mine, qiii cum pni (idei consianlia a tmloribiis
Inr, apud Atlienas (qiia per idem lempiis ruMiige'u'a lorquereiiir , et horrendis carninc>iin cruciaiihus
graiiinialiciirum gloria et clandeslinuin Academica: agoiiizans marlyriiaretur, exclainasse ferliir : Gra-
dispulalionis sopliisnia polleliaiit) caelcris iiiconipa- lias lihi ago, Cbrisle, lvi annos in ssculo virginiia-
raliilitc-reriidiius, Basilii iii pliilnsopliicis dojimaiihus tem nieani cusiodivi.
coiidiscipulus, sicut si Kcilesiasticae liber hisloris B XXVIII. Antlionius coeleslis aratri stivariiis ot
maiiifestat , cum a rudis infaniiae tenerimdine evaiigelicj sermonis salor, a qiio priinilus per
c^rporalis illecebrjB conlemptor efzelolypus casii- ifigyplum fertilis cutnobioruni seges et fecunda
laiis anialor existeret, pulchr.-e visionis oromale, conversationis occa granigeris gerininavit spicis,
soinno sopiiiini cleinenler solaiur, ciii pr-pier vir- unde postmodo Menipliitica telliis, quain Nilns
ginale piuloiis proposiiiim el gymnicimi pliilosopbise reciprocis feciindat llucntis , niillenos aniinarum
siiidiuni iii geininu feininini sexus siniulacro oasti- nianipulos iii frucliferis Ecclesix novalibiis piillu-

taset saviieniia per soporem apparuissedescribinitur. lanles proiulit, qiios angelici messores (ciini ligura

iliic modo sanctuni ad integrilalis coron im cohor- munili in iciu et aiomo evanueril, el enorniia crea-
taiiies alloquiiiiiur : Aliera enim ex nobis sapientla ,
lurarum clementa in melius cominiilata clariierinl)
altera casllt:is dicilur; el iiiissi> siinius a Domino scqiieslratisliilioruin fasoiculisiniiiexbausla coelestis

tccniii baliitare, qiiia jucuiidiiin nobis el saiis miin- regni liorrea catervalim advectahunl, nonne pmpier
duin iii corde luo babitaculuin pra-parasti. Cujus egrcgiam aninix pudiciliam ineiTaliili virliuum graiia
soiiiiiii coiijeclura colligi et his argiinientis anim- prxditus, usqiie siipreinos lerrarum cardiiiesrnniore
ailverli fas est eumdein hiiiuscemodi meritorum clarus percrebuil, quod pleniiis de ejus virtule niiia-
niuiiiricenlia prxJitiim, illaesae puriiaiis corniiani
C culorum Athaiiasius, Alexandriniis aiilislcs, simplo
nsi|iie ad iiiclam sortis siipreinx indelessis viribus volumine pntefecit, F.v.ngrioin Laiinnin lr:iiisfereiite.

iisi|iieqiiaque cu.stOilisse, prKserliin ciiin de illo c:in- Pauliis itidem inclytuset falrum ccleberriiiuis, qui

t<iiii [Bodt., c:iuluni] sil : llujus neque vila aliquid a pellaci geiiero cxcx ctipidinis pliylargirix deceplo
proliahilius ei sanctius, neqiie eloquenlia clarius ct contra jura naiurx proililns el publicalus.a prlnucvo
illiisirius, neqiie lide purius et reclitis, neqiiescientia puberlatis tirucinio Meinpbilicx soliliidiiiis deseria
plenius el perfectius inveuiri potest ; quod Ruflinus, penetrans, qiia carnalis spurcitix hlandinienta fa-
niir.i vcrhoruni urlianilale pru;ditus , in prulogo tescunl, et mundani luctus [Bod/., luxus] ohlecta-
apologeiico pleiiius exposiiit : Basilius pontifeic et miMita vilescuiit , horrendos belluaruin birritiis et

celeherriinus Cappailox, Atlienis jeque ut prafatiis Iruculeiiios leonuin freniitus, ardenlis fidei defensa-
collega rhetoricis sopliisiiialum edoctus discipliiiis, culo frelus, iiitrepidus conlempseral, consuia dun-
qiii regiilarein moiiaslicx conversalioiiis norniaiii taxal palmarum plccta, et pro dulci dactyloruni sa-

reciprocis schedaiuin sciscilationibus vicaria lillera- gina squalidum susientans corpu-culum, naiur.-e de-
runi relatione respoiidens liice clarius ad liqiiidum bitum solvit, nonne pioiiter norenlis pudiciiix casti-

digessit, nec nnn spyarx 'E^attjowv, id esl, opera scx' n moiiiani fine teniis inexirieahili repagiiloconservaiam

dieriim, qux in Lalin<im Iranslata legunlur, mira bis senis tempiirum lustris, id est, vicies terna an-

eloqiienli:e diseriiludine frelus edidil; is inqiiam, norum intercapeiline bucceliain crustulx semi-ple-

qood iiitegritaiis gralia incorruptus corporaliter nam ,

qiiam peniiiger prxpes inderessis faniulaii-

florueril ex ipsins elogio coiijecluram capesso, ila bus et reciprocis volalibus hiulco advexerat roslro,
prosequenlis : El remiiMin iioii cognosco et virgo usque decrepilam vil.x senectain iiicxhaustam gralu-
iion sum ; vetus quippe consueiudo peritorum esse labundus accepio ferre promeruii?
feriur coiicioii;iloruni, qui pro rosiris in edilo slantes, XXIX. Uilarion opinalissimtis Palxstinx soliliidi-
nis accola eihnicis parcniibus iiloloriwn ciiltune
popiibribus caiervis cniicionantur, ul iii diveisa; ,

concionis cuiieo el dispaii sesu, ceu propria iia in- deditis oriundus, rosa, ut dicilur, rubicuiida de spi-

terdum alieiia fruiiiscantur persona [BudL, fru- /lelis vulgo nnscentibus llnrens, ea lempeslale qna

risc;iniiir pcrsonx], atque atlonilis auditorilius prxdictus Antonius per .i^gyptum celebri faina vul-
ansciillatoribus arcana mentis ipsorum g:ihatur claruit cujus vitam Hieroiiyiniis coelesiis
ignarisque ,

bibliolhecx egregius ciiUor nniversoruniqiie inlBi-

recludenles, el absirusa prxcordiorum leserantes
ep'iii»i.um riiniiiseu-
facundi seimonis clave palt f:n i.ii;l. Hoc cgn con- prcliim prTsiantissiinus laiitis
,07 S. ALDII! I.Ml OPLUUM 1'AUS II. - TRACTATl'S. H8
nonicrnm quoqnesi ab infeiis cmer- a videndi niulieres, et proecipue ex quo in illius rnpis
lis ciiiillii, iil

dical, vel succnmbere, i-e nioiiasleriii conclusissel, idcirco pro ailcptae inle-
gerel vel invidere uialerine

ob iiitcgrilalem casiimoni.e coiijervandani ,

grilalisclilamide, qnam angelicse pnrilaiis liniamento
<|ui ,

declinans, piimo pubertalis velut domestica sodalitaie asciscebal [Bodl., qua. . .

itiorialium conlubernia
lustralurus adsciscebatur] , luinra propbelic.Te divinaiionis ora-
lenipore stinaleiUis ercini vastitatem ,

qnam praclicam, coiilra cula qii;e reliquos laluerint nuiriales pracsagoalUalus

prlus peui". cxinleiiiplaiivani
babitator exercuit viiani, spiritn experlns est.
MMiim iiaiuram , rudis
pctulmtiam famelica frugalilalis XXX. Ncc pr.Tcierennduin arbiirorbealae memoris
lascivam aMslis
Ego le, iiiqnil, asel- Oenidictiini, qneni ab ipsis jnranlise cunabulis ila
parciinonia crudcliler casliyans.
non le bordeo alam, lorluiiaium viicabuli prxsagium pascebat, ul penilus
luiii laciam, iit noii calcilres ;

aliier proposito divinae religionis vivere neijuirel,

ennliciam. Qnapn.pler innnmeris
iii
sed p;deis et fa;iie
quain propri.i; appellalioiiis digiiilas et coelestis
miraculorum prndigiis wru^cans, antiquis a!qiiipa-
rafcalnvpaiiiarcliis;siqnideinhorrendumsquammoso £u>o/ioj prarogaliva perniiilerei. Nain cnm gratniia
superna: liberajjlaiis muniliccntiu inaeUis pner pol-
corpore dracimem, juxia Epidaurum Dalmalis
iim-

vocanl, ab eo qnia lant;e lesceret, et secuiidis iiieriiornin snccessibus per aii-

iiicipiiiiu, qucm bo.im
\islat ul bovcs virulenlis iiiandibularnin r gustum lli:speri;c regnum late crebreseeret , baud
iirormilalis e\
voraciler fruslra cuin advocalo et Redemplore mistro felix
dcniilius irucidans, gulosa veulris iugluvie
uon solum armeiila et pecudes,sed vocabuli privilegium parlicipavii. l)e quo laitantes
glutire soleat, el
ad sc evangelici coiisona vicis [Bodl., vocis] barmoiiia
agricolas qiioque alque bubulcos et subulcos
absorbeal (o superi, lalcm lerris psalleiites couciinliter ceciiierunt : Benediclus qui
iraclos vi spirilus
armis oralionum exslinxil. Hoc venil in nomine Domini. Ciijns rei regulam iiostra
averlile gypsain ! )

iiioilo : pyiaiii stiiic stipilum in edilo conslruclam quoqne mediocritas, aiithentica veterum aucioritale

el llammanLibus jcindulis succensam piaelalum miiae subnlxa, in sacrosancta paliiiarum sidemnil;ile biiiis

iiiagiiiludinis basiliscum vulgo speetante, sc^mdere ,

classibuscanoravoceciincrepans,ei gemiiiis conceii-

lerrilica; jussionis iinperio compellens, squamigeros libus Osaiina pcrsultans, cum jucundae jubilatlonis

< os'.arnui crates rigidamqne spinae curvaiuram pni- inelodia concelebrat.

iiis cuqiieniibus exiorruii , et assanlibus li;ioniim Igilnr proefatum Cliristi tironem ,

propler incor-

globis crudililer combureus ,

plebem a letbifeiis rupia el jugiler slellanUa iniiiarcescibilis pndicitiie

l.('sliae |l;iiibuseiipuil.INecnoueliani ferveiilis Oceaivi scrla sancliE Trinililis lutela proieclum, prophetica

iluslra et spuin;iiilis cataclismi cjerula, cuui propiios signa sequebaiitur etsuperna miracula coelitus comi-

credereiitur termiiios , el quasi diviiise poiestatis C lahaiitnr, siquidem post dirula simnlacrorum sacella
ceiisura diluvii irrupiioiiem miuarelur, seu in an- ct dlssipatas fanaticae genlilitatis c;eremonias, qu;e

liquuni chios omnia redire cogereninr, accuhe Epi- vil;iin veritatis expcnem fato \Bodl., tatu] fortuua;

dauriiaiii euindem Dei faiiiulum coiura freu entes et genesi gubernari yBodl., gnbernare] juxla mathe-
lluclus el salsas gurgilum iuoles, inexperto compulsi luaiicorum coiistellalinnem aibiiratur, bissena con-
lerrore, opposiiernut ;
qni cuin terna palihuli signa- slruxisse cceiiobia scribitur , in quibus opulenta
cnla in glarigerissulcaret sablonum litloribiis, miruiii sanctx conversalionis lucra et cnpiosa nniniarum
diclu, quiiniodo lurgescens ponlus iii cuniuluiii cre- emoliimeuta orlhodoxis dogmalibiis nberliiii adqui-

veritet iii (piaula proceiiiale, nt miiius gl.icialis auie sit;i (ihiisto proveneruiit, qiiae dominic;e giiarns cul-
euin steteril. quaiiia csl pudiciliai virtus ,
qua; lor viiicx vclul maturescentes paliniium botros ac
baccbaiilis belluoe rabiem buiiiillinia prece compe- lubicniidos sannenlorum racemos evangelica falce
scuit et tumeiitem sqnoris insaniaiii induUa poteslale siiccideus, et \B»dl, om. ei] rcfenis (iscellis oiius-

compressil, Daniclis proplietae factum ajquiparans tisqiie corbibns ad praelum calcandos et Ecclesiao

in dracone, legislalorem :riiiuUns in aeqnoie. Jo.in- torcularibus regulariler exprimeiidos advexil , ut

iiem vero Nilolicae soliludiuis eremilani, qui, Tiieo- inerulenla delecati nectaris defruia apoihecis cce-

dusio roundi monarcbiam gubernanle , quaierdenis D lestibus recondenda el angelicis cauponibus coin-

annornm circnlis in piactic;e conversaiionis studio de- iuiltenda feliciler inferret ,

quaienus supernorum
i.ndans (ipiam .Marilia Lazari gerin;ina volivnm Cbri^ti ciinvivia biijuscemodi niuneribus de terreiio nuii-
lBoi//.,Cliiislo|liuiiianilatisobsequiuin pracbens pr;u- dinarum mcrcatu albitis gratiilabunda gloiili(;;i-

(igurat)mirum devoiionis fervorcm excgit,ac deiuuiii reiiiiir.

<|uiiiquies bilusiris temporuin circulis iii reniolo de- XXXI. Magna est igilur purilalis pia^rogaliva

lilescens lugurio, llieoricain anachoreseus transegil qiiam qni amitiere per vim compellitur, si ob hoc
vilam , ex lioc par.e virgiiiitaiis ninnus illibatuui Iiiiinaiiuiu exosus consortlum coinmuni vila sponte

iisqiie ii(iii;igenaiian) decrepitie veluslalis seneciaiu cariieiil, apud cxliv millii virginale carnien caiien-
liqiiet servavisse. quod chiliarclio, id esl, Iribiino tia in ciBlcsti conluberniu gralulabiiur gloriosus.
iiiililum imporiuiiis precibus de conjugis incomino- Quod Kusebius Grxcorum hisioridgraphus virgincs

diiale suppliciter coiisulla l!agit;iiiii ul se [Bodl., Deo devotas fecisse listatiir, quae se pio iiilegritalis

sc illum] iiivisendum adiie paierelur , iiiieutione piiilicitia conservaiida rapaci gurgitis alveo pcr pr;e-
rigida re.-;poiidissc lei lur, s bi iiuinpiam moris fuisse ceps inmerseiunl ; uuJc quid;;iii Palfuin : fropria
129 DE LAUDirtUS VmGIMTATlS. 150
(iMi]uil) Riaiin perire non licet, absqiie co iilii casli- A |ini;ri^g.iiiv:i, (in.i c:itlio!iciiriiin laisilos crLlirosriiiit,

i:is pcriclilalur. iiiiranduin negoliuin el pro|it>ino- ol)lii|uo livoris zelo succeiiditur , ut taincii [fioii/.

diiin invesligabile decretum caeieris facinorum fla- tani] ravoiabile viri Dei prxcoiiiuin falsis suspirin-
giliis, qux iiiiindi staliiin Ingubritcr coiiturbanl, cuin nuiii argumeiilis mutaliuiiduni eliderei. Nani slro-
()iiis|)iam inancipari invitus cogitur, et, sprelo liber- pliosi fallaciarum fabricalores salis piobrosiiiii faci-

talisarbitrio, realum sceleris perpetrare conipeililLir, nus et inaiidituin crimeii adversus eiim in cilheilia

.si siib prxtextu caveridi nosam et declinandi delicta, pesiilentiae sedentes in concilio sub tribus tcslibus

exiiii genere vim viloi crudeliter iniulerit, fallaciler perjurantibus conciniiaiit, ut Psalinista clii-
«liioiibet

exlraneus ob lioc ab Ecclesia; societate inler biolba- rographalur : 1 nsuirexerunl in me tesles inii/Hi , et

naliis reputabitur. Qiia de re conjici dalur, qiiain meiilila est iniquitas sibi. Qiionim uiius ila iie laie

preiiosa sit su|ieriiis niiinicipilius piidiciliae genero- ciepilante lorrerciur veraciieT se fari tesialialur.

silas, iiuain nec ilhid abuleie et oblilterare qiinlibel Aliusilane viriileiiia regi;B pestis inciimmiKlitale po-

pacto potcst quod perfectoruin merila ludilicare, ct pularelur. Terlius iie ita geincllis oculorum obtiitibiis

ciincla virliiliim geiicra evacuare valel, unde Mal- orliarcuir. Ita Narcissus Deo confisiis neqiiaqiiairt

chus ciiiii palern» severitatis violenlia , simnlque apologeticain, iit sontes el iiisoiites soleul, defeiisio-

maierna gravitate, qui successurse posierilali con- B nein exquirl, sed poiilifiealis calhedras apiceni liac

sulebanl, ad carnale cnnsorlium cogerelur, caslila- occaMoiie inventa reliiiqiieiis, abslrusaiii erciiii vasli-

tis ubteniu et regni coelesiis causa conieninere decre- talem peliit , el Irivola a^niulorum macliinamenta ,

vit, sed cum, ob cognaiae propinquiiatis curam, ac- concinnaiasque factiones fugiens delile-cit. Porro
fervore, paulatiin tcpfscerel, pellaces lestium persoiias qu;H presbyierns coiiira
cepto conversalionis ,

et lorridu coenobialis vilae rigore inslruclu strophosi

Susannain inussilantcs a^miilabaiitur , ultrix iliviiii

hoslis discessiirus sensiin refrigesceret, a Saracenis polcnialus cen^uia eisileiii cladibus quibiis [lerjiiraii-

obvia les se devo\erant [[iodl. devolab:iiil criideliter

praidonibus et Ismaelitis grassaloribus qiioe- , ]

qiie airociter vastaiilibus capliis, ul servilis verna percussil. Quoriiiii iiriiniis cuni oinni ilomeitic;c s -

famnlari jiibenir, iiisio valde jiidici-i, ut qiii inler- dalitatis clieiilela ei propiiiqnae necessitiidinis coii-

tlicluin rcpeicbat posiliniiiiiiiin, serviret ut vile inan- tribiililius iii iirDprii doniilis tigillo ullriciliiis llaiii-

qiiaiemis qui Soiloniitanuin pereunlis fe- raanini globis C"iilla^rasse meiiior:ilur. Scciiiiiliis a
cipiuin ;

dispcndiiim mininie pertimesceret, prolix,-e lri|ilicis fiiinuiit.'ti' rorcbri plaiiia teiiiis innrlio rei^io
niiiia;

iiivisum heri famulatum turgesceiis ul (liidiiiii de:neiis et iiiipiiihns piiic:ix

servilutis delrinienliim et ,

dum aratri stivam post lergiim Imprecalnitiir, feiidum exlialavit spiraculuin. Ter-
atrociler sentiret; et
respiciens negligenter regcret, riiplis sulcorum gle- C tius, infelicem sodalium furlunain animadvcrtei is.

biilis, jugerum occa nngaciter deperirel ,

ciimqiie omne coiiciiiiiati laciiioris piaciiluni sera poeniteiitia

caslitalis iiisignihiis quae in genilali cunclis ausculiaiilihiis iii prop:itulo pitefecit lanlis-
ibidem optat;E ,

maclisra extorqiiere- que laineiitorum singiiltibus et tam raucidis lleiuuin

solo servaveral carere slricla
oc- questibus lacryuiab jndus lugubriler flevit donee
tiir , maliiii mucrone traiisfossus crudeliier ,

profanando vilam de- geiiiellis pupillariim luminibus fiiinlitus fraiularetur

cumbere, quam pudicitise jura ,

fendere, nequaquam aniinse periciilum pertimescins, unde cauluin esl : Milii vinUiclum et ego retribuam,
dicit Doininns.
si integrse virginiiatis staius elTusioiie sanguinis ser-
Quid refcram sanct.Te recordationis Athanasium,
varetur.
tam ciijiis rumigerula meritorum gloria et florigera; piuli-
XXXII. Prxterea beatae memorise Narcissum ,

ciliae prseconia quanquam specialitcr apud Alexan-

virginalis pudiciliaeprivilegio pr.ipditum, quain ponti-
driam et iEgyptum clarescerenr, per lolius tamen
ficaUs inlulae auctorilale decoratiim, sub silentii lati-
non feram vila adeo sigiiis et muiidi cardines ubi fiJes calholica friictiferis palmi-
biilo deliiescere , ciijiis ,

con- tibus frondescit longe lateqiie percrehuit ciijns al-

niiraciiloruni prodigiis coruscanlibus claruit, ut, , ,

tra rerum naturam, liqueniis elemenii qualitaiem soli lor et dogmatista heatus Alexander AIexandri;B pon-

Deo mutabilem, orationiim armalura freius, in aliud ^ lifex ,

ab ipsa cunabulorum leneritudine exstiiisse

geniis converlerel , siqiiidem in v'giliis paschalibus niemoratur lam nolariorum characleres

, quam ,
,

quando reciprocis annorum ciirriculis Anastasis do- grammalicorum periodos colo et commale seque- ,

niinicasolilaesolemnilatislripndiocelebrabatur.forliii- slraliin distinctas affabililer insiruendo, qui videlicel

to cnntigil ut lychnis el lampadibiis eeclesix pinguis Alexander postquam ilia Arii schisniatici in abstru-

(ilci liqiior opportunus defuissel. Tum vir Deo dedi- sum lalrin* cuniculuin turpiter defliixeranl, Ecclesiae

iiis Iqiiidas foniium lymphas exorcizans ei sacr» be- triiimphali iropaeo siibliiiiatur ; sed qiiid nilriiin si

nedirtionisuhertale fecundans,siupendo viriulis spe- Athana^iiis in summo gradiium fasligio (liviiia chari-

ciaculo piiiguescere recit,iia duniaxat ut latex lucer- smatum gratia pollesceret , cuin eliam lenerrima

iiarum cicindilibus infusus , in olei crassitudinem a;talula iiifaiitis nequaquam praisago iudolis prodigio

perniciier verlcrelur, etpapyrus in centro posilus ve- carueril, sed puerilis ludorum gesticiilatio pnntifica-

liilloines arvinavel scvo [Bodl., assiiupia, pro arv. v. lem futiiri prx'suIisaiictoriialem porlenderil. Etenim
SfVii] inadefactiis solito clarius liicesceret. Veruin an- peraclis missarum sacr.iiiicnlis, conspicalur Alexaii-

^iqiiiis hiimani geiieris grassaior pro tanla rumoris dcr iiivesies pueroriim catcrvas in niarinis liiioruui
,
»31 S. ALDHELMI OPERLM PARS H TRACTATLS. 1S3
pbreis sscerdoialem Allianasio conlulisse reveren- Airemebnndus el pallidus expant; tanc ad pabiiuai
liam , el qnosdani caiecliumenos el roinpeten'es ab ducilur Zeias ei iiiipfrialis hippodromi vesiibuium ,
,

eoderii myslico bapli^malis officio regeneraios eisti- quatenus ciim rege fnneilo reciproris C"nn;clibiis ct
lis>e, qiiod sccnico liidnriini joco geslum decrelis sy- alternis vicibus dlspDians aliercarelur ; sed mentem
noJalibus serio conHrmaium est. kilur Alhanasius, Deo dicatam nec minarnm feroritas reflciit, nec
post nliiiuni Alexindri, sunipto Ecclesije prajsulalu ,
blandimeninrDni lenilas demultet. nl a caibolic.^B fi-

quanlas bsrelicoruin macltinas espertus sit , (luot dei perpendiculo ad torias simulacroruin caeremo-
rraudiilenlas scliismaiiconini strophas perluleril ,
«ias vergereinr, mox imperante Ausoslfi, ad caluro-
quas adversDS insonlem subdnla ratlione cnncinna- niam (onliricis et infamiam cleri , bnias in colln et
bant , derimus Erclesiaslic;r hislorix liber a Ruffino conipedes in cruribus ncctnnl. Insiiper etqaisiiis pv.-
eharaxatus , aslipnlainr. Ila prorsns , ut Conslaiuio nariim machinamentis, sacratissirnns vivenlis h^siie
Aiigusto, qni Orienlis iinperii sceplra gubernabal, arlus acriler dilaceranl , nec nnn et ires gennanos
evulsum cadaveris lacerium el in sarcopbago dela- piierolns, qiios B<l<ylas sub disciplnsi» p^cdigi^io re-
tiini osiend^-reni, *juem ab Ailisnasio inagici fraiidis golariler insiruendos accrp^rat, ad regis pra;seni ani
necromaniia de .Aisenii cnrpore sublalnm fallaciier simul int'Cilucunt qnos imperalor
"
, inira fidei ron-
reluleriinl. Qunpropler imperalor, cominenlis Ii.pre- " sianiia munilos , cum verborum argumemis fall'-re

ricoruni lenoc naniibus illecius , el probrosis factio- neqiiirel, crueniis verberum iclibus vapiiiare prs-ce-
nibiis deieplus, in cnncilio pr.-psuleni inconsiirie con- pil. Cerriens aulem furiliundus princeps inviclam
demnaii prjecipil. 'Verum Arsenius, qui quondam in parvulorum ronstanliam , percunctaiiir venerandom
pulpilii lectoris officin luiigebalur, omnem concinnali praesulem utrom filii sui veraciier essenl, qiii respon-
sceleris scenaHi prodidit , et sacrum flaminem a lam disse legilor : Filii mri vere sunl seciindurn Deuin
fligiiiosis facinoribus immunem esse declara^it. mul erem auiem coram Deo meo non cognovi, ex qiia

qiiaiitus qunsdam aliritje fronlis pallor ob deleclum natus SMin. Tum sancius Babylas decollandi sortilus
sceleris reatum Iremebundos arguit, el e diverso senlentiam, cum Iribiis alunmis capile truiicalur , et

qiiorumdam vullus purpurens genarum rubor veliit rubris veiiaruin rivulis sacralur.

siibio depiniit , cum in cnncilio valentem sospilem • XXXIV. Sed et open pretium reor ot celeberri-
[Bodl., et sospilem] specularenlur ,
qiiem abscisis Bsps spirilalis miliiix bell.ilnres , et coeIe>iis medi-

nervnrurn iieiibus mancum et debilem filebanlur! cirje arclii.itros Cosmam ei tVanianum nequaquam
\erurn Inijuscemndi sancta vicioria coorutati , aliud ab hislorira virg nutn reljtione dirimenles, velnt
arguinenti genus molientes comminiscunlur, ut pro- indignos caeierorum cinsortio seque-lremus, quos
siMta [Bodl, ,
prosliluia ]
pellci viruin caslissimum ** iii superno Hieros<iIyni;p municipaiu prsedesiinntos
proslibuli siujiro, quo penilus a piiberlate incorrupto el xtbralis lilteralur.t- albo descripms cum pra;diclis

corpnre caruii, insimulare prccaciier macbinarelur; commanipularibus Ixlabundos fore (iduci.il ler con-
qiiaB cuin umversum falss garruliialis incestum velut fid mus. Teinporibus namque Diocleliani et M.ixi-

fclidam nielaiicboliae nauseam de recessibus faUi pe- niiaiii, nlympiade duceniesima sexagesiroa sepiima,
Ctoris evoiiiuisset , sialim per Timolbeum presbyie- cuui eJiciis crudelibus caibolicx fidei cullores, quns
rum , quem nefandis ulnamm gremiis procax obun- Cbrislicolas ei crucicolas nuncupabant, ad ihurifi

Cibat apoiogeiica verborum \erilale, ac si lixa pella- caiidum siatuncubs ethnicorum cogereutur, nolen-
ruin lesludine , defendilur. Yerumlamen smulorum tes auiem aposiaiare, id esl , ad aposiasix voluta-
vesarrix cetlens ,
qui coiilra virum Dei lelanles ran- brum reverli , capiialem compuUi sunt sohire sen-
cida livoris invidia torqiiebanlur ,
profugus longe lentiam, qua lempeslate prxdicios Clirisii lirunculos
prolicisceiis, evsulat , adeo ui sex annorum interca- reiigi' sa geiiiirii gemdlos eniia esl, qui pedele.lim

pedine in aiida cislt-rn»' laiebra delilescens nequa- in pubertatis primordio insirumentis meilicin.ilibus

quaio liinpido solis radio poliretur, sed mens Deo de- imbiiti , tam valeiudines hydropicorum , et melan-
dita cote dnrior , feno fortior, adamanie rigid or , p. cbolias visceruro ,
quam inrommodilates animarum
nniiies calamilaliim insectaliones , ijuas claiide>lina per ccele^te ealaplasma curabaiil. Visuro scilicet

lividnrum coiispiralio hosiililer irrogabal , inflevi c:ec:s, el mala^iriia monoplilhalHiis iinperlieiido

coidis conslaiiiij aEJ^uanim ler perferebat. muiis tacilurniialis va'vjm reserando , surdoruni

XXXIU. Quid beaium Babylam Inqnar, qui domi- aoribus haruionijs rerum re^taurando, balbis el

nici gregis excubias et mandras Ecclesiae adversus blesis recliiudinera loqoelx largiendo, claudos et

truculeiitaiii lyraniicrum rabiera , velul conira feri- mancos ificolumiuni prislinae restilufcndo energo- ,

nam luporum ferociiaiem, non more mercenarii, seJ menos et scoiomaticos nieriiorum gralia refocillau-
solerlia paslorali tuebalur, cura essel summi pontifi- do, ipsos eliani foriun» casibus nppressos ad supe-

eatus infula prsdiius. Nuraerianum .\ugu5tum inler- ros revoesndo. Verumiamen hnjoscemodi viiluuim

feclorum cruore coniaminalum , non permisilbasill- munifieenlia praediii , non pbilargyrise commercio,

ese sacrariuin inirando poUuiis pedibus profanare ,

sed enioila liberalilaie npialam sgroianiibos sospi-

sed acerriinjE casiigaiionis censura, a sacris Ecelesis laiem conlnleront evangelico eorcnrdanies nracolo :

liniinibus funesii regis iniroilum arcebal , nequa- Gfait» aecepimU ,

graiii date. Inlerea prsd.clorum

qua:ii danma rerum formidans vel vitx dispendium tempes'aie persecuiorum , eum sancii roariyres , ot
 155 DE LAUDIBUS VlllGIMTATIS. »s*
oves occisionis eruentis earnificum mucronibus nia- A suppliciu, sed blandimenlorum lenocinio, naium ad
ciarcntur, el nequaf|Hain consiernati Ecclesiarum suuslibiius flectere iiilitur, auferens illum de crga-
ailiiel;e, velut in scammale palestrarum , luciaren- stulo squalente, olosericis et bonibycinis induiuin
tHr, i|iianlis et qnalibus pra-fali confessores , Lisia vestibus misit in triclinium , ubi pulclierrim:!' virgi-
pro tribunali sedenle , snppliciorum machinamcnlis nes preliosis cuinptLe oycladibus delicalas delriiii
liirqiierentur, quis referre suflicial ? Siquidem ligaiis dcliciiis el siiinpluosa lereuloriiin convivia prypa-
InceVti^, ct coniiexis surarura arlubus , iii profunda rarent, elTrenaios l.-plilia» cachinnos, ei jocosos lii-
peliigi niisira demersos , sed angelico fultos suiTra' dorum amplexus miscenies, ut in lalibus blandi-
giii, elTera fluctnum ferocitas conlingere n<m au- meiilis ferrea juveiiis pracordia mol escerenl. ScJ
deus , illxsos litloribus resiiluit. Hursus truculenlus vir Deo dediius iiec niuls.i e|iuiaruni sagina siipe-
prurses, tam claro sanctnrum tironum Iriumpho ralur, nec furmosa virginiim veniisiale a proposili
coiifusus ei cnnluialus , eosdem in clibanum |ilu- rigoie rellecliiur, d miillia
s< puellaruin labra , ul
rimn sariiieiitnriim fomite succeiisuni, et diversis nociva viperarum v«iiena declinal
,
parvi peiident
sli|iiium titiouibus crepilaiiiem , iruciter irudi prx- epilhalamii el<<gium, in quo cantuin esl
cepit. Ast illus velut .^alamandras, quas naluraliler Meilea luuc roseis bsresciinl labia labris
lorreiitrs prunanim glnbi assare vel creniale \Bodl., B Deinde quidain de cuntribulibus horlaniur pairent
er<'marej nei|ueui>t, nequaquani flagranlis camiiii ut filius blaiidis coniiubii iiexibus nodarelur, et ille-
incendia coiiibiisscrunl : exin eculei lormenlo ve- cebroso Mi:<trimonii lenocinio viiicerelur qnalenus
;

xalos, et gabuli palibulu suspensos , insuper diris Daria viign Veslalis saiis pultbra , et eleganli for-
sagillarum iclibus obiulos , angclicum protexit pa- nia, geniuiis auroque radi:>ns ad Cltrysanliim pro-
tracinium. Ad ultiinum decollandi soniti senten- caciler iiigiederelur, ut niiliiem Chrisii lam urbana
liam , ciim palina virginitalis et triuinplio mariyrii Terboruin facundia ,
quam (ihalerala colli crepun-
aguiiiza 141111. dia , ad Ihalami copulam ini linarenl. Seil seciis
XXXV. Nec meminisse pigeat inclyli miliiis Chri- cessit quani rali snnt. Urilur naniqiie iiiter eos
Sli Chrysanti ,
quem paier ab Alexandria prolicis- salis prnlixa sermoniim cuiiceriaiio , el rcciproca
ccMS Roiiix gyninusopliistls et rhelnribus Iradilum sentenliarum dispuiatio, eo quod Daria di.ilecticis
ciinctis liberalibus litlerarura sludiis erudiri fecit. arlibus imbula el captiosis syllogismi loncliisioiiibus

Eral enim , ut ferlur, tam ardenlis ingenii, et ca- inslructa fuisse ferebatur ; ila duiilaxnt , nt disertis-

pacis niemoriffi, ut quidquid Kctilamlo et scrutando simi oraiores lam sagax virgiiiis iiigeniuni alterno
enixius rimaretur, velutvisco gluiinaium prxpropere experiri confliclu vererentur. Qiiid plura? tandem
saga- '' vir vita; vencrabilis non fraudis argtimenio, sed ra-
iii praecordiis puerilibus leniesceret, et inira

cis animi conclave radicatum hseresceret. Igitur, tionis docuineiito, in reciprucis confliclibus victorise

eonsummatis ^'ranimaticorum studiis , et pbilosu- palmara adeptus, ranidem Dariam jam cailiolicse

phiiriim discipliiiis, quEe vii speciebus diriinuntur, fidei sacraiienla credeniem suscipiens, siinulalo
id esi, grammatica , rlietor ca, dialectica , ariihme- liymena'i commercio simul coiiversaiur, donec ipsa
tica, niusica ,
geuinetrica , astronomia ,
[Al., ar. salubris lavacri latice luslratnr. Mox reliciis diale-

geom. , mus., astron., astrol., mecb., iiiedic.,] cuin cticorum disciplinis, quibus duduin in gymnasiis
ad sacratissimos Evangeliorum apices veiiisset
[
Bodt. ,
gymnasii ] studio exercebatur, canonicis
quaiitocius cuncia Sluicorum argumenta et Aristo- Scripturis et commeiitis spirilaiibus inslruiuir; nec
telicasCategorias, qujex prxdicamenlorumgeneribus laterculo dinumurari, nec calculo compulari , ulla-
(tisiinguuniur,dlciociiiusdispexit|fi<)d/.,despexerii], tenus valet qiianla multitudo promiscui sexus illo-

dum siilerter animjdverteret quantuin coelestis pbi- rum magisterio a fanalica delubrorum superslitione
losnphise dogma miindi disciplmas et murtalium ad fidein catholicam catervatim cnnnuieiil. Hujus
coinmeiita prajsiaret cumque regeneranlis gralix
; rei gralia beatus Clirysanlus, jubenle Claudio tri-

\ulva cunceptus , et feiosis bainislerii parlubus edi- huno , Lxx Miiliiibus diverso pcnianim cruciatu lor-

lus in venerandis Ecclesi» cunabiilis nutriretur, quendus Iradiiur, iiisi Ainpliiiryoniad* , id esl,

exteniplu post rudimenta fidei, iieopbylus discipulus llerculis sacello etlinicorum rilu Ihurificare cnn-

eflicilur dogmalista prxcipuus , duin Christum Dei sentirei ; tunc mililes perlinaciler refraganicm udis
Fil um nequaquam peilidurum discrimina perlimes- et crudis nervorum nesibus crudeliter vinciunt, ut
cens cuntlis publica voce propalat. Quod genitor in torrido solis caumate sensim siccanlibus nervis

* aflinium et contuberiialium relalione ubi comperit, vim siricturse ferre nequiret, sed in puncto tem-

eumdem filium conira jura naturae latibulis carce- poris dira vinculorum ligamina coelesti nutu eno-
ralibus arciandum , et famis inedia macerandum daniur. item in nodosi cippi clausirum viii Uei
includit. Alioquin ei proscriptionem rerum et pa- tibias et suras aslringunt, statim rigeniis cippi dti-

irimonii jacturaia insuper et capilale discrimen ritia, iuvisibili contrita poiesiaie, ad nibilum rcdi-
perhorrescil , ne ab imperaioribus locuples gazarum gilur; sed milites, magica puiantcs prxsligia gestuin,
cum vilx detrimento fuiiditus
opuleiilia inliscarelur. pulenlissimis illum perfundiint lutii odoiibus, qui-

Ergo cum animadvcrterel Cbrislianos acerbilalem bus arbitrantur cuocta Cha!d;eorHm et llieroplianla-
pficnaruin libenler latnros jam n<in tormcnioruro rum phantasmaia, simulque ariolorum et MBPSoruin

I
135 S. ALUHELMI OPEUUM PARS IL — TRACTATLS. 136

inHchinas evanescere, sed feleiilis lolii liislrainemnm A iHorum slirpe [.rivarelur, ipsi, ul ait patriarcha 1
1-

ambrosiam, el in ro5;iium
vertitur cryin.ibilem ileprouiens q.ieriraoniam, canos suns
in fragraiilem
iieciaris inntntur edoiem. Tunc buculam impeiant cum dolore ducenles ad inferos oplalae generaiinnis
nepolibus fundilns
deglubere, ut recentis corii crudilaie nuda marlyris liaeredibiis el fuiuris iiepolura

nicmbra cinaerenlur, qualeniis sub (lagraniissiino fraudareniur. Ulcirco pulierein subnixis precibus ei

solis aidnre in viriditate birss truciter lorreretur inaudiiis biandimenlorum horiainentis fleciere nite-

sed, Chri.-li sufTragio fielus, expers periculi et sospes bantiir, iit ad thalami Isdas et copnlx consoriiuiu

evasit. Mox ferreis caienaruni nexibus colluni cura ferreos juvenculi affectvis, iino adamante durinres,

lacerlis el suris simul aslringentes, in airam erga-

inclinarent. Ad arguinenUini eliani horlandx suasio'
perniciier stricia liga- nii aposiolicis uluntur oracuHs, quibus ait, Yolo jit
siuli laiebram projicinnt; sed
venes nubere, palres (amiUas esse, filios procreare,
inina ut slnparum pulamina rumpnnlur, et velut

limpidissiiiin lalerna: lyclmo tenebrosa caligo fa- nullam ianles occasionem maligno, quibus ila respon-

Ad uUiinum cnin virgiilis et nodosis vimini- disse scribilur Nec voliinialis, nec aeiaiis esl lem-
:
liscil.

bus cruenta carnilicuin saeviiia caederetur, sceplriox pus, ul faciam quae liortamini. Uem cum persevera-

quac prius nodosa dnritia rigebanl, pluma rent perlinaciler in precibus, :iil : Nec prouijuendi
virgx ,

wlliores ei papyro effeciae sunt leviores. Ilic lanla B mihi esl l:icu!ias, nec ncgandi pnteslas; qnod hor-

prodigia ceriiens Claudiiis tribunus obslupuit, et tamini Dei mei polestaii cominitto, etc. Uiiius tamen

corde cou punclus cum lxi miliiibus el omiii fami- hebdoinadis inducias a parentibus poposcii,ntnutum

lia, el vernacula clii nlela , una cum parasitis et supern;c majestutis argumenUs evidentibus eiperi-
sodalibui , credidit Dei Filium salvanlem sa:cula relur; qua penicia inlercapediHe, snmno >op tus, et

thrisium. Et sialim oiniies baplismalis unda rege- Eopore depressiis, vidil Christum inoromatedixisse:

nerati purpureas paradisi coroiias , fnso feliciler Essurge, iie tinieas nec suasiones verbonim, vel vo-
,

cruore, capessunt quorum sancia cadavera in cu- luntaieui pareiilumhorresc3s;accip eseniinconjugem,

;

niculo sublerraneo pariier liumata qui scunt, in qiiae te r:on j olluendo a me separet, sed per le virgo

siiprenio examine surrectura in gUriain. His ad perseveret et infra niulii juvenes el virgines per ve-

toeliim migranlibus, supersiites Chrysantus et Daria stram doclrinam vel vilain ad coeie^tein ascensuri

reciprocis cruciatibus singillatim arctabantur. llle sunl exerLituin. Suscipitur igitur de Ihalamo be:Ma

in lalebrosum lauiumis lalibulum , ubi cloacarum virgo vocaliuli pnsagio I^asilissa, hoc esl, regina

cuiiiculi piitores slercoriim ingesserunt, ferro con- f.irmo?a froniis efligie, sed formosiorcordiscasiiiate.
Sed pulor el caligo luce serena et
slricius miliilur. Venusla, inquain, liniaraenlis meiiibraliiii corporali-

odoramenlis fuganlur neciareis isla ad pioslibula :

^ bus, sed plus venusia sualim, cycladihus compt i

scortorum et merelrieum conlubernia Iruditur, quo spiritualibus, quanla caterva credenliiini in ulro-

Uo de clalris amphithealri ad tutelam sacralse vir- que sexu fetidas facinortim cbiacas calciirans, et
ginis Dei nutu dirigitur, ut si quis petiilcus incesta- pulida vitiorum volulabra abominans, illoum ina-

lor et lascivus sconator vagabundus [ Bodl. , vaga- gisierio ad fideni catbolicain conversa, cuui mariyrii

bundis] gestibus lupanar ingredi nialuisset, ferinis tropjco triuiuphans agonizavit ! Siquideni plura mn-
rictibus suggillaretur. Sed de congesla virtulum co- nachorum ergasteria iii celeberrimo.\!exandri:e inu-
pi.i inlerdura etficitur veiborum inopia. Nam in- nlcipio, qtios est metropolis ^gypti, opilulanleChri-
genii miraculorum mole victus, brevitalis compen- sio, cnnsiruxere; inquibusmiliium Chrisli circiter x
dio pluia pralerfco. Post ba^c deerclo Nuroeriani millia, subdislriclo Juliaiii regimine conversanlia, et

Augusli pariter in una crypta raarlyiizanles occn- nequaquam a sanciae religionis tramiie, per obliquos
biierunt , in consortio sanctorum simul percepiuri anfractus dexlra laevaque declinanlia regulariler
prxinia ineriloruni , sicut siniul parlicipes exsliie- viierunt. Basilissa vero Deodicata bis quingentenos
runl tormenlorum. sancta: messis manipulos evangelicae pr:edicalionis
XXXVl. Porro virginalem Julianimartyrisgloriain falce nielens, in area torloris iriluraiidos et horreis

snb clandestino tacilurniialis lalibulodeliiescere non

D coelestibus condendos invexit. Postreinn cum effera
paiiar, qui lemporibus Diocletiani et Maxiiniani no- perseeulorutn rabies in sacrosancios Ecclesiae liro-
bili prosapia oriundus fuit; quem cum parentes in nes feralibus edictis, et ferocibus lormentorum cru-
priinxvo pueritix rudimento Qorenlem, lam diale- ciaUbtis, truciter ingruens grassaretur, el calholicae
tlicse artii compotem, quam rheioriCK anis [Bodl., (idei propugnaculum sxcularis argiimcnli balisla
panis]participein fecissent, pEdagogisquoqueeldida- quassalum atrocisque niachinae arie ibns subrulum
scolii iradiium multimodis philosnphortimdisciplinis lunlitus evertere molireliir, quis ubenim augusto
imhuisseiit, et jam in tenero pubertatis rudimenlo styli textu eSfari vale;it quanla idem Juhanus cum
adultum parentes animadverterent, eumque amatu- cileris coinmaiiipularibiis el ejuSdem propositi so-
nin caiholicae fidei sacrisque EcclesiB limiiiibns dalibus miriyrizando perpessus est, Marciano pra;-
adhaereiiiem, necnon ergastula confessorum crebro side in a!lo Iribunalis culmine, vel iheatri pulpilo,
frequenlantein comperissent, pcriimescfhantmagno- concionante, nodosis fustibus et crneniis masiigiis,
pere ne IBodl., ut] si unicuiii pigniis ob religionis sine respectu pieialis, flagellaiiis a cullura Chrisli
prxrogalivam el sanci;i' conversationis liabiluin :il) flerii nequivit; quinimo pupilhiin percussoris eviil-
157 DE LAUDIBUS VIRGINITATIS. rs
surn, qiii silii criidciiler nagroriim vibices irrogabal, A cruoris rivo pcifusiis iVlicilei' occiiljiiil ; ad (jiKirinii

qiiamvis ul mngiis puleiili loli» liiimcclareliir, iiico- venerabilessarcopliagosciinidccem Leprosi.qno.sdiia

lumcm resiliiil. Iii^iupcr nefandas simulacrorum cf- cutis callosilas elepliaiilino labo (leliirpaiis, iioii psr-
figies plijsi]iiaiii quingciitas, qiiibus pomiliccs dclu- liculalim, sed nieinbratim niacnlavcriit, vcMissonl
brorum libamina lUaiites bacciianium ritu Ihurilica- illico, [Boell., illico et s.] sei:uiul;e naiivitalis gralia
baiit, ad soliimdiriiil, quassavil, cvcrlil. Itcm Jiilianus iii bapiistcrio regencrati qui in i-abiinis elsindoiiibiis

cum juvenculo lilio prasidis iilcpliebo liircilalio, qiii bajulabaiilur a-groli, sanclorum inerjlis sospiles et
iieopliytus ct luiper ad fidem conversus fueral, iii voti compoles salub/iter abscedunt.
fiindiim ergasliili profunduiii relrusus, ubi fctlda XXXVII. .\nios piinius Nitii;!» famosiis accola, qni
damnalorum cadavera diiiliirno lempoiis iiilervallo cuin a parenlibiis iiiviiiis ad iiiipiiarum coinmercia
liorrida vermium cxamina ebulliclianl , sqiisloris cogerelur, et tiiinen invitus iieqiiaqiiain piidicitia
iiauseam perpetilur, sed vcr.^a vice pictas divina, paliiia privaretur, iiiagis niagisque iuvisi oblatam iiia-

<|ua; suoruiii seiiiper reminiscilur miliiuiii, pro le- Irinioiiil sortem, ac si sqiiallentis ceiii conlagia vcl
lenli slerijuilinio, oUactuiii anibrosiae ct nectaris vcnenalum aspiilis inursum, refra^abalur. Ilic ergo
fraoraiitiam carceris ilbiviem et Uilebras toleranlibus Amiis generota prosapia oriundus fiiil.qiii pr.rpoi-
cuin luce limiiida dementer coiilulit. Hkc tanla pro- B lcnli gazarum ainuenlia, el sumptiiosa palrimonii opii-
digia milites ad exciibias confessorum deputali cer- lciitia, apud jEgypium celcbris liabebalur DodL,
[

iientes, sprcta fiinalica; siiperslilionis cullura , liabcbaiiliir|. llujus ergo parciUcs aiiiaiui^siiiiaiii so-
crlhodii^orum plialaiigibiis agglomeraniur. Inlerea bolcin cuiii adultani, ct jain pubesceiitem iii aiiiiis

defuncii cadavcr prolixis lasciaruiii ainbiigibiis con- jiiveiiiiibus depielienderenl, qiiasi secutunc poste-
nexuin, noiidum in sarcopliagi llicca liuiiiatuih, fla- rilati consulcnles, ad nupliales tlialanii cupulas,
gitanle priFsido, liisis ad polum precibus, siiscitavil. liccl magiKiperc reliagantein , iiivilaiit : qiionini
Q»'\ oniiiem istliinc euiidi tragoeiiiam , et illiiic red- obstinatain im|.oriunilatem cum relula:ido IVuslrari
cuiidi cleineniiam, attonitis spectaloribn.":, rcsurgens nun possci, siiiiulaia iiialrininnii coliibeiiti.i, invilus
de lariari piofnndo paiclocit. Igitiir, urgenle iinpe- aoiiulo siibarnitain sortilur ^irgiinculam, quani iii

ratorum di^crcto, sancli niarlyres iii circi .'pectaculo abstruso Uialami cubiculo clandesiiiiis verlioruin
(er deiiis cupaniin grcniiis includuntur, qux intriii- liorlameiitis ad pudicilia; pr.vinia pcrsuiidcl; ciijiis

secus atra; picis niassa, ei biiuminis fomiie sulpliu- prcc.bus, el miuiiiis obsecundans, ad suniniiiiii \ir-
lisque felore farciiinliir, el cxtrinsccus snpposilis giirlatis fasligium anlielil ; qui prolixa teiiiporiini
crepilantis rogi lorribiis et sarmentornm faculis iiit>;rc.ipcdine , pariter in (astimoiiia Deo taiitnui
connagraiitibus surcendiiiilur. In tanluiuul llainman- ^ icsie vixisse feruiitur, el in rigido sanct;iC conversa-
lis pyrae cacumina niiiiacem obelisci procerilatcm cl lionis proposito cum virtutiim incrcmcniis usqiipqua-
roiundum spliiiTa; apicem triginla cubiiis in coiiuin quc prospcrabantur ; sub qiioium inagisteiio, ad
pra'cellereiit. bed taineiide torrenteincendnisnperna Cliris i lidcm et contcnipliim muiidi niiincru a
polestaie comprcsso, triuiiipliales vii i, velut (ibiyiuiii iitrinsque sexus catcrva coniluxit, cunique setuiidis

rutilans, spectanle circi calerva, in pulilicum pro- meritornm siiccessibus in practica pollescerel, hor-
cessere. Exin reciproca lorloris iiefandi ferocilas, renlciii ereini vastilatem adgressus theoricam ana-
qu;B semper insontinn pcenis pascitur, el fusosan- cbiire-eos exercuil vitam, iiiliniiis a vero riniiineia-
guitie saginalur, atblciis et agonolbelis Cliiisti lore vir;iilum prodigiis donalur. >'ani quiiiam jiiveii-
inacta mariyrii merila cumulavit. Diiin liciis olci dc ciiius labidi nuilossi riclibiis, in vesaiiiam vcrsus,
liquore delibtitis digit'iriim articulos el palmariim slricius caleiiarum nexibus, ad eum dediictiis, aclu-
pollices obvolvereiit, simulque podiim alloces truci- tum incolimiilaie prisiina doi;alus esl. Scd ea coii-
ter adnectereni, sed liciorum niisflanimacombusiis, dilione prius iulerpositii, m paupeiculae diicpia el
atliletas Dei, in scaiiiniiiti! miiiidi ritii palnc.^tiico a^o- dcpeculaia |Bort'/. , d.'pecuiiala] mnlicrculic rcdilc-
nizaiites, a fiiiiiigabiindis naminarnni globis iiiiiini- rentur. .\l illi stropliam iu alidili) pcrpeiriilam pro-
ncs divina liilcla prntexil. Verum bac coiifessorum D plielica virlute propalat; 1, qiiaj

Clirisli vicloria cunfutRtus in ainpbitbealrum saiictos, fraiide abegeranl, spoiile restiliiunl. Sed cl illud

lerreis collariis cnnnexns, cruenius carnifcx imperat slrictim ct sumniatim commenioraniliim quod diio

(luci, qnalcniis patofactis cavernaruni cliistellis, cl qiiidam dolium se viro Dei debniiros spopoiiderunt,
apeitis (lairorum (ibstaculis ursoruin giiigivis carpe- e qiiib s aller, duiii piiHicila fefclii-sel, aboiintem
reniur ci leoiium rictibiis rodereiilur. Sic slolida gibbiiiii amisit cainelnni : abus pruinissa ciiniplens,
prsesidis praecordia Deinpie invisa spes pascebat iiia- asello sospite peifruilur. Qiianta vcro sit piiilicitiii;

iiis, duni furibunda leiaium rabics, ci giiiosa bellua- virtus, ex lioc manifeslius iiqu. bit, qiiod vir Dci duiii

rum ingliivies coelcsti iiulu coinpiessa oblatam pr;n- Nilolica gurgilis fluenta Iransire satagerct, rt spi>-

dam bircare non auilens : liiiilcas fauciuin gurgu- liaresc me:ote et aniicnlis erubesceret, ne piid buiid.i
lioues oppilavit, ut poeta de propbela (licil :
corporis nuditas et indecens obscciiitiis caslos olTen-
El diilicere Iruces |iraedam servare leones. deret oblutus, exlemplo iii cileriorem alvei inaigi-

Ad nlliniuin beatus Julianns ciiiii ca;leris comniililnni- iiom diviiia virtuie transiiilus lefjiliir : ct iio lioc iii-

4>us stiicia m.icbera criid. liicr pcrcussus el rubicundo credibile videatur, meaicnio qua iter Ababnc disci-

Patrol. LXXXIX.
 139 S. AI.DIIEI.M! OPEriUM PARS II. — TIi.\CTATLS. H(\
(cr incssoniii) fercuia e Juil.xa ad ClialJ.vos angolico \ usquani aut aliorsum iiltcrius progredi valenlcs. Sed
frcius oriicio, in puncli) tciii|)oris porniciicr deiule- cum comperisscnt rem pcr virum Dei gcstam, ilicn

r t, el in lcoiiun) lacu rudeiilium pcr lania terraruni missislegaioriisspopunderunl, si eis facullas abeundi

inlcrvalla, faiiiclicun) Dei proplielam alTaliu) pavcril, dareliir, omnibus spreiis cxTcmoiiiarum ciilluris, se

et ulerliii) sagiiiaYcril. Iliijns ilai]ne Aiiios sp^rilum ndcni calliulicam crediluros, ct frivolain simulacri

Antonius cremiia, cum cainalis ergnslnli vincnlis cfligieni iii Iriisia fracluros, aul iii favillam ant cinc-

enddareiur, a coilesiis niiliiia: nianipnlo aslrifcris rem cremaluios, quod ila gestiim rcrum probavil
iiiferii coelorum agminibusconspcsil. evcntus. Lis aliquando propcmodum saiis cruenia

XXX VIII. Tempurc scclcslissinii Juliani, qui ab inlcr duo poiuilosa credcnlium ctincredulornm prx-

ccdesiasiico clericaUis gradii discedens, et a reclo dia gerebaiur foriuito c.isu coniigit, ui pi.tfaius vir

religionis Iramite errabundis anfraclibus csorbilans,

Dci armalas pcltariuii tcsludiiic caleivas j un jamqiie

liiu geniilium lugubrilpr aposiare [Boctl., aposlaiare]

sirictis mucroriibus aliernaiim se jngiilaiuras oflen-

firperai, fuit qnidam apud Tbebaidam viia; venera-

dissel, qui cum verbis pacificis cuiifusam uiriusque

noniine, qui anuo a;talis quinlo vulgi simuliaiem inagnopere niitigare niicretur cl
liilis, Apollonius
dcciuio vasla; soliludinis secrcta penelrans et nior- cxoriam fureniis cunci cnuicliialeii) sedarc lcniarei,

laliuiii couiubcrnia sublerfngiens deliiuisse fertur ° qiiidam bellicosiis incenlor, ct faiilor cerlaminis ac

Iiaud procul a veierrimo dcb.ibro, in quo lledemplor rrudescentis signifer diielli, feriur baecbanti et furi-
quem nefanda Aiiiipatri proles in-
i:osiir inizressus, bnndo siiepitu rcstiiisse, diceus se spreia psce se-
sedabalur, omnes simnlacrorum toraciclas ad solum qiie--tra lelo lcnus piigiiatiirum ; tunc sanclus Optala, :

cirnuas diruil, secundum pracsagum Esaix vatici- inquil, tibi verbis fortuiia coiilingal. Ca;leris eiiim

iiiuin : Ecce Domhius seilel siiper nubi'in hvem, et violati foederis clasma concordiler rccoiiciliaiitibus,

teniel in yEgyptum, el commoi\ bunltir manufacla solus ultriceni cruciitae inortis vindittam exsolves.
/Egyp:iorum a facie ejus, et cadenl in terram. Nubes Iiisuper nerandum cadaver uequaquain , ut cateros

inquit levis, CiSti.Nsiimiin viilclicet Marie viigiuis mortalcs , sepnlcri sarcopbagus rccc( tcl , sed volu-
greuiiniii, bumanae corruplionis spurciliis, ct vWili crum roslris l.iceralus et besiiarum riclibus corro-
complexu carens, prxfigural. Deiiique prxfatus rei sus, communi sepnliura carcbis.Iia vero cruenta fors

lamuliis oclonis tenipornm luslris, lioc esl, qualer- cveiiil ut propbeiicns scruio pra;dixii. Teuipore
dcuis anuorum curriculis borrorem deserti noii las- quodam, cuni sacrusancia pasclialis solemniias inira

siibundis, sed indefessis vinbus lolerans, quingento- spcleum celebraretur, el plures ad viri Dei spelim-

ruin circiter monacborum arcbimandrila el rector caiii, velut exanien ad alvearium, pro feslivitate frc-

cxstiterat, qui ob prxclaram virginiiatis gloriam quciiianda ccnalim glumerareiilur, <\u,\ perjcia soli-

inultis miraculorum signis et prodigiis coruscaiis ta; frugalitatis dapibus saginanliir, id e»l, siccis el

ceniies dinrnis, ei loudim nocturnis horarum spaiiis pauculis panum crustiilis et , sale aspcrsis oleruiii

fasciculis, tum fiisisad polum precibns Dei palroci-

Dcum inleriitllans, genna cnrvo poplile flexisse scri-

liiliir, cujiis colobium cuni de slupi ;b stamiiie, vel iiiuin lideliler implurat , et dicto cilius pru foribus

potius puiamine, sine pnmpulenia pannicularum va- vcslibnli taiiias deliciaruin affluenlias gcrulis quos
lietaie ordireUir, siiidonis peplnm ex tcreti lilornm iiiini|uam nuvcraiit gcstaniibus solita piclate Cbrisliis

f^^loinerc fusoque neiuin ladiis slridcntibus el pccline famclicis suis lam uberiim conlulit, ui usque ad
pulsaiiie texebatur, qua- longiusciile illo in deseriis renlecoslen ,
qni sepleiiis bebdiiiiiadarum curriculis

dililescciite, per lol lemporum voluniina peniuis calculatur sicui Juliileus scpienis aniiornin laiercu-

iiunquam vetuslale exlricabantur, cujus alimonia iino lis supputalur, divinilus alala cpnlaium slipe quo-

parcimonia lam frugiilis fuissc fcrebatur, ut polissi- tidie arraliiu pascereiilur. Qiiod auiem coele.-lis mu-
luum viridibus berbnruui f.sciculis, ct receniibiis nilicciiiix slipeiuliuin polius, qiiam bumaiiiB libera-

lioilornm buluseulis sic vc<cerclur, qunsi condilo lilatis xeiiium fuerit, cx lioc ceiliss^mis experiincn-

euliiix pulmeiilaiio poiireuir, cum tamen cocluram D lis colligilur, quod fructuosum eulogix munusculum
auiassaiurain alimcniorum iii focularibus prsrpara- ignuiis allaium parasiiis, lempoie pr.iposiero , id

uin ad edulium refuiarci. llic aliquando cuni Jiilia- csi, veniali, non aulumnali, divinilus impendcbaliir,
iius qui tvranuideni ct apostasiam pariter airipuil, buc esl, niala puiiica, qu.e ct nia'a gransta nnncu-

iion mndo in clcricali gradu co:islilulos, sed eliam p.inlur, fiiii) palnieli dariylis, quos iiicolaos vocaut,

iiionacbica prufessione fungenles ad mililiic cingu- favo-, uva^, el |

alaias, id est, caricaruin massas,
lain cugeret, a centurione iii ergastiili latlbulum tru- cum novcrimus viiiearuiu antes, et paliiiilum propa-

(litur ; scd inlcmpestse noclis conticinio aiigclus lira- giiies vere quidem frondcsccre ei flore-cere, sed au-
pidissimo Incisradio re^pleiidens, Irciiiebundiscusio- tumni) raceiiiis turgemibus, et botris flavesceiitibus

ilibus claustra carceris reserans, virnm Dei de lale- niite^cere ac maliirescere : conligit aliquando dum
brusis lautuiiiia; squaloribus cripuil. Quadnm die cal.iiiiilosa fames airoc.lale iii prou.iscuum .^gvpli
Apollonius, cum iter carperei, geniilium turmas cir- vulgus criidcliter grassarelur, pliires ad eum caiei-

ciimquaqne ciiin simulacro debaccbanlcs orationuin valim slipis gratia confluxissc. Asl illu ircs sporiiilas

vimulis qiiasi nuiicitus lisas sub divu el lorrido solis cruslulis ct lurlellis relenas.unius dici lajilum iutcr-

< auiiiaie iminobilcs niaiicrc fecii,nc [Dodl., ncc J

vallo liMiribiis viclus alimouiaDi prabiiuras, fertili
Ul DE LALDinUS VlIlGIMTATiS. 112

benedicliniie feciinJans fanielicis vulgi turmis, exlii- A baplisniaiis foFle renaios \iii!iiliier stigclicis pjM -
liuit, <]u:v (|iiauior mensilius cum panis co|iia plebis friii conspeclilnis fecil, qiiibns coelicola ab asiris
incpiani rerocill.mles ab imminenlis fainis inedia et doslinanis candidis ac pnipureis cnniexta seila lln-
(lisrr iniiiie ilcfendnnl ; lioc idem de fairis siniila cl ribus nblulil : Islas, inqiiiens, cnrnnas inim;!cn'aln ct
pnlline, simnlqne crassa olei pingiiedine lecissc me- mnndo corpore ciislodile ,
quia de paradiso Dei cas
moratiir. In priori quidem miracnlo corbcs, el lis- ad vos altnli.

cellos imiiaiur evangellcns. In secnndo lechiibiiin XLI. Scd et celeberrimus virginis Agallise rnmnr
olei, el puglluni farinae ab Helia proplieia feciindx ca lenipeslate longinscnlo crebrescens ,
qna Dinclc-
benediclionis iiborlale refcrlos aequiparal. lianns iniperalnr angnsla; pfilestaiis nuinarcliiani
XL. Explelis igilur, liccl sunimalim, masculini gubernans, iruculcnla tormeninrum cilxia orlbodoxai
scxus cxeinplis, qni nequaqnam niilabiindo inlegri- fidei cuLjoribus irrn;,'abat, lolam Trinacriac pruviti-
talis fundameiilo casl;c conveisalinnis slrucluram ciim penetravil, ciijns inicgrilaiis caslimoniam nec
bu^lenlabaiil , ad inclylas itidem sccundi scxus per- niembioium crudelis dilaceralio enmpescere, nec
sonas, qiia; in sa.nclse v.rginiialis persfveniniia lictornm alrnx vesalio praepedire, nec acra testnla-
inflexibili nicnlis rigore usqiieqiiaque dnriiciunt riim fragniina iiifringere vel torrida cnrboiiuni iii-

\Dodl., verborum grcssibus gradaiini " rendia ullalenus vincere vaUierunt

duravcninil : quin potius ut
spalianlcs, ab eisdem pulcberrimos piidicilia; florcs adamanlinus scopiiliis contra illala cnrniliciim Inr-
leliciler carpere coiilendamus, (,)uatenns aelern.Tc nienta ferro forlior indnruit; cujiis rei documenla,
lieaiitndinis coionam illo cleinenler adininicnlum ct non licloc vcriialis indicia Sicnlus indigcna ct
patrocinii prffslante ,
qni virgo cx viigiiiis alvo na- Catbcnensis oppidi iiiuniceps concordilcr asripnbui-
spiliir, et proioplasii \Dodl., nascilnriis proi.] pia- tiir. Qiii cum Hihna; moniis inceiidia favillis late
cula cxpiavit, ct lotius niundi stalum pronigalis te- scinlillanlibus beliircnt, siilpliureisque Hanim iriini

iiebrarnin principibus beavil, inextricabili pleclro gloliis fervida torrcnlium fluniina in prsieps cnr-
plunicmns, el qiieiiiadmodum pridem ex nlroque rcnlia crepilarenl, sacram sarcopliagi liimbam qna
leslainentnrnm lemirc piincipalis tanli scxus exem- virginale ccrpuscnliim cbuidcbaiur, qiiasi iiirris ob-
p!a casiilali congruenlia congessimiis, c.ii potissimnm slaculum, el niuri propugnacuUim ruiliiris ignitnn
prae ca^leris virlnlum cliirismalibiis virginale propo- iinbribns opposiieruiit, et mox liorrendns locornm
siliim siiperni alria paradisi el coeleslis regni vesii- ardores, obvia qiiaeqiie cremaluros, et Iii|ucfacia3
bula paielccii, eodcm modo in femiiiini sexns prosa- scnpulornm cnngeries voraturos diclo ciiius cuiii

pia, sirut infra experinieiitis aslipulabimnr, iiber- p virginis sulTiagio sopierunt

rlnia pudiciliif, duennicnla solcrler enucleare nila- XLII. M lii qiioqiie operoe preiiuin Tidctiir, nt
nniir. sanciae Agaiba; rumores caslissima; virginis Liici.i;

Eii [Bod!., Deinde], ui supra reliilinius, beata Ma- pncconia snbsequantur, qins |ir<nccplor ei picdago-
ria, virgo pcrpetiia, borlns concliisu-;, fons signatiis, giis nostcr Grcgorius in canone qiioiidiano, qiiando
virgula radicis : gerubi floris, aiinira siilis, nurus inissarum snleniiiia celebranuir, paiiler copulasse
palris, genelrix et gcrmana niii siiiiiili|ue sponsa ac cognosciuir, lioc modo in calalogo marlyrum po-
rdix vcrnaciila, sanclarum socrus animarum, super- nens, Felicilale, Anasiasia, Agatlia, Liicia, qiialeniis
iiorum legiiia civium, cohmiba inier lx rcginas ct nequaqnam liltcrarum serie seqneitrentur quie cnn-

liis quadragenas pellices, propler perenne purilalis Iribuli popiiio apud Siciliam genilae .sininl in CGelcsti

privilcgium , obsidem sseculi, monarcliam [Bodl., gloria graluUvnlur. Elcniin siciit Cnlbcncnse muni-
iiioiiarcbiim] miindi, rectorem poli , redemploreni cipiiiin prae c;cteris Trinacriae urbibus Agailne inar-

soii, arcbangelo [-ronuiiliante, Paracleto obum- lyrio feliciler coronatur, ita famosissimaB Cliristi ti-

braiile, pra;cordiis Iripiulianlibus, felicitcr suscipero runculae Lucise praerogaliva S;,racusce oppidiim Si-

nieruit. Verum niibi de Maiiae perpelua virginilale, ciliu; prnsperis succeasibus subliuia;ur; qua; genitri-

quae aiile sacri sernionis receplaculum virgo favo- 1) ceni prolixa valeludine faligaiam el merilis Agalbas
rabilis exsiiiii, et posl coulcstis pucrpcrii pracco- a rivo cruoris curalam cuiii aUcrnaliin cnnlabiil.i-

niiim virgo favorabilior permansit, sollicile scribenli rcnlurbujuscemudi prccibus iiuerpelians: Per ipsani,
repoiue ad iiiemyriam rediil, quomndo Cecilia virgo iiiquit, le deprecor ,
quae te salvavil, ne lii milii

sacr;ilissiiiia indulla jiigaliialis consortia, ac pacia s|iiiiisum nomines, ncc de mca posterilate rrucliiin

proci sponsaiia oliteniu casliuuis refu ans vclul morlalilalis inqii ras , sed oiniiia qiiie iiiilii eiiiili ad
,

spurca laliinaiuin pnrgamenla laudabili spiillus fcr- coriuplinnis mc» aiictorem bomiiicm morituiiim

vore conlimpscril, dispexerit, respucrii; qiiEe licfcl eias dainra da niilii eiimi ad iiitegriiaLis iiicic aiicio-

organica bis qiiinquagenis ei ler qiiinis sonorum riim [Bodl., auctortraj Doiuiimm nuslruni Jcsum
vocibus concreparet barmoniu, ac si lelliiferos sire- Cbristuin. Matre igitur coiiseiilieiite, lil rerum rc-

iiiiruiii conceiitus cum incxpeitos quosque ad viiae penliua distractio , arcarnm cluslella reseranlur,

peiicula pellexerint, sub prxtcxtu inlegriiaiis surdis iiiancorum marsupia replenlur ;

sponsiilia ernganlnr

auribus auscultabal. Quamobrem procuni propriuin, crcpundia, el coeli coiiiparantur triclinia; ac iluii>

ei riiiurum, si virginiiaiis fuiiuiia patereiur, levi- cainale siirpaiur patriinonium , spirituale exerceiur

ruiii, a supcrstiiosa delubronim culiura coiiverlens, ineiciniouiuBi. Yeiuui pro bnjnsuiodi ncgoiio, spjii-
ii- S. ALMIELMI OPERIJM PARS H. — TRACTATUS. M4
s is iraciiiKlioc f;ic.il)ii5 iiin.\mmaliir. P.iscasiiis coiisul A a|iiccm feliciler perveuircl. Juslina vcro uon soliiin

iribimioa potesiale frclus acri .iiigorc nflicilur, oo inlcgrilatis gloria fiiie teiius f.isor;>bili(er prcndiia

.;uoil Chiisii liniuciil.» , ncc, siTinonimi seveiliale permansii, verumeiiam ad capcssendani passionis
casligaln, nec lcJiouum falluci louociiiiii Iradila, a paimani adamanle diirior diversis lornieutornm cru-

rigido virginiialis pioposilo pcnitus iullccli valiiit, cialibus macerala non ccssil, quia invicl.Ti menlis

«jiiauivis teslilius [UoJl., rcslilnisj constrictam ad fuiidaiiiina ncqiinqiiain arcnosis sabloniim glareis
ullro citioqiie nulabundis subdideral, sed edilam
dctesiabile prostibulum, et invisum lupanar scorlo-
ruiii tralicre vd triiJere niiereniur. Sed sanclam, aulx> struciuram, ut ille sapieiis qucm evangelicum
et aruspicum describit oraculuni robustissiniae pelrx imposuii
ab «iinui m.ismum inacirnia ill;i>sain ,

qu;E duni crudis nervoruin flagris truciter Cicdereliir

suiicrstiiioue inconlainiualam Cliri^li liitela prolcxit.
fiamniivomis assandam clcrebris paluiarum conluusionibiisexalapnrelur,tau-
roslrcmo furibundus coiisul

lorribus tradidit : iia iit aira; picis oflulas et resinae

dcm iii sariagiiiem ferream sevo et pice crepitaniciii,
ul in lanto lormento leiierrima virgo torreretur
(oMiecuum cum sciuiillanle oleo rogorum inceiidia
iml)ribus scaiiderc jussa esl. SeilChristusclemcniia siia soliia,
Ciiinularcntur. .Sed ha'C divin.ne pnlcsialis
labueruut igilur beata Lucia qiia mudiociibus consulens ct cuntrilis corde ultro
sopila dicto cilius ;

virgo, salvo pudoris signaculo et con^umuialo vlti' B miserescit, llammantis fuci potestalem compressll,

martyrii triiiniphum meruit, ad [Bolil. el ad] inclytam nominis sui gloriam vir-
tmriculo, gloriosum ,

gincos artus ab iiigruenti sartaglnis exitio potenter

diim niucrone conlossa maluit purpurrum sangui-
iiem luudcre quaiii preliosam pudicitiam pnrdere.
pruiesil. Postrenio Claudio Cxsare ultroneos Dci

Nec laiiien criienlus cr.<'iiifex obcuiilein virgineui marlyres ergasluli sqiialloribus cruciaiite et ediclis

graiulabundus conspexit , sed calenarum nexibus crudelibus ad delubroriim cajremoiiias cogenie scii-

constrictus el ab omni Trinacria ul barb;irus pr;c(lo teiitiam decollalioiiis accipiens, una cum Cypriano

vel cnidelis archipirata sprelus esl; qui cum ad ur- non jam nccromantia freto, scd poiiiirieaiu pixdilo

rigidis collaribns pnrgravaius ducere- sacrosaiiclo [Bodl., saciosanciij cruoris oslro pnr-
bem liomuli
piirescit.
lur, a Roninno senalii capitalem sorlilus senlenliam,

iiigiibre prxbuit speclaculum. XLIV. Quid vcro bealam Eugeniam loquar peren-
XLI l. D«nii|ue Jiistiiia jusiitiae veriiaciila, ab or- nis pudiciiiai sertis corouaiam et florida: virginitaiis

ihoduxis non conlemncnda virgo, cum Diocl.elianiis vexillo armatam, quxcum liileris iiberalibiis imbuta,
sceplris infeliciler fungiTcliir quanla vel oiniics pliilusophoruui syllogi~nios ct Epiciiri secias
iiiiperii ,

servanda alqiic Aristolclis argumeiita, siinulque qiiiiiqueunem

quaiia apud Antiocbiam pro vlrginit;ite

pertuleril, qiiis mediocri fieius iugenio cxpedire se Stuicorum taciiuruiiateui perfecte juxta sophisma-

posse gioriciur ? ni cuncta signorum ei proJigiorum tuin discl|diiias didicissci, a riiilippo paiic iiiter|iel-

gesta, qu.i; lillerarum apicibus incerla legiintiir dili- laia, et a proco geiierosis orlo natalibus ad nuptias

g<;iiier didiccrii; Qiiaiii ne'|iie pmcus ab integiitatis pclila, ob poliorem virginilaiis gloriam , ul spurca

arcedetrudere, nec magica malLlicorum necrouian- slerquiliiiia sprevit, ut projecla [Borf/. o»i. projeclal

tia ullaleiius vincere valuil. Sed omnis pr.istigiaruin peripscma coirtenipsil, iit cae.ibaluui furvas fuliginis

scxna, quara callido pliaiilasniatc falsi nebulories alramenliiui exborruil, et ad nia:eiiium sanclx Ec-

schematiziriiiil, ut fuuiiis evancsceus disparuit, ul clesix greiiiiiiin sprclo basternse vehiculo, el relictis

cera liipiesceiis emarciiit , iil umbra faliscens dicto para/iloriim pedisequis, geminis laulum comilaia

riiiiis dissnlvcbalur. Ilaiie ini|iiaiii ciim Cyprianus, spadoiiibus perrexil. Ibiqiie baptismaiis sacraiueuluin

qui per idein leuipus aruspicum celeberrimus ct perccptura , ac ccenohialis inililiie lyrocinium, non
posl itoroastrem ei Siinonem niagorum prKstaniissi- muliebiiter quuisilura, rasis cinc .lurum eriniculis snb

iuusfuisseniein 'ratur, adbibilis levi;itlian argumenlis toiisiira iiiasculiiii sexus contra jiira natiir.i: saiictorum

sliophosisqiie decepliouiim muscipulis ad thahinii coetibiis aggreg;itiir , el militonuiu Chrisii calervis

copulam cl mariiale cniisoitium (leciere ne juirel Q siue castitalis cicalrice salvu pudoris signaciilo ascis-

illico per caslissimam Justinse virginitatem ,

qiia ciliir. Qiiam cum oiniiis pareiilelie pia propinquitas

i>mncs rcrum conlrariarum [ Borf/., omn. cnntrariariim el fainili;iris clleiitelx dumcstica sullicitudo fortiiilis

virluliiin] inacliiiias exleriniiiaus eliminiverat, iiivi- adempiam casibus aibiiraretur, et velut l'roserpinam

rluui Christi tropamni et ineliiclab le h.i-avium, licet (ul |ioet;iriim figmeiita feruiil a Pluloue rapiam ) la-

paganus prudenler intellexit : lia prorsiis, ut actii- cryniosis singuUibus higubriter lameiilaieiur, siatim

tuiii ecclesiastico exorcisino catechizatus et partu- a pithonibus el aiuspicibus vana falsiiatis delirumenia

ricniis grati.-e vulva in haplislerio rcgcneraius, uhi garrieulibus, qui sibi prie cjcteris mortalihus frusira

l)is seni vel bis lerni gradus collncantiir, calliolico- lalenlium icrum perili.im adpliUKluiiI, slulida cousulla

rum coelibiis ascisrereliir, quateniis qiii magoium poposcit. Veriiin illis (rivola scriipuluiii nmventia
iiiolimina fundiliis everteret el inedulliliis an.illerel, confingcnlihus ,
qu:B prophctica verilale verac ler

vcrsa vice supernnriim sacramenia coeliliis cnguosce- carerent [Bodl., carueriiil], soliia Salvatorisclemen-
rel cl pfliccrelur impavidus prudicalor, qni fiiil per- tia miiniiipium iii nionte posiUiiii cl licliiium siili

vicax lidei refiagalor, sicqiie p.T sppl^Mius Efc!osi:p modio roriisc:iiilem, claiii diiilius dclilescerc non pa-
^radus paulatim prolicifns ad sumiiiuin pintilicaius l Iiir, diiin [UoiU., del sa^vo inlamis caliimniac in>-
145 DE LMDIBUS VIRGIMTaTIS. fSG
properio lalenlis piidiciliic praBConium piopalalui-. A niciler perciilsus occubuit, el veliiir Oz.i arcam lesl.i-

Qiiannis auclor inlegrilatis virginale inunus clancu- menti, ubi virga poniilicalis, quae froiiducrat, ei iiri.a

lis occultare lalebris deliber.Tret, et divina; duntax.it aurea conlesti muiiere referia siniulqne liibula D.-c.t-

niajeslatis nolilise, cui abilila sefri'tnruni arcana pro- Irg: lillerissnlcati', recondebantur, profanis man;'iiii
duiitur, cogiiilum fore saiagerel. Nani cum eidem cntirigere non metuens , illico immaiurse" ir.oriis

EugenisB falsum proslibuli sUiprum et lupaiiaris in- vindictam exsolvit. Sed rursusad potiorein Dei glo-
cesli piaculum M"lan'.ia virgo nominis praesagio tra- riam, el insuliaiores calholicai fidci, qni cogilaverunt
uucia, m.ilroMalis pudiciiie obliviscens ,
quani lasci- consiliiim, qiiod non potiierunt slabilire, balbis buc-

vae obscenilatis hidlliria carnisqne incenliva illece- cariini labellis obmulescereiil el porcimis pagaiiorum
lirosis siinuili5 agilabant, pell.icitcr impingere moli- sirepitus conlra immunem EcclesiK caslitaiein sae-
retur, velui ferr.ito apologelica; defensionis clypeo viens spumosis denlibus acritnr grunnire desisterel
relMndens stroplifisse accusationis caiapullas de falii- eiimdeni rediviva sospitale subnixiim de inferni vo-
talis pliarelra prolatas in ip>os a qnibus dirigunlnr, ragine reJuxit ad luniina vilae, el mox rosco pui-
leiorsit; qiiod lcxtiis libelli Eugenioe uberius expla- piirei cruoris rubore perfusa, iminaciilalain viigini-
iial, queniadmodum nnliquitus Susannam, cuui fabri- tatis vicliinam Cliristo oileicns martyriza^il ; ciijus

catores falsitatuni potius qiiam pre-byteri populorum, lumba in coemeierio posita gravis^iinam Consiautina;
quos adulleriiia: litillatiunis calcar incesti criinine virginis v.iletudinem, cujus raenlionem iiifra caraxa-
cruentabat, dissona seimonum procacilale fallatiler bimns, vclut ccelesti meJicamiue foiam incolumiiaii
insiinulare macliinarenlur, densis diiisiue lapidum prisliiix resliluit.

iinbribus obruti crudele moriis spcciaculum praebue- XLYI. Necnoii eti.migloriosas illusiriuni puellarimi

mnt; ut merito Psalmngraplii senlentia de ulrarum- persoiias, Teclac ct Eulalia; ad forinam virgiii:ilis

quo prosperis vilae sucressibus bislorialiler qiia- iiiateriae coiigruentes, pnvlerire inciiminoJum duii;

(Irare et congruere vide:ilur ;

quanivis de Redeiopiore quarum Tecla devota Christi viiguuculi, cuin de-
SfCunilum anagogon vaticinala credalnr : Insurrexe- spoiisala priino pubesceret tcvo et c;isiis pudiciliu;

runl in me iesles iiiiqui, et mentila est iniquilas sibi inoribus n-indum lavacri baplislerio renala adolesce-
ct quasi po bac calumniarum coiiiumelia ,
quam in- rct, audila egregii dogmatisiae doclrina de inlegrita-

soutes a fallacibus tolerait, apta vicis^iiudo sequa- lis doiiQ disscrenlis, iiec maleruis coacta blandiiiien-
lur, Psslinisla ila promulganle : Credo videre bona tis, nec Proci conipulsa precibus, ad Ihori coiiliibcr-

Dumini iii terra viventinm. iiia, et nupl.alia iriclinia inclinalur ;

qux anle thca-
XLV. Sed [Bodl,, SeJ ei] operae preiium videiur, n irales speciaculiclalbroscruenliscarnificura manibus
ul gloriosum illuslris Agnx exemplar coelibes inle- adlata, ul pudicili* praemio privarelur cnixe nileii-
griiatis iniulatores el carnalis spurciruB coniemp o- libus, iii diirupta lanien caslilalis crepundia, et pre-
res minime laleal. Qiiiniiuo ejiisilem virginalis pro- tiosaiii vifgiiiiiatis siolam inier severos leonnni ru-
positi parlicipibus el castac sodalilalis consonibus in- gitus et feruces ursin.e rapacilalis rictus, Chrislo
noiescat, qux pro integritate servanda , omnem or- patrocinium prsestante, inviolabilem conservavii. Sed
namentorum glorinn a Pro -o praefecti filio oblalam, ci crepiianies enormium rogoi um tor.es et semiustas

(piatenus obl.ila iinpelraret connubia, ul lurida felen- pyraruin f.iculas cfekstis cleuienlia foniihus reslin-

tis cloacae volulabra conleninens hujuscemodi re- cias incoliimis ac sospes feliciler evasit. Eulalia vero

spoiisa reddidisse ferlur : Discede a me, foiues pec- duplici praeJita triumplio, et geinino ornaia trcpxo
cali, nulriuieiitum f.icinoris, pabulum mortis, qiiia cursum cousiimmatura et lidem servalura ccelesti
jain ab alio amatore praevenli suin, qni me annulo in^cribilur albo. Nam post runiigcruloe virgii.ilaiis

(idei siiae subarravit, circiimdedit me vernaniibus gloriam, qua carnalis cloacae spurcilias exborruil, ct
aiqiie coruscanlibus gcniniis [Bodl., geminis preiio- iiiiplialis cnpulae cuiilubernia sprevil, ad glorio-ain

sisj , indi.it me cyclade aiiro lexla, cnjns pater femi- inarlvni palmam ftliciier perveiiit.

nam nescii, ciijus nialer virgo esl, cui angeli ser- D XLMl. Porro Scholasiica ac Christina simulqiie
viunt, cujus pulchriiudinem sol et luna mirantur. Dorolhea apud Ciesariam oriunda in provincia Cap-

Et licet hiijns rei gralia ad invisum prostibuli liipa- padocix, licet dispari saeculoruni serie sequeslraren-
nar, ubi scoriorum dcleslanda obscenitas baccbatur lur, pari lameii inlegriialis tiara a Christo corona-

[Bodl., debacrhalurj et fronlosa inoecharum im(.u- baulur. Qnarum prima sub confessionis lilulo, licel

deniia lurpiier stupratur, ad intame dedecus naia- cruenue passioiiis nccasio deluissel, in co:isorlio ca-
lium propriis exnia vesiibus irudfretur : tanien tliolicorum lauJabiliter degebat, et in lam praicelso
conisco iininensi luminis splendore vallala angclicis piiiiiatis fasligio fuiminavil, ut cum unicus gcrina-
fruilur conspeciibus ct peplis donatur dominici> : o iius, queni subniiis precibus unius noctis inlercape-
quanla esl faribnnd.e libidinis ferociias, et e diverso dinein opportnne poposceral, obieinperare periina-

qnanlaesl reconciliali pudorispiclas! Nam cum prae- citer reluclaretur , slalini piolusis lacrymarum
falus obsccnilatis aniator, flanimis carnallbussucien- fontibus s.;reniiaiem actliei is in procellarum lurbines

s'js, liipanar cuin suJalibus scelerum aggreJeretU'', coinmulans et tonitrua fragore borrisono orbein Ire-

iil virgini siicriilissiniae spurca lenncinii Uidibria la- mcnicm lcrrenlia concilans, siiuulque ignilcras fnl-

bris procacibiis inOj^arci, tocieiiis iiac mucrciie pcr- ii.iijum coruscatioiics cLcieus, iiiii'jra muuJo spe-
147 S. ALDIIELMI OPEilLIM P ARS II. — TUACT.^TCS. 118

ci:iculiiia oxhibiiit; seciinJa aiiie:ii iii lanmiii divin* A Consianlini filia iinppraloris, qiii pcr ideiu teinpus

cliarilalis faeulis accensa, eiiain anieqiiain bapiisini Iriparlili mundi monarcbiain prospcris successibus
ab gubernasse dignoseilur, iioniie cuiictas propenioduin
rmiiiiieiiUi susciper<l, liiisse iiicmdraiiir, ul sialiiii

Iloniaiioruin piaetorum lilias, oinneniipie pene gene-

uiiJeciiiio a-iJlis ainio, faiialica; [Bjdl., |irofaiiat'ca:]

siiuer.-lilioiiis eiiiileiii|>lri\ et siipenioruiii ilerreloruni rusain feiiiiiiini sexiis sobolem ac piilcbciiiinam pii-

culirix e\siili>se iiarrelur; cujus pUcr iii pala :io ina- beitalis iudolem, f.imos:e virginilaiis riimore cnni-

gislri iiiiliinin oflicio fungeiis, cum caniileni soliolem perlo, ad cnlinram Clirisliana; religionis et cnronain

suam libcralibus sopbisinaiiim cliscipliiiis iiiibueret, casliiatis co!loi|uio ineiiavit, sermone suasit, exem-
cidem iiiinuci procerilate in edilo porrciiaiii plo ii-slig;i\it? Iladuntaxal, ut uiianiqiiamiiue, sprelo
turreiu
liliiraj compage coiistruclam eiilcin \lloi!!. iiiiptiali tli:ibiiiio el mariiali luxus coininercio, coe-
et forti
erexil. In qiia cum bis senis puellis jiixla lcslis spnnsi ain|ilexiis cnixius sat;)gere, et inler vir-
om. cidfm)
riium iiidigitamcntorum lliyniiam a diis ul adoleret gines sapientes cuin limpdis bimiiadibus properarc

el liolocausta tluiiilicarcl, a patre culluris delubro- diicta crebro siispiria falerciitiir, qiiod plcniiis dj
ruiii dedito inconsulle cogeretur; sed cum se ab convcrsatione illiiis srripia dngmaiibus opusciila

ui.ica filia iierilo spreluin eoiiipcrissel, et deaiiratas priidiinl, cnjus rei Atlica et Artemia illibatx' virgini-

siii:ulacri)riiin effigies Jovis scilicel et Apolliiiis, .>-i-

'5
tatis, piuliciiix llDreiilis , saiis eviJens docuiuenlum
imiliiue Veueiis stuprorum ainatricis, niiiiiilatim in declaraiit. Qiiarum genitor Gallicaiius, duin Constan-
frusia ciiiifractas aiiimadveitcrci, illico diversii lor- tiiiiis Cnnstanlii filius in Driiannia, cx pellice Hele a
iiiciiloriim genera eanub in liliain vcxaluiu> [llod!., geiiiliis, sceptris iinperii poIiYetur : nullus in riomaiia

ve\aliir:isj, crucntus carnifex et trueulenlus parricida moiiarcbia pra;staiUior exsiilit, el qnem solum pue
potius quani pius pater criiilcliicr niacliinalur. Ve- omnibus tribunilia; poleslaiis personis el proceiuin
ruintaineu incns Deo dedila, nec olidos ergasiulorum inagislralibus dignissiuium ralus esl cui Consiaii-
scjiialoies borrescii, nec sco[iuluin collo connexum, linam rcgali prosapia genit;)m propler secundos liel-

eS mariiiis giirgilibus immersum pavescil, nec sudi- lorum evenlus et prosperos Iriumphoruin successiis
lius crikleliler tcneriima menibra CKdenlibu> niol- niipliali dole subarraret, et ad copulse contnberiiiiiin,
lescit, ncc venusli capitis deforinaiio, quamvis Ibiva si rcruin raiio paieretiir, desponsaret, eruia raJici-

cajsaries r.ideretur cl per publicum decalvaia irabe- tus pagannrum cultura ad fidem calholicam conver-
letur, slaiiiiii cordis inclimit. Nec torriJa fornaeis sus esi, qui solusea tempestaie Scythiese geiiiis iin-
iiicenJii Cbald.iici legnaloris niacliiiias a'(|iiiparanua pelum, qua; ciim iiilinito duelli agiparalu a Circio

(ibsliipuii, nec veneiialos aspidnm rictus quas Marsi proficiscens Tliraciariiin provincias hoslililer popu-
incaiitalioiium carniinibus irrilab;iiil, pavcfacla pcel- labaiur, perferre potuisse credebatur.

lula pcrllmescil; imo hxc oninia Cbristo patrocinium XLIX. His igitur praefatis virginuni calervis, ne-
pra;staiilc, salvo pudnris thesauro, feliciter superavil. qiiaquini Eustoelii:e et Demelriadis virtutum ruinii-
roblrciuo geniiiiis sp!cularum vulneribus sauciaa ct sculus, qui passiin pcr Eiiropam crelireseens difluii-
purpiiieo perfiisa cruore pro Cliristo marlyrizavil. ditur, a nustris litlerarnm scbedulis ci apicum picia-
'ieitiain vero cum Sapricius orlhodoxorum crui;ntus liulis excipialur, quaruui prior favorabilis filia r.iulas
cariiifex non solum ad nupiias, sed ad nefandas quo- et beaix- Blesilhe germana adeo apud Occidentis ini-
que idolorum ciilturas el ir.eptas genlilium c:creino- perium solerti librorum ingenio pr.edita claruil, iit in
iiias co;;ere iiequircl, confestim fnribundus caiasta- orlliodoxorum bibliothccis, ulii sagacissinia Ilieio-
ruiii cruJelilalem exercuil, lividas palmarum vibices nymi coinmenta recitaniur, illius quoque opinii) cre-
txliibuit, torrentei lanipadarum flanimas applicavit. bra leclinnis assiduitaie divulgelur, siquidem scxies
Duabus quoque leniiiiis, quae nuper a fide naufraga- terna vel ter sena in Esaiae valicinium vulumina ad
verant, et a Cliristi consorlio aposlataverant, eaiii- caindem viiginem prulixa sermoniiin serie descri-
(lein IrailiditdepravanJam, seil versa vice earumdem bnntur, sed et resiJua canonicarnm conimeiilariola
aposlat;iriim cic:itrices poenitudinis niedi- w, Scriplurarum qiue pra:fatus divinic legis inlerprei-,
rol.r' s;is
1
el
cameiiio ila salubriter curavil, nt slalim ordine pra;- inatris solerlia et viiginis compulsus indusiria desu-
posiero doclricem propriam ad martyrii palmam davit, universa singillaiim commemorare pcrixsuni
pra;redercnt. Verum cuin egrederelur crudele pra;- esl, quae veslrae sngacitalis pbilosupbiam per paleii-
liirluni , Tbeopliilo cuin cachinnanii cavillatione les librorum canipos curisilanlem neqiiaqiiani deli-
llagitanii, ui de paradiso spoiisi coelesiis, ad qiiem .se
tescere reor, cui etiain exliortiiloriuui de Virgiiiitale
properare falebalur, grala fruetuum inunuscula niit- seiv.inda insigniler edidil opusculum. Sccundam ve-
lercl, quod cum caluinnio! gannitura prolatum, In r<i, nobili slirpis prosapia oiiundam, in laiilum vaga-
veritatc coinpleluni est. Nam pridie quam pateretur, biiiida ruinorum prxconia extollebant, ut eliaiii
et cruenlis miicronibus IrunranJa subderctur, Iria transmariiiis liuerariiin characicribus iinbuta, u^qiic
iu.il.i ciim purpureis lolidem rosis ad euindeni Tlieo- ad suinmiim viriulis pharum virgineis [BudL, virgi-
]i!iilum destina.^se dc.scribilur, qui, liujus rei gralia nilati.'»] meritoruiii graJibiis coiisceiiderii. Siquidein
pruprirc occasionem saluiis adepius, rubicundis inar- flagitauteejiisdcm gemliice volumen pr.lixa ct lepiJa
lyrii serlis coroiiabalur. seriiioiium serie dgeiliiin, ail priffalani Chii-ti iiruii-

XLYIll. Conslaulina iniegerrima; virlulis virgo, culam, cilra poriluin Jiiigilijr, in qu') rujimcnia viis
 110 DE LAlJOIBUS VmClNlTATlS. i^;o

illiiis Ciiraxanlur iia ; Scribenduin est igilur ad De- A hos complecii letrasqiic sarlagiics bas.iarc, in
nieliiaJem virginem Chrisli, viryiiiein iiobiteiii, lii ginem quiljiis diu strojijiosi ramoris insliuttu debaccliaius,
divitem, et, quod liis wajus esl, ardore fidei nobilita- el riiliculoso ludibrio ludificalus abscedit et nequa-
lain, dieitiasfjHe calcaniem. El inrra : Qu(b iummo loco qu;im effecia, sed effoela volunlaie lam corporis ha-
nata, in sumiiiis opibus , summisiiuc deliciis nutrila, bitudine cacabalus, quam nienlis morbo maculatus
Ittnlis tatufjue variis i'i(ii' liujus blniidimeiitis velut lei:a- egredilur, el velul /Elliiopica nigriiudine fuscalns a
ciniinis i^uibusdam vinculis irretila subilo eruperit propriis parasitis et doniesiicis clientihus non agiio-
cunctiique simul boiia corporis animi virtule mularit; scitur. Eieiiim lara furva frontis effigies slbi sidi
et posl paaca : Meminil eniin , inqiiil, quas mundi palentibiis ocutorum orbibus deliiescit et cseieris
opes, gloriiimque respucrit, quas denique contempserit fodalibus ac lictoribus palescit, cumque palatii ve-
vitw prascnlis illeccbras, quibus voluplalibus renunlia- stibulum cnc:ibaius, irruinpere enixo conamine
verit. Riirsus anle calccni volumiiii», cum siipremi niteretur, ul imper.uori de irrogita vernarum ca-
examinisexemplain lcrroreniqiie jiidicaniis.qui ae(|ua lumiiia flcbili singultu querimoniam ederet, alii leu-
discretionis bi!ance singulorum faiia iruiinabil, ele- tis Timiiiibiis cxdentes, alii palmis, ei pugillis cola-
gaiiter exponcrel, ila exorsiis csl : Recens faclum est. pliizantes, nonniilli ut alnim nebuloiiis ph;intasiiia
quod ipsa vidisii, cum ad slriduhv buccina: soiium Go- " exsufnaiiles iii faciem prociil climinant : duclus iia

lliorumque clangorein lugubri oppiesia meluil [Rold., que ad domum suaiu suoruni nianibus vernaruin
melu] domina orbis Roina conlremuit. Et iiifra : Si lamentaniis clientebc strepiiu lugubriier excipitiir,
ila, iiiquil, morlales limemus liosles el humanam ma- aummnans [Bodl. autumans] incassum , quod a
uum, qui faciemus cum cceperil clangor ct lerribilis Chrijti tirnnculis niagica praestigije necroiiiantia
tuba inlonare de ccelo el ad illam arcliangeii vocem luilificareiur, velut contritus coliiber linguis trisulcis
omni buccina clariorein lolus siinul remugiet nmiirfus, sibilans , rursus suldinic tribuiial scandit , ut sanclas
Iiiiic tu, justoriiin clioris el sanclis comitala virginibus, virginos propriis cxutas cycladibus obscenae cjpidi-
in sponsi obviam subvolas, eic. tatis spurcitia siicceiisus et petiilantis lasciviae faci-
L. Cloriosas.itideiii passiones Irium germanaruin bus iiiflamuialus, luxuriosis oblulibus cnnteniplare-
Ciiioiiix et Irenis alque Agapx, qux sub coiiressionis tur, sed pepUirum amicula sceleraiis manibus mem-
lilulo et sanciae viigiiiilalis prxxonio pari tripiidio bratini delrocta iiequaquain a sanctisartiibusspoliari
triuiiipliarunl, ruslicis sallem scliedarum apicibus valuerunt. Denique Dulciiius prxses cum omnibiis
caraxabiinus, quaruin celcbrandis ruraoribus longe macliinanientoriiiTi iiicoeptis frustrareiur, et quid-
lateqiie crebresceiilibus, Diocleti.inus ea lempestate , quid conlra Chrisli virgunculas nioliri delilieraret.

sceptris imperialibus infeliciler fiinctus ,

prsdictas cassaret [Bodl., cassareliir] imperanie Diocleiiano
Clirisli pedisequas accersiii pixcepil, qiiibiis si a conies Sisiniiius prsfalas Dei fainulas salis crmle-
Clirisiianae religioiiis cultura apostatareni.et arecto scenle poenarum atrocitate vexandas accepil, iiisi

(iilei Irainite exorbitantes, nefaiidae gentilil itis cba- Sjurcas delubris caTeinonias cxliibenies aut Luper-
rybdibus naufragarent, palalinas pollicftiir iiifulas et calia el Compitalia celcbrando , vel pdriiiniiialia

opulenla spondet patiimonia, si mallent [Bodl. add. perpelrando.elsiiovetaurilialliurificando seu Floralia

miindi] matrinionia. Qnxcumopulenlam muiidi glo- el :iictelia lilaiido, fuiibuiida numina reconciliaronl,
rianict lenocinanlisviia: prjeseiitis illecebras non dis- et deoniiii lavorein repropiliareni ; ciijus exsecran-
sonasentenlia recusarenl, illico, urgenlenefaniligras- duiii imperium cum implore perlinaciier refiagi»-
satoris imperio easdem sanct;ii Ecclcsiie sequipedas iii reniur, dux ex illis in torrlda ciepiiantis pyru: in-

latebras laulumisedirilortoresdetriiduiil^qiiibiisbeala cendia trusx, una pliaretrarum spiculis siuciata,

Aiiasiasia ne famelicx frugalilaiis parciuionia defi- cum virginilalis palma et marlyrii corona paradisi

«erenl, alimiinia! siipendiuin et slipis cdiiliiim exlii- prxniia possessurce, et cum cxliv inillibus viigina-

bens, lautiimisc liiniiiibus lilienter bsrescit. Exin leiii nieludiam modulalura: ad Clirislum parilcr

pr.^ed clae sorores, Dulcitio Diocletiani satrapa;, nisi perrexeiunl.

D
diis Ihyiuiaiiia tliurificarenl, lorqiicnda; iradunlur. LI. Pralerea imperantibus .Vugustis Valeriano ct

Quaruni formo am vultiis vcnustateiii, iion slibio G.illieno, cum fervor tiirrid;c persecutioiiis et ardor
cuiifectaro, vel calmiislro cirris crispantibus inde- crudtliiatis acrius iiicanduis>ei, et coelestis iiiiliiiae

plara, sed genuina consparsione ingenilam prscsi s manipulares, qui pro confessiune Bdei neqiiaquaii!

pelulcus conleinplans, statim oculoruin leiiocinio forniidolosoruiii niore liictaiorum paUcslram cena-

captus, in luxuin labescit, ut ceia aule larem lique- minis horruerunl, cruentis carnificum mucronibus
scil ; in lanluiii videlicet c.xco carpitur igne, et clan- necareniur, duae germma: virgines vocabnlo Kuffi-
destinis iuriamniatur stimulis, iil iiitempeslx noctis na el Secunda, geneiosis oriundi; nalalHius, perse-
conticinio cellulam, in qiia proefaia; vir|ines psal- cutoruin rabiem paulisper declinantes ad pr;cdiolum
iiiudiic concentum celebrabaut, violenter irrumpere suum iii Tuscis parlibus baslerflai vehiculo prope-
iion vererctur, ubi ciincta culina; siippellex et nii- rabant, illico sponsis car-um prodenliliiis niiper ad

nierosa cocoriim utensilia servabantur. Mox furiis aposiasise cloacam, veUit iiiolossi ad voniitiim rc-

vcsaiiis corrcptus, coepit, qiiasi lyniplinlicus vel fic- lapsis cliiliarcho cum eqiieslri lurma insei|oeiilc

iic icus donigruivs lcbeies ei lurviores fuligine cata- Uoniam reducuatur, putiJo suualontiuin ergasiulo
ih\ S. ALblltl.MI OPLULM PAftS II. — TP.ACTATUS. m
luiii laiihiilo iiianclpanda;, cl siibsannaniis ganna- A cipatiis in Tribulano municipiofuerat, virus et n:\t:Mi

lur» ludilniiini laiurse. Posihxc Uiifliiia cum diiis- si|iiainmosi draconis iion ferentes, s; reio oppido, v:i-

siniis verberuin iclibus cicsa el cxrulea flagrorum gahuiidis nieatibus passim dispergereiilur. Ouilnis

vibiee cruciilata in conspeclu fiirenlis sairaps va- sancta Vicloria, si converierentur ad Deuin, reliclis

pularel, Secunda constaiiler ail : Appliea igncs, saxa, deorum siatunculis et abdicatis deliibrorum lu|ier-

llagella, fusles el virgns, qnoi tu poenas in- c ilibiis, ultronea spopondit se vinilenia spnniaiilis
glailios,

egoglorias nuiiierabo, qnol lu vio'enlias basilisci spiracula procul pulsaturain et urbein inco-
luleris, lol

irrogavcris, toi ego marlyrii computo piilnias. Mox himilati pristinjereddituram. Nam propler veneiiata

iiioiilidcni in lalebroso carceris fundo, qui fumiga- horrentis clielyJri Uibra calamitosum vulgus ingeiili

liundis feleMlis fiini feloribus horrcbal, sancia; vir- strage calervatim lrucid:ibatiir, p:irentes prcepostero

gines inclu.luntur, sed furva caligo coelesii splen- ordine immaiuia p-gnnrum fiinera cernenies flebili-

«lore fiigaiur, el pulidum lelamen velutiliymiama,ct hns orbitatis qnestibns acriier arctabantur. Tunc
[Sodl. omiit. ci] nardi pisiici fragraiiliaredolet. Rur- patronus civitaiis generaliler ex pcrsona proniiscui
bt:s in ardenlcs ibciuiarum vapores, quae siipposila sexus cunctos pueliae oraculis credula prTCordia
prunaruin conjciie torrebantur inclcinenler, jactari p:!ndere pollicetiir, si truculenla gipsae cruJelilas,
iiiipeianliir, sod ilia;sa meinbroruin vcnusiate suspi- " qu:E Iciliifor.ni) niisi randis civibus luem infeiebai,

les e thermis emersisse lcguntur; verutn cruenia lcngius arceretur. Tum sacra virgo angelico fulia
lorlorum severitas reciprocis vicibtis totics elisa et sutfnigio cum lurbis popiilnsae civitatis ad spcctacu-

bibefacta, nec miiescere, nec iniserescere novit. lum mar.ipiilatim connuenlibus, ducitur ad dr.iciinls

Siquidem faniiilas Dei ingentis scnpuli niule Cf-ii- speletim, crepanle jaui pulloriim plausu el sonante
iiexas in medio Tiberis alvco sine iniseraiioiiis re- gallicin et nequ.-.quain forrniJolosis gestibns iremi-
speclu niergere jussii, sed undarum gurgites dnntes bunda, nec ineiiculosis palloribus nutabunda latitan-
gloriam Deo ab inljdclibus dL-iiegatani sanclas virgi- tem alloquitur besiiam. In nomine, inquit , Jesii

iies rip.^rum marginibus incoluines rcsiituiinl. Unde Cbristi Doniiiii nasiri cxi liinc, draco iiequissime, et

satrapa lauta rerum proJigia obstupesceiis S' ribitur da honoreiii D.o, vaJe tibi non babitanl liomines.
dixi.^se : Istae aul magica arie nos superant, aul vir- Paruit draco didis et cursu rapidissiino fugiens abs-
giiiitaiis in eis sanctiias regnai. Poslremo capilalem ccssit. llla vero, ingressa latibulum helluae, flagiiat
sortitae senentiam , angelieis evectae catervis, cum populiim jam pcriculi expertein, ut sibi oratoriuni
vexillo viiginitatis ad cceli sidera scandnnt. in tadcin crypta struanl, el |iuellulas ad palruci-
ill. Nec prseierei:iida ceuseo sanctarum virgiuurn ^ nium vila impeiidant, quibus imperio paicntibus
AnatolioD et ViciLiris praxonia, quaruin rumures ct Lxx virgunciilae divino servi:io subjiigatac, consona
prodigiorura privilegia per to os nmndi cariUnes melodia dulciter bymnizanies et psalranrum con-
longiuscuie crebifSciint , diiniscbedaruni apicibus cenius suaviter cuncrepantes victoris esemp'is et
quanilo rotanle anni circulo nataliiia earumdem ca- nio.ias iKirescunl. Pnrro Eugenius procus ejus

tliolici celebrani in piilpiiu ecilesiae recit.intur. Igi- emenso triennio Capilolii lla i iiiein enixa prece po-
lur regnaiite Decio, quando elTrenaia lortorum fcro- poscil, ut missa statuncul.i [Bodl., niissre statuiicu-

citas contra bellaiores Clirisii crudeliter exarsil, lac] Dianae C!'gerei Vicloriam aposiatico rilu iburifi-

praedictas virgiius nulla perscculorum rabies, iiulla care. llla nefandum facinus exsecraia el geruluni
poenarmn aceibitas ab inlegrilatis arce deirudere siiiiulacri e\osa, ictii glaJii interiiiiittir. Nec t:iinen

v.iliieriint, sed oiniie patriinonium el ornamcntorum crueiilus carnifex victoiiam de Victoria nactus est,

gioriain lam discriniinalia capiluin et periscelides sed maiicus, manu aiida, et eleplianlina culis callo-

crnruin, quam olfactoriola nardi et crepundia cijIIo sita:e purulenius cl vermibus scaturiens puliduiu
5;eniniiferis hinulis peiideiilia , ad slipeni inaiiMS exbalavit spiriluni. Aii:it' lia vero in exsiliuni trusa,
f/?'.(i/., inanci!-] ei matritulariis proJiga liberalitate signorum miraculis rrebrescens, prxf-itam sociam in

coiili:!erunl. Quo compcrto, procorom pr.TCordia D viriutibus xquiparavil. Etenim liliuin coiisulis cner-
luribundis vesania; faculis infiammai:tur : diiin uiii- gunieiium rigidis catenartim iiexibiis a^triclum ex-
versi fdCiiltatuiii redilus, et copiosa qua;stus stipcii- pulso habilatoie, diclo cilins curavil. yno runiore
dia aj agapen paupeifnlis inendicaiitibus veniient, ciarescenle, el larvatos, ei comitiales, ac cxieros

luiic Eigenius ei Aurelius, qui spunsi earuin fuluri valetudinarii s pristiiiae sanitati resliluit. Sed elMar-
esse credebanlur, frauJuleiilo consilio ct dissimu- sum, qui virulentos inatrices ad sacrx virginis laesio-
lato negoiio iniperatoris pitiacia iinpeirant, ui ah nem incaiitaiionum carmiiiibus irriiabant, ut poeia
uibefio.i a, adpro|iria pradia ducereniur, ne forle si ail :

pro Cliristijna; religionisiitulo easaccusantes publica Frigldus in pralis cant,Tndoruiflpitur anguis,

insiniulalione propaiarent, pnssessioiies earum el diris spiris involulum peinicilcr eripuil. Tunc beala
agrorum fmidi fisaili jure pioscriberentur. Ducla est Anatolia ciini siaret iii oratione erectis ad sidera
itaqiie beata Yicloria pr.i'S:ig.) vocabulo vere Cbrisli palmis, et fusis ad poliim precibiis, evaginato eiise
victoiia iiiTribuljnum lerriiorium, ut ibidem exil a- capulo teiius per uiraque lalera aJacto cuin virgi-
ta faiiiis copia et cibi inopia angorclur. La leinpe- nitaiis triumplio rubra m.iriyrii scrta fuso sanguiae
Eiate conii^ii, ul uuivciti luun cijes, quo;um muui- suiliiur.
 1,'.3 DE L\L'D!BUS VmGINITATIS. m
LIII. Sed quicl miruin niili coruscaiile gralia, A canlibus saepe caulum esl ."
^'on exsiiiiguam sciiitil-
piistqiiani virgo vir;;inem sancto puerpeno pepent, lain David, lamen reliclo viraiiiilalis sialu Uri.is
ciijiis principaius super humeros csse perbibelur, si iiisons inlerimilur, Borsabae illegilinio jiigilitails
sic Kfciesia Virginihus rediindei, sient cuduni side- vinculo foe<ltTalur, el pro hac temerilaie expiniula
ribiis resplendet, ciim cliani casiissiniuin Josepb coeleslis ir.e niucrone proles primogenila perculiliir,
legalia veleruni volnmina imniensis pr:rconinrnm licel ini|u:iin ulerqiie palriarclia, quandiu aura aetlie-
laiidibus concelcbrenl, qiiein ab ingru nli nmltifor- rea et vilali (lamine vesceretur, supernae m.ijestaii
miiim calamilalum discriniine, qiias non soliiin gratissimiis e.vslileral [Bod!., exstilerii], ast laiiien
lividorum coiispiralio germanornm fraternum ne- posl carnalis coiisoriium copiils [Bodl., consonii
qnaqnam exosa parricidiiini inlentabat : vernm copulam], de ulroque minora virtulura proecoiiia
ctiam obscena f:illentis doiiiiii:e fiivola iiiatriiiiiini:ilis crebrescunl.
[Uodl., malronalisl pudicili:e oblila macbinab.inlnr, Samson ille Nazareus ab ipsa gracillima cunabu-
quamdiu purs virginilatis coincs et lenocinaiitis lorum ailatiila Domino sepleiiis crinibus saccr anle-
prostibiili coiiteniplor exstileral, illacsuin divina lii- quam fraudidentis Daliloe complexibus caperelnr, et
lela protexil, filuroruiiKine proiligiorum aicanis perfidi pellicaliis slupro enerviter dcceplus illece-
imbulum et signorum pijrleiitoruinque (ira sagio " brosis lenociiiii nexibus nodareUir; nondum ferro
caeleros moriales latentium mirabililer inslruclum, dempla cincinnorum caesarie, quantis miraculoruiii
priipbelica qiiadam valicinationc inspiravit, ut noii signis et virtulnm rumorilnis omni ssculo usqne ail

inimerilu a liiiipidissimis solis ac lnna! luminaribiis id lenipus ine\perlis effulsisse devulgaliir \Bodl.,
ac re-iduis slcllaruin sideiibus, siiiuilqne fecundis divulgaiur].
iiiaiii|iiiliiriiin f.isciciilis soiiinu soiiiliis adorari veiie- LIV. Igitur, sicul supra retulimus, per Ilieremiam
rarlque vid-retur, dum iii pulcherriiiio pubeilalis el Danielem c:elerosque ejusdem proposiii consiiries
decore ct formosi vultns florens vennslate multo el florenlis pudicilire sod:iIes fnlura inearnali Verbi
rorinosiore frelus virgiiiilale, siropliosam muliebris virginilis my^licis sai ramenlornm obunibialionibiis
auilaciae muscipulaiii parvipeiidens callidae dece-
,
flgurabaliir : ita pcr Abel insonlem niilis innocenti.i
ptionis decipulam decliiia^it, simulqiie fraudulLHla et passio, per Melcliisedech vero supernae pototalis
lemineae lilillalinnis lenociuia ac blanda seinincina- poiililiciuin el coelestis infula; fl.imm iiium pr.Bsigna-
lionis incilamenta, vilut lentescente rectaris defrolo balur, qiiorum prior, ut aUius repelens ab origine
seulnulsx' [Budl., mnUo] mellilx potationis nblecta- paiidani, propler dignilosam innocentia; paliii.uii, et
ila, airuin veiieni virus inrundenlla, et iiicauios
^ originalis patienliae tilulum spreio traienii libaiiiinis
qiiosqne sine lurica fidei ariiialiiiaqne niilitari reper sacrificio raia graia
el divinis cnnspecliliiis Iiolo-
tos iruculenter ad lartarum Irudeiilia sprevil, vicii, causlomala, primus niorlaliuin offerre promeruit, et
cunlcmpsit, et cum palma virginitalis aufugil;i|ui biijiis rei gralia a perfido etnefindo fratre inextrica-
licet arcla sordenlis ergasluli lalibula, el letiuin bi!e germaniiatis vinculum conlra jns diviiium ct
tenebrosi carceris squallorem propler egrcgiain fas biim:inum rumpente ciudeliter crneiitaius futu-
pudicitiae puritalem paieretiir, aiiamen clandestiiiae rani in rme sacculoruni pii Redemptoris iioslri passiu-
castltatis cogniior Deus, cui secreia patent, et queiu nem purpureo preliosi sangoinis ostro praliguravit.
abstrusa uon lateiit pro inconlamiiiaia adulescenlis Ast veio Melcliisedech inchoanle lertia saeciili

conlincnlia eidem Mempbyticae genlis gnbernacula iiiaie florens, cl priinus sunimi sacerdotii digniiale
iradidit, et flurentis imperii moderamen regendum subnixus ac pniclaro poulilicaliis ajiice praeililus,

cominisit. per idem leiiipiis orta legiim siniullale patriarcliae

David qiioqiie' opinaCissimus regum, siib ipso cuin cccxvni vernaciilis famosum reportanti tro-
piiberialis tirocinio illibata virginilale piaedilns aiile- p:i'um , et post eiiormem calervaruin slr:igem ciini
quani copihi malriinonii el counubii iiexibns noda- frairucle iiuinernsas Sodoinorum lediicenll praedas
:«lur, nonne argntis ribrarum fidibus lympbalicnm D obvians, noiiiie pro sanciitale coiivers.iiiiMiis lypica

in lig:ibal, ct iuipensa suspilatis gratla frenellcum panis meriqiie libamina litaturus Reilempttiria tropice
curavil, dira procul teirorum explosa spiriluiim vesa- personam proefigurans obtulll [BoUl. om. oblulii],
liia, quique etiam iclale tenellus lacertis iiivalidus ulnieiilo de Cbristi saceidotio qiio gemin:im obtulit
[Bodl., validus] freineiilimn mandibulas leoiiuni viclimim Dauiica coiicinnant [Coi//., (oncinanl] ora-
discerpsisse, dirorumqne liclns ur.^oruin frusialitn cula, Tu es sacerdos in alcrnum secundum ordimin
confregisse, el enorniem Allopliilorum giganlem Melcliisedech; cujus palerni geniminis pro.^apia et
orisia ca.^sidis ac iborace indutuin, orci is el pliala- nialernaegeiierationis prnpago, ignota saeculis genui-
rica ann.iluni aereaiine uihbonls panna proleitum , ni parlus nauira delilejcit. IJipsum Apostolo le-
saxis laiituiii terelibus et rundibulo freius siiigula- siame, Sinc palre,sine iiialre, siiie geuealogia quamyis
;
rlier congrediens nblriincasse describilur. Ergo licet viilgila llcbncnrum tradilio buiic luisse aibiuelur
vita illius ad melani niortis probabilis exstilisset, Sem primogeiiiluinNoe, Triiavum Abrahae ei Naclior,
uipoie qui solus nepoium et pronepotum piacula et Araii. Sed plurimuiii diireri inier ambiguas Phari-
popni prterogaiiva meriti abolere poiuissei, ut :n sacorum tradiiiones et elucubiaiam sacra; Siriptuia;
liajikon dc regil.us priscx b'gi3 cciisiiruiii iuuivaii- dcliiiili'.iiicm. AjiociYplifium C!Ji:ii na;iiiab ct iiicerla»
i;,5 S. ALDSIELMI OrEKUM PARS II. — TIUCTATLS. t.5C

fabulas iiequaciuam calliolica rcceplat A cruce Domini nostri Jesu Chrisli; iiiilla sii illis raagis
fiivoloruin
quaiu ailversiis canieni coriiclalio cl viiiccndi corpo-
Ecclcsia.
ae (Iniiiandi obsliniita cerlatio. Ornaiiieiitorum
LV. Sedatl propositnm reverlar. Onieliir, iniiuam, ris

enim ac veslium insignia ct leiincinia formarum,

beaia virginitaiij integriias non extcrioris
liomii.is noii

sed inlcrioris rcligiosa caslilate. nisi prostitiitis ac imiiudicis feminis congruunl, cl

lormosn venustaie ,

eniin exlerior prelioso indunieiiloruin conipliis nullarum fcre preliosior cullus esl quam quarnm
Si
ornatu sa;cul.'\riter glorialur, rnislra interior de pul- pndorvilis esl. In Apocidypsi mulier illa amicta eral

cliritudine propria inaniier [P>odl. om. inaniler] gra- pallio purpurco el eoecineo. Fiigiant casUc virgines

cum Vas cloctionis gcnerali si-ntcnlia iiuasi et pndica; inceslariira cullus, Irabitus impudicarum,
lisiur,

speciali refragetur, Mihi, in(|uiens, absit gloriari, tiisi luparum insigiiia, ornameiilamereiricum. j El alibi :

in cruce Domim; iil qiiid enim saeculi ponipulenta < Cseierum, inquil, si tule sumpiuosius comas et per

vanilas in catlioliciim Clirisli basilicani inlroinilti- publicum noiabililer incedas, oculos in le juvemiir.

famulaiu illicias suspiria adolesccntiim post le Iralias, con-

lur, ob i]uam lein virgines Christi coeuoliii

conversantes, ornamenlis vesiium delicalis decorari cupisceiidi libidinem niitrias, sperandi fomenia suc-

saliigunt. Noiine Acliar filins Acliarini, qni de ana- cendas, ui eisi ipsa non pereas, iilios lanien perdas.

ilivmaie niunicipii scpieiio niurorum anibiiu vallali ^ ei velul gladium le et venenom videntibus exbilieas,

palliiim coccineum et ligulam auri sibi usurpaiis excusari non poies, quasi meiile casia sis ei pudica ;

conlra decretum duiis clandcslina traude subripnit redarguii le cultns improbus et impudicus ornaiiis,

cum tolis parontela; contribulibus el domesticis tllen- nec cumpulari jam poicsi inicr virgines Clirisii qu:e
teUe' sodalibiis saxoriim iiiibribus obrutus borrendnm sic vivit ut possil adamari. > Haclenns Cyprianus :

niorlis speclaculum llebrxorum pliiil.mgibus pr;E- ^unqnid ille condilor ac creator omnium Deus bir.^u-

buil? Ter allegoriain vero oppi^lum llierielio cum l3s bidonium lanas ei seiosa vervtcum vellera, non
sepiifornii inurorum obsiaculo lypuin mundi ciim potiiil rubro concliilii sanguine aui cruento bacci-
scptenis sapculornm millibus designasse piiscorum niorum succo inlicere, seu cerie, purpureis tinciuras

1'airiim dccreta sanxerunl, non crgo ruiluri velila muricibus naturaliter colorare, si lioc nosiris usibus

mundi ornamenla purpure.e preliosis tinclurae miiri- commodum et uiiliiati [Bodl. add. nostr.TeJ profiilu-

cibus colorata aluninis coeuobii vernaculis Christi rum solerli pra;scienlia pra'vidissei ut [BodJ., ei] il-

viiginibus Eccle^iic conlra apostolica statula et le- lud vcraciter implelur, qu' d per ironiam a poeia fc-

galia scila riie ac regulariler congruere queuut. Si- licitcr canliim est

qiiidem paslor gregis dominici ct jiinilor coeleslis Nec varlos disi^et mcnliri lana co!ores :

I|'se seii in praiis aiies jiim suiive

rubcnti
auliP, de quo poela, Muricc, croceo muLavil vellcia lulo,
jiini

Cliivigcr i-llierens portam qiii panjit in ailhra. bpuiile sua sanJix pasceules vesliet aguos.

Ila anclorilale principali et aiilhenlicn poiilificalii Et quasi ille de quo diclum est : Qiii vivil iii xter-
pronuilgat : Sit mulieri non exlerior orimmeiiti, aul num, creavit omnia simiil, ciim conderet orbem ori-
auri, aut leslis cultus, sed cullus eordis. Unde Grego- ginaliier crearenequiverit, nunc morialium indusiria
lius pervigil pastor, ei paedagogus nosier, nosler, slolidis ac superfluis adinvcnlionum argiimentis ad-
inqnaiii, qui noslris parenlibiis errorem lelrse genti- dere el amplificare conlendat. Uiide inclytus iiem
lilatis absinlil et rcgenerantis grali.ie normam tradi- Cyprianus Punicorum poiilifex inqiiit : < Neque eiiim
dil, ciim evangelicuin explanaret diclnm : F.ece qui Deus coccineas, aiit purpureis oves fecii, aui lier-

ir.ollibus vestiunlur in domibus rcgum sunt, adjunxil : barum succis el coiichiliis tingere, et colorare lanas
< Nemo ergn existimet in studio veslium peccaium docuii. Nam quippiain in rerum visibilium plasiica
deesse, qnia .si hoc culpa iiou essel, nequaqnam Pe- luimanoe natui:e iiecessariiim omnipntenlcin reli-
Irus apnslidiis per cpislnlam suam remiuas a prelio- quissc infccium et imperlectuni catholica; (idei re-

sarnin veslium appeiilu compescerel, dicens : Non gula refragatnr ; sed quid mirum si aposlolorum
in veste ]ireliosa. Qiind si hoc culpa non essel, nullo oracula el juris( erilorum scila pr;ctalas frivoloriim
nioilo loaniiem UoHiiniis de vestiinenii asperilaie
D nxnias aboininentur, cum etiam gentiles geutilibus
laudiissel. 1'ensaie qiiic cufpii sit lioc eliam virosap- et paganis pagani quasi ridiculosum sulisannaiitis
pelere a quo cnravii paslor Ecclesis et feminas pro- gannaiuriE opprobrium 1 gaulur improperasse boc
bibere. > modo, cuin iiifami proverbiuruin elogio cachiiinaiiles

LVI. Evideiis nainque ul niilii videtiir, inexcnsa- ac cavillanles -

liilis arrogaiili e probruin ct oslentaiionis inilicium Voliis picla rroco et fulgenti miirice vesiis :
Et lunicse maiiii as el liabcul redinncula niilriB.
cx eo dccliiralui , (lund nemo ilii preliosis et coloralis
vcslibiis indiii desiilerat, ubi a iiullo valct videri ;
LVII. Jiidilh filia Merari, posl oljilum Manasso
iiiide B. Cypriamis de virginibus lnqnens : < Quid, sumpto vidniiatistlierisiro et spreio sponsali peplu
inqnii, nrnala, qiiiij compia procedit, qnasi mari- blanda procorum lenocinia coniemnens, nondum rc-
tuin aul liaheat, aul qiijcrat ? > Et infra siibdidit : sullaiitibus aposlolica; salpicis claiigoribiis, Dico in-

Ncqiie enim Tirginem fas e^t ad speciein form.x- suje miptis et viduis, bonum esl iUis, si sic permanserint
romi, aiilde cariie et ejiispulclirilndiuegloriari, ciim qiiasi caudcns lilinm pia caslilale llurcsccns, aiqiic a

Apnslylus diral, Mihi aulem nltiit rjhritiri, niii i)i publicis (.onspcctibus dclilcsccns, iu cociiaculi iol:-
 •^' DE LALDIBLS VmCIMTATIS fsg
rio pudicn coiiversab.itur, ciim linrrendum Assytio- A proieleiur, sed conipelenti olausul;) maiuriiis lormi-
rum pniicipem, (jui innumeris iiianipiilorum millibns neuir, ne dum maligina [Bodt., nialagma] incdica-
e(iiiit:iiu et pedilatu glnmeraniibus orbem iremcntrm menli purulenlis prolervoruni vulneribus qu;\:riiiius,
lerriiil, Abra comil.mle circiimvcnire ninlireiir ,
rigida convilioruin Hagra viruleniasqne asperse in-
baud seciis decipiendiim credidit, rec aliler olilriiii- vectionis mastigias ab Kinulis Iruciler illaias expe-
caii.lum rala esl, nisi cum niliva vultiis venusiaie ri imur, et lamen noii magnopere nioveor quanililicl
ornameiUis rliam corporalibus capereliir, Jc qna in adversiis siipulatorem veritatis suaiim livescaiii ac
LXX tr:ins|ylorilius scripiiim esl : Induil se veslem conlra iiisccialorein tumcnlis jacl:inii;e graviier in-
iecumtitatis suce el imposuit periicelides et dexlralia, geniescanl. Quia meliora sunlvuliier.i diliginlisquain
et niinulos, el otiinia ornnmenla sua, el composuil se oscula odienlis, levius qiiippe fcrenJa est livida dc-
iiimis in Tapintim virorum. En non nostris asserlinni- voli vibex amici, quam adiilalio fallax ininiici. l'nda
luis, sed Scriptiirse aslipulalinnibus ornalus feiniiia- proverbiuui dicilur,
ruiii r.ipiiia virorum vocitur. Verum qiiia boc iii arcia Lingiia 3s entatrix vilium pcccanlis aeerbat,
Iii.'lulix ob.sidlone pro coniribiilibus dolitura coiniia- tl dtleclJiuui criiuine laude ligai.

licntis afleciu, non casiiiaiis defeciu fecisseinemnra-

El infra, inqnil :

Libera po:ius vox correcloris amici

sjt
lur, idcirco salva pudoris reverenlia celebre nieiicu- •*
Ser|iere nec libris caeca venena siiiai.
losis municipibus tropxum el inclyium opi'id:inis Qunmobrem ab oninibiis generalil(?r indulgeiili;c ve-
Irepidaiilibiis Iriumphum tesle lyranni capile et co-
niam non difficulier iiiipctrand:im rcor, qiiia nemi-
iiopieo reportiivit. Neciion in Proverbiis nuilier illa
nciii speci:iliier seniionuin scveriias casiigando ex-
procax et perliiiax, Synagog» lypum obuinlirans, acerliavit. Nain pnssiva pliiriinornm generalilas ne-
qiite virum propriiim inlegro pleiiilunio revcrsurum quaquam jure lacerari debel, ubi specialis singiilo-
fpopondil, oriiatu niereiricio et luxu lenocinaiile ve-
runi proprietas culpari noii valcl; mulluni quippe
cordem jiivenem pellexisse et fraudiilenio verlionim gcnus el species, lioc esl, generalilas et specialilas,
oblectamento decepliim liigiibriler elicisse describi-
ab Sed de inUcix'
inviceiii difreriiiit. virginilalis glo-
lur, ul nierilo quasi lios diiitus ad vicliniam c.-Ecac
ria dicuiri propemoduiii siiperfliie, dc peploriim ami-
cupidilaiis peiulanlia caplns ncfandum pro^liluLe ciilo rbeloricaniur, cum de pudiciti.T; lanlum prjcco-
liipanar aggredi iiiiuime verereuir, igiiorans quod ad rcmolis paiilisper reliqnaruin reruni iicgoliis,
nio
viiicula siolidus trahereiur, doiiec transfigat sagiiui pronl gratiiita Dei gralia suppedilat, pliilosopliari de-
jecur ejus , velul si ales perniciter fesiinel ad la- creviiiins.
qiiciim. n Omne eleiiim pnra; virginilalis privilegium poliiis
LVIII. Puderet refcrrc quorumdam fronlosam ela-
in solo liberx mentis pra;sidio servalur, quain in
lioiiis iinpudeiiiiam et complaiii slolidilalis iiL-oIen- arclo carnis cliisiello coniinetur, et magis innexibili
liam, qu.^B in ulrnque scxu noii soliim sanclimonia-
ullroiiea: volunlalis aibilrio salubriler tiilalnr, qiiam
lium sub regimine ccEiiobii conversaniium, verum coaeto ciJrporis famulaiu funlilus ad iiili liim redi-
eliam ecclesiaslicoruni sub dilione ponlilicali ia
gilur unde Auguslinus Afer Ilippnneusis poniifex
;

clero degenlium, cnnlra canonum dccrcla el regii- cleganle prosx senlenlia proiniilgit dicens Ita non :

larisvil.T; normam depreliendunliir usiirpala!, ob id

amittitur corporis sanciilas manente aiiimi sancli-
solutn, ul cruslu iiiierdielo plialeraiaque vcnusl.ite lale, eliam corpore nppresso, sicut aniillilur corporis
carnalis siatura comamr ab liabiludo coipnrea meiii^
sancliias, violala aiiinii puritiile, eli.iin cnrpnre iii-

bratim ;ic parliciilatini perorneliir. Nam cultus ge- tarlo, qiiod Prnsper per cola el comiiiaia mellilis ver-

mini sexus linjiiscemodi consial, sibucula bissina, Suuin epigraninialibus inculcavil, dicens :

siv.' byacinlbina, tiinica cnccinea capitium et manics Mcns ill:£«a nilnl violslo in corpore perjii,
Inviliiiii e.rnis vulnera iion iiiacul:i»l.
sericis clavale calliciil.-e [Bodl., claval.i' galliculxj ru-
Nic criuieii l'3cii recipil , n:in nnsu vulniiias;
bricalis pellibus ambiniilur [Bo(V/., anibiuiil], aiili;e Velle niagis f.icinus, r]iiam lolorare iiocet.
calami- J) Sic :iulein ad cordis peneliali cuncia reciirniiil, i

rronlis et lemporuni cicini [Bodl., conciiii]

Ul leriim jue aninins s:l siiie canie rens.
I

Slro crispantiir, pulla cipilis velamina candidis et r.uiii quod ab iiilaclo subniotiiin est corpore solus
Co:,cipil , el tpclis moiilius intus agil.
coloralis m;iforiibu3 [Bo(//.,niavortibiis]cedunl, qua;
Deniqne pra'faius Punicoruin pncsul : Virginitas,
villarum nexibiis a-siit« lalo lenus prolixius depen-
inqiiii, carniscorpiis inlactum. Virginiias animx (ides
dimt, ungues ritu f.dconum el accipilrum, seu certe
naluraliter incorrupia. Ilcm Prosper inquit :

aJ inslar cavaiinariini, acuunlur, qiios

ingenila edendi iiecessilas insligit obunca pedum Carnis virninitas int:iclo corpnre liahelnr,
Yirginilas aiiimi esl iiitcmer.ila lidtfs;
fusciiiula et rapaci ungnlaruni arpagine aliles el so-
Qun sii.e cirporei nil prode^l cura pudmis,
rices crudcliler iiiseclando grassari. Verum ne forle Sed nienlis pietas »U|^et utninique bonuin.
Igilur, digeslo pulcberrini;e virginilaiis lib.dlo, liccl
piopler pubiicalum \Bodl., pulilicatam] prntervoruin
mediocriler uibano, siylus jam finem flagitat, el
insolenliain et iraduciaiii iiidisciplinaloruni arrigin-
dictandi teiior leriiiinandiis est; qnia illuslris con-
liain, qui malunl nesligenlcr dissimulari quam cle-
ciiinaior rempiis, iuqiiil, loquindi. et lemp^is lacendi.
nienler increpari, nbliqua livoris invidia crimine- :

aliud quodlibet munusculum plos ralmii ei

n.nr, ant slropbosac snggillaiionis ludibrio deroge- Non enim
graium virgin bus C.iristi forc credidera.Ti, quain ui
II. ur. liiijusccmodi dispuiaiio ucjuaquam uiierius
l.':3 S. ALDliULMI OI-tRU.M PAUS IL — TRACTATUS. <60
piijicis piulicili.e prxniia proiiiereiilur el mundii A l md. aiit scribendi foniile surcensiiin, frij^enli leiii-

ii.iMKl:li:f inuiiera niiUcreiitiir. pnre laboscil, iteralis totideiii epistolniiiiii scripiis

I.IX.. Faie ir aiiieni cii.iriiQii vestr* quod lioc opu- instigire digneiiiini, qiiod praicedenlem libelli texluni

sculnni, Lcel constct iniiiusculuni pasloralis curae nequaiiuc [Dodl., neqiiaquain] lepidi urbanitatis fa-

sniciiia grav.Tlns, negoiidrninque lerreiioruni pnnde- cundia digestum , fideiiter inipotrare nieiebainini.

libiis oppressns ila peini. iler, nt salagislis diclare, litenini frustra soqueiitis opiisciili sarciiia desudans
voliisque desliiinre, noqnivrraiii, quia sociir.i; qiiielis Inboriosis onerilius bicessere nitar, nisi pr.Tcedeiitis

sparniiii et niorosniii diciandi inicrcnpediiicin scru- scriplurae slyluin vostrae sagaeilati fure gratuiii ex-
pulosa ecclesiastici regiininis sollicitudo dcnegabai, periar, potissiniuiu cuiii inelrica leporis elegantia et

et luiiiu!tunii$ siciiliriuin strepitns oblurbabat. iheioric:e disseri.iudinis elnqueutia, lanuini altrin-

Oliinii iiain lueclandosiii* qiiiolis et remotis secreta; secus discicpent, quaniuni disl.ii dulcisapa a iiieru-
toliliiiliiiis Inrgani scrlbeiidi ninlcriain dictaiitibus leiito teiiieto,

alVniiiii foiiloriini. Sii iit e cniitrnrio verbosa g.irrii-

loruin loqnaciins 61 iiifesia saeculariiim nogolia, qua; Ilnclenus interea formosK virgiiiiiatis speciein , ci
roiucinplibilibiis Ecclesiae A|»istobis dispensnnda veniistuin pudicitise vulium compoiieiis, diversi»
pr.cciiiii, violoiiljjr aiireriint. Non eiiiin ul Origenes
" virlutuin colonlius, quasi fucoruui lb)iibus depiini ;

iuolyiiis Gr«coruin didascaliis, qui tertio incunle quemidmodum solent iiobilium artilices imagiiuiin
a'laiis liisUo oinues |irojieinodiiin pbilosoplioiuni ei rognliuin personarum pictores deauratis potallis

dscipliiias, lioc es' aritlimeiicam, geonietricnin, nui- tlioracidas [Bodl., thoraciclasj ornaie, etpulcherriin.i
&icani, astrononiiiin, asliologiani et mecliani-am, in inenibrorum liiiiainenla rnbrefaclis viillibus decora-
piiborialij principii) poirocte cuiisuiiiniavit, dioiaiidi re , cuin laiiieii iidoiii opifices |ileruni(iue turpi na-
leiinrein iiol.iriis cxci|iioiilibus ct aiiliqnariis desori- tura coiporis deforines et conieiiipiibiles esislant,
boiilibiis usiirpare (T;esuiiipsimus. Ilis ergo de c usis lungisqiie iconisma regale compto stemmate depi-
cpislolaruni vesuarum debila vicissitudo, quasi quo- cium laudatur, quani despicabilis persona pictoris ve-
dnin dilalioiiis obstaculo, tricabaiur. Qiix mcoruin neratur, qna deresedis aposiolicai praisulem leor
foiius votorum bactenus inrectum arguebaiit [Bcdt., dixisse : Piilclinini depinxi homineiii pictor foedus ,

argiicbat], prx'.-eriiin , m dixi, diversarum reiuni aliisque aj peiroct^onis litlus dirigo, qiii adliuo iii

dislensionibus fossie nieiilis cervicem gravi rnscis deliclorum fluclibus vorsor. Eia! Cbiisti lirunculae,
sarcina dcprcnientibus. Ila;c niorosa tricalio eveiiit sit mihi prxsentis opuscull rata reconipeiisatio ve-
ut pollicila Codicilli rescriptio Iniiio leinporis inter- n slrarum precum freqiiciis collata vicissiludo, meiqiie
1!.. .I;...;...-
...
vallo - 1 . r. . 'J 1..I ;- ...
laboris el siiduris
j ..:, * . j'..t_- _. . ...
diulissiiiie protelaretur. Iliinosa iiaiii(|ue fra lial fulciiiientum vpstrae interoes-
i;ilis iugenii barcn, dira; teniposlatis turbinequnss.ila, sioiiis adjumentuin [flic dcficil Bodl.] ; ni qui pro-
licet laboiaiile Incertoruin remigio opiatum silenlii pria meriioruin qualitate et fidei fragililate treme-
portuin sero ailigit. Sed tameii nostrae rHsiicitatis bundus ac niitabuiidus vacillare videor, robustissiiiia
flipulatio, suporno Cluisli palrocioio frota, fiducia- patruciiiiorum vestroruin columiia freius, feliciter
litor ciiii(iiJit qiiod iii.sliariim carbnsa aiiteiinarnin ac Griniter fulciri inerear , et quom gravi facinorum
prosperis veutnrum fljmiiiibiis sinu:ila, quasi inter el flagiiiorum sarcinn irisle piaculi pondus depri-
scyllam sokecismi etbarbaiisnii barairum iiidisruptis mit, veslroium potens morilorum sulTragium beni-
rudeiiiibusleliciter Iransfretaverint, scopulosasqiio- gna piclate Glemcnter susteniet quatenus in sancta
,

que laiiiacismi collisioiics, et nioyiacismi vorngines, synnvi cum voneranda inoiiasiicoB classis caterva
iiicnuios quosque siiie grjiiimalicorum gubeniaculo uiiiveisilaiis creaior.i inedii Inin oralionum holocau-
rejiorios ad erioris iiaufragia trucitcr trudentes mi- slomaia flexis popliiibus coiicorditer obliileril, me;e
iiiiiie perliorruerinl. coiitemptibilis porsoua;, jiixia quod vestra vota dc-
LX. Porro qiicmadiiiodum iiilaciae Tirginitatis glo- vola spoponderunt, reininisct digiietur, ut et nostra
rinni rhetoricis rclalibiis fnvoiabiliter vencrari nite-
D vobis supplicantibus ,
jiixta Psalniographi senicn-
bnr, sic idoiiiidom, si lioc cnnieom aiiiina; ergastu- tinm, oratio dirigaiur , sicut inceiisum in coiispeciu
luiu aulo faiis, ul diciiiir, crudescciilibus cassnbuii- diviiix M.njestaiis ihurificatur quod porrcclaruiii
,

diiin iion obieril, ac dura Parcarum quics el fcrreiis clevaiioiii luanuum simulatur, et s:icrificio seiotino
leilil s> niniis palpeliraruin convolatiis non iricaverit, aeqiiipaiaiur, niide sacra matoriera; noinini soh'jles
heroieis liexameiroriim vorsibiis ojusdem pr:ecoiiiuui priiiius Lli;c poiitifex , cuin Evaiigelii spleiidur au-
piidicitis subli iler coinere Cbristo cooi.eraiile cona- roiesceret ct jiiliar lueis ;»aernae rulilarel : Uiate ,
bnr;etvelut jactis jam rlieloricis furidanieiitis ac iiupiil pro iniicem, ul salfemiiii ; et iiifra extemplo
,

cnnsiructis prosa; p:irietibiis cuiii legulis trochnicis subdi.lii Mulliim vulel d,precatij jiisti assidua.
: Si-
et daciiliois nielrnruin iinbiicihus firniissimiim cul- quidein oppidu frequcns oratlo quusi arx ediiissinia
nion c(Elesii confiMis sun"ra|,'io iiiipoiiam. Veiunita- ine.vtricabile
et piopui;naculuin coulra veneiinlas
inon prouiissiim seqiieiuisculogi:^ iniiiiusculuin, uon ;eiTiiiI ruin ansnuis foie creditur. Oraiiteni pro no-
al tor ine spopoudisse inoniciitote, iii torpens iiosira; bis biaiiiiidinem vesiram alma Triiiitas, una Dciia-
iiicdiocriiatis ingeiiium, quod quasi focus f.dvis fa- tis sulistamia, ct trina persoiiarum subsisiciiti;i, to-
villaruiu ciiieiibus cooptrlus, si iion fuciil scisei- tius iiiundi luoiia.' thi.im gidKiuaiis, al al o cocii tul-
 ICI EPISTOLA AD ACIRCIUM.
,6g
ininejngilerlucridignctnr. Valet(%onoresEcclesi*, AmnrgnriLT!, pnradisi
gemm;K, et cceleslis pcaii.u
S')rorcs niouastica;, aluinnx sclioUsticje Clnisli pailicipcs. Anien. ,

EPISTOLA AD ACIRCICM
SIVE

IJBER DE SEPTENARIO,

DE METRIS , tENIGMATIBUS AC PEDUM REGULIS.

[Hic esl Aldlielmi Iracialiis , de qno tot rriiii;i mnlia v.ilpiur. Fn corrigendis /^nigmalibns usus sum
Kcri|iseriirit. Ksslahnnl olim /i;ni2;m:ila ertila a Dclrio,
seplem
l.o.licibns PaiiMPnsibus quuium nnii^, (jprimi rcrsin
(wslpa Palrum recnsa. Scd
in Bibli"lliPca ,'Eiii^'niala pars cnh, vaiK ,aro ucpurril, opusile melris
s»-
(luoii
laniuiii esi Kilius operis. AlleraTO parlpm
cuai .Euitrina-
e<Jnlit Mjiii^ in tibus toluni cuiiliuei. Giles.J
Oassic. Auci. tomo V. Nunc tjndem boc oijus inlegrum

Doniiiio prnstaniissiino et prne c.Tleris ilignitaiiim B lirncinia originaiiler prncesserint

, pollulaverint ,
gradiliiis glorincando.niihique jani duilnm spiritiialls viguerinl. Ilic, inquam, seiitiformis lalerculonim
nn-
clienlelae catenis cnnnexo, illusiri Acircio, Aquilo- merus ab ip.so nascenlis miindi priinnrdio .s.noer oriuu-
nalis imperii sccptra giibpmiinti , illuslris regalis dus exsliiil. Nam non solum iinivcrsitas Intius crea-
regni regiinina dispensanli, Adhclmus caiholicLC tui\B quam volubilis el a-ilis pdlornm verligi) el biiia
vernaciilus Ecclesia;, inimareescibilein serapiiernae cingnnt beniispl,a;ria, seplcnano hebdumailis
simplje
sospitatis saluteni. curriculo Sj.ecie inuliiforma palrala narnntiir;
ciim
Non ambign, reverenlissiine (ili, sed prorundse lamcn in iclu et atoino vivens in Kiernum
creaverit
crednlitatis frena relasans conlido, qiioJ provida omnia simul, verum eliam oplaia fulurnrum
requies
sagacilalis veslr;c prseconlia remiiiiscanlur nos anle promis^ornm et bpala pereiinis viia; felicitas,
quaj
bis liina liistrorum volnmina incxtricabile congluli- singulis quibusque merilorum emolumcniis rccom-
nali loederis pignus pepigisse, et spiritiiali sodaliia- pensabitur, non nisi sepiena per lemporum ii)cre-
tis vinculo devoite cluirilaiis conlubcniia copulasse menta millenario nuiiiero seqiiestrala reproliorum
;

nain pridem lempore piiberiaiis nostr» cum septi- caterva insonlibus et piaculornm criniine
careniibus
fornii spiriliialluiii cbarisnialum inunilicenlia veslra tribuatur [Pnr., iribuiturj ejusdem qiioqne
snppuia-
solers iiidoles sub manu veiierandi ponlificis ornarc- C tionis sacramenta paluerunl,si prisca ciimmemorans
lur, paterniiin meniini me [Par. om. me\ noiuen ab origine pandain cuin horrenda calaclysinoririn
adepliim leque adoptivx digniiatis vocabula ciira irruptin, mortaliiiin nagitia coercens, el
, cflelebtis vilcn

coelesiis graila; prsDrog.iliva sortiium, quein videli- pervicaciam uliricibus undis ablnens, cuncla qua;
cel spirilualiimi iiicreiuenlorum fruclum propbelicus reciproco corporeae vivacilalis spirariilo vescebanlup

seriiio allegoricis aenigmalibus explanans designat excepiis ad propagaiionem sobolis futurae reliciis,

virgulmm in lypo beal» et incorruplse Dei Geiii- nsqiie ad inleriiecionem necarel, diramque Slygii
iricis de radice Jessse fecundis palmilibus pullulasse, riutonis ingluviem exsanguiiiibus miserorum anima-

et piirpureum serciilorum llures mysticis obuinbra- bns crudeli slr:ige saliarel. De mundis septena coe-
tioiiibus prnlapsi recuperatorem luundi pra;figur.Tn- naculum ct irislogain Mve, ut allera conlinet irans-

lem, cliirograpliunii|ue priilupasloruin niisei ieorditer lalio, bicameraiain leguntiir arcara gregalini iii-

abrtigiinlem cuni scpleno sapientix inlelleclu, ca;- gressa. Seplenaria siiiiiliier pigoonim .loh pro~apia
leiaruiuque virintuin Spirituin gcrminasse ; idem in principio hri qnod |>rosa contexitnr et deinceps
1

namque septiformis sacr.imenloruni nuiiierus sacro- sccumliim IIebr»os daciylo spoiidiEoqiie spandere
sanctis tcslamenloriiin niiiaiulis [Par., oracnlis] fre- fertur, et seplem lanigerarum pi-ciidiim desrripta
D suinma nair.intur. Kursusque incalce volumiiiis idem
quentissime astipulatur : cnjiis numcri niy.stenura
iicrata replxaiinne revolvens, dc ainoenissimo Scii- bidentium iiumcrus ad remunerandam illustris p»-

liturariim paraiiiso, quasi qiiosdam caiiipeslrium rau- tienliae psbnani in dupluin restiliilus pr:i;dicla luy-

licu'os aul vernantcs pratorum Hosculos coacervans, sterionim arcaiia piceligurasse monstialur. Denique

ad uiiius coroiise tevluram congerere nitar, ul evi- haias ne(|uaquani pars ullima proplielaiilium, sppiem
dentius in propatulo patescat, cunciisque scruiinio inntrnnas, sub lyposeplein Ecclesiarum,viruin imiiin

scrutanlibus luce limpidius clarestal, a quanlis pro- appreheiidisse, Christum videlicel coelesliuni et ler-

fecliliiis quainqne sacralis ordiiiibus nostrac neccssi- resiriuni rccoiiciliaiorem, contestaiur. Eli.t auteiii,

ludiiiis primordia ci nectlum m:iiura rudiiQenloruin scelcra populi crudelis lamenianii ei lugnbrein intcr-
163 S. ALDIIELMI OPERUM PARS 11. — TRACTATIS. r
feclionem vaiicinaniium coiiqnerenli, tlivinis diclum A ciibus etab onini fa-eulenla vitioriim semina sublaiis

esl oraculis : fic/i-jiii milii leptcm millia virorum qm cerniTe promeruit ; quse solus de liibu Juda leo,

non airvnrciunl ijenua cn!e Banl ; t\u\ dum orbalae foni^simus besiiarum, ad nullius pavescens uccur-

Sunomili» sobolcm crudelis Icllii sorie sopilam se- sum, qui jnxla valicinium pairiartbae ad | raeJam

plics arlus arlubus nicmbrnque mcuibris

copulans ascfiidisse ei requiescens accubuisse memoraiur,

suscilaverai. Reilcmplorem signal, peuus

bumanum jure colcsliuin el terre'-lrium infcriiorumqiie pole-
slalem siipergressus, aperire nalivilalis cl pnssion s
seiaiformi Spirilus gralia a sonino sceleruin el labe
MaLbaba;oruni gonerosa pr;vrogativa potuit. Quia [Par., Quare] ipse liabere
peccai vivincanU-m. Sed el

gcrniaiiiialis quce sub

i.lgnnra lyraiinica Aniioclii diciliir clavem David, ipse aperil et nemo claudit,

scrofarum conlempserunl edulium,

inonarcbia suilluni claudit el ncmo aperil. Elenim nisi quis obstiiiala
rilusque nefandje frena
el (T.pler divinarum leguni CMrenionias
iiiCdelitaiis in frusla confregerit

palern» Iradilionis spurcas elbnicorum cuhuras el euinqiie medullaia mentis fiducia pra'dicatoruiii si-

prof.ina; gentis idoloiliyia rcpudiarunt, non innierilo gilla signorum solvis^e crediderit, clausis et cxcis

Eeiiiiforiiiem univer^alis ectlesiae specicin pr.cfigu- pupillaruin orbibus, ei obiunsis palpcbiaruui obiuii-

rnsse noscunlur. Qiiid eliam proveibialis aula, ciijus bus velut epileniicus aut scolomaticus ciiiitcinplabitiir

arcbileclus et ponlirexsapientia.Salomonealiestanle,
" arcana legum et opaca [ropbclarum. [Ifai hic add.

legiiur exstiiisse, nonne sep eiiis coluinnarum fulci- Sepiimo nihilnmiiius ejus voluminis sigillo resoluto,

lueiilis innisa su.<lenlatur, cum inf.rlur : Sapieiida posi factum superi.orum civium eoeleste sileniium,

wdificaril sibi domuw, excidil columnas ejus seplem ? mediumque borae iuiervalluiii, septem angeins cuin
Oortiiii- quoque tabernaculi purpureis osiri et cocci sepienis sulpicibus et sisirorum clai.gnribus horribili
coluribus fuscau-e el diversis iinsularum nexibus as- classico per totum mundum concrepanlibus ideiii se
suia;, nonne quadruplicalo sepleniB supputalionis crevisse conleslanlur.] In eadem etiara revelalioiiis

taltulo, boc est xxviii cubiiis in loiigum prolendiin- evstasi aurea septem candelabra, aurea et totidein

Iiir? Quod auieui septenarius nunjerus uoiinuiiquam sidera in dextera habentis pcdes aurichalco Libani
S|.iiiius piiracieti graliam proefiguraveril, interdum siBiiilimos, ciijusque ore procedeb.il romphaea blceps
vero piiscae legis imaginein praetulerit, sacra aucio- pra^dictus Salvatoris vicarius speciilaiur. Illud quoquu
ritaie edoccmur ; ut est iiiud : Da parum liis qui se- celeberrimiim E.vodi candelabrum cujus slipes obrvzo
)iiem su-il. Sed el idcm labernaculum Eleazar, surami duciilis ciim calamis ac scyphis et sph.iirulis fabrefa-

pontificalus iiifula pra;diius, septies aspersisse legi- ctus tanqiiam taxus frondosa aul platanus surculosa

tur de sanguine buculae rufa;juxta rilum caeremonia- p comptiscultibusornabatura prxdictocandelabrorum

rum iii liolucaustiim concreinaix. Cujiis cinerum mrsierio miuime discordare seiiiio, cujus vii liicer-

reliquias ad expiationem Israeliiici populi jiroficere narum lychni nanimivoinis lanipadibus coruscanles
superiia spoponderunt oracula. Gloriosis-imus eliam e qiiibus uiiiversseEccIesiarnm lanlerna; claro lumine
regum, qui antequam priina; iiativitalis cunabula co- iiluslrantur, aureis neiibus aslricti copulabanlur;
goosceret ipso propiii nominis vocabulo pi« pacis iia vis electinnis illustre et sapiens archiiecias iio-

prxsngia non immerito figuralitergestabal, solemnem minisque Chrisli gerulus lypicus Benjamin, mane
delubri fesliviiaiem cum omoi frequenlia filiorum comedens praedam ei ve-pere dividens spolia, ti)

Israel ab iniroiiu Em.ith usque ad lorrentem ..tgy- Ecclesiarum novalia roscidis sacrorum doginalum
pii , unde Mempbilica regna scepirum imperiale imbribus uberliin perfundit. Zjcharias ilidem in or-
gubernanl, septem diebus catervatim celebrasse de- dine valiciiianlium undecimus in horomate visionis

scribilur, juxia quod Tcslamenli Yeteris brevis epi- raptus et diviiiae conlemplationis culmiiie subliinatus,
toma, boc esl P.iralipomenon tesialur : sed ne priscae fainosum inclvti l.ipidis spectaculum, qui septenis

legis tanluin forniula ular, et praelerila saeculorum oculorum obtntibus mystice [Par., in facie, pro my-
eiemplaria solummodo perscruier et rimer, en ruds stice] ornatus describitur spiriluali el arcano prae-
instrumenti quod arbiiror Deuieronomii recapiiu'a- j) cordiorum intuilu ei puris conspectibus ceinere pro-
lione riie signari plura in propalulo sila et concordi meruil. Fundjmenia quoque gloriosae civiiails l)ei
ralione respondenti.i suCfraganiur. Quia furvis lei.e- quae rsalmista in rocntibus sanciis sirncia comnie-
brariiiu I.ilebris cessaniibus et nociurnis umbrarum morat, canonicis sepiein epislolarum rivulis arivla et

lalibulis fjtisceiitibus, e\orlo crepiisculo, claruin et siiiculosa nascenlis Ecclesia; praecirdia affluLMiler

croC"um limpidi^simi solis jubar loiis lerrarum lini- saiiarunt [Pnr., saliarij et velut lcnebrsi aqua
bus infunditiir. Nam sacer dominici pecioris acciibi- in nubibus aeris aui slillicidia Btiilaniia liiulcas

tor el quarius ccelestis paradisi gurges ex qao larga lideliuiii fauces irrorantes rigarunt [Par., rigjri] :

laliris vivi numina pcrenniler roriflua inundatioDe illi quidem , ut arbilror, divino imbuti magi-
inanantia decurrunl, SniyrDac, lergamo, ac Pliila- sierio et praeceptorura insiructi eieniplo , boc
dclpliix et csleris per Asiam Eccle^iis septupla ser- successurae postcritati rite ruminasse ei re^ulari-
inonuiu series scripsisse perbibetur. In eodem nibi- lcr ruciuasse referri queunl, quud ab ipso tenerrims
loiiiinus Apocalypseos buromaie sepiena sigillati rudisque iiifiiiilije niilritore cu^leiis ruiuinanduu) et
volumiiiis sigiiacula transucix pnEligurationis inyste- ruciandum gratuiia pricurrente graiia accepis-e
ii..in roniiiientia perspicacissiaiis muiidi cordisa<pe- meruciuni. Njra suiumus ecciesiabticse dispensaliO'
 irs LinEU DE SEPTENAniO ET DE METRIS. f(je

iiisauclnr ei |irimlliv«illii5lrisqnefainilisinfi)rniator, A ^irginiiaiis piidicitia prseJilns, lexere a prole veiie-

iltiein \)saUiiiis iit prsesenli tonipelil explanandarum randa Dei inchoans, posl uepntuiu et pronepuiimi
rcriim adminiculosepluagesirnusseprimus paneincccli progeniem gradatim produxit avorum et proavoruiu
f-t paneni aiigelorum figuraliter vocilans exprcssit genimina dciiumerans ac per atavos et tritivos rur-

seplein panum fragminibus divina pntius lienedictio- siiin singillaiim ordinem gencalogise recai itnlans de-
iic cresceiilibus qiiam liircoium liclu coinedenliiim ciirsis sepliiaginla septnn generalionum laterculis
iniiiuentibus quatiior millia virorum exccpla secundi prolophiustiim lerniiiiiini posiiit : quod saera Genc-
sexus caierva, Evangeliurum tcxtu narrante, legitur seos auclorilale anliquilus praeligiirabatur bislurica
pavisse et affatim satiasse, sublatisqiie fragmentorum relatione dicenic Setities viiidicabiliir de Cain, Ue
:

reliqiiiis et collectis biiccellaruiii cruslulis in frusla Liiinedi vero scpiuagies scpiies. llas nlirices poeiia-
confraclis sepleni corbes vel cistella stupcndo cunctis rum vindiclas iiilclligibilein Lauiecli, id est lotius
speciaoiilo replevisse. Necnon el legalis illa famosa- niiindi realum punienles posl lotidein generationis
que jubilacorum festivitas septeiiis aiinorum liebdo- circulos opiaia el prsesignata siBciiIis Kedempioris
madibiis deciirsis celebrata ,
qiiando sabbatizmte nnstri nalivilas diice morlis imperiuin coiii|u issans

agroruin cnltura, et cessanlilms slibarionim raslro- disrupil, confregii, exslinxil et in Tariara Iriisii.

runique pulvernlciitis quassaiionibiis, jam jamque ' Q"id, ini|uam, faiiiosus ille nipns palriarcliae prxci-

volvente mensis scptimi circulo, horrisonue ventnsis pui renieans ab avuncnlo de Mesopoiami.i Syrixcura
llatibiis clangebanlur huccinx, fulura mysturioruin bis sena pignorum prosapia jain bis decur.-.o biliislri

arcana per allcgoriam figuraliter porlendisse decU- temporis inicrvallo; qui post aiigelira; colluctationis

raiiir. Porro sacrosancui Peinecosiis solemniias re- p:il.L'stram Isr.iclltica! slirpis vocabuluni adepius esl?
voluia ei reciproca sepicm bebdoinadaruni vicissilu- Nonne cuin quadiingeniis caiervnriiiii iiiiliibns oc-

dine nonne hujiiscemndi suppulaiionis lalerculiim curixnle furibunda fralris vesania el totius germani-
saiis compeienier asiipularl diguosciinr quando Pa- taiisjura propemodum calcitr.inte, ad miiigandiim
racletus ex summa coeloruin arce post decem dierum liirsuii rabulic raiicorem et anliqui livoris rabiem

inducias deslinalus jure pignus promissa; lia-reJila- seplies iteralis in cnrvalionum vicibiis cernulus iii-

lis vocatiis apostoloium prsecordia supernoruni clia- clinabalur. Non eiiini seplenarius suppntalionum
rismatum gralia fecundans defnsarum scpluaginta calculus simpla tanlum vel seplula decuisione sed

linguarum loquila dictavil, quas decies septena belli-

eti.im decupla recapitiilationis serie inysticam por-

Gedeonis prngenies a lenderc allcgoiiam catliolica Patrum decrela san.\e-

cosi lliernboal,id est iiefanilo

Abimelccli lyrannide polius qumi legilima rcgnanili ruiit. Qiiemailmodum illustris vir desideiiorum al»
r>
ipso lirocinio rndiinenlorum, licel in modio barbars
luonarcliia subiiixo, et consangiiinex gi>riiianitatis

jura et devola; fraternitatis vincula lymphalico litu

gentis diviiiis cultilius mancipatus et Gabriele arcana

rumpeiite, invertice scopulorum horribili ei inaudita rernm occultis clavibus reseranle, propbelico afflatus
spiritu septuagin'a hebdomadibiis u.sqiie ad
anterioribus saeculis strage crudeliter inlerficla pr.ne- ciiiias

Cui propter dira parricidioriim Belliioliemitici diicis populuin Isracl genlesqiie postu-
ligiirasse moiistraiur?
lalas iii virga ferrea recliiri, decursis porrectisqiie
piacula cl aboiiiinanda facinornm llagilia, nequaqiiam
frustra senticosus rhamnorum surcuhis sub lypo declar.it boc est evolulis XCVIII lustrorum circulis
:

spurcissiiiii et scelesti Aniicliristi ab Joiham sumpio quod cst a viccsimo .•inno Artaxerxis regni Peisa-

paradeigmate assiinilabilur, uti norulenta caricarum ruiiigubernacula tcnentis. Tunc exisienle Olyni-
piade octnagesima qiMrla usque in aiiiium decimuin
ficulnea simnlqne panipinos.ie vitis palmiles cum
glaucimanle oliveto spreti sceplra imperii suscipere qnintuui Tibcrii Csesaris, qiio redempiio g.^nlium pra;-
stolala advenisse Iradiiur, solares supputantur aniii
renuerunl quod eliam oliumbralie legis anliquilate
suliductaqiie putida pecudnin exta olidasque holo- ccccLxxv, idesljuxtalunarem Hebraeorum calculaii)-

caustomaium fibras inllexil. Et radio riidis Tesla- nein [l>ar. mn. cccclxxv.... calculalionem cixcxc ad- 1

mcnli coriiscante Redemplor iiosler coelesli clavicu- jeclis quadraniibns et enibolisnioruni ii!Ciemeiilis, ut
D
lario, de qiio poeia : Julius Africanus lemporum scriplor iligcssisse innii-

CI.Tviger aGllierius porlam qoi p.iniit in aethra,

slratur. Syrnrnm qiioque princeps, qiieni lurida ieprae

sciscitanti qunties dcliiiqiieniibiis noxiruiii vin- spurciiia menibraiim puiius quam particulatim elc-

cula enodanda furent, rcspondil iioii snlum usque phaniino laho conlexeral, nonne peregrinantis verna-

sep'ies sed usqiie sepluagies sepiies, id est qiiinqua- cuke iiicitauiciilo telcberrinium aggressiis proplielani

gics iioveni et qninquies octoni, qnse siniul in unam sepienisvicibusliorrentem cor|X)risslalurain Jordaiiis

redicia snoimam qii.idringenli ct non:igiiila calcu- alveo acclinis el cernuus iueurvans, rcgeneraoti*
tai.tiir. Undecies quniiie sepienari.-e gcneraiionis graii:fi formam el secundac nativitaiis prarngaiivam,
propago ah nrtii uascenlis niiindi concatenala fecim- qiiae ex iitero sanclae Ecclcsiie fecuiidis viseeribiis

ditaiis Rcrie decu-ren;. pnsiquam originaliler niale- per bapiisniati sacramentum fidelibus cnnferlur ina-
ris informis lorniatas species per evolvcnleiii dicrum nifeslissime dedaravil. Igitur sepiiformein supra me-
al ernationem accepit usque ad coBlcsiis piierperii iiiorat;E supputaliunis caiciiliim, qiii i^ny^iicis sacro-
veinranda cunahiiln, huic mysleiio fonr-ordare cn- riim canoniiin norlbus depingiiur f
.ll/ii oni. qiii

ur quaiii AuliocUetiiis niedicus incoirupiic

giiosci :
MiY'.! dcpiiig.J, nonnc se.\liis IlcpialcncIii volu-
IC7 S. ALDHELMI OrEP.L'M P.\RS 11. — TRACT.\TIS. !68

miiiii5 ie\tus eelebfrrimo iriumphomm speclaculo el A melricn, mnsica, nsininouiia, aslrolo-ia, mecliaiik-a.

inexperiis usque ad id lempus rerum successibus medicina. Se.l anniversaria leinporum vioissilud'',

(leclanil? Quaudo genus eleclum el regale sacerdo- quara Psalmista coronain beii gnil.ilis intniducil di-

liiim populusijue acqiiisiliotiis utpole siirpe palriar- vins benedielionis uberlate locuplelalani, noi.ne bi-

clianini progeiiilus cum iiigenli c.ilei vaniiii plialange nis el qninquies denis bebdomadarum voluniiiiibiis

relelire ijiiinicipium el superis invisum liebdomadK ei recipr.ico circulorum vertigine jugiter riiatiir?

unius ciirriculo luslralum soiianliluis seplem sacer- Nec ipsa superna cuelestisqiie creatura liiijusce-

doiiim salpicibus, id csi sepiem buccinis, Jubilaeorum iiiodo suppuialioiiis lalercnlo carere cogiioscilur

conciso clangnre per classica crepiiaiiiibus solo le- duin corporea visibilis mundi factura sepleiiis coelo-

iius dinilum (iindilus everlit. Quae rerum (igura fulu- rum orbibus pernici videntis .^plixrae impeiu per
raruiii. juMa anagogen peraclis seplem saculoriim praeeps vergentibus licet planetaium relrogradis

voliiniinibiis, horrendum ruiluri mumli lerminum et ciir ibus tiicenis [Mai triceniiir] ciicumvalliita ciu-

ultiinam fugacis vilx clausulam portendere mani- gitur. Porro Iiinaris globi roluiiditas, qu;e bis sexies
fesiaiiir. Oriiamenia quippe universaiis Ecclesise ,
menslruis moinenloruin suppletionibus pcr ler quinas
juxla decreia velernm, septenis s.iCrorum officiorum dierum revoluiiones usque ad perfectum plense hinaa
sradilins cnniincnlur, quc a prinio sacramentorum B circiilum crescit, Irtlideniqoe d eriim alternaliones
ordine iiomina.iin distincia per exoreislas el aeoly- niareescenle pulcherrimi vulus forma decrescil
thos iiicreiiieiita virtutum capiunt el usque ad suinmi septenis figurarum speciebus variaiur, hoc est bi-
puiiiificalns gubernacula ac spriiualcs sacerdotum cornea et seciili ac reliquis qiiae septiformem ec
infulas pedelentiin perlingunt. IdcircoPraxaposlobin, clesis specicm designare patrum slaiuta sanxerunl.
linc est Actiis aposlolorum totidem viros diaconalus Nec pra-iereiuida reor rieiidisvol .\reiuri sideia de
ofiicio funclos Eeclesioc primitivae dispensalures pro- quibus (liviiia oiacula per tuibinem horreiida valetu-
bat. Dequibus Arator, poetica racundia fretus, refert: dine oppressum coinpellabant ita : Nunquid conjun-
Jiira niinislerii sncris altaribMS apli gere valebis micantes stellas Pleiades aiit gyruin
In septeni slaluere viris. Arcmri dissiparepoieris? .Nam .\rciiirusKi| haeis per-

Sed, pro do!or ! siatim iii primo limine noTellse lalus inontibus qui Bnreo Aqiiilonaris poli carJine

religionis conlra orlhodoxam fidei regulam caninis volvitur qua Scytliia regna horrendaiii incuiuiii bar-

lairatuum rieiibus abeodem coetu nef.mdi Nicolaitae bariein se,>iirornii leinonis et plaustri si lerc signatur,

nascunlur. Quoriim rccia quam perniciosis errorum et quia iiunqiiam occasurus semper brum.ili Circio
radicibus pulliiUiverit et quam vener.atis hacietirae copulaiur propier vicinilaiem axis, iioii imineiiio
pravitatis ffondihus succreveiit; .\pncalypsis angelica *-'
rigidam pri^cae legis austerilaiem allegoricis se^ii

raiioiie propalans patefecit. Qiiod quinto h.x'rel:co- gmalibus pr.tfigurat. Quid referam Ailanti.las pa-
ruiii capitulo manifestus liquet : sed ad propositum Ironviiiico dictas vocabulo quas Graecoruni tradilio
reverlar. Na n duplex ct aiiceps Nilolici regnatores a plurilale Pleiadds, Lalin.i 3 verno tenipore Vergilias
somnium futuroruni pracsagia pnrlendens quo septe- seu a nierulenio palmiium raceuio botrum niiiicnpa-
nas spicarum glumulas feililis culmi summiLite uia- veral? Qiiae duiii ohliquis linearum infractibus a ch-
tiiriscentes cum loiidem buculis corpulenta crassiiu- inate orienlali emergenles qua croceuin solis jiibar

dine sagiiiaiis riparum vireia carpeniihus

anioe la exorium lerris iiifundilur metam circuli peragiinl,
conlemplabatur pra;diciis nunierorum speciebiis mi- piilthre uuiversalis Lcclesiae septenariain cliarisma-
niine refr:igari deprelienditur. Allcra quoque Testa- tuin distributionem totidem sideruin claritale pr.rli-

nieiiti labula scptem prLcceplnruin tenere scripta le- gurant. Asirorum quoqne situs quae liiigiia Arg.vo-
gelialur et oratioiiis Doniiiiieje inlercessio suHraga- riini dicunlur Hyadae, de quihus Maniuauus vates
ttix et puruleiitis aniniarum ulcerihus medicinae re- legitur cecini-se :

focillairix seplem senleiiliaruiii serie conlexilur. Si- Arclurum, pluviasque Hyades ceminosque Iriones,
<uidem diurna et noclura hurarum iiiervalla quibus
quasRoniuIea Latinita.isauiiquilas Surulas voeila-
T\ et
indesineiuer quasi quodam reipubicie veciigal et
vil, septiformis esse monsiralur ante fronlem aetbra-
fiscale irihuium orationum officia persolvimus, se-
lis tauri localus qiii Zodiaco ci.^culo iiiier diiodeciin
piena synaxeos iniercapedine revoliita rotanliir.
signa continelur. Lnde mathematici fa u:n fnriiinam
Uiide reor nsalmigraphum vatein ceeinisse ( Ps.
vel genesiin aut suprcma Parcarum fila de quibus
CXTIII, 104) Sepliei iii die laudem disi ttbi. El alibi
Maro in Ducnlicis :

ejusdem Ps^lmisiae sacrosancia sermonum oracula Talia (inquil) STcla, suis diTerunt, currile rusls
pracfatx suppulationi n.in dissonam protulere sen- Concorcies siabili fatorum Duoiine Parca),

teniiam, dum eloquii Domini eloquia c.isia mera- se divinare et prsnoscere posse ridiculosa slolidi-

cissiino lii]uidi nrgeiili inetallo quod per loiridi ignis tale arliilranlur. ^ei non et planl.irum dispar volubi-

conflaloriuio remoia sqiialcuti scoriarum rubigine liias quJB pr:Ecipiiem cteli veni^inem, ut prajfatl

septiilo expiari perbibetur, siniillima collatione co- sumus, diverso lincaruin iraniite mnderaniur, seple-
aplasse nosruniur. Sicculares quoque et foraslica; phi- iiis slellarum curriciilis licel in.Tquali annuruin co-
Ii>so;ilinni:n discipIiuJD lolidcm supputalioiium par- rmia rolatur. Sed et fiirva n.icturn.i[; cacil:itis lali-

titius calcuhiri ceriiuulur, ariibaictica seilicel, geo- buia, dc quibus cauluni esl. Poiuii iene'ras laiibu-
m LIBER DE SEPTENAUIO ET DE METHB. 170
lum sHum, qure letro tellurls umliraculo generaia A pnris diulurnilate torpescaai aui longa locorum in-
perhibeniur, sepiem partibiis singillaiim sequesiraiis lercapedine refiigescanl. Vere enim
enini indisrupla;
dirimuniur, boc est conticinio, intempesto, crepus- charilaiis vinculum necannoruni numerosilate inar-
culo, etc. Fidiculam quoque concordi raodulationis cescit nec spalioso terrarum intervallo tabescil :

Iiarmonia resonanlem seplem constare fidibus rbylli- quin potius pcrfectae cbaritalis priEcordia interdum
mica musicorum regula declaral, utVirgilius, plus absentia pulsat quam prKsentia pascal. Sicul
Septem (inquil) discrimiaa vocuni, famosus spirilu ilis agjnotbela qna cert.m-
paUcs'.r.e

tes calesiis palma; bravium percepluri sunt, alTabili-

septem simili modo spiritualis bibliotliecx rormulas,
liT dicebat Etsi cerpore abser.s sum, sed spiriln
praecessnrum mo-
:

et divina; legis regulas catholica

iinmenia luce clariora demonsiranl. Sed mibi, ul
praesens. Non crgo oboIe:ida et parvi pendenda est
baec dexlris firmala afQnilas, diim pr;cdiclus prxdi-
poeta ait :

Ante d;em clauso componet vesper Olynipo, calor sibi et Barnabae inconcussas Ecclcsiarunl cc
ct alibi :
luninas, Iioc est Petrum et Jacobum et Joanneni,
A:ile pererralis amborum finilnis e?;sut dextras dedidisse tripudiaiido referat.
Aal .iiarifn Parlbiis bitet aul Germania Tigrim, Heia pri;tani:ssime el amanlissimc filimi, prisce
tjuam Inlos possira legtmi uererppre Dores, B fralcrnitatis, memor inestncabilis ver.e dilecliiinis
Uui numeris seplem monslrenl exempla sacralis.
ligaiura lanto strictius et cnixius per succiJuas s.-e-

Sed forte quilibel scrupulosus clanculo cordis cogi- culorum aetates indiirup:is restibus i reliquuni no-
latu epistolareni perscruians rusiiciiatem perquirat iletur in acvum, » quanto conslal quod iisdem con-
cl percuncteiur cur seplenaria; suppuiationis calcu- fatcnatx dilectionis viscus sacro et septiformi my-
Iiim, quem per utrumquc Teslanienlorum canoueni flerionim nnmero glutinosius leniescil. Igitur ha.-;

expIan.inJ:irum rerum necessitate coaclus congesse- pralatiuncula veneraiidam ccl:it:.diuem vestraui

ram, iicrum alque ilerum septiiplo el se;tuplo pcr- alTabiliicr alloquens, ali'iiianl'.ila meirorura mu:ius-
plexa revoIuUone replicc.ur. Ilujusreniodi solliciiu- cula, dnmeslicoc famiii;irila'.is fijucia fretus, sub-
dii e permolus recolai et rcminiscatur, iu ptrmordio junxi pra:sertiin veierum aucloriiaie provocaius de
cpistola quam tanlopere esempli gralia prolelave- diversis rerum qualitntibus modo coelcsiium modo
raui, inde meam mediocrilaiem radiceni futura; lo- terrestrium, materiarum [f . /ej. raateriam J
nacfjs
cutiouis, oblaio hujus .«uppulalinnis nrgumenlo, nunc grandem nunc gracilem, crcaiiirarum naiuram
sumpsisse. Unde postuioduin fragilis et gracilis in- consiJeraiiS strictim suminatimque delloravi.

genii frulices et nutabunda verborum vimina patulis Nam Syniposius, poeta varsiiicus, mclrica! anis
defusa r.imusculis succreverunt. Cum igilur tot lan- ^ peritia prsdiius, occultas snigmatum proposiiiones,
lisque sacrameulorum viuculis lamTue sacratis nii- cxili materia suinpia, ludibundis apicibus legiturce-
meronim nexiLus per sep!iforniom Spiritus grniimn cinisse, et singulas quasi|ue propo;itionuin lurnm-
cbariias constriiigaiur, de qua egregius prxdicainr las, iribus versibus termiiiasse. Sed el Aristoieles,

qui lertii coeli secrela scruiabaiur, Romanis conca- pbilnsopborum acerrinius , perple.xa nihilomiuus
len.ito schemate scribens, cui Grajconim gramnialici iciiigniata prosse loculionis facunJia fullus argumen-
cUmax vocabuluni indideruiit, ita exorjus cst : l'a- lalur. Qu.imobrem noslrx exer. iialionis soliiciludo
tientia autem probationcm ;
probatio vero spem ; spes boiuin cxeniplis inslincta, et commenlij ad inven-
aulem non confundit : quia charilas Dei diffusu est in lioncm sii:iiula:a, Jecies dcna-, id esl, cenlenas qui-
cordibus ncslris per Spirituni sanctuM quidalus esl no- iias aeuigmatuin propositioin.-s compoiidre niiebaiur,
b.'s; opera; preiiuni videiur ul spiri^ualis ct inciicum- c; vclut in quudam gymnasio, priina ingiiuioli rudi-

scripta ntcessiludo carnali et Ci.rruptili pannlelc luenta exerciiare cupiens, ut venire possit deincepg

prx-feratur ; quando quideni evangelica narranl instru- dJ pra;stantiorera operrs materiam : si tainen prius
iiienta qiiod [Omitle quui)] incarnalum Dei Verbuin de haec inediocria metricae definiiionis regulis miuime
quo srriplam esl, Einctavil cor meum honum verbum, ,
carueriut ; iripartitamque syllabarum difTereniiam
tl quod ei utero ante Luciferum Psalinisia idem ce- juxia peipendiculum scandendi riie servaverint.
cinit progeniium, huraanae cognationis propinquita- Deiiique praedicta senigmauim capilula primilus qiia-
lein et iuconlaminata; genitricis airectuui contra jus ternis versiculorum lineis digcsta; scqii;nlia vero,

ritumque naturse quodaminodo disiimulasse. El juxta quod se occasio componendarum rerum ex-
quanivis catliolici Patres, spTitualein sermonum m-"- bibiiit, quinis aut senis, vel cliam sepienis nietro-
duliam enucleanies, lateniemque in lilteris sensuin riim versibus ei eo aniplius carinii.antnr : quibus
perscrutantes allegorice ad Synagoga; typum retule- indesinenter, secundum poetici; traJitionis discipli-
runt, nullalenus lamen sacrosancia; malris perso- n iin, cola, velcommata, scu penlcmiiiieriin elbfpte-
nam fuisse bistnrica relatione inficiari noscu:itiir. mimcrim adnectere, prngressis binisaul leriiis pedi-
Iljecidclrco tantis verborum ambagibus deprompsi- biis procuravi ; aiioquin daclylici hesameiri rrgulm
mus, ut pristini fratarnitatis affecliis quos prsteri- legilima xquitatis lance carentes, Iiibricis syllaba-

torum evoliilis annorum circulis conciliasse el copu- n ni gressibus vacillarent. Pnrro quotl ciiain iiinia iu-

lasse dignoscimur, reccnti quodammodo memoria scnsihirnim rerum natura, de qiia a^nigma claiiciiluni

reciiperentiir et recalejcant, iie rciantc proiixi tein- el laions proposilio compcuiiiir, quasi loijui et ser-

Patrol. LXXXIX
17t S ALDUELMl 01'RRUM PAF.S IL - TRACTATUS
mociiiarifingiliirMioc ci in sacrislilieranim apicibiis A Ncc in Uicipite somniasse Parnasso
Memini me.
iiiserium legitur : quia nonnunquain ralionabilis
omnis metrorum ratio monslratur, et qui versus mo-
crealura irraiionabilium gesm el personis uiiiur, el e
cum
noschemi, qui pentaschemi vel qui decascliemi,
conlrario irraiionabilis sensus vivaciiale carens in-
viginii quaiuor lemporibus , excepio si Irochaeo ter-
lelleclualiiiin gesiu ei vocefungiiur. Quemailmodum
niinentur, ritc dicantur.
in libro Jiidicum diversa lignorum genera arliculita
flac tripartita descripiiDnis \Maius, discretionis]
honiinis voce ioquenlia nionarchum quxsiijse
refe-
normula omnis heroica hexametri versificalio, vel
runtur : lerunl, inquil, lUjna mgere supcr se regem ; ca;sur.irum scaiisio principaliter consiat, licet syn:i-
ubi sigillaiim, sicul supra jam dixiinus, licus ei viiis
loephaiom velut quaidam congiulinatio, ct explosa
ad exlremum rhamnus igne pro-
siniulque oliva, et
cullisionis addilamenta crebro apud poetas lyricos et
prio nammisque voracibus Libani cedros consum- necessilate melri inlerponantur qu»
saiyricos ,

plunis, juxta riium humanx loculionis profari per-

niaxime ex vocalibus litleris vel syllabis semivoca-
hibentur. gignunlur. Ilas utrasque Junius Juve-
li lerniinatis
llujus eliam tropi ficuram in quarto Regum volu- versus lenore
nalis, quinto Salyrarum libro, unius
niine Joas Israelilieoe pltbis gubernaculo potitus ad
simiil elisit dicens :

Amasiam regalibus imperii sceplris fulgeniem, cum B

Omenta,ut video, nullum discrimen habenduni est.

fuiibundocav.llationis ludibrioel probrosogannatuias sponda;us, tut lide dactylus per syn-

Scanditur : oiiien
subsannantis elogio crudeliier coinponens, Carduu-,
aloephani, o nul , spondius, lum dis spondicus, cri.
(inquil) Lbani mhit ad cedrum qua: est in Libano,
men ha dactylu'!, bend est spondxus per synalcc-
dicens : Da fit.am tuam filio meo uxorem, et reliqua.
pham.
Et Psalinista, omiiia ligna silvarum exsuUasse, et Piursus idem lyricus, lib. iv :

tlumina manuum plausibus lusisse camposquegralu- Bellorum excnbia iruncis aCTisa iropjeis.

labundos exstiiisse, ab aniroali aU inanimalemelapbo- Scaiidilur ila : Bello, rex cubi per synaloepliam, a
rice, reiulii, et illud poeiicum :
trun, cis af, fixa trop, (eis. Sic Annicus Lucanus,
Maler nie geuuit, eadem mox gignitur ex me; Cordubeiisis puela, uno versu libri vui , bis cli.-.il

et quod e nniiis ac bruiis raiiocinalioiiis argu-

dicens :

incnla requirunlur cum etiam saiiientis imus cuu- Quareagite,Eoum, comiles, properemus inorbeia.
ctorum retro regum, et deinceps nasciiuroruni, in Pvursus iJem, lib. x, ait :

Ecclesiasie frequenter slolidissiraorum persoiiis uia- Hinc tergo insaUant pedites, via nulla saluti.

Inr, diccns : Qiiid habet borao amplius jumento aul Et alibi :

sapiens siulto? el C3ei«ra similia. ILec idcirco '-'

Estremoque epulas mcnsasque peleuius ab orbe.
diximus ne quis forle novo nos ci inusitaio diceiidi Unde Paul.is Quicstor elisit m liiteram ita :

argumento, et quasi nuilis priorum Tesligiis trito Tarlaream insedem sequilur nova nupta luarilum.

prxdicta a^iiigmala cecinisse arbtretur. El, ui evi- Sic ciiaiii Prosper, poeia et rbeior, in libro quem
dcntius harum rerum r.ilio claresceret , legiiimo? Epigraiiimata proiiiulaveral, eamdein lilteram bis

seplies quatcrnos inetrorum pedes quibus uiiivcrsa clisisse cognosciiur, dicens :

,

non solum principalia oclo genera progrediuntur, Non ca'ptum aui auclum, oon bic mutabile quidquam est.

Item, infra
verum eiiain species, qux ex eadem siirpe pullulan-
:

Ccclestem ad palriam teadens cognosce vocanlem.

les cenluplis melrorura frondibus conlexuntiir, sub-
llxc eadem synaloepha versibus Sibyilx poetridis
didimiis, el singulisquibusque pedibus lanlain exem-
coiiiinelur, qu:c ail
plorum copiain accuninlanies ex diversis orationuni
Tunc ille aelerni species pulcherrima regni.
partibus congessimus, quantam ad pra;seniis opus-
Phocas qiioqne grammaticus priuio vcrsu synaloc-
culi nurinam, pro evideniioris indicii gratia, sulQcere
phani explodii, diceiis :

credidimus. Et quod praecessores ce'eberrimi uui-

Ars mea mullorura est qnos SECola prisca lulerurt.
formi nomiiiis ejeniplo propalasse noscunlur, nos
[) Isidorus vero vocales clisit ita :
eorumdem vesligia eiiixius indaganies ubeiioreni
Arguiusque inier lutices ei musica flalira.
cxemplorum formulam enucleavimus. Neque enim in
El Virgilius, lib. xi
lam densa lolius Latiiiitaiis silva ct neniorosis sjlla-
Oceanum inu-rea surgens Aurora reliiuit.
barum saliibus , verborum radicibus
ubi de singulis
Idein, lib. vii yEncidos, in uno versu geminas syna-
inuliiplices regularum ramusculos pullulasse antiqua
loeplias cl eclipsiii compreheiidit ita :

velerum iradiiio declarat , rudibus facilo negotium Nunc repeto, Anchises falorum arcana rcliquit.
deprebenditur el prjcsertim raelrica; arlis disciplina Scanditur enim iia : Xunc repet, Anclii, ses fa, torar,
careiui'jus, et qualiler vcl quo pacto longae et bre- cana re, liquit. Sed bos duus metaplasmos sxpe ain-
ves sjUab.e vel etiam communes uirobique compe- biguitas scaiidendi coniurbat, quus ta'is discrelionis
tenies ,
quas Graeci dichronas dicunt , sagaciter dis- djfferentia diriniit. Si prior vocalis exploil.itur, erii
crimiiienlur. Ex hac enira Iriplici syllabarum defiiii- synaltepha ; si posterior fuerit explosa, erit eclipsis.
lione poiius , quam de fonic aut monle Musarum, de Sicut in novissimo versu libri Ivegum caiiiuin le-
quibus Persius Flaccus : gitnr
Kcc foDle (iuquil) labn prolni Gaballino, Purpureis major Persarum in sede lyrannis.
 175
LIBEU DE SEPTENAUIO ET DK METUIS.
Virgilius IGrammalkHs] itcm libro qneni PaxMsng.m, ^ n.lt.r? -
M. Q»ia nonnulli, melricK anis
ncriiil
prxlilulavit, cujus principium cst : prxdiii, hunc pedem de vcrsu eicludendum
censue-
Cannina si fueriEt, te judice, digoa fjvore,
runt, quia omnis syllaba in ultimo
ReJdelur tilulus, purpureusque nilor. versu adiapbon.s
Si iiiiuus, ieslivas poleris convolvere sardas, est.idest, indifferenter accipiiur,
nec interest utruni
Aut piper ant calvas binc operire nuces; corripiatur an producatur. Unde a
quibusdam vitio-
iyllabam elisit dicens :
sus versus pulatur qui trochaum admiuii.
Durum iler et viiae magnus labor. Nam ratio
e.i:igitutin pleno versu viginii
Et Araior subdiaconus primo versu terminalem quaiuor lempora sint ;

ge aJmisso ilaque trochseo, minuilur tempcrum

nltivi syllabam di^plosit dicens :
nume-
rus, et eruni tempora vigimi
Moenibus undosis bellorum iuceiidia ccrnens. uia, qui est versus
colophos.
Et iiifra clegiaco ver.su subjunxit :
D. Superius dixisii quinque genera
luque huBaeris ferimur te relevaute piis.
versiium esse
in daciylioohexametro ; quae siiil nomiiiatim dicito.
El Andreas orator inquil
FiHus ipse homiuis, qui Deus
— M. llexameier, penlameier, letr.micier,
irimeter,
est hominis;
dimcter.
propterea namque
ex numero 24
lias
,

ndagare
'
du.is meiaplasmonim species •
D. Hexnmetcr .».>-.iu» —
reclius UH.11U1
dicitur aii
an iiexameiriis
liexamelriis? .' —
tt
explanare nisus sum, B M. Ulrumque, ul £i,a„d,r. £.fl«rf,«s,
quorum unur
quia per omne corpus poeticorum libromm satis fre' veiiii ex Grxco, alierum
ex Laiino.
quenter insertae sunt, et nibi sagaci subiiliiaie pra;- D. nexameter ergo sive hexametrus, quoipedibus
cogniiae fuerint , diversa impedimentorum obstacula C2;dilur ? — M, Sex : daclylo et spf,nda;o circum se
scandentibus [Maiiis add. velnt iicr carpeiitibus] gcne- posiiis aut alierna interposilione vaiiaiis.
rare solent. Idcirco diversos versus
synaloepha: mctaplasmum
metrorum ad D. Ilexametii versus genera quot suiit?
M. Tria. —
congrueiites calervatiin D. Uux?—
M. llcxameierdaciyliciis, he.\ameter he-
congessimus, quatenus his perspectis iiullum dein- roicus.hexameier iambicus, qui el senarius, qui con-
ceps e.vplosa; collisionis chaos laiebrosum ccmfraclx
statexsiniplicibiissex.idemqueexduplicibustrimeter.
synaloephs barathrum luccm scandentis confuiidai, D. Quidergo, si versus hcxameler
sex sponda.'is
acieinque legentis obiundat.
Igilur, triparlita heroici
constilerit, poierit dici dactylicus? — M. Vocaiur qui-
hexametri perpendicula, dem versus spondiazon, scd metrum dactylicum :

ut certius cognosci queant,

summatinniue slrictim nam ejusmodi composilio no;i nisi in daciylicum nie-
expedire conabor, sicut prisca veierum auctoritas trum cadit.
Iradidisse memoratur.
" Yideor
""" iiaque niihi hoc
'1"^ *""" pla-
"">- i'i'<- D. yui
u. Qui sunt versus Mexaraeiri
suni hexaraeiri daciylici?— M.
iius
iii et aperlius posse paiefjcere, si per iulerroga- G Qui i,„tu,„ sex pedibus daciylicis consiai.t. praier
lionem et responsionem pauxillulum rcciprocis vici bella et lactaheroum qaodlibct aliuJ cuminenies, ut
bus slyliis varielur, quemadmodum beatus Augii.li- puia suul Ducolica el Ceoigica cxicraqiie hujusce-
ims per Hiulla librorum corpora, hoc est Soliloquio-
iiiodi.
rum et de libero Arbiirio, el eo quem de Magistio
,
D. Qui sunt hesamclii heroici? —l\. Qui bella et
pra;lilulavit, etsex librisquae de Musica fecisse com- hcroiim res gestas coinplecluntur, veluti estllias llo-
probaiur; vel Isidorus duobus voluminibusqux Syii- meri, vel iEiieis Virgilii, vel Lucani prx-lia Cxsaris
onyina vel Polyonyma proiiiulaiitur. Quod geiius ct Pompeii decantantis.
didandi ab undecima appellativorum nominum specie D. Qui est pcs quinlus ? — M. Daclylus.
translaium reor. Hoc ilideiii Jumliiis insiituia rogu- D. Quare quinlus daclylo competit ? — M. Quia
laria, qua; a Paulo Syroruin scholis naviier iiistru- seinper in ^ersu, exceptis aliis locis quibus varie po-
cio didicerai. Primasio sedis apostulicae pontifici nitur, quinlaiii rcgionein proprie obtiiiel, minubipie
scribeiis : Nealiqua, iiiquit, confusio per aniiquario- leiiis est vcrsus qui quinlo loco sponda;uiii habue-
rum, ut assolei, negligentiam proveiiiret, Diajisiio
lil, et vocalur spoiidiazoii ul est ille ;
-M. Groccam litieram, dibcipulis P. pruposiii, iit cx Atii leves ocreas lenlo ducunl argeulo,
peregiinis chnrscleribi^s, et quibus Latinj sciipiu-
D
cl idco iicc iii linedaclUus debol poni iicc spoiidxm
ra non utiiur, error omnis penitus auferaiur, melius
in quinlo loco. Ideo spijnda;u3 a iiuibu^dam iiniis
qiiippe ct sagacius hoc argumenlo velut quibusdaiu
pescosnomiuatur,quudrei;iunemseManibibiviiidicel.
cotibus aiiimorum iiigenia acuuniur. Idciico, pra;lei-
D. Qui iiiodus esl sUlab.iruiu iu versu daciylico
missis reliquorum melrorum geueribus, qux' cenlenis
varieiaiuni
Iiexamciro lieroico? — M. Omnis versus hexamu-
speciebus diriinunlur, pru.slaulissimas ler daciylus sivc heroicus a duodecim syllnbis cre-
daciylici hesametri regulas, qiiod ca-terorum arcem
scit usque ad xvii ; naiii qui iinus cst liabet !,yllabas
ct inlulas possidet, pra;diclis liltcrarum clinracteri- iion ininus quam duodecim.
bus vicatim elaUernaiim posilis pandamus.
D. Quid ergo, nonne plerumque invenimns ver-
D. Quol sunl geiiera verbiiuui in dacljlico melru ?
sum xviii aul xix seu xx syllabarmn, ui sunt hi
— M. Qiiinqiie.
Sed revocare gradum superasque evjdure ad our.-.s.
:

D. Quod estdaclylicum iiietru:n ? — M. Quod con- Ilein :

siai (laclylo et spoiidaeo.

Laurus erat ledi iu niedio, iu peuetr<:libus sltis.
D. Noiine iileruni-jue uliimus pes trochaeo tcruii- ileUi :
,.5 S. ALOnEI.Ml OrilUIM PARS II. - TRACiATCS. 176

scliemaiibus
'

Aulonera«cipionlvenie..U.m,auiue=gn.inefacio. A -M. Cerlissima delini.ione . (lecem

constat.
Uem :
specierum raiio-
ante alias, elc, usri.ie D.a.iK. D. Da per ordinem e.-iruii.dem
Cli:ir.i niil.i

— M. Suiii (luiilem pleri.iue syliab;irum xviii, .lut iicm. — M.

Aut enim pri.no et secundo loco d.iciy-
vix ai.t ne.iuaquam repc- bis ponitur, aut primo et lenio, ant primo et q.iaiio,
veio XIX, raro el xx aut
sciendum esl in melrica raiioi.e aut primo et q.ii.ilo, ant secundo el tertio, a.it se-
riri queuni. Verum
superius dixi- cundo el quarto, aui secumlo et quinio, aiii teriin et
nunquam compuiari eas syllabas q.ias
melaplasmum iniercipere; quo fit quarlo, aul lerlio el q.iiiilo, aut quarto et quinlo.
m.is syna'oephLB
supradiclum syllabarum nu- lloc modo dccn|iia scbcmaium species allernatim
ul onines illi versus qui
synatephis ad suppuiaiur.
nierum videnlur excedere, deiraciis
, i.iseila

xvii aul XVI, vcl etiam ad xv, rediganiur, veli.t. sunl D. D,i exempli-' bnrum probaiioi.em. — M. Juven-
posueras. Unde sc.e.i- cus llispanns primo prologi versu liujus rei notitiam
illi quos sup.a exempli gratia
versum daciylicum bexameir.im •
panJit
dum cn iiullum
syllabarum xvu videa- immorialenibil mundl compage tenetur
inveniri posse qui numerum
versus dactylic.s bexa- Scandit ila immor, tale »i, hU muu, di com, page le,
lur excedere. liaque omnis
:

bunc numerum usquc ad duodccimam B nemr. Et infra :

ineter infra
. Accuni.ilanl quorum famam l....desiiue poet<e.
jjjyj.
' cnodari. Sedulius itidem ii. pr=cfaiioue mclrica qu* bexaine-
D. r "ecorZc lucidius expone el clarius
solis spoii- iro el pentametro caialectico decuiril, piimum ver-
- M. Versus dactylicus bexameier, si

4Kisconsiiierii,e.ii x.i syllabarum.

SiunnmdaciyUm. sum dccascbemtim levuil

si tres, xv ; si quat.io.-, Paschalei quicun.iiie dapes convi\a roquiris.

babuerit, xiii ; si duos, x.v ;

Ua loties uua syllaba crc.cit juvenaUi Satyrarum libro v :

XVI si quinque xv...

;
Magna quidem sacris quae dat prrecepta libellis.
quot.es daciylus accesserit. dem sn, cris quce, dal prw,
Scandit enim iiiagwa qui,
per quot spcc.es
:

Dllcxameier vcrsus daciylicus

Iiem
variari decernilur?
- M. Quanlum melrica rauo de- cepla /(, bellis. ii.fra

festa dies aut cesset

:

prodere furem?
Qux tam
Iwbet.
claratur, xxxii scbem.ita
Luca.Ais, libro decimo :

scbemaium species per ordiiiem aperluis

D llas faclo.
Felix prsdo jacet lerrarum viudlce
fxplan.'..
— M. lu
xii syllabarum, una
spccies
versu
qucm superius diximus monoscbemum D. Versibus islis, quos cxempli gralia prolulisse
cst
•
bic cst
.luippc s.uc v.-'^— " omiies
"'"> varietate
sine uUa -,.....— iii se
visus cs,
j.^, ,icijii.u,ua... omnes
neq.iaquam ^ decem scbemaium re.-
.s quilipc
lun.cupari, is
iiui.cupari, ^.jjus
ut C ires formulic,
spondsos babel, q.ii ob buc spondiaian vocaiur, guije liquido patueruni. Sed tai.lum
:, ... J„„i,.l.,., h^nn priino
nri.nn el
P.l nuil.lO. lOCO se-
Ue.I. loco
quii.lo, iiem SC-
id est, dactylus loco
est
Ui 1
rod..c.;nliir legati Minlurncnses, cundo et quinio, item loco teitio et quinio; residua
adco durum et borrens dernescu..t. Quam-
quod gcnus versibcalio.iis vcro scUemata necdum prolaia
scripsii velct quod pa^siva defmi-
Albinus iu libro queni de meiris reor ut id
cst, ut obrem opcrae preiium
Sponda-.s lolum concludere versuni. non ad intcgrum promulgaveras,
r.onis generaliiaie
recapiiu-
Scd adjuncio daclylo qninta regione aperiius
comitur.
nunc per ordinem eorumdem scbemaium
sylUibarum quol schemata sunl? lando nequaquam semiplena specialitate examussim
D. In vcrsu xiii

— M. Quinque, sinc dubiialionis scrupulo. cnucleare sludeas. - M. Versus beroicus bexame-

D. Quomodo, quave ratione?

M. Ibi quippe — ler xiv sjllabas primo loco et secundo daciylum re-
omi.ibus
iinus daclylus iuier spondaeos admissus cipil ila :

peccala.
quinque locis liberc decurril. Arbiler oninipolens mundi dempsit
bis xvi dactylicos meirorn'n Loco primo el tertio dactylum, iia :
D. Ad iiid.igandos
mcntes facilius flecluntur Abstulil in ligno Deus omnem mundi labem.
aiiliacius nieditaiitium
siolide oLstnisum Loco primo et quaito, iia :
piolaiis exempUrum f.^rmulis,
quam nuJa gar- » Luriila qnassavit diri Dtus Orci sceptra.
ignoramia; latibuUim illusirjniibus,
rulorum loquacilate verborum? M. Versus — xiii syl- Loco primo ct quiiito, iia :

Trivcrat in ligno pe.idens mundi mala Chrislu».

labarum bexan.elri singulari daciylo
cum quaterno
usurpai Loco seciindo ei tertio dactybim :

gpond.co c.nstins quiiias, ul diximus, sibi

peccala.
Christus de cruce tetra tulit niundi
daciylus
gpecies. Foniiur loco primo
ita :

Loco secundo et quario dactylum :

!n cruce conn.xus mundum Chrislus salvavil.

mnndi cuncla
Christus de cruce conlrivit mala
Loco secundo, ita :

quarto dactylum :
Loco tertio el
Christus Filius iElerni salvavit nuinduni. humani.
Christus purgavit generis maculas
Loco leriio, ila :

Loco tcrtio et q.ib.to dactylum :

Cl.rislus per lignum crucis auferl mundi noxam.

Sacra salvavit genus humanuin cruce Christus.
Loco quarlo, ila :
dactyUim
Loco qiiario et quinlo :

Sca.idens in lisno Chrislus dedit arrbam viise.

cnncia relaxnns.
Chrislns nos servel jam crimina
Locoquinlo, ita :

D. Versus xv syllabarum
quot schemais comple-
•
Suspendens mundi Christus peccamina deinpsit. pate-
babei? ciimr?-M. Juxia quod veterum auctoriiaies
D. Vetsus XIV syllabarum quot scbemaia
177 LIBER DE SEPTENAUIO ET DE METRIS. 178

ftcerunt, decem sclieinulibua, iil illc prior, conipo- A quinque locis inveriiiur, iu in boc sedcciin syllaba-
niliir. Nam sicul in ilio xiv syllabarum daciylus ram sponda;us iisdem locis aliernare cognoscilur, ct

decics varialur, iia in lioc spondaeus toties inver- dicuntur pentaschemi propier proedicta quiiique

litur.
scbemala.

D. Ilarum rerum exempla versibus ad lianc spe- D. Eorumdem schematum species, qiis ordiiie pra;-

cieni pertinenlibus doceri desidero. — M. Lucanus posiero poeticis versibus prolalx sunt, per ordiiieni

libro oclavo explanai dicens :

legitime quinqiiies quinquies quadrare absurdum non
Ardiia quippe DJes rohuslos exigil annos. opinor. — .M. lleroicus versus xvi syllabis, quatuor

Idemque libro quinlo :

dactylis constans, quinque species coniinet, ita ;

Ferlur ad apquoreas ac se projeciL in undas. Loco primo, secundo, tertio et quarto dactylum :

Scandilur ita : [ertiir ad, cequore, as ac, se pro, jecit Jam veneranda Dei soboles cruce salvat muudum
iii, undat. Virgilius, in Georgicis : Loco primo, secundo, leriio, et quinto daclylum :
. AscrEumque cano Romana per oppida carmen. Jam veneranda Dei soboles cruce salvat muiidnm.
Ei Pauliis Quaistor ail Loco primo, secundo, qiiario et quinto daciylum :

Arbiter aurarum qui Ductibus imperat atris. En veneranda Dei proles cruce sa^cla coruscat. .

Ergo liujuscemodi versus deCascliemi dicuntur. B Loco primo, lcrlio, quarto, et quinlo daclylum :

D. Hujuscemodi responsionis argumento mihi nii- Jam pietas immensa Dei cruce cuncla beavit.

niine satisfactum esse arbitror, nisi ea qax parlieu- Loco secundo, lerlio, quarto, et quiiito dactyluiii :

lalim versibus excerpla siint universaliter astipula-

MunJum jam veneranda Dei soboles cruce salvat.

lione dccupla acciimuleniur. — M. Versus hexa- D. Quid igiliir, in versu syllabariim deceiii et sc-
— M.
ptcm qiiot scheniala aulumas calculanda? Si-
meter quindecim syllabis , Iribus dactylis constans,
niiliter iu eo, ut in xii syllabis, unum schcma coii-
dena, ut diximus, coniinel scliemata, lioc modo :

tineri astipulor.
locoprimo, secundo ettertio dactylum :

Jam veneranda Dei soboles mundum salvavit.

D. Quomodo vel quo pacto fieri polesl ut niinimus
versus ct maxinius concordi schematum lege dccur-
Loco primo, sccundo et quarlo :

jani menioranda Dei proles cruce servat sascla.

rant, cum tantopere syllabarum numero discrepenl?

Loco primo, secundo et quinlo daciylum :

— M. Quia ibi spondaus quinnue consiat locis : hic

En veneranda Dei proles salvat cruce mundum. vero daciylus tolidein locis inseritur, esccpio ultimo

Loco primo, lertio et quarto daclylum :

pede, qiiein nccesse est disyllabum esse, ne syllaba-
In cruce suspensus sine criminc salvat muodum. rum aiiiplior numerus accrescat.
Loco primo, lertio el quiiito, dactylum :
C, D. Dogmatistai seiitenliis et doctoris serinouibus

Omnibus in ligno Iribuit speraresalulem. credula pra:cordia pando , sed tanicn id ccriius ex

Loco primo, quarto et quinlo daclylum : priscis veteruin poemaiibus experiri cupio. — 51.

in cruce conli.xusjam sEcula prisca uovavit. Clironica Eusebii Virgilium imniinente nieiu moriis
Loco secundo, teriio et quarto, daciyluin : cecinisse iradunl , ct epigramma, quod epiiaphium
Mundum jam veneranda Dei soboles salvavit. vocatur, ad suprema exsequiarum funera coniposuisse
Lucosecundo, tertio et quinio, daciylum :
diccndo :

Chrislo concelebrclur honor qui sEcla gubernal. Man'uame genuil, Calabri rapuere, teiiet nunc.
Loco secundo, quarto et quinto, dactylum :
Scandilur ita : Hantua me genu, it Cata, bri rdpu,
,

Christo eoncelebret praeconia debila mundus.

ere le, nct nunc. Quem Lucanus xniulans, his verbis
Loco tertio et quarto et quiiitn, dactylum :
iniitabatur dicens :

Emplus Chrislo, concelebranscanecarmina.mundus.

CorJuba me genuit, rapuit Nero; pralia dixi.
D. Iii versu xvi syllabarum quot scbemala cunli-
Ideui libro sexlo
neiilur? — M. Totideni species habet quot in treJc- Undi lue
:

praecipiti scopulis reraoventibus a;quor.

ciin jam palefecimus, id csl, quinque. Scandilur ila : undique prcecipi, li scopu, lis reino,
,

D. Da horura scliematum argunieiita ex libris au- p vciitibus, wquor. .\l vero pra:dic'us vatcs Mantuanuj
cioriim proIa'a. — M. Lucanus libro lerlio :
aliii ila refert :

Fraclarum subita ratium periere ruina. At tuba lerribilem souitum proccl xre canoro.
Scanditur eniin : frcicta, rum subi, la rati , iim peri, Sodiilius et de nionoschemo versu inter ca;tera sic
ere ru, ina. El notanduni quod h:c versus el ca;lcri aii :

similes apud nielricos laudabiles liabeutur, ubi nun- Laudat et egregise tribuil sua vota rapinre.
qiiam in scansione integra pars orationis dircmpla
Eodcm luodo Prosper in Epigraramalibus cecinit di-
reperiiur, sicut in aliis scheniatuni ordinibus crebro
ceiis :

inveniliir. Paulus Quaestor in gratiarurn actione ait :

Kecta volens animus, sapiens et aniator hoaesr
Oceanum rapidis linquensrepeiensqne quadrigis. D. Qiiid crgo, nunquaiunc daclylus iu fine
Virgilius iii Uucolicis :
lur? — -M. Potcit quideni, ut vult Virgilius, sed lut.i
Pergile, Pierides, Cbromis el Mnasilus in aulro.
i;i co qui caeteros omiies dactylos habei; veluti in
Peisins Flaccus binis verjibus junctis ail :
Georgicis :

Nonnequidem sludco ro|"ilaiis utmilii nugis

lioc
Pagiiia lergescat dare pondiis idonea fumo.
Aut spunias miscentargenli vivaipio sulpbura,

quein quidam iiivcitcnies sic Icguiit ;

liaque, sicul in vcrsu trcdeciin syllabarum daciylus
 s:3 S. ALOIIELMI OPERCM PARS 11. - TR.VCTATUS. 180
el sulphura viva. j^ .Semdil se nubes el in xlhera purgat aporUir.i.

fiiusiis iilem libro sexlo /EiieiJos : Aul rrimo ei lcrtio, ul

liis [jalri^ ccciJere raanus, quin prolinus omnia, Interclusil hiems et lerruit Auster euntcs.
qiiem qiiid.mi per synaloepli.iin cxcIuJunt, ncc inlel- Aut primo et quarln, ut :

ligonies synalocphaiii lunc csse cum vocales Inicr se f.um flelu, precibusijue tulit, per sidera tcslor.
cniini{;un', seu sola;, uii Virgillus, libro iv : Aul sccundo el quarto, nt
(Jiiam tu urbem.soror, bancccnies, quKSurgcrc rcgna ! Jamquo valc torquct niedios nox humida
! cursus.
El Lucanus, libro v : Aut tertio et quarto, ut
Sa;vaquios pel.^^gi nnnsloquc ignava prorundo; Ascanius meriti lanli non immemor unquam.
seu Inlerposila consnnanlc, ut : D. Ex versu scdccim syllabarum quot species silii

Lonyius el volvens fulorum arcana movebo; iisurpasse deprchcnditiir? — M. Licct liuiic versiim
quod nequ.rquaui in prxdicio libro asscri pntesl Grxci peniascliemum dixerint, prxfaius tamen pocta
quippe absoluius pes cst omnia, ut in Bucolicis ; qualiior spccies inde assuinpsil, quia aut primo loco
Omnia fert.alas spondaeus invenilur, ut :

Omnia vincit amor.

Cartliago premat Ausnnlam, nihil urbibus inde;^
rosscl itaque versus eiiam ex dactylis sex conslare
ct alibi binis versibus, ut :

si mo'derno tempore raelriti non rerulareni, volmi '

Cernal semineci sibi me rapore arnia cruenta

versus ille esl :
Victuremque feranl niorienlia lumina Turni.
Inlerea lenero mihi bucula pasccre gramine; [Suppl. Aut secundo] ul
et alibi : Denlibns iufrendens gemilu gradilurque pcr sequor.
;

At Uilia terribilem sonilum procol excitat hnrri'a. Aiit secundo et lertio, ut [F. lcg. Aul lertio, ul] :

D. Quomodo liis versibus, qiii daclylolcrniinantnr,

Craiugcnumque domos suspeclaque liquimus arva.
inclrici vocabulum indiderunl?— M. Apud melricosqni- Aut qiiarlo et quinlo, ut [F. Icg. Aut quartO, ut] :

deni (iiijusccmodi versus calalectici nuncupaiiiiir, ut: Hunc capo consiliis socium el conjungc volentcm.
Sidcra pallida (lefugiunl face terrila luminis, Itcm :

i:a et superiorcs d».». Ascanius galeam ante pedes projccit in amnem.

\Uaius om. : D. Enuineralis ergo xxxii scticiiiaiuin D. Porro cx versu dccein et septem syllabanim
o'dinibns, m.ngnopere efllagito ut enucleaio excm- quolspecies assuinpsit ? — M. Unius lantnm schc-
)flnriim seric rcgiilaritcr edisscras qiiot ppecios in niatis sortegratulatur, siiic qiio aliorum schcmalum
carniiiiibus Virgilii , vcl Lucaiii, scu Persii Flacci, specicbiis fundllus carcrc cognoscitiir : quae Graece
aui Tercntii Alri, deprchendi queant. — JL
Ex su- inonosclicmus versus vocatur, cum pncicr ulti-

pradiclis spetiebiis xxxii iion amplius quam dccem C m,,,,, pedem cxtcri omnes daciylica funganlur scan
ct sepiem in pGcmaiihus ii;cmoraiorum invesiigare sione, ut :

valui, cxceptD Tcrenlio, qiii cimi Conioediarum vo- Nos procul inde fugam trepidi celehrare recepto.

liiuiiiio, Menandriini seculus, non licroicis versibus Itom priinus versus duodcciini libri :

componcret, earum prologiis cuni ali .Tmulis dcnic Paoditur intcrea domus omnipulentis Olympi.
caiiino carperetur, in defensionem siii velut Apolo- Et in dundeciino :

geiicus senis dabaiur. •• Tum lapis ipse viri vacuum per inane volutus.

D. Easdem deccm ct sepieni species ceriius cogno- El in Georgicis :

sccre concupisco. — M. In vcrsu iredeciin syllaba-

Ille volat simul arva fuga simul sequora verrens.]

rum duo sclicmata deprelieiiduniur a Virgilio as-

D. Qiiis est versus hcroicus caialecticus? — M.
sumpia, boc secundo loco el quinto, nain secuiulo
rnebel Virgilius exemplum, dicens :

duos taiituni daclylos rcperiuntur (sic), ul : £l tunicx manlcas el hahent redimicula mitrx.
Aul lcves ocreas lenlo ducunt argcnio. Scaiidiiur ita : et tuni, ecc mani, cas ei liab, enl redif

aut qiiinlo, ut niicuta, mitra:. Idem, lihro xi:

Se duo selcci ferro qai scindero vallum Fecerat et tenui telas discreverat auro.
Kl infra : B Ei lihro Judicum :

Duclores Tcucrurn primi dilecta juvenlus. Septuaginta prius truncarat corpora regum.
D, Ex versu xiv syllabarum quot sp"cies assiiin- Ei Lucanus lihro tertio :

jilxsunl? — M. Septcni \F. trcs] tanliiin; aut CMiiii rrimus C^sarcis pelagi decus addidit armis.
primn cl quinlo loco daclylus inscritur, ut : D. Quis est versus hypcrcatalccticus hexamcler?
Filius liuic conlra, qui torquct sidera mundi. — M. Ubi cerio numero sex pcdum una syllaba
Aut sccundo cl qiiinto, ul : subneciitur.
Et nox alra polum bigis subvccla lencli.it. D. Profer versum hoc niodo compositum. — M.
Aiit qiiai 10 et quinlo, ut : Alma Vcnus Paphon ingreditur, rosa luccat ex adilis,

Stridcns Irajeclo hscsit.-c palcfacta cerehro. El alibi :

Ex vcrsu qiiindecim syllaharum quot schcmati-

D. ISimpere clauslra manu socios gclidis dare do scopulis.

bus fungebatur? —
M. Quamvis liujusccmodi versus Simul et in pcntnmetio daclylico hypercaialccticus
decaschemus vocitetur, senas [F. qiiinas] tamen ex vcrsus admitlitur, ut :

oodem assumpsit spccics ; nam aut primo ci sccundo Dcus oninipoteiis largirc viain precibus.

loco spondaius rcperilur, ui : Et ulibi :

 181 LIDER DE SEPTEN AUIO ET DE METI\1S. »8i

Pii)clir.i puclla comas ambit sibi palmilibus. A Priapi cons( ripta sunt : propter quod inulti vulunl

species in cj^sura hexamelri versus hoc genus composiiionis Bucolico carinini magis
D. Quol stint

— M. Qualuor. convenire.

D. P.inile nomiuatim earumdem vocabula csesura- D. Quod est Pythium metrum?— M. Idem qiiod

ri;,,,.
— M. Dislriclus, divisus, mistus, Priapcius. hexametrum.
D. Quis esl versus districlus ? — M. Qui in scan- D. esl Py thium ?
Unde dictum Quidam ai bitran- —
sionc pedum nunquam oralionera accommodal inle- tur (ib quod hoc genere metri oracula primo
id

gram. Apollini sint edita, qui inierfecto Pythnne Pylbius

D. Melius exemplis quam nuJa verbositale infor- dictus est, qui, ul ferlur, cum in Parnasso Pythonem

mor. — M. Pisebet Araior exemplum : serpentem in vindiciam matris sagiilis insequeretur,

Morlalisfiue silii sludium proponat origo. accolseDelphici hocillum versu elfacundii coihiirno
Scanditur ila : Morla, Usque si, bi studi , um pro , extulcrunt.
ponai 0, rigo. Ecce nuUa oratio iniegra in quolibcl D. Quot r«9)j in daclylico el hexamelro inseria
pede reperia esl. Idcm, alibi asiipularis? vel quid sunl 7t«9>j?— M. naSij quideni
Largiri salvantis opcm Dumcrusquedierum. Latina lingua passiones dicuniur. Sunt auiem nu-
Item Prospcr in Epigrammalibus : B mero sex, aceplialon, procephalon, lagaron, procy-
Fatlaces sempcr curis lorqueDiur amaris. lon, duliclieron, miuron vel spicode.
Virgilius :
D. Quid cst aceplialon? — M. Versus sine capite,
Inrandum, regina.jubes renovare dolorem. cum prima syllaba conlra naturam corripitur.
Symposius pjeta districium versum protulit, di-
D. Da exemplum auciorilate probaium. — M.
cens :
Virgilius secundo versu .'Eneidos aceplialo posuil di-
Dulcis odor ncmoris, flammn fumoque faligor.
cens :

D. Quis cst divisus versus?— M. Qui in scan- Italiam falo profugus.

dendo parles oraiionis separaias liabet, id est ut

Etenira barbarismo iribraclium pro dactylo aJmisii.
quol pedes liabet, tot et or.iliones, ut pnta :
Sic ei caetera: passiones aui in medio aui in line

Dic mibi, Clio, quisnara primus fingere vesus; inseruntur.

sed liujusmodi versura pentliemimere \el hcptlicmi- D. Quia longum cst ut sciscitalio et solutio earum-
roere carentem modernus usus in hexameiro daciy- dem passionum per ordinem enucleetur , saliem
lico non libenter admittil. extremiias pandatur. Quid est miuron vel sphico-

D. Quis csl versusniistus? — M.Qui utrumque in

diura? — &L U'j; Laiine mus vel sorex inierpretatur.

se habel, id esl parlem disiricti et partcm divisi. Q Ex eadera prima posiiioiie derivativura ducitur miu-
D. Facilius raiione fleclor, si exemplo probaveris. rus vel miiiri;ius vel soricifiiis.

— M. Yirgiiius, libroiv: D. Quid astruis esse sphicodin? — M. SjJii? dici-

At regina gravi jamdudum sauria cura. tur Gra;ce crabro, unde derivalur jpfticodis, ei ta-

Etinfra :
men miious vel sphicodis ad unam significationis

Yulnns alil venis cl caco carpilur igne. rcgulam pcrtinere noscuntur, quia utraque animalia
JLl Sibylla propheiissa ait lenuiet gracili membrorum extremitate lerminanlur.
Denumerat tacitis lol crimina conscius ultor.
Ita et versus qui pyrrhichio clauditur.
El alibi poela dicil
D. Qu.-e est casura penthemiineris , et qualiler
Petrus aposlolice qui culmina pr.TSiJet arcis.
qui (ecce pars
inierpretatur? — M. Penthemiineris Latine semi-
Scandiiur ita : Pitrus ap, ostoli , ca:
quinaria dicitur ; r.aia-j quippe semis est ;
sicul lie-
(listricti), culminn, prmsidet, arcis ( ccce pars di-
niisphxrium, semisphEra Latiiia lingua inlelligitur,
visi ). lerram a;quis
id est dimidia pars poli supra aut infra
D. Quis est versus cxsuraj Priapeia;?— M. Qui
lancibus librala. Nam penthemimeris in versu he-
iu Priapeio raetro deprehenditur ascriptiis.
roico dicitur ubi post diios pedes sequiiur syllaba
D. Quale est melrum Priapeium? — M. Cum hexa-
D q'-ix parlcm tcrminet oialionis, ul
mdro versu primi ires pedes coneatenati inler se lymplia;.
Truncum lerrategit, latilant in cespite
a rcliquis tribus seqiicutibus divisi separatiquc sunt.
Item Prosper in aenigmatibus deoraiionc Doraini
D. llarum rcrum cxierimcnia autlienticis vcr- corpore gutlas.
Cum precesanguineasfundebat
sibus doceri desidero. — M. Virgilius in Bucoli- D. Qnid est heptliemimcris? — M. Latine semi-
cis :
septenaria appellatur cxsura, cum post trcs pedos
Ut puero Phoebi chorus assurrexeril omnis.
sequitur syllaba p:\rtem oraiionis lerminans, ut
Ileai Sibyllinus versus hoc idem declarai Mnsa, mihi causas memora.
Vivat ut a?terno bonus, ac malus ardeat igne. Ei alibi :

Nec pepli radios poscunt.

liera Symposius :

non sum tcmoraria lingua. liem Phocas :

Ore procax non suiii,

Te loiiginqua pelens cu.nitam sibi ferre vialor.
Virgilius
I :

Aut Ararim Pailhus biliel aul GermaniaTigrim.

D. Qux cst caesura irititrocliaici, vel irilustro-

D. Unde dicium est Priapcium mctrum? .M. — ch.«us? — M. Cura lerlio loco per dactyluui lcrml-

n.ilur, sicut poeta proinibit, dioens :

Quod plciaque carmina hujuscemodi in honorcm

 185 S. ALDIIELMI OPEUUM PAUS 11. — TRACTATIS. 18i
Iloc volo, iie brevUer milii sjllaba piima legalur. A U ilu daclylico recle decursa, iiec erro R
El alibi : S eduiit vana specie molimina nienti S
Neo jam terra vocor, licct ex me lerra p.irelur. I ncipiam potiora : sui Deus arida serv 1
IliMU cpigraiiinia Prospcri Iriloiilroclucon prolulil; B elligero quondam qui vires Iradidit lo R
Al bona, qiia; vere horia suiit, nec fine lenenlur. V iscera perpctui roris si rcpleat liaust
D. Qure csl definitio csesurx leiaiiilroLliaici ,
S iccis nam laticis duxisii cautibus amne S
qiiaiii quidaiii telartebucolicon nuncupant? — .M.
lim, cum cuneus transgresso marmore Rubr
Oiim in quarto loco vel regionc pars orationis cum D esertum peneirat : cecinit quoj carmincDavi I).
d.iclylo tcrnrnatur. A rce poli genitor servas qui s^cula cunct A
D. llaMifesiis exemplorum forniis lioc evidentiiis
S olvere jam sceleruni noxas dignare iiefanda S.
rcscrari rogo. — M. Yirgllius, priuia ecloga infit :
I. ^.NIGMATA TETRASTICIIA.
Nos palriae Gdcs el dulcia linquimus arva.
1. De tcrra.
El lnrra :
Allri.v cunctorum, quos iiiuiidus geslat in orbe,
Sspe tener noslris ab ovilibus imbuet agaus.
Nuncupor, et merilo; quia nunqiiam pignora taiituiii
lloc idem Paulinus primoversu :

iiiproba sic laceraiit maternas dente papillas;

Annua vota tili remeant, siinul annua liDguse. 6 1'iole virens ccstate, tabescens lempore brumae.
Et notaiidiiin quod regula Ducolici carminis exigil

(]uartus pes daciylo seniper clauderetur, quod

2. De yento.
lil

Virgilius victus oiieris dilficultate neglexit.

Ccrnere me nuUi possunt, nec prendere palmis :

.Argutum vocis crepilum ciio pando per orbem.

Posiquam ancipitem melricae artis scrupulum
D.
Viribus horrisonis valeo confringere quercus;
luce clarius digessisti, jam tenipus et ordo rerum
cxigil ut promissa aiiiigmatuin probleniata luculenta;
Nam superos ego puUo polos, et rura peragro.

uibanil;ilis versibus patefacias, ac deinceps siiigulo-

3. De nube.
syiizugiarum su- Versicolor fugiens coeluin terraraque reiinquo :
runi quorumque pedum, cxcepui
Noii ii llure locus milii, non in parie polorura est.
perflua confusione, raiionem regularitcr iaculces.
Exsilium nullus inodo tara crudele veretur :

JS. Jam dudum id facere saiagerem, nisi scrujiulosac

meam Sed raadidis munduin faciam frondescere guUis.
iiiierrogaiiones lucc anticipantes feslinalionem
vi quadam pia;occuparent. •i. De natura.
Crcde milii, res nullamane: [Pur., non ulla maneni]
[sine me moderaute :

iENIGMATUM LIBER. r Et frontem faciemque meam lux nulla videbit.

Quis nescit ditione mea convexa roari
PP.OLOGUS. Alla poli, solisqiie jiibar, lunajque meatus ?

A rbiier, ocilierio jugiier qui regmine scepir 5. De Iride vel aicu cietesli.
L iicilluuinque siniul coeli regale tribiina Tliaumantis proles priscorum f.imiiie lingor :

n isponis, moderans ijslernis legibus illu Asi ego prima mei generis rudimenia retexam.
il orrida nani nuilctans lorsisli membra BelaMUul II So!e rubens [Par., rubcr] geuitus sum partu ntilijs

E X alla quomlam ruerel dum luridus arc [aquosa; :

1, impida dictauti raolrorum carmina praisii Lustro polos passim, solns non scando per austros.
M uiiera nunc largire, rudis qiio pandere reiu C. De Luua.
U ersibus xnigmata queam clandestina fal Nunc ego cum pclago fatis communibus insto,

S ic Deus indigns tua graiis dona rependi Teinpora reciprocis convolvens menslrua cyclrs,
C ast.didas nymplias non clanio caiitil)i.s is:u l t milii luciHu.c decrescit gloria forinae,

E xameii ncque spirgebat iiiilii neciar iii or Sic angmcnla laiex cumulato gurgiie perdit.

C ynthi sic nunqiiam pei lustro cacuniina sed n De Falo vel Genesi.
7.

I n Parnasso proeubii ncc somnia vid 1

D Facnnduhi constai quondam cecinisse poetam,
N am niilii versiflcum poicrit Dcus addere carn;e N Quo Deus et quo dura vocat Foriiina, sequamur.
I nspirans stolid:c pia gralis muiiera meiil 1 Me vcleres falso dominam vocitare solebanl
T angil si iiicnteiii, inux lauJem corda rependuii T Sccpira regens iiiiiudi, diim Chrisli graiia regiiet.

M etiica ; nain Maysen declarant cariiiina vate .M De Sate.

S.

I aiiidudum cecinisse prisci [Pur., celebris] vexilla Diidura lympha fui squamnso pisce redundans :

[Iropac 1 Scd iiatura novo fati discrimine cessil,

1, ato p^rpopulos illustria, qua nitidus so L Torrida dnm calidos patior tormenta per ignes.

I, nslrat ab Oceaiii jam lollens gurgile ceplia L Nani cineri facies nivibusque simillinia fulget [Par.,
K Psalinista
l canens metrorum carinina voc E [consiat].

N alum divino promit generaniine Nume N 9. De Ueliclropia, sive Sotisefiiia.

I n coelis prius exortum, quam lucifer orb I Sponte raea nascor fecundo cespiie vernans,
S plendida f rmalis fudisset lumina sa;cli S Fulgida decroceo llavescaiit culraina floie :

V crum si fueriiit bona lix-c ajniginata, vers V Occiduo claudor, sic orto sole palesco.

E ii:;>Iosis peuiius n;cvis ct nislicitat E Undc prudciites posucrunt noiiiina Graeci.

 185 LIEEU m SEPTtNAniU ET Dt; .)!E:U!S.
186
10. De pueipera (jeminos enixa, A Nam seplena cobors esl, sed vix ceriiiliir una.
Siint niilii sex oculi, lotiJem simil auribus cx&tu ;
Arce poli gradimur, nec noii sub Tartara, lerr.c

SeJ Jigitos (lccies senos in cnrpore gesto ; Furvis conspicimur lenebris, el liice lateinus,
ivx qiiiljus ecce ijuater deiiis do canie levnlsis; Nomiiia Je verno ducentos tompore prisca.'
Uuinijuics al lantiiin viJeo reinaneie quateriios. 2. De nnjrmicoleonte.
11. De adumante lapide. Dudum compositis ego nomen gesto figuris,
En ego non vereor rigidi discrimina (erri, llt leo, sic formicn vocor sermone Pelasgo,
Flaminanim nec torie crenioi- ; sed sanguine c.ipri Tropica nnminibus signans praes.igia Jiiidis,
Virlus inJoniiii inollescit diira rigoris. Cum rostris aviuin nequeam resisiere ro.tro \Piir.,
Sic cruor exsuperal, quein [Par., quod] ferrea ninssa [resciiiile;e losiraj
[pave-cil. Scrutelur sapieus, gemino cur nomine (ing ir.

12. De niilosso. 5. De Ape.

Sic me jamdudiim rerum veneranda poleslas Mirifieisformaia moJis, siiie semine crcia,
Feceral ut domini truciilentos perseqiKir liosles Dulcia florigcns onero prjccorJia pra:dis :
Riclibns arma gerens belloriim proclia patro :
Arle mca crocea fljvescunt ferciila regiiin.
Et tanien infantum fngiens niox verbera viio. B Seinper acuta gero cruJelis spicula belli

13. De Poliailis, id esl fotlibits fabrorum. Alque careiis manibus fabrorum vinco melalla.
Flalibus alieniis vescor [Par., vcxor] cum frarc i. De Lima.

[gemello. Corpore sulcato, nec non ferrngine glauca,

N<m esi vita milii, cum siut spiracula vitae. Sum format.T, liicans riinis inrorme melallum :

Ars iiiea geniiiialis dedit orn;imeiila ineiallis : Auri niaierias massasque polire sueta,
Graiia nulla datiir milii, sed capit alter lionorem. Plano superficiem [Par., Plana superfioie] conslaiis,
M. De Bombtjcibus. [asperrinia reiii:r.
Annua duni rede;int texenJi lempora telas, Garrio, voce carens, raiico cuni murmure slridensj
LnriJa seligeris repleutur viscera filis ,
5. De Luscinia.
Moxque genistarum fronJosa cacuiiiina scando ,
Vox mea diversis varialur pulcbra figuris
Ut globuios fabricans cnm fati sorte quiescam. Uaucisonis luimiuam raoJulabor cariniiia rnstris,
15. De barbilo sive Oryano. Spreta colore lamcn, seJ non sum spreia canenJo.
Quamvis aere cavo salpiiictis [Par., salpinciLeJ Sic non ccsso canens, faio terrente fuiuro :
[classica clangant, ^ Nam nie briima fugal, seJ inox scstale redibo.

6. De Trutina, quw Momeittuna dicilur.

-•
Et cilbara! crepilent, strepituqne tuba; nioduleiilur
("entenos tamen eructaiit mea viscira canlus :
Nos gemiiias olim geiiuit iiatura sororcs,
Meque slrepeiite [l^ar., Me prsseiuej stupeiil niox Quas jugiter recta". legis censura gubernat.
(musica corda fibraruin. Tenipore personas, ct jusservare soleinus.
16. De Pavone. Felix in terra fieret mortalibus .'evum
,

Pulcher et exccllens, specie miianJus iiiorbe, Jusiiiia; normam si servent inore sororum.
Ossibus et nervis et rubro sani^uine ereius, 7. De Xatrice.
Cum mihi vita comes fuerit, nihil aurea forma Mecapiit borrentis fertur genuisse draconis,
PIus nitei; et moriens nun(|uam mea pulpa putrescil. Augeo purpureis gemmarum luiniiia fucis :

17. De Salamandrii. SeJ railii iion Jabilur rigiJa viruite potestas ;

Igiiibns in meJiis vivei:s 1100 seolio fl.immas ,

Si prius occiimbat siiuamoso corpore natrix :

Sed detrimenla rogi penitiis InJibria faxo :

Quam summo spolier capiiis de vertice rubra.

Nec crepitanle foco, nec scinlillante favilla 8. De Mfignele fcrrifcro.

Ardeo, scd flummx flagranti torre tepescunt. Vis milii natune dedit, immo creator Olympi
IS. De laligine. IJ, quo cuncta carenl veleris miracula munJi.
D
Nunc cernenda placent nosirae speciacula viire : FrigiJa nam Clialybis suspoiiJo meialla per auras.

Cum grcge piscoso scrutor inaris x'quora squimis, Vi quaJam snperans sic ferrea fala revinco.

Cuin volucrum lunna quoijiic scando per ajibera Mox adamante Cypri pr.Tsente potentia fraudor.
[peniiis, 9. De Gallinaceo.
Et tamen xthereo non possum vivcre llatu. Garriilns in tenebris rutilos cecinisse solebam
19. De perna. Aiigusii lucis radios et lumina Pboebi.
E geminis nascor pcr ponti [Par., Proponli] c.Tcrula Penniger experto popuKiruin noinine fungor,
[concbis, .\rina fereus pedibus, belli discrimiiia faxo,

Vellera setigero producens corpore fulva. Serratas capitis gesians in veriice cristas.
Fn clilaniydem pep!i necnon et pubiila pulp.x 10. De Colicuto.
Coiifero, sicdii|ilex faii persolvo tribiitiini. Frigidus cx geliJo prolaius viscere terrx,
II. ^INICMATA PFMASTICilA. DLiriiiera fer.'i quadrala fronte polibo :

I. De Pleiadibus. Atque seiiectutis voreor Jiscrimina niinqiiam ,

Nos Allaiile satas stoliili dixerc priores . Mulcifcr aniiorum nuiuerum ni dcmpserit ignis.
tS7 S. ALDIIF.LMI OPF.RLM PAKS II. — TRACTATUS. i!:3

.Mdx rigida spccics innllescii lorribiis alris. A Conlero, nec parccns ursorum quasso lacertos.

i\. De Miuolauro. Ora cruenta fercns : morsus, rictusquc lupuruni,

Siiiii niiiii (liKicilis viilui membrisque biformis ,
lloriiilus hauJ vereor, regali culmiiie frelus.

Corniliiis armalus; liorreniliiin coctera fiiiguiit Doriiiio iiain paiiilis iion claiidens liimina gemniis.

Meiiibra viriiin, faina clarus per Giiossia rura. 5. De Piperc.

Spiirius incerio in Crela geniiore crealus, Siim iiigcr exierius, rugoso corticc tcctus,

Ex liominis peciidisquc simiil cognomine (iicor. Scd tamen inieriiis candenicin gesto roedullain.
12. De Cacabo sire Lebele. Delicias, epulas regum, luxusque ciborum,
llorriila, curva, rapax, paiulis f:ibricata metallis, Jus simul et pulpas batluias condo culinx.
Pcndeo : nec coelum tangens lerrainve profundani, Sed me subnixuin iiulla virtuie videbis,
Ignilms ardcscens, nec non ct gurgiie fervens : Yiscera ni fuerint nilidis quassata roedullis.
Sic gcminas vario palior discrimine pngnas, 6. De Puhillo.
Diiin laiiccs lympliae tolero flamniasque fiTOCCS, Nolo fidem frangas, licet irrila dicta putentur,
15. De Sltjriopliijtlo. Credula sed nostris pande praicordia verbis.
Prorsns Acliivorum lingua pariterque Latina Celsior ad superas possum lurgescerc nubes,
mile vocor viridi folium de cespile natum. B Si caput auferlur mihi loio corpore dempto :

Iilcirco decies cenlcnum nomcn Iiabebo, Al vero capiiis si passus mole gravabor,
Cauliculis floieiis quoniam sic nulla frulescit lina pelens jugiter minorari parte videbor.
Ilerba pcr innumeros telluris limite sulcos. 7. De Slrulliione.
1 i. De arca libraria. Grandia mcmbra niilii plumescunt corpore denso,
Nunc mca divinis complenlur viscera verbis : Par color accipilri, sed dispar causa volandi. -

Totaque sacraios gesiani praccordia biblos :

Nam summa exiguis non irano per xtliera pennis,
Ai non ex iisdein neqiieo cognosccre quidquam, Sed potiiis pedibus spalior per sqiialida rura,
Ififciix faio fraudabor miinere tali Ovorum lerctes prsbens ad pocula testas.
Nam demunt dira: librorum hmiina Parcae. Africa Poenorum nie fertur gignere tellus.
15. De Vrlica. 8. De Sanguisuga.
[Ulliir.us versiis hiijus penlasticlii deesl in cdills; quo- Lurida per latices coenosas lustro paludes,
circa inler letrasliclia locuin habel. Gii.es.]
Nam mihi composuil nomen fortuna cruenta.
"lorqiieo lorqueiitcs, sed nullum lorqueo sponle.
lUibro duni bibulis vuscor de sanguine buccis.
L.vdcre ncc quemquam volo, ni prius ipse rcaium
Ossibus et pedibus tareo geminisque lacertis,
Ccinirahat, el viridem studeat decerpere caulein :

" Corpora viilneribus scd mordeo dira trisulcis,

Fervida niox Iioniinis turgescunt roembra noccntis :

Atque saluliferis sic curam praejlo labellis.

Vindico sic noxaro, stimulisque ulciscor aculis.
9. De Colitmba.
III. iENIGMATA HEXASTICIIA.
1. De aqua. Cum Dcus infandas jam plecteret a?quore noxas
Ablueretque siniiil scelerum conlagia lymphis;
(Juis non obstupeat nostri spcctacula fali,
Prima cgo praiccpti complevi jura parenli [Par.,
I'um virlute fero silvarum robora mille?
[jussa parentis,
Asl acus [Par,, Arcus at] exilis tanla geslaniina
Porlendens fructu terris venire salutem.
[ruiiipit,
Mitia quapropler seinper pr.TCordia geslo,
Nam volucrcs coeli nanlesque per sequora pisccs
Et felix prsepes nigro sine felle raaiiebo.
Olim saiiipserunl ex me primordia viix.
Tertia pars roundi mihi conslai jure tenenda. iO. De Pisce. '

2.Dc Cancro qui Nepa vocatur. Mc pedibus manibusque simul fraudaveral alinus
Kcpa milii nomen veieres dixere Laiini, Arbiler, immensura priino dum pangeret orbem.
lliiinida spumiferi spatior per liliora ponii, Fiilcior haud voliians veloci pra:pelis ala,

Passibus Oce.mum reirograda traiiseo versis. T\ Spiriius alienio vegetat nec corpora flatu,

Ei tamen a;iherius per me decoratur Olynipns, Quaaivis in coelis convexa cacumina eernam,
Dum ruber iii coelo et bisseno siilcic scaiido, Non lamcn undosi conicmno raarmora ponti.

Oslrea quem inetuunl diris perterrita saxis. 1 1 . /)e Bore, sive de Jiivenco.
5. De Tippula. Ar.da spumosis dissolvcns faucibus ora [Par., arva]
Pergo super latices [Par., lalicum] planlis suf- Bis binis bibuliis polum dc fontibus hausi.
[fulia quaternis Vivcns nam terrae glebas cum stirpibus imis

Nec lamen in lymphas vercor quod mergar aquosas. Nisu virtutis validsc disrumpo fcraces :

Sed paritcr terras ct flumiiia calco pedestris. Al vcro linquitdum spiritus algida membra,
Nec natiira sinit celerem natare per amnes, Nexibus horrendis homines conslringere possum.
Ponlibus aut raiibus fluvios iransire feroces, 12. Ccecus nalus.

Quin poiiiis pedibus gradior snper xquora siccis. Jain referam verbis tibi, qiiod vix crcdere possis,
-i. De Leone. Cuin consiet vcruni, fallanl nec frivola meiitein.
Seligcr in sylvis armatos dcntibus apros, Nam dudum dcdcram soboli inuiiiiscula grala

Coniigcrosque simul ccrvos licei ore rudeiiles Tradcre qux nunquani poicrai iiiihi (luisiibcl alier,
IS9 LIBER DE SEPTEN AniO ET DE METRIS. m
Ociiri Oeiis ex alto frntiJjrot lumine cl.iro, A Nanique loros pcnelrans laurorum saiiguiiic vcscor.
Iii qiio cuiic!oriim g.iuJent prsecoriiia doiio. 7. De fusis.
13. Clypeus. [Alio ordine .ipini alios codd. leKunlur versns aui hoc
senifjma eniciiinl. qiioil sernel mon.tum de aliisquoque
De snlicis Iriinco, pccoris qiioqiie tcrgorc nso senigmalibus sullici.1t. Giles.]
<%i'iiponor, patiens iliscriniiiia ilura duelli.
In sallu nascnr ramosa fronde viresceiis :

Semper ego proprio gcstantis corpore corpus

Scd nalura meum mulaverat ordino falinii,
Coiiservabo, viri viiam ne dcmpserit Orcus. Diim velio per colum lereteni venigino midain :

Qiiis lanlos casus, aut quis lam plurima letlii

Ex qno conficitnr rcgalis stragiila popli,
Snscipit in bello crudclis vulnera milcs? Tnm longa nullus zona pr.pcingiiur bcros :

IV. ^NIGMATA IIEPTASTICIIA. Pcr me fata virnm dicunl decernere Pnrcas.

i. De elemenlis siee Abecedarin. Frigora dura viros siernent ni forle resisiam.
Nos dcnse et seplem gcnitae sine voce sorores; 8. De cucuma [Par., De cocuiua dujilici].
Sex alins notlias non dicimus annumcrandas : Crcdere quis poierit taniarnm focdcra reniin [Par.,
Nascimur ex ferro, rursus ferro moribundsc, [lanlis speclacula causis]
Nec non el volucris penna voliiantis ad xllirain :
Tcmpcrel, ct fatis niorum contraria faia ?
Tcnii nos fralres incerta matre crenninl. ' Ecce larem, laiicem qnoque gesto in viscere vcnlri<,
Qiii cupil instanter silieiis audire doreiiles, Nec tamen undanies vincunl incendia lympbae,
Timi cilo pronipta damus rogiianti verba silenter. Ignibus aul tetris siccantur numiiia fontis
2. Dc Cicoiiia. Fcedcra sed pacis sunt nnnimas intcr ct iiiidas.

Candidn forma nilens, necnon el furva nigrescens Malleus in primo memci formabat et iiicus.
E^t milii, dum varin componnr imagine penn.-c : 9. De Ilespero siie Vespero.
Vuce carcns treinulo fnxo crepitncula [Pur., nam Tcmpore de primo noctis mihi nomen adhacsii.
faxo crepacula] rostrp. Occiduas mundi coinplector cardinc paries,
Qiiamvis squamigcros discerpam dira cnluhros Occano Titan duin corpus tinserit alinum,

Non mea letliiferis inrgesciint membra venenis : F.t polus in glancis descendens volvitnr undis :

Sic teneros piillos prolemque nutrire suesco Tiiin scqnor in vilrcis abscondens luniina campis,
Carne vcncnala, tetroque cruore dracouum. Et forlnnalus subito mox tnllor ab .Tthra,
3. De lorica. Ut furvas lunieii nociis depellerei umbms.
Hoscida me genuil gelido de viscere tcllus. 10. Dc pugione vel Spatica.

Non sum setigcro lanarum vellere facta, _ Me tcrra; gremiiis furmabal [Pnr., De ler. gremiis
l.icia niilla trahuiit, nec garruln fila resullanl, formabar] primilus arte,
Nec crocca Seres lexnnl lanugine vermes, Materia Irucibus proccssit cxtera laiiris,

Nec radiis carpor, duro ncc pectine pulsor : Aut potius putidis conslai fabricaia capellis.

Et lamen en vestis vulgi sermone vocabor. Nam domus est constructa milii de torgore secto,

Spicula non vereor longis exempta pbaretris. Nec non et tabulis quas Undunt stipile rasis
4. De locuita. Per me multorum claiiduuinr lumina leiho,

Quamvis agricolis non sim laudabilis Iiospes, Qui domini nudiis nitor deftndere viiam.
Fructus agrorum viridi de cespiie ruris \l. De Famfaluca sice Bulla Aqualica.

Carpo catervatini, rodcns de slipiie libros. Dc inadido nascor rorantibus setbcre giitiis
Cor milii subgenibus : nam consiat carcere septum. Tnrgida, cnncrcscens liquido de lliimine lapsu;
Pcciora pnplitibus subduntur more riibetoc. Sed iiie nulla valet mnnus uJo gurgite nanteni
Jamdudum celebris spolians Niloiica regna, Tangerc, ni statim rumpantur viscera taciu
Qiiaiidodecem plagas spurca cum gcnie luebnnt. Et fragilcs teiiuis flaius discedat in auras,
5. De Nijcticoruce. Anie catcrvaiim per lyraplias duco cnhortes
Duplicai ars geminis inilii nomeu rile fignris, D Dum plurcs ortr. comitcs potiuniur [l'ar., spatiunturj

Nam partem tenebrae; reiinent, partemqne volucres. [codcm.

Raro me quisquam cernet sub luce screna : 1-2. De Mola.
Quin magis aslriferas ego nocte fovebo latebras. [Dnoullimi versus hujns heplaslielii, inio mulLi alli, qnos
nunc primuni evulgamus, i« oditis dfsuni. Giles.]
Raucisono medium crcpiiare per aera suetus,
Nos sumus a;quales communi sone sorores,
Uomiileis scribor byblis, sed voce Pelasga,
Qua: damus ex nostro cunciis alimcnia labore
Nomioe noclurnas dum seiiiper servo tenebras.
Pnr labor arabarum, dispar forluna dunrum ;
C. De Cinijplte.
Allcra nam currit, quod nunquam allcra gessit,
Cc^rpore sum gracili, stiinnlis armatus acsrbis.
Ncc taiiien iiividioc slinuilis agilamur accrbis.
Scando catervalim volitans super ardua pcniiis,
LUraque quod inandit, quod rumiiiat ore patcnti,
Sanguineas sumens piKdas mucrone cruonio,
Coniniinuens reddit fimulans sine fraiide maligiia.
Quadriipedi parccns nulli, sed [Par., dum] spicula
\r,. Dc Spe/M [Par., Pf/(n] (sive Tortella).
[trudo
Dc terris orior candcnti corpore spolia
Sctigeras pecudum stimulans per vulnera pulpas.
Lt nive fccuiidJ, Vukani lorrc ligesccns.
Olim faraosus vexans Menipbitica rura.
IPI S. ALDIIELMI OrEUUM PAUS II. — Ti^^ACTATLS. 102

Clinrior el niulio quam cxnera scuia duelli, A Scd niinc exlerius flavescuiil corpora flore

Noc iLiiiien in meilio clypei stai ferreus unibo. Quae flammasque focosque larem fumantia funJunt.

Jle siiie quiJ prodesl dirorum parnia virorum? Et crobro lacryina! slillant de froniibus udi',
Yix :irlus aninia?que carereut iramile inorlis, Sic tanien Iiorrcndas nociis exslinguo latebras,

M forsan validis refiagarer viribus Orco. Relliquias cinerum mox viscera lorta relinquunl.

li. De fonie. 2. De Aquila.

Per cava lelluris clam serpo celerrimus antra Arraiger infausti Jovis et raptor Ganymedis,

riexos v.marum gyrans anfraciil us orbes : Quanquam pellaces cantarint carmine vates,
Cuni caream vila, sensu quoi|ue funJitus expers, Non fueram pra^pes quo ferlur Dardana proles,
Quis numerus capial, vel quis laierculus xquci Sed magis in summis cycnos agiiabo fugaces.

Vila viventum generem quol millia parlu ? Arsaniesque grues proturbo sub aetheris axe.
Ilis neque per cuMiim rulilantis sidera sphsersD, Corpora dum senio corrumpii fessa vetustas,

Fluclivagcc ponti nec rompcnsantur arenx. Foiuibus in liqnidis mergeniis membra raadescunt,

15. De mnio arbore, vel Melario. Post lixc restauror praeclaro lumiue Phoebi.

Fausta fui primo niundi nasceniis origo 5. De penna Scriptoria.

Donec proslr.iius succumberet arie maligni B .Me pridera genuit candens onocratalus albam
Tx me lunc priscse processil causa ruinse, Guiiure qui palulo sorbei de gurgite lymphas.
Duli ia quae rudibus tradebam mala color.is. Pcrgf) pcr albenles directo tramile campos,
Em iteruin munJ) tesior rcmeasse salutem, Candentiiiue viae vestigia c.xrula linquo,
Stipiie de patulo diim pendcrcl arbiier orbis, Lucida nigratis fuscans anfractibus arva.
Et poenas luerei soboles veneranda Tcnanlis. Nec satis esi unum per campos pandere callem
IC. De ficuhiea. Semila quin potius milleno tramite tendii,

Qiiis prior in mundo depronipsit togmina veslis? Qua; uon errantes ad cceli culmina vexit.
Aiil quis clerneiiler miserum proiexit egenum .'
4. De Salpinge.

Irrita non referam verbis nec frivola lingam : Sura cava, bellanlura crepitu quia corda cieho
Primitus in terra proprio de corpore peplum, Vocibus liorrendis stimulans in bella cohories.

ri fania firtur, prodiixi, frondibus allis: Idcirco reboans tanto clamore resulto,
Carica me ciirval dura massis p;ibula praeslat Quod nuUa inierius reirud9nt [Par., retundant] vl-
Sedulus agricola, brum.-c quas tompore mandit. [scera vocem :

De Helleboro.
17. Spiritus in lolo sed regnanl corporc flabra.
Ostriger in arvo vernabam frondibus liiriis C Garrula rae poterit nunquam s'iperarc cicada,

Concilio similis sic cncli murice rubro, Aut arguta simul cantaiis luscinia ruscis ;

rurpurcus stillat sanguis de vertice gutlis Qu im lingua propria dicunt Acalanthida Graii
Eiuvias vilae mandeiili tolleie nolo, 5. De laxo.

Miiia nec penilus spoliabunt mente venena : Semper Iiabens viriJes frondenli in corpore crinef,
Sed tainen insanum vexal dcmeniia cordis, Tempore non ullo viduabor tegraine spisso,
Dum rotat in gyro vecors Vertigiiie membra. Circius et Boreas quamvis et flamina Cauri
18. De.Camelo. Viribus horrendis sludeanl evertere frondes :

Cunsul eram quondam Romanus, miles, equester, Sed me pestiferam fecerunt fala reorum,
Arbiier imperio dum regui sceptra regebat: Cumque venenatus gliscil de corpore siipes,
Nunc onus borrendum convectant corpora gibbi, Lurcones rabidi qucm carpunl riolibus oris
Et immensuni Iruculentae sarcina molis.
preuiit Occido mandentum mox plura cadavcra lelho.
Terreo cornipedum nunc velox agnien eqiioruin, 6. De Colofso.
Qui trepidi fugiunt mox quadrupedaiile niealu Oinnia membra niihi plasmavit corporis auctor,
Dum irucis adspeciant imraensos corporis artus. Nec taraen ex eodem membrorum miinia sumpsi,
19. De aspide vel Basilisco. D Pergere nec plantis, oculis nec cernere pnssum.
[Toluni aenigma deest in edilis. Giles.] Qiianquam nunc paiuli constent sub fronte feiieslra;,
Callidior cunciis aura vescentilius aillira;, Nullus anbelanti procedit vi»cere flatus.
l.ate pcr nuiiidum dispersi semina mortis, Spicula nec geminis nitor lorquere laceriis.
Unde liorreuda seges diris succrevit aristis. Ileu fruslra factor conlinxit corpus enorme,
Quain melit ad scelera scoriator falce maligna. Toiis mcmbrorum dum fraudor sensibus inlus.
Cornigeri multum vereor certamiua cervi 7. De Slusiela.
Nanique senescenii spoliabor pelle veiusius Di.-color in cur^as deflecto niembra cavcnias
Aique nova rursus fretus remaucbo juventa. Pugiias exercens dira cum genie dracouuni,
V. iENICMATA OCTOSTICIIA. Kon ego dilecia lurgesco prole mariti
1. DeCandela vel liiiamenlo. Nec fecunda viro sobolcm sic cdiJit alvus,
Maieria duplici palmis plasinabar aperlis, licsidux malres ul sumunt semina parlus,
Inleriora inilii candescunl visccr;. lino, ''uiul Par., Quiii] magis cx aiin prxgnenlur viscc-,
Seu ccrle gracili junco spoliata niiescuut [flaiu.
!<t3 LIDER DE SEPTEiN.\!\l() ET DE MT.TUiS ir)i

Si vero prolcs p:iii(ur (liscrimina moriis, A Cui pnrs inferior Siy^i.i Lcili.^aqne pa!u lc

Dicor liabere rudeni coinponiTis arie medelani. Fertur et infcrni fiiiido snccuinbere nigio.
8. De Aiiele. 4. De Crismule sive Ciismaro.

Sum namqiie arniaius rugosis cornibus liorrens, Alma domus veneror divino munere plena ;

llcrbasarvorum buccis decerpo virentes, ^alvas sed nullus rcscrat, nec liinina pnndil,
El lamen aslrifero procedens agmine siipor, Culmina ni fuerinl aulis sublata qualeniis,
Ciilmina co;Iorum quse scanduiil cclsa caieivis; Et licet exterius riiiileiU dc corpurc gemina;,
Turrilas urbes capilis cerlamine quasso Aurea dum fulvis flavcscil bulla mclallis :

Oppida muroruni proslcrnens arcibus allis : Sed tamen uberius diianlur viscera, crassa
Induo niortalcs contorto siamine pcpli : Potis [Par., Inlusl qua species llagiat puiclicnima
Litlora quindecima prscst.u quod pars doinus cxsto. [Clirisli.

9. I>c piujillaribus. Candida sanclaruin sic florel gloria rerum

Meltigeris apibus niea priina processil oiigo, Ncc trabes in templo surgunt, nee lacia coliimnis.
Sed pars exlerior crescebal caEiera silvis : 5. De Caslore qui Laliiie fiber dicitur.

Calceamenta mibi iradebant lergora dura. Hospes praeruplis habilans in margine ripi«,

Niinc fcrri siimiiliis fnciem proscindit amoenani, \i

Non su:ii torpesccns, oris sed belliger aniiis
Flexibus ct sulcos oliliquit ad inslar aratri : Quin potiusduro vitam susienlo labore,
Sed semen scgeti de coelo ducitiir almum, Grossaque prostorneiis mox ligna seciiribus iiiici'',

Quod largos generat millena fruge nianiplos : Iluniidus in fuiido tranat qua piscis aquoso,

Ileu tani sancla seges di:is exslinguitiir armis. Sa;pe capiit propriura lingens in gurgile mcrgo.
iO. De iyite. Vulnera librarum, i;ccnoii cl Iurid;i t;ibo

We paler et nialer gelido genueie nignrc, Mcmbra niedens, pesicimjne luemque rcsolvo r.ecan-
Fomilibus [Par. , Fonlibus e] siccisdum inox rinli-
[ lem.
[menta vigebant, Libris corrosis et corticc vescor aiiiara.
Quorum vi propria rortunam vinrerc possum ;
C. De Calla vel Muricipe vel Piliice,

Cum niliil iii latices mea possunl vincere fata : Fida satis ciistos conservaiis pervigil redes,
Sed sallus, scopulos siagiii lerrique mel.illa Noclibus in fiirvii caecas lusirabo tcnehras
Coraniinuens penitus naturiB juta resolvam. A ris haiid perdens ociilorum lumen in anlris ;

Cum me viia fovet, claii sum sidcris instar : Furibus invisis, vastaiit qui farris aceivus,

Posi Iisec ei falo vicius pice iiigrior exsto. Insidiis tacile dispoiio scandala mortls
,

VI. ^N1GMAT.\ ENNEASTICHA. ^ El vaga venatrix riraabor liislra feraruiii,

1. De liiruiidine. Nec volo cum canibus turmas agitire fiignces,

Absque cibo plures degebam maicida menses Qui niilii lalrantes crudclia bclla ciebuiil.

Sed sopor el somnus jejunia longa tulerunl Geiis exosa mibi iradebat iiomen Iiabenduin.

rallida purpurco dum ^liscuiit graniine rura, 7 . De Cribetlo.

Garrula mox crepilat rubii undum carmina giillur. Sicca prninosam crebiis efruiido feneslris,

Posl leneros fclus cl prolem gentis adultim Candeniemi|ue iiiveni jaclans de verlice liirvo,

Sponte raea lugiens umbrosas qu^rr» latebras. Et nos oiniiis amat quamvis sim frigida ninih:)

Si vero quisquam pulloruin luniina Ixdat, Densior el nehulis laie spargalur in aula.

Adfero compcrtum medicans cataplasma salulis, Qua sine monales grassantur funcre lclhi

Quxrens campestrein proprio de nomine floiem. El qua dilati contciniiunt liinina Ditis.

2. De Vertigiiie Poli.
Sic anima; pariier pereuiildiini vita falcscil.

Sic me formavil nalur.iB condit<»r almiis, Liquitur iii iiriinis ininqnam torrenlibus liaec nix,

Lusiro loia teres spatiosis s:ccu!a cyclis, Sed, nii um diclu, niagis i;idurescit ad igncin.

Latas in gremio porlans cum pondeie lerras :

8. De Fundibuto.
Sic maris undantes cumulos el cairula claudo.
iy Glauca scgcs lini vernans ex aquorc ruris
Nam niliil in rerum natura lam celer csset, Et lergiis inilii tradebant priinordia fali :

Quod pedibiis pergatquod pennis aiiliera tranei,

Bina inihi conslant lorto nam bracliia loro,

Accdla iiec ponli volitans percserula squamis, Ex quibus iiiiii:eiisuni irucidabam mole tyrannui-
Nec rota per girum quam trudit niacliina lymphai Cum cuperenl olim gentis saivire phalanges.

Currere sic possent ni sepiem sidera trieenl. Plus amo cum terati bellum decernere saxo,

De Arcturo. Qiiam duiis pugnans ferrata cuspide coniis.

3,
Sidercis stipor turmis in vertice niundi Tres digili totum versanl siiper ardua eorpus :

Esseila famoso gesto cognomiiie vulgi, Erro caput circum, temies el lendor in auras.

In giro volvens jugiier nnn vergo deorsum, 9. De Calice vitreo.

C;«lera seu propeiaiil coelorum lumina ponto. De rirais lapiduni profluxi flumine lentn,
Hoc dono dilor qiioniam suin proximus axi Dum frangunt flammae saxorum viseera liura,
Ri|h;cis Scylhiaj.qni latis monlibus crral, Et laxis ardor foriiacis ardet lialienis.
Virgilias ffiqiians numeris in arce poloruin, Nunc milii forma capax, glacieque siniilli:iia lucc
193 S. ALDIIELMI OPEIUJM PAns II. TR.\CTATUS. I9G

Ncfiipe voliinl iiliiics cnllmn conrringere dexlra A Giiarus quos poteiil per byblos paiidere lec lor.

l'.l piilclire disHis liibriciiin coinpreiidere coiiuis. i. Dc Vharo.

SitJ iiieiilc-s imilo diiiii hibris oscnli lr;ido. lUipibus iii celsis qua tunduiit cxrula cauies
l)iilci;i conipre-iis inipcndens baccliia buccis Lt saiis undantes turgescunt seqiiore fluctus [Pc.r.

Aiiine peduKi gressus liiubaiites sterno ruina. [undantis... ponti]

10. Dc Scr0[a yirccgmnte. M.icbina me summis conslruxit molibiis amplam.

Nunc iiiilii suiit ociili bis seni in corpore solo. Navigeros callesut pandani classibiis iudex.
liis lernuini|uc capul, sed ca'tcra menibra gnberual. Non maris aequoreos lusirabam remige campos,
Naiii gradior pe.lilius sulTultus bisdiiodenis, Nec raiibus poiiiiim suleabam tramiie flexo,

Sed novies dcni siiiit ct sex corporis uiigues. Kt tamen iinmensis erranles fluclibus actos
Synzygias iiuniero pariler siiiiulabo pcdestres, Arcibus excelsis signansad littora duco ,
Populus cl taxiis, viridi qiioque fronde salicta 1'lainiiiiger iinponens torrcs in turribus altis,

Siint liivisa inilii, sed fagos glandibus uncas, Igiiea brumales diiiii conduiit sidera nimbi.
Fructiferas itidciii floreiiti vertice qiiercus VIII. /E.MGMATA llEMlECASTICIIA.
l)ibgo, sic iiunieiosa siinul iioii speriiilur ilex. 1. De Pahnii arborc, quie (Inclijlo [ccuiHlala
II. bc ebulo. B (rontlescil.

Sanibucus in silva puii is duin fronde rubescii, Omnipolens reclor niitu qui ciincta creavit.

Kst niilii par fuliis, naiu glisco surculus arvis, Qui dedit in niundo tam victrix nomcii babeiiduin.
Mgros baccaruni port.ins in fionle corimbos. Noniinc iiempe meo florescit gloria reruin,

Qucm medici multiiin ruris per teiga vireiileiii ,

Marlyribus nec non duui vincunl prslia muiuli

Cum scabies iiiorbi pulpas invaserit aegias Edita coelesiis prensant et pruiiiia vii;p,

I.ustranlcs orbem crcbro quxsisse feruntur. Frondigeris tegilur bellantum turma coronis,

tladibus borreiide dum vexaiit viscera labo, Et virldi ramo viclor cerlamine iniles.

Ke virus serpat possuni siiccurrere leprse, Iii suiimio capiiis dciisescit veriice vellu-,

Sic olidas hnniiiiiiin rcstaurans germiiie (ibras. Ex quo multiplicis torqueulur Irgmina peili

MI. JiiSIGM.VrA DECASTICIIA. Sic quoque mellinuis escaruiii pasco saginis,

1. Decorvo. Nectare per populus tribueiis alimeiiia ciboruiit.

Dum geiiiis humanum truculenta fluenta nccarent, 2. De MoHocero sive Unicorni.

El nova mort;iles niiillarenl icquora cuiictos. Collibus in celsis saevi discrimina Martis,

lOxceplis raris, gigiuiiit qui semina sa;cli Quamvis venator frusira latrante molosso
rrinius viventum perdebani ficdera jiiris, ^ Carriat arte feri coiitori|ueiis spicula ferri,
Impiiio paiiis contcmncns siibdcre culla, Nil vereor, magiiis sed fretus vir.biis allos

Unde pulu dudum versii dixisse poelain ;

Delliger impugnans elephanies vulncro slerno,
Abluil iii lcrris quidi|iiid deliqnit iii undis, Ileu fortuna ferox, quae me sic arte fefellii !

Nam bubolem dapilius nunquain saturjbo ciboruni, Duin irucido grandes et virgine viiicor iuermi,
Ni prius iii pulpis pluinas nigrescere cernam. Nam grcmium pandens mox pulchra pucrpera
I.iiiera lollaiur, posi b.LC siiie prole maiiebo. [piendil,
2. Dc Cuppa vinaria. Et voti compos celsam dcducil ad urbem.
En plurcs debriaiis imjieiidj pocula Bacclii, Indidil ex cornu nomen mihi lingna Pelasga.
Viiiilor expressil qua; naveiceiilibns uvis, Sic iiidem propria dixerunt voce Latiiii.
Painpinus et viridi geiiuit de pa'mite botris, 3. De Sole ct Luna.
Nectare cauponis coinpleiis cx vite taberiiaai. Nun nos Saturni genuit spurcissima proles
Sic mea turgescuiit ad plenum visccra niuslo : Juppiier, immensuin linguiu quem carmiiia fatum :

Et lanieii iiiflaliiin iioii \exat crapula corpus, Nec fuit in Delo inalcr Lalona crcatrix.
Quamvis hoc iicetar cenlenis hausciit uriiis. ncc fraier Apollo vocauir.
p Cyiitliia noii dicor,
rroles sum terrx- glisceiis in saltibus altis. Sed potius siinmii genuil regnalor Olympi,
Maleriam cuiicis liiidil sed cultor agieslis, Qui nuiic iii ccelis ex< elsic prssidei arci.
Piiios cverlons alias el robora ferro. Dividiiuus iiiundum coiniiiuiii lege qiiadratum,
5. t>e Lucifere. NociurnDs regiimis cursus et freiia dieruin.
Sompercgo clarum pr;ccedo luuiiiie lunien Ni soror el (raler vaga sa;ciil;i jure guberiieiit,
Sigiiifer etPlioebi, h.stial ([ui limpidus orbein, lleu cliaos immcnsum luscarel ciincta latebris,
Per cceliim gradieiis obliquo tramito ftector ; Alraque nunc Erebi regnarenl T;irlara nigri.
toas partes ad Diedium [Par., admodum] jubar iiKle 4. De Scintilla.
[iiicab.l. Qua; res in terris armatur robore tanlo,
Kiiiib;is liidoruia ceniunt qui lumiiia piiini iiul pnribus lungi nitalur viribus audax ?
felix uliiii scrvata lege Toiiantis. Pai va mibi primo cunstant exordia vilae,
Ileu posi hoc cccidi proterva mente superbus, Scd graeilis graiide.'; stileo pnisternerG leiho :

Ultio quapropter luncstum perculil bostcm. Quod letlium proprii geslaiit peiieiralia veuiiis.
Sex igitur comiles mecum super atbera sci.ntliinl, Naiii saltus nem&ruiii densos pariterqne 1'rutccia,
197 LIBEK DE SEPTENARIO ET DE METUIS. 19S
montes cum niolibus altos,
l'iniferos:iue siimil A NuIIa niilii constat cerli substanlia parlus

Truxque, rapaxque, feroxque, sub xlbere spargo. Sed inodo qiiadralum complector cicrula muiidiim.

El ininor existens graeili quam corpore Scinipbs ;

Saecula dum lustrat lampas Titania Plioebi

Frigida dum geniirix dura generareiab alvo Est iiiimica mihi, quse ciinctis constat auiiia.

Primitusex utero producens pignora gentis. Diri latrones me semper amare solebaiii,

IX. .(ENIGMA DODECASTICIION. Quos gremio tectos nitor defendere fusco.

De Crabronc. Virgilium coiislat [Par., faleor] cliarain ceciniss?

Aera pcr sudum nunc binis remigo pennis [soronni,

Ilorridus, ei grossa; depronio murmura vocls, Monstrum horrendum, ingeiis, cui quol siini roipore
Inque cavo densis conversor stipile turmis, [pIumaD,
Dulcia conficiens propriis alinienta calervis. Totvigilcs oculi subter, mirabile dict»,

El lamen immanis horrent baec pabula buccis. Tot linguoe, Intidem ora sonant, lol siibrigit aures.

Sed quicunque cupit, disrumpens foedera picis ,

Nocle volat cocli inedio, terrxque per uinbras,

Dirus commacuiare domum siib culraine qiierno, Ingrediturque solo, ct caput inier nubila condit.

Exemplo socias ifi bellum clamo coliortes ; XIV. rEMGMA POLYSTICIION.

Dunique catervatim stridunt, et spicula triidunl,
B Pe crealura.
Agmina dirfiigiunt jaculis exlerriia diris. Conditor, xternis fulsit qui sxcla columnis,
Insontes liosli sic lorqucnt lela nocenli Heclor regnoruin frenans et fulmina Icge,
Plurinia, qux conslanl tetris infecta venenis. Pendula dum patuli verliintur culmina mundi,
XI. iEMGMA TUISCAIDECASTICIION. Me variain fecit primo dum conderei orbem.
Vc Scytla maiina. Pervigil excubiis nunquam doriiiire juvabii,

Eccc iDOIos^orum nomeu milii faia dcdcrunt. . Sed taincn extemplo clauduntur lumiiia soniiio.
Argnlicoe gentis sic proniit lingua loqiielis, Nam Dcus ul propria muiidum ditione giibernat,
Ex qiio me dirae fallebani carmina Circes, Sic ego coinplector sub cieli cardine cuncta.

Uux fontis liquida maculabat flumina verbis, Segnior cst iiullus, quoniam me larvula lcrref,
Cruraqiie cura coxis, pulpas [Par., suras] cum Seiigero rursus consiaiis audacior npro.
[poplite bino Nullus me supcrat cupiens vexilla triumplii,
Absliilii, immiscens crudelis verba virago. Ni Deus ailhiali suminus qui regnat in arce.
Pignora nunc pavidi referunt ululaniia nautae, Prorsus odoralo ibure fragranlior lialans
Tonsis dum irudunt classes, ct coerula rmduiii - Olfactum ambrosix', nec non crescenlia glebx.
Viistos verrenies fluctus grassante procella. Lilia purpureis possum connexa rosetis

Palniiiia qus reniis succurrit panda per und^is : Vincere, spiranlis iiardi dulcedine plciia :

Auscultarc procul quse latranl inguina circum. Nunc olida coeiii .'qualentis sorJe puircsco.

Sic nie pelleitil dudum Titania proles, Oinnia qua^que polo sunt subter et axe reguiiliir
Ul nierito vivam salsis in fluciibus exsul. Dum paier arciteiieiis concessit, jure guberno.

XII. JiNIGMA PENTECAlDECASTlCIIOiN. Grossas el graciles reruin coniprenso ligiiras,

De Elephanlo. AI;iur en coelo rinior secreta Toiiantis,

Ferralas acies et denso niilite tiirmas, El tamen inferior terris tetra Tariara cerno.
Btllandi miseros si.iinulat quos vana cupido, Nani seniur iiiundo [l'ur., muiidij pra;cessi tenipjra

Dum maculare student armis pia lcedera regni, [prisca ;

Salpinx et sorbet ventusis flaiibiis auras, Ecce tanien matris Iiorna generabar [Par., genera-
Saevaque clangenti reboanl dum classica sisiro, bor] al) alvo.
Cerncre non pavidus didici irux muimura Martis. Pulclirior auratis dum fulget fibiila bulli-;

Quanquain me lurpem nascendi fecerii auctor Ilurridior rbainiiis, ct spreiis vi;ior a'gis.

Ediius ex alfo dum sumpsi inunera vilae : Latior eii palulis lcrrarum fiiiibus exsio,
D El lamcn niedia conciudor parte pugiili.
Ecce lanicn morti succes-il gloria fonnae iii

Lelhifer iu libras duni serpit linis apertas. Frigidior brumis, nec non candente pruina,
Dractca non auri fulvis pretiosa metallis, Cum sira Vulcani flammis lorreniibiis ardjiis.
Quamvis gemmarum cnnsleiu ornata lucernis, Dulcior iii palato quam leiili ncctaris bausius
Vincere iion quibiinl pbalerarum fluribus uiiquani. Diriur et rursus qu.ini glauca absinlliia caiiipi.

Me flecti genibus fessum natura negavit ManJo (lapes mordas lurcorum nioie Cyclojiuin,
Popliie sub curva palpebris tradere somnos. Cum possi;n jugitcr sine victu vivere felix

Quiii polius vilain compellor degere stando. PIus pernix aquilis, Zepbyri velocior alis,

XIII. ^NIGMA IIECCAIDtCASTlCMON. Nec non accip.tre properantior, cl tuiutn lioireiis

De Nocle. Lumbricus el liuiax et taida te.siudu lahisiris,
Florida me genuit nigraniem corpore tellus, Alque fimi soboles sordeiitis caniharos aler

El nil fccunduin sterili de viscere piomo : Me, diclo citius, viocunt certamine cursus,
Qu.Tinvis Eiimeuidum narrantes carmine vaies Sic gravior plumbo scopuloruin poiidera veigii

Tartaream p.irlu lestentur gijnere prolem : Sum levior pluina cedil cui tippula lyinpiia;.
199 S ALDIIELMI OPERllM PAUS IL - TR\CTATL>. 200

/'«r., q...t>] viscfre A q.-adrageuus cl ti..alenu!S consiai, l.oc csl cxxiv

silici deiHas fnnJit q.iia
N;,B, |

IILiminas Sed ex liac perplexa numerosilate xxvni pedes se-

moUior cxlis. questrantur, quilms iuetrici poeniauim facuiidia freli

Duiioraul ferio, losiis sed
(ungunlur, quiquc qiiatcrnaruin mensuram syllaba-
provimi sunt, » Senis
[Hic P;iris inseiil scfilem vers.is c\m
.ccc |il.igis...» usiiiie ad «... \il)r;U
aloino.» GileS.J runi minime iranscendui.t.

Ciiici.ii.os rapitis nani gesio cacuminc nullos, D. Manifestius lioc el clarius patef;.ctum audira
Ornenl qui froiileu. [jompis el tempora sclis ; gratulor. — M. De duarum natura syllab;\ruin qua-
«Aiin niil.i c<-ssaiies voliient ile verticc crispa", liior pedes generanlur, de tribus syllabis viii prD-

riiis (alainistr.itis se coinunt qu.TC calaiiiistro, ccdunt, de qualuor xvi. Isli sunt specialiler legiiiini

l'iiijjuior en ni.ilto scrofan.ni exungia glesco, grammaticoruui pedes, de quibus centciia metrorum
Ghincliferis ileruin referHnt duni corpora fagis, discipliiia pullulavcral.

Aique saginala littantur cariie subulci D. Quot siint or.iionim pedes, qui rbeloric.T; anis

SeJ nie dira fLinies ii.acie torquebit egenam, regula conlincntur, ct prcs;« urban tali iiiancipau-

Palliila d.iin jiigiler dapibus satiabor opimis tur? — M. Ter triccni el ler bini, quod est uonaginta

l.iinpiila sura f;iieor Tilanis clarior orbe, ei sex, quos Gracca diertiiudo synzygi.is vociiavit.
Candidior iiivibus diim iiingit vcllere nimbiis ; C Nam de quinque syllabis xxxii pedes formantur, de
Carceris el multo tenebris obscnrior atris, fcx syllabis lxiv syuzyg';c reeiproca variciate na-
Aiipie latcbrosis aiiibil qiias Tarlarus unibris. scuiiiur.
Tl globus asirorum pb.snior lcros alqiie rotunda, D. QuDl sunt accideniia peduin? — M. Sepiem,
SplniTub seu pil.T, nee non et lornia crystalli id est, arsis et lliesis, nunierus syllabarum, tempus,
Et versa vice proleiidor seu serica pensa resolutio, (Igura, metrum.
rorrecla in gracilem pannum ceu slamina pepli. D. Da diOfercnliam inter arsin cl tl.esin. — "L Ar-
Senis ecce plngis lali.s qua pnnditur orbis sis iiiterpreialur elevaiio, tlicsis po itio ; scd arsii in
L'!terior niulto tendor, mirabile latu ; prima partc nomiiiis seu verbi pone.ida esi, tliesis

li.lra me suprave niliil per SKCula conslat in secunda. Nain lia; porticiilx propter di^cretionetn
ISi rerum g nitor niundiim sernione coercens. leniporum pedestrium inventae iradui.liir ; verbi
Giaudior in glaucis qnain ballena Cuctibns atr<i,
gratia polus, po aisis est, lus tbesis. Sie crocus,
Kl niiiior cxigiio si.lcat qui corpora verme tkronus, torus, (elas, tesltis, et omnia noinina vcl
Aul modico Plicebi ladiis q.ii vibrat alomo. verba (lu.ie In pyrrbichio spondaiove subter adneclere
Centeiiis peilibi.s gradior per gramina riiris,
exeniplorum formula coinpeilet, liuic regulae legitime
^
Et peniius nunquam per terraiu peigo pedester, n.ancipantur.
Sic mea prudenies siiperat Sapientia snphos,
D. Quct sunt divisionum species in pedibus, prae-
Nec lamen in biblis docuit iiie litiera dives,
serlim qui ad grauimaticos pertinere noscuiiiur?
Aul uiiquam quivi, (]nid coi.stet syllaba, iiosse. — M. Ju\la quod (.rxcessorum aucloritas tr;idi-
Siccioi a>sliv() torreiitis caumale solis, diSbC memoratur, trina divisionis coiidilio delinitur ;

Rore n.adens ileriin. plus udo fluniine fonli», quorumdam nan.que pedum scqiia divisio, quonini-
Salsior ei n.i.Ito lumidi q.iam marmora ponli, dam dupla, noiiiiuilorum vcro sescupla el priin.iiii ;

i:t geiids terra; lyinpl.is insulsior erro, daciylicain, secuiidam iainbicain, icitiam Pa^onicaui
Multplici spetii; cunctoruui coinpla colornm,
nuiicujiari solere aiiliqiiitas sanxil.
•Ex quib.is ornaiur pracseiilis macliina miiiidi,
D. llanc triperlilam divisionum normul;.m ube-
Lurida cun. loto niinc sim fr.iudata colore,
Ausculliite n.ei ciedenles famina verbi,
rins e.vponi supplico. — M. Decem sunt pedes qui

Pandere quce poierit gi.arus vix ora niagisier,

aquam divisionein sorliui.tur, et velut pari ten.po-
ru(H lance ponder.U(lur, quos arsis el lliesis aequali
l'',t taiiien inlicia,-.s nou relur frivola teclor
discrelioiiis statera gubernat, id cst, pyrrliicbius,
Sciscilur inflalos, quo fungar iioininc, sopl.os.
l) ^pondxus, dactylus, aiiapxstus, proceleusiuaticus,
(CoJex Paris. addll quse sequunlur. Giles ) disponda;us, diiambus, ditrocha;us, antispasius, cl.o-
Aurea dum exili Cl.risto fila virgo acu dedicata rijiiibus.

Maiiu pallida turquct u;reo, tuin ego calamo D. Quot sunt pedes qui divisionis qualiiaie par-
Crinigeris pinge pagiiias lacrymis. tiuntiir? — M. Sex, id est, ianibus, trochius, mo-
Pauper poeta nescit antra musarum sicuii egn. lossus, tribracliys, ionicus n.iiior, ionicus ni.njor, quos
Cnix beiiedicta iiiiet Cbristi dedicata cruore. nunc arsis, nunc ll.esis discordanle lemporum tru-
tiiia verguiil et iiicliiianl.
D. Qua; est sescupla divisio, el qiiare dida est,
D. Exposiiis ainigmaium proposiiionibus ei di- vel quot pedes eidein divisioni serviiint? M. Se-
gcsia n.eiroru.n melodia, jam proinissus rerum ordo scupla dicta esl qiiasi semis dupla, quia allcra
pars
eillagital ut niultiformes peiluin regulas ex diversis alteram non duplo vincit, sed medielale dupli
; ld-
orationiim parlibus pnipalaro nun abnuas, eorum circo ajquam divisionem lempr.ris, aiiginenlo velut
prseiferlim quos gramni;ilici sibi usurpare n^sciinlur. moinenianee bexi.gio sescupla s-uperans pr;eponde-
— M. Gener;\!!ter ODiniuin pedum caiaiogiis ler ral, qHnnivis diipla gemiiio arinata tempore eaindeui
SOi LIBEU DE SErTEtNAUIO ET DE METniS. *08
sescu|ilam prscellal. Dcuiquc ad camJem pertiiiciil A schola. Ptaga, si climaia cardiiialia designat, pyrrhi-
!>escuplam lii seplem pedcs, baccliius, paliraliaccliius, chius esi, ul Ambrosius MeJiolanensis poniifex lie-
auipliimacer, ci pxones iv. xametro deprompsit dicens
D. Qiio argumciilo quibusve indiciis colligi queat Dumque colorali rulilai plaga csrula mundi.
u[rum ad arsiii aii ad tlie^iii plura tempora confe- Et SeJulius :

raiiiur ? — M. Omnes syllabse lam nomiiium quam Quaiuor inJe plagas quadraii co'ligit orljis.

verboruin, scu CHJuslibei panis, a fine, non priiici- Si vero plaija ultiix vindicta fucrit, ad irocliaicim
pio, numeraniur; quapropicr tenipora in arsi cl regulani redigitur, ut pracdictus vaies evangelici mc*
thesi acceniiyas (Jiiccinuiiiur, qiii tribus locoriim li
tri vaiicinio referl :

miiibus claiiduniiir, id esi, ultiino, Qui legit, el |'lagani trepidal nudare medeuti.
pcnuliimo, aiile-

penultimo. Nam antepeniillima

NotaiiJum riunque, iiomina monosyllaba quaedam essa
acuilur, qua; iinii-
quoe in obliqnis casibus, id est, genilivo ct ablalivo,
quam circumnecliiur. In arsi plura supput:iniur tein-
pora quod si penultiina acnto aut circimiflexo ac- pyrrliichiumgigmiiit, ut cruxcrucis, tiux nucis, grex
;

gregis, pcs pcdis, lar laris, sal salis, mas maris, uis
centu pronunliatur, iliesis uberiorem temporum cal-
culaiionem praeoccnpans usurpabit.
nivis, nex iiecis, i>ix picis, prcx precis, grus yruis.
"'"'" dux
Jam nunc exemplornm formiilasad pyrrliicliium B
D.
'''"'''>^' *»« '""'s, ducis, irux (rucis
D. Exposi:»! sunl igilur
pcdem pertincntes inliianier saiago auJire, et pns- strictiin sniiiiiialim{Hi,j

serliin e\ principalibus orationiim partibus id esl,

nominnm reguhc, quae priini pcdis legibns suffiasan-
,

noniinis el verbi regnla congeslas. — M. Hxc suni

tur. — M. Yerba qiioque tam priina: conjngaliiiiijs
iiomina qux multifurnii quinquc declinationum ra-
qii.im tcnix coriepix pari conJiiionc concuriuni,
ut voco, veto, Uvo, seco, neco, puto, cavo, lilo, voro,
dice vulgo pullulasse noscunlur, ul Oeus, decus, pius,
nego, amo, frico, plico, dieo dicas i.ical, correpla pe-
genus, pecus, bonus, modus, domus, tiipus, tepus, la-
nultima, ut poeta :
tus, cliorus, crocus, torus, tlironus, doltts, ncmus, no-
Virgo Maria, tibiSixtus nova tpmpla dica\l
vus, sci/iis, opus, locus, equus, cibus, reus, coincs,
quod est priins conjngationis. Ast vero dico dicis
Ccres, seges, acus, manus. Slalus, si nequam signi- ui-
cil, teitise, ubi penullima producilur:
(icare viJebiiur, cx duobus brevibiis conslat, ct erit
Dicitis agricolis nauiisque vcnire fra„'osam.
pyrrhicbius, ul est eliam :
iaio, aro, crepo, sono, tono, novo, cibo, cubo, liyo^
lUe malus Calabris erraus in saltibus anguls.
mico, creo, meo, bco, rigo, tito, labo, toco, rogo, jngo^
Mt in Bucolicis
fugo, labo, nara differl a tabo quod csi nuto, et la.g
t't me malus abslulit error
activiim esi, lubo neulrum, roto, vio, li:o, euius frc-
Ast vero sl
. _
matus navis fucnt, cui anteniiarum car-
. . P
^ „„„nioi;, „,.,
quentatuum ,.„i ;,„
vel
> /
iieiativum est. lueto ,
liietas hietat ; et
basa et riidentcs adnectuntur, ad troclicci regulam
inclioalivum hiico hiscis hiscit ; domo, nalo, gravOi
redigitur, ex loiiga cl brcvi, ut Virgilins libro v Aiinti-
prtibo, jugo, gelo, unJe cst congctasco, volo velo
;
Jos ait :
tam volaniis qiiam voleiitis pcrsoiiam deinonslrans.
Queis ione.xa pcJem malo penJcbai ab allo.
aJ pyrrhichium pertinere declaraiur, ut :
Ncc non etlain mu/u(, si arbor fructifera fuerii,
\olilaus per tcmpora munJus
qiKc melarius vocatur, genere fcrainino, ad tio- lloni :
.

tlisum pertincbit, ct iii Georgicis :

el 1'liira volcnlem
Diceie deseruit.
El slerilos plalaui malos gessere valenles.
Capo, cado, (remo, geino, feru, gero, ieri),sero, sind,
Apis, lapis, avis, navis, canis, famis, sitis, clielys, ckla-
ago, meto, peto, lego, coio, b.bo, reijo, lego, tralio, /io,
niijs, culis, potiis, globus, homo, leo, ciiro, Maro,
scio, niide exscire. Vomo, piuo, spuo, ct moHKoisic),
ovis, scroiis. Similiter et in r litleram priEdictus pss
jiiio, ineo, creo, bco, queo, fluo, luo, ruo, sltio, lo-
leriiiinatur, sed nnn una cadeini|ue dccliuaiione gcne-
quOT, precor, scquor, queror , reor fruor , nioror.
,
ratiis, ul paler, puer, piper, niger, siler, soccr, gencr,
Verba similia defectiva in haiic rcgulam copnlantiir,
aper, caper, tcner, miser, ccter, iter, sciiber,sacer, ru
,
i
ber,amor, giomer, I
jubar, i.
cruor, honor, salor, soror,
n
'^
"'
..
''''^'' P'""', P'Set,
./
piidet,
r ,
JHvat,
j deccl, ivnut,
i , •

tiibor. Qiiod si verbum fueiit dcponens, /a produci-

D. Ergo prsJicla Verba confusae conjiigaiirtnis,
Iiir, ut :

qus iii littcrani lerminanlur, semper ad pyrrlii-

Lsb.lur invalidse deforniis idoria namma?.
Jccur, ebur, aqer, timor. Liquor, si noineii teilia:
cliiiim pertinebunt ? — .M. Quoiios finalis syilaba
corripilur, procul dubiu pyrrliichius generatiir, ul
lueiil declinationis, pyrrhichius est, ut Aralor:
Mulu mancre tiger : miniis ullinia fala vercbor.
. . . de rore dapes, dc caule liquores.
Ul :

r.t infra : Kecgcro magiia simul, sed coDijero mulla vicissim.

Aereusque liquor soliJis iiiJuruil escis. Ei iierum :

Nam si liquor verbum fnerit tertiae conjugatiohi.s vcl Nolosepulcra paii, scio nie subinergere lerrse.
lertil ordinis, ut Valerio grammatico vocare libuit, Si vero eadcin syllaba producitur, iaiubus cefiis-
tiochxus, nt Virgilius in Georgicis : siine proctcalur: ut Virgilius :

canis
moulilins humor cum Ascraumciue cano Uomaiia per oppiJa carmcn.
l.iquitur el Zfpbjro pulriS se glcba resolvit.
sranditur eniin : Asfr.r, uni.jue ca, no Ro, ma.iu per,
I'.ij>,t, fiiba, aqua, mora, rota, comn, via, toga. guLi, onp (ia, cannen.
Patrol. LXXXIX.
S03 S. ALDilRKMI OPEUUM PARS II. — TRACTATUS. 2;ii

D. Polesine pyrrhicliius aul ianibus Iicxamciro A se. unda conjugaiio. In snciin.la pcrsnna ei leriia

lieroico in^^eii. ilum exeinpla licvanii'lris veisiliiis plura concordjiil, iit libo libas libanl , sedo sedas le-

pmlulisli ? — M. Si priwlicia tonjii?aii<>niiiii vcrha dant , sudo sudas sudanl. Iliiii cunco cnncs cnnent,

siiie iiiiiiexiu paiiiiiin orationis, el alisipie nicirn- polleo pnlles pollenl ,

frondeo frondes frondint. Iii

luiii vfr>ilitaiione prororuiilur, pynliiiliii aiil iainlii qiiarla aiilciii conjugalione, si;ciiiida ijniuni peisima,

rcgiilis irKinci|ian»ur. Qnixl si iii daclylico cariiMiie ut liinnio hinnis, linnio linnis, fjruiinio gittiinis, grun-

scandeiKli ralio cl cse^iiiaruin divisio per cola et dio grundis, iriitnio triitnis, ijrincio grincis. Siint cliain

roinniata seqiieslraie coiiipulerii, spmid.ii dunlaxat verba secuiidx conjugationi:!, qux indicativo niOilo
aiit d.iclyli le^ibus sulijiigaiitur ,
quod inilleiiis teiiipore pnttcrilo perleclo, prima peisona spoii-

exemploruni loriniilis sine inipostiiia! el Hdsilalis dxiini gigiiunl. Simililcr ct linperativo iiiodo leiii-

frivnlo prohilis faciH.nic cniiiprobari pnt:st. pnre pr;c>cnli secuiida persoiia iiuiiiero singiilari, iit

D. Tani imdliplcx noniimini el verbciriiin conge- jubeo jussi jube, fulgeo fulsi julge, rideo risi ride

Stio, qiiae ad pyriliicliiuni perlinere dignoscitur, qiio mulgeo mulai mulge. Sunl alia ejiisdein conjugaliunis

acccntu vel prosedia proiiunlialur ? — M. In disyl- qiiae in praileriio perrecto concnrdaiit , sed im|)era-

labis iibi ainba! brcves fuerini, pcmiltiina cuin acuto livo pixdicia persona iambiini , nou spondxum, eli-

acceniii proferiur. B ciiiiil, ul fnveo favi fave, ut :

ExrLicir nn pvni\iiiciiio. Cliriste, lave votis.

Incipil de spcndceo. moreo movi move, maneo mansi mane, paieo pnvi
[). Niinc spondjei regiilas ex divcrsis oralionum piive, ul :

partibiisexeinpligralia congestas promito. — M. Il*c Kllam corvi quoBlam pavere minisln.

biint secuiidi pedis eicmpla a nominibus venientia ;

Et loiige iiifcrius :

iliex, coilex, rcmex, agraen pavU inerir.o.

ut tetix, pcinix, peidex, index,

coritix, boinbix, cervix, aitdax, forfex, forceps, an- Sedeo sedi scde,video vidi vide ,el ca'lera similia. A
rcps, aiiceps, princeps, pia'ccps, viitiis, lellus, wlns, lerlia qiioque conjugalione cum in prailerilum per-
foctum prima pcrsona vergil, spiinda;us flguratur,
tvslcs, pumex, jitdcx, ruinex, rertcx, caitdex, code.v,
ut scribo scripsi, scalpo scalpsi, sculpo sculpsi, repo
mordax, fornax, falliix, pollex, murex, ilex, curex,
repsi , nicrgo mersi , serpo serpsi , ciido cudi , rumpo
id est, lierba asperriina, ul \irgilius :

rupi , cedo cessi, sepio sepsi, plaudo ptausi, farcio

. . . cl carice paslus aciila ;

farsi, liaurto liausi, sarcio sarsi, fleclo flexi, rego rexi,

iiani carica fructiis de ficulnca nuncupatiir, nnde
velio vcxi, figo fixi, vivo vixi, meio minxi, lingo linxi.
inassas caricirum conficiunt de receiilibus ficis.

Lnde inconvenienier a quibusdam famosus ille ere- C cingo cinxi, suijo suxi, uro ussi, irudo iritsi, coquo

Syroruin el Saracenoruni coiirniio strictis par- coxi , duco duxi. Sumuniur ciiaiu ejiisdem pedis
iiiita

cjmoniac legibus vitam solilariain degcns, cxbausla

exempla ab adverbio qualitatis el quantitalis, ul

marcida prKcordiorum sancle, cusle docle, care late, longe. Si aulem lurc
membrorum viialia ct ilia , ,

noinina fucriiit vocaiivi casus ad lrocli;\!um redi-

qiiinque caricibus contra rerum naluram susteniasse ,

cum humanx nalurx guiilur, non ad spondscuin. Plurima qiiOi|ue parii-

et aluisse describilur, sil cai i-

grosros nialuiescunl bruioium cipia teiiipore prxsenti spondxi legibus nnn rerr.t-
cis qua: posl iiuiriri,
gaiitur sed sutTraganlur, ut dicens, ducens, vivent,
vero bubulorum el tragelapliorum simulque ibicuin
ttirgens, trudcns, slernens, sterlens, scandens.
caricibus cducari el vesci. Simplex, duplex, Uiplex,
vcrvex, fornix, radix, malrix, todix, victrix, uatrix, D. Partes nraiionum qiix spond.ieo subduiilur quo

vivax, verax, pellax, edax, rarfix, mendax, imbrex, accenlu proferendu; sunt? — M. Onines quidem taiii

positione qiiam naliira longx regulariter acuunlur.

qux ab arcendis imbribus dicitur ; auspex, id esl, qui
* Incipit de iambo.
a\ium auguria intendit, ouccps vero qui aucupiuin
dicun- b. lainbici pedis cxempla primitus a noinine ve-
exercel, complex, duplex, triplex, elix ; tlices

ad siccandos agros dncii "'e»lia congeieie non pigeat M. Noinina, qu%

lur sulci inajores ; velox,
quod nomei. nominativo el iambicis lcgibus concurrunl, bisec csse noscuniur, ui
niroj, Pollux, conjux, in
silex, senex, cuiix[F. salix], calex, apex, lalex, tenax,
vocaiivu cum additamenlo n tiitiTx libro vi de no-
rapax, fugax, sagax, procax, minax, edax, emax, varii,
niiiie recolo dlsseruissc, licet iii obliquis casibus pc-
unde varicosus diciiur qui varicibiis, id cst loriuosis
nilus deficial. Veniunt eiiam a monusyllabis cuni in
accusativo plurali flecluniur,
venaruin anfiactibus in popliie ci suris pulparuiii
ii3tniiiaiivo et ut flos
deformatur; tnlex, triplex, salex , culex, ut Virgi-
fiores, mot mores, ros rores, pons pontes, fons fcntes,
lanx lances, glans glandes, plus liuin disiiclion fecisse coinmciilaria declarant :
rex reges, lex lgc<,
Parve pecuduin ciislos llbi tale mereuli
ciilex
pluret, mus mures, cors corles, cos colcs, sors sorics,
Kuiicris Glucium Mlse pro niuiiure reddil.
dos dotcs, ars arles, pars parles, cnlx calces, merx
Scanditur ila : parve cu, lex pecu, dum cus , tos tibi,
merccs, sol soles, cum ad dies periinebit, ul
renii; versus biicolicus vocalur:
taleine , et bic
(Ju.iilraginta illj rueruot ex ordino .soles ; ferox, fcrux, sequax, Iv^juax, procitx, pnrens, frequent,

vox vnces, nox noctes, lis liles, dis diles, glis glirrs, recens, cliens, fides, dics, salus ; palus paludis si ler-

pult pullet. ti* decliiiaiionis fuerit, ad iainliiim periinere liaud

b. Da conjugaiionum exempla. — M. Piima el dubiuni est, ut Virgiliiis, libro vi ;
sos LlBER DE SEPTENARIO ET DE METRIS. m
gemnil sub pondere cymba \ De Irochao.
Sulilis, et miillani accepit rimosa paludem
D. Da exempla ad trochaicam legem competenlia.
Ast vero, si secunda declinaiione geniiivus in
trochaicis legibus rite mancipabilur,
i ler-
— M. Nomina primitus quae trochxo congruere vi-
niinaljiiur,
denlur, hoec sunt, a/mas, sancius, nympha, lijmpha,
iii ille versincDS, septimo divinse legis libro de pel-
abba, ojfa, occa, supa, id est, defructum, ostrum,
lice fraudulenta Snmsonis, quae eubdola piliicaius
roslrum, raslrum, sceptrum, scalprum, a quo diminu-
|iersuasione sjnagogs lypum praelulit, e!eganler ee-
\\\escalpeUum; labrum, unde labellum, bulla, bucea,
'linisse Kiemoralur, dicens :
gibbus,cippus, burrus, barrus , floccus , ioccus, mus-
Suspensa neclit dcxlra palisque reflectens.
cus, tuscus, fuscus,luicus. Vcrum ha:c sufficiant
Et infra :
de
posiiione longis, qua: passira in publico et in propa-
Exsiliens rejicit palos crinemque renodat.
tulo sila a metricis facillime deprehenduiitur. Nunc
Ousedam etiam verba tam primae quam secundae
roiijugationis iambo conveninnt in secunila persona iila qua naturaliter productione gaudent, et quas
nnmcro singulari, indicativo ei imperativo inodo, ut poeiica exemflorum astipulatinne plurimum indigei.t
bieviler adnectam, ut musa, meta, seta, crela, thcta.
amas ama, putas pula, paras para, aras ara, secas se
tfi, necas neca, vocasvocn,locas loca. Item de secunda f''"' *''""'' ^''""'' ruma, rima, tima, bruma, (amn,
^,
B mirus, dirus, funus, munus, fumus, pruniis, pirus, pi-
coiijngalione t;intunideiii reperiuntur, ut (/oci.'s rfoce,
nus, taius, malus, fluvus, canus, saniis, fulus , nanus,
iiioies move, viges vigc , ritjes rige ,
pates pale, unde
id esl, pumilio, crinis, finis, fuiiis, clunis, unde cluna.
incboativa forma palesce, tcnes tene, times liine, cares
culuin dicilur. Sic Julius Solinus in Coltcclanea
rerum
care, caves cave, studcs slude, manes mane, lates late.
memorabiliuin Et lassorum (inquit) capita cliini-
i
Sed ;:ccepla Voquelari positione a eorrunipi ur, nt :

laleo tW.es
bus per vices susiinent. » Nudus, udus, hidus, mutus,
Intet, delitesco delitescis delitescit, et pr;i;-
mitus, Ititus, fotus, lotus, tolus, moius, nolus,noaus,
ierito pcrfccto delHuil nen delaluit di('imus,ut pocta :

nisus, risus, visus, fretus, ipretus, cretus, fiilnun,

so! nube coi uscus fa-
Delilu:t. men, llameii, id est, sacerdos delubri, nunien, lumen,
A tei tia qunqiie conjugatione inrinllivo moilo rumen, plemen, limcn, crimen, vimen, grainen, stnmeit.
tcmpore prxsenti tam vcrbi passivi quam dopunentis Unde Lucanus de Orplieo ait :

ianibuin formari censeo, ut geii, teri,seri, teyi, legi Nunc plenas pnsuere colos et stamina Parcae
regi, trahi, vehi, inori. A praediclis quoqiie monnsyl- Muliaque delati» l,x'seruiit saccula lilis.

iubi.>!, qiias in pyrrbichio explanaiulariim reriini gra-

A proiioininibus quoijue trocliaici pedes formantiir
pusilione loiigis, ul ille,
lia procluliiiius, cum dativo singulari aut nominaiivi) iste, ipse, iwsler, vester,

plurali declininiur, iainbicos pedes derivari ceiiissi-

C quisquain, quisnam, isdem. Veiiiunt et a verboruiii

ma metrorum ratio declaial, ut crux cruci ciuces,

sigiiilicaiionibu.s qu* positionum legibus producun-
lur, ut preiido, scando, neclo, pecto, cerno, pinyo,
.Tsiipiilanie Prospero :

niiujo, minyo, finyo, pinso, hisco, quusso, lasso, laxo,

Nec cruiis asjieritns potuil tcrrere volonteni.
taxo, faie,qm)d anonialiini est, spirno, texo, vcxo, inaii'
t^ax fttci faces, trux Iruci truces , nux nuci nuces, diix
duci duces. Sic grues, sues et csetera siinilia. Sumun- do,pando, iinquo, vinco, subdo, obdo,coiido, pango,
cingo, tingo, pungo, quod pupugi pr*torilo dicilur.
tiir etiam iambici pedes a partitipiis illorum dun-
D. QuiE sunt verba, quae naiurae regulis prnduci
tiijtiit verboiuiii quje in pyrrbicliio supciiiis digessi-
fiius, ut rigaus, Utans, sicut poeta probat
inajoruin auctoritas decrevit? — 11. Absquo scnipii-
loruiii obslaculo bxc esbe cieduutur : rado, fnmo,
slellibque litaut qux lucc lugau^ur.
dico, duco, giro, promo, prodo, cudo, lego, leyas, at
Scaiidilur : iisque li, daciylus secaHS,necans, negans^
;
vero leyo legis corripitur, subdo, sedo, udo, cogo,
vorans, vvlans, ciirvans , litvans; tiyans, micans. Vc-
dcda, irudo, ut iii Georgicis :

Hiuiit iiibiloiiiinus a secuiida conjugatione, quando

Truditur e. sieco radix oleagina ligno.
tribracbys in iambum traiisniutatur, id est,cum si-
Credo, n.ilo, malo, ut :

gnincationes verbi activi et neulralis in panicipia D Malo iuauere niger, minus uliiini fata vercbor.
prajsentis lemporis convertuntur, doceo docens,careo Pono, laudo, Imdo, oro, clamo, duro, edo, fido, libo,
carens, rigeo riyeus , facee favens, sileo silens , caleo privo, vivo, qucere ^ucesivi, naii) queror qucestus suin
calens,rubeo rubens, ui Juvencus :
pyrrliiclilus est, ludo, sume, suo, plaudo,dcmo, ilego.
Si ruber aslrifeio prccedit vcsper Oljnipo. Huic regulae concordant etiani passiva coiniiiuiiia ct
Et Virgilius :
deponentia tain positione (luam iiatura longa, ut
. . . veiilo semper ruLel aurea Pliccbe.
prodor, scrulor,
(jroiiior, vador, prtedor, lalor, bac-
Nec a tertia coiijugaiione coriepia participia venieii-
clior, nascor, riiclor, tutor, venor, fungor. Siior, si
lia iaiobum gigni arbitror; a qiiaria auteni iiusqunii
verbuin depnnens est, irochxus erit, ut :

reperi ut puta gero gerens ,

gemo gemens, tere terens, aliquos nitor contiHjjere ramoi»
sero serens, ruo ruens, struo struens, alo alens, colo co-
Et infra :

tens, emo einens, tego legens, preino preinens, cano Nititur aversi vel D'um langore Clirisli.

caiitvis. Oniiiia igiturnomina scii verba vel pariicipis fJiioJ si nitor noiijen fuerit, pyrrliicbius eri!, iit iiicii

pr;edicta ad iambum pertineiitia aculo accenlu pro- pocta :

ruiiiliari lcgitima grammaticoruin suadei rrgula. Quis fui! il'e uitor .Ma: ix ?
207 S. ALDIIELMI 01'ERUM PAtiS II. TK.\CTATU3. 208
Ll Virgilius, libro qui r^uJagogus pr^utilulalur :
A • • . ati]ue ollJo con^netum vivere cn^no.
ItedJelur Uiulus purpureusiiue nilor. Careo, jaeo, caveo, maneo, tumeo, leneo, valeo, ni-

ScJ hic versus iion ita scanJeiidus est iil Iierolcus, teo, laleo, pateo, cico, vovco, vireo, moneo, paveo, (o-
ipiia colophon in inedio el fliie rctiiieiur. Labor, li- vco, inoveo, Itcm de terlia : (odio, quatio, rcdimo,
(/Nor, vescor, causoi, trklor, testor, mercor, rimor, venle, fucio, rapio, capio, fugio, cupio, melno, Iribuo,
liiscor, mclor, ijrafor, riiigor, miror, [rustror, grassor. aliiluo, poHo,jacio, feiio, nequeo. llem vcrba passiva,
I'artiii|iia siiiiiliier prxleriti lemporis inlerduin Iro- coiiinmnia, ct deponenlia, qua; fiiiali r littera in pri-

f liaico pedi congruuiil, iil dictas, lecius, c(i;)(«s, raptus, nia persona lerminaiiliir, Iribraclio eonveniunt, nu-
siripius, tciisus, incrsus, flexus, vexus, nexiis. Nain meror, temeror, operor, imitor, veneror, dominor,
pr;i'senlia ei lulura signilicationum pariicipia aJ iro- modiilor, famulor, jaculor, slabulor, comilor, »tipulor,
cli.cum perlinentia, ni fjllor, iioii rcperi. mcdicor, el medeor lam priina; quam secunda; coii-
D. Trocliaici pedcs quo teiiore quibusvc acccnii- jiigatiunis poetie dcclarant. Sedulius :

l)us proniinlianJi siint? scu arsis ei lliesis qua di- Nectibi parva salus, Domitio medicante, Maria
visionum forniula dirimunlur, et quibus lemporum Ilem Prosper :

laiicibus iruiinaniiir? — M. Si Irocboeus exstiterii, Iiique putres fibras descendat cura medeiuis.

acuto accentu prorcrtur, ul iappa, mappa, napla, B Populor, jaculor, epulor, comitor, spatior, speculor,

fiirus, birrus, burrus, barrus, poples, ccspes. Si vero moderor, medicor, mereor, fateor, vereor, tueor, gra-

naliira liiicra proJiuitur, circuinlle.\o accenlu pro- dior, patior, potior, moiior. A proiiominibus vero

iiuiiliari lex metrica samit. .\isis vero recipil teni- vel pariicipiis cujuslibet leinporiB iribrarbum baud

pora duo, cl lliesis uiiuin, nt fanum, frenum, gra- unquam Jerivalum reminiscor, quamvis in ciHeris

>ium, bubo, bufo, tufus, tubus, times, slipes, remes. oiatioiiuiii pariibus crebro poeinaiibus inscrlum re-
corJer, ul igiiur, et quonium , etenim, et liis similia.
De liibracho,
D. PiacJicla sernioniiin exeinpla quo accentu pro-
X>. Expositis disyllaborum pediim rcgulis ,
jam ferunlur?— M. Oiiinia propemoJuin acuunlur; el
iiuiic pcJesier deposcil ut trisyllabos pedes ju.xla
quia aulepenultima accenlu noiatur, idcirco, ut ar-
jMilliciiaiiiinem prulogi patefacias. — M. Ili sunt tri-
bitror, duo lenipora in trlbraclio ad arsiii tt unuin
tiiai bi, ex tribiis brevibus Gra^ce sic nuncupali, pri-
ad tiiesin periiiiebunt.
iii;c Jcclinalionis n»imfl, aquila, pedica, palea, to-
:
De molosso.
7(1)1(1, maculn, fannila, patcra, hedera, ulula, galea,
D. Da raiionem noniinuin ei verborum ad molos-
lacryma, Asin, Libya. llem de seciinda declinatione sum pedem peninentcm. M. Moinina primiius siri-
lain masculiiia quam neuiralia nomina ad iribrachum Q clim et summaiim digerere nitur, lam singuteri quaii
periinenlia doininus, radius, catuliis, capulus, que-
:
plurali nuintro coiigeslo, ul nuijesias, iibertus, tem-
ruUis, licimis, puleus, pavidus, pnlulus, Zephyrus, fo-
pestas, paupertas, ubeitas, sermones, niangoiies, leno-
cius. iiiedius, mcdicus, numerus, rutilus, placidus, ti-
hes, prwdones, musmones, caupones,perones, lutorcs,
tid: s, loculus, modulus, modicus, bibulus, gerulus,
prwcoiies, lurcones, doctores, lectores, torlores, cra-
ticniiius, fremilus, humerus, platanus, tumidus, thala-
brones, rumores. Ut Prospcr :

iiius, jjiiviiis, uterus, oculus, cumulus, soiidus, sloli-

Non faciles pateaul ssvis ruiiionbus aures.
iliis, sliipidus, rigidus, culidus, vaiidiis, varius, moni- liomani, huiiiani, diviiii, formosi, fronlusi, setosi, mu-
liis, sonilus, yelidus, trepidus, timidus, laqueus, Ire- nervosi,
scosi, dumosi, obscccni , cancelli, rostrati,
niiilus , velulus , olidus , cuneus ,
pelagus, geiiiiitus,
lierbosi, hirsuti, rugosi. Nascitur eliam molossus u
cupidus, nitidus, digiius. Item ncutra ejusdeiii dccli- vcrboruin gcneribns lempore pr.eterito perfecto, ul
iialionis c]usdeinqu3 pedis, ul meritiim, preliuin, gre-'
dixisti, vexisti, prompsisti, sepsisii, repsisli, sculpsisti,
miuin, slabulum, sludium, baralhrum, proprium, lo- sculpsisli, serpsisli, el ccciera. A pailicipiis quoque
iiiim, jiiguluiii, jaculuiii, spoliuin, bivium, trivium, laiu prucsentis lemporis quam fuuiri oriri inolossus
il<alium, corium, viliuin, speculum. Sic lertiaD quoque dignoscitur, ul dicentes dicturi, viventes victuri, mei-
fvcilis. gracilia, viridis, facinus, leiiuis.
D gentcs mersuri, icindenles scissuri, prandentes praii-
Vcrba siniiliier ex iriplici ciinjiig.ilione oeducla pinge^iles
SMJ!, picluri, tondenles tonsuri. II. c ergS
Iribracbo coiiveiiiiiiit. A priina lia;c siiiit, ut : UHme- pes duplain divisionis iiormam partitur, et acuto ac-
ro, luyilo, maciilo, propero, dubilo, habito, vacuo, ceiitu pionuntiatur, el qiiia penuliima acuitur, arsi.n
lcincro, ululo, socio, geinino, saluro, satio, tolero, tc-
Iribere rcor lempora el ibesiii quatuor.
nuo, oucro, brcvio, resero, violo, revoco, iimeo, cuinulu,
Pe anapccsto.
'jtomcro, radio, rutilo, lilulo, tilubo, solido, vario, Irc-
D. Qiia; suiil cxcmpla aiiapx^licis regulis mantil-
pido, juyiilo, spulio, vitio,

propcro, mcinoro, vigilo, supcro, e.luco, qiiod esl

numero, roijilo, maculo, pala ac siibjccla? — M. Ilxe suiil iioniina aiiapa;sto
tiii-
siilfragaiilia el concordi ralionc respondentia, ut poid
irio, rcmeo, stimulo, similo, iiinulo, lapido, crepilo,
deiias, pelas, benitas, uovilas, breviias, levitas, gra-
lolito, cruciu, iterq, glacio, macero, tacero_, lanio, ye- vlas, probilas, ferilas, species, sanies, inaciis, ijlucics,
nero, ayito. Iteni de secuiida conjugaiione, jubeo,
rabies, scabies, scries, jacies, acics, cl reliipia similia.
doccfl, soUo, sliideo, slupcjo, vidco, rigeo, tepeo, noceo,
Vcruin liicc pancula extiii|Jis aiiapaisiicis congruei^
liibco, rubco, turco, hiibeo, vigeo, egeo, calco, doleo, t^a sunitiaiit, qiiia de prxdictis iiuininibus, qua; ie
uUo, ul pocla-:
iribiatho congcssiinu.', aiiapxtlus lcgiliinc ge»>wa-
 90D LIBER DE SEPTENARIO ET DE METRIS. 410
tiir, lara genilWo, dalivo, el ablailvo singulari, qimm A clanctdmn, ferculum, suecinum. Unde Jmiius Juveiia-
iiniuinalivo, accusalivo, vncnlivo, et ablativo plural lis Satvricus, libro teriio

si masculina seu feininina fiierinl primae et secundoe En cui tii viridem umbellam, cui succina mitti!.

declinalionis, ul anima, aqitila, pedica, hedera; ilern De quo Plinius Secunilus physicas rerum hisiorias

daminus, radius, calulus. Neulralla autem illa in siii-

sagaciierexplanaus libro irigesimo sic ait : i Trans-
gulari quidem nuniero per eosdem casus anapisto p:idanorum agresiibus feminis monilium vicc suc-
ciincordant, sed in plnrali exceptis daiivo ct abhlivo cina geslanlibus. ) Et infra : i Succinis (inquil) inli-

discordanl. .\l vero qnarla declinaiio casibiis discre- ciunlur, cs^lerum allrilu dlgilorum accepla aninia

pat, iil sonilus.fremitus, (jemilus,riigilus,reditus, ru- caloris Irabuiit in se paleas ac folia arida, ui magnes
diius. Verba aulem tam prima; coiijugaiionis qnaiii ferrum, i et reliqna.

lertis, qu:u iu Iribracho proposulmus, quando ad Solet etiam daciylus a nominibus (igurae composilaG
significationes parlicipiorum rediguntur, snlutioiie provenire, quando a verborum significatinnibus gero

ultimx syllabx in ans aut in ens, anapxsli legibiis et fero componuntur, ut setiger, squamiger, tnrrhjer,

rile famulabunlur, ut numcrans, rogitans, maculans, naiiger,flammigtr, belliger,floriger, fitmifer, somnifer,

properans, dubilans. Flaic vcro de lertia : leniens, ut pinnifer, atiger, ferriger, furcifer, fatifer, corniger, cri-

pulchro venions in corpore \irlus; B nifer, armiger, pomifer, astrifer, ostrifer, umbrifer,

fucicns, rapiens, capiens, fiigicns, inetuens, ul in Geor- grandifer , buxifcr , spumifer, lotifer, lanifer, ut :

gicis : Lanigera" pecu ics et eqocrum hellica proles.

Hoc metaens coeli tnenses el sidera serva. D. Quadrifaria conjugalionum discrimin:i pos-
Porro verba secundaeconjugaiionis, quse in tribraclio sunlne dactylico podi regulariier congruere? —
proediximus parlicipiorum significaiionibus £ubno\n, M. Oninis quidem conjugaiionum quadriperlita quali-.

nequai|uam anapxsto , seJ iauibn maiicipari cen- tas competenter daciylo manciiiaiur, ut verbaro,

seo, quandoqiiideni , siatu irlsyll:ibnrum pcdnm ilrangnto, poslulo, castigo, mastico, bassie, pastino,

amissn, ad regulam disylbiborum rediguntur, ut jii- milito, exsulo, pcctino, navigo. Ut :

beo jubenSfdoceo doeens, cnteo calens, madeo madens, Gens iiiimica mihi Tyrrhenum navigal .-equor.

oliO olens. Conimeo, recreo, remigo, prccparo, advolo, compulo,

D. Anapa;stus qua divisioni? forinnla pariitur et dedico, confrico. Virgilius :

quo acceniu profcrtur? — M. Eideni anapaeslo xqua Et pcde prosubigil lerram, fricat arbore costas.
D. Da secundae conjugalionis exempla qiia; daciyin
divisio compeiii, quia loiidein tempora arsis sibi

usnrpat, quol iii Ihesi continenlur. Acutus vero ac-

suppedilenl. — M. Mordeo, lorquco , harco, deleo,

centus in antepenuliimaponenduscst,duoi penultima

C misrrco, arceo, .iplendco, lurgeo, lucco, algeo, pallco,
urgeo, censso, liorrco, torpeo, polleo, torreo, squaleo,
naturaliter corripilur.
floico, caneo. L't in Georgicis :
De dactijlo.
et glauca caueniia fronde salicla.
D. Daciylus unde vocabulura iiomiiiis proprietote
Mulgeo, tuceo, fulgeo, rideo, impleo, repleo, tondeo,
sortilus esl? — M. Aucioritas Gr.xc* inierpretaiionis spi ndeo, terreo, arceo.
dactylum
forniatur, sic
digilum nuncupavit,
isdem pes leniis sy!labis
qiii tiibus arlieulis

coniinL-lur.
D. Da icriioe conjugaiionis formulas. — .M. Ilaec

suiit a teitia conjiigatione verba venieniia, ut (/escro,

D. Dicito daciylici pedis exenipla ad eumdem re-
degero, ingero, sug-
giilariter congruentia. — M. Nomiiia primiius brcvi-
dissero, asscro, insero, consero,
gero, aggero, aslruo, destiito, instrue, alluo, cenfttto,
ter ponenda siinl, vl fibula, fabula, u/ea ; unde aliler,
induo, exuo, imbuo, diruo, eruo, obruo, coniero ,
pra-
calculus, et lesseris tudens per aleam. Arca, ardea,
tero , impelo , compclo , ingemo, perstrepo , cxcolo ,

simia, vcrnula, gtirrula, tippula,lessera, fislula, casiu-

describo, dirigo, conveho, adveho , contralio, re:raho.
la, calculus, luridus ,

humidus, aridus, carbasus, Caucaius, Mamalus,

squalidus, liorridus, frigidus,
frivo-
D. Da quart:t. — .M. Fulcio, farcio, sarcio, audio,
punio, mugio, sopio, sancio, prurio, gairio, finio, ser-
lus,cernKus, culleus , ca;rulus, annulus, ut illud
D vio, munio, exeo, hinnio, niollio, sepio, accio, sici'(>,
epilhalamii :

ambio, tinnio, butlio, geslio, nutrio, vesiio, dorniio,

Annulus e digilis tollaliir mollibus asper,
coniio, hnurio, vincio , senlio. Item in r lermimiia,
Qiixdam ex his principalia sunt, et prini;c posiiio-
criminor, diinoror, suspicor, auspicor, coriiiccr, a'in:i-
nis, ut Allia, lessera, Ctiucasus. Qu.tdam epillieia,
lor, arbitror, prffi/ior, ordior, osculor, nundinor, glo-
qu.i! noroinibus copulanlui-, ut gariutus, squalidus,
rier, g.atulor, muneror, molior, machinor, pra-stulor,
turid'ts. \\&m popu/us, si ad arboreni peitinct, dacty-
pnrtior, sortior, targior, blandior, mentior. Sic p.TS-
lus est, ut
siva sopior, sepior, fulcior, accior, ambior, et reliqua.
Populus Akida; gratissima , vilis laccho.
Participia dactylo congriientia ujpi.^m reperire ne-
Et qiiarto libro Georgicoruin :

quiverain, escepio praclerilo tempore , ut dediius.

Qualis populea moerens Pbilomela sub uoiLra.
Si populus plebs esl, Irihrachys erit, ut editus, traditus, indUus, additus. Nani lcmpus panicipii

Mores el sludia et popiilos et praelia dicam. practeiitum triplicem continet regulam, in lus ut

Itcin neulra, ut iiii!c«/HH', siinpiilum, serpulum, sym- scripius, sopitus, fitllus, accilus, septus;aul in jiis,

bolum, ciimbalum, Itjmpanum, tarculum, nabuliim, oi-iis»s, lisws, mers'Jt, lersus, fparsus, missus; aut in

lilium, spiciiluntj crustiiluvi, Tnsculum pliisculum, tHS,cruiifixus,c0mpleius adnetus. Fuiura vcroparii-

,
 ait S. ALDIIELMl OPEriUM PAHS II. - TRACTATUS. 212
cipia qualibet sigiiificalione veiiionlia, si peniiUima A tabam vctabal, lilsnmstitalistitabamlilabul. UndePcr-
ualnraliler prnducunlur, circnmflexo .iccenin profe- sius Flaccus

ijnlnr, ul sciipliirus , /cc/nnis. Si aiitein piisilione ndmoveam lemplis el farre lil.Tbo.

longa fueriiit , .icuuntiir, ul nwrfieiii/ns, sarcieiidtis A passivo titaiimr, litantur, litabar, et fuluruni/i(a6or;

ei neutrnm daciylo suffiagabiiiir. Nam .'cquis divi-

Prospcr :

sionnm legibus dirinHintur lliesis lemporc Et de virlntum munere sacra litat.

.irsis cl
Yirgilius :
Miio et blno.
» Dc ampliibraclio. Sanguine qusrendl redilus animaque litandum.
D, Q«are vocilalus est ampbibracliys ? — Sl. Quod Secnnda itideni cnnjugatio iisdem linearum traini-
e\ utraque parte brevibus anibiatnr syllabis, sicut libus amphibracho coiiciuTil, ab ea duniaxat sernio-
atnphilapete genus vestimentl utrinque villosum et niim serie quse in iribracbo superins coacervavimus,
iiirsutura dicilur, et amphitbeairum ubi alirinsecus ul docemus, docebis, docebam, docebat. A passivo do-
i>icenic'flrum ludibria bistrionuroque ridiculosa coni- cemur, doccnlur, docebar, et futuro docebor. Sic [^-
iiienta exercenlur,et proesidente agonotlieta llicaira- veo, voveo, jubeo, moveo, moiieo declinantur. Inchoa-
les pancraiiariorum pompx in scammate palxstrico tiva siniiliter veiba lertix conjugationis a radicibus
peraguntur. Eigo «jiiyi utrinqtie, PfaxO,- brevis in- B secund» conjugalionis pullulantia araphibracbym
lerprelatum dicilur. rite generabunt, ut rigeo, rigesco, lepeo lepeiQO, slit-

D. Da exempla ad amphibracbym periinentia. — peo stupesco , labeo tabesco, madeo madesco, rubeo
.M. Il;tc siint nomina priniai dcclinationis, eamdem rubesco , caleo catesco, tumeo lumesco, niteo nitesco,
pedis regiiiani asti|iu!antia, ut corona, carina, taccrna, a(eo accsco, vireo viresco.

itcerva, acerra, arena, arista, papillu, maniilta, capet- D. Potestne ainphibrachys a parlicipiorum signi-
la, calena, popina, cutina, amurca, labdla, querettt, ficationibiis orinndiis his regularum sanctionibus sub-
lucusla, marisca, rubcta, pliarelra, cumina , sagilta, jiigari ? — M. Prxteriium ei fuiuruin panicipii lem-
toquela, medulla, medclta, laberua, caverna, calcrva, pns non reor rcfragjri, ul amatus amandus, tilalus

atebra, terebra. Idein niasculina : camelus, caminus, tilandus, necatus nccandus, cavalu$ cavandus ; sic do-
caninus, egenus, opiiniis, alumnus, eburnus, cQllturnus, cendus, movendus, fovendus ; sic tegeiulus, lerendus,

tognlus, anhelus, libellus, amicus, iiiiquus, propinquus, gerundus, serendus.

profaiius, ocellus, avilus, subutcus, bubulcus, cina'dus, D. Amphibracbys quo accentu pronuntiatur? —
Quirinus, lumullus, lyranitus,scicrus,ltoncslus, iTium- M, Si pennltima posilionc longa fuerit, acuiliir, ut
filius, cacliiiinus, capillus, tapillus, Lalinus, ainarus. marisca,noverca, madusca, ladusca.QiiOii si naturaliler
a:iicenus, agcltus, asellus, magisler, minister, eqiiesier, C |,e;;ultiraa producitur, cireumflexo accenlu profcrinr,
pedesier, uquesler, sinisler. liena neulralia : macel- nt carina, catena, camera, rubeia.
!uin, inetullum ,
cytindrum, aralruin, sacetlum , Iro- D. Qua divi>ionis forniula famulatur ? — M. Cuiii
pwum, talinium, [rilitlum , tupercal, tribuitat, qua- proedictis pcdibus nnn scrval parein divisionis legu-
lirantal, minw.al. Unde Jnvcnalis libro xiv :
l.ini, sed triplum cnndiiiunis incrementuin coiitra
hejlernum medio servare aiinutal; ^iinplum lemporis dctrinicnluia repugiial, dum arsis
Sepleiiiljri,
cantinet tinum, et thcsis tres.
i.oiiisirum.
De ampliimacro.
D. Da verboruni quoquc exenipla conjugationum
D. Luculenlum exemplar et evidens indicium amr
qualilaiibns collecla, quas Graeci synzygias vocant
cungerere quiso, ne pigeat. — M. Saluto, sagiiio,
pbimacroque conveniens profer. — M. Atinilas, lii-

nilas, tinilas, cliarilas, cnslilas, verilas, iirbilas, saiicti-

ta;jino, ut poela,
las, dignilas, ctarilas,qualilas,qu(inlilas.densilas, tciti-
Kon parvani sumo saginam.
las, cwcilas, siccitas, civilus, vilitas, targilas, vastitus,
1^1 iiifra :
suavilas , torvitas. Soliiius in CoHectaitea rerum
Desupcr ex allo v'rides exspecla saginas
/^P^''^''''"^ Nec lerreri (inquil)
Orosius in prosa bistorica : . Infornie (inqiiii)piodi- D "'*'«'''f'''"»''
«

iiisi sola oris torviialc. » /Eqdilas, fatsilas, sanilas,

(jium GrKcix luminibus saginabaiit , i id est Creiicum
ftnnilas, lanilas, paucitas, rarilas. Eudein nioJo iii
Minotaurum. Sic/ioiioro,co/oro, tuboro ,adoro,requiro,
inesco, inuiido, re-
pliirali numero inveniuntur, ut margines, cardines,
milteto, re[ulo, corusco, cacliinno,
crucnto, secuiido, furfures, (oiniles, cespides, cuspides, lermiles, slipiles,
dundo, capesso, lacesso, quiesco,
popliles, remiies, murices, sandices, et similia. Ila
propago, recuso, gelasco, recoiido, sabttrro. Ul Soliniis
quoque singulari pontifex, arlifex, carnifex, aurifex,
de griiibus ait : i Sublatisque lapillulis ad modera-
Virgilius
exstipex qui et aruspex, opifex vcro anapaesto compe-
l,ain gravitatea) sabiirrantur. » :

sa?pe bpillos
tlt. A verbisautem exenipla ampbimacro conipeten-
l't rymba; ioslabiles Quctu jactante suburrani lia priiiia persuna invciiire nequivi, nisi fortc finali!)
ToUunt. syllaba autlienticis illiisiriuui poeiarum exeniplis re-
Fatigo, ut peiitur produci. Virgiliiis:
noclemque diemque fatigaut.
Horrenduui el diciu video miserabile mniislrum.
Oriinr ctiani idem pes a verbis prinia; conjugationis,
Etatibi .

quae in pyrrhichio jam cungessimus, his peri>unis ;

Teucrosque pcnaies
r.oaimenao sociis,
vocamui vocaiis vocabam locabat. ictaiaiis teiaiis le-
215 LlBEn DE SEPTEN ^UIO ET DE MKTI\IS. ili

quam raiione alei. Nani A noclurnusque vocal clamore CilhsroD.

Seil lioc auctoiitnlc poiius
^

ci'tcrisper5onarumdeclinalinnibus ampliiniacrus yyciicorax nocturnus corvus dicilur. Ilic ergo pes iii
in
se^cupla divisiune est.
crebro inserlns adnot.Tlur, ut coiiglobas conglobant
somnias som- De palimbaccliio,
ambulas ambulaiit, cursitas cnrsilaiit,
D. Ob .liiam rem antibaccbius vel palimbaci hius
niant, basias basiant. Ut Ovidius :

Dulce quiescenli basia blanda dabas. dictus est ? — M.
sicui antitbela contraposila,
ExjJtas expiant. Oiitur et a terlia conjngatione pro-
riusChri^io
(Incta in tenia persona plnrali, ut (arciunl, sarciimt ;
Aniibacchius contrariiis baccliin,
et Anticbristns conira-
palimbacchius veroiterum bacchius rc-

tinniunt,liiimiunt, sopiunt,sepiunt, snnciunl, bv.trnint

ciprocis vicibus syllaba immulata vocari digiioscitur.

acciunt. A participiis niliilominus tempore prassenli D. Da exempia a nominibus venieniia ei palimbac-

Signitur, i\l terrilans, basians, amptians, expinns,

chio competentia. — M. Satura, fortuna, pressura,
tonsura, baicauda, Aurora, ut
imbuens,induens,exitens, ambiens,garriens,pruriens.
D. Arapbimacrus unde vocabiilum siimpsit?
— Anrora in roseis rnlgebat lutea bigis.

Captura, fetura, mnlura, rasura, slrictura, basterna,

M. Quod ab utraque parte longis syliabis circumcliisa
persona, fi.xura, pictura, factiira, scriplura, censura, rce-
brevis cingitur, nam [jiaxpi longa, et macrologia
|} stira, farrajo, Carlhago, sartago, wriigo, salsugo, fer-
ioii^a sententia diciiur.
rugo, tanugo, prurigo, ulijo, caligo, formido, fiscella,
Qua divisionis specie idem pcs scqueslratur?
D.
— M. Am|diimacrum sescupla divisione pariimur,
lessetla, xtmbelta, lanterna,regina,

portentnm,
Europa, urina, for-
vvca, lestudo, auleeum, sarmenttim, etec-
quia arsis el thesis bina et trina lemporum interca-
trum, anliquus, argulus, criitalus quod lamcn parli-
pedine dirimunlur.
ciiiium est sineoriginc verbi, ui
Be bacchio.
:

D. Dicilo exempla ad pedestrem baccliii regulin

c istatus Acbllles

id est crisia et cono galeatus, viitatus, versuius,cor-

perlinenlla.— M. Voliinlas, volnptiis, facultas, potes-
nutus,nervosus,fronlosus,squnmosus, exosus, baibntu!:,
lat, honcstns, jiiventus, stnectus, et propemoduiii
secunda; tonjugaiionis,
larvaius, cerritus. Unde llieronyraus : i rl(icci|ien-
omnia noniina primae vel
denles (inquii) imagines umbrasiiiio larvaruin, qua-
qune ad ampbibracliym superius accumulantes caier-
nim natura essc dicitur terrere larvulos, et in an-
vaiim congessimus, bocc eadeni versa vice biccbium
giilis garrire tenebrosis. i Sic pnuxiltus, laniillus,
reformabunt in csteris casibiis, cxcepto nominaiivo,
tnxillns , culleltus ; quoium prlinitiva sant Paulus,
accusativo ct vocalivo singulaii, et gcnitivo pluraii,
palus, lalus, tantus, cult^r.
ul poplnw, culince, rubetcc, popmas, culinas, rubeias,
popinis, culinis, rubelis. Sic ma-culina cotliuriii,
C D. D.i verboriim regulas qiicc paltmbacchii legi-

triumphi, tijranni, et re'iqua. Eodem modo

:

baccbio
Ims pariler adminiculenlur. — M. Conclamo, des-
quumo, reclamo, jejuno, insultc, exstillo, obsecro, ad-
concurrunt quae scquunlur, ut Kalendir, cathcdrK,
juro, conrado, coiijuro, perjuro, ul :

c':cut(e , cicadce, liara:, tabetliv, poicntiv, pnletta;, olivcr,

tt coiijurali veniunt ad classica venli.
lagenm, fenestriB, sngina; SibijttiB, supince, cotumba',
Cominendo , desudu , defcudo, extendo , impingo, de-
pnliimba;, columna; ,
podagrce, Stinena;, mo !esla\
promo, exanlto, id esl, exhauriu; nani roia pulei ex-
molesta;, fi.rina. Sic et ma.-cnlina, ut benigni, ma-
bausloria a;il/ia vocatur; consterno, emunijo, invergo,
tigni, saligni. Virgilius :

salignas
desterno, convecto , compelto , detrudo, compvnqo,
UmboDum crales. contundo, impendo, utciicor, percontor, eoutimplor.,
papyri, phaselli, tacerti, cruenti,suetli, miselli, iribuni, irascor, perfungor, amptector, nanciscor, inUignor, i/i-

gutosi, fusilti, pupi.ti, liipini, marili, silari, juveiici, firinor, commentor. Ila inchoativa squnlesco, algescc,
caballi, cociiUi, Sic et neuira, ut theairi, sepulcri, hxresco, frondesco, fulgesco, igiiesco, turgesco, ra-

(lagelli, labelli, tigitli, frititU , sucelli, macetti. llxc in lesca, torresco, torpesco, canesco, floresco, lentesco,
getiiiivo quidem singulari praediciis respondenl ; scd quod Valerius a prima coiijiigaiipne orlum lesiaiur.
iioniinalivo, accus.ilivo, vocalivo plurali discrepaiil, D quod lento lentas lenlat, quod raro coul'.iigil, ul ama-
qoia in iiis casibus denuo ad amphibrachym redire sco, lavasco, getasco.
npscunlur. Sed li.TC de prima et tertia conjugalione pariicu-
D. Cacchius iiiule appellalus est ? — M, A Baccho, latini depionipsinius ,
quandoquidem de sccundj
(jui el Dioiiysius voiabatur, ipse et LiberPaier, unde coiijugatione in prima persona indicaiivi modi anii-
sacra quae Libero a bacchantihus litabaiilur, Liberalla bacchius haiid facile reperiri pi^esl, quamvis in c:c-

el Baechanalia iiec non et Orgia iiiincupari veteruiii leris modoriiin et lemporuni declinaiionibiis ascisca-
a!iii(iuiias vera; religioiiis expers decreveral. De qui- tiir. Nam a verbis quarloe conjiigalioiiis qiix in dac-
bus Virgilius : tylo siiperiusnexuimus, palimbacchius infiiiiiivo modd
qiialis conirnolis excita s:i(ris oriundus exslat; ut sopire, sancJre, accire, butlire,
Tliuias, ubi audito sumuUnl Irieteiica Uaccho
Orgia. hiiinire, farcire, sarcire, hnurire, geslire, sepire, ain

Idem libro vi b:re, et cailera. Parlicipia quoque fuluri leuipuris

lila choruni simulans Evaulliis Orgia; pra;dicli pedis faioulaiuiu niiuime repudiaiit, iil rec-

uiia? Grace Nyclitlielia vocantiir, id csi, Docliiina. lurus, mersitrus, sumplurus, missurtts , lectitrus, aetu-

Liidc Virgilius ; rus, visurus. Sic ei paisiva ai^uiiicaiioue, ul inergui-

21 r; S. ALDUELM! OPEniM PARS IL — Tr.ACTATUS. 216

dHs,SMHicn.7t(s, miilenilH^. Al vi>ro rejcndusjcgeiidiis, j^ tcrtia conjugatione, ut docuerim, timucrim, viguerin!,^

n(jenitus, viventlus, ainpliibrsclio roancipanlur. Qiirr- Iiabuerim, slupueriin. Ul

<l;iii) p;irrici[na prxlTili lcriiporis p:\Iiiiibacclilii siip- Sirra percgrioas sliipuernnl niarmora plantas,

peditanl, ul c^inpnclus, infeclus, mac:atus, gestatiis, Scandilur nas slupu, dactylus ;

/lo/MCijm, /qdierii»,

ilclrusus, rttorliis, pcipcssus , depressus, adnexus, s(o/»«iiii, ut :

coinplcxiis, defixus, contritus, fo;isw/(»s. Sed altriius K.nm slaliiit {jonilnr rerum ;

ei consuttiii et nominu sunt et panicipia ; ubi aiilem rapv.eriin, Iribuerim, meluerim, ncquivenm. Nam « in

penuliiniosubjiinciivi modilempnrcperfeciopr.Tierito
ri'gnla participiiinmi fimgaiiiur, Virgiliiis declaral di-

cciis :
semper corripiliir, ul Prisciani anctoriias 3pprol);>t.

el sulco allrilus spieadescere vomcr. D. Pa divisionis ct partilionis Jjualitaiein. — 5L

Et rursus idein :
.^qua discreiionis formula proceleusniaticns discri-

lacoiisullje abcunt sodemqne odere Sibyliai. miiiaiur. Idcirco arsis et tbesis a:qna syllabarum
Nomen vero est ubi dicitur : i Ex lotiiis senatns- triitina ei squiparanle tempnrum cxagio pariicr

consiiliu dccretiiui cst. > Ei Pliniiis Physicus : « Ct- pondcrabnntiir, lioc estbino et bino.
loriim (iiiijtiii) atlritu digitoriim accepta raloris I). Quo lenore proceleiismaticus profertnr. —<
aiiiina, > et rcliijua. 15 M. liidisrupla ctinconvulsa finnitaiis ceiisura seinper

D. Uuo acccniu palimbaccliius proijiiniialur'/ — acuiiur.

Itl. Si pcnuliima positioiie producilur, aculum ac- De dispondceo.

luibebil, ul devexus, congeslus. Si vero nalii-

D. Qu.ne suul Domina ad dlapondxum riic con-
centum
rariim dei reto proieleiur, circumllexa prosodia do- gvnentia ? — M. Scriatores, praceploxes, btllalures,

oratores, paslorales, (elernales, immorlales, w,etices,

siribitur, ut iwluliis, exnliis, ir.ibulus, obiutHS, explo-
scrulalores, dictalores, mcrcatores, piscalorcs, regna^
sus, complosus, corrosus.
torcs, curatores, luclatorei, riinatores, auditores, iiu-
De proceleus:natico.
iriioTes,venatores, vespellones, id est, fossarii qui cit-
D. Enucleatisigitur trisyllaboruin pe;liim regiili?,

pedes, sicui pora liiimani; unde Orosius : i Per vespellones (in-

operai prelium reor ut telrasyllabos
piicfjtionis ordo spopondit , examussiin digeras. — quil) in Tiberim traclum est. « Verba quoqne lani

M. Exemplum pcduin sequeniium cursim et pariicii- pr«teriti quam futuri lemporis his regulis opiiulan-
lur, ul mulcaverunt, sulcavcrunt, stipaverunl, sudavcy
Uitim propalanda ccnseo; siquidem de disyllabis ps-
runt, illcxerunt, perrexeiunt. llem fuluri, conquassa-
d.bus, quorum excniplar aliquantiila explanaiione
bunl, humcctabunt, exantlabunt, resullabunt, et reli-
«itriuiquedige^sinuis, pr;cdicli leirasyllabi pedes re-
siipinis el reciprocis varictalum vicibus componun- G qua. Sunt itideniidem noniina verbalia in trix dcsi-

tiir. Denique lixc sunt noraina ad proceleusmalicimi nsntia feminina, sicut masculina in tor terniiiiantiir;

pcrtinentia, qui pro gemiiiata pyrrliicliii vicissitu- sed feminina dispondxo mancipaninr, masculina vero
correptione ultinix syllabae epitrili quarti subjcclio-
iliiie singulariier posiius duplicalum rcvolulionis ofli-

rium rccapitiilaiioiiis seriem continet, crocolula, nisjngiim fcrrc non Tec^sanl; ul indagalar indaya-
et
Irix, collaudalor collaudalrix, declamator declama-
animula, miscria, mcmoiia, Ilalia, quainvis per ecia-
Iris , suffragalor suffragalrix , exaltalor exaltatrix,
.in producalur, apicula, cankula, avicula, fidicula,

cuticula, crucicula benevola , malevola , lapideiis, commendator commendatrix, commciUator cominenta-

,

equuleiis, aculeus, iliuera, (acinora, pelayicus, pucru- Irix ,

qnod oritnr a veibo comincntor comnieulnris

quod nonicn in daciylico bexamclro commenlulur ; uiide el commentum et commentarium.

lus, manipiilus,
Inflammatrix, iiisultalrii, dispeiisatrix, asseiilalrix.
inicgrum non congruil, idcirco sacpissinie a pnctis

per syncopam vocalis « exploditur. Sedulius :

Unde Prosper, cum de crimine adulalioiiis loquerc-

lur, subjunxit dicens

Ponanles nos:ro Cbrislo veaicnle maniplos. :

\irgilius
• Lingua assenlatrix vilium peccantis accrvat.
Don ore soluto Oritiir ctiani a participiorum signincaiionibus prae-
ImmnBdi merainc.e sues jaclare mauiplos; n dicti pcdis regula, ut cenlorquentes, impingcntes, suf-

(iCiiiculiim, Itttibulum, patibulum. Solol ttiam iiiter- fraganles, nlleganles, rclrudenles, jejunantes, cxsudan-

iliim proceleusmaticus a icrlia dcclinatione per obli- tes, emungcnles, fecundanles. Ita futuri, truncaluri,

i|uos casiis dativo el ablalivo progigni, ut iiemoriiiKS, sulcaiuri, surrecluri, porrecturi, submersuri, posscs-

opcribus, onerihus, lalcribus, comilibus, segctibus, ci- siiri, concessuri.

neribtts, sceleribus, pecoribus, leporibus, geiieribus, D. Da rationem accentus. — M. Dispondxus sem-

^raeUiljus. , [acilibus , ayiliius , leretibus , veieri- per aculo accentu profertur , dum arsis et lliesis

hus ,
proccribus. Genera verboruiii coneordi suf- xquali lemporum discrimine dirimuntur, boc cst bis
Iragio proceleusmaiici regulis obsecundaie noscuiiinr, qnalerno.
iit miscreor, opitulor, arieto, liuinilio, aperio, operie,
De diianibo-
Tcperio, scpelio. Uiidc Prosper elcgiaco vcrsu iion D. Qu-Te sunt nominum cxcnipla ad diiambiiin pcrii-
desonam prolnlit syllabarum regulani dicens :
nentia? — M. Uxc actutuin piompta deproineie non
ine peii;csum pigebit, ulpote pateniilas, euormitas.
Filque noviis vila.

Subjunciivus qunqiie teniporepra:teriio perJcclo pro- iniqiiilas, propimiuilas, fidelitas, profunditas, sevcritas,

a secunda duntaxat vcl Scrvcilas, alruciias, acerlitas, Latinitas, procacitM

icicusoialito sufiVasatui ,
217 LinER DE SEPTENAP.IO ET DE METRIS. 218
eeiiiqnilai, cupidilat, inaniias. Verum hsec nomina A De antespaslo.

terlii ordinis in singulari numero secundum regnlam I). Anlespasti quocso profpraniur exempla. -^ M.
casualis furma; penlaploia esse noscunlur, plurali Arcnosus, tiicerlosiis, qucrelosus, lapillBsus, laiebro-

triplola. Ilem imagines, origines, hirunilines, liarun- siis, cavernosus, tenebrosus, ccronnlus, capillatm vfl
dines, propagines, voragincs. Verba simlliter lcm- capillasus; sic reiienostis, papillatus, putudetns, il
pore praeterito plus quam pcrfeclo his legibus sub- esl, paludanienlo liigalus, calenalus, pharetTatns, pa^
ilunlur, Mlamaverant, ligaveranl, necaveranl, putave- tumbinus, columbiiius.
tani, liraverant, rigaveranl, iiegaierant, el ca.Mera. D. W.ec noinina seu panicipia rui formae casuali
D. QuoB prosodia lenoris in di;anilio slatuiuir? — apialiuniur? — M. Umnia penlaptola esse vetcruia
M. Nomina scu verba diiambo mancipaia acnunlur aiiclorilas doclarat.

qliiilem ut dispondxus, sed in lioc dlscreparc cer- D. Da e\cmpla de personis verborum antespaslo
minlur, qnod dispondxus in penuliinia, diiambus coiigriienlia. — M. Amabani amabatis , amaiintua
vero in antepenultima acuium liabebil accenium, el aniarclis, litabamus lilabatis, tilarcm titarelis, necalya-

cxlura gravabuntur. mns necabalis, necaretnus necaretis ; sic negatamus

De ditrochao. ncgabalis, favcbamus fatebatis, emebaKus emebaiis,
D.Daforniulasexemplorumquibusditrochaeiregula •' serebamus $erebut:t, agebamus agebaiis. Ita iii cip'eris

competenterclaresciit. — M. Carlilugo, caniilcna, c>l- iiiodorura temporibus et personarum declinalionibus

siliido, altl.udo, gippiUido, lippitudo, lungitudo, tati- ejiisdeni pedis formula crebro reperitur iiiserla ,

ludo, fortiludo, majnitndo, crassitudo, spissitudo, qiiani singillatiai evolvere et uiiiversiiliter enudare
agriludo, putchiiiudo, tiirpitudo, fortitudo, rcctiiudo. txdet. Nain aliter in parlicipiorum declinaiinnibus
llaec omnia pentaplnia. Excipilur canlilena quod tri- aniespaslus indagaiur, lemporc quiilem pr.iscnli
piolum nomcn esl. Iiem de secunda dccriiiaiiiine, ut a forma inchoaiiva per genilivuni singularem, iit NJ-

publicanus, Tusculamis, passerinus, anscriiius, oppi- lcscens nilescentis, riibescens rubesccnlis, rirescens ti-

danus, rusticanus, daudianus, Adiianus, masculinus, rcscenlis, madescens madescenlis, rigcscens rigcscei:-

femiiiinus, Gadilanus, GalUcanus, Forinicinus, Maxi- tis. Sic tenipore praeieiito et fuiuro per genitivum

minut, bombijcinns, derivaium nomeii cpillietoii a pluralem, amali amnlorum, nccati necatorum, lilali

Jiomfci/fifiiis, id est vermibus qiios seres vulgo nun- titatorum, amandi amandorum, necandi necandorum,
ciipant, unde serica vcsiis lestis fil iruin slaniinibus iilandi lilandorum ; sic doceiidorum, leijendoium, re-

coiilexitnr ; tudibundus, iracundtts, fraudutenlus, pom- gendorum, gcrendorum.

puteiilus, corpulcnlus, viiioleiiliis, mcrulentus, princi- q D. Anlcspaslus quo accentu proferlur? — M. I

paius, paludatiis, id esi paludanienlo indutus, siciil lordum aeuitur, ut tepesccntis, tabescentis, accscen-

logatus loga vestilus dicilur. In verboruiu qunque tis. Noniiunqiiam vcro circumllcctitur, ut paludalus,
modis et piTSonarum declinaiionibus diiroclixus rc- palumbinus, columbinus. Haruni aiilem renim r:iliii

utrum aculo an circuinnoxo prominlielur, acccntiis

peritur, ut castigamus, leclitamus, irrogamus, siibro-
gamus, clamitamus, fasciuamus, paslinamus, rumiv.a- pnsiiio vel nalura luce clarius manifestant. Ilic p:o

a-qua divisionis sp:cie sequeslratur, duin arsis et

xitus, ul

Uice sub nigra pallenles ruminat berbas :

tlicsis paribus temporuin legibus concordanl, iJ esi
expiamiis, sauciainus , confricainus, strangulanms leriiis et lernis.

sciscitamur, macliinamur, pra:slotamur. Sic inlinilivo De clioriambo.

moilo fascinare, paslinare, remigrarc. Excipiuntur D. Cboiiambus unde voeabulum sorlilus est? —
passiva et deponentia ejusdem modi, ul sciscitari,
M. Qiiia ex chorxo ct iambo siinpla pedum slructura

macliinari, strangulari, qux iii rcgul.im cpilrili se- in duiJuni geminaius consiat ; choraius quippe tro-

Ciindi traiisire iioscnnlur. IiilerJiim tiocbaicoe legis cliXiis cognuiiieiilo iiuiicupalur.

iiormula a participiorum signilicaiioniiius oriunda D. Exempla choriauibo congrueniia congcrere.

constal, ut verbcrandiis, masticandus, calcutandus, jy ,^y^j.^o^ „on recuses. —
M. Omiiipoliiis, ignipolens.
canities,
catcitrandus, dedicandus , vcnlilandus, vetlicaudus. pinnipolens, arinipolens, arcilenens, ca:saries,
ut iu Geor-
Sic a terlia vel qnarla, ut imbuendus, obruendus, ex- piogeiiies, esuries, planilies, luxuries,

primendus, sopiendui, sarciendits, scpie:idus, siiiifii'!!- gii.is ;

Luxuriem segetum lenera depascil ia herba :

dus, futciendus.
D. Da regulam divisionis. — M. .Cqua diirociiaius lemperies, segnilies, calvilies, ingluvies, iliitvies, sihc<n-

lance libratur, dum arsis et tbesis bis lernis teinpo- li as, posteritas, ut illuJ :

fuiii iruticis oEqiiiparaiiiur. y.l sit priscoruui ncscia poslerilas;

simpliciias,
D. Qiiali accenlu dilrocbsus figuratur? — M, Si crudclitas, seduliias, ebrietas,
calHdiius,
sobrieias,
aspe-
diipliciias, impietas, nobililas,uliliias,
penuliiina posilione producitur, acuto acccDlu prae-
ritas, virgiinlas. L't Prospcr in Epigrammatibus :

niiiabilur, ut aggregandus, digeieiidus , basiandus.

Nec cruci.s asperilas poluit lerrere voienlein.
Asl vero si naiuraliier penullima longa fiieiil, siiie
pentftplola ccr-
viilturinus, Ex his t\nx tertiai dfclinalionis sunt
anibigiio Circumflecliiur, ut pjsseriiius,
qii;e auiem quinla; fuerinl, ad lctr»-
tissiine (iui.t ;

anserinus, et c;clera derivaiiva, quse sui crius de pri-

y.oiam redigunlur. Iiom nomiua fouiiniBi
forinulain
miiivis coiigesiimus.
8»9 S. ALRIIF.H5I OPKRUM P.\RS n. — TU.\CTATUS. 220

geiieris siiigiibii nnmero rarenlin ad clioriainbiim A ses linnii, ampbora profusa bilibit, boves mugiunt
fu>rliiienli;», iil exiivia; d<'lici(V, diviliiv, iiiferiw, blan- vcl reboant, cornices bulanl, cyciii desistant, cicadje

itilife, priinititc, insicli(r, exsequiie, reliquiee, excubits, rrclinniiini, ciconia; gratiilant vel glottorant vel cri-

ti;cc telrapioia siini. Sed et nomina priinne el sc- lalaiit, corvi crncilant vel cruccant, caprae muc-
ciinda?, qux ail pxoiiis primi regiilas siililerinscrerc ciunt, canes baubantnr vd hitrant vcl ganniunt,
cxplaiiniidariim reriim necessitaie conslricii conabi- cal;ili glattilaiil, cervi rugiunt, citbaric sonant, ca-

niur, clioriainlio riie maticipaliiintur per coeteros ca- nis venatica cusniiit, elcpbaiiii barriunt velstridunt,

siis ntriusque iiuincri, excepiis nominativo, aecusa- eqiii binniunt, ferae mussitanl, grues gruddant vel
livo cl votalivo siiigularibus, ot genilivo piiirali, si giuiiiit vel grugulant, gallin:c cacilbint, galli canlant

niasculina vil feminina fiini int (neiitra vero in qui- vcl cncurriiint, galv;i; fringilliunl, graruli griciunt,

l)iisdam casibiis tliscrepaiii), iit jus(i/m, Uviiiia, spui- birundines trulissant vel Irissant, liyenae liirriunt,

ciiia, nixstiliii, tnstilin, munditia; item purpureus, liaedi balanl vcl belani. Jnpitcr lonat (ut fabiilx riii-

cccruteus, disciputus, egregius, legitimus ; itcm auxi- giiiii), infanles vagiunl, leones freniunt, lynces hir-

liiim, aiigiiiium, dissidittm, coiiciliim. Oritur etiani canl, lepores vagiiaiit, lupi nlulanl, liitora murmu-
choriambus a pra^dictis nominibus quae superius raiit , milvi lugiiint vcl vigilant vel luriunt, meruli

edidimus cnm de daciylo niieremiir comminisci, il- B zinzitant, mustclx dindraiit, mures mintriunt vcl
lius dunlaxat qui ex gero vel fero compoiiunlur per miiniuiit, nociuce cucubiunt, olores drensiiant, oves
obliquos casus, ut paulo anle promulgamus, ut seti- balanl, onagri vagillanl, palumbes raucitant, passu-

ger sctiijeri, ros roris, squnmiijer squamigeri; sic tani- res lilianl, parri liiinipanl, pavi paululant, perdices

ger, coriiiqcr, lucifer, niiibrifer, furcifer. cacaliaiii, piilli el piieii pipanl, paiillicrx cbauriunt,
{). pedem quibus divisionuin speciebus par-
llunc pardi feliunl, purcelli gruiiniunt, porci gruiidiuiil,

limur? —
M. ^quis lemporum discerniciilis. raiiae coaxanl, sturni parsilant, sorices deniicain,
D. Da exemplar a verborum personis diremplum. serpentes sibilant, silvae slrepunl, lurdi socciiant vel
— M. Seciinda persoiia singiibiris iiumeri, et lerlia faccilant, t'grides laccanl, lubae clangiuiil, tauri

pluralis, legiliiiie declarat, nl conglomerns conglome- raugiunt, viiltiires (lionpanl, venli flant, vel tic-

rant, ingeminas ingcminant, prwlitnlus prxlilutant, niiint vel sibilant, ursi urgant vcl S3:viunt, vulpes

nccelcrns accelerant, commeinoras cominemorant. Sic ejulanl, verres quiritant. Item bomines loquuniur,
parlicipia instantis lcmporis congloinerans, ingemi- rustici jubilant, et reliqiia simiiia. Ilaec genera vo-
nnns, picctitulans, elc;cleia. cum non ad ionicum pertinebunl , scd discretiunis
De iomco minori. gralia prolaia suiit.

D. QuK nomina seu verba ioiiico minori compeluni? l' D. Da verborum excmpla ionico minori subdita.
•— M. lonico miiiori biijiiscemodi pauxilliila siiffi- M. Sumuiitur a vcrbis piiina; conjugationis, qna; iii

cianl exeiiipla, ul rnpicntes, populares, seniores, fn- lribracl;o cdidiinus, tcnipore futuro, iit nii»ieia/;«)i(,

ribundi, rubicundi, verecundi, nioribundi, riidibuiidi, rogilabunl, glomcrubuiit, soci:ibuul, tcmcrubunt, ma-
id est rudentcs et boanles, n;ini i udilus proprie a;el- cutabnnt, diibilabunl. Sic it infinilivo lempore pr;T;-

lorum asinorum esl, ui poeia. scnli a pas.-ivo, numerari, rogitari, g'oinerari, sociari.

I.ingii3que nidenli edidit pecuale lOfpiclas. Veiiiuiit a leriia coiijngalione tenipore praeterito
Va qiiia apta se vocis occasio pra;buit, noii nioilo iiiiporfcct'), veniebanl, cupiebanl , rapicbant, polie-
propier strucluram pedum et ra ioncm nielroiuni, bant, melutbaut, tribucbanl. Ita quoquc a participiis
vcrutn eiiam ob differemiam vocum et discreiionem tciiipore prx'senli, ut numeranles, glameranlcs, ti u-
sonorum, non absurdum arbilror quailripedum et lunics, polienles, staluentes, jaeulaiUis, moduliintes,
volucrum et replilium voccs cuin generalitate plurali- Bpatiiintes, speculanles, et reliqua.

laiis el fpecialilale siiigulariiatis subliliter dirimere, D. lonicus niiiicr cui divisioiii famulaliir? M,
siquidem vocis qiiililaleni quadriperlil.im esse lam Ad diiplam divisionis regiila>n pcrtinei.
pliilosnpboriim qiiam grainmaticonim auciorilas pro- D. Dic ergo ulrum artis aut ibesis in lcnipcnini
palavit: nrticulalam,inarticulalam, liiieraiam el illit- ^ distribiilinne palipam vicioria proinercbitur. M. —
leraiam ;
quamvis alii duas esse vocis species alle- Tliesis procul dubio qualnor teinporuin cnrricula
sieiiiur, lioc esl arliculaiain et coiifu^am ; nain arii- giibcnial, ct arsis diioruni.

culata boininum liiiiliiniinodo est dicla qiiod arliculo D. Lnde lioc eveiiil? — M. Qiiia ullinia acuilnr ct
scribcnli cuiiiprehcndi possit ; confiisa est qn;e antepeiiultiuia gravatur, ut populanle^, maculanles,
scribi non potest. glumcrantes, numeranles, vcneranles, et omnia proiie-
U. Pande exempla vocis confiisa; de diveisis rc- miiduin verba priin;u coiijii^'ali('iiis qnae iii Iribraclio
rum naiuris congesia. — M. Il;c sunt spccies voiis coiigessimus, cuin ad pariicipiorum significationes
confusx', ut miijnrum auctorilas tiadidil. ^;im apes derivanlur, ionici niinoris legibus subduiuur.
anibizanl vel bombizant, aquiL^e clangunl, ansercs De ioniro majori.
crinciunt vcl Irinsiunl, aves ininiiriunt vel veriiant D. Dj rcguliis ionicii ni.ijnii rile congruciles. — M.
vcl vernicanl, accipitres pipant vcl pipilant, analcs Cleinenlia, scnl.ntin, concordia, discordia, prudeniia,
tereiissanl , arietes Irissilant vcl blateranl, a^iiii vecordia, vesania, deinenlin, Gerinania, .Saxonia, cun-
oncant vcl rudiuiii, apri liciidiint, ainKi (.rcpant, leitiio, conventio, posio-sio, confessig, iniaiiia, infninia,
 »-21 LIBER DE SEMENAUIO ET DE METRIS. 222
confccl'\o, de[ecrw,refeclio, ;)ioteclio,virguncula, fdina- A sis oclies semis T^niinrl, et id lliesis qualer seiiils,
cula, cunabuta,paupercula, matencra, matcrcula, ma- esi duplura temporis augmeniiim arsis usurpai, et
juuula, cervicula, vutpecula, veprecuta, ntibecula, mer- simplum tliesis gubernal quia sunt quaiuor cunir»
cednla, ficedula. In liis quinqiie nouiinibiis e proilnei- duo.
lur, ut 1'risclanus, libro iii, commenlabalur. Ex liis D. Da rcguUm acceniuuni. — .M. lonicus major
primaedeclinalionis nominatriplot.isunlin siiigulari, in omniliui oraiionum parlibus aculo accenlu in an-
telrapiola in plurali. Qiia; autem de tertia decI.natioi;e tepenultiina titulabilur ; idcirco arsis, ul diximus,
ad regulam ionici majoris decerpsimui, in singulari geuiinalo triumplioruiii iropaio coronabitur.
niimero pentapiola sunt, in pliirali iriptota. Iieiii De paone prinio.
Diasculina vel comniunia triptota uiroquc numero, D. Restant epiiriti et pKone?, quorum exemplar
ul mirabilis, iaudabilis, affabitis, effabHis. Yiigilius : noiiduin comnieiilando propalaveras. —
M. Formu-
Kec visii facilis nec diclu elTabilis, las picoiiis prinii pedeteniim expediens nullateniis
specldbilis, Iriplabitis. Sedulius :
compeiendinabo, eujus exempla summatim coiige-
Quol siaiplexlriplicel,quodque est Iriplabilesimplex; reie nilar, ut ecctesia, jusliiia, lcetilia, durilia, luxu-
rimiusculus, rumusctilus, quod est rumoiis diininuti- ria, spurcilia, navicula, ctavicula, lenlicula, parli-
vum, (ratercutus, talercutiis; uim palcrculus pxon l) ,ula, dulcicula, assecuta, coticula, graticuta, Auso
secundus esse dignoscilur, majusculus, compluscu nin, Arcadia, harmonia, ambrosia. Fidicutam vero
lus, lalrunculus, fiirunculus, carbunculus, tenunculus,
reor ad proceleusmaticum perlinere ; cujus primiii-
nullienlicus, pauxillulus, tirunculus, ranunculus, ar-
VII III est pdis, ut
nolinus, hornotinus, quorum primiliva sunl major, frolus cilhara Ddibusque canoris ;

plus, lalro, fur, carbo, leno, paulus, tiro, rana, ar- s.c cuticutam. Oiiinia isla diminuliva taiii penuUiiiiam
nus, liorno. >'am diniinuliva diiniiiuiivorum iiive- quani aiitopenulliinam coiripiunl, quanivis cuticula
iiiuniur, ut paulus paululus, pauxillus pauxiltutus ; aiiiepenuliiinam producat. Juvenalis in Salyris di-
iia agnus agniculus agnicettus agnicetlulus ; sic mons, cons :

st reliqua. Ila;c
iraptota pluraliier.
brium; Virgilius
pentaplota sunt singulariier, et te- Cum bibet xstivum contracta cuticula solem
Item neulra, ut fastidium, ludi- quod euro faccre nietri necessiias compulit; qiiatuor
:
eniin Iiabens diciio breves in beroico poni «on aliler
rapidis ludibria venlis;
poterat, licet Virgiliiis in bojuscemodi nomiiiibus, itl

ptumariuni, cerarium, proscenium; Yirgilius :

esi, quatiior breves babeniibus, soleal procLleusma-

ineuiit prosccnia ludi
licos ponere, ut :

collarium, ptantarium, palinarium, quod in palma q Labal ariele crebro;

cst , id esl in laude viclori.c, convivium, cotludium, el:
corpusculum, litrpisculum, spiracutum, sotalium, coe- Depcctunt tenuia Seres;
el:
nncutum, venabuluin, i,peclarulum, masligium, mira- Gcuua labant.
cutuin, connubium. ILec iieulialia iii ulroque nu-
Item masculina ad pxonem primura perlinentia , ut
luero tripiota sunt.
ponliculus, folticulus, pannicutus a panno ,
panucula
D. Da regulas verborum quae buic pedi niinimc a primilivo discrepei
A pano, quamvis dimiiiutivum
refragenliir. — M. Etimino, inyurgilo, procraslino,
foiuicutus, marliculus, igniculus, teslicutus, funiculus,
;

eradico, insignio, lascivio, exliaurio, emotlio, obste-

criniculus, pisciculus, curriculus et boc curriculum
irico, ut in Exodo : < Dl quando obsietricubitis lie- versicutus fluviicutus, articulus,
neiitr.iliter dicilur , ,

braas ; » eminlio, annunlio, congaudeo, enucleo, as-

ridicutus, aniculus, vermiculus, agnicutus, fascicutus,
senlio, consentio, irrelio, prassaijio, insanio, cuslodio,
cnsicu'us, cuiiicutus, venlricutus. Juvenalis in l:

discrimino, delermino, fiistidio, ceiilurqueo, respten-

lafra ventriculuni lenui disiaulia rima.
deo, arrideo. Ila fulurum lempus cjusdem niodi iii-

Nasciiiitiir vcro Iixc diminmiva aut de monosylla-

dicativi binas admittil personas, gaudebimus gaude-
»1 po'.s poHlic:./«s, aut de disyllabis.
nl ensis en-
bilis, mulcabiinus lis, sculcabimus (is, in.ncafcimHs D l'is

^iculus, dulcis dulciculus. Item mobilia.

purpureus. cm-
lis, lenlabimus lis. Vi, gilius :

ul
Ante Trioacria lentandus remus in unda; ru!eus, marinorcus, ccquoreus, (uiiereus, Uerculeus,

quassabimus (is. Sicde tertia correpta sed lempore Juvenal.s :

praisenli, compescimus compescilis, infuidimus inftn- Aulicl Uerculeo slridentem gurgiiesolem,

Bnnectimus annectilis, rescindimus rescinduis,
ditis, tartareus,c.irbaseus,pampineus,puniceus, ut Virgilais.
depeclimus d,'pecliiis. Ul iii Georgicis :
Toia
Velleraque ul ioliis depecwnl tenuia Seres. Puniceo slabis suras evincta coihurno ,

v.rgineus,
lia infinilivo modo compescere, infmdcre, annectere, sanguineus, sidereus, corporeus, femineus ,

Elysius, Gorgoncus. Virgilius :

rescindere, iepectere, eicludere, detrudere, corradere, popu!eus, a;llierius,

corrodere, itlidere, depromere, cottudere, emergere, Ex in Gorgoneis Allecto insecta veneois;

lentescere, canescere, hwrescere, ui in epiibalamio ;
cgretjtus, exiguus,proBcipuus, assiduus,
irriguus, ron-
Mellea tunc roseis baerescunl labia labris.
fiuus, hoifisonus, raucisonus,
grandisonus, ut pocU ;

D. Arsis et tlie.sis quomodo vel qu.iliter syllalia-

Granrtibonis poinpare molij Uagiroque boalu
runi icmpora in ioiiico uiajore p iriiunlur? — .M. Ai- Ridiculove Gela :
525 S. ALDllELMl OPERUM PARS IL - TIIACTATHS. 5^.;

obUin- A brlcito, elj-odio, delacero, ddanio ,emrio mellilico

vers.im imperili el melric-E arlis ignari
,
qucn
Virgilius in telrasticis llieatralilins
gaqiie niemis acrimonia freli saiis lurpilcr inierpre- ila

asserenlcs Sic vos non voUis mpllincatis apes

iuiiUir, verieia, qu.isi sub una oraiionis
nomine neuira- degenero, abbrevio, suppeilito, quadripedo. Yirgilius
parie, ei pcnJeat scnsii.'; tlc prael.nlo
QuadrupeJanle putrem cursu qualit iingula campuna.
li, id esl, figmeiita ;
qiiod ncc scaiidcndi raf.o, nec syl-
I). Qiio pactoquaveratione dividiturp.-Bon primus?
labarum rcgula conscnlil siquidem teconjunciio esl
;

vcro principale el priniiiivum esl;

— M. Siscupla divisione diriraitur , dura caret.Ti|na
disjuniliva, CeM
ilivi^ioiiis regiila et dupla et iripla.
unJe Tercniius Afer in Pliormione sic ail
D. Quol tempora moderatur ar-is aut ibesis? —
Amiciis suiiiniiis meus et popularis Geta
Heri ad UK- venit; M. Arsis trium lemporura dominalur, Ihesis duorura,
cl infra :
quia anlepcnultima acuto proferiur accentu.
Gei3, provinoiam cepisti duram. De piTOiie aecundo.
pUi-
Quid si vegela neutrale nomen cssct accusalivo D. Da nomina ad paonem sccundiim pcrtinentia.

rali, lieroicT; vcrsificalionis regula

vacillarct, quia — M. Polentia, frequenlia , colonia, crcpacula , nova-

scmpcr ncutra in plurali corripiunl a iti noininaiivo, cula, sororcula, diecula, domuncula, laqvncula, puel-

iiccusativo et vocativo, ul :
B lula, bonoria, puerpera, pecuscula. LlJuvencus:
Arina virumque cano Foveam si forle pecuscula vcslra
el : Incideril;

Arma Amyclsumque canem Cressamque pbareir.im. item lcpusculus, pedunculus, liomuncidus,vc\ liomwi
Ergo non est vcgeia accusativus pluralis, scd Gcta cio, vel Itomullulus, aut ItomuUiis, ul Ciccro < IIo- :

declina-
ablalivui singularis, qui sempcr in prima inullus ex argilla et luto fictus. i Uomtditis ad ain-
lione fl prodiicil in oninilms geiieiibus, ut proreia, idiibracbum periinet. Solet etiam pxon sccundus a

agonoiliela, laiwla, aiclinirata ,

pirala ,
sairapa, ra- siipcrlativisgradibus derivari ubi gcminantnr r vid (

bitla, atliLla, psalin.sla, cxorcisla, Baplista, Agrippa. liltera;, ulacer acerrimus, vclus vclerrimus. Yirgilius
Ile:n rcminiiia, siM.amicn, pica,rima, linw, iiiiiiia, Veierrimalannis,
umbclla, libcUn, scrtila, colimeUa Ruligioue pjtrum inultos servaia per aunos :
rnqa, biblioiliecn, ,

hyiipanstiia, ut : • In niedio juvencularum lymraiiis- quamvisanalogiaexigat uiepitbela iu r terminanti.^x

lriariini;i communia ; nl flt/rcim, verna, unde Denia- snpcrlativuin geininala r litlera promantur, m (e(ci'

adiis, quod mclius pcr v qiiam per digammon scrllii lelerrimus , creber creberriinus ; unde antquissiiiii
qiiia
veierum aucioritas orilidgrapliorum lcstatiir, iion i'e(ii4 sed veler, ut Ennius :

ver unde lerimin deiivativum ducilur, per v coiisiai. Cum veter occubuit Priaiuus sub Uarte Pelasgo

Yerum liKC noniina non ad pa;oncni primum perti- uiger nigcrrimus, miser miserrimus celer cclerriinus,
'
,

iientiaproluIimus.scJ adostendcndam prima: declina- pi ler pigdrrimus, tcner lenerrimus, ut iii Uasiliou cau-

lionis in abljiivo finaliLitcm ubi semper a produci- ,

tuni est :

lur, Ht Uela. ScJuJitur aulem ila : ridicii, lo ve Gc, Quasi vermiculusligni tenerrimus.
la scu, qualibet, arte ca, nendi. Alioquin la seu non
Nam pauper pauperiimus, et pulcher pukherrimusiom-
esset spondxus sed iamlms, quod lieroici bcxameti i
co majori maiicipantur. Excipiunluranomala jinis^iiHus
rcgiila abnnil. licm nculra p;tonis primi, ul concilium et dexliinus qiiornm primitiva sunl sinistcr ct dexier.
supplidum discidiiim, principiiim servi-
attyuriuin, ,
,
Unde Sallustius liisloriograpbus in Jugurtbino :

conjugium, auiilium,
liuin, veslibuliim, tliuribidum, • Sylla (inquit) cum equitalu apud de!i,timos , in si-
coiMliiim peniculum, id esl,
eloquium, colloquium , ,
iiislra partc Mallius cuiii fundatoribus. » Nam sccuii-
spongia ; unde poeta cuin de patibuIoSalvaloris poc- dnm analogiamsi7iis(frriiHiiS,et(/ex(eni;ii«*diceretur.
ir.aie pangcrci, aii llom facillimus, graciUimus, humillimus , similli iius,
Peiiiculo iiifusum cabuio porrcxit acetnm; aijilHmus. Neutralia qiioqiie in lianc rcgulam redigun-
i,uienium,judicium, iirbUiimn , impcriwn ,
solstitium,
tur, ut opuiculum, niajusculum, holusculum, crepus-
Clirisiicola, riirico-
Iwspiliitm. Itcin cceUcola,agiicola, pccusculum (cujus plurale jara protuliinus)
D c«/i(m ,

la, rhxbigena, Trojiigena, Graiiigena, foltigena, nubi- piaculum, pcriculuin, sileniium. Nec nonctiam in ver-
gcna, boc cst Cenlaiiius, ul Lucanns :
lemporum declinationi-
boi nm modis et personis ac
Uioiiiilas renlauros bus idem pa;on reperilur inserlus a prima conjuga-
Fela Pelillirouiis nubes effiimlel in anis.
tioiie, qux in pyrrhichio digessiiiius ; vel secnnda,
D. Da rcgulas verboruni. — M. Sanclifico, mdifice,
qiiae in iribracbo tempore futuro, ut amabiwus ama-
vivi fico, clariHco, glorifico,
magni/ico, mellifjco, miriftco,
bitis, beabimus beabitis, meabimus meabitis, creabimus
confileor, auxi-
tcetifico; lcslilicor, ludificor, polliceor. A se-
creabilis, cavubimiis cavabilis,sccabiinus secabitis.
inlueor, conlueor,
Uor, progrcdior, astipnlor, upprelior, cunda de aclivis et neulralibus, ut docebimus docebi-
perficio^
irradio,discrucio, inv!gilo,congloincro, inficio, stupcbimus slupebitis, fovebimus fovebilis, ciebimus
lis,
sulficio, officio, conlicio, cio, inlerimo,
efficio, afficio, cicbilis, rigcbiiiius rigebitis. PaShiva, conimunia, el
dcripio, cripio, invidco,
compcrio, advenio, invenio, deponentia utroque numero concordanl , docebens
admvnco.conlinco, commonco, rdocco, confiigio,elfugio,
dncebilur docebimur, ,nedeberis medtbilur midehiiiMr,
dilupido, di^polio. cvacuo, anniimcro, exsu-
iiigemiiio,
fuleleris falebitur fatebimur, vercbcris rerebilurverebi-
commemoro, cxacuo, rclribtio, consti-
pero, assimulo,
mur. Sic et a foruia inchoaliva, sed a tempore prae-
concupio, dcsiyio, excorio [c-
nio, insiituo, rcstHuo, ,
 225 LIBER DE SEPTEN.UUa ET DE METaiS.
32C
seiiti ul vtreccimui viieiciiis ligcicimns rigesci:is, \
, Tiiaiicipaliii- lcmpoie prsjciiti et praterilo ul s/
tumescimus lumesciiis, rraclescimHs madescilis, rube- piitare siipiilasse, liliiUire lilulasse
, utulare uluUisse
'
icimus rubescilis, til in poela : spoliare spoHasse , temerare temerasss. Unde Pruba
<Jucm magis offi;ndit quisquis supcrando tepescit. imer poetas clarissima, in exnrdio Virgilio-cenioui;'
Panieipia niliiloiiiinus psoni secundo quamvis Apocrypliorum fiivola sub specie proplie-
coiigruere vi-
dentnr in noniinaiivo ei dativo pliirali genere neulro,
tica conlinenlis, sed lamen legilim»m liexamelri
ut videnlia videnlibus, vigeiilia vigeulibiis,
regulam servaniis, eleganter depronipsit
olcntia dlcens :

vlenlibus, nitentia nitenlibus qiix nilorem Jam dudum lemerasso duces pia fccdera pacis.
non iiisiim
ilesign:inl, litarilia lilanlibus, micanlia micniilibiis,
Scandilur ila : Jam du, dum lemer, asss du, ces jua
Itienliii liienlibus, fcsdera pacis.
fruentia [rueiilibiis, eunlia eitnlibus.
D. Da divisionis iHgein in p;cone secnndo. — M. D. Da exempla significaiionibus parlici[uorum ap-

Qucinadmodum anlecessor sescupla discrelione di-

piobala. — M. Prselerili et futuri teiiiporis parlicipia

rimiinr arsis vero et tliesis el accentus

a passivo, communi et deponenti venientia, p o-
; eadem tciii-
, ,

poruin regula fuiiguntur quani in pseone priore nem lertium non repudiant, ut glomeraius glome'
prx-
fali sumus. randus, veneralus veneiandus, jacutalus
jaciilaitdust

De pivoiie lertio.
B imilalus imitandus , ut :

D. Excmpla psonis teriii depromanlur. JI. Ne- — pemuiis (lerpelui qui non imilanda rarenlis
Juia caLJucoiucn gracJibus simulavit
liouorum.
morotus (id est nemoribiis plenus) sic decorosus ,
Ab quoque et neutro, ul fugiiurus, ruilurus
activo
soeciosus rabiosus larieosus id csl ,
, , ( varicibus ple- irah.turus, doliiurus, doiniiurus, ut in
nus), Geo.-oicis :
scabiotus, generosus , macilcntiis, Iruculenlus,
Et duium Baicljidomitarasaporcm
gracilenlitsfeculenius , opulcnlus oriundus
, , , mori- pelilurus, perilurus,
bwidus, rudibundus, Puliniirui, paliurus; ul

Carduns etspinis surgal Paliurus acatis;

illud : U. Paion lertius qua discretione
sequestralur ? —
M. Sescupla di\isione dirimiiur, sed arsis
ei ibs.-is
ntienus, sceleralus, gaUalus, luiiicaltts, piEoni primo et secundo reluclantur,
Irabealus, cu- dum arsis
ncalus egitilalus pcdiialus comilatus usiirpal teiiipora bina, et tlicsi,
, , , , capilalis ,
irina.
(jlacialis, specialis gener.ilis laleralis, Cerealis D. llnde, rogo, ista diversiias
, ,
, ut: et veluti inconve-
Cercale [lapaver niens diaplionia nascatur, cum in prsdiclis deeei^
Teaipus liunio leyere;
pedibus a;quo divisionis exagio tnilinanlis
operosus, maculonts, nttmerosus, oncrosus, animosus. quasi
'
• qu.Tdam
T organicae
.j,u.,.>.j; modulaiiouis
iiiuuuidiuiiiia nielodia iia
iueioaia i a
„ , . , coiicor*
coiicors
oopitlosus
,
spattotus ociilosus ei oculaius
; ut Apo- ^
^
temporum barmonia leneaiur. M. Quia iixou -
calypseos : €Aninialia iiilriiisecus
lAiiinialia iiiirinsecus oculata.
ocnlai.-. . ,„.„.,
,:...- .. ^ ^ pa;o,i ler
le^
i lius semper acuio accenta penuliirnam producit, ut
.

D. rrxpositoriim da differentiam nomiiium. — M. calainislrum unde derivatur calamistratuf. epillie-

,
Quod omnia mobilia sunl et epiibeta dicuntur, ex- tuin aul ciicumflexo,
ceplis paliuro el Pulinuro
; ut mcdicinu. rxon vero
, et illis qua; ab equile cl primus et sccundus seniper anie penuliiuiam acuere
pedite ac comite derivata protiilinius,
quia eqites et acceniuni legibus conipelluiiiur.
equeius unum idemque esi. Sie pedes et pedcsicr
De paone quarto.
equilatus vero ei peditaliis ad numerum equiluiu et D. Promiio tandem pasonis quani
regiilares excm-
pediium periinebuiil.
D. Cui formae casuali pra;laia nominum
plorum formulas. —
M. Slrictiiis liunc pedem c.iin.
exempia nientaturus e.\pediam, dum plura
mancipanlur? —
M. Omnia secund* declinalionis in nieiila ubcrlini
eu^
mininie suppedilent, ut liumilitas
exempli d,

iis terminaia pentapiuta sunt iu .liiigulaii numero, saturitas, satielas , varielas, leineritas, agilitas,
leiiapioia in plurali. faci^
Uias, gracitilas, celerilas , viridiias, leiiuilas, cu,,idi.
D. Qua sunt veiborum cxempla pa;oni lertiu con- las slabililas ut prosi er in Epigiamiiiat bus
Eruentia'' — M. Sumuniur quidem a prima ct lerlia
,

I.e.K atcriia —
Dei
,

- .-.-"...
siabili regit oinnia IIUIU.
v-Qii uilllUtJ iiniu. .
;

coiijugaliono, teiiipore pra.>seiili el fuluio indicalivi D Sic slolidim, proceritas. Kec non ctiam illa nomim
modi pneseriim a verbis qua; supcrius
, qux> rccio casu in pruccleiisinatico supeiius
coapiavi- congSs*.
mus, cum de tribracbu commentaremur sinius, per genitivum liuic pcdi regul.iri;er
: gtoiiiera-
apta-
miis gloinerviis
glomerabo glomerabis glomerabil
, buntur, fidicida fidicula:, miseriu miserite,
crucicotit
properaiiius properalis propciabo proferubis prope'-
, Uv apicula liT , avicula Iw, crucicitla lce.
,
Quamvis
tabil, geminamus geininalis, bo bis bii Juvenalis aucluiilas variaveril, ut supra
, locjiiamits reiuliiiiiis.
lit, bo bis bil, rapieimis lis, capiemus lis, poiienius Co/iVu/a vero cujus piiiiiiiivum cos
,
, paeoni piinia
tis, veniemus lis. Viigi!ius in Bucolicis : aseiscilur versifico de aqua contradictionis :

Haj.iduni Creta vtiiienius Oaxita.

.... Rumpunlur culilius amnes.
Passiva vero communia et deponeniia per easdi-m Sic Pjoii q,iarliis : lalibulum laitbuli, palibulum li
i»ersonas passim non congruentia , sed lioc niodo ,
manipului U , piterulus li. Al vero pioccleusiiiaticO
iuguCamur jugulenlur, jugulabor, vcneramur
lencran- per obliqiios casus gciiifivum et abialivum acciimii-
lltr vtnerabor, slipulamur slipulaiilur
ttipulab.r, stu- lantes aggregavimus, ad pa;onis quarti dociinientiini
machamur stoinacltaiilur slomachabor. InCnilivusquo- niinime concurrant. Vciba autem tam indicaiivi
que iiiodus in aaivjs cl ncutialibus pxon}
lenio qiiam subjuiitiivi modi, qua; in pioceleusinaiiso
 S. ALDIIELMI OPF.RLM PaKS U. - TP.ACTATUS. 228

proiiml^avimii*. Iiuic regii1;i! riie concordanl, leiiii A mr. El nolandum quod PliOcas grjmmaiicus piaelC--

ul liumido liiimilianl arielo aric- ritutn tenipus frico /licui cxpnsiiit; Gregorius vero
Uu!ila\al persona , ,

sic operinnl. El in siibjuiiclivo niodo : decue- in tertio dinl 'gi volnmine noii frieuit sed fricavit
lanl ;

riin dociierint , lumueriin rinl , slatuerint ,

patuerinl. retulit, dicens : i Faciem defuncii fiicavit:i el

Amiiiadvcrle, quiso, perplex;.,:' melric.T; :irlis fulili- infra : t Cum(|ne diuiius fricaretur, > etc.

nam palueriint imlicalivi inodi esl lempnri» D. Possunlne participia luijuscemodi definilionilius
lilalcm ;

prclairili perfecli , ubi seiiipcr e produciuir, ul : epilrilo primo subjnguri ? — M. Qncmadmodum signi-

Ferviadivisi patuerunl carula ponli. (icaiiones participiorum ab iiicboativis speciebus

Scandilur : penia , divi , si palu , eriiiit. El infia : venieiites per geniiivum aniesp.isii legibus patuisse
Ei jfj na covum vomuerunl niarmcra polum. jam retulimiis, ila linic cpitrilo pcr dativum suffia-

Sc.indilur ; el je juna nov um vomu eriinl. Asl

,
, , gari coiitesl.imur, nt nitescens iiitescenti, rubcscent

veio piiliieriiul , romueruiit , in sulijnnctivo iiiodn rubesceni, tepesceiis tepescenli ; s;c tumcscenli, fuli-

tempore piisieriio perfecio e semper fixa definiiione scenli, IremesceHli, calescenli, acescenti. Ita quoque
corripilur. ru:iiri temporis participia a forma perfecta priiiice

li. Dicilo participiorum e\cmplar. — ^L Nnlla c.Mijug.Uionis derivata, quae in pyrrbicbio digesla
participia , nisi praesenlis taiitum lemporis .Tpla B snnt, per omnes casus, exceplis nominativo, accn-
paeoni qmirto iinestigare viilui a praidiclis verbTnm s.itivo, vucalivo singularibns, et genitivo plurali,
signiDcalionibus ; ut arielans, liumilians , sepelie:is , cpilrito primo famulantur, ul litaturi litaturo li.auri*

otieriens, apericns. Qua; vero in subjunciivo iiioilo litaturos. Sic amattiri, crepaturi, beaiuri , meaturi,
posuimus bnic regulae panicipiorum discrepjiii; sul liyaturi, fricaluri, plicaluTt, necaluri,negaturi, araturi.

aui i iinbo maiicipanlur, ut doccns , vigcns , siupcns D. Da regulam divisionis et qiialitaiem prosodiae.
aul amipaslum legilinie lurmabunt , ut sialueiis , — M. Epitriti quidem pra;diciarum legibus divisio-

Tiiclut.ns, tribuens, poliens. iium miiiime gubernanlur ; el quia penultima epilrili

D. Da raiionem acccntuum. — M. Pxon quartiis primi syllaba acuitur, iaarsi proiul dubioculligimtur
semper in anlepenuliima acnio pronuntiaiuraccenin. lempura lcrna, et in tbesi qualerna.

Caeterum in aisi tempora duo , el in tbesi tria ,

qu:e De epitrito secundo.

per sescuplam di\isionem trulinala quasi obliqua D. Partes (ifatioiium, qu.e epilrili secundi struc-
irulins qnam oequa discretioiiis lance librabuntur. luris rite obsecundent, absque compirendinaiione
De epilrito primo. subdaniur. — M. \iniiores, prodilores, debilorcs, cre-

D. Exposilis ad liquidum ct defaecalis paeonum dilores, iraditores, venditores, porlilores, limitores.

rcgniis, epitrili piin.i promulgenlur exempla. — M. C funditores, \wc est qui fundibulorum e\ercitationibas
Facultates, poteslates, lioiiestates, loluntales, voluplu duellum cominilluiil. Ila saculares, corporales, carce-

les, sacerdotes, puellares, novercules, mariiales, tlita- ralcs, cardinales, tcmporales, criminosi, calculosi,

ITalcs, loquelares, Quirinales, Puialini , Sumantiiii poiiderosi, ulcerosi, caiicerosi, vultuosi. Item feminina
piitumbini , coliimbiiii , tiaraii , capistrali , viedulluii diynitalis, qualilatet, quantilates, vastitatcs, vanitates,
iit l'salmigraplius : « Holuc:iusla medulbla ofTeram aimilales, sanitaies, summilaies, ca:cilates, densilaies.

tibi ; » captllali ,
papillaii ,
pliaretrati , lapillosi ,
pa- Sic et caetera quae in singulari numero in ampbi-
ludosi , laceriosi, et propemndiiin omnia nomina vel macro coarciaviinus, in plurali buic epitrilo adnc-
derivaiiva vcl qiias sub specie participicrum numero tieiilur. Yeiba quoque priraa; conjugaiionis aciiva
smgulari in aniespaslo prolulimus , Iikc eadem iii vel iicutr.ilia, qu:e piima persona daciylum gigiiunl,
plurali ad epilrili primi regolam liquiJo ii aiicipa- eadeiu lempore fuIurobisreguIi>asciscimturin plurali
bunlin. Siniili modo verborum gciiera coiicoiilanl liumero, ut verbero verberabunt, pignero pignerabunl,
ti-nipore praeterito perreclo , boc esl acliva tanlum fenero fenerabuiU, exsulo exsulabunt, expio expiabunt,
el iieuira prini.x conjugaiionis, qux in pjrrbicbio irrigo irrigabunt, reprobo reprobabunl, fascino fasci
edidimus , ct quu; perfeclum lempus in aiii i-yllalias
nabunl, ul :

epilrilum primnm '^

deiinunt, Iiac eadein iii plurali
Ouis leoeros mibi fascinei agros.
rcformabuiit , ul am«Di ainaverunt, rogavi royaverunt,
Sic et caeleris conjugationibus. Sed lempoie praeie-
dicavi dicaveruiU, piaui piaverunt , uiide compositmn
riio peilecto si secuniix conjug.uionis fuer.nl, ut
esl fipiai'i, jio/oi'i volaverunt , ineaA meaverunl , betni
piillee palluerunt, censeo censuerunt, caneo caniierunt,
bcaverunt , ul :

lorpeo lorpuerunt, horruerunt, terruerunt, floruerunt,

Famamque beavit
Gnrgius; ureuerunl, marcucrunt, languerunl. Quod si siibjiiiic-

rolavi roiaverunl, plicavi piicaveruiit, et piicui pticue- livo niododixerisc«nsuerii!l, paitucrint, raHueiiii/.pio-

runt, utramque formam seqnilur; nnde cumpositnm tiil diibio nuii epilrilu sid cliori.mibo copulaiilur. .V

expiicavi el eiplicui ; ul illud : i El cum compli- lertia autciii conjugaiione lam praeterito perfectn

ruissel jibriini. i Quae vero prsieriium iii ui milinnl quam iiiiperfecto exempla suffraganlur, ul eiuebant
lianc refnlaiil, iit crepo crepui, toiio loniii, mico eruerunl, diluebant diluerunl, obruebant obruernnt,

viicui, frico fricui, domo donitii. Nam crepiieruiit, diruebant dirucrunt, afferebant aliuicrunt, conferehant

toiiuerunt, micuerunt, fricuerunt, domuerunt, n' n conlulerunt. Pailicipia quuque irium leniporiim ab
epitiiium primimi sed ionicura minorem amplccimi- activi^ du laxal ci commuRib-js vcui iiiia non discie*
 220 MBRH DE SEPTENAIUO ET DE METRIS. 2!.0
|):iiil, ul dedkati lUdicanili, iliangiilaii straiifiulaivii A l.iri iiuiiiero [icnlaploUi sunl ; apiiellaliva vero nl ura-
slriiiigulaiilcs, vaslinali paslinainii pasiinanlfs, oscu- liler lclraptola ; ilem iieulra iiln)(|ue nuinero liipioia,
lali osciilundi osculaiites. lla a lerlia vel quarla ahsriiic ut fnndamcntuin, sacrainenlnm, jurainenlum, spira-
piselerilo, ul conterenles contercndi, inserentes inse- menluin. Virgilius in Oclavo :

rendi, diluentes diluendi. Arsis vero el lliesis epitriii .Spirainema anima; lelliali vuliiere riipit;
secundi teinpoia liaud sccus (Jiriniere nosciintur salsameniuin, airamentum, piirgnmcnium,
firmamcn-
quam prinii. tnm, nutrimcnium, fidcimeiitiim, ornanuntnm,
osti-
De epitrito terlio. menium, armamentum. Locus vero
rcceptaculi quo
l). • Exempla noniinnm, qiis epitrito lerlio regula- arinamenla rccondunlur flrHiameiilunuHj
iiuncupaliir,
riter ailmiiiiculenlur, in propalulo promulgaia quaesn quid ad nauclerios proretasque peniiiei.
Naiii arma
niillaienus delitescant. — .M. Divinitas, vicinilas, cequa- unius mililis armatura, aut lolius expedUiimis; ar-
litas, finalilas, (elicitas, matitrilas, a'lernitas, impuititns. meiituin quod armcntarius, seu bubulcus
procuiai.
Euseliiiis in Ciironicis : i Ob asylj inipuiiiiaieni I). Lberriniis argumenlorum
iiuliciis mihi pateiiler
iiiagna Uoniulo multiludo conjungitur; i crudelitas, enuclearc precor qiiid sit quod illuslris grammalicaa
audacitas, immanitas, humanitas, obscenitas, obscu- arliscommentatir : PraBpositiones, inquil, aut verlia
rilas, meralilas, antiquilas, velocitas, in/innilas, ^ corruiiipuiit aut ipsa; corruinpuntur.
.M. I)xc —
deformitas, fecunditas, urbanitas, affinilas, pluralitas, lentia triplices
cuniinere regulas diguoscitur, qwjc
vivacitas, fraternitas, (jermanitas. Sunl pr:ulcre;\ tamen qnadripertiia ligurarum ratione colliguniur.
nnmina in plurali nuiueio iiujus epitriii formis D. Hac responsione, ut arbilror, non
est^intenu-
fainulanlia, ut fulifjines, prurigines, sartagines, cali- galiouisnodus patenier soluius, sed veluti panucula
gines, ferrugines, testudines, uliijines. Yeruin quxstionis involula.— M. Triperlila, ut
liaec et diximus,
Siiperiora singulariter pcntaptoiain seqiiunlur regii- pra-posiiionum deliui tio liujuscemodi diflereniia colligi!

lam, et pluraliter triptotam. tiir: autipsae pra.'positionescorruHipuntur,

ulaccedo,
D. IIxc excmpla queunt in verborum declinaiio- succedo, oppono, appono; auti a;lerasoratioiiuin
paries
iiibus reperiri necne ? — M. Eqiiidem reor a lertia quibus prapositx fuerint corrumpuut, et ip-ae
incor-
conjugaiione subjunctivo et optativo niodo epiiritum ruptx permaneiil, ut i]ua:ro, exquiro, inquiro, reqiiiro.
lertiuni derivari, ul emungerent, exciUcrenl, retrude- et franyo, confringo, infrinijo, spargo, dispergo,

rent, rare,'.cerent ,vilesccrent, lentescereut, squalesccreiil, sparsi, dispersi ; aul ceile allrinsecus corrunipiiiitur,

iijnoscerent, depromerent, dcpecterenl, conneclerenl. id est lam

pra-posiiio quam cseterse oraiionis parles,

D. Qiiarc prima et secunda conjugatio per hanc quj; piajpositionibus ritu (iguraj compositae siiccesse-
_

pcr60iiaruin in subjunctivo inodo epilrito tertio ini- ' rinl, ut corripio, coerceo, corrigo, sinciput, occiput.

ninie congruunt? — M. Quod uiiarumquc verba D. Da piscposiliones quae corrumpant ca;teras par-

coiijugalioiiuin in praedicto modi) teinpi)re pr.iterito tes, vel qua; acceptis reliquis parlibus corrumpantur.
iniperfecto loco penuliimo producunlur, ut maccra- — M. Ex, ad, ob, in, sub, Irans, con, ciicum, aiiie.

rent, lacerarenl; idem maderent, vigerent, squate.rent. Ex pra'pi siiio iiitenlum x litterain aut in f coinmu-
Nain utrasque cciijiigaliones imperalivus producit, lat, ut effringo, efjuyio, efjhw, effundo, effatur, e[{a-

qiise res penultimas pracdictoruiii syllabas vcrboruiii bilis, feius cfferus, frenalus effrcnalus, f.cio efficio,

correptas forc nequaquam palitiir. faclus effeclns efficux; aut ex integra manet siibiiexa.

t). Arsis et ihesis quibus disciiminibus altcriiaiini Corrumpuiilur, ut wstimo e.xisl.mo, carpo exccrpo,
l'6mporuin parlicula sequestrant ? — M. Modo arsis
qumro exquiro, arceo exerceo , cado excido, effodiu
lemporum tropxu triumpliat dum octies seniis gu- cffodis effossus. Aut oiiinino eadcm litiera carebit
ut evenio evenit, egero egessi, egrcdior
benial; tliesis vero versa vicesexiessemisusurpai; et egressus, ema-
quae prius in prxcedeniibus epitriiis arsis subJug:>ndo no emanavi, elicio elicui, elimino eliminavi, elido elisi,

enarro cnarravi enucleo enucleavi. Ad

viclris esstiieiat, nunc dcmuiii iii succedeniibiis , pr;t'positia

idem scrviliter mancipando el eiierviter cedendo ^*!"' fin^lem d liilcram in eanidem convertit litte-
jj
succuinbit. raui a qua sequeiis oraliuiiis iiiclioat pars, ut cedo

D. Uperae prelium est ut maiiireslandarum reruin uccedo iiccessi non adcessi, accommodo, accoto, acci-
gratia replices uiide lioc coiisiare credaiur. — M. pio, accepto, accingo, accumulo; ut
Accumulaut quoruiu rdDiain IjuJesque poetae;
iNcmpe boc prosodia; causa contingere solel, qui.i

lilc epiiritus dc quo in prxseniiaruin paruinpcr

accubo acculfiiiis ; ul : t Cum esset lex iii accuLiiu
suo, iiarJus iiiea dedil odiuein suuin. > Cuntui ao-
coiiiinioisci niiiraur, in antepenultima aculo profe-
cepta praepositiuiie ad , utrinque corrumpiiur; ut
ratiir accciitu, sicui prxxessor peimliiiua.
accentus, qui Gr:Bce prosodia niincupatur. Sic eadoiii
De epilrilo quarto.
d litlera in ( Iransmutalur, ut Liicius Aunaeus Se-
D. Regulas ex pariibus oraiionuin quae epitriti
iicca, in sexto vulumine tetrauietro brachycatalcclu,
legibus congruant quanlocius dopromito. — M. Con-
sic ail :

slantinus, Marcellinus, Saiurninus, cancellatus, fortu-

(ieiiiiiiumque duplices
nutus, contignaius, arumnosus, libertinus, collibertus, Argiis allollildomus.
Auguslinus, Ccetestinus, crystallinus, smaragdinus. El inlra :

lla;c deniquc lain propria qiiani appelaliva in siiigu- Dubia lubal cervice, famuli attolllle
jj^, S. ALOIllXMl OPERUM PAUS II. - TUaCTATUS. 232

in Georgicis A "'.', immmUa,, immanis, ir.m.nmlas, impumlas. kn-

AllHli alMo «((Hm, «»r;m.. Virgilius :

e"Slim.s Aler Nil.ii esl iufelicius felicitale pec-

's,,.pe n\Mu ih duris erraadocoiibus alas : .

Aurivere. caniiiiin, qiio pCEiiaiis nulrilur iiniiunitas. » Imbiio

inlcrJiiiii transit, ut appono npposui, appait-o, immerialis. Aul ipsa prxpositiune iMegra
iii p i,,,;,^,,,;^

npprofto, appi/'o, uyplico.

Nonimiiqnain vero iii l niu- colKerenlia corrumpiinlur, ut snlsus itisulsus , sa-
atlicio «(-
auir, liviio altidii uliisi, ligo alligo iilliiiavi, piens insipiens, apius ineptus, castus inceslus. Virgi-
in r, ut nrripio arripiii,
lecio'altcyalio. Solvilur el lius :

ad In Ihalamos ausum incestate noverciE;

cui simplex rapio, scd accepla pr;tposilione
cst

neuira pars corruplioiie carebil, anepius «rrepiiciws, fucio inficio, capio incipio, amicus inimicus, «rtjnlu

arroganlia. Traiisit et ini^UHs, quccro inquiro, parlior iiiipelriier, armiitus

irrijo oriexi, arrogo arrogaiis
oimiio, queniadniodum in proverbiis incon- inennis, barkalus imberbis, datunalus indemnis. Con
tii II, ul
stanlis cl lubriei passivus nolatur obiulus : «Aiimiit praeposiiio aut ipsa in composiiione cerrumpilur, ui

nculis, leril pede. » Virgilius iii deciino : commoveo, commercium, nteo commeo, mcalus com-
Anuuil el lolum nutu UPinefeca Olympum. mealus, corroboro, corruo, corrumpo, cottoquor colto-
Jlulatur iiiliiloiiiiiius in /' seinivocalem, afllalas, effe- ijuium, collega coltegium, cotlectio, collectunea, cottu-
alJi.tus, alfabilis, a(llaius,
ut accedenies orationuin partes corruiiipito
aus, :
fidium; aiit
affaluraselb.
Aiigelicis lienielacla ii.iiiis
ipsa inaiieiite intcgra, faieor confiteor confessus, gru-
Solvitur in g mutam, ut aggrego aggrcdior, aggres-
dior cengredior congressus, canlus concenlus, tcanuhi
,

sus, ag/jero aggeslus. Unde aggerem, aggeslis de fos-

conscendo, slaliio consliluo, caiio coiicino, jacio con-
saio sablon.bus ei colleeiis iii cuiuuluin glareis dici jicio ; ul
eiymologia declaral, sicut congericm a coiigereiido. Priuceps ardeutem conjecitlampada Turnus;
Traiisit aliqiiolics in m, ul amnioiieo aminonilus, am- caiio concido ; ut : i Qujre coiicidil vultus luus? »

minicutor amiiiinicutuhor ammiiiiculum. laceo conticeo ; ul :

-
Sub pra.'posilio utriusque casus iulcrdum b lil.e- Coiilicuere omnesinleiitique oraienebant;

ram amitiens, in eam coiivertiiur qua sequeus ori- mde inthoaiivuiii coniiccsco; geuitrite Saiauelis va-

lur vocabuluiii seu verbum; aut ex corrupto et inte- licinanie : < Cl iiiipii in leucbris coiiticesceiil ; > le-

gro parlem oralionis coniponil, ul suffutcio su[- nco conlineo , tungo conlingo, calco concutco, facf3

(ullus, sulfodio, suppoiio siipposilura, suggestio sug- conficio, capio concipio, quxro conquiro, quastio coil-

gcro suggeisit. Virgilius iii dei/uiio :

quisilio. ISam queror deponens corripitur. Uiide
Sugyere tela niihi; quercla, querimonia derivatur ; sicut iu hisioria ec-
iiiffeio sufferi, ut : < Beaiiis vir qui suffert lenlatio- ^, dcsiastica cauium esl : < Onines querlmoniarum
ne*. » Sujfusio, ut : < Cui o. uloruin suffusio, qoam bros jussit incendi. i Seu ulraque corrumpunlur,
Graeci gtaucuma dicuiil. » Sniiimoieo summoius , videlicei tam prapositio quam subjecta pars, ut ra~
mcculo tuccubui, siucesius succedo successi. Virgi- pio corripio , mando commendo, pleclor cuinplictcT.
lius Cicero, libro xiii : < Nullo modo possum aut iiienio-
Mezeutius aideus lia consequi aut oiatione complecti; • Uedo cullidv
Suecedit pugiia;.
cotlisio. Liide pocla :

Succurro, siicccdo, succiiigo, succresco, succrevi,ptico Vi.x tainen elTugi loiis collisa medullis.
supplico, pulo suppulo, peto suppelo. Ant cerle ex Utcjo corrigo, tego colligo. liilerduin vcro eadem co»
duubus corruptis, ul supprimo , susiineo, sufficio,
pixpositio H li teram noii corrumpit, sed oiiinino
cuscipio, quorum priinitiva iiilegr:i sunt sub et premo,
amillit; si sequens pars a vocali iiichoat, ut wlernua
(acio,capio; sed iii coiiiposilione figuraruin b, e, a
cuoe.crims, cotcvus coelaneu-s , cocpiscopus, cuacervo,
!n alios lilierarum cliar.icieres verluiilur. Verumta-
coarcte . i Et aiigelus Domini coarctans eos; » La-
men lia;c verla leinpore peifccto et plus qu..ni per- clanliiis ad Demclrianum : i Ct levi, inqiiil, el non
ncio ex coiruplis etinlegiis componuntur, ut sup- coarcto spiriiu quoiies volumus tllicitur vox; » otr-

tir.ssi suppresscram suslinui susiinueram ,

s«^e" „p,„. T.re.ilius
,
j) in Adelpliis :

$iij}'.ceram, tuscepi susceperam. Rectc, a.depol, spero moJo d.ilores meatu occiplunl;
Ob pr:epositio accusativi casus plenitnque b mulal tapul cccipul sincipul, ex duobus corruplis, id est

in eain conversa rnteraiii qiiie sequentem inchoat sci.iis capiit.

Crationis particulam, ut pcio oppeto, ut In pr.ipositio corrumpit veiba, iil facio inftcio^

TroJ3> sidi iiixuibus a!Us capio incipio, gradior congrcdior ; purlior impert.or.
Coatigit 0|>pelere
L't Tiillius Cicero Lucainis, libro decimo :

Oppuno upposui, occumbo occubui, cudo occido, ([uod Al.iiie opifox reruin ccrto sul> jore cscrcel;
l-sl palientis el ageiitis, iil ruo; ommulcsco ommului, culiibco, coa-quo, coalesco vel inolesco. Virgilius :

vfficio offeci {id esi nocui), effero obiuti , ad sialuin Ldoque doceiit iuolescere libfOj

jirisliiium reversa ; effutcio offulsi, ofjusco offuscavi, .\go per syi.alccpl.ain coge, ut nolo mate, quod iil

olfuil,offendit,occurril, occatiuil. In pra;positio inler- praElerito nianifestius liqucl coegi. l'e prx-posilio aiil

Uuni n litleram iii m coiiiiiiiital, ul piiis pielas, im- siibncxas oiatioiiiiin parles corruiiipil, cl ipsa deiri-

pius impieias, iinprobus improbilas, imptoro. Cicero, iiieiituiii iion paiiiur, ut satio rcsilio. Crospcr in Epi-

i:i libro \\ : < Oiuiies iniploro ei obtestor; > immn- siainniatibus :

253 LlliER DE SEPTENARIO ET DE METRIS. £5i

Si resilil, misero Jejil in exbilio; A Siint alioe prxposilioncs qn» siiiiiliter in coin[M]-

caph recipio captig receplio captus rcceptus, sapio sitione (iguraruii) corriinipiint adnexas orationiini
resipio resipisco, facio Teficio, facliis refectus, cano parles, ut per, prcc, pro, de, re, iit perficio, prcefipiv,

recino, gra.iijr regreilior, statuo resliluo, statulus re- projiciu, decipio, Tnpio deripio. Virgilius :

tlilulus, qumro rcquiro, leneo retineo, laceo rcliceo, Tergora deripiunt coslis

piemo reprimo, spargo respargo. Aiil eadcm le prae- pnro separo, cerno seccrno, pono repono , cedo secedo.

posilio si aJ verlia a vocalibns ineipientia accesseilt, cubo seciibo, diico reduco, cado decido, ut : i Foliuni
dlilteram crebro assuniil, ut eme redimo, emptio rcd- ejiis non dccidit;i et alibi : « Aiiiil fenum et flos de-
emptio, emplus redemptus , arguo redarguo , ago cidil. I Patior perpedor, passus perpessus, et caelera

redigo, actits redactus, nndo redundo ; ut : « Oninia similia.

flimiina exfiint in niare et niare non rediinilat. i D. Tripertitam pr.-epositionis regulam, cum qu:i-

Eo redeo rediliis, eunus redeun'es. ilurus rediliirus, drifaria (igurarum coropositione, velut quoddain alre
redintegro.redhibeo redliibiio, oleo redoleo, olerered- ciliginis chaos, ailbibilis dncumcntorum latcrnis.

elere redulenles. Virgiliiis :

luciilente illuslrasti ; resiat ut, omissa prxpositione
el ulenlia Medi elcompositione, positionis lamen elevationisque leui-
Ora fovent illo
B pora epiirito quarto congriientia regulariier edisse-
si vero a digamma verba incipient, id est u loco con- ras. — M. Epilrili quideni non serviunt divisionibus,
sonantis posito, d lilleram prxdicla repudiat prxpo- ciim tamen In epitrito quarto arsis anlicipat tempoia
sitio, ul rfi'er(or reiolvo reviiico.
qualerna et tliesis teroa.
Trans pr.tpositio inierduiii n et s perdii, ut tradu-
D. Lex prosodise proinulgetur. — M. Epitrilus
clus traducit; ut : « Noluit eam Iraducere. i Augu- quartus, si penultima posiiioiie loiiga fucrii, acu:o
siiiius, llbro xx Civitatis Uei : i Etiamsi eos, inquit, pronuntiatiir accentu, ut /ios(imt'/i(Hm, id esl, aiiiua-
per lix'C ad sua traducerenon potiierint, i etc;i;lera;
mentum, exagium
vel lruliii:E. Si vero penultinia na-
trajectus trajecit. Virgilius in decimo :
turarum legilius protelabitur, absque scrupulosa am-
Timi )'allas bijugis fugientem Rhaeiea praeter
biguitate circumflexo proferatur accentu, ut contigna-
Trajicit;

Trano Iranas lus, fortunatus.

tranal, ciijus siraplicia sunt lran$ ei
De prosodia.
110 nas nal monnsylaba. Virgilius :

ProsoJia est signum serninnis Iter rectiim faciens

sul) niibilms alris
SirymnniiB dantsigiia grues aique a-thera tranao'.. legenii. Sunl aiilein prosodia; decem : aculus, gravis.
Soliiiiis i|iioque in Collcctanea reruni, de cervis : < Si circumflexMS, longa, brevis, daseia, pslle, apostro-
niaria, liiquit, Iranenl, nonaspectii petiint litlora sed n plms, hyphen, hypodiastole. Dividuntur aulem hoec
olfactu. » tiiviim pr:epiisillo aliquolies aniittit cum, in quatuor: in lonos, in tempora, in respiraliones, in

ul circuilus. Sic aiite pr»pfisillo e in i commulal, iit passiones. Toir.is auiein aul pertrahitur, aut attralii-
aniicipo, Psalniigraplio aslipulante, ul : i Antici|ia- tiir, aut medieias syllab» bonam voceni h ibins. Toni
vcrunt oculi inei vlgilias. > Dis prxpositio interduiii suiii ires, acutiis, gravis, circumflexus. Aciilus loniis
« lilleraiii in compositione perdil, ut diluto diliisns est noia per oljliquiim ascendens in dexieram par-
dilanio, dilvo, ditabor dilapsus ; ut :
tem, ut pax, pix, nux. Gravis esl a surmno in dexle-
foveani dilapsiis iii alrani; raiii partein de-ceiideiis, iit est lwmo,bonus, piirviis.

dilancino dilancinalus. Idem Soliiius de leont"pliono Circunillexus csl nota de acuia et gravi farta, ut csl
liesiia ail : < Morsu qiiidem abstinent, sed dilancina- moeta, nnha, ciepi. Tempiis est significatlo exlensln-
las exaiiinkint peduin nisibus. i Quod si s litteia in nissivecontraclioiiis, invisibilia discernens. Tenipora
principiu verhi ponatur, eadem praepositlo non per- suiit duo, longum ei breve. Longum est significaiiu
dlt s, ut Jisspolio, dissolvo, dissero. Inlerdum s iii
f
producta; lilleriE vncalis; ut est :

inulalur, iit fido diffi.lo diffidentia, fero differo , dif- Arma viruuiqiie cano, Tiojs qui primus ab oris.

ferentia, fiindo i.iffiuido. Virgiliiis in decinio :

Bieve est signilicatio correpi* vocalis, ut est
Undanlique animam diffuiidii in arma crunre. n lugens aciitus carniina noslra canuiit.

Unde JiiIiuh Solinus, In CoUeclanea rerum mcinora- Spiriius est produclio vocis quaj aut citata aut lenis

bilium, ait : < Idqiie in centura viglnll nilllia pissiium de ore piofertiir. Splritus sunt duo, daseia ei psile.
difluiidi, qiii lideni adveiiaruai raliocinaii sunl, a^^sli- Daseia esi qiialilas sy!lab:p juxia soiiiiiim spiraiilis,
maveriinl. i Facuiias difficultas , ut idem Solinus : ut est /lomo, hab lans, habens. Psilf est qiialiias syl-

« MuUisqiie diflicu talihiis faligalus F.liiplia;is se jugis laliJ! quae juvt.i exlremiiaiem lahioiuiii prorerliir, ut :

adncclil. » Facilis diffuilis, tam prxpnsillnne cor- «rafor, ndiif, orare. Passio esl vo\ passibilis conjuiici^

rupta quam iioiiniie , seqiiiiitibus aiileiii c p t dis prx- el uiiita et divlsibllia illscernens. Passiones Siintlre-
po-ilio inlcgra inanet, iil cerno discerno Uiscerniculum, apo^trophos, hyplien, hypoJiasiole. Apnslioplios e-.
crepo discrepo, curro disciirro, calcio discalcio, credo sigiium exirila! vocalis uniiis ant diiariim, ((iios (/

discredo, ciiigo discingo ;

plmeo di.spliceo plicuitdis- qiiaiii] non liabent Latini sed Gnvri. Ilyiilieiiesl coo-

plicuil, a i ornipta iii i mutata ,

puto disputo, perdo juiictio dictionis ex duabiis perfeclis inipei reolisve

di.perdn, pono dispono, leiido dislendo, tribuo distri- cnmpusitae, ut cst lucifer, unigenilus, primogeniius,
buo, Iraho i.istraho, tingo dislingo, peclo dispccto (id ilypodiastole esl divisiu coinposii.irum lilteraruii)
4il, pectino), pendo dispevdo. propier ambigiiltaies, ut est :

Patrol. LXXXIX.
 S. AI.Dlir.LVl OPKIIUM PARS II. - TRACTATIS. 2:.r,

viritliquc iii liliorii coii.^^fiioiiuisus, A iiiircns cl iiljer'ui venereiis, iil lioc sil qu.eil.iiii les-

ul non orrcl qni leg.ni, iie proisiis ursiis Ieg:il. .\cu- se nieiiti rata recompensaliiinis porlio, acoblala re-
lns ItMQ liabcl lri;i , (iiioinodo ilicinU (Incci, Laiini niimeralionis vicissiliido, qiiaiilu coiisiat neiiiineia
diio, penuliimaiii, anlepciiiiUiniam. 1'enultiina nomen iioslrs slirpis prosapia geniluin, et Gi'ria:inic;c gen-
est anle unaiii syll;ibaiii a lino liabens accenliiiii, ul lis cunabulis lOiiloiiim, in liiijiisceiiiodi negotio aiite
dinia, dnia, honus. Anlepeniilliina est nonien anle noslram meJiocrilatem lantopere desudassc, prnpriu-
iluas syllabas lialiens a (iiie acceiiliiin, iil est Dmilhis, rumque argumfiila iiigeiiioi iim juxla nielriice arlis
Gregorius, Eolhilius. Cirninifli!xus noiiieu cst loca disciplinani lilleiariim texlum tradili^se ; prjesertim
liabens diio, sic; l dicunt Gr.Tci, Larnii aii'em uniim. iiiter lol laiitosque siEcalariiim reruin lumuiiuantes
Circuriinexus nomen est aiile unam syll ibam a (iiie sirepiliis coiistiiutum, et ecclesiasiica pastoralis curae

habeiis accenliim, coelum co:lorum. Teinpora ponun- siilliciliidiiie depres-uin, qiiibus mens meliculosa ac
tur iii viicalibiis lilleris, iibi proJiiciiiilur vel corri- scnipiilosa qiiasi qundain arclissimo calenarum re-
piiiiitur, ul esl : p:igulo constringitur. Xon eniin lioc proferendo
niliil, aianis, flamina, iriunus. horreudis supercilioriiin jaculis ine vulnerandui.i

Spiiiiiis poniiur iniiio vocaliuin ruterariim, rarius in arbilror, ucquc diris-ima; elalionis lurgidse phal.irica

iiieilin, ul est hnjns, Iralio, iiirulio. Aposlrophus po- " coiili.vum perliorresco, si paulisper de gratuila divini

iiiliir supra, sicut dixiiiius, quo non uluiilur Lalini, iuuiicris gratia, quae singulis quibiisque non iiieiito-

sed Gr;cci. llypben ponitur iiifra ad doxieram par- ruin pritcuneiitium pracrogaiiva, sed coelesiis beiie-

iLin, ut est suburbanus. Ilypodiastole ponitiir infra fi ii niunincentia coureriur, frelus Domiiio glurier.

coiilrarlelate byplien, ul esl Conslaiitinopolis. Siquideiu illuslris ille (|ui dicebat :,'

Emicleatis igilur gr;iniiiialicorum ragulis et nietro- riiiiius ego paiiiam mecuui (niodo vita supersil)
in
Aonio reiliens deilucam vertice .Musas;
runi pedibiis, qui seplies , ul jain proinulgavimus, Priiuus Iduni^a:» roreia;ii libi, Manlua, |ialai3s;

qmilernario concluduntiir laterculo , operae preliuiu et loiigiuscule idem poeia inlra proscqiiitur :

arbilior ut niulliniodas allenianlcs, synzygiae repli- jnval ire jiifcis qua iiu la | riorum
Caslaliam ui molli Jeverlilur oiliila divo;
caliones, qiix rlietoricis m.intipanlur discipUnis, sli-
niulo feslinalion s compulsi pislerire sludeamus ;
lioc (iiii|uain) ille versilicans signilicari voliiil, iiiil-

(;uarum vocabula haec esse noscunlur, proxilius, di- iuiii aiile se Latinoriini Geurgica Itoinulis descripsisse,

proliiis, diopros, tranipus, cribiissus, iiamprossima- qtiamvis Hesiodus et llomerus et cu;t' ri Grx'ci diser-

liis, pliymarus, airoibus, rivalus, praiiulus, linuatus, tiludinis facundla IVeli, el Aigolicu: urbanilatis pri-

inacliaiis, niatiiinus, pliynuliis leliriniis. Ili siiiit vilegio prxditi quadriraii;iiu agriculturain liiigiia
,
^ ,

propiie rbelorum pedes, qui i|ii.ilernaruin iiiensurain deprompseriiit.

syllabaruiii transeunies a melricis magiiopere spreti Deiiique priusquam serino supremus competenti
repudianiur : siquidem proxiiius ex tribus loiigis et calculo teniiinelur, palerna solliciiudine coactus,
Iribus brevibiis conslaiis hiijuscemodi sclieniat bus qua; solel nalorum commodis consulere, commoneo
compotiitur, ut ~— — . Dipodius vero versa ul ca quse dillicillima sudoiis el iaboris induslria,

vice ex iribiis brevibus et tribus longis conslat, tali ac si gravi sarcina oppressus, diclanJo descripse-
(igiira -^ ^— . Diopros aulem et irampus ratii, sine sudoris et laburis conlritioue riinanda
leciproca dnarum syllabarum allernaiioiie varia tur. ct recensenda nuUatenus sperneiido contemnas, ac
iilpoie et iierum-^ ^ _-^ . soleriis iiigenii gratiam piae cailerls coniribulibus et
Sic et cwleri synzygiariim pedes bnjiismodi jiraepo- coataiieis libi diviiiiius collaiain torpenlis olii segni-

steris vicissitudinum ordinilius aUernare noscuiiiur. lie squalescere paliaris. £t absurdum neinpe
Constal pr.Tlerea nomen sjnzygiae serviens (igurae arbilror si le perlxsum sit afTabiliter investigando

compositae, quod in geiiilivo plurali novem syllaba- et ventllando percurrere quod lue perttesum non
rum ct vigiiiii liiterarum esse deprelieniliiiir, ut fi it dilhcuUer coniiiienl;indo et coacervando dige-
Conslunlinopolitantts, si dic;itur poiilifox Coiislaiili- T\ icre, si illud (inqiiam) te pigeat velut iii^olescciiielii

iiopolitanus, el geniiivo poiiiilicum Consianiinopuli- ac delicaluin paiilalliu masticare ac luiniiiarc, quod

iiriorum. mc iion piguit, utpote pistoris pinsenlis olUciu fuii-
Appropinquante jam siyli lermiiio, o reverenlis- cluiii, coniiiioleree4 lollere. Quamvis ergo mundana;
sime lili, subnexis precibiis salagens velut flexis ge- dispensaiiiiiis cnris, velut scopulis relluis algarum
nuum popliiibus suppliciler imploro, ut hoc opuscu- illisionibus el uiid iruiu circuiulairaiiliiim vuilicibus,

lum, quo nianilesiissime declaraiur quod tua sagaci faligalus populuruiii Irena coinniissorum uioderando
non livescam, elsirenua inslruciione non
eriiditione gubernes, nequaquam tamen hujus rci gratia prae-
i;ibescain, contra oiniies a'inulorum catapultas et ve- peditiis melliflua divinariim siudia Scripturarum
nenala garruloriiin jaciila , qiia; de pliarelra obliqiii negiigenda, et sub hujusmoJi occasionis pr;clexlu
livoris pleruiuqiie inioiqnere iiiiuiiliir , inexpugna- parvi penlenda duca>.
bilis melroruiii pella el grammaticoriim pariiia pro- M.im iuclyius ille Theodosius, ui prisca veterum
legere digneris, ineique lahoris industriain, si votl opuscula produnt ,
qui tolius propemodum mundi
eompoiein siimmiis Olympi regnator elTeceril, tanto gubernans monarcbiam mariiabatur, ei regalibus
veliiii devoia' inciiis afl"ccliiin oteiidens , cnixius noreiiiis imiurii scrptris undccics bibente annoriiin
iST PAUS 1!!. — POKMATA. - DE l.\LIUIBUS VlllCl.\-J.W. 25S
circuli) relicitor fiin^Hbiitiii', qiiotiJi.mi siimptiis ali- A 'i';'/'S de are liio, et iii::diUiierii in cii die ac iuitie.
iiionianj cl corpore;e siisteiilatinnis ciliiliiim, iii qiiiliiis Idcircn iii oiiinilius operihus luis memoriire novissinia
iiioilaliiim vivacit.is vescitiir, in prsccelso putestalis lua, el iii fflernnm non peccabis. Qiia^ est enim laben-
culiiiine anliqnarii scriploris mercimnnia iiidcptiis tis iiuindi prosperiins, aul lalleiitis vilse relieilas.'

est, innlens Scriptnraram emoluinento ruierarum Noiiiie simillima cullatione ut soinnium evanescii,
carnalis vit.T nulrimeiita per lalioris exerciliuni adi- iit fuiiius faiescit, ut spiiina iiKncescit? Diviliw,
pisci, qiKini inerlis de^^idiae lorpore tabescens gra- iiiqiiit rsaliiiigraplius, si adjuerinl, nolite cor appo-
tiiitis epiilaruin deliciis sagiiiari. Uiide etiain cum nere. Utiiiain iiubis pra:seiitium rerum pnsse^sio iioii

rrisciani graiiiii>atici xviii voliimina ,

qui Ilnmanx sil fiiturorniii reniuneralio! caducarum copia, secu-
Ininen faciindix vocabalur, proprius palmarum digi- tariiin iioii sil iiiopia! Utinam lenocinantis nniiiJi
liilis calce teiius digesta describere!, inauditam an- oblectamenta, atenioe bealiuidinis non gignaiit de-
lecessnriUiis et inexperiam pr;cteiitis sa-culnrum trimenta! Qiiin potiiis, transacto fragilis vitae iiiter-

iniperaloribus promulgalial seiiteiiti;im; posteris, vallo, succedaiit, suflragante Cbristo, perpelua pra;-
ui reor, exemplum industrioe derel.iujuens. Ego, inia nieritorimi 1 QuoJ ipse prxslare dignetur, qiii

iiii|uii,Tlieodosius, loiinsorbis imperator, iiiler curas pio nobis iii patibulo pependit, cuiii ailerno Patra
piilaiii lioc voluiiieii prupria m.iiiu descripsi, clc. B vivens ac regiians cum Spiritu sancto per inliniia
1'roplcrea cflele-.iis Uihx clangor el siiperiiae siil|iicis* seinper s;ccula saiculoruiii. .\nien.
classica concre; ueriint dicentis ; Noii reccdut iiber
'
Forte legenJum saliAcis, nenipe a ».-ii;,ix salpicis, pro salpmx salptngis. Edit.

SaNGTI ALDHELBII
SCHIliliBlKStNSlS LPISCOPI

POEBIATA,
sive:

EJUS OPKIUJM PAKS TEllTIA.

DE LAUDIBUS VIRGINUM.
quibiisdam Codicibus unum facinnl, primiiin
r.HKC diio poemata (hoc et seqiiens, de Oclo princiimlibus vitiis), qnse in
Biljliutlieca Palrum valde curnipiasunt; nec
cuinCoiUI. Paris., posiea cui.i liliro n.s. BoJleiano ad verbuiii coiUuli. In
nunc quidem oniuino iiieiidis careiit. Giles.]

PRi^FATIO c P astor
:
oviie iiiens, iie pussit rabula rapto It

R cgalis vastans caulas bis dicere puppu P

AD MAXLMAM AliB.AriSSAM. niiiia sed custos defendal ovilia jaiii nun C
M elrica tironesnunc promant caruiina caslo s M axima prscipuuni quse geslas iiuniine nome N
E t laudem capiat quadrato canninc Virg A ddere prajsidiuin, niater, dignare precal U
T rinus in arce Deus, qui poUens saecla creavi T N ain perpelnuin prompsisti luniine lume
tii N
K egnalor mundi, regnansin sedibus alli s T ilan quem clamant sacrn spirainine Vate S
I ndigno conferie mibi dignetur in aeilir A C iijus per munduni ji.ibar allo splendet ab ax E
C C
uni sanciis requiem, quos laudo versibus isthiniC A tque polos pariter replel vibramine fuline N
A rbiler altitbronns, qui servat sceptra supern A r. ex reguin ei princeps populoruin dictus ab oev
T radidit bis coeli per sudum scandere lime N M agnus de magiio, de rerum regmine recto U
1 liter sanctorum cuneos, qui laude perenn
1
llum iiec terrae, iiec possunt cingere ccel I

R iie glorificanl modeiantem regna tonante M N ec niare navigerum spuinoso gurgite valla T
niiiiienens Dominus, muudi formaior el auclo R A ut zonae inundi, quce slipaiil xthera cels A
A C biroruiii vitam, qui castis moribus istlii C
N obis pauperibus confer suOragia cert
hostibus islliin C A uxili;inle Ueo, vernabant flore perenn I
E t ne concedas trudendos

S ed magis exignos defendens dextera langa T S anciis aggrcdiar siudiis edicero paiipe l>

N T aiita tanien digne si p.aiip.er prMinia proda T

INI e praedo pellax coeloruiii claudere liine
A iniiia cum nullus vcrbis explanel apert K
V el sanctos valeat noxarum fallere scen
M S ulsac animract Namorp Cminseiioiiia cirte ,'4

N e fur stropbosus foveara detrudal in alra

C onditor a suniino quos Cbristiis serval olymp C
 r.!) S. AI.DIIELM'. OPKIUJM PAUs 111. — P0EM.\TA. aa
A Dev.itatiirus pupiiluin cuiti pcigere vatps
INCIPIT LIBEH. Vcllet, el insonieni verboriim steriicre lelis.

Unmii o;eiis geiiior, iiimiiiuiii (liiicine gulienians, Plus igitur confeire milii te posse falebor;
l.iicitl;) slelli^eii qni coiiJis ciiliiiin:i i:(>;li, Quin me lerrenam dignaris condere forinam,
Ncc non lelliiiis furnias fiiiidiiiiiiiia veilio, Et brntuiii iiispiias vilali fl^imine peclus;
l'alli(la piii'[iiireo pingis qui fli)re virelii , Qiii corda ingeniis ornas, et labra loqiielis.

Sicqunqne fliictivagi refrenas iXTula poiili, Neqiiid(|uain ut milliis sermonmn plectra resolviS,
Wergi^re ne valeant terr.irum littora lyiiipliis, Scd fldibus ciiliarse moduletur carmina Cliristo :

Seil tumidos fiaiig;inl (liiclus obslacula rupis; Si vero qiiisqnam cliord.iriim respiiit odas,
Arvoruiii gcliilo (iiii culliis foiile rigabis, Et potiora ciipil, quam pulset pectiiie cliordas,
Et scgi'tii;ti gliiiiias niniliosis iinbribus aiiges, Quis Psalmisla pius psallebat cantibiis olim,
Qiii latebras inuiidi gcniiiiaio sidere demis, Ac meniem iii;igno gesiit modulamine pasci,
Neiiipe diein Titan, ct iioctem Cynibia coniit; Et cantu gracili refiigit contentus adesse,
1'iscibus itipiorcos qui cainpos pinguibus ornas, Maxima inillenis auscultans organa flabris,
Sqiiainigeras foriiia:;s in glauco gurgile lunnas, Mulceat auditum ventosis follibus iste,

Liiiipida pra-pelibiis sic co;iiples aera catervis , B Quaailibel auraiis fulgescaiit caetera capsis..
Garriila quse rosii is resonantes canlica pipani Cuis poterit digne reruin mysteria nosse,
Atque creaiorem diversa viice faientur, Aut abstrusa Dei gnaro cognoscere sensu ?

Da pius auxiliimi, cleinens, ul carinine pos-iin Torridus altaris ni sumptus forcipe cnrbo,
Inclyla saiicloriim modulari gesta prioruin; Calculus aut ardens emundet spiuca labella,
lli prius ct pros.i laudabiit liitera castos, Quo cherubin quoiidam puiga\it bibra propbeiip,
Si niddo bcroicam siipulentur carmina laudem. Ut meriio deinccps ecelesti famine flagrans
LUfasti seriem memiiii dixisse priorein Egregius doctor verbi clausiclla rcsolvat,
El duduiii pr.impsit volo spondente libellus. Et noxas populi Scripturx torribns urat,
Non rogo ruricolas versus, et coiimiala Musas, Qiiatenus ad Cliristuin convertat d.igmate plures,
Nec petoCastalidas metroriiin cantioa iiymphas Ruricolas mutaiis ad coeli rcgiia pbalanges.
Quas dicunt Ilelicona jiigum servare supernum, Humani generls triplex distanlia ferlur,
Nec precor ut Plioebus linguani sermone loquaceni Qux modo per mundum triquadro cardiue degii,

Dedai, queni Delo peperii Latona creatri,\. Et studet in terris mercari regna touaniis.
Versibus iiifandis iiain nunqiiam dicere dignor, Denique nonnullos sortitur vita jugalis,

ill quoiulain arguUis fcrtiir dixisse poeta :

^ Qui recte vivunt concessa lege Tororum
Scaiidiie nunc llelicona Duoe, caiitusque movele, Et praccepta Dei toto conamine mentis
Sed potius nilar precibus pulsare Tonantem, Conservare studenl ilialami sub jure manenies.
Qui nobis placidi coiifcrt oracula verbi, Post lia;c castorum gradus alter, ct ordo secunilus
Verbiiin de verbo peto, boc Psalinisla canebai, Subsequiiur : nupti, qui JLim connubia spernunt,

Ciirde Palris genituni, quod Priiles uiiica coiistat, Ac iiidulta sibi scindiiiit retinacula luxus,

Quo Pater omnipolens per muiidum cuncta creavit Lurida linqueiites spurcae coiisortia cariiis,

Sic Patris et Prolis dignetur Spiritiis alnius LU cajtis proprium conservent moribus aeviim,
Auxiliuni fragili clemeiiter dedere servo. Dum coiinexa prius tlialamorum vincula nimpuiil.

Esl iiamqiie in Deitaie nianeiis subsiantia simplex, Tertia virgiiieis fulgescit vita liicernis,

In deilate mar.et quoque sub^-isteiitia triplex, Ciij is praecellit praefatos infula ritiis.

Propriet:is ergo credatur nomine iriiio, Mundaiii luxus calcans ludibria falsa

Majestas vero dicatur noniine siiiiplo. Virginilas sunimo viriuium vertice florei,

Namque fidcs cogii peisoiias credere lernas. Dum soror angelica' constel castissima vitac :

Sed natiiia Dei, ccEli pr^Bclara ciealrix, ^ In qua non regnat fallax peiulaniia saecll,

Omiiia rcgiiando dispensal saecula simplex. Sed potius certat carnem frenare rebellein
Eii promissa iiovo scribaiilur carmina versu Spiriius, ut terras possit compescere noxas,
Garriila virgincas deproniat pagina laudes, Et facinus scelerum superans explodat inoime,
Colaque cum pedibus pergnnt ei conimata leriiis, Quse plerumque solent ferratas vincere meiites,
Dactylus cxceplo decurrat line metrorura Quamlibet exisiant praedurs cotis adinstar.
Spondxi qiiiiilani contemnat syllaba partem: His igitur gradibus pandit regnaior Olympi
Lltima sie Irocliei coiiclndal liltera versum, Aulx coelestis valvas el limina vil3>,
Extieiiius jiigiler qui gaudei calce leiieri. Quos nuinero siipra ternos jam dixiinus anie.

Sic leniis pedibiis pniperent epigraiumata metri llis quoque iecundo largitur semine fruges,
Nec tibi difficile prorsus qiiidquam arbitror esse, Quas pia perpetiii pra;dixit gloria regni,

Qiii crebris vicibus iialurae jura relaxas, Gliscere sulcati per squalida jiigera rurjs,
Nain nobis rud.bus veieriim inoniimenta libroriim Sanctis cenienos nierilorum jure nianiplos,
Vocil.us huniaiiis fantein lestantur asellam, Virgiiiibus jiigiter fecunda sorte spopoiidii,

Garrula qux pridein bombosa fauce rudcbat, Qui falsas mundi ccniemDunt peciore poinpas.
2H DE LAIDIDUS VmGINU.U. 2 52

Feilda calcanies spurcx conlagia carnis. A Corpore de spurco sumii priniordia viia^
Al vero decies senas de cespilc ruris \ inea frugiferis ui consiai gloria campis,

Fruges deprompsit ceelorum gloria Cliristus, Panipiuiis immensos duin gignil palmilc boiros,
Quos proprie casii carpunt de riire maiiiplos, Viniior et spolinl fonJentcs falcibiis aiites,"

(Jui modo disrumpunt cnnnubin iiexa loruruni, Sidcra pracclaro ceduiil ul lumine srilis,

Ki deniunt proprias devota menie lateLiras, Liisiral dum lerras obliquo traniite Titan,
Muiidanx licita spernenles gaudia ponipx. Cuncia superiiorum convincens astra poloruin ;

Sic denium decies iiielens cx aqnore garbas, Sic quoque virginitas qua; sanctos inclyla coinii
Tenias accipiet, qiii vincla jiigalia nectil, Omiiia sanclorum transceiidit praiiiiia siipplex.

Nec peniius calcai liciia; commercia viiae, Iniegrilas quoque virlutum regina vocaiiir,

Sed magis in nnindo sobiilcm generare ncpoium, Jungiiur aiigelicis cum c;isia sponie nian'p!is :

Progenieinque libens exoptat gigncre slirpis. ilaec, inquain, virlus coelesti munere pollens,
Quapropier cuncli quos flanimai cura pudoris Aurea flamrnigeris pra;slat crepundia genimis.
Kl qiioruiii iiiiegritalis anior prxcordia pungil, Vir^inilas lulget veluli rubra purpura reguni,
Spiriius ac casta; i onjiiiigant foedera carnis, Qua reguatnres fuiiguntur jure logali;
Dum diviiia doccl duplani senlentia vilam. " liiiegritas aiiimae regnans in cnrpore casto
Corporeis iiain aniina praeferiur gestibus alraa, Flos est virgineus, qui nescii damiia seneciae,
Idcirco jugilcr nientis monarcliia regnet, Nec cadit in terram ceu fronde ligusira faiiscuni.

L't non insullent aiiimam pliaiilasniata canii^, Cernile fecuiidis ut vernent lilia sulcis,

Nec viiicat dominam stolido veriiacula gesiu, £t rosa sanguiueo per dumos flore rubcscal.

Aui unquam regnet conlemptu serva superbo. Ex quibus ocnalus qui vincit forte palaeslris,
Nunc igitur raros decerpant carmlna flores, Accipil in circo, victor certaniine, seria.
E quis virgineas valenni fabricare coronas Ilaud secus integritas, devicia carne rebelli,
Quid plus coelicolas juval in cerlaniine noslro Alque nefandorum prosiralis slrage calervis,
Quam integriiaiis amor regnans in peciore puroT Pulcliras gi'Slabit, Clirislo regiuntc, coroiias.
Namque pudiciiii superos prsconia pascunl : Quamvis integritas ornetur laude meirorum,
Ciii Iket iii terris siiipis generamina surgant, Atque pudicorum crebrcscat vita per xvum
Aiiameii In coelis virlutum culinina scandit. Non lamen aeterno fraudauiur munere Clirisli,
Virgiiiitas casiani servans sine crimine carnem, Qui concessa colunt l;ciiae connubia viiac.

Caiiera viriiituiii vincii piTConia laude, _ Non ergo aigeuti squalescii sureia libella,
Spirilus altillironi leinplum sibi >indical almus. Uncia bis senis quam pensat lancibus iqua,
Taliier immunis flagrat si corde vuluiuas, Quamvis auratis praecell.it fibula bullis,
Sanctus apostolicae cecinit dum sermo loquelcc : Amplius aut certe flave.-cant petala fulva.
Nescitis quod templa Dei siiil ilia vcslra. Nec laterna tibi vilescat viirca, Virgo,
Spirilus iii vobis liabilat jaii jure lonanlis, Tergore vel raso, et lignis conipacta salignis,
Quae leinerare nefjs esl, et maculare piacluni. Seu mcmbraiiaruin teiiui velamiue facia,
\irginiias fulgei luceiis, ut gemina coronx, Quamlibet aerata praecellat forte lucerna
Qux caput aeieroi prxcingii stemmale regis; Aut furvas lichnus illusirans luce latebras.
Haec calcat pedibus spiircae consortia vitr, Pallida nec lunae spernanlur lumina iioctu,
Fuiidltus exstirpans petnlanlis g.iudia ciriils. Caerula dum fuscat lenebris nox sjecula fiirvis,
Aiiri inateriam fulvi, obryzuraque nietalliim PIus licet ex cenlro Tilan vibrainina fiiiidai,

Ex quibus ornatur pracsentis macliiiia mundi, Cum nimbi fugiiiiii, et fervet torridus xther.
Glarea de gremio producit sordida terra;. Nec putei laiicem spernendum diicimus aliuiii,

Sic casta inlegrilas aiiri flavenlis imago Aiitlia quem sursiim solet cxaiillare cisiernis,
Gignitur e spurca lerreni cariie parentis. Quamvis piaecipua prxcellant nuiiiina fonlis,
jj
IJi rosa puniceo tincturas murice cuncias Frigida queni gelidis |irogignit glarea lymphis.
Coccineosiiue siiiiul praecellil rubra colores. Mergula nec peiiitus iiigris conlemnitur alis,

Pallida purpureas ul gignit glarea gemmas, Ingluviem venlris squamosis piscibus implens,
Pulverulenta tegit qiias spiirci glebula ruris. Garrulus aul eliam vilescit gracculus aier,
Ul flos flavescens scaiiditde corlice corni Qiii segetum glumas, et Ixti cespites occas
Tempore vernali, dum prnmit gennina tcllus. Depopulare studet, carpens de messe maniplos,
Dactylus ul dulcis frondenti vertice palmae Quanquam versicolor flavescai penna pavoiiis,
Trudituret sicco praeslabit siipite prolem Et lereles rutileul plus rubro murice cycli,
Unio de concha ul poiiti sordente nilescens Cujus formosa species el fulva venuslas,

Nascitur, et proprio mairein praecellit lionore. Omuia fiibroruiii porro moliinina vincit.
Squalidus ul sablo spreli sub cespite ruris, Sic caro, mirandum fatu, piilrescere nescit,

Dractea flaveniis depromit lila metalli. Ul refenmt nobis veterum documenta virorui:
Ul biiio sena claudam paradigiiiata versu, Quod signum, et species est virginiialis amsnc
Sic sacra virginiias coelorum grata colonis Qux calcarc solet devuia mcnie nefandas
2i5 S- ALDilELMl OPEHLM PARS III. — POEM.\TA 9i4

S;niicilias nmmli spreta piilredinc caniis. A Tradidit ursorum mamiendos riclibus ultrn,

ir.ala roiuiiils, Calvitiem capilis scuriarum inore loqiieiilcs.

)'iinica iieu granis Ipninuiilui-
velamine cingil, Sic Deus liorrifera sancins uliiscitur ira,
Quae circum siiiipln corlei!

prjccedaiit dnlcia pr.ma,

Et merito pleclil peccantes verbcre s;Pvo.
Ouanqiiam p-j|iiieli

iinitaiUia gnstus.
Jeremias bino poUebat niunere clarus,
IScctaris, el iiiellis mulsos
veiiereiur in pevuui, Quanilibet innumeris essel dilissimus herns
Sic, imiiiain, inlesrilas fanin
nupiis, \irlutum donis, quas Christi graiia conferl.
llt tanien clectos, qui neclunt foedeia •

Sed tameu, ui dixi, duo maxima miinia constant

i;i juste vivunl castorum jure lororum,
strnplioso pagina rictu
Ilunc pia virgiuit.is ornabat flore puJoris
t.ariiere unn ciipiat
aevum
Inlegris lotum servantem legibus ;
legis,
rr.-«£erlim .inliiiiuc cuni narrel lillera
Atque superna Dci vaiem prxsagmina diiem,
liluslrom palns vilam dn\isse priores,
latebris,
sancio Coclitus implebaut, ut nosset clausa
(.Juivcnlura Df^ prompBerunt Flaniine
Et resprare poli posset penetralia seiisu.
Buna saloiaris, dum Cliristus SKcla beavii.
volumina Regiim Qiiem Deus cx uteri sacravit"mairice mundum
Elias vates, queui tctra
Ante praesenlis quam nosset lumina vit.-e,
Insiguem memoraiit viriutum leimia freium,
per soecnla notus.
^ Ut forcl alTatim promens oracula vatis.
Virgo s.icer, tuerai fania
De quo coelestis fatur senieiitia Patris
Fluitrma quapropter terris miracnla gessit,
Alqiie arcana Dei vcrbis oracula promp-ii,
Quod duJum, quam nascatiir de viscere matris,
Sanciificaretur praestanii munere virgo.
Quaj scries libri promulgal famine claro.
Miititur inlerea mox vaticinare propbeia,
Naui gemino- quondam, coelesti fulniiiie fretus,
D«monis reguum nec non ct sceplra lyranni
Ju^serafarsuros llammas peiferre fncoium, ut

1'entecoiarclios, atque viros ad fi.iiera

ceiitum Dirual muiido, frotus virluie Tonanlis,
iii

Truseral implentes pariler praeccpta tyranni. El regnum coeli, destructa fraude mal gni,
planletque restauraus scepira polorum.
Quique, qiialLT denis el binls mensibus aclis, .Edificet,

Astiiferum clausit qnad alo cardiiie coelum, Conspicii et gemiuas vernanti culmine |Bod(.,viminei
[virg.is
Aridus ut nullis rorarel nubibus anlier,
Atque negareutur laiiies moiieiililius herbis, QuK signani spwipm populornm forteduorum;
ordine cernit :
Nec siiiens praiuin ciperel nuirimina lympliJ'. Necnoii et tntidem corbes ex
plebes
Tunc ilernm nuUi niiuborum obsiacula riipit, Sed tameii .Tqniparaus iiiterpreialio
[Bod;., PortenditJ geminas per sacramenia
Ulfliierent imbres uberliui ex a^tbere rurvo, r rroleiidit
^ [veiustas.
jlisceret el ruisus fecmido gerniine lellus,
bcriptorum veterum liquiilo moiiumenta testantur
Pabula densa ferens vulgo veriiaiiiibiis arvis.
florescerelalmus.
Arbiier oelernus quem jussit scandere bigis Qiiod Daniel seiuper virgo
normam sacraue virginiiaiis
Aiirea coelorum penetrantem culmina valem, Qui iiobis
speculum viia; monstravit alumms.
Sospes qui nunqiiam sensit discrimiua moriis, Iiiibiiii, ct
Chrisli
Oa>iera per mundum ceu gessit turba parenlum, Cerlius idcirco promulgat tempora
prophelis,
Alque luturorum gestura est turba nepoluni, Omiiibus anliquis praesaga voce
Annorum nunieros explauiuis ordiiie reilo,
Sed manet in templis paradisi hactenus heros.
Nunliat iu muiido nostri
cunabula regis.
Eliain cnlii, ul siiperis in sedibus Henocii,
aiinorum cursibus, atque
Quem rapuit qiiniulam diviiia potenlia coeli, Nani quadringeiitis
lustra fuisse,
Liirida ne miindi palerelur damna iiefandi. Bis iiovem scribens aclatum
orbem.
Donec prodiretCbristus regnator
iu
Idcirco simul ad belli cei lamina cruda
fntura,
t:onira antechrisium gestanl vexilla Toiipulis Porro disseruit verax sernione
muiidn regnorum surgere sceplra,
Omuia de nigris cousiirgeiit cnrpnra bnsiis Quatuor in
imaginis allie
("dau-se per campos ei tiiuib;e spoiite patescuni,
D Ut prius iii straio iruculentus
iMim salpix crcpal, el claugit vox clara liibaruin, Diversisviditjam prssagire metallis.
Deiiiquc frnndoso regnator stipiie
robur
Adveiitante Deo, qui cunctis prsemia pensat,
Seu pia perfeciis, seii certe ssDva profanis Imperio freius vidit de cespiie crescens,
Ciijus tangebaut prscelsa cacumina nimbos,
Sic qiiniiuc famo^is decoravit sa!cula sigiiis
gen.is omne ferarum.
Virginen fl.igraiis Eliseus flnre piopbeta. Ei siib qua volncrum lurmse, et
ramis carpunt alimenta ciboruin,
Aurea bombis nasceiilem bacula vatem
liuiic Dulcia dc
tyrannum.
Signavit, quoniam destruxil sacra deorum, Aibore sed proccra siguaium jnre
intellexit praesago pectore
vatcs,
Munere quem duplo diiabat Spiritus almus, Mox
potestas,
Laula supernarum qiii.confert munia renim, Ciijus coelettis coiilrivit sceplra
supirbum,
Singula per sauclas cuuiulans charlsmata meiiles Teiiipora torquereut donec sepleua
erret.
Lt niciilo fugiens dumosis
saliiliiis
Excitat liorrenda cniistrictum morle cadaver,
j:im leihi sopitus sorte fuissel; Et dum de^pexit tcrreniis flagra Toiiantis.
Quamvis
pueros slolidos, sancium qui carpere v.item Squalidiis hirsutus peieret myrlcta Inporiim.
.\sl
fremenies Quadripcdum socius faclus sine mcnte lyramius
Ei laiiiare studont borubosa voce
 •iiS DE LALDIBUS VIRCINUM. 2iO
Ilic quoq:ie deslruxit Bulis delubra ncfiindi, A Nanique salutiferum mundus Baplista Tonanlem
Flaminilius sceierum mortis discrimiiia passis, Diluit sequoreis mergens in gurgile lymplHS.
Alquc sacerJoles populo suh fraude sacelli Accipit inde lalex mux munera sacra salutis
Fallentes pariler niullavit morle cruenta. Pluriina quadralum qiiK nunc spargunlur in orber.i,
Tcmpore sicalio, viiicens viriute draconeni, Dum populi passim haplismi dona capessunt.
Iloriendis airain jactaljai faucibus oDam, Sic fiilsit fclix virgo Baptisla Joannes,
Dum gluiit piceam crudelis beslia massam, Nuniius et Djmini dictus prscursor in aevum.
lilico riimpiintur mullatse viscera belvse. Quem genuit sero palris veneranda propago,
Hiiiic Deiis horrenda senip.r tutalur ah ira, Quaiiivis fetundo caruiiset corpore mater,
Uiiaiiilibet experius lolerei lormenta malorum. Jam dudum et sierili mairix algesceret alvo.
Deniqiie non trepidai, fretus coelesiibus armis, Nullus erat potinr muliebri viscere naius
Sa;vos belvarum victus, morsusque leonura, M raedicus muiidi, proles generaia Tonantis ;

QiiamTis inclusus saevis lorlorihiis essei, Idcirco mundus mundum sine labc piacli
Egregius vales foveam relrusus in atram. Abluii, et laticis Cliristuni siib fluniine tinxit,
Virginitas castuin sic servnt seniper amicura, Huniida fluctiv.igis sacranieni csrula ponii
Tetrica contemnens millenis daiuna peridis. B Fonlibus et viireis doiianlem muiiera partus,
Sic quoque virgineis rcdulenles florihiis oliin Dum veiuli redeunt iterum ad cunabiila vitic.

Tres pueri pariter servariinl jiira pudoris, Tiiiiclinquente Deo lorrenium marniora glauca,
Aiirea speriieiiles slolidi simiibicra lyrauni. Ac ripas luslrante piis cum passibiis ainn's,
Qiii turiii.is viilgi siirilum mutumque mptalluni Alla supeniorum paiueruiit clausira polorum;
Iin|icrio iLTreme jiibct vencrarier oinnes, iEthcra celsa tonant diini f.ilur rector Olyinpi,

Cuiii tiiha raucisoiiis reboat claiigoribus alie, Compellaiis soholem verbo currcnle per aetljiain
Fistula cum ciiliaris reclamans auliera pulsai, Ilic csl.ecce meus dilecius lilius, iulit,
Sanibuca salpicihus lespondet musica crehris. Queni mihi complacuit totuni regiiare per orhein.
Ut genibus flexis et curvo poplite plcbcs Coelitus ad Chii-lum descendit Spiritiis aluius,

Aure;i per cara]ios orarent idnla regis. Praepeiis adveniensjani per siiuulacra co'uinhae :

Srd lamen Ilebroca .'>pernens Iiidibria pubes Ilaec avis idcirco confertur Flainine sacro,
Cerniia noii flcctit simulacris colla nefandis : Sola carei qnoniam crudelis felle veneni,
Iinpius idcirco fornacis torre minntur, Caetera quo ringeus slomachatur turm.i volucruni,
riiberibiis castis ul cuUiim siiggerat ardor, Mitia sed gcslal c;iiidesccns ilia pr,Te)ies.

Duni furihuiida pios nodarenlvincla lacerlos. Plurinia pro (Ihrislo paliens loniKnl;! |ini(ilieles
Extemplo nexus coiiihussit flamiiia feroces. Carceris illuvitni el furvas siiie luce laiebras
SeJ sacra sanctorum iiun q lihat nieinbra cremare, Pertulii, atrocis damnans connubia regis,
mirum dictu ! piieros quod Oamma caraini, Qui consanguinei disrupit fcedera fralris,

Torribus iniiocuis diro sub carcere coxit. Gerniani thalainuiii iiiceMans sine jure lororum.
Verum virgiiiitas sprevit toi iiiciila rognruni, Acriter idcirco compescit voce tyraniiuiii,
Sciniillanie fide duni fervent corda viiorum, Noii metueiis furibuiula netis lormcnla i.efauda;.

Angelus ignicomis nain sancius scandilab astris, Protinus elfuso rubuerunt sanguine lances,
Torrida cum gelidis sedans incendia flabris, Diim caput abscissum populi ad convivia veciani,
Carbomiinque globns exstinguens iinbre superno. Quod regina ferox pcr natain fraude poposcii,
Sed prisc&s lanlum cur patres pagina prodal, Scenica virgineo monstrantem ludicra sallu.
Liiiipida quos celebrant veteruin nioi.unienia libro- Sic igitur Chrislum sigiiavit sanguinis ostro,
[riiin, Ilorrendum mundi medicantem vulnere vulnus,
Cura rudis antiqiiam prxcellat gratia legem, Duni crucis in patulo suspensum slipiiepoenas
Sahator clenicns qiia s;ccula cuncla heavil? |x Cogeret insontem violentia ferre reorum.
Viiginibus vates tuni primo exeni| la Joaniiis Sic lanien optatam seii.serunt sicda saluiem
Edidii aft'itim sacro Spiramine plemis, Duin Deus ad vagas Erebi descenderet umbras,
Qui Diiiiiinum obirusus seiisit genitricis ab alvo, Fenea vectiferae fracturus limiiia valvae,
Pignus coeloruia terris gestaiite Maria. y€rea portarura quassavit claiistra tetrarum ;

Ilic erat in sallu silveslria pabula inellis
Ati|ue Iiicustarum mandens corpusi
Ca'leia iieclareu; coniempsii fercula pompse.
liunc Gabriel Patri sanclus praedixerat anie,
Dexiris aliaris promensoracula vati,
Tliuriliulum aurato <iiin ferrct sorte sacello.
llt Psalmisla prius prxsnga voce canebat,
ula frugi, rassurum muiidi promens in calce Tonantem.
Proniere nunc nitar sacrum serinone Joanneni,
Qui fuit accubitor Christo gralissiinus almo,
Peciore de sacro sorhebal flumina doctor,
Iinbribus reiernis siliens ingurgilat alvura ;

Sed cum forie forol felix praccursor adultus, Florida qiii casias seivavit lempora vii.TC,

Alquc proplietali jaiii inatiiresceret acvo, Horresceiis penitus falsae coramercia cariiis.
Pr.Tedical adventum Chrisli paranymphus in oihc, Pluriinus idcirco devulgans semina famae,
Plurcs convertcnssacroscinione catcrvas. Viruiluin lumor laiuiii crcbrescit in orbeni.
 217 S. ALDIIELMI OPEI\UM PARS m. — POEMATA ;ii

Noii igilur specieni per siflgula serino relexil, A Diim se virgineo scrvarel munere muiiJum.

ScJ geiius exp!n:inl saiehroso pagina versu. IIoc genuit pignus coeleslis semine verbi :

>iistilal iiilerea sopila caJavera lellio, Et baplizandi Iribuit ciinibiila sacra,

Oii;h gelid;e slriclim noclabanl viiicula niortis, Pelrus apostolicae qui culmen praesidet sedis.

PeJiJii o!i(utuiii cxcorum luniiiia langens, Nam sacrum jugiier doctorem dogma doceiitem,
Ci;iudos firmalis mox jussii pergere plaiilis; Alqiic superna Dei crebro praecepta serentem

llnniioiiiaiii surdi sumpseriinl aiire sonoraui Discipuliis fidis devotus passibus oequat,

cl niuii siilvebant labra loqiielis; Contigit idcirco longaevos forie parentes,

Nec non
Sanaiis manibus coiicessil vivere mancos ;
Et proprios pariter germanos visere fratres,

Aira veuenorura non sensil damna nigrorum, Quos Peirus Clirisii clarus piscalor in orbe
^liiainvis leibiferos sorbrret faucibus bausius. Retibus angelicis raptos ev oequore mundi
Saulum, Secuin felices ad sidera vexit.
Sic legimus prisco vu'gaiiim tempnre coeli

Iniperiis prncerum qiii Clirisli dogmala tempsil, Tempore quo clarus fulsit regnator In orbe
Cui Conslantinus censebml s*cula nomen,
Alma beatoium conlorquens membra virorum,
Dum priscae voluii legis regnare latebras, Sylvester Roma degebat prxsul in urbe

Et Cbristo patrios veierum prLrponere ritus.

B Sanclus aposiolicac qui rex't culmina sedis.

Veriitur inlerea mulalo nomine sanclus Plurimaque hic fecit virtuium signa sacerdos,

Paiiliis apnstolicac ineruit prsconia fams, Quae modo per muiidum cbariis inseria leguiitur.

Infiila virgineo qiieiii coiiiil sacra pudore, Denique squamigeriiin vinxit virtute dracoiieiii

Quan^vis jam dudum damnaret carcere tetro Fortia ferralis consiringens vinda caienis,

Menibra catervarum servanium feedera Cbristi. Qui prius e crypta funesto tlamine spirans,
Slc Deus excelsus qui muiatcnrda reorum, Romani regni vesabal jure calervas,

Traxil ovem egregiam saeva de fauce luporum, Dum ccniempsernniCbristo famularier uni,
Qui plerumque leiros furva nigredine corvos Natricis liorrendi ruliura pr.estare putanles :

Vertit in albentes glauco sine felle colurabas ;

Sed cuiii strinxis^et belvam cnllaribus arclis,

Dum sceleraiorum clemenler crimina laxat, Morbida pestiferi compescens flabra draconis,

CanJiJa virtutum concedens dona sncrarum. Civibus exoritur mox exsulialin laetis,

Quem Paler ingeminaiis alla bis clamat abarce, Bestia delituii quae pridem sa^vire solebat.

Tuiic ruit in faciem proslraio poplite Paulus, Idcirco stalira bapiismi graiia fulgens

Siipalus tenebris, et clari luminis expers, Coelitus illiixii Romanis arcibus ut sol.

Qiiamviscaecaius senliret damna pupillie :

^ llic Conslanlini curavit lurida inembra,

Asi tamen e coeio vidii fulgescere Soiem, Horrida leprosis explodens iilcera sqnaiirs,

Peclora qui semper luslrabit luce seiena. Dum regnatorem Cbristi subgurgiie tiiixil.

Ilic eiategregius dnctor mimdique magisler, Quapropter Roma fregildelubra sacelli,

B.irbara convertens doi triuis aginina sacris. Prisca nefandoriim contemncns lana deoruin,
Quadrupcdis viluli Lucas foimalus ad inslar, El pntiora rudis seciatur ciilmina lempli,
Lucida divino scrip-it qui dogmata libro, Qna Salviitoris signata cruore coruscanl,

Sepluaginta patrum scribens et nomina sepiem, Perpeiiiosque Dei proJuiit per sacla triumphos;
E quibus omiiipoiens regnorum gloria Cbrisius Sic muiidum propriisornabat moribus amplum,
Gignilur, et nosira: sumisit cunabula carnis. Dum regem Romae correxit dogmale Cliristi.
Quem sacra virgineis ornabant serta coronis, Poiro conflittum gessit didascalus idein
Qualuor et deoies cum sepiem degerel annos, Coiitra bis senos ceriaiiies arte magistros,

Progeniem domini narrans ab origine prinm, Qiii pignus nuiiidi fallaci vnce negabaiil,
Duin cliaos abslrusum el lorpens confusio rerum Dum Medialoris spernebant Jona vocanlis,

Teirica terrificis texisset saecla latebris, J) Lucida |ierpelu;c (|ui pandit limina vilae.

Tlicsaurosque poli reseraret clave paternos, Qu^iprnpier cimclos, fieliis coelesiibus armis,

Donec qiiadrati pr.-epollens condilor orbis, Vicerat exiempln voti cenamine compos,
Florida sub iiimbis formassel saicla supernis. Ac velut adversus frendenies ore molossos,

Ilic medicus dudum sanabal vulnera carnis, Frusira qui superas impleiii lalralibiis aura?,
! Putrida fibrarum procurans ulccra foiu. Ferrca Scriplurx- direxit spicula miles ;

IJbcriusdeinceps animaruiu crimina sontum, Oum consternali uiox omnes lerga deJeriinl.

Ll scelerum faciiius, qiiae meniis vulnera patrani, ExceplO Zarabri, qui tuiic, necromanlia freuis,
Discipulus Pauli, Scripturoe dogmaii dempsii. Ignarum popubim scropbesa fraude fefellii,
Deiiique post mortem sacraiisossibus ornai Diim magus in l;iurum pellax sine vnce susurral,

Sedem Augu^torum, qua iiuuc monarcbia niiiniii Corruit iii terram qnaJrup -s spiraeula linqueiiS,

Piisl Komae imperiiim sub coeli cuiniinc rcgnat. Vastus duni vulgi claninr feril ;elbera iiiinbi.

Roina sacerdntem Clemeiitem tempore prisco Sed taiuen iutrepidus Dominimi Sylvesler adontl,
EJidlt, et merito cui dat clementia nomen; Ui plebs quara Clirisius pretiosi sanguinis osjro

Quem Deus selhrali ditavit gratia graiis. Reddidil immuncm, sublaia frande maligiii.
 219 DE LAIDIBUS VIRGINUM.
Teiro liaud fallatur fnlsi pliatilasmale Zambri A Labara sic equiians per lerram trndilo dexira,
Mox igilur lauri prostratum morle caJaver Quaiuor infindens direcio tramite sulcos,
Suscilal exserlis ahsolvens vincula nodis, Per quns, erectis caslroriim liirribus allis,
Et initem armenlo fecit succedere taunim. Mcenia murorum restaures iinbrice rubra,
Tii;ii populi passim clamabanl voce Tonanlem, In ([ua regnabit proles, pnilesque nepoium,
Laud:intes Dominum coeperuut dicerc grates. Sicut regnabat patruin iiuinerosa prupago,
Ilic fuil, ut fertur, conies integrilalis adeptus, Quoruin progenies et avi gloineraiitur avoriim.

Dbiiec supremam claudebat teniporc vilam. Jain fiiit Hcsperia; lamoi-ns laude sacerdos
Rex Constantinus quondam prssagia certa, Ambrosius, Chrisli complcns praecepla beiiigui,
Alqiie futurarum rimaiur soiniiia reruin, Spiriius et casta; servavit ftedera carnis,
Culciladum pluinis Augusti slernerel artus, Qui noKieii gerit .\mbrosi,-e de ncetaro diictum.
Cernens inatronaR ruj;ns;e forle figurani Hic leiier in ciinis quondam diiiii parviilus essel
Vidii In extasi dcformem fronte veiusla, Magna fuluraruin gcssil speclaciila rerum ;

Cernua quae graditnr iremulis agilala lacerlis. Namqiie examen apum nninerosis forte catervis
lilsupiT iianc mortisjain sors multaret acerba, Conlexil faciein piieri, mir.ibile falii;

Imperat illustris regem serinone sacerdos B Quae lici',1 hnrrenda stiparenl labra coliorte,
Sylvesler Constanlinum decrepita nieinbra Non tainen infantis sensit discriniina corpus.
Suscilet iit veiulae rursns cuni sospiie vita. Sic crebris vicibus replebant ora jacentis,
Tufic regis precibus surrcxit bella puella, Atque calervatim rursuni remeare studebant.
Ouam priiis effigies lurpabat lorva scnecia;. Posl h.ec aeilierios repetenti's aginine niiiibos,

Etlicet anie siium torperel niorie cadaver, Visibus humanis ceriant abscedcre porro.
Fit tainen exlemplo formosa piierpera viillu ;
ILcc paier Ainbrosii stiipuii inir.iciila cerneiis,
Quain rex contemplatur ovaiis , cum stcinmate A quo nomen sic inclyta proles.
sortitur

comil, Hoc nempe examen quo sancli labra rediindant,

Tempnra prsecingens auro naveiue ciironai, Dulcia mulsiiruin portendii verba favorum,
Ei peido clilamydis nec iion cycladibus nrnat, E qiiiliiis alTalini dulccscunt pectora plcbis.
IJl regiiia geral riib cuinla crepiindia collo. Lucida digessil veneraiidus ppuscula doclor,
Talis erai species formosab virglnis alin;i. Cum ratione pia pandens ab nrigiue priin;i,
Tunc Heleiia docens regein sermone futuia, Qualiter hunc munduni summi prudenlia Patris
Sic ait Auguslo, deproineiis oniuia sonini :
Tempora |ir;Kseiitcm tuiic per bis terna dieruiii
Haic tua seniper erii, naiii letlii calce ciirebil, »' Fecerilaterno disponens saecula nutu.
Llliina ni diris conflagrent saciila llaininis. Il;ec, iiiquam, docuil crebro sermone sacerdos,
CnnKiue tO'o forct Aiigustiis perterntus alto, Plures perdiicens ad cceli regna phalanges.
Pallidus evigilat sorani formidiiie capius. Gjrrnla Martini nunc prodat liitera lauilem,
Coiiglobat in coeium diserios arie sopbisias, Qiiani celebrat loliis quadiaio cardiiie miindus,

Gymuica qui jaclaiil vemoso dogmata falii lliinc Pater omnipoteiis nondiim baplisiiule luluui
Quos rogat ut reriiiii sibi faia laientia solvanl, Nec balsamoriim sacris clirismalibus iinctiim,
Quse dudum in slralis s gnant arcana futiira. Teinpora noclurno coelesti laude beavit,
Sed ciiin forle niliil slolido sermone relerreiit Dum slipem mancis et pepluin ferret egenis,
Plurima seJ falsis fin\i-sent frivola verbis, Clirisio devotus cuin jain caiechumenus esset.
Tunc rex fiugales jejiinaiis castigat artus, Qiiis vero studeal, diserto fainine fielns,

Atquedies septera deiliuai fercula pi)mp;ii, Uiiiiiia virlutuiii cliarlis describere signa,
A Clirisio Domino poscens oracula pandi. Quanta Deus dederit devoto dona clieiiti?
Nox ruii.etteiro niunduin velamine vallat, Saepe salulirero correxit dngmaie pagos,
Nec non et furvis lerrain conipleclitur alis, Ut ritus vellent magis exstirpare nefandos,
Diim sopor in slrato regales occupat arlus. Alquecreatorein regnantem credere Cliristuin.
Cui Sylvesler ait, pandens niyslcria rerum : Nam paganoriim destruxil fana profaiia,
Fcinina, quam lorva crevisli luce velustam, Jure tyraniioium slernens delubra reoruiu :

Quae tibi horrebat muliuin squalente senecia, Et niox aniiqui confracta fraude sacelli
Urbs cst quam vnlgo Byzaiui noinine dicunl Fabricai Allilbrono venerandiis leinpl;i sacer.bx.
Conslaniinopolis post lix'c vocitelur iii aivuiii, Sic qunque fainosam frondeiili stipiie piiiuin,
INoinine neinpe tiio gestai per saecla iriuniplios. Qua proceres stolidi tunc tliurificaie solcbaiil,
In qiia murorum prsecelsa cacumina quondnn, lleu scelus ! iii verubus tnrrentes exta bide.tiini.
Nunc prosirata solo veterascunt arce ruenii, Diruii, 111 populum non fallat culiibus error.

Moenia niarcescunl, el propugnacula nutant, Surgere ter fecil defuncta cadavera litlio,

Quu; quassai caries, ni fraiigii fessa vetuslas. Teirica terrenlis disriinipens larlara iiiortis,

Sed conservare inea praecepta jubebo.

le Ncc non ajgrolis impendens niunia viiae.

Cornipedis spiiia vecius per squalida rura, Lurida debiiium fumciilat iiienibra vlruruin
Cuspide vexilli scrobciii sulcare meraento, Quaralibcl experlus non essel vulnera ferri
2S1 S. ALDIIRLMI OPERUM PARS IIL — POE.MATA 2.^2

l'n(]iiftm, ncfi ruhin rorarel sangiiine niarlyr, A llic, inqiiam, nionuit c<eIoruin regna nierentes,

Aiil eiiain liiris nrsissel lorribus igiiis ;

Spernere delicias, el muiiili liMriuerc gazas,

Ananien illuslreiu nieruil confessio palmani, Ardua seclari, nec noii devexa cavere.
Duin mens parta Tuit morlis discrimina Terre. Dum calles geinini dispari tramile tendunl,
Hifc pra!sul ju;;iier perinansit virgo perennis Unus in aetherios per coeli culmina campos,
Doiiec aeliieriam niiles inigrarel in aulani, Alter sic Erebum luslral sine linc profundiim.

.^ngelicis veetus coeli ad convexa calervis. Ciijus clarificani q\ii malunt noscere vitain,

Teniporibus priscis venerandos Graecia palres Qualibus in muiido sigiiis effu!seril almus,
Edidit, es quoruin numero celeberrinius exsiat Quoque iiiodo spurcas curarit corpore clades,-
Giegorius felix, fama siiper actliera noius, Dira salutifero rcsiaurans ulcera fotu,

Queiu Deus edocuit mundnm servare pudoreni Qualiier ut medicus populoruin pestibus obstans
Corporis, et casta; cnnjungere fcedera nienlis. Morbida sanatis renovaret visrera fibris,

Tempore nam quodain geniinas per somnia ceriieiis Non pigeat prorsus serieni speciasse libelli,

Virgineo vidit tulgentes (lore puellas, In quo scribuntur virlutes illius amplae.
Quas ille aspiciens torvis obiiiiibus liorret, llaud secus et Paiiliis signis super iriliera notus,

Feinineos quoniani non geslit < ernere vullus. " Omnibiiset regnis qua; lustrant liiinina Plicebi,

Tuni saiictum placidis tonipell.ini vocibus ambte . Per deserla fuit quo non praesianiior alier,

Ke graviter juvenis devolas speme puellas, Tendit ad oeterna felix Iiabiiacula miles.

ISeuque indignatus vultum contemne sororum, Uunc geiier infidus strophoso fallere gestu

DuMi libi perpeliio fralris ropulamur amore. Maluit insoDleiii, disrumpens foedera pacis :

iN.iiii niibis niuiidum Iribuisti in corde sacellnm, Idcirco fiigiens qiia;rit sub rupe latebras,
Quo jucuiulantes seniper lactabiinur auibaj. Donec lonoris srevi loriiienia faiiscanl,

Fr:;tor, aniicitia nunquam fraudabire iioslra : Et rursus plac^do lacteiur tenipure inundus.
Aliera virgiiiitas fecundo flore vocatiir; Queiii nutrit in crypla palmeti daciylus arcta,

Allera geslabit solers sapientia noiiien. El fiuiiur fuliis pro aprico tegniine pepli.
El suinus aiigelicis ini-sa; de scdibus istliuc, Nam sitis ardorem dcniebai gurgiie fonlis.

L't lecHin maneant iiosli;»; consorlia viut. Queiii niox, ut geiiuil. lelluris glaiea glaucum
liasilius qnondam doctoruiii inaxiiniis auclor Riirsus iii ubliquum laiiceselTuJerai anirum,
Coiididit cgregiam divino dugniate legem : Aliger iam pra;pes gracili nutrimiiie farris

A qu,i piocess^it librats noniiiila viij-, ^ Paverat in specu palma; sub froiidil)us aliis ;

Vergere qu;e niillum laval s:ili pondere soeio, Cui faniulibaiilur sprela feriiaie leoiies,
Tiulinat electiis, sed jusla lance Iibelli, .^lque lupi rabiiius jussit niilescere riclus.

Alleriiis vicibus [BodL, Vocibus all.] reddeiis or;i- Vixerat in terris, coelesti munere fretus,
[cula saiiciis, Undecies deiios, et tres feliciter annos,
Qiiali'er ornelur verax conccrdia fratruin, Tiiiic demiini, seili reis stipaius jure caiervis,

Et juilse jiii;ilcr fulgescant focJeia iiieiit s. Ivit ail :i'li'rni castiis consorlia regni,

Mec non diserto digessii faniine libruni, Percepliirus in excelso iiuva gaudia viclor.

Prinin creaturiim paiidenieni seinina reruiii, INec iioii, exiinia virluluin gralia fr^ tus,

Qualiier a.'ternus plasmaret saicula rector, Plurima palravit desertosigna stiipenda

Quoque poienlalu quadrauiin coiideiet orliein, llilariiin felix famoso nomiiie diclus,
Maleriani iiiundi disceriieii^ oidine lecto, Quein prssens crebro inundus riimore celcbrat.
Aurea devexi diiiii fuMiial sidera coeli. Duiii cupidus gestit normani ;cqiiiparare niagistri
Uinc nobls orilur inundi nascentis origo, Et simulare sui j nn perpendiciila patris.

Cuderei ul summus reruro molimiiia prii;cep£, tlic stricta corpus frenabat lege petulcuin
llic se virgineum prodil servassc pudorem, jj Torrida Iasciv.'e denieiis inccndia carnis.

Taliier aKiruiaiis peifeclo faiiiine pra;sul :

Qiiique liiillaiilcs sprevit primordia luxus,
« Feminea prscceps cognovi corpora nunquani, Prima juventulis calcans ludicra severe
Nec teligi eiiilus niuliebres lurpilerartus; Claruit yEiiyplo, qiiod slrictum carmine pando.
I

Nnn tanien immuiiis vociiabur nomine virgo. >

Nam gipsuiii, miseros qund duduin faucibus atris
Edidit iiisigiies lelliis Meinpliil ca p^^tres, Sorbuil iiidigenas , ftaiiimis combiissit enurme,
Lucida perieiua; meicanies inuiiera vilse. Duin rogus iiigenli lignorum fomiteflagraiis
E (|uoriiiu iiuniero pollibat sorte beata Replantein in prunas consumpsit lorre chelydruin.
Noiiiine faiiioso felix .Anloiiius auclor, Denique cuin pelagi iiinntanis fluclibiis oliin

Suninia supernoruin conquirens regiia poloruin. ^quora per viireos bullirent turgida campos,

llic prinius diiruil culturcs ordine [Bold., accida] Priscaqcie tiirgesreiis iion iio>set lii;ura ponlus,

[sanctus C;erula nuclivagis scd regnant iuolibiis alla,

Squalid.i per saltus peterenl ul rura locoruii), Diim propiias spernuiit spiimiisis lliulibiis orBS,

Jii quis coniemplalivos decerpere Iructus Tuiic oiiines pariter glomeiaiiles aginiiicdenso,

Posbcui, ct jiigiier Domiiio famuhrier alio. Cotitra flustra senem sistcbant turgida saiictuin.
 255 DF. LAlini BU3 VIRGINUM. 3j4
Jl lldiim tremnli p.itronum rile rngabaiit A Ihijus alumiioruiu niimero gloineratnus ovanics,

Aiixiliiim miseris ut ferret civihus iillro. Qiiosgerit in greniio ffcunda IJrilannia cives,

Ille cnicis pingens pariler signacula siilcat, A quojam nobis baplisnii gralia fluxit,
Ilorridns in ciimiilum salsarnm Quxns aquarum Atqne magislrorum veneranda caterva cucnrrit
Concrevit porro snrgens ad sideracoeli, Qiid nieniorem geiuinos gcrmann focdere fraiies,
Wox furibuiida inaris compressit canila saevi. Reddenies animas aslris, et corpora terris.

Sir luiles Clirisli frenabal inarmora pnnii, Purpnrco passum venerantes sanguine (Mirislum,
Ut mrrilosancti non niiqnam f.una faiiscat. Maiiyres efrecti rubuerunt carnc crueiua
Sic quoqiie in ^gypto ferliir vcsisse Joannes, Quique vicem reddunt Domino, ut Psalmisia canc-
Accola deserti, vitain sine criniine ducens. [bal:

Qui strictis proprium nndaliat nexibiis revnni, Ecce salutarem calicem per pocula inorlis

Carnea lascivae viiicens ergasiiila meniis, Accipiunt pariter pergenles Iramile Cbristi;
Conservans geminum jiisto moderamine pondns, Quos simnl invenit sanclus inonslranle beaio
Dum diviiia docetduplam senlentia vitara, Anilirosius Paiilo piilsantes carne sepulta,
Quam reclor debel jnsia discernere lance, Sasca qiiadralis qiios condit tumbula fossis.

Alque gubernandnm carnis cognoscere motum.

B Hes pia virgiiiitas comebat ilore superiio
Ilunc famosa rndem replebal gralia vatem-, Angelicis semper qiisc constat cbara catervis ;

Ut posset clausas rernm reserare laiebras Uiiiis Gervasius, nec non Prolasius aller,
Clanciila virginea pandens myslcria clave. Iniperio velerum sortita vocabnla gesianl.

Tempore nam quodam per somnuni femina sensil Pra^snl crat qiiondriin Narcissns Inrle Tocaliis',
Mniiere virtiilum quam pleno prrcdilus essei, Virtnlum nieritis redolens , nl nnniine floreiis,
Scilicet opiatam duni sumpsil carne medelam, Quem simul ornabat pollescens iiiunere diiplo
Qnamlibet ante gemens gestaret corde querelam. Ponlilicatusapex cum virginitaiis boiiore,

Imperium niundo florcns ciim Roina teneiel, Clariiil idcirco celebri rumore par orbem,
Alqne gubernaret regnorniii sceptra per orbem, Duni vitc meritis fiilcitiir dogma loqiiel».

Temporibus fanstiis BeneJictiis claruit isdem, Nain fontis laiicos oleo pingnesccre fi-cil,

Quem Deus Ausoni* clemens indulserat auctor, Et liijnida crassis mnlivit niimina gultis;

Ut popiilum Domini vadeniem iraniiie rccio Denique duin tempus festis pascbalibiis aptuni
Ferret ad lEterni ductor vestigia rcgni : Annua Christicolis renovaret voia per orbcm,

Quem prius abslrusus srcvis anfiactibns errnr - Qiiod solet iiberius Cliristi ceiebrare iriumplios

Traxit ad inferni torrentis tarlara iiigra. Canera quaiu cclebrent aiiiii solemnia fesla,

Sa'pe lyrannorum conlrivil templa priorum, Tniic oleuni iii v.iciia defecit lampade vitri,

Qui Doniinum lucis tenebroso cnrde negabmt. Et lyclinus fumans furvis oblorpuil uiubris,
Mox ibi defigens viclricia i^igna salutis, Pendula ciiia nulla flammaret luce Incenia.
Sic miles Cbristi devicto linsle triuinpliat, Mox fonlana jiibet N:irci^sns fluinina lyniplia!,

basiiicam Domino rcstaurans acde renala. Fideiis in Dominiim, sacros haurire minislrds.
Quis modus, aul numerns , vcL cerle calciiliis indox Ettomplere caviim cnni glaueo gnrgile vitrum.
F.xplanare valet virtules iiliiis amplas, Fundiuir iniere:i pcr ciiiiclas unda luccrnas,
Quae modulum et numeruni excedunl pro mole ges- Sic cxorcizans lycbnns bi nedixit aqiiosns.

[lorum. Jamque latex liicens fl.inimas pascebat edaccs,

Nainqiie cadaveribus reddebat lumina funciis, Papirusin niedio radiubat Inmine cenlro,
Quce gelidre innrlis per vim forluna necarat. Cliiriiis et inullo qnam fonies pingnis olivi,

Auditu snrdos ct claudos gressibiis ornat. Aut certe in vitro splendestens arvina scrols!.
jEgrolos vegelat uiemliroriim viribiis augens. Mox vulgi cuneus cernens miracula rerum ,

Daemonis arma fugans, nec non et spicnla Irangens , [)

lii cnmnuinc Deo giales laiidesiiue fiequenlat.

Hostibus explosis restaiiral saucia corda. Non inlil Imiic fanslani grassatnr cre.sceri; famani,
Nam capisierium rimarum fragmine ruplum Qui geiius humanum stropliis elidere \Uodl., elnderi ]

Innovat, ulniilrix lacrymaiuii fliimina fudil. [cciiai.

Pestiferum calicem.qui mortis pociila cinxit, Concilium gloiueral lUodl. gloineraiilj cum irii.o

I'orrccIa rupil dexlra per signa salutis. [ le^le nefanilniii

Siceiiam chalybein prolapsum gurgiie Gotlii Qiii scelus horrendum coBcinnaul [UoJL, conciatj
Ad proprios itcrum jussii remeare lacerios. [crimine falso,
Primo qui slatiiit nostrse certamina vitae, Piicsulis Ht famani serpenlis denle lacessanl,
Qualiler optatam teneant coeiiobia normani -Aiqiie venenata sancliim cuni fraiide siigillent,
Quoque mndo properet direclo tramite sanclus, E qnornm niimero procc leiis priinilus iinns,
Ad supera scandens coelorum culiiiiiia ciiltnr; Qiiainvis juraret, pellaci fraude fefellil :

Cnjus praeclaruni pandens ab origine viiani Ignibus sic atris, et flammis foinile farsis
Graegnrius prssul cbariis descripserat oliin, Conllagrein pcnitus, si falu frivola fingaui.
Donec selbralcm felix iiiigrarct in arccin. .Mter snbseqiiiiur, siropbosam f.rre qucrelani
 253 S. ALDllELMI OPEUU.M t'AI'vS III. — POEMATA. 25^:

Taliicr ad iiirm;is infit cimi voce procaci ; A Qiii ^regis excnbias nt pastor ovile iiiftur

Sic inea iioii pereani rcgali corpora nioibo, Coiitra belvaruin fraudes riclusque luporuin ,

Qiidil veros promit jiirans senlentia faliis. Qiii liislrare solent raandras, et septa bideiituin.

Tertins asl leslis profert e pectore qiiestiis, Ilic ergo proesul stolidorum diigmata deincns ,

Et jiiraiiienii noilosis vincla catenis Sa;vos si hismalicos et melle pericula perfcrt.

Nili;urinipriideiis verbis conslringere falsis : Qiiein iideni scliismatici, spissa fallentecaierva,

Sic niea non teiiebris nigrescani lumina furvis, liif.imare studenl, fingentes frivola falsa,

Glaiiconia nec peniius lijipos sulfundat ocellos Dum regi monslrant evulsum carne lacerliim
Asserlor vera.t si fingain famina lalsa. Et loculo gestant vulgi aJ speclacula truncuni,

Propterea exsiliiim voluit perferre sacerdos Quod magico stoliJi dicuiii pliantasiiiate gcstuin,
liividi,B maciilani fugieiis dcclinat iiiiqiiam. Turpiter Arsenium sic faiites corpore mancuiii,

Sic pater in saliu ferinr vixisse remoius Qui dudum exsiiterat librorum tramite lector.
Contemplaiivos carpens siib monte maniplos ,
Tuin juliet Augustiis valem Constaniius almum
Diini solus soli Cliristo faniularier oplal, Prolinns arceri [BoUL, arciri] porro de finibus

Lnbrica fallentis conculcans gaudia ssecli. I

islbiiic.

Mox igilur punit prsefaios iiliio testes, B SeJ secus eveiiit, quain macbina straba piitabal,
Qui sacranieiiiis concinnant fiivola falsis, Praefatus lectorduiii fraudem prodidit atram.
Ei leiiierare studeiil iiisoniem crimiiie vatein. Tunc piiis antistes, delecia fraude maligna [BoUI.,

Eii, lare torrenti testis conflagrat iniqiiu«, [maligni |

;

I>riiiius qui labris contorsit lela nefandis, En, inquil, sanam lectoris cerniie dextram,
rra;sulis ul vitani fuscarent verba nialigna. Necnon nervosam ciincli spectale siiiistrain.

Cnlmiiia celsa crepant ignitis usta favillis, Tum noviis insonli crebrescit laude triumplius,

Alque propinquornm lurmas combusseral ardor. Qiiaiido sacerdotem noscunt sine criiiiine sanctuin.

Sic quoque crudescens multabal ponia secundniii, ./£iiiulus obstupuit, fraudis dum sceiia paiescil.

Morbo regali plectendo lurida menibra , Buxeus quantos obtexit pallor iiierles,

Donec pulrescens prndiret pectore llatus. Seii certe quosdam rulira; confusio fronlis.

Terlius orbatus geniinis sub fronte fcnestns, Sic rea, sufTrag.inte Deo, commenla fatiscunl,

Linipida duni tenebris claudiinlur lumina tetris. Sed coniriia roiis extollit vipera ca-phal

llic eigo aspexil tremiilns tormenia prioruin, Et rursns ructat tetruin de fauce venenum.
Qualiter Altithrouus pellaces plecteret astus, Nanique alia sanctum iiiluntur fallere fiaude.

llorreiidi sceleris scenam palelecit opacain. C Feiiiina nempe procax stropliis instructa nefandis,

Macliina delegilur caecis fruslraiaque stellis : Insiinulare studel stuprorum crimine vaiem.
Et reus in lanluin lacrymarum fliiinina fudit, Sed dicto citius verborum spicula peltis

Irrigat et salsis oculoruin foniilius ora, Presbyier obtundii, moecliaia inolimme vincens,
Donec ocelloruin caruissent luce piipille. Quam probrosa manus striciiin tollentis obiincai.

Sic vindicta reos plectcbat Irina Tonaiitis, Sed tamen anlistes, Cliristi testudine fretus,

Usqiie fugam vit.ne cum mors bacchatiir acerLa. /Emula saevorum vitat figmenta virorum,
Arbiier aeiernus dum sontuni crimina punit, annorum cursibus, extra
Deliluit senis

Alma sacerdoiis pandit prsconis casti. Cisternce latebram dcscendens usque prorundam,

Nec minus inierea stupuii Memphiiica lelliis Qua; lympbis vacua praesiabat lecta tigilli :

Uumores patriini sub cucli cnlmine claros, Qua latuisse reriint lusiris volvenlibiis ipsiiin,

E qiiis ortus eiat felix Alliaiiasiiis olim, Cerneret ul iiusquam radi;inieni liiniini; Phoebuni.

Cujus Alexan ler saiutissimus exstitii alior. Justitia; vero solem sepiemidicis aetlira;,

A quo viciiis erat torvum qui sclii^ma docebat Qiiem sacra per biblos descripsit liltera laulos,

Air.us infausius, ventris dum viscera fcfida Pecioris intuitu desisiit cernere nunquam.
Turpiier egessit rupiis extalibus ani,
" Garrula nunc Babyloe depromat cliartula palniam,

Qua; cava per cryplas coinplebaiit anira lalrina;. Pluriiiia pontilicis pandeiis pra;conia clari,

Sanclus AlexandiT, missa: solemnibiis actis, Qiii gregis exciibias el caulas vallaie bidentum

Ciim celebrareiitur sacra; libainliia niensa;, Imbutus fueral conscripto dogmate bibli

Aspicil infantum poiiti per lillora turinas, Dirorum coiitra morsus rictusque luporum.
Mystica dona Dei bido simulare stupendo. Princeps imperium qui Uomse iiexerat ampluin,

\ Yidit nenipe procul quod sic Atbanasius illos Imo lrii|uadrum discrelo liinite mundum,
jTingeret infaiiles bapiismi gurgite mersos, Non cunctanie gradii cum sancia; limina valvae
Ceu foret anlistes sacrato more dicaius. Vellet adire ferox, slropha stimulante malignum,

Talia signa sacrum portenduntesse futurum ,

Tum pius Augustum castigans vocc superbura

Trospera quod reriini liquido lortuna declaral. Increpat aniisles, conlempto stemmate regis,

Hoc gestum ludis apiciim sed seria lirinaiit, Fatu defendens sacri vesiibula i.empli.

Almus Alex;inder cum viiam funere clausit. Pra;cipit audacter maculatum cxde cruenia

Posl lixc successil florens Albaiiasius levo : Absidam ecclcsiae pullis non langerc iialmis.
 2o7 DE LAUDIBUS YlflGlNUjl. 239
Uncilur ansiislain quapropler |n;psul atl aiilani, A Nani tniciilenla fe.ox naniuiarum pilni'» lorrd.
Ut vice verboriiiii sirabo cuui rege loqiiauir : Kt sacraineDturuiii rurnacein fymili! faicii,

Impius exiemplo veneranduiii cogere poRiiis In quaiii flagraiitem sacros detrudere ju>sii,

Lliri^-licolaui coepil cijnslricluin iiexilius arcti?, Ut rogiis insnntes pruiiarum lorre creinarel
Ul siipplex veleruLi orarel figmeiila dconini, Arius, quos dudum lurgescens gnr^ile piintiis

Deiubris [BoJL, Delubri ] siaUiis liljaiis lKilorai:sta Jleigere non quibat lyinpli:iriiin fliictibiis alris.

[lilLirel ;
Sic bicula naniinae fornacis foinite friget,

Quod flamen felix nl spurca veiiena recusai, Ut iiiilesCbrisli, neglecto tiirbine flaiiim:i',

Nec bl.auliiiienlis inclinal colla sacelli. Iledderet ingentes pro viia sospiic gnilcs.

Tum tres infauies germano foedere funclns ,

Ceu Siil.iniaiidra focos solet insiillare pyr:iruni,
Qiios pius iiiibuerat Scriplura; dogmale praisul Qiiamvis coiigeries glouiorclur fone rogoi uiii.

Imperal Augiislus lenlis vexare flagellis, TiiMC crucis in patulnm ciigiinlur scaiideie robur,
Qnalcnus inOiciis nuiarent peclora flagris, Atque pbarcirarnni dei.sas sulTerre s.ngiltas.

Qiia; prius obsiiteraui regi parere nefando. Mox sator a?lvniiis, qui s:iiicios jure Iriuiiipliat,

. Sed laineii infanluin noii cedunl corpora poenis, Spieula lorioruni confie^it dir.i reoriim.
Quin magis horrendas vincunt praecordia viigas, B Exiii mariyrii suiiipseruiit serta cruenla,

Qimnivis sanguineos fudisseni verbera rivos, Ad convesa poli inigraiites culmina celsi.

Crudaque per lencras rorarent vulnera piilpas. Nec tnenrmise moror praeconia clara Cbiys.inti,
Tunc deinum capital perpessus forie sacerdos, Queiii inerilo niundus lainosa laude frcqnental.

jElliera glauca pelit devecla inorle trinmplians, Ilunc igitur gcnilor norenteiii teinpore |to1o

hec noii in vestes sursum migrante raagislro, Tradidii iiivesteni rlieioruiii forte magistris,
lloc estepliocbi, quos rubris seria rosetis Ul puer indnlis libroruin disceiei aries,
Urnabant, pariter coelorum culmen ovantes, Quas niundana colit stolido sipientia scnsu.
Angelicis juncti peneirabant coetibus alium. Qui fuit, iit feilur, donatns menle sagaci,

Quis valei urbanus laudes sermnne polilo Ardi-ns ingeiiio, et prudeiiti pciioie pulier.

Fari sanclorum subcoeli culinine claras, I'ost liaec illiistris duin sacia voluiniiia lector

Qua croceos Tilan radins diifundil in orbem, Anribus iiaiisisset coelesii graniinaie scripta,

Duiii lustrat latum reflcxo iramiie iniindum. Protiiins aiiliquae contemnens (loginata sectjp,

Sed lanieu egregios deproinens garrnla scabro Falsa vetuslaruni calcavit frivola leguin,
Incipiet celebrare viros niinc pagina versu CEt dicto cilius, iiactus rudimeiita lidei,

Quos malerna siiniil matrix eiiixa gemellos Fbigiiiiim sceleris b;iptisnii didicit uiida :

Edidit iii inundo sortilos nomina dupla. Mox piiblice (.lirislum p:igaiiis pr:rd;cat iiltro,

Quoriini alter Cosmas, Damianus dicitnr alter. Diia >upeib:iruin spernens tornienta minariim.

Iinbnit hos pariler sxcli doctriiia medelam, Tiim genitor sobolem, natur.^e jiira resolvens,

Nec non divina prxstavii gratia graiis; Truserat in lenebras conclu»i carceris atras,
Ul possenl fibris pntres explodere pestes, Magnopere iiietiiens lisci decrela iiefandi,
Alque salutiferain morbis impendere curam, Insuper etcapitil tremulus funnidat aceibum.
Anibns liorrendas pellentes corpore clades. Sed cum niens juvenis ferret toiineula libenter

Mulos, el mancos, claudos, surdosque reperlos, Mnx aliaiii genitor concinnans iii:icliiua seenam,
I.nscos, el slrabos, qni lorta liice fruuntur, Lubrica mundanis admovii gaiidia pninpis,
Blacsns, ac balbo^, qui s;cvis verba loquelis Serica purpureis praebens vclamiiia p-plis,
Fantes corrumpunl, et quidquid debile fertur, Quai nioritura lacil feloso viscere bonibix,

Coelilus instaurant, Cbrislo donante, salutem. Indiiit egregum pretioja veste iiiteiitein.

Sicque luem carnis Irudunt inedicamine spurcx. Tum jussu palris convivia larga puells,

Nec lanien exiinio virtutum inunere ditts, _ Deliciasque fenint, epulas luxusque culinae,
Auri lallentis gestant inarsupia farsa ;
Vestibus oriiaUB variis, el rroiile veiiusta,
Sed loculos iminmi calcant, nt tetra venena, Talibus iit puiiipis iniles mollesceret auilax,
Omnia donnntes gratis pro stipesuperna. Ferrea quis crebro cedunt piaecordia viruin :

Princeps inierea muiidi, qui sceptra regebat, Sed tamen, armatus Cbristi testudine, liro,

Martyres edictis multal crndelibus alrox. Uscula virgineis despexit Uibrica labris,

Tum geiiiinos pelagi pracdictos gurgiie Iratres Nec penetrare siiiii suiprorum spicula pecius
Merserat in pontum fretns virtule Tonantis : Sed prncul excussit jaculalas Iraude sagiltas.

Al^ida sed vitreis niitescunt aequora ilustris Nun, sicut cednit sponsali cariniiie vates,

Kiim dicto citius sanctos ad littora vectani. Mollia tunc roseis bicrescuiit labra laliellis,

Sic cninpresiia salis sacra virlute potestas, Dulcla sed Cbrisli lentescunt labra fibellis.
Tiirgida Uuctivagis sopivil caTula campis, Venit ad exlremuni virgo eenamcn adulta,
Di^xioia duiii patris portum palefecit in un.-Iis. Daria vest:ilis formosa froule riibescens,
liiipius idi;irco ceri.ens vexilla Irnpaei, Aurea Ciim glaiicis quaiii coinil luniila gcfnmis.
Altera j^orgoneis molilur danina venenis, Niiitur IiKC juvciiein Veneris coiislringere iieMi,
259 S. ALDHELMl 01'tlU M PAUS 111..— rOEMATA 2(:o

(JiiLileiius al llialami (leclal coiiiiuMa iiienleni. A QiiaproptcT rubro perfiisos s.Tiiguinis ostro,

Ha'C [ilialcraln fiiii lacundis frela loquelis. .Miles ad a; berium lauslus perduxit Olympuiii.

Deniquc diserli stupueninl forle niagislri, Quos simul obstruxii felix speliiiica sepultos,

Virginis ingeniurn bibloruni faiiiine cullutn [Par., Lucida pcrpetuae visuros prxmia vitae.

fullun)]. Ilis convexa poli nierilo liistranlibus alla,

Ncinpe tenox scripli fucrai, veloxque legendi Daria ciim duro patiiur toniicnta Cliiysanlo;
Iiiipiger ast ille, strictus liuiine ferri,
SeJ secus evenil forlunae casus opacoe : iiit

Duru pius opposuil faiis conlraria fata. Trudiiur in lenebras Ijtunis carceiis iiras,
Daria qu;c dudum servahal numina Vestai, Lurida quo pulridis nuxeniiu stercnra ripis [/'lir.,

Credidit Allitliroiiuin coeli qui scepiia gulieriiat, crypii-|,

Facundis viigo vcrbis conversa Clirysanti.

Tuiic siinulala tori rnigiinl consortia falu,
Moribus ei caslis vivuiil coiicorditer ambu,
Neciare sed felor cedii, ceu
Traditur interea sceleratis Daiia scorti
Pro-tibulum moeclia; peneirans sine crimiiie
liice lalebrae.

saev.v,
i
lJls.purcum peiiitiis vilaient pecl')re nKVuin, Sed leo de clausiris nigibiindus miititur aiciis,

El inaculam Veiieris pullam cum corde lugisseul. Virgincfls arliis tulos servare pueroc,
Posl bxc baplisiiii sacratis tiiiguilia- undis, 15 Si quisqiiam cuperet sanctuni leiuerare pudorein.
Quatenus exuvias sporiaret meiiie vetusias, Gesiibus obscciiis contrectaiis curpus honesliiin :

Ei nova de liquido sumatur gurgile lodix. Arcam ceu quoiidam piobrosus contigilOza,
Tuin virgo vclerum sprevil dociiinenta libroruiii, 1'rutinus oppetcrel confusus froiite pctulciis,

Et sequilur Cbristi quadratis dogmala biblis. Uiciibiis el labidi corrosus dciiie leouis

Quis poierii vulgi taiitas numerarecalervas, Lltiicein pcenam sentiret morte fcriiia.

Quaiitas e.\cmplis coegerunt credere Cliristo ?

Tuiicdcnium Augiisii qui Hoiiiae regiia gercb;il,

Traditur idcirco pa;nis toiquendus acerbis, Decr.io rubras sumpserunl morle coronas.
Sepmaginta viri quem deiiso miliie servant, Ei simul in crypia pansanl sablone seinilii,

Ucrciilis iii fano, ni lorsan lliura lilaret. Quos simul in viia vexavit pQBiia crucnia,
Tuiic niiles ccepit dirus vexare negaiiieiii Credimus ut fauslis glomeratos jure caiervis

Athletaui Doiiiiiii, fretuni virlute superiia, De giemio tumuli, cum tellus spuiite deliiscet,

lidis el crudis nervorum iiexibus angens, Et genus humanum tumbis einerserit alris.

Torrida naiuuiaiitis laturum cauniata solis. Suscilet ad requieni, muiidum dum laxal h;ibeii:s.

Sed puiiclo cit:us laxantur lora lacerlis, Tempore transaclo, sanclam genlilibus armis

Oinnipotente Deo rcsles solvente nefaiido-. ^ Ecclesian. Clirisli tempesias sa;\a cruenlaiis,
El suras iterum ciiiporum viiicula claudunl, .Maityribus sicris mnrtis discriinina mille
Cruraque cum rigidis neclebant turgida ligiiis ; Conglobat, insoiites lorqueus siiie crimine cul(i;c,

Exlemplo cippum rnidit regnaior Olyinpi, El miles Cliristi stricio inucroiie necarei
Quanivis hunc stolidi cu:cala meiUe ligareiil. liiipia tortoruiii cum ferrel flagia malorum.
Lotia luiic lictor criidelis sparge;e jussil, llus iiilcr, quidain Julianiis iioniine niarlyr,

Sacros bumectans arlus fetore putenii, llurrida sanguiiieis perfcrt certamina poeuis.

Qui liquor, utdicunl, airum plianlasma fiigabat, Quein iialcr ad scliolam, cum pi imn giiscerct a-.vo,

Dum veriiam Doiiiiiii speral iiecrouianlia Ireluin Traditlit, ut loiiiis dialeclica dogiuaia reruni,

Sed putur anibrosiam Iragrabal iiectare suavcm. El simul rlietoricas bibloruni discerel arles.

Exin lortores buculam deglobere birsa Mox igitur juvenis velcruin docunii nla libroruni,

Mandant, iil crudo slriugantur tergore meiiibra Quamvis iii leiiero pulclier pubescerel a)vo,

Marlyris, ardenlem passuri lumiiie solem ; Liiiipida discipulus scripsit scliolasiicus astu,

Turrida sed Tilaii compressit lulniiiia frendens, Cumque patcr sob lem velulam viditset adullam,

Ut iiulla inboniis lerrent incendia membra. Nititur iiidociiem cb.ris natalibus ortiiiii

Tiiiic reciproca viruin claudunt ergastula sacruni, Fleciere cuiii precibus, ihabiinoriiiii iit jura capessai,

Arcta cateiiiirum coustringuiit viiicla lacertos, Qualeiius inde foiet post succcssura ncpoluin

Neciion cl colluni ncctuiit cum crure gemello. rrogenics, inallet si diteni ducere sponsum.

Ecce repeiile pius nodalos arbiter artus Flagitat inducias septeiii sufferre dierum,

Eiipii, et clialybis mox stricta ligamiiia riipii. Quattnus hoc spatio puls.iret voce Toiianteiii,
i'orro cuiii sanciuui iiodoso vimiiie miles Subiiixis pretibus rogilans oracula divi

Ccdeiet infaiislus, rubro qiii sanguine gaudet, Ceriius ut quiret Cliristi cogiioscere iiutum.

Sed, niiriim dictii, sceptroruiii flagra beatus Denique traiisacto veiierandus teinpore piiber,

lctibus argutis marlyr iioii sensit acerba; Lecto sopitus cuin somiio niembra dedisset.
Quiii inio ut pluiiKU mollescuiil viiiiina sanclo Oraiiia per nocleni cernebat rite supernum,
Lenia, ceu viridis lenlescit papyrus amne; Cuelestcs fatus sic fetix auribus liausit :

Claudiui liis signis compiinciiis credidit ullro, Protinus e slrato festinat surgere miles,
Septiiagiiila viros converlens doginaie claio, Ne ineiuas, juvenis, soriiri dote puellam,

Fccil baplismi purgari gurgite niersos. Dulcia neu ligidus fi aiigas decreia pareniuni.
2CI DE LAUDIJ; L'S VIKGINUM. 2.2
SeJ lanien liauc sociain sanclam servare inemcnlo A Falsas eriigics, quas glaiico marmore scalpuni,
Oua! libi cuiii niero copiihliir corpore virgn, Aiirea seu filva quas ornanl pelala fronte,
NaMique pudicilise coiiii'S indefejsa maiiebil. llaud valuii veterum tunc susteiitare deorum.
Miilla mihi pnpiili servibunl millia possiin, Alcides fertnr Ceiilauri viclor opinius,
yii;e vestris creduiit cneloruiii sceptra loquelis. Flamniea qni pressil lalroiii^ fljinina Caci,
Iiilerea juveiiis pairis praeci^pla facessit, Quanivis fuinosis nictciiel flabra loquelis,
El siinulala loii spoinleiis connubia malri, Herculis in crjpla et lonpierel dexte a ciavain,
Accipil ornaiain geminis auroque puellam. Non tainen in templo rigida virtute rciullat,
Allaiiien Allillunniis quadrati condilor orbis Qua famulus Chrisli supplox orainina fujil.
Pacla lulalur spour^uin cum virgine castuni, Vuliaiuis cutax, queni liiigunt igne pnt.niein
,

Propria fuswre^t iit iiunqiiani crimine meinbra, Torrida naniinigeris modtraiilein ffllini ;a Irenis
l.uxuriam carnis ficnanles ililins alinis, Funditiis occubnit fraiidatus torre rogoruoi.
rra-serlini pia cum Clirislus prjeconlia pungens, Sic quassala ruit simulacris niachina lapris,
l'er soinnum moneat castuin servarc pudorem ;
Li veterum narrai verax historia rerum \P.ir., le-
Nam bibli seriein, quaiii rex direxil Olympi, 81'"'].
lii ili.ilaino cernunt, aiiralo graininale scriptam, li Cum geminain flaineii prolein peccaie vidoiei,
In qua virginitas serv.iri sancla jubelur. Nec lanien asperilas patris compesceict iilbi,

Ksiii vcmarum lundant cceuobia Cliristi, Plecteret aut sontes crudescens uliio natos,
ISorniani jusiitiiO iiui servaiit tramile scriplo. Acr.ter idtirco exaisit vindicta Tonaniis,
Yirginibus quoque condunl giirgu>(ia cella;, Quatenus arca Dei dirae post ruiiera sliagis,

Quas iicet inleriiir sexiis discriniinel ordo, Ducta per Azotoii simulacrum sieinerel a'lum ;

ISiin tamen inferior virtuium cardo sequestrat Tuiic ruit iii Ironlem confraclo poplite Dagoii,
l.i quis neiiipe decem monacbaruiii millia ilorenl, El capiil iiifandum lunesios liquerat anus,
Cantibus assidui^, et psalini curinine crebro. Quud vulsum ex humeris cives iii limine cernunl.
Sic faiiiuiabantur jugiier, nociesqne, diesque, Aurura in lulvis dum luxit lutea bigis,

Vinbus inlVaciis pulsniiics alria ca'li El croceum jubar in quaJnim llavcscerel orbom,
/Vstri eri precibus duiu lustrant liinen Olympi. Ac roseos patulis radios infunderet arvis,

Inlereii veteris riictantnr faiice draconis Spinaque cuin trunca menibrorum parle rcin iisit ;

Atra veneiia, sacias Cbrisii lorqneniia turinas Ilaiid secus in divos, quoruiu cassaia poiesias
Tum miles Clirisii iiodoso fusle flagella Ad fundum cecidii, sxvii regnator olyiiipi ;

Sustinet immerilo coiistrictus nexibus arclis. ^ Expers utnullus diri discriininis esset,

Flagraque cum crepitu praisuliant cj^de cruenta, CeU siy.li seiies pra;senli graiinnate paiidil,

Donec purpureo rorarent sanguine rivi. Sic qiioiiue terga dedil cassato numinc PliODbu^.
Sic scquitur Doniinum devota mente minisier, Qui Init iniausli Saturni liiius atrox,
Ad superas arces anguslo tramite tenJens, Jnpiler iiigcntem quem poinpanl canuina valiini,

Ul priiis anguslo tcndebat calle magisler, IHc patris iii.perinin, quod lanlur opjiscula iri^ca
Saiiguine purpureu dcmeiis ptccainina niundi, Coiitra naluium pulso spadoiie tapessit,
Duni pius in palulum digiiatur scaiidere lignuin. Tum iiiiser iii Laiio, deinplis genilalibus, exsnl
Tiiin luscus tortor sensit deiriinenia pupillae, Deliluil, nati vilans discriinen acerbi.
Marlyris alflictus flagris, el stipilis ictu. Nec Plutoii prodest, qui telris Tartara sceptris
ilox monopiiibainii restanrat luiiiin.i niariyr, Kexil, et iiilerni lurva rcgnavit in aiila ;

Qu.iinvis ponlilices f.nii ludibria passi llic Cerciis sobolem nigrantes vexil ad oinbra-.
Reddeie noii posseiit evulsam siipite luceni Sed regina sequi niairem Proserpina nolle
Insiiper excelsum lorii coinpage saceliuni Feruir in antiijuis falsalo granimate biblis.
Quinqiiaginia simnl stabant simulacra ineiallis. Nec Pan Arcadiae, qiiem gens
p colil exta liiando,
Diriiit ad fundum slernens inoliinina prisca. Pluriina dum verubus lorrebat visccra nammis,
Non Mars vulniliciis, qiii belli seinina spargii, Conlulil auxiliuin fani fuiidainine Iracto.
Rancida gnrgoneis inspirans corda venenis, Machiiia celsa labal, dum culmina fracta f.itiscune.
Deluiiri statuis potuit succiirrere pariiiis; Nec gliis leiilescens murorum nioenia paiigil,
Nec Veniis, aut Veneris piodest spurcissima proles Nec durus scopulus calcis compage quadiaiiir :

Aurea sternunlur fundo siinulacra .Minervae, Sic siiiiul exhaiisla velerum viriule ili'(iruni,

Qiiainque Deaiii slolidi dixeriiiit arte polen eni; Insuper augusliim qnassaia niole satclluin
Nec Bacclius valuit, ciii frondenl palmile viles, Diruii in cineiein vindex censura Tonantis,
lil rcrerunl falso veierum figmenla librorum, Ul precibus iiiarlyr snpplex cum voce poposcit,
Nuinine nutaiiles fani fulcire culuinnas. Quaienus Altithroiuiin, laula (jiii regnl in arce,
Si;d tilubant lempli tremebuiidis marmora cruslis, Possenl clariQcis pagani creJcre signis.
El niit iii prxceps lessrllis /abrica fraclis. Uiiica tiiiii soboles prjetecli crcdiJit nltiM
Neptuiiiis faiiia diclus rcgnalor aquaruin, Deuin pia liuciileris paiiJit pr;cc«rdia vcrbis.
Qui reglt iiiiperium ponli lurgeiitibus undis, M.iriyiis anipiexus felix oracula puber.
2r,i S. ALDIIEI.MI OPEUU.M PARS III. — POEMAT*. -2 ii

Tiiiio siiiml in lalcliras InKliiiilur carretis alras. A Sqiialida descrli prociir:iiis jiiger:i ruris.

Oui (lamnaloruin pntresccns lorlc cadaver Ilic locus ex Nilro soitiiiir Nitria iioiiien.

Tiirpiler introrsiis ])iillirct vennibus airis ;

Crediliir iiitcrduin quod noiiien sivcula g gnunt.

Sed lanieii insoniuiii coinplcntiir nectare iiares, C.'iiisa fortiiiia!, si bis conridere fas est,

()lf;ii:liiiii Ainbiosi* spirantes forlc siiperiiuin. Si fors aut fatuin, seu consiellalio qiiidqiiam est,

ISi'c liicis radiis Iin(|iiens ergnslula cessit, Si parcse nulli parcenles (ila guheriiaiil,

l.inipiila seil leiiebras arcebant luniina fiirvas, Moilali vil.TC fusaque rotaiite miiiantur.,

Sic Deiis in sanclis alina virtule triumpbat, Quod vehit iii collo lercli vertigine molem.
Tiiin cuslos cernens reriim miracula taula Sed magis arbi:ror, qiiod sic errata reorufti

Cre.lidit AUitbronum salvanlcin saxiila rcgeni, Nitria piirg:ivil, sicul corpiiscula nitro

Eaplisiiiiim nactiis slipatiir inilile deiiso, Sordibus expiirgala malis, et lota niicsciinl.

Qui piins excubias servabat carceris alri. Ilic quoiidam onendit liirgenlem tciiipore Nilurni
Imperal iiiierea muliaium morte cadaver Qiii ferunda rigal (luslris Mempliilica regiia.

Snrpere de nigris, aiiiina redeuntc, lalebris, Nain iransire volens opiata liiilre c:irebal

Quod priiis ohvolvens conslrinxit fa^cia nexu :

Sed spoliare veiai cariiem verecundia frontiii,

Mortuiis evigilat disriiinpens lariara letia !

B Corpore iie nudo lemeraret jura pudoris.
Tuiic precibus lunn.-K vasto crepilant tumultu, Tum dictocilius spuinantes litiore lyinpbas

juvenem vero depromere faiu Peniiiger ut pr;epes iranslerlur cijeliius ullra,

Iluriantnr
Qiialiler exaiiiinis fiirva; vestibula valvae Piscifer ut diidum momenli tempore vaies

Inferniipie nigras possel penelrare latebras, Angelico rapui liistrahal Cbaldea regna,

Et redivivus item splendeiiiem cernere solein. Ut vernaiii Doiuiiii nulrirent cruslula (arris.

Edidit exlemplo lellii decrela resurgens, Ecce puer qu dam laceratus denle inolossi,

Posbumiis angelica prndens suffragia turbis. Aique venenati) perpessus vulnera rictu,

En iteriim sancli, stropba siimulante dracoiiis, Veriiiur in rahiem fraudaius meiiie sagaci,
Marlyres iii cupas mergunlur fomile farsas, Ferrea quein strictis neciebant vincla calenis,

In qiiibus alra picis massa llagraverat ardeiis, Baccbatur quoniam vagahundis passihus ameiis.

Nec uon sulpliuieas ructant incendia flammas, Idcirco prolis luxeruiit fata paientes,

Ei sarmeniorum comburunt pabuli pagi, Et veneranda peiunt llenies oracula sancli,

Donec iii oellierias (lamma prnrnmpcrel oras. Ut miseri c ladcm, el vulnus sanaret acerbum.

Sed lameii insonle^ Chri-li siifTr^igia vallanl, Quem coiisulia ferunt lali ciim voce dedisse.
Licia tunc digilos oleo madentia iiectiinl, C Reddite iiiiiic viduae siihlaium fraude jiivencuin,

Qui mox igiiis edax (lammis coinbu-sit acerbis, Et sospes soboles vobis coniilatiir aiiianda.

Non lamen exMSsil saiictoriini torre lac^rtos. Oili mirantur quod nosset clancula furla,

En iteniin gypsiis spiris sinuata mallgiiis, Quse prius obslrusis credcbaiil gesla latchrls :

Crt'ru!a pestiferis extollit colla veneiiis :

Tum geniior gaudens grassalur sospite nato,

Marlyres ad ibe.itriim trudunliir resle ligali,

Actutum s;i'vis reddens IPar., reddumj direpla rii-

ISiclihiis ul rodant sanctorum nieiubra leones, [piiiis.

Necnoii niandibulas iirsoriim ferre crnentas Sic fors evenit, verax ul voce spopondil,

Cogeret insontes torioriim poena lacertos Tcmpore inox alio dolium deferre poposcit,
Sed secus eveiiit sanclis vicloria palin;c :
Qiiud duo voverunl, aliersedvoia fefellit.

Hestia sanctonim labris vesligia liiixil, Idcirco gelida conslriclum munc cameluin
Ohsetpiium pra:hens, prxdas (iblit.i recenles. Perdehal gihbum, quo vascula ferre pepercit,
Sic, iniitante Deo, mitescunt corda feraruiii, Sosplte perlruitur sed verax aller asello,

Qu.Tiiivis slulloruiii lorpescant corda viroruin. Quo promissa seiii coniplevii vola benigiius.

Lt (|uoiid:im vates cola cuin coiniiiale proinpsii, llunc viilit ferri fclix Antoniiis olim,

Edidicere iruces pra;daiii servare leones. ^ Liiigucrel egiegius cum caniis vincula miles,

Post li:ic mariyiii niercauiiir serla cnienia, Angelicis tiirniis ad coeli sidera vectum,
Lucida stelligeri scandenles culinina coeli, Pululiraque perpetua: peneiraniein liinina vitae.

Ad ipiorum luinbas gelidx post riinera uiurtis Tenipore jain prisco fuit Apolloiiius alnius.

Corpore calloso dein venere le|irosi. Edidit hiiiic signis clariim Nilolica lelliis,

Qiii siiiiiil in sacro baptismi gurgiie iiiersi, llic erat iii quadruiii vulgatus laiidihiis orhem,
Spiritus et caniis buinpseruul conle iiKHiebin. Piaebens exeiiiilum quliigenlis Ir.ilnbu^ a^qnuiii,
Airiqiio fiierat f:imosiis lempore quidain Ei puhertalis desenuiii tempnre iiii;crli.

Lcgiiiuie Clirislo iamu^aiis vi-rii:iciiliis allo, Naiii ler qiiinqiieniiis niori:iles aiifiigii iillro .

Qiieiii giMiiiil miiiido clariim Ndotica lelliis, Ilic ocleiia siiiiiil coiiver^ans Iiislra lercgil,

Sacra pudicorum qu.crcntem lucra viroruin, Cenlies cxoraiis nocluniis fcniie lalehris,
Qiieiii viical .lEgypius crebris ruiiioril us Amos. El lotidcm vicihiis sic gcssii forie diuriiis.

Plurima liic gessit virluuim signa sacerdos, Ut genibus flexis, et curvo poplite Pairein
Qui fiiil in Nitria; froiidosis accola duniis. Cernuus orarei frelus piciaie Tonaniis.
S65 DE LAUDIBUS VIRGINUM. 2GG
Siuppea cui fnerant pepli velamina lcxii, A Ft volucrum riclus arlus lacerasse nefamlu
Ooiiec degebai nunquam passura senectani. Tum passim pnpuli credebani esse proplieiam^
Claruit idcirco celebri rumore coruscans. Dum celer effeclus rerum spectacula paiidii.

Nam pagatia procul vulgi cullura mancbai, Omnes cerlatim qui fanis tbura lilabant
Qua steiit antiquo delubrum more dicaiuiii : Lurida culturx linquunt simulacra velusl.T,
Inde sacerdotes crebro simulacra ferentes, Limpida mundanlis seclantes dona lavacri.
Daccliaiiium ritu longis anlrariibus erraiit. Ilic Paier illustris celebrans soleinnia Pascliae,
Taliter ut vidit dementes forie cobortes Undiqiie deserii lurmas asciscere jnssii,
Fanoruin staiuam pergyrum ferre nefandam, .\Ique calervalim cuneum g'omerare lidelem.
Tuin, fleiis genilms, pulsabai voce Tonaniem : Post barc, exactis niissa! concemibus, omiies,
Et mox siare facit bacclianlcs agmine tiinna^, Fercula dum solitse peiereni panpercula inens.T,
Funditiis ut nullus cura plantis pergeret usqu:iin, Vescuiitur pariter sicco nulriinine larris,
Seil ciincli pariier, velui a-nea signa rigebant, Nec non fasciculis quos liorlus leinpore venio
Torrida flagranlis perpessi luroina solis Germinal ex giemio, cum gliscit graiiiine lellu-.

Dum it lempore Titan.

plus sesiivo torreb Tum pius alloquitur tali cum vocc catervas :

Iiiterea damiium dum norunt unde fuisset, T5 Credulasi vere gestamus pectora, fratres,
Oedula doctrinae spondent pra;cordia verbi», Nunc precibus Duniinum cceli, qui regn:tt in arce,
Mystica cosleslis sumenles dona lavacri, Lt regit imperium mundi, duin scepira giiliericii,

iCuiula si precibus disrumpal vincla sacerdosj Pulsemus pariler, solamiiia dgiia pelcnles.
Passibus ul properis iraraes pcr rura paiescat, Qualcnus impendat judex alimenta iiiiscllis,

Et possini solito pergciiies calle mcare. Nempe die feslo laxantur frcna rigoris.
Ille moras riipil, fundens oramina sur.~uni, Ecce dapes lanias, ei munera larga ciboruin,
Dum crebris vicibus celsum pulsabat ulympuni. Ante fores aiitri cernuni, mirabile f;iui.

Sic salor arcilepens dissolvii compita claiisa, Ilaec geslanl genili, quos unquam neino videlinl,
lii laiiluiti ul cuiieus votorum compos abirct, Quamvis yEgypli luslr:issel p;issibus :irva.
Puigaius inaculis baptismi gurgile sacro, Punica mala vident, granis ciitisque referia,
Idola fracia Iricans, et mox iu frusia resulvcns. Botros, ei (icos, el plures ordiiie torias
Lis qnondam pacem crudescens rupii lioncslam (^orniiur bic eiiani paluieri daclyliis alil,

Inier Credentes qui Christum corde faieiiiur El iiicl leiiiescens cerarum inacbina clau-uin,
Vll dirfidentes qui Ctirisliim fraude refuiaiit Atqiie f:ivi cri)ceiiin dislillans flumine nectar,

Nam Bellona ferox iiifecil conla venenis. '* Et siinul uberiim candescens lacle coliisirum.
Arma crueuta ferens turbavit foedera paC'K. Ilis gestis, geriili properaiit .ibscederc rurstis.
Proceduiil acies densa siip:inle caierva, Ast olli Cbristo coeperuni rcddere graies,
llorridus exsultat crudo eertamine Mavors, Fercula qui dapibus largus complevit opimis,
Cornua rauca sonanl, el salpix das^ica claiigii, Usquediem penti, qiiem dicuni noiiiinc cosieii.
Dum sliinulanl mortem bonibosa voce pbalanges. Sic Deusomuiiioiens, qui cuncia laieniia iioscii,
Tiim celer advenil pra^faliis forle sacerdos, Deliciis proprios lanlis pascebat aluiiiiios.

Qui, p.icare studen? belli cerlaniina sa;va, Jam faniis iEgypli iiiullavit cljde coborlis;
Nitiiur accensam fraudis resiinguere (biniinnui, Ecce caiervaiiin densis venere maniplis,
Ei necis horrenda; sloliilum sedare tuniiiliuni. Ut pariier iiiiseri pciercni alimenta ciboniin.
Sed quidam inrentor baccliatur menie nialiLwla, Tum tres expendit sporlas cum paue referia»:,

Qiii caput, el princcps, ac pugnae signifer alrot Quas prius exorans palma benedixcral aliii:i,

Lxslitcrat, diccns se nuniju:im pignora pacis Bis biiiis exiii nuirivii mensibus omnes,
Malle, lclrain donec per(ietrei funere moriem. Ut nunquam peniiiis farris frjgiiieiila iicgare',

Tunc ait audacier deproinens fala fuiiira : Nec taiiieii exhausiis cessaret sporiula cnisiis.
Sic tibi conliiigat lelbi loi liina cruenia, Sic quoque naiuram pinguis cumulavii olivi,
Ceu verbis opias, crudeli calce casiirus. Utquondam Elias legiiur cumiilasse prnplicia

Solus nempe necem cenies moribundus accrbam, Leiilicula; crassum fecundans ore liqiioiem.
Sospile cum reiiqui vita funguntur[Par., fruaniiir] Ecce sacerdolis paiulaiii pra;conia lanti

[ovante-, Minlio duin saiicli pnlsat pi-neiralia cordis,

Scd tibi post funus rPai-., finem] non pnebet teira Cujus quailraium crebie-cil fama per orbem,
[sepulcruiii; Alque per cxlrcmas fulgel prudeiitia iucias ;

Hestia sed rapidis discerpet [Par. discerpai] ric ibiis Qui fuit interpres et cusios vir^o pudoris,

[alrox,
ilebra;a Romanis veriens oracula verbis.
Nam rudis ei prisc:e legis palclecit abyssum,
El volucrum pjriier iruiicatum rosira lacessent.
Sepiuaginta duo rccludens pngina [M. , bar^ina]
Sic fiiil, ul verax fulur sermone sacerdcs :

sablone catlaver, [Ijiblos,

Funeie Iransacto lecluiii

Riirsus m:ine videnl, rumpenie crepuscula luce, Quos iiuiic sacralis describit litlera cbarlis
Delluis efl^ossum funesto corpus ab aiiiro, Idsuper clicuit iraciaiiis jiire sliipciidos,

Patrol. LXXXIX. 9
267 S. ALDHELMI OPERUM PARS III. — POEMATA. m
Aiqne proplielariim conimeniis clunciila certis A Qua genus humanum teiro lorptbatin orbe.

l)i«a retexehai pandens mysieria rcrum. llsqueqiio clarifici luxoninl liiiiiina solis,

Inclytiis liic constat scliedis per ssecla iiiagisier, De qtiojam dudiim cecineruiil verha proplieta:.

Qiise nunc per muirdum scribunliir rite qiiaJiaiiim Il;cc, inquain, virgo coelesli pignore fcta,

Kl licel iliuslris lectorum lurma per orbem Edidil ex alvo salvantem sxciila Kcg 'in ,

Ijisebio genilore satus, ceii prodidit idem, linperiiim mundi soliis qui jure gubernat,

llnunierans vcierum vulgala voliiiiiina Palruni, Ul duduin aiigelico discil virguncula fatu,

Kx quo Salvator nosira; ciiiMbula carnis Ctim Pater altithronus Gabriel misisset ab astris.

Sumpseral in terris emundans crimina ssecli, Il.ec fuii egregius quam proiiiit carniine vatcs,
<Juando crueis gabulum sacrato corpore scandii, Qui Solyiiiis quondam dives rcgnavil in arvis,
Isl geuus humanum pollulum fraude maligni, llortus conclusus fli>renti verlice vernans,

Viilnora perpcssus purgarat sanguine rubro; Fons quoquc signaius coelesii gurgite pollen^,

Qws lanto studio geminarum ramiiia legiim, Ncc non et lurtur trenuilus, cui pracscius inUl

Atil lam solerler rimari nilitur unqiiam, Angelus : En soholem generabis, virgo, pereniiein,

Ccu nieditalus erat sacros didascalus idem, Atque puerperium parilura piierpera gignes.
IJl 1'salmista canit, nociesque diesqiie libellos? B Filius Aliithroni faustus vocitelur in sevum.

iEiitilus idcirco, polluius pesle livoris, Spirilus e ccelo veniet sanctissimus in le,

llictibiis liorrendis vatem lacerabat eumdem, Virtus esse-luo conferl umbracula cordi :

Kaucibus iiividise sic gloria carpitur atris, Pritris obunibrahit te, virgo, celsa potestas.

Ei laus almorum muicatur fraiide malorum. Quodiclo, matris lurgescunt viscera feiu,
Namqiie canes creliro slipaiil lalratibus apriiin, Qui genilus miindum miscranda labe resolvit,
llndiqiie vallanles deiisa ciugente corona. Atque crucifixus scelcrata piacula dempsil.
Ast ille infestos dispergil dente molossos, Porro Ca'cilioe vivaccm coiiJere laudem
Et voii compos saltu regnavit iii alto Quse valeal digne metrorum pagina versu?

Jani nunc almorum descripla laude viroruiu, Qux sponsuin proprium convcrtit dogmale sancl >,

Candida virginilas Paradisi chara co!oni«, Mellea carnalis contemncns ludicra luxus.
Qiiis dedil, ut mundus celebret praeconia va«liis, Basia diim polius dilexit dulcia Chrisii,
Siipreniis doncc solvantur sa;cula flaiiimis? Caiidida prxpulcliris conipleclens colla Iacer:i9,
Diim colles ut cera fluunt, sallusque faiiscuiit Qiiamvis barmoniis pra!sullent organa multis,
lino |iost miindum cum essel cyclus Olympi, Musica Pierio rcsonent et carniina cantu;
Clarius ante thrnnum sanctorum seria ni:escunl. ^ NiMi tauien illexit fallax praicordia meiilis

Teiiiiuis adesi sacras mclris vulgare piielhis, Poiiipa profanorum, qua; neclii reiia s;incii'<,

Qualiier integriias virtulum culmeii adepiis Ne forte properet paradisi ad gaudia miles.
Virgiiiibus dederit nitidas gestare coronas. Talilcr inierea compellans vocibus inlii,

Delici is sxcli quse temnunt corde profana', Diim secreia peiunl concessa lege lororum.
Felida iiomparuiu linquenles gaudia 'oiiliiin, Angeliis cn, inquit, superis Iranavil ab a>lris :

lil Dominum lucis devota mente seqiianiur. llicme paironus, coelesti foedere fulcii,

Agiium, virginea spissis cum forte caiervis Ut nequeam prorsus qiiidquam carnalis amare.
Slipal in a>iherio coelorum culmine inrnia, Namqiie meum jiigitcr conscrvat corpus in xvnin,
li^t grex cum paslore pio gratabiliir albus, Ut milltis valeai, spiirco siiccensus amoie,
Turpiireis vernant qua campi florihus arva. Contrectare mea pruboso crimine membra,
Ct liipus horrendis non frendci deiilibiis airox. Sed mnx angelicis ulciscens vindicat armis, •
Pascua iiec norunt crudelis danma latronis, Qui me polluiis nitunlur prcndere palinis.
Sed pacis jngiter perpes concordia regnai. Sic devota Deo converlit lemina sponstim,
Niiiic igiiur casio veneror rumore Mariaui. Nec noii et levinim solvens errore vetuslo,

Versibiis egregiaiii niior laudare puellain, Doiicc creJetiles suinpsisseiit dona lavacii,

Ciii mundus merito celcbrat pr^ipconia lolus. Facti muiiicipcs in siimmis arcibus ambo,
Qux fuit Israel claro de germine geniis, Mariyrcs eflecti carnis tormenta luentes.

Despoiisaia proco fecunda puerpera virgo. Sicilia lellus, quam vallant ca;rula pomi,

Scd beus omnipolcns quadrati condiior orbis, Fluciibus et rabies pulsat per sxcula salsis,

A qiio processit pra;sentis machina imiiidi, EdiJit Agalhen, Chrisli famulalibus aptaiii,

Cui secreta patent ex allo culminecuncta, Accola qiiam Siciiliis famosa laude freqiicnlal.
Quiipie absinisa siio perlusirai lumine leira, Quse sc divinis sulidchal citllibus ulirn.
Virginis intemcrala videns praecordia caslae, Namque puberiaiis Horehal lempore Chrisio,
Matuii iil prolem peperissei virgo siipernant Diviiias miindi conculcans iiienle caJiicas,

.Sordidj qu;r veniens dempsissel crimina mtiiidi;, Umnia saeclorti.in niox orn;imeiiia rclinqtieiis,
liiim deUibra dcdit Ciirisio, aique sacella ptidoris. r.t sequilur Dominum devola juvcnciila Cliriiliiui.
Mox k-eniiil veruin lurnon de biminc Palris, Qiiis vern poenas vcrbis enarrct acci I);i8,

Exucrct mf.ndmn m fur^a caligine Clirisitis Aul niortis valeal clades cff.irier aiias.
9fi0 DF, i.Aunicrs vmciNLM. m
yiias Uinc in lencris peifert virgHBrnla nieiiibris? A Fili I mox malrem fatu correxit auiico.
Iliii ritla viilnifici paiitiir discriinina Cerri, Crediila vlrgineis pandeiilem peclora verbi-;,
Qiiod castum lacerat c(tr|iiis tniicrnne crufnin, Vi simul oOerreni diles pairimnnia Chrislo.
l*eciora virgineis fr.iuJanliir piiklira papillis, Qtiod duni fomperiuin vulgi seniiotie crcbn^srii,
Purpureusque cruor sillans de cnrne (luehai. Alqite faiiganlur sacris rtimoribus aures,
Sic qunque carnil:ces lorrcbant igne pnellniii, Tclri a mox sponsi fervent prxcorjia felle,

Virgineos arliis assantes lorribus alris. Gorgoneis iiifecla malis pro virgine aJempla,
Sic dicio cliius perdebal flamma vig'Teni, Qiiani sibi Salvaior sponsam copiilarat aJu!iaiii,
Igiiibus iniincuis cxurens niembra piitllae. Sangui.iis arrhaiam conquirens dote piiellnm.
Nec fuit in poena simplex vcxatio cnrnis, Igncscuiit popiili lymphatica corda furent s,
Sed triplex polius loriiuel slriclura larerios. Riiigiiitr et consul dira Paschasius ira,
Tuni rogus ardescens, et rubric fragtnina iesta>, Dum alterc retur crudus cum voce lyrannus,
Nec non el rigidi cruilelis sec Id ferri, A Chrisio spoiisam nileiis au^^erre vcnustain,
Membra crueiitabat spiirco fine criiiiine cnlpaa. Cum iiec scrmonuni siimnlis cedebat aci rbis,
Tuin Pater omnipolens devotx virginis alior, Nec bla:ida flecii lenonum frau.le valeb^it,
.^rcibus xihereis deri.xii lumina lerris, B Quamlibet ad lelrum trahereiur futie lupanar,
Femineum indolis gaudens spectare triumpliuni, Atqne boves parilcr traxissont \Par., trusireii:|
Mox deditauxiliuni clemens audilor [Par., defensoi |
[resiibiis aliiiani ,

[eg,-iiiuin, Quanquam torlnres aflareni ignc tenellain,

Fortior ul ficrcl triiciter lorquenlibus illain. In quo nigia picis nec non el pingiiis olivi
Posl ha:c inariyrii mercatur sanguine ser'uin, Fluiiiina lerriflco crepilabanl tnrre pyrarum,
Perpelnas regiii sumens ex carne coronas. l'l niagis horrorem seniiret virgo beata,
Deniqiie posl obituni, signorum noii vacat expcrs, Plurima dum flammis augerenl pabiila pagi.
Quanilibet in tumba paiisarenl nssa sepiilcii, Sed cito vexanlis cedebal macltina poenne.
El sacer astrifera gaudrrct spiriius arce. Iniiocuis prunac coxeruiii menibra favillis,

Tempore nani quodam fervesrens ignibiis /Etiia, Defeiisaiiie Deo, flammasque fugaiile rognnim,
Torrida flaminivomis irudebat siilphura rivis, Tunc igtur morbo meiiiis cruciaius accrbn,
Tunc ruit in praeceps ainbusta cacumina liiiqueiis, Noit tiilit opiirobrium judcx a vir^iiie facluiii,

Coiigeries lapidum, liquefactaque viscera moi.tis; CaiidiJa sed rigido violavit viscera ferro.
Tum Siculus ctiltnr naiiimariiin fulmina cernens, „ Purpureus crunr exleinplo de carne iiianav;!,
Ign bus oppnsuit saiictam citiii corpore lunibam, Nec lameit exsultai sdcvus dc morle lyraiiniis.

El dicto citius sopivii diimiia focorum :

Nec gratatur ovars ca;sa pro virgiiie Clirisli;
L'nde TrinacriLi^ lellits exsiiltat in iTum. Sed sicuii noxis sliingcbaut colla caienis,
Cum slolidi proceres qui iniindi regna regebaiit, >'odatis merilo necteiiles bracliia vinclis,

Mariyres iinnicrito muliata carne necarent, Sic reiis adveiiit Romanam consul ad urbem,
Seu polius fuso dccorareiu sanguiiie sanctos, Vl ^indicla gravis noxam punirel enormem,
Passurosinterfuerat virguiicula quncdain, Dum cruor insonlis, cutit snnlis sanguinc fuso,
I.ucia, qu;B Dominum delexil sedula Cliristuni, Clciscebalur digne pro lalibus ausis.
Quam de slirpe bona, el claiis nntalibus ortam, Sic quoquc Jitslinam modulabor carniine cn iaiT'<

Noniinlli jiivenes tbalamis asciscier opiant. Auren virginco lucrantent regna pudoie,
Sed sacr;ila Dc» ffledus sponsale reliquil, Qux lerrena tori disrupil vincla jiigalis,

Mores obcastis el coeli regna lucranda. FloiiJa mundanrc calcans commenia vi rc.

H«c nialrem monitit fessain langunrc criicnto, Iluic procus jlliislris, pravo succcnsus amorc,
Tangeret ut lunibam qiia clausam virginis alms Neclere non ccssat veiborum reiia fruslra,
Agallix corpus placiila siib morle quievit, Ut sibi forie foret Jolalis virgo pcr xvum,
j)
Femina ceu quondam flttxii ves.aia crtitris De qua posierilas esset venlura nepoium.
Occulte Cbrislum leiigil, quaiu Kmliria pepli Sed ciim tale nufas geftarct menie maligmi-!,
Curavit medicaii*, Doininn donante saliilciii. Nec lainen insoiilem pnsset pervertirc fallnx,
Sic l^ilurgcniirix sancia virluie sepiilcri Virgiiiis aul flbras c;rcis iiicimdcre flammis,

Claudcbat patulas exlemplo crcditla fibras, Nililur egrcgiam rnag cis maculare veneni*.
i;t niinquam fliieret venariim riviilus uUr.), Tiinc famosus erai ("ypriaiiiii fraude nugaei,
Ft dicin citius siccarcl sanguinis iiiidam. Doctus iii horrenda sceleralorum arie inagnruui,
Tuiic proles cospit verbis narraie paienli Qui liiiic auxilium spnndebat ferrn pctenti
Quod vellet Cbrislo jngiler servire piidica. Phiiima scheiMalizans sacr.c nioliiiiina ineiiii,

.\lque Ihorum sponsi iiiallcl conleiiinere virgo, In lantum, ut diris ceitarit drenionis armis.

Aurea geuimala! liiiqiiens crepuiidia ponip.r-, Qiia; magus assiJiio strophnsus mi^it aJ aliusSj
tilque percgrinis darel nrnamenta procnrum, Ui pia pulsareiit siimulis prcccorJia slupri.
Paiiperibus stipeiii iribuens, ei munera manris, Seii cum virgo Dei sprcvissct frivola caniis,

'I hesaurosque suos sub coeli conderei arce. Lurida iciroruin confringens lcla laironum,
27» S. ALDIIEI.Ml OPEIUIM PAllS III. — rOEMATA. o-.>

Crcilidil Aliitliroiium salvantcni sxcul.i Cliri^luni, A Magiia cacbiiinantimi patcrctiir ludicra voctiiii.

\il Dominum lota conversus iiienle lidelis, Pleclcret ct meriio vullus con^^usi > noxaiii,

l>(cuiiuit laiulcin iiingus iildla spurca rcliuiiiieiis. L't iiunqoam dicant geiilcs : Lbi esl Dciis (loi-iiii

Experius virgo quid possel ferrc pericli, floruil iii niiindo quxdam virguiiciila C!.ri.-Ii,

Qu* nunquaiu valiiit superari niille iioccinli Agurc cui nomeii prisci dixere pareii es;
Arlibus, inccrti sed fugit criuien iiiiqiiuni. luclyt:i bxc fuerat fragrans virlule pudoris.
Posl li.xc impcrio regeret ciiin Clandius orbeiii, /Eiais dccimus iiec non et leriius annus
linpius edictis saiicios crudelibus urgens, Fluxciat in terris cum primo glisceret avo,
lleu scelus! ul Clirislum damuaii voce ne^jarcnl. Illuvieiii mundi conlemnens corJe iiefanil.ini.

Nolenles aiiten) scciari scila lyraiini, Sed prociis illusireni prxfecli lilius Aginin,

quani diira necis graviter toriiicuta luebaiii ! Qui faiiiosus erat, regali fascc logatus,

Tiinc, Justina, luum ferro supponere colluni, Subnixis piecibus ilialamis adsciscere ni ens,
Sangiiinis aiit livos non liorrel fundere fibris. Aurea cum rubris olTdi i crepundia pannis,
Sic geminis felix ornalur virgo liiiimpbis, Nec non argcnti spondeiido plura lalciia,

Marlyra cum roseis rubiiil vcner.inda coronis. Nititur inlactam donorum f.illere viscn,

Candida virgincis florebat femina scriis, " Sicut aveiii neciit nodosis retibus aucciis.

Cum qua mariyrii iiicruii vexilla cruciili, Sed mox letliiferam sensil virguncula c ader

Crudus ailileia Dei Cypriaiuis fuso crunre; Ciebrius hauriret si spurcas ore loqiielas,

Sieque poli pariter scandcbant sidera sancli Aiit puls.ireiur probrosis virgo labellis

Ut prsedira necis pariter lormenla tulerunl. Muscipulam inciueiis sprevit seriiione peiiilciim.

Eugeniam porro claris nalalibus ortam, Nam sponsam potius spondcbal se fore Ci;iisii

Gemmaiii virgiueo ru;ilaiiiem stemniaie ruiiiaui, Virgiueo seinper servaiitein focdere corpii-,

Quis digue iiiJ.clus ineln rum vcrsibus usiiii:mi Qui se riie subarravit cuui dote lidei,

Uusticus explanci? cnjus prxconia passiiii Annulus et cujiis sacravit membra puell.i-.

Lilus concelebr;ii sub coDli cardine mundus, Plurima quapropler paliens discrimina v.rgn,
Aique supernorum reboai coiiceiiiibus anla. Pertulil in lerris insoiis ergasiula lelra.

Deiiiqiic baplisnii iiouduin cunabula sacra Sed pius sspccians certantis bella puell*

Suscipicns, Chrisiuii iniro veneralur amorc, Arbiier horreiidas discussit caiceris umlir.i.s,

lii laiilum, ut proprios dempsisset feiniiia criius, tt claruiii coeli lumeii de lumine fudii,

C;esaric spreta, sumens signacnla Cliristi, p Virgiiiis ut letiebras non ferrent liimina fuiv:is

Ac scxiim siiiiulans, possei loiisura virilis Tradilur ad letium scorlorum casla liipaii;ir,

llac raiiime rudi sic occiili.ire laieniciii Quaienus incerii fuscetur criniine virgo,

Namque cruccm Doniiiii siiicera mcnlc virago Almai|iic probrosis nuiciur vita loqiielis,

(jiaiulabunda vchciis, baslcrnam liiiquit inannii, Qiia: iiifamarc student veinarum nomina Cli ',

Pergerc ciiiii pueris, asius quos arte rclellii, Ul laccrare solent lalranles fauce molossi.
Ut rcmeare qiieat prudeiis pcr dcvia virgo. Tuiic procus adveiiit dcnsa comilanle caterva,

Passibus et properis saiictoriiiii runiiia lu^lrai, Carrula vcrbosis conloiqiiens spicula labris,
Pniitificeuiqiie peieiis bapiismi lucra cipessat. Quod sua despiceret castis conniibia voiis.

Prolinus ad scdcs vcnit bastcrna reliclas, Sed Dcus insoiiies qui semper jure triuiiipli;il,

Qiiam ul irevere simul spreiam leiiieare parenks, Iroe coeleslis puidt mucroiie reatuiii.

Pectora fcrralis rigueruiil marcida curis. Nam diclo citiiis criiileli funere vilam
Pliirima tunc cliaiii forluiix casibus acla Liqucrat borrendi conlingens lartara dilis,

Tui ma propiiniuorum qiiesliis c peclorc proniii, Qui sanctum vuluil iiiaciiluso bcilere gesui.

nuinina Miix igilur precibus disrupit viiicula morlis,

Salsaquc palpebris eff;Mulit liictiis,

Tristia rorifluis liiimeclaiis imbribiis ora. j) Pallida purpurco reslauraiis membra colore,

Tum biiio spadonc fuii comiiata virago, Qii:c mullala prius toipebanl frigorc lcllii,

Suspicio iit nullam pos?ei generare queielaiu. Qualenus inde foreiit laudis pra;coiiia Clirisl

Ilanc Deiis iiisiuiteiii pius auxilialor egeniuiii Uiide prius fueraiit spurcis ludibria veibis.

Clemcniis dexlra; clypco prolexii inermem, Nain Cunslaiiliiiain saiiavii luniba sepulcii,

Ul cecinit dudum famosus carinine vales :

Et sarciipliagiis qiia pau>aiil nicmbra puell.c
.Nani meiuita full slropbosis liiigua luquelis,
Ut nierilo possel icgiuiulis lilia regis

Criiiiiuibiis slupri nilciis d;iniiiare luiellam. jlitenio Uegi regum, qui regiiat iii aitlna,

Scil Palcr oiiinipolens, qui ciiiici:i lalciitia noc.l, Kcddcrc iiiagnilicas pio via suspite graic=.

Nirgiiiis inlacisc voluit moiislraie Iriumpbos, Viigo dicata Deo fluiebal tcmpore piisio,

Auctorcm scelcris populo praesenlc revinceiis. Nduiiiic luiiic Thcclaiii veleres dixere paientes.

Sicul niatrona stiniulis agilala iiialigiii, Qux conveisa fuil sacralo dogmaie Pauli,

lllu^lrcm Clirisli faniulam scrmonc procaci Kt Cliristum sequilur coiinubia pacta rcljiujticib

Deforniaic sludct, nalurx jura resciudciis: Virt;iiii:alis ;iiiior fl.igrans iii corJe piiell.e

Sic iieruro infclix, plcbis vallanie coiona, Uulcia luuiidanu! sprevil eonsoriia vila;,
 275 DE LAUDIDUS VIRGINUM.
27«
lii qii.t ruiidavii coelcslis gralia meiUcin, A Mox igiiur ca-lura niraboso turbine lotura,
Sscula f|u.iiii peniuis nunquara molllrc valeli.ini, Kt convexa poli nigrescuni atbere lurvo,
I*jrior til ferro foret ad lormenti cruonla.
Murmura vasla sonant flamrais commista coriiscis.
Ilanc [laier et genilrix pactis sponsMibus aniliii lu Iremuit lellus magno trcniebunda fragorc ,
Ad slirpem generis saiagi^bani dedere nuptis.
lluniida rorifluis liunieciant vellera guitis,
Sic mens virgineis ardescens lorrida llamrnis,
Irrigat et terrani teiiebrosis imbribus aer,
Gingite inuiid;ino perfusa lcpescere ncscit.
Complentur valles, et larga fluenta redundaiu.
Qiiainvis verboriim rorareni imbre parenles
Tune mansil nolens, qiii pridein sponte negavil
Siciii nimbosis siillabaiii aeihera giiuis, Quod gennana petit deplorans anxia curis.
rropierea focu«, ei flagrans accemliiur ignls, Sic Deus auscult.1t devoia mcntc rogantes,
Vulcanus late fervebal torribiis atris, Quamlibeta niillo solaiidi verba capessani.
IJi virgo felix ferrot turmcnta rogonim,
Nobilis in Roma vixit pulcherrima virgo
Consiiinpiura piani falso sine crimine cariieni. Constantina, nova; pr;icbens speciacula vit;e
Tali feniineam soiiies inolimine spiiiam Omnibus, integri qiii convcrsarier optanl,
Kxf ruciare sludent, menibraiini quatinus ossa, Lurida linqiienies veteris contagia vita;.
Si fieri possei, vacuarcnt cruda medullis. B lloec, iiiquara, virgo, coelesti frcla patrono,
Sic [>eus .T^teriia defendit ab arcc puellam, Contcnipsit mundum felix cum flore virenteni,
Ut voii compos flamnias evaderet ignis. Arida ccu palc» projecta peripsema squalenl.
Tiadiiur ad ricius virgo laceranda leonuin Utque magis slupeas, rumorem adverte pareniiim
Diris ui rodant muliebrcs morsibus artus, Nani pater auguste regnorum sceptra giibcrnans,
IJesiia sed sacrtini non audet rarpere corpus Imperiura muiidi, Cliristo regnante, regebat,
Defensanie Deo devoisc niembra puellae, Qiii Const.iniiniis nomen sortitur in xvum.
n«m tener:ccarni non usquam sponte pepcrcii Ilic sobolcm sanciam rairo
; dilexil amore,
Sic saior electis cura niundi scamniate ceriaut, Dum vits raerito laie pracconia cursani,
Aiirea coelestis largitur prTmia regni, Qiiam palcr inlactain summus sub dote
spopoiidii,
ll;ccsuprema sux decoravit tempora vitae, Felix virgineis cum jam pubesceret annis.
Purpureo sanctam perfundens sanguine cariicin, Namque proco fuerat, quo non pras.vtantior alter
M:wtyr perpetui dum scandit iimina coeli. (Regibus exccj lis, qui munduin jure gubernan)
Eulaliani prosa; vulgaiara laudibus olim Desponsata probo, piictis sponsalibus arrli».
Mctrica nunc studeant venerari carmiiia sanclain, Sed Deus integram saiagens servare puellaiu,
y»* mortale niliil vano dilexil amore, " Satrapa: mentem siimulis compungit acutis.
Ncc quidquara in mundo satagit praferre Toii:'nii, Funditus ut ponipas saecli sprevissel opim .s,

Sed cunctas paritcr pompas contcmpsit opinias, Mallct et immunis regi famulaiier alio,
Funditus ut sprctis coeni squalcntis ad instar Dcliciis mundi qiiam opulentis d.'gere dives.
Deliciis g.iza;, scqueretiir libera Cliristuiu. Cui sic evenit niiranda salutis origo,
Il:ec Ihaiami luxns et gaiidia blanda lororiini, Tempore nam quodam diris excrcitus ariiiis
Aique caducorum soricin despexit lioiii)ruin ;
Scylhicusadvcnicns, densa stipanle calerva,
CJiiatenus in coelis caslx virlulis aniator llostibus inniimcris Thraciani vasiabat iiicrtciii.

Arbilcr oninipotens impcndat procini;i vila', ium gener Aiigusli, vallaius niilite parvo,
Qui solel assiduis castos ornare triumpbis, .Moenibus incUisus, mox propugnacula scandii,
Mililibusque suis porlam rcserare per xnbriiin, Armis diffisiis, saevo grassanie lumiiltu,
Duni vincunt sancli fallenlis prxniia mundi, Essct ul borrendu crudescens raoriis iniago,
A'quc coronatis gestaiit vexilla maniplis. Et despcratus torperet miles in urbc.
T.empnre Gotliorum fucral virguncu'a qii.cd.iin, Tui:c consiil 1'aulo, ncc non liorlanle Joanne,
Qiia; proprium ex scliola sunipsit Scbolastica noine^i Ccius excclso devotus vota spnpnndii,
I)
llanc Dciis ubertim coelcsti inunere dital, Ut Salvaiori rcliquuni servirct in ajvum
Aiirca virgineo lucraniem prxmia voto. Clirisiicola clarus, delubra vciusta relinquens,
I)i! qua liuc praecipuum vita; riimusculus alni:c Si populi strages, el sajva pericla duelli
Divulgare solet, lalus qua teiiditiir orbis, Prolinus auferret solita clemeiitia Clirisli,
<>tMd fralrem sibimct germano fuedere junctiiiii, Tcmperiem reddens discnsso tiirbine belli.
Siibnixis precibus gcstit compcllerc virgo, Qiiae cuiii dicta forent spondcntis voce scqiiestra,
Quatenus acciperenl sacrorum dulcia noclii Extemplo Christi sensit solatia praclor,
Kercula libroruni, et sancii convivia verbi, Coelicolis superis mox defendenlibiis urbcm,
K quibus affatim saturantur pectora plebis /Eniula diim passim verlerunt terga plnlanges,
Atr|ue saginantur sanctorum corda viroriiiii. l'ace salutiferis popiiluin stipante coronis.

Sed fidus prccibus frater iion fleclitur uliis, Dciiique cum voti remeasset conipos ad •jrbcni,
Quln iino sanclain contcni|isit voce sororcin. Conipta triunipluii um soi liliis labbara princcps,
Tura virgo Cliristum piilsabat voce bniigMiiin, liiclyta Riimanis reveliciis cx lioste lrop;va,

Ml sibi dignclur vulnus sanare dolorib. Servonini decies qiiingcnlos liberal beros
375 S. ALDllELMI OPERUM PARS 111. — POEMATA. 9:6

lloc esi,vernanim faniu'.iniia millia quinque, A Sic soboles Pauls degil lectissima virgo,
Pailicipes hciens Romanis civibus omiies. Donec supreniam claiisissent s:rcula metam.
Nec pelil Augnsluni pa(l;iiu sibi ied;lere sponsani, Aurea lum propere penelrarat regna polorum
(>onjiigiuin peiiilus famosum sponie recusans : SjMritus, ad superas anima remeanle caierv;is.

Sprevit opum nodos, mundiqne reliquii babenas, Hicquoque mciroium crebrescat laude per oibein
Ut pnuper Clirisiuin niilcs sequeretur egTilem, Demeiriadis honor sacrai.^e virginis almns.

Jam faclis complens Scripturae dicta docenlis :

Qiiam licet Europx faustis naialibus ortam
Voia voveie Deo reildenles debiia pacta. Plarima cum dciisis celebrarent agmina tiirncis,

Sic Deus omnipoieiis famiilam proiexit amenlem, Punica sceptra tamoii prxconia sancta siupescuoi,
Vocibus assidiiis pulsantem regnaTonaniis, Virginis egregiam vulgo mirantia famam.
Ui se scrvarei saior integriiatis amalor, Sicut enim lychnus inodii non clauditur nmbris,
I iiriila linqucntem sxvi colludia luxus. Summa sed polius fulgescens arce localur,
1'liires nam Cliristo converiit dogmate turmas, Oninibus ut radiel clara cum luce coruscans

Kxemplo simul, el celebri rumore coruscans. Sic sacrata Deo, casto virguncula sexu,

lllicrius pandunt geminx quod forle sorores, Vixcral in terris coelesti freia patrono.

Aiiicaet Artemia, praeioris sanguine cretae, C Inclyta lixc fuerai gcnerosa stirpe pareiituni,

Ociem Gallican;im vocitjbani saecula prisca ;

Nobilibus titulis viix cun;ibula suinens.

rr.ilaias cujus soboles regina monebat, Scd tameii ante Deum mulio generosior exstai,
Virgiiieiim casiis ut scrvent geslibus a)vum, Virtutuin meritis ruiilans, ut gemraa coronse,

Florida quje pariier meruere trop.nea pudoris, Pulchra corais, cirrisque decens, et candida viiliii,

niiin mundum linqiiunt, transaclo tempore vilae, Froiite venusta nitet frugalis virgo Tonantis,
Ei fausie properant ad coeli sidera ciirsum. llanc opulenta sibi cerlaiim turma procorum,

Necminus interea Roinoe liruncula Chrisii Formosam specie, thalaniis asciscerc gesiit,

Kloriiit Eusiochinm, veneraiidoe lilia Paula;, Plurima dum felix ditis palrimoiiia gazx
liifula qiiam niiidx comebal casta juventx, Possidel, obryzum ac gemma fulgeiile melallinn,

l.egilius angelicis scrvantem jura pudoris. Ac segmeniaia fulgebat vesie virago.

Quamvis Blaisillam secli foriuaa sororem Innuba sed voluit dotales linquere pompas,
Nectrret ad llialami eopulam, laedasqiie jugales, Et superi potiiis sponsi lentescere labris,
Vliiciila comptoruni passurain blanda tororu ii. Suavia compressis impendens oscula buccis.
Aitamen ereptum sic luxit sponsa pudorem, Nam nuper legi facundo grammaie bibluin,
4)<iin vir mundanx clausisset lumina melse, Virginis eximiam qui scribitcommale viiain,

Plangere ceu solet oblatum matrooa marituin, Utprecibus genitrix subnixis sancta poposcii,
Anxia dum queriiur siiigultu funera sponsi. Cum pia Irans pontum pulsaret cerla niagislnim,

llns igitur tlirenos, quos mundi fata racessuiii, Scriberet ut sobolis doclrinam riie siiperiiam,
morbus crudeli calce
Leibifer et lacessii, Qualiier in cordis ihesanrum condal acerra
Kustocbium lacrymis virgo non sensit amEtris, Virgineum, servans slupri sine sorle puclorem.
Mellea mnndani iciiincns cont.igia luxus. Tempore quo rigidos sxvi tormenia tyranni
Aspidis ut morsuin spernebal b;isia buccis, Aihleias Clirisii cogebant ferre cruenla,
Oulcia scd Cliristi compressit labra labellis, Tres simul illusires sumpserunt sorie sororcs,
Oscula dum supero deflxit limpida spiinso, Splendida purpiireis plecteiites serta coronis,
Ui cecinit ijuondam famoso carmine princeps, Diim siraul integritas candens et passio rubra,
(Jiii sceptnim rcgiii Solymis erexit inarvis, Virginibus Chrisii curaulabaiii prxmia dupl.i,
Pcrsonam Chrisli spnnsali dramale sumens, Quarum per prosam descripsi nomina dudum.
Sic, inquam, voti vixit virgiineula coinpos, Impius Augiistiis qui Romx sceptra regebat,
Utiiierito faina reliquum celebretur in a;vum. Ilas Christi famulas nuptis asciscere [Par., supreini
Y)
Cui sacer iiitcrpres conscripsit opusnila piura, fallere] [gestil,
Qiii rudis et vetcris digessil famina legis, Plurima sacratis promittens dona piiellis,

llebrea Romulidis verlens oracula linguis, Si mallent oinnes consorles esse procorum
Nec non Argolicas lialo sermone loqiielas, PJobilium pulchra fungentes dote virorum.
Idcm translator biblis npulentns opacis Si vero nollent ritum coniplere jiigalem,

Transtu'ii in Laiium peregrina voliimina paiideU' , Mox torinenia jubet sanctas perferre puellas,
Tiiesaurnsque simiil librorum forle Pelasgos Lurida passuras striclis ergastula c'auslris,

Eilidit iii lucem, quos pagin:i lexoral umbra, hi quibus exigux caperent niitriiiiina criisix.

(;;i;ivibiis Ausonia verbi clanslella resolvens. Sed tamen insonies felix An.istasia vernas,
Tomuin prseierca coinptiim sennone poiiio Pascere non cessat prtbens alimenla misellis,
Ad famulam Chrisii scripsit dicbiscaliis idem, Quxiiue slipem quxstus, simul et palrimonia g3z;e^
Iii quo pinguntur casl;c pr.econia vit;c, Mariyrihus coiiferi, nionis discrimiiia passis :

Qiialibus inlegritas onieiur candida serils, lllius idcirco divulgant s;rciila f.iniam,

(iiunuiies ailu:. scrvans siQC sordc pelulca. Et runior laudis perpes crebiescil in xvuiu.
 277 DE LAUDIBUS VIRGINUM. 278
Uux conicnipta sui sprevil patrimonia S|)onsi, A Tramite dissimili tendens ad pra;inia vita;
Kt sequiiur Dominuin, neglecia sorte mariti. Spicula dum patilur longis exenipta phareiris,
Periulii idcirco poenas malrona cruenlas, Vulneribus crebris occumbens saucia virgo,
Uuas nunc incbartis bibloruin digerii ordo, Purpureusque cruor lenera de carne cucmrii.
Ft legiiur felix descriptis passio schedis, Praeierea geminas diviilgat lama sorores,
Annua dum redeunt celebrandis tempora fesiis. Roma; snrtitas primae ciinabula vitae.
Douique prsedicias gfcrmana menle sorores, Nomine nempe prior felix Uurma vocatur,
Diri lortores ducunt e carcere caeco, Aliera posterior florens, a;iate secunda.
Quas simul aspiciens formosis vultibus, airox Ilis paier Austerius nec non Aurelia roaitr,

Troeses Dulciiius spurco succenditur igne, Nobilium pulchra consuluni dote procorura.
Luxurixsiiniulis caeco eorreptus amore. Sed taiiicn illustres sponsalia jura recusani,
Plurima tunc pellax spondebat dona pueilis, Ciini laque falleniis muiidi palrimonia spernunt,
Si mallent animo mutum complere iiefaniMnii. lll spousi ibalainis coeli qui regnai in arcc,
Sed famulas Cbrisii prolexil parma pudoris, Junganlur jugiler, quo floret pulcbra juvenlus,
Spicula luxurix spcrnenles corde prolana. Et nunquam a^grediiur rogissulcata senectus.
Scd nocturna quies cum fessos occupal arlus, J'
ilarum igiiur sponsi, neglecio tramiie Chrisii,
Biilcia dum faninla; cecinissenl carn.ina Cljristo, Errorum aiifraclus salebroso calle sequunliir.
Odis Psalmorum pulsantes ostia coeli, Quamvis aiiie fideui gesiaienl pectore puram.
Audet atrox sanciam, spiirio namaiaUis aiiuire, Idcirco spon^ae tcmnenles jura [irocorum,
Aiidacler cellam slolidis irruinpere plantis. Lrbis Roman.* linqiiunt f.istigin celsa, •

Scd ,
proesianle Deo, cxcaiur corde malignus, Ut tempesiatem tranquilla iiienle nescirent,
Uasia cacabis diim siultus iradidii alris :
Quam rea spoiisorum conciiinant f.uniiia souium.
Sic ollis niger,"et furva sariagine teter, Namquepetunt pariter lusternis praedia noia,
Per lolam noctem praoses deluditur amens, Quseprocul in Tuscia; ftlices parte regobanl;
Dcfensante Deo, sacras(|ua tuente puellas. Sed rursus Romam sponsis piodeniibus ambx,
Egredilur tandem infelix gurgusiia linquens, Militibus niissis, propere ducuntur ad urben:,
Uiiem scelfrum socii nequeunt cognoscere fronte, Sqiialores paiiier passurae carccris airos.
Sed procul abscedunt vaslo crej.iianie tumnliii, Tunc Kufiiia soror dictis parere nefandis

LinqucDies larvam, furvum pbaniasma pulabant. Renuit, ut vciiium fanis ollerret lionorem.
Nam proprias acie-; fjutor ca;cabat iniquus, _ Creditur idcirco cura leiitis femina flagris,
ftsolus nebulam stropbae non nosset adnlier, Ut soror aspicicns mollescat niente secunda
Cernere quam reliqui quirent sine fraude maligua Verbera dira paii cum sanctos cerneret artus.
Tum pelit Augusti demens sullragia qua;slu, Sed secus cvenii, qiiam lorlor credidil atrox,
Vindicet ut flagris vernarum crimina soulum. Dum nutabundis non falur virgo loquelis.
Quo viso proceres, densa siipante corona, Namconstanterait, nunqiiam tremebunda sccunda :

Cum colapliis coedunt, ei lento viuiiiie (lagri, Affer cuncta siinul nobis lormenta cruenta,
Ll procul elTugeret facies larvata nefandi. Igiies, eimacheias et rubras vibice virgas,
Dnciturad propriam famulis coniilanlibus aulain, Kesies, et furtes, et dura grandine saxa,
Moxque clieniel.c resonant s^ngnltibus wdes, C.irula sanguineis barpagans vulncra rivis,
Dum cernunt dominum picea fuligiiie pictuni. Quol lu poenarum genera cruileliler infers,
Autuniut incassum fretas virtute magorum Abt ego lauta feram viclo lortoie tropxa,
lioc sibi clasma leirum sacras geslasse puellas, Qiiot tu coiicinnas crudidiscrimina lclhi

Idcirco peplis jussil fraudare beat.is, Tot nosin supera nunierabimiis arce coroiius.
Pasceret obsccnos ut nudo corpore visus, Tunc iterum carcer lanternae luminis e\per.s,
Quos prius in latebris fraudis pbaniasma (efellii. j) Passiiras claudit famoso stcrcore poenam ;

Sic Deus ex alto, qui sanclos jure triuuipha'., Sed splendor lucis radiantis ab axe polonini
Cum forti famulas dexita defcndit inernies, Furvas exstingiiit latebrosi carceris umbras,
Lt nulius membris posset aiiferre cyclades. El fftor fiiiii ul ihuris fragaiitia spir^t.
Venii ail extremum princeps Sisinnius airov, Posthaec in tliermas ambusto torre calenles
Lt faniulas Cbrijli, si nollent tbura liiare, Ambas trudebani divino numine freias.
Nec delubrorum riiiis rffirre profanos, Scd tamenin therrais crepiiantes fomite ll.iiiiniaj

liisontes pariicr crudeli morte necaret. Protinus exstinxit coBlesti rore polesias,
Scd iiullus valuil sanclas terrore minaruni, Artus virgineos sic lexit parma pudori.';,
Quamvis cenlenis plagis incumberet :ilrox, Ul nihil innocuis laesa esset caro favillis,
A Cbristi ciillu nientos discludere rixas. Sed fax, et fomes, et dempto priina vigorc,
Tum geminas mandat lianima crepiianie creniai i . Nequidquam ardenies sopito lorre tepebanl.
Qoae sic oranles polius quaiii damna ferenles, Tum famulas tortor sacralas iinperat atrox
Aiigelicis ulnis ad coeli sidera .«caiidiini. 1'ondere cum scopuli colluiii onnsiringeie nc\u,
Tcrlia sed seqiiiiur tuncuin visiira supcnium. Alvcus ul Tibciis mcrsissci gurgile gluuco»
«"9 S. ALDHELMI OPERUM PARS III. — POEUATA. 280
Ouns priiisexubli non auJent nrere torres A Linquere jam mallent pollntam flatibus urbem,
SeJ faniulas Christi veclabaiii cxrula nuciii, Eiosi latebrara qua horrens belva latebat.
FrgiJa cum viireis slupuerunl lliimina llusiris, Ilis igitur miseris spondet Victoria virgo,
AJ ripas remeans rursus cn-.i sospiie viin, CreJula si Domino pandant pncordia Chrislo,
r.nrpus virgineum naiat ceu plnna c^rina. Lurida pestifero linquentes iJola cultu,
Tiiiic jiissu rigiJi iniculenlo principis xi\»e Ut dicto citius truculentam flDmine gypsam,
Sniiguine purpureo sanciarum membra rubescuiii, Q'iae turmas vulgi niultab.it s'rage cruenta,
AinbsE niariyrii mereanies sorla cruenii Pelleret e populn. duni niallent credere Cliristo.
Noc noi. virgineos sumpserunl jure iriumplios, Quod dum sponderent concordi voce caiervae ,

Hiira relinquenles, coelorum regna capessnni, lllico squamigerum proturbat virgo chelydruiu,
(Jiiamvis ossa legai lellus, ei mmba sepulcri Et procul in vacuas jussit reptare salebras.
Arius incluJai pro Clirisio funera passos, .Mo.x draco crii'Jelis sermonum pondere pressus,
Jlnnec sciniillans esurat sjecula carbo. Pescrit obscupjm squamosa pelle sigillum.
Aii.imenail coeli scandunt spiracula sedes, Sic virgo felii, aeihrali freia triumpho,
Absque cbaodensis gestjntia labbara turrois, Ingentem eiplodit sancia virtute colubrum,
(Jiiando catervaiim vallant coelesle iribiin il.
B Ltnunquam ulterius serpens irr'jniperet anlruin;

Tempore quo Decius triguadnun rexer.ii orbeiii, SeJ procul abscedens inculiis exsulat arvis,

.Miliiibus Clirisii mortis discrimina pairans, Jnsserat ut gypsam verbo terreiue migrare,
Kxsiiiit ii! Ronia binarum forie sororuni Civibus inipendeus expulso nairice palinam.
K.nnia prscipuis pulsans rumoribus aure?; Tunc rogrtat cives felix vernacula Chrrsii,

IJiias nullus ] oteral lormenlis vincere lorlor. Q.iatenus ii crypia sibi, nalrix unde nef.mdu»
Qnamlibei iasontes rouliaret cxde cruenia, .Xnfugii, pariier digiieniur con.lere eellani :

l t viioe auciorem reflexa inente negarenl. .Mox veneranda bei supples ut virgo poposcii,
Altera de geiniiiis fe!ix Anatolla dicta, Insuper et decies senas junxere puellas,
Aliera sed gesiat verum Victoria noraen. Quit preribus crebris lauJarent voceTonaniem,
Ilas igilur sponsi claris nalalibus orli Odas Davidicas raodulantes carmine sancto,
AJ proleni generis satagunt ndjnngere mipia.'; Tunc procus Eugenius, delubri flaniine fretus,
8ed mens virgineis anibarum tnrriJa flaiimis TburiCcare jubei, inunusque oUerre Diawx.
Stiippas luxurire combussit torre puJoris, Alma iei imperhim sprevit compl re nefanjum,
Spurcitias niunJi contemnens corJe cr.ducas. Idcirco machffram mncronevibrabat
p stricto
Jiivitias spargunt, siniul et pairimonia danies, Crudelis tortor lundenJo iluenta cruenia,
.\iirea purp'ireis calcant crepunJia genimls, Virgineos artus coiisecrans sanguine rubro.
c:iincia.7ue pauperibus mox ornamenta miseiiis Mox interfector seusit discriniina palnix,
Nil sibi servanies, veiidunt pro stipe superna. Arida marcescens dum torpet deitra laccrti.
Nuntius e (celo pennaius labitur alto, Lisuper experius calloso cnrpore leprnm,
F.ammeiis a>pectu, niveo candore coruscus, Vermibus et scatens, efilavit flamen in auras.
Sceptriiuim vimen dextra gestabat in alma; Sic quoque famosis felix Anatolia signis
Anibas alloqnitor tali cnm voce puellas : Claruit, exsilium saevi perpessa tyraniji.
Nunc procul a veflro pallorem pcllite vuliu, Consiilis en sobolera coiislrictam iiesibus arciis,
F'ectore nec pavido qualiens timor ilia piilset, Expcriem sensus cura bruta menie vaganJo,
Uiim vobis thalamus paradisi sede locatur, Iloslibus explosis, restaurat pectus anbelum,
In quo perpetui nunquara consortia spoiisi Quo rumore rudi diversis pesiibus aegros
l>elicienl penilus, seJ gaudia longa manebuiii, Conglomerant pariter siipantes agmine sanclam;
Kl vos virginitas couies inJefessa tuetur. Ollis optaiam reddebat virgo salutem ;

Tunc ambe servant casi.-e censortia vit.x-, D Nec non et morsum, qui torvain carmine gypsam
Aigelus ut deJerat sancti pracepla pudoris, Irritat, ut sanctos crudelis belva iacertps,
Jsqiie fugam viiaecuni niors in limine lairal, Dentibus horrendis, et rictu roJat aperio,
Marcida depO|iulan5 vitali pectora flaiu. Extemplo curat disrumpens vincia chelydri,
llis igitur gestis tirguntur scsva procoruni Qui prius in spira morsum glomeravit inerteni.
I'ectora lethifero i.;li niaculata vcneno, I lcirco cursim festinat credere Chri-lo,
Dnm cernunlaniplum sponsas eipendere ceiisuin. Agnoscens prnpriam lanla virtnte salutom,
Iiiierea Romam linquens Yicloria virgo, Insuper et meritam cumulavit sanguinis ostro,
Kxsul in exsilium tribunali duehur urbis, Prsemia sumpturus ciim coeli coetibus almis.
Qiio draco fiinesius ruciabat flainina vcniris Candida post sequilnr cum binis marlyra sertis,
iJmpiJa letliiferis corrumpens rr^ra vencnis, Integrilas iiilidam, nec nftii et passio riibraiii
l;i tJiiiiiiii ut cives, vasto crepiiante tumullu. Plumabant pariter macta \irtute corojiaai.

I
 2«l DE UCTO PRINCIfALIBUS VITIIS. 28i

DE OGTO PRINGIPALIBUS VITIIS.

[Vide nolam operi prsccdenli pra-Dsani.] A Dum velilu:n ligni nialnm decerperei aiiibro,
Digcstis igiiiir snnclonmi lanilibus almis : A quo pesiiferum gliscebat semen iii orbe,
(Jiionini rumores sub coeli culminefl.igranl, Unde seges spissa spurcis siiccrevil ari-tis ;

Keslat, ut ingenies depromant carmina piignas Ehrielas aniinos solet enervare viroriim.
V.\ viliis procedenles, virliilibus alque, Nara salor et raiindi regnalor post culaclysmuiii,
Virgiiiibiis Clirisli qiiae cueli regni iiegaliunt, ('iim geniis liumaiiiiin mullareni .Ti|ii(ira flnstris,

Florid.i liirifliKe claiidenies limina port.-e, Pasiitial iri scrnbibus fronde:ili |Par., frondenleiii]
M virlule Dei prociil elimaia [Par eliminaia] r.iliscaiil, [p:iliiiite viiem,
Ri fiigiani furvas Clirisio irudente sub umbras. Atqiie bibens iiectar nudabat liirpe voretrum.
FOcce catervalim glorneraiil ad bclla plialanges, Proles ut stolide rideret voce pro' nci,
.luslitirc coiniles et virlnUiin agmina snncla. Quod probrum cupiiinl fralres vehre pniernum,
Ilis advers;inliir viiiorum castra maligna, Tenius et primus pepli sub vesie ipgenies.
Spissa ner.indanim qux lorquent spiculi rcriiii), Si Bacclius valuit venerandura cogere vaieni,
/]£mula ceii piignat popiiloruni lurnia diiornin, Ut devuraret soboleni, et geiius oinne nepoluin,
liiim vexilla rerunl, et clangil classiea salpiu.v, Dicens : sli famulus Ctiaiiaan malc.liclusin xvuiii 1

Ac slimiilant Martcm legiouum cornua caiilii. B Niinc polius metuit defruti pocula virgo,
Ilis, iiiqiiam , dcnso virtiites agmine plures .'Eibralcrii liiiquat ne victrix forie coronam,
Orcurrunt viliU gesiantes beilica signa. Ebrius ad vitx se nescii lendere callem,
Cnssida cum ihoracis ncc non aiicile duelli, Lolh qiioque qiii largus sceleraios vi.verat Inter,
Et maclieram vcrbi, peccaii monslra nec.iiiicni. llospes iiospilibus prxbens umbracula tccti,
Sc iii spatiuni pariler porlanl ad pr.-clia inuiiJi. Dapsilis et tribuens cunctis solamiiin viclu5,
Viriuies quoqiie, parmaruni tes.iiudine sumpia, Cumscorlatores,eimoIlessordeiPar.,corde]ciiixd'is,
S^eva proranorum conlnnduni lela sparorum. Qui Sodomx facinus pntrabani mnre ncfandn,
Virginilas igitur qux calcat crimina slupri, Cxrula sulpliureis torrerent [Pnr., torrent qiios]
yiiam non detiirpat peccaii saeva cicatrix, iniiminn naniinis,
Conira bellanies siiideat certare catervas, Nonne salor sobolcm stiipro cognovil adullnm,
Oclenosque duces., quibus ba:rent agraina saeva [Pur., Ebriiis in tliaI.imo n:Harum nesciiis crratis ?
saiicta], Quod scelus iiifandum patraret crimine nunqiiam,
Viribus armalis niialur vincere VTgo. Ni mcro madidus nesciret jura tororum.
Ncc siiliim. prodest tiiones sterncre siupri, Quid ineinorcm sapx leiiuilenlum nectnre NabnP
ti luacerare suain crudeli vulnere [Pcr., viliice| Qui genus extorris, iiec non ct nomcn nviiiim
|carnem, Ebrius exprobrat, slolida cum voce.cncliinn uis.
r.-cicra ni fueriat vitiorain crimina seplem, £l ni matrona prudeiis, fore damna mnrilo
AJ dirani prostrata necem grassantibus armis. Pervigili sensu no-sei veniura maligno,

llt popiilus Doiiiini liquit Mempbilica scepira, lleu quantos demens seu quales siragis aecivos,

llumida cum siccis pervadeiis ca^rula planiis, A rege spreio paiereiur lentus in aula
Klquiter aiinorum complevii tempora dena, Ui nulluin parios mingeulem lotia nossel,
Qoc est, octoni spatiosa volumina lustri, AnteAurora rubrum quam lumen spargerel arvis ,

Usquequo promissx tclluris regmi capessat. Idcirco lianc belvara sliideat siipcrnre virngo,
Sed plcbs ^gypii rubro sub gurgiie mersa, Ne balxna [Par. , Delloiia] vorax valvas explndal

Quae turiiias Ihisiris densas perdebal aquosis, [Olymi-i.

liigluviem veniris jusie sigiiare piieslur. Spiritiis ut neqiieai paradisi scandere sccpiriini.
Quapropler pravas ejcpugnaiis virgo cohortes, Dura qiiidem jiigiier viriuies bella (ncessuni,

Uaiic pestem primo diram ccriamine viiicat, Ingliiviem contrn, vincentcm ferrea corda,
Qiiara sequitur scelerata plialanx, luxusque ciboruDi, Sed taraen integrilas jcjunis viribus obslal,
l^
Kbrielasque simul, ncc iion et crapula cordis, Franganlur dapibus nc propugnaciila meniis.
Ingluvicm dapibus qux scmper pascit opimis. Nectaris ideirco cnnlemnil poculn mulsn,
Sed gula, qux dulcis lucralur [Par., lurcaturj fercula Atqiic opulenl.i lugit pro Christo lerciila virgn,
[viclus, Virginiias felix queai iit servire Tonanii.

Et gcsiit saturare sui penelralia ventris, Exin certamen stuprorum bella secuiidura
Ar slomachum farcire studi'l pr-Tpinguibus exlis, Blanda cient caste Clirisio lamulniuilius :ilio.

Jcjiinii validis pellax prnstcrnilur armis. Verum virginiias scorlorura cnsla liipmiaf

Nam proloplastus, quein rex fornmii Olynipi, Conculcal pedibns coeiii felenlis ad inslnr :

Viuricolamque ruileni p.ilmis plasmavcrat aliui.^, Ex lioc nascunlur inonslro turpissiina verba,

I'ectnra fecuiidaiis ccelesli flainiiie vilx, Necfion sciirrililas, cl scxvo ludicra geslii,

Jamdudum cecidii prc^iraius fraude gulosa. Frivolus et fallax amnr, ac petulantia luxus.
 S. ALnilELMI OPEUUM r.VRS III. - POLMATA. 2?4

A Membraqiie purpiireo taln» perlusa ruebant.

O .u>mi"s qii.ilesve viros, el hude celebie?.

Irislia Tarlar.'» Inisil,

Sic quoqiie quas^atis princeps sub nioenibus urbis,
Ibc Bellona feros snb
Pordidit aiirati viiam per Iiicra metalli.
Virginemn dcmeiis slrophosii framle Iriiiinpbiiin
'.

palniaiii Tale luii leihum miserorum lorle f lientura,

Noii sic egr^giam virlulis penlere
.loseph, ijuos siiiiul ad monlem saxorum turba lercli.'it.
Korma venusiaiis valnil compellere
doiiiiniiii sprevit nccteniem reiia luxiis, Cum Doinini populus muri pinnacula septem
Qui
Denso vallaret cuneo fulgentibus armis.
Eisliipnmi fugicns pepli velamina liquil :

Salpicis et clangor, nec non ct classica sistri

Idcirco lelix meruil Memphilica sceplra,
llorrenduin incussere meium per corda viroruin,
Quem lolus celehrem terrarum prjcdical orlii-;.

generosa slirpe creaiaui

Mox eversa ruuul urbis fastigia fractT,
Quid refpram Jiidiili ,

ProslilMilum regis lcmnentem pectnrepuro,

Qu» dudum sicteranl seplenis arcibiis ainpKc.
Aurea s;c cupidus cumulans crepundia quxstu,
\\l slupriim sceleris calcaniem corde profanuiii,
Farcil egens jugiter fulvo numismate saccuin,
r.ivibiis idcirco mortis discrimina passls,
vulgn [Par., fuiva] tro- l.t lamen cxpleri rabies ambusta negatur.
Casla cruentatum geslavit
Ceu laris accensi crepitant incendia llammis
[paeum,
B Amplius, el quanto fuerint augmenta rogoruni,
liiipgrum scrvans devola mente pudorem.
re-
Tanto plus siiiunt ut lorris foiuite llagreni,
Sic vitium carnis pullula sorJe nocentis [Pnr.,
Sic igiliir cupidus nec iion infernus, et ignis
iiaiis]

liiienritas almo coiitemnil casta triumpho, Ctmferri possiint lerno paradigmaie rerum.
Ast vero qiiarlam tiux congregat ira catcrvain,
/Emula virgineis proturbans bella sagittis,
Liiriila proslibuli ne possit serpere virus Quse semper luribunda cupit discriniina belli,

lii nijras fragiles succeiisis torre meduHis. Et ciet ad pugnam mentes discordia fratruin,
Diim copulaia piae disrumpii fcfiJera pacis.
Pust pbilargyria prodiicit lertia bcllum,
liiterprelatiir vitium quod forle cupido. Ex hac nascuntur c.°des cum strage nefandic

ll;ec ductrix piignae siipatur milite denso. Et clamor vocis, simul Indignatio frendens.
Sed moderata gerai cetram patientia cotiira [Par.
Non sola gvaditur pcr publica sirata pedestris,
IPar., lata] ve- certam.... lerrjml
Arma cruenia feren?, et suicula lita

[iieuo. Atque cruenlatum ferro fraclura cerebruin,

ll;cc comlies pravos, id cst , mcndacia mille, Ira; bacchanlis strepiium compescii enormem,
Kraudes et fures, ac falsis frivola geslis, Vincere iie valeal Furiarum maxima mente«,
Appetitiis turpis lucri, et pcrjuria inepta, Quamvis Gorgoneo stridai maculata cruore,
Alqiie rapinaruni maculatos criinine quaeslus, Aliiue venenalis mordendo sibilei hydris.

('.on;;I ibat in ciineiim cum falsis testibus ardens; Duni capul ex Erebo nigranlis filia iio..tis

lli Psalmisla canit lacrymans delicta lenriiiii, Tullit, ct in mundum Stygiis eniersa lalebris,

Sempcr avaritia nummi servire viilentum : Siisciial .Mlecto scavas ad scandala meiiies,
Tliesaurizat et i,.;nnral cui coiigrcgel illa. IKcc solet ad bellura ferratos ducere coiiin<,

Pauliis apnslolico prouiulgat fjinine doctor, lliirrida facturos aiiimabus vuliiera sanciis,
• '.iincioi um causam contesians esse maloruni. Kiisiras ni Dominus mentes defendat incrmes.
lloc viiium idcirco conetur frangere virgo, Tiisiiiix qiiinio grassaniia bella tiimuliu

Diim faciiius vasium loculi gestaior avarus Virluliiiii muios el propugiiacula Iraiigunt,

lu Dominum lucis slroplia patraverat atra, rironesiiue Dei vexant crudclibus armis.

Credila qui rabidis furtim marsiipia palmi; Qiiamque pusillanimis Irux desperatio nienlis
rnmpilat, et stipcni cupidus clam fraudat cgcnuui. Opprimlt incaiitam oblentu rancoris amari
Lllio qujpropter lcthali calce realuni IJellator Christi sed mox iiiiibone retundii,

Vindirat, et furem crudeli verl.ere plecilt; (

Cesta tristitis ei pariier geiiiis oiiine mucronimi,
yui regeiM CQcli rediraentem sa;cla cruuc Qiia: mentem stimulaie soleiit , nc forte faii.scai.

Vendidii argeiiti caecatus munere demens, [Par., resislaii.

Ncc uon Ilcbni.e geniis rtgnaior avanis, Iliinc morbuin segroli mcdicanlur gaudi.i cordi^
A ijuo flnrigcra fraudatur vinea Naboih, Spiriius el l.eto moderans pr,i cordia gestii,

Coiijuge crudeli schedani scribente nef.inilam, Nec rigor et rancor menlis penetralia turlieiit,

lloc scelus amborum strophoso crimine gesuiui tlt nequeat Christi securus vivere niiles.

Castigat [Par. add. ex] superis prospecians arcduis Frangaiur poiius mox desperaiio luoesta,
[iiIUm'. iNe ruat in prxceps nienlis slalura lahaiitis,

Namque crucnia canes linxere fluenta lyranni, Si firmo careal nostri fundaminc ChrJsli,

()ua duiluiu occubuil scopulorum grandine vasla, Qiii seniper Ireinulos tutalur graiia gralis

liiiiccuus princcps, qiii nullum la:~erat armis. Ei nullum paiitur leihali vulncre labi,

,lczebel vero qux 1 omiim scripsit ad urbcni, iNc desperalus modicaiitera spreverit oeger.
Alqiie probos Dominl multavit diia proplieias, Iii geniinab islud nomcn .se li'nlere partos

Ainlor linrreiidi liscerpuiit denle niolossi, Cietlliui, ct dujilici di;imuiiiur iraiuiie cau&ji:.
sas DE OCTO PRINCIPALIBUS VITIIS. 288

liiia saluiari!) teinleiis ad lliiiina lucis, A Scanderct ad superas arccs ne turba nepi'lnm.
Altera morialis penctrans ad Tartara teira, Sic quoque livoris labo corrupius enormi,
Pe qua nos salvare Deus digiietiir ab arce. Splendida gerinani disrupii fuedera fraier,
Ilinc aciem sexiain lorpens Acedia diicit, Pingiiia qui primiis combusseral exta bidenliim,
Oiia q»x fovel et sfiinnos captahit inertcs, Despicienle Deo criidelis miinera C lin.

Itiiporluna simul vcrborum IVivola sontuin, Iiide prava seges gliribiis deiisesrii .irirbis,

li!Stab'ilis mentis gestus et corporis acius, Singuine purpureo dum sxvus rura cnientat
Inquietudo simul stip:>tur inilile densn. lnde superbanim nascuntur nuirmura vociini,
Pervigil lianc pesleni calcat consliinti;i iiiciilis, El crimoii cordis dicto parere neg:intis,
Quac celra Cliristi gestit defendere vjiain, Ac lacerans homines triix detrariatio liiigiiai.

llostibus explosis secura pace poiitur. (;:i8tcra qua! duiliim niimeravinius agiiiina scpirin,
Spiritus ille vagus cupit ut inens otia qu.xrat liiier mortales lerrena stirpe creaiitur.
Uccupet el studium jaDi somnflleniia sensus, Asl vero monstrum de quo nunc pagina fatiir

Sedula sollicitum pulsct ne lcctio pecius, Priiicipium sunipsil super alta cacumina cceli,
Liimina nec vigilum Scriptura: tramite tendani [Par., Angelicus princeps, el proliis Iiicifer atlirx.
' , [tendal]. " Ex Aquilone snuiii diiin sublimare tribunal
Septlmus insequitur densis exArcitus armis, Cestiit, et Domino siinilem se fraude spopondii.
Qnam pesteni prisci dicunt kenodoxia Grsnci, Jaiiiqiic novem lapidum fornia pbaloratns amoRna,
Vana quod in Lalium Iransfcrlur gloria nomen. C'i!iira Creatorein frustra turgesccre cocpit,
Il;ec protoplastum pellexit fraude coloniim, Diim sceliis horreiidiim telro sub pcctorc veisai,
Uirum pcrsuadcnte scelus fautore maloriuii, Ut Do.minum propriis aequaret viribus andax,
Tiiles ex atro diim rupit pectore voces : Luciler idcirco, deserto cliniaie coeli,
In quacunqiie die vultis decerpere rnicium, Nigra satellitibos slipalus Tarlara faisil,

Mox patefacla liunt veslralis luiniiia froiitis, Coclicolas ista prostravit belv.i supcrbos,
Nec lion divini vobis comilantur lionorcs. Qui priiis angelica fulseruni luce corusci,
quam falsa lalro spondebat fiivoii inendax, Sedibuset superis florebanl sorte beata.
Li concessa rudis fuscarel munera vitse ! Tertia stellarum ruerel dum portio pracejis,
Ntinne satis foret ui quadro cuin cardine muiiilus, Lucida bis tantum manseruiit sidera sursiiin
(juem vcrtigo poli longis anfractiluis ambit, Deniqiie sj potuitcceli multare catervas,
IJsibus humanis serviiet rite per xviiiii, Pesiifcrum natrix ructans de faiice venoniiin,
P
Infula terrenos ni coeli comat aliiiniios? PIus se terrenus mundani culior agelli,
Ueu sceliis, heu facinus, miseris inorlalibus (niiiin llic metuat multo gypsani lacerare superbam.
\Par., niiseriiiii,... aevuiii ]: Talia monslra polest humilis superare satelles,
Kl liac ex vana praeserlim gloria freiiis, Qui tuniido nescil menlis lurgesrere lyplio,
llaiid nietiiil princeps, spe circiinivenlus iiiani. Atque superborum conculcal criinina mornm.
Dx hoc gignuniur vitioruin foniite cl;ides, Nequidquam inlegrilas famx prseconia captai,
Leiiiiferi primuin verbi coiiienlio pr.xceps, Si cordis peplum corrodens linea sulcat;
Inde lieresis gliscit, nec noii j.ictnniia crcscil, Si meniis gremium vcntosa superbia farcit,
llis quoque coiigreditur praisumptio trux novilatuiii, Frustra virginitas laudLm riimoribiis opiat.
Sed liro iiifracla teclus lestudine Cbiisii, Culniina cclsa valet humilis conscendere virgo,
Ilorrida vulnirici dctrudit spicula ferri. Si sequitur Chrisluni formam qiii pnrstat aliimnis ,

Ociavam cumulat truculenta superbia turniam, Et miindi niaculas purgarat sanguine fiiso.

Mililibus Christi torquciitcra pila piacli, Scd ne materia; moles, ceu sarciua grandis,
Quae glonieraie siudL-t veiitosa fraude maiiiplos, Depriinit, ul cunclas non possit cbarla coroiias
Kt gradiiur senipcr fastu comitata maligno, [) Prendere virgineas, aliis scd pluriiiia reslant
Dum pedibus pergil per mundi vriuiiiia fullax, Perlicienda, rudeni nialunt qui nosccie seiisum,
SeU cristata caput quassal siib nubibiis atris. liigeniique sui mdunt lorpesccrc coleni,

Nam plerumque probos propriis prosternere lelis Non aciein cordis scrabra rubigiiie pcrduiii,

r^ititur, et strages alienis factitat armis. Olia nec propriain linqiiunt olitundere menteiii,

Nascitur atra fruiex ex ista radice frondens, Quin potius sacrus vcrsant sub pectore libros,

Et iiemus umbrosuin diro de seminesurgit. Crebro scrutantes praescripta voliimina Icguni,

Priino conlempius procerum praccepta duceiitit.n), Qiiae siiperant mellis mulsum dulccdine, giistoiu

Dum meniis lyphus venioso peeiore liirget; Flaventisque favi, cecinit qiiod carmine vaies.
Nec non invidia; pcstis progignitur inde, Sic lecior libri solers, et guariis aniaior,

Qux solei fcquales tuniido contemnere f.isiii, Nitiliir electos Scriptura; carpere fructus,

Alque saiellitihus spreiis regnare superba. Ut pecus agrcstes ex prato vellicat lierbas

Namque pcr invidiam leihalia sceplra vigebanl, Noclurnis recubaiis qnas nirsiis nnninet lioiis.

Diiiii pr^cdo pellax et teira! inortis amator Sed siis cjenosis volutabri sordibus apl i

Aucttjreio geiiciis btroplia pelle.xit iiiani, Altcriure ueqoit crasso sub gutture ruiiicii,
2S7 S. ALDIIELMl OPERUM PARS III. - POEMATA. 38«
l>iiin slr.ilii recubans porcaster pausai obesus A IMaiiaque limaMiiir lorias per rura salebras,

Jiincis el slipulis uociion niicuini|iic m.iniplis. Liitera si titubet, vel certe syllaba nuiet,

Ante dies, im|uaoi, quanqiiani niilii Quinlilis ardcii.';, Si genus, aut numerus, vel easus ab ordiiie cedai,
Sextilisaut etiani protelent teiiipora lcrris, Si persona triplex maneal, dupleiqiie figura,

l'eficiet, lolniii quam possim pandere famam, Quinquies etcurranl verborum tenipora rite,

\ irginibus castis faiilem pr.TCOnia lauJis. Nec lamen emendant iiiubau'is graninia pneinR,
^ec valct imniensum perfecie forie puJorem, Sed seuiper cupiuni scripiorum carpere cbarias
<'i:irrula r.mcisoiio complecti pngina versu ,
Ui caper hirsinus rodit cum dente racemos,
(Juanivis millenis collaudent ora loquells, Floribus evacuans froudeuli paliuite viies,
Siiul folligeiiis respirant organa (labris, Qiii qiiondara vexilpopuli in deseita piacluni;
Musica coiic sis, et clamjl barbila bonibis. Sanxerunl veleris quod sciia vnlmninis alma.
Vinea parva niilii navenles protulil uva>, Talia sed limidns dictoruiii lel-i pavescal,
Qiiamvis in gracili vernarct pampinus arvo. Qui propriis Dunqiiain conlidil belliger armis,
liide pudicitia; carpcMis de palmile bolros, Cassida nec capiii discit prxtendere meiri,
Ocius cxpressi mclriirijm paucula niusla ;
iSec spinani lorica noscit defeiidere prosac;

^on tanien arbitrorquod acescanl prorsus in .evuiii, " Armei sed dexiram capulus, ceu parnia sinisiraiMi
Aiii dciites slridantin piitu forle bihentum, Cruraque non careant ocreis, nec femina ferrn ,

Mfalla.\ caupo slropbas iiilundai aquosas ,

Neu limeat scriptor terreniis ludrica lingua;.
Oiii solet inlerdum inercanlcs fallere lynipbig, Nain iremulos lerret nocturnis larva laiebris,
Kiiin sludet in cu(ipis defriui perdere iiectar. Quae solet in furvis iomper garrire lenebris,
T.ililer aslipulans natos de vite raceuios, Sic quoque mascharum fjcies crisiata facessii,
K qiiibus iii prsclo planiis cnntunditur uva. Ciini larvam, el mascam miles non horreal audax,
Jam icinpus eogit currcnles claudere ^ersiis, Qui proprio frelus prssumit fidere questu.
Itiislica magiiilicis condenlem carmina sanclis, Cum sit digeslus sanctorum sexus uli-ri|ue
Tcrminus squureo duui veiiil margine iiiriri, Alia supernoriim qui scandunt arva poloruin,
>'(iiili spumosas utiiaiita Iransrrelat uiidas, Octonusque simul peccati calculus atri

tlaxima per inodicam dimeiisus cxrula liiilreiii, Expositus gracili verborum clave patenter,
.Auigit optatum lassas de gurgile liilu?, Quera Deus a nostri deirudat pectoris aiiiro,

Tiirgida venlosis deponens carbasa nialis, Ei procul, in furvas emigret luce tenebras.
Antennasque simul solvens de parle rir.leiiUin). Nune iii fine precor, prosam metruinque legenlec,
Aiicliora nnclivagam nunc sistal nielrica barcain, lloc opus ut cuiicti rimentur ineule beiiigna,

» l sa!ieni in portu quassatus naviia flu-tris, Dum patulis lustrent textum sub froiile fenestrls.

Ad reqiiiem tendens, optata sorte friiatur. Quod geminum constat discretis forle libellis,
Ilos igilur paiiper siipplcs obseoro patronos, Ui niibi cuiu precibus peccati vincla resolvani,
Virgineis proprium comenles aciibus xvum Et preiium libri peudaiit oramine crebro,
Ki famulas Domini precibus pulsabo misellus, Quatenus aitbereum qui serval regniiiie regniini

liilegrilatesua quse Cbrisli regna merenlur, Principio vel calce carens et temporis exper^,
l.iiDpida sielligeri scandentes culniiiia coeli, Cui dedit aut deinpsit nil nuindi lunga veliisias,
li Douiinum pulsentclainosa voce Tnnaiiiem, .\rbiier aeternum luilii jam miserescat in svuiii.

Qn\ solet iiidigiiis ultro miserescere vcriiis, Qiii Ixtabuutur per cceli culuiina saneii,

Conversisque reis noxarum solvere vincla, .\iqiie caiervaiiHi laudabuni voce Toiianiem;
Qiiaienus ante dieni qui vita; luinina claiidti, Patriarchoe primo, qui geniis germina sacrae,
Noc non anle diem qui morlis liinina pandit, Ki sobolem, stirpemque rudeni geiiuere nepotnm,
Ciiiicla piaclQruiii sulvantur gesia meoruni, Pcr lurinas pariter procedunt agiiiine denso,
Ki quodcuiique mali gessii lasciva jiiveniiis, tt regnaloris slipaot sublime tribunal,
Deleat a-lerniis, coelorum gloria, Christus lllic ei vatum loelatur lurma priorum,
Clementer veniam iribuens, peccaia remiitat, Qux quondam cecinit iiostri cunabula Chrisli
Aciilius, aut diciis , seu solo noxia scnsu ;
Cuin reslaurarei labentia saecla redeniptor,

Sic milii dignetur sanctorum suniiua poiesias, Expurgaiis veieruni clemens monumenta malorum.
rr.rsidium inisero devote ferre vicissim, lllic luarlyribus florescit vita perennis ,

Uiios ego virgineo descripsi carroine meiri, Vulnere qui diro quocrebant pra;mia macta,
L'i miniine laieant castoruin seria perorbeiu, Purpureo palulum mercantes sangu.ne regnun)
(Ju.iiiter ex propria meruissent carne coronas. Quo eonfessorum gaudehunl agmina sancin,
Sed Tos virgineis comit quo.s infula sertis, Quamlibet expertes effusi sanguinis esseni,

lliic opusadversus querulos defendite scurras, Sed timen egregiam ineruii confessio palniam.
Itcpreliciisoniin claudeiites labra loqiienlimi, Illic virginibus,qui liiiquuut lurida carnis
Ciirii laiiien liaiid inetu.im scurraruin dicta legentuiii, Gaudia terren;c, conrertur gloria regiii,

Miii inalunt valum scliedas laccrarc caiieiituni Diim decics denis modulaiilur iiiillibiis nd.is,

Duiu liirvas verbi quKruiit iii luce teiiebras. Et quatcr uiidecies conclainal carmina ClirisU>,
 *«3 DE DASlLICAiCDlFlCATA A UUGGE. 20')
Agiiiaii seclaiiles, qui qiionilaiii sangiiiiie riibro
\ Qiiiqiie calervaliiii densis coeUsle tiilii;n;il
Sordiiln peccanlis saecli nialedicla piaral.
Millibiis in gyro v:,llabanl sidora snpra,
<:un. Iils coeii. olx .jni faiisia snrie lri:uiitijr, LltiHius in rcqniein divino niiinere fieius
Aique coionail gcstant vcxilla irop:i;i, A.iduci nuTear, Ciiri^to regnante per :cti 'raiii.

DE BASiLlGA^DIFiCATA A BUGGE
FILIA REGIS ANGLI^.

[Mxc duo carrfiina (boc elseqnens, de Aris) ccmluli cum Pra'scntem ergo die.-n cuncti celebrenrus ovaiiies,
coil. Ms. Kibl. Reg.
I'aris. 851t*,ubi siiie disUinlioue unui.i
poema cfliciunt, priore ppsl primam posliTiuris seciidueni Et reciproca Deo modulemnr carmina Chrisi >.
iiiserK.. Prius e\stal imer A. Mai Classicos .\urlores
jj
Mcnstrua volvnntur alteriiis lempora fesii^,
(S , Uum.), V; poslerius inier opera Itbabani Mauri
vol.
el AIcuIdI, quibus falso uscripta sunt. (jiles.J Ei vicibus certis annorum lustra rotabuni.
Dulcibus aniipbonne pulsenl accciitibns aurcs,
lloc leniplum Bugge piilcliro niolimiiie struc liiu Classibus ct geminis psalmorum concrepet oila,
^oLilis crexit Centwiiii (ilii re^is, lly:iinisia; crebrovox articulata resultet,
<iui priiis iinperlnm Sa.voiinin ritc regebal, EtccKum quatiat claiiioso carmine ciilincn.
Uoiicc, pracseiilis c.inieinnens eulmina regiii, Fralres concordi laudemiis voce Tunaiiletn,
Uivitias mundi rcrumiiue reli'iuit babeiias, Caiitibiis et crebris conclamcl tiirba sororiiii.-.
1'luriina ba^ilicis iinpendclis rura novellis, Ilyiniios ac p^almos etresponsoria fcstis
Qua iiunc Cliristicola; servani monasiica jiira. Coiigrua promanms subler tesludine templi,
blxiii sacratam perrexit qnxrere vitam, I'sallerii melos fantes mndulamine crcbio ,

Dmui proprium linquit Cliristi pro numiiie regnuoi ;

.^iquedecem fidibus nilamiir tcnderc lyram.

Qui tamen ante tribus gessil ccrtamina pugnis, llt Psalmisla monet bis qiiinis psallerc libris.

Kt ternis pariter coiifecit bella triumpliis. Uniisquisque iioviiin comat cum voce saccllum,
Sic rexil regnnm plures feliciter aiinos, El kcior lectrixvc volumina sacra rcsolvat.
Donec conversus cellam migravit in alniam, Q Istam nempe dieni,qua templi fesia coruscant.
liidc peiil supeias meriiis splcn.leiiiibus arces iN:itivitale sua sacravit virgo .Maria,
Aiigelicis lurmis ad iodII culmina duclns, QiiamjngiterrenuvaiitAugiisti lcnipora mciisis |
tVcjj
Coelicolis junctus kciaiur sorte snpcrna. in /'.(/(/.
I,

l'ost Iiuiic succcssit bello lamosus el armis Dividitiir mcdio dum torrens sextilis orbe,

Hex Cadwalla putcns regni posscssor et Iikics. Qiii nubisiierum reslaurat gaudia meniis,
Sed iiiOX imperium niundi sccptriiin(|Uc relinqiicns, Diim vicibus redeunt solemnia festa Maria'.
Turgida cum ratibus sulcalial ca;rii'a cuivis, Ei vciicranda piis llagr.inl allaria donis.
Kt inaris ;cqui)ren.=. lu-itrabt rcgiiiine campo.s. Il;cc dumus inlerius resplendet luce serena,

Algida venlosis c.repitabant carbasa II ibris, Qu;iin sol per vitreas illustrai forte fenestras,

D.mec barca rudi pulsabat litiora roslro. Linipidaquadralo diffundens liimina templo.
Exiii iiimbosas transccnilit passibus Alpes Plurima basilica; suiit ornainenta rccentis,

Aggcribus niveis el moniis veriice seplas. Aurea contorlis flavescunt pallia filis,

Ciijiis in adventu gandet clementia Uoni.-c, Qii.-c siint altaris sacri velamina pulcbra.
El simul ecclesise Uctatur clerus in urbe, Aureus aiquc calix gemmis lulgescit opertiis,

Diini mergi mcruit baptismi gurgite felix. D Utca-lum rutilat st-jllis ardenlibus aptum,
I'05tall)as igiiiir inorbo correptus egrescit, Sie laia argenio constat fibricata paieiia,

Dunec raortalis claiisit spiracula vita;, Quu; diviua gcrunt noslra; meiiieamiiia vilne,

Alla siipcrnorum coiiquireiis regna poloriim, Corpore nam Cbristi sacroque cruore nulriiiiur
Clarntn slelligeri consceudens culmen Olympi. llic crucis ex auro splendescit bimina fulvo,

Sed liis principibus coclum penetrantibus altum Argenlique simul gemmis ornata meialla.
,

yiiurum descrips.i jaiii biiia vocabula duduni, Ilic quoque thuribuluni capitellis undiqilc ciiicli:

Terlins accepil scepirum regnator opimnm, l'eiidel de summo, funiusa furaiiiiiia painleiis.

Qiiem clamant Ini certo cognomine genles,

De quibiis ambrosiam spirabniit tliiira S;ib.ia,

Qiii nuiic iinperium Saxoiiuni jure gubernal. Quando sacerdoles inissas ufferre jiibciitiir.

Qiio rfgii:inle iiovuin pr.ccelsa mole sacelhr.n Nnnc clara iiigcn to dicatur gloria Patri,

llugge conslruxil supplcx vernacula Clirisli Ncc ininus el genilo prom;itur gloria N:ili)

Qiia lulgeiit ar.T; bis sciio nomine sacrae.'' Spiritus atquc saccr consorti laudc frnauir.

Insiipei apsiilam consecral Virginis :irac.

Q91 S. ALDnE,LMI OrKIUIM 1'ARS IIL — PORMATA. m
POEMA DE ARIS BEAT.^ MAlil^

DUODECIM APOSTOLIS DEDICATIS.

I. A II >c quoque popliiibus necnun elcruce genicllo

Ihiic aulain Doniini servat luiela Maiiic, Claudum resiaurat frelus virlule Tonaniis,
Ciii vciieraiida nnlis sacraniur culiniiia leinpli, Li cito sanaiis prrecepit pergere plantis,

sacris vexilla iriiinipliis. Qiiem priusad lempluin gcsiabant forte prupinqut.

Eloova consurgunt
Ilac celebralur lionor sacraj Geniiricis in aula, Ilic eiiam binos nuiliavit ninrie malignos,

Qiiae veruin geiiuii Lumen de lumiiie Palris, Qui prelium fundi celarunt fraude nefandum.
Quem clainaiit Tilan alino spiraniiiie vaies. Iiisuper et magicum falsi phantasiaa Siiiiunis

Keinina prociioUeiis, ei sacra puerpera virgo, Fuiidilus evacuans tctras delrusit in uiiibias,

Audiclemenier populorum vota precaiiluin, lloinanum vulgiis solvens errore vetusio.

Marcida qui riguis liumcclant imbribiis ora, Qui prxcelsa rudis scandil fastigia lurris,

Ac genibus tundunt curvaio popliie lerram Atque coroiiatus lauri de froiide volavit,
Duin veniam fuso lacryiiiarum lonte nyereiiiiir, Scd niox xlberias deniittens fruciifer auras

Ki erebris precibus delent peccamina viiae. Cerniius ad terrain coiifiactis ossibus ambo
l!xc, inquam, virgo coelesii pignore feta Corruil, ei Peiro cessit vicioria belli.

Kdiditex alvo salvantem sscula Regem ,

Qui cruce confixus gaudcns lorinenta lueb;il,

linperium mundi solus qui jure gubernat, B llurrida crudclis passurus vulnera ferri.

l!t dudum angelico discit virguncula falu ,

Qiiem Deus xiernis ornaium jiire iriuinpbia,

<;um Paler allillironus Gabriel misisset ab astris. Arbiler omnipoiens adcoeli culmina vcxit.

Ilarc fuit cgregius quain promitcanniiie vates, III.

Oui Solyniis quondam dives regnavit'in arvis, Saiilus, qui sanctus inuliavil carccre turbas,

llorlus conclusus llorenii iu veriice vernans, Credulus efflciiur mutaio nomine Paulus,
Foiisquoque signalus coelesti gurgiic pollens, IMuriina frugifcris dispergens semina verbls,

Nec non el iHrliir ireniulus. Cui pr.TCScius inlil De qiio sacra scges niundi succrcvit in occa.
Angclus : En sobolem gencrabis, virgo, peiennciii, Qiicm Deus infidiim coeli clainavil ab arce :

Atqiic puerperium pariiura puerpera gignes, Qiiid me persequeris dura cum calce refragaiis ?

Filius aliilbroni fauslus vocilelur in xvuin. Krgo dicin ac noctem, ponli sub gurgiie inersiis,

Spiriius e coelo veniet sanciissimus iii le, Magna superiiaruin meruil speclaciila rerum.

Virtus ecce tuo coiiftTt uinbracula cordi. Tcr.ia (oeloruni raplus fasligia scaiidit,
Pairis (ibumbraliii te, virgo, celsa poleslas. Aique poli proccres vidit ciim nienle manplos,
Quo diciii m^lri lurgescunt viscera felu, Qiiem Pyibdiiissa procax clainavii voce proterv.i.

Qui geiiitus niundum miseranda labe resolvil, Spiriius abscessii, Paulo purganle, puellain,
Atque crucinxus poUuta piacula tersil. lii vacuasque procul fiigiens ev:inuit auras,

II. Ephebum pucrum luslraiitem Tarlara niorlis

Ilanc I'etrus ab^idam sancloruin sorle coruiiai, Suscilat in proprias anima penelr.mle mediillas.
Clavigcr xtberius qui porlam piindit in xilira Niiniie nianuiu iiicriio geniiiiis fraudavii ocillis

ianiior xiernx recludens lumina viiae. Cerncrei ut nuinqiiain splendenlem luiiiiiie i'lif&-

Oniiiibus liic geniiniiin digesbit dognia perorlnMn, [lnilll?

Quod binis coiislal dcscriptiiiii rite bbellis, Crnribus aique suris claudum resiaurai egioiiiin,
Peclore qui patulu Cbrisii praecepla capessuni, Qucm fonuiia prius gressu privavit cgcniem.
Ct prius a;i|Uoreas capiabai recie calervas Sicque paireni popiili queni febris lorsii iinliela

l.inea squamigeris extendens vincula luriiis: Torridus alque c;ilor, fr gus brumnle coi|iieliai,

Sic lioininuiii cnneos mundi de gnrgile r:iplus Nec non extales niiilia loena pudenda
Ducil ad xleriuiiii ca^lesii rcniige regiiuni, Curavit, citius Oomiiio iribueiite mcdelam
Ut tibi Salvator vera cuin voic spo[ioiidit, Diini sarinenla prius gloineraret Paulns ad igiicni

Quaiidii pi^canlem panda dc pnppe voc^ib^il. Torribiis ut pellal brumasis fiigida nimbi?,

Qtil ponii pedibiis calcavlt caTula gl.\uci, Vipeia dira nianiim letbali den e moniorJit;

Sed mare niergenleni lumidis nuii siMbuil iindis ;

Sed Paiilus gelidum iion seiisil vulnere viru-!,

Dextera diiin Cbrisli liirgcnlia niariiKira prcs^il, I..cdcre iiec sanctiim valuit crudele vencniun.
Ciijijs prssiabal defiiiictis uiiibra inedelam, Denique squaiiiosa ccnlecliiin pelle clielyiirinn

Diiin s:iiii rursus redeiiiit ad luniina vilx, Protinus iii flammas torreuduin tradidit alras.

Quauivis ante nigrse lusirassciU limina muriis. Poslqiiam complcvit labeiilis Umiora viiic,
 2!'5 POEMA DE ARIS 8. MARI^ ET APOSTOr DEDICAnS. 2f»*
Mariyrium ruliro qiiansivit sanguine sacruin, A VII.
Purpiireiijiiue criior venaruni foiile cucurril. Ilic Tliomas Didymus, nonieii sortiius Acliuii;ii,
Ossa legat lellus qiiamvis modo mole sepulci i. Scrvat sacratnin sai la lesludine lenipluni,
Aitamen in proceras ascenilit spiriius arces, Vulnera qui laiigens crudeli (uspide gesla,
Ojeiibusangelicis nimbosa pcr aeiliera ducius.
CrcdidilexiempIo^alTanleiu siei la Mon.in h.im
;
IV. Quanivis anle forel sdcds increJulus aliuis,
Ilic simiil Andieas lempli tuiabiiur ar.iiii Alque fidem dubiogeslarel coide siiiistraiii,
1'elri gerraanus, qui quondam funera Duni chaos inferni surgens Je morte
lellii ReJeinpior
llorrida perpessus s;icrala carne pepen;! l. Linqueret abslrusuin, vasla coniilaiite caierv.i,
Uuem Deus Oceaiii hislranlem fnistra pb.iseln J^eJ mox ambiguuni cunverlit rubra cicalrii,
<^celiius ascivit gradiens pcr liitora ponil. Discipulo paliiante Irucis vulnuscula ferri,
Prolinus Andreas, compunctus vnce Tonantis, Dom foribus claiisis trepidaiis qua lurba laicb.it
Creilidit seternum salvantem sxcula Regeiii, Pacifer iiUrarel Christus Salvamr in aulaiii.
Peiidula capturae coniemiiens reiia spretae, Ilnnc igiiur sobnles inisit v iieranda
Tonanii.,
la Jicto cilius Clirisii prKcepta lacessit. Evas genles almis convenere biblis,
Quis numerare valet populosis.oppida lurbis, B Plurima magnilicis patraiilem signa iriumpbis.
lllius eloquio qiioc fana profaiia fiicabant, India lum sacris coluii Kiniulatra nefandis,
Credula paiidentes Regi prxcorJia Clirisio? Doctrinis veleriim siolidis instrucla parcnluiii,
>'eiiipe vicem Domino solvebal calce criienta, Sed confessa liJem, Thonia lucranle salutein,
Dum crucis in patulo suspensus slipiie mariyr Credidit in Cliristum coeli qiii sceptra gubern.il.
fliiiiia inortalis claiisii spiracula viiae, Deni.|ue, transacio pr.esentis lcmpore vil*,
Purpureas sumens Cliristo regnanle coronas. Prolinus aiihereum Tliomas luslravit Olynipuin,
Quem fani flanien veleris cullorque sacelli
V.
Sanguiiie roranteni rigida transverberat ense
llic quoquc Jacobiis crctus geniiore vetusto ,

PraBmiasumplurum, cum tellus sponte deliisc.I,

Deliibrum sancto (lefendil tegmine celsum,
Oiniila de priscis ei surgeiil curpora tumbis.
Oui claniantepio ponii de niaigiiie Cliristo
l.inqnebal proprium panda cuin piippe parentem. Vlil.

Priiiiilns llispanas converlil dogiiiate genles,

Necnon Jacobus, Christi malertera creliis,
El ciinsobrini felici nnniine freliis,
Itarbara diviiiis convertens aginina diciis,
QiuB priscos dudum riliis et luriJ;i lana
lliiiic aedem Domini de summo serval Olyiii|i.i,

Qiiem plebs Jud.-ea, sa:vo hacchaiite luiiiulni,

Dcmonis liorrendi decepla fraiide colebanl.
Pulsiim de pinna fullonis fusle iiecavil,
Pluriiiia sic prresiil pairavil signa slupeiiJiis.
QuoJ Chrislnm pnpulis scandens fastigia leinplj
Qiia; nunc In cbartis scribuntur rite qiiadralis.
Cuni;ionarelur crehro sermone sa. erJos.
liunc Irux llerodes, rcgni telrarcha tyranniis,
)ii ciijns genihus pellis callosa referlur
Percussum macbaiia rrudeli morle necavil:
Dum crebris vicibus orarel voce Tonanicm,
Qiiem paler excelsns, qni sanctos jnre Iriiiinplial,
Poplitibns fle.xis luiidens pavimenta sacePi
Vcxitin aetUerias merilis fulgenlibus arces.
Lanea villosi sprevit velamina pepli,
VI. Linea Ijrumnsis suniens maiililla flahris.
Nec minis inlerea glomeratiir virgo Joanncs Sic quoque nagranlem conlemncns coipore narilniii
Qiicm gtrmnna simul junxil concordia Cbrisio, Theriiniruni peiiilus neglexil peclore pompain.
Diim pandam velulo linqiiil ciiin Parre larinaiii, Non cirihoscapiiis ferrata forcipe denipsii,
lielibus acquoreas claudenlem mannore praedas Kec culler nialas vcslis l,"iiiugiiie rasil :

Qui prius algosis verrebat caeriili rcmis, Cujiis virluiuiii laiila praco.ii.i constant,
Piscibiis insidias iieclens siib gnrgiie ponli, r^ Cl vindicla necis, qiiam dira nione luebai,
Sed clanianle Deo luclanles litlore lympbas, Inleiitns lierei Solymae popiilii|iie riiina,
Kelireranique navem caro cum fraire lelit (|itft, Diim Tiius CsESar, densa cooiitanle caterva,
El Dominum sequilur coeli qui regnat in arce. Cum gciiitore siiniil Romanis arcibus orto,
Ilic fuit cgrcgius Christi regnanlis aluiiinus Uibcm ferrileris vallarel niillihiis aniplani,
Omnibus magno dilectus amore,
anterior, Doiicc dira lameseonsumpsit strage caterv:is
Qiiem rei: exlorrem Roniac qui regna regebat, MflBiiihu^ obstrucias et miiri carcere septas,
Trusit in exsilium cymba Irans cacrnla veclnm , Tempore quo tenerum niaciavil femina naluii»,
Kxsul qua positus rerum spectacula plura, Insupcr assanJum vcruhus transfixit acials,
<'revit in exslasi, calesli iinmine fretus. Quem coctum laribiis cruJelis maier ed.'liai,
QiiJB modo memliraiiis per munduin sciipta legiinliir lliinianae peniliis nalura; jiira resnlvcns.
Pausalque cffeto [Par., iii Ephesn] pr.ifatus corpire llurrtsco referens eflebi fiiniis aceiliniii.

[prsesul, Sic vindicla crucis niiiliavit clade iielandos

Praemia sumptnrus runiclangel classica salpinx. Sic qunque Jacobi muliavit passio sonies.
tlimia dum priscis labunlur leiiipora saeclis. Undccies cenlena Siimil cecidisse le^^iimur
 S. ALDIIELMI OPERUM l'ARS III POEMATA. «98
.jc,S

Millla per iniscram moribiiii^lis civiliiis urbeiii. A XII.

Simon Zelotes nec nnn Cliananeus idem.
Iii-,uper el ceiilnn) veii-lnntiir niillia p;issiiii,
inter aposiolicos Pelri cognomine funclus,
yuos rigidus ferri neijlecuis nnicro reli.iuil,
Coetiis qui docuit geiiiilcs dognia supcrnuniv
i;i famis exigtia perienini Par., |
fu^^eruiitj fuiiera stipe.
Ut cclsum peieieiit coelcsii iramite regnuin ;
IX.
Ciijiis iii bac aul;i sacra servabitur ara,
nicnuoquecommeii-.oV.ii nieirnrum cnmma Pliilippnin
Cum polus et lellui ac ponti flusira fatiscani,
(Juein [lius aahr.ili dil;ivit gr;ilia Olirislus,
Donec supremis scintillent sxcla favillis,
liarhara qui dncuit docirinis :igmina s.lcris
Et mundi moles, niontes Collesque liqiiescant,
Credere per Scyiliiam salv.-intem sa-cnla Cliristmn,
Aique creaturoB ccrarum lluxus ad instar
Qiii rhulum lelr;i lnrpcl):inl mnrtis in uiiibra
Macbina snccumbat llamnia crepiianie pcr oibcm.
Aiiclorem liicis lonebroso corde ncganie-;,
XIII.
Alqiiecrcaiur.i; laniiilantes nrdiiie versii.
Snpremiis numerum concludal Tliaddeus nhsiuci,
Doijcc ;ipusiiilic:im exhnii^erunt aure loiiielini,
Cui cognomen eral pr;cclarum Libheus olim,
Limiiida perpitiii cerncnles luinina PlioeM.
Quem dutisse ferunl Christi cum grammate scbedam
Onines certaiim merguulur gurgile sacro
jj Ahagaro, quondam qui rogni sccptra rcgeb.it,
'lagitium sccleris pnrgantes fonle lavaori.
Poslqiiam Tarlareum dainn;ivit nioi te tyrannum,
Inde Asi;im properat s:iiiclis cnnverterc hihlis,
Ei leiris Erebi gaudens emcrsil ab anlris.
IJola qnai dudiim decepia fr.iude colehal,
Exin sidereum Chrislus consceiidit Olympuirt.
Crednla sed ciliiis p:indil pnecordia Clui^tii
Dicitur liic eliam vulgato DOmine Judas,
Splcndida iliscipiili dum fantis verba cap s>it.
Ciijus prxseuli laudes celehrantur in aula
Sic felixAsia; cnnvcrtil dnginale rcgnnni,
Qui iiohis hinum facundo faniine hihluni
lii qiia post ohilum falali sorle quiescit,
Edidit, antiquas promulgans ore loquelas,
Cujns lioc leiiipliim satrala luehiinr ;ira.
Qcias Enocli prisco descripsil ttinpore vaio-;
X.
Ante rnpax inunduiii qiiani pontus pleclcrcl iindis,
llliiina icnariini p-ocpollens liidia consiaij
DicCiis : Ecce vciiit Dominus cum niillibus almis
Quain ircs lii paries librdruin scripla seqiiesiiant.
1'oiiere judicium cunclis babilantibus orhcni,
Idola qiKC coliiil paganis dedita sacris.
Quos nubes appcllat aquas stillante carcnles,
Scd Bartholomeiis deslruxit lurida tana,
Frigida (juas rapidis disperguiil flamina vciitis,
Cdigies ve erniii confringens jure dcorum,
Nec non arboribus sierili de stipitc iiati.s
llebrea qiiem clamat peregrinis lingua loquelis.
f. Comparai, autimini quae fructiim tempore pcrdiint.
Pioles suspendentis aquas iii nnhihus alris,
Sic quuque spuiniferis undarum fluciibus a:quut
lluinida nimbosls diim slillant aethera guttis,
Errabunda vocans coeloruni sidera sonies,
(luol sigiial procerum cadeslis dona piofuiidi,
Qiii servata restai teiiebrosis pcena procellis.
l'l quoiidam cecinit psalmorum carmine vates :

Neinpe feras genles ei ponii barhara regna

Kcce latox rorat tenehrosis iiubibus aeris.
Judas nd Doniinum doclrinis flexerat aliiiis,
1'ost ba!C manyrii mercatur seria cruenta,
Ciijus iii Armeiiia sopiluin morle cadaver
r.t sequilur Domiiium piclus ciim sligmale Clirisli,
Exsurrecturuiii lalali hne quiescii,
Ciijus lioc lempliim vencranda liiebiliir aia.
Sed tanien seibereas luslravit spiritus arces.
XI. XIV.
Maitbensegregium deseribens dognia saiulis, IIoc s;iccr observat delubruui Matihias almumj
ilehrea per simplnni dcgessii dicia libellum , Uiius qiii feriur ile sepiiiagiiua fuisse
IMmiina sanclilicis narraiis tniraciila Siclis i Dlscipulis Dijiniiii qui sacruni dogma dncebaiit,
Qua; iiioiloper ninnduindivulgaiitscripla triquadium. Quem Deus electum signavit sorie superiia,
Qnein Phison iluvius paradisi fonte redundans Dum Judas Sc:iriolli, stropba deceplus iniqiia.
Tropica[Par.,Mire]porlcndilpanilensmysleriarerum. p Cuhncn aposiolici celsuin perdebat lioiioris.

Fiinlis designat Salvator jure liguram, Alque (ibras olidas lelro cuin viscere lundil,

Dc quoqiiadrifluis decurriint fiumina rivls. Cum crcpuil niedius laqiieo suspensus nh altn,
Quaiuor ul quoudam ii;isceiitis origiue sa:cli Qui Dominum liicis redlineniem sanguine sxcla
l.iinpida per latum Huxeriinl nuiniua inundum, Vendidii ut cupidus fuhum numisma capcssat.
Qua; ruhros flores el piala viientia glebis Matlhias idcircn, spreto latrone nefando,
Curgllihus puris ct glauco rore rigabanl ;
lii Domino freius numerum siipplevit eiimdcn),

Slc .loclrina Dei fluxil de fonle qualerno Juiiclus apostolicis graialur juic Iriuinpliis.
Ariia diviiiis irrorans corda scalehris. Jain bi-. sena simul digessi noniina l';iiriiiii

Hauc scripior verax cxpressil Maliheiis olim, E quihiis Aliilbroiio conversus credidil orbis.
Q leinque prophcla Dci sacro spiraniiiic pleiius Ilos piecibus veriia crehris et pectoie ful\o,
llinijan:i spccie vi.lii signarier olini, clemenier noxarum poiidera laxcnl,
Ul niilii

Qiiod C.hrisii paires ei ;ivos nuiiieraici avorum

Ll veniam dantcs commissa pi:icula soWaiii,
K q'ieis Salvalor iio lcr ciinahiila sacri reqniein, divina gralia fretus,
Qiialenus iii

Suiiipscral in iiiundo scelcrat:i piaciila ilcmeiis. Uliimiis ingre(li;ir Cln isto legnanle pcr SDlhrair
 FP.AGMENTUM DF, DIE Jl DICIl. -2. S

VERSUS IN HONOREM APOSTOLORUM

SCRIPTI,

DUM AUCTOK LCCLESIAM EORUM ROM,€ INTRARET.

[ServanluT in Faricii libello de Vila Aldhelmi. Giies.]

Ilic cclebranda rudis florescit glori.n tcmpli, A Maximus cii docior Paulus, vocilatus ab axe
Licnpida qux sacri signat vexilla iriiimphi Saulus, qiii diclus niuialo niimine Paulus,
llic Pelrus et Paulus, tenebrosi lurnina mundi, Cum cuperes Cliristo priscos pr?eponere ritiis,

Prsccipui Palres populi qui frciia gubernant, Post tenebras claram coepisti cernere lucem
Carminibus crebris alina vciierantur in aulo. Vocibiis oranlum nunc aures pande bcnignas.
Chiviger xtlipriiis, portain qui pandis in a!ilira, Et tuior iremiilis cum Petro porrige dexir.im ,

Candida coelonim recludens regna Tonaiitis, Sacra frequentanles auloe qui limiiia liisirant

E.\au.ii clemeiis populorum vota precantiim, Quatcnus Iiic scelcrum detur indulgentia perpes,
Marcida qiii riguis humectant imbribus ora ;
Larga de pielalc fluens et fonie supernn,
Suscipe singulius comniissa piacla gemeniuni, Dignis qui nunquain popiilis torpcscit in «viim.

Qui prece fragranti torrenl peccamina vitae.

FRAGMENTUM DE DIE JUDICII,

CT VIDETLR.

[Est in Cod. Paris. 8.518; lcxlum et sensum aliis expediendum reliuquo. Gii.es.)

NIJNC PRIMUM EDITUM, SED VALDECORRUPTUM.

r.ur non ex aliquo possit conlingere nola B Ei penitus piessis vlrtulibiis oeilicris altis,
Quae fueral quondam qui vixerat ante (igiiram, Tunc fragor ingeninis et inaxima niurmura coeli,

Ac siniilemque suae jubeat rcsurgere fornia;, Promovenle Deo veiiiente judice niundi.

Cuin sint omnia Dei, reddet namque ornnia pnntus. Proiir.us iniiumcri concurrere ire iniiiistri.

Tellus jiissa revomit quidquid contexerai oliin. Convallaniqiie Deuin cura majcstaie celesti.

Si quse forle rogis dissolvit flaroma sopitis, Angelica laioe desceiidens agmina lerris,
Aut aliquem vastis absorbuit ocquor in undis, Omnes nuntil Dci, quibus est diviiia facultas;

Si cujusque fame devorarant viscera pisces, Pra;cipuae forma virtiitis spiritus omiics.

Aut lUere fera; crudelia funera membris, Igneus liis vigor est et nobillinia corpora coelo

Alitilius jacuit rapto de corpore sangiiis, Vis divina niigrat, in tolum intonat rclher
Uliinia nec domino negabunt lunera quemqiiam llic irepidans terra peniius universa re.mngit,
Apparere Deo vivos de morte necesse est, Parluriens homines, quos reddere jussa dcbcbii.
Uesuniplisqiie suis bomines asiare flguris. Miranlur comiles, tiirbantiir denique nimbi,
Semina sic jaciis creduniur arida lerris, Astra liiirala tabenl subilo virtulis abalto,

El peniius pressis parescunt mortua sulcis, Atqiie inclinaia Domino descendere coelo
Iiide recreatis animatur culmus arisiis. C llinc jubenie Deo facile cum voce poienti.

En iterum vivis granescunl foriia graiiis, Coiilinuo ruptis per omnia regiia sepulcris ,

Concurruntque... vario cuni fenore messes. Oiimis bumus Ixtis effiindlt hialibus ossa,

Sidera cuncta cadunt, iierum reuovata lucescuDi, Viveniesquc populos eructat arena.
Ei dies lii densa moritur cum lumiiie nocie ; Hxrent niembra comis, nectuniur ossa medullis,
Solque cadil, ilerumque redit sub lumine coelum, Conseriique regunt spiranlia corpora nervi,
Ortus et in riililo fulgebit orbe peracto. Et simul iiifusic niovenlur sanguine veii.e,

Liix perit unibralo veniente vespere mundo, DimissLcqiie cavis aniniae redduntur apertis ,

El rcmeat loto renovalqiic gaudia sjecln. Organa qiiajquesna repetunt surgeiilia cuncla.
Sic renovala suo vivil de fuiiere phoenix, Proh miranda qiiles! Iiic omnis pulliilat xlm.
Exemploque suos volucres resurgit iii horlus Piillulat aniiqiia morluoriim pulvere terra.
Et niidala foliis suo tcmpore fructical arbor, Maires alqiie viri repelita luce resiirgunt

Aiquc iterum poinls cuivantiir germina ranii. ikiagnaninii jiivpiies, ptieri innuplsqiie piicll.i'.

Ergo ut a voce inundo ireuieiile divina, Defuncliqiie sencs animis \ivenid)iis ridsiini,
Patrol. LXXXIX. 10
20» S. ALDllELMI OPERLM PAUS III. - POEMATA. 500

iMraustiimqtic gcmeris resonai vagilibiis orliis. A Ilic malus extremis religatur exsul in oris,

Tunc vari:c gcnles veniunt ile sedibus iniis, Hicque labo veritus fines babitare beatos.

Rusticus ct iniles, posito liiademate rcgcs, lllic prisca fides clecia iii sede quiescit;
Paiipere comniistus aequali in agmine dives. Justilia gaudcns xterno in loedere vivit,

Altus ubique Iremor precibus nnnc ingemet orbis, Et secura salus placitis laxatur in arvis.

Tendenlesqiie m.iniis populi clainore mor.intnr. Hic quiciinque bonus bonique coloniis ,

Ipse sedens Diiininiis eiiiiiiet himine elarus, Quique Deuni metuit iiinoxia mcnle tremeni,
Et prepolens cunctis micat in virtulibiis ignis , Aiqiie suos coluit sacra pieiate parenies ,

Excelsoqiie tbrono coelesti sede coruscal, Aut inopein quoties opibus solatus ainicum,
Marlyiiiius sepiiis, numero c.indente virorum, Et coluit sanciam semper sine crimine vitaui,
Dilectisque suis comitatus vaiibus exstat, Atquc laboianti quisquanusubvenit amico.
Ciara quibus iiiveis effulgenl tempora ticniis. Pauperis adjulor, solitusvc fovere pupillos.
Jaraque sacerdotes nltidis in veslibus adsunl, Eruil el nocitos, subvenil criinine pressis,
Gestaiiies rutiiaiit premialia vincla coronis Ilospitibusque su.ne Iribuil qiii munera mensae,
Subniissaque omnes genibus adorant, Non aliquem nocuit, et non aliena ciipivit,

Solusqueagiussanctusqiic Deiis, voxomnibusuna est, ^ tlli exsultantesdivinislaudibus onines,

JFAernique dies aique immulabile tempus ; Oranlesque simui referunt ad sidera voces,
Lux ubi clara lucet, spirat salubrior anra, Psallcntes Doinino celebrant prac gaudia laudes.
El sccreia Deo regio ditissima campis , Beatamque vitam nunliis comilantibus ibunt.

Deataque nimis sereno in cardine sedis Postquam ha!c Doininus felicia dona peregii,
Semper victuM, semperque in luce futura El justos polius in jeterna dona preinisit,
Liicet, el aspiians vitali llamine ventus, En miseranda venit lugens sua crimina tiiiba ,

Omnifer;cque solo praedivile Et gemitus nioerent lacryrais ardentibus omnes

Florea vibralis condagrat purpiira pratis. Tcslaniurquc sua crebris uhilaiibus acia :

Ilic rosci iiivea variantiir semiiia ruris, Flammea pro mcritis infanlia tela tremescunt.

Aut roseis nivea crispantur lloribus aura. Angcli corripiunljam jam, probibentque precari,
Nescia illa quibus suavescat pulcbrior alga, El probibent seras peiiitendo fundere voces ,

Aul quibus selheris aspirat mollior aura, Jainque precum venia, nainma veniente, negaliir,
Quis melior specie, aiit quis praeellat lionore. niiseri ! quoties vobis divina poiestas

Nunquam florigeris similes nascuniur in horiis ;

Innotuit! quoties inajestas cognita veri

Lilia nec nnsiris floruerunt talia campis, G Audistis soniius, vidistis fulgura coeli,

Nec notata rubet inox ut rosa panditur alba, Assidue pluvias ventorum ei grandinis iras
Purpura nec sic est Tyrio concocia ribore, Experlil quolies nociesque diesque serenas
Gemma coloratis fiilget speciosa lapillis Tempora fecundx dabant munera vobisl
Prasinus inde iiitet, illinc carbunculus ardel Ver liabunde risas, frugibus nec defuit xstas,
Smaragdusqiie lapis micantia lumina fundit. Autiimnus varia pra-buerat miiia poma,
llic et odoriferis nascuntiir cinnaina viigis, Seniper bienis Ixtas glacialis fregit olivas.
Et viridis Ixtum graUim conllagrat amoeiium. Cuncta Dei tribuit bonitas, nec deluil unqiiain.
Ilic jacet iiigcnti radiatuin lumiiiis aurum, Nec per tanta Deum genus scivit burnanum.
Et nemora alia icneiis (lorenli vertice coelum, Terra Deum meiuit, ponlus Dei nulu pependil.
Nox ubi nulla suas dcfendit tetra tenebras, El (iuvius siccis pressus renuxit arenis,
Irscquc insidioe [que melus] pulsxque a liinine Et genitura Deuin per omnia iMa fatetur:

[ curse,

ANONYMI EPISTOLA
AD
SOROREM ANONYMAM.

Splendida vlrginitalis castiinonia florentis prae- D tatisiiidoIi,candidointegritatisvesiimen!oincorrupte

ditx, lympliaquc superni laticis mcllinua coelitus adicque decoraiae , coelestique gurgitis unda late
irrigatx, nobili non solum carnali generositatis mananlis vivi et semper abundantis polatx, non
prosapia virgini, verum etiam (quod proestantius est) soliim exteriore liiterariim siudio, verum etiam
spirituali digniiatis lionore insigniier coniptoe, Cbrisii iiiteriore divinac scieiitia; luce iilnstratae, N., al)S(]ue
ancillaruin leve jugum Dci gesiaiiiium gubcrnatrici, pr.Tccdenlc meritorum admiiiiculo, N., spirllualis
et nionasiica; conversationis nonnain regulariier, ofncii iniiiiiliccntia fiingcns, in angulaii lapide,
autheniicis priscorum Patrum formulis, comniisso Cbristo videlicet, optabilera salutem.
sibi gregi indefessc prxbenii, nec non incl}i;e puber- Faleor cliaiitati vesiroe, postquam Brilanoica
:m ANO.NY.MI F.PISVOI.A AD SOIlOltKM ANONYMAM. 502
lelliiiis inclyla sceplra, ilivinDC piciaiis admonilione, A tlesiinantis mordere, nec diclanlem lioslili viiup{>ra-
iil reor, salubri taciiis, fiigiens deserui, reliciaqne lione lacerare, licet viiiosa pagina scaliraqne sche-
focnndissima natalis patriae insula ,
quam glauca diila reperialur. Ilanc iiaque nuper meirica; ariis
spumantis maris cirula infliienlia scopulosis mnrgi- peritinm, Domini nostri omnium generalis, meiqiie
nibus undique vallant, fragilitatis meae conscius, et specialis, praesulisvener.mdi Bonifacii sub raagisterio
scelerum meorum aliquatenns tunc reminiscens, didiceram, qito mibi, posl illuminatorem coelestera,
una cum lotius propiuquiiatis mes propemodum cui secreta cordis pateni, et quem occulia et abdita
caterva, Christo (avente, ferventis ingrucnlibus pc- non bitent, mentis obtutus aperilur, et arida pectora
lagi molibus iransvecius, ad liujus regionis margi- niea imbre superni neciaris quoiidie coelesli irri-

nein applicuisse gratulans, voiorum roinpos tripiidia- gantur. Hos namque versus, jorist.-c more, carasaios
bani ; liminibufque bealorum apnslolorum, orationis reperieiis, si diligenter non didignemini liuerarum
causa, demendi innumera piaculorum mconim poii- perscrulari capita, bocest quaternis versibus cseteros

dera, pcrgendo me sal.igebam prasentare, ibiqiie in medio positos velul ambitu qiiodam cingentes
cunclis afliniiaiis mea; propinquis propemodum illos. Hi, quos tuo iiomine proprie pr.xiitulavi, ceu
lorgo quieiis somno sopitis, solus in hnjiis cssilii spiritiialis malris, a principio incipiunt regulariter
calamitate orbatus (et meru ), liaud seciis dicenduni " ad Dnem usque decurrenies. Discipulae vcro meae

mihi est, qtiam trisiis moRrensqiie remansi; non a calce luorum inchoant, non inopportune, quia
tamen incolumitale corporis prisiina robustisquc riiscipula magistram, sicut ancilla dominam sunm
membrorum arlubus liujus peslis valetudinem cvasi scqui debeal.

sed (gratia et laus pio flagellaiori) omnibus membro- Esio memor Domiiii regnantis in rcde ita de
rum compaginibus quassatis el coniriiis, anhelans fide incboant coelorum in arce. Si qiiid autem
faligatiis reslo : quod r.iihi per usum et novum el liuic operi minime congruum tersiimque, et coiitra
velus esl, nullam reperisse me islhic liabilantium regulam grammaiicae ariis insertum iiivenieiis, hoc
feniinini sexus persoiiam lidcliorem, in omnibus non polirc runciiiando, siimpta lima cx officina gramma-
acliilalionis causa, scd veritatis firmilate con'e5tans, licorum, reminiscemini. Illud eiiam subnixa precc
dum me admodiim ante quinriiiies quiiia mensium flagilo, ut per illam immarcescibilem spiriiualis ami-
volumina toto vexatum corpore febris anhelac frigus ciiia; necessiiudinem, ut nemini hoc opus osiendatis
cl calor decoquerenl, benigiia charitatis humaijiiiiic siiie meo consensu, et hujus operis pcrsonam pro-
memini suscepium, qiiod utique juxta prascepium datis absque licentia mea, ne inde dira seges invidia;

Domini, tuiic vos infirmo argrotoque non ignoro crcscat, unde vcrae pacis concordia pullulare deliuit.
cgisse, oh ajternse retributionis mercedem, earadem sed polius pacti foederis germanitatisque copulats;
quoqiie hacienus parum pigrae fraieniitalis affectus vicissim apud nos firmissima sponsione dexlrarum
dilectionem divini amoris obieiitu complentes obser- memores percnniter estote, meiqiie laboris sudori
vare dignoscimini. Qua de re scribendi vobis maie- purissimis oraiioiiuin vestraruni precatibus favere,
riam neqnaquam incongruam nactus, qna amabileni suppliciler posco, digneniini.
vesirae germ.initatis spiritualein necessitudinem ca- Asc. berc. can. dour. eliu. feli. gip. h;i. gal. is.

raxando allnqucrer, cum nie Christus bonorum ker. higii. man. not. os. perl. quirun. ral. suigil.
cunctorum largitor, prjeeunte clementia siia,discon- lac. ur. ilc. ian. zar.

tium coelesii gratisc su.t; rore aliquaniulum per H Pi H. Rex Romanorum Ruit.
suum participem efficeret. Ideo vobis dirigere P P P. Pater Patriae Profectus est.
versiculos meirica ratione compositos diu fixuin F F F. Ferro Frigore Fame.
menle tenui, etcordesimul dulce habui, quia nullos MM M. Monitum MonumenlumMorluusesl.
legeniium novi qiiibus libenlius mitierem. ubi pro V V V. Victor Viialis Veniel.
certo scio nullam dirae fraudis suspicionem mentem A A A. Aurum A nobis Auferl.

Lecior casses cailiolicae. Spissa statim spiramina Donec nimbo ac nubibiis

Atqiie obses athletice, Quibus bissena nomina Nam tenebrescunt lurbine,
Tuis pulsaius precibus Ilorum archon airociier Germana Phoebi numina,
llymnisia carmen cecini FuribunJus cum flaminc Neqiie flagrabat flammiger
Sicui pridem pcpigeram Uiide Titanis torrida Sicut solet s,Tepissime

Usqiie diram Domnoniam Cumque Hatus viciori c Sed caecatnr caliginc

Floruleniis cespitibus Tremebat tellus lurbiJa Plaustri plane pulcherrima

Elcmenia enormia Cadebant cum veriicibus, Aquilonis a Circio

yuassantiir siib aetheria Neque guitae graciliier, Ac toiidem lorrentibus

Iiurn iremit miindi macliina Mundi roiam ronnlibus, Obiiixe flagitaniibus
Ecce noclurno tempore Cum praepolleiiii pbivia Atque responsa reddidi,
Quatiens lerram tenipestas Turbo terram lerclibus Quando profeclus fueram
Cum fracti venti foederc Qu;e calervatim crrlilus Pcr careniem Cornubiaiii
El rtiplo relinaculo Neqiie coeloruin ciiliniiia Ki feuiidis graminihus
Tuiii llberlale posi'.a Quorum piilclira planiiies Aiq'ie facla inforin a
305 S. AI.DIIELMI OPERUM PAUS III. POEMATA. .'04

Convesa coeli camera Vacillabant ab oninibus Flatus saevi spiramina

Siib venloruni monnrcliiii. In tantis tempesUitibus Et nisi natalilia

Orio brutnali tiirbine, Nostra pavenl praccordia Tuerenlur iremeniia
Turbabat atque vasiiias Quando cernebant btmina Forsan qiiassati culmine
Baccharentur in Ktliere, Ilorrisonis fiagoribus Quemadmoduin criidelitcr

Desaevirent in sseculo Tum taiidem cursu caierva Propalant Evangelica

lll servitute sopita, Portura petit Basilica; Turris fregisse fragmina
Duelli duciml agmiiia. Sic pelluntur pericula
Ergo Christo in commimc
Indlderant volumlna. Ab Allantis prosapia. Grales dicamus dulciier
Famam verrens ferociier Ab ortu Solis sidera :
Doxa Deo ingenito,

Venicbal a cardine, Librx torpebat trutina Simul cura sancto siipera

Labuntur luminaria. Cyclus fuscatur caterv:i, Deviianies cum saltibus,
Non furereni ingloris, Nuncupari antiquiius, Clivosi ruris latcra
Atque erula roliora,
Per Olympum lucentibus. Cas.im conlritain crepere,
Simul rnptisradicibus :
Siciit solebat Sirius,
Praelerisscnt et latebra;
Manabant sed minaciter Abscondunt polos pallia
Orto jubaris luniine,
Ilumectabani cum imbribus,
culmina
Qiiasi mortis imagine.
Late per coeli
Essent referta fliiiiiina, Tigilli fusa fragmina,
Flammam vomunt fastigia
Grassabatur turbinibus. Nunc apparent spectacula :
Procedit coUidentibus :

Crebrantur nigris nubilius Cadebant ad fundamina,

Glomeranlur in glarca.
Carent nocturna nebula, Siiroi dulces deliciae
Venlorum ac correplio
Perliiceb;it iit glacies, Frondosarum velamina
Salsa spum:ibant xquora
Torre Ifgiinlur Irucibus. Fabrorum arielibus.
Undosus vortex fluclihns,
Disriipto rerum ordine Prosternunlur in platea :
Atque diris dodrantibus
Atque prspclara luniina Ruunt sine munimine
SulTragaiite victoria.
Ductor dierum Lucirer Pontus veniorum flatibus Hxc fecerunt ludibria.
Auraium sidus surgere Scopulosis niarginibus,
Pauli sancti sulemnia
~Velut furva fullgine. Timidorum pracordia,
Altitlironi operibus
Non comparenl curricula Computare iii calculo? Quatcremiir et fulniiiie.
Cursum servanlis sedulo Nunc ajiparent pcopatulo Novies binos circiter,
Septem latel lampadilius Trini Tonantis famina,
Per h»c facta recenlia,
Pleiadis pulcbra copula Cuni immensa maceria.
Quasi quaria vigilia
Hxc conscendunt per Ktheia
Somniculosos canlibiis. Adempti a discrimine,
Tunc pari lance limpida Manenii immortaliter
Celebramiis conceniibus
Zodiacus cum cxtera Alque gnalo progenito,
Ac synaxis psalmodiam.
Quem Mazarotli reperiniiis Flatu regenle saecula.
Nulabant a fundamine
liissenis ciim sideribus
Tremebunda ingentibus INCIPIT CARMEN ALirD.
Ncc radinbat ruiilus
Aiila; pulsalis partibus,
Quia niibes nigerrima Nupcr de illabeniibus
Ac Aurora; lurbinibus
Atiamen flagranl fulmina Absque mora mea tuiim
Quaiido pallentcm peiidula Tot inonstrorum prodigia Queinadmodum mellificis

Qunruin natura nubibus Tecia ct laquearia Illiistris quondani poela

Conculi el creporibus
Necnon niarina cserula Siyli calaino slridulo

Qua ruit irruptio Confracta liiiquens limina, Sacris inscrit scliedulis

Per pelagi itinera Populante pernicie, Evolulain labilibus

Ciim bullis ei brumalibus Pcr mairis adminicula Binls brumae temporibus

Occaniis cura raolibus

Quidam discriiucn duobus Mox conipleta vergentiuin,

1'ulsabat promontoria, Per devexa ac lubrica Heroicoruin versibus

Metuebant magnopere Romae urbis indigena
Sic turgescebat irucibus
Infligendo lluminibus Porro cum tetra; lencbrx Caraxante persedulo
Quid dicara dc ingenlibus Fatiscenles velamine, Doctiloquus Sedulius

Qux nullus tiequet numeio Scissa caeca caligine Mundi niolem rotaiibus
En mulia in niiraculo Tum videns ab ecclesia Protelata prxpatulis

Clara Cbristi clementia En, inquam, noctis liorrid.-c Pepulisse perniciter

Cum grata gallicinia Eccc casae cacumina Trini fuere famine

Suscitarent sonanlibiis Quoe solebant lautissima! Divulgati per sthera

Tum binis stantes classibus, En genistanim aprica Virlutum quosredimita

Matutinam melodiam Pclluntiir parieiibus Pa;tananique per fabricani

En statim fiilcra, flamine, Ileu tectorum tutamina Fidei nec non trilicibus

Tigna toia cum irabibus Ecce craies a culmine Sic trudunlur tyrannidis
:t)5 ANONYMl EPISTOLA AD SOKOREM ANONYMAM. 306
0'.iiL)us liorrende irruit Germaiiiialis uscidac Eliciunt exordia

Bellicosiis in agone Perlongi callis limiie Deprompia iii origine

Coiisleriialus quid vcrilit Palriaui quam peiiere Vermis fueruot miiiima
Cliristi crucis per culiuiiia Latel lellure coiiJiium. Brumae meatuin orilur.
Quae fugax Orcas liorridis Conlerinis fralribus Ovorum alvo oriliir

At vos faniosi viribus Carnis evulsus clanculo VeriBis ideni recaluil

Truceni vicislis iropaso Coeli adhresii muniine Imo naiur» geriniiie

tjui propinquos et palrias Quo eveetus florenlibus Mundo ei desperabile
Ignoii ruris cespites Sociatus sublimibus Califlcati calore

Neque furentes vorlices Regnat islhic pcr saccula Feium vellere vegelura
Bini bini beantibus Vermiculo cum verlitur
Turgenlis Diiis lellurcm
Vireiites ac si floscula Telam lexit muscanea.
Neque lalrones libidis
Oliiu spreias agilibus Fusx valde volaiiiibus
Lxtiferae libidiois
Non quid luxu labilia Veluti seiis torqueiur
Absirahuntqiie exuvias
Sed quid feriur non mininia Quae portabanl promiscua
Neque belluae vibranlibus
Quibus diiatur arida Pulchra ceu plaiiities
Aberranles per devia
En vehebanl volumina Purpuraia cum roseis
Celsorum Chrisli miliiuni
Multimodis et myslicis Lilia locant linea
fum Agapx pro numinis
Quorum auctor coelilus Sericorum insignia
Gradientessublimia
Qiiae prophelae apostoli Colore atque croceo,
lllum visendi gratia
Indiderunt pergamenx Fucaia alque lanea
Nacla foret a numine
Nunc veslium velamina Lt peplorum per pallia
Umnes hi in Domino
Mirificoque munere Tam sancloruni reliquias
Lssent juncti bilumine
Quaeque ita enormia Advehebant enormiier
Tandem decurre concite
Pulchro prorsus propagine Qux concedunt oramina
ilDdem almam adiere
Gnati quxdam genimina Necnon adhuc munusculum
llbi Petri corpusculura
Foliis quique vescilur Thoracidos lueniibus
Tum aliare felicibus
Cumque proles progreditur Imagines aurileris
Prosilii de ergaslulo
Neque illos qui genuit Cumque mulla magnanima
Clavigero et regi»
Fetum fluant ex semine Christi sponsae Ecclesix
Intervalla obsiaculis
Sed quid magis niirabile Et ipsorum et omniuin
farum sistens stabiliier.
Ova viri et femina: Valetole relicibus
Viri absquccunclaniine
Parturire progenitum Pulchra pandunlornamina
Summi Olympi supera,
Lana oslri elabiiur Nonnullorum eximias
Crisiaios cingit corona
Spissani ceu aranea Dicaius nuiu naviter
-•Elhralis beri vegelam
Tumque lanae latratibus Orantium iidelia
Giraiit thoracis humeros
Fila in quae revolviiur Quidam addunl piilcherrimiiin
Te labiosa tirunis
Inde suniunlur serica Keiorquenles luiniiiibus
Imber veluii ingruit
Quorum persplendei species Chrisii malriscapitibus
Christi adverso agmine
Paradisi puniceis Perducebant donamina
Furvex erecius indicat
Quibus inler eburnea Cuncta ferebant opimae
Ferimus frontis vexilla
Sic, sic sane sanguinea
Matri Christo credentium
Timet lelorum imbribiis Pulchre picia perniveo
Viiam clausuri calcibus.
Viri sudanies strenuis,
Viridi fulvo floreo
llostem belli setliereo, Paradisi cespiiibiis INCIPIT CABMEN ALIUU.
Aspernantes peregrinos Angelorum cum millibus,
Adistis casu praecipites Carpens aelerna gaudia.
Summum saiorera solia
Undisonis fragoribus Merilorum mealihus
AltiOlympi arcibus
Debellaniis per terrorem Cuncta cernens cacumine
Paradisi per florea
Glomeranies genuinis Alia poli et iufima
Patrias petunt cursibus
Luridxque Cupidinis Cosmi quaerunt quisquilia Cujus immensa munera
Legentibiis per avias. Cbarismatum donamina, Antequam ricUi rabido

Rabidi rostii riciihus Animarum per florida.

Ore balilum corpore
Dumosi ruris limina Numerosa per agmina. Carmioare concentibus
Refrenarunt proposituni Ipsura profecto precibus
Elucubrata normulis
]ler suum conamiuis Allidens libentissime
Adesse conslat aliius,
Peiri petunt suffragia, Curvalara colli cervicem
Doctiloqui oraculi
Frequenlanl ut ainneslia AIiiio inflanii flamine
Titubanli tulaniina

Pelri juvanli famiiie Ulla produnt oramina

Sacrosancla sublimiler

Uiai sane pro sxculo Perferebant propere. K\m per admioicula

5')7 S. ALDHELMl OPERUM PARS III. - POEMATA. 30 J

Qiiibus iure^li furlihus .Aldelmum nam aliissiiiium Curiose coiijicere

Olirisii liioiuiin cassibus .\llo nosiratum nomiiie Niillus valel volucribus

Afllaiil necaiites inibribus Polleiitem per coBle.aia Tafiien aggressi gaudiis,

lllos, illnsOmiiipolens Sic, sic sane subliiiiibus Sumino salore sobolis

Dlii Typlio teieriimus Cceli ceu pcr culmina Cenerosa progenitus

C.irat torqiieris giirgiiibus Illis , illis in omnibiis Siatura speclabilis,

Eii piiarum acerriina Protegens arundinibus Caput candescens criiiibiis

Sedit qui per xtliralia, Christo seniper (idelibus Lucent sub Ironte lumiiia
.Mundi berus molimina Coeli caiidescunt calida
Obvallalus niinacibus
Coelorum sunimo lumine Forinasti in origiiie. ('•enx gemell* collibiis

Telluris lalx liiniiia Aggrederer nuianiibiis Pedeteniiin purpureo

Nequeo prorsus funera Odis coaptem usibus. Rosa veluti ruiilis

Haptenl et rodant avido, .Aures oscullant omiiia

Sortis rigenti lorpore

Celsae laudis stridenlibus
Celso proferre fainine
Fulgescentem in a:there
Almi oris innumera
Adest verbosa fulgldum l
Peto profusis flelibus Comptura veluti lumine .Manus, manus mlrabiles
Soio tenus sxpissiine, Ardui orbi vegeto Tibia cursu tereles,

Capitis atque verticein Luslrant axis igniduam Sa^pe sequuntiir cuisibus

Tribual per solamina Eraineniem cum arcibus Nam si ceiitenis ilamitet

Suflragans manu forliter, Foci compleiit caloribus Ferrea voce freniiiaris,

llnstium demat spiciila Croceo fundiint (iilmiiie. Nequit sane in sa;culo

Tedis lale luceniibus Phi!e , Chrisii charissime,

Ferant ihoracas biinieris
Adusque coeli cardinem Cingo anioris vinciilu,
Cicsis foedis fragoribus
Fratrem juvat arJoribus Oliin sodes sanctissime,
Telorum el micantibus
Trudal slernis tenebris Lucem lustrat corniculis Ethelwaldi cum vocibus.
Ignis xtliralis luinina Clarum creavit aciibus,
Tortis globoruin gremiis
Nemorosis cespiiibus Facto et dicto senilein
Alri ignis ultricibus ,

Roscidi roris sedulo Per profuiidain iiidagiueni

Parma pellat acumina
Tellurem humeclanlibus Mentis atque inspicere
llostium a ferocibtis
Concertanles agoiiibus Torrenlis globi jaculo Summi coeli subnubibiii.

^lberius qui or.inia

Dura atque teiierriina Loqueniur parum irepidis

Verbi tanlum cum Nuniine Quseque virescunt tenera Satus fuisti nohilis

Mibi nova qui nutibiis Severum nam per vaporem. Genilrice expediius,
Prisci pandunt praefulg da Sialu et forma agilis
Liiterarum cum his biis

Facunda funde faniina

Gemmifera oramina Cingunt capilli iiiiidis.

Queam coepto in cannine

Obryzo velut limpida Lati ceu per culniina

Virura \iriulum ruinore

Orbi clarescunt viridi Clari fulgoris sidera

Cassem priscum cuin noinine Cano atque clarissimum Gloinerantur cum ollibus
Niincupatum et nuraine Picix fuco et niveo
Aslra Olympi ignilo :

Potentera ac terrestria Radiat valde Oosculis

Larera librant lucilluam
Molem mundo Saiis ornatum culiibus Yerba ex ore prodiia
minacibiis
Caiidenl per orta fuliiiiiia. Nequeunt munera
Fumum furvum frignribus fari
.^qualein dico aciibus Sophia et omne lucidura.
Coeli jubar e culinine
Quxque fari sublimiter Multum pedes placabiles
Titan tremet torreniibus
Surgens nempe prolixiias Tanlum fortes ut sonipes :
Passiin orbis per margineni
Tibi salus per soecula Salientes praepetibus
Phoebe quoque Hagiantibus
Maneat immorialiter Quisque lignis ei vocitei
Noctem nigiam nubeciilis
OJi bujus enormiler Valde et ore crepitans
Ambo spargunC spiramina
Refragal alque vastiias.
Neque nocent nitoribus Ullus fari oraculo
Sospes ab usque macula
Ruris rigaii rivulo Quanium mundo inirabileiii
Fine tenus feliciter.
Sed lulosara liquoribus Neque altuin ingenium
Arebant astra ignilo INCIPIT CARHEN ALIUD^ Ullus valet sonantibus

Ciiscunt ut glebae germina Vale, Vale, fidissirae. Quod idcirco non offero
Situ roscido rol)ora Quem in cordis cubiculo Qui miindi per omnia
Succorum sumuiit saporeov Ave Hova aliissirae Sospileni teie sordibus

Ista cassis per culmina Salutatis supplieibus Tegal lolum tutamine

Cloriosa per agmiaa Te , le herus in oinnibus Rile reddens refogiuin

Ruiilanii redimita Forraa et visu vinlem ,

Iiique locet %tliereum

Asira convexi Ohnipi Tuara priniuxD propaginera Ubi semper consorliuni

300 PARS IV. — DIPLOMATA QU/EDAM. "lO
Fine caiens, coelesiibus Laude quavis iiec refero Kobuslum per suffragiuni
Cunclis claret confinia Coelestis sceptri gremium.
Lxplicare uiorlalium Servel lierus ab oinnibus Perfruaris angelicum
Licet cbmet concenliLus Truso liustis acumiiie Yitam deges cespitibus.

SANGTI ALDHELMI
SCHIREBLRNKNSIS EnSCOPI

DIPLOMATA QU^DAM,
EJUS OPERUM PAP.S QUARTA.

nosrnniiir, nti terram illani, cui inditiim est vocabu-

lura .Maidulfesburch, Aldelmo presbytero ad degen-

Excerptum ex tibro Aiiliquitatum ileldunensis dam regulariier vitam conferre largirique dignarer.
Cicnobii, ad verbum trauicripluin.
In quo videlicet locu a primo sevo infaniix atque ab
[CiUl W. Diigdale in Monast. Ang. e Lelandi Collecla-
neis ms. in Bibliulheca Bodleiana, vol. 111, p- "26ti.J ipso tirocinio rudimentorum liberalibus liilerarum

Meildulphus vitam eremeiicam ducens. sub ca- sludiis erudiius, et in gremio sancl.E malris Ecclesise
stello de Bladow, quod Sa.vonice dicitur liigelborne nutritus, viiam duxii. Et ob hoc poiissimuni lianc

Castell ; fuii autem construcium a quodara rege Bri- petitionem fraierna charitas suggerere videtur. Qua"-
precibus annueiis
tanno, nomine Dumwallo Molvicius. Civitas quon- propier praedictorum abbaiuin

dam ibi fuerat, qu:e peniius destrucla fuit ab aiie- ipsum locum lam sibi quam successoribus suis iior-

munitum custodivit, quod per mara sanciae regula; solerii devolione sequeniibus,
nigenis; Castellum se
tempus stelit sine habitatione propinqua. fraterna peliiione coactus , ulironeus cnncedo
roullura
tara paga- Aclum publice juxta fluraen Bladon, viii Kal. Sep-
Regia enim habitatio, et ejus maneriura
iiorum quam Christianorum non longe ,
fuit a ca- lemb. Anno Incarnalionis Doinini 075.
,

stello apud Kairdurberg quod Saxonice ,

dicilur Bro- III.

hambergh.nuncveroDrokenberg. PridictusererailaB Quomodo Eleuiheiius U'iii(o)iiensis episcopus .Ald-

petiit a castellanis tugurium sibi Ceri sub
castello, lietino presbyiero et Metdunensi coenobio lerram de

non enim ibi erat magna hominum fre- Slaeldumesberg conlulit alerna targitione.
et obtinuit;
[E chartulario coenob. Malmes. iu Blbl. CoJl. fol. 10 b.)
queniatio. Hic dum sibi necessaria dcDcerent, scho- ,

Solet pleruraque contingere ut autuinali torrido

lares sibi in disciplinatum adunavit, ut eorum libe-
enim facessanie caumaie bruraalia sa;vieniium venioruin
ralitate tenuitateni victus emendaret. Brevi
flabra reciprocis aliernaiim cursibus succedant
tempore scholares in exiguum convenlura coaluere.
quibus procellosa pelagi c.ierula enormesque Oceaiii
llorum consortio et exemplo sanctus Aldhelraus ad
gurgites hinc atque illinc quatiuntur, quaienus na-
plenum informatus, ariein dialecticara adjecit eru-
Adriani philosophi, vigio errante, nullus absque discriminibus navigans
dire. Unde hinc fugicns ad pedes
abbalis sancti Augustini Caniuariensis, per
aliquod furibundo flamine carbasa rumpente tran-fretet; ita

studuit, et sufficienier edoctus Meldunum liimirum prostrata mundi pompulenta gloria, jam-
tompus
repetiit. Qui poslea, cura sociis suis, sub Maildulfo que appropinquante ejusdem termino, fluctuantes
evidenii vi-
monacho attonsus est , vivente MailJnlfo post ton- ssculi turbines incumbere experimento
scrupulo
sionera ejus annos quaiuordecim. Castellum prieno- denlur, ut revera et absque uUo ancipili
tandem lemporibus
tatumiuncfuitsubdominioEleulheriiepiscopiWin-C illa Domini prssagmina nostris
impleri, quibus ita ccelestia oracula
loniensis, qui dorainabatur ia lota West-Saxonia.
comprobentur
episcopus dedit silum effatus est : Yidete ficutneam, etc. Porro inter has
Mortuo Maildulfo, pr.-edictus
lurbulentas saeculi lempesiates Scripiurarum
flec-
Malmesburix sancto Aldhelmo. armalura
gubernacula, loliusque navigii
n. tenda sunt
atque insirumeiita paranda, quatenus, garrulo Sire-
Charta qua Eleulherius monasterium Maitdulfi
Atdhelmo donat. narum carmine spreto, ralis recto cursu ad porlura
Quapropter ego Eleu-
[Vid. Will. Malm. de Reg.] patri» prospere perducatur.
ponlificaius Saxonici
gralia divina cpiscopus, pon- therius, graiia Dei episcopus
Ego Leutheriiis (sic), ab aboatibus qui
gubernacula regens, rogalus sura
tificatus Saxoni* gubcrnacula rcgens, rogalus sum monachorum
parochix nostrs coenobiali
sub jure
ab abbatibus, qui sub jure parochiic nostra; coenobi.ili sollicitudine, ut
aginini pastorali sollicitudine prieesse
agmini prsesso noscuntur pasloiali
monachorum
311 S. ALUlltLMI 01'EUUM PARS IV. ,\i

lerrain illam, cui vocabulum esl indilum Maldumes- A pria manu confirmavi, et favorabilium viroruni cl:iio

burgse AUllielmo presbytero ad degendamregulariter concessu corroboravi, utnulla, posi obitum nostriim,

\ilani conterre largiiique dignarer ; in (juo videlicet regalis audacitas, nec saecularis dignitas eoiilra de-

loco a priino sevo inrmtia; atque ab ipso tirocinio cretuni nostruin confiingere tentaverit. Si qiiis veio

rudimeniorum liberalibns litteraruni studiis erudi- hanc donationein augere et amplilicare voluerit, »\i-

tus el in gremio sancia; matris Ecclesije nutrilus,

geat Deiis parlein ejus in libro vitae. Quod si quis,

\itam duxit, et ob polissimum baiic petitionem

lioc lyrannica poiestate freius, demere vel auferre sate-

fraternacharitas suggerere videtur. Quapropter pra;- gerit, sciat se coram Christo novemque angelorum
ordinibus ralioneni reddilurum. Scripta auleni
diciorum abbatum precibus annuens , ipsum locuin esl

de quo supra.menlionem fecinius, tam sibi quam suis h;ec chirographi chartula, anno ab incarnat. Chrisli
()81,indic. 9.
successoribus, normam saneia; regul* solerti devo-
tione sequeniibus fraterna peiiiione coactus, uliro- Signum raanus Elhelredi regis Merciorum.
iieus impeiido, quatenus in futurain posierilatem, Sigiinm manus Coenlridi comius.
leniota omni disceplationum conflittu ingriientiuin, Kgo Tlieudorus gratia Dci archiepiscopus coiiflr-

quiete continua, et pace perpelua, Deo famulaii mavi.

sine impediniento valeant. Sed, ne forie contentio- " f Ego Saxwulfus episcopus siiDScripsi.
iiis occasio deinceps emergat, Uac rationis coiidi- f Ego Busel episcopus subscripsi.
lione iiiterposita roborans confirino, ut nullus succe- V.
deniium demum episeoporum, seu regum, banc no-
Quomodo idetn rex dediteidem Ecclesiie quindecim
strae donationis chartulain tyrannica fretus potc- eassalos juxta Telteburi,
stale, violenter invadal, asserens pertinaciier quod
[lbid.,rol. Ub.]
de jure potestalis episcopatus abbtum sequestra-
In nomine, etc. usque ad in MeUlunesburg Deo ser-
lumque fuisse videretur; et idcirco sciendum est,
vieniium, quindecim cassatos prope Tetian moiiaste-
et conlra ajinulos promulgandum, mulio magis me
rium, Aldlielino abbaii libenier largitus sum. Si quis
coiiimodum angmentnmque pontificali Ecclesiae addi-
vero liaiic donaiioneni augere et amplificare voliierit,
disse, quam per vim abstraxisse. Postrenio, ut firini-
augeat Deus partera ejus in libro vitx. Quod si quis
ter pr;rfalx donationis largilio jiigiter mansura sit,
demere vel auferre satege-
tyrannica poteslate fretus
praidictos abbales propriis manibus subscribere jus-
rit, sciat se coram Christo, novemque angelorum or-
simus. Quod si quis hsec scripta et decreia noslrce
diuibus, in tremendo examine ratioiiera reddiiurura.
defiiiitionis iirita facere nitetur, scial se ante iribu-
C Scripta est auiem hxc chirographi chartula anno at>
nal Cliristi ralionein redditurum. Actum publice
liicarn. Dom. 680, indicl. 9.
juxta flunien Bladuni vii Kalendas Septembris, aniio
j- Ego Tlieodorus gralia Dei archiepiscopus confir-
liicarn. Cliristi CSO.
mavi.
ac indignus episcopus,
f Ego Eleutherius, si
f Ego Saxwulfus episcopus sirailiter.
rogatus a fratdbus, hanc donationis chartam sub-
f Ego Bosel episcopus subscripsi.
scripsi.
f Signum maiius Eihelredi regis Mercioruni.
f Ego Cuneberlus abbas subscripsi.
f Signum Cenfridi coinitis.
7 Ego Hedde abbas subscripsi.
f Ego Wynebertus presbyler subscripsi. De Kemela, quam Ceadwalla rex dedit eidem Eccleiite.
•} Ego Iliddi preabyter subscripsi. [Ibid., fol. 13.)
•j- Ego lledda subscripsi.
Omnia qase videntur leinporalia sunt, et quae non
IV.
videntur xterna sunt. Idcircovisibilibus iuvisibilia,et
Quomodo Ellielredus rex contulil Aldlulmo abbali et caducis coeleslia praeferenda sunt; quamobrem ego
Mildunemi cosnubio IScaenlune et Qherletone juxla
Ceadwalla, regnante Domino rex , aliquod emolu-
Tettcburi. D mentuin Ecclesis impendere decrevi, id esi, lerram
[Ibid.,fol. 13. b.]
ex utraqueparte silvae quae appellatur Kemele, cxxsii
In noinine Doniini nostri Jesu Christi Salvatoris.
cassatos. Et ila fisa et immobilis hsc donatio perse-
ISihil iiitulimus', ut apostolicum testatur oraculum,
verelur, ut nullus hoc decretum frangere aut irritum
in hunc munduni, nec auferre quidquid possumus.
facere praisumal. Si quis vero, superba inllaius ty-
Idi irco terrenis ac caducis aeterna et mansura mer-
rannide, hanc donalionera violare aut praevaricare
caiida suni.QuapropteregoEthelrcdusrex Merciorum,
lentaverit; noverit se, in tremendo cunctorum exa-
rogatus a patiicio meo et propinquo Coenfrido pro ,

Mel- raine , coram judice vivorum et raortuorura rationeni

remeJio animae ineae, ac pro oratioiie fratriira in

ab oc- rodditurum. Scripta est vero hse charlula indict. 1,

dunesburg Deo servientinm, trigiuta cassatos
non longe, in alio
mense Aug., anno ab Inc. Doni. C82.
cidentali parie stratae publicse, et
f Signuin manus Cadwallari regis.
loco, quindecim, prope Tetian monasierium, Aldhelmo
f Ei;.o Ileddi episcopus consensi.
abbati et successoribus ejus in libertatem terrenaruni
servitutum perpelualiter , libenter, largilus sum. Et f Signum manus Cisi.
lianc donationeiii meam, sacrse crucis signaculo, pro- f Ego \Yynbertus subicripsi.
313 DIPLO.M.VTA QU^DAM. ZU
VII. A rerum, el absque tributo fiscaliura negotiorum, libe-
Chfirla Beriliwaldi de Sumerford qua> sila est jnxla ris meniibus Deo soli serviant, ei moiiasiicam coeno-
/luviuin qui dicilur Tamesia, quam regali munijicen-
bii disciplinam, Christo suCfragium largiente, regula-
lia coniulil Aldlielmo ahbali M elduuemu Ecclesia et
successoribus suis li(Eredilale perpelua, riler exerceant, ac pro stalu et prosperliale regni

[E cbanulario canobii Malmes. in Bibl, Bodl. nostri, el indutgenlia commissorum criininum, anle
fol. 10, b.]
Ea quae secundum limorem el amorem Domini re- coiispectuni divins niajestuiis, preces fundere di-
ligiosa largilionis devotione definiunlur , quamvis gnenlur, et orationum oflicia frequenlantes, in eccle-
solus sermo suflicerei promulgare, lamen pro incerla siis pro nostra fragilitate inlerpellare nitantur. Si quis
fulurorum lemporum conilitione scriptis publicis et vero contra hujus decreti syngrapliam venire teiila-
documentorum geslis sunt confirmanda. Quapropter verit, sciat se coram Cbrisio novemque Angeloruni
ego Berlbwaldus, regnanle Doniino rex, pro remedio ordinibus, in iremendo examine raiioiiem redditu-
animae mese et indulgenlia commissorum crimi- rum. Hoc vero dccretum, a nobis libenter conces-
num, aiii|uam lerrain conferre largirique Aldlietmo sum, taliter conGrmari et servari decernimus, ul taui
abbati decrevi, id est, illara de orieniali parte flumi- nobis, \ita cotuile, propilia Divinilate, regiii guber-
nisquodappellaiurTemys, juxla vadum cujus voca nacula regentibus, inextricabili lege lirmiter rubore-
bulum est Summerforde, xx.\x cassatos, ea scilicel B iKr. Nam pro ampliori firmiiatis tesianiento, princi-
definiiione, ut omni servitute saeculariuin poiesla»am pes et senatores, judices et patricios subscribere
poriio terra; illius perpetualiier sii libera, ad ser- fecimus, quoruiu iiomina iufra tenciitur ascripta.
viendum necessitaiibus monacliorum Deo servien- iVclum publice el confirmalum in loco qui appella-
tium in monasterio quod vocatur .Malmesburge. Et tur Eburkaugli, sepliuia Kalendarum Juniarumdie,
ui firmius ac tenacius hsec donaiio mea roboretur, iiidiciione secunda anno ab Incarnatioiie Chrisii
pr.-Ecellentis^imum nionarcbum Ethelredum ad tesii- 704, feliciter.
luoniuni ascivimus regem, cujus consensu el confir-
f Signum maiius Inii regis, qui hsc omnia propri»
nialione haec niunificenlia acta est. Si quis contra
nianu confirmavit.
hanc doiiationeui venire leiiiaverit, aut lyrannica
Irelus potesiate iiivascrit, sciat se in tremendo cun- f Ego Aldhelmus, servus servorum Dei, hoc pro-
priadecretum manu roboravi.
ctoruni examine corain Chrisio rationem redditoruin.
Aciuni publice in synodo juxta vadum BreglorJe, f Egu Ilagona abbas consentiens subscripsi.
inense Julio, 30 die mensis ejusdem ; indiclione 13, f Ego Heagha abbjs consentiens subscripsi.
anno ab Incarnatione Domini 6SG. f Ego Wedre abbas conseiitiens subscripsi.
j Tlieodorus archiepi^copus. f Ego Wilgar abbas conseiuie;is subscripsi.

f Ethelredus rex Merciorum. f Ego Froda abbas consentiens subscripsi.

f nerthwalJus subregulus. f Sigiium manus Deoban.

Signum manus Ceoiiberth.
f Kenfrilhus patricius.
j-

f Sexwulfus LichfielJ, episcopus. f Signum maiius Ethelfiidi.

t Bosei Wigorniae episcopus. f Signum niaiius Deduce.
VIII.
f Signum manus Bealdhum
Charla de liberlate, quam Jna rex eontuUl Aldhelmo f Edberlus abbas conseiitienssubscripsi.
prasuti, cl EccUsiissub ejusdem regimine conslilulis. f Ego Wintra abbas consenliens subscripsi.
In nomine Domini Dei nostri Salvatoris. Ego Ina, f Ego Beorwald abbas.
regiianle Domino rex, cum consilio et decreto prse- f Ego Beawulf abbas consentiens subscripsi,

iulis nostri Aldhelmi, simulque cunclorum Dei sa- f Ego Witta abbas consenliens subscripsi.

cerdotum suggestione, et nionacborum petitione f Signum manus Camberth.

qui in-parochia Saxonum conversantur, hanc liberta- f Signum manus Coen.
lem Ecclesiis inipendo, et hanc privilegii dignilaiem j» f Signum manus Easwaldi.
monasteriisconfero, ut sine iuipedimeulo ssecularium f Signum manus Ticceau.
515 CONSTANTIMJS TAl-A. 3tC

ANNO DOMINI DCCXV.

CONSTANTINUS
KOMANUS PONTIFEX.

NOTITIA HISTORICA IN CONSTANTINUM PAPAM.

(Lib. Poolif. ex variis edd.)

!• Oonslanlinus.nalioneSyriis.expaire Joanne/se- A poribiis Jusliniani, Phiii|ipici, et Anastasii Augusi,

diUiiiiios sepiem ', dies quindecim.' Fuiiauiem tem- runi. Yir valde miiissiinus, cujus lemporilius in urbe

YARIANTES LECTIONES.
Cod. I.uc. 40, Sex. ' Al. om. Fuil Augustorum.
YARIOULM NOTifi.
= I. Quanquani minns diliyeni! raiio
Cottstanlinus. qne imper.nioris annus : cum enim liqueatex Ana-
loinporuin, ancepsquc sentenlia Codicuni liarinlari stasio pniitiliiem Cpoli Roinam rctlii-se anno 7 1 1 , die
fompellat Clironologos praestantiores, lamen pra;si- 24 Octoliris inensi?, ac post nienses ires nuntiaiam
dio qiianiioqiie veteiis inonunienti aslruuiitiir quae luisse Roinaj csdem Justiniani , cujiis imperiiim
aut duble alTii maia, aut opinioiii alleri praelala le- Pliiiippicus usurpaverat, iniuiine dubium est Deceni-
niere viilebanlur. Perinde est de primordiis Con- bri niense ejusdem aiini 711 Juslinianum essc oh-
stiiMliiii pniitilicis; cum enim duo incom-
pr,Tdicla irunnaiuin, ac proinde aiino 705, eodem mense De-
iiioda valile operosam reddiderint chronologiam cembri, coepisse ilerum iinperare cum Tiberio fllio,
mpeiiorum irium idemqiie pergant la -
ponlificiini, quod recte eiiani Pagius observai, adversus opinio-
cere in liujiis «tatibus consignandis,
el Gregorii II nem dociissiini cardinalis, qui biennio iinperium
aliunde nioniiinentum velus deinonslrat nlrani opi- auget. Quare anno Viciorianae periodi repetiia; 150,
iiionein prae-let sequi, docens vulgali Codicis Ana- Dionysianae 709, in cursu crai quartus utriusque
U
s.lasii dt^positiones praelerendas iis qiine iii niss. Codd. iinperaioris anniis; qua; ad niajorem veteris inonu-
legimtur. Moiiiimeiilum vero exstat in calalogo sa;pe roenti iiiielligcntiain dicia accipiantur. Nunc vero,
|:iiidalo Vfroneiisi, a)i|uali eoriini leinpornm, qui ita jiixta ejiis hdem, ea persequar quae ad Cunstaiillni
liabel : Priiiio aniio pottlificalus ejus (Conslantini) poniilicaiiim atiineiii. Jure, iit palei, rairabar, quod
cl de repelito ctjclo Victorii, indict. 7,
iiiipleiiliif (tniii dociis aliqiiot viris visa fucrint repeienda Constan-
aniio primo, Tiberio impernnte cum Justiniano palre. lini priinordia a ineiise Decemhri anni 707 naiiique :

Tria ex preiinso lioc monunienio innntescunt (prae-
siTlim quod Vicloriana periodus hauddum apud lla-
los dtisneverat) qu.i; ego breviler persequar, qula
,
iiieuiu insliiuluni allingunl. Trilius illud characleri-
bus tcniporuiTi : Cyclo, seu perindo Vi-
insigne esi
ctoriana, imperalore. Viclorian* pe-
indictione, el
riodi repelilai annus 150 cum Kalendis Januariis
Diony.siana; "OOincipil. Nam, ut eruditecard. Noris
(de Cyclo Pasch. Ilnv., cap. 2) conira Scaligerum
demonslral, principiiiin ejus periodi oportei desu-
niere ab aiiiio passionis Jesu liristi bissexlili 28,
I siani duo primus et tertius, cieierorum auctorilalcm
cojiis Kalendse Januariic fer. 5, Pascha v Kal. Apr.,
luiiae cyclo 16, qua tol.i revolnta expletur aniiusS69,
(|iio eraiit Kalenda; Janiiarije ler. 4, Pasclia Idib.
.Apr., 1uii:e cyclo 9. Qiiamobrem sequenli aiiiio 360
iiuva revoluiio iiicipit, ejustjiie annus 150 lluere in-
cipit cum aiino Dionysiano 709, quo ex allato nio-
numento in cursu erat primus annus Constanlini
liapoe. Indictio auteni 7 cuin coeperit a Septembri
iiieiise anni 708, haud dubie coiiciirrit uiii l.iO pe-
riodi VictoriaiiK, et 700 Dioiiysianae. Ad iinperato-
iia ejiis annus priinus cum 709 minime pnierat nu-
inerari; iit auicm ea recle constitiiantur sequenti
aiino 708, spectandum est inlerpoiitificium post Si-
sinnium. lloc pontifice repeiitiiia inorte obeuiite, ac
die 7 Februarii auno 708 ad sanctum Peirum depo-
sito,vac3vit apostolica sedes mensem unum, ut una-
iiiini conseiisu oinnes Codd. el caialogi habent, ac
dies xviii, ut legitur in catalogo Lucensi et quatuor
Colberiinis, seu xix, ut liahet Colhertinus primus,
Codicesque Regius, Mazariiius, Thuanus, et Ainbro-
dies dccem addenlium csse rejiciendaua docenie die
eniortiiali Consianlini. Quare, cum post interponti-
C liclum uiiius niensis, ac dieruin xviii, Sisinnii emnr-
tuali ckclusa, seu xix, eadem incliisa, flatobviadies
23 Martii cum Dominica eo anno bissexiili concur-
rens, e:imdcm constal ordinaiioni poniilicis assiguan-
dam esse. Idem quippe, postquam sedit annos vii,
diesxv,excoiisensu omnium catalogorum etCodiciiin,
i paucorum dieruin discrimiiie in corum aliquibus
occurreiite sus deque babendo v Idus Apr. seu die 9
, ,

lem quod spectat, annos inonuinentum non numerai,
sed Tiberii filii ejus iii coiisortium asciti neglectuin a
iionnullis iiiiperiuin, quud Baroiiius an. 703, ex Grae-
riiruin Aiinalibus Theopliane, el Cedreno menioral,
lesiatur. Quin liaionius cuin Tiberio Theodorani
corona insigiiilain ab Jusliiiiano,
coiijiigein iiiiperiali
staliinalque recuperavit iinperium, iliidcm docel,
quod de fiberio conceplis his verbis 1'aulus Diaco-
iius {Uc Gesl. Lunci.. lib. vi, cap. o2) Iradiderat
liiiperavil aulein Juitiiiianus rum jilio
siciindavice aiinos se.x. Ilinc facilcagriosciiur uirius-
ejusdein meusis, indict. 13, qux annuin iiidicat 7IS,
occubuit, ut recte Anastasius vulgatus, el Codd.
Frelierianus alter, Cavensis, ct Farnesianiis, quibus
asiipulatur c:ilalogus Lucensis diein emoriualem a
scpultura; apcrie dislinguens, dum die 7 April.mor-
tein Conslaiitini consignat, Tolidemque numeranlur
a die
:
•>
SeJit annos sepiem. Sex annis uno lantummense
liberio in liac et die Cunsiaiilinum sedein apostolicain tcnuissc
recte probal Baronius. Bi^. et Labb.
 17 NOTITIA IN CO.NSTANTINLM PAPAM. 310
Roma fanies facta est magna per aniios ires. l'ost A u' ' maluil. Cnjus cautio a ponlifice in saeralissinia
quiis (anta fuil ubertas, ut fertiliialis copia prxteritae confessione beaii Petri apostoli posila, posl noii uiiil-

sierililalis iiiopinm oblivioni mandaret. " Hic ordina- los dies ' letra, et quasi igni combusta reperlaest.
vit Felicein arcliiepiseopurn Ravennaieni, quisecun- Nam Ravennaiium cives elaii superbia dign:i uliio-
clum priorura suorum ^" snlil.Ts in scrinio '^
noluil fa- nis poena muliati sunt. Miileiis ijuippe Jusiiniafius
cere cautiones, seJ per poieiitiam Judicumexposuii, iniperaior Tlieodorum patricium, et ' priinum exer-
VARIANTES I-ECTIO.NES.
• Cocl. Luc, vntuii; al., valiiii; Labb. et Mansi, in • Al. oni. lelra.
uluit. ' Cod. Luc, primicerittin; al., primos.

YARIORLM NOT^.
a die ordinationis 23 Marlii anni 708 ad emortualem,
seu deposilionis, 9 April. 713. Al:orum Codd. qui
cwcto in errore persisluni, et moriein poiitificis ad
iiiulios menscs producnnt, manifeslam conlradiclio-
neni in cxseriptorum vecordiam rejici oportere chrn-
iiologiis diligens observabit, ut aliorum menlem e
Uil ambagibus aliquando educlam iisdem iierum ob-
v< Ivi non curem. De Conslantino autem satis mulla.
Cenxls.
2. Conslanliauf. .\nno 708, prima Marlii. Knjus
leinporibus llispania prodilione Juliaiii coiiiilis ,
cveiilu miserabili, Saracenorum iniperio tota siib-
ject.i fuil, liauil dubie permissu Dei vindicis, Rodeiici
libidiiiein ei Wiiizae regis a sede aposlolica defeelio-
baniur, quod saliem ad eorum ordinaiioneni, etjura
Ecclesia- Ronianae, tanquani patriarchalisOcciden(is,
perlinebal. Qiia in re liaud ilubie xmulabanlur Cu-
plilanos an hiepiscopos, qui landem eniersiTant pa-
triarcli;«, eo quod illoruni urbs iniperialis sedes facla
B eral. Hnruin exenip'o Raveniiaicnsihus persnasuni
fuil lieri posse u( (|nid siinile ipsi edim oli(ineren(,
eo quod cxarclius in iirbe eoruni residebal. Eapro-
pier arcliie[)iscopiis Felix, qiii aegre passus erat a
Conslanliiio ponlilice onlinari, longius qiiam snorum
pra'decessorum ullus, tenlalx inJependenlie facinus
exlendii. Vixduin eiiiin Ronia ordinaliis Havemiain
rediit, jiigum sanclaa sedis eicussil, civesijne prae-
cipuos iii ^uum scliisma perlraxil. .\tproh iiiielice:ii !

nem vindieantis. Vide Baron. aiin. 713. Bin. ei
Labb.
3. Conslanlinus. Joannis filius, Syriis, iniperalori-
bus Jusiiiiiaiio jiiniore el Pbilippico Bardane Augu-
stis, sedit anuos viii, inensem ununi, dies xi; crea-
tns X Kal. Janiiarii, consecratus viii Kal.,die iNatalis
Doiuiiii, ineunte anno 705 ; sub quo ingens fames.
ClACn.MUS.
» 1. Feliiem. Mala liic recenset Anastasius quDc
Ravennateiisi populo illat.i sunl, quodDescioquid.iiii
auM fuerint iiiconsulto aiqne lemere, reiirei auiein
rebellioiiein factain iii Jiiilinianuin, quam Agnellus
prolixe releri, cum ea de causa Felix arcliiepiscopu-,
erulis oculis, exsul in Pontn aliquandiu vixeril. Cau-
tio vero ab eodem iradenda ei similis, vel forte ani-
plior eral, quae iii Diiirno llomanohabelur, quamque
electi melropolilx faciebant. Aniplinr, inquain, (uit
Ravennaiensium episcoporum, ciiin ca capilula coni-
plecli deberel quje sub Leone II concordaia fuisse
asseverai idem .Agnellus in Vita Theodori Haven-
u.itensis cap. 4, p. 135. Videsis Bacchiniuni in Ob-
aiidaciain ejus, maxime illa olTensus iinperaior, pro
eo u( fiverei, punire deliberavit. Quare, misso Ra-
vennaiii exerciiu, qua; urbs frusira ad resi.-^lenduin
pjiaia erat,c3pioqiiearchiepiscnpo, et ejus seciariis,
bos necari jiissii, illuin vero orbatuin oculis dauina-
>it exiilio. SojiMiiR.
i*
Solilas in sciinio noluil facere cauliones. .Apud
scripiores x\i aliquis dicehaiur caulioiies in
medii
scriiiio facere, qiii (idei ei observanlix su:e raiinnem
sciiptis conceptain in tabularium referebal. Uiide
/-i cautionis Bomen, quam Raveiinalum archiepiscopo-
rum iii murein Felix noluil praeslare, noncautionem
de pecuiiia Romain mitlenda, ut perperain qiiidani
scripsere, liic significat, sed asseriam certis verho-
rum formiilis sinceram Ddem, qiia recens ordinalus
Ravennas anlisles jurabat se velle suhesse Roniano
pontilici, neduin communi illa reverenlia qua onines
episcopi subsunt, sed iiisuper praccipua qnadam, quu
melropulilae Ravennales Roinano ponlilici, ul Occi-
dentis patriarchje subjiciebaniur. Suhdit enim Ana-
slasius Sed propler polenliam judicum exposiiil, ut
:

serval. ad Felicis Ravenn. Yilam. Bencinls.
2. llic ordinaiil Felicem. Ipso Constantini pap.Te
csordio, Daniiano Ravennaiensi episcopo moriuo,
Felix in ejus locum subrogaius es( qui Romam, licei
; ul libertali Ecclesiae Ravennalis magis lavehat. Ceii-
relucians, e.v more se conferens, u( consecraiionem
a ponlifice acci|ieret, proressionein liJei edidit, et
obedieiilis sponsionem. Sed Kavennam rediens ci-
viuiii iiistigaiione, eam violavii, et a sedeaposioiica
sese schisinaie iierum divi>it : eujus reigraiiain
ipsum concitalus Justinianus iinperatur, Tbeudoruin
palricium cuin e.\ercitu Kavennaui misit, qui,capta
civilale, relelles boois spoliavit, ac vinctos
lioopolim misii; ubi morie puiiiii suiit, ipseque
Felix arcliiepiscopus oculis privaius, ac iii Punium
exsilio depor(a(us es(. Iia Anas(asius, qui (amen ia
Coiis(an;iiio papa addit, occiso Justiniano, Felicem
liberaium esse exsilio, et licet cicum, Ecclesiae suae
restitutum, post prxsiitam Komaiio poiitihci soliiam
obedieniiani imo eum egregia claruisse sanc(i(ale,
; editum, veluti cerla nola volunlalis diunae, ingraiaiii
ac niiraculis eiiam coruscasse, auctor esl llierony-
iiius Rubeus in liisloria Raveuna(ensi. Ex qiio lein-
pnre prsesiiles ejusdem civilalis iii oninibus se obe-
dientissimos Ecclesiae Romanae pontilicibus exhibue-
runt usque ad saeculum undeciinum inieiis , ut in
Pascbali II videbimus. Pagics.
o. llic ordimait Feliceui arcliiep. llavennatem.
Ravennaleoses aichiepiscopi ilonianorum ponlihcuni
jurisdiciioni sese sub(ra!icre jampridem macbiiia-
maliiil; boc est suhnixus Felix poieiitia judicum exar-
clialus, vel e(iam illorum jndicum qui imperatoris
noiniiie Ruinac jus dicehant, exposuit arbitiaiu suo,
seu niinirum Felicein noluisse iii ejus ordinalioiie
praeslare Coiislaiilino poiililici easdein caulioiies ,
quas, exslincio post scliisniale, pra;si3baiil Raveiina-
(es episcopi, aulocephaliae pra;Iex(usomnes (olle.Ues
. de atque iliarum instar qua; liabt'n(ur in li-
iiiedio,
^ bro Diurno; sed illis aliquid aJdidisse, aul fonasse
verius, ab illis demere voluisse eoruiuquidpiain,qu3B
Cun^tan- jus pa(riarchicum lioniana; Ecclesiae supra Raveiinae
meiropolim exprimebant. Veruin liujiisnioJi cautio a
pondhce in confessione bead Peiri aposiuli posiia,
pos( mullos dies aira, et quasi afllala igni inveraa
est, narrat hic Anas(asius. Res enim a ponllfice
ul
Deo comiuissa, et principis apostoloruni palrocinio
commeiidata, declaraia fuit per signum diviuitus
scilicet prolessionem Deo fuisse,. in qua Ec-
Felicis
clesiara bealo Apollinari jiis>u Peiri fundalam,
a
Romanae Ecclesia;, qiiatenus OcciJenlis patriarcha-
lis nin expriniehal. Ma: els.
esl, siihjeclam esse
<:
facere cauliones. .Moiis tuiii eral ut epi-
i\'uluit
scopi, anlequaiii consecrarenlur, raiionem lidei aiquj
ohsequii edereni, eamque iu pontiliciuin tabiilariuin
referi eiit, quoJ cauiioocs in scrinio faeere illi dice-
bant. CiAto.MCS.
r.io
ciius iHSiilae Sicili» cuni classe naviuin,
livilalera pisfalum arcliiepiscopuin arrogan-
cepil,
lem in navi vincium lenuii, et oiiines rcbtlles quos
ibi reperit compedibiis strinxit, divilias eoiuiii
tulit , et Conslaniiiiop. inisil.
aposiolorum priucipis Pelri senientia, qui inobedien-
tesfuerunt apostolic* '
sedis,ainara niorte perempti
Cud. l.uc, setli.
" Lumine ^mvatiis. ^iieo vase concavn cniidenie
iiispectn inde eiiim r:ulius
;
facillimeoculorum acieiii perstringit, et obca;cat
ClACOMUS.
Hisdem lemporibiis misit, ele. Quid Constantinus
•>
papa Coiistanliiiopoli egeril, scripioriim iiinpia et
silenlio latet sed agilaiam ibi fuisse tunc controver-
;
siam de canonibiis Trullana; synodi deducit Baro-
iiius, ex eo qiiod, cuni niilla liis temporibus alii
verieretiir qua^stio inier Orienlales el Occidenlales,
idem taiiieii Anastasius in Viia Gregorii II scribil
Creyorius (lioniaiue tum Ecclesia: di.iconus) c«i)i
V ro siniclo Cousliintino ponlifne aU regiinii prrfeclus
esl urbcni, alque a Jusliiiiano priiicipe inquisiius de
quibusdain cnpitulis, opliina respoiisione unamquamque
solvit quwiiionein quam responsionen) aul latere
,
aut perilsse doleiiduin est. Clirisliaiiiis vero Lupus,
in scholiis et nolis ad caiiones Trnllanos, pag. 1U78,
ex snperius laudalis Anastasii verbls, colligit Coii-
Kiantiiiuni primiiiii riiis^e e pontilicilHis Rumanis qui
canones synodl Trullinae Ecclesiae Komanae decretis
lon adversaiites probarit, et Juslinianuin qiiod a
Joaniie Ml postularat a Constanliiio obilnuisse, ideo-
que omnia Romanx Ecclesix pri\ilegia Jusliniaiium
novis edictis conlirinasse. Nam et antea, ut nuniero
secundo dixi, restiiuerai Ecclesiain Romanam ad-
versus repnllulanlem autocephaliam ac rebellionem
arcbiepiscoporum Raviiinatcnsium. Qux apostolica
coiilirinatloTrullanorumcanonum Adriano I pnnlilici
Roniano, et saiiclo Tarasio episcopo Constaniinopo-
lilano, fundanientum dedit illustre de iis canoiiibus
lestiinoiiiiiiii fereiidi. Sed Adrianus I solos synodi
Trullaiia; canones pmbavit, qui jure et orthoduxe
prumulgati suni, iiiqiiit ideiii Lnpus, qul addii valde
ialli eos qiii existiniaiii autlieiiticam esse conlirma-
lioiiem dictoruin caiionum factain a septlma synodo
in pridio suo canone, cum et sepiimse tyiiodl caiio-
iies omnes Romana Ecclesia
Hinc canonum Trullanorum per Consiantinum pa-
pani conliriuaiio inansll iiici giilta, non solum apud
Uumanam, sed et apud cu^ieras, Constantiiiopolilana
excepta, palriarchales Ecc'eslas, ideoque per Joaii-
nem VIII opus liabuit iniiovari, ut in ejus Vita vide-
binius. pACius
Ad regiam ascenderet urbem. Prolixe Anaslasius
iter poiitllicls ei coinitum ge ta recenset. Paulus vcro
Diaconus, lib. vi, c. 51, ubi de Justiiiiano lia;c ha-
bcl llic Consianlinum papuin ad se veiiire jubens,
: lantibus. lade ad suas uierque sedes digressi, se-
liononjice suscepit, ac reini!,il. Quein proslralus iii
lerram pro suis p.ccatis inlercedere rogans, cuncla
ejus Ecclesice privilegia tenoiavil. Qui cum exerciluni
in l'unluiii milleret ad comprclicndendum fliitippi-
cnm, quein ibi rclegaceral, mullum euin isdem venera-
bilis papa proliibuit, ne lioc jacere deberel, sed tamen
inhibere nen poliiil. Si ha::c cuin Agnelli narratione
COiiferaiitiir, qui prodil Justliiianum iiilensisslmum
fuisse Raveniiatibus, atque Lrbi et optiuiatlbus in-
commuda pluriina intulisse, quos reus dejeclionis
sua; ab iniperio noverat, causam fortasse divinabi-
iiiiis itiiierls quod piMitilex CPIiin suscepil scilicel
conquestusConstaiitlnus papa de sibi abnegata a Fe-
lice Ravciiiiateiisi cauliune, ad rei exainen corara iii-
btitiicnduii), accersilus fuiisc vidctur
CUNSTANTLNIJS PAPA. 520
Uavennam A sunl, el isdeni arciiiepiscopus » lumine privalus.
digniim faelis recipiens poeiiacn , exsul in Ponticain
transniissus esl ' regioiiein.
abs- ^ llisdem lemporibus iiiisit suprafatus imperaior
Dei aulein judicio, et ad Conslantinum pontificem sacram, perquam jusslt
eum « ad regiani ascendere urbem. ' Qui sanciissi-
mus vir jussis imperialibus obtemperans, illico ua-
YARIANTES LECTIONES.
' Al., insulam acrcgionem.
VAniORU.M NOT^.
qui inter concessa aposlolicae sedi privilegia, confir-
ignitus cgredllur, <]u\ iiiavit decieia Coiislaiitini Pogonati circa subjeclio-
nem Ecclesi^ Ravennatensis ad Romanaai. Quod
autem aHirinat Paiilus, coinmonituiii a pontilice Ju-
slinianuni , coplasque snas adversus Phi-
iie niilites
B llppicum dirigeret, eo quod proditionem subodora-
verii, ipso eveiiiu comprobatum est, deprebensuin-
qiie, monilum consultissime fuisse Iraditum. Ben-
CIMS.
•^
Qui sanclissimus vir jiissis imperiatibus oblempe-
: rans. Precibus nempe auliibltis, prcesiitaque quacun-
qne securilaie per litteras, Jusiinianus jniiior, luni
ad melioreni frugem receptus, Constaiitiiium ponti-
ficem accerslt in regiam urbem, mandatis edius, ul
quocuiique pontifex divciteret, ibi non aliter a ma-
gistratibus recipereiur, ac si ipse adesset. Gesiorum
serieiii narratam ali Anasiaslo, cum eleganter de-
scnbat ex eo Sigonius {De Regno Ilaliw, ad annum
711), liiijus verba iiie transferre in liunc locum noii
piget. I Coiislantinus, inquil, ineunte vere, llidroiito
digressus, in oniDibus qux attiglt Gixcix oppidls
oiiini genere liberaliiatis esl cultus. Constaotinopo-
liiii inde accedenti Tiberius, Jusilnlani lilius, et Cy-
rus patriarclia cuni palriclis et civibus universls ob-
viam ad septem millia pjssuum exierunt, ac diem
q festum agentes In urbem equis ornatissiniis cum co-
luitaiu suo impositum, ac pontiliciam cblamydem de
more indutum induxeruiil, atque in xdlbus Placi-
dla;, ubi paratuin erai hospitium, collocarunt. Justi-
nianus de adveiitu poniilicis certior factus sacram
alteram ad eiim ex Rithynia misit, grallis actls ro-
gaiis, ne Mcomediam accedere gravaretur ; nam se
illucquoque Mcaea prpcessurum. Profectus est ergo
Nicomedlam Constantinus, ingenti bunore ab illa
qiioque civitate excepius. Neque ita multo post Ju-
stlniaiius advenit. Iiiaudltus post liomlnum memo-
riain in iis locis pootllicis imperatorisque congressus
minquam coiiiirmaril. oiiines viciiios populos ad visendum lam rarum in
lerris spectaculum concitavlt. Itaque frequeiitissima
omiiis geueris multitudiiie circumfusa imperator ur-
Lem ingressus, ad pontilicem ex coiuposito exspe-
ciantein accessit, ac more coronatus ad pedes ejus
prociibuil, atque els oscuium lulit etsolemnibusda- ;
lis utrinque amplexlbus, benigiie iii primis ac libe-
D raliter appellavlt, omnibus qui aderant iiigeutes prae
hetiiia pluusus edentibus, nec minus nostris propter
insignem priuclpum coucordiam Ecclesiarumque Ix-
queiites dles vari:s de Ecclesia imperiogue coosti-
luendo sermonibus iraduxerunt. Qulhus cum impe-
rator se classem exercitunique adversus Piiilipplcum
mittere velie diceret, puntilex, ne id facoret magno-
pere dissuasit. Verum irrita oninis ejus oratio luit.
Placuit iiide utrique ut die Dominico res divina a
pontilice Oeret. Ea vero apparatlssima pompa con-
lecta, imperator peccatis ante suis expiatus corpus
ab eo Ouniiiii sumpsit, ac veiera oiiinla Romanse
Ecclesix privilegia conlirmavii; atque eum inde
Rumam dimisii. » Hacienus Sigonius caleruiu ;
: quani pb tausam praicipue impcraior Constantino-
polim vocavit ponlilicem, pra; scriptorum inopia noii
cerio cunstat ; ex Uis lameii qu.e in sequenli Vita
a Justiuijuo, buiicii Grcgoiii U a uoslro relcruiitur, coUigiitir
 •"-'
NOTITr\ IN CONSTANTINUM PAPAII.
52.|
vigia feclt parari, qualenus iier aggrederetur raari-
a hyler Neapoli reliclusest, et pontifex cum suis Si-
iiuni, et egressus est a porlu Romano die quin'.a ciliam perrexit, ubi Tlieodorus pairicius «
extraiiciis
mensis Ociobris, indiciioiie 9. El secuti siint eum languore detentus occurrens poniilici magna cum
Niceias episcopus Sylva; Canilidae, Georgius
episco- veneraiione saluiaiis, atque suscipiens,
medelarn
pus Portuensis, Michaelius, Paulus, Georgius » pres-
•
adepius est celerem. Alque inde egrediens (ler Rc-
byter, Georgius diaconus, Georgius seciindicerius, gium etCortonam traiisfretavit G.illipolim, ubi mor-
loannes primus defensor » ^"
Cosnius sacellarius, luus est Niceta episoopiis.
,
Duni vero' Ilydrunti mo-
Siblriiiius nomenculator,
Sergius scriiiiarius, Doro- ras faceret, eo quod liiems <
erat, illic suscepit si-
ilieus et Julianussubdiaconi, el de reliquis
gradibus gilluni imperiale per Theoplianium regionarium,
Ecclesiae ' pauci clerici. continens ila, ut » ubi denominatus ' contingeret
Veniens igiturNeapolim, illic eum reperit Joannes pontifex, omnes judices ita eum honorifice suscipe-
patricius, el cognomento Rizocopus, qui
exarclius reni, quasi ipsum praesenlialiter imperatorein vide-
veiiiens Roinam jugulavit" Sauliim diaconum, ct vi- renl. Unde egressi parles Grxcis contingenles in
<;edorainum, Peirum ariariiim, b Sergium abbatem insula quae dicilur Csea, "»
occurrit Theophilius patri-
presbyierum, et Sergiiim ordinatorem, pergensque cius "extraticus"caravisianorum, cum sunimo ho-
Ravennam pro suis iiefandissimis factis, judicio Dei B „oreeum suscepit, et amplectens, ut jussio coniine-
illic turpissima morle occubuit. Georgius vero pres- bal, iter absolvit peragere coDpium.
A quo loco na-
VARIANTES LECTIONES.
Cod. Luc, Micliael. ' Al., YJronto.
' AI., preibyttri.
«Cnd. Liic, ubicumque; L;>bb. et Mansi,
' Cod. Luc Cosmas. ubi ubi.
,
'Cod. Luc, coiiveniretur ; al., convixeril voitti-
* Cod. Luc, non pauci. pcem. '

"Cod. Liic, 1'aulum; nl., Sajulum. '" Vide siipra

notam •.
' Co^. L»c.,et straiicus ;a\.,stralctjus
; a\.,exlratigus. " Cod. Luc, curavisianorum.
YARiORUM NOT^.
conlroversiam fuisse inter Latinos et Graecos jam quia bealiis Iliernnymus ejiis monasterii pra-posilus
diu vexatam, ob canones addiios qiiini.-e ct scxi»! non sustinebal pi;e humiliiate sacramenla frair biis
oecuinenicis synodis, ut illi tandeni (inis a pontilice ininisirare. Anasias., infr., in
Fn/ra-S(e|di;iiio III •

pr^esenie imponereiur. Scrihit ciiim ibidem Anasia- dum abbatem el presbyterum. Ordinator est ma<vjst.-r
sios : Cum viro sanclo Conslaiitino punlifice ad reqiam ordinis missa;, ncI didascalus ordinandornm.
profeclns est urbem, alque a Jusliniaiio principe inqui- Oidina-
tioneni praecedit iiisiruciio ordiiiandoruin •
et ordi-
situs de quibusdam capitiilis , opiima responswne nalislr.idiiurab ordiiiatoribus libelhis oUicialis
nin)
unamquamqiie solvil quwstionem. Mafeus. continclur ordo, Jd est, raiio ecclesiasiici offieii
= Cosmussacellarius, Sisiniiius nomenculalor. Sacella-
Conc. Tolel. IV, can. 25; can. Quundo
rius et nomenclatorcenseiilur inler oflicia Ecclesia; Ro-
, 58 dist.
Altaserra.
manae. Sacellariiisesicuslosa'raiiiecclesii. Anasl. in
' lllicsuscepit sigiltum iinperiale per Theoplian.um
Constaiiliiio Subdiaconus atque sacellurius faclus.
:
regionarium. Sigilliiiii imperiale liic est
Idtm in Gregor. II llic sub sancKe meiiioriw dom. Ser-
: preceptuin
iinp. sigillo muiiilum, ut alibi
gio pnpa subdiaconus alque saceltarius factus. liiem in sigilluin iconi.v, seu
imaginis beiH.e Mniis, est inscrlplio
Stepliano IV Uha cum Sergio tuiic suceltarin. Ideni
; iiiiaginis. Ro-
bert. Monieiis., insiipple.il. Sit;ebeit.,ad
in Leone III ; Simililer et campiclus sacellarius. Idein anii Hs5-
4/1)10 superiori iippaiuit Domiiia no.^^lra iiiater
in Adriann II ; i6i a Paulo librurum cuslode, Joseph miseri.
vasorum custode, simulque liasiiio sacellario, ecclesia-
cordicB saiicta Muiia cnidam jabro lignario opus
fa-
cieninn quadnm silva, et olnulit ei signum
slicis induli veslibus, snlulati. Et dislingiiitiir ab ar- icomcc sitit
et t ilii sui Salvatoris nostii,
cario Aiiaslas. inf. Paulum diaconum el vicedominum, cujus consiripiio erat
Ag.vus Dei, eic Altaserra.
Pelrum arcarium. Nomenculaliir est iiionitor, qui
ponlilicem nionetde proprio iiomiiie accedeniiuin ad
<i
Occurril Theophilus patricius e.Ttralicus
caravisia-
Koiii. ponlilicem. Ue utroqiie noriim, cum suiiimo honoie eum suscepii.
Agailione, Aiiasi. iii Extraticus
iibidixi. Sacellarius lisci est procurator,s«u |ir;clectiis bge stratigus scaravisianoium, id esl, dux turine
lisci. IJaldric, in episl. ad llemiciim lll iiiip. ei|uestris inilitum. A Lalino barbaro,
El ; scaia, qnoj
sicut liberalilas leslra sacellarium liabel, qui causis Klein est ac tnrnia eqiieslris. Ayiiioiii., libr.
iv cap
supervemenlibus quotidiiinas expeusas faciat, ila et ego -G Anuo aulem deciino Dugoberlus coltegil
;
teclam e
sacellarius eorum sum, Diac, lib. ii, cap.
etc. Joaii.
trancm beitatoribus scarain, quain nos lurmam vol
23 Idem Gregorius, ju.rta consueludinemsuam,pra:- cuneum appetlare possumus. Hiiicni;irus Rlieniens.
: ad
cepit sacellario, ut duodecim peregrinos ad ^randium episcopos diuecesis suae, cap. 5 Bellatoriim acies, ;

invitarel.Et paulo posl Et accersito sacetlario, cur quas vutgari sermone scaras locainus. Male scatu
; in>
contra jussionem suain tertium decimum invitare prce- scnra legitur apud VVillelm. Rritoncm, Pmlinnid.
sumpseril, inquisivit. ALTASERnA. lib. X :

^ Sergium abbatem presbylerum,

Sergiiim ordina- et
In scala regis , regi lateraliier basrent.
lorem. Abbalem presbyteruin sigiiat, quia ab iniiio
siiigula raonasteria habebant unicuni presbyteruiii, Inde scaritce milites in scaram lecli. Fredegarius, in
suura abbalem, a quo sacramenla pelereiil, el mis- Clironic, cap. 57 Ibique Theodoiicus cum scarilit
:

sam audirent. Auijustin. episi. qiiae est 81 scripsit virumque decem miltia aece^.iit. Scaravisianos, seu
abbati monaclioruin insutce Caprarice el compresby- sraritas milites, de quibus agilur liic, fuisse mililes
tero. Idem, de Morib. Eccles. cailinlic., Iibr. i, c.ip. Fiaiicos, (|ui pcr scaras railiiabant slipcndiis Gra^cu-
55 Vidi cgo diversoria sanclorum Mediol.iiii, non
: riim, n n levis con,eciura est, quod Fiaiicis Graecis
faucorum hominiim, quibus unus presbyler prccerat, iii Orienle militasse scimiis ex Ccdrrn» in Conslaii-
tir oplimus et doclissiinus. Joaiiiies llierosulyiiiitar tiiio Mo.uoiiiaclio; imo et impeialorcs CyzaiiliiiDS
iii

nus episcopiis, episl. qu.eest (jO, scribii, se ordiiiassu sui custodiam Francis et Germanis usus, qiii liipeiiiies
Pauliiiianum prcsbyierum raonaslerii Ceihleernjiici, geslarent. Niccl. ia Alexi Coinncno. Altasesra.
 CONSTANTINUS PAPA 5-21

viganles '
venerunl a fei>limo milliario Conslanlinn- \ faoia est l;rlilia nmgna in popiilo, omnilius as'^icien-

polim ; iilii egrcssus Tibcrius imperalor filius Jiisli- tibus laniam Iminilitaiem boni principis. Die vero
niaiii Aiigiisli ciini palriciis, et ' omnibus •> inclylis, Dominico missas imperatori fecit, et commimicans
61 ' Cynis pairiarclia cum clero, ei populi muliilu- princeps ab ejus nianibns, qiioque suis delictis ut
dine, onmes la;t:inles, et diem festum SKenies, deprccaretiir pontificem posiul;ins, omnia privilegia
^ poniifex aulem, el ejns priiiiates ciim sell.iribus EcclesiiB ri>novavii, atqiic sanclissimum papaa ad
irapiTi;ilihus , sellis et freiiis inaiiralis simiii ct propria reverii absolvii. Egressus igiliir a Nicnmedia
mappulis ingressi sunt civilatem. « Aposlolicus pon- civilaie, crebris valelndinibiis pontifcx atlrilus, tan-

tilex cum • Cauinelaugo, ut soliius est Romae • pro- dem sospitaiem Deo tribuentc, incolumisad porlnm
cedere, a palaiio egressus, iu Placidias usqiie ubi Cajetx perveiiii, ubi sacerdotes, et niaximam popiili

' placilus erat, properavil. Uoniani reperit multiiiulinem , ac vigesimo qnarlo

Doinnus auiem Justinianus imperaior audiens ejus die mensis Oclobris, iiidiclione 10, Roniam ingressin
adventum, magno replctus gaiidio, a Nicia IJythiniae est , et omnis populus exsultavit , atque Ixtaliis

niisil ' sacram graliarum actione plenam. El debuis- esi.

set pontifox occurrere Nicomediam, ' venire

et ipse Hic fecit ordinaiiones cpiscoporum in eundo et
Nicaea, quod et factum est. In die auiem qna se B redeundo per diversa loca episcopos duodecim. Posl
' vicissim viderunt, Aiigusins Cbristisnissimus cum menses auleni iii lugubre nnntiuin pcrsoiinil, qiind
regno in caiiiic se proslravit, pedes osculans poiili- ' Justinianus Cliristianissiinus iinperaior, cl onh i-

ficis. Deinde in ample.ium • niutuum corriierunt, et doxus imperator, irucidatus c=l, « el PhilippicuS ha>-

VAUIANTES LECTIONES.
'
Cod. I.uc, sifncleto, pro omnibus inclijlis. ' Cod. Luc, epislotam.
•Cnd. Liic. el al., camelauco. • Cod. Lnc, veniret.
•Cod Luc, Romam. '
Cod. Lnc, iiivicem.
* Cod. Luc, liospilaltirus erat. ' Cod. Luc, mutuo.
VARIORU.M miJE.
Yenerunl Censlanlinopolim. Anno Clirisli 1\'), usijue, ubi liospilalus eral, propi^ravit. Camclaiicum,
luintiricatiis Conitaiilini QniJ iliideni cgeiii, tertio. seu canielaiiguni, cst pib ns qiio uiiiur ponlifes, a
scriplonim iiioiiia laiet qnanqu.im cx Vila Gre- ,
Graeco -/KCaa, quod prnsit ad arcendnm caloretn.
gorii II aperle colligatnr ipsum de aucioriiate cano- Suiilas : KxiLrf/.ccJirm, T^xoa. To zxOixa ilx-j-jifj, Quod
nnin sext;e >Tnoili lioc tempnre inler Orienlales et calorem arceal. Elyniologi'. M. Rkjtjk s'^t,-:m uij
Ociiileiitales coiuroversoruin ajiud imperalorcm plu- y.a'j.i}'j.y/.i.vj, TTaca-ro Oajviiv to zxOnta, Causia dicilur

ribus egisse. ISin. el Ladb. /-• camelaucium. quoil arceat catorem. Achmes, Oneiro-
1- Inclyiis. liitelliie senaloribns. Bin. et I.abb. critic. cap. 219 To z!<u»;>avziov i.rt ^ycili'^; tl; -vj
:

' Ci/ru» pairiarclin. Ilnnc Callinico oculis orbato et AOyojffTav, y.'A '; tszvov zcivrTizi. Cnmelaucitim regis
Romaiii relegalo Juslinianus subrogivii, ideo quod ad Auguslam el ejus tiberos refcrlur. Cainelauium er.it
ipsuin iinperio resliiuendiim praeJixissel. llieoplia- induinentnni capuis comranne regibns et privatis,
iie», in Aniialibus. bi.N. el Labb. rolore diversuin; sed iisii factum e>t nl camelaucum
<*
Ponlifex nulem el ejus primales cum sellaiibus lioinanis proprie dicatiir pileus pontilicis. Papias :

iwperiil:bus, iellis el frcnis iiKiuralis, simut el mappit- Caiiif/nufus vesiimeii/ai» papa:. Altaserra.
t s luyressi sunl. Sellare liic dislingnitiir a sclla ; sel- ' est. Narrant infelicem Jii-
Juslinianus lrucida'iis
lare videmr es.^e polliuin suiierstratum, quod ornatus sliniaiii sortem, ob Pliilippici lyiannidein et proprii ,

cansa iinpoiiiiur sella% Anasias. in Stepbano Itous e. evercilns prodilionem, auctor Miscella;, et Tlieoplia-
III Cui el liceslraloris usque in altquanlum locum,
: nes. Keleri aulein Agnellns in eadem Felicis Raven-
juxta ejus scllarem p:Opcravit. Idem palliuni vocat nalensis Vila, causain conjicil iii ea qiiae iniperatnr
Anaslas. in Conone Seil el pallio ad cabaUicandum : contra Ravennaienses egerat, auclore seditionis Joan-
ui ticentiam ci concessit. Ponlifei et cardiiiales usi nlcio, qui paulo ante sicariis dixerit et proditoribus :

frenis et sellis deauralis. Episcopos suae aetaiis eadem
de re nolat Bernard. Clarevallens., episl. 42, ad
Willelnium Seno ;ensi-m Clamant vero nudi, clamanl
fanielici' conqueiunlur el dicuiit :
Dicite, pontiflces, io freno quid ficit auruin?
Nc clerici frenis, sellis pecioralibus, calcaribns
ralis uiaiitur, vetalconc Lateranens. siib Innncent.
Cras eadem quce ut nunc est liora interftcielis imperaio-
rem vestrum , et eril mectim anie ccquissimum Judi-
; cein atiavero die, liora qua prcedixeral ille irruen-
les super impcralorem non suslinenles poputi ejus ma-
_ lignitaleni, occiderunt ctim. Aildil Agnellus, ei mortis
" genus, et ludlbrium principi illainni, cujus capul per
deau- llaliam universam perlalnm liierit. Sed hic levem, ut
alibi lradi;ionem vulgi describit rudis hisloricus.
,

III,cap. Clerici, dc vil. et hiiiiesl. cleric. Ponlifex et K Et Pliilippicus liareticus. Exscribit .Anastasius

rardinales eqniiantcs iisi suiit inappulis in solemni qiia; liabet Panlns c. 52 Eiercitus qui missus cen-
, :

pnmpa. .Mappuls suiil linieol.-e allia;, de qiiibus Gre- Ira Plitlippicum futral, ad parlem Pltilippici sc contu-
gor., Dialog. lib. ii, lap. l'J : Quadam vero die misit til, eumque imperalorem fecit. Qui CPtim conlra Jusli-

ex more ; sed is qui missus fueral monaclius, post ad- nianuin veniens cuin eo ab urbe niilliario decinio
,

moiiilionem faclain a sanclimonialibus feminis rogatus pugitavil, vicil, ct occidil, regnumque ejus adeptus est.
mappiUns aceepil, sibique eas abscondil in sinu. Et liiiinodica Jusiiniani s.t-vilics pemiovil ad defeclio-
infr. Cui ait : i\uiiquid eqo illic pra:sens nen eram,
: iiein populos, ul ibi ailverlit Paulus, qni cap. 53 ad-
qvando ab ancillis Oei mappiilas acccpisi? Hiti nioi dil Al vero Vliilippicus, qui el Bardanis dictus esl,
:

fjus provolunis, itulle se cgisse pwniluil, el

n-siir/iis Cyrum.... de ponli/icalu ejectiim, ad guberuandttm
eas quas m
sinu absconderal mapputns abjccit. Map- monaslerium suum, Puntum redire prcrccpit. Hic l'lii-
pularuin usus comniiinis fuil ejdscopis ct diaconis lippicus Constiinlino papw tilieras pruvi dogmaii» di-
Eicle>is llonianae. Greg riu-, libr. ii. epist. 5». reiil, quas ilie ctim oposiotica: sedis cuntilio rcspiiil.
Unde sunipius est can. Itlud, 9") disl. Altaserba. El liiijui rei causa fecil picluras in porticu sancli Pe-
"=
Aposloticiis punlifex cum cametuuco, ul sotilus cst tri, qum gesla scx sanclarum synodorum vniversaliuin

Roma: procedere , a valalio cgressus , in Vlacidias rciincnt. iVam ct Itujusmodi picluias, cum liabereniut
5i'i NOTITIA IN CONSTANTINLM PAPAM
reiicus in imperiali promolus esi • arce, " cnjus ci A privaius, tamen ad propriam rcJiit sedeni. Ei soliia
sacram cum pravi dogmalis e.Taralifine Constaniinus qiK-e ab uiiiversis in scrinio episcoporum fiunl indi-
suscepii, sed cum aposiolicae seJis ' consilio respuit. ciila,et fiJei expositioneni, et hic confessus esl,
*• llujusqne rei causa, zelo (idei accensus, oninis coe- sicque reconciliatioiiis promeruil absoluiionem.
liis Uomanoc urbis imaginera, quara Graci • vnla-
<= * lliijus lemporibiis duo reges Saxonutn ad ora-
ream vocant, sex cnnlineniem sancias ac universajes tionem apostolorum cum aliis pliirimis venienles siib
synolos in ecclesia beaii Peiri erexerunt. Ilic refecit 'velocilatem suam vilain, ut oplabanl, fiiiimit. Venii
paienam auream, pensant. lib.duodecim. Eodcm tem- auiem el Denediclus archiepi-copus xMediolanensis
pore Felix arcliiepiscopus Ravennoe ab exsilio re- oratioiiis volo, et suo se poniifici prxsenlare. = Al-
diiclus, poenilentia inotus , licel oculorunn lumine lercavit vero et pro Ecclesia Ticinensi, ' sed viciiis

VAniANTES LECTIONES.
* Al., archem. '
Cod. Luc, velocilale.
' Al., concdio. ' Al. om. sediictus est.
' Cod. Luc, pancaream; al., bolaream.
VARIOnUM NOT.E.
in reqia iirbe, Philijtpieus jusserat auferri, natuilque B nis-ime suscepit Constanlinus pnpa, gaudens eo?
populus Horianus, ne hirrctici imperaioris nomen, aut terrenis abilicatis regnis, Pelro piscntori inservire.
charlas, aut jiguram solidi snscipercnl. l;E>ci\ts H;cc lonsianl ex [ieda,tam in Epilome qiiain iii
" Ciijuj el sacram cum pravi dogmatis exaratione. lli-lona, lilir. V, cap. 20: Anno 7U'J, sciibit in
Tertio vix mense Conslanlinus Komam redux, nnde Epilome, Cocnred rex ilercioruni, postquam qiiinqne
nniium abfueral, agnovii qnemd.im .\rmcnum cogno- annis regnabai, Pomam
liomam perqil. \n llisiona
llisioria vero
nienlo Liardancm prnclainaluin fuisse imperaloicm, Anno imperii Osrrdi (qui absohitiir aniio 7119) Coin-
ac vocaluin Pbilip|iicum, jussuque ejiis Jiisiinianiim, red, qui in rcgno Merciorum nobitissime lempore cti-
et Tiberium imperalores casos esse. Ilic invasor, qiianlo prarfuerat, nobilius mullo sceplra reqni retin-
quia ob ineunie alnle, ut ait .\galho Diac (/n Co(- qnil. biam Vfw.l Romam, ibigue allunsus. ponlifica-
lecl. conc, pag. 140.i) fiiissel iliscipulus Slfphani ab- lum habente Cunslantine, ac monachus factus, ad ti-
ialis, discipuli Maearii usiis prolinus aurlurilale
, cl ,
mina aposiolorum. in precibus, jejuniis ei eleemosynis
poltslale imperaloria ejusdcm sanclce stjnodi imaginein usque ad diem permaniit utlimum. succedente in re-
{vi generali^) quw muliis ante annis pi.sila fueral in (jiium Ceolredo, fitio Editredi, qui anle ipsum Coinre-
veslibulo palatii imperialis, jussil drjici... El ut suiini dum idem regnum tenebal. \ enit aulem cum ilto et
faciniis magis niagisi|ue aslruerel cnntra S'Xliiin fitius Siglieri reijis Orienlatium Saxunum, vociibuto
conciliiim Insanum, inquil Tbeipli. in Cbron., coii'
; Offa, juvenis ainnntissima; alatis et venu^talis, totxque
ciiiabulum adversus sanclum acumenicum conciliuin iua; gcnti ad teneuda servandaque regni sccptr.i exo-
celebrari curavit ; ciii Joannes Cp. palriarcha , An- plalissimus, qui pari duclus rievolione menlis, retiquit
dreas melropolilanus Crclw, nc Germanus Cyiici me- Q uxorem, agros, cognalos et pairiam, propter Cliriituni
tropolila propalam subscripscrunl, ac analhemate dam- et propter Evangetium, ut in hac vila cenluptiim ac-
narunt cum omnibus cotlegis pra^fatam in Monolheli- ciperel, el in sa^culo veniuro vilam (Clemnm. Ei ipsc
las celebralam sanctam oecumenicam syiiodum, Veriim ergo, ubi ad loca sancia Romam pervenerunl, allonsits,
lyraiinus impieialum ac deleciionis fiuctu liatid ga- et in monachico habilu vilam cjmptens, nd visioiKm
visus csl diii. Perdita enim vila alque in admiiii- bealorum apoitotorum in coelis diu desideralam perve-
slraiido imperio negligeiitia inviiliam etconiemptum nit. Pagils. —
llujus leiiip r.bus duo reges Saxonum.
a principibus pr.X'lorian;e coborlis ei compararunt ;
Diiin Aiidnx Kavennx aiibiepiscnpiis daiiinabib-m
quare palalio expulere, generalemquelumnllum con- alfeclabat liberlaiein a jurisjiciione saiicise si'dis,
(ra eum excllalum. Deinde omiilum consensu nrdi- dno piiiici(ies laici venerimt Koin.ini, iit qua legi-
num Philanliemium, qiii Anaslasii nomiie appellari lime iilebanlur liberlaie, eaiii-exuereiii, olTerreiitqiie
voluit magiise x-sliinallonis Jioinincm, et cum pri-
, Chrislo Jesu, coram vicario ejus suniiiio poniilice.
iiiis calholicum, elegeriint, oculis orbalo pulsoque Coenredus scilicel rex Mercionim, et Off.i llrieoia-
in exsilium Philippico. Sommier. liuin Saxoiiura prinreps, Evaiigelii prjccepluin se-
Hujusque rei causa, zelo fidei accensus, omnis
1" ciili, coronas el regni lii-.jus mundi ielii|iierunl,

ccElus Ilomanie urbis, imajinem, quam Greeci vola- coelesli duntaxat regno inhianles ao proinde Ko-
;

reain, vel (iit alii legunl) puncaream, vocanl, sex con- niam advenlantes, apostoloruni s.cpulcris iiiservic-
linentem sanclas ac universales sxjnodos in ecciesia ruiit, ibique Jiem suiim sancie obieruiil Conslaiitiiio

beati Petri erexerunt. Imago sex iiiiiversaliiiin conci- ponlilice, qui Deo reddidit gloriam, tiirii de lanlo-
liorum quam Gi;eci volareani , vel pancaream, vo-
,
rum principum conversione luni de honore qiieii>
,

canl, a Koinan:i plebe erecta in ecclesia boali Peiri.
Hfec imago a Philippico imp. b.xretico deposita , a
Tbendosio restituta Coiistanlinopoli. Anasias. in Gre-
gor. il : Protmus etiam ul ingressus est Theodosius re-
giam urbem, imaginem iltam venerandam, in qua sanctcc
erant sex synodi depicla:, el a Philippico nec dicendo
fucrat deposiia, in pristino erexit toco. Altaserra.
« Imaginem, quain Crccci totaream vocanl, elc.
occasione quod Pliilippicus imperalor inter alia ne-
faiida saiiclas vi syiiodos cecumenicas efligiatas a pa-
riete aliradi praecepissel. liiN. et Labb.
^ llvjus lemporibus duo reges, eic Secuiidiini Con-
slanlini papoeponiilicatus aniiuin inaxiiiie illustreiii
reddidit abdicalio Cuenredi Mercioruin , et OITifi
Orienialinm Saxoniim regum, qui, regnis reliciis
D sancta sedes inde accipiebat. Constantinus papa, ait
Beda, gaudens eos, terrenis regnis abdicalis, Pelro pi-
scaleri inscrvire {Ep, et tibr. \ Ilist., cop. iJll). 8om-
MIER.
« Attercavit vero et pro EcclesiaTicittensi. Ordinatio-
nein Ticiiiensis episcopi ad Mediolani initropolit iiii
antii|uitus speciavisse, duo exeiiipla, qiiorum eii:im-
Ea num inenioria superest, ila liqiiiJo usieiiduiit, ul
perperain scribat Sigoniiis (De Rcgno Ilutioe. ud an-
nnm 715), lieiiediclum Mediolaiien>i>iii an liiepisci>-
pum nnvi parandi juiis causa, Tiiiiiensis cpi~cn|>i
coiisecraiionem ad se tradiicere voluisse ; seJ ad-
versa:iiibu> oiiinibus vetusiaiis e\eni|ilis, victuin abs-
cessisse. Desuuiitnr priinum e.\empluin a lacio san-
cii Ciispiiii episcopi Ticiiiensis, qui, a;late fr:iciu-,

propler Clirisluin, anno sepliiigeiilesinio nono Ko- diem resoliitionis cngiioscens insi;iri',, s:iiictiini Epi-
inaiiipcrrexeruiil ubi iiionucliicuni babiluni indne-
, phaiimiii aJJuxit aJ MeJiolanL-nsem Lintisiilem, eum
runi, quos ad aposiolorum limina venieiues liuina- orans, ui poslquam ab buinaiiis excessis.s«i , Kpi-
3-i3 CONSTANTINUS PAPA.
esl : eo quod a priscis lemporibns sedis aposlolic»
ejHsdein Ticineusis Ecclesia: anlistes ad consecran-
dniii periinebai, aique pertinet.
Hisdein icmporibus cum siatuissel populus
VARIANTES LECTIONES.
'
Cod. Luc. imperatoris 1'liilippici.
VARIORUM NOT.E.
Ticinensi sacerdotio prjeficeret quod
•plianium
prvsiilum fuit a Mediolanensi stalim ac Crispiiiiis
«iii"ravit ad superos, ul in Vila sancti Epipliaiiii te-
fuit Ticiiiensium
siaui-r sanclus Eiiniidins, qni etiniu
episcopus. Alteriim vcro balieliir in Vita sancti Am-
brosii scripta eoileni x\a a Pauliiio presbyiero, iu
nna lcitnr Oiiliimio sacerdole Ed lesiw Ticinensis,
;
iiicutil^in infirmiltilem. Seil in Romana synodo siib
Coiislaiilino Benedic tus arcbiepisco;iiis cecldit causa ;
eo qiiod, ul nosler iniinil, o priscis teiiiporibus sedi
nuostoliccv, ejusdem 'ricinensis Ecclesia; anlisles ad
consecranduiu perlinebat,cl pertinet. H;fC vero prisca
rcpeti possuntabiis qiiibus Lnn-
tempora iionaltins
giiliardorum regcsTicini sedem posuere. Eacta inini
per Langobaidos in Italiam irruplione, Hoiioratiis
Mediolaiiensis anlistes nov.e genlis feritale peitcr-
rilus, cnm iderisque clericorum atqne optimatuni
Geiiuam concessit. Pusl eum plures arcbiepiscopi
Mediolanciises iraduiilur elccii jbidem fnisse, us(pie
ad saucluin Joannem Bonum, qui, immanem Lan-
gobardoium doniinatum non timeus, ad sedeui suaiii
se conlnlit, Ligiisiicae secessioni lernie post lapsiim
s.xculi (inem imponens. Cuni vero pro veiere jure
lei uperando consecraiioiiis Ticinensis episcopi l!e-
nedicius litein inleiilavii in Romaiio concilio, a dis-
cessu Honorali sesquis;ccnlnm efllnxerat. Hac de
causa noster aflirmal speciavisse ad Romannin pon-
tilicem a prtscis tempoiibus consecrare episcopos Ti-
ciiio ngia.' urbi pra.'liciendiis unde Uenedictus sen-
;
tenlia Honianoc synodi victus abscessil. Eiinidein
coiilroversi* linem fuisse scribit eliam Paulus Dia-
conus (Libro vi, cap. 29), qiii addit practerea vene-
rabileui Reiiedictuiii aicbiepiscopum virum cgregiaj
sar.ctitatis fuisse, de qiio per universam llali.im
bona; opiuioiiis faina Ir.igravit. Tanla vero biijus ar-
cbiepiscopi sanclilas (uit, ut in sanciorum faslos ejus
nomeii relalum sil, atque ab Ecclesia .\nibrosiaiia
quotannis quinto Idus Msrtias meinoria ejus solemni
ritu celebratur. Imo in tabula arcliiep scnporum Me-
diolanensis Ecclesi» decreto concilii pmviiicialis
ediia, quK e.\stat quarta parte Aciorum sub sancto
Carolo, sanctus BeiieJicius de lamilia Crispi fuisse
dicilur : quae res doctissiino Papebrucliio (Tomo VII
Maii in Kxegesi dc episcopis ilediotanensihus) baud
piobaiur ; quod ta lempeslale, qua sancius Rene-
dictus vivebal, id esl, ociavo sa;culo, nolns non eial
tDgnoniiiiuiii nsus, qui post undei imuiii tantunimodo
invaluil. Ilinc »ciiset, ex Puiicello, Pelruin Calesi-
iiiuiii priinuiii iuisse qni cogiioiniiia familiarum nu-
biliiimantiquis iioiiiiiiibus episcuporum addiderit.
Sed longe anle Galcsiniuni, qui decimo si'xlo sxculo
viiain agebat, in inss. episcoporum catalogis, noii-
nulll arcliicpiscnpi, qui ante undeciiiiuni s;cculum
fluruere, cuin faiiiiliarum cognominibus scrlpti in-
vcniuiilur. Pra;sertim in caialogo ms. Pliilipiii de
Caslro Seprio, qiieiii usque ad ejus alatem, ad aii-
nuiii scillcet I3ij|, perduxil, cujns exemplar, Medio-
lani cuiu csscm, in bibliotlieca insignis luoiiaslerii
sancli Ambrosii ego pei legi. Noii igitur Galesiniiis
singula episcoporum cogiioiiiiiia cataUigis prinius at-
texuit. Uuod non ita taincn veliin intelligi, ut co-
gnoiiiiiia, pra;sertim imer Ecclesiarum aiitistites,
anie undecmium sacuhim in usu pu;ein fnisse, cum
id uiiKe seiitiani, lam lirmiter velt riim episcoportim
iirigiiie? iii niibilibiis Alediolaneiisium fainiliis (quud
idiiii Piiiiiellus iii Vita saiiuli Lanrentii Littx' ttsta-
tui) cuiiiinuata majoruin tra<liiiuiic servari poluissc,
5«S
A niis ncquaquam ' lioereiiii impeiaioris nomcn, a\it
charias, vol liguram solidi, siiscipere, unde ncc cjus
etfigics in ecclcsiam iulroducta est, ncc suum no-
Roma- men ad missarum solemnia ' proferebanl, " contigit
'Cod. Luc, pro/'ereta(iir.
nt qnasi domesticac bisioriie fullus pra;sidio, sobo-
;
lcm quisque sibi cognoniinem, posti)uarn cognomina
adjecta sunt, merito ascripserit. Id auteui iiiiilto fa-
cilins cicieris Crispa pra;siare, quan-
fainilia poluil
doi|nidein sanclus Beiiedictus ad niullos aiiinis, ad
sepliiiium videlicet snpra qnailragisiinniii, Mediolani
sedoin tanta vii;e sanctinionia lllnslravit, nt ejus
lama, queinadmodum Pauliis inox laudalus tcslatur,
universain ltali;im pervaseril.
" Conlijit ul Pelrus quidam pro ducatu Roinaum
g
tirbis lliivennam dirigerel pricceplum Et factum esl
duin Vliiistcplioriis, qiii eral dux. .. Prlmiisvx Ana- .
stasii) occurrit Cliiislopborus qui sub noiniiie ducis
RomaiKcurbis aperteeniiiitietiir.Quid signirictl nova
ba!C appellaiio ducis, qu;v> digiiitas, qiia; jurisdiitio,
qiix partes (uerint, quoe ducnm series, el successio,
qni fines Romani ducaius, qiia; iirbes ad eum perli-
nerenl, libenii siudio investigarem, si spes alicubi
alfulgeret aliqiiid cerli eruenili, et figeiidi, uiide liber
PiMUilicalis illnsirari pro merilo posset. Sed tenebris
obsila omnia, lubrica, el iiicerta, qnibiis fidere lulo
non possis, sileiitibus super liac re auctoribus syn-
cbronis, elrecenlioribus sciiploribus veieriim monu-
nientorum prsesidio destitutis. Tenl.ibo,si exAnasla-
sio possit Anastasius iliustrari.
Italia oinnis im^icratoribus parebat , antequam
liarbaiae natioiies in illain irriimperent , et ferro el
igne oiniiia vaslarent. Novissinii qiii Italix majori
parti insedere, fuere LongobarJi, qui, pr;ecipuis Ila-
^' iicis provinciis potili, iiniieralonbusCraecis reliqiiuni
non leccre, iiisl enni Iractum, qiii a Pado ad luare
Adriaticnm porrigiiur inter Apeiinimim, Peiitapoliin,
et niaie, cui Ravennoe cxarcliatuni , ;id exeiiipluui
Exaicliatus Alrica;, iiomen fecit Longiiuis, dalus a
Jiislino iinperalore successor Narseti aiino L(j7, at- ,
que cain Iialix parlem, qna; iiiaii supeio alluitur, ad
biciliam usque, exceplo ducatu Beiieveiitano, quem
Longobardi pariter obtineb.inl. Exarcba Kavennae
consistebat, iiideqneinalias terrasOrientisiniperalori
subjectas tuiii sacra priiicipis jiissa, luni suos adini-
iiistros, qui variis iiominibus iudicabantur, magistri
iiiilitum,sacetlarii, cbartubrii, niittebal. L)e duce et
ducalii Koma; per ea lempora usque ad aniium cir-
ciier71l altuui sileniium in libro ponlilicali, et si
qiia; nieiilio de Romanis in;igistralibus, il iiiilicaiitur,
vel nuiiiine jiidicuni, scu exercitus Koniani , ut in
Tlioodoro, II. 1-0, cleri, popiili et exercitus Koinanai
civitatis, ui in Beiiedicto,ii. 155 (llic susccpit, inquit
D Anastasiiis, dicalesjussiones cleinenlissimi Constantini
mngni ad venerabileni clerum et populum, atqiie \eli-
cissimum exerciium Romanm cmtalis) , vel jiidicura
ct priiiiatuniexercitus, ul iii Cuiioiie, ii. 15C, vei
primaiuni juJiciiin el exercilus Knmana; milltix, ut
iii Sergio, n. 158. Coiislaiitino it.ique ponliUcaluin
ageiite piitnusdux Cristupborus iioininaiiir bae oc-
casioiie.Cum Pbilippicus iniperator lia:ielicus, sacra-
runi imagiiium osur, Koiiiam iiiisissct Pelrum quem-
dain ad ducatum Roinauuni obtineiiduiii, populus
Ruiiianus, qui, ut iinpiit Anastasius, nequaquam ha:-
rclici imperalons iwmen, aul cliarlus, vel liijuram solidi
recipere slaluerat, unde luc ijus elfKjiet in ecclesiam
inuodiictii ent, nec sniini nomcii ad mi.ss(ir«m solemnia
profcrcbanl , zelu lidtd acccnsiis, iioluit 1'eiiuin i!-
Iiim su-cipeie, sei|ue Chnslopboro duci ariiiaium
exliibuil, ul to duce decerlarel advcrsus Peiruni,
euiiique ab ingressu iirbis et iiiaglslraius ^.''cerel.
Pugiiaium est iii via Sacra; cuinqiie plureir vuliieiati
529 NOTITIA IN CONSTANTINU.M PAPAM. 330
m Petrii> qiilil.im pro " diicaui Knmanoe urhis Ra- /^ iiien liaMCiici iinperaioris sna proinntione '
isdem
\eiinini '
dirigcrel pracceplum, el pro liiijiismodi Pelnis luissei ''
poiiius, zelo (iilei accensa, in.igii:i

causa aceipcicl. Duiiique innoluissct quod ' ad no- pars popiili Roniani siatueriint iiullo modo liune
VAR1.\NTES LECTIONES.
'
Cod Luc, diritietur et prccceptuin pro. ^ (-0(1. Luc, idem.
• Cod. Luc, nomine, ' Al., pelitiis.

VARIORUM NOT.«.
Iiinc inde caderent, misit ponlife.v sacerdoies cum riim firmiler lenel, et necesse est tit ipsum cliiroqrn-
Evangeliis et crucilius Domini, ut sedarenlur par- phum explealis. T. Vlll Coiicil. geii. Labbxi, naa* "^
tfs;elj;im pars Putri angusliis ila premebalur, iit 58I,Edit. Ven.
niilla illi es^et spes vivcndl, cum ad jussum ponlifi- Dum inlerini duces Rom» impcrilabant, supre-
cis pars alia, qu;r, Clirisiiana vncabalur, recessil. niuin in iirliem Roinam ItoinaiiiinHiue ilucaiuin j^
Iliiic disco militiani et totius rei militaris cur;iii) erat penes pontiiicem. Id dare doceor ab Auasta.sio,
nd diiceni pcrtiiiuisse; res urbaiias eliam adinini- ciijus, ct non :iliuj, tesiiinonio iii bac ;idiioialioinr
slrasse ex eo qund Zicbarias papa Roina
coiijicio iilor. Kefert Anasi:isiiis iii Vila Sisiunii, ii. 16),
discedens urbem reliquil Slepbano duci .id guber- Si^iniiiiim pro rcslitiilione miirnruin urbis calcaii:!
nanduiii {Anaslnsins, in Vila Zacharice, n. 2!-") ma- ; jussisse decoquere,nibilque perlieere polui.ssemorii!
gnani curain adbibuisse paiiler vacanle sede, ne lu- g pra^vcntum. In Vila aiiteui Gregorii II, u. 177 Uic :
'"""
iniiltus excit:in mur in Urbe
'" "^
noviqiie pontificis , iii'|uil, exordio poiitilicalus siii calcarias decoqui
iiis'-
elcclioneni aiieloritate gradus et pr:i'sidio aiiiioiiiin sit. ci a porla saiicli Laurenlti inchouns linjus civila- ,

protexisse crediderim, cuiii le;;:ini iii Viia Adiiani, Its muros restaiirare decreveral, el aliqnani partem (a-
n. 292, AdriaiiKin eadcm Iiora qiia clecius fuit, le- ciens, nnerijenlibus incongruis varii^que tumultibus,
verii fecis.sc judices Iiiijus Ucmaox urbis lain dc prwpcd.tiisesi. Quoil autem evideiiiius aiguiiientuiii
clero quam de niiliti:i, qni in e.isiliitm ad lran.iilnin supiemu! aiictiiritalis iii urbem esse poiest, quaiii
domni S:ep!iani papiv missi fncranl a l'aulo ciibicu- iilaiii iiiiinireei muros per illius circiiitu exstruere?
lario, cotjnomenlo Ajiana. Uic, inorluo Stepliano, le- Idem Gregorius Exarcliiim Uoiiia! inoraiitem , ex
guiuhe Url.i pisepositiis, iiili rpoiitiliciodurante, pri- dercctione qiiariiindam urbium ad Tibcriuiii seduclo-
mores civiialis in exsiliiim niiseial. Cbrisiopliorus rem, paviduin et turbatiini coofortal, inque ejus
ilaque primus dux fiiil iirbis Rom.e, Uomaiio p qiulo subsidiuni miltit proceres EccUsicc tilque exercitits,
reniicnle parere amplius iniperaiori li:erelico, iit su- n. 187.Gregoiiiis III In Cenliiinrcltcnsium civitalemit-
:

pra retiili ex Anast.isio, cujus exemplom secuti cc- ros dirutos pene a fundamenlis lonissiiue consirui
fa-
'eri populi ex eodem Aiiasias,, n. 18i, stbi omnes cil, 11. 20i. Zacbarias Homa disccssiiius,
profeclurus
ubiqiic in llitlia duces elegcrunt. ad Luilpraiiduiii rcgeiii Loiigob;irdoruni pro Raveii-
Uuinaiioruin ducuin seriem ex Anastasio exbibeo : natiim s;iliile, reliiii|uit rioniaiiain urbeiii Slcphaito
Cliristopbonis dux, ab aiiiio 711 {Anasl., in Vita palricio diici ad gubeniunditm, n. 213. Per b;ec
cl
Consiuniini, sub liiie ) ; Peirus dux , ab ;>nno 715 niaiiifesle apparet .'lelisse sui.rciiium iinperiiim nr-
(Aiinsl., in Vita Consluntini sub (ine) Basilius dux, bis atque ducatus apud pouliliccs, ducibus licet jis
, :
p
^
ab aiiiio 717 (Aiiast., iu Vttn Creijoriill, sub fine); dicenlibiis. Qu.i; porro urbes et castra ducatmn U .-
Rlariniis spatliarius diix.ab aiino 1lS(.\nasl., in Vita luanuin consiituereiit, ex Anastasio peiiiiiis cxp!or;i-
Cregorii II. submedio); Petrus dux, ab anno 720 tuni non liabeo. Cenluincellas uliqiie ad Ronianooi
(Anust., in Viia Crecjorii II, sub medio) ; Siepbaiius ducaliiiii pertiiiuisse inlelligo cx ejiis inurorinn
diix, abauno7i0 (.\nast., in Vitu Zacharicv). cohstriu lioiie a Gicgorio III iiiipiTata [larilcr Gal- ;

Pra:ter dietos nominanliir eliain (piidain Gratiosiis lieiisiuiii caslruui sub eo.ieiii Gicgoiio iecii|Hr:i-
postnioduin dux iii Stepliano IV,
tuiic cbaitulariiis, tiiiii, pro quo, iii(|uit Aiiasl;isius, ii. 2U3, quniiihe
n. 288, et Joannes dox, gernianus domni
2(j'.t. et 11. expucjnabalur ducalus Itoinanus a ducatu Spolelitto ,

htepbani pap.e in Adriano, n. 2:i7 sed illos vel iion ; itidein Ameriani, liorlain, Poliiiiariiuin et Uleraiii] ,

fuissc diices cum ordiiiaria ducum puicstaie, quem- ab eodcm rege iiiipiit Aii:isl;isius in Zacliarla
, n. ,

ailiiiodiiin superiores, vel alterum iii tuinuUu a f.ictio- 207, ablatce suiil a liomano ducalii civitales quattio'
sis civibus excitalo elccium, alterum vero fullum id esl, Ameria, llorias Polima, liiim el Ulern. li.i
.

cognatione pontiQcis noiiien ducis usiirpisse, illiid aliis lioii \li certe pioiiiiniio
Anasiiisiiis quideni ii ;

iiiilii persuadi'1, ab usque Stepliano III duciiui iiii- Zacli;iria, n. ilO, iinpiit Nam el Sabineiise pitriniu-
:

pcriuin cessasse inslitulo pairieiaiii lioiii:iiii> , dc n.um ,

ciijus digiiii:iie et offieio seiinoiiis occa-io iiilVa sc
oUerei. Sublaios itaqiie duees fuisse iiullus dubito,
ciiiii priiiiiini unclus est Pippiiius iii Eraiiiuruui re-
gcm, eleclusque palricius iioiiia! a Stepbauo III, ob
pr;cclara ejui merita in Uomaiiain Ect lesiam, et prae-
quvd per unuus prope Iriijinta fiietul ubliiluni.
i.lque ISiirnieiisacliam, el Attximanum , alque Anclio-
nilanuin, ncciion cl A'uinanalense, ei vallein, qiia: vo-
calur ma.jna, silam in tcrriljrio Sulrtito per donalionis
lilulum ipm bculo P^lro aposlulortim principi rccunces-
D *>'', ' paccr.t cuni ducalu llumano ip^e rex iii viginli
i

sertini ob douaiionein eideni l.ictaiii Exarcliatiis conlirmiml coiiios. Scd Imc iii loco Aiiaslasio iuentem

Raveiiiij.' , ciijus autbeiilieas t:ibulas suo leiiipure iioii fuisse iiuinerandi luca ad ducitiiiii Koiiiaiiuiii
exblitissc in Koin.ino arcbivio Aii.istasius ariimial proprie pertineiilia iliud osiemlit, i|U.id et Aiicbonaiii
n. 255. In epistula enim a Stepbaiio III ad Pippiiium leceusel, el Auximun), et bibiii.iise p;iiriiiiuiiiuni,
dala, antcqiiain ille iii llaliaui iieruiii desceiiderel qua; exir:i diicaliiin essc salis Ciiislai. Sigonius {De
erepiunis .Visiulpbo Lougobardoruiii legi Exarcba- Hegno Iialicu) allirmat ducaiiini Uoiimiiuiii com-
liiiii Raveiina:, queiii liic uecupaverat, el poiit.lici plexuiii foisse civiiatein Uooiaiiain, et Portum, Cen-
cunsignatiinis, don.itionem ExarclKitus ab eodeiii f;i- lumcellas, Ca;re , liledim , Slaturanum , Sutiiuin,
ciaiii beaio 1'etro coiiimemorai, ijuaiii iiiiplciidauiesse Nepei, Castellum Gallesii , Oi laiii , Poliinarliiim,
el juste exigit.et enixiui logat; iiiquit eiiini ep st.5 : Anieriani, Tudertiini, Perusiam, JNarii; ni, Otriciilos ;

boieal vobis pro iuncla Oei Ecclcsi:i, el beuli 1'elri Signiaiii , Anagiiiam, Kerentiniiiii , .-\kiiriuiii, Pa-
causa, cl qttod per donalioncin bcctto l'clro vffeieiiduin tiiciiiii, Eiu iiiuneiii, Tib.ir (piiiiii eiiuiiieraiioiicin,
promisiblis, ei pos tdenduin conlradere d,.beatis. Me- iit upiiior, desuiupsil ex t.ibulis coiiljiuiatioiiis I.iido-
uientole, el scntpr in vestiisprcrcordiis /irmiter leueU, ViCi Pii ad Pajcbaleiii aiiiio 817, di: iju.lnis liiueii
qnod proinisislis eidcni jaiiiiori cceloruin Vidvlc luilliiiii verbiim apud Aiiiistasl. iii Viia P.ist lialis- ,

omnia quce ei proii,iiistis el per doiialionem pollicili ij.VLDlNtJS.

eslis, contta.leic fcslinalc Sc!a:is qitia sicut clii- " Uucalu Itomana: uriis. Ilinc t<)iisiai K iiuanain
ro.irnphuin veslruin donalioiiein princeps ciposlolo- re:iipiil)lic:iiii bis lciiiporibus s^iliiain esse giib.Tiiari
PATHOL. L.WXIX. 11
r.j) f.ONSl AKTINLS PAPA 332

(liicpm siiscipere. F.t facinin est clum Clirisiopliorns, ^ vocabatiir , recessit. ' Sicque Jefensoris hsreiici

i\<\\ eral ilux, ol) hanc caiisain cum Ai;allione el suis pars valuii Peiii , ac si illa alirita recideret. Nou
lioniiiiibus coiicerl;iteiii, belliim civile exborliiiiusi, posl iiiullos anleiu dies scripta veiierunt a Siiiliensi

it:i iil in via saci:i aiite p;i!aiiiim sese coniRii.lereiil, iiisula, qiiffi
•'
nuiiliaverunt riiilippicum h.treruuni
" fl ex utriusque partibus ainplins quam ' vigiini a principali verlice dupulsuui, et Anaslasius oiibo-
'

(|iruii|ue playareniur, atque inlerirent,

* di.nec pon- doxus .\ugasliis scepira regalia gubeniaiida suscepit.
lifex mitierei S3cer()otes cum Evang. liis ei crucibus Tuiic orlh.idovis cxsulta.io magiia, lenebrarum au-
Diiiiiiui, sieqne parles seJjrenlur. ^am pars Pctri li m dies cuuciis liirelicis superfu>a est. Post 3li-

iia aiigu-liata, ui nulla illi esset spcs vivendi. \e- quod vero ' tcmporis scliolasiicus cubicularius pa-

rum ad poniilicis jussum pars alia, qu.e et Clirisli:iiia iricius et ' cxarclius ll^alix veniens Uumam dctulit

VAUIANTES LECTIO.NES.
' Al., triginla (liigellarenlur. non prcevaliiii, sed allrita recessit.
' Coil. Luc, Sicque defensorum Pelri luvrelici pars ^ CoJ. Luc, tempus.

VAIllORU.M NOT^.
per diices qui ab imperaloribus niitterentiir. Din. B rio ceconomii in ejus loco suffecto, exs.^quilur quoil
et Labc. jiiralus receperai pseudoniouacno pr;estigiaiori, i|iii

" Et ex nlrisquc partibus amptius quam viginli quiii- illi iinperiuin porleuderat, scxti niniiruin universalis
que playarenlur alque interircnl. 1'lagare esl vuliius
, concilii abrogationera. In lioc auieiii scelus liaud
iiilligere. .\ugii5tiii., de Civit. Deslili. xxi, cap. 11 : difficile Uardanem impellere, qui a
fiiit piiero Sie-
Lacessivit Oomiiium vel plagavil. .\ltvser!1\. phanuui abbalem iMonothelitam Macarii discipu'iim
^ Doiiec ponlifei mtlleret sacerdoli's Evangeliis cum doceniein audierat, atque ex prava instilutione alliiis

ei fiiicidtis Doiiiini, sicque pnrles sedarentur. Lilani:r,
^eu piocessinnesUebaiil praelatis Evangeliis el cruci-
bus. Ejiisropo occurii cuin Evaiigelio moris erat.
Ekkearil. junior, de C.isib. M. Sancli G.illi, cap. 1 :
Parul illico bnsilicam et aram, paiat lapeies et pallie
dorsiU camiualam, Evangelio episcopiim, aliquos, qui
aderant.presbijlerosreciperejubet. Et iufra : Po^t non
inullum quoqiie lemporis, aceidit Petriiin eliam Yero-
nensem u palatio redeunlein siini i loci qralia inopina-
luin venire; (ralres aulcm susciiiieiites itlum, quod iiie-
lius quidem liabebant.Evangetium ei o^e/idaHf. Idem,
cap. 9 Ad recipiendum eniin episcopum cum Evange-
: per Artcmiuin, Anastasium appeHatum postquam
iio, eliam si (raler conscriplus non (uerit, a:quum esfe
ti( 'pariler occiiiranl, omr.es concordanl.
episcopiis, Viclor Eiumgetium oblulit
animo h^rcsim bauserat. Co:iciliabulo iiaque coacto,
sexla Synodo per summura iiefas dixit anathenia,
illiusque iraagiuein, quae in palatii vesiibulo iulra
quintiui el sextam scliolam cratdepicta, aiitequain
urbem ingrederetur, jussit deleri, ut l.giiur in Per-
oralioiie Agalhonis diaconi apud CombeQsium {in
Bardanes conlidit ui diu-
Hisi. Monoiliel.). Ilinc fore
quod demouiacus illi praBiiunliaverat.
tina staiione,
possideret imperiuin. SeJ turpiier a pra;sligiaiore
delusus, paucis piist meiisibus supra annuin excae-
caius fuit a Uufo Opsicianorum prsfecto, ac deinde
iiiiperator csi consecratus, pulsus fuit in exsilium.
Suscipilur '
Mafels.
ipsi ,
quod ubi ^ Anailasius orlhodoxus Xug. Anno septingentcsinio

ille oscuiaiur, Viclor r,vtriilur. In litaiiiis cruces
pr.rfeni ininis aiitii]uis>imi ost. Ne liianiie siiie crii-
cibiis liani velal N.iv. Jusiin. 1-2", cip. 5-2. In Litaiiiis
iiios eral ut ciux aurea a Carolo .Magii.i ob'ala pruifer-
reliiranle pDUlilicein ; de qiio .\iiasta>. in Lenne IV.
Ucciirs;is ?ole.iinis tleri pniiciiiibus el dvnaslis cuni
crueibus fiotiat. Gregor.. Tur., libr. x, cap. 9 :
Etiriiccliarius vero usque Yenetias urbein accessil ; mi-
serat eniii ud eiim obiiam episcopus Tcgiitis clcricos
tuos cuiii ciuciiius el psattentio, qui eos usque ad ur-
bein deduxeiunl. Lolliario iiuperatori obviam iium
CHin criiiibus el signis, id esi, vexillis. Anasias., iii
Sergii» II : Oliiuiim i.'/i cjns sanclilas dirigens,veneran-
das cruces, ileni sujna, sicut iiios esi imperalorem aut
regem siiscipere, ilc eum cum ingenti
(ecil. ALTASEP.nv.
c Pliilippicum h(ercticum a principali
Auiiliui)i.'rii)t(
verlice deiiutsum. Bardaiies Pbilippicus proinolioiio
per diabaluiii ei niagiini iiueindain postea excscatum
lacta, acclauv.iuis «.s iiiiperauir. Per rebelhonem
conlra Jusliiiiamiui coiiiilatam imperio poinus, ab-
dicato Cvro episcopo Coiistaniinopolilano, et Joaniie
iliioilam Miiii.iilielit" iii ejus lncum snllecto, explet
quod pseuiloiiiouacbo per jurainenlum proiuiseral,
iiimiiuin, ul sacrosancia seM.i syiiudus cecuiiienica
damuarelur, ea frlucia ut luug.Hviiui iniperiiim obli-
iierct. SeJ a Magoturpiler ilelusus, lidiicia cxcidit;
iiaui vix ^eciinduin aniiuin iiiiperii alligissei,
Hiini
cxc;i>c.ilus, el per .AnastasMiin iii exsilium Iraclus,
lionure su^cipi
D ferri voluit : ad quem etiam ex more misit pro
deciino teitio impius Bardanes seu Philippicu-, posi-
quam aimo iinn et mensibus sex imperiun teuuissei,
ut IraJuiil 1'aulus f)iaconus, lib. vi de Gest. Loiigo-
banl., cap. 33, el Beda , lib. de sex iEtatibus, die
tertia meiisis jHuii imperio pulsus dejectusque est;
et Pliilartciiiius, uiutato noniine, Anaslasiusappella-
tus, vir pius ac urtliodoxus, die sequeiiii in festo
Pentecosies in ejus locuiu subrogatus et coronatu-,
ad Coiistanlimini papain, per Scholasticuiu cubiciila*
riuni patriciuin, queui lii Italiameiarchumdesiiiiavit,
Odei s'd£ prufessiouem uiisit, ut tradil Anastasius iii
Coiistantiiio. Cum itaque Consianlious papa audis-
set calholicuin iu Oriente regiiare imperatoreiii, a
quo et orlhodoxani fidei profe^sionem per exarcliuiii
inissain accepissel, eumdem in calholicam coinniu-
nioneui accepluiu , in album orthoJoxorura iinpera-
toruin, quod pru eo universa Ecclesia exoraret, re-
responsis ecclesiasiicis Micbaeleui presbyterum
apocrisiarium, ut refert Tlie.iplianes. Pernece.ssaria
cjiisinodi videbatur esse legaiio, nl Coiistanlinopoli
tsset, qui auctoriiaie apostolics; seJis Lipsiis in per-
secutionc Philippici episcopos poenitentes catliulic:e
coDCiliaret Eccle^ix; cum eiiim multi, iionnisi li-
more ciincussi, in sext* syiiodi danina;ioiicm con-
sensissenl, perfacilis fuil eoiuni resipisceutia, iis|ue
naufragis pcr suum apocrisiari.im maiiuin porrigens
Coii^ianiiiius pap.i, quam ciiius subveiiire curavit;
id eiiini ab ipso Coiistaniiiio, velut a Clirisiiani sa-

eamdeui susiiiuiit poeiiam quaiii ipjfi aliis inUilerai. cerdolii capile ep stola niox laudata rogaveral Joanues
Ilaec 1 heopli:iiies et Cedreniis. ItiN. el Lacb. .Vuii- — Cpolit.inus episcopus. Pacils.
liaverunl Pliilippicum li(creticuii> a principati verlice * Exarchus veiiiens lioiiiuni delutit sccttiii sacram
deputsum. i'er adversus Justiniaiiuni
rebellioiieiu Anaslasii principis. Slaliin aique An ista^ius aJ iin-
c(iiicii:il:iin bardaiies Uictus l'lii;ip;iiciis ope Cherso- peri.ile cuinien ascenJit , deilit litieras Consianiiiio,

nil.riKii inuerio poliius ejotio Lyro patriarcba

, quib s p lam pnililebalur caiholicaiii lidem ac ,

(.uiistauiiiioiH>liiano, ac Juiiiiiic dlacono et cliariula- sexi* synodu se iiib*rere signilicaliat. Eideui prae-
 553 NOTITIA
secum sacrain Anastasii piiiiciiiis, por qiiam vera;
se orlliodox» lidei prKdicaloreni el sancti sexli con-
cilii coiiressorem esse omnibiis declaravii,
pontifici obliilit, et ita perrexit liavennaiii.
lem hxc gcrereniur, obtinuit Petrus ducaium,
proraillens • quod nulli adversaii niicretur. llic fe-
VARIANTES LECTIONES.
'
Cod. Luc, ducatum Vrbis.
* Cod. Lue., quod neqnafjuam ultra lioiu.;
lerea visuni est ul qua occasione patriinclia Cpoleos
niitlebat suain syiiodicam ltom:ino pontilici, eideiii
ailneolerel qu* facta eranl adversiis religionem ty-
raiinidis tempore. Cum ei ila visum e.\set,
a sauctissiino liujus
tisset, factce utut HlleriB defensionis
ciiitalis ponlificeJoanne ad Conslanliiium saiu tissiniur.i
ct bealissimum papam Romivvcleiis. Qua; quidem cum
tijuodalibus de inorc missa sunt lillcris. Quir dc omni-
bus prius scripiis, ut par eral, eum reddcbant certiorem
(Agalh. diac. epil.). Earuni veio lilteraruin palriar-
ch* Joannis nolabile inilimii esl, quippe compara-
tloneiii pr.rsclert tinde qiiid(|uid papa csl in Ecclosia
luculeiiler agnoscilur /pse, verliaearumdem sunl,
; ilitum in ulleici natura dicere esse Christum, nihil esi
natiira noslia: Upifex, cum suo aniftcio curasset tit
Ciiput toti corpori prcrficcrelur, in eo collociilis privci-
piiis teusuum instrumeutis, oinncin rcliquorwn iiiein-
brorum motioncm et pcrfectionem illinc oriii fccit,
et cuHservari; ct si aliquod contigerit eorum offendi,
aut aliquo incominodo offici, noti levcm eoruin curam
a se gerendam esse slatuit, sed eliam advcrsus ullinia
membra naluralcm offcndens affectiouein et consemio-
nem, per mantium miuisleriuin duclu oculoruin curat
quod laborabat. llisveslrum quoque aposlolicum pon-
(ificalum comparare possuinus, o sanclissimi el Chri-
sliani sacerdotii capui, vos canonice reputanles, meriio
per vut qucerimus wgritudiiiis, qua; ecciesiasiico noslro
accidil corpori, a peslilenli et exiliusa aniinis lyrannica
poteslale accipere solatiuin. Omnino enim vos quoque,
ut est proprium capilis , nos involuntarie laborantes
minime despicielis, neque a congemta ac coaliia con-
junctione nos amandabitis..,.. et maxiine quando mor-
bus a culpa corporis non est profcctus, sed cxlrinsecus
a viotenla et inopinala calamitate fuit effectus. {Joaii.
Cpol. ep. ud Const. Pp.). Quae post esponit perniciosa
lyraiini eique adlixrentium cunsilia, quse usque ad
Chalcedonense abolendum concilium devenerant,
diim sextum cecumeniciim, quod illud coiilinnabat
silstinebatque, condeniiiaverant, nullum iion inovet
lapldeiii ut illos excuset, qui, necessitali lemporis
sese accominodanles, aliqua ex parte morcm ei ges-
sisse videbanlur, qiii armorum vi, uti polerat, etsi
illi seciis se gessissent, linem rebus niagis deplnra-
bilem aitulissei. Sancturuin aliquoi Patrum exciu-
plis inbxret, Oeumque ipsum tum sux, lum conlra-
trum iiiteniionis testem appellat. Quin etiam in-
quieiis, inler liomines sanctissimm veslrce sedis leli-
i/iosus apccrisiarius, qui hic agil, cui nos lioc maxiine
CONSTANTINUai PAPAM.
IN U
A cil ordinaiioiiem unain, presljjieros ilecem, diaco-
nos duos, e|iiscopos pcr diversa loca numero sexa-
quain et ginta qiiatuor. ' Qui etiam sepullus est ad beatum
Duin au- Pelruni apostolum v Idus Aprilis, indictione 15,
'
Anastasio Angiislo, ei cessavil episcopalus dies qua-
draginta.
ricquuquamadvertaretiiieret.
:il., quod ' In al. Qui eliam cessavit; riestinl omnia.
VAR10RU.\I mijE.
urqenle lempeslate dalo jurejurando sutisfeciinus, ei
purain qua: nobis ineral in orihodoxam fidcin affcctio-
nein aperienles (Ibid.). Et piosequiuir se et suns ex-
el consen- cusaiis Viri motibus parumper cedendum esse ceiisui-
:
g mus, ul in
iis qua: sunt pra:cipua, si non verbis, at seii-
lcnliis inviolnta fidei servaretur confessio... llcec autein
diciinus, non ut qui velimus evertere voces jam synodicc
deftiiitas ,
quasqiie universa Dei Ecclesia longo jaii:
tempore esl confessa, neinpe dicere in mysterio Clirisli
Incarnalionis tx pia el sanciis Palribus cognila inieUi-
gentia duas uaturales voluulales , et duas naluvalcs
opcrationes... Vulendi enim et operandi poteslale prw-
aliud quam inlelligere duas naturales voluntales et ducis
naluraLs operaliones {IUd.). Pcrgit Eci iesiaE felicila-
lem exaggeraiis, quje inipiralorem caihnlicuui sor-
lita eial, siudioque ardenli llagranlem erga bonam
caiisam deinde conversus ad sanctiim pontilicem
; :
Vos crgo, inquit, o sacrum capul, beniguce invocationit
nobis inanum.porriyenles, luili contaclu muluarum lit-
tcraruin ex more Ecclesiastico, antisynodicorum icilicel
aposlolurum, charilatis adhibcatis medicamentuin
Etcniin cuin sitit illius discipuli el successores qui au-
„ diita Domino : « Egn etiam rogavi pro le, etc, debetis
^ quidein diligenler inducere qua; fulciunt et siubiliunl
ad corrcclioncm, promptius eliam donare quw sunt cle-
menlit animi et misericurdis (Ibid.). Ilujusmodi vero
preces Aaronis exemplo a fralre reprelienbi fulcil:
Aaron eniin, aieiis, iile, cum prisci populi cessisset
impetui, ad idolum fabricandum eis fuisset adniini-
et
ster,afratre fuit quidem reprchensus; sed eum se id
pcr vini coaclum fecisse in sua assercret defensione,
nullam a Deo accipit increpationein , neque privatur
dignitate pontificatus (/fcid.).Tantam pontifex laetitiam
de optimi imperaioris eleciione concepit, ut ad eum
statim niiserit Michaelem presbylerum apucrisiarium,
seu residentem apud aulam cum faculiaie reconci-
liandi Ecclesise umncs episcupos aique alios cccle-
siaslicos poeiiilenles, quos timor lyranni Bardanis
sexli ad subscribendum coinpii-
concilii dainnatioiii
leral, ui Uaronius docet, ex Theophane, ad an. 715:
Constaniinus papa Anasla^ium in catholicam commu-
nionem acceptum in album Orthodoxorum imperalo
D ruiH, quo pro eo universa Ecclesia exorarel, referre
, voluil; ad quem eiinm ex more misit pro responsii
ecclesiaslicis Michaelein p.esbyterum cardinalem apo-
crisiarium. Sommifh.
ma&<^>^
 535 CONSTANTIM r.VP.E ">36

GONSTANTINI
ROMANI POMIFICIS,

EPISTOLyE. -

(Uansi, Conc. Collecl. tom. XII.)

EPISTOLA PRIMA. A giinus, ul si, quoii alisit, (Jiaboii impulsu quisquam

CONsTANTlM P\f.t. AD BniTnWALt^UU ARCIIlEPISCOrUU perv.isor aul lyrannus sncrum locuin iuipiigiiare
CANTCARIENSEM. pnsumpserii, lilii n Djo coiicessae potesiaiis senien-

l)e visiotie Egiuini, de connlio liabendo, dc cacnobio lia, el anallicmaiis |ierciissiis veibere, coniplere non
inslitiicndo. audeat. Si quid vero sinislrrc parlis iiiibi compertum
Conslaniiiius cpiscopus serviis servorum Dei Dri- fuerlt oriri, auribiis siinimi pontificis poiius defera-
ilivvaldo r>ritanniaruni Ecclesiae primati salutem et lur , quam per alicujus occuliam scnienii.im s.inctus

apostolicam benediclionem. locus injusie depraveiur. Ipsum ergo lociim quem

Venerabilem virum Egwinum episcopum quera bis rcgia potestas rcgiae llberiati donavit, et ikis auito-

liia frateriiilas ad apnslulicam sedem misit, etiam riiaie Dei, el sanctorum aposioioriim, el no.-ira do-
nnnc secundo manipulis jusliliaE refertum tibi milti- namus, ut nullus cujuscunque ordinis linmo lioc

mus, nionenlcs quatenus sic suos efreclus adjuviindo quod constiluinius depravare aut niinuere praesuinat.
prosequaris, sicuti illuin a Deo incoepisse, ei in via Qui lioc deslruxerit aul male conlaminaveril, sit ille

Dei cucurrisse cognnvisii. malediclus ; qui vero servaverit el adauxerit be-

Porro de visione illa, inio aperla ostensione qua se nediciioiiibiis repleatur..

beala virgo Maria ci niaiiifeslavit, ^que iia cerium B

CnARTA KENREDI ET GFFA nEGUM.
csse tenemus quemadinodum de viri boiiitate non
De quibus beala Maria viigo Egwino episcopo
lerris in
dubitanius. Dcniqiie vigilanliam luam admonemu';, apparuisse dicilur, cum iiliis plurimis ca-nobio Evn-
igualcnus illis in parlibus, iii qiiiuis manifestatlu ba- lamiw collalis in ecclesia Lauranensi , Constanlinn
bita fuisse referlur, conciliuni loliiis Anglia! rogas papa omnia confirmanle.
[Leg. rcges] , episcopos, sacrique ordinis religiosas In nooiincPairis.et Filii, el Spiritus sancii, Amen.
personas illuc convenire faeias, opiimalesque regni Quoniam quidem mundi viclssitndi)
iranseunlis
cum prooeribus suis adesse pr.-ecipias. Quibus in no- qnoiidie per incremeiila lemporum crescciido de-

mine Doniini congregaiis denuiitiamus quod duo crcscit, ct ampliando minuitur, cresceniibusque re-

reges AngliiB, Kenredus ci Off.i, cum quibus jam peiiiinis incursuum ruinis finis esse cunclis in prnxi-

diclus episcopus ad limiiia aposiolonim, in loco os- mo cernitur, ideo vanis ac transibilibus mansur.i
lensae visionis, plurima dc suis beneficiis in praesen- Cielesiis palriae praemia mercanda sunt.
tia iioslra regia libertate donaia, et aposiolica au- Quapiopter ego Kenredus Dei dono rex Mercio-
rlorilate conlirmita , coiitulerunl, qualenus ibidem riim, et ego Offa divina permissione orientalium An-
congregatio monacborum secundum regulam inemo- ,
glorum Saxonum] gubernator, pro redemptione
[Al.

raiidi Palris Benedicti, quae minus in illis parlibus '

animarum nostrarum ac pracdecessorum ct subse-
adliuc habelur, possil instaurari el inde-inenter quentium nostrorum salute, donamu-i, conccdimus
Cliristo famiilari. Ipsas autem donaiiones et bene- in loco in qiio beata Maria se venerabili viro Eg-
Ccia praefaii regis in ipsorum privilegio nominaiira wino episcopo manifestavit in llomme, el pnvsenti
detcrminaveriint, ei a nobis corroborari fecerunt. libello confirmamus, ad honorem ct reverentiam
Igitur, fraler dilecte, quoqiio modo Christus an- ejusdem Dei geiielrlcis, sexaginia scx niansas ex
iHintietur , lucrum Cliristi inquire, opus Cliristi duabus partilius fluminis quod vocit:ilur Avena : iii

exerce, promulgatisque iii consilio undique senlen- scilicel qu.x suni in lloiiime , in Leucliwic , i in

liis, tum a Deo oslens.-E visionis, lum apostulicae au- Nortona, vii in Offeli.ini, i in Lillinlona , xiii in

clorilalis, tum regix liberialis et dnnationis, tum lui Adintona, i in Daddesela, vi et dimidiam in Brelfor-

ipsius, clerique et populi assensus el favoris, consti- lona, xii in Hnnibure, ii et dimidiaiii in WilJercscia,

lue ovile Christo divinitus osleusum, aposlolica au- Tii in Wikwane, iii in Benigritli, et in Hampton ix.

ctoritale fulium, regia libertate donalum, cleri et Et ex mera liberaliiaic, sicut di^nuin est, et reg.ili

autem etsucces-
lopuli benediciione sancilum. Tibi munificeniia, pracnominatas mansas, ubi manifesliiio
memoraio episcopo Egwino asseniienie
soribus tuis ,. habila fuisse refertur, cum caeteris partibus prneassi-
curain animarum ejusdem ccclesiae pra;cipue injun- gnalis, regiae liberalitati donamus, ac omnipoteiiii

" In fine liujus Viia: hoec adnotalio legilur in Cod. venerunt el vii menses. IJ,tc vero scripla sunt eadem
Liic. : Uuc utque cixix anni snni quod Langobardi veleri manu qua reliqua, sed rnbricoto cbaraciere.
 537 EPISTOLif:.

L'oo ei hfaiis aposlolis ejus Peiro et Paulo, in perpe- A Wadberge, aBergc iii Liiliiiieaile. Ilcniin per Mcredic
tiium liberas donamiis, ((ualeiius ibideni eongregatio in Esanburnam, ab Esanburnaiu ilcrum iii Meredic.
inonaclioruni, secunduin rognlain sancli Beiiedicii, Deinde in Wretbmeade, et sic in Merebroc, per Mere-
poiisit inslaurari el indesineiiter Christo faniulari. broc usque ad Domiiipul, ex quo iii Allesbeurg, ab
Ad majorein aulem firmiludiiiem donalionis iin- Allesbeorg in Merwillon, a Merwillone Iterum iii

slrr, in noliliam taiii pra;seii(iuiii quam pdslcrum Avcnaiii.

surcedenlium , veiiire vulumus ,
quibus liniilibiis Yoluniug insuper ac decernimus in noinine Do-
s;icer locus qiieiii regiae liberaiilali donalum Teo miiii, terr.im quinque Cassatoruin, qua; Morloii nuii-
contiiliiiius circuniseplns includiliir. Iii priniis a cupaiur, cadem libertate in perpeiuum gaudcrc,
Twyforde ex parle Australi iisque in Croiicliomme qiia quiilem lerram ego Kenredus, rex Merciurum,
juxia decursum nuniinis anililliis luci protraliilur, ac anno domiiiic.fi Inearnationis 70!),cum jani una cum
inde juxta aquam, usque ad divisionem terr;fi de Fle- vener.ibili viro Egwino apoi-tolorum limina visiiare
denburgli quse Merdic appellatur, elsic in directuin dispnnerem, inter quxdam alia don.iria, :id fabricam
per assensuin monlis, per niedium Caldegaraii ud monasterii coiistruendi in llomme, coiicessi eidcni,
Ealdanswinliagan, ab Eald.inssviiibagan ad Beolaga- ei sub tesiimonio plurium poienluin nicorum scripto
sele, a Deolagasete in Nordevol, ex qiio per Leucli- '
'
toiillrmavi.
dune usque ad divisiones lcrranim de Leiicli, cl de Siatuimus igilur in nomine Domini, in virtule Dei
llerverlona in Weneniecunibe, iiido per Fulanbroc sumini praicipimus lair. vivent bus quam Domini
iisque in Ilarnieville, ab llarmeville in Carkeforde, prxdesiinatione ncbis in posterum succedeiitibus,
ac deiiule In Calkeville, el sic in Innguin rivii'i ut liiijus dunalionis stalula ad irrilum deduccre mi-
iisque in SnialeirKirsiliee, ac dcinde iii Avenam, et
niine quisquam audeat. Si quis auieni hnc nosir.T
sic in Offepol , ab Offepol iii Pickereshomme a , inunificenii;c donuni depravare vel minucre atlenia-
Pickere!.boiiime in Burcblini lii^s , a Lincbeon in verit, delcatur nomen ejus de libro vitx. Acla suiil
Oldenduiie, ab Oldeidune iii Ealdeniixam, ex quo haec nnno dominicoe Incarnalionis » 709, in ccclesia
in Buggildesireie, a Biiggildeslrele in Semassond, ac Salvatoris Lateianensi, confirmante pontilice Ro-
inde in Chircliluge, I:i Fliieiulegaren, el sic in Bla- man:E sedis Constantino, astantibus regibns Anglia;
kenpyie, a parte orientali noii longe a Ulakenpyie Keiirendo et Offa, roganle venerabili viro Egwino
lii Mercliirnan, a Mercbirnan in llumburnan, ex quo episcopo, cum pluribus archiepiscopis et episcojils,
pcr Norlliamiiere in Castbamnior, inde in circuitu principibus, ac iiobilibiis divcrsarum provinciarum.
prail de Poddeho, deiiic in Poddebommore, et sic cunclis clamaniibus el diceniibus : Nos hanc volun
II u„T~ :
! ..
Ilerianchale, iternin
:.,
iii
1] 1
Iliiinbuiiiaiii, in
«... :.. !„„.,..... »:....?;
longum rivuli
^ ... .. : i:t 1:.
latem et rcgiain iiberaliiaiem laudamus, donationl-
i_..j .1 .:__;

usque ad Siamihaiiford.iteruin iii Buggildestreie ver- bus ac libertaii cunsentimus.

•sus Scenendiine, ac inde iii .Meadebroc, a Meadebroc Subscriptiones.
III .Merdicb, etsic iii Winburnai), Wainburna in Leal Ego Conslaniinus Romana; sedis episcopiis ,
pcr
lesthorn, a Leallesiliorn in Laverkbeorh, a Lca- lioc signum sanclse crucis, has donationes ct liber-
veikbeorb in Poddesihomine, a Poddesihomme iii tatem conlirinavi.
Poltliorn, a Poltliorn in Merebroc, et sic in Siara- Ego Egwinus huinilis episcopus confirmavi.
thanliillessiche, a Siclie iii Burghwillun , a Burgh- Ego rex Kenrediis corroboravi.
willone in Burhwalles ac iiide in Ealdegare, quod
, Ego rex Offa consensi.
indigcnse Navemannessond vocant, secus Buggilde-
EPISTOLA II.
streie, ex quo a parte occideniali usque ad Beorges:
CONsTANTlM PAP/E AD BRITHWALIHJM CANTU.MIIEN-
a lieorges iii Picbestan, a P.cliesian in Cailemynster, SEM ARCUIEPISCOPUM,
a Cadeniynsiler iii Blecbeinerc, a Blcclieniere in Bra- ilonaslerium ab Ecguino condilum sub ejus poualate
cedesliin, a Braccdest.in in Ealdegaran, in Willeri ita cousliluit, ut quxdam tamen illi juia asserai.

seie, a Willeriseie in Saiidbroc, ex ((iio in llegweye, •» Consianiinus episcopus servus servorum Dei, Bri
' "'"^'" "
ct sic in Northoinmc, a' " '
Nortliomme •
in « ..
Brerthirnam ihwaldo Britanniarura priroati, salutem et aposio
Dehinc in Ilecaiibege, a llecaiihege in liadeswillo, a licam benediclionem.
Willoiii Liilelliyrnaii, a 'rbyrnaii per Piccedesho in Divina dispensatione ad hoc promoti, iit aposml ca
Presime.ide, ac inde in Mereihorn, a Mereiliorn in auctorilale paci ecclesiarum insistaraus, iiiaE fraier-

Brudmere, a Cr;idemerc in Esimere^lewc, inde in nitati denuniiamus, quaienus ecclesias Dei per Bri-
Poiiycote, a Poitycoie \n Tliritiiacre , et sic iii Rig- lanniam disposiias tua ipsluset sanciorum aposiolo-
gewere, a Riggewerc in Meredic, per Meredic in rum aucloritate protegas, ne quis pervasor ciiiu^-

°
Licel dubilaiiiliim non videntiir, quin anni In- Coenrcdus regiam digHitatem abdic:iraiit,
ct Offa, qui
carnatioiiis in Anglia .1 rcgibiis in diploinaiis aclis- et schema iiionachicum induerant, sw ipsos le^es
qiie piiblicis loto sxculo pr.TCedenli usurpaii fue- appellent, quod ab oinni vi rusimililudine al.piinin.
rinl, ponlifices lamen Romanus siiperiori vel currenti Cui argiimento islud addi puiesl, quod illiul aulo-
sapculo ea acra usos esse nulliim exemplum osieiidit ; graphuni Saxoiiicis cliar;icieribiis Uoina; el in Poiiii-
ideoqiie li;r; subscripiiones addililiae. Iiiio Warlhonus ficum Ruinanorum canrelbiria prorsus incognilis
iii sua ad Angliam sacraiii iirafaiione univeisura dcscriplum habealur { Pagius ad an. Ck. 701) ,

illud privilegiiim supposiliiium csse ex eo eruil, ». 7).

quod in auic.grapho adbuc iii Angila conservalo,
 539 CONSTANTINI PAC^ 15 iO

riJiK|ue urdiiiis u Dcu e( iiubis consliliilu piivilcgia A veiit, jiulicetur aiite Iriliunnl Dei, et nu[ir|iiain

biiliruat. Iiiierquas eam, qnae nuperrime avenerabili Clirisli veniat iiicnioriam, sed noincn ejus delealur
in rBteiniim de libro viveiitium ; ct ligeliir .Tierna-
viro Ecgiiino nnstra el regia auctorilaie consiiiiiia niin poenariini noilis in iiiferno, iiisi iii hac vita poe-
est, tiiii; diiioui prxcipue submiliimiis, ul tibi el po- iiiieus emenJeiiir. Iliijus ecclesiii; dcdicatio facla est
auiio gratia; sepiingeiilesiino quarto deciino. Cap-
steris tuis poiestaie divinitus conee^sa ab onini eani
CRAVIL'.<.
adversarinriini impiignatione lilieram in pcrpoluuin
CIURTA ECWIM EriSCOrl WICORNENSIUM.
redilas. Justum eniin nnbis videliir, ul ciim idem ve-
3/t'min!( de suh visionibus,de [undatione dotatione-
el
iieriibilis Ecgiiinus, exemplum Dumini seculus, se qtie monasterii sui lLveshami(e in acjro Wigornensi:
liiiiiiiliandii iiiibi elTectus esl nbbas, idcirco Ikcc cc-
Ego Egwinus Wiccioruni humilis episcopus volo
clusia,secunJum quod per legatum suum ^telwal- inanifesiare omnibus fidelibus Cbrisii qualiier per
du;n expeli', ampliorem dignilalem a noslra sede siii sancti Spiiitus inspirationem, et per labores niiilta-
meritu uliliiieal. Consliliiiiiius er;;o, iii nomiiie l)o- ,
nini ei magiiarum visionum, ostensum est mihi quod
iiiiiii, u( idem locus siih iiion irtbi.i piopiii abbat s
egu primiini iinum locum a:di(icare deberen» ad lau-
sil liber ab onini iyrannic:i exuciioiie, et nullus cu-
diiii et glnriam omnipotentis Dei, et saiicta; Mari»,
juscunqiiu ordiiiis liomu alii|iiud gravamcn ibi iurerre
oniiiiuniijue eleciorum Cliristi, el eiiam ad xiernam
audeat. Defiiiicto aulem abbaie, sfTiinihim canniii- B rclribiitionem. Cum igilur maxiine florerem iii die-
cam aucioritatrm, vel de ipso iiioiia.-icriu, vel do
biis Eibclredi regis, expciii ab co locuni qui Etlinin-
parocbia lluviccinruin alibas a frairibus rjiisdeiii luci
ine niinciipatur ; in quo loco saiicla et perpetua vir-
cligalur, qni iii cadeni ecclesia libere et canoiiiee sinc
g'> M:iiia, primum cuidain pastori greguni, Eoves
iiliqua cxaciioiie conseciatiis ob revercnii;iiii vcnera-
iiuncupato, deliinc ctiani mibi cuni duabus virgini-
bilis Ecgiiini aniiulo iii celebraliune missaruni so-
biis libriim iii maiiibiis tenens apparuit. Mundavi ita-
luiniiioJo uialur, primuinqiie locuni pusl lluviccio-
que locum, opusque inceptum, Dei opitulaiite gratia,
rum pncsulem noara aiic:oriiaie jugiier obiiucai. Si
ad liiiein perduxi.
quis igitiir hoc privikgiuin infi ingere voluerii, sive
Volo igiiur oslendcre omni seqiienti generationi
in loco nioiiuclr.rum clericos imniiilcrc tcnlaveril,
qiins possessioncs siiprjdicto loco acquiaivi, el ipsas
coram Dco ctangels ojiis iu peipetuiim sit anatbe-
lerras ab oroui exaciione poiestatiim oranium acquie-
nia. Si qiiis vero banc iiosiraiii auciuriiatem scrva-
lavi, ipsaiiique acqiiietatioiicm appliciiis auctoriia-
verit, coiiservet cum Deus in aeicrmim. S ripta csl
libus, et piivilegiis, nec non regalihus ediciis confir-
Uxc epistola anno dominica; Incarnaiionis septiii-
inari (eci, ul fratrej secundum regulam sancti Dene-
gcnlesinio leriio decimo, praesidcnie aposiolic.u sedi
dicii iiiibi Dco servieiiles sine pcrtiirbatioiie vitain
papa Constantino, el boc 5< signum sanclm crucis C
agerenl. Noniina cliani villarum vulo inanifeslare,
propria manu faciente.
quas omnes libcias et justc ncquisiias Deu el saiict;i;
Seripta est hxc epistula aniio Djminicx Incarna- Maiix obtuli. Iiaque ab Etlielredu rcge quodJain
tionissepiingeniesimo nono in ecclcsia Salvaioris La- coeuoliiuin quod Flendaburch nominalur oblinui,
leraneiisi, pra.'cipicnle et coiirirmai le Constantiiio
quod puslea pru alio coenobio qiiod Streaiforda no-
aposlolicae scdis anlislite, ailanlilius ct conlirmaii-
niiiialiir, mutavi. Post Oswardo viginli mansas in
libiis leoibus Angliiu Kenrcdo et Olfa, rogante vciie-
loco qiii Tuiforda appcllaiiir acquisivi. Posiea vero,
rabili viio Ecg\v'noepiscopocoiampluribus archiepi-
succedenle in rcgnum Keiiredo, concessil et ipse
scopis et cpiscopis, et principibus et nobilibus diver-
milii oclogiiita quatui r niansas siiper uinisque paries
sarurn proviiiiiarum, cuiiclis claniaiitilius et diceiili-
illiiis fliiiniiiis quud Avena vocilatur. Qiiidam auieiii
bns : Quiqiiid iii hac constiliilione vestra sanctilas adolescens Alhcricus nomine octo niansas mihi con-
excrcei, biudamiis, concediiiius et conlirinamus. Wallerus venerandus sacerdos alias oclo
cessii, el
i£ Egu Constaiitinus Rumanx sedis episcopus, milii niansas donavit. Sicque Deo propiiio hrevi
per sigiium sanclu crucis, lias donaliones el libcr- tempoic cxx iuansas pra:dicix Chrisii ecclesia; ac-
lalcin coiinrniavi. quisivi, sicut scriptum esi et conlirmalum in chartis
Ego Ecgwinus liumilis cpiscupus conliriuavi.
ecclesia-, cl in libro uianifcsiatur terra el lermini
ICgo rex Kenredus corroboravi. cjus, quem scripsit Brilhwaldiis archiepiscopus, cl
Esorex Ofla coiisensi ".
dictavit prxcepto Uoinani puntilitis, tum consensu
Scripta cst liarc epislol.i aiiiio gratia; seitingenle- prinL-ipiim tolius Anglia;. Ila^c vero sunl noniiiia
fimo nono.et consocraiu luto pcr saiicliiin Wilfridum
villaruin qiias, ul supiadiciuni cst, aiquisivi. Love-
cpiscopiim, idein VVilfridns cl l''c.'\viiius roram oin-
niliiis sic lociiti siint : Doiiiiiie Deiis, qiii in roelis sliam, lieiijucguillie, Hauiun, IJaddcscyc, Wicqiie,
liabiias, el nmiiia creasli, conseiva illum qiii lociiin llumburne, Drolsurliin, Willeri.cy, Wilheleia, Sain-
isiuin pacilicaliil et coiiservaliii. Nus etiam praccipi-
biirne, Kiveuvarlnii, Salllorde iiiaj ir el iiiiiior, Am-
iiiiis iii Dei omnipolenlis et uniiiium viilulum ccele-
sliiiin nuiiiinc, ut iieqiie rex, iieqiie priiiceps, neqie bresloy, Ulbeorge, Miirlup, liuihtiiii, Mcleigaresliyri,
iillius ordiiiis liuiiio locum i^luiii sanclum diininual; Titlesirop, Suella major, Mayeldesbeurdi, Sildesui-
sed sit, iit opiaiiius, gregibus ct Dei pasioribus niu-
coque. Has omncs terras, ut pra^fatus sum, liLeras
I iis beiie ilisposiluspoicstale pruprii abbalis se-
iii
ab oDini calumiila acquisivi, et sancto: Dci Ecclesis
< iiiidiini regulaiii Dei et sancii Gencdicii. Si aulem
^iiipiis, quod absil, avaritiic spiritu arreplus, verlere obtuli.

« Builani liane papalcm alio tamcn modo finil Capgravius, recitanle SpelmanM,
5ll EPISTOLA".
Qiii I rgo lomni quom aposlolica digiiit.is el- icgis A ii-qtie |iruiiibiri simius syiKjil.ilem scriptioiiein de
poleslas regirtt libertnli ilol.ivit, et nos .mclorilaie more ad vosinitlere, iit qui lyrannice detinereninr ;

Oei et sanctoriim .iposlolorum donnmiis, depravare neqiie enim nobis alioqni licehat ad vos scriUere,
aiil minuere vel comnmiiiare prsesiinipscril, jiidiceliir piire et non linbide cxpnnpnles dograata pietnlis.
aiile tribuiiiil Clirisll, ei ininqiinin in Cliiisli venint Ciini eniin liaiic a D.'0 cnstndilani occupasset ci\iia-
mcmorinni, nisi in liac viia pociiilcns emeiulet; (|ui lem ciini csleriia poteiilia , neque eniin vere dixeriiii
vero scrvaveritel adauxerit, benedieiionibus replea- iinperio, qui iiistar latronis et veUiti ex insidiis vut-
tur. Fial. Aiiifn. niis nobisatlulit iis qiin iiovit rationilnis universorum
Scripta esi lixc charia aimo Doinin. I icarnai. 714. gubeinatrix Providenti.i, non esl eniin nostrum scru-
Subscriptioncs. tnri profiindum divinorum jndicinruni , viin et non
Ego Egwinus pcr signum saiictDC crucis (con- legps jaciens fundamenlum poteiili;e , dejecit quidem
firinmi ). vel aiile suum ingressiira in airiis regiw positam ima-
Ego Kehredus rex siibscripsi. ginem sancta; sexiac synodi.
Ego Offa per sigiuim criicis cnnfirmavi. Cum aiileni iii scdem pnnlificatus vellet hominein
Ego Brilliwaldiis arcliiepiscopus siibscrip^i. collocare qni iion eiat ex iioslro coetu eccle-iastico,
Ego Uswardus frater regis ccinfirniavi, " sed qui idcm cuin ejus perversa senliebit sentenlia,
nostri tamen cleri assiduitate et contentioiic coactiis,
EPISTOLA III.
iios non exspecinnles , non volenie.';, et nnn sine
l.lISTnH SANCTISSIMI iUCHir.PISCOPI CnNST.\NTI>OpnLI-
diilorcjpgreqiie ac ^ravaie lioc suslinenles, provexit
TANI JOANNIS AB CDNSTANTINDM SANtTI-SnitU PAPAM
llOMAMU APOI.nGETIC.V, PROPTER EA QU.fi TEMPORE ad ponlificiilus dignitntem et rasligium. Quis enini
T»RAN.NIDIS BARD.E [<!/., «ARDANIsJ MOTA StNT ADVER- navigandi omniiio impcrilus navem conscendat, rt
SU8 SANCTAH ET OECUMEMCAa SEXTIH SV.NODUH. freta transmiitere audeai ">
Est autein maju~ quando
Sanclissimo et beatissimo frntri et coniniinistro qiiis per ajsluin maris [ t/. ,
per vastiim mare] est
ilom no Coiistanlino Joannes indigniis episcopiis in peregre profecliirus, ei soli co:imiiualiir claviis navis
Domino salutem. onerarise sui et reciorum gubcrnandor.im curnin su-
Qiii sux divinilatis et poteslatis indicium eorum scipienti. Quod qiiidem in nobis qioijiii^ qnilibet in-

ipix videnlur magnificentiara arcliitectatus esl Deus, liiens (nunquain eiiini medilati sanins (|ujc inlcr

praecipue in preiiosissinio creatariim rerum seusi- poiitifices conveiiiunt iii di^^iiita ibus ecclc^inslicis

lium, nostro, inquam, (igmeiito , suam ostendit glo- spleiidorein assecuii , soli niysieriorum miiiisierio
riam ct sapienliam qua quidem ratione cx ipso quoque vacaiites) noii incredibile cnim exislimabit (|ut)d di-
;
p
adoiirabilem esse faciam divinam cogniiioncm pro- cimus id nosira volniitaie non esse faclum ipsiim
pliela exclamavit (Pinl. cxxviii). Ipse naturae nosir;e noslrse conscienlix tesiimoniiim ,
quod sui gloria-

opifex cum suo artiliciu curasset ul capui toii corpori tioue divinus aposiolus defiiiiit (/ Cor. i), nobis Deo
praificereiur, in eo cnllocatis pnccipuis scnsuum in- producenlilius ad probnnd im verilatem corum qiijj

slriimcnlis.omHem reliquonim membrorum motioiiem dicuntur. Iste ergo, qiii suuin Jecus esse dncebat
el pcrfectionem illiiic oriri fecitet conservari; et si dedecus ac probrum Ecclesiie, p.ruiriebai quidem el

contigerit aliquod eornm ofTeiidi, aiit aliquo iiicom- studebat impieiatis edcre basilisciim, nialorum au-
modoaffici, noii lewm eoruiii turaiii a se gerendam cioris serpeiiiis felnm, ut piiblice in Ecclesia ei in
csseslaluil.sed etiani adver-iis ultiina membranalu- episooporum cniifessionibiis anailiemaii subjicerelur
ralem osteBdensaffeciionem eiconsensionem.pernia- dicla sancia sexia syi.odus, ct apostolir;r, ei veiie-

luiuni ministerium duclu oculorumcuratquod labora- randx vcsirx sedis mnj ire^, qui vcneraiidiim dogma
bat. His vesTum quoque apostolicum pontificatum pietaiis tenuerunt. Communiter autein coiifiierenmr
comparare possumus, osanctissimietCliristianisacer- absurdis dictionibiis , et qu.B nullani liabenl Cdgna-
dolii caput, vos canonice repiilantes, meriio per vos linnem cum nolio.iibus, qiiae signin.niit perfeclionem
quserimus.acgriiudinisquxecclesiasticonoslroaccidit quod est in Cbrisio mysterii; iiisum autem
I) pjus
corpori a pestilenii ct exitiosa aniniis tyrannica po- verbi liumanitatis susceplionis mysteriura procul
les ate, accipere solatium. Omnino enini vos qnoque abcsset imo vero quidam jam murmurarent ipsam
;

ulest propiium capitis, nos involuniarie laboranies sanctnm Chalcedonensem synodum abrognndam
niinime despicieiis, neque a congeniia ac conliia uipote quod ab illa penderet quod ad dogniatum at-
conjunctione nos amaiidabili^ , sed propter nosira tinet convenieiitiam, ei eain ut itadicam liabere ra-
polius vulnera dolenles {uno eniin inembro patiente, dicein et confirmationem dicia sancia sexta syii-

omma quoque memba simul pnti est conseutaneum odus.

convcnienter voci apostolics ) nunc sanitatis nostra; Mitto dicere quanias nobis re vera exhibuit mo-
rccuperaiiunijure giaiulabiraini, ct maxime quando leslias, iit ad vestram fraiernam beatiiudinein liiie-

Biorbus a culpa corporis noii est profecius, sed ex- ras dirigeremus convenienier scopo illius amenii.e.
trinsecus a violenta ct iuopinaia calamiiate fuit effe- Ad bsc quomodo nos et ipio consilio ila gesseriniiis,

Clus. Dequa ut vos ceriiores redderemus, necessario ut depelleremus quidem ejus vim tyraniiicam et pro-

misimus lias lilleras, per eas vobis veluli aperienies lervam, ad id auiem quod est paulo moderniius dc-
et indicanics gravitaicm vulneris. Quamobrera liuc duceremus insolcntiam, sciciiies ui in mnlis non
3'.3 CO.NSrANIlM l'M>JE 315

rssc omiiiiio rcjicitinlaui imlillereiiliani, iiiiaiido iioii A natiirales operationes. Expressc eniin li.ic seiisu lias

i|isuiii bimiini licet piiiiio loco obiiiiere ,

noliis tcsli- inlelligi voces in edicto a se decrclo prins decrevii

iiioiiiiim ferei ipsa potesia» qiia; cordiiim consiiia iii- in veslra magna civitate Rom.ma congregaia syno-
(iielur. Oiiin cliam inter lioinines, sanclissiin;c ve- diis a venerand;e nieinorije Marlino qui veslrae pr.c-
siroc scJis religiosiis apocrisiariiis qui liic agii , cui fuil Ecclesia;, ut illa aperte per nos qnoque peccalo-

nos huiic niaxime uigonle lenipeslate ilalo juiejn- res et niinimos dispensarit Dei sapieniia : Qid com-
rando saiisfccimus, ci piirain quoc nobis inerat iii prehenilil sapienles in astutia eoruin (Psal. cxi), qiia;

orlhodoxain fidein alTeciionem aperienles. Eicnim Cregorius tbeologus ponitiii fiineliri oiatione in nia-

vos quoqnc scilis, ut (|iii experienlia aperte didice- gnum Uasilium, ubi illiiiM inducit usum consilio Da-

rilis, saiict s-siini, qnod niniis aspcre et prxlracie vidis dis|ieiisando verba sua in judicio, silenlio qui-

se gcrere advcr.^us poicstatis i ecessiiatem iii rebus dcin pr;cteriisse principalem vocein in santlo Spi-
ejusmodi ab.-qiie uliqua arte et ingcnii snlerlia ne- rilu, aliis aiitem quae idem valerent vocibus corro-
qiiaqiiani fuit facilc ; e:cnim Nallian qiioqiie proplie- borasse piam fidei priedicalionein. Quanqiiam quanla

la ii^ii aperla in Davideiii nsiis est lepreiiensioiic de sii (lilTcrentia utriiisipie argiinienti, ejiis, inqiiam,
adniisso adulierio et c.cde (// Reg. xii) ; sed ciini ea qiiod versatum clrca (idein et confessionem diviiii-

volorasset priibabili qnadain nari:ilione, ex illius latis, et de diviiia incarnaiione, ut idem dicit sanctus
senteniia in euni protulii judiclum, licel ipse quoqiic Gregorius Iheologus, niediiatioinim, qnas sublilis

David esset ornatns spirilu proplietia;. Proplcica iios neicssrio exquirit contemplalio ad indicanilam per-
qui>i;iiR , sicul magnus dicil Rasilius, viri inoiibus feeiioiicm i^
iii iitraquc naiura seu viviUci Trinilaic
paniinper cedenduin esse censuimus, ut in iis qusc iraclaiioiies et dogniata excellenliam babeanl el

snnt prxcipua, si non vcrbis at sententiis inviolata praistanliam. Sic enim ct qua; ab cudem sapienli

fidci servaretur conressin. Non enim in verbis, scd in tbeologo in oratione de tbeolugia advcrsus Euno-
rebus est nnbis vcrilas, clamal Gregorins ibeolo- mianos dicla sunl. Ubi bxc dicit : Pbilosopliare de
gus" ; et rursum defiiiil essc valde absurduni et liirpe mundo, de niateria, dc aninia, de rationis compoti-
tb; sono vocis exiiilcr disserere. Apostolicus qnoque bus naiiiris tiiin pra;stantioribus qiiain deterioribiis,
Diinysiiis Areopagiia esse a ratione alienum et ine- de resuriectione, judicio, remuneratione, Christi
ptuin pionuniiat, viin soopi ct instituti non ailen- passionibus. In liis enim ct assequi iion inulile, cl

«Icre, sed dict oiics : idi|iic, inquit, non est eoruni peccare vacat periculo. Non enim ea siinplicilcr ci

piopriuin qui volunl inlelligeiitia divina percipi;- absolute posuit doctor, sed quod illa conferrei cum
le, sed eoruiii qiii solos sonos admillunl, cosqiie iis qua; dicuntur et dccernuntur de divina Triniiaic.
p
ad auies usiiue ullerius pcrmeare non valenies Hac itaque dispcnsaiionis ralione et coiisilio cxtera

c.Mrinsecus contincnt, et iiolunt sciic quid hxc qunque eorum qux facla siint processissc credentcs,

iliiidem d;c io signifioai, quoniodu auteiii eam eic- sanctissimi, ne veliiis propterea eam in nos con-
plicare oportrat per alias quie lantuni valeiit el ferrc culpam cui non possit ignosci. Sed ct si iiuis

evidentius expriinuni. IK-ec auiem dicinuis , non cxisliiiiet id qiiod est acciiralum et perfeetiim iios

iii qui veliinus evcrterc voces j im synodice defini- non csse assecutos, coniparaiione eoriini qui cx
las, quasque universa Dei Ecclesia longo jain tempore sanctis Palribus ceconoraice processerunt absolva-
esi confessa. Neinpc dicere in inysterio Cbristi In- niur a culpa et onini condemnatione. Nam Cyrillus
eariiatioiiis, cv pia ct sanclis rjtiibiis cognila intcl- quoque sapieiitissimus non expresse jubet abdicari
ligenlia duas nauirales voluiit;ites et duas natur.tles Theodoruni, Mopsuestia; episeopum, certo eonsilio
operationes ; sed inlucnlcs ad solain lyranni pcrsua- gratificans iis qui adhiic infinnius in cnm eranl af-
sionem, nt noininat aposlolus (Galat. v), et ut ea focii, ctsi illum scircl auclorein et patrem perversi
solerti excogilaliono verteretnr in contrariuin, nc Neslorii senteiitia;. Idqiie inilicant qua; ab ipso de'
idiena dogiiiala aperle inlroduccronlnr in Ecclcsiam eo scripla sunl ad sancium rroelnni qui iinstrie san-
et penitus labefactarentur de re proposiia piclalis D clissiniiB pisluil EcelesiaB; ct siiperius quidein dioliis

(Jecrcla qiue firiiia nian erant cl inconcussa ; simul fidei tyranniis, suam conscientiam habens cauleriatam
qiioqne niagnum d .cenies, nli eliaiii a nominatai sicut dlcit saiiclissiinus Panl.is (/ Tiin. iv), ausiis cst

>.inct;p synodi inimicis ex senlciaia per cnnfessio- coinburero tninos Actornin noininaia; sancta; sexl;e
iieni admillcretur cjns doctrina , ut non eversioiiciii, syn-di, repositos in palalio, cxisliinans, ut siUi vi-
sed illius potiiis coiifirinalioneni aperle ostenderei, doliaiiir, siniul quoqiie cum iis verbum deleic verila-
npud ciis quidein certe qui saiio et inllexibili ocula lis. Nus autcin cum sineiiies sua decipi opinioiie,
leruin conlemplationis haic sciiint considerarc , ca ct tanquam pra;claro aliquo facinorc suo gloriari dc-
qiia; lyraiiiius adveisiis synodinn est niacbinaui.> decoro, diligcnter ciistodiimus apud nos reposilos
videndi ciiiin el operandi potestate prajdiluin in ai- Actiiiuni toiiios noininatic sanclse sexla; synodi iu
lora iiatura diccre csse Cbrisium , iiiliil cst aliud qnibus eliam omnium qua; in hanc sanclain sextam
i|iiaiii iiitc'liijeic duas naturalcs volunialcs et diias syiiodum conveiierunt cpiicopoium subscripliones,

" Ur.it. 2.'in [}asiliiim,nbi(Twrn/sia sa/us, non«Ari9£i«, ciim de diiiiia nalnra seu tiiii/tfn Tii.iitate eic.
,

taiUii legiliir. H.viiduinus. lUnD.

i'
Lege : In utraque iialma ttcmincm pulo ignoiare
 oio EPISTOL^. Sifi

ciiiii iiiipoiiali subs'gii;iiii>ne, iii dotieio al) cis edi- A Eiityclicn (leposueraiit [eiiipoie I'ia i iii saiicia; nie-
clo ciimiiieiriir. l'orro aiilem aliter noslio lcinpore niorir, cum in synodo qu,i! Epliesi posli^a celebrala
ut coiisi T.areimir iiec inlcrirenl Atla ejiisJeni san- e;t a Dioscoro tuiii qiii jiisie fueral coiideinnalus
vlx synodi d ligemius curamin esl. Qii:iniloi)iiiilen' jusluin proinimias>^enJ, beatissininm Flaviunum ini-
liber quoque scri, lus propna inaiiii Pauli s:iiiel;e qui-siine conileiiiiiarunl; in sancla laiiieii Clialcedo-
iiieinoiiae qiii fuil anlisies noslrai saiiclissiiiia; Ecclc- neiisisynodo eis suffeeil ad perfectam crimiuis de-
siac, Dei sraiia ap:id iios scrvarelur, qiii cuiu esset pulsioncm sancUc confessioiiis deposiiio, nec de eo
a serrelis in liac saiicta syiiodu iiiserviil. Adco ut miill) eis labore et verbis fuit opus. Scit eiiim fra-
cx lioc apuJ pnsleios qnoque cauliiin s!t Dei ci Ec- lerna dilecliu iion diu JifTerre benignitalem et cle-
clcsiffl , iie qiiisqiiam iiialigniiaie aliipia, ut mulla meiiliam in proximuni. Sanclis enini pairibns qiii

inler homines solei leinpus innovaie, audeal adulle- Clialcedone fuerant cnngregati Ii.tc scripsil Leo c!a-
rare e:i qu», ul prius diiliiin csl, coiii iienler acia rissimiis, veslric scdis ;if ostoIicK, iiiio vcro toliiis
suiit a saiicla sexla synodi, aiil perveise aliis ea orbis lcrr.T, lii;i en clarissiinum : Sccl qtwniam mttlia
pnssit iradfre. Gcrmaiia eniin cl quic circuiiiscrilii scrpe uccidunt quw possunl addncere ad pcemlenliam
non poleNt veriias, vel ex lioc libro omnibus osien- el Uei miseiicordia vincil delicla pcccalorum, pro\)ier~
delur aperliiis. Q lanJoqnidem veriis nosler pra;ses '^ cn suspjndiiur supplicium ul possit locum liabcre
ci servaliir Domiiiiis Je-iis Clirislus in liis diiilius correclio (Ep'sl. i"). Prjclerca ad IMilclieriam qiio-
loleraiids iioii siistiiiuil iiiJoriniscere. Sed snigens que scrilicns pi.r iiicnioii c jn cpislola ciijus est
siia boiiilate ct polemia, nnnc quoqiic increpavit priiicipiuin, /'i'.(;ji veslra; bcnignilalis curain quam
(liiclum, non aqii.T, sed nefarii coiiatus, et sedavil perpeiuo gcrit fidei callioUcai, h;i;c dicil Leoiiis mens
iliiidcm liiemem Ecclcsiariim tciiipestalis. Doiiavit pricslanliasiiiia : Oiitma./mot/umfiiim aft inilio liujus

.iiilein nobis ii.agnam rcruiii Iranquiliilatem, piuin argumenti scripsi frequenlitsime , inler disienlienus
iiiipjralorciii ct oinni cx parte viniile pr;ediiuin, uienles et cttriiales iiientes hanc rolo servari modera-
qiii iniperiali celbiiiidiiii rcspondcnleii) liabclzeliimor- iiunem, ul (iJei quidcm ptrfeclioni niliil liccat addere
tboJoxas (idei, mnruiii lionesiateni et moderalionem, ncc conferre ; iis autcm qui reverluniur ad uniiaiem el

qiiique convenicnler cjus noiniiii, nempe Anaslasii, pacem priebealnr medela venia;, quoniam opera diaboti
siirgcre fecit ccclesiasl cnii pacem el concordiam. t:nc validius dcstruunlur, quando clwriuilein in Deum
Conridimus etiain in eo ipii eain nobis donavit quod el proxitnum hoininum cardu revocanl [Episl. 5l).
rcipublicae qiioque " electioneni , ul fcrt ap|ieliatio lloc ipsum autcin muiio anlc Cyril us qiioquc di-

noininis, exordilur. vinarum rernm periiissimus fecisse iiivciiitur in

Yos ergo, o sacrum capui, pcrspicacissiina qux episcoporuiii o; ientalium in ipsum invectionc et de-
esl in vobis virtute spiritus, beoignae iiivotalionis cerlatione. Illi euiin a condcmnatione volcnles ali-

iiobis nianum porrigentes iiiiti conlactii inutuarum solvere iScaoriiiin, cl in ipsuin lalam inrirniare sen-
iittcrarum ex more ecclesiastico •>
aiilisynodicnruin lciit:.iin contcndeoles, au-i sunt non loler;ibilia, sed
scilicelaposloloriim,cliaritalis adbibeas nicdicamcn- maximum dclictum adiniseruiil. Ipsuui eniin bea-
tum, qiKid esl in nobis molestum ct palpitaiis slii- luiii Cyrillum el syiioduiii ejiis aiialbemalizaruiil.

dete medicari. Nu:ii|iiam ciiim eril iioslra rclaxatio Sed ille (iiioqiie celerem et iion operosam adliiliuil

aul ociilis soinims asceudcl et requies teinporibus repiraiio;ieiii. N.iiip,! lioc soliiin ut conseiitireiit

c! palpebris nosiris dormilatio, donec uiiiveiS.im iis (iu;e syiioJice rueiaul conslitiila ac pie Jeliniia ,

T)ei Ecclesiam aspexcrimus rursus conservaie uni- el com|irobareni impii daninalionciii, iUas posl li;cc

taiem Spiriius in vinciilo pacis. Etenim cuin sitis onini loetilia plenas voces cxclamanle ipso divin»
illius discip' li el siiccessores qiii aiidiil a Doiiiino :
Patrc, quas suspicelur quispiam dicias csse qiiisi

Simon, Siinon, ecce Salanas cxpelivil vus ul cribraret ip-e pi tius sui lapsus acccpissei coiiJonaiioiiciii,

tanquam iriticum. Ego eliam rogavi pro le ut non de- noii aulem ipse lapsuiu condoiiassel : Lwienlur, ciiiin,

iiiquil, cxli, el cxsultel lerra; solula enim maceiia

ficerel fides tua, et lu aliquando conversus confirma p esl

[ratres luos (Luc. xxii), debeiis quidem diligcnlfcr sepis, et omnis dissensionis modus esl sublalus, cuin

iiiducere qu.TC fiilciuiil el siabiliuiit ad Cnrreciio. em, oinnium nBSlrum servator Clirislus snis Ecclcsiis paciin

promplius etiain ilonare quac suiit clcnicntis aiiinii el concil.aril.

niisericiirdis. Nam ipsuin suniinuiii apo^iJoriim ex llabclis ergo vos, o viri diviiiilus iiispiraii, J. licli

60 quod ipsi acciJil aJImrlalur Doininus .tgnosccre per alicrius viin et injuriani aJinissi validam cl legi-
quidem carnis infirmilat( m ; eos auiein qui insullu limaiii defensioncm, cl quae nequaiiuaui convelli ac
rerum exlernarum lap-i sunt, ut ipsi quoqiic usiive- labef.iclari pote.^1 puram et libcrain orlliodox;e li.bi

iiit lcnipore s:diil;iris passinnis, noii iinpeJiri quo- coiifessioiiciii. Nc sit:S ergo, o beati ,
pigri el larJi

ininus per corrcctionein restiiiiaiilur priori iiiipaii- iii iJ quoil csl vobis coiijiiiiclum el iiiJiviiluiiiii iu

biliiaii. spiriiali conspiratione ct concorJia, neque aticnJeii-

Jain vero linc qunipie vestram sacrosanclam noii les ca quae per viin f.icla suot, nos qiiibus vis est

Jugial iiiemoriam, quoJ qiiiJam ex iis qui iiiipiiim allali expellatis a vestra cliaritate, ncquc lanquam

" Lcgc ereclionem. IIaro. coriiin) sciliccl niissicn', cliariUilis adliibcnles incdi-
^ Lcge «)i(i,<y)ie(/irorHiii (hoc esl, vicissiin syiioJi- f«i?i.7i(H»i. ll.vno.
 347 CEULFIUII AnUATIS oiS

iiiiiiiicos e\ibti[neii:<, ul dicit (liviniis nposiolus, sed A ergo noslrx in reclum vcrbuin senleniij; sanitate el
c-]nsolemini ut [ratrcs{II Tliess. iii) o-ienJenlcs Dei consensione, ex co qiiod eilra morem qnidcm siiniis

iniit.itioncni. parali condeinnare quidem ila qunc absurde facla

Onuiino ciiim consitlerabili«, o sanclissiini, ex suni, coinprobare auiem et coiirinnare doginaia pie-

Scriplur.c liisloria lie Aaroi: faiieto Daniini sirut euni t.ilis dicuE saiicla; sexla; synodi, nos coinplecliinini,
diviiius appell.ivii Spirilu-, quod ea qus per viin et fraires vcnerandi. AUer alterius enim onera porlat»,
non cx inlriiiseca animi malilia liunl, sei)uilur jusla et sic impleie legem Cliristi, voce maxima noUis cla-
condonaiio, exccpla perfecia verbi abneg.ilione, et in.ll di\inus aposlolus (Gal. ii), nt uiianimes in uno
ad perfectam impiciaiem abduclione. Anron enim spiriiu gloriliLcmus Deum ei Pairein Domini nosLri
ille cuni pfisci populi cessissei iinpelui , et ad idolum Jcsu Cliristi.
rabricaiidiim eis fuisset admiiiisier, a fraire qoidem Subsciiplio.
fiiil reprehensus; sfed ciim se id per vim coariun» Foriis in Doniino, ora pro nobis sanclissime ei
fecisse in sua as^ererct defensionc, nullam a Deo bealissiiue fraler.
accipil iMcrepalinnem, iieqin' privalur dignit.ile pon- EPISTOLA IV.
tilicatus (Eiod. xxiiii). Omnino ad inlernum germa-
BCNKDICTl ARCBIEPISCOPI UEDIOLIM QIERIMO.MA I.N
num in Deiim cullnm aspicieute eo qui sigillalini B SV.NODO DC CO.NSTANTINO PAPA.
/Inxit cordii iioslra {Psal. lxxii), ut dicit magiius
Vide in[ra iiiter scripia Ben.dicii.
David, ct non ad exiernam lemcriiatem. Osiensa

A\>o do5i;m dcc:x.

CEOLFRIDUS,
ANGLO-SAXO PULS:iYTER.

NOTITU HISTORICA IN CEOLFRIDUM.

(Fabric, Bibliolb. med. el iDfiiii. Lat.)

Ceolfridus, aliis Geol[ridus, presbyter ei post (a) C Harduinus, in sua Cunciliorum ediiione, seculiis est
lleiiedicium Biscopium ablias sancioruin Peiri eiPau- Potrum FranciscuniCbifleliura, qui llistoriam Bedaa

li, nrdinis Benedictiiii, Wireniutensis el Girovicensis recensuii in Concordia Bedje el Fredegarii Scbolasti-
iii .Vnglia per annos 55, diem apud Lingonas in Gallia ci, Parisiis, 1C81-4. Alia Ceolfridi,. quse Bal.Tcns,

Narbonensi obiil anno 716, vii Kalend.Oclob., xla- ceiitur. I, exeoBalxo Pitseus, pag. 123,
cap. 93, et
tis 74, dignis landibiis a Bcda {b), qucm docnina im- memorat, Homilias solemnes, ad monachos suos Epi-
biiii, celebralus. Consulcnli Nailoni regi Piclorum (c) slolas, Tcilaineiitum ad Hunebertum, et De sua pere-

de legilinia obsenalioiie Pascha: et dc tonsnra cle- giinatione, ne>cio an qiiisqiiam oculis usiirpavil. Vila
Ticorum, scripsii uiilem episiolam, per quani ipse re- scripia a ^Viiberio successore el anno 730 manyre,
gi salisfecit , ci rex gentem suam ad concnrdiam Ec- ui idein Piiseus, pag. IS^l, sed ubi pro regnante m
clesiae reduxil. Hanc episiolam servavit idem Beda, Nortliumbria Ceol[rido, legendum Ceolulpho, de quo
lib. V Hisi. eccles., cap. 2-2, unde accepit Speelman- mox. Apud Cangiura quoque emendandum est quod
fius, pag. 200, toni. 1 Conciliorum Brilanniae ; acce- Ceolfridiini abbaiem sanclorum Pelri et Pauli diver-

pere csteri Conciliorum edilores ad aniium71i, sum facit ab abbaie Wiremutensi.

eu:n circa aniium 709 scripiam colligat Norisius (d). j)

(fl) Vide Lelandum, cap. 81. ibeniius, cap. 2i0 et ii, 20 , Illiist. Beucd.
{b) Idem Lelandus, cap. 83. (rf) Disserl. 5 de Cjclo Pascbali Uaveunaie, pag
(c) Sigeberlus, cap. b7, de Scripl. cccles. ; Tri- 158; Oudinus, lom. 1, pag. 1665.
349 EPISTOLA AD NAITAMJM !'ICTO!a'M IIKGEM. S'JO

CEOLFRIDI
ANGLO-SAXOMS rRESBYTERl

EPISTOLA AD NAITANUM REGEM PICTONUM,

PRO CATHOLICO PASCHA ET ROMANA TOiNSURA.

(Mansi, Conc. Collecl. tom. XII.)

PR^FATIO BEDiE. A quaiito niagis civibus patrise coeleslis iii lioc inuiiJo

Eo teniporeNaitanus rex Pictoium(quiScptentrio- percgriiianlibus oplanduiti est , ct tolis aiiimi viribus

nales Brilaniii* plagas inbabilanl) admonitus eccle- supplicandum, ul quo plus in mundo quique valeul

siasiicariim freqiienii inediiatione Scripturarum, abre- co amplius ejus qui ^uper oinnia est judicis niamialis

nunliavit errori quo ealenus in observatione pascb;c aiisculiare contendani, atque ad liaec observanda sc-
cum siia gcnte tcnebalur , ct se suosque omnes ad cum eos q"0i|ue qui silil coinmissi sunt et e.\emplis

raibolicam observanliain dominicae rcsurrci lionis siinul et auclorilate instituant.

leinpns celebrandiim perduxii. Qiiod iit facilius et Tres sunlcrgo regulae sacris indit.'e litteris, quibiis
inajori aiicloriiaie perficeret, qiincsivit auxiliiim de pasclia;celebramli leinpus iiobis prx^linilum nulla pror-
gcnle Anglorum, quos jamduiliim ad exemplum san- sus iiuinana licel auctoriiale mutari : e quibus du;e
ctscRomana; et aposlolic.Te Ecclesiae suam religionem in lege Mnysi diviiiiius statutx , lcrtia in Evangelio
iiisiituissc cognovil. Siqnidem niisit legatarios ad vi- por elTcctum doiniiiicac passionis et resurrectioiiis
rum vciicnibilem Ceolfridum abbalem monasierii adjuiicla esl. Pr.tcepit enim lex ut pasclia priino
bealnruin apnstolorum Pelri el Pauli, quod est ad niciise aiini, et tcriia cjusdein mciisis septiinana, id
ostium Wyri ainnis, et juxta amnein Tiiiain, in lo- esl, aqiiiiila dcciiiui die usque ad vigciiinain piiinain
co qiii vocaiur Ingrivum, cui i|ise posi Benedictum B fieii deberei. Addiluinqueest per iiistituiionem apo-
(de qiiosiipra diximus) glnriosissiine pr.ifuit, postu- siolicam ex Evangelio, ui in ipsa lertia sepiiinana
lans ut exlioriaiorias sibi liiieras niiiicrel, quibus diem dominicain cxspectare, atqiie,inea temporis
potenlius confulare pos-^ct ecis qui pasclia non suo pascbalis inilium lencre debeaiiius. Qiiam vidclicet
tcmpore nbscrvare pra;suineront, simul ct dc lonsu- regulam triforniem si quis rite cuslodicrit, nuni|ua(n
r:E modo vel raiione qua cloricos insigniri deceret. j,, adnotatione lesii pascbalis errabil. Verum si de
Kxcepto quod etiara ipse in bis non parva ex parie liis singiilis eniiclcalius ac latius audire desideras,
esset imbulus. Et architectos sibi inilti peliit, qui scriptiiin est in Exodo, ubi liberaiidus de ^4!gyplopo-
jnxta moremHoinaiioriim ecclesiam delapide ingente pulus Isracl , primiiin pasclia facere jubetiir, qnia
i>siiis facerenl, proinittens banc in boiiorem be^ti dixcrit Douiinus ad .Moyscnet Aaron : Memis isle, vo-
apostolorum principis dedicaiidam, se quoqiie ipsuin bis principhiin iiiensium, priinus cril in mPHsibus aniU.
cum su!s omiiibus morem sancl r Roinana! et apoitoli- Loquiiniiii ad univenum coetuin fdiorum hrael, el di-
tx Ecclesice semper imitaturum, in quantuin duntasat cile cis : Dccima die niensii liujus toltut uniis'iuisciue

tam longc a Romaiiorum loquela el iiatioiicsegregali aijnuni jier famit os ct doinos suas {Exod. xii). El p;m-
liuncediscerepossent.Cujusreiigiosis votisacprecibiis lo post : Et servnbitis eum usque ad quaram d.cimam
favensreverendissimus abbasCcolfriilus, nii^it arclii- C dicm mensis liujiis. Immotabiique cum universa mi/lli

tectosqnos pelebai,eilitierasscripias iiilmncinodum. tudo fitiorum Israet ad vesperam (/6irf.).Quibus verbis

EPISTOLA CEOLFIIIDI ABBATIS. nianifestissime constat quod ila in nbservatione pas-

Doniino excelleniissinio et gloriosissimo regi Nai- cliali nienliu fit dici quart% dcciinx, iit noii laiiieii

lano Ccollridus abbas in Doiiiino salutem. ipsa die quaria dcciina pascba lieri pr.3ccipia;ur, scd

Cailio^icwn sancti pascli.-c observaiiti;iin, qnam a adveiiienle laiidcm vcspcra dici qiiaria: deciiiiii', id

nobis rex Dco devoiercligioso studio quaesi.-ti, proin- csl, quinta decima luiia, qux iiiiiium lerii;e sepi.ima-

ptissime ac libenlissiine luodesidcrio, jiixla quod ab na; facial, in cijeli laciem prodeunie , ngnus imino-

aposlolica sede didicimus, paicHicerc sjiagiinus. Sci- lari jubeatiir. Et quod ipsa sit nox quinise deciiiia:

niiis nainque coelilus sancla; Ecclesia; donalnin, qno- luna-, iii qua pcrcussis jtgyptiis, Israel est a longa

Domioidisccnda;, docenda;, ciisludion- scrvitoie rcdemplus : Seplein, iiiquii, diebus aiyina

tiesipsi rernin

d e veritati opi-ram iinpeiidiinl. Nain et vere oinniiio comcdeiis ( Ibid. ). Quibus ilerum vcrbis tota

scriplorum, ([uod terlia sepliinaiia cjusdeni primi niGnsis dccer-

dixit quidara s;tcularium lclicissi-

mo muiidi siatu agereiur, si vel rcges pliilosopba- nitur solcmiiis esse deberc. Sed iie pularemus

rcnlur, vel legiiarenl pliilosopbi. Qiiod si de (ibiloso- casdeoi seplem dies a decima quarta usquo ad

j.l.ia liujns inuiidi, vcre iiitelligere de slaln bujus D vioesimain esse compulandas ,
continuo sulijecil:

niurtli, Mjeriiodiligere potuit liomo bunc muiidum; Ik rfii; /Jiiiiio iioii eril /crtiifHluw in domibui laliU:
551 CEOLFUIDI .MJBATIS ' i

qHicunqtie coniederil leniiciiliiliioi hi ddmilnn fcslris, jie- A nuin ci faTcinoniarum pascbalium snleninitate, of-
ribit aiiiiiifi iltade Israel,a die priino usque ad diem sep- ferrent hac Domiiin in spem fulur;e suse redempiio-
timam (Exoil. xii), clc, iis(|iie iliini ail : In eadem enim nis. Ipsa cst eiiiin eadem nox iii qiia de yEgypl» per
ip^a die ediicam excrcUum veslntm de lcrra .Eijijpli saiiguinem agni Israclilica plebs crcpla est, ipsa e^-l

(Ibid.). rriiimm ergo diem azymoriiin apiiellal euin iii (|ua per resiirreclionem Clirisli liberaius es, n
in quo exerciluiii eoriim essel eduLlurus de jEgyplo. inonc xterna omnis Dci populus. Mane auiem illii'»

Coiisiai auleni quia noii deciiiia qnaria die, in cujus cesceiile die dominicn, priniam pasclialis fesii diein
ve^pera agniis esl imiiKilaliis, et qii.v: proprie pasclia celcbiarenl. Ipsa est enim dies in qua resurreclio-
sive pliase iliciliir, seil deiiiua quinla suiileducli ex iiii sii:v gloriam Dominus mullif;irio pia; revelalio-
itgyplo, siciil iii libro Nuinerorura apenissinie siri- iiis gaiidio discipulis palefecil. Ipsa prinia dies azy-
bilur : Profecli igiliir de lianieisc quinla deciina d'e moriim, de qu:i multiim disliiicle iiiLeviiico scriptuui

mensis primi , allera die fcccrunl pliase filii Isrnd in est : Me::se priino, qnarla decima die mensis liujus

mann excelsa {Snin. xsxiii). Sp|ilein crgn iliijsazvmo- ad vcsperam pliasc Doinini csl, el q::iiita deciina die J
iiiin, iii qiiaruni piiiiia ediicliis esl populiis Doniiiii Hifiisis liujiis solemnilas azymoTUin Domini est. Sep- ^
cx yEgyplo, ab inilio (ul dixiiiiiis) lerliac sepliniance, lein diebus azyma comedelis, dies primus erit ccleber-
lioc esl, a quinta decima die iiieiisis primi usqiie ad " rintns sanclusqiie. Sicrgo fieri possel ut senipcr in
vigesimani primani cjusdeni niensis dicni coinpleiain dicm quiiituin decimum primi mensis, i<l est, iii lu-

coiiipiilari oportel. Porro dies qmiitiis decimiis cxlra nani quintam deiniaiii, dominica dies inciirrercl,

liiiiic iiiimeriim scpar.iluni, siih pascliajlilulo pr:ciio- uno scini er ecdemq ic lcmpore ciiin anliiiuo Dci po-
laliir, sicul Exodi seqiieiilia pateiiler edocent. Ubi pulo, taiiiuam sacramenlorum geiiere discreio, si-
cum dicliim essel : In eadem enim ipsa die editcam cut una eademque lide, pascba cclcbrare posscmus.
exercilnm vestrumdelerra /Eiiypii, protinus .iddiliim yuia vero dies seplinianu; non xquali cum luna
cst : El cnslodielis dicm isluiii in generaliot:es ^''stras iramite procurrit, dccrevil apostolica iraditio, qu*
rilu perpclno. Priino mense quarta dcciina die mcnsis per beatum Petrum Uonioe praedicaia, per Marcuiii
comedelis azyma usqite al diem tigeiimain priinam evangelislam et iiiterpreiem ipsius Alcxandriae con-
ejvsdem mensis ad vesperam. Sepiein diebns fermen- firmaia est, ul, adveniente primo mense, adveiiiente

taliim non invenielur iit domibus vestris {Exod. xii). in eo vespera diei quartac decims, exspecieiur etiain

yuis eniiii non Tideat a (juirta deciina u^que ad vi- dies dominica a quiiita decima usque ad vicesimam
gcsiinaiii primain non sepiem sohimmodo, sed octo primam diem ejusdcm mensis. In quacunque eiiiiii

I
otius esse dies, si et ipsa qiiarta decima annumcre- — liarum invcnta fuerit, merito in ea pascha celebra-
tiir ? Sin aiiiera (iit diligentius explorala Scriptiir.TC vc- bilur, qiiia nimirum liacc ad numerum pertinet illa-

ritas docel) a vespera diei quaris deciin:i; usque ad rum sepiem dierum quibiis azynia celebrari jiibeiur.

vesperam Tigesiinam prima; comnulavcrimus, vide- Iiaque fit ul nunqiiam pascha nostrum a sepiiinana

binius profecto quod ita dios qiiarlam decimam ves- mensis prinii tertia in utramvis partem declinei, sed
peram suam fcsli pascbalis iniliura porrigal , ut non vel toiani eam, id esl, omnes scpieni lcgalium azy-

aiiipliiH lota sacra solemnitas quam sepiem lantum- morum dies, vel cerle aliipios de illis leneat. Nam
iiiodonociescuniiotidemdiebiis conipreliendat. Unde eisi unum ex eis, hoc cst ipsuni
saliem sepiimuni

^era essc probaiur nostra defiiiiiio, qna tempus pas- apprclienderit, quem tam excel!eiiter Seripiura

Cli ile primo racnse anni ci tertia ejus bebdomada commendat : Dies autein, inquiens, septimut erit

cclebra: dnm essediximus. Veraciler eiiim tertia agi- cetebrior el sanclior, nullumque servile opits fiet in eo

tiir bebilouiada, qiiod a vespera deciinac quarla: diei (Ibid.), nullus arguere nos poierit qiiod non recle
incipil, et iii vespera vigesimse primje completiir. dominicum pasclia; dieni, queiii de Evangelio susce-
Posli|iiain vero pasclia nnsirum imiiioUiliis est pimus, in ipsa quam lcx siatuit terlia priiiii mciisis

Clirisliis diemque nobis dominicani, qu.c apiid nn- bcbdomada celebremus.

tiquos un.i vel prima Sabbali sive Sabbatonim voca- Cujiis observaniia; catliolica ratione patefacla, pa-
q
tur, gaudio siiae rcsurreciioiiis fecit essc soleiniieni, tet e conlrario error irrationabilis eorum qui pr;t-

ila liaiic nunc apo^tnlica ira lilio festis pasclialibiis lixos iii lege leriiiiiios, niilla cogenle necessitatc, vel

inseriiit, ut niliil omniiio loiiipore pasch:B le^alis •Tiiiicipare vcl transceiidcre praisumuiit. ISamque
praeoccupandum, niliiJ minucndum esse decerneret, sine raiione necessilaiis alicujiis anticipant illi tem-
<5ui(i poiiiis siatuit iit exspectaretiir juxta prxcepiiim pus in lege prscscriptum, qui Dominicum pasclia:
lcgis idein primus aiini mensis, cxspeclaretur quarta diem a qnarta decima mciisis primi usque ad viccil-

deciina dies illius, cxspeciarelur vespcra cjusdem. in.iiii puiaiit luiiain csse servaiidiim. Cum enini a

El ciim ba;c dies iii Sablintiim forte inciderel, tolle- ves(iera diei lertis dccimoc vigilias saiict;c nuclis

ret unnsquiique agnum per [amilias el dontos luas, el cclebrare iiicipiiiiil, claret quod iilum iii exordio

immolarent cnm ad vesperani {Ibid.), id cst, pra^pa- sui pascliaj diem statuunt, ciijiis nullani omniiio

rarent omnes Ecclesia; peroibcii', qiix' uiiamcaliio- mcotionem iii decreio legis invciiiunt. El rum vice-

licain faciiiiil, paiiem el vinuiii iii inysterium cariiis sima prima die mensis pascha dominicum celebrare
cl sanguiiiis agni imniaciilali, qiii abstulit pcccala rcfiis:uiil, paiL'1 profecio ijiiod ill.im per omnia diem

iiiundi. ct, pricccdenlc cong u.i lecliomini, oratio- a sua s dciiiiiitile seccriiuni, qiiam lex nKijoie prx
 3J3 EPISTOL.V AD NAITANUM PICTORUM RtGEM. 35*.

loetcris festivilale inoniiiraiiilom sjcponimicro coiii- A Orienlis, iia oninibiis annis iJem priniiis Iiin* nien-
iiiendal. Sicqne ilieiii pasclia; ordine perverso, ct sis eodein nccesse est oidine rtscrvari, nt non anlii
aliqnando in scciinda liebdomada tolam compleant, a;qiiinocliuin, sed vel ipso irquinuciii die (siciit in
rl iinnqnani in liebdomnda; lerliae dic septinio pn- principio facluni esi) vel eo Iraiisccnso pleiiiluiiiiim
iiaiil. liabere debeal. Al si uiio salicm die iilciiiliiniiim
Hiirsnnnque qui a sexta decima die mensis sa;pe- ftmpiis apquinoclii priecesscrit , iion lianc prinio
dicii us!|iie at4 vicesimam secundam pasclia eele- incnse anni iiicipientis, se.I ullimo pntus pr.cieriti,
branduni niagis autumanl, noii minore uiique errore lunam esse ascribendain, et ideo fesiis pasclialibiH
(tami tsi altcro laieic) a recio veritatis tramiie di- inliabilein, niemorala ralio probat.
\erlunt, tt veluli naurragia Si-ylkc fugientes, in Quod si iiiysiicani qiioqne vos in liis ralionem .iu-
Cbarybdis voraginem subinergendi decidunt. Nani dire delei tat ,
priino nicnse aniii, qiii cliain nicnsis
cum a luiia dcciina se\la piimi niensis oriente, id ncvuriim diclus csl, pasclia facere jiibeiniir, qui.i,
cst, a vespera diei quintae decinix pasclia incipien- renuvaio ad anioreiii tcelestium spiritu ineiilis no-
duni doceaiit, niniirum constat quod quartam deci- sira, sacrainenla domiiiicac resurrectionis el en-piin-
inain itiem mensis ejusdem, quani lex |irimilus est nis noslr* celebiare debemus. Tcrlia ejusdcm meii-
prxcipue coinmi-iidala, a sua prorsus solemnitale B sis septiiiiana facere pr.Tcipimur, qiiia aiile
secludunt, ita ut quinlse decimne, iii qiia populus et siib lege promissus, lcrtio lempore sa;culi cuiii
Dei ab /Egypiiaci terviiute rcdemptus est, et iii qua grjtia veiiit ipse qui pascha noslrnm iiiimolaieiiir
Uoniinus suo mundum sanguine a leccatorum lene- Clirislus, qiiia tertia posl iinmnlationein sua; pas^io-

bris liberavii, in qua eliam sepullus spem nobis posl nis die resurrectionis a mortuis, lianc Doiiiiiiicain
niorlem boala; qiiielis tribuil, vix vcsperani tanganl. viicari, et in ea nos anmntiiii pasclialia ejusdciri rc-
Ideinqiie poenani erioiis sui in semetipsos recipien- siirreclionis voluil fesla celebrare. i^iuA nos quoqin!
tes, cum in vicesima secunda ilie niensis pasclia: ita soluiii veraciler ejus soleninia celebr.inius, si pcr
dicni stutuunt doininicum, Icgitiinos utique terniinos fiJeni et cliaritatem pasclia, id esl, iraiisiium de lioc
pasclio: aperta transgressioiie violanl, ul pole qui ab miindo, ad 1'airem cum illo facere ciiramiis. Post
illius diei vespcra pasclia inci{iiiint, iii qua Iioc lex 36 piinoclium ver s plenilunium nnnbis pnccijiiiiiiir
consiiinniari el perlici debere (Jecrevit. Ill.iiii iii pa- observ.ire pasclialis, ut vidulicctpriino sol longioreiii

sclia (liein assignenl priniain, ciijus in lcgc luenlio nocle faciat diem, deinde luua pleniiiii sii.tc lucis or-

nulla usqiiam icperiiur, iJ csi, quarta; priinam septi- bem niundo pracseulet, quia primo qiiiJem sol jusli-
inaii;c. Qui iiirique non solum In delinitione et com liae, in ciijus peniiis est saniias, id esi, Dominus Jo-
puto liinaris a;talis, sed ct in niensis priini noiiniin- ^ sus, per rcsurrectioiiis suae triuinpliuin ciinclas nnr
qiiain iiiveiitione fallunlur. Qii;c disputalio iii.ijor est lis teiiebras snperavit, ac sic ascendens iii kjbIos,
quamepislola hac vel valeat coiiiprebendi,veI dcbeat. misso dcsupcr Spiritii, Ecclesiam suain, qiuc sa;pi>

Tantum lioc dicam, quoJ per a^quinoclium ver- lun;c vocabiilodcsignetur, interna; grati;u luce reple-

naie semper inenarrabiliter posset inveiiiri qui men- vit. Quein videlicel orJinem nostrj; salutis propliela
sis juxla compuium luna; primus aiiiii, qui esse de- contemplatiis aiebat : Elevatus esl sol, et luivi slalii in

beat ultinius. /Cquinoctium autem juxta sententlani ordiiie suo {Jlat. i\). Qui crgo plenitudiiiein liiiu; pa-
omniiim Oiieiitaliuni, et maxiine i£gyplioruiii, qui sclialis ante a;quinoctiuni provenire posse con eiide-
prae caeteris doctoribus calculanJi palniain teiienl, rii, lalis in niystiMioruni celebralione iiiaviiooruai
dundecinio K;ileiidarum Aprilium dic provenire a sanctarum quideni Scripturaruiii doclrina iliscor-
consuevit, el etiam ipsi borologica inspcclione pro- dat; coiicordal anleni eis qui siue pr.cvenienle gra-
liaviinus. Quccunqiic ergo luna anle a; luinociium lia Cbri-ti se salvari possc confiJiint. Qui, elsi vera
pleiia est, qiiarta deciina vidolicct vel quinla decinia Iiix lenebras niunJi nioriendo ac resurgendo nuii-
existens, bsc ad pr.TRcedentis anni novissiinuin per- quani vicissel, perfedam se Iiabere posse juslitiam
tiiiet niensem, ideoque pascliae celebiando babilis i) dogmalizare praesiiniunt. Itaque per acquinnctialem
non esl. Qii;e vero pnst a;qiiiiioctiu:n, vel in ipso solis exortiim posl pleniluniuin piinii nienis bunc
a-qiiiiioclio siiuni pleniliiiiiuiii liabet, iii Inc absqiie ex orJiiie siibseqiieii<:, id est, post coiDpletaiii dieni
ulla diiliietaie, quia priiiii incnsis est, et anliquos ejusdem inensis quartara decimam, quu tuncta ex
pasclia celebrare solitos, el nos, ubi Domiiiica dies Icgeobservandaaccepimus, exspeclamus adliiic, nio-
advenerit, celebrare debere noscendum est. QuoJ iieiite Evangclio, in ipsa hebdomada teriia teinpus
ila lieri oporiere illa niniiruni ratio cogii, quia in diei Domiiiicae, et sic deinnin voiiva pascliae noslri

Genesi scriptum est quod Deus fecil duo magna lu- festa cclebramiis. Ut indiccmus nos iion curn anii-

minaria; lumiiiare majus ulprxessct diei, el lumiitare quis excu-.sum .lEgyptiae servilutis jiiguni vencrari ,

minus ut pr^eesset nacli {Genes. i). Vel, sicul alia di- sed redemptioiiem tolius miindi, qu;e in antiqui Dei
cil dJitio, luminare mojus in inchoationem diei; et popiili liberaiione praeliguraia, in Chrisii autem re-
luminare minus iii inclioalionem noclis. Sicut ergo siirrcciione conipleia est, devota fide ac dilcctione
prius sol a meJio praccedens Orientis aDquinocliuin colere, ul de resiirrectionis eliam nostr», quam ea-
vernale suo praelixit exortu, deinde luna sol.i aJ ve- deni die Domioica fuiurara cradimus, spe nos cer-
spcrain oecidente, ei ipsa plena a medio scciita est lisiinia gaudere signemus.
5S3 CEOLFniDl A«n\TIS EPISTOLA AD .\ArroN[;M pigtorum regf.m. y,6
llic niiteni, quem vobis sequenduni nionstramus A vel in universo lioniiiiiim geiicre reperimus toiisu-

coinpuliis paschx decenndvennali circulo ronline- r.is , nulbm magis seiiieiidam nobis amplecieiidam-
iiir, qui dudum quiJein, lioc esl ipsis aposioloruin que jnre di\eri;ii ea quam in capiie suo gestabit ille

toni|ii:ril)US, jam servari in Ecclesia capit, maxiiiie ciii se coiifilenti Dominus ait
$u- : Tu es Pelms, et

Roiiiae et .-Egypti, ut siipra jani disimus. SeJ pcr pcr haiu- pelrain wdificabo Ecclisiam meain, el portce

indublriain Eiisebii, qui a bcalo niariyre Panipliilo iiifeii non prmvalebiiul ailternts eain , et libi dabo c!a-
ves regiii ccelorum (ilailh. xxvi). Nullam vcro magis
cogiiomen liabet, distiiiclius in ordincin compositus
est, ut quoj eatcnus per Alexandri* ponlificcm aboiniiiandam delestandamque meritu eunctis Ode-

siiigulis annis per oinnes Ecclesias mandari coiisue- libus crediderim ea quam lialiebat ille cui graiiam

veial, j:iin deiiide coiigesia in ordinein serie lunae sancti Spirilus comparare volenli diLit idem Pelrus :

qiiarl.c dcciiiix, faciilime posset ab oniiiilius sciri. Pecunia lua tecvm sit in perdilionan, quoniam donum
Cujus ciMuputimi pascbalis Tbeopliiliis Alexaiidriu; Dei exisiiinasti peciinia possideri . Son enim est libi

prxsul in ceiiium annorum lenipus Tlieiidosio ini- pars neque sors in serinone hoc Neque
{Act. viii).

peratoii compnsuii. Itera successor cjus Cyrilhis vero ob id tantum in coronam aitondinmr, qula
seriein noii.igiiUa et quinque aiinorum in quinque Pctrus iia ationsus esl, seJ quia Peirus in raemu-
ili-cennoreiialilius circiilis coiiiprehendil. Post quein B rtain dominicae passionis ita attonsus est , iJcirco el

Dionysius Exiguus lolidera alios ex ordine pari nos, qui per eamJem passionem salvari desideramus,
scbemate subneiuit, qui ad Dostra usque lempora ipsius passioiiis signum cum illo in vertice summa ,

pertingebant. Quibiis lermino appropinquaniibus videlicet corporis nosiri parte ,

gestamus. Sicut
lanta bodie calciibitoruin exuberat copia, ui etiain eniin omnis Eccle»ia, quae per niorlem sui viviCca-

in nostris per Critaniiiam Ecclesiis plures siiit loris Ecclesia facta e--t, sig ^um sanclae crucis ejus
qui , mandaiis memoria; vcieiibus illis .jLgyptio- in froiite poitare consuevit, ut crebro vcsilli bujus

lum argumeniis, facillime possint in quoilibel muniiniiie a niuliguurum spirituum defenJatur iii-

spaiia lempnrum pascbales piotendere circulos ,

cursibus , crebra biijus admonitione doceatur, se
et amsi ad quingeiitos usque et iriginia duos volue- quoque carnem suam cum viiiis ct concupiicentiis

rint aiiBOS. Quibus expletis, oiniiia qua; ad solis el crucifigere debeie; iia etiani oportel eos qui vel nio-
liinae, mensis et septimaiia>, consequeniiam spectant, nacbi votiim, vel gradum clericatus liabenies , arc-

eodeni quo prius ordine recurrunt. Ideo auiem cir- lioribus se necesse habent pro Dumino contiiieiilia>

culus cusdeiii icniporum iiistaniiuiu vubis minere freiiis aslringere.

superseilimus, quia de raiioiie tanium teniporis pa- Formam quoque coronK, quam ipse in passione
scli.ilis insirui gusrentes, ipsos vubis circulos paschx C sua spineam portavit in capite, ut spinas ac tribulus

caibiilicos abundare prubastis. peccaiurum nosirorum portaret, id est, exporiareiet

Verum his de pascha succincte, ut petistis , siri- auferrel a nobis, suo queraque in capile per lonsu-

ctimi|ue coiiiinemoratis , tonsurain quoquc (Je qiia ram prveferre, ul se etiam irrisiones et opprobria
parilcr vobis lilierns Deri voluistis) bortor ut eccle- pro iilo Iibt-nler ac pronipto anirao sufferre ipso

iia^licam ct Cliristianx (idei congruam liabere cu- eiiam Iroiitispicio doceani, ut coronam viia; x ernae.

retis. Ei qiiidein scimus quia neque apostuli omncs quam reproinisit Deus diligentibiis se, semper ex-
UhO eodcmque suiit inodo atlonsi, neque nunc Eccle- speciare ,
proque hujus percepiione el adversa se

sia caibolica, sicutuna Qde, spe etcbaritaie in Dcum niunJi ei prospera conlemnere designeni. Coeterum

conseniii, iia et j.iin uiia atque indissiiiiili lotum per tonsurara eara qiiain niaguin ferunt babuisse Siino-
orbem toiisurae sibi forma congiuil. Den.qiie ul su- ueui, quis rogo Qdeliura nun slatim cura ipsa magia

pcriora, id esl, palriarcbarum lonipora respiciamus, prirao deteiteiur ci raeriio exsufflet? Kiux aspeciii
Job, exeniplar patienlia;, ingrueiiie iribulatiunum ar- in froniis quidem superficie coronx viJetur speciem
ticiilo, caput totondit; prubavit utique quia teinpore prxferre, sed ubi aj cervicem consiJeranJo perve-
felicitatis capillos nuirire consueveiat. At Joseph et iie. is, decuriatam enm quam te videre puiab.is in-
ipse castitaiis, liuniilitatis , pietaiis, celerarumque D Tcnies corunam. Ui meriio talem simoniacis et non
virtutuin, exsccuior ac doctor eximiiis, cura esset Christiaiiis babiium convenire cognoscas, qui in

seivitio absulvendus, ationsus esse legilur; paiet prxseoti quidem vila a deceptis honiinibus pula-
proreciu quia lempore servitulis inlunsis in carcere banturdigni perpeiux glorix corunx, sed in ea qux
criiiibus inanere sulebat. Ecce uterquc \ir Dei di- banc sequitur viiam , non suluni oumi spe corunx
ver^um ab altero vultus babitum foris prx'monstra- privati, seJ xleriia iusuper sunl poena Jaranati.
Lat, quoruni lainen iiitus conscieniia in parili virtu- Neque vero me hxc ita prosecutu.m xsliuies, qnasi
luiii sibi gratia concordabat. Veruin si profiieri no- eus qui hanc tonsuiam babent coiiderananJos juJi-
bis liberum esi, quia lonsur.^e discriineii non noceat cem , si fiJe el operibus unitaii caibolicx faverint,
quilius pura iii Deuin fides ct cliariias in [iroxiinuin imo cunfiJenier profiteor pluriinos ex eis saiictosac
sincera e>t, inaxime cum niini|uam patiibus catlio- Deodignos exstitisse. Ex quibus est AJamuanusab-
licis sicut de pascha: vel fiJ i diversitate eonflicius, bas et sacerJos Columbiensium egregius; qui cuin ,

iia etiam de lousurae differenlia legaiur aliqua fuissc legatus sux gentis ad AlfriJura regem missus , no-
controversia , inier omnes tamen quas in EccJesia strum quoque monasierium viJere volulssei, miram-
3W .VOllTIA IN FELICEM R.Wl.N. EPISCOfUM. S.-iS

que in nioribus ac verbis pruleniiaii), luimililaiem , A cinunt, una cum genle, cui le Rcx regum ei Oomi-
religionem, osienderel, di.xi illi inicr alia collot]uens : nus dominnrum piicfecit , in oninibm servare ron-
Obsecro, sancie fraier, qiii ad coronam le viiae quoc lendas. Sic eiiim lil ul post acceplam lomporalis re-
teriiiinuni nesciat lendiTe creilis , (|iiid coiilr:irio gni polenliam ipse bealissiinus apustiilorum prin-
tiix lidei liabiiu lerniiiialniii in cnpiie coronx iinagi- ccps coele.slis quiique regnl tibi tiiis'|ue ciim exleiis
nein porlai ? El si coiisoriiuni benli Peiri quxris eleclis libens pandat inlroitum.Grjlia le regisaelcriii

cur pjna qiiein ille analliemnlizavit lonsurx ima;^i- tenipore regnaniem ad nostram omninin
loiigiori

neni imilaris, et noii potius cjus cum qiio in xter- pacem cuslodiat incylumem dileciissinie in Chri- ,

nuin bealus vivcre cupis, eilam nuiic bnbiium ic, sto fili.

qu:iiiluni poles, diligere niOMSlras ? Itcspnndit ille ; DECRETUM REGIS NAITANI

Scias pro certo , fralcr nii dilecle, (|iiia elsi Simoiiis Pro calhoiico Pasche, et liomnna tonsura.
toiisuram ex coiisucludine patria^ babeam , siinonia- Hae epislola cum presenie rege Nailaiio inultis-
cam laineii perndiain loia nienle dctesior ac respuo, que virisdociioribus esset lecta, acdiligcnier ab bis
bcalisi^inri auleni a|vosiolorum primipis, qiianluni qui inielligere poterant in liiiguam ejus propriam
niea pnrvilas siifficit , vesligia seqiii dcsidcro. At inierpreiala , mulium de ejus exlioriatiunc gavisus
cgo : Crudo, inquain, verc (|uod iia s!l , sud lanien B medio opiiii;alum
csse perliibetur, ita ut surgeiis dc

indicio sit quod ca qiiae apusloli suiit Pelri in abdilo suorum consessu genua flectcret in lerrnin, Deo
cordis ampleciiuiini, si qux ejuscsse iiosiis eiiain in graiias agcns, quod lale munusculum de lerra Anglo-
l:icie lenelis. Namquc prudcnliam lunm facillinie rum niereretur accipere. Et quidein et aiiiea iiovi,
dijudicnre reor quod aplius niullo sil pjus qucm loio inqiiil, quia li:i;c erat vera pascb* cclebralio , sed
coide abominaris, bujusqiie borrendam faciem \i- inlniilum inodo raliiiiiem liujus lciiiporis obscivan-
derc refugis , liabitum vulius n luo vullu Deo jam dam cogiiosco, ut paruin milii oniniiio vldcar de liis

dicaio separare ,
qucm apud Deum
et e conlra cjus, aiite.i iniellexisse. Uiide palain profiteor, vobisquo
palrein liabere patronum quxris, sicut facia vcl mo- quinssidetis praj^idcnlibus prolestor, ipiia lioc obser-
iiila cupis sequi, sic etiam morcm babllus le imilari vare lcmpus pascliK cnm universa iiiea genlc pcr-
ciindeceat. Haec tunc Adamnano dixi qui quidem : pctuo vulo, et banc acciperedebere loiisurnin, qiiaiii

(|iiaiiium conspectis Ecclcsiarum iioslrarum slalutis plennin esse rationis audivimus, onincsqiii in rcgno
prufecisset probavit, cum reversus ad Scoiiam mul- nico sunl clericos decerno. Nec inora, qua: dixerai

tus poslea geiitis ejubdem turbas ad catbolicam lem- regia auctoriiaie perfccil. Siatira namque jussu pu-

poiis pascliaiis observantiam sua prxdicaiione cor- blico niittcbanlur ad iraiiscribcndiim , discendum,
rexit , lametsi eos qui iii llii insula inorabanlur mo- '

obsoivandum pcr univcrsas Pictorum proviiicins

iiacbiis, quibnsquc speciali recioris jure prseerat > circuli pascliK deccnnova'es , oblilteratis per om-
iiecdiiin ad viam staiuli nielioris reducere valebat. iiia erroneis oitoginia et quatuor aiinorura cir-
Tonsuram quoque, si lanluin sibi aucloritatis subes- culis. Altondebantnr omnes iii coronam ministri ai-

sei, eniendare meminisset. laris ac monacbi , et qunsi iiovo sc discipulaiui bea-

Sed ei nunc tuam prudcntiam , rex, admoneo , ut lissimi aposlolorum principis Petri siibdilain , cjus-
ea qux uniiaii catbolicae elaposlolicx Ecclesix con- que tuiandain patrocinio, gens corrccia gaudebat.

^^
ANNO DOUINI DCCXVil.

FELIX,
UAVKNNATENSIS EPISCOPUS.

NOTITIA HISTORICA IN FELICEM.

(Ughelli, llal. Sacr. t«ni. II.)

felix (a) Havennalium arcbiepiscopiis crealus est q dei paruin memor quam in coHsecrniiuiie fuerat pro-

anno 707 (i) , Romaeque consecratus. Cjeterura , li- fessus, reversus Ravennam , cives coinpulii ut Cx-

(a) De eo plura Ciacconius edit. noviss. tom. 1, aniio 708 elecius fiiit, die i vel 7 mensis Martii. Undc
pag. 499. non poluil Felix consecrari aiile pr:cdiclum anniiin.
(b) Ex Anaslasio habeinus Felicem consecraium Cum vero Agnellus in suo P.miilicnli dicai sedisse
fuisse a Consianliiio suiumo ponliQce, qui nonnisi Feliceni an. 8, niens. 7, diebus It», et obiisse dia
559 FELICiS KAVEN. PUOLOGLiS AD SEUM. S. PETni CIIRYSOL. SC.O

sarisjugiim cscmerciit, cleniin vcro, ut conira Ro- A •'""i '!'"•''' f-Tcilale laborans, ilUnl vel aliso'veie \s\

rcbellaret. Cumqiic Tlieodorus cxpolire uQii poluit, fato propior, conibiiicndum

rnanuin iinniiliccm
esarcluis, pnteiiii s'iccincliis esercilu, Felicem ca- maiiJavit. Aurcos sermoiies sancii Petri ClirysoloRi

put seililionis CL^pi^sel , opprcssissctqiie Ravennam, in uniim voliimeu cocgil. EloquentiLC plausibilis

seilitionis cuiii ad Jiisliniaiium Cisa- fiiil ni.ignoqiie stuilio pieialis ci nciiiabatnr ad po-
.uictorcm .'»liis ,

rcm Constanlinopoliin aniaiiilavil ; qiiciii ciini can- piiluiii. Ciin que sanclimonix iii vila clarissiina si-

(lcnli ,Tre exociilasset , rclegavil dcinJe iii Ponluin , g a cdiclisset , obdormivil in Domino 7 Ka'. Deccmb.
ubi Felix inrclix tcmeritaicm suam posset liigcrc. 717, tepullusque apud ecclesiam sancli Apnllinaris,
?ciliilii Felix cxs liiim ad scx aiinos, ileiiiiio mise- prope aliare sancix FeliculK , ulii h i c ipsa verba

ria magislra ciim sibi redilUiis ejiirasscl crrorein ,

lcguiiliir :

ad selcm do qiia fiierat devoluliis moJeratiis rcdiil, IIIC TIMILUS CLAISIIM

cariuc deinceps adeo saiicie pieqnc SF.RVAT CORPCS
.niiiio 715, in

vixil ul clarueril miraculis. Ecclesiam suam \ariis DOMINI FELICIS SANXTISSllll

,

diiiiariis anxit. Seripsil ,

aiitcquain ci ociilorum lii- AC TER BEATISSial

incii adiiiiercliir, comincniarium in Mattlioeuin ; vc- ARCHIEPISGOPI.

25 Septenibris, fiei oidinationem cjusdem cum 25 15 iiii. Din. D, numero dieruin addendi sunt dies
'"- scnbenJiiinque pro 20 22, el ordinatio ad diein
Novenibris ciJlalam inciJisse in dieni " Aprilisi qn.-c
'
iliio,

cuiii ioepla luerit oTdiiialionilus cpisroporum aiini 27 speciabil. Ueparalus ilaque obierat 3 KaL Aiig.
708, cfliciliir prn diebus l'J scribenJum 21, ci oidi- (jiisilem anni, cnm episcopalum lemrbset aunis 'o,
nalioiuMii cjusJcni rciralieiulaii) ad diem i Apiilis inciisiljiis 'J, addilqiie Uubeus dics 26 ab exscripiore

anui 708; incle.iue iiei Felicem obiisse aiuio 710 , niistii Agiielliaui ainissos. Ordioiilus iiaque
coilicis

die 25 Noveiiibiis. Felieis aiucm sedeniis et occum- lueral Oclobr. Sibliato anni 071. Mauri dies emor-
i

bcnlis ataie .ndiiiveiila , liix clarior affulget ut prre- tnalis iion liabetur. Speelalo taiiien eorum lempo.
fcdenlia prodeaiit. Agnellus Damijiiuin ait sedisse rmii staiu , quo jnxia olitenla al) imperalorc piT
,

aiinos 16, menses 2, dies 16, morluumque iii Idus Maiirum praicepla, iinjeiaioris ipsius nuiu palliuin
Maias , vel poiius Manias ut bene sintil Kubeus. ,
iiiduire dclicbat iiuvns episcopus tiiu n salieiii ,

Iiaqiie dii' 12 Mailii aiini 708 Dainianus dccessit (|iii niensium spitium iiitercebSisse reor iiiier .Maurl
anle aniios 16, incnses 2 ei dies 10 ordinauis fue- inorleui el Reparaii sebisiiiaticani ordinaiionem
ral, die 27 Deceii bris anni Gl)\ , cuin tainen eo aii- qiiiiius Consiautinopolim inissuin aiUitror qui pal-

110 curreret cyclus solaris 28, lilt. Domin. A, fesii- liiim expeierel et rediisse. Arbilror ilaque circa
,

que essenl tiim Sabbati lum Dominicai

iialalis dles , Jnliuin .Maiiriini obiisse eodem illo anno C7l, ex eo
dies, piilo el liic crrorein in dicriim iininero irre- cliam quod iiiquirendo ex calciilis Agnello traditis
psisse el pro diebus 10 d es l'J repuiii debere, qiiare ordin;ilionis cjiislempiis , subiractisque aniiis 28 ,
ordiiiaiionein aJ 2i relralieiulaiu. Tlieodorus Da- niciisibus 10, liebus 18, quilius sedil, ab aiinis 071,
iniaiii pr;v(leccss(ir obieral inilio anni, die viddicet „ Jeveniiiuis ad mcuscm tepieinbris aiiui 042, exclu-
'-'
18 J;iiui;irii , coiiip'cIis in episi opalu aniiis 13 , diniiisque a Mauri alale diem 25 Augusli , qiiam
inensilius o, diebus 20, iil Agnel us tradil uiide ; lioni pricdecessoris eiiiortualem AgnelUis consigiiat.
fjus oidinalio, retroceJeiidi) per annns, nienses Uinc auleiii conjicilur Boiinui ab aiino 630 ad Au-
die-qiie anmilatos, recidet ad diem 29 Sc|>tenibris gustuin 642 sedein lenuisse. BACcni.MUS.
-
anni 077. Veiuni ciiin co anno cyelus solis essel 14, ,

FEL!€I§ H^VEBIJ^ATENSIS
EPISCOPI

PilULOGUS AD SERMONES S. PETRI CHRYSOLOGI.

(Oudin , Coniinenl. de Script. Ecclcs. lom. L)

Divina charismaium dona de coelesti iliesauro pro- D accensus , et rigalione percnnis graliir iiroralus,
iala , dum largis virtulum iuysleriis religiosa torda diguo eloquii ornameiito , vcrnantiuiii lectionum
uberrinie replevere, ila suavltaiem sancli Spiiiius opuscuia de singulis Evangelioriim parabalis polito

odorifica narraiione distribuuiil, ut manifeslis pau- sermone conficieiis, delettabili dulcedine aures om-
daiilur elogiis, el orn;imenta salutis existant ,
juxla niuni replcvit et corJa. Proinde, Jilcclissiini , tanti

Domini vocem in sacris Evangclii paginis iulonau- pasioris inieMta ct anxia meiile sciipta legamus, et

leni : Qui credit iii me ,

flumina de vcnlre ejiis fluenl ardcnli desidtiio ulnisque spiritu;ilibus ampleciamur:
aqum iiiiOE ; et ilerum : Aperi oslium , el imptebo il- quatenus frucium biboris in nosirse meutis cellaria

lud ; et Saloinon : Spirilut dabil saplenliam quccren- rccondentes , simul cuin eo magnificae laudis glo-
libus se , el ducentium liuguas fucil diserlas. Quanio- ria perlruamur, et praniia a;tcrni muneris capia-
brcin veiierabilis beatusque ponlifex Petrus, Ila- inus. IIoc liiiniilis pra-sul Felix , de paupcrculi cor-
veiinaiis Ecclesiae pr.Tfulgidnm decus , el calbolica dis ccllario, seriiiones legentibus exigniiin obiiilil

veriiaiis pra^cipuus doctor, calore superni ainoiis niunus.

 561 S. nENFDICTI CP.ISPI QUERIMONIA IN SYNODO. r.r.i

ANNO DOMIM BCCXXV.

S. BENEDICTUS CRISPUS,
MEDIOL.\NENSIS EPISCOPUS.

NOTITIA IIISTORICA IN S. BENEDICTUM CRISPUM.

(Ughelli, Ital. Sacr. loni. IV.)

Sanclus Benediclus (a) Ciispus Meriiolanensis lum A latc celebris haberelur, ul Paulus Diaconus narrat.
doclrina , lum sairclinnonia clarus, ad sedem patriai Cadoaldi Anglo - Saxonum regis epitaphium ipse
pt)st Mansuetiim promotus est. Ilunc sux jiirisdi- composuit, qui , abjurata idololatria , ad Cbrislum
clionis acerrimum defensorem gravis lis coram se converterat, sacrove fonte a Sergio pontilice
pontifice Romano exercuit. Cum enim conienderet ablutus fuerat, defunctusque paulo posi , apud san-
Ticinensem episcopum Mediolanensi ilirono subesse, cium Petrum cum cjusmodi epitaphio fuerat luinn-
illc vero contra iiiiereiur se ad arbitrium Itomani latus. Calerum Benedictus e vivis cxempius cst
pontilicis ex aniiquo jiire immediate spectare, fcli- anno i'> sui pontificaius (6), vcl , ut alii volunl , 47,
cior litis evenlus a Ticinensi stetil. Benedictus vero V Idus Martii anno 733 ("2')) ; scpultnsque est in
,

cum caiisa cecidissei , revertitur Mediolanum, ubi b:isilica Ambrosiana in numerum sanciorum relaius.

eancti Benedicli comiobium xdilicavit, quod lioc De eo Martyrologium Komaniim, Baronius et alii.
lempore poenitentibus mulierculis esl pro domicilio Ejus fama maxime celebris babebalur Jusiiniani im-
ac sepimenio pudoris. Totam llaliam Benedicti lama peraioris temporibus, et Ariperti Junioris rogis Lon-
pervasit, cum non modo doctrina seJ etiam sancti- gobardorum (<;).

(a) De eo Acta Sanrlorum Martii lom. II, pag.

, B Mansuelum, iit vidimus, an. 680 Romse pr.Tsentpm.

8i , qiieni ab Aquila in Saninilibus oriuiidum aiiqui Iiaqiie Bcned cto annos sedis duntaxat 41 tribuo :

voliint. lacile eniin fuit pro iv legi ac scribi vii, et sic vi-
(b)Scdit Benedictus, ex Calalogo, aii. iT, obiit xerit ail an. 7'2.j. Papebrocuiis.
\ id. sepullus ad sanclum Ambrosium. Nunc
Illarlii, (f) Benediclum ab A(|ui:a in Samniiibus oriiindum
colliur 6 Seplemb. , quia Ecclesiic Mediolanensis aliqiii voliinl, Tnppius vero in Bibl. Neap. Amilerni
riliis iiulla sancloruin festa recipit iiilra Quadrage- iiiitum dicit. Ob liiem vero qua diii fucrat vexatus,
siiiiam celebraiida. Moriem vero ejiis noii osse | ut siipra iiieniinit llgbellus, cnlitur ut prxcipuu.ii
diirerri ullra aii. 7i."i ex apta subsequeniium episro- proleclor et advocatus eoriim qiii foreusibus lilibus
poriim srrie sic apparet ul nisi ipsis ahuiidciil anni
, aliisqiie angiistiis quomodolibet exagilantur, ut cx
4 vel 3 , iiccessario abundent Cenediclo, qiii anie ejiis Vila, typis dala Neapoli a Bciiedicto Lunliint
annum 681 non potest in episcopalum induci propier apiid Franciscum Mollo. Sgambatcllus.

S. BEmEPI€TI GHISPI
MEDIOLANENSIS ARCIllEPISCOri

QUERmONIA IN SYNODO,
DE CONSTANTINO PAPA.
(Mansi, Conc. Collect. tom. XII.)

B. BENEDICTl QUERIMONIA IN SYNODO, C phanerum et viduarum , ecclesiarumque universa-

rura solidum stabiliraenlum, Patri, ac Filio , ac
lio quia papa Constantinus ipsum arcliiepiscopum
privaverat consecralione episcopi Papiensis contra sancto Spiriiui, graiias refero immensas, pontificeni
antiquam consueludinem. quod talem sanctic sedi apostoIIcEB virum clementer
eligere, ac misericorditer ordinare, sua ineffabili
Siimmo coelorum conditori terrarumque univer- , pietate disposuit. Uiide cborus universus episcopo-

sarum factori, gemiumque cunclanim auctori, crea- rum sacerdoium collcgiuni sedule reminiscat generi

liirarum universarum crealori, coeii terr.Tqiie stabi- humano beiiigne ac inisericordiler providere, cuui

liiiienlum , angelnruni et liominuin , ad fidei callio- liuic sanclae scdi virum biijnimndi discretuni , illii-

lioa: et sedis apostolicx unicnni moiiiincnlum, or- strem, onliodoxum el prxcssc el |r,TBOrdinarc sum-
Patrol. LXXXIX. 12
 S. IJENEDICTI CRISPl 3Gi
r.65

cum pieiale disposuit ,

qni operibus boiiis , :iJ- A Ifns vesiris. Et David : De vultu tuo judidnm meum
iiinnilioiiibus siiiclis oibcm sibi cniiiniissum cnnfor- prodeat, oculi mei videant aquilalcm. Al, ul nostra;

et crranics docere, non desinii. De quo Verit;is Ecclesise nosira;que querimonix veritateiii enuclea-
i.ire,

ail : Ego pro te rogaii , Pelre, ut non tiefuiat pdes lius ac verissime aperiam, decem I\omanorum pon-
Ina , et tu aliquando conversus confirma fralres tuos. tilicum privilesia, qux de consecraiione Ticiiiensis

Qiiaraobrem , Pei et veslri, paicr venerandc ,

alque Ecclesia; dico, asserentia, alque sub analbeinalis
liiijus faiicii concilii, coadjiitiis pr.Ti-entia el confor- nuicrone rigide ab universis episcopis inierdicenlia,
lalus clementia, ego BencdiclusMediolanensis arclii- soliia pieiaie cognosclie. Quin eiiain nostia civiias

Dei dis- qiialiterab ijisis priiiiordiis iiiculia el exalt la cura

episcopus causam nostra; ccclesiac, qiia;

positionibus, el beali Barnabx aposloli doctrinis ac diligenti majorum permansil per Romanos impera-
iniraculis , rclloruit, nuiicque gloriosissimi confes- tores, ac consules patricios ejusdem urbis accolas,
boiiorand.-» virlu- cuniorbis uno regeretur impeiio, aiti.nie cognosciic.
soris Aiiibrosii ornaia discipliiiis ,

f.bus, perfulgel, cujiis reverenlia et cbarlate debila Qii.im laineii, ut in situ descripiionis cjiisdem com-
vestro ductus conspeciui, et liuic sancto conveniui piri, annosam postmoduin Romani reges et princi-

voce qua pns- Scnorum populis, longe iiiclins subli-

inc ex longo rcprssenlare disposui , , pes, expulsis
sum, loiigo confecius senio ,
pandere et reserare B inanies opere mirilico auxerunt, locanles in ea more
curabo. Igiiur cum Mediolanensis Ecclesia Dei, et palrio eximium Augnstorum dignitati palatium iin-

beaii Anibrosii faciis et viriutibus exaltala , ac inul- periale, llicatrum, aunianiium, ibcrmas, viridarium

lis episcopis per niulia ]am leiiipora anlecedenlia anicenum floribus divcrsis et odoribus variisdelecia-

subliinaia, nunc consec raiione ecclesiae Papiensis in- bile, arenam lapidibus ct magisleriis admirandam,
jusie exspoliaia, vobis humiliter ac devole conqiie- in qua llaliae cives universi consedere, el ab uno
riiur. Qua; inier cxieros nosirse ecclesia; suffraga- oratore concionante audire possenl conipctenter. Ob
iieos , et beaii Syri meriiis, primicerii piivilegium quuni cniin causam sa;pissime ab iisdem postmndum
nunc usque nosir;i; causa; indicium summo vigore Aiigustis frcqiieiilari, et incoli, et honorari super

lenuil. At nuiic Romana; sedis digniiaiibus et ma]o- cunctus Itallx civitates adorta est, maxime, qiiod

riim honoiibiis ambiiiosa, sua et propria metropoli cssel inibi salubeirimi aeris aptissima teinpeiies,

illiciie derelici;i, el iiijusie destilula, ut consecra- locusqiie ad usus domeslicos Irrefragabiliier para-

lioiiem furiive acciperet, nomanuin adiit poniili- li:simus. Exiiide, Paier venerande, sancta Cbrislia-

cem ,
quam nostra Ecclesia per tenipnra jani nvala orbi apparenle uiiiverso, sicut audivil, illico

niulia annorum longo curriculo anlecedentia , a Dco credidit, saiicto Barnaba apostolo a Spiiitu san-

lempore beaii Darnabse apostoli usque niei prae- C clo inibi desiinaio, ei lidem orihodoxam fideliier

seniiam ,
qui pcr annos quadraginta sedem resi- pra>dicanle ; a quo cnim nostra Ecciesia ab ipjis

deo Mediolanensem , atque iiiibi cpiscopum Grego- primordiis capiit Iiali.e per sedem nietropolilanam,

rium, liuniiliier consecravii, habuit, el cbarilaiive, Dei dispeiisante clemeiitia, leiuiit, el Deo largienle in

Deo opitulante, lennit. Ilunc ilaiiue, vcstra succur- ;eternum tenebit. Quainnbrem calbedra Mediolanen-
rente clemcntia, sanciisiiue collaudanl^bus canoni- sis ab ipso apostolo exaltala decenter, et subllmata

biis, quod Injiiste nosira ecclesia amisit, adipisci compeienter, Dei dextera, et beatl Pelri remigio

valeai, (ideliter ac devoie exoninuis. Prosil nobis refloruii. Quod enim verissime reperimus in nosiris

veslra sapientia, oninibus pra^fercnda disciplinis. aniialibiis, el cjiis descripiione adventus, el sancli

Qui omnibis prxesl, omuibus prodesse debila

eiiim Anaialon Vita, de discipulis Domini, unus diseipuius
paiernitate condeccl, nulli nocere, neminique invi- ridelisiimus fidelissiinc et certissime dicens : Quce

dere, nulli ecclesiae bonoreni ac dignilalis pr;croga- post t\omanam arcem famosissimam jam tunc liabeba-
livam usiirpare, discretus ei jiidex summc jusiiiia; tur civitas swpcdicla Mediolanum, quippe qua: pnri

lance pondcral universa, inrerenies injurias aliciii dilione sublimis, secunda post ipsam, ut prafalus

iiijusie cnndcmnans, ac illicite sulTerenles a malis ..

sum, Augusiates Occidui imperii infutas lenebai. Iia-

miscricordia, dexlera legisque cairemoniis dcfeii- quc saiicius, Dei dispensantc clementia, sanxit Dar-

dendo, benigiie susienlat. At iniquitaiis judexcuiicta nabas apo^tolus ul Mediolanensis, qnam iinperatores

pretio subverteus negolia, qua; lcgis sunl obscurat, noverai supcr runcias Itdix civitiites sulilimasse,

ac qux tcnipnraliter arrident criminose exaltat, a ca, ipsc quain sanctis praedicationibus primilus fun-

quibiis justiiia; amator se quuiidie, Uei proiegente daveiat, principalis ccclesiastici cnlniiiiis sedes

dextera, custodit. Justitiam discamus. Ilaque unde aliariimque in ea provincia ecelesiariim meiropolis

Isaias propbela Spirilu sancto replelus dicit : Justi- perpctualiter habeaiur. Cui profecto urbi, ut in Vita

tiam disciie qui habilatis lerram. Venerande Paler, sancli Analalon, qiiem inibi consccravcral, Hieroso-

potestatem culiiiinis nomiuii ralio viiicat divina. Ijniis protessurus, inveni, taiiium privilegii niiiRUs

Uiide bealus Ambrosius ait : Decet ut raiio vincat s:inctus Anatalon a siio noverat magistro coiicessuin,

poieaiaiem. Judiclum ccusarum qiierimoiiia; nosliie ut sicut inier reliquas Italicarum provinciariim urbes,

JHsiiim judicate, unde Iiomiiuis per Zacbariam lo- cariiin duntaxat qua; nccidenialem usque marj;inem

liuitur, dicens : Jualum judic^um el pacificum judi- ab llaliiB finibus proienduntii.-, pnst Roinaiiam ar-

eale, el nolite reliiicre maliiiain [nitris vcilri in cordi- cem inlcnti sub solio eiiiincnti aiq e popiiloruiu
305 QUERIMONl A IN SY.NOnO. rfi6

convenlu frcqiicniissimo principales viJebanlnr, iia A ri»s puroiliitiiinin retiitcre, iiut ordinarc, Vt:l judican
ccclesiasticae ditionis praerogativD, post Romnleani iibsjue ejus voluntale. Qnia sicut irrita erit ejus ordi-

seilein, ciinctas excellerel. In liiinc nindum ct ipse va.io, et ila dijudicatio. Nam qui eum ordinnre noii

pra!f:iliis antisles nil a suo inslitntore discrepans nie- poluil, nec judicare nullatcntis poleril. Paier venc-
tropulitanam idem catliedrain pro riilnris tcmporibus randc, unaqu;rqiie nielropolis a scde apostolica,
Clirisii sialnit esse fidelibus, qualenu-i oiiiniuin po- qiia; uiiiversis ]
rsepollel dignilalibiis, suos lerminos
pulonim amisies, lioc esi Venetirc, Ligiiri;p, Emili.T, sanclis Palribns constiiulos ordinative nunc usque.
IJIetia!, Alpiscnlioc, quotqnyt fueriiit in sancla nia- tcnel, de quibus papa Calislus siio in decrcto dicil :

Ire Ecclesia futnri, pcr lias sipedictas provincias Fiemo iilterius terminos pra^sumptioiie illicita usurpct,
rapiil (lunildain et decus iiisignc, post UoinanMin unile Dotninits loqnilur dicens : .'\V trnnsqrcdiaris
poiilidccm , li;ilicre del cbant Mcdiulancnsis seilis terinines anliquos, quos posuerunt palres Ivi. Ilaque
pra!suleni melropdlltanum. Iiaquc EccIeMa Meiiio- niia.iu:cque Ecclesia, qiiaj sanctis fidcm niajoribus
laiiensis, liis el aliis mullis lulla et ornala rcmigiis, scrvare desidcrat, ac saiicloruin decrela lionoiare
fcre cum lionoribiis liis oinnibus iisque a.l iiici lcm- conicndil, iioslrae qiierimonijc lidL-Iiicr, el cliarita-

pi!S, Dci misericordia, ct bcili Ambrosi merilis, tive, ul sibi, ne siniiiia patiaiur providcat.
devcie pprvcnil. Sed, ut ex cai^sis niiillis, e quibus " CL. MlRATOnil CE.NSUPA I.N m.CCEBENTESI ORA-
nosiia: querimonisc caiisa muniiur dccenicr, ai^juo TIONE.M.

tuttur coiiipetenler, qiiorumdain saiicloruni episco- Exponere placet qu.ie sit mea de hiijus oraiionis
pornm Papien>iiiin tesilinoniiim, Crispiiii ct Epi- aiictnre senleiilia. lllam cnim egn
a Bcneilicto noii
coinpositain, sed ab ipso liisioriograplio Laiidiil|ilio
plianii, percipc. Saiiclns enim Ciispinu?, ruiii se vi-
excogilalam arbilror. Euil isii iii moribiis, rcliqiio-
derel niorli accclcrare, ut in sancti Epiphaoii Vita riim liisiorlcoiuin ninrc, viros loquentes iiidiicere,
liabcinr, dnxil saiiclnm Epipbanium Mediiilanum, et cisqiie oralioiies aflingere, quas verisiinilc cst ab
ipvis diccnilai autdiclasiam fiiisse. Ilincapud illiiin
dixitad cpiscopum Protaxium, el ordiiies, quos in bi
\idcas Wiberli nrchidiaconi, Ainbrcsii diaconi, et An-
invcnit ; Ecce, ftlii, jnm mea alas mea: vila: cursiim
drea: saccrdolis dccumaiii coiilra sancliiin Arialdiim
complevil. Coumeudo ciiiluleni, commeiido cciiainin, (iialioiies, liiijusque in illos, aliaquc miilla, qiipi

debcu iiiiiiis Laiidiil|ilil fcinin esso stylus iiiiiqiiR siniilllmiis

coiitmendo Itiinc, ciijits lubori cl (irntiw (jiiod
siiailcl. Pi.Tlcrea non dixissct lieiicilirliis so pcr
nsqiic ad lioc lenipiis vixi (jrandccvus, ct dcbiU.i, cujus
annos quridrogiiita in Mediolancnsi cntltedra sedisse,
corporea (elicitas et virlus unimce imbecillilalcni meatd cuiii cniiii sil exploraium sub Consianiiiio poiililicc

poriavit sine faslidio. Itcm iii cadem : Ducilur bcalus causani lianc fuisfc agilalain, ct lieiiciliiliis aiino
lantuin G.S7 ad arcliii'piscnp:il.'in dignilatcm cveciiis
Epipltaiiiits Mediolaniiin adltitc rcluclans, et ttiaijna,
r fiicril, loiige post Coiist;>nliiii tempora qiiailragcsi-
si dimittcrctur, muiiera frontiilens, qiii ut fmrel, nolitit
miis illi arcliie(iisco|ialiis annns cxcurrisscl. Iliijus
spondere vel niiitima. Cotisecraius aulcm a ber.lo igitur erroris ciilpa ad Landulpliuni oraliniis aucto-
rein rercrenda. Alio auleui inviciissimo argu-
cst
Protaxio, sancti Ainbrcsii anlecessore, callwlica: Ec-
iiienlo probatnr. Tres in liac oralinne cilaniiir
id
cUsite propugnalore firmissiino, summa cuin devotione
cpi>tol;c Docrctalcs, nenipe Fabiani, Sixti, et Cali^ti
ac celebrilate cunctorum. Praelerea teslinioiiiuin, Pa- lioiiianoriim podlilicum. il.B vcio cpi^tuNc, licel, uti

tcr veneraiide, cape cerlissimum, cui dubilare aut iiiinc crudili omnes fatenlur, lanlis pniitilicibiis
siipposiia; aflicl3ei|ue fuerim, adbuc a miiliis socculis
refiagare periculosum el criminosiim sancti Patrcs
vciuti gcrmana eoruni subules siint lialiiia!, exi-
decreverc. Legitur enim iu Vita sancti Ambrusii pa- miaiiii|ue lidem ab iiniversis calliolicis, noii mimis
Ironi iiosiri, ac Ecclcsiarum universarum luloris : qiiain nosiio a!vo, iinpelravere. Isidorus, scii Merca-
/or, scii Pfcca/or (uii iiosi arcliipr:csiilein dc Marca
(Jrdinalo sacerdole ecclesice Ticinensis incidil in inftr-
piobat et ein. cardinalis de Agiiirie, maxiinum
cl.
milutetn. Cura est itaque, Palcr venerande, siciit purpuieique s-enaius ornameiiluin, iii luni-
liis[iaiii;c

sanclus Fiibianus papa in suo dccrelo asscrit, veslra: lciitissima llispaiiorum concilionim Collectione, t. I,
diss. 4), liane mercem ant collegil, aut elaboravii,
tollicitudini adltibenda, ut ea, quce sunt ab aposlolis
ita ul viris e:iam iloctissiiiiis impnsucrit, qiii saiicii
eorumqiie successoribus ordinala, ac sancti Spirilus
Isidori liispaleiisis episcopi opus illud lui^se credi-
gralia cinslilula , nec dissiinulalione ncgligere, ncc _ deruiit. ruin quo leinporc hujiismoili syllogiis
C;*'li

aH(jua prwsumplio vaUal perlurbare. Sed sicut lioc

^ proJieiii, ipsa! nos epistola! doceni siquiib^m inler ,

cas qiKcdaiii suiU Gregorii U ac III, et Zachariie,

quod P.oinaiiis exigcbal utililas, oportuit deliiiirc,
siininiorum piinlilicuin, noiiiiinliiis iiisignlta!. Cuiii
ilaque debiiitnm est, iion dcbeie violari, Pater veiic- veru lii poiilifiecs oclavo s;cciilo scderinl us.quc aJ
vesirx Palerniiatis revereniiam at- aii. Clir. 751, post illa teiiipura scripsis-e IsKloriiiii
raiide, pr;cci|>ue
cliariialcm vicariam cliari-
iaum dignoscimiis. Sed nc slalim qiiiileiii publici
qiio biijiis saiicii coiicilii
juris laciaBSunl lnijusmodi decrclalrs, etenim priiiius
t.ilivc exoro, ac obiiixe a parle Uti, el sancti Ain- oniniiiin liiculplius, Mogiiiiliiius episcnpus, cas ex
brosii coiitendo, utnullus episcopus nostra Ecclesia: llispaiiia, ubi cuiias suriita! lucraiil, iii Gallias im-

de quo |orla\il. Hiiiciiiarus Rheinensis, in Opiisc, c. 21,

sutfragancum , niaxiine hunc Papiensein ,

lijcc liabel Dc libro collectarum cpisiolarum ab Isi-

:

bujiis sancti concilii clementix conqueror, rciinerc, doro, queiit de Hispania alialuni Riculttltus episcopits
ac ordinare, fralernitaiis vestra; perturbator, prajsu- Mogtinlinus ublinuit, et islat regioncs ex il o leplcri
fi'cit. Miigunliacain auteiii Ecrlcsi.im rexil Uiculplius
mat. Quud si evenerit, accipieiitis et ordinantis
isicabaii. Ch. 787 usqne ad auiniin 81 i. Qiiare alfii-
irrita cl vacua sil in perpelunm orilin;ilio. Unde epislolas siib fiiiem laii-
niandum ciiinino est ill.is

sanctusSixliis papa suo in decrclo divinitiis admoiii- luiii sa:culi oclavi crudilos v.crsaii coepi-sc.
iiiter

Nulhis episcopus pra-sumat altc- Quod si veruin, uii prorsus veiissiinum cst, aii illis
tus masis^terio dicil :
"S67 S. DENEDICTl CRISPI 563

Bencdiclns arcliiepiscopiis, qni ann. Cli.711 Uoniae A
pernrasse dicilnr, «ti potuissel? Siiperesl igilur ul
faieamur, aul a Landulpiio ipso memoralim oralio-
iiem fiiisse elucubralam, aui ab alio quopiam, qui
pluribuspnsl Henediclum annis inler vivos iiumera-
episcopiPapicnsis consecran ectperunl a papa. Vnde
cum Benediclus archiepiscopus Mediolani in curia Ko-
mana citnret cpiscopum Papiensem, suum ab antiquo
suffraganeum, succubuit. L'nde el hodie Papienses,
Placentini, Ferrarienses episcopi, subsunt immediate
et

reliir. Stylus qiiidem, ut liocqiioqueexponain, a coii- doinini pnpiv. KeliqHa videamiis. Sic rebus cornpo-
sueto Landulplii siylo nouniliil dis-idere videlur, ila bili-, ad mullum tempus Ticinenses episcopi Medio-

iil, quod sumiiuini est, su-picari possimus eliam ante

lanciisein ignuravere metropolilam, ct ab iino penden-
l/indul|.Iium orationem liauc exstitisso. Quae igiliir les riomano ponlifice pallii etiaiii dignilate sunt
M divilaiieiisi episcopo in Ticmensem (irmissimae ra- aucli. Quo lempore liic honor eisdem collalns, pror-
lioiies foreni, ni fallnr, explor.iie osiendimus. Nunc sus deliniie non au.leinns. Illiid tamen absqne bxsl-
vero, videndiim quibus verbis aSigonio inagni nomi- latione airirmanduni duco, Ugbellum a veriiate de-
nis viro. liisloria liaic proponalur. Inquit is, lib. lii sciscere, dum sine tabulis ei sine lesiibus baec de
llisl. de Regiio Ital., ad aiiii. Ch. 715 Lis inter ar- ; Papiensi Eccle>ia asserit Ciii ponlifex Hormisda
;

chifpiseopum Mediolanensem et fpiscopum Pnpienseni (Itomanain seiiein liic tenuit ab anno 514 ad .^25;
exnrta. Arcliiepiscopiis, novi parandi juris causa, epi- p(i//!i usuni concessil, eTienditqne eam grntiosam in-

scopi consecriUionem ad se traduccre voluit. Quod jus
ad eum non pertinere episcopo conlendentc, e.r coni-
muni sententiares est Itomam rejecta. Ibicausautrin-
que apud pontificem agitata, arcliiepiscopus, adversan-
libus omnibus vetustatis exemptis, victus abscessit.
Verum par.ilragoedial Sigonius; neque eiiim jus iio-
vum Bencdcto parabatur, neipie illi omnia vetustaiis
exeinpla adversabantur. Uiia plnrium amiorum
praescriptio fccit ut secnndum Ticinensein judicare-
tiir. In anno eliam bujusce qu;estiiinis assignando
Bigoniurn calculi defecere, qu.indoquidem aniio 713,
eiuo reni peraclam is arbilrainr,
Gregorius implebal, non vero Conslanliuus. De-
II
dutgentiain ad successores. U^us enim pallii per ea
tempora au4 paucissimis, aut nemiiii a summis pon-
lilicibus Iribuebatur. yEvo deinde divi Gregorii, ut
dociissirnns de Marca aniniadvertil, lib. vi, cap. 7,
nuiu. 5, de Coinord. sac. el imp., invaluit, ut lloinu-
nui pontifex pallio ornarel pracipuos meyopolilanos,
(lui ad ejus coinecrotionem perlinebant, uut eos qui-
bus vices suas in provinciis cominillebat. Si igiliir ne-
que omnes metropolit;inos, sed pr.ecipuos duntaxat
pontilex pallii usu decorabat, idque eliam sa;eulo
s.ilum Gregorii .Magiii usurpari coeiiit, quanlo miiius
Romanani sedem llurmisd.e a;vo pallium Ticiiiensi conceJeiidiim luil,
qiii non inler melropolitas, scd in episcoporum so-

ces-erat bic anno swperiore, eodemque in summuni
pontiflcem electus fueral Creg.irius, uti em. Aniia-
liiim parens cerlis Anaslasii (Jibliolb., Tbeopbanis,
Sigeifredi, alionimque testimoiiiis duclus liqiiido
ostendit. Cum vero sub Coiistaiillno laiilum liiijus-
inodi lis composUa luerit, aiuium eidem, aut 711,
oum U.ironio, aiit, cum aliis, 71-2,
p.ilet. Porro liac in re (|uaiitiini a Sigoiiii
qui scriptores discedanl, multisprobareiiOssem,sed
oinnium in^tar sal eril Ueovennium (liunc iinolensem
liiissearbitror) profene, vetuslum scriptorem, qiii
luiniiiodo vulgarium censu iiunierabatur? Plura in
liMiic. rem non aggero, tum ne niessem h.mc tibi prac-
ripiain, tum ut i'ruditorum auribus parcam, qui a te
iiberiora prsstolaiitur. Veliiu lauien serio pertiendas
an ad Jo.mncm STII papaiii pra:rog;<tiv;c hiijus pri-
inor.lia sint relerenda. Ille eniin (loniifex iiibii aiiti-
assignari debere guius babuil qiiam ut Ticiiiensein exlolleret sedeni,
inente reli- (pio vividuiii nimis ac fone Mediolanensis episc0|ii
in.,'enium retnnderetur, qui dc promple prsslanda
unc teinporis Ecclesia; Roaiance obcdicntia recusa-
G •'a'- Cerle bic summus pontifex epislolam dedil, qu;e

anieaiinosoUO, et ijuod excurrii, scribebal, et ciijiis
cbroiiicon ms. in Anibrosiana Bibliolbeca exslat.
Cap. 157, de 1'apia iirlie, bsc ille babiu Hujus ci-
iHlalis ^piseopus sujfraganeus (uisse asserilur arclii-
inter ejiis opera est 15 ', illaqiie Mediolanenseiii ac
Raveiiiiaicm meiropolitas slatuit ad syiiodiini cun-
; vocari a Ticinensi episcopo posse, (luml {iiisi eadeiu
episiula ;ipuciypbissitreceiisciida)adeoiniruiii vide-
iii

episcupi Medioianensis. Quod paiel ex co quod bealus tur, liaronius ad aii. Cb. ^'iS pronunliare non
ut
Protasius archiepiscopv.s Mediolaiii conseeravit beatum dubitavenl : Quod non ciederem, iiisi legissem. Equi-
Epiphanium episcopuin Papiensem sancti Crispiiii suc- dem baiic cuiijeciuram fai jle sequor, a i|ua lameii

cesiorein. Sed qiiia tempore Longobardorum,q:iieraiit discedam statiin ul meliura abs lc, ui spero, prole-
inlidcles , timore eorum archiepiscopi Mediolanenses raiilur.
apud Januiim residebant, sicui de Honurato legilur.

MAII OBSERVATIONES PRiEVIiE

IN SUBSEOUENTIA POEMATA.
Denedictum cognomento Cnisriii ab anno 681 ad D nedicti RomK habitam pro causa sua, qu.B legiiur
fib archicpiscopuin Mediolanensem, vitxque san- apud enmdem Muralor. loc. cit., et S. R. I. T. IV,
ciimoiiia coelesliuin bonores apud Ecclesiam su;im p. 7G, non lam hujiis archiepiscopi quam Landul-
f onsecutum, lioc Paulus diaconus tesiimonio exor- plii faisiorici, vel alius ciijuspiam esse existiman-
iial, Hisl. Langob. Tunc quoqiie (anno 689)
vi, 29 : < dani. Utcunipie ca res se habel, Renediclum Roni:e

venil Benedictu» arcbiepiscopus Mediolanensis Ro- dcgenlem sciipsisse epitapliium Ceduvalhe regis An-
inam, ei causam egil pro Ecclesia Ticinensi; sed gli, qui paulo post susceplum baplismum obiit, te-

vicius est, eo quod a priscis temporibus Ticincnses st.itur vel cerla irailitio, vel poti-js lapis, qui sa;culo xv
episcopi a Romana fuerant Ecclosia coiisecrati. Fiiit effossus apud saiiclum Peirum fuit, ut iiarral Joan-
autem idem venerabilis Bencdicius arcbiepiscopufi ncs de Deis, cjusdem a;latis Iioino, in libello qui

vir egregia; sancliiaiis, de quo per iiniversara Iialiam inscribilur Successores sancii Barnaba:. El is quidein
lionae opinionis fama flagravit. > Controversiaj Tici- lapis nuspiam, iil puto, Rom;e jam visitur; sed epi-

nensis, quaE ad rem nosiram iion pertinet, copio.^am lapbiuin i|isu:ii jamdiii a Bcda, llisl. II, lib. v, 7, et

expositionem fecit Ludovicus Muratnrius in Anecdo- a Paulo fiiacoiio, llist. Laiig.vi, 15, recitatuin fue-

tls Lat., 1. 1; qui conlendil cliam oraiionem illam Be- ral. ilactenus igilur scripij Benedicli inuoiueraiK,
369 POEMATILM MEDICUM. o70-
oraUoRomxirabila, et scriplum epiiapliium. Verum- A schtilis, ul ail de Deis, inclylut clarusque esset, alque
tamen prxdiclus Joannes de Deis Benedictum ait inler suos discipulos Maurum numerarel, ad quem
nennuUa commentariit laude dignacomposuisse.RRzp- id poematiura scripsit. Ca;lernquin banc mediciin
se opusculum medicum, quod ego in duolus Vatlca- lucubrationem, neque a Muratorio, neque ab Arge-
nse biblinlliecx Codicibus observatum nunc divulgo, laio, neque a Saxio, qui iriumviri de Benedicio ac-
In uno quideni Codice dicitnr commenlarium, in al- curalius scripserunt, memorandum vidi; quia reapsa
lero libellus medicinalis. Dc qiio nibil jam dicam, nisi in Vaticanis taniummodo Codicibus superfuisse vi-
id opus juvenile fuisse, cum adbuc Denedictus in deiur.
diaconatu versaretur, ei in liumanarum erudilionum

S. BENEBIGTI CmSPI
AllCHIEPISCOri MEDIOLANENSIS

POEMATIUM MEDICUM
IN DIACONATO SIIO SCRirXLM.

(Mai. Auclores Class. lom. v, ex Cod. Vat.)

CRISPI MEOIOLANEiNSlS DIACONI

• B Pars tamen ex ipso quaiiiur si concita morbo,

AD MAUHIJM MAMUENSEM PRyEPOSlTUM

»•
Talpa vigens capitur, oleiim quani concoquat oinno,
IN MEDICIN^ LIBEIXUM PR.f^FATIO. Et caput et facies liiiietur unguiiie de quo «.

Quia te, fili charissime Maure, pene ab ipsiscuna- II. DE BENTIUM DOLORE.
bulis educavi, et septiformis facundiae liberalitate At si mnltipliagi quaiiuntur lurbine dentes,

diiavi, unum tibi deest quod adbuc in annis virenti- Symphoniaca valeiis preniitur cum pollice denti :

bus conslitulus ingratum semper habere voluisli, Protinus ex ipso rabidus dolor omnis abibii.

hoc est gratse periliain niedicins per omnia parvi- Ne glulias lamen admoneo, quia perfida pestis

pendens, nullam in liberalibus disciplinis parlem Sunipta rapii seiisum, capiiur quasi niortis imago.

communioneraque retinere dixisti ; nunc autem quia Si vero insanus guiiur rapit et quaiii [Codd., qua-
valetudinum variarum sa^pius in le dominatur enor- lei] [algeiis,

mitas, cogis ipsam eamdem artium anipliflcare pe- Sister erit polus, unguen medicina salubris.

rilia;, quam prius non erubuisti nefariam et turpissi- III. DE PURENESI.

niara nuncupare. Exigis ergo a nie ut te ruricolam Al dolor immerisus peneirat si lorie meningas,
1'aciam, berbarum medicinaiium viriules edoceam, Et vitiat cerebriim grassans inaledicta phrenesis,
ipsasque leniporibus certis singilUuim ostendam, ei, C Gratus erit pulmo sumplus de viscere cervi
justa valeludinum mulliplices qualitales, species Compositus cephalo, seu vis epota corandri
curaiicnum indubilanter exbibeam. Quod luae an- Aut rapliani cortex !-a;vo mollitus aceio :

nuens voluniaii libenter excepi; el, breviloquio in Sumplus acer nimiiim est, sed cerie cura veiusia.
praesenti opusculo studens, heroico te melle pascere IV. DE OCLLIS.
ciipio, ul paulaiim ad artis ainorem adducain ; ne si Haud dubium celeres vitiat languor citus orbes,

plura primitus in os lendendo retexero, pluralitas Et variis lurbata modis fortuna perurget
fastidium faciat, fastidiura desiderium tollat. Ergo Laedit enim, sed curat amans cum tcmpore certo.
quud probatissimum babeo succincta suppuiatioiie Ergo age marrubium statim componito cocinm,
piTSirinxi ; ut dum ista opere liquidissimo vera esse Betonicam nectis cerlus, sucidam quoque lanam ;

prubavcris, plurima quse reslant ardenlius atque Omne malum tollii ciiius, pia lumina reddit.
diligeiilius assequaris. £i dolor est ociilis rubeus quem concitat humor,
I. DE CAriTE. Tuin verbena potens leni poiabitur unda.

Si capul innumcris agitaiur pulsibus xgium, V. DE MACULA OCULI.

Ac circumOexo tiirbatiir pondere quodam, Simaculam retines oculis, dum volvitur intro,
P-rotinus ex bederae studeas redimire corona. ^ Conspicedum pergis rubeum por rura limacem,
Thus quoque cum diro Libanum copulatur aceto. yuem fundens ^ oculo mcdium coirponiio certus.
Myrrlia etiam liquido pariter sociatur olivo, VI. DE ANGI.NA CITTDRIS.

Et cephalota simul celebris cuin sale savina. Si vero angina gultur pervaserit auiplum,

•> De liominevide
quae diximus in pracfaione. subditam, coiistat ex Ugliellio, 1. S. lom. I, r. 85S.

Saeculo Christi seplimo, iino et(iCla\o. nondum

!> « Sic inlVa, cap. -2i, 15, ccssal versus !>i quo,
scdem episcopalem .Manlux- posit;ini ; caniqiie eccle- J Ita utcrque Cod. ged lualiai fmdens.
siaui modo .Mediolanciibi cuthcdix, tooJo uliis, fui±>sc
 S DENEDICTI CillSPI 372
STI

Ac foliis luiiiiilis arceiis conipleveill illiul, A Cum paiiiurjccur in devtra, splen ipsa sinislra.
Cura idco aiiiborum parilis conjuiicia duobus.
Arsenicoii lcrilur junclo pipere bclique,
peiina; pcrdalur guiiuie rnuco. XII. DE SIOMACHI ET l.NTESTI.M D' LORllJt/S.
Sic positum
Vil. DE i;V\ GUTTUniS. Yiscera iniiliiiiiodis quaiiuiitur intima poeuis,

Uva mailcns cum foilc inoiluin non coiiiinet ipsiiin, Et cruciaUir cger tiitiis laiiguore miiiaci,

ExtillaUiue graves piiiriJasquc iii corpore guiias, Nec spes ulla manet vila;, cum spiritus ipso

sordiila pennas, Alta pelil, peregrinus abit boiia qua;que relinqiiit.

Pulmonisque leves lercbrat male ,

de pulvere grassans. Dicitur lia:c lorta, gravis quia viseera lorquet,

Siceatur siniili cilius

Ylll. DE 1'IILMOXE CURAXDO. Ali|ue iierum iterumque placat, corrun;pitur omnii

Sa>pe vigens lioniiiiis qnalitur vis ipsa llioracis, Cliara iialura siuiul, reparat quod fcrvida lymplia.

Ccrnilur et dirain muliis intendere moriein.

Sic p gra ex ipso fovcanlur membra liqiinre

jegrum curis repolire ihoracem Et frigida ex c^didis amnenlur cuncta Uucnti»

Si cupis ergo ,

Poslea dislractus fundalur aiiseris adeps,

^on pigeai varias lierbaiuni ccrnere curas.
Et sociala simul pateat virtus feiii Gra;ci.
Laiia niadens olco, ncc noii succus leui Gr.cci,
^iec niiiiiis liquidis coquitur vis ipsa nuenli;.
llaec rei.arant stoinacbum, daius potusque myrita^ iii

Beitoiiic.-c cclebri sociatur brassica giandis ,

" Proliiius et pavidum fundatur clysler in anuin,

Haplianus e.\ niul^a, dandus prasii quoque succus. Qua virtuie iniser polerit reparare dolorem

Sumitur et celebris dignc lelispliagus herba, Squib:ila quem fuciunt dum non sit ciira saiubris,

cedri «, Claudit et angustos paiientis cholera cursus.

Ulliiua sic dubitur iiiagnae curalio
IX. DE COnDIS DOLORE. Radiiur et iiiveus eleplias, statim bibiiurque,

Ciim dolor insaiius laleri prscordia pulsat, Distorquel lortos cilius ha;c dalio potus.

Kt cordis fibras multum dolor angil acerbus Suniunlur caiuli ut fertur pia viscera csci,

Diia fliienta juvant jiiiicia virlute coralli Jlollia sic teneris adhibendum mcmbrula libris.

Pein pipinella levis socialur jure maratliri. El dcilur omnis Iiabix [ Codd. , Iiahre[ transitqiie in

Sizaduar capitur, non lanacela virilis,

iiec [visccra lissi.

Qaa; ei sedal lebres cordisque venena repulsat. Plinius <*

id memorat, scimus qiiem ver.i loculum.

X. DF, rLEUIlESEOS CURA. XIII. DE UVDROFIS CIRA.

At si forie piuni laius pulsaverit iiigens Ex scyrosi splenis morialis nasciiur bumor,
Moibus, cl ancipili liirbaliir vita periclo, Et scgrcgat miseraui misero de visceic pellein,
Accelerare lupi pcllein studeas , et puijere caUlain, Taiiiaque vis moibi est, siiieiis ui non satietur.
C Sumuntur
-*
ciueres quos urit fraxinus alla,
Ccrvi ei medullani poieris cum unguine capri.

Proiinus in cncabo mittanlur, igneque lenio, Ex his lisciva franguntur bordea dura,
Pix paiiler brilia societur decoiiualiirque, Uis simul excoclis fidus compone dolenti,

Farris et ipsa liipiua simul, et non sine croco. Raplianiis ex dulci mandatur oplima melle,
Sicque malagina pium ir.orbo jnugatur acerbo, Cujus ex foliis epiihema app-mitur ipsum.
Quo requies deiur miscro iiimiuai laborauti. Sulphura cum veteri potanliir fervida vino:

lil viiium nellii relcbiis medicina Tonaiiiis ''. Nec minus ex ipsis epithema appone tumenti.
XI. DE SCLEMS CURA. lliiec scyrosin splenis solvunl, lyniphas quoque siccanl.
Splen lumidus Iioiuincm iduustum "=
cuin rric mo- XIV. DE Ti.tEIS.

[leslai, Putrida sanguineis gliscunl si vulnera morbis,

Eelloiiicam coqui«, el siici.is purgata columbae , Conveiiiet caliduin lacte " potaro capriniim
Quai duo jiincta simul poscunt jiiiigi cepbalolani, Nec minus ex asina solvunt aposieina dirum.
llosacfuiiique oleuiii ; cerlus sic inadida neclis. Yilis aminex cineres fundunlur oiivo :

Tliymbra bievis rapiuir, socianlur alqiie lupiiii, Poliis liic est piitridis muliis per sxcula digniis.

Saipius et dantur, bibilur qiioque iiiigiiula cervi, _ Ast apiuin carica;que simul, iiec iion b;ica lauii,

Qua virliiie perit facies, sed blanda rugalur. Iris, et lllyrica grandis centauria ruta,
Masiitur in pctris buniilis, scd magiia liciii 11,1'C poicruiit ciiius purulenias lergere sordes,

Kst cl amica Iiomiiii, veiuin baud risibus apta. Ac redivivum IiOiniiiem laelis reparare diebus.

Qiiotsuiit inembra boniinis, lolsiinl iii corpoiepesles. XV. DE VERME ALP.IS.

Sed medicina poicns coinpescii munere raultas. Convenit incautis caulas praetendere ciiras,

Dum vilijlur bcpar gliscitqiie cx mure scyrosis, Ne miiius iiidocili turbentur corpura sensu.
C.ostus acer bibitur, necnoii reubarbarus ingens. Ciim sopor immensus hominis perva-erii arlus,
Qua; cuniriia simiil repriiiiuni cuin sale luiiieiitem. Tum solel indignas aniinal pcneirarier aures.

Fibra lupina valel, juval ac poiala dolenii. Accipe cum cepa ciiius vel muiis aceto.

• Ulerqiie Cndex pifjnr. Ego CLdri scripsi , respi- Pliuius, Viil. lib. ii, 18
"^ Caltdus duiim dieriim :

cieus ad 1'liuiuiii, V;il. lib. ii, I. dalus iqnoranli a'yro in aho H acelo juval, Nosier
''
Diciliir pro ,/oris. NaniqMC licrba dicia burba Jo- dixil circum cauiliiiii, iiondum scilicet apci tis oculis.
vis iiilia appellatur. ' Laclc ccncre scilicct iieutro, casu acciisativo, uii

« lla C'jdd. Cl in noiniiialivo.

373 rOLMATIlM MEDICIM. ZV,

Nec moram facias, polevis sic pellere veriueni. A Qiixratur maurcila polens iiiiinicaque talpx,
XVI. DE SiniilTATE. Nec non hyosciamiis, quarum fit cura salubris

Ai si surditiam pateris, rubros lege vermes Ilaec epota simul sistunt jam jamque cruoreni
Arboris anliqu», puro sic miscis olivo; Plumbus el ustus obest madido conjunctus o!ivo.
Auribus infundis, cupidam libi reilde saiuiem. Ilis junciim [Codd., jiistus] binis subsistit songuinis
Anserinus adeps prodesl et vulturis atri. [unda.
Ceparum siiccus juvat auribus ei boiia prscstnt, XXII!. DE IGNn.
Cum solel incauiis aures pervadere lyrapha. Perfuril ignis acer comburens vibcera semper,
XVII. DE DTSENTERU. Semper et erral atrox flammam sub cute rcmiltens
Sspe solet verlris niniius transcurrere cursus, Aique iterum essiliens fontis sub imagine gliscens
1'aulalim teneram niullorum solvere carnem, Fraudibus internis ejiis sit obvia semper
Qiieni prndens inedicinn Dei compesccre noscit. Mons hominis; liiiire jiivat chelidoniae gramen.
Galla asiaiia jnvat, ccrasi longum quoque poniuin, Inierniis nivei sociatur c.Tndidiis ovi,

Oaseus aptus erit dulci cum iiiunere melli.'!, Kuia juvat tnorbumque fugat, stringit quoque naiii-

Proderit ci calidum liirci de viscere rupiuin [niaiii,

Appositum ventri sevuin, quce cognila cura esl. B Si tepido pnroqne simul jungatiir olivo.

Al propriiini si forle unguein dLinitlit ab ipso, Ne putes lia?c quod faisa loquur, cuin dicere verum
S giiilicat cilius cupilam jam perdere vitam. Veritas ipsa jubet ; stercus producito morbo
Ovis et id calidum, refcrunt quod carmine plure.'.
XYIII. DE DDnlTI* VESTRIS.
Si vero immenso turbatur pondere veiiler, XXIV. DE CARBONE.
Aspice quo crescil venando gerinine pallas Vis iDimica viget inorbus cum perfurit ingeiis,
Uicilur b.-EC virgo cunciis el amica salutis; Laiiguida icrrificus perimit cum viscera carbo.
I'i°otinus et capito, gliscit bmia gratia ventri. Jovis huic barbae succus pariterque benignae,

Klleborum capitur, teritur, niusum bbiCurque, Qux siniul cst hostis, nec noii cuiitrila savina

Semper ad liunc valuii morbum nec non cbamxacl^s Stcrcorecum nilida; poianlur jura columbcc;
Uiluia cum velcri statiin potanda lyxo. Sumpta qui si tremulo reinanenl iii corporis alvo,

Proderit et gustus sine mora lactis equini. Viia salus pavido sic jam promitiitiir aegro.

Eupalor, prasion, aique hermodaciylus ipsa, Sin vero exhauslura videlur reicere poium,

Ferlur ut in iibris, semper suiil ventris aiuici. Crede mihi celerein videlur pandere morteni.
p llunc eiiam dirum raiiarum seinine pelli
XIX. DB VESICA.
Asseruil Quinius vera ralione Serenus i".

Multis mnlia jiivant quia sunt contrari.i morbis.

Prosunt et impressa gravi cauieria morbo,
Morbus ab antidolo supciatur nuniinis a!ti '\
Calx eliain viva slatim conspargitur in quo.
Est morbi species niultis inimicaque pcsiis,
Cuiiique Dei jussii fuerit rubicunda cicatrix,
Cum furit insanus vesicae calculus ardens,
Saxa. quidem generans quibus cunctaiur urina,
Tunc vcro iiiirepidus timidam coniponiio curain,
Quo viruleiita lues v.ileat haurire venena.
Nec valet homo dolens inibres laxare benignos.
Iloc tamen aitcstor, noscasvitarc soporem,
lledera celsa dabit celso de culinine baccas,
Ne redivivus airox possit reparare vigorem.
Ipsius el siiccuiu cum vino siime tepenii,
Nec mora, rumpetur plantago glandis, et ipsa
XXV. DE SCIA. ARTHRITICA.

Sumitur et bibitur olusatruinque benigna. Si cui coxendix gressum fraudiverit ipsiini,

Saxifricam lollunt petro necnonque sclino. Ossaque perlusirans furibundus (Ireverit huiiior,

Sufiragiis his fulius eris, Doniinumque rogabis. Sume polypodium quam dicunt esse filiclam,

XX. DE FLlXf IRlXi. Cui bene iniscelur tritus cariopliylus aier

Quod si contra fluens nimios perfuJcril iuibres, Duclilis et piper, graliim cunciis cynamomiini.

E% cerebro leporis statim compesce fluentem. D Sic poUim fatias; tribuas sed nnii sine mello.

Vina vetusta capis, cerebrum cuni percipis ipsimi; Arboris uliuinea; discas perquirere librum,

Vile quidem esi poiu, sed non medicamine vile. Cui rubiam raisceto, simul potato jiicundus.

XXI. BE SA.NCllNE ^ARICM. Urticam cernens ruris, ne sperne majoreni,

Dicendum cunctis cum fundit sangainis unda Quse pota a diu noscit coinLurere peslem.

iSaris hxmorrhoida, qu.^e sit spes certa salutis. Id leneas certuin firmum verum quoque, iiaie.

Uuta dabit potum pariter contrita nidorem, XXVI. DE PODAGRA CURANDA.

lluDiilis e\ campis prodest conlriia cumiiio Multi mulla fernnl, quorum scriptura salubris,
Ilypporis, et sistit conjuncta nare cruorem Qiiitamen aflirmant pigram sine cura podagrain,
Pulvere bolcii quem faniur esse lupinum, Dicere si polis est si vis siiccur-rer.e morho,
;

Naribus associas vilis quoque gramina nientx. Incipe quod moneo ; gratos succidito lactcs.
XXII. DE nf MORIUIOIDE. S c dolor iinmanis novit superare doloreni.
Si vero obscenum inorbus teiiiaverii anutii. Felicis appo^iiuin requiem dai gressitus uiiguc),

* Cod. I, uuiiiiiie sutnmi, -, iiKinifif sumi. ^ C3j>., caiboni medcndo.

575 S. CENEDICTl CRISPI EPITAPHIUM CEADIAL, 3"G

Kl myiica potens, vivcns quoque barbula Jovis, A CKI$PI UEBIOLANENSIS eiACONI AD MACRUU UAMTlEnSLU
Pinsuntur pariter, pedibus neeluntur, et ipsae PRf POSITUM EXPLICIT. SED PROFECTO CRISPUS ISTE
Carpnnlnr jngiler claudu potum tribiientes. NEQUE POF.TA EST NEC VERSIFICATOR BO.NDS ; et"PI'E

\is libi mirilicam jam nunc mandare salutcm? NO.N E& LEGE UETRORUM SED AD SIARU» ALRILM
Pisciculos capito spina; ruecas nomine diclos. SONUUVERSDS C0UP0SIJIT,1D EST BHITBULU TA.NTIU.
Quos lateri iinpositos ferventibus addilo prunis, TEAOS.
Gressibus ac cerlus calldos compone dolentls ;
Scripsil Petrus Cenniuus Florenliae MCCCCLXVlll
Uinne malum reprimuiil, pestis sic dura fugalur. XIU Kal. Novembris.

EPITAPHIUM CEADUAL
REGIS ANGLO-SAXONLM

A BENEDICTO ARCHIEPISCOPO
• COMPOSITUM.

(Maii Auct. Class. tom. V, ex Cod. Vat.)

Culmen, opes, sobolem, pollentia regna, Iriurapbos, B Fonte i renascentem quem Christi gratia purgans
Exiivias, proceres, moeiiia, castra, lares, Protinus ^"
albatum vexit in ^ alla poli.

Qiixque pairum virtiis, et qus congesserat ipse Mira fides regis, cleinenlia maxima Clirislr,

1- Arraipoiens Cedual, liquit amore Dei, Cujus consiliuin nullus aJire putest !

Ui Petium ,
' sedemque Petri, rex ceriieret liospe-, Sospes enim veniens " supremo ex orbe " Brilaniio
Cujus fonte " sacras sumeret «^
albus aqnas. Per varias genles, per freta, perque vias,
Splendilicumque jubar radianli carperei ' baustu Urbem Romuleam vidit,templumque verendum
Ex quo vivilicus fulgor ubique « lluil. Aspexit Petri, mystica dona " ferens.
**
1'ercipiensque alacer redivivs pra:mia viise, Candidus inter oves Chrisii sociabilis ibit,

liarbaricam rabiem, nomen suum

et inde Corpore nara tumulum, mente superna lenet.
Conversus converiit ovans, Petrumque vocari Commutasse magis sceptrorum insignia credas,
Sergius antisies jussit ' et ipse Paier. Quem regnum Christi promeruisse vides p.

s De boc Epitapbio Iixc ndiiolai Jnannesde Deis in C e P. fuit.

Vibe'lo Romae ediio an. lo89, cui titulus Successores ^ Perperam J. de D., perspiciensque.
swicti Barnabce, p. 25, b. « Uoms cuin Benedictus ' 1!. et P., iit.

artliiepiscopus degeret, CeaJual rex Anglos ixnmim i Ila ms. Lind. apud Murator., S. R. I. T. ., p.495.
peiiiilis, et ad Clirisluni conversus, in sancti Petri Alii omnes renascenlis.
ha^ilica a Sergio poni. baptizaius, et Petrus vocatiis,
i'
Sed J. de D
Ita P. ablutum. BeJa, ablatum.
,

il)i nioriens jbiilein sepullus est. Benedictus ejus ' ms. LinJ. .\lii omnes, arce.
Ila
epiupliiiim coiiiposuit, quod quia diu cum arca se- " Ms. Lind., suprema ex urbe.
j:icuit, et annis praele- n B. P. et J. de.l)., Drilanni. Ego malui
piiltiiin, cui eral insciilptuin , Brilanno.
rilis ab elf.issoribus fabricae basilica! sancli Petri re- Mallem quoque exircnto pro supremo.
pertiini luil, libuit liic ascribere, quo ejus doctrina " B. P., gerens.

ei pieias testatior essel. >
Tria bujus epitapbii antiqua exemplaria babemus
npud Rtdam, scilicel, Hisl. An:;l. lib. v, 7 apud
Paulum diaconum, U.st. Lting. vi, 13; et in lapide
hiimano quem dcDeis recitat. Alis aliiiuoi varielatBs
srribuntur apud .Muratorium, S. R. I. T. I., p. 495.
His ego adjumentis epitipbiuni satis emendatum
dedi nam Joannes quidem de Deis, si lapidera ipse
;
exscripsit, quod vix credo, inlideliter supiueque ad-
iiiodiim egit.
b Beda, Ceadval armipolens. Paulus, Cedoald armi-
potens.
Sic lieda el Paulus. AiJ.de Deis conlra
' melrum
p l'r»ter lioc poeiiciim, aliud prosaicum siiblexii
ideni Beda. Hic deposilus est Ceadvalla. qui el Petrus,
; rex Saxonum, sub die duodecimo halendarum Maiarum,
indictione secundu, qui viiii annos plus niinus Iriyinta,
imperanle dominri Jusliniano piisiimo auqusto, anno
ejus consulatus quarlo, pontificanle aposlotico viro do-
mino Sergio papa, unno secundo. Uiilendum sane
quod pr.eclaruin Cbrislian.-e religionis tropxuin,
jj
jussu Sergii pontificis, ut ait BeJa, positum atqiie
inscripluni, tumulum dico CeduvalKe neop.liyii regis,
ex Valicana basilica, cum innuiiieris ac prope oiiinir
bus veluslae artis pietatisque moiiuinentis, tempornm
calamilas operaium avaritia, praesidiim incuria,
,

Petrtque sedem. absiulerii pessumque deJerit Recolesis quac de !

J lieda et Pauliis meras. bujusmodi dainois in prxIatioDe ad inscriptiones

' IJ. et P., aimus. Cbristianas dixL
' Ridicule de Deis liasta.
577 IN COLLECTIONES CANONICAS S. EGBERTI, ETC. ZIS

ANJiO DOMINI DCCXSIX.

S. EGeEHTUS
EBORACENSIS ARCI1IEP1SC0I'US.

NOTITIA HISTORICA IN S. EGBERTUM.

(Faliric, Hibl. med. et inOm. Lat.]

Ecberlus, Echbertus, Egbertus,' Eckcbcrtus, .irclii- A et Veneiiis 1702 fol. Sequuiitur tiluli capitutorum
episcopus al) aiino 75-2 ad 7C7 Eboracensis, ad quein XCVII de sacerdolali Jure apud eunidem Specl-
non diu anle obiium suum scripsit Deda episiolam mannum, pag. 278. Sed el capita XV de reinedio
de Chr.sliaiii prsesulis oflicio, ul di\i tom. I. Ilujus peccalonim, quae ibi pag. 281, 288, sub Bedae (r)
Egberti Dialogum de ecctesiaslica Institutione posl nomiiie lcguntur, et in Antonii Augiistlnl colleciinne
ediiioneni Jacolii Wara;i Dublinensem 1041 iii-S», lihellorum poenlienllallum, Tarracone 1582 4", et
recudi fecii llenricns Warllionus Lond. 1C'J3 4°, Veneiiis 1584 i", nec non inter Bedae opera, toin.
cuin nonnullis Bedse opusculis. Exsiat etiam ia Ylll, pag. 961, atque in Concillorum tomis, Ecberlo
editlonibus Conciliorum Labbeana, ilarduiniana et liuic, qiio majisiro profeclsse se pradicai Alcui-
Veiiela Coleti, ad annum 747. In iisdem Concilioruin nus ((/) tribuenda possunt videri. Vide, si pbcel,
edilionibiis, sicul in regia quoqiie, leguntur cxcerpia nolala tonio XI BibliolheciE (Iraeca;, pag. 7i seq.
ex ejiis Conslitutionibus ecclesiaslicis (a), quas ab Omlllo memoraia a Balso II, 15, et Pit^eo, pag. 15i,
Hucaro, fani Germani in Corinia diacono, studiose homilias, leciiones ad erudiendos discipulos, ad pa-
In compendium redacias lesiantur Lelandus cap. 85, Stores provincia; sua; ad Zachariam papain pro
;

el Pilseus pag. L^)4 (6). CA'LV capitula e diclis et palllo, quod accepit aiino 755; vide Warihonuni,
canonibus sanctorum Patrum. Capituta XXXV ex B lom. I Anglls sacrae, pag. C97 ; epistolas ad fra-
Ecberti Poenilentiali, quod opiis in quatuor libros trein suum Egberiuni regem, ad Alcuinum, etc.
tributum, in variis Anglla> bibliothecis ms. servari Excerpiiones Ecberti ,
praeter Speelinannuin ca-le-
Caveus notavit. lltraque priinus vulgaverat llenri- rosque, novissime Wilkinslus in sua collectione Con-
cus Spcelniannus, tomo I Conciliorum Angliae ciliorum Brllaiinia; ad mss. codlces exactns recudil,
Loiid. 1659 fol., pag.258, 270. Exliibet priora eliain el ex ms. Osioniensi sexdecim alias nondum alicubi
Joannes Morinusin sylloge poenilenlialium veterum, excusas adjecit. Vlde tom. I, pag. 111 ejusdem
ad calcem operis de Poeniienlia, post primam Pari- opcris.
sienscm ediiionem an. 1051 recusi Bruxellis 1685

(a) AddeOudinum, tom. I, pag. 1794 seq. (c) Siipra, lom. I.

(6) Non soli Kcberto onniia iribiienda esse dispu- (rf) r.pislola :id Caroluin Magnum, apud Wilhcl-
lat clarissiinus Gundllngius iii Gundlingianis xxxviii, muin Malnic^buriun^^ein de gestis pi)nlilicuin Anglu-
p.Tg. 258 scq. rum, lib. III, p.ig. 2b9.

IN COLLECTIONES CANONICAS EGBERTI

EB0R4CENS1S ARCHIEPISCOPI

JOANNIS DOMINIGl MANSI PR.^^MONITIO.

Ergberlus, qui Eboracensrtm cathedram ab anno D Ecgberto Anglnrum episcopo recital veiba capiiis 9
735 usque ad annuni 771 eirciler obtinuil, tanielsi libri illius defii-merfiis peccatorum.
aliis rebus gestis sese commendavii, scriplis lamen Altersubejus noinine prolerliir libellusinscriptus ;

operibus celebre sibi noineii apiid Anglos enecit. Excerptiones Eciiberli Eboracensis arcliiepiscopt, etc.
Laudaiur ex illo prnlixum cipus de sacerdulali jure Qiiein titulum gcrit in Codice Collonlano, prout a
ciijiis nondiim evulgati poilionem esse censcnt l!al- Wilkins exhibetur; at, Wareo lesle, (^odices alii Bii-
lcriiii iii disserl. proemissa Collectinni vcleri caii')- laiiiiici idem opus siib boc litulo ollerunt Excerptio- :

nicae iiiler Oper. .sancli Lennis Ma^zni, tom. III, ncs e jure sacerdoiati Ecgberti archiepiscopi Ebora-
liarl. IV, cap. 6, num. 2 libelliiin de [iemeuiis pcc-
;
ccnsis per Huncnrium lcritam, ctc, ex quibus dednci
catorum, vulgatum illuni quidcin siib Beda; nomiiie, incrilo poiest excerptiones hasce epitomen esse am-
sed ii: inss. plerisquu Egbcrli arcbiepi^copi tliulo plioris operis qund superius inJicavi. Ex his ex-
pra;notaluiii. Sub;equalis etiain Eogbeno Ithabaiius ccrpliniiibus Spclinannus ct cx co L.ibbi!iis capiia
Mauius in cpilola ^d Ileribaliium , cap. L'', ex cxLv deJil; Wilkins alia ex Codice Cotioiiiaiio sup-
579 S. EGDERTl EBORACENSIS ARCIIIEPISCOPI 580

plevit iisque et ck illo liic

ail ci.xiii ;
parenl. Ex ca- A serint erutliii, uiriusque opusculi sinceritas con-
niMiiioiiimi iiinrein queni(iam siiigii-
jiile I.^IS pnniiii staliit.

iarein Ecdesiai Anglicui:e clisciiiius, a preslivleris Poslr'Miio retineniliim liic censiii dialoguni Ecglierli
sciliret clirisiiia iiila.:iiiliiH iii discrimine Cdiisliliilis a Eabbcn iii siia Collecliniie datuni ex Editioiie
cnnferri; iil vcrn a 'riicoilorii Doroljei iiensi arciii- \V.ir:i'i. Niiin cerliiin lioc sil Ecgbeni opiis, quan-
arhitror. Iliin- qii:iin neniinein ofremli qni de dubilaverit, alta-
€p scopo Graico hiiiiiiiie iirorecuiin illo

caiin forte (lchentnr aililitaineiita qiuPilam ,

qn;t! meii diibius aliipiantisiier li^crereni, ciim oppo-iitiiiii
ICcgljcrti .Tlali iniiiiis cniigriinni, iit esl illml cap. 7, aliqiiid iisqiia;liadila suiit in Pnenileiiiiali iiniiindver-

Iili. I Vt cuncli saccrdolts piecibus assidtr.s pio vilce

:
leriiM ; in lioc eiiiiii poslreino lili. i, cap. 17, ediciiur :

el impeiie domini iinperalons, cl /i/ioriim ac liliarum Si iwV a presbylcro adullcro baplitalus sil, ilalim re-
saliiit>. orenl; neque eniin ila se exiires^issei Ecglivrius liapliielur. In dialogo vero intcrrog. S s:incituin est

iii Britaiinia, el pro Dritannis scribens, qno teinpore

bapliialos a presbylero nialo pro criinine condem-
Rrilnniii regilius suis, no:i iinpcralori paielianl. In- nalo ilerum lingenilns non cs-e. Tum addit Iloc de :

snper 151 dcsiimptns csl ad verbinn ex cnp. 3'i,

c:ip.
!ib. II Vitx sancli Gregorii Magiii a Joanne Diaconu
post aBlatem Ecgberii sciipl:ii.
'I erliuin opu^ciiluni liic dalnni csl Ecgberli Pwni-
lcnliale ex ins. Codicc Oxonieiisi a Wilkiiis evulga-
(iini. E\ PoBnilonlialis Ecgberli
canones xxxv dederal, et ab eo acceptos Labbeiis iii
Colleclion-m suani invexeral. Eosdein caiioiiis R.il-
lerini reperisse se aflirmant in lib. li Colleclionis
ciijii<dnni ins. Codicis Vaiicani mccclii, el in (iiiaiiinr
libros distincii, illosqua pariler oiTendi~se sese aiunt
baplismo accipi fa$ non esl, quod ilerari non dcbeal.
Opposila snnt liajc inier sese; opposila eiiain Poeni-
tcnlialis senientia c:itholic:c doctrin:ie. Forte lainen
iteraiio bapiisini a saeerdotc inalo collaii ideo pr;c-
cepta est, quod aniliigi nierito possit nuin iniiimis
lib. ii Speliiianiins sacerdos ;iliqiiid dolo nialo omiserit sacraineiito coii-
j. (iciemlo necessaruiiii. C;i'leriiin Iianc senienliam de
ilerando bnplism;ite pervulgaliin tiinc esse apud An-
glos, const.il ex Poenili nliali anoiiyrai a smcto Mnr-
lcne, Anecd. lom. IV, evnlgati, qiioil in usuin Eccle-
si;r Anglican;c coiileclum, el facile, Beda auclore,

iii alio Codice Valirano sisnalo siccci.vii, in isiulro iii pencs ine cerium csi, ct sub ejiisdem Bed.e noiiiiiie,

vero Ecgberli iioinen apparere testanUir. .\(lduiit inlerius dabilur. En vcrba hiijus Poeuitenlialis :
•insuper in eisdein niss. Codieibiis le,:i prxfniioiicin Bapiiz^tus a preshijtero non bapiizato iterum delet
qiKB ali Ecgberto plane alie la exisliinari poleil. nt bapiiiari. Nec eliaiii incpie opiiiaremiir rudcin illam
liacc veiba dein;inslianl ;; 1'oposcisli ac pracepisli, gentem exisliniasse baplismi ileralam collalioiiem
cliarissiine rector, ul ad corriyendos el instruendos dogiii;! csse iion lid'!i quidein, sed disciplina;, qua:
tuorum mores subdiiornm, elc. teruiin igiliir inaiierc iii variis Ecclesiis variat; vel saliein aliquid esse ex
ceiiseo O.nonicnseni Coilicem, qiiein Spelmaniius a iis qua; in ulramque pirtem, salvn hde, dispulaiiliir,

se ir.iiiiiie visinn lesuitur, Colleclionem aliain exlii- jiixta ac ins niiai iilein Paeniientiale Ec^^berti, lib. i,
bere a PtEiiitcnliali Ecgberli plane diversa. Ilos cap. 7 QuicHnqne presbijler, si norit quod non sit
;

taiiien caiiones, ciijiiscuiii|ue taiulein
hic retinendos censui . servalo litulo
Labbcum veio Ecgberti siniul
oblineiil. Poeiiitcniinle
iiisero Laliiie tanliim, oini^so Anglo-Saxonico. Est
aulem Latina aniiqua versio ex Sixonico qiianivis
Ecgliertus Saxonicum hoc verierit ex Lntino alio
l'ceiiileniiali Isidoii llispalensis, ut ex titulo, et aliis
iii dccur:-u operis iiidiciis inielligimiis. Id ipsuiii de
Laiina ex Aiiglo-Saxuiiicoexpressn versioiie denion-
slrat Wilkins ex iioiiiiullis qu;c in cadeni versioiie
leguniur adgeiiiuin Saxonice liiigua;, potius qiiani
Latinae expressis; E. g., nocles hic ponuntur pro
<tiebus;'hieines pro annis signilicandis, sicul et ilies
solis pro bomimca. Mum siiiceruin sit opus Ecgberli
anibigi quidem posset, ex eo coiijeclura dedncia,
quod pro interlecturibus moiliis alius iiiipniiatur
paMiitentia), quam sit in cap. 5 libelli de Uemed.is
pcccatorum, Ecgbcrlo a ine superius vindicalo. II ijiis
tameii cunciliandi discriininis iii inen ad c;ipiit illud
lihelli adnotalione ratioiieiii iiidicavi, quain si adini-
sint aiicloris, baptiiatus, baplizetur; et omucs illi quos a:itea bupli-
queiii apiid zaverat. Allamen pnpa Roinaniis si misie
conslituit,
adiiiinislralor vi'iosus sit vcl pa/janus, quod servitiuin
Spiritus sancti est in dono baptismi, non tainen in lio-
; minis alicujus. Scitnm est, aiite Carolum Magiium
lani altiis exstiiisse vulgo tenebras reruin, piacsertim
ad baptismuni periinentium, ul pius ille iinperalor
adegerit viros xtatis illius docios ad scribendum de
bapiismo. lliiic lara multoe ociavo saeculo labente,
et nono ineunte, de baplisnio episiol* el Iracialio-
nes. Qiiin necapud Gr;fC03, ex qmbus pliira iii An-
gliam invecta sunt a Theoiloro Graeco lioniine, ac
Dorobernensi episcopo, dogiiia de bapiisino nun-
quain repetendo pleiie innoiuisse videri poiest. Lega
prolegomena PP. saucli .Mnuri in iiovnm Edilioiieiii
Parisiensein Openmi sancti Cyrilli llierosolymi-
laiii. Laiius aliquanto explicjnda lia;c censui ut es-
sent loco adnotalionuin, qunrum Ei gberli CoIIeciiu-
nes iiidigebant.

EBORACENSIS ARCHIEPISCOPI

EXCERPTIONES,
E DICTIS ET GANONIBUS SANCTORUM PATRU.M CONCINNAT.E ,

ET AD ECCLESIASTIC.E POHTI-E INSTITUTIONEM CONDUCENTES.

(Mansi. Conc. Collect. lom. XII.)

Auguslinus Aureliensis episcopus

PRyEFATIO. dicil : L'i nulli

sacerdotum suos liceat cano.ies ignorare. nec quid-

Canones dicimus rcgulas qu.issancti Palresconsli-
quomodo pia'" facerc quod Patriim possii regulis obviare; cl
luerunt, in quibus scriplum esi canonici,
"*= excusaiio dc ignoralionc nascalur, vel pcr obli-
id esl rcgulares cleiici, vivcrc dcb.nl.
3SI EXCERPTIOr'ES E DICTIS ET CANONIBUS SS. P.\TRUJ1. '82
vioncm aliquid npgligalur, fieqiienler in lioc libello \ bus iiidigenlibus bnptismura infirmitatis caiisa dili-
(juasi in canonum esl rcgu-
speculo prospiciant qund genlissinie tribuanl.
lis definiluni. Veruinlamcn non omncs clerici jndicia XII. Iiem.
cannnicc consiilulionis usnrpire aiil legere dchenl, Ul nullns presbyler sacriim officium, sive bapii-
scd soliimniodo presbyleri. Siciit eniin sacrificiuni smatissacrarnenlum, aul aliquiJdonorum spiritaliiim
oflerre non debeni nisi episcopi el presbyleri, sic nec pro aliquo prelioso venJere prjrsumal, ne vendenles
jiidicia ista alii usurpare debeiil. ei emenies in lemplo columbas imiietur, et pro liis

qu£ adepli sunt per graliam divinam non prelia con-

mCIPIUNT EXCERPTIONES \ cupiscanl lerrena, scd solain regni cielesiis gloriam
I. Jus sacerdotale. promereantur accipere.
lInnsquis!|He saccrdos ecclesiam suam cum omni XIII. Item.
diligenlia sdificel, el reliqiiias sanctomm ciim suin- Ut nullus presbyter a sede propria sanciae eccle-
iiio siudio vigiliaruni iiociis et divinis [Hard., diur- ordinalus fuerit, adinonilioiiis
sia> sub cujus titulo
nis] Officiis conservet,
causa, ad alienain pergat ecclesiam, sed ibiJeui de-
II. Ilem. permaneat exituio.
votus usque ad vitse
Ul omnes sacerdoles Iioris compeienlibns diei et C XIV. Item.
nociis, suarum sonent ecclesi:iruin signa, cl sacra sacerdotnm numero ebriclalis vi-
Ut nulliis ex
lunc Deo celebrent offici;i, el pnpulos erudiant, quo- tiiim niitrial, nec alios cogal per suam jussionem
modo aut quibus Deiis adorandus esi lioris.
iiiebriari.
III. Ilem. XV. Item.
Ut omnibus feslis, et diebns Dominicis, unusqiiis- Ut nulliis sacerdos extranearum mulierum liabeat
que sacerdos Evangcrniin Cbrisii prxdicet populo. f.imiliarilalem, nec in sua domo in qua Ipse babilul
IV. Item. ullam mulierem unqnam permiilai habilare.
Ut unusqui que saccrdos cnncios sibi periinenies XVI. Ilem.
crudiat, ut scianl qualiler dccimas tolius facullalis Ui iiulli sacerJolum liceai fiilejussoieni esse, ne-
ccclesiis diviiiis debiie (ifTerant. que relicia [derelicla] propria jege ad sscularia ju-
V. Item. dicia accedere [|ira;sumai].
Ut ipsi saccnloles a populis suscipiani dccimas, ei XVII. Item.
ncniina conim quicunqiie dederint scripla babeaiil,
Ut nemo sacerdolum ex inimcro arnia pngnaniiiim
et secunduni aucioriiaiein canonicara corain limcn- unquam porlet nec lilem conlra proximura ullam
,

tibus dividaiil, et ad ornamenlnin ccclesia; primam esciiet.

cligaiit parleni, secundam auiem ad usum pauperuin XVIII. Iiem.
atque peregrinorum per eorum manus misericordiler Ul nnllus presbyier eJendi aul bibenJi causa gra-
cum omni liuniililaie dispensenl, teriiam vero sibi- dialur in labernas.
metipsis sacerdotes servent. XIX. Item.
VI. Iiem.
Ut nullus sacerdos quicunque cum juramenlo jn-
Ut unnsquisqne sacerJos oraiionem Dominicam et ret, sed simplicilcr cum puritate el veriiate oraiiia
Syinbolum populo sibi commisso cuiiose insinuei,
dical.
ac tolius relig oiiis sludium el Clirisiianilatis culluin
XX. Item.
eoruin meniibus ostendai. saccrdoles omnibus
Ui cuiicii illis confiicntibiis
VII. Item. enrura crimina dignam pcenilentiam ciim suinma
Vl cuncti sacerdotes precibus assiJuis pro viia el vigilantia ipsis indicenl, et omnibus infirmis ante
inipeiio domini imperatoris, et niiorum ac filiarum exiiuin vila; viaiicum et communionem corporis
salute oruiii. Chrisii misericordiier iribnant.
XXI. Ilem.
VIII. Iiem. D
Ut unusquisque sacerdos Ui, secunduin dcfiniiionem sanclorum Palrum, si
quotidiaiiis assistal ora-
liuuibus pro poniificc, cujus giibernatur regimine. quis iiifirmaiur, a sacerdoiibus oleo sanctificato cum
oralioiiibus diligeuttr ungalur.
IX. Ilem.
XXII. hem.
Ul nullus sacerdos in doinibus vel aliis locis, nisi
Ui presbyier Eucharisiiain habeat semper para-
in ecclesiis dcdicaiis celebrare niissas audcai.
lam ad infirmos, ne sine communione moriantur.
X. Iiem. XXIII. Item.
Ut a cunctis sacerdoiibus jus el lenipus bapiisina-
Ut sincaucloriiate velconseiisu episcoporum pres-
lis temporibus congruis secundum caiionicam iiibli-
byieii iii quibuslibei ecclusiis uec r.onsiuu.mtur, nec
tutionem caulissime observelur. cxpellantur.
XI. Item.
XXIV. liem.
Ut onines sacerdotes, quibuscunque horis, omni- Ul ecclesi;c anliqnitus ccnslituis, nec decimis,

* In Ovoniensi maniiscripto priorcs isire xxi c\- siib titiiio : II (vc suiil jnra lacerdoliim qi.a; lencn
ecrpiioncs ?.iUe lib. rocniiciUial. lAgljcrti iii;cruiUiir debcitt.
 S. EGBF.RTI EBORACENSIS AUCIllEPISCOPI 38i
583
possessione priveiiliir, il;i ul uovis ora- A episcnpo, non presbylero, nnn diacono. nec alicui
iiec alia alla
omnino qui in clero esl, licere subinlroductam mu-
loriis Iribuantur.
XXV. Jus sacerdotale. lierem habere.

Unicuique ecclesiae vel una inansa inlegra absque XXXII. Et tlem.

Canones quoque doceiit, ul quis acceperil vi-

alio servilia aiiribualur, et presbyteri in eis consii-
si

luli iion de decimis, neqiie de oblationibus (Idelium, duam aiit diniissam muliftrem, aul qui bis duxeril

nec de domibus, neque de alriis vel liorlis juxla uxorem, nunquam fiat diaconus, nunquam sacer-

ecclesiam posilis, neque de praiscripta maiisa ali- dos.

quod servitiuin faciant proeter ecclesiasticum, et si XXXIII. Itemque.

se- Episcopus, presbyler, aul diaconus,' qui in for-
aliquod aniplius liabueriiii, inde senioribus siiis

serviiium impen- nicalit)ne, aut perjurio, aut furlis, aut boniicidio

cunduni pairiic inorem debiiuiii

dant. captus esl, deponatur.

XXVI. Itcm. XXXIV. Jnstitulwnes sanctorum patrum.

Ut episcopi ct presbyteri non longe ab ecclesia Observandum iiaque est episcopis, ul in cliaritate

liospiiiolum babe.int. radicaii el fundati, veram paceni el coacordiam in-

XXVII. Item. B tegrain invicem liabeant, iia ut sil in omnibus quasi
Ut episcopus in ecclesia consensu presbyleroruin cor uiium et anima una, et in ore omniuni verae li-

siibriniiur sedeat, inlra domum vero collegam se dei iiitegra ductrina.

presbyierorum esse cognoscai. a,,,, •.,.••

XXVIII. Item. XXXV.
Lnusquisqiie episcopus in sua parochia diligenter Non oportet aliquid piinerein ecclesia, nisi qux ad
provideat, ul ecclesia; Dei bene conslruclae, el re- miiiisieria ecclesiastiia pertineni : in Deuleronoraio

stauiatje, ei oniai^ liant, lain in oflicio, et lumina- scriptuni est : Non plantabis lucum nec slatuam juxla
ribus ,
quamquc in reliqua insiauratione, et ul servi sanctuarium Domini (Deul. xxvi).
Dei regulariler vivant, unasquisqui; stcundum sui XXXVI. Incipit de Sabbato.
ordinis gradum, masimc episcopus c irain babeal, Deus creator oinnium creavit bominera in sexia

sed et canonicas boras ut lempuie statulo simul ce- feria, et in Sabbato requievit ab operibus suis, et

lebrent ipse pra:caveai. sanclificavil Sabbatum propter futuram signiflcalio-

Sepiem igiiur synaxessancti Pairescaiicndas con- nem passionis Cbristi, et quie:is in sepulcro. Noii
slituerunt, quas oinni die clerus siiigulis boris canere ideo requicvil quia lassus essei, qui omnia sine la-
debet; quarum prima est Nociuiiialis synaxis, se- C jjypg fecit, cnjus omiiipoieiUia non potest lassari.
cunda Priina hora diei, tertia ipsa hora est quaia ei sic requievit ab operibus suis, ut non alias crea-

Teriiam vocamus, quarta vero Seila huraesi, quinia luras quara aulea fecerat postea feci^set. Non fecit

Nona hora est, sexta aulem synaxis Vcspera hora alias crealuras postea, sed ipsas quascunque fecii,

est, sepliinain nanique synaxis (Jompletorium voci- omni aiino usque in fineni saeculi facit. Ilomines
lainus. llas ergo seplein synaxes omni debemus
die creat in animabtis et corporibus, et aiiiinalia et bes-
soliiciie reddere Deo pro noliis et pro omni populo tias sine animabus ; omnis anima hominis a Deo da-
Clirisiiano, sicui Psaiinisia testalur, dicens : Septies tur, ei ipse renovat creaiuras suas, sicut Cbristus in

in die laudem dixi libi super judicia justilicB tuce Evaiigelio ait : Pater meus usqiie modo eperatur, et

(Psal. cxviu). Et insuper niissas non oniittere, sicut ego vperor (Joan. v). Christus pro nobis passus est
reccrunt sancli Paires, quos coiifessores nuncupa- iii sexta aetaie mundi, in sexla feria ; et reforinavit
vimus, id esi episcopi et presbyteri qui in casiitaie perdiium hoifiinem passione sua, et, operaiis mira-
servierunt Deo. culis suis, requievit in sepulcro per Sabb.itum, et
XXIX. De episcopis Paulus dicil: sanctificavii Domiiiic;un diem lesurreciione sua ; nam
Oporiet enim episcopum per onmia irreprthensibi- ^. Dominica dies prima dies saiculi esi, et dies resur-
lem esse, sicut Dei dispensatorem, non superbiim, non rectionis Chrisli, et dies Peniecosies, et ideo saiicia

iracundum, non vinokntum ; non percui^sorem, uon esi, et nos ipsi debeinus esse spirilualiier Sabbatum
lurpis lucri cupidum, sed hospitalem, benignum, so- sabbatiiantes, id est, vacanles ab operibus servitu-
brium, sanclum (I Tim. iii), etc. tis, id est peccatis, quia Qui (acit peccatum, servus
XXX. Item Apostolus. est peecati
(
I Joan. m). Sed qiiia noii possunius esse
Oporlet igitur episcopum leslimonium habere ab his sine peccatis, caveainus in quantum possuinus, ct

qui (oris sunt, ul doctrinam Dei nuilri ordinet in emendemus quidquid peccaverimus. Deuius boiia

omnibus (Ibid.). exenipia subdiiis nobis, et corrigamus nosinetipsos

XXX!. De mngna sgnodo. et subdiios, ei exliortemur ad meliora jugiter.
De siibintrcductis muliciibus. Amen.
Ex concilio Nicano. XXXVII. hemsanclorum Patrum.
Interdicit [Indicit] per uronia magna synodus, non Pasclia certis temporibus celebrare omnibus ge-

" Nescio quid bic dcfuit in manuscripto Codicc, numeros auicin noi adjecimus, ac si nihil desidera-
tuiu essui.
385 EXCERPTIONF.S E DICTiS ET CANONIBLS SS. PATRUM. 38C

neraliter satagendum, id est, rosi decimam quanani A scopus, ne justo judcio, et quem alius episcopus ab
luoam prJDii mensis. ccclcsia expuierit, slve clericum sive laicuin, susci-

XXXVIII. Sijnodns Agalhensis. piat alius.

Saculares qui in PJatale Domini, Pasclia et Penle- L. Canon Nicwnus.

coste non communicaveril, catliolici non credantur. Nenio eum qiii ad alium pertinel siibripiens in siia

XXXIX. Canon Ajricanensis. ecclesia ordinet, absque consensu illius ad qucin

"Poeniienies secundum canones non debent com- pertinei.

municare ante consummaiionem pocnitenii.ie; nos LI. Crnon Chalccdonemis.

aulem pro misericonlia niiserantis Dei, post annum, Ut nuHus absoluie ordineiur et sine pronuntia-

vel duos, vel ires, aliquibus licenliam damus. lione loci ad qiiem ordiiiandus.

XL. l(cm sanclorum Patrum. Aliaria iiisi lapidea clirisinatis unguine non con-
naptismaiis sacramenia indifTerenier preshylevi secrentur.
indigentibus tribnanl, et pocniteniiam quxreiitibus Lll. Canon Epaonensis.
citissime succuirant, nullum exinde preliiiin reqiii- Non oporlet in diniiibus non dedicalis oblationes
rentes, nisi aul pareiites eoruni, seu eleemosynarii, celebrari ab episcopis vel presliyieris.
spoiite aliquid dcderiiit. ^ LIII. taHOii sanctonim.

Si quis vero bis institutinnibus contraire tenlave- Nemo in precibus vel P.itrem pro Filio, vel V\-
rit, aut excommunicaiionis senticl pcenain, aut car- lium pro Patre noniinet ; sed cum allari as!.islilur,

ceris aerumnam diu susiineat. sciiipcr ad Patrem dirigatur oratio.

XLI. Canon Palrum. LIV. Canon Itcm.
Placuit de infanlibus, quoties non invcniuntur El suflicit sacerdoti unain missam in una die cc-
certissimi tesles qui eos bapiizalos esse tesientur, lebr.ire, qiiia Christus semel passusesl, et loliiin

neqiie ipsi sunt per xtatem idonei de tradiiis sibi niiinilum redemit ; in Leviiico qiioque scripliim est
sacramenlis respondere, absque ullo scriipulo hos iioii debeie Aaron iiigredi assidue inteiius in sancla.
csse baptizandos, ne ista Irepidaiio eos faciat sacra- LV. Canon .iurelianensis.

mentorum purgatione privari. Episcopus paiiperibus ct inllrmis, qiii, debililale

XLII. Iiem. faciente, non possunt suis manibus labor;ire, victiiin

Sunt quidam qui miscent vinum ciiin aqua bapti- ct vestiineniuin in quantum possibilitas fuerit lar-
smatis, non recte, et Chrisius nonju.^sit bapti^uri giaiur.

viiio, sed aqua. _ LVI. Thcodcrus dicit:

XLIII. Canon Chalcedon. Stntulum esl ut sine auciorit;ite vel cnn«ensu cpi-
L't nullus prcsbyter sine clirismate proficiscalur. scoporum presbyteri quibuslibet ecclesiis non con-
XLIII. Cauon apoUolorum. stituaiitur, iiec inde expellaniur, et si qnis hoc fa-
Si quisepiscopus, aut presbyter, autdiaconus, per ccrc lentaverit, synodali sententia feriatur.
pecunius hanc obtinuerit digiiitalem, dejlciaiiir et LVII. Canon episcoprrum.
ipse et ordinator ejus, et conimiinioiie modis omni- Episcopi niillatenus saTu'aribiis ncgoliis, pliis-

bus abscindaiur, sicut Siinon magiis a Petro. quam Dei scrviiiis (quod absil) subditi esislant, scd
XLIV. Canon Africanensis. niaxime curam animariiin liaboaiit, ut secundniii
Episcopus absquc concilio presbyterorum clericos aposloluin pnpiilum Dei exeniplis bene corrig^iiit, el
non ordinet. saiije quoque doctrina; sernionibus instraant,
XLV. Canon. LVIII. Caiion.
Episcopiis nullius causara audial absqiie prMScn-
Clerici omni subjectione episcopis subjecii illis de-
lia clericorum suorum, esceiita causa confessionis.
biiam prsbeant obedientiam, et nullo jactantise sua;
XLVI. Canon Carlhaginensis.
studio semetipsos aitollani.
Nihil reclor sine fratrum suornm consilio faciat : tj

scriptum est enim : Umnia fac cum consilio, et pott LIX. Canon Chalcedenensis.
factum non poenilebis (Eccli. xxxii, 24). Si qui crgo clerici vel monachi reperli fiierint

XLVII. Canon. coiijurantes, aut conspirantes, aut iiisidias ponenles

Firmnm decrelum esse non poiest quod non plu- episcnpis, gradu proprio penilus abjiciantur.

riniorum videbitur habuisse consensnm. LX. Cnnon !iicanus.

XLVIII. Canon liomanus, Si quis aliciijus episcopi clericum vel monachum
Si in qualibet provincia ort.Tc fuerint quaistiones, susceperit absqiie consensu illiiis, sacrilrgiis judice-

ad majorem sedem vel synodum, seu etiain ad apo- tiir, ct a communione suspend:ilur, qiioad isquecle-

stolicam sedem Rom« referantur. riciim vel monichum proprio cpiscnpo restituat
XLIX. Canon episcoporum. « quo elsi clericus coniumax rcdire voluerii, ana»
Non lcmere quemquam communione privel epi- theuia sil.

» Vide Capitiila Tlieodori Cantiiar. Tom. IX Spi- dein c.Tcleri in illo iinilale dlscrepanl.
C leg. p it. c. 12. Hnrd. c Lege. Quod elsi Clericus noluerit. Ilard.
t Cunon i^te XLIll inseritur apud VoilL^iis ac
387 S. EGUCini EUORACLNSIS AUCIIIEPISCOPI 588

LXI. Ciiiion Hilhrnensis. A conseelator ,

publice verbcrelur , cnronam capitis

Qui levaveril inanuin cuni h;isla aut gladio .id qiiam gesl;it amitlal, decalvatusque turpiler oppro-

perculiendum aliiputn juxta episcopuin , redimal bria paiiaiur, vel vinculis arclatus ferreis caicerali

nianum, vel perdal quod el si vulneraveril, tondel anguslia niaccreiur.

;

capul cum barh.i, et Deo serviat, priino tanicn epi- LXVIII. Canon Agalliensis.

scopo el cui lysil salisfi^cial. Si qnis aulem clericum Si quis monachus adiilterium aut furtum fecerit,

vulneraverit, vel alicui ex ecclesiasiico ordine no- quod pntius sacrilcgium dici potest, id censuimus
ordiiiando, ut virgis cxsus lanti criniinis reus, nuii-
cueril, secundum ordinis quanlitatem septempliciter

emendel,et secundum ordinis dignilalem pcenileal, qiiam ofncium clericatus cxcipiat. Si vero jam cleri-

.nul cxlorris propria palria exsulet : Doniinus eiiim cus in id fjcinus fucrit deprcbensus, nominis ipsius
digiiilale privclur.
per pri)plielaiii dicit : yolitc langere cliris:os meos
(PshI. civ) ; eic.
LXIX. ^ Aureliensis episcopus dicii:

LXII. Canon Aurerninensis, Carnes in cibo monaclii nunqiiain suinant ;

pnlli

episcnporum vero vel altilia cuncta in congregatione non miiii-

Abbates prn bumililaiis religione in
streniur inlirniis taiiium provideantur, ei accipere
pnie^late CDiisislanl, et si qiiid exlra regulam fece- ;

riiit .nb cpiscopis corriganuir, qiii seinel in aiino, in

B liceat.

loco ubi cpisciipus elegerit, accepta convocaiione LXX. Insid. [Leg. hidorus] epiicopus dicil
Abbali vel inonacho, moiiaslerii serviim non licel
conveniant. Monacbi aulem abliatibus omni se obe-
dieiiti;c devolione siibjicianl. Quod si quis per con- lacere liberum. hnpium est ut qui res Ecdesice noit

tunraciam exslilerit indevotus,

conluleril dainnum infcrat.
aul pcr loca aliqua
ev3g;iri, aiit pecu!iare aliqiiid babere proesumpseiil, LXXl. Canon.
oiniiia i|u:i: aci|uisierit ab abbaiilius aureraiitur, se- Si quis episcnporum, aul presbvierorum, vel mi-
niilroriim ex rebus ccclobia! qna; iii quibuscunque
cundum regnlam nionaslerio " profuUiram. Ipsi au- ,

loeis a ridelibus laigiiiniur, aliquid aufert; el iiiale

lem qiii fueriul pervagali, cum auxilio episcopi lan-
rapia cuniconfusionc resiiluil, el excnniniunicaiions
qiiani fiigaces sub custodia revoceiilur, et reum se
aunu.i; scnlentiam subibil.
ille abliali lulurum esse cognoscat, qiii bujusniodi
personas non regiilari animadversione dislrinxerit, LXXII. Canon Ilibcrnensis.

vel etiam qui nioiiaclium susceperii alienum. Pecunia ecdesiasiica furata sive rapta reddalur

LXIII. Canon Aurelianensis. quadrupluni, popularia dupliciler.

Si quis auleni abbas caulus in regiuiine, et bumi- LXXIII. Iiem Canon U iberuensis.
p
lis, castus sobriusque, niisericors, et discrelus non Si qiiis furaius fueril (lecuniam ab ecclesia, niilta-

fuerii, ac divina prscepia vcrbis el exemplis non tur sors, ut aiit illius inanus abscindatiir, aut in
carcerem niillaiur, diu jejuiians et gemeiis; et red-
osienderit, ab episcopo, in cujus consisiit lerriiorio,
el a vicinis abbatibus, el caeieris Domini tinieiitibus,
dat inlegruni quod abstulit, aut peregrinus abjicia-

a siio arceaiur bonore, eiiamsi omnis congregaiio tur, et restitual dupluni, et si in palria permanseril,

vitiis suis coiiseniiens abbalem eum Iiabere voluerii.

quadruplum resiituat, ei seniper poenitcai.

LXIV. Canon aposlolorum. LXXIV. Canon Toletanus.

Si exstiierit abbas divinis jiissionibus pracvarica- Si clericus in deinoliendis sepulcris fiierii depre-
lor, regulsqiie tancta; conteinpior, ab episcopo civi- bensus, a clericatus ordiiie pro sacrilegio subinovea-
latis cum cnnseiisu abbatum, aliorumque inonacbo-
lur. Si quis sepu'cruni violaverit, vii annos piieniieai,
runi timeiitium Deum, lionore abbalis privetur trcs ex his in paiie et aqiia.
convenit eiiiui episcopum civilalis, ut sancia ei ina-
fAXV. Canon Hibrilanensis [Leg. llibern.].
giia synodus Chalcedonensis decrevit, conipeteniein
Eos qiii ad ccclesiam cnnfugeriiil tralii non opor-
iiiunasleriiirum provideniiam gerere.
let, sed eos domini sui proniissa iniercessione per-
LXV. Leo fapa dicii: •.
suadeant. Quod si ab ecclesia exeuiilibiis poenale ali-
Proposiliim mouachi deseri non putesl aliquo pa-
quod quid dominus inlulcril, ut ecclesix ininiiciis h;ibea-
cio ;
eiiiiii quis vovit Deo, reddere debet.
tur excommunicaius i^.
Si quis alicui aliijua raiinne
1'salmisia nanique dicit : Yovele, et reddile Dominu
Deo ves:ro {Psal. lxxv).
nocuerit siib confugio ccclesiasiico, velsuhaliquo
sanctimoiiii signaculo, sepleinpliciier emendet, red-
LXVI. Theodorus dicit:

Mnnaclii non migrent de loco ad locum, sed dat, et resiiiuat, sedel vii annos ia duia poenitentia
in ea
(ernianeant obcdieiiiia quaiii tempore suae conNcr- pernianeat : .''iii aliier, excommunicaLdus est ab onini

sionis promiseruiii.
Ecclcsiacalbolica.

LXVll. Fructuostts dicit: LXXVi. Iliernmimus dicit:

Monachus s:inci« regiibe violaior sive contem- Ecclesia defendil quos in sinii suo reccpil, moie
plor, vel parvulorum incesiuose aut adule&ceniium gallina;, qiiae pullos propiios ei alienos nutril el de-
• l.pge profuturie. Hard. ci canonem. Tiluluscst Can. Ilibern. Si
: (juit, elc.
^ l.ege Aurclius. Ilaiduinus.
.Mansi.
' Seqiieniia apiid Wilkins balient novum litulnm
5S9 EXCERPTIONES E DICTIS ET CANONIBIS SS. PATRUM. 3;)0

feiiilil; iia et Eccles!a cunclos fugienles in se dcfeii- A coriepiis, ne sine boc inunere de saeculo irsnseaiii,
dere debei. imploranlibus non negaiur.
LX'XVII. Canon Iliternensis. XCI. Caiten Carihagineiisis.
Ciii occidcrii honiinem inlra sepla nmnaslerii, Placuitut ante annos xxv aiiatis, nec diaconiis or-
exsnl cnni damnalione exeat, vcl projeclis arniis, dinpiur, nec virgines consecrentur, nisi ralionabili
raso c.ipile et l)arba, re!ii]iiiini viis sn.i; lcnipiis necessitate cogente.
Deo serviel; primotamen Dco et pareniibus saiisfa- X(^1I. Basilii episcopi.

ciens. Oportet lam iiifanies cum voluntaie et conscnsu pa-

LXXVIII. Ilicromjmutdicit: reniiiin, imo ab ipsis pareniibus oblalus sub lcslimo-
Qn\ pcccanl in loco sanclo, in podem qnoqiie occi- iiio pluriinoruoi suscipi.
deniii sunt, iii loco caslrornni Pliinees inlerfccil vi- XCLI. Isidori.
riim et mcreiricem. Matliaihias Jiidamm qui imino- Quicunque a parentibus propriis in monasterio
labat siiiiulacro. Quicunfjiie enim maciilaverit san- fuerit deligatus, noverit se ibi perpetiio mansuruin.
ciuin, sancta non defendent eum. Cliristtis inalcfa- N;im Aiina Samuel piicriiin naliiiii el alilaclatum Deo
tieiiies in lemiilo llagris coiiipescuil. oLlulil, qui in niiiiislerio lempli piTiiiansil.

LXXIX. Hieronymus dicit: " XCIV. Canon Ixomanorum et Francorum.

Qiii percusseril nialos, eoquod mali sunt, minisler Parvulus usqiie annos xv pro delict a corporali disci-
Doiiiini est. plina casligclnr, pust lianc vero «latem quidquid de-
LXXX. Ilem Ilieronymus dicit. liquerit, vel si furalur, retribuat , seu etiara secuu-
Ilomiciilas el sacrilegos punlre, non est eCfusio dum lcgem exsnlvai.
sanguinis, sod legiini mysieriuin [llard., miiiisie- X(;V. Canon Neoca'sariensis.
rium] ;1Toceat iiaque honis, qni parcit nialis. Vl nullatenus presbyter ordineiur aiite Irigesimnm
LXXXI. Arausiancnsis. selalis anniim, nisi ratinnaliili neccssitatc cogeiile,
Araeniibus quxcimque pieiaiis sunt conferenda. quia DoiTiinus Jestis noii pr.iedicavii an e Irigesiinuiii
LXXXII. Canon Caitliayinensis. xtatis annum.
Omni die exorcislas cnergumenis manus impo- XCVI. Canon i\'ica:nus.

nani. Dt cpiseopus si fieri pot''st, a lotins provintise

episcnpis ordinelur, et si boc diflicile est certe noii
LXXXIII. Cunon Arausicanensis. ,

ininus a Iribus. Episcoporum ordinatiunes fieri opor-

Qui palam .nliquaiulo arrepti suiit, non soliim
non assumendi ad ullum onlinem let Dominicis (licbiis, non in agris vel in villulis, sed
clericaiu';, sed
si jain aliqui ordinali sunl, ab imjiosilo oflicio repel-
G in urbiius pracipnis, pro t;inli noininis dignitale.

lendi. XCVil.

LXXXIV. Caiion Carlhacjinensis.

Presbyierorum vero et diaconorum in quatuor lem-

Sacerdote veibum in eccle i;i f.ieiente, qui cgrcisus

porum Sabbalis scilicet, ut dum Ii.tcc ordin;itio corani

de audilorio fnerit, excommunicetur. P"pulo agitur, sua nmnium tesiificatione elccloruni

LXXXV. Canon Carlhaginensis.

ordinatorumqiie opinio disctitialur.

Laicus prncseiilibus clericis, nisi ipsis provocandis,

XCVIII.
Sacerdotcs Dei diligcnler semper procurent, ut
docere nuii audeat.
panis, et vinum , et aqua, siiie quibus nequaquam
LXXXVI. Isidorus dicil:
missoc celebraniur, pura et munda fianl, quia si ali-
Oinnis mundiais sapiens, si sapieus sil, non jndi-
ter agatiir, cura bis qui aretum cuiii lelle mistum
cei judicia Ecclcsiae.
Doiiiino obtulerint, nisi vera poenitentia subvenerii,
LXXXVII. Canon Carlhaginensis.
punicntiir.
Mulier quamvis docta et sancta sit, viros in con- XCIX. De decimis.
vcntu docere non aiideai. In lege Domini scriplum est: Decimas et primilias
I' non tardalns offcrre (Exod. xxii). El in Levitico Om-
LXXXVIII. Canon Carthaginensis. :

Sponsus ci sponsa cuin benedicendi snni a sacer- nes decimce terro', sive de frugibus, sioe de pomis ar-

dote, a parenlibus aut paranymphis offeraniur, qiii

boiuin, Domini sunl; boves, el oi'es, et caprece ,
qute

ciim benedictionem acceperint, eadcni nocte reve- sub pitstoris virga Iranseunt ,
qnidqwd decimum vene-
rentia ipsius benediciicnis in virginitale peniianeant. rit, sancli/icabilurDomine (Levtt. xxvii). Non eligi-
lur nec bonum nee malum, nec alterum {Ilard., alloro)
LXXXIX. Canondicit:
rommulabitiir.
Presbyieruin convivio secundarum nupiianni in-
C. Augustinus dicit:
lercsse non debcre, maxiine cnin petaiur secundis
Decim.^E igitur tribuia sunt ecclesiariim el cgenliun»
nupliis poenitentiam iribuere.
animnrum. homo, inde Doniiniis defiinas expctil
XC. Getasius papa.
unde vivis. De iniliiia, de nogutio, de artilicio redde
Devotis Deo virginibus, vel viduis, nisi aut in Epi-
decimas; non cnim egct Doniinus iioster, non prxmia
phanii, aul in Albis paschalibiis, aul in apostulori;m
Doslulat, sed honorem.
iialaliliis, sacnim minime velanien imponant , nisi
Cl. Iiem.
tursitaii, sicnl de bapiisinale diciuin, gravi langnoie
Cum mcssueris srgdem lence tuai, n&:i tondebis uj-
591 S. ECBF.KTl EBOUACENSIS AIlCli;EPiSCOri 392

qite ad ietam iuperficiem terrm, nec remanentes

spicas \ micritque cum ea, dolabit eam, el habehil eatn uxorem

cottiges, neque iii vinea tua racemos et graiia dccilentia (Eiod. xu).
CXII. Avguslinus dicit :
congreiiabis. sed pauperibus el peregriiiis carpenda di-
Qui uxorem 0[ilai accipere, sicui illam virginen
milles (Leiit. xix).
iiivenire desiilcrat, iia el ipse usque ad nupiias virgl-
CII. Et iii tege.
nilalem cusiodiat.
Si intraveris in segetem amici tui, frange spicas, et
CXIII. Synodus Romana dicit :

in manucenlere,falce autem non meas (Ibid.). IIoc

ma- Filii cuni ad annos pnberiaiis venerini, coganlur

et discipuli Salvaioris fecerunt, spicas videlicet
aul uxores ducere, aut conlineniiam profiieri, sic cl
nibus fricantes el msnducanies Sabbaiis, ut Evange-
eadem xiaie debenl canKlem legein servare.
lilisc
liuindicit.
CIII. Ilem in tege. CXIV. Pauhis aposlolus dicit
Ingrcssus itaque vineiim proximi tui, comedes uvas Propter fornicationem unusquisque suam propri^im

quanlum tibi ptacuerit, foras autem ne feras tecum uxorem liabcat, et unaquwque virum suum (1 Cor. vii).
(Ibid.). Legilimum quoiiueconjiigjum nullus separare prxsu-
CIV. Institiitio Patrum. inat Quod ergo Deus conjunxit, homo non separet,
:

Die Dominico nihil aliiid agendum est, nisi Deo va- g CXV. Pautus dicit :

candum in bymnis, el psalinis, el canlicisspiritalibus Mulier sni corporis potestatem non hahet, sed vir

dies quoque pascbalis bebdomadae omnes ajquali re- simitiler et vir sui corporis potestalem non habet,'ted
ligione colendi sunt. mulier (I Cor. xvii).
CV. Canon Auretianensis. CXVI. Synodusdicit
U eliam miserationis iniuilu a;qnum duxinms cu- Mnliere raortua , licei viro posl menscm accipere
slodire, ut qui pro quibuscunque culpis carceribus allcrain : pnsl annumvero licel mulieri accipere alic-
depulaniur. ab arcbidiacono seu a prseposito eccle- rum virum.
DominiciM diebus requirantur, ut neces- CXVII. Paulus aposlolus dicit
siae singulis
mise- Mulicr atligata quanto tempore
sitas vinclorum secundum procccptum divinum
est tegi, vivit vir ejus.

atqiie a pontifice compeiens Quod si dormierit vir ejus, tiberata est, cui vult nubal,
ricoidiier sublevetur,
tantum in Dnmiuo. Bealior aulem erit, si s'c permanse-
viclus de domo ecclesiae iribuatur.

CVI. Item. rit {I Cor. vn).

CXVIII. Item canon Africanen:iis.
Qui dominica nocle nnpserit vii dies pueniteal.
Legitimum igitiir conjiigiuni non licet sepnrari sine
Qni quarta vel sexta feria iii dies poeniieat.
r consensu amhorum : potest tamen aller alteri cuni
Qui in Quadragesima auie pascha, lannum poeni-
consilio episcopi liceniiam dare ad servitutem Dei
ttat.
CVII. Item. accedere. Quidam etiam dicunt : Si vir, sive inulier,

IiKiicta jojunia nullus pr.isumat infringere vel vio- ex conscnsu religionem ceperit , licet allernm acci-

lare, ne iram Dei incurrat.

pcre novura conjugium, sed puellam vel puerum, si

CVIII. Excoiici/io Bia....rfiis [Lege Bracarensi]. coniineiis esse non poterit. Quod non laudo. Sed si

Non oporiet homines religiosos anie sacram [ Leg. quis vult conjugalus converti ad monasleriuni, non
tcrtiara cibura sumere, nec cnnvivia esi recipiendus, nisi prius a conjuge casiinioniani
horamj, diei

inire neque clericos aliquando, nisi hymno diclo, profitenle fueril absolulns. Nam si, illo vivenie, pcr
incontinenliam alieri nnpscril, prociil dnbio adullera
edcre panem,... post cibos graiias auciori referre.
CIX. Canon saiictorum. erit; et qui eam dimisit, pariiceps erit peccali illius.

Quimalrimonio sunt, absiineaut se iii noctes

in CXIX. Item de tecjilimo conjugio.
pniequam communicent, et unam poslquam com- Legilininm enim cnnjiigium niilliis separarc prxsu-

nmnicaverint. Inde ait Aposloius : Notile fraudare niat, nisi ex ambonim con^ensu, ct prnpler amorem
iiivicem , »ii«i ex consensu, ut vacetis orationi ad tem- Chrisli qui ait : Qui reliqueril uxorem, et reliqiia,

pus. D centuplumaccipiet, etvitammlernam possidebit (Mallh.

CX. Gregorius diril : xii). El ncmo alilor uxnrem dimitlat nisi proplcr

Si quisconjugem suam, si fieri potest, non cupi- fnrnicationeni, quia Pliarisa^i leiitanles Doniinuin Je-

dine voliintaiis, sed soluminodo creandorum libero- sum Cliristum inlcrrogaverunt eum , si licet hominem

ruin gratia utitur, isie profecio sive de ingressu ec- dimitlere uxorem suam pro quacuiique causa. Respon-
clesi», scii de sumendo dominici corporis sanguinis- ditJesus, et aiteis: Non legistis quia qiii fccit ab initio,

que niysierio, suo est relinquendus judicio, quin a masculum et feminam fecit eos ? el dixit : Prnpler hoc

nobis prohiberi non debel, cum ei, juxla prsfinilam relinquet hem» patrem el malrc-m, el adhccrebit uxori

sciilenliam, eliam ecclesiam licuerit intrare ; verum- sua;. elcrunt due in carnc una. Ilaquejnm non siint duo,

tJiBeii qnia ipsa licita admistio conjugis sine volun- sed una cara. Qued ergo Dens conjunxii, homo non
laie carnis fieri non potesl, ideo aliquaiido a sacri separet. Dicuiii itti : Qiiid ergo iloyses mandavii dare

loci ingressu absiinendum esi,quiavoIunlas ipsa esse libettum repndii, et dimitlere? Ait itlis : Quanquain
sine culpa niillaienus poicsi. Moysps nd diiiiliam cnrdis vesiri pennisil rohis dimil-

CXl. De conjugio scriptum est i;i teg": tere uxores vcstras, ab inilio aulem noii fuil sic. Dico

Si teduxeritquis viryincm uecdum dcrponsalnm , dor- aulen vob.s qua quicunque dimistrit uxorcm suam,
 395 F.XCEmiOMvS i. ulCTIS ET CANONIUUS SS. P.VTKLM. 594
iihi ofr causam (oruicnt.onh, el aliani duxeril, moecha- A eam, el aliam ducil uxoren), sive ancillam, iive iibe-
mr [Ibid.). Uiide el apo.siolu* dicil ; Pr(rcipio, non ram, ui supra sciiptum esi, poeniieat.

ego, secl Uominus, iixorem a viro tion discedfe (1 Cor. CXXV. De concubinit.
v:i); et iterum : Alligatus es u.xori? no'i quwrere solu- Auguslinus dicit Quale est quod mulii virnruiii
:

tionem : solulus es ab uxore? ne qumsieris uxorem anie niiptias cnncubinas sibi adliibere non erube-
\lbid.). Alibi naiiique de adulierio vel foroicalione ECunt, quas posl annos diinitiant ei sic postea legi-
scripMim esl : Qui adulleram teiiel, slullus et iiiipius liiiias u.xores accipiant ? Unde coram Domino el co-
est {Prov. sviii); de (iliis quoque adulleraruni eji- rain angclis ejiis lestor atque deniintio, Deuin IaU
cicndis cum matiibns suis, et Fzecliicl dicens : Eji- conjugia scmper proliibuisse, et nunquam placuissa,
cile mntrcm fornicariam el filios fornicationis. El re- el prxcipue teniporibus Clirisiianis concubinas ha
liqua. Et Augu^tinus dicit : Si iiiulier rornicata fuerii, bere nunquam licuit, nuniuain licei, niinquam li-

relinquenda est, sed illa vivenie aliera non est du- cebii.

cenda. Ubicunque igitur est fornicalio, et rornicatio- CXXVI. Itein in legf ;

iiis vera suspxii), libere uxor diniitiitur; aliier ergo, Nemo iiicesiis coujunctionibus se inquinet, quia
ciianisi sierilis csl, si delormis, si fetida, si lemu- in Levilico scriptum est ; Omnis homo ad proiimam
moribus,
R
°
lenia, si iracuuda, si nialis si luxuriosa, si sanguiiiis sui non acccdat, ul revelet turpitudinem
laliia, si gulosa, si vaga, si nugairix, si maledica, ejus. Et ilerum : Ai:ima qiiir fecetil quidpiam ei istis,

leneiida erit velis nnlis, et qinlisciinque accepla est, peribit de inedio populi iui {Levit. xviii). Sane qiiibus
lialiciula erlt : Aposloliis enim dicil : Cum euim e as conjiinctio illiciia iiiierdiciuir liabebunt iueuiidi me-
liher, sponte servituli tesubjecisti {II Cor. i.v). lioris conjiigii liberlatem.

CXX. Canon Africanensis. CXXVII. Synodiis dicit.

Seciindum evangelicam disciplinam, nec uxor a Quicun(]ue illicilo malrinionio fuerint commisti,

viro dimissa alium accipial viniin \ivente viro suo, post pceniieniiam non deLeiii fieri in una doniu, ne
nec vir aliam accipiat uxorera, vivente uxore priore; se invicem causa amoris copulent.

sed ita maneant, auLsibimet reconcilieniur. CXXVIII. Item sijnodus de toro fratris defuncli.

CXXI. Augusliims dic.t Audi decrcta synodi : Supcrsies fraier lorum de-

Simulier fornicaia luerii, relinquenda esl.sedilla funcli fralris non ascendal, Dumino dicente : Erunl
vivenie, altera non esi duccnda. duo in curne una [Genes. 11). Eigo uxnr (ralri.'- tiii

CXXil. Canon dicii

soror lua est.

Si niulierdiscesseril a viio suo, despiciens eum,

CXXIX. Ciegoiius dicit
(j
Si quis nionacham, vel coinniairem spiiialem,
nolens revcrlere et reconciliari viro post quinque
vel seplem annos, cum coiisensu episcopi ipse aliarn
vel fialris uxorem, vel neplein, vel iiuvercam, vel

consobrinam, vel de propiia cognatiune, vel quaui

iiccipiat uxorem, si coiiiinens esse non polerit, et
cognatus liabuil, duxerit uxorein, anathema sit.
poeniteat tres annos, vel eiiam quandiu vixeril, quia
juxta senlentiam Domini mKclius comprobaiur. CXXX. Itam de consanguineis, Gregorius interroga-
lioiiibus Auyuslini ita respondit '.
CXXIIl. Item.
Si cujus uxor in capiiviLHem ducla fuerit, ei ea Quaidam terreiia lex in Rom.ma republica perniil-

redimi non poierit, post aniuim sepiimum alteram lii ut sive fraier et soror, seu dunrum fralrum ger-
accipiai; et si poslea propria, id est prior mulier, de manorum, vel duarum surorimi filius et lilia mi-
capiivitate reversa fuerii, accipiat eam, poslerio- sceantur ; scd esperimcnio didicimus ex tali con-
renique dimiltat. Siniililer aulem et illa, sicul supe- jngio sobolein non posse succrescere, el sacra lci

rius dixiiiius, si viro t.ilia coiiligerinl, facial. Mosaica proliibet cogualionis lurpitudinem revelare;
iiiidc necessc est ut jain lerlia vcl quaria gcneraiio
CXXIV. De mntrimonio servulorum.
Si servum et ancillani dominus amboruin iii ma- lideliuin liccntcr jungi debeat ; nam secunda quam
trimonio conjunxerit, posiea liberaio servo vel an- D praediximus.a se omnimodo abstinere debet.

cilla, si non poiest redinii qui in serviiio est, liliero CXXXI. Item dc rationabili causa.

licei (sicut quibusdara placet) ingenuo conjuiigere; Vere post niulliim lemporis a Felice Messanae Si-

sed tamen, juxta sententiam Domini, nuecljus pro- cilije pr.xsule requisilus Gregorius, ulru:n Auguslino

baiur. Qui vero taliier egerit, id est, ut propier scripsisset, ut Anglorum quarta generaiione contra-
primam uxorem serviiiura humanuni dimitiai, et cia matriiiiinia niinime solvcreiitur, buinillimus pa-

pnsieai liberam ducat uxorcni, 111 annos poeniteai, ler inler ciElera laleni reddidil ralionem : Quod scri-

iinum in paiie et aqna; scd et quandiucunque vixe- psi Augiislino .\iiglorum gentis ipiscopo , noslro

rii, semper alinuid poeniteat. Similiier quoque et aliinino, videlicel de c msanguiiiilalis coiijuiiciione,
niiilier pceniieat, si laliler (ecerit. Si quis liber an- ipsi et Angloruni geiiti quae nuper ad (idera vcncrat,

cillam aiii suam aiit alterius in matrimonio accepe- nea bonoqiiod coeperal, nietuendo austeriora, re-
rii, non habel licenliaiii dimillere eam, si ante ciini ccderei, specialiter et non generaliter ca-icris me
c nscnsu amburum conjuncli i\M; sl vcio diinisciil scripsisse cogii sfa=, I iide cl iiilii onii > Itomana

Resp. ad Inlerrog. *-
" lii G. Hard.

PAxnoL. LXXXIX. 13
 S. EGBERTl EbORACF.NSIS Ar.ClllEPISCOPI 596
595
civitas leslis exisiit, noc ea inleniione lixc illis
scri- A nuindi gcneratio , et liominis siains finitur, iia e»

posiquam firnia radice in fiJe fue propini|uit:is generis tol gradibiis terininarolur. In-
plis niandavi, ut
propriam consanguiniiatem in- ter lios itaque propinipiiiatis gradus, ad conjugalem
rint solldaii, si infra

venli fiierint, non separentur, aut infra aflinitatis ciipiilam iieinini accedere convenit ; nec eara quam
lineam, id esi usquead septimain generalionem con- aliquis ex propii:i consanguiiiitale conjugein habuil,

junganlur. Sed adliuc illos neopliyios exislenles, ccc- in conjugem diicere nulli profeclo Cbrisiiandrum

pisse eos prius illiciia docere, et verbis el exemplis licet vet licehit ,
quia incestnosus talis coiius abo-
minabilis esl Deo. Incesiuosos el iiullo conjugis [F.
inslruere, el qua; post de talibus egerint, rationabi-
liier el fideliter excludere oporiet ; nani juxta Apo- coiijugii] nomine deputandos a sanclis Patribus du-

stolum ,
qui ail : Lnc vobis potum dedi, non escam dum statuiiim esse legiinus.

(/ Cor. iii), isia illis, modo, non posleris, ut prce- CXXXIX. Vigilius papa.

fixHm est,temporibus tenenda indulsimus, ne bo- Si motiim fuerii altare, denuo consecretur ecclesia.
parieies lantum mut:intur, et non altare, sale et
num quod infirma adbuc radice planiatum erat, Si

cxureretur [L«ge erueretur], sed aliquantulum Hrma- aqua exnretur. Si homicidio vel adulleriofuerit viola-

relur, et usque ad perfectionem cusiodiretur. la, diligentissime expurgetur, et denuo consecreiur.

CXXXII. Cniioii Romanus. " CXL. Yiyilius papa. Ex Conc. Carthag., Gregorius.
L:iicus maculans se cum ancilla Dei, vel cum spi- Quis, cum ad judiciura venerii, si voluerit cleri-

ritali commatre, vel cum propinqua, aut forle cuiii cus, et necesse fuerit, Inducise ei pelenti a Palribus
illa qiiam antea cognaius habuit, primitus anaihemn- constituix absque impedimento cnncedantur, et ju-
(izetur, et poslea annos vii poenileat, iii in pane et di( es soelecii iribuantur, .... si [VVi/k. ; A se clccti
aqiia. Siniiliter el illa poeniteat, quia Chrisiiana re- tribiiantur a palre. Si, etc.] ibi vim aliqu.lin leine--

ligio fornicationera in utroque sexu pari raiione rarix niultiludinis metuerit, locum is congruura eli-

condemnat. gat, quo absque tiraore suos, si necesse fuerit , ic-

CXXXIII. Ilem. stes habere, ct absque impedimenlo suam canonice
Giegorius apostoliciis p:ipa, ante corpus he.ilis- senieniiain fiiiire valeat, quia multa pro subreptione
simi Petri in synodo residens, dixit : Si quis presby- cveuire solent, senlenliam fratris, qnx misericor-
teram duxeriiin conjugium, anaihema sii. iliim velat non solum tenere, sed ct audire relugiie,
CXXXIV. Jtem. quia poiior esi omnibus holocaustis misericordia.
Si quis monacham, quam Dei ancillam appel!aiit, Non iia agendum in ecclesiasiicis negoiiis , sicut in
duxerit in conjugiuni, anaihema sit. sxcularibus ; nam in sxcularibus, priiisquain qui le-

CXXXV. Ilem. ^ gibus est coacius venerit, et decantavcrit, et respoii-

Si quis de propria cognatione, vel quam cognalus suin dederii, anie peractam cnusam non potesi recc-
habuii, duxerit uxorem, analhema sil, ac respoii- dere. In ecclesiaslicis vero dicta causa licei recedere,
dentes omnes dixerunt Amen. si necesse fuerit, aut si se prxgravari viderit.
CXXXVI. Item. CXLI. In Nicwna synodo.
Si quis cum duabus cognatis fornicalionem fece- Siatutiira est quod judices alii non synndn dehe-
rit, primitus anathematizeiur, deinde vii vel x an- rent esse, nisi quos ipse qui impetiiur elegerii, aut
Nos poeniteat. quos consensu suo ejus primates auctorilate hujiis
CXXXVII. Ilem Gregorius Fetici episcopo. sacrx sedis conslituerinl, quia iiidignum est ut ab
Progeniem suam unumquemque usque ad septi- exlernis judicctur qui provinciales et a se elecios de-
mani servare decernimiis gencra'.iunem ; el quandiu bfil habire jiidiees.
se agnoscunl afflnliale proqiiinquos, in conjiigiiim Irriia erit doiiatio episcopi, vel venditio, vel com-
diicerc nulli profeclo Cliristianoruin licet vel llcebil, muiaiio rei ^cclesiasticx , absque collauilatione et
el nolumus nos in hac rc a vobis tive a cxieris fide- tub cripiione clericorum.
libus reprehendi, quia in his Angloriiin genti Indul-
CXLII. ISomanum concilium.
simus, non forniam dando, sed consideraiione , ne Tcmpore Consianiini Augusti, congreg.iv ii Silveslcr
Christianitatis bonuin qiiod ceperant imperfectuin
papa synodum Romc ciim i.xxiii episcopis, quorum
dimilterent, egimus (Reyist. Ub. xii, indici. 7, ep. 52). conscnsu ct superscriptioneconst:tutum est: Ut nul-
CXXXVIH. De scematibus [Lege slemmalibus]. Iiis laicus cleiico cuiquam audeat inferre leslimo-
Scemata dicuntur raniuscnli in genere, cum gia- iiiiim ; ergo laici adversus clericum non recipiantur.
cliis Cogriationum pationtur, ut puta ille filius, illc Accusaiores, coiisanguinei, nec familiaies, ncc doino
paier , ille avus, ille agnaius, et c.Tteri quoriiin prodeiinies, adversus extraneos lestimoniiiin non
flgur* in snbscquenliliiis apparenl. El hic cons:iii- dicant, ncc accusaiores, iiec lesies snsi ecii recipian-
Ruinilas dum se paulalim prop:iginum ordliiibus ili- lur, quia propinquiiatis, ac doininaiionis, ac fami-
riinciis iisqiie ad uliiniiiin gradiim siibtraxeril, et li:irit:itis affecius, pleruiiiqiie veritatein irapedire so-
prnpiiiqniias esse desieril, eani rursus lex malrinio- lei ; sed, si noluerint, el iiivicem consenscrint inier
iiii viiiciilo repelit , et qiiodammodo revocat fugien- se parenies, lestificentur, non iii alios ; araor enira
teiii. Iileo aiilem iisqiie aJ sextum generis gradiini carnalis alqiie timor, eiamnriiudo plerumque sensus
coiisaiigniniias consiiiula esi, ut sicui sex sriatibns bebet;int bi:mnnos, et pervertunt opiniones
397 F.XCEUPTIONES E DICTIS ET CA^ONIBUS SS. PATfUIM. 3!)8

CXLIII. A acecrsiri eum

facienl , ei interrognbiint eum. Si re-
Nullus mnnacliorum prxsnmat judloDrp, nec accu- sponderil Solo eam vxvrein accipere, accedet mulier
:

s.tlionem sxcnlarem in cleticum audeat accipere. nd euni coram senioribus ei tollei cnlceamenlum de.

Qnod si quis probaiur admittere, velut eiauclor fu- pede ejus, spuelque in fnciem ejut, ct dicel : Sic fiet
roris [Leg. exactor fenoris], aul usurarum posses- homini qui non cedificat dumuni fratris sui, et voeabitur
sor,secundum slaiuta Patrum se sentiat degradan- nomtn ejus in Itrael domut discakeati {Deut. xxv).
dum. In gravibus peccaiis quis positiis, dum suis De hoc enim quod in D iiieronomin si riptiim e<t,
premiiur, aliena iion diluit. el in Evangelio Quod fraler accepit uxorem defun-
:

CXLIV. De conjugio andquo. cli fratris, ut semen fratri suo, non est
sutcitaret

Salis igilur manifestiim est iion posse filios .\dam Clirislianis tcnendum carnaliter sed spirii:iliter. ,

iii primordio sxculi uxores accepisse, nisi proprias Chrislus ail in Evangelio Omnet autem vos fratres
:

sornres aut propinquas consanguineas, sed sempcr estis, et unus est Pater vcster qui in coeMt cst (Malth.
pral illiciliim ab iriilio usorem aut roncubinam patris
m:i). Et cum babitaverint fraires spiriiuales simul,

Unde Jacob palriarcha ei ille fr.iter qui praeesl Ecclesioe Dei iransierit de
violiire. dixit filio suo Rubcn :

Effusus essicut aqua, non crescas, quia ascendisli cu- SKCiilo ad Chrisliim, accipiat tum frater ejiis Ec-
bile Tpauis Uti, et maculasli stralum ejus {Genet. xxiv).
B clcsiam Dei regendani.et susciiel spiriiales Hlios Deo,

Uiide et Paulus apostolus doctor gentium de ne, deficiente uno dociore mortali condiiione, sieri-
lali sa-
crilegio scripsit dicens : Audilur inlcr vos fornicauo, lis liat sponsa Chrisli, qus esl maier omnium no-
et lalis fornicntio qualis nec inler genles, ila ul uxo- strum. Et si quispiam doctor non vult regere Eccle-
rem pnlrit aliqu s liabeal, et vos inflati esiis, et non siam, posi obiium alterius doctoris, non curans de
magit luctum habuiilis, ut saluie aliorum, sed de sua propria, erit lunc discal-
lollerelur de medio vestrvm
qui lioc opui f.cil (I Cor. v). Ecce apostolus indicavit cealus, et conlra hoc quod Paiilus diiit : El calcenii
Ijudicavil] de medio Christianorum auferri qui no- pedes in prarparalione evnngelizantium buna (liom.
vercam violare pr.^esumpsit, dicens : A'«c inter gtnles, VI, tO). Si non vull verbum Dei serainare, eisi po-
id est paganos, Verum ilaqiie est,
tale scelus fieri. test, sed talcntum Chrisli in sudario, Iioc esl lor-

«t $.1115 late paiei Deum omnipotcniem in lege Moysi pore ignavise suae, abscondere , erit coiispiiius ab
uxorem pairis, elfralris.elproximi, acci-
proliibuisse Ecclesia in facieconfusinnedignus, projeeius in lene-

pere.auicuni ea concumbere; sed eihocquodin Dcu- bras exleriores, ubi eril /lelus el stridor dcnl'um (Malth.

lerononiio scriptum esl, ut fraler scilicet accipial uxo- viii). Sed accipiat seiiper doclnr post doflorem Ee-
rem defuncli semen clesiam Dei regend.im iisqne in finem sa^culi, iil su-
fralris, et suscitel fratii suo (Deut. ,

xxv), non carnaliier iiitelligendum scilentur spiritales filiiCliri>lo de spoiisa 'ua virjiine,
csL, sed spiritali-
tenendum. Et valde caecus doctor sicut ipse inslituit quia Qui non vult luburure pro
ler esl, qui nescii ;

discreiionem iiiter Veius Teslamenlum ei Noviiin, Deo, non esl dignus mercede.

sed aillinc erral cacalus umbra anliqux caliginis,

CXLV. Canon Leodicensis.

ni'sciens veritaiem gratiae Cbrisii, et nescit legem Ul nuIliisChrisiianns jndaizare pr,'Bsumal, scd ncc
ei proplietas usque ad Joannom Uaptistam prophc- conviviis eorum parlicipare.

lasFB ; nam ipsc Domiiius ail : Lex et prophela usque [Hic desinunt esceptiones Ecgberli apud Lal beum
sfquenles adjicit Wilkins ex ms. Collon, Nero A, fol. l.il,
cd Joannem ; a diebus Joannis Baptistce usque nunc
rerso, iibi cnntiiujala cum sugerior.lnis serie dantur.
rcgnum coe!orum vim palitur, ei viulenli rapiunt illud EuraJein veiocapilun) nnineniin quo in Wilkinsni lonliir
servavi, qui duplici uuilale a Lal)beauis tliscrepat.]
(Marc.M); et qnicunque ca;calus corde adliue so-
l.iin lilteram sequiiur cum Judxis, sine spirilu vivili-
CXLVIII. Item.
raute ot gralia Cliristi periliirat, nianducans crustas Ut nullus Christianorum paganas superstitiones

panis, el non niicas internas. inlendal, sed genlilium inqiiinamenla omiiia omni-

Magna di!>lantia esl inler litteram occidenlem d modo contemnat.

CXLIX. Canon Brncharen.
spiritnm vivincanlem ; el valde ignarus, el ignavus, D
ei insipiens doclor esl, qni posl tot annos et post Si quis, paganorum consuetiidinem seqncns, divinos
tot traciaiores qui libros de lege Moysi Iractaverunt, et sortilegos in domum snam introdiixeril, qiiasi ut

a Deo inspiraii adliuc jiul.iiziire vult, contemnendo malum foras miltant, autmaleGcia inveniant, vel lus-

Cliri^tura et oniiies sanctos doclores. In Deulerono- tralionibus paganornm servi.iril, v annos pceniteat.

tnio enim legimus : It quando habilaverint fralres CL. Canon sanclorum.

amul, el unut ex eis absque liberis morluut (uerit, Si quis Clirisiiaiiiis Clirisliaiiiim linniinem in ma-
iixor defuncli non nubet alteri, sed cccipiet eam frater num Juiljcoruin vel genlilium vciuliderit, anatheiii:i

tjus, el suscilabit semen fralris sui ; el prinwgenilum sii ; in Deuleronomio enim scri|)liiin : Si depreh rn-

ex ea filium nomiiie ejus appellabit, ut non deleatur sus fuerit homo sollicitans aliqucm rie genere Isrnel,

nomen ejus ex hrae.l. Sin aulem nolnerii accipere uxo- el vendilo co, acc peril prelium inlcrfcietnr.

re.n fratris tui, quoe ei lege debetur, perget mutier ad CLI. ilem caiwn sanclurniii.
sni clTii-
forlam c vilaiis, et interpellabil majores nalu, el di- Nefasigitur cst ul quosChrislus sangiiini*
cet : Aon vult frater viri mei tuscilare nomen fralris sioiie rcileii ii. JiiibriTiim vel centilinm Tinciilis sinl

suiir Isracl, nec me in conjiigium sumere ; el slalim irreliii.

 ARCIHEVISCOPI iOO
S. l,GSKr.TI ILBOiUr.ENSIS
0U9
uxorcs ducanl se.i ccclesbm diligaol
tLll. Ve lonsum. A ne(i..a-pia.u ,

ncc uia.ii.ii bellicis arniis, se.l siiiriUiaiem miiiliaiu

inccpit, qiii criiic
LxorJium lonsiirx- a Nazar;vis
capul radc- cxerceaiii.
scrvaio post vitae magnse coniii.eutiam
In cano-
CLXI. Ilem de niililia.
baiil. ut devotioncm Domino
consccrarenl.
Fralres, sciioic quia divisa esi poiesias sscula-
saiictor.im P;itrum scriptura inveni-
iiibus q.ioq.ie
ris, ei poteslas spiriialis. Bonis eliam saccuiarib.is
Si qus catlioliats cnpillos lolonderU more bar-
i.ius :
propugnalores
ab omni decel ul sint defensores ecclesiae, et
barorum, ab Eccle!,ia Dei alienus liabealiir, et
Chrisli ; spiriiualibus aulem convenit
ut sii.l
cmendet. gregis
Chrisiianorum mensa, doncc deliclum niiles quidein
inlercessores pro omni populo Dei ;

CLIII. De tonsura Pctri. ul lestimonia

Christi armis humanis uli non Jcbei,
tonsura primo a Deo, et
iiaque apo>tolus clericali
Petriis mulia deciarant. Iiicipiamus teslimonium
capiie iniagiiiem coronx spiiiea: diim pro liumano
.15US esi, gestans ii. Domiiio nostro Jesu Cbrislo, qiii
Africanus prsecipil ut clericus a militi-
Chrisii. Unde canon generc crucis vellet subiie tormentum, et
comam nuiriii, iicc barbam. tenlus, Petro piohibuit ne gladio pugna-
iiec bns essel
CLIV. E Rom. dic
vun. M^u.n.
can. -... si ille non habuit liccnliam
Quod pugnandi pro
ULi». L. jet.
in ccclesi:. sine Domino suo illaia, quid rectius nubis esi
Qiiincu.ique clcricus visus fuerit ^ i^-^ari^

.oiobio, vel cappa, ct si non

• mnrp
=; „«n more Romano
noiTianoIcaoillos
capillos qyjjj^ m ejus imitemur exempla? Intelligite ergo

,1 liarbam lolonderit, excommunicctur. Non debet quia non inbasta solummndo et gladio salvat
Deus,

se monachico habilu , nec

laico- divinis
elham cloricus iiidui scd potius in assiduis orationibus, ct CKleris
vcste muliebri, Dictus quoque Chiisti confessor Mani-
rum vestibus u.i, el vir si utctur servitiis.
indu-
excommunicetur; aut mulier, si vi.iii uteiur nus, dum a J.diano apostaia jussus fuissct militaria
militem,
niento. suscipcre indumenta, dixit se Christi esse
CLV. Iicm. et ideo non posse pugnare. De libro quoque Exodi
armis uti, ncc ad habemus exemplum, scilicet dum pugnarct Jo-
Clcricus quoque iioi. debet ulile

beU..m procedere , quia canones docent ut qu.- sueadversus Amalech, Moyses non armis pugnabat,
bello aul in rixa manuus palmis ad coel.im Deum orabat , ei
tunque clericus in sed cxtensis
neque oraiione postulc-
neqi.e oblalione ,
vincebat Israeliticus populus, ut autem
remittebat
fuerit,

tur pro eo, scpultura tamen non privclur. Apostolus niaMus, invalcscebat Amalech. Ilis et aliis multis

mililans Deoimplicet
seneyolns dia-
quoque dial : Ncmo declaratur exemplis episcopum, presbyterum,
d.aboii.
tecularibus ; unde non est liber a laque.s
conum.velmonachum nulla portare arma in praelio
voluerit impiicaie. Lt lUeo q^ ^.^. ^^ j^ quiij„5 legimr omnibus su
se mir.iiai munda.ia; ^^^^^^^^ : Iii
iiui

ouini.uodis dicendum est presbyieris, el diaconibus, mentcs scutum fidei, in quo posdlis oiiinia teta neqnis-

,11 a,ma non lorlent, sed magis

confidant m defen-
simi ignea exslincjuerc, ct (jaleam saliitis assiimerc, et

iione Dei qna.u in armis. gludium spirilus, quod esl verbum Dei. Conlrariuin
CLVL Ilem. itaque omnino est ecelesiasiicis regulis post ordina-

esl clericis ut non sint judi- lioiiem redire ad militiam sxcularem.

Cavendum quoque
ces iu condemiiatione bominis. CLXll. D« /iomicidio, ins(i;u(io sanclorum.
CLVII. Item. diaconus homicidium fecerii,
Si presbyter vel
quis episcopus
Canonu.n auctoriias probibel ne degradelur, et usque ad exitum vitae poeuiteat.
assensum prxbeal in morte cujuslibet
aut c!e.icus
seu homicid*. CLXIll. Iiem.
homiu.s, sive latronis, sive raploris,
CLVlll. Ilem. Si quis clericus homicidium fecerii, x annos exsul
pcr diversa ex paneetaqua; posl hsec reci-
Siatulum est ul prcsbyieii indiscrete lioeuiteat; iii iis in

nec ab aliis Si bene egeril poenitentiam, testi-

millantur loca, nec ab episcopis, piatiir in pairia.
non
forte propler eorum mouio comprobalus episcopi, vel saccrdoiis, vel
pr;claiis, nec eii;im a laicis; ne

absenliam animarum pericula (orianliir), maxime D cui commissus fueril, quod bcne poenituit et sa- ;

ccclcsiaruiii tisfaciat parenlibus ejus quem occidit. Si autem

non
(iiior>) iiifanlinm absque chrismale, et
negliganlur officia. salisfccerit parciitibus illius, nunquam recipiatur
(in quibus) constituli sunt
in patriam, sed more Cain profugus et vagus si
CLIX. Can. Africanus.
terram. Si vero liomicidium casu fecerit, il
validi, et s.i|ier
Omnes clerici, qui ad operandum suut
ex in par.e
esl, non vnlens, v annns poeiiiical, iii iis
artificiola, et liiieras discaiil.
homicidiuin consenserit, et (actunj
et aqua. Si ail
CLX. Can. Ccesarien.
annos poBnite:.i,m ex bis in pane et aq.ia,
Di.o igitur sunl ginera clericorum : unum eccle- fiicrit, vii

alierum Ace- Si voliieiii, el nou perfeccril, i annum pceuitcat. Si

8iaslicorum sub episcopali regiminc,
Gregorius quis percusseril, el sangi.inem luderit, xl diebus in
plialorum, id csl siue capile, de qnibus
paue aqua poeniieat; si diaconus, vi mcnses; si
clerici vulgares sunt, cxtra
sacros ordi- et
dicil : Si qi.i
unum annum. Si laicus laicum occiderii,
presbyieii, nec diaconi, pre-byicr,
ues constituli, id cst , nec
debenl, xLdies abstiueat ab ecclesia, et jojunet iu pane et
qui su continere nun possunt, sortiri uxoies
auien. aqua, ct posl, ul sacerdos judicaveril, poeniteai.
ct -lipcndia sua cxtoiius sccipcre. S;iccrdutes
 401 rffl',NITENTIAIJS LIR. I. 402

SANGTI EGBEHT]
KrORACESSIS AUCHiEnscori

POEMTENTIALE.
(H'nsi, Ojiic. Collecl. lom. XII.)

PRJIFATIO. A liis, necacommittas ;

qux suut homicidium, ei fur-

cum lum, et perjuria, et avarilia, el iBJuslus cnncnbilus,

Cuffl quis ad poeniteniiam suam al)it , tunc
coram ipso se etluxuria, et deiractio, et falsum tesumouium ; ei
maximo limore Dei et liumilitale
eum r<Bni'en- observa duodeeim quadragesimae dies, qui quovii
extendal ; el orel flenle voce , ut
omnium eoruro delictorum qus anno occurrunt, el cave tibi a sacrilicio barbaro, el
liam facere doceal
.Klversns Dei voluntalem fecerit ; et confiteatur illi
vcneficio, ei concubiiu cum virgine, et biloquio, et
superbia, el ambitione aliorum hon.iniim possessio-
inalefacta sua, ut sacerdos sciat quam pcjcniientiam
iiis : cave libi ab his oninibus, et dilige Domiiiuni
ipsi imponere debeai. Tunc sacerdos enm inierro-
luum cuin loio aninio, et cuni onini viriule, et om-
get, qunmnam fidem in Deum halieat et ip=um va- ;

nibiis virilius, et toto corde intimo Drmiier ; et esto

rio modo exliorlelur ad animoe suae neccssilatem, et
beuignus erga pauperes, et mansuetus, ei eleemosy-
admoneat, ac ita dical Credisne in Deum omnipo- ;

nas distribiien?, el diligenter ecclesiam visitans, ei

lenleni, et in Filium , et in Spiritum sanctum?
diligenier decimas daiis Ecc'esi3e Dei, ac pauperi-
Credisne quod onines homines a mortuis resurgent
bus lunc Deus tibi benevolus, et beneficus, et mi-
in die judicii? Num le pcenitei omnium eorum qua;
:

sericors erii, et lu regnabis cum ipso iii saecula sae-

tu mnlefecisti, dixisti, etcogiiavisii? Yisne rcmiiiere
" culorum absque fiiie, si ila feceris ; et oro te, ut milii
omniLus iis qui unquam in lc peccaverunt? Si dixe-
dicas omnia qiix unquam malcfecisti, quoniam tibi
rii Volo, tunc ei liicat : Deus nmnipoicns tui niise-

realur, et mihi concedat qnod debeo. Jijuna quoli-

expcdit pudefieri nunc hic coram me solo misero,

bel die hoc tempore quadragesimali ad Nonam, el

quam deinde coram Deo in magno judicio, ubi coe-

absiine ab albo cave licolae, et terrieol.c, ei inferiomnes eruni congrogali.

; et tibi ab oclo capiialibus vi-

LTBRI PRIMI
PARS PRIMA.
CAPUT PUI.MI M. teniiam agat, et si omnia implere possil qux iii linc

De presbytni p.udentia. libro seripta sunt, valde bonum ct legitime ordina-

Convenil cuilibet sacerdoii, cuin poeniteniiam je- tuin esi; et si non possil, canlet quinquaginla psal-

junii aliquibus imponit, ut sciat quisnani ille sit, an mos juxta ordincm in ecclciia, vel in alio secrcio

sanus, an infirmus dives, an pauper quam jnvenis, loco ; el qui unam seplimanam jejunat cum pane el
; ;

senex sii;utrum ordinatus, an Liicus,

nqiia , can'et trecenlos psalmos genibiis llcxis, vel
vel qtiam sit

an sit caelehs, an uxo- treccnlos el viginti absque genibus flexis prouli

ct qualcro poeniieniiam faciai; ,

raiis : oranes homiues decel discretio, licet siudio C supra dicluni esl ; et si quis per mensis spatium

adulterium non commitiant. Divites severius judi- poenitentiam ageredehet ciim paoe et aqua, cantet

candi sunt quam pauperes, juxta jus canoiiicum. iiiille et dncenlos psnlmos flevis genibu.';: el ;ibsqiic

gcnibus flexis mille sexccnms elocioginla; acdeiude

CAPUT II.
qiiolibel die se recipiat ad meriitiem praetcr dies Mer-
Jus de variis peccalis. ciirii, et Veneris; lunc jejunare debet ad Nonam, ct

Theodorus sanctus et pius episcopus consiiiuit abstineat a carne et viiio, boc est oninis generis poiu
I hanc leciionem in exempliim et docirin^mi omnibus qiio quis inebriari possit, ct ualur omnibus aliis

illis qui delicta sua apud Deum emendare volunl, et cibis quos Deus ei dederit, poslquam canlaveril ; el

ila dixit : Legimus in Poenilenliali qund poenitentia si nec psalmns nniil, nec jejunare possil, dislribiMt
fucienda sil pro capilalibus criminibus aniium, vel quolibet die obolum, vel valorem ejus paui-eribiis ;

duos, vel tres (in) pane et aqua ; et pro minoribus et qualibel hebdomada jejunet unum diem adr^onani,
criminibus hebdomadam, vel menseni.omnes eodem el nlium ad vesperas, et atatiir iis qu.^c liabel, prnnti

niodo. Sed lioc apud nonm.llos res dura, et difficilis supra dielum csl. \A si quis aniium inlcgrum ptjeni-

est, ideo docebimus quibus rebus lioc redimere de- lemiain agere dcliel, dislribuat viginti sex snlidns ad
be.'it qui jeJQnium suum serv,ire nequil ; boc est ut cleemosynas , et qualibet helidoniade jejunet dins
psalinodia et eleeniosynis per Inngum spaiium pccni- dics, prouli su;>ra dictuni esi; ei consideret in trihus

« AITert Wilkins., toni. 1 Conc. Drilaii. In Fdili-, recumu.s; ct infra Capitula Egcbijrliliis ardiieiiisco-
;

sifiit el M.ini.iscriplis , hiilieiiliir li^rc vciba sub li- pus Ebvrncenbis transtulil cx Lnlino in Amjl cuin, Ht
tulo : llnicincpiintt capilula libii f/Ht-iii Vunilcnnulc indocli ca [acile inlelligereponenl.
403 S KGBKini EliUftACIiNSIS AUCIIIEl'lSCOri m
illls (jiiadr.)gosiiiiis qiiiil cilius eji:s lucnl, diiiilJiuni- A CMsliiio die inaxillaiii suaiii lrii;iiila vicibus aj Ilt-

que cjus ad eleenio^ynas dislrlluiai. Seciindo aiiiii ram iiiclinct. Si invitus fuerit pollutiis, vel si vulcns
poeniientia inchnanda est a Naiiviiale Duniiiu ad in somno moechalus sit, canlct viginli quatuor pial-

Epiplianiam, ei a Pascliate ad Peiitecnsicn ; et lioino mos. Si quis in ecclesia dormiens semeii suuin elTu-

(jiii non poie^l peccaloruiii suoruni pcenileiiliani age- derii, surgat et cantet psallerium. Si sacerdos cuin
re, uti supra Jiciuni esi, distribuat priino arino vi- ciipidine mulierem osculetur, pcenileat ejus viginii

giiili sex solidos ad eleemosynas, et secundo vigiuii, dies. Si sacerdos polluatur, cum inulicrem tetigerii,
el terlio oclodecim, qui sunl sexagiiita qualuor sulidi. jejunet quadragiiita dics, noiinulli voluni irigiiita. Si

Et sciat dives qnod Deus ipsi multas opes ei posscs- sacerdos cogiiationis voluntate polluius sii, jejiinet

siones hujus vitse concrediderit, quo inodo criniina bebdomadam ; si tactu manus, jejunel tres hebdoiiia-

sua capiialia eineiidare debeal. Siimal Evaiigelium das. Si quis crebro furnicaiioncni commiserit, canoii

ei ibi legal quomodo Zacchaeus cuni Dumino locutus judicat ut decem hiemes jejunei ; noiiiiulli volanl
sit, cum ad prandiuin eura in domum suam suscepe- aiinum, et cum discreiione ires.

ril, tiinc invocabat eum, ila dicens : Domiiie, om- CAPUT VI.
ninm bonorum ineorum irado dimidiam parlem pau- De presliijlero qni baptizare delrectat ob itincris sui

perilius; et si per injustam fraudem aliquibus ali- nccessilatem.

quid abstuli, reddo qiiadrirariam. Et tunc a Doniino Qiiicunque sacerdos in propria sua provincia, vel iii

prumeruit audire : Hodie domui huic salus facia est; aliqiia alia prohciscaiur, et si ia itincre ejus hapiisma

lioc est omniiim pcccatorum reniissio. Et ad augeiida ab ipso exorelur, et ille neget, detincatur iii itinere suo,

bsEc bona opera, de qu.bus supra ilixiiniis, libercl, el si iiilans ethnicus moriainr, ordiiie suo spolielur.

et rcdimat eos qui iii capliviiate sunl, et ab illo die, CAPUT VII.
q<jo injuslitiani suam derelinquit, nun renovet illam De non baplitato presbyiero et de co quem ipte ia-
dcinde, ne forte similis sit cani qui devorat quod ptizat.

prius evomuii, neque negligenduiii esl quod Aposto- Quicuiiqucpresbytersinoritquodnonsilbaptizatiis,

liis dixit : Qui per corpus snum peccat, per corpus baptizelur, etomnesilli quosanteabaptizaveral. Atta-

luum lioc compenset ; lioc est, in jejuiiio, et iii vigi- roen papa Romaniis consiiiuii, si missaeadministrator
liis, el in oratioaibiis, et in precibiis ad Deuni, in viliosussit, velpaganus,quodservitiuinSpir.tussaiicli

coiiipunctione cordis, et cum cfTiisione lacryniariiin. esset in dnn.ibaptismi, nontameniii homiiiis^liciijus.

Prima absliiientia esl bapiismus ignis, secunda est CAPUT VIII.

aiiior Dei, tertia est des.deriimi eleemosynarum, De episcopo cl presbytero qui ordinem suum pcrdit.
j.
quarla cst elTusio lacrymarum iii vera pcenileniia, Si quis ordinem perdat, presbyter, vel cpiscopiis,
quinla e t confessio flagitiurum, sexia esl afllicliu poeniteiit am agat usque ad inortem, ut ejus aniiiia

cordis et corporis in jejuniis, scptima esl ut mores vivat. Sacerdos si hominem occidai vel fornicetur,

corriganlur coram Deo, ociava esl preces sancta: pro ordine suo spolietur; si aliquem vuliieret ,
jejunet

flagiiiis illis, iiona est miscricordia et bona lldes, centuin dies.

ad
CAPUT IX.
deciiiia cst ut alii a flagiliis Dei vnlunlalem du-
De iis quibus induttis esse debet saccrdos cum missam
eaiiiiir, uiidecima est remissio Dei, iil pcr lioc Dens cctebrat.
pcccala ipsi condonet, duodeciiiia esl martyriiim, uti
Cumsacerdos missain cclebral non portelcaracal-
liebat ad Cliristi passionem.
lam cassiatam, sed ciini Evangelium legit, iinponat
CAPLT III.
cam humcro.
De episcopi adulterio.
CAPUT X.
Episcopiis , si adullereiur, juxta jus caiioiiicuin
Dc sacerdole. citm calicem e/fundil, et de cibo antc
jcjuiiel duodecim liicnies, cl cleemusynas reddal Eucliarisliam.
iiiultas, el cuin elTusijne laciymarum Dci bonorcni Cuiii sacerdos cil ccm effuderil, poslqiiam missam
c.\oret. Aliqui volunl ut se deiude ordiuibiis privet. D telebravtrii, jejunel triginta dies; si coineJai anle-
CAPUT IV. quainaJ Eucharistiam ahcat, ei poslquani Euchaiis
Bc presbyleri adutlcrio. tiam acceperit, jejunet sepiem dies.
Presbylercumfoiiiicaius ruerii,jcjuiietireshienies, CAPUT XI.
ei iria jejuiiia per hebdomadam jpjunel duobus diebiis De presbytero, si uliqitid maijiii prelii anfera'..
aJ Vesperam. Si ciiin moniali fornicalus fueril, miil- Si presbyter furluin iiiagni pretii cominiserii, je-
luiii aucium sit jejunium tjus, lioc est scptcm annos. jiinel qiiinque hiemes, vel piouii episcopus ipsi ad-
CAIUT V. iiotaveril.

seipsum impuris sermonibus

CAPUT XII.
De sacerdole i,ui vct
tttiquibiis atiis vitiis pottuit. De diacono et monaclio, si foniicciitur.

Sacerdos qiii impure lui|uitur, vel e\ visu aui as- Si diaconus fornicalus fuerit, jejunet trcs b.ienies,
it nioiiachiis tolidem si infanteiii gftnueril, jejunet
peciu miilicris se polluil, el se non piirgai, jejunel ;

«iginli Jies ; qui propria voluntale adinoduin pollu- niagis, proiiti episcopus vel jura adjudicaverint i|isi

lusfiicril, jejiiiict cciilum dies. Si invilus in somiio lii nio iion ordinatus, et qui non est niunachiis, si

f'.:crit iioilulus, su gat el caiitol pwlierii psalmum, ci luriiicatus fueril, jejuiiel duodecim menscs ; si iii-
*''3 POEMTENTIAI.IS LIB. I. •106
lanlem genuerii, jejunel Ires iiiemes si eum occiile- \ a bapiizato discedere deliel,
;
uli apoilolus dicebal :

lil, jijunel seplem liiemes. Inijdelis sidiscedii, discedat. Qui bis baplizatus fue-
CAPUT XIII. lii,ila ul nesciret, non inipoiialur ei aliqund
jpju-
De monachis el moniatibus, si fornicentur. nium nisijuxia caiionicum jiis sii conseeraiidus, licet
Monaclius vel femina consecrata si fornicaii fue- necessitaiem suain celei. Si vir a presbylero adul-
rint, jejunent seplem hiemes, nonnulli volunt ires. le.o baptizatus sit, slaiim rebaptizeiur. Quilibet qiii
Juveni nnn est danda uxor, si prius ordinem mona- sciens aliquem secunda vice bapiiiai, hocest quasi
clialem in aniniu liabuerit. Christuni suspenderel, jejunel septein liiemes ; dua
CAPUT XIV. dies jejunii per hebdomadam, et ires plenario jejunet.
De laicis, si fornicenlur.
CAPUT XVlll.
Laiciis uxorem liahens, si alierius viri fcminam De eo quod vir mulierem in baptismale suscipere dcbet
fcedet, vel virginem, jejunet unam bieinem ; si infan- et mutier virum.
tem habeat, jejunet ires hiemes; si autem cstlebs feminam in bapiisino suscipere debet, el
Masciilus
sit, jejunet seplem hiemes, aliqui volunl decem. Si femina masculum. Baptizatus [L<:ge bapiizans] non
quis cuin matre sua, vcl sorore, vel niia coeat, jeju- comedal in domo cum bapiizatis, nec eos osculeiur.
net duodecim hiemes, et videat tamen sacerdos, in B eo magis quia hoc ei non licelapud cihnicos.
quo ordine ipse sit. Quilibet homo cum besiia rem CAPUTXIX.
habens, jejunet decem hicmes, vel septem ; alinui De viri et mutieris promissis.
voluni tres hiemes, aliqui unam , aliqui cenluni dies ;
Si allquis vir vel femina cxlibaiuin servare vovo-
videat quid sit homo, quid sil besna. In oinnibus rit, el deinde vir in legitiinomairinioiiio copulaiiis
rebus sacerdoti convenit prudentia, uti aniea dixi- sil, non oegligaiur hoc quod jejunet tres liieiiics,
«nus. Quicunque in os semen effuderit ,
jpj;inei se- quoiiiam siulium et iinpossibile voium violaiiim esi,
plem biemes. Quilibet liomo qiii cum verna sua for- Si uxor viricujusdam adullcretur, maritus eam po-
nicatiis fueril, jejunel unain liiemem ; si ipsa infanlem lesl desercre, el aliam diicere, si ca prima fueiit
habueril, redimal eum,ci jcjunel tamen unani hicmem. uxor; si auleni secunda vel terlia fuerit, non polesl
aliam ducere si uxor llagiiia sua comniiitere ve-
CAPUT XV. ;

De injuslis operibus
lit inira quinque annos, alii viro nubere debci. Si
juniorum.
Si parvus niorluus maritus sit, uxor inlra annumaliiini suinero
puer a majori opprimalur in coitu, je-
poiest.Quicunque maritus uxorera suain deseruerii,
ju«et quinque noctes; si cum paiialur, jijunet vi-
etse injuslo matrimnnio (alii) adjungat, jejunel se-
pinti noctes ; si furelur, vel aiiiinal per se mortuuai
f ptem hiemes severum jejiiniuni, vel quindi cim lcviora.
cdai, et ipsc hoc norii, jejunet septem dies. Si vi-
Quicunque mulia mala perpeiravcrit in boniicidiuin,
ginli annos habeat et lale quiJ fecerit, jejunet vigiiiii
eloccisionemhominis, ei injusluiii concubitum cum be-
dies. Si idem manu sua se pollual, jejiinet viginti
stiis, etcum mulieribus, eat ad monasterium^ei semper
dies. Si hoc in virili aetale accidat, jejunel quadra-
jejuuet usque ad linem vita:, si valde raulta comuiiserit.
ginta dies ; nonnulli volunt ceiitum.

CAPUT XVI.
CAPUT XX.
De eo quod virum non dcceal uxorem suam nudam vi-
De menstruce consuetudinis fornicatione, eldealia
dere ; et de eo quod cuin ipsa rem Itabere nequea'.
injusta fornicalione.
Nnn decet virum iixorem suam niidam videre. Cuni
Qtiilihei vir, qui cum uxore sua iii consnetuJinc
«jus menslrua rem
vir et muliermairimonio juncli sum, et vir cum ea
habuerit, jejunel qu:idragiiita
dies coire nequeat, mulier eu;n deserere potesl, elalii
: et quilibet qui sangiiinem suum, vel viri se-
«nen biberil, jejunet quinqne hiemes. Quilibet liomo
niibcre, si hoc in viro manirestuin sit. Parentes de-
bent mulieres mairimonio jungendas viris traderc;
in ecclesia fnrnicans judicelur qiiod episcopn justuni
excipe si ipsa omnino contradixcrit, quud eum nulli,
videtur, et juita hoc piiniatur. Si quis cum bestia
.„.
vtl cum masculu „ ,
coiverit,
••.••.
jejunet decem liicmes.
i !• ...
hi r,
lunc illa, si ipse velii, hoc
,
omiitere poiest, et ad
: :_. r.__:..... _
pueri inler se fornicationein cominittant, suspeiidan-
.... ,
L" monasierium adilum eligere, si ipsa velit. Si femiiia

lur. Besiia a masculo

cum viro liabilare nolit, cui antea nupla erat, red-
si sil polluta, occidalur, et
da!ur ei pecunia quim pro illa IradiJil, et terlia
detur canibus; si dubiieiur, vivere permiitatiir.
cliam pars hsredilatis ejus ; el si ipse lioc nolit, per-
CAPUTXVII.
dai pecuniam, et femina abeat ad inonasieriuiii, ve'
De elhnicorum fornicalione, et de eo qui nesciens esse
ulibi in castitate se conlineat.
bis bapliialus, el de eo qui ab iltegilime fornicante
presbijlero bup izalus est, el de eo qui bis sua sponle CAPUT XXI.
baplizatus esi. De injusta fornicalione.
De ethnicoruin furnicalione.eide eoqui invilus bis Si maritus cum uxore sua caniiio more coe.ii,
fucril baplizalus, et de eo qui baptizatus fuerit ab jejnnet quadraginla dies; si cuin cMis ejus coeal,
injuste fornicante presbylero, etde eo quisua sponle jejunel deceni liieines. Quilibet lioino Sulis die vel
bis baplizatus fueril. Qiiilibet ethnicus deerat uxo- iiocle cniens, jejiinei tres dies. Marilus iioii coeai
rein suam ellinicam in potestale sua, posl baplisina ciim uxore sua qiiadiaginla dics .Tiiie Pa^cha, nec
cjus, sive ipse (baplisina) babeat sive iioii ; ilaciiaiii sepiem dies aiiie Pentecosten, iiec quatucrdciim
si ulcr eoruni sit etbniciis, vol baplizaiui. Diliniciis ihc? anle Naialc Uuinifii.
iOl s. Kcuiiiii i:i;t)ftACENSis archiedscopi 408

(.\l'^T XXll. A CAIUT XXVL

/»<! d.venis hoiniiiJiis. />!• riii lolioiie posl coilum.

occidat in liomicldio in iia el in Si marilus cum propria siia uxore ( oeat, lavet se
Si qiils al(ftriini
anteqiiam ad ecclesiam abeai si mulier maritum
annos, nonnuUi voliini seplem.
;
secrcto, jejiinel Ires
el illud deiiide coni-
suum a se rejiciat, et dein nolii resipiscere, et cuni
Oiiicunquc homicidio consenlit,
nonniilli volunt eo iii quinque annis pacem inire, maritus cum coii-
niitlal, jejunel quinque liiemes;
scnsu cpiscopi, aliam uxorem ducere potest. Sl
seplem, et quadragiiiia dies ecclesiam non ingre-
jejunet marilus uxoris in capiivitatem ducatur, exspeclel
diatur. guicunqiie scrvum siium occidcrit,
eum sex annos, et lia vir uxorl faclal, si ei capilvitas
iinum aniium. Quicunque in geniialibus alteri imbe-
accidat si maritus aliam uxorein ducat, et capiiva
cillitatem iniulerii, vpI ei viilMm indixerit, compenset
;

opereiur, usque dum post quinque annos redeat, deserat poslerioreui, cl

ei vulnus illud, et opus ejus
vulnus sanetur, el prKinium medico Iradal, et captivam sumai, quam antea eodem modo duxerai.

jejunet duo vel tria jejunij ; si nesciat quomodo Cum vir In adultcrio coniuncius sit uxori suae fainl-
llae, post uxoris suae moriem, legiilnio jure uxnri
solvat, jejunet duodecim nienses. Qiiicunque aliqucm
.lutem cognaiis illi conjuiigalur.
occiderii, jcjuiiet tres hiemes ; si

ejus ipsum compensarc volueril, jejiinet annum et CAPUT XXVII.

dimidium. Si quis alleium vulnerel, pro sanguinis De adolescenlibus et pueltis, in qua celale seipsoi
giibernare possunl.
elTusione jpjunet quadraginia dies.
Puella quatuordecim annorum corporis sui poies-
C.MUT XXill.
latem habere potest. Adolescens cum qulndecim esl
De ephcopt, el prcshjleri, el monachi occisione.
annonim, In propria sua potestate sil; dcliide sc
Si quis episcopura vel presliyternm occideiil, lioc
nionachum potest facere, si vclit, ct non aiite.
ad regis vel episcopi jiis pertinel : qiiicunque pres-
Femina iisque dum sit tredecim vel quaiuordecini
byterum vel monachum otciderii, hoc sit juris
annorum, sit in parenlura suorum potestate ;
posl
rpiscopalis an arma dcponai, cl ad monasterium
hanc xtatem doininus ejus illara capcre potesi, cum
abeal, vel sepiein hiemes jejunei.
sua voluntalu. Pater filium suuni, sl valde pauper
CAPUT XXIV. sii, ad servitium IraJerc polest, usque dum sepleiii
De variis homicidiis,
annl prxlcrieriDt ; absque filii voluntale tamen uoii
Sl quis alterum in pugna publica occiderit,.vel ex
tradat ipsum. Si ininiicui vir aliquein uxore piivet cl
necessilate, cum domini sui mercem eripcrei, jejunel
ipse eam obtinere nequcal, aliain sibi sumat, quoniani
quadraginta dies. Si quls alterum occiderii, neqiia- q ,,g^ melius est quam a iulterii nagiiium commitiere.
quam in liomicidio, duodeclm menscs jejunei. Sl
r\Pi'T
^-^ wviii
XV 111.
^
quls patrem suum, vel matrem, sororem, vel fra-
^^ """'"'''"
trem. fllium, vel filiara occiderit, hoc est juris ^^ '""^rr ri^^^i.^/X"^:'
cpiscopalis, nonnulll volunt ut poeniieiitiam agat in
In quiiito gradu peruiluaniur hoinliies iiiatrlino-
lerra percgrina decem hiemes. Ilomoqiil odit fratrciii
nium Inire, et In quarto, si lioc occurreiit, noii sepi-
suum homicida cst, uii Joannes evangelist.i dicit.
rentur, iu leriio gradu separentur. Absiineai iuulier
CAPUT XXV. a marito suo scplem raenses antequam eam cogiiu-
De fralribus, quomodo cognalani uxorem sumere
scal, ei posl partum ejus quadraglnia dies. Quicunquc
possunl, el de variis rcbus aliis.
niaritus cum uxore sua iii illo lempore c eat, jejuiicl
Duo fratres duas sorores in uxorss ducere pos-
v'ginti vel quadraginta dies. Mulier iii consuciujine
snnt, et paler ac filius niatrcm ac filiam. Si servus
sui mensirua ad eccleslam iion confnglai, nec ad
ct serva mutua voluntale se conjiingant, et si deln-
eucliaribtiam acccJai, ncc nionialis iiec inulier laica ;
cops aliquis corum maiiiimiitatur, el nequeat servam
sicubi hoc fecerliit jejuiiel vlgintl dlcs.
rcdlmere, qnocuiique niodo liber sii, serva: lllior-

tatem lucrari dcbet. Quciinqne lio:uo liber servain f)

CAPUT XXIX.
iii iixorcm duxerit, non debet ill.im delndcrelinquere,
De uxore qua arlem magicam exercet.
Si iiiiilier arleni magicam, ct incanlnlioneiii, et
fi inuiuo consensii antea serva fucrat. Qiiicunque
parturientem uxorem liberam fecerll, infans lauien venelicium, el siinile quid coninii:tai, jejunci duu-

est servus. Qui in legiliuio nialrimonio esl, tres dies

decim menses, vel tria jejunla, vel qiiadraginla dies :

jejunluni qiiadragosiiii:ile, noii coiigegeliir, sciat, quantum flagliiuin sit. Si ill:i cuni veuencn
ante
Ita cliam qiia(lr:iginla dies tutos usqcie ad noiiiiiii cocat jojunet scplcin liiemcs. Mulicr qiuB ccclcsiain

diem in Pascli:ile. Quicunqiic mailtum vel uxnrem iiiliat aiiieqiiaiii a s:iiii!uiiic suo se piirgil, jejuiiel

liabueril, licet illegiiiiiie, allamen quomodocunque qiiadraginta dlos. Mulicr si senieii viri cum cllio

polest clbiis llll cocmere debet, quonbim proplicta suo ml-ci'1, ct lioc facii iit masciilis eo charior sii,

;iit : Domini est lirra. Maiilus et feiiilna si iii nialri- jejunet ircs aiiiins.

iiionio coiijiiiicli siiiit, si alter velil Dci serviis esse, CAPUT XXX.
ct alter nolll, vel alie.uter coruni sit iiifidelis, vcl Di: mulieie si infanlem suuni rcciins mlum iirlc

sit saiius, allanif^n cuiii cons nsii muluo sep.ireniur, magica occidi!.
jii ^eliiil. Si muiicr aborlu:ii pioinovcal con:cplu sui i;i uUro
4)9 POENITENTLVLIS L'R \. i\0
ci in qu.idragiiiia diebus occidatur id qiiod scminc A vcl sacerdolis, vel diaGoni, vel ad s.inctincatani

conceplum esl, anlequ.Tni animatuin sit, qiia«i pro Cliristicruceni, jejiinet annuin unum. Si quis ad ju-

lioiiiicidio jejuiiei trcs annos, et qualibet bebilomad.i ramenlum ducalur, et neseiat aliud jus pricter boc,
diios dies ad vespcram , et tres jejunium legale ; si ei ille tamen cum aliis juret, el iia decipiatur, ei

ipsa aboriiat, annum, vel tria jcjunia legalia. deinde sciai quod falsum essei, jejuiiet iria legalia

CAPUT XXXI. jfjunia. Quicumque sua sponte pejerct, et nniitde-

inde quod perjurus sil, jejunet tres vel duas biemes.

Be muliere quan iufantem smim occidil, et de euclm-
ristia ac esu sanguiids. Si quis in laici manibus juret, nihil obstat an cuin

Si maler infantem suum occidat, jejuncl quindecim astutis, jejunet juxia jus canonicum, anlequam ad
hiemes absquc cessatione, exceplis diebus Solis. Si eucharistiam abeal, antequain jejuniiiiii lixerii. Nun-
pauper sit, jejunet septem annos ; si ea cum aliis for- nulli volunt ut slatim circa dundec'ro menses, vel

nicetur, jejunet decem annos. Si mulicr aliqua arie circa septeni menses adeat ; nonnulli volunt ul

cuiium suum adjuvat, uli ipsa novii, jejunet duos ciim jejiiniuin suum fixerii.

annos, quoiiiam ipsius est pollulio. Unum jejuuiuni

CAPIJT XXXV.
competit viduis et feniinis. Majuscompetiiuxori mari- n De injustis operibus diei solis.
tum habenli, si adulterium commiltat. Uxor non de- Graeci eum qui die Solis laborai prius verbis mi-
serat maritum suum, licet adulterctur. Lxor ad eu- nantur; si deinde faciai, tunc aliqiiid operis ejiis illi

charistiain accedat antequam pariat, cum maxime ei saltem adimitur; tertia vice suspendiiur, vel jubenl
necessarium sit. Mulier qux mariii sui sanguincm pro jejunare septeni dies. Grscci volunt ut quolibel die
allquo medicamenio tradii, jejunet quadraginta dies. Solis ad eucharistiam abeani lam laici quam sacer-
CAPUT XXXII. dotcs ; et qui tribus diebus dominicis non abit ad eu-
De immulatione inimicorum,etde fascinatione ubi fru- charistiam excommunicatus est juila jus canonicum.
,

menlum ardcl. Roraanus abil ad eucharisiiam, nisi quod excom-

Ita
Si quis praemium aliquod magnum saltem diabolis municct eum qui nequeiint. Diaconi non frangani
iiiimolet, jejunel per annum si aliquid magnuin sa-
;
pancm consecratum cum Graecis, nec legaiil colle-
decem hiemes quicunque inimicis
crificel, jejunet :
nec dicanl Dominus vobiscum. In uno eodem-
clas, :

assignalum cibum sacrificat, eldeiude sacerdoti con- que aliori quolidie duas niissas celebrare debes. Qui
fiicaiur, viJeai sacerdos cujus ord^nis honio sit, vel
non debet ad osculum acce-
non adesl priori missae
cujus Kialis, quam peritus sit; etdeinde ita judicet.
dere ante eucharistiam. Qui ad eucharisliain acce-
prouli ipsi justissimum videbilur. Quicunque fn--
q ^^^^ ^^^^ ^^^^^ ^^^^ ^^^^^^^ jgi,,,,^ ^j prcsbylerum
meniuin urit = loco ubi mortuus est in saluiem
pro pane, vel pro eucharisiia, vel pro osculo. Non
iii ,

vivoruin, et niasculi, jejiinei quinque hiemes.

debet quis ad presbyierum eucharislise graiia acce-
CAPLT XXXIII. dere, qui consecralioncm vcl Icciionem non potesl
Dc fascinalione mulieris, et de eo si illn fornicelw, et de juxla coiisueiudinem implere.
voio ejus posl niarili sui obitum.

Si mulieirfiliam suam super doinum vel foniacem CAPLT XXXVI.

collocet, ideo ut febriin ejiis curare velil, jejunel De missa; celebratione pro monacho et laico.

sepiem annos. Si ea in illegiiimo adulierio sii, ct Pro mortuo inonacho slalim terlio die missa ran-
mariius illius cum ipsa babitare nolit, abeat ea ad landa est, el juxla id quod abbas voluerit. Pro pio
monasterium , si velii; si nolii, sumai quartam par- laico tenio die, vel circa septimum diem missa cm-
lein ha:rediialis. Si femina aliqiia injustum adulte- tanda esl ;
pro poenilenti homine circa triginia, vel
rium commillat, poena ejus sit in poleslale mariti circa sppiem dies missa celebr;inda esi, si pro eo

sui. Uxorqu.ne pro uno inarito esi, si Deo promiiiat cognaii ct amici ipsius fiJejubeani, et pro aninia ejus
quod post mariii sui moriein alium nolii, ei ipsa sallera aliquid benefaciant altaii. Apud llomanos
aliuin sumat, tunc poenileat ipsam, quod promissum D consueludo est corpus consumpli liominis et niaiiti

Euum non impleverit; emendare deinde velit circa in ecclesia sepeliri, et chrismaie corpus ejus nnge-
undecimum annum, poslTuam in niarili siii potesta- re, et missam celebrare super cuin, ei cum caniii ad

lcm pervenerit ; lioc est ulrum ipsa id impleat, vel sepulcrum poriare; cum in sepulcro collocaius sii,

nlrum cum neccssitate cuiii viro quocum est vivcre terram super eum jacere, luiic primo, ei leriii), ei

dcbeal. Si qu^s absqiic consensu Cf iscopi proniiil:\l, iiono, el irigesimo die pro illo missam caniare, ci

pioinissiim sit in episcopi poiesiate, hoc esl uiruni puslea uii quisque voluerii.
inuiei, vel non.
illiiiii
CAPUT XXXVIL
CAPUT XXXIV. De mulieris perceptione sancta: cucliarisliw.
JjC perjurio. Mulieres sub Urunonis regulis ad eucliaristi.im

Si quis perjurium facial in ecclesia vel in libro accedaiit, uii B:\silius docebai. ApuJ Gr^coi uxores
Chiisti, vel super i.anclas reli.iuias, jejiinel qualuor sacriliciuiii immolare debcb iiil, uti apu J Komanos.
liiemes. S. quis peijuriuni fjciat iii iiiaiiu cpiscopi, Trla jejunia lcgalia sunl quotannis, unum pro oinni

= ^n dano vcitcnJum csl. Wiklivs.

^jl EGBERTl ECOitACENSlS ARCIIIECISCOPI 4J4

nempe
populo, quadraginia dies anie Pasclia ;
dcinde A CArU T XL.
cl lioc f)e violalis porcis, cl de nlih ioiiurh animalibus.
oum decimum obolum aniiuum solviiiius,

iiuadragiiila dies anle Nala'e Domini : lunc omnes Si sns edal carnein niorluam, vel sanKuiDcm liii-

el quadra- ilMiium absorbeat, permiltimus lamen ut nun abji-

pro exercilu orent, el oraiiones legani,
ginia dles posi Penlecosien.
ciaiur, licel comedi iioii debeal, usque dum pnriH
CAPUT XXXVIII. sil. Si gilliiia bouiinis sangninem liib;it, post trcs

De vulpibus, ct de avibxis, el equis, ac ferit bestiis nienses in usum converii poiest, licet vetus de hoc
qu(B cowedenda: sunt. iion liabeamus teslimoniuin. Si quis aliqnid cruen-
i^isces emi possuni, licel niorlui occurrani, quo- liim edat, in dimidio elixo ribo, si sciai, jejunet
niam alius speciei sunt. Caro equina non esi prolii- septem dies; si hoc nesciat, jejunet Ircs dies, vel
bita, licel mults familiae eara emere nolinl ; aves el psalierium caniel. Qui propiium sanguincin in saliva
alioe beslix, quae in reiibus suni sufTocat», non suiil nesciens devocel, non est boc aliquod daniiium Qni
comedendae; neque quas accipiler uiomorderit, si aliqiiid edil ejus quoJ canis vel mus coinedil, vel cui
innrtux inveniantur, non sunt edends ; quoniam ila mustela adjncuit, et ipse boc sciat, caniet ceiiium el
exslai in Actibus apostolorum injunctum : Absiiueie decem ps.ilrons. Qui alleii aquam vendit iii qua miis
vos a (ornicatione, et a suffocato, seiiguine et idolo- B vel muslcla fuerint siibmersi, si sil ruslicus, jejuncl
latria. Ilalices cnmedi pnssunt et boni suiit in febrc, Ires dies si sit religiosus caulel liecenics psalmos;
et (lirrbaa, elixi in aqiia, et fel eorum cnm pipero si ante nesciverai, ei postea sciet, cantet ps-ilteriiim.
inisceri potest ad scabiem oris (sanandam). CAPUT XLI.
CAPUT XXXIX. De sancli Dyonisii et sancli Augustini diclii.

De apibui quce pungunt homines el de variis rebus, Dionysius Areopagita dicebat qnod cantus apud
Si apes hominem occiderint, iia occidaniur ante- Deum odiosus csset, si quis pro malis hominibus
(juam ad mel pervenianl , et sallem ul non per no- missam celebrct at Augustinus dicebat quod pro
;

clem ibi habiteni; ci edatur mel quod fecerunt. Si omnibus bomiiiibns celebrauda sil, sive id in com-
porccllus ceciderit in aquam, el vivus extrabalur, lundum liai bominibuj^ mortuis, sive oraniilius, et
spargatur super aqnara illam aqua consccrata, et hosiiam liberaliter immolaniibus. Qui pni luoriuu
suffiatur cum Ibure, el vendatur aqua illa ; si lunc jejunat, hoc ei ipsi sil soIatium,si mortnuin non
moriuus sit, et lunc aqua veiidi nequeat, elTund.itur. adjuverit. Deus solus scil quid mortiins commiscrit.
Si quis impuris manibus ciijuscunque generis tangat, SanctusSylvester diccbat : Acolytbus non dilTamel
vel canem, vel catuin, vel murcm, vel purum aut subdlaconum aliqueni, nec exorcista dilTamet ali-

inipuriiin aliquod aiiimal, Tlieodorius dicebat quod • quera acolytbum, nec osiiarlus lectorem aliqncm
nibil ei doleat. Si in parvam aliqiiam aqiiam mus aliquo jure; el noiumus ut subdiaconus, vel acoly-

vel niusiela inciderii,et ibi moiiatur, aspergatur cuin ibus, vel exorcista , vel ostiariiis, vel lecior, licel

consecrata aqua , ct vendatur (aqua). Quicunque iufantes habeant, ejicianlur, et legem conjiigalem ac
i:ii|iurum animal pro sua nccessitate vendit, niliil Christi recte annuntieni : nisi excipe , si omnia n<'n
ci doleal. Innrinis boniinibiis pemiissum est quovis sint quam cerlissime pura, loquatur seplem lingiiis;

leinpore, el quaiido iis placuerii, cibum sumere. Si nec diaconus aliquis ejici pntest, nisi Iriginia et scx
qiiis bis coulirmetur, el lioc scial, jejiinet septem (lestium) numero, et presbyter, quadraginla et qua-
liiemes ; si boc nesciat, jejunct tres biemes. tuor numero sint.

LIBRI PRIMI
PARS ALTER.\.
CAPLT PRIMUM. D forc in eMrcino ejiisdie; quoniam Salvator dicit :

iiic incipit primum capul (guomodo) aliquem deceat Quocuuque die hamo ad piant vilam revertitur, vivet,
sibi pnTciivere juxta peccatorum ratienem. el non morietur : ideo iicn est rejicieiida vera resipi-
I»ecetsacerdotemconsiderare peccatorum emenda- scentia, quocnnque lempore flat qiiia sacerdcs nul-
;

lionem juxia jus episcopale, et non respicere diviies lam liabet neccssiiatem illis hominibus veram con-
iicc pauperes, ut eis praescribat, prouti liber ipsi
fessionem denegandi, quia Dens conleniplatur cn-
prxscribit ;
quoniam Salvator dicit, si sacerdos nolit jiislibet bomiiiis cogiiatioiies iiileiiores, el niivit se-
peccatori emendaiionem peccatorum siiorum prae-
creta cordium oiiiniuui lioniinuin.
seribere, quod animain ilhim ab ipso deiude rc-
qniret. CAPLT III.

CAPUT II. De eoqui dcsidcral pcemlentinm n:jcre , el vialiium,

De eo qui in exlremo (vilo') swr die ad pcenilenliam

hoc cst Clirisii cnrpus, rx timere nwrns; el de ci>
peccalorum iuorum se cunverlere velil, ul lioc illi ciii sermo ademplus csl anlequam confesfa. iii» iv-
ncril.
non negelur.
Sanclus Isidoiiis dicit, qund n;>iiiio esset boniiiiis Furl ncccsso cst ul saccrdoa linjns condi ionis b >-

veram confcssionem et couveriijiiem DiiO acceptam inincin eonsolclur, ct coiifessioncu) cjus aud at. ci ci
 4.5
saliem eucliarisliatu non deneget; el licei
rOEMTliNTIAI.lS LIB. I.
m
ciiin illa A veriitur, similis sitomiiino cani qui voniil, et dciMdc
iiilirinilale adeo labcraciatus sit uli loqui nequeai, devorat. 11« sunt vaniiates hujus miindi primo sn-
;

uli aiiie poieral; tainen si losiiindniuin liabent illo- perbia, et neqiiitia, ei invidia, et dur.ties cordis,
«i
rum qui cuin ipso suiit liomiiium, quod confessionein furtum, et ebrietas , et ira, et adulierium, et sacrifi-
fucerlt el eucbaristiam peiceperit, tunc sacerdos ei ciuin eihnicum, el avaritia, ei prseda, ei incaniaiio,
rcinissionero det, ct judiciuui ipsius faciat. et bomicldia, et niultae aliae liis siiniles : certe honio
CAPUT IV. qui hxc coramiitit, non est dignus aliiiua coinmu-
De eo qui lieccaionim suoruin coiifessionem meditalur, iiiono cum honestig hominibus, el liceicum alils ad
Multi lioiiiiiies poeiiiteniiam aggredi velleiii, ast ecclesiam abeat, non pr^rsuiiiat (tainen) Dei aliaie
dubitaiit deiiide de peccaiorum suoruin muliiplici- appropinquare, vel Cbrisii corpus accipere,' aute-
late, et desperant posse se purtare id quod confcs- quam ad picnitenliam se coiiverterit ; deinde faciat
sarius ipsis pra;scribii, el relinquuni eam ; lunc dc- prout coiifessarius ipsiprxscribii et osiendii.
speratio lixc gravius peccatum esse putaiur quain
CAPUT IX.
peccata qux conliieri cogitabai, el quud jam negli- De eo quod pxnitcnii per episcopi intercessionein
gii. Ast qui cuiu coiiipunctiune peccata sua couliteri remissio non delur.
veiit, suscipiatur a sacerdote, elassigiietei pceniien- B Episcopo et sacerdoii non conveiiit illis confessio-
tiam , qux ad id pertinet ut aiiima vulncraia, qux nem denegare qui eam desideranl, licet nniliirariaiii
per peccata viiicia cl vulnerala est , perveuire pos- iii peccaiorum negotiis occupatl siiit ; (luoiiiaiii Dei
sit ad verum incdicainentuin, lioc esl reniissionem iiiiserlcordia tanta esl, ut nullus lioino eani asscqiil
Dei non possit; et propheta per Spiritum sanctum dixil
CAPUT V. : Cuin peccator a peccaiis suis ad poenitcntiam convcr-
De eo quod quit iri multis rebus a desideiio vitx sua lalur, tiinc sanus erit, eldeinde dicil : Cunlilere inju-
abstinere debeat, si peccalorum suoruin emendalio-
siitiam tuain, ut sis justilicalus ; et Psaliiiisla dlcit :
nein facere vetit.

(jnuin est ut justuin bominem pocnitcai omniuni

Quod cuin Dumino sit innunierabilis inisericordia,
iln cpiscopus et sacerdos miserlcurdiicr peccatnrem
qux erga Deum deliiiquii, el alieriim esl ut omittai
jiidicare debeni, quoniam ncmo viiiorum exspers
illa qux corpori suo cliarissima sunt, ex aniore \itx
esi.
lelerna: quoniam Paulus apostolus dicll : Umnia
;
CAPUT X.
mi/ii licita sunt, sed non milii expediunt omnia : boc
De eo qui sacramenlum desiderat in eilremitiite vitiv,
csl desiderium niundi, quod nihil iis coiiducal qui el de malo quod inde orilur.
pleiiario illud coinmittuiit; oninibus eienim bomiiii- r<
In sanctoruni aposloloruin doclrina dlcinui esl : Si
bus valde necessarium Cbt, ut non oinlttaiit peccaia bomo in exlremo suo dle desiderat curpus Christi
siia confileri , vel enicndare ,
quia oiiiiiiuus boini- accipere, non dciiegetur ei : si lamen in coniritinne
uibus expedit peccata sua hic corrigere, quam in antea fueril, et licet hoc non plenario einendavcrit
xteriiis tenebris permanere. quoiiiam lioc est viaiicum ejus, et umiiiuiii illoruiii

CAPUT M. qiii ad regnum Dei perveniunt. El si deinceiis ad

De eo quod pceiiilentiam agenli iion est licilum aliquam lianc vitain reverlatur, ut linc ohservel qiiod I>eo ct
niercaiuram txercere. confessario suo promisit poriione sua huna ut;uiir,
,

Sanclus lsidorus,qui librum hunc composuit, dicit et habitetcum morigeris hominihus.

de eo qui paenitentiam auspicatur pro capitalibus
CAPUT XI.
criminibus, et qui ad teinpus terra expulsus est ; ct
De eo quod presbyler pcenitentein non debenl suscipere
uit quod illi non sit permissiim in loco mercaiorio absque venia episcopi, nisi cuin episcopum adire
incrcaturam aliquain cxcrcere, nec occupari circa neqtiit.

nliqua inuiidana negolia , anlequam adimpleverit id Sacerdotera quam inaxime decet diligeiiter consi-

quod confessarius ejus illi prxscripsit. derare necessitalem aniinae illius qui poeiiiieniiam

D agerequ*ril,quomodo juslissimeeum prxparare pos-

CAPUT Vil.
slt ad Dei voluniaiem, et ad animi illiuscomnioduni,
De eo quod poenitens post pceniienliiv suce contritionem,
non debeat revcrti ad eam. ipsieliam pflenitenliamsemperpra;scrlbat,jiixtadelicii
Sacra Scriplura dicilquod iiidecorum sil pcenittii- rationem : el si delicluin adeo capitale sit, ut ab

lem, postquam euiendaverit uti confessarius ipsi pra:- episcopo prxscribi debeal, illuc ducatur : (luoniam

scripsit, se aliquo niodo niuiidanis rebus adjuiigcre ,

sanctus Augustiims dicit in alio loco : quod si quis

et nunquam cogitare dc poenilentia, quam anica per capiialia criinina vinctus essct, iit ad jiis eiisio-
poenitiiit, quoniam sanclus Pauliis diclt Qui Dio : pale diicaiur, et si ad episcopum pervenire nequeai,
vuli servire nnn debet occupari in niiindaiiis iie ut presbyter iii illis rebus episcopi vicario miiucre
gotiis. fungalur.

CA!'UT VIH. CAPUT XII.

De pxnilenlibus quibus teinporibits remiisio ei.i

De eo quod pceniiens iion observe.i iU qiiod confessariiis ,

ipsi nnnolai. danda sil.

Sanctus apostolus Petrus dicit quod qui post pceiii- Ili mores traiis mzreapud Chrisliaiios observan-

iiempe, quod quilibel episcopus sit scde epi-

lentiam peccaiorum ad mundi hnju» vaniialem cuu- lur, iii
*15 S. EGUEUTI F.DUU.VC ENSIS ARCIIIEPISCOPI 416

Kcopali dis Mercurii, queiii caput jejunii vocainiis A CAPUT XIV.

niile Quadragesiiiiaiii; tunc quillbel eoriini, qui cnpi- Di eo qui pro diversis yfccaiis suis ad pcenilenliam
converleie Vttit cuhi plena coinpunciione.
ntlibus crimiiiibus pollntus esl , in provinci:i illa co
debet, et peccata sna
yuicunque per varia peccaia vinclus est, et ea cum
«lie ad ipsum accedere ipsi
animo conipuncto, et ex aniore xternx vitx, con-
ronfiieri, et ipse lum prxscribii peccatorum suoruni
fessario suo confiteri , el prouti ipsi praescribi
ciiiendatlonen-. cullibel, pro ralione delicti sui ; el
einendare velit permittimus ut a Deo remissioner.
it:i, ciiin ipsius venla domum redil. Ac deinde ilie ;

Iiabeat.
Jovis aiite Pasclia ad eumdem locun: onineg congre-
gat, ei cpisco^Mis super eos cantai , ei remisiionem CAPUT XV.
De Jacobi sancti apostoli Epistola, in qua dicit quo-
ilat (illis), et illi ita donium rcdeant cum ep scopi
modo pro cegroto hotnine orandum et ipte oleo uh- ,

lienediclione. Hoc ita observandum est omnibus gendus sil.

Cliristiaiiis, el diligenier sacerdos considerare debct Ilic notal sanctus Jacobus : quod si qiiis infirma-
iilrum cum aliqua compunctione, et ciim aliqua per- tus sit, ul invitel ad se sacerdotem suum, et alios
lectione poeniiens einendaverit id quoil ipsi pra;scri- Dei ministros, ut eum adinoneant, et infirmus neces-
ptum erat, et iia ei juxta illud renilssloneni det. sitatem suam ipsi indlcet, et illum unganl in Dei no-
B niliie sancio oleo, et per fidelium preces, ac per un-
CAPUT XIII.
ttionera conservari polest, el Dominus ipsum erigil
De eo eui eudiaiiilia prohibita est el sub lioc [inlcr-
plenus peccatorum est, ipsi remittentur.
ct si illa
dicto) obit.
Ilaiic unctionem quilibet fidelis, si possit, acquirerc
Si alicui cucliaristla denegata sit, ei ipse interea sibi debet, et statuta qus ad eam perlineni, quo-
moriatur, de liis rebus iiibll aliud edicere possunius, iiiam scriptum est quod quiciinque banc disclplluani
iiisi quod ad Dei judiclum pertlneat ;
quoniam in Pei liabuerit, anima ejus xque pura sit post obiiuni ao
potestatc erat quod abs(iiie eucbarisiia obierit. inrantis qui statim post baptisma inorilur.

LIBER SECUNDUS.
CAPUT PRIMUM. CAPUT III.

De eo qui sponle hominem occidit. De eo qui_ servum suum causa occidil, absqut
furli
hundredi iui lestimonio.
Laicus qui allqueni absque culpa occidit, jejunel r
seplem annos Si qiiis (liomineui) possessioncm suam occiilat, el
: tres in pane et in aqua, ct quaiuor,
prouti confessarius ipsi prajscripserit, et posi septein
si nullum testimonium babeat ejus quod commlssum

aiinorum poeniteniiani, semper diligenter dclictorum esi, nisi quod et furore et incuria illum occideril, je-

ipsiim pigeat, qua ralione possit, juiiet duos annos.

si a Deo remissio-
iiein babere vellt, quoniam ipsi incogniium est quam CAPUT IV.

accepta Deo futiira sil poenilentia ejus;si invitus

Do co quod mulier ex rancore occidal servam suam.

lioc fecerit, jejunei quinqiie annos. Qiii alium inter- Si uxor aliqua ex aliqiio levi furore servam suam
(icere voluerit, et voluntaiem suara perficere neqiili,
siispcndit, et ea per suspcnsionem moriatiir, et sit in-

jejunet tres annos ; uiiuin annuin in pane et in aqua,

nocens^ jejunet domina septem annos. Sl autem testes

ct duos, prouti confessarius ejus ipsi pnescripserit. babeat quod noceiis essei, jejunct tamen tres annos.

Si laicos aliqucm invitus occiderit, jejunet Ircs an- CAPUT V.

iios ; unum annuni in pane et in aqua, el duus prouli De eo qiii seipsum occidil ex incuria aliqua; el de eo
CMnfessariiis ejus Ipsi prsscripserit. Si sit subdiaco- qui pro peccalis suis est puniius.

nus, jcjunet quinque annos ; sl sit diacoiins, je- Si quis seipsum occidit arniis, vcl aliis rebus di-

septem annos; decem vcrsls, diaboli insiinctii, non est pcrinlssiim ut pro
juiiel si sil presbyier, jejuiiet D
annos; si sii episcopus, jejuiicl duodeciin aniios. Si lali boniinc inissacaiiietur, vel cum aliqua psalmodla

quis iiifaiiteiii suuin occiderit iiivilus, ji-jiinet qiiiii- corpns lcrr;c cominiitatur. Idem jiis facieiidum est

que aiinos ; Ires in paiie et aqiia, et duos pronti con- illi qui prn delictorum suorum torniento vltam suain
lessarius ejus ipsi prxscripserii. Si episcopus aliqnis, aniillil.

vel presbyler hominem occidal, perJat ordinem

CAPUT VI.

suum.
De ee qui indeccnler hoc est cum besliis,
fornicalur,
lel se cum jucenihus poltuit, vel masculus cum ma-
CAPUT II. sculo.

De muliere quce fornicala est et drinde ex timcrc m- Vir qui se cum bcslia polluit, vel masculus ciim
fanlem suuin ociidit. masculo in rebus indiscretis, si habeat viginti annos,
Si mulierquacdam infantem inlra se occidat polu, ul intelligere possit quod rcm turpem ct indecoram
vel allis variis rebus, vel deinde postquam geiiiius coniiiiiserit, resipiscal, coiifilcalur, ct jejunet quin-
sit, 0'cidat, jejunet deccm annos; Ircs in paiie cl in dcciiii aiinos; et si marilus uxoreni suam halieat, cl
aqiia, ct seplem prouti confcssariui niiscricorditcr l:j|e quid perpetrci, rcsipiscat, el jejiinci quandiii
ei prscscribere velit, vivit, ct non prxsumat Doniini cor|ius acclpcrc anie
in r(ENlTENTIALIS Llii. II. 418

liiifiii ilitfruiii siiorum. jjvenes et inipiiuleiiies oni- .K iiiviiaiii ad iiijiisium cniif ubitain cofgeril, sil exeoin-
iiiiii) siispeuileiiili suni, qui lale quiJ conimiserini. inunicalus.

CAPUT VII. CAPUT XIV.

De eo qui adiiUeralur vel aclulterium commiserat. De viro qui ob injusium lOiicuhilum servam procura-
Iricem a domino suo allicit.
(Jni adullcriiim cuniniitlil, jejunet septeni annos,
lieadiesper liebdoniadain, in pane et aqua , el si Si quis per versulias allerius hominls pedisequani

niulier prjeler veruin suuin dooiinuni alium virum ab eo propler forDicaiionem allicial, et cuin ea invia

habeat, eodem sit digna. coeai, si sit vir ordinatus perdal ordinem suuni ; si

CAPUT VIII.
laicus, sit excommunicatus.
De marito qui conjugem suam deseril, et de uxore quce CAPKT XV.
maritum suum deserit et alium eligil. De eo ti puetla viro desponsaia sit, et alius vir iUam
Vir qui veram coiijiigein suam deserit, et aliam spoltel inviidm.

usorein ducil, cst adulter; non tradal presbyler ei Si puella allqiia desponsata sil, et inierea vasletur,

eutliarisliam, nec ulliiin eorum jiirium quse Christia- vel aliquihus casibus pellatur, sit ejus cui despon-

nos decet ; ei si ohire illum contingat, non sepelialur saia erat; et si deinde accidat ut proximi Gani, cum
ciini Christianis. Et si uxor verum siuim mariium E ^en'» conjungaiur, quoniam ipsa iiivita ab eo fuerai
deserat, etalium eligat, sit eodem jiire digna, uii su- (separaia).

pra diclum esl ; et cognati, qiii ad lioc dispositi CAPUT XVI.

eruiii, perdanl idem jiis, nisi prius ad pocnilentiam De eo, ti puella consecrata ad fornicatienem allicialur.
eorum ipsis
De non consecrata puella qum ad injustum concubi-
se coiiveriere veliui, prouti confessarius
tum alli:ilur.
pranscripserit.
Si uxor aliqua urdinelur commiiiii ordine, ct ea
CAPUT IX.
deimle despiciat sponsum cul antea desponsaia erat,
De marito qui uxorem et pelliccm habet.
hoc est Chrisiiis, et ad mnndanns vaniiaies reveria-
Viro qui legitimam uxorem el pellicein etiam lia-
lur, el faiiiiliam suscipial, el cogilet pos>essioiiibiis
bel, noii Iradat ei presbyter aliquis eucbarisiiam,
suis el mundi subsianliis iram Dei quam excilavil
nec aliquod ilbirum jiirium qiiae Chrislianis liuni,
placare ; ast non polest aliquid eorum facere qu;e
nisi ad poenitentiam se converlai. Ct si pellicem, et
corpore pio digna sunl, nec ullus presbyler ab ea
iion legiiimam uxorem liabeai, ilUid quod ipsi vide-
confessionem posiulare potesi, anlequara peccaluin
lur laciendiim est, scial lamen quod uni earuni alli-
suuin deseruerit, et ad Clirisiiim reversa sit, ac
galus sii, sivc sii pellex, sivc conjux.
Q deinde vivat vilam proiili confessarius ipsius illi
CAPUT X.
pra^scripscrit.
De eo qui legitimam uiorem hahel el adhirrel extra-
neis mulieribus. Si puelia qusedam in societate cum ordiiiatis habi-

Si vir ali.iuis cum allcrius legilima uxore coil, lel, et ad eumdem ordinem tendat, et inierea ptr

vel uxor cum allcrlus vero consorlc, jejiinet seplem diabuli leniationem ad fornicalionem instigelur, nou
annos ; trcs in paiie ei in aqua, et qualuor prouii ^sil apiid Deum iiinocens, licet non sit ordiuata, quo-
confcssaiiiis ejus ipsum docuerii. niam antea cogilabat Dei sponsa Qeri ; tuiic ipsi quani
CAPUT XI. maxime necessariura esl iit peccata sua conliteaiur

De viro qui duat sorores in matrimonium ducil, vel de ei enieiidel, prouli confessarius ejus illam docuerii.

uxore fralrem unum post alium sumcule. CAPUT XVII.

Si uxor aliqua duos fiatres unuin post alium iii De viro cogiialam in uxorein ducenle.
consortium sibi sumat, judicio obnoxii sinl.el sini Si quisproximam cognalain, vel palris aut fialiis

in poeniientia qiiandiu vixerint, prouii confes arius viduam, vel matrem suain ulerinain in uxoreni duxe-
eorum ipsis praescripserii, el post obiium illoru n, rit, sit excomniunicaius ab uinnibus Clirislianis ; et

s: ccrdos iis facial jus illud quomodo Christianis fa- si ad poenilenliara se coiiverlal, pruuli necesse liubei.
ciendum est, si promitlant quod, si diutius vixcrini, " compeiiset semper, et poeiiiieat quandiu est, juxu
se emeiidaturos esse. Si quis in aliquo nefando de- jus episcopale.
licto permanseiit usque ad finem suum, non posMi- CAPUT XVIII.
nius ei alii|uam poeniieniiam pr^scribere , nisi quod
De eo quod sanclus Cregorius de injuslo concubitu
ad ius Dei spcciet. dicil.
CAPUT XH.
Si quis monialem, quoe Dei spoiisa vocalur, sibi in
Be eo, si aliqun uior despoiisala sil, quod non permis-
tuin tit alteri unquam.viro rebus suis eam spoliare. uxorcm ducil, sil ea excoiiimunicala ab omnium fide-

Si uxor aliqiin dcsponsaia sit, non esl perniissuiii, liiim comniunione. Sacri libri dicuiit quod eodeir.

ut aliquis alius liomo eam spoliel; si quis hoc fece- iiiodo ubiio\ius sil apud Clnislum, ac regis roinisler

ril, sil excommunicaius. qui cum regis consorte coiret. Et si hoc alicubi ac-

CAPUT XIII. cidal, uti non lit, ut aliquis per diaboli tenlaiionein
in iJ iiiciderit, separeiilur illi, el ulerque eorum seiii-
De tiro qui uxorem vel puellain asstimt cum injiistis
rebus. per poeniteniiam agat, et prccelur quandiu in vivis

Si quis per fraudem uxorem, vel piiellam servam csi semper, juxta jus episcopale.
419 S. ECDF.UTI EBOR.XCENSIS AIU;»1E('ISC0[>1 420

CArUT XIX. A CAllT XXIV.

Di viro crebros coilus csmmitlenle. De pirjurio, quomeda emendari debeal.

Non esl pcrniissiini .Tliqiiibiis Clirislianis , iit plus Si laiciis aliqiii'; pejeret, et sciat qiiod perjunis sit,

niiambis niairintoniHni contrahanl; qiioniain sanclns jejiinet qn.itnor annos ; si sil conimunis condilionis
Pattlus lioc protiibet in docliina sua, et docet onines homo, jcjnnet quiiiquenniiiin : subdiaconus sex aii-

h imines, quoinodi) circa hocsc gerere debeant hoc ; nos, dinconus seplem, piesbyter deccm, episcopus

est si piima uxor mariii cnjusdam mortua sil, qnod diiodecim. Et si quis cnaclus sil pejerare, vel si ne-
riim venia aliam uxorein snniere pnssit ; et si post scial, jejiinet tres annos, uiiiim in pane et aqun, et
e.im supersii, liabitet semper poslea absqiie uxore. duos proiiii eonfes.sarius ejus ipsi prajscripseril, ct
si non sil ordiiialus liberiali restituat aliqiiem ex
CAPUT XX.
amore Dei. Et si quis ex timore alicujus vcl ainore,
Prior el j>9tlerior senlenua eadem est, licet ila divisa
vel pru usiira aliqiia pejerct, distribuat possessioneoi
appnrcal.
primum marituai suum mor- suaiii pauperibus, et abeat ad nionasierium, et cmcn-
lia eliam niulier, si

cum vcnia sumat aliiim, hoc del, prouii confessarius ejiis ipsi aduotaverit, el poe-
luum sepeliverii, si

tunc supersii, maneatsemper niieniiam agat scmper quandiu In vivis est.

eligere velil; et sl illa

in posierum in ordinc viduiB, quandiu vivii. El si

B CAPUT XXV,
ali(iiiis vir vcl femina lioc violaverit, non diffidant De [iirto.
Dei misericordinp, scd convertaniur, et emenJent, Si aliqiiis rem pretiosam furetur, si sit laicus, je-

prouti conressarius eorum illis prxscripserit et os- junet quiiique annos, subdiacoiius sex , diaconus se-

lenderit.
ptein, presbyler decem, episcopus duodecim. i;i si
CAPLT XXI. quis rem inediocrem auferal, reddat furtuin ci qui
coram Deo. illud possidebat, et jejunet annum in pane et iii
/)t' eo qiiomodo conjiiges se gcrere debeanl
Sacri libri annolant quid singulis ndelibus facien- aqua ; etsi non habeat unde furliiiu reddat, jejunet

dum sii, cum legitimam snam conjugem prius do- tres annos in pane et in aqua.

inum duxcril; lioc esi, juxta libri prxscriptum, nt CAPUT XXVI.

Ires dics et noctes primas casiiiatem suam servent, De falso teslimonio.

eorum absque eucba- Si quis in falso testiinonio (invenius) fueril , iion

et luiic tertio die missa (iat, et

risiia, sumatiir, ac deinde conjugium suum tcneant est ei permissum eucharistiam accipcre anteqnam

coram Deo, et coram mundo, ut ipsis necesse est, confiieatur, ct einendet prouti confessarius ejus ipsi

Et omnes ramilias decet castiialem suam servare pra;scripseril.

f^
qundraginla dies et noctes antc Pascha, et tolaiM CAPIIT XXVII.
hebdoniad.ini paschalem. Et deinde, nocies diei De discordia ctim proximo suo.

Solis, ei dici Miercurii, et diei Veneris; quaslibel Cerle niilli Chrisiiano liciium esl in ecc'esia Dcl

eliam uxor puriiatem suam servcl tres inenses anlc munus Dco olTerro, quandiu invidiam, vel furoreni,
partum, et post parium, sexnginta dies et Docies, vel aliqiiam discordiam babeat in corde suo erg.i

sive sit niasciilus infans, sive femina. proximiim suum ;

qnoniam munus ejiis non cst ac-

ceplum Deo, aniequam seipsum reconciliel, et emen-

CAPUT XXII.
det apud proxiiniim sunm. Qnoniam Salvalor in Evan-
De eo qui retn seduceniem commitlit.
gelio suo dicil : Si ihumis offeras ad allare Dei, et ibi
Si alii|nis vnveat, vel (fferat ad lorrens aliquod,
recorderis quod fraier liius, hnc cst : qiiilibet Clirislia-
vel ad lapidem, vel ad arborcm, vel ad alias aliquas
nus inimicitiam foveat lecum , desere ibi munus tuum,
frealuras, pr.rter ad ccclesiam Dei, iii Dei nomiiie,
et abi ad fratrem tuuni, et reconcilieris cum eo, et deinde
jejiinit tris aiinos iii pane el in aqiia. Et licet prs-
veni ad aliare et offer Deo acceptum munut.
suiiiat in aliqiio ( Iinjusniodi ) loco edere vel bibere,
CAPUT XXVIII.
ei nullam Iiostiam olTerre, nihilominus tamen jejuiiet
De furore.
uiiuin aniium in paneet iii aqiia.
"
Si quis adeo furiosus et duro corde sil, ut ad

CAPUT XXIIl. nulliim jus miindi et pacem redire nolit, riim eo

F.i de ea cui permissum non esl vanam divinalionem qni erga ipsum deliquit, sit excommunicatus.
exercere.
CAPUT XXIX.
Certe non esl permissum Clirisiianis vanas tlivi- De eo qui jiirawcntum prirslat quod in grctiam cum
naliones comniillere, iiii ellinici faciunt; hoc esl proximo suo redire nolit.

<jiii)d crcdant in solcm, el lunain, et in cursum stel- Quieunqiie pro alii|ua discnrdia inimicus fiat pro-
l.iriiiii, et consliliiantdiviiiationcs lemporuin res suas xiini siii, ct adeo rigidus sit, ut juramenlum prx-
onlienili. Non Gat congregalin cuni aliqiia incanla- stel se in gratiam aliqunm ciim eo qui erga ipsiim
lione, nisi cum Paler nostcr et cum Credo, vel cum deliquit non esse rediliiriim, sit excoinmunlcatiis.
aliqiiilius precibus quae ad Deum perlinenl. Si quis Si auiem reverti vclit, ci in gratiam redire, jejiinet
haiic rem vnnam commitlat, resipiscal el conniealur, unum annum propi.er juramentum, ei ires quadra-
el jcjiinct qiindraginla dies ; ot si deinde se v.in;lalj gesimas cuin pane el aqiia ; et illo annii praeierea

illi rtirsus adiuiixcril. jejiiiiet iri s (|ii. ilrage-inias. eiunet '•outi confessarius eius illi prscscripseril

.^
 m POGNITENTIALIS 1,11!. Kl.
i'1-i
CAriJT XXX. A necessilalem f|nis(]nc niuliio .lel aliis pccuniani
De eo cui peimissiim iioii est ul aliquis pecumnm sitam siiam, et posses-ioMcm, proutl velil nt ipsi (i:ii. Si
ad injustuin Iributum tradal.
qiiis lioc ex avaritia qii.idam faeial, sacri libri
Ciiililiel (icleli proliiliidim est, pcciiniaiii,
vcl pos-
ei praescribiint Irienn.ile jpjnninm; unnm annnm
sessioiiem siiam, ad ali(|iio(| injiisium (rihiiium inuliio
ciim pane ct aqn^i, ei duos prouii confessariiis ipsi
dare, Iioc esl, iil non ..fferal plns rcdd.re qnam
pra-scripseril.
aniea niutiio acceper.it; sed ex amore, ei propter

LIBEPi TERTIUS.
CAPUT PRIMU.\I. seciim Iiabeant , ne fone p«r diaboli tentailonen»
Hic incipit primum caput de ordinatorum huminum cuin illis peccent.
malrimonio.
CAPIIT VII.
Si presbyicr vel diacoiius uxoreni diif.Ti, perdat
Dc hominibus ordinaiis qui possessionem sunm mercede
oriliiiein sunm, cl si poslqiiam ordinaii suiil forni- exponunt.
n aliii
catioiifm commitlanl, pracler liwc jejunent eliam Si episcopiis, vel abbas, vel presbyler, -vel siinilis
scpicin annos juxia jiis episcopalc. Del minister, pecnniam suam ad injustum iribntum
CAPUT II. niiiluo dedeiit, et non recordelnr ejus qiiod Salvalor
De iis qui sacerdoinlcm ordinem rite servare deiiderant. pcr Davidem psnlmisiam dicil Tunc diiitiis ejv.s uli
:

Si presliyler arcnsaiiis sit capilaliiim criminuni, debelis, qiii pecuniam suam ad ntillum injustum Iri-
nnlequain nrilinaliis esscl, et ea priiis conressiis sil, bulum tradit. Si quis contra hoc feceril, non esi di-
et correxerii, pioiiii cnnressarius ejus ipsi pr.Tscri- gnus ul eucharisliam accipiat, anteqoain hoc emen-
pseril; si dciiide, poslqiiam ordinatus sil.eadem vilia daverit, prouli hic supra diclum est, hoc est
pcr
coiiimitlnl, non deliet servMiuin aliquod ad allare triennale ji-juiiium.
Dei laccre, scd maneat alias ciim commiinis condi- CAPUT vni.
tioiiis bominibiis; et si reverii velit, emendei, prouii De ordinatonim procuralijnibus.
cpiscopiis ipsi pr.xscrip«eril. Nulli presbyiero pemiissum est, nec diacono, ut
CAI'L'T III. sinl pntfecli, vel procuralores vej circa
, negoiia
Deindr, dc presbyleris. quavlam mundana occupati, nisi cirta ea ad qnaj
presbyter vel diaconus homincm iniilulaii sint
Si occidai vel q
pejeret, pcrdal ordinem siium, el si ad poenitenliain
CAPUT IX.
De eo qvod ordinalus complacitum sumat cum
se converlere velint, emcndent juxia jus cpisco-
muliere.
pa!e.
Veriim Dei minislrum, qui circa Dei servitia oc-
CAPUT IV.
cnpatiis esl, non decet de loco in locum,
Deinde, de ministris Dei. de domo
iii donuim proficisci, proximi uxorein desidcrans,
Sacerdntes Dei, ci diaconi, et alii Dei minislri,
absque docloris sui venia. Asl si quis banc consiie-
qiii in Dei teniplo Dco scrvire debenl, et sanctua-
tudinem liabcal, resipiscat, et einendet, prouii
rium ac sacros libros mami tractarc, semper casti- cou-
fessarius ejus ipsi praescripserit.
laleni snam servenl. Ast si aliqnis biijiis gencris
bomo in foriiicalionem incidcril, cnnfileaiur confes- CAPUT X.
sario suo et emendet prouli ipsi prajscripserit ; quia Deinde, de eodem.
Salvator dicit : Eslole sancii, quia ego Dominus Deus Mnnacbum qiii seipsiim Deo vovit, et sanclas re-

el Dominus vesler sum sanclus. gulas stiscipit, non decet aiiquem mundanum boiio-
CAPUT V. rem desiderare, vel illud quod Deo vovil violare
De ee quomodo sacerdos et riiaconus sc gerere debeant. p *' '""^ fecerit, resipiscal, et emendet, proilli episco-

Sacerdolcs, et diaconi, et Dei miiiislri, qui ipsi pus ei prxscribit

nolunt nec possunt ciiram Deo caslilalem serv.nrc, CAPUT XI.

qux ipsis injiincta est, delrudaiilur a ministerio suo,

De monachi el monachcB delictis.
Si raonachiis et monialis, qui Deo seipsos conse-
qiiod honiines puri in domo Dei Oeo prxstaiit ; et si
deinceps reverii craverunt, el voium suum Deo voveruni, per diaboli
et confiieri velint, emeiident, prouii
leniationcm lioc liolenl, separciitiir ab niiinilius or-
coiifessarius eorum ipsis proescripseril.

CAPliT VI.
dinaiis homiiiibiis; et si ad Deum reverti veliiit,

De
priiis cum lacrymis confileanliir , el emcndeiil
episcopis et rie ntiis Dei minislris. .

qiiaiidiii iii vivis siint, prouli opiscopus proviiicijc lls

Cerlc umnibiis probibiliim esl in sacris libris sin-
pr.^escripserll.
gulis episcopo, el abbati, et presbyiero, ul niillius
CAPUT XII.
uvnris proxiniam seciim b.ibpanl; iia ellam cuilihet
De mulieris minislerio ad altarc, quod ad enm
iiiiiiisirii Dei, qui in castuaie Deo scrvire debei. non pertinet.
priibihiluni est ul neqne cognatani suam , neque S;rpc legimus in sacris libris, noM esse /nsiiiiii
aliam uxorem propter fllicujiis rci negoiium inius qu-d aliqiia laica uxor impuia Dei niysteiia in alLni
*23 S. Et.HKUII FIIOU.M f.N^^IS AUr.llIKPl.SCOM 42i
Clirisii traeiet , iiec sacrus librus, iicc s:iiicluariuiii, A guiiter psalmodla et elccmosynis reniissionem pelat.
qiiod cunsecraii liuiuiiics manii versari Jebciii, qiin- Si aulem lertio modo accidal, quod hcjmo die vi-
iiiam saiictus Pauliis linc adiiioilum pruliibuil. deat, vel cogitct, vel mcditctur rem proliibilam, el
CAPUT XIII. noxius amor accidat, et cupido ardens, et tunc per
De eo qxtod quilibel sacerdos slalula siia no^se debeat. lioc, ac per diaboli simulatioiiein poiluatur iii so-
Queiiilibet sacerdotem decet nosse docirinam quse nino, non est ei periiiissum eucharistiam sumeio
.id sanctura ejus ordinem pertinet , et eam popuhini crastino die, postqnam hoc ei acciderit ; sed o, us
docere, et prxparare ilhim ad Dci jiidiiium, el ad Ii:ibet ilhid ciinfiieri cl emeiidare, prouli confessa-
aiiiinx sux cu>iiiiiudum. rius ijiij ipsi piM'5cii|)>eiii.

CAPUT XIV. C.XPIJT XV.

De quod snnctus Auguslinus Romam iniseiit ad
eo De eo quod sacerdoti nihil prosit quod juslus iil,
sdiulum Ciegorium, el sanclus Uregorius ei respon- si iiijuilos ab iiijustiliu sua deducere nolil.
miit miserit.
tlic dicltur, uli sanctus Paulus docet, qucmlibet
Simul ac sanctus Augusiinus in Anglorum natione presbyierum, qui ad pnpulum Dei doceiiduin consti-
bapiisma introduxisset, et Dei scrvos ubique consii- tiiius est, ui iiullius eiiruiii parcat ex alicnjus Iiomi-
tuissel, et ordinavissel, niitlebai epislolam Uumaiii [5 iiis tiinure, iiec pro pecunia aliqua, ila ut noii prx-
ad sanctum Gregorium, qui papa ibi eral, et roga- dicet omnibus hominibus quid illis racieiiduni et
bat eum ut per epistolam ipsi miiteret quid facien- quid omitlendiim sit, si ipsc vclit essc s;iImis iii die
duin sit circa noclurnam pollutionem quoe saepe lio- judicii coram Deo ipso.

minibus in somno accidit; utrum crastino die ad CAPUT XVI.

eucharistiam abire , vel eucharisiiam consecrare De conversatione presbijlcrorum.
possit, si presbyter essel. llle eliam ei prudens re- Quilibel presbyler sit, uti vocatus est. SacerJos
sponsuiii iiiisit, et diiii ut qiiilibel iiiinister Dei se- est vox Graeca, el Laline sigiiilicat sacrum dans;
dulo inquirat de quibus rebus nociuriia pollutio ipse sacrum dare del el populo, cui docior et pasiur
oriatur, quoniam ex tribus causis suboritur animo consiiiutus csl, hoc est, ut sanctos niores et exem-
doriiiienti : interdum ex naturali iiifirmitate el im- pla illis ostendai; admoiieat illos, ne de iis dicatur
beeillitiie, iiiterdum ex superlluitule cibi el potus, verbum lerribile quod Salvator dicebal de pastori-
inlerduiri eiiam cum quis die cogitat et meditatur bus populi Israelis, iiiquicns : Vo; vobis pastoribtts,
inania ct prohibita, quae cum vigilans die cogital, qui greyis lacle uliinini, el eorum lana vos veslilis, et

hacc dormienti iioctu obveniuiit. Itaque, cum quis cum pingnes esscnl, eos dissecalis , et cum infiriiii
iii

somno pollutus sit ex carnali inibecilliiate, non fuit ^ esscnt, eos non corroboralis, neque cegros mcdemiiii,
hoc in ejus potestale ; oret sedulo ad Deum, et a el cum [racli essciit, coi non resiiluilis, ct cuiit

Deo rciiiissionem peial. Et si hoc ex superlluitaie dispersi esseiit, eos non colligilis, et dispersos non
cibi vel potus oriatur, sit obnoxius altamen non qua^rilis. ISunc omnis grex meus sediliosus c>t,
;

est ei eucharislia deneganda, nec missae ceiebraiio, quoniam non liabenl paslorem aliquem, et cibus facli
si presbjter sit, si iuaxime necessarium sit, et alius sunl omnibus bestiis feris. Omnc hoc dicitur de
iioii adsit sacerdos, qui lioc ministcrium peragat; cpiscopis el de prcsb)leris, qui Dei pdpuluin iii die
si auieiu alius adsit qui hoc miiiisieriuin praestare judicii ad judiciuin ducerc debcnl qup.mlibet ud
,

qucat, niflius ei esl, si eo die hoc omittat, et dili- p.<rlionem qux ei aiilca in viia assigiiata crai.

LIBER QUARTUS.
Sciendum est quomoda
quartus liber non sit divisits in capila , cum priores libri sunt in capiln
liic
di-
vtst ;
Itoc est quoniam
quarlus liber desumpiut est ex tribui : si quis ctio uliquid in litbus (Itbris)
Ittc
inve-
titie nequil, hvc tn quarlo tnventlur lam de majoribus quain ininoribus rcbus,
maiiifesliiis et quaiitoeiut.

Si episcopus aliquis hominem occidat , perdat D Si clericus hoininem occidal, jejunet sex annos.
ordinem suuin, ct jejunet duodccim aiinos ; sepiein tres cum pane et aqua, et tres jejuiiel tribus diebus
in pane el aqua, ei quinque (annis) ircs dies per per sepiiniaiiam, ei reliquis cibo suo ulaiur.
hebdomadam, et retiquis utatur cibo suo. Si laicus aliquem occidai, jejunet quiiique aiinos,
Si presbyter , vel nioiiachus hoininem occidal, ircs iii paiie et aqna, etduos jejunet iribus diebus
perdai ordinein suuin , et jejunet decem annos; per sepiimanam, et reliquis cibo suo utalur.
quinque cum pane et aqua, et reliquos quinque tii- Si quis ordinaium hominein occidat, vel cngna-
biis diebus per hebdomadani, et reliquo cibo suo luin ejus, deserat pairiam, et possessiunejn suam,
ulatur. ei abeat Uomain ad papam, et faciai posiea prouii
8i diaconus hominem occidat , perdat ordiiiem liapa ci praescripserit.
Minm et jejiinel septem annos, qualuor cum pane Si episcopus aliquam fornicalionem committal,
et aqua, ei tres (aiiiios) jpjunet tribus diebus per vel adulleielur, jejunel duodecim annos; prcsbyler
Ij.bdoiiiadani, ct reliquis cibo suo ulatnr. ci iiiiiiKicluH decem aiiiios, et diaconus seplem, et
iur, r(F.NlTlNTl.\LIS LIB. IV. 421

snnos, el laicus qtiiiiqne annos, iili liic; A in aqna. el aliii di.lnis ulaliirc.L ..suo, c\ccpla rarm^
clericiis scx

siipra ile lioniiiidio sciipUim csl. sola. Si isitcicii us jejnnci uiiiiin anniiin, duob(w
Si ali inis ordinaius episcopiis vel prcsbyler, vel die'.iiis per bibdimiadam in p.me el ii aqna et reli-

inonacliiis, vel diacoiius consoneni snani liabiieiil, (piis dicbus a carne alislincal. Si sit presliyler, jeji',-

aiitcquani ordinaius esset, ei cam es aniore Dei de- iiel qiiinqiie amins ; uniini in pane el aqii i, et qua-
seral, et ordineni suscipiat, ei dcindc per fornic:i- tuor quolibet die Veneri^ in pane el aqii i , el qunli-

tionem inviceni roiijinig:iiiliir, (inilibiil jejiiin'1 jiixln licl alio die a cariie absiinoal.

ordineiii suiini, iili sn|.ra de liinnicido scii|iliiin esl. Si quis sor;il'.'^iiini vel divi'i:iiiiincni adiiiheal, vo)

Si qnis curn iiioiiioli fnriiiceliir, quse Ue.o ipsi ia vigil.as siMS r.d aliqii;id 1 irrens, '.el ad aliaiii aliqiiaiu

spoiisnni despnnsala csl, si sil episcopiis, jejnnel creatiiram pr;clerqnani ad Dei ecclesiani faciat, jeiu-
dnndeciin aiiiios, seple n ciini p.".ne el aqiia , el net ins aniios, unum in pane et aqii i, ct diiDbns die-

<|uinqne (aniiis) ires dies p r liebdomadain in pane biis Mercurii el Vsneris in piiie el aqna ; cl reliqiiis

cl aqiia , cl rcliquo^ iil;-.liir cibo siio, excepla carne diebiis utaliircibo suo, cxce|ila carnesola.

sola; ct (|iiililict }n\u onlinem suuin jejiinct, si- Uxnr eodom inodo iibnoxia sit, si cuni aliqiiibiis

iiiililer nli liic snpra di; bomicidio diclum esl. Et ncanlatiiiiiibus procieat Infanlcm , vcl (euni) qd
nionialis jejiinei dcccni aniios, omniiio uti supra de B compiia el per lerram Irahil; oniiie lioc niagnus esi
presbyieiis scripium esi. pag.iiiismiis.

Si qiiis cum nion.ali foriiicari vellct, el ea conseii- Si n\or (invdam polu s;io iiirantein j'i sepsa siu
li;-e iiollel, jejiinct niiuni aiiiium pro illa injiisla vo- sponlR perda', vel aliqiiiliiis reuiis cniii corrunipal,
luiilaie in paiie el aqiia. jejiKiel sepem annos ; Ires in pane ct aqii i , el reli-

Si quis ciiin ;illeiiiis legilinianxore fornicari vellel, (|iios utalur cibn suo, excepia carne so'a.
cl ipsa conseiilire nollcl, jejiiiict pru iujusla sua vo- Si (|uis laiciis aliuin vulnerel, c iinpen ct ei vulniis

luiil;ile tres (pi;idr.igesiin is ;

piinviii'. ;id inediani x- el snlvat pro medicamenlis, e: j jiinel niiani qiiadr.i-

stalein, seciindani ad a-ipiiiiociiiiin aiilnninale , ct gesiiam anle Natale Doiniiii in pan : ci 3qii:i.

{erliain ail N;ii3le Ui.niiiii. Si qiiis clcricnm viilnerel, jejiinct du is i|iiadragft-

Si quis cum feRiini fornicari velii, cl ca CMiseii- eiinas : unaui aiile nicdiain aislateni, cl al am aiil«

lirenolil, jejunel qnadr.iginla dies et qusidragiiita N;ilale D. miiii, seciin lo semper dic iii panc el aqii.i.

nocies in pane ct a.pia. Si qiiis eiclesiain Dei infriiigal fiiili cansa, re Id^t

Si iinis alleruin lilia sna sp diet , compcnget apud furtiim, ci jejii:ict seplcin aniios, iirnuii liic si)pr;i

aniicos , ct jejunct iinilibet eorum aiiniim nnum iil scrijilum csl dc lioniicilio.
paiie et aqua, et rcliqiios dies cilio siin uianiiir, ex- C Si qiiis riireiiir cibum vel pinniini, el f.nncs V-
cenl:i carne ; et sumat eam doiiide iii uxorcm, si nudilas ipsum ad lioc coegcrit, jej nel tres beb b(-

anjici veliiit. nv.idas in pa.ie ct aqu i

; si aiileiii fiiriinn redderi)
Si aU.|iinin diabolus adeo ob^edcrit, ul ciini nuilij possit , noii cngalurad jejuniuin , scd e\ ainoic Dtji

bcsliis coeat, conlilcalur confessario siio , ei jej iiiet ipsi reniissio detnr.
quindecim annos, sepii-ni iii paiie claqua, el sepleiii Si nuis Cliiisiianus inrmleoi siiiim . vcl pr xinii
(piolibet aiiiio, jejunel tres quadragesiiiias iii p.iiie ct siii pro aliquo preiio vendiderit, iion liabeat coiisor-
aqua, niiam quadragesimam anle Pasclia, et secuii- liuin aiquod ciiiii Clirislian s anicqiiam ciiiii u ser-
dain posi renlecoslem, ei lcrliam anle Nalale Doiiii- viiiile rcdeniciil; si auleKi ipsu.ni oblincre irqiiet.;,
iii, et semper jpjiiuet diebus Mcrcurii et Veneris, Iradat tantuni pccuni.c qu:iiituin prius per i|isuin ac-
qiiandiii vixerit. repcral. et re.liinat cum c serviiultfae libcret illniii,

Si qnis consueliidincin liabeat seipsuin sun sponte ci iejiii.ct scpiein seprimaiias in paiie et aqiu ; cl sl
polliiere, jcjunet trienniuni ; (juolibei boriiiii aiinoriim facultales iion liabeal ul eum redimcre pos-it, jeju-
ires quailr.igesiiiias in p;iiie et aqiia, et reliqiio.- dies ncl octo ct viginli licbdoinadas in pane etai|ua.
oniiltal quQiidie carncin, exceplis domiiiicis diebus Si quis sanguinem vel cirnem morlujin edai, et
Solis, ^ boc ex neccssitate non raciai.jejiriet duoJecim bcb-
Si quis alterum incantaiionlbus perdat, jejunet se- doniadas, secundo seniper dic in pane et aqua.
picm aiinos, qujtuor in pane et aqiia, ct ties tribus Si rpiiss;iglU;i fer;im leiigeril,el ca lainenaufugcrit,
iliebus per lielHluinadaiii i;i pnie el arpia.
ct post teriiiim diem mortua invcni.itur,et canis, ve*.

Si ipiis fnste perculial alii|uein, jejiiiiet tics aiinos liipus,vel vulpes, vel ursus, vel alius generis fera eam
in pane elaqiia, ct diios jejuiicl Iribus diebus per a^gressa sil, iion tangat illam aliqtiis Cliristianus.
bebiloniadain in panc el aipia, etsi buino cx fustlbiis Si Inpus aUciijus generis pecus dilaeeret, et illu]

ni"iriaiiir, jejnnet septeui aiflios, oiiiniiio ut bic su- exiiide moriatur, noii langat illiid ullus Christianns ;

pri scripuiin est. si rpiis aiitein boc fecerit, jejiinet qiiatuor bebdoma-
Si quis incantationibus ulaliirad alicujus amorem das iii pnne, cl aqua : si vixerit el deinde occidalur,

fibi coiiciliandiiin, et ei in cibo, vel in polu, vel in nliininr co citm venia.

aliciijus generis inc.intalioaib is traibil, iil ainor il- Si lera quacd.im in rete sit sulfocata , non est uUi
liits exiiide augeatiir, si linc laiciis laciit, j.junel'di- permissiim ea uli ; si quisilla utalur, jejunet qualuir

piidium anni dicbus .Meiciirii ct Vciieiis iii pine et ilebdomadas, sectindo semper die in pane et iii aq'ia.

rATUoL. LXXXIX.
J27 S. tCUKr.Tl EilORACENSiS AllCIIIKPlSCOPI tSS

Si quis iiiscem mortuuni iii iiiiciiia iiiveniai, ei A Qiii i-alicem inier niissam -uani eSTuuJji ,
jejunet

sum cilat, jejuiiet quaiuor, licbJoniailas liiebus Mcr- irisjiiiia dies.

puiii ei Veneris in pane ei a-iua, et reliiiuis dicbus a Q.ii comederit ant^quam aJ e;icliarisli:im e.it, et

carnc ahslineal ; el si quis in lluniiiie niorluum iiis- postea eucliaristiam comedat, jejuuet sepiein dies.

cein iMVcnial, eJatiii'.

Si maritns et usor in malrimoiiio cniijuneliessent,

Si qiiis oriliii:iliis ad vciialioii^Mn abeat , si sit cle- el alter eorum Dei miiiister esse velit, el alter iio-

ricus, absiiiicat duodecim menses a carne ; diaeonus lit, vel aller lioru'n sit iiilirmus, aller sanus ; cum
duos aiinos, pre^liyier tres, et episcopus septein. miituo CDiisensu lamen, si veliiit, scparari possuiil,

Si epistO|iiis aliiinis, vel ord.ii .Ins liomo ssiie coii- ellmcsitcum icsiiinoiiio epiKCDpi.

sulto iuubiieliir , vel ab liiic absiiiieat, vel ordnem Dei mini^ler (jiii iii sonino polliitiHCSt, snrgat , et

suuiii perdai : si nionaciius ex iiiniia ebriciaie voniai, eantelscpleni jisalmos, et lleclat geun suiini ad ler-

icjunct iriginla dies. ^ lam iii ciijiislib t versi?uli fine, et jejunei crastino

Si presbyiiT vel di:iconiis ex ebrielate voniai, die in pane cl aqiia ; ve! cantet triginta CDnim psal-

jejunet i|i!ailr.ig'iila dics ; si laicus, cum perniissu ex iiiorum, qiii opiiuii ei viJeutur ; et iu ciij islibei ver-

ebriclale vimiat, jejmiet qiiadragiiila dics ; si pur siculifme geniia sua aJ leriam llectat.

fraiideni alum inebiieiur, jijiuiel qiiailra^intn dies. " Si siis, vel galliiia, vel aliciijus geiieris animalde
Si iniis in aquam ceciJeril, exliahalur el spar- ;
cnr|:ore bomiiiis eJat vel s:iiigui:iem ejns bibal, occi-

galur ciiin aqua consecraia, el si vivus sil vendalur da:ur animal, el deiur caiiibiis.

aqua ; si autem in ea mortuus sit, efiundaiur et vas Si qiiis alieiius domum cnmbiiral, jejuiiet Ires

lavetui-. auuos, seciiiido teuiper die iu paue et aqna, et reli-

DeinJe dictum esl in alio loco, si (ibi) mullum cibi qiios dics jcjmiel coiitra, ct a cariiBiib.-tiiieat.

sit collectum, sp:irg:ilur aqiia cnnsecrata, ei vendaiur Si alicujus generis aninial in russam aqii.v cadat,

(cibus) si necesse sit, et quis co admoilum indigcat. ct mortuum ibi inveniaiiir, purgetur rovea illa , et

Iii (luiiiia generaiioiie lidelessecoiijuiigere possunt; spargalur in ea aqua coiisecrata ; el si qu s de ea

ct iii ijuarta si iiivcnianiur, non separeiitur ; in lcr- gustet anlei|iiiiin fossa cansecr.ila sit, ji>jiiiiet unam
tia geiieratione scpareiitur. sepiimaiiam in pane et aqiia ; si hoc nescirei, jejunet
Mulier in consueiudine sua nienslrua ecclesiam unum dieiii in pane et aqiia.

non adeat , iiee cucliaristiain accipial, nec monialis, Si quis pnipter iiifiriniialem suam vel niolliliem,

nec mulier laica; el si lioc fecerit, jejvmet vigintidies. jcjiiiiium el seveiiiatera lianc snfferre iiequit qiiam
Si (iuis aliqiiid vcndat qiind caiiis, vel mus, vel coufessaiiiisei prscscribit, eipermissum est jcjiinium
raiislelii viol.ivit, vcl edere incepit, ct ijise hoc scial, ^ suum redimere cum pietate el facnllatilius muiidi
caniet ceiilum psalmos ; si nesciai, caiilct quinqua- Iioc est igiiur, si quis sic dives, det pro duodeciin
ginta psalmos. niensium jejunio triginta solidos ; si iion a leo divos
Si (|uis c.xiiicuria sua euchiiristiam perdat ,
jeju- sit, luiic sulval vigiiiti snlidds; si ncc adco divessit
nei Ires quaJiagesimas qiiolibet die Vcneiis in paue dct Jecem soliJos. Si auteni paiipcr sii, nt nce decem
cl aqua, el reliquis diebus ulalur cibo suo, prseter iiabeal, dei trcs solidos ,
qu.niiam dive^ faciliiis Ira-

carneni. dere poiest trigiuia solidus quam pauper ires : verus

Si ea non consecraia ex incuria in terram cadal, soliJus sitscmper duodecimobolorniii. IliijUsgeiieris
caniet quinquaginia psalmos. eleemosyna; in Ires piiites diviJeiidie suul ; uua est
Si quis negligal coiisecr.itam eiicliiirisliam, ut iii- qiix altari Dei imponatiir; allera ,
qiia lidmiues ex
mis diii servelur, et aliipia impuntas iii ea sit, vel servilute red.iiiiiiiliir ; et lerlia deiuJe servelur ul
iioii habel rormam suam, jcjiiiiet quadraginia dies. ecclesiasilcis neceisiiaiibus dislribuaiur.
Si quia hosiiamcvomaie.\ ebiieiate, vcl e.v luxurie, fiiius dici jejimium uiio ubolo rcdiiiii poiest, vel
jejiiuet qiiadriigiiila dies. diicciitis psaliiiis, ct aliu mndn, qiiisciintei : Misere-
Si (juis ex inliimitale euciiaristiam evomal, jtjunet jj
re mci Dcus duoJecies, et diKidecim Paler nosier ; et

seplem dies, vel duo psalteria caiitet. iii cujuslibel vcrsiculi fine iii lerrani se pro.viernat

Si quis husliam in ignem projiciat , vel in flumen corara allari Oei, et si quis psalniodiara nesciat, tuiic

iit pulreliiit ad cumedendum, canttt cenlum psalmos. pro unius Jiei jejunio canlcl quiiiquaginta 1'aier no-

Si (anis alicujusvomitiimdevorel.jejuiiel (vomens) stcr, et loiies se iii lerram pruslei iiiil. Kt seinem
( cntum diebus ; si tioc nescirel ,
jejuiiel quadragiiila aiiiioriiin j: junium in Jundecira niensibus qiiis redi-

diebus. meie potest, si qiiulibel Jie caiilet psallerium, el

Si liosiia quaedam impura vel nimis vetiista sil, aliuJ nuciu, ci qiiinquaginla (psalinos) vesperi.

comburatur. Cuin iiiiamissa septefti Jierum jejimiiiin reJinii po-

Si miis cJiil liosiia:.;! ex iiieuria ejus (|ui illam tesl, el cum decem (missis) qiiiituor meiisiiim jeju-

conservare dclieret, jejuuet qiiailriiginlii dies; qui lio- iiium reJinii potest , el cum vigiiiii missis seplem
tWx aliquam partem perdat, jejunel viginli dies. mcnsiuin jrjuiiium rcdiuii potesl; et cum triginta

Qui in lesiinionio populi clirisma suum perdii, et missis duodccim rneusium jejunium rediuii p.(iiesl.

iilud dciiide ncn rnvenial, jejuiiet tres qiiadragesi Si quis cura vero Dei amore pro fe ipfo iutercedere
aas, vel unum annum. vciii, in siicris Scriptiiiis diciuiu e^t quod omnipotens
*29 PCENITENT l.\I.IS LIB. IV. «0
Oeus duoJecira nioJis Iiomiiiibus dai remissioiiem A venias, et ibi diligenler pro te i,so ures, et pni
peccatorum. Priina remissio peccatonim est per la- oiiiiii populo bplizati), el pro confessario , et iinic
vaerum baptisini. Secunda remissio est per Dei et pr.i iioliis oninibus oraveris. Dilecte iiii , ego le ro-
hominum amorem, ul quls diiigat Deum ex loto cor- go, ut cngites quomodo in hunc niundum progeiiitus
de, et tuiic pro\inium suiim , lioc esl queuilibet fiieris ; et qiioiiiodo, el quij tu inuiido huic niuliio
Cliristianum, uli se ipsuiii. Terlia reniissio e^l per des ; el quoniodo corpiis ac aniina lua sepaianila
dislriliHiioiieiii tli'eiiio y:iariim : quoni im sciiplnm est siiu ; et postea in uuo toiiniioralioiiis luco aiiiiiia
quod sii uli ciiin aqiia ignis exsiiiiguilnr, iia eleeino- liia oxspeclarc dcbeal diCiii jii iicii ; et oliiiin lempuj
syiia delet liorainuni peLcata. Qiiaria reraissio esi per cunianima, cl corpus luuni congreganda tunl^ct
psalraoiliam, et lacrjniariim cffiisi nem , ut i(u:6 deiude aJ Doi judicium duceiid.i : et luui tu , ac
peocaloruin suorum | oeiiiieiiliain ;ig:il el floi.l, prou- quilibei liomo pro operibiis suis jusie conipens:ibi-
ti qiiis facil propier amici siii obilum. Q linia reiiiis- lur, et accipiei a iiidicio illo ; et deiiidc ciiiii aiiiiua
sio est, pcr conlessiuiiein pi^ccatornm , ut qiiis pec- et corpore obiinebis vilaiii Lciernaiii , vel a;ler!:aiii
cata siia coiilitealur coiifessario siio, cl ei sucrela iiiortoiii ,
pruuti anlca deliqueris, iaiii xil:iiii a;tcr-
sua rcvelet , el deinde compensel ,
proiili ipsi nam quaiii iiilliiilani pa^nam. Tiiiic cuiii iiiauc pii-.
^irscscripserit. Sexta remissio esl, ul quis ex amore B mum suiTcxeris, sigiia te qiiam diligenlissiuie , et
llci, et propteraniina; sua.'"^aluli'm, corpnris sui in- Deum ora cuiii ; cubitiiiii lc coiiliiloris , ideni , ui
justas ciipiditales su].ieiet., el so ipsiini aileo siibjiigel libi pcr Douin poccalatiia remalat, el, (lost inorieui,

per jejunium et por alias virtiiles, nt boiiio inierior, alernam quiciem cl iiiiscricordiam suam dol. .\ge-
lioc esl anima pro pia babeatur. Septima remissio diim , Jilecte nii, cogiia , ((uid parenles nostri aii-
est, ut quis possessioneiu suiin, ct inrantessuos,tac lea fueiinl, ct quales nuiic iios siniiis ; \el (juiiiaui
patriam suam ex aniore I)ei deserat , cl in lerrain illoruin luiiic ajipareaiil ,
qiii aiile ceiiluin aiiiios

cxtianeJiii abcat,et ibi vilain suam liniat.Uctav.i re- pulvcre torrx oblcgebaiilur, qu:ile ros inox fiitiiri

inissio e^t, cum qiiis ex liac vita deoedil per siipjili- siiinus, cuni aniiiia ex cor(iorc excessoril. .\gedum,
cium ; el ainici ipsius, cum iii vivis esset, cum redi- cliare nii, quandoquidcm Deiis nobis (lempus) coii-
mere possunl, 61 ipsi remissionem apud Deuin oliti- codil, caveam:is nubis a peicalis, ei a vitiis illis

liere per pia servitia, et per possessioncs suas uiuii- qii;e diabolus iiobis siiggerit : oniiiis furor voiiit a
danas. Nona remissio est miserioordia el boiia fides. diabolo, el oninis coiitroversia, ct oniiie infortu-

Decima remissio esl, cum aliiiucm a peccalis suis ad iiium. Agedum ergo resislamus ei , ct iiiitigiiuus

Doi voluniatenicoiiverlimiis. Umlecima remiss!o est, aiiinium noslruni, et iiii|ilureiiius Doi iniseiicor-

ut qiiis ex amorcDei rcmitlat illoruni delicla qui er- Jiain , et aujilium ojiis , iit pia^iepla ip iiis obser-
ga eiim deliquerunl, qiioniain Salv:ilor iii Evangtlio vare possimiis. Agedum frcquentenius ecilcsias no-
siio ait : llemiltite etreimtleiiir vobis. Diiodecima re- siias diobus Suiis ot fosl;s, ct saipe iiiler lixc teiii-

iiiissio esl marlyrium , uti liebat latroiii ante passiu- pora ,

quo sx'[iiiis eo nielius, el cateaiiius iiobis ab
iiem Domini, cum Salvaior ipsi diceret : Vertim est invidia , et ab ira, et a verbis inutilibus , ei a cra-

quod tibi dico, nunc liod.e lu eris meciim in l'alris pula , ct a blaspliciuia , et a biloquio , et a falso le-

tnci reijno. siim.iiiiu, ot a'.i lioiiiiciilio, el a perjuris, et a cre-

IIx'c sunt divina proccepia qiia; nobis observanda bris Foniicaliuiiibus , ct a qiiallbot iinpurilale cor-

sunl, lioc cst, priino, verus Dei el lioiiiinum aiiicr, poris iiostri. Lt agedum cogilemus qiioniodo pr32(ia-

et casiilas , el jejuninm,et coiislantia , et siiiius rare debeanius animain nusirani, et corjius nostrum,
liuniiles, ct moderaii, et benigni, et pationics, ci qiiandoqnideni Deiis nobis (graliam) concodit ul iii co
liiaiisueii , el liospilales , et elceiiiosynarnin ac san- »'icu|)eiiiiir i;'uii s;i|iein iinst liunc iuuiiduiii quiotem
ctarum vigiliariim pieni , el simiis misericonlei liab.amus cx Dei niisericordia. Doiiiiiie iui, egu iii

et pacilici ; et baic oiiutt:iiiius, iienipe superbi.im , rogo ,

qui in Evaigelio luo :id oiiines verc lidelcs

cl avariliain , ct invidiam , et vanaiii gloriam, et dicis : Pttite et dabitur vubis : egu le , D.iiiine ini
I»
furtuin, cl rapinam, el furniealionein, el crapulani, huniiliier rugo , ut niilii condoiies iJ quod ubsecro .

et homicidiuin , et pcrjuria, el menilacium , et male- si tibi [ilaciierit, el anima; inea; salus iii aileinuci
(lictum , el conlrdversiain. Tompiis servitiorum qiio- ci.in niundans vilDC uiea; teiiediclione pcisislal.

vis annoadveiiil , ul quilibet cuni conlessario suo lo- Si quis juret inier irianus episcopi , vel presbyteri

qiiatur, ct cuni confessarii siii venia jejuiiiiim suum vel diaconi, vcl iii altari, vel in toiisecr.iia Cbrisli

ordiaiur, ei Deo ac coiifessario suo delitia siia con- ciuce, et sit porjurum ,
jejunet tres annos. Si quis
lilealiir qiis perpelravil ; vel lioiiiicidiiim, vel occi- iii noii consocrala Clirisli crucc pojoiat, jejuiiei
siuni m bomiiiis , vel lornicaliDiiem , vol iilluiii ali- iiiiiim aiinuin ;
qui peijiiria coninullit, j
junet ires
quod eorum quse adversus Donm deliiiqiiere pns- annos. Si aliqiiis cuni feniiiia fornicetur, jejiinet
sumus deinde baiieas (o lioino ) vcrani lidem erga
: tres annos, vel duos plenario. Si ([uis cuiii altorius
Deum, devoio hoc iimpoie diligenter oros (quo-
el viri uxore adulleretur, jejunet qualuor aunos , iluos
niani scis quiJ feceris ) cuiii j''juiiiii liiis et ciiiii integios, duos alios in iiibiis (|iiadi:ige-iiiiis, ct Ires
,

eleemosyiiis tuis, el cum precibus lu s, quas qii:iiii dies in bebdomada. (jiii cum liumine delicato , vel

oplimeiioris, el quovis die Dorainica ail ecclcsiain cum alio niafciilo, vcl cum besiia coit, jejuncl do-
431 S. F.CnERTl EnollACENSlS .VRCI1!EI'I.S(:01'1 IZi

feiii aiiiios. tii alio loio iliitum cai , (|iii (11111 bcsiia A git ca ,
qus lurc oppoiiil ". Qui sxpe ruri.icaliir,

coil, jejiinct (iniiiiiecim liicmes ; cl sinlomilic seplcm priiiius caiiuii juilical qiifiil (lecciii aiinos pocniteal

iiiiiios jejuociii. Si (lelicatiis cum ddiciio coit , dc- ct tccundus caiuiii jiidicat septciii aiiuos ; si propicr
teiii aiinos paMiiiCiiiiam ngint ; si delicatus iia fi,r- imbecillitaiem al.cujus (ial, noiimilli dicuul tres

ni(alus fuciit seiiicl iiicauic, jpjiinel (niiiluor aniios : annos. Si fraler cum fratie coeat per copulatioiiein

si e% coii&ueludiiie tit , uti liasiliu» diccbat , si sit ccrporis, quindeeim aiinus jcjiiiict alisqiie carne. Si

iion oriiinatus, qiiindeciin nnnos, unum annum oin- inalcr cuiii parvu filio suo coeat, jejiiiiel tres annos
nino iiti iiiulier; si puer fucrit, prima vice duos (ila) ul illa carncm non gustct uiuini diem per heb'
aniios ; si nirsus lioc faciat ,
jejunel quulunr annos doniad.im ad vesperam. Qui se polluit iiiipuris co-
si tempore diiirno feccrit, unum aiiniini , vcl trcs gilatioiiibus, agat poeiiitenliam usqne diim cogii^ilio

qiiadragcsiiiias ; si sc ipsiim polliial, qiialuur dies pniaeriil. Qui anial feniinas iii aiiinio suo , ruget

ab^que carne jcjunet ; si desideret fornicari, ct non reiiiis:>iniieiii silii a Deo ; si quar.il aniicili;im earuiii,

possit, jejiiiiot qiiailraginta dies, vel viginti ; si sit lioc csl aniorem , ct iion obtincat ciim ,
jcjunel se-

pcer, ei lioc sKpe f.'ci:ii , vcl siispendatur, vel jcjii- pteni dies. Si quis iii uliionem cogiia<.i sui lioinincni

III t viginii dies. Si uxor foiiiici liir, tres aniios poe- occidii, faciai uii lioniicida per sepeiii aniios vel de-

iiileiitiaiii ag.it ; si ijisa ciiindein modiiin sccum for- B cciu ; si solval, jcjunel diiiiidiam parleiii lenipoiis.

iiiciiinli iinileliir, uiium aiinum pceniteiiliam agat. 3i quis liomiiiem occidat in ullioiie inatris sux, tres
Eailcin puniliiiiia cst viduarum ; ct fiiinina qiKX' ina- .iiinos, vcl decem (jejuiiel); liomicida decem ve!

riluiii liabot niajorcm iiiereliir (poeiiam) si foriiicclur. septem. Si quis inonachiim vel clericuin occidat,
ihii soiiicn (!ii iiiitninil, jojinict scplcm aiiiios : lioc devcrat armi sua, ct servial Deo, vel jejiinet deecni
(eiiim) esl pessiiiiuni (criiiien) ab aliiiuibus jiiJicatuiit, annos : el lioc sit juris episcopalis. Qiii episcopiiiii

iil sciiiper ad fincin vita; suse puenileiiliam agant. vel presbyteriini occidit , lioc sit juris regii. Qiii do-
Qiii ciim inatre .'ua coit, jijuiiet qiiindeciin aniios ;
niini sui jiissu liomiiiem occidit, jejunet qiiadragnta
ct niiii(|iiam dcsisiat , iii^i die Solis, et sancioruni dies ; si per iram lioc faciat, tres aiinos poeniieai
feslis, cl abeal eliam in lcrrani percgriii >in , el ibi si lioc frustra feeerit ,
jcjnnet unuin aniuini ; si e\
jcjiiiiel septcm annos. Qui cum sorore sua coit, je- cbrioiatc , vel aliqiia iniperilia liomiiiem occidat
jiiiict septeni aiinos ; iii nonnullis c:inonibus dicluin tres aiinos jejunet ; si in inutili lite hominem occi-
csl duodecim annos, ijuoniam iiiater illorum conii- dal, jcjiinet dccem aniios.

M;illem legcre : quoniant ilterum mnlri convcnil liuic se oppoiiere. Wiluins.

liX EJUSDEM EGBEllTl POENlTENTiALlS LIBHO SECUNDO

IN PUBLIC.A BIBLIOTHECA OXONIKNSI ,

SUB TITLXO *

ABHINC DIVEKSA EX DIVF.RSIS E.VCIi.SSlBCS JUDICIA.

I. Sl qiiis tardius vel lcpidius orationis debituin C clcsiam propcraverit , corrcptionibiis sulijaecbit.

persolvil , Heiibus , doloribus orationibusque redi VIU. Si quis tempore oraiionis el psalmonini va-
iiiatur. galionis ta!iliique causa liac illacqiie disciirrerit, vel
II. Si ({uis in oraiione prostratus dormitaverit iii ipso oflicio vagis obtulibus abei raverit ,
jiixta ar-

lianc culpam triplicatis oralionibus , cum tri|ilicata bilriuiii prioris poenileal.

(lecantalione psalmi qiiinqungesiini, prostraius terriB IX. Clericuiii ,

qiiein ebrium fuisso constiterit, iii

eipurgei. crdo patilur, triginta dierum spatio a comninnione

III. Si qiiis lempore oratioiiis ludere, fabulisqiie suiuimus submovendum , aui corporali danduui
vacare pra'suinpserii, quod nequissinium cst.vigi- supplicio.
liis, flciibus, oiationibus expiciur. Si iii consueiudi- X. Si qiiis cloiicus aut monacbus ebriosus fueril
iieiii babueril , inajore poenilenlia e.vpictiir. liibiis mensibiis iii pane el aqua poeniieat.
lY. Si quis decaniaiis psalmum vel niodicuin litii- XI. Si qiiis clericus lascivus, pelulans, subsan-
lavcrit, prostraius orationi paviincnto indulgeiiliain nalor, liirpiloquiis, ridiculosus, inconsians, iracun-
a Domiiiu exposcat. dus , rmiidus , obstin:itiis ,
jiixla prioris arbilriuiii
V. Si qiiis cloiiciis aiit nionacbus corporis saiii- tridiio poeniicat.
late consislcns vigiliis ct quolidianisofliciisdefueril, D XII. Si qiiis clericus per cie.ituras juraverit
perdal cominunionem. ncerrime Dbjiirgclur ; si pcrsiiierit in vitio, cxcoin-
VI. Si quis clericiis absqiie eorpusculi sui iiixqiia- iiiuiiicctur.
litale vigiliis dc^isl , siioendio privalus e.vcomiiiiini- XIII. Clericus absqiic prioiis sui jussu si per pla-
cetiir. , teas civi atis inuiiles deciirsos peragat poBiiiten-
,

VII. Si quis clericus liato sigiio iion slaiim ad cc- tiaiu agat.

• • De liis caiionibus vide siipcrius Prxmonitlunem mcaiu ad Colleciiones eaiionicas Kgberti. Mansi.
i33 POEMTENTIALIS EXCERPTUM. 454

XIV. Clericus per plaicas et andronas ", nisi ceria A XXVI. Si quis iii aliiiuo eccJesiaslIco graJu sacra-

cl niaxiini officii sui neccssilale , non ambulei. li:s, percussor exstilerit (quod csse nnn debel), cor-

XV. cum sola absque lesli- ripiatur ecclesiaslicis salisriciionibus acerriine si

Si quis clericus solus :

bus duobus aul Iribus loqni p-aesumpseril, quod non emendaveril , Iribus meiisibus sludiosissimo

antiqua caiionuin slaliila proliibcnl, accrrime cor- subjecius neiibus poeniieat laniummodo in pane et
secundum niodum peccali publicnm agat aqua.
ripiaiur, el
poenilciuiani. lloc sancli Paties Augiistinus, Iliero- XXVII. Si quis preshyter, diaconus aut inona-

li.ymus, IJasilius, Gregorius, et csleri quaiii niulli, chus, otiositatero, siuliiloquium, scunilitatem, gar-

ediciis siiis proliibiierunl. ruliialem, somnum, pigritiam, lorporem, el liis si-

XVI. Si qiiis cogilaveiii aliiiuid quod seciindum niili:i dilexerit, tridiio pefinileat.

inanJaUiin DDiiiini csl , et niiii fecerit , ut meiul ix XXVIII. Si qiiis monuchus saiiciioneni regula; vio-

01 conlemplor a Domino condemnabitur, nisi poeiii- laveril, el conlra usum veterum, vcsci c:irnibus prae-

leiitiaiii in hac egerit viia. sumpserii, per sex mensium spatiuin retrusioni et

XVII. Si quis definieril aliqna agere quse Donrmo |)oeiiiientiae subjacebit.

iion plncent ,
jiixia nindum pcccali poeiiileiiliam XXIX. Qui delraliit, aut libenlcr auJil detrahen-

.igal, et lioc quod lcme:c ct injiisle defiiiivit , irri-

" lem, iriluo poeiiiteal : si aiilcin pralato, sepleiii
Inni levncelur. Jiebii? prnileat.

.X.VI1I. Si quis liospiiibus ct peregrinii cum g u- XXN. Q:ii dctrahit de fralre. aul audlt delraben-

dio et alacrilaie juxia possibililaiem suara neccssa- leni, el patilur, excominunicari deliel. Quod si de
ria iinri prsbuerit obseqiiia, si laicusest, ad aibi- eo qui pnrest, ainplius excommuiiiceiur.

iriiim saccrdolis pcenilenliim agat, et de c;clcro XXXI. Si qiiis noii vult reconciliari fiairi snii

einendelur, ne a Domino andiat : llnspes ftii , el iion quo:n oJio habet, tandiii iil p:iiie et aqiij poeuileat,

recepislis we (Mallh. xxv). Si ouleni in aliqun gradu usqiie Jum reconcilieliir ei.

ceclcsiaslico secundum consecra-

proefixus fueril , .\XXII. Si qufs cxcitalur e' cnnlrislalur, ei irasci-
lioiiis sna; subliniilalem, anipli. rcm cum lacryinis Iiir aJversus euni qiii ad oratinnem ilnin exdtavii,
et oralionibus agat pociiiicnliaiii et poilmnJum ,
<:
excommiiiiicari Jehct, et nnn mnnJucare qiioad-
emciideliir. usqiic compunclns agnnscal sluliiiiain suain, cl iia

XIX. Si qiiis cogitaiiones nialas ei inuliles corde coiiveriiis recipial iiidiilgeniiaiii.

viiluiai, mox suo nianifeslet sacerdoii, el secundiim XXXIII. Si quis Cliristiaiius mendax reperitiir

cjns ronsilium, ji^juiiiis , clecmosynis , fletibus et qiiod esse non debel, qiiia Clirislns Dnminiis iinsler,
tira:ioiiibiis divlnuin evposcal adjuiorium ,
qiioadus- a qiio noii.en aeccpil, verilas esl , secunjiim qnali-
qiie recedat linjiisinoJi passiu. taieni qiianlilaleinqiic meiiJacii poeiilleiiliam ag:ii.

XX. Si qiiis in clero consliiutus alicui damnum Scripiiim C:t ciiim : Pcrdes ewnes qni loqunntuT
parvissimae rcl Iniulcril, reddat alieiia, et iriJuo niendacium. Et , omne mendacium a diabolo cfl

poenteat ; la cus bidiio. {Psalm.x).

XXI. Si qnis verbo in aliqueiii Iiominem pecca- XXXIV. Si qiiis Christianus fabulis oliosis, slulli-
veiil, si sla:im reiiiiniscens , ad vcniam pnscenJ.Tin loquiis , verbis jncularibus risumque moveiilibus
luerii incliii:ilus , percipial ab co indulgentiam cni siuJuerit, quod secunJiim Doiiiini JtJiuiiionem, et
cngiiosi itur fecisse injiiriam. Qui auiem aui iinn saiicti Pauli ai osioli ejus, pcccatuin esse dignosci-
peiil, aul non cx aniiuo poslulat, juxla exccssiuii tur; sacerdoii suo manireslel, ei seeiindiim arbiirinm
i: jiiii,E congruii; subjaceat paeniieiiiiic. ejus iiioJiimquc delicii poenileal. Nemo Chrisliaiius
XXil. Si (111 s non aci|iiiescil ul saiisf,tci:il qui iu- parum peiidal aul iiegl gal sua etiani niinima pecca-
liiMl iiijuriim, adnioucalur nl saiisfa- lioneni ei exbi- la, qiia; fieri soleiit iii vanis el venlosis cogilalioni-
leai. Si aulcm i:on nuclieiil, sii nobis sicut cjemilis el bus, iii locuiionibus siiperfliiis el oiiosis, in operi-
pubiicanus (UaUli. xviii). |v bus absqiic necessiiiie peraciis, sicut est appeiiiiis
XXIII. Si quis coniristatus uoliierit reconcili;iri, ciborum, immnderatus risus, siiperniins somiins, et
s.ilsfaciento eo qui contrisl.nvil, aceriimis niaceretur innumeriibilia lalia : sed poiius pro liis ante Irihiinal
iiiediis, usquedum gralanti aninio recipi:it salisf.i- dislricli judicis assislere ralionem reJJitiinis per-
clionein. liinescal. Scripliiin est eiiiiii : De oinni verbo otioso
XXIV. Qiii sibimel iiivicem convitia objiciuiit, si c\nod loculi (uerunt heniincs, reddeni ratiouem Deo ia
invicem sibi celeriier laxanda c.ognoscunt, lii jaiii dic judicii {ilstlh. i). El ilcni Scriptiira : iVi7ii/ impu-
ab alio judicandi non sunl, quia pariier sibi veniam nU:nn dereliii(juet Dens. El iJeo pro bis aliis'jue pcc-
dare feslinaveriiil; si lameii excedere frequeiiiius iii cal s poenilenliam agit.
sciHeli|isis non pra;suinuMi. XXXV. Si quis esl conlenliosus vcl coutraJiclor
XXV. Si quis clericiis superbire pr^siimpseril sandis iinperiis, aul menJax aut inoheJiens, aut in
s:rpius proprio ••
exconiinunicelur cibo. Lasciviis Incuiione clamosus, aui iiacundus,.aui subs.uinaior,
ilein siinili subjacebit senlcnlia;. aul plus joca quani Iionestum est dcditus, aut duro
> Al., supr:i
» IJesl, pnpiill conQiiPnli.is. f»:o)iiio f.rfcimiiKii/rcdir tiho , iit

^ Vide infra cap. -'2. cap. -'j.

•S^S S. EGnERTI EnuUACENSIS AUCHIEPISCOPI 436
rcspondens, el omnino quid^iiiid contra SciipUira- A suram (ipnsqiic peccali, aJ siicerJolis arbitiiiini pa-
ruii) sacraruiii auclorilaie:ii esl ; seciiinluui nieii- ii,le;il.

SJlBJCTI egberti
EBORACENSIS ARCHIKPISCOPI

DE INSTITUTIONE CATHOLICA
•
DIALOGUS.
(Mansi, Conc. ColiecS. loiu. XII. ;

Prinia fronte pr;csenlis pagin.t!, iiiam ve: :eral)ilem H 111. i.NTEunocA rio.
pfitimus sanclilaiem, iit ea qii.T; sacroruiii apicum Prcsbyler, diaconus, sive mnnacluis, si in nefmidii
.Ti:esialionc, ad ponliricalem irovideniiam a no!)is cccnsantxir facinoribus, nullo cxislente cvidcnti arv/ii-

ilirecta suni, grato animo cum ciiariiaie suscipias tiicito, qua raiinne, si inculjiabiles sunl, possuni ex-

(ciiaritas eniin Kdilical), el si qua in eis acceptionc piari?

videniur liigna , fralernilali'; tiuie cliirngriiplio fir- RESPONSIO.

mentiir; si qiia vero luinns aple prolata iioscuiiiur, Duiii coiislat fiilele tesiiiiiouiiiiii csse in orc duo-
tu qiMsi sulililissiiiius iuierpres utiliora interserere runi vel tiiiiin lc.tiiim; iios ne furle vidoainiir aii-

non dedigneris : et post iiifiiniuUionem eonini qii;e gusto j.idicio eiim qui sine peccalo est opprimerc,

ad tft missa siinl verlioriiiii, beiilitudiuis liix concilia el f.icta lesiiiim dillicultale obruaiur innocenlia :

iiobis litioranim characleribus iiisinuare cupimus; liecnt accusalo sub regiila consliliito cuilibet ex bis
quaienns vicissiui nieuibranis discuirenlibiis, iinum uibus gradibiis, presbytcri stilicel, diacoiii vel nio-

atque idi|isiiiusenliiiiuus vinculiscli:irilaLis iiiiiexi. Ul naclii lesles producere ad piiiificaiidum sc. Sat euii:i

auiem rralernilas tu.i certius de siipradictis Jiidicare salis est, e,\inde diios vel trcs qiins poleiitsecum
possii, proiiouiiuus utraqiie siraul, coiisulta viJclieet cducere ad derensioncm sui. Cui vero desuut excu-
tt rcsponsa. C saiores , vel propier terrorcm acciisaniimn , ipse
eoliis sibi siifiiciat in defeiisione iiiuoceiiti.e su:e,
I. iNTERnoGATio.
qucm nee visus lesliiini, nec lilii prccreati prodiinl
Si necessiUis coccjcril, in quanlum valet juraincnum
culpabilem. Inlioiiestuui esi eniiu ut atil per negli-
epscupi, prcsbijteri, vet diaconi, vel monacli?
gcntiam saceruolum iniqiiiias cunnileiur, aut pcr
nESPONSlO. iiiopiam jurium [Fnrte, virium] nppriiiiaiur puriias.

Ordiiies su|iradicli seciindum graiUis pnimilionis Pio idcirco sancimus, eum cui (riiucn inipiiigitiir,

Iiabcanl polcslalciii proie^taiidi : prcsliyicr seeun- ul poiiat su;.cr caputsuuui crucem Domini, et tesle-

dum iiu I crum liO Iriluitarioruin , diaeuiius ve:o tur pcr vivenlcm in sxcula, ciijiis paliliuluiii e^t

iuxl.i numeriiiti 00 manenliuiu, nionacliiis vcro se- crux, sese irnmiiiiem esse a pcccato Iiujusmodi : ct

ciiudum numerum 50 tribulariorum. Sed lioc in ^ic oiiiuia dimiitenda suni judicio Dei.
criminali causn. Cieterurn si de termiiiis ;igroruiii IV. i.vtf.rrogati >.

oriiur allercalio, presbylcro liecat juraniciili siii at- Prcs.ijler. vel diacoims_ si examinati corrupti inve-

leslatione lcr.-am videlicct uniiis tribiilarii in jus ninntin, qua viiiiluntia pislorum pra-cavcndum esl, ne

irauslerro Ecclesi;c. Duobus qu.oqiie diacoiils iii "'' "/J''^''' quidcni remoii in aHa diicccsi prwlenlent mi-

ipsum conceditur. Testificatio vero trium laonaclio-

^ nistrare, ac per lioc noiinuHi scandaliz.uitur?

ruminidipsiirasirffici.it. - responsio.
Presbyter ve! diaeouus, si claresceuiibiis culpis a
II i^jirnr.oGvTin
^ . ,
pru, rio epi-copo ejeclus iii Ecelesia alia luiiiislrare
Presbijter, diaconus, si possunt leslfs jien verbo-
pcrlenlaverit ; niox ut cogiiitu;-ii fuerit, ab episcopo
rum novissiinorum qutv a niorienlibur, fmnt de rcbus
ciijiis e^t diiEcesis expcllalur ; el sie per oiniics se-
suis ?
dts Ecclesiaruni niimiiiani slabilis, srmper vagiis el
r>ESPOXsio.
prolugiis verscliir, doiicc longa allliciione bumilia-
Assumal cliani secuni uniiiri vel di;os ; iit in oro liis rcdeat ad susliiicnda jura ccclcsiaslica.
diiorura vel trium lesliiim slct onine vcrbum, no V. IKTiiRROG.VTlO.
fortc sub practextii avaritia; propimpii (lefiinclonni Quid liabentus de sacris minisleriis qute anle dum-
b s conlradicant qux ab ecclcsiasiicis dicnnuir, solo naiiouem presbylcr corruptus pcregil , vel qucc posteu
presliylcro vel diacono pcrliibenle testimnniiim. damnalus incci>s;d:c usiirpniil '.

" f.diii:s priinum Dublinii 1GG4, opera .loaii. ^Var.ti equilis.

437 DE INSTITSJTIONE CATMOLICA DIALOGUS. 433
RESPONSIO. A dicari. Si qui vero eccleiiaMiici crimen aliquod inlcr
Minisieria vero qiite, usurp.ito nonii; e sacerdniis, laicos perpelraveriiil , lioiniciJiuni , vel lornicalio-
iion (lioauis ignnranle populn peregil, niininie cre- nem, vel fiiriura agentes. Ilos placnit a sa-rularibiis
iliraiis alijicienda, nam male bnna niiiiislrando ipse iii quos peccaverunt nmnimodo occupari , nisi anim i

sil'i reiis, aliis non nocuii. Scienii aulcm causas fiierii Ecclcsise pro laliijiis salisfacere. Laici vero qiii

miniine detersas, cl qni tairen parliceps f.icliis est sacrilega se conlagione nii^^cne: inl ^ ehilis, nnn eode;:i

damnali, quninodo tribnilur ci pcrfecl:o qiia; in modo lcx quo publica foniicnrios pniiiri pcrcensuit
danle noii ei;it, ^ q"am ipse accipcre potcsl dam- sed diiplicala Iri^iiUa sicl .rum pecnnia : lioc est

nalinncm, uliqiie qiii per quod lialjuil per prava of- sesngiiila argenleos voliinius dare F.cclesia: adullB
ficia dedil, ut cjns paniceps similem sortiatur ex- ranies : qui.i graves causK graviores ei acriore.
conimnniraiioiiis sentenliam. Scd lioc de Laplismo qua:runi curas.
arcipi fas iinii csl, qwod ilerari noii debeat : reliqua IX. INTEIIROGATIO.
vero m!nisleria per indignum dala, minus flrma vi- Si penmiltmdum est presbyteris , sire peregrinis,

deiitur. sive iiosiri geiieris ,

pasiiin miiiiitrare absqiie eoii-

VI. INTERnOGATIO. scienlia episcopi loei, in cvjus dioecesi ilerum ilemoran-

Preshyter, diacoiius, sine nutu prioris sui IransiHens B tur, ma.time sub laicis, nusquam stabiles, nee loco, nec
in alia, si liceal dimcesi minis:rare? auctoritale pontifuaH primiliis funduti.
RESPONSIO. RESPONSIO.
Di S''rlorem vero prnpriE Ecclcsia: interdiLtum Pre-liytrros pcregrinos , vel absoluie ordinatos,
habeiiius in alia ininistrare ; iitinistr.intem vero ta- siiie lilteris commendaliliii circumeunles provincias
litcr a su:i siibmoveri officio, dnnec reconcilieiur nusquam eos administrare palimiir, vel sacramenla
Ecclesisc suai. Iradere absqne conscieniia episcopi loci. Qux vero
VI!. INTERRnc.VTlO. necessaria sunl plicnit eos adminisirare : ad miiii-
5i quis cujnseunque dignitaiis transfugmi clericum sleria tamen sacrorura t;ilcs robimu» admitli, sine

vel monaclium ausu improbo snb se liabere pra:sum- grandl discreiione.

pserit ;
qwd de liis, cliarissinii, decernitis .' X. INTERROG.VTIO.
RESPONSIO. Si quis fraler velsoror aliqua ad se periinetitia, ul

Quisqiiis vero fralniin conlra inlerdicia venerabi- asimiat, non ita repetit, ut jtuiicaiuibus Ecrlesiarum
liuin caiuiiiiim Iran.-fngain clericuin vel mniiacliuiB pra-siiHbus ei pacifice rcstituanlur, scd coiitemplo pro-

sine liilciis pirificis susceperit , et convnitus in liac prio episcopo irrationabiliter = reruin properat obiuicre
obsliiiatiniie perduraveril, reddatqund slatiitum esl, C ea qux sibi jusle lel injuste rindical quid ad ka:c

Irigiiila quidem siclos ,

qnindccim vcro cpiscopo dicitis ?

luci, i|uiiidecim abbnii ciijus niunacbuin siiic nulu RESrONSIO.

prioris sui suscepcrat ; el fugiiiviim d miit:.t, aut Quicunque fraier vel soror rem aiiqiiam ad se ( ut

anipiius excominuiic.ilus p< riclilclur. Quiiuiiquc aestimat) pertinenlem non ita repeiit, ul judicamibus
vero ex laicis qiii monasicriis prxesse noscuntnr, Ecclesiarum sacerdniibiis, sed p;r cxieia.^ polestaies,
laliicr aliqiieni ad se ininlnie pertineiiteiii suscepe- vim facieus oblineai, etiam lioc qiiod \iolentus cvicit
rit, rcddat dcbiuini slalulnm, regi qnideiii decein si- omnino perd:il, aul :ib Ecclesia espellalur. ^ec lanicn
cl s, deceiii vern abb.iii ciijiis dninesii. uni sine con- Ecclesia; sua' [rajjiidicium iinponimus : scd post obi-
scnsu EcclesiiE snsceperat : et deiertorcin relinqual, tuiii analiiemalizali iiilegiis omnibus i:i slalu suo
uullaiitam adliuc reddal pecuniam, qunntain el anle manenlibus partibusque iii niedio collocatis, qiiid

dcdisse coguoscitur. Jam posica cxcommuiiiceiur anliquilas, aul veritas liabeat, diligenler requiratur;
usqiie ad saiisfactiunem, qualenns obslinati quiqiic cl sic dimiltcndum cst jiidicio episcoporum.
qui Deuiii iiiiiiinie limeiilcs evcommuni-
cciisuram XI. INTERROCATIO.
calioiiis oinnino speriiniit , sallcm amiisione rernm Quul ad liwc diiilis, qnoniam quidein nonnulli pro-
suarum ex partedaiunali iiiiiiiiiie pricsumant sialnlis prin habentes inenasteria, ita ea inconsutte diiponunt.
coniraria. Hxc autem delinilio nianeal erga niona- ut post obitum illorum, duo simul utriusqtie sexus
slcria virginum, quie sub legula cssc probanlur. uniim possidcant monasterium aul aquali sorte ctivi-

Vill. INTEl.RlCATIO. dant, '^

si interesse non comeneiint?
Si quls monacliorum sacrUega se contagione mis- BESPONSIO.
cucrit, vindicta quidein scelcris ^ 51 pertinet ad laicos Venerabilis congregaiio unuin ex duobus eligai
qiii sunt eorum propinqui, nunc persequamini ? quem sibi prxesse desiderat : et liic cum consilio

RESPON-IO. episcopi Inci coistituatur abhas. Eo vero defuncl'»

Dc liis qui iiilra Ecclesiara in gravibus vel iii levi- qui prailalus est, isle secuiidus qtii connunierauis esl
bas comniissis delinqiiunl, iiihil viniiicla; peilinelad inilio lia;rcs, accipiat rrg'iiien Iniiiis nion:is;ciii, quod
eos qui foris sunl : inaxime cum Apnstulus dicat, anle non es tolp sed ex pane sibi cnncessum gaudc-
omnes causas Ecclesiat deberc apurl sacerdotes diju- bal. Si lamun dignus invenialur, suo rpiscnpo jiidi-

' Aliquid deesse videliir. IlAr.DriNiiS. ' Hic aliqiiij deesse videtiir. IIai:d.
*•
!d esi, iilrum pcriitieal. '^
l.egc si in:er le. IIahd.
 4->9 S. EGBIiRTI EBORACENSIS ARCI!!EriSCOPI i;0
«jiite.Quod si .ililer facHin liicril, liiijiisinoili vnliiin A moiiachu.n o!>iwx:Hin esse prcminluil pro caunii aliqui-
iiiffficax alque irriliim jiiJicelur : sitque faeiens, vil bus, jampriilem sub laico liabitn perpelraiis, sed ncc-

coiiseiuieii!:, accipicMs(|ne nnatlieina. duni finitis : sive quia minime prireiduil, sive qiiod an-
M!. i.Nrr.RRiiCArio. lea dissiniulando tacuil ustiue nnnc, el modo Ecclesiat
Quod si ciuis ex laicis cleric im vel monachum ccci- molestus el iinportunus insislil?
ilerit, ulrum preiium sanguinis secundiim leg^m na:a- RFSrONSIO. ^

liam parentum propinquis ejus reddendum sil, an ani- Qiiisijiiis vero saecularis serviiium sanclx profes-
ptiori pecvnia tenioribus suis snlisfacicndum sil, veslra sionis siibirc desideral; si inlerrogalus re^poiideal,
unanimilat unciat? coiiditioiiis servilis sese non esse obno.xiuin, nec lio-

nusro.Nsio. inicidiuni palani perpetrasse iiiemendaluin, neiiiie res

Ouiciinr|ue vero ex laicis occiderit cpi-copwni alieni juris medo sub se liabere, nisi Deo, ciijus esl
presbyleruni vel diacnnum, aut ihonaclium, ;igiil pce- servus prcipter olTensam pcccati : qiiod si fefellil Ec-
li tenliain secunduin gradus poeiiiteniia! consliliilos; clesiain Dei, el crinieii suiiin dolose celavcril, placuil

et reddal preiiuin Ecclesia; sua; cpiscopo ' secundum Ecclesiam liabere poie>taiem diiiiillendi eiim, vel sa-

iiniverj.ali3 coiicilii, pro presbytero ociingentos si- tisfacere pro eo si voluerii. Eos vero qui lales invc-
i:li)S, pio diacono scsingeiilos, pro nionaclio \ero B niuntwr, ab ecclcsie liinine per vim voluiiius ai stralii,

(Iiiailriiigeiilos argeiileos : iiisi aul digiiilas naialium, iieqnc a die convciilioiiis teinpus Eci ksi:c concedj
vel luilnliias gcneris niajor rcposcat pretium. ^oii reos deiiiceps ad occnliandos ; sed ut Deo agaliir re-
ciiiin jnsluni est, iil scrviiiuin siiicl;e professioiiis in verentia, absipie ulla Uesione veriusqwe relinqiiendi
ineliore gradii perdai, (luod exierior viia sub laico sunt : quod ccclesia domus prepiiiaiionis esi, nnn
liabitu lialiuisse jnre parciitiini dignosciiur. Cui vi r» spcluiua latroinim. Lege dedicalioncm lempli S.ilo-

11(111 est subslaiilia ul ii-diiiial se a periielralo liciin;- inonis. Ues veio si qiias Ecclesiac oblulerat, eas sa-

( idio, rogi dlinittoiidiis esl ad piiirenduni; ne inti^r- cerdos reddit, ui liabeat unde se rediniat.
/eclores servorwin Dci se pwteiil iinpwne posso pcc- W. INTErROGATIO.
lare. Ilac vero viiidicia qiiani de liomicidiis presby- Pro quibus criminibus uutlus sacerdos potesl fieri,

lernriiin percensuiiuiis, maneat crya abbales qni sunt vet pro quibus jampridem ordinatus deponilur?

bine ordiiie; nisi aliquein ex liis syiiod:i!e ciillegiiiin ri:epo\sio.

allioii coiisilio ant snpriurein aut in!erio:cin jmli- Ihjiiniotli tiiiic ordiiialii) cj iscopi, pre>byleii \el

cavcril. diaci^iiii , r:ila c se dicelwr, si niillo giavi faciiiore

XII!. i.NTERHOG.VTlO. probatwr inlectus ; si sccundam non habiiii uxureiii.

Quod si cx conveiuenlia amborum legiiimum dissol- G "^^ > iiiarito reliciam, si poenilenliani publicain non
V tiir conjugium, yropter infirmilalem viri vet uxoiis, gessit, ncc nila corpnris parie viiiatiis apparei ; m
ti licat sano incoiilinenii secuiidiim iiiiie counubium, servilis aul rx nriginc iioii est conditionis oliiioxius,
inlirmo conscnsuni prabenle, el proniiilente scse coiiti- si curi;e |
rubatur nexibws absoliilus, si asseculus esl
iienliam iii perpeluo tertaturuin : veslia sunclitns quid liitcras, liuiie eleginius ad sacerdotium proinoveri.
de hcc jiidiccit? Pro liis vero crii.in.bus nulliim licel ordinari ; sed
REsPO.SSlO. proiiiotos qwosqwe diciimis ilepniiciidos. Idola scilicei

Nemo cnnlra I'vaiij;cliiim, nenio oontr.i Apnslnlum ador;.nles ;

pcr arusiiitei et illvinos alque iiicanialo
Kiiie vindiila f.icil : iJcirco conscnswiii iiiinime pi:e- res c.iprivos se dialiolo liadenles; (idem suain falsi)

lieuiiii adulieris. Onera tauicn quas sine periculi) lebiimonio expugnantes; bnmicidiis vcl foriiica'.ioiii-

|i"rlari non possiiiit ncmiiii imponiinus; ea vero qu,T; bus contamiuatos ; furia perpelraiiles ; sacrum veri-
Dni sunl niand.Ua conlidcnler indiciinus. Qiiciii aii- talis iiomen perjiirii temeriiaie violanles. Eos tamen
lciii infiriniias i.iip'endi pr;epedii, unn prn.^cclo miil- nisi pcr poeiiilentiam pwblicam non opnitet adinilli
inm reservaniws jndli io Dei. IgiUir ne loi le vidcaiiinr ad proiiiereiidani cnmmunioiiis graliain ; iioii ad re-
fcilenlio foveie aJuIlcrns, aul diaboliis qui decipit cuper.induni pristiiix dignitalis lioiiorem. Alienunj
a.lulteros de adnkeris evuUet, i"
ullonbns aiidi, qwid " est eiiiin ab Ecclesia pccnitenles sacros;inita uiini-
fleiis coiijunxil liomo non separel ; el ileni, Qui polest slrarc, qui duJuiii v:isa fueraiit vitiorwm.
ciiperecapinl. Sxpe nnniqne leinpoiiiin permiilalione, XVl. i.\teur"G.\tio de JEJt.vio qd.vtuor TiJMPnncM.

nece-sitas legcin frangil. Qnid enim iecit David Lcifiiiina jrjuna mensis primi, quarli, scplimi, il

quando eswriil? et taiiien siiie peccato est. Ergo iii deriini ulruni iiiilio ipsorum mensium, an aliler eete-

ap.tbiguis nnn csl fereinla ^cnlcniia. Sed coiisilia ne- brandu sint ; ct quo auclore, aut quoinudo, aut pro
cesse e.-t peiiclisaii pro ,-aliiic alinrmii; l.ae condi- quibui causis iiisiluta; consonu sintcnlia e.rponit

tiniie interp "sila, iit li qui se contincntia: devovit

^"
uiiiforniilir iib oinnibiis cclcbrcnlui', per universusdi'
nillo niodo concedaiur secuiulas inire nnplias, \i- lecliunis veslio: scdcs, el Ancjturuin Ecclaias?
ve;;!e priure. r.LSPONSll).

XIV. INTI RROC.VTlO. Qiiia igiiiir miiiidus quatuor plagis cnniinetur,

Quid iid liax ilicimus , si quis dc luicis clericuin vct Oriciilis, Ociidiiili-, .\!eridii'i cl .Niinliiiiis; ct liomo

" Lcge secundum ileeretuin uniicrsaHs. IIaiu'. '^

Lcgo iin uniformilcr. Iiaki'.
* Lejje ulieriif. IIai-d.
 iH DIO LNSTirUTIONE CATIIOLICA DIALOOLS. i',i

(jiialuor elementis conslal, id esl, igne, aore, aqiia ol A lii'C jejiiniiim celeliraliir sociimlinn aiiliqiiim cnii-
lorra; ct intcnor sensiis ex qiintiior coniinelur vir- siietiidineiii , vel quia 'Jecrescunl dles, el nox auge-
iiitibus, prudeniia, leinperantia, fortiuidine ai(|ue lur : quia ad defectiini so!is el mtctis augnieiilnni
jiisiitia ; et i|ualuiir (luinina Paradisi ad iriigaiid.im vit;i noslra delicere adveniente morle oslendiiur ;

iiiiiversain leiram, iii lypo <|iialuor fCvaiige ioruni quac iiiors in jiulicio Dei et resurreclioiie repar:ilii!ur
[iri fliiuiit ; et qii.iiuor teinpnriljiis anmis , verc ,
ad vitiim : et si vitac noslr:e lerniiniis defectioiie die-
;rsiale, aiituiniio et liyoine cnnvertilur, et ex omni rum expriiiiitur, niortisqne adveiitus in augmentn
parte quailralus iiimierus pei recliis dignoscitur ; id- nocis, necessariuiii diixiinus, ut ob menioriain et
cireo aulem qualuor leiiiporuin jejunia veleres Pa- rocordalionom tanli mysterii, oiiini aiino Iniiiiilioiiius
tres inslilucriiiii, secuiuliiin Dei lcgeni, et niiiic in aniinas nostras, ul lilios Israel lioc in tenipore fe-
Novo Tcstainento sancli viri aliiue apdstolici doclores. cisse legimus, iii jejiiiiio el ainiclione, nnn soluni a
I. De piiino inense Doniinus ait ad Mnyscn : Mcn- cibis, sed ab omnibus vitiorum contagiis : allenden-
tis is!e vobis piiiicipiuin uicnsimn, primus cril in mcn- tes sermoneiii Ev;ingelii : Ambulale duin lucem habe-
(ibus anni {Exod. x\i, 2). El iterum Doiniiius .ad tif, ul non lenebrce ros compreliendanl ; veniet aulcm
Moyson : Obseirnle mensem novaium fruqum, quando nox quando nemo polest operari {Joan. xii, 55). lloc
egressi esiis de lerrn .Egijpii, legiiimum in generalioni- Aiiglnruin Ecdesia in pleiia bebdomada anle ivqni-
[J
/111.S veslris {Deuter. xi, I). Qiiod jijuiiium sancli Pa- noctium neglectt terliae liebdomada: conipuiationc,
,

Ires in priina bebdomada mensis priini slalucrunl, solel celebrare.

(piaria et soxia feria, et sabbato, excepiis diebus IV, Qiiaitiim jejunium inense Novembrio a veleri»
qiiadragesiinalibiis. N'is aiilem in Ecclesia Aiigb)ri;m btis colebalur, jiixla pr.TCcplum Domini ad Jereiniaiii
iileiii primi niensis jrjunium (ut noster didascalis diconiis : Tolle volumen libri, cl scribe in eo omnia
liealiis Gregurius, in suo anlipbonaiio et missali li- vcrba qum locutus sum adversus Isracl el Judnm. El
bro, per p;rd;\gogum noslium beatum Augusiinum fuciuin est in mense nono padicaverunt jejunium m
iransmisii nrdinatiim et rescriptum), indifferenler de conspeclu Domini omni populo in Jerusalem {Jerem.
liriiiia bebilomada qiiadrai;osiiii3C servainiis. Lvi, 2). Ihc crgo aucuiriiaie (livin;iriiiii Scripiiira-
II. Socu diim jejiiiiiiiin qiiarli mensis a vctori lege luin, Eicle^ia calbolica niorein ob iiict, cl jojiiniuni
cxnnuin csl, qu ndu lox dala est Moysi iii moiite atque obi-ervalioiicin iiiense celobral deciinn, sabbalo
biiiai ; ct pra'ccptiim cst a Domino ut sil populus pa- quario, proplcr adveiiieniem vcnorabileni snlomniia-
istus ad audieiidam vocem in diem tertiuni, el ne lem Doinini iiostri Jesu Cbristi : ubi aiile pliires dies
appropiiiqiient iixnriijus siiis. Ei iteriiiii Doiiiiniis ad et coiilinenti.i earnis el jcjiinia cxbiliend;i siint, 111

Mi:ysen : ro//[(is rft' i-;((u-/« /"ii((; feiis i'£s//is pn/iii/ias, C unusiiuisqiie fidelis pra;paret se ad coininuiiionein
4.' uljerelis ea Domiiio Dco vestro {Dcul, xxvi, 2). Quod cor;ioris et saiigiiinis Cbristi, ciim devnlione siiiiien-
ct in NovoTesiaiiieiit I
c;iiistiiutum csl.juxla id qiiod dain. Qiiod ct Anglorum seniper in plena bebdoioaib)
Dominiis ait ; lYopi possunt filii sponsi jejunaie, quan- ante Natale Doniiiii consucvit, non soluin quarta rl
(/,11 11(1)1 illis esl sponsus {ilunh. \\\, 15), et rel.qoa. sesla feria, et sabbalo, sed et jngos diiodtcini d es
Qood jiixla coiignieiil.iiiii leiii|ioruin pnst ascensio- in jojuiiiis, et vigiliis et or;itinnibus, e'ceniosyiiariiiii
iiciii linniini ad coelos, pr:oseiilia cnrporali sublracta, largiiioiiibus, et in moiiasleriis, et iii plobilius, niile
tiinc iiulii lum esl jojuiiiiiin qiiarti niensis, sccundo N.itale Domini qiiasi logiiimiim jojuiiiiini cxercnisse
sabbalo. Iloc autem jejunium idem beatus Gregorius perbibctiir. Nam bxc ( Deo gratias ) a tenijioribus
por praftuin lcgaium, iii anliplioiiario si;o ct mis- Viliiliaiii |ap;r! el Tbendori Diirobeinensis arcbiepi-
sali, iii plena liebdoiiiada post Poiitecosten , Aiiglo- scnpi inolevit in Ecclesia Angloruin consueindo, ct
ruiii Ecclesiu! cclcbrandiiin destinavii. Qiiod noii so- qiiasi logiiiina tenebaliir, ut nnn solum clorici in
Inin nnsira leslantiir aiUiplinnaria ; sed et ipsa qii:B nionasteriis, sed Gliani laici cum cniijugibus et fanii-
ciini niissalibus suis conspcxiiniis apud aposlolorum liis siiis ad confessores suos pcrveiiireni, et se fleii-

Telri el Pauli liinina. bus a cariialis coiicupisceniiie coiisnrlio bis dnodecim

I. Terlium jojuiiiuin scpliini niensis, a Domiiio D diebus cum eleoniosynariim largilini.e miiiid.irent ;

per Mnyseii |ir.u(i| ilnr diconlem : Loquere filiis Is- qualenus puiioros dnininic;c cominuiiinnis perceplio-
lael, ci dicts ud eos : Derimus dies mensis seplimi vo- nem in naiale Dnmiiii percipcrGnt; prailcr li;rc nani-
enbitur sunclus, liiimilitibilis auiinas veslias in jcjunin, que conslilula jojunia, qunrta cl suxla feria [iropter

Uinnis anima qnat afjlicla non fnerit die lioc, peribil de passionem Cbrisii, et sabbaio, prniter quoJ ipsodia
fopulo suo {Livil. xxiii, 7). Idcirco autem in Eoclesia j.icuit in sepiilcro, pleriqiic jojuiuvcruni.
nz S. EGBEilTI ECOIIACENSIS AP.CII1E1'1SC0PI Ui

SiLNGTI EGBERTI
Li;ar.Act:Nsi3 AuaiiEPiscopi

CANONES DE REMEDllS PEGGATOUUM.

PR-ivFATlO. A rieus jiiilex jusliis et forlis videt et audit, el in pa-
Pe remediis pecralnrum p:iiu'issima l)a'C qii;c se- laiii absconilila dcducil, el rcddil seciiiidum opcra :

ijiiiinliii' ex prioriim nioniniciilis exccrpsiinns ; in et itcm vcre siiiit noiinulli cxcorum caniiin siiuili-
i|iiiliiis tniiien oiniiibus Hon Ducioriialc censoris, seil tudiiie eurreiiliiini ad cadavera mortiiornm, vel cor-
coiisilio poiiiis coinpalieiilis usi siinnis , solerlcr vorum volanliuni, qiii ad'sacerdoliiiin vibiinliir, qiii

aiimKiieiiles iliicliiin qiieniquc siiccrdoloin Cliristi, 11011 propier Domiiium, sed plus propter bonorem
iil iii univiTsis qiias liic aiiiiniala reperil, sexnin, lenenuin inliiantes, caci ' divina sapienli.i. Dc lali-

a;l.Tlcni, conditionein, natiiin, pirsonain cujiisque bus dixit Gregorius Nazianzciiiis : Timeo lioc quod
pociiilenti.im agere vwleniis, ipsinn qiioqiic cor poe- canes assectantur ofricium pastorale, inaximc cnm in
iiiieiiiis ciiriose disceriiat, cl seciindiini liirc, ul silii senicliiisis iiibil pastiralls praqiaraverinl disciplinae.
visiini fuerji, siufiiib qn,xquc jndicel. Qiiiliiis l;iiii Ezecbiel iiauniue ait : Ycc p:isloribus Israel, qui pas-
naiiiqiie a cibis alisliiieiido, •> noiiiiuliis gcr.ua sae- cebaitt semelipscs, et uon greriem : lac bibebant, et
pius (locienilo, sive in criice siando, aul aliud aliquid Uinis eorum cperiebantur, el quod crrtssion fiii man-
liiijiismodi, quod ' ad piirgationem peccaionim pcr- ducabant,quod fractum fidl non allujabanl [OseiB iv),

lineal, rjcienilo, plininiis iiniversa Iispc agcnilo, sua elc. Item Kzechicl ail : Vo; sacerdolibus, qui come-
liecesse esl err.nla corrigore : qu.T universa in B dunt pop:ili mei pcccata, boc esl, sibi eonim siimci-
exaininc discrcli dcljciit pendcre jndicis. les victimas, ct non oraiiles pro eis. Coinedenles
bo^lias, el non corripieiites qni ubi moriluros ho-
1. Excerptum de caiwnihus Cailwlicoruin Palrum, vet :

ptsiiilciitia! ad remedium aiiimuruiii domini Egberti miiies audiunt, iiidc gaudentes prxparantsead pra:-
arcliiepiscopi. dam quasi c nrvi ad cadavera inortiiorum. Nunc ergo,
Iiisiiliilio illa sancia, qu:c neljal in dicbiis pairum fralres, qui voluerit s sacerdoi;ileiii auciorilatciii ac-

noslroruin, reclas vias niinquam dfseriiil, qiii insti- cipcre, iii priiuii cogilet propier Dcum, et pnrparet
liieiuiit 1 osiiilenlibus alqiie liigciilibiis siias passio- aruia ejiis an;equ:ira inanus episcopi |;ingat capui, ij
nes ad vera Ricdicamciila sa'iiti$ : qiiia ilivcrsilas esl, psallcrinm, lccli(in;iriiiin, anti|dioiiariuin, mis-
culp;iruiii diversiuilem facil poeiiileni;lMis niedica- sale, baplislerium, ^ mariyioli)giiini, in anno circuli
ineiitoruin, vel siciit iiicdici corporum diversa nic- ad pradicaiionein cuiii boiiis opLTibus, et coinp;!-
dicaiiiiiia vcl potiones soleiil f;icere contra diversl- tum cura cyclo, ' lioc esi jiis sacerdnium. lostea
l;ileni iiilirinilalum, vcl judices S;rculariiiiii caiisa- aiitcm suum paeniieniia'cm, qui lioc ordine secun-
riiin. Iliversa igiiur jiuiici;>, qiii boiii siinl el rccii, dum auctoritatem canonum ordiiiatnr, ui discreiio-
peiisaui ct Iraclanl, qiioniolo reclc jiidiccnt inler nes oninium caiisarum invcsligei priiuiius, sine qiii-

iniser.s et diviies, inlcr caus;im et causnm. Qiianlo *-• bus recluni judiciuia nou pulest siare, qnia striptuui
magis igiiur, o sacerdoles l)ei, diversa modica;iiciita csl : In iiulla re appnreas indiscretw^, SlmI disiiiigue

animaruin invisiljilium hoininibus pcnsarc et irac- quid, ubi, quandiu, quiiDdu, qiialiier debeas lacere.
la:c cp irleat, m; per sluliiim medicum viilnera ani- Non omnibusergo in una eadenique libra pensanduin

in;iriiiii ^ (iant pcjora, Piopliela dicciUe : Compu- esl, licel in uno constringanlur vilio scd discretio :

Iruciuiit et delcrioraieruiit cicatrices mea; a ficie sit uiio(|iioque eoriini, boc esl intcr diviieni et pau-
iiiiipieiiiia mcx. O slulte iucdice, noli deciperc ani- pcreiii ; liberuiu, servuin, inlanlcm, pueriira, juve-
main tuaiii, ct iilins ne duplicem poenaiii accipies, nein, adnlesceiitera, oelate senein, bebciem, gnariini
" vel septupla vel iiiillen:i. Audi Clirislum dicenlem : iaicum, clericuin, monachum, episcopuin, presbyte-
Si ccECus ca;cum duitrit, ambo cadcnt in foveam. Si ruin, riiaconum, subJiaconuin, leclorein ; iii gradu,
lii iion cogilas judiciiim nieuin, aller lioiuo non au- vel siiic ; iii coiijugio, vel sine ;
peregriiiiim, i virgi-

dit neqiie videl, qui lue jujicc!. iioii iiilelligis qtiia nem, feniinani, ''
caiioiiicani, vel sanclinionialein •,

" Ilunc tiluliim ita rcstilui ex iis qii;c in Pr.i>iiioiii-

liime ad Upera C nniiica Ecglierli superiiis aiiiuiad- ' PiEiil., diriiiiv fortitudinis.
verli, (11111 iu pr.ccedeniibus oiiiiibiis Labbei ediiio- ^'
Poeiiit,, sacerdutis iwmcn liabere.
iiibiis liliellus isle VencrubHis
sub lioc alin pariieril :
^ Poeiiil., co:i,pvtus ciinon pQ:iii'entictHs.

Bedm Pret,bijleri Ciinones, elc. Poi linncin aiuem esse '

Poenil., tum conimendalii<nibiis aiiininrum, liomi-
auipliors Upciis ab Ecglieno confecii, ibidein cx lUii per circiilinn iiii::i Dominicif dicbus et singutis fei-
li;illciiiiis adinouui. 5i\N~l. livila:ibiis plebib:ts prn dicaniliis.
l'
Picnil., aliis elecinosiiHBS ditixdo. 1 Poenil., iiidigenain.
'
Paiuit., ad aivinw saluScm. '^
Pocnil., vidiiaiii.
«^
Poenil., putrmini, ctc. ' Poc;nil., monnchnm.
' 1'cerii , vei srpliip:iis lel millcnas.
4i; CANONES t)E UEMEDUS rECCATORUM. r.(5

debilem, innrniiim, sanmii. De qiialiialc peciiiUim A sepicm annos poenileal : si malrem, scptem annos
vel hominum, conliiiens vcl iiiconlinens, volnniaie ^*
elqnandiu vixeril, nunquom sine poenitemia. Si so-
vel iu c:isu, iii piililico vel in aliscoudilo, qiiasi ddinilae, annos seplem ; si in consiiel-dine, aniuis
compiiiictione emeiidcl neccssitaie vel iii volunlnie , seplem; vcl si nionaciiiis, aimos seplem. Oui ciim
loca et leiiipora collalioiiuin eonslituorunl sancii pecnile pcical, aiiiiiim uniin ; si monaelms est, duos
apostoli. Deiiide saiicli Patres, ets:inctus Penniius'' : annos. Qiii sicpe fornicanliir laicus cum laica, ires
deinde canones sanctorum Pairiim , deindc alii annos poeiiilp.anl, et qiianio sxpins aut negligentius,
ntque alii, iit llicronymiis, el Aiigiisiiuus, ct Cre- tanio inagis el tenipiis addat et niodiim. Qni diulius
goriiis, et Tlioodonis. Ex quoniiii omiiiiiin isia de- fi)riiic.itii);ii, perjiirii), lalrociniis, cicierisipie n.igi-
Bcripsiiuns dictis cl seutcnliis veraciter, uls;ilvi jiiit tiis servivil , annos seplcm pceniieal. Quicomplexii
omnes, ct nnn pusillanimas, qnia poientes poteuhr femiii.-n illeceliroso, vel oscnlo polluiinr, dics tri-
tormeiUa pa(icii(ui'(Sflp. vi). Itemin Jesu lilii Siracli giiila poeniteat. Qui coniaclu cjus iiivercnmdi) ad
In judicnndo este vvsehcors, pusitUs ut pnler, cl pro carneni, ircs mcnses poenileal. Puer se ipsuni vo-
viro iiialri illoriim {Eccles. iv). Itciii s.iiicius J.icnlius liini.ito iii'Ilui'ns, Irigiiila dies pcDnile:it; jiiveiiis qii:i-

dixit : Jiuliciiim siiie iiiiscricordia eril iUi qni iion fa- draginla. Qui in liirpiloquio polliiiliir noyligens.
cit misericordinin ; snpercxnllal niitcin iiiiscricordin B sepiem dies pcenileil. Qiii impuguatiiine cogiialionis
judieium {Jac. ii) ul idini ipse consequ;itur : ut el naturap iiiquinalur nolcns, per qiiauior dies qiiin-
sani tiis Dciiedictiis, lioc esl qui veram poeiiilenliam qiiageuos pi^alnios can.it, et qnarla el scxta feri.1

faciunl in jtjiinio et flcUi, in clecniosynis, in oratio- jejiiiipl ad nonnm vel ad vesperani. Qni iii ecclesia
iiibus, ct prrpctr.Tta iierinr. non faciunl ; et si f.iciiinl, cpn»e(rala nubiiiit : qui in ecclesia per somniuin
tamen noii perscvcraiit iii cis , quia Deiis dixit :
polluiiur, Ircs dies |ccniicat; nxoralus coiitiiieai
Mnlum cogitasti, ignoiii; malum dixiiti, ignovi ; ma- se quadraginta dies anui anlj Pasclia ct Natale
liim {ecisli , ignovi; persevcrare vis in malo , non Diiniiiii; el omui die Dominico, ct quarla cl sext;i
ignosco. Ergo qiii lerseveraul iii iiialo, noii ignosce, fcria a conreplionc niaiiifeslala, usque posl naiam
sed.jiidica jiidiciuin dislricluni sccundum canoiies, soliolem. Vir coniineai se ab iixore tres nienses.
ul alii timorcm lialieaiil. Uvor post naiam sobolem abslineat se ab ecclesia,
II. Dc (ornicatione. si (ilius est, dies iriginia, si filia quadraginta. Sed
^ Adolesccns si cuni virgiiie peccaveril, annum in lenipore nienslruis:iiiguiiiis, nam qui UinC^sump-
«iiuiii pa:nitcal. Si seiiicl ct forluilo, lcvietiir, et ta- sei il, irigina dies poeiiileal, qiii seplcin dies. Pareiis,
mcn usqiic ad aiiniim plcnum. Si inira viginii aii- ciijus liliiis per iicgligeuliam nuu baplizaliis obiit.
iios piiella adoieseciis, Ircs qiiadragfsiinas, el ferias *- unum aniiiim pa-nileat, cl iiunquain siiic aliqua poe-
Jegitimas. Si propier boc peccaium servilio iiuuiano nitcntia. Si sacerdos, ad quem pcriinebal, vocatiis
addlti suii!, qiiadragiuta uics : si nilens tautuni, ct veiiire neglexrrit, i|ise ob dainnaiionem aiiimne jii-
iion coinipiinatiis , viginti dies pOMiileal. Si vidua dicio episcopi sui castigelur. Scd in omiiiluis licet
obslupratu , aiinum tiituin , et di^s jrjiiuioruin iii (i'Ji:iibiis, iibi forle nioriiuios iii\en! liiil non bapii-
allero : si iisqiie ad gciicralum (iliuiii, annQ.s diios z iiiis, iiiio piscccpliim esi, aiiiinns eripere a diabolo
iniegros.et diios alios levins. Si et occiderint, aniios per baptisiua : id esl, bcnediciam siinpliciier aquam
ires, et alios qiiaiiior levius. Si monoclms laicam, iii nniiiine Doiuini, baptiznre illos in noiniiie Palris,

tres annos poenileal; illa duos, et lcgilimas lerias. el l''i ii, et Spiritiis saiicti. Iutinrlo auteni siiperfu-
Si mon-icbaiii laiciis, diios aiinos pceiiileal, ctlcgiti- siis;iqua, iiiiile oportet eos qiii pciSiiiiil, lideles ino-

mas ferias ; illa ires. Si iisque ad geiieralum (iliuin, iia lios iuaxinie, et scientiain babrre baplizandi, et
annos qiialuor : si el o< cideiint, scptem anuos pne- si longiiis alicubi exieriiit, « eucliaribliam seiiqicr
nilenl. Si qms vacans alterius uxorem pollnil, diios secuni babere.
annos poeiiileat. Si uxoralns virginem, similitcr: ila iil. De occisione.
ut primo boriim a sua coniiiieal, si ei consenserit; ' Qui occidcrit nioiiaclium aut clericiim, arma
alioquin addaiur niedus pccnilcnlia;. Si uxi.raliis relinqii;il, et Deo scrviul, vel seplcm aiiniis poaiii-

iixorem alterius, tres annos poeniteat : primo iiorimi lcal. Qul l.iicum, odii iiiedilationo, vel possideinlic
a propria coiisenlienle abstineat. Si uxoratus ancil- bicredilalis ejiis, aiinos qualnor. Qiii pio viiulict.i

lam suam, anniini unum pnenitcal, el ires quadra- Ir.itris, unum annum. Kl in sequenlibus diios aii-

gesiina?, el legilimas ferias iribus meiisibus priniis, i.os , tres qiiadragesimas ac legiliiiias ferias. Qui
ct a sua so contincal. Illa si invita passa csl, qiiadra- pcr iram subilain el rixatn, ircs nniios |iu)iiiieat.
giiiia dies poeniteai : si conscniiens, tres quadrage- Qui casu, uiium aiinum. Qui in bello publlco, dies
slntas, ei legiiimas ferias. Si adolesccns, sororem quadragiuta. Qui jubenic domino suo servus, dics

• Poeiiii., vrdunlal', necessilate vcl casu. i Poeiiil., Nupscritvel jiinxerit.

^ Poeiiii., I'aplinutins. ''
('orle, clirisma, inqmt Aiil. Aiig.
' Mullos ex canoiiibus seqiienliuniqiie eapi- litijus f
Noiinullai\ax iiim coiigruunl cum Pijl-
b.ic siinl
fum reperire esl apiid Diircnrduni, Ivoneni, Ansel- iiilcniiali ; s-d forle liic suo sriisii licgbertus scri-
niim, Graliannm, l'a:inrnii:iiii similesqiic jiiris ca- bl ; in Pycnitcniiali vero isidori verjis loquiiur.
iionici promosconlos iil (ibservavit V. C. Anlonius Mansi.
Augiisanuj in iiolis ad buc pociiileaii?lc.
47 S. EGCLUTl EBORACENSIS ARCIHEPlSCOi 1
{i<
qiiaJr3ginl.i. Qni liii.r jiilieiiic laajore siio iniioceii- A s nlomiiar', maleJici, perjuri. Isla siiui eigo eapiialij

lem, aiimim iiiiiim, el seqiienles dnas ires iiindra- criinina. Sancliis l':iiilus ct .\iiguitiniis, el alii sancl
gesimas, el legiiimas ferias. Qui sni.er rixani i. Iii ciimpul.veriint, pro islis (ieri oponcre elecmosynas,
(lcbilcm Tcl ilerornieni liominem reJJit. impensas largas, ei I..iiguin lempiis jejunium leneilur. Id esl
in ineJiios, ei niaciil* prernini, el opus ejus, dontc ul a!ii jiiJicanl, pro c:i|iitalilius, il esl, aJiilleris,;
sanettir, resliliMt, ct diniiJiuin aniiiini. Si vero nnn liomiciJis, peijuris, fornicariis, et siiiiililius. Laicus
liabet iiiiJe resiituit Ikcl', aiiniini iM'egruni. Q.ii aJ qiiauior aiinos poenileal , clericus ()uinqiie, subdia-
ferienJuin luiniincin surrexerit, voleiis eum occide- conns sex, diacoiius ncio, presbyicr decem, episco-
re, duas sepiimaiias pocniieat. Si clericus luit, sep- pus dnodecini, si cnnsueiudo erai.
(em nieiises. QuoJ cl si vulneraveril, dies qnadra- VI. De niinoribus peccalis.
gintn. Si cleiiciis, .Tnnum toluni. Sed et peraniani IJ esl, furliim, falsum tesrimoiiium , et similibus.
pro mod.i vnlneris, lic.M les non ' cnnimendal, cui I.aici aniiiiin iinum, clerici duos, siibdiaconus tres ,

inflixit iriliuat, ne he^ns >> scanjalizei. .Mulier par- diaconus quatuor, prcsbytcr quini|ue , episcopus
tum suuni anie dics quadraginta sponie perd.ns, sciiicm aiiiios pccniieant. Itcm sodomitis si consiic-
iinumanniiin preniieal. Si vem pnsl qnadiaginia dles, tii.Io eral, cpiscnjius qiialuordecim aniios pcsnileat .

tres aiini.s poeiiil.Ml. Si vero pnslqnam naiiis fiiil,

prcsliyier JiioJeciiii, Jiaconiis Jeceni , siiliJiacon

quasi honiiciJa. SeJ distil nriliuni, iilriim pauper- cctn, clerici sepleni, laici qninqne : moiiaclius si

cu'a " pcr Jilfiiuliaieiii nnirieiiJi, an fnniicaria, cau- fiirnicalionem facit cum ancilla Dei, quaiuor annos
sa sceleris celandi facial. Qni perjnral scicns, com- I
Oiniieat : si cum puella , septem annos pceniieat.
piilsin a doiiiinn sun, ire.s qiiadiagesimas poeiiilent, De parriciJis vel fratricidis, qiiiJain scpicni, qiiidr.m
ac legiiinias ferias. Qai sciens virlireni jiiramenli qiiatuorJecim et sepleni.
vel perjiirii, perjiirat in manu episcopi aut presby- VII. De cupidiinte caierifque flagiiiis.
tcri, vel ait.iri, vel ciiice consDcrala, Ires aiiiios poe- IienicupiJusvel avaim, velel riosiis, vel superLus,
iiileat. Si vcni in cnifc non consecrala, iiniiin an- velinviJus, vel rapax.vcl iracunJialonga, vel nialcJi-
nnm pcenileat. Si aulem in nianii lioniinis, apiid ciis, velliissimilia s ,
qu.Teenumerarelongiim esl, ircs
^*
Gr:tcns niliil esl. Q li " sediicil nescinm pcijiirare aiinos poenileat. Item t si cleiicus cum (luaJriipcde
pcniiixio, qui cl po^lca perjurium suvini c.ignovil, fornicaverit, diiosannos puenitcat, subdiaconus Ires,
uiium annum pocniieat. Jiaconus quinque, prejbyter sepiem , episcopiis de-
IV. De immunila ^ariie. ccm anr.os pccniteat. Qui cuni niaire fornicaveril,
Qiii manJccat carneni iiiinuin.Iam aiil dilaceralam qiiindecini aiiiios poenitcat. Si ciim filia vel sorore ,

a besliis, qii.i.iraginl:! dies poe lileat. Si necessilate iinodecini annos poenileat. Qui cuni fralre natiirali
famis cngenle, mnllo leviii.s. .Miis si eeciJerit in li- furnicaverit per commixlionem carnis , ab oinni
qiiorem, lollalnr inde, etaspergalur liqiinr ille aqiia C rne sc abstiiicat , (suinJecim aiinos pcenileat. Si
b nedict:i :si vern niorliinssil, abjiciatiir lolns liqtmr, clciicus venaiiones exercuerit, anniim uiiuni pit--

iiec ab Ii(imiiiibiis sniiiauir, sive lac sit, sive cerevi- nileat, diaconus du..s, presbyter tres. Si presbvier,
s a, vel a'i.|uiJ biiju-nu di : qiio.I si n orluus sit, vel Jiaoiius , vel nionaclius uxoreni duxeril , iii

liqenr ille in quo niiis vel iiiiisiela inciJens moritur, conscienii:; pnpuli deponainr. Si adulterium perpe-
purgetur, et aspergalur aqua saiicia, el sumatiir, si Iravcrit cnm ea , ct in conscienlia p.ipali devenil

necessilas sil. gi avis stercoravcrit in qnemcDnque projiciatur exira Ecclesiam, ei inter laicos poeniteat
liquoreni, Iiiij.ismo li lollalur slercu-, et miinJeUir qiiaiiJiu vixeril. Q.ii diiiiis.^rit uxorem suani alteri
cibus aqua bene licla, et suinaliir. Qui sangiiinem coiijiigi, seplem annis posnileai. Si c.ericus ho i.ici-

nescius cum siliva soibct, non ei iiocebit; qui nian- diuin fecerit, et proximum suuni occidcrit, decem
ducansproprio polluiiur iiiscius, non ei nucet. Si au- annos poeniteat, exul sepleni piBnileal, si odii nie-
lem scil, poeniicmium agat juxia moduni pollulioiiis. Jilalio fuil. Si laicus boniiciJium feccrit pcr furo-

Y. De capilalibus CTiiniiiibus. j) rem, et mediiatiunem , (;uaiuor annos pocniteai , vel

Nunc i^ilur capitalia crimiiia secundum canones ex- qiiin iiie, vel septeni annos poenileal. Si per rixani,

plicabo. Prima ' superbia, invidia, fornicatio, inanis qiiatuorannos poeiiileat. Ilem qui iniinolat Jaemoiii-
gloiia, ira longo tenipnre , iristitia ssculi, avaritia bus in magiiis, si consueiudq est, decein annos poe-
,

venlris iigliivies. Aiigiisliniis adjecit sacrilegium, id niteat : iii minimis annum unum : aiiguriis et divi-

est , sacr:iruiii reruiii fnrlnm, et Iioc est iiiaximuni iiationilus , qiiinqiie annos peeiiileat. Euiissorcs

f.utuin, vel idololairiis servienleni, id esi, auspiciis, leiiipestaiuiii septem annos poeniteant ; ut poenilen-

et reliqua. Dainde adullerium, falsum lesiimnnium Ui seniper isio urdine servata sit ab uno aiino, et

lintuni, rapina, ebrielas assidu.i, iJoloIatri.i. .Molles, deinceps de qualicunque peccalo : iJ cst, in unaqua-
^
Vmul., jubeal, imperel. gnanlur S. A. L. I. G. I. A. Velcies variant. ViJe
:

•'
Pcciut., scandainelur Cassianiim, Theodulpbum, Burcliardiim ei pceniten-
: l'u;ii.t ,
pro ililficullalc. liiilcs Iibrns.
''
Pyganos, "t)./>iv>f viileinr inlc lifere. = Pcenil.. facini!:.
'
Pceiiil., seduclus nescius perjiirare, pejcruC ei •> Pcilnrliaii nrd;iieiii piitil .\iit. Aug. quoJ hacc
poslej. cx divci-is scrijitoribui Viuiis leniporibus fuerint
' Sepieni capiialia criniiiia viilgo hac voce consi- 6U!nj.ia.
 ^*^
CA.NUNES DE RE.MEOilS PECCATOnU.U

•arne : et jejuuel ns,iii,. aj v,-spfiam . cl in.n.luca u„um, quidam ce„l»,n die.., ut

sicco cibo. el ires qua.liagesin.as
cle |,ueri. Opo, lebai di-
seinp.r .lc slcco scr.nonem e^se inlcr qualiir.tcm
cilio, et jejunet Ires tlies
ad nonam pecud,;m , vel !,o-
, ci ircs ad vc- n..num, sicul snpra dixi.nus.
spcrani el in .liebus Don.iuitis, Iie.n e,,isc,.pus, si
; ei iuN.iale Don.ini c<-m
quadrupede fornicaveril, octo
q...m.or ,lies, e.
Ej.iplunia.n, e. i„ I-ascha,
ii.
anuos ,cen,teat Si
usque consneludo, decco, presbyicr
"' «Ibas, el Ascensione.n .juinque. d.uconus
Domini, et Cenleco.ien et ire^, cler,cus duo.
sa.,cl,M.cl.ael,ctsa„cla..Ma,-i:c, ct
.anci Joan..is IX. De juranienlo.
Kapl.st..e, el duoJecim
apostoloruni , el sancli .Uar- Qui jurameutum fecerit
ti".. el illius in eccles.a
sancti fesiiwtaiem,
,iui in illa
. .lut in Evn„
rrovi..cia gelio, sive in reliiiuiis
est in l„s p.xdiclis .liebus saocto.iim, sepicm ;„,no, ,ce
-^
(aciat cl.arilaleni n.t,.at.
cit su. con,p..x.s, ilerici
si- Aliiduod.cim an„os j„Jica„..
sive S,ve in „,an„
laici. Ebrieiatem et ep.sco,,, aut
venlris d,sle.ilio.,e,n in p.csby.eri vel di;,co„i , sive in tr„<e
omnibus taveaot. Faci.nt cou^cnala,
qtiod Apo.stolus dicit
u..,„„ annum
poenteat. Alii ires vcl „ua-
Sive manducatis swe bibiti,
:
'"'-r
,
judicanl. Et in
„ce non co.,secr:„a, n..u.,. c,
a.."u.,., vel sepiem
,„e„ses, ut al.is qui auicm se- :
"°" ='" """"'"''" '''' '' "- ^ duc.us ignon.ns
duc.usignorans.c.posicacognosci,. c
illealur
iii.plealur pos,c .
un„m annum
rce....cai, vel .res q„ad,agesin,as
Vill. De , vel quadragiuta
clciicoruin pmiiilenlia. <l.espcc„„ea.. Si q„is coac.us
Ilem in canone p,o qual.bet cau^a
aposlnb.rum t
indicaiur ut neccs„la.,s,iresq„ad,.nsesim.s, a!iit,es.
episcopus, prcsbyier, annup,
diaconus , q„i i„ a,,.
'"calione "..u...,e.e.xcisinpa„ee.ina,,.,a,„,aliij„.iica„;.
ant perjurio aut
. furto caplus esl ''emp,:rj„„ t.csannos,
•leponatur, non lamen qui sus,,ica,„r pri„sq,.a„.
communione priv.tur, ,,uia ]ume„iumd„ca.u,-,e..anien
m.n j.,,lic.n Deus bis j„,..,.,,erco„sc„s„,„,
in idipsu.n ( Nal.um d„os;,n„os,.oenileal.
icc. LAA). Si ,,u.s pontifev Siquisinmanulaici jurave.
for.,icalio.,cm faciens .", np„d C,;,!cos i,ib:ieM.
namralem judical.it, d,io,lecim
an„os pfle.,ii,.at pcr .\. De ulsiin iilia
mullas lacrymas et eleeinosy.,;,s
ii,iili,'iii,„
veniam a D,.,'„ino JI„I cr ab.,.,nc;,i
se a
peiat viro suo, qu ,„do
post annos ires vel (juatuor coocepc,
; levius. Presbyicr r.t, a,,.equa,n ,,epe,oril
cum et pos. ,,,„,u„, :
pnella non priEiato
monacbi voio annos i,cs q„ad,ag,„ia
d.cs.Q„, auiem „„pseri. bis diebus,
vel quatuor paniteat,
ircs quadragesimas,
decem dies oe- ,
ei quar- ".teat,vel.,i,,n,a,velvigl„ii.t,„iin„.3„
las et sexias fcias sem,ier de sit;co ,,.,„„„
-cilla Dei,
- pien, annos pojoi.ea,,
Plen. pojoiiea,.
autcum ma.culo,
cib,-. Si cum

plus a.U.tur. ld ^^ ^ Z •:;!'""!"

,.:;:.:,;~Z S^^^Z^llZ:.:'
'""-
^^.':'=^''"^''"S-"'-.et,«.ni
^"' '" '"•"'^''"""" s„nt.
si con.„e..„tn ...
consue.udo es.. <:;.„:,:...
Simili.er nl,«,i„„„..
as-„ea,,, ... .. . °.

d.acon,, monaci,i non ^unt. duos

s,
selr,sq.iad,ages,,.,as.etindomii,ica
vel tres annos
pa;,„teani. Sic el moi.acl.us
noc.e,et,nsaLbatoetferiaq.;a,tacltctia,quilc-
.Mue gr.du, si cu,n g.tin.e sunl, et .rcs n, ctes
puella, aunos tres. Si absiineant s,:, a„ie„.,„„
diaconus vel n.unacbi s„nt
quinque
monacb, c„m
vel septem annos p.wiitcant : si si„e volo
'
cou.mun.cen.. Qui
cog,iosctuxoremsuam.c.,„d„i.abs,io,re,„,u.'
;„ q,iad.agesi„,a a.iie ZZ
puella. no7em annos vel decem pceni-
teant. an„umpoe„i.eal.velsuumpre.i„m,e.lda.,..,eccic-
Clericus sine voio .,ion;.cl,i fo,nicaius, unum
innum poeniieat. Si f.equen.er rrdl.1ir'^;'''."''''^'''^^'^'=-''---'i''os
. duos annos poeni- reddal. S, ,,er cbnelaiem
vel ali,,„a causa
leal. S. cum
canonica. duos a„„os; acccseril
r.equenier, Iros. ^...e
consuctudiue, quadr..gi„ta
S. gciueri. tilium, plus die. poeniicat. •„•„.
po;„i.eal. id est. qua.uor lie.-s,d,v,„a,io,.esfcccn.,vcli„ca„.a.i„„e,diabol..
vel qunique annos. alii diciinl sepiem cvul fial Sic cas, unum annum
,,a.ni.e;,t, vel ircs
el virgo sanctiinonalis
c„n. laicis si„e qu;,d,aces,ma.
gradu si velq..ad.asi„iadics,j„„3q„a,i.;„e„'cul„a^^;:^
clencus, qui canonici suniunum aunum;
duos. In gradu aolcm .... frequenier ' s._al,quem,n,e.iectri.,imia„.em.naleli;iasul.id
» M. .11111 iiiaie.ic.a
sua

~
. ii
, sicul n>o..acl.,,s ,d est, „.es e^t. per poculum , a„t per ar.em aliquan.
•"..."S. |bcod„r„.di.vi, JIona,|,„s .<."aiu,„
qua.'u„r ,
:
f.cics forni,.a.
>,ia, b.,s l.ciens
fornica aniios na-niip:.,
pa.„i;e... Qi r.„..*
'.o,.em,
Sipau,^,c,„a, q„a,u„r aonos.
,

e, n,„iin,en,t, unum onnum pcrniieit el Mu icr si occider,. ium s„um pcr bomicidium
fi
'l'.'..J.u„.. I.em monacbus facics
cu,„ puella , se.x undeci,., a„„„s pa.„iicai.
.".nos p.B„ile;,l. ,.,lcus n,acul;.ns se cum a.icilla XI. De
uuijuriis vel clivinaiionibus
1)0. an,.osd„„3 ,„,.„ii,.;„. Si g,.„„eri.
,
ex ea ires Auguiia vel sor.es, q„ae
a.„,Os pa.,.,.e.,l. S. s.„c dicuntur falsa sa„c.or„m
co„j,.gio sun.. .res vel d,v,„at,onib„s
quadra- observa,e, vel
fiesiinas; quidam quadragin.a dies qnaru.ncnqu;
judicanl , id es. scp.urarum i„spcc.io„e fulu.a p,„n,i,.„„,.
«'•..S..C.UII.. (lem sodomiUB vel ,»-
quidam deccn, , id e^t' lum v„vent r
,n arl.orcra vcl i„
q." s;..,..c fcceril,
qiiamlibet rem ex-
vel i„ gradu quidam scp.eu,
an-' cep.a tcclesia, si clcricus b.ici
"•'S,-luulam a„nu,n, ut ,„ollis exc.m,mu„ice'„,ur ,

qunlam cenium dies ab eccles.a vc, Ires annos

"t p„cn. v„i in.er
, clcicus ,;(B„i,eai , |,ici
annos, si puc duos ani.os. d„o
i
Qui vel uno el .limidio. Mulicr
si fiii„m suu.n
cum ,,tc,.de peccave,;,. vel ju.nen.o, sop.a
decen, annos lcc.um po.,i,, vel in lornaceni, pro saniia.e
lebiium,
 ihi
VA S. EGDEUTl CANONESDE rxEMEDUS PECCATORLM.
pc«nUeai. Q.i fnud uu,n comedi. ei e.t
N.lile exercere, quaudo A dies
.

mLae annos p(B.mcai'.

,

leni el inlirnii, si sciunl, quadragii.ta dies pceiii-

confiilunt. « Caragios
lego usu, se ilefensare posse quadragcsinias vel
tcanl. Qui saepe faciunl, tres ,
pnBC.nti.lores N l..ici trcs ,!ics sine eeie-
eulivinos a fainiliari
aiinuui. Qui coinedit vel bibil inlincluin
<iuiitlccini (lios. Si liJeliS
\isia vcl vino el cariie, alii
aUerusn (lua- besiia, id esl,cane, velcaiio, et scii, cenluin psalu.os
hicus sii, qui pro neiiuitia iuel)ri:it ,

cauict, vel uiiuin dieiii jejiinet. Si ijuis de.li'iil ali-

lira-iiiita liies i'ceuile..l. Si vomiliim facit inliruiilatis
cui liqiioreni in quo n.us \el niuslcHa nioitua inve-
causa, sine culpa esl.
ninntiir, sisicularis, quatuurdies poenileai, in coe-
Xll. Dc ebrielale.
nobiis trecenios psalmos caiiiei. Qii poslea noverit
evomueril eu-
Si per e'jrielalem vel von.ciineni
quod poiuin biberii, M^-alleiium caulcl. Si
quadrasiuta dies poenileal cle.icus mo- taleui
clurisiiam,
quis seinicocliim conicdcril inscius, Ires dies ptri.i-
naclius, diaconiis sexaginla, presliyter
sei.tuagima ,
leal, vel psalierium cantet. Sciens aulcin ,
quatunr
ceiituw dccem. Si inrirmil:.lis causa,
e^iisci.pus '^

dies pceniieai. Pro modico furto, triginia dies poe-

soplem liies uiiusquis^iuc : sine ii.f.rmitatis caiisa,
qui- iiileal in viuinii aiiiios. Pueri deccui annoruui ali-
sacrificii die qualuor dies : quidam psallerium,
B qualuor d.es ffii.aean. S.
^ suum sacrificii die iu igi.em .,uod furlum iac.e..les, ,
d.m bis psallcrium
quis iutinxerit manuui iu aliquo cibo, ei nmi ido-
projecii, vel in Humiuc, coulum psalroos cantct. Si
palu.adas e.ueiidelur. Si iii fa-
nea manu, cenluni '

tanes coinediint tdem vomitiim, centum dieln.s, si

rina aui iu aliquo cibo sicco aut in pulie
aui lacte
seit : si nni si it, quadragima. Qui vero ine!)rian:ur
coagulalo iuus vel muslella nioruia inveniunlur ,
, si viuum
lum tioiuini sancliialis lia-
lontra pra^ce,
quando sialum memis mutal, quod lu circuitu ejus remaiiseril, projicietur foras ;
bciil (!ioc estebrielas,
turbantur, et verligo ct quod reliquum est nianducelur. Item qui au
el rmgu:c balbuliunt, et oculi
tein, quod In pflcniteiiliale scriplum Cst, iu'[i!ere
erit, veniris disiensio, ac dolor sequitur), si c!e-
et
pmerit, boiuim est qtii auiem iion poiesl, coii-
ricus sit, quaiuor dies poeuiteal, moiiacbus analuor- ;

silium damus per niisericordiam Dci in priraitus

decini; diaconus qiialuor bobil.miadas, pi eslivier qua-
pro uiio die in paiie el aqua quinquagii.la psal-
luor,cpiscopusquinqi.e,pra:laliliessinevinoelcarne.
nios ™ geniiDcciendo, aul siiie llexu septuaginta
XMl. De eucharislia.
psalmos, iniia ccclesiam, vel in uno loco per ordi-
Si quis cucliaristiam ncg!igenti;e
causa pcrdidcrit,
quadiagesimas^seu qua- nera psallat : et pro uno die valent duceni;c genu-
iiiium amium iioeuiteai, trcs
.V.... ^^-.
1,1 terra ceci fluxiones, vel uuus.denarius "> pro die valel, el ires
draginla dies iioeniteat. Si sacriiicium
in

negligeiiii* qninquag iila psalmos C cleeiuosyiias lies panpercs valeul : quidain dicunt
derii causa ,

quiiiquagiiUa « ,.erciissioiies quiiiquagiula psalmi

sacrificiuni ul verraes in eo ,
cantel. Qui neglexerit ,

faiioremiiue, viginii pro uno die valcnl. IJ cst, liieme, iu aiitumno, et in

sint. ut colorem non lialieai ,

quad.agiiiia, el = in verno, ce.itum percussiones vel psal.nos, et in as-

dies pocuitcai vcl t.iginia, vcl
cjus sub aliarc abscoiidalur. tale, cciiluiii quin ,aagii'.ia psalmos vel percussio-
iguc acceudelur : einis
umim diem poenileat nes. llem pro unn niense, qiioil iii pai.e el aijua poe-
i\ usque ad lerram cccideril,
:

Iri-i.ita dics piB- nilere debel, psalmos ii. geniiUt,xu, vel sine flexu
f slella arseril, alare cecideiit,
,

si
Qui in ecclesia modlcam partem perdidcrii, id esi, scxcenlos oclogiiila, et postca omnes dies
iiiieat.
vigiuli dies iioei.iteal, unoquoque reficiant ad sexlain, nisi quarla et sexta feria jcjunel
el non iiiveuerit ,

Qui aulcm s ple- ad iionam. A cariie r et vino absiineal se, alium

die psalmos quadragliila caniet.
ii.

poslquam p^aliat sumat. lu secuiido anno

bemsiiiira cbrismale.n perdideril, el non invcneril, cibuui
ve! Ires quadragesimas. remissior poeiiitentia erit, de Natali D.imini usiiue
quadraginia dies poeniteal,
Epipbauia, et illos piocdicios dies, qui supra
Qui perluderit •>
calicem in Diiera sulemiiilatis , tri- in
impoeniteiuiai noii coniputaiilur.
scribumur qui
ginla dies pojnilcat. ,

llein qui non pol. sl sic agere poenil uliaiii, siciil

XIV. 0«; diversis catisis.

pcrdijeril, itbus, labulas.aut

^ buperiiis diximus, in piimo auno eroget in elceino-
Qui i crcaliiram
trcs, pro u.io aiiiio in paiie el
Ecbedulam suani, sal benedicuim, panem novum syiia solidos vigiuti

aqua, duuet iu elccmosyna solidos vigiiiti duos, et

consccraluni , ve! aliquid linic siraile, quatuor dies
unaquaque liebdomade unum diera jejiinel ad
Qui monicii.uin inscius co.nederil, qu:i- iu
preiiiteal.
autem sciens cciiiuin iioiiam, et alium ad vesperum, ei o quadr. ia 2
•dragi.itr. di.,-s poeniieat : si ,

dicui.lur (liviiii , dii'iH(i/ores i-

Poenil., a/i(if«irf super aliare decaticeduni soltm-
= Cariai/ws : alibi ,

iiilas niissa: celebiuliir.

sncri/f()i, furlicuiaiii, elc.
Ai.t. .Aiig., crullieiaii.
PiBiiil., pliijladcria eliam
.1
dinbolica^ el vel clta- '

Aiit. Au^., furlo aul fraude qumsiium.

racleres diabolicos , tel lierbas, vel suceos
suis, vel sibi >

impendere leiilaveril.
••
l'CBiiil., CX psiitiiws.
1 Pceuil., palnialis.
c iSonaginta. Facilis lapsus e\ AC. .11 C.i
ni Pceiiil., iienibus flexisin ecclesia.
<1
ilssc sic e.ueudal Ant. Aiig. : si suiim sjcrift-
" Poenil., si p'!uper esl ; si dives ires denarii.
ciuin, etc.
" 1'cei.il., pfitmalas.
l'ceiiit., el verinis coniburalur.
uil. c. r Poeuit., el saginiine.
< l'oeiiit., s(i7/.iI'<t;I ei iii

t Poenil., \ilebc.
«i3 NOTITIA niSTOtilCA I.N S. GREGORfU.M PAPAM !!. n-^i
viginii soliiJos, pro tribiis anriis ocloilecim solides , A nislrat , boiiuiii graduni silii acquiril apud e'jin qni
qiise sum scxaginla qnaluor solidi. Polenles honiines est siiper oniiiia Deus beneJiclus in ssecula sxcu-
l>ro ciilpis criniin.ilibiis faci;iiil , nl Z:iclia.'us ait : loruin. Anien.
Dninine eniniiim boiwrum tncorum diniiiiinm lio pau- XV. Ilem de preiia a'i?/i, vcl diei.
peiihis, el si quid uliquid injiisli ubsliiti, in qiiodni- ^ Piiaio aniio qiiid m proniiseriint Qiiatuor tridiia-
piim tedilam (Lnc. xix) : ct ile inanci]iiisdiinillal 11- nas, iiuervenicnte iina nocte. Alii aiinit dinidecim
bcros, et caplivos reiiiinal, cl a qiio desinal
ilie iriduaiia; : Imc est seiiie! iii ui;o iiiciise Iridiianas
peccare non desinal coniinimicaro, " siciit .iposiolus qiiidain dixeriiiil. (liiidain vrrliiriliiis aiil iii vi!;iliis
»il : Qni per ccrinis peccnl, per corpus emendiu, lioc iiisislciidii, qiialriiliiiiin : alii sic, alii veio sio. Pre-
cst jcjiiiiii~ cl vigiliis, el oralicniluis ail Doiuiniuii
, lium aiiicm diei, bs.c est ' agap.n, dunbiis vel tribus
qui cnnversus fiiiril, et onine inaliiin lecil.in effuii; paiiperiliiis. Alii loliini psalteriiiin, id esl, iii ipstale,
doiiiUiin saiiguincni in furlo in foriiicatinne, in
, , in liienie vero, et iii vcrno vel auitiinno qiiiiiqiiaginta
nienilaeio , ct jiirainenlo, ct oinnibiis nialis : ct psalinoi. yiiilam dinideciin plagas vel peieiissiciiics,
postea Dco seivire \ultusi|ue iii (ineni, ires ct duos vel pliis niiiius, vc! disceniit leiniinra. Qnidam iii

aiiiios pitiiilcai, vcl i|iioiiiodo .'acerilns jiidicel. Ij^se bibore alie.io, vel innecleiido qiiadr.igiiita bis desi-
laiiicn coi;iict de niedicanieiilo aniniaruiii. qiininndo B iiat, qiiadragihla ter de-iiial, \i{) sexics desiiiat,
su.iin vel eoriim aninias seivare valeat iii crndiciido, ct addelur 1'1, secundo 20, sujeriorioO, si labor
iii duceiido saiiuiii seriiioncni ,
qiiod qi j beiie nii- iinii sil.

• Nnn in Cj'islolis S. Paiili iit nec illnd qiio.l ^'

Pffinit., p!'0 jino «11)10 (juidam peimiseruiU.
Vlilgojactatur, l'er qncv quis fieccat pir liwc cl puuilnr. agapc.
tji^i 1
--.- I
— ^.miSSm
•^
le-^ti

.IkNXO DOMIKI DCCXXSI.

S. GREGORIUS II
ROMANUS PONTIFEX.

JNOTITIA IIISTOilICA IN S. GREGORIUM PAPAM II.

(I.ib. Ponlific. ex \»r. ed.l.)

o Grpgoiiiis ' 11 naiione P.oinaiius , ex patre .Mar- _ aitale in patriarcbio niilritiis ' sub sinclie niemorije
Cello, sedil ' aiin s xvi, nienses octo, dies vi.ninli. doinno Sergio papa, fiilidiaconiis alqne ° sacellariiis
' Fuii aiileni leinporibus .\iiasl3sii, Tlicodnsii, Leo- lacus, b bliollicc.e * illi est cura commissa, deinde
nis alque Conslaiilini Auguslorum. Ilic a parva ad diacoiiatus ordiiiein provectus csl. Et ciim viro-

VARIANTKS LECTIO.NES.
'
Al.,nm. II. In al., stib — papa desiinl.
• nuuos XV, m''iises oclo, dies xxii; C.hI. Luc.
Al., In al., sficellnrius.... deinde desunt.
iOO. mensesi\, dies \\, •,
Cod. Lue., curuni suicepil.
^ In al. Fuii.... Aufiustorum desunt oniira.

VAIUORUM iSOT/E.
" Crcqorins. Ad sancli Gregorii il lemjiora or-
1. D Codieiliusqiie de 3iin"s, mensibiis, ac dieliiis occnr-
do reriim nos ilncii, i|iii, si cjiis .Acia oiniiia cxsla- rit . dissensi.iiiem , eriiilitioiiis gralia expediani.
reiil, iiiii sancto Gregorio .M.iguo, uinle
1 orsiis fiiiii, .'.iinos C.regaiii i|iiindccim, ei sedecim, calalogi ei
coinpaiari jiire |io->sel, nl ciiiii diieli>siiiio Aiiiialium Colices bipoilitodivisi nobis exliibent. Iviruin iiuipjiu
paicite Itnll.ilidns alliiinat {Coiniii. pram. ad Cieg, unileiiiii slaiil pro annis xv, Iredecim vero, i|iiitiii>

II Vil. 1.5 feltr.). A'-!aiein linjus pi.iililic.s cerlain siillragaiur Liiilpr.indiis, pro aiiiiis xvi. Calalogt
A"lon.iis l'agiiis alii.|iie Uecciiti.nes deliniiiiit cmilra liergiiiiias, et ( olberliiii qiiin.|iio Cndieesqne duo

Panvinii el liaroiiii oiiiiiioiieni qiioil et Papebrocliius ;

Frelicriaiii, iiiius Tlinaniis, ran.e^iaiius, el Mnbro-
aiite eos lecit, Idinel.-i nrdin.ilionein antieipan?, ali- siaiiiis alter baliciit aiiiios xv. licliqiii oiinic- cal lo-
qiiiit d ebns ile inore disiungil iiinrteiiia de|iosiiioiie. gi,qiiat!inr iiosiii, el diio Collieriiiii, nec iiou quaiuor
Ali iliis auiem niiiiiiiie reeedeniliim esse, inox lique- (X iiO:-tris Cod.l. ac lies .\nilirosiaiii aiinns xu. Par
hil ; ciiiii einm i x irilKis, qii.e in cujiisvis aiiale pou- in nieiisiuinnuniero disercpanlia iiivcniliir; ii.uii vii,
lilieis c.in^id. rantur, dno, nempe iiuerpnniilicium et vuictix, Cregorii ^edi inconsiaiiter liiluiuiuiir de :

cxiiusscii dies cinuiliialis iinaniinioniiiiiini ConseiiSLi diebus deiiiqiie discrimeii cieteris niajiis iieciirnl,
Cer.a ?iiil, (|iioil spectatiir seciindo loeo, fcilicet tem- qiiippe X, XI, xxn, xxiv, xxix, passini consigiialus
pus scdis, iiiler ulruiii.|ue includiliir, ac pioinileper videieesi I!;ue prolVclo redderent valde opeiosaiii
se cvideiis lil. isiliilo laiiien minus aiiiequam liia luij.issancii poiUilicis cbronoli.giani; ciim vcro, iii
liaec spcctanda propoiio, iniraui, quK in caialogis, paulo autc aicbain, dc ejns priiicipio ct liiie liqiicai.
iS.I S. CIIEGOP.IUS PAPA II. .4^6

snnclo Const:inliiio iiomifiift nil rogiain profiicliis csl A <{'"' solvil (|iia;srnjiiein. Erat ciiiin vir caslus, diviaiR

urbem '
alqne a Jn.«liniano |iriiici|ic iminisiuis, " de Scri|ilurci! cruclilus, lacumtiis loi|iiel,i el conslans

quibusdain capilulis oplinia responsioiie iiiinmi|n:iin- aiiiiiio, ccclesiaslicarum rerum dcfeiisor, cl ' coii-

VAKIAMES LECTIONES.
' In al., alqiie.... Erat euim desunt. ' CoJ. Liic, coiitrayiorum.
VAmOP.UM NOT^
facile rsl meclium definire. lllnd ilaqne sic se linlie!. oinnia procedaat, el Is. uri, et Copronymi primor-
l'osl Consianiiiii nbitiini die 9 Aprilis, nl supra vnli- (lia retr:>iri iipoi tcl nniiis anni s]iaiio,
rejecla iiidic-
nms, recie ciinsiynainm in Coild., iiilfin iina cnin tioiuim vitiosa nota ; ciiniqiie Ii;bc diges*eiini ifi
caial 'pis, nullo piorsus discn pante, lialienl iiiier- Cbroiiologia Csesaica pantiruia, perseqnor c:ctera de
ponlilicinni XLdli'inin, qMilins eniiincratis a pra'dicla Gregorio II, quae siim pnlliciius. Lco igitar Isiurns
die, pervenilnr ail i'J Maii, (|nani :inno einorlnali post (lecimnm sui impeni (innum, ul le(;ilur iii Vila
( onttainini esse Pominicaiu (lieni docil lil. doui. saiicti Sicpliani mGiiacbi el mariyris, scelcri siio iiii-
F., ac pniiiiili! iiiiiui|iinni .saiicti re^orii II rc|ie- '
liiiiii fecil, imaginem Salvaioi is (|ii.i- snpra poriam
tcniluin fSl ab ipsa die oidin.iliiinis, l'J iMaii aiin. aTcam collocala crat dfjic^ciido. Sed pnblica cdi('t:i
71.'-. I''in:s ycro, sive (>l'ilns lnijiis ponlilicis pari de omnibu-i iibi(]iie iinaginibus evencnilis, nonnisi
C(ins'.iniia ab (ininilins Codd. Iraililnr III Id. Kelir., aniio impcrii (juait.) deciiiii, Clirisii 750, proniulga-
ind. 1
'>,
qnac .•iniuiiii li:ind dnliie 75l,tuiii
inilical vii. Cnjus o[iinii)iiis asserlor esl. Aiiaslisins, ()ui ii::r-

(inia radcm iiidiciio14, i|iia: iu ciirsu eral aiiiio - B rat inva.>ioiiem Langobaidoram, ac poslca dannlio-
l'oiililicatus Cregorii, esl ccleliris apud
Anasiasinin iicui Suerieu^is Oasleili D. Pciio faciaiii ann. 728,
Innari cclipsi , qn iii sciiil:i e.^l iinind:iiio in^ens ac seijiunli 7il), Coiaeuc ajuiarit oncm ab occideii-
lilicri-, iiid. 15, tnm prieseitiiii in:ia Ciegoiius II tali (|ncm cliam iicda rebrl eodein aiiiio,
jiarte,

sacras iiiia^iines contra Lcoufui Isanricum aliosi|ue aliiiniab arientc ei^se visum narrans; (lciiide Aiia-
lconoinailios i.lrennc vindicavit, cnjiis vesaui:v, sa- slasins Post lnvc, iiiquit, claruil ejusdein imperuloiii
:

rrilc^;ci|iie Orienialiiim andacia; epncliain inox con- malilia, pro iina persetiiiehatur ponlilictm, iia ul com-
Kliliiaiii. Qii:e rnni ila sinl, sanctiis Gregoiius igiliir pcUerei omnes t.p. Iiabihmtrs lain vi, (lunmque blati-
:ipO'lolicain S' dcm sanclissime gulicrinivil loluni id dimentii,ut deponerent ubicuiique liabeieutur, imugiiies
leinpns, qnnd dno inier exlrcma meilium esl, a die lam Sulcatoris, qnamque ejus Geiiitrias saiicdc, vel
19 Maii ; l."i ad 11 Febrnaiii 731, nempe annos xv, omniuin sunclorum, easquc in medio cirilatis, qiiod di-
ni. viii, d. xxiv, 111 lecie liabciil (luatnor cal:ilo.^i cere crudeL' cst, igai creinurenl, el oinnes clealbarent
Colliertini, allcr ex Codd. Tbii.iiiis, diio Frelieriani, depictas efclc-.ias. yuiii iliani cci lissimam liaiic epa-
cl Farcesiaiins cnm AA, ;iiiud i'aginiii. IIoc lameii cliam conliriiiai abdicaiiij sancli Giriii:ini, paslqnani
iii ncmero ciiniprfiiciuliiitnr l:iin dics ord:iiatii'iiis iiiipcraioris aiiilai i;e ct iiii]iietati iici|iiiJijuain iiilcr-

(]n:in) eii:oriu;il saec ceiia a liauc :ilatrin \el mi-

; cessil, de qna erudile Pagius ann. 750, a miin. 1.
nininni qnul uirbanl Marlyro'o^ia, (]ii:e traiisil;im Ac ])ruiii<le pi iiicipinin Iniag iiibiis iudicli rc-
bclli

faiicli pouiilicis po>tndic, scn ]iiisl biilunm coininc- ctiiis aiiiui 750 qiiam 7'20 cuiistiluciciiuis. Cum tauicii
iiinraul. At de liis vidciulus Iloibiiuliis ad d. l-j ai'.tii|ui aiiclorcs sta'.iin alijue eineisil Lconis iiniiia-
Felir., coimiienl. (ir.Dvio ad cjiis Viiaiii. IIIs i|ui> ad iic llagiiiuai, Imc bellnni
nos doceaiil, ct
ccci.isse
Grcgarii a^lalcm S|ieclaiil nbsululis, iioniiulla pro slatinnms aniio 7^0, eani-
iins pcr.sccnliiiiiis iiiitiiini

Mco insiuiiio aitiagaiii, ijuic cainiiem coaliiuianl; que jiost qiKulricniiium, neuipe 7.J0, piiblicatam as-
ea sniii indiclnin sacris imaginllius belluin ab iini io heiimiis. llidcar lorl.isse lain frcqueiiter Pagio ad-
Lcoiic, quo (le IJaronius pioi.xe agit ad anii. 7"26, veisans; laini illc edicium pnbiica; eversionis ini:i-
et diia; Crcgarii li e|iistoke ea occiisinne ad iinpera- giiium (iocct ])roniulgari aiiuo 7"2l) ^icKti eryo, in- :

lorem scripla', qu;e Klalcni poiiiilicis biculeatcr quiciis, n/ii(s aimis dccennalwu.-.
iinperaiores ilhnici
osleMliml. Lconciii ad iiupennai cveciinn unuo 710, suis dtculis advcrsus Clirislianos cdicia promulgubaiit
viii ialead.is .Vprilcs, cuiii adliiic iii cuisu eial, ind. sic Leo Isaurus anito iinpcr i stti dcci no tidcersus Or-

11, rccic IJarniiiiis conira Tlicoiiliaiiein docct, ne- tliodjxos piTSfCiif oiicin e.icitmit, et bellum sucris iina-
quidqiiani ciuditis receniiaribiis advcrsauiibus, iit yinibus iiid .rit, idqne unlc Kalendni Seplenibris, quu
Tlico]ili.>iiis senientiaui t.ieaatur; iiaiii priiaa ex iiidiciio decima ini,iuni sumpsit [Ann. 7-'', n. I). At,

(jrcg"rii cpisKilis Baronii opiaiuiicm aslruil Impe- : boaa cniii \eaia, Isauins (ini ex eiidein !'agio regaaie
ruiite, iuquil, te iiHlulwiie iiuurliideeiiiia, ipsius eliaiii orsas esl die iio Mailii, aaa(i7n, Kalcadis Se)ileiil-
1 i, (( 1.!, el I, et -2, cl 3, cl i, el 5, ei G, .( 1, et S, bribus 72 i iiunieiab.it qniatnm nienseiu aiini (lcciiai
e£9, iniiiclionv.ni acceplas episiolas tuas iii saiicta Kc- iiii|iciii siii ; alque eainiqiier iiaii eiliiiicoi niu lnsiar

clesia repO!,iias iii limiiie conlessionis sancii et gloriosi, inomulgare ]ialiiil cdicliiin annu suis deceniialiljiis
c.c priiicipis apostulornm Pelri (Hliyeiiter servaiiius ilicato, vuta ciiini dccciinalia deceiinio cvoliito, ac
(Biiron., aii ann. 1 -ii).Eadcp.i Pagius et Siii et lie- iiovo dcccniiiu inennie, nuiicnpabantur, ciijus rei
( eiitiorniii opiiiinnis piobaiid.e causa utilur, Leo- D exemida vulebis aiiud car. fSoris. {OtiS. cltron. de
ncm diceas
aiiiio l\i imperaloiem re.ianiiatniu vot. clci iic sini niultus extra aleaiii. Veruu (]ui-
scri]isisse Epislulain inJ. i't;qiiiV eo annoin cnrsu iral. dciii est qiiod l.eo jnxla Uaionii clironologiain ,
Et iie iii librariiiiii rcj cialur error, inlra sulidit : qiiaiii scqiior, agebat aanum undcciiiuim, i|ui valis

GVeiyorids iiifHlioiifHi jecil lillenirum ab iinpLratore ud (icceuaalibus cclcbraiulis tui-set apiissimns; cum
ze scripiuritm viil. 14, prinio wmpe imperii ejiis iin- vero ducucriui piomulgaiioiiciii edicli spcctare aU
no. L(i(iidcm laleor eriidili scriplons siiptniiatcm aiinuin 730, erudiiiu omiiisUe decennalibus conuit.
niiraius suin, qui c]>istolas Gre.norii bacteiius suo aii- ilis

110 rcdd tas deaiiim anlniadvertens , noii vidit

1100
auno717 III cursu esse usque ad kaleudas Seiileiii- De quibusdant capiluUs. Gregorius i'untiliceni
=

Constantiuiiui )iruperaiiieiii Cjiliiii comitatus e~l

bres iiid. lo, ct Lconis cpislolas si singalis indictiQ-
nibus siiiguLc dalie craiil, ul Gregoiius allirinal, atque a Justiiiianu dc ca]iitulis iaterrogaliis, quae alia
nun uaileciia, scd deceni indiclionc 9 enunieiatuui noii lui-se vidontiir, qiiain Irullani canoiies, ad qno-
Pralcica anii. 741, ii. i, C 'iiroaymi diuiurnnin riiiii i>ruiiiulg:itioneni diuliirii.uii j:iin uper:ini su.iiii

rcgiinm rccie a 'Ibeiiiib. digcslum [ler annns, (]aia iiiipcialar cuniulcrai, ve ul le^imus in Vila Seigii,
cuiii sua opiu.one pngnai, toium jieriurbal, Ciiruiii- pag. 151. qui c.vi^iinicni, cx Trull.iiiis caiio-
Siiiit

conqiie 'liicojiliauis coriuptum aliirnial, naii videiis iiibns noniiullus ea occa^ione luisse a lioinano pon-
iiigentem nrum serieui tum a Tlicoplianc, tuin ab lilice a|iprob;ilos, canlirmalosque. Mos sine cerli^

auclore Miscellse uicmoialaruin iiervcili. Quare, ui (lucumontis dcliiiire nuluinus. Ij|:.nci.mjs.

457 NOTITIA illSTORICA I.N S. CREGORIU.M PAPAM II. 458
irariis forlissiiiius impugnaior. '
Hic exordio ponii- A emergeritibus incongruis variisque uimultibus pr.r-
licaius sui • calcarias decoqiii jussil, et a ' poria periitus est.
saiicti Laurenlii inclioans hnjiis civitatis inurjs t j|„;„s lemporibus = JoannesConoanliiioi>olit:iii!i3
restaurare decreverai, ei aliquain panem faciens, antisies synodicam ' ei misil, alqiie aj eum rcscri-
VARIANTES LECTIONES.
' In al. Hie.... prapediius est desunl. ' In al. eideesl.
' Cod. Luc, porlicu,
VARIORUM NOT.^i.
llis cognitis, diiariim quoque epistnlaniin sancti nnpolita'iiis episco|iiis syiiodalem e|iistolam e.\ inori!
(Iregorii aelas lit evidens, qua de eiudiie dlsscrit ad eiiin scrlp-ii, ul i.lem .\n:i>lasius aiictor esl, qiii
Pagiiis (.liiH. 7'i6 ci 730) contra opinlonem card. ail Hujits lemporibus Joaiines CoiislauliiwpolilaiiuK
:

Ifarnnii, qui eas viilt esse datis aniei|uani ros eveni- nnlisles Sijnodicam ei misil,
alque ad eum rescripiis
rent de qnihus agiint. Scripiae igltur e-B sunl pos'- idcm usus esl ponliiex. Aliqui ciiin B.iroMio existi-
quam sanctu> Gregoiius accepil synodlcain Anastasii inant rejectam a Giegorio synodalem Joaiinisepisto-
ab iiniieratore iniriisi in sedeiii patriarclialem, ojecto lam, huncque ab eo laiiqujm lisreiiLum liabiiuiii ;
sanclo tieriiiaiio , Kalendis
indici. scilicet 11 qii.T a idenqiie .\na5tas uin impeiatorem, accepiis Gregoril
Septembr. anni 750 coepit lUiere iiain ex Anaslasio ; papa; Joannein in ordinem redeglsse "ac e
litteris,
cnnslat :id liunc priiis dedisse litieras sanctuin pnn- llirono deposiii.-se, ejusque deposllioiiis ineminis^e
lificeni, delnde ad iinpfrnloreiii. De liis discrte B The' plianem. Veruiu nun solum Theophanes scd
Pagius nepos eiscriplnr Antonii el SDiiniiier, qiio etiam Annsiasius, iii lllsloria ecclesiastic:i, seu iii
ruin iiolce coiisuleuibc inlra.seci. ISiei l.SS.CLCteium versioiie Tbeoplijiiis, dlserle habent Joaiinem pa-
ciirLeo post aniium 72 j non sciipsisse videatur Gre- trlarcbam post aniios trcs sedis mortuiiin esse;
gorio pal:im esi sanclus enini pnniiiex, cum nume-
; ciinique solus Zoiiaras liujiis Joaniiis evaucioratioiiis
rando perci'ii-et iiiiperatoris epistojjs qnoquo aiiiio ineniiiicril, loiige major lides Theophani hibenda.
scriptas, cailiolicas iiiielligit: :it pnst ind. 9, ncmiie Ex liis auleni quae in Consiantiiio pipa diximus,
post 720, pcrsecutio iiiiagi juiii roepll, noii am-
ciiin consiai Joaniieui non fuisse .Moiiotlieiiiain, ideoque
plius caiholicas erant aileoqiie sl uIIjs dedit, ut
, nec fjiis synodieam a Grcgorio II rejcclain, cuiii
cerie dedit, qnando ffleilerat:iiii agiiovii laliani coiilra slatiiii ac Pbilippicus lyraiiniis sublJliis esl, oecoiio-

se, consilium convorari cnpiens, non esl qiiil serva- iiiiani siiam Coiisianlino pa; 5e slgnififavil,
pro e.i
reiiliir ; nain Gregurius euin lanqiMin iiiiquissiiniim cxcusarii, ac in eadein non p:iucos socioslubueril,
liocrcticiini delestjtus est, ut coiicilium Rom e liabi- el liiter eos Germaniiin ejiis in sede C.iiislaniinnpo-
lum, cujii5 exstal lr:iginciitum, et du:e laiidatse lilana successorem, el Andream Crctensem magn;e
epi^lolse pancis anie obituiii niensihus dala; fidem virtuiis viros. Quud niiriini non esi fugisse Uaro-
faciunt. Rerum seiiem lege apud adnuialures bisto- nium, qui Joaniii-, epistoljiii aj ConsiJiainimi scri-
ricos. Cenms. plam, ci a Combelisio pulilicaiam non viderai llx
i.Giegoriiis. Ciim rnstobiiiimConslaiitiiiiPontificis pnrro Joannes, non solinn cx Iheopliano el Anasta-
sedes aposiolica xlii d e^ vac.issel, Giegoriiis ejiis sio laudalis, sed elhnii cx .N:cepIiuro, iii Cliroiiico.
nom nis secundus suiiiiii:i concordij toliiis cleii et
f poslquani iresannoi se.lissel, oLiit, Id^.o :iiiiio sep;iii-
populi creatiis est puniirex ii Maii anno 714, sub gentcsimo decinio quiiiio, coJoniqiie anuo.die unde-
Anastaslo iinperaiore, ciinlrj r':inviiuiin, iii Fasils. cima niensis .Vugusti, saiicliis Geriinnus Cyzi.i nic-
Probaiur iltud iii pninis asseriione Anasl:isii Riblio- tnipoliia a I CoiislJiitin "politan e Lcclesi.K re^imeii
tliecarii, qui duin iiuinerjl sedis eju- aiiiios bexdtcim, trjiisljtus est, ul scriliit I lieoplianes aniio liicarna-
menses \iii el dies x, d ciique eunnlem II l"ebriiarii tiniiissecunduin Ale.\jndriii(is 707, qiii inclioaliir
inortuum esse, necesse Csi afiirniare eum anno 71 i K:ilcnd.s Septeinbris anni Clirisii Uiony-iani 71*.
sedere coepisse. Ideni conlirinai, diiin scr.bil Juaii- quo pari;er die iiiiperaiorum annos exnrdiiiir. Lodem
iieni Conslaiilinopolilaiiuiii e, isiopiuu ad Giegorinm iecuiido, iiiquil, imperii Artemii, quiedim .iiiaslasius,
litleras scripsisse. Qu »1 si veriiiu e^l, Creg niini inJiclia e decima lerlia, iiunsis Augusli die undccimo,
pra;diilo lenipo.e pomilicauiiu lenui-se plane est e Cyzicena melropoli Couslanliiiopolim Cermanns
concedeiiduin. ISam auclore Iheopliane consiat pra;- Iranslalus esi, de quo inrra noii seiii.-l nobis serino
dictum Joaiiiieni cpiscopjtii sun aiiiutum luisseab lnbeiidus, qiiia pro sjiicliruiii imagiiium defen-
Anastasio imper:itore aniio iiiipciil illius ^ecundo, siune iiiiperaiori re^-tiiu ac iii exsiliuiii niissus esl.
qui esl Cliristi 714. Ilic piimilex pcrpeiani a Gra;cis Pagil'5.
aiitii|iiioribus et Lalinis quibusd:iiii eiiniii recenliuri- 2. Ilujus lemporibus Joannes Cp. anlisles, eic. Cuni
bus O.alugiis cognominatur, cum a scriptis dialugo- priiiiiim e:.l auiliiiuii Cpoli, quod Gre;;oriiis II ad
ruiii iiliris hoc suli Giegurio 1 vere coiiveiiial. Geii- supreune drsuitjiis f.isligium eveclus eral, Jo.innes
iiadius iii exposiuone pro cuiicilio Floreniino, cip. patriarcb;! synodicaiii ei bcrlpsil, cui Siiiiiiii;is poull
5, secl. 16, et cap. 5, sccl. 5 el b, vel iiiLt;r duos iex suiin pjr.lor syiiodicam rescripsil. Iliinc pa-
(Jregorios ej.is noininls pontlfices non disliiigiiil, vcl D iriarchaui receiiliores nuiinulli, qui iico videruoi,
uiruinque boc iioQiine appellanduiii esse iiiale exisil- neque expendoruiit api.lo-elicuni a iiobis ;iliqii:i
ejiis
iiiaxil. N.ini dicto cap. 5 Gregoriuin II, c.ip. auiein 5 ex parlc prolatuiii in ioiiblanliiio,auctoriiale Zonar.e
•iregnrium I Dialogiiiii cogiiouiinai. Vide Ujron. Moiiolnelit.iii ciedidetunt, cujus i.ropterea syoodi-
aiin. 72 ', num. 51. Bim. el Larb. cani Giegorius lejecerii, jc subiii.Je imperalor
5. Gregorius II. Jwiii ir R.iin.iiiiis, .Marcelli filiiis, Aiia5tas;us c sua illuin sede d^^lurliaverit, Veruni
ex moiiacho saiicli l!euedic S. R. L. diacouusi praeier.|uain quod ap;jlogelica i-jus epistola impro-
cjrdinalis a Consianliiio papa lactus, iuipeiaionbus lijbilein prursus reduii liaiic opinioiieiii, auelore»
Flaviis Anasiasio, .^rtiieniio, Tlieodosio Adraiiiiieno, alii gravissiiiii, reique scieniiores qiia u Zunaras,
et Leone lsaurico.\ugiisiis, sedil jiiiios xiv.iueMses x, cxprcsse iiarrant palrijrchain Joaiiiieiu esse moiluuiii
dies xsi ;crealus xiiKal., coiisecratusxi KjI. Aprilis: postqiiain sedit annos ires, dalumque ei successoieiu
sub Sergio poniifice sacris ini.iatus , sacellis et bi- (ierinaiiuiu episcopum Cy/.iceiiuin (//( opli., Anasl ,
b.iothecui pr;tfuil. Ciaco.nils. iii So«mier.
ejuid. Vers., }<icepli.,in Ciiron.).
^ Calcarias decoqui jmsii. Idque metu Longobar- Jounnes CPnus. Uic prdlueral conciliabulo l Pno
'

dorum, qui url.i insidiabantur. Vide Beroii. anii. sub 1'liilippico liabiti., iisquc decrelis subsciipserat
715, niini. 2. Uin. ei Lalb. q;ia; per eiicyclicam pruiiiulgJlj alque a ui diis ,

*>
I. Umporibus Joan. Cp., etc. Ubi Grego-
//ii;"ii5 suscepta luisse nuiasiinus. Ilxc auieiii .Anastasi.>ua
rii cieatio Unentalibus iniioluii, Joaiiiies Consianti- pcrioche ad Vilani Consl-.Kiiini spcctil, nd qucm
Patroi.. LXXXIX. 1j
 cr.Er.oRiiJS PAr.x ii.
«n
p.
<":n

inixiiiiaiii pai- A riiiiia> jnm cial viciiia, rep.ii:ivil,ahiiie af|iiam Ibtnlis

|ilis iilem iisus o»l pc.nlilcx. llii

coiiipaginalis posl ninllum lcmpus in .'amlcm ec-

lom basilic* Imaii
' P.mli ap.istoli, qnx' coci.leral
clcsiam reilnxil, iliversasipie ecclesias in ruiiiis
et allare a
allaiis (Ifi Calabria Iraliibus cooperuil ,
ilicere longuni
argenleiim qnod fueral positas iniiovavil, quas per onlinnn
novo fecil, ei cibi)rium ,

piriier eccle- cst. > Gcrniiinia pcr Udnifarimn cpiscopiuii

Hic in
rnina quassainm '. Sancli Lanrenlii
coufrarlis vcrbum saliiiis pricdicavU, el gcnlcmillam Eedemeiii
muios .silam .|.ia- irabibns
siam foris ,

V.VUIANTES LECnONES.

A •./«.,
„c,v, ,."r rcM, c, ana,c a no.o rcfcci. ..

.,. Ilic in C.er,„anhi, elc. Anno7l8.

Sanctus noiii-
scripsil. Adenine pnsl il a verba
Joannc? sviioilicam >"-•- faiius, qni ex Anglia in Krisiam irajecerat, Uoiuaiii
GesioriimCoiisUintini, p.ii,'. ItiJ, Im. 1: /'«
al limina apostolorum perrexii, cui Gregnrius papa,
rexii na,'c„„a,„, a.lJen.la
li;cc sunt, .iu« pcrperam divii Aiulre:e apu-
.lic irigesinia mensis INovfiiiluis
//»j»s ie,„voiibus
•,„Vita Crci^nrii suut iusera :

slolo sacra, viva voce poteslatem fecil Evangeliuiii

us CVnns
Joannes Cl',ms aniistcs 'y-^-'» et niisif, alijue ad
afsics s,inodica,„ 01^1;» (f^rm^ma aiinun.iandl , euni.l^m,,
^"NV.n enun
e':;»";
,^Ne.|ue
rescrtpm ,dem nsns P« i' • t.
jj
Ifgalum suum quo l.c.nui ut lain Willi-
qun Ijc.nui \V,1
f po....l^^jf
(.legorii I! lem-
,,^^
^^^^^^ declaravit ;

)o;.,.n.s syiiodicam s,ril.ere baldus in ejus Viia, quam Oililonus, qui ejiis.lem
ni.riliiis ullimnm diem obi.ril anlequam ille ad
ciiii. >cripsit, utiau„ii„; a Mabillo-
Viiam eliam
Cou-tantmus Boiiif.cii
,ontilica:u.u cveherelur. Quippe obiil
iiio ssc. Uenedict., pan. ii,rcciiataiii, ejus episco-
III
Jnan.:e5 aiitem Cl',in5 anii. 714 obiit,
nni.o 71.T, p:itiis iuilinm ab cn die desiimanl, qu::i e|,iscopatuui
Ccrmanns. dc quo Tli.opb ,nes lu
fidue snne, tus pro conci iiaiidi inuneie improprie iisiirpanl euiii-
porro an„o >,ec„ndo m-
,

Clironico, pag. 5-2-2 Eodcm

qiieepiscupuindicuiil, quciu Ciegorius U |,r:ccoi„ ni
:

Anasiasius, ,„,l,cl,o„e lo
verii Aiic„,ii^ qni e<iam fidei, legaliimque sedis aposlolicx per Gerui:iiiiam
„,ms'S A,„iusti die „„dcc„„o. e
Cjz^oa ,„eti-opul,
creavii. liuiiifaiius iiaque, ac. eiHis lilieris aposioli-
Gcrmanus Iranslatns csl, decrclu,„que super ea
( l>i„n
cis su» legaiioius, die dccnia quiula M ,ii aiini
translaiwne promutgaium [u,t. Aga.lio diacinus.
septiugentesinii decinii iioiii .laiis , in Tliiiiii,gi:iui
coictaneus scripior, id leslaiissiinnm lacil,
i,.iriter
piomo- veiiit; inde iii Frisiain iiai'irtni.i(, ibiqne leibi diiini
dnm posl enarratam A.iasiasii ad iii.permm,ta nsum semina spargcis, pcrmuttos ab errore iJototuiriic re-
t„,iieni,siib,ungil Sic<;«e patdo posi cum e,
:
c:>p. 10, ejiis
iraiii, ut inquit Otlilo....s libr. i,
s,inl Htle,-m defen^wnis a
cssei,ei conscnsisset, facx Vitje. Ibideinper Irieiinium periiiaiis l, imieqiie iii
Joanne ad Lon-
ta,ici,ssi„,o hujus civilatis pontifice llassia etrhuniigia leiicissinio succe-su pr.ed.cavit.
papam ttoma;
sta„ii„um sa„ct,ss'mum el bearminium Postea de pros,,ero siiscei't:epr,rd;caiionis eveutu
vcie,is. Q„cc q,titlem ciim
synodalibus de more miss.c
Greforium papaui per unum e suis ceniorem lecil,
iiinl iUiercc. Quic de
o„,„ibus prius scr,ptis, ui par
Discimns hii.c ad ple- statmique Kouiain lilieris aposlulic s invilatiis, eo
eral eum rcddebani ce,-tiorem. magiiis itineribus coiiienda, nl.i pri,l:e Ka eudas
siipra, noiil.am,
„iorem Uoniana; syuod., de qiia Deceuibris ordiiiatns est episco, us ab eudein papa,
a^l Juannem,
Conslanlinum ccmmim.loriam dedisse et qiiidem aniio SfplingeiiieMuio vig.siuio tertio,
iii
CPi.a syiiodo
fixprobraiido ea qn:c iii pra-.datona consial ex litteris ejusdem Cregoiii paps, pi.stero
cousuelam
fnerant ad lia^c J..aiiiieui, pricler
uelt die post Uonifacii ordinalioi.em omiil us Christiaiiis
:
I
direxis-
vvnodicam, apologeticiim ad Consi.mtinum iii Germania cousalutis inscriplis,
quas cxliibet Willi-
cecounii.i.c remedio
•;e ul .saliiberriiiioecclesiiisticx bjldus. Gregorius itaiiue Uonila.ium episcopiim,
q,i;. cunqiie perpciaiu egeral. liinuil
:iscribereiitur
niiUi tameii sedi alli\u,ii, cousecravit, i,t a|,osiolic:o
scripsisse ad ponliliceiu,
ouoaue Asatbo Jo:iiiiieiii
dignilatis auetoiiiaie fulciiclur, el in oflici pr:L'.li- .

Uomaiuc syno-
,',
par eral iiimirum debnisse illnm c:indi acceptior loiet. A liouifacio exegU
ciiiict S
Lpistola
,lica: respondcre, iic contun.ax vidcreiur. Gregonus >olemiie sacramentum de lidei iutegritJi.i
pa-. lbof>, cum
Joannisest toaio 111 Coiic. Ilard ,
et uiiitate Ecclesi;e couseivaiida, deciue
obeuien.ia
b.K' epigrapbe Kpiflota sa„ciiss m, arcliiepiscopi
s.iigulari sedis :,poslolic:c |ion.ilieibus perpeluu pr:H-
:

sunciisstmum papam
, Pni Joi„„,is ad Co,isla„i,n,t,n s,anda. Q,iud jur.iiiieiiluiii prupria subscriptiune iiiui.i-
nomaniim, apologe:ica, propicr ea qaa; ic,n,!Ore tyran-
(ecuniem- tuin, Mipr.i curpus sancii Petri pro inore deposuit, ut
,,,d,s Uardiv „ioia s,i,it

IIencinus.
adversus sa,iciam el
relert Olbloiius Uiudatus, cap. U. Uonifaciuii. epi- —
cti,n sexiii,n sy,iod,i,n.
tcopuiii cousecratiim esse oivi, sed iiulli sedi aflixiiiii :

» Uic Gcr,na„ia per Donifacum ep,scop,„n

a,l ciijus lei iiitelligeutiam ubservaiiduui est cum S
1 ia ;-
!lta,n sedeniem
verbum salulis pnvd,cacii, ci gcv.em laiio,
ai l>, 11)1. ,11 Viiam
iJ Donilacii, distiiigiieiula
saucli iJuii.."--.',
niJ.ll o<ii,>,ii •..•'•0-'-'"'"
,;,.,„„„ ,,,, „d
'
nislnm Holll-
nrl IUirutum. Uoiii- iiot. •J.o
iii

J
. . .
,
docl,i„a lucis
len.b-is doctr,„a co„i' rtil
'''^'*;°
in leiitbris luo episc.jporum et arcliiepiscopoiiiiii geuera
.•„ "^^^^^
' '

11 conseciatu. '' episcopus tt s, s i D e^.e

^
:

r;,cius a G.;egorio ,..,„,,',_ iiiquit ,_ cerl.i

I Quibusdam, cort,. sedcs, cerlus.iue
cerlus,iue lociis,
loc.is.
fuit priiuus
inGerinaniamad conversinncm geutis,
per- cl Uxus esl, cuju;, episcopi au. aicliiepiseupi ap-
Mf.Run.inusepis.'opns. Ad Uomaiium poniibce:u (),iibu-,dam veio iiicer.a sedus iiulliis-
lielleii:ur.
e|.is.oporuiu ad couvei-sio-
linel ordinalin cl niissio
C,:rnia- m (pie certus ei lixus locus ; et posle.iiis buc g.nus m
„Hra inlidelium. lloc juie a Gregono
II

urdiuatus est iis pleriiiiiqiie gentibus ac pruvinciis inveiiUur ipKc

„iam n.isMis csl Uo.iilacus : a Sergio :id Gbristi liilein aggregan pnmo incoeptaut. Cuui
conveisio.iem
Wilibrodiis Clemens dictiis. mis^^us a.l qui Evaiigeliuui eis aiinunti.inl li.ic illii.;
eiiii II ,

Krisonum, pri.ims luil Tr:.j.-'cteiisis episcoiiiis, dri

,iui
ii. S ge- procuireie debeanl, ne.iue congregaluin adliuc ovile
qiio Anastas. in Sergio. Ue.li, l.bi'. v, cap.
una quai.iaui aut ditione aut urbe oi.ti.iea,,t,
Cbronic, ad aiiii. «9.. A Gregoiio I .Au-
iii
liert., in
cp.scopakni q.iiJem presbyieroruiu ordiiiaudoru.ii,
missus est in Augliain felioiter ad coiiver-
t;.istiiius
va.iisque in locis cullocaiiduium, vel arcbiepiscopa-
•.ionem Auglor.im, de q.io Gregonus i, se, lib. v, episcopornm po.estaleiii ali
lem el;am creauiloiu.ii
episi. 53 et sei- Beda, .ib, iv, c. 2.> et sc|. Alta-
;
iuterea wignntur
ai.ostolico accipiuiil, sed iiiceiiis

se.libus, el ad veinui summum.iue aniuiaiuin

1'asiu-
2. Ilk in Ger,na„ia per Bonifactu,n.
De rcbus a
.lo ct inar- lem Clinsiuiii Je uiii, ,|iii)i.iiiot et iindique poss.iiii,
sancto Uouifacio Germ.uia p.ire, apost (ives coiigregaiil. El bi iiu.dc.i pr.icise ;ic Miiipln':-
lyre piicbre ge,tis plura reverendus et docti^si- in iiiia la-
ler e|.i>cui)i, vel geiier.itim cjus legioiiis
..ius'NicolausSeiarius, soc. Jesu ibeologus, in llistur. epi=.o;.i .;l
b laii., giegc.iiqiic Koiiiiui i<.i„iuiru
:l,

M,iguiitiac;i, libr. iil, B;.-«. ct L.vub.

4GI NOTITIA IIISTORICA IN S. Gr.EGORIUM PAPAM II. idi
iiiienebrisdoclrina lucis conveilii ' ad Clirisiiim. Uic A servis Dei inonacliis congregaiionem posi longmii
'
monasteria, quae' seous basilic.ini sancli Pauli crant, lenipus ronsliiuit i]i ibidcm die, noctui]ue Deo
ad soliludinem deducla innovavil, atqiie nrdinaiis redderenl biudes. Ilic gerociinrinm, quod " post
VAIllANTIiS Li:CTIOiNES.
'
Al., nd Clirislum , et niaximam fiarlis tjeiilis cjus- el liiitiinos diccre.nt.

dem sancli bapiismalis lavil iiiida. Ipse sanclisf:imiiS ' Cod. Liic. , Ccrotiloiomium
papn monasleria, elc. ' Al.. jiixla ecclesiaiu saiickv Dci Geiiilricis ad
* Cod. l.iic, rirca. prcvsepium esl, nionasleriuinque juxla nppo^ilum is.
' Al., tt( Iribus psr diein vicibus et node maUilintun Andretv aposluli, eic.
VAUIORUM KOT^
arcbiepiscopi nuncupantur. i lla Serarins.Pnslerioris rint annos, cgredi et matrimoiiiocopulari. llocomnno
fjeneris episcopuin Ciiis.te sanclnm IJiiMil:i( iiim cx diivilamus, quia nefas est ul oblaiis a parentibus Dao
riiiidius ejus Vit* anclorihiis palel, Boniracium va- fiiis voluplatis frena laxenlur. Quod in secundo
riis liileris conimeiidalitiis ad Caroliim diicem et lesponso permiliit Cregoriiis, iil si luulier inlinni-
inajorem doiiius regie Fr:inc(irum, ad episcopos et latcconepla ikhi valuerit debituui viro reddcre, vir,
alios omnium ordinum lum clericos, tuiii laicos, ad sl non possil contincre, nubal, lioc sic accipieiidnni

cleruin, opliniales, el oninini popiilum Tlinrinj;oruni
cl Saxonum iminiiuni, rcniisil Grcgoiiiis, utcu>pium
apostolaliis oincium obire pergeret. Ex epistola
aiitem ejusdeni Gregorii ad clerum ei plebcni , quam
(um aliis qiiinque relerl O.blonus, lib. i, consial
|K)nl licem Boniiacio in mandaiis dedisse nc ordiiia-
liones pr;ie6unii'ret illiciias ; ne bigamuni, aut qui
virgincm uxiirein niui duxissel , illiltL'ialiim, quavls
(larie corporis viliatiiiii , poenitenia! piiblica; olim
sillidilum , nirialem , aut cuilibct condilinni ob-
noxiiim. aut aliqua inianiicc nola inusium, ad sacros
oruines aduiilteret; ne Alris passim manus impdiie-
ict; ut ordinalioiies extra Saliliaiuni Quatiior Teni-
poriim non celebrarel ; ul bapiisma exlra Pasclia pt
I'enti;c(islen, iiisi in vil:e discriiniiie p/isitis, iioii
ferrel ut Lcclesia; niinisteri.i, (irnameula, |ialriino-
; pnntirex el VintoiiieuMS cpiscupi, ciijns erat subdi-
nia studerel augere, niisqiiam iimninucrel ; nt qua-
tuor in portiones ecclesiasticos reditus ei (iblalioucs
est, nt inlelligatur de impediiuento perennl qund
g ne.Ncicbalur quaiido cnntraxit. Gregorii responsa ad
— alias Bonilacii cousullatinnes refert iNatalis .Mexan
der ssccnlo viii. Ilanc episiolani Gregorio III perpe-
raui asciipsit Gratianus. lUliqua suicti Bnnifacii
aposlolatum rcspicieniia iii Gregnrio ill et Zacbaria
exaniinabunlnr. Pagi s,
i.Ilic in Gcrmania pcr Bonifacium cpiscopum, elc.
Evangelii pr»co Gregoiii II a;vo illuslrior liaud du-
bie fuit Wilfridns Anglus, post qiicin celebratur
Bonifacius, qni liabetur lanquam Gerinanoruin a|io-
slolus. Moiiacliuiu is indiierat; deinde evangelici
pr.ecunis ininisterium pr;iferens diguitati abbatis sibi
exlubiia;,ad Gregorii jiedcs cnnfugit facullatem inipe-
con- tintuius Ev.ingeliuiii geiililius aimuntiandi. Ouare
tus Bonifacius, lesiimunio, etpiivatis ejusdem iiie-
riiis in frequcnti colluqnio deprcbensi^i, coniiuolus,

dislribueret. Mandata illa vidcntur desnmpta es epi- diploina aposlolicum illi concessii, ipio lidein idolo-
slola 'J Gelasii papa; Primi ad episcopus per Lucaniam lalris aununtiandi polestalcni ei ficicbat inauda- ,

el liruliios et Sicilinm consiilulot directi, anno -494,
de qua ibideni egiinus, ut ile siiigulis anno 72 J,
niiin. 17 et seq., (istcndit Gointius, iii Anual. eccles.
Francoruni. Giegnrius tamcn, de cavcndis illicitis
oidinatKinibus sermoiiem babens, meminit Afniruiii,
de (juibiis silet Gelasius, et banc ralinnciii reddil
Gregiiriiis, quod aliqni eorum Maniclicri,
baptizitti swpius sunl probaii. Saraceni priusquani iii
llispaniam Iransireul, Arricam occuparunt, el cxtor-
res Alricani sese iii Luropam iulundenles, victum
ex ordinibus eccl(;siasiicis coeperuni quxrere. Ve-
runi quia plerique eiiriim agiiiii suul, vel Manicliai,
vel Donatislae, iinii^trsH/i lcye, ut Baronius eudeni
anuo 723 scribit saiii iium est ue Aliicanus aliquo
, ratioiiem orcieuus redderel. Vciiil igitur, ae post-
niodo a (luopiam episcoporum ordinarelur. IScque
dubiuni quin Gregorius er Afros designet Doua-
|
lislas, quia in magnu numiro luerunt in Africa, et
perlinaciter An.iliaplismiim deleudcrunt. Anno
jSeplingentesimo vigesiino si xin Gregnrius a Boni-
Tacio variis de CLipiiibus cousultus, res|iondit ad sin-
giila, epislola qua; incipit DesiderabiUin mihi, quae
: (Jedit litteras [Episl. 8) quse iiicipiunt Crcdiiar spccii-
batqiie iil, rilum Lcciesii- Boinaua;, illo.s (jui
jiixla
converlercniur baplizarel, ac sauclam Scdeiii de
iis umnibus adinoncret qu£ ad siisceptiim upus
perbciciidum necessaria vidcrenliir. Greiiorius, scr-
vus servoriim Dci, Ilonifacio religioso presbijtero. Exi-
gil mnnifcsta nobisrcliijiosi propositi tui piw in Clirislo
aliijiii re- (layr.inlis intcntio, el approbatoe sincerissima; fidciluii;
perlala relalio, ut ad dispensulionem verbi diciiii, cu-
jns per ijraliain Dei curam gcrimus, te comniinislru
ulamur, ctc. [Greg. II, epist. i, ad lioiiif.) Et sane
cum suo funclus miuisteiio essel penpiam felici
siiccessu iii f riaia, llassia et Tburingia, id sigiiilica-
vit pontilici, qui eum adesse voluit lloiiix, ul reruni
niodo factiis cpiscopus rediit cnin cnmmendatiiiis
Grcgorii ad Carolum Marlellum majorem dumus
F>aucoruin, ad episcopos, ad secuinJi ordinis ec-
— clesiasticos, ad proceres,ad luagisiratus, ac deniiiue
ad popiilos provinciarum, (|u,is uupcr laudaliam
(Greg. II, epist. 2,3, 4, f>, 6, 7). Ad euindeni pustea
:

dicitur dttla \ lialendas Dccemb., iinperante piissuno lationis soUicitudine pcriitoli, cvangelica qnogue insli-
domino Augusto Lcone a Dco coronalo vuigno iinpera- (uliunf, ctc, ut aposiolico iu imnislerio eum ^usli-
tore,aiinoiO imperii cjus;scd ct Constniiiino magno ntret aniinosque adderei ad peiseveraniiuni, In
imperalore, regni cjus aniio 7, indiclione 10, ex qiia ilecrelali auiem ad euin data, qua re,-pondel alKjuibus
iniliclioiie curreiite iiieuse Noveuibri anni 72u, disiipliiub ariiculis, primo euiii cumnieiiilat , (piod
juucta cum anno lU Leoiiis im|)., apparel iniiiuiu de rebus ad Ei clesi.im (icrliiienubus coiisuluil scdein
iiiiperii Lconisauno 717 lecie luibsc aflixuiii. Multis divi Pelri ajiusluloium el episco|iains priiici(iis;
sa;culis baec Ecclesia; luunastcriurunique praxis vi- dcinde mt se miuiiue decidere , ve- tani|uaiii ex se
guil, ut pueri, seu infaiitcs, a pareiiliiius oblati per- qui dedil muliis liHpichiiii leciiqno
iniii alflatu ejiis
pctuo asiringerenlur inonaclialui,iiue eislKeiel bunc diseitus etiani jiueros Liileiis, iui|uit [Episl. i5) ,
:

vitae siatuin anle vel pust pulicrlalis aiii.ios lepudia- qmcduin snbiiexunli capilula, scnctlundu qunliler le-
re. Cujus praxis exempla nou pauca apu Francos l iieut vel doceal liac tancin apusiolica Hunian:! Ecclesiu.
cis el ullra lUieuuiu exsianl. Oe liac praxi Grcgurius licne sa:is, quia bcuius Petms apoiiolus el cposlolnlus
;i liouilacio consullus respnudil lii lixc vcrba Ad- : el episcopatus pri;ii'i/.ii(im exsiiiit, el consiilcnli tibi de
Uidisti eiiam (nenii c iii brpiiina ciiiisultatiune) r/uui^ s atu Ecclcsia; non
e.v nubis, scil cjiis cjruiiu, qui ape-

i' paier vcl nialer f.liuin vcl fil am inlra sejila inunn- ril in:iloium,ct linguas iiifniiiiinn facil discrtas,
ci
iierii in infanlioe unnis sub leguluri irudidcrint d sci- qua:ilcr linere debcal apustutici vujons doctrtnas
plina, WTum liceat eis, posuittam piibcilaiis nnp^cie- dicimut 1 , eic, llac iii dccrctali Grcgorius coiiiialm
«33 S. CREGOmUS PAPA II. 4r,i

Geiiilricis .id pracsejie siiiiin esl A sius imperaior classein naviuin prspaiaiaiii in par-
absidem sancix Dci ,

Aii- libus Alexandrix direxit cnnlra a Dco ' deslructos

inonasleriiim insliuiil. Alqiiemoniisierinm sancli
adniiiiiam Agarenos, qui, ad aliud versi coiisiliiim, anleqnam
dre;e av-osloli, qiiol 15irl).ir;enuncii;'alur,
deductum desenioiicn), ' in quo ncc unii'^ - lial)ebatiir pcrvcni^sinl ad deslin 'tum locum, ab ilinere niedio

nvnaclius,' ascilis monacliis, ordinnvii, ul uliaqiie ad regiam regre?si suni urbem, Theodosium orlbo-

inonasicria ad sanciam Dei Geniiricem singiilis diebus

doxum inquirenles imperatorera elegcrunl, alque

alquenoclibus Deo laudcs canerenl. coa< lum in solio imperil conrirmaveriini. Anasia-

Iv) tempore ' Luilpraiidus rex duiiatn-ncm patri- sitis ilaque cum civibus vel quibus poliiit de exer-

Monii Alpium ' Cotii irum, quam Ariperlus rex fe- cilH inuiiilam civitaiem Niceam perrenii, illic ciini

laiiti viri vel classe, (pia Tlieodosius fueral iinperator, dimica-

eeral, liicque repctierat, adinonilione
iii

increpatione reddiiam confirmavit. ' lliijiis tempo- vit, ci ferc septem niillla eieicilus funt inieiempia.

luna faclum esl indiciione 14, el Cujus Anaslasii superala pars ^erbum jam irnmu. i-
ribus signum in
talis "• expctiil. sacramenlo
visaestcruenlata usquc ad mediam noclem. Eo iia- Datoiine sibi clericns

' Toudo dux geniis ' Bajoarioruin » ad faclus alqiie presbyter est consecialus. Priitinus
qiie terapore

apostoli primus de genie eadem

beaii Pelri limina eliam ui ingressus est inemnraius Theodosiiis rc-

occurrii, oratinnis volo. Ilujus leinporibus Anasla- »> B giam urbem, « imaginem illain venerandara , in qu:;

VAUIAISTES LECTIONES.
'
Cod. Luc el al., in quibus.
' Al., Quarta decima tuncindiclioiie signum, ee.
' Cod. Luc, habitabnt.
' Cod. Liic, Theodo.
»
Al , res;«!(in)is v.onaclios faciens ordinavit ul lil, Cod. Liic, Baugarioruiii.
VI, i\ leclione mnuitinos in eailein ecclesia sanctce Ifei 'Al. add. CHin aiiis gentis sikt.
' Cod. Luc, destruendos.
(ienitricis quotidianis agerent diebus, et maiiel nunc
" Al., expediii.
uaque pia eius ordinatio. Eo, etc
' Cod. Luc, cocliaruni.
VARIORUM NOT^^
impedimenlum matrimonii ad quarlum consanguini- aedificandi, quam
dixerunt sHi(,lam Angloruni Ad
rei uxori^i! non quain doinuin, Matlhaeus Weslmona^leiiensis, re-
ait
taiis gradum; viro habenli miilierem
ges AngliiB, et genus rtgiiim cum episcopis, pre..byle-
apiaiii permiitit aliim ducere, ila lamen ulabmenta
ris et clericis in doclrina et fide calholica erudiendi
"pra;beal eiiam iUi. Presbyicris jurainento se purgare
venirenl, ne quod in Ecclesia Anglicana sinisirum aul
permiail ciimiiiibus que"is leviter accus;ibanlur, ac
le^libiis. Sacrainentiim coiiQrnialionis verilalicathohcx coniriirium doceretur ; et sic in jide
sine ceriis
slabili roboraliad propria remearent. Fecit prceierea
leiierare, in miss:e sacrificio alierum calicem con-
ccclesiam (cui scilicel cleri Angli inservirenl, atque
secrare, comedere idolis oblaia, nialrimoiiiiiin per- ^ in ea luinularetur gons Anglicana, qua: Romx siiprc-
millere liliis quos p;\renles devoverinl, ac rebaplizare
niiim dicm obiis-ei). Ei hirc omnia, prosequitur, ut
seinel baplizalos ciim lcgitima forma, a presbyieris
licct iiidignis, piobibel. Filios lanien parenlibus perpetuiv ftrinitatis robur oblinerenl, snluium est qene
ercptos vuli baptiziri, nisi liqucat b.tpiizilos eosdom
rali decrelo pcr loniin regnum occidenlalium Saxonum,
quo }:ra'liclu.i Ina regiuibat, u! singulis annis de
csse posi rapium. Lcprosis Eucli ;risiiam negari snb
i;(

sinyulis (amiiiis denarius unus bcato 1'etro et Ecclesiie

(ibtentn veliuc cum lisdem cnniesliDiiis non vull.
Stuliiliam essc ail a monaslcriis ecclcsiisve conta-
Romancv milterelur, ut .iugli ibidein commorantes ri-
gione infeclis abire, lanqua:)i ita Dei manns dtcli-
lale subsidium inde haberent. SosiMiEa. De Endoiie, —
Aquitania; duee, a(ioslolic;c sedis auxiliiiin conlra
narelur. Uiud liigiendam docei consneludinem et
inensameciles:aslicorum, ac viro uin illustrium, qiii Saracenos imploranle, deque aJiiiirabili ejiis victo-
viliisscalcnl,diimli;ccipsasa'|)econducuiit magis ad ria post poiitiiitiain beiie lielionem, de Langobardo-

revocaiidos ad ollicium, quain correplio el reiirebeii- rum rege Luiiprando Coiiias iieruin Alpes nuper in-
Viisas restitueiile a|,ostiiliC3e sedi, ac deinuin de Lan-
SiO. SoMVMEIl.
' 1. L!(i(prrt)if/Ms. Escerpsii lixc noslcr cx Paulo gobarduruin Reiieveiiu usurpaiioiiibus, elc , abuiide
.\nasiasius loquilur, quem Gallico idiomaie illuslnssi-
diac, lib. VI, c. 45. Eo lempore Luiclprandus re.t
donationem palrimonii Aljuum Cottinnw\ Romauic inus arcli. Sominier expriniil, ul priiicipuni erga san-
Ecclesia: conlirmr.vil. Hr.\ciNLS. ciam Sedem obseijuiacoiijiinclim n irrei. IIi a.nciii.xcs.

2. Eo teinpore Luilpraiulus. Eadein Reda el Panlus i"

A/(as(«siHS iiiiperafor. Ila'c Paiiliis, servalo teiii-.

Oiaconus el Oldradus, iu episl^la ad Cjrolu ii Mi- porumordiiie.aiite pru;diciam coiilirmationem doiia-

gniim, n bi Irailil li;ec prinio aiiiio Luilprandi ab ipso D lionis narravil, cap. 56, ad huiic inodum Iloc tem- :

lacia luisse. Bin. el Labb. pore Anastasius iinperalor classcm in AlexaiuiriuiH

3. Eo tempure Luiipranilus, etc Sancii liujus pon- contTd Sarracenos dircxil. Ciijus ixercifus, ad ahud
lempore innllisuprenii principes singularem versus consitium, ab ilimre medio CPlim urbem re-
lilicis
nrga sanciam*sedein veneraiionein tesiati siiiil. Nam gressus, Tlieodosium Orthodoxum inquirens, impera-
torein cleqit, atque coacluin in solio imperii con/irnia-
Theodo II, Bnjoari.c dux, quem sanciiis Rudperlus
Salisburgcnsis episcopus ad calliolicain lidcni coii- vit.Qui Tlieodosius apud .-Irtam cii'ila(em ylKaslasiuid
vertcral, Germanoruiii oniiinnn principiiin iirimiis
griiiipnvHo vicit dntoque sibi sacramento, eum cle-
,

pielatis ergo veiiil Romaiii ad visenilum D. Pelruiii

ricum jieri ac presbyterum feeit oritinari. Ipse vero ul
ejus pie sutcessorcni suiiiinuin poniirKeni. Tlieodoni regnum accepit, mox in regia urbe imagmem illain

vero est pr.tfeiendus pie.aie rex Aii^loruiii iiia, ijui leiierandtiin in qua sancla sijnodus erat depicta, ct a
iion modo Romam venit visum apo^lnlorum sciml- 1'hiHiipico fuerat dejecia, pristiiiuin in locum erexil.

cia, ul irailil Bada (His;. .ii(;//. I. v, r. 7)i-h»( xxxvii 11 is dtebus Tiberis jluviiis iia inundavit , ul, alveuin
aniiis impcriiim icnuisset gciilis illius; sed aiilequ;iiii suiim nqressiis, miitla Roinana; frc. ril exitia civituti ;
singulis doiuibus 1(0 !!( iii viti la a ad unnni cl semis slaturam excresci rei,
ab urbe proliciscerelur denarium ex
et u 1'o.la sancli Pclri usque ad pow.em
regiii sui benle Peiro fertur loiicessiss,-, qued diu ab ilHviuin
Aiiglis UmnesCDl, Latine vero denarius Pelri vocabu- aquii; se distcndentes conjung.renl.

lur(Rniiulf. Cesiren. lib., cap. U). Ina idem, dnm — <:

\. linaginem illain veiurnndam. Tam faulus ,
linm;e cssel, facnllatein a poniilice olilimiil donniui qiiain ejiis cxsciipun Amsijsius, asrril)uiil Tlie.nij-
 ili^ NOTITIA IIISTOKICA IN S. liREGORIUM PAPAM II. 4G«
saiicls eranl sex sy.Kuli ilepicla>, el a Philippico iiec A sani. A Domiio iia.jue papa lilanijc ciel.ro (iebaiit.
dicentlo f.ieral deposila, ' in pristno erexil ' loto, Ciimque iii oraiio.ie el liianfis persistercl, post oc-
iia ut liujus Ddei fervore omiiis ab Ecclesia cessarei tavum jara diem ii.isertus Deus aquam amovil, el
(juacsiio.
fluvius Dii propriiiiii regressus est alveum per ' de-
Eo autem tenipore fliivius q.ii appellatur Tibe- ciiiiain quinlam indiclionein.
ris, alveuin suuin egressus, sese per can.pesiria dedit,
" Cumanum eiiain caslrum ipso fuerat leniporc a
intuinuii eiiam inundaiinne ai|u:irum iiiultaruin, el
Loi.gnbardis pacis dolo pervasum. Quo audito om-
er poriam q.ioe Fla.i.inia dicilur '
ingressus esi.
I
nes siinl reddili ' iri^tes. Adliorlans etiam sanciissi-
Transcendil Interea aliquibus in locis, el miirns ur- mi.s ponlifex, cl con.monens Longobanlos, ut red-
bis, atque ullra basilicam sancli Ma.ci per plaleas derei.t; qi.i si noti aciiiiie^cereni, i.i iram se divi-
se exten.lit, iia ul in via Laia a.l unam etsemissia- nam incidere pro dolo quem leceranl suis scriplis '

luram aq.ja ejusdem lliiniinis excrevisset, aique a detesiabaiur, nam et muncra eis dare, iit restiiue-
poria beati Petri aposloli usqiie ad poniem M.lvium
rent, voluit mulla. Sed illi lurgida inente neque mo^
aquai se disiendcreni, ci juxta reii.issa * iii ipsius nilis auilire, nec reddere sunl passi. Unde nimis
lluminis alveuni se dedit. Domos iiaqne evertii. iilcm sanetus indoluii poniifex, seseque spci contu-
.ngros dissipavil, eradicans arbusla el seneles. Nam B m rfjvinje, alque i.i munili.me ducis Neapolilani, et
i.ec serere ipso pouiii leinpore pars maxima Rorna populi vacans, ducatum ci qtialiier agerent quoiiJie
i.onim. Pro lioc immincbai iribul.ilio magiia. Per scribendo ' prsseniabat. Cujus mandalo obedienles^
dies aulem sepiem aqua; Romam lenebani perva- consilio iniio, nioenia ipsius castri, ' virluie sub no-
YARIANTRS LECTIONES.
Cod. Luc,
'
m prishnum erexit tocuni alque li- ' A\. om., per clecimam quinlam iiidictionem.
lulum. ^ .M., Irisles tle cailri reddilioiie.
' Al., titulo alque loco. 'Cod. Luc. el al., proleilabalur.
'Cod. l.uc, egreisus. ' Cod. Luc, prwslubal.
' Cod. Luc, remiisa ejusdem /luminis se dederinl. * Cod. Luc, iiTs«/i.

VARIORUM NOT.E.
sio resiituiioneni imagii.is synodi vi. Agaihn tamen, nuenle Joaii.iem pairi..rcliam ad Cnn^taniiniim p.i.
qiii rebus aperie Anaslasio tri-
ii.lerfiiii, opiis lioc |.anisciiiisisso, siibdit Quia vero post superius de-:

liuii,alque adeo nlcrqiie bistoricus esl cmeinlandiis, clarahnn intetjrtP sqnodoruin imiginis, crasa sexlcB syn-
ei li.co Tbeodosii sic scribei.d.im : Vroiinus eiiam odi iinaqine, aboliliiineiii, qui nefaiic aboleri jusserat
xit ingressns est memoralus Auasliisius, riiin reliq.iis, miser ac iiisaiius Bardanes, in dicla Melii caincra,
(|.iae pariler ad gcsla (^nisl i.ilini si.i.t iefi;reiula. s inctis tantuin quinque reliclis lecunieuicis sijnodis.
Agalho cnim, posi (Ie3cri(ilam .Viiastasii eleilionein, C inse se, una cum Seiqio, rciluin slanUin ejus medio,
:..- i_ .
1 .
loco sippius lai.dalo sic proseq.iitur Qui>ninin
,, auleni |.jjimaqine depingi iira^cepeial, neces.mrio plane ac
:

post dejectionem suiierius dicla> synodalis imaginis, qiii valde congrue, dclurbatis inde eiuiniodi aiiibabus pcr~
eam nefarie dejici jusserat, sce!eralus el deniens Bar- sonis, sancla eadem ac mcunienica Sixla synoilus, una
danes, in Mtlii quiv ilicitiir fornice, sanclas ei cecuine- cumaliis quinque, ibidem iterum loci depicla est; uni-
nicas quinque synodos, ei solum iii imagine se poiii verso Dei amante sanclce Ecclesia; ccbIu cominuni tri-
jussil, in ejus niedio se cum .S^r/io cii?('/«i)i slaluens, pudio ac Iwlilia, spirilualique in Christo exsiillutione,
nccessario omniiio el valde convenienler liis duabus ovante pro sanctiisimaruni Hcclesiarum concessa tran-
persnnis ex illa dcjeclis, ejusdem saiicin; et cecuininica; quillilale et pace. Vide de hoc Bardanisseu Pbilippici
aexto' synodi cum aliis quinqne fit in columiia descri- imp. f.icto dicta in Consiai.lino papa, quc.n eliain
ptio, coinmuni festo ct lcvtilia, tl spiriluali in Doinino cumBaroiiioex Tbeopl.ane observavimus Constan-
exullalione exorla universo Uei ainnniis Kcclesia: coetui, li.iopolim misisse Michaelem Roinanae Ecclcsiae ,

iibconstilulionem et pacem sanctissimarum Ecclesin- presbylerum, apocrisiariiiin ad Ana^tasium iiiip.,

rum. Benci.nus. quem lamen liic Garonius dicit missuin a Grego-
2. Imaginem iltam veneraiidain. Cum .\rlemius, ili- rio II. Pagiis.
rtus postea Anasiasius, d.eipiarta mensis J^iiiiii aiini " ctiam Cai^rum. Sisinniiim papam do
C'«mn/miii
septingenlesimi decinii lerl.i, ui su|ieri.is diximus, reslaurandis Romanae iirbis muris serio cogilasse,
imperator coro..aius essei, ac i.i.periiim a..nos duus ob idq.ie cakarias decoqiierc j.issi-se diximus ideiii ;

el nienses oclo tfi.uisset, luni..ll.iaiir.l)us iiiir.libus inilio sui pont.ficaliis tentasse Gregori.im II asserit
et alium sibi impcraiorem deligc.iiibus iiiimine Tlieo- D .^nastasius, seJ eii.ergei.libiis variis lii.u.illibus
ilosii.m, imperio dejecliis esl, ft iii inonisleriiiiii de- pra^pe lilum esse. Quinam aute.n fiieri.it illi liimiil-
Iriisus, ideoq.ie Theodosiiis circa inlliiim anni 710 lus quibiis a propi)Silo avucaiiis e-t, idcin aunt ir
(licliis est impcralor, qui, (iuod callii)liciis e-sel, iii- refert Longnbardos nempe caslru.n Romaiisr! Ec-
;

liil quam ut (p.nd Pliilippiciis im-

anliqiiiiis liabiiit, c!eji;K sub dolo pacis pervasuni eripiiisse; cuniquo
prtr.'ilor f.ierat denmlilus ipse restilueret nobile nio- iiec iillionis divin.e melii, iiec muneribusa Gn^gorio
iiume.iluin ,
qiio si.'X occunienicx syi.odi depicla! papa oblaiis ad illius restitiilioneiii llei:ti pos-^eiit,
eraiit; qiii conipressil ora liaeivliro-
lioc fai to ij.a (jn-gorius, diicis p')piilii[ue Neapi)!iiani aiixilio ill.nl

r.im, iit oiii.is de lide qii,x>slio iii ea urbe ci!-sa.il. rcciiperavit, sepii.agiiiia a.iri lib.is, ui pioiniseral,
Ila Daroniiis ev Anastasio i.i (Megorio II. SeJ ile.o- piii ejus ledenipiioiie daiis. Eadeiii liabel Paulus
ptuiii liac in re Anaslasi.i... cerla mllii sl.il senle.i Uiaeoiius, Iib. vi de Geslis Liin,^iiliaril., i'a|). iO, qni

lia ; Anaslasium eiiiin inip., nm vero Tlieodiisi.im, i.os edocet lahlrii.n illiid, q.ioJ iioii iiomi.ial Aiiisla-
sexise synodi inia;;iucni i.i palali.i iinperiali a l'lii- siiis, fuisse caslrui.i Ciiiiian..m , qiioj lieneve.ita-
lippico erasam restiiuisse, dis.^rte asse.il Ai;allio II..S L()..gi)bardi)ru.n d.ix l.cclo^ia; e.ijiui^ral. Idem
diacoiiiis in peroralioiie sa'pius lauibita tain in Aga- Pai.liis Diaco.iiis laiiJal.is , cap. 42, referl eiiaui
llioiic, qiiaiii lii Conone, cui, ut poe lcsti ociilito, L.iilprandu.n rcgem cd leiii|)o o
LongDbardoruiii
piiiior lides babenda
A.iastaMO. Ia ea posi-
quaiii coiilirina^sc Alpiiim (>otliariini jain
rcsliiutioiiem
qi.a.ii dixii Aiiaslasium viruin piuiii ac Orlliodoxiiiii Ecclesuc facla.n Joaniie sepliino sedciile, ul ibiJiin
diciuiu esse iinperaiorem, eoqui! probaiilc ac an- dicluiu csl. AJJil Rcda, lib. dc Sc\ iEiaiibUo, Lmi-
«67 S. GnEC.OlULS PA»*A II. iCS
clunin iiigressi snnl sllenlio. Joannes scilicet dux A ecclesia fecit, eamqiie diveivis ilil.ivil linleis, atqa,!

•cuniTlieoiiiino subiliacono,cl ' n-Xiorej.itque exer- ministeriis. ' Eodem lempore '' nefanda .Agarcnoriiin
citu, ''
61 Longobardos pene trecenios cum eorimi ' gens cum jara ilispaniarum provinciam per decei;i
' casl.ildione intcrfecernnl, vivos etiain aniplius quin- lenereiU aiinos pervas.iin, nndecimo anno llhodanum
gcnios coinpreliendenies, capios Neapolim dnxe- coiialianlur fliivium iransire ad Francias occupan-
runl. Sic casirum recipere pniuerunl. Pro cujiis re- dum, ubi Eiido pr:rerat. Qiii facta Francorum gene-
denipiione scpiunginta auri liliras ipsc sanciissimus rali ° molione conira Saracenos, eos circumdantes
papn, sicut proniiserat aiilea, dedit. inlRrfecerunl, Ireceiita enim septuaginla quiiiquc
Hic Jerusaioni licclesiain sanclani ,
quae multo fiie- milli.i uno simi die inlerfecii, ' ut ejnsdem Eudonis
lal ' detC' la lempnre, et circumquaque pnrlicus Frnncoriim ducis inissa poiitKi i epislola conliiie-
viiustaie qu.issaias trabibus dediiciis coojiernii ac bat. Mille laiituin quingenin.s ex Krancis fuisse nior-
reparavit. Anibonem etiani marinoreum in eadcm liios in eodem ' Lello dixcrunl. Adjiciens quod ' aiino
VARIANfES LECTIO.NLS.
'
Cod. FjIIC, conectore. L'ndecimo vero anno gcneralis facla Francorum nwio
' Cod. Luc, castoldo. conira Sarracenos, circumdanles inlercmerunl. Tre-
' Al., disiecla. centa, ete.
'"
Al., gens ad locum qui Sepleni dicilur Iransfre- " Cod. Luc, monitione.
Spania ingressi, maiimani hoc cisserur.t purtem
titnles
cum eorum rege, reliquos omnes subdiderunl cum s>iis
' Al., ut Francorum ntiisa ponlilicr.

bonis , tt ila iamdem proiinciam aunis possederuut x. ' Cod. Luc, itbeilo dicebat.

VAUIORU.M NOTJ:.
prandnm Alpes Coiiiasanoniaiinpontinc; B nos cum Eudone
repeiiisse, Aquiiani.ie diice piignasse; et e\ lii»

^aii adnw)iilioue renerabilis Cregorii papai euin Ari qu.e Paiilus Diaconus lib. vi de Geslis Loiignbard.,
perli rcsliiuiionein confuniasse. Pacius. cap. 16 , de ingressu Saracenorum in Aquilaniani
" Cuni Tlieodimo snbdincoiio et reclore. Eral Theo- scribit, inler se collalis, anctor Crilicae Baronii recie
ilimiis subdiacnnui lejjinnariiis, et rectnr iiomine dediicil pr:iliuni esse anno seplingen-
illiid h:ibitiiin

seJis aposioiica; di conie sancti Andrese Neapoli. In lesiiiio vice>iiiio vicloriami]ue rep.iii:iiani
quiiiin,
iis siqiiidem lncis, iii quibiis Roniana Ecclesia patii- fuis-e ab Eiidone ope spongiLC sibi a Gregnrio II inis-
inoiiia possideb.it, coii-liliiia! eranl diaconise, ubi sa; Adjiciens, inqiiit Anaslasiiis. deEiidonis epislnla
:

eleemosynie a siilidincoiin recore palriinonii eroga- ad pontilicem sci ipta lo lueiis, quod anuo prccmisso in
Ijaiiiiir. S cui eiiim iilures liiier:i; saiicti Gregorii bcnedictioncm a prcedicio viro cis direclis iribus spon-
Magni nos ilncenl, subili.iroui ninniis erat paiipernni giis, quibus ad usum mensw ponlificis apponuntur, in

diaconia! ciirani liabere. llic Tlieodimus sepullus est hora qua bellum conunillebatttr idein Eudo Atiuitanim ,

rVcapnli in e.idein ecclesia sancii Andiese, ad Sidum priuceps populo suo p.r mudicas purles tribuent ud
rppellaia, de qiio exst:ii iii laliula manuorea aiiie sumendum eis, nec unus vu!neraius esl, nec morluus
aliare seqiiens sepulcralis inscripiio. e.c liis ijui pariicipai sunl, nbi loqnilur Aiiaslasins Je

spoiigi;! qua niensa ponlilicis lergebalur , Endoni

CONFUGIENTIS AD TLUM SUFFRAGIUM
LiETLS A.MPLECTERE OSSA PUTRIDA TABE-
FACTA APOSTOLE SCE QUI Oi! TUI MEUITI
DESIDEUIIM AUL.E lU.E MOE.NIA MIUA FE-
CIT PULCHUITLDINE CORUSCAUE. C Externos eti:iui benediclio lala trlumplios
LT TLIS AD,ILTUS ALXILIIS DISUUPTIS
MNCULIS I.NFi:UNI
MISERA POSSIT ET IN IHE EXAMINATIOMS
CALCATIS FACINOUOSIS PlXCATIS GAUDIA
IMVINA PI.RCIPiAT TE INTERPRECANTE MAR-
TVR ANOREA.
Iiansmissa, et pro beiieil.ciione exerciius d slrilinia.
De ca vielnria ope spoiipi;e relaia loquitur eliam Fro-
doaidus lib. de Pontilicibus Ronianls, iii Gregorio II.
Conceletirat pap;e \ic!oress|>iiiigia 1'raiicos,
Dum reddeiis Agareuoruni lulaiurab annls,
HINC KESURGERE CARO Participes ferri neque lasos viilnere laaluai
rrostratis lalivacuis pro teguii.ie paucis.
Frodoardi verba inanifesie eviucuiit lioc prae-
Qiiii'
lium Agarenos seu Saracenos el Fiaiicos liabi-
iiitcr
tiini sub Gregorin II diversuui es-e ab eo quod aiin»

IIIC IN PACE MEMRUA SLNT POSITA TIIEO- 752 siib Giegorio ill comniissum esi. De spimgiis le-
DIMI SLi5D. REG. ET UECT. SC^. SED. APOST. geiiJi Tl>esauius llnguse Latiiue et Calep.inis, iii voce
Ei DISP. HLJLS DlACONIiE UI-;ATI aNURE.€. Spowf.a, ubi iiivenies autiquos spongias iii deliciis
lialiui-se, sfigilnm vice linieorninqne illis ulentes ad
Sl QLIS PR.CSLMPSEf.IT HLNC TLMLLLM
di.tringinda ct einuiidanda corpuia. .Mailiahs, lili.
MOLARE EIUT AN.VTIIEMATIS VINCLLO IN- XIV, 119, asserit inoiem fuisse iis n.ensas ti.igere
NODATLS. ;

Mafehs. spongia niensis.

liiec libi sorle dalur lorgeiidis

^ El Longobardos pene trccentos ciim eorum caslaldo Pagius.

intcrfecerunl. Ca^taldiis, vel g.isialdiis Lnngnbar lis
^ ycfauda Agarenorum. Qiiibusdani imuiutatis,
«st pr.i'positu3 civilaiis, vel casiri. I^auliis Va:iieiriil., seciio Iia'c inlegra I8i descripia est ex lib. vi, cap.
ile Gcnl. Longnbaid., lib. v, cap. -2) Ip^umque .M- :
i6, i/, Pauli Diacoiii. Ue.ncimjs.
ioronem, mulnto dignilalia nninine, de duce ca:>lal 'Atino pra;m!sso in bencdiciloncm a pra-dido viro
q
itium vocilari i
r(iYi';.'i(. R:iiiieriii5 g.i-l;iMeiis S.)ian:c eis direcls tr.bus spungiis, quibus ad usuin menste
civilalis iiicnioraiiii .iiiiii Leoiiem Oslienseiii, Cliro- poiitifisis apponitw.ur. Anle aniuini qiio Saraceiii
iiic. Cassinens. lib. ii, cap. oi; Taciperlus caslal- diK e Ad iiramen rege in G.iHiam irruerunt, a Gre-
dins, ct Ramingiis cislaUliis Tusciae, Aiiaslas., in gorio II EiiJoni duci .Vquilauise, beiiediclionis grat.ia,
Z:icliar. Interdiiiii gastaldiis pro prociiiatore. Lrban. inissa! suiil Ires spongi;i', de h s (\\\x in u-n erant
II, in caii. Salvulor. 1, q. "i5 : Dcfensori.i nomine a:l- ;id detiTgenJam mcnsaiii pontilicis his coiicisis i;i :

vocalum sibi cnstulduin et judicem. Pandiilplius ga- parliciilas, ct (listrihuils miliiihus, quoiquot cas
slalduii iiiiniin:iliir iii inscripl.nne Jnariiiis Vlll, cpist. suiiipsere,e |ir.X'lii) in qiioCarolus Mariellus et Eudo,
2i.'), ideniqiie Judex Capuaiius, in epif I. ej;isd.2i". c:>njunclis copiis Saraeenos ad iiitcniccioneni fude-
Altasi;rr\. luiit, incoliimcs et ilhcsi evasere. Spongi;s era::l
" Euriem lcmpore nefanda Agarenornm gcns, Ev iii usu ad Jeiergcnhis inensa';, ut prolialur hoc loco,

verbis Anasi:sii in Viia Grcgorii, asscrcntis Sarace- ijucm illuslral .Mjiii:j|., lib. mv, en'gr. lii :
409 NUTIIIA lllSTOPiieA I.N S. GUEGUltlljAl i'ArA.M II. 47!)

l.r;eiiii8.so lieiieiiciiniiein j pr.uilicio vlio ci>

111 ' oii- ^ mofJteas iiarles liibiiciis aii siiiiieiiiliiui '
ois, nee
reclis iriliiis spongiis, (]iiil)iis ad usmii iiiens.ic ponti- hiiiis viilneiatiis csl, nec iii()niiii5 ex liis (iiii-|>:irlici-
licis .ipponunliir ", * in hoia i|ua bclliiin comiiiitlcba- pnli snnl. ''
Eo quoiiiie leiiipore iii Cainpania; paiti-
tur, Id.m Eudo Aiiuilaiiiic princcps popnlo sno por biis coinbustum Inticuiii, liai-dcuin, seu leguniina
VARIANTES LEGTIONES.
' Cod. Liic. direcla. ' AI., r.v eis.
' A!., i/i/ia qua. v
|,i al. Eo nmciuc... Ilic dcsiint.
VAr.lOUlJM MOT^E.
ll»c libisorlcdalurlergeiidi.sspongiamciisis Uliis. ctionem dislribu,rc sulcl, quippc quic c.r. nlluris ^cw
Vel ad c\tergenda pavimenla. I,. Qnmsilum. § llem laclu sa>icli'it:e:H
virtuiem.iue divifinin hausi!,se cre-
pcrlifu, (T. ilc Mislrucl. iiistnini. I('g:ii. .M. TiM., pro danlur, ul expiicnt Uoar 'm suis nolis ad diclnin ri-
Sevlid : i1/('miiiis(is (loii, juilices, corporihiis civium tiiin n. !d. Qtiod et Gre lorinm II fiiclita.^se meiuc-
,

'fiherim compleri, cloaciis resnrciri, ex. foro siiiuiiiis rnt .i^tnslns^us, dum pontificiiv ntensa: siwiigins nti-
efjiiiiii snuguiuem. Iliiic virgo /l!gyplia, (|ii,e, lio^i-ns s.sse Ua,iil i'rancuritin duci in benediciwnein. On.i.l —
st! sinllain, \>rx liuiniliiale c:vieris iniiiisir;ii):il, di- siliceit aliipiid a.ldcre
explicilioni l!;iUclli, luui.
cidialiir 'ETovyo; -zn; av^oiii.ct;, sjnmriin tnonus erii. Tal- pularem pcr|icraiii iniolligi posso spoiigias inissas ;t
bd , Mist. L;iiisiac., c. -iO. Alt\m:ui\\. ponlilico, (|u;u iii Aii;isl;isio oa ciiciinisl;iiilia nolai;-
" 1. Direclis irilnts spougns, quibus <id usvm mc:.s,v B liir iisui firsie puniilici iii iiieiisa, cx illis liiissi; qiii-
pontificis npponuiititr. biis pi)iiiib:x iisiis fuoril aU;iiis, iii aliliiliiiiic soleiiiiii
I'arliciil:uim scclis, et sin^iilis militibiis distribii- Siiper inissas faciebal. Aiili.piissimiis rilns
i|iio i,iso

tis, Iriliiis spongiis sibi a p:ip:i Gngoiio II dirc- es| ba-ilic;v Valicaii.T, qiKMii ea.leni basilica rdigios:»
ciis, quibiis ttd iisum nien^iv poulifici. fippoiiuulur, adliiic loruiol, cl ciislolil, in die Coeiiic Doiiiiiu nia-
vel, iil iii a'.iis Codiciliiis li-gilur, qiiibuy. nd usiim Miio abluoie, asporgillis vcirore, ac do-
jiis aU;iii;

inensn' poutiliccs ulebanlur, Eiido .\(|iiilaii ;c diix irc- iiiiini spoic^iis

piiii I, doin iiiap|)iilis dili-eiiior
cciila scplii;iginla (iiiinipie iiiilli.i S.imi eiiiinim del.v absloigcio. Iliijus liiiis in:inincrc vclores Uildiiiii.
vii, iiciiiiiicev siiis, ipii ('pisinodi spoiigijB parliripes collortores, Isidoriis 11 sp;ilciisis, I. dc divii.is, sive i

iiicnnl, (lcsideialo. Qiild iiilelligeiidiim git per lias ecclcsiaslio.s, Ofliciis; Alcuiiins, lib. do divims Olii-
spoiig';is ad usuiii ineiisic a ponliliie adliiliilas, iie- ciis ; Anialarius, lib. ilc ecclcsia-ticis Olliciis U;iba-
— Fninciscus
;

cessariiini duco explicaie. Pagiiis, In iius .Maurus, lili. ii de cbTiconim Insliliilione, qiii
Hrevi:irio Ge^iloruin poiiiiliciitn Uiimaniiruin, in Vil;i cfiruoe ab usqii s;ci ulis vi, vi;i et ix. lloc nuijiis
Gregorii II, dicil Aiiasiasiittn lonni liic tle spongia allare b;isilic;i; Valic;iii.c iiiiiiiioet l.oiifos-ioni, r.i
qna meiisn poiilificis lcrqebalur, Kuiloni Iransmissa, aiiinl, sanc;i I'elii. s.u iiifciioii sacollo. iii qiin y.:\\\.
ei pro benediclione exercilus dislribula ; addiiqiie cloriiiii l'oiii el rauli sacra pisnira coliiiiiur. Siipcr
coiiunetiliirium l)e spongiis leqendus Tlicsaitrus Un-
:
illud, prX'lLT sumiiuim poiUiliceni, i.ciiiini s:icriiiii
()i((n Luiniiv, et Caleiiinits, in vuce Sponqia, ubi iiivc- laceio fas esl, iiisi ci cui siiniiiius oiuilcx faciili;iicni i

nics nnliquos sp, nqias in ileliiiis liabuisse, slriqiluin dedoril, pra;vi;i taincii spcciali biill;i, (| !;c piop.; i.lcin
vice tinleornmqite illis itlcnlcs a l d^slrinqenda el einuu- (2 allare ati gi iida esi, iit pucscribil Onlo Uomaiius,
danda corpora. Opliiiie faciiiin, s:iiicliiiii pomiliceiii II. I.) apiid .M.ibillonium, iii .Miiso.i liarico l. 11, png.
Gregorium II, loco l.eiicdiclioiiis, ad Euddiiein nii- io,'i, aucliiro l'eiro Aiuolio, ari. 17, liiulo de (;ir-
sisse spoiigias, quas iii deliciis lialnuTil, el qiiibiis, cumcisioao Iloiiiini llnnc inissam llo nuni pundlicei
:

vice slrigilis, usus fiicril ad ilislriiigeiidum (oipii>, sempcr cuiisueremul celebrare.... Ilcm ir la, si papa
cl cmiiiidanduni. ^ec iiiiiiiis fcliiiler vir c:ilero(|iiiii sit in uibe liuc die, ct nm
clebrei, sed f.icit dici iiiis-
plnrinuc seleclKquc erudilioiiis, Jnscpli Maiii S;i i- snin pcr aiiquem cardinaletn in Ecclesn saitcli Pelri,
resius episcopus Vasioneiisi-, kicuiii liinic .Aiiasuisii itnlequutn Ci.rdinalis indual, prtvsenietur bullu, quc'
s:ilis obsciirum exposuit in opu-.ciil:! dc aiiniia lo- modo papa dispenscl citm eo, qunleitusp ssil cele-
lieiie ara? iiiaxinie b.isiliCiC saiicli l'clii, iibi iiii|iiii,
brae super itrain s,incti Pelri ; ei per lotam dicm pen-
dilebanlur scriptn sponqia, uli Sucluniiis rcfcrl , c. dct atite rcqins, et ita in ontmbus aliis inissis, quiv
iO m
iaio Ctvsare Caliqiila ; liinc Auguslus Ajacem sitpcr iltud celebtaniur. (Jiiid iiiiruni si boc allaro
suum in sponqiam incubuis^e respondil am'cis apud poiililicis altare proprie iiuiiciipctiir? An vero iiloin
euntdem Suelvnium, c. i<b. ; porlcnderunl iijiiur Ircs ost aliaro 01 meiis.i ? (JlriuiKpio pioinisciie iisiirp»-
fponqiiv iHiv delcudos forc ad inlcrnecionem .-i./nr.^iics, liir. Aiia't;isiiis, lii Viia Sle|.bani IV, n. 2'I4 II ic ;

fl ducis ac iniHlum piclns ipsos conservnvil so-piics nl- sluluit, inqiiit, ul oinni d:e Oomiuico u scplein cpisco-
qite incolumes: scilicct di leiidi (uisseiit mililes Eii- pis curdinulibus Itcbdoniadariis, qui in ecclesia Halva-
tJoiiis, i|uibiis sp()iigi;e partcs distriliuia', iion Aga- loris observa>:t missarum soleinnin, super nltare beaii
101 quos spcngia miiiimi; ciirigcrit.
i, llciii acu — Peiri celebrutetur. Erat auiem ccclesia Laiera- iii

leligis^e putaveiim claiiss. pr;i'Sii!oin Joan. Clirislo- liCn^i iiiciisa ligiie.i, inagiio
Iicnorc babila, fre-
iii

pliorum B.ilielluni, iii libro lioiiix edilo aiino I70'2, (luoiilibus (.liin bliirgiis bcali relri coiisccrala. Uriio
111 qiio explical cl illuslral rituin |{oiii;inus. sigiialiisu. 10, apiiil laudaliiiii.Mabilloniuin,
aiiiuia; abliilionis
alliuis iii.ijiiris baMlicii; Valicanx' iii die eueii:c D i-
toin. li .Miisei llalici, pag. \}% li.yc liabel Hi fuerit :

iiiiiii. Ilic recilalis spoiigianini iisil.iis liiiii sacris ponlifex Lulernni, (/ccan/nioCred.i iii iiiiuiii Doiim, cl
luin pnilaiiis, lial)ila(|iie iii.^nlioiie lacli Eiidonis ab nntequam ad sacrilicandutii, a d.acouibus Lva-
inlret
codciii Euiloiie dcscri|ili in cpislula ad Gre.^'oi iiiin lur iiieusa de itllari (iiie umiiii ab .:lio disliiiguiliii)
II dala, subjiiiigit : Qualis uulcin fuent auliqitilus palliis dcsupcr contplicnlis el cum rcvircniiu ci omni. ,

fponiiiarum usus in mensa ponlificis Itncleiins imom- dcvoiione ob eodem reportetur iii cnpella s:incli l'an-
perlutn nobis est ; illnd profcclo ccrliini exiilurnliimquc cralii juxlu clauslrum canonicoruin, quin ibi esi locus

liabeinus ki, lemporiius lales sponqias neque spiriluaii rcscrvalionis, el cuin vinni ctntlela usqitc in dieni Sub-
iiequc corporali ponlilicis iitciistv npiioni suire. Pruha (ati custo.Hliir. —
liabcnius ilaipie S|i(iiigias, liabenius
bile taincn nrbilramitr cjusmodi spongias adUiberi con- poiililicis iiionsai!i, babemiis 6;iciiiiii spoii,:;iariiiii

suevisse, dum ponifcx solentini sacruin faccrel nd usiiiii abslorsione ejiisdem meiisc
iii (juiii iillra :
,

abslergcnda sacnv ntensiv va a, qua: iitodo purificato- (|ii.riiiiuis pio pl. iiioie iiilolligoiiliii (oxliis Aiiajta-

riis littleisque lerqunlur. Talis cnim eral cl udliuc dt sii? (Jii.id aiitem spo. g!;c ex toia;iclii ;ir;e siiper iiii-
spotiiiiaruin usus apud Crivcos, lum in ntissa soleniiv, posii.o Uiiiiiilo boaldruni apo.^ldliiriiiii l'clri ot rauli
luin eliam in ablultonc snucta: inenscv in ccciia Dvimnt, quodammodo coiisecral;e pio Fraiicii iiiii diici Eii-
ut supra oslctidimits. Quin eliam pittriaiclia spoiiqias ildiii iiiilli a pi.iililice polucriiu ad instjr rci sacr;»>»
t" ((&/(i(iD)i; siicia' mema' ndhibitiis poinil.j in bcncdi- aul s.iiii lariun rcli.pii iruiii, id docuiil por ea lciiii...)ri-
 47 S. GREGORIUS PAPA II. 172
(|ii:isi pluvi.i in loco qiiO(i.iiii e coelo inissa siiiil. A in palriarcliio in nomine lieali Peiri aposKili '
di-
'
llic ((uadr^igcsiiiiali lempore, lU in quint^ feria '
versis o:naliim melallis a novo ' refecit, » el cir-
jejniiiimi, aiqne luisSMriim celcbrilas (ierel, iii Eccle- cumquaqiie altaris parieles deargentavil, ac depinxit
siis, qiiod non agebalur, inslituil. Oialoriiiin ' saiie duodecini apostolos, qui pcns. libras centum el oc
VARIANTES LECTIO.NES.
'
lii al. jcjuiiiiim aiifue ilesiint '"
Cod. Luc, fecil.
' Al., UsniuKT. ' In al. ei circumriuaqHc... Illis desiint.
' Al., divcrsisiiue.
VARIORUM miJE
pliirima .'iinilia exempia, el pannorum siipcr enr|ins buinili noniine latere voliiit Micrologiis , illis adilens
iirali Peiii illalorum, ct elavis de cornnre sancli (Capi'e 50) Ma.rimeex nominictilibus ICvangeliis feriis
:

relii alilnt;e, ciijcis iion plunlnis cpi- uiia meiilio in 5 adliuc ascriplm rf;)i>rii(H/Hc. Canliiialis Boiia (/itrum
s olis Gregorii M.igiii, Iraismissa',
iirinripilnis viris lilurq. Iib. p., cnp. 18. niim. \'i) iia Anasiasiiini ciini
el claviiim aiircaruin, de qiiibiis (".rcsorius Turoneii- Stnibonc conciliat. Viilt signitiiare Anasiasiiini niillo
sis', lib. I de Gloria niailyriim Mulli, iiiqiiii. et : lionoie feriam 5 babitam fu sse, donec Giegnrius II
ctaves aurcas ad vencraiiilos cancellos beati sepulcri slaiiiii ut inOnadragesinia jejuiiium et niissa^ sicut (it
laciuiil. qiii (ereiUes pro beiiedicliotie ptiorcs acci- in alis (eriis
legilimis, colerolnr. Stribonem vero,
piunt, qnibus infirniilali Iribulntorum mcdcnlur, Bal- B extia QuadraKesiinam diu iiiaiisisseferiam 5 sine pro-
MMS. prio et solemni olficio, et si qiiis privalini cadem
'2. Directis irihus sponfiiis, IIocc qnsc de spongiis lia- feria sacrificare volni^sel , pr:ccc(Ien:is DMmiiiic.-e
uosler, Panliis pr.x'
)i('t ermisil. Spongiarum apud inissa nlebatnr. Cui auleiii ralio a Slralioiie addurta
velercs iinis coiiiniunis Fiecpipnier iii incnsisfuil. niinus arriserii, vacantem scilicetdimi^sam fnisse fe-
adliibila', imo et in snrrib iisiirpalsp, et ad nilnrein ri:im a sancto Gregorio I in dispdsiiione olfiiiorum,
.")

qnideni lnniinariuiii aiile allare exislenliuiii, prinit Oiiod pag:ini liis diebus quasi jejunia Irequeoialiaiil
cerlos nos faciiinl qnie iiifra iii PasdialJ nolanliir. Si- (quiimiuam ejus assertioex caiinne 15 concilii Narbo-
quideni reponeliaiiliir iii vasis argeiiteis qiia; alt.iris iicnsis , aniio ':$[), poiest conlirmari, ulii contra
seiviliocraiildcslinala' le;;iniiisenini qiieniailmndiim
; qu.isd.ini, qni siiperstitiose diem, qui dicitur Jovis,
a pascliali dedicala furril concha ad spongiam (repo- celebrabant, deiernitur, nisi feslivilas a!i pia occur-
nciidain), pro iioclurnis diligeiiliis ibideni ex aryento rit, dieni liaiic nullo ritureii^iosoesse lransigend:im),
fonsiiiuil. Sponi^ias liujnsmodi niissas rcnr, quia oleo is legat in pnclalione libri Sacramentorum, ediii a

perfusa; qncd Wariyruin sepulcris iiiserviebat. Ben- Panielio (ToDio i/ Lilurgic), Griniublum abbatem,
CINLS. qiii longe clarii)re:ii assignat caiisam, ob qiiam ali-
" Hic quadragesinKili lcmpore, ut in quinta feria qiiot dies iii Sicraiiientario sancti Giegorii M:igni
jejunium ntqne niissarnm celebrilas fierel in licclcsiis, carenl oflicio. Sicul quorumdam relalu didiciiiius
quod non agebaUir, insliluil. Kiiam iii quadiaLiesima Griinolili verba siint, doinnns aposlolicus in eisdem
jejiihiiim sohi perpeliiuiii aii aposlnlis inslilulum diebus a slaliombus penitus vaciit, eo quod cceieris sep-
liiit in dominic;e Rrsurreclionis. Gre.;or.,
graliam limaiicc feriis siaiionibus vacando faligalus, eisdem re-
q
in Evaiig. hoiiiil. IC Quaiiwis crgo de Quadrngesi-
: quiescit diebus, ib id scilicel, ut tumutlualione poputo-
mali teinporc e^t adliuc aliud qnod possil inleHigi ; a riim carens, cl eleeinosy.as pauperibus disiribuere, ct

1>ra'senti cleniin die nsque ad Vusclialis iolcnini:alis negolia exleriora Ubcrius valeal disponere. Coinprob:it
gnudin sex liebdomadcv reniunt, quarum vidclicel di, s dictiim (jriiiKildi lilier Sacraiiieiitoruni sancti Grego-
qundiaiiiiila duo fuiil, ex quibus diiin sex dies Domi- rii apud eumdeni 1'anieliiini, in qiio, ubi aliqul dies
nici nbslincniiiv iubtruliunliir, non pliis in abstincnlia praenoiaiitur vacare, b:ec veiba
siilijiciiiiiturDomi- :

quain Iriqinla sex dics remanenl. Pr;eler dies Doinini- nus papa cleemosijnam dal. Clirislianus Lupus, in iio-
cos cliam leria qniiiia de consiieindine a ji'jniiio tis ad c:inoiies Trullanos (Caii. o^i) pulat errare Slra-

Qiiadrat:psiin:c iiiiniiiiiis cral srd Gicgiriiis iniiinr ; boneni, diim de sancto Gregorio ait, in disposilione I

restiiuit jejiiniuiii cliam in fer a qiiiiita, ct missariiin, oKiciorum lcriain 5 infra Ouadragesimam vacanlem
iil esl, olliciorum, snlcniiiilatem per Qiiadragesiinam. diniisisse sensilqiie omnibus Quadiagesimae diebus,
,

Teslis est Anastas, liic, et Microlig., de Eccles.
obs., cap. 50. ALT^SEP.ra.
Uic Quadragesiinnli lempore ul in [eria 5 jfjunium
nlque misifarum cclebrilas ficrel in Ecclesiis, quod non
aqcbalur insliiuil. {)»x ^Nallridiis Slrabo, (rjj/covo;
Anastasio, rtlerl( Lib. de lieb. eccles., cap. I2(i),'liuic
prseler feriain sexlam Parasceves el S:ibbatuni san-
ctum, Latinam Ecclesiam plenarium niissae sacrili-
, ciiini ppiegisse. Ad snam seniemiain (onllrmaiidam
diio aiiilucil aucior clarissinius. Priiniini esl caput
I qiiartum episiolae Iniioceilii ad Decenliuni Eugubi-
iiiiin, iii qno dicitiir : Traiiido Ecclesim habel, is(o

Anasiasii loco liicem alTerre possiinl, licel aliqua ra biduo sacramenla Ecclcsice. penilus non cetebrari. Sed
lione videntur iiiicr se confliciare; iiam .\nasl.isiiis ix ex linc loco Innoceniii qind confici possit non video;
/- II .:,..:, „ ... ::..„: „. .„: „„ L) ..,.„ ;i,;.|„... ,.,„„,; .,„ ;„: ,;, „ .,„„
narral Gregnrium II instiluis-e iil jejiiniuin et missa
, : :
cuin ibidem sancti |ioiililicis unicus scopus sil osten- :

lum celebriias fena peragerentur, (|uoil aiue ipsuni

•'5 ilcre, iiedum sexia leria, sed Sabb.ito etiain esse je-
inoris noii crat ; Slrabo \ero niissam propri;iin a jnnandum, ci non dies alilnrgicos cnnmerare, qu;l)us
Gregorio II asserit iiisliliii:;m fnisse ciiin prius Roiiiaiia Ecclesia inissis carebit. Alterum est, in Sa-
,

iiMS^a diei Dominica- pracedenlis feria 5 repeierelur. crainenlaiio beati Gregorii Magni missas reperiii
Verba Strabonis siint Quin Metcliiades : XXMII
(eriis o assignaias. .Sed vir doctissinnis nou advertit
o.dine liomo' pra'siilaluni nijens slaluil ul iiulla raiioiie Grimuldiim moiiere esse add.la post aeialem beati
Dominico, aul fain 5 jejnniitm quis fidelium ugercl (iregnrii ea omnia, qiiae iii eju>.dem Sacriinentario
(Pagnni eniin liis dicbus ijUiisi jcfniafequentabunl), snni \irgu!is jii;;ulala , qii 'iiiailiiiiidiim siiiit iniss.ii
ideo bealus Gregorius in disposiiione ojficiorum niini, qu;e lenis 5 assigiiaiilur. lino cerlnin est in ;intii|uis
vifra Qundragesimam feriam o vncaniem ditnisil, ul Sacrameniorum libris, iu Lectiunariis iteni el Kalcii-
qiiia fcsliva eral, veluli Domiirca, elinm officio diei darii>, nuUain iineniri niis^ain vel Evangelinni, tam
Domiiiica' celebiis liaberelur. Qiup feiia "> quoninm iii QiiaJragesima quam extra ipsam, per tcitum an-
pos'moduni coepil, ut cceicrtr, jejuniis avplnari, C.rc- nuin feriae 5 assign;ituin, iiisi, post sanciuin Grego-
qorius Jiinior, ncmpe II, slaluil cam mis.is el ora<io- liuin II, in Quadragcsima taiituin elinOclava P;iscli.a-
uibus esse solemiiem id esl suas sibi solas liabere pro-
, , tis, iit videri eti:;m potest in Kalendario quod FroiiiO
prias missas, uii cwlera: per Quadr,igesiniain feriiv lia- viilg:ivit ;
qiiem cj.isulc iii prxiiulatis, paragrapbo G.
bcnl ; el undecungue colliqens eju dcin d:ei angnicnla- Mafi.ls
ul officia. Sirabuifs verb.i fcre traiiscripsii. qni sub
 473 NOTITIA IIlSTOlilCA IN S. GUECORIUM PAPAM II. 474
ingiiila. * lllis inierea diebus Coniianiiiioiwlis bieii- A norcm sancia; Cliristi niartyris Agaili.-e aJditis a
nliim esl a ' nec dicendis Agarenis obsessa. Sed fundaniento ccenaculis , vel qune ' mniiaslerii eranl
Peo eis cnnlrario inaxiin^ illic eoriim parle fanie ac ni^cessaria a novo ronslrnxil. Praedia ' illic urli.ina,

Lello inlerempln confusl recesserunl *" Leone riin- vel riisiica pro mon.iclioriim obtiilit necessitale.
cipe. " iNam el cjusdem civilalis pnpiilum trerenta ' Fecit aulom in eadem ccclesia boal:c Agaib.'fi cibo-
dicliim esi willia ' diversi sexus et aeiaiis fuisse riuin ex argenlo, qiind pens. libras scplingiMiias et
iiccessitate vastaliim peslilenliae. viginti. Arcus argeiit. sex peiis. sing. lib. qiiinde-
Eo namque leiiipore moribus certe honesta et
* ciiii. c Canislra decem, pens. sing. lib. dunilecim,
nomine pnnlilicis iiiaier ab liac vila siibtracla est. el alia dona miilta largitiis est. Eo lcmporc caslrum
Post ciijus obituin Gregorius doinum propiam in lio- est Nariiia; a Longobardis pervasum. Rex vero
VARIANTES LECTIONES.
'
Cod Luc, non nominandis. " Coii; Liic, monaiterio.
' Cnd. Luc,
de poputo vcro ejusdem civiialis ccc ° Cod. Liic, j7/i.
millia diversa: a;laiis pesiilentia vaslante perierunl. ' /ii al. Fecil aulem la^cjilus est desiinl onini;i ;
^ Al., diverso' (rlnlis. tiincsic additur alque cibnrium in eadem sanctte :\ga-
:

' lii al. Eo namtiue snblracta esl desunt. Ihce ecclcsia a novo conslruxit. Eo tempore, etc.

VARIORUM miJE.
iwcrea diebus Constanlinopolis. De Cnii-
• \. Illis
B Leo cum ewt prcelor Orienlalium, quonam nuxiliaba-
staiilinopoli biennio sive triennio a Saracenis olisessa lur Arlemio. non est subdius Tlieodusio. Eraiit crebrie
Ucdam el
auxiliOi|iie Deipar.T! Viiginis liberaia, pnsl adiiiodum hiijiisinodi iiniieraioriiin dejeciinnes, ei,
Paulum Diacnnum, pliiraTbenpbanes. I^ljusdoin me- iit ob^ervat INieepbonis, in Cbronico, po-t nirralaiii
miiiit sancius Gregnrius, ep:slola iid snncuiiii (lernia depnsilinnem Tlieodnsii Dum assidue hunc in moduni :

nuiii Bin et L.vnn.

eiiiscopiiiii Cnnstiintinopolil.iinini. coiitra imperntorcs conjuraiiiines, duiwjite, iuvatescente
2. Illis inliren diebus Consluntinopolini biennium. lijrannide, imperii ac reipublica' slaius ncgligiiur, et
Faiiio.>.a; luijus nbsidionis, qua .Masaliiias diix Sarace- paulatim in dcterins prolabiiur, una e! titierarum studia
iinniin pedesiribus copii^ classe vern Sulimaniis
, exslingui, atque inlercidere appelunt , nec minus disci-
callpba (cui prinio aiino olisiilinnis, denatn diese- plina militnris pessumdari iia factum est ut Romnno- ,

cuiida Ociobris, Oni:irus II, cal |ili:\ xii jii.Mi Climno- rum imperium beltis impuiie l:icesseretur , et ccciles
lo!;icas labulas L:iiii(lcl, in cali|iliaiiim luit siiffei tiis, pa^siin promisrucv, ct abiluclioitcs hominum, el urbinm
iit Elmaciiiiis in llisloiia Saraceiiica scribii) Coii- evefsiones fierenl. Accasit ad liorum mnlorum cuinuluni
slantinopolim iibsliiii\erunl, pneler L;ilinn> ineiiii- Saracenorum irrnptio qni conlra rciiinm urbem. l,r-
,

nere ex Croecis Tlieopbanes, el Mcepborns, qiii iegi;i;
urbis liberaliniifin pracipiio er(;a illam Dei Cenilritis
praisidiu partaiii te^ianuir. Porrn iirbs ilicala Deipai,Te
pliiribiis in locis illam iiii|:eiiso ciiliii venerabalur,
oiiinium aiilem Ireqiienlissiiiio iii lUarhernis, ubi
atijjuslum teiiipliim ejiis iinmine dedicalnm eral. Li-
restri expeditiune facta, infinitas pedilum et eqwtum
copias ex subjeciis sibi genlibns culligerent. Eodeniqne
lempore classem ingenlem niille oclingenlarum navium
circiter moveranl , duce Mnsnlmano (ila enim gcniili
euni lingua vocabant). Quibtis rebus cogniiis, tani niili-
p liiC prafecti qtiam civiles magistrnlus, cum Theudusii

Leraia; iirbis niemnriain qiio aiinis recnlil Meiixum imperiliam animadvertfreut, neque Innlis Itoslium viri-
Ecclesiai l^r.xca; xviii K lemlas Sepieiiibies, et iii bus suslineiidis parem esse si ireiit instnre nlqne hor- .

Mciiolngio Basilii Pnrpliyrn;;! iiiti, qund elegaiitibiis lciri cxperunt, ul imperio sese abdicarct, iic lulu se in

fnimis trbini primuiii exciisum esl, ita eiiuiili:ilur"iii
vcisi"ne Laiina Imperalote Leone Isanro numcrosus
: sed, nnno irnpcrii ciirrenle (717), sponie se abdicavi'.
Saracenorum exercitus veiiil,ncteira niarifiueConslan-
tinopoliin circumdedil, cl urbeni illam obsidioiie oppri-
mere meditahalur, Cumque imperalorem animadvertis-
scnl a necehsilatis urgeri anqusliis, alque cum illis ad
condilionem paralum descendei e, autumubaiu ipii pnr-
sidium eliam imponere civitati. At Vominus ille qui
superbis resistii, irriium eorum leddit cunslinm. Ex-
ordinein cvgi piterettir, Nec condilwiiein abnnit ilte,
Inde de sitccesiorc dctigendu consitium ineunl, ac lum
forle Li'o pnlricius oblaius csl, Orienlaltbus copis ea
lempeslaie \irivfectus. lltc igiliir, ut iiniterntures soteni,
solentni potnpn susceptus, aurea porla Bgzaniiutn iiigre-
ditur, ac in ntajori eccleaia imperaoriam corunam uc-
cepil. Blnci.nus.
Cnnislra decem pensantia tibras duodecim. Canistra
<:

plorans enini illins grntis princeps qnod niliil pro/ice-

eraiit vasa argeniea, iii quiluis repnneb.inlur vasa, id
rei, piistuUivit sil>i, saltein licere per Bospliori port ini
est, minisleri.i sacra. Anaslas., in liciiedicio III Ca- :

cquo insideiitem ingreili. At aliis cilra noxum introeun-

nislra exnjoci duo ex argento purissimo pensanlia libras
libns, ejus sotumniudo cquus sese erigens inlro miniine
numero giiatuor el seiiiis. Locus est valde corruptiis ;
pervadebat. Tunc ille attollens oculos , ac supra por-
et ita resliiiienilus vnletur canislra exapbndia, a :

lam betpara; inluiti s imnginem, id ei accidere intel-

Gra;co iyiotov, quodesl sacrum vi:iliciim, Conc. Mc,
lcxit, qnia in ipsam blasplientias emiserat. Ilaque re in-
can. l'^, qiiia eiaiii canisira, in quibus repoiiebatur
(ecla sunt rcversi, cl cuin ad mare .Egenm cuin navibus D corpus Domini. lliernnym. ail linslicum de beato
pervenissent grandine percussi peri,runl.
ferveiiti
,
Exuper.o ;Vj/ii/ illo ditius qui corpus Ouinini canislro
:

Giaci rccnluiil beneficium aiiiiua celebriiate ttjj

lioc
vimineo, sanijuinem portal in vilro. liide reslitnendus
aJtaCtuToii, iienipe staiiies per lotaiii iioctiin psallunl
est alter locus depiavalior Aii:islas. in Leoiie III Ca- :

liyninis et c:iiiticis !>iiie sessione. Vide Codiiiuiii de

nistrum cx cede Cafolii pensanlem Itbras duodecini et
Olliciis aul:i; Conslanlin ipol;lan:c (Cap. xii, iiuni. 10),
semis. iSec, iiuii ei illiid ejusdeni in l'ascliali Fecit :

el ail eum aniiot. 13 in regia edii. Vido eiiain eriidi-

jam priTdiclus ponlije.x canistra Ennfoli ex argentn duo.
tissiiiium Palrein Conibelisiuiii. in Auctarin Diblio-
Ei illuil cjusdeiH iii Gregorin IV Obtutit etiaincanistra :

tbecx s:incloruin P.ilrum (Tomo secundo), ulii oralio- cnna fodia d,in. Olim pocula iiieiisis apponebaiitiir in
ncni historic:iui de Ciiiisl:iiiiiiiopolis liber:ilii>iie leclt canistiis aigeiiieis.' Servius, in illuiii locum yUiicid.
i

pnblici juri^, iiiide plura ad haiic rein speclanlia peli

yui Japilius iiiensas onercnt et [locula pon:int
possuiit. .Mafeus.
Lcone principe. Leo imperium, dcjecln Tlicfidnsio,
i' Vcdribiis non in nianus dabantur pocuta, sed mcnsis
orcupavil, ipseqiii', cum iiiiiiles, Anaslasiiim cjicien- apponeb,inttir ; el liodie apud plures pocula in cani-

les , acclaniarcnt TlieoJ siiim iinperaiorem, solus slris argenieii appununtur , quiv cunislra siccnria dicun-

lestilit, ex auciorc .Misc^llx, libr. xx , pag. |16: llir. ALTAStnRA.

4" 5 S. CREGOIUUS fAPA II. 476

Lon^obanloi 11111 LinipiaiKlus, geiierali molione fa- A loco fiuoilam relrusus viuin liiiivil. M'aulu3 vero
illam obsedit exarchus imperaioris jussioiie euindem ponliflccm
cla, U:ivennam progressns esl, alque
per dies aliquul, et casuuni pervadens classes ca- eonabalur inieilicere, eoquc ccnsura in proviiicia

absUilit phiies et opes abslulil innumeras. prinere prxpediebal, ct cogilarel suis opibus Eccle-
ptas ,

J'osl aliqiiol '

dies Riisiliiis dux, Jordaiies chartu- sias denndare, siciil in cacleris acluni csl locis,

lariiis, el Joannes subdiaconus, ciiguoineMto Liirion, ai'|ue aliura in ejus ordinarel loco. Posi liuiic Spa-

consiliura inieruiil ,
^ ut poiilificem Imerficerenl, tharius cum jussionibus missus esl alier, ut ponii-

(|uibiis asseiisinii Mariiuis imperialis spalharius, fex a sua sede amoverelur. Deniio Pauliis pairicius

Romaiiuin duealiiiii lenebal, n rcgia missiis uibe, ad perliciendum lale scelus, qiios seducere pnluii cx
(liii

imperaiore mandanle, hoc probavii ; sed lempus * Ravenna, cum suo comite, atque ex castris ali-

invenire nnn polueruni, qiiia Dei jiidicio difsnlulus quos, nii?il. Sed motis Homanis, aique iindique Lon-
Poslmn- gnbardis pro defensione poniificis iii Salario ponie
ot coiitraclus esl, et sic a P.oma recessit.
diim Paulus palriciiis el evaiclius missus iii Italiam Spolelini , alqiie binc inJe duces Longobardoruiu

csl, qui donuu, ut lioc scelus perlicerenl, mediia- circunidanles Rom:Miorum lincs, lioc pra?pedieruMl.
bantiir. Qiiornm cnnsilium Romanis palefaclum est.
< Jussionibus iuique poslmodum niissis, decreve-
qiii » morle cuiicli Jnrdaiiem inlcrfecerunt el Joan- B "»' ° imperator ut nulla imago cujuslibet sancli, aut

iicm Liuiiinem. liasilius vero monachus factus. in mariyris, aui angeli, ubicuiique baberetur, ^ male-
VAUIANTES LECTIONES.
Cn,l. Liic, tcmpus. exarclnis lueral cumdem pontificem conabcUur, elc.
Cod Lu-'., moti.
'Cod. LiiC, Ravennatibus.
Posl Ii.-ei- veilia, seqiieiilia sic leiunlur iii al. : "Cod. Luc, Leo imperatur.
I lis diebus inperatornni jussione Paulus palririus, qui
' C().l. Luc, sed omnes jusserat deponi ct inrcuili.

VARIORCM NOT^.
» Di' eo Paulus, lib.
Louyobardorum Luitprandus. IN8, dabo iiitcgram in nolis Pagil. Eam interea •

VI, c. 4'l lemjwre Luilprandvs Ravennam obsedit

: t'o bo ex eju-d. arcli. Ilist. Dogm., I. viii, c 2LLex
et ii sliuiliiin bonoi lasiarum erat Chrisii sanctiiniin-
classem invasit, a'quc destruxil. Bf.nci.niis.
t'c pontiliccm intcrliierenl. ScTlicel Leo Arnie-
i> que imaginibiis ciilliiin rejioere, eoriimquc invoca-
nus, siib iinperii spe a Judfis pridem c rcunivenlus, lioiieiiieireliquiassupersl lionisiasimiilare. Leo Isau-
iit imaginrs desliueiet, priora edieia ad p:\sdeiii rus hifresiarclia ii;issiin babelur, Je quo aitCnnslan-
al'o!eiid:is emi^erai. Cnm vero agiiosceret sibi iii eo liiius Maiiasses:£isrcr(.fci/is iniperalor parturicbatilta

nognopere adversari Gregnriiim pontiliceiii, per eos quidcin ubsurda nomque consitia contra Chrislum; sed
(|;ii)s hic Aiastasiis recenset inierlici allaboravit. feium improbilalis nu lo modo parere potcrat. quippe
IjENCIXLS. n timidus animus euin ab instituto revocabnl. Et saiie
Jussionibus. De liisie cd clis ab Isaurien Leone
<: anleqiiiim pareret cnncepium sceliis, ipso aiiiio i|uo
vulgniis, eadom liabet Pauliis, lib. vi, c. i'). Ana- cie:ib:iliir iinperaUT, deiiide quolaiinis, cilhnlicas

slasius diiin Paulum exscrihit, baereticalia imperalo- semper liiteras dedit Gregorio, qiiod idem lesiauir
ris edicia jimiil coininiscel, nullo priorum a secun- in opistiila ad iinperat. prima : Vndecim inUiciionum

(lis discriinine. Decieia ilaqiie duo vulgavit Leo. In acceplas epistolas tuas in sanda Ecclesia reposilas iii
prinio, qimd aiiiio "llj prodiil, raveal ne iinagiiies timine confessionis sancti et gloriosi ac principis apo-
ad'.rareiilur. Alque de islo sunl iiitelligeinla verba slotorum PelridiUijenler servamus, ubi et Cliriiti amaii-
Slepliaiii diacoiii CPiii, in Viia sanc i Slcphani Ju- liu n prcEdecessorum qui pie imperarunt sunt titlerce.

iiioris, ubi h eo le^iiiilur : Posl decimum imperii iui In lis aiitein lilleris pollicitus er.it ponliliei se nun-
annum novus itle llalt/inznr Manichceam liivresim , et qiiam :ib orlhodox;B fidei regulisdiscessiiruin. At post
Apluliartociliuuin, utilu tuquar, forte liaud dissimiiis, decimum sui inipcrii annum novus ille Balthasar
in Ecclesiain spiravit. Itiique suljecla sibi plebe convo- miseranlam ittam v::cem eructnvil et prolulit : Quan-
cata , roinni omiiifciis Leoninuni rugiens inhuinuna doquidcm iinnginum fabricai.o ars esl idolica, iltas
hcec betlua, Leonls nomiivs insignis, el iiacundo
el aiiorarenon oporlel. {Jacob. Loppin., Anatecl. I. l Vilu .

curde, vclut ex ^Etlina monle, igucm ct sulpliur, mi- sancli Stcph.monaclii el mari.) Adliuc lamen siluil —
eeraiilam itlam vocm eriictavit ac protutit : Quando- alii|iiaiid!U iinperalor ob exeilalos Cp. luiiiulliis b.ic

quidem iniaqiaum fabricatio ars esl idoti(.a, iilas ado- de re, agenleciiin pniuis palriarch.i sancto Gurmano
rare non oporlci. Liide Le) errorem liauseril, fiij-ius ad aveilendiiin Impium facinus. Voruiii in seiiaiu
produiit 'Iheopbaiics ad dicUim aiiiiuin tt auctor , (lemum apeniil suuin aiiinuim, aususgiie est poiiti-
''
Mi!,cell3e, pag. t.';0. Ei ab iiiierdicenda (|uiJeiii ima- liei persuad re iil saeras imai^iiies oliininaicl, si
giiiiim venoraliiine, aiueqiiaiii ad eiruiii iiicendium ur.ilia ejiis nli Yellel ; suaiiique Isdi nnijesialeiii
deceriiendum progiedereuir, exorsum luisse, aperle siiinmi piiiitiliois p;^leriia adiiio::iiijiie aib.lr;itiis,
docet Tlieii|ili;ines, pag. 510 Enimvero impius ille :
ideiilideiii qui eiiin iiileriniereiit Ruiiiam mi^il.
non lam in errore de respcctiva venerandnrum imagi- Saiicluin Gennanum ex pairiarohio ex;.ulil, Clirisli
num adoralione versnlus est, scd etiam de sanctissimce iinagineni a M. Coii-tJiilino in aulx vesiigio eieotaiii
beipiira;, sanctotumquc omnium iiitercessiunibus, eo- dejecil, jussionesqne ad suos iindciiuaqiic iradidil,
ruinqiie rcliquias liuino steteratissiinus m Arabum prw- pr.oseilini iii llalia degenles , iit s:ii r.as iinagines,
piorum suorum more ubominutui esl. Ab eo itaque 1efas diclii igni absuiiiereiit, ac piiitiliceiiL, si ob-
'.

c.

temore immicilias cum bcato palriarchi Cpno Ger- >i^terel, iiilerlieerent.

Tiiiii —
vero iieoesse iia-
vmno iinprudenter suscepil, omncsque decessorei suos biiit Ciegoriiis Calluilicos ubi.|iie in fule
sanctus
imperalores, prasnles, CUrisUanosqne populos lan- ,
siiis litlens coiilirmaie adversus li;eiesiin, Doiqiie

quani idotolatras, cb sanctarum venerandarumque inia- siiigulari beiielicii) aceidii ut omiios s.ioraiiieiiio sese
iliiium adurationcin, Con .eiunans , cum i!te prtc nim a a-lr.nxisse aiidiveril pro Ude ac vil.n pontilieis deleii-
incredulilate alquf rusiicilale de respeclivo ejruni cuttu doiida. Loiigobaidi oliaiii, qiios in)|iius iiiiperaliir ad
rationcm uc scriKonem caperc videicl. liE.vciMS. siias parie^ Irabere inolieb.iiur, rijeetis geiicrose
1. Jussionihus ituque posimudum niissis decreveral doiiis, pcrcussei uiit liedus cniii Il:>li9. piaiii oausaiii
iniperiitor ul nulta iniago. lil. arcli. Sominier I iic dolenstiri. —
Luilpraiulus qiiideiii coiiun rcx, duca-
tijjrrat lcjnocbisuir. hiiUiiiaiii, (inam iufia, sccl. iu:n Spolcli ac Uoucvenli aJipisvCuJoruiii spe illii-
477 NOTITIA IIISTOUICA IN S. CREfiORlUM PAPAM II. 478

(licta ciiiiii omiiia asserelial, ei si acqtiiosccrci iii A Ig""'' ilisscnsione f.icla in pariibus llaverinae, alii

lioc ponl fex, graliaiii iinperatoris liabercl ; si et linc consenticntes '" impielaii imperatoris,alii cum ponii-

fieri prDepedirel, a suo gradu ' decideret. " Respi- (ice el fidelibus se lenenles, " inlra eos conteniione

cieiis ergo pius vir profanain prinri|iis jussionem, mota, Paulum palriciuni oceiderunt. Longobardis
'- Ferorianus, '^
jain coiitra linpcralnrein qiiasi coiilra liostein se ai- vcro yEniilis caslra Mnnlcbelli, Ve-
niDvii, rcniipns h.Trtisimejiis, scribens iilii(|iie ravcre rablum ciiia suis oppidis Buxn, ei''Periiiteei3, Pen-

se Cliri>iianos, ^ eo quod orta fuissct iinpieias talis. lapolis qiioiiie et Auximana civiias se traJiderunl.

Igilur pcrinoli onincs Penlapolenses, alqiie >= Vciie- Posl aliqund vero tempus Eulycbium patriciuni eu-
liaruin exerciliis, cnnlra iinpcraloris jiissinnem re- nuclnim, " qui diidum exarcbiis fuerat, Neapolim

stilerunt, dicentes nunquain se in ejusdein ponlificis niisil impcralor, ut illud, quod exarclius Pauliis,
condescendere nece , sed proejiis inagis defensioiie spatliarii qiioquc, et c^i^teri malorum coiisilialores,

virililer decertare. lia ul anailiemaii Paulum exar- facere nequiverunt, peificeret ille, sed nec sic " in-
chiini, ' vel qiii cum direxerat, ejusque coiisenlaneos nuente Deo, latuit miserabilis dolus , sed claruit
submlttiinl, spernenles ordinationem ejus, sibi om- cuiiclis pissimum consilium, " quia Clirisli vinlare

ncs ubique in lialia ' duces ' elegeriiiit, aique sic de conabanlur Ecclesias, el perdcre cuiictns , alqiie di-

ponlificis dcqiie sua immunilale ciincii s-tiidebaiit. ]j ripcre " omiiium bona. Cumque initieret bominen;
Ci gnita vero impcraloris nequilia, oiniiis Italia con- prnprium Romam cum scripiis suis, in quibiis con-

siliiim iniit, ut sibi eligerent imperatorem, el Con- tiiiebatur, ut pontifex occiderelur cum opiiinaiibus
stanlinopolim diicereiit. Sed compescuil lule consi- Rom.T, agniia crudelissinia " insania, pioliniis ipsiini

lium ponlifex, sperans cnnversionom principis. Ipsis patriciuin Miissum occidere voluerunt , nisi defeiisio

interea dii;biis Exbilaralus dux " Neapolis deceplus poniificis niniia praepedisset. Veruni eumdem ana-
diabolica insligaiione " cum filio suo Adriano Cam- tliemaiizaveruni Eutycbium exarcbuin, '"sese magni
paniae parlcs leniiil, seducens populum, ui obedirent cuin parvis conslringenles sacramento nunqiiam
imperatoii, el occiderent ponlificein. Tunc Rnmani poiilificem Cbristiaiiae (iJei zelolem , el Ecclesiaruin

omnes cuin secuti coniprelienderunt, et ciim lilio defcnsorem se periiiiitere noceri, aiit amoveri, scd
siio ' inlerfecerunt. ^ Post liunc el Petrum din cm mnri pro illius s;ilute esseiit omncs paraii. Munera
• diceniem coiiira pontificem iinpcralori scripsisse luiic binc iiideducibus Longobardoruin et Rcgi "poi-
lurbaveruiii. licenles pluriina, ut a juvamine desistereni ponli
VARIA.\TES LECTIONES.
Cod. Luc, disceclerel.
'
G " Cod. Luc, Frentana, Montella, Vcnafrian
Cnd. Lui'., quw orla fiiissei impielnlein.
' AI., IHonlcrielli.
''
' Cod. Luc, qui illud edictum direxeiat. Cod. Lui'., Perficcda; al., Prwcutio; al., Percji-
* (jod. Liic, mori eliqerenl. ceda.
,

° In al. Neapotis deest. '^ In nl. qui dudiim exarclius fuerai deesl.
• Al., co)isi(io «110 Badriano. " Cnd. Luc, jubcnte.
' Al., occiderunl, dicenies quod contra jionlificcm " Cnd. Luc, quo.
im\ieralori scripsissent. Orbaccruiit post liunc cl Pe- '* Cod. Liic, omnia loca.

trum duceni. Iijitiir, eic. " Cnd. Lnc, senlenlia Romani proiiiius ipsius pa-
"C Luci Posl iioc.
d. tricii misium.
'"
' Cnd. Luc, dicenlcs lurbali, qiiod conlra ponli- Al., sed se matjni ctim minoribus constringentes
ficein quoque scripsissct. sacramenta, etc.
'" Cnd. Liic, pracitati. " Cud. Luc, poUicens.
" (^lud. Luc, inler.

VAniORUM NOTiE
clus ,
pollicilis al) exardio anxiliis , qucniadniodnm imperaiore eligendo rermc delibcrassot. Bkm.imjs.
b Veneliaruin. Veneia respiililica, jiini linc leni-
vere esl adcpms , firdiis perciissii ciiiii endeni exnr-
clio, cui vici^siiii npeni ad expugiiatiniiein Ro-
lulit pore armis clara, plerunique aJ pniiiilicis Jercnsin-
iiiaiia; urbi'^. ca Romam siiis cnpiis, de-
At cingeiiti! iieai sieiit. Ursiis pr.rerat, qni Miniiii:i
illi liinc

sliluuiin nniiii liuiiuina ope pnnlifici'in, nnin fiic.de- p, iiece~siluiliiie (Jrcgnrio pr^caln Sicpiiis
coiijiiiictiis

rat:B Italiic vires iioii erant salis , tiiiius esl Deiis, fiiil. Qnaprnplor ciiin LiiilpranJiis rex occiipassel
qiicin je;uiiiis ac inc.ibus lain privalis qnaiii publicis cxarcbaliini Kaveiin;fl, scripsit ad Ursuin Gregoriiis,
piopiliiiiu sibi leiidideral. In eo si.|uidem cnnfidens, ul auxilialiirus aJessel. Legitur episiola poiilificis
ab obsi's-a urbe proliciscitiir ad iniiiiiciiiu regcin, iiilcr ejiisdem epistolas. BiiNciNUS.

suaviqiie nralione iiileo illuin miilcel, iit vicliis e.i <: ubique. in llalia duces eleqeriinl. Ilaec
Oinnes
rnx, poiitilicis pcdibiis advolnliis, iiiilii niolesliam se priina csi perindus llalicae liberl.dis, iii qna Iliili a
iilnliiiiiiii prniniserit, ac deinJe obsequii cl revereii- Barliarnruni Criccnruinque jiigo i-ese exiiiiere inci-
li.i' plciiiis ca ninnia pcsseril, qii.TB salis perspiciie pieiilcs, jeci;riiiit liinJanienia reslaiirali pnslinodum
Shmmier.
Iiber pniilificalis eiiarrat. nicideiitalis iniperii. D.; bnc lliirne iiiniii sic Inquitiir
liapiciens crgo piiis i'ir. Nenipe Cregorius pniili-
^' 3ii
'riie.iplianes, pag. : Porro s^ccr ille nc divinus
fcx iii causa sacraruni imaginnm, Roina; synnduin Cennanui, decrclorum verce rcliijionis dcfensor, liij-

fOiigrei;avit, ciijiis ;di.|unl Iragnienla rescrv^it .\- zinlii jloruil adrcrsns Leonein, ex re nomi n h.ihciiiein,

dri.iiiiis I in cpiMnla ad Carolnni de iniaginiliiis. Ul ejiisqae satcllitcs tanquam adversus fcras dcpiignans
anleiii ciim Pliilippiciis, siio ediln loiiin li iei, iini- qiiein idmodum in vcleri Itoinn vir undequaque sacer
versns cngebal aiialliciiia dicere sevl.e syiiiidn, li;c- el apostulicus, Veiri apnstolorum coiijpluri confc^sor,
rcliciis ob id a ponliiice (lccl.ir;\lus, luilic.i iniliiia sese emditioiie privcUirisque fncinorilnis clnrebat Creijnrius,
ah illius nliedieiilia siiblraxit, ila Cre^'oiii poiilificis qui lijninm, alque Itaiiuin totuiiiqnc Oicidcnteiii a
..ynnilica adco eainJciii inililiam coiaiiunit ad liJei Lconis obcdicntia tani civili qiiwii ccclciidsticii ei 'ib
(lclcabiiJiiciii, ul iiiii Gic^orius ob>lilissei, 'J<j iiuvo cJHs iinpcrio sii(('«.u(. Ue.nci.ms.
 479 s. GaEGonius papa ii.
4S0
licis per siios Irgaios p.ili iciiis ille siiadcbai. Qui A el amplitis dies slelia, (juai " ariiiler vociialiir, cliii
• rescripsii doiesiandam viri didosiialem despicien- radiis in coelo apparuil iii " Ociiduo, ciijiis radii
ics. una se qiiasi fratres (Idei calena constriiixerunt, pnrles Ai|niloiiis rospieiebanl el uS(|iie ad
, niediuiii
Roinaiii :ilque Longobirdi , desideranles cuncti coeliim sc exiendebaiit. Eo vero temporc, sa'pius
inorlem pro defeiisioiie pontifKis sustinere glo- dicii Eiiiycliius pairiciiis et Liiiipraiidiis rex iiiic-
riosain iiiiiiquaiii illiini passuri perlerre iiiole- ruiit coiisilium uerarium
,
, iil , congregaiis exerci-
sliam, pro fide vera ct Cbristianorum ' cerlamen tibus, rex siibjiccret diices Spoleianum et Beneveii-
salute. IIU ita se li.ibenlibHS, elegit niiijiis pr.-e- laiium, ftt exarcbiis liomani, et i|u,tb pridem de pon-
sidiiim ' paier ille distribuere paiiperibiis largissiina lificis persoiia jiissus fueial implerei. Qui rex Spole-
in:inu, qnx nperifbal, incunibens oralionibus, el je- luiii veiiiens, suscepiis ab iiirisque ducibiis sacra-
jiiniis, et liianiis Deiim qiiotidie deprecabalur. Et iiienlis al(iue obsidibiis,
siia coborte In " ciim tola
spe ita maiiebat seinper fuliiis plusquara liominuin, Neronis cam;)um ^ecessit. Ad qiiem egressus ponii-
graiias lameii voUiiilaii popiilo referens pro nieniis fex, ei(|iie pra^senlatiis, studuil, ut potuit, Uegis
propositi), blando omnes sermone, ut bonis in Deum mollire aniniiiin communione pia, ila ut se proster-
priificiTeiit aclibiis, et in fide persisterent , rogabat. nerei ejus pedibus, el proniiileret se nulli inferre
Sed ne desistercnt ab amore ,
vel fide Uomani im- B laesionem ; atque sic ad tantim compunclionem piis
peWi, admonebat. Sic cunctorum corda molliebat, et monilis{lexuscst,'«utquefnerat iiidulus exueief,
dolores conlinuos niiligabal. = corpns aposioli poiieiei," manunn " armi-
et anie
Eodem lempore jier ' xi indicl. dolo a Longobar- lausiam, balleiim, spatam, aique ensem deauratum,
dis peiv.isuni est " Siieriense castellum , quod per iiec iion coronam aurcam , ei cruecm argcnleam.
• ceiitum qiiadraginla dies ab eisdeni Longobardis " Posl orationcm faclam obsecravit pontificem , ii(
possessum esi. Sed pontificis muliis conllnuis scri- niemoraium exarclium ad pacisconcordiam susciperc
plis aiquc comnionilionibus ad regem niissis, qiiain- dignaretur, ut et factum est. Et sic recessit rego
vis miiltis omnibus suis
drilis muneribus ', saliini declinante a malis quibus inieral consiliis cuni
iiudauim opibus casiriim, donaiionem beaiissimis exarcbo.
aposiolis Petro et Paulo aniefalam emiitens, Longo- Igilur exarcho Romai moranil, venit in partibus
bardorum rex resiituil atqiie donavii. * Eo auieni Tusriae in casirum '" Manluriense quidam seductor,
lenipore, indiclioiie xii, iiiense januario, per deceni ^ Tiberius nomine, cui cognomen erai Pelasius, qui
VARIANTES LECTIONES
' Cdd. Luc, ex scriplis; Mansi, ri;s(Ti>.'is. C " Cod. Luc, cum omni suo exercitu
' Cnd. Luc, cerlanles ; Maiisi, cerlanlem. Al., VI qiii fiieral iiidiilus exueret.
' Cod. Luc, papa. '^ In al., manlum.... Posl desunt.
» Al. om. XI. '*
Cod. Liic, armillas, sive armillariani.
° Al., Suirinense. " Al., 1'oslque facla oralione recessit. Conjunxeral
" Cod. Luc, quadrnijinla dics. enim plurinws Uoinani, ut quce imperalor
illa manda-
' Cod. Luc, lamcn. bal cuin exarclio inipleret. Sed commonilus perblandn
"
Al., Posl aliqiiod leinpus idein rex, ijenerali facta suasione ponlificis uon expeiiire, timc ad pnrlem (lexus
iiio:ione nl subjiccrct duccs Spolclinum cl Bcnevenla- salutis iila fccit qiiw iustilulus est , nec consensit
pravis
num, susceptisque ab ipsis diicibus sncranicnlis ulquc consiliis, el recessit miiis cjui venernt ferus. Sic eoni-
obseilibiis , cuin lolo suo liosle in Neroiiis cainpum piessa csl advcrstinlinm malilia , rcge declinante a
conjunxil. Ad quem, elc. vialis qmv iiiiernl consiliis, pro qua persequebatur
pon-
• Cod. Luc, aurifer; fort., Lucijer. li/iccm, ila ut cuinpellerel, elc
'" Cod. Luc, occidenle. '" Cod. Luc, Mantuarianense; al., Maluranense.
VAniORUM NOT^.
" t'l ante corpus aposloli poiicrel mantiim, armi- Orig. lib. XIX, cap. 22 : Arniilnusa vulgo vocala,
lausam, balleum, spatnin, atque emem deaurnlum, quod anle et relro divisa, atque aperla est, in aimos
nc non coronnm auream ct crucem argeiileam. Luit- ittiilum clansa, quasi aiimi cladsa, c iillera abtata.
piandus rex Loiigoliardi)ruiii, fracius poiiiilicis preci- D Slljdas : 'Ap!j.i).'/vuioii izy.oa. to vpu.« , to £na.v;i zii
biis, anle .illnre divi 1'elri iiepi)siiit vesles ngias el or- oTT/wv. Armiluusw jungilur ballcum, quod est cinqulum
iiainenl:), ni:iiuuiii, aniiiliiubaii), bjlleum el spatbam. mililiire. raulin., epist. 7, ad Sitverum Nee Bulleo, :

Miinlum esl breve pallloliiiii, (|ui)(l le^it iMiineros, et sed reste succincli. U^ilteuin olibilionis caii-a siiper
ad nianiis pi'rvciiii lanluin. Isidor , Oiigin. lib. xix aU:ire depoiii moris ;ii)lii|ui fiiit. Gri-'gor. Tiir., de
cap. 2i Manlum llispiini vocanl, quod nianiis lecjcU
: Mirac. marlyr., lib. i, cip. 01 Iqiiur iiuodam lem- :

tnntum; est enim breve amicluin. .Maiiluin poiiitur liic porc homo devolus balleuin ex aiiro pnrissimn cnm
inier oriiaiiionla regi:i, intcrponliriciii pniiii Uadevic, oinni appmalH stttdiosissime fabricatum super allare
de Gesl. Fnderic, lib. il, c:i|). ():2Mulli ex noslris
; biMlica; iiiius posuit, orans ul in causis suis niarlqris
diciiiit vidisse cancelhiriuni uiideciino die ub urbe virtiis diqnarelur adesse. Ail (ruccm argoiiln.uii.
jm-
exisse sinc inanli), s ne slida, sine albo eqiio, et sine peralores criiceiii aiiream iii collo Resliibanl. I)e
iiinni littbiius niuiiiliune, cuiii pellibus roifio pallio co- Carolo M. lesialiir Ditniarus, lib. iv Cruceni aui:eam, :

operlis, el cnm nijro alinulw usqiie ad cistcrnam. qiia: in collo ejus pependil, cum veslimentorum parie, od-
Iii:cr vcsles ri gi:i- ponitiii ai inilaiisa. Esl vestis niili- liuc iinputribiliuinsumens, caiiera cum veneraltunemngna
laris i|ii:i> ariinis, id ou. liiiiDeros tcgii, et peninet reposiiii. .ALTAsicnm.
ad geiiiia, iit sit expediiior. Paiilin., (.'pisl, 7, ad Se- Tibenus nomiiie. Si vera prodil Anastasiiis, diio
i»

veriiii : Sibi ergo ille liaheal iirmilausaiii suani, el tyr.iiitii guiit distiiiguenili : uiiiis qiii siib iniiiuni ini-
suas Cttligas, el suns buccns. Meni cpist. 13, :)d euiii- pcril Leoiiis occiipavil
lyrannidein ; aller
iii Sicilia
dein : Cuin prnlerca fncic iivii luinus qnaiii ttrniilnnsa qni (ina ann. 7-28, aiit i!!), se iii iuscia iniperalo-
ruberct. ArinilaiiSic eiyuioii al);iiiiiis signal I-idor., rcni lccit, qiii ci Tibirius vocab.ilur. De priuio ?i;il
 ^81 NOTITIA HISTOIUCA IN S. GnEGORHIM 1'APAM 11. 482
sibi regniim Iloiiwiii iinpeiii usurpnre conabaiur. A venienics in ManluriJnensi casiePo ibidem Pelasius
Leviores quoqiie decipiens iia at .Manturimenses, inieremptus est. Cujus abscissum capui Consianliin-
Lu.icn-es, atqiie ' medaiii ei sacranionta praesti is- poliin aii principeni inissuni est, ei nec sic R Jinanis
sent. Exarcbus vero baec audieiis, turbitusest, qiieni plenani gratiain largiins est impcralor.
s.Tnclissinius papa conr.rlanf , cl cum co proceres Niin posl b3cc cl iruit ejusJem imperatoris ma.
licclesi^e miltens alqiie exercitus, profecti sunt. Qui I lin, pro qna peiscquebalur pontificem, ii:i ut coni-

VaRIANTES LECTiyiNES.
' Cod. Luc, Bleraiii.
VARIORLM NOT.E.
auctor Miscellae, pag. loO, ad ann. 718, iibi de aino anlislitcin in diviiiis Siripturis eriidiliim, p.opnloruiii
secundo iniperil Leoiiis : Sergiiis piolospaiaiins
Inninliibns se iinplicare, eosdcmqiie ad dc reiliuneni
et
prcclor Skitia', atidile quoit Siirnci'iii olis:dereiit urgcrc, et ab ubseqiii.i imperatnri eiiam lucretico ile-
reqiain uvbent, coronavit itlic p opriuin iniperaiorem, biio abducere. Naiali adli;i'rel EranciiCiN PagiiK, iu
lirum Cpnum ex lioiiunibus suis, /i/i»m Greijorii Ono- Vita (Iregorii II, qui inqniL Tantiim abcsl ui Creqo- :

tuaguli, mutato notntnc Tiberium vocitnlum, qiii fccil rius llalos el liomanos ad defeclionem impulcrit , aut
proinoliones, et suos principcs, pra.licii consilio Ser- „ eus a pensione Iribuloruin solvenda impcdieril, ul fia-
gii. Asl iinpcriilor, liis ainlitis, inillil l'untuni pruprium " vennic et Veneiiaruin ex.rcilus ad rcbcllionem pnraios
cliartularium ; liui.c l'alricium ordinaliiin. et prwtoreiit in officio couttnueiit reci.atine dcimle eadeni lcsti- ,

Sicilia:, dalis in nuxilium ei duobus spallinriis, el in
serviliuni ejus perpaucis hominibus, jnssioiiibusqiie ad
priiicipes Occidcntis, el sacra pojiulo rccilunda. Qui
cum mgressi fiiisseiit nucl:i in Droinonem velocein,
ciierunt in parlcs lAjzici, a loco aulcm ad locum per
lerrain perque mare iiinere ficlo rcpcnte in Siciliam
veiierunt. Cumque
Stjracuiam iniroii^sent, audivil
Sergitis, el el proprio excesau perpenso,
obstupuit,
confuijil ad propinquos CalabrK Lomjobardos. Populus
vero congregatus, ct sacra retecla per eain cerlus
effcclus, quod el imperium slarel, el urbs proinpl.or
essel adarsus genlcs, nec non et enarrantibusillis quw
jacta fiieraiit super duobus slolis, Leunem imperuio-
rcm taudavcrunl, Basilium auleiii Onomayulum et
piincipes qui ab eo projecti fucrai.t viuclos prwlori
monia, quibus Nalalis iisus est. ILcc qnidein ita se —
liabiiisse, aiiieqiiam claresceiel imperainris malilia,
ut inqiiit Anasiasiiis, libens concedo. Vulnit iienipe
saucli^simus pnntirex patienler ri'rre qine sibi ab im-
pio liiiperature iiilerebaiitiir, cnin vite di>ci imine in-
jurias, alque omiil.i reine.lia uiansneludinis ct beiie-
liceiiliae e:«periri, ul sibi aiiiniiim iniperatoiij |iru-
niercretur, et a riirore quo in sacras imagincs s.-cviebat
revocaiel. Et llaliac populos inipeno orieiitili sub-
jectos (lelecLiuneni inediLaiiles iii olficio coiiti..iiiI, et
a coiistiinendo iiovo impcraiore, (|U'm C .iisiantliio-
poli iiirerrent, (Oinpescnit, el ex:iicli.im R;iveniia a
Longobaidis expulsum, et Veiietiis nioraii cni Lrsu
Veneiiarum diicl, ut el liaereret ct .'.d pri.-linuin st.i-
liiiii li.iveiinaliim civitateiu revocarel , dala ;,d eiiiii-

Iradideruul. Ipse vero Bnsitium ci.m singulan pra;iore d.in Iilicra, commendavil, et biiias epistol.is ad Leo-
ipsiiis decollavit, el capila eoruin pnKca condita per nem scripsit, quibiis ob^linaluiii aniiniiui fraiigorei
,
ipailiarios imperatori Iramntisit, retiquorum auieiii C et ad nieliora cunsilia tradiiceret. iMiiiiiatu> liieial
quosdam aul vcrberalos, aut toiisos, quosdam lero Lco se Ui.mam missuriim, qui iinaginem saiicii Pctri
abscissis naiibus in exsilium deslinuvit. Sicqne facium coiirringerel, et Gregoiluin illiiic puiiiillcein vinciuiii
esl ut liinc in OLCtdenlalibui inagna corrcciioiiis con- abduceret. At Gregorius respoiidit poiiiillccs Itonia:
slilulio furel. Purro Sergius, verbu impunilatis acccplo Cimclliandj; pacis cansa se.lere, tanqnam paricieiii
u pra^lore purilcr el petiio, exiiit ad eum, el ila iniegerrimuin, sepuimqiie inediaiiuin Oiieiiiis el Oc-
oninei pace potila' sunt Ilefperiw parles. Tyrannns cid''iilis, ac pacis arbitros et inoderat.ircs : Quud si
alter In partibus riisci:u, siinililor Tibeiius ijnncu- quempiam, Inquit, nd cveriendum imagincm iniseris
patiis, ct ab Aiiasiaiiii Imc loco iiieiiioraius, ci'gno- snncli l'elri , vide, protestamur tibi, iitnoceules sumus
niento Pcias.ns, qm Euuriani ad (lereclii.neiii pelli;- a sungnine, quein fusuri sunt; veruin iii cervices Uias,
xil, quani|uain per r>iiinaiiuiii e\crciLiiin, Greguiio el in capul luuin isla recidenl. Pra;vidcrai naniquc
poiitllice coiivenicnie, oppre^^us esi. bENCiNLs. s.ii.c'iis poiililex, qnoJ fiituruui erai, si qnidpiam ar-
" I. Aani pusl liac clnrutl fjiisrf m imperaloris III. s icntare iiiiperalur ausus lui^sct; ul cnim iradit
maliia. Naialis .MexaiiJer iii ilisseitatione 1 in llij- Anaslasius, ad rcsistciidum iiiipeiaiuris jussionibiis
toi iuiii ecclesiaslica II siernli ociavi, I. V, pag. 753, Peiiia|ioleiises et Vencliarum eneiciLus pnr.iii sibi
ncgat Grcgoiinni II a iibedicnlia Leiiins Isaurici duies elegeranl, el, de poiiLilicis de.|iie sua iiniiuini-
inijicratorib ub :>lir.'g;i uiii siciis iiiingiiiilins culiiiiii t.iLe sludi-nies, una se quaii frutres jidei culen.i cun-

Jlalix popiilos ab.iu\is>r, aiqne enleni vecli.aiia siri xerant liomntii ulque Longoburdi, desidcranlis
;implius sulri prnliibuisse. Nitilur ilie audoniiti ciiiicit moricm pro defensione ponlt/icis suslinere glo-

Paiili Diacuni, 1. m de Gesiis Loiigobardii uni, c. ill, ryriositin, nuii tvam iHum passuri pei ferre nioleiiiani
ijiipiieiilis Omnes liaveiiua' exercilus, vel Wneliarum,
: pro ftde vera el Cliristiunorum ceriunlein , vel, ut alii,
lalibus jussibus uno uiiimo restiierunl, et nisi eos pro- ccrtantes iulute. Et polins saluiem suam el li .eiii
ciii
hibuisset poniifex, imperatorem super se cunsHluere popu us prarseriim concredeie pulerat,
Roinaiius
(uissent agrcist, el Anasiasii qiii n. 181 liiquii
,
: (iu;ini Romano poniilici , cui niliii niagis cordi erai
Cogitiia vero iinperaloris neqitiiia, omnis I aiia consi- qii in cgciiorum Inupiam largissima inaiiu sublevare,
lium initt ul sibt cligcrenl imperulorem, el Conslanli- tcclesiLe liorrea i.u^ruenie laine pinpcnbus apcrire,
iiopolim ducerenl ; sed coinpescutt tale consilium pon- bland.i oiniies sermuiie coniplecli . urbem tcmplls et
lifex, speraiis coiivtisioneni lirinctpts; el ii. 185 : inoiiasieriis aiigere, leiiiplaqiie aureis aique argen-
Bliiitdo omnes sermoif:, ut bunis in Ucum proftcerent lcis miineiibus exoiii.ire.' .Maiiuui (iieguiiui appli-
arlibus, el in ftde pcrststercnl, ro.jubal ; se.i ne desi- (ucrat restauraiidis urbis moeiiibu», Alpes Cuitias ab
iterenl ab ainore, vcl jtde lioinnui impcrii, udinoneOal. Eicle.-iai palriiiionio divulsas eideiii iierum jnnverat,
Reciial et!;iin liitur.is ab eodoni Cngorlo ad Leoiieiii (;islra a Lungob;irdis Komauo dncaliii creita qua vi,
datas, iii quibus pontircx noii iiiiiias liilcniaL aver- qiia precibns, qua dun;S eidcni vindicaveral. Nil mi-
lciidi popiilos a iide iniperatoris, et vcciigaliiim solu- iiim ilaquc, sl, abrogat.) imperio Leoiii bjcrelico nii-
tiOMeni iiiipcdicndi, scd sc liierinem ei nuiiiKii pioliie- iiilaiiti lioiiKe veteii qua; in nuva perrecerai, rapiiia*,
lur, secessuruiii in proxiinaiii Canipaniam, si msultus cicdes, incendia, se suo sancilssino prxsull, viiain-
parel, clCbiisiiim iiivncaLuruiii , ul quoO apuJbea- qiie opesque, Roniani comniisdrint. IKec posiremU —
tiiiiiPanluiiiCoriiiiliio rcu Incestns contigit iinpcraluri (jrcgiiiil II poiitilicatus lempoiibus coiitigeruiil. Illa
cuiit.iig;it.Scdii iniinedc(ebai,snl)jiingil,vaiKtiS5iimim vcro qna; .Salal.s Alexaiider cx aucionbus rcfert,
485 S. r.llEf.ORlUS PAPA (I. 48i

pcllerel omnes Conslanlinopnlim Ii;\biianics , lani A cunque halicrenlur, imagines lam Salvaioris quam-
>iriuie' quamque blandimeniis, ui (le(ii)neicnl, ubi- que ejus Ccnilricis sanctac, vel omnium sanciorum,
VARIAISTES LECTIONES.
• Coa. Luc., Vi.
VARIOUU.M iNOT^.
ante ilcclaiatam iinivcrso orbi iinpcr.itnris iiialitiani. suffeceruntqui vidcUcel dominii sccculuris amhilione
, ,

Leo iiaiiuiiie imperiii n arripiiil ariiiii TlG, llregoriiis molns, cum Lconis impietati aiscntinl falsus Cpnus ,

scribit aiiiui circiicr 7-.J7 Decini unnos, episci'pui creaius est. Ciihrum Creijorius sacer llomcB
;i,l Li'iiiilmii

iu(|nil iii
:

episl. ad Lenneiii, Ot'i benUjnitalc recle ani- pnvsid — Annstasium una cum libellis smi.s abdicavil,
biilnnli, ni-tine sacrarum imaginum menlwncm (eciiti Leonemqne ipsum lanijuum irreligiiisuni per epislolas

iiunc nulem dicis iilciurum locuni implcre. Aniio iia- redariinil , nc lioinnni cum
univeisa Ilalia ad dcfeciio-
ipie "ii>, Lfi) in sacras iin;igiiics ;iperle rnrcre ciepil, nem ah ejus imperio concilavl ; e.r qiio Igrnnnus majori
caqtie moiisira immaniiaiis cl stuliiti;^ edere qn;i; in dics furorc percitns , paseculiums ndversns sanctiis

(ire^ioriiis in dicta epislnla eidcm e.\|rnhrat ob id

: adeo ul mulii clerici cl monaclii, el de-
iinngin. s iiivvil,

coepVre ltali;c pnpnli jiignin Gr;eci inipeiii cxcutere, voli Luici ob rrcla fidei dccrela pcricliiali, martijrii
,

l.iuraia imper;itoris coiiculc;irc, urbesque occiip:ire coronn fueriiit redimili. I)e excilaui iii Ciihnlicos per-
eidiin snbiecl:is. Ab aiino 7'2i iiialilia iinpcraloris scciilinne p iu:i Inibet Sie|ihaiiiis iii Vita Sieplianj in-
mag s inclainil: sacras iniagines c\ leniplis avulsil, p iiinijs. (^iiiii iii eriiii l.aiigobanli principes Luilpraii-.
(Iiis, et diiii Aislnlplins nniversam llaliam dissidiis
alqiic igne coinbu^sil, piincipfs iiiter cives imiiieiaii
ejiisdcm infciisns oblniiicavit , el sacrns aniistiles luijiismndi cniilliclat;iiii invadere innliieiiliir, plnri-
cxsilio et iiHirle alTccil. Aniio ilaqnc 730, veisus iirai|iie iii dies occnpaienl, qua; Kniiiane dlii mis
liiieniponlilicaius Cregnrii , ea accidere , qu.TE el cranl, Gicgorins lirdns cuiii Caroln Marlello
claiii

(>occi liisl^rici iiiemnraiil Ceilrenns, Zonaias, et inivit, quod ei a sequentibus Ponlilicibus laclnm, ul

Tiieoplianes. Ponulex Lennciii ul pnl)li.;iim iKeieii- sun lucn aniiotabiinus. lii.NClNus.

tnni aiiatlieinati snbjrcil , «iinncs Itali.c poimli ju>tis 5. —
Nani poit liivc claruit iniperaloris mnlelia. Leo
se ab iiii|>evati)ris lyr;iiinide vindicarnnt, ens-
ariiiis dc saciis imaginibus abolendis cngilare velicinciilius
aliine ea de re litteras ad pniitilicein misit
cemiiue consili", ;inciui ilaie ct palrnciiiio, Creg.irins cuepit ; :

iiivit. Ad qiiain leinpnrnin disliiictinnein vel animniii ciiiGregorius, prn scdis dignitale, resciip..l sanctas
;ipi)elleie iiolmt Unmaii.-e seiiis iinagines ex anli |no Calliulicornm insiitnin in Ec-
iion appnlit, vel
aiicioritali plcriiiiiqne inrensns INalalis, qnem Pagiiis clcsia coli, neque sibi veiieiaiiunem e irum abrngare,
iiimio crilices stndio alire|ilus secntns esl. Andialiir aut pio arbilno liceic, aut pro nHicio cniivenire.
diliieniissiinus aniionini snppnlaiur liaroiiiiis ad aii- Moncre aiitein illnin ctiain alqiie eli:)in, ui d,li^(;iiter

iiuin 75ii, scribens < : —

lleiinner;it hacieiiu^ liabe-
iias rebelluilis popiili s.Tpe Gicgorius,
imperaloreni peiutus rebellarcnl, quaiidiu spes aliqua
csse poinil, ul s;cpe monitus proinulgaluin de iiiipie-
tale revocarel ediclum, iioii curaiis se ob cjus cau-
cl quul ageret et qiiuusqiie prngrcdereiur animail-
iie adversus verierel; neque eiiini imperaluris esse nnvi alupiid
de lide slalueie, sed qu.i; antiqnitiis d creia a Pairi-
bus fnisseiit, qnacuiKiue ratioiie defendere. Ciacomos.
_ 4. —
l'usl liwc claruit imperatoris maliiia. Leo Isau-

saiii sxpins esse vita; in discrimen

ailduclum. Lbi ^ rus impius lcoiioclasta, saiicioruni iniagines hac illac
aiitem eumdem neqiie verbis scripiisve a captis po- vel coiiibuieiido vel deliirpando, adeo iiisaiiivil, nt
luii revncare, iicque beneiiciis coniinere, qiiin in de- saiicto Grcgorio secniidn suiiinio pniiiilici, qnj eiiiii

lerius laberetur, leiiipns jam advenisse ratns, ut

ab eriore avocare coiiab.iUir, temcre scnlierel se quo-
securis ad radicem admoveretiir arbniis inlelicis, que ul ait Raroii. aiiii. 7i6 ) missurum Roinain qui
(

:i|iOstolica auctnrilale, Succidile cam, damai. Quo
loiiiiru exciiati lideles occidcnlales, iiiox desciscnnt
penitus a Leonis iinperio, aposiolico ponilici inlia!-
rciilcs. Sic digiinm jiosieris idcin Gregnriiis reliquil
iinaijinem wneam prosluntcm conspicue sunclissimi apo-
sloli Pclri cunfringerel. lla'C slatua aposiolornin piiii-
cipis, qiKc jiidicin gravissimorum auctorum velusiis-
sinia est, jnre iiieiito confljla creditiir ex inctallo

exenipluiii, ne in Ecclesia Clirisli icgiiare sinercnlur siinulacri Jovis Ca|)itnliiii, jiissu sancti Leonis Magni,
ba;rclici principes, si sape niunili iii erroie per-
posiquam anno leparat.c salutis ii>-l
, , Huma ab im-
sisieie obsliiialo aiiimn inveniientur. Tuiic enim ac- minentc sibi llagello Altila; llumiorum regis, eju^dem
sanciissiini ajiostoli p:itrociiiio, liberata, quicvit. Ve-
cidil, quod et Giaici llisturici unines alliiniant, et
idtm Theoplianes aii, aiiiio deciuio quarln Lcoiiis rumlainen ex oralniio aiitiquissimo Saiicti .Marlinl,
imperatoris ipsum Leuiiem ab todem Giej^orio pii- cjiisdem sancti Leoiiis opeia prope basilicam Vatica-
vatum esse inbutnruin llalia; exaclione. lejtantnr id ii::m exstructo,
priiiium colb.cata luit, ad alind
iibi

Cedrenus el alii. Zunaras lnc Uoina; ((juod p.ir esl s:iiicti;rniii PrucesSi et Martiniaiii (ul ait
in.iilyruin

credere) lacta esse syimdice tradil, alqne in eodein Mattlia:us Vegius, qui lluruil siib pontilicaln Mariini

coiicilio ipsum imperaioicm an.iil:ematis aHectum > J, inde, sub Pauln 111, iu proiiauiii aiitciiuren'
piEIia. > liVLll.NUS. D eiiisdciii ba^ilicai, ut
Tibcrius Alpli:iiaiius
scribit
C/iiiwi( ejusdem impernloris muliiia. Pleraqiie s. riplur conteinjiuraneus, lanilem, sub P:iulo V, ad
X,
ubi nuiic invisitur, Iraiislala esi. Iliijus itideni
ab Aiiastasio hic meniorala ad vcrbuin sninpia e\ liicuiii

Panlo Diacono, iii Une cap. 4'J. Ilaqiie impcralor lelcbernmi simul.icri anliqiiissimusluitculius, nscnki
pi;cseiiim pcdis, qni ex liequenlissiiiio labioruin coii-
auno 750 secuiiduni ediclnm pioniulgavil, LMandan-
dcjiccreniur el adurerentur vcncrabiles imagiiics i;iilu la;vis ac detriius con^picitur. Quinimo Ca;sar
iil

pcr univcrsuin imperium. I.ncuni, lempiis lauonciii-

cardiiialis liaroiiius, duin qnotidie babilicam aposio-
prailicuiiii loium |)riiici^iis statuam banc bii deuscii-
visiiaiet,
quc, lia;ielicalis leserva-it Tlieiqiliam-s ail
amium C(Eterum dic 7 mcnsis Ji.nunrii, indiclione
:
,
liiulo vciieiab.itur, primu cuin ad conlessionein apo-
acceileict, lucc veiba iii utculo prolerens ;
ia, irreligiosus Leo silenliuni conlru sacras veneran-
st luriiin

dulque imaiiines in novcmdccim accubilorum tnbunulio
Gerniano sanilissinio pnlriarcha advocalo,
eelebriivit,
cui pcisuadendum urbitrubiilnr u: suo de nbolendis
sa-
cris imaijimbus dccrelo lamlcni subscribeiel.
-ii lcrtis
Christi scrvus ubominando Leonis cunstlw vcijuuquani
cedens, imo lentalis rerbum rcclo sensu disiribuens,
episcopulu se abdicuvil.... aie uuum 7 ejusdem miusis
Junuuiii Anaslasiiim jnl>i noininis virum, iiisias beali
Cndu iii unam , sauclam, catholicim et uposlolicain
Lcclcsiani; iieiiide cuin ct cunfessiune recederet, Iia;c
alia diceiis l'ux el ubcdientia.
; INec pr;ctcreunduni —
pnlavimns insiaiitancu; sanalinuis insigne iiiiraculiim,
qnod ad osculiiiii viva lide iiiipiessniii huic stalua-,
apusiolnrum principiS iiilcrcessione, palravil Deus eo
lcmiion; quu Codcx liic Aiiasljsuiiius cxcudebalur.
Aiiiio Jubikci millesiino scplingeniesimo vigesinio

terinam disciputun uc cuncclluriuin, \n ejus liicuni i|iiiiilo, iiniiito Idus Jiiiii!, Lteiicdictn \III suinino
4S5 NOTITIA IIISTORICA IN S. CliEGOniLlM PAPAM II. 480
easqiie in mcilio civilalis, qiuMl ilicere ciiulele est, A slas. El quia pleriqne ov cjiisilem civilalis pnpnln
4i;iii creinarcnl, el oiiiiies do;ilb:irent ile|iictas eccle- tale sccliis fieii pr;r(cdieliaiil, alii|iianli capite iriiii-

VARIORCM NOT.E.
pnnlifice, Jnannes Kiiiiv;ils(lii rroviiicire Silesi;p, Ecclosi:p esl nr ea vcl nilliilicnl , vel .Tlilegei , pro
niiles in beilo Tiircici», (liiin ISellnyiailum expiigna- eo alqiie e^se decreveril , cnjiismoili posi-
satiiis
rctiir, tailc vnliierJtiis, e nipe qn.T.lani in proriinilam livi viilgo juris cs e dii iinliir. E\ eo iiala e^l il a in-

(li-ciilit foveaiii iiL verlPbr.c c\ niiiia ac cnniii-

, iia rideliuiii espr: lir.ilio, qn:c apiid Miniicniii Fihceni
sio.ie Inxarenliir nec aminiiare ainpliiis potuit, nec
; liis verbis espriiiiinr, pip;. i,"i C.ur millu$ arns iia- :

stare, nam tibia" el i-ox.Mniices ex coiilracl:i paialysi beiil, lcmpla nuthi niitla iioin >.ifuulncra? Cni Oi la-
,

qiiasi »rrr;irl:c iinilili-s sibi fiiere. Veliebat se miscr, viiis, p. 9i, re-!po;ideiis Pulalis aulim hos, iiniiiit,
:

iino Iralielialiir ot poleral sociis qiiibosdain ligneis occutture quod coli iins, si itelub a ei nrus non liabf-
ad maniis apiatis per octo ciiciier aiinos, (piuiisq le mns? Qnod eiiiin siiii':lacruni Deo finqnm, c in, si
refulsil liinien in liabiiacnlo ineulis sikb, ct Uom .m recle wsiime^, sil Dci liiniio ipse simulacrnm? Tcm-
miiii ul a laiiguoribiis suis s.bi vide e
sanareiiir p'um (jnod exslrunin, ciiiH lolus liic niundus cjus opere
visiis esl. Vovii iiaijiie, iicc siiie peculi iri iNiiininis iabricalns euin cupere non p ssii ; el ciiin Iwino taiius
provideiiiia, Koiiinm landein aliquando pervenii, iri- mnneain, intr.i unnn a'diculain vim liinla: majcslatis
duo jcjuiiavil , acceptaijiie per li. P. AleKamlruin inctndain ? lionne inelius in nosira dcilicaiidus csl
Miiriclioni s c. Jesu, prii lingiia Pulnna peKiiileniia- mente, in nosiro imo coiisccraudns est peclore? Erso
rium, s:icraiiu'niali :ibsiliiiione, iii Vaiicaiia basilii::i,
jj
:.i'i]iie leinpla Innc e\siriii Dco f.is e.sse qiiiila:ii 0|ii
sacra ibiileni ciiniiiiiiiiiiine refecius est : iiniv arces- ii;ili suiil, qii.Hl iioiiihiin in Clirisiiaiio popnlo insli-
Sit ad slaiuam priiicipis apnstoioium, oravit aliqiian- liiliiiii erat, rernin p tien:es
iiecdnin per elliiiici.s
lisper, pcdemqiie sacruni deosculari cujiiebat, ncc licebal. iieras ei lllicilnni r.ili; el de sacrii iiii:i2;iiii-
poierat rogavit iin.ptcrea peregrinos qnosdiin
: biis aiqiie ab idulis iiiiiliiini disciciiaiiiiliiis iioii "dis-
aslames, quorum ailjuturio pcdcni siatua; exosciila- paieiii ideriqne seii eini.ini li:ibuisse \ideiitnr. Qn nj
IHS esl viva fide, ut sancii l'etii iiilerress;oiie sani- iiliuii;qiie paiilaiim deilccli siint Ciirisli.iiii,posli)uaiii
tati resliiuereliir. Mira
protinus consoli-
vis fidei ! usii ei latKuie ni:igistri comiiereriint iieiiiiuin daiii-
daine miiii bases ejiis et plaiita;, et coepit ainbulare nandiim esse, sed ad |iietateni prodes^e posse.
ct lauilare Deuiii, nuii secus ac daudus iile e\ uiero yu imobrem iitl basilieas, sive, iil appullari Miileui
nialris su:p, qiii sed.bal ei viclniii qiia:rebat ad Spe- ciepiriiiii, eidesi.is ei ali;iiia iii L»ei lionorem ac cid-
ciosaiii p.iriam leiiipli , a beaio Peiro saiiains, ut in tuiii exslniere non ilnbilaruiit, ei (ini.lciii iiiagnilice
,^ct liiis aposiulorum videre est. lliijus insianta- — ac pace ac liberlale ri-ililil:i, ncc pris^iiio
siiiii|ituose,
tics; sanalii.nls prodiginm longe latcijiie divulgaiuiii illi) UMi ei aiili.|uo more, :ic iii^ignoroni ec.aiii viro-
esl, iiosli uiiique revcrendissiiniim s;i(:rosanil.e basi- riiiii ;iuciorilale, delcrrilisii.Ml, (|iiiiiiiiiiiis ia l;ict;r.-iii
lica; Vaticanae capitnluin pcr aiillieiitic:is probaliones sic im.gines Clirisli al.jiie sanciiini ii, :|iiaiuiii iinn-
el docuineiita , in nuslin aidiivo rcpo-iia ciira ac , duiii pcrcrebnerat nsus
bacleiiiis eodein lc.n.oie ,

diligeiilia erudilissinii viri D.miiiiici Iki] tisli presby- usurpavii Ecdesia, cuni j:iiil nuliuiii idololairije peri-
leri beiicficiaii, lyp:s Valicanis e\ul^ari iiiaiidavit; culuiii c^sel, ct aJ propagaiidaniCliri^ti ac ii.ariyriiiii
ct eiiiincntissiinus doiiiinus Aiinibal S. It. E. cardi- sanctoriiin jU:; ci t.Miirniii iueinoriaiii, et ani ii.aiiii ig
iialis Albaiiiis, sancli Clenientis iiiiiiciipaius, cjnsdem '-'
ad pielaiis ci'iislaiiiiaiii , illoruiii e\eiii|ilo, liileles,
basilica; arcliiprcslivier, slaiiii- iinagl kmii ;vre iiicidi ulile id esse vidiMelur. .Alipie lioc iiemiquaiii oiiiiii-
iussit liac .-E.NEAM blAlLlAM AiO-
cpiaiapiie : busiii lucis, eiidcin iiislitiilo.ae lempore coiislat esse
SrOLURCM IMUNCIPI IN bASILlCA V.\TIC.a.\a f.icluiii, sed alibi litiir-, alibi lar.lius, prout iiatioiiiiin

POSITAM ANTIQUiSSIMO CIIIilSllA.M 1'Ul'LLI capiu- el iiidoles erat, el qui illis pr;vt raiil exiicdiiu
CbLIU FKEQUKiNTATAM, AU QUAM A.NiNO JU- juiiicibjiil. (Juo.l eo dili^eiitius olJservaiiduin qn ,.| ,

I51L,€IMDCC.WV. SEDE.NTE liE.NEDlCIO XIII. ;id p eraque \ak't iiiierpielanda iiieiiiuri:e v.iiTis
V. M. SANITaTE PARALITICO B. PETIil OPl.M exi:iiipla el te-.im iiiia, (juibiis ad o|ipiigii:iiiiliiiii Ec-
iMPLORA.NTI RESTITUTA PEIi LNSIGNE Mlli.V clesia; riluui abiilunliir prolesuiiiles ; iiiniiiiiiii|iie
CILUM APOSTOLI SUl MERITA DEUS ILLU- comiiiovciiliir iiiteidnm lepngnaiiies illis c;itliolici
.STRAVIT. A.N.NIBAL S. CLEMENTlS S. R. E. tlieoliigi, cniii sic ubi eniisiel iniagiiiei
rtpudi.iias ei
CARDINALIS CaMERAIUUS EJUSDEM SACIiO- d.iiniijlas ab Oitlind pio li'Ciiiiiiii ac teiii-
:xis fuisse,
SANCT.* li.VSlLlC.Ji ARCIIIPRESliVfER AD p:n uni raiioiie istiid coinmode exphcari debcat. yuai e
AUGENDAM APOSTOl.ICI PAIllOCKMI CELE- iii coiiliuversii de iiii iginiuus, (ilerioris Ecc:esi.e
iUllTATEH CIIRISTIOUE FIDELIUM P.ELIi.liJ- po.ius exeinpluruiii el institiiloruin, iiiiaiu aiiliquio-
^EM ^KKA TAIiULA EXCEPTO TVPO E.^PKI- ris, dnci raliuii 111 opoitol. Ciiiu eiiiiii ple.iis aiiliic
MbiNDAM CUUAVIT AN.NO DOMI.M MDCC.VXMI. velis geiiiiliuui siipeistilio lerreinr, iuulta priiiiis
— Mos qiinque qiii iu eadcm ba-il.ca pnncipis apo- illis EcclesiLe SLCCiilis \el iiou inutiiia (ler sese, \el
stuloruiii ejiisdjin eiiiiiieiitissiiiii arcliipresbyteri bo- ei:aiii comiiioda siiiipriini ouiiuiipie s.iliiu visum eji
neiicio ac iiiuniliceiilia iii ordiiie cleiicoruiii bene- D duiu periculuiii eral ne ulleiisiuii.s alupiiJ traberci
'iciatoruiu, taiiiclsi iniiiiurili, conpiati reperiebaiiiur, e\t.;riia quoruiudau; niuuui species, cuiii iis qu,e ali
juveneiii vid.iuus aiiibulaiileni et glorilicaiueiii
illuiii etbnicis celebrabaiilur siiiiililndiiie ipsa congruens,
Dominiiiii qu.ipnipier lesliiiioiiiuni veiuaii Ible.iler
;
velui iie iiuagliies Chi i-ti alqae saucioruai, pro iilo.is,
^ierliibemus. iNe auleiii lapsu t'iiipoiis pi.tclanssimi qii.bus eraiit assuelai:li, a lu .ibns el iiiipeiiiis li;ibo-
iiiijus lacinoris meniui ia dcperirct, Aiiaslasiano liuic reiiiur,el utcurum aniuius ab inaniuiii siuiiilacroruiii
Ciidici iiiseieiidaiu duxiinus ad iiiajurem glonani Al- tuiisuetud.iie ac iiiciuoria luugius avuc;irelur. Credi-
tissiini, quein iii apo^tolo suo Peiru iiiiiaoile.u pr.c- bile itaqiie esl paruiii a Clirisiiaiiis u^uri.aias luisso
dlCaillUS. TllO.lI.V- .ICETA. pi iiiiij leie quatiiiir s.cculis, per qua; nofaiida daeiiio-
5. —Fost iiicc cluruii, clc. Priiuis ab oilii Cli.i- iiiiiii III idol.s re i^'iu ct Clin.-tiaMl iiuiiiiuis cru.lcli--
Sliaiiu; rcli^ioiiis teiiiporibus, cuiii adiiiic ',;eiililis iii s iiia vcvaiiu ciir^uiii suiiiii toi.uil. Oniiito (leiuuiii
eam exaruescerct luriir,ei iii liumiiiiim iii nlibus sa-ciilu, puslqiiaiii , adep;a libcnaie latertos quo-
,

laleiet adbuc Iduliruiii superstiiio, nuii laii: liequeii- daiiiiiiudii SI105 e.vplioaie ta;,iil. Ecclosia, pleri-qne
lciii fuisse sacraruiii nsuiii iiiiagiiiuiu, oi iieijue leiu- luiii iiii;igiiics palaui liaueii ca'plu;, ;it'pie iii ItMiiplis
pliiiuui atqut; basilicaruiii, observ.it liiuiiy^ius Pel.i- cl oraioriis pruposiUe suiit, cuiii liaceiiiis, ei»i iii

\ius, lib. \v ilieul.igic. Dogiualum, de iiic rnat.uiie, usu essent aliquo,iiiin laiiieii promisi^ue ac Ircqueii-
t;ip. I.). Cuiii ciiiiii iiiiagiiies ex euiuiii geiicre sliit ler adliiberoiitur. ikecet pluia aba Poiaviiis ciia.us
qua; ad saluloii) uuiiiino iiecessaria iiim suiit, ncc ad de usu iiiiaginiini iii vctoii Ecclcsia. IIuiic iisiiiii
subslaiiliani ipjiiin religioiiis ailiiicnt, lii puicslaie cnltiiiniiiic iiiiaginuiii Cliii^ti ac bani.luiiim nun su-
487
cnii, alii ' pariem corporis excisi, poenani perlulcnint
* Pro qua causa eiiani Gernianuni saucirc Consian-
' Coil. Lnc, Iii aliqna paite.
' Al., Eodcm lenipore Geimaiuis
lum cnm lcge Dei non pugnare, sei! religi 'ni cnnseii-
laneiim esse cl rnlcliiim pieiali excil:in(l;c ulileni,
,
pkniljus denionstr;ii Nalalis Ale\ander, sfcnlo v:ii,
dsseri. 6. —
Qiio eodein ssciilo viii inennle, exor-
tuni est in Oiienie nion>lruni liiirrendiim, hoc e-t
hrre-is lciinnclaslamni . qu.^E venerandis iinaginilius
belluiu inilivil. Ejis fnisse praecursores geiililfS,
Jud;ros , Marcioiiilas ManicliSBOS , Tlieop.iscliil;is ,
,
le^lalnr septiiiia syniHlns aoiinnibus priiiia el qninla.
A Juil.cis belluni iain Impiiim instaiiraliini esl aiino
(lirisli scplingeniesimo vigesimo lerlio,quo, jiibente
Jczido, .\rabiini Calipha. e Cliristi;!noriim templis,
loliiis regni sni (inibus, Cbrisii et sancioruni im;igi-
ncs dctiiibarnnl, ut co aniio relert B.ironius , ex
The cx relnlione Jo:iniiis iiion:iclii, vica-
i|)liaiie, el
rii ori tpi^copDrum, ex eadem sepiima syn-
iilaliuin
odo, aclione qninla, ex rujus aclioiie qiiana con-
sl:il eani iinpieiilcm ab Flebraeis ad Cliristianos deii-
val;ini esse, anciore Conslaiitino Nacolise iii 1'hrygia
Saluiari episcopo, qui, a snis dicEiesanis expnlsus,
in impentoris Leoiiis Isanri aulam irrepsil, eunique
in sjncias inia^iiii-s accendil. Sed et Jndaei, quibus
Lco Isau! us jurejurando se obslrinxerat conccssnruin
se illis quiilquid pnsliilasseiit , cuin ad imperium
evectiis ess'l, quod ipsi fneranl valicinali ipsuin
iiiiiiuleie ul sanclas iniagines , ac eanini cullum ,
ipiasi idololalrix reliqinas, ab lerel, iit teslaiUur Ce-
(Ireriiis, Zoiiaras ei Coiislaiitiniis Maiias^es, Graeci
bisinrici. —
Siciiti ergo alias imperalorcs elbiiici,
aiiiiisdefennalibus suis dicalis, adversiis Cbristia-
iios edicia piomnlgabant sic Leo Isaiirus dccitnum
;
siKC tiiruniiidis aiinuin, ul loquiliir Zoiiaras auspica-
tus, ide.oijue aniio Cbi isii vigesimo sexio supr.i sep-
tiiigeiiiesimum, advcrsus Orlliodiixos perseculionem
excilavit, et bclliim saciis imagiiiibus iiidixil. Posl
decimum sui imperii aniium (id esl , iiiclio;iluni in-
qiiit Slepbanus Diaconiis Lcclesiae
Vila sancil Steph;iiii jnii oris moiiaclii et mailvris,
qiiaiii scripsit aniio circiler KCS, quamqne Gra^ce et
Latine pnblieavil tomo 1 Aiialeciorum Cr;ccoruui
Jacobus Loppiiins monnclins lieiiedicliiins) iiovus ille
jSallassar (Lcol a iiiis iiiip.) .Municluvain luiresim,el
yEphtliarlodoc lurum, ul ila loquar, (orle Ituud dissimi-
milem, in Ecclcsium spiruvii. ltaque,subjecla sibi plebe
convocata,eoram vmnibus leouiiinm rugiens,inhumuna
liKC b. Ilua, et Letinis noininis in.^gnis , ex iracundo
cerde, velnl ex yEiiia monle igiiein el sulphur, mise-
randam illnm vocem eruclnvil el proluHl : Quando-
quidein imaginum [ubricaiio ars esl idolica, il as ado-
rare non opjriel. Id aiitem accidisi-e anno deciuio
Leiinis lanlu:ii inclio.ilo ui scribil Zoiiaras, noii
, I) ccelos assiiniplionein imagines expressas esse, jc pro
iransacio, ut iiisiiiiiare videlnr Siepliaiius Diacoiiiis,
palet eiiani ex auclore aiionynio a Coiiibelisio iiiicr
scri|itoies llisloiia; Dyz.aulin.i; qni posi Tlieoplia- ,
iicni scripseie, publicalo, in inveciiva edila ad con-
falaiionem ccruni qui s:inir fidci sanclorumque ac or-
Ihodo.vorum Pulruin duclrimv adversanliir, in qua le-
sialur Leonein veritali obsisure coepisse iiiriii-(iOHe
nona, i|u:e aiiiio 7:^6 usqiic ad Kalcndas Seplcnibrs
concurrit ciim cjns impcrii aiiiio decinio. Uic auteni
anonynius vivebat anno TtiO. Eani baresim ipso
ejus iiiilio liiisse acerbi-simam observat rhcosicnclus
iiionaclius ci discipulus saiicli
diciensis, iii Uilbyiiia, sacraruni iniagiiium defen^ione
clarissiiiii, aniio Hi4 in exilm
biijus saiictl Vilani intra quinque priores
ejus morle, recil.ilam a liullamlo ad dieni 3 Aprilis,
iii eaijueail: Sed et hoc modu cunsidera, alias qni-
dein hivretes ab episcopis inferioribusque presbyieris
GUKGORiUS PAPA 11. 4S3
A linopoliianx Ecclesix anlisiitem, eoqood ei consen-
sum prsliere noluissel, ponlificaiu priovii ' isd-m
VARIANTES LECTIONES.
pria exclusus csl sede imperaloris iiequiiio, sibique, olc.
palriarcha a pro- ' Cod. Luc, Idcm.
VARIOULM .NOTiE
orlum liabulste, hnnc vero ab ips's processisse impera-
loribus (msli autem quanlum reqes iultv el facerdoles
intersil), el islas quidem doccndo el cunlradicendo coa-
luisse, paulalimque invaluisse ; hanc vcto ab in.p^ralo-
ria ah inilio Vilenlisiimam. Iiigcns
polesliile fuisse
lainen tuniiilliK escilains est a (ileb', slaiiiii ac pro-
iliil decreiiiin Leonis iinp. de abnlcnd s iniagmihus.
Unde S'bi nielnens imperaliT sacrilegiiin cuii^ilinin
dssiiiinlavil. iVoii /ihc, inqnil , specla'. mea sentenlia,
ul ea prorsus deleunlur, sed hoc aio subliniiore loco
eas locandas cs^c, ne vre quisquam e.is conlinqal, ai-
Cjue iia quodaminodo rebus fionore diqn t contumclinm
inferal. llis artibus oiiiiieni im:iginuiii veneralio:.em
abolere niedilabalur. — Loilein aniio seplingeniesimo
vigesiino sexlo Leonem Aiigiistnm ad Gregoriu;ii
pa|iam scripsisse ul si impcrialeiii graiiam li bere
vellet, s:incloruni imagmes dei'oneret, et vicissim
Gregorium Secundiiin ad imperaloreni rescripsisse,
teslaulur 1'aulus Diaconns, lib. vi de Ge>lis Longo-
b:ird., cap. 4'!, Anastasiiis, et Tlicoplianes. Srd ea;
episiol* periere. Pnstea ciiin iinperalor niliil a (jre-
gorio olitiiiere pnsset, s.Tpi^s per suos evari lios,
diices, aliosqiie mi;iistros, insidiatiis est \it;c liujiis
sincti ponldicis; scd pro ill us defensioiie Hnnia .i el
,
Loiigobardi pie (ucderati ip^uni onjiinciis viribcs ab
i
eorum doiisel insullibus iiicoliim;;iii serv.ivere Vna :
se quasi fralrescalena fulei conslrinxerunt lioniani
alque Longobiirai, desiderantcs cuncli moriem p o
defensione punlificis suslinere gturiosam, numiuam
illum passuri perfcrre molesliam, pro jide ivr;i el
Cliristiunorum cerlanles salule , inquil Aiiaslasins.
C 1'oiililex Viro, ul idem anctor sulidil.ijiiJlid.i volunlaii
populi referens pro menlis proposilo, blando omnes
sermone, ut bcnis in Deum prufiwnnt aciibus, el fiile
pcrsislerenl, roqabai , ei ne desisiercnt ub umo e et
, ftde lioinani iiiiperii adnwnebal. linperalor infensus
Cpoliiaiia;, in erat Grcgorio 11 iion sulum ob iiovas opiiiiones,
quas liic rejicicbal, sed etiam quod iiovum «eiisuni
agi in lloiiiaiia priviiicia noii palereiur , iiidei|ue
euni per Marinuiii sp;itharium duceni Koraannrum,
deinde vero per raulum p:ilriciuin etexarcliuni inter-
(ici curavil Paulus vcro exarchus, iiiquit .\n;islasius,
:
im/^eraloris jussioiie, eunidem ponlificem conabaiur in-
lerficere, eo quod censum in provincia ponere privpe-
diebttt. Eial census iile capitaiio ci similis qiiain
Sicilis el Calabria; indixil, de qua b quitur Tbeopha-
nes. — Leoiiis Isauri impietati, qu:i pnluit consiaii-
lia, ob^tilit sanctu^ Germanus pairiarcba Cuiisianii-
nopolitanus. Ipsi per qiiemdam ex prxcipuis tccJe-
sise iniiiisiris signi(ic;ivli ab inilio pust Cbr sti iii
illis libeiilisMuie moniurum, et qui Cbrisli iinaginem
ignoininia aflicii, in illiim qiiein ea exliibcl injuriaiii
rejicere. l(isi ilaque iradilioiiem ei usum sancuc Lc-
clesia: ohjecil, bonoranam imaginuin veiieratioi.eiii
a coiiciliisprobalam sulemiiia quoc emiserat pru-
;
iiiis a de non convcllendii Ecclesi.c ritibus.cum iiii-
peralor iii;iiiguraius esl, re\ocavit in mcnioriam ;
ipsuni per s.icra oiiinia exoravil, ne ipso iiiiperanle,
sacraru II iniaginnm lierct e\cisiu, Aiitichiisli pr;c-
— rursorem foie adjicieiis qui faciiius islnd perpetra-
lel. Taiulcm nnlluin nun inuvil lapidein nl illiiin a
Nicet£ llegumeni .Me- cuiicepia revocarel impielale. ll;i;c constant cx alia
cjusdem sancli Stepliani Juii;ons monatbi et Mariy-
iiiortui. Sciipsit ille iis Vila, qu;c a Baronio aliisque perpL-rani tnbuitur
aiiiios ab saiicto Joaiini Daniasceno, qnud Joa:incs Uillius e.un
liujussantii nperibus suljiinxenl, cuin lunieii bccc
geiiuinus sil feius Melaphraslis, ut docel Allarius iu
ui;itriba de Sinieombus, pag. I5(j. — Sed iiihil pro-
489 NOiniA IIISTOIUCA IN S. CIlEr.uriiUM f'Af'AM II. i'M)

ii:ip('r:itor, .siliiqiie coiiiplicem Anaslasimn presby- A synoJic.i tliiin l:i!i li;rresi euin con enlieiilcin repe-
teriim in ejus loco ' consiilnit. Qni iiiissa linninm riret, vir sancliis non ceiisuit euni fratriMi, :iul

YAniAMi:S LECTIOMiS.
'
Coil. Luc, Lociim.
VAniOUUM NOT^.
iiinvil sancins palriarclia; r|iiin imn anno so|illii!;en- cccle-ia, ciim in Ecclesiis aliis per Orientem soli
lOiiinci trice^jinio, ilie iepiimn nicnsis JnniinTii, indic- iiigredercntur minislri, ac iniperalnr ciini eratfactii-
lione decima Intia, (eiia liebdnmailis terlin, irreligio- rns (dilalioiiiMii, vel eliam nioniclii ciiin Deo cnnse-
sus Leo, iiiqiiit Tlie"plianes ail ciim Clirisii aiiiiiim, crabanlur; siispicatiir, iiiqnam, sibi pias feminas
silenliuin (iil cst cniiveiiliim opliiiiaiuiii iiaciainlis siili l.oime ingress'im :irr igasse, iil cjus .sacrilcgiiin
iiii|.erii ncgniiis iiiiper uoris iiiainfiln coacinm) coii- iiiinistniiii al) iinpio coiiain delerrcrcnl, ita sapienicr
tni snnclds veiicr.inila qiie iinarjines in novemd.cim ac- judicanles, iioii esse vclut pro rcligione scrvaiiiliim
cubiiuriim liibiinnlio ceiehrnii , Gerinano saiiclissinio q I in casii milit:irci cootra religionem. Ouari' in
pa^riiirclid advocnlo , cui persuadenduin arbitrabuinr pricmiiim illius zeli liher liiil ingre<siis l.ici allaris
7(1 de abolendis sacris iiiitiiiinihus decrelo landem
siio illiiis eccle^iiB inulieribiis qiiia ips:e pr:civcraiit
—
,

siibscriberel, At furlis Cliristi servus abomiiiando Leo- laiilo facinori ac scalain delraxeranl. liilerea Le i

iiis ceWsilii) veinnquiim cedens, inio veritntis virbum impcrator, misso ediclo, qiio im igincs dejici pra'ii-
recto sensu distribuenii, ei>iscopatu scse abdicavil. Tiiin piebat, Giegnrio II graliam su:ini polliceiur, si ncfa-
imperator sairapas lii palriarciiicam doiniiiii inisit : B ri;e definilioni snbscribcret alioi|iiiii suo gr:id'i ,

iinibns prwcipil nl cum puqiiis cl convitiis snnclum qiiaiiioiius pelleiiiliim iiiinaliir. Gie,'otiiH slaiiiii sn
virum inde detur!'arent, SlephiiiMS Diacniiiis in inqiiit ailversnshoslilem principis aniniiiiii p.irai, nKineiqiiK
lanilata saiicti Stepliani juiiinris Vita. Gcriiianus feiiiap.lcos et Veiieliarnm excrcilus, ui ab ea iiii-
Malaniiim iii (lomiim gciuilliinm secessit, \ilani pri- pielaie sibi cavemt Igititr permoti, inqiiil Aiiavl:i-
:

valaiii aclnrus, scil aulo pnsl e (ioino sua in mnnas-

i
siiis, Pentapol.nsium et Veneliarum e.rercitus jus.-.ioni

leriuin loiige dissiium , Lenne jnljenle, depnrialns imperatorice restileiunt, el nunqu.im se e;us ponlifieis
c^l, :ic sirangiilalus prope CiMileiarius, suhdil Ste- ciiiidescendere neci dicebant; acd quod pro ejus mitiiis
pllanus Diacoiins. —
Eo nnlem ejecto ct monaslicic defetisione viriliter decerturent. Omniiim mentes :mI
viiit pariicipe fncto , videre ernt universnnt civilatem, piiiiiiliccm liieiidiim inclinat c ab exarclii olisciiinci
melHllua pmrisdocirina orba nm , fletum et gemitum dcs( i-ciiiit , el dclcclii sno qiiisiiue silii dnccs pncli-
non pnrrum edere ; ila ut dies illa, non dies, sed tene- ciiiiil, iit teslatiir ideni .\iiastasiiis : Aiialliemiti Pai-
brw et fletus sii; er fletuin, vm super ric esset, ut lo-
et lum cxnrclium, vel qui eum dircxerant , e'usque con-
iinilur proplida. Iisdem inin'ri.t dubus impius Aiiusla- sentaneus snbiiiitlunt spe.rncnlcs ordiiiaiionein cjus,
,

.siiis(ipsius sancli Cerinani iliscipulus et coiisacella- sibi oinnes nbique in Itnlia duces elegeiunl, atqiie sic

iieiis) impiciiilis manu pontificatum occiip.ivit (oidiiia- de puntifiiis deque sua iminuiiilate cimcli studehaiii.
lus, iit scriliiiiu Anaslasiiis et aiictor .Miscellae, die Ex en lenipore dnceni Itoinaiia provin'ia, (pieiii;iil-
vigesiiiia scciiiula (jiiMlem meiisis Jannarii) di" mili- inoiluin ct caeiei;!', sno arbiiralii, id esl, procernni
lum, non suffrngio divina pielalis; qiii quidem omnia dclcciu, liabiiit, ciui eodem jiire iiierctiir iii adini-
nd Ecclesiam pertinenlia imperaioris icdibus tradidil. Q nistr.iiida repiibiica, quo dnces ab iiiiperatorc iiiissi.
Aiiniim tiim ajjebat iioiiagesiiiinm qiiiiiliim sanclns Volueriint Itali iii apenaui defoclioiicm crmnpere cl
r.ermanns, iit lcgiuir iii epistola Grcgorii papae ad novnm priiicipem crcare; scd poiitirex iiilercessil, ci
Leoneineodeiii anno i-cripta. VariascripsilOpera,i|UO- liorlalu Lnilpraiidi Longobardorum regis iii amici-
rum plera(|iie aillinc iiicdila snnl. Coliuir iii Meiu is liaiii ciim Eiilychio cxarcho, cii|iie siiain aucio-
rediii
Gr:ecoruiii die \i mcnsis .Maii. Tum njrannus, pro- — liiate.ii, Anasiasio, rcsiitnit in civitate Ito-
teste
seqiiiliir idem :iuitnr, tibcra pnlestnte pi udenda tixre- in.iiia Cognita, inqiiil, imperatoris nciiiiitia, nmiiis
:

sis accepla, i.lico sanctain et dominicam Clirisli Dei Italia consilium iniit tit sibi eligerel imperatoirm, et
noslri imugincm quic, stiper inip raioria nlria collncata, Coiislnntinopotim ducerel. Sed compescuit tale consi-
iib effigiein snncta .'Enen dicebntur, dejicere ct ii/iii
,
lium ponti(ex, sperans conversionem principis. lil iii-
Iradere lentnvit qnod qi.idcm pcreqit. Inlerim vero
,
Ira : iVe desistetenl ab ainore vel fide llomniti iinperii
duni loilebatur, diiiiio zeto robor.tcc lionornbilet vni- r.ninonebnt. tx qu bus li |uel riicophaiieni, cumi|ue
lieres (ortiter irruerunt, arreptnque scala, spnlliarium s. Zonarain ei Cedrenum auciorcs 0:i'ccis, de
ciitos
qui imaqincin anwebal, in lerram projecerunt dislra- ,
rebusinOccidenie geslis plerumqne p.iruiii edoctos,
clunique mnrti dederunt. Post liivc ad palriarclticam perperam scripsisse Gregciriiiin papani Uoiiiam atque
domum stalim prvpernntes, inipium Anastnsium lapi- Italiam, caeierasqiie Occidentis provmcias ab obe-
iHbus petunl , uientes : i Itnpurishiinum caput, ct ve- diciitia imperioqiie Leoiiis abduxisse, ciini, prseier
rilatii lioslis, er.tone idcirco sacrdotium invasisti,nt ea qu:c ex Aiiasiasio relulimus, 1'aulus Diaconns
sancta el sacra anatliemuta, sive doiiai ia ercrtcrenlur ? » lil). VI de Gcsiis Longnbard., c. 49, eliam scribat
llanc dc se vicloriam non (ereus profnnus, a coiispe- eiim popiiios iii olliciu et in lide iiiiperio debila cnn-
clu piaruin mulieum nufufiil, el iid njrannum cnn- D tiiiiiisse. qua de reiuox. —
Rodeiii anno septiiigeii-
(uqiens ei auetor (uit ut saneias tllai iiiuHeres
,
lesinio trigesimoGrcgorius dc h:eresi Lennisa sancio
(erro interimerel. Qnod quidem (nctum est , illce- Gcrmaiio palriarclia certinr facliis, ciii res|iniidii,
qiie ,
pro Cliristi iiiiagine inito cerianiine, viclorue epislola inserta actioiii quarlse septimie syiiodi, ct
piiemium ab ipso Chrislo receperunt, cum omnibus acceplis liiter;s ipsius teoiiis, diias epistolas dngma-
.sandis victricibus in rcgno ccelnrum lanantes. Ila- ticas, suiiiino poiiiilice digiias, ad ipsiim scripsit. dc
riiin piariiin iiinlieriim virorumque inarlyiiuiii me- quihiis lo|iiiliir Tlie ipbanes , scribens Gregoriniii
inor.itiir iii Meii;eis ad diein 'j iiieiisis Augiisli. eumdem Leonem per epistulas, quic niultis sunt nolw,
— Serv.iliatur iniago illa in ade Deipara sair:, m«Hi/i-.^/(; redarguisse. E;is epistolas recilat H:irciiiiiis

('.lialcnpraiiana appellata, ab urbis Iraciii in qiio aiino 7:26, qiio scriplas credil, sed, ex niox dicciidis
cniidiia luit; iiide iiio lo diciliir Clialcopraliiia, iii .do clare coiistabil eas aniin 750d:iias esse. Cnni ciiiin
yErea, ani /Eiiea et iiiodo Antiplioneles, veluldicas videret Leo j;im Riiinaiios, Cainpiiios Kavcnnaiei ,

sponsor ac fidejuhens. Combefisius, iii llistoria \ix- el Feiilapoliianiis a se defecisse ct de iinperio sibi
rcsis Moiiolliclitanim, pag. (il.i , publicavit piam abrogando agi, rursus ad cumdem ponlilicem sci i-
narrjlio:iciii de doiiiinica iinagine iii Cli:ilc(ipraieis, psit, peiiilque conciliiim gcnerale indici. (.regnrius
in qiia origo religionis erga istam iniaginem explica- omiie cum eo liuer.iriim commerciiun dissolvcial,
t:ir, cl ciir dicaiur Antiphonetes aperilur. Siispicatiir qnud eum vita exiiere leniassci. ilesponilil laiiicii
iliidem (^oiiibelisiiis niiilieribus coiiccsnm esse iil iii e]iis lilieris, illninqueirrisit, qiioil ei inscileiiler iii-iil-
saiicta sancliiruin ac locuiii allaris iiigredi possiut iii Circtel iiiinas iniciii.arct. Seripsi.^ti, inqtiil (^rcgoiiiis

I'ArnoL. I, XXXIX. 11)

i"»! S. GKEGOUIUS I'APA 11 m
c()iis:ic»>ri!oieni, solilo vucan, sed, « resciipds com- A nioiiitoriis, iiisi ad eallmlicani converiereiiir (ideiii,

VARIORUM NOT.-E.
iii priori sin cpistnl;!, nt concUiHin universnle coqere- est.
1'i.sa . Tu.persecutor es iinogiiium. et hoslts ccniu-
tiir, el iiohis iiiiililis en ics visa est. Tu peiseculor es meliosus, ct eversor; cessa el nobis lioc lirqire ut ta-
iimnjinuiii, el hnstii conlumeliosus, et ev;rsor. Cessa, ceas : lum mundiis pnce perfnielur, et scandnla cessa-
et nobis hoc largire, ui Inceas; lum niundtts p irc per- bunt... Finqe iios tibi pnriiisse, et ex universo terrarum
(ntrtur, el scimlala ctssnbunt Son aniinadvtrtis orbe ponlijices conqregalos esse, senatumque nc consi-
hunctuuin coiialum,quo ndfersus imngiiirs iiisurrexisii, liuin consedisse : iibi est CJiristi ainnto', ac pius iinpe-

fncinus esse liirbulennnn, et insnlens , el superbuin?
<'nin Ecclesia: Dei all-i pnce fruerentur , tu piignas,
c( odia el scandala suscitnsli. Cessa et quiesce luni
,
rulor, qiii de more in senalu considere debel et eos qiii
recle loquunlur munerari, eosquc qui aliena a veriUite
blaterant amandare , ciim tu impcrator vncilles ae
—

fijnodo miniine opus erii. Scribe nd oinnes et in quns- barbaros imiieris'.' {Creq. II, episl. I adLeon.) In-
lunque regiones orbis lcrraruni qiiibus oljend ciilo (uisti, lerea pontifcx svniidiim celebnri voluil Uoiii.T, iii
(iernianuni palrinrcliain Constnntinopolilniium, et Cre- qiia posl(|ii im dofenilit ciilliim .sacraruiii imagliiiim,
iioriuin pnpnin lioivnninn circa imaqincs precusse ; et el s iiicloriini iiiviicalionein
liiiii ancloiilaie sacr.e
nos ab hnc causa quieluni te prinstnbimus, tie peccatiim Scriptura; et Palriim, Imn consuetudiiie a pietale
intt lapsus u.lus sil tuus, ulpote qui a Ueo poleslatem li lernim iii licclesiam iiidiicta, contrariam doctrinaiii
elcirleslin terrena solveiidi acceperiinus. Ilis pra;-
el coiideinnavit, lanqiiam iiisanaiii senlenliam el per- ,

iiiiseral el re!;i;B potesliili prrpscriplos

pontilici;i; t) iiiciosissimam li.Teie-iiii. Dnminns Gregirius II junior
liiies Scis, iiii|iiil, imperalor, snnctie Eccesiw do-
:
papn, in suo sacro concilio, in eo ipso prccsiUeite sunnno
(jinata non imperatorum esse.sed ponlificuin,qui tuto ac bealissimo iiuiindam D. Greqorio papa, per semet-
iiss lenl dnginata tradere. Idcirco l''cclesiis prxposili ipsum siniililcr dixit. .. qitia videnius plerosque turba-
siiiit pontilices a reipublica; neqotiis abslinenles, et tis incntibu^ slatitla cantnrbare Ecclesiip , ciipinius ad

iinperatores ergo siiniliier de ecdesiaslicis abslineanl,
et qiia: sibi commissii sunt cnpessunt. —
lllas por.ro
Grcgorii aJ Leoneiii epistolas iloginaticas anno 730
ililasesse consiat; in |iri"ii. eniiii ail Tu Ecclesias ;
Dei denudasti, quassaiicli Pahes convestierant ctorna-
rant, tu spoliasii alque denndasii ; tainelsi talein habe-
biis poniificein, doniiiium, inquam, Gtrinnntiin, fra-
treni noslrinn et coinniiiiishuin. Ilujus debcbas lin-
qiiain Pairis ac docloris cl taiiquam senioris, niullaque
rerum. ciim ecclesiasticarum, tiini civilium, experieii-
lia pollentis, consiliis nbtemp.rtire, atiiiuin etenim uijit
hoilie vir ille nonaqesimum quinlum, sinyulis piitriar-
(liis el iinpernloribus inservirns, Gerinaims
qiianilo ea i pistola scripia est nd
iinperatoreni, Coii-
siaiitiiiopoli non erai, et poiitificatuni aljdicarat,
(pieiM laineii, ipso falenle IJaroiiio, anno lanluni 750
al)(lic;ivil. Prscierea ineiniiiit iii ea epistola Grego-
ntis iniagiiiis Salvaloris quae Aiiiiplioiietes appella-
tiir, et iiecis spailiario ali inipeiMlore inisso ul eani
•lejiceret illala', postquani ler securi iniaginis Salva-
liiris facieni perciississel; ineminit i;isnper niarlyrii
sanctariim illariiin imilieru;n qii.e, iiiiipiuin illud
laciniis non lereiiles , spathariuni necaveranl, quod
r.ompescendain erroris insaniam adliitc c.v veleribus
dBcuiiienlis aliquid dicere, eio. (Eragm. conc. Itoin.
III, iii cpisl. .^dr. I ad Car. .Hnqn.). llujus coiicilii
siiperesl snlum fragmeiitiim iii (;pi-.lola .\driaiii I ;id
C iKiluiii niagnum. Graeci taineii anclores X'i|ii;iles
lioruiii lemporu.ii ul Tlieopli;ini;s, Cedrenus, Zoiia-
ras, quos pleriqiie reeeiitioriim se iiiuiitiir, reierimt
Leonem eo iii concilio fuisse excommnnicatiim, lia-
losque lidelilalis sacramento erga euin principfm
fiiisse absuliitos. Greqorius, ail Ziiiiara», qni tuin
Roincc teleris Ecclcsiam gubernabnt, repudiala societnie
prcesidis nova: Ronia:, Lcvnis scilicet imperaloris, neciion
ilaqiie, eorum qiii sequerenlur, illos tina cuni iinperatore sijno-
liico Analhemate obstriiixil, vcctigalia qiia; ad id tisque
teinpus inde pendebanlur, inhibuit, iclo cuin Frnuiis
'-'
foedere. — Ueceiiliorcs vero alii seciis sentiuiil; do-
Leoiiem iii e;i syuodo iiei|iie excom-
ceiit siquidein
niunicaium,iieque depositum luisse. A comMiiiiiione,
aiunt, sejiinciiis iioii riiii, i{iila Paiiliis Diaciiius el
Anasiabius Bibliottiecarius, Laiiiii scriploros, le-
riimqiie eanim qii;e liebant Uoma:, scieiites iiieliiis
quam de re silenl. Depositiis aniem iioii
Grajci, liac
(uit, iilobteiidunt (ita iiempB postremi seniiuiil)
illi

uccidit postquain Aiiastasius saiicti Germani srdtiii qiiod probabilius esse videliir; iiileni enim Laliui
occupavil, ul iiiiix ex Actis sancii Steph;iiii jiiiiiiiris aucliires conceplis verbis referuiii GreKOiiiim poiiti-
demonslialum est, ideo pie iiieiise Jaiiuario anniToO, liceni voluiiiati populorum et copiarum ltali;e, le-
<]iio ideo pra'falx Gregorii II epislolse scriptx, post vandi scilicel Auguslum iiovuin Leoiiis loco, seniper
iiiiiium mcnsis Seplenibris , quo indiciio deciiiia obstilisse, utpute qui in eam spem veiieral, iit iuipe-
qiiarta iiiclioala est. —
His iioii conlenlusGregoiiiis lalor ;iliijuando coiivcrterctur. Uinnis liaveniia: exer~
papa, synoduiii llonia; ceubravii, iii qiia, ciiiii vici- cilus, aii Diacoiius [Lib. vi, cup. .59) rel Vcneliarum
nls episcop.s coiisideiis ac prKsiileiis , iLononiaclio- lalibus juisis uno aniir.o resiiterunt; et nisi eus pmhi-
runi d.imiiavii lia;resim, lidenique calliullcain de biiisset poiilifex , inperatorein super se constituere
sanctisimagiiiibus coidirmavii. Iliijus synodi unicuiii fuisseiit iiggressi. I'.l Aiiaslasiiis {Secl. 18i) Oinnis :

cxstai liagineiituiii ab Ailnano priiiio Uoniano piinli- Iialia consilinm iniit , ut .-.ibi eliqerent imperatorem, et
fice recila;niii in episiola priina ad Carolum M.i- D Cpuliinducerent,scd compcscutt taleconsiliumponiifcx,
giiiiin. tliijus eliam syiiodi iiieminerunl Ceilreniis et sperans cnnversionem irincipis. yiiod di; e.idem re
2onaras, ex quibiis Baroniiis dediicii Gregorinm, ciiiii liabeinus ceriiim, Id ex sapius l.nidila episiola 1
Viderel iiiiperatoreiii peniuis lucrelicum, eum liac Gregiini lii|U8t Invocumtis, iiii|iiii, l'rinc ptta exer-
:

in syiiodo aiiailiemale exseiratimi esse, tiiiiii|ue Uo- cilus omnis creatiiris sedentcm in ctelis Chrisluni, qtti
inaiius et Italos ati ejus obidieiilia recedere lecisse, esl super omnes exercilus superiinrum virtutuin , ut
ciqiie irilmta solveie proliibuis^e. IJem scrilmit imniiital tibi damoncm, sicut iiit .\poslolns, trudcre
lieilarmiiius, lili. v de Uuiii. INinllf., cap. 8, Sigo- liiijusiundi Sataiia' in intcrituin cnrnis. ui spiruus salvus
iilii^, liU. m
de Itegiio llalue aliiqiie plures. I'4-
, fiat. Ex quibiis aliud noii posse inlflllgi quaiii ex-
CIIJS. comiHMiiicalioiii'm vnlebalur. Ad dogiii ilicas veio —
Rescriplis comnionitoriis nisi ad Catholicam con-
° epistolas Gregorii qiioJ spectat, iii earuiii priiiia
verterentur fidem, elc. Lll Leo seiisit liali;u proviiicias, imperaiorem adnionel cur Deuslsraelilis proliiiaierit
quoB ad Occideiitis spei tabaiit iiiiperium, delecisse, imaginum cultuin ab idolulalria iieinpi; ul aiiimos
:

ducesqiie sibi o es elegisbc , miuiiaiitcs iiovum se eoriim averterct, propier qiiaiii popiilos lerr.e pro-
eleeluias Anguslum, qiieiii Cpolini ductnrie erant, iiiissiiinis extermiiiatom niiiiebal. Muysi a Diiniino
ad Uumaniiin poiililicem dedit liilcr;is, iil occumeni- peloiiti, tit seiisibili sub imagine se illi ceniendiiiii
cum coiiciliuin coiiviicarei. At Poiiiirex imperaio- exliib; ret, gratiam niiiiime concessissu. .\i iii pbiii:-
riscnnsilium conleiniieiis Scripsisti iiii|iiil
: , , ut tuiliiie lempiiriim Dci Filiuiu liuiiiaiia c;iriie iiidiiiiim
svncilium unicenuie coyereiur et iiobis iuuiilis ea res se visibile.ii prx-buisse iii omiiibiis nijsicriis, ipiic
 495 NOTITIA UISTOIUCA IN S GP.EG ItlL.M PAPAM 11. itj^

eliain CMlonem a sacerdutali olficio esse iiiandnvii. i\ beali Peiri apostoli solidus inillc. llic Kc ii ordiiu-
" Impcraloii quoque suadens saliilaria, iii a lali tioiies qiiiiiqiie, qiialuor per inensem Seplcmb. i-t

ejsecrabili niiseria declinarel, scriplis coninionuii. iinain nieiis. Jiin., pre-bjleros iriginli qiiiiique, dii-
Hic fecil calicem aureuin pr.Tcipiium diversis oi- conos qiialii-r, episcopos per diversa loea ceniinn
iiaiuni lapidibMS preliosis, pens. lili. 30; simililer 1 qiiinqunginla. Qni cliam sepnlliis est ad be.iiuiii Pe-
paienam aureain ,
pens. lib. 28 el semis. Hic dimisit iriiiii aposlolum sub die iii Idus Febriiarii, imliclione
omni clero, monasterils, diaconiae et mansionariis sr>- 1 i, ' >>
Leone et Constantino iniperatoribus. El ces-
lidos diio inil ia centiim sex.^^ginla , cl sd luminaiia savii episcopalus dies qiiinqiie, meiiseni iiniim.

VAIilA.NTKS LECTIONES
' lii al. l.eoni^ el Consiantino imperaloiibus d('-niil.

VAIUOnUM NOTiC.
)>ro nosira redemplioiie fueral nppraiiis. Kos qiii iinperaiorcm admi>ceri ecclesiasticis relius, eligerc
Jesuiii Chiisiuin viileranl, repi.Tseiitasse illnm ea- aut sacrare ininislros allaris, sacra mystcria cele-
deiii iinagiiie, qua ipsum airnovHranl. Saiictoriim brare, aut denique enriimdem lieri participeni ahsqiie
pariier Jacobi, Siepliani ac c;i'lerorum marlyriiin . opera saoerdntum. In politiois principe-i s;BcuIi pu-
pfdgics ab iis luisse expressas qiii ensdein videraiil. n nire crimina coiiliscairoiie bonornin, ac pcer.a capitis,
Miiiiine nuieni ad ejiismodi imagines iletPriirMian " vel exsilii.ln Ecclcsia vero post criininiim confe~sio-
Caiholiforiim ciillum, sve iii iis corunidein spuin neni plecli liomines jejuniis, vigiliis, precibus qu;i! ;
collociiri at eosdein speclanics Jesii Clirisii iiiiagi-
; post ad conimunioiiein corporis et sanguinis pretiosi
nein, ad ipsum Jesum Christuin sese C"iivertere Jesii Chrisii adiiiiitiiiilur, pleneque ciiiu I)oniim>
aienles iJoinine Jesu Cbrisle Fili Dei. ndjuva iins,
: reronciliantur. Aiigiisio^ religioiieac pieiate illuslres
salva iios; sic beaiissinvfi Viri>inis elligiem iiiluemes ejusmodi legibus aliorum instar liominnm fiiisse
dicere Siiicti Mana Dei genitrix virgo, imercede
: iilirn obuoxios; euni aiiteni e conirario pnst re-
pro iiobis ;id Dominum ut salvos iios facial ; et il;i belliouem, et seelera, vi ei arniis ull ut supromiuii
de caelerls sanciorum imaginibu». Ipsiiiii Leonem aflligal- pontificeiii, viueqiie ipsiiis paret insidias.
sibi coinparasse iiniversalen! iiividiam, conlemplum- Eiiin denique, cuin seinper saluiaria poniilicis nio-
qiie vel parvulorum catechismum disceniiiiin, hel- ni.a el docunienia rejoceril , certeque addiclu-. sit
luin indiceiido sacris imaginibus. Se, taiiquaiii Ko- perversoriini damnabili doclrinae, li.uiil duhie habi-
inair.im poiiiiricem, poleslate ci aucioriiaie uli to- tuniin pariein cuin iis, iiisi inisericors Deus al
lui-sc, qiiaiii :i 0. Polro apo>ioloruin principe obli- resipiscentiain euni vocnsset. Sommier.
Miierai, iil nim piiiiirel : Sed (juoniam, verba cjiis " Imperalori suadens salular^a. Cregoriiis II epi-
.«iiul, iii le ipiiim exsecraliuneni iniiessisli, libi liabdo sto'a3 plures in caiisa sanciaruiii iiiiagiium edidii.
iilam iitin Evsiaiii niodo itii;e, i(u,e leguniur siib iHiiiiiin synndi
consiliariis luis. (/wos complecleris. . . scrilie
Gregoriuin jmpam Homanum circa iniaiiincs precasse ; VII. l;iio posl piiora Leonls decret , eniissam luis.se i

e: nos ab liac cura quieluni le pra;ilubiinus, ne ptcca- a poutilice in omnem c;ithoIicuni orliem encvclicain,
litm aul lapsiis utlus sil luus, ulpole qui a Deo pulesla- C qua iiiiperatorem declarabat li.Trolicuin noiavii su- ,

lem el caeleslia el lerrina solrendi ucceperimus. Epi- pra Auasiasius, unJe prinii orii «iim llali;B niiliti o
scopos, docere pergit, noii Augiisios, de docinna inotiis. vulgatam eauidem ler Oriemein
Qiiiii eiiaiii
deliiiire; seque soluluiii declar.ire coiani Deo et luisse. innuil Theopliaiies, ubi nil J.iaiinein Dainasco-
hnminibus iiiia|;!iiuin prieleiiso eo criiiiiiie
cultiiin iiiini anathenia di.\isse Leoni Crcgoiius epislolis, i|U(ii
:

imperatnr illi tribuebai. Sesuosque

idololalri;e qiiod (1111,16.5 norunt, ad euin datis, ip.ii succensiiit; ac deniijue

siiccessores Ronianos pontilices luluros seinper ar- Joaiiiies (Dainascenus) «na cum lolius Orienlis episco-
bltros ac inediaiores pacis inler Orientfin ct Occi- pis imp um Leonem analliemale devin.xit. KtNCiMS.
denlein, quidquid is tol inala inlerniinareuir; el. si ^ Leoiie el Consiairlino imper. S-deme saiiclo (Jre-

forie iniiteret Koiiiain, ui jactabal, ijui sancti Petri gorio, Leoiii iinperatori , anno 7I.S naius osl lilius
ini:igineni prosiernereni, se eidein miniine sigiiill- Consianiinus posiei appellatus, el auclns litulo Co-
care quae eventura eranl; proiestalur t;imeii se loie pronymi, a loedaio sacro fo:ile cum infaiis inlingero-
iiinocentem ab ellusione (utura saiigiiiuis qua sn- tur. Eiiin sanctus Daniasceiius , sacraruin imagimini
— Aliera
,

lus imperalor ciilpandiis erit.
lica episUila le>tat'ir Leoiii suminuin quo;iiricii'balur
doloicin, qu"d iii errore persislerel; deiiide oi nlis
ejus siibjicit suuruin pi a;decessoruiu exempla, qui
uiia cuin poiililiciliiis coiKilioriiiii cclebralioiieiii
piociir.iveranl. .\on iiiiper;itoies, at pniiiilice> liilei.
in dogma- generosiis detensor, in Oraiioiie Deinonslr.uiva d.;
sarris ac venorandis iinaginibus, vocai Cabatinuin, a!i
e piiiio siercnre , cujus odore ei tactu homo iinpii-
ris-imus delectahaiur. Iluiic Leo iinperaior aiino Til/,
indiclione 5, ipso Pascliaiis die, iii srriliil Tlieopli;i-
iios, coiisnrtem iinpeiii fecit quirecjus amii miin •-
;

dogiiiala deliiiisse ail ; sicul liom. fo.x iion iininisiet' r D lantur a die'2l .Marlii, in quem dieiu illi< anno l',i-
lebns el olliciis doiiuis Augu-t;e, iia non dcbeie scha iiie deb.it.

FABRICII iNOTITIA I^ S. GREGORIUM PAPAM II.

Gregorius II, .M.iiccHi filius, ex bibliothecse poiiii- genlius scriplis mandata essenl, Cregorio ilagito liaiid

liciaB prseecto ei diacono papa ab anno 71.i, 28 minorem exislimares.Prccler Epistolasaliaqiie scripsissr.

April., ad 731, 15 Februar., de quo pr.Tier alios ferlur Kesponsionum librum uiiuin ad Leonem Isau-
(Iregurius Polydorus, Augustiiiianiis Pistoriensis, iu ruin imp, el alium ad episcopum Consiantinopoliiu-
siio Creyoriano, sivelibro de qualuordecim Gregoriis, num Jnannem. Ab hoc Grogorio iu Cerniaiii;>ni inissi

Ronianis poniilioibus, ircdecim episcopis el uno pres- sancius Coibiiiianus et sancuis B mifacius ad Clirisii

byiero, Florent. 1598, el Acla Sanclor., loin. It (lootrinun propagandam. Etiam , Ueda Itsle, pra'l'.

Februar., pag. 692. Ejus si scripta exslarenl, inquil ad regem Ceoliilplium , Noihelmus Ecclesiac Loirii-
tSaronius ad aii. 75i, nuin.I, resqtte ab eo gesloe itili- nensii presbyler, Gregorio pcrniiltciiie, sancUt Ec-
4!lj S. GUFX.Or.ll PAP^ II i'JG

ilesi.r r.oiiiai)ic sciiniiiiii porsciiiiatiis , EpisloUis A cpiscopo.Georgio presbylero cl Doiollieo subdiacoiio

(".re;;(irii ralinruiiiqiie piiiiiiricuiii iii Ansli^"" liislorise ableg.itis in Bajoariam ad vjsilandas Ecclesias. Nim
Per Piriirein bic Grcgorius a desiinl qiii aliiiuas ex liis epistolis referunt ad Gra-
iiisi.'rcii.l;is perliilil.
gnriuiii 111 de qiio iiion siciit et eiiislolam ad An-
a Cetlreno, ct in inscnplioiie cpislohiriim , ,
(;r;ccis, iil

ail Leonem Isamum pro ciillii iiii;«i;iiiiim s(ro/>er(!im arcltiepiscopuin Viennensein, quain Ludu-
ilnririiin

(laias, apuil Uaroiiium aJ annuiii 726, iiiim. 27 seq., vicus Jacobus pag. 89 iiolavit vulgitam a Jo.iniie

appelbitiir, (luoil Grcgorio priino a Bo«oiu biblioilieca Floriacensi , et a Joaniie Lio-

(irefioTius Oin/oflns

coinpelil, eiqiie tribiuuin csl cogiioui' n propler com- vraso in Aiitii|uit.itibus Vieniieiisibus , pag. 181. Si-

de qiio supra pag. niil ter /idirf/iaiii slvc missani qiiniu inier Grcgorii I
posiluiii ab eo nnlissimiini illuin ,

memoiavi scripta, Giegiirio Iribiiere alii non dii-

84 ilialoguin, sicul Joannes Climax a Gr;ccis consue- II

\il cognoininasi propler libriiui cui titiilus liic

ab co bilant, ut praeslantissimus Caveiis (a). Responsiones

iniposiius fuit Cliina^, sive Scala paradisi. /.'/lisfo/ns Gregorii quibiis Justiniaiii imp. qiiai.-liones de qui-
,

illas ad Leonem duns Ctxce et Laliiie pr.-cler liaro- biisdam capitulis tiaditur dissolVisse, lindie deside-

niutii exbibeut P.iniiH ct alii coni-iliorum cdil^ires rantur. Canones qiiosdam posnileniialcs, qiios ego iii

aule acta synudi septinue ; ei in aciione quarta ejus Ms. codice Lucensi nactus suni a caiionibus Gre- ,

deiii synodi epistolam ad (.'eniiaiiKmCoiisiaminopoli- B gorii 111 plane diversos, Gregorio buic 11 ambigens

l.iniim. i'r;elerea ab iisdem synodorum collectoribus lamen attribui , ct in Cimciliorum Suppleinento,

liiisi qiiod soUc dua- ad Boiiifacium exslant apuJ toin. I, pag. 553, evulgavi. Adjeci ex Wilkinsio Conc.

ILirduinnm) Laiine, qua liiigua Grogor.us sciipsil ,

Biil. toin. 1, pag. 8!, epislolain Gregorii ad episco-

i.lTei iiiitiir epistolai duodechn liiijiis Gregorii ,

illisqiie pos Augliae, qua Doiobernensi cpiseopo tolius Angli;e

sulijiiitiir Capilulare ab eodem datura Martiniano primus honor asseritur.

{'i) De Anliplioiiis, supr.i lom. 1, pag. 272.

SANGTI GHEGORII II
ROMANI PONTIFICIS

EPISTOLiE ET GANONES.
(Mansi, ronc. Collect. tonri. .\II.)

F.riSTOLA PIllMA. C ginis plenitudo existas; idco in nomine indivisibilis

Triniiatis, per inconciissam auctoritaiem beaii Petri

CurCOBIl r,U'.« ll AD BO.MtACItiM rRESBVTEIlU.M.
apostolorum principis , ciijus doclrina; magisterii
Poleslatem illi facil iil fidei mtjstenum incredulis
dispeusalioiie fungimiir, et locum saciaR sedis aduii-
(jentibus anmwliel.
nislramus, modesliam tu* religionis instituiinus, al-
Gregorius serviis servorum Dei Boiiifacio religioso que praecipimus, ut in verbo Dci quo igne salutife-
,

presbytero. quein Doininus mitiere venit in terrani, enitere

r..,

Exigit nianiteslata nobis religiosi propositi lui pie videris, ad geutes quascunque iufidelitatis errore
iu Cbristu (lagraniis intentio , et approbata sinceris- deienias propeiare Deo aunueiite potiieris, inystc-
siiiiEe fidei tiise perlat;i relatio, ut ad dispensalionem riuni regiii fsei per insiniialionem noniinis Clirisii
vcrbi divini, ciijus per gratiam Dei curam geriiniis,
Dumiiii Dei nostri verilatis suasione designes, et pcr
lecomministro utamur. Experieutcs proiiide te ab
spiritum virtutis [£(ii(. kom., verilalis], et dileclio-
sacras litteras didicissc piofcciusque indo-
iiif;iniia ,
iiis, ac sobi ielatis, pr*Jicati(.nem iiiriusqiie Testa-
li;in ad auginentiim crediti coelilus talenti prospectu nienli meiitibus indoctis consonaratione tr;insfundas.
iliviiii amoris extendere, videlicet graliam cognilio- Disciplinam denique sacraraenii, quam ad iniiiandos
nscoelestis oraculi iii laborem saliilifer;c pr;«dicatio-
^ Deo prscvio creditiiros lenere .siudes , ex fomiula
ad innoiesceuduiii gentibiis incredulis mysie-
iiis, offlciorum sanclx nosiroe sedis aposlolicse, instru-
riiimlidei iuslanli conaiu expendere ; coUselamur
,
ctionis tuae gratia prafilibala, voUimus nt intendas.
luse el adjulores elOci cupiinus gratiaj proero-
li.lei ,
Quod veroactionis sustept* libi deesse perspexeris,
aal*. Igitur quia pra;niissi conatiis piuni afTectuni
iiobis ut voliieris [v.ilueris) intimaie curabis. Beno
iisqiie ad a; ostolic;!! sedis niodesta pra'.visione pn- vale. Data Idibus Maii, imperaiite domino piissiino
(iuxisli consiiltuni, ul niembruin ex nieiiibro proprii
Aiigusto Leonea Deo coronalo magno inipcratore,
ciirpiiris caput reqiiirens, niotum menlis probares, undeciina [seciin-
annoteilio iinpcrii ejiis, iinliclioue
< apitisqiie aibilrio te hiimibter submiitens, el ejns
dal.
d:rc(tiiiiie jiisio iramile properans soJidaii, con)p;i-
 -lOT EPlSTOL.f; ET CANONtS. . 41«

hidiculus sacramenli quod r.omfactus Itomcp cum cpi- , A luero prohibcre ,

pr hibebo ; sin miiiusj fidoliler
icopus ordinarilur,edidil,et vtanusuascripluw obiulil. stalim domiio meo apostolico renuntiabo. Quod si,
In noiiiine Domiiii Dei el SalvaUiris nostri Jesu i;uod absit , cniitra hiijus promissionis me.TC serieiii
C.liristi. Imperaiile donino Leone, a Deo coronato, aliqiiid facere qiiolibet modo , seu ingenio vel occi-
iiiagno imperatorc , anno 6, (lost cnnsulalum^ ejus sione lentavero, reusinveniar inaElernnjiidiciojiiIlio-
.iniio 6, sed et Constanlino mngno imperalore ejiis ncm AnaniaBetSapphiraeincurraiii, qiii vobisetiamdi;
lilio aiino 4, indiclione (i. Promillo ego IJoniracius, rebus propriis fraudemfaccre, vel falsum dicerepr;e-
Dei gralia episcopus, tibi bealo Pelro aposlolorum sumpserunt. Ilunc aulem indiculum sacramenli ego
principi, vicarioiiue tuo b^alo Gregorio p:ip:e, et suc- Buiiif.icius esiguiis cpiscopus manu prnpria scripsi,
cessiiribus cjus, per Patrem, et Filium, et Spiritiini
atqiie ponens supra sacratissimuin corpus beati !' -
sanctum, Trinilaiem inseparabilem, et lioc sacialis- iri, ila, ut praescriptum esl, Deo teste el judice, prat-
sinium corpns lunm, me omiiem fidera et purilalem
siiii sacranienluni, quod et servare promitto.
sanclio lidei calliolica' exhiliere, et in unilale ejiisdem
lidei Dei) opeiaiile persislere, iii qu:i niniiis Cliiislia- >>
EPISTOLA II.

iiorum salus sine diibio essc compiobatiir, niilloino-

CREGORII V\rX II AD CAROLUM DIXEM, HAJOREM DOJIUS
ilo me contra unilatem cominunis et universalis Ec- B FRANCORtM.
RF.r.I;E
clesiae su;uleiiie qiiopiam consentire, seil, iit dixi,
Conimendat Bom[acium, ut illi faveat m suscepto
(idem et piirilalein meam alqiie coiicursuin til,'i , et ministcrio.
iilililaliliiis EcclesiiK iu;e, ciii a Doniino Deo pnlesias Doininoglirioso filio <:
Caroloduci Gregorius pap.".
liganJi solveiidique dala e<t, et pr:edicln vicario tiin, Comperieiiles te, In Clirlslo dilectissime, religios.e
alque successoribus ejiis peroninia exbibere. Sed et meiiiis alTectum gerere in niullis opportiiiiilatibus,
si cognovero aniistites conira inslilula aiiliqn.i s:in- dehiio salulis pr;cniisvo , nolum faciiniis Deo dilect:c
clonim Palrum coiiversari , ciim eis iiiillnin h:ibere lu;e dignit.iti , praeseiilem fiatrein Bonifacinin , fide
commuiiioiiem aut conjunciionein ; sed inagis, si va- et moribiis approliatuni a nobis episcopuni consccra-

" Leonis anno 6. Ila in rndicc Rheiiicii-i ct in liiis Sirinniidus innx laudatus , el post eum I!.
PithcBano, maleaulem in viilgaiis amio7. Li-o qiilppe P. Diniiy iiis Pctavius, libro viii partis prima; Ba-
Isaurus iiiippiiuin iiiiit viii Kaleiulas A|iriles,«t ninx, tini.aiii leinporiiin , Aubertus .Mir.ciis iii noliliu
nt coiijeciina est, ciinsnlaliim proximis Kalcmlls , Ecclesiarum Uelgii et in Chronico, Amlreas Diiches-
aiino Cliristi 717, indiciione 15. Bonifacius pnrro iiiiis iii Piogiammate gene.i ogico rcgum Fiaiiciae,
«'piscopus, ul cjiis vit;c hisloria ilocel, conseci:itiis aliique, Sed iii eoa veriiaiis abcriaruiit tramite, quotl
«st pridie Kalendas Decembres , indiclione b. (luare Theodnrico II aiiiios duos deiraxerinl, ejusque mnr-
annu'i is erat imperii et cniisiilaius Lennis sexlns, C leni alligiriiii anno
Chrisli 7j.'i , et inlerregni
,ii:i'

iion sepiiin:!S, Cliri-tiqiie aninis 'lii , iion , ui aliis Caroli Marlel i iiioi leiii priHiiixeriiil.
liiies iiiin iilira
placel, ~li>. iiim enim mensciNoveinbiiseptimafuis- Mos ut lalianli reguiii Francoriiin clironologiic opem
set indiciio. Sirmo.nd. ferremus, jam ab ali.piot aniiis, partiin iii elngiis,
* tpistula. C.arnluj Francnrnin diix iiiilio se minus parl in in miscellaiie;s nostris historicis , el utroque
alTabile:ii pr;cbiiit Bonilacio iil insiiiual saiicius
, Cliroiiic", i|iiiedam aiuiiiiiiiaiis veuerandje r.-iirXfj.
Liiilgerus in Viia saiicii Gregnrii Ulinijeclini apud iiiincdiuin proliilimu';, qiij' nuuc iion exiguo lcciu-
Scrariiini ; sed i uiii liasce pnnlilirins lilieras legis- alisliusinris cliionologia; caiididatoriiiii eiiinlu-
riiiii

scl, ip-uiiiqiie Itiiiiin leiliicein Boiiilaciiiin in suam iiiemo, sub unuiii aspectum repracaeiilarc aggredie-
se Udeni, dumiiialiiin ac iiiie^am cniiiniilleniein ^i- iiiiii'.

dissel, illico eiini perhiimaiie accepil, et in Germa- Aiileomnia prohaudum incuinbii Theodericisra II,
iii;»; loiiiisque Fraiicici regiii pariibus ninnilius, ips:i- Calensem vulgo dietiiin, iinii anie aniiiim Clinsii 737
rum su:iium liiierarnin auclont:it>', sartuni leciuiu- viiam fiiiiisse. Qiio 1 priiiin persuaJent veteres reguin
ijue esse vnluit qiia; Iiltei:i,' in Virdiiiieiisis Krcle-
: Fraiicnriiin genealogix', qnas Ducliesiiius pagiiM 78!
si;»! Codice a re^ereiido Palre Froiilnne Diiceo toiiii primihistnr;cnriiin co;tnaiienruiii liisloriie Fraii-
iiivenia',exslaiita|iiid Bariinium aiinn72i, nuineru i, Ciae, alliqiie, publici \nr\> leccruiil, quaqiie adhucin
Senir. Ili^ior. Mnguiil. nolai. 18. teiiebris m>s. CodKum delile^cuiit. Iii iis eiiini nuti
= Carolo duci. Sic appcllat Carnlum Marlellum.qui XV dunlaxai aiiiii , sed omniiio xvii,TheniIericoliuic
Iniii in:ijnr dunius erat Theodnrici II regis. Exstai in- inbiiuuuir quot nunieraiiiur ab aiiiio 7i0 exeunte,
,

i-r sancli Galli veterescliart.i.shiijusiuodi subscriplio: D aul 721 iiieuiite, ad annum 757. Diinde iJein plane
Feci mense Jutiio, quiiilo Kalcitdus Julius, in aitnode- evincit aiiclnr Aiiouymiis, cujiis Iracialiiiii de Coin-
cimo quinto, reynanle domino nostro Theodorico reqe putn ecclesiaslicn lialieiuus iii iiieiiibiaiiisj:im ab ali-
supra Ciirnltiin mnjoremdomus. Post TheoJnrici vero quot s.eciilis exaratum : A nalirilate Domini ,
iuqiiit ,

rcgis obituui, qiiod meiiioraliile c-t, iiec a scriplori- iisquead pnvseniem annum, in quo Theudericus re.c
lius observatum, siJus sine rege iinpeiavil
iiiisins Fruiicoruni defuncius est , 757, in quo uttno indiciiune
idem aniics, ui inCodice Tiliano repeii, no-
t^aroliis quintii, epacta la, concurr. I, luna: circuhun 15, 14,
vein.ut in alioBhemensi, seiileni.Qiio lempore, qui i XIIKae^ drs Apnlis, Pascha ix Kal. Aprilis, luiia 17,
rcx nulliis cr:it, in aclis puhlicis aiiiio- a Theudnrlci i4, de annorum dxxxii, sectmdum Grmcos, cijclo. lla;c
reg.s excessii lapsns aonolabat , iit iii Siiiilioiiysiauis ibi. Accedit huic !• redegaiius scliolaslicus , seii qul-.

Caruli ipsius tabulis videreest, quilius Clipiaciim vil- alius ancinr appendicis ad Grcguni Turonensis Histn-
1.1111 dal iiioiiaslerio saiicli iJinnysii .ictuin Careciu- : ii:im adjecta;, i|uiciim capiie seu § cciiiesiinMsepiinu)
co villu in palaiio, meusis Sepieinbris d e dcciino septi- dixil Quo mortuo Theoduricum r,'qeinstaiu<runt inse-
:

mo, uiinn quinlo post dcfuncliim Tlieodvricum reyem. demreqiti <,uinunc locumsoliiregalisoblinuit, annis vitic
Sinnuiii tllustris liri Caroli majorin domus, qui luinc simul prd'slolatis, vrl qHeiiiadniodiimcorrlgendiiiu ad-
eptstolam doiintionis ficri roguvit. Sir.MONU, iiioiiul, ;iroIf'(ilis, ejusmndi fnrniulis sai dilucidc iiien-
Inlerrcgiii iilius, quod aii nosiratis hisinria; intclli- lein suam expres.^il, qu:iu.!o lineinClirnnicosuo iuilio
genliain apprime ncccssariimi videliir, iirinius, qind aniii 73G pr iiia vice impniitbjt siipcrslitem adiiuc ,

liactJiius videiiiii, resciveiiinve, mcuiinil 11. 1'. Jai-.n- ex.suiisse Iheodoiicuni illum regcm. Quod vlio da
{•)' S. GKLGOIUI PAI'.L 11 im
iiiiii , al.iiie iiisliltnioiiibus sarcla^ seJii aposlolicae, A Ceini:iiii;e geiilis, ac iliversis iii oiienuli Ulicni (lu-

tiii Deo auclore pnrsidemus, Ecclesiifi geiierali snl- iiiinis pjrle coiisisleiiiiLus, geiilililaliserrore delenli>,

liciludiiie informaluni , ad pra;dicaiidum pleliilius vcl adliiic igiioranli.e obscurilalibus pT*pedilis, iie-

iiuiio 7r>(l praniisi, iibMii auclor capile cenlesinio

ille iniiiat : Af(«m Careciaco villa in palutio, quod fi-ril

11(1110 :ippenilicis apiiie verbis, \y.<^. 771

iiliiuil liis III: Scplcmber dic 17, aniiiiiii qunlum po^t defitn-
nsis

iDiiii I, edilioiiis Diirli SMiaiuB Viclor cnm pace re-

:
cliim T heodoricum legem. Signum illuslro viro Carolo
iiieuvil, OjiUiilnnle ChrMo
rege reg:iin, et doiniiw do- Miijori domns, qui lianc epistolam donalionis fieri
minontm. Curricula aniwrum liaclenus reperiunlur ab roqnil. S. Illuslris malronce Suiiechildis consentien-
Adam,vcl inilio !>a;culi u-iquediluv um anni mmccxlii, a tis. S. Grisonis liiii siti consentientis, Jiudvenus capel-

di'itio usqite Abralinin «i/niCMxm, ab Abraliam usque lanits subscripsil. Ego Theudericus subscripsi. Croih-

ad Moyaeii anni nv, u Moijse usque ad Salomonem anni {pingus jussus lianc epislolam donalionis recognovi.
ciiLM[.viK, n Saloiiione usquc ad readificalionem tcmpli i'e;ie exciderant e meinoria labula; iioberli comiiis

lemporibus Daiii Pcrsaruin anni DXii, a resliiu-

recjis II:isbaniensis i.amberti lilii, qiiibus iniilta confert
ralwne lempli iisijm' ad adveniiim Domini nostri Jesu abli:ili;i' saneli Triidonis in iiasbaiiia. Eas recita;
Clirisli anni D\l.viii. Cerlc ab inilio inundi u^que ad pas- Aiibertiis .Miriiis, cap. 10 noiiti.-B Kcclesiariim Del-
lionem Domini noKtri JcsiCliristi iinni mmmmmdx.xxviii, gicaiuin sed viiiose coiisignat aniio Cliristi 7.i5,
,

n passionc Domini vsqite in isliim animm pncsenlem in licet proiiipiiim illl fiiis-et ex iis. qiie pagina vige-
•* sinia priiiia cjnsdem iiotilia' ex Sirmonilo descri|>se-
cijclo Viftoris CLXxvii, lial. Jaiiuarii, die dominica,
1ccxxiiv,slylo ^ciliiel Gallico (n:ini Roniano iiiore Ka- i:il erroreni illniii snnm agnosrere, qnemndmoilnni

lendis illis inclioalialur aiiiiiis a Cliristo iialo 73b) ,

alias iiionniiiius Ego Rnberlus aiino quinto po>( obi-
:

el ul isliid millenariuin coinpleaiur, resianl anniccLTi.y. tum Thcodorici regis die sepliino post Katendus Aprilis
( ilias, iiiqiiil Durliesnius :id oraiii pagin:v ciial:i-, legitiina Iradiiione dedi ac depuiavi quidnam de atlo-

cxxii, sed male). Eadtin babet peiie ad verbnm Ai- dio meo ad basilicam sancli Trudonensis, quw est coii-
nioiiii conlinuator anonymus, cap. 51 lib. iv, in edi- strucla in villa, nomine Sarcimo. etc. Pliira fortassis
tiiine .iacobi Ijrenlii.Uiiuin l:inien iinn oportel omittere occurrent inposleruni quK ii-. altexeie iion eril ope-
(jiiod pne^eiitein illnin anniini 735 asseral luisse de- rosum, quanquaiii baec :eqiiis rerum aistiinaloribus
ciinum nonum principis Caroli. al> aiino scilicel 717, ad lidein taciendaiii abiinde suflicient.
qiio Vinciaci Kaganfieduin liidil fiisaviiqne meniora- yuod ad inierregiii fiiiem atiinet, et Cliilderiri III
ijili privlio in omnein posleritatis memoriam. regis iiiaiiguratioiieui, iie quid buic aniiotationi decs-
.Murtuo Tliendorico, Caroliis Marlellus, quandiii se coiiqueraliir jiire meriio lertnr cbronolngica;
advixii, iiiilliiin subrngavit regeni ; atqiie inde ccepit siibtilitaiis amaiis, lioc iiiihi videnr observasse a
iiiterregnum in Fraiicia, qinHi, ab .Tniio 757 in(lio:i- Pippino et C:iro!oiiianiio Iratribus uno niinimiiiii aii-
liini, desiit ineiinte aiino 7l'>, post sex septemve iio, et ali(|iiot insnper mensibus posl .Marielli patris

annos sallein inclioilos. inierregni illius diserte ine- obitiim, i''iaiiciani adininistratam fuisse, absque nllo
iiiinerunt, tum Clironicon illiid bievissimiim a Tbco- rege, queni, labenle aiino 7i3, iii niajornm regiani
dorico i rege iisqnead Cliildericnm, cuiPippinus suc- sedeiii siiblii.iaiunl. Laps s ergo lateare necesse esl
ce!.sit, quod cx C(idi(e ms. coenobii sainii ileiiiigi (] cliroiiologos hacteiius plerosque onines, qiii Cliilde-
iilicneiisis a Siriiiotido nostro d.'scripliini edidit Du- rici exurdia ab aiiiio 7*1 aul 74-2 aicessiint. Exstat

chesniiis, pagina 7S1 uiiiii i bislorrcorum cocetaiieo- a|)ud letriim Balleura;uui a sancio .liiliano, dera-
riim Francia; Tlwodoricus regravil ainios xvii, an-
:
iiiim Cabillonenseiii, in Aiuiquilatibiis .Matisronensis

nos scptem inierim alius rcx non regnnvit, Hildcricus urbis, neciion apiid .bicobiiiii hcvertiiim in Domnolo
lexregnavit annis novem ; (|U:e oiiiiiia hellissiiiie qua- ep. Matisconensi diploina noii diibi:c lidei, ex (|iii)
riranl, et cum iiostiis epilngisiiiis paria faciiim, til iiieiiiite anno Chrisli 713 nonduin regntini Franris
niliil accominoibilitis a reni no.^tram e.xcogiiari pos-
I
daluiii cuncludent facillime vel qiii necdiiMi are la-
sit; luni aliud qnoqiie aiid laiilo prolixins Cbroiii-
I
vaiilur Signum ]'ippini inujoris domus. Eqo liodul-
:

con a Clotario rege usqiie ad Pippiiii obituni, qnod

II gus jussus scripsi. Actum lialendis Jaiiuarii, in anno
ex iiis. Codice Tibano exliiliilaiii reperies eadeiii secundo principatus cjitidem Pippini, iii civilale Melii
pngina apud Diiclusniuiii, S'd iii eo (imiii procul in palaiio regio. Certiora forte videbuntiir illis argii-
controversia corngendiini, qiiod post obituni ilieo- nieiila qtiae ex coiicil is aliipiot per ea tempora ccle-
dcrici Caroio Tuditi novein annos iribuat quam- ;
bratis elici pos-e non abiiiio. Primnni est Gerniaiii-
olireni legenduni arliitror Theodcricus regnavit annos
:
cuiii ini erli luci, cni pralixa pr.i lalio anmim quo
.wii, Carolus sine atio rege iinperavtt annos iv aiit v ; peraclnni esl, non paiiiur ignorari Ego Carlomau- :

tliildencus regnnvit annos is Pippinus rcgnavit annos ;

tius dux et princeps Erancorum anno ab incarnaiione

tedccim cum d;midio. idcni plaiie seiisus fuil Ercani- Domini lii. undeciino vide icel Kalendas Maii cpi.^co-
lierti iii frapineiito, (iiioil nobis superesi cx breviario pos, qiii in regiio meo sunl (id esl iii regiii iiarte milii
legiiin Fraiicoruin et ajornm doniiis regia;, exstat-
ii coniinis-.a) cum pie^-bijleris ad c. nciliuin et sijnoduiii
qiie eadrni pagiiia tonio primo llncliesnii at lnx:i- ,
D pro tiiiiore Clirisli conqrcgavi. ISonifaciu.ii arcliiepisco-
luiii gr.iviler iii cabe, et ab inteipunclioiie vitiaia puiii , et hurcliardum , etc. Aliernm esl Ijiiiiinis
pessiine distoiiiiiii sic ilaipie resliluo
; Theoderi- :
co.iciiiiii in villa legia agii Canieracensis qtind sic
cuni, /iliuin Dagoberli jiinioris, Frnnci in regcm sibi iiiri|iit : Modo in hoc sijnodati conveniu, qui
autein
rtaluunt, qiti nutriim in Cala miindstcrio erat. Uegna-. congn galus ad Kalendas Mariias (iiliqne aiii.o
est
vit annis iv (noii sex, ut ii.ibet excusiim illud fra- a:r.e Cbrisliainfi 745, Itnininn inore) i» loco qui
{^nienliim) miijordoinits ac princeps Carohis, qiii jam d citur Liplinns, omne-i vcnerabiles sacerdoles Dei tt
ulriiqiie reqiia virililer gubernnns, circumijuaqiie cuin coiiiiles ctprwfccii prioris synodi decreta conseniienles
regibus ac ducibus bcile semper iuperiindo comniilteiis, lirmavcrunt, eic. Superrst leniiiiii, iieinpe Siirssin-
donec eum omnes viiicendo, qui ei conlrarii (ore vide- nciise, quod iii cnllecliooibus concilioriini exarin
bantur, vincerc ronsUibal. Quibns verbis aperlissiine levocatiir ad aniiiim 744. iloc initio In Dei noniine :

ileclarat ee lirfviariiim illud siiiiin scripsisse. vel et Trinitaiis, uniio 744 «/> Incarnalione Chrisii, snb
aiino 7i0 exeuiiie, vel 74i cuiTcnte, aniequain fatn Codices inss. le-
die s-xia, vel potiiis qtiiiila, ut alii
concederet sub aiiiiimiiuiii Caroliis Martellns. liic guiii, yonn... Marlii, etlunu decinia quarin, in unno
vero lorlissinius princeps :ic Fraiicoruni subregniiis, secundo Cliitd rici regisFrnncorum, ego Viipinns dn.t
paiilo :iiiie inoiteni, Clipi:iceiiseiii vil!aui donavit re- el priiiccps Eraiicvrum apud Snessionis avilaieni ,

gio inonasterio s:iiicti Dioiiysii, in (|iio coiidiliis synodutn, rlc. Iiide vcio, donec niajor aliiiiKlo Inx
posiea Inil. ciijiis liaecsiibscriplio seiitenliani iiosiram »iriilge:il. loic iiiiiiin inilii videliir conipcrluiii prorsiis

piji-cluie liniial, d
vcliit aijicis tliar.nleiibus illu- aiipie iier.-pc' iiim, noii iiiite lvi|eiida> .Marii.ia .inni
801 EPIsrOL.E ET CANONES. ^oi'
cessariu desiiiiare. Pro quibiis euni <;loriosae IjeiievD- A ni-goiiiim salutis auHuente Deo perfKiaiur, aiqne
leiilii« lua; oniTiimodo coininendiiiniis, iil eiini iii praemia laboris percipere niereainini, deque convcr-
iininibus iiece.ssilalibus adjuvetis, el conira qnnslibet sinne erranlininnierces vobis ascribatur in coBlis. Si
adversarios, qiiibiis in Ooniiiio pr;evaletis, instantis- (|uisilaqueliuie Dei famulo.ad illnmiiiationemgeniiiii>i
eiine defcndaiis ; certissime reiineiiies, Deoros exhi- ab hac apostolica el calholica Dei Ecclesia dcsliiialn,
bere quxcunque biiic promplissimo impenderilis f;i- assensiiin vel concnr.suiii prxlnieiii , exnraniibu*
vore, qiii, sanctis apnstolis siiis ad iucem geiuiuni apostolorum principibus, con>oilia niereatur sanclo-
deslinalis, a siiscipienlihus eosse suicipienduin pra'- riim marlyrniii Christi Jesu. Si quis vero (Ivo. p. vi,
ilixit, quoruminsiitutionibusper iios informainspiae- c. 118), quud non optainus, adversari ejus lalmribns
diclus anlisles in sories prxdicaiionis procedit. cnnatns fuerit [aversando, ijus proepedire ronauis

EPISTOLA III.
rueril laborein], aul coiilrarins cxsiiieril miiiisleiio

CREGOKII PKr.t. II An EPI^^COPOS ET ALIOS O.MMIM illi credito, successorunique ejus iii eiiiniloiii labu-
ORBIMJH, TtM CLERICOS, TUM LAICOS. reni iiilranliuni , ex senlcr.tia divina anatlieinai;s
('omniendat eumilem lioiiifaciiim, el qiias ad res missus vinculfi percellalur, et perpetua; d;iiiiiialinnis snli-
sit exponit.
jaceal. Dala Kalendis Defcnibiis, iniperanle domi-
Gregoi ius cpiscnpus scrvus servoriim Dei universis " piissimo Auguslo Lcdiio, imperii ejus
110 aiiiio 7, sed
roverentissiniis ct sanclisslmis fralribns coe|)iscopi«, et Coiislantini imperatoris cjiis lilii anno 4, indi-
rcligiosis presiiyteris, seii diaconil)u«, glorinsis du- ctioiie (i.

I ibus, m:ignificis caslaldis, comilibus eliam, vel

ICPISTOLA IV.
ciinclis Cbri-tiaiiis Deiiin liinemiuiis.
CRrr.onii vwx
ad clerim, oriiInf.m, et plebkm,
ii
Soiliciiudinem nimiam gcrenies pro speoulaiione
CLI DOMF.VCILS onDI.VATUS FUERAT EPISCOPUS.
Muhis crediln, qiiia in umbra ninrlis aliqiias geiiies
Cicgorius rpiicopus xeivus servorum Dei, clero, ordini,
iii Gcrnianiic paililiiis, vol plaga oiienlali Rlieni llii-
el plebi cimsisienli Tliitriiini, dileitinimia fdiis in
niiiiis, antii|iio bosle siiadenle errarc, et quasi sub Domiiiu salulem.
religioiie Chrisliaiia iiiolorum culiur* serxire cogno- ' Probabilibusdesidcriis iiiliil laiditatis proistanles
viinus; aliquos vero, qui ncc Dei cngiiilionem lia- fralreni jain el cocpiscopimi iinstruni noiiiraciuin
benles, iiec b,iplisnr.<lis sncri unda sunt loti, sed vnbis ordinaviiiius saccidotem. (^ui deiliinns in nian-
roiiipar.ilinne briitoriim aniinalium pagani faclorem daiis, ne uiiqiiain ordinationes priesuinat illicitas,
Miiim nnii rec"|<nosciinl ; necessariuin duximiis, pro nc bis;iiiiiiui, aut qui virginem non est sorliius uxo-
nlrorumi|iie illiiniinalinnc, ad pr.X'dicandiim recta; rem, iieqiie illilleralum, vel in qualihet eorpori.';

lidei verbiim, harum lillernrnin port.tnrem Bniiiira- C pirle vilialiiin, aut ex pirnilente, vel cuiiae, aiil ciii-

ciiim, revereiiilissimum fratrem el coepiseopum iio- llbet cnndilioni obnoxiiini, iiotalumqiie, ad sacrot
btrum, ad easdein paries diiigere, »t et illis prredi- ordines periniltat aecedere ; sed si quns liujtisniodi

caiido verbiiiii salutis vitam providcat sempiternam, forte lepereril, noii audeat proinnvere. Afros passini

el si quos forle ubiciinque [Edil. Itom. vel ubicun- ad ecclesiasticos ordines Iprocedenies] praiiendenics
quej a reciae fidei tramite deviasse cognoveril, aiil iiulbi ralionc siiscipial, quia aliipii eorum Manirhaei,
aslulia siiasns diabolica erroncos repereril, corrigat, aliqiii rebaplizali sippiiis snnt probali. .\liii;s!eri.!

alqiie siii evocalione ad poriuin rcslilii it salutis, atqne ornaiiim [ornainentaj ecclesi.e, vel qiiiiJipii,i

eosqiie ex aposlnlica! sedis Imjiis dociriiia inforniei, illud tst in palrinionio ejiisdem, non minueie stn
ct ii) eadeiii catliolica fide permanere instituat. Ciii (leil, sed augere. De rediiu vero Ecclesisc, vel obla-
etiam horlainiir, ob amoreni Domini noslri Jesii liiiiie fiilelium, quatuor faciat porliones, quarum
Clirisli, ct aposlolorum ejus reverenliam, m in onini- unani sibi ipse retiiieal, alteram clericis prn olfieio-

biis solalia oihibeaiis [solaliari iiisilins lotis debea- luiii sediilitale distrihual, terliain pauperibus el pe-

lis], eumque in noniine Jesu Cbrisli recipialis, ut regrinis, qiiarlam ecclesiasiicis fabricis noveril ri;-

scriplum esl de suis discipiilis : Qui vos recipit me servandam, de quibus divino erit jiidicio rcdditinns

recipit (Matlh. x); providenles in^uper necessaria l' ratinnem. Oidinaliones vero presbyterorum , sivo
ilineris ejiis, comilesipie iribueiues, cibum eliam ac diarnniiriiin, non nisi quarli, septimi et decinii
polum, vel si quid eguerit largienlei, iil uno labnre mensis iejiiniis, sed et in ingiessu qiiadr.i^fesimali,
el socia voliiiilale, opiis sibi crediluin pietatis et atqiie inedin, vespere sabbati novorii celpluandas.

745 (gralis enim alqiie e\ inera cnnjertura, colloclo- rehus cbronolngicis niomenii, iieniie liactcniis r|iia

rcs conciliorum Lepliiiense Kal. Marliis anni 745 ce- opus erat accnralione tract.itn, qui apiid sr diu iinii-
lebratniii revocant ad anniini Cbilderici III primiim, IniMilue perpendcrit non inelegaiilis poeUe jurcuni
ciini nulla inejiis aciis regis illiiis leperiatiir nientio), illiid efTainm :

verum posl Kalendascjiisdcm inensis primo allemve . Si qiiid lihi fnrte repertum
. . .

(lie evet tiiin liiisse ad digiiiiaicm regiani Cb Ideri- Pluribus iniiciis solers fuUire menieDlo.
riini aiino 745, prnindeqne verissime scnptiim tiiis^e " Prcbabilibus desideriis. Formula e.st geiicr;ilis,
ab anlii|iio siriptoe /«/erfa aeplem aiiiiis nutlus
:
qii;i; scribi solelial civilati eiii ordinalus fiierat i|ii-
luit in ('.allia rer, niodo de iiicboalis diintaxiil, iniii
scopus. Toiidem eiiim verliis lesitnr iiiler :iiiiiquas
de ab-nlntis iniclligas. .
luriiuilas Eccb
Roinana', el intcribitur Sijnonalc
sia: :

liaieium icmini prolixinr vi.lcri pnioril aiii iiijii-

iiuod wcipil rpiicopus. Siiimo.M'.
cuiida iiobtra liaic aiinoialio dr argumcniu inagni iii
B03 S. GKEGOllll PAP.E il ;;i).l

Sacrosaiicli auU;ni baplisnii saciaiiienluiii, iiuii iiisi A resnrrexil a nuirliiis, et asienJii in culiiiii; iliscii.n-

iii paseliali fesliviiaic, el peulecuslc iiuverit es^e pnr- lis eiiaiii siiis sauclis [Edil. liom., apuslulis aiij

bendiim, cxci'piis iis quiliiis iiioilis iiigeiile periculu, ait Eimies docele emnes gentes, baplizantes eos in
:

iie in iBieruuiii pereanl, lalibus nporlel leiiieiliis nomine Palris, et Filii, e.t Spiritus siincti; ipse in so
subvenire. Iluicergu sedis iiosliae pra^ccpla servanli creileiilibus vilaiii letcrnam pruinisit. Cupieiites ergo
ilevolis aiiiinis obsoiiui vus npnrlel, nt irreprtlion- vos iii perpetuum nobiscum gaudere, ubi liiiis gaii-
sibile plai iluiiiijue fiat corpus liccle.^iie, per (iliri^luin dii nulhis esl, nec tribiilalio, nec aliquu ainaiiiudu,
Uoiiiiiiuin iiuslrnin, >|ui vivil ei icgn it cuiii Deo I-a- sed gloria sempilerna ; ideo fralreni iioslruni taii-
lie oninipoleiite, per \t:dit. Hom., ei Spiriiu saiicio clissinium Uuiiifacium episcopum ad vos direxiniiis,
per] oninia sx'ii;la sa'Culoruin. Deus iiiculiiines vos iil vos debcat baplizare, et lidem Cliristi duccre, et
I usloili.it, dileitissiini. l)aia Kalendis Deccnibiis, ab errore ad viaiii salulis deducere, nt saliiiein lia-
iuiperaiite (luniio piissiino Augusto Leone a Deo bealis et vitara scinpilernain. Vos ergo ei iii ouiiii-

coronalo niagno imperalore, aniio 7,sed ei Coiislan- bns obedile, et siciit patrein vestrum illuin lionu-
liiio niagno iiiiperaiore ejiis filio, aniio i, imliclio- raie, et ad cjus doctrinain corda vestra incliiiale.

ne6. ()iiia illnin iion pro lucro aliquo leuiporali coiiqui-.

EPISTOLA V. B reiidi) direximus, sed pro liicro aniinarum veslia-
CRnr.onii PAP.t: ad optimates TiiuniNGuiiuM.
ii
iiini ad vos eummisimus. Diligile ergo l»oiiiiniiiii, ct
I.audul illornm in Cliristi fide constantiam, Iwrlatnr- iii nomine ejus bapiismum suscipiie, qiiia 1) niiiins
que ul Bonifacio epiicppo suo sint vbedienles. Deiis iioster, qiioil oculiis bominis nuiiquam vidii,

Viiis magnilicis filiis AMilfu, Goddavo, Willercii, iiec in cor bominis ascendit, prseparavit diligenlibus
Giiiil';ario, Alvoldo |£(/i/. /ioHi., Asiileo,Ciiodelano, se. Jain recediie a malis operibus, et agite bene;
Muleieo, Giintliareo, AliialdoJ , et omnibus Deo noii aiforetis idula, nec imnioletis carnes, quia Deus
ilileetis Tbiiriiigis fidelibiis Clirisliaiiis, Grigurius non recipii isla; sed in omnibns secundum qiiod vos
papa. Iraier nosier Bonifacius docuerii, observate et agile,

Iiisinuatam nobis niagnifica! in Cbrislo fidei vesiia; et salvi erilis, et vus el filii veslri in seinpilcrnum.

ronsianliam agnosceires, (piod paganis compellenti- Faciie ergo et domum, ubi debeat ipse paier veslcr

bus vos ad idola colenda, fide plena responderitis, episcopus habitare, et ecclesias ubi orare dcbeatis,
iiiagis vclle feliciier mori, (piain fidem semel in nt Deus indulgeat peccat.i vestra, et donet vobis vi-

(^liristo acccptani alii|uaieiius viidare; niinia exsulta- lam sempilernam.

lioiie repleti gralias debiias pcrsulvimus Deo nostro EPISTOLA VII.

et redemptori, bonorum oiniiiiiin largilori, cujus GRECOnii pap>e ii ad nNivF.nsuM popui.um » ait-
t,'ratia comilanie vos ad meliora ct poiiora opiainns
(iioHcere, et ad cunfirniandum fidei veslra; proposi- Confirmal illos in fide Christi, qiiam reliclo idolorum
tuni sancUx sedi apostolica; cultu amplexi eraiil.
religiosis iiientibus adlis-
rere, el, piout opus poposcerit sacroc Gicgoriiis papi uiiiverso populo provinria;
religionis, a
ineinoraia saiicia sede aposlulica spiriiuali (iinnium Allsaxoiiuin [Edit. Itom., Sixonuin].

lideliiiin matre solatiuin quajrcre, sicul decet filios

Sapientibus et insipientibiis debilor sum, fraires

coliseredes regni a regali parente. Minisierio qiioque cliarissiiiii, volens vos scire qualem sulliciliidineiii

qiicm liabeam pro vobis, et pro liis qui verbura exbona-

pra;seiitis fraiiis cliarissinii IJunif.icii, ad vus
liunis fidei Jesu Cbrisli Doinini iioslri susceperniii,
cpiscopum con^ecratuni in sorte pra.d;cationks desli-

i.aviinus, apostulicis iiisiitiilionibus iiifornialuin, ad d qui adliiic siiscepturi sunl, ul consolentur curd.i

insiruendain fidem vestram, vestra instructa iii cbaritate, et in oinnes diviiias

in omnibiis voluinus et
pleiiitudiiiis intelleclus, in agnilioiiem myslerii Dei
liortaiiiiirobediiiitesci ronseiitirc ad complemcntiim
palris Jesu Cbristi, nt aitegregiiis apostolus : 7ii quo
iii Doniinu vcslra; salvaiiunis.
s>:nt omnes tliesauri snpienlia; et scienliw abscondii
EPISTOLA VI.
D [Cdloss. n). Ilec autem dico, quoniam profe e:t re-
GKIiGOKII PAP.1i II AD LMVI-nSUH POPULU.M TlIiniN-
ijniim Dei (Luc. xxi) ; el nemo [ut nemo] \ios amplius
Gunuti.
I]t Donifacio episcopo suo in oinnibus obedinnt, cl
decipiat in sublimitatesermonum, ut in faut inj qiio-
epiicopia ulque ecclcsias constiuaiit. ( nnque melallo salutem vestram quxratls, adoranles
Gregiiiins serviis scrvoruiu Dei universo pupiilo idola inanufacla, aurea, argentea, airea, lapidi-a, vel

Tliiiringiiruin. de quacuiique inateria facia, qiue falsidicn noiniiie a

Duminus JesusClirislus Filius Dei, et Dens veriis, liaganis antiquis dii appellala sunt. In quibus et d.-B-

tle coelis desccnilit, lioiiio bictu; cst, et pro nubis niunes babitare noscunlur, quoiiiam omnes dii gen-

pali et criiciligi dignatiis esl, el sepultus terlia ilie tium dii-inomasunl, nt ait Scriptiira : Dominus autein

Antiqna Saxoiiia vocaliir Germanise

» Alisaxoniim. vel Aiiglosaxones in Anglia Saxunes vcro siinplici- :

illapars onde urta est receniiur iu Anglia Saxunia. tcr, nnt vero Altsaxoiies. seii aiiiiqui Saxoiies iii
Nam sub aiiniini Dnmini ifl9, cufii ad upem conlra GeiUMniasunt. lieda, l,b. i, c. 10, 11, \i,U'>, HisL,
lio>les ferendam Sa\unes evncassent, iis eliam apud et lili. V, cap. 10, 41, i^i. Pulclira hac de re nolant
se liabiiandi locum dedere., qiiem et vi paulatim illi Seraiius, lib. mi liisl. Mogunt., iiolal. I.

reiiniiciunt, aique amplificaiuiit. ll/iic novi Saxunus

m EPISTOL,E KT CANU.NES. I
S((j

uasler ctrlos ft;cit {Paal. xcv). Oi'i''""'liie aiileiii iii A qiie ambulare visus lueiii, cum nnstro ainore, vel
ti)li s sii-cepciiiiil Cliristniii Jesuiii noiiiiinini iki- sub iiosiro inundeburdu cl dcfeisione, qiiietns vcl
slruni, iii ipso aiiil)i\leiil r:ulic:ili, et siipeixilili.ali, coiiservatiis esse debeal ; ea ralione, ut jnsiiiiani
el coiiliiinali liile, abnnJantes iii gr:iliariiin actioiic. reddil, et iiisilliani faciai el acciplal. El si aliqiia

Videle ne (juis vos emplitis decipiul per philosophiam causaiio vel necessitas ei adveneril, qii.-B pCr legem
et iiianim (ullacium (Ccloss. ii). Asinlimes eniiii snnt definirl non pouieril, nsqiie aiile nus qnieins et con-
lllii lenelirarum, nnani lllii Incis. Discedile, lilii, alt servatns esse debeal , l.ini ipse ,
qnam iiui per
idoloruni ciillnra ; accedilo ei a.luratc Duiiiinniii ipsuni recl:iniare se et sperare videninr. ft ei iieino
Deiim, qni fccil coeluni el terrain, mare el oninia aiiquani conirarlelaiein vel damnalioiiem adversus
i|ii:e iii eis snni ; ci vulliis veslrl nan erubesceni. eiim faceie prspsuinat, seil omiii tempore sub iio-

Lniis eiiiin Doininn^ lioiiiinuni, volucnini, qundru- slro mundebiirdo vel defensione quietiis vel coiiser-
|ieiluin, el piscium, qiii est benedictns in s.Tcnla valiis rcsidere debe.it. El nt cerliiis credatnr. inaim
s.rculurnin. Kxspoliale vos ergo velereni liuniinem, prnpria sublcr ririiiavinius it dc aiiiii la noslro si-
el iiiduite Clirislnni novum, depoiifnics oiiinem ina- g llavinius.
litiani, irani, indignationeni, blasphemiani. Turpein EPISTOLA IX.
sermunein iinliie de orc veslro prodncere, el ab " Cr.ECORIl PAP.E II AO BO.MFACILM EPISCOPIM.
idolorum ciillnra reccdile. Jain eiiini .Tilvcsperascil Cratulalur de inftdelium conversion-', horintiirque ut
dies sx'Culi, et leinpus lenebranini apprup niinal,
in cceplo verbi iiiiiiislerio comlanler in^islal.

iileoquc nolite cs*e oliusi, s^ed poliiis operainini Iteverenlissimo ct sanctlssimo fralri Bonifacio
opns bonum, ut Clirisiiis liabiiel lii voliis. F.i quod- coepiscopo Crc^orius servus servnruni Del.
ciinque facitisin veibo, aut inopere, omnid in nomine Crcdiire specnlaliunis sollicitiidlne peiinoli, evan-
Domini noslri Jesu Cltristi facite, gini.ds af)eiites Dco feiic.i qiioque iiisllliitione, qna Cliri-lns ait : Ubse-
el Palri per ipsittn (Co/osj. iii), respueiiles gcnlilita- crale Dominum tnessis ut injicial operarios in ntessem
lls sectani, scienles vos Doininnm liabcre iii cuelis. suam (ilallh. n), inain proiiide rcvereiidnm IVuter-
Uralioiil liislaiiles ad ipsiiin Duininnni cor erigilc, iiitalem ad iniitationem aposlolorum (iit Doinino
(/iioninm tnagnus est Doniinus beus noitcr, el laudabi- jiibenle prsccepti sunl, Eunles pra-dicate evangelium
lis nimis, el terribilis super oinnes deos (Pialm. xcv), reijni [ilarc. xvi] ^Gralis accepistis.gralis date[Matth.
i/iii lutt otnnes liomiites snloos fieri, et ad a.iniiioiiein x]) In partlbiis Hesperiarum [llesscriim] ad illuini-

teritatis pervenire (l Tiin. ii). ll>ic auteiii conimoneo, natlonem Gerinanicx gentls in uiiibra inortis seden-
fralres, ul quicunqiie volueril ex vobis ad Christuin tis diri;ere prjcvidiinus, lucrum ui linle apporiare
coiiverli, nnllo niodo euni problbeatis, iieqiie viin ci ^ deberes, qnasi servus llie de negulio t;ileiili, slcul
lacialis sculptilia adorare, quia ipse Clirislns Do- scrlpluni est, lidiis in liituro auciorl asserit 1'eo fe-

ininiis vlvit cum Deo P.ilro uinnipotenle iii unilate cisse (.Matth. XXV ; Luc. \i\). Qnud qnia cx obe-
Spiritus saiictl per oninia SKCula saicuUiruiii. Aineu. dienti;c iiinnere ininislerium vcrbi ceiniinus adolere,
Cliarissirai, lidelis esl inlnlster, et conservus iii Do- el prxdicatlonis praeconio populiim Inlidelem, nt
iiilno, fiaterac coeplscopus iioslcr Bonibcius, iiiirm Innoiuisti, audivimus converti , Dominl polenlia!
iiiisl vobls ad lioc ipsuin, nl [Fldelem ininislruni, e( grali is relerenles, iil Ipse, a qii i boniiin prncedii,
conseruim iiiisl ad vos Bonifacium fralrem, el coepi- ct ad agiiilloneiH vnll omiies veiiire verilatis, tlbi

scopum ineuin ad boc ipsum, ul] cognuscal qu;u (iplainiis iit coopeietur, el a tcnebris ad liicein pn-
circa vos sunl, el consolelur corda vestra cuin pnluni illiiiQ sux poteniix inspirailone rediicat.
cxhui lallonis verbo In Christo Jesu Domino iioslro, Iliiic euiiii vobis inerres copinsa credimiis quod ab
i'.l a dlabolica liberail frande mereamlni adoptlonls oinnipulente Deo asrribatur in coelis. Bonutn cnim
lilils aggiegari, et iil ali sctenia dainnalione liberall ccrtamen, si persevcr:iveris, possis ciini .4postolo
vitain babeatis LVleriuini. ilicere : Certavi, cursum consutnmavi, fidem servavi

EPISTOLA VIII. j. [II Tim. iv). Sed ut cornnam percipias laboris lii-

C.VROI.l Sl.VJOr.IS DOMLS EPlSrOLA CF.MinALIS. siste; pullicetiir enim Deus perseveranlibns iii lineui

De suscepio in tuilioncm ac deftnsionem episcopo saliilcm. Mec le minx terreant, nec dejiciant lerro-
Bonifacio. les, scil fixam iii Deo lenens liduciani verilails ver-
Doniiiiis sanclis et apuslolicis in Cbrlsto patribns bniii ilenniitia. Erit enim ex adjutorio dlvino prule-
e:'l5copls, ducilius, cumitlbus, vlcarlis, domesilcis, cliu 1
Ei/il. /Soiii., pcrfeclioj, tanium slt boniini in

seu oninibus ageniibus juniorlbus noslris, scu mis- vokiiitaie opus. Igitnr quanios ab errore converle-
sis decurrenlibus, el amicis noslrls, illustris vlr Ca- ris, syilabarum tuaruin recensiio lextu cugnoviiiins,
rulns iiiajor domus bene cupiens vester. laell uberes Deo grati:is agentes de lucro anlniariiin
Cognoscatis qualller apnstolicas vir, In Chrislo exsullainus. Purro pru episcopo illo qui iiunc usijue
pater Buiiifaclus epbcopus ad nus veiilt el iiobls desidia quadaui iii eatlcin geiilfi pr:edicalioni< ver-

suggessit qiiod sub noslro mundebmdo vel defun- buni disseminare neglexurat, el nunc sibi p:irtein

slone euin recipere deberenius. Quud ita graianli quasi lii parocliiam delendil, Carolo uxcellentisslino
anlino nos fecisse cognoscile. Proinde ergo lalitcr ei lilio nustro patricio [Deest palriciu], nl eiim compe-
iiianu iiuslra ruburat:iin ilarc vlsi sumiis, ul ubicnii- scai suadeiitcs, pateriils liticrls scrlpsimus, cl cje-
507 S. CUEGORll VWJE II £03

diiiius quod lioc vilaii [velarij praecipial, ipse vero A robore (

1 Iteij. ii ) ;
pio eo (|uu(l iiiilla esl :iJ iiilii-

opponniH', iiiiporluiie, prx(]ic'are (]ux siiiil salulis iniiiii Dci liniiilas aboiiiiiialionis coriiin qui Deum
iioii (iesinas. Igiiur riuiriniiis el Germaiii.-e pnpulo inipugnant, cl pugiiarc pro Deo inunduni coiitra
ea (lUiE acl aniiiiOD respiciiinl nlililaleiii el salulein insensalos asseiil [ scriplum esl ]. Oiioiiiodo ergo
scriliere- non omisinins, adinonentes iiiler alia, ut non cuin Dco piiguaus, o lu saiiclissiine, adversiis
ciinslruant episcopia et ecclesias. Ipse eniin, (|ui iion cos qui sine Deo et coiilra Denni fcunl, coniniovc-
vnll morlein pcccaloris, sed niagis iil coHverlaiur et lis? Qui videlioet inveniunl eiim qui invisiliiliior

viv.it {Kzecli. xviii), eiit oninilius daliirns increinen- oppiignalur, inio ut verins dicainus , siiniil pugnal
Inin. Dens te incolumen ciislodiat. Dala pridie >(i- el liosles iii iugain verlit {Sap. v) , ac ubi sic coepi-
iias Decenibris, imperante doinino piissinio Auguslo sli prxlium, nt Deus ipse libi monslravit ? pr,ccsst)

Lenne, a Deo coronaln, magiio imperalore, anno 8, praecipiens in castris regni Cliiisli gloriosnin verc ai;

post consulatuin cjns aiiiio 8, scd et Conslanliiio insigne labaruin , id esl, vivilifani crnceni , iiiagninn

iiiagno iinperante ejns (ilio, anno 5, indiclione 8. conua inoriem niagniluilinis suae lropli;cuin, iii qiio

mundi quadriraiie terininos circninscripsit , linua-

KPISTOL\ X.
inenlis dislingucns. Deinde et sanciain iinagincin
CIIRGnRII SANCTISSIMI PVP.E liOMAM A:i SANCTISSIMta R
^ .

"'""""» '^«"""*
, .

=><=
r> •

^erK Dci malriS, CUJUS VUlUMM

• •
i

GERMANUa, gUI FIEK.VT PATHIAIICUA CO.NSTANTIMi-

POLEOS. diviles plebis depiecabunlnr. Eteniin saiicla ( st ,

Qu.ilis et qiiK deleclatio nieain sic l.-clilicare ani- qMcmadmoduin Pairibns vidi^ur, qiite laliier a vobls
niain iiovil , sicut gralilicus nunlius super tuo no- pic bonoiata Iribuit vicissitudiiies. Nani iina»iiiis

inine , qund reverendiim revera mihi el magnilican- linnnr ad )irincipalem iransit , secundnni Basiliuni
(liiin deceiiter est , o sanclilicale el diviniius acle? magnum. Et pietaie esl plena venerabilinm iniagi-
lloc eniiii ct iiunc ego per lionorabiles lilleras tuas niiin causa , sicut dicit Clirysoslomus : Ego el cera
evangelizilus exuliavi , el pra; niinio gandio, spirilu pcrlusiin aniavi picturani pieiale rfilertani ; vidi eniin

i.vtilicaiiis suiii. Dcimle in cagluin exiendens ocu- in im:igine angelum cuneos barbarornm perseqiieu-
luni, gratiarnm dominatori omniuni Deo reluli actio- lem, et David veritatem dicentein : Doiniiie, in ci-

iics ,
qiii laliier etiam inodo voluit,et liiie lenus viiate lua im:igineni eoriim ad nibiluin re^liges

vobis rooperatur, et oinnia veslra iii liicem edu-.it. ( Psa/m. lxxii ). Ei neqnaquam Ecclesia orravil
lloc eiiiin el oraniluin niilii esl iioctu el interdiu, ei licet ita luerit ;rstiniatum. Indnlgeit Dciis, el nn-

iiunquam aliquando boc desiderium descrendum que secundum geiililein consequentiam cst iraditio

csse in Christo cuniidens prnuiinliabo. Testimoniuin ( absit ) et inlentio rei secundum qnid prob:itur, et

aiileni perliibet serinoiii nieo, o snperlaudabilis el a nequaquain consideraiilur quae perficiiinliir. Nam
Deo dilfcle, eti.im liiiK per oinncm boram benevo- neque in Paiieadecivit:ile ba;inorrlioissa! pie moia; in
leiilire recoid:ilio : qiiain baliilairiceni babens iii recordationeiii lacti in se iniraculi repuiliabalur,
lubiis, et dolorein vcrlii lerre non valeiis , illico ad ciim orta esset lierba circa peiles statux, qiia: ab ea
air.ilum per lilleias properavi. Est enim debituin in nomine Domini Jesii Chrisii erecta est ; ei eiitrn-

iiiilii , et debitis ciinclis insigiiius, te rralrem meum iiea erat , iiicogiiit:iqiie specie, posiiaque omnibiis
et propngnalorem Ecclesi:e salntare ac alloqiii.ct in variorum lungiioiuin reniediiiin condescensione
luciaminnni tiioruin collaudare malerias. Eli:iinsi et bonilale Dci et S:ilvaloris noslri. Iino legalis ,

<juis dical et valde coiivenicnier clamet potius ea ui jani [ita] dic;iinus, bujus di csl in Deo ercclio,

Impielalis praecursor, qui niinc passus est, bona licel figuris inagis signanda [6"r., figuris expressinrj,

aciione inalam actionem luis ciinimutaluriis reliciia- et iiinbrx pra^rereinla sit gratia et verilas. UiMle
tibus. Nam arbilrabatur secundum illuiii qui desur- niaxiinain saliiliscausani sancloruincautusDeiconsiliii
siiin cecidil fremere siinul et pr.-cvalere adversus boc capituliiin Iradidit [Gr., h. cap. Ecclcsi:i! trad. ]

pietatem , sed inipcditur coelitus spe Iraudatus ; et in universorum vullibns, et colorum opcratioiiibns
anJiebat quidem ab Ecclesla ea qnx et Pharao prius _ venerabilein et saiictuin characterem secundum hii-

yEgypiius lyraiiniis, Moyse de illo cauenle : Di.rit inanitaleiii ejos ,

qni lollit peccalum inundi , eriga-
iiiimicits,I'ersequem coinprelieiidam, parlibor spi)Hci, iniis , per eiiin biiiiiilititis celsilndinein Dei Vcrbi
replebo aiiimam meam { Exod. XV ). &eii et andiebat consideranles , et ad mcinoriani conversalionis in

qu« et ipse diabolus, ei cnni prophetica illi prainiin- carne f.icki! , laui videlicel passioiiis ejus el salu-

liarelur maleJictio : Proplerea destruel te Deus in laris inorlis, qiiam redeinptionis, qusc hiiic mundn
finem , evellet le , el emigrabit le de labenwcido luo ; cffecta esl, nianu quodaminodo rlucii , el nulla est

el radicein luain de lerra iiiiiu/ium {Psulin. i.i). Il:i ct liinc a divinis dissonanlia. Si eiiiin proplieiicaB (ira!-

ille prseler spem conaiil-us c|ui iii spe eranl fruslra- loruliones lerininiini niinime perceperiint, ne scri-
tus periil, superno agone vestro et roboie aposialu! li.iiittir res ad oslensionein eorum i\\\x adliiic farta

enervaia impugnatiune adversus Deuiu , deorsum noii sunt, id esl, si non est incarnalus Doininus,

cCfecla , el ad novissimum propeinodnni e.\pul.-a non lormetur s:incia iiiiago ejus seciindum carnein.
exilium (Miristum impugnanlis ferocitale , ila ut su- Si non est naius in Deilileliem ( Mallii. ii ) ex plo-
per eo Scriptura veraciter implealur, qua; dicil : riiisi viigine Dei genitrice, neqiie niagi munera ob-
Atcus [oriium superaius es'. , ci iiilirini iiccincii snnl tulcruiil , neqiic pasloribus sujira sieiil angclus
'M rA'\sr0L.^ LT C.VNONES. SiO
iiin|ue iiiiiUiludu ca-leslis cxiiiiliis ii^ito liyinniiin A iilolulaliix manireslus esl. Chrislianis auleiii Dci
(ibtiilil (Liic. ii),sl non in uliiis gciiilricis ul intan- ciilloribus omnium dominalur esl adorandus. Porro
lulu^ fereb:ilur, qui porlal nniversa , et laclis alim.>- si qiiis, Judaico more ad accusaiionein moius, qii.-B

iiiMiii perlulit, qiii (ia; eseaiii oinni taini, iiec lioc olini coiitia iduloruin ciiliores dicia suiil dilTaiiiave-

ligiHL-liir. Si iiun a seiie suspicieliauir, qui lil.e ril, et idololairiam Ecclesia; noslrae ascrijjecrit cx
luiiei |inncipaluiii et niorlis, et omiiiuiii Uoiniiiiis venerabllium luinginum deilico et niirabili ad ine-
per euiii agnitus siinul et pr:edicatus , ei iit diiiiis- liora ducalu, nihll aliud arbiliemiir, quain ut canis
sionein concerieret postulalus , si nnn in yEgypluni latrei, et in fuiida procul abjectiis audii sicui Ju-
c.iiisi dispeiisalionis pergebut super niilieui leveiii , dxus : Ulinam el Israel per visibilia visus esset l)eo

oiiini scilicet liiniine illuslralani niairein ac sancli- aJoralionem offerre, el per lypica niemor essct
laic robuslani ,
qui iii excelso sedet , et redit ex /E- creanlis, non viluliim relineret ac inuscas snper
et
gypto , el habiiat Nazareib , ne ligiireiiiur coloribus. tabiilas lesiamenli Ulinam sancluni allare magis
!

Si iinn morluos siiscitavit , et erexil paralylicos, et desiderassct, et non vitulas Samaria;! Ulinain allen-
leprosis pracbiiit purgalionein , el cscos illnniiiiavil , dissel Aaron virgani, et iion A.«tarieiii ! lionum
deinde et expressani fecit linguam niiiioriim , et qiiippe siiiiul el justuni esset ei pelrani saluiaie qiiij

liases claudorum firmavit , et expulit d.eniniies, nisi " imbies divinitus dedit, et iion Baal. lliiiiam ad vir-
apcriiit aures surdorum, et omnia operatiis est glo- gam Miiysi inagis intuitus essel, et urnam aureain ,

riosa , et in Deo sigiia perfecil, ne piiigaiitiir ; el arcam ,

propiiiatorium ,
pelalura , ephod, niensam ,

iiisi passioiiem volunlarie siiscepit, el iiiferinim spo- Inbernaciiliini inierius et exterius, quae omnia iii glo-
liivil, et surgens iii civlani asceiidil, qiii veiiliirus ri.iin Dei pairala , licet maiiu facia, saiicla lanien

esl jiidicare vivos et morluos , iieque Ggureiil Scri- appellabiiiitiir saiiciorum , deinde el clierubiin .^ciil-

ptiirae vel historiae ,

qux ista eiiarrani , lain per pliles ,
quiiium memoriam faciens Apostolus ait :

lilleras quam per colore< [ Gr. , nec scribantur, nec Cherubim glorix adiimbrantia propitiatorium ( Uebr.
ligiirentiir]. At si haec oiiiiiia facla suiil , et ma^num v), qiiibiis et diviiiam vebi gloriam a Scripiura do-
est pietatis myslciiiim, ulinnin esset possibile ut cemiir ! Si his inleiidisscl , noii ulique idolis pro-
coBliim et lerra et mare, aiiiniaiiiia qiioque oniiiii et cidissel. Omiie iianique opus qtiod in noniine Do-
virgiilta, ei qiiidquid aliud esl, enarrent illa el per niini fit pretiusum et sancium est. Ei quid opus est
,

vnces et per litteras, et pcr picluras. Eorum enim epislulam in longiini exlendere ? et niaiime ad vi-
i|ii;e iioii suiit form.iiio idolica pictura noniinalur,' rum Deo placiluni , et vas elcelnin a Deo, graliaui
i|ii;r et paganae fabulatioiiis poema liiixil , enriim jjgpfm,, spiriuis, et in profiinda diviiinruni do
i|ii3B nunquam fueruiit per essenliain faitinam desi- gniatuin valeiilem prospicere , al.|iie Deo diiclore

pienler asseverans. El ccrie inilla est condesceiisio considerare suinmam scieiilia: alliludinem. Veruiii
EcclesijB Cliristi cum idolis : absil. Neque eiiini vi- ad proposilum redeamus, propugiiaiiicis lu:e,
liiiic

tiilas adoravimus, neqiie viluluin in Choreb fudimiis,

o sanciissime ct omniuni Chiisliaiioriini doinine,
iicque a nohis crealura Deiis iKsliinala cst , sed iie- magiiiricaliones, et qiialis ipse osteiisus fiieiis iii

qiie ruisus sculplili procidiiiius. et Beelpliegor iiii-

ciinctis ah illa directus et salvatiis, et conira iiiiini-

liati sumiis, neqiie naiorum occisores aiil sacrilica- cos conforlaius, adinirantes. Illi vero qui ex mulio
lores fuimiis aiit occulla mysleria celebravimus,
, jain leinpore conlra e.iin debacchali suiil , taiito iii-

iieque lilios uoslros el lilias iinmolavimus unqiiani vciierunt rcsisteniein ,

quanto iiivciieriint sibi con-
daenioiiibus, ul in iios ea qiiae a Salomoiie idoloriim lr;idicenteni. Et lioc niiruin nnn ist. Si eniiii He-
culloribus dicla sunt assunianiiir. Nunquid a nnbis
tulia per manum Juiliili mulieris I^raelitidis salva-
vel iinagineiii in
infecla csl lerra iii sangiiiiiibiis halur, cujus opus Holofernis perempiio fuit {Juditli
lemplo fecimus, qunliiforine liabenlem idoliini et ,
XIII ) , et haiic salvatricem Isracl qiii per idem lem-
liaiic adoravimiis (/// He(j. xi) ? Nunquid abomina- piis fiieruiil prailicaveruiil ,
qii odo non oporterct
lioiiem repeiilium et pccorum supra miiiiim templi p ;,||,p|i,istiiani aniplissiinamsaiicliLiteinilali propng
depiiixinius? Aut ileriim nos Ezechiel vidit plangen- Irice usam ai;gredi fiilei liostes et vicloiia coioiiara

les Adoiiidem, et incensum Soli offerenles ( Ezecli.

subjeetos? Sed ejusdem supplicaiionibus ei omnium
VIII ), de qiiibns dicil Apostolus : Servieruni creatura saiiclorum potens in pra;lio Deus iioster, fortis el

f)olius quam Creatori ( Itom. l ). Putasne slaluiiiius |iini;animiis ,

qui deduxii le super Jiiseph iil ovem ,

iiiiagiiies diiarum fcpriiicariaruin in yEgypto , O.ila

ciistndial te saiictissinie in annns prnlixos, iiniversa!

scilicet el Ooliab, el cas adoravimus {Ezecli. xxxiii)? ChrisrniniE beiie operantem coiiversaiioiii , et sacro

An riirsiis a iiobis .i-acriHcia Bel in Bahylone (

flaii.
cniioni oblemperare cunclos doceniem et
iiicilan-

Mv), ct Dagon in Palastina ohlaia sunt {Judic. xvi)? lem , et custodire depositum quod a pauibus susce-
vel aliis diis gentium prncidimus? Non sunt h*c, piiiius; convertenleni eos qni ad niodiciim qiiid non
non calunmielur nullus qiioniain in niillo gaudiuin iio^trum et coiiiniii-
siiiit ; ,
iiilellexprunt, o jiige ,

coruin quae cnnsistunt et facta sunl , nomen qiiod

nis uliliias et refcclio, sanctissiine et
omnibns Chri-
esl super omne nomen populiis Chrisii usque liodie, siiaiiis amabilis.
pra-ler sanclam viviricam Trinilatem , coluil , vel Tarasius sanclissimus pnlriarcba dixii : 1'clfum

scrvi\ii [ ^r. lalria adnravil ] . absil. N.iin modus

 i!l S. GUEGOlill PAP/E 11 l.T

«liviimni a|)Oilolii'ii .'i;ii;ubliis, liili.i cecinil iinljis a \ tiiim pr;i (ioc^ssoriiin tiKirmn, qui pie imiieiariini,
noiiia verltaieni eii.im 1'alcr isie be^ilns. siiiit lillfn;. !it iii (lecnnsyllaiiis recle ac |iii', iili|ue

Tlicoilnriis [C,r. Tlieodosius] reverendissinuis ino- iinperatorciu ('.lirisiiaiioruiii ilerei observaturum le ac

iiiiclius et iiouirius legil. ciislodiliiriiiii inlcj;re oiiiiies saocioriiii) Pairiim no-
• slronim el dnclnrnin adinonitiones proniisisti. Illnil
EPISrOL.\ XI.
CllEGnRII PAP.e AD URSUM HICEM VENETI.\nL'M
II
aulem in priniis prircipunni esl, qiHMl iiiter.^B tn:i',

PIIO R,VVE.\X\ A I.O^GOBARDIS UEFEMDEMlA. el niin arK'ii;v, sigillis iiii| eraloris (ilis'giiat.c dili-
Cregoriti^ epi<copiis si'rviis servoriiin Dei dileclo geuter siiiit, et acciirala; inius siihsciipiiones per
lilio Urso diici Vcneiiariiin. ciiinabarin propria nianu lua, ul iiios esl itnperalo-
Qiiia, peccato facienle, Ravennatiim civilas, qiix ribu5 subscriliere, reclei)ue adinoilum ac rcligiose
raput cxstat oinnium; a nec dicenda gente Loiigci- coiifessionein inculpatie et ortliodoxre fidci noslr.Te
Iiardorum capta est, et filiiis iinsler eximins domiiius edidisli, sed et scripsisii eum (|ni solvil ac dissolvil
oxarchiis apnd Veiieiias (nt cognovimus) moratur; [re>cindit el desiriiil] lerniiiios Patrnui, exsecrati-
(Islicat nobiliias tua ei adlia-rerc , ct cutn eo nostra dum esse. CnuKpie istliiec accepisseiiius, gratiaium
vire pariter decertare, iit ad prislinum staliiin sanclaj aclionis liyinnos Dco ollerebamus, (|uod a Deo tibi

leipnblica! in imperiali servilio dominorum lilioruin " plano donaiiiin essct iinperinm. lilt ciim recte cnrre-
iioslrorum Lconis el Consiaiitini magnoruin impera- res, qiiis ainibu^ tuis iiisonuil, el cor pervertit velnt
toniin ipsa revoceiur Ravpniiatiim civitas, ut zelo areuiii pravinn {Psatm. xvii) , et in ca qii:n a lergo
ei amore sanctue fidei nostr.e in statii reipublicae el suiit respcxisti ? Decein annos Dei benignilale recie
iinperiali servil o firmi persislere, Doniino coope- aiiibulasti, neqiie sacrarnm iinaginiiin meiitioncni
ranie, valcamus. Deus te incoluniem custodiat, dile- fecisli; nunc autem eas dicis idolorum lociiin im-
ciissiine lili. plere , alqiie illos qiii eas veni^ranlur ididolatras
EP1SI0L.\ XIL essc ; teiitie ad eas everlendas penilosipie dclenibis
"CREGORII rAP.f; II AD LEONEM ISAURUM ISIPERATOREM. convertisli, iiei|ue judiciiim Dei nforinidisli, ciiiii

De sacris imaiiinibus. scandala iii iioniiiiiim corda, non fideliuin inudo,

Lilteras veslraj a Den custodit.i> majcslatis ac sed cl infidclinin, iiigruerent. Alqiii denunlial tilii

rraternilatis per augusia'em spitliarocandidaium Cliristus, ut iie unuiii de puslliis scaiidalizes, et oli

inissas accepiinus, iinperanie le iiidiciioue qnarta exiguum scandaluiii in igneni .Tterniim iiiimissuni

decima ; ip>ius ctiain li et lo, it 1, et 2, et 5, ei i, iri (Luc. xvii); at lii loiindum toluin scaiidalizasii,
et 5, et G, et 7, et S, el 9, iniliciionum accepias utqui iiKirtem nolis snbirc, aiqiie infebceni raiioneiii
p
epistolas tiias, iii sancla ecclesia repositas iii liniine reddere? Scripsisii aiiteni non esse manufacla vene-
coiifessinnis sancli el gloriosi ac priucipis aposlolo- riinda, nec ullaiii elligiem ad siiiiiliiiiitiiiem elliriain,
iiim Petri diligcnter servanius, ubi el Clirisii anian- sicut dixit Dens (Exod. xx), iieque iii conlo, iie.piu

'1
Ilas (liia> Gresorii II PP. episiolas scriplas anno Ira sanc as et venerandas imagines fnccrc verbiim.
Cli. 7oO contendit P.igins, ad an. Ch. 721),
pliirilins Quod cum (lidicisset Gregnriiis papa Rninanus, tri-
II. ") et seqi|. Essft vero Gregorii III coiisel Labbeus, bula lioinana; urbis prohibuil, el lt;ilia\ scribens ail
in lib. de Scripi. ecclcsiasl. Priuiaiii iii liicem edidit Leniiein epislolain (l()giiialic;im, noii oportere iiiipe-
1'. Froiito DiKiciis, Soc. J., ex ms. cardinali> a Lotlia- ratnrem (le lide f;icci'e verbiim, el iiovilHte vinlaie
rini;ia Rlieinensis arcbiep. Et iiiulia liic esse non salis anliqiia dngmaia Ecclesia; calliolie;R, (|Hie sanclis ii

robajrenlia pr.x-monuit. Eaiiidem edidit cum nolis (alribus sniit prnedicata. Iili>m legimiis in liliro Pon-
P. Froiilonis Duca^i card. liaronius, ad aii. 7iO, tilicali, iiiiile Tritli.-miiis iii liiirode Scr. Eccl. iiuiic
11. 2-1. IIard. Gregoriuin viiuin docluin ac saiiclifsimuin tradit
^ Gretiorii. Adriiiiiiis puiiiifex. in oiiislnla ad Con- pleiia eriiilitionis scripsisse qii idaiii opiiscula :

slanliiiiiin lcslatur Gregorinm II, et

Ireoeslirnim. Ad inlerroijala Justmiani Ilesponsionuinllb. i;
ejus successorem Gregoriuiii lll,ad Leouemlsauiiciini Conira Lconein Auiiust. lib. i;
dc imaginibiis scripsis-e. lieperiiur lia;c epi-tola Ad Joaiiiiein episrop^nn Conslantinopolilanum lii). i

act. 2 synodi Nicienx', cojus inter alia li:i>c verlia

II Ei.i.Aolarur.i uii d^versos lib. i.

siiiit :Qua de raiisa iu magiiaiii Iribulatioiieni nter- D Moriliir aniio 731, indict. M, iil Idns Febr
Doni.
ipie Gregoriiis Uniiiani pnniifices per e.i teinpora .Miiiiis ergo miruin
Gr;ecus, sivc iiiterpres, sive
si

s;iiictissiini coiijecli suiil; sapiuseli;im proavuni ve- libraniis, (|ni lianc exscripsit cpi>liil;iin, Grcgnrio
stroe serenitalis adiiiouueiuiit, iie siiieret veiier:iiiilas cognoinen Dialogi adilidil, cuin Cedreiius ipsc, mo-
imaginesde statii ^ii dcjici. (Sed haiicsecunili polins
i inoria lapsiis, id cgeru. N.iiii Gregorii illiiis ni;igni
qiiam esse epistolam ut crcdamus t.u;)deiit qn;e
leriii biic esse cognomeii apud Gr;vcos, cx qiio 7.acli:irias
»110 teiniiore gesla narrat poniifex, ut inier c;ictera ponlifox ejiis dialogos iiiGr;tciini sernionein conver-
illud de Raveinia a Ldiigiibardis occupala, el (iiioil til, Ci>nsl:ilexGr:ecis, Dani.isccno iii nrat. dc fidclibiis

Dialogiis liic auclor cogiioininelor, naiii et lioc se- deriinclis, Eutbyinio el Eucbologii) Gra'Coriiiii, c.illi,
oiindo Gregorio cogiionieii iribuitCedrcnu.sal anouin 01 Latiiio Sigeberio, ad aii. Clir. 603, iit iiimiroin a
10 Leoiiis. Roinre aulem Gregnriiis aposlolicus vir, Tliaiim.ilurgo, N.izianzeno, iSyssenoque dislinguatui'.
ci Petri apostoloriim corypli ci assessor, i|ui ob siias Cerle eiusileiii inier|ireiis imperiti.ii; Iribneiiduui cen-
lucubraiioiies Dialogi ciisiiiiiiion adeplus est, aLeone seo, iiuiid iiiiill;i bic «vkzo/ouOz, iiec saiis cnba^renlia
ob ejiis iiiipici:iteiii delecil, ct pacin cniii Francis reperiaimir. Qii:ileciini|ue laiiien opiisciiluin suidio
iiiilo, tribiila Leoni denigivit, Anastasiiim :ic socios ciiiiservanda; anliipiitatis vulganuis ex illuslrissiini
aiiailieioale feriil, impeialnreinqiie mulii^ epislolis, cndinalis Carnli a Lolliaringia Rliemensis arcli. bi-
«'l inuliis leclis, maiiibsui redar-uii.) Et Tlieopli;i-
;i blioili. exscripi. aii. 1.5110 qu;e iii muiiasierio sancii
li.-s, qui f;iiso inscribitnr Pauliis Diacimus, l.b. x\i :
Kemigii Rliemis servalnr.
Aii:k) 'J iinperii sui cogpil iinpiiis iinperator Leo con-
;:ii EIMSTOL/E BT CA.SONES. ,\i

iii li'rrn, cl (lcii.cnstra inilii quis Iradideril vene- A ile lignis iinpuliibililius, ct impone lesiimonij liui

ranJa el adoramla esse maniilacl.i, tiim cgo Dei esse In arcaiii in nieniiiriale geiieralionum vestrnrii.u
mandalum faicbor. Quare vern, innquam iniperator (Exod. XXV ), lioc esl, tabiilas, urnain, virgani,
cl capiil Cliiislianoriini, sapieiiles non porconlalns niaiina. Sunlne liaec figur.ne ac simulacra manufacla,
rs, qni cxpei ieiilia poll 111 el ali ipsis eiJoicii po- aii non? virunilamen ad gloriam el ininisterium
!iiis«es propler qii:e nianiifacla Deiis li.vc «lixerii, Dei. Moyses ille magnus timore cornptiis cum figu-
|iriiisqiiaiii conriimleres el cominisceres luiiiiiles po- ram vellel el simuiacriim iniueri, ne furle errarel,
pulos atque contuibares ? Verumlamen lu s;iiicios orahai Deum dicens : Osiende railii leipsum mani-
i"alres noslros ac iloctores rejecisti ac repiidiasti, feslo, ul videam te (Exed. xxxii); ei responda
el f»r;is aiiiainlasli, (|uibiis manu propria sciiplisi|>ie Deus : Si videris me, morieris; sod ascende per fo-
luis te p:irituium eosqiie secumrum piomjsis i. raiiien pelra', el videbis posicnora me:i. Ostendit ci
Scriplura noslra, lux el salus noslra, sincti ac Deo Deiis in visioiie mysleriuMi a ssculis abscondilimi et
plini Paires et doclores iioslri suni, et lioc sex iu a geueraiiouibus. Vcrum nostrarum generationuiii
Clirislo syiiodi iiobis Iradiderunt, el lu eorum lesli- OPtale in novissimis tcmporibus manifeslum seipsuiii
ii.onia iioii accipis. Nccesse iialiemus crassa til>i et cl posleriora siiiiul el anteriora pcilecle iiobis
iiilocl:! scribere, ut iiidoctus es et crassus, sed re- B ostcndil. Cuiii vero gonus liominuin in perpetuiiiii
vera lameii virtulem ac verilalem Dei in se conti- perire vidissel Deiis, ligmeiiii sui misLTtus, Fiiiuiii
iienl. l'er Denm le obleslamur iit arroganiiani depo- siiiim ante saecula geniium misit et de coelis ,

nas el superbiaiii, qiia circumlluis. mullaqiit! cum descendens , in veutrem virginis i\Iari:e ingressiis
liiimllilate siiicere nobis aiires accominodes. Fleciat est, ciim iu ejus ulero verum lunieii elux'Sset;cl
aiiimiim tuuiii Deiis ad verilatem scrmunum suoium seraiuis loto liimcii factum est caro; et Jorlaiie flii-

cHicaiilate. Propter idololalras eniin, qiii lerram vio baplizatus esl, et nos quuque baptiz:ivit. In licii-

pioinissiiwiis occiipabaiit, vcrba facicbat, qiii aiii- luiii nobis pignora dare coepit ne fallamur, el ll.c-
nialia aurea, et argeniea ligneaqiie, et oinncin crea- rosolymam ingrcbsus, in coeiiaculo sanelae el glorins.c

tiiram adorabaiil, el volantes aves omnes, ac dicc- Sion in mystica coena sacrum nubis corpus siiuiii

) aiit : Isli siint dii noslri, el alius Deus non est. apposiiil, el pretioso nos sanguine siio potavit. lllic

1'ropler li:cc niaiiiifacla diaboli noxia el exercenda et ped^s noslros livil, et ciim ipso bibimus el couie-
dicebat Deus, ne ea adoraremiis. ^aiu qiiia sont diiiius, el ipsinn nianiis iioslra; coiilreclaveruiil, et

luaiiufacta quaedam ad ininisierium ct gloriain Dei, familiaris iinster est factus, el mauifesiata nobis e>t

cuni peculiarem populiim suuin Ilebrxoriim sancii- veriias , el error et caligo qua circumfusi eramiis
fiialum inlroducere vollel, prout aiite Deiis Abra- C aiifiigil, et e medio siiblata esl; atque in omueii
linm, Isaac ct Jacob proiuiserat se lerraiii illis pio- teirain exivii snnus ejus, et in fiues orbis terrae verba

iiiissionis (bitiiriim, et possessores ac li.Teredes pos- ejiis. Cceiipriiiit ab uiiiverso terrarum orbe liomines

se.-sionum ididolairarum illos [Israeliias] redditu- veliit aquiliC advolantes Hierosolymam veiiire, pro:il

luiii, ac geiites illas cuncisurum, penitiisque deletii- iii Evangeliis disil Domiiius : Vbi fueril corpus , illic

riim. qiiia terram et aerem iiiiqiiitate siia, quam concjregabuntur et aquila; [Mallh. xxiv). Clirisiii»

pcrpetraveraiit, coiilaiiiinaraiit, pradiccbat Deiis, ac aiitem cadaver , aqiiils in sublime voln tes religiosi

praemiiniebai populiim siiuin, ue in coiiim adoialio- sunl honiines ei Clirisli amaiites. Qiii nominum ruiii

nes pridabereiitiir. In populo Israelilico viros diins vidisseiit, proiit viderant, spectaiidum ipnim propo-
selegit Deus, ac bencdixit eos et sancUficavii, iit iienies depiiixerunt ; cum Jacobum frairem Domiiii
opera inanufacla fabricarentur, veriim ad gloriaiii vidisseiil, prout vidoranl, speciandum ipsiim. propn-
et miiiisleriiiiii llei , in inoiiiiiiienlum geneialioiiiiui neutes depiiixerunt; euiii Sleplianiim proi.imarlyreiii
ip.^oriiin (Exod. xxxi); Bezeleel inquam el Eliab viiiisseiit, proui vider;inl, speciaiiduni ipsum propo-
|0' liab] " ex priina iribu D.in. Dixit Aloysi Dens iienles depiuxerunt ; et ut iiiio verbo dicain, ciiiii

Vrxcide tabtilas diias InpiUeiis {Exod. xxxii), et alfer facies martyrum, (|ui sanguiiiem pro Clirisio fuilu-
inilii; ciimipie prxcidisset, advexit, et digilo suo rant, vidisseiil, depiiixeruni; et liis conspectis dein-
ileceiii et vivili.a el iiiimortalia verba scripsit Deus. ceps iii toto terrariim orbe homiiies, diaboli adora-
Deiiide, fiic clierubim et serapliim, iniiuit Dinis, et tiouibus dereliclis ,
lias exhibiierunt •>
iiou lairia, seJ

f.ic munsaui, ac deauralo iiilus et foris, et arcaiu fac liabiludine. Nuiii libi justuin videtur, imp r.ilor, lias

•£1 prima iribu Cnn.

error siibcsi, ila forle llic prsedica io ejus imaginis; et nt non adoratur iinago
ToO Akv, ex priiiia
((illeiidns, T/if izoinr,; fy\ri; y.ai rfi; propter se, sed pr(qiter prnlolypuiii, sic non est ili-

liibu et l):ui. l.egiiiius eiiiin f^xodi :\xxi D'seleel cendiim ailmari eani absolute, sed (7/^£t(z!J,-, id esi,
fuisse de iribii Juda, qu;e propler iuiperiiini ei dela- relaie ; et iit piirpiira el iioperaior ca nnlutus uniiiii
tiiiii priini hic dici polest videri; elOoliab, qiiiKliab f.iciiiiil habitii, sic iniago et protolypom ejus U: uiii
Septuaginta Gr.i eis, de Iribu Dan. Loci etiaiu Scri- faciiinl ayjati, id esi, b;ibiiuiliiie. lii senlcniiis eliiiiii
pluise qiii seqiiuntur iion l;im ad veibuin quam ad Palinm ile iiiiaginihiis, qiias Liitetie eiiidii G. Moie-
sensum ('.itnnliir. liiis, loG!2, p;ig. 10 : 'Etti toj XpiaTCu lc/.Tp^M-iy^
iSon Uilria, ted habitudiiie. Sic locum Nicephir.
>>
7TiO(7Z'-vii3tTtf, zat yufftx-fl , ETTt 5i Trjj £iy.6'jo; toO
Constaniiiiopolit. ex ejus oriliodoxo tiialuni vertit Xot7TO'J c/c-ci.y.n n Tzpo(!y.\i-j-oai;, y.ci ofi(wvu«c/.>i. Qo.e
Tfrriaiins iioslir, lib. pro c.inonibus apost., cap.
1 sic reilduiiliir ab iiilerprele Cnlbviiiii Paiiopb;!', tit.
^D. (;um Cbiisliis iiiitio pr;edicaiiis cst, ciim e;i ira;- ly : In ipsn Chri^^lo csi adorutio luiriw tU naturalis ; in
tlicalionc coiijiiiicta erat o-/£T(xrr.,-, id c-t, babitudiiie, imagiiie vero Christi esl relaliva ct lequivoca. ViJ.
iir. S. CUEGoail PAP.E II 516

iiii:)f;irios vciitrnri, ;\m errniis dialiiilici? Ciiia iliero- A (liii passiis LSl III irlyriiim, ita diciiniis, tilcs per Wm
R.iiyinis agi-rel Clirisliis, Aiiginis, qiii luiii leinporis pieci'S offirinnis; iiec ila esl nli dicis, iniperaiiir,

(loininalinmr el rex eral iirbis Edesscnoriim, cuin qiiisi deos martyrcs appellemiis. Averle rogitaiiincs
Clirisii iiiiriiciila inniidiisset , eiislnlani scripsit ad luas malas, te obleslor ; cl libera aniinam tuain a

Clirisliim qiii inaiiii sua responsnm el sacram glo- scaiidalis et exsecraiionlbus qiiihiis ab univcrsn
;

riosainque faciein suam ad euni misii. Itnqiie ad illain miiiido incesseris, (piandnqnidem vel a piierulis par-

iion iiianufaclam imaginein mitle ar, \ide:coiigregaii- vis illiideris. Ohi'o scholas eorum qui eleuiiMiiis iin-

inr illic Urientis lurb* populorum ei oiani ; et aliae hiiuntur , ei dic : Ego siim eversor et perseculnr

iniillK siint lales manufaciae , qnns Clirisli aniaiites imaginiim, et confe^tim labellas siias iii capiil tiiniii

peregrinantium coelns conservani, qui atl speclacuia prnjicient ,

quodque a sapienlibns minime doceri
ejiismodi conniiunl, qu» quolidie veneraris el cir- potiiisti , ab iiisipienlibiis edocehere. Sic ad nos

tiiiiispicis [F. venerabaris et conteinnis? ex Gr.]. Cur srripsisli : Ozi:is rex Jiid.Teornm post Mniios ociingcn-

landeni Palrera Domini Jesu Clirisli nnn oculis suli- tosserpenlem a-iieum etemplo e]ecU(lV Iteg. xviiil ;

jicimus ac pingimus? qiioniani quis sit iion novi- ^ ego vero post annos oclingenlos idola ex eccl siis

liiii*, Deiqiie nalura spectand.i proponi noii potest ac ejeci. Vere et O/.ias fratcr erat tiiiis , et eadem eral

piigi. Qiiod si eiim intuiii essemus ac novissemn» ^ qua tii pertiiiacia pra ditiis, illiiisque lempnris sacer-

prout Filium ejus, illum qnoque spectandum priipn- doiihiis vim allerebal, iit lii tacis. Illum sii|ui<leiii

nerc poluisscmus ac pingere ul et illius iinaginfm ,

serpciilem sancliricatiis David una cum arca saii' ta

lempliiin iiivexil (i/ Pnrulip. xxvi, lG-18). Quoil

iiliiliim appellares. Obtestamur te taiiquam fnires in iii

Clirislo, ingridere rursiim ad veiilalem, iiiide exi- ciiim illud erat, nisi conscciatuin a Deo xrameniuMi,
visii;excuie spirilus elalos, et perlinaciam tolle, jiropler eos qni lum a?gri ei aiii ei a serpeiilibus hcsi ?

alque ad omnes sci ibe quoquoversiim, eoMpie quilius nt populis demonslrarttur is qui priino fignienlo a

(iffeiidiculo fuisli erige, quousqiie excaecasli, laiiielsi Deo formaio Adamo et Ev3e peccatum siiggesserai,
pra: nimia liia stu|iiditale illud pro nihilo babes. i|.sum in medelam peccalorum conslitult. At lii,

^Dvil cliariias Chiisli, quando lemphim sancti priii- proui glnriaris, post annos deinum ocliiigeiilos hc-

cipis ai osloliinim Peui ingredimur, el sancii pictain nediciionem ex ecclesiis ejecisti, ac martyrum saii-

iinagiiiem conleinplamur, compunclione percellimur, clificatinnem; el siculi recte inilio confessiis es,

ct instar iinbris pluente coelo lacrymse iiosirae fun- dala opera, non ex aliqua necessilate; postrcmo aii-

(luiitiir. Cbristiis visiim ca^cis reslituil ; tu cos qiii lem inanu propria subscribens, in caput luum ipsoruiii

recle \iilebaiit excKc^isli , et obstaculn illis fuisti, exseciaiioiiem deiorsisii. Voluimus el nos, nipnie
tamclsi pro iiihilo isliid liabes ; et iniperilos reddi- ^ qiii faculiaiem el poteslatem aique auctoritaiem a
disli, reciiimque liominiim cursum iiiteiriipisli , ac sancto 1'elro principe apostoloriim habemiis , tihi

precibus ipsos privasti, etvigiliarum loco alque assi- pcenam irmgare; sed quoniam in teipsum exsecra-
(liiitntis et sludii erga Deum, in somiium et dorniita- linnem iiigessisii, libi habcln illam cuin consili:iriis

lioiiem el iiiciiriam liumiles pnpulos devolvisli ac liiis, quos cnmplecteris. Qiialem, quaso, *d:lii'aii'-

praecipites cgisii [ei capile tiuiicasli]. Et dicis nos iiein et cursuni eoium qui rccie currehant inleini-
lapides ci paricles ac tabellas adorare. Non ila est, pi^ti? Novii charitas Chiisti. iSos ip-i cum ecclesiaiii

m dicis, imperator, sed ul memoria nostra excilelur, ingredimur , et miraculorum Domini Jesu Chrisii
ot ui siolida es impcrita crassaqiie mens nosira eri- piciuras contemplamur , et sancta; matris ejus Dn-
gaiur, et in alium provebaiur per eos quoriim lia^c miiiuin Deumque nostrum laclciitem in ulnis haben-
iiomina , el quoium appellaliones , et quorum hae tis, angelnsque circumstaiiles ac ler sanctum liymniiiii

sunt iniagiiies, et nun tanquam deos, ut lu inqiiis, caneiiles,non sine coinpiinctione regredimur. Ecqiiis
absit, iioii cnim spein in illis habemus. " Ac si qui- enim non conipungitur et lugel simililer (inluens) ct
dem imago sil Dnniini, dicimus : Doniine Jesu Clnisle vasa lavacri , et sacerdnies in orbem circumstanies,
Fili Dei succurre et salva iios ; sin autem sancUe ma- -^ ot mvslicam coeiiani, et caicomm illuminalioiiem. vl
tristjus.dicimus: Saiicla Dei genilrix, Dorninimaier, Eazari exsuscitalioiiem, el lepiosi ac paialylici ciir:i-

inlercede apud Filiuin luum veriini Deiim nostriiin, linnein, recubitus in herba , cophinos, sporias ei

ut salvas faciat animas noslras ; sin vero marlyris : rtliqnias, montis Tliabor IraiisBgurationem, cruci-
Saticle Stephane ,
qui pro Chrislo sanguiiiem luiiin lixionem t^hristi, sepulluram ejns et lesurrectionem,
fuilisli, qni ut prolomartyr Inquendi coiifideniiain sanclain asceiisionem, el Spiriius sancti descensuin ?

hahes, inierceiie pio nobis. Et de quovis martyre, Quis piciuram Abrah» cernens, et gladium pue.i

Fraiic. Suarez, iii iii part. S. Thoma;, disput. 41, tein a^neiim, Ezechiam confregisse, qiiale et illud eu
seit. i. qtiod sulijicit de Daviile in templum sive taheriiacii-
' .\c si quidem imaqo. Hiirum similia sunt illa iii liiin illiim iiitrndiiceiite Gregnrius, quod, opiiior, e\

risdein scnleiiliis de iiiiagiiiibiis, pag. l(j : Kai d ix/v sacris Lillcris iinn consial. Pr;ilere;i nnnduiii elapsi
ECTtv Eizwv ToO Kuotou, '}.i'jrj'j.vj 'l/;o"oO \pirT'kf eiC. . erant anni oclingenli ab exordio legis evangelica';
Porro qu,ie seiiuiiiiiiir verba Leonis, cuin inaiii arro- iiam iit nolat Cedreniis, Gr;fcus hisloririis, Leniiis
ganlia conjectiini liabenl insigne fi-mj.vity.m iy:uiiprr,u.x. filiiis Constaniiniis iinpcrire ccepitanno nuinji 0230,
Noii eniiii Ulias rex ser|ieiileiii ^neuin coniregil, sed ah Incanialioiie Doniini 739 [iiiin an. Clir. 7 li).
cjiis nepos Ezecliias, iil est IV Iteg. xviii, 4 insi forle *>
ll;c videtiir error c\ lapsu nienioiij;.
aiiuiide didicciai Oziaro e lemi lo cJuxisse serpeii-
M7 EPISTOLiE ET CaNOM S. SIS
fervicilms imntinentcm , non cnmpungilur el colla- A sexla synoilus celebrala cst. Scis, inipiMainr, s.incij:
irynialiir? el in nniverstim oiiines Don>ini pa^sio- Efclcsie ilogmal.i noii imperatoruiu esse, seJ poiili-
iies? Expcdirel lilii, im|ieralor, diiobus proposiii*, ul fii uin, (|ii;c liiio delji iit doginalizari. Idcirco Ecclesiis

luerelicns potius quani persecuior et cversor liiEto- pra-positi sunt loiitinces a ic;piiblic;e negntiis absii-

riaruni et pictiirarum , im.iginuni el passioniim Do- nentes; el iniperainres ergo similiier ab ecclesiasti-
iiiini , appellareris. Atqiii maliiin est minimeque cis abstineant, et quae sibi commissa sunt capessant.
tomniodnin ic L;creticiiin appellari , veruin libi ego Consiliiim aulcm Cliri-ti amanlium ini|ierai<iriiin et
referam qiiani ob causain. Hireticus nalus dicitur, pinrum pnniilicum virlus est una, quando ciiiii pare

qii <iiilopaiicisestiiotii«,et iiiiii iniillis, et dirHcilia suut atque cli;iiitale res admiiiisiraiitur. Scripsisti ut coii-

olTendicula, seiitenliaeiiiie inlricala', neque dijudicafi cilium universale cngeretur, el nobis inutilis ea re>
farile piissunl , itemque qui doctrinam spargunt, el visa est. Tu persecuior es iuiagir.um , ei liostis con-
qiii liiiuiililaie pr.isdili iion sunt, oli iiuperiliam atqiie luuieliosus el eversor : cessa , nobis lioc largire iit

cicilnlpm ipsdniin sialim libuiitiir, nei|iie tanli cri- taceas , tum mnndus pace perrnielur , et scindala
iiiinis illi siiiit, qiianti lii, daiiinandi. Tu ea qua; co- crssabiiiil. Finge nos le audisse, el ex universo ter-
giilta iunl et spectata ul liiiiieii aperie insectuliis es. rariim orbe pontific>^s congregalix esse, seniluiiiqim
el ecclesias D.;! deiiiida-ti : quas saiicii l'aires coii- » ac consiliuin sedisse : ubi est Cbristi amalor ac pius
vesiieraiit el oriiaianl , lu spoliasti aiqiie denudasli imperaior, qui de more in senatu sedere debel, et
taineisi talem babeb.is lonlillcem, iloininum, inquani, eos (|iii recle loquunUir miioerari, eosqne qni aliena
Cerni.iiiiim Ir.itrem iiosiriim el comininisiruiii. Ihijus a veri ate blateraiil ainainlare, cuiii tii, imperatnr.
delicbas tanqiiam Pairis ac doclui is et laniiiani sc- vacilles ac barbaros imiteris? iNnii aniiiiadvenis liuic
iiioris, multaqiie rerum , cura ecLlesiaslicarnin, lum tuum coiiatuiii, quo adversns imagines insunexisli,
civiliimiexperienlia pollenlis, consiliis obtemperare. raciiius essc liirLiilentum et insociis et supeibiiiii ?

Annum eteiiim ngil bodie vir ille iionagesimum q.iiiii- Ciiiii Ecclesia; Dei alia paee rroerciitiir, lu pugnas et
Ijm, singulis patriarcliis et iniperatnribiis inservieiis, odia et seandala suscita;.li. Ce>sa el qiiiesce , liini

perpetuoqiie fuit occiip.iliis ,

qiiod ulrisqiie rebiis syiiodo niinime opus ont. Scribe ad onines, et iii

gerendis mirilice uiilis et apius essei. llliim igiiiir i|iiasciiiiqiie regioiies orbis terraruiii ,
qiiibus olTeii-

omitleiis lateri tuo " improbum illuni Epbesiuin dlciilo ruisli, Germaiiiiin pairinrcbam Consiantiiio-
Apsimari filium , ejiisque similes aiidisti. Cum eiiim |iolilanuiii et Gregorium papain Konianuin circa

diiniiniis Geniianuj ,
qiiiq'ie liim temporis pairiar- iniagines peccasse , el iios ;ib liac ciira qnietuin lo

cba erat diiniiiins Georgins, siigge^sissenl persuasis- pi:eslabiiiius , ne peccatum aul lapsiis iilliis sil tiiiK,

senlque Coiisianlino Cnnsianiis lilio, Jusliniaiii Pa- iitpnte qiii a Deo polestateiii el coelesiia ei terreiia

iri, ut Komam ad nos >criberet, sic iiilerposito jare- solveiidi acceperimus. Teslis esl Deus, (luastunque
juraiido suripsit ad iios, el nubiscuin egii, iii ad misisli ad iins epislola-; , anribus cordibusque rcgiim
uiiivorsalem synndnni coni;regaiidaiii virns uliles Occideiiiis obtulimus, picem illorum libi ac benevo-

iiiittereinus; nei|iiu cuin illis , inqnit, lanquani im- leiitiam cuKilianles, teque lamianles ac mirifice efie-

peraior sedebu, aul iuiperiuse lo(|uar, sed lanqii.-ini reiites ,

prnul te aiilea cnnversanlem iiiiuelniniir.

uiiiis e.\ illis, el proul staluermi poiililices , ego cs- b Idcirco etiam laurala lua recepeiunt , ul reges a

seqiiar, el eos qiii recle loquiinlur admiliemus, eosque regibus linnnre affici conveiiil; idque cuiu iiuiiduni

qui inale loqiiunlnr cspelleinus et e.vsiliis relefjabi- iiicocplum boc cniiatumqiie luuni, quu adversus ima-
iiKis. Si paler nieus qiiidpiam ex iiiteuieiaia luiraqiie giiies iiisiirrcxisii, atiJivis-eiii. C.-am vero ddiieruni,

lide perverlerit, ego primus illum anatlienializabo. cerliore>qiie suiit facti, '^
le Joviiium spaibarocan-

Tum n is Deo bene volenie misimus, el cum pace didatum ad Cbalcopratia misisse ad everteiiduiii

" Imf)robum illum Ephesium.

In Ms. erai rij Tzapy.- dera cilatiira Franc. Balduinn suli in lib. ni 0|itali,

viao'j ac si qnidem ocjooO legisscm.

(iwfoO Eyiio-j , fiiieni «Lauratis el iciiiiiliiis,qu;e initiiiniiir ad civi-
:

imprubum sutntmqiie verlissem lales vil regiiuies, obvii adeiint popuii ciiiii (erciset
'
sed verisiiniliiis ; £)
esi noiiien liic desiileraii toO eeorioTio-j toO 'Elyss-oj iiiceiisis, iinii ccia perru^ani tabiilain, sed iinpiMato-
Tlieodosii e/iisco/ji. (|iii a cniisiliis erat Consiaiitino reni bniioraiites.» Qii3B verbi citita esse arbitmr al>
C(i|iroiiyiiio, et ulbinc coiislut, Leoni patri. Cedrc- Adri.iiio pipa in epistnla ad Coiistami iiiiii, actior.e i
iiiis, amio Cnprniiyiui
!•> Kari twv a-/i«-j itzovwv ': svii"di VII, e.K sermone in i)nint:ini ilieiii p;iseb:E :

7r«pi-jO'jio-j (T-jv£0ctO'j xtti i—iiy.h~wi t-j-jAsiev, ojv lirtOyi ISam cum regi(C fifiuriv el imagines in ciiiiales infe-

0£oSofftoj vtOs *A"^tu:aoo'j o 'E^£t., xat ^'jLi-rii.^j.^ o riiHfHr, el riiisus aL<. i, ex orat. iii pelvini, sic apiid
nio^r.j-. Oiue apiid Tlienpliaiiem,qiieiii difiintPanliim Grcgnriuin, lib. xi iUgislri, epist. I. Ciiin venissei
diacniiuiii, e\ interpretaiinne Aiias';isii bililinlbccarii icon Fnca; et Lenntia;, acclainatuni est eis, el iconem
sic Laliiie elleruntiir : CoMra siinclas imaqiues con- Gregnrius jnssit iii oratorio sancti C.-csarii reiioni.
cilium inijunm Irigiiila oclo epicoporum (Cedrenij Exstal lev Tiicndosii I. xv, tit. 5, Cod. Tlieod. de
cccvxxviii) congrefiavil, quurum primi eriinl Ephcsiuus im;igiiiiliiis imperiitoriis.

fUius .ibsimari, el Pustillas Pergensis. Sed addendiiin

c Juvinum spalliarocandidalum. Narralnr bnc ipsuiii

est, Tlieodosius EpUi^sinus ; iiam ei iii vii synodo, a l'3Ulo diaciiiin, lib. XM Miscell:e (ila Tlieopliani'S
aci. I,in coiifessiniie Basilii Ancyani diciinrliilsuin verus aiiclor iiiscribilnr), ubi (|uiisdain regios liomi-
coiiciliiibuliim cjii^reg iiuiii, cni iiraeluit Tlieodo-ins iies (icci-iiS :iil, Dei deponeiiies icoiia, qu:e siipiT
('^^diesi epiSLopus, Sisinii iis iieni Pergaj cogiiimiine nia!;ii:im pnrlaiii .-Eiieam posil:i cerneliatur, el iii \ iia

Pa^tillas. Ideiii lestitiir et Z iiiaras. .^incii Sii pliaiii jiinioris iiuper a docli>siino Biliio
^ Idcirco eliam laurala. Voceiii Graecam retiniii- eifii uiia c ui Ojieribus Damasceni Caiteriim spa-
rous cum inierpreio veteri syuodi sepliina:, ui qni- iliaiium CeJrenas es>c Koifla^iis corporis custoaeiii
m S. GIILGOIUI I'A1>J; 1! :.:o

ct ( oiidiiigenduin Salvalorem , (iui apiHllaUir An- A ligmis illt: Consianliiins [CciiisUintiiH, Cmi-iiansl di:

liplioneiiB r.bi el niiracnla mulla liniil , inventa! liiJe saiicta; Trinilalis niale senlien':, et li;i;ielic s
,

siiiil illie niiilierps zelo succensse, ei illaruin a-inulae pnnlificibus prnscriptis aslipulaiis, Sergio et Paulo

nnje ungneiua ferebant ,

qus spalliarociindiila- el ryirlio, missis satei:ilibii5 rapnil illum, <»'. Byzan-
Mini (irarunt : Ne , olisficranins , ne lii>c facias, aie- liiin) tyrannica violentia aliduxil, iiiiillisqiie iiialis

bant. Ille vero preees earuni non adinitlcns, crecia obsessnni in exsiliuni ani;uul;ivit. Qiiiii ctiaiii .Maximo

scala con>cenilil ; ciiniqne ler secnri facieni imnginis ninnaclio et linjus discipulo Anastasio mala niulta

Salvatoris percussisscl , hoc vitlenies inulieres, el exliibuil, et i.azicam in exsilium misit. Al Constan-
ini|iiiini illud f.icinns non ferenies , ailracta sciila liiins [Constyiitins] qiii eos relegarat, inlerfecliis, et
fusiibiis CDncisuin illic necariint. Tuin lii iiinli .Tnni- iii peccato srio inorliius esl. Nezeuxiiis enim qni liiiii

latiir, inissis satelliiibus , ninl.eres rescio qnot illic coines obsc'|iiii ejiis erat, ab episcnpis Sicilia! cer-
occidisti, aslantibus utilibus viris Rnmanis , et cx linr f.iclus iKTreticiiin eiini osse, ipsuni intns iii leni-

f>ancia, ex Vandalis, ex iMaiirilania , ex Golihia, et, plc) tnicidavit, ei iii peccalo suo inieriil. Beaiuin

ut generaiiin dicani, cx tolo interiori Occidcnle. Cuin vero esse .Mailinum lesialiir civitas Chersonis, iii

aiileiii advenisseiit , il in suis regioiiibiis singiili jn- i|ii:im rclegaf.is esl, el Bospbori tolusqiie Septenlrii)
veiiilia lua puerili.iqiie facta narrassenl, tuiic pro- B a incola! Sfpteinrionis, qui ad inoniiuicntinii ejiis

jecta laurata tiia conculi aruiil, et faciein tuain con- iiciiirrnnl, et curaiiones accipiunt. Alqiie utin:ini

cidernnt , ac deleciu hahiio Longobanli el Sar- Dci inimere nobis coniingat, ui per Martini viain in-
iiiata;, cicteriqiie qui ad Sepleiilrioiieni liabilaiit ,
ciMl;iiniis, lameisi ob plebis uiiliiatem vivere volunuis
miserain Dccapolim inciirsionibiis inlest.irnnt , cl siiiieivivere, quaiuloquidein Occidens universns
ips;iniiiue niclropolim Raveiinain occuparunt , et ad huiiiilit.ilem noslram convertil oi-,ulos, ac licct
ijectis magisiratibus tuis ,
proprios consiiluere lales non simiis nos, illi l;imen magnopere iiobis

Kiagisiratus ; et vicinas iiobis sedes regias, ipsainque conlidunt, et in eum, cujus denuiitias le iniagiiieni

liomam sic traclare statuerunt, cum lu nos defen- eversiiiuiii aiqiie deleturum, sancti scilicet Peiri.

dere miiiime possis. Et b;cc ob iinprudenliain ac queiii omiiia Occidentis regna vcliit deiim tcrresticin

slnUiliam sustinuisli. At enim eos perterrefacis, habenl. Qnod si hoc velis experiri, plane paraiisuiit

aisque : Romam mitiani, et imaginem sancli Peiri Occidentales ulcisci etiam Oiienlales, quos iiijuriis

coniriiigain; sed et Gregoriuin illinc ponlilicem vin- alfecisli. Verumtamen per Dominum le obsecraiiins,

(luiii aclduci curabo, " sicut Martiiium Constaiiiiiiiis a jnvenilibus ac puerilibus f.ictis averterc. Scis Ko-
IConstaiiiiiis, Coiislansj adduci jussil. Scire anieiii niam ulcisci imperium Inum non posse, iiisi forio

debes ac pro certo babere, poniilices qui pro tcni- '' solain urbein propter adjacens illi mare ac navigia;
pore !\om;e cxsliterinl, conciliandae pacis causa se- ut eiiim aiite diximus, si ad quatuorel viginli sladia

dere laiKiuam parieiem iiilegerrimuin, scptumqiie Rouia fuerit egressus papa, niliil tiias iiiinas extinie-

mediaiium Orientis el Occideiuis, ac pacis arhitros ct scit. Uiiiim est quod nos ni:ile liabel, quod agrcsles
inoderatuies esse, quique aiile Uieninl iinperaloies et barbari mansneti liaiit, et tu inansiielus coi tra

in lioc coiiipoiieucke pacis cerlainine desiidarunl. agreslis et ferus. Totus Oceiclens saiiclo princiid

(juod si iioliis insolenter insulles, et minas intentes, apostolorum lide fructus olfert. Quod si quuspiani
iioii cs'. iiohis iiecesse tecum in certamen descen- ad cvertendam imaginem miseris sancti Petri, vide,
(lere : ad qualuor el vii^iiui stadia secedet in regio- protestainur libi, innoceolts siimiis a sanguine quiiii
iiem Caiiip;ini.'B Uoniaiius poiililex; liiin tn vade, fusiiri sunt ; veruin in cervices luas el incapiit luiiin

' veiilos perseqiiere. Pr:edecessor iiosiei- Marlinus isla recident. Nuper siquideiii ab inleriori Occidcnlc;
piintifex ad pacem coliorlans sedebat ; idcirco ma- preces illius queiii Sepletuni appellant accepiiiius.

docel p. 159 : t-noflafioi h o-wuaTOyu>«?,etapud euni- dicunt. Variaiit ctiam auclores in nnmine exprinicn-
cleiiiTypoiTOffTraOapio;. Spalbarioi uiii princeps Seri;iiis do pernissoris ejns, qiicin Zoiiaras et (lcdrenns
ailiio i Leoiiis iippeilaUir, et :i (-iircpaUile iiiler 111:1- Mt^ijiov 'Af//iviov ili.izinm Aimstuiim, translator
,

uisiralus iiii|Hr.iiori;i' aubv iiuiiirraiiir, qni et iiiipe- " Theopliaiiis, cjiii a^seiiUir Pauliis diacciiiiis, Miiiiini ;

raloris tkv a-naOa.-j, id est, eiisciii, gesiasse princi- (jonslanliiins Man.isses, in liislnriii su;i, pnlilicis ve' -

peiii geiure pioxiiiiiiiu scribil. Mciiiiiiiil et Paiiliis sihiis srriiUa, ,Mi".iziiiill, y.ai. Tvoa-j-jn Mcii^iof KVTJp i?:

diacoiius pio 'llic'opli:iiie iiiscripuis, lili. xxii iiucr Sr.z£';,t«f.Grcgoriiis liic iSezeii\iuiii (licii. Lihrario-
iioiiuna inagistratiiiim c|!ioiniiidani , Tlieophylac ti riiiii ciilpa lorlasse iioinen harbarum iinmulalum esi.

oandiclali, Conslaniini Copioiiyini. Lnilpran-

aii. ii.i vel inlerpielia Crifici, qiii et liic fnrie pro balneo Ti
diis Ticinrnsis, lib. vi, c. 5. Tiirba posi lios imniensa hpov scripsit; naiii alii oniBes iii baliieo, non iii li'iii-

vocaUir prolos|alli.iiioruiii, spailiarioruni, caiidld;i- plo, Cuiislaiilein necaium asserunl, aiit aliler faiiilc)

loriiiii, ei id geiiiis clieiiiiim. Ex iilrociue geiiere iiu- icud tiiiii lUiniie fciit.

gislialiis lioc spalliaroc.iiidid:Ui foile coaluil. 1' Vfiilos perseqita-e. AlhiiWl ad illiid [icclosiaslici
' Siciit ilariiiiuiii Cviislaiilinus. Paulus di;icomiS XXXlv, ^ : 'iif o^6«c6u£vof crxtaf, '/c/.i oc/jzr.jv &c-jiaou',

Constaiilem scribil, lih xviii, nepoiein lleraclii, in- ijiiasi (jiti appicheiitlit ttmbiuiii, el perseiiiiilitT veiiin ,

(lict. iiono s.iiicumi Mii liniiin 'l

8, aiiiio inipeiii siii sic; f/Hi iiUtttiiil iiiioniniis. Simile illod ix piofiiiis,
Maxiiouni apnd (.liersiniuniel alia cliniala relegasse, 'A-jiu,ou,- yzu>p'/ii;, venlos coHs, iii cos qiiie suis l:ib"
qund Monoilielitaruiii erioiihus iinn laverent. Meni rilnis iiil il liiicttis leporlanl, et ex Cliiiiciuis I -slro-
(^edreiins aiiiio ejiis IC acciillsse vull. Secl Constan- iii;ile prolcrlur, quod esl Prov. xvi, A Qiii iii(i"(r :

linuin hic appcllal Giegoriiis queiiiaduioduin et Ado nicittiaciis, Itic pascit venlos, ident uulein seijiiinir titcs
Nieiiiieiisis iii Clironico, ao. l;.il. ei caialogus impc- volttnlci.
raluruni Oiicntis Graecus, iiiicin alii Cuiisliiniciii
m EPISTOI,/E ET CANONES i£>

qiii vulium cxpetit no«iriiiii D i j?r;ilia, ut aJ impar- A fiS Kilificanl, eoruniqne nienles el coriia sur'-;):ii ad
liendum ei sancium Laplisina illuc proficiscamur ; Deum
~ erigunl. At l« ab nis alistinere jussoi liirniles

ac ne socordiae neg'igenlixque noslrcc ratio nubis populos in otiosis sermoiiibus, nugis , titliaris,

redilenda sit, ad iier nos accingimus. Deus aiitcni ciepitaculis , libiis et iricis occu|iasti, ei pro gralia-

tiniorem suura inconuum imniiltat, et te ad veri- rum aciione ac celebraiione ad fabulas illos tra-

laiem converiat ab iis quje in mundum perperam duxisti; liaeredilatem cum illis babeio, et cum ii*

iiivexisti, luasqiie littcras qtiamprimum actipiam, qui inuiilia fabulantur, et inscitias blater.int. Audi

qu« iiobis luam annuntienl conversionera. M is qiii biiniiliiatem nostram, imperalor; cessa, ct sanctain
(ie ccelis descendilDeus, ei in uterum sacrse virgiuis Ecclesiain seqiiere, prout iuveiiisli atque accepisti

Dei genitricis propter iiuslram saluicin inlravit, in- non siint iniperaiorum dogmata , sed pintificum,

h^bilel JRCOrde tuo, ciioque abigat eos qiii le inlia- qiioniam Christi sensiiin iios habemiis (// Cor. ii).

biianl, ct scandala inveluinl ;

pacemque cunciorum Alia csl ecclesia5iicaruin conslitulionum institutio,
(liristianoruin Eccesiis iargiatur in ssciila sicculo- el aliiis sensus sacularium : in adiniiii^lraiioiiibus

luin. Amen. saeculi miiitjrein ac ineplum qiiem liabes seiijum ei

EPISTOLA XIIJ. crassum in spiritualibus dogniaium adminislrationi-
CREGORii PAPx 11 AD LcoNEii isALT.LM ijif ERATORF.M. B i,us baberc noH poics. Et cccc tibi palaiii et eccle-
Secunda ">
de sacris imaginibus. aiarura scribo discrimen, iniperatornm et poniificum :

Acceplmus veslri a Deo conservaii imperii alqiie agnoice illud, el salvnre , nec conleniiosus e^lo. Si
in Cliristo fiatcrnilatis lilteras per nuQnum logalum quis a lc regia indumenla, purpuram, diaderaa c.ipi-
vestrum delalas; meque prorsus viia; mex taeduit lis, trabeara abslulerit, et obsequii ordines, futurum
qiiod senientiam non rauiaris, sed in ei^tiem malis est ul ab hominlbus tnrpis, deforiiiis et abjeclus ha -

persevcres, nec ea quae Cliristi suiit sapias, ut sanctos b^aris ,

qiiein iii sialum ecclesi is redegisii ;
quod
a<; cetebres niiraculoruin eHectores Patres noslros ac eniin ipse non liabes saiitias ecclesias (irnaiiis pri-
doaores secleris et imiieris. Neque vero simplici- vasti, delornie-que reddidisti. Naiii queinadnioduiii
ler doclores peregriijos profero, scd eos lantum qui poniifex iiitnispiciendi in palatium poiestatem non
ex urbe acregionetua prodierunt. Num sapieiitiorcs babiH, ac digiiiiaies regias deferendi, sic neque im-
sunl Gregnrio miraculorum effrclore , Giegorio Nvs- peiator in ecdesias inirospiciendi, et elccliones in

seno , Gregorio iheologo , Basilio Cappadociae, et eleri) pciagendi, neqiie consecraiidi, vel .iymbola

Joaniie Cbrysostomo? ne infinita niillla sanctoriim sancloruni sacramenlorum [//iir(/.,inysleiioruin] ad-

illis similium ac Oeo plenorum Palmm dociorumqiie -. ministiandi, seil neqiie participandi absque opera
nosirorum coinmomorem. Sed obsecutus es pervicaci i sacerdolJs; sed unusiiuibque
juibque nostrum in qiia
qii voca-
animo luo ac doincsticis pertui baiinnibus , el scri- liune vocalus est a Deo, in ea inaneat (/ t'or. vii).

psisti ; I Iroperalor sura et saceidos. i Eniuivero qui Vides, imperalor, pontificum et iinpcraiortiin discri-
anie le fuerunt imperalnres boc opere ac scrraone men? Si quispiam le offenderil, domum ejus publi»
(]einonslr{irunl, qui oondiderunt et curain ge-scrunt cas et spolias, solam illi viiam rclinqnens, tandem-
ecclesiartim, una cum poiuificibus cupidiiate zelo- que illuin eliam \e\ suspendio iiecas, vel cnpite
qiie ineensi, rcctaeque fiJei veriiatein perve=iig inies, iruncas, vel relegas, euinque ioiige a liberis ct hI»

Consuntinus raagnus, Tbeodosius magnus, Valenli- omnibus cognalis cl amicis siiis auiajKlitS. Ponlifices
lUiQiiS n.>agnu&, ei Constantinns Jusiiniani paler, qui cxin lla ; sed ubi peccarit quis, et confessus fuerii,
sexia; synodo inlerfuit: iinperaKSres isti religiose siispendii vel ampulaiionis capiiis lcco evangelium
iiiipcraruut, etcum |iomificibos uiio eonsilio acsen- ei crucein cjus cervicibus circunipoiiuiit, euniiiuo

leiilia synudos congreg.'.iites, alque veritatcin dognia- tanqiiam iu carcereni in scirelaria, sacrorumqiie
tuni perquirenles, sanctaa ccciesias consiiiueruiit cl vasoroin Kraria conjiciunl, iii ccclesia; diaconia et

ornarunt. Hi stmi sacerduies et iniperalores, qui id iii catecliunieiia ableganl, ac viiCeribus cjus jcjii-

oi.ere Jemoiislrariiiil; lu vero ex quo imperium oc- iiium, ocnlisqiie vigilias, ei lauua ioiiem ori ejiis
d:
cupasli , defiiiiiiones Patrura perpetuo noii custo- indicunl.Cumqueprobe [Hard., rgregic] casligaiinl,

disii ; sed cum sancias eccbsias fimbriatis aureis probeque fame afdixerinl, tuiu pieiiosuni illi Doniiiii

vestibus convestiias et variignias invenisses , cas corpiis impariiunt, et sancio ilUiin saiiguinc potanl

ornalu privasti alque vasias i. Quid ciiiiii noslia; ei cum ilUim vas eleciionis resi.iiieriiil, ac iiiiniuiieni

siiiit ecclesiui? noiine res niaiiuractjc, lapides, ligna, pecf a;i, sic ad Doniiiium puruni iiisontemque trans-
paleu;, lulum ctcaix? veriim picturis , bisluriisque mitmni. Vides, iniperator, Eccl siarum imperioruiii-
niiraculorum a sanclis editurtini, et Christi passio- que discrimen? Iinperaiores qui pie et iii Cliristo

iinni, ac sanctie gloriosae Matris ipsius, sandorum- vixeriiiit, Ccclesiarum poniificibus obedire mininie

qiie aposloloruin e.xornat* siint, el in liislorias ac rfciisaruni, nec eos vexarunt; lu vero, inipera'or,

piciiiras homines facullales su.s iiisuniunt ; el viri ae ciini iransgressus fueris, ac pcrversus cvaseris, ei
iiiulieres pueros parvulos niper baptizalos in ulnis inairj propria subscripseris, leipsura subjicieiis, el

suig lenenies, ilemque Ourenies xlate juveiies ct ex coiifessus fucris eum qui leruiiuos Palrum lollil eise-

geniibus diversis profectos, iuilic.ilis digilo hisloriis crabilein esse, in boc propiio judicio conJeivinatiis
" Ex eodem Ms. in luccin eilila a P. Fronlone Ducfco, ei a c rJ. Ijnronio ad an. 5-(). Ilvnn

rAT.iiM.. Lxxxix. • n
^'i"-
S. GtVECORII PAPA; II m
ac Siiiiituni sanciiim a le alienasii. Persequeris A ^b liac cura quielura praeslabimus : neque voluistl.

nos, ac lyrannice vexas militari carnalique manu. neque vis; nos, ut rationem Cbristo Domino reddi-

Nos inerinesac nudi, qui tcrrenos et carnales excr- turi, monita aique ducumenta tibi adbibuimus, prout

cilusnon liabemus, invocamus principem exercitus a Domino edocti sumus; at tu refugisti, atque obe-

oiiMiis creiilur.Te sedenlcm in coelis, Cbristum, qui

d.re iiobis humilibus recusasti, simulque Germano

cst siiper omncs exercilus supernarum virtulum, ut praisuli, et sanciis atque gloriosis miraculorum efTe-

iiiiiniltat libi da>monem, sicut ait apostolus : Tra- ctoribus et doctoribus Patribus noslris, el secntus es

dcreliujusmoili Salancein interitum carnis, ut spiritus perversos pravosque dogmatum magistros, qui ave-

$aU'us sit (I Cor. v). Vides, imperator, quo impu- ritate aberrant. llabelo partem cum illis : nos, proiil

deiiiias .'iique inliumanitatis leipsum provexeris? ani- anle scripsimus tibi, viam ingredimur Dei benigni-
nuim tuain in baratlira ei prarupta loca pra;cipitem tate in extremas Occideniis regiones versus illos qui

egie^ti, n'ioJ bumiliari nolueris, duramque cervicem sanctum baptisma erflagitant. Cum enim illuc epi-

tiiain submittere. Nam ubi, prseclara coranionitione scopos misissem, etsancta; Ecclesiae nosir» clerico^S,

adbibiia et doctrina, poniifices Deo exbibuerinl im- nnndum adducti suut ut capila sua inclinarent et

pcratores irrcprcbensibiles et raundos a peccatis ac eorum principes, quod exoptent, iit

baplizarentur

delictis, magnam apud cum laudem et gloriam obti- ^ eorum sim susccptor. liac de causa nos ad viam D.'i
beiiignitaie accingimus, ne forie damnaiionis ei iii-
neiil in sanciam resurreciionem magnam, quo tein-
curiae nostrae raiionein reJdamus. Det tibi Deus prii-
pore res uoslras occulias, opera noslra in lucem pro-
hiturus est in conrusidnem nostrara corani angelis
demiam ac poenitenliara, ut ad veritaiera converia-

Tum vero fuliirum cst ut nos burailes erubcsce- ris, a qua descivisti; rursusque restituat bumilibus
siiis.

inus, quod le propterinobcdientiam luam lucratinon

populis in unum paslorera Cbristum, et in ununi

cum qui ante nos fucrunt ponlificeseos ovile oribodoxarura Ecclesiarum ac praesulum, el
fuerimus, illi

qui suis tcmporibus imperarunt Deo obtulerinl :

pacem Dominus Deus noster prxbeat universo ler-
incutiet, qui tempo- rarum orbi nunc et semper et in saccula saeculorum.
qiiod nubis biiniilibus piidorcra

luin nnslrorum iinperatorera non offeramus glorio- Amen.

.s;iin etcelebrem, scd ignominiosura et adulterinum EPISTOLA XIV.
CREGORII PAP* 11 AD BONIFACilM EPlSCnPlM.
\llard., inlamia notalum]. Ecce imnc quoque te
ad Respondet ad varias ejus interrogaliones et consulto.
liorlanuir, poeniientiam age, et convertere, alque
ingredere sicut invenisti ct accepisti, Uevereuiissimo ac sanciissiino fralri lionifacio
vcriiatem ;

ciibioili. llonore affice et glorifica sancios ei glorio-

coepiscopo Gregorius servus seivorum Dei.

sos Patres noslros ac doctores, qui cicitatem a cor- C « Desiderabilem mibi a le missus Denval religio-

dibus oculisque nostris secuudum Deuni dispulerunl, sus presbyler atiulit nuniiura, cum te sospiteni nar-

iisque visum rebtitucrunl. At enim scrijisisli : «Qui ravit , cl in miuislerio, pro quo missus es, fa-

fii ut in sexcouciliis deimaginibus niliilsildiclum?» veiile Doo, prolicere nuiiciavit. Detulit etiani a

Eniuivero, impcraior, ne de pane quidem et aqua te missas lilteras , ubi indicasti ,

quoj ager do-
dictum est quidquam, sitiie conieilendum, aii non minicus ,
qiii incultus jacebai , et spiiiarum acu-

coiueJendum, bibendum, an non bibenduin,quaudo- leis ex iiiUdeliiaie riguerai, vomere luae doclrin.nc

quidein hxc antiquilus et a priiicipio ad viixbuma- exaiante, seiuen verbi suscepil, et fertilem messem
nseconservaiiouem babestiadiia : sic etiaiu imagines protulii lidelitatis. Iii iisdem liiteris quaeJain subne-
tradiia; fuerani, ipsique pontilices imagines ad con- xuisii capilula, sciscitaiiJo qualiier teneat vel doce:it

cilia defcrebaiil; nec ullus e\ Clirisii amantibus ac lixc saiicla apostolica Itomana Ecclesia. Bene satis

religiosis bominibus iler peragens, absque imagiiii- [Ed. Rom., nosli satis|,quia beatus Petrus aposlolus
bus peiegriiialiuneo obibal, iitpole qiii virtute pra;- et apuslulatus [Rom. om. et aposl.] el episcopalus
dili atqiic apud Deum probi essenl. [lurtainur te, ut priiicipium exstilit, et con^uleiiti tibi de staiii Ec-
sis ponlifex el impcraior, prout aiiie scripsisti. Quod _ clcsiae, nun ex nobis quasi cx iiobis, sed ejusgraiia,
si te pudeat boc tibi ipsi laiiquain iniperatori tri- qui aperit os mutorum, et linguas infantium facil

buere, ad regiones oiiines quibus scandalo fuisli diserias, qualiter tenere debeas aposlolici vigoris
scriLie, Grcgoiiuin papam Ronianum circa imagincs doctriiiam diciraus.
eiraie, iiemque Germanuiii Cunslaiitinopolilanuiii 1. Igitur in primis legebatur in quota progeme pro-
palriarcbam, cl nos culpaui peccati recipimus, uipnie pinquorura matrimouium copulatur. Diciinus quod
qui poteslatcm a Doiiiiiio acceperiinus et auclorila- oporiuerat qiiidom, quandiu se agnoscuiit aflinitate

lem terrena cuclesiiaque solveiidi ac ligandi ; leque propiiiquos, ad bujuscopul^nonaccedere sucietalera.

a DesiJerabilem milii. Haiic epistolam

Cratiaiius gorium tertium intelligere snlebaut. Sed quomi-
(iicgorio terlio altribuit, quoliescun^iue illius tesli- nus liuic tribiii possit, reclamanl iii epislola: suli-
Mioiiio uiitur, ui2. quaisi. 5, Prwsbijter; 52, qiiaesi. 7, scripiione annus decimus Leoiiis el indiclio 10, qii;i'
Quud proposuisli , dc Consecr. , distiuciione i, cuiigruuiit aiiiio Chrisii 72G, quo anuo ponlifex <r'i
1'arvutus, et disliuclione S, De liomim. Idemqiie Crigorius II, et iiuu III, qui aiile anuum 73.1 sfidem
sentire vidciiiur lliiicuiarus, epistula 7, capiie iiuu obtiuuit. Quare Gieguriu 11 asserenJa est. Sir.-
15 ei 18, ci Ivo, parte vii , capiie 78, cnm HUND.
Gresorio juniori ascribuni. Uoc enim noiuine Gie-
525 EPISTOL.E ET CANONES. 52G
Sedquia teiiipcranlia mngij, et praesertim iu tani A X. Leprosisautem, si fideles Chrisiiani fuerinr,
bar!i;ira Kenio, plus placel quam disiriciio censura, doniinici corporis et sanguinispart^cipatio tribuaiur
roiicedenduin esi ut posl quartam generaiionem jun- ciim sanis aulem convivia celebrare probibeantur
gantur. [Roni., negeniur].
II. Nam quoJ proposuisliffioni., pnsuisti], quod si XI. Adjecisti eliam quod si peslifer morbus aut
niulier infirmiiaie correpia non valuerit debitum viro morialiias in ecclesia vel monasteriis irrepserii , hi
reJdere, quid ejus faciat jugalis? Bonurn esset si sic quos nondum teligitan debeani a loco fugere, evi-
permancret, ut abstineniix vacarel. Sed quia lioc lanlrs periculum. Quod valde faluum videlur ; non
in;ignorum est, ille qui se non poierit continere, enim valet quisqiiaiii Dei etfugere manus.
imbat magis; noii tamcn subsidii opem sublraliat ab XII. In fine epislola continebat, quod sunt quidara
illa quam infirmitas prapedit , ct non deieslabilis presbyteri, seu episcopi , mullis vitiis irreiiii. quo-
tulpa excliidil. (32, q. '2, Quod preposuisti.) rum viia in seipsis sacerdoliuin maculai, si tibi lice-
III. Do picsbytero vero, si qudibet sacerdos a ret cum eis edere aut loqui, nisi coerciii fuerini.
pnprjlo luerit accusaius, si certi non fueiint lestes Dicimus ut bos ex apostolica auclorilate redargueiido
(|iii criininis illati appiobent verilatera, ju^jurandum admoneas, el ad mundiliam ecclcsiasiicae disciplinae
crii in medio,et illura lesiem proferai de innocentia; B reducas. Et si quiJem obedierint, salvabunt animas
suLt purii.iie, cui nuda ei apena sunt oninia; sicqiie suas, et ipse mercedem lucratus es. Verumlamen
inaneal in proprio gradu. ( 2, q. 5, Presbijler lel collocutionem et raensam communem cum eis agere
^iiitibet; Hiiieni. Uem. episc. ep. 7. )
non recuses. rierumque enim contingii ut quos cor-
iV. Nam de liomine qui a ponlifice conlirmatiis reclio disciplinae lardos facit ad percipiendam vrri-
fuerit, dcr.uo illi talis rciieraiio proliibeiida Csi. (I)e laiis normam , conviviorum sedulitas et admonitio
Consccr. dist. 5, Oe lieniine qui. )
blanda ad viam pcrducal jusiiiia;. IJipsum auein pt
V. Iii missarum solemiiiis illud observandum est, in illis praceribus qui tibi adjutnrium praestaiit ob-
quod Domiiius nostcr Jesus Cbrislus sanctis suis servare debebis. Haec ergo, fraler cliarissime, ex
iiibuil discipulis. Accepit nanique calicem dicens aposlolicoe sedis vigore scripta sufficiant De reliquo,
[/iom., etdedit eis dic.] : Hic eslcalix Novi Teslamenli Dei imploramus cleraeiiliam, ut qui le illis in regio-
irt tiieo sunfjuine (Luc. xxi), hoc facite quotiescunque nibus vice noslra ex apostolica auclorilate pergcie
stimeiis [Roin., sumilis] (/ Cor. xi). Unde coiigruum [Rom., peragere] fecit, et in opacain silvjin luiiiina
iion esi duos vel ires calices in altario pouere cum veritaiis per os tuum micare praedestinavit, opitula-
missarum solemnia cekbranlur. tionis sua; misericordissinium Iribuat incremeiUum,
VI. De immolatiiiis autem escis consuluisii, si a ^ qualenus de fruclu operis ei ipsevaleas pramia pcr-
lidi;libus superdiictum fueril vivificoe crucis signuni, cipero, el veuiam peccaiorum invenire. Deus le in-

edi llcerei, an non. liliid sufficit respondere quod culumem cusiodial, reverentissime fraier. Data de-
Lcalus Paulus apostolus dicit : Si quis dixerilquia hoc cimo Calendas Decembris, imperanie domino piissi-
immolalilium est, nolite edere propter eum qui indica- mo Augusto Leone, a Deo coronalo, magno inipeia-
lil, et propter conscienliam (/ Cor. x). tore, aiinodecimo imperii cjus sed ei Constaniino ;

VII. Aildidisli adhiic quod si pater vel mater filium magiio imperatore, regni ejus anno soptimo, indi-
vel liiiam iiilra sopta mouaslerii in infantiiB annis ciione decima.

sub.regulari iradiderint disciplina, ulrum liccat eis, EPISTOLA XV.

poslquain pubertalis impleverint annos, egredi, et CREGORII PAPiE II AD SERENLU FOROJCLIESSEII EFI-
Hiairimoiiio copulari. lloc omnino devitamus, giiia SCOPLSI.

nefas est ut oblaiis a parentibus Deo filiis volupiaiis De Gradensi Ecclcsia non invadenda.
frena laxcntur. (20, q. 1, Addidistis.) Gregoriusservus servoruui Dei dilcclo frairi Sereno.
VUI. Enimvero quosdam absque inlerrngaiioiie Tanto munere quisque dilatur, quaiitu:n in subli-
Syiiiboli abaduUeriset indignis presbyleris fassus es de cx inandalo
j) inilale posilus se, Do:iii,ii redenipto-
liaptizaios. Iii bistua dilcclio teneaiantiquum morem ris , bumiliter seiilit ; etenim pastoralis digniias
Ecclejia", quia qui^quis iii noniine Patris , et Filii, singulariler ex liumiliiateornaiur.Spernendosquippe
ct Spiriius sancii bapilzatus est, rebapiizari eum aposlolica leclio arguil elaios : Quid habes, quod
ininime licei. Non enim iii nomine baptizantis, sed non accepisti? Et si accepisti, quid gloriaris, quasi non
i:i nomine Trinilaiis, bujus gratiae donum percipi- accepcris (1 Cor. iv)? Nam dum ad cumulum lui bo-
tiir. El tenealiir quod Aposlolus ail : Unus Deus, una noris, precibus eximii filii nosiri regis flexi, ' pluri-
liJes,unum bapiisma (Ephes. iv). Doctrinam vero spi- mum Ecclesia pro reciitudine fidei, per quam le
rilualem laliLus siudiosius ul imperlias demandamus. tuamqiie Ecclesiam amplecii cognoviuius, provocati,
IX. De parvulis vero qui a pareniibus subtracli suiil. pilliuin tibi direxiinus, iiiterdlcenies, et inier cctera
el an baplizali sint aii non ignoranl, quia inlerro- proliibenies, ne unquaiu aliena jiira invaderes, aut
gasii, lios ui bapiizare debeas, secundum Pjtrum lemerilaiis ausu usurpares jurisdiclionem cujus-
traditioiiem, si iion fuerit qui tcstificelur, ratio pos- piaiii, sed his e^se conteulus quc usque hacteiius
cii. (De Consecr. d;st. i, Parvuhs qui.) pogsedisti. Nunc vero (ui cognoiimiis) Gradensis
' I.ocus depravatus. Maxsi.
«97 S. CREGOIill TAI'^. il m
qux A Revereiui»; iiariiie veslice, fiaires cliarissimi, dicaio
liairiaicli;ciiiteiis invadere Jura, alque ex iis

possedii oiiine usque usurpare. Ne ergo in quoqiiam collaeiaiiles collegio, boriamur ui in fiJe stabiles el

in opere efficaces inveiiianiini, lioiiore invicem pr.t-

exislas temerator, ex aucloritale apustolica praccipi
inus, ne ullo modo lerininos ab eo possessos accedas venientis, el alier allerius onera portanies, quia sic

[Fort. exeedas], sed de tiis liabeio quae modo usqiie adimplebiiis legem Cliristi; chariiaiem continuain

possedisti ; nec amplius quam iii linibus gentis habf.iiles in dileclione D'i et proximi,sine qua iin-

Longobardorura existenlibiis gressum tendere pr;e- possiliile est Deo placeie. Fratiis nostri Tatwiiii,

sunias, ul non injuste suscepisse te giatiam collatam qiii beaia; memori.i; Augiistiiii pra;dicatoris vestri

pairri ex prsesumptione ostendas, el de apostolici calliedrae ponlificatus subrogatus est,adventus nn»

vigore consilii, si inobediens fueris comprobaliis, admodiiin hctilicavil, quia viruin religioiiis et magniti

ultione dignus judiccris. probiialis sul» ipso tempore, qno apud iios stetil,

euin cognovinius. Proinde, cjus auditis peiiiioiiibiis,

EPISTOLA XVI.
anlecossorum ejiis jura digniialis perquiri i:i sacro
GnEGOmi PAPA II AB DONATUM CRADENSEU PATRI-
AIICIIAM EJUSQLE SUEDITOS sciiiiio fecimus, et invcnieiites cum jusla poslula-

Sigiiilicat de iiwndeiidis alienis provinciis Forejuliemi visse, sacrum pallium ciiin venerabili dalinatica; usu
episcopo interdiclum esse. 15
ei apnsiolica auctoriiale tiadidiinus, annuonies qiio-
Cregorius servus servorum Dei dileciis filiis Duna- que jura dignitatis omnia qua; pra;decessores stii a

10 palriarcliai, ct cpiscopis, alque Marcello duci, et leinpore b atae memoria; Angustini cognoscunUir
plebi Veneiiaiei Islrix'. li:ibuisse. Siciit ergo sancii Pairis iiosiri Gregorii
Qiianquam ex niinisierio quod ex miseraiio'ie di- Uoinani pontilicis decretuiii prafalo Augnslino, syii-

vina gerimus quidquid providedeliberaium peragerc cello suo, pracdicaiori vesiro, oinnes episcopos Angliso
absquc obstaculo conveniat, verum ne fruslra judi- sulijecit; sic nos, Deo auctore et beato Petro aposio-
cium egisse videremur, illa cupimus proseqiii qua; loruin principe, licet indigni ejus vicera gerenies,
non ad laesionem cujusdara,sed potius ad immunita- libi , Tauvine, Doroverniae civiiaiis archiepiscopo,
tem respiciaiit, illa salegere unde non ex pi)testale tuisque sucessoribus lcgitimis omnes Ecclesias Bri-
concessa supplici^, sed prxniia spereiitur. Convenit tannia; earumque reclores subjicimus
, ; apostolica
enim. ul cum alierius voiis paremus, alterius jnra auctnrilale praecipientes ut omnis homo toiius An-
non fraudentur. Quia igitur, niissa relatione ad iios, glicae regionis tuis canonicis jussionibus obeilial, et

a Dcosalvata coiiimuniias vestra peiiit conira Foro- te sciat esse speculatorem, aique primaiem totius
julicnsem antislitem agenles, quod cupiebat invadere insul*, cui vioes noslras piT omnia in regione ill:i

ditionem Gradeiisi.s patiiarclia;, sed ut nunquani ex- ^ gerendas commisimus. Tuam aireni Ecclesi;mi Doro-
cedere leriniiium vol jura invadcrealiena, sed ea vernia; constitulam ut propriam et pviinam sobolcm
quae Iiactenus possedit se esse contentum, cui ut regionis vesir* iii Chrislo specialiter sub tuiiione
ccclesiam in prsesenli non attentel cx auctoritaie manus nostrac tenemus, qiiam volumns iii pacisiran-
aposlolica iiitcrdixinius; eique consensnm ad liaiic quilliiaie et religione vigere, ejusque jiira et digni-
esse conditionem, dileclissimi, sciaiis; cui deniqiie talis privilegia in perpeiuum immutilata servari,
iie pra-siimat excedere pra;cipimus. Ne ergo injuria quia prinia et raater est aliarum omnium, primitus in
quadam aul dissidio locum gens eorum insidiando veslra regione constiluta iii honore sancli Salvatnris
(ut assolet) invadai, pervigiles cavete, potius solli- Domini nostri Jesu Christi. Scriptum est enim : Nou
citi de vestra posulivinum prxsidium cogiiare saluie, est sancius ut est Doniiiius, ei ubi caput estvegclum,
quia illud non occasione agiiur, sed ubi possunt Deo reliqua menibra validius vegetanlur. Vos ii:ique,
eis noii resisienle virtuii obtempciare niiantur, op- fralres, lia;c apostolicae auclorilalis mandata ciini
tantcs de reliquo in amore Domini iioslri Jesu Cliri- alacrilate el subjeciionis revereniia audiie, et susci
sti pollcre, et ab omni immunes adversitale uianere. piie, et cum praeHiio fralre iiOEtro archiepiscopi»
Dene valeie. r^ vestro in raesse Dei lab;irale, scientes vos inde mer-
EPISTOLA XVII.
cedem bonam habituros. Si auleiii qui» bxc pertui -

CnEGOnll PAI>;£ !1 AD EPISCOPOS ANCl.l.£.

bare volueiil, iiosiric definiiiunis siaiiila divellere
Tatumum Dorobemensem archiepiscoptim lotius An-
contenderit ac vlolare, sciat se conlra ipsum muiidi
gliK priinalein agnoscil, el niandal agnosci.
Salvatorem et beatri Petri aucloritaiem nili, et ideo,
Cregoiiusepiscopus.servns servorum Dei.episcopis
iiisi resipueril, xlernae damiialionis scnientiam in-
Aiigliu: salutem et aposiolicain beiieiliclionem.
currere. Deiis vos incolumes custodiat, dileclissimi
Dei omnipotcntis iininensa; piclatis magnitiidineii)
fratres.
cullaudamus, qui su:c niajestatis gloiiain sicdilaiare
t.PIST(3LA XVIII.
dignalus esl, ut in umneni terram cxierit jnm sniius
GRKCORII PAP;«i II AD STEPHANIIU PBESDVTF.RllU.
pricdicalorum sunruni, el in fines orbis lerrae vcrba
• nruiii. Cujus ineOabili pietaiis graiia siciit noscimur Gregorius Stephano prcsbylero aique aliis duabus
procrcali, lia quoqiie sumus adoptati, sancia; rcge- siiccessivis pcrsnnis.

neiaiionis porianles mysterium in spem gloriae lilio- Qiioties illa a iiobi.-; tribiii speraniur qu;e raiioni

rmu D.'i, per Jesuin Clrristuiii Doniinum nosiruin. incuuctanter cor.veniaiii.:iiiimo nosde^eilibf-'-:-^^-
 523 EPISTOL^ ET CA.NO.NES. SZQ
cedore, et peieniium Jesideriis congruum impenire A testalera creandi inler se quera secundum Deum
sufTragium. Ideoque quii postulasii a noliis qinre- elegerint sibi abbatem, nec aliqua eujuslibet disni-
iius fiMidum Camp.iiium cum domo sua et vinea po- taiis persona infra praedictum monasierium, ni-i a
sila via Flamiiiia .\iv pliis niiiius miliibiis ab li ic iirbe te, aliove abbaie luo successore, vocatus, quidquam
rioma, qiiod leiiuitper emunitionem Sergius presby- pro suo libilu ordinare vel teraere esercere prs-
ler, et vestararius noster, qui fundus exslitit e.\ sumat.
corioie pairimonii Tusci.e juris s.ancla; Roiiianac, Pr.TBierea apostolica noslra auctoritaie omnimodl»
cui Deii auclore deservimus, Ecclesise, li mc vnbis inler.licinius ne cui unquam Ecclesia; , vel scdi,
cmissa prxceplione ad tenenihim concedcre debere- conicambio, aut alio aliquo ingenin, subdalur, se I

mus. Inclinati ilaquc precibus veslris per liiijus tali libertate, et immunilale, qnali c.Tclera rcg.ilia
pr;rcepti seriem supradictum fuiidiim ciim domo et loca uiuntur, inoffense ci perpelua iter gaudeal.
viiic:i, et oiiinibus ei pertinentlbus, in iniegro, a 1; se vero locusmonaslerii submundiburnio regiiiu
pr.Tsenli 8 iiidiclione dicbus vil.e vestrae vobis con- ulpermaneat, nullique unquam person.-e benedcia-
cedinius delinen'Jum, ila sane ul a vobis singulis rius aut invadendus pateat, sed ad usus tranquilliia-

quibusque indictionibus, pensionis noiiiine, rationi- temqiie monaclioruiii, ibi sub regula sancii Benedicli
lius ecclesiaslicis iii auri soliJi, difficuliaie postpo- " Deo miliinntium, quietus permaneal.
sita, persolvantur, omnetngue qua iiidigent melio- Consiiiuimus eiiam et ex bac paienia dilectionc,
rationem ac derensiunciii pra>dicUis fundus, el vinea, libi tuisque successoribus concediiuus, ui a-.l inysie-
seu domus, indifferenter a vobis sine dubio Drocii- ria sacra, in pra;cipuis feaivitalibus, miira, dalma-
lantibus efficiantur nullsque poslea ad dandum
; tica, sandalis utaris; fraternilatera luam cor.imi)-
annu£ pensionis a vobis mora proveniat, sed uliro nentes ut cum augmento honoris augcjlur ei in le
actionariis sanctae nosirx Ecclesice a pra;dicio leiii- divini virlus ainoris.

pore persolvatur. iNam si aliter, quoil absii a vobis, Proliibeinus et ex auctoritale beati Petn, cnjus
provenerit de suprascripla melioralione, defensione, vice, licct indigiii, in Iiac aposiolica sede fu:igimur,

el annua pensione, siaiuimus fore invalidjin banc el fuiidiius inlerdicimus, ut nullus dux, nullus cu-
iiosiram praceptionem. P.isi obiiiiiii vero veslrum nies, nulla prorsiis persona ecclesiastica, sive miin-
memoraius funJus aJ jus sanciae n.str.B Eci lesia-, dana, in possessione, vel allodio sancii .Maxinilni,
cujus esl proprieias, in inlegro reverialiir. Dai. IJ. moiitem, sive rupem capere, vel muniiioncm ali-

Apiilis, indict. 8. qunm iii cis facere praesumat, nisi forte abbas ejiis-

EPISTOLV X1.V. „ dem monastcrii, propler nieium paganoruin, vel

VEL rnlVILECItlM GBEGORIl PAP.E II AD BASI.MU

propter incursionem nialignorum bominum, ad ie:ii-

IBBATEM. pus, doncc tranquillitas pacis redeai, se suosqiie ibi

€recjorius II pnpu, peleule Basiiio abbate, Slonasle- iniermuniat.

rio sancli Maximini Tievpreiisis iininuiiilalcm, H Ad curaulum quoque vel augmentura monastico!
alia privilegia largilur, aiino 729. tranquillitatis adjicimus, ne qua cujuslibet dignil;iii.s

Gregorius, servus s«rvorum Dei, Basino venera- persoiia m;ignum vel miniinuni alienare, vel iinmi-
bili abbaii iiionasierii s;incii Joannis apnsioli et evan- nuere, de rebus Ecclcsix prisuinat, tara de liis,

j?elisi3e, atque saaciissimi confessoris Cliiisii .\Iaxi- qux per te modo, vel per alios eideai mouasieriu

inini, cujus corpus ibiJem quiescit, tibi, tiiisquc concessa sunt, quam ex bis, quae cxleri Gdeles pcu
successoribus, salutem et apisiolicam benediclio- remedio aniniarura su;)rum deinceps collaturi sunt.

neni. Si quis vero, qnod absil, ausu nelario pr^esuinpse-

Si semper sunt concedeiida qiia; piis desideriis rit ea qux a nobis ad laudein Dei pro stabililate j;ii"i

congruunl, lanlo propeiisius ea qua; pro divini ciil- dicii vencrabilis nionajierii staiuta suiit infringere,

tusreligione p"Siulaiitur, alacri devoiione, et omni aui in quudam violare, sciat se sub diviai judirii

occasione remoia, benivola iiilentione conlinuo siint lestificaiione, per inierventum beaii Peiri apostoli.
o
largienda ei perficienda. anallicmalis vinculo iiiexlricabililer innodatuin, cl ii

Petisli ergo nos, uti monasierio luo, quod iii suh- regiio Dei alienanduni, el cum diabolo, ct ejus se-

urbio Treverorum in lionore saiicti Joannis evange- quacibus, airocissimis pcenis concremandum.
iistoe conslruciuin esse ilignoscitiir, ubi pr.-cnnmina- Qiii vero pio inluiiu et respeclu divini limoris nli-

lus Clirisli confessor qiiiescii, ob confirinandam servatiir liiijus nostrse prsecepiioiiis aposiolicx evsii-

fralribus ibidein Deo servientibuSj monaslica; tran- lerit, aieriire benedictionis graiiam a Domino cuu-
quillitatis normain, sanclae apdslolicae noslrae, cui seqiii inerealur.

auctore Deo descrvimus, Ecclesi-.e privilegiiim con- Dala

cedeieiiiiis. Scripiuin per m.inum Cenedicti Scriniarii sanciar
Nosqiie pia; pelilioni lute assensum accommodare Riiniaiia; Eccletiae, in mense Januario, iiidiciione I".!,

curavimus, decernenies , aposiolicae aucioritaiis in lici iiumine.

praecepto, uti conyregatio Deo ibi religiose serviens,
sicut per pr.ECcdeiiua lenipora a regibus eiJern coe-

ncMo coiicessum cst, liberam deinceps liabeat po-

53i S. CKEGOKll PM'M II 532

CANONES FCENITENTIALES. A omnia proliibealiir licenlia ministralionis ut subro-

genliir canonice probabiles successores.

Quae liic priimis seu
omniiim prnmuljjo derrpta
ranoncs pa3iiilciUiales an Gregorio li* Iribiienda
, II. Ut loco [Leg. loca] singularum ecclesiafuin
sint, lia-reo aiobigmis. Ul canones ejusmodi al) eo
prxvidentes [Leg. providentes], quoniodo nniisqiiis-
cilerenlur .-cias quidem illa fereb;it. Timc enim poe-
iiilenlialpscanones passim omnes poniilices, episio- que sacerdos, seu minisler, erga ecclesiam dcbeal
pi, etprivali ctiam quidain, dedcrunl. Gregoriiis III conservare, vel qualiter sacra missarum solemnia,
siios edidit suos Tlicodoriis Londinensis episco-
,
sive CKlera diurnaruin alque nociurnarum boraruni
pus. suossanclus Donifaciiis Mogunlinus, siios deni-
qiie Beda.privaiae licet aiicioriiaiis presbyier. Qiiare
oflicia, sive etiam leetionem sacroriiin Novi aiqiie
a Gregorio papa II non abborrcnt, cui iribucre vi- Veieris Testamenli , ordinaliilia prxdicamenta stu-
detur auctor ms. illius Codicis bibiiolheca; canoni- deat observare secundum iraditmii aposiolicse sedis
coruni sancti Mariini Liiceiisiuin, uiide baec accepi.
antiquilalis ordinem, disponetis [Leg. disponalis].
^am iii co mniiilu queni canonibus liisce aliisqiie
pluribus siriptnr Codieis pra-misit, dalurum se profi- III. Ut, consideratis locorum spaiiis, juxta gebcn-
letiir decrela Siricii. Innocenlii, Zosimi, Bonifacii,
naiionem uniuscujusque ducis episcopia disponatis,
Coelesiini, llilarii, Siiiiplicii, Felicis, Gelasii, Aiia-
stasii, Symmaclii, llonnisilre, Gregorii junioris (id el subjacenlia singulis sedibus terminciis. Et si tres.

esl II), staiimque siibjiingit qnne bic promo decrela ;

g aut quatuor, vel majoris niimeri, viscn fucrinl consii-
luni ad decrota Siricii, coelciornmqiie, ordine ser
tulx sedes, reservato pra-cipux sedisloco pro arclii-
vato, nianuni adiimvel, iiec ullum aliud in t»lo libro
.npjiaret Gregorii II decrenim. IIkc pro Gregorin,
episcopo rescdenilo, adbibito Iriuni episcoporiun
sed vicissim ne luiic asiribam velaiit Gregorii 111 conventu, probabiles Hde ac boni lesiimunii, ct cru-
successoiis in perjuros decreta, in quibus qua;dani dilos sana doctrina, viros ordinetis antisiiies ex au-
slaliiunliir bis canouibus plane consona; \vxc vero
ctoritate beaii Pelri apostoli, el in subsequeniis *igo-
pi-.Tscribere sc ait Gregorius III secxiudum anliquam
defimtionem. Non ergo illa decessor cjus Gregorius II ris tradita dlspensatione locis eos [Leg. eis] credilis
siaiuit. Forle igitur quae profero ipsa sunl veiera collocantos.
illa decrcia quoruiu Gregorius 111 in excerplis suis,
can. 7, meminil. IV. Ut, prxviso PP. [Leg. proplerj arcbiepisco-
Si quis juraveril, vii annis pceniteat, iii ex his in pum loco, si talem reperire poieritis viruni qui pns-

pane et aqua, et nunquam juret. sit doctrinis salutiferis et operum exemplis instruere

Si quis vero coaclus, id est violenler pro qualibct sibi subditos sacerdotes, ac regere prudeniissime

iiecessiiate aut nesciens perjuraverit, iii annis poe- clerum , ac plebem , el amplificare congrue crcditas
niteat in pane el aqua. oves; aut, datis lilteris vestris, eum ad nos dirigatis,

Si qiiis laicus pro cupiditate perjuravcrit, tolas res aul nobiscum venire faciatis. Si certe talem invenire
Buas det pauperibus, tundauir, in monasterio *• non poieritis, lioc aut per vos aut per vestras liiie-
et

serviat diebus viioe sua:. ras innoiescatis, quatenus de hac sacra prxmissa
Si quis aliura duxil in perjur'ium ignoranlem, vii sede prxvidenles [Leg. providenles], utilein cuni

annis poenileat, Qui vero suscitalur {sic) qiiod in Dei auxilio dirigamus.
perjurio ducitur, et tamen jurat, v annis poeni- V. Ut, ordinalis cpiscopis , jnicuiqiie illnrum Imc
teat. detis ex figura ^ nec ordines in mandaiis, ne u;i-

CAPITLLARE quam ordinationes prxsumat illicitas ne digaraum,

a Gregorio pa.pa ii datlm marti.mano
,

EPISCOPO, GEORSIO rilESDYTERO, ETC, IN BAVARIAM aut qui virginem non est sortitus uxorem, neque il-

ABLEGATIS. litleralum vel in qualibet parie corporis viiiatuni,

,

1)1 nominc Domini incipil capilulare a Gregorio papa aut expoenitcntem , vel tuilibet condiiioni ob-
Jioinai urbtsdatumreverendissimo fratri nostro^lJar-
noxium, atque noiatiim, ad sacros ordines permiitat
UHianoepiscopo,seu[Leg.el] Georgio presbytero san-
cla sedis apostotica;^ alijue Dorolheo subdiacono pra:- accedere. Sed si quos hujusmodi foile repereril,
tliclasedis,eunlibnacumDomiuiauxilioinBajoariam. non audeat promovere. Afros passiin ad ccclesiasticos
ordines prxiendenies nulla raiione snscipiat, qiiia
1. Ut, daiis nostris scripiis, iia ut cum duce pro-
plerique illorum Manicbxi rebaptizaii [Lcg. ei n;-
vincia deliberetis , qualenus convenlus aggregetur
baplizali] sxpius sunt probati. Ministeria alqiie or-
sacerdolum , et judicum , atque universorHin gentis
iiatum ecclesix, vel quiJquid est vel fueril iii patri-
ejusdem primariorum , et e\ quajsiiis [Leg. exquisi-
moninni ejusdem, non minuere studeat, sed augerc.
lis] sacerdolibus, atque minisiris, quorum canoni-
De rediiu vero Ecclesix, vel oblationibus fidelium,
cam approbaveriiis exsiitisse proraoiionem, ac recix
quatiior facial porliones quarum unaiii sibi reti-
:

fidei tenere, aut recipere rationcm, his sacrificandi,

iieat, alteram clericis pro suorum officiorum sediili-
cl ministrandi, siveeliam psallendi ex figura, el tra-
tate disiribuat teriiam pauperibus et peregrinis,
ditiuiie sanct»! apostolicx, el Rumanx sedis ecclesia;
,

quartam ecclesiasticis fabricis noverit reservandani,

ordine, tradelis [Lcg. tradatis] polcstalem. Quoruni
de quibus diviiio erit reddilurus judicio rationpiii.
^ero non claruerit recta fldcs credulitatis, aut appro-
bala solemnitas canonicx ordinalionis , illis per Ordinationes vero presbyteroruiB, seu diacoiioruui,

» Concilio Unniano annn 721 subscripsit Martia- 7->), liabet Georgium presbylcrum card. litulo sar.-

nus episcopus Gabinas sivc Sabinas, et Georgius ctoruni Joannis ct Pauli in titulo rammarbii.
presbyter sacrx iionianx ecclesix lilulo sanctorum Vide sup. epist. ad Thuriugos, in quj babctur
>>

joanuis et l'auli. Ciacouius iii Vitis poutiiicum, anno noilra: ordinationis.

533 EPISTOLiE ET CANONES. 53 i-

non nisi quarli, sepiiuii, et decinii mensium jejuniis, A sanguinis Doniiiii iioslii Jesu Clirisii, siLie cojui per-
\Leg. el inj sed in ingressu quadragesimali, alquc ceptione nemo polerit salvari. Nupiiis quoque ipsis

\espere Sabbali , noverit celebrandas. Sacrosancii prsferenda fidelium virginum et conli;ieiilijm doce-
aiilem Laptismi sacrameiilum non nisi in pascliali lurinlegrilas.
fesiivilaie et Pentecoste noverit esse praebendum, VII. Lt nihil in perceplione cihorura judicetur
exceplis liis quibus raoriis urgnnte periculo, ne in immundum, nisi quod fuerit idoiis imniolatum, quia,
aeiernum pereant, talibus oportet remediis subve- juxia quod magisterio apostolico doceiur, Omitis
iiire. Cui de reliquo sedis aposioiicae prremissaj Uo- crealura Dei bona, et nihil Tejiciendum, quod cum
mani [Leg. Romana;] praecepta servanii cuiicla siib- gratiarum aclione percipilur (/ Tim. iv).

jacet religio , et univcrsa generaliias populoniiH YIIL Ut soraiiia, et auguria, quia, juxia divina ora-

Ciiristiani nominis renotala [Lcg. renovata] signa- cula, vana sunt, non atlendenda peniius doceaiitur.
tul.) ad obsequendum cnmmonealnr, corde proin- IX. Ut incantationes, et fastidijiiones [.-li! f.itidi-

ptissimo,ut irreprehensibile placilum Cat corpusEc- ctiones?]sive divarss ohservaliones dierum Kaleiida-
clesiae per Chrislum Domiiium nostrum. ruin, quas error tradidit paganoruiu, probibeantur,
VI. L't iia nubentibus vel nupluris ordiiieiii ex sicut nialelicia , et magorum praisiigia, seu ctiam
aiictorilate aposlolica detis , ut nec contineiitia; sortilegium, ac divinaniium ohservatiu exsccranda.
causa iiidicenlibus^tej.judicetur] damnabilis copuUc X. Ut dominicis diehus doceantur noii licere om-
[Leg. copula] nuptialis , nec per liceniiam wube:Kli iiiiio jejuiiare, propier resurrectionis doniinicx sa-
prxsumatur occasio fornicandi. Sedsicut iiiasculum cramentum, neque in festivitaiihus dominicis Naii\i-
et reminam Deus in ipso exordio mundi prACcpit latis, aul " Appariiiouis, sive Ascensionis.
conjungi , ut sint duo in canie una (Geites. ii), XL In omnibus ita Christi cbari.as teneatur, qua-
ita, juxia docirinam aposiolicam, Unusqiiisqitc vir tenus, secundum staluta sacrorum canonum , obla-
suani iisorcm habeal (I Cor. vii). Et non licere [Leg. liones dissidenlium, priusquam rcconcilicntur, nulb
liceatl in invicem fraudare, nisi ex coiiseiisii ad teni- inodo in ccclesia recipiantur.
pus, ut vacent oraiioni, diceiile de boc ipso Apo-
XII. Ut pccnitentioe reniediis ncmo se non egere
siolo : AUigatus es uxoii, noti qu(eiere solutionein putet, pro quoiidiaais humanae fragilitaiis excessi-
(Ibid.) id est, superstite conjuge, ad allerara fe-
;
hus, sine quibus in hac vita esse non possunins.
wince concupitam [Leg. alierius feraina; concubitiim]
XIII. Ut de spe resurrectionis futura; ila i i;tituan-
non velle transire, quia eoilem dociore geniium lur, eodem ordiiie, eademquc furma, qua ipse
ut
asiruenle Qiii foniicaiur, in corpus suum peccat
:
q Dominus resurrexit a mortuis, omnes bomi^ies re-
{/ Cor. vi), hoc esi, in uxore [Leg. uxorem] propria, surrecturos esse non dubitent iii codem corpore in
cum qua unum corpus esi , cui fraudando pcr ara- quo sumus, etviviuius, non naturani aut sexu'.:i mu-
semetipsum sub peccaii reatu objur-
ple.xus illicitos
tantes , scd lantum fragilitatem el viiia depoiicnies.
gal \Leg. obstringit]. Unde, nec repuiandum est recte
Ipsuin quoque Satanam, cum angtilis suis, aiqiie cul-
conjogium, quod diiurum excesserit numerum, quia
toribus, aiterno incendio concreiiiandum, neqne, se-
nis'i in duobus non geritur jugum. Ipsum quoque cundum quoruuidani sacrilegam dispuiationom, ail
unius viri et uxoris conjugium docealur in proxiiiii- pristiuar.i, id cst, angelicam digniiatem, iindL' decidit,
taie sanguinis non esse penitus prasumendum, id reduceiidum, juxia quod Doniiiuis iii Evangelio se
est, ne quis uxorom palris, aut pairui, aut fratris, pndixit dicturum reprohis st:i:iiibus a sinistris iii

sive sororem suam, aut sororem patris, vel raairis, ignem

futuro judicio : Discedile a me, maicdicli, in
sive filiam sororis sua;, seu etiam filiara patris [Leg. alernum, qui prxparatus est diabolo et an/jelis ejus
sororis pairis] aut mairis audeat sihi conjugio copu-
Dene valete. Datum IJihus Manii, iin-
{iJaUli. xxv).
lare, aut in adulterio sociare. Quod si quis aut per perante domino Auguslo Auast.isio, a Deo coionaio,
«;onjugalem copiam [Lcg. copulam], aut adulterandi niagno impeiatore, anno lerlio pontificatiis ejus, etc.
temeranliam ausus fuer.it perpetrare, noverit se in- [Leg. anno primo, aut anno secuiido imperii ejas,
cesii facinoris
contaminatione ohnoxium esse, alqu.; sive patricialus ejus : Gregorius ciiiin iion ponlijica-
ob hoc indignum Qeri sacra communione corporis et imperii aniws adscrtbere coitsuevii.
jj tus, scd
" lloc ost Epipliania: et Ascensioiiis. IIarduinus
 533 S. WILLIBRORDLS LLTRAJECTLNUS EPISCOPLS. 53fi
I

ANNO DOMINI DCCXXXIX.

o?«
ULTRAJECTINUS EPISCOPUS.

NOTITI.E HISTORIC^ IN S. \\TLLIBR0RDU31.

I. A piesbyler, ex Crilannia clarissima insula (quam cu
(Hailr. Barlancti Trajeet. epp. Calalog.)
s;cculo Angli-S:ixones, deviclis Britannis , sui jurii
WillilirorJus, naiioiie Saxo-Biitannus, priinii* fuii
nominisque lereranl) aJ inferam Germaniam (qua;
] r.ijeciensium anlisles, qul digniiaiem adeplus Cle-
ctiim tiini Francia dicebatiir) venieiis, a Sergio Ko-
iiientis nonien assuiiipsii. I'ueriiia liuic exacia iiiler niano poiitificc, peiente piissimo Francorum principe
viros pieiale insigiies, qiinriini assidiia coiisueiuiliiie Pippino, Ullrajectinus arcliiepiscopiis Romse iia^ali
jnvenis el optimus evasit , ct in sliidiis bonarum nr- divae Ceciiiae die ordinaius esl, acceplo Cleineniis
liuni ita paucis aiinisprofecil, ulxquaies suosrerum nomiiie. Hinc ad arcem Orientaliiim Francnrum Ul-
scienlia inlinilis parlibus anteieril. Postca sacris ini- trajecliim rediens , a Pippino illic epi^copalis catlie-
tiatus, irigesimo cetatis anno proficiscilur in Geriiia- dr;e locum accepit et lcmplum nou admodum
, iiii-
niam, ubi sua prxdicationc iiiultos inorlales ad unius giium in S. Crucis lionorem sedilicavit, in qiio eiiani
Dei culium periraxil; sed et aliis peilustratls
primum Clirisiiani lavacri [ontem sacravit. Posiea eo
rcgionibus, dogma Christianiim loiige laleque propa-
Tliom*
loci qiio divi apostoli lemplum a Danis INor-
gavit. Per hsec atque alia pietatis opera Ecclesix
maniiisi|ue eversura fuerat, non procul ab arce WIU
Trajectensi praefeclus, Cliristi nomen suorum aniinis laburgo (quam Ultrajectum Gallice dictam Deda te-
inscrendo,longe optiuium egil aniistiieni. Quod liodie ** slatui), templum aliud aedificandum curavit, et cenlum
c»l in ea urbe dlvi Maniiii celcbre lempliim idem
coenobiias iiitegroe vilae , nt divino cnliui insistereiii
toiiscciavit; pntiiusqiie est digniiaie annis fernie xl.
assidui, congregavit; voluitque boc lenipliira pri-
11.
nium et caput siia; esse dioeceseos. Tandem, cuiii
(Geiardi Novioiuagi Iraject. epp. Cataiog.)
niagna vita; sancliiate quadr.iginta annis Ultraje-
Aniio a Naiivitate Salvatoris Domiiii ac Dci noslri ctinae Ecclesiffi praefuisset, vita lunctus, divorum nu-
Jt su Cliristi sexcenlesimo nonagcsii.no, Willibrordus mero adscriplus cst.

DIPLOMATA AD S. WILLIBRORDUM VEL AB EO COLLATA.

L pratis, pascuis, silvis, aquis aquarumque dccursibus,
(Prequigny, Diplora. t. II iiov. edit.; mobili ct immobili, mancip.is et jumentis, vaccariis,
Chnraquii lledenus, vir inlnster, Willibrorclo eviscopo pastoribiis, porcariis, et quicquid ad ipsam perlinerc
dona confert ° {ann. 704). videlur a die prsGscnti , totum ad inlegruiii in tuaiii

InChrisii nomine. Diim in prsesenli vita qiiisque poteslatem, domine Pater veneraude, trado aique
conversaii videiur, et banc cadiicam viiam mnrie iranslundo, ut habeas, teiieas et possideas, et ciii

fiiiieiidam vi.^ilanii ineiile perspoxerit , cogiiare de- volueris iii Dei nomine dimiltas. Et in casiello Mu-
bet quaieniis animae suoe in futuro apnd Deum mei- lenberge donamus libi tres casatas cuin piancipiis,

cedem et refrigeriiiin, dnm ipse vivit, conqnirat. una cum omni peculiari eorum, ei centum diurnale-',

Idcirco ego lledeniis , vir illuster, una cum conjugc ^ id Cil jugera , de terra araloria , propler aqiiam et
mea clarissiiiia Tlroodrada , aliqnid de rcbus noslris ligna trahenda. Et in curle nostra alia nuncupantc
pro amore Chri-ii el remissione peccatoriim noslro- Monliore, doiiamiis tibi vn hobas, et vii casatas, ct

ruiii, el mercede fuliira, Deo el domno Palri nostro ccc diurnales de lcrra, et lcriiam partem de silva
in Christo Willibrordo episcopo dare disposuimus, ad camdem curlem periinentem , et prata ad l car-

quod ct ita feciiiiiis, id Cst, curlnm nosuain in loco radas ^ecandas, et porcarios duos ciim t pnrcis , et

iiunciipaiite Ariiestali siiper fluvio lliiilleio , cum vaccarios duos ciiin xii vaccis. Has casatas ibidem
omni iniegriiaie sua, id est casis , cintidLs, campis, maiicnies cuin OKini pcculio vel iaboratii eoruni

Edidil Martenius ck rliarlnrin F.picinaci-nsi monet ducis Tlinringise Cozberti filium; et id

,

Ampliss. collect. t. I, col. 15; rcciulenint Kckaitii-', p. 512, pliiribiis argiimentis astniit (iiire liuic
cic. ,

Fianc. orienl. loin. I, pag. 311; Derlholclus llist. , iiistrumcnto eluciilanilo iiiserviuiii , sed qnibus liic
I.iixenib. t. II, pag. 24; llontheimius., Ilisi. Trevir.
, immnrari nnstri instiluli noii cst, nec id sniiiil no-
dipl. l. II, pag. 99; omnes ex Martcnio, cxccplo lis nostris slaliili limiles, Alinm llcdeni cliarlam iii-
laraen Derlhuleio, qui chariiilario Epteniacensi iisus IVa cxliibebimus sub aiino 710, pag. 50S.
ett. Iledciiuni Eckarius Hclaimm qiioi|iii' dictum
 637 DIPLOMATA AD S. W1LL115I50UDUM VEL AB EO COLLATA. . 5:5

(|uod habenl vel linbcre noscuiitur, loluiii libi od A saRCtorum, donaliiniriue in periieliium osse volo ad
inlegnim Irado. llas res omncs superiiis inlimaias possidendiim, hoc est quanlnmcumque a die pra;-

tibi donmo el Palri in Chrisln noslro damus, dona- senti in villa Stancheira, siia super fluvio Sura, mea
liimqiie esse pereiinis lemporibus volumus, ul ha- possessio vel donatio esi, tam domibus quam aedifi-

beas, luisque habendum derelinquas, vel quidquid ciis, mansis, mancipiis, vineis, praii?, pascuis, syl-
exiiide facere voiueris libaram et firmiasimam in vis, aquis aquarumque decursibiis, sub ea condilione,
oninibus habeas polesialera. Si quis vero ,
quod fu- ut quicquid a die praesenti vos vel pars monasierii

lurum esse non crcdo, nos ipsi, quod absit, aul all- exinde faeere voluerit , liberam el Brmissiinam iii

quis de heredibus aut prolieredibus noslris cunlra omnibus habealis poiesiatcm faciendi, et nuUius re-

lianc donalionis nostrae carUilam venire lentaveril, peliiionem ex hoc hibere vereamini. Si qtiis vero

el eam infritigere voluerit, ct libi de islis jam rebus quod fieri non credimus, lam ego qitam aliqtiis de
aliquid quasi Iieredilario jure auferre conaveril , heredibtis aut coheredibus meis, vel quoelibet oppn-

primilus iram omnipolentis Dei iiicurrat, ct sancin- sila persona , contra lianc noslrae donationis cartu-
rum angelorum , ei a liminibus Ecclesiae Dci vel lam venire conatus fuerit, aul eam irnimpere vo-
comniuiiione sanctorum exTaiieus efficiatur, et luerit, primilus iram Dei omnipolenlis incurral, et

lepram Giezi vel percussionem Auaiiii cl Saphirae insuper inferat flsco aiKi libram unam , argcnii
conseqtialur, parlemque habcat cuin Juda Scarioilic pondo duo , iiec sic quod repclit ullalenus possii
qtii Duminum tradidit, et insnper iiiferal libi , una cvindicare, manente nihilominus flrmitate.

cara cogenl-e fisco , auri libras v, argenti pondo xv, Actum Trcveri, vni Idus Miias, anno x ChilJe-
et nec sic quideni quod repeiit evenJicare valeai berii regis. — Ego Iliincio , in Cliristi nomine pres-
fed frusirata ejus vanitale, li*c caria perennis lem- byler, rogante domna Irmina abbaiissa, banccartu-
poribtis hrma el imniobilis pcrmaneat, astijiulaiione lara donationis perscripsi, cl ipsa subter manu pro-
Eubnixa. Acium pubiice iii caslello Virleburli sub , pria ciiii> — Ego Irmina
tesiibus lirmavi. relegi ei

die Kilendas Maias , anno x regni domni Cliildebeni subscrifvsi.— Basiniis cpi<copus. — Radubcrtus. —
gloriosi regis ". Ego Laureniius, indigniis presbyler, Dagoiiius. — Leodoinus — Gaiicebertus. presl.yter.

jiibente domitio Iledeno duce, viro illustri, hanc du- Caribertus. — .Magnobertiis. — Quiiario. — Trase-
naliottis cariulam sc:i|Si et in Dei nnmine subscri- bertus. — Waliarius — Bobo liiaconus. '.

psi. Ego Hedenus hanc donationis carlam a me fac-

III.
lam et ante me leciam, projiria manii fiimavi et
Chnrln qua Aenqilbaldus Willibrordo episcopo con-
Eubscripsi cum Tlieodrada. Ego Thuringiis, Dlius
p cedil quidquid sibi competit in tilla Wadcrlo J
lledeni, donaiionem pairis mei flrmavi. Rocchus. {ann. 70-1).
Dx)da. Dominovere sancioet aposlolieo patri Willibrordo
IL
episcopo, Aeiigilbaldus Clius IlilJiboldi quondani,
Charla qua Irmina abbalissa ^YUlibrordo episcopo
quidquid villa SlancUcini
'" donator, salutem in Domino. Duiu quisque in pr*-
conceiiil' fiossidel iii

(ann. 70 i). scnti suiculo conver.-are videiur, cogitare necesfe

Domino sancio ei iii Clirislo aposlolico Patri Wil- est qualiier animam suam de peccaio ei poena ster-
fibrordo episcopo , Irmina, in Christo Deo sacraia na liberare debe ii. Idcirco, ego Aengilbaldus ,
pro
abbalissa donalrix. Quidquid unusquisque horao de .salute anim;e iiiea vel rcquie sempiterna, trado libi,

cebus suis ad loca sanciorum el servorum Uei spon- VViUibrordo episcopo, lerram in loco vel villa nun-

lanea volunlate condonaverii , hoc sibi apud Deum ciipaia Waderlo, super fluviuin Dutmala, cum om-
niercedis prsmium credit recipcre in fuiuro. Idcirco nibus qui ibideni heredilario jiire vel laboralu legi-
ego Iroina doiio vobis ad iiionasteritim vcsirum liiiie possidere visus sum, toium a die prresenti tibi

Epieriiaco, quod nos a novo construximus, siium irado aique in tuam poiestaiem transfundo, id est,
super fluvio Sura , in hoiiorc sanciae Trinitale vel lam lerras aratorias cum campi», pratis, pasciiis,

<>
Eisi ex eodein fimte Itiec charia ab ed toribus scripsil? Id miitime arbilramur; cum ejus nornen
deprompta fueril , dscrepani lamen noirc clir .nolo- inicr alia leiiium iiullo digniialis titulo subscriben-
gicjB. Juxta
Marteiiitim, ipsis Kalendis Maii data lium nnmina [iromisciie jaceat.
fiiil , Eckartus; npiid lii> .llieiiiiiiini vcro et
el sic <= Kdimiis ad liJem apographi ex charlulario Ep-
Ceriholctiim, emissa e?t diedecima Kaleitdas. lcrnacensi in cliai lopbylicio nnslro.
i» Vtiiga^it .Marleiiius, Am|i|iss. collecl. I I, col.
<i Eilidit Marieniiis, Ampliss. collect. l. I, col. li,
12, ex cbarlario Eplernacense ; reciulit Hintliei- cx clnrtario Eplernacense recitdit lloiithcimins,
;

miiis, llist. Trevir. dt|il. l. I, pag. lul. Alias clixi- Hist. Trevir. dipl. 1. I, p;ig. lO^, es Marlenio. iM-
iniis de Irniina abbitissa et Yillibrordo cpiscopo 1 ra- liil ad hanc charlam nobis lu.laiidiiin S'i|ipclit, nisi
jecliiio. In ch iria Irmiiii; , qtiam supra . |.ag. 2511, quoit .M.irleniu^, iii reniin iiijice ad tnmum primiiin
cxliibniiiitis , fubsciibunt li.isiiiiis et LeoJowinus, rolleclionis sua; aniplissiiii», oscitanier Aengilbal-
.'iinbociim liiulo Gpiscopi; el revera ambo Trevircn- dum coiiludHril cnni Aeiii;ellierlo. .AUcr ab aliero
ses inlulas asseculi suiil.ut jam inoniiiinus, ac plane diversus AengillialJiis cnim bic d citur Gliuj
:

iisdem leiiiporibus episcopali liiulo iiisigniii quam- ,

llildibolJi Aengclliertui vero, lesle ,Mar;cni(i ipso,
;

vis Basiiius ecclesia: regimcn LeoJoino diniisiasel. iibi biinra, col. 19, lilius Gaboeiti. Aiitam errandi
Ilic Casinus episcopus siiliscribil ct Leodoiniis , praibuil iioininum siiuiliitiJo, ct qiiuJ circa idein
presbylT. An LeOdoiniis ille idein esl ac Leodowi- lenipiis ulcrquc eideiu WillibiorJ.j cpiscopo Jona
uu!> qui aliis Lminc cliarlis sub cpiscopi liiilosuli. c nlulil.
S39 S. W1LLIBR0RTU3 ULTRAJFXTIiSUS EPISCOPUS. 540
a(iuis aquanimque decursibus, mobilibus et immo- A gatione viia sancta ei rejjulari degere ei conversari
bilibus, et silv.ini ad ciimdem locuiii perliiienteni, iioc esl, medielalem de irso Epternaco, qii.nm Tboo-
etviii casntas ( umi bnminibus el mancipiis, ct ciini t.nrius quondam dux ibiilem tcnuil, el postca filins
oimii pecnlin siio. Ihec orania a die pracsenli tibi do- siins Theodardus quondam nobis Irailidil, prscler il-
no, Jonaiumque percSnnis leniporibiis esse volo, nt lam qu.im Ermina in ipso Epiernaco teiiuit, quan-
balieas, tene.is alqne possideas, (uisquc ad haben- tnmcunquc in ipsa medielale noslra in ipso Epter-
diiin derclinquas, et qiiicqiiid cxinde facere volue- iiaco, a prsDsenii die, nosira videiur esse pnsscssio
ris, liberaiii ntquc rirniissiinnni in ninnibus liabcas vel donaiio, cum terris, cnm domibiis, a;dificiis, ac-
poiestalem. Si quis vero, quod fuiurum esse iion eolabus, mancipiis, litis *, sylvis. eampls, pratis,
creJo , beredum vel probercdum meoruni, vel quac- pnseuis, aquis aquarnmque dccursibus , inobilibus et
libct opposiia persona, cnnlra banc dnnalionis car- immobilibus, farinariis, pecoribus utrinsque scxns,
lulaiii venire tent.iverii, el e.im infringere conave- quantum in ipsa incdictate, in ipso Epiernaeo prae-
rit, primiius iram Dei omnipolenlis incurrai et san- senti lempore possidemus, cum omni iiitegritale de
ctorum angelorum, ela liminibusEcclesisc alienetiir, jure el donaiione nosira, in jure el donatibne prs-
partemque liabeat cum Juda, et ultionem Anani.TC dicti monaslerii, vel recloribus suis seu successori-
et Ziipliiron, vel lepra Giez.i percniiatur, et inferat ^ 1J"s et oinni congregalioni ibidem consislenli, tradi-
lisci juribus aiiri libram unam, argenti pondo x, nee mus aique delegamus pcrpelualiier in Dei noraino
sie qnod repetit evindicare valcai, sed firina et iin- ad |iossidendnni, ut ibidem in lempore pro mercede
mobilis lixc donatio perennis tcniporibiis pcrina- nosira pFoficiat in augr.icntis, ea ralione iit ipsut!»

neat siipulaiione subnixa. monaslerium in beredum nostroriim do-

noslra vel
Acium publice iii loco nitiiiium, coram tesiibiis, naiione vel defensione inanlea semper pcrmaneat.
anno x regni domni nnslri Cbildeberii gloriosissimi Et illiid nobis plaeuit inserendum, si fuerit ullus de
regis, sub die C;ileiiilas Oclobris. — Ego Aengilbaldiis heredibus nostris, vel propiiiq.uis nostris, seu quoeli-
hanc carlulain relegi et — On&baldiis,
coiifirraavi. bet ulla exlranea aut opposila persona, quse contra
— Eburumes, — Edilliardes, — Koberies, — Tole- hanc donalionem, quam nos plcna et iniegra dona-
baldes, — — Etrele, Euilinde, — snb-Beriliiide, tione pro anim.-e nostra? remedio ficri et afiirmarc
scripserunt. — Ego Eldiiynus prcsbyler , rogante rngavimiis, vcnire aui agere lentavcrit, et ipsachar-
Aengilbaldo viro ilhisui, scripsi ct subscripsi, si- la ad relegendum ei ostensa fuerit, et se ex hoc
gnuinque crucis adfixi [-. cnmpescere noluerit, priniitus iram Dei incurrat, et

IV.
a liminibiis sanctorum tfficiatur cxiranciis, et infe-
,
'
rat pariihus ipsius mcnasterii, vel cui lilein inlule-
Charta qua Pipinus el Pleclrudis, «ror ejus, conce-
dunl Eplcrnacensi tnonasterio medietalem ipsius rit, tanlum et aliud lanlum , quanliim res co ipso
Epternaci " (o)i)i. 7UC;. lenipore emelioralae valuerinl, el iiiferal, una cinn

Ego in Dei nomine, socio fisco, auri libras deccin, argenli poiidn viginli
inluster vir Pipinus, filius
Ansgisiliquondam, nec non illuUris matrona mea coaclus exsolvat, et quod repelit evindicare non va-

rieclrudis, filia Hugoberli qnondam, cogitantes ca- leat, sed praisens donatio ad iiistar teslamenii cum
sum bumanoe fragilitalis qnaliier peccaia nosira pos- stipulatione adnixa omni lempore firma slabilitale

sumus ablucrc, et donante Domino ad xierna gaii- capiat firmitatem.

dia pervenire ; idcirco, ob bonorem Domini iiostri Actum Gaimundas <^, publice, sub die lertia Idiis

Jesu Christi, donamus donaiumqne in perpetuiim Maias, anno duodeeimo regni domini nostri Childe-
esse volumus ad monasteriuiii quod est in honore berti gloriosissimi regis. Pipinus et conjnx ejus Ple-
sanctissimse Trinitaiis et Aposiolorum Peiri et ctrudis. — Drogo. — Cucboberlus episcnpns. —
l'auli, el sancti Joannis B.iptisla;, in — Inco cogno- — Garebaldus episcopus. Beriiarius episcupiis.

nienio Epternaco, pago Bedensi, super

in Su- Cnnstantinus episcopus. — Josepbus. — Winibariiis
fluvio
ra, inre proprielalis noslrx sedificatum, ubi decer-
D episcopus. — Chariganto. — Aginne. — Grodob.il-
nimus conslitiiimus
el streniium Dei viruin — Cardiinus. — Uemedius. — Raimingus, jussus
et culio- diis.

rem aposiolicum dominum WiUibrordum episco- a Pipino et Plectrude, scripsi et Ilarduino.

pum, una cuni tnrma monacborum sub sua congre-

" Fragmenium
hujiis cbarl.e ex ms. Epiprnacensi " Liii hic memoraii sic forle dicuntur, quaii L.-e-

Hrowerus, Aiinal. Trcvir. t. 1, pa;.'. 560, ound

r.lidit lissarum terrnrum coloni. Sic iii formula Linden-
recudcrnnt Cointius, Aiiiial. t. IV, png. 446, et Fop- brogii 02. At quare vendili ? Num erant seivi? Mi-
penus, snppl. ad Opera dipl. Mira'i, t. II, pag. 805. nime, mco judicio. Vox lilis significat, vel lerras /i-
Inicgram vulgavcrunl ex arcbivo Eiilernaceiisi Cal- tis colendas tradiias, vel census a l,tis ipsis praslitos,

inelus, llist. Lolbar.

prob. col. ^!4; Berthole-
I. I., qui letimonia nominaniur in documenliii. Vide im-
lus, llisl. Liixemb. l. pag. SS, et lloolbei-
II, proli. primis qiiiniara novarum formularum Baluzii, Caii-
tiriiis, llisl. Trevir. dipl.i. 1, pag. 105. Nomen pa- giunique hac voce.
Iris Plcctrudis ignorabalnr anlequam prodiret lioc Gainiundx, ad Sarx et Ulossa; confiuentei, jnx-
<!

iiislrumentum, iil nolat Ei.karlus, Franc. oricnl. ta lloiilliciiniuin, bodie Geniimda, Teiilonice Sanr-
lib. XVI, n. "io. MiNliet.is alia Eptcrnaci aiino 6'JS geniundeni, nobis Saargcmiuiv. Cniijicit llonlbciuiins
concessa fueial Wiilibrordo ab Irinina, ciiiuo doi;a hic babituin lui^se a P.ipino cuiivcntuin e;iiscoporiiin,
lionis charlam, p. 250, bnpra exliibuinius. qui liuii' ipiius duiialiuiii :-iib:>cnpserunt..
541 DIPLOMATA AD S. WILLIBRORDUM VEL AB EO COLLATA. S'.'i

V A iiicurrai offensam, el a litninibus sancioruni eliicia-

iiir exiraneus ei insuper inferai pariibus ejusde::i
Charla qiia Pipinu», filhts Ansgisih, monatteriitm Ep-
lernacense sub sua ilefensione fuscipil, et frnlribiis loci, el fralribus lunc tempore ibidem scrvienlilius,

ibi congregalis concdit iil, defuncto Wiltibrordo, aui cui lileni intulerii, lanlum et aliud tanlum quan-
$ibi ex senietipsis consiiluanl abbalem " {ann. 706). lum res ipsae eo tempore emeliorata; valueriiii, cl

Semper humana fragiliias casus ineviiabiles debct insiiper inferat, cum socio liscn, auri libras x, ar-
pcrpendere, utquandoquidem repentina supervenerit genti pondo xx, coactus exsolvai, et qnod repeiit

iransposilio, non habeat in nobis quod puiiiat, sed evindicare non valeat, sed prasens confirmaiio, ad
invenial quod coronet, justa niindatum Domini :
inslar tcstamenli, conslipuliilione adnixa, omni leni-

Date et ilabintr vobis ; el ilhid : Fucite eleeniosynam, pore firma stabiliiaie capiai firmiiaiem.

et ciiinia miinda sunt vobis. Idcirco ego in Dei nomi- Actum Gainiundas publicc, siib die iii Idus M:ii;i>.

neillusler vir Pippinus, filius Ansgisili qiiondain, aniio XII regni domni noslri Cliildeberli gloriosi re-

nec non et illustris mairona mea ricclrudis, filia gis. Pippinus et Pleclrudis. — Drgo, Cliugobertus,
llugobcrii quondam, cogilantes casum hunianac fia- Gerbaldus, Bernarius, Consiantinus, Josepluis, epi-
giliiaiis, qualiter peccaia nostra possemus abluere, scopi, — Wiiiiiliarius. — .\gione. — RenieJius. —
01 Deo donanle ad a:Ierna gaudia perliiigere, conce- ^ I\nniingus, jussus a Pippino et Plecirude scripsi, ct
(limus domino Palri noslro viro aposlolico Willi- tlardoino.
brordo episcopo , de monasterio Lpleriiaco, siio in VI,
pago Bedensi, supcr lUivio Suro, quod ipse, donanle
Charla qitn Aen,ieib(rtiis IV. {Willibrerdo episcopo)
Dco, xdificavit iii rebus proprietaiis nosirs, el unde doiia confert in Alflieim, loco Joxandrice ^ {ann.
ipse bealus VYillibrordus teslamenlum conrirniavil, 7U9).
ul sub nosira defe:isioiie haberemus ac hereduin In Cbrisii nomine, domno sanciissimo et dileciis-

nostrorum. Liide pl.icuit nobis ut aposiolico Pairi simo patri W. episcopo, Aengelbcrius filius Gao-
nosiro Willibrordo ipsum mona.terium coufirmare- berio quondam, donaior. Dum leges et jura siiiuni,

mus : quod ita et fecimus, eo modo, ut ihiJeni fra- ci convenienlia Francorura est ut de facullaiibus
ires peregrinos, vel alios Deura limenies, congre- suis quisque quod facere voluerit liberani liabeat

gcni, ut ibidem secundum ordinem sanciiim degere poicsiaiem, et necesse est ut quisqiie pro inrcrio
et conversari debeant. Et illud ilidem nobis placuit hujus vilae exilu de rebus suis aliquid ad Dei paricin
Itiserenduui, ul, cum ipse bcalus Willibrordus de commillat, ut per hoc indulgenliain facinorum siin-

hac luce migiaveril, ipsi fralres quera ex semelip rum percipial. Idcirco ego Aengelberius, pro reme-
tis elegerint, sibi consliiuant aLbalem, ea ralione ul ^ dio auimx mex seu relribulione slerna, aliquid libi.
heredibus nostiis in oinnibus fidelis appareat, ct doinine Pater et ponlifex W., de rebus meis don ire
ibidem seciindum ordinem sanclum degat, ct sub decrevi, quod et iia feci : boc csl, in pago Texan-
nosiro raundiburdio vel defeiisione persisiat. Et si dri.TP, in loco nuncupanle Alfheim, quod niihi ex
qiiis Deum timens, lam de parte noslra quam et de paierno jure legiiirae proveuii, hoc est casalas xi,
reliqiiis homiiiibus, de suis rebus ad ipsum mona- cum sala et curiicle meo, qiiem ad pra-sens habire
steriuiu condonare ei connrmare deliberaverii, vel visus sum, cura mancipiis et oraiii peculio eorum.
quidquid ibidem, Deo inspiranie, de collaiis bonis Ihec omnia tibi a die praesenti trado aique irans-
obvenerit, Deo propiiio, eis proliciat in augmenlis. fundo , cuin omni integriiaie vel adjacentiis eo-

Si quisvcro, quoJ minime crediraus esse fuiurum,si rum, hoc esl, casis, curiiclis, silvis, lerris, praiis,

fuerii ullus de heredibus aut propinquis noslris, seu pascuis, et aratoria terra, aquis aquaruiiique decur-
(juxlibet exlranea aut opposiia persona, qua: conira sibus, mobili et immobili, egressu vel ingressii, cl

lienc nostrani coiifirraaiiunera, quam nos pro divino wairischafo «. Haecomnia tibi do, donaiumque essii

inluilu, vel aninic-e nostrae remedio, fieri aut lirmaie perhennis lemporibus volo : hoc liabeas, teneas.

rogavimus, venire voluerilaut iiifringere.ctistacarla possideas, luisque ad possidendura relinquas, v.

jj
ei ostensa fuerit ad relegendum, et se ex hoc com- quicquid exinde facere volueris liberam et firmissi-
pcscerc noluerit, imprimiius ir« Dei omnipoieniis mara in omnibus habeas poleslatera. Si quis vero,

Endera die quo Pipinus chartam quae proxima

* male in Edilis Drodo. De Gairaundis, vide snpri,
praccedit Epiernaceiisi monasterio concesserai, hanc aiiiioi. I.

alleram einisil, quam Marleiiins ex Eplernacensi b Vulgavit Martenius, Ampliss. coll. i. I, col. 1(.',
cliarlario deprorapsit, Ampliss. collect. t. 1, pag. 15, ex chariulario Eplernacensi recuderuiil ex .Marlenio
;

et recuderunt llonllieiinius, Hist. Trevir. dipioie. roppenus, Opcrum dipl. Mir.Ti suppl. I. III, pa;;.

l. pag. 104, ac Colleciores sciijiiorum rerura

I, iJS5, et Honlheimius, llist. Trevir. diploi-i. t. I,
Fiancicaruin, t. IV, pag. 6>3. Nos accuralius edi- pag. 105. Edimus ad fldem Marlenii. Iiirccla e.sl
inus, ad fiJem traiissuuipti, cum eodein cliariario, cbaria haec ad Willibrordum, Trajcclinum episcopiini
t. 11, fol. 50, v° el sei|., quod vncalur liber aureus, et abbniem Epternacenscm, ul liquel ex lesiaiiienlo
a D. Culloz, sancti .\gerici Yirdunensis suhpriiire, ipsius Willibrordi, quod ordine suo proferemus, pag.
dilii^eiitercolljii anno 178», et iii cliarlopliyhf'o 5i!», et i|uo ii//flm Aife.m in pago Toxandtia; sibi ab
iiusiro repositi a D. Tabouillol coiigregilionis saiicli Engelberlo donatam memorut.
Viioni. lisdem vallatur subscriplionibus (|uibus char- : Wa(risf/ia/'o interprelatnr Iliiiiilieiiniiis, pisciiinni
ij altera ejusdein Imeralios subscribit Drugn,
diei. scu reseivatorium aqualicwn ; vide ainot. r>, paj;.

qucd iii ciiarlulario per couipendiuin scribitur bnjo. 28 i.

543 S. WILLIBROKDUS LLTIIAJECTLNUS EPISCOPUS. 5*4

i|notl fiiliiruiii esio iion credo, ego ipse aul ullus (ie A hoc est, casis, curiiclii, silvis, leiri-, piaiis, pascuis,

licredilius aui propinquis iiosiris, seu quxlibei ex- et nratoria terra, aqiiis aquaruiiique decursibiis , fj-

iranea aut oppos la persona, qus coiUra lisnc iia- riiiaiiis, mobili et iiiiinobili, cuin ingressu ct egres-

siram conlirniaii ncni, qiiam iios pro divino intuiiu su, el v/airiscafo ", etvassallos vi, cum IrLbus puel-

vel anim;c noslra; reiiieilio fieri aut rirmare rognvi- lis, et silvam in locO llulislaum, ei quicquid milii

inus, venirc voiuerit aul infringcre, et isia cnria ei ibidein legitime proveiiii; ct in alio !oco, diclo Hco-
oslcnsa fueril ad relegendum, ct se e^ lioc com- purdum, lerras, el silvas, ct quicquid ex niaire inea

pescere noluerit, inprimitus irac Dei omnipoteiiiis ibi possidere visa sum, lioc libi do, donatuinqiie
Incnrrat nffensam, et a liminibus saiictorum efficia- perenuis lemporibus volo. Si quis vero, quod fiilu-

lur exlraiieu-, ei inferat tibi, una ciim cogente fisco, rmn csse iiou credo, ego ipse aut ullus dc beredibus

auri libras v, argcnti pondo x ; et nec sic quod rc- aut propinqiiis nosiris, seu quvllbei exiranea aut
peiil evindicare valeat, sed firma et iinniobilis lixc o,iposila pcrsona, qiix coiitra liaiic nosir.im counr-
nostra donaiio permaneai, adsiipulatione subnixa. niationeni, qunm iios pro div no inluiiu vel aniiiuc
Aclum piiblice Tilliburgis, xii Calendas Junias iiosiras rcmcdio fieri aul liriuarc rogavimu^:, veuiro
;uino .XV Cliiideberti gloriosissimi regis. Et do tili voUierit aut infriiigcre, el ista carla ei ostensa fucm
iii pago Tesievenli siipcr Mosim, loco Birni, casa- " ad reli'geiidum et se ex lioc compes^ere nolucril. ,

lani uiiam , cum omiii peculio. —

Ego Yirgilius iiiprimitiis iroB Dei omnipoienlis iiicurrat ofrensuu,

presbyier scripsi. — Aengelberius. — Wfreiigailo ct a liminibus s;inclorum efliciaiur extraneus, el iu-

fraier ejus.— Paulus presbyler. — AUIrao. — Al- ferat ilbi, uiia ciiin cogeiite lisco, aiiri libras v, ar-

iluino. — Nargaoto. — Egisgaro. — Nanduiauo. genti pondo x; et iicc sic quod repelit evinJicare

VII.
valeat, sed firma ct immobilis bxc nostra doiialio

Dio sacrata ^Villibionto

permaueat adsiiiiulatione subnixa.
Cliaila tjua Dcitiltndis , ,

etnsciiio (loiiat iiaidijiiid de maleina liccreditate ves- .\ctiim piiLlice iu loco C;il», iv C;;Ieiidas Augusii,
iidel in Toxaiidiia " (anii. 710). anno xvi regni doiiini nojlri CliilJL-berti, gloiiosii-
In Clirisli nomine. Domino sanclissimo el vcnera- simi rcgis, cum lestibus Ansbaldo, FoiebalJo, Aen-
Lili pairi W. episcopo, Beriilindis lilia Wigib;i|ili, gelbcrio, Ruberto, Adlefo, Wereiigaio, NanJuiiio,
consecraia Deo, donairix. Quisqiiis ad Dci partes vel Wigb.rto. — Egi) Laureiilius ,
presbyter, roganle
ad loca sanctorum aliijuid de rcbus suis dare vel Reriilende , illusiri feniiua atque Deo consecrala
dclcgare volueiit, lioc solemni scripliira firmelur, virgine, scripsi el subscripsi.
ut pricceplorum scric fidcs rala atque probaia cclu- VIII.
"'
bn tur quod : el faciendiim ^slimans, et conside-
Charla qua Ansbnldiis, monaclius, W. (Wiltibrcrdo)
rans Imjus viiae incerlum fragilemque stalum, ali- episcopo doiia conferl'^ (ann, 711).
quid libi de relius meis, domne paier ponlifex, pro lii Cliristi nomine ; dileciissimo et sanctissimo pa-
reinedio animai mea", seu oraiionum luarum immar- iri W. ponlifici, Ansbaldus nionacbiis, filius Wigi-
rescibli fruclu, donniulum decrevi, quod et ila feci, Laldi quoiidam, donator. Leges et jura sinunt et

dans libi in pago Tesamlrensi, loco Iloccascauie, su- coiivenientia sscularium persunarum est utde rebiis

per (Iiivio Diidmala, quod milii maier mea Oadrada siiis propriis uiiusquisque quod facere volueril libe-
Iierediiari» jiire legiiimc reliquil : lioccsl, casaias v, ram lial eal poleslaiem, et boe solemni scripiura pro
cum sala ^ Llcurticle meo, quod ad pr;esens liabere loinporum serie, firmelur. Quod cum iia esi, ego .\ii-
visa siini, ciim maiicipiis quinque, et uxoribus et in- sbalJus, perpenilens in nienle mea fragilitaiem pra;-
faniibus eorum. Ilxc omiiia tibi a die prxsciiti, pro seiitis vit3c, cogilavi aliquid de tebus lue.s tibi pio
mercedis meae augmento dono, ac de mea iii tuam lemedio anima; ine» seu orationum luarum lucro
transfuiido polesiatiin, cum omni pcculiari eoriini, dare cl delegarc, quod et ila facio. IIoc est, quod
" M.iitcniiis edidil, .\inpliss. colleit. I. I, col. il, rio, png. 107, asseril lerram salicaiii de qua agilur I
cx cbarlario Eplcriiacensi ; rci-iulit llonllieiiiiiu iii liiic lege, Eccard. fil, Feiierbacli. 39, Scliiller.
Ilist. Trevir. dipl. t. I, p. 106. Malernnm ln reJila- '^ 92, llerol. niliit atind esse qniim terrain quce ad
<rl,
lem diinat Ueriileiidis Willibrordo e|iiscupo , qii; sulam domnnt cnrlis praxiiiuain pertinet. Ciii
sive
t.iiiiiil (liil alibas EpliTiiaceiisis. Is jam diiiia acccpe- seiilenii.e, elsi suinmo viro de Mriiiiesqiiieu placiie-
rat ab .\cngilbprlo, cujiis cliarlain siipra, pag. '-2S0, rii, assciiliri non possiim. SeJ de liuc arguineiilo
eilidiiiiiis; Aengilberlus BeriiUndis doiia-
ct ipse dissereiiJi liic nnn est locus.
lioiii siib-cribil. Ea aiiiem tiiit muniaiis C:ilensis, iit ViJe qii:e de liac voce dicta siiiit pag. 280, aii-
^'

conjicere licei ex eo qnoJ (;alse cbarla dala liierit. nol. i. Oriijineiii ducere vidiitir ex Saxoiiico Wa/tr
(iala vnro aiile aniiiim 1789 er;it monasteriinn ccle- ct Sca(l', sigriilicareqii", 'ii scriliit llontbeimius, pis-
Lre virginuiii noii procul a Carisiis. E iiobili prosa- ciiiam seu reservaloriuui aquaticuin.
pia orlaiii fiiisse DeitiliMidcm palet es ipso cliarla: ^ Ex clianario Epl' rnacen^i eruit Martenius, Ampl.
contexlii ; el iii suLsc riptiune iiisigniiur liluio lenii- collect. t. I, cul. 18; ad fideni .Marlem-i recuJit lloii-
iia; illusiris. Eisi dicaiur Dco satr.iia vir^o, bona llieiinius, llisl. Trcvir. dipl. I. I, pag. 107. AnsLal-
iiiagna possidebal, qiiornni pirtem delegiil ad pios diis viJeuir Iraler Bertileiidis monialis, ciijus cliar-
iisus. Cave ne ipsaui conliinJas ciim liertil.ina Ca- idni supra, pag. 2Si, recudimus, fili;c Vigibaldi, qui
lensi abliatissa prliiia liicc cniiii jaiii ab octo aniiis: liic Jiciliir .\usbaldi pater. Alteram cjusJeni AiisLaldi
di"cesserai, cinn dala luit cliaria qiiaiii csliibeinus. proleremus, p.ig.2'Jl, qua eideiii WillibrorJo
cbnrt;iiii
''
llacvoce, qua; iiondiim occurreral iii documen- nova doiia largitiir. Ha;c coiifirmant lunc id niuris
li^ biijuscc colleiiionis, sig ilitari domuni nenio non fiiisse ut pt'rsiiii;e Deu sacral.c a\ iti> Lonis Iruereiiliir,
dubiiat. Ui:dc LccaiJus, iii legis S.ilics commenla- et liceret ipsis ea doiio tradere.
Ki?! PirLOMATA AD S. WIJXinROUnUM VEI. A!! EO COLLATA. {>15

liLii 'loDO in Inco llaeslaos, iii pngo Texandrix sii[ier A rilinguii i<eccalum. Qn3prii|iier rgo Ansbenus, filiiis

(Iiivio Dudmala, lotiini ad inlegrum, quud niihi geni- Wiilibaldi quondaiM, doiio pro remedio aniini niei,
lor meus Wigibaldus quondam liercdiiarlo jure dere- et pro rciribuiioiie xtenia: salniis seu orationuni
liijnit, vel qi'iei|uid ego ibidem jusie laborare vlsus tuarum, tibi donino [lairi ac pontifici, aliquid de re-
sinn ; Iioc esl, casis, curticlis, campis, prnti?, pa- bns meis propriis in pago Texaiidriap, loco Diesne,
scuis, aqnis aquariitniiiie deciirsibns, ciim svalrisca- casalas vi cu.ni sala, cunicle meo cum vi mancipiis
po ', et araioria lerra, inobili cum iininobili, ciim el infantibus eoruin. Ilos tibi cum omni peculiare
maneniibus ibidem aspicieBtibns, i servicnles gafer- suo, cuni onini iulegriiaie Irado, casis, curtilib'is,

garias •>, liocbormnas, cum ingressii et egressu, cum campis, pratis, jiasciiis, silvis, aquis aquaruinqiia
omnilnis adjncentiis, a die pr.xsenti libi ad intcgnim decursibus, et araloria tcrra, nnibili et ininiubili,

dono, donatumque peremiis temporibiis esse volo :

cuin egressu, vel ingres^u, vel vatriscafo '. Item,
lioc habeas, teneas, possideas, atqnc defendas, luis- do tibl in pago Texandrioc, loco l.evetiaus, siipei"

que possidendum derelinqiias, vel q: icqnid exindc fliivio Duiinala, casatus vii cum sala et ciiriirle r.ieo,
fiicere volueris liberam pntestatem liabeas. Si quis cum VIII niancipiis, et uxoril us el infantibu-i eoruiu,
vero, qiiod fulnrum esse noii credn, ego ipse anl iil- cuin casis, curliclis, campls, pralis, pascuis, silvi»..

Iu3 de beredibus aut prnpinquis nnsiris, scu qiiseli- B ai|ui3 aquaruiiique decursibus, et aialoria lerra, nu<-
l'el exiranea aut opposiia persona, qiinn conlra hanc bili et immobili, ingressu et egressu. Si qiiis ve-
f,
noslram confirm.uionem, q«nm nos pro divino iniui- ro ctc.

tii vel aiiimae nosir.Te remcdin fieri aut firmare rnga- Attum piiblice Waderloe, Cal. Junii, aiino n D.i-

vimus, venire vnluerit aut infrliigere, ei ista carla goberli regis. Ego Ansbaklus monaclius b bjiic cbar-
ei ostcnsa fuerit ad relegendum, et se ex linc cnm- lani a me factain rclegi et propria inanu subscripsi.
pescere noliierii, inprimitus irai Dei oninlpotcntls
X.
incnrral offensam, et a liminibus sanclorum efficia-
Chaiia qua Aenqelbertus W. (yyHlibrordo epiicopo)
tur extraneiis, et inferat tilii, una cum cogenle fisco, donat id qiiod possidebat in paqo TexandriiB iii ,

auri llbras v, argenil pondo x, et nec sic quod repe- loco Ensloch, ti in loco di Usne * {ann. 715}.

tlt evendicare valeai, sed (irma ei iminobilis haic In Chrisii nomine, domno sanctissinio et di!eciis-

noiira donatio permaneai, adstipulatione subnixa. simo patri W. epscopo, Aengelbenus , filiiis Gao-
Actum publicc in mnnasterio Suesira, anno i Da- berli quundan', donalor. Duni lcges et jura sinuni,
<, dle vi;i Calendarura Novembrium.
goberii regls cl convenicntia Francorum e-t ui de raciiliaiibiis siiis

Ego Laurentlus, indignus presbyier, rogaule Ansbal- quisque quod facere volucrit liberain lialieai poie-
do Dei >ervo, s-cripsi. C siaiem, et necesse est ui qiiisquis pro iiicerio bujus
IX. vilioexilu de rebiis suis ad Dei parlem alifuid coin-
Charla qua Ansbaldus monachus \yillibroydo episc/ipo mittat, ui per hoc indulgentiam facinorum percipiat
nova dona confert in pnijo Toxandria; J (ann. 7r2]. Idcirco ego Aengelberlus, ciira consilio ei liceniia

In Christi nomine, domno sanctissimo ac beaiis- frairis mei Yerengaoti, pro reinedlo aiiiiiiae su.e
simo Patri Willibrordo, Ansbaldus servnruin Dei fa- seu retribntione xlerna, aliquid libi, domiie Paler
mulus. Dum quisque iu procsenii sxculo cnnvcrsari el pontifex, de rebus meis diin.indiiiu decreu, qiiod
videtur, cogiiare debet quatenus animx suse conso- ct ita feci. Hoe est, in pago Texandrise, in loco Ercs-
lationem pro eleemosyiia sanciorum locorum vel ora- locii, qiind iiiihi ex pateriio jure legiiiine provciiit;
tionum subsidia hic adquirere |iOisii diceuic Domino : lioc est casatas ins, cuin sala el curlicle nieo, quoil
Dale eleemosynam, et ecce omnia munda sunt robis. ad pracscns liabere visiis sum ; tria inancipia ciiin

El iterum : Sicut aqua exlinguit igneni, ita eleemosyna uxoribiis el inlanllbus; el, in loco de 0:.ne, casalain

• Idem ac watrischafo , de quo vide annoi. 2, ex prsceedeiiiibns chartls. Vide ejusdein Ansbaldi
|.ag. -m. (Iiariam, pag. 2^9.
iJ
Honlhi'imlus, ubi snpra, g./feif/arias iiitcrpreliiliir .\n proiirie
e .... ,,..,, nwnachus fiiit Ansbaldus, qui
,_. priori
, ,.

pnmarra; hochofinnas, forte alta arborela, fnrie palu-
dcs.
' Unanimi chronograplinrum
cnnsensii . oliiliis
Childeberli, cui successil Dagobertus, aiino 711 assi-
giiatur, ut notat LongueriKtus, Annal.«Franric., ad
ralcem t. III, Collect. scripl. rer. Franc. paj. g:i7
O (|,jru dum se nioiiacliiiin appellai, uii se ail .<a!cula-
riiiin jure. Vox nionachus aiiqnandn usuip:ibauir prn
cUtico. lliiic forle emeiidiiiida noia noslni prinii
fh:irlje subjectii. Nnn eiiuidem, mea sententia, re-
clius quaestionem solvil vir clarus In prolegomeiiis,
; part. III, sect. I, cap. 2, § 3.

diem docet chronicon Medardense, in Spicil. Daclier. Vnlgavil Miirleiiius, .^mplis. cofli cl. t. \. col. 10.
'

t. II, pag. 785, scllicet 18 Kal. Miiii (li Apirilis).
•^
in formula inlliali Ambaidus dicitiir,
Qoi in
cliarti' conlextu :ippell:itur Ansbertus, filius Willibat-
di ; omiiino legendiim Ansbnldus filiiis Wigibalili,
fraler Bertilendi.':, Wigibabli (iliae. Martenlus, Aiiipl.
coll. l. I, col. 19, reole hnic charlu; geiuiinuni Aii-
sbaldi nonieii pra-fixil. Ilanc deproiiipsil ex Epicr-
nacensi nioiiasierio.
« ^Vatrisciifum interprelatur llonleiniius, llistnr.
Trevir. l. I, pau'. 107, not. piscinam, >eu rceivalo-
riuni iiqualicuin. Vide pag. -2S0 el 28'), annni. 2.
• Qus ibl de uni repi iend:i essc m'ira't
ex cbarlario Epleruacensi ; recudil llontlieiiuiu-,
Hist. Trevir. dip. t. I, pag. lOS. Viiiesis alieiniu
ejusilem Aeni,'elberti chanani, fiuam su|ir.i, pag. 28 .
reiulimus , qua alia dnna cnnferuniiir cidem Willi-
brnrdii; vide el iiutas ei siibjec as, Leciioneiii sequi-
miir .Martenii ex quu charlam iiiiiinavil Iloniheiiiiiiis.
F.rrnrc, ul viilelur, lypiigr.ipliico lloiillieiinius .Egel-
berlum scribil pro Aentielheiio. Du|iHcis il"ii:itioiii>
Aoiigelbeni meinoria eil in leslnnienio Willilnurdi
inlra edcndo, pag. 5 19, corrn|itis aliqiianluliim iio-
uiinilius Incoriin,ul ad hoc lesiaaifiiiiiin iiuialiiinus.
Ma lei.i is
5i7 S. WILLIBROUDUS LLTRAJECTLNUS EPISCOPUS. 5i3

(inain el raancipiimi, cuin iixore el infanlibus.

Hxc A nobis ut apostolico patri Willibronlo episcopo ipsani

omnia libia ilie prajsenli Irado atque iransfunJo.cum basilicam tradidissemus, quod ita et fecimus, iii eu

omni pecnliari et inlegrilaie ei ;idj:icenliii eorum modo ut ibidc.n fraires perigrinos vel alios Deuni

casis, curliculis, silvis, icrris, praiis,pj- linienles congregare debeal. Et illud nobis inseren-
hoc esl
scuis el araloria terra, aquis aqnarumque decursibus, dum placuit ut, cum ipse WillibrorJns de hac luce

uiobili et immobili,egressn el ingressa, ei walrisca-

migraverit, ipsi fratres quem inter se clegerini sibi

omnia do, donalumque e.<se perennis consiiluant abbatem, in ea raiione ut nubis vel fibo
fo; ba-c libi

lemporibus volo. Si quis vero, quod fuiurum esse nosiro Grimoaldo et filiis suis, vet filiis Drogonis,
ncpolibus nostris omnibus Ddelis appareai, el
non credo, ego ipse aul uUus de heredibus aut prci- , in

ibiJem secundum ordinem sancle degat, et sub nostro

pinquis nostris, seu qnxlibet exiranea aut oppnsila
qua; contra banc noslram cnnfirmaiionem
mundiburdio et ipsius Grimoaldi filioruraque suorura
persona ,

quam nos pro divino iniuitu vel anima} nosirs reme- et Drogonis, nepotum noslrorum, defensione persi-

dio fieri aui firmare rogaviraus, venire volueril aut

siere debeat; ei, si quis Deum limenlium, tara de
ostensa fuerit ad relegeii- parie iiostra, qiiara de reliquis hominibus, de rebus
infriiigere, et ista carta ei
compescere noluerii, inprimiius suis eis aliquid condonaverit, Deo propitio, eis profi-
(lum, et -se ex lioc

irae Dei oianipnteiiiis incurral offensam, el a

limini- B ciat in augraentis. Si quis vero, quod rainirae credi-

libi, mus esse futurum, hereJum vel proheredura nosiro-

bus sanclorum ediciaiur extraneus, el inferal
ruin vel quselibet opposiia persona, contra hanc
una cuin cogente lisco, auri libras v, argenli pondo
,

X, et nec sic quod repelit evindicare valeat, sed fir-

doiialionis carlulam venire terapiaverii ei eam in-

fringere conaverit, primiius irara Dei omnipotemis

ma eliramobilis baec noslra donalio penuaneai, ad-
incurrat, el sanciorum angelorum, et a liminibus
siipulatione siibiiixa.
Actum publice loco de Osne, cal. Mariii, ar.no n Ecclesise alienetur, parlemque liabeat cura Juda el

regni domni nostri Dagoberii regis gloriosissimi.

— ultione AnaniK el Saphirae, vel lepra Giezi percuiia-

factam relegi et tur; iiisuper inferai fisci juribus auri libram unaui,
Ego Aengelberius banc cariam a lae

propria nianu firmavi , coram teslibus, Yerengaolo argenti pondo decem nec ; sic quod repeiit evindicarc

valeat, sed firma et immobilis ha;c donatio perhennis

Iratremeo, Volelialdo, Framundn, /Eunilao, Adlefo,
Nandino. —
Ego Docfa presbyler , roganle illustri leniporibus permaneat.

viro Aengelberio banc cartam scripsi et subscripsi. Aclum Dagoloso villa publice, die secundo Mariii,
anno iv regni domni nostri Dagoberti regis. Et quia
XL
nos, propter xgriiudinem, in ipsa caria scribere

^'''^'JZ^lf!!!!^^''!:iifriT!!°Z'!:"^!^^^^ potuimus, Dlittrudem conjugem noslram roga-

donat ^Yillibroydo episcojjo monaslerium Sueslrense
" («11)1. 7U). viinus, el poieblaiem dedimus, ul ipsam firmare ad

Dei noiniiie inlusier vir Pippinus,'lilius Ans-

nosirain vicem deberet; ([uod ita et lecit, et qiii
Ego in

et illuslris raairona mea Blicirudis, subscribercni vel signarent in pr%senti rogavimus,

gisili iiuiindam
— Blendumen abbaiissa. — llelmoinus.
,

Blilirudis.
filia llugoberli, inluilu limoris Dei, et aiiinise nosirae

remedio cogiianies ut oratoriuni ac cellulara in ho-

Picmigius. — Chrodoaldus. — GeralJus, Adalbenus,
flore Salvatoris et sanctorura Peiri et Pauli, vel
iibbaies. — Chammingo comes. — .Crodegerus.— Ego
apostolorum et reliquiis sanctorum Adricharius, jussu doraini mei Pippini el Plecirude,
ceierorura , ,

hanc donalioneni scripsi et subscripsi.

mansionile Sueslra, silum in pago Mosariorura super
lluviolo Siiesira, quod Blicirudis dalo preiio ab Al- XIL
berico el lladerico coniparavit, a novo fundamine
Cliarla qua Hedeiius dux ]YiUitrordo apostolico viro
a-dificare debereraus, quod ita el fecimus, et ipsuin duna conferl ^ (ann. 71(i).
inansinnile ad ipsam ccllam delegaviraus; placuii Eso in Dei nomine illuster vir HeJenus dux doiio

a Sa?pius cili-Ium inslrumenluin, ex archivo Ep- Ansbaldi cujusJam, qu* primo Dagoberii anno dai»
ternacensi deprompliiiu, exslat apiid .Miraeuin, Opera j) dicilur in monaslcrio Siieslria. Iloc iiiniiasleriu
ttiploni., I. III, pag. 286; Marlenium, Ampliss. col- lum in Jiicalu Julieii>i, poslea iii collegiiiiii nobilium
lecl. I. I, col. 20;"lloiitlieiniiiim, lli-t. Trevir. dipl. canonicariim conversjm e<i, de qiio viJe Novam
I. I, pag. 109; C3lmeiuiii,Histor.
Lolliar. I. II probai. Galliam Clirisliaiiain , I. III, pag. 99G. Scriploris
pag. ^9 , Berlholelum, lliil. Liixemb. t. II, pmbai. cliarlularii oscitanlia iiutaiida esl, qiii iixoreni Pipini
paa. 27, et in Coll. sciipl. rer. Fraiic. l. IV, pag. aliquaiidn Iflicirudem aiit Bliiiruelem , aliquando
tJSy. Memoraiur a Browcro, Hisinr. Trevir. t. I, f.ig. reclius Plecirudein appellaL
561, qui illuJ iii Epleniaceiisi monasierio se legisse '^
Exslat apiid Marleniuiii, Aniplis^. colleci. t. I,
lestatiir. Nos ex apographo recuJimus, reposito in cnl. 22,et Uenhiileium, Uist. Luxemb. t. II, prob.
charlopliylacio noslro,ei arcuraie collalo cuin char- p.ig. i'^,cx charlario Eplernacensi ; apud Eikar-
lulario Epiernaceiisi i|UoJ librum aureuin vncaiit, fol. Juni, Franc. orienl. l. I, pag. 523; Calmeliim. Hisl.
3!), v",exaraio exeunte s:eculo xii. Ilac cliarla palet Lotliar. t. II, rob. pag. 110, et llnnliieimiiiiii, es
I

fipinum lleristalliuiii, Alpaide diinissa, nxoii suaj .Martenln. AJ liJeiii Maiieiiii reeuJimus;
leciiones
1'lectriiJi i.eii paulo aiile (jbiluin suuni re-
DiiciriiJi varias Uerthnlcli, llisi. pag. 111,
Trevir. Jipl. I. 11,

conciiialum luis^e.Vide supra pag. «13 et -2iU. Obiit inler uncns ascribiiiius. De lleJeno vide quae dixi-
Pipiiius siib liiiem anni 714, qiie ha;c ipsa cliarta miis iii iiolis nostiis ad cliarlain aliani ejiisdeoi, pag.
data esl. Jam a pluribus aniiis coiidiUim fueral mo- 205, i|ua eidem Willibrordo alia dona coulecebai
nasieriiim super lluviolo Suesira, unJe Siiesirense aiino 701.
diciuni fuit narn supr.i, |ag. 283, edidimus clurlani
;
5i9 DIPLOMATA AD S. WILLIBUORDUM VEL ABEOCOLLATA K50

a die prsesetili, pro Dei limore et iiienedis raei au- A iiaclii possideant [B., Iiabeaiit, lencaiitel pos>ideaiiij

gwento, donatumque in perpetuum esse volo, do- el suis po.^sidendum derelinqiianl. (Si quis vero,

inno et in Cbrisio Pairi Wiliibrordo iii mero quod quod fieri non credo, nos aut aliiiui de lioredibus
rcsplcit ad Hamulo casiellum.ubi et [Beith., eiiani] noslris vel ulla opposita persoiia conlra hoc lesla-

cogilo Dei misericordia, per ipsius'apostolici viri meiitum venire leniaverit aui emulare voluerit, in
coiisilium, monaslerium construere, in parte occi- primis a sanctis Peiro ei Paulo excoinmunis fiat, il

dentali, super flavio Sala, in pago Salvense, tam insuper inferal fisco auri libras diias, argenli pondus

campis, quam pratis, pascuis, silvis, aquis, aqua- aeris, et quod repeiit non valeat eveiidicare ''.) El, ut

rumque decursibus,' ipsas res qiias paler meus et boc lesiaiiientum [B., testamentiim nieiiin] apud lo-

maler milii [B., mea] dereliquerunt cum servis el cum saiiclum firinum et slabile pennaneat, manu

quantumciiraque ibi babere videor, to- propria sublerscribiiiius, et tcstes qui subseribe-
aiicillis viii,

alque transfundo ut rent vel signareni in pr.-esenti rogavimus, stipulaliune

lum et ad imegrura trado ,

subnixa.
quicquid inde facere voluerit, liberam in omnibus
Aclura publice castro Dedeuse [B. Bedecse],
liabeat polesiaiera. Si quis vero, quod fuiurum esse ,

non credo, etc. — Actum publice, Ilamulo caslello, aniio I Cliilperici [B. , domini nostri Cbilperici]

anno i Cbilperici regis, xiv Calendas Maias. Calo

B regis.

comes. Sigericus comes. Ego illuster vir lledenus XIV.

dux doiialionem |
B., hanc donationem] fieri volui et Charta qua Carolus, Pipini /ilius, monasterio Epter-
nacensi concedit quidquid habet in Bollumvilla °
subscripsi cum Tbeodrada conjuge mea. Ado, nutri-
(iinn. 717).
cius Hedeiii, el Tiringiis, lilius lledeiii [desunt hce
In Dei nominc, Karolus. Pro Dei intuiiu, ve.
quaiuor vocesap. Berth.], Adogolo(B. Adagelo], Ile-
ocierna reiributioiie, et pro aniinae mea; remedio,
rerico. Ego Uicbisus [RicbariusJ clcricus rogaius
dono ad ecclesias sancti Pelri et sancli Paiili cuai
scripsi et subscripsi.
sociis eorum, villam quLe vocalur Bullumvilla sive
XIII.
Bolluntorf ,
quaniunvcuiique mihi ibidein obvenit de
Vliarla qua Arnulfus ditx, Drogoiiis ducis filius, doniit
nionasterio Epternacensi quidquid sibi a Patre suo
goniiorc iiieo Pippino, quod coiitra allodiones meos
obvenerat in villa Bollane " (ann. 716). \recepi, totum ad iiiiegruiii doiio ai(|iie irjiisrundo,

In nomine Domini Dei noslri Jesu Christi. Ego lerris, silvis, cauipis, pratis, niaiicipiis, ecclesiis,

Ariiulfus dux, fiiius Drogonis quondain diicis, pro aqiiis, aquarumque decursibus, mubilibus el iaiiiiu-

animoc mes remedio et xlerna retribulione, dono per bilibus, lolum ad inlcgruin ,
quanlunicunque mibi
lianc cartulam teslameiiii ad iiionasleriuin Efierna- C ibidem obveiiit, in ea raiioiie ut ab Iiao die ipsa

ciiin [Berlhol. Epleri:acum], quod cst conslrucluin cctlesia babcai, teneai, posjideal, vel qiiiciniid iiida
iii boiiore sanclorura Pelri et Pauli suier fliivio facere voluerit libcram el firniissiinam in oiiinibiis

Sura, ubi W. [Berth., Willibrordus] episcopus prae- babeat potesiatem; et, si ego ipse, aui ullus de be-
esse videlur, in villa BoIIane, hoc esi, tam casis, redibus vel pro heredibus meis, vel qux-Iibet oppo-
inansis, campis, praiis, silvis, pascuis, aquis aqua- siia persoiia, conira hanc douaiioiieni vel tesianien-

rumve decursibus, mancipiis ibidem aspicientibus luin venire teniplaverit, vel emiilare volucril, in

quaiitumcunque in villa [B., ipsa villa ] BuIIane priinis a sanclo Peiro el sancto Paulo excoinniunis
inibi legibus obvenil, meam porlioiiem iii iiiiegruHi fiat et sociis eorum, ei iraiii Dei iiicunai, et insuper

duiio aique trado, ui a prxsenii die ipsam rem mo- inlerat illis ecclesiis el fisco auri Iibram uiiam, ar-

' Viilgata a Mailenii), Ainpliss. collect. I. I, cnl. Colloz expressit ex cliariulario Epternaceiisi ciii no-
21, et Berlholelo, llist. Luxenib. t. II, prob. pag. 27, nieii inditum csl Liber aureus, el iii cli:ii topliylacio
e.x arcbivo Epleriiaceiise a Calnielo, llist. Lolbar.
; iiostro deposuil. Deest aiiiii nota, s^^d hiiic exscri-
I. 11, prob. col. SU, et lloiilheimio, llist. Trevir. ptor pra;fi.vit aniium 717, lorle ad liileiu ipsiiis cli:ir-
dipl. I. I, png. 110, e\ Martenio. Juxla Marlenii le- tiilarii. Cerie liuic anno saiis coiiiraode alligari po-

ciionein recudimus, adliibitis iiiter parentbeses ex „ lest cbaita lia;c; Carolus eiiim, lilins Plpiiii, jnir»
Berlboleto discrepanliis. Arnulpbi ducis, qui Tuil patre suu orbauis fucral cuiii liaiic charlaiii cini^it;
ducis Drogoiiis filius et llugoiiis sacerdoiis frater, iibiil aulem Pipinus aiiin) 7l4;Caioliis aiino 715
iiieinoria est in cliarla ejusdeiii Hiigoiiis, quam su- riiil diviiio auxllio liberatus a custodia in ijuaiii a iio-

pra edidiinus, pag. 501, et cura Coiiitio de falso verca siia fiieiat coiijectus, et, non iniilto posl, tlie-
daiiinavimus. Ipsins qiioque Arniilpbi cbarlam exlii- sauros suos noverca; sua; eripuii. Ergo satis pro-
buiiiius, ad aniiiini 70t), |iag. 275, quani non me- babiliter coiijici polesl, iiieiiiiie aiino 7l7,C;iiolum
lioris iiolie diiximus. Nulliim autem subesl in cbaria coiicessisse fcS. Pelii el 1'auli Ecclesi:», id est Kp-
quam nunc proiiiiiiuis falsi indiciiiin unde ipsam leriiaceiisi, iiarleiii avita; lia;reditatis qua; ipsi obve-
spuriain nobis pronuiiliare fas sit. Iino buic cliarie iieral iii ISoIJumvilla;
qiii luciis videiur ideiii csse

concinit alia cliarta, iiu.im proxiiiiain ediinus, a Ca- cujus allera pars e\ palerna li;c-
cuiii liollana vill:i,
ndo emissaiii lilio Pifiini et nepoie Drogunis. Ilac reditate ccsserat Arnulplio Caroli pairuo, Pipini
Carnliis cjiisdem vilbe Bollaiia; parlem qiis ipsi li:i> scil.cet frairi, et qu:im ab eodeiii coiicessain vidi-
redilario jure cesseral, Eplernaceiisi rnonasterio do- iiius, pag. 310, eideiii Eccle^ia;. [In ernTeiii iiici-
iial, cui parlem suain Ariiulpbus, e]us palruus, coii- disse videtur clarus vir non Arnulphiis Caioli, sed
:

cedit inslruinento de quo aginius. Aniius autem pri- Carulus Arnulplii, palruus er:il, scilicet frater Dio-
miis regiii Chilpcrici III a nieiise Juiiio aniii Cbristi gonis, cujus Arnulphus fillus erai. llic Ariiiil-
715 ad euiiideiii uiensem aiinl 71ii protendilur. phiis iion fi aier scd nepos Pipini ( llerislalii
,

i>
lii lierlliolelo desuiit parenlbeslhus inclusa. luil.]
•^
ineditaiu vulgamus ex apographo quod domiius
 m S. WILLinnOKDlJS LIRAJECTIISUS EMSCOPLS. s:i2

griiii piiiKlo diio coacuis cxsolvat, el quoii lepeiit A omiiibus liabeanl poieJlateiii. Si qiiis voio, quoJ
lion eviiidirel, sed pra^sflns donalio oinni lempoie fiiluriim esse non crcdiiniis, sive noj ijisi, vel ali-

(irma et inviolata peniianeal, siipulaiioiie siib- quls de bscrcdibus vel prolia'icdibus, scu qtixlib t

iiixa. (ipposita vel cvtranea persona, qui coiiira lianc do-

Actuni publice, in villa quse vocatur Fidiacus, die ii3tioneiii, qiiam iios pro diviiio inluitu et anima:

tniMisis f ebruarii vigesimo tertio. nosir.-c reinedio, ad instar (esiameiiti fieri et affir-

XV.
iiiari decreviinus, venire aut agtre, vel eam infriii-

geie conaverit, inprimis irjiii Dei ccelesiis iiicurrat,

Cliarta qua Carolus, majordomits, dona confen mo-
luisferio iiido muros Trajccti caslii conslriicto '^ a liminibus sanctorum vcl consoriio Christianorum
(niiii. 722). efficiatur extraneus; insuper iiiferat, una cuni socio
Ego in Dei noniine, illuster vir Carolus, major- fisco nostro, auri libras quinque, argenli eliani pon-
(lomus, (ilius Pippini qiinndam, cogiians easiim bii- deia.decem coaclus cxsulvai, ct qiiod rrpctit evindi»
maiiae fragilitatis, qualiter peccala possim abluerc, care non valeat, sed prKsens doiiatio, ad iiislar te-

ct donan;e Deo ad aeterna gaudia pervenire, idcirco siamenii a nie faqta, omni tenipore (irina et stabilis

donamus a die prsesenli pcr hanc pagiiiani lesia- permaneat, cum siipulaiione siibnixa.

menli, et donatuiii in perpetuuni esse voluiiius, lioc 15 Actuin Herestallio, viil.i piiblica, ipso die Kalciid.

est aJ monastcrium, quod esi inlra muros in Traje- Jaiiuarii, anno ii regnante gloiioso doinino Tbeodo-
cio castro sitiiin, construcium ; ubi et apostolicus rico rege. Sigiiuiu illuslris viri Karoli majoiis do-

vir D. el in Cbrislo Paler nnster Willebrordus ar- mus, qui baiic donationem fieri el affinnarl rogavit.

ebiepiscopus, sub sancia; conversalionis coenobitali Siynuiu Karolonianni (ilii ejiis. Sigiium Garioonis.
ordine custos pra;esse videtur, oninem rein in (isci Signum OJonis. Signuin Baldrici. Signum Abbonis.
dilioiiibus, quidquid in ipio Trajecto caslro, tain Signum Engilbaldi.
iiifra iiiuros quam a foris, cum omnibus adjacentiis XYI.
vel appendiiiis, cum illo pascuo Graveningo, vel Cliarla qua Carolus, majoriiomns , villam t'..ic:t ilonat
quicquid ibi fiscus ad pr.Tsens liabere vidclur, omnia Willibrordo cpiscopo et basilicw {IJtlrajeainie) saii-

integrum, cum omni re cti Salvaleris ' (anii. 726).

et ex omnibus, totum et ad

quicsita et inquisita, el similiier \illa vel castro *Ego in Dei noinine iiiluster vir Karolus, major-
nuncupante Felbna, situm in pago Insterlaco, cum domus, filius Pippini quondaui , cogitaiis casuiii Iiu-

omni jure omnes adjacentias

et soliditate sua, vel inaiix fragiliiatis, qualiter pcccata ubluere possim,
appendiiias, quod tam ad ipsam villam Fethnam ea- et donanle Deo ad .Tierna gaudia pervenirc, idcirco
striim, vel eiiain ad jamdicium Trajectum castruin, C tiado a die prgesenii per liaiic pag^nam testameiiti "^,

ui disiinus, aspiccrc vel periinere videiur, cum oinni pro redempiione anima; niei-, doiiatumque in per-

iiilegrilate eorum, quicquid dici vel nominari potest, petuum esse vulo, in locu nuncupante Marlihaime,
lioc est, una cum mansis, terris, casis, domibns, ubi castrum fuit, ad basilicam qu;e est consiructa in

a:diticiis , accolabus, Uiitis •>, mancipiis, campis, bonore Salvatoris Doniini nostii Jesu Christi , el

praiis, pascuis, silvis, aquis aquarumque decursibus, bealae Marise geiiiiricis Dei, sed et beatortim apo-
gregis cum pasioribiis utriusqiie generis ei sexus, stolorum Pelri el Paiili, omniumque aposlolorum,
nicbilibus et immobilibiis, totum et ad inlegrum, ut sanctique Joannis Bapiisia! vel caeiei orum sancioruin
dixinuis, a die prsesemi, ad ipsuin monasteriiim, noscitiir esse iedificata, qiije est siia in pago [faihua,
vel ad ipsani casam Dei tradiinus, atque delcganius, villain juiis iiostri nuncupatam Eliste, in ipso luco

perpctualiter in Dei nomiiie ad possidendum, ita ut Marilbaiine, quantumeuiiqiie ibi babuit vel possedit
ibidein omni tempore pro nostra mercede proficial Everhardus, duin ipbe infidclis regi appiriiit, et in

in augnienlis. Etquxquid exindepatres ante jamdi- rcgis Francoruin inli.lelitate foris patria ad iufiJeles

cti iiKiiiasierii, vel reclores, pro eorum opporluni. se sociavit, et propler boc omnes res sua; iii (isco

laie ficere decreverini, liberam et firniissiinain in regaii fuirunt redacta;, quas gloriosus rex llildeber-

» Viilgavit Will. Hcda, llislor. 28;

Lllriijecl. pag. ]) *>
lidcm qiii docunieiitis nuncupaiilur
iii c;(;ieiis
ad ciijiis lidem recuderunl Mii'a;iis, Opera dipl. t. I, li.i, vel (irfi ; 2, p.ig. 2"5.
viil. aiiiiot.

png. 191 ; Ctiiiitius, Aniial. I. IV, pag. 085 et seq. « Viilgavit Wiibelmiislleda, llist. episc. llLrajecl.,
et Ciillectores scripiorum reruiii Fraiicicarum, l. IV, pag. 50: lecuderunt Mirseus, Opera dipluiii. tiiiii. I,
pag. ('31. Moiiel MabiUoniiis , Aiiiial. t. II, pag. (!9. pag. -ifli; C"intius, Annal., l. IV, pag. 741, Colle-
Caioluii) ihore rfgio, lilulniii liri !//HS(ris alfectarc,
, clores sciiploruiii rcrum Francicaruin, t. IV, pag.
(iiver-o l:inicn verbnruin ordiiic : liic ciiiiii dii itur 7(15, ex Heda omnes. Observat Coiiitius Caruluui iii
illusier rir, et sic post ipsiim alii iiiajoresdoiiius hoc insirumento nec priiicipis Francoruin noiiien
quod observ.iiidum duxeruiit aiiciorcs Dip!oni,itir;« pffcclare, nec noias cbronologicas ab annis majora-
ii(!.v;e, 1. IV, piig. (Jl6. Kl cerle Pipinus, dum fiiit lus s;:i sumere, sed ab annis rcgiii Tlicodorici IV.
iiiajordoniiis, illusWr vir diceb4ur ; ciiiii regis litii- Adile euindem (jarolum dici inluslrcm virum, iion vi-
luii; assumpsit , vir illuitcr dicius est. Aniiiiadvenit rum inluslrem, iit mos erat regilius Ffaiicoriim; qund
(^uiiiiius, ubi supra, Lbriiiiiuiii iioias ctiroiiologic:is cuiii jaiii aliiis, pag. 554, de ipso nolaveiimus, id
repclere niin ab aiiiii^ majoratus siii, sed ali aiinis noii leiiie e accidisse exislimare fas esl.
rigni Tlieodiirici. Ecclcsia de qua iii liac ciiaria agi- <*
Vide, quoad lianc voccin, diat tam leniainenli, iniji
tijr,tit iiolat Coiiitius,iibi supia,|i. o3.'), ipsa est f rajc- scripsi suiira, pag. 32'J.
ciiiia ccelesia, quadi cuiidideral WiUibrordus aii.O!)/.
 l.ii'> DIPLOMATA AD S. WILLIBUOliDUM VEL AB EO COLLATA. 53*

ttis genilnri nostro Pippino ile siio lisco el ex largi- A esi, ecclesiam qiirE consiructa esl infra c.islruui Anl-
laii'- siia; niuiieie coiiressil, niiliique genilor iiieus werpis, super fliivium Scalde, quam domimis Aman-
Pippinus jiire liercdiiario iii rropiieiaiem concessit dus poiilifes, in bonore sanclorum Peiri et Pauli,

siipranominatam villam Eliste ,

qux alio nominc apiisiolorum prii.cipuni , vel ceteroriim sniictnriiiii

Marilliniiiie vora a, (;iiicquid siipi.idiciiis Everli.inliis constriixit; ci nos pro ipsa ecclesia, vel quidquid
iiii possoil.l, un.T ciiiii mansis, leiris, ca>is, doniibns, ibidem aspirere videlur, vener.ibili viro Firmiiio,
sylvis, o.iinpis, maiicipiis ulriusqiie sexiis, pralis, abbali de monaslerio Quorcolodora <:, locelliim iio-
pasciiis, aqiiis aqiinriimi|ue deciirsibiis, mobilibiis slrum niincupalum Tunime in concambio dedimiis;
ei iimii bilibus, tiilnni et ail iiilegriim : liscc omnia el iios postea a die pN-esenli j nn dict.ni eccleiiam,
Iradimiis ad pra.ra'aiii ccclesiam, el qiiicijuid Ever- una cum teriis, domibiis, sdiliciis, accnlabus, man-
liardus babiiil in Batbiia vcl posseilil ; ea ratione, cipiis, mansis, silvis, cainpi-, piaiis, pascuis, aqiiis
nl domiiiiis Willcbrordus episcopiis prajfaliis res in aquarumque deciirsibiis, adjacemiis, appemliciis ibi-

jus et dnminium sniim recipiat sunrumquc successo- dem aspicienlibiis, farinariis, f:iegibuscum pastori-

runi , iii Dei nomine ad possidendum, ila ul ibidem bus,mobilibusel immobilibus, leacquisila el inacqui-
oiiini tcmpore prolicial in augiiieniiim pro remedio sila, loluni et ad inlegniiii qiiidiiuiil dici vel iionii-

aiiimae mey. Si qui, vero, iinol fuluruin esse iion J^ "sri polest, tam de dole quam ile coiiiparat", vel de
credo , conlra liunc Iradilion s cliartam , aliquam qiialibet re ad iios iioscitur prrveiiisse, iins a die pr;e-

injiistam intrrpcllationem faccre viijiierit, inprimis seiiti, juprascripto domino Willibrordo doiiamus aique

iram Dei omnipnteniis incurrat, el a liminibiis saii- Iradimus ; et illiid lelonium qiiod ad parleiii iioslram
cia; Dei Eccle>i» efliciaiur exlr.ineus, et sit .inallic- ibidem vcner.it, b c esl, jllam terliaiii parlein, ad
malizaliis, siique nialrdicliis endem malediclione inlegrum ci concessi.iiiis atqiie (liinavi;iius, iii ea
qiiae deicndit siiper Dallian et Aliyron, quos lerra ratioiie ul ibi tlius vel liimiuaria dcbcant es-^e pro-
vivos absorbuit; ei qund repetil evindicare non va- curaia, el presbyleri qui ihi serviuiii pro peccatis
leai ; scd pracseiis traditin, ad insiar lesiamenii a nostris Doniini misericordiam deheant exnrare; et
iiobis faila, oinni tcmpore firnia el slahilis perma- ut ipse siiprascriptus dninii.us Willibrordus ipsain
ncai, siipiilaiioiie subnixa. ccclesiam vel qiiidquid ibiilcm aspicere videtur scii

Acium Tul|iiaco casiro publico, mense Jnlio, noiia ipsum lelonium habeat , teneat atque posside:iI,
die, anno sexlo regnanie glorioso rege Francnnim dandi vel commntandi vei qiiidquid exinde facere
Tbeodorico. Signuni K iroli ilUislris viri, qui lianc voliieiit, liheram et li;missiniam iii omiiibus liabe:it

traditioncm fecit , et aflirmari rogavil. Signum pileslalcm. Si quis vcro. qiind futurum essc naii
*isis.
Salecoiiis comiiis. Signum Folcarii comiiis. Signum credo, heiedum vel prolieredum meoriiin, vel quu;-
Bergeiesionis comiiis. Signura Magiuhani comitis. Ibet opposiia persoiia, contra baiic dnnalio.iis char-
Sigiium Luidolpbi. Signum Odonis. Sigiium Agilo- iiilani \enire teiilaveril el eam iiifiiiigere conalus
nis. Signum (lerigeri comitis. Signiim Eikenfiidi fiieiit, primiliis iram Dei omiiipotentii iiiciirrat ct
comitis, qui advocaius fuit episcopi, et haiic iraili- sanctonim angclorum, el a liminibus Kcclesia; ahene-
tiimem maini su;i ciim doijino siin sucepit ". lur, farlemqiie liabcai cum Juda, el ultioiie .^naiiia:
Aldo clcricus, jiissus a dMiuiiio meo Karolo, sci i- rtSapliiise vcl lepra Giezi percutialiir; insuper in-
p.<i ei siibscripsi lianc testamenti cbartam in Dei no- ferat lisci jiiribus auri libras duas, argenti pondo
m ne felici er. Amen. qiiinque; iiec si quiJ repelil, eviiidicare valeal, sed
XVII. lirma et imniobilis liaec donalio perennibus tempnri-
Chnrta qua [tiiliiiicjus et uxor ejus Uebelini Willi- bus pcrmaneal, slipulatinne subnixa.
brordo epincopo donaiit erclesiam sancloriini 1'iiri Acium puhlice est boc Weimodo, regia villa *,
et Pauli in Aniwerpu (ann. 72(i). ^'

riim fecit Ociolicr dies viginli, rrgiinnie Tlieo loriro

Credimus iiicrredis lucra coiiquirere, si aliq;:id lege aiii (I sexio.
de rebus nosliis, pro percatis nosliis rcdimendis, XVIII.
sarerdoiibus Dri confeiiiiius.
D
Igitiir ego iii Dei iio- Testiimeuum lVi//i6rorrfi episcopi, quo plnrima doiia
niine riohipgiis cl conjiix niea Bebelina donanius coiiferi t'plernt!cenii monaslerio ' (ann. 726).
aposlolico doiiiiiio el Palri nostro Wilbbrordo epi- hi Clirisli iiniiiine. Oportel Clirisli;inos viani veri-
scopo, donatumqiie in perpeluum esse volumns, boc la'is agnnscere, pcr quam Crcaltiri suo digiie ineri-

» Niillam liiic iisque reperi donaiionis cbartam in Willibrordo lnc charla collatum memoraliir iii Wil-
qiia meniio accepiaiiniiis a doii:ilarii) facue.
sii libroidi lestaiiiento niox a nobis edendo, pag. 3i9.
t Vulgavii Miraeus,
Opera dipl. t. I, pag. 10, e\ Mon aliiiiide cogiiitiim monasteriuiii Quorcolo-
Epieriiacensi-t:ibiilari(i; ex Mir;i'o Coiniius', Aniial. dora, ut animadvertit Mabillonius, Annal. l. II, pag.
I. IV, |iag. 74-2 lieruderunt Honlbeimius, Hislor. 7 i.
Tievir.dipliiiii.i.I, pjo. iTt.et Berliioleius, llist.Lu- '^
Villa regia VVeidomus,
iibi ba>c charla data dici-
xemb. t. 11, pr liai. pag. 52, oinissa
vinlatnres im- m tiir, ex boc soln
instriimenio nnta esl, ut fateiiir D.
precatiniie. Hohiiigus alias Uauchiiigus SLrihilnr, iit Germnin in opusrulo de villis regiis, quod videsis lii
iiionet Mir.Tcus; et sic legilur apud Hoiitliei Ini. s.-epe laudato .Mabilloiiii opere, de Re diploinatica,
Ecclcsia sancloriim 1'elri et Pauli, de qua hic agitur, ad (inem libri iv, pag. 342.
sitaesl, leste .Mir;co, iii veteri oppido seu burgi) « Edidit Miraiiis, Opera diploiii. t. I, pag. H, ex
Aulwcrpiensi, baud procul a ripa Sehaklis. Donum arcliivo Epleriiaceiisi ; recusum exsiat apud Coiii-
r.iTBOL. Lxxxix. 18
ws DirLOMATA AD S. VVILLlimORDUM VF-L Al! KO COLLATA. 556

!is suis scrvire pnssini, ut obliiiio cleciiiosynanim A Deo sacrala feniina, raihi conilonabai, vel
tliirid.i,

eoruin et devoiio perveniai ad saluiem, ipso suninii) iradebat oinnem pnrtionein suam in villa Boban-

dicente : Dale el dubilur robis, ei : Facile eleemosij- Ecbol, in pago Taxandrio. Ll ileiiricus inihi condo-
nam, cl ecce omnia muiida t^unt vobis. Idcirco ego iii iiabal in villa qiuc vocaliir Pieplo. Lt Engelberlus

Dtfi iioiniiie Cleinens Willlbrordus episcopus, cogi- niibi qiiondain donabat vel tradeliat niilii omneiii
lans casiiin liunianai fragilitalis, qualiler peccala pnriionem suaiii in villa qiix' viicaiur llinesloien, iii

iiiea possuin abluere, et donanle Domino, ad se- pago Taxandrio. jiem quod Eiigelberliis inilii con-
lerna gaiidia pervenire, dono a die prKsenii, dona- donabat vel IraJebal villam quae vocatur Alplieim, in

Uiinque essu perciiiiibus leiiiponbiis volo, boc est, ad ipso pago Taxandrio. Item Ansbaldus clericus milii

inonasteriiim Eiaernacuin, qiiod esl constructiim su- colidonabat vel Iradibat villam qiice voeitur Diosna,

ler lluvio Sura, iii pago Didonsi, in nomine Pairis iii pago Taxandrio, siiper lluvio Digena. El Tliiet-
(1 Fihi, cl Spiriins s^ncii, ei sanciorum Petri et baldus mihi cundonabat vel tradebat ccclesiam ali-

l'iiuli apostoloruin, et saiicli Joanliis Baptisla; vel qiium qiii est in villa Monlnahim, qiiac Araride vo-
. eierorum sanclorum, nbi ego ipse Cleinens Willi- caiiir, cum appoiidiiiis suis. Ei ilhMer vir Iledenus
|jrnrdii> cuslos vel gubernalor praeesse videor, ct, si milii condonabat vel tradebat omnem portioneni

Cliiislo placet, coipus meum ibidem requiescere de- B suam in villa quae vocatin- Aimisladi, super fluvio

liel. lioc esl quod dono vel irado ad ipsum sanctiim Wiulheo, in pago Turingasnes. Supeiius nominatis

locuiii Epternacum : omnem rein vel villas seu man- vel scriplas res eg > Cleinens Willilrordus trado at-

qux inihi ingenui FiaiKi, pro ainore eoniin et qiie traiisfundo ad illain ia>aiii Dei superius nomina-
tipia,

salule, iradiderunt vel cqpdonaverunt. Similiier il- tam Epternaciini, vel al illam sanctam congiegatin-
las res, quas doininus Pipinus niilii condoiiavit, vcl ncm frairum ibidem Deo servieiiliuiii, ea vero ra-

delegavit, seii niatrona siia Plictriidis, sive filius lione, ut quidquid de iisdem rebiis siiperius iiomina-

siiusdominus nosier Carolus, majordonius; quas lis facere decreverini.in oiniiibiishaLeant potesiatem

res ipsasdominus Carolus, ei geniior Pipinus, lam faciendi, ut el ibidein omni tcnipore pro noslra mer-
me vivenle, qnam de ista vita migrante, pio eurum cede, vel seiiiore nostro Carolo niajore domus, seu
meriede condonavernnl. Ll illas alias res ex jiartc eorum hominum qui mihi suas res iradideruni, pro-

deiioinino, vcl honiiiie^ qui mihi eas Iradideruni, fleiani in augmenlis. Gt illud |i!a::iiii nohis inseren-

vel delegaverunt, id est, ul h:ec scriptura solenni- diini : si fuerit ulliis de lieredibiis vel prolieredibus

ter, pro lemporum serie, conlirmare debeat. Et hi ineis, seu quajlibet opposita aui extranea persona,

suni liomines nominibus his nominati : Robiiigus seu judiciaria potestas, qua; coiiira lioe leslameii-

inilii condonavit vel tradidit ecclesiani alii|uani, tum vel donationein nieam quam ego Clemens -^
W'il-

(luseest constructa in Antierpo caslello, super (lu- librordus episcopus saiia ineiite pieiioqiie coiisilio et

vio Scalde, in pago Ueneiisiuiii, cuni appendiciis (levotione iniegra lieri jussi, veniie aut agere, vel

suis, villas denoininatas liis nomiiiibus, Dacwalde, eam infringere voluerit, et, si ist.i cbarta ei oslensa

Viniielincheinie, Furgalare, et iii iiso caslello .\iit- ad relegcndum fuerit prxsentaia, se ipse exinde com-

vcrpo tertiain parteni de illo l. Iuneo. Ei lleribaldus pescerc nolueril, inprimis irain Dei omnipitentis
clericiis nnbi comlminb.il et Iradidit ecclesiain aliaiu incurrat ei sanctorum aiigeloiuiu, ei :>b ouinibus

iii pago Marsuin, uhi Mo>a intrat in inare, cum ap- ecclesiis, vcl consortio Clirislianoiiim efliciatiir ex-
pendiciis suis, et niariscum unde berbiccs nascun- traneus, ei habeat panem cum Juda qui Dominum
lur. Et Aiigilbaldus inihi condonabat vel tradidil vil- tradidil, el cum Dalban et Abiron qiios lerra vivos
laiii qua; vocaliir Wadradocli, in pago Taxaiidro, deglutivil ; et iiisuper iiiferal ciiin socio li.-co auri

sopcr fliimine Dulhniala. El Ansbaldus niihi condo- libras di:cem, argenli pondo (iiiinqoaginl.i coaclus

uabat vel tradebat oiniiem porlionem suam in villa exsolvat, et quod repetit cvindicare iion valeat.

qua; vocalur Buslotb, iii pago Taxandrio. Et Bere- Actuiii anno vi regnante Theodorico regc.

liiim Annal. IV, pag. 743; Bertholelum, Hisl.

I D 280 el29o, ct Ilideni, pag. 205 et 50S; Angilbaldi,
Lux.>iiib prob. p.ns;. 33; Calmeinm, Ilisl. Lo-
t. II,
pag. 203; Berlilend*, pag. 281; Caroii Maitclli,
tliir I II prnb. col. 'J2 ; llDntheimiiim, Ilisl. Tre- pag. 534 el 347; cifterorum non cxslanl iiisliu-
vir. dipl. l. I, pag. 115, qiii aiitographuiii hujiis iiienla.

charls eliainnum Eplerniioi asservalum asserit. In "Cienicnlis cognomeii Willibrordo indiliim fiiil a
lioc instrumenio plures clia- Uc douoruiu Willibrordo Sergii)papa I, cum ipsuiii ordinaiel archiepiscopuiii
collatoruin me iioranlur ,
q'i;irum quasdam siipra ad Frisioruiii geMiein iiiillenduin, ut lestatur Mabil-
in Actis sancturum ordin. sancti Beiicd.,
retuliimis scilicel Pipiiii. pag. 298; Uohingi, pag. loniiis,

5i8 et 5i9 ; Ansbaldi, pag. -ISJ et 291 ; Engelheni, t. III, pag. 563.
 NOTITIV rilSTOP.ICA IN S. CUEC.OmUM PAI'.VM l|l. ur,^

AVNO DO^MXi DCCXLI.

S. GREGORIUS
ROMAjNDS pontifex.

NOTITIA HISTORIGA IN S. GREGORIUM PAPAM III.

(I.il). roiilir. es. v.ir. cdd.)

» Gregoriiis lertius , naliotie Syriis, tx P;Ure A iiiier siia mniila, curda (ideliiim ciirriiboraiis, or-

Joanne, 'i
sedit aniios decem, ' menscs ocio, ilies lliodoxa; /idei acmulator, ac delensor lortissimus,
viginii. Vir milissimus el valde sapiens, in divinis pauperiaiis amator, et ' erga inopes provisor non
Scriptnris siifficiMiler inslrnclus, Gryeca Lali:iai|ue soliim iiientis pieiale, sed sludii siii labure sollicilus,
liiigua eruditiis, psalmos omnes per ordinein iiieino- capiivMium etinm redempior, oipbaiinrum (|u(iipn!
riier relinens , et in eonim seiisibus snlililissima et viduarum largilor, necessaria iribiiein, amaii>r

exercitalione limatus. Lingua quoque in lectione religiositalis * iii Clirisliana norina, et religiose vn-

polila, csliiirtator omniiim bonoruin 0|ieriim, plebi- lentibiis vivere, et Del timorem = liabcntibiis in snl'

que norentissime saliilaria pr.VHlicans, fidei callio- pr;rci'rdiis ^ dileclor exisleiis, Dcd ravenle pervonii
licoR el aposlolicK ' iiiiimitilate coiiservalor, peren- ad sacrum ordiiiem p'oc-l)yieratiis. Qiii;in viii Bo-
VAUIAMES LEr.TIOISES.
'
Coil. L;ic., mi'».scs i\, dws xii; al., diea xxv, a ' Cfid. l,i)C.,el CJirintianiv normn:
Dicii.ies viii , (liis XXIV. ' Liic, liabei e.
(Uiil.
*
Al., iinmuliibilitals. ^Coil. Lnc., direclur.
' (;od. Luc, erga iuopum provisionem
VARIOIiUM iNOT.E.
" I. Gr^porius. Anno73l,die IGFebriiarii eleciusest B s,xculo ineunte; cxscriptores aiilein Cat^ilogoruiii
Gngorius III. 1'oiitilex optiiriis , (|iiein sancliis !! >- duodeciiiio el qiiarlo deciino , qiioriim scpiimus iii
nil;iciiis Cermannrum apostolus seincl per Ifi^atiis, |)liiriiiiuin mendosiis deprelicinliuir; quiiilus aiilcm
seinel pniprio ad Lrbein accessii de rebiis liJei :iperte iiidical, cxsi riplorem non esse asseciiliiin
coiitia genliles el liaere.iros piopagandis ciiiisuluil. nDi;is apngraplii ; iiaiii inlerpnniilicio liiijus simili
UiM. et Labi). d eriim 55 occurreiite, iieriiai videre est d. 22.
2. Gregoriiis. Pnsi dig^iii 1 1 Fcbriiarii conslaiilcr, (jiin! ciim ila siiil, Grcgorius ig lur III nl) iiistaiir;iiio-

nl vidinius, tribulam niorli saiicti ponlilicis Crcgn- iieni eccleBiarum Lrbis, et conlinuaiam sacrainni
rii II, vacavit sedes ilies 55, iit liabent livs Caialogi imagiiium defeiisioiiein,
:ei|iie ac piaeilecessor iiie-

Collierlini Veronciisis, Ciiditesqiie mniies luni

ct iiiorabilis ; dum
astarel, ol)sei|iiii caiisa , cjii^dem
iiiisiii tiiiii Aiiibrosiaiii, pr;eier quarlum, qiii ciim liineri, ab oninibiis divina inspiraliune peniidlis, nt
vii't;ails, Fielicnaiio alero ei Cavensi balieul iiiei- ail Aiiastasius, eleciiii fun (Vi.je infr^i iintiis l'agii).
seiii i. dies ."i. IIos l'8gius vull ciim priiiiis coiici- l.leiiiqiie ordiiiatiisdielS .M;iriii post iiiler|iontiliciiiiii

nere, at non vidil qund iiieiiseiii eiiiiincraiulo, dies 3.5 dieruin, iniiio 731. Ecclesi mi liirliiiJeiiiissimis
sciliciH 2 Marlii ac dies quinqiie, sexla di ciina ejiis- lcni jiirilius rcxil, usqiie aii iv K;ileiul:is liecenilircs,
deni mcnsis occurril ordiiiaiiiini liaiid conveiiieiis, s.ve 2.S iNovembris, ciiu., ut e>l in Martyrologiisi
i|ii a iii conlra vcro ob bidiii Sjia-
feriain vi incidil : obiit supremiiiii diem 741, poslquaiii
aiiiio seilisset
liuiii, qiiciil Kebriiario dcest, si 57 niiiiierciiliir, ad aiiiios 10, incnses 8, dicsll. Kjiis aulein obitiiiii
(lieiii 18 .Marlii pcrvenilur, iieiiipe Doiiiiiiicani G lit. S|i:itio iiiiiiis iiieiisis pi.ecessil C;iroli m.ijiiiis dniiuis
Ddiii. iiiilicalam, qiia sanctiis Giegnrius III ordina ns Kraiici;c Ck/us lilii ail aiinal sia PillKE^iiiu-i, Carl-
— p ; ,

tiiit; idqiie aiiiio emoriuali praidecessnns 7.j|. iiviiuris el Pipp itus, sub obtenlu luarjordoiimlus lo-
Eqiiideni dics iredeciiii aiit ex inierpor.iilicio, aut Inis Fruncim reg^iuin suscip unt, el inler se dividum.
cx lcmpnre (|iio scdil Gregorius, cx|iiiiigendo5 vi- (Jii.iiuiii cgo cp.icbcm libciiler coiis iiiio ob pr;e-
duiis ',
diii li;i'si nnm jiixla qiiiiilum et sepliiiium ci.ir;-. legu.ii Fraiioniin ini;riia crga apo.si.ilicam
Gaialogns iiiicriiiiinilicium facereiii dier. 22. Ila iil sedciii.ipuc ab eodem Pipino Caroii filio diueriiiii
ordiiiaiiim diicrciii Greguriiim die iiManii, teinpus (iria;iiieiii. Cciera ad Gregonum speclaiilia lege in
cinm scilis, iiiiiid iii i.lcrisqiie (^odd. et Catalojis scq. not. ad Zacliariam. (^en.nls.
lcgi ur aiiii. 10, m. 8, d. -.i, mirilice ex|ileliii' ille 5. Gregoriits III, Jnaiinis liliiis, Synis. S. R. K.
liS iNov. Aiiii. 711, e.iisdem emoituali; aii poliiis presbyier cardinaiis, imperalore Leoiie 111, ls;)uro,
cum l';igio sequeiis Cali)h'giim iilic^'iii'inis ex 2i die- sedit aniios deccm, nienses ocio, dies 2i. Crcalii^
biis ad ledem f.icciemll. At ciiiu
periiiieiilibus , III iNoii;is .Marlii, cinisccralui xv Kal. Aprilis, aiinii
videriiii, moniiiiienuiin non adversari iilliiiii unde- 751 omninin coiisensu |iomilicatum iiiiil. Cl.ico-
cuiiique ii iredeciin auferaiiliir ac pr;c;crc:i iiicon- NUS.
stanier numerari eosdein aiiiDiadvencriiii, qiiipce b Sedit nniios 10, meiises^', dies 20. Aiiiio 741, iv

qiios iiassiiii legere est 9, 12, 20, 22, 2', •J.i ci 2i, Kal. D.'Cembiis dcfiiiiciu., p.isl ijccciinium mensibu^
iclciico Kbeginoiiem cum Pag o prielVri^iidiim siini 1;) el diebus 12 sedisse recte scribit Baronius aiin.
rauis. Iluc accedit quod Klieijino lloruii deciiiio pr.cdicl. liiN. el LAr.B.
.V9 S. GUEGOIUf^rAPA 111. S60

m.ini seu '

onines popiili a iniigim tisqiie ad parvuni A lif> n"3"i opiimalibus ul non depnneretup, sed niagis
illviiia iiispiiaiiDiie peiinoti, siiliitu euin, duin rjiis iMleui piesbyler poeiiiteutia! submiltereliir. Cni ini-

ilecessor de hoc siculo migrassel, " dum aiile fere- posita digna poeniteotia, iteruin secnndo enm euni
Iruni iii obsequio sui anieressiirls * essei intenius, eisdem litleris scriptis ad regiain direxil urbeiii.

vi ahstollenies in pnniiricatiis ordinem elcgeruot. Sed neqnitcr ' augnientata dispositioeornmdem inipe-
Fuil aulem temporibus Leniiis et Con^lanlini im- latoruiii eadcm veiierabdia scripla in Siciliensi iii-

|ierati>ruin, e.i ^ pcrsecutione grassaiite quae per sula reiiiiere fecit, nec ad urhein regiain perlraiisiie
ipsns miita est ad ileposiiioneni cl (lestriictlonein permisii. Sed euindem pdrtitoreiii peiie per anmiiii
sacrarum iin;iginuin Doinini iioslri Jesii Clirisll et iiiiegnim iii exsiliuiii relejavii.

sniiila; Dei Geniiricis, sanctoruin apostolorum, om- Unde inajiiri fidei ardore permoius pnnlifex ^*

iiiumque saiic!orum et confessorum, pro qiiibus * syiioda'e decieinm cum scerdolali conveiitu cnraiii
isdem sanclisslnius vir, nt ali hnc -resiplscerent ac sacrosancta coiifessione sancli^simi corpuris beaii
* le^ideiiiibus, eodeni suninio ct
s."; removeient erioie, "= coninionlloria sorlpta Telri apiislull cuiii

vigore apostolicc sedis institiila, queniadmodiim et veiierabili papa, et arehiepiscopis, lil est "Aiitiinio
t.anct.TC memorix decessor ipsius direxerai, iiiisit Giadensi archiepiscopo, Joanne ^ episcnpo Raveii-
per ' Gregorium piesbylerniii. Qiii huiiiano duclus B nale, cnm ca'teris episcopis islins llesperi:B parlis
limnre, noii eadcm scrlpta imperalori porrexit. Qui iiniiieio '"
93, beu prcsbytcris sancl.i; linjus aposto-
leverlens, secum in eivitatein Romanam rediicens li(x sedis, ast;intibiis diacnnibu':, cniii ciiiii lo clero,

i|isi saiiciissiino poiitinci patelecii, cnnfessus se iiobililiiis eliam consulihns, et rebquis clirlslianis
fiiciens reuin eulpie. Quem magna comminatione plehibns astaniibus decrevit, ui si quls deiiicep*
ponlifex ipse volnit ab ordiiic sacerdolali privare. antiqna; consueiudinis et aposiolic;e Ecclesiie leneii-
( ui • rcsideiile concilio, si d obsecranle tam cnnci- les hdelein iisuin, coiilenine s adversus eamdcm ve-
VARIANTES LKCTIONES.
'
Cod.Lnc, oiimis populiis. ° Cod. Luc, residens in coiuiHo ; al., reiislenle.
' Cod. L»c., im ent us esset. ' Cod. Luc, argumetitala.
' Cod. Luc, ideni. ' Al., Aiiioniiio.
* Ciid. Luc, juxia viyorem et inslilutionem tedit ' Al., archiepiscopo.
uposiolicie. '* In al.95deesi.
'
L:d)h. elMansi, Ceor^ium.
VARIORUM NOT.E.
» Dum
nnte (erelrum, elc. Grcgo.iuni Gr.cca; Lati- c leinpnre eleclionis Gregoril, sede vacante, rcginien
ii;cqiie lingna! pci iiia, dlvln.iruni Scripiurariim scien- Ecclesi* eral pcnes cKciuiii poinKireni, noii vero
iia, psaimnrum, (|uo> nienioria coiii|decieb:iiur, in- penes arcliiprcsbyternni, archidiaciMiuin ct priniice-
ielligenlia,facuiidia, liilcicoiiservaiidcssluiliiini,aiilnii riuni niitarioiniii, iil iii Uenedlclo II probaviinus,
fnrtitndo et cunsianiia, ^apientia ct inansuelnilo sin- idco(|iie haiic loriiinlaiii, qiiani 1'apcbrocliins in Co-
giilaris ; paiipert;ilis aiiior ; pro rediniendis captivis, iiatu (diroiilcd-llisioric. iii disseri. i
oiilillcaiui (ire-
(irplianis, vidiiis egfiii>qiie oninibus suhlevandis pia gorii II snbjniicla, exi^liiiiai.s eaindcin iionduiii lu-
sidlicitudo, in vlros religinsos pnipenslo , ila suiiiino €111 vidisse, inlegiiiiii recilal, linigi; aiite Gregoriiim
lionlilicalu dignuni feceie, ut, lesie Anasiasio, Viri 111 exaralaiii esse verisiiiiile ciedideriin. Pagius.

lionmni, scu oiim:s populus a magno ad parvum divina i»

Persccutio. llac iEmllianus Cyzi-
per.^eciifione
inspirnliane peruioli. subiio cuni ejus dece!,sor de hoc cenus cplscopiis, Uasihus,
Fiocopins Decapolita, et
sivciilo Uiiqrnssct, duin in obsequio sui anlecessoris Theo|iliiliis inonacliiis relegali legnniur iii meiiulogio
isset imcnlus, vi absloltiules in ponli/icatus ordineni Gr;ucoruiii. liiN. etLABB.
1 iiiii cle.Leiiiil. Ideni sci IbliFroilonrdns in Frngniento
t Coniinoniloiia scrii;la. Grcgorius inito pontill-
de Uoinaiils I'oiililicihus.
calu, cultiim sacriiruni iniiginuiii, i|ui ab iniperalu-
Insislcns Palris exseniiiis de funere rapliis ribus Leone tt Consiaiitino iiiipui;nabaiur, sibi
I xiniilui', lecliisque aij re^mina suoinia vocatnr. (lelendendniii exisiiniaiis, liiicras siibilu ad eos
Liiel porro Cregoiins 111 pontifex electus fueril scripslt, ad tam pravani opinlonem abjlcleiidaiii
>t;iliiii ac Gregnrins II niorleiii oppetiit, ejns laiiien adlioiians ; (jiias liiierasGrcgorius presbyter, qiii
oid;ii:ilio dilala esl iisqiie ad diem 18 iiitjiisis Martn, jj
pcitnlil, reddere prae melu per.-eculionis, qua his
irigeninium qnintuni a dcccssoris inorle, ipiia cjus leinporlbus Lco inip. miilios lam episcopos quam
Ciiiilirin;itio pelciida fuil ab cxarcbo Raveiinaiensi, paliicios, omiii-que generis liumine^^, iii exsilium
qna servilule liberata csi Ecclesia Uoniaiia pusi expnlii vcl necl iradidil, reddere iioii ansus, re iii-
iiiorlein Grct;orii 111, iit in Zacliarix succeSMiris puii- fccla Uomam rediil, easqne ad poniilicein integras
lilica u vidcbilur. Ex lils Aiiastasii et Friidoardi lelnlil. Qua de cans:i gravissinie a pontilice cxceptus,
vcrhis eliaiii eriii inllii posse videlur formnlani fmssct ctiani iii syiiudo, ea de re Uonia; celebiata,
litlcrariim , quas post clcctnni ponlilicem clerus depusitiis iiisl liilcrcessione Pairuin ejiisdem synodi
Uoinaiius scnhebal ad cxaicbuin , ad jndlces, ad ir.im ponlificis niltigassct quod tainen ea coiidilione
;

archieiriscopiiiii et Apocrisailuni Uaveiiiia; , quibus fecit, iit idem ipse Gregorius presbyier ileruin cuni
ilectiiiiiciii raciani rerereliani , et coiilirniandaiii iiidem liileris Consiaiiiinopoliin peterct. Verum
1'Cleliaiit, (jiia; ,ue evsiat cap. 'i. libri dlnriii ponlili- imperator eum iii Sicilia relineri, scripla auferri et
cniii Riiiiiaiioi niii, esse post nioriem
scripiam noii in exsilium aiuaiulari jtissit, quu; oninia tradit Aiia-
Grcgoili II , ad |)eieiiuatn scilicct cunlirnialimiem siasius. Pagius.
Gregorii 111, qnia liic |iua inorlcin dciessoris subilo, Synodaledecrelum. llucconsiitutum syniidale edi-
"

el diim i/i obse/juio sui unleccsioris essel ijKendis, ul ail lum est iii secunda syiiodo Uomaiia ^ Gregorio 11.
Aii:i>lJSins \eliliiiii iiisisleicl aniccessuris exseqaiis, .Synoili lius fragmenia aliqiiil reservavil Adiianus I
i

ni scribit Krodoaidns,eleclus est; ille vero cnjus his iii epistola ad Catoluin pro saiulis imaglnihus. Ben-
lineris paslnlabalnrcunliriiiaiio, posl triduuin tanluin ei\iJ5.

a nioile rieccssuiis ul iii iisdcin legiliir. iMielerea

,
561 NOTITIA lllSTOrUCA IN S. GUEGOKllM PAPA.M III. bGi

neralidneiii s.acrariim imnginmn, videlicet Dei, cl \ ileiii principes iljexeiuiil, (|iia! et li.sa simililer

Doiiiini nosiii Jesii Clir^sti, et Geniiricis eiiis semper iit anleriora ablala suni a Sergio pairicio ' exlralico
virginis iiiiniaeulal:c aiqiie gloriosa! Maris, bealo- ipsius iiisul» Sicilir. Ae fce per ocio nienscs de-
rum aposlolorum, et omniuni sanciorum deposiior, tenli, ieiipi>si sunl, simil'ter ciiin exprobralii)iiis

aliue (lcslruttor, el proplianalor, vel blaiphemns injiiria pnrlilores. Et ilcruin ficiens doinnus p.np.i

exstitent, sit exlorris a corpore et Siuigiiine Domiiii adliorlalorias litleras pro erigendis suprascriptis
nosiri Jesu Clirisii, vel totins Eccltsiae unitate alqiie sacris imaginibus, et ortliodoxaj fi.lei firiiiitaie, di-
compage, (|noil et siibscriplione sna jolLMiiniler rexit per Pelrum defcMsorein ' apud regiiiin urbeiu,
universi tirinaruiil. Et ^ iiiler ciclera instiiiili pro- tani Anaslaio, invasori sedis Cunstanlinopolilan*,
babilium pi;«decessorum orthoJoxorura Poiitiricum quamqiie principibiis Leoni el Cunslaiilino.
' annecienJa saiixerunt. ' llic concessas sibi coluinnas sex onycliinas \n-
Post peractum igitnr lioc niemoraium siiperiiis liibiles ab Eutychio esarclio, duxil eas in ecclesiani

synodale cniislitutum, ileniiii ^ misil alia scripla beali Pelri aposloli, qu:is sialiiil circa presbylerium

commoniloria pro erigeiulis sacr^s imaginibus per anie confessionein , ire> a dexiris, et tres a sinistris
Conslanliniim derensorem ,
qu.e siiinliler iil aiite- juxla alias anlii|iias sex ' lilio pares, super qiias po
riora delenta sunt. Et ponitorein eoruin fiirtissima g suit irabes, ct veslivit eas argento mundissimo. ' lii

custndia constiinxeriint pene per annum integrum. quo sunt expressi' ab uno lalere efligies Salvaloris
Poslino.liiin aiilem vi auferentes ei scripia, et coin- ct aposlolorum, et ab alio latere Dei Geniirieis
el
iniiianlcs ei, post laiiii teinpuris cusloiliam, cuin sanclaruin virginum. Posuilque supcr eas lilia, ei

injiiriis euni remiserunl. Nani et cuncta generalilas ' pbaros argenleos, pens. iii unura lib. « sepluagin-
isliiis provificiLC Italiae siuiiliicr pro erigendis imagi- ta. ^ llic fecil oralorium iiitra eamdem basilicam
nibns ' supplicatioiium scripia iinanimitcr ad eos- juxta arciim principalem ' parie virurnni, in qi:o
VAUIArsTES LECTIONES
'
Al., analhema. ' Cod. Liic inquibus.
'
Cod. Lnc, siipfilicatioiiis. ' Cod. Liic. ,
pharos.
' Tnd. Lnc, el slruleiju. " Coil. Luc. , seplinrjenias.
'
Cod. Luc ail. ' Cod. Luc. ,
p«r(t'.
° Al., /ilo; Cod. Luc, tillwpaiias; A\.,philopureas.
VAUIOIiL'.M NOT.€.
IiUer cwiera insliiula. Celeberrimiira encyclicnra
" riiis, noiisolnin scripti^, sedeiiaiii lai li^ adversus im-

"-'- ''-
tificiis decrclalihiis
—
sciiiitiira, a synodo Koniana viilgatuni, reliquis poii-
aniiexum f..:,-, -„„.;.
fuisse, asserit
»..„.,„
Anasia
p pielaiem iniieralnris obnixus est
iinaginiim
culin sacraiiim
el veneratioiie sancla uni reliquiarnm.
,
iii

sius. Codicem itaque snpponit
ponlificum decreuiles episicda^ inserereniiir .id lidcin
faciPiidani, enmdemque iii scrimis apostolicis roli-
ginse diligeiilerqiie fuisse asservauira. Et qiiideiu
ponlificis Gregiirii I aevn Codex liiijiismodi expele-
baliir in |irovinciis ad fidei disciplin.neque vigoiera
relinendnin. Seciindinus enim nionachns ct inclnsiis
pelierat a Gregorio Magno ilecreioruiii ponlilicioriim
exscriiiiioneni; ad i|iieni rescribens Gregmins, lih.
exsliti^se, in qno Anaslasius enim siiperius dictis addil euiii iinagines
Salvaliiris ei aposloiorum ex nna parle, Deipii.-c et
sanctarum virgiiuim ex a'ti ra iii ba^ilica s:indi Peiri
inagnilico opeie erexisse; ihileiniiie conslrnxisse
oraliiriuin, in quo sacras reliqnias iiniliqne (oiuiui-
silas ad rulliiin condidii , bancloiiiniqne iMtalilia
sacris olliciis et niissis quolidie ctlcliraii ..-laliiit a
nacliis tiinm ninnasierioriiin illic Doiniiio niiiii-
slranlium el landein a s:iCL.rilote iii ii-so oralorio
:

VII, episi. ,o4, pag. 25.i, ail i^L' ordinationibus vero : mi.-sas aganle lianc chuisiil.im in canoiie, post illa
npostolicm sedis ponlificum, utrum poit bealissiinum veib:i , et omniuin sanclorum luorum dici in-lilnis- ,

viruin Hormisdam uliqua sint addiia, veslra cliarilas se Quoruin solemnilas liodie in conspectu tua-mnje-
:

requirit : sed usijue ad yigiiii pofiir lempora expOiilas statis cetebratur, Domine Dcus noster, in tolo uibe
ordinationes pra'sulum esse cofinoicat. Qnniics igilnr lerrarum . qn:iiii iiivtilniiiinein in onilcm oralorio iii

Soleniiiiora decreta alii|iia evulgahanliir a ponlilici- lahnlis hipideis cnnscrihere fecit. Scd lioc specialiler
biis, nna cnni syi.odoruiii, quas liaheri cnnnngerel, prn nralnrio instituit Gregoriiis , alqne ideo, nt
illo

assensu el conlirnialione ea coi pori scu Cndici eideni noiai Walfridus, cap. 2-2, non esl r:iniiiii qni geiie-
Dec etaliiini riiiiieciebaniiir; qnnd priesens decreve- r^ililer dicitiir :idiinlaiuin.
C^irdiinlis liona , Idi 111

rat synodns. Ejusdeui iiimis exeiiiplnm alleriim re- U lieriiniLiiurgic. , cap. 1 1 , nuin. 2, in niagnn illn
fpiiselnr iii l.e.vtis Leoiiis IV, ulii liaic ncciirriiiil : Missalium inss. i\nx jiervolvil iiiiinero, iiniim dnii-
Quie eliam capituta, ut in futurum ab omnibus tltibuia t.ixalse reperis^e leslalur in qiio li:cc verbi asrri-
sercarentur, pist cwlera decre'a potilijicum in sanclis pta sinl , ()iiod cxslat in hihioiheca liarberina Cnd.
canonibus jussit ascribi. liENCiNLS. IS08. Siniiiem laiiipn clausul.ini oxliihere Codicem
*> Misit atiu sc ipia , eic. EaJem Adrianus in epi- Colherii 1 niiin. 258.5 qui fnil oliin nionasleni ,

slola ad Conslanllnnm iiiiper.ilorem : /11 magaant sancli Dionysii in Francia, observ:il Eiliniindus .Mar-
tribulalionein uterque Creijoriiis Romani
pontijices per tene lih. de antiqnis Ecclesi.e Uitilms, cap. i,
1

lempora sanctissimi , conjecli sunt. Sa;pius ctiain pro- :ui. S, nniii. 1 i. In ei en in h:iheiur : Necnon et
avitiiirestra; screnitatis admonuerunl iie sinerel vene- itlurum mariiirum quorum hodie sotemnis in conspeetu
randas imaqines de statu suo dejici venim ituruin . (jlorialuw celebratur triumphus. Cajiprnm lias sinii-
satutifera; preces animuni ittius neiiuaiiuam conimoie- le-ve .idilitiones, imerro;;aius ei de re a Guillelmo
runt. Ui.N. et L.\i:b. abbate sancli Alhanj, baudqiiaqiiani iniprolialut In-
' concessas sibi columnas. Sacrarum imag'-
1. Ilic nocenlius III ut scrihil M.itlliaeus Paris iii Viiis
,

nnni usnni, conlra Leoneni scri|itis defensum, eliam Abliainm sancii Albani. De canone missae vide dicla
reipsa conliiniavil, quaiulo in:igni preiii, Silvaloris, iii Gelasio. Pagils.

Dei Geniiricis, apuslolornm et sMnclariiiii viiginuin "i

llic fecit oraloriuin.
In boc oratorio idem pon-
iinagines in ecclesia beati Petrierexii. liiN. f( I.Ar.i:. tifex sanctnrum oinnium reliqnias , quas tolo orbe
•1. llie concessas,clc. SaHctissiiniis poniiiex Grego- Cliristiaiio colligere poterat, honorilice colli)ca\il,
 S. GKEGOr.lUS PAPA 111. £64
recondiclil iu lioiiorein Salvuloris .aiicUi'(|iis ejus A 'loc ndjecil il;) a sarerdote dieeniliim : Quorum so-
Ceiiitriuis reliqiiias , sancloninique yprstnlDiiiin vel Ui)miins lioJie in compeclti lua: majeslalis celebraiur
oniniiin) saiiciorum mailyrum ac conressoruin ,
piT- boinine Oeus noster iu tolo orbe teyrarum.
fectorumque justorum loto in orlje tcirarum roiiiiie- ' Qiiam instilulionein in eodem orat .rio taliulis

sceiitium. Quorum festa vigiliarum a nionacliis Iriinn lapideis conscribere fecit, iii quo faciens pergii-
monasleriorum illic servieiitiiim qiiotidie per oiili- lam contulit dona diversarum speciernm , id est
iiem ' cxistenlia , alque " ualalilioriim missas iii eo- '^ gabatliis aureas duas , alias ' saxicas iiuniero
dem loco celebrare ' instituens " ^ ia canoiie inissx- quinque, cruces • pcndeutes nuinero quatuor. Itein

VARIANTES LECTIO.NES.
• Cod. Luc. ,, exislenliuni
exislenliiini ; a
a'. ,
exisleiilibus. Al. , axiscas.
' Cod. Luc. insliluil. Al. , aryenleas numero , etc.
' Coc. Luc. oiii. in canone.
VARIORUM NOT^.
idque iden quod a Lerme Iconoclasta saiicloriini re- est Rnm.Te typis commissa. Mafeus.
liquiae eonlemnerentiir. Bin. el Lab:i. llic ft-cii — " Salatiliorum niissas. Miss;c natalitioriim seil
"rn/oriimi inlra caindem basilicain. Qiio cnididius B nalariiin martyrnm siiiit inissaj diei soleiiinis eoriiiii
iinpius iinperaior Leo Isaiirns cniilra sacras iiiia- iillimiagonis, quia eo ilie nati s.int Chrislo. Aiia-
!^iiies earumqne cultores in Orienie desjcviibai eo , st.is. inGresoiio 111 In die nalaliliorum eorum iU :
,

iinpensius in Occulenie sanctiis Greuorius 111 catho- est sinctorum apos olorum ct marlijruin. lilein iii
,

licum dogma de veneralioin; san loriiin scriptis ac Adriano In nalali ponliftcis. Ainbros., sermoii. 72
: :

faciis curabal sl;ibilire. Semel et iteruu) per apocri- i\alali slcul dicunl
, imminenle vindemia , natdlem ,

siarios coniiniii.itorias litleras dedil ad Leoiiem ejus mariiirii procuramus. Tertull. de Coron. niilil. ,

i|iiibiis illuiii ab h.cresi aiquo ab impielale revoca- cap. 3 : Ohlaliones pro defunclis , pro nalalitiis an-
ret. lii basilica sancti Petri syiiodo nonaf;iiita triiim niia dic fac.nius. Altasehra.
rpi^coporuin convoc;ita iconomachos anathemalis b In caiione missa: lioc adjecit. Canon niissx- esl
,

iiiiicroiiepercussil. Saivaioiis et apostoloriim iina- soleiniiis oritio, qiia conlicitiir corpus Domini. Ordo
:iiiies ex iin:i paile ijiisileni basilics , ex aliera lioiii. de sacrilic. iiiiss., ca;i. 12: Oralionem quam
iinagineni Deipa^ii;, et ^aiKiaruni virgi. iiiii , niagiii- canonem sive uctiunem propt^r reijularem sacra- ,

lico opcre Cil.ocavii. Ibidein onitoriiiin conslrnxil , mentorum conficlionem , Roniuno more appellamns.
in quo saiicloruni lipsana loto orbe con^iiiisiia reli- Ll ila intelligendus est Giegor. , lib. vii, episl. 65,
g os;c venerationis caiisa lionorifice comliilil. Er:it 7«iii oralionem dominicam mox pos: canonem dict
iiuer iisec corpus beati Gabimi |ir;csbyteii eiipie ara , slaluislis. Et Leo Osiiens. Chron c. Cassin. Lib. ii ,

statula ad quam S:!rdiiiia el Corsica Iribuliim quo-

, tap. 91, Ciiinque ad eum cauoiiis locum peivenisiel
laiinis niitteliaiit. Erat eli:iiii aitare lieal;e .M.inu: ijvo viruruin iolcnt recens^ii noinitin,
seinper virginis uiia cuii) ejus imagiiie Filiiiin ain- c (Juain insliluliiiiwm in codcm oratorio
Q tabuits la-
plexantis. Altaria lia'C perstileruiil in Gregoriano pideis conscribere f>cit, in quo fuciens lergutam con-
oraiorio ad Ktalein nsque Eugeiiii [lapa; 111 ut te- , tulit Uoiia d versarum specieruni. Gregorius pontifex
stalur iii Descri|itioiie basilic;c Valicaii;e caiiociius condidil oratiiriiim jnxla basilicain heati Petrl, el
Koinanus , i|iii tuiii inlerlnii, cuin, jubenle oodeiu iii eo exstriixit pergulam , iii qua pioposiiii varia
Eugenio, antiqua :iliaiia iliruli lueriiiil, ibiqiie iio- ilona a se oblala. prnpo-
In eCLlesiis doii;iiia oblata
vum a ruriilanientis exciialnm. L'l aiiiem lioi: i.raio- iiunliir iii pergula. Anastas. iiifr. boc loco El su- :

riiiiii dies niagis ac ma'^is coeli luiii diiaretur

in per eamdem ahsidem cruces argenteas tres, et ccElera
snlfragio , voluit idein Gregorius nalaliluis eoruni quie in ornainenlo pergula;, seu ad vestes altar.s ordi-
cclebrilales qnoiidie soleiniies esse sioris olliciis per nalcB sunt. Eo alludens Tertullian., advers. Valeiiti-
monaihos Irium inoiiaslerioriim in Valicana basilica ni;iii., cap. 7 .4/iis alque aliis perguiis superstrucli.t,
:

Deo per^olvendis. A saceidnte veio iii

inservieiiles ,
el unicuique Deo per tolidem scclas distribulis. Per-
eodeiii (iratorio reiii sacrani lacieii'e posi illa canu- gula est locus seu appeiidix a;dium qua prospicilnr
nis verba et oniiiiuin sancloruin luoruni, s.quentia
: 111 publicum. Diutino carci-re niullatus Fiilvins tem-
recitari (Juorum soleniiiitas liodie in conspcclu lua;
: pore belli Puiiici if, qiiod ciim corona rosacea e pei-
niajeslalis celebraiur, Doniine IJeus noster, in lolo orbe giila iii lorum sp.'cure visiis e»set. Pliii., Iib. xxi,
terrarum ; nt sciibit Anastasius hoc loco, cui plaiie cap. 3 Luciiis Fulvius betlo Puiiico ii <mi?i corona
:

consonat W.ilfridiis Straho scriptor paris .Tialis ca- rnsticen inlerdiu e pergula sua in forum pio pc.iisi.e
|iite 22 , iibi, Gregorius 111, \iii\iul ,faciens oraio- diclus est, aucloriltile senalus in carcerem addurtus,
rtum in basiiica benli l'elri in lionorem oin.iiuin san- nun anle finein belli emissus esl. Apelleiii labulas pi-
ctorum, el (luolidii.na ibuiem efjica ac inissas in eo- D clas prop.osuisse in pergiila, et posi tabnlas laiuisse,
ruin veneralionem constiluens celebrari, insliiuit in ut transeuiiiium jiidnia excipt-ret , scrihil idem lih.
cunone a sacerdole diccndum : Quoruin soleninilas xxxv, tap. 10 IJcni pirfi^cla opera proponebai in per-
:

liodie iii coiispectn lux' majeslatis celebratur, Di- ijula traiiseuiiiibui, nique posl ipsum labulum lat ns,
miiie Deus iiosier, loto in orbe lerrarum qnoU quia ; vilia quii' notnrenlur auscullubat. Servi etiani vc-
specialiler ad illam periinet celebrilalem , non al ca- uiiin exponebaiitiir in fier^ula. Plautus iii Pseiidolo :
noni qui genernliler dicilur adnotcilum. Cuin eniiii
Te ipsum culleo ego cras laciain deportare in pergulam.
vtiba pei saiictuiii Gregoriuin III insliliila so iiin-
niodo pia;dicio oralono a sacerdote divinis ope-
iii Gaballias aurcas iluas , alias saxicas nuniero quiii'
^*

ranle esseiii dicenda , plaiie sequiiur caiioni, qiii ex que. Gabaili.-e siuit patelbe cava; e« aiiro, vel argento,
ipsisiiiet Doinini verbis, ex apostolicis tr.iditioiiibus, vel :ire, in quihus ardehat oleuni. Anaslas. in Ho-
alqiie ex insiiiuiioiiibns saiicturuiii poiililicuin coii- iiiirio tecit ct giibuthas uureas quatuor, peusanles sin-
:

Stal , iiiUil iiinniiiu post sanctUMi Cregoiiiiin .Magnuin qulas libras singulas. Eiynion noniinis signat Papias
addilum luisse ant iiiniiutatuin , iit opliine oliservat Gabulli paletla vas quasi cavala. Hiiic a Prasiniji de-
I

lioii iiiinus dignilate quain eruJilione lllnslri-siinus risu- Phocas quasi per i i^aniain gahaiha, vice po-
arcliiepiscopus Ravenna' llieroiiyimis Crispi in se- tuli, uteretiir. Anasias. in Hi^tor. Pitocas autem :

cunda editione aniea; Disseriaiionis ile .Mysieriis fecilcircensem tudum, el Prasini conviciis eum laces-
evaiigeric;e legis ,
pa'^. 110, qu:e, aJ profei tuiii il- sere proesumpierunt ciamanles : In gabatha bibisti,
lius clen priiiium conciiinat.i , bis coiniiiuii: buiia ilemin sensutn pcrdidini. Lst quoJdaiu gcnus g.iba-
 565 NOTITIA IllSTOniCA IN S. CKEGOIilUM rAI'AM 111.
sgG
cruces '
siiiiiiiter nunicri) dccein , " amulas siiper- A coiifessinnem cuin » logulis vesiivjt argento, et iii

auratas |>aria dua pendentcs , fibiilaloria niimero tnbus lateribus ailaris posuil cruces argeiileas
quinque, coronani auieam cuni cruce pendeniein, ires, pensant. in uiium libr. » Irigint.i sex. Canislra
genunis ornatam, super altare, paieiiam, et calicem argentea • dun. Calirem argenteum quolidiaiium.
aureum ' par unum in gimmis, ^ aquamanile argen- < Coronulas argenieas numero qiiinqne , et calirem
leum pnr unum. Et imaginem saiiclie Dei Genitricis ' argentcum unum qui pendet
, in abside ipviu»
(liadeina aureum liabeiitem cuin gemmis « ei col- , oiaiorii, et super eamdem absidera criices argeii-
lare aureum cum geminis peiidenlibus , inaures lia- icasires, et c-stera , quae in ornameiiio peigulae ,
liciiles hyacintliinas ' sex. ^ El raciem altaris , et ' seii ad vesles altaris ' ordinat.-c sunt.
VAniANTES -ECTIONES. I

' ('oil. Luc, similct. •

Al., VI.
' Ciid. Liic, purnlum. '
Al., fliireioH.
' '
In al. deest scx. .Al., seii et 1)1 vcsie.
' In al. reqiotis. '
. Maiisi , ordiiiala.
° Al., XXVI.

V\R'ORUM NOTiE.
iliarum quae dicunuir saxicae vel saxisc;e. Anasias. B Campo Marlio nndt; et
campesirium nonien. Aii-
:

.
,

iii Benedirt. III Gabailiam saxiscam e.v argenlo pu-

: giisi. de Civit. Dei,
lib. xiv, cap. 16 : Fa (ecerunl
rissimo unam, pensanlein tibras nuinero tres. Furle sibicampeslria, id est, succinctoria genilalium : pnrro
qiiasi Saxonicia', qunil invenlae essent in Saxoiiia uuleiu campestrin Luiinuin quidem verbiiin esl, sed
ei
(|ua! est proviiicia Geriiiania;, ul Saxonicia esl qiiod- eo dictum qiiod juvenes qiii nudi exercebanlur
in
dam genus veslis, pelitim a genle Saxonmii. Aiiclor cuinpo pudenda operiehant, unde qui iui succincli sunt
Qua^st. ulriiisq Teslani., C;ip. 1^7 Niinquid non : cainpesiratus vulqiis nppellat. Unile campeHrali,
siio-
tunica mediocrii liomiiiis, cinainvis niunda, imperalori ciiiclorla liabemes. Luitpraiid., lib. vi, cap. 4
Ad- :

lamen sordida et illicila e^l, simililer el Saxonicia se- dncii sunl autem duo pueri nudi, sed campeslrali,
id
natori. Vel qiiia veiiiliant cl liebaiit Uoin;e iii vico est, succincloria linbentcs.
Saxiiniim. IJnile Uilie riiit viciis Saxnnum, ciijus *> .'Viuiiinanile nrgcn eiim
par unum. Aqiiamanile
iiieiiiiiill Anastas. iii Leoiic IV In ipso poiitiftcii sui est vas e qiio aqua riinditiir inanus lavandi
:
causa.
exordio Saxonum vicum vnliilus icjnis iiivnsit. Alia; AniMas. in Sixlo III Aqummnniles nr^enleos, pen- :

siiiit g:iballi£, qu;e diiuii.ur iiiterrasiles. Anastas. in saulcs singulos libras oclo.P.iulus in L. 5, de su- 11'.

Leone Cuballias inierrasiles nuvein , pensanles

III : pellect. legat. Vasa aqiiaria, pelvei
:
aquimanitia. ,

lihras undecim. I.ilerrasiles dicKT, <|uia erant quasi Vairo dc Vil. pop. Itoiii., lib. ii Urceolum aquae ;

deiasie, idesl, piiraj et simplices sine ca;Iatura. matiile vocamus quod eo aqua in trulleum e/funda-
,

Idem in Gregorio IV Gabatlias inlerrasiles quinque

: tur. Aquamanus Anaslas. iiif. in Leone III : Fecit
cum pedibus suis. Sic auriiin inteirasile quasi dera- aqiia nianus auri pempl denuralas paria duo. >

suiii lib. xii, cap. I'J: Coronas

et a;quatuiii. IMin., r < El collare aureum cum gemmis pendenlibus. Col-
ex ciimamo, auro inclusas, primus omnium
inierrasili l;ire esi moiiile e gemiiiis, colli niulierum
ornamen-
in templis Capitulii alqiie Pacis dicavit imperutor Ve- tiiiii. Virgil. iEneid. i :

spasianus Aucjustus. Ilaiic inerprrlationein juvat Collmiiie monili bacalura.

ideni lib. xvii, cap. '23: Deraso corlice quatenus
Ainiiiiau., lib. xx Jnbebaiur diadema proferre^ne-:

obrua'.ur, unde el rasilem votunt deprimere sulco. Ga-

gunsque unguam se hubuisse uxoris colli, vel capitis,
liallix rieb;int iii iiiodum leoiiiiui vel aliarum bellua-
poscebalur.
ruin. Ideni iii eodein Item gabnlham saxiscam liabet
:
<' Et faciem allaris et confessionem ciim regiilis ve-
iii modum insciilpebanlur gryplies
leonis. Gaballiis
stivit argento. Regul.c sunt virgae ex auro, argeiilo
etalioB bellua". Anastas. in Leone III Gaballias ar- :

vel ;ere, vel ferro, e qiiibiis diiciiniur vela aiile al-

yinteas liabentes gnjplies deauratos. Et Iliid. ; Gabala
laie vel s.icras imagines. Panl. Varnerrid. de Gesl.
saxiscain modum teonis. Gaballis pendebant in per-
Liingobard., libr. m, cap. (j Muttos in itinere neqo- :
giila ante allare. Anaslas. iii l.eone III Keciion et :
lialione sua deceperunt, venundanles regula^ ceris,
gaballias fecit ex auro purissimo quinJecim cum gcm- qua:
ila nescio guomoda erant coloralce, ut auri probali at-
Kiis pendeiitis in pergula ante iiltare. (jaiiallise genus
qne examinali speciem simularenl. Allis locis regula-
palina; veteribus notiiiii. Marli.nl., lili. vii, ep g. 47 :

res vocal Aiiaslas. in Slepliaiio IV Fecit enim el :

Tr.iiiscurninl giiballia^, volantque laiices. ircs regulares arg.nleos snper rugas, per guas ingre-
Ainulas superauratus paria dito pendcntes. Fibu-
" diunlur arf altiire, ubi imagines in fronlispicio consli'
latoria numero quinquc. De ariiiis seu anuilis di tuia-sunl. Idein iii Adriainr: Iniulroitu Ecclesice piet-
Ctum est supra. Fibulaloria suiit vestes ecclesiastica;, \) bgterii, ubi et reijulurem ex argcnw invcslito fecit, et
ul dalmalicae et simde* qiiae libulis connecnintur. posuit super eumdein regularem prcefatns ires iinagi-
Anastas. in Leone IV tlbululoriu majora et minora : nes. In superiori vero luga, id cst, in medio presbylerii,
guinque. Trebell. 1'ollio inClaudio: Sciga fibutuloria. facicns aliam regulurein ex argenlo investito. Ideni iii
Fibiila cst vinculuin ex aiiro, aigentu vel a're, qiio Leone 111: Vela modica de. stauraci quatuor quce ,

vesles subnectunliir. Eo sensu conjunctivaiii velul pendent in regulari ante imagines. Lt iiifia Fecit et :

libulam appoiii, ad conjungendaspartes oraiioiiis, aii cotumnas argenieas sex, el regntares duos ex argento
Terlull. advers. Ilerinogen. Nam et arlem velut : purissimo, pensanles simul libras octvuginta. Idem in
fibula cunjunctivce ad connexum oraiioni appositum Pacliali Fecit etiam ante vestibulum altaris regula-
:

cst. Hiiic libula pro ipsa vesie libulata. Leii 'Jsiiens. rem investitum ex taminis argcnieis.
Chronic. Cast. , lib. i, eap. 28 Pliialis quoque et
:
« Coronulas arcjcnteas numero quinque. Coronae vel

huinulis , bocis , ac fibuiis auri purissimi. Vng., coronulue aurea;, vel argeiiieae, eiant donaria quae
i4i)iieid. IV : s:epins olfereba iliir a (idelibus, ut infra hoc loco :
Aurea purpuream siibneclit Hbula Testem. Nccnun et coronulam auream cum cruce pendentem
super altare. Coninula est diminutivum coroax
Valer. Flacc. Argon. i :

riiisus diniinulivum est cernula. Mallh.

coroiiiila;
.4t tibi culleelas solvlljani libu'a vestes. Pai.s ad ann. 12i7 Et cornula aurea quce vulgari-
;

Mis affinia siinl campeslria scu succinctoria, qiii- , icr ijarlanda dicitur. liide inanaMt vernaculum cor-
bui juvcncj succingcbaiilur, cuiii si; cxerijcrcnt iii iietle.
 507 S. r.KECORILiS l'A!'A III. 5C8
" llie fecii i:i ecclesia sanci;i; Dii Geiiilricis ail A Ei iliversi alii liJees ei aiiiiiinies Diiiiiiui nnsiri Jesu
Praesepe, per circuiuiin snper coliiiiinas regiilare Cliristi in eodem monasterio sanctorura Stepliaiii,
• caiiilelaliriini ail iiislar ecclesiae boali Pelri aposlnli. Laurentii atqiie Clirysogoiii, pra;dia et dona devolis-
Fecil Pt iljiileni iii oialorio sancio (]uoJ Propsepe ili- siiiii coniiileiunl. Siiiiili etiani inodo reiiovavii ino-
tiUir iiiia^iiiein aiii^iii Dei r.eniliicis aniplecleiiliMii nasteiiuni sanrioruin Joaiinis evangelislse, Joaiinis
^ahaioreiii Doiiiinuin Deiiin nosiruni, ' ciiiii giiii- Bapiistac, ei sancii P.uicratii secus ecclesiam Salva-
iiiis iliversis, pens. liliras qiiiii(|iie. Hic remivavii Iniis aniiquitiis ° institutum, quod ab omni ordinc
lecluni sancli Cliryscguni iiiailvris, el cainerani, ' nionacliico exstiierat iiimia incuria desiitutum. In
sive parieliiin picliiras, cjlini iiiin aiiieni dc argenln, qiio prscJia el doiia conlulit, et qiue inveneral de
seijarcus quinqiie, pen^. in ununi liliras, ' ccxx : ipso iiion:isierio alienaia, reddilo pretio in eiimdein
iibi jliiiilil coriiiias argeineas qualuor, pliaracan- liicuin restituit : ubi cl conaregationeiii niDnaclin-
lliara duo, paienam argeiiieam unam, calicemargen- nim el abbatem constituit aj persolvenda • quoiidie
teuin uniiin, sen eiiani n vcstes aliaris, nec noii et sacra ofncia laudis divinae in basilica Salvaloris Do-
^ vela serica alba, omala blatlo, circuinquaqiie peii- niiiii nostri Jesu Cliristi, qua; Constanliniana niin-
(leiitia. cupatur juxla Laleranis, dinrnis noolurnisqiie ' lem-
' Cnnsliuxilque m(in:isleriuiiierga euuidein tiiiiliiin g poriliiis ordinata, juxia instar oflicioruin ecclesise
sanctorum niariyrum Slephani , Laurentii, aiqiie 'jeati Pelr' apostoli.
Clirysogiini , conslitiiens ibidein abbaiein et iiioiia Iiem imaginem sanctse Dei Geniiricisantiquarade-
clicrum con;;regalioiiem ad persohendas Deo laiules argeiila\il, ai^ iiivestivit argenlo mundissimo, pens.
in eodem litiilo diuniis al(|ue nocliirnis leinporibus lib. quiiiqiiagiiita. Iiem fecit patenam aiiream ma-
ordinaiain * secunduin instar officioruin ecclcsi:e gnain cum diversis lapidibus, peus. lib. xxvi. Et
beaii Peiri apo>ioli, <'
segregaiam videlicei a jure po- calicein similiter cum gemmis, pens. Iib. '" ttiginia
lestaiis ' preshyieri pr;odicii lituli, in quo monasie- quatuor. Siinililer et Evangelia aurea cuin gemiiiis,
rii) prii susteniaiiiiiie ibiJem idem ipse sanciissimus peiis. lil). quiiidecini. ' Fecit auiem et teciuni iiovi-
virpiajiiia, el ilona , .Tlqiie fainiliam largitiis tst. ler siiiiul, et camerain sancti Andrex apostoli ad
VAr.lA.NTES LECTIONES.
'
Cod. Luc, candelabrorum. * Cod. Luc, constrticlutn.
* Cod. Luc, orniUuiii cinn. ' Cod. Luc, monaslico.
' Al., ccx. ' Al., quoltdie offtciii m ecclesia Salvatoris, elc.
' Cod. Luc, ad inslur. • Al., Iioris.
' Al., presbyicrii. " Al., XXIX.

VAnioRUM miJE.
» Hic fecit in ecclesia sancliv Dei Genilricis ad Pnv- G S''"^- adlcriinm, ad scxtiim, ad noi;am nnte omiiia con-
srve per circuituin super colimnas regulare candcla- venile. Idein.serm. 78, dc Tenipore Mieniius lamen :

broruin ad instar ecclaiw beati Pctri apostoli. Ke:!ii- rogo et admoneo, (ratres, ut ad vigilias maturius sur-
bire candehibroruin est linea seu ordo c.indelabru- gere sludealis ; ad lertiam, ad sexlam, ad nonain fe-
iiiin, qnaiordine (lis|iosila eranl. Altaserra. liciter renialis. Simililer Gregiirius III innii;isieriuin
^ Yela
serica alba ornaia blatlo, il est, blaileo reslilui^se menior.itur infra lioc loco, juxla basilicani
limbo. Blaila iilcm esl qiiod piirpiira. Trebellius Pol- Lateraiienseiii , ad celebranda ibi ollicia diurno no-
lio in ab eo uxor peleret tit iinico pallio
Claiulio : Ciiin cuirnoque leiiipore, in^iar ofliciiiriim ecclesiae beali
blaleo !,erico uleretur, itle respondit : Absit ut auro fi'a Pelri. Et Adrianus insiiuiit ul in iiioiiastcr o Ilonorii
pensentur ; litira cnim auri tunc libra serici fuit. Gre- papa; Iliira; canoiiicae celebrarenliir,
iit iii Ecclesia
gor. Tiir., Ilisl. Iib. ii, cap. 5S Igitur ab .Anaslasio : L:ileraiieiisi. Anastas. in Adriano
Et constitull eos, :

imperaiore cudiciUos de consulatu accepit, et in basi- ul in basiiica Salvaloris , qiia: el Constanliniana dicla
lica beaii Mariini tiinica blatea indutus et cMamyde. esl, juxla Liitcranense patriarchium postta, el ojjicia
Alta'ebra. celebrarent, liuc est, mnlutiiiam hoiam, prnnain, ler-
<^ Conslriixitque monaslerium erga
einndein titulum iiain, sextain, sed et nonam etiiim el vespertinam. Idem
sanctorum nhirtyrumSlephaiii, Lnurenlii, alque Clinj- siaiiiisse iiienioraiur iiifr. iii monasterii) tancti Laii-
iogoiii, conslituens ibidein cibbatemel mnnacliorum con- iciitii. Altaserra.
grcgalionein, nd persolikmdas Deo laudcs in eodem li- i Scgregatam vidslicet a jure potestalis presbyteri
lulo diurnis alque noctiirnis lempoiibus ordinatam, ad condidit nionasieriuin in pra-dicli tiluli. Giegur. III

instar officiorum ecclesiiv beati Petri aposloli. Basilica r\ ecclesia sancli Cliry ognni niarlyiis, qii;e est tiin
.saiicti Clirysogoni martyiis e t titnlus cardinalis. Iii lus cardinalis, evempliiin lainen a jurisdiclioiie pres
eo Gregoriiis III condidilMonasterinm, el iii eo iiisti- liyleri c.irdinalis dicli liiiili qiiia geiieraliter ser
tiiit abbaiemel coiigrejjaiioiiem iiiiinaclinium, ad ce- \;ilur in Lirbe, ul ulliim iiioiiiisteriuni tilulu cardinali
lebrandum divinum olliciiiiii per diein etnoclem, ad .•it subjecluni, cap. Dilcctus extr. de capetl. nwnach.

exe.niplurn ecclesiae beati Pelri. Al) ecclesia lieali Pe- Altaserra.

Iri ad alias omnes saeciilares et regiilares iiianavil ' Fecil autem et tectum noviler, simulet cameram san-
mos celebraiidi divina ollicia snislioris die nocluque. cti Andreiv apostoli adsanciuiii Pelrum apostolitm, quod
Ei Ii:b 6uiiti|iia; dicuiitur lliir;cc:inoiiica;, i|iiia dlvina depin.vit. Ecclesias depmgi iiioris anliqui esl. Anasias.
oflieia recilantiir certis lioris videlicel hora matiiti- infr. hoc loco Hic eiiam basilicam sniHli Caiixli pcn-
:

na, priina, teriia, sexla , iinna vespera. iina-ias. iii tificis el martyris, pene a fundamcnlis dirutam, novi$
Adriano : Porro ctin ba Eugenice miiias- ilica bciitce fabricis cum tccto conslnixit, ac loluin depinxil. El iii-
terium puellarum ibidem a futidanienlis ccdi-
iiuviler ira Item basiticam sanclir Dei Ccnitii.is, qucBin Aqui-
:

ficans, conslituit utjiigi.ei illic Deo canerent laudes.vi-
delicei linra prima, lerlia, scxla, nona, vespera, matu-
lina. Augiisli.i. de Terapor. seriii. 55
. El ideo
rogo vos, fralns tharisiiini, ad vigilias maluiius tur-
ro dicilur, in qua antea diuconia, el panuin oialorium
fiiil, eam a fundamenlis iongiorem el Idliorem consiru-
, : xil atque dcpixit. De quo lu^ius dixi iiiGiegor. Tur.,
lib. 11. c:ip. 17. Altasi;rra.
 SKt» NOTITIA IIISTOUICA IN GliliGORIUM 1>APAM III. 570
saiK luin Pelriiin aposlolinn, qiiaiii depiiixil , el feoil A rinni fnii , eim a fnndamenlis longiorem et laiioreni
in eadeiii basiliea iina^incni anrcam in geiiiiiiij beali cniisiruxit aique depinxii. Iiem d.aconiam sanct.i-
Aiidre.-e apostoli, pens. lib. oclo, '
et intra cnnfes- ruin Seigii et Baclii, sitam ad bealuni Pelniin apns-
siuiiem veslivit argciilo, qiioJ deaiiravit auro puris- loluni, in qna pridem parvuin oratoriiiiii erat, a fiin-
siiiio. Ilic etiam b;isilicain sancli Calixii pnnliliois et damentis ampliori fabrica dffltavit. Et concedens
inartyris pcne a fiindamentis dirulam novis fabriris omnia qnoe in usum diacnniae exislunl, slalnit perpe-
ciiin lecto conslruxit, ac lotani depinxit.Ubi contulit pa- luo lempore pro sustentatione paiiperinri in diaco-
tenainargenleam simul et calicein,et ' vestem altaris. iiia minisierio deservire.
Ilom teclum basilicae saiictorum Processi et Marti- Item in coenieierio sanci.i: relronill;eslalioiieni an-
iiiaiii a novo conslruxit, subposita pila fabricis fortis- nuam dari
iiisiitiiit, ubi oblulil coronaiii aure.ini, ca-

siiiiis, post eorumdem sanctorum veneranda corpora iicem et patenam argent., sen alia diveisa ad orna-
ad firminientum muroruin basilic* sanctae. Iiem in lum ecclesise perlinenlia. Ilem ' » accubila qii;e siiiit
ecclesia b-aliGenesii marlyris leciiim iioviler restau- ad beatum Pelrun! in riiinis positi a fiiiidaineiitis no-
ravil, iibi el aliare erexil noiiiine ^ahaioris Do- viler reslauravii
iii
atque dcpinxil. Ilem basilicani beali
niini nosiiiJ.su Cliristi, in qiio contulil patenam ar- Marci, sitamforis niuros liiijns civilalis Roinana via
geiiteam, el calicem, seucoroiiam argeiiteam cum B Appia, pjiis lectiim diruliini a iiovo fccit. Iteiii iii

d<:lpliinis sex, necnon et coionnlain auream cuin ecclcsia beaii Pauli aposloli miitavit irabes niiineni
cruce pendentem super aliaie.. qiiinque, alque tolum ejusdem b;isilic.L' lcctuui ab ar-
llem iiibasilicasancla; Dei Genilricis, qu;cadMir- cii allai is, usqiie aJ regias resarcivit ac resiauravif.
lyies dicilur teclnni vetu-ta im uiia demnlituni, Mulavit auicm irabes
,
in sancia Dei Geniirice ad
purgari fecit ad puruiii, cl cuni calce abundantissima, Praesepe nnmcro quinqiic. Fecit vero a novo ecc'e-
seu captis plumbeis a novo restanravii, et qu:eqiie siam sanclonim .Maic<lliiii el Pelri jiixia Latoranis,
per circuituin ejusdeiii ' tecli fuerant dissipata novo etiani coeinetcrium be;ilornm iiiarlyruiii Janiiarii ,

nitore ronstruxit. Urbani, Tiburlii Valeriaiii et Maxiini =*

, , ct coriiin
Iiem basilicam sanctoe Dei Genitricis, qiix in Aqui- lectum iii niinis posiium a novo * perfecit. ^'
llujiis
ro dicitur, in qua anlea diacoiiia et parvuni orato- lemporibin plurima pars iiuirorum liiijus eivilaiis
VARIAMKS LECTIONK^.
' Al. ,
et introgrcssionem. » CoJ. Luc, tccla in ruins posita ; .Mansi, lectttm
' Cod. Luc, vcsles. et eoriim
^ \\.,deiecli. « CoJ. Luc, refecil ; .Mansi, refeelo.
' Cod. Luc, accubilus <]u'' al., ad ncciibila.

VAIIIORUM NOT/E.
' Ilem accubitii qua' sunt ad beatutn Pelrum iii ruinis C m(^ diip'iccni leL;aliiinein ad Cari)liiiii .Marlelliiin
liiisilaa fundiiineiiiis iioviter restauraiii alque depinxit. iiiajoiein iloinii., ri'gi;c Franciinim cuiii clavibiis
Accnbiliim proprie est leclulu- iricliniaris, iii qiio saiicii Pelri el particiilis c;ileiiariini inisii, dii|ilicein-
arciinibitnr epiil;iriiiii causa. Lamprid. iii llelioita- qiie ad eum scripsit epi-ti)l.ini a eo ciinsi io, ul eos
balo ^'on cubuit in acciibitis facile, nisi iis quce pi-
: tiinla oppressione Longobnrdorum liberaret, ini|iiit
liim leporinum haberent, aut plumas perdicum suba- Anastasiiis , qui iiiiius qiiidem i:iiiiiiin le^Miioms
lares. Swpe culiitras niulans vilioribus nmicis folles memiiiil obilae per An;istasiiiin epi-cnpuin et Sergiiiin
pro accubilia slernebal. iiileidiiin accululiiin ^igniliea- pre>byleruiii. Sed diiplicem leg:iliiiiie n ;iil Carnliiiii
liat ca'naculniii, iii i|iio accubita disiioneb;'niiir. Ana- ;i Gregorio nii-sain lialienins ex cniiiinii;iti)re Frede-
slas. in Lenne III lienique fecit in pulriarcliio Lale-
: garii, qni cap. 110 scnliit Greg.): imn. noii soliini
raneiisi Iriclinium miiiv niagniludinis, in qiio loco et o|iem CaroU conlra Longnbarilos iiiniloiasse, sed
accubiui coUocnvil. Ll iiifr. eml. : Fecil et atrii do- eliam coiilra iinperalnreiii, qui, iil ail Bariinins, con-
mum, in qun coHocav I. lili'in i:i
e:iiiin el accubilo^ citaverat regein Loiig'ib:irdnruiii contra Lcclesiain
Leiuie IV iYn»i ei accubilnm qwi:l duinuus Leo bonni
: Itnmaiiiiui Ko lempore, iiiqnit roiiliniialor, bii a
:

nemoiim Papii III a furdamenlis construxeral, et Roma bealus papa Gre(jO<ius claves venerandi seintl
omnia ornameiiln qiicn ibi paraveral pra nimia velii- cri cum vincuiis sancli Pelri et mnneribns mngiiis ct
flule el oblivione aiitece.iSorum ponli[icum deleta sunl, in/inilis, legalioncm (fuod unlea nitlHs audiiuin aui vi-
el in d e nalalis Doniini iioslri Jesn Chrisli secundnm sum lemporibus fnil) m muralo princpi (iiein|ie Caro-
carnem, lam domnus Gregorius quain el domniis Se ' *
desliiiavit. Ciijus iliiplicis leuaiiuniS b;ec raiin pro-
gius sanclw recordalionis, ibidem minime epulabanlur. y. ferlur ab e .deiii .Aiioiniiin : to imclo palralo, ul ad
prwsiil Leo IV cuin
Isdem vero bealissimus et suminus prffs» parles imijeraloiis recederel el Itomnnum consulalum
gaudio et nimia deleclalione omnia ornamenia sive ali- (seu p;iliiciaiuiii) prirfalo principi Caroio sancirel.
nienla, qua; inde deleta fiterant, noviler repnravil, el ad Gregonu n non solnm contra Loiigubardos , seil
usiim prislinum nuujnilicerevucavit. Inile resiiiuendus etiaiii cnnlra iniperalorein auxiliuin posiiilasse, ex-
Incus iiiendoius ejnsilein iii Cn-gnrin IV Fecit eliam : presse lej;iiiir iii Annalibiis .Meleiisilins, qiii in cnllec-
juxla aculiti pro qifele iionlificis, ubi vosl oraltones lione llistoricorum Fianroriiin Diicliesnii exslant .

menibra
tiiaiulinales, vel missaruinojficia, ejus v:ile:int ^iiiio 7H, Carolusprinceps, domilis circumqunque po-
soiioruri, huspilium parvnni, sed honeste cunsyuctum. silis qeniibus, dum ea quce pacis eranl infra sui regi-
Lfge juxia iiecubiia, qiin: eraiil scil. ad basilic.nn miiiis termiiios disponerel, bis eudem anno leqaiioneni
be;ili Pciri. Altaserra. bealissimiCreqorii papiv ab aposlolica sede direclam
^ 1. Ilujus lcmpoiibus, etc. Anno septiiigentesinio suscepit. Qiii sibi clavesvenerandi sepuLri principis
qiiadragesiiiio Liiiipramliis Lniigobardnruin rex Ro- apostohrum Pelti, eiusdeinque preliusa vincula cum
inain obsidioiie cinxii, eo (|iioil Trasainiindus Spo- muneiibus magitis delatis oblulerunt : qitod aniea nulli
letaiiiis el Godescabus lienivenlanus diices, sibi in- Francorum principi a quolibet piirsule H'>manir urbts
fi-nsi cs-ent in amicilia Rniiiaiii pontiliiis. Quare directuin fuil. Epislolnm quoque da relo llomanoruir
(iicgoiiii; aiiiio ;epliiig':iilcsiiiio qiia.lra^esiiiin pii- piinnpcm iibi prccdicliis prce^ul Crcijoiiu^ miscrat.
571 S. CUEGOKIUS I-APA III. f>72

Koiii;in,i' iPsUiiiraia esl. Alimoiiiaiii (iiuKiiie ariificiiiii A el preiiuiii aJ eiiiendam calceai de proprio inbnii.

YAUIOKU.M NOTyE.
Rnmnnus, impemloris liomi- iiiiporal.ires ille in d visione siii nniio 800 inler
rcgiii
queid sae popii/iis relicta :

nalione, ad sunm dejeiisioni-m el iiiviclnm ctemeiuinm (ilios lacla, iii qiia ail : Siiper omnia antcm jubenius
cnnveitere voliiisiel.^^f. eliam liqiiet liiiiilicciii
tiuo ul ipsi tres fraires curain el delemioncm Ecciesite
lei.'iiliciiiiiii illaiiind niiniiiii 711, Gre;;o-
perliiieie sancti 1'etri siniul quvnilnm ab acn
suscipiant, stcul
riiiiii(|iie a Gariiln peiiisse ul al) iiiipeialoris parle tiostro Carolo menioriK geniiore Pippino reqe,
ei beatie

rec.ileiel. QiiiiJ lcs;alioiiilius lilleiiMiu.' Gregorii III et a nvbis postea siisccpta esl,et ul eam cum Dei ndju-

r. spoiiilfiil Gariiliis, iuiHik veleniin prodidil; sed lorio ab hostibus dejendere uitaii ur. el justi'iinn suiim,
e:is (".aiolo 'p-niiissiiiias accidifse, nos edocel Coiiti- qniintum ad ipsos pertinet el ratio postutaveiit, liabere
iuialor Kreilcgarii, qiii iii sua Aiipendice scriliil : jacinnt. Ideiii liabet Ludovicus Pms iii divisioiie re-
- giii sui, qiiam GulJastus, lonio II linpenal. Coiisii-
]pse mirilicii nc maqnifuo lionore ii»aiH legationem r
ceiiil, miiv.ern prelinsa coiitulit. ulque cwn mngnis prn;- tiil., el Kaluzius, tomo Capii., aiino 857, aucwr
I

viiis cum sodalilus misi-is Grimonem abbalcm

suis vero Critica; B.iroiiii reciius aniio 85'j faciain exisli-
Corheiensis wonnslerii ct Siji}ohertum recliisum /j.isi/i- iiiat Supcr omniu jubemus alque pnvcipimus ul ipsi
:

ca: snncti Dioniisii murliiris liomnm ad limina sancli Ires (ralrcs curnm cl defcnsionem EcctcsicE sancti Pe-

1'eiri et si.ncli l'uuti destinnit. Cuiii li cc leijalio tri simut suscipiunl, sicul guondam a proavo noslro

Carolo gralissiiiia lueril, noii diibiuiii qoiii per iii s- Cinolo el avo nostro Pippino, et beula: menwrice Caro-
siis Liiiiprandii ngi lclliiiii de.iiiiilianl, iiisi dilioiic lo ijciiilore nostro imperalore, et a uobis poslea susce-
Kiiiiiaiia qiiaiiipiiiiiiiiii .xccd.^nl, cl Lnilpraiiduiii, pta csi. Ex qiiibus coiicludeiiduin esl (.aioliim Mar-
ejiis iiiiiiis ah iiicij-plo deierriiiiiii, Papiaiii i/iide ve- j, lelluiii priiniiin luiise omiiiuiii principiiiii Frauco-
licral redii-se, rcleiilis taiiieii, Anastasius, iil lialiet luiii, Urbis Eccle-
aiit cujiisqiie alterius gciitis, iiui

"ppidis qiialuor quai occupiverat, qiue poslea siil) si:eqiie Koiiiaiue palruCiniuiii suscepil. Qui pliira liae
Zacliaria Giei;oiii successore restiliita siinl, ut ibi- de re ciipii, con-ulat Marcani iaudaiuin, et Criiicum
dciii diceiiiiis. Auxilia poiililici proiiiisisse Caro!iiii K.iroiiii ad anniini 7 iO. Ex leg:itioiie illa Gregorii III

diiiru.iiidi etiain locus iiuii esl, sed cuin eodein anno ad Carolum Marielluin, peiies qiieiii Fraiicia; lunu
741 oliieiii, ei praj^tare noii poliiit. l'orru ev hi» oiiiiil^ adiiiiiiisiraiio erat, orta vijctnr ongo niintiu-
Coiiiiiiual.iiis Frede!,'aiii ct AiinalisUc Metensis vei-- ruiii a) oUolicoruni iiieniin primuin
Fiaiicia. Tunc
liis dediH ilur coiisiibituin, seu, ut auctor Crili.a; lii- apucrisarii Koiiiaii:i; sedis iii Franc a vis: sunl, qui
roiiii liise explical, palriiiatiiiii Carolo Gregoiiiiiii lll bis ciiin Carolo .Marlello egerniit, ul auxilio consilio-
(diiiilisse, ciiiii posenor dicat pnpiiluiii lluiiiaiiuiii qiie Komaiiis essel. Qiii lioinanuin poiililicaiuin
relicia iiiipeiatoris doiuiiialioiic ad suain defccsioncin pist Gregorium 111 gesseruiu, ii: ,uii Coiiitius in Aii-
Carouiii vocasse. I'alricii eniin di-Uilas coiiliiiba- iial. ecclesiast. Fraiic. ad aniiuin 7 10, iiuiii. 7 , ii
liir illis qiii ad dcrcnsioiicni Ecclc^iaruin et iiio|iiiiii Irequentius nuiiiius direxerunl in Franciaiii, resque
aJversiis vini pjleiilioruiii iligebaiilur, ui liquet ex eo dcvenil, iit prselcr legatos, qui pro novis causis
lomiula a 1'aul.i Lii.conoiii lli^i. L.iiigobanl. in iiis. eniergeiitibiis Koma niiltebaiitur, apucribarius apo-
Valicauo r.lala, iiua piiiicei.s paniciuiii reiiniilia- siolicie Sridis in coiniiatii regis assidiie manerel, nec
liat Ilunc I onorem tibi concedimus, ut Ecctisiis iJci
:
raru iJinuiieii^ a Kuinaiio poiililice (ullaium esl ei
et pauperi\'us leijen jncias, et inde apud ul issimum quein rex arcliicapellanuin palalil sui conslituerai.
Judicem ralioihm reddas. Tunc indual c m imperniur Pacius.
iiinntum, et ponut ei in dc.ciro indice nniiuUim, el d>i .i C :2. Ilujus lemporibus, etc. Ullionem Leo mcdiia-
bombaiinum propria muiiu sciiplum : Esto Palricuis balur Itali.c, ac pr:cseriim punlilicis, quciii faiilorcin
miseruors el jusius. Tunc poiial ei in cnput nureum li:iliic dcrcctioiiis aiituniabat. Classi prupterea in-
circulum el diniit a'. Inipoitabat pairiciatus jiis i|iiinl- .siruct:e prielecit Maiiein e suis d.icibiis viileiilioreiii.

dam |iioie.:iioiiis txliauid.nai iuiii, iit e\plical M.n- Ast Thcopbanes iii Lcoiie, cnirra Pa-
imiicra or, ail
ca, lib. I lie Coiicoiilia, cap. l"i iiiiiii. 1, quod Eccle- puiii,a:que recessum lioinoe, ac Itatioe saiviebul : con-
fiis sibi iioii siildilis, ailvcrsiis puleniioi iiiii viiii sirutlumqne stolum magnum direxit adversus eum,
publicaiii aut pnvdiaiii, iinpeiiiii suleiii illi qui ali:is Muiiein pric/oii m Cijberrolen^imn capul in eo coiibli-
ex iiiiiiiere siio ad id iioi obligantiir; licei eiiiiii (HCHA. Inierea poiiiilex rebiis siiis prospexerat lega-
principes Ecclcsias iii rcgiiis suis conslilulas e.K (iiiiie ailoriiata ad Carolum .Mariclluin Fraiicuriini
ollicio lueri leneanlur, i.liid laiiieii jus piuieclioins prliicipem,aquopetebataiixilia luin pro saiicta seJe,
oidiiiaiiiiin csl, el a jurisdicuoiie peiidet. Jus illiid iiiiii pioUoniano populo,quiLeoiiis deireciabal inipe-

exliaordiiiariuiii piotecliunis ciiiicedebatur pruceri- riuiii.Dcealegatluiieloq.iuiiiiir pnc aliis Aiinales Me-

liiis viris, qui vucab:iiitiir palroni, dejensores, prolec- teiises {Apud Ducliesu. in Cottecl. Hisl. Eranc), \n
lores, el auvocnti, qiii prolecuoiiein el deleiisioiiei.i quibus ha;c lcgu: tiir Anno 741, Carotus princepa
: bis
siiigiilarcin ecclesiis parliciilanbus inipeiidebaiit , eudem aniio teg ilionem beulissimi Gregorii pupic ab apo-
pr.eier eani qiia; a regibus ex ur.line discipliiiae pii- itolica sede directam suscepit.... epiDiotam quoque de-
blic;e exs|ieci:ili:ilur. Sed p:ilricialiis Ecclesia; Ko- crelo lioniauorum priiicipum sibi prwdtclus proesui
niaiiae, seu palricii Kunianuniiii nuicen, duo qua;- Crcgorius miscral, quod sese poputus Romanus relicla
daiii coiiiplecleliaiiiur, et jurisdiclionein, qua legcs {) imperntoris diiminatioiie, ad suam dejcnsionein el in-
Francoruiii iii Urbe ex cuiijensii poiitilicis et pupuli victain cteineiiliam convertere votuisbet. Ah eoJem —
Koinani pol;eli:iiiliir, et proleclioiiein seu deleiisio-
,
Carol.i anxilia quoqiie Ibigilavcrat adversus Lango-
iieiii,qiiaiii Kuinaiiae Ecclcsia; polliciti eraiil, qua; bar.los (Episl. 5 et b) llaliain opprimenies, mulla-
del.iisio pactis cuiii Koiii:iiiis Poiitilicibiis iuilis cuii- q.ie iiilerenies iiicoiiiiuoda sancue seJi. llaiic vero
slituta eial. l'actoniiii illoiuin iiiitiuiii de proleclione lieus, iiiiilahoinliiuin upe inierveiiieiiie mirahiliter ,

ciiniEcclesia Kuiiiaiia coiiveiitoruiii cuniert Marca liiiiiis est aJveisus iram Leoiiis. Ejus nanique ci.is-
in lia;c lcnipora, qiiibiis Giegonus III ^e suainque sciii iiilcr liiip.riuiii et Italiani lempestas vat.Ja
Ecclesiain luilioiii Caroli Francoruin ducis coniiiiisii a.lorla esl, panenique iii scopulis, pariem JM
Jisjecil
cl proteclioneiii istain iiovis quibusdam legibus, a aliis lluctibus sepelivit. Mec laiiieii Leo aJ meliorem
IMppino rege Fiancoriini oi Slepliano II poniilice liiigeiii ob id rediil. Al Tunc (riieupliaii. loc. cil..
:

Itouiano, qui patiicii dignilatein Pippino el ejus li- impugniiior Dti peramplius sivnens, cuin Arabico «cnji.
liis allribiiil, iiriiiatain lu s^e scribit. Ilis itaqu.i dil- teiierciur adeersus iniagines, Iribula capitatia terlitf
licilliiiiis leiiipuribus Caroluni .Marleiluin patiiciuin parii Siciti.c, seu Caiubrix supeiunposuil. Ea vero
Koiii:iiiiiruin el derensorein Ecclesia; dicluin esse, qua sanctoium principum apo-
dcuiiliir patriinonia
pra;ler Fredegarii Conlinualorein laudatum, evideii- slotoriim , (jHii' dimidium el trin
oUiii et luclciiis anri
lcr insinuanl Carolus Magnus et Ludovicus Pius couferibnni urgcnti lalentu pnb.iuv rntioui cxsoivi priv-
 NOTITIA II1ST0KU;A 1N S. G1;E'J0IUI;« PAPAM lll. S7i
» lliijus leniporibiis Galliensiuin caslrum reciipe- V ejiis Genilricis, saiicioruiii aposioloruin, vtl omniuni

raluiu est, pro qiio quoliJie expugr.alialiir ducaUis sancloriim niailynim, ac coijfessoriiiii |ierfecloriim-

liomanus a ducatu Spolelino, dans pecunias non qiie juslorum iu lolo orbe Lerrarura requiescenliuin.
parvas Trasimuiulo duci eorum, ul cessarenl bella ut iii oratorio iiomiiii earuin dedicato, iiitra ecclesiam

cl qiiaesliiints, '
pnliiil causa linire, el i:i conipii:e I cnii Pelri aposioli suii arcu principaHi a monaciiis

sanclic rei|iubrie;e, alqiie in coipore Clirislo dilccli vigilia; ceielirareiiliir, el a pie5liyleri> Iiebdoniailariis

cxercitus Roniani annecii pra^c pil. missaruin soleiniiia; ' iisdeiiic|ue iiislilulis dispusuit

llie fecix vestes de ' aluiri in ecclesia Saivaioris ut in coeincteriis circumquaque positis Kiiiii.r in die

Dei Genilricis, siinctorum apnslolorum Petri et P;iii:i, N.italiiioruin eorum lum naria ad vigilias facieiidas,

alque Aiidreie, ' el cxlerorum iu diversis ecclesiis. el iiblaiiones de patriarchio |er obl.ilioiiariuni de-

Nam et iii Ceiiluniceilensium civitate miiros diriitiis portareiitiir ad celebrandas miss;is, per qieiii prse-
peiie a lundamenlis forlissime conslrui fecit, ^ el hoc viileni piiniilex, qiii pro lempore fiieril, ^saceidotem.
consiiliiii' ul, secumlum consliluluin quod a coliegio Ilic fecil ordinaliones Ires per menseui Dece:ic-
'^
sacerduium • coram sacro corpore beali Pelri fjcluni brem ,
presbytems viginli qiiatuor, diacoiios tres ,

esl, pro celebrandis solemiiiis vigiliarum atque iiiis- e|iiiCupos per diversa loca nuniero <.c;uaginla, iiiii

sariiin Cbrisli Dciiiiini nostri Jesu Cbrisli sancloeqiie B

VAUIANTES LECTIONES.
'
AI. el poliiil caiisam fuiire. '
X\. ^ul senala suiil secuiidumcoHslitulumquod, elc.
' Cod. Luc, ad aliana iii ecclesiis sancli Satvaloris; ' Al., de sacro corpure, elc.
al., a/((in in eccle!,ia sijnclx Dci Geniiricis, sanclijriim. ' In al., sacerdoles; ei desunt ca;tera , sed slatini
^ Al., el cwlera in Uiiersis ecclesiis. coiilinuatur vila Zaccliaris.

VARIORIJM Nor^.
cepit considerare eliam ac describere nalos mares ju- ^ lisdemqne conslitwis disposuit ut in coemeleris ,
;

bens, ul Pliarno quondam eos qui erant ci Hcbrwis.
Quaniobrem linperiiim novo boc Pbaraone iinpe-
raiile lerribiles leqiie plagas est passuin ac veleri sub
Pharaone olim /Egyiitus alllicti ernt. In illud Sara-
ceni iinimpenles pro\iiici;is devastaven.nt. Fanies
siibiiide ac peslis earuin desolalionem perleceriint
alque ob ealaiiiilalis incrementum
— cjrcumquaque poiiiis Roma; in die natali:iorum eormn
lumin:iria al vigilias facieiidas, et obtaliones de Pa-
iTiarcliio per oblalionariiim deporiarenlur ad cclebran-
das missiis, pcr qucm prwvideril ponlife.v, qui pro
lempore fueril, saccrdolcm. Gregorii III con^liluliiiii
: esl ut iii die naialiuin apostoloriim ct inanyruin, iii
liornbili terra;- coenieieriis luniinaria ad vigiliis cclebranilas et ,

iiiiilu urbes subversa; plerosque in-

praecipiKe illiiis oblationes, id est, panis et \iniiin, ad iiiissas cele-
colas ruderibiis coiilriveruiil. Caelerum quod maio- biaiulas, et palrinrcliio Lateranensi de|iorlentnr per
rum omiiiiim pessiinuiii liic diviiia; ira; maiiceps iin- r oblalinnariiiin qiiod ante consl tiiiiiin a Joaniic III,
,

peralor siibdilis iinporiavii, successorein iis reliquit ui observalum e-t e\ .^nasias. in Jii;inne. Oiilationa-
iiliiim siium Const;iiit niiiii Cupronynium, qui et iiii- lius cst siibdiacoiius, qui oblaliiuies, id esl paneiii
pietaie et omni scelerum geiiere pareiiti longe ante- viiiuiiidestiiialuiii sarrilirio niiss;e, suscipiehal e
Celluil. SOMMIER. niaiiu poiitii.cis, et deiiide eum liailehat ;ircliidia-
" Hiijus lemporibus Cattiensium castrnm recupera- cono. Ordo liomanus de oHic. niissie : DHationer,
lum esl, pro quo qui.iidie expugnahalur ducnlus liu- aulem a Ponlifice suseipit SnbiHaconus et poit in ,

manus a ducatu Spnlelino, dans pecunias noH parvas. sindouem qui eum sequilur, qu.im lenent duo Acutili.
'leinpore Loiigobariloniin llalia divisa erat in diica- Ft infr. Dcinde Arcliidiaronus susiipil obtalas duas ile
lus bingiila; proviiici;e diicalus dicehanliir, ut du-
:
Oblalionario, eC dai Ponlifici, etc. Altaskrra.
calus UiiinaiiiK, dm atns Spolctiniis, ducatus Foroju- Episcopos pcr d versa locu, elc. ISoiiifacius epi-
i"

liensis. Paul. Variierrnl., de Gisl. Longobaid., lib. iv, scopus ad Germaiii;e conversionem olim niissiis. ra-
tap. 52 Circa liiic leinpora niorluo apud Forum Julii
: iiiiiiem eorum qua; illic e\enerant poiililici reddider.it
t.rasuljo duce Furvjut:cnsi, ducalum Hiigu reyindum per suas lillerjs. Quare puiilife.v graii aniiiii a;sti-
suscepit. Ap'id Spoleium quoque Tliculdel.ipis defunitu, malionisijue causa arcliiep siopi dignilati-in illi con-
Allo eidem c vit iii ductor e/licitur, Pcr luec lempiTa lulil, " isiique palliiiin quo lempore nli eodeni de-
,

Diiio Komaiia iiiiilta pa-sa esi a Liiilpniiidu rege berel si^iiilicans Tibi sucri allii direiiinus niunus, :
i

l.iingibardoruiii, ob causaui Trasimuinli, ducis Spo- qnod B. Pelri aposioti auctorilate suscipiens indunris
lelaiii, qui Kiiiiiaiii rege persequeme conlugeral, et alquc inlcr iircli episcupus unus, Deo auclure prircipi-
a duc.ilii liomano ohsidioiie ahlal.c su il <\\ijluoT „niui ul censear^s. Qualiter auiem eo uliiris, ex mandalo
iirbe.s, Ainoria, llortas, Puliiiiarlium el Blera, de a/)os(t/iio in/oimndis (iiyHOSct'. Ilaque dinn missarum
ipio Aiiaslas. iii Zacliar. .\i.T.\sF.iin.\. sol.innia rt,;is, vel episcopuin le cuiitiyeril consecrare,
ti
Et lioc consliluit ut secundum coiislilulum quod
, itlg lanlnmmodo tempore
eo utaris (Greg. Ilf, ep. I, ad
a collegio sacerdotum corain sacro corpore beuti Pelri Ijoiiif. ).Prajlerea f.iculialeui ei conce-sil creandi
fiicluin est, pro celebrandis suiemntis iigiliarum alque episcopos juxla leges sacrorum caiionuiii : Pracipi-
missuTum Domini nostri Jesu Clirisli sancla:que ejus uius, ul juxta .'acrorum canonum sialula, nbi mutliludo
Cenitricis, sancturum aposloturvm, v/l omnium sanciv- txcievcril fideliuin , ei ligore aposlolicce fcdis debeas
rum mariyrum «c confc-sorum perfecioTuinque jusio- Irdinare episcopos, pia tamen conleinptutione , ut non
rum lolo in orbe leirarum requiescentium, u( iii oralo-
,

vilescat dignitas episcopalus (Ibid.). Kaptizari opor- —

110 Noiiiiiii eurum daliculo, tnha ecrlesium beali Pelii lere dncel in numiiie sanCLissiiii;e TriiiiLaiis, qnis
apostoli sub arcu priuripal! a .Munacliis tigiiia: cctebra- pagaiii alio iiiodo baptizaverint. Equin.i carue Cbri-
Tentur, et a prcsltjteris liebUomudariis missarum so- siiaiiDS prohibere eum jubot
vesci severam(|ue ,

lemnia. Consliluluin buc coiiiiiiet duo capita. liiiuni, poenani iiuponere. Pro delunctis
lranbgies.-,oribus
ul vigilia; sanctoruni aposlohn uiii, luanyruffl ei coii- orandum, eoiuinque a piesbytens in niissae sacri-
fessonini tulo orbe qniescentiuin celebrareiitiir a licio nieiriunem laciendam. Consilium dandum ne
presbyieris bebdoniadariis. In ecclrsia heati Peiri pliisi|uani seiiicl iiiiis iiiiberel. Parricidio
ei ilcruin
eranl presbyleri bebdomadarii, qui per licbdoniadas pociiiieiiliam, ipioad superesset, injungeiidam
vila ,

niissas celebrabant : de quihua Aiiaslas. iii Itilario, iiec iiisi iii niorlis ai Liciilu coininiinioneiii iis dandani.
iibi dixi. ALTASEr.RA. Iloinicidarum inslar eos babcndus qiii mancipia ad
875 S. CRtGOUIl PAIVE III 5TC

eii;un ^ veiieiabilein Viilcariimi pariibiis Fuinia; iti A UaleinJiis Dei eiiibiis. Eliessavil «piscopalui ejiis d;es

civiiiile Vioiiii:! J;il() (nllio artliiepisco|iuin coiisiiluil. qiialuur.

i)ui si'|iiiliiis esl iij basi;ic.i beali l'elri aposioli quailo

VARioRUM mrjE.
iiniiiolanduin pin.inis vemlerenl. Episcopi coiisecra- Salisburgensem , Frisingen^em , Raiisponeiisi'iii ..
el
lioneiii seniprr lai ieiiiiain corain duobiis a'iis eiiiseo- l'assaviensein qu:e oiniiia iiiinliavll poiililiri. Ilic
—
;

|is. De liis oninibns illnm adinonHt. Deinde cum anlcm niliil eiiriiiii iinprobans Qnia. iiiqnil, iiulicusii
:

lionifaeins ipse vcnissei Roniain, irinas ei disc dioi pfireiis'e le ail gtiiUm D
el iiixeiiiif.e eoi
ijiiaiiorHiii

dedil lilleras priinas ad episcopos oiiines, presbyle-

: exira ordinem ecclesiiislicuin vivenles, duin episcopos
ros el abliaies, iiims iii iliiiere baliuissel obvio<, eus
eiiini liiirlabaliir ne lilliiiii deliiiereni nioriireiiliir-
iiue ex ecclesiaslicis eoruiii jurisdiclonis, si q'ii ciini
liiinilacioad infideles converlendos vebeni piolicisci
Alleras ad proieres populiimqiie pri.viiiciaium re-
teiis coiiversariiin cfisqiie ile|irecabauir iil
; ropria
ejus minislerinm aiiciorilale lulcireiil, proscribereiil-
non h beaiil in provincia, nisi iiniim nomine V'ii'i/e,
qnein nos iinlc leinpns ordinaviinus, el qiiia ciim as-
sensn Orilonis dncis eornindem Bajoariorum seu vpii-
;
miitum provincia: illius, tres ordiiinjses episcopos, el in
qualuiir piirlcs provinciiiin illum divis'sses, id est in
i
quiiluor ptirocliias, ul uiius'iuisque eiiiscopus suain lia-
beut parocliiam bene e! salis prudenler peregisli, fra-
,

'

i|iie e siiis dilii.iiibiis qiiol |iiol superstiiionis iduloia- ler, quoniain nposiolicain privceplionein ex noslrn vice

Iria leliqiias ibiilcm lecerai. Terlias vero ad episcii- intplesli, et sicul libi pnrcipiinus iia peregisii ( Ejusd.
pos Ilajoaii.e el Gi rniauiie ,
quibiis se declara^se episl. 7, ad eiinid. \Villib., iii Viia sancli Bomlacii,
siiiiiiriciit vic 1111111 siiuiii aposlulicuiii in coruui dlce- cap. 31). Cum Gregoriiis reminliavii arcliiepiscpum
cesibus Roniraiiiim, fecisseque ei polesialem cnnvo- BoiiHacium, iiullam iii iis provinciis iiietropolim ere-
caiidi syniidos ubicnmqiie expedire visiiin essei, ac xerai, haiid bisrere euni volens parliculari iilli epi-
saiicue sedi niiiiliandi qiiidc|uid iii eis laciuin csshI. scopaiiii , ui geiieraleni omniuiu curam susciperet.
— Revcr^us Boiiir.iciiis ad missionem suiiiii, Bajoi- SuMM EU.
riaiii imi-il, nbi repeiil oninigeiiam In dero corrii- * Ven. yulcariiim parlibus Franciae in Vieiina dalo

Dlelam ob cpisi opoi iiin iiiopiini diiiii unus dun-

, ; pallio arcliiepiscopum consliluil. ArLliiepiscopus dici-
lax.il vaslam eam provinciaiii moderiib.iiur, ideinqiie lur coiislilui dalo (lallio, quia per pallium confertur
iiec caibedraleiii uibeiii, iicc lerriioiium babebal. pleiiiludo punlilicalis oriicii , cap. jVisi de auctor. el
Quare is alios ires ibi consliliiil ducis procerumque usu pallii. Altaserra.
accedeiile coiiseiisu, cl caibedrales qualuor erexil

SANCTI GREGORII III

UO.M.\NI rONTIFlClS

SCRIPTA Qim EXSTANT.

EPISTOL.^.
(Man-i, Conc. Cullecl. loni. .XII.)

EPISTOLA riVIMA. C fiiis-el reperiiim, Domini iioslri Jesu Cbrisli gralia

t;iii;comi r.vp.i; iii a» dumkacilm akciiii;i'1-copi»i. pliirinios ie a genlililaie et erroread ver;e fidei agni-

il/il(i( puUiuin orcliiepiscupate, docclque quomotlo

i//i tioiieni convertisse. Quod quia divina inslilulione do-
uli eo dibeat. l'oleslnlein facil novos episcopiiti.s crmnr in paraboliscui qiiiii pie liilenla crediia fuerani,
insliUiendi. Oe q ludnm pretbijlere, el de diversis
aliaqiiiiique fuisseliicraliiiiij.Vaf;/;. xxv), in tiilis coiii-
cjic iiitenogaiionibus respoiidel.
mercii lucro cuiii toia plandimiis Ecclesia. Iliiic jiire
Revereniissiino ac sandissimo fralri Boiiilacio
lilii sacri pallii diresimiis muniis, qiiod beaii Petri
coepiscopu ad illuminaiioiiein geiilis Gerinaniifi , vel
apustidi auctoriiale suscipiens induaris, alqiie iiilcr
ciriumquaque iii uiiibra inoriis moranlibiis geiili-
arcliiepiscopos uiius, Deo auciore, prificipinius ul
libus in errore consiiiulis ab liac aposlolica sede
censearis. Qualiler auleiii eo uiari<, ex niaiidal')
[Edii. Roni., Dei licclesia] directo, Gregorius servus
apostolico informaius agiiosre [/<om., agnosces].
servorum I>ci.
liaque dum missarum solemnia agis, vel epi-copnm
" .Magiia iins liabnit graliilalio leclis saiictis-imx
le contigerii consecrare, illo laniiimmodo leinpore
friilerniialis luiu liiieris, eiiiii iii eis, re'ecla seri--, f)

Ilanc vero Gralianiis iileni, stobe fine legitur Hurusqiie Gregoriusa primo se-
' Magna nos linbuil. :

-
Gregorio jiiiiioriallribiiil. rundus liinc Gregorins a secundo junior, id e-l tei
1, /'rHfipiiHiis,
,
1IJ, qiiiest.
Giegnrium 111 desigiiaie interduin tius. Quibns verbis firegorio II perspicue ascribilur.
yiio II iiie lici-i

solereiil, ut di\i. buiic laineii a Grali mo iion inlelligi Cifleriim Gregorii III epislolam esse, vel iiiissi ad
eanidem episiolain Gngorio II di- lioiiifariuin pillii menlio declaral. Missuin quippe a
00 liqiiel, qiiiid
Gregorio Iradil aiiclor Viiifi Bimifacii, llb. i, ciip.
serte iribnai. 13, quicst. 2, Pro ubeunlibus, ilile
III

51. Iluic ergo rectius in csdeiii Viia tribuilur.cl apud

eonsecral., disi. l, Qios a paganis. Et Grali.ino fa-
Ivoiieni, paric x, cap. 17'.». Sirmo.mi.
vel quoJ in (|uibusdaiu uianuscriplis in biijus cpi-
577 EPISTOL.E.
i() iilaris. Quia vero liiihas Domiiii grali.i in iisileiii X Ylll. ll'ic qiio.jue iiiler a!ia criiiiiiia r.giinparliliiis

paililiiis ail roclain fnleiii asseris esse coiiver.-as, illis dixisii, quod qiiidam ex lidelibus ail iminolan-
iile(i((iie iioqiiire le occiirrerc omiiibiis, el ijiiie saiii- duin pagauis sua veiinndent niancipia. Quod ul ina-

lis siinl iiiipeiiilere vel iiiliiiiare, cuiu jaiu longe la- giiopcre corrigere de!«eas, fraier, commoneniiis, nec

leque graila Cliristi ejus fliles in illis priipageliir siiias fleri ullra : sceliis est eniiii et impielas. Eis

[Rotn., partibiis propagelur]; pr:pcipiniiis (IG, 7. 1) ergo qui b.^ec perpelraveriinl, siiiiileni lioin cidje iii-

iil juxla sacrorum canoiiuin slaluli, ulii inuUilihlo d.ces pcenitenti:iin.

cxcrevil rideliuin, ex vigore apostiilic;c seilis delieas iX. At qiioties episcopuni consecraveris, (liio vd
(irdinare episcopos : pia taincn conieinplaiioiie, ut Ires conveniant lecum episcoid, iit Deo sit graiiiin

iioii vilescal (lignilas episcopaliis. Presbyierum n:ini- quod gerilur, eteis convcnienlibiis, ipsisqne prsesen-
que, quem praeterito asseruisti aniio ad nos vcnisse libus consecres. II;bc le, fraler cbarissime, diligenler
iioslroqiie judicio fnissc a siii^ iiefariis absoluium observare voliimiis, et sludio pietalis cinptnni iiego-
aciionibus , credas iieque nobis confes>ifmcm ali- lium salntis exseqni ; ut de lucro apportalo valeas a
qiiaiii feci sc, nec a nobis ul suos expleat libitiis Doniiiio Deo noslro niercedein percipere in .x>lerna

absoliiium luisse. Sed si euin enori dediiiim repere- relribulione. Privileginm vero juxla qiiod peti^ti fi-
ris, liiinc apostojicse seilis vignre ut jiixla saiicloriim '

cienles, bis juncluin (lireximii* ; oplanles le Doiiiiiii

ranoniiin ceiisuram corrigas elcniendes priicipimus; Dei no>iri prieMdio de eonversione erraiiliu:ii

vel si qiios lorsan lales iiivencris. lile eniin veniens, Cbrislo Domino pIenis-iiiiiiniapportareliicrum.[/{om.
Pre bylnr sum, ail, et conimeiulalilias al liliiim atqiie integrum apportare]. Deus le incolumeiiicuslo-
iiosiriim Carolum litieras expeiiit. Nullam illi aliani dial, reveieiUissiine fral^r.

coiice^siiniis licenliam : qiiem vilari, si prave con- EPISTOL.A II.

versaiur, cum reliquis volnmus. CnECORll PAPvE III AD EPlSCOPOS,

njlNF.S I RF.-BVrr.ROS,
ET ;ILBVTES.
I. Eosdemque ,
quos a paganis b:iplizatos e^sc
asseruisli, si ila liabeiur, 111 denuo biplizes in no- Commendal Uomfiicium iii GeriH(i;iiam redeuniem, ut
illnm acljuveni, el, si quis illi se udjungere velit,
mine sancla; Trinitaiis maiKlamus. (De Consec. non proliibeanl.
di-l. i.). Gregoiiiis [Edit. Uom. add. cpiseopiis] serviis ^er-
II. Inter c:rlera agrestem caballum aliquaiilns co- vorum Dei dileclis^iiuis nidiisoiiiiiil.iis eoiscnpis, ve-
niedere adjuiixisii, plerosque et domesiiciim. Hnc nerabilibiis presbyleris , rel gioMS abbalibiis, iim-
iiequaqiiam fi> ri deiiiceps, saiiciissiine fraler, siiias.
nium piovinciarum.
sed qnibiis polUPrisCbristojuvaniemodisperoni-(. ^^^^.^^ cooperante, el scrinonem cnnlirmanle.
iiia coiiipesie, et dignam eis iinp'ine poenitenliani :
praesens sanctissimns \ir Donifacius frater coepisco-
iiiiir.undum est enim alque exsecrabile. piis noster, qui verbiim veriiaiis a dcccssore n"slro
LI. Pro obeunlibus quoque consuluisli si liceat
s;iiict:e rccordalioiiis Gregorio prxsule in fierinaiii;i'.
ollerre [/iom., oblationes offerre]. (13, q. 2) Sancia partes missus fiierat pr;cdicare; jain (losi miiltum
sic lenet Lcclesia, ui quisiine pro suis moriuis vere tcmpus, anhelanti desiderio oraiioiiis, ad liinina si-
Clirisiianis olTerat oblationes, aique eorum niemo- cra bealornni aposlolorum adveniens, >e nobis pr:e-
liain faciat presbyler. El quainvis omnes peccaiis seniaro voluil. Qni etiani coinpleta oraiioiie, ail cxe-
snlijaceamus, congrnil tamen ut sacerdos iion nisi ptiiin laboreni, angelo D iniiiii praevenienie, a nubis
[lioin. om. noii iiisi] pro monnis cailiolicis niemo- est diniissus \lioni., pr;evenienle a nobis esi abso-
li.im lacial el interccd.il. iNon enim iro inipiis,
lulus]. Cui vestra, obsecro, omnium (iileclio, seii re-
(|U3mvis Christiaiii fuerint, lale quid agere licebit. verentia et religinsitas propter Chrisli amorein
,

IV. ' Eos eliani qiii se duliilant fuisse baplizilos, jnvamiiia impendere dignetni', duni :ignoscilis qii.ne

\el qni a presbylero Jovi maclanle et carnes immo- noiiiinns nosler Jesns Clirisius prninlsil dicens :

laiiias vescenle bapliza^ sniit , ut rebaptizentur Qui suscipit prophetam in nomine proplietis, mercedem
pr.rci|.iinus. '^ proplieKC accipiet : el qui suscipit juslum in nomine
V. Progeniein vero suam unumquemque nsque ad justi, mercedeiH justi acciijiet [Matili. \). El si forsi-

sepiiinaiii generationein observare deerevinius. lan alii|uisex vesiris inin slris sese ipsi snncli^sinio

VI. El si valiieris, ^ devilaiiduin doce, iiecui uxor viro in iiiiiiisterio exhorlniionis sancur! cal!iolic:r |iie

obierii, aiiiplius quam diiabus debeal copulari. lidei ailjuiigere volueiit, niillo innd:) pr.iliilicani.

VII. De bis vero qui paireni, niairem, fralrcm, cliarissimi : sed magis concursiiiii pr.elnie, el ex

aut sororem occideriiil, dicimiis iit loto vil.T lempore vesiro ovili adjntores tribiiiio, qni pnssint |ier Dei
corpus Dominicum iion suscipianl, nisi in suo exitu grali;im sullici.nler aeiitibus niiiiislrare verbuin pr;e-

pio vialico. Absliiieant etinin se acariiis conieslione, dicalionis, nl omiiipolenli Deo aiiiinas Inciirariaiil,

el potu vini, donec advixerint : jejnncnt .scciinda, 111 et veslra conimnnitas boni operis pnrlionein sor-
qnai la el sexla feria, ut >ic possint dellenles diliierc liaiiir, atqiieilli iiiereanturdominicam v cein aiidire:
rommissum sceliis. (Ivo, p. x, 17y.) \'os qui reliquislis omnia, et seeuti eslis me, centu-
>
lii eilil. Rom. sic babetnr bic c:innn : ynm nes vrsceiili haptiicniur pravipinn.s.
junqunt^^r, ut
el eos qui se liuhitnnt fuisse tiupliiiilo>i an non, Lilii. liiiin. Iiabei
i" devitn, ne nmpHns cni mulie-
:

i'c/ i)ni preslnjlero Jo i iniicUuUi, et iiiunoladtias cnr- licres obicri il, duabus dcbeat cop. Iiiri.
579 S. CUEGOllll I'A1\-E III S8i

plum acciphlh, el n.am wteriinm yossiilebids (Mulli. A /'i'' robis {Joiin. xiv);el : Petite et accipieli!< ;
qua'iile

wn). lieiio valele. el inveiiiclis; pr.tsiile et apericliir vobis. Oiniiis eiiiiii

qiii petit iiccipit, et qui qua-rit iiwenit, el puhanti ape-

EPiSTOLA III.
ri.iur (Luc. i). El vos, charisslmi, facile fructiis ili-

CBECOKII P.Vr.E 111 AD OPflMATKS ET rOPLLCSl rROVl.N- giios, ut iii (li(! advcntiis Doiniiii nostri Jesu Clirisli
CIAMJM GEIlMAM.i:.
s-iclereas niprfniiiiiii njipisci mansiones. Beiie valctc.
Iledeunle ad illos Bonifncio moiiel iil ci obedianl ,

ulque ut piiganicos oinnes rilus procul abjiciunl. EPISTOLA IV.

Gregoriiis papa iiniversis opiiniatibiis el populci GnEGORII TAf.E III AU EPI5C0P0S B\J0ARI.E ET
proviiiciarum Germani;c, Tluiriiigis el " llessis, Bo- ALAMAN.MJE.
iliaris el Nistresis, Wedrinis el Lognais, Suduodis ei
Ut Bonifacium aqenlem
sedis iiposiolicce vices congrut'
Graveldis, et omnibus in orienlali plaga consiituiis. suscipiant, et ad concilia qna: indixeril conveitiiiiit.
(luoniiam decessor noster sancia; recordaiionis
Dilectissiniis nobis cpiscojiis in rovincia Joa-
Gregurius pr;esul, iiulu divino inolus, ad faciendam | [5

pr.Tseniinm portiiorem lioiiim et Alain.innia consliiiilis, ! Wigoni, Luidoni,

Deo plebein perfeciam ,
lii-

lerariiin Boniraciuin reverentissimum fralrem no- K Uodulfo, Vivilo seu AddiE, Gregorins papa.

siriiin et coepiscnpiiui onlinans ad vos usque desti- Catliidicj sanctoriim Palrum auclo.iias jiibel iil

nnvil, enmque regulam et normam apostolic;B et bis in anno pro saluie pupiili Ciiristinii, seu e.\lior-
calliolicre lidei Roniana% ciii Deo auclore descrvimns, lalioiie adopiioiiis filioruni, syiiodalia debeanl cele-
Rcclesi» edocens direxit, el post lemporiim spatia brari, et causarum caiioniearum examinalio prove-
oraiinnis causa ad limiiia beatorumapostolorum sese nire, ut imicuique, prout nece.ssilas uniusciijusque
pracsenlavil, et qux- aJ salulein animarum perliiienl poposierii, pia jndicaiione subveiiiaiur. L'iide secnn-

a iiobis poposcil imljni ; nos, Deo favenie, nl sacra diim Aposloli doclrinam admoneo et hortorvos, ( lia-

ilocet Scriptura, eum educeiiies, ad vqs, charlssimi, rissimi, per misericordiain Dei, iit digne ainbulcl.s
reiiieaUirum absolvimiis, hortanles vos in Doinino, ea vocatioiie qua vocati estis (Eplies. iv), ul niini-

iil digne suscipialis ab eo verbum cxhorialionis, et sterium veslruni perfectum sit coram Doiniun. Op-
epiicopos vel presbyteros qnos ipse ordinaveril per porlunum nannine esl vos nosse, fratrem et coepi-
apojlolicam silii daiam aucioriiaiein, in Ecclesise scopnm noslrum pra>seniein Bonifacium , nosiram
ininisterio recipialis. El si quos forsan deviaiUes iii- ageiilem vicein, cum digno ac debito lionore pro
veneiil a rectai (idei Irainile seu canonica doctiiiia, tliristi nomine suscipere, et loinisteriiini ecclesiasli-

cosque prohibuei il, a vobis nullo modo impedialiir, cum cnni lide calliolica seeundiim niorem et iinrmain
el qiiod eis iiiiposiliim fueril obediendo jiropicr sanclac calliolic;c el apostolicie Dei Ecclesia;, cui ini-

Deum suscipiaiit. Nam qui leineralor exstileril ad sericordia Dci pnrveiiiente priesse vi leniiir, sicut
obediendiim, sibi ipsi daiiinaliunein acqiiirit. Vos aposiolica auctoritate a nobis destinatus est, ab eo
sutem, cbarissimi, qui in iiomine Chrisli baplizaii suscipienles digiianier teiiealis, el genlilitaiis r t ni

cslis, Chrislum iiiduislis, abstinete ei prohibeie vos- cl doctrinam, vel venienliiim Uriionum, vel falsoriim
inetipsos ab uuini ciillu paganoniin, noii laniiini s;iccrdiiliiiii el harelicdriiin, aiii iindecnnqiie siiit, re-
vosiiieli|iSos corrigentes, sed el subdilos veslros. mieiiies ac piiihibeiilfS ailjiciatis : et nl pO|inlum
Divinos autem el sortilegos, vel saciilicia moiluoruin, Yobis a Deo commissum piis admonilinnihus cdocca-
seu lucorum vel roniium auguria, vel pliylacleria, et lis, el a siiciiliciis morluoruin omnino abstineatis :

incaiitaiores, el veiielieos, et iiialeficos, et observa- ct jiixla quod fiierilis a pr.ediclo nostro c.nisaccnicile
tiones s.icrilcgas, qu;e in vesiiis liiiibiis 11 ri sole- edocii, ita callioliiani el aposlolicam diiciriiiaiii le-

baiil , omniiio respucnles alque abjiLieiiies , loia neiiics, Dciiiiino Deo el Salvalori nosiro placere siii-

ineiilis inlenliuiie ad Dcum converliinini , ipsumque deatis, ct in quo vobis lo»o ad celebrand.i coinilia
limete, adorale, hoiiorilicate ; Saiictoruni mcmoriis „ coiiveuire niaiidaveril, sive juxta Daiiuliiiini, sive iii

conimunicunles (lioin.
. r>
.Mi),
\ . . .:. I .

ul alt ..\poslidiis. Si eniin

-. t . f: ...!.., ^ ^:..:,..,^ K
civilate «1 ..1.;..
.- ^ :...): ;.
Aiigustii, vel ubicunqiie judicaveril, pro iio-
.

(ides vesira, secuiiduin Uoinini iiosiri dicta (Mailli. niine Chrisli parali esse iiivciiianiini, c{ii3ieiiiis cccgn c.

xvii), lueril sicul granu;ii sinapis , dicelis nionii scaiiius per ejiis niandatuin de vestrn conventu, ut in

buic : Transler, et tracisferlur [Botn., transi hinc]. die advenins Christi Jesu cum Iruclu boiii operis anle

ipse enim Doininiis et Salvalor noster in suo sacru ijiislriliunal assistere iiuTeamiiii dicenles: Eccc nos,
eloipiio docel : Diliijes Oominum l),um tuum cxloto cl pueri quos dedisli nobis, Doiiiine (Isai viii), ncii

corde iuo, et cx tola uniina lua, et e.c tola virluie tua lerdidinius ex eis qiieiiic|uani, ut el vos doininicicm
(iliitlli. xsii). El ileruin : Qui me confessus fuerit co- Mccein audire mereainiiii diceiilem : Venile benedini

rnm liominibus, ct ego confitebor eum coram Patre Pntris mei, percipite regnum quoH vobis paralum ei!

meo qui in coelis esl (}Iailli. x). Ileni el alibi promiliit nb origine mundi (Matth. Lv). Beiie vale e.

diceiis : Quodcunque pelieyilis Putrcm in iiominemco,

" lii ed.i. Uoiii. sc habentiir lia;c iioniina : r/iesi.?, h In edit. Rom. sic babentiir luvc noniina ; luggc,
ISortliaris et Kisireiis, Vncdredis et Lognnis, Suitiio- Luidoni, Bidolfo, Plupilo ei S'vadx.
iis fl Grnflcldis. cic.
f;8i EPISTOI..£. 5S5

EflSTOLA V. \ iieiiir peciure, iluni tales ac lanti niil snaiii spiiiiua-

tr.Er.or.ii pap.e iii ah carolum MAiiTr.i.i usi .MAJOREa leiii in:itieiii, sanctam Dei Ecclcsiani, cjiis |ue popii-
DOMLS REr.l.C FRANCI.E.
liiin peci.liarcm iion cnnintur defendore ! Potens csl.
Pro suscipienda sancla; Efct/sia; llomanw defensione
adversus reges L'ingobardorum, qui illam armis suis cliarissiine fili, ipse princeps apostolorum, ob a Dco
vexabant. sibi concessam poteslalcin, suam delindere dnmuiii
[CarormniTi Codicem, qiio C.aroliis Magniis [loma-
el pDpulum pecnliareni, aique de ininiicis dare viu-
noruin pontilicum epislobs ail Carolnm M;!rielluni,
1'ippinuni el ad se dalas coniplesiis esi, crudili oinncs (lictam : sed filiurum fideliuni nientcs pribat. ISon
<-al nonmi. Ex liis Labbens nonnu las in collectionein credas, lili, ralsidicis snggesiinnibiis et suasioiiibns
snaiii intulil ; aliaruni sunimam lantuminolo pro- eorumdem regum. Oinnia eniin t;l)i falsn siiggernnl,
(luxii, qiiasdam clinm Quo consilio id egeril,
oinisil.
inilri proleclo incomperinm csl neqne enim inlelligo ;
scribentes (ircumvenlioiies, qiiod qiiasi alli|nani ciil-

cur alioe promend;ie essent, ali.e tantum indicanda', pim roininissam Iiabeaiil eis [Lambec, cis enrunil
.ilia; supprimendae nisi forie ea illi mcns fnerit
,
duces, id est Spoleiinus et Uenevenl<iniis. Scd cmni.i
K.iroiiii vesligia relcgere, qui iii Aiinales suos se-
lectas lantuininodo iiiliilil, aliariiui incininil tan-
iiiei dacia siinl. Koii enim pro alio (saiisfaciat tibi

liiuiinodo, alia.* illaudatas reliqu;!. Quidijuid ?il, ego verlas, fili) eos iem (liices perscqnin tiir ciiniinc,
iiilegriim Coilicem hic re|ir;cseiitandu)ii ju licavi , iiisi prii eo quoil iioliierunt praelerito anno de suis
iil de cpislolis singulonim poniilicum nilul deside-
randuni relinqiierelur. .Miiraloiii editiune ller. Ilalic.
B panibus super nos irriiere, el, sicut illi feceinnt, res

I. 111, p. II, iitMr, ulpiiic inuiuin acturaiissiina. Si

(
saiicloriim apostolorum deslruere, et pecnliarem
qiiid lanien inter c)iistolas singuloniin poniilicnm a pn|iuliim de|ira?(lari, ila diceiiles ipO duces : Qiiia
Lalilieo rclaliiin oflendi, ejus leclioncm inlaciam re-
ciintra F.ccles ;irn sanctain Dei iju^qne [opiilum pc-
liniii, signatis tnnien niajoris innmeiili varianlibiis.
Inlcgras eliam cjusdeni .Muralorii m.tas serv.mdas cnli:irein non exercilamus, quun ain el pacluin ciiin

reiisui, e.is prxsuriiin qusc ad s;inaiidum te.\luin coii- eis babenius, el cx ipsa Ecclesia fiilein accc|iiiniis :

lerunt. Porro iluraloriiis lextnni Greiseriaine edi.io-

ideoqiie niiicro eorum dcs;i vit contra cos. Nain ipsi
iiis exliibcl, ac variantes ex ediiione rarissiin;i Lani-
liecii adnolat. Id paiiter et liic a nie r.ictiim esl, s;il-
prxdicti duces paralij^iierunl et siint secunduni nn-
lcni in iis epistolis quas ex eodcin .Muralorin liuc pri- liqiiam consiictndinem eis obedire; sed illi letinentes
nius invexi. Adjicienda iiicido est inscriplio eidein iraiii, ro en qnnd siiperiiis diximus, pi r ex.,nisilani
1
colleciionl prxmissa, quani Gretserus ex Cnd. niein-
occasinncm volcnics illos el nos destmere et inva-
iManaceo veneranila: vetustails, ut ipse ait, evulga-
vii. .Mansi.] dere ; ideo utroS(|ue perseqnenies vestrie boiiiiaii

Duinino excellenlissinio filio -^

Carolo tuljregulo .Miggerunt falsa, ut ei duces illos nobilissinidS degra-

lircgoiius pnpa. denl, et suos ibidein pravos ordinent duces, et iiiul-

Minia ilucluainus triliulalione, el lacrynise die no- 10 ampliiis qiiolidie, et ex oiiini larle Dei E(cksi:iiii

cliiqne ab oculis noslris nun deficiiinl, quando con- C expugnent, et res beali Peiri prinripis aposldloriiin
spiciiDus quotidie et undique Ecclesiani sanciam Dti dissipent, atque popiilum pcculiarnn (aplivent. Ti-

n suis, in quibus gpcs eral vindicandi, destiiui filiis-. raeii ul rei verilas vobis penitus declarelur, CIirisii.i-

Propierea coaiciaii dolore in geinitu et luctu coiisi- iiissime fili, jubeas post ipsonim regnni :id | ropr;a

slimus, dum c. minius id quod inodicum remanserat reversionein tunm lidelissimum inissuni, qui non
prxlerilo anno pro subsidio el aliniento pauiierum p;':rmiis c"rrnnipaliir, huc dirigere, ut propriis 0( u-

Cbiisli, seu luiiiinarium concinnatione, in partibiis lis perseculinnem noslram, ei Dei Eclesia; huinilia-
Ravennatum, nunc gladio et igne cuncta consumi a tionem, et ejus rerum desoiationem, et peregrino-
Luilprando et IMpraiido regibus Longobardorum. rum lacrynias conspicetur [Al., C(inspici;il] , ct tiire

Sed in istis pariihus Koiiianis inilteiitcs pliires exer- devolioni omnia p.mdai. Sed horlainur lu:iiii bnni-
citus similia iiobis feceruut et faciuiil, el omnes laiem coraiii Doinino, et ejiis leriibili jndicid, Cliri-

sc:ilas [Gretser., sala.s] sancli Pctri deslriixerunl, et slianissiuie lili, ut propter Deiim et :iiMnx tuxsalii-

pcculia quae remanserant absiulerunt. Et nulla nobis lem subvenias Ecclesi;e sancti Peiri, cl ejus pecu-
abs te, excelleiitissiiiie fili, rerugium facieniibns per- liari populn, eosdcmque reges sub iiiniia celeritata

veiiit Iiacienus cousolatio. Sed, nt ci^ii-picimus, diiin refules, et a nobis repell3s,'et jul eas eos ad propiin

indnlluni a vobis eisdem regibus esi inntiones fi- D reverli. Non despicias deprecaiidneui neain, neque
ciuiidi. quod eorum falsa suggestio plus quam iiostra claudasaurcs a postnlatione mea ; si [F. sic] non tibi

veriias apud vos reeepta est, et timemus ne tibi re- piinceiisaposlolorura claudat coelestii regn.t. Conjuro
spiciat ad peccalum ;
qiiiuido nunc, ubi resident ipsi !e pcrDeiim vi\uinelv(riiin,eiper i| sas satnitis-iinas

reges, ad exprobralioneni nostram ita proferiinl verba claves confcssionis beali Pelri, qiias vnbis ad regiiuni

dicenles : Adveniat (;:iriilus, apud quem refngium direxiinus, iit noii pr.i pinias aniiciliaiii Loiignliaiild-

fecisiis, el exerciius Fraiicorum, el si valent adj i- runi amori principis apos;oluriim ; sed velocius sub
veni vus, et eruant de inanii nostra. qnam insana- nimia fe-tinatione seiitiamus post Dciim luain coiiso-
liilis diilor pro bis exprobrationibus in nostro reii- lalioiiein ad noslrani defensionein ; ut iii oinnibns

» Carolo subregulo. Edita esl cum sequenli a Gret- regi.TB. Ideni proxima ad Bonifac.um c| i-
riirsus iu
sero nostro in Codice epistolarnm pontifici irum. In slola princeps Francoriim dicelur quo liiiilo usiini :

iitraque auteni subreguliiin vncal poulifex, (|iicin de- f';isse Carolnni .Marielliim non iiieniiniiniis iisns ;

cessnr ejus Gregnriii> allcr ducein iii epislola 5 vn- essc Carloiuaiiniiin el Pippiniini .MartHlli filios d.>-
raral. et in epislola 8 palriciuni; Caroliini viiielicel ceni acia fviioJi Lipt^ncusis cl Siicssionicse. Sin-
Martellnm, prilecium palalii, seu inajorrm domus lin.ND.
obj S. (iUEGOU;! P:\VAt. III 5^1

gciililitis di!clariHiir vesira lidss ei liomini iidiiich A Docloris geiuiiiin ei,'regii beail aiioiioli rauli vov
qualeims el in's ciini prophela nicrcanmr dicerc est diceiilis : Diliqenlibu^ Deuin oiiinia cooperanlnr

Exatidinl le Dontinus iii die Ir bulaliunis, proWgal lc in botiuni {Uom. viii). Agiiosceiiles ilaqiie in syllabis

'loincn Dei Jacob [Psal. xix). Ilariiiii aiitcin lillera- rratcriiitalis luac, qu;c innotiiisti jain de Gcrm;iiiia'
riiiii poiliior Anclianliis ve>ler licle'i>-, (iiioil ociilis geiitibus, qii;is siia pielaie Dcus noster de poieslaie
suis viilil, el nos ei injiinxinms, oiiini;i liia' benignpc pagaiiorum lilieravil, cl ad cciilum niillla aniinas iii

I xcelleiiiiaR viva voce narrabii. Et peliinns lionilatein siiiii miitris I.cclcsi;B, tuo conaiiiine, " el Caroli
tiiani. corain Deo lesle et jiidice, ut nimis feslinaii- piiiicipis Francorum, aggregare dignatiis esl : sed
lcr lenias dolorcs. cl lanaliiiiiila nobis celeriler inil- ct iii i!ajo:irioriim provincia qi;;E a le acia siini

las niiMlia, iil hito alTccli aniino die iioctuqiie pro le agnoscenlcs, dalori omniuin bonoium Domino Deo
liiis(|ue lidelii'iis corain sacris sanclonim piinpipiini nostro extcnsis ad cfleliiin pjlmis gratias reliilimiis,

aposloloriiin Peiri el Paiili coiifcssioiiibiis Doiiiinn qiii jaiiiiam miscricordix el piclaiis in illis partibus
liin lainus prcces. llcsperiis ad Cdnnosccnilani viani salulis o.slium
EPISTOLA VI.
inisercnrdi c aperiiit, cl inisit angeliiiii suiiiii, qui
GllEGORll PKPJE III ADCAROLUM MARTKILUM MAJi REI!
pr.Tparavil viam tiiam anle te. Ipsi gloria iii siccnla
IIOMLS IlECIyE FRA^COItUM.
B SEeciiloriim. Igitur qiiia indicasti perrexssc le ad
Ilem pro defensiune Ecciesice Romatta:.
gentcin Bijoarioriim, etiuvenisse eos extra ordineni
D iiiiino excelleiilissimo filio Carolo subregulo Grc-
ccilcsiislicnin vivcntes, iluin episcopos noii liabe-
giirius papa.
liant in provincia, cisi uniiin noniiiie Vivilo, qiiem
Ob iiimiuin diilorcm cordis et lacryiiias ilcraia
iios anie lenipus ordiiiavimus : et qui;i cimi assensii
vice luae (xcelleiili;c neccssariuin duNiinus scriben-
Oiildiiis diicis eorumdem Bajoariorum, seii opti-
duin, coiifideiites te esse amalorcm filiuin beati I'e-
iiialiiiii |iro\inci;ie illiiis, tres alios ordinasscsepisco-
irl principis aposlolorum et nostrum ; el quod pro
pos, ct iii qiialiior partes provinciam illam divisis-
cjiis reverciilia nostris obedias mandalis ad dcfcn-
sis, id est iii quatuor parochia;, ul iinusquisque
deiidam Dci Ecclcsiani, et iicculiarem pnpuliim, qui
(pi^eopiis siMin liabeai paiochiain, bene ei salis
jain perseciilioiiciii et oppressioiiein geniis Longo-
priidcnter per. gisti, fraler, qiioniam apostolicaiii
bardoriiin MifTerre iion possunius. Omnia enim lumi-
|ir;cceptionein ex nostra vice implesli, el sicut tibi
iiaria ad lioiiorem ipsius principis apnslolorum, el
piscipimus ita peregisti. llaqiie non dcsinas, fraicr
qu K a veslris parentibus, vel a vobis oblala suiil,
revereutissime, doceiido cqs sanciam catliolicam
ipsi alisliilerunt. Et quoniam ad te pnsl Deiiin con-
ct aposlolicain lloman.i! S(^dis Iraditioneiii , iit
fogiiiiii lacimus, proplorea ipsi Longobardi in oppro- Q illiimineiitur rudes, et viam saliitis lene.ml, per
lirinm habeiit et opprimunt. llnde et Ecclesia saiicti
qiiam possint ad a.'leriia pr;c nia pervenire. ''
Pres-
l'eiri deniidata est, et iii niiniam desolalionem reda-
bylcros vero [Disl. 68) quos ibidem repensli, si in-
cta. Tamcn oiiines nosiros dolores subtilius in ore
cogniii fucrint viri a qiiibus sunl ordinaii, el dii-
posuimus prasenli porlitori tuo fideli, (|uos iii auri-
biiim esi eos episcopos fuissc, an non, qiii eos
lius lu;e excellenti;c siiggerere debeal. Tu autem,
ordinaverunt ; si boiix aclioiiis et citliolici viri smil
fili, liabe;is cuin ipso principe apostoloruin, liic cl
illi prcsb)teri, et in niinislerio Cliristi oiiiniipiu
in fulura viia coram omnipotente Deo noslro, sicut
lci:e sancti edocti atque apti, ab epsiopo suo beiie-
pro ejus Ecclesia et iiostra defensione disposiieris ct
dictionem presbylcratus suscipiaiit, el consecren-
dicertiiveris sub onini velocilatc : ut c gnoscant
tur, et sic minisicrio sacro fiiiig;inlur. ' llli vero
«iinnes gciilCi tiiain lideni cl piiiilalein, alqucainn-
qiii baptizati sunt per diversilaicm et decliiiationem
rCifl qiiein liabes trga piincipcin a[iosloloruni bea-
linginriim geiitilitaiis, tamen qnia iii iiomine * Tii-
lum Pelium, el iios ejusque peculiarem popiiluin
nitatis b.iplizali siiiit {/ijo, /ib. i, c. li;), opnrlet
zelando et dclendeiido. V.\ hoc e;iiin tibi poleris im-
eos per maiiiis impositioii%in ei sacri clirismalis
iiiorlalem et ;cternam vitain acqiiirere
uiiclioneni confirmari. Nam Vivilo a nobis episco-
EPISTOLA VII. D excedil exira caoo-
pus esl ordinatiis; ct si aliqiiid
GnEGOnii rAP.E iii ad bomfachm ARcmEPiscoriM.
nicain regiilam, doce et corrlge eiim jiixla lioniaii»:
Probnl qiiod Bnjonriam in finaliiar episcopalus divisil.
Ecclesi,'c iradilionem, quam a nobis acccpisti. De
Aliinul ejua qnicstionilius rispondel. Concitiuin
jnxin ripnm Onnubii cdcbraii jnbcl. coiicilio vero, ui jiixia ripam Daiiubii delieas cele-

Uevereiitissimo et saiictissiniofralri Honifacio fire- Iirare nosira vicc, prBecipiiniis fraieriiitati tiia; apo-

gorius servus servorum Dci. stolica auctoritaie ibidem praib^eninri. Et in quaiituiii

" Francorum. Iloc argunienlo plu-

6'aro/i principis
< vern qui baptizali suni. IIoc loro exprcsse
llli

libiisqiie aliis a Uaronio aiinn Ti\ allegalis, convin- Ivadit Grcgorius papa iion esse iierandiiin illorum
«iiur labulosum esse quod de C.aroli Martelli aiiima liaptisma qui gintilium miiiislcrio el idiomate in
:ip;id iiiferoB coiidetnnala referl Gralianus , 16 , iiomine sanctissima; Triiiilatis bapiiz li issent, sed
tjiKesl.l, posl canoneui 59. Bin. licr manus iinpositionein et chrismilis unclioiiein ul
!> 1'resbijleros vero. F.x Iioc loco Centurialores Cliristiaiios esse rccipirnilo Vcra igitiir csl inier- .

Gregorium III redarguunt, sed magna cuin injiiria •, pretaliii epistobi', qua a paganis siiie expressa Tri-
niliil eniin aliud hic loco pr;ccipil quain ut ordinali iiitatisinvocalione b;iptiz.itos iterinn mandat bapti-
a iion veris vcl dubiis episcopis ileriim coiisecreniur. z;iri noniine sanctissimae Trinilatis. Vide episto-
iii

lielbirminiis, lib. iv dc Ilnm. 1'ontir., rap. \i. Cin. lain /-acbariae papac, qua; iiicipil .Sucris liiiiinibut. :
 583 RPISTULiE. 5S-3

Domiii libi vires dederil, pr.tnlic.ire verlnim salu- A ialioriosuni, ei videbo ne veslra ncgl^gcniia vuliis ad
lis iie cesses, ut religio Chrisiiann in noinine Do- oliligaliniiem ex nodo pacti pertiiieat. DHa Miis
iniiii ciescal et niulli|ilicelur. Kec enini liabebis Ociobiis, iiidiciione ix.
liieiiiiam, fraier, pro jnre coepii laboris in uno
EPISTOL.V
nioriiri loco : sed ronfirmatis cordibus rralrum ot
CREGOnil PAP.* III .VI) .VNTOMUU GllUiEXSEM.
oiiiniDin lideUuin qni riides siint in iilis llesperiis
pariibus, ulii tibi Dominiis apciiicrit viam, saliiiis Ut [loniam veniat ad concilium.
vtrbiir.i pr,Tdicare non desislas et iibi Incuni inve- Oregnrius Terlius poniifex dilec issiino frairi An-
;

toiiio Gradensi arcliiepiscopo seii

iieris necessarium, secuinlum canonicani regulam dileclissimis iinbis

episcopos orilina ex nostra vice, el aposiolicam al- episcnpis ejusdeai ordinationi seu concilio leni-
neiili!ius.
qiie caihi)licaiii iradilionem eos lenere edoce. Ex
lioc eniiii magniim mercedis pr.cmium t bi prippara- Inicr diversas continuaiionum .Triimna!, 011:1; nns
biiic inile in s.xculo posilos circuins-laiil
liis, qiioniam omiiipoienli Deo noslro facies plebem el ubruiint,
perfectam. Noii pigeai, dileclissime fraier, iiinera orta e^t vana et periii.iosa calainiias, qiiac gr.iviler
carpere aspera et riiversa, seiiiper Ecclesiam, quasi quibusdam venlosis
iit Christiana litles longe procellis
laieque liio coiianiine exlendalur. Scripliim namque B conlurbal, inaniler atteniala. Est cniiii infelix iinpie-

esl : Arcia et aiigiisla lia est quw (luiit ad vilam iis apud legiani urbeni, ul credimus, niiwiii babeiis,

(Matili. vii). Operare itaqiie, frater, boiiuin opus cl per diversas provincias, ita nl quod lugenles
c|Mod coepisli, ul in die Cliristi Dei noslri nicre.iris difiinus , el VdCe proniimus lacrymosa, saiictoruin
diccre inter costum sanctoruiii probabiliiim Palrum imagines ab ipsius Duniini et Redemploris iinsiri

assisiens : Ecce ego et fjueri qtios dedisli milii ; non Jesu Cbrisli omnibns projiciaiilnr eeclesiis dilare-
perdidi ex eis quemquam (Isai. viii). Ll ileruni : Do- rentur, alqueipsius Dei ecclesiae, quod falalo maliini

riiiiie, quinque talenla tradidisii niilii ; ecce alia quiiique est, et intolerabile exiiium , habiiaiiones linRiiiiuin,
superlucratus sum (Mattlt. xxv). Et ul sub-eqnenter viliuinque efliciaiitur armeniorum , ul iii isils iiiilla

increaris voceni Doinini audlie ilicentis : Eugc, serve debeal laus Dej lantari. Unde <nm propheia la-
bone el fidelis, qui supra pauca fuisti /ideUs, supra meniabiii voce dicendum esl ; Qnis dabit capiii meo
multu te constiluam ; intra in gaudiim Domini tui aqiias, aut oculis meis lacrymaiuni fonles, ut tantuin
(Ibid). Deus le incoliimem cuslodiat, rcvercntissiiiie defleamus exilium (]erem. ix, I)? Pruiiide, charis-
frater. Data iv Kaleiidas Nuvenibiis, imperaiiie sinie Iraier, atque diletlisiiuii nubis Ecclesiarum
doiiino piissimo Aiigusto Leune, iinpeiii ejus anno Dei reciure-, l.oriamur dileciioneni vestraui, ui pro

xxiii, sed et Consiaiiiiiio niagnu iinperatore ejus filii>, C Doniini nosiri Jesu Chrisii noniine, JMXia apostolicam

aniio xx, indiciioiie viii. vocem, cunctas subjCCias vubis Ecclesias coininonere
EPISTOLA VIII. alque insiruere iiiagnnpere debeatis : Atlciidile, iii-

CREGOr.ll PAP.-E III AD ILSCIE.NSES F.PISCnpOS. qiiaiii, dilectissiini frulies, vobis, et niiiverso gregi,
Cri'gorius oiiiiiibus episcopis i.i Tuscia L.uigubar- iii qiio vos Spiriius sancius p.isuit epi copos regere
doruiii. Ecclesiaiii Dei ,
quam acquisivii saiiguine suo, i:t

.Meininit rralernasanctitas vcsira. lempure ordiiia- jiixta Ir.iditiuiieni sanclorum Pairiiin et veii. anliqui-

lioiiis sua; per chirographum et sacraineiiti vinculum lalis ouiiies verani lide.n deeiidaiil, et sanct.i, si

bealo Petro principi apostobiruin spopondisse, ul iii

conligerii, corpora poiianf, et sanguinem fundanl :

cmergentibus sancta> ejiis Ecclfsiae lotis viribus ela- qnia ccce venii dies accepiabiis, ec. e nunc dics
borarelis. Igilur quia prsesentes viros Aiiaslasiuui di- saliiiis. Noslis, cliaris-iuii, quod sancti per fidein

leciiim filium nosirum presbyterum, ei Adeudaium viccre rcgiia. Ihec veslra sil, fralres, ad omiieni
icgionariuii) subdiaconuin, iioslrus fideles, ad obse- populuni Chrisli comnionitio, ut ipsi propri.e saluti
crandum el Deo favenle ob inendum, prn quat.ior legcni Cliristianum defendeiiies possint constaiitia

cisiris, qiia; anno prselerilo beato Petro abl.ita suni. liilei prodesse. Vos vero, ciiarissimi umnes, qiii du-
ui rfstituanuir a filiis nostris Luiiprando ci ilil-
mos Doniini dili^enter regetis, ad defendenJam et
piando supplicare deslinavimus ; ecce, dilectissimi coiifiiinaiidam veritatcm Kalendas Novembris succe-
fralres , tempus acceplaliile , ut jnxta cbirngra- donis i|u nl:c dec iii.'e indictioiii apud hanc aposloli-
phiim vesiruin , bnni opeiis (ructuin bcalo Pelio cim sedem convenile omnes, scposila iiegligoniii, ut
f<raiis : cujus aucluriiale vus h iriainur iii Dumino, cummuni convcnlu alque Iractaiu auclurilate licati
ul ad eusdeni cum pr.ediclis filiis noslris propere- Pciri aposioluruin principis super lale capiiulum
lis, ut a Deo inspirali proleclor.biis eoruin bealis seiileiilia proinulgelur, atque sialiialur, qualiier r 1-

^f (liiicipibus aposlolorum Pelro et Paulo eadeni ca- bicni adversaulium pr;uveiiianius, et iiosirarum prn-

stra resiiiuantur. Nam si, qiiod noii crediinus, dis- ciireiniis animaruin, vel subjectoruui saluiein; coii-
lulerilis iter accipere propter Deum, ego, quanqiiam soites quuquo inereaiiiur pro inluitu sancioruiii /ieii

iiiiliecillis sim prac iiilirmiiale corporis, iler arripiam pi.cdccessorum, cl (|uoruin clara nns post Clirisli

qiia rescriptoad Bonifacium dato praedecessoris sui piizalos ileru:ii legiiiraa foriiiLi ba;iiiz,'!ri debere.
Gregnrii exf-mpio respoinlei, noii legitiiiie per ex- IW.N.
pressam saiMiissim:e Triiiiiaiis invocalioneiu ba-
rATKOL. LXXXIX. 19
 S. CREGORII PAP/E III 5^8
587
sedis; aslaniibus quoque diaoonibus, ei cnncio
prasidium foTetdoclrina. Dcus vos incolumes cwsto- lic:c

dial, (iileciissimi nobis. clero, et nobilissimis eiiam consulibus, el omni Ilo-

mai<o popiilo, siatuiiiin esi

|A(i lioc idem conciliiim perlinen'. ea qiinr> in e|>i-
Jiime ('.iiroiiiforuni Casinensiiiiii 'siih emenliui Aiia- LUsi Aurelianenses et Cenomamienses sanctas re-
slasli Biblinlliecaiii nniiiine viilgavil Miiraioriiis Her. liquias, quas eatenus reiinuerant , rtdclere cnnlem-
lial. inm. II. Sed de veriiaie ennim f|uae ibidem
norent, essent essories a coriore el sanguine Cbrisii,
iiariaiitiir vadt-ni ine nequaquaiii cuiislituo. Ila vero

sciiiitnr ille et toiins Ecclcsioe uniiaie atque compage : pnst per-

:]

permoliis
actuin igilur lioc consiitulimi, misit scripia commn-
Gregoiius III, zelo sancim religionis
iiiloria pro requirendis sarros;inctis reliquiis, qn;e
synodali decreto cum sacerdoiali ronveiilu coram
similiier, ut reliquurum aniecessorum suoriini con-
8;icrosaiitta conressione scraiissimi corporis beaii
cum endera teinpta sunt.
Pelii aposrororum principis, lesidenlibiis

summo el venerabili papa Anlonio Gradensi arcliiepi- [\gi;ur liic de resiiiuiione sacrarum reliqniaruin
scnpo, necnon Joanne Kaveiiiiatensi archiepiscopo samti Benedicti ei Scbolastica!, qiia> in Gallias sub-
latas bistoriius bic in superioribus narraveral.]
ct aliis xciii episcopis seu presbyteris sancia; apo^to-

EXCERPTUM DE DIVERSIS CRIMINIBUS

ET REMEDIIS EORUM.
Ex Patrum diclis Canonumque sentenliis.

PU.-EFATIO. B talem non propier Deum, sed (qiiod nefas osl dicere)

Ceniiraiis in Ecdcsia, quod nos valde sollicital, niagis propter terreiium ambiunl lucriim. Ca-ci di-

qnoniam iia confusa sunt judicia poenilenlium in viiiK sapientioe ! De talibns qiiidam doclor veridicus

presbyierorum nnslrorum opusculis, alque ita di ait : Timeo, inquit, quod eanes assequuntur pasto-
se di^crepaniia, et nullius aucioriiate rale oflicium. Posi haec, necessarium censuimus ut
versa et iiiier

suffulta, ul vix prnpterdissonaiitiam possiiitdiscerni. in boc libello poenitenliali discretiones personarum,

Unde fit ut concurrenies ad remedium poeniientis, sive culparura, vel temporum pmlixiludine, promul-
tam pro librorum confusione quam etiam pro ingenii gare studeremus, quomodo unusqni-que aul qualiter
larditaie, nnl^aienus eis v;.leant subvenire. Qua- vel quandiu cum omni sagacilate in discernenda
prnpier ex miiltis allegoriarum floribus, et de ma- [Fvrte, in discernendo] judicia unaniraes habere-
gnorum traclatibns prolalisqne sermoniluis, Palrura miis. Ei inaxime providenduin ut unicuique peccanli
dictis canonumqne senlenliis, id esl Isidori, Augu- Dnmini adbibeatur raisericordia, quia scriptuin esl :

stiiii, Gregorii, Bedje, Gelasii, Innoceniii, Tbeodori, Fili, in judicando eslo misericors (Tob. iv). Unde
Cassiani, Eglierii, vel caeierorum, ad opus consa- et apostolus : Judicium sine misericordia erit illi

rerdoium nosirorum excerpere, atque insimul colli- qui noii fccit niisericoTdiain (Jacob. ii). Ideoqiie nien-

gere liunc libillum poeiiiientialem sludiiimus. Et me- Q suram temfioris iii agenda poenileniia non satis

rito poeniieiitialis dicilur, eo qiiod sii poenitintiae aiiente pra;ligunt canones pro unoqiinque crimine,
conveniens. Poenitentia autem dicta esl a poenitendo, sed inagis in arbitrio aniisiitis vcl presbyieroruni
quod scilitet aliquis corde poeniteat, el se peccasse relini|ueiiduin staiuunl, propter misericorJiam, quia

coram Deo erubescat ; quia, Deo donanie, niliil polesl apud Deuin nnn t;im valeal mensura teinporis
contra nos diabolus in siia proficere nequiiia, si quam duluris, nec abstinentia tantuin ciborum, sed
puram volumus agere poenitentiam, id est ut vul- niortilicatio potlus vitiurum ;
propier qiiod teinpora

ncra vulneribiis non superadjiciamus,necsanatano- poenileiitix lide et CLnversione pcenitentium abbre-

sira saucienms, quia postericra vulnera pejora sunt vianda pr^cipiuni. Ilanc epistulam commatico ser-

prioribus. F.t lioc animadveriendum est, quod si mone perstrinximus, ut ejus breviaiio jcctori noci-

carnales niedicicontra infirmitates corporum diversa vum deinat lastidiuiu, el cordis ejus proficuum levet
constituuni medicamina, quanto inagis sacerdotes et aperial iiitcllectura ; brevis eieiiira lectio avidius

operae cariiis frucius innuniera- legitur ciiius intelligilur el menioriae facilius

Dei conlra illicilos , ,

bilia niedendi debenl recompensare solaiia ? Cum coninieiidaiur, et firmiier reiineiur. Necesse esi ergo

iiigenti liinoie diciraus, quia sunt noiinulli iiostri ut liaec niediciiialis exceptio frequeiiter a lidclibus

siniiles, tant* ignavia pressi, qui ncc sui j) legatur bacerdoiibus , et ipsis sapienter, assidue
lardilatis

nec subdiiorum errata valent ad purum deducere, buinlliterque reciieiur, quia ibi invemtur sanitas

et |ier medicaraentum poeniieiitia; niinirae lapsos cuidis, et aniinse niedicina reperitiir. Cniislal enini

sciuni solaliari. Ut arbilraniur, de lalibus scriplum in b c libL-llo consolaiio niaiina lugeniiiim, spes

esl Canes muti non valenles lairare (liai. lvi). El

:
beaia jusiorum, saiiiias iiilirmorum, lortiiudo el re-

si indocti ad S!)cerdotium provehuntur, consideran- iiigium periclitantiuin. Ergo cor pcenitens compnn-
dum est quid de gregibus agatur, qiiando hipi pa- giiur, et prolieuus ab eo lacryinarum imber rora-
tlores liuiil. Et suni nonnnlli qui sarcinam sacerdo- iiir ; remistio peccaionim iii eo coiicedi prumiiiiiur,
 589 DE DIV. CRIMiMICLS ET nE.MEDllS EORUM. .''90

el laboraiil bus refeclio cuno gldfia pe.rpc na folicilor A cum fiirore, quia ipsi boc pr.TStalnr qiii eurrigiliir

pr»paialur. Esl eiiirn in eo lliesnnrus sapienli.ne el ne geliennae igiiibiis iradalur.

scieiiti;u aliscondilu;, qul vitam xteriiani fldelibus III. ^Jui occiderit episcnpuin aul pesbyleruin vol

minihtrat pa>iiilenlibus, el sine defeclu Ingentibns diaconum , regi dimittenduni est ad jiidicanduiii.

ad aperiendiim perpetuus. Nolnmns, fralres, accen- Qiii occiderit minoris or.liuis clericum, in judiciu

sam in nobis snb niodio ponore luceriiani, sed pruc- episcopi est judicandus, ut arina rolinquat, ct iii iiio-

celso eani snporpoiiere candelabro, ul luceat oinni- iiaslerio Deo serviat, vel seplein annos cuni liiclu

bu'> qui iii doiiio Dci sunt fratribus. Iliijus laboris poeniteat. Si quis clericus homicidiiim fecerit, decem
aique operis illius gratia m-bis supervcniai, qiii duo- annos poeniieat, et ex his sepiem c\sul flai. Qui pa-
bus discipiilis euutibus terlium se sociiim addidil in Irem vel niairem, sororem aut fratrem occideril, se-

via, et aperuit illis seiisus, ul saiictas inlelligorciit ciindum luiman orem difliMilionein qnalunrdocini
Sciiptiiras. Spirilus paraclelns oiiini virmle el do- aiin is poeiiitoat, ei ex his sepleni exsiil liat. Si lniciis

ctrina perfecta cum charilaiis scientia illustret pe- ociiderit alium laicum, quadragiula dies abslineat se
clora iiostra, benigiiijsinii fraires. Doinine Deus rex ab ecclesia, et secundum antiquam difflniiioncm
coeleslis, qiii iios indignos famulos luos sancl^ R^c- qiiinque annis poeniteat : si odii meditalionc, qua-
clesi.i' prafeiri voluisii, ut coiigrno pceiiilentos ai- " liior : si per ir.im, tres ; pro vindicla IraUis, diios :

qiie lugentes consolaremur medicamine, da propi- si casu, ununi, qui in prslio, eic. Si qiia fomina fu-
lius, ul hic diuiina corporis et aninix sospitaie va- rore zeli accensa (lagrisverberaverit ancillain suaiii,
leamus poiiri, el denuo prxiniis regni coclestis feli- ita ut inira teriium diem animam cum cruciaiu ef-

riler parlicipari, ut per salubria niedicamina a prav fiiiidat; si voluniaie, sepieni annos pocuiieai ; -i ca-
decessoribiis inculcaia populus inslanler gaudoal, et su, quiiniue : quod si infra lempora coiislituta fuerit

ipsi cni servit lolius concentus ccci uiia nobiscuni iiilirmala, accipiet communiunem.
gralilicas laudes in xteriium Ulus docantot. IIa.'C
IV. Ad.dleriuin dicitur, cnm qiiis allerius vin;;it
auiem epislola nulli vilescat , sed sciai a majoribus uxnreiii vel sanctiinoiiialein. AdiiUer vocatiir vi.ila-
nosliis ex sanctorum scnteiiliis esse colIeet:iin, a no- tor maritalis pudnris, eo quod alterius loruiii polliiil.
bis quidem excerptaiii, ne niiiiia prolixitale iicgli- Si cpiscopus adulteriuni commiserii, duodooiin aii-
geiiiibiis lecloribus fastidium geiierarei. nos pODuiteat, piosbyier decem, diaconus sepiein,

CONGRUA PCENITENTIDUS. subdiaconus quinque, clerici et laici tres. Si aiilein

IISCIPIUNT JUDICIA
in conscienlia populi devenerit, extra ecclesiani
I. " Prima iiaqiie est remi^sio qua baptizainur in
et inier laicos
(i.ini, pfleiiiie:ini qnaiidiu vivuiii. Si
P
aiiun ; secund.i, charitatis elTecius ; leriia, eleomosy- qiia femina cum conscienlia marili liierit adultcrala,
iiaruiu Iructiis; quarla, perfusio ladyniaium; quinta, et ipse conseiiiit habitare cum ea, placuit nec in fl-
allliciio cordis etcorpoiis; sexta, emenditio inoruin, neiu daiidara eis esse communionein. Si vtro eain
h«c esi abrenuntiatio viiiurum ; septima, inleicessio relinuerit, post quinuim anuum accipiat CMiiiinuiiio-
saiictorum ; octava, nilsericordi» et Hdei nierituiw neni. Et
; si quis vir, vel si femiiia usquc iii linciii
noiia, coiiversio el saliis aliuruni ; deoima, indul- inortis suae cuiii alieiia femina, vel ips.i cuni alleru
gent a et remissio nustra ; undecima, passio marty- viro, fuerint adulteiali, placuit nec iii linom perci-
rii, spes unica i»
salutis, indulgenle et lalruiii cruoi-
pcre communionem.
dxo Deo responde te : Amen dico tibi : hodie mecum
V. Si qiiis pontifex faciens fornicaiionem, seoun-
eiis in paradiso (Luc. xxiii).
dum humaniorem dlflinltionem septein aiinos pocni-
II. Sacrilegium, id esl sacrarum rcrum furlum,
teat ;
presbyier quinque, diaconus quatuor, subdia-
ei boc inaximum est pcccaium : satrilogiis dicitur
coiius tres, clerici et laioi duos. Si ciini sanciiino-
qui sacra violat, vel qni sacia furatur. Placuit se-
iiiali inlelligant se adullerium perpeirasse, seciindiiiu
ciindum humaiiiorem deriiiitioiiem, qui in hoc viiio
antiiiuain coiislituiinneui plus addatiir JHJiiiiiiini ;
corruunl, si episcopus fueril, liundecini annos po;-
D episcopus deceiu aiiuos poeniieal ,
presbytor septem,
nileai, presliyler decein, diacuniis septeni, subdiaco-
diaconns quiiique, subdiaconus quatuor, clerici et
niis qiiiiique, clerici et laici qualuor. Sed valde coii-
laici ties. Qui saepe faciunt fornicalioiiem, sive clor
sideraiidum est, ct Doinini misericordia ndhlbenda,
rici, sive laici, sive feinina, primus canoii judicavit
ul ipiC beatus adjecit Gregoriu'*. Ex porsona iiaiii-
ut septein annos poeniloat. Sed si pnruerint, linina-
qnefuiis peiisaiiduin e^t qualiter valeat corriiji ;
nius delinierunt ut Ires aiinos corum pcenitentia s.i.
siiiit eniiii qiiid.ini qui habont subsidia, ct furiuin
porpotrani, et siint qni in liac re cv inopia deliu-
VI. In canone Neocxsarieiise ila li.djolur : Pla-
* qiiiinl. Unde iiecossc est ul quidam daniuis, quid.uu cuit ut si quis conciipiscat inulierem, etiamsi ejus

auteiii verberibus, quidam districiius, ut judicaluin

concupisceuiia desideriuin liabeal , noii auiein sub-
esi, qiiidam autem levius corriganiur, et cuiii pauio soqiiunlur effoctus, niaulfestuin est huiic fuisse pir

districliiis agilur, ex charilate ageiiduiii esl, et nun divinam graliam liberatuin. Itidiculosiiui est ut pru

» Ex Cassiano iluil excerpluin, CoHecl. 20, c. 8, qiiod superius Bodae vindicavi, ciim veliis loclii)
et ex aliis. lUftn. niiiins aple fonet salutis indulqfntia; et tairoiii ,

t'
iia eiiieiidavi haiic lecU'iueiii ex Pucnilentiali crueiito respondcnle Domino : Auwu, elc. iMansi.
so< S. tlREGORIl PAP.B III 53-2

laciii vel osculo el amplexu nuilierum quis daiuna- A cesii namqiie l;ile5 (licii sunl, si Tilius eum nialre »i
tus inveniaiiir. fraler cuin sorore, si quis novercam duxeril , aut
VII. Si qiii- in aliare iibi reliiiuiae liabenlnr, vel cognalani, si quis consobrinus consobrinain, aut so-
iii Evansclii) perjuriiim incurrerit , sefuiidiim anii- roris filiani, si quis relictae avunculi niisceaiur aut
quam dirfiniiionem sepiem aiinos poeniieat. Qiii alium patrui, vel privigna; concubiiu polliiaiur, vel qui
lu perjurium igni.rantem indiicit, el ipse simililer duas sorons, aut illa qiix duos fraires. Si quis filius
sepiem annos poenileat. Qui autem deductusesi igno- cum maire lain funesiura aique necessarium [Sane
rans, ei posiea recognoscii, duos annos poeniieal. nef.iriiim] vilium p:rpelraveril, secuiiduin antiquam
Qiii vero suspicalur quod iii perjurium deducalur, diniiiiiionem inermis quindeciin aiinos cum flelu et
lamen jurat per consensuin, el ipse simililer duos lutlu poeiiili:iiti;e [For/. jioBiiuial], el uxorein niin-
annos pcBniieat. Si quis cnactus pro qualibet culpa quain accipiat, et ex liis sppiem annos extra iiielas
causa necessitalis, tres annos poenileat. Si qnis vero ipsius terr.T exsiil fiat , el non comnuiiiicet nisi ur-
in manu episcopi, vel presbyieri, vel in cruce conse- gente morlis perieiiln. Si cum filia et sorore, simili
crata, secunduin anliqnam dirrinilionem Ires annos sentenliae subjaceai. Si cuin nepte vel cuin raaire , vel
poeuiieal. llunianius unum aiinum difrinierunt. qu« superius nnminalK sunt, secuiidum palernam
VIII. Placuil, secundum anliqnani diffinitionem, ^diflinilioneni.duoileiiiii annos se poenitenliae siibilat.
si quis episcopus, piesbyter autdiaconns iii consue- uxiirem nunqiiam accipial, et ille vir arma relinqual
iiHline.m babiieiit viiium ebriei.itis: aul desinat , aut et exiul fiai, nec coinii unicLi, nisi imiiiinente diei

deponalur. Sed liiinianius diffin erunl, ut episcopus, moriis periculo. Si qua mulier duos fratres, aut si

presbyter aut diaconus per ebrielatem voniiium fa- quis vir diias sorores habuerit, a coiiiinunione absli-

ciemes, quadraginla dies poenileant : clerici et laici neanlur usiiue ad moiteni, in inoriem auleni eis de-

f;icienics, scpiem dies. Si presbyter oui diaconus lur commuiiio pro ini>ericordia. Si vero supervixe-
pro inlirmilale, aut quia longo tempore se absiinut- rinl coinmuiiione aci cpla, ei dc infirmilaieconvalue-

runl, el in consuetudine non erit ejus multum man- rint, agani plenam poeniieniiam lempnre constitutu
diicare et bibere, ei pr;E gaudio ^alalis Doiiiini aul iii eodem concilio. Si quis posl obituiii uxoris siiae

Pascha;, saliem pro aliciijus sanctorum commemora- sororcm Juxeiil, el ipsa fuerit lidelis, qiiinquenniuiii

tione hoc fecerunt, et lannn plus non acceperunt a communione placuit absiineri, nisi forle dari pa-

quam decrelum esl a seiiiorihus, iiihil eis iioeuil. cein velocius uecessitas coegeril inli; niitatis.

Prorsusqiiiciinqiie taliter inebriatur, ulstatuin men- \II. Delator dictiis eo quod detigil quod latebat.
lis muiei, et lingua balbuliei, el oculi turbentur, et Si quis delator exsiiteiii fidelis , et per delalioneni

ventris disiensione dolor insequalur, et luiic evo-

'-'
ejusaliquis fueiil praescriplus [Leg. proscriptiis] vel

niueril eucbarisliam , episcopiis iionaginla dies poe- iiitcrfeclus, placuit nec in finem percipere conimii-

nileat, pres-byler sepluaginia, diaconus quadraginla, niiinem. Si levior cansa fuerii, intra quinquennium
subdiaconus vigiiiti, clerici et laicideccm. Et si ca- accipeie poterit conaraunioneni. Sed sic liumaiiius

iies comedantiale vomitnm, cenium dics |ioftniie;int; definiei uiit, post tres aiinos percipere communiunem.
si non sduni, qnadraginia. Si inlirmilas id :igere XIII. Falsus teslis prout esl criinen absiinehitur :

comiiuleril, in Domini pendeat arbitrio. Qui cogil si lainen iinn fueril inoriale quod objicit, et prob;ire

abquem humaniiaiis graiia ut iiiebrieiur, ut ebrius nequiveril criiiien ijnod impegit, biennii tempnre abs-

[oenitcat : si per odium aut pro aliqua iiequitia , ju- tinebilur : si aiileni probaverit, conventu clero pla-
dicio sacerdotis poeniteat, lioc est quadragiiiia dies. cuit per quinqiienniuni ahstineri.

IX. Si quis furluin capilale commiseril, id est au- XIV. Si quis episcopum, vel presbyierum, vel dia-
nini, argentum, quadrupedes, vel doinos effregeril, conum falsis criininihus anpetieril, et probare neqiii-
si potcsl reddere quod iiiju^te abslulil, muliuin bre- verit , nec in finem daiidam eis esse communionein
viavit poenitentiam ejus : sin autem ,
quinque amios censuimus.
poeniteat. Quod si saepeilliid fecerii, septein aniios jj XV. Odium pax pellit. Quicunqiie fialrem suum
pcEiiiieat. Iliinianius tres annos diffinierunl. Si puer oderit, nccesse est ei ut reeoncilict!ir. Siiatse unus-
.ttnplus deccm annorum fecerit furium, quadragiuta qiiisque, qiiandiu in corde teniicrit odium, tandiu
vel viginii dies poeniteat, proui xtas cst et qualiias in pane et aqua poeniteHliae suhdi. Quia si liomo ho-
eruditionis. Pro modico furio, vigiiili dies poeniieat. niini serval irani, a Deo non poiest quce-rere medelam
Pucr decem annorum, aliquid furli faciens , sepiem {Eccli. xxviii, 5) ; dieenle Domino : Diligile inimicos

dies pcsnileat. veslros, benefacile liis qui ederunl los (Luc. vi).

X. Prohiberi plaeuit ui cum raiiones suas acci- XVI. ' .\ugures dlcuniur qui in volatus avium
piiini possessores, quidi|uid ad idolum datum fuerit vel voces intendunt. Harioli suiit qiii circa aras ido-

acceplo noii ferant : si posl inlerdictum feeerint, per birum sacrilicanl. Auspicia sunt quae ab itineraiili-

quinquennii spatia temporuin a communione esse ar- bus observantur. Si quis angui ia, auspicia, divina-
cendos. liones, vel qni votuin voverit prxier ecclesiam, vel

XI. Incesii dieuntur qui prnprie illicitam commix- qui divinaiiones faeiunlin incaniaiionihus siiis, quoil
lioiiem perpelraiit. Vocali incesii qiiasi incasii. lii- omiiiiio diabolicum csi, ires aiinos pceniieant. IIn-

" DeJa, de Uemediis peccatorum, lit. de .\iigiiriis. Burchard., lib. x , cap. 9. IIakd.
5'J3 DE L>IT. CRIUI.NIBUS ET REMEDIIS EOIIUM. Kiil

niaiiius, duos vel ununi, aul diniidiun» juxla qiialila- A ccre sciunl, oportet ul einend;ir& reslineiit, videlicut
icin peccaniiuni. quiiiquaginla dies poeiiiteani, insuper el verberibus

XVII. Si qua niulier fornicaverit, et infanteni oc- africiaiitur : qiiia necesie esl ul seges qus male pul-
ciderii qni exinde fuerit naius, ei qu» sluduerit lulal reseceiur.

abortum facere, et quod conceptum est necare, aut XXII. Si quis auiem postvicesimum annuiii habens
certe ut non concipiat elaborare, sive ei adulterio, UJinrem in hoc foedissimo vitio corruerit; si cum bu-
sive ex legiliino conjugio; has tales mulicres in cula, decem annos poeniieai, ei lac ejus nec caro
morle recipere communionem priorcs canones de- nianducetur, sed canibus tradatur. Cum c;i'leris vero
creverunt : nos lamen pro misericordia sive tales a:.inialibus seciindum humaniorem difGnitionem, jii-

miilieres, sive consci.is sceleruin ipsarum, decem niores aeiates minusque capaces septeni annos poe-
annns agere poaniientiam judicamiis. Si mulier pau- iiiteant, aut trcs, aut unum.
percula occiderit filium suuin'', in canone sepiem an- XXIIi. '^ Maleficia dicuntur qux malefacie vel cre>
nos dicit pocnilentiam ejus. Mulier qu.T concipil ei dite aiiciores suos excruciant, et ad ima demerguni,
occidil fliium aut filiam in iitero anie qu draginta uibi poenituerint. Si quis maleficus aut malifica li-

dies, liumicida poeniteat. Si per culpam siiie bapii- lium suum aul filiam supra tectum aui in fornace
smo, ires annos poeniteat : sine culpa, tres quadra- " pro saniiate fcbrium posuerit, vel quando luna ob-
gesimas. Illx namqiie qux infantes snos opprimunl scuralur, vel clamoribus suis, vel maleliciis sacri-

nogligenter, ul boinicidai poeniteanl : sin aliler, in lego usu se defensare posse coiilidunt, vel ut frater
jiiJicio pondeat sacfirdolis. [Fort. feriui] in hunore Jovis vel Ueli aut Jaui, se-
XVIII. Si quis virgiiiem corruperii, nec cam pnst- cundum p.iganaiii coiisueludineui, liunurare prj;-

ea sibi uxorem acccperit, aul in sponsam alterius sumpseril, placuit secunilum antlquam consiiiutio-
tale facinus aitentaveril, secundumantiquam diffini- nem sex aiinos poeniieant. llumauius tres annosju-
linnem quinqiie annos poeniteat. Ilumanius autem dicjveruiit.

Ires aiinos dilfiiiierunt. i»

Si quis spoiis:e allerius ho- XXIV. Si quis per impugnationein menlls viuleot-

iiiinis ' ."Orori cjus forsilan intuleril, eii|ue iiiliaeserit Ut coini|uiiialus est, sepiem dies pceniteat, vot
lan |uam suae, et sibi expetendam se copulaverit, quGUsque cugitatio viiicatur. Qui iii soinnis viluii-
hanc aulem deceplani postea uxorein duxeritdespon- tale pullulus est, surgat canieique genua fleciendo
salam : illa vero qux vitium passa esl, si forsitan seplein psalmos poeniteniiales, id esi Domine, ne in

necein sibi iniulerii, omnes hi qui hujiis facti con- fiirore, et cseieros ; et in niane triginia psaliiioa

scii, decem annos piEiiiieant sccuiidum canonum in- ,

canici. Volens auteni in soinnis peccare, si polIutu:>

siitiitionem : sed nonnulli sepicm aiinos diffinie-

'
sit sine voluniaie, duodeciin psalinos cantet. Pec-
nint. cans nou pollutus iredecim psalnins cantet. lii

XIX. De his qiii in prxvaricatione rcbaplizati sinu somno peccans, si ex cogitatioue pollutus, vigiuii
aliqua necessiiate, placuit iil cirra eos illa Mcxni duus psalmos cantel : si in somno peccans sine co-
statu;i serveniur, id est ut septem annos iniercaie- gitaiione, duodecim psalinos caiiiet. Si senien fu-
chumenos, el duos inier laicos, ei postea mnderaiione derii in ecclesia durmiens, caiiiet Psalteriiim, vel
et clemenia lidelibus in oblatione el eucharisiia tres dies poeniteat : si voluntarie semen fuderii in
communicenl. ecclesia niala cogitatione, si clericiis est qualuorde-
XX. Si quis clericus aut laicus in demolieiidis se- cim dies, diaconus viginli duos, presbyler quaJra-
pulcris depreheiisus fueril, quia fjcinus hoc pro sa- ginia, episcopus quinquagiiiia. Sed esl in eadem it-

ciilegio legibus publicis sanguineum dicitur, oporlet lusione valJe necessaria discretio, qua: subiiiiier

lu lali scelere prudituni a clericatus ordine submo- pensari debeat : ex qua re accidii inenii donnieiilis,
veri, el poenilenlix tiiennio depiitari. aliquando ex crapula, aliquando ex naturx super-
XXI. Si quis ordinalus in scelere sodomitico fluitute, aliquando ex iiecessitate, allquando ex in-
coinquinatiis luerii, quod in lantuin coram Deo abo- D Urniilate. Oinni niodo bsc illusio non est timenda.
niinabile describiiur vitium, ut eiiam igne et sul- quia hanc aiiimus nesciens perlulit.
phureeorumdem civiiates legantiir subversae, decem XXV. Vir ad mulierera menstruo lempore non ac-
annos secundum antiquain constitulioneni poeniteat. cedal : quod si fecerit, quadragiiila d.es pcenileat.

QuiJani humanius septein annos diflinierunt. Illi Mulieres menstruo lempore in ecclesiam non iii-

auiem qui nesciunt vim liujus flagitij, ires annos trent ;

quod si prsesumpserinl, ui tres bebdomadas
praefixeruiil ut poeiiileant. Pueri vero qui illud exer- poeniteani, nonnulli Patres ita delinieriini. Si quR

• Turhaiam bic lectionem sanat Pceiiilenliale ano- rius ex Pcenitentiali qnod cgo Bedae asserui, in qno
iiymi. Mansi. — Vide hoc Pueiilt. iiiler S. Egberti cum verba hac aulem decepla mendose expri-
iila :

opera. Edit. maiiliir hanc uulem deceplam, ipsuui pariier iiienJuni

b Vitiata; huic lectioni medela afferlur ex cano- Gregorius reiinuit. Ma.nsi.
nc 2i .\ncyrensi Isidoriano, cujiis haji- sunt verba :
<•
Sic est in priore editione Regia, et in Lalibea-
Si qui^ sponsam liubens soruri ejiis (oTsnn intuleril na. Forle legenJum, et sorori ejus sluprum i.ilule-
violentiam, eique inhxseril tunquam sn(B ; liuc autem ril, elc. IIard.
ttecepla, poslca uxerem dureril il^sponsalam ; illa vero <>
ViJc Burcbard, lib. x, cap. 11.
qu(t viiiuni passaesi, cic. Caiioiieiu accepii Crego-
^95 S. GREGOUll PAP.-E lil DK DIV, C[;i\!INmL'S, ETC. 596

imilier consiietiuline nicnslriia pntimr, proliiberi in A vencril, nullalenns maiiduccUir : iicc sangninein ali-

eccli'Si:im intr.ire niin debet, qnia inturx suiierflni- ciijiis bi'sli;e qiiis manducare aiit bbere praesniiiat.

las ei in cnlpa non vulct repuiari, ei per liocqnoil Qiind si quis feceril, quadragiiita dies pceniteal.
invil» patitnr, jnsliini non est iit ab ingressii eccle- XXX. Si quis aiiiem per teincriiaiem baptizavit
siae privelur. Novinius nanique qnod mulier qn:e iion ordinatus , alijiciendus esi et ab Ecclesia , et
fluxnni paiiebatur sangiiinis, post tergiim Doniini nuiiquam ordinatus sil. Si quis pcBnilentiam vcl ha-

liumiliter veniens, vesiinieiiti ejiis (imbiiam leiigii, piisniiim negaverit episcopus et presbyier, reus erit
alque ab ea slaiiiii sna iiirirmitas recessit. Si ergo in aniinarum , dicenle Domino : Jn qitacunque die pec-
flnxu sanguiiiis posita Jaudabilitcr polnit Doniini calor conversus fuerU , vila vivet et non morielur
vestimenta tangere, cnr quae menstrua paliuir san- {Eiecli. 53). Conlessionem siiani nnicuique soli Den,
gniiie , ei non liceat Doniini ecclesiam intrare ? Si si necesseest, licet facere. Si quis abrenunliaverit
igitur bene pnsumpsit qux vestinientum Duniini in s.xculo, el postea reversus (uerit in sxcularera liabi-

laiignore posita tetigii, qnod uni ex persona infirnii- tum, secundum antiquam difliiiilioiiem septem an-
lalis conceditur, cur non concedatur cunctis ninlieri- nos poeniteat. Si qnis conlempserit iiidicium jeju-
bus qiitenaliiraesu* viiio infirmantur? Sancia? aiitcm iiium conlra decrcla scniurum ,
qnadraginta dies
roniiiiniiioiiis mysieriiim in eisdem diebus percipere " poeniteal : si vero in quadragesiina hoc feceril

niin debeiii probiberi. Si autem e\ veiieraiinne annum iniegriim. Si quis conlempserit Mcaeniim
inagiia aceipere non pr.-csnmit, laudanda est; sed si conciliiim , et feceril pascha cum Jud;tis decima
siisceperit,non dijudicanda. Mensirua enim consne- quarla luiia , exierniinabitur ab omni Ecclesia in

tnda inulieribiis non aiiqiia culpa est, videlicet qura raortem snain , nisi poeniic^uiam egerit. Si qiiis in

naturaliter accidit. die Dominico per negligentiam jejuiiaverit , lotnni

liebdomadam abslinere debet. Si illud iteraverit
XXV(. Qui immolat dxmonibus in minimis causis,
id est ad roiiies, vel ad arbores, iiiium aniium poeni-
quadraginta dies poeniteat. Si qua mulier cum al-

lera coiiuin fecerit, quatuor qnadragesiinas poe-

leat. Qni in macbinis dxinonibus immolaverit, se-
citoat. l\Iy|les unuin annum pueniteant. Si quis vir
cundnin canonicam insiitulionem decem annos poe-
iiiteal. Sed bnmanius septcm annos dirfinierunl. Ut
cum uxore sua retro nnpserii, corripiendus est i e
faciat, et in seipso poenileat. Si qua mulier anle
arbiiror, dacnioniis in macliinis immolare esl suis
nuindum saiiguinem ecclesiam intraverit, qnia nec
tiirpissiiiiis imagiiiationibus credere, vel cum per
in usu liabetur quadragiiiia dies poenileai. Si his
quasdam quas sanctornra sortes falso vocant divina- ,

lemporibus nupseril , viginii dies poeniteat. Qui

lionis scienliam profitenlur , sive in praicantationi- r
nupseril die Doniinico, petal a Deo indulgentiam, et
Lus, sive iii cliaracteribiis, vel in quibiiscunqne re-
bu3 suspendendis alque ligandis uniiin vel tres dies pceniteat. Qui causa invidiac de-
, iii qiiibns omnibns
ars d.xinoiiura ex quadain peslifera societatc boini- irahit frairem suum, vel libenier audit detrahentem,
septcin dies poeniteai, Si quis clericus venationes
iium et angelorum malorum exoria. Unde viianda
snnta Chri^tiaiiis, et oinni penitus exsecraiione re-
exercuerit, unum aiiiium poeniteat, diaconus duos,

pndianda atque damnanda. presbyter tres. Si quis per irain alium percnsserit,
aut debilitaverit, quadraginta dies pocniteat. Si quls
XXVII. Si quis fidelis bomo babens uxoreni ciim
aream aiit doniiim cujuscunque voluniarie igne cre-
Juda;a vel geniili fnerit nioecliatus, a communionc
tnaverit, secundum antiquam diffiiiitiunein ires an-
arceatiir. Qniid si euiii alius detexerit, post quiii-
nos poeuiteat. Si quis cujuslibet hominis voluntarie
queimium, acta bgitima pamitentia ,
poterit Dumi-
membrum truncaveril, ires annos poeniteat : bunia-
nicse sociari cominunioni.
nius unum annura diffinierunl. Qui morticinia co-
XXVIII. = Si quis encbaristiain, Id est sacrifi-
mederit inscius, viginti dies poeniieat; sciens, qna-
ciuni, caiisa negligenliae perdiderit, unuiii annuni
draginta. Quicunqne furtivum cnmederit, el scii , si
vel tres qnadragesiiuas poeniteal. Quod si iii lerram
pauper est vel bebes , septem dies poeuiteat; sani
ciiusa negligenli.e ceciJeiit, qiiinquaginla psalmos ^
qui sciunt, quadraginta; qui s.Tpe hoc fariunt, Ires
caniet. Qui negligit sacrificium, ita ut vermes iii eo
quadragesimas. Qui comederit vel biberit sordida-
inveiiiaiitur, aut colorem saporemque perdidcrit,
tnni a caiie vel a mure, quinqiiaginla ps:ilmos ean-
iiigiiita vel viginii dies pceniteat, eiin igneni arcen-
tet; saecularis ires dies poeniieat. Qui dederit alicui
(laliir. Qiii fuiidit calicein in finem missx so'emiii- morina inveniun-
liquorem, in qno niiis vel inusiella
i:itis, quadraginta dies pcenileai. Si siiper aliare
lur, septem dies poeniteai : qui postea noveril quod
eiiilavcrit calix, sorbcat minister stillam , et trilnis
lale potnra biberit, Psalieriuin cantet; saicuiaris tres
diebus poeiiiie:il , ei linieamina quae tetigerii siilla
dics poeiiiteat. Si in farina, aut in alii|U0 sicco cibo,
per tres abluaiilur vices, calice subterposito aqna
,
autinmelle, inoleo, aut in laclc coagiilati), mus
ablntioiiis in ignem projiciatur.
vel mustella raortu» inveniuntur, quod circa cor-
XXIX. SnlTocatnin diciinus qnod sine sangiiinis pora eornm est pmjiciatur; reliqua aqiia sanciacon-
effusioiie periiiiilnr, vei qnod in laqueo necalur. Si spersa , sana sumanlur mente. Si piscis in piscina
quis a lupo vel a cane aul in laqueo suirocalnin in- mortiius fuerit iiivenius, iiullatciius manduceiur, ct
" Inter Capiiula Theodori Cantuar., cap.67. IIard.
S97 S. BONIFACIUS MOG. EP .
— NOTITIA IIISTORICA. .W
si «iiiis maiidiiraverii seplem dies poeiiileat (Ciir- A mortis, iiiillus in oblaiione commcnioratiuncm f.iciai

cliard, ixx , JOG). eoruin, neqiie cum psalmis eorum corpora ad ieiml-
XXXI. Si casii, duin ad eiim sacerdos inviialus turaiii deponeiiiur. Mulii eiiiiii hoc sibi per ignoran-

vciiiet, opprsssus liirirrnii.Tieol)mul(icrit, vel iii phrae- tiam usurparnnl. Simil:tcr el de his placuit qui pru
iirsi iiivenuis fuerii, denl lcsiimoiiium lii qui cuiii siiis scelcribus puniuntur.

aiidierant, et sic accipiat paMiiieniiaiii.et si conlii;uo XXXIil. Episcopus, presbyier, aut diaconiis, si

cicdiiur moriluru«, iiifumiaiur ori cjus eucliarislia, gradu suo injusle dejectus, in sccunda synodo inno-
et in Domini pendeat arLilrio. Si supervixcrit, cnm- ceiis reperiatur, non poiest essc quod fuerat, nisi

inoneatur a supradiclis icslibus pctiiioni suxsaiisfa- gradus amissos recipiat. Quod si episcopus fuerit,

cium, el subdalur p.tniieiili.v; lcinpus {Burchard. recipiat coram altare de nianibus episcoporum ora-
xviii, 10). riuin el planelam; si dioconus, oraiium et albara :

XXXII. Iiem placuit ut lii qiii sibi ipsisaiit pcr subdi.iconiis patenam, et calicem. Sic el reliqui gra-

ferrum, aui per venemim, aut per pra^cipiiium, aut dus ad reparaiionera sui suscipiant qua; cuin ordi-
suspcndium, aut quolibet modo violeniiam inferunl narentur pcrceperant ".

" Concinnatiim ex sanciis Palribus veierumque sis annoiationibus selecta. Addidimus qiioque ejii';-
coiiciliorum canonilius a venerabili, ul volunl, Beda " dem Egbeni dialogum brevini de iiisiiuiiioiie eccle-
libellum poenilentialcm judiciis Gregorii Ili papae siaslica per inlerrogai onem et responsionein, anno
subjccissemiis lanqiiam hiiic maxime loco conve- 10G4 editum, prinio Diibliiiii, cum duabus Beda; epi-
iiiciiieiii. Veriini cniii a rei;io collectdre in Luparea sliilis a Joaiine W^ir.Tocquite auralo. Labbe. Liliros —
cdilione Egberti Eboracensis arcliiepiscopi exi ei plio- pa'iiilenii:iles qiiiliiis prxcedens aniiolator
allinlit
iiilius adiiexus sit, nus illiiis ordiiiem iiilerturliare (laiiiusuiiuin inler
; S. Egberli opera iii hoc ipso. lomo,
iiiiluimus liac iii aiilccessiiin adiiioiiiiinne (ontrnli. alleruin vero inler Ven. Bedae opera qu.e conlinen-
Illi porio plura ad iiiarginem )ia;ellariiiii inscripsi- lur sequeniibus toinis. Edit.
mus ex .Antonii Aiigusliiii archicpi-cnpi Tarrucuneii-

ANNO DIJJIINI DCCSLTII

S. BONIFACIIIS
MOGU.NTINUS EPISCOPLS ET MARTYR.

jNOTITIA historica in s. bo^nifacium.

(Faliric. iiibl. med. el inf. xtaiis.)

Saiiclus Bonifaciiis, Winilridus, Devoniensis .An- C prsetcr Vitam scriplam a Willibaldo, liabes, pag.

gliis, ordinis Benedici., archiepiscopus Mogiintinus 477, etiam scriptam a presbytero sancii Mariini UI-
ab anno 745 ad 754, ct Geruianorum aposiolus. trajectensis, et, pag. 481, a qiiodam Moiia>teriensi.

Quidquid enim anle eum alii pr(eslilcrint , maxima Olbloni (n) labor, qui ^Yillibaldum faciliore siylo
propugnata: el inslauratce per Cernianiam Christiance exposuii, ci in duos libros dislinxil, exslat etiam
religiovis gtoria penes Carulum M. imperatorem et apud Suriiim, 5 Junii. Plura .Nicolaus Serarius, libro

lionifacium manet. Uonifaciiis sane qiiidquid erat inter lerlio rerum .Mogiintinarum, et ad eiim nols Georgii
lUienum el \'isurgim pvpulorum , in primis Frisios, Clirisiiaiii Joannis. Videsis eiiam Vitam sancli Siur-

Christianam fidem docuil ; qui vero Christiana sacra inii apiid Surium, 17 Decembr. ; saiicti Lebuini, 12

jam an(e receperant, hos conlirmavil, iisque discipli- Novembr., et sancli Willibrordi, 7 Novenibr., ei

niim ac leges ecclesiaslicas sanxil. IIa.c vere Hermaii- scriptores quos laudavi in libro de Propagalione
nus Conringius, lomo II Operum, pag. 701; cui ad- lucis evaiigelicae, cap. li>. Sancii Bonilacii el ad eun

dendus illuslris llermanniis Bunau, tom.ll llisiorix scriptiB Epislola: cli, edit;e cuni nolis a ^icolao Se-

iniperii Germaoico iilioiiiaie edila;, pag. 293, qui rario, Moguiit. 1G03, in-4°, ct in Bibliothec.is Pa-
ctiam , pag. 300, notat ab hoc Bonilacio priinum, trum Parisieiisibiis et Coloniensis suppleinento, loiii.

an- 7?2, unctum Pipinum, regem Francorum, quem D 11, pag. 48, et lomo VIII, et Lugduneiis., lom. XIU.
deinde, an. 75.4, iierato unxit Slcphanus III papa, Epiitota ad Zacliariam papain, an. 7i3, de caiisa

absolutis ab homagii Cliilderico III prsesliti obliga- Adelberii Galli et Clcmentis Scoti, in (Jsserii Episio-
lione Francis. De hoc Bonilacio conferenda in primis li> Ilibernicis, pag. 44, cuni Zachari:e Epislolis aJ
Acia sancioium, 5 Jun., tomo I, pag. ilrl seq., ubi, Bonifjcium. Slaluta xxxvi, c\ veluisla cauonum Cul-

(a} Adde MabiiluB., Aualect., pag. 207, Edilioiiis v.OML iii foi.
 .'9'J S. DONiFACIUS MOGUNT. EPISCOPUS. 600

leciinnc in--. Corbeicnsis moiiasterii in Spicilegio A Vet. Moiiiim., loin. IX, png. 187, elc. Ex liis tainiMi

Dnilierinno, lom. IX, p:ig. C3, el Eililiinis iiov.p, sernio deciiniis quintus idoiii omnino esse ciiin qiiinlo
loin. I, piig. 507, ."lOg. De Vila saircli Livini , (lunni faCile crederetur ; nf ni eadem utiiiique eodcrn or-
Bonifacio conlum annis veliistiori Mabilloniiis, niox dine, et sa^pe iisdem verbis, recnrriinl, quanqiiMin

infia suiii diciurus. Epistola ad Erchebnldum, \n- el alia qiiaedaiii allrinseciis inlerniisccnlur, quaj in

glj.n rcgem, occurril apuil Wernenini Kollevink lib. altero non leguniur. Qno leinpore sing ils episiuLe
1 ile Moribiis et silu Weslplialonini, cnp. 7. Sermo- sancli Uonifacii scr pia; sinl, cum iii Eclilis mendo-
nes VI, cx coJice rpgliia; Cliristiaii.-e a .Maliilloiiio sas lenipiiris notas pr.i^feranl, ego scripUi dis-erla-

(lescriptos inemorat OiiJinus loino priino, pag, 1789. lione Invesligavi. Exsiat iii Cnncilior. Siipplem., loiii,

[Kjns scnnone- xv publici juris fecii P. Murlene, {, pag. 331. Mansi.]

OBSERVATIONES PR.^VI.E
IN SEQUENTEM S. BONIFACII DliPLlCEM VITAM.

(Mabill. Xcl. SS. B™. sa-c. m, p. 2.)

r Onem Anglc-Sixones palria lingna Winfridum B usurp it nomeii, quod et ipsiim solum ci Iribnil iNol-
seii Winfrelliiiin, Eatini dein mollioii vocis sniin kenis, iii Mailyrologio, Noiiis Jiinil. Nec moJe.-ii.e
P.oiiplariiiiii nonifaciiiinve appellavere, euin varil leges excedil. diiin >e simiil et BiirclianUiin boiuv
poniinendaveninl scriplores. Priiniis occiirril Wil!i- industriiv viros appellal, qnod elogiuin poiius ad l!o-
baldiis cju-i discipiilus, idein ipse (iil videlur) Eisle- nifjcii ordiiianlis, et Biirilinrdi, quam sui ijisiiis

primus, qiii librii singiilari prx'ce-

|pii>is episco|iiis coinmendaliunem adbilmil. Deiiiipiein calce Vii.e a
ploris sui gesia cnmplexiis esl. Riilbardns deinde mo- se scripue iianc clausulam ipse apposuil Ejo Wil- ;

liadiiis, Kulda lliisaiigiain niissus, dttobus libris tibaldus episcopus, clc.

hero:co cnnniite snncti martijris rassionem scrii>sil, iil 3. Iiifeiior ;etale fuit Ollilonus, qiii illustrandis
pri dil Tritbemiiis in Cliriniico llirsaiigieiisi. P>iithar- sancli Bonifacii geslis bonain iia^avit nperain, cun-
dus niirnil priiicipaui Liiddvici Augusli, qiii cum quisiiis ac Bonifacii alicruin^pie epi-
lel ilis ipsiiis

ISiiibariluin post mortfm Hamonis epi copi vellet in stolis, qu;c ail rem
perlinere videbanlur. Olbbini no-
locnm ejus llalveistadensis Ecclcsia; ordinare ponlifi- meii, quod d;u lalni'ral, ilenricus Caiiisius in i(eb-
ccm, cvu^enlire nouit, di ens notabile verbum : Oa — diipfeiisis miin;islerii C idice iiis. deprehendit in liicc

episcopatum alleri </iii sit idoneus, eijo qiiielem vita; vcrba : Incipit prvloijtts venerabilis presbyteri Utltloni
Tcijularis et stndiiini Sviip'uraruiu omnibus d viliis et et M. S. coejiubii Bonifacii in Vilain ipsius, id esl
Iwnoiibus mundi incomiiarabiiiter en luin. dttxi prwfe, proul Canisius diviii:ivil, monachi comobii sancti Bo-
T.iiiiis Viia; Bniiifacianic scriplnr esl Uililonus nio- nifacii. .Monachuin fiiis.-e Oiblonuni salis palel ex

iiaibus. Qnartus anuiiyinus qiiidam, coeiiobii Ful- pnifalione, diim non foliiin fratres Fuldenses vocai,
deiisis (ul videlnr) inoiiacliiis. Ilir dupliccm dainiis Q sed el se ip-e illo-qne ct infimos et spectaculum fa-
de sanclo Bonif.icn) scriplimiem, Willibaldi sciliuet clos mundo ail. Gerinanus iialione fuit, ut consial ex
atqiie Oililoni, qiiod gesiorum
iilraque ad perleclain liliri primi cap. 58. Nostra aulein dico, inqiiil, «/ike
ejiis noliliani iiecissaria videaiiir. Agiiiit praUerea pro palribus Germanis scilicet
nostris sulvandis
, ,

de sancio Bonifacio Lupii-;, iii Ai tis saiicli Wigbei li scripsit lamen Fuldensis loenobila
ISvnificius. iNun
aldialis; Lieiidgeius iii Vila saiidi GDgorii |:bbalis fiiisse videlnr, quod Fuldenses moiiachos in prela-
et recliins Eccle^ia; Traject nsis; Ralbodus pjnidem lione alloquens, ccenobium vestrum nominal. Sed la-
Kcclesi;e antisies, lesUmie iriilieinii', iii libro de mcn ex alii|uo munaslerio sancli Bonifiicii, queiii
ScripUiribiis eccle^iaslicis ; J.iannes (lerbrandus, Putronum nostrum appellat. Oihloiius vixit circiler
Joannes de Beka Willelmns Ibda iii lii-toriis
el iiiilium sa;ciili xii, ex piologo Vila;, quam in duus
snis; qiiilius pr:iferi'iidu-; Ualiniius Maunis, qiii car- libros distiniit.
liieii quiiddain de saiulo Boiidacio (Oniposuil. Qiiin i. Hulbardo pra'lerniisso, cujus libri duo necdiim

eliain e Luiberanis Joannes Ijiznerus ejiisdein sancii prodierunl in Inceiii, ]>aiicj diccnda de aiioiiymo,
inarlyiis Acla Crrinaiiiio idiniiialc vulgavil illiislra- ciijus lucubraiio in ms. Codice Coiiipcmbensi incipii
viiqiie.Ue Willibaldo, Oililono et anrnyiiio liic pauca ab his verbis ; Poslquam qens Anglorum inclyta per
prsemillenda. dvgmati, elc.
sancti Greyurii poitiiftcis liumantE urbis

Bonifaciana' scriplor prima- Fani lucubralinnem ex iiilcgro reddere noii \isiini

2. Willibddus, Vii.TB

snani i.idical in prxdalioiie qnaiii .Me- est operae preiiiim, luni qina delicit iii mullis, luin
rius, a!;ali'iii

ginguzo WirlZibiirgeiisi ei Lullo Mognnli 'censi epi- qiiia iioanullis mendis respersa esi. Buiiifacii siqiil-

disi ipulis, niincupal ubi se ipse p. deni ex Biiiannia in Frisiaui piofeclionem uiiicani
scopis, Biinifacii ,

presbytenim voral. lliiic (Inbiiiin oriliir, aii Willi-

^ describil, omissa reversiuiie in patriam. Tum pri-

baldus isle sil Wiliilialdus Eisleiensis epi.-cnpus pri-

iiiaiii Bonifacii peregrinatinnem Homanam posl iia-
vatam cuiii sanclo Willibrordo operam remillil.
Bonilarii ilulem discipuliis, maxiiiie ciioi biijns
iiiiis,

Viise condiior Willibablii-, ageiis de episcopaii or-

Qiuedam laiiien in noils et iii appeniiice primx Vii^e
ex eo aiicloie adducinius.
dinalione Willibaldi cl Bnrcli.ardi, eosbouce industrix
.'i. sanctiiiioniam prad cant velerum fa-
lioiiifacii
liros appellet, modesliiis forsan de se dicliirus, si is
Sloniin scriplores, Waiidalbertus, Usnardiis, llaba-
ipse lui-sel Willibaldus Cluisloplioins Broweins, iii
inis, Ado, el >olkcr;is. Wandalberli ba;c verba suiil
oli-ervaliinibus ad Acla saiidi Giegorii recioris
argiimenla N.iiiis Juiili
Trajecicnsis, alia iii lioc ilubium coniii il
:

minori. inoraenli. Exisliiiii) t.iiiien Willibaldiiin Eis- Niinis aniisles fulget Bonifacius, Anglis
Eiliius, ail Chrisiuiii Ocuani qui iraxil aliininos,
iKienseni episcopiiin isiiiis si riplionis auclorein esse,
Frisoiium puio siiUuiiUeiis culla lavaeru.
iil (pii. piiicis cuni Bonil.ieio aniiis commiiraliis,
polius ab aliis accepla, quain visa a se rclala dicit 6. Anglo-Saxoncm fuisse Bonif.iciuni, non Scol-
iii prafauone. INec obslal quod presbyteri duiilaxai (uiii ex tliberniu onuui, ut vulunt Aiananus ei fii-
601 VITA S. nOMFACll. fill-2

Iheiiiiiis, coiislnl liim ct reciialis Waiiilalberli viir- \ s'ne carJinnli sede lahoranti
proefnlor^nn sticceisor
l)is, lum ex ipsiiis Ifonifnc.i Aclis propriisqtiu epi- Znrharias papn inler ccrtera in privilrgio $ibi directo
slolis. I.cgi-iiila tjiii episliila apiid Oililoniini, iii Iil). scripsit ntque lirmavil ad liicum. Mogiinliain sciliccl,
II, cap. 1, in iliia linnifacins lirec sciiliii : Syiiodus ctijiis S''(lem,abjccto Gewilicbe, ohiiniiit. Verum-
qan natus et nutritus fui, id enl jh Irans-
el Ecciesiii in taiiipii iljiiil movit, qiiod Boniraciiis Migunlinic Ec-
mnrinci Snxonia, scii Wesi-Saxnnia, ciijiis episcnpiis f lesi e arcbiepiscopus facliis, Gregorium ad Trecli or-
eial DaiiiiU , a qiio lilleias cninmenilalitias ail Ko- dinnsse dicilur, liim a|iud Otbloiitiin, in lib. i, cap.
inaiiiiin poiitinci'in aciepil. tlr^o Biiniracins iialiis 58, liiiii apiid saiirtiim Liiiil^eniiii, in Vita ipsius Gre-
esl in Saxniiia occi(lenl:ili, ei qniilcm iii lioiliiTiin goiii. Sii|uidein Bi)iiifacius Willibrordo, Bonibicio
comiialu l)t'voiii;ie, tiilir Cni1ianlo,Crcclito i, scii Kir- Gregoriiis in Tiajeclensis Ecclcsi.-B regimen sacce--
lon, i|tia! qMon.lani seiles episcopalis, ab txona sex sisse leruiiliir bis Liudgeri verbis Miiiranle ad Uo-
:

cirriler iiiilliaribns lilsiat. Iil tpMd e\ popiilariiitii miiutm de liac lure sancio Willibrordo, successit san-
tiadiliniiecl virente niemoria GnillclmusC^anuleniis et ctus Doiiifaeius, cui el successil pins lireres rjusd,'m
Joannes SpiMliis ariiriifant in descnplione l)evoiii:e. Gregorius. At lides piiiius babeiida videlur a'qnali
7. Bonilacii p:ireiiles, quos nobis i.nnolos esse Wiilibaldn, qiii, cap. 10, niilbim Grcgorii proinoiio-
voliiit aiitiiincniin silenliniii, vanis conjeclinis in- ni> iiieiitionem facil, et, cap. U, agil de sanrlo En-
qiiirere non vacal, cerledetet. Uni regitiin ei
iicc bano mariyrii socio, quem ad subvemendum jiicE soii-
gcnus tribtiuiit et sancloriiin Willibaldi et Wnebaldi lis (slalis debtlitati Frisonibus injunctum epiicopum,

consangiiineiiin diciint, nullo argumeiito niluntiir in urbe quiv vocalur Trech subroqarit. Veie prolnile
legiiimo. Illiid ex|>lor:iliiiii qiiod aiioiiymiis Vita; jj
Eobaiiiis, elsi brevi teiiipore, Traieclcnsem Eci le-
coiiditor Iradit, nobili prosupiu oriundunt fiiisse [5o- si.ini, Boiiilacii cur» post saiicti Willibrordi mortem
iiifacinm, Levbgitliw sanclnnonali allinilaie coii-
qiii obiioxiaiii rexit , successnrcinqiie habuil saiiciiini
jiiMCliis eral. in epislo a i|na lam
Sii' eiiini ljt'i>b;;illia (jrei;orium, iioii episcopiim, ^ed alibiitem et reciorciti
ad lioiiiraciiiiii , online 'S iiiler Uoiiilacianas liuyo : Ecclesi.B Tiajeclen«is, ut dicemus iii liiijtis Aiti-, ad
luaiii clenL nliain , ut nienwrare diijncris prioris anuci- aniiuiii 772. Boiiifaciiis Eobano inscribit epislobini
tiiv, qnain jamiluiluin cuin p ,lre ineo c<i])uliiili, ciijus 'n, etiindenique presbyleiiim vucal Sigebaldui it^x
rocabniiiin esl Tinite i/i oitiiluis recjioiiibus, ijui nunc We^t-S;ixoti;iiii, ep;sli>la 19.
ante iclo annvritm cnrriculuin ab liac lure sublraclui 10. Bonifacium apo,-.tiiluiii suum agiioscunl Ger-
e^l. ut i>ro anima iiints prcci's njjcrre Ucd non renuas Qna de
niaiii. rc legendus Adaiiiiii Bremeiisis c:iiio-
H c 110)1 et nialifs meae memnriam conimendo libi. qute nicus, iii histori:!" capile 8. Legenda eliain |ir;cl;itii)
e tiqnominaia Ebbe, i|u;e lilii, ut melius nosti, r.nu-
c lltiicsu-culo pr;i lixa. iNon lantuiii eiiim Frisiis, sed
saiigu mtatis nexibus copulatur, el adliuc latwriose vi- etiaui Fraiicis orietitalibiis, Thuiingis, Ibissis ct
vit, 1 diu valide ab inlinititale oppressa est. Ego unica
1

S;ixoiiibus, iiiin ei l5:ijoarii~, laiii perseqiiini per

filia sum ambobns parenVbits meis. Ilaec e.«t Leohgitha,
a'iis Lioba dlcta, qu«, a s:incto Uoiiifacio in Geriiia-
liiain advocala , bisi lioflieiiiiensi 1'arllieiioiii pr.i -
fccia, iiiorum saiie:iiate lluruit uli iii ipsus Aciis
,
viiltbi iiiis, ad annuii 707.
8. Abbaien liii-se lioiiifaciiini in patria neganl
"'?'""
Willibaldiis et Oiliionus Et lamen Egburga s.incti-
inoiiialis abbuli sancio veroque amico Winlredo epi-
Slolani 101 insciibii. Id si veruin e t, euiii lirevi
leniiore abbatis gessisse dignilatcni coii-t;il, aiitc-
qtiaiii iii Fri^iam secuinlo tr;ijicerei. Eidem jaiii iii
liMnarinis partibus constiiuto, el arcliiepiscopo in-
cerl;« sedis ordinato, Sigcb.ildus rex occiilenlaliiiiii
Siiiiinuiii sciipsil epi^t' laiii -iU iii liac vcrba Pii-
milus subnixis precihus acsi proijeniculans jlcxis pnpli-
libiis ut indulgeas obsecro petiiioittm meum, quum ro-
gavi te per tuum pr, sbyteruni nomine Kobo, id esl ul
tu meus esses episcjpus cum m eo episcojio Daniele.^^uiiiu
taiiieii iligi.ituteiu rccusavil, ne gcmiliuiu couveisioiii
dee-sei.
9. lioiiif.icus a Grfgorio II Rimano ponlilice episco-
piis absipie cerla sede uidinaiiis videtiir. Lt l;iiiieii
Willilialdii> iiun seinel nieiiiiiiit diixcesis
lum iioiiilaiiu aniequnin vir saiiclus
( oiiiinissaruin,
fcdi Mogiiniiacensi adilictiis essct. Post accepiaiii
enini ordinatioiiem arcbiepi-f opabin, po^tiiiie pms
)iri)fecius aptid Ilassos et Unjurii», B niilaciiis ad
diascesis miiruviise, cap. 8, et cap. 9,
frutres suiE
proprias rediisse Eccksiiis , popul que siki
cutain gessisse, dicilur. Q lod certe dici iion otest
siios verbiiin Dii pra;dicavii. Greijoritis p^ip;! II, iii
quadain epislola, nominal pra;terea Boriluiros, l\i-
itresos, Wedrevos, el Lognaos, Sudvodos, Intievoiius
el Graveldos, qui populi ad prjtdictos proviiicia-
les peitiiiciit. Biirth;iri scilicet viJenliir esse Briict.ri
p seu Biisactores intcr Lipiain ct Ainisiain lliivius coii-
»-
si.ie,,,,.^ Msiresi Fri.-ii occiilciitalcs Wc Iraclnani
iitiolentcs. Wcdrevi seu Wnleiavi, (luuriiin tiaLlus
Wederavia ad Wederam fluvium prope Mogiiiiiiiiiii.
Logiiai Wclerivia; iiicobe ad Ltiginam II Tiiiin.
Sudvodi, populi Aiistrasii. lngcvones crcdunliir esse
mcdilerianei ac inlcriores l^icriiiaiii. Gi;iveldi scu
Giapfiidi exstlrpatores I!iiclioiii;e saltus, in qiio a;Ji-
:
licatum miin;isleiiuin Fuldcnse, situm in medto qiin-
luor po)!utorum, quos Buiii:acius ad lideai adiluxii.
11. Paulii iiiinus res nioiia»ticas curavit Bunilacius
quani Christianas, qiiilms illas adjuinento sinul el
oriiamenlo csse iiovcral. Undc tn provnciuin pa-
Iriamque iuam mittens, exinde tiim feminus qunin virus
7'i/i;/ioiOS tcientiuque varia imbntos plures venire fcit,
suique laboris onus iiiter eos divisit, inqiiit Olliloniis
in cap. '^.j. Et viri? i|uiileiii iiioiiacb.iru:u,
iibiu 1,
et F.cclesia-
virginiim autein cceiiubia leminis cummisit, ul stib-
diios sibi regeriiil ex regiil* Benedictin;e prsscri-
D pto, cui Boiiifacium ab ineunte a;tate iiiuieiii ges-
sisse, ex Willibaldi cap. -1 coiistal. llinc .M;iriaiius
ud Scotus, pust Aniialium Fiildensiuiii cuiiditDrem, aii,
muiiasleria sexus utriusque iii Germania prnno institutu
commissi
luis^e a Bunlfaciu, lametsi jam Willibroidus liuii-
i

nu la coiistruxerat.
de ^ede Tr^ijeclensi, quaiii eo teinpore sanclus Willi-
broidus siiperstes (iccupabai. Kectius id iiilerpre- 12. Plures scripsit epistolas Bonif.icius, a Nicolao
tanduiii de llassis, 'ruriiigis, viciiiisque re-
viilcttir S raiio editas et illnstralas, gr.ive^ quidein el pi.is.
gionibiis, ad qnas Uoiiilacitis prajcipue inis^us luerat. Libium ejiis dc unitale fidei cutlwlica: laudat Z.aclia-
Lt quideni ex Kacbaii.e epislola ab Olblouo iii lib. rias papa apud Olblonum, Iib. li, cap. 9, ((ueiii li-
II, ciip. 11, relata, disciinus liucusque, id est paulo bruiii liaud abuiu esse quain syiiodalia qiwd.iii sta-
anie aiiiiuin 7.")1, Boiiilacinm siti cailtedralein scdem tuia, qualia iiuper Acberius iii toino IX Sp;cilegii
ininime vlndicasse ; qnod e.iani llincmarus, iii epi- vulgavit, verisimile esl. Vitam saiicti Livini cpiscopi
siola, seu opusculii, 4i, cap. iO, Cdiilirinat. Grego- et luariyris litteris iiiainiavisse dicilur, quuJ suspe-
rius, iiiqiiil, a priiiio secundus, sed ct lerlius Creqo- cliiiii uiuiiiiio esse sa;culu siipciiori, ad aniuiiii bSC,

rius, Wmfrid, cogno>iienlo Uouificium, tegaluni apo- probavimus. Silam saiicli Libuini ab Hucbaldo scri-
stoliice sedis, ad reformandam Clirnttanam religionem ptain perperani Iribuii Boiiilacio Arnuldus Wiini.
primo prcsbyleruni, poslea vero episcupum ordinaium Ipsiiis dicluin relVri Walalridiis S rabus, iii lili. ilc

dirtxeiuitt, cui pcr unnos xxv m eutlciii prtvdicatnine heb. cccl., cap. "ii, his verbis ; Buntftciiit iiiartij t(
603 S. BONIFACIUS MOGUNT. EPISCOPUS. 6'.li

c/i;.sf(ip».i hildiogalua, si /iKTcl iii vasis li;neis sacru- A HiVieis cnlicibiis utclmiilur ; ruiic e conlra li/jnci sacir-

>iMi/(i confucrc, rctpundil : Qiiondam $acerdol<s aurci doies cureis ulunlur calicibus.

VITA S. BOxNlFACK ,

Auctore WiLLiBiLoo , ipsius discipulo.

siicornm acluum libms ob uliliiaiem legentiiim

nnniOri'^ AIICTORIS '
eili-

disse perhibeiur ; Eusebius Ca^sarieiisis, iioiiiinalissi-

Domiim si:nclis el vere in Clmsio chari^siinis Lullo
^^^ hisioriograpliorum Scriplor . cum Parophilo
coepiscop.s, Willibaldus licel iiidignus
el Mcyiniiozo '
n^^rlyre el adjulore suo, suorumque sibi anteceden-
in Domino presbyler. ijun, teniporum historias mira eloiiuii diseriiiudine
Percepio piit paternitaiis veslrse afcclu parilerel^ scripiis volumina ediderunt; nec-
^^^^,1,^^^ infinila

volo, iion propriae landis lillcrali scieniia confideiis, ^^^ g^ Qregorius, qui erat vir lieatx memoria; lilte-

sed debiiiiin obidienii:!' oliscviiiim vesirw impen- rarum siudiis erudilissiraus, tlorioso aposiolicae se-
Ueiis s.ancriiati, libenler parui, arduumaue quod sng- dis culmine sedens, beaiorum scr.bens confessorum
gpssislis opus, cxiguis viribus inthoavi, ad perfeclio- viiam, dialecticuin miro oslendens moderamine ino-
nis leriiiinum liiielenus deducens. Sed obsecro ul si
rem, qualuor logica expressii r.itiocinaiione libros,
quidpiam aliier quam vcslra volunlas expeiierit pro-
qui hucusque ecclesiaruni iuseili biblioilietis elucu-
venerit, infirmiiaiis niese imbecillilalem operisqne dignilaiein
bralani pusleris scientiae afferunl : ila

impositi snblimilaiein sequo animo suslinealis, quo-

beaii viri vitam proecelsasque ejus viriuies et culluin
niani maxiinum micnm revereniiK est indicium
piataiis atque abslineniiae robur prae^ntibus ac post
rum vcstrae sublimiiaiis imperio obedieiiiix operam
seculuris SKCulis jubelis demonstrare. Sed quamvis
ron denego. Quod si dignnm aliquid et noslris lem-
ad deraonsirandam tantaruni reruin raiionem exi-
poribus profulurum confecerlm, divino ulique
mu-
guum me parvumque fieri auciorem agiioscam ; la-

litri ac pra'cepii vesiri di sidirio conferendiim est,

men eiigente bencTolenliae vcstrae voluntate, hoc
qiioniain pia quandoque desideranlis voluntas el ma- quod demandaslis, vobis jnbeniibus non propriae
niim imilatnr eninncldris, et impressionis succ vio- praesumpiionis iiisolentia fretus, sed asseriione ca-
leniia vcl niinimam qii:midam desiderala: scicnii.-e Q Uiolicorum conlisus aggrediar oi us : neque ex par-
diilcedineni parat, famelicumque iniperiiendo reficil. ineae stylo propriae laudis pracconium reqiii-
viialis
Decrevit enira sanciiias veslra insipienicm sapiemi- roiis, sed ex tanla; rei relatione profiiturum legentilius
bus, ei minus idoneum prudemibns cosquare ac pra!bensexomplum,dumhisquisque inslruilnr formii-
prcferre et qnod siiie nostro videlicet conalu, pru- meliora profecius sui perfectione perduciiur.
;
lis,et ad
denli sermone revclaie poiuisiis, hoc mihi velnt
ignaro iniponere. Sed deprecor ut qnem pr:tcepti mCIPIT VI TA.
veslii loicular deprimil, precatus assiduae oraiicnis
obtusara vo-
Caplt 1. — Qualiter Dei in infaiitia servitiuni
infundat , el nientem ignaviae caligine inchoavil.

Innlas spontanete. dileciionis vestrae e somm resu- 3. Illusirem igitur ac vere beaiam sancii Bonifacii

scitel, ut ad ea ad qua: cogentibus vobis

iuviiala esi, sumnii ponliGcis vilam moresque ejus, sancloruin

lenacior vivaci sennonum narraiione reddaiur. niagnopere iniitalione sacratos, licel opaciiate pra;-

2. Compulistis eniiu me , ut ad normam eorum pcdiii scienliae, exili lamen opusculi liujus siamiiie

quorum aut viiae casliraoniam, aut niorum sancliino- iiinectere, ac simplici bisloriae legmine, quemadmu-
niam, sancli procul dubio Palres eleganli verbonim dum religiiisis viris refereniibns comperimns, qui

ambage cbarlis inserendo Iradiderunt ,

peteiilibus D quolidiana ejus colloqnia et religionis conversalione
Tuscia; sedulo praesentaii, ea qua; audieruntvel viderunt
religiosis ac catbolicis viris, qiiibns vel in iii

pariibns, vel in Galliic lerminis, vel in Germania; exemplum pnsleiis iradiderunt; congregata verbo-
adilibus, aut eliani in Driiannix limilibus, sancli rum varietaie, lexendo niiimur enodare, ei ab exor-
Bonilacii niariyris fama miraculorumque coruscalio dio usqne ad finem quanta possumus indagatione,

perstiepil, sicul, discipnlis cjns secum diu coinnio- divinae conlcniplalionis ejus sanciimoniam revelare.
vel vobis ipsis relerentibns conipeii Cuui eiiim prima;vo puerilis a;iaiis decore mnlla, ut
rantihus ,
,

prooemium, mediuiiique ac Dnem Yitoe ejus quaiita solel, malerna; solliciiudiuis cura ablaciaius alqne

valeain indagaiione litleris inseram. Et

quemadmo- enuiriius esset ; magna nimirum delectationc, ca'te-

dum prima; prxvaricationis resolnlo chirograplio el rorum posiposilo amore liliornm, allectalus est a

verae lucis radio illucescenie Egesippus, qui sub patre. Sed qui jam labentia cuncta aninio snbjece-
Anacleio Uomam venisse fertiir, quinque ecclesia- rai, et a:terna raagisquam prxsentia cugiiare dispo-

De sancio Lnllo Mognntiacensi aniisiile Bonifacii

"• iii Vita sancti nurcLardi ejusdem sedis episcopi, su-
fiiccessore agenins ad aiiii. 780 ; de Mcgingnzo
veio pia, ad aiiii. 7ol.
fctuMeiigoso Winziburgensi episcopo plura dixuuus
 603 VITA S. BOMFACII. Cu6

,siierai, ciiin esset nmionim circite; qaaiiior spu A nuntios redditum eommendavil. Quem piicrilibns

quinque, Dei servitio se subjugare studuit, iiiullo- adliuc iii anuis consliUilus, sapienter suis seiuiii

«jue meiiiis conamine de moiiasleriali jugiler vila aslanlibus aniicis allociitiis est, et quod niulto viilc-
insudare, et ad eani meiitisqiiolidie nisibus anlielare. licel teiiipore nionasleriuli se reguls subjicere de~i-
Ciiin vero aiiqiii, siciil illis regionibus moris esl, derasset, ralion:ibili prolita petilione, sicul a paren-
presbytcri sive clerici, populares vel laicos prnedi- libus pridem edoclns erat, indicavit. Gui prolimis
caiidi c:iusa adis^eiil^etad villam doniunique prajfaii Paler nionaslerii inito fiairum consilio, el eoruni
paliijfamilias veiiissent ; mo\ qiiantum possibilitalis aicepta (sicut regularis viUE pnposcit ordn) beiie-

ejiis pusillaiiimitas in infaniia sua pra;valuit, coepil dictione coiiseiisum pra-buil et e(fecliini. Sicque vir
cuiii eis de ccEleslilms lo iiiendo iractare, et quid silii Dei, carnali oibaius palre, adoptivum iiostra; re-

suxijue iiiliruiiluli in futurum proliceret, interro- deinpiionis secuius esi patrem ; lerren sque sxculi
gare. reniiiilians Iiicris, merciiiinnium dcinceps a;lern:e

i. Cumque ita diu de ccelestibus diulurna meniis luxTeditalis acquir. re saUii;ebat, ut juxta veridicain

mediiatione cogitaret, ac lolum se in luturiim exten- Veritatis voccm palrem relinquendo ac mairein, ant
derei, et ad superna erigeret ;
pairi eliani demum agros, aut alia quae biijiis mundi, centupluin acci-
hxc qu.c aiiimo gerebat revelavii, et ut sua; consu- B perel, el vilam a;teriiaui possideret (ilalth. xix).
leret voluntati rogavit. Quo coinperto ob^tupefaclus Capct II. — Qualiler adolescenii(F incentiva primUus
paler, niagna eum increpalionis instuilia, parliiii frangcrel, el omnibus boiiis inlnvreret.

minis ne se desereret probibuit, partim etiam bliiii- 6. Eiplelo igiiur, licet suminaiim, primordiali
dimenlis ad sxcularis curam iiisligabat negotii, iit exposilioiiis nostr:e ordine, qui quali sc in in'tioslu-

temporiineo eum transitorije baereditalis subjiingerct diosx conversalionis sanclimonia; subdideril, brevi-
lucro, el sese qu.indoque defuncto suae terreiiK fa- ler prolulimus, ul labricae^a nobis fundamenlo coii-

ciiltalis ciislodcni, iiiio eiiani hrpredfni relinqueret. f<cto, siruciurae paulaiim sublimitas ad summa altius

Verbis qiiidem qiiampliiriinis riaudulenla huniana: eiigerpliir. Postquam igilur infanlix septem evnl-
callidiliilis iisus versulin, lenerum a coepli perfeclione vuntur aiiiii, puei ilis advenienle dccore aeialis, eliain

propobiti aniinum declinare lenlavil, magisqiie b;inc mira in eo scieiuia; praivaluit forliiudo. Magna siqui-
siiae lolerabiliorein esse inf.uitiae aclivain, quam vi- dein meiiiis et ineffabili gr.ivit:ite, coelesti inspi-
lam iiionasterialis iniliiix conlemplativam, multi- ranle gralia, sicut subsequenlia biijus operis docu-
plici serinonuin adulaiione proniittit, ui vel sic a meiila declaranl, ditaius est, et muliarum castimu-
propositi bujiis ronaniiiie euin coliiberet, et aJ mun- nia vii tulum, juxla ostensum sanctorum exemphir,
daiii lujius niolliliein incilaret. Sed vir jam Deo in C pr.iecedeiitiuiii et venerabiliuin in-liuilis P.ilruin siib-
puerilia plenus, qu.mto est a paUe pliis piobibiuii, dilus, declaratus ac decoralU';. Adeo enim diviiio
tunio ineiitis arrepia forliindine coelesiem sibi acqui- exaisit ingenio, ac apprime se subdidit
ieciionis
rere Ihesaurunn, ei sacris se conjungere lilleraruni exercilio, ut singulis quibusque additis lemporibiis
sliidiis annius anhelabal. Filque miruin in moduiii, momentis aique lioris annoruinque ciirriculis auge-
siculi semper divina agere solet iiiisericordia, ul suo reniur etiam iii eo superna adjumenla, divinai|ue
inibecillioris xtaiis millti Deus et coepiae rei sola- donorum incremenla protectoris : et quaiiio paslo-
tiuin, et anxi3Bvo!uiiiat s augmeiitum, obsisleniisque ralis p.Tdagogio niagisterii esl proveciiis, tanio ad
rcpentinani patris niuialionem nieniis providens profecium oeierna; bcaiiiudinis (sicut fideles confa-
condonaret ; ita ul uno eodeinque leiiiporis successu, niiliaritalis illius veri pro cerlo teslati suui) eiim
el feslina palreni agritudo subilaneo jani imiiii- quolidiana ejiis sludia juiji laudis liiterali iuedila-
nente morlis arliculo subrepseril, el pia qnantocius lione die nocluqne incilavcre, conlia infestas dia«
pueri niagno lenipori intervallo praepedita voluntas bolicx suggestionis pcrseciiiiones ,
quoe leneruin
succreverii, Domiiioque Deoadjuvanie succrescendo sxpe apud mortales juventuiis florero ceu nebulosa
iniplela esl ac perfecta. quadam c.TCcilalis ealigine oblegere soleiil, niirabili-
5. Posiquani eiiiin iniro dispensalionis Dei judieio D ter prolexere : ita ut euam propler iudesineiilein
c.irnalem iiigens sancii viri patrem arripiierat lan- diuiurnie solliciiudinis ejus curain ei senipiiernam
guor, deposila nio.\ pristina menlis perlinacia pue- sacrarura leguin exaniinaiionein, illecebrosa in co
rum, propiiiqiiorum facla convenlione, ad monaste- adolescentiae incentiva et carnaliuin desideriorum
riuin quod priscorum iiuncupalur vocabulo Ade- impelus primitus impingentes, Dnmiuo Deo auxi-
slancaslre " sponianeus a Domino quidein cor- liaiiie , maxima ex parie sed:iveie, ni.igisque ac
repius direxil, el fideli viro Wolfardo, qui et abbas niagis ad communem provebunt populorum doclii-
exstiiil illius nionasterii, per lideles suae lcgationis nain ;
quam, non mulio transacio temporis inier-

" Aliis Ade cancastre et ad Escam cnstrum, qund nicminit Ylanceslir, urbis orienlalium Saxoniim ,

Ed\>':irdiis MaHiew in Mirtyrolosio Anglo Deiiedici- quani iii ripa l'anle amnis lotal, uhi et S. Cediliis
no non niale inlerprel."liir Exoiii:iiii, vulgo /Latijsler, episciipiis sedem llgere solilus cral. Ilanresltr, Es-
primariaiii Devoiii.-e civi aleiii ad Isc:ini lliimen. quae scxice oppidiim, lindie S. Pelri ail Augereiu .ippi I-
Adescancasuiim dicla sil, qiiasi Caslrnm ad l-caiii, laliir, vuigo .S. l'tUrs. Al lociis liic de inon^islei o

l:iiiieui nioii:isleriiim ai>iid Exoniain iiim fiiisse iiiil- o.'cideiit:ilinni Saxoiiuin inierprclaiidus e^l, utsnpia

luui prodit mo.uuicntuiii. lieda, iu lib. l;i, cap. 22, probaviiuiis.

 €07 S. DOMKACIUS MOGUNT. EPISCOPUS. 608
v;.|l(), secumliiiii poiiiilicale ecflesiasiicac definiiio- A viroriim qiiani eiiam virginuiii Clirisii apeitissimc
nis dfcreliim iiiclioavii, dilaiavii ac perfecit. Qno- claruil. Q.ioruni qnidein qiiampluriini , virili se<ius
niam cadiica luijus miiiidi coiitemneiis ornamenia, roliore coiifortati el leclionis insianlia incilati, nd
inonaslerialis viios norniam iii infanlia sua rile sub eiiin confliixere, et saliilierrim.c scieiiti.t fontein po-
iiioilerMla Palris pracfali gubernalione annos (]uam- tanies, numerosa Scriptur.iruin volumina legeiido
|iliirinios ciisiodivit, doncc pueritiae ratescenie [A/., recensuere. Quibus ergo soxiis infiriiiioris inibecilli-

facessinle] lascivia et puberlalis inclinante adole- tas inerat, et as^idua pergendi abnegalialur facultas,
sccntia ardentior illuni ingeiiioli sui volunlas accen- taiiiae silii sapientiK viruin divini intlante Spirilu
dil, iit ad fiiiitima quorjue monasteria, magisteriali amoris prssentari fecerunl, paginarumqiie irans-
leclionis provncatus peiiuria, cum consensu alqiie ciirrenles seriem, coelesli insianter scrutinio inliae-
consiTo coiiservorum ridelium Palrisque nionaslerii sere, et sacramenloruinarcana mysteriorumqiie .il^ita

perveniiel. jiigiler niedilabaniur. Quein ita supern;» sublevavit

7. Ciiinque volo simul el inlentione Oninipotenlis giatia, ut juxia exemplar et
egregii pr.iedicaioris
sibiadesse incessanier magna precum insiantia suf- geniinm docioris vocem, formain liabens sanorum
fngiiim postularct, tamlem divina cneliius in^^piranle verborum , iii fide et dilectione Jesu Christi solliciie
giatia, ad mnnasterinm qiiod usque liodie Niitscelle " cnrans seipsum probabilem exhiberet Deo operariiiii
.U.,Niiiscelle] diciliir, pervenit, et beatae iiieinnris inconfusibilem , reeie Iractaniem verbum veiilalis
Winbercbli \.M., Wiberti] abbatis ,
qui venerabiliter (/ Tim. ii).

praediclnm sub reguiari disciplina regebat monasle- Caput III. — Quod verbum omnibm prn?-
iloctriiKe
rium, spiiilali litlerarum " diligenlia piovocaliis ele- bere!, et quod Itanc non suo aiite tempiis eibitiio
arripueral.
git magislerium.fralriiiniiue secum in Domino vivcn-
lium cnnlubernia ; .ic sic servoruni Dci jiinctus 9. .\d generalem ergo quolidiaiue contemplalionis
consortio, devoiiim Doniino Deo servitium et laborio- ejus forinam et diniurnam parcimoniae coniineniiam

sara vigiiiarum insiaiiiiam lectionisque divinxoper.im sermo a nobis aliquanlisper direrlus derivatur, nt
iiigenti medilatioiiis stiidio exhibuit : ila ut maxima psr singulos qunsqne ascensiis subliinia hnjus sancii
deinuin SciiiitiiMrum eruditione , tam grammaiica; viri opera propensins conipendiosa vcrborum rariiate
artis eloquentia et metrorum medullal:B facundiae sequainur, siudiumque \\lx per omnia venerabilis

modulalinne, qiiam etiim hislorie siinplici exposi- Biinifacii subtilius indagando prosequaniur : ut cl
tiono , el .lipiritalis tri|ierlita inlelligenliac inlerpre- acqua libraminis modenilioneexcmplar nobisa^icrni-

talione imbiitus, diclandiijiie peritia lauilabiliier fulsit latis, et poiens fiat aposlolicae erudilionis nornia, qu'

uieliamaliisdemnm palernarnm exst terit pajdagogiij P'^'" sancluruni exempla arduam coelesiis inielligenli.T

tradiiionnm, et ancior magisterii qui et discipulus semilam feliciler scandens, ac praevium populis du-
,

anlea snlijeciornin esse non reeusavii. catum pra;bens, poriam Domini Dei iioslri, quam
8. Quoiiiam sacr.ne nios esl cnnversalinnis ul pra- justi intrabiint, ipse ingressus aperuit, el ab infaniia
ferre se coeleris perlimescat qiii snbjici aliis renueril, sna usque ad decrepitam a;tatis seneclulem pra.'Ier-

quia ei rert;E obedieiiliDB operam subjeciis impendero iturum noii inedioeriter Pairum sapieniiam imitalus
non valebi', qiiam supern.i prailaiis dispensaiione est, dum prophetarum jugiier et apostulorum verba

juste non exliibebit. Hanc enim ita omnibus in com- siylo sanciiiaiis conscripta , et gloriosam iBartyruni
niune vivenlibiis etmaxiine sno snb resulari vidflieet passionem nimirum apicibus liiterarum insertam ,

disciplina alibiUi mnnachica snbilitus obedientia prae- sed el evangelicam Doinini Dei nustri tradiiiunem
bebal, ut l.ibore maniium quolidiano et disciplinali quolidie commendabal memoriae : et secundiim Apo-
officioriimadminislraliiineincessaiilersecundum prae- slolum (/ Cor. x), sive manducassel, sive bibissel,
finitam beiti Patiis f?enedicii reci.i! consiituiionis sive aliud aliquid egissel, laudis semper praeconium
formam insisierei, oiiinibu<qne exem|iluin bene vi- et devoiae fastigium jubilatioiiis lam mentc quam el
vciidi, in verbo el conversaiione , in fide el casiiiaie „ ore persolvebat Deo, juxla illnd Psalmngraplii ; Be-
se pracbens , iit omnes de fructu ejus perciperent, et nedicam Doniinum in omni tempore, sempcr laui ejus
•ipse oinnium mercedis aeternae perciperet poriionem. in ore mee {Psal. xxxiii). in tanium enim Scriplura-
Sed el humiliialis qnoque ejus et cliaritatis excellen- rum exarsit desiderio, ui omni «e intentione earuin
liam soIds qiii occultorum esl cognitor Deus, iiiiimaB imilalioni et auditioni saepius conjungeret , et quae ob
iiispeciionis siiae consideratione iiovii, qiia oinnes sibi doctrinam populorum conscripta sunt, ipse quippe
commiliiones solerll cura subjuiixeral , ut ab eis ti- niira eloquii diserlitudine et solerlissima parabola-
inori pariier haberelur et amori : et quem divina rum asBertione elUcacitcr praidicando relexuit. Ciii
leclione haberenl socium, inuluo apostolicae admoni- lale discreiionis leniperameninin ineral, ul et vigeri
tionis honore pr.Teveniicnl ut palrem. Tanlaque in correptionis niaiisueIiido,et vigor pr«dicaIionis maii-
eo affabililalis erga fralies et coeleslis doctriii:fi suc- sueludini non deerai. Sed quem zelns accenderai
crevii magniiudo , ut, riimore sanctac exhorlaiionis vigoris, mansueludo niilig;ibal amoris. Divilibus ergo
ejus crebrescente, fania inultis per monasieiia tam ac potentibus libcrisque ac servis xqualem sanciac

' Cregoriiis p.Tpn II, i.i epis'ola qiiac esl iiiter Bonifacianas ordine 118, aflirmai Bonifaeium ab infan-
tia suciai littcnii didiciise.
G09 VITA S. BONIFACll. 61)

cxlioriaiioiiis exhibuil disciplinam , ut iicc divites A Cumque oninis senatus ci universus clericoruin

ailiilaiido deniulcercl , iiec sei vos, nec liberos dislri- ordo tam providenti peracla collatione coii>eiiii-

clione prsegravaret ; si'd juMa Apostoluin, omnibiis rent, coiifestiin rex cuiicios Cliristi faniulos allocu-

oiniiia laclus est, ut omnes lucriraceret (/ Cor. ix). tus est, et cui hujns pra;fal;c leg;ilioiiis nnntiuin

Qui et doctrina; coelesiis documenlum non suo aiite imponereiit, sciscilatus est. Tunc rep'nie suminus
teiiipus arripuit arbitriu, nec ob^tiiiationis sux rapina in Chrislo archiinaiidrila qui pra;iliclo pra;erat mo-
usurpaiuin aci|uisivil,sed sauclse tuimilitatis profectu, naslerio, noniine \V;iiberch , el Winlra qni mona-
trlginta aiii ainplius annorum habens xlaleni, magi- sterio quod dicilur Disselburg prasiJebal; et Beer-
sicriali et ramiliari sublevaius electiune, ju\ia cano- wald, qui divina ccenoLium gubernalione, quod
iiic* conslituiiiiiiis regulain suscepit, et ad sacerdo- anliquorum nuiicupatur vocabulo Clestiiigaburg ^ ,

talis orticii gradiim " divcrsis donorum ditatiis niu- regebat; iiecnon et aiii niiiUi hnjns sancti proposiii
iieiibiis accessit, ila ul eieemosyiiis quideiii niiseri- Patres, saiicluin liunc virum acciium adduxerunl ad

(ordiifiqiic operibiis, quantum sub rgulari monaste- regein; ciii et niinlium rex ei legationis notiliani

rialique pracvaliiii districiioiie , opere peniius ac iinposuit, et adhibitissecuni sociis direxit ciiiii pace.
voluntaie deserviret. Sed et nocturna vigiliaruui Qui etiam nuntio sibi Imposito juxti ni.nidatum
spaiia oinnibus hoiis prccveniens, orationis se solli- B senioruiii, prospeio itiiiere peivenit ad Ceni , et ar-
citius laboriosa operaiione exercuit : cujus nec pa- chiepiscopo sumiiii puntificatus iiifula prsedilo sa-
tienliam ira subripuit , nec longaniiniiatem furor pienter cuncla, queiiiadinodiim edoctus er;it a rege,
cominovit , nec libido contineiitiam expugnavit, nec per ordiiiein rcvelavil ; et sic sponlaueo ac(;epto
absiiiientiain gastriiiiargia violavit ; sed Ita oiiini se re.^puiiso, post iion multosdies reversiis est ad pa-

jcjunii fnigaliiate subjugavi', ut viiiuin el sicerain triain , pia;fatoque regi pra;diclis servis Dci seciim

bibens, uirius<jue Tcsiaiiienti iniitaretur Paires, et assistentihus , a venerabili archiepiscopo .".ponta-

cum cgregio gi;ntiuiii diceret doctore ; Casligo corpus ncuin scienler delulitiespoiiiUin, et inagiuiin univer-

nteum et scrvituti iubjido, ne [orle aliis prtedicaiis, ipse

siscontulit gaudiuin.acsicdeinceps mira dispensa-

rcprobus Cor. tionis Dei bcncvulentia noinen ejus diiraiuatiiin est

efficiar (I ix).

Caput IV. — De eo quod ab omnibus primutibus dire- el celtbre apud ouines tam saECulares dignilates
ctus sit ad Cent , et ijuud ad tiesiain pervenit. quam etiam ecclesiaslici ufficii ordines habebatiir,
10. Collecia erijo sparsim supeiius subliinilaie ita ut aiiiodo jain proficiens in fuluruin, synodali
faiicti liujus viri virtutuin, silentio qux siibsequun- sxplssime eoriiin intererai insliluto.
tur niiniiiie pra:terniittenda a:sliiiiaiiius, qux et iide- 11. Sed quia ineiis Deo dicata favoribus non it-
liuni diilicinius relalione vlrurum, el nianircsta eqiii- C lolliiur liuinanis, nec laudibus sulilevatur , coeperat
dein scripiurae palcfactione cxserore curamus, ad alla niulta sulliciludinis cura aileiilius prope-
quaiita suarum perscveraniia viriuin ei cceptis bonls rare ,
et pirenlum affiniumque siionini consorlia
iiihiereret , et ad alia quaiqiie fe.^tine properando devilare , et peregrina magis quain p:iterii3e haeredi-

aiilnium incilaret. Cumi|ue dlulius mentem supra latis terrarum loca desiderare. Sed cum sic luiigo
enumeratis viitutibus edomaret, et de die in dieu) temporis iniervallo secum snlerlissiine deliberarct,
ad altiiira bonoruin documeiita sub praediclo se ut patriam parenlesque desereret , tandein accepto

presbyteratus gradu proveheret ;

jam regiiante ^ In beata; inemoriae praedicti Patris consultu , cuncla
VVcsi-Saxoniim rege, subitanea quxdain incubuerat aniini sui secreta intra conscicntiam antea abscoii-
iiova quadam sediiione exorta necessitas ; et statiin dita patenter apeiuii, el magna precuui-insianiia ad
synodale a primalibus Etclesiarum cuin consilio coiisensum suae volunt;ilis sanctl viri animum pro-
servoium Dei fautuin est conciliuin.
pr;fdii.ti regis vocavit. Qui etiaiu magna |iriuiitiis admiratioiie
Moxque omnibus iii uiiiini coiivenienlibus saluber- , obstupefactus, poscenti saiie supplicanli(|ue deside-
riina de liac recenti dissensione consilii quae^tio ratum ad lempus c;;<n.radixit iter, ut ca'pil proposiii

iiiler sacerdotales ecclesiastiii ordinis gradus sa- sedaret indu^triam. Sed ad cxlreinuin invalcscente
pieiiterexoritur, et prudeniiori iniioconsuliu (ideles D omnipotentis Dei pruvidentia, convaliiit'etiam sermo
in Dumino legatos ad archiepiscopum Canluarise peientis , ct lanta abbatis fralrumiiue sunruni se-
civilalis noniine Berctwaldum ' deslinandos depu- cum sub regulari disciplina vivenlinm devoliono
tarunt, ne eorum praesumptioiii aiit temeritati ascri- adiipiatuin inchoaverat iter, Doniinoque Deod^spen-
beretur si quid siiie taiiti pontilicis agerenl consilio. sante cuinpleverat, ut ei eiiain bum.uii suniptus

• F^oiiifacius presbyter ordinatus qiiotidie semel (Glastonicnsis) [ato perfunctus, in vetusta ccclesia
dinitaxai sacris operabaiur, teslante VValalrido Slra- pausain corporis suscepii cui succcessit Berwaliliis .

bo iii lib. deReli. eccles., cap. 2-2; nam alii noiinuii-
quani ter id aciilabant, eodem auclore.
i"
In seu Ina; nccideiitalium Saxonuin regis piis-
siini eloginiii reluliiniis supra ad aiinuin 75l).
'IJcrciliwaldus Caiiliiariensis cpiscopus ex ab-
biile lienedictino, sedit ab anno 093 ad 7ol, ex
licila! I.b. v, cap. 9 et 24, de eo ad ann. 751.
"* Id esl Gl;isl()iiieiise; sic cniiii in tnnin I Mona-
stici Aiiglicani, p;ig. 15, lcgiiur llemgiftas nbbas
aiiiio gratia: scplingentcsimo qiiinto. Hex Ina dcdil ei
viyinli liidas,eic. Iii chaita donationis ab liia f:ici:c
diciliir Kenlwiniis rex Glastingi.; malrem saactoram
voeari solitus fiiisse ; et eaiii ab iiniiii s;eculari et
ecclesia-lico obsequio iinniiinem statuisse, at cuii-
cessi:-se privileginm fralribns eligendi alibalem se-
cuiidum regulani S. Ueiiedicti. Lege Wicililierti pres-
bylori epi.^-lolain 55 iiiler Bonifacianas ad (ratret
;
monasterii Gtesliiigaburg.
ei! S. BONIFACll^S MOGUM. EPISCOPLS. Cl2

solaiia lilienler impendereiii, ei mngiia corJis

com- A vialodbiis soluiii mii;iavit ;
ac nionasieiii sui se-
secnndi siquidcm aiini
molione lacrymarum diutiiis inrusiones , oralionnm
crela |ietens, cliain ibidcin,

liieinem tripndianlium fratium ainore suscepliis

siipplicaii()nes pro eo ad Dnminmn fundereni.
llic

armaiura el skcu- liiemando Iransegerat ^ ul doctoris apostolicain

eruini dum spiriluali conforlalus , ,

sumplura, ulriusqne vilx- slipendiis genliiim vocemimitaretur dicenlis: Ibi enim conslitiii
lari suliliinalus
adhiliitis secuin duolins aut iribns hicinare (Til. iii).
minime carerei ;

fiairibus ,
qiiormn corporali spirilualique indigebat CATtT V. — Qualiler, defuiiclo abbatc suo, ciim fra-
tribiis atiquanluvi leinpus commoialus est el poslea
susteniaciilo prorecius est, ac sic iminensis per- .

,
ad lioniain cum coinmendiitiliis episcept sui lil cris
agratis terrae pariihus ,
prospero ovans Iralruin co- pervenil.
niitatu ,
pervenit ad locum ubi erat forum rerum 13. Transcursis jam ex parie sancti viri virluii-

venalium "
, ct usque liodie antiquo Anglorum bus, subsequentia ejus, quemadmi'duin rein riimi-
Saxonumque voraliulo appellatur Luiidctwic : ac
gertilis refercntibus gesiam comperimus, paienier
non mulio transacto posllimini» , naularura n;iviler perpeuium morunique
proferimus.utaperlior in vitae

novus quidem epibala , consentiente nauclero ag- ejus ad nnrraam saiicice conversalionis illius teiiden-
gressus est naveni, nauloque impenso, prospero ,j[jyj paieat callis. Cumiiue ingens peregrinationis
venlorum flatu pervenit ad Dorstal ; ibiqne ali- >> B g^ggissgi discrimen, gnrgi lumque niaris evasifsei
quandin commoratus, debitum Domino l)eo exsolvit dispendium, etsnorum ilerum reveisus se
frairum
gravi in-
die nociuque prDcconium. Sed quoniain societati dedissel eorumque coiituberiiio dies
,

grueiiie pnganorum impeiu hostiiis exorta dissensio deinde plurimos iiijunxissel; gravi demuin nientis
iiiler Kiiroluni ' principem gloriosumque duccm arreptus est moerore et recenii cppressus animi
Francorimi, Uaibodum regeniTresorum, populos
et tristitia, dum senilia j:im niagistri mcmbra infiruiari

ex uiraqiie parte peiturbabat maximaque pars ,

conspiceret exireinumque asianle nionachorum
,

Ecclesiarum Christi quae Framorura prius in Fresia congregatione obitus sui diem , languoris Ci^nva-
subjeci» eiant imperio, Ratbodi incurabeuie perse- Icscenie immensiiaie, vibrando palpitandoqiie im-
vastata
culione ac servorum Dei facta expulsione ,
niinere, et tandeni deposilo corporis ergasiulo, sub
eral ac deslructa, idolorum quoque
cultura exstru- fratruiii, ullimiim
Irisli mQerentium aspectu elTlare

delubrorum fanis lugubriter renovata ; tunc vir fiequenter cor-

ciis spiriium viderel '. Quia in sanctorun*.

Dei, perspecla perversitalis nequitia, pervenit ad

dibus compassionis specialiier condolcns relulgei
ibique aliquantls exspecialis diebus adve-
Trecli , ,
pieias, qua ad lempus scdulo Bolciit conlri^lari :

regem Uatbodura allocutus esi ut raultis

iiieiitem ,
p sedapo^iolicoiiihKrenies prscepio iu Doniinojogi er
illarum circuinvallatis ac conspeclis terrarum parti- consolaniur. Jam blaiide ador.sus est fraires , et

bus utrum sibi iii (uturum pradicaliunis uspiam

, spiritualibus eos colloquiis tnemor paternae tradiiio-

patescerel locus ,
perquifere' ' proponensque aiii-
nis horiatur, ul regularis jiigiler coiistiiulionis for-

mo, ut si qua in parie biijus populi Evangelium mam ei ecclcsiastieae definilionis noniiam in omuibus
patesceret aditus quo clarcscerei, verbi quiJem Dei conservarenl, el ut Palris ciijuslibet spiritu.dis se

semina ministraret. Quod etiam niullis transactis sulijuiigerent imperio, instruxit. Tunc omnes una.
aiimirnm curriculis gloriosa raariyrii tesiiUcatio nimiier consonis instabanl vocihus, el sanctum liunc
comprobavil. viruin, qui illo dicebatur in tempore Wiufrid, cuncii
12. Sed qnia sanctorum Bingulare munus est precahantur, ut pastorale super eos abbaiis susci-

sanctiialis, dum ad tempus sunm siiie spiritualis

perei magisierium. Sed refuiatis iiiux pairise lacul-

virore germinis laborem minime pollentem perspi- taiibus el primaiu regiminis ahjecio, ad prsJoMi-
ciunl, ad alia prorsus loca fecunda labnris cum iiala jam proinplus ac paratus, solerti se cura excu-
fruciu migranl : quoniam incassum iiiliabitaiur lo-
savii, omnemque hacredum [.4/., proba;reduiii] sub-

cus, si ct fructus deest snnctiuitis. Sanclns eni.m vir

stantiam abnegando renuit.
diim sterilein aliquandiu Fresoium tcrram inliabi- li. Cum vero hiberiiale jam tempus pr.Tieiirei,
^
tarel, et sestalis auluronique aliquanlulum
tempus et calor sestalis car.desceret ,
piistinaque lalienlis

pr.eleriret; jam arida coelesiis rore fecunditatis reli- anni renovaretur intentio , orani soUicitudine iier

queraiarva, el naiale suis seciim supradictis con^ omissum iteraiido renovare studuit. Tunc litteris

Misi., cap. 3, Londiiniam vo-

Beda, in erat abbasGlastoniensis; tum quia Caroliis Marlenns
» ii lih.
cal cmporium popiilorum lcrra mariqiie
multorum vixdum inlaiitiam excesserat, qiii anuo duiitiXil7lG
venientium, (|ii;e urbs hoc lnco sigiiilicalur Idem .
cum Ridbodo belluin gerere caMul.
auclor Londdiiiam dici.l metropolim orienlalium d /ic/i/ii^t, et iiifra Iransegit. Jain siiniles luqueiuli
S.ixoniim , qiii Tliamcsi fluvio , iiiquit, diiimiinlur modos ohservavimiis iu Vila S. Willibrordi apud
a Cantia, el ipsi erientali inari contigui. Alcuiiiuiii
, qui pra!leriia plusqiiani perfecla pro
b Ddresiaiiim seu Dorestatum oppidum , vulgo absoluiis non seracl usiirpavil.
\Vic-Uuerstcde in Frisia , iioii semel a INorlmandis ' Ad liaiic Wiiibercbii ahbatis ^uiscellensis _seu
iiiscssum, silnm csl ad fiuvium Lacnm, Lecke, paulo Nutscellensis inortem iion special epistola 17 S.
Trajectum infeiiiis, a Willibaldo Trech
Kouifacii de obitu Wigberti abbatis, haudduliiuiii
siipia liic

seii Trechl, modo

Vtrecht appellatuin. Fiilislariensis, qui linnilacio ab^enle (ui quideiii iii
« llinc refiiiaiilur ii qui piimam Bonifacii in
e|iislola cxprimiliir) doicsserat ciim aller de quo :

Frisiaiii prolccliiinem aniio 70i consignant , tum liic sermo eo prx'scnie spirituin
eiuisent.
(ji,ia Lierwal lus s.iiprj iiicmoralus iiondum eo aniio
613 VITA S. BONIFACII. Gli
"
ciiniii rommeii(iatiliis a bealLe memori.r. Daniole A ordiiiem itineiis sni alqiie advenliis occasionein
sieciil.ilnre plebis Dei accepiis, ad limiiia aposlolo- manifestavit ; el qiiali anxins desiderio diutius de-
rimi Komam veiiire lenuvil. Quein lamen resislen- siidasset aperuil. Sancius itaque papa rcpenie bilari

tium aliqiiandiu fratrum orbata Patris impedivit vuliii, urridentibusque oculis iniuilus in eum, in-

necessiias, clrJiiiasque cjulainiiim ac compassio uiro- qnisivii an litlcras ab episcopo suo commendalilias
bi'iue dolenliiim ad teinpus obsi.slebal ; ita ul magno detnlissei. At ille eiiain cxempto pallio cliariam ex
qiiidem mentis angore premeretur, et in quam se iiiore iiivolutani « litlerasque priiliilit, deditque mi-
verlerei pariein igiioiarel. Meiuebai enim ne gre.\ rabili sanclae recordalioiiis viro; qiii slatim acceplis
magistro commissus, jara sine vi,:;ilanlis pastoris liileris annuit ei ut abiret. Apostoliciis vero papj
cu^lodia, eo decedenle, luporum morsibus paierei, ci perlecils lillerii et reeensila coininendatili;B cnn-
ui peregre prnDciscendi auiumiiale sibi deficerct striplionis cbarta, seduhiin doinceps cii.ii co hiibe-
tempus formidabat. Cumque Omnipotens solita non bal qiiolidiaiiEC dispulalionis colloquium , donec
inimemor pielaiis suoe clementia, servimi siiuin lanta pridicisLcndi redeundique o^siivuin iiistaret tonipus.

aiiimi pressura perturbaium cx anxio vellei dolore Caput VI. —

De ejus redltu ex lioma, mandalo papie ;
eripere, et jucundiim gregi providere magistrum ;
et quid in 'fhuiingia, Frinicia el Fresia prwdicando
B elfcceril : et de yeslis cum Willibrordo cpiscopo.
jain prxfali anlistilis erga fratres inlestina facta est

nieditalio, et bonaD indolis viruin nomiiie Steplia- 13. Cuin vero Msan mensis, qui est Aprilis, prse-
nuni bnic prxsidere fecit Ecclesiae , el saiiciiim teriret, et Jair, qni est Maius, jam pori.-c paiesce-
hmicvirum per longas peregrinalionis vias ire vo- reni ; tunc etiam posiulala alque accepia benediciiune
leniem ad lnca incolumeni desiinnta direxil. Qui ct liiieris "* a beatissimo papa, ad iiispicicndos im-
protinus quidein valedicens fratribus profectus esi, nianissimos Germanix populos directus est, ut an
lucumque per longa terrarura spatia, qui jam prsc- iiiculta cordium arva evaiigelico araia vomere, prae-

diclus dicitur Lundcitwic, voii conipos adiit, et celo- dicaiionis semen recipere voluissent [.4/., vellent]
cis celeriier niarginem scandens , coepit ignotas consideraret. Ac sic exiemplo collecta numerosa re-
niaris lenlare vias; tripudianlibusque nanlis, im- liqiiiarum niultiludine, reciprocn suoruin rediln con-

mcnsa Coro Oante carbasa consurgebant, et plono servorum Itali.e fines adiit, optimiiniiiue Longobar-
venlo prosperoqiie cursu osiia fluminis ciiius quud dorum regem Liodobrandiim [Al., Liiilprandum] pa-
diciiur Cuent t, omni jam experies peiiculo naufra- cilicis salutaium muneribus compellavii, ct lionorifice

gii aspiciiml, et ad aridam sospites terrani perve- ab eo susceptus, lassaia ex itinere membra repausa-
niuni, Sed et castra nieiaii sunt in Cuenlawic, donec bat,ac sic remuneraius, arduaac plana agrorumper-
supcrveniens se collegarum mulliludo congregassel
C agrans spatia, prajrupla Alpium jiga iranscendil, in-

omnibusqne collectis per singulos quosque dies cognilosque Bajoariornm et confines Gerni.niia! ter-
,

imminente biemis frigore profecti sunt, mullasqiie iiiinos aggrediens, iii Tburingiam juxla mandatnm
sanciorum ecclesias oraiido ad ernnt , ut tutius aposiolicae sedis considerando progressus e>f, ad
opitulanle Allilbiono Alpina montiiim juga trans- iiislar videlicet prudenlissims apis, qna sucliin

ccndcreiit, Longobardorumque erga illns humani- c.imporum circumvolat arva, et iiumerosam redolen-

tatein inilius seiilirent, militumque nialiiiosam su- tium herbarum copiam pennigeris molliier perstie-

perbiae ferocilaiera facilius evaderenl. Cumque san- pens alis circumvolat, carpeniique rosiro perleniat

ciorum suffragante pnirocinio et Domino Deo dis- nielliHua , ubi neciaris latet dulcedo, ct suis eam
pensaiile , omiiis quippe coliors coniiibernalium onini peniius inoriiferi succi amariiu.liiie conieiiipla,

comiiaiui bujus sancti viri inbxrens, limina D. Petri alveariis invehit, et secundum quanidam apostolic;e
aposioli prospere aggressus est, immensas siaiim ratiocinaiionis eloqiiii siinilitudinem, omnia probat,
Cbristo pro suspitaie eorum graies persolvunt, atque et quod boiiuin est tenel.

ecclesiam S. Feiri principis apostolorum magno IG.Sanctus itaque vir Dei in Thuringia juxta insi-
cum gaudio peccnminum po-
ingressi, aholitionem ,. tum sibi mandaiuin aposlolici poiililicis, senaiores,
stulantes, diversa quidem munera eorum quamplu- denique plebis totius populi principes verbis spiritiia-

rimi deluteruni. Transaciis auiem diebus non mul- libiis affiius est, eusque ad veram agniiionis viain et
lis sanclus isle vir venerabilem sedis apostolicae inlelligenliae lucem provocavil, quam olimanle niaxi-
papam beai» memoris Gregorium a primo secun- ma siquidem ex parle pravis seducti docloribus per-
dum, et novissimo priorem affatns (qui et vulgariea diderunt. Sed et sacerdotes et piesbyeros, quorunt
Komanorum liiigua dicitur Juiiior) omnein sibi per alii rcligioso DlI omnipoientis cullu incalnerunl, alii

Hic est Daniel occidenlalium Saxonum episco> cius : imas quidem imolutas, id esl sigillalas , ad
piis, qui teste Beda in lib. v, cap. 19, iina cum Al- Gregorium papam; alias encyclicas et aperias ad
dbelmo successil Pecthelmo episcopo, aiiiio 7ii5, omiies Clirislianus : qiiarum illK exciderunl, ha; in-
eruique superstes anno 731, qiio iieda liistoriam ler lioiiifac.ianas urdiiie 53 leperiiiniur. Scrip^ii et
suam absolvii. ipse Bonifucius epislobis Ires ad Danielein , tiijiis
Quaiitiam scilicet fliivium in Morinis Galliae pn-
''
iiidem epislolam refert Serarius in noiis ad epislu-
ad Brilaiiiiicum fretuin, vulgo ta Canclie appel-
piilis lam .'.

lalnm , a quo OueiiUiwicus porius denoiiiinuius , J Lxslant bae lilterae d ilse Idibiis Dlaii, anno tertio
nindo Siapiila;, E&taples, dictus. imperii Leonis Augusli, indici. ->, qn;u iiola; chiuiiu-
« Biiiaserijo liticras a Duniele acceperal Bunifa- liigicx' aiiiio 71'J lesiiundent.
C!5 S. DONlFAClUs MOGLNT. EPISCOPIS. CIj

casiinio- A ponerel d.pier.Tlos e.-l el qHoniam q.inquhgesini

qiiideni fomifaria conlaminiili pollnlione. ;

nisE coniinenliam, qnam s;icris scrvienics allaribus anni ", juxia cnnonicoe reciiliidinii nonnani, necdum
pleiie reeiierel a-tulem, leslatns esl ul omni se peni-
ser\are ilebncrunl, amiscranl, sernioniljus evangeli-
ad canonici ins excusatinni^ tergiversatione ab luijns gradus cel-
cis, quantum poiuil, a malilia; praviiaie

consii niionis rccliludinem corrcxil admonniiqne siiudine declinarei. Prsdiclus itaqne lam sancti prae-

aqueinsiruxii. Ei Franciam deinde frairibus secum conii ponlifev, placidis iHom verbis increpavii, el

comineanlibiis ingressus esl, slaiiinque audila Rat- diligenli eum cura aJ l.mjns pro;ositi gradnin insli-

bodi « Fresorum regis morle, alveum quidem numi- gavil, populiqne sulijedi maiimam niagnopere pau-

nis magno gavisus gaudio navigio ascendit, optans pertatem pra'dicebat. Sed cum neque siccorreplus

qnod eiiam Fresia recepissei verbum Dei, el ad in- ad suscipiendum hujus cel;-iiudinis gradum con-rn-

cnltas Cffilesli prxdicatione lerras pcrvenil. Jamqiie t ret, janique per longas iricationum moras spiriiua-

airnc is cessante rcgis Railodi persecuiio: e. doctrinae lis inler eos exorla cmientio, el consona pulchra»

cnelestis seniina ministravii, el verbi Dei fame expul- discretionis facla est dissensio. Hic vero grandi prae-

sa f.inielicam paganicae supersiitionis muitiludii^em ventus humilitate, tanli gradum cimtradixit bonoris;
iterna; pridicalicnis re(ecil pabulo. Cumiue desi- ille auiem pii.^-simi appeiitu lucri irretitus, salulcm
deranlis ropenle nientem spontaneus operis seinere- •* cncupivil aniniarum. Cumque sic diver-a jam ser-
lui ttTeclus, el votivn (rxdeslinats dnctrinas lux Do- niociralionum verba invicem proiulissent, sancius

niiiio Deo dispensanie claresceret, CaroJique ducis hic Dei servus, velut in spiriiua i quodam siadio

gloriosi snper Fresones robnraium essel imperium posiius, placide prorsus excnsat onis exsereiis ser-

jam bucciiia coeleslis verbi increpiiii, et pr^dicato- moiiem ait : i summs Eaiiciiiaiis pnni fex, o spi-

rum adveniente superni roris ferii.ilale vox intonuit rilualis proreta agonis, cgo enim a beaio sao' ta* re-

Dei : eiiam per Wiljbroruum viriim venerabilem ac cordalionis Gregorio papa Germanicis ni:indaliim

cooperatores ejus propagbtus est sermo. Sed quia genlibus detuli : ego apcslolicaj sedis legat one (un-
niessem quidem multani, operarios aulem paucos gens, ad occidentales barbarorum leginnes spoiiie
inesse cerneb;»!, sanclns bic Dei famulus coop rator tu;e me di minio gubernaiii.nis injunxi, et propri*
faclus cliain esl per Ires ^ inslanler annos Willi- vokiuiatis arbitiio, ignoranle dominornm sublimatii

brordi arcliiepiscopi ; niiiltunique in Cliristo labo- copulavi, quorura u-que in l.oJiernum diem spon-
rans, non parvuni Douiino populum destruclis delu- f icnis voto constricius sum, serviiuii aique >uhjccus.

brorum fanis elexjlruclis ecclesiarura oiaioriis prse- Quapropter sine apostolicae sedis consnllu etauthen-
faio loniiflce opituUnte acquisivit. ticae jussionis mandato lam praeclarae suhlimiiatis

17. Cum vero sunimus liic senuissel poniifex, ei **

ordinem suscipere non audeo. > Sed el alia quseqiie

aclatis p urimi- gravaretur annis, decrevit eliani, sug- ratioiiahili petiiionis supplicatii ne verba proferehat,

gerente discipulorum cuetu , ut solaiium lanti mi- dicens : « Obsecio igitur ut nie prnprij; sponsioiiis

nisterii suae decrepiiae seneciuii pruviderei, ei fide- viiictum eatenis ad has ad qnas primitus a sede

lem de parva congregaiione viruui eligeret qui , aposiolica niissus suni terras, destinando dirigas. i

laiito pra;esse poluisset populo. Accitoque boc (amu- Cui protinus vir Dei, audila tanlae professionis c.iusa,
lo, salutari cum insiruciione admonuii, ut episropa- daia ei benedieiione licentiam dedii aheundi. Qui
lis re.iminis susciperel gradum, ci ad regendum eii.ini stalim proficiscens, pervenit ad locum cui

Dei populuin sibi subvenirei. Qui eti;im liumiliter immen inscril)itur Amaiiafcnrc/i, juxta Apostolum
repente respuens, inininie se dignum esse episcopa- cnniriius verbis Gdei et boiix ducliinx quam asse-

lus gradu refereliat, et ne sibi laiilae digniiatis fasti- cutus esi.

gi .m adulescenlix ^ adhuc in annis consiitutu im-

3 Piadbndi Frisonum ducis mors coniigit eodem roepit, in adolescenii* annis consiitiiins dici n^n
nno Bonifacii rediius ex l ibe anno, Chrisii scil;cet possei. Q'ian.|iiam sane jam virilem aetatem ailge-
719, ex niodo nolalis. L)e liac Radbodi morle Boni- J) r.il, qui anie sacerdos fueral crdiiiatus
anno aeiatis
(oiie presbylero graiulalur Biig»a seu Eadlnirfia ab- trige.^imo.
liaii>sa, eiMslola Z)o iiiier tiuniracianas, iii qua inen- <i
Nulla; ecclesiaslicae leges veiant epscopum anle
lioneiii facil revelaiionis Li. nilacio laclic de fuiura aniinin a latis qu nqu.igesiinuiii ordinari, bene anie
ii.e>se ipsius apiid Germanos; el libri de Passioiiibiis irigesimum. Bonifaeius spiclare vldeiur ad iilud
ir.ar yrnm, qiiein Uonifacius niariyr ipse (ulurus sibi .Nu;ii. c.ip. viii, vers. i-i : Hivc est lei Lerilarum.
ir.in^miiti peiierat. A riqinti qiiinque r.nnis ei siipra, ingredientur mi- w
Tiedecim annos scriliunl S. Liiidgerus in Vita S.
^ mslrtnt in t berna.ulo fwderis. Cumque quin.niageii-
Grcgorii Trajectensis ablialis, Huebaldus in A ila S. miiin a tnum ceialis imvleverinl , seriire cestaluiU,
Lebuini, Joannes de Bekn in Chionico, el si qni alii. cruniqiie minislri Irairum siiorum in labernuculo [oele-
At ires unnos duntaxat legendum esse persiiadeiit ris, ul cuslodiant qna siti (ueriil coinmenilata. Orle
imn Ollilomis lib. Vila; S. Bonifacii, cap. H, tuni
i Gregorius .Magniis, lib. ii D al., cap. i. isluc resiiexii,
ponlihcaiu^ Gregorii pap^ secuiidi, a quo S. Bcai.fa- riuin per Moyseii ailesse iirsceplum in Evod (lege i

iii Nunieris) ut LeiiKe a viginti quinque anwt

ciiiin aniio 723, lioc e^l posl qualuir annus quaiii iu el suirn

Germaniaiii ab eodeni direcins fueral, ordiualuin V inistrare debeanl. ab anno vero qumquajesimo cus o-
fuiise, e.\ sei|nentibus inanilesiuin e.-i. des rasorum (iani ; iilqne pasior hus app lcal. Iii Viia
liincappartl falli eus qui Boiiilaciom anno Chri-
' Silvesiri pa|v.B locus exstut qui huic vcrsui enplicaii-
sti 170 iiaiiim exi>limanl. alias anno 'i >, quo evan- lio a|iiari potest.
telic.c pri dicaiioiii cuni S. Wilhbrordo opctam dare
B17 VITA S. BONIFACII. 618
Caput Vll. —
Quomodo Saxonum et llesso.mii po- A inoi ecclesiiini peivcnicns, diligenli se oralionc mu-
pulos convcrlit, et ie gestis suis nuniium llomam
iiivit. Cunique la.-^sata meinbra paulisper quievisseni,
miiil; eodeiutiue niox evocalus, ciim papa colloculus
cst.
jam If. Cicgorio apostolicsesedis Ponlifici nunlialuni
csl qiind liic Dei faniulus adveniret. Qui cliam bcim
18. PcT singulos enini a proocmio gradus virUiiis
suscc) los in xenodocliium adductus esl. Advenieiiic
docuniciiia el laboris in Domino coiistanliain hiijns
itaque opporluno collocutionis eorum die, et ad ba-
sancli viii perstrinximus, ut seqiieiilia siibti.ius bo-
nornm ejus exenipla conglobaiini ad memoriaiii revo- silicam beati Petri apostnli advenlanie glorioso sedis

eemus. Cumque ingentem Doniino populuin apostolicx poutilice, coiifestiui hic Dei fainulus invi-
in Fri-
sombirs acquireret.muliique ab eospiniuali ductrina talus esl : etcum paucis ad.nvic<m ac pacificis se

edocii ad agiiitionem veritatis, irradianiibus vera;

salulassent verbis, jam de Symbolo et fidei ecclesia-
sticoe tradiiione aposiolicus illum pontife.x inquisivii.
lucis radiis, perveiierunt.Tuncquippe,Dominopatro-
cinantc, aiias Gcrraani» prsdicandi causa p;irtes adiit, Cui mox liic vir Dei Iiumil.iler icspoiulit dicens :

el supradictum locum.cui gemini prseeruiu gerinani, Domine Aposlolice, iiovi rae iinpcritum jani peregii-

Deldic videlicel et Dierolf, Doniino auiilianic cbli-

iius vestrse familiaiiiatis sermone, sed qurcso ut

nuit, eosque a sacrilega idolorum censura, qua sub otium iiiilii et tempus conscribendae fidei mihi cnn-
quodam B cedas, et inula tantum litlera meam rationabiliier
Cliiistirinitatis iiomiiie male abusi siint, re-
vocavil, ac plurimam pnpuli turbnni recte patefacta lideiii aJaperiai. Qui etiam protinus conces^it , ei iii

inlclligenti^ via, erroruni dcpo.ito liorrore,a male- fe>tine lianc scripiuram deferret imperavii. Cum
vola genliliiaiis supersiitione retraxii, et innnaslcrii aliquaiito leniporis evolulo spaiio sanciae Trin^laiis

collecla servorum D.-i congregatiniie cellam con- lidem urbana eloquentke scienlia conscriplam detu-

struxil. Similiteret juxta fiiiesSaxoiium, Hi ss' riim po- lissct, rcdJidii proelaio pontifici. Exspeclavit quippe

puluin paganicis adhuc riiibus oberraiitem, a d.nmo- iiiliilomiiius dies aliipios, sic saltem reinviiatiis est,

iiiorum, evangclica prrrJiraiido iiiaiidala, captivitate et Lateranum inductus, huniiliter prono vultu posiu-
liberavil , multis.iue niillibus liniiiiiiuni espurgala lala beiiediciione, pedibus apostolici pontificis advo-

pignnici vetustate baptizatis. liitus est. Qiiique repenle euin rclevavit a terra, ei

19. Idoneura quippc nuniium ac tidelem suarum clianaiii in qua integra et incoirupia lidei patuil ve-
riias, liiiic faiimlo Dei redJidit.euinque conseJere fe-
litterarum ponitorem noniir.e Binnaii Ruraam di-
rejit, Patrique venerabili apostolicoe sedis pontifici,
cil, et salulari eum adiiioiiiiionc doctriiix inslrusit,
ut hanc sine inlerniissione inlcmeralam (idei muiii-
univcrsa qua; circa illum Doinino daiite facia suni,
lionera observarel, et aliis instaiiier suaruin pro pos-
muta quidem liilera miniilranie, perordincm revela-
^ sibilitate virium proedicarel. Mulla quoque alia de
vit, ei quod magna multiiudo hominuin divino illu-
religione sanclitaiis et fiJei veriiatc scisciiando pro-
strante Spirilu regenerationis perciperei sacrnmeniuni,
manifestavit. Sed ei de rebus qutc aJ quniidiaMani ferl, ita ut omncm pene diem pariter colloquendo

Ccclesiae Dei necessitatem populique proventum per- alternaiim ducerent, ei ail exlremum qualiier popuK
tinebant, plura ob consilium sedis apnstolica; interro- perdevia prius facimrum oberranies liJei docuii»pi;'a

gando conscripsit. Cum eniiu aliiiuanios dies pr*fa- sua praeJicjtioiie pc^ciperent sciscitalus est.

tus hic nuntius prxdicto maneret loco, et j im redi-

21. Et cum pro ceno comperisset (juod roaxiinain

lus sui lempus iiistaret, tuiic eiiam a prxfato sedig quidera muliitudiiiem plebis a sacrilega dxinonuin

apostolici ponlifice, muluum legationis sua: lespon- cullura ad consortium sanclx Ecclesix ascisceret,
iiuiinavil ei quia episcn|ialus sibi iniponere gradum
sum accepit ; elstatim reversiis cliarlain seJis apo-
jam non miilto transacto tein- voluissfi [.4/., vellel], opidis pastorali prius sollici-
stolica; conscriptioiiis ]

ludiiie prlvalis, et juxla senlentiani Domiiii Dei iio-

pore magistro ailulit.

20. Cumque sanctus vir allatas legisset iitteras, stri jacentibus, sicut oves non habenies pastorem,

carptim se invilalum ad Romam intellexit, festinus- prxferre. Sed quia contradicere huic laiilo poniifici

que suminum obedieiiti;c graduin iniplere teniavii, aposiolicxsedis prxlato nonauderet,consensit eiiam
f.

clientumque confesiim sti|iatus caterva et fratriim et ubcdivit. Sicque suminus saiicix auctoriiaiis pon-
diem coiistiluit orJinationis, id esl priJie Ii:i-
circumseptus agmine, Francorum ac Burgiiiidionniii lifex

Italiaeqiie j im collibus Alpium traiiscensis, liinituiii ItiiJariini Decembriutn •'. Cumque sacrosancius so-

lines rairnumqiie terminos traiisinigravii : et Uoina- lemiiiiatis dies el nataliiius Andre e cl prxliniix ordi-
noc urbis incenibus con>pectis, Allilbrono repente natiniiij illuxisset, jam sacer seJis aposiolicx pnn-
granarum laudes rependit et ad B. retri tilex cpiscopatus sibi ot nominis, •> quoJ est Boiiifa-
coiidignas ,

» Mmirum I.eonis imperatoris anno 7 , et Con- Ja n anlc ordinationem suam Wiiirridiis nomeii
t>

stnniiiii ejiis lilii anno4.indiot. 6,.ut fidem faciunt lum habehai Bonifaciiis, utconstalex e(iisioIa Giegnr.i
pap^i- 11 ab Othloiio relata lib. i, cap. 9, daia
Idibnt
professio (iJei saiicii Bonifacii, lum lilterae Gregorii
)iap3e inleriiis ab Ollilimo relerend,c proiiideque: Haii, nniio lc.tio impcrii Leonis, indicl. secundu. i.J
Bunifticio reliijoso
aniin Cliiisli ~:i3. Iliiic cnnspiciiuni est Conilaciiim, cst aniin T!9, qiix tainen epislola
iionannos ireJciin, Scd trus .diiniaxat (;iiin sancto presbijtcro inscnpta est. Exst.il et a i.i Biigg« .ihba-
sii'e Winlielo
Willibrordo cnll.ilinia-isc iii ev.in;;elico negotin, el a lissa' eolem aniiu dir-ccla Boniracin
Gregnrio II, non III, liiisse nrdinaliim id quod eliam ; dignissimo Dei prcsbytao; qux cpistola iiiler L'o;.i-
>\ sequcnti num. 25 constii. fjciaiias est 35,

i'.\TEOi. LXXXIX 20
 J
fiiy S. HONiFaCIUS MuCDNI. F.PISCOI-LS. m
tiiis, iinpnsnii (ligiiiuitcm, cii|ue libtlluin in qiicj A ''''cta culnihie curruii, et qunsi supenii nulus sulati»

siicralisvinia ecclesiasiicse roiislilulioiiis jura ponlifi- iii qualiioretiam partes dirupla esl,et qualuor ingen-

calibiis gcsla siMil conveiilibiis, accoiiiiiioJavit : cl iit tis magnitiidnis xquali lon;;itudiiie trunci, absqiie

cx liocinconvulsa apnd sc iionlific.ilis liicc disciplina Ir.itriim laborc astanlium apparuerunt. Qui viso

ct iiisliuilionis ordo pennaiicrel , populique

siibjecti priiis devoiaiiles pagani, et jain versa vlce benedi-

lils iinbnanlur cieniplis imperavil ; sed el familiari- clionem Domino, pristina abjecta maledictione, cre-
laiem sanct.x- scdis aposlolicx lam sibi f|iiain onini- dcnlcs rcddiderunl.

bns sibi snbjeciis ex hoc in fiilnrum coiidonavil; et t5. Tiiiie auicni siimmae sanclilalis antislcs,consilio

t:aroli diicis gloriosi suis sacralissiinis l.tteris regiii iiiiio cuiii fr.itiibus, ligneum ox siipndicl.T; arborij

iiiiinimine ac devolione sanctiim liunc virum episi o- niclallii or.itorium ^'

conslruxil, illudqne in hnnoretn

putiisgiadii pollentem subjngavil. siiiicli 1'ciri apostoli deilicavit, aique universis qu.Tc

Carolum pradi.viniusconiplelisetsuperno siiOragantenulu per-

Cacit VIH. Quomodo Romn rlisCideiis

Fiaiicorum ducem udiit, el qiiidiii llessis el posiea ac;is,adTburingiam «'proreclus est, etseniores plebis
in 'I huriiifiia pnrdicaiido effccil. De Itjrunnis et de-
|0|iiilique principcs alTaius csl, eosqiie relicta igno-
pravala reliiiione in endem firoviiicia. D, iiiinttis ranlix' cccitalu ad acccptam dudiim Cliristianilaiis '
i ci»m lioinam misss cl duobiis ccdillcut^s monaste-
15 reli);ioiiem iierando provociivit, quia fatiscente [Lcg.
riolis.

22. Is aiiiem dnni per longos viarum anfraclus in- suorum regum dominio, magna quidein
facessanle]

(,'eiiiium populorum adissel cnn(iiii.i ,

jam qnidem eorum comilum mullitudo sub Tbeobaldi et llcdenis
ad prafalum Francoruin principem venit, ei vene [Al., Bcdenis] i
criculoso primatu, qui higubrc super

ab eo suscepius, lilleras prxdicli Romani

rabiliter cos lyrannici ducatus cl Infeslum vaslalionis potius

nonlificis sedisqiie aioslolirx Carolo duci delulit, quam devolionis oblinebant imperium, vel corporali

ejus!|ue dominio ac palrocinio

" siibdiliis, ad obse.s- per eos pr^vcnta morle, vel liostili sii|uiJem edu-

sas aiilea llessorum meias cum consensii Caroli ducis ctione captivata est ; in laiiiuini)ue diversis con-

rediii. Tum vero llessorum jam ninlii cailiolicae lidei slrict.1 malis , ul caitera qiia; manebal residua populi
jubditi, ac sepiiformis Spiriliis gralii conlirmaii, turba Saxonum se subjiceret principatui. Quo ces-

inanus iniposiiionem acceperunl. El alii quid.-m sanle religiosoruni ducuin dominalu, cc^savit eliani

iiecdum animo conforlaii, inlemerata' fidei documenta iii eis Cbiistianilalis et religionis iiitenlio.et falsi se-

iiitegre recipere renuerunl; aliieliain llgnis et ^ fon- ducenles populum iniroducii siinl fraires, qui Mib

tiliusclanculo, alii autem aperie sacrificabanl. Alii iiiiiiiine rcligioiiis maximam hxretic:c pravilalis in-

vero aruspicia et divinalioncs, prasligia ali|ue iiuan troduxeruiit s clam : ex qiiibus est Toicliiwine ei

iiiiiones OKCulie alii quidem inanife^le exercebanl.

,
C liercbiliere, Eanberclit et llunred, fornicalnrcs et

Abi qui.lem auguria cl aiispicia inlendebant, diver- adiilteri, qiios juxla Aposloluin Dominus judicavit.

sacrificandi rilus iiicoliierunt alii eiiam qiii- lii validissiinum adversus bumiiiein Dei excilaveruiu
sosque ;

bus niens smior inerat, cnmi abjecta geniililaiis coiinictuiu; sed veris verborum oppositionibus con-
profanaiicine, nibil liirum commiseruni. Quorum luiaii , digiiam repreheusionis sortiti sunt senten-

conMiliii aique ccinsllio arborcm (|iiamdam niira; liain. Cuniqiie rcnovitus per populum fidei illiixisset

niagiiiludinis, qu.Te prisco poganorum vocabulo ap- caiidor, cl plebs ab ingeiili crroris erepta esset la-

peliatur Rubur Juvis, in loco qui dicitiir Gicesmere % qiieo, jam e.Kpulsis prulani haslis aniicis, ei infesiis

servis Deisecum astanlibus, succidere teniavit. Cum- populi supraJiciis seducioribus , messem quidem
qnc meniis coiistanlia confoitalus arboiem siiccidis- inultam cum paucis admodum niessoribus incoluit,

sel, magna aderat co|iia paganorum, qiii ei inimicnm ct magiiain piimiius inundi hujus lenuriaiii ac friiga-

(lecriim suonim inira se diligenlissiine devotabaiil litalem sustiiiuit, m.igiii>que tribiilatioiiuin angusliis

\id esl, diris devovebanl]. Sed ad inodlcum quidem ciiarctatus, verhi Dei semina propagavit. Sed cum
arbore prsecisa , coiifeslim imiiiensa roboris inoles crcdentiuin paulatiiu pullesceret roultiludo, prxdi-
diNino desuper flatu exagi atur, et paluiilum coii- catoruin qiioijue multiplicatus est et calalogus.

" Gregorii pap* ad Carolum ducem

Olliloniis D in perainplam ac pprinsigncni aedem, proiit ctiam
litteras i, cap. 16. Caioli vero lilleras
referl lib. bodie ceniere est, inquit Serarius sed quae ;ib lie- ;

qiiibiis Itoiiiraciiim in simm iiiuiideburdiuin

et de- lerodiixis occupaliir.
«
Anteqiiain Thuriiigiam penetraret Bonifacius,
lensionein adinillil, legesis iiiler Bonifacianas cpisto-
l.is ordine 52. idia idola proslravisse dicitur nimiruni in Eischs- :

*>
lluc spetiat Tacitus, in lib. de Gcrmanis : Lucot feldia (quue inter llassiain et Tiiuiingiam)
dilio est

i:c nemora consecraul, deorumque nomimbus appel- Siufonem in iiiontc Sluffonio, ubi xdes sancto Martino
tanl. Auspicia lortesque ul qui maiime obsercant. Et sacra. etiain iiunc a flJelihus voti causa frequentata;
Agathias, in lib. i de BelloGotbicci Arbores quasdam : Hettonem in llildeslieimeiisi ditione ; iii Bielis Mon-
udorant, nee secus et puiwnum aquas, elc. t:inis Tliuringix prosimis Bielem allaquc, de qiiibus ;

: E»l Geismaria in lla»sia iiiferiore vi<us qiion- Lelznerus Lutberanus in suo Carulo Magiio, cap. 19,
dam, iirbs inodo iiovilii» inipiiraia opiiiioiiibus. (lu.i! copiose agil.
a Seivaio Liipo, VVigberiiii:e Vil;e cap. 20, vocatur
f
INempe 1 hnringia, » Theodurico Chlodovci Magiii
villa Gfisiiinri, et ad Scboiieiilergenseni liodie I.opar- fi io subacia, etiain Cbristiaiias leges susceperal,
cliiain speclat. Sic lere Mcolaus Serarius in leiuin tesle Gregoiio Turonico e| isc. in lib. iii cap. 4, ,

Vogiiiilinaruiii lib. m. i ci t».

Excievit procedenle lcmpore sacra ba;c adicula

fi2l VITA S. BOMFACII. «22

21. Tufic eiiam ecclesiae repenle inst.iuraniur, el A hodie glori.i et bencdituu ei giaiijrum aciio Oomiiio

|iri'dicalion's ejus doclrina niulliforniiier emanavii ;

Deo devoie coiiferatur. Ilisque omnibus litc con-
Bajoariorum, temporibus llucperti * ducis,
nianastcriuniqne, congregata servorunt Dei unilale feciis,

ei nionai iioruni sancliiate, con-(ructum esi in loco adiit lerras, prxdicaiionisquc siudiuni apud cos Ui-

qni dicitur Ordorp », qiii (iropriis sibi more aposio- ligeniissime cxercuit, et inultas cim^iderando circui

lico iiianibus viclum vestiiunique insianter laborando ccclesias ; lanioque •livin:c foriiiudinis zelo armatus

acqiiisieiunt. Sicque sanct.^B rumor prxdicaiionis esl, quod queindam scliisiiiaticuin hu:reiica pravitate

ejus ililTamatiis esi, in laniunique inolevit, ui per deceplum , noniine Ereiiiwlfum \.\l., Ileremwlfura],

masiniain jaiii Europu: parieiii fama ejus persircpe- juxta canonum decrela daninavit atque abjecit , et

ret; ei ex Brilann x pariibus scrvoruni Dei plurima popiilnm a pcrvers^ secix ejus iJololairia corre.\it,
ad eum tam lcclorum quam etiam scriplorum , alia- ct :iil fralrcs sux dioecesls con^tituta gubernailoiiis

rumqiie artiuni eruditoriim \iroium congregaiionis caiisa lursus inigravit, jiixla illud Apostoli : Cupidita-
convenirel muliiiudo. Quoniin quippe quampluriini tiin habens vcniendi ud fratres (Rom. \\).
rcgulari se ejus instituiioi.i siibdiderunt, populum-
('.vriT IX. — De lcrlia eitis Itoinnm tiioiie,el quomodo in
que ab crratica; genliliialis prufanalionc plurimis in rtditn ad Oditonem Bujvarioruni ducem invilatus di-
"
locis evocavere : et alii qiiiJem iii provinci:iiii Hcs- VtTtit, et i/ualuor in Bajvariis cpitcopatiis erexit , ac
in Frniiria nub Carotoinnnno el Pippino ducibus celc-
sorum, alii etiani iii Tliuringiam dispcrsl, late pcr
brat s itjiiodis oriliudoxam reliffionem resl .uravil.
populorum pagos ac vicos verbuin Di;i pr:pdica-

bant. 27. Igiiur linjus viii aliquainispcr iiicritonim do-

25. Cumque ingens uiriu qiie populi niuliiindo luiiiciiiis excerplis, qiianto se religionis rcgimine
iidei sacramenia mullis niill.bus buiiiinuni b.ipiizaiis per cuiictos a;ia is suu) gradus indesineiiier rexerit,

perciperet, jam defunclo beaise meinoiia; Grego.io bre\i videlicet prorerainus .'erinone. Qnoniam qui-
Secundu sedis apostolicse papa, et glorioso prsfal:e dem diutiiius .s::ni:torum usus est ui quotidlc aliorum
sedis Grcgorio Juniore apostolici ciilminis callic- per excmpla ad meliora se provebant, ct decrescente
drani pra;£ideiile, deiiuu Uoniani iniiilii ejus venc- dierum cali ulo, crescat in eis ctiam iiitinii virlus

runl, sanctuniqiie sedis apostolic.e poniiliccm allo- anioris. l^umque ecclesiarum es^et mininia in llessis

cuti suiil, cique prioris ainiciiiae foedera, qucc inisc- et Thuriiigia mnllitiidu exstriicta, et singiilis singuli

••icorditer .ibaiitccessore suo sancto Bonif.iciociusque 1 roviderentur custodes , lum etiam lcrtio propier
famili» collata sunt , manifesiaverunt. SeJ et devo- familiarem sancli apostolici pontilicis lotiusque
tnm ejus in futurum bumilitalis aposlolii .ne sedi sub- - cleriratus conimuniunem, discipnloruni comiiaiite

jeciiuncni n:irraverunt ; et ui familiariiati ac com- coctn Uomani venil, ut apustolici videlicct Pairis

niunioni sancti poniiricisatque totiussedisaposi<jlic:B salnbri friieretur colloquio, ct taiiciorum se jam

cs boc dcvole subjecius coniiiiunicaret, queiiiadino- a:iate |irovectus orationibus commcndaret. At ubi
duiii edocli erant, precabantur. Slaliin crgii sanclus piist imiiiensam itincrii vastil:item doniiio aposto-
sedis aposiolic^ papa pacilicum proleit rc^ponsum, lico Gregorio Juniori Secundo • prKsentarciur,
clsuamsedisque apostolice familiariialeiii elaniiiitix bcnigne susccptus est ab eo, laniaque a cunctis lain
communionem lam sancio Donifacio quani eliani sibi Bonianis quam eliam advenis veneratione babebatur,
siilijeclis condonavit; sumptoqiie •> arcbicpiscopalus iil multi ad salutarem ejus doclrinam confluereiii.
pallio, cuin niuneribu< diversisiiuc saiictorum rcli- Francorum enim et Bajnariurum, necnon ex Bri-
quiis legat'>s lionorilice rcmisil ad palriani. laiinia advenienlium Saxonura, allaruinque proviu-
26. Advenientibiis ergo iiunliis, ac spoiitaiiea viri ciaruin, ingens sedulu ejus ailtnonitioni adhxrebat
aposlolici refereniibus responsa, jam gratiila! undus niultitudo.

apiistolic:» sedis niniiuin confortatus devormnis suf- 23. Ciimqiie non minimurn aiini spaiium iii liis

fragio, opei|ue divin.v niisericordij! inspiralns, dujs moraretur regioiiibus, et sanctorum peragrando atijue

videlicet ccclesia^ Doiniiio fabricaxii, uiiam qnippe p. oranilo circuisset reliquias ; tunc quippe resaluiaio
in Fridistar ', quain in lionorcin sanclorum Te ri el vcnerando viro ac sedis apostolicx poiitince, cuni
Paiili principisapostuloruin con>ecravil ; elalteramiii ninneribus et reliquiis sanctorum lionorilice ditatus
Uamanaburch ; liaiiceliani iii honorein sancli Micliae- remeavii ; lialiaraque perveniens, Ticenie urbis

lis arcliangeli dedicavit. Diio qiioquemonas eriola [ Pavie ] ingressus moenia, apud bonorandum Lon-
«Inabiis injniixit erclesiis, hisqne non minimam ser- goliardorum Liodbrandiim regeni j ira senio fcssis

vieiiti.iin Deo mnltitudinein subrogavlt ; ita ut usque nicmbris requiescebat ; el recedeiis non solura invi-

"Ordorpense seu Ordorirense mnnaslerium nrdinis sancii Wigberli abbatis, anno 747, actum est. De
sancIiBeiiedicli inTliuiingiaail Oraham seu Oram flii- llamanaburgensi , sivc id loco ubi
silirii fuerit eu in
viuni. Ii.iiid longe ab Erlurt oppido, qua occasluiie in niiiic llomburguni, a Frilislarii iion iniiluini dislans,
siincti MirhaelislioiiiireiiiasaiicloBoiiifaciiidedicaluni sive Ainelburgum Marburgo vieinum, nlli I diceiiduin
fiieril disciiniis cx cap. 25. Isli mun.i
Otliliini lib. i, occiirrit.
sierie aliquaiidiii, jiilienle Boiiilacin, prxfuit sanctus "i
Lege Acta sancli Kuberli ad aiiii. 717.
VVigliertus abbai Frilislariensis, e\ Vila; cap. 6. » est Gregorius Terlius, Junior Sccundus appel-
Is
J»
Be arcliie|ii-ciip:ili diguilate Boiiifacio collaia lalus lioc loco et cap. 10. HiC Roniana Bun laiii
legesis adniilal.i in Ulliloiii lib. i, C3|ip. 33 el 37. proleiiio lertia conligil aiino 7'!^, e\ iK,la:idis aJ
' L'e F:iii;larieii^i iron.iitcrii su|'erius ad Acla Otliluiii lib. 1, cap. 28.
623 S. BUMFACIUS MOGUNT. EPISCOPLS. Ci4

uiiis Bnjo.iriunim ab OJilone diicc, scd et spoiila- A ssncio viro separaia est, quam eiiam clericoruni

neus visilavil incolas, manMlqnc apml cos diubus nefanda cum nxoribus conjunctio sejuncln ac se^re-

pr.cdicans ci evangelizans verbum Dci, gaia ; lanuisqne iti supradielis duclbus divin.TB cha-
niuliis,

veroeque fiilei ac religionis sacramenia revocavii, cl litaiis per dottrinam sancli llonifacii fervorexarsit^ul

(leslruclores ecclesiaruni populique pcrvcrsores ab- plebein quidem a perversa inoliis consuciiidinis

Qnorum alii pridem lalso sc e.iscnpalus censura nuilium liberareni, (\\tx, proprio impl cala
igebal.
gradu pra;luleruii!, alii clinm prcsliy eraius se offi- arbitrio, ci li:creiicorum decepla suggestione, jur.i

clo dcpuialianl ; alii liic aique ali."> innumerabilia xicrn;c li:credi(alis aini;ei'al. Adco enim spiritualis

lingcnles, magiia cx pni (e popu!uni seduxerunt. Scd i;i popnlodoc(riii:elucem b:iTelicorum siiirocaveratsc-

sanclus vir jam Dlo ab infaiilia dedilns, injnriam c(a, iit icnelirosabjrciic^cdeccptioiiis caligo magiiam

romiiii sui non rcrcns, supiadicuiin ducem cuiiclum- pIeb'S obtexerit parieni :exqiiibiis qnidein Elbercbtus

qiie vul^uS ab injiisia kocreiicx falsiiaiis secta el <=

ct Clemens a via veritaiis po|iiiIuni, profana pecunia-

fornicaiia sacerJoUim ileccplione cocrcuil, et pro- rani cujiiJita[e seducti, jiigi avertcrunl sliidio. Scd a
\iiiciam U:ijoarioruin, Odilone diice conseniieiilo, in sanc(o Bonifai io arcbicpiscopo^conseiitienlibus Caro-

quauior divisil parocliias, qualuoique liis pnilibiis liimaniio el Pippino gloriosis ducibiis, ab Ecclesix

pr.Tbiucre lceii episcnpos, quos ordinaiione scilicet B imii:i(e expulsi, jox(a Apostolnm (/ Cor. iii) iradiii

facia in cpi.-copatus gradiini siihlevavil : quorum sunl Salana; in inlei'i(um cariiis, ut spiriliis salvus

primiis, iKimine J anncs, ccclesiaD in oppido qiiod fiai in dic D.imini.

diciiur S. lizborg cpiscopaiiis caibedr:im susccpit

CiruT X. — QuaHler njnodalia jura in Francia s(c-
gecuiidus Ereniberclit, qni Frisingciisis Ecclcsiic su- piui celebrans, i/i Frisiam pradicattirus perrexil.

perspeculaloris » tcnuit pi incipaium ; teriius Goi- 50. Convenientibus in imnm eiJscopis ct prcsby-

baldus '', qui Ecclesia; civilaiis Regiiise pastorale (eris, diaconibus atque clericis, omnique gradu ec-

excnbiloris subiit magislcriiim ;

qiiarlus Vivillo, qui clesi;i,-lico, qiios inclytae recordationis Carolomannus

super P.itaviensem [de Passcw] Ecclcsiam s.icnc dux snb regni sui imperio accersere fecil, qiiintiim

indagationis obliiiuit d gniialem. Cnmqiie omi.ia synodalc facium cst concJium '', in qun Doiiif;iciiis

coiiliiniaio Clirisliaiiilalis ordiiij rile agcienlur, et arcbiepiscopus Moguntinae civiia is, ip o Carolomanno
canoiium esseni jura iii Dajoanis recuperaia, jam coiisciitiente ac donanie, pnii(i(ica(u pra-sidens, Ito-

aJ proprias rcmeando rcdiit Ecclesias ,

populique inanac Ecclcsia; seJisqne apo^tolicoe legatus, qnatuor

sibi commissi cmam gereiis, caulasque gregum cir- primitiis priiuipa'iiim syiiodonim numerosa cano-
cumspiciens ct excubias plebis proviJens, ovcs a iinin consdtuia, prinuim missus a sanclo ei a veiie-
f- sedis apostolic.T; pontifice Gregorio Jiiniore *,
iicf.mdis hiporum niorsibiis eripuil. rabili

29. Cuir.que Canili «linis gloiiusi lemporale lini- a riimo Sccundo, ei Grcgorio a SecunJo Jiinioie

uim cssel rcgnum, ci filiorum cjus Carolomaniii ct cum Piimo Tcriio, viru bonorabili, ob saluiare do-

1'ippini roboratum esscl impenum , lunc quipiC, cirina; cchlcsiis augmenlum aJmonuit conservari.

Domino l'coopitulanie acsuggcrenie saiic(o Bonilacio El quem;idinodnm in Nieaca, Cons(antino Augiisto

:ircbiepiicoiio, religionis CliriitiaiKC conOrmaiuni cst oibis nionarcbiam giiberiinnle, Arianae eversa cst

testamenuim, et ortbodoxorum Patrura syiioJalia peifilia blasplr.^mia; ; cl (Ciitum qiiinquaginta Pa-

sunl iii Francis correcta iiisdtuta, cnnctaque caiio- irum, TbeoJosio seniore ConstaniiuOpoli iiiiperanle,

num auciorilale emcndala et expiala ; cl tnm laico- coiigregatio quemdam Macedonium Spiriinm sanctiim

ruin injusla concubinarum copula partim c\liorlante Deum esse refutantem condemnavit, atque ducento-

" W soiial Gra;cuin eiria/OTtoO vocabulum, ut no- pini fil menlio? Cseterum ut quintum dicaiur, (ju.i-

iiim est. tuor alia subCarolomanno liabila pr3;cessisse debue-

^ Alii Ecrihunt Gaibaldum, ciijus sedes nlim llcgi- riiiit, lametsi nulla i-iipersit memoria ni-i Juorum,

num lladasbunaseu Halispoiia appcllalur.

dicta, iinnc Geimanci pu(a c( Liplinensis. Quanquam Willibaldus,
Joannes episc. Sallzbnrgcnsis inlcr sanclos Bene- qui el ipse svnoJo Germaiiic:r et Lipl;iicii>i inlerriiil,
(iiciinos coliiur, de qiio vide elogium sancti liudbcrti jv fiJein si quis alius mer. tur. Et qiiiJcm duplex syiio-
cpisc, ad anii. 717. ^ dus Geiniaiiica ilisiiiiguemla videtur. Una Grcgorio
Al., Aldeberiiis. Confcr Oililonum.
« III iionliQce, iii qua Bajoariurum ciJscopos qu.luor

Concilium Suessioneiise iniclligil, Cliildcrici re-

^ oidiiiavlt Bonilacius (Je cojus synuJi iiiJictione aJ
:

pis anno 1 1, Cbrisli 7i4, celebralum, in quo pdei Damiliiiiin exslaiit Grcgnrii liller.e ad Bniiilacium
A'ic(E)!a et judicia canonica aliarum sijnodoium con- apiiJ Odiloiiiiiii, lib.' I, cap. -50. Alicr.i Zacliariaj
lirmala, can. 1. AJalbcrlus cum bicrcsi su:i Jamiialus, pon(ifica(u anno 'lii, in qua capiliiia sepicm con-
can. 2. l.lemenlis c.miciil.c igni addicl;r, can. 7. dila suiil, aiino Insequciui conliniialj in Liplineiisi,
Abcl E(c!esi.e Kbemeiisi, Ardoberlns Seoniiica; prs- Otbl iii l.b. 1. cap. ~>i:

fecii, can. 5. Z icbari;i' ponlilicis olileii(:c liticro; in ' Sic lcgiiidiim, iioii ul apiid Serariiim, iibi iiniiis
Kilins negotii C"iifiriiiaiionem, apud Olliloiiuin, lib. Gr.'g irii nieiilii Imc iiiodo : GreijOiio Juiiiore cuin
11, cap. 10, liuic lot*o recie qiiadraol. Iiimiil pisierea I'riino Terio, liro lioiwrubili. iSam Ijonifacius priiiio

Williba;du-i, l^iiiilacium tum Moguniinse civitads qiii.lem a (ir.g .lio II Jiiiiiore Jiclo, (ieinde ali cjiis

;;rcliicpisco|iiim fiiisse, qiicd limcii es alia Z;icbaria; siiccc^sore Gregono III, (ligiiitaieiii legali in Ger-

1 pislol;\ a|iud cap. 7, relat i, aliler

Ullilunum, lib. il, iiiaHia olilimierat. 1'orro Juiiioris cognnmeiiium
fce liabere maiiilcsle colligiiur. Veruiii si WillihalJus (iicgorii i;eciiiido, non Tertio ab aniiipiis aiiribu-
hoc loco sigoai concilium Sucs.^iuneiise, scrupnliis lum probavimus aJ aniium 7oi. Lcge Wiilaliidum,
(Kcuriii ciir Carolominiii jiissu convocaiiim Jicidir, iii librn dc l>elius eccles., cnp. 8.

squi.lciii in vulg:iiis istius concilii AcUs, solius l'ii>-

'Hh VITA S. OOMFACll. C-G
n;ra cpiscoporiiin uiiiios sul) jiiiiiore Theodosio opuil A coinniissas impertii iidi dibUibiiit. F.t Willibaldo su.i;

Epliesinam urbem advontala , Noloriuiii geiniiias guberiialionis panicliiam comnieiidavit in loco cui
in Clirisio personas pro(iientciTi, a calholica jiislo vorabiilum csl Eiclistai ^ : Burgliiirdo vcro iu loco
anallicmale eegregavit Ecclesia; necnon et Clinlcedn- qiii vocalur Wirlzaburg, digiiitaiis nfliciura delegavil,

ncnsis synodi sexccnlorHin irigiiila sacerdoium ron- ei Ecclesias in confiniis Francorum atque Saxonuui
veniio Eutycl)en CotislantinopolitanrE iirbis abbatem, ati|ue Sclavorum sun officio depuiavit ; el usqiie ad
ei Dioscorum (lefeiisnrem eju«, cailiolicae fnlei rebel- glnrinsum exiliis sui dieni incessanlcr arctam regni
lanles, juxta pr.Tfiniiam ralrnm sentcnliam anaibe- ccelcsiis viam pleliibus palefccit.
matizavit » : ila eqiiidem apud Franriam, onuii 3-2. Cuiii vero I*ippiiius, Domino donante, regale
funditus eradicata lixrclicorum perfidia et esslirpaia Francorum, felix snpradicti germani siiccessor, rc-
iniquorum conjuraiione, legis divinai angebaniur gnuin snsciperct, et jam aliquantnliim sedata popii-
iucremenla, et synodales gcncralium conciliorum lorum perturbil one in regcm sublevaliis cssel, coe-
canones recipiebantur : synodaMsqiie spiritualis co-i- pil anxiiis vota Domiiio dcvota persolvere ct syno-
cilii episcoporum congrcgaiio jiixta praeliniiam dilia coiifcstim lecuperare instituta, ac canonica a
aulhcnlicx constitulionis dcniiilionem pnritcr conve- gcrniano suo juxia exliorlaiionem sancti Bonifacii
niebat : qu.T; ob quolidianas bcllorum suspiciones, B arcbiepiscopi (ideliter inclioata, instanrare n inisleria
el infcslani circninvallantium barbararum gpnlium [Al. niysteria]; eiiinqne b;ibilu siinul et bonore prae-
sediiionem, qiia cxiraneos alieni Franciam popnlo- ferre, et snis in Domino parere pra!ceptis. Sed qiiud
rum praedon s alrociler demoliri conabanlur, vel sanclus vir, infirinilaic corporis pr.xgravatiis, syno
mininie facia esl, vel eiiam tnnia! crat oblivioui dalia coneiliorum convcnticula pcr omnia adiie non
Iradita, ut omni peiiitus obliterala pracsentium ssecu- poierat, jam consultu aique consilio glnriosi regis

loriim niemoria jani nulla essel ralione cognila, idoneum proponcre niiiiistriiin supradii to gregi de-

qiiia mnndds in se quotidie naluraliter seu deirimen- (inivit, el Lnllum (Acia, iiifrn) suum ingeniosai indo-

liim diminuiionis saltem etiiim recupcraius paiiiur; lis discipulum, ad erudiendam lanUc plebis nuinero-

nec renovatus qiiidcm per omnia suo evanescii dis- sitateui coostituit, et in episcopalus gradum provexit

pendio, et ad prsndesiinatumanliclando finemfestin it. atque ordinavit, eiimque liacreditali qiiam in Clirislo

Quapropter ti qua in bac niortali liujns p rcgriiialio- iosianii aciiuisierat labore, implieavit, qui ct fidelis

nis vita ad commnncin in Iioc muiido infirmanlium in Doinino coincs pcrcgrinaiioiiis ejus erat, et tesiis

profeclum a spiriiualibus nicdicinalilLT sunt cnin- ulrobique passionis ei consolaiionis.

pcria auctoribus, elianisi quandoque luinianis inseria I Capiit XI. — De passione sancli Bdni^acii.
fuerint menlibus, magnx suut niiiiiilionis foililudine
33. Ciim .Tiitem scrvum suum sanrlum Bunificium
a Calholicis conservanda el pr.i flxa meniii immcibi-
Dominus dc liujus mundi vellct tenlaiionc eripere,
lilate lencnda, ne vel oblivio liiiinana obicp t, vel
et lemporalis vitae tribulationibus sublevare; lunc
etiain mundanae oLIeclaiionis illecelirnsa deleclatio
eliam Domino dispensante dcfiiiiium csi ul ad Fri-
instig.nnie diabolo praepedi il. Quain ob causam hic
siam, olim corpore non qnidem menle, omissain,
sancius Domini aniisles, hac solcrli^sinia; solliciiu-
sorvis Dei seciioi migramibus pervcnirel, iit iilii pri-
dinis cura inspiralus, plebcm a peslifera lorluosi
niitus prrcdicalionis siudium ingrcdieiis pra^miorum
scrpciiiis persuasione eripere curavit, ei Caroloman-
incboaverat incrementa, eiiam a s.tcuIo redicns
nuin ducem ad congregandum supradictura synodo- sum|iiiis rcciperet remunerationis. Sed miro qiiodam-
rum convcnliim sxpissime inciiavil, ut tam pra-senii- modo v.iticinii praesagio sequentem obilus sni diem
bus quam poslcris spiritualis scieniiae sapientia pa- pnrdicio episcopo Liillo proenunliavil, ct qiiali imin-
lescerei, et aversa animarum circumveiitione cogniiio
duni fiiie deinnni relinqueret iiisinuavil, eiquc per
Cbristianiiaiis innotesceret.
ordinem de ecclcsiarum struclura et populi doctrina
31. Cumque quoddam canoiiicae reciitiidinis spccu- proposiiit, diceiis : « Ego enira propositum pergcmli
liiin omnibiis aj exeraplum gradibus bene vivendi D iier coinplere cupio; ego me a desideraio profi-
tipponeret, et evidens cunctis veriiaiis vesliginm ciscendi iiiiierc revocare non potero. Jam cniiii

orireiur ;
jain sibi suffquc infirmilali longievo a; aiis iiisiat resolutiouis mcae dies, et tenipiis obiius mci
senio decrejiiins, salubre cxbibuit consilinm, ei, appropinquat, jam eiiini, deposito corporis ergasiiilo,
juxta ecclesiaslic;c disposilionis noriniilam, pasiorale ;ctern;c relribulioiiis reverlar ad braviiim. Sed tn,
populis prxvidil magi^teriiim, ul, sive vivente illo, fili mi cliaiissime, slrucluram in Tbiiriii;;ia a ino
sive eliam moriente, mediciiiali plebs p.isioruin of- cceptam ecclesiarum :id perfectionis terminuin dc-
ficio minime careret, ct duos bons iiidustriae viros duc; tu popiilum ab erroris invio instanlissime rc-
ad ordinem episcopatus promovil, Willibaldum et voca, tuquc acdificationem basilicac jam inchoatac ad
Burchardum, eisqiie in iniimis orienlalium Franco- Fuldain coinple, ibidemque meum mullis annoruni
ruin parlibus et B;ijo.iriorum lerminis Ecclesias sibi curriculis corpus inveteratum pcrduc. 1 Hisquc

" Mirum
est iiullani factam esse mcnitonera sexti mincrunt urbis Eicstat, cujus loro scrilnint Erpes-
conrilii adversus Mnnolbelilas. furl. Lcfie adnolala iii lib. 11, c.ip. I, cl Vilain sancli
Bonifacius ci Zacliarias papa, iii lilieris suis,
i"
Willibaldi infcrins
ab Oiblono, lib. 11, capp. 1 cl 2 adduciis, non ine-
6i7 S. bOMFACILS MOGO.NT. F.flSCOrLS fiiS

euiiiplciis stTinuiiibiis, aUliuo ainpliora liujiiscemodi A aposlnlicx iiixiluiionis iiormam cor e al unuin et
addiJit verba, rt iia inquieiig ait : i Fiti, tuo cuncta anima una, eademque essel et palma raartyrii el

prudentissime provide ccnsilio, qux in lioc nostro remiineratio iriumphi.

sint usui iiiiicre copul.inda ; sed et liiileum, quo ">(!. Postquam igitur fidci, ut prxdiximus, per
oicum decrepilnin ciirpiis involvatur, in theca libro- Frisiam illuxerat splendor, et felis sanclx liujus vilx
rum nieoruin repone. • appropinquaret fiiiis, jam quidem secus ripani flu-
niinis i|uod diciliir Bordne ', quod esl iii coiifinihus
3i. Ciim autem pra.'ratu$ lantx quoqiie relii^iosi-
eorum qui rustica dicuntur lingiia Ostar et Westlier
taiis aniistes suspiiia non ferens slaiiin se in l.icry-
[ Aiionymo Asiroche et Weslroche ]
, suorum taiitum
inas dedissel, jani sanciiis Bonifacius, nniio collo-
stip;itus clioninm nunicro, erexil lentoria. Sed quia
quio, ad alia rediii , ei diebus non niiiliis interpo-
fesium Coiifirmaiionis iieophytorum dieiu et nuper
silis ab accepio se minime reiraxit iiiiiere ; sed ,
baplizatorum ab episcopo maiiiis imposilionis et con-
suuiptii sccuni ciinviaiorilius, navem ascendit, ac
firmaiionis pnpulo prxdixerat, jam longe laieque
pcr Riieiii flumiiiis alveuni penelraii-, nociurna por-
disperso ad propriiini unusquisqiie reversus est do-
tuuin navigio exqnisivit lnca , donec, aqiiosa Fiiso-
muni, nt spciiiiduni deniiitam seiitenliam sancii epi-
niim nrva ingrediens, tr.ins stagnuin qiiod lingua
|^
scopi niiivcrsi prxdeslinato connrm;ilioiiis eoriiin die
coruin dicilur Elinere (Vtrf. iiifra, uuiii. 38) sospes
prTseninreiiliir. Cnm aiilpni pr;i'iliiliis dios illiuis
perveiiii , iiireciuidaque ili>ino geriiiine lillnra inspi-
scl . et aiirnra lucis orlo jam sole prorumperel, tniic
cieiido (ircnil. Cniiiqiie pericnlosnin fluniinum , ina-
eii 1111 v( rs;i vice pro aniicis inimici, et nuvi deiiique
risqiie, el irigeiiiiuni aquaiuni, evjsi>sel discrinien,
lictores pro iioviiiis lidei ciiltoribiis adveneranl, ho-
iii periiuluin jain siiie i^cncnlo iiicid.i, geiileinqiie
siiiiiiiqiie iiigons in casira \il;ranlib!is ariiiis haslala
paganam Frisonu.n vi^itavit -^ qux , inlerjacentibiis
aiqiie scui:ita irruerat miil iindn. Tunc repenle tx
aq'iis, in niullorum agroruin dividilur pagos, ita iit,
advorso pueri e casiris prosilientes uirohique se ar-
(liversis .ippellati nominibus, uiiiiis lamen gentis
mis iirpelunt , ct sanclos coiitra insensalum ,
posi-
proprielalem pra;iendanl. Sed quia loiigum est ut
niodiim .Mariyres, fiirentis pnpnli esercituin defen-
per ordinem replicenlur, eos t.mlum de nomine de-
dere gesliunt. Sed virDei stalim aiidiln lumultuantis
nudare siudemus qui ad narraiionis nosiro; seriein
Inrbx impetu, arcersito ad se clericornm choro,
veraciler proferunlur, ui ei locus el lingiia relalam
siimplis sanctorum reri>|iiiis quas secuni iiidesini-iitiT
a nobis beali viii sancrmioiiiam .Tqualiler prodnt,
haberi! cnnsueverat , ex tentnrio proocdil ; el confo-
et quali liunc mundura line desereret aperial.
slim increpando, piieris pugnx inlerdixit cerlnnien,
33. Per omnem igiiur Frisiam pergens, verbuiii C ,]i,g„i; ; , Cessaie, pneri , a confliciu, pngnxqiie
Domini ,
paganico ritu rcpuls-o ct erroneo geniili- doponile belliiin, quoniam Scripiur.TE lestiinonio ve-
latis niore destruclo , instanter prxdicabal, O' cle- raciter eiudimur ne maluin pro nialo, sed ciiam
sia-qiie,nnmine confraclo delnbrornm ingemi stu- , bona pro nialis, reddamiis. Jam enim diu opialiis
dio fahricavil el mulia jam inillia hominum viro-
; esl dies, et sponlaiieum rosolnlionis noslr.r loinpiis

nini ac irulierum sed ei parvnldrum, cum conimi-

, imiiiinel. Confortamini igiliir iii Domino, oi permis-
litoiie sun coeiiscopo Cnebaneo t bapiizavii, qiiem gratiani gratantor sulTerte sperate in
sionis su;t! ,

ad subveniendum sux seuilis xlaiis riehililali, Fri- oum, et liber:iliii animas vesiras. » Sed et asianies

sonihns, injnncto episcnpn , in iirbe qux vocaiur lam pre^byteros quam cl ani diaonnos inferiorisqiic
Trecht [Al., Treliet, Troh t, modo Uireclit] siibro- ordinis viros, Doi suh liios sorviiio , palris adino-
gavit , ciim presbyieiis ac diaconibiis ,
qunrnni lixc iiens voce , ait : « Viri fiairos, forti estoie aninio,

nomina suni : Wiiitniiig el Walteri siniul et Etlicl- et ne lerreamini ab his qui occidnnt corpus, quo

heri saccrdotali officio prxditis : llaniunl, Siirb:iM, rura animam maneniem sine fine necare non pos-
ct Posa Levilarum obsequio depulalis ; Waccar et suiit ; sod gaudele in Domino et spei vestrx ancho-
Gunihvaocar [.4/., Ciindecar], lllcsehcre et Ba- ram in eiim defigile, qui exiempln porpeiuo reddel
Ihowlf mnnasleriali monachoruni ordine siiblovalis. vobis romuneratioiiis mercedem , ei r oelestis anl.t:

Qiii eliam in lantum vilx xieriix seinen cnm sancto sedem cnm siipernis angclorum civibiis condonabii.
Boiiifacio lale pcr popiilinn divulgantes, Dnmiiio Nolite vos vanx hnjus mundi delectationi siii)jicere,
Deo patrocinaiitp, difTamaverunt, ul quibiis, jiivta nniiie caducis goiililium adulalionibus deleolari , scd

" Id soiiiel cl iicrnni a Bnniraoio fai tiim diiobus H'i's rl Uos'raclniim (»io eiiiin legeinlnni) iii-
rnrhiam
supren is viix sii o aiiiiis, tiadil abbas r.i;zil in Aclis 4!(/(is rrisoniim pentlrasse diciliir Carolus diix Fran-
saiioli S'iirinii , iiiiin. i i , ad ann. 770. roruni el ntper fliivio llurdone r«5/r(i po-uisse. Ln-
,

•" Aliis Ei Uiiio, de qno iii oli>crv.il. |irx»iis ilixi- ciis in qiio sanclus Boiiil':icius iiiarlyiiiim |i:issus esl,
inns, niiin. 0. De a!ii< iii apponilire post Olhlonuin, vocaliir in eiiisioa psoinlo-Lindgori ad ISixfridmi»
iiifra. Caiiisiiisli gil Cliorrpiscopo Dobaii. vuiit Vnkem S''ii f^oriwm :ib aiionynin Dookingn, ,

> Kiirdo seii Bordne (nurdc) amiiis olim Weslra- hoili,; nrhs dioeoesis LonWMnlonsis, oinn pago Osirc-
oliins .'h Ooslraoliiis, id esi , Occidonlale- Fri^ios ab che . id cst Fiisiis Orienialiliiis :ilirilinlns. De Ei-^

Oriciitalibiis dirimens, qiios iiiiiic Aniasiiis fluvius clesi:! loco in 6:incli Panli ot saiioli l3oiiifa(!;i
eo in
di^lcriiiinal. uli in ohservalioiie 7 prxvia ad Vilam linnoreiii cx>tiucla, lese ;ipDoudiu'iii no-trjin os' |

?,ini Willibrordi adnotaviinus.

II illibaldo liac in W Oililoiii libruni i'

r;iiie c"i!S< Diit Fr€d'garii coniinuutor, cap. 19. iihi

6i9 VITX S. bO.MFACII. 630

siibilaneiim liic oonslanler siibite niorlis ariiculum , \ damnum , sed et vit:e dibpendium mortis , recepio

tii regnarc cuni Clirislo possiiis in aevum. » talione, perceperuiit ,

quia oinnipoiens mundi con-
37. Cuinque tali doctiinae liortainento discipulos diior ac reforinatcr ulcisci se voluil de inimicis , et

ad coronam mariyrii aflTabiliter incitarel, conre.sliin fusum per se sanctoruin sanguinem consuct.i: mi-
super eos furens paganorum tumultus cum gladlis serlcordla: zclo puniri,ac diu protelaiam idolonim

ciinctaque miliiix armnlura irrult , et ftlici .«ancio- cultoribus iram , novo reccntis malllix furore pcr-
riim ca-dc corpora cruenlavii ; siatimque inorlali inoius , publice osiendere.
jusiorum inultata cariie, tripudians gentilium lurba Caput XII. — De sacri corporis in Futdeitse nw-
victricem suse d^mnaiionis prxdain arripuil , caslra- nasterium tramlntione.
que depopulans mannbias diripiendo impertivil. Sed 38. Cunique iniprovisa sanciorum marlyrum tcin-
ct ibecas, quibus mulia ineranl librorum voluniina , poralis intereinpiio exin pcr pagos ac vicos oinneni-
ei reliquiaruni capsas, abstulit , niagnum se ibi lani que provinciam volllaret, repente Clirii^iiani, corpo-
auri argentique < opiaiii creilens , ad naves quibus rali compena iiiariynim morte, mukiniam coiigre-
quoiidianus iiierat clericonnn ac pueroruiii vicuis, gsntes exped lioiiem exercilus coiilinium teriiiino!>
el aliquantuluin adliuc residuuin ejusdem slipcndii prompii posimuduin fuiur^ ullinnis Lellaiorcs expe-
vinuin, obseratis, ul erani , v.isculoriiin clausiris, B luni; ei, rcvi>lula supradicla dieiuiii siipputatiune.
asporlavil ; ac repenle, adainali com|ierio liiiuoris inridclium sospilcs, sed indevoii liospitos, agjic-
liauslu, roepit gulosain venlris saliarc ingluviuin cl diuiilur lcrrani, ac paganos eis c diverso obMauIci
viiio inadiduni incbriare sioniathuin ; landcinque de iiigi nli sliage proslraverunt '. Sed quia pagaiii prliii >

aiccplis prxdae spoliis inito consilio, mirjbili onini- pnpuli Cbiistiani impelui obsisture non valebant, iii

poteniis Dci dispnsilione, iraclare , ei qiialiier non fiigain versi niagna eiiani clade corruerunt, el tergi
visum quidem aurum vel argcnlum inier se iiivicein vcrienie.s, viiain simul cuiii iiilestiiia eurum supclle-
dispenirelur consnlere. Cumque prolivius de lani.i ctili et hxredibus ptrdideninl. Sxi(iie Cbrisliani,
pecuniarnm xstimaiione serinocinareniiir, j m jain- superslitiosoruni tam ii^coribus quain clliiin lilii-,

que jurgiorum disceplalio exorta est, et tania di- iiecnon servis et ancillis, deprxdalis ad propria
scordia deiniim ininiiciiia; incboala , ut furore eliani rodieruiil. Fiii|uc imido mirabili ui supersliies geii-
vesanix insanieiis luiba iii di/as divisa esl raclinnes, liliuin accolx, prxsenlibus confracli nialis, xicrii:i

cl ad exiremum arma qnibus saiicios aiiica iiiariyres potius tormenla fidei fu!i;orc illiiminiui devil.Treul .

jiigubirunt iii seipsos crudcliicr pugnando verteruni. cl 1 rxfali antistitis doctriiix documeiilum, quod cn
Tniic iiaquc nianima insanienlls lurbae pnrte pro- vivenle reniieriint, eteo jam niorienle \Al., inoriuo].
ftraia, jaiii qui supcrvixer:iiil aJ lucrum auiniaium C diviiix increpalionis moderaniine perlcrrili, suscc-

vit;ei]iic daiiino adqiiisilum , jacenlibus adversariis pcnint. Corpus vero beali ponliliels prosperls vclis

qui siipcr slbi dei^i<lerali> ciipidilalis lliesiiuro obM- venloruiiique llalibus trans freluin (|uod diiilur El
stebant ,
gaudcnles cucurrerunt : el coiifraclis li- mere '', el .'tliorum niarlyruni, posl dies non iniilios
broruin rcposiloriis, pro auro voliiinina, pro argeiito perductum est ad supradiciam urbem qu.i; diciUir

divin.x scieiillx cb.Trlas, rcpererunl. Sicqiie prctioso Treclil ; ibique condilum ac sepultuni, donec a .Mo-
auri argculiqne piello privali , Codices qiios iiivene- guiilla religiosi et lideles in Domino fralres a Lullo
ruiil, alios pcr cainpi planiliem disperseriinl, alios pa- episcopo, successore quidcni biijus saiicli ponlificis

luduin .irundineio lureicnles, alios eliani in divcrsis ct martyris Cbristi, directi iiavigio ad perducendum
quibusciinqiie locis abscondcnles projeceruni. Sed beaii viri cadaver ad monnsierium, quod eo vivenle
t.ini Uiiinipoienlis gralla qiiaiu eliam preciliiis siiiicti cnnslruxeial, el seciis ripam lluminis quod dicilur

IJonifacii sumini ponlificis alqiie inarlyris iil.-csi et Fiilda silum esl, advcnerunl. Oiiorum iiniis, qiii ci

iiitemer.iii , in.iguo postea dilapso leinporis spaiio, auclor itineris comilatusqiie alinruni exsllleral, sin-
invciili sunl, et ad domum ^ in qiia usque liodie gulareni sanctimonix ac prlvatain casiinioiii,'E conii-
aiiimaruin prosunt salutl a siiigu'is quibu qiie invcn- nenlixque gerebat Til»m, nnmiiie lladda, cul pri-
toribus reniis^i. Cariiifices aulem super xsiinialx valini prxfatiis prxsul legatinnis liuiiis nuntium Siin-

amissione peciini.c conlrisiali, domum rcveisi, nia- clique corporis advecllonem ciim frairilius scciini

jiis domesticanini reruin pnst Irium iuducias dleriim proficiscenlibus iniposuil, iit major sancI.TC revercii-

^ Nempe ad mnnasleruin Fiildense, in qnn iuter roiuilalus de (Jesiergou ei Westergoii in vaslam so-
sarra e iaiuniiiic as>-ervaulur saiicli Roui-
z.-tfxfl),!a liuidineui redegeril, inillgeiii'; iniernecione delelis.
facii libri tres : priinus cannnes Novi Tcsl:inieiili Veruin, nl nniat Arnnldiis IJuclielius, niilltis en leni-
seciiudiis , martyris cniore rubricalus, eplsUilani pore apud Frisones Wldekiiidiis priiiceps celebralur,
sancli Le nis ai\ Tliendoriiin episc. sennonem beaii iii^i ad Widi-kindnin Saxonnni prinfipem respiclas,
Ambrns ile Spirilu s:inclo ejusdeiniiiie lilielliiiii
i qiii post iliuUniini riiiii C:ir<i|n .M:igiiii lielliiin seriiis iii

ile liiiiio Fausli coiifessoris,

iiiortis. libellnin saucli Clirisiiiincrediilii. l'ipp ui regi prrfeclo inelins id tri
cpislolam AgueUI ad Anuiniuni de ralionc liiiei, no- buit Kiiiiiiius, de Rer. Frisic., .Ablm Pippiir
lib. iv. Aii
tiliiiin regioiiuni cl civiutuin iu quibns iipislolnrtnn pr.eleciiis, de quo iiifra, niiui. 40, biiius lei aiictor '!

corpora reipiiescuut, aliaque id geiius tirlius Evaii- ;

<^
Fleri alveiim vocal .lo.niines dc liek:i, boc csi si-
peliuiii i|>slus sancii liuiiiracii in:inu (ut aluiit) cx- iiiiiii mnris Gennaniri iiiler B:ilaviis el Frisios lin-
araliiin, coiiiplectiiiilur. ilicruos, alvcus orieiilalis cuiii Is:il.i
iii queiii lUieiii
'' Jiiaiincs <le Beka reni factain tribuit Widekindo apiid Ciiuipcnain urbeiii iiifliil, queni lacijni acc: l.n
ullciioii.- Frisix piincipi, qni, LLr.ic;iin iierlrausieiis. iiiarc .^.usiralc :ippelljiit.
 i,r,i S. BOMFACILS MOGUNT. EJMSCOPLS. (-.32

ii« virn devoiioiiis impciKloreliir lionfir, ei plurimo- A lolo corpore prxmortiii, peDeqiic pcr oinnia c\ani-
riim aniplios icsiificaiio in liis quac aiidilu vel visu mes, ultimum tamen interim exlialanics spiiiinm,

ppicipereiit praev.ilprpi. Cnmqiie honorabiles tain prislinx rcildili sunt sanitali; alii vero liimiiiilius

snnctJB consocietalis fralres ad praedicl.Tin urbem csecitate pressis sunin recipiuni visuin; alii qiiidem

pervenirent , innc qiiippe aliqiianlula obviam eis diaboli laqueis aslricii, etiam menie sunl capti ct

populi eral congregaia rolleclio. Ejiis (leniqiie iirbis insanieiues, animi posliiiodnm detinenl inlpgrilaiem ;

prafeeti, eis ainiieniibns, qoemadmoJuM) a glorioso et pristina dediii saliitn, laiidanics glorificabant

rpgfi Pippino evivit ftdiclnm, inloniiit inlerdictnm; Deum, qui suum dignaiiis cst serviim lanio mii-

cL iic inde fr.filicli poiilificis corpiis amnveretiir ncre decoralnm dilare, b noraie, ct prrsi ntibns ac
indiclum esl. Si'd qnia omnipoleiitis magis qiiain fuluris sa;culoruiii lemporibiis, pitefaclione coriisca

liominuiii ci'Hva'e-^cil forlilndo, mir:ibile statim ae miraculorum ostensa, qnadragesimo peregrinalinnis

mpmorabile nincl s «sl.iniibiis anfrelica masis quam ejus anno revoluto, glorilicare; qni et Incarnalionis

liumana ppr.iciini c 'Sii lione aiidititm est miracn- Domini septingpiilesimus el qninquagesimiis qninliis
liim, ecc!esi;rqiie clippnm ^ in signiiin admoniiionis annus (l)e cmno infra), ciim indiciione oclava, com-
sancti corporis , liumaiia iion conlingenle manii, piilatur. Sedit nutem in episcopatu annos xxxvi,
commoiuin esl, ita ut onines, rcpentino limoris pa- " menses vi, et dies vi, et sic, ordine supradicio, die
vore percnssi, maximo limore obsliipuisspnl. el jiMi Nnnanim Juiiii, martyrii triimplio remiineralus,
liiijus rcddendiim esse cnrpiis prdcl.imareni. Sicqiie migravil ad Domiiuim, cui est lionor el gloria in
stalim redililiim est , el a praedictis sanctae recor- saecula SKCuIorum. Amen.
dalionis fratribns cum psalniis liymnisque hnnorifice
[Ex Cod iDgolsladieosi desumpla sunl a Canisio quae
ablaliini, ac, sine rcmi'_'anliimi labore, Iricesinia sei|Ounlur.]
obilussui diepeidiicliim esl ad civilatem snpradiciam
Mogiintiam; miraqiie Dci omnipoientis provideiiiia iO. Enumeralis igiiur be:ili viri gesiis, quibus in

factum est ut iino eodemque die sine siaiuio pr.Tde- inraniia ei pueriiia vel adnlescenlia ct juveniute ant
Hniiionis die, qiiasi ad stainium pr.fdpstinationis etiam in senectiile lloruerai, ad ea quae post emen-
dicm, lam Ipgaii sinclum d.lerenlcs cnrpus, qiiam sam hiijds muiidi me:am el felicrm vilce islius deciir-

piiam do longinqiiis lon?e laleqne rpginniluis mnlli sum niir:ibiliter, ad aiiniicnilam ninrlalibiis beali viri

riinrirn ac mnlipriim liilelinm ad sanrii viri morlis viioc saiiciitalein , nnmiiio cnopi'r;nle, ppracia siinl

obsequia conveiier'iit. Sed el SHpradiclus dominus redeamus, et meinorabile qnoddani miraciilum popu-
aiitisieslam venerand n dignilalis sucressor , qiii „ sque imitabiie
''^n" ad memoriain reducamus, quod ei a

rcgali, illo tempore, pra-seiis erat palalio, liiijiis

rioso
8'°''' rege Pippino, sicut ipsis sibi refereniibus
omnino ignarus caiisae, advenlns sancti corporis in-
qui liuic praeseiiles erani miraculo comp riiim esl,

scius, ad civiiaiem quam pracdisimus, velnti sub et ail nos usque per vcnerabilem vinim Lull episco-
iino endcmque borx niomento pervenit; lantaque pnm delaium c^i, atqiie iia ipso nuntianie inlimatiim,
omnibiis aliiinde advenienlibus, vel etiam ejiisdem quod iii loco ubi qnondam preiiosus sancli martyris
urbis civlbiis et doloris incubuerat, moBsiiiia, et gaii- ciriisiis est sanguis, ciini consilio plebis aiqueingen-
dii exsuperabal lyetilia, nl otiam lanli perfecia pnn- lis pariis pipnli Frisonnm, strnctnram cujusdam tu-
tificis temporaiica innrle corpnris, ct amissum car- miili, proi ler iinniensas lednnis c :\c malinrc irrnplio-
naliler dolcreni, ti ruliiriim sibi suisqne in nes, qiiae, diver^o inler se ordine maris Ocenni-
pnstpnim .ts'ii

perpetualiier pairoBiiin crcderen». que rcciirsii, sed et aquarum diminuiioiic infnsione-

39. Qiiapropler geminis bis cansis exislenliinis,
qiip, commoveniiir, ab imo in excelsum nsqiie con-
compnncli cordibns, cnm presbyleris el diaconibu^, slriierenl : supcr quem deniqiie Ecclesiam , sicut
omn-que gradn ecclesiasiico, ad eiim qiiem vivens pnslea geslum esl, cxslruere cogilabant, ac servornm

prsdesiinaverat locum ''

perdu\eriini, et novo in
Dei li:ibii.iiinnein in loco eodom collocare. Sed ciim
ccclesia confeeto sarcoph.igfi, ex niore sepelienies, r, pra^raiunt colliculi opiis jam ex integro SDdificareni,

posiierunt; omnibusqiie rite peraetis redierunt, rt ^' omue qnippe icdilicium ipsiiis struclurx cnmple-
fiilei rnbore conforlali, ad propria perveneniiit. Sed '"'""' ^'''"" ^^ *^ reverli [F., reversi], quod incola!

in loco iibisanclumdeposueruntcorpus, diviiia dcin- 'labitaioes loci ipsius de insuls.-c [\l., insalss] pe-
ceps bpiipficia rediindabant, et sancii viri procibiis
"'"''^ Iyinpli:e, quae per omnem Frisiam maxiinani
hi qiti ad eumdem diversis infirinitatibus oppressi
''"" '"'"''"''jus quam eiiam animantibus difncuUalein
pervpiiiiinl lociim, saliibre l.imcnrporiiiii qiiam etiam S'?"''. '"'6'" se invicem disputirent ;
liini denuird
meiiliiun reineiliiiiii cnnseqiiiiiilnr, ila ut alii jam iiniis, Domiiio miseranle, qiii officinm proefeclur.-e

" Il.pc histnria aliler oinnino rererliir ab V.\«\\e in De sincti tumulo agemiis in appendice.
Gonifaeii
Aclis saiicti Siiirmii, iiuin. 15, iibi nulla cloeci scu = Ledon mnjor mhior ertus maris,
cesliis; miilinn ,

camp3n:p inentin. Qiiippc sancii Bnnifacii corpus, d«m iiiquil Sinieon Diinemensi*, sen poiiiis Tiirgoliis, in
illiid ad ni.ajorem basilicam deferre vellent
Trajecien- lili-o de Gesl. regum .An^l., al ann. 7 i3, in lo;iio I
ses, iin'iinliini loco ha-sisse dicilur, ipsoque iniracnlo llisl. Hrilann. Iii Vita saiicii Comleili, cap. 6, saecnlo
delerrilis Tr.ijeclensibiis, Fnldam lr:inslainin fiiisse. II, legilur marina nialinv el lidonis. Nlacliliniain licl-
^ Anteqiiain sacriim corpii- Fuldani dclerrelur, gii urbem sic diclain ob ma'innm et lcdo.ten scribit
.Mogiiniianenscs oppidani iiliid silii \iiidicaic len- Tlicodoriciis in Vila sancli Itnmoldi apud Surium
taverant, tes'anlc Otliloiio, ex Yiia sancii btunuii. Lege Glabrum, in lib. m, < ap. 3.
 633 VITA S. COMF'ACII G54
suciinddm iii(lic(utn gloiiosi rcgis Pippiiii supcr pa- A ncirans incatus profluebal, ut riviis jam m>ximiis
giim lucuini)ue illuni gerebal, cl prince)is opcris csse viderctur. Qno obslupefacli iniiaculo, exsullanl.es
ipsius erai, noinine Abba \F., Abbo], siinipiis secum alqiie alacres doiiium reversi, ca qiix viderunt ple-
collfgis, equuni ascendil, ac, circumngiaio calce, bibus diviilgaverunt.
tiimiiloqiie inspeclo, repcnlc cujusJain caballus pucri,
e% iinproviso lanlum pedibus lernc impressis, ruinae
CONCLUSIO AUCTORIS,
peniius casura ienlab;itiir, anieiioribnsiiue liumo Quam Ceorgius Wicelius in Hagiolagio edidil ex ms.
Cod. Fuldeiisi.
iiifixis cruribus voliilabaliir , doncc li qiii agirores
Ego WillibalJus episcopus, eic. Viiam ei passio-
sidertiorcsqiic cxsiiierani, ilescciisis suis praipropere
iiem Bonifacii conscripsi prinium in ceralislabnlis aJ
cnballis, eqnuin terrae inliireniem exirabercni. Sed
probalioiiem Lulli et Megengaudi, post eoruni cxa-
slup(!iKlum statim ac speclaculo dignum iis qiii ad-
meii iii lergaraenis rescripsi, aiciue hoc in loco qui
erani oslensum est iniraculum, cl linipidissiinusexira
dfcilur sancli Victoris extra muros Mogunlije, ubi
ccnsuetudincm illius lerra; fons " niirr suavilalis
Lullus ei Rabaims ^ vacabant oraiionibus, elc.
giisiu indulcalus prorumpebal, ei per incogniios pe-
•^
Isiiiis foniis ineniinii Joaiines Gerbrandus, in sisanlisles comniend.it epi-lola 62 inier Cnniracinnas,
Cbronici Belgici lil). iii, cap. IC. his verbis : Simililer pro diwbus laicis Megeiifrith el
^ Kon Kabaiius M.iurus inonachiis el abbas Fulden- Urubanx missas unusiiuisque veslrum canlel. 1'orro
sis, poslea arcliiepiscopus .Mo^unlinus, qni Lullo a;dis saiicli Vicloris iiiiiri seniiruli baclenus super-
desinenle iiecduni iialiis cral; sed aliiis quidain co- sunl, iiilra quus Weos^eiiaweiibis parochia, lesie
gnoininis.el fortem is ipseqiicni Lullus Miiguniiacen- Serario in llisi. Mogunt., lib. i, cap. 31.

ALIA VITA S. BONrFACIl

luctore Or; loso, monacho Benedictino, qui jioU mediinn swculum xivixil.

PK^FATIO B siciil in paucis sxpe vicioriam pr.TsIans, sic cliaiii in

impciiiis jieriiiaiii liibu ns, gralia: sua; poleiuiani
AD MONACnOS FULDENSES. osieiidii. II.cc aiiicin iJeo pr;emisi, iie quis, nie for-

1. Pctiiionibus veslris, fralres FiilJeiises ,

prniit silan lantum opus ullro arripuisse per arrogantiain
sciciiliae nieae permisit parvitas, p;iierc sliidiii. 1'cli- aibi-tratus, diccrct niagnne pra!siini|itionis esse cau-
siis enim ul saneli Paliis noslri Donifa;ii Viiam sani, ill.i qii;B a qiiolibelsaiiclo viro ulcunqiie fiieriint
prycipuo quidein elegjntique, iilpolc saiiuli Willi- prolala al) iillo dcinceps qiiasi cmeiidaore in alind
balJi.siylo anliquilus ediiara, sed iii locis quiliusdam Iraiisferri. Qiasi nnn ipsa saiicturum prnpbelarum
iia infirmo inielleciui obscuram, ul difficile pitvat sanciissimaque Evangclii dicla mullis obscuritalibus
qiin ralio lenJat, hanc ego senteiUia .ipcrlinri lese- involiila, a nonnullis scriploribus in aliam lingiiam,
rarem. Qnam niiniruin pelilionem in piiniis, iniraliis vel iii aperliorcm senlcnliam fiierinl Iransl.iM.

cur, lol 1'alribus perilis tam inlcr vos qiiaiii cirdini- 2. Ilis ilaqiie pr.tlibalis conlra delr.icioies univcr-

qiia'|ue commoraniibus bucusque relictis, inilii iiii- sos, qiiibus niliil est dulcius qiiam alios l.icerare.

perilo ei liberalis scientise admoduni ignaro lain ar- aliis laqiieos ponere in via qua ipsi noluiii incedcre,

(luuin opus injungcre vel excogiiaveriils, pro nibilo j:im deiiide leciori pandere ciipio quia iJ miht
duxi. Deinde cum quidam ex vobis mibi referrei, C niaxime fuit siudii in ojierc Isio, ui senienii;im eam-~
j im anlea pro eodem opere laboraluni fnissc apud deni vcrljis apertioribus proferrem, exceptis liis qu;c
sanctum Leonem " papain, ita ut noiinulbis libros ob sui dilficullalem et obscnrilalem invcsiigare peni-

uiide plenius ad lioc inslrncretur abbas Egberlus, tus nequivi. In t;iiitum autem faciliora seqncbar, ul,
scripioremqiie ei simul Roniam transmisisset, ipsos- sicuti probari potest, alicubi eadem verba poncrem.
qiie libros eo defunclo et opcre pelilo niinime ex- Quid enim nobis infimis, qiii speclaculum facli siinius

p'eto ibi remansisse, tiinc iniserliis laliuin apposui iniindo, nodosa et perplexa oi"Uio?IIabeani amaiorcs
aliquan lo animam , voleiis scilicet implere poiiia ,
sapiciilij; srciilaris TiiUiuin, nos iinperiti et ignobilcs,
si ul!a asiipularetur scieiuia. Ciimque diu velle inilii despecli el conleinplibiles, scquamiir Clirisium, qni
adjacerel, perlicere auleni iii me non iiivcnirein non pliilosopbos, seJ piscatorcs elegit discipulos.

dicebant vobis, quod Telleni ,

quoJqiie neqiiircin. 3. Inler lixc illiid notum facio dilectioni veslr.-c,

Sed vos, ui sciiis, eadem crcbro repeiislis, diceires, quia cum in ipso libro quem ine cxplanare pelislis

si mihi lantumniodo solida inessel vnlnnlas, a Do- inspicerem plurima tam iniraculoriiin qiiain episln-
niino caelera prseslari. Exhortatioiie ejusmodi s.xpe laruni insignia noii baberi, qiia: in aliis libris inveiii,
inc taius, landem lenlavi vestros implerc precaius, molilus sum ex ipsis colligere, et in locis qiiac op-
conlidens in eo quam maxiine qui dixil : Aperi os D portuna videbaniur insereie. Foriassis cnim ille ve-
litwii, el ege adiiHfilebo illud {Psal. ixxx); qiiiqtie nerandus vir qui Vilam sancti Bonifacii in priinis

^ Inlellige Leonem papani IX, a quo Egbertiis, qui veicra monnnienla qiiibus paircni siii acta iilustraret
ei Kppo, ab aiiiio 10"i8 aJ 103S abbas Fuldensis, posiulavit. Iliiic Oihloni atatcni colligsie licct.
 S. ItONIFAClUS MOGIJM. KPIsCOPUS. GHG
655
<ripsil vinuies ejiis mulias cpisioliisqne nesciens A fio coelesti eliniinatur. Ad liiEC cliam (llcaimis qnoil

prxlermisil. Scd milii coiisideMnii lineras omnes dam argumentum, (|uod omnilnis consi.it notnm. Si

major lanii prcsulis quis itaqiic ditionis suae silvam csstirpaiidam pro
quas de eo lialictis, in nullis

quam epislnlis ab ipso vel ad ipsuni agri cullura aggrediliir, quantxonnr|iie longiiiidinis
aucioriias, iii

directis videtur esse. Ibi nanique aperlissime inspi- et latiludinis voluerit agros cxinde siliimel inelilur ;

citur quaiila veneratione primiliis fuerit susceplus aliis vero non ea, sed qiia vult mensiira panitiii',

eum ordinalum mi- liabens polesialein unicuiqiie pronl viill dividftre.

a puniilice llumano, qiialiieri|iie

serit ad prscdicamlum cmiclis Germani;c populis ;

Cum ergo lioc Ita esse sciatur ab onniilius, riir,

quanio eliam laliore e.imdem Germaniain ad Cliristi rogo, ignoralur quod piimi principes Ecclrsiaruin,

Cdem converlil; el qnod non soliim a paganis et Ux- aposloli sclliciM, omnesque qui eonim vcsligia se-

rclicis, sed eliain a pseiulo-Clirislianis el pravis sa- qiienles, uiii<.'uii|ue gcnii sacrain lidciu priiiiilus tr.i-

cerdoiibiis cam vclul a liiporum morsibus eripuerit didernnl, ejslirpulis erroruni varioruin silvis , iii

qiiant:im gratiiim a Fraiiconiiii principibus Carolo- quibiisdam pupulis ac pruvinoiis potcslnlem lialme-

nianno scilicci cl Pippiiio obiinuerit, qiii post:|uam nmt possessiunes vel decimas qnx ^ibi cuniingebaiit

cum Ecclesix iMogiintiacensi prscsulem decrever;it. illi ct illi eccle<ix donare, quandoquidem, ju\ta saii-

eamdcm qu» piius Ecclcsiae alleri snbdita eral, pro '^ clornm canoi.um decrila, deciinas in qnatnor purlio-

amore simul el hnnore metropoliin lutius ncs ^ dividenles, uiiam sibi, allirani clericis, lerliam
illius ,

GeTni:iniao, .iposturKO ponlifice coiiseiilientc, clTrice-

p.mpcribiis, qiiarbim resl:iiiranilis c clesiis iradide-

qnoi scdc'! cpiscu|ialcs slaueril, qii.'i' pri^ilcgia riint ? NnniiniJ avariti:c susc liiiiliiinnioJo cniisulen-
ril ;

quibiisdain Ecclcsiis obii nrril. Puslremo cl illud Ics iii ilislribnliiiiie dccimaruiii o!ili;i suiil |'anpi;iiiiii

ijund etiaiii vobis moilo peropns csl, rcilaiMalioiiisiiue eiclcsiaruin, siciil niodi), pmli do-
ibi spcciibiliir,

qiiomodo corporis sui locnin, coeiinbiiim viilciict lor I ccrnimus agi ? Canones eiiiin saiicli cs (|iioriiiii

Yesiriim, possessiouibus et di'cimis specialibus snbli- aiiclorilalc exigiintur decimae, nou soliim dccinias
niaverit. dari, scd eiiam inler v:irios jnbenl dislribiii, iit iii

i. Tanla igiliir aiiclorilas iicel a modernis qni- urbibiis qnibulibcl ct vicis xenodocliia babeanlur,

liiisdnm sacerdolibus annullctur ° , cnntingct lamcn ut paupercs ct pengrini alanlur. Sed tam saiiclnin,

eis in teslimonium dainnatioiiis, qnod scienles ti-rmi- tam luccssarinni, prxcepliiiii iii plurimis locis noii

iios anliqiios cl sanctonim Palriiin ilecrela rion dobcre solum miiiimc curnlur, sed etiam runc ignoraliir.

transgredi, suinino|iere iransgrcdinnlur, obliti vcrbo- Nani soluminoJo illiid legiiur, qiiod episcopis de

rum illuriim qiia; Diimiiins a,l cleclos paslores vel cima;siiil iribuend.e. Qnid vero cxinde .igcndum sii,
p
doclores iii Evangelio dicit : Qtii vos audit, tne aiidil; vel si qiiidi|nam alinj curanduin silcirca nionaslci ia,

el qui vos fpernit, uie spernit {Luc. x). Neque enim ban; l.im a clericis (miserabile dictu!) qiiam a laicis de-

verba de pracedentinm lemporum rrcloribus solum- sirucla, cilraqne jndii ia Chrisliaiix religioiiis sub-

iiodo dicia suiil, scd cli:iin de illis qui usque ad con- versn, oblivioni seu ignuranli:i; commendalur. Uiid«
summalioneni saicnii Ecclesiam suam siiiit rcciuri, vcrcor ne de prxsenlis teinporis recloribns avarili.i

non deslrncluri. Nam de deslrucloribiis et perversis iiiexplcbili corruplis Psalmisla proplielizaiis ilixciil :

pasloiibus Dominus alibi dicit : Yfciobis legis perilis, Corrupti sunt el abominabiUs facti suut in sludiis su.t

qui tulislis clavcm scicnlice, el ipti non intraslis, nec {Psal. siii). Cum eiiiin niliil diccndum sit corrupliirn

nlios ititrnrc pcrniisislis (Luc. xi). Et nirsum : V(8 vo- iiisi quoJ prius fuit integrum, rectores vel pasiores

b':s, liypocrilir, qui dcctnalis tncntliam et anethum cl qniiine iii hoc quidera dici possunt fuisse inlcgri,
(yminiun, el graviora legis prwcepta rdiquistis, hoc qnia a Deo sapienlia omnimoda ad judiciiim vcrnm
esl, judiciuin, iniiericordiam, et fidein. Hac oportuit facicndiim eranl instrucii; ideoaulem cornipli, qiiia

facere, et illa non otnittcre {Mattli. xxiii). Miilla qiio- nnn secundum daiam sibi sapicnliaiu, sed juxta lii-

que in Ezecbiele pro|ilicia lnijiismodi pasloribus di cri nbtinendi quanlilalem judicant. Aiqiie utinam

cuiilur. Sed, si plniel, iiilcrrogemus eosdcm paslo- j) ipsi paslores tanluinmodo dcdignarentnr pauperiluis

res, quomodo velinl sna rnborare, si praecedenlium dcciinas dividere, et non alios quosd:im (nioii:icluis

Pairum siaiula judicaverint esse desiruenJa ; vcl dicii, apud qnos aliqua adbuc iiujusmodi cura exer-
qiiomodo aedificiura siiperposiium slare possit, si cciur) probibcrenl, nioliii anliqiiae iradiiiunis deci-

fundainenta eis suiil ejicienJa. Fundainenla nam- mas ab eoruin jurc auferre. Cur igilnr s.nicius Bo-
qne Ecclesi.t sux priiiii Pa res fiiere, siciit scri|ituin nifaciiis, cui Dcus tantam iiiomni Germania puie-
ost : Fuiidainenla ejns i/i moiilibus snnctis { P.sa/. slatem conlulit, ul quovis vcllel, ecclesias ((rnobia-

ixxxvi, 1). Quicunque igitiir lapidum siiperposito- que rundaret, sedes episcop:iles stniuerel, parocliias-
ruiii fniidamcnla lalia se.|ui dedignatur, de ;cdifi- que earum dividerel, non cuililiet loco, quein sibi

"Nicolnus Serarius h:cc rcfeit nd lcmpora Wide- Thiiringonim, qii:B res Tbiiringos cnm S:ivoiiiliiis
radi abb ili> FulJciisis, qu:indu lleceluiiis HiKlenes- coiiirn legcm exacuil, iit lcgilnr in ms. Cbronico
bciinciisis episcopi laciione monasteriiim Fiildense Mngndaburgensi.
rcbiis ferc oiiiiiibns siioiialuin esl, lesle Lnmberlo ! Id cii:iin prxcipit Grcguriiis papa II, iiifra, iii
Sc:ifiinbiirgonsi, 1063 At i|ueri;la lixc de
ad ann. lib. I, cap. 18 ;
quud adliuc vigebal lempore lliii-
siJis decimis rcclius ((U.idr.il pscuJosyiiudo Erpesf- cmari, iil p;ilei ex ejus Capilulari, cap. H". I ci^e

fyrdciisi auiio 1075 babiij", ob e.Mgenibs decimas Coiic. I Anrelianciibe,. can. b.

C5T VITA S . DONIFACir. fi-,8

«peciaViier elet;il, possession^^s ei decimas .-iliquns A vcl laicum vcrbi divini iiotitlnm delcrcnleni .iinlire

donarc polinl? Nonire pcr camilein anclurliaiem, roniigisset, niox qiiantum a^taiis su.tc teneiiiiida
qua moderiii pniiiiri.es miliiilius aliisqne sx-culari- praevalnli, quid sibi suaeque qnalitali exiiide prnfK-
bus bomiiiibns decimas dare solciit, Siinc'us Boniri- ciuo,'um foret Iraciare coepit. Cnmqiie iia inedita-
cins monacliis vel pauperibus erogare easdeni po- tione diuiurna sesc ad superna erigeret, pairi eiiain

tuii? Si reliqua ejiis staiuia vidcnlur sancia, si oin- ea qua? anlmo gerebat revelavil, et ut suae cnnsulerel
nia quae c;monicis diilribnit snnt landanda, cur, volur.iati rogavil. Audiens Ii3ec aulciii palerejus pri-
quxso, hoc solum quod monactiis et p.iiipcribiis dc- muni obstupuit, deinde euin inerepan': , nuiic iiilnis,
dit deccrniltir injnsluin ? lleii ! Iieii ! quod is ciii nnnc vero blandiinenti", ad sa?cular|s vit.Tc ciiram iiii-

plurima divitibns dare licuit licentiam dicilur non pellere sludnil. Ad lixc etiain iil rjiis anliiium aillinc
liabere pauperilius vel pauca erogare. Super hoc <b- lencrum a coiicepii perfectioiie propositi faciliiis dt;-

stupesciie, coeli, orbls qiioquc lerrarum et universi clinarcl, proniisit sc post vjiae sune tempora etim el
i|ui liabilant in co doleant, quia mundus jain in ma- pradiornin et oiiinium rornm suarum li.Trcdcm la-

ligno posiliis esl, adeo ul vivere invideat, illos ex- cluruin. Pr.Tlerea proleslalus est lul)ric;c aclali liu-

siingiierc audeat, qui ail lioc specialiler clccii el se- man.Tqne fragiliiali lolerabilioieiiiesseaelivainvilam
grcgali siiiit de iniiiiJ'', ut mnjori studio iiilercede- qnam ciiiilcinplativam, melinsque csse iiilcr mcilio-
rent pro ipsii. cres vel evlrenios rcgni coelosiis cives quomlibcl
5. Sed liujiis qiicrinioni;r inlcrjectio jam finialnr, sliidiis facilioribns C;>nuilieriiiiiin qiirrcre, qiiaiii

ul ad id iinde recessinius siyliis revcrtaiur. Dixi ler maxima cl |iei;c impossibi;i:i perfeclioiiis eerla-

iiainque priu«, qiiod itcrum dico, quia inter oinnes niina incipere; deinde vcro duiii ca iie|iill percnr-
li.teras quas dc sancto lionilacio liabclis, e|iislul.£ rere, in via delicerc.
illiiis inilii prxcipiia! viderentur. Unde qnascnnque II. — Paiie laiidem annucnie, eaiii prolilelur.

liuic opcii nccessarius invenire polui, in nnum col- Scd puer sanclu^^viiliiiediviiia j.iiii pleiins.qii uito
llgere siiidni, sperans aliqneiii semulum, et lantae magis cuiii paler revncare ad secnlaiia s iideliai,

aucloriialis igiiarnni leclorein exinde posse a^diflcaii. lantn coiislaiillus lii inccsplis peidurare, ei ad sacra-
rroindc et vos, fraiies Fiildcii es, uiiice peio aique runi lilleraruni noliiiaiu perlin^ere, aiilielabal. Uiiile
:idinonen, nt e.isdeiii epistolas inteniioiie sunima le- niiro di.<^peiisalioiiis judicio faciuni est ul p;iter, ipii
gaiis ; Deo snpplicnnies, ni per ejus preces, a qiio sulus erat iiiipcdimcnlo, icpeiilliia inliriniiate (orre-
Vi.1 per i|nem sciipla; suni, qniipie (nt iii cis legilur) plus, pri-tinam ineiitis pcrliiiaciain ilepoiierol, piic-

sanciam ICcclesiam in Germaiiia posilam niaxiiiio la- _ rumqiie pcr logalos idonens ;nl iiiiina-lerinm, (|iiod

bore a pravis sacerdolibus qu nidain criiniii, nunc prisco iiuiieupalnr vucabulo .\.lescaiicaslre illrigercl,
etiain a similium poieslale vos locnmqiie vesiriim cimimendaiis eiin Wulfbardo vencr.ibili cjnsdeiii

defcndere dignetnr. Duns auiem libellos, ailjnvanie iiioiiaslerii alibati, a qtio protiniis (sicul iiioiiasllcns

Doiniiio, lain de Vila sancli vri qnani de epislols ordo poscebat) licni|;iie siisccplus, fralribus conimtMi-

supradictis scribere gesiio ; iii prioii (|nidein r. le- d:itus, iinivcrsa rcllgionis muiilaqua: hujiisuiodi xlis
rens quis fuerit, quid<|ue anie acceplam Moguiitia- permislt, bcne cor;pil, meruisqnc dc dlc in dioiii
censis Ccclesia; sedem in sancta Ecclesia laboravii : complevit.
in aliero vero quid postca usque ad (iiieni vitx sux III. — Pic institiilus, nd aliud moiiaslcritim Tn.ijuil
gloriosnni egerit. studioriim crijo.

Qiiis sini qui vobis fcro miinus lalc laboris, Poslqnam vcro puerilie aiiniis IransccnJlt, in tan-
Vos quoniun sciiis, nolilc, precor, dare muilis, liira se veiierabllium insiilutls rratnmi ci sacr.e le-
Ne persoiia niei vilis laciai inea spcrni. ctionis subdidit excrciiio, ui qnibnslibei momentis
Sii maijis hnc sludiuni vobis deposccre Christuni, augercnlur in eo inullaruin iiisignia virlutum, ini-
lll ^ibimet [ilacita nianeaiit prxseiilia scrlpla. plerclurqne in lllo qnod Psalinista ile qnnrnmdaiu
profeetn tcstatnr diceiis IbuiU de virlule in virtiileiu
p :

LIBER PRIMUS. {Psal. viii). Deiiiqne cum , inccssaliili sacrariiin

1. — Bonifacius ptier ad vilam monaslicain anhelans. Scripturarum medilalloni deditns, oinnem regnlaris
Cum gens Anglorum sacrae lidei jugo per saiicli vit£ discipliiiain siib prxfati abbalis guberiiatioiie

Gregorii pap;c aposlolatuin snbdila, eju> snffi.-sgan- per aniios plures cusioJircl, ibiqiie tain pro dcsido-
fibus merills, in san torum viroriim procieaiionepiae rii sui quantitalc quam doctorum penuria iii lectioiie
multis nalionilius splendere coepisset, innllaqnc lu- divina saliari iiequircl,cum consensu abbalis fra-
inina sancla; Ecclesiai, quibus variae cordiuni ob- trumque suorum, ad monasterium, quod usque lio-
cxcaiioiies illustrnrenlur, protulisset, inler linjns Niiiscelle, perveiiit, el bealie memori.o
die dicilur

tniindi lumina sanclum qiioqnc Boniraciuin, vcUil VViiibertl abbalis, qui venerabililer eidcin nionaslc-

luiiferumqnemdani,ca!leris sideribusclarioreni, liiiic rio tunc prajfnit, magisierium elc^ii. Ubi landoni
mundu cdere meruit. Qni niiniruin, magna, pareii- lani grainiiialiea! artis nielrica;qiic siibiiliialis quim
tiiin magnarum eliam viriuiniii
solliciludinc iiulrilns, sp!rilualis inielligcnlix deslderaia erudllione politus,

pcr increnienta temporum amator est factus. Naiii adoo in liac p"llerc ci pit, iil ejiis .sciciili:e faina un-

tuin adliuc parvulus csscl, si quem furle clcr cuni di.|iio ilivnlgata, aj ipsuin eli;iiii alli tau^a distciuli
(i,-,)
S. BO.MFACIU-S MOt; l.M. l.riSCOPUS. 610

toMllucreiii. Verunilamen ex laniLC scieiiii;c tloiio A b.cc seciiin diuiissiinetraclnret, soiertissimequedcli-

sese nullatenus extoUebai, nulluni niinoris ingenii beraret, tandem ad procdicti abbilis iiotiiiam detulit,

spernebat; sed quanlo majori vel liiieraloriae iiilel- ct euin ad voluntatis suk consensum magna precuiii

ligeiili;6 vel aliarnin virtulum excclleiuia a Dco prai inslantia declinare studuil. Qui licet lalia ad Jiirans

caeleris promovebatur, tanto liumilior, tnnto devo- diu poscenii obstiterit, liceniiami|nc bujusinndi ne-
tior ad ejus compassionis el subjectionis studium gaverit, postreino tauien, providcntia divina pra;de-

icntiebatur, recolens jugiter illiid Sapientis : Quanto stinaiite, convaluil sermo peteniis, et taniam abbaiis

inagnus es, liumilia te in omuibus {Eccl. lil). fratriinique suorum devotionem siniiil ct curam ad-
IV. — Saccrdos erdinatus anno alatis xxx. opialo itiiieri liabere meriiit, ut ei necessaria qu.cquc

rnm ergo eo quo dixiiniis nisn, et ipse :ilios bn- pro viaiico iinpeiidorcnt, variasqiie supplicaiiones

militaic ac subjeciione praivenirei, et illum alii, cum laerymis prulaias pro eo agcrent, postulanlos ui

sapientiae ejns rumore intilaii vel ipsius saluberri- angolus Doniiiii bonus ciimes cjus ubique esset,

bonorc praevenireni eumqiie ad prospera cuncia dirigcret. Ad baec

ma doctrin.T insiructi, miitiio iit etiaiii

laudem conclamantibus, duos fralres, quoruin corporali spiriiualiqiie juva-

patrem, nniversis iii ejus
aiqiie .Td singulos ccclesiastiei orilinis gradiis eum m ne sustcntarelur, sccum abire pei iniserunt. Sicque,

promoventibus, tandem ad saccrdotalis ollicii digni- ulriusque hominis supplemento suffiiltus, prospero
laicm Iriginta ani eo .Tniplius annos habens eligitur. cursu profectus est, pervcnitque ad locum qui anti-

Siiscepia vero sacerdiitii dignitaie qualem se exbi- quo Aiig^orum et Saxonum vocabiilo appellaiur Lim-
biieiil m utriiisiiue lioniinis conlritione, [Forte con- denwio; ac, non inulti) tr.msacio pusiliininio, traiis-
diiinnc] iil Sarriiniciiti cmlcslis digniis licret parti- ivit aJ Doistet , ibiqiie aliqiiandiu connnoralus,
cipatiune, nieliiis colligiiur cx oi.erum suorum tcsii- debitas Deo persolvit die nocinque laudes. Sed quo

monio, qiiam ulln verborum indicio. iiiam per idem tempus hostilis dissensio, exorta in-

V. — Sijuodi statula ad archiepiscopum fert. terCaroIum principem gloriosumqiieducem Fiaiico-

Eodem vero tenipore regnante In, West-S:ixnnum rum et Raibodum regem Frisonum , populos c\
rcge, iiova qurcdam sedilio in pariilins illis exorla ulraqiie pnrie periurbabat, niaximaque pars Eci le-

csi, pro qua conipcscenda staiim pr.-c licii regis pr.-B- siarum Clirisli, quae Francoium prius in Frisia sub-
cepto primauinique suorum consilio synod.ile servo- jeci.-c craiii impe:io, Raibodi perseculione inciim-
ruin Dei statuilur concilium. Qno dum (imnes cmi- benle, iiloloruin culiur.nelugubriier reddebatiir, ideo-
venirenl, el dissensionis exorts causam difiniront, que vir Dei, porspecti laniae perversilatis mole, ex
sapientibus quibusdnm placuit ut universa ibi dofi- n illis pariibiis discossii, et pervenit ad Trecht ; ibiqiie
nita ad arcliicpiscopi venerabilis Canluaiiai civiiaiis, eliam commoratns aliquanlis diebus , adveiiienteni
qui diclus est Beilliwaldus, iiotiliain dererrent. Cui regem natbodiim alloculus esi, obsecrans ul a taiiia
rex, una ciini oninium clericorum atqiie laicorum pravitate qniescerci.
inuliitudinc co.isemiens, seiscitatiis est qiiis poiissi-
VII. — Revcrsus in pnlriam, abbnlis morlui locuni
inuin liujiis lcg.iliiiiiis delalor esse poluissel. Tunc recusat. Uomam pelit.

praecipuus i iter ens arcliimandriia Winbertli, cujiis Post hacc vero, peragratis i:iius lerrac parlibus,
superius nien ioncni feciinus ; el Wiiiira, qui nionaste- soI'iciie exploravit si aliciibi in ea proviiicia pradi-
rio Wessesbiircli dicto proesiiiebat ; et Beorwari, qui calioiiis paierel lociis. Cumqiie diuliirna iiiqnisiiione
«oenobium quod Glestiiigiburcli nuncupaturregcbal; inlelligerct se fruslra ibidem pra;dlcaiid.) laboratii-
iiecnon ct aiii niulti venerabiles viri saiictum Boni- rum, arida .«piriuiali feriiliiaie arva reliqiiit, et ad
faciiiin acciluni addnxerunl ad regein, dicentes einn natale snliim iransinigravil. Inierea accidit iit niona-
Jegationi tanla; idoneiiui. Moxqne, commissa a rege slcrii siii Pater, deposilo carnis ergastulo, vilain
legationis cjiisdciu caus.i adliibilis |iie secum sociis pra>senlem finiict; ciijiis obilu fra:res nimiuui coniri-
prufectus cstad Cont^/t/ cst, Canliiariaiii), ct aribi- slati, sed a bcaio viro spiriluaibus colloquiis lauili-
episcopoprKnnininatiisapienter, quemadmoduuicdo- p cali, el ul, regularis vikc nonnani conservaiites, Pn-
ctus erat, oniiii.i per ordinein iniiniavii, et post non trem quemlibct spiriliialem eli.:.;erent omnimodo in-
mulios dies rever.-.us, praefati regiac pricJiciis servis slrucli, oinnes ip.suni sanclum, qni eo tempore Wiii
Dei ex iegaiiunis conimissac ri sponsostremie peraclo, frid dicebatur, unice precabanlur, ut pastoralcm su-
iiiagnuni universis coiitiilil gaiidiuni. Qiia de re no- por oos s 'scipere curam dignaretur. At ille, aliiora
men cjus tam apud sicculares qiiam apud ecclcsia- quaeque in aiiimo gerens, non eorum preces ullo su-
stici ordinis viros celebre habebatur, adeo ut poft- perbi;e faslii despexit, sed qu.i; inlemio siia es;et

moduin in eoruiii synoJalis.Tpissime petcretur inier- bumililer pandeiis, qiiod scilicei, de~peclis ciin.iis
csse conventu. palriK facullalibus atqiie bonorilius, pro Chrisl^
VI. — Abbate agre consenlienle, in Fritiain Irajicil. aiiiorc proque alioriim salule peregriiiari vellet, cuni
Sed i|iiia mcns ejus, Deo jam dedita, ab omni hu- oninium charilate et licentiu rrainini vola sua obti-
niano favore fuerat sequestraia, coepit omnimodo niiit. Et ut eisdeni votis mnjor aucioriias eveniret,
iraclare qualiler parentuin afliiiiinnqiie suorum con- adiit eiiam ipsius loci episcopuni vcneranduni, no-
sorija rclinqiicrc, el ad .tliqu.i prociil posila loca miiie Danielem, peiens qiiaienus ejiis benidictioiia
pro Chrisii nominc posset i aflsmigrare. Cuinqnc ci liitcris commendatiiiis ad Rcmam profccturus uii
541 VITA S. BONIFACH. C42
niereroiiir. Quam petiiinnem episcopus idcm iiuiii A gis raorle ,
qiii perseciilionem mngnam pcr iJem
ilivino inslincms benigne siiscepil, cfficaciler coni- lempus in Cbristianos exercuii, magno repleius gau-
plevii. ^ain pasioris prcviili ii;ieniionem gereiis, ci ' in, in Frisiam navigando devciiil, ibique verbi di-
bona: iudolis virum, nomine Sieplianum, orbalac viiii semina spargens, pluriruos ab errore idnlolatria:

congregaiioni praeesse fecit, et liunc Dei famuUim relraxil.

per loiigas peregrinaiionis vias ire cupieniem ad loca XI. — Witlibrordo cotlaberans, episcopus ficri reciisr,!.

desi>lerata cum lilleris dimisil. Siib eodeni quoque lempore per veiierabiiem Wil-
VIII. — A Gregorio papn iit Germaniam dirigitur. lilirordum Trajeciensis EcclesiM prxsuleiii biiccina
Tali igiUir benediclione su-cepta, prolinus valedi- coelestis doclriiKC in Fris.am insonuit ; ciijiis studio
cens fralribus, proficiscitur per longa terranim spa- sanctus Dei famulus Coiiifacius omniinodo congau-
tia, perque ignot:is maris vias, donec collecta uiidi- dens el adbaTcns, per Ires conliiiuos amios labora-
que non niodica mnltiludo servorum Dci, eodcm vit ciim illo, lam in deslruend s laiiis qiiaiii in con-
spiiilu ferveniiiini, ad eiim convciiiret. Ili ergo niii- siriicndis ccclesiis , omiiibiisqiie negoliis divinis.
nes UMaiiiniiier per singiilns dies imillas saiicloruin lliide fiiclum esl ut qnia prsediclus pontifex, ;cta'»
Ecclesias adierunt, obsecranles uf, opilulanle Dc", j:im deerepila grav:iius, siiggereiitibus discipulis.
tuliiis Alpiuin jiiga Iraiisrendoicnt , Loiigoliardo- ^ solaliiim suie sonccluli | rovidero cupiobal, buiic Del
runique ferocilalem erga so loiiinrem scntire nicre- 'amiiluin ad episcopalis reginiinis suscJpiendiim gra-

renUir. Cumqiie universa ferocissim.TK genlis discri- duin regendumque silii comiiiissum populum uiiice
niina ilbrsi p rlransirenl, auine limina beali Polri obsecrarel.Sed illc, lalia bumililer rospuens, miniine
aposloli prosperc adirenl, siarun debilas Cbrislo se dignum csse episcnpali gr.idii referobat, el ne sibi

grates peisolvunl, ibiqiie abolilioiiem pcccaiiiiniim iii annis adolcscentix adliuc cinistilulu tanlx digni-
atque iliiicris sui fcliccm exiliim diprecnnlcs, spe- lalis fasligium impoiierei, precibus oiMiibns iiislii-

rala sutf agia invenerunt. Nam poslqiiam saiiclus bai, alleslans et am qiiia, jiixla caiionici; insiiliiiin-

vir vx'nerabilem sedis aposlolica; prajsulem, nomiiic nis priccepia, necduin qiiiiiquagesiini aiiiii a;laieiii,

Crcgi>rium, qui ejusdein nominis Secundus tuiic qiii bujus grailus culinini convenirol, | loniter recipe-
liabebaiur, allnciitus, ei adveiitus sni causam mani- rot. rr;cdicto vero poniifice blaiidis illum verbis ia-
fctavii, et qiiali desiderio diuiius desudasset ape- crcpanie cl ad suscipiendiim episcopalus ordinein
rnil, niDX iilcm pra'sul, bilari vuilu iiiluiliis in eum, insliganic, divorsisque pro liac spiritiiali cuireniioiic
in-iuisivt an lilloras ab episcopo suo coiiimcnd.ililias verbis invicem prolalis, bic sam tus vir, in lanlo
doiiilissci. At ille concitiis cb;irlam ex more invo- agoiie posilus, placilum landem excusalionis sermo-
lulam proferens, dcdit aposiolico. Apostolicus vero, ncm prolulil, dicciis : i Unug rcgiminis, qiiod niilii

accepiis leciis.iie liiioris, el comperio sancii viri indigno imponore cupis, s;incte pixsul, suscipcre
desiderio, sedulum dcinceps cum eo colloquinm lia- iiiiii audeo, quia a bcalo Gregorio papa iii Germa-
buit, revercntcrque eum ibi commoranlem reiiiians, niain ob evangelizandi causam direcius sum, ipsius-
pro qualibusque sanclorum reliquiis poslulabai, illi quc legationis gralia in lias barbaras n:.tiones advc-
tradidil. Ad Uxc eiiam illi commillens in ciinclis iiiciis, sponie nie gubernalionis iiiipeiio subjeri. Taii-

GermaniK populis curam pri^dicandi, tradidit eiii- tum crgo maiidatuiii pixierire ct aliud quodlibet
stolam, cujus oxemplar lale invenitur. iicgoliuiii subire iuill;ilcnus pra;siiuii>. Ui.de, Patr
IX. — Gregorii epislola. voiieiaiide, obsecro ut in illas legioiics ad qiias a
Gregorius servus servorum Dei, lionifacio religioso prijcsule aposlobcu mi^sus sum, cuni liia gratia siinul
presbyiero Exigit manifosiata nobis religiosi pro- et liccnlia, transire merear. > llxc aud ens sancuis
posiii tiii, elc. {Vide infra, ep. 2.) Willibioidus , daia benedictione , permisii cum
X. — Frisia adila , verbum Dei annuniia!. aliire.

His liiicris acceplis a venerabili pnpa, profccius XII. — Heslones aliosqite convertit ad CliriUum.
esl inde ad Longobardorum regem Liulprandnni, a n Diiiiiam millit lioinam.

qiio lionorifice susceplus, aliquandiu cum eo esl Ille verii exinde proliciscens, pcrvenit ad locum
hospilalus. Profectiis vero exinde, ardua et pra;ru- cui numen esl Aiiianaburg, Deum ubique babeiis
pla Alpiiim jnga Iranscendil, incognilosque Uagoa- cnnvijlnrem, ciijiis eiiam viriule alque proteclione
rioruin et Gormania: terminos perluslrans , in Tbu- sullullus, quocuiiqiie perrexil, ubique sacr.-e doclrina!

ringiam devenit, considerans et explorans in omnibus noliliam diialavil. Ciimque ingeiilein pnpuliim Domi-
Insiar prudeniissimac apis, ubi posimndum nectaream no iii Frifia priedicaiulo acquirerel, mullique, ab
sanclx (idei dulcedinem colligere possel. Cumque ejus spiriiu;ili doctrina educati, ad agniiinnem veri-

per aliqiiolilies iii Thuriiigia cominorarelur, interim tatis perveiiirent, ad o ut supradicuim locum, cui

omncs illius proviiicia} principes verbis spiritualibus geinini pra;erant gerinani , Dietib videlicet et Dioro-

alloqncns , ad sacrx fidei agniiionem loliusque reli- rulf, Domino Dco auxilimle, obiincns, collecta noa
gionis iramitem revocavil. Sed et saccrdoles, quos pauca (rairum congrogaiinne, nionasterium construe-
sceleribiis v;iriis dediios comperii, sermonibus evan- rol. Tunc eliam ali.is GermaiiiiE p;irle3 prsedicandi

golicis admnnens, ad iiisiiintionis canociica! normam causa adiil, llcssones videlicet in Saxonum coiilinio

correxii. Inierca vcio audila RalboJi Frisoiium re- po^iios. Quos cum similiter a paganica; supersiiiio-
 s. bomfaciiis MOr.uNT. i;p,sa)PUs. 6il
C43

nis cullu iiiDgn;i t\ parie converlerct, iimliaijuc

niil- A apo.^tulicn. Qu* oinnia vii Dei s;)gati cr perpenilens,

hominuin baplisinalis sacrainento alilnisscl, iiiisil siniiilque civci;s quod scriplnni esl : Qtti noluil beiie-
lii

niieindaiiicxsuisliilelein, noniine Biiinani, ail Uoniam dictionem, etongabitiir ab eo {Psat. cviii), henediclio-

liilcris, (leniiiiiians venerando prre-nli aposlo- iiis t.inlLC gratiam non recusavil. Advenienle crgo
cuiii

lico nniversa iina' circa illiini divina pielas cgcril, ordinaiioiiis ejns die,qui cral pridie Kalendarum
hominum fancli Spiriltis grat'a Dccembriuin, boc esl in n;ilali saiicti .Vndrcje apo-
qiianlaquc niiillitudi"

regeneraiionis lavacrum ab eo suscc|ierii. sloli, iniposuil ei veneiabilis papa el i'piscop3iu8 or-

illiistraia

de rebus variis quae ad quDiiiliaiiam regnl.c diniun, et allerius noiviinis (qiioil e^t Bonifaciu) di-
Sed ct

eccle-iastic* nece^silalem populiqne noviier conversi giiilalem, nam anlca Winfr d diiebaiur. Deinde iit

curani pertinebanl prudenti interrngalione coiiscii- eiim ad obedienliun silii sucre^soribusi|uc siiis cxlii-

1 sil. Prscdicsns vero legalus cuncta sibi coinniis.^a beiidam, ncciion ad (imiiem sacrx' lidei iradilii nem
liilcliier complciis, aposlolico procsuli niissas detnlit obscrvaiidiiin arciius conslringeiet, excgil ct accepil

ab illo super universis qua-sionihus

lilieras, aliasqiie ah eo juraineiitiiin, qnod scilicet in a:iiiquiG cxeiii-

propisri- coiitinenler responsa niagisiro suo defe- plaiibus invenitur ila scripliim.

quanlocius reiliil. « In nomine Doniini Dei Sahatoris iio-tn Jisu

iciis

— liomnm Grc.iorio rocalus fulci sncc

B Cbristi, etc. > (Vide, infra, Jiiramentuni.)
XIII. ipsc
reildil
ct

rationnn.
,

XV. — Lilleris papa; conimendulur.

delaias legisset liueias, Pustqiiaiii ergo hnjusmodi romissiuni'in jurandn

Cnm auieiii sanciiis vir |

sei|ue iiilcrcatera inviuilum ad Romam intcllexis-el, coiaiii Gregorio papa peregit , luiic ei ipse eum in

gradum cOTiteiidens, clien- oniiiibus adjiivare, prafeire et ventrari sluduit. Nain

niox siimiiium obedieuiia;
circmnsepliis agmine, lialia; fines libellnm iii qiio sacratissima eccle-ias;ica: iiislitulio-
liim fralriiniqiie

adiil, ac P.(im:in:« ui his iiioeiiibus inspeclis, omnipo- iiis jiira ponliiicalibiis digesla convcniibus babeban-

iLiiii Deoc ndignas graliarum laudes rcl;ilil, sescqne tur, ei donavit, praecipiens ut tam clerus quam ca'le-

bcaMiiiim apiisiiilor.Mii patrociiiio commeinlavit. L>e- ri popiili siio rcgiiniiii suhjicicndi in.-tiiulis taibr.s

inde cdiiiperlo sancli viri advenlu, slatini veiierabi- erudirenlur. Sed ct rainiliariiaem scdis apostullcu:

lis papa (Jregoriiis illuin ad se invitavil, et verhis

fa- sibi omnibusqiie sihi subjectis perennilcr reservan-

niilianhiis sslut;itiiin h norifico xenodocbio deputa- (lain privilegio conlirinavit, sicque cuiii liiteiis trans-

vil. Ad^enieiite vcro opponuno colb.cutionis eorum nii^sis non solum Carolo duci glorioso, qui per idcni

de, ad ecclesiam beali Pctri apostoli liic Dei faniulus leinpus Francorum regiiura guhernabat ; sed < tiam
invii;ibatur. Lbi cuni se iniiluis ac pacificis sali;is-ent uiiiveisis ecclesiaslicis viris principihusque iii Ger-
<olloi|uiis, prsesul apostolicus illum de Symholo U- '-'
niania consiiiuiis muniendum conimendavit. Li(tcr.i

<leiq:ie cailiolic.i; iradi;ioiie inquisivit. Ad lixc vir rum auleni tunc inissaruin exemplaria, quia luciis

Dei respondit diceiis : Quia, domiie apostolicc, in- praesens exigit ut inserantur, liicjain inserere ciipi-

quisiiioiii tanlsc in comiii ni scrmmie idoneus non nius, primuin qiiidem qu.i; ad Carolum duceiii, deiii-

sum respondere, qu;eso ul lidei qiiam a ine exigis de vero qujc ad ca;ieros principes direci;B suiil i
ro-

conscrihendic tempiis milii concedas, sicque mutis poneiites.

tantiim lilliris denudaiara agnoscere valeas. Qiiam XVI. — PiiHiuKi Caroto duci Franccrmn.
petiiionem cuin papa hcnigne susciperet aique con- < Domno glorioso filio Carolo duci, Cregoriiis p:i-

cedeiet, f.arvo debinc tcmpore iransacto, vir Domini pa. Cunipeiienles le, iii Chiisto dilectissime, luc. >

sancix aiqnc calbolic c (idei sentenliain oniiii coii- (Virfe, iH/io, epist. 5.)

venienlia el eloquenlia prolaiam litieris irjfato XVII. — Deinde Episcopis, clc.

principi obtidit. At ille, lcilis ei-dem litleris, eum
< Gregorius episcopus, servus servurum Dei, uni-
juxta se sederc fccil, ct ut hnjiisinodi lidem coiist.m-
vcrsis revcreniissimis et sanctissimis frairibus co-
ler leiineret, diligciitLr cducerel, admonuit; inulia
episcopis, religiosis preshyteris seu diaconihus, glo-
quoquederel.gio,iespiriiarisvii;ecnmilloconfcrens,
jj,.^^j^ ^^^,,,^^ ^ inagnilicis • castaldis , comitibu»
ita ut in.eidiim inlegrum pene diem colloqucndo du-
eliam vcl cunclis Cbrislianis Deuin limentibus.
cercnt. Ad exlremum quot populi per devii idolola-
Sullicitudinem niiniam gerenles pro speculatiouc ,
triae vel facinoruin prius oherranies, fidei documenia
elc» (Viddiiifra, epiit. 0.)
praedicaiione percipercnt sciscitaius esl.
XIV. — Episcopus ab eodeni ordinatur. XVIll. — Clero ei plebi.

< Cregorius episcopus, servus servorum Dei, clero

Cumqiie apostolico de liis oinmhus salisrecisscl re-

sancio viro quia epi-

et plehi diieciissiiuis filiis m Domino salutcm. Pro-
spondendo, lunc ille iniiniavit
bahilibus desideriis niliil, eic. > (Vide, infra, epiK.
scopatus gradura sibi iniponere voliiisset, ut eo con-
10.)
stanlius crrantes quoslibet corrigere, et ad viam ve-
riiatis coiivertere posset quo maj iri auctoritaic
XIX. — Principlbus Thuringis.
,

apostolicx digiiitatis fiilcire:ur; csseique cunctis < Viris magiiificis Asolfo, Godolao, Wilario, Gun-

tanio acceptior in praedicandi officio, quaiito plus tliario, Albordo, et oninibns Deo dilectis Tlioriiigis

claresceret, quia ad boc a prxsule ordiiialus esset fidelibus Christianis, Gregoiius papa. In^inuatain

Aliis gnastaldis ,
qui villas seu corles rcgias rrocurabanl, Gallis domeslici dicli.
6i5 VITA S. nOMFACll. G!6
iiobis niagiiificne fldeivcslrx conslanliam.ctc.i (Vide, A ecclesiic insiaiiranliir, monns eria TBdifleantur. Tnnc
iiil'ra, episl. 8.) etiani cnngrogata servoruin Dei innllUudine, conslru-

XX. — Et popiilo TliuriiigoTum, cliim est monasteriuin iii loco qiii dicitur Ord^irf, siib

«Gregoiius, servus seivorum Dei. iiiiiverso populo lionore sancli Michaelis archangeli. Qni scilicet nni-
Tliuringoruin. Dominus Jesus Ciirislus Filiiis Dei, nes apostolico raore vivenles, labore proprio vicluin
Dous verus, clc.i (Vi(ie,in{ra, epist. 7.) vestiliiiiique acquisierunl. Ciirautem in lionore san-

XXI. — Altsaxoiiibus. cti Micliaelis coiislruclum fuerit idem monasteriuin ,

«Gregorius papa universo populo proviuciac Allsa- bieviirr dircndiim. Nam ciim sancius Bonifacius
xonum. Sapienliljus ci insipiciiiibus debilor siim, prxdicando et b-ipliiando ki Thuringiani iransirel, ct

fialres cliarissimi, elc. i (ViJe, infni.epist. 9.) prope nuincn cui nomen esl Oralia, tenloriis llxis

XXII. — Caroto tluce probanle, llessos uqgreditiir.

pcriioriarrl , tiiiic per tolam nocleni lux niagiia de
coelo sese protendeiis, locnin ubi maiiebal episcupus
Tani»rum itaque liUerarum aiiciuriiaie suffuluis,

snicuis prscsul Bonifacius pro(iciscilur in Gcrma- circiimfiilsil : in qua etiain luce sanclus .Micli:iel ar-
cliaiigeliis adveniens, episcopo appjruit, euinque al-
iii.-ini, veiiiensr]ue ad pracfalum principein Caroluni,
liiqneiis, in Doinino confuriavil. Slaiie ilaiue facto
liiierasci Uoniani poniificis detulit, seseque illiusdo- ,

niinio alque palrocinio sulijiciens , cuiii consensu B lauilans ct beiiedicens Deuni.ibidommissarunisolem-

cjus in llessorum meias, quibus el anlea praedicare

iiia cclebravit. Deinde in eodem luco prandiuiii sibi
parari prxcipiens, sed a minislrosuo audieiis cibuin
cccperai.pcrrexit. Illuc ergoadveniens, repcriliilures
quo vesci possct se noii liabeie, respoiul.t Noiine
cis rcliclaCliristiaiiDCreligionis cullura variiserro-
:
ci;
qui mnltitudinein populi in deserloqiiadrjginta iiniiis
libus iniplicalos. Alii nainque lignis el foiitiliiis clain
iiKiiiii;! de coelo nii-so poluil pascere, iiiilii indigiio
vel aperte sacrificabant, alii vero aruspicia et divi-
servo sui) non pr;ivalet ad uniusdiei rerectionem es-
iiaiiones, prxstigia el incanlaliones exerceb;ini ;
qui-
cain iinpeiiileic ? II:i'C ciim dixisscl, ulmensasibi ap-
d .ni aulcin alia nefanda quxdnm saciilcgia iniende-
poiieretur prxcepit. Iiiluiei qiixdani avis advolans,
liaiit ,
pauci in via verilalis quani seinel acceperant
piscein lalciii qiii ad nnliis diei refectioncm sufliceiet
pei^iiieraiil. Quorum eliam consilio arborein quain-
alliilit, el aiite nieiisani projecit. Qiio viso, saiielns
dain niiro: magnitudinis, qiixpiisco pagaiionim voca-
pr.ncsiil Deogratiasretiilit, pisreinqiie allaluin cilo pra;-
luilo appellabatur arbor Jovis, in luco qui dicilur
parari jussit. Illo vero prx|i:ir:ito et comcso, reliqiiias
Ccsniere, servis Dei secum asiantibus succi lcre len-
iii flumen projici prxcepil.
tivil. Adejusdmodi auleiii arbiiris iiiciitiiinem magna
paganorum mullitudo coiicurrit, cupieiiles in saii-
XXIV. — l]nde lia-c acceperU nuclor.
Ci Exiiide coepium carpens iter ei riiiiringiam per-
riiim virum velut inimicum deorum siiorum,
, intcr
agr:iiis, diligciiter invcstigavit, cnjiis ille locus esset,
i|isa incisionis opera irruere et inlerlicere. Sed dum
cadem paululum incideretur, miix qiiasi nutu divlno
ubi visio lanta sibi apparuit. Coir.prrtuqne quod llu-

agitaia, quatuor go, qiii dicebalur Senior, illius luci po^scssor esset,
jn pailes disrupla esi. Qiio \iso,
pagaiii, qiii illuc incnie perversa roiivenerant , abji-
petiit ab eo ut sibi dare dignaretur. At ille pelit:i an-
cienlcs oninera nialitiain, benedicenlesqiic Deo, cre-
iiuens, primus oniiiiinn Thuiiiigoriiin li:credilalcm

diderunl. Tuiic sancliis prxsul , coiisilio inito cuin suani tradidit venerando prai^iili ; deinde vero Albol

Iriilribus, ex illa ingenlis arb.nis iiiole oraloriiim aliiqiie plures conligua prxdicto loco pncdia tradide-
ruiii. Ilis igitur adepiis, sancius Con.racius rediens
cu:isiruxil, liocque iii lioiiurcin saiicti Pelri apostuli ,

iii eudein loco fruiecia exsiirpare, terrainque iiicole-

dcdicavit.

XXIII. —
In Tliurinyia faltos Christiunos revincil.
re jussil, et, jaclo
(ecit.
fundaincnlo, ecclesiain conslrui
IIxc aulem in libro quodani anliquo scripta
Urdorfense monasleriuni condit Micliaeli, qua oc-
casione. reperiens, ideu inserere dccrevi, ut, agniia causa un-
His ilaqiic peractis, ad Tliuringiani quuque profe- de moiiasterium prxdictum exslrucium fuerlt, et
clus cs<, illiiisque pnpuli principes magna ex parte a ipselocus, el fnndalor ejus, aiigelica visitalionedigni,
Cbrisiianareligionedeficientesconigeresiuduii. Post-
U .-ub venrraiiuiie niajori habeantur.
qiiam ciiini rcligiosoniin ducniii dominallo in eis ces- XXV. — Cooperalores ex lirilannia aseribil.

savit , cessare etiam Cliristianx religionis intentio 1'raedicans ergo et bapiizaiis sancius prxsul Boni-

ccepit ; falsique quidani CUrisiiani, quorum nomina faciiis in Thuringorum et llessorum regionibus, per-

siini Drolhwin et Bcnlieri, Canbereih el llunred, in- spexit niessem qiiidein essemultam ibi, sed operarios
ter ens liospiiaiites, niaximain lisreticie praviiaiis paiicos ad copiosam multitudlncin credentium in-
introduxerunt scdaiii. Qui scilicel fornicatores et slruendam. Unde in provinciam patrianiqnesuam mit-
adiillcri, cuin validissimum adversus hominem Dei tens, exinde tain feminas qiiam viros religiosos,
excilarent ciinflictiim, veris verborum uppiisitioni< scicniiaque varia imbutos, pluresvenire fecit, siiiqne
bus coiifulali, digiiam recompcnsatinnis sortiti sunt laboris onus iiiler eos divisil. Iiiler qiios erant prae-
senlciiliain. Nain cxcomniiinicali el rxpulsi Suiit de cipni viri Biirrliardus et Lnlliis, Willibalt et Wunni-
Kcclcsia. Ciini aulein prxdicilionis rjns fami uiidi- ball fraler ejiis , Willa et Gregorius " : feiiiinx vero
qiie em inaret, credemiuinque inultiiudo excrcvissei religios.x', iiiaierlcfa scilicct sancti Lulli, nomine
• Paulo aliter anonynius. Aliot cx gente sun, aliot ex parte trancia, nonnulloi etiam de ftnibus Hiberniat
(!47 S. r.ONlFAClUS MOUUiNT. EnSCOPlS. 64S

Cliiiiiiliilt, et fllia cjiis Rcraihgii, Cliiiiiiilriii.et Tccla, A Bagonriorum teiras, (iiiibus pcr idem lcinpus llug-
l.ioli;i cl Wallpiirgls soror Willibaldi ei Wunnilialdi. berlus dus prxcrat, ailiit, prcdicaiioiiisquc sludium
Seil Cliiinili.il cUilia cjns Keralligil v;ililc erii(lil;£ in apud eos diligcniissime exeicens, lanio divinae aeiiiu-

libtr .li scieniia, in Tliuriiigoiuin ivgioiic consiitue- latinnis zelo annaius est, ut quenidam schismaiicum
bantur ni:igistix ; ClHiiiitiuii in Bagoariam deslinata hxretica pravilaie plenuin, iioinine Erniwo.fum
esl, «l verbi divini seiiiiiia ibidcm spargeret ; Tecla jiixta canonum decreta , daiiinasscl [damiiaveril J

vero, jiixla flnviuin Mdin, in Incis Kililiingcii " et aique ab Eccleaia expulissci. llis peraciis, rursum
Odisniifniit nuiicup.ilis collocavil ; Liobain qiin(|ue ad eos qiii sub suae gubernalioiiis (iioecesi c •uiino-

ad yiscuresehein, ul illic muliiludini virginuin con- rabantur remeavit , circuicns ubiqne et instauraiis
grrgai.i; prsecssei consiiiuit. qiia) cura poposcil licclcsiariim.

XXVI. — Gregorio III nunlios niiiit. Paltium ab eo

XXVIII. — Uomnm tertio profecius, donaria re(ert et

accty.il cum epislola.

litlcras ad epucopos.

Cumque niillia lioininuin lam pcr se quam per siins

Eo eiiain tenipore Roinani iredecrevil, lani pro
liiic iit apostolici Patris, ciijus faciein nccduiii agii.-
piovinciales ad lidem sacram perdiicta [Fort. pro-
verai, s;ilubri frueretur agnilioiie simiil et ciilloquio,
ducia] baptismalis uncla d.luissel,jaiii defiiiiclobeaia;
inenioria! Gregorio Secnndo seilis apnslolicae pra'sule,
H quaiii ulse sancloiuiii apusloloruni, alioruin sanclo-
ruin iii urbe Romana quicsceiiiiniii oralionibus cuiii-
el Terlio Gregorio eamileni sedein iibt nenle, ilerum
iiiendaret. Profeclus '' eigo illiic , inulla coiniiante
bealus Bonifacius Itomam legalos niisit, qiii, apn I

liii ba Francoi uin el Bagoarinruiii , iieciion ex Bri-

pra!sulem prxdicium prioris amicitire foedera reno-
laniiia coiiveiiieiitium praseiitatusque aposlolico,
vaiiles, nmnem familiarilatis graliani quam ab aiiie- ,

benigne susceplus esl ab eo ; lanlai|iic a cunclis Ru-

lessore suo liabui^scl e.vpelereiit, oinm nniiie subje-
iiiaiiis veiicralione habebatur, ut iiiulli ad saliilareni
clioiiem apostolice sedi debilain a se promillireiit,
cjns djctiinaiii coiifluerent illuinque diu secuiii re-
conversionein quoque plurimorum iii Cermaiiia liabi-
,

lanlium intimarenl. Poslqiiam vcro legali supradicii liiieieiit. Pobihxc vero cum renie.ire decernerei

RdHiam venientes, venerabili pap;c talia deiiuiili;ibaiil, iiiuiieribus ct reli(|uiis sancloriiin pro quibuscunqiie

ttaiiin Dco gralias retuiit deiiide iion soluiii peiiit daiis, honorifice dilains est a prxsule aposio
: oinnia
lamiliarilatis et amii iti;c jura a saiiclo Boni^^acio po- lico. Adhuc eliani ei epistolas quasdam episcopis ,

stulaia proniisii, std eiiam ea qiia; iiiinime petiit

abbaiibus atque principibus cunciis in Gerniania
,

idciii archiepiscopatns Pallium direxil, epislolam constiiulis Iraiismiileiidas dedil, quarum exemplaria
(Iiioque coiitinentera diveisa, pro quibus inierrnga- subsequenler bis inserentur.
*j Gregiiriiis episcopus, servusservorum Dei, dile-
lus fiierai, proesuli sancio remisil, cujiis exemplar •

subsequenier inserelur. ciissiiiiis uubis omnilins episcopis , venerabilibus

€ Reveieiitissimo et sanciissimo fralri Bonifacio presbyleris, religiu^is abbatibus omniuin provincia-
coepiscopo, ad iUuminatioiiein genlis Germanix ,
rum. Domino cooperante el sermonera conlirmante,
vel clrcumquaque in umbra murtis nioraniibiis prxsens sanclissimus, elc. » [Vide, infia, epist. io.)
geniibus, iii erroie constilutis, ab hac aposlolica se- XXIX. — i\d oplimalcs et populum Germunia'.
ide directo , r.regorius scrvus servorum Dei. M;igna t Gregiiiius papa universis oplimalibus et poj ulo
nos liabuit gratulaiio leclis, eic» (Vide, infra, cpi;>i. p.oviiK iarum Gcrinani.i-, Thuringis ei Hessis, Bur-
25.) iliaris et Nislresis , Wedrevis el Lugnais, Sudvodis
XXYII. — Monasteria duo exstruil. cl Gr veldis , vel oinnibiis in orieniali p'aga coiisti-
Pedeunles ergo nuiilii, ct gratiosa praesulis apn- luiis. Quoiiiam decessor noster sancta: recordaiionis
dona scriplaquc reporlanles , lajlissimum effi-
stolici Gregoriiis, elc. » {Vide, infra, epist. 44.)
ciunt sanctum Boniraciuin. Unde el debitas Deo XXX. — El ad episcopos Bajoariorum.
laudes gratiasque ageiis, duas mox ecclesias Domiiio f Dilcctissiiiiis nobis episcopis in proviiicia Bagoa-
consiruxit, uiiam (luidem iii Frideslar, quain iii ho- ., lia; et Alainaniiije constitutis, Wignni , Luidoiii,
nore principis aposloloiuin saiicli Pelri consccravit; Rudolio cl Wivilo, seu Adda;, Grcgorius papa. Ca-
alieram vero iii liainanaburcli, (,uain iii lionore sancti tholica .suiictoruin Patruiu aucluritas jubei, ut, etc. »
Michaelis aicbangeli dedicavil. Duo quoque inona- {Vi.!e, infra, episl. 45.)
duabus subjuiixit ecclesiis, hisque iiun iiiini-
sieriola XXXI. — In Bajoaria Ires episcopos inslUuit.
niam Deo servienlium concioncm subnigavii, ubi Accepiis ergo talibus episiolis, sancius Bomracius
hutusque laudis ct serviiulis divina; oriicia peraguii- a Roiiia discessii, lialiamque porveniens, Ticiiia,'
lur. Qua; posiqu.iin gesta sunl , saiicius Bonifac.us urbis iiigressus est raoenia, et apud Liutpranduni
elegit ,
quatenus adessenl sibi cooperalores in vinea conia, sub dilione marchionis Amba eiisi-Liiiherini.
Domini. Ex quibus fucrunl lii : Wigberlus e.t parte ^"
lerlia ha;c Bonif.icii profeclio Roina la coRligil
Anglorum, beaiiis vcro Gregnrius ex nobili prosapia liaud dubie aniio Chiistl 758 circitcr auiuniiium ;
Franrorum, Sturiiii tipru veneralnlis
w 1
,
le^.f.»;'."^'''
'
Lul, aieKKigiii,
et ^•"' .Mcgiiignt,
\yillibaMus,suHS7«..g.imaHas^Vnibaidns,c/,,/iir,Ham-
rcaitus
rcditii
provinda
vero anno inbei|iicnti, quo cum cp scopos in
Ibioariuruni fxii siii appru-
iiisliluissel ,
plunmi. Lcge Acia sanctorum Liob;c et Walpurgis,
bationem a Grcnorio papa ;iccepit iv Kal. Novemh.,
imperii Leonis 35, indicl. 8 , id est aiino 7iJ, iiilia,
'Cliiuziiig.i appellaturin Vila saiicti Stnrinii.num. cap. ?2.
1 i, iiuiic oppiduin siiuin ad Moeiiuin fluviumiiiFian-
 RIO VITA S. nONIFAni. i;.;,,

I.on^(,bir.l<irum legem ali,|na»diu comroornhalnr. A omm.s snb imperio sno .i.gcnies lairos si,n„l
"' lerras "
vero iligrediens,
rl ij.;
|[iile
'
' " ' Bnuoariornm
'
al) Olilone ''''os. a rellgione Clirisliana devianles, l.im rcnli
«luce invilams visllavit, iMan>il.|ue apnil ens (lebiis (|u:im canonira aucioiiiale n,l vi.in jusliliK revocnrr^
niiillis verbuin t)ei praidicans, ver.Tipie flilei s:icra- sliiilHit. Pr.Tcipiebat euiio iit, conveulu syunijali ha-
nionla illic renov.nns. [uier qna' eliain desiniclores bilo. ibi oninia jnxta caniinnm decreta corrigeientur,
quofdam ecclpsiariim populiiiiie sediiclores abigebiit,
ciijns niniirum convcnius .syn.idals sl,,iiiti, quia iion
(;ii(irum alii falso se epijcopaius pradii praelulprunl,
solum saecularibus, sed ecclesiaslicis eiiam rcctnrilus
alii vcro presbyteralus oHicio se depiit:iruiil ; alil aedificaiioncm niagnam conferre pos-e videnlnr,
proi.i
«liam, inniimera perversilaiis figinenia seqiienies, in ainiquis exemplaribus .«cripla inveiiimus,
hic po
iii.igna ex parlc popnliiin sediixcninl. Scd sanclus nere volumus. Sic eniin scripla inveniunliir.
pra-siil I iiin lanlaiii sacerikdiim fallaiiam aiqiie ina-
liiiam aliler nnn posse pidli heri (on^^picerit, pro-
XXXIV. — Sijnodiis Cermaiiica in Lipiinensi
coii/irniaia.
vinciam liagnari.Tfi , Olilonc duce conseiilieiiie, iii

' In noiiiin« Doniiiii nnslri

qiialnor divisit paroehias, tresqiie niagnarnm virtii- .Ipmi Cliri.si, e"o Ca-
luin viros eis pr.Tlccii, quos orilinalione faela in
rolomannus, elc. » {Vide, infra, cnncil. Cerm.)

episcopnlem grailinn siiblim.Tvit : qnorum primiis, I; XXXV. — .\uctor in monacliorum osores inveliiiiir.
iiomire .loaniics, iii oppiilo qiiod diciiiir Sallzbuig TaiihTe
erpo reli^ionis slalnta a priiic"pibiis net
ralhedram e|ii^cnp;il(>m susC' pil ; Feciiiidiis Eiim- pliUis luuc facla, si conipareiiliir legilms
bis qu
berlns " iii Frisingensi Ecclesa reginien ponl ficali! inodoa quibiisilam re.loiihus nostris a piiPiilia us:|ii,
siibiil ; leniis Oowlbolt ^"
iii IS.itisponen i civilalt;, iii scneclaiii omni disciplina Clnisl ana instrucii
qiije mctiopnlis B.igoar ;e csl, pomilex consliluiliir. prorernniur, facile pnlesl agnosd, quanium perfcclin-
Viviliis quoiire .n pr.TSiile apostolico jam ordinatiis, rcs fueriiil illi neopbyli isiis Patrihus doclissiinis, qiii
ralavienji {(/f Passaiv) Kccle^i* pr;i Ulus est ; sed non soluin apud rcges et principis pro liicdruin san-
fjiis parochia, qn.Tj qnaila eral, a .'anctn Bonifacio, rloruin ulilitale intercelere negligunl, scd cliain ipsi
siciit c.Tieia', diviilebaiiir. Ilis crgo poniificibus con- loca s:incia sibi commissa oinniuo deslruuiit. iiio-

slilntis cl i|na!runqiie liiuc cni rigenda eranl in l!.i- res pravi cuuctis oniniiio dolendi! o niiseranda nimis

go.Tria correcis, ail proprias reiliil P^cclcsias. Posl moriim mnialio lals ! cum pueri senibus, c*ci viden-
iion nuilliim vi ro lcmpoiis omiiia qiix tnnc in fla- libus, imperiti periiis, la'( i clericis, ie'isiosiorps in-

goarin corrigendo gessil, lilleris Iransmissis, prscsuli veniantiir. Qiiondam naniqiie in proviutiis inulti.a,

apotolico deniinliavil. Al illc, gcsia cjus landans, iibi, sancla» EccIesi,Tc vIihm novlcr plimlaia, nccd. ui
"' vcl noiilia frnctiium spiriliiiliiiin ad (iiniies lervenil,
reniisii liujnsiiiodi scripla.

XXXII. — .1 Cregorio (ncli approbalioncm nccipit. a plurimis s,TCcnlaribiis viiis dicehaiur : Qiii pro fra-
< Ueviientissimo cl saiiclissimo (ralri l!onif;icio gilitale noslra a consnetis miindi deliciis pciiiius nos
coepiscopo, Giegoiiiis seiviis servoriim Dci. Dncloris conlincre npquiinus, sallein vel alios ronlinenies ail
pintiiim egrepii cl bcali Pauli aposloli, elc. > (V d,\ s^rvitium Dei congregaiiles, ill.is uoslris corpnralihn-.

infrn, cpist. 4G.) snhM.liis pascamiis, ut el oraiiiiuihus siiis, aliisqiie

XXXlll. — Ciirolomannn nnniientc , sijnodum spiriliialihiis Mihsidiis nos pasrant ne pereaimis. Niii.c
Liplineiisem celebrai. aiiieni ciim oiiiniiim virliiium scieniia et cxperienli:i
Pcr idem teitipiis Carolo diice glorinso lcmporali? aliqua et in lihris prolala pene arl omniiini iinliiiaiu
Vit;c cur-iim ciiiisnmnianle, iilii cjiis, Carolomanniis leivenit, nullusqiie Chiistiannrnin dicere pnlest :

ei Pippiniis, in patris snccesserunt imperinni. Sed Qnia iiemo nos roniluxit (Mallli. xx), laiii clcrici
qiiia ad niitum Carolonianni •:, qiii niajoris .nclalis qiMin laici plnriiiii dicero soleiii : Quiil prosiiiil 1..:
eral, oniiiia pa'crni rcgiii jnra dispojiehantiir, hiinc cceooliia vcl l:iiila mnna. horuni aginina? .Miilloeniin
.'anctus B"nif;iciiis adiens , pr.Tsiilisqiie aposlolici iiieliiis essel ut pcTdia qnihus ii.lem iiionnchi inulili-
scrpia il fcieiis , oioiiiuo poposcit, ut ClirisiiaiDe ter sagiiianliir, serviiio noslro pr,Tsi:ireiiiiir. Il,rc
religionis cnlliirain, qiiam palerejus improinplissimo qnideni mnlii vcibis sed iiiulio plnns operiini siio-
aiiiino ciepil el excolnil, ipsc quoqiie pro Dci aiiiorf; riini alteslali,.iii! iia esse f:ileiiliir, (|ii:!si nialilia el
suiqiie rcgni stabililatp, nec non pro coniniuni om* irreligiosit:is eoriiin miniis a Doniiii,. puiii:iliir, si
niil-
ninm sihi suliji^cioriim salnle, fodein .Tiiiino excole- lusin. n:ichiH \el rcligiosus in hoc s.ijculo invcniaiiir.
rel. Ilis illc precibiis quasi divino afTaln cnmpum tiis,

« 1« iippos ac sncressor
fiiit sancd Corhiniani, de siielii.In ad lcnipora
siii ii.sius iliiravpiil. Ex qiin
qiio ad ann. 730. lic Jiiaiine iii Viia saiicli
siipia liicliiiii sil iit ealcnus moiiachi sanrli Kmineraiiii noii
l',iiilbprli, aiiiio 717. aliiiin alib:ili'in hahiipriiil ipiaiii cpisro|iiiiii.
b ri;iiib;ililiiin viical Arnoiru? ex cooiile innnacinis,
" liiii) siih Caioli.niaiiun conriKa cplphrala siiiit :

in lih. I de Viia saiicli Kmmpranii , c.ip.

apinl i;,i. 1, Jiniini Cprinani:i, loc.i iiueilo. xi Kaleiid. iM:iii,
iii

Iiis. , I. II aiiiii|. lecl., (|iii f.auhaliliis scpulcriiin ape- iiiiiio Christi 7.2; aliciiioi KaliMiilis M:irl:is auno se-
riiit bciilo Kmiiierumn. Aililil Ariiolfiis, jih. n /.x eo
priiiium n bcnln Ilnnifacio
.-
itnciiii apiiil Lipliiins asri C;iiii;ir:icensis, m ijiio sii-
tempnre iiiio iii Ilujoiiria or- pcrioiis syiioili caiioiics lelccii ei :ippriih:ili siinl,
dniabiiniur ciiiscoiii, ricsyiin sibi siiccedebiinl iii liujns aihliiis riiiionihiis iiuaiiior, (|ii,.iiiin iiiiiiiii iliinl.ixal
episcvpiiiu monachi atqiie ninunici, iia iit si aiilecess^jr rrlcil Olliloniis uliiinn loco. Loge Ac!a syiUKli uiiius-
eisel cnnoiiicus, fie.ret siicce-sor moitaclius; qu;i; coii- iinc iiilcgra apud Siriiioiiduiii.
Pathol. LXXXIX. 21
63 S. ISOMFAf.lUS .MOCUMT. EnSfOPLS 6.1]

XXXVI. — Cdrjloinaiiimm el l.aroUim ilmjinim A ergo occasio lalis se pr.TBl iill, nl, commeinoranles
lauilat (ib aiiiore iiwiuiclioriim. quaiila religio priiKipiliiis,
siili aiilii|iiis qiianlavK
Al CaroIoin:iimo pr;t;falo loiige iilia iiiens erat. qui fuerit destruclio religionis ejiisdcin suli inodernis,
Jicel aiile sancli ISoniracii prnBilicationein de le igione per linjusniodi opposila, qiiibus qiiid sit nieliiis de-
Cliiisliana pariini qiiid noveril, eo laincn adin.onenle claralur, aliqiuis cliaiii iiicilaremus .ul iiieliora, neino,
El exliorlanle eilius iii liinoie et aniore Dei ila pcr- precor, indigna lcclu el audilii
li.Tec decernal, sed
fecliis csse coepil, ul litimana siniu! et (livina [iruilen- potius altenileiis, in ilesiniclione
si laiil.i reiis e\-
ter liisponerel, niliilipie Sirriiluria jura siiio tJivini
sistat, loenilere et eniciidaic slndeat, dnm ven;o
adniinislralioiin servilii, ad quod coenubialis iiioiia-
lempus, Doiiilno praisianie, teneniiis, ne lorte ocuii-
stica^ue de|iulalur coiigregatio, prolicerc scircl. Si- pali die mortis qiuTaimis spaliuin poenileiiiiap, et
miliier el Carolns Magnus, (iiius scilicet fratris sui
invenire noii possiiiiiis. Scd de bis salis dicluin re-
,

Pippini siipradicii, qui a Konia usque in Frisiam, ab verlainiir jaiii ad incoepii sermonis exordiuiii.
lliiiigaria usqiie iii Urilanniam, onmia regna siio
XXXVII. — Gt'wiHebe oh linniicidiiim ileposilo siif^f
sidiegil imperio, ciiin coiiira eadeiii decerlaret, non cilnr iii seiteiii .)/cu;/iiil'««in.

aliler vicioriaiii se adipisci credidil, iiisi inleriin Cum ergoCarolomanni pr;Eceplosanclique Itonila-
oniiiia coeiiobia iii eisdem regnis jam construcia p cii consilio synodalis conveiiius liaberctor, miilii ibi

Mipplemenlo aliquo adjiivarel. Si qnis in liis du- non snlum clerici quilibet bicrelica pravilaie decepti

bitet , leg't iii priniis sna gesta , doinda cir- ab Ecclesix conimnnioiie expellebanitir, sed cliaiii

ctimcat monasieria qiuc sub leinpore suo fiindata episcopi, qui pro aliqua capitilis ciiininis macnli
liabiiii lialia , vel Gallia, sive Geniiania, ei inveniet dillamati erant, dcponcbanlur. Erroris auieiii lolius

ea aliqua Carnli largiiaie sublimaia, quxdam quidem qiii tiinc in Germania excreverat maxinii ruerani
piivilegio liberiaiis, qu;i'dain vcio pr;edii.rum dciiiis, aticiores duo bxrelici, quoruni unus Cleinens, alier

iiisi foile ex siib eqiieiilibiis rcgibus seu episcop s vcro Aldeberuis [AL, Eldeberlus] dicebatnr. De
siiil ablala. Mulli iiamqiie rcges ejiisdem Caruli siie- qiiibiis posliiiodum cuin epislolas ad Zacli;iri.iiii

ccssores, licel in praiclaris moribus ac sludlis pluri- papam missas proferre coeperiinus , diceiur coii-

bus elTulserinl, in lioc lanien nimis deliquerunl, quod grueniius, iii liis enini oinnis mortlfera eoriiin hxre-
monastcria nonnulla, vcl ipsi tam immcnsa obseqiiii sis replicaiur. Qiiidaiii eiiim episcopiis °, ininiiiKt

sui exaclioiic quam pradioruni ablalione destruxc- Gewilieb [A/., Gewiliob; Sur., Gerviliiis], .Mogiinii»
riint, vel episcopis seu eliam la^cis quibusdam, nilnl civilali pr^clalus, lunc deponebalur. Ciir autein de-
mintis quam moiiasiicain rcligionem curaniibus, de- posiiiis fucrit, liic subsequenler enarrabo. Iii illis

siruenda iradiderunt. Al Carolus noslcr non solum G namque temporibus Saxones devastabant Tlniriii-

li;fc mininie feeisse ferlur; sed eiiam e contra quon- giam regionem. Quamobrem popu!i ejnsdcMn regionis
dam ad episcopaliim perlinenlia , pra^diis duplicibus cnnfugienies ad supradiclum priiicipeiii Caroloman-
reddiiis, cuMi consilio coininuiii, ab episcopali di- niim, qii.-erebant ab eo auxilium. Qui inoi pro eo-
lione absolvii, liberlatcque regali sublimavil, pr.-e- ruin ereplione exercituin uiisil, in qtio siiiiul Ccrol-
iiosceiis, iil reor, propbelire spirilii (quod et nos dus Moguniiacensis tunc episcopus, paler scilicet

(ciiiiiiiiis, el antLTioics noslri jaiiidiii implelum vi- praefali Gewiliebis, jussus Iransivil. Cuinqiie coii-
deruiil), lota saiicl;i, quae nccessariis omnibus sulli- gressio facia fuisset bidlaiitiuin el iiivicein seinet

rieiiier eraiil rediinila a suis in>tiluloribus, iradila lerieiiliiim, Geniltlus episcopus iiilerfeclns ibi inter

vero episcopis, et iii penuriam niaiimam el iii de- alios occubnit. Deinde lilius ejiis Gewilieb, adlinc
siruclionem lolius disciplinae regiilaris veiitura fure. laicus in palalio constitiilus, pro sedando palris

Sed lioc ncqiiaqiiaiii ideirco dic», qiiod oiiiiiia co;- dolore, clericaius officio proinovebaiiir, et ad rcgcii-
jiobia episcopis siilijfCla deslrucla sciam, sed pailein daiii Ecclesiam Moguntiacensem post obiUiiii palris

iiiaxiinaiii. Quod laiiieii eo niagis doleiidum el raise- subrogabatur. Post non mulluin vero lemporis ile-

qio iiiinus ab igiior;intibus legis di- ruin Carolomannus, exeicilu toiigregalo , cnnlr.i
(andiim videliir,

viiia; praecepla, sed a dnclissimis agitnr, qui coin- D Saxenes perrexil, secuinque eunidein Cewilieben

iiiissa sibi desiruenles coeiioliia , iioii solnm ipsi duxil. Consisleiilibus aulem ulriiisqiie populi exei-

laicos peccaic faciunt in eadem tilibus cis citraque ripam lluniiiiis Wisaralia, prx-
piTcant, sed cii:Hii

destniclinne. Quis eniiii laicoruiii noii pulat sibi jain cepil Gewilieb puerum suuiii iiiier bosles pergere,

licerc quidqiiid clericiis cemil lacere? Uiidc iii liis illicqiie nomen ejus qui patrein suiiin occiderat dili-
geiiler inquirere. Cunique pnern jussa coinpleiili
hinnibiisCaroluin pnipiincre possuinusad exeinplum.
respondeieiur a quodam, proxinie illuin adesse queiu
Sicut eHiiii inlcr reges succcssores vidclicet snos iion
qtii conscrvaret legcin tx- qiiareret : Veiiire rogaie, inquil. cuin buc quanlo-
est iiivenliis siinilis illi

lanla gloria lanla- cius, qiiia secum sernidciiiari Senior {Gallice .Sei-
cclsi, iia inilliis enniiii ikjsI euiii

de iliieiir) aiqielil mei;s. Quo veineiile el uirinque alle-

(|ue poiciilia poiiliis c-i in Iioc s;eciil(i, iiieiitnipie
adveiilu (lenuiiliaio inox praeparatis equis
illo diciiiir : Noii recedel memoria ilUus, el nomeii riiis ,

requiretiir a yeneratione iii geiieralioiiem. Quia ab ulroiiue iur , ei in inedio amne occurrenii-
ejhs

ulniniqiie anno 74o conligisse colligi'nr e\ lili. ii,

» VVillibalilns omisil lianc histnr.iam, Gewilicbis
scilitet dcp'isilioneiH el iiiiiiifaci! succcssioiiem qimd :
capp. 7 el y. C-J»fer iunas ad cap. 10 Willibaldi.
 fwj VITA S. CONIFACII. or,i

Ijus alqtie eolloqnenlibiis ail Cenilicb episcopiis :

A nnslris, Germ^nis scilicel, salvanJis scripsit, vel ali

Acripe jam fpniim, qiio palrem lindim clinriim. iillo scripta recepit, in qnibiis iiiinirum epi«lnlis
Hffic igilur diccns, gla.iio mox perlcdil i'luin. maxime pntest agnosci, qiianlara ciirara et discipli-
Qiii slatiin cnrniens ex eqiio, in fliiiiiine exbalavit nam qiianlam paterniialem et piel.item
, babue-
spiriliim. Cuinqire sui talia agnoscereiii, abomnibiis rit circa omnes Fcclesicc sua> filios, qiios ipse ptr
ilimnbalur, iilrinque consertis ciineis siinimopcre di- Evangeliuin genuit, quodque, juxla Apostoliim (/
iiiicab.itur; superalisqiic SaxoiiiliusCarloinannus cum Cor. ix), omnibus oinnia factiis .>.it, nt omiies lii-

suis ad propria reineavii, neiiiine id i|u id faclunie^t crifaccret. Unde confidenter dico , qiiia qniciin-
a Gcwiliebe in honiicidii crinipii iinpiiiaiiie. Unde cl qiie filioruin ejus, Cermanorum videlicel, agnito
reversiis solilos episcopalcs sibi vindiiavil inius. At tanti Patris labore, vel ex scriptis, vel vu'garibiis
saiictiis pr%sul Boniracius inter ca:tera correctioiiis diclis ,
non eum qiianiacuMqiie pr.tvalet vcne-
colloqiiia, hxc pariter in convenlii synodali protiilit, ratione ampleclitur, in bonore quem paientibin
ailestans nulliim linniicidii realu pulluluin debere esbibere jubemur negligens invuniliir. Quod si ne-
episcopali saccrdnt o fnngi. Ad lucc eliaiii ci objecii, gligenlia peccaiiim esl , ct peccatuin oinnc piini-
propriis ociilis se perspexisse illiiiii ciim a\il)iis mr, negligenlia ergo siniul punienda creditnr. Ad
canibiisqiie jocaiilein, qiiod cpisco[io iiiillateiiiis lice- B ''*<^ ctiam si, jiixta Apostoliim, paires qiios caniis
l-et. Aiidiens aiiiem brec Gewilieb, seiitiensque se noslraj habuiiniis eriidilores reverebainiir , noiiiie
niilln mndo conlra sliniiiluni vel sxciilaris potentix multo magis obtemperabinius palri spirituum? Pater
seii aiicioritatis caiioiiic^c, qiia;, mcdianle sanclo nainque spiiitalis iioii solmn Deiis omnipolens dici-
lionifacio , in onines coram pot-ilos dcferebatur, tur, seil eiiain omiics quoruin dnctrina et cxeinplis
calcilrare posse, jmlicio consenlit comnuiiii, deposi- ad agiiiiionein veritaiis instruimur, ad slabilit:ilem
lusqni! esl ah ordine episcopali.Qiio deposito, siatiin religionis iiicilamur. Sicnt et Abrahain nh fidei obe-
sanctiis Boiiifaciiis a siipradiclis principibus, Caro'o- dientijeqiie stnc meiiinm, cunctis iinitai.dum, paler
inanno vidclicet ei Pippiiio fraire ejus, Ecclesia! omiiium dicliis csl Christo credei.tiiim : h:.iid aliler
Mogiintiacensi pr:cficitiir. Va iil ejiis digiiilas eini- sancius pr.Tsiil Boiiifaciiis oniniiini Gerinani.-e iiiro-
neiitior r<irei, decreverunt iide.ii principes ecclesiam lariiin dici polest, pro eo qnod illos verbo sancl:e
Mogiinliacensem, qu;e priiisalieii subjecla eral, iiie- pra;dicalionis primitus Cbrislo genuil, exemplis con-
tropolim nmniuiii in Germania positarum Ecclesia- firmavil, poslremo aniinaiii qiioque sii:ini pio ipsis
rum eriicere; inoxqiie legalione facla, illud a prxsule posuit, qiia cb.irilale nemo niajoreiii valct exhibere.
aposiolico impetravere °. Quse ciim sit bnnoriini oniiiium origo el linis, iios
XXXVIII. — Ejtiscopos Ires instiliil. Bonifncius C quoqi;e iii bnc terininiiiii ponainus lilielli pr;escntis,
Geimanis colcnilus ut Paler. qiialenus ad tciiipus ccssante bibore,
lcgendi lcclor
Tali ergo aucioritale sunultus sanctiis Bonifacius, et auditor viies possii reparare.
coepit undiquc quasi nnvus archimandrita qua: divina
sunt plaiit:ire, diaholica vero exsliipare , cccnobia
ccclcsiasqiie oedific;ire, jiasUires caulissiiiios eccle"
LIBER SECUNDUS.
siis eisdem pncponere. Nam pra'ter niultos quos In priori qiiidein libello, pronl ingeiiioli nosiii
aniea ciinslitiiit epi:-cnpos, iii qiiibiis erant venera- pirvitas permisit uiqiie scriplornm
, anli.;ui)rum
biles viri Willibaldus ct Biirchardus, qtioriiin prio- totilicaiio edocuii, de coiiversatione, et peregriiia-
rein in loco Eicbsl:it ntmcupato episcopiiin, aliuiii lione, nec nnn prxdicalione sancli Palris iioslri Boni-
vero in iirbe qu» Wiribiirg diciiur episcupiim con- facii diximus. Jani libet, ut, doiiaiite Deo, possuin,
Klituit, liinc Grcgoriuin ad Tricch l"
epi?copali ordiiic in hnc libello seqiienti pandcre quaiitiim post accc-
consecratuni direxit, Lulliiin etiain in Mogiiniia ipse ptiim MogunliaccnsisEcclesia;pra;siilaium pro
sancla
adhuc vivcns sibi subrogavit episcopiim. .Multa qui- Ecdesia laboraverit , coiitra h:crelicos vel lalsos
<icm et alia tunc ab co gesla sunl in Gcrniania, qutv Clinsliaiios ceriando, qii:ilii|ut! exiiu felicem passio-
in episiolis lantummcdo invcniunlur scripla. Unde D "'* •'*"* p:ilmaiii compleverii. Sed illud siipcrius ciiiii

liliet inserere episiolas casdein, vcl ab eo ad Z;iclia- epistolis t:intuinmoilo explanaiidum est, qiii:i iii liis

ri:im papam, qiii pcr idem lempus sedcm a|)osloIi- suHicienler et evideiiler scripium inveniiiir. Ncc ile-

cam giibernabat, vel ab eodeni Zacharia ad illum, cet 111, pra!tcrmitientes ea qiiac satis prudenli aperta

seu pro illo ad quosliliet Gennaniai principes trans- ratione prolala siint, alia quasi nieliora componamiis,

niissas, qnas undeciinqiie colligere possinniis. Nam cuiii liujiis viliiim ncc iii ipsis s;eciilaribus liileri ,

illas qiias ad gentis su.c populos, id esl Anglos Iraiis- n.iliim in sacris agi conveiiiat His ergo preflbatis,
inisii, prxtermitlere volumus, ne legeniibiis aliqiiod Diinc ad ipsas qiias proniisiiniis epislolas scrilienda'

tTQium coiifprre viileamiir, maxime ciim nobis no- traiiseaimis, ponentes in priinis illaiii quaiii et pri-
stra siilficiant. Noslra aiilem dico, qua! pro pairibus ino ad Zacliariam papain dire.vit epistohiin. Qua> licet

" XacliarifR lillcras hac de re Othlonus refert iiifra, l):iliir Trecli scii Treclit, ul ex Ollilnno ipso siipra,
lih. II, ra|.. 9. lib. 1. cap. 6, disciniiis. Conler W'illib:ilduiii, rap. 10,
i"
Sic corrise, oiim in Editis lcgalur Allriech. Nec iiiini. 51, ubi niillani de (Jreg.irio niciitiuiieni facit.
<amon :)nle Ronif'Cii passinncin Gregorius prieferius Leg;; Vilaiii saiicli Grcgoiii, iiilra.
r>i Tr:ij (tii inferiori, qiiod lingua Galbca lum dice-
 li?i" S. nONIFAC.IlIS MOr.UNT. EPlSCCtPUS. fiK6

aiile syno liiiii siil)-,cripiam |/.ei/., sii|ir.i.sciipli\iiil ili- A Snscipicivtes s.iiicUe fr.ilcriiilalis tii3c lillcras, cic. •

rccia riieril, taiiien qiii» ail seqiicnlinm «'plBlulHnim ( Yide, iiifra, episl. J-S.)
icliiiionciii p\ piirle rcspici', ei siili iiniiis pr;csiilis
.Ml. — Hnnifacins per Liillnm consulil Zachariain lie
liMiipore Ikim" oninesqiie i|ii:c siiliseniiciiuir scri|Ue coiivcrsulione cum malis sacerdolibus.
siiiil, nns i|iio.|iic siiniil sciiliere liecrcviimis. « Itcvereiilissimo pa^ri 7.ailiari;r rtiinila-

I. — Hniiifiir iis sriibit Znclimiir. ciiis, elc. Palerii.-c pielalis veslrx saiiclilalein, eic.
< Domiiio chfinisimo , snmiiii tmiilificiilns infiiln ( Virfi;. infra, epi I. 7.").)

prinliio, liro Aposlolico Ziichtiria\ Itomfticius senvs

XIII. — Zncliarici: responsio.
sen>oni:n Dei. Ciiiilileiiiur, ilniiiine Taler, qiiia (osl-
I Reverenlissimn fratii el coepisco|io Rmiifacio
qiiaiii eogiKivlnuis, clc. > ( *'i(/i", iiifra, c/ii.v(. 4!) ) Z;ichari.is, clc. Renedicliis Dens el Paler Domini
II. — Zncliariw resjwiisio.
nnstri, etc. » Vide, infrn, epist, 70.)
Reveroiilissinio cl s.in«lissiino
«

«piscopo Zacliaiias serviis servoriim Del. Siisiepiis

fr.Tlri I^oiiifacin
XIV. — Zacharias Bonifnrio qra'nlnlns, ei Mogitn-
tinm milropolini confimiat.
saiio issim.e fraleriiitalis lii;c, clc. » (Vide, iiifrn,
1 Z icliarias pnpa liniiifacin, clc. (,)ii;ililer Dnnii-
fpist. 50.)
mis Deiis iio ler, ile. (Virfe, infra, episl. It.)
III. — Daptisnius nii el qna fi^riim vilialn ileratiiliis. B
»

i Hevoreniissimo ct sainlissiino fralri I!i)iiifacio

XV. — rrii'i7('()iHiii Fuldcnsi monaf.lcrii> concedil.
t Zaclinri;is p;ipa Rniiifirin episcopn, clc. yiioiiinin
focpiscopn Zacliaiias serviisservoriiili Dei. Yir(^iliiis
s<'mpersmil ci)iiieilciiila,elc. » (Vi(/c,iH^)vi,(';)'s/, 77.)
et Siiloniiis religiosi viri apiiJ IJajnarioiiiin, elc. »

(Viiyc, hifra, episl. tli.) XVI. — Son oinncs Bunifneii episolas invcnire pouil
auclor.
ilV. — lionhoia sipiodiis siib /iichniin coiilrn Aldeber-
Iliicusiiiie cum epislnlarnm S( rie siiffici;it iniiiiKisso
luin el ('.lciiiculein.

nnminft Oniniiii Jesn Clirisli, impcraiilc ilo- qualis labor qiianlave cura sanrlo Bnii f:icio fu ril
I In

niiiio pii.ssiiiio .\iigiislo, clc. » {Vide, infra, concil. c rca omnes quos ipse ail Clirisiianilalis ciilliim cnn-

Mom.) verlil. Si quem vern nioveat qiioil pliiiima! epislol;i',

Donifncii episloln recilalii in sijnodo. iliiariim meiitiofitin siip;ascri|iliseptslolis, liic pariler

I Excellenlissimo Paiii alque aposinliCD pniililici scriplse non balienlur, sciat illinl liac ile raus;i aeci-

./.acbaria! papa; Donilai iiis, scivns servnrnm I),i, ilisse, quniiiam nusquaiii cis iiiveiiire pnini. Pciiil'?

oplabilcin iii Cbrislo salutcm. Po>^lq laiii in ; anle in primis (liocre volo quanla Carolomaiuii prinripis

.aniios prope irigiiiti, elc. » (Vii/e, infrn, epi.-.l. Ul.) devolio fuerit crca Fulileiise monasteriuin. R l o-

V, — Epislola cncycHcii Zachoriiv ad episcopof C nabile eteniin viileliir eamilciii ileviilinnem inliiiiair.

1 Dileclissiniis nobis RegiMfriilo, ele. Ciniias agn nnn snlum ail ilcclar.inilj lanii viii beiielici i, vcriiin

Deo Palri oniiiipolentl el Doniiiio, ?ic. }(ViUe, infra, etiam ail prnfecliim illorum qiii exeiiiilis boiiis a'ili

(icaii nierciitur, pariterqiie ail confiisiniiem eoiiiin

epii.1. 08.)
VI. — \lin eiicijclica dc coiifinnmione sijnodi n />o-
qiii, licel oplima quaeqiie scianl, vidcant , auiliaiil,

nifacio habiir,\ in neqiiitia lanicii snlila pcrsevcranl, ore laiiliiiii-

f Zicbarias papa uiiivi'rsi>i, clc. Uefercnle iii bis moilo Deiim cnnlilenlcs, srd faclis iiegaiites ; cnr-

'revereiitiisiiiin, elo. > (Vide, infra, episl. i>i.) diiim aiires ad s^rciibiris viuc amorein reseranles,

VII. — liein alia de eadem re el rarii^ dubiis. seil ad praccpla diviiia nbduraiites. Piinccps igiltir

t Reiereiilissiiiio et sanctissinio fratri Bonifacio |)r:cdicuis, i|uaiinis iiiidiqiie adjacentiiim provincia-

cocpiseopn , Z:icliari;is , elc. Ciim nnliis saiiclis- ium bello ciimpriiiicrcUir, non lamcn iden a pincu-

sim;e fraleriiilalis tu.TJ sjlbibne, elc. » (Vide, infra, raliniie saiicloriim locorum servoriiinqne Dei rciia-
episl. GO.) bebalnr, crcdeiis iilique ariii:i spiritiialia, iil esl,vir-

VIII. — /achariiv epislo/n ile eapitulis nd Pippinitm liiies aniiiia?, niullo lorliora esse qiiani cnrporali:i,
missis, ct de hn^relicis. nidlamqiie i-pem liabcns in miiltiiudine absqiie spi-
i Bevereiilissinm Rniiifacio coepiscopo Zaclia- ^ riliiali forliiudine, jiixla illiid : iVoii snlvnliir rex ;i r

ri:is , eic. F.grcgie nos ailoioiiet apn-liilus Pau- mullani virliilcin, el f/iiyas non salvabitur in multilii-
liis, elc. » (Vide, infri, epist. 01.) (line urtulissiw {l'sid. xxxi ). Posiqiiam ergo nmi'i:i
IX. — ldcinva:iis dubiis respoiidel.
Cbristianue religionis jura, ul in |
r:i'cedenlibiis libri
Bevereiitissimo fniri Ronifacio cocpisropo
i
liiiins fciiptis agnosri pniest, lam f;ils"S Clirislianns
7:iibarias elc. S;icris liminibiis beati aposlnln- sancli Rnnifnc.i
,
qiiam bareliios expcllendo, jiixla

ruiii, elc. » (Vidc, infra, cpist. 71.) coiisiliiim cnriexil, iliius eliani vnla iii iiioiiaslerin

X. — Zitchariig coiifirinntio de urchiepiscopis

Fnldeii-i noviicr coiisirucio iniplevil. Naiii cnm ab-
crdiiinlis.
b s Sliirmi illiiiii lociini, iibi nnnc siliiiii esl itbrii
i Revcreiilissimn fiMiri Rniiilacio Zacbarias. Le-
iiioiiasiiTiiiiii , ciitn frairilius qiiilnMbiin iiiciilcn!
Acliium aposloloriim, clc. (Virf^, iii-
fiiiins in libro »
ca^pissei, cjiisdemi|ue loci qiialilalem sancio Roiiif:i-
fin. cpisi. 5j,.)
cin dciiiint aiis «alis laiidavissel, liinc ille ad Caro'(i-
XI. Zi cUarias qneritur rur pro solo Grimoue paUimn
m:iniiiiin pergens, siipi licitcr obseciavit eiiin ,
di-
pelat Bonifacius.
c-e!:s rcrpelna reii:ui:eri!i' ne tiia omnipolenlcm
* Rcvercntissimo fratii linnifacin Zacbarir.s, e ic. :
6o7 \ll \ S. [iO.MKACII. 6.>S

Ueuiii esoid, si iintli siiccuiicic ilign.iris, iil iii A digiiilale subliiii.iln.-, co.lcin niodo .pi.i el aolea
oriciiUli rfgiio liio iiionasleiium coiislriicio iiio- saiicliim Donifaciiim diligiua siiiml et vei.erari slii-
iiaslicaiii<|ue viiaiii instituere possiiii. Ilabemiis eiiiiii debat, undc etiani Iraditionem rr..leriiaiii siiis liUe-
ii) solitudiiie, qiix noclioiiia nuiiciipatur, juxta Ilii- ris roborare curavil. Qiiariim liileraiuiii exemplar
viuni qui dicilur Fulda, locum satis apiuni famulan- Iiic insercre cupio, ut Fidi Ics qnique iiule inslruui-
tiliiis Ueo repertimi, qui ad vestram perlinet dilio- tur, raptoies vcro iniqui videaiil ct ciiiifundaiilur.
iiem, lociim a vestra iiobis
loiicedi
qiieiii

peliiiiiis,
si ilicel

quatenus iii
piclaie
hoc Cliribto servire
XVIII. — Pijipiiii iiiilem Privileijiuii),

i;iieiiiiius. Qiio audiln, Caroloiiiannus nutu Dei gavisus i 1'ippiiiiis rcx Francoiiini, vir illiistiis, Uoiiif.ieio

convocans omnes archiepiscopo et legato Ceniianico ab api stolica

esl, cl palalii sui milites, pciit'o-
sede dircclo. Quia veneranda paierniias liia nosiram
iieni rpiscopi eis intimavit , atqiie corani eis lnciim
poslui.ilUMi Ira.lidil episcopo, diceiis
excellenliam posiubvil.elc. 1 {Vide, infrn, e;iisf.'J3.)
: Lociiiii igiiiii'

(;u>'ni pelis,ct qiieiiijuxla ripam nuininisFuld:e siluiii XIX. — .\diilgeri doiuitio civHihs viiidieiita. VUio in

a^siris, tutiini quidqiiid iii lioc siib niea polesiale contradicentes.

coiisisiil, ab luiilierna die iii jus Doiiiini trado, ita ut Eo.lein leiiipore conli-it ut quidam clericiis , no-
ab illo loco undir|ue, ab oriente scilicet ei occideiite, B iiiiiie Adalger, bonae converjialioiiis vir, s.incto lio-

a teptemrione ei meridie, marclia '

per iri.i niilliarii nifacio adbirrorei, eiqiio fidelilcr iuiiiislrarc'. 1'ost

passuum teiid.iliir. Ilac iiai|ue iradilioiie fact.i, niisit miidicuni vero lemporis, iiilirmiuilo grau capliis,

eli:'m iiiiiilios, qiii omiies iiobilcs in regiona CraL- cuiii se iii exircmis bnjus viiae posiuim sciuiroi,
(rldt liabiiaiiies coiigrcgareni, eosque siippliciier ciiin coiisilio viri Doi, <iuxcuiiqiiepra;dia ex. Iiare.li-

rngareiil, nl omiics <|iii infra maribam siipraiiomi- lateialerna habuil, a<I taiiciuni .Mariinum iradidi'.
iiataiii aliipiid proprietatis balcrent, racerenl qii.e Sed,eo defuiiclo, fraties ijiis, Aspertli et rn.liinuiii,

el priiicops fccisscl, Irideiis videliiel iii obsequiuin oiiiiiia (jiiae irad.ilil iii locis siilileiiioiii:ti;iiis, id cst

Oi iniiii i!ioii:istciiii|iic a saiiclo L'iinifacio conslruen- a.I Aiii:iii:iliuig, ad [ircltoiibiiiiiiim el Selobeim ', i\

ili. Ciiiiiqiie a mintiis pr.xsigiiali oiiines fuisscnl suam poloslateiii rodigeb iiil. Cuiiii;ue pro liac caiis 1

congiegnii , prim-ipisiiuc pclilioneni c<'gnovi^seiil, a defensoiibiis episcopl admoii. reiiUir , responde-

iiiox cuiii <<iiiiii dcvoiioiie <|iiiJquid piopriedilis ruiil sc volle cum juraniciilo allirniare quod fialiis
ibidein liabiicriiiit Deo saiicioi|iie Uonifacio, uec noii piafdia mi'rito sibi \iiidicaieiit. Cui jiirameiiio epitco-
alil.ali voneraiidi) Sluriiii possideiiiliim Iradideruiil. pus sc adfulunim proiui^ii. Advenionie oigo ilie sla-

Ut auleiii li.cc irailitio lii pcrpcliiiiiii (orroborata lulo, et coiigrogata miillilii<liiie copios:! propiiiqiio-
pcniiaiieril , Carolomannus, ciijiis instinclu bxc C luin suorum, ut proniissuin j«ranieiitiim couiplc-
Odiiiia agebaiiliir, jiissit cliarlam sux tradilloiiis renl , advenit eiiain vir Pei p rilor Cmii :iuteui

scribi ,
qiiaiii ipse sigillo proprio lirmace studiiit. pradicii Iioniiiies jiir:iiiieiili faciendi a.ljuioresseouni
ad aliare lra\issonl, episcopus
XVII. — Ciirohiiiaiiiiiis v.Ke nwHntticce JMdirio
si vullis, nolo ut
divil : Yos ^oii jiirate

leyiiiiiii l'i])pino cetlil.

oiiiiies lios ciingrcgiios peidaiis.
Al illi, iiihil nicraiiles, juranieiilinn fecerunl. Quo
Ciiiii i^iliir Ikcc el bis simili;i idem Caniloiiiaiinus faclo, episco|us dixit ad illos : Juraslis? Qui rcspon-
taiien!:, in dilecliiiiic Dei el proximi niagis ac niagis dontcs : Juravinius, iiiquiunl. Tiiuc ep scopiis ail nU
proliccret , .se<l canulcni dilei lionom noii ca <;u:i Asperlum : M:ijor iirsus le ocoiibii. Deiii.le ad Trut-
voliiit iiilogiilaie in s^ocalari li;ibitii cons;iiiitiis iiii- mnnJuiu di\it : Niiii.)U:im ix Eriiiiiie 1110 viiloas
|i!cio pr:ova!orei , oleijii o| liiiiaiii pai lom qiiie lou lilium vel filiani. Qiiod scilicet iitrumqiie ul a saiicio
aiiferolur ab co. Nam reliiuit anipla terrence po- cpiscopo prcedicMim cst eveiilus rei piobavil. N:in),
tcstalis regna , ct nd Cass num monlem, iii qno lunc posl niodicuiii loinporis, Aspeilo ad niensam se-
s;c;i siiiia iiioiia lic:e \!t.c discipMna liabcbatiir vc- denle, vi iierunl i|iii diccbant iirsuiii niagniiin disciir-
nieiis,iiion iclins ibief.lcilur-, Pippino fralri coniiiiit- rerc por campuiii. At ille ej|uo ct-lcriier ascciiMi
lciis inuiiia rogiii. Ilic it.ii|ue, nccopla paleriia; el et venabulo aircplococpt iirsum perseqiii, aiili'-
fialoriiic pole.-latis mnnarchia, qiia: tnnc in.ijordu- qiiam prapp:irarenl se comiles siii : in qiio itmei.i
inu? [Ma^ordo-nialus] dicebalur, camdeni devolionem, eqiio dclapsiis, lotiiS'iiie per nieinbroium coiii| a;;!-
lam.limqiie suMii iiudiiiem qiiain <l fraler ejiis iios coiifrartiis intenil.
, , Ciiin aiiicm srrvi illiiis a:l
e\ciiliiil taiii iii d vinis (luaiii s;rciilaribi;s nogoiiis, illum proppranles pervciiiss. iil , invenoriinl eini
S';ciitiis ler oninia saiicli IJoiiif.icii consilia. Qiia dj jaui niorliiuin. Truitmiiiil vero audions sancli vin
re c<iiiti|,ii iil i iiin se Deo, ijiii deponil polcntos de proplieiiam in fralre siio esse coniploiam, niinis
sede etexaltat Iiiiiiiiles , siibniiltere jiigilcr sliideiel, expavii, mox prxdia
ct iiijusie ab'ala ad aliai.;
rogalis poieiiliu;'' excelleiiliam obliiicrct. Taiila vero
sancti Alariini reddidii.

" l<l csl, liii'rs iiiilo niarcbiiino- dii li, qii'

; <l liiiiilrs nroworiiiii in lil). i Anli.-j.cap. i. Coiifci-
I'11'.l..
rogiii vel pn.vini i.e oiislmliroiii. Ilnj.isi e d.iii itioiiis Vilam saiioli Sliiiiiiii, ad
77J. ;iiiii.
liiiiiles sigiiai.iiiis
<'sp'essil noiii'a' ius in ipi<'<l iii *>
Ei <|iiideiii a Ui.ii.lacio uncuis in regeni, qiu J
iiisliuiiioiilo a ^e iinreilo (iniio doiniiiicic liic.l \1
<
iiifr:i in appoiiiliic diiiKiiisliainl.im.
jiriiic.paUii o.ro iKitnliiini virunuii Cai ooiiiiiiiiii il /' (j- ''-
L0C113 islo \:cii.i:s Aiiiaii:il.u'go ac moiiasltrio
jiiiii franis ejiis «11/11 ''i, iinine .Vm/^i 2i, nio.il Friii-I ricn i, in c iiilinio llas-io ii Tbiiringi.c.
•;s9 S. BOMFACIUS MOGINT. EPISCOPLS. m
W. — BoHifitcius Frisiam repitil , Lullo M ogunli(C A. ece\e>\is iiigeiUi sKidiu coiislnisii. T^.nlam aiileni

l;
substitule. gratiam nomiiius fauiiilo suo coiitulit, iil pnst paucos;
Posl liajc igiliir cuin saiictiis pr.TSiil Bonifaciiis ilics iiiulta inillia virnrum ac mulieruiii cum ciiinini-

verbi (liviiii semiii;!, hikh iiifr.i Geriiiania Galiiatqne lilone suo cbore|iiscupo « Kobaii Iia|iii7,aret. Hiinc
jecii, cordibiis credenliiiin iaiii pulliil isse
coiiliiii.i iii n:iuiqiie ud siiblcvaiid.im scnecluteni suain, injiiucto
el fnicluiii facerc cernerel, nec nnn, vicinani corporis sibi eiiiscnpalH^ iii w be qux diciiiir Tlirct snbrugavil.
siii solnlioiiem iirxnosrens, silireionini modoquando Erant eliaiii ei faulorrts presbyteFi iies et lotidein
veiiirfl el apparorft anle faciein Uei, dccrevil adire diacoiies, qunrum h:t'C siint nnmina: Winiriing, Wal-
Krisoiiuiii piipul is, oliiii qiiidein eju.s docirina ad llifri et .^ilallicri, Ihimiint, Skirbalt, et Dersn; Vac-
ClirisiiaiKv religionis cultiiram conversos,sed, fallenle car vero ei Kimdekar, Willilieri et lladulf e\ inoiia-
diabolo, iteruin qunsdam eornni ad pristiniim genli-
Elico Ordine eraiit seiuemes eiim. Qiii omnes una-
lilalis crrnicm devolutos, iit aiil eo» Deo recoiici- nimiler cum sancto Bi)iiif;)rio laburantes in pr.Tedi-
Thins ibi |ir;cseiitem vitain Inictuosa pace finiret, aut, calione Kvangelii, merueniiit consorles lieri iii paliiia
si lioc ningis Deo plicerci, pro ejus nomine ijunDCun- inartyrii.
<iuc ibidfiii adversa cl criiciainina sibimel occuire- XXll. — Boiiifacim a Frisiis circiimvenlus verba facit
reiil, usi|iie ad murtciu siisliiieret. Sed piiiisqiiam |5 ad suos.
laini discriniinis iler ani^ierol, scieiis non coiivenire, Naiii ruiii per latas Frisoniiin regiones, pndicandi
iil, pro alienis ovibus talva;idis laborans, proprias caii^a, discurrissenl, veiii^sinlijue ad niimen quod-
sibiiiue comm «sas uves perire perniitlerel, saiictuni dam, Bfirtline voca'uiii, qiintl cst in fiiiiliiis coriinv

Lulluin, qui lidelissinuu prxdicationis et lalinris sni qui riislica dicuiilur lingua .\nsler et Weslericlie,

coines exstilit, cujo.«que probUateni omni dignilate saiictiis Qoiiifacius, snonim laiitiiiiimodu cli>-iiliini

condignam satls agnovit, cuin conseiisu vener.indi coiiiilatii slipatus, ^iissu ibi tenloria ligi, rii| i ns.

regis Pippini.inic non episcoporum et abbalum al(|iie viilel cei iii eudeiii luco enFum qiii nuper bapiizali
cannuicoriiin, oiiiniiimque procerum ad suam dioe- eraiit adveiiluni cxspeclare cunlirmatinn s gralia.

cesiin pei tiiienliiiin, irn »e episcopum elegit et ordi- Dies oiiiin a|ipro|iiii(|iiabat, qui ad enndeni <oiifir-

iiavji. Na,:n a^ apdslolico jirxsule jain anle eiiniilcm in:ilioiieiu slatuliis cral. Cumque dles pr.-cdeslinalus

pro se orii-iM^iiidum iiiipelr;ivit. Quo faclo, niox illum »dvciiis-et, ct orlns sot altioies liue:c suu: grailiis

nianii prupna appreheiidciis, ciimniendavit cunctis jaiB pr3i:occiipasset, luiic omiies qiii qiiasi lilii a palri^

principibus iliidem congregalis, ut ei lanquam l'atri e\S|>ectabaiilur , iiidigiiain aj aciipieiidain s:iiii li

obedirent, et adjutures ei in ouniibus neces.iitatibus Sjiifilus grali:!iii iju.c ij^so die per saciaiii confiriiia-

cx.isli.'renl. C lioueiu offereuda cral super illos, vcr.-:i vire, pro

X-Xi. — lijiis iiioniiu ad Lulluin, el profeclio. ainicis iiiiuiici, pro iiovitiis lidei cultonbiis ^ iiovi 11-

Deiiide prureclus ad eos qui in Tbiiriiigia et qiii ctores cuiii ingeiiii slrepitu borrendoi|uc armurinn

circa Klieuuni babiiabant, eadeiii faciebat. Novissiiim suniplii in castra saucturuiii prurui>criiul. Quu visu.

vero ipsuiii Liilliiin adiiiniicns dixit : i Qiioiiiaiii re- pueri ex (:isiris prosilieiites, arinisi|iie sese accin-
(loliilioiiis nii!:e teinpus apprnpiiiquat, vulunlas niea geiiles, sancios coiitra pup:ili fureiitis iiiulilliiiiiiieiu.

est proficisci ubicuiMjiie nie divina gialia dirigeie vo- defeiiderc gcsiiebaiil. Sed sanclus lioiiifacius, aiidllo

liieril. Sed tii, flli cliarissiuie, coinmissaruni ajiiina- luiniiltuanlis lurbje iinpeiu, primo quidein »d iiiuiii-

riiiii curaiii age, lii piipiilnm ab errorc levoca, tu nieiiti spirituilis asyhnu eniifiigit, smneiis videlicet
inrboatain. inonasterii iiiei basilicani prope Fuldam s:iiicluruni reliqnias (|uas secum iinlesiuoiitcr baliere

perlice, ibidemiiie corpus ineum, quocmiijue obieiM, coiisuevcrat.Doiiide vero, acciiis ad se clericis, e teii-

sepullurx roiiiinitlito. .\d lirec eliani qu:i: iiineri lorio prucessit, el piieios siios ad lesi^tteudiim p.)-

iiustro jani iiecessaria suiil provide, ct liiiteuin qiu: ratns compescuit, diceiis : < Nolile, qu.t!90 ,
piieri

ialiid decrepilum corpus post obitiim lueiiin invul- inci, piigiiare, iiolile advirsanis iiuslris liclluiii iii-

T.iliir iii tlieia librurum nieorum repone. > fostquaiii lerre, i|ui.T sacric Scriplur:i! verbis cduceuiur, ut iiiiii

loquoiidi liuein focil sauclus Uunilacius, be:itus Lul- *^ snluui iiialinn pru in:ilo noii reddamus, >,ed eliaiii

lus, licet ex iino peclore suspiiia niulla traberot, buiiuiii pru buiiii exliibeiiiius. Jain ciilin diu opiatiis
licet ex iiiniio dolore lacryinaius fuissei, non lameii ailest dios, jaiii tonipiis illud ailveiiil, quu de lab<>-

aliuJ qii:im lantiis 1'aier propusuit suggorere pric- riusa liujiis s:vculi ;eruiun:i ad xteriia; beaiitiidinis

suiiipsit. 1'aucis iiaqiie diobiis iraiisacus, iiavim cuin Liivilaiiiiir gaiidi.i. Cur eigu lanlaiii graliam, l:inlam
cuiivlaloribus ad liiijusmudi ilcr elociis asceiidit, el gloti:iin a i;obis secernere et aiiferre viillis!' Qiiiii

Kbeiii lluininis alvou defertur, donec aqiiosa Frisii- poiius cuuruilamiui in Duniiiio, el ulilata gialij; dt-

iium arva ingrediens, in slagniiiu qimd liiigua eorum vin.e diiiia iins graianler suscipere peruiitlile. .S(>e-

Aliiieri dicitur 80>pes pervenirel. IJIii circuiii|U.ique rato diuila.Nat iii Domiiiu, et ipso liberabil iios ab uiii-

pergens , vorbuni Duiiiiiii cuin liducia pradLcavii, iiibiis periculis. > ILtc el siuillia diceiis, aiunios

* Leseiidiini videtiir coepiscopo. Eobanns eiiim alii>|iie .Mariyrologi Eobaiiuin Bonifacii coepiscopuin
viTt' cial episcopiis, iil iuiliu Vit;e ubservaliiin. Cerlo Vnc;ilil.
AN ilbba,ldus in Vila iirxinissa, nuiu. 25, L^u irdus
i'
F.illitur Oibl jnus, ut iit appendicc, nuin. P, pio-
b.ibiiiius.
C6t VHA s. DONIKACII. 652
viioniin bunrdin C(ini|>i'>cni( ab oinni tiiinullu bellu- A lamen oiiinipotenlis Dei gralia, ul claresceret qnanli
riiin. (Vcinde eliani clericus ciijii!>i|iie ordinis pniria e.sset nieriti, ciijus iideiii liieraiit libri, po.-lea, m»-
tiliefai|ue voee adnionens, ait : « fralres cliarissi- gno lemporis spatio transaclo, rcperli siiiil iuienio-
iiii, si i|iia divini aiiioris ciira, si (|iia adnionilioiiis rali, cl ad ecclesias iii (juibus usque liodic liaberl

iiie.% nieinoria niane.il in vobis, iii liora osleiidite possiml, a singulis iiivenloribns rcpurlali. Iliter

lirarsftiili, recolenles illa dniiiiiiica verba : Se lerrca- cosdein vcro libros repertiis esl samti Evangelii
iiiini ab his qui occiiliint corpus, quoniam aniinam non liber, quein beaius \ir pro saiictilale siia sccuni
posMnl occidere. Spei itaque vcstrse anclioraiii iii jiigiter lerre sulebal. Ilic ergo qiianivis gladio aeiilo,
Deo (i(;ile, quia piist bieve liiijiis vil« spaliuiii |icr- ut adliuc abiiispicientibus probari valel, per metlhmv
(icliia! rcinuneraliniiis vdbisbraviuin coiisones facini incisus fuerit ", nullius tamen liller.c iniegrilateni
>ii|>ernorum civiuni. Nolite , precor, diulurna in- cadein iiicisione perdidil. Qucin (iii fertur) sanclus

\ictissiiii% m''iitis bclla in liac parvissinia perderc lioiiiracius in illa liura qua ad caput cjiis abscinden-
lioru, iKilite jieversis gentiliuni adulalionibiis iinpli- duin vibrabatur gladiiis, babens in nianilfus vel pro
cari; seil snliitaneiiiii qiiod nobisjaiii iniiiiinel iiiorlis luiela capilis, ut iiiulti solciit, seu eliain pro clypeo

periculiiiii pio illiiis aiiiore qui pro iiobis passus est spiriluali quem in libro lali esse credidit. pcKussoii
consianlcr et virililer siislinele, ut cum illo perenni- B opposnil. Iii quo niinirum sigiiu et mininila \irli;s

ter possiiis gaudere. > Dei, el veneranda sanclilas beati nonilacii poiest

XXIII. —
Mariijiio af/icitHr cnm sociii. Sicarii relus
agiiosci. Mirabilius naniqiie videtnr qiiod niilla incisi

ipsorum dircpts, viulun srst' cwde perimunt; reliqui libri litlera delebatur, qnam si iiiillum incisionis sli-
hiiros diipergiinl, poslca repcrlos, et ipsi post tri- giiia per ferienlem gladiiiin in libro reperircinr. 1'ust-
dnum cati.
qiiani eigo carnilices qui reinansei:int, milla lesiiina-
Mecdiiiii vero bujus saluliftrx adinoniiionis verba
lae peciini.u indicia inveneraiii, siiis ceniristaii,
a saiiclo Uoiiifacio, discipnlos ad coronam niariyrii
duiuuin siint levcrsi, snaipturi post Irinni dieruiii
iiicilaiite coinplela siiiil, el ecce iiirens niiiKilud'i
iiiducias dignas facinoris sui poeiias. Auilita eiiiiii
pigaiionini ciim gladiis oiniiiqiic iiifesia arinatur.i
sanctoriiin viruiuni iniirovisa iiece, onines C.liiisiia-
super ens irruit , eorunique corpnra felici cado
iii qiii iii ejusdem regiuiiis cuiiliniu babilabanl coii-
criieiilavii. Quod cuiii fecisscnl, conlesiiin viciricem
vcncrmil, tcriamque eoruni qni sanrtos Irncidaiant
d.iiniialionis siiM caiisam aiigciitcs, priino quideni
ciini armala maiiii invaserunl. (Jiiibus ciiis pagaiii
ingressi sunt casira, ct oiiinia qua; illic eranl rcpu-
convenicnles resistere vellcnl, scd ininiine prav.i-
sila lani iu libris qiiaiii iii capsellis relii|uiaruni sua-
lereiil, in fugani versi, niagna persequenliuin Cliri-
nim abstulerunl, arbitranles se iii eis reperliiros
C slianiiriim virtiite prosirali torriieninl. Al Chiislia-
mulius auri el argeiili iliesauros. Deinde vero ad
iii victoriaiii iii paganos ublinenles, uinncin siibsian-
iiaves ciirrenles, asporiaveriiiil eiiain ea qii;c dc
liaiii corum alislulernnt, sicque ad prupria redie-
quolidiaiio clericuriini pueroriiiiiqne vietu illic re-
luiit. Faclumipic est, ut i{iii saliilis sii;e mini-.Irus
maiiserant. Lbi cuni aliquid viiii iiiler c;i^lera lepe-
Iruridare non veiebanliir, Jiiplici cunlritioiie conle-
risseiil, coepcrunl ex cu guslare, furenleiiique ani- rerenliir, iiani in vita pr.eseiiii cflBperuiit conleri, et
inum iiiebriare. Posl bicc vcro traciare el coiisulere pnslinodum iclerna? damnaliuni siiiil depiilati.
siudueriml qualiler illuin qiii putabalur inventus
\X1V. — Saiicii corpus
llnnifi.cii priino 7Va;. ,
i"(j

c.sse auri el argeiili tliesaurum iiivicein diviilerenl. sepultuni, l''uliliini trunsfilur.

Cuniqne proliitius de lantae pecuni* scrniociiian:es Curpus vcru beati poiiiificis a Tiajeclensis Lcela-

divisioiie nequirent reni pacilico consensu deliniio, siue cleiicis rapiniii posl dies paucos feiebatiir ad
tanla inler eos subito discordia et disceplatio exorla Trajectum, ibique niagiia vcneralionc est scpiiltuin.

est, ut eodem fiirore, eadcni vesaiiia, eisdeni arinis, ()iind ciim saiictus Lullus coiiiperisset, coiigreg:il;i

qu biis aiiiea sancios marlyres jiigiihrant , seinel- niiilliluiline venerabilium viroruni, laiii l;icoiiii:i

ipsus iiiuuia cuiidigiia cicile iiecarent, jiistii Doi jiidi- qiiam clericoruni, inliinavit eis et gloiiusam s.mcii
ciu illis occurrcnie el iii lam reprobum sensuni ca- j) Bonifacii passionem, eKjualiler humalns esselapiul
•lere permiltenle, nt ciiindem gladiiini qiiein cv;igi- Ecclesiam Tr.ajectensein ;
pariterquc reserans oinni-
naveniiit ad inlerficiendus salutis siix niinislros, biis iii ipio loco sancliis pra;sul adliiic vivens i-ibi

Iraiisligerenl iii cunla siia. llujiisnioili igiiur sliage pi;cceperal curpus suiini sepelire, peliit ul pro Del
liiiila, qui supercrant, ilerum de pecuiiiarum opi- ainurc auxiliuni pia-hcrenl , (jualenus sam li viii

iiioiie gaiidenles coiieurrebant, el, fraclis libroriini jus^a possel iiii|ilere. Ciiiiiqiie pluriini ;id liiijiisinmli

reposiloni*, pro aiiro volumiiia, pro argcnlo, diviii;e ;iii\iliiiiii se proiiipiissiiiios cxliibcrenl, elegit ex eis^

docliinx' cliartas reperieb;iiil. 1,'iulo, solila deinciiiia ipii sibi aplissiini videbaiitur, cl inisil tam navigan-
arrepli, eosdeiii libros qnos iiivcncrunl, alios (|iii- tes qiiain eqiiilanlcs ad prxdiclain iiibem caii>;^

dem per campi planiliiin, alius vrro per palus'ria aiifcreiidi corpiis saiicti Buniracii. I'jsdeiii aiileni

loca disperseriinl, qiiosilain aiiicui in r|iiiliiii>lilH't bgalis uiiiuiniodo pcuperanlibus nl pervenieiililiiis

locis incongruis projicieiilis abscuiiderunl. Veriiriir ad Trijectum, civcs illius luci audieulcs ciir vcnis-

• UleCodcx ciiin aliis iiunnullis, de ipiibus snpra. in sacrario Fnldciisi liaclenus asscrvalur, taslibi;»
Sciario ct lirowcio.
6£3 BOMFACIUS MOGLNT. EHSCOPUS.
S. C6i
siMit, cui gicsaveruiii ei ipsi seuiores popiili jiidi^ A lioiie fieri cofiseiiseniiil, sed eiiani aJj lorei! esse
cesi|iie iiJ rciisleiidiini. Et qiiia iiiiillilii«lini adve- ciepinim iii liis i|ii,e iiujiisinodi ciira posceliil. Qui-
iiieiiliuni congredi non pusse viderunt, le^Uli suiit daiii eiiiiii ad alTerendas iiaves, ut celeiiler iraiis

a rege I'ippiiio •'

jusliini fnisse iie corpns saiicli I5u- Uliciiuiii pmliLisci possent, pmperaliant ; (piidani
iiiiacii iiidu aiiferreiur. Veruintaiiieii Ugali, liuc vero litaiiiain ,
|.salin(idiani , aliaipie divinap laudis
iii.igis licluiii (|uaiii veniiii arliilrante:^, virilius Kitis cantica sancliiiu lunus seijutMiles diccbaiil. Cuiiii|ue
iii ea qua veiieraul causa inslabaul, virtule scilicel lurba iina longius piocedens.ullraque procedere iiuii

diviua eus robuiaiiie el adjiivaiile, ut voli cuiiipoles valciis lediret, alia nihiloininus lurba de rcgiono
cxsisiereiil. UnoUtiaiii ilaesse rei probaviteveiilus. vicina accessit ,
gaudcns illiu> saiicio ubanibulire
iSaiii ciiiii iiliiiii|ue ageielnr allercaliu de corpore corpori, qiiem credidit et speravil sibiiiiel apiid Do-
saifclo, interea sigiinin ccclesia-, qu»d vnlgu appel- iiiinuin sulTragari. Quie ibi Ixtil a cl cdiupnnct o ilc
lari solet glocca \Al., clo(ca; ul., cloggaj, absque laiiti viii palrm inio pliiriiiiis fuerit exoila, Inie iie-

liuaianu iiiolu, sonare coepil. Quo audilo, iiicobe qucuiit iiusira digiie deprumere scnpia. Unde e;iaii»

omnes ipii il ic adi-rant, ad pugnani coiigregaii, in qiiibusdani locis, ubi cuin saiiclo corporepenioc.
iiiilii divino peili iriii, obslupiieruiit, et sancii viri tabanl vel meridiabaiil , iii ejus biniorc ccclesias
(Mrpus leddcndiim esse dei reverunl : statiinque red- IJ poslea coiisliuebanl. Tali ilaque gand o piTiliiciiis

diluui est curpus, el a veneiabilibns praedictis lega- esl iiionaslerii Fiildensis loco, (pio ipse sepeliri s;e-
lis suscepluin cum dcbiio iionore, et sine reinigan- pius oplavil, saipiusque id be.ito pncMnli Liillo per-
liuiii laliore, tricesimo obiius siii die, quasi ad lioc agendum coinmei davil. Qui i pciilioiiem cjiis cuiii- (

.-lalulu, iiiulli viruruirt ac mulieruni procul liabil.in- pleresummopere nisus.cuiii veneratioae debita lerno
lium coiiveneiani, qiii, iiescieiiles advenlnm saiicii quud sunra eral reddidit, aiiimaiii reio cadesiibus
corpuiis, graiij lanluin prasKdandi scu occurreiidi gandiis sociundam (ininiinodis precibus coiumeudarci
leg.ilis illiic vciiiic disposiicranl. Sed et venerandiis cur.nil.
pra:siil l.iillns, qiiiiigal.s ir.<nsinissis mox ad ngiain XXVI.
( urieiii propeiaral, ipso die, licel ignarus (ie suoiiim Iii ciijiis veneraiidu luniba; luco, pcr (jus nierita,
leditii saiiciii|ue coi puris adventu , siniul advenit, iiiultis quud fides congrua :id ubtiiienda ea qu:e pos-
Deo laiitum conveiiieiiliam ordinanle, ut illis cdiii- tuiil ii.ciai plurima cveniuiit beneficia laiii iiilerioris
iiiuniier adveiiienliius, quibns inagna inoeslilia e.t qnain e.xlenuris lioiuiiiis. Inleriuiis qiiidcm, ciiui
iiiiiisso ralie el docloie ciiiiligil, fieret etiani lom- Teiiiam debctoruiii suuriim obliiiuciinl; cxteriuiis
inunegaudium, cinn cuin peieiinem palrunum apud veru, cuiii inliniiUaleiii vel debiliialem aliquam lor-
Deum liabeie posse agnuvisteut. C pora em evaseriiii. Qme videli. ei uiraque bcneficia
XXV. — )logunthtcei sibiis fnislra obnUenttbus. qiiolicsciiii(|ue ibi iion iiiip-iranlur, U' n ii piilaiuluiii

Susccplo igilur lliesauii taiili pignoie, fueniiil plii- >;*' ^"^' diviujc iiiclciiienii;e, vel invalido apud Deuiu
riiiii iii urbe Mogiinliacen-i, ipii censebant illic saiicti Doiiilacii palrociniu, ^ed poiius liis qui, iiili-
seiic-
i eiidiiiii esbC saiicli viri cor|iu-^ , iibi eral episcopiis delitale capii , iion niereiilur exaudiri , atlesian^e
«fliniiaiiles liujusniudi jiis esseoiiiiiium Ecclesianiui, KvangeliMla qui de Doiuino iiostro dicit : Qiiia iiou
iii quo qiiis sedein episcopalciii b.il.uerit, illiciiuoque potun uHas vinuics facere propier iiicreduliiaicm
scpeliciiilus sil. Iii tanluiii auleiii quonimdaiu illud (piorumdani (Mulltt. xiii). Ccssaiit eliaiu interduui
ailiniiaiiliiiiii pia;valiiit cerlamen '', iit peiie eoruiii miiacula laiii pio sei viiiilis divina; in-gligeiilia (|uam
ciiiisiliu sauctus Lulliis cuiisen irct, iiisi cuidaiu ve- piu iucoirigibiii iiiliab.lanliuiu iiialitia; cessaii! el

iierabili diacoMO, qui dicebaliir Olpertus, appaiuissel idcirco, ipiia cuiii alicpiando pcr iiilercessiouem san-

sancius Doiiifacius iii visinne diceiis : Dic episcupo cluri.m evcniunl ,

noii suium laudes vel grates U. o
Lullo iit cuipus iiieum absiiiie uiiiiii aiubiguiiate ad dcbila; saiiclisque ejus iiiiiiiiiie refeiuiiiur, sed nec
iiioiiasleni iiiei loiuiii Iraiijfeiat. Ciiiiiqiic liaiic jub- nieiiiuiia; comiiundan.ur. Ilabuil auleiii saiictus ISu-

Moiiein miilii au.:ieiiles iiiiiiiine (rederenl, prjciid „ nilaclus iii cpisco, alu aniius .\sxvi, lueuscs vi et des
Lullus, alb.tis sancloiuiii reliquiis, jussil Ulperuiiii VI. Passiis est uua cuin sociis Xuiiis Juiiii, aiiiio scili-

|iiubaic jiirando si vera csset e,us vlsio. At ille, iii- cct percgriualii.nis siia: iO, sed Incarnaiiuiiis Diiiniiii
Uil dubilaiis, jiissa iiiiple\ii, visiunem juiandu pro- seplii.geuiesiuio (piimiuagesimo '^, iei;iiaiiie eodeiii

iiavit. Cui.d ci.ni lacluiii luissel, omiies iioii soliiui Duiiii;iu iiObiro, ciii laus et gluria per uii.nia sa;cula
ca quje prius iciiiieiaiil dc sjiic.i corpori» iraiisl.i- &i ci.luMim. .\iiieii.

* PiiM ini iii:iiidaliMi iii ;:iaiiaiii M giinliiioiuiii ilUi» III veiieralii.iie Minl, lesle Seiariu, iii lli-l. Mu-
sijiiilicatuin e.->^e liadil lCigd abbas iii Viia saiicli gu'it., lii). ui, iiolat. i7. Cuiilcr Nu.iii b.iisi-.i S;ur-
:).uriiiii. iiiiiit. IC. lliil, lllllll. tli.
'>
Uli illaiii coiileiilio: eni .Mo.jiiiiii.ii eii-ibus ces>c- .\ij.ie i/«:)i(o (^x Wiliib.lilo. Sc(J bac dc le fl ii

iiiiit e.\ia sai.ct; L>,iiif.;Cii, ipix liudie qiio.pie aiuid ribu; ageaduui puslca.
66S Vir.\ S. DOMFACII. — APiT.NiilX. 6n:i

APPENDIX
AD PR.ECEDE.Nri:M S. BO.MKACII DLri.lG',:.)! VltAM.

Dt reli'iuis suncli Bonifacil geslis, alaCe, martijrii anno , suciis, et ancljii'jus; Jetiuc r.us
caltu, eccle:iis, tiamtatione et sci ipiis.

\. Ciiiii iioriniilh s.-iiidi IJoiiirac.i gi;sl:i, :ili:ii|iie ad A iuip cp slolaiii .iil Il.I.luiniiin, iii ipia ( s ciit ei apud
l|isiiiii |)eriiii«iiii:i, 3 Vilr scripiuiiliiis iir:i'leriiiiss;i Aiia^la iiiiii ) iincio P.ppiiii a Sli pliauo pnpj
laiia
Sliil, jiiv:il Ime I'k;ii ciinill irii iii^l:ir i :i .Milijiiiie. dicitur li s v.rb s yruptcr ul are iinod niile septii-
;

'1. Iii |iriiiiis ciiii>iiioiiiiii':iUi>iiu ilii^'ii:i esi Ujniels craii siincti Oionysii uuacum diiubus iitii!.Ciiruium.i.ii
o
\Veiil:iii:>'- civii:ilis ;i|iiiil iiciiilinis b.iMHi s :iiili-liiis el C.rulo iii riyem fruncarnni uncliis ilicilur. Ne
e|iist>il:i, (|u:i s.iiiclii liiiiiilaciii suliil.iia i|u.eilaiii iiiii- iiiipiain, ii.ec oppouas. I;i.> si>,uii:e.ii l'i|ipiiius a IId-^ ,

riila |iKCM ribit ail hicileiii b.vaniielii |iiii|>;if!:i(i>iiieiii. iiibic o priiiiuiii, iluiii.le a Sicpii.ino p;ipa, iii'ii;.ctiH
I.|>isl>>l;i' siiii;iii:i esl lliiiiiraciii iioii esse labi.r:iiiiliim iiiciiiiir.iliir iii Aiiiialibus
, njus b.cc vui -
lii.iiili,i:il .

ul coiuniiia ns ijiue Ceniuiiii dc fiiUoniin ileunmt (je- ba .•1/I..I0 7."i '. llue annu seciiudum
:
iiuiii.ni ponii/icif
ticuloyia c eUiinl uilriidi ; i|iiiiiiiiio cuiiciji/iif tus (ijs<;)('- sancloaeui Pippiiiu^ rec Franconun uppe.Uuus c.l
it ,

re ul siilii m iiiodo livminuiii iiiilcs ileos uc deus iwliiis ad liuius duj duilein lionoris unclus sacra uiictio.,e
liuniiiics, noii deus, (uisse , ijui uiiie luii eiaul , p obel. inuna sanciw ineniuruv iJuiiiucii unliicp. el luart.,
et
Cuiii vero iiiitiuni liubeie iteos coaili duhceriHl, iuler- niore hrancoruin eleca «s i.i si.linin rnini in livi
a:e
ivijel ulriim iuiiium liah.re liuuc iniiiidnui, uii siiie Sucss.iiia Kl ((nHu 75i, Me| li.ii.n^ p:i|.a pusiiiuam
a
iiiiiio s>;iii)Ji;i' exiiiisie arbilrLnlur. Si i^hliani liahuil, ""je 1'ippiiio Kcclesiv liuin.in.e dej n iwiis linnii.t.ui
quis iiuuc creueil? Siii oppusilaiii dicaiit , rejuliiudi. accepil. ipsum sacra unciione ad r 'li.v diijniia.is lio-
Il:i.c aliaijiie pliira iii.ii absiirde jirose |iiiliir ll.iinel lu nuieiii cunsicravit cl cum eo du.jS jdius Cjus Cuiuluin
epislola aua, i(ux iiuer lioihlaciaiias oiiiiiie U7 ic- cl CurolvinannuiH.
pcrili.r. .). J laiiiics Ccrbr:iiidus Carinelila, iu lib.in Clnou.
.;.Uonifacii zeluiii et aposlolicaiii vere lilnrlaleiii Uclf;., capp. li ul 1.5, icfdil dipu.in .t:i (Jik, l-ippi j
P
iirjjiilt iioii soUiinepi-loli .ib UlIiIoiio, lib. ii, (':ip. II, (|iiiliiis res ah aiKeccssuribus coiice>,sa-
ii';;is,
Kcclc-
relala, i|iia iiiteilii^iiur Uoiiiraciuiii :>)>..>] )6a)'liari.iiii si:u liajuclunsi coulii iiial iii ijra.iaiii liuii i,,cli ar-
|i;i|.;>in ile U.iin.iiioruiii siiiionia aliisi|uu viiiis i|iicie- cliicpisc pi. IJeiii auctor, cap. il, connne r:il
las lU-po^iii^ae, iil i|iiuil eti.iin c.\ <:a|i. i c ii>l:it; sctl coiilciilioiicni ,>:>ncti l!.inil,i(ii c.i .i iHlg.;io <.p ^c.ipo
ei:ili:i Itiiiiiracii i|isi,;S eiiislola lil, iulili»iii» Seiari.i- C> l.)iiien,i, ipsiuMpiu Itoiiiracii u.i ilu r,; Ujii-l.> a n
:>d
ii;r,iii i|ii.i h.tlielbal>liiin .Mcicioriiin rui,'ciii Je lurlis, St.pli .1111111 papaiii, i|uod jaiii iii \ila .-aiicii Will,-
ailuilciiis, si or.:iiiiiiiil>iis el iiicujiii, rei iiiii>nie ec- bniiJi cxpei.diiiiiis.
clesiaslicaruin vinl.itKiiie olijin:;:ii; ct Culliljei luiii C. Nuiic loci.s csset iil sancli llonifaeii virliiles uli

CaiKiiai leiiseiii aicli;c|>i.^co|iiiiii iiioirI ali.i e|it.^t>ila, Ociilos puii.'ieiniis. J:ini ^eluui cjus siipeniis .isiemli-
<|uu: lO.iesl, n. saiiclniioi.l. Ics ub luxiini ,ic p>>iii|j:i,ii iiiiis. lliiiiiilitaie.il teslaliir cpist,ii;i -2'^
lns vcrliis :

vesliuiu c:i>tigi.'l. lii iie miriuelur, u\\\n t Willclinuj i.'l qiiia ullinius el pe-.simus suui omuium lcy.iii.rum
Al.ilinesl uii;c nioiuiclii.s, lib. i <lc liej;. .'Vnyl., cap. 4, yuus ciillwlua el aiiostolica liumunii Ecclcsia ad pne-
qiiud othiium iie,oliuin inierel, euiii suu nJiU inUie^^set aiciindam Evniiyeiiain dis.inav.l, ul oiiiuin./ siue fruclu
quumodo cl qd bus inoribus .\iiijioi uiii ijeiis virerel, Kvuiiijetii nua moriar, ieti.teui Uuinini precumiui, ni
i

siiie se II Gieijur.o pijia lil [L. ^e llj iueraincnio spirua piincipalt co/ijirm i cur nieiim, ijui iiie iudi-
usiuetiiin,iie conliriiiiiiurum ijcuuuin m. res upoiilidiia: yiiiim piiiiuiem la
p pulo vuc.iri voluil, ut, liip ve- i

noiiiiv sublraiiercl. Qiiupruiiier udmiiiiiiiunibus iioii nieiiie, iiiure mcrcen.uii nun fiiijiaui, sed e.ceinplo boiii
.•iiiccedeuiibas aciuruiii iic iie liiijiis.i.odi eilia piiiniiii 1'ailiir.s uyiios pniier cum m.iribus, Ecclcsium sciliccl

tuierciil. .\ic iMU.vcs, suliiiii Willeliiii.s, e se poiui- iullioiii.am cuin (itiis t( liti.ibus sui,, cuiit.a li.vicluos
pstiliv, com- Ij et scliismiUicos
ruiil laiili viri i i/u ,s .•/ e l ija.ioiiis s.uie el hypociitas fidetuer ac jiditcuililer
vcl
lairialurum ainoiis iiuuiui vijiiulis sensibiis ewilteUat. Uejeusa e sludeum. Solli<i(iiJi. eiii cjus pro suis ut
.\ain el Culliberlus anliicpisC'.iius el rex 1'^liie.biiidus popiilis recciis ad liduiii c.uiversis piobat cpisiol.)
Ciiicdiuiii cueycre,eiiieiidiUuii superjlua f/Mi(,' i//tr iiicrc- "J-2. Vcruiii, liis oiiiissis, ad uiurlis u,us leiiipiis el
paici, iicinpu oiiicilii.ni (..luvesiiovuc , cujus capi- audoies venieiiiluiii esl.
liila \i\i lileiii aucior,lib. dc ^'cmIis ponlil. Doiob., I 7. Will.bal iiis leiiipiis inarlyr.i sain li liouilacii
I
er^liii.y.l. S> <l ct loco paulo :iiiU: cilaio iclcri scri- Ci.lii,.;njl Uomiiii 7,,), indict. 8, posi epi-
(iii,'io liic.
plum Kliielbiildi deiuliunis ijus iiidex , m eo ein coii- srvpuiiis u.inus \xxvi, inenses vl, el d:es \i. L co epi-
ciiio lucliiiii, (|iii> ecclisiis i.c iiwiia leriis H!crliiiem scupaius le;jcii(liiiii cst apostululus ; lol ciiiiii aniit
ru-liiiiil, coiiceilili|':e imiiiunilulcm <i puit as vectitja- er.iiixcriiiil a iiiissidiie s.iiicli lio irani .nl ipsiii.s
libus, pro umoi e imtisiis pairiic el rciiii dio ui.i.iuv sMC. iiii.rlc.ii, ipix iiiissii) i|u.itii»r aii..is cpiscop.il.iii cjos
Uii.c saoe lec.u la<la i.oiiil.ii.ii aJinoiiilioiubiis ac oiiiiii;ili..iieiii pr.e\urlii. Oildoi.i .ud.o a W.ililKildo
zc.u Inbiiciid.i suiil. iio.i (liisi.lei, iiisi, (pioJ libi'.iii..riiiii (nt verisiinile
'i. Utii C.iriiliioi .Magiiiini :i li.niiracio bapiiziliiiii c.> )
incuria , pro aiino qaiiiquuijesiiiio yuiiitu, scii-
liiis^u .iiuhi iii vil a regi.i lugclliciin ,'
iliiubus a ,M.)- piuiii rcpeiiliir iii CoJuibus iiisS. ijuimiu.irj sinio,
giiiilia iiiilli.iiii.us (l.st.ii.ie, leiii uiiiiiino inieitaiii i\i> acccdiiiil AJaiiias Itieinuiisio caiKiiiicii^ , in lii-
iiiiuiil. .11 l'i|.pii>iiin ab ipu uiiclioiiu.ii lu^iani uccc- sloii.c cjpi e 8, ct Laiiii.erius Sc:ilii:iliiiigeii»is, iii

pisse uxplur.il.i lus u^ , la.i u :,i a \il,u a<i.|.loii- (.liro.ncii, utcrpie gravis auclor , al lcniiiorc ii.le-
liiis pra teiinissa. I.l p.^iiin einiii allcsiaiiiiir l'ia:i o- li.ir. iii laiiiuii aiiciorus subpares plcri |iie (ii.iny-
iiiiii .\iiii,.l(;s, dc rcliiis j,u>iis 1'!, pi..i ui l.aroii H. D r.uin saiicli l>oii,l..cii aniio 751- .is> ribiiul, iicoipj
uniio "(50, uii ul Lijiiii.aKli Aiiiialcn , hiildcoscs vcio ligiiili iid'is, cii:iLiiiu.,t,r cpiloiiiiis vcner,.b l.s li.j,i,c,
annol.jt; i\iiiioiiiiiS «;imli lol. IT.i lcreiuii .\iiii:ilco liiiaiiniius lllieiiiuruin anlialc,',, iii iipnsciili scii cpi-
Fiancoruin el bjjinli.iidi, ipiil.u.^ U. giiio ablr»» ri.i- Siol.c 4i cap. jij ; Anu lcs ct sciipir.',-, KiilJcns. s,
l!iicii.-.is, .\la; i.uiua Scoiiis, Siijel.cnu.i iiiiinacliiis, alii- i,uor:iiii priinus, l^i,;il, iii Viia s.iikiI Suin.i.i ali-
(pie siibscribiiii;. .Au.jiiu i.pp(>ii..,s Vi.l^,iliini .V.iasia- baiis ;
.Miii.ilus .Mcitciises. ct lici liii ,iiii ; i.e.ii ,M,i-
kiuiii, lii Vila Sii pli. II.
p p.c ill , cl L-iiuv.cii l'Ji i'i,juuo bcolus Lt b'ici}trtu3. (.iuibus subocribuiiJjin
6ti7 S. liOMFAClliS. MOGINT. K l'ISCO!'US. 608

piile aufloribus gravi^siini», .-i!'.iii:irilMis, \ nis 111011:^ hiis, iii MiiilyKilogii», ni-i <iii"il (Jililmiiis
vidi-Uir, iii

ilonnMiii pro lcLMl />'i/ciso; ct pro Itltlure 'yillilirii ; et

llosii
iilerisiiiie
,S. Sic iiii^i r Hciinr.icii a'1'.is coinpniii pc)!el. .^nii'> llnilultpio Uitihewll, seii l>.ilu:'lf, It.ihauiis \ero et
in l)evoni:i iialiis e>i, IV/ii/ivr/ ^oikcr.is ll.iilowtje. .Vildil aiioiiyiiius Minni^nis qiiu- :
circii 1)80 Cii (lil"iii
.M"ii;i;;liis (o;iii)l)ii Adescaiiicaslicii.sis ifiie (iiil siiticliiruiii iiKirltjnini. (//li cuni heiHu iioiUifici
ii>'iiell.>liis.
Clirislii, qiiiiiijiiiiijiiila
iradiliis (t lcrc si'|iieiiiiis. X\nnl ^titscellciises iiio- ISuiiifiicio piissi siiiit ;;io (liio.

iiadios adolesceiis , sacerilo- facliis

liiicras diilicil Seii curjwra siipranoiiiiniiuniiii iiiu (lyriim iilwrumtiue
IreUrciiii a litleiihiis in siirco\ill'iijo cullociilii »»»', in
.Miiio a'laiis ingcsiiiio, Clirisli circi 710.
l'3u'o po.-t ( i

l'alriliiis ciiiici^io iiiiodaiii apiiil We-l Saxoiies niivim cuin beiilo poniificc ISoiiifiuio iniiinssa, felici gau
i 111

minitiir Caiiliiaiiaiii ad 15 rerlwaldiiiii ar- itio curuqne prosfiero nsijiie Triijctuin iierccneruni.
udiiiialis
i:liiepisco| «ililaliinis capiiiila 111 sy .odo saiiclta. litic vcTO cuni liijmnis et psnlmis Dei su-cciil 1 fucrunl,

Aiiiio lcre 7,() iii Kiisiaiii piiiiio Irajecit, ut coiislal et in lCcclcsia quiv cst in liunure sanciissvnu: Tru ilatis
i-x Caroli diicis rraiicorum ciiiii Hadhido disciJio consccratn, cum oinni timore el vcniiuiiiinc sepiillii.
tiim lciniiDi is lcrveiile, ipiod aiiuo pranlic a.uilari Ao'i posl iniiltos uutfni liies corpiis sancli llunifncii nd
ciepil. Itelh leiiipiisevaii;;! Ica; priedicalioiii iiaiid tutiieiite cceiiiil)iiiiu pirlutuiii est. .Mia quoif.e sanctu-

eiiiii riiiis lioiiiraciu-, \i:^ diiiiidio aiiiio cxpleio, ruiii murtijruin a rpia, qui r. m pmiilir ile.-iiliuin el
j

|:alriaiii rcpe iil. A 7IS, scu ahdicala sen lecu- negiiiieiitiain oLlicioui tradiia suiit nominu, s li iii hbro
sala alih;ilis dignilaie, i criiiii Frisiinii ciigilai,et viliv proiul liublo scripla. in eodinn lcco, ubi p:ilmain
DaneliS cpiscopi lilieris iiiuinliis, incuiile aiiUiiiiiii), mnrlijrii suscepernnl. a jideii populu suiC. pla sunl, in
Koiiiaiii pctit, papa II hciiediclioiiem ae-
a rircgorio ., qiio poslei t./irisio propiiio reyal quc prncepio pro lu>-

cepiuriis. tju:l iciepta, rcdeiiiite verc, coiii i.iegoril nore » anclorum marlyrum cunstiucla est eccles a. Ilis
iii lucis, videticel Trajecli, Fii/t/iB, Dockinqiv, in siqnis
litteris Idtb s ilaii, Leunis Auijusl: aniioo, iniiicl. 2,
iil est, aiino71U d:i is, iu Geriiianiaiu
iiiillitiir. Frisia et ri/lii/ibii.s per sancloruin marlijruin mcrita fideii po-

adila ciiiii NVilldirordo, txegil amios Ircs, po-t Tliu- piilo divin:lus privstinintr benelicin. Ihicteiiiis anoiiy-

r.ngis et llcss s ipiaiiipliu Clirisliaiiam religio-

iiiiis iiiiis, ciijiis liiciilir.ilioiieiii in iiis. Codice Coinpeii-
iieiii persii:iiiei. Qno eplo, Ittiis llrcgoriiis
iiuiilio aci dicnsi lcgiiniis. Iii r.cd.e cpiioiiie dicitiir /Joiii/i/ii/tj

lionlfaciiini a.l se arccssitiiiii episcoii;ili ordiiiaiionc f/i»i qu nquaiiinla Iribus niurlijiio coronntns hiisse.

dignilur, Leonisimp. annu 7, iiiiiiif. vi, piid. lial. Niiiiieriiiii Lii liaheiit Hiich:il.iu- Klnoinu is iiioiia-

itecemb. Ijimiliiii.ine (Iregoriiis Teiiius arcli.e|.isCo- chU', iii Viia sainli Lehiiiiii ; Joaiines de Iteka el
p:iil tligiiii;iie ei pa lio doiiavit aiiiio 75i. Ca iligiiiiale Willchiiiis lled.i. iii Chrciii. Trap'! 1. Itein Joauiies
aiicliis bonlac iis posieaipiam tertio Koiiiam prore- Gerhra.idiis, 111 Cliroti. IJeig. cap. iii.
clus est, aiiiio 'i-l-i synodiiiu iii Cei iiiania celcbral, 11. Ihiud iiiulio pusl nniriyriiim, s.inrlns lioiiira-
einstjue act:i aiiiio .sctpiciili iii syimdo Liplineiisi ciiis soleiiiiii ciiliii npiid Anglos culius esi. Ciijns rei

loidiroial. J niii aiiiio7i4 coiiciliiim apii.l Sinssi mas lideiii [..( it cpi-lohi Cmlibeiii aicliicpiscopi Caiitua-

cogii. Aniio posleio teili Mogiiniiaceiisi iiicanliiia- rionsis, iiner lioiiihici:inas oidiiie 7l), bis verlds :

iui, i|ui tueial battciius iudelinita; sedis arcliiei.i- Uuiic inter egreq os et oplimus oriliodoxie fidei doclo-
-copus. l'ippimiiii III j;iiii dicla iiihe Siiessioiiica Ue- les et aniiib liler liabemus, el laudabitiler veniramur.
Uciii iiiuiig.l aiiiio 7;)0. Ac dcmiiiii iii liisi.i pro re- Uiuie in qeiiirnli sijnodo nuslra, ubi el de civ:eris om-
ligioi.e , ipiaiii t:iiilo sliidio viveiis pr.cd.overai , nibus qiia: veslnv modo sanctiiali paucis depromimus.
iiii.iiem iippeliit .-enex, aiiiiorum circ:i tiuiinpie t;i ^ el plcn:ns inler iios confeiebamus, ejus diem natali-
sepiinigiiita. yii.e oiniiia t X ipsius Aclis el adjeclis tiiim iUnisiitie coliortis cuni eo inarnjri:anlis inst-
iiulalionihus c..iis|.iciia siinl. liuiinlcs s aiuinius anniia freiiuiiuaione soeniuitir Ce-
9. Olliloiiiis ex Willihal !i coiilexiii nialc iiitelloclo Itbruie, elc. Lege epislolas 74 ct 7.S. i\ec ejiis ciil-
.scripsit, III lil). 11, c:ip. ^il, ISoiiiraciiiiu « novitiis ji- liiiii iicglexeriiiit Ceriiiaiii:e G:illi;('ve popiili, ipii saii-
dei cuttuiibus, ipii ipso dic ctiiilirii.alionis sacrameii- cli lfi)iiir:icil dieiii passiniiis paulo posl ejii< iiioiiiii
tiim acccpliiii eiaiil. iininyrio luisse alVccluni. Quod rini leslivo celchraruiit, ul coiisial tiim cx epistola
. erte scnsii Willih:ildiis, scd loco iieophytoi uiii
11111 '.i Lupi ahhaii- Feriar:ciisis, tinii ex carniiiie nuud
ii/ii),ifOs seii paijnaui clicit irriiisse iii Boiiir-itiniii die VVal.ilridus Sirahus iii cjus lutali cccinil.
pr;e=tiiiit(), tp o
iieophyiis iiniiiiis impo^itio lieii dcbe- Gauiiia iiraeseiUis, liouifaci saiicLc, diei
hai. Wihihaldi iiiruleiii c\plicat aiioiiyiniis liis yer- Nos salveiit, Dciniiio daiile, lu.s merit !s.
bis l.ranqtiici s, riiiu/iis prnco totain luba sululaii in-
:
Saiidus Meiuwcrciis 1'aderboriieiisis episcopiis
tiinuil trisiiiin. .\sl serpens anliquus, omnium bunoi uin diem sancli Bonifncii el sociorum
iiiciiiile S;cciilo xi,
i-nidus, cl ttb ii.itio sncvii seinpcr inimicns liumano qe- fjns celcbrari per lolum epis. opalum PiillierbroniieH-
neri, quosdiiin insiiynvil de qcnte criideii, qui iiecduin sem aiinua observantia iiisiiluit. yu 11 eii:iiii eideiii
lueiiinl u diaociic i siip. rs^i.ioiiibus emuncipa i, siios saiiito maiiyii vacia or.iiori:i el ccclesias stitiin
vtdciicel siil tiics cunlra (anuituin Uci suosque cum- posl ipsios inurlem condideruiil, el reigiosis vuti,'
militones. Ditebnnl cnim !.e mori iiialtc qniiin pnlrios ircipieiilariiiil.
Jireiinqneie. Max n( licvc allitctic Dci andieiunl.
fitiis I'riiiia sil ecclesia iancluriun Panti el llonifacii
I.. ...
cuin proprio pusiure qnunlocius aii vicuin qui ^oaiiur^ J) -^^^ ^^^^^^ niariyrii Oockinga iiociiiiie exslriicta, de ipia
Uukin.pi ijaudcnles ihanl , in quo novcrant cnrnilices
"
Wioiiius rclcrl hos versus Alcuino ascriplos, qui
iiueiila nuilliludiiie [Oiiqreqalo&, lU tritctdarenl
ciini laiiicn iiiler iVlcuiiii ep granimata iioii exstaiit.
bei fainutos. Oiianipi:i;ii niartyres saiicti iioii sesu
liic ralcr ef^regiiis inerilis Itonifacius :iliiiis
cariiilicuiii inaiiihus ohjecisse, scd eas polius in so
Lunisociis pariler lcnidehal sanguniis uiidaui,
geiierose admiMSsc, ah aliis aiictcirihus diciiniur.
liicly a iii..r:jrii sumehies sLeciiinaia sacn.
Siiiit ipii dicant i-loriiiu sicarioriiin progi iiieiii lia-
i erra Lieala iiicni- saucloruiii sanyuine dives 1

clciiu» cxsl:ire. alho c:ipilloi(iiii gloho iii \eitice 110- 'li'..ii»\olal liic liiior iinlesaJ |iriiiiia cnU.
lalaiii diviniliis iiidin s:icrileg.i signuiii. Suadeo ipiapropler cur»alo ijopliiu scipi.lex,
10. Socios iinirlyies i.:i d. !>igii:it auoiiymus. lllu- Tn c|uctuiicpie legis, le. ris his o^cula lcye,
Ciscenle niilur ijloriosi cerlaininis die, sw.cius hobnnus Sp'.;siicce lii.i liaL lacrjmis asteiidere cuuluin.
ejus caoperiitor el cuepiscupus, una cuin ccvhris .^oc/is IIIl- poluissel
prCibijleris nionucliis d acon bns qnoruni Hl..nianel ille cruor cuncto prcliosior aiiro,
videiiccl , ,
JlLiuhraquB cuelcsti rure haic [''orsiiii, liic] perfus»
liivc suut noinina : Uintruni el Waitliere s inut el (piiCSCUIll.
Adclliere siiterdolaii gralu subtimati; llamniid, Scir- Adjnv: t liiiic Paiilus, doctor Boniraciiis iiide,
bald et liosa iecitici urdinii ol]ic.u dcpulali; Waccar Ihce illis quouiain consiat siiiiul aula dic.,l:i.
et (jundecar, lilcliere cl li.itlierlf, muniulti. iv vitic

hahcm Willi- KiMking.i .-ive Dotkuin, vulgo Dockciii ct Doikiicii,

snbditi, e;c. Ladein lere iioiinna luiii

KjhjiiU5 .Mauiub c! Xulke- ad UuiJuiieiii amneui, tci.lcsiaB adjuiiclo luuiiaslena

biiilui el Oihluiius, luiii
 609 EDirOlllS MOMrUM. 670
(iil es firie Vit:p a sanclo VVillibilJo scri|H;r di-ci- j\ Vila siiicli Stiirniii alilians ol ISiiiiiloHus iii .Vo.i.,
iiiii-) i'v:isit iii o|i|)iiliiiii iliijjiesis Leiiwaiiliiiiis, iilii s:uiol:e Liol.ae sim loco reroroiidis Ir.iiliinl. Iluc per-
Cdilox r.v:iii|;.'liii:uiii SMiicli lioiiilacii iiiHiiii utaraiiis liiieiit tersiis K.iliaiii .M:iuri , insci iplioiie Vii, iii

iiistMiliri iliritiir. Cocli^sia saiiclic .M.iri.c jii.\la s piilcruiii s.i..cti Huiii-

15. ^ifc pr«icrniiiteii(liuii iil qiinil R;;iiiliariliis in lacii pusili.
Aiiiialilms (Aiiiinl. Franc. rctnr. apu,l Clief.iiiuiii,i II,
.
ro^lipiaiii marlyriiini expl vii Iluiiila iiis alinus,
jiag. M) el Kii driises, ad aiiiiiiiii 77i (•iiiiiiiieiiioraiii Mjrlyr el aiilisies x-ilioia oi Is. | oli ii>;
(le ecclesia Fridi-hirieiisi. Oiiippe (.arnlo .Maijiio iii De l''risi;i liuc veolus, oiiiii iheia liao rile incatus,
liaiica expcditioiie ailviTsiis llesideriiiiii I aiigoliar' ,San;{uiiiis liic parleiii I quciat liiiic a.nens.
(loriiin re^eiii occiipatn, Sujoiics, iit srriliiinl Aiiinlcs DesujiiT liuiic tuiiiiiliiiii KaliHiiiis ooii lere jiissil
rrancoriiiii, exierunl ciim iiuiyno ercrcilu super cuii/i- Ad laudein s:iucli exi;.'iius rjiiiiilu-,
IiidiguiH priesul, vernncu.us allaiiien liiijiis.
'lia Fraiicoriftn usq e lluriabury. Ipii coiijimalei ci-
I'ro (|uo lu, leclur, luiide procps Duiiiiiili.
ipsiSuiones vcneruul udcjuum-
ilclluiii suiil iiigressi, el
liam iia^ilicum quw dicilur Fndislar, qiiam suiicliit 77S, siculi iii .\iiiialilius Fuldeiisiliiis log tur,
.'liiiio

ISo:iifiicius fOiiNfcraiii; alque per spirtlum proplieiui; ,

iiionaclii Fuldensis coenobii, pmpler tiinorein Saxo-
prwdi.iH quod utinijudtn iiiceiidio crcniareiur. Civpe- tiiiin,assutnplis lecuin saiicti Domfncii niarltjris ossiliits,
riiiil anleni i;>ii Suxones ciiin iiiinia itileiilionc udver- fuqerniit de inonasterio per millia f.re xiv Leijii Vilaiii
.M(s ipsani liiisi iciim, quemadmoduin eam p,r qnodii- saiicti Suiriiiii, iiuiii. io, ad aiin. 7i'J. llolii|iii:u s:i-

licl niqeiiiuiii [C.allKi- eiiijiii\ cren,are poUiissetU. Et cr:e iii liiiiiiiluiii relat;e. iiov;i liisilioa a s:iiict i Ki(,'ile ,

dum liwc a jeri^nltir , nppnrueriinl qiiibiisdam Cliristiauis n cxiedHical.i, de ipia iii ejiis Vita s i culo priixiiiio, iii

qui erant in caslelio. simiiiler et quibusdam aijaiiis \

crjpl:i iirient;ili reposil:e siiiit, el sii|ei l.iiniois cou-
qui in ipso loco adcranl, duo juvenes in albis vesiiltus, vevuni locai;i ara iii sancli lioiiilai ii liiiiiorein doili-
qiii ipsnm basilicain protexeniiit. ei noti juit coiicreinaia. cata , uli el priiicipalis oci le-ii, i|Ui)d ex voiiislo lii-
Adiliiiil FiiUleiises Lnus lamen ex iiostibus jitxla;
sliiinieiiio ciiiisl;il, relaio a Browoni, lili. ii. cap. 3,
bisilicain, /hxis qenibiis, addiiis lignis i( iqni iiicuin- iii liiiiic iiioduiii : Aiiiio />oiHiHif(i; /iio.iSlS, i/idni. li,

bnis, specie flaniis repcrlus rst mvrluus. Ideiii riictiiiii tiiense Suvemb., priiuci die inensis , dedicntuni est linc
leniplum ab lle stolfo arcliiepiscopo Muqiin'.iac,ns:t
l>ei;iii.i c heiiioiat. Coiifer Acia baiati Wiybeili
al.liatis ;kI aiin. Ecclesice in lioiiorcm saucti Salvatnris, vi,le:icel, nosiri
717, cap. 19.
iii houureni aiiiicta' l) i g ni:iicis Maiia:
Jcsii Clirisii et
li. /C'CiVs a l'artlieiioiiis iii Cellis appelli i, q;ii
l'ar lieiioii Fii.d.t disiat octodeciiii lere millihiis pas-
et saiicli l',lri uvost. , ct iwtcrnrum apost. Uomir.i ,1

ad v.iiicti Joliiiiinis llapl.et saiicti lionifacii niariijns Chri-

.«'iiiiiii uriiiiii sol-titi.ileiii, jiixta coliiiiii iiiiii oiieii-
lali» Fraiici.c inctiis lleiiiielieigii, aiiiio Silo dedi- sli et aliorum plnrimunim saiietnium. et Iraiitlaluiii
1 1

cala es' ab lleisliillo Moqiintinitnsi areliiep scopo, est i s« die ub eodeiu arcliiepiscopo et citteris ep scopis
roqiini iilque sucer,lolilf,is coi pus siiiicli marlnris (.lirisii llo-
riiiilijeri l''uld,'iisis Ecclcsnv ahbali^, in iioiiorein
liuniini nijstrijesu Clirisli et saiicli lionijiicii iiiartijrs, nifiicii po.l nuirtijriu.in ijus explelis aiiiiis i.xv, meiisi-

saiicii Jouiiiiis llnpl.,saiicloruin Petri et 1'aiili, .^lnrti-

bns {V, dieuui XXVI, iii lucum pnrp irnrernt ei qwm
vcuerabilis abbas Fiiiil una ciun Irntribui ejuslem nn-
iii, 11 ludicti, CeciLne, iit lcgitiir apud lii-oweiuiii, iii
uasterti maijno studio et piu dei<oiiune. Aaservaiiliir
lili. II Aiilii|. Fiilil., cap. i%
eti:iiiiiiiiiic iiieideiii b.isilica ejusd.-iii saiicli reliipii.e,
ih. .Miiio alias ecclesias sou oraloria ()ii:e saiictn
^ c:ipiit i|uideiii iii scrinio pociiliari, ossa vero ali.i lii
I5iiiiir:i( iii, luiii priiii.cvo illi) loiiipnre, tiiiii procedoii-
le, doiliiMta llieoa pieiiosa. .^sse(v:intiir itciii ii niin li ip>iiis
.-iiiii, III veiiiiiii ad (elebioiii li:isil ca;
Fulile"sis dodlcatioiieiii. Ulii piiiiiuiii s.nicti iiiarlyris liliri, (luosad \Villil):ildi lapnt 12 iiiil:iviiiius ;
p;isti>-

Coipiis luliaiii lr:iiis atiiiii esl, poKifii tcii arcuato rale peilniii, ciiigiiluiii et ainiiilus Uu sancto ituuib-
cperc iuclusuiii, iuipiii IJrowenis, lil). ii Aiitii|.,( ap. I
c isla siiit du la.
,

iiiedtu iemi>lo lersm oriuiii solis iii iibiida quicvit,priipi VERSUS

ali ara c^nam ivens coiidideiiit lir saiicius, ubi lumulari
i

iiiijr.uus Ojta it ; utqne distinctis intervullis liinc a

QLI OLISI IN TEMPLO AIll IS MOCLNTlNE LKCEUaNTUR.
Srpteiilrione Liibam, prwstntni reliyioiie ct cxplorutiU E siirpe iiatiis re^ia Unnifaciui
miicliiais (, miiiani qme v rijiiiibus liisclioflieimiensis
.
Unlaiiiiiaiii ullro doseieus ,
nionusurii privjecla fueral ; vide Stiirn,iu aibaieni ad
Aiislrnlem piiignm. pnri il iii S'!iiclimuii:a, iii sua qaem- Anct iit;ite poiililic s siiiiinii, liiil

que absid coinliium liaiuit. ^iiod ctiaiii CaiiuiJu-, iii

I .Apo^tolns Geriiiaiii.e.

PATUOLOGI^ EDITORIS MONITUM.

Neccssaiio pr:cf:iliiij de seipienli S. lioiiiracii E|.i- l) llucusqiie ires Ii:iriini pr.rcipice eililiniies iiniiie-

stolaniin collec<iiiiie , aci idHiiier paiica ilc goiierali raiiiiir : — Uiia anno 1605 Miigiiniix' a Serr.uiod.iia;

(lispos tioiie a noliis ejus nperilius aitiibu a diceiiius. altera .Mogunlicijiioipie a Wiirdiweiiiu, 17 >G ; idiiiii:i

Scripta S. Palris bic iii lie. paries dlvidiiiiinr. Priiiia veru nu|.erriiiie LunJiiii a dociore J. A, Gilos. Iu

coi.liiiet Fpislolas, Jur;iiiieiiiiiiii ei Conc lia , secunda oiiiiiibus ciiitores ralione puculiaii pecuilareni ordi-
,

SoriiK iies ; leitia, .Miscell:ii c:i opu ciila. iieiii servaveiuiil. Siin.liler raciuii siiiiius iii iiosiia,

I.. Oiiiiiia qiix dauiiis iii |.riiiia piile, eiib iinico et jiire ijiiideiii. Iii |ir:i!viis oiiin) recensioiiibus iiiid-

Epii'olarum titulo uHiii iiicliidi el inisceri suleliaiil. tue iioii ad S. Uoiiiraciuni periiiioiitcs , sed lau^
Juraineislnm aulein et Coiicili» disiincia ciassilica- tiiiii si\e ad euiii, sive ad ejus successores, vel Kc-

tioiie digna esse nolils visa siinl ; seculi pie siiinus (lesiani speciaiiles Eplstolu; iiiseil.c ruoraiit; cuni
doctoreiii J. .\. (jiles (de ipio infia plnries loi|ueiiiiir), aiileiii iii nostra llibl ollicca niiiisij;ii>i|ue 1'atriiiii .pii

(|ui scp:iialiin ca jain dedorat. Qiinad Kpislohis ipsus, cas sci ip-ei uiil sii:iin vicein li iboat, uiiiii-.ciijiis ine o)ii-

(|naiii cnrani eis prxbucriinus, )<al bii ex |iau';is se- Molas ail ojus liiciiin i"jeciiiiiis, scili. et : Aldii liiii el

()::culibu£. Gic^ liuiuiii II el 111 jiojiiilicuiu supra, uld vidciida.

67t Alt S. liOMFACIl Kl IS lOLAS (^•i

Mijil oiMimi (.iii'r:i ; Z:icliaii.i: tero paii.r, l.irii iico _\ I) lii, iii ;iil!iiiiiiui"i:e pi jsia, iju.iiii iii iiiislia eJilioiie

li'>ii aliiiiiiui, iiilr.i, iii pr.T ciili vcl t-oii enliiiiis lii- {liifra uhI^ iltri/ioiii?* ipu.s) r('|ietiviiiiiis, lector viileic

iiiis. II, c laiiii'ii, .Mil) n;i;jt'm/;iis liliilo, i|iiasiliiiii vi- iiolc-l. Iii cod. 1'aiis. (Siipp. -Oi)) i|ueiii ciiin cd.

|:iiill cpislnl 'S, (|iiafiiiii proprii aiiclore.s aiil aiiiil Marl. ad vcrbiini ciiiiliili (|iiaiiiori!eciiii taiiiuin lioiiii-

igiioli stinl, seivaiiiiis, i|uia niiHilii iiieliiis lialieiitki; li:e exstanl. Is cudix salls aiiliipiiis est; sed iiaicl

liiisseiil. Uiiinino eri;o iioviis est iio ler S. lioiiifacii iii aniiiio ineo siispicio quaMlani iie isli seriiioiii's

I- pi^lolaniiii orilo ; scd ad lectnri pTa'beiidain aliarum sl)lo verlioriiiii et ad legeiidiiin el ad iiileHiijeiidiiiu

iililoiiiiiii iiiiclli^eiiiiain valebuiit subiei|iieMle8 pix- faciliori «-'laieni seipiioiein reilole.iiil. lOxsui eliaiii

laliiiiie> el labiila;. niiiis aiil aller ex liis srrinouibua in (lodice Paiisieiisi

II. Seriiioiies, i|ui scciiiida parte eoiiliiieiiHir, re- 510, sed cuiii aliis iiilerseitis, (pios oiiiiies iiispexi,

ceiiMiliiuis post jam a iiobis laudaliim docloreiii sed nuiiieris disliligiicie supcil!iiuiii duxi. )

Cilcs, qiiieis siib>iii\il liaiic iiolain : « De seriiioiiilnis III. he .Miscrllancis I.Tudcin opii.^culis qua; iii tertia

sive li 'iniliis iprc siib lioiiifacii noiniiie vuI^'iI:j: siiiil, p:irio li;ibciiuir, iiiliil iiobis videtiir disceniluiii, n'si

iiili.l esi ciir iiiiilla dic;iiiiu«. l'.as eilidit pi iiiiiiiii .Mar- (jiiod ea priiiiiiin ab Anglico ci'l tcla ^uiit edilore,

leiiiiis iii aiiiplissiiiui! ciilleciiniiis Scriptoruin vcle- (|iieiu sci|iiiiiiur.

niiii t'iiii. V., p. 18 !. Qiia; de iis cdilor dicciida lia- 8

SEIU;.\11II PR.^FATIO
Al) SLIAM EPISTOI.AKUM S. UONIFACII REGKNSIONKM.

1. Di' lunum fpiilolarum iitUi ati\ II. De cnnimilim maiitmriiilis c.rcmplinibiis.

Ail niiilta valiiit vclrriiin, inaxinicqiie sancloriiiii, llariiin sainii Rniii^.icii C|i'slol riiin iiiaiiiiscripta

il ii"stioniiii iii C.Iiii-io p rei.tiiiii, epislolc, ad (,!((!- c ciuilaiia viilil iluo Itaio- revrniiiliss. et illii.i.lr.

(iior laiiicii pi tissiiiiiiiu. niu^, eoniiiiiiue alleiiiiu in ('.irjioriairi caii.inici juris

1° .-W/ /if/ III. .Miilia iiiini, liiia; ab bodieriii'; i:ova- ((ii n clioiic cil;iliir. Scd (Uiii cx Italia iii Ceriiiaiiiaiii

lorilni'i iii jii:j;iiiiii ct calciiiiiiaiii vocaiiliir, iii iilis i l:i, iit i (!eiciilur, ali aliis iiiviiala ro{;:ilai|iie inlelli-

cuiPgie el velut cerla, saiicla el saliiliiiii imbcaiitur, ferciii. ot ve ireiii laiiiiii cxoiaii poluiss",
iiei|iie

vrrlii !;iaiia, sacro.^-aiiciiiiii iiiiss;e saciiliciiiin, oniiio ( ciii egoqiiidciii i!la iiiii|n:iiii viilenui 'pcin :ilijeci,
pro lidelibiis (lcriiiK lis, saiicloiiin) iiiV(i(:iiio, rcli- /> siiiiii (|iie sla:i:n cngiiavi, si fiiinil olioi iiioiini.ise ,

i|iiiaiiiiii vcDcratiu, lUiinaui poiiiificis ai.clorilas , ct l'lal'i ilicitur, iii (Jcrinaiii.i' iioslr:!- riiinlo, ad crelaiii
slniilia. iisqiie ,
foiIeriiiiii>i , :ili'pia loilo iineiii:i cveiiiplaria
2° .4(/ iiiores. Iii illis cnim ciebra vilioruni rcpre- pi'Sse. Ac Heo benc lorluiiaiiio, taiicioqne lionif icio

I eiisiii, virUitiiiii laii'l:itiii, sciiiiiiternnruiii aiit pra;- siiis ailjuvaiitc prccibiis ,

iiiiiiiii iii ci-lcbi i ac locu-
iiiioiiiiii aiii siippliii ruiii c.xplical^o, ct i\ux gencris |iU te liii;olsiaJi('ii>is Ac ;ilciiii;i' bililinllicca iiiven t e

fiiiSilciii ali:i. societiie iioslra li. 1>. .lacobiis (Jrclscrus ; allenim

7)' A;l corim a (|iii' iis, ail qiios, et de qiiiliiis, vero iii aiii|'l ssima iioIiiUsiiiiaipic Cas^irca; .\l 'jcsla-
«.isloke siiiii, >"' SvUi, impiil sancius llic-
"'(»'("". lis V nvcrciiil s-iniiis, suisijiic
cniiriisi bibliollicca

roiiyiiio.';, < pi>l. ii, ns- ';i'ii' lioniims ab.iCiiUs piic- pro Kcdcsii calbolica scriplis, d spiiiaiioiiibu, ac |a-
sciit.t fucil. eiiiilola cs/. A I OiiiiilHHi Iralreiii Ciceio : biirdins, biiigc (larissiiiiiis I». (l"Clor risloriiis. Kuit
Ciiiii lua /cr/.i, le auiliie cideor. il oliiii exeinilar tcrliiiiii iii cgrc^Io Fiildciisis ino-
i' .\(l linli,riiiiii. On» iiiipcialoiis Auieliaiii pestas nasieiii lil roriiiii p'iiii, scd lioc ;ib iiivobinlc liarpyi.i
ic^ scrilicre ilcbcn l Sm:ii iis;ii iis Vo|iistiis, elaboia- iiiiiiiiiiidi siiiin, lllijrico, iii iiiaiii, siibl.itiiiii p"sle:i(pie
VII iii eo niaxiii.e, ul cx K| bciin rulibiis, bns liii- I v:irie laceialuiii el. coiisi is-iini, iia nl ijiii cjiis in
lcis, ac Sibvlliiii.s, e Miiiis dciiKpic bibliotb.ccis, llelinstndciisi I ililioll cca viilit rclii|iii:is Liilbcraiiiis
iiiipi.t, ciisldns
«pisinbis ((.iiipiiiei ct. ^aiii iiiurcst, pncilicaiis, di.xerii, \cl imli: s.ilis app rcre (jiiciii iii

iiossc .liin'/i""o siriptiis.tt pnslra E.isliit cpiiivlu : vctinbus Uactaiidis, lic.laiKlis ci iiiii il:ii'di<, lciieie
runin equ, vt solco, fnUi cuu>u, iiiio lit ulics j\iiiiHiiUm iiioiciii sol t:i sit diia illi (^cl.i iio. K ilnobus ijiinir

icriptores (ccis c viileo, uisi rcuilnm puuivi. Hiirsini - prioribiis Gciiiianici'' cxciiipbii ibiis, (jiia:, ipios lau-
c/'!' ("'" •l"ri/'«i.i /!/(r 5 S,/'!y/yi»is. A'"m i* ila\i liiiiiiani^siine iiu-criiiil d. ciisbiii.i viri lioc
ipie : /i.''/ (.'c , ,

i;jsflm 7MO(7i(c iii(/i(/i «(/ /.(/im rcrKiii ; caini|iie ob c:;ii- iiiinc, piiiiio ipiidcm inaiui, pr;eIo dciiide bbiaiiu
^aiii laiii ciebio liiiii iliiigeiiler ev oniiiibiis ('ii.iiiiin cxsi i ip;uiii csl.

liilil.olhiCaMiiii aiigiiis cpisloliias isliiisinoili S( l:e-

ni n i i
•

losln. isloL.cul.. e.t, II uiia Ca sar '" »^' l""'"'"'" ''"J"' "^^''^ cvcmplan.
(las ei.iil, (pi .i,

pnmus iii liistoria. Kl Loniracianas i»l:is iiiagiio se Secnius vcn. suiii iiiaxiine (.a;-areiiiii ms. cxeiii-

>Iiid o pcniiiisi.-sc leslatiir Oilii loiins i:. saiKli l!(im- pbir, 1° niiia vitnsr.oie miill i id maiiii scripliiiir.

facii Vii.c piol gii, ci lili. 11, c. 17 ; ijiii, ipi' daiii ve- |in.i'l (t cliiraiicruiii cl peiga ii.iiiin moiisir.l
Millic liidice, liis, Milijicii .V/ l':i' l:.r ;iiilii|iiit:is ii.iiii lii.;obtailii'iiM' a I ;!I7.
liili iiKcniic, ;:iii :'ll' ( : ( ;

iiuc.in iiioveul itU' cpisto!a\ Cjiuiri in mciiiu

il ili.riiiiir ni S|iliaiiciiiieiisi cav obio, jiissii Tiiilicmii aiibaiis,

/t( iii supra .sciipiis cjii.n(( /it, iiic p.iriur scr.pm- iwii (U'M'iip-ii INoviliis moii.icbus, pioul iii Codici'; cx-
'2'
liiibeiiiir, sciat illud l.ac r/c cai.su acciilisse i.uod , !; cnio, Cracc, l.aliccipe te^l.iliir. (Ji.ia ideiii Ca-
i.usqiwmeui iiiccinrc polii. yiiiluis vcil>i> lud e.i. iii i
tMiicuiii excni|.l;ir iiuilu. pliin s c.nrinct cpislo'as iii

'ot (iuol cdiiiiliir sancii lioiii^acii c" cnim siiui cxvii, lig.il.tadicusi taiiliiin l xmu.
iii
II d.cit, se, fi J..I1I
,'
logeiiii exsiillaliinmi lliis-e
5° (Jiii:i c;<'ilciii illic cxvii iiiiipi:im lo liicciii liaclciiiis
iiaciiis luisscl
i
cpislol.is
taiuli", cl ciiiii cvaiigcli(a iba mu ieic, Liic. xv, '.!', p:a';cr caniiii iioiriilb-s, (|iias s. Ic-it ei iii 1\ Aiiii:.-
aiiiiios ci vi iims, iis(,ue diciiir Iiniii mk.iiiiu loiiiiim ic.iilil rcveiciidis iiiics el illu-
i(iiiVi'(..liiiiiiii .

( o.i(,i(;((i/(,»i..-ii r.:ihi,tliiii uiveii ilirclniu^in ijniim p r- su isbiii.iis, d.' (|iii) siipia, i;;<niiiii:6 pi si.jiic i|iM:iii ,

iliii(i\ii^i.
' el . X ip.o, lcrc laiiici; Cci.i i.i.ice, }, illc hcu e Ur,
CTo SF.Rr.ARII pu.rrATio. r,->.

(Irt qiK) nnle Vil.ini saiicii niMiif.di fi.'il;ilii>nc, lili. in, A elegnns, nostro lolcr:iliilis, pra'lcrqiiain in panicnlis
Mi>j;iinl., |i. 3il. Al cc lM^iilsi:iilion'^il)(i'N i.xwiii aiit versiliiis aiit cpisloiis, ipnliiis aiil il:sci|iiili ;>iii

Iirini:r! unileiiiRiiila liifCTn feri- oiiiiips j:iiii|>riiloiM ol

discipnl.i' Siios quoipKiinodo ;ilf:iri inaijisiros jjaiiil -
lianl. Canilida iil)iqiie pccliiriiiii iiioriiinipic siiiiplKi-
in PonlilicMiii K|'isliilis et in Oliiloiii;iMa sancii linni-
Vit:i, 'iii:iiii el M i^iinii:ici)riMn liliro lorlio poni, l;is elucel : virlus, (;iirisii:iii:ii|iie cliariias ei nio-
f:icii

as|ie\eiiiiil. Acceilclinl iinoil ln;jolsl:iilii'iisiMin posle- deslia reiiidiM iii oiiiMilius. Sed iii Ciesareo voliiiniiii;
l-ioriiiii pltT:i'ipie vel a C:i'S:irco, vel eii iilio, ipioil iiinlio a liliranis ineiidosius craiii scripix pusteriorcs
qii:im priores.
cnm isio cnii^jriierel, oxenipl.iri viilcli:iiiliir exscriMl:e,
aileo nl posl lii^olsl;iilioiiseni 71 scrilierelnr . Epi-
VII. De velere in his epi-s!vlis oillioqrapliin el scfnone.

slold liac ilesnipin. superiiis posila, iilco oinii^sa, (pii:i,

Qiioii 1101:1 4 iiolab 101 rt :iilproiiiillcli'iiii, id vcio
jaiii repra'seiito. In CaL'saico ii;itiir C.odice siriliiiin
nl :ipp:iri't , in co iiiiile licl);ilexscriplio, ('.oilicc, alio
:

Ca'sa- Aliiiiiciiliis, avunculiis.

anlc loco posiin jiiii riicr:it qiieiii;iilnii>iliiin iii

leo iiis. e:i epistola esi .'iii. adolari, ailulnn.

aininiiiiciiliiin, adminiculuin.
IV. I>c Ca'sarei rxeinplaris expressione.
anxilio, au.rilior.
lii aiili(pi"riiMi cxsrri|)iioii;! C.oilicnin opcr;e viilcinr
.\iili:iciiiii, iit Cr:erc S'nZyyj>-ju., Ilubacuc,
preliiiin niliil niiilure. Aliiic lioc iiiilii oniiiino deli-
licrnaciil.i, vernncula.
lii-ratiini .ic >b(iiliiin fiiil. rciiiiiis lainen iii oniiiilius
boiieviilcii:ia , beiiivoliiiiia. Rsl cl episl. i'i biiniviila
asscqiii iiori liciiit. ^aiii el npcrariiiii iiilerveiicre
voliinlas; scd an iioii iin ndiiin ?
ineniia inlenliini ii'<iiiiii'l;i qii;i! siio iiiilicihiiMliir
,
r, linvilius, episl. |I0, bofms.
loco, iiiaxinie in cpi-lola prima, el paiicis (piibiisil;iin C:ir;i\o, /y.^U- :',>.
aliis. I>einilc iii velere verlioruin (|ii(iriinulaiii iirllio-
Cainliis ct C:irliis, Ciirulus.
grapliia iiolui esse ninrnsior, p;nliiii ipiia plerisipie c acerbo, coacervo.
iiiolesta illa lioilii; ac pidiciil:! , p:irlim ipiia in ipii-
coiniiioiiio, conimunio.
liiisilain iioii tain (irlliograplii:i ,
qii.nii lilirarii raco- Cnllliico, colloCO.
pr;iplii:i el iniperilia ccilo i (iiispiciia. ^e iprd liincii
coinp.iicsco, cnmpalior.
dclriinchli p:ilantiir aii iipiiiaiis ainanliorcs, (leiio-
COMSolo, consotor.
l:il):i paiilo iiifra ipi;c prioris videnliir geiieiis. 'rer-
colidie, quolidie.
lio, iteral):itiir idciilidcin lioc Epislolii sancii lioni-
:
ciii b irc, (|irrn)'('.
facii. Iiem episiola sancli Ilonifncii. Al caiii lotics D.inieliis, Oiiniel.
(ranilieii reponcrc ciir rci saiis lioc e litdo el
, '?
ilirego, diriqo.
s;iliil:itione, qiuc singiilas poeiie inclioat cpislolas, dipliliongie, diphliongi.
perspiciiiiin. In relnis, verliis ine aliis a proposilo episiiil:i, epislola.
excniplari iie sciens priidcnsipie iiniiin, nt :iiniii, nn- cpisl.niiciila. epislolium.
giieni (leflecicrein, c:ivi, sc;ili:a licet liiiilc;i, ct puiiie
I':iiitasina, pliaiilasmn.
iyrjauuiitrn iicciin eroot iioiinnlla, ipi:i' aliiis aliniKle I ilesco, fniinco.
!ors:iii aiit corriget aiit explic;il)il fi liiiiis. Vari:is la- Iloriel, fliircbit.
nieii v;wioriini exciiiplaiiiim lcciiones, et iioiiiii;ll;is
fiiia.-iiciis, exlernus,
iiilcriliiiii coiijecliiinciilas in iii:iigiiie, ciiiii liiteianiin liave, ave.
qii.irnnid;iin dc qinliiis piiiloposl, pr^iTivioie no:avi. ^ lioiicrosus, onerosut.
V. Oe Ca'sarei ejnsileni Cod:cis iijnulis uliqiiut idolatria, iitololnlria.
characirribtts, meisqne qiiibitsilant siqlis. llicsiis, Jisiis. Sed Ven. Bcila, in principi-,) libri de
Ca!sareo cxeniplari occiirienn.l iiiierdiMii igiiiili
fii Musica, p. o-i, dncet istiid II, qnod iiilcr i ei e po-
qiiidam cliararlcres, qiins vcti-ies aiit Anglicos aiit iiiiiir, essi^ Ci;eciiiii n, cl :i Lalinis ob ipsiiis :iiici(i-

Saxoiiicos rel):ir. Sod inagiiain lis p;irlcii) dissiiiiiles ri aiein noiiiinis inlerpoiii. Kl lor e id ob eain
.siiiil , qiios aiile Asseriinii Angliini prieiin:al Kditor. eliainf:ictiiiii cansaoi, nt si;.'Milic 'iiir illiiil e iioii

Evaiia t:iiiieii coll:iiii)iie, ipsoniin poeiie iiiicj;riiiii esse lireve, scd liingnin et i|iiod in lioc noinini'.
,

C()iifl:ivi alpli.ilieliiiii p a'sto iy()i riiissenl,

,
qiioil si siiavissiino loiigeipie iiieiliiissiinii li:iiiil rapliiii, scd
ti c lei lorilius dedissein, >irMt signa qiiilins vetiisliore sciisiiii, cl ciiiii qiiailaiii veliili nior.i, picla<iS'piii
illo s.vcmIo sipiMibaniiir cp siol:c. Scd pro liis, et si- sciisu leverenler pronunli.iiidiini.
inililiiis, siqna vcl exprinii iioii poliieniiii, vel deesse inl.csiis, illiesns.
visa siiiii , |)iiiictiila ipi;idain apposiii sic AliiC :
iiiliisler, iltnsler.

niilii si;;lx' (sic eiiiiii conipeiidianas dictiunuin iiiit:i.s iMliiininatiis, ilUtniinaliis.

vocai, iit ad epist. 011 diceuir, .lusliniaims) isla; siiiil :
inoriiiil:is, innormiias, vel cnorihiias.

C Cicsareiiin exeinpiar.
iiiroi;:ire,
iiitcrdiicise,
irruqare.
inducnc,
I. Ingolsiailiciisc.
ipsiid, ipsun.
C. 1. Uininiqiie.
juvar, jiibar.
li. It:il()iii;iiiiliii.

I,. Lelznci i:iiiMiii.

B iioberiinl, mverunt.
olioedicntia, obedienlia.
S. Siirius iii Viia sain li Uoiiifacii.
obtiinsus, oblusiis.
V. Viilg.ilns llililiortiin iiiltTpies Lat.!
oloscrica, hulo^crica.
F. F'irie lcgi poiesi.
p^alinogrnphus.
psalniigr.ipliiis,
Ingolsiadienscin vcro Codicein, qiiia proplcr olila-
rcpperi", reper lo.
(aiii v<'ctiir;e ciiiniKOiliciiein reniisi aiitcqiiaiii acci-
revcrcnlissiiniis, reverendissiinus , ul ainaiit;ssiiniis
perc C:»-s:ireiiiii licni-set, cilo ex apngraplio, qiiud
aiMiil C;ipili>liiiiiMi, 111 .'Mbino, Sparliauiini, In Cela.
cum C^csareo colhiiiiin solinn.
Snlifiagiiiiii, snjfraijiiim,
VI. De islarinn epislutarum slijlo. sobrius, maqis sobrie,
Et laineii ipi liiisdain non siml , ait sanctiis lliern- vciercsco, veierascu.
nynius, episl. a'l epula;, qua; noii
.M.ircellain, 5ii((i'i'(c volbcrc, votcere.
pluscenlnin ieilo'enl, qnas non conitil Apicius; in qui- vocifcro, vociferor,
bts niliit de niayislroruin hujns lenipmis jiire suljninul. In quibiis oiiinibus, ciini alia, tiim line vides, s pe i

Koi omnis feri oniiiia tellu<. (JmI v;i1i1c Lilinii.ii, aiit piisiliiiii pro » et oiilra, iieniipie b pro », iil
( i i

piililiiluin , niiidiiliiiiiqiie scinpcr styliini expetiiiit, Flflrentinis Pandcclis, el alibi s:i'pissiiiii', iil i'.i-

Ciceniiicin iKihent ct .Maiiiiliiiin, .Miiretiiin, Lipsiiiin, rergnn liliro singiil.iii dnccl lii issiiiiins. Do buiihii
:ilii)Si|iie nonniillos. In lii-ce saiicli Uniiiacii cpislolis vcro aliqiiibiis aliipiid ilernin snis p 'Slea bicii no-
s;inplex araiio cst ei fan)ili:iris; illo s.xtuIo iion iii- labiliir, ilciiiqnc ii.; Siiuilibus ahis.
675 AD S. noMFAr.l! (•! |ST()[,\S f.:c

WURDTWEINI PR.EFATIO.

i.Fcroni FEiir.iTATKJi: ^ jiiranilo olislricliis iiiiltiiiir (;/) ad pr.-rilicanilnm genil-

liilor |ir;r(ipii:i d'iiii,iiii;n sair.n ninuiiinrnln nic- liiis KvaiiReliiiiii, ad docendum saiiaiii doiirin.iin, ail
rilo iiiiiiicranil.i' vrniinil siinli l!oiiil':iiii S. .\Iii;;iinli- siicciili'nda«Jovisarliorcs(.'i),adplaiil:iiidiiiiieliiTiK:in-
ii;<! selis aiciiiriiisc pi el nnrlyiis episioU' ; iesl:in- diini scniPii ver;c lidei, I). o danle incrpineiiiiiiii (i).
liir eiiiiii iiluiiicle ijiiniii lii>rnil:i fneiil s:rriilo vii ot Epistolae |'r;i'senles non siiie maxima ciiiii ililliinlij-
VIII Koc lesi.iriini (".irinaiii:E r.Tcies (re) qii:iiii(iiie iie- le, ipiaiiliim licuii, ordine dironolngico disposii.i' labo-
ressiiin iil cxriMrrtnr vr zclo religioiiis pli; ns, lor- r< s l!oiiif:icii aposliilicns ali anno^ltiad anii. ^."jjcon-
lis iii pr.i''io, qiii e\pii„'ii:irot ictoloiimii^un {b), cr^uli- siantissimesiisccpios(^')iionsoliiniiiiiiiiiiiil,sodelpliiri'
rarel vipns el ilniiict.T siipcrsliiionuiii (f) alqiie iiia ClirisliaiKO relig oiiisilogmala, iiec iion iisilat un lioc

cn.irni.Trel 0|iiM;irio. (rf) i|iii :iljerr:intes rediirerciil, avoKcclesisedisciplinanicomprehendiiiil. Paiica iiii.-b-

rc.liicloMpie III sciiiiln snlniis rclinerenl. Griiiili liiiic dani iie iii pr^tlando simiis prolixiorcs ail liiciiiiiis {k).
iicsolio ilo^iiiiin ii Dcns W iilriilnin ex .\nyll.i ilieliiin Ffrevis isla rccensio iiovum liiic episiolarum opiis
dcin lionilaeinni {<'] ; is priiii;iii loliiis licclesi;i' (f) jiire- ab ulilitatc et pra>staiitia sat gupenpie coiniiieiidat ;

(n) In tyist. i Grcgorins II ail antiquos Snxones menli mentibus indoctis censona ratione Iransfiindas,
Aininiilio vohis, (jHoiiiiim propc esl reqtuim l)ei, ut Discipliiiain denique sncramenti, quam ad iniiiaiidos
nrmn vos sciliic.n iimiiriw:, et dccipiat in subliinlnle Deo prwvio crediiuros teneresludeus.ex forinulaofftcio*
verbiiruin, :iui iii qiiociinquc metallo saiulem vcsiram rum saitclce nostrce sedis nposlolica' instriiclionis luie
quiTialis, iiilornhlcs iilola iiianiifactn, aurea, aryciilei, gralia pra'lihata volumus, ut intendas, eic. GiuiUt
de quaciinqiie nialeria facla, quiv fal-
n'i«.i, liipiiea rel B episl. t>. C. 7 el 8.
sidica nuiuiiia a paqanis aiiliquilus qunti dii fncla sunl, Vid. Scliiminckii dissert. de Aibore Jovis.
(/i)

in qu.bus riceinones hnbitare nnscuniur, elc. El epsl. (i) Cor. m, 6.

I

iid Z;icli;iri;ini PP. Franci, id seuwres

51 Honiliicii :
{j) VerbiMii Uoi disseminando per Uassiain. Eichs-
iliciiut, piusquam per teinpiis ocloginta annorum syuo- feldiam, Saxoniam, Tliurmgiam, Frisiam el Galliiirt,
duiu non feceruiii, ncc arcliiepiscopum liabuerunt ; ncc atipie Bavariaiii,elc, Sueviam, etc, epist. 5, li, 7,
ccclesiif cunonica jura alicui fundubnnt vel renovabunl 8, 9, 10 et 00, cic. ; condendo episcopia el ppclesi:is
modo aulem maxima cx par:e jicr civitalcs episcppalrs eri^endo, episi. lo et 5i, etc. ; Bavarinm in i|uatiior
sedes tradiliv sunl luicis cufiiais ad possidcndum, vel parocliias sive episcopatiis dividcndo, epist. 4(i ;

adulleraiis , clericis scorialoribus cl publicanis siE. a/ij- cclcbrando syiiodos per anniini biiias. epi-i. 45 et
riler ad perjr e idum, elc. Iliiilem : Ecclesiasliia reli- 56, elc. Ilisce lalioribiis adeo beiiedixit Deiis, iil.
yio jain tonqo lempori', id esl, non minus quain per tcsie Grcijoiio F'P. III, Bonifacius ad cenlimi inillia
sexaiiinla vel sepluaqinla annos catcata el dissipata fuit. aiiiiiiaruni iii Germania de poieslate paganoruin iibc-
(6) Lc(:.itiir coiiciliiini Liptiiiense suli nuiii. 57 ct raverii, ete. (I'4iist. Hi}.
positiis ilii iiidiculiis supirsliiluiiuin et p3<,Miiiaruni (/;) gcneralim loquitnr juranien-
lle (ide calliolica
ct ep. S'J. tiiiii Bonifacii 75 el |ii5; de Deo tiiiio cl
et epist.
(i) Grei;oriiis III PP. ad opUmates et populiim Gcr- iiiio cpist. 2 ot 'J"2 de verbo Dei incarnaio epist. 7
; ;

niaiii;e , ep. il:

qui in noiniiie Cliristi baiiiii.iii
\'o^, sacraineiitiiiii bapiismi refernnl epist. i!, li, 7, H, 72,
esiis, Chritiuiii iiiduntis, ubsliiicie ab oinni cultu pa t<i; et episl. lU ail Saiirti bHpiisini sacramentuiii
:

(/(iHOium, iioii iim Hiii vosnielipsos corrigeules, sed et r iion nisi in pascali festiviiaie el Penlecoste pra;ben-
subdilos vcstros, divinos vel sortileqos vel sacrificia duiii esse, e:tceplis his qiiibiis nionis nrgenie pt-ri-
vwrtuorum seu liicorum vcl foiUium augtiria vel pliyla- ciilo, iie in alleriiiini pereant, talibus oportei reme-
cieria el incawulnres el maleficos el observationes varias, diis subveiiire. Meinoralnr sacramentuiii conririna-
qua' in veslris finibus fieri sulebant, omiiino rcspuentes lionis in epist. -iti non iteranda', episl. 24; eiidiari.
;

aique al'jicieiiles, clc. stia et epist. 2() et 2.S ; siera

iiiissa; sacriliciiim,
(rf) Vid. aiiiiiis 7^5 et iiistriictiones pro pagaiiis inysteria iii loco consecrato esse peragenda, episi,
convcrtcndis a l):iiiiele episcopo snggesla: Bonifacio, 58; sanctitas sacerdntii, epist. 145; niissx pni
iium. 13 et \i. Aild.ilnr aiiiius 7i^, etc. defiinctis ei ciiiiimunia iimunntur siifT. agia, episi.
(e) Coiiferaninr not.e aiiic epistolaiii priniam et 130, 144,127,5,21,25,29,95, lOSelKjU. l'oteslas
qiiii|''in noi. b. claviuiii III jnranieiito Bonifacii sxpius allcgaio ct
(/) Fuil is Credorius PP. II ab anno 7I,t ad an. paeiiiieiitiic pro criiiiinilius recenseniiir iii epist. 5(j

751. Proiuisil acilein lionilacins aii. 7:25 per I'atreni et5-i. Iii liac e.idoin epislol.i dicitiir Omnes presby- :

e( FUiiint et Spiritnm sauciuin, Trinilaie inscparabi- ii teri oleunt infirinorum ab episcupo expetant, tecumque
lem. se oninem fideiu ct purilutcm sancur fi lei cailioliciv liubeiint ct udinoiieaiit fidcies infirmos illud exquirere,

eihibere el in uinlae ejusdem fidci, Deo operanle, per- ut eodem oleo peruncli a presbyieris sancntur, qtiia
sistere, in quo onmis (jhrislinnoruin salus e se sine oralio fidei salvabit infirmos. Gullalio iiriiinuni qiialis
diibio eomprobaliir, iiullo modo conlra unitatiin cont- esse delicat iiionet episi. 10. Ordiiialiuiics in quaiunr
miiiiis el unwersalis luclcsia, suudenie quopium, con- leiiiporibiis indi^ilal epi^t. 58 ; de presbyteris agit
s^^niire, elc. Jiir:iiiieiitiiiii iiit'(;iuin repciics iiiira, „ epist. 75 ; do proiiiolu ad diaconatiiin epist. 108.
aiilc cpistidini ."). " Coiii|ueriiiir episl. 50 et 5(5 Zacliarias PP. quod non
(ijl \ Grenorio PP. 11, qiii in e|iist. 2 ail : Ideo in esset (liireroiilia inter biicos et sacerdoles, quibiis
noiiiine indivisihilis rrinilatis rer iiiconcussam anclori- pii^nare Iiciliiin iioii cst. Qualis eitint victoria dalur,
laiein be.iii l'ctri aposlolorum princii>is. cujus doclriiia; ubi saccrdotcs, qui una hora dominica perlraclaiti
v.agisiertis dispensatione fungimur, et locunt sacia: sc- mysleria et Chrisli dominirum porrigunt corpus pro
dis udmi<iis'ramus, modesliam lua: religioitis instiluiiin.s suuTum animiirum redcmptione et postea Christianos.
o'que pra^cipiiiius, ut in verbo Dci, quo iyne salulifcro, quibus minitirare hoc debiieraiit, aut pagnnos, quibus
qiiem Oominus iniilere venit in lerram, initcre viderit, Christum privdicuie, propriis sncrilegtsque maitibus
ad quascunque qciiles tnfidelilalis errore delenlas pro- iiecaiil. 'roiisura eiiaiii iii capile clcricoruin cpiMl.
perarc, Dco iiniiucnie,polucrit, minisleriiim rcgni D<i Ili5 iiitiiiialur. Legiliinuin coiijugiuin iioii sep:ir.ibile,

per iii!.iniialiiinem nominis Christi Domini l>ei nosiri cjicepla caiisa rornliationis et nisi ciiiii consciisii
verilntis sua^ione designcs per spiritum virlutis et
, cl ainb riim epist. .'.3, 72, 75 ei 10l.>, aperie diciint.
dilcciiiinis ac sobrietaiis prccdicntionent uiriusque testa- »-.pi>l.
 C77 wuKnrwiiM nt.i-iATio. 67S
iipcl aiilei;'. slyiiis eariimilcm nec Clceroiiiniiiis nni \ clarissiiniis. Ex liis :iiiilioliiis conTecit Nieo-
iiniiiii
PlliiiAiitis sii, iDiniis aiiliMii tiili(ll<i linjiis s:i'rii|| laiis Scrariiis, et cpi-lol:is (eiiliim (|ulnquaginia et
flo^-ciilis acroiiiinndaliis, (iraiio i:micii siinplev <>i iinaiii .MoKUiiti.-ici aii. 101)5, typis I!:illli:isaris Lippii
raiiiili.iris, illo :»^vo iinn iii('leg;ins, noslro tolerfiliilis descrilil fecll. E:cilein epHtnLn ciim iiolls Ser.iiii in-
est. pncien]iiam iii puiiciilis niit versiliiis aiit epistolls, simt lomo XIII Bibliotlieca; iiiaximx l';ilruin a
scrl.i!
qnibiis aiit vel disclpiike siios (piii(|iio iikkIo
(llscipiili pag, 70 ad lliO.
.iiriri in:)i;istri>s g:iii(lelianl. Caiidkl.i iihupic pecln- Nohis licuil esse felicinriliiis, qni nacti siimin Ci<-
riiiii nioriiiii(|iie siiiipHcil:is eliic 1, viriiis (ilinslla- dlreiii pergamenuiii iii bil)lioilicc:i iiietrnpoliiaiia",
iia-iue cliarlt:is et nioilesiin rcnidel in oninlliiis. Moguntin.Te as-eivatuni, ah aiili.|iiliale vcneraiidiim
Olliloniis ail petuioneni nionaclioriiin Fiililensiiim cliaiartercs eiiiiii ejusdciii posili in Iroiiti; liiiju., Ijln i

Viiam S. scripiurus, episiolas (jiisilcni

Jionilacii iliiiin ad ^:cculiiiii iioiiiiiii. Aiixiiniis inde
rcrcriiiit
cen>.(iit ess" apilssinias liiiic ihori perlicieiido (u).
I
iiiiineruiii epislolarum, cisdeimiiie ndjcciiiius nolas
Trlgiiit:i ciicller epistolas Vitc lti<iiiraci:iii:i: liis^;- liisloricii-criiicas el lecllnnes ni;iji; ponileris va- i

niit Olliliiiiiis. ['riori deiiiiini s;cciilo ,! icobus Grel- iiantes, et ex alio (|U(idaiii Carlsnibano Cuilice nis.
scriis iu :icademi;i! Iiigolsladleiisis bihliollieca repe- pergaineiio clrca fiiiein opciis cpisiolas qiiasdam
rlt cxeiiiplar eplsiolaruiii septuagiiit:i ctoctoiii Span- ineilitas.
liclineiislca;niihio a novlilo iiKiiiaclio jiissii Ti illie- Lecloi amlce, boc iiovo lahore iii S| leniliircm et
iiiii ahbatis an. \iQl descriplinii. Aliiid cxeni|dar (jeniiaiii:e s^icrae eiiioliiiiicniniii mis epio ulere se-
ceiilum et sepleiinleciiii ei.islolariiin in (.:es:irea liuli), el peipetin) vale. Musa-o meu apu
I> b:iiii e I

Vindoboiiensi bihliolliec.i liiviiiit 1'lsloriiis scriptis, Vaiigiones vi Idus Sepienihns, aiiiin ri87.
(ii^putalionihiis ullis(|uu lahurihus litlcrariis loiige "
Epist. 24 de grad<biK in nialrlmoiiio riinlrnliendo Oiniltiniiis p!ura In ipsis eplslolis legcnda.
probibilis sernio est. Oporliieral qmdciii, (iiianitiu se Otliloiiiis in prologo
(rt) 1'etilionibus veslris, fra- :

ngnotciinl n[ftiiitaie prvpniiiuns, ad liujua ci^piiUv non IresFuldenses, pront scenliic mece pcrnmil parrilas,
accedere sociciawm, sed quia lempcianiia in.uiis ct parere siuilui : pelislis eiiini ul S. 1'airis noslri lioni-
prwser^iin iii loiii barbura (jcnte, plus placet f/uniii lacii Vitiiiii, priccipuo iiiiidiin elcqaiiliiiuc, ut pnle S.
Jistriclw ceiisma', coiicedeiutum esl ut posl qwirlaiii Wilihaldi, itillo «/i(ii/«i(HS cdilani, sed in locis qnihus-
gcneralioiiein jniiijantur, ln coMia Doinini >eiiiper dam iia iiifirmo iHleUeciiii obtciiram. ut difficile puteat
iioviiiii clirlsiii:i preshyler accipi^it ah cplscopu |ia- qiio rntio tcndui , lianc eqo sentcnlia apcrnori rcscra-
rocliKU eplsl. .".C,, el 68 cliiisiiia ct ideuiii sanctiiiii rem Foriassis enim ille veiicrnudiis uir,
Ihnleni :

|ira'clpliiir. Ue nietropolilanis agit episl. 7o ; de qni Vitam S. iit primis

Ilonifacii
scripst ( Wilib diluin
iisu pallii epist. 59 et
Zacharias l'P. all episl.
'IS, ei liilellinll) virlules ejus multns epislnlnsqiie iiesciens,
liO pallia (^ratis Episcopi oriicliim eliicid.il
daiida. prcctcrinifit. Sed m.lii considiranli liiterns oniiies
cpist. 7.1, e( coadjiiiiiris in episcopalu meininit epist. quus de en liubelis, in nullis miijur taiili pnvnilis au-
>i et 52 obllgaiionis auteiii pre^hyleroruin peiies
; ctorilas quam iit ep.siolis ab ipsa vel
dircctis ad ipsuin
suas ccclcsias re^idendi episl. :.8. Lleiicliiis leslo- videliir essc. Ihi naniiiue apertissime inspiiiiur quinila
ruiii per aniii circuluiii exliibetiir episi. 58. l'asclia vcneratione priinitus fuerit susceptus a ponlifice Itn-
ad nurm:iiii concllii ISicwni celehranduiu epist. lUo. inaiio, qualiierque euin ordiiialttm miscrit ad pradi-
Culliis relii|iiiaruui episl. 55 ei iii iiiultls al is. Inlcr- canUum cunclis Qermaniiv popiilis, qunnto etium la-
cessio sanclorum iii ciKlis epist. 117. Dei inater /-< horc eaindein Geriiiaiiiam ad Cliristi jidcm converleril
beata Maria seiiiper viPi^o oiciirrit eplsl. 115. Sign:i- ctc. Ih;dcin Uiji namiiue priiis, qund iterum dico,
:

«uluiii erucis episl. S2. Preces pro averieiida pluvia qiiia iiiter omnes literas quas de S. Hoiiifacio liabetis,
episl. 1U7. Graliaruni aclio pru auiii rcrliliiaie epist. epistoliv illius mihi jirivcipiice viderentiir. inde quas-
^«'J. Oratioiics pro iiiv ceiii eplsi. 5, li, lli, cl cnnque /iii c cfjri necessarias invenire iwtni, in iinum
passini per epistolas. Stiidiuni sacrarum Scripiur:i- cvtligere iludiii... proinde et vus, fratres /'»/((. iisi.t,
riiiii suinino opeie coiiiineiidalur episi. 4 el ISU, unice peio aique admeiieo ul eusdem epistolas inlen-
uti el iraditiu sancloruiii l'airum epist. lUo, elc. lione siimma tegalis.

ALIA WURDTWEINI PRJLFATIO.

EPISTOL.E (fl) S. BOXir.\CII ((») AUCIIIEP. MO(;UXT. ET MAllTVniS.

S. Dnniracium noRniilli dicunt e steinmnle reglo iiims S. Walpnrgis fili:c Ulcliardi regis Angllnn, ile
progiialum, quud tn cliaria quadain vucetiir proplii- D (pio iii Lucensi llaliie urbe bou legiliir epliapliliiin :

(n)CertiorennncoTiiinc clironnlogiconiaximamsal- mnnt in descriplione Devonice. Ipscmet rJonifaciiis in

tcni partein disposlue. Kplslolani, qii:i' iiohis prliiia episl, 1 ad /.acliarlam, qua; inclpll : Coiifiieiniir, Ito-
est, Serariiis ii(il:i>it tri^eslniain lerilain , secunilam mine, elc. (apiiil Scrarliim est episl. \7)i}, palnaiii
\ero iKislram ccniesimani deciinain uclavain c^se suiiin liiilical, iliiiii all Stinodns et ecclcsia, ii quci
:

voliiit ct sic (leiineps. nulus el vutriliis fiii, id esl, in Iriiiismarina Snxoiiia ,

(b) Ciimpc|laiu<:iiilea \Vynfrith.\'H\. episl. 1,(|unin Lundiinensis siinodus, etc. Iii nis. (jailhusia: Ciiloii. :

Danlel cpiscopiis dlrcxil ad umncs

Cliri^lianos , iii U.atiis Honificius (lenil.ile soluni in iit.mla qmv liritaii-
coruiii cliaril:iti VVyiilrllliuiii coiniiKMid irci. Snlitiis iiiii dic.tnr hnbiiil quam mii4o incolit (jcns Anqlorum,
,

est patri;iiii An^li.eoppiiliini Kirtun, Creiiodnin, :ipiKl quicaSaXunibus traxi^seoriqiiiem piiliiliir. Kxilwardns,
Caiiideniiiii et Nii (iI:iiiim ll.irpe^rcliliim dicitiir Cridia- lil). de S. Uiircliardii, c. 2 Winliidns indigeiia .-In-
1 :

diinum III coiiiiialii Devonicc. .Mahilloiiius iii ()b^erv:it. ijlia. Waiidelherlus, Nnn. Jun.
fincviis, § VI, p. i ; lionifaciiis niitu esl iii Sa.vonitt
oecidcniuli el qiiidem in lioUierno coniitalu Deioniiv, Noiiisamisles fulgol Itonifacius, An^jlis
Crediniito, Cwditon seu Kdlus, ail Chi Isliim Oceaiii qui iniMi alumiios,
iirbe Idrtoii ,
qiiiv qnOHdnin
Fresoiiuin piiio sulimillens colla Ijvacrii.
sedes episcopiilis, ab F..cuiiit sex circiier n.illi.ribus di-
slat.Id qitvd e.c poptilarium Iraditionc el lirente nie- Non Igiiur biuie Trilhcmius Winfriduin naiione Sco-
moria Guiletinut Citnideniis el .loaimes Spedus affir- iitm aliirniat lib. de Scriptnr. ecclcsi.isikis, p. •iiU,
 AD S. nONlFACll F.CISTOLAS nso
CT?
Ilic ri'<; niohrir.liisri^iniPSi-il <;oeplrirpr
alrinis. A snlijpciioiie pncvi^iiil, oi illuin nlii, ejiis sapieniir»;
|i<il"rum, ninii.rp iiiciMli vel ipsins salnlicrriiiia (l(ictrin:i in-
li.'X 11111 Anflliiriiiii. reuiMiiii
'«'""'l i|'-''

|li'^itii 11 iJi;iii<il, prii CiinslK ciiiica rclui 11.

siiniii niiiliio lioiiore pr;ineiierniil, ni p;ilreiii, nni-
Kr^i. Uii'li;ii-iluiii iiiil'is ilod;l Aligli;! s:iiicniiii.
vpisis iii pjns laiiilpiii riincl;iiii:iiil lins, ai(|iic ail siii-
:iliii;e,
liir liniiloi sanol.-p W;illiiir_L;;i' viit;i .is giilds ecclrsiasliii orclinis gradiis piiiii pri.inoventi-
Ki WiUilial.ii s;iiii-li siiuiil pl Winili.illi ;

pi.lonim. biis, laiiilpiii ail sacenloial.s olficii (liKnilalPin iri-

SiinVajjiiiiii iiiioriiiii ilel in.liis legiia
Anipii (n).
g.iil;i ((/) ;int co anipliiis aniios liahens eligiliir.
Sn-cepla vcro sacerdolii iligiiil^ite, iiiialpiii se e\lii-
Winfriiliis niislpr niiii"S pncriles necduin egrcssns
luierit iii iilriiisi|iie lioininis (oiiiritioiie \Fvrie condi-
ni(iii;isli'riiiiii iiigreiliinr (t>).
lioiie] iil s;icraiiiei|ii oclenlis dignus lieret p;inicipa-
WHilriiliis. inrpssilijli s;iPr;)riini Scriplnranini
i

i;
IIdiip, nieliiis i.lli<;iiiir e\ opcruiii sui.riim tesliiiiuiiiu
meililiilioiii i-lpihiiis, oi.r.piii rpt,'ii!;iris vil;p discipli-
i

ii;iliiiiip p.T .inno, plii- qinini ullo verlioniiii jiidicio.

n:ini snli pra^Hiii :ililiilis ^iiliei
pro ilesi.lprii siii (iii.inlil;iie C.revil iii dies Winlridi a doclrina pietate et sa-
res piisinilirpl, ilii iiie liiiii ,

ili.plDrniii peiiiiri:i iii IpciiiniP iliiina s;ili;iri ne- pientia , noniiiiis fiina; liiiic i
selectns a sy-
r;e aliis
qii.iiii
rr:ilrnini|iie simrnin .iil iiodo, ipii alilegarelur ad arcliiepiscopnni Caiilua-
(piirpl. ciiiii coiisensn .-ililialis

iii()n.is'|priiiiii (pioil usc.iie lioilie iliiiliir iSuiscelle ripiiseni giavi reipulilicae iiegolio , a qiio felicilpr
in

p;rvciiil ei l)iMl:e iiiPiiiori;e Winlipili (f) al>li:ilis, peiaclK reversiis iii{;ens gandiiiin atliilil uiiiversis.
vpiier;iliililcr eiilcin iiioiiaslerio iniic pnvfiiit, Migiio inleriiii a'slu:iiis de-idprio iii ip;;i iiiliiis ex-
,|ni
in:iyistei iiiiii elpuii.
elpiiii. t-in
lllii laiHlPin
i.inui ii< lain
i.,.., gr.iminal.c.T
^•••^ tpris
. .-. pr.V(lic;iiiili
^
^
t^vaii^ellinn,
p n'gre :idiiiiiduin a mm
'
alil.ale oliiiiinit ppregrin;iiidi vciiiaiii. Cniii sociis
aihs iiiclri(;rqiie snlitiliialis ipiani spirilnalis iiilelli- jj
"pcnli.T! desiiler;ita criuliiiiiiie polilns, ailco iti liac Iiiiic 'iiisilpm 7.p|i
'""' pjusdein 7^11 (piilinsdain
niiil.iisihi pervcnn Lnndenwic (e)
scienlie l:iiiia niidiqne ilivnl- et iiide Dorstel ({). Sed (|iic)niain per idpiii leiii-
ad
pollcre coepil, nl, ejiis
cinsa disceiidi coii- p is (li-sensioexorla iiiler Kaioluin (</) priii-
lios;iIis
gaia, ad ipsniii eii.iin alii
ci|;eiii gloriosuniipje diicein Francoriiiii el tl.itbo-
jliiprent.
scienliis proreclns fecil , tanio (Hiiii (/() icgeni fresonnni, popiilos ex ulrai|iic parle
yiiaiiio iiiajores in
aliis exisliiiiaiis oiiines huniililate ac pertntli;ilKii , iiiax;niaipie pars Lccleslaniiii Clirisii,
sc iiiiiioicin

el lil). II ile Viris illnstriliiis ord. S. lieneilicti, cap. scripsit Liipns Scrvalus, el Fridestariensis alilias fiiit.
nec ante rrillieniinni |c/l (hinoiiipa ill.i oiistitiilio vidptur iii Angli;e ino-
51. iteiii lili. 111, cii«. Uil
i
;

Manaiiiis SpoIhS, lili. n Cliroii. ad aii. 71.") el 741, n.isleiii- tiiiii vigiiisse, iil aiile aniiuin Irige iiiiniii ad
7 i.5et post a Tlnnna boinpac-
ail aii. saLerdotiiiiii iiiii evplierelitr iillns. yeneial). B.-da iii
Ijliiii iliilein 111

ro, Iili. II cap. 150.

lli^ior. Sp.it., Kpiti.nic de sp ips . scriliii : Decimo nouo vine ineu;

(ii) SpiI Kipliard.iiii Willilialdi el Winilialdi palr.'m aiino d acontdiim . tricesinio graduin iiresl>yleralus,
uiruinqne per reverendissiini
rpupiii liiis-e noiidiiiii e\|ilorai;e veii.ilis resesi. Vid.
niiiiisterium cpi^copt
('.("elsprns Idi l Oliscrvat. iii Ciiiiinientar. Pliilippi Joaiinis, jubente Ceo fridn abbule, snscepi.
Kisieieii-is episcopi, cap. i , Sigillarin.., c. I, § v, p. (e) Londinnm. Iii Vila S. liunilacii Wililialdiiia
lm:nen.\is pLrngiatis lernv partibus, prospero
{il. Npqee id evinciiiil illi versii? qui iii lenipio ai- leg tiir :

ovans fra'ru,u comiialu perienil ad locum ubi eral

cis .Mogiiuiiii p legpli.iiiiiir : ,

furuin reruin vcnuHnin et usqne liudie nniniuo Anqlo-

i; sliipp n:i'iisregij l.onifjriiis,
|!r.laiiiii3in iilini iIpspipiis ,
•' rum Saxonumque vocabulo appellalnr Luudenwicli, n
Aiic'loiii:ilP |.(nililii;is sumiiii, luil .Scriv rio Ludenwicl:, Lundoniam venil qua: a Ueda ,

Atoslolcis (.ieiiiianip. nppcllatitr niutiaruin cmporium lerra mariqne venien-

Ili anlpni vi rsiis jnnioris ;i'vi proI);ili(ine egent, IJie- linm. .\l,vi;li,LO.\li:s.

eiiiicliidit oliserval. prasviis, §

.\l:iljilloniiis iii (/')Torslul apiid PlcloinaMini el Tacilnin : Batavc-'
viier
duruni. ynod, ait liei t us, no-liis est II i/r/ili! i>»pi5(<',
vu, pai'. 'i lioiii(acii piiieiles, quusiiobis iijnolos esse
:

roliin aiiliiiiionini sileiiliiim, vaiiis conjeiluris iiiqui-

de ipio Marceliiiius cip. 13 sic Sanci episcopi :

rereiioii fdcal, ceite uec decel. Qiii reifiiim ei iiennslri-

Willebrurdus et Swibertus cum sncerdulibut et clericts
hininl ei SS. \\ ilitnilili ei ^Vun balili cunsaiiguiiieuin ilollandiam et trisium ubiqne pervagantes, rudent
ilicunl, uiillo iidiUmenlo niluntur leijilimo. liluil explo-
poiiulum docuinentis evangelicis informnrerunt. doceu-
tcs profannm idototalrice cutliim abotendo retinquere,
raliini (piod (jhoiij/hik^ Vj1«' cundilor Iradil, nubiU pru-
oiiunilnm iniise lluuilaciuin, i/iii Lcobgijtha: sun- cwccliumeuos biptiziiverunl, ncopligtos cunfirmaverunl,
s fi'a
clinioniali aflinilile coiiiunclus eral. sncros ordines celebraveruit , ac in pngis singulis
(i.) O.liloiiii^ deVilaS. lionifacii,
lil). i, c. 5 : Puer Evangeliuin pucis conslauter et devote pra'dicaveruul
plenus , quanlo nia/jis eum
dieiua jam el per toca singula presbgleros et diaconos ordinaee-
saiiciiis, virlu e
vater levucare ad sacularia sludebat, lanlo coiislantius runt ; qui eos iii verbo fi iei el minislerio baplizandi
in inciviilis iicrdiiraie el ad saciarum liiteraruin nolitiiim adjuvurenl, muxiine in tnaguo vico Duerslal, iii i/hh pcr
verlinijere aulilubal. Vnde luiro di:.pcnsiitiunisjuilicio b eiiaium prwdicnntes, lolum pupnlum ad fideia per-

jaclum c.s( u: pater, quisolus erat iiupedimenlo, repea- diixerunt Llirisli, ar faiia ido:orum commutaiiies iii
liiia luliriniliile corrcpius,iirisli'iam
lueniis perlinaciam D ccctesiasCliiisli, quinquaginla duas dedicaverunt eccte-

depoiHret, pueruiiuine pcr legatos iloueos ad nionasle- sias parucliiales i;i eo. ud)Uiurio Cunilieri iniliiis^et

riiiin qnod piiscu iiuncupaliir vocabnlo .idescancaslre

ulioruin ainicorum. Wicduerslcde urbs l''risia: ad
diriijeiel ,
cumineiidnus euin Wolfliardo, veuerabili lliiviuni Lacain vulgo Locke. Mauillo.vils. Durstet
ejuiiem monasterii abbali, a qito proliiius, sicut mona- ScnivKiuis.
(i;) Cogiioinciilo ilfar/Wfus vocabatur; eralqiie Pip-
siicus ordo puscehal , benujne susccptus , jralribus
cummcndatus, uniceisa religionis munia , qua: liiijus- pini lilius, (pii. ut a priore diclo Laudensi, e cujiis
mudi ,elas permisil, bene cccpil, meliutquede die in lilia l!pgg;i eL Ansegiso priiicipe, post .\letpiisi epi-

diem coniplevil. De iiiuiiaslerii) .idescnncaslre nolal sccipi), ii.ilus crat, (lislingiiatiir, junior el secundus,

M.jbiilun. loc. cit. pag. ii Adescancastre esladEscam ;

Crassns el llerslnllus appeiUilus,ipiique Caruloiiiaiiiu
C".struin,quod Edwardus Mailieicin martijrolog. .\uglo- et 1'ipliii pater iuii.
Uenedictiuo non mnle inlerinelatiir lixuniam,vulgo t.r- (Ii) U:iibudus apud Jonani iii S. Wiilfranni Vila
cesler, priinariam Devonuv cirilatcm adlscam ilumen, d\. nur dux Fribununi ; iii Willilial.lo, Otliluno, Al-
qniv .\de cancastrum dictnsil.qnasi castruin ad haim, ciiiiio, Aiinalilius Pilliceanis, elc, rcx andil, cui ciiiii

l.iiiiitsi munnsleriuin apiid Exoniam tuin luisse

nutlain Franpi.iuiii aiit regiliiis ant diipibns seii doinus iiia-
prodit monumenium. juriliiis iiiulla el giavia bcll.i eianl. iNani ciiiii Caroli

[c) :il)l)a:is iionipn varie scripluin Ipgiiiir

lliijiis : palcr PipiMiius citeri .leiii ci i^ risiiim adeiner.il
Wynbreclit, Winberclil., Winbertus, ^Vimbertus, Wiri- eiiiiiipie Willenbnrijo, ipjod iiiinc ( Itriijectuin iionii-
'•icilus M igbertus. Seil alius esl illc ciijiis Viiaiii iiaiui, pxtiiiliral.c iin.iue luissel ipse 1'ippiiius uior-
,
 (181 WlRLiTWElM Pli^FATIO. ns-2

qiisn FiMiicor.im priiis in Frcsi;i siil)j.'C[;c er.TiU Impe- A lyrio coron.ilum esse, quadragesiino peiegrinaiionis
rio, Rilboili perseciilinne inciinibeiiie, id')loni;i! cnl- ejiis anno revoliuo, quae id-o boc aniio inccpla fnii.
lurn lugnbrller redilebatur (n) idenqne vir Dei Wiii- Oililonus ait Passus est anno pereg iiiali inis sua>
:

fridus, pcrspecla Innia) perversilaiis mole cx illis qiiailMgesinio. Qnare linec epnclia rerta el indiibila-
panibus disressil nd TiftU (b) iliidemiiie Hatboiluiii la. Serrarius, qui Ronifacii in .Viigliain reclitum cnm
rcgcni , iit a lanta pravilale qniesrrrel, al'o;piiliir ;
lioc anno accuraledligavit et cx vcrbis Wilbb.ildi
sed inc;is>iiiii. Cunii|nc inleHigerei diiiliirn.i perf|iii>i- nolavit qiiod Bnnifaeius in Anglia hyenies duns e
lione, iliideni se friislra clioratiiruni pr.rdicando,
I Frisia, uncle aulninno sdveral, reversiis iransegcrit
arida spii iiii.di ferlililite arv;i reliipiil el ad iial.de et snb iniliiini leili;E Rcimini perrc.verii, anno snili-
soluni Ir.MiMiiiijravil fc). CiH si^ptingcntc^imn decimo oclavo, bi^.-niiiiimquc in
Aiinus i!,'itnr 7|ii U iii/')-;i/i iiiis-iiiirs piinms est, II siilidiim liinc inanserit.
'lali solci
iit heiii' nolavil aiirlnr Clironici W.rziburgriisis, a Accidit inlerea ul n)oii;isierii siii P.iler, depisito
Baluzio lili. i, Miscellaneoruni edilus, sed ibi coiifnn- r;irnis crgaslul), vitam pr.TseiUem finiiel. Ciijiis
dilur liax peregrinalio in Frisiam priina cuni inissioiie obciii fr.ilres iiiniinm coiUrisiali , sed a l);';ilo viro
illi Grcgorio II seriiis coiiiinissa. Ideni dicenduni
a S|rniiii:ilibiis culloqiiiis la^tilic.ili ct iit ri'giilaris viiLC
de Peiro liiblioihecario apud Ducliesnium, lom. III, iiormaiii conservaiites qncndibel spiiilualeni
|;alrciii
p. :.40. eligerciit omni niodo oniiies i|isiim san-
iiislrncli.
IpseniclRoiiif.iciiisinppisl. num. 13j (Scrdriaiti or- ciiim qiii,'0 lenipore WinTrid dicelialiir , iinicc
dims), Zicliariic I'l'. dala aiiii) 713 el iliid. a li.iro- precabaiitiir iit pasloraleni siipcr eos sii cipere cu-
iiio iiiiin. 24 recilala , iiiqnit : Poslijuam mc, iiiilc
jj
ram digii;ireliir. Is vero alii.ira iii pccnr' geren',
iiniws prope Iriginla , nib laniili -rilale aquc sercilio pnces eorum nnn ad:iii>ii, iiiteiitioiieinque siiam
aposloliciE aedis aniiuenle ctjubcnle renerandiv ineino- pro Cliristi ainoie proviniiqiie saliilc peregrinaiidi
ri(B anliiiite aposlolico Creqorio anleriorc ( scilicet fralribiis apcriiil. .Vccepia lanil''m lice:iti;i episeo-
secundii) rolo conslrinxi, ijuidijnid naiii Iwtitice vel pnm Danielcm ab illn ut ejns beiiedi-
adiit, pctcns
Irisiiliai accidercl, apoilolico ponliftci solebam indicnrc. ctiono et conimcnclaiitiis Romaiii iiurns friii
liileri-
Ab linc aulem an. ad l')'-\ aiiii iriginia incoinpleti iiierercuir. Lpisc cipus libens anniiil el Dei servniii
Inlerciirrunt. Ad haec WillibaMus citaliis leslatiir iter longiiin pcrcgre sii-ceptnriiiii ad loca oplaia
liiiiic sancluin Gerinani.Te aposloluin anno 7i).j mar- cum suis Ulleris a se dimisil.

Inus anno 714, ille inagnn el valido ciim exercitu quemadmodiim aniea e slerili coileni arvo S. Will-
(^nloniam iisi|ue coiitra ejiis filiuin Cirolnin venit, Ir dus e iindem Aiigliam redioral absqne m;iiii-
iii

liuicque daiiina' inagna nieiise, .Martin pra;lio ,

pnlis, cum ejnsdein Raibudi regis aiiiiniiin inlleclere
iniln , aiino 715 inlnlil , iit le^laiiliir Annale.s nequiisset circi aiiinim (i77, ut aii. in Swibcrlina
cit;ili. cap. .Marcelliiins liis verbis
.')
.S«/ic(oiimi injuil : .

(«) Es iiis rorrigiiiiUir ii qni priinam Ronifjcii in S. Willibaldiis, siiigiilaris esl munus sancliialis, ut
Frisiam profeclicnicm anno 701 con-ignai.t lu;ii ; duin ad lempus siiuiii, sine spirituaii viroie Cerminis,
(piia Rerwaldus, cap. i Viue Ronifacii Oliiloni.in.c laborem miniinc pollcwem ters; iciunt, ad a!ia prorsns
inemoryliis, noiiduni eo aiiiio erat abbas Glastonieii- loca sccundit, laboris cum frucin miriient, qnoniam in-
sis, tum (|U a Caioiiis Marlellns vix tiiin inlantiam cussum inliabitatur locits si el frn.tus dicst sanclilnlis.
cxcesseral , ijiii anno duntaxat 716 ciini Rulbodo Q Sic eliaiii dc; S. Wilibrcirdo Al uiiiiis Cuni ap d :

iielUiin gerere ea'p l. M.\billom ad Wilibald., cap. i, Hatlibodum vir liei fructificare se iton posse senltret,
pag. 8. nd ferocir,!,i:ttos Vanurum populos iler cvaiigclizandi
[b) Ircclit, Trajectum, nuiic aut' in
Treciis, oliiii converlil. Ibi tum, ut fertur, regnubiii Onijeudus, liomo
VUrdjectum, de iiiio Redv I. v, c. \i, sie Uonavil : omni fcra crulelior et omni l ipide dnnor, qui tainen,
S. W lUibrordo ['ip:nus loctim cathednv epiicopalis in jubcnte Dco. reritatis priccone.u lionorijice tracta'j>it.
Caitello suo illnslri f;wc7d antiquo geiiiitiin illaru n
, Quem dum obduratnm moribui et idololatria' dedilum el
vocubulo Willaburg, id est, opptd im U'i,'(oriii);, lin- uuUain meHoris viia; spem lia^jenicm oj[e:idii, accpLs
gua autem Gallica Trajectum VDcutur, ve! Treclilum, ejusdem p ttricv pmris [qitjs in Cliri',liii-
tuitc lrignt'1
quod ait Rerliiis, p. '215, aniiqiiis liatavis el foium, na ftde i ud cleclos Dei populos rcgni Fran-
isiiiueret)
iinde cliain Ilulsireclilum, Mocrendreclilum, l'apen- corum rtverli festiuavil. Cuiii igiiur WiiifricJo nostro
dreclitttm, Barendrecltluni, et siniilia. ^lice.ilia piKdic.inli verbum Dei denegareur, niliil-
(c) lloc leiiipus ilUid grave ei Inctnosuin est, quod que U ini iii Frisia ;ig<ire possel, auluinno iiondiiin
pacis Ev;iiigeiio iniiiiicuin ct Winfridniii absquc ullo exacio .Viigliain ropetiit et in nionasterio Nutscliel-
peiie prajJicalionis Iructu in .iiigliam redire fecil, len-i siio se rcconilidil.

DOCTORIS J. A. GILES PR.«F.\TIUNCULA.

Propler rnrilatcm codicum F.pistcilarum sancti D i:nibiis illi^ a;qiie dc glorinsissimo illn Redn agitur.
Bunifacii, fateor ine iiiiprimis de corrigeiido texlii Sinii iter qnncpie epistohi;, a beam Aldlielmo sive
otnnin ) des |ier.is-e. T;inJem libriim unnin, seqnioris ad Aldlielinniii ab aliis script;e, q;;as inlcr opera
quideni a'vi, ijui in liiblioilicca licgia Parisiensi snb Aldlicliiii [Oxoiiii, in-S" I844J iiuper cdldiiniis, liic

liumeio So-Sil A servaiur, ad cnrrigeiuUim

nactiis, iiiiii apparent.
lexliiin iii se\a.;inl:i episiolis, (luas isle codex conti- S. RO.NIFAGIl EPISTOLARUM OUDO ALPIIARE-
iiCl, iioii oninino niliil piofeci. QiKcnaiii siiit islao TICLS.
episloloc, leclnr, inspei la labnla (|ii;e scqiiiiiir, epi-
A. Ordinem hujns eililioins clcsigii.it.
siolarain, facile videbil. >'u;as Wnrdlweiiii.inas fere R. OrcJinem e lilionis Wurdlwein.
oiiines letiiiiiiinus, iieciion ea c|iia; idciiliilein ailiio- C. Ordi eni cditioiiis Serrarii.
tavil dc viia et gestis sancli Lonilacii, inter epi^lolas I). Urdineni cod. M.S Paris.

iiiserta. Qua epiitola; sub lii. .1 asdriscro siint nolitta:, cas

Dedimus pr.xterea epistnlam Culhbcrli Abbalis, qiiia inter Opera .ildhclmi supra editcc sunl, non ne-
qiiain de oliitn ReHae ad Cutbniniim direxit id : ccsse duximus liic repeierc.
(piidi;m, ut niiiiies cpistol», qii;c siib istins noiiiine A. E. C. D.
Abballs circumleiiiiunr, in iiniiin colligerenlur. Iii Accepiis tus beat. pa. cxc. lii. 118 1-28 09 —
PATItOL. I.XXXIX. 22
 »ON!FACll EPISTOLAUl'.M (iSi
€85 S.

Adinonenuis vns, ui ro. cni. 'J6 107 62 —A Jaiii fiileor U. c:ii qu. lic. le. 31 54
Ad referemlns gial. nnip. el ili.
.

30 30 38 49 l.cdis a lua frai. lians.

lii.
.

.
.

15 15 — 23
yGslivi ig. lem. cur. qni im. 149 65 — I.egiiniis in li. acl. .\po. Spi. Sa. 51 59 141 11
Asnoscere cnp. :iliii. m. Ce.
.

35 p — Eilieiiier er. siis. Ira.a lead nos. 111 122 SO —

Alix usq. ail asc. cl ns. ad col.
.

137 147 71 — I.ilieiiter iia. at. gr. vc. s.il. mii. 148 100 52 —
clcm obs. pre. IC 16 7 — L auc.
l''i;e tu. qn. ciiiii. Div. pi. lOS 119 S2 —
AIinil.Tiis lii.

Almilniis liian cle. inl. <'!i-. pie

iiil.

o; 71 10 ~1 Lilerx naiiiq. pru. lu. el inu. PJ 1112» 5) —

Alniilais lii.c cli'. im. pre. (la. iil. 1)0 Uil 4 — Lileras qii. Iiu. su. iiia.
.

12 1 150 117 —
.

—
. .

Almiiaiis vcs. rl. iiil. olis. pre.iil. 40 40 3'> Liteias qn. ^a. nie. Aq. . . 150 169
—
.

Aiile p:iiic. iia. aii. ven. Alib. iin. 17) 84 4;) 50 Magna n-s liab. gra. lec. . . 25 2.') 122
Aperlii Si'r. 1'^«- i'''C- ve.e-i. 09 110 87 — Magiio ei lep. s. gau 122 13i 110
Apii-lnliciiiii pr.c.
iti^'-

esl Osw. nl. II > 47 — Maiiilo libi car. dc pr. pu. . 88 91 50 44

—
.

ni 152 61 Slcmorem le es. car. 41 41 22 5',i

Andio (it' le, 011. il. vi>. inr. Iior.
[>e.pa. [>0. lio. je.Cll. 70 87 142 — Miilio (|ui. s;iu. del
fi. . . .

115 125 95 —
I!eiie^!i('!iis
vu. om. Iio. 70 80 53 — Rlulliini gra. ac. li. ti. ... ll7 127 93 —
IJeiieilii liis. I'e. ipii
IS 18 14 51 Munusculiiiii qa. mis. lib. acc. 113 — — —
105 97 —
jCariss niam sor. re:n. irl. jiisl. .

•rarilas, qii. ites. nes. niin. vel. 125 133 II! — Nam lein. Ser. ;ip. se. 94
7C — —
. . .

Carilalis liix cop. lal. ilii- per. 53 35 101 58 Koii incog. cs. re. plu. 66
102b 40 —
. . .

mu. ei li. sns. er. 52 U 8 22 Non imni. lu. sag. in 92

Cariiaiis lii.

me. el inl. pr. }9 100 24 —g Nouiiii sil ca. ve. et 42 42 27 41

150 64 —
. .
«"arilalis vcs. cle. . .

Ci.rilalis vesl. clein. inl. ol.s. 21 27 16 55 Nuuim sil ti. ((u. ad ve. . . 15J .

i;:;lliolica ei f:in. ii:i- «"e. jii- nl •

.

h 4.J 129 — ISdtiim sil tibi.s. car. de il. con. 52 52 20 57

Celsimdiiiis ves. cle. niaLT. gr. ag. 8:> 91 104 — Niilnin sit alni. lii;c aiic. . . 5 . 5 55 45
—
.

23 2". 51
98 21 rvoluin liia; .-il sa. di 4:j
Cleiiieiiliaiii fra. ve^. iiil. lli. pre.. h~i
Cngiiiiuni .'Ci. sa. ves. qii. pie. el 08 10 i 96 — Niipir ijuum esseni in concil. .
» 163 41 —
Cogno^calvcs. ;iliii.iie.S)ap.so. ine 156 — Ohsecraniiis. se. iii. cle. . . . 52 55 12 2i
Cd^^iioSfalis qi'a!. Apos. vir iii (;i) 11 II 32 19 Obsecro el pr. qu. li 22 22 25 40
CoouHrieiites le, in Cli. di!., re. 5 5 —
.
libsecro ei adj. pie. vcs. . . . 81 (;2 2;i —
Conracniiir cor. Peo. ei sa. aii. 62 72 19 56 Ojiiniiiin liu. vir. or. aiii. . . 128 1-38 114
Cmililciniir, Do. Ta. (pi. posl. per 4) 51 152 — Palerii.K pi. ves. sa. sub. pre. . 75 86 141 9
Cnni^ueuido ap. hoiu. e-se iligii. 12 12 5 22 1'ateriiaiii sa. ves. cl 59 39 11 S8
Crcdilxspec. s". per. F.v. qii. in Iri 13 125 — Palerno aui. dil. v. ob. uleo ina. 69 79 17 54
ves. ipi. iii. 156 113 — Perietlis li. a lu. sa lOi 115 74 —
De caMero no. sil. pii-.

I)e;.recor le ergo iil ini. niin. 142 135 00 — Piis^imis ve. cle. guc
;iii. 132 142 115 —
Debidorabileiii mi. a lc niis. l)'n. u 21 i.a — p. slipiam a lua pr. el a coii. cor. 1110 117 78 —
28 5
45 .M Postqu;iiii dig. fu.v. Iiq. pat. ap. l.'i5 169' __
Desideraliiles exc. ves.su. qu.
Diebus
II.

vi. lu:e laii.... Ira. ani. 155 167 — Posli|U.iiii me an. an. pr.
sub. 57 tri. 67 155 1

Dies 11111. el.suiii.ex qiiosol. pr». 1-20 15) lo5 Pr.K-eiis Lul. veii. pr. pat. sanc. 74 85 145 12
d. u 47 20 Pniiiiliis siib. pi'. ac fi 26 26 4'l 52
Di?!ii';ili5 lii.

Oileclioiiis ves. cl.

ol>5. pr. liu.
iinp. pre.
iii.

17 17 15 Probabiiibus desid. ni. 10 10 121 —

—
. .
iiii. .

Direxiiius ila fr. no. nu. dcl'. 14 iC8 Profiieuiur ig. ca. sin. lOJ 114 ;o
Docloiis. gen. cg. ci be. l^au. ap.
i.:,4

4«
1

46 jO — Piopler lioc om. D. bo. .

. .

150
.

140 81 —
Doniin;itioiii vcs. Do. iiii. qu. lo. ri lil 107
1

— Pulo eii. cog. am. Sa.

.

151
.

165 54 —
Dom. ccop. el sei. con... sa. . 43 43 127 — yualiler Doin. De iios, ecc. sue. 72
. . .

85 — 9»
lolel Uuaiiivis, mi Ir. con 14 11 07
Dominocoop. eiscr. con.ad di. . 00
j55 (Jiiare iion iraiis. v.sl. i|U. dob. 07 77 42 —
Dominum omn. rem. 19 19 «8 42 Uiii.' veii. pai. lua 95 106 151 —
rct. el.
Dei ver. 7 7 IlO — U"i'l e. IV. qii. la. S 143 157 50 —
Doiiiiuus Jes. Cli. fili.

Doiia ac lib. dnlc. ISeai. ves. a vo.

.

4S 55 Uuod nos la. am. ae. 127 157 116 —

8.'i
—
. . .

Diini 10 pi.csl. iiiq. tac. que Uo. If,^ .41 — yuoniodo pe. m. qu 144 155 .^8
Diim uiiiv. lidel. ilevol. sn. Dei. 35 18 Quuniam de. iio. s: 4S 44 12J
ap. Pa. in eo qu 64
1

74
1
1.''9 7 yiioiiiaiii te. su. con. qua; ral. 77 88 — 10
Egrcgie ad. bc.
11.

nosf. ves. sa. ab. ad. 152 160 51 — Ouorundam ve. D. s. re. di.
.

laO 102 48 —
Ex quo
Exigil maii.nob. relig. prop. lui.
.

2 2 118 — yuum aJ be. pr li.

.

126 155 75 —
Fatcor car. lu. qu iiiin. la. v. 146 1.30 55
O.) — Quniu iiob. sa. fr. lu 00 70 158 —
Eateor ca. v. pos. Rri. lel. in. . }jl 6i
6) — Uelerente rev 110. 48 50 137
Falcor be. anl. iiie dii. 153 143 08 — su. no.
Itccilaiis al. lil. . . . 15S 148 66
— Uog.ibas ine
. . .

95 103 45 car. ul sor. adiii. 20 20 21 38

Eiilo gesl. ger. nui. lar. Iiia^. .

79 90 92 50 D Uiigo le, op. dil. fr. sic.

.

112 125 88 —
Fralrriia; dil. lu. S|ii. ain. qii.
Fraiernilaiisani. ac. li. que anl. 131
.

108 — Uogo de. 111. ui iiie

. .

21 21 56 —
Fraicrnilaiis ves. cl. iii <>bs. pre. 56 5j 6 — Sacia S^r. con.adiii. iie si. inc. 85 90 98 57
9ei
26
featris li.bea. Ap. Pr. Pe, cl nos 71 82 140 —
Fralernitalisvcs. pie. in olis. pre. 150 S.ipc sp.car. jiin. qii. lo. lon.iii. 80 97 18 53
Doin. add. 05 /D .•5.111013 el re. in. caii. auc. conf. ta. 101 112 10.1 —
Gaudio mag. gan. in.

('.ralaiiler qii. niu. inae c :r. siis. 114 124 89 Siiict. iu. rev. I: .m.obs. ui aui. 121 131 109 —
kS 78 15 J Saiiciilatis ve. cle. in. ac vis. ob. 78 {^'991 17
Gralias ago Deo Pa. Uni. cl Du.
Huinilibus med. ra'-. ap. illus. 4 4 1 20 Sapienlibuselins. dcb.sum, fr. ci. 9 9 121 —
kleo on.ii. Do. gra. rel. ui om.
.

110 121 84 — Scii pl. su. V. pru. qii. coii. di. in. 100 111 80 —
Jncolloq. nu. veii. fr.i. Iii;b co. 116 12 J 94 — Scripla bea. lu. ti. cuin mu. . . 97 108 90 —
D. noin. 30. ii. fr. car. N. de 1 V) l:;i — Scriplum esl eii. in !i. Sa. Be. ho. 05 75 105 59
lii

lii noni. D. 11. J. C. ego huic. 145 15i 59 — Sollicitudiiieni niin.gcr. prospe. 6 6 125 _
Inprimis ila. sc. le vol. o di.
.

29 29 76 — Soior car. post. nos. li. Cli. el . 51 31 2 21

Insinuatani nob.mag. lid. cou. . 8 8 119 — Sumiiiis ct Deo ama. ajii. acc. . :.8 08 148 15
Juier an.oeiia pr. fra. odo. 8* 95 117 14 S'iscepl,i vcb. al, sa. cu. coii iiio. 109 1--0 83
Inierduni eii. el jn. me. ple.
. .

155 1 1.) 75 — Su^ceplis saiic. Ir. tn. li. per Den. .:0 52 1421 —
liiler sua. qii. pe. du. :ciii. sic 83 94 140 15 Suscipieiilessa.fr. lu. li.perpr. 55 6J 145 10'
liiiinix' car. ob. |;re fl. ul ni.
.

147 I5'l S4 — Taidei an. nie. vi. me pr. aiii. . 140 151 63 -
6S5 ORDO NOVUS. (i8b

107 —
—A
Teiiipore iiu. tra. vc. alni. lil. . 118 79 Venienle aJ nos ve. vi.re.Ni. f:i. I.IO liO 7-2
Tibi lesiif. qu. jiu nio. iios. pos. 124 15i 11-2 Veracium ig. soc.in. al. am. me. 105 110 "7
Veiicraliiliiiiis sa. pii.ve. syl. sus. 59 UIJ149 10 Vcsiiis orai. ine. (|ue sull. ut 119 129 102
Ve!i3raii(lam saii.ve. cl. iiil. obs. 82 95 100 — Virgilius ct Sed. re. vi. ap. B;i. 50 02 15i

S. BONIFACII EPISTOLARUM ORDO NOVUS

CUM OUDINIBUS ANTEA VULGATIS COMPARATUS.

Ord. nov. G.i.Wurdt.Ser.

Daniel univ. regibus. —
Dum universis 1 53
I

II Grcgorius Uoiiiracio. — Exigit niansfestala 2

1
2 US
Ul Biigga Uonilacio. — Notiini sit almitaii luae 3 5 55
JV Wiiilriilus Viiiliartlo.— med
Iliiniilibus i 4
Gregorius Carolo. — Comperienlcs
1
V le 5 5 —
\T Gregorius Germ. episeopis. — Sollicitiidinem.
uiiiversis 6 123
VII Gregorius populo — Doininus Jesus.
Tliiiriiig. . . .
7 7 120
VIII Crcgorius Optimat. Tiuiring. — lusiimatam 8 8 119
IX Gregorius pap. Altsax. — Sapientibus 9 9 121
X Gregorius pap. Gerni. — Probabilibus.
el cler. . 10 11) 121.
— Cogiioscalis
. .

XI Carolus epiicopis, ctc. (ju^il 11 11 52

XII Bonifacius — Consueluilo
n.iiiieli. 12 12 5
XIII Daniel — Leclis
Boiiifacio. litteris 15 15 —
XIV Damel Bunificio. — Quamvis, mi Ir 14 07
XV Gregorius Uonifacio. — Crediuv Vi 15 125
XVI N (liaconus Eadburg.c. — Alinilalis 10 16 7
XVII Eadbuigai. —
I!iiiiil;icius vcsli*
Dileclionis 17 17 13
XVill Bonifacius Eadburg.i'. — Cbaris^imaiu sor \S 18 14
XIX Boiiifacius Eailbuig;c. — Dominiim 19 19 28
XX Bonifai Eiidburg.c. — Uogabas
ius 20 20 21
XXI Leobgillia — Bogo tuain
Boiiifacio. 21 21 36
XXII Boiiifaciui quibusdam — Obsecro
moiiial. et pr. . . . 22 25
XXIII Bonifacius — Notum
Leobgitliac. lu;e sit 23 25 51
XXIV Gregorius Bonilacio. — De^-iderabilem 24 24 126
XXV Gregorius Bonilacio. — Magua nos 25 25 122
XXYI Sigelialdus Bonilacio. — subPrlinilus 20 26 49
XXVII llonifacius cuidam. — Chariiaiis obs. vest. cleui. int. . 27 27 16
XXVIII Tortbelinus Donifacio. — Desideraliiles lil 28 28 43
XXIX Ebwaldus Bonifacio. — linprimis 29 29 76
XXX Cangiilia — relerendas
Uoiiifacio. .\d 30 30 38
XXXI Bonilacius — Soror cbarissima
Bugg;ic. 51 31 2
XXXII Bonificius Buggae. — Noluni char. sit libi, sor. . . . 32 32 20
XXXIII Egburga Wiulrido. — cop
Cliaritalis luai 33 33 101
XXXIV Ceiia boiiifacio.— Jam fateor 3i 34 —
XXXV Deii. ct L. D. Kanebada!. — Agnoscere
ct 35 53 5
XXXVI Bouifacius om. caibol. — Fraternitatis vest. clein. . . 36 56 6
XXXVII BonifaciusCutbbeilo. Fraternilaiis vesl. piet. . . . 37
''N 150
XXXVIll Bonifacius Egberto. —
Doiia ac lib 58 58 85
XXXIX Bonifacius Pccbtbelmo. —
Palernam 39 59 11
XL Bonilacius Notbelrao. —Alniitatis vest. ubs. cl. int. . . 40 40 15
XLI Boiiifai ius Duddo. — Mcmorein 41 41 22
XLII Bunifiiius Geppaii. — Motum vesl sit cliarit. 42 42 27
XLIIi Giegoriiis uiiiveisis
ep., — Doiiiino Sanctissimum.
elc. 43 45 127
XLIV Cre:;urius — Qmuii.iui deiessor nost.
uiiiversis ep., eic. . 44 44 128
XLV Gregorius episcopls Aleman. Baioar. — Calholica.
et . . 4.J 45 129
XLVI Gicgoiius — Ducloris omiiium.^
Boii.facio. 46 40 130
XLVII Boiiilaiius Kegembcrto. — Dignitaiis. . . " 47 47 29
XLVIll Zacbarias cpiscopis — Keferenle
Galliae. 4S 50 157
XLIX lioiiilacius Zacbariae. — Confilcmur Dom. Pal 49 51 152
L Z icbarias — Susceptis
lioiiilacio. Saiicl. fr 50 .".2 14''

Zacliarias Witiic. — Doniino.... aJ dibtandam

^5»
LI 51 55 1
''^1
152
LII Boiiifacius Egberio. — Cbarilaiis muneribus. lu3e . . 52 54 8
Ltll Bonilaciiis Elbelberto. — Obsecramus 35 55 12
LIV Zacliarias Bunilacio. — Legiinus 54 59
LV ZacliJiias Bonilacio. — ......
Snsciiiieiiles. 55 60 143
LVl Zacharias — Vngilius
Boiiilacio. 56 62 134
LVII Boiiifacius ZacUarix. -- rosiqiiam iiie 57 67 13S
LVIIl Geiiimulus Bonilacio. — Sumiiiis 5S 68 118
LIX Gemmulus — Veiierabilibus
Boiiilacio. 59 09 149
LX Zacharias Bonifacio. — Cum nobis 00 70 158
LXl Bonifacius — Almiiaiis
lleielrido. Sacrosanclis. lua;.... 01 •71 10
LXII Bonifacius Etbelbaldo. — Coiililemur coram. . . ; . 02 72 19
fcST S. nOMFACII MOf.l.NTIM .VUCillRHSCOPl OPP. P.VUS I GS8

J.XIll
—
lioiiif.iiiiis Ciillil>orio. Sciipliiii» e>l / ) io.>

J.\!V y.MiliariasBoniracio. — tgi egic 04 74 139

\V '/.:ii Pippini'. —
liarias C.aii lio (•.5 ta ^^
Callia. —
J
^on 7U
IWI lidiiifaciiis viiis icligiosis in iii' ";j!: lii:ii. G(i

LXVll Zarliarias — yuaic

Adliiiiio. iioii (.7 / 1 42
I.XVIII Zadiari.is diversis e|ii^c. Graiias n^ii — 08 7S 136
I.XIX i;ouiiatiu> quibiisdaiii monacliis. Paicrno — 69 79 17
L\\ Wellibcrliis qnibnsdaiii iiioiiacliis. ULiiciliciiis.. — . .(o: 70 80 55
I.WI —
Zarliarias lioiiilacio. Sacris liniinibiis 71 8-2 140
—
IA\"II —
Zacliarias lionilacio. Qiialilcr Doniiinis 72 85
I.WIII Bonilacio. — Aiile paiicos
Klliclbcrliis 75 84 40
!A\IV — Pr.rse
BciiedicliiS lioiiifacio. is I.nllii^ 74 85 145
i.XW —
I!onifaciiis Zicliaria;. l'atcro;e piel:ilis vesl. . . . 73 8G 141
I.WVI — nein-dicuis
Zacliari:is lionilicio. pa:or. L)eii~ . . . 76 87 142
I.WVJ! —
Z:icliarias lionificio. OiiMiiiaiii .'einocr 88 .

I.XWIIl Boiiilacins Sl.pliano. — Sanclilalis vestr.e 78 89 91

5.WI\ Fiibicdo. — Fraleriiac dileciionis
lioiiilaciiis 70 90 9-2

l,W\ noiiifacins Pippino. — Celsiludinis ve lr:i' 80 91 104

l.WXI Donir^icius Griponi. — Obsecro el adjuro 81 9-2 20
I.WXII Opiaio. — Veiierandaiii Smc!
lioiiif iciiis
8-2 95 lOG
i.WXIll — luler sna
Tlieopliyl:ici:is lionifacio. 85 94 146
I.WXIV Tiieupiiy acias — luier .".
liooilacio. aiiio; .a.. . 84 9.> 147
—
LWW NBoiiifacius Geniiiiulo. Scripliira
Ii(inif:icio. S.icr.i 8S 90 98
I.WXVI — S.epe spiiila'is 86 97 18
LWWI! aiiouynio. —
lioiiiiacius IValerni .... Cleiiienliaiii 87 9S '23

LWWIll Bonifacius Dencaido. — Mando libi 88 99 r.o

LWXIX lioniPicius — vesl

.\ldiicrio. Cliaritali- ii:c.!it!laiis. 89 100 2*
XC Bonifacius — Main Stepl:aiio. lciiipore 9t 105 97
XCl Pippiiius Bouifacio. — Qnia veuerand:i !5 1(6 134

AiPLNDiX
XCIl AUiil:ii« — Doiiiiiiaiioni vestr.x 1-^1 141 107
XCIIl —
Piissimis aiiribiis
Liidovieo. 152 14-2 113
\c.\ Aniiiiyiiius anonynio. — Faleor, o li:iiiss l-"o 145 C8
xcv Aiioiiyinus aii iiiynio. —
Direviinos ii.i'iiif 134 114 108
xcvt Anoiivmiis — Inlerdnm eimn
aiioiiyino. 133 14.". iO
XCVI! Auonuiiiis ancnyiiio. — nsqiie .\li.e a,l 157 147 71
XCVlll Daniel — Uccitaiis
Portlierio. supplic:ii:'iiis I3S 148 66
XCIX — Nouim
Baldliard:). quo sil 1 15:) l.iO 64
c BeigilliaBaldlianlo. — T^cdet liO 151 65
Cl Lauiu N — Audlo de le 141 lof2 61
CII Aiionymus — Iteprecor erg
:iiioiiynio. le 112 153 60
Clll .AnonyiiMS — In nomine Ouinini
aiioiiyiiio 145 151 59
OIV Bertliw.ildus — Quomodo
Porilier.o. peiilio iu.m 144 1.5 58
cv II — .N.... mi
Quiil e;l, ir.ter 157 56
CVl —
AiiOiiViiui:, auoi.yiiio. Fati'or cliarilati tii.v.. I4G 138 55
CV!1 VVcilibiMlu- — aiiiiiiviiio liitinun c!iaiit:itis. . 147 1.39 54
CVIIl Congreg.itio triiim inonasi. Coeugilso, elc >IIM| 148 IGO 52
11

—
I

C!X .^nouvuius anoiivnio. lii Dei iiomine liO lUI

c\ Aiiouvn.us aiiiinynio. — QiKirum lani venci:ib. i:o 16-2 48
CXI Aiioiiyiiins aniniynio. — Piito eniiii L'>l IG5 54
CXII Lllle.la Ad:ilana!. Ex qiiii 15-2 166 51

MOGLNTIXI .4.RCHIEP1SC0PI

OPERLM QUJE EXSTANT OMNIUM

PARS PRIMA.

1. EPISTOLtE.
« EPISTOLA I. religiosis nec non abbalibus, presbyleris et spiritua-
I>AM:L IMVERMS RIIGIBUS, ETC. [\. P. 718.] libus filiis Chiisti nominc coiisignalis, Daniel Dei
Piissimis ac clemcniissimis regibus, ducibns uni- famiiloruin faniulus.
versis revercndissimis ei dilcclissiinis cpiscopls, Duin uiiiversis lidelibus devntione sincerissima
n ll:pc v.idetiir essc epsiola qiiarn Boniraciiis, vcnturus foret. Quocirca rccte ad aniuim 718 ref*-
\ng!i.i Uoinain proricisccn.s cpiscopo siio acce-
.-jb rciidj csse vidctur. Wu.fiDTWi.i.N.
^iit, ad toiiciliaii luni favirem eorum ad qiios per-
(J89
- EPISTOL/E. - m
Dei manJala sunt oliservaiida, quanlum sil lios|ii- A l'us inciedulis injblerium fiJei jii^laiili Lon.ilu cv-
t;ililatis munus, quainque accept;ibile Ueo liiiinaiii- pciidiMe ; collael.imiir (idei tiia; et adjiiloies elun
liilis officiuni vianlibus csliibere, sanclis Scripliiris cnpiimis grali.c pr.-e.ogal^c. Idcirco (|iiia prainiissi

atleslanlihusdoinonslralur, duin et beatus .^br^ibiin coiiaiiis piuni affecluni usque ad aposlolicc sedii
propter hospilalitatis iniserieordiam sanctorum an- modesta provisione perduxisti consultum, ut, mein-
geioruni piaiseniijm suscipere meniil, et veiieranJo briiin ex membro proprii corporis caput requireiis,

eorum Cdlloquio perpoliri. Loib qiioque per bujus- moliiiii mcntis probares, capiiisqiie arhilrio liiimili-

inodi mysterium pietalis de Soilonioruin nainmis ler le siibmillens, ejus direciioiie jnsto tramile pio-

ereplus est. Salvavit eum liospiialiiaiis graiia de peraiis solidari, cumpai;iiiis plciiiluJo exislas; ideo In

flammarum iiileriiii, mandatis ccelesiibus obseijueii- iioiiiineiiidivislbilis Triiiilatis per inconcussaniaiiclo-

tein ; ila ei vesira; dileciioni proveniet ad saluiera, rilalem beaii Pelri aposlolorum principis, ciijus do-
<lnm liorum porlilorem rcligiosum pre»!iylerniii, cirine iiuigislerio fiingimiir, el lociiin sacr;B seJisad-
Deicnie omiiipileniis f.ira;iluni snscipienles Winfri- ministrainus, mndesti:im tii e religioiiis iiisiiiuiniiis,

dum, ch:irilaleiii ei, qiiam Ueiis et diligit el pr;Ki- atque pr.icipinius ul in verbo Dei, quo igne s;ilnti-

pil, exbibelis. Recipienie."; crgo Uei famulos, eiim fero, quem Dominiis mittere venii in terrnm eiiilere
recipilis cujns inajesiali deserviiinl oiniiia ila poHi- B vidcris, ad qnascunqiie gentes inlidelitatis crror<!

cenli ; Qiti lot recipit, me rccipit ; liacc itaqiie cum delenlas properare, Deo aimiiente, lolueris, mini-
cordis devoiione facienL^s, et Uei inaiidala peragiiis, sliriuii) regni Dei per insinualione.n nnminis Cliri-

el de divinas promissionis oraculo conlidenies, mer- sli Doiiiiiii Dei nostri verilaiis siiasione dfsigiies»,

cedem apud eum liabebiiis seinpiternam. Incolumcin et per spirituin virtutis et dilcclionis ac sobriela-

eniincntiam veslram siipern.i gratia cusiodiat. (is prxdicationein ulriiisque Tcsiamcnti meiitibus
" EP1ST0L.\ II. inJiiClis coiisona ralione iransfundas. Disciplinam

GBEGOnllJS BOMFAClo. [a. D. 71IJ.J d'nii|ue sacramenli, quam ad inili:inJos Ueo pr;cvio
^* Gregorius servus servorum Uei Bonifacio reli- credituros lenere sliide:is, ex formula officioi iiii:

gioso presbytero. sanctac vestra; [Leg. noslra;] sedis apostolic», iiistrn-

Exigit manifesiala nobis religiosi proposili tui pie ctioiiis lua; gralia pnlibata, volnnins ul intcndas.
in Cbrislo flagranlis ii.tenlio, el approbala sinceiis- Qiiod vero aclioni siistepta; tibi deesse persiiexeris,
simse (idei tua; prolaia relatio, ut addispensaiionem nobis iit valueris inlimare curabis. lieiie v;ile. Dala
verbi divini, cnjus per graiiam Dei curam gerimus, Id. Maii, imperanle Domiiio piissimo Angnslo Lcono
te comniinisiro utainur. Experienies proinde le ab. a Deo corunato magno imperalore , aiino 3 imperii
infanlia sacras litleras didicisse, profectusque iii- ^ ejns, indictione 2
dolem ad angmenium crediti coelitus lalenti prospe- <; EPISTOL.\ III.

clii divini limoris [Paris., amoris] exlcmlere, vide- ni!GC4 DO.MFACIO. [ciB.'^ A. D. 720 ]

licct graiiam cogniiionis coelestis oraculi in laboreni Veneramlo Dei famiilo el plurimis spirilualium
saliiiiferae prxJicaiionis, ad innotescendum genii- cliarisinaiuiii ornainentis prjcdilo Boni'acio , sivc

"Cregorius Serundus per lianc epislolam Boiiifa-
ciuin aposiolum Cerin;iiioruni instilnii. .Anniiiii niio
Iioc fecil, indiclio secunda, quoe cuiii aniio Clirisli 719
congruil, declaral. (hi.es.
* Crcgoriiis. In biscesancti Binif:icii epi^tolis qiiini
inaxiiiic ponlirices sunt ad qiios vel a i|niliusepisiol;fi
suiit. Primiis esl Giegorius II, el de illn j:im ab li.ic
epist. 118, usquead 127. .Mler esl Gregofiiis 111, ab
eadem cpisiola 127, nsque ad l."l. Teriius Zacli.i-
rias, ab e;idem I.">1, usqoe ad 115. Qiiarliis esi Sle-
plianus III, el de ipso, supra, epi^t. 'Jl, i»7. Quint :s
estLeo III, snpr., epist. 73. Coepit anteni, uli tmiii II
referi B.iroiiiii-i, sedeni apostolicam tenere (>e£:o-
rins II aim.') Doinini 714. Gregorius 111 i-jns inimedia-
i;is successor, 751. Zacliaiias hnjns iinmfdialns idein
siiccessor, 'i-2. Sleplinnus 111 liujns eiiam poene im-
reililnservormn Longobardorum regem Liiitpnndum
adiit, a qno lionnriliie susceptus; viribus ibiJem
rcsmnptis. iiide profeciiis, ar(lu:i et pr.-erupla Alpinm
jiiga Iranscendit incngnitosqiie Bajnariormn et conn-
iies Gernianis leriniiiiis perluslrans iii Tliuringi:iiii
devenit juxla insiinni sibi mandatum aposiolici pon-
(ilicis, seiialores et populi principes verbis spiriliia-
libiis alloqiiens ad vcrain agniiionis viam el intelli-
geiuia; liiceni revncavii; sed cl sacerdotes sceleribus
variis dedilos sernionibiis evangelicis admonens, ad
iiisnliitiimis caiioiiic.c iiormiiin correxil. .\iidiia iiiie-
rim Ralboili regi-; Fr sniinin iiiorte, in Frisiam iiavi-
D gans, ducirinae coelesiis seinina ininislravii, el, verlii
Dei (anie espiilsa, genteiii paganica siipcrstitione iii-
leciaiii pabulo aleriiae pr i'dic:ilionis refecil, ct pariem
inaximaiii ab erroie lololatriai relraxit. Sub einlem
i

inedialus (ii,:m qui oninlno iiiiiiicdi;iuis (uil Sleplia- leiiipore WiHibronliis Trajeclensis Ecclesia; pra;sul
niis II dies taninm iv fuit poniilev) sncce^sor, 752. iiiuniis pra;dicatioiiis nbivit in Frisia, ciijns stiidio
Iliiic successii Paolii^ I, anno 7.j7. llnicSic-plianus IV, Bonifaciiis nnini niodo coiigauJens el adliirens per .

aniio 768. Ilujc Adrianns, anno 772. Iluic Leo lan- tres conliniiiis aniios cum eo labor;ivil, tam iii des-
dem III, aiiiio 796. Alqneliac lemporis noiaiio [iro- trueiidis f.inis qiiain iii coiisii ueinlis veri Nuniinis
dcril e|iislolaruiii ipai nm lenipora, imo ct ip.»uin eccleiiis omnibiisqui; ncgotiis divinis. Wubdt.
quandoqnc ipsarniii epislolariiiii aiiclorcm exairi-a- 1 tionifatium ad Frisonas, quorum rcx Raibbodu"»
luro, proiil, infra, in Gngorio II el III pateliil. Nam aiinoDoin. 7Hi mortuns est, Bugg.i, qua; est Eadbur-
huic epislolam !->2 Iribuit llaronins, qiiam ;ilii ga, h ic e|iistola prosequitur.
Gregorio II. Kl islarum alius in ponliliciiin epislolis, " lladbodum hoc aiiiio 719, quo a Francis ail
(i:iii. II Coiiciliornm, ordo, qiiain liic. Nam. 119 est Suessinnas pngnaium, morluum esse Iradnnt anna-
illic 4; et 120, 5; 121, 8; 122, 2; 121, 3; 12.3, 7. lisla) Nazariaiius, Petivianus et Tiliaiius. Ejns inic-
Seiiraiiius. riiuin praedixil saiiclus Eriiiino abhas Laiibieiis s Pt
^ Ciiin pr;pfali> litleris ct collecla niiiiii.iosa rcli- epibcopiis In cjus ab Aiisone ejiisdi iii
ciiim Viia
qiii:iruni iiiuliiiuduie Bonifaciiis reciproco suoruni iiioisasierii abbaie scripia habelur C'Hm c;mwi^.i :
691 S. ItONlFACII MOGUNTINI ARCmEPISCOn OrP. PARS I. m
Bugga vllis A lilerl charius lu. qnod passiones
mar.yrnm qiias
Winfrido .lignissimo Dei presl.yiero, polui impetrare.
petisti libi iransinilti, adhuc minime
vernaciila perpeime cliarilalis saluiem.
Sed dum valeain, fa.iani. Et tn, mibi charissime,
almilatis 1u;b ancloritali quod gralias
Nolum sit
dirigemus parvit.iti aJ consolationcm, qiiod per dul-
t-mnipoienii Deo referre non desino,
eo quod tibi,

lux cissimas lilteras tuas proniisisli, id est, congngalio-

srriplione bealiiudinis
nlin[Wi(rd(. om. in]
Siripturariim. Simililer de-
snam lril)iiii. et nes aliqua? sanctarnm
r.gnovi, mnltipliciler misericordiam missaium obla:innes oflerre
posco ut sanctarum
per ignotos pagos piis^ime conduxil.
le iranseunlem propiiiqii, qui mihi pr.-e
digiicris pro aninia inei
rrimnm. pnnlificem glorios.-e sedis ad dc^i.lennm
euin-
poslca inimicum cxlcris chanis cral. cni iinmen cral N. Et per
menlis tuac blandicndi.m inclinavit ;

cnram te conslerna-
dem portitorcm libi nunc Iransmilto quinquaginla
calhnlica- Ecdcsix «atlibodum
solidos, et pallinin altaris, qnia majora munuscula
per somni-mi semot ipse [W., ipsn] re-
vit; dcinde hacc sunl cnm ma-
mcicrp, minime poiiii adipisoi. Sed milii
velLvii. quod debuisii manifeste messem Dei parva in specie.
xinia charitaie d.recia, licei sint
sancl.irum animarum manipulos in
el congre?are
magis confitecr Vale in hcc siculo sancte, el in charitalc non ficta.
horrenm Itegi^ ca-lesiis. Idcirco eo
vicissilndinnm sta- EPISTOLA IV.
inod nulla varieta^ temporarium
cl.ari- B l WINFRIDIS NIDIIAKDO. [cin A. 11.720.]
tnm meniis inclinare queal a proposita
mc*
Cliarissimo sodali et ainico dileclissimo, quem
tuse cnstodia, sed ardentius vis amoris in me ca-
lalis
mihi ni c lempnralis cadiicum anri miinus nec me!-
lescil, diim procerlo cognosco
per oralionum tuariim
Ideo per blandiinenta adulantinin verbnrum facela
liiale
Miffragia ad aliciijus qnielis pervenisse.
pnrtum
intercessionum tuamm urbanilas ascivil, sed ^piritualis necessitiiJinis famosa
iierum bumililer moneo ut
affinilas iinmarcessibili catena charitatis nnper co-
mea parvilate Dnmino offerre digneris,
studia pro
Nidhardo Winfriiius supidex in Chrislo Jesu
quaienus sua gratia me faciat incolumem rum tiiis piilavil,

[W., Sciatque simi- perpetu.^B snspitafs salutem.

proteclionibus. Simulque sciat

lurbas cerle mcllilata, ()„•/• blandinienta adolanlium verboriim

waliwi vrainti riri Rodfiorfi. c«;;'i( ndunare
[:icila, urlnuilas. yueinadinodum eniiii pro
estet feriis,
cupiens irrum-
(jeulUium. exercitumquevalde copioium,
nl tonnn i|u;i' Laiiiiis lanliim plurdes snnl, ilii iiur ah Ee-
.siiniii in eis
pere in Francorum lerros, iil otat lih. de
meluebaul eum niiiiis, ch>ia, feiia prinia secunda, eic, ul)i ,
i

excrccrel. Ilcec audienles Finnci

vulncruli ler.,a i'.at lem., cap. li, V. Be.ia, sic pro (acetuv hic (ace-
reminiscenles qtwd olim ab co (jravilcr
serv.s sms non per- lia; ei (|iiein.idiiiniluni e.\ inelle lam su.iviler velere>
verlisfenl. Tunc miscrtus Domiuiis
sed pcrais- mcllilliim el mellinam, iteniqiie verbuiii mellare, unde
misit illum ininne inrcgnum Fraiicoruin, 15 et 16, mellaiio; expres-
ap.d Plininiii, I. xi, cap.
sit eum et mortuus et^t. Contiqit
aiiiem tit ipsa die
tr,s,,=';t.s;;.ir;r=,"J.»=c ;;.».;; »i~f ..;;».;:£
vcrb.iiii inellittire,nnde mclilntus, mellilnla, mel-
pau-
qvw vocalur Fleon, circa lioram (ere diei nnnani,
.aiil

iiii'li,m. S.'.l leiiin nnlaiiila niasis caiisa, qiioe inter

co-
tnium pivfigit gradum, et ail circumstinilihus sibi liniiifatiiiin et Mlhardum vcram cxcilavil
iim
Vere dico vohis qtiia cecidit modo lerrena et
S:iii(
ir.Hihus
aniitiiiaiii, r.uario q.i 'iiinilo i.leiii saiicius nliin voca-
:
ninrtiium
siblimis nilitudo. Addit Anso liadlxiduiii
liis ]\giilretlius aul Winfrii/iis et postea Boiii(<l-
sit
esse en ipso iniinienlo quo sancto Erminmii
luerat
Mo-
rnvelatum. —
Ties annos sancmm lionifaciiim in
cius ,
qua de inulalioue
".ini., nnt. \'<,
largiler dii tiiiu lib.
Winliidus de qiio
p. iliJ. Alius iile
iil ,

Frisia permansisse, a-seril cmn Willibaldo

Oililoniis,
poiitilicaiu Crego- Ueda, I. IV llislor., c.ip. 5 tt 5. Deinceps vero ut
lih. 1 c. Il.idquecniifinnaliir cx
annns, verba tulerinl nolabiiur aliquid. Ser.
iiiPP. II, a i\u.\ an. 7-25, hoccsl, post qnaiuor ''.'1 Cleuiens cpiscopiis Tr.ajec-
IViiifrii/ws. Aiinn
ipiain iii Gerniaiiiaiii direclus fnerai, nonifaciiis ordi-
leiisis, aeiate gravaiiis, Bnnifaciiim
jaiii decrppit;i
II .tns est episcnpns. Ex his corrigen.li sniit ii qui
con.nioralum obs.!. ral ul episcop.alisregiminis suscipcrel Rraiinm el
IJniiifaciumindecini annis in Frisia
coniniissuiii sibi pnpuliim legeret; is vero niinime se
uadideie. WtRiiT.
digi.iim csse cpiscopali inniiere referebal, et iie in
» Ad noial.uncnlaruin gcnns alttruin veiiio, qu;c dignilalis
aiiiiis adolescenli.e ailliuc constitulo tanUK
cpecialcs it v:irianiiii ei.isinlar ini prnpiii'. Et in
ra..-lii;ium impnnerelur, precibus omnibus instabat,
prima (iiii.lein illnd priuin iiot;.ndnin, vix usqnam ab
C;esa aildeiis se a Gregnrio poniilice in Gerinaniam direc-
tvpn^aplin (iu;iin hic loiies vel erraluin, vcl ii

rpimt quod (uiii natc

causa qu.iainiii
Cu iis ciusa
denoxuiii. Cuj.is
reo iiis. di'noxu;ii
hatc cp:-
cp: ,
i.iin
tiiiii ad
esse "^
<.;.a>- pradicaiidum
f"^-^-^ ,- Evangelium.
inUdelibus -."-.
l>'Scess.t igitur e Frisia perven,t,iue (cnm iii p:,
,
a..nlo
su la s,i
sinlJ
I „ ..
go bi.i(i.
si't iiig.J in^.
tid. I.
I

f
l...;..c
s. 5 ., h, J.
- . .. I
apographuin
jus .t>t^\r>i". i.liiiiii
"', /„,.,„
ill
"Z
ille I

, '
D
" secnin duxissel Grego-
versalus inde secnm
Trpviios iliversalus Orego-
...
CKsarcum , i,,ivr>
iiilra Trevlros i

anle oculos h;.buit. Cnrrii;cii.la igilur ail nbi

1° tolUndum illud ]\ injredus riiini) ad luciiin cui ii.niien est Aiiianaburgnm,
exemiilar omnia sie :

colletla noii pauca fratrnm cnngrcgatione iiionaste-

Mtliardo, nam id salis in scquciitibus expressu;ii
Catinrum, qui conieriiiini suiit
eoiislru^it,
ve;bis; T
sciibendum quem milii iion timp.; o" pro :

cauna
riuiii
Saxonibus, tciTas
fit

eosqne ab idiiliirnm cultu

a.liil,
.iilolaiilinni, n(/i//niiiii<m ; -i* immai-.sfi/ii/is; J°
revocal.is ^acro baplisn ale linbuit. Saluberrimos
diurilalis V. eiitliardo; 6° \Y:iu(rcllius, cl linc loslie-
hnsce liilei calliolieas prngrcssus Gregorio ponlipci
num eliam deincci s oliseivandum. ^olandum te- noniine
liiteri- nnlilical, ini^so .id euiii lid. Ii quodain,
cn.ido. In bac ei aliqiiot cpsiolis, iiiaxinie tamcn
(qnia liiHna, (lui lilleras aposiulici pr;Hsulis letulii, queis
qu;:luor prioiibns, leceiitissiniiiin q.ien.dain
Aiwiiymits) veibis Udiiiani acceisilus est liniiilaciiis ; is ad siimii.uiii
iiiein margine voc:.liii iiileriiuiii
obedientiae gradum coiileiidciis, fialruiu :'giiiiiie sli-
nmnullis antlinenlas aul piincla supi.osuisse, iionnul- pciii, cnnspectisiine Knir.ame
palus iiiox 'lialiain
lisvero nonunll.ini coiijectiuiiculani, iil iii isln lilulo l>e:il<.ruiii a|insl')-
bis inoeiiibus, Deo ageiis gr:ilias,
sciiplnui (acctiir uibanilas; i|ise vero
III
viil.lui- fiiisse
Inruin pjlrneiiiio se cniiiirendavil. U aniis ponlile.v
conexit (acciw, Injnlsiadieiise ms. (acela. El hnc
illiiinad se stiliin iiivitaiis ct veilus l:im liarihli.s
qii pnsireinuin , sive blandinienla (acela, sive
dein
salulalum liniiorilico xeiindocliio ileiiul;ivil. Oi.por-
'Millilas (actla, sive urbaiiilas, per iiioUiialeiii (ucela, es, de
luiio die iii ecticsia sancti lelri cniivenien
i.itelligauir,nnii maliim ; priiiiiim lanien illiid vidcliir
Syiribi-do tl tKidilioiie lidoi tailiulitx niiscciit n/lli>-
lelineiidum, ul mcllitas (acetttv urba.iilas dicalur, vcl
693 EflSTOL/E. 601
lluiniUlius tneiliocritatis inex apicibus iUiistrem A is sapieiuissimi " Salomonis senteiiiiu! miuime rc-
liuberlalis tiise iiidolem precor, frater charissinie, m cordari • pigeal dicentis : ' Iii omnibus opcribus luis

qiiia (iciii iii clinriam rplat:i. riimqiie in omn lins Innoccnius i^riniiis, ad
Exiiperiiim ; s.inciiis
epist.
pnntifici lecissci salis, ci iiiliiii;iliini esl, qiinil e|iisco- 1'auliiiiis, natali 10 saicii l''elicis; M.ixi.nus Tauriii.,
palus grailu sil lionor:iiiiJiK, en (nnsiaiitius erraii-
iit Iiooi. 2 de fes;o l'a-clii': sanciits Len, .'»
sorni. de
tcs qiinslibiH rnrrigere el ad viaiii vciiialis cnnvei lerc yiiailrag.. caji. 5; Seiliilins, in cap. xii aJ Roin.;
pnsset, qiio miijnr auctorilate a[io>lolicnR disiiiilalis sanctus Gregnr., Iioin. 1 siiper Kzecli., lib. ii Rcgniii,
fulciretnr, cssciqiie ciini lis lanio acccptior in pnv- cap. 11, 1. IV, epist. S2. Ciiroinalius, in c. v et vi
dicnndi oHici >, i|ii:inlo pliis cliirescerei, qiiia ail Imc ll:illli;ei CassioJonis, in psal. i.v. Pelagiiis 1 episi.
;

3 praesiile ordiiiaiiis esset aposiolico. Qtise oiniii vir ad Virgilium; Laiirenlitis Novarierisis, liomil. de
Dei sagaciler espendens, boiieilieiiimis t:int:e gr:ili:im eleeinos.; Joanncs, 2 C|ii<l. aJ Valeriuin Elisius, ;

iion reciisavil. Ailvenicnle igiliir cjns orJiii:iliii:iis lioin. 8. Ilaynio, in c. ad Rnin Pascliasius, I. de
i ;

ilie, qiiae erat pridie K:ileiidariim Dcccinlnuiiii. in Corp. et sang. Uo.nini, cap. 2; sanciiis Beriiinl..
naiaii sancli \ndres apostoli, ut Uiinifac iiiii ad olie- episl. r> et litO. —
Sed sane 1° aurlur vcrus est Jesus
dienliam sibj siii-cessorilnis pie siiis exliiheniiani, nec lit us Sirach, non Siradi, nou Saiomon, qiiia oinniiim
non ad oinnein sacrre lidei trailiiionein observ:i!id.'im inslar e^l Scriptur:i qii:E id asseril. et aniea citala est
firclius constringerci, exegil et scfcpii ali e.» jura- cx ejus libri cap. 5(1. 2° Hic Jcsm islum libruin scri-
menlum qiioil ln anliquis e.veinpl iriluis itivenitnr ila psil llebruice, el poslca eumJem Grwce convcrlil ejus
scripluin :{Vide infra.) Postquam iiiraincntiiin ninilo i! yepos. Asserit bnc prcl.ilio cilala Gr.pca et Lnliiia
r^ii...^ .I.,,i:. :.. /' „ 4: l.:.. ..: .. ... :.
* «..:.... ..... ii: .,. :.,. v * i ii.i „ ^
(ledil Grcgorio
•.
. : .
fatuin pnnliliii, liic \ici-s in iii omni- cujiis saiiclus llioronyiiuis episl. 115, , llebr.fiaiii
bus juvare, prnveliereel veiieraii, stnduii. Mam
eiiiii cxcmplar se vidis-e teslis est, lindicque iiiter Cnn-
libelliini in qiio ssrralissima cci lcsia lica; ii s'ilu- slaiilino jolilaiios esstare Jiida;os referl e Niivalnribiis
lionis jurn pontificalibiis digcsta coiivcnlibiis lialie- Miiii>terus. o° Jesus
ille auctor [iliiiin liabuil Siracli,
bantiir ei doiio Jeiiit, pr:ccipieiis ut lain clerus qiiam ilUusque inierpres juit cliam nomiiie Jc-
el liiijus filius
popiiliis ciiis reginiiiii snbdeiidus lis in^liliilis iiiiliiio- sus. Iia cilaliis Cninpluleiisis priilngiis, et sanctiis
rclur, faniiliarilaleiniine sedis :ipiistolic;c la:ii ipsi Epipliaiiius, l.li. di; .Meiis. et pond.; sanciiis Daiiia-
qiiam omnibiis eis siibditis peipetiiam, Jalo privile- jceiiiis, loco cilito, cl plerique oiiiiies. .1" Jcsus iiius
j;in, coniiriiiivii; litterasqje snas e inipartiens, iiiin palrem etiaat habuisse Siracli diciiur, et idcirco. Al»
solum Carolo illustii duci, qui iJ lenipnris l''raiicn- iVovalore Cnriiclio Bertraimi, in lib. qnein Lucttbra-
luin rcgiiiini ninJeralialur, sed eiani ciinclis \iris tiones FrancliiniaUensei inscripsii. diciliir esse ille
«ccle8iasiici< et priiicipilius Germaiii;^ ciiiii lueiidiini Bcn-Sira cujus apnd llebrifios exstanl ciiin sclioliis
conimendavit. Scd quanJo ista seqnenti die ab ordi- Proverbia, qina Ben-Sira estquasi (ilius Sirach. Priiir
iialinne ipsius oniiiia sunt niira celerilale confecia, pars vera esl, cx eiiJein loco citaio, c. .'iO, et ex eis
ipiod raruin esl ul cuntingal iii iirbe, iibi ex oiiinibus oiiiiiibus qui aiietorem dicunt Jesiiin liliiiin Sirich,
i'..cclesiis jiigiier inibres iicgiuiiiruiii non si'liim stil- cuin ejus iiepos iioii auctor, sed iiiieiprcs laiiluiii-
laiil, scd deiisiiate iiigrtientes diluviiini sei um feriint niodu sii, iit dicliiiii esl. Poslerior lanien viJelur
veiilin qiiod ista de conversiniic gcntium sini leliqiiis falsa prinio quia Bensira llebraice liab t in liiie K
:

omiiibiis pra;fercnila, ciincia priiiiuin expediri Gre- „ non n; secunJo (jnia llebr.coruiii c.iiniiuinis (ipinio
goriiis papa viiluii. WtnDT. '-'
est vixisse B. nsiran altcra posl Jercmiain ;etate. At
" Saloiiionis. De bbri , unde lia:c promiinlur, au- Jesus aucior vixit post Oniain ponli-
Ecclesiasliei
clore cl aiKlorilate Jisscrialio es'. Nani libcr i-. iii- licein, lenipiire lilii Sinieonis jusii, de qiio
ipsiiis
terJuin quidum alis.pie aiirliire Jicitur a Laliiiis cap. io. Tertio Bensira d citur ab iisdeni ilebr.eis
licclesias icus, a Gracis 7:v.'jxf.tz-,;, et ab Origene, liliiim lialiuisso Lzieleni, et nepotein Jnseplium; iioii
liact. 21 iii Matl., a Z.a. Iiaria |ioiiliIice, infr.i, cpisl. aiUein Siracli, ct Jesuin. Et illi cum sapieiitia inclyli
i li), inissarnm libris pra^ci.^^e Sap.en-
cl a liitiialibus luiiiil, citanlur aiiibo ab llelir.io schnlasiico Pru-
lia, iil dum lei;itiir Ecce siicerdos miignus, vel die
; verbiorum ejiisdem B 'nsir.e. Quario i!le Proverbio-
S ibbali, ab inilio, vtl in virginiim quariiindam festis rnni Bensiru; liber, vel idein ciim Ecclesiasiico noslio
(.onfiteor, cl in saiicti Jni.nnis Evangel:si:c fesio. lu- liber fuit, vel diversiis. Si ideiii , vel erit Eiclesiisii-
lcrdnin vero auclor arierlur tt qui lciii : 1" Jesus. Et cus nuster iinperiectus, qiiia ei qurdam desnnl, vcl
sic discrie in ejus libri prologo. qui iii Gr;ccis et (|Uiliusdam reduiidaliil, cum plurima qii;c illic iioii
I/iiinis Roniaiiis correctij est. 2" Siracli. Et sic iu siiiil liabeal. Si Jiversus, quoiiiudo ver.siinile esi
Gneca libri ejiisdein inscriplione cmia Ssipct/. Et e.iiiiJeiii auciiirem Je iisdeiii pene rebus ei coJeiu
Pnicop. Ga2a'us, pr;e!atio. in Genes., Ililaiius, in peiie modo ac plirasi diversos scripsisse libros, ne-
(isalm. cxLlv. 5° Jtsus liliiis Siracli. Apiid Eiiseb., de qiie te unam eaindenique rem sci;il alibi etiaiii, di- ,

i'rap., I. viti, c. 2; Aniiocliuiii, lioin. 8i. Dainasc, xis^e unquain iiiiiucre? tjiiiiito [Snvatori Iiuic repu-
I. IV de Fid., c. 18: s:iiicliiin llieronyinuin , i:i Da- gn.t novator alius Urusius, pr;ifaiioiie in ipsuin
iiiclis in , et epis>. 115, ubi se ait ilebraicuin tiiiiic lieiisiran. j° Quando a Grwcis sapienlm Siraeli dici-
libriim vidisse pr;c:ioialiiiii Parabolas Jl'sh lilii Si- C lur, id bievilans cnusa dicitur, pro S^ipientia Jesu jilii

rnclt. El id ip.-uin iraJ.lnr liliri ejiisd.;in c. .'0, vers. S.raJt, Eodeinqiie iiiodo speclatiir lire^iias, quamlo
29. 4" Jesiis aius et ejus /i/iiis Siracli, et Itujus filius, prxcise vocaiur Sapienlia. 0' Quando ab auctcribu^
illiusqiie iieiiosJesus alur. lia prologus quidain Gi:e- auctor
cus in Coinplulensi Edilione. 5" Salonwa. Ut huc
loco sanctus nnsler Boiiilacius rur^unique iiifra, epi- b Pigeat. Ex eodem 1. Ms. esl lioe. N.ini in C. le-
siola 103. Euiideiiique aucloreiu niiniiiiaruiil Cie- giliir cuiii dativo, t(( libi S. SS. M. recordari pigeat.
niens Alexandriiiiis, lib. v Siruin., c. 5; Origenes, Ul eoJein inndo iiilra, epist. 1 i2, p. 2-JO, iJquo valet,
liomil. S iii Nuin. ei buinil. 1 in Ezecli.; divu- Ailia- 11n libi pigrum sil qiicinad.nodiiiu , libi liquet , pro
,

nasius, i.i Apologia de lug Siia; saiittus Ba^ilius, iu i liquidum est. Aliiiqui ronstriic ioneiii i^Liiii iiuliinl
Reg. lusiiis dispul., rasp. 17; di\us Cliiysosl., iio- Giammatici, el sanclus .\iigustiniis gramin.T.EUF.T,
iii

mil. Sl lu .Matili.; sanetus Eabianus poiiilex, episl. iii.|uit, lifdium esse signijical ,
quomodo piget, quuci
2; sanclus Cypnaiius, e,.isl. 6o, et iii Exb.irl. niar- pigritiuin signifuai. lium cum dicimus. ciget me fe-
lyr., cap. 11, el lib. iii ad Qair., cap. 2.»; .Marcelli- ci^sE, lioc es! liicere, Nn.N sur.GiT mcus ammus proehre
iius, episl. ad Saloni. episeupuin ; sanciiis llilarius, Quou lla:c autein omnia cerba sic declinaiitur :
ri:ci.
in psalm. cxliv; divus Ainbrosiiis, I. i. OU'., c. ul- PuuET ME, riGET ME, clc, proiterlicec, i.ibet el licet, p.v-
lini., et lib. ad Virg. devoiam, c. 2. Optatus Milevi- TET fn.iQUET. Ilis enimdulivuniji.iigimus lasum. Seii.
laniis, lib. III ; sanetiis D:i;iia-us, episl. li ; saiiclus ' !n oiitii^bus. Cilalnr (^ideni jcniciilia ilc.uni pi-

H.er. nymus, :id c. x Eic^c^i.iblx'. et ps.ilni. i.xviU ; stca episi. 45. Seh.
093 S. UOiMFACll MOGLINTINI AUCIIIIil-ISCOPJ OPI'. PAIJS I. 6.IG

tiiemorare nevissima tua, el in celermim iion peccabii. A nuinil)us, lelerrima siibeiinl claii,lra ' Eieliia, xler-

El a!ibi. Ciiirile, dum hicem (viuv) linbelis, iie leiie- iia luiliiri siipplicia. Ilis aiilcui omnibus, absipiu
brce (morlis) vos comprehendaiil. Qiiia ciincta veio- MTupMlo falsilatis, ita se babenlilius, precibus clia-

citor iraiisiliirasiiiit iiislanlia, etiii aclerniim iiiansiira rilalis inierlilis obiiixe nagilanlibus, te inijijorare

cilo adfiiUira, el universa iimiidi liujiis preiiiisa sivi; procuro, ut, liis universis vcraciter perspectis, re-

in spicie aiiriel aigenli.sive in slellanliuiii varielale siisfil;ire fesiiiies gratiarn ingenii iialunilis, qiiDC in

geiiunariiin, vel in luxuriosoniiii (ilioniin, aiil foni- if esl, et libcraliiim lilterariim scientiam, et divini

pioruiii veslimeiiloruin acquisila diveisilale similliina ialcllectiisflagranteiii spiritualiter ignein aquoso Inlo
collecliono [P., eolliiione] reriiin , ut umbra prae- ei liiimido terrense ciipidiiaiispulvere non exsiinguas,
lereui.t, i:t fumiis l;iii!.cuiit, ul spimia marcescunt, seil memor Psalinigrapbi de beaio viro seniemiani
juxla veridicani Psalniigraplii senleniiam dicentis ;
prolerentis : In lege Domiiii fuil voluntas ejus, et me-
lluiiw siciil feinim dies ejits, cl sicut /losaijri, ila" flu- ditatinir die ac nocle. Et alibi Quomodo rfi/cri legem
;

riit. El allbi ; Dies mei si.ut umbru deciinuverunt : el liiam, Domiiie '. tola die medilalio mca est El Moysis :

ego sicut [eiiuin iirui. Kt liac de re univei si aurile^i « iii Deuleioniiniio : Non recedat liber legis de ore
i»
Anibroiies '^
.ipolo gaiiimalon agiis fruslraiis af- tuo : et mediiaberls in ca dicbus r.c noclibus omnib^is.
llicli inservire excuhiis, et fiagilia aranearum incas- B ii
Non proluiuris aliarum rerum obstaculis porro
suiii ceu Hiliiin le .iiciii, si\e pulvercm caplanlia aboliiis, stiiiliuin sacrarum litteraiiim nientis iiilen-
leiendisse leli.i digijnscuiitiir, iiiiia '^
zaT^. Psalnii- lioiie sequi nitaris, et inde glorio^x ac vcrae piilcbri-
slani. Tliesaurizaiit, et iijnoranl cui congiegent illa, tiidinis veiiuslatein acquirere , id esi , divinam sa-
et duiii exactrix iiivisi Pluloni.<, niors videlicet, p;enti:im ,
qiia) cst splemlidior auro , specinsior
cruentais crudeliier frendeiis dciiiibui in liinine la- argpiito, igiiilior carbunculo, candidior erystalbi,
tral, luin Ireuicbuiuli, it diviiio [W., oiiini] suirragio preiiosior topazio, et seciindiiin sanctioiieiii iiige-

desliliili, aiiimaiii p&riler ^ preiiosam, et fallacem n osi ' coiicioii.iloris , omiie preliosum iion esl e;i

gazaiii, (ui avari diu nocluiiue sollicite inserviebani, dignum. Qiiid euim, frater Christiiuie, a juvenibiis
subito amilientespcrdenl; et exiiide, diabulicis rapti decenliu< qiia;ritur? aut quid a senibus demuin J so-

auclor significalnr Salomon, id accipiendum putat, niaris lestibus pcrciilsos discessisse, noii auiem ali-
lib. de Verbo Dei , cap. 14, Cellarminus quasi Salo- qua subita, ul loqiiiiiir Fesiiis, el insolita maris iniin-
monis senlenlias collegeiit, iii unuinque volumen rede- duiione. Sic cniiii e coiilrario Isidorns, lib. x Orig.,
ijerit, seii breviiis et cerliiis id faclum ob simililudi cap. i de Viiibris liiitoricB perliileiit quod teinpore :

nein sapientiiv, doclriiia', parabolicivque seu proverbia- aquOfOe cladis inibiibus superfuerinl, et ob lioc o;j.^ioim;
lis
f
Inaseos. Ila eniiii diseile ^amtus Aiigusiinu<, _ lirwce iioniiiialos. Ilisloiia: reliiiiium psrseqiiuiitiir
lib. xvii Civit., cap. 20 S»p€ii(/n, iiii)uit, e( Ecc/e- '-' l>|ularcbiis, in .Mario
; Liviiis, lib. lxvii, lxviii ; ;

i^iasticus propter eloqnii noniiidlam siinili uiHnein, nt
Sulomonis dicanlur oblinuit consuetuilo, non auteni
esse ipsius noii dnbitanl dociiorcs. El lib. il de Doct.
Cbri>t.,c;ip.S; Illi dno iibii.unus qui Snpientia, el alius
qui Ecclesiaslicus inscnbiliir, dc fjuadam simiHtudine
Salomonis esse dicuiilur. Piain Jesus jHius Siiracli, eos
scripsisse consliinlissiine prrliibetiir. Uabaiius , lib. v
Fbrus, I. III, cap. 3. Iii I.idori anlcm glossario
Ainbro , devoialcr, contumiilor palrimonioruin, de-
coc or, luxitriosus ,profusus , idqiie prorsiis locum liiinc
cxplical, ct illuin qiii infra oCLiirrcl, eiiistola (i5 :
Aiiibronibui faucibus. Vide el Ailag. Ambrones. Seii.
—
De .Viiibrouibus \id. iiol. ad episl. 9. Edit.
' Apolo. sic iii Ca;s. Laliue scribuulur isla;sed

deUniverso, cap. 5 Lcclcsiaslicui propter nimiain

:
silii quid vnliiiit? An , ad superiorem de inundaiionc
sensus iiinililudinein, et eloqiiii pariiitaieni, Salomonis bisUiriam alliiendo, legeiidiim cijto t'"V v.-jtj.ii.iwt agris
tiiulo prwnolaliir. Alque boc ipsuiii eiiam significat fruslrali vel fruslratis, cifflictis/ Agris iii.|uain, r.oii
.Mbanasiana tynopsis, et ev ea Compliitensis ille ci- agiis, tit meiidose iiiipressum. Ser.
tatus pmlogiis cuin ait :'07yc.dojTOu SoVjo;w-jto; outOj- o •i
zaTz. El li.'c Latiiie scripluiu in C ; sed seiiii
'iwaoOf ^iyovgv, -/Kt ouSev "^TTOV £-/£tvou Tvtpl T*iv (Tomtav,
Gra;ie libebat tuiii loijui pro secuiidum Psatmi-
illis
TraiOitav EuooztpL^ri-ra^ , zat
r.oi.vua^jri; cd.r.hCi; zat ojv
etiam alias. Ser.
staiii, et sic iiilr.i
za).o\J;i;vQj. Alqiie Ikcc de aucloie saiis de auctori- ;
f Preliosain. In Ca;s. diplitbongus esl, sed liujus-
tttte vero, qna; c:inonica esl , agil ipse, lib. i!e Docl.
inodi menilosa quorsiini iiotaiida? S: R.
Clirisl. cilato, s;incliH Au^ustinus, Uellarniinus loi o
' llerebia. C, crcbia. Esl apiid llebiKns vnx, Ge-
ileiiicil.lo, el copio>ius Joil. Cuccius , lib. vi The-
D ues. I, 5; Exoil. xviii, 13. psal. lix, 7; psal. civ, !).
sauri C;illiolici, artic. 17. Sf.r.
Alibi , qire ves|ieram sigiiilicat; qii;L' aiil Ilereb aiit
8 Fionet. Qm
iii.idmoduin oliin multa diversae de-
ereb sciilii iioli.>l, ul iii. Trilia^resii), I. iii, c:ip. 3, et
flinatioMis veiba linTe, sic eliam dictiim florere, el
ilincrval., Iili. iii, iiii|ier ilixi , atjiie idcirco scribi
f.orire; biici|iie iiisiciiiis in Italica el Callica Iiiii;u3,
1 ()li;>t lieiebus, aiil crcbus, qiiia bic ab illa, ul iii
qiia; a Lal:ii:i ijiixdam vcluli stoloiies ct surculi sunl,
Fcsluin docel Scalig.;r, p. lix. Si;ii.
iiiiidiro luiiiflcMi, releiilum. Sic enim fcrvit, Ir.vit,
K /)( Oeuleron. Sensiis qiiiileni lii Dcul., c. vi, scil
ionii, fulgil, obcdilo, cpciibo, pciriLit, pervenibuiU, di-
verba iii:igia iii .liiMie, cap. I. Ijiidc aiijiaiel, ex nie-
cebo, pru fervet, luviil, soiial, fulijet, obeiiiam, operiain,
:i (iri:i siilitiiiu scripluram sacr;iin cilare saiictum Bo-
pariel, perveiiien', diCiiin, lcgiiulur (Vi.le Nonniiiiii), el
ii^raciiiiii. Seu.
iisilalissimiim e.iiel i.c iransiel, pro cxitil ac transibil.
' 1'luiibus loi'is, eiiain iibi srnsiis satis patcl,
'fibullus ; At si lnrd:i.\ eris, iransiel ccias. Sek. iii

'>
.iintrones. Aiiibrones fueruit, ait Eeslus, gens sliuclura gr;iiniii.iliea (uiiiiiiio latinral, qiiaiii, iiisi iio-

quxdam Gallica, qiti subila inundaiiune muris^cnm vis pri.laiisCodicibus iiiauuscriptis, eii.ciidan; teiiie-
uiiiisissent sedes siuis, rapiiiis el pra-dalioiiibus se siios-
rariiim niuiis essel. (jiles.
que ulere cceperuiil. Eos et Ciinbros, Teuloiiosque C. i
Coucionittoris.Qui usitaio nomiiie Gra;co Eccle-
Mariiis delevit. E.t ijuo fiictiiin esl iit lurpis vitiv lio- siastes diciliir. Skr.
niines Ambrones dicereiilur. Hisiori;e (|iiid.in parlein J Sobrius. Pio magis sobrie. Veii. Li'd.i, lil'. de
piioiein iicgare Se:iligcro videlur Slr;ib'>, I. i, ct iiia- Oilli&gr., p. 04 : SuiiRiLs iirt i-iimfKiniliciiiii reciiiil

ximel. \u Scd is tuiiuiiu ncgit quoiidianis sialisiiue iicc iupjrtaiivum; scd pro his dicimui , m.vcis sobiuijs
C97 E1'1S' lOL^. 098
briiis possidelur, (]uan) scieniia Scripturaruiii sai ra- A Filiiis propliclariini,

riiiii.qiKi', siiieiiUo iiaufragio periculosa; ieiii|ieslalis, Si a sede ul g;iiideas,

iiavein aiiiiiis iioslne giibernaiis, dodiicil ad aiiioe- Unaqiie siinul (ulgeas,

nissimi lituis paradisi, el ad perpelua supenioruiii lixcelsi rcgiii prxinia

[IV., siiperiia] gaudia angeloruiii, de quihus supra Liiciiliis c:ipies aiirea

dictus sapiens ilixit : Snpienlin vincil maliliam Attin- liique iliroiio .Ttliereo

yit ergo usqiie ad littem (ortiier, et uisfwuit omnia Cliiistum latules praeconio.
suaviter. Haiic amavi, cl exqiiisivi a juvcntiUe mea, et EPISTOLA V.
" exquisitor sum forma; illius : (jeneroiilalem [VV., GREGORIUS CAROLO. [a. D. 725.1
generosilale] claiipcai, contubcniium |
IV., cinilu- Diimino glorioso filio Carulo duci Gregorius papa.
berniaiii) Dei hahens, seil et omnium dominus dilexii Coitip.'rieiiti's te, in Cliristo dilecii-sinie, religiosa;
illam, doctrix esl enim disciplina Dci. Propieiea si ineiilis, etc. Vide sup. ep. 2 Cregorii papmll.)
{

Domiiiiis oiniii|iiitciis volueril ul aliquaiido ail isias EPISTOL\ VI.

partes reme.ireni, siciii proposituni liabeo, per viaiii ci\Ecmiius UMVERSis Gi:RM. Eriscoi'1-. \\. D. 7-23.
1

spoiideo iiie libi iii liis oiiiiiibiis fore fiJelein aiiiicuiii, C.ivgiirius episcopus serviis servortini Dei iniivcisis
et i"
iii sludii) divinaruiii Scripturaruni, iii iiuaiituiii " reveieiidissiiiiis el sanctissimis frairiliiis, coepisco-
vires sujipediient, devotissiniiim adjutoreiii. pi-, rcl gosis presbytcris seu diaconibus, gloriosis
'^
Valc, fraier, llorentibus diiciliiis, iiiagiiificis " castcllis, comilibiis etiaiii, vel
Juvcniuiis cum viribus, ciiiietis ( liiistianis Dcuiii timeiilibus.
l!t ilnrc :!S cuin Domino Sollicitiidineiii niiiiiam gereiiles, clc. (Videsup.
*
lii sempilei 110 solio ep. 5 Cicgoiii pupa; II.)
Qiia marlyies in cuneo EPISTOLA VM.
ilegem canuiit sciliereo, GREGORius roriLO Tnini.vcoRLM. [a. d. 723. J
Propbetae aposlolicis Gregiirius serviis seivorum Dei universo poptilo
Coiisonabunt ct latidibiis Tliiiriiigcruni.

Nidbaide, iiuiic irgerriiiia Douiiiius JesuiCbristiis, FiliusDei,verusDeiis,quide

Imi cosnii cout.igia cflelodesceiidil,elc. [Videstip. ep.GCregorii papa; II.)
Teiniie lauste tai tarea, EPISTOLA VIII.
llaic cuntra huiic suppliiia GREGORIUS OrriMATIBlS TIIURINGORUM. [a.D, 725.]
Altaque super aetliera Viris iii.ignificis Asulfo, Gi.dolao, VVilario, Ctiii-
itiniari icieiis agmina ^ lliario, Albiiido, et oiiiiiilius Deo dilectis Tliuriiigis
Donitiii quae semper cadicolis fiilelibus Cbiisliaiiis Grcgorius papa.
Veruin comiiiil oiigelicis. iiisiiiiialam iiubis niagnilica) lidei, etc. (Vii/e sii;).

Uiia Uex reguni perpeliio ep. 5 Gregorii papiB II.)

Cives ditjl iii saeculo EPISTOLA IX.
Itonisma sic ''
Clierubin CREGORIUS POPULO AI.TSAXONUJI. [a. d. 7:25. J

Ll ei gcstes ctnn serapliiii, Gregoriu5 l':ipa Uiiiverso l'opulo I'ruviiici;« ' All-
Kdittis apo^lol iriini saxonuiii.

el MAXiMF. si Bnius. Sed boc iil, a|iuil Lucrelitiin, I. iv, liospileni seti cauponem, quasi gasihalter. Sod repu-
eijregius pro magis egregium. gii.it liocloco poiilirex, qiii maginjicos ijaslaldos vocat,
eo.vqtie tomiiibiis aiitepoiiit; repujjiul el in eodcin
Sed iiiliil e.ur^-gius f.\\i.m rcs secertiere apertas
Zacliaria l'oiilificale, duiii Luiilijiraiiiliini Loii^obar-
A dubiis ;
diiriiiiiregrni ait in oisf(7i(ii(»i punlijtei misissc Alde-
el aptid lllpianiim exignius ; aptid pelruin naniiaiinui, prundum duccin, Taciperluin castaldunt, ct Iluinittguin
episl. ad Gislcriiitn, iUoneioi ; in loiiio XI, Daruii., cu>.taldum Tiiscuiienseni. Uepugiiat C:ir..|iis Miiguus
Biiss. I. siiig. Skii. scrilieiis ducibus, contilibtis, gasluldiis. Siibilii ideiii
"*
Exquisilor. Viilgata iioslra vi-rsio liabcl amalor, D Aiiieibacbiiis s;bi noii disp.licere ut gaUaidi evpunan-
sed coninbeniiam. Skii.
coHi«/)('))iii(iii li'ge, no i lur coiislilu;;, (|ii;isi geslelle, seii beslelte. Sod ipiaiii
^ In sludio divinaiuin Scripturnrum. Vlde quiiin ail reiii conslitiili V Explicatur in lib. ii Liiiiib:ird.,
studii liiijiis aiiiaiis liienl saiiclus Boniraciiis ! qiiani til. 17, et :i ibi, dum diiitiir, dHiiiaiiilaias iis liiisse
sacras l.illeras el iiiagis iii;ig;sque discere, el<(tiod iii fH)'l('s, casusquc regi is, iit siut qui iii Poliiii a, G:illia

iis didicissil alliis iluceie, ciiiiciipieiil! Cunfer baiic ei alibi caslei/niii vocaiilur, et \el a Latiiiii casa, vcl
epistnlani ciiiii s.ncn Aiigiislini H, qn e ad Liceii- (•(islrioii, dicii sunt, vcl a (ierniiiiiicu gast ; (pii;i curles
luini, divi Gregiini episl. -iU I. iv, cl episl. iJti I. vi, ei luces suiit, in qiubus feie liospiiiiiiii li.ibeiit rigcs,
el epist. iii I. XII, iibi sic Quirs vi qui vobis aiilnv- . cl in re eliain bellica diiiilius eiaiit pr.ixiini, lili. i

reaiil in leciii..nis sacriv collejio, <( neminem repen , el Loinbard., lil. 15; Panlus Diic, 1. v, c. li; l'etriis
vchenienler intiemui pauperlalcm boiii. Et qunnivii pcc- de Viii., episl. G, c 25, apud queui du castaldiiu feu-
calor ego valde occultus, lumen ti ad beali Pelri Apo- dis ageiis iiiipeialur FriJericii- , ilu iuquii, quod
stoli limma vemre voluerilis, in siicro elvqu o sliietum custruin a nobis, ul viiie.iiur iiidicare iioiiieu a castro
pr.leriiis mc Itubere cjllegaiit. S:;n. diiciuin, ciini et liudie adliue iisilati.iii sii t/)i cas/i.'/.
« lii cuil. i':ir. bi versus diMinl. GiLr.s. IIot.iMan.n., de Verhis feul. Si;r.
"1 Cherubiit. Ili:biaic:i tcri^iiiialiu e^l cltcrubim, se- 1 Leiliniiius, tuiii. 1 Si-ripl. llei. Briinsvicensiiini ,

'uphiitt; Cli;ilil:iic;i, Sin.

clurub.ii, seiapliin. p. 57, iiilcr excerpla veieniin aUiUicit lociiiu e\ Ncii-
' Citstuldis. Scnbilur ab aliis yunMalUus, et pul.it iiii llisloiia liiitonuin a lliuiiia Gale edita,desiiiiijiia
iii (;aro'i .Ma;;ni Coiisliluliun. Aiiicrbacbius c^sc de Aiiglu-Saxuiiuiii iiilroilu lii Brilaiiiiiam ; XII nul-
 PA»S I. 700
699 BOMFACll MOC.liMlNl AUClllElMSCOl-l OPP.
S
d.bea.. um, ipse, qnnm qui
,nsipi'en,il,.H debi.or sm,„. f,a- A ub vel conservains csse
Sapienlibus ei
ul ei iiiillns iillain eon-
per ipsinn sperarc viilenliii ,

lios, elc. (Yide sup. ep. 1 Gregorii papa II.) facere

irarielatem vel damnalioncm ailveisus cuni
EPISTOLA X
non debeal, nisi ut onini lcmporc siib iioslro mun-
cnKCOnii.s " popiLO et clero cEnMAN, e. [a. p. "23.J conservalus
debnrriio vel defensioiie (|iiien,s , vel
Gregorins episcapus serviis seivornm Dci clero
Do- rcsidere debeai. El ul ceriius credalur, maiiu pro-
iis
ordini et plcbi cons sienii dileetissiinis li iii

pria siibicrfirmavi ei de annulo nos.ro suliler sigil-

mino salulem.
lavimus. '
Probabilibus desideriis nihil taidiliii^ prrestanles,
EPISTOLA XII.
elc. (Vide sup. ep. i Grcgorii papic U )
HnXIFACItS ^ DANIELI.
EPlSrOLA XL
Domino dileciissimo Danieli episcopo Bonifacius
CAROLUS EPISCOPIS, liUClBCS, ETC. [\. D. 72i.]
Cbrisio Patribns servus servorum Dei opiabilem, in Cbrisln, cbarisa-
Dominls sanciis et aposiolicis in
lis s:iluiein.
episcopis, ducibus, coniitibus, vicariis. dnmeslicis
nostris, seu niis- Coiisneliido apud bomines esse dignosci.ur, cum
seu omnibus ageniibiis, jiinioribiis
aliis irisle el « onurosuin qiiid arciderit, aiiila.a:
sis decurrenlibus, etamicis nostris, illnslris vir Ca-
B menlis siilalium vel consilium ab illis quaererc, de
rolus major domns bene cupiciis vesler.
quoruiii inaxinie [W. in mar<j., maximaj amicitia, vcl
Cngiioscalis qualiler aposlolicus vir iii Cliristo Pa-
Siipienlia, el fijiilere CDnlidunl. Eoilein modo ei cgo
ler Ifiinifaciiis episcopus ad iios veiiit, ct nobis siig-
de paiiriiitalis vestrre probabili sapientia clamici.ia
gessit qiiod sub nostro ^ mundcburdio vel defensione
coniidens , vobis fessa» meiilis ai:<;usiias expono, et
eiim recipere deberemus. Quod ita nos gralanti aiii-
veslra; piclalis coii>irnim ei solaliiim qnsero. Suiit
mo lioc fecisse cognosciie. Proinde nns laliier visi,
enim noliis, jiixia decreiuin \W. iii marq., dicliim]
fecimus ci manum nostram roboralam daie, iit iibi-
Aposloli iion soliim [uris pugna, et intus linwris, sed
cuiique, ubi el ubi ambulare videiiir, cum noslro
cliam inliis piignae siiniil tuin liiiiore, inaxime per
amore vel sub iiosiro inundeburdio el defensiiine
falsos sacerdoles el bvpocriias, qui ei Dco adver-
quietus vel conservaius esse debeal, iii ea ralione,
santiir, et sibi perduntur, et populum per plurima
ut justiiiam reddai, et siraillier justiiiam recipiat. El
scandala cl varios errores sediicunt, dicenies popu-
si aliqua causaiio vel necessitas ei advenerit, qu.-e
lis, juxia diciuni Prophets , Pa.r, pax! el non est
per legem deliniri non poiuerii, usqiie ad nos quie-

„ , ut aii in Veibis llotomaniius. Est ameni

feiulalibiis
lialiomimnnininiodiebaptitatisiiiUrumeo{l:(l!vwo). quain prociiialio vel proleclio, et
annclus Ptndinus Eborarcnsis nrcliii>piscopus eos bnpli-
^ il;n,l niliil alinJ
mamburyis, pnuecior vel ailvDraliis. Iii foriiiiila
znit, el per xl dies non cessavil bapiiinrc omne qenus regiii aocepti a Dosoiio apud Giiil. Paradiniiiii, I. Diir-
Ambronnm, id est Mlsaxonuni. iN.italii digniim est gnnd. Omnibns, ul moniiiitis, leqem, ju tiiium,
: et
Savones bic AmbrOMUin iiomine apiioVari. fnrs ap- reelum mamburcfum nvxiliunie Deo conservnho. Iii
pellatione siinipta e\ \eicre llniiiaiia liisioiia, nbi C^csiiieo ijidice posl vaiios libros el traciatiis est
Cimbri, Teiiinnes aic|ue Anibr^ines conjiingebaniur, Wiliberii ciijiisdain dnnalin ficla Onloiiiensi Kcolcsi;i!
<|U0 seiisu, piilal Lpibiiiiiiis, nilnlaliud signilicaverint santti Pelii, aniio 871, in eaqiie sie legiliir : Vtsis tub
lioc loco qiiani IViilonrS, sive GiTinanos; fors ali- defensione, el uiundeburde ipsiui Eccksice, el sub alu
niiod ejiis noininis vesiigiinn ai'ud Saxones siiperfue- ponlificis, qui lum temporis ibideni pra:esse vidctur.
r I, cuiii iii I!riianiiiam Iransirenl, e, aliiuando pnst
Ser.
Aiisaxonum noniine Weslfali a vcieribiis desi-
s:i'pu < Vir Aposlolicus onini pauperialo prossus inler
giantiir, i|ui)riim (hiiiiis suinptoruin, ul coinpreben- geiiiiles feros, iiiimites el a^resies in Deo solo confi-
il iiil qiiidi|uid inlra lUienuiu ei Visurgiiii est) pars negotiuin Inleroa Ninninis
sus saliils ope;alialiir.
Angarii. NVcrdt. riivideiilia direxil fi'le'iuiii ;'iii:ni'S, qui ad iihim ve-
I

•'
B:'nif:iciiis lot laiitisqiie lilleris apojtnlicis inslru- stiiicnta, alii ad vlctiim siipeiii, Iibms alii, alii vero
rtiis iii Gcrnianiain reiliil, veniensque ad Caroliiiii Cc)nS"l:itioiiein cxlKirlatiniieinipie lilleris iiiipartie-
priiicipom, liiieras oi r\<iiiiaiii pnnliricis delulii, sei|iie banliir. Iiiler licis Daiiiel ille Venlanus lu .Xngli.i epi-
ejiisilein tutelc luiinililer comniendavii. Aijiiueiile sC"|'US. i|ui cominendatiiias illi vice priiiia Doiiiam
(!'Mn 'Jaroluad Catloiuin, qiios vocaiit He-isns, legio- piolicisccnli ad Gregcniuin iiapam dodit, ciiiii perce-
iioin adiil, quibiis el aiilea pr:eilic:iic j.nii ca-por.il. I
|ii,-sot, ii'SUiii pcrardiiaiii :id pr idicainluui gentibiis
[lii ex eis pliiros repeiil, rolicla Clirisii:in:i> roligonis Evaiigeliiiiii suscepisse i.roviiieiain , c:iteolieslii aJ
( iilliira , vaiii-. erroribiis iinplicaliis. Alii nainqiie eiiiii iiiisil. qiia pussonl ipsi gentiles insirui iii arlicu-
et foniibi'S cl:ini vel aperio saori(io;il)ani; alli
ligiiis lis liilei. Wlt.dt.
vcro ariispici:i ct diviiialioiies, pr.csligia ol incanla- <,
Danieli. Iii C. cliar .clcros de qiiiliiis in episl. l
tidiie?exercebaiit paiici vero ;
iii via vor'i:ili-, (pi.im ignoti ct vaeiit
, Dnnielo ep:sropo Bon. Sitiili ei
:

seinel arcepeiaiil, perstileriiiii ; liorniu ope ei coiisi- iisdeni oliaraclorilius anlHce.lil lioc : Epislola beati
liii quanidani paga-
inir;e niagniliKliiiis aibiiroin, qiiac Donifarii episcopi. Istc veio c-l Dnnicl Veiilaii.c tivi-
nnnim arbor Jovis toiiipellal;:iiiir, iii loco
v.jcdinilo lalis ajiiid Occidciitales Saxoiies episcopus, S;iiic,ila-
Gesmare, scrvis Dii sociiin asl iiiiibiis siiroiilon! lon- iis docninaque faiiia iiiclylus, di; qii» Veiierabilis
lavii. Magn:i pig.inornin liiiic iirjlliliiilo roururril, iii Deda, lib. v iil^l., cap. l'J et i4 UlIiIoiiiis, lib. l ;

siiiclum viruni deoruin siioriini iiiiniiciiin irriicre Viix Dnnif., c. 10; et li:i c, infra, ciiist. Glj. C7, iii
volentes ; sed ciiiii \idi;Soiil :;rbiirem paiiliiliiin iiiei- qiia, sub iinem, dc CJtcitate qua; liic tangitur menlio.
sain, mox iii qualiior pai los disni|ilam, oniiicin aliji- Scit.
tienlos malitiam, in vcrum cred dere Deiiin. Ex liac . " Onerosum. C. honerosum. Illnd lioilie iisilatiiis ;

arboiis inole orainriiiin consiruxcre iii lioiiore

iiigeiiii et lanien, si Vairoiieiii, I. iv de Lingiia Lal. eonsu-
sancli Pelri dedieatiim. Wit.dt. biiiiiis, isliid iiioliiis. lloiios, ail, ul). Iioncslo lionerc.
^ Mundeburgw. Sic iii C, scd iii liao cad.Mii epi- llaque hiineslas dicitur, qiiod lionoralus, el du-:.iin :

stola bis mundeOiiidium scribitur. Uiiuuncie boirjui, //oiiic: t's( lionos qui sustinct rcnipiiblicani. Stn.
701 F.PISTOL^. 702
pax ; el semcn verbi quod de sinii cailiolicoe cinpo- A exauilire inhianlcr dcsidero. Nam ^ sine p^^lrocinio
slolicc E' clesioe snn^pluin, et ncbis conimendauin), principis Francnnim, nec popiilum regere, ncc pre-
seniinare aliqnanluliim sliuleiniis, illi eiim Idlio sii- sliyteros vel diaconos, iiionaclios vcl ancillas Dei de-

perseinin; re, et Euflbcare nilunlnr, vel in herliam tcndere [W. in marg., om. defendere] possum, iiec
pesliferi generis converterc. El quod |ilan:amiis, nnn i sns paganorum rilus et sacrilegia idolonim in Ger-
irriganl, ufcrescat, sed evellere sliideni, ul marce- inaiiia, siiie illitis niandatu el limnre, pruhiliere va-
scat, ofTerenles pnptilis, et diici'nics « imvas secla':, len. Cimi au'em ad illnni de islis caiisis anxiliuin
el diversi generi? erruie^ ;
qnidam ahsiinemes a ci- qnacrens pervenero ,
:i l:iliuiii cotiiniiMiinne abslinere

bis, qiios Deiis ad percipienduiii creavil, qtiidam cnnonice nullalenus ciiriioraliter possuni, nisi tan-
nielle el lacie proprie pascenles se ;
pancm el ca;le- tuni a conseiisu illnrum. Nam ego ^ de illa commu-
ros alijiciiint cibos ;
qnidani aiilem ami inanl (quod iiione cnlpani limeo, quia recolo mc, ordinalinnis
pliiriniiim populo nocel) linmicidas vel adultcioi, in meie te.npore, juxla praTeptuin Cregorii pap», ju-
ipsis sceleribiis perseveranies, fieri lanien pnsse Dei rasse f
iii lorpoie saiicli I'elri, t;iluiiii communioncm
sacerdotes. Popnli aulem, ju:^ta dictiim Apo-ioii , me declinaturum, si cos ad viam canonicam conver-
aanam doclrinam non sustinebwtl, scd coaceivnbitnt lere nequiverim. Sed ilerum liineo majus dainnum
'ibi maijislros secundiim sua desideria prurienles auri- 3 Je pr.Tdicalioiie, qiiani populis iinpendere delieo, si

tus. Nos quidem palrocinalns auxiliiim iii palnlio ad principeiii Fraocoruin non veiiero. De islis quid
Francorum qiiari-nlcs, a uiluini corporali comiiiu- patcrnilas vctra tristi et duLitanli 6 (ilin deremere
nione alistinere el scgregare nos jnNia pr.rccpUim et jiiil care et inandare ad consilinm vulucrit, iinli-

canonutn non pi)'siimus, nisi Imc lanlnm, quod per care digneiiiini. ;\iilii cniin maxima cx parie segrega-
sacra niissarum solemnia in sacris mysieriis corpo- lus ab illis esse vidcor, si ab illis, voliintalis coiisi-

ris et sangiiinis Doniini, cum eis nnn communicavi- lio, et consensu et ecclesiastico ministeiio. nbi ca-
mus, sed et ^ consilium cl cnnscnMim eoruin devit.i- noiiici iion siiiit, abslinnero. Praiierea paleniilatis
mus. Nam ciim talibiis, et ciiiii pagaiiis, ct ciim per- vcsir.i; cl iiiciitiam de uiio solalio pcregrinalionis
mista el cum [IV. in marg. om. cii ;

J
plcbeia mulli- nic;e iiilini s precihus diligenter rogare veliin, si

ludine noslri lahores et piigna; ' foraslica! videnlur prTSuiiiam ; id est, ut librnm Prophelaruni, qiiem
esse ; inlimx vcrn, quando qnis dc greniio mairis veneranihc memoriae > Winberlus abbas et inagister
Ecclesiae preshyier, vcl diaconus , ecclesi;isticus qunnd;ini meiis, de liac vita ad Dotiiinum migrans
\]Y. in marg., rlericu-] vel iiinnachus discedit a (ide dercliipiit, ' sex prnphela' in uno rorpore, cliris el
et veritaie, tiim deinde prornmpit cnni pagnnis in alisoliiiis liueris, scripii icpiritinlnr, milii Iransinit-

contumelias flliiirum Ecclesiae, et cst obstaciiI;im laiis. Ei si lioc Dcus coidi vestro facere inspiraverit,
horrendum Evangelio glori.^ Cliristi. De his naniqiie nvijus solatiuni vit.t nienc seneciuii, et majns vohis,
omnibus, ut sine delrinienlo animac cnrsum ininisie- niercedis pr.-emissuni transmiilere non poiostis. (Jiiia

rii noslri iinplere possiiiins, in piimis iipnd Dcuni lilinim Propi ctarum lalem in Iiac lerra, qii:ilem dc-
palernitatis vcstrcc inlen essionem quri^riinns. El in- sidern, acqiiirere iion possuin, el, caligaiitibus ocii-
limis, pcr Deum, olisecramns prccibus, ul pro nob s lis, niiniiias ac connesas litteras J clare discernere
inlercedere digncmini, iit piu- laborantiuni consola- iion possiim. El propterea de illo libro su;nidicto
lor Deus inler lales lnrbines diversarum caiisarum rogn, quia lam clare discrelis et absolulis literis
aniinas noslras illxsas et s;iii;is a peccalis cu-todiie scriptiis csi. Intcrfa per Forlhcreuin presbyieruin
De siipra dicia ;iiilein dicloruin ^acerdot'
dignelur. m litleras el parva i*
inunuscula, propler iiidiciiim ptine
communione salubre consiiinm vesirnin aiidire el cliarilalis, iransniiuo vobis : id est, ' casnlam non

« Novas Lirin'nscin, Cmn-

seclas. Vidrf ViiKcnt. i!Ia sii, exposui
Mogunt., not. 15. Vide sanctum
I. iii

monilorii cap. 23. 27. Ser. Grcg., epist. 5 Seu. I. x.

'' Cod. Par. Iiabet in ina^gine : < Pulo legenduin B Filio. Causa cx citaio aniea Otlilono, I. i, c. 10.
concilium ct comesauni. > Giles. Si-R.
« Foraslica-. Exteriores, qiia? foris sunt, quilius D t Wyvberius. Ollil. c. 4. Ser.
oppnnnnliir iiiteriores. Llnile siiliiliuir : Intinia: vero Scx. Vel ista
rcperiuntur, legenda verba iisqiie
quaiido. Et iiola dnplex lcnlaliohutn gciius, qtiilnis -KSi-j^sTizwf, vel, ul in Casareo, legcuduin ubi sex,
sancioruin cl loniin qiii lo aliornm saiilem iiicuin- elc. Ser.
hunt scrio affl.clanliir el discnii'j;iniur aninii. Sniit i Wnr.Itweiu habet iitleras discere et iii marg. lit-
enini exier.ores inolesli;!', nt lalior, faincs, siiis, di-- tcrn^ clare dir.ccre. Giles.
fatigatio, vigilia. Siiiil ei inleriores. qii;c tiinlto finli- k Miwuscula. Ilic nd rliaritalis inilicium fomen-
,

cant aniiniiin velienieiiliiis, qiioium-

iii scaiiilnla, et tnm ac iiicremenliim sanclis olini fuil inos, iil ck
dam aposiasi:e. Sii- ct infra, epist. 15, 85 Srn. sancii Augu...liiii, P.iiilini cl aliornm cpislolis p.ilel.
"* Hine palriiciiiin. yneniailino iiiiii iiiallens et sc- Alijiie li c, iiilra, sifpins occii:renl exeiiipla, nl ep'sl.
curis (aliro, H!iai|tie arillicibiis aliis insinuiieiila ipNi- 4, 5, 7, ^!, 9, lit, II, 12, 20. Lonpiiiii sil niiinerare
qiie aiiinio coipiis, .•iiiiiii :id lineiii, f:iiiiiilari i-t opeoi oiniies. Vide saiieliiin Gregoriiiin. cpisl. 37 1. vi,
opcranii]iie siriin pr.eslare debei , ^ic triiipor.ilis c|iisl. :")7 I. vii, epist. 47 I. m, cpisi. 16 I. xii. Ser.
poiesias spiiit.ili. Vlile sancliiin Aogii.slioiiin , cpisl. 1 Casulnin. Ilodie iii sacris pio cxtini;i vesle sacra,

50, liellaniiiniiin, Iili. iii de Laicis, <ap. l)!. Ser. (ina sacris iiper.itiniis aniicilur s.icofilos, accipitnr,
e De illa communione. Sic ei inlia, epist. Ill , proiit iii itiiriiciilo eiiaiit saiicli casiilani exeuntis .\l-
{ep. 7o). Sei;. tiielnii, de quu seq. epi.-t. t. .\piid veleres pro do-
' In corporc. Infra esl haec sancti Bonifacii juralio, niniiciila nisticana, a casa. inlr., epist. 85, cv :i;.i
p. 1C5. Quoniodo aulcni ad sancti ['clri corpus lacla Fcsl. crtsarin, qn.c cusiodil domuui, o':wjoi;. Vo' pr.i
 703 S. BONIFACII MOr.UNTINI ARCIIIEPISCOPI OPP. PAllS I. 704
lioloscricam, sed caprina lanuglne niisiam ei villo- A lum ninerore conimoii siiimis, (|uia lioc ainaniilms
s.im ad lergendos pedes dilectidnis veslr:i'. Niiper iiilolerabile visiim fiieiil, si iis a quibus amanliir
i|n<iqiie, revelanle presbylero, qiii a vesira pr;i'seii- aliqiiid iiicommiidi conligeiil. Quamdam taineii con-
lia ad Cermaniain venil, corporalcni orbitalem vnbis solaiionem, sa-pius revolvenles, iiiveniinus in eo,
coniigisse cognovi sed ul vos, Domiiic, nielius Siitis, qiiia liostis rallidi
:
iiiexlricabilis asliilia nequaquain
qui, vel per quem dixil : Quem lleus diliyit, coirigil riliis religionis noslre iDiiia violeiitia, el lani variis
el calera. El Pauliis apiislohis Quando iiifirmor, belliiriim seii
:
erroruin opiHisitionibiis per sublinies
tttnc poleiii sum, et lirtus in iiifirmilate perjicilur. tt hacerdotum vel cfcileroruin quorumcunque reprobo-
Psalniigraphus : iVutla; tribulutiotm justorum : et re- lum personas expugnare lenlaverit, nisi el in illis
liqiia. llabes, Pater nii, sicut Aiiioniiis de » Didyiio majoris excellentiam agnoscerel. Umle vos
nierili
(erlur dixisse, oculus scHiccl.quibus ]iule!,t Deusvideri, operain dare primiius oporlel, iit inceplio gloriosi
et ainjeli ejiis el supertia Jerusalem gtoriosn gauda qiix- est
, (ut arliilKir) aposlolicis coj?quaiid:i certa-
^ speculari.Et propler hoc, desapienlia et palienlia iiiibns, iiiillalenus
II propier iilorum deseralur iiisi-
tua conlidfns, credo quia lioc Deus ad perfeclioneiii dias, qiii dolis inslrucli salulifer;c soleiil resisiere
virtuluin, et ad augnienlum meritorum libi deilissel. diiclrinx'; sed taiilo libenti.is illalac dilTicullates fe-
el ut eo magis spiriliialibiis oculis ca conspicias ct R re!id:e siint, quanio eeiliiis coni|ierimus sancloru
desideres qua; pra:cipil et diligii Do i:iniis, et eo nii- esse ac iiiiiriyriini in immdo pri.ssuras, in cijbIo au-
iius respicias vel concupiscas qure non amat, sed iii- leni copiosissimam, Doiiiinu piomiilente, meiccdeni,
lerdixit Dominns. Quid enim sunt, isio periculos) quein el bic auxilialorem (si laiituin iii iribulaiioiii-
tempore, corporales oculi, iiisi, ut ila dieam, ntaxi- bus loleraiiii;c non ta;del) et illic cum juslis gavi-
ina ex parie, veraciter «^
feiiesir;e pcccaioruiu? Per suri reiiiuiicratoieiii liabere inereaiiiur. Quapropitr
quas aut peccala, et ail peccaiites aspitimus, aul, cuiii cliaillas excel eiitia: U\x (Oiisilium sibi a nustra
quod pejns esl, ad nos ipsos fiagilia consideraiites el parviiaie peiere dii;iia:a sit, hoc exisiiiiiamus pro-
concupientes conlrahimus, \alere sancliialeni ve- fulurum, quatenus invicta patienlia perferre studeal
strani, el pro me orare in Cliristo, diligenter opto. quod ribsque Dei (irovidelilia provenire non nescial.
Quainvis eigo forastic:e pugii;c periiicies sxva sit,
EPISTOLA XIII.
ipsaque airoclus iiitesiina rurmiilanda ferociias no-
DANIliL BONIFACIO. [i. D. 724.] ceat (quod ulique iioii niiror cum Clirislus Jesus
Domino reverendissimo et meriio ab oninilius or- olim fraireni a fratre iu niorlein esse Iradenduin
lliodoxis amplecienilo, multiplici scienlia variarum- ,
lcsialus esl, et liliuin a patre, et parenies a nepoli-
quc virlulum gr:ilia insigniler decorulo, lionifacio b;;s propler nonicn siium necaiidiis), scilicet iinpii-

arcliiepiscopo Daiiiel Dei plebis famulus sincerissi- gnaiiles per escarum supcrslitiosissiniam observa-
mam in Domino cuncia ccelorum culmina prieenii- l'Oiiein, Doniini opus dcsliui i|ua;reiiles, qiiae prope-
nenii salutcni. niodiiin iii ipso u-u hominis pari detiimenlo peri-
Leclis lilleris a lua fralernilate transmissis, muN Iiiin!; aiil si turpe lucrum seclanies, adulaiionis

vulgari etiain induirenlo, ut apud sanctum Aiigusl., siperslilem adhiic tum fuisse aniiorum lwxiv. Cniii
I. xxii, c. 8, de sarlore qiii casulam perdiderat, et veru iiilaiis essel sancliis llieronymus, id esi, anie
t-aiKiiiriim m:irtyruni precibiisegrcgie rursus vestilus aiiiios facile lx (nam librum isiuin scribebat aniw M
(iiil.Vesiis veri)esli|u:cd iniveliiti proxima lioiiiiiiisdo- Tlieodosii, ut in exlremo ail), :icciiiit quud de Didyiiii
itius, etdoinus est qiiasi rcniolior amplior(|iie ve^tis. c,i'Ci oculis liic referlui', pioul idcin sanclus lliero-
Habaiiiis, lib.i liisiiii!l.Cleric.,cap. 21 ; Casuladicitur iiymus narral iii epislola ad c.ecuui Caslriiliuni, qua!
a casa, eo qnod lolum liomiuiin legut, quasi iiiuior casa. iiiripit Sauclus filius. l)e iiostri vero sa^ciili iiomiiie
Et forie ab llebneo verbo cisiili, (|uiid cst legcre, seu Gciicbrardus iii Cliroiiico sic [iohertus iluicop Sco- :

npcrire, a i|Uo, Exod. xxii, '2.j, Job xxiv, 7, et xxxi, ttts a puero ca^cus, usqite eo Pitrisiis iit lillens projecil,
19, cesuili, id est, ve-lis operiiiientuin. Et lorle Gallls ul ilieologice docior liomce crcalus arcliiepscopus .4r-
et Geriii:iiiis ijuiliusilam casaiue. Sed vide Sleplia ntacaiius; deiiide legitus a Uiieie iii lliberiiia fterel.
iiiim Duraiidiim lib. ii de rilib. Eccl., cap. 9, iiiiin. Noii doleas, iuquil cpisl. ad c:ecuiii rursis
n aliiiin
17. Ilic pio villosu qiiodam paiino suiiiiUir, et forle .\b:giuiii noiiiiiie, siiictiis llierony.iius, si hoc noii
(Iiicat legi ad legendos pedes, iit inlr., episi. 89, licel, liubeas quod forniicula', et iiwscce, et serpeules, liabent,
iiifra, episi. 8, iion qneal, quia addiliir ilii cuin lave- id esi , cariiis oculos
sed illuin te oculuiii liaberc /«.'-
,

ris. Sed li;cc ubique lec.io, eliam infra, episl. II. lare, de qnn in Cun.lico canlicontm dicitur : Vulncrasli
Dum aulciii dicitur non Iwloscriia, vidcliir sigiiiliciri, me, soror mea sponsa, uno dc oculis tuis, qtto Deus
noii e.^se sacrain casiilaiii, holoscrica fere esl. In
(|ii;e videlur. Idiiiique sanctiis Didymiiin illum ca-cuui vo-
C. autein scribiiur olosericn. Seh. Nescio an in boc — cai videnlcm suuin, prsefal. Commeiit. iii episl. aj
loco i'i//osuHi subslaiiiive inlerpretari possinius, nam Galaias, (pieiiiailiiioduin apiid llebrx-os Josepli C3;cus
casula ad tergendos pedes u.«os csse pa;res iiosiros h:igiiigiap!ioiuiii par;ipliiasle: Cli.ild;ciis vucari solel
vix coniedas. GiLES. Saggiiielior, id esl, luinine muUus, seu ociilissimus.
« Didymo. Se hujus Alexandria; in diviiiis Lilteris Ser.
audiloiem liiisse nulat s:iiicius llicron., e|iisl. ad Speculari. Passive, ul apud sancluin Aiiguslimmi,
1>

1'amiii. el Oceamim, quiiiicipit Scliedula;, et de eo lili. conlra .Ma.xini., cap. 11, coulcmplari ; lib. xviii,
II

in caial. scr. ecil. sic Didijnius Aleiandriitus capltis

; cap. Si, cxordiri; in Psaliii. i't'nei'«r). De ocnlis qni-
a parva cclale oculis, el ob id clementorum qnoque igna- bi»s videlur Deus, videatur Augustinus, cpislula (i,
rus laiitum miraculum sui oinnibus prwbuii, :tl dialecli- 111, 11-2. SiR.
cam quoque cl geomelnain ,
qna lel nia.riiiie cisu indt- i;
Feneslrif. Eodeii utitur argiiinciilo citala jam
gel, usque ad perficlum didicerii. Is plura upcra el ,ij .[biguuin episiola saucius llicronyinus. Seu.
uubdiu cuitscnp.it cl ubi li.cc cnumcravil, euin ail
;
705 EPFSTOL^. 7oe

graiia vel eiiam ipsoiiini laudis vcstrx vero vitn- A diiiii adire debetis. cl pro pacc ccclc-iasiica pariier

perationis zclo, scvcrilalem (U'. in marg., falso se- deprecari. Quia ipsi , ut veri paslores, plernmqne
riiriiaiemj popnlls proniintieiil, ac ficla blandilia pro ovibns inlervenire se rmgunt. Primnm quidem
pacis appellalionem iiigeniinenl, et, secnnduni Isai.-e implendum esse quod scriplnm est sciamus : Sub-
valicinanlis pr.nesaginm, diccntes malum boimm, et d:ti cstoti; omui liumana: ordinationi , et reliqua, el

bouum malum, el reliqna ; vel si scgelem vestrae ve- omnibus potestntibus subinnioribus, ct reliqna. Demum
ncrabililati comniissain, sterile loliiim interserendn, [\V. in marg., Deinde] considerandiini esl qnia pro-

siiffncare conenlur, qnia uliiine, anie nicssis maiu- posita est siniililudo trilici el zizaniorum de pernii-
riialcm, a qiioqiiam,Dnmino inonenle [IV. iii marrj., slione nialorum aiqne bonorum. Et miinda et im-
in quodain commale], compcscitnr evelli, de qno niiinda animalia, ait [W. in manj ul aii] Angnsli- ,

iiberiiis infra dicemus; licet, inquam, liactenus in- ims, inlroisse iiiarcam legnnlnr. Ncque enim qns-
andita proferanl dogmaia ad decipienda ininns in- ciinquc libuil iiilraverunt immuiida auimalia, arcx
lelligentinm corda, quae vos in Divinis voluniaiibns compage confracta, sed ca inlegra pcr nnum atquc
optime erudiios neque ad boram iniroducia laient, idem nsrnim, qiiod arlifcv feceral. Non enini, inquit,
neqne eliam ea qna; iis 0|)p;)rtiine pn>sinl opponi. ler lias simililndines el proiiniili^itiones, consiliuin

Sed ne le diulius nnTer dncendo per singula, ilicam B iiesidi;i! boiiis dalnm esl, qiio negligant qiiod probi-

breviter. Quanqu:iin univcrsa ncrandie faclionis ar- bere debenl, sed palienliae qii:i pcileranl, salva do-
gumeiua ad expugnandos et aflligendos vos cxer- ciriiia verilatis, quod emendare i.on valent. llcm
reant; lamen secundnm pra;cedentium sanctornni dicilnr : Cnm ergn inveniamus in Eccles-ia malos,
excinplar ,
qn od corrigendo cnrari nequil, sallem quos ecclesiastica disciplina corrigere et coercere
siislincndo porlare. De sicerdnlio aulem boinicida- non possumns, tnnc iie ascendnt iii cor nosiruni

riira el adnlleroinni, qni, absqne ulla resipiscenli;i, impia et perniciosa pr.TSninptio, qua cxislimemns
in pcccalis snis pcrdurare prxsumunt, sais ii!n nos ab his csse separandns, nt peccaiis eoruin non
sacralissinii canones .nc dccreia ponlilicum persua- coinqiiinemur, alqne ila prius [W. i/i iiiflig., posl]
dcnt. Si igitur boniicidis jngilcr agenlibus pccnile:i- nos trabere conemur vcluli mundos, sanclosqne
tiam, circa exilnin vilac, perfoclio, id esl, comnni- discipulos ab unilaiis compage, qnasi a iii:ilorum
nionis Cliristi gratia, conceditur, iiicorreciis qiia consoriio segrcgatos. Veniunl in menlein illae de
ralione cura reginiinis Chrislianx conversitionis in- Scriptniis similitudines, quibus demonstiatum est
jungilur? Adiiltcr vero, qnem nec sero suac impiidi- iiialos in Eccie.>ia permisios bonis u^qiie ad rmem
cilioe poenituit, qna coiiscqiienlia sibi sacerdolale ,, sacculi teiiipnsque juilicii fuiuros, et iiiliil de bonis
officium usnrpabil, quDiiiam sccnndiim sl:iliila ln- unilate ad parlicipaiionem [Pnr., ac participalione]

iiocenlii papa;, cxleroriimqiie, qni viduani, anl se- sacramentoriini, qiii eorum factis iioii conseiiserinl,
cundani dnxerit uxoreni, non modo a ininisierio obfuiuros. Ciim vero eis per quos Ecclesia regitur
ecclcsiasticr dignil.itis , vcrum etiam a clericalu adest, paccsalva, poieslas disciplimc adversus re-
coercelur? Cum et Ii.tc propier carnis fiagiliiaiem piobos aut nefarios cxercendsc, tiinc rursiis, ne so-
indulgenler concessa sint, ;idultiTi:i vcro ab oniiii-
cordia segnitiaque doriiiiamiis, atiis aciilcia pr.^ece-

biis perilissiniis proliibeanlnr. A cominiinione auiem ptornm, qu;c ad severiiatem coerciiionis pcrlinent,
filioruni [VV. in ninrg., falsorum fr.] , frairum , sive excilandi sunius, ita est eli:im r;ilio dissimulanili el
sacerdolum, quale consilium est lam idonciim, ut te tolerandi malns in Ecclesia, et est riirsiis ratio casli-
in rebiis corporalibus separaliin di.^jiingat, ne [IV. g;indi et corripieiidi, non amiticndi [Par., aiiniil-
i"« marg., nisi| forte de boc iiiiind.) exin: incipias, leiidij, vd a fominunione removendi, nl nec palien-
quoniam isti nbique et seniper snbinlroire iiiluiilnr, lia; noniine lorpcscamus, iicc obleiiUi diligenlia; sie-

a quibus se periculis implicatum Paulus aposiolus viamus. Dicam qiiod ex operibus antiqiiorum excer-
asserebat. Et caiteri Cbrisiinn.ie religionis condiiores psi doclorum, ct iitililer in tam pcrniciosa barbarie
id ipsura, aut se passos, aut posieris paiiendum
jj ad memoriam debet icduci, si forie, in
praefila c in-
fore, fatcntur. Dicis eiiiin le ab illis in sarris obla- desccnsione, a qiiolibel calumniali [Par., calumni,v
tiomim liliamiiiibus remoiissimuni esse, ne sacnim ris] dc aliqiio siniulanili sive eliam (ingendi gencre,
canibus dare videreris. De lioc quid sentiret sancius legeriinus [Par., lcgimus] quod utilis simulalio as-
Augustinns inler ca;tcra subtililcr |IV. in marg., sumenda sit in lemporc, undecl Cepbas snblraliebal
subtns] insiimabimus. Insnper non sponle, non cnn- sc, et segregabal, liinens eos qni ex circuincisione
sensu, neque ex voluniate, seil sola necessiiaie co- cnint ; el Vas etectionis totondit caput ct Trnio-
genle, nonnunquam le inter ipsos liabilaiilem. Neiiipe tbeiim circumcidit. Ipse qnoque Filius Oei jinjit se
llieronymus ait : In Evangelio volunlas quxTitur, longius ire, et nescire qua; sciebal, ut est in Evan-
qiiK si etiam cffecium non babuerit, lamen pra;- gelio : Quis me tetigil? Et ubi posuistis eum? Sed et
mium uon amillil. Quare si bis conjungeris, verbi Psalmista immulavii vnltnin siiiiiii coram Abimelech;
graiia, in pcrceiilioiie ciborum vel in cobabitatione el ludens Josepb fratrihus suis loculns csl; ncc noii
luci, iioiine ille, qui non venit vocsre juslos, sed pic- el Israel li;i(diiiis pellibns membra conlexil. IIoc fccit
catores, ivii ad convivia peccaiorum, ul occasionem qui non erat. Et diligcnter el
ut pularelnr csse si
babcrei docendi ? nt in eo qnod misiim regem inler-
ruleliicr aliendilur, non csi mendacium, sed inysie-
707 S. BOMFACU MOGUNTIM AUCHIEPIsCOPl OPP. PARS I. 708

riuni. rir li^ciliuas quippe pelies, pcceaia, per emn A Seciindiim conim opiniunem, qiiuslibct ab aliis ge-

operuit, signiricatur qui aliena iiera os, per complexmii marili ac feminiB, coiicede
vero (lui se iis ille

pecMla porlal. lla'C tiuii cliariiali noii quasi prisca; eos asseiere, ut sallein modo liomiiium iiatos deos

aucloritaiis igiiaroe, vel iioslr.e rusticilatis ailiiioni- ac deas polius lioinincs, noii doos, fni se, el coe-

lioiie iiKlii;<iui, sed ne qiiid luis rngatiljus derogas- pi-sc qui ante noii eranl, prubes. Cum vero inilium

seiMis, irepidanter scripsimiis, quo, eo qiiod le cuni lialicre dcos, utpole alios ab aliisgeiieralns coacli

luajoiiliusconiraxisse iicgoiiuiii coiiiperinius, amore didiceriiil, item inteirogandi utrum initium liaberc

l.intuiii aliiiie oljeililione anipliu^ iiicilali, quain arle liiiiic inundum, an sine iuitio semper exsliiissc ar-

vcl aud.icia freii, laiiiiiin revcl;iiiilo, noii etiaiii iin- bitrenlur? Si initiiim liabuil, quis liuiic cicavit? Cum.
ne forle qui u Ira ino- pro ul duliio, aiile consliliilioiie u iiiiindi, niillate-
peranUo prolata dixiiniis, liis

subsisleudi vel liabiiandi

duin excellentinres sunt in aliqiio adversari videre- iius geniiis diis inveiiiant

miir. E\li'rlaloria profecto Uvx suggestionis mo- lociim. Muiiduui eiiim non liiiuc visibilcm tantnin,

iiita, de inianti corporis raiileslia pei ferenda, salis couliim et tcrram, scd ciincta etiaiii exieiila locorum
lilicnler susci|)inius, ct, in qnaniuin vircs siiflic;iiiit, spalia, qiisc ipsi quoqiic pagaiii suis imagiiiare co-

ijiso Uoinino auxiliante, qiii pro sua miberic''rd!:i giialioiubus possunl, dico. Ou;ire si sine iiiiiio sein-

inoiinit iios, tiiis salutaiibus obiempcraliiinus dictis. " per e.NSlitisse mundiim conlenderinl, boc inullis re-

Iloc (luoque cdgnciscal vesira beiievnla dileclio, quia futare ac coiiviiicere documen:is argumeniisipie

licel tcrrainiii spalioso scqueslreiiiur inlervallo, ac stude. Iierum altercaiites inierroga quis anie iiatiis

niaiis iniiiuiisil:ile niinia, el coeli iiia'iiu;ili cliiiiaie deos iniiiulo impeiarel, quis rtgfret. Quomodo iuni

diriin;iimir, pari t;iineii iriliiilaiioiiuiii depriniimnr suo subdere doiiiiiiaiui vcl sui juiis laceie muiidum
fasce. taileni esl ciiim operaiio Salan;i; liic cl il,i. aiiie se scnipiT siibsisienlcm potueriint; undeautem,

rroiaer qiioil, diligeniissime deprecur, iios [\V. in vcl a quii,vel qiiaiuio, subslitulus aul genitLis priiiiui

miirg., vos iit nns] orationuiii iiiuliia vicissitudiiie Dcui, vel dea fueiii, utium auiem adlmc geiicraie
jugiier miuiiamus, reminiscenies sernuinis
quem dciis deasque alios aliarqiie suspicanlur, vcl si jai»

rcli- iiun geiieranl, q;iaiido vel cnr cessavermil a ciiicu-

dixit Si conseiiserint ex lobis duo aiU tres, et
:

qiia. Va!e. Vale ccntupliriter cliari^simo milii, el i;i;u et panu, si autem adliuc geiicranl, iiiliiiilus jani

manu, etc. deuruni cfTectus numerus esl. Et quis lamen iiiter

aiia
lol laniosque poientiur sit, iiiceitum murtulibus est.
••>
EPISTOL;\ XIV.
Ll valde cavciidum ne in potiore;ii qiiis olleiidat.
DANIEl. BOiNII AC 0. [\. D. ''
72i.J
_ lilrum autem pro temporali ac prascnti, aii potius

Venerando el amando aniistiti Bonifacio Daniel pro xterna ac fulura bealitudine colendi siiii arbi-

pleliis Dei lamiilus. traiiiur. Si pro temporali, in quo jaiu feliciores pa-

Quainvis, iiii fialer, consacerdiisqiie cliaiisiimc, gaiii Cliristiaiiis sunt dicant. Quid aiitem se suis
te piiiiiam virtuium prumercri gaiukam palmam, cunferre sacriliciis lucri diis suspicantur pagani

quid saxea slcrili.iqiie liacteiiuj gcntilliiiii cord.i, cuiicla siib poiestale habeiilibus , vcl cur iii

lidei magiiitiidiiic fretus , fiducialitcr digreJicndo potcstate slbi bubjectorum fieii pcrmitluni ipsi

\Par., aggrcdieiido), vomere evangelica; pra;dica- dii qiiod ipsis iribuanl. Si talibiis indigent ,

l:oiiis inlaligalnliler siiliigeiis in glcbasfertiles qiioli- cur iioii ipsi m:igis potiora eliguiit? Si autem
(liano labore converlere niteris, ul veie tibi aplari niin indigenl , supernuo jam talibus hiistiarum
proplieticum evaiigelicumque dictuni pussit : Vox collaiionibus placare se deos posse piiieiit. llxc et
clamanlis iii dcserto , elc, lamen setund* poriio liis siiiiilia iniilta alia, qua; nuiic eniimerare Innguin
palmx non iiicongrue etiaui ipsis prxslabiliir ipii csl, iion qiiasi iiisnllando vel irrilaiido eos, sed pla-
lani pio, lam salnbri operi congraiubuid;', quibiis cide ac iuagna objiccre modeialione debes ; et pcr
valeiit siibsidiis favciil, eorumqiie iiidigenli;iin cuni- inlcrvalla, nosiris, id esl, Cliiistianis, liuju.Miiudi

peleiitibus adininiculis suppleiil, quo alacrius cue- coniparaiidic sunt dogmaiibus supersliiioncs, et
]ituui prxdicationis opiis el spiritiiales Clnisto geiie- qiiasi e latere taiigendse, quaienus magis confusi
rare lilios siudeaat. Unde el devota bcnevoleuiia qiiani exa^perali pagani erubescaiil, pr i lain absur-
paiica lua; suggerere prudeiili;c curavi, qiio inagis dis up nionibiis, et iie nos latere eurnm nefarios
advertas sccundiim mcum sensum qua p lissimimi riliis ac fabulas u;slimcnl. Iloc qiiuqne inrereiiduin :

ralione obslinalionem agrestium coiivinccre [iriim- si omiiipiiteiitcs suiit dii, et bcnelici, ct jusii, iiun

ptiis qucas. Neque enim contraria iis de ipsoiiiin solum siioi reiiiuncraiit lultores, veruin etiam pu-
qiiamvis faisorum deoruiii geiiealogia astruerc debes. iiiiiiit contcmptorcs. Et si hxc ulraqiie lempuralilei

" Caiecluitica h;irc cpi.siola. Pir. diiic icta siiiii iiiuiiasierii Ordoideiisis fiiniiamenia.
j
Aniio 1-H. lionilaciiis
i"
Caliis ail Tlinringus pro-
;i
Iluc aiiiio :ul Crej;ui iiiiii dedil litleras , queis crcditi
fecuisest; hiiju^qiie populi priiicipes magna ex pirse muiieris raiiuiicui nddii. Ila; quidem iioii cxslaiil, e
a Clirisliaiia leligioiie deli. ienles corrigere sinduil. rcsiioiisorii^ l;iiiien eliicescii quod conliiieaiit iiolilias
Faiiia ejiis pnBdicaiionis loiige lateque dilfiisii cie^it de ubrre Iruc ex pr;edicaiioiie collcclo , deque
ii

miiliitudo lideluim, ecclesix Instaur.intiir, moHasicMa iicgoiis m\ siainm ejiis Ecclcsi;e upiune disponeu-
iit tuliilem minislroruiii eccle.ie seiiiiiiaria a; liliOM- diiai. WiiKur.
tnr. Tuiic qiioque coii;;rcgal scrvorum Uti mulitii- ;
70 J EPISTOL/E. 710
faciunl, cur orgo parounl Clirisiianis loimii pene A corripuii, clemeiiler ignoscai, p:r,plieiiciimijiie illud

orbMTi !il) eorum riiliur:i averlenlibus , idolaque su.i faciiil pielalc me quoque gralulabundum posse
evcrlenlibus? El cum ipsi, id est Clirisliani, ferliles c:iniare : Secundum muilHudinem dolorum mtorum
terras, viniqne et olei foraces, coclerisque opibus fii cvrde iiico, cnnsolaiiones lutv, Domine, lcelificave-
abundanles po^sidinl provincias , ipsis aiilem, id i»ii( «iiiyiiam incam. Oplo ul iii Clirislo bene valeas,
esl paganis, Irigire semper rigenles lerras cum eo- cl niti mcmiiieris, cons:icerdos cliarissime.

runi diis reiiciiicrunl, in quilms jam lanlum toto orbe EP1STUL.\ XV.
pulsi falso regiiare put:mlnr. Iiife einla quoque sae- GRl.GORIUS BONIFACIO. [a. D. >> 72 i.]

pius iis esl orbis .TUcloril:is Clirisliaiil, in (]iioriim Heveiendissimo et sanctissiiin) fraui Biinifacio

cnmparalioiie ipsi pancissimi iii v:inil:ile :iiili(iiia ( iicpiscopo, Cregorius scrviis servorum Dei.
adliuc pericveranl; el ne qiiasi de lcgiiimo sempcr Credite speciilalionis s illiciuidine pcrnioli, elc.

a principe super ipsas genles deorum jactilent im- (

Vide sil/i. ep. 9 Greyorii papcc 11.)

perio, inlimandiim iis cuncium piins iiiiiniliim ido- EPISIOLA XVI.

lorum dediliim cclliirap, done , Clirisii gi.iiia veri N . . . . IlIACO.NLS 1 AnBUKG.E. [a. D. 72'>.]

omnipolemis cimdiloris, rectnris uniiij(|ue Dci no- P.evercndissiiiKB el iii Clirislo ch:irissim:B Eadliur-
tiiia illuniiiialus, vivilic:itiis, recoiicil:aiuSfiiie Deo " ge alibalissie N. iiuligiiiis et exigiius d;aconiis pe-
Cbl. Nam i|uod apiiii Cbri^iiiiiios lideiium quolidie riniicm in Doniinn s;ilulem.
baptizanlur lilii, quid aliud laciuni, nisi a sordc ct Alii.itaiis tiiae clementiani iniimis obsecro |Topi-
reatn genlililatis, qua toliis olim ciiii.-liluliis inundus bus, ut mei memor e-se digneris in luarimi s:icro-
csl, pcr sii'giilos eos purgaiil. Wsc cli:iriLatis iiruilii, siiiclis oralioiiuni siihsidiis, siciit iiiilii per redeiin-
Irnler 111!, Iircviier tux coiiimemoiaie libuit dile- lciii fralrLin nostnim Ji. lua bciiigiia cliaritiscoii-
clioni, 01 qui coiporali pragravalus " hiiigiiorc labora cedciis proiiiisil. lldc etiani oliiixa prece Ihigilo, ul
iln, ut congrue illud Psalmist:c dicere possim : Co- iiit ;k fragililaiis iiavem ,
qu;u quolidie pr;cseiil s
gnovi, Donvne, quia jiisiuin judiciuin luum, il vere iiiuiuli proccllarum liiibiiiibus qiialilui', lu.i; stahi-
ajpixisti, Unde obiiixius tuaiii peto revercntiam, liiaiis suCfiagio fiiliialur, ut contr.i aiiiii|ui hostis
quataiius cum his qtii leciini Clirislo iii spiriiu ser- veneuata spicula oraminum luoriim frequeiile jii-

viiinl, pro me siipplicitionum fmidere prcces d giie- vaniiiie muiiias. Parva muiiuscuia lua! venerandje
ris, ui Dominus, qui me viiio compui:ctionis poUvit, dilectioni transini-^i , iJ esi, uiium <: gra|iiiium
cilo sua etiam anlicipet misericordia, ut qui jusie argcnteura , et storacls et cinnamomi partein

« Lanijuore. Supn episl. 'y

{ep. 12). Sf.r. '
fraler ejiis, Wilta cl Grcgorius; femiu.-E vern reli-
I>
Baroiiiiis, qui l.coiiis iiiipcnum :i!iiio uno .'iiiiicj- giosne, malcrlcra sci:icel Liilli, nnmine ( liiiniliill et
pavil, in banim litterariiui iiiargine aniium Lemiis lllia ejus Beraili^iii, Chuiiiliul el Teila, Lioba ct
iionuni loc.i oclavi n ilavit, sed |ier|ieram. Cum einiii Wallpiirgis soror Willibaldi ct Wunibaldi. Scd Cliii-
Len el Coiislanlinus p|iis liliiis eiiilcm iiien>e, iieiiipo iiihilt et lilia ejiis licrailigil v.lile eriidil.e in liberali
Marlio , dicii siiii impcraloivs , ilie anno 717, hic scientia , iii 1 liiiriiigoruiu legionc coiiNliliieli:iMliir
niiiio 720 , in omnibus subscripuiiniiius aiiiii t es iii:igisti';e. Cliiinilrud iii liajnaiiaiii de-.liiiala esl , iit
Leoiii amplius quaiii Coiislaiiiino , miiii|uaiii vero verbi divini seuiina ihi s|iargeret; Teclam vcro juxia
quatuor trihiiuiitur. Scrrarius iii nolis ail faiiKlciii , nuviuiu Moiii iii locis Kihliingi-ii (Kiizingeii)eiOclisiio-
epislolam, les'l Impernnle Aug. Leone anno oclavn.
' frull (Oclisenfurl)iiiinciipalis collocavii Liobaiii qiio- ;

pa^ricialiis cjiis aniio ofluro.Veiiiui coiisul.ims nonieii que ad Oiscofesheim (:id Tiibariiii) 111 ilic iiiuUiiuilini
oiiinini rciiiieiiiliim , le^eiidiiiuque ciiiii Siniioiiihi, virginum coiigregalae prasesscl consliUiil. Pai^i, ad ,

aniio oclnvo, posl consulaliim ejiis anno octavo. Scd h. a., (luiii. 11, de Liobi iiniai qiioil ei Leobgyiha
qiiia qiii detrelalium Edilioni pr;cl'iiil, ignoravit a luent vocaia: liarum aulem rcligiosarum fi^minarum
leiiipore Coiislintiiii Pogoiiali iuiperalnres totcoiisii- iii Gcrmaiiiam advenlum sub Grcgorio II noii esse
laiiH' qiiol imperii aiiiios iiiemnras^e, de induslria staiuciiduiii , ciim cx Vita saiicise Liobie a Itiidolplio
coiisulaium praitermisil; imo iieqiie Sirmoiidus iii iiioiiaclio FubbMisi scripta con-.lel, a Boiiiraciu inis-
lioc arcanum peiielrarai, cum, iii uolis ad indlculum siiiii Sluriiiiiiiiciii ahbalem, (jui ex .\iiglia iiioniales
Sacrainenti a Bonilacio lioiii.Te edili , de Leouis iin- el ancillas Dei in Germ:iii:am evocaret Sturmio au- ;

rerio et coiisiilatu scriliat : Leo Liaurus impcrium iiiiil i > lciii, aniio demuiii 7 li, abbas Kuldeusi'* dicius luerit.

Kulendas Aprilis el inox, ut conji'Cturti esl, con-

'VIII
sulalum proximis lialcndis aiino Chri^li 717. In co-
dem consulalii li;Bsil Coinliiis c, n. 20, ei prxierea
palricialus cnni Sciraiio etiani relineiidum
aiiiiiiiii
puiavit. Verum iiiiperalores a Conslaiiliiio Pogonalo
(Jbloqiiitur vero Eccardu-:, I. c, p. 5.j8, et suu per-
maiiet in senleiitia, hanc cvocationciii faeiam nnno
1 7-i5. Favcbat aulem Boiiifacio iii Evangelio laboranli
omiiis Ecclesia Anglicana, alii^ se ijisos iii opus mi-
nislerii exliibenlibus aliis (iil sufira vidimus) iibris, ,

eiidcm die et imperium ct coiisulaium cpeie, eo aliiaqiie muneribiis eiimdcm adjuvaiuihus , preces
)irnrsiis modii quo vetcris IIoiikc impcralures Iribu- aliis iiiiperlieiilib:is, episiolas nliis scribenliljus, elc.
iiinam poieslalem cuiii iinperio iiiihant. Pagi ad an. Inier al:u5 qui luic ip-0 aiino iu paicrnum successit
721-, n. 4. Priedicaiis ergo et baptizans [a. d. Caiili:e regiiiiiii ( lc-le
ad illuiii Beda, lib. v, c. 2.1
725J )

Lioiiiracius iii i hiiringoruiii ct llcssoiiim legioiiibus, isla Iraiiscripsil AL hilbcrlus. Wliuit.

iuessem perspexil qiiideiii copiosam , sed paucos Grapliiiini dicilur siylus ab uii:i parie :icu!ii', qua
'

operarios, qiii populuin iii li le instrueieiil iii pa-

: cxaraliaiiiur iu cera liiier;c, ab allcra parlo plaiuis ,
tiiiim iuisil et exiiidc religiosas feiniiias virosqne el qu.i iiiducebalur, qiiod perperaui erat pxaratum ot
viiluie el doctri.ia conspicuns jdures veoire lecit, lursus complanabalur. Sy.nposius, iii senigiiiale, cu-
suique lahoris sacii oiius iiiler cos ilivisil. Inter — jiis lcmiiia Giafio ;

bos, Oihloiio. Iib 1, c. 2.5, relcriwite eraiit pr;ccipui , De suoiino planus, sed non ego planus in uiio.
viri l^urchardus el Lullu-, Willibalt et Wunnibalt WtJRllT.
711 S. liONIFACll MOGUNTIM AnClllKPISCOPl orP. PAUS !. -\i

;ilii|ii;ii)i, qu.acnus ex liis miiiimis cngnoscas al- A ifl:K pio|iiiiiiiiil;ite cnniiexac Eiilbiirg;B abbalissse

miinera tii;K salularKinis quam grata milii ISonifaciiis seiviis servdnini Dei pcrcnnem in Chiisii)
lata

sunl; et si qiiid mibi pcr geruliim boriim api- saiiiciii.

cum, qiii .licitur " Ccola, vel per alium qucmlili!:!, Cli;irissinin;ii sornrom remuneralor ctcrnus juslo-
cliarilas illa qii;c iiiter iiiis iiiin (i|icriiiii iii sii|Hrna loclilicel curi;i .iiigelorum,
imiierarc voliieris, scil
csl copulata spiii;uali germanilaie, id mcam parvi- qiine, saiiclnrum lilirorum munera liansniillenilo ,

i;iteiii iDiis nisilius implere velle. Iiiicrea rogo iil exsiilem GcriiKinicurnspiriluali luinine cnnsolala est,

iTiihi liileras tiia; dnlcedinis destiiiare noii deneges. qiiia qiii lenobrosos angiilns Germaiiicaruni gcnlium

licne valiTc le dotiilero, el sanctis successibus pin- lustrare debet, iiisi iialicat hiccriiain pedibus, cl lii-

licere in Cbristo oplamus. iiien seniilis snis vcrbum Doinini, in laipieum mor-

EPISTOLA XVII. lis incidet. Pra;lcrea de cliaritate tiia diligenter con-

r.OMlACICS EADIIRG/E. [a. D. 7-2d.] lidens obsecro, ut pro me orare digncris, quia, pec-

.Aurcn spirilualis anioris vinciilo aiiiplecleiid;i; et catis meis exigeiitibus, periculosi maris lempesiati-
divino ac virgiiieo cliaritatis (isciilo slringenibc snro- biis qiialior, rngans ut ille qiii in attis hnbital , et hu-

ri Eadbiirgse alibatiss.-e lionif;icius episcopus leg;iliis milia respicii, indulgeiis flagiiia, prxstet milii vcibiira

Rnmana; Ecclcsia; in Doniino salutem. n In aperlione oris mei, ul curral et clarilicelur inter

Dilcclinnis vestr.Te clemciitiam inliinis iinploraiiiiis gnnles Evangelium gIori;c Cbrisli.

prccibus, ut prn nobis apud auctorcm onininm iiit"i-
EPISTOLA XIX.
cedere dignemini. Et ut non igiiorelis caiisam liiijns
DO.NIFACIUS E.VDDUH6.E. [\. D. 725.)
precis, .'Ciitisqnia, nnstris peccniis cxigenlibus, coii-
versalio percgriiiationis iinslr.u variis lcinp;staiibus Rcverendissima; ac dileciissimae sorori Eadburg;c

illidiliir. Vndique labor, undiijue niieror, foris pugn<e, alibaiissrc. Bonifacius servus servorum Deioplabilem

intiis liniores. Siiper oiinia gravissiiiium, qiiod vin- iii Cliristo cbaritalis sahilem. .

cunt insiilix falsnriim fialriiiii iiialliiam inniJeliiiin Domiiium omnipoientem, retiibutorcm el remuiic-

pngaiioruni ; rogaie ergo piiim drfoiisorem vil;i; nos- raiorem omnium boiiorum operum deprecor, ui tibi

tra;, ctunicum saliitare l.iborantiumrcfugiiim, Agnwn iii ca-lestibus mansionibus, etin seleriiis labernacuHs

Dei, qid abstiilil peccala mundi, ut nos intcr taliiim omnium bencficiorum inorum, quaiinilii praestitisti,

luporum ciibilia lustranle^, dexlera siia protegente , ;i'iernaiem mercedem, etinsuperiia curia beatoriini

iIIX'Sos cu^loiliii, iii ubi debucrnnt esse spcciosi angelorum rcsiiliiat.Qnia s;epe sive solainiiie lilirorum,

pcdes poiiaiitiuiii lucern;im pacis evangelica; iion sive vestiiiieniurum ailjuvainiiie, pielas tiia tribtitiam

inveniantnr teiicbrosa erraniiiim aposialarum vcsti- -*

meainconsolata est. .Sic et adliuc dcpreciir utaugeas
gia, scd in.Tgis Paler piissimus, accinctis Iiimbis iins- qiiod cocpisii,idest ul,milii ' ciimaiirocoiiscribas Epi-
iris, peiliciat luceiiias arileiites in m:inibiis iiosiris, slolas Doiiiiiii mei sancti Pelii aposloli, ;id liniinrcm
atilluniiiielcorila genlilium adcoiitemplandiiin Evaii- el roveieiitiam sinct;iru;n Sciipliirariim aiite nculos

geliuiii gloria; Cliristi. lutcroi piecor ui intercelere cariialiiim , in pra;dicando et quia dicia cjns qui me
pielas vestra pru islis paganis qiii nobis ab apnslo- in lioc iier dircxit maxiine semper in pra;scntia cu-
lica scde conimissi runt digiiclur, iit eos Sahaior piaiii liabcre, et ad scribendum boc quod rogo Eob;iii

muiidi ab idoionim ciiltnra cripcro digneliir, et ;ig- [Piir., per Eobanj presbyierum dcsliiio. Fac ergo,
gregare unicae nuitris EccIcsIlc cailinlic;c liliis, ad snror charissima,de hac petitione nosira.sicnt bcni-
laudein et gloriam nominis sui, qni vult onincs lio- gnitas lua do cuiictis precibus meis seuiper solebai,
mincs salvos lieri, el ad agniiioiiem veritaiis vcnire. iit el liic opcra tua, ad glor am ca;lestis Patris , au-
Vale. rcis litieris (ulgcant. Valero in Clirisio, et sanclis
EPISTOLA XVIII.
virtutibiis ad ineliora coiiscendeiida prolicere oplo.
BOMFACIUS ^ EADBUnG.E. [a. D. 723.]

Dilectissima; sorori, ei jam duiluin spiritualis clien-

a Ccola. Infra ep.12 {ep. 52), Bar. 17jCcda. An. iii;ilis Wiiiiiiibiiriicnsis, epist. 3(!, lesialiir se arlciii
Ven. 8 de iiiso? Sek.
l!od;i lib. c. pociicani ali Eadbiiiga diiiicisse. Citala liic epistola
b EadbunjK. Baroniiis, an. 719, niim. I")., cxisli-
cst iii (oiiipulaiinne nnslra 21. Ca;terum mos jaiii er:\t
nial Egburgam seu Bugg;iiii liauJ aliaiii esso (piaiii aiitiqiiinr iii purpiireis auro argeiiloqiic
nieiiibranis
Eailbiirgam alibatiss:iiii,;iil qiiani cxslaiil Bosiilaciaii;c dcscribere (.^ndices ct vai iegalis
coloribus exrrn:ire.
lilier;c 17 , 1S, 111 cl alia'. Veriim Bnggnni el l'.:iil- S.iiicliis llicroiiyiniis, pr;vfatioiie in Jnbiiin, ait : lla-
biirgain divcrsas hii.--se verosiniile Csi, iii iiiqiii JI;i- bcanl, ijui cotunl, vcleres libros vet in mcmhianis pur-
b;lloiiiiis, luin quia Bonifaciiis ad
illam scrilicns, pweis, iiuro nrgenloque dcscriplos vel nnciulibus (ut ,

scmpcr Biiggam co^nominal, li;iiic voro Eadi.iiigaui ; vulijo aiuiil) tiilcris, vuir.i mayis exaraln, qitain Codi-
tuiri quia li;cc vuleliir biisse Eadburga, a q la Leoli- ccs; dummiido milii mesqne periuiliant paiiperes ha-
gVtliani tc.staliir iii epi^l. 5ti , iiitcr tinnilaci:in:is. tit bcrc sctieduliis el non lam pulcliros Coilices quinn
proiiiile aiib.iiissa hicrit Winiinliuriicn^^ls inniiasicrii, ciiicud.ilns. Idoiii, iii cjiistola ad E:islocliiiiiii 7»/S- ,

iii ipio Lenbgvllia cducala esl, ciiin tanieii Eaillnirga ciiiniur , mcmbrana; colnre piirpureo, anrum
inqiiit,
abbatissa Taneieiisis mniiastcrii exstitciit. Pagi, ad liqiieicil iii titieras. Codices ejusniodi dno Episiola:iiiii
an. 72i, n. 2. WtRr.T. ( t l.vaiigclinriim a'vo Eranciioruni imperatnrnm ex-
' Ciim aiiio. Calligraplii.R perila hiit Eailliurga, nco araii :is:crv;inHir in Ecd -sia Woriiiuliensi. Wuhdt.
bonarum arliuin im|ierita. Leobgytlia eniin sani liino-
71 EnSTOL.E
EPISTOL.V XX. A (lcm grallas onini] oleuli Deo (rcro, quia iii Imc di-

BOSIFACICS • EADBCP.C.E. [». D. Tij.] leciionis luae voluniatcni eo pienius liqwidiusqiie.

Deo palrocinium pr;esianip, implerevalco, qiita ' ipsn
Dealissimx virgiiii, iiiin dileoiissimsedoinin:^ EaJ-
cum supradicto fratre redivivn, riinnnuper do trans-
buigjc, nionaslic.E noriniila conversaiioiiis emerii.-e,
murinis panibusnd islas perveiiit regioiies, locutns
W iiilredus exlguus iit Clirislo Jcsu iiitimx cliaritalis
sum, et ille milii stupendas visiones, qnas evtra lo: -
«alulem.
pus suum raplus in spirilu vidil, proprio exposiiit
Rogabas me, soror charisslnia, ul admirandas vl-
scrmone.
sionesdeilloredivivo, quinuper in monaslerioMilbur-
Dicebat qiiippe se per violeni.-e aegiiiudinis dolo-
gs alibaiissaemorluus est, et ievi\it, quGC ei osiensae
rem corporis gravcdine subilo exultiin fuisse; et si-
sunt, scribendo inlimare el Iransmitlcre curarem,
niillimum esse cnllalione, veluti si videntis et vigilan-
quemadmodum islas, veneranda abbalissa Ilildelida
lis homiiiis oiuli densissinio legmine veleiilur, ct
W., el S. Hebelida.], rererenle didici. Modo siqui-
subilo ai;feralur velameu , et luiic perspicua siiit

"«Serrariiis habet : Bonifacii ad Eadburgnm abba-

omnibus nalurac vinculis ct conip3|:ibus; alier,'»
lissam nolabilii epislola, el in nola i xVo/uii/ii, non :

im;)er/Vc;n, pcrecslasin qua; vel snlam.vel miiiiiiiinn

in C. ; viTumlainen epistola ob argumenluiii noliilu jj

digna. I Edit.
unam reiinei infornialinnem ac vitaui licet perobscii-
rain, el quasi nullaiii. In poliori geneie siini Laza-
^ Ipse cum supradiclo fralre redivivo. Tcrliill.,
rus, Nain cus, et Sunain;ius, de quibus supra ; in
visionein quamilaTii narr.iluru';, lib. de Ilo!., tap.
posteriore sanclus Furseiis apiid Ven. Uedani, lib. lu
15 Ex aucloriiate
: ait, Uei conleslor, quia nec
,
liisl. cap. 19, ct illi quos in ciiali capitis liiubi
lutum est sublrahere quodcunque viii fueril ostensum,
scr.bit sancins Gregoiius, qiiasi per erroreiii eilnci
Ulique omniuni causa. Rei veni qua; hic narralur
e corpore vidcri, cl a quibus ipsum nrililur capnt
tesiiniiinium noliis diiplex prinio, egregia ipsius
:
sic : Hoc eum
fil, si bene perpendiiur, non error, se.l
narraiilis santti Bonif. fiJes, deinde i|isiiis qui ei
adiiwniiio quia saiie isla vel ccsiasis et impc!-
esi,
narravit non aurila, sed ociilaia coiiliriiiaiio. Dice-
fecia iiiors, vcl vera et perfecia inors, aJ eunini
bal Abrahamo inlelii issinius ille apiid inferos dives
qiiibus coiitingit, ei aliorum, siquidem velinl ulriqnc
epulo, Luc. XVI, .50 Si quis ex murtuis ieril ad eos,
:
conimoniiionein et uiililalein divinilus concednur.
pcenileniinni agenl, el mii//i, ul ait sancius Cbiyso-
Qua; vero isiiu.-niudi a corporibus peifccte aut iin-
stiun., serm. (iG, solenl dicere : si qtiis a morluit
perfecle deinigranies viJciu aniini, duplicia essu
venirel, el quid ayerel refeirel, ei omnes crederent,
possunt, vel vera el piout illa in se ipsis stinl, vil
eic. At sane noii lil. Hediil ab iilis Lazarus Et :
veroruni siiuilia, proiit expeJit illa liim sigiiilicari
mulii qiiiilem in Jesuni crcdiderunt, iosii. xi, 15
cl deciaiari. Sic eiiim Inco citato cxplicai sanciu.*
scd nuii<|uid oiiines? licdiit et adolescens ille vidua
Gregoriiis, ct \i-as iu alle o s.cculo exiinias nisi-
in rSain filius, et accepit iiuidem pra;senies liini omnes
gniuui doiuoruiu «trucluras, odonsque snaussiiii.^s
limor, ei magnificabanl Dcum; s< d nunqiad oinnes,
^ el profuiidos liorrcndosque ainnes, ponlcs
lubiieis,
qul liunc postea viderunt el audierunt, ad pCBiiileii-
feioiesque lelcrrimos, el ad ist.im foriiiain acci-
(iaiii adducti? Sic et de aliis quos ad vitaiii vel
ipse- piend.i qure sanclo liic narraulur Bonilacio
mel Doiiiiiiiis, vel aposioli, vil prnpbet.c revocarimi. qn u
Ven. Bedje, lib. v Hisi., cap. 15, 15. Ei narraiiiu.-
Cuin Israelis rcx, Acli:ibi lilius, Joraiii, de icdivivo
quidcm hic oinnia quasi vcre perfecle p:e nioiiuns
Suinmiliilis niulieri^; filio ceriuin oculatumque le-
narraior fuerit (fieiique id poluit), |iossent tmieii
siein audiisset Giczi, iiiio ip-u let redivivuiu illjin
accipi oiniiia quciad ecst ilicam monis siuiililudin.ui,
suis ipse oculis coiispe.\i>set, narrantenique auribus
e\ sanni Grcgnrii, cilaio loco, senleuiii, qui sin.i-
ileiii suis audiisset, iiiiin se correxit? iiiini impiela-
libus lameii pliiasibus in dunbus vel iribus
lem miiresque pravos abjecit? Accidit imrudulis deluii-
ciis uiiiur, et ex co quoJ in hac ipsa epi^iola snl.
qiind tunbuslalronibus qui putiliula p;is-iin ro-
ei
evireiiium diciliir is qiu .-ancio hxc iiuuilaciu
lasiue videni, iieque taiuen liirandi latrocirandique lelulit
a cnrpore pauculis laiiluin boris
fiiiem I ciunt. tt isii quidiin sperant evadeie se abfuisse, a primo
siilicet noclts gaUicinio ad priinum diluculuni.
furias-is posse, suaqiie scinper cclaluin iri scciera •
led i,
hb. de Kaiioiie temp., cap. .j yoctis parles sun!
:
nos aii xlcrna ulloinodo, nisi pieiiiienliain a^ainus sepleni : Crepusculum, vesperum, conlicinium,
evadere supplicia possuums? Aiite oinniura nostruni uilem-
pesluin, guUicinium, malulinum,
oculos quoi^diaii* nnloruin nobisque familiarium, diluculum, sicqM,-
fere .Macrob.,
I. i, Saturn., c. 4. Sed
juvenuiii el senum, divituui et pauperuin, luories qua; de fnlnn
rebus ejusdein objecla fuere oculis, iinai;iiies
sa;culi
ac lunera suiit, et certissiiiium esl,
-. sequi „j,..,.o,o
..,.,,.. oporiere
, laniuiii
laiituiii ei picta; rerum illarum lubula; fucriini.^^qu
et picia;
iios, tt laineii iiiiui moveinur? Mon
'
fucrum c
'•"'"' inferorum igueui u.>leniainque danmationc fiein, a;l
quis ex iiiorluis ad epuloiiis Iht^^s frfi' ri ihJ' I

• " I""'g^'t»'-iura tenninaiidu.iique crucialuin. aJ

sese ideu conlesum reprelieudissent,,«p, , „
lissent,
,
-- Jd g.iii- . ,
poeuiieniiain
poeiiiteniiain diuni
diuin feliciiaipnin.iP
lelicilaleinque s..n,n;.Jrn...„ „
senipilernarn, aJ siuniuuin b:-
i

egisseul, viiae licenliain abjeci^seiil. Si, ait ciialus

noiuni et nialornm (sive ipsoruin cssciil liumine»
ianclus Clirysost., Iioin. i, de Lazaro, Deus novisset
nioitui,sive nvi aJbuc, etvirluii aul vitioservireni)
profulurvs viveniibus moriuos, nunquam id omisissei
luuclioiiem ad conscienli* hunian* vim, ejiisifemqu.i
neque lucrum lanium prwlermisissei, qui ulilia nobis
vel accusaiiunem, vel defeiisioiiein, aJ Jinui
cuncla procurat. Et lioc quideni, qunad ordiuaiiMni iuJirfi
scvenlJtem pcninent. llx-c eiiim fere oiiiniiini suiii-
cominunenique iiiundi cursuni quoad exlraordina- ; lua. AJ U.iin. u, Ui, suiit cogilanones
se invicem nc-
riain vero et privaiaiii veluli legein, inierduiu super-
cusanles el defendenles. E.sJr. IV,cup. uli., •
na, iil ail sancius Grppnriiis, I. iv Dial., cap. o6 vcrs. 9(i
Iniquilales accusatores slanl. Legi Je islins.uioJi
pielas ei magna; misericordice sua; laryituie disponil', iiior-
III. uum aul jam bealoniui aut Jainnamrum
1(1 nonnulli eiiam post exilum repente ad corpus re- resur-
reciinne pnssmt Abulen»is, lib. iv Keg.,
deanl, ut lormenia inferni, qum uudita non credide- c.ip. 4,
q. 5(i; Giegorius iiosier Valeiiianiis , 'loiii.lV, ;
rant, sallem visu penimescanl; iie|ue ip-i niodo sed
di^l. Il,q. l,p. -2: R.iJer.is iiciu nosier,
el alii, qui ab ipsis ista peicipiuiii. 1-it aitein liuc aniint. i;.'
\ind,in..ni suum, p. 173 ei seq., quo iii
diipliciler. Vel eniin illi vere morlui suni, vel viden- libm liist,,-
ri* siinilcs, p. 175 ct 179; samtus Aiig., .pisi.
tur lanmm, et non suiil. Totesl cniiii duplex animi 100
cl lUl, lib. de Cura prn morie,
c. li; Vila sancii
a corpore lieri disjunciio : una perfecia, dissolulis
Aiinunis 111 Surio.
Patrol. LX.,\XIX.
23
 71G
.,- s. BOXlFACll MOGUNTINI ARCIllEriSCOPI OPP. PAltS I.

A Ego vijus, qno videndo illicila peccasli aliud Kgo

anie r.on vis3, ei vebia, ei ignoia f.ie-
:
;
oni uia, qu»
carnis, anle conlnmacia ei iiiobedientia, qna siMiioribiis spirilua-
runl : sic sibi, abjecio lorrena; velamiiie
tnundnm, ul
fnisse liiins inobndiciis fuisli ; aliud : Ego torpor et dcsidia
conspeelum iiniversum collecluin
pnpulos, ei maiia, sub iiisanciorum sludiornm negleclu ; aliud Ego vaga :

cunctas terrarum paries, et

magnx clariiatis cogiialio, el iuutilis cura, qua te snpra modum sive

uno eonspectu contueretur , et lain
corpore sns- in ecflcsia, sive extra ecclc-iam occupabns; aliud
ct s^lendoris angelos euni egressum de
,

nullatemis pr;ii nimio splendoie in eos Ego somiioleiilia, qiia opprcssiis larde ad conliieii-
cepisse, ul
nui juciuidis ei consonis vocibus
dum Deo surrexisii ; aliud : Ego iler otiosum ;
aspicerepotnisset,
alind Fgo sum negligeniia el incuria, qua drtenius
canebanl; /JoHii«e, ne inha luaarginsme, iiequein [u-
:

erga sluiliuni divimc lectionis incuriosus fuisli et

rore luo corripias me, el sublevabanlme in aera
(dixii) ;

caetera similia omnia, qtix in diebus vilae su.i;

snrsuMi, el in circuitu lolius mundi ignein
^irileiUfiii iiis

iminen<i.-c magnitudiiiis anbel.in- in cariie conversauis percgii, el coiifi:eri neglexil.

videbam, et immara
ad sujicriora ascendeiitem, non Mulla qiioiine, qnje ad (eccalum perliiiere omnino
lem, ei lerribiliier
aliier pene (inam ut sub uiio globo tolins mundi ma- ignorabal, conlra euui (uncla lerribiliier vocifera-

nisi eain sanctus angelus, bantur. Siiniliter el nialigni spirilus in omiiibus

f liinam complecleretur,
impresso signo saiicloe cnicis Cbristi , compesrere; ;
B viiiis consonaiites jicciisando, el diiriler teslificand»,

quando eniiu in obviain ininncis (l.imnice sigiiuin cru et loca cl teinpora nefandoruni acluiim intniorantes,
magna namma ex parte eadein qns! pcccala diserunt conclainaiites proba-
<;is Cbristi expresseral, tunc

decrescens lesedil, el istius fljmmK terribili ardore baiit, Vidit quoi|iic ibi Iiominein qik-iiid iiii, cui

intolerabililer torqiiebar, ocu'isniaxiine ardentibus ,

jani in srculari liabilu degens vulniis inflixit, quein

el spleiidore fulgentiuin spiriluum reverberalis, do- adliue iii Iiac vila superese referebat, ad tesrimo-

iiec splendidnR visionis angelus nianus sua; iiiiposi- nium maliiriim snoruin addiicuim, ciijus cruentaium

lione capul meum quasi prolegons tangebal, et me a el paleiis vulniis, et sanguis ipse prupria voce cla-
iiians iiiiproperabat et inipuiabat ci crudele efTusi
IsDsione flammaruni tulum reddidit. Praeierea refeie-
sanguiiiii crimen, ei sic ciimulatis et compuiatis
bat, illo in lemporis spalio quo exlra corpus fuii,
lam magnain animarum migraiitium de lorpore mul- sceleribus ei aiiiiqiinm hostem af(i!ir.abani eum
tiludinem illue, ubi ipse fuii, conveiiisse, quam to- reiim peccatorem juris eirum et coiidilionis indubi-

liiis liumani generis in tcrrisnon fuisse antea existi- lanter lnis.^e. E coiitra anlcm (di\ii) excusantes iiie

inaret. Innumerabilem quoqiie malignornm .spiri- clainilabaiit parvu; t \iriules aniiiia;, ([uas ego iiiiser

luum tnrbam, nec non el clariisimum chorum super- indigne et imperfi;cte peregi. Qusdain dixit : Ego
iiorum angelorum adfuisse narravit et inaxiinani ;
sum obedeniia, qiiam sen:(iribus spirilualibus exhi-

iiiter se miserrimos spirilns el sanctos aiigelos de buit qu£dam;

Ego : siim jejuniuin, qun corpus
animabus egredieiitibus de cdrpore di>iiuiatioiiem suuiii conlra desiderinin cariiis piignans castigavil

iiabuisse, da;inoiies accusandoet peccalorum pondus alia : Ego piira oratio, quain ed.inilebat in conspectu
gravando, Angelos verorelevando, et excu-.and(i; et se Doniini; alia : Egn suin obsequium in rm irum, quod

ipsum nmnia andisse flagiliorum suorum propr ia clemenier Kgrotaniibus exbibuil ;

quoedain : Ego
j.eccamina qu.E fecit a juvenlule sna, el ad conliteR- suiii psalmns, (,nem pro oliosu sermone saiisfaciens

tluni aul neglexil, aiit oblivioni tradiJil, vel ad Deo cecinil. El sic uii;iqua;qiie virius coiiira xiiiu-

peccalum per;inere omnino nesciebal, ipsins propiia lum siium peccatnm, excu^ando ine, cl.imiiabat, et

voce conlra illum clamasse, et eum dirissime accu- lias illi immensa; claritatis angelici spirilus magnili-

tasse, et " specialiier ununiqnodque vitinm , qaasi caiido, defendenies me, affirnialianl. Ei ista; virtul' s

ex sua persona in mcdiiim se obtulisse, dicendo niiiversae valde aiictx el inullo majores et excellen-

quoddam Cgo suni cupidilas tua, qiia illicita fre-

: tiores mlbi esse videbantur quam unquam viribus
quenlissinie el contraria prscepiis Dei conciipisii ; nieis digiie perpetrala; fuisseiit. Inierea referebal se
quoddain vero : Ego siim vana gloria, qua le apiid quasi in inferioribus in hoc mundo vidi se igneos
^^
homines jaclanler exaltasti ; aliud : Ego siim nfien- puteos borrendam eruciantes flammam plurimos, et
daciuin, in quo iiicnticndo pcccasti ; aliud : Ego sum <:
erunipente terra lerribilis flamma ignes volilasse,
oliosum verbum, quod liianiter locutus fuisii; aliud: et miserorum homiuum spiritus, in similltudine

» Specialiler uitiimquodqtie rifnim. Ssve inslarhi- ex pccniteniia secula redisscnl. niliil eis improperaba' ;
bitus, ^ive inslar acius cogiielur vitiiim. Kt iiula hic sicul qtiidem , sciii, sed nunc ignoro. Aliis aulem quasi

ab iis taiituni peccalis accu-.Ttionem iiislilui, qii:c per convicium lioc eniiliebat : El ego lacro. Qiiod enim
sacrani conlessioiiem diseriiiii expiala nun liii.^seiil, srio. nescio. Ei iiuibus apparrl qida posl confessionem
idqiie non per l:illax sacrileguinqiie silenliuiii, seii el pxrilenimm, vcl oiniiino li nninum peccta divinunes

pei iii-gligeiiliam aliquam , oblivionem, aut igniiran- ncscunt, vel ad damnum eorum el dedecus la nesciunt.
tiaiii. Al.a etiam inierdiim, quse ilelesset coiife^sin, Quia, i.l ail .iuguslinus, si liumo leqit, Deiis deleyil
expriilirata legunlur peccala, sed ita ul iioxa; aui ei 51 lioiiio delegil, Deus legil. L' ge tolaiii enarrat.

dedecoris iiilerreiil iiiliil. Et siiuilfi qiiid(ilam apiid psal. XXII ejiisdeiii ilivi Augu.ilini.
eneigiiiienos, qui arcana iiiterduiii occu la lue p m- ^ Viriules. Sive liabitus, sive aclus, ut siipr.i, de
diini, videre isi, e qiiibiis uiiiini, qiiod suis aii geiluin viliis.
diebus commeiiiorat liii.ce veibi>, lib. i CanilinaB,
.
' 1'ar , erumpenle lelra lerribilis flamma ignis. A'i
eap. 1-2, Silves er (iiradiis Cum lii quibua sirr<;iwra
: legeudiiin ( »1 eruiiipenles Vcl erutnpenle:ii 1
su-t ei^^robraiira! da:muii, fo/./Vssiuiii.' sw/^.er y.i» lucta.
717 mSToL.^E. Hi
nlgranini aviiini, pcr nammam |)loraiUes Ct ulul;inle5, A venisse CHJiisdaiii lioniiiiis aiiiin.im, qiii in ab'jiiis
el vcrliis el voce linniana slriilentes, et liigi^nles odicio dcfunclus esl, qu;c t
speciosa nimis ct fjr-
propria merila, et prjcsens siip|ilicium, consedisse mosa essc visa e;l, quam malisni spirilus rapicntes,
paululum, lixrentes in iniirgiiiibus puleoruin, et coniendeb.iiit soriis eoruni ei condilionis fnis-e.
iterum ejiilantes ceciilisse in puteos. Et unus ex Respondil ergo uniis ex cboro angelorum dicens :
angelis dixit : Paivissiina Iikc requies indicat quia Oslendam vobis cilo, miseriimi spirilus, quia veslrm
omnip')teiis Deus in die fiituri judicii iiis aninia- potestalis anima illa probalur non esse. Et iiis diclis.
l)iis refrigeriuin siippljcii , el requiem perpetuam repente inlervenit magna coliors candidarum anima-
pra'slilurus esl. Siib illis aulem puleis adluic in rum, qiia; diccbant : Senior cl doclor noster fuit
inferioribus, et in inio profundo, quasi in inferno iste, el nos omnes suo niagisierio liicraius est Dco ;
inferiori, audivi borrendum et iremendum, ei diclu et lioc pretio rcdempliis est, el veslri jiiris non
diflicilem gemituni, et flelum lugentium anirnaruin. esse dignoscilur, et qiiai-i cum an^clis conlra d^eni.i-
El dixil ei angelus : Murmur cl (letus, quem in infe- nes piignam inirenl, el admiiiiruo angelorum
rioribiis audis illarum est aiiiniarum ad quas nun- eripienles illarn aniMiam dc potestate majignoruui
i|uani pia iniser»lio Domini perveniel, sed xterna spirituum liberaverunl. El tum increpans aiigclus
" - ....^ , ,.... .....~ d.iemones, disit : Scitoie modo, cl inlclligite, quod
anicenilalis locum, in qiio piilcberrimonim bomi- aiiimam istain sine jure rapnislis, ct discedite, iiii-

num gliirinsa multiluilo niiro l.tlabatur gaudio, qui Berrimi spirilus, in ignem .Tiernum. Cum vcio li;rc

vum invitabanl, ul ad eonnn gaudia, si ci licilum dixissel angelus, illico nialigni spirilus levavcnin:
fuisset, cuin iis gavisurus veniret. Et inde miroe flelum el iilulalum magnum iii niomenio, ct quasi
diilcedinis fragraniia veniebat, qux beaiorum ba'iius in icin oculi, pernici volalu jaclabant se in snpra
fuil ibi congaudcnliuiii s| iriluuin, quem lociim diclns pnlcos ignis ardeniis, el po-t niodicnin inler-

sancli angeli afnrniabant f>imosum essc Dei paradi- vallum emersi, certantes in i!lo convenlu ileruin de
sum. Nec non et igneum piceuinque fliimen bulliens aniinaium merilis disput;ibanl. El diversorum bo-
et ardens mira; formidinis et teterrima; visionis cer- niinum in li.ac vita nierila commoranlium diccbat se
nebai, super quod ligiium poniis vice pnsitum erat illo in lempore speculari poiuisse, et illos qui scele-
ad quori sanclae glnriosajque aiiinion ab illo seceden- ribus obnoxii non fuerunt, et qiii, sanciis virtutibus

les convenlu, properab;iiit, desiderio allcrius rip.T, freli, propilium omnipoteniem Deiiin babiiisse
nosce-
transire cupientes, et qurcdam non tilubanlcs coii- lianuir, ab angelis semper tuios ae derensoi, et iis
stanter transibant ;
qua^dam vero labefact.-e de ligno -, charitaie ei propinqiiiiate conjunctos fuisse. Illis

cadebant in tarlareum flumcii ; et alix tingebanlur, vero, qui nefandis criminibus et maculaix vil;e

quasi loto corpore niersa: : aliae aiileni ex parte sordibus polluti fueruiit, adversarium spiritnm assi-
quadam » veluti ad geiiua mcdia, qusedam vcro diiesoiialum el seniper ad scelera ^uailoniein fuisse,
usque ad ascollas ; et lanicn iinaqn;cqiie cadentiiim ct quandocunque verbo vel factn peccaverunl, boc
mullo clarior, speciosiorque de nuniine in allemm jiigiier, quasi aJ Iseiiliain el gaudium, aliis neqiiis-

asccndebat ripam, quaiii priiis in piceum hulliens siniis spiritibus iii medium proferens niaiiifestavii.

cecidissel fluinen. El uiiiis cx bealis angelis de illis El quando homo peccavit, neqiiaquain nialignus
c.ideiilibus animabiis di\it : 11« aniina; sunt qu:c, spirilus siistiniiil moram laciens exspeciando doncc
post cxitum mcrlalis viia', quiliusdam levibus viliis iterum peccaret, sed sigillatiiii unnmqiiodque vilinm
noii omniiio ad puruiii abolilis, aliqua pia misereiilis ad noliliain aliorum spiriliium olTercbat, et subiii»

Dei castigalione indigcbant, ul Deo digne offi;ranlur. apud bominem peccaia suasil, et illico apud da;mii-
Et citra iliud fliiinen speculatus muros fulgenies nes perpetrala deinonstravit.
clarissimi spleinloiis [IV., sliiporis], slupeiid.e loiigi- Interea n:irravit se vidisse piiellam qiiaimbm in
ludinis, el alliludinis inimensa;, ct sanclos aiigelos liac terrena vita inolentem in niola, qiia; vidil juxl;i

dixisse : llaec est enim illa sancia et inclyta civitas jj se iaceniem allerius novam colum sculptiira varia-
ccelesiis Jerusalem, in qua perpetualiier sanciae
isiae lam, el pulcbraei visa fuit, et furala e-t illam. Tunc
gaudebunt aniinx. IUas ilaqiie animas, el islius qua.-i ingenii gaudio repleli quinque teterrinii spiri-
gloriosse civilaiis muros, ad quain post transllum lus bnc furium aliis in illo referebanl convenlii,
fluminis festinabanl, tan> inagiia iiiiinensi luminis testifieanles illain furti ream et peccalricem fuissc.
claritate et fiilgore splendenles esse dixii, ut, rever- Iiitiilil quoque : Fralris cnjusdam, qui panlo anle
heralis oculorura piipillis, pra; niiiiio splcndore in defiinctus est, animam tristem ibi videbam, ciii an-
eiis nullatenus aspicere potulssel. tea ipse in inrirmilaie exiiiis siii niinisiravi, ct
Narravit quoque ad illuin convenlum, inler alias, exseqiiias pr.Tbni , qui mibi moricns praaccpit ut

Yiirtdwcin liabet -.veluli ad genun, qumdam uscjue

• rorc vice siiw, salvabil animam suam a morle, et operit
fid genu medium, quwdam vero usque ari atceltas. muliiludinein prccilorum. .'idile el illiid Danieli-, xii,
GlLES. 5 Fulyebunt qut ad jusliliani erndiu <f mullos, quad
:

i"
Speciosa. ilic dnorum seiiteniias apnsloloriim slellcE in jierpitiias anernilates, proiit liiiuc eliam locum
considcia. 1° sancli Peiri, I, iv, 1,S Si jiisfi/s tiix : ex Ilebr3'is explicai U. Abiabani Ziciiib, prx-f. >i(
ta/i'a/'ii(ijr, impius ei peciaior uhi parrbunl'/ i' s:incti lib. Iii'basin.
Jacobl, v, 20 Qui couverli feeerit peccatorem ab er-
;
 713 S. DOMFACII MOCUNTINI ARCUlEPISCOn OPP. PARS I. 720

frairi illius pnnnano, verliis iHiiis leslificans , ile- A eslra fueral, lam valide [lerborruisse , ut in oinni-

niamlarLMii Ml aiicillani ()iiaimlain, qiianiiii poicslaie bus visioiiibus niliil lam odibile, niliil lam despe-
conimiiniler jiossederunt, pro aninia ejiis r.iaminiil- ctuin, iiiliil lam dlriim letuicm evaporaiis, exceptis
lerei. Sed geriuanus ejus, avarilia inipedienie, peii- daMiioiiibus et igne fiagraiili, videret, quam pro-

lionem ejus non iniplevii, sed de lioc siipra dicta priiiin corpus; et fratrcs ejiis conservns, qnos in-

aninia per alia suspiria acciisavil rralrem iiifidelem, tuitus pst exsequias corporis sui cleinenier exlii-

el iiicrepaiis graviler qiiercbatur. El similiter lesta- bere, ideo perlioriuit, quia invisi corporis cur.mi

liis (Je Ceolreilo rege .Mercionimi qiiem illo lanien egeruiit.

,

:eiupore quo ha;c visa suiil in corpore fuisse non Jussiis tamen ab angelis primo dilucnlo redit ad

dub^uni esl, Quem, ul dixi, videbal angelico quodain ciirpus, qui primo pallicinio exierat de corpure. Re-
;imbraculo cimlra iinpeiuiii daMnoniorum, quasi libri divivo auicin in corpore ,
plena sepiimana nibit

aliciijiis magiii exiensioiio el superposilione defcn- oinnino corporalibus oculis videre poliiit, sed oculi

suin. Ipsi divmones anbclaiido rogabant angelos, ul,

vesicis pleiii Irequenler sanguine slillaverunl. Et

ablala dcfensioiie illa, ipsi permilterenlur crudeliia- poslea illa de presbytcro religioso, ct peceatrice

lis eorum voluntalem in eo eNcrcere. Et impiiiabaiit iiiulierc,'icut ei abangelis nianireslatuin esl,ilaillis

ei borribilem ac nefandam nuiUitudinem llagiiio-

B prolilentiljus , ve um esse probavit. Subsequcns
Tuni . et minantes dicebant illum sub durissimis aiilcm ct circa snelcrati rcgis exilus qua; de illo

inferorum tlaiistris claudendum, et ibi ,

peccalis viso fuerunl, vera e^se prociil diibio prob ivil. Mulia

promerenlibus, aMernis doloribus cniciandum csse. 1" alia et bis siniilia referebat sibi ostcnsa fuis>e,

Tunc angeli solito irisliores facli dicebanl ; Proli qu» de inemoria labefacta per ordiiicm rccordari

dolor! quod boino peccator isie semelipsum plus null.itciius potuisset. Et dicebat se po.-:t istas visio-

defendere non permilliliir, et ob ipsius propria nie- ncs mirabiles lam tenacis memorix non fuisse ut anie

rita imlliim ei adjiiiorium possiimus prscbere. Et fuerat. ll.cc auiein qure te diligenier flagiiantc

JHirerebanl superpnsitl tutaniiiiis defeiisiunem. Tunc scripsi, '^

tribus niecuin religiosis et valde venera-

«Iseniones g.iudeiiies cl exsuliaiites, de universis billbus fralribus in conimunione audientibus exposuil.

niuiidi parlibiis congregali , niajori inulliludine Q li niibi in lioc scriplo aslipulatores fideles lesles

quam omnium animaniium in sa-culo fieri existima- csse dignoscunlur. Vale vera? virgo vilae, ut el vivas

lel, diversis euni tiirnienlis iiiseslimabiliter f.itigaii- angclice recto rite el rumore regnes sempcr in

• les lacerabaiil. Tum deniiim beali angeli praecijiie- xilieie Chribtum.

banl ei qui lia:c nninia extra corjus suuiu ra|.lus EPISTOLA XXI.
spirituali conlemplalione vidil cl audivit ut siiie
Q ''
LF.OEGITUA BONIFACIO. [a. D. 725.]
uiora redirel ad proprium corpu^, et univeisa qua; Domiiio revereiidissimo etsuiiima; dignilalis infula
illi oslensa fueruiit credenlibus et inlentione divina pricdito Doiiifacio alque in Cliristo cbarissimo el
inlerrogantibusmanifesiarciion dubilarel, insiillaiiti- afrmiiatis propinquitate coniiexo Leobgillia, ullima
Lusauieni narrare «dtncgarei; elutciiidam miilieri, leve jiigum Clirisii portantiura faraula, pereiinciii
i)ua! iiiibi iii longinqiia rcgione habitabat , ejus per- sdspitaiis salutem.
petrala peccala per ordineni exponeret, et ei inii- Rogo tuam clementiam ut memorare digncris
iiiaret quod oinnipolentem Deum potuisset per sa- priuris amiciiise quam jani dudum cum pilre meo
lisTactioiiem repropiliare sibi,si voliiissel; el ul cui- copiilasti, cujus vocabulum est Tinne in occiduis
dam prebbjlero Uuggam istas spirituales visiones regionibus. Qiii nunc ante octo annorum curriculum
cunclas expoiierct, et prius ea [Par., posiea], queni- ab liac luce sublractus esi, ut pro anima illius pre-
admiidum ab illo instrucius fierei, liominibus pro- ces olferre Deo non renuas; nec non et matris mex
uuntiarct, propria qiioque peccala, qu;e illl a spiii- memoriam commendo libi, quae est cognominala
tibus immundis iinpulala fuerunt, conressa, supia- Ebbe, quae tibi, ut melius nosti , consanguinitalis
dicti pre>byteri jiidicio emendaret ei ad indiciuin nexibus copulatur, et adbuc laboriose vivit, et diu
,
D
nngelici pra:cepli ,
presbyiero teslilicari quia jam valide ab iiifirmitate oppressa est Ego unica filia

per plurimos annos zonain ferream circa lumbos, sum ambobus parentibus meis. Et utiiiam, licet sim
nullo homimini coiiscio, ainore Domini cogenie, indigna, ut merear le in fratris locum accipere,
habuerat. l'roprium vero corpus dicebal , se dum quia in iiullo humiiiuin generis mei tanta fiducia

Ne niajiis iis exinde judiciiim. Multi

« Deuetjarel. videlicei et Teclse (Junioris) , Nanse et Eoliba;, Gileli
fiiim ciiam lalia iriidcnt , neijue iis ad salutarem relalione conscripta. Pater ejiis Dieino, vel Tiiiiie,
t luorein tradncuiilur, rie quibus siipra. Seu. inaler vero Ebba fuit. Cum uiiica e-set pareuiuin
^ Alia. Videiiiur cx iis esse niinnulla infra, epist. filia, 3 teneris Deo consecrata et Tellic abbalissai
71, quam cuin ista, si libel, oompiiiie. Ser. Winburncnsis disciplin* subdlia est. Bonilacins ali-
Ser. Iiabet qtio tribits, et in nol.i
•^
c Qiio tribtis, :
quol ail eain dedit epislolas. Ip-.a vero primuin ad
In C. qno pro quw, vcl omniuo lolleiidum quod, aut Boiiifacium scripsissc viileuir lianc epislolam, qua
explicanduni, siinl id quod. > EiHT. illi Patrcm suum Tiiiiie coinmeiulat aiile aiines oclo
<> Lcobijiilia. Prininm Tnilbgcba deiii cogiiomine , defuncliim, matrciiique Elibam adliuc supeisiilem,
Le<jbgyla, ct cimlracie Lioba vel Lieba, dicta fuit,
, qice tibi, iiiquit, coiisaiiguiiiitaiis nexibus copulatur.
ul tesiatui' Vila ipsius a Uuilnlplio manacbn Fubleiisi VVlRllT.
».eculo nonu ex qnatuor discipularuin ejiis, Ag:iilia;
721 EPISTOIJE. 7^3 .

spei posiia csi iiiilii, (|iiaiila iii le. lloc parTinii niu- \ vat uus (llioruin ei (iliariim miiiiero noii reverl.ir, ;ia

iiiisciiluni niillere curavi, non ul digniim essel luae de ahscondiio lalenlo, Doniino vcnienle, reus esse
almilalis aspeclni, ted ul niemoriani parvilalis mex jiidicer, iiec, peccatis exigenlibus, vice laboris pro
relineas, nec loiiga locnriim inlercapedine ohlivioni mercede ullionein infruciuosi laboris accipiam ab eo

iracl.is, qiiiiiiiiio veroe dileclionis ligalura reliqiium qui niisil nie. .Mulli eiiim (qiiod pejus csl), qiics
nodeiiir iii .•eviim. Iloc, fialer amande, enixius efHa- oves in fiiluro judicio ad dexlernm Christi poiiendo» .

gilo, ul liianim oralioniiui pella inuiiiar conlra lioslis fnre censebam, versa vice, piilida; et pelulcs, ei ad .

occiilli veneiiala jaciila. Illiid eliam peto, ut ruslici- sinislram slatiiends capellae esse dignnscunlur. El .

lalem liiijus epislola; digneris emend.ire, el niilii pietalem Dnmini prec:iniini , ut spirilu printipali
aliqiia vcrlia tu;e alf.ihiliiatis, exeinpli gralia, trans- coiilirinel cor meum Ueus, qui me indignum pasio-
niiliere non reciises, qiiae inhiaiitiT aiiilire salago. rcni in pnpulo viicari voluil, ul, lupo venienle, more
Istos aulem sublerscriptns versiculos cnmponere ni- inercenarii non fugiam, sed, exemplo boni paslciris,

l«har serundum poelicx Iradiliniiis disciplinam, iion agnos pariier ciim malrihiis, Ecclesiam scilicet ca-

aiiJacia cinfiilens, scd giacilis ingenioli riidimenla lliolicam ciim filiis el filiahus suis, conlra lnrelico»,
csertilare cupieiis, et lun aiixilio indigens. Islam el schisiiiaticos , vel hypocritas fideliier ai! liducia-
ariein ah Eadbiirg^; magislerio didici, ipix inde^i- " liler defrnsaie sludcam. Prrlerea, qiiia dies niali

iienler legem divinam liniari non cessal. Vale vi- siiiil, niilile esse imprudenles, sed inielligenles qusB
vens sevo longiore, viia feliciore, interpellans pro sit volunias Dei. Quamobrem vigilate, el siaie in

n»e. fide , ei viriliter agiie , et conforiamini. Omnia

Arhiter omnipoleiis, solus qiii cuncla creavil, vestra cuni charilati: fianl, el, juxla Evangelium, in
In regno Palrissemper qiii lumine fnlget, patieniia vesira possidebiiis aiiimas vestras. Et re-
Qiia jugiler (lagrans, sic regnel gloria Christi, cordamini sanclorimi npostolorum et prophelarum,
illxsum servet semper te jure perenni. quia mullum laboraverunt in Domino : iduo adepbli
sunt prscmia sempilerna. Et, juxta Psalmislam :
EPISTOL.\ XXII.
BONWACIUS OUIOUSDAM SIOMALIEUS. [a. D. 725.] Multce tribidaliones jiislorum, et de his omnibut libe-

Venerandis ct aniandis charissimis sororihus rabit eos Domitms : et, juxta Evangelium, quia ^ui

Lpobgilliae et Tliecl.-e, nec nnn ei Cynehildx , ct perseveraverit usque in fiiiem, liic salvui eril.

omiiibiis in Cliristo diligeiidis sororibus vobis colia- EPI.STOL.\ XXIll.

bilantihus oelernae charilatis saliilem. BO.MFACltS LEOBCrrH.E. [a. d. 725.1
Obsecro el prERcipii) qiiasi fili.ibus cli.irissimis, p Venerand» Chri>li famiilai et cbarilate sincerissi-

quemadniodiim vns jini ineessanler faccre, el fecis- ma pereiiniler conliuenda; Leobgilha>, Bonifacius ser-
se, el facliiras esse coiifidinius, ut vesiris or.iiioiii- vus servorum Dei , opiahilem in Clirislo saliitem.

lius crehris Dciminuin deprecemini , ul libeiemiir, Notuin lua; sit sanciitalis dMeclioiii quia fraler el ..

juxlu dictiim Apo loli, ab importunis et nialis liomi- compresbyler nosier iioniine Fi)rhlliat nobis relere-

«ibus. A^o/i enim omnium esl fides. El scitoie quia bat quod a te precibus suis impelraret ut puellas
Deum laiidamus, ci iritiiilaiiones cordis noslri dila- cuidam docla; laboreiii, si nosler eonsonsus liceii-

latae sunl, ul Dominus Deus, qui esl refugiiini pau- tiam tribuisset, tempore impetres aliqnanto. Qua-
perum, el spes humiliiini, de necessilalibus nostris propterseciindum quocl dilectio tuaprosux" inercedis
cl de tcnl^ilionihus hujiissxculi neqiiam eripiat nos, augniento de liac re coneultiim putaverii, nosiran)
iil serino Domini currat, et cl.irillcetur gloriosuni consentire et favere voluntatem indubiianier agno-
Evangcliiim Clirisli , ut gralia Domiiii in iiie vacua sce. Vale in Christo.
iioii lial. Et quia ullimus et pessimus sum oinnium
EPISTOLA XXIV.
legalorum ,
qiios calholica et aposlolica Romana » GREGOnius bomfacu) [a. d. 726.]
Ecclesia ad prxdicandum Evangeliuiii destinavii, ul Reverendissinio, ac sanclissimo fratri Bonifacio
omuiiiosine fruclu Evangelii sterilis non moriar, et j) coepiscopo Gregorius servus servorum Dei,

1 Ex Iiigolstadiensis Cndicis opinione dicendiim Gregnrii III epistolam qiiarlam numerai el Gratianiis
f.-iret lam epislnlain 122 fOrci. Serr., i. e., episl. 10 pers;ipe, c. Qitod proposuisli 52; q. 7, c. Parvulos,
Ed. nos.] i|uaiii lianc 120 [24 F.d. nos.] esse Gregorii deConsecr., d. 4, c. De lioiiiine, d. 5, ibid.; Bellaim.,
II. Altainen illani tribuil B.iroiiius Gregcirio III , liiet Iib. IV de Unm. pontif., cap. 12 , I. i de .Mitr., c. 17,
in concilioriim inmo 11 diserle Giegorio II iribiia- el )|isi eliam apiid eunidem centurialnrcs. Ilisce la-
lur et quiiieni oniniuiu ullinia ; ecideiiique inndi) cl
; men oinnibus privpimilerai iii ipsiiis epistol.e fliie
ordiiie cilalur a Graliaiio, c. qiiosa pnquiiis , de Con- leniporis iiiilicaiici, iuinus vidclicet Isuiirici Leonis
seir., d. 4. Baionio tameii piiliiis •.ideiur asseniien- decinius, ejus lilii Ccipronymi sei)liirus, iiidiciio de-
duin. quia idem tr:idil Otliloiiiis lili.
1'riiiio, Mise , i ciiiia. Ciiiii ;inle indiclionem 14 ejusdemqiie Leoiiis
saiicli Uonificii, c. o2. Seciiiiclo, qiiia qui lianc epi- aiiniim 16 neqiie nioriiiiis fiierii Gregorius II, iiii le-
stolain scrip.^il pnnlilex, idem arcliiei iscopale niisit stalur Aiiasla>iiis liiblinilief.iiius, neque ad pcinlllic:i-
saiicto licinilacio palliuin, iit iii ipsa refertur episl"la; liim electus Gregoriiis lil. Ideociue et iu liujiis 126
sed Gregoiius III esi i|ui illiini cie.ivit arcbiepisco- ora lei;e sic : Baron. unno 72) ('•reijor. II. Il.ec eiiim
puiii, eodeiii I b. Vita;, c. 31. Terlin
i quia noiiim , ejus ver.lia Ihe Creijniii II iinerw. suiit , sed mate.
:

oiniiibus in hujiiscemndi litiilis el niimeris errare positiv sub Gregorio III, siquidem ex indictione in eu
Gr:aiaiiuiii noii raro. Qiiciacl posierioreiu \eio, coiiira posiia lioc anno 726 esse scripia: rcpcriuHtar. Seb.
B.irciiium astii ul.itur Coiic ilioruiii touiu'- II, qiii liaiie
 7i5 S. BOMFACIl MOGUNTINI ARClilEPlSCOPI OPP. PAIIS I. 721

Desideralillem iiiilii a le mi^sus Denval , elc. (Vide A Bonifacius sup|ilex scrvus iervoium Dei iii Ckriito

su;i. ep. 14 Gwijorii papce II.) siiiceram cliaiiiatis saliitcm.

Cbarilatis vesirx clemenliam iulimls obsecramus
EPISTOLA XXV.
precibus, ut pro iiobis peccatonbus apud Doiiiinuni
GRF.GORIUS BONIFACIO. [\. D. 732.] inlcrccdcre curelis, quia muhis el variis leinpesta-

ReverendissiniD et sanciissiino frairi Bonifacio tum lurbiiiibiis conciissi et qiiassaii siimus sive a
coepiscopo ad illuininaiionem geniis Germaniae , vet p.igaiiis, sive a f.iUis Cbrislianis , seu a fornicariis
circiiinquaquc iii unibra morlis moranlibus gcnlilius, clericis, sive a pseiidosacerdoiibus ; et maxime, ut li-
in crrore coBSiiluiis, ab b;ic aposiolica seile direcio, memus, noslris mcrilis exigcnlibiis, Iribulainur. Sed
Gregorius servus servorum Dei. ut consolemur, et eripiamur oratioiilbus veslris ,

1
Magna nos liabuil graliilalio, leclis sanclissimx deprecamiir, ct coiifidimus in Domino Jesu quia per
fralernitalis tua! lilleris, etc. (Vide sup. ep. 1 Crego- orationi;s vesiru: dileciioiiis , ei veniam peccatorura,
rii pnpor III.) el tranquillilatcm tempestatuin, iiivenire inereaintir,
LPISTOI.A XXVI. quia riilelis prumi^sor Jacobus aposlolus dixit : Con-
" SIGEBALDUS BOMFACIO. [a. D. 752.] fit^miui allerutrum pcccata vestra, ul salveinini. Miil-
Itevercndissimo prKSuli et piac palernitalis praero- B tum euim valet deprecatio justi assidua. Et Joannes
!;aiiva divulgando arcliiepiscopo Bonifaciii Sigebil- cvaiigelista in prima EpisloIa ail : .S<i"ms 'iiioniam
diis, licci iiidignus et ullimus faiiiiilorum Dii faiiiu- audit nos, quidijiiid petierimus , siimus quoiiiam ha-
liis, oplabilem in Domino salulem. bemus pctiliones quas postularaus ab eo. Et quia
Piiniitiis subnixis precibus, ac si progeiiiciilans jani de boc ipso ante deprecatus sum , rogo ut non
flexis poplitibiis , ut iiidiilgeas obsccro peliiioiiem indigncmini, eo quod raro petere non debeo quod
nieam ,
qiiam rogavi le per tuuin presbyleruiii iio- siiie iiitermii^sione seniper fieri dcsidero ,
quia quo-
mine Eolio, id cst, iit tibi indicaret nieam peiiliononi lidiaiia iribulatio divina solamina fratrum ac soro-
ei desideiium. Id cs! , iit tu iiieus esses episcopus ruin rae quxrere adinonet. Prx'lerea quia tinienius
,

cum nieo episcopo Danielo. Pro tiia clementia hoc easdein teiitaiioiies Satanx ibi esse ,
quae bic sunt
inilii conccdebas, si ita fecissel, sicul eum rngavi. secuiidum diclum Aposioli : Stabiles estote, cl immo-
Piiuibam a le.Domine mi, aliquem cnnsohnionis biles , abundantes in opere Domini semper, scientei
scrmonem venire ad mc. Nolum sit tibi quod ex eo quod lubor veslcr non est inanis iii Domino. El alibi :

lempure iiomeu tuum a^criplum liabiiissem , cuin Viyilatc, et statc in ftde, virililer agite, et confortamini,
inissarum solemiiia celebrarem simul cum noniiui- omnia vestra in cliariiate fiant. El si egestas langat,
bus episcoporum iioslrorum , et modo non cesso '-'
dicti evaiigelici nolile oblivi^ci : Beati pauperes spi-
qiiandiu siibsistam; et si supervixcro tibi, cuin iio-
ritu, quoiuam ipsorum est regnum coeloruin. Si Iribil-
inine Palris noslri Ereiiwalili episcopi tuiim ascribo
lalio vciiial , niciiiores estote veritatis dipenlis : /»
iiomen. El lioc tibi iiitimare curabo, quod lioc seribo,
palientia vestra possidebitis animas nostras : El iii Psal-
iion quia de merilo mci peccatoris conlidens sim
mo : Patienlia pauperum nun peribit in finem. Si in-
scd de misericordia Dei , et spe lua, quam liabes iii
firmiias corpoiis, Pauli aposioli senteiitia profera-
Deum.
lur, qua dixit : Quando infirmor, tunc potens sum, et
I.lco deprecor le ut lecum inemoria mea secun- vir:us iit inftrmitate perficitur.
diim parvitalcm mcam et in pra;senle ct in fiiluro
per^istat. Vale in Cliristo. EPiSTOLA XXVIII.
EPISTOLA XXVll. TORTHELMCS BO.MFACIO. [a. D. 733.]

D0NIFACI7IS I'
CUIDAU. [a. D. 752.] Domino iiieo dulcissimo, ac sincerissimo chariia-
Ueverendissiraae ac dileclissimx ancillx Clirisii N. tis culiu, ei prxcipue Dei gratia copioso, seinperquo

• Sigebaldus. Rex
fiiit Occidenlaliiim Saxoiuiii), rege, sed a Siijebiildo momcho scripla, ut liumile scri-
apiid qiios episcopus , de quo siipra. I>ii
Daiiicl " piwiiis giniis suadii muliia in saciificiis memoria,
, et
vero pciiileniales vocaiiaiitur Gevisse. Bed., I. iii, quiiin pi'iit, iion vero ul Bonifacius in Awjiiam venial,
bisl. c, 7. Eosqiic ad lidem Cliristiaiiam con- sicuti AKordiis lioc :iimo, mini. 17, oliscrvavil. Ns-
vertil ct piiinus eoruin episcopus hiit Byriniis,
, que eiiiin lionifacio viveiile alii|nis in Sjxonia occi-
eni siiccessil Agiberlus Galliis liuic Wnii , Imc , di iitali Si^cbaldi nominis rcx fnit , cl , c comra,
Eleullieiiiis, iit ibideni ail Bcda, I. iv, c. 12. Qiiiii- Lullo successore sancti Boniracii Ecilesi:ini Mogiiiit.
tus vcro episcopiis loil lleddi iliid. Sexius Daiiiel ; regenle, scripta ab eo eiiistoa iiilcr lionifai iaii:is 1U7
el Aldiieliniis. INani tjiis parocliia seu dioecesis in ciijus lia'C esl inscriptio : Cliarissinio Kilio Dene-
duos fuil divisa episcoiialus ; I. v, c. 19. Sed liic b:ildo.... Siiiewaldo... qui Sigc-waldiis non videliir
posl aiinos IV iiiorluus siiccessorem h;ibuil Foilbcie ; diversns a Sigebaldo, a quo esl epislob pra-seiis ;
ibid. , ei c. ult., ac in Epii. Iluic vero an successit qni idco a Lullo obiinuil, qiiod a Boiiiracio impetrare
Ereiiwalibis, dc quo liic an cuin illo idem ? De For-'!
iion poiueral , iit ciim illo vivere posset. Ea ciiim
ihireo epist. Si et C(i. M.ibilioiiius , saec- iii lie- ppislola monacbis in Thuiingia posilis scripla.
iiedict., paii. ii, in obscrvalionibiis praeviis ad Vilani Pagius.
*:iiicii Honifacii, iiiiiii. 8, deducit ex bac epistola : Cuidum. VidiUir haec Eadliurga esse , quia de
*>

Sigfbaldum regem Beiiiifacium jam in Cisniaritvs par- prec biis qiias pclil B:iruiuquG cansis aii sanclus Bo-
tilius coiistitutuni rogasse, ut ejus episcopus esset , sed iiilacius Jam de huc aiile deprecatus tiim. Al boc
:

iioiiifacium eam dii/nitaiem recusa^se , ne iieiitilium tuprj factum episl. 17 el IS. Ser.
foiivcrsiiini deesset. l'c'rHr;! ra epislola non a Sigebuldo
 EP1?T0L^ 726
iii Chiisto p.-islor;ilis cur.i' legimiiu gubeniaiui Uoni A vesirx in Kcclesiis Dei fre<jiieiitare faciatis
; ei sicnt
fai;io, qiii cl Wiiifridus, arcliiepiscopo, Torihelmus te paslorem in populo suo prLcdesiinatio Dei fieri vo-
episcopiis, servus servoruiii [)ei, in Dominosaluiein. luit, iia ei nos paironuin le seniire saiagimus. No-
Desiderahiies lilieras cscellenline veslra; siiscepi- niina quoque defunctorum el viara iiniversalem in-
mus, (jii.is relegenles cognoviiiius luani pilssimam gredientiiim , prout opportunilas
ex anni exegeril,
devolionem, ferveiiliss;miimi|ue amoreni, qiiem lia- uliaque parle adducenlur, quatenusul Deus deorum,
bes proplcr beatain vilam, et, [Par., ut| dextera etDominus dominantium, qui vos in episcopalus re-
Domiiii prolegenle , medilaris die ac nocie ad fidein gimen ponere voluit, suam plebem ad individuse Tri-
cailiolicain ati|ue apostolicain, pro liis aniin.xredein- nilatis agnilionem, ct uiiilalis siibstantiara per tos
pliiMie, cnnia paganoriim Saxonum cnnverli. Quis adducere digneiur. Vivite felicibus finem clausuri
eniin audiens lisec suavia noii laeieiur ? Quis non calcibus.
exsullci etgaudeat in liis operibus, qiiod gens nosira S us.
Chrisio oiiiiilpolcnii Deo credat? Per gerulum vero Prsterea, o piissime Pater,
libi iniimandum cura-
npicu;n luoruin , niodiciim tibi muniisculum , sed mus, utgerulum pr;cseniium liiierarumdevoiamenle
niagni affecius pignus trnnsmillo, simul et indicaiis, a nobis transmissum scias, et sicul fidelera tibi essa
quod oiniiia quae a parviiale iiosira peiere dignatus comperimus, ita ei eum veridiciim in omnibus nobis
es libentis^iine suscepimus, lioc est, quud in sacris invenies.
iiiissarum celebritaiibus, ei in quotidianis precibiis,
EPISTOLA XXX.
tux sauctitatis ineinoiia celebralur : opiaiites cl
•>
C*.NCIT1IA BO.MFACiO. [a. D. 733.]
obni.\e deprecjntes, noslra; fragililalis conscii , lioc

idcm a vesira parie, quanio nieritis exccllenliores Benedicto in Doniino in fide ac dilectione venera-
estis, taiito circa nos perfectius observari. Festinel bili Winfrido, cognomenlo Bonifacio , presbyteratus
igitur vestra celsitudo novum Clirislo populum co- privilegio praedito, et virginalis castimoniaj floribu»

acervare el dedicare. Piofeclo enim babelis prolecto- velut liliorum seriis coronato, nec non doctrin»
reni biimaiii gencris, Redeinplorein Dominum no- scientia eriidilo, Cangitha indigna ancilla ancillaruiM

stiiiin Jesum. Fr.iierno iiaquc affeciu salutaiiles ve- Dei, et nomine abbalissa, sine merilo functa, et uni-

slram excellenliam, divinam deprecaimir jngiter ca (ilia ejus Eadburgn,cognomento Dugge, in sancla

clemeiitiam qux- vos veslrosque oiniies in omnibus Trinilale xlernam salutem.

,

operibus auxiliaredignelur, ul cum Cbrislo in fuluro

Ad referendas gratias ampliiudinis et dilectionis,

regnet sseculo. quam transmarinis liiieris, per gerulum scbedarum

pieiatis tua;, transmisisti, nullus oris nostri sufficit
EPISTOLA XXIX.
sermo. Gratubndura esl, si vera lauscsl, quia lau-
KBWALDCS BO.MFACIO. [x. D. 733.) dala; sumus limendum
; est valde ne raagis viiupera -

Domino gloriosissinio et cum omni honoris affc- lio sil non merita laus quara laudatio. Amantissi.^ie
ctu veneraniissiiiio Bonifacio arcbiepiscopo Ebwal- fraier, spiritualismagis quain cariialis et Spiritualium
dusE?tangloriiin,Deip dunaiile, regia pcilesiaie fretus, graliarum munilicenlia inagnilicate, libi soli iiidica-

siiiiul et toia abbatiacum omni congregatione servo- ri voluiinus, el Deus solus tesiis est nobis, quas cer-
ruiii Dei in noslra proviucia aUilbronum pro Eccle- nis iiiterliias lacryinis, quod niullis ini.-eriarum mo-
siariim iocolumilaie die nocliiqueprecibus pulsante, libtis, velui gravissiraa sarcina,aut pressuia premen-,
in Deo remuneralore omiiium salulem. le, depressJE sunius, et s.xcularium reiumlumullibus
Inpriinis ilaqiie scire le volumns, o dileclissime, tanquam spumosi maris voriices verrunt , et velut
quod graianter accipinius nosirain parviiaiem vestris undaruin cuiiiulos, collisas saxis, quando veiiiorum
sanclis orat;onibus coinniendaiam, iit sicul ve-ira violeiitia et procellarnm tempesl.itcs sxvissiine eiioi-
benignilas de niissarum solemnilalibus , et oralio- niem Euripum impelluDl et cymbarum carinae sur- , ,

uuin ^ssiduitaiibus, Deo iiisligaiile, dictavii, iia qiio- sum immulatae, el nialus navis deor.siiin dejicitur.
D
que iioslra midiocrilasdevola menle iinplerecoiietur, llaud sccus animarum nostrarum iiaviciilae iiiagnis
memnriaqiienonviiis veslri ^ in se|ileiiis inonaslerio- niiseriaruin inacbinis, et niultifaria cahimilaluni quan-
riim noslroruin synaxibiis perpelua lege ccnseri de- tilate quatiunlur, et velut verilaiis voce de Evange-
bel, quod in seplenario nuniero perfeclio saepedesi- liea domo dicitur : Descendit plueia , venerunt flumi-
giiaiur. His ilaque bene cumpositis, et Deo adjiivan- na, flaveiunt venti, et impegcrunt in domum il'am, el

te, de animarum regulis, riie composiiis, et deiiile- leliqua. Igilur primuii omnium poiiltur, et super
rioris boniinls liabiiu apie condiciis, exieriora lerre- omnia alia illa, qusexteiius accendunl , memorata
n.tqiie subslanliae admiiiicula, qiue subnoslra pote- iiiiiuiiierabiliuin concaieuatio crimiiium , el nullius
siaie, Deo largiente, redacta suni, sub veslrac volun- boni jdena et perfecia fiducia ; et non lanlum recor-
laiis arbitrio conlineri vulumus; ita tamen, ut oratio- dalio aMiinaruiii noslrarum, sed (qiiod dilficilius esl
nuin vesirarumailjuloria per benevoleniiam almitatis et imilio gravius) universarum coinmissarum anima-

^ In septenis. Seplera inlelligit horanim canonica^' vocal. Vide Slepli. Duranlum, lolo fere I. iii. Ser.
rum preces, de quibus siip. ep. 17 {nunc 6!J). Beda t'
Cangiiha. Cangyth legilur. eliam Eangyib.
1. 111, e.. 127, solewnem eaHonici Uwporit psalmodiam WurDT.
 7i7 S. HOMFACll IIOGLNTI.M AUCIllEPlSCOfl OPP. PAfiS f. 7i8
rnm proinisrni scxiis, el stlatis ; el quod mulioniin A ipsas, el qui dolores noslros, el niiserijs, el pauper-
meii!ibiis ei diver.sis moribus deserviiura;, et postea taies suas depuiaret, ei compatiens nobis fuissei, ei
aiile siibiiiiie liibiiiial Cbrisli rationein reddilurx, consolarelur nos, elsusleniaret eloquiis suis, et sa-
iion Sdbiin pro nianiresiis percalis gestorum, sive luberriinis seriiionibus sublev:iret. Diu quaesivimus,
ilicioruni, sed siniiil pro occniiis cogitationibus, qu»: et confidimus quia in le iiivenimus illum ainicum
li!.>iiiiiies latent, Deo tanluni le^le, et cum simplici qiem cupimus , et optavimus et speravimus. Et si

acie adversus dnplicein, et cum decem iniilibus ad- nobis Dcus dedissei ui pcrangelum suum (sicut Ha-
vcrsus viginli millia duollum duclurae ; ct acclivis bacuc proplieiam cuni prandiis in lacum leonuni ad
1 IV., additis] aniinabus noslrisadditur inlerea domc- Daiiieluni valem niisit, el Pliilippnni iinnm de seplem
.«liiae rei difliculias ct dispnlatio diversarum^discor- diacoiiibusad Eunuclium) in illas lerras et in illam
«Ijarnni, quasseminat oninium bonoriim invisor , qui peregrinalionem posseinus pervenire ubi habilas, el
rancidacorda virorum inficit malitia, et inter onines si licuisset nobis viva verba ex ore tuo audire, quam

liomincs spargil, maxime per monasticns, el mona- dulcia /aucibiis meis eloqnia lui, Domine, super mel
clioriiin conliibcrnia. Et scit qiiia potentes pntenler el favum ori meo I Sed quia boc noslris iiierilis noi>
ii.rnieiita piliuiitur. Angil proelerea pauperlas et meruiinus, sed longo inlervallo lerrac niarisqne, el
lenuria reruni leniporalium, et angustia ccspilis ru- B multanim provinciaruin termiiiis dividiinur , lamen
risnoslri, el iufesiatio regalis, quia accnsainur apud pro hac fiducia supra memorata , notuin tibi facere
cumabliisqui iiobis invidenl, ul quidam sapiens volumus, fraler Bonifaci, quia muUum temporls llu-
ait : Fasciiiatio et invidia nbscurat mnlta bona. Si- xit e\ quo desideriuin habuinuis, sient pluriini , cs
jiiililer serviiiuni regis cl reginae, episcopi et praefe- iircessanis nostris et cognalis, sive alienis, quodonii-
cti, et polestatum elconiilum, qi!:e omni.Tenumer.ire nam quondamorbisP»oma;ii peteremus, etibi peccato-
longuni est, ei facilius possuni menie tractari quam rumnostrorum veiiiam impetrnremus, sicui alii raulti
.sernione. Addiiur liis oinnibus niiseriis amissio anii- feceruiit, el adliuc faciunl ; et ego maxiine, quae aetaie
corum el contiibiilium caterva propinqiiorum ct con- proveetior sum, et mulio plnra in vita niea commisi
^aiigniiieorum lurba. Nun habenius liliiim, ncque fra- el perpetravi. Et luijns nieae volunlatis atqiie propo-
irciii, palreni aut palruum, nisi lantuni unicam liliam sili niilii eonscia fiiit W.de abbatissa qnonJam raea,
penitus desiiiulam omnibiis cliaris in hoc sxculi, et maier spiritualis, el iinica fiiia, quae adhuc in an-
pra lor iinaiii tantiim sororem cjus, et mairein valde nis juvenil.bui fuit, el hnjiis rei desiderium quxrere
velubni , el rilium fralris earum et illuin valde
, ne^civi. Sud quia scinuis quoJ mulii su;it qni lianc

iiifeliceni » propler ip^ius nienlis amenliam el qui.i , volunlalem vilnpeiaiil, et liune amnremderogant, et
rex iiosler ejiis geiilem mulliini exosani babet;et coruiii sintcnllaiii liis astipula'.ionibiis affirmant ,

iiullusesl alius, qiiinostersitnecessarius, seddiversis quoJ cannnes synodales pr^icipiani ut unnsquisque

ca.^ibus transiulit illos Deus. Alii eorum obierunt in in eo loco ubi conslitulus fiierit , et iibi volnm suum
patrio solo, et corporaeorum in tcrr;e pulvere si|ua- voverit, ibi maneal et ibi Deo redd.it vota sua ; sed
lenie requiescuiit ilerum resurreclnra in die necesbi- quia univer^i diversa vnluniate viviinus, el iiobis in-
lalis, qiiando lieiilis tiiba concrepabil , el lininanuni certa res et occnlta Dei judicia sniit.sicut ait Prophe-
genus atris tuinbis einerget , rationem rcdditurum , la : Juslitia tua sicut montes Dei : el Judicia tua
et spirituseorum angeiicis uinis evecti regmluri cu:ii abijssus mttlla, et ejus sccreta volunlas et dispen-
Ciirislo, nbi oniiiis dolor deliiiel, et invidia fatiscet , salio in hac re nob^s valde occulta est ,
pro liis

cl fiigiet dolor, et geuiitus a facie sanctorum. .\st alii crgi iiiccrlis atqne occultis ambie le supplices
patria littora reliijueruiit, et Kqnor.-iscampis se cre- aiqne firostratis vullibus llagitamus, ut sis nobis Aa-
didcrunl, et sanclorum petivei6 apostolornm limina ron, i<l esl, inons furtitud;nis, or.ilionum tuarum nos
1'etri el Pauli, et mulloruin niariyrum, virgiiium sunVagio fulci:is, et dirigas thuribnlum deprecatiu-
alque coiifessoriini,qu(iruin nunieruinetnomiiia Deiis nuni tuarum, sicul iiicensuin inconspeclu Diviiiitaiis,
fccit. Pro his oninibus, et liujuscemodi c.iusis ,
qiioe el elevalio niaiiuiim tuiiiim comparetur sacrilicio
jj
vix uiio die enninerari possunt, quamvis, iit dicitur, vesperlino. Vere enim ccnfi iiimis in Deu:n, el ejus

Qnintilis aiit Se.vtilis leiiipnra prolelent xslatis, Ix- clemenliam e.\oran)US, ut per snpplicalioBem oris

ilet nus vitae nostrs, et peiie nobis periaesum est vi- tui, ei orationes inedullaias, ostenJat nobis per te
vere. Oinnis Iionio iii sua caiisa denciens, et in suis quoJ nobis proluturum et ulile judicaverit, sive iii

t i)!ii-iliis diflidcns qua;rit sibi amicum hdelein, in cu- pairio solo vivere, vel in peregriiialione cxsulare.
jiis consiliis coiilidal, qui in suis diHiJal, et lalem Simiiiler postiilamus pielateni tnani nt tuii rescripla
tidiiciam h^ilieal in illo, ut oinne secretum siii pecto- Iranspontumdirigere digiieris, et res|ioiideas liis qu*
ris pandal et apcrial, el, iit dicilur, qnid dulcius iii hiscliartis ex^iravimusruslico slyio ei impoliloser-
qiiam babeas illum cum qiio omnia possis loqui , ut nuine qnia nullani liJnciain habenmsad eos qni inf-icie
iccum? F.l ideo dunl.ixiit pro liisoiniiibiis nii>eriaruiii gloriaiitiir el iwn in corde. I'e lua liJe et ch.iritate

iiecessiialibus, quos lacinioso seriiione enumeravimus, iii Deiim et d.leciione in pruxinuim, et illuiii fralreni

iinbisiiecessarium fuiliitquxreremusamicum lidelein, supra ini:nioraluinsine nomine, nece.ssariuinamicum

«jttalcm, in <|uein conlidainus meliusquam innosinel- nustruin Djnewaldum, si Dens di.-ponat, vel decre-

" Wuidiweiii li.ilci ; pro])Ui nos n'j:>que illius mcrilis. Edit,

729 EriSTOL.£. 750

verii, m diri''at viain ejus iii illas parles lerrae , el A veriialis ,

qua disil : In palienlia veslra possidebiiis

).eregriiialionem illam, in qiia liabiUs, Ui illam cha- aiiimas ViSlras. Et verbum sapienlissimi Saliiinonis

riiaie et dileclione suscipias ; el, si voluntas ejus Quem diligit Deus, corripil , ' el flagellal omnem
vel desiderium nagital, cum tua beiieiiiclione et gra- filium, quem recipil. Et Psalmigrapbi senlenlia ;

eulogia dirigere dignoris ad venerabilem fra- Mulla: Iribulaliones juslorum, et de his omnibut libe-
(la el

irem, iioniine Bertheri, presbyteratus gratia decora-

rnbil eos Dominus. El alilii : Sacrificium Deo Spirilus

lum el " contes>irinis titulo noliilum, qui iliu incoluit conlribulatus, cor conhilum et humilialum Deus non

illam percgrinalioneni. Vale , frater siiirilualis fide- spcniil. Et recordare apostolica: senteniijc, qiia di-

lissime al|ue amanlissinic, el sincera el pur:i dile- xit : Per niullas Iribulaiiones oportet nos iiurare in

ctione dilecle, et prosperis successibus polle iii Domi- regnum Dei. Et alibi Cloriamur in tribulalionibus, :

110 dilcclo. Aiiiicus din quxMitur, vix iiivcnilnr, dil- scienles quuniam ' Iribnlulio palieniiam operalur,
licile servatur. Ora pro nobis, ut noii noceant nobis palienlia aitlem probalionem, probatio vero spem,
noxarum criuiina aniara. spi's aulem non confundit. De i^la spe, soror charis-
siina, seinper gainle el Ixtare, quia noncoiiTiiuderis:
b EPISTOLA XXXI.
ei iriliulaliones inundauas tolo mentis annisu con-
BOMFACIUS BlGG^e. [a. d. 733.] B leinne, quia oniiies milites Christi uiriusque sexus,
Venerand* acdilectissimae sorori Buggau Boiii- tcnipesiales el iribnbitiones inrtrmilslesqiie liujus

facius, qui el Winfridus «, servus servorum Dei, s^tculi despexerunt, [>ro niliiloque duxeriiul, sancto

optabilem in Clirisio (barilatis salulein. Paulo alteslanle, qui ait : Quando infirmor,, tunc po-
Soior cbarissima, ' poslquam nos limor Christi lens sum. El alibi : Quis nos separabil a charitate
el amor peregrinationis longaet laiaierrarumacuia- Chrisli? .An anguslia'/ .An fames? An nudilas? .hi pe-
vis iiiiiTca|iedliie se|iar:ivii, niiillorum relalii audivi riculum? .in persecutio? .\n gladius ? ( sicKl scripium

lenipe>tales tribulationiim qii;e libi in senc tule, est, quia propler te morlificamur tola die, wslimati
Deo periiiillente, supeivenerunt. .Moerore conlrisia- sumus, sicut oves occisionis), scd in his omnibus supe-
lus ingeniul, repiitans qnla pnsiquain quietem coa- ramuspropter eum qi.i nos dilexit, qiii pater et ama-
teinpl;itiv;B vilae quaTeiido niajnres monasleriornm tor castx virginitaiis ttix, qui te priiii.i:vo leiiipore

solliciludines alijecisii , fieiiiiemiiires el validiorcs jiivenliuis liiK, p:itern:e dileclinnis voce, ad se in-

ir bulaiiones occurreriinl. ^unc autein, snrnr vene- vil.ins, (iliam vocavit, diceiido per Prophetaiu : Audi,
ramla, trlbulatiouilius tiiis couipaliens, fralernas el fitia, etvide, et inclina aurem tuani, et obliviscere

liortalori;is, elconsnlalciri.is, benericii)riiu) lunruiu, „ populum nnan, el domum palris liii, quia concupivit

el aiitiqiiarum amicitianim nieinor, litleras ad le rci specicm luuin. Ipse esl, qui niodo in seneclute
Iransiiiitio, rogans ul inenie non excidal seiileiilia tua labor.bus el tribul.ilionibus speciem el pulclirL-

Confeitsionis fil. De confessoris nomine ac liliito

Verum minislri muliiliidinis sumus.
insigiii d viK Cyprianiis et Baroniiis in .M:irlyiologio, Et laiiilalur a Pliilarebo Nici,is, qiiod taleni se co-
die -2 .biiiiiar. F.l (ien pnte^l iil isle Ciiiilessnr i-jns- gilarit, rei|ue ipsa pr.vsiilenl. Qnanlo igiiur m:igis
iiiiiili luent. (Juia taiiien Evanselii prniiiiilgalin voca- ca erclesiasticns anlistiies cngilalio oralioi|iie decelT
liir /ii/t;i coufessiu, imle^t eo luocln iii..igiiis diii loii- qiiibiis iiiaxinius el |iiiiiius ille secniulnin Salv:iiorem
fesfor, qni Evangflln geiitibus ennnliandu liisigiiein iiii.-lriiiii .losiiin roiitile.x s.uiclus Pelru-;, I epi.^l. v :

ii;iv:ivii iiperiiii. ScR. Pascile qiii gregem Dei, provideules non

in vobis est
li Opliiiia el lecli-siina b:ec, ad niiam is'a scrilii- coacle, sed sponlaiiee secundum Deum; neque turpis
tiir epi-l 'l:i feiiiini vocnlur Bnggaii, el Biigge el
, lucri gralia sed vuluiitnrie ; neque ut dominaiiles in
,

liugg:i, siciiti B.>ilaii, infra, episi. 'J, et Beda, episl. 8, rleris, sed forina facli greyis ex aninio. Et divus llie-
ei Hedas. I ilerduiii etiain voc<ri Eailbiirgain notat roii., in Eplie-i. v : Audiunt episcopi, audianl presby-
Bariiiiiii'* p. 55. Oim vegio geneie ii:it:i e.ciset pio-
, leri , audiut uiiiiiis oido doclorum subjeclis suis se esse
piiiqiia Iledilberli C;iulioriim re;;is, filia Caii^illi, de subjeclos , ei iniitentur dicenleiii Apo.^lolum : < Cuin
qiia >a'piU5 postea epislnla 13, 14, t[), -li, £8, 55, 40, eniiii essein libtr ex omnibus, omiiibus m ipsum servum

alibi , iibi et ista i|ii:e ilixi proliantiir, el casli qni leci. ul oinnes Incrifacerem , » etc. Iliijus auleiii liliili

iiiler e.ini cl saiictiiin Bonifai:iiiiii fiiii aiiinris oc- q uccnsio couligisse c coiiira
s:iiii'ln Gregorio dicitiir,
casin, ali;iipie piiira, iiioiisnaiiiur. Milii tiiiiieii diibii rio Coiislaiilincipiililani |ialriarcli;p J 'aiinis faMii, qiii
iiliquiil C:esaree e(risliil;e 58 iiiscripiio, iibi
injicil (Ecunienicum, seu uiiversalem episcopum superlie ac
noii Edi-lliurg, sed lleaburg, nnn Caiigyili, sed Ean- falsn iiih.cribere se ausus esi, de nuo el ad qiieiii idein
gylb diligeiiler >cri)auin qu.iiii|iiain perfaeile unius
, sancius Gregnr., I. iv, epist. 5i, 36, 38, 39. In glossa
vel alieriiis lilleriile iiiiiiiiit.itin polnit irrepere. Sii- vero, i:. Quolies 1, qiucst. 7, ejusiiiodi refertiir disli-
persiiteni purrn iiaiic saiirlo Bniiiracio lul.-se lesiis chun :

episl. 105 iiifia. .Alia Edelliurga regiiia, 1. ii llislo-

Roma, tibi quoodam servi ilcimini licuninorura ;
ria;, c. 9 et 14, Bed. ei lib. iv, cap. 10. Iiifra ver",
suut domiui.
Servi servorum nonc libi
episi. 21, Buggaiii esl presliyieri noinei.
^ Setvus seriorum Dei. Iliiiic fere lilulum soli lin- i Par., priusquam; sed prius et post iii codd. sac-

die reiineiit suiunii pnnlilice-, sed olira ascisceliant pissiuic iiiier se cniilnsa .sunl. GiLE-.
alu eliain libenier : i|uoil el ileinissionis ari:iini<'niuin, e El flaiieUal. Deest iiiMs. C. 1.
et ollicii qiiodd:im veiuii luoiiimenluui sil. Qiii eiiiin t Tiibuiuiio. lii C. additur £( reliqua usque qui
:

prxsiiiit, ciini euruiii ciiiiiiiiodo et liic, et imerduni alibi, vcrba

aliis ser- iililil:ili
nos dilexil. Ego ii.legra
vire debe:iiil Foret euiin seciis tyraiiiiica polesia- ). iiiterduiii WTO breviialis iinlaui liaiic sul ,
( posui ;

inerilo se illoruiu scrvos inlelligunt : .Yo.., ait apud aliau',' cl cat., rcliiiui, cujusniodi el in Si;riptiiris,
pnetam .Aganieiiiiiou, aiiisnue seiileiiliis notis tuan.lis usilat* apud lle-
Fjilus qiild"Ui jpeiie r. liiim^ prxcellinias, hr-xub 11 lU suul ;, ci >r . Sic cpia. 3 ci demceps.
751 S. BONIFACII MOGLNTINI AIICIIIEPISCOPI OPP. PARS I. 732

iiidincm aniin.B liia ilocorare et adornare desidcrat. A iTo igiiur jicr Deum sornrem cliarissimain, iino

Tu aiiieiii, cliarissimi, de fulura ba^rediiale palria-. inatrcm ac doiiiinam dulcissimani, ut assidue pro

eoelesiis, in spe gaiidens, conlra omnes adversiiaies nie orare dignelur, qiiia, pro pcccatis nuis, inuliis

sive rordis sivecorporis, sculum fiilei el palienli.c Iribulationibus faligor, et inullo majore ineiilis tri-

oppoiie ut el Chrislo sponso cooperaiile lurris biilalione et soHiciuidine quani corpmis laborecon-
evaiigelica; sedllieium, (piod iii boiia jiivcnlule ca-- iiirlior. Fidem iiiier nos aniiquam nunquam delicere

pisli, in soneclule bella ad gloriain D i perlicias, ut scias. Vale in Cliristo.

cum Clirislo venieiile, « cum sapienlibus virginibus, EPISTOLA XXXIIl.

lan-ipadrm cum oleo fiilgenlein obviam porure me- EGBVRG.V WINFRIDO.
rearis. liiterea inliiiiis obsecro piecibus, ul, iiiemor [a. d. 7.J3.]
promis^ioiiis aiilii|uae, pro iiie orare digneris, iii Abbaii saiicio, veroqne ainico, jiire ac meriio
bominus, qiii est redemplor nosler et saliis iiin- lioiioraiido, divinjE scieiili:E et religionis gralia re-
niuni, de islis niultifariis periculis animani mcam plelo, Winfrido Egburga ullima discipuloruin vel
cripiat in fruclu spiriluali. Vale in Cbrisio. discipularuni tuarum selernam iii Duniiiio siispilalis
saluiem.
EPISTOLA XXXU.
Cliaiilalis luje copiilam fateor dum per interiorem
BONIFACIUS BIICG.«. [v. D, 733.
hominem guslavi, quasi quiddani mcllilae dulcedi-
* Doininx dilectissimoe et in aniore Clirisii onini- nis, nicis visceribus bic sapor insidei. Et licet sia-

bas cseteris feminei scxus prxferendae sorori Bug- lim ui nacia sum, aspeciu corporali visualiier de-
gan , abbalissse , Boiiifaciiis exiguus iiidignus epi- fraudala sini, sororis tamen semper amplexibus
scopus in Cliristo saUitem. cullum luum conslrinxero. Quamobrem, ini amanda
Nolum sil libi, snror cbarissima, de illo consilio jani olira fraier, nunc aulcm ainbo pariler in Donii-

<;uo me indignum per lilleras inlcrrogasti, qund no doiiiinoruin abba alqiie fraler appellaris. Qiiia

rgo libi iier peregriiiiim ncc inierilicerc per nie, posiquam a me separavit amara mors ei crudelis

iiec aiideiiter sundere pra:sumo. Sed quod visum qucm sui>ra ornnes alios
illuin ainare consueverain,
esl dicam. Si enim solliciiudincm qiiain oiga servos germanum meiiin, Oslierem, lc peiie omnibus cxte-
Dei, et ancillas, et nionasterialcm viiam, liabnisti, ris masculini sexiis, cliarilalis amore, praeferebani.
prop'er 3cquirend:im quieiem ei conlcmplalioiiem Et iie diulius varie verba prolelarem, non volviiiir

Dei diiiiisisti ,
qiioniodo debes nunc sa;cularium dies, neque nox elabitiir ulla, sine memoria magis-
liominum verbis et v(iliint;iiibiis servire cum labore q terii tui. Idcirco, crede inilii, Deo teste quia le ,

et ixdiosa sollicitudine ? Alelius enim niibi videiur, siiinmo complector aniore, el de te coiifido, quod
si propter sxculares, in propria, libertalem quietai nuiiquam inimemor sis illius amiciiiae quam ciim
ineiiiis liabere nullatenus possis, ut per peregrina- fralre meo te certum fuit liabere. Ego aulcm, licel

lioiiem, libertaiem conieinplationis, si volueris ct scientia tardior, et nieritis vilior illo sim, lamen ergj
pussis , acqiiiias; quemadniodum soror iiosira tuai charitatis obsequium dspar non sum. Etquam-
Welbergi faciebat, qua; niilii per suas lilteras iiiti- vis tem|iornm series ocius currendo discreveril,

inavit quod talem viiain quieiam inveuisset, jiixta mceroris tamen niinquam me nebula alra deseruii;
liniina saucti Pelri, qualem longum teinpus deside- sed majora spaiia temporum majora niihi addide-

rando qiisesivlt. De islo autein tuo desiderio illa milii runt lucra injuriarum, utscriptum est : Amor homi-
mandavil (
qnia de te ad illam scripsi) ui cxspe- nis adducit dolorem, amor aulem Clirisli illuminal

cies, doiiec rebelliones, et lenlaiiones, et ininae Sa- cor. El poslquam mibi siraul cbarissima soror
racenoriim, qiiae apud Ronianos niiper cmerserunl, Welbiiiga, quasi inlliclo vulnere, iteraloque dolore,
coiiquicverint. Et quoadusque illa, Deo volenie, snbito ab oculis evanuit (cum qua adolevi, cum qua
suas lilteras invilaiorias ad te diiigal. El boc inilii niibi idem nutricuiii siiius , una inaier ambabus in

oplinium viJelur essc, ul prajpares tibi nccessaria D Doniino) et dereliquit, Jesum testor, ubique dolor,
itineris, et suslineas verbum eius, et postea, quod ubique pavor, ubique inoitis imngo. Malui mori, si

pielas Domini jusseril facias. De conscriplione au- sic Doniino auspici, cui arcana non laleni, placiiis-

lemsenlentiarum, de qiia rogasii, pcccatis meis in- scl, vel larda inors non Iricaverit. Sed quid dicam
dulgere debes, quia propler instantes labores, et nunc? Aiite improvida tandein nos non [IV. o.iii. non]
itinera conlinua, adhuc perfecle conscriplum quod ainara niors, sed amariur divisio sep.travit ab invi-
rogasli non liabeo ; sed cum implevero, ad prxsen- ccm, illam, ut reor, felicem, iiic vero inrelicem,

tiain dileclionis tuse Iransmitlere curabo. De mune- quasi quoddam depositum liuic saeculo servire per-
ribus namque, id esl vestimentis, qiiae misisli, gra- misit. Sc'i.ens enim quanlum illam dilexi, quanlum

lias .ngeiiies, Deuin omnipoteniem rogamus, utiibi amavi, quam nuiic, utaudio, Roniana urbe carcer
prsemium remuneralionis xternse cuin angelis el includit, sed anior Chrisii, qui iii ejus pectore viruit

arcbai.gelis in alto coelorum culmine reponat. Obse- floruitqiie, omiiibus vincnlis foriior, el validior est,

" Caiii sapienlibtis. Maltli. xxv. c Wielberga. It., ^Mclburga, de qua infra episj.
Dominw. Sic in C; scd
''
iii B. Donnw, ubi cst III {nmc li3) Plura qiise liuc speclanl Bar., p. 55.
epist. 26 {nunc 81.) Slr. Stn.
7o3 E!'ISTOL.£. 751
el pafecla charilai [oras inUtit timorem; en ille, iii- A amiciliam ul ruex parviiali fiJelis sis, siout in te
qiiaiii, ille supcri Uecloi' olyiiipi inefl.ibili gralulJlur credo; et ul nie in tiii» oralionibiis adjuves, ut Deus
tripudio , rjui laliler te ductriiia exornat divina, et omnipotens vitam meam secundum suain voluntalcm
in lcgc cjus die noctiiqiie medilaris, utscriptum est. disponat. Et rogo ut si un^iuam alii|uis tuorum ait

Quam speciosi pedes eiaiigeliianlium pacem, evange- iianc provinciam veniat, ul meain panpertatem in-
liznnlium boiia l llla arduiim et an:tuin jam gradilur lerpellel, et si in aliqua re vel carnalis conimodi vel
callcin ; ego aulem adliuc in iiiriiiiis, lege canial', spiriUialis adniiniculi vel libl , vel aliciii tuornm
ceu quadain conipcde, prx'pediia jaceo. Illa gralu- possim adjuvare, ut iiiilii indiicl, et ego, ad niagnam
labuuda in judicio fuliiro pariler cum Doniino de- salnlein anininc me.e, credo ul secuinlum vires nieas
canians, dicit : ln carcere fui, et visilasd me. Tuauteni iinpeiiuin tuum aique jiissioncm adirapleam. Vale
in regeneratioiie, cuni sederint duodecim aposloli in seniper in Doniiiin.
sedibiis duodecini, sedebiset ibi quantos labore proprio EPISTOLA XXXV.
aci|ulsieris,de tanlisanlelribunal xterni regis,du\fu- DEN. L. ET B. " KANEBAD.C. [ A. D. 753. ]

lunisdeauratusgaudebis. Egn aiileinadliuc invallela- Doniinx dileclissimx Christique religiosissims

crymarum, u: ennritumest, lugeo propria peccaia, eo abbatissae Kanebadx regalis prosapiae generositata
quodlalil)U5nieiiidign:imfecis5elDcnsadlm;rerecomi- B pr.x'dit:e Den. et L. ei B. lilii tui ac vern.tculi sem
tibus. Quapropter, credemibi, nonsic teinpestale ja- piieriia; sospitalis salnlem.
ctatusporlum naiiia desideral, iion sicsilieniia inibies Agiioscere cupinius almitalis lu.'e clementiam,
.nrva dcsiileranl, iion sic curvo liliore aiixia nialer quia te pra; cacteris cunclis feminini sexus iii cordis
liliuni evspectal, quani iit ego visiluis veslris frui cubiculo cingimus ainore qnod post genitoris el ,

cupio. Scd qiii.T, peccalis meis exigenlibus, et in- genilricis, et aliornm propinqnorum iiosirorum nb-
iiuineris delictis aggravala, ut lioc evenire qneat, ut itum ad Gennanicas genles iransivimiis, et quod iti
ab iniiniiientibus periciilis absnluta sini, in despe- vencrandi arcliiepiscopi Donifacii ninnasiica! cnn-
ralinnem deduclasuin, idcircoego peccairix vestigiis versaiioiiis ngnla siiscepli ipsinsqiie laboris adjii-
celiitudiiiis lu.e provuluta, ex iiitlniis pr:i'COrdiorum tores suinus, in quaiituin nalurae paiiporcnlx vililas
penctnilibus inipldrans, a linibus terncad teclamavi, prxvalet. Nunc ila(|iie ex inlimis pra^cordiorum iliis,

o beatissime domine, dum anxie requirit cor meum, supplicitcr fl;igitaiiiiis ut digneris iios liabere in tua;
ul iii petr.i oraiioiinin tuaniin exalles nie, qnia facius sacr:fc coiigregatinnii runiiniinione, et ^ nostraiii
es spes niea, turris loi litiidlnis a facie visibilis et linirem prucellosis Quciibus liiijus niuiidi fatigalam
iiivisibilis ininiiii. El ut ad con->i)laiionein ininiensi luiirum oraininuin prjtsidio ad porlum salutis de-
dubiris, ad sedaiiil.iin inueroris iindain, ohsecro ut ducere, et alra coiiira piaculorum spicula,paiina tua;
luo suffragio inea fiagililas, quasi qnibiisdain suslen- oralionis proiegere non recnses, sic nl nos quoque
taculis, ul iion prorsus currual, Inlcialur; siiniiiter
pru tvx celsiludiiiis slalu, divino siilTragiu, singnlis
£upplex rogilo ut milii aliqiiod solatiuin vel in reli- corpori-
nioineniis dcprccantcs siinius. Iloc vcio, si

quiis saiictis, ^el paucula saliein per scripta be.Tii:u- genunin pnplitibuset
bns pra-senies fuisseinus, fiexis
diiiis tux verba deslinare digiierls, ut iii illis luam lacrymarnm iinbrilius rogitantes diligenti pe-
salsis
)irxsent:ain seinper babeani. Vale jngiter prosperis iiunc absentes
liiinne speramiis pnsse impetrari, et
succfssibus vivens Deo, teiqne quaterqiie iiiter-
lidC idein obiiixis precibus poslnlamus. Illud eiiam
pelluns pro me. siiie desiderainiis lua; sagacilaiis indiistriam, qnoJ
Ego autem simililer E;i!dberlns paiiperculus
si cni nnstium conliiigil linjus Drilannica; lelluris
Cbri^li, in Doinino cuin onini alTeciu saluio te ; de-
sceptra visilare, qiKid niillius liominis obedientiam et
precor te, ul iilius amiciiia;, (|uam oliin spopondisii, instiiutionein anlea quaerimus, quam luE benevo-
in tuis deilicalis oralionibus recordcris ; ct licet
lemiix; suljeclioncin, (|ui in le lirinissimam spem
coipore separeuinr, laincn rccordaiione jungauiur. iiienlis nosir;c posilam babemus. Similiier obsecra-
EPISTOL.\ XXXIV. mns ul piiernlos duos noslros Bciloe et Man, quos
j)
GENA BONIFACIO. [ A. D. 733.] co Lul et : Palernoslcr liberos dimisimus, Uomani
pro
Venerando Pnnlirici bonifacio Clirisli amatori deslinantcs cl avunculo noslro conmiendavimus,
el liberi arbilrii sini, el
Cene inriigiia sainieni. merccde aniina; luse , si

el in lua polestale sinl, iiobis

Jain laleor libi, cli.irissiiiie, qiiia licet le corpnra- illornm voluiilas sil,

libus ocnlis raro intuear, qnod te tamen spirituaii-

iransmillere pcr liaruiu lilteraruni gcrulos sludeas ;
aliquis eis proliibcre vellel iter pergendi
sine
bus luminibus cordis jngiier aspicere non cesso. Et ei si
deprecamur ul eos defendere digncris. Parva
justilia,
liacc parva munnscula niagis iiidicii cliaritalis sunl,
qiiani ul tux sanclit:iti digna sint. Et lioc tibi noliim
qnoque munnsculoruin iransiniisio scbedulam istani
qux sunt tria, id esl, tburis ,
et piperis,
quod usque ad finem vitae inex te seniier in coiiiitaiur,
facin,
el ciiinainoini permodica iienia, sed umni inenlis
nieis orationibus rccordor. El te rogo per crcdiiain

lib. vii,
Kanebudo'. Et linc ignoto scriptuni cl.araclcre
"
I' iSoalram liiilrem. Eliam feiiiinine dixit,
nnincn, ila ul de syllaba nllinia dubilem. Nam ea C;vsar cl Tibiillus.
« Pah-r nosier. .\n sanctiis Bonifacius pucnilos,
sic cra: D.MI, nisi qiiud D. infenie clausun! non
;

«lal. SEn. id esi, scrvulis istos manumiserut

755 S. BOMFACll MOr.L.MIINt ARCHIEPISCOPI OPP. PARS I. 7j6

affeclioiie desliii;ila. lliijus iniincris nini^iiliiiliiiem A veslris sai losanclis oraiionibus ailjuveniur, el pre~

ul non consideres, scil spirilnalis cliarilaiis aniorein cibiis sanclilalis veslrae in iiobis saivus Babyloiiicaj

allend.is ,
poscimus. Illud cliani pelimus, ut rusiici- ardor resiingiiatur IlanimEe, el sparsa sulcis ad fru-
laiein liuiiis episiolunculae eniendes, el nobis aliqua cliim niuliiplicala siirgant suinnia, qiiia, juxta dictuin

verba tiKC diilccdinis non reuuas dirifjere, qiioe Aposloli : Neqne qui planlat es! aliqitid , neque qui
inliinineraiidire gralulabundi salngimus. Valevivens rigat, sed Deus qui incremer.tam dal, ut detur nobit
Domiiio sEvo loiii;iore, ei viia feliciore, iniercedens icrmo in apertione oris, et sermo Doniini currnl et clo'

pro nubis. rijicetur. Iiiierearogamus ut aliqua [VV., reliqua ] de

EPISIOLA XXXVI. opusculis siigaci^simi invesiigaioris Scripiiirarum
BnjilFACIDS OM.MlllS CATIIOLICIS. [a. D. 753.] Bedan mnnachi, qiiem nuper iii domo Dei apud vos,
Universis revereiidissiniis coepiscopis, vencr.nbi- vice caiidebE ecclesiasiics , scienlia Scripluranim
bbus prcsbyleris candidalis gralia diaconibus, rano- fulsi'se audivimus , conscripla nobis transmiHeie
nicis, c'ericis, vcro gregi Cliristi praclalis abbaiibus dignemini. El, si vobis laboriosum non sit, ul do-
seii abbalissis liumilliniis, el pro Heo subdilis nio- num [P.,cloccam] unum, nobis grande solaliiim

nacliis, consecralts, et Deo devotis virginlbus , ct peri'grinalioni$ nostrae, Iransmitlalis. Ad indiciuin

cunclis cnnsccraiis ancillis Cliristi, iino generaliler " quoque iiiliinrc cliaritalis, lectislernia capriiia vobis

omnibiis Calliolicis Deum timentibus de slirpe et (siciit hic vocanl) direximus, quae petimus, licet

prosapia .\ngloriim procreaiis , ejusdem generis digna non sinl, ut pro memoria suscipi.itig. Alma
veriiaciilus, universalis Ecclesiac legalus Gcrmani- Trinilas, et una Diviiiitas fralernitalem vesiram, el
ciis, el serviis sedis aposlolicae ,
Bonifacius, qni el liic sanclis virtiilibus proflcienlem ac valcnlcin aii-
Winfridus, siiie prxrogaliva merilorum nominatur geat et cuslodiat, et in fulura beaitndine , iiHcr
areliieiiiscopus, liiimillimae communionis et sinceris- splendida angelorum agmiiia , gaudenles remune-
siiiiae in Cbrislo cliaritalis salulem. raiidi) gloriflcet.

Fraternitaiis vestrae cleiiieniiam intimis obsecra- EPISTOLA XXXVIII.

nius precibus , ut nostra! parviiatis in oralionibus EONIFACILS SGBERTO. [a. B. 756.]
veslris meinoies esse dignemini , ut liberemur a Cbaritalis lacertis amplecleiido amico, imo spiri-
laqiieo venantis Saian.*, cl ab importunis ct malis luali germanilate copulando fralri, siimmi pontiflca-
lioniiniliiis, el .«ermo Doniini ciirrat et clarificetiir, liis iiifula pracdito, Egberto arcbiepiscopo, Bonifa-
el iit precibus pielatis vestrae impelrare slndcalis ut cius exiguiis episcopiis, legalus Germanicus calho-
Deiis et Dominus iiosler Jesiis Cbrisliis, qui viilt
p lic:E ei aposiolicae Ecclesiae, florentem in Christi*
omnes boiniiies salvosfieri, et ad agnilioneni Dei iminarcescibilis cbaritalis saliilem.
venire, coiivertat ad caibolicam lidem cnrda pnga- Diuia ac libellos diilcissini* beatiludinis vesirac a
noriim Saxoiiuin, el resipiscant a diaboli laqueis, a voliis direcia gratanli animo gaudentes susccpimus,
quibiis capli teiicnlur, et aggregentur filiis matris siispeiisis ad actbera palmis supernnm Regem obse-
E( clesiac. Misereniini illoriim , quia et ipsi solent fravimus ut vobis in superna angelorum curia flo-
' dicere : De uno sanpuiiie et de uno osse sumus : rentia mercedis prajinia restituat. Modo autem san-
n cordanies qiiia ap|iropinqiial via universae lerrae, el ciiiaiis vestra; clememiam intimis postulamus preci-
nemo in inferno eonlitebilur Domino, ncque mors bus, ut pro nobis laboraniibus et pericliianiibiu
laiidavit euni, et appropiiii|iial via iiniversae lerrae, et pietas veslra exorare dignelur, quia grandis nobis
scilote quod in liac prece, ''
duorum poniifieum Ro- necessiias imniinet jiistorum adjiivaiiiina expetere.
maiisB ccclesiae aslipulalioncm ei con-cnsiim et Quia scriptum est: Mullum vatet deprecalio jusli assi-

beiiediclioiiem acccpi. Agile nunc de hac obsecra- dua. Eiiarrare auiem oninia niala quae nos exlriiise-
lione noslra , ul inercedis veslrae pr.Tmia iii su- cus ct inlriiisecus paliinur, epislolaris breviias pro-
perna curia angelorum clarescant et crescanl. Uni- bibct. Mudo enim inhianler desiderantes flagiiamus
tatem et communinnem dileciionis vestrae valenieni n ut iiobis adgaudiuni nosiri mceroris eo mod«,qiio et

ac proficieniem in Cbrisio creaior omnipolens aeter- antea jam fecislis, aliqiiam particulam vel scintillam
naliler cuslodial. de candela Ecclesiae, iiuam illuxit Spiritus sanclus
EPISTOLA XXXVII. in reginnibus proviiici;c veslrae , nobis deslinare
COMFACIUS CUTIIDERTO ET AI.IIS. [a. D. 73S. curetis, id est, ut de traciatibus quns spiriiualis
]

Dileciissimo et reverendlssimo Cutliberlo abbati, presbytcr et invesligator saiictarum Scripliirarum

cl universis fratribiis sanctse congregalionis ejus, Bcda reserando coniposuit, partem fjfalenicun pie
Bonifacius servus servorum Dei in Cbrisio frateriix Iransmiltcre dignemini. Maxiuie aii'em, si fortc

cbaritatis saluleiii. possit, quod nubis praedicanlibus Inbile, el ma-

Fralernilalis veslrae pietaiem intimis obsecramus nuale, et ulilissimum csse videlur, super lectiona-
precibus, ut nos inler feras et Ignaras genies Germa- rium anniversarium, el proverbia Salomonis , quia
iiix laborantes , et grana evangelica planlanles ,
commciitarios supcr illa condidisse eum audivimus.

" Dicere, De uno. Sic dislinguendiim. Nam Sa- quia iii Angliam profccii Saxones, et ex iis
iu-.inis,
Tooes dicebaiit sanclo linnifatio Anglisqiie ClirisHiin Angii, ul in MoKUiiliuris disi, el infra, ad rpist. tO.
Jeium pr,rdicaiilib'is : l>c unu iangur.te it uiw osbc buoiuni. S< llii el <"ircg"r. II cl 111.
''-
 737 EPISTOL.*:. S8
Iiflcrca maxiiiia nos cogil iieccssilas veslri consilii A viiii ciipellas |ier liunc porlilorein lilleraniiii
tr:
jcidiciuni inquireve. Nani duiii inveiiero pre.-byleruni im^imiis, pelentes ut cliarilatis inler iius p ecibus
jain anle niulta tempora l.ipsiim in fornicalioiiem, iioslriiiiide Ix-tum diciii cuin fralribiis vestris
facia-
el p isl poenitenliam iii orficium gradiis sui a Francis lis. Ob-ccraiiius igilur ut de istis pelitionibiis i.oslris
itcrnm reslitiilus est, el nunc liabitans in lalissinio faciaiis iit mercedis vestrae praeiiiia in coelornm cul-
pigo rideliiiin, sed erranliuin populoium, siiie aliis niiiie clarescaiit.
saceriiolibus soliis niiiiislral baplisimim, ei foleinnia fcPlSTOL.\ XXXIX.
niissaiiitn celebrans.Modo aulein, si t.deiii secuiidiiin BO.MFACIUS " PECHTHELMO.
[a. D. 750.]
jiistissimos canones absliilero, inoricnlur siiie sacro Dilcclissimo ac reverendissimo fralri, a me
dili-
rcgcneiiitionis fonle infanles , proptcr raritatein gendo, Peclitbelmo coepiscopo lloiiifacius cxiguus
saccrdoluni, si ineliorem ad reslaurandum piioris s«rvus servorum Dci optabileni in Cliiisto
cliaiMaiis
lapsum non liabiiero. Judicaie eigo inlcr me el in- saluiein.
ler populuin erroneum, iilruin mcliiis sit, vel saltcm Pateriinni snnclila is veslise clcmcniiam ir,iiinis
miniis malum, ul lalis miiiislcrinm sancti altaris obnixen.igilainus precibus, ()uia nob s opiis cst pe-
iinpleal.an ul pagana mvrialur multiiudo popnli,quia riclitaniibus, ul veslris Den d gnis orationibus adiu.
castioreni miiiistrum acqiiirere neqniveril ; vel si iiiler " vciiiur; quia Gi rmanicum mare pci iculosii m csi navi-
miiltiludinem sacerdolum inveneio iii eodem pecca- ganlibus.vestris precibus cl (te.i gubernanie ad ;i':er-
niine lapsum , et iteruin post pocnileiitiam priori n.e tianquillit;i;is liiius, siiie iiiacula vd (laiiino
gradui rcstilulum, de qiio dninis niiilliiiulo sacerdo- aniina», pcrvcuiauius; et duni cacis pniprias teiic-
liini et populoruiii bonv opininnis coiifideiitiam lia- bias ignoranlibus, cl aspicere iiolentibus, luinen
bueiuiit, et si ille moJo degradatns fuerit, secreium evangelicae verilalis offerre nitimur, lciiebris pro-
peccaium revelatum fueril,elscaiidalizauir mult tudo priorum peccaminuni non involvaniur, et nun i:)

plebium ct per scandalum pluriin;c pcribunt aiii-

,
vacuura curranius, aut cucunisseiiius, sed, vesnis
in;e, et detcslalio erit niaxima sacerdolum, et dif- iiiterccssioiiibui fuli, ad aMernitatis luniin inimacii-

fideniia ministiorum Kcclesi;c, nl onincs perlidos, lali et illuminali Iciidamus. Praelcrea parva niuiiu-
lulli credcnles, despcclos liabeanl. Quain ob reiii sciiIjpro indicio cbarilalis vobis direximus id esl,
audacter pr.^esumpsimus, patienies et consentienies corpoialo pallium albis s igmalibus varialiim, el
illuni iii minislerio divino pcrsistere , exisliiiiantes villosam :id lergeiidos podcs Dei scrvoruin, quje pe-
leviiis esse'dubiuin iiniiis Iioininis pciiculum et au- timus, m pro memoi ia accipere non dedigneniiiii. Do
dacani, quam ruinain ei pcrdiiioncm aiiiiuarum p <'"a qiioque i e ve.-triim cunsiliuin et respoiisuin au-
r,a,,a toiius
i..i;ii^ .,^....1; Hn
De 1..^:.. «...., :.. -i ^ a',k^ .1.^.1.1....^......^
desideranius. A rc ....I I
peiie populi. isiis auiem universis quid dire Aflirinaiit sacerdolcs
.

per kitam
jiiilii susiinendum sii, necessiiate cogente scaiidala Kraniiam et Gallias, nec non et Itoniani, maxii.-ii
viiandi, quidve refiitanduin , secuiiduui cousilium crimiiiis reum csse liomineni qui in iiialriinnniuiii
vestruin per scripla videre et audire oninino desi- accipciei illam viduam cujus aiite liliuin in bajiii-
deio. Prseierea celsitudini vesirae, viceosculi, duas snio ^ adopiivum su^cipiebat. Quod peccaii geniis, si

" Himc Vcn. B(>d.i, I. v Hist., c. ult.,

Petlielmo. dist. i.Sed ex insigiii nclione hac solet inter isliwr.
ila descnbil
scribil el Pecilieliuus in ea (Angli.c
: elciiniqui baptizaiiir ejusqiie parentcs aiiibiis co-
licclcsia) qu(E candida casa rocatur, fuii episcopus ; ynatio exislere spirilalis, (|u;c ecclesiaslica l('"e inii-
quce nujier, niulliplicatis lilcliiiin plebibus, in sedvni Iriiiionium iiitcr lios quos dixi oniiies conirabriiduiii
pontijicatus addila, ipsnm piimuni liabet untiititem. qiiidem inipeJit, coiitracluin vero diriinii, ut iiiulli
Ideinqiic antea, c. 19, reiulit miraculuni, quod de tum caiioiies, luiii capiliila , iii jure docent canonico
beato Hedai relVrcbal liic. Ll rursiiin anlea, c. 1 i, apiid Gralianuin, "jO, qii;e>l. 1 el 3, et iii Dcciclali-
iristoriani de milite iiioribuiido confcssionem re- bus, ac sexto de cognatione spirilali. Ac veio (-1115-
spueiiie ac desperanie. inodl vinculi inaxiiiinm a lioinanis j.iin olini iiiiiiiili-
•> Aduptivuni suscipiebat. cibus Julio el Coelesliim, varii-que coiiciliis li;ibiiaiii
Aliud csl filium adoplare,
aliud in baptismo adoplare scu adoptivum suscipere rationem testis cst Dcuhdedit iionlifex, ei isiola ail
Nam hoc est, quod oliin, c. In catecliismo de cons., D Gordiaiium episcop. Ilisp. Si vero ea canonuin vu-
d. 47, etSiodie,dicimus, esse pairinum, seu, ut pnsie.i, luiiiina, is ordo eaque series qu;e nunc est saiicli
episl.la.loquitursaiictiis lioiiilacius, (/(jsocrifia^/ismn- Biinifacii lempore fuissei, niiiii|uani isla de qu;c-
tis fonte aliqueinelevarc. Kl qiii lioc facileum recen- slioiie adeo dubilasset. [Suiic vero ejus el iii qux-
li.ires quidain Vdcani susceptorem, et sacrx initiatio- rendo ac inlerrogando laudanda, qu« et biceiepisi.
nis arbitrum, Tertulliaiius, lib. de Bapl., spunsorein 1.D ac 22 ceriiiiiir, sedulitas et aninii niagnopere
fidei, divus Augiisiiiius, lib. i de peccat. Merit., iiiiilanda dcinissio, duin noii episcoposct alios tau-
cap. 'A, et epist. i->, offercnlem; Vlla saiicti Epi- tiim iiiterrogat, sed et siios quondam discipulos, ab
plian. apud Lipuin., tiim. VI, fol. 56, patrem, conci- ii, jain seiiiur doceri vulens, episl. 22, duimjue iii-
liuin Miigiiminuin sub Caroln .Manno, cap. 47, com- supcr non arguniento ac ralioni quani dubilandi ,

palrem : Dionysius Eccl. cap. i,^

.\re(i|iagita, llierar. lialicbal episl. l."i, niordiciis ailli;i'reie, sed Pairum
ccii/.S'j)(^m,r,y-.!iov7-,e\.y.u'iriysiii-jx. Ll liujiisiiiodi quidein Ecclcsiicqiiu decielis obedieuler inaviili acquiescere.
spiriiiilis pareiiiis olliciuin paucis iiidical ciiaiiiiii El taineii eadeni una lalio est uli qiiaiii aiideiil lio-
Mogiiiiiinum concilium, diiiii ail Ut compater vel : die Luilierus, in liabyl. capt., et llcza, in Ijbr. (1(3

pru.iiini. fiiwlos suus spiritales Catliolice instruanl, Malrim., oiiiiiibus illis audacier ac siiperbe rcfni-
piacipimus. Sed el lioc et alia plura serio et elegan- gaii, oiiinemi|ue oiiin:s spiriialis cogiiatiunis lione-
ler sancius Aiigiistiiius, serm. |li5 de Teinpore, qui sialciii aspernari, nc pro iiiliilo ducere. Tanlum
esl 7 iii ociavis Pascliie ; diviis Cliryso^tonius, in I scilicet lionio liomini dislat, niodcstn arrogans, Ca-
Cor., Iiom. H, et cmon. los auteni, ile Coiispcr., llioliio baiiclicus. Vide Tiid. coiic, scss. 21, ca i.
,59 S.DUMFACll MOCLNTINI ARCIIIEPISCOM OPP. PAUS I. 11»

ignorabam, ei nec in aniiqnis A Homo quidam, sieut mulii soleni, filium de

aliciliis
veruin osl, Iiac.eiius
ilecTet.s pontiticnm Patres, iiec sacri baplisinalis fonle elcvaiis aiioplavil sibi iii
canonibus, nec In

pecralorum apostolos usqiiam enunurasse filiiin) , cujus inairem poslea viduaiam duxii iixo-
in calciili)
Qua de re si iispi.ini aliquid in ecclesiaslicis reni, quod Roniani peccatuni esse asseriint, el capi-
Cf>"novi.
nobis iniiicare cu- lale peccaUim, ita utin lallbus divortia facere praci-
scripiis ilispulauim invenissetis,
vellemus. Sospi- pianl, el aflirniant, regnanlibiis Clirislianis inipcra-
rate, el quid voliis viJealiir nosse
Cbri- toribus, illiiis maliimonii sielus c;tpitali senlenlia
lalem vcstrani sanclis viitiitibus pndiccre in
cupio in Cliri-to. nuillandum, vel peregrinationc perpelua delendum,
sti), cl hmgo leiiipore valere le
ul si boc in catbolicoriim Patrum decrelis, vel c.i-
EPISTOLA XL. nonibus, vel etiam in sacro elogio [W. in mnrg.,
DOISIFACIUS " NOtnELMO. [k. D. 736.] eloquioj pro lam magno peccalo conipiiialiim esse
iiivenerilis, iiidicare niihi cureiis, ut el ego iniel.-
Nobis dileclis-inin siimnii pontilicatus infula pr.-e-
genJo cngiioscani, jidi-
dilo ^oliielmo arcbi.piscopo Bonifacius exiguus ciijiis auctorilalis sit in illo

strvus servorum Dei opiabilem in Clnislo Kternae ciii. Oiiia nullalenus iiilellisere possiiin quare iii uno
chaiilaiis sahilcm loco spiritualis propinquilas in conjunctione carna

Almilalis veslrse clemcnliam inlimis obserro prc- " lis copulx lam grande peccalum sit, quanJo omiies
cibusui niei investrissacrosanclis oraiionibus menio- in sacro haptismate Cbrisli et Ecclesiac lilii ct fili.e,

rcs essedignemiiii, ei navem mentis meae variis Ger- fratres ci sorores, esse coinprobemur. Siiniliter ro-

maiiieariim genliuni tempeslatum fluctibus quassa- go, ut mihi studealis indicare, in quoto anno ah
prei.ibus vcsiris portu firmae peirae slabilire Iiicarniilione Christi praedicatores piiini niissi a
tam iii

sludeaiis, el ut communinne fralerna, non aliler sancto Gregorio ad genlem Aiiglorum venisscnl.

qiiam ut inilii veiicraiid;c memorioe anlecessor vesler Valc.

Ifertbwaldus arcliiepiscopus exeuiiti a pairia con-

EPISTOLA XLI.
cessil, vobis cuin adunalus sim licxu spiriluali et
BOMFACICS UUDDO. [a. D. 7o0.]
gluline charitatis conjuncliis, similitor [IV. in marg.,
.

siiiiiil] cum fr;iieriiis comiiibus peregiinatioiiis 106.1!, Dileclo filio Duddo ahbali Boiiifaci s, qui et Win-
catholicse lidei unitaie, el spiriiuabs amoris diilce- fiidus, servorum Dei servus, opiabilem in Clii^m
dine, seniper sociatus esse vobis merear. Similiter cbaritalis salulem.

el diligenter obsecro ut illius cpislolac qua continen- Memorem le esse, fili charissiine, de^iJcro s.i-

tur, ut dicniit, iiiterrogationes Aiiguslini p.onlificis ac _ pienlis cujiisdam sentenliae, qui dixit : Serva nnti-
pracdicaloris primi Anglovuiii, el responsioncs sancti quum amicum, ut anliqiiae amicitiae quam in piie-

Gregorii papae, cxeniplar inilii dirigere curetis, in riiia jain olim coepimus et servavimiis, in senectire

qiia imer csclcra capitula coniineiur quod in teriia non ohliviscaris, sed recorderis pairis lui jain nunc
gencralione propinquitalis fidelibus liceat matrimo- decrepiti et mernbris omnibus ad viam iiniversss

nia ro|iuIare, et iit scrupulosa cautela diligenier iii- lerroe veigoniis. Et licet pariim doctus pr;ece| l r

vesiigare siuJeatis si illa conscriptio supra dieia fiiissem, tamen libi onmium devoiissimus, ut ipse
Patris iiostri sancli Cregorii esse comprobeUir, an lesiis es, esse siudui. lllius devotionis memor, jam
non. Quia in scrinio Roinanae Ecdesiae, ut allir- senis Germanici tempeslatibus maris undiqiie quas-
niant scriniarii, cum cacieris exemplaribus supra saiitibiis faligati miserere, hoc esi, ul orationibus ad
dicli poniilicis quaesila non inveniebatur. Pra;tcrea Deiiin fusis, me sublevare studeas ei iu sanctis Scri-

de uno peccalo commisso vestrum consilium audire pliiris aJjuvare, maxiine in sanclornm Palrum spiri-
desidero, qiiod cuidam liomini in matrimonio conce- lualibus iraclatibus, quia ^ spiritualis traclalus ma-
dendo nesciens coramisi, quod lioc modo coniigii. gister legentiuD) sacrum eloquium esse digiioscitur.

2; Bellarm. 1. de Malrim., cap. 30; Zonaram, tom. renl. Tandem cum sancloriim reliqiiiis el ponlificiis
III, in Nlcepboro Plioca ; Ven. BeJam, I. iv llist., D ad varios litteris in Germaniam Koma reversiis esl
cap. 15; Aimonium, 1. iv, cap. 57. Boiiilacius iii reJitu Komaiio, cuin in Bagoaria essel,
" Anno 736. Circa aii. 756 Bonifacius Bagoa- Stunnium, qui poslea abbas EulJensis priaiiis fuil,
rioriim terras , qiiibus per idem lenipus Hiigbeitiis a parentibus oblaliim aJ se recejiit. Id eiiiiii iuaiii-
dux pra'erai adiil, prncdicalionisque sludium apud
,
feste indical Eigil in Vila ipsius, eap. 2. Sumpsil ergo
eos diligeniissinie exercens, tanio diviii* aemulaiio- illum secum et Frideslaris NVigberlo abbali cru-
nis zelo armatus est iit scbismaliciim
, qiiemdaiii diendiim Iradidit. Librum liic psalmnrum memori.i!
lixTelicapraviiateilenum, nomineErmwnlfum, juxla mandavil , sacram Scripluram nociunia diiiriinqiie

canoniim decieta daninasset aique ab ecclesia ex- niaiiu ver.-avit alque tanluin profecii, ut non miillo
pulissel. Ilis peraclis, riirsum ad eos qui siib suae liosl omnium conscnsu presbyter sit urJinaiuj.
gubenialionis dioecesi comiiiorabinlur remeavit, cir- VVlRDT.
euieiis uliiqiie , el inslaurans que cura poposrii ec- •= Spiriluiilislraclalusmagisterleqenliumtacrum elo-

clesiarum. (Ollilonus el Willibaldus.) Hoiiiratius dein
Romam prorectns [A D. 758] mulla coniitaiile luiba
Franrnium el Bagnarioruni iiic non ex Crilaniiia
ciiiiveiiientium aposlolico pnesenialus , ab eoque
lieiiigiie siisceplus est , tanlaqiie a ciinclis P.oman s
veiieralioiie ii.ibebauir, ut mulli aJ salularem ejiis
il.jclniiam coiilluiTent , illumque
quiuniesse iliiinvscilur. Pultlira seiilenlia. Nam sane,
ail, laicorum libri sunl imagiiies, saiicto Gregorio
tesle, I. VII, epist. 55 el 109. Sic ci saiicloruin Pa-
Irnm lihri, seu irattaliis, suiit eonim qui sacras le-
giiiit lilleras in;igistri innti. Vide igitur qiieniadino.
Juni libros unJique conijuiral el peial sanctus Boni-
diii secuin rctiiie- facitis, ul, siipra. episi. S, 9, infra, 28, 55, 40, 85,
 il EnSTOL^. 7i2
Rogit iil niilii, in ridjUioiiiim (livin;e scieiiliLi', par- A l"'^ cuni prosperilaia venienles ;id limlna Leati
;cm IracUilus siiper apDsloliim l>;i»kim, (\n\ niiiii Peiri principis apostolorum graiaiiter iios cuin gau-
dtest, millcre digneri'. Ilalieo enini supor dii;is dio apostolicus pontifex siiscepit, el de legatione
Epislolas tractitus, id est ad Koniaiips el ud Cu- noslra Iseta respnnsa reddidit, el consilium et pr;r-
riuiliins priinani. Siinliier qiiidipiid in sacro scru- cepiHin dedit iit iieruiii ad vos reverlamiir, et In-

linio inveneris, el milii ulile esse arbitreris, et nie coepto lahore persislainiis. Nnnc autem hic exspe-
liilere vel scriptum iion lialiere ;i'sliines, insiniiare, cianies sacerdotiimconsilinin, vel sy .odi consullnin,
siciil fidelis (iliiis, licet rnslico pilri, ei rescripia adliiic igiioramns qiiaiido Itoc Heri faci^it aposloli-
bealiludinis tuoe diricjere dignare; ei, si tibl planie- cus [onlirex ; sed eo finito, Deo volenle, ei viia
ril, nt scmper ainbo iiiler nos ila f.iciamiis ; et qnid- comite, ad vesiram pr.esentiam festinabimus. Iloe
quid libi (ilius meus Koba presbyter gerulus liite- auleni scienles, nos cnin frau-rnn charilnle el fidi-i

raruni mearum verlio iniiicavcril " de matrimoiiio unilaleevspeclale.o/dT alterius onera porlitnles, cl »/-

coinniatnim, qiiarum in bapiisiiio lilios suscepimus, adimplebilis legem Christi et gaiidiiiiii noslrum reiio-

in Scripliiris qiia;re, unde jiidicelur capilale pecca- vabitis. Yalete in Christo, et orate pro nobis.
tiim esse apud Roraanos. Et si alicubi iii Scripliiris EPISTOLA XLIII.
eccle-iasticis de lioc peccato dispulaluin aliqiiid re- ^ CnEGORltlS INIVERSIS EPISCOPIS. [a. d. 739.)
pereris, niilii manifeslare nnn dnbiles. Valere di- Gregnriiis episcopus servus serviirnm Dei dilecl';;-

lectioiicm beaiiiudinis Iu3e, et prosperis successi- siinis iiobis oninibus episcopis, venerabilibns prosby-
bus proficere in Christo opiainus, teris, rebgiosis abbalibus omiiinm provinci;iriim.
Doniino cooperante et sermonem confirmanie
EPISTOLA XLIL
sancii^simiis vir, etc. ( Vide sitpra, ep. IGr.girii
B0MFAC1U'!, GErPAN, ET ALIIS. [a. D. 73S.] papcv III.
'

Dilectissimis liliis ^ Gcppan, el Eohan, Talwino, EPISTOLA XLIV.

ei Wigberlo, et omnibus IValribus ac somribus cnEGonius iMVEnsis cptiuvtibls cermam.c.
noslris, Bonifacius servus servorum Dei, iii Cbristo [ A. D. 759.]

pur;i> cliaritalis saliilem. Gregoriiis iiapa universis optinialibus et pnpnii»

Noiuin sii cliaritati vestiae, et gralias agite Deo, proviiiciarum Gernianiae ^ Thiiriiigis et Ilessis, lior-

40i, 130, cjusqiie discipulns ei siiccessnr sanctus velcnim prodii. WinDT.

Lidlus, epist. 811,95, 9J, Iii9 cl III. Ser. ^Thuringis. Tliuringis. Ilic et epist I L) i|
De Malrim. Supra, episl. 11 (ininc 59) 129 (nunc S el 45) iioniiiia v;iria nieinlose legnn-
i'
Geppan et Eoban , Taititno , eic. Serarius C lur in i. II Coiic, el hic qiiiilem noti Tliuriigi el
in margiiie sciihil , loci Tauviin) leijcndum esse llessi, scd illi anlea, epist. h'2 Tyringi, episi. 98 Ti-
Taciiiiio , et Wixi idem esse ac YVygb. Quare in riiigi scnbfbaniur. Borlliari vero , aii Uojaoi , aut
Codice C;esareo , qno iisus est , scripluin esse Biijo.ini? potiiis birie siiiit Ilessis conleriinni , qui
Wixi , qnod ipse iiileri.relatur Wygb. rlo. Sed Boraburg , seu Var! urg vocali, Friizlari;c ei Pad-
aliiid episl. 17 inniiit , in qna t >m iii inscriplione boriKK lines incolnnt. Nistie^i sniit occiilentales;
quam perdecursum niemiirantiir Taiiiviiius et Talii- Neustnam eniiii et Neusiresiani voc.iiii e scii loribus
viniis i|uoruni prior iiinnaclnis , posterior
ahb;is , allqiii occidentale regnum , qiiod aliis cst Wesler-
abbas Fritislariensis crai. In Tatuviiii noniine coi- reiih.a, sicuii e cniiiraiio Ausiria sive OEsteirdubi.t
ru|iliim esl etiam cxeinplar llonianum , qnod nacius c»t orienhile regnitm, iii osiendit Aim liiins I. iv, c. ,

est Baronius cunniue in endeiii in-criplio liabe.it,

; 57 ; Btatiis, lib. i, f. iii, 75 ; ei liodie Gaili Aiis-
Eoban, Tacuino, ^Vyz et omnibus [ralribiis, elc. ap- , trice vel Auslrio dicunt pro Oslerrei b, grnliumque
p.iret tam Wyz quam Wixi esse nniiiina depravaia et noniina terminant ll;)li etiainnuiii libcnler in csi ul
de Wigberto Inielligenda non esse. In hac eiiitlola Francesi , Porlugaleji, Aiigli.-si. .^t Wedrccii, sen, ui
dicit linnifacius Gratanler nus rum gaudio aposlo-
: in lilono, I. i , c. 37, scribuntiir, Wedievi , siint
licusponlifex suscepit, eic. JS unc awem liic eispeiljntcs Wederavi, quoiuiii Woderavia ut Mogiinlinis viciiia,
sacerdntiim cor.cilium vel synodi consullum adhuc ,
ita et iiotissiina, a fluvio scilicel Wedera nomen ac-
ignoramus quando hoc ficri facial apostolicus ponlif x. cip.ens. Q.iae c.ilholicam in ea liJein relineaiit nin-
(juje verba Baronius explicat de aliqna synodo An nasteria , liodie adliuc aliqua suiit, scd vircruin duo
gusta; coiigregaiida el ex iis deducil, illinc eani epi- n polissima : Elfislaitense , de quo in (iodelridi co-
stolam dalain esse. E|ilstolaiii taincn haiic Uonix nitis Viia, et Arnesburgense, per quod lluil iioinina-
scriplam et de synodo ibi habeiida Boiiirai:ium loqui, tns pauln aiiie lluvius Wedera. Logiiai suiit in eadem
ostendunl veiba quae leguntur in episiola Grvgorii Wederavia flnvii qui Lan scu Logana dicilur accolae,
papiE episcopis iii iirovincia BaMari;e et Aleinaniiiae ut Lichenses. Apud Zosimuni Loijionos nationem
eonsliiutis quae e^t ordine 4;J Konia a Bonilacio Germiinicam devicit 1'robus iniperator. Sudvndi Aiis-
allaia; in ea Gregorins papa ait Juxla quod jueritis : trales suiil, quasi Sudwuhni, Ausliales babua-
id est
a prcedicto nostro consacerdote ( iieiiipe Bonddcio) lorts. Queiii.idiiiodum apud Tacituiii , lih. de Gerni.
edocti ita calhoticam el apo^tolicam doctrinam te-
, Iiigevnnes putaiuur niediieiranei ac iiilerinres Ger-
nenles , Oomino Deo SaU-aluri noslro pLiceulis , cui, ni.iiii, ut apiid Bedaiii, I. iii liist., c. H, Middtlen^i.

quo vobis luco ad celebntnda cuiicilia conveuire man- Et nisi essent qii.e di.\i , viderentur liic si^iiilicari
daverit, sive juxlaDanubium sive i» civilale Augusta , pnpu nruiii plage qiialunr INislre-i occidei.tales
: , ;

tel ubicumque judicaveril pro nomim; Cliristi parati

,
Wesidrevi Orienlales
, Nordai Sepieiiinoiiak-s ;
; ,

esse imeniainini. Quare qiiod stribit Boiiilacius jn Siidvndi, Aiistrales. E\ liis noniiiiibui coiiflati Nord-
episl. 27 se exs|ieclare, quaiido synoduin heri faceret uiaiini Nurlhunibri et Veiiii liodie apml Belgas ct
,

pontifcxBomanus, iiiielligi nun potest de aliqiiasy- Saxiines, olim vero eliain apud Fnmcos, prout .scnbit
iiodo in Gennania cogenda , cuin locus et tempus in Caroli Magni Vita Eginliardiis. GraHelili deniiini
indictioiiis a Bonifacii arbilrio penderenl. An vero iii Olh!ono Grabfeldi , et interdum Grapfelli sicut ,

ca syiiodus Bomana postea habita lucrit , nulliis et in P.lhoeanis Francorum aiii alibus , aiiiiu ^li).
 BOMFAC.ll MOCUNTINI AnCllll^nSCOPI OPP. PAKS 1. 74 V
71 S.

lliaris Nislresis, WeJievis cl Logiuis. Sml.iosis cl A Referenie nolpis reverendissinio M.]ur> sanoiissiM.,.

pbga consl.tulis. fralre nosiro. clc. {Yide vi{. ep. -l ZacMar.tB pap,e.)
Grabfeldis, vel on.nib.is in orienlali
decessor nosler sancla; recnrdalionis
Qiioniasn EPISTOLA XLIX. , jt|

Gregorius prxsul, elc. ( Vide sup. ep. 5 Giffforii

bo.vtfacius z.vcnARi.f:. [a. d. 7i2.|
papic III.)
« EPISTOLA XLV. Domino cliarissimo summi ponlificalus ii.fnla pr.T-

dito viro apostolico Zacliaria?, Donifacius servns ssr-

CHEGORICS EPISCOPIS BAGOARl-B ET ALEMASXIyE.
voriim Dei.
[a. d. 759.]
Bagoan.-e Connieniur, DominePater, quiaposlquam per nun-
Dileclissimis nobis episcopis in provincia
Rudoilo tios refcrenies audivinius quod veiierandae menioria'.
el Alenia..nij: conslilulis Wigoni, Luidoni,
apostolalus veslri praecessor Gregorius ,
ponlifex
cl Vivilo.
aiictorilas jubet.etc. apjsiulicDe se^lis, ergastnlo corporeo absoluius, a.l
Cail.olica et sanctorum palruni
Don.inum migravit, q.iod inajorem l.clilijm et iii;ijms
{Yide siip. ep. 4 Gieriorii papce III.)
gaudiuin nobis non audivimus, el snspeiisis ad setiicra
EFISTOLA XLYL
palmis, Deo gratias egiinus, qu;.m quod clemenlem
GRF.CORIIS BOMPACIO. [a. D. 739.] B paieinitatem veslram altissimi.s .\rbiier canonica
neverendissimo el sanciissiino fralri Uoiiifacio jiira rcgere et apostdlicfi sedis gnbernacul;. giiber.
coepiscopo, Giegnrius servus servnruin Dei. nare coi.cessil. Ergo, non aliler qnani iit anle vesii-
Docioris geiniiiin egregii el bcali Pauli apnstMli gia veslra gei.iculaoles, inlimis subniiie I1agit;inius

vox est, eic. (Vide sup.cp. 7 Grcgorii papm 111.) precibus ut sicut praicessnrum vcsirorum, pro aucto-

EPISTOLA XLVII. rilale s;incti Pelri , servi devoii el subditi Jisiipii!i

BOSIFACICS REGE.NBERTIIO. [a. D. 7-1-2.] fuiinus, sic et veslroe pielatis servi obediei.les si.bdili

Clarissimo filio Regei.berdio pracfcclo, lionifacius . s;ibjure(ai.onico ficriniereamnr, opianlescatl.olica.n

serv.is servoium Dei, in Doniino Kleri.am salulem. fiJein cl unitaiem Roniana; Ecclesije servare,etquaii-

Di^nitalis luae clemenliani obsecramus precibus, toscuiique audienies vel discipulos in ista legaiioi.e

ut bunc niissuni lilicrarum mearum nomani per-

'^ milii Dcus donaveiit, ad obedienliam aposioliCvC sedis
genltm propler responsa ecclesiaslica, el oraiiniiuin ii.vilare et inclinaie iion cosso.

causa, pcr vesiros riiies conservalnm transiic per- Necesse quoque babcmus ind;care paiernitali ve-

mittalis, et eum adjuvare in propriis necessilalibus tr.c quia, per Dei graliam , Germani;e populis ali-

digneinini , sicul prioribus missis nostris fecislis, ut qnai.Uilum percursis vel corrcctis, ires ordii.avimus
Agiie ergo de hac pe-
C episcopos, et provinciaui in ircs parocliias discievi-
inilii revtrleiiies refereba.it.

titione, ut merces vcslra corain Dco crcscal et ii.ul- mus, ct ill.i iria oppida siveurbes, iii qiiibusconstiliili

liplicetur. Valeie in Clirisio. el ordinali iunl, si riplis auctoriiaiisveslisecoi.lirwari

et siabiliri precanles desiderainns. llnam esse sedein

EPISTOLA XLVin.
episcopaius decrevimus in caslello quod dicitur ' Wir-
ZACIURIAS ErlSCOPlS ET ALIIS TER GALLIAS. [a. D. 742.)
episcopis prcsbyleris, z.iburg; et alleram in oppido quod noniinalur Bur;i-
Zacb:irias papa iiniversis ,

bnrg ; leitiaiii iii loco, qni diciiur Erpliesiiirl, qni fuil

di;iconibu<, abbatibus , cunciis eliam diicibus, coiiii-
jaiii olim urbs pjganorum ruslicorum ; l.a:c tria lnca
libus, omnibusque Dcum tiniei.tibus per Gallias cl
propria cbarla ei aiicioriiaie Apostolatus veslri robo-
Francoru.n proVincias constiti.tis.

apu'I Barnnii.m l.i\. li. iLililione Francofi.rlensi vcro call.edram episcopalem suscepit. Secundus Erinber-
Grabfeiden et viilenlnr fnisse, qni agros novns liis in Frisin^ensi ecclesia regiinen ponlilicale subiil.

exciiis nu;e ibi stalianl slvis, fnderenl, liorlos, prala, Teilins Gowibnli iii K,itisboneiisi civiiaie, quae iiie-
novaliaque lacerei.i. Lt in ditione Fi.ldensi ac Eis- Iropolis BagoarliB esl, ponlifex consiiiuiinr. Vlvaliis
feldia , qiiia ruderen el radercn est slirpes exscii.dere q.ioqne a prs^ule aposiolico jarn ordii.aius Pata-
ac radicitus evellere , rilla; plurfs inveniuiiliir , <|iii viei.si ecclesi» prailaius csi, sed ejus parochia, qiiai
qii;irla erat, a saiicio Boiiilacio, si ut c;cier;c, dlvi-
in rod et rad desinaiit- Est et.i. Fraiiconia Konigslio- p
fen im Grabfeldt. Wurdt debatiir. Oiiinia b:ec iii Bavaria; lerris gesia Bonlfa-
» liis lilieris inslructusBoma, anno fere ibi enaclo cius poniilici sigi.ilical, q.ii omiiia lauUat et appru-
discessit Bonilacius, aliine peiveiiiens in urbem Ti- bal. Wurdt.
t Missum. Sic a;vo freqnenlissinie vocniiis
cinani , apud Li.il|'rand.iii. Longobardorum rege.ii illo

aliqiiandiu co.nniorabatnr. Iiid« lerras Bajoariniuni,
ab Olilnne duce ii.vilalus, visilavil, ihiqiie mii.sit
d.cbns ninliis, verbmn Dci pr:cdicaiis, vera'que lidei
sacrainenla illic renovans. Iiiler qu.e eiiaiii desirii-
clores qnosdain ecclesi.iruin pnpulique seductoies
abigebal, c|noruni alii falso se einscopaliis giadn pa;-
tuleriinl, alii vero piesbyleralus ollicio se ilepula-
rniit, alii eliani, iiini.nieia perversiiati^ liginenla
ex paile populnni seduxcrunl. Pio-
qiieiiles, i.iaji.ia
nnnlius, sive labellarius, ut supia, el, infra, 73, 91,
104, 4U7 , qui et sa.'pe vocatur portiiur el gerulus,
episl. 35, 55, o'J, 4U, 72. Iii Coiisliiuiionibiis C;iroli
M- et glossa, cap. 1, de iinmunii. Eccl., dicit niissnin
esse vulgare Italicuin, 1U2, 110; ei apuil Cassiod.,
I. 1 Var.- episl. uli., Iib. vui, c.ip. 8, I. viii, episi.
10, Isidor., lib. VI Eiyoi., c;ap. 8; C. Tlieoilo-., Si
se- cerl. pctalur, de cliiiOj;., portuores el bojuli pecunix.
Pcirli ores alioi|ui vclenbiis sniil teloiia! ii, qi.i por-

viiKi.iiii Jein Bagoariie , Olilone duie consenlienle, tiim (ibsidentes oniina sciscilarenlur ul ex eo vecti-

in i]nainiir divisil pardtliias, tresqne ni;ign.inin. vir- gal acciperei.i. Nim.cs.

lolniii vinis eis pnifecil, qnos orilinalioiie facla in
c;
\Yirzal>uig. E nuiis in san:lum Kiliaiium, til lib.

e|'i>ciip ileiii gradiii.i si.lilim;ivil. (Juorn.ii priinus, III .^lng.. palciil oiiii.ia b;<c.
iiuniiiie Juaiiiics, in op|ildo qi.od d.ciinr Saltzpurg
 EPISTOL.^E.
nii, el confiimari diligeiUer poslulamus, ut si Do- A csse d gnoscor, unnii sil vc fiiiin ei nieuin liin c, «•i
iniiius volueril, peraucioriiaieni el praicepiuiii sanc i vesirum ibi, si coniiiigat ad jiidicium
,
aiictori;r.lis
Pelii, jussionibus aposluiicis, funJjla; ct slabilitce vcjtra; ut pariler inissos diiiganiii?.
siut trt'S in Gennania eiiiscopales seJes , et ut prue-
Pixlerea de una re et cousilium quaerere ct licoii-
.'enles vel lutur» generaiiones non praesumant vel tiam petere neccsse liabeo, co quod venerand:e
me-
paroLliias corrumpere, vel violarc pracepluni apo- mori* proe.leccssor vosier, sicut audistis, in prasea-
slolii.-3e sedis.
tia veslra mibi pricccpil ut presbytcrum post
obitiiin
Notuin siniiliier sit puterniiati vestr.ii quud Carolo- nieum, Dco volente, iii ecclesiasiico ministerio hx-
niaiiiius, dus: Francoruin, ii:e accersilum ad se roga- redeni el successoreni conslituere dcberem. lii
boc
vii, ul in parte regni Francorum qua: iii siia esl niibi, si Dci volunlas Cit, placci. Sc.I
mcdo dubilo
potestaie, sjnodum faccreni coiigregari, ei promisit el nescio si fieri pos^il, quia postca lialer illius
se de ecclesiasiica religionc, quae jani lungo temporc,
nvuuculum ducis Fiancorum occiJit, et adliiic ignu-
id est non minus quam per sexaginia vcl sepiuaginia lamus qualitcr ista discordia pacilicari ct finiri va-
aniios , calcala el dissipaia fuit, aliquid conigcre ct
le.it. El obsecro ut auctoritatis vcstra; liceniia sii, i:t
eaicndare velle. Quapiopter si lioc, Deo inspiraiilc, cum consilio servorum Dei dc ista electione faciani
veraciter iinplere volucrit consiliiim, et pra;ceptuin B quod nobis in communc, pro Deo, et pro Ecclesiae
vcotra; auctoritatis, id est, aposlolica; sedis, li.ibcre
utilitale, vel fructu spiriiuali, ct defensione religio-
et sapere. Franci enim , ut scniorcs dicunt, plus nis,optimum esse vidcalur, ut coasensuin vestruin
quani per tcmpus octoginta annorum syuodum i;on
babeam de lioc facere quod oplimum esse mibi inspi-
feceruiil, nec archicpiscopum liabuerunl, iicc eccle- rare dignetur Deus, quia lioc non videiur
posse fic:i,
siaj canonica jura alicui fundabant , vel renovabani. si conlrarius princeps fucrit.
Modo autem masima ex parte pcr civilatcs cpisco-
Praeterea qu.crere et interrogare paterniiaiij
pales sedes tradita; suiit laicis eupidis ad possiden- ve-
6lr;ic consilium debco de qiiadain confusione cl
duni, vel adnlicraiis clericis, scortatoribus, et publi- scan-
dalo prajdicationi?, qiia; nuiicr ad iios
canissaculariter ad peiliuendum.Nam veniens mc:i
si per verbuni
tem nosiram conturbavit, et saccrdoiibus eccle^i.anim
vestruni Iioc iiegolium, duce roganle supradicto
verecundiam incutiebal, quia L^icus quidam mngna;
amovere cl corrigere debco, prseceptum ei judiciuin
persona;, ad nos veniciis, dicebat sibi ab
aposlolica; sedis cum canonibus ecclcsiasticis prxsto
apostolice
sedis poMtifice sancta; memoria; Crcgurio
Labere cupio. Si invenero intcrillos diaconos, quos datam
, fuisse licen:iam ut in mairi.aoiiiiim
noininanl qui a pueritia acciperet viduain
, sua seinper in stupris ,
C avunculi sui, qua; et ipsa fuit u:ior
seinper in adulteiiis consobrini sui,
, et iii omiiibus semper spurci-
et ipsa, illo vivente, disccssit
ab eo, et isti viro, qui
liis vitani ducenies , sub lali tesiiinonio venerun! ad
nunc, e:im accipcre desiderans, affirmat
diaconalum et niodo sibi licen-
, in diaconalu concubinas qua-
tiam daiam tenia generaiione propinqua illins
,
in
luor vel quinque vcl plures noctii in lecto liabentes,
esse dignoscitur; et vutum vovii Djo
Lvangelium tanien legere casiiiotis, ct
, et diaconos se nominare
velatafuit; iierum, abjeclo velaniine, mariiaia.
et
nec erubescunt , nec metuunt; et sic in talibus in-
Tale enim niatrimonium .supradiclus lionio
ceslis ad ordinem presbyteratus venienles, in iisdem sibi ali
aposiolico affirmat esse perniissum.
peccaiis perdurantes, et peccata peccatis adjicientes, Quod non Kbii-
mamus esse verum, qu:a synodus et Eccfesia, in
qii
presbyteratus officio luugenies, dicunt se pro populo i

natus et nutritus fui, id est, in iransmaiina

posse intercedcre, et sacras oblationes oflerre no- Saxonia,
;
Londunensis synodus , qu;c imprimis a distipulis
vissime, quod pejus csi, sub talibus lestimoniis pcr
sancti Gregorii, id est, Augusiiao, Laureiitio
, Jusio.
gradus singulos ascendentes , ordinaniur, et nomi-
Mellito arcbiepiscopis constituta et ordinata
nanturepiscopi fuit, ta-
; si,iiiquam,tales inveneioinier illos,
lem copulani et matrimonium niaxiinum
rogo ut babeam pra;ceptura, scelus et
et conscriptum auctori-
incestura et Lorribile flagitium et d:;muabile piacu-
tatis vesira,', qui de talibus deliiiiatis, el per respon-
sum apostolicum convincantur D lum ex auctoritaie sacrcc Sciipiune judicabani.
fieri
et arguantur pecca-
Quapropter paterailas veslra biijus rci verilalein
lores. Ki inveniuntuf quiJam inter eos episcojii, qui,
indicare non dcdignelur, ut Eci:Iesia; sacerdotibus
licet dicaiit se fornicarios vel a lulteros non esse, sed
vel populo Cbristiano iaJe scaiidala
suiit ebriobi, et
et scbismat.i,
injuriosi , vel venatores, ctqui pu-'
vel novi errores, iion oriantur, et concrcscant,
qiii:i
gnant in exeicitu armali, et effundunt propria manu carnales bomiiies , idiola; Aleiiianni , vcl H:i!io:irii.
sanguinem bominum.sive pag.innrum, sive Cbristia-
vel Fraiici, " si juxla i'.om.inaiii urbcni aliipiid fa-
noruin. Ei quia serviis , el legatus apostulica; sedis cere viderint ex liis peccaiis qua; nos prohibemii.%
" Si juxia Romanam uibem. Quemadinodiim
sosloninj, liom. 2 ad Unni. nO.zu-j y.opv^n irpo; i;
:
llog s a 1 exf miilum lotus cocnpoiiitur orbis,
br.a.r:a. zTj.iti-j iolv.mu.i-m.SieA .luemaJii.oiiuni
niisiis
sic ct ad civitaiis mores. qti.e, u! libr. iv Od.
illius qui magnis viris ac i.nncipibus g!oiia; aliipiid deir.!-
iiiquit llor.iliiis, pihiceps urhiiiin esl; iil Iicic, aui cerle perillos su;im escusareiiut lioiieslait;
s.iiicIms llii'-
roiiymiis, iii line c.inirii. a.l Epiiesios
: Domiiia w- voliiiit iiii|iiobila!i;iii, oiiiiiia illoriim vilia ideiiililcin
biiim, uix imperii llomani; prairalioiie in Ezecb. aliis reciLiiiI, iniiiuliil.i giaiiJiiiiil.graiiJia iii jiiiioen-
ttaiissimum omiiiuin lerroruin tumcn ; iil siiiii lolliiiil, il:i 01 Koiiiaiiii; iirliis
lliiiiliiis • iii lit poccaiis. Fal-
liiijina liiijus pulcherrma mii/u.'( ; iit saiiclus Cbry- uisima s.vpc A-v.vz iiireriiiilui-, moilica exaggeranlur,
Patrol. I. XXXIX.
 7«S
7i7 S. !!OMF ACll MUGUNTINI Ar.CllIEnSCOPl OPP. PAnS I.

cs?e pniant et A nnm filH nali arguunt, revenientes ab aposiolica

licitiim ct concos^iiiin a saccrdoiilins ,

impro|ieriuni ilepiitant, sibi sc:inda'uni vitac sede, dicunt fcihi roinanuin ponlificem licenliam de-
iiobis

rcipiunl. Sicul afdrniant se vidisse annis sinRulis disse ministerium cpiscopale in Ecclesia ministrarc.

iii noinana urbe, et jnxla ccclesiani in dievel noclc, Quos conlra conlendimus, quia apostolicam sedem
i|unii(lo " Kal. Januarii intrant asanoruni consue- coiitra decreta canonum neqnaqnam audiviinus judi-
, f

iiuline choros dnrere per plnleas, et acclanialiones cisse.

celelirare, l!ac omnia, Doniine (barissime, propierea nota

ritu geniilium, ct caniationes sacrilcgas
. t meiisas illa die vcl nocte dapibus onerare, cl nul- vobis facimus, ut vestia; auctnriiatis respnnsum ta-

Inm de donio sua vtl igncni, vcl fcrranientum, vel liljiis dare possimus, ui per cauiclain vesine doctri-

rommodi viciiio sun prxslare velle. Dicniit nx oves Ecdesia: non scducanlur, sed lupi rapaces
siliiinid

pagano liln pliylade- mnvicli et supernli percaiil. Iiiterea innnnscula

(inoqne se vidisse ibi inulieies
parva vob s direximus, non qiiia digiia sint palerni-
ria, el li:.aturas ct in Irachiis ei crnribus Iig:iias

sed pro indicio cbarilatis et obedieu-

haberc, cl piiblice ad vcndendnm ven:iles ad compa- tatis V(^slr.i',

lix, devutiunis, id esi,"* villosam unam, et argenii et

raihUiin idiis olTorrc. Quw omnia, eo quod ibi a car-
impro- auii taiiiilluni. Dexlera Domini protegenie, iucolu-
iialibus ct insi.ientibus videnlur, nobis liic cl

pcriinn et impcdimcninm prKdicatlonis el doclrina; B mem valere, ct in Christo proficere heatitudinem

De lalibus ait Apostolus increpaiis : Dics veslrani in longiludine dieruni optanuis.

l^erliciunl.

obsmalis el lempora; timco, iie sine causa taboraverim Te Deus aliiibronus sancia conservet in aede,

robis. Et 5= sancins Auguslinus dixit : Nam qui prcs- Sedis apostolicae reciorem tempora ' longa.
jji

ilirlis maiis, id esl, < caragis, et diviiiis, el artispici- Mellifliia gralum populis doctrina per orbem
Perficiaique Deo dignnm pngraiia Chrisii.
Ims, vel phylaclcriii,el aliis quibiislibel auguriis credi-
jejunel, elsi orel, elsi jugilcr ad ecclesiain Splendida percipiat florens sua gaudia mater,
flerit, elsi

curra!, elsi largas eleemosynas [aciat, etsi corpusculum Alque domns Domini KTletnr prole secunda.
snum in omni a[jJictione cruciaverit, nihil ei proderit,
EriSTOLA L.
qnandiu sacrileiiia iila non rcUquerii. Nara si istas pa-
ZACnARIAS BONirACIO. [ A. t>. 744.]
ganias ibi palernilas vestra in Roniana urbe prohi-
maxinuim Reverendissimo et sanctissimo fratri, Bonifacio
liiicril, cl sihi merccdcm, et nobis profe-

clmii iii d' ctrina cccKsiaslica acquirct. ejiiscopo, Zacharias servus servorum Dei.
Suscepiissanctissiinac fraternitatis tuse tteiis per
Episcopi quoque ei presbyleri gcntis Francorum
I
,

f -rnicalores acerrimi Denebarduni religiosum preshyterum luum , ctc.

qui fuerunt aduUeri , vtl ,

qnos in gradu cpiscopatus vcl preshytcrii fornicaliy- C (Vide in[. cp. 1 Zacharia: papcc .')

immcnsaqne rcddnnlnr, nt iii linc 5j concil. Turonense, c. 23; Anlissiod., c. 1. Ser.

»ii(7f()!(i ingcntia ,

iierum vides cpisloU qnasi vero regia Auqnst. Pulat apud Lovanienses Lipsiiis,
b Sijiicl.
ipsa semel el :

lam pulcbra sit, iii qna cloacse sermiinis bujus "2il, de Tempore , pbrasin resipere
ull.i boc in numdo
domus nlla lani nilula, iii qua iion vasa quac- Severianuni. At sanclo Augn^lino iliuni pr;rcise iran-
imll.T:
el sorJida ; llamma nlla tam illiislris, in scrihit isle pontifex. De Phylacteriis dlxi lib. ii
<lim vili:i
Tritb., c. 5. SLn.
«ina fumi aul Inmosi nibil. Fere lii, nt quo mulii con-
conlluant viiia, ut lib. i ' Caraqis. Forievox fuit Phoenica, cura ea in vul-
lliiniit hnmiues, eoJeni mulla
quamvis haec gari illosermone semel ac ilerum utatur sanrius Au-
ci^nlra Apioneni indicat Josephus. Ll
iiilerdiiin (iinod gnstinus. Apud Gra;cos quidem y.xpa.yo;, llesyi hio
vcl e\haurianlnr vel obslru;inlnr
sonus cst magnus cl slriJuIus, qiialeni edere
pasloraliscur.-evigil providere debetoculu-), refluunt le^le,
proiit hoc loco solcl serra. An qni xaoo-j id esl
furte caragi sunt
i.inicn ac surcrcsciinl seiisim rursus,
,

vccle iudicat Zacharias. Prndenliuin csl ad

bona qui! gravem hominibus soporein el gravedineni iiicanla-
lioiiibns quibusdam inferuul? Carolicain eniin lia-
r.diiKC suiil non pnuca oculosaiiimnmque adverlcre,
a malis averierc. Smmi quisque onus
purtabil. Accidit beiit vini herba?, carminaque nonnulla. Ser. Ca- —
vcro superiorihus hisce annisui insigncs duo e Ger- ragns idem ac sorlilcgiis, prisligialor, qui cbara-
Catholicus uiius, ctiTihusinajicisutilnr.Concil. .\ulissiod., c. 4 : Ao.n
iiiania viri nobilcs Uoniam ireiit.
pioiumsoda- iice! ad soriilegos vel ad auguria respicere vel ad ca-
h:vielicns aUei-.lUe lenipla, hospUalia,
liiia, bibliothecas, dociorumque
virornni domos in- " raqios. Caiinnes veteris concihi ^arhonensis, aii.
iKcrfhat, aut can. 14 t'i qui viri ac muiures divinatores,
visebat. Uicaul iu cauponis ei popinis
J)98, :

qua-.vis omuia lusirabjt. UL-versi vero

cuin es- qiws diiunt esse charagios alque iorlicularios. elc;
alia
Uoniam laudabat unus, Vila s;iiiciililii;iiasancloAudoeno conscripla, lili. ii,
scnl, in ramiliariuni cnnvivio obserielis,
c. 15 : A'i(//(is paqunorum consuetudines
viluperabal alter. Mirabanlure siinpliciorihus convi-
\isquidain laniaiu ocnlaloium dium lcslium discre- non carajos, non divinos, non pra^canlalores... consu-
.\nnon, lere pra-sunialis Et mox /kui qiiarantur prwcantatO'
liaiili.im. Tum e prndenlioribus quidain .
:

eum.leivque sape florem rcs, non divini, non sortilegi, non caracji. Wcrht.
iiiquil, iii cunidcm liurlum. ad
renenumisla siigil. 1 Villosam. Villosa vocabanlur lersoii.i, sivc lintea
accedit apis el aranra? Scd iila niel, s»-
hcras odor esl. Vide Dar., villosa ad icr?eiidos pedcs vel nianus ; oecuiril
Vi (iii'i5 ad aras, alius ad
piiis iii cpp. B<-nil. Cbninico Konlanellensi
Luilea :
Sed li.el, ff. de oflic. Pr:csi(J. iiln
p. lio, ell. Mi,
sapicnler Procnlus ^on tam. spcclandum quid Romm
:
ad inairiis lergcndas vilbisi. Wirdt. Imo seniel —
authis OKiirril in epislolis Bonihicii ; cxeinpli gra-
(actum sil, qnnm qv.id ficri dcbe.it. Srii.
" Kal. Jan. Kpsl. TiS. p. nl; cannn poenilcnua- ti.i, pns,. 40, nbi videquod adnola.i. GlLCS.
' B., teinpore lOKqo; cl piiMl
Longa. idem revc-
lis S8 dc ob.civanlib.
Kil. Jan.; et Burcli. Worin.,
s.uictus rend ssimiis Bar. dcesse hic vusiciilnni nnum, scd
1 c. !i4, lih. X, c. i«, 17, lib. x;x, c. 5;
I

psalin. sensus hi)iins esl, eiianisi ad^il iinl.us Te dactrina :

^miirosius', serii'. 11; sandus August., in

icviii ct Kiin. X, in fiag. de
Kabndis Januar.i nieli/futt piiuive gralia pcrficiat. bcn. — •^''S" '"'^sli-

tucii iiin lcxlu pia ijrafa, 'oco pra-gratia. LniT. I

sancius ChrYSost., hom. dc K.il. Cbry.splogus,

fol. ;
111
7J9 EPISTOI./E. T.W

A liias, et aucloriiate coii(ini;cs; el si railiccin a!i piani

Z.VCIUr.lAS \V1TT/G. [a. d. 71-2. ]

nagitiorum de quibus in ilia e|iislola contra regeni

Dilcctisviino iiobis \Viit;u saiictx ccclesi;e Dailia- Mfiicioiium (lisputatum, in geiite lua germinaro velle
vidcas, sicul proviiliis et sapiens coloiiiis, ciini f.ilce
r.Tiiac Zacli,T!i,»3 paii.i.
doniiiiicx aiicloritatis iii tempus pra^cidas et r:ulici-
noniino coopcraiiie et scnndneni conlirniaiiie, ail

dililaiKlani Clirislianitatis legeni, etc. (Yide inf. ep. liis cvellas, ne diim ll.iruerlt, fmt « viiiea Sodomo-
5 Zdcharicc p pw ).
rum vilis eciriim, el propago eorum e.t Goiuonlia, ei

i:r!SToi..\ Lit. s'l fel diacoiium viiium eorutii, el vcneituin aspldum

ItDNIFACIUS ''
KG3ERT0 [a. D. 7-42]. insanabile. lii:iuJilum enim n:aluiii cst prifieiiiis

Dilectissimo ac revercnilissiiiio Fratii Euberloar- s.rculis, ct, ut scrvi Dei gnnii Sciipliiraruiii dituiit,

cliiepiscopo Boiiifacius, servus servoruin Dei, lega- iii Iriplo vel iii quadrup'o Sodoniilan:iiii luxuriaia

liis gerinaiiicus seilis apostolicJD, siiiceram in Christo viiiceiis, ut gens i^lirisiiana, conlia iiiorcm iiniveriac

spiriiiialis germanilatis saliiiem. trrrse, iino conira pr.xciplum Dti, despiii.it lcgiiiiiia

Cliaritatis liioe miiiieriliiis cl libris suscepii?, cri- nialrimoiiia, et ailliii; eal incestis, liixiirio.^is ailul e-

gens ail supera palmas, magnnsnmnipotenti Deo gra- ri;s, et nifaiiila slupr:! cuii ccialarum el vclat;iriim

tias egi, qui milii longe peregrin:inti talem invenire B roiiiin:iruin seniaiur. Piselerea, ut miliidc opiisculis

concessit amjciim qui iiiilii et in rebus lerreiiis adju- iicdan lecioris aliquos tractatus conscribere ei din-

loriiim, et in spirilualibus, oralione et unitaie com- gere digneris, qiicin ruper, nl audiviiuus, divina

rnunionis, diviniim solalium liansmisit. INuiic aulem gratia spiriUJale inlelleclu ditavit, et in vesira pni-

intimis prsccordioruui precibus aliiiilatis tu:e clenicn- viiicia fiilgere conccssit, et ul cnndela qii:iiii vi bis

liam obsecro, ut veslra; fiaternilatis synodo uiia cum rioniinus largilus cjI, iios qiioipie Iruamur. Inlerea, ad

seivis Dei mecuin laboraniibus adunatus esse me- JHdicium cbarilalis, rraleniilati lusc dire.\i excnipla-

rear, ei sis niibi consiiiaiius, et ailjutnr iii iiiquiren- ria cpistolarum sancti Gregorii (
qiias de scrinio Ito-

dis et invcstigaiidis regulis ecclesiasticis judiciorum mana; ccclesia; excepi, qua; non reliar ad Urilanniiiii

Dei, et ut me iion liidivaga scrmoiium vocc, sed se- venisse. Et plnra iierum, si maiidavcris, remiltaiii,

rie, roganlem ac dicoiiteni esse scias, et me non ar- qiiia mullas indeexrepi) et corporale pallium, el

rogantein vel supeibum aut proprio judicio pliis villosain nnam ad tergendos peiles, cum laveris, ser-

jiisto placentem a:stiines. Nam catliolica et apostolica vorum Dei. Valere lientitudinem luam cl saciisvirlu-

Kiimana Ecclesia, qiiaiido indignum ac vilem prx-di- tibus pruficere iii Cbrislo (iptamus.

calorem ad praedicandum Geriiiania; erroiicis vel pa- EPISTOL.\ Llll.

ganis gentibus direxit, prxcepit milii ut, cx aiictori- BOMFACltJS ETllELIlALtlO. [ A.D. 74?.]
laie Homani poiitificis , si alicubi viderem , inler Domino rcvercndissimo et dilectissimo Eilielhaldo
Clirisiiaiios prrgens, popiilos erroneos vel ecclesia- regi Mercionum Donifacius servus servuruii) Dei in-
Micas regiilas mala consuetudine depravatas, vel Iio- tiina; charit ilis saliitcm.
niines per inviuin a ralliolica (ide aliduclos, ad viam Obsccramus celsitudinis lux clcmeniiani ut islum
salutis invilare cl revocare totis viribus niterer. Iloc niissum meiim, nomiiie Ceolam, pr:rseiiiatoreiii ba-
pra;ceptum servare cupiens, admoniloriam vel prcca- rum liltcrarum, in nscessit.le noslra, et iiiiieris sni,

loriam epislolam «^
Elbelbaldo regi Mercionum, cuin el iii quuciinqiie illi necessilas coiiiigerii, solatium
ronsilio et coiiseiisu cpiscoporum qui una nobiscum pradicre, et adjuvare digiiemini, etmcrcedem pro eo
sunl, transmisi, quam pra;scntare frateniitatis luue et a Deo
pro Doo] liabeas de missis noslris, qui
[P.
obtulibus jiissi, ul si quae in ea prave posita sini, pra>lcrilo anno ad vos veneruni, qiiia eis in omnibus
cmeiides, el quae justa sunl salesapientia; luse ron- adjiitoriuin, ut referebant, prjcstitistis. Inleiea, pro

epislola in Edil. Serrariana 151 posila cst;

= II.TC Alboinus. Tertio istud Barbaransc nomen est illiiis
ejiisdem lenoris esl 153 qii.e in^cribiiiir : Dileciis- Ecclesia; ciii pra;fiiil Wilta seu ."ilbiiiiis. Naui si, se-
siino nobis Burcliardo sancta: ecclesice Wirziburgo- cundum veterem ortliograp'iiain, \n u mulclur.
nensis Zacharias papri. Domino cooperante, elc. Ad '• liabebimus vel Varimr vel Varbur, qiuT; lioilie Var-
eimdcm epi^tolam nolat Serrarius t Si epismla- ; burg, olim Biiriburg, aut Buraburg, rpist. 132.
riim boniis ex tempnre onlo Insiiluerelur, liiiic 131 liUuqiio et in aliu Codice sciib.tur Ecclesicc Birbur-
aiilepoiiereiur 132 et U2. Porro in liujus 151 tilulo gensis WunDT.
iuitanduir. priino pro dileelissimis iiobis legeniliim, • Ecbertlio. In Ven. Ded;e Epilonie. anno 752 :
dilectissimo nobis ut est in Coiicil. toiii. 11, et lUr. Egberius pro WillifriJo Eboraci episcopus faclus.
Orliis autem cx eo videtur error, i|iiod haec episiol.i Pustea, aiiiio 7."j Egberlus episcopns, accepto al>
:

iribiis, quoruiii iu ea mcntio lil, episcopis communis aposlBlica seiie paliio, primus posl VauHnuin in ar-
fiiciii. Sed aii ila coiiimuuis, iit uiium tantiimmodo cliiepiscopiilum conlirniatus cst, ciijiis iiiors iliidem
cjiis exeiiipliim Itoiiia iiiissiim slt, an tiia iribus, iraditur aniio TBtJ, (licitiirc|ue regati piosapia dilalus,
fiu siiigiila siiigiilis? Illuil videtiir piitare Daronius, ac divina scit^nlia imbulus. Al.u> ve;0 ab lo est i|iii i

an. 'ii-1, el ei piuralis h cc favol in^criplio. SeJ tum ad Callii)liciim Pasclia Si.otos lliicnses Iradnvit lili.
11(111 episcopus nomiiiandus foret,
uni'is taiiliim loci v 11 st., c:i|i. 25, ulii jiiciiiide inoi tiiiis ipso catho-
veruiu duo. Deiiid;
et alii epist. 135, cadeiii , lici Pasch iii-i die aiiii. /2J, iii Epil. 72J.
cpislola cst, sed iiiiiiali episcopi nomiiie, ila iit c Eilieisaldo. Vcii. Codi, lib. v, cap. ull. : Edil-
appare:it eodem iiiodo torliiim ctiam exoiuplum epi- baldus Merciorumrex; ol iii Epiloiiie, amio 74l) :
scopo iiiscriplum fuisse leriio. Secundo pro Wit- Edilwiililus. Iii IS;ir., Aihebaldus ; el, aiiiio 7.57, riir-
liiiia: iii Uir., ol loni. II Cnncil. , lcgiliir Wiilnr, siiin Eililbafdits, u >l d; miserab.li cjuj tjeJc. Inlra
tsl;pie llle qiii abas dicilur Albuiiius, Albinus ct do co pliira cpi 1 1'^, 1.;, i'J.
751 S. IWNIFACU MOGUNriM AliCIIIKIMSCOl'! OIT. TAPiS I. 7:2
kigiio veii amoiis cl iIovoIlc aiiiicilia!, ilircAiiiiiis lilii A IkIciii. l'niis eoiuiii, qiii ilicilui' AldcLoitiis, niuione
accipiirem umiin, el cli.i'is fjleones, dnu scii::i, et dn.is geiierij Callus esl; aller, qiii diciiur Cleiiieiis, geiiero

laiiceas. Qmc, rogaimis, licet iligiia iioii siiil iriuiiiis- Srotus est : spceie erroris diversi, sed ponderc pec-
eula, (aiiieii pro ctiaiilale beiiediclionis suscipere di- c.ilorum pare'. Contra islos cbsecro aposiolicaiii
giieris. fiiicm loqiicndi omnes pariler uudimiiLS : auctoriiatcm vesirain, qund nicain mediocriiaiem dc
Oetini linw, el ninndnln ejtis observa. 1'eliiiius (]iio(]ue fendere et adjiivare, cl pcr si ripla vestra po|iuIiiiii

iii si per ailcrum nuiniuiu verba nosiia ad piascn- riaiicorum ct G.illoiuui coriigcic studeatis , iit

liam luara scripia pervcnerini, aiiditum tuiim ac- lixreliconim fabulas, ct vaiia prodigia, ct signa pr.T-
rnnimodare digiicii>, et sollicile aiidire cuics. Va!c iui cursoris Anliclirisli non scclenlur; sed ad caiinnica

Clirisio. jura, ct ad viam vcrae doeirinse convertantur. Kt ui

EP1ST0L.\ LIY. pcr vcibum vestrum isli diio lia:reticl iniltaiitur iii

ZACUAKIAS EONIFACIO. [ A. D. 7 15. ]

carccrein, si vobis jiisluui esse videatiir, cum viiam
Hcvcrendissiiiio ei sanctissimo Fratii Bonifacio et doctrinam illorum vnbis intimavero; el nemo cuiii
Zacha'ias. cis loquatur, vel comuiunionem liabeat, ne forte ler-
Lcginius iii libro Actuum aposlolorum, elr. (Viile mcnto doctriiiK illurum fermentalus aliquis pcrcai;

inf. ep. 5 Zncliaria; /w/iir. )

j> scd scgregati vivanl, ct, juMa dictinn aposioli bujus-

EMSTOLA LV. iiiodi : Trailili Salunce in inlcrilum ccirnis .niil, til spi-

Z.VCllAHIAS DONIFACln. [ A. D. 745. ritus sttlvus sil in die Voniini; et jiixta cvangclicum
1

Ileverciidissinio fralri lioiiifacio /acliaiias serviis prxccpUiiii, Dtini Ecclcsiam nonaudierinl, sinl iiohis

bcrvoruiii l'ei. iicul eilniici el pnblicani, donee discaiii non blasplie-

Susci|iicnics sancta; fralernilalis lu;e liitcras per niare, nec sciiidere luiiicam Cliristi; proplcr islos

piiesentium gerulum eic. ( Vide inf. ep. C. Zachariw eniin perscciitiones et inimicitias, ei inalediciiones

)i(I/)<E. nuiltoruiii populoruni paiior, et Ecclesia Cliristi iiii-

)

EPISTOLA LVI. pediinentum fidei ct doctrinse sancix Busiinct. Dicuiit

ZACIIAKIAS BO.MFACIO. [ A. I>. 7U |
enim de Aldeberio, qiiod eis s.inctissimum aposto-

Hevercndissinio ct sanctissimo Iratri, Uonifacio liim absiuleiiin, paironiim et oratorem, et virtutum

tcepiscopo, Zacbarias servus seivoruiii Dei. f.ictorcm ei signorum ostensoreiii absiraxerim. Scd
Virgilius et Sedonius, religiosi viri, eie. ( Vide piclas vcslra audiens vitam ejus judicet ex Iruciu

inf. cp. 7 Zacliaiice papce. )

cpcrum ulrum vestinienlis ovium indutus, iiitus au-
" EPISTOLA LVII. lem lupus rapax sit, an non? Iii primaeva ciiim sctate
COMFACIUS ZAfHAIll.t. [ A. D. lii. ] C liypocrita fuit, diceiis qnod sibi angelus Doniiiii in

E.\celleiiiissimo Pairi, aique aposlolico ponlifici, specie bominis de cxtremis finibus inuiidl niirx cl

el cx auctorilaie sancli Peiri principis apostolorum lamen inccrlac sanctiiaiis reliqiiias ailulciit, ei

iuiigistcrio frclo, Zacbaria; pap:e, Bonifacius exiguus, cxinde possei oninia quaccunque a Deo poscerel iin-

.-crvus servorum Dei, opl.ibilem in Clirislo cliariiatis petrare; et tiinc demuin per illam simiilaiionein, sic-

.salulem. ul apostolus Paulus praedixit, donios iiiiilt.ruin pc-

Poslqiiani iiie anle aniios prope triginta sub fami- iietravit, et captivas post se muliercidas duxii oiiera-

liaritale elserviiio aposiolicx sedis, aiinuenteel ju- tas peccatis, qua; ducebanlur variis dcsidcrii-; cl

lieiiie\eneranda; meniori* antistite apostolico Gre- multitudiiicin rusticoiuin seduxit, diceiitiiiin qiiod

gorio , aiiterioro volo consirinxi , quidquid milii ipse esset vir aposlolicx sanctitatis ct sigiia aU|iic

vcl irisiiti.e acciderai, apostolico ponlifici so- prodigia faecret. Deinde condiixit episcojios indocius,
Ijcliiia;

lcbain indicare, ut iii Ixtis siinul laudaremus Deuin, qui se coiitra prcccepla canonum absoluic •>
ordinave-

ct in irisiibus cjus consilio roborarer; et sicut tuiic, luiit; tum demuiu iii lanlam supcibiain elalus esl,

cinunc mibi liceal, pieiati vestrx supplico, sicut nt sea-quipararel apijstolis Cbrisli. Ct dedigiiabatur

gcriptum cst : lnlerroga palrcm tuum, el aiuiKntiabit iii alicujus lionore aposlolorum vcl inariyruin cccle-

iii;- soiioics tucs , et diccul libi ; notum enim sit pa- D siaiii consecrare, iinproperans boniinibus cliam cur

lernitali vestr;e quia poslquam indigno mibi man- laiUupcre siudcren'. sancioiuin a[ioslolorum liniiiin

(lastis iii proviiicia Francorum, sicut et ipsi rogave- visiiare. Poslca, qiiod absurdum est, in proprii no-

lunt, saceidoiali concilio et synodali conventui iniuis honore dedicavit oraioria; vcl, ut verius dicaiii,

prajcsse, iiiuluisinjuriaset persecutioiics passussuni, sordidavil. Fccit quoque •••

cruciculas et oraloriola in

iiiaxime a falsis sacerdolibus, ab adulleratis diaconi- cainpis, et ad loiites, vel ubicuuque sibi visum fuit,

biis, el lornicariis clcricis. Maximus tamen mibi la- ct jussit ibi publicas oraiioiies celebrari, duiiec mul-

bur fuil contra duos baireiicos pessimos ct publicos, tiludines populonini, spretis cajleris episcopis, et di-

ei blasplicmos conlra Dcum, et conlra calholicain inissis antiquis ecdesiis, in talibus locis conventus

°iitcrjc prima; Grcgorii II pip;^ dals Bonifacio,

Lilt rio ; abaniio autein7l7 ad 7ijsunl prope anni XXX.
acultalc pi
facultalc pricdicandi Evaiigelii gcnlibus, dala! Vide epislolaiii 1!8 iiiter editas a Seiario. Wiii.dt,
(-11111 _ _
aiiitldibus Maii. Leoiii, Angii-li aniio 3 iniperii, in-
1»
Orf^iiiarHfi». Sci;iceiepiscopuin, p. l'J!. Seh.

iiiciione adeoqiie aiino 719; icd ab anno 717 Uo-

ti,
•:
Cruciculus. Hjjst. UI.Seii.
iiiaDi profecius, deilicaveral te aposlolico iniiiisie-
 763 EPiSTOL.E 731
fclebrarcnl dicciilcs : .MeiiU sancii AlJebeili adjii- A les oiiiiiia scnpla qii.c vobis ab ca diivcla sniit, a
vabiim nos. Uiigulas ijiioque ei capillos suos dedii ail nobis csse diclala juxla vcsirani voliiniateiii co-
lionorificanduiii, et portandum cuiii reliquiis saniti gnoscite. Sed el quod vos iioii sperabiiis (icri sug-
Pelri principis nposlolorum. Tiim dcmum qiiod mn\i- gcssiinus, et facla esl synodus s-acerdoiuni, prsesi-
miini scclus el hhisplicmia conira Deum esse vide- dcnle doniino apostulico , cl relccla esl sacrilegj
lialur fecit , venienli enim populo et prostralo anlc illius Aldebeiii ncf.indissimi viia, ct omiiia opusculi
pedes cjiis, el cupienii confitcri peccaia sua, dixit :
iiliiis coram synodo, pariier ct epistola sanctissima;
Scio omnia peccata veslra, quia mihi cognila sunl om- paternilatis vestrae, ubi de illo el dc Cleniftniis dc-
>:ia occulia. ^on est opiis conftlcri, sed dimissa stinl mcntia suggessistis; ct sic gestis peraciis, sentenii;i

peccata vcslra prcetcrila; Si'Ciiri et ubsoluli redite ad anatbcmatis iii eos proinulgota esl, vel in omiicsqui
domct vcilras cum pace. Kt onuiia qnaccunqiie san- corum iiefaiidam scculi snnt sectain, ciijiis instar
c(um Evanjjelium liypocriias fecissc tcstatur, suo lia- vobis a domino ai,ostolico directuiii esl. Et bsc
Liiii, cl incessii, et inoribiis imihitus esf. coram procseniia pra?senlis Patris nostri, Dcneardi,
Aller anlcm li,'ercticus, qiii ditiliir r.lcmcns , con- venerabilis presbyieri, actn snnt, et ipse vobis orc
Iid cailiolienni conlcndil Ecclesiam, et canones Ec~ proprio polerit enarrarc quod oninia ista pcr nos
clesiarum Cliristi abnegat et rcfiilal, Iraclatiis et B ""^ siiiil. Nani pro cerlo cognoscitc , sanclisiiino
sermones sanciorum patrum, llicronymi, Augiislini, Paier, quia in oiiinibus paraium me cirero, vestris
Crcgorii, rrcusal. Synodalia jiira spernens, proprio obtcmpcraiurum praecepiis. Scio eniin quia, vesiris
scnsu ardrniat se posl diios filios sibi in adiilicrio orationibus adjiitns , crulus siini a teiitationibus
naios snb noniiue episcopi essc posse Cbrisiianx iniiiiici, et mi-citus Dominus suo famiilo niedelani
legis episcopiim. Judaismnm inducens jiidicat justiim iribuil, ct diversis inlirmitalibus circumdaius, qiian-
csse Clirisiiano ut si voluerii, viduam
, frairis de- quam indigniis, illud npostoli sequor coiisolaiionis
fimcti accipiat usorcm. Conlra Bdem quoque sancto- donuin, quo ait : Dum inftrmor, tiinc polens sum. El
riiin Patrum conlendit, dicens qiiod Cbristus Filius iibenter gloriabor in inflrmitalibus mcis, ut inliabitet
Dci, descendens ad inferos, omncs quos inferni in me per vesiras sancias |/reces virtus Clirisii; vo
carcer deiiniiil iiide liberavii, credulos ct incredu- nerandas namqne sororcs nosira-, et Dci ancilUs,
los, lauibtores Dei siinul et ciiltores idolorum, et quae apud liinina sanctonim principum apostolorum
iHulla aiia liorribilia de praedeslinatione Dei con- properaverunt, quas ctiam nobis vestra sancla pa-
iraria (idei calbolicoo afrirmat. Quapropier de boc ternitas commendare jussit, in quantum Dominus
quoque bxretieo precor ut per litlcras veslras nian- vires donarc dignatus fueril, curam carum liabeinus
dare curelis duci Carolomanno ui miilatur in ciislo- ^ propier Teslram sanctam prstceptionem. Benedictio-
diam, quatenus semina Satanae latius non scminet, et nem eienim quam nobis dire.visiis, susccpimus : id
iie forte una ovis morbida tnliim gregem contaminet. esi, poculum argcntaum, ct siadoneiu unain, quain
Valere sancliiaiem vesirara et prosperis profeciibus in duplici susccplmus benedictione, eo quod a tanto
gauJere iii lon-iiudine dierum oplamus. Palre mcruimus visilari. Et licet relribuere nou
EPISTOLA LVlll. valearaus, tnmen ad vicem cliaritaiis, cuni inagiia
» CnMJlLXLS BO.NIFACIO. [,\. D. 744.] revercntia, dire.vimus cinnamomum uncias quatuor,
Domino sanctissimo, apostolorumque meriiis de- piper libras II, coEurabrcm libram unam. Quae peio
coiaio Donifacio arcbiepiscopo, Gemmulus indignus ul absqiio iiijuria suscipere jiibealis, et ul pro iiobis
di.nconus sancl.-e seJis aposlolieac. orare digneniini , omijino deposco. Incolumem
Sunimis et Deo aniabilibus apieibus acceptis sanciissimam palernit;ilem vesiram divina conser-
,

ciim magno et omni quo conibcct lionore et venc- vet .\I.ijestas orantem pro nobis , doinine et nierilis
ratione rclcgi. Et quia post lot lempora merui ex aposlulorum decoraie Patcr.
veslris syllabis visilari , oninipolenli Dco noslro >>
EPISTOLA LIX.
graiias egi, qui me indignum faninlum suum ctiam CI.MMIM.CS DO.MFACIO. [a. D. 7ii. ]

veslra Isciificavit incolumiiaic. Igiiur omnia quai ^ Domino sanclissinio , ct nimium desiJeranlissi-
i.obis per nunc dircctas litteras prsccepisiis, ut Do- mo, .Tique cum omni affectu cliariiaiis rocolcndo
niinus viics donare dignatus esl, sed et ea qn:e do- Pairi, Conifacio arcbiepiscopo provinci;B Ccrina.
niino aposiolico siiggessislis, pcr nos sunl susccpia nia;, riemnuilus inJignus diacnnus sancl.c scdis
ci :inniiiitiai3, alque relLCta; el vos ca perlractan- aposlolicx.

' Ccnimulus. Hoc iii B:ironiann noiiicn decst (ani aliacque nutalina: ac vespeninK fundcrcnlur preces,
in li:ie (luain scqiieiite cpislf.la et banc qiiidem rol-
: incciidi ad Dei lionorem
piamqui; s;ierorum iiiiRiii-
liiCil :;nno 71.'>, vero ;innii 7i'2. In iilr.i-
seqiicDtirii ficeiiliam solebil, ct liac in cpis'. I IS ilisiinguiliir a
qiie (oziiiiibri sed aliip.ia in scrioliono
iiientio est, ( innnmoiiio ct co..!lo. Aii sl)ra\esl? Naiii cl ci.iii
varicas cst. Ilic eiiim corzumber, in sequciiii coc- duiibus iilis jiinijcljjliir liic siip. o|ii-t. I 17. .^"
tuinher apud Daroiiiiini iii ulr^ique coniimber.
, quasi c.K lia Ziiiiibii csl ? iNain Ar.ibibus luedicls
(Jiiid vero piopiie sil, noiidiini, p^iires lieet inlerio- Ciiclia suflimenliim e;.l ei Zunibii coiiex ndiiralii-i,
girim, coinpeii. Apparcl liiiic I:iiiieii prcliosiim siif- de qiio l^.iac Abenaiiiaian ali iilii niileni sufli-
:

linieiiti genus fnisse, qiioil, ni siqiieiili ait epistola iueiiio siiiit afjiid pliarmaco( oeos calapoiia seu piluUe
S;iiiclu.>i, miri odoris nc /i(j,;i(iH(i(E fssc^fiuoil in len,- cochiiv, i\\iji fiiiiiu qiiasi siio (alarrliiis di^s^paiil. Sec.
llo. dum sarios:;iicla "/ij.'..iJiiiji :.olcr,im.i fiereii' ill'iic epitl. sc'|ucbaiil!ir in !iii;'ils:adiensi Co-
 U1'P. P.VP.S 736
735 S. BOMFACil MOGUNTLM AKGIUEPISCOPI I.

s..ncussim^ palcrniialis vesira- A C„n, nol.is s..„chssinuo fr.leruiLUis ln:o_sylluI,=e

"vc.erabilibus
d.Mals fnisscnt, etc. (Yklc.inf., ep. \(i ZackarUv
per prajsenlem gcrulum Dencnr
(vllabis siisceplis,
omni, ul de- pajnv.
tUmi vener.ibileui virum missis, cum
)

susceiiisse EPISTOLA LXI.

cuii,veneralione aique cbaritalis alJeclu
BONIFACIUS l"
nEREFRIDO. [.V. D. 7i5.]
bcnediclionem quam inibi misi-
insinuo; simul el frairi llerefndn
aurum ct Dileclissinio ac reverei.dissiino
siis,(\ux apud parvitalem mcam super
memorem esse presbyieroBonifacius servus servurum Dei a;iernani
:,igenium accepia est, co quod mei
vestrae coronam in Cbrislo cbaritaiis saluiem.
in^sanclis snis oralionibus almitalis preci-
Almitalis lua; clementiam inliu.Is obsecro
cii(!novi, conceJerc niilii diviua paliatnr Ma-
quem
bus, ul in luis sacrosaiiclis oralionibus mei memor
jesliis incolumem, quandiu mc superna voUierit
esse digneris, et jam sic ii;irranlibus ct a te venien-
iiiterveniioni-
tlemenlia superesse, ut, vesiris sacris facturam
libusjaiii fecisse fralernilaiem tuam et
Inis juvatus,exercilior inveniar, Dco propilio, ad-
esse non dubito, ul = sancti Jacobi apostoli senieniia
versus aiili jui bostis insidias repugnate. Interea,
in ncbis iniplealur, qua dixit : Oiate pro mvicem, ut
insinuastis quod vobis de illis cpislolis > sancli
niilii

Cre
bre.orii
Gre^;orii
orii mitlerenius.
" '""^
Si:d nunc niininie potuimus
S>i:d loiuiuiua

pjiuie, cu
nr^centis Darcre eo B
—.
salvemini. Mulium enim
Pr.Tterea nos octo episcopi.
...
valet deprecaiio justi assidua.
qui ad ui.am synodum ,

sanr
«.inctis
is p.uerii
D.iternilat
i s vcslr» pr3e(.epiis ' •

. •-
convenimns, qnorum noniina •'
subter annolavimus,
(luod iuniis a tn um alque in pooagrico nuuioie ei „ . ,
deprecamur, ut,
. .

J.,„. vesier oresbvter Dcr

vp^ipr presuyier pei in commune te, frater cb.irissiine.
ilo orp f;(li"itum
.lolore i..ii„ uini memoiatus
i . „ •

verba adinonitionis noslra; ElbelbalJo regi Hcroo-

•-

iiMnniH cociiovi , i a ut n eo me dolore afllictum

ooiore jiii.tiu.ii
.. . „
intimabit. nuni interpre.ando et rec.taudo annunties et eo
c n ere quod et orc proprio vobis
modo et ordine quo ad te scripia transmut.nius
i sUiU^cores Lrii, e' vestra mibi oratio non
suUiciie euumerando et pra;dicando ill. .ndicavcris.
deruerU, qna; jussislis dum salu.i fuero plcnius
ves.r» obtem- Audivimus enim quia pro timore De. personam bo-
rcstitulus sanclissim=e patcrnUalis
buc vestrum minis nnn timeas, et quod snpra diclus rex aliquan-
perabo jussionibus, ut dum alia vice
pra!cepislis impleta esse lulum quibusdam temporibus audire dignetur tiia
loissum dircxeritis, qua;
nionita. Et nolum sit cbaritati luae quia lisc verba
reperiantur, ut absque tardiiate quse desideratis

Transmisimus enim per prxdic.um admoni.ionis nostra; ad illum regem propter iiiliil
expleantur.
quod aliud direximus, iiisi propter puram cbaritatis ami-
\es.rum presbyterum aliquanlum cozumbri,
temporibus malutinis citiam,etquod de eadem gente Anglorum natiet nu-
incensum Domino offeratis ,

bic per
trili uie
iriu praicep.um apos.olicx
pci i.,.<,.ch.u... ..>,... sedis peregrina-
r---.,
sive celebratis so-
dum missarum ce.eDrai.s
vesD rtinis
et vesp: rtinis,
sed pelo ut C nnur.bonis et laudibus gentis nostra; te.amur et gau
lemnh miri odoris a.que fiagranti* ;

cluiritaie dirigi- demus, peccaiis autem cjus et viiuperaiion.bus ejus

abs.iue iniuria suscipiaiis, quod pura
'
. . !.... :„
Iribulaniur at
..:(. ..ir^r......
et /.r.n.r:cTaniitr
conlrislamur. Opprobrium
nnnr.ibrillin namque
liainnue
lur, salutans veslram sanclissimam palernitatem in

generls nosiri patimur sive a Cl.risiianis sive pa-

Domino, et ui onre jubentis
pro nobis deposco. Sed ,

per vos ganis diceiitibus quod gens Anglorum, spreto more

tl onineni Ecclcsiam, quM vobiscum esl,

Mullum enim cx-terarum genlium, et despecio praerepto api.sto-

salulo, et ut ipsi pro me exorent. valel

imo Dei consiituiioiie. legiiimas uxores dedi-

deprccniio jvsti assidua. N:im ct ego, licet pecca- lico,

memoriara aute sacras gnelur babere, ct binnieniium equnrum consiietu-

ii,r existam, lamen vcstri
incuinbo. dine, vel rudentum asinorum more, luxuriando et
coiifessioncs a|iostoloruin faciens, oralioiii
sanctilalem pa.ernilatis adullerando omnia turpiter foeilet et confundat.
Uis pra^missis , oplamus
,

Igiiur si boc scelus maximum verum sit,

fraier
ves.r.c in Dnmino bene valere, a.que in opere qno
rogenuis omnes communiter supra di-
assiiniplns es multo amplius fiuctum boni operis cli:irissime,

roi;ccdal ct ad incrementum perduccre ctiini r.gem,ut semeiipsum cum populo corrigat,.ie

puUnlare ,

indivisa sanctila- toiagens cum principe, bic et in ruiuro, pereai, sej

p.iliauir divina Majestas, Trinitas
ul viiam propriam emendando et corrigeiido
lem veslram conservel oraiitcm pro nobis. ,

*exempUs snis universam gentem propriam ad viam

EiTSTOLA LX.
.0.
•". '•••J.l
i'6 saluiisdirigal,
-" o
unde peccaiiim antea coniraxil,
ct
7ACl!AniA5 D0.\IFAC10.
7ACl!Ani,VS UO.\llA(.lu. [
L
,V
-l '
r. .

Bonifacio i„de mcrcedem me.eatur xlernani. Prsterea partem

Ucvcr(.ulis-,iii.o et sanciissimo frairi
ilymiamaiis, et ^ sabanum pro benedictione et s.g.io
coepiscopo, ZaclKirias servus servcruu. Dei.

papam cpislobr; rius.Videl. IV Kist., c. 29, et in Vila sancti Cnllibrrli

dice sancti Goiiiracii ad S.epbnnum
pn^iue sunl. sicnli
< Saucii Jacobi aposloli. l.onge alius >anclo buic
fed anle jam e Oesareo Codice ai.oslolo, qnani .ipost^il.^u Liilbero da
ali.;nas e lomo l.\ Cerniaiioriini
ct aH:e iiiures. A.ljun-n aillinc
Anlo- s:,iicli Jacobi episU.la sensns fiiil, qni lianc, iit infr.
Annalinni B:iri.nii, qui e:is e sancH! Mar.:.; t .
IS,
eiiaiii paleliil, tiat toties, ei'ist. lli, 19, ^»9
iiii Anjiistiiii bililio.becis exscri|iHt. Wuudt. eaiiique, ul lib. Ill
sliiiliosis>iiiie peleie ac alilii, cl apoilolo seinper Iribuil,
a .S. Creqorii. Yi.lc qni.l exposuil.
M.igiint. iiot. i&, diccliam, nolis noiiiiuUis
un.lecninqiie conq.iirerH solel.ai S. Bonita.iiis, li-
Saiictorum, liilra. episl. .11, diciuir Jnco!i»s mu(erler(E Ocii»i)ii /'iiMS.
bins niniiruni ct ci>~ inavinie P;ilruinac 1 Sulter. exeniplaiibus, quic vidi, o.nnibus
lii
i:t liic epi.ilo'as S. Gic^^oiii.
S;R.
Vcn. Ledai des.int ca noiuina.
llercf. C, llnefnlho. In Liiilouie
: . .
!•

e Snhamim. Genus veslis ac linlei esse, inlelbgi

.4imo747, llerefridus vir Dei ofcii;. Uuia fir Oet, ideo do Ptrscc
dalur ex bac fiicensis Vicloiis lib. iii

ej.is moniia iu erJu.n audieb.it icx aliiqui volupi;!-

'57 EPISTOLB. nS
purie cliarilaiis llbi direximnj. Sanciis operibus A audiia, conlrislati iiiniu^ , el iil.u» 0|.(aiiins iioii
nnrentem ei probatis mnribiis prnficieniem fraternam fuisse verani. MuUis eiiiin nanaiiiibus, cnnipeilnni
di'ectioiiem tuam alqiie bcne va'enleni sancia Tri- csl nobis giiod iiuniiuani Kgitimani in inulriinon u:;i
nitas seternaliier cnsiodiat.' uxorem diixisses, qiiod a Doiiiino Dco ab ipso miiiidi
EPISTOLA LXII. priniordio coiislitutum est, et per apostMlnm Domini

BOMFACIIiS ETIIELBALDO [a. D. 7 15. Paulum " prsDccptum ei intimatum , illo doceiite,
J

Domino cliiirissimo et Cbristi amore propler fornicalionem aulem miusquisque suam tixo-
iii coeteris
regibus prxferendo, inclyia Angloruni imperii sce- rem habeat, el unaquwqne virum suum. Nani si boc,
pira gubernanii, Etiielbaldo regi Bonifacius arcbi- causa castitaiis et abstinentiae, facere vo'uisii, ut aU
cpiscopus, legaius Gernianicns Romanae Ecclesiae, uxoris conjunctione pro limore et amore Dei absii-
ci VVera, ct Burgardiis, cl Warberlus et Abel, el ,
nuisses, el Iioc verum elimplelum coram Deo coni-
Willibaldiis coepiscopi, perennem in Clirisio cbari- probaveris, et in boc gaudemus, qn^a non est reprc-

la is saluiem. hensibile, sed magis laudabile. Si aulem, qiiod absit,

Confitemiir coram Deo tt

ui multi dicunt, nec legiiimani nccepisti usorem,
sanctis angelis quia
quandocumiue prosperilaiem vestram el fidera in iiec caslilaiis absiinentiam pro Deo servasti,
sed,
Domino el opera bona, corani Dco et hoininibus, " libidine doininanle, in scelere luxuriic el adnlierii
pcr nuniios fideles audivimus, quod inter gandenies, faniain gloriae tu:B coram Deo et boniinibus confude-

cl pro vobis orantes, laeli gratias agimus Deo, poslu- ris, in iioc valdecoiitrisiamur, quia et in conspeciu

lautes el obsecranies Salvaiorem mundi, ut vos so- Dei flagiiiiim, et coram Iioiiiinibus fama; ve^irae con-
spites el in fide siabiles, el in operibiis coram Deo rusioessedignoscitur. Eladhuc, qiiud pejus est, (ini
rcctos, in principatu Cbrisliani populi, loiigo lem- nobis narrant adjiciunt quod Iioc scclus ignoniini;i:
pore custodiai. Quando aiitem aliqiia dileciionis maxiine ci:m sanclinionialibiis ei sacraiis Deo virgi-
vestrrB injuria de slatu rcgni vesiri vel eventu nibus per nionasteria coinniissum sit. Nain linc pec-
Lellnrum facta, quod majus est, de salute
aut, catum diiplex esse non dubium est. Ul vetbi grali:i
animx periculosuni daninum perpelratiim, per aii- dicanius, cujns vindicta; reu3 sit pucrapud dominnm
dituin ad nos u^que pervenerit , moeror et trisiilia suum, qui uxorem doniiiii sui adulterio vinlavcrit,
nos cruciat, quia gaudio vestro in Dei voliiniale quanto magis ille qui sponsam Christi, creatoris
congiudemus, et adversitale contiistanuir. Audivi- eoeli et lerroe, putredine suoe liixuria; et libidinis
mns enim qiiod eleemosynarum plurima facias, el in commaculavcrit, dicente beato Paiilo aposiolo : Ait
lioccongratulaniur.qiiia qui eleeinosynasminimis fra- nescili^ quia corpora vcslra tempia sunl Spiritus sancti:
Iribiis indigentibus Iribuunt, juxla verilalem evange- C ei alibi ; Nescilis quia templum Dei (slis, cl Spiritus
licam, in die jndicii clenieniem senteniiam a Domino Dei liabilat in vobis ? Si quis autem templum Dei vio-
andiluri sunl, dicenle : Quandiu fecislis uni ex mi- laverit, disperdet illum Deus. Templum Dei sanctunt
nimis meis fralribus, tnilti jecistis. Venite , benedicti. est, qiiod csiis vos. Et iteruiu idololatriaj servituti
Vcnite, benedicti Patris mei, possidete paratum vobis adultcroset fornicatoresin sermoneeiniimoro pecca-
reijnum a conslilulione mundi. Audiviraus quoque torum jiingit dicens ; Aii nescilis quia iuiqui rcgnuni
quod furia et iniqnilates, periuria et rapinas, forii- Dei non voss:debunt ? Xolite errare, neque fornicarii,
ter proliibeas, et defeiisor vidiiaruni et paiiperuin neque idolis servientes, ncque aduitcri, neque nwlles.
osse (lignoscaris, ct pacem stabililam in regiio tuo ncque masculorum concubitores , neque ftires , neque
Iiabeas. Ei in hoc quoque laudantes Deiim gavisi avari, ncqtte cbi iosi, neque tnahdici, neque rapaccs
sumus ,
quia ipsa verilas et pax nnstra, qn;e est regnum Dei po^sidebunt. ,\[i\it\ Gricos enim el Ro-
Cbribtus, dicebat : Beati pacifici, qnoniam fiiii Dei niaudS ,
quasi b'asplicniiain Dnmino irrogassel ijui
vocabuntur. ''
lioc reiis sit, ut proprie de hoc peccaio ante ordina-
Sed interim una malse .Testiniationis f.ima de vii.i tinnein inlerrogatus, si reus invenlus fnerit iit ciiiii

Fietatis vesira; ad audilum nostrum pervenii, qiia velala ct consccrata Doniino c ncnna conciibuissei,

Vamlalica, narralinne Miirilta diaconus calbolicus D-Mibi

: Sabanum, pannns failns de cotone. M;itli. Sil-
:

cuin ab l.lpidofnro Ari:iiio apo«t:Ua, fr.lei causa, Viiliciis Sabnnon gr. Sabanum indunientum csl, pai:- :

tnrnuemlus esset, priusquom, ait Yiclnr, exusretur, nus asper abslersorius, scilicel, qno liumins uluntur in
clam, furlo, ncsrieulibus cuncti.^, illa (/iiiftus Elfjido- balnds, vcl etiain qiwdiibel linteuin ad lioc dcpu-
forum suscipiens de funlc iluJiim lexeiul, sa''nna la- taluin. Wlrdt.
julul':it. Quibus ventilatis siniulquc in ostensione
,
» l'ra;ceitum. Aliulercnlnr Iioe loco uxorii nnva-

cnnctorum extinti'!, in liis vcrbis to'iim nd fleluin el lores noslri, nisi stilini siibderet S;inctiis, a duccnd t

! crijinas cominovisse dici'ur c viluiem llwc snnt lin- vxorc propter Dei timorcm et aniorem iib!.tinere, no'i
:

lcauiina, Elpiiloforc, minilcr crroiis, quv te accusa- esse rcprcliensibile, sed muijis laudnlilc. El niila iiiiain
iiiini, dum mnjcstas veiurit jnd.ciiniis, e: eidem iie- gruvilcr (oi.tra cosdem nnvalores lo iiialnr S;iiictiis,
riim revcnitiir vo\ inlra cpisi. 145 ordin. Scnir. diiiii sanrliiiioiiiali s, scii nonnas, bei sponsas vnca;,
\:di'. c. post bapiismnm, de C' nsecr., d st. -4; S. niisqiie liliidinose coniingere sccliis esse docet gravis-
Gn'g., I. VII, episl. ."i. S;ibiniim, iiiap|ia, vel faciter- simum.
gium, fgotioiii ei .Io;iiini de Jaiiii:i. Glossr aiilii|ii.e: b llcc reus. Forle, de lioc reus, vcl lioc reus sil,
Munulerqium, iid terqendns mmns vocatum, sahnnus viilt;'.ici'l, fccis.^ie.

iinlcm Crircuni cs'. Glos:^;n ail lili. Alcxan.lri la- i « Sunna. Kliam bac cpist., infcriiis, el in diinbiis

lro5i.iiilii.^l.i;, dc r.'Sbioiiib. Subanuin pannus su' til s. conciliis inli-a p ncndis, p. \\i, 115. Iii laroli \cr.)
 739 S. IJOMFACll MOCUNriM AUCIllEI'!SC01'i OPP. PAHS I. 7Ca
ab nimii gradii Dei saccrdolii proliibctur. Prnpicr A ailulleriiim pcrpelraveril, ali(|uanilo coguiitc.im pro-
lior, fili cliari.^siniu , sollicitc consiclcrandum esi pria manu pcr laiiucum suspensam viiam (inirc, ct
qiianli pondcri.s lioe peccaluni csse judiceiur, anlc super bustum illius inccnsa; et concrcmaiK corrti-
ociilos rctcrni jiuiicis, qiiod facicntcin inler idolola- ptorcm ejus suspendunt ; aliqiiando, congregato e%-
irix ?crvos conslituit, et diviiio ministcrio altaris crcitu fcmineo, (lagcllaiam eam mulicrcs pcr pagos
iilijicit, liccl anle, peracla pocnilentii, rcconciliatus circumquaqiic diiciint, virgis caedcntes ct vestimcnia
fit Deo. Cnrpi;r.i cnim pcr votum propria; sponsionis ci abscindentes juxla cingulum, ct cultellis suis to-
ot pcr vcrba sacerdotis Dco consecrata tcmpla Dei tiim corpus ejus secantcs el pungentes, minutis viil-

flssG pcr sacrarn Scriplnram dicuntur; et idei» viola- ncribus cruentatam ct laceralam de vil'a ad villam
lores illorum lilii pcrditionis, jiixi.i apdsloliiin, csse mitdint, ct occurrunt scniper novx flngellalriccs,
dignoEciintur ;
princcps auicm apostolorimi rclrus, zelo piuliciti» ndducl.Ti, ii5']U2 duin caui aul mor-
liixuriosos liLiilinc proliiLens, dixit : Siifficit cnim luiim, aiit vix vivam dcrelinTunnl, ut cxvcrx tiino-

prceleriCim lcmpus, ct reliqiin, iisquc mortuos. El :

rein :idulierandi el luxuriandi Iiabeant ; et Wincdi,
Pretiiim scorti vix unius panis est : tiudier autcm viri qiiod Cit focdissimum ct deterrimum genus honiinuin,
preiiosam animnm cafH. El alilji : Non granciis csl i;:ni maqno zclo malrimonii amorem miiluum scr-
r:itpacum quisfuratus fiierit. Fiiralur ciiim ut csurien- ^ ^''"i'! ul miilier, viro proprio mortiio, vivcre recuset;
icm implcal animam, rlcprehcmus quoque redJel sep!u- ct laiidabilis miilicr inicr illas csse jiidicatur, qii.T!
pliwi. Qui outcm adiiltcr esl, pi opter cordis inopiam, propria manii sibi monem intiilil, ut in una strue
pfrdct animan suam. Longiirn enim esl enurwera- pariicr ardeai ciim viro suo. Sic ergo gontiles, qiii

rc qiianti spiriliiales n-cdici luijus pcccali vcnenum Dciim nesciunl, ct logem nnn balicnl, jiista ilicluin

oi hnrrcndnm ^iiuperaban;, cl tcrribiliter proliibe- a;iostoli : Naturalilcr ea qnx li'qis sunt fnciunl, ct or,-

bnnl, quia penc omnihiis pcccaiis gravior ct deterinr tcndunt opus teijis scriptum in cordibus suis. Pra"!crca,
rst fornicatio, ot veraciler dici poiesl Iiqiieus nior- Fili charissimc, ciim tii Chrislianus et verus Pel
li":, ei piitriis inferni, et vor.igo pcrdiiionis. Propler- ciillor esse cognominaris, si in jiiventule adolescen-

ra o'.iscrraini:s ct obiosiamnr, Fili charissimc, cle- li e lnoc pulredinc IuNuri:B inf|iiiiialus, el fetoro.idiil-

nicnliam tuam pcr Cliriit nn Filiuni Dci, cl per ad- tcrii involutus, ct voragine libidini';, qiiasi piitcoin-
voniiim ejiis, ct rcgnnm i|isius, ul vcrum sit,
si Iioc
fi rni dcmi rsiis fuciis, jam lenipus est ut mcnior Do-
oviod in isto scclere versaris, cl vilam Inam poeni- inini tiii a diaboli laqueis rcsipiscas, et a felore Iii-

icndocnrrigas, et i.iirificando cmcndes. Et niemor xurix sordidalam animam laves. Jam tcntpus cst ui

cisqiiia iiidcccns ese cnmprobatur iii imaginem ,

I
pro timorc Crealoris tni tale piaculum itcrare et
Dei, qii.Tc in le creala e>t, per lnxiiri;im sd imaginem '
niacularc ultra non prxsumas. Tcmpiis cst ut niuUi-
etsimilitndinem mnligni diabiili convcricris. El iii,
iiidiiii pcrcuniis populi parra^, qiia^, sequcndo exein-
Muem non propria mcrila, scd larga piclas Dei rcgcm pla pcccantis principis, cadehat iii pntenm niorlis,

:ic principcai miiUoium consiitnil, le iiisiim scrvimi quia qiiaiitosciinque vel per bona exempla ad vitam
maligno spirltiii pcr luxu:i:im consiiiuas, quia, jiixta CQBlcslis palriic contiabimus, nt pcr niala exempla
(lictiim .^po-toli, quodcunque pcccalum fecerit liomn, ad pcidiiioiicin scqiientes pra-ibiiiius, de laniis pro-
liiijus serrus cst. Non solum a Cbrislianis, sed etiam cul dubio ab xierno judice vel piiinas vel procmia
al) ipsis paganis in opprobriam el vorcciindiam de- accepturi sumus. Si enim gcns Anglorum, sicut per
iniiaiiir, qu:a ipsi pagani, verum Dciim ignuranlcs, islas proviiicias divulgatum esl, el nobis in Francia
iialiiralilcr quai legis suiil, et qiiod ab iiiilio Deus ci Italia improperalur, ct ab ipsis paganis inipropc-
«onsiiluil, casiodiunl iii liac ro, qiiia, prcpriis iixo- lium csl, sprctis legalibus connuhiis, luxuriando et
r bus matrimonii foedcra servantes, fornicatores et adulterando, ad inst.ir SodoinitaniE gentis, foeJara
.idullcrcs piniiunt. Nam in = antiqua Saxonia, si viiam vixerit, de tali commislione meretricum isti-
virgo paternam domum cum adulterio msciihverii, inandum cst degeneres populos, ct ig:iobiIes,ct fii-

vel si niulicr inaritata, perdilo foeJere niatrimoiiii, reiitcs libidine, fore procreandos, et ad cxtrcnuun

Magni P- 25S ct 2C3. hkhh^iim. ]) Domini anniim i(.)9, cum ad opcm conlra hosles
Conslitiili nibus,
'hioriiir, originalioncm afrert qiiiileni
Ceriii:iniciiii fcrendani Saxones evocasscnl, iis cliain apiiil se
illic Amerb;icliiu-, scd nei|iie decoram s.Uis, neqiie h.iliitaiidi lociiin dedere, quem el vi paiilatiin reli-
verisiniileni. Noniios apud yEiryiilios vncari niona- mierunt atquo amplTicarunl illi. Ilinc novi Saxoncs,
<'l)0S, et monialo; nonnns ait Rhmlisinus, I. v, vel .4ngIosaxoiies iii Anglia .Saxones voro siniplici- ;

c;ip. I^S. Sanriiis iliLM-iiiiymiis, a;l Eiislneli., do ni- liT, an vcro Alisaxones, ut eiiist. 121, seu aniiipii
"il. Virg. Cnslo'. iniirt, vccanlur cl iionna'. Ulii,
: Sixones, in (iermania suiil. I5cda, I. i, rap. 10, 11,
r;fi iiroli.-iiuium ni'n-.am esfC virgiucm, argiiinciitMiii l'i, llisi., ei lib. v, cap. 10, 11 et 12. Sed dc illa,
••li noniiiie proprii) npuil Siiiilnm ducil Erasmiis cjiisqiie popiilis, di\i lib. iii 5!og., not. 1. Piilclini
i>:iriiiii nriiium. Vcn. IJeili, lil>. dc Niiincris, vcro hic sulijiriuntiir eihnicac Gi'rinanic;eqiie seve-
p, H.",
liicit apiid lielirpcns r.uincriini iliii noniiain, sed lcgo, riiatis in adiilleros excinpla. qii:c sinctiis laiidal
tnvnam. cnm vcrbani manah valcat numcrnre, /icet noiiifaeiiis, siciil villicum iniqiiilaiii laudavit Dominu^,
noincn illud monix, \c\ cliani mnnali in Scripturis qtioad ea qiiae iii ejus faelo bona, noii quoad oiiinia,
poriionem aiil parlein poliiis sicnilicct. I I!cc. i, o, l.iic. XVI. S(ei|iie eiiim laiulanduiii qiiod aut propiia
(•! IX. 25, i!G. !ilibi. silii inanii nioilciii iiirerrci quis, aol, nt infcrrci,
" Aniqva Saxntvn. f>ic voraiur Germatii.T ilia pai-i; fogereiiir.
unde ona reocniiar in AngMa Saxonia. Nant snb
 7Cl EriSTOK/E. i6i

uiiivcrsr.m pleljem, aJ tleterijra ct ignoliiliora vcr- A ci icrnbili inorlo prKveiUi, a liice perpelua cxiranei.
cenlcm, ei novi sime ncc iii beilo sscculari forlcni, in profundum iiilerni, ct Iar;aruTii abyssi demersi
iiec in lide slabilem, et nec lionorabilem bominibus, siint. Nim CeolreJiim praecessorem veneranJ.B cel-

i;cc Deo aniabilem, esse ver.turam, sicul aliis gcnii- siludinis luae, ut lestatisunl qui procsenles fuerant

lius Hispanis, cl Provinci^B, el Durginidionum popu- apud comiles suos splendide epuhntem malignus spi-
lis Deo rcccdentcsfornicala;sunl,
contigit, qiiac sic a r.tu?, qui eumad fiduciam damnanda; legis Dei sua-

donec judex omnipotens lalium criminum ultriccs denJo pellexil, peccanlem subito in ins^uiiam nienlis

ccnas pcr ignorantiam legis Dei , ct per Saracenos, converiit.ut sirie poeniienlia et confessionc furibua-
I

venire et sxvire permisit. Et iiotandiim quod in illo diis, et amens, cum diabolo sermocinans, el Dei
scelere al uil immane (lagiiium subterlaiet, iJ cst, sac^rdotes abominans, de bac luce sine dubio ad
lioiiiicidiuiii, qiiia dum ill.c merctriies, sive monaste- lormenta inferni migravit. OsreJuiii quoque spirilus
rialcs,sivc sKCubrcs.male conceptas soboles iii pcc- luxuriae fornicantem, ct per monasicria nonnarum
calis genuerint, eas sxpe maxima cx parte occidunt, sacraias virgines slupranlem, el fureaieai, agiiavit
non iinplcntes Cliiisii Ecclesias (iliis adoptivis, scd usquequo ipse gloriosum regniim el jiivenilem vi-

liimuloscorporibus, et inrcrosmiseris animabus sa- l im, ct ipsam luxuriosnm animam contcmplibili et

t anles. Pratcrea iiuntiatum cst nob'S quoJ multa T$ desp:cia morle pcrJiJii. =

jrivilcgia Eccesiaruiii et nionasterioruin fregisses, cl Qiiapropicr, Fili charissime, cave tibi a fovea in

abstulisscs inde quasdam racuUales. Ei liocsi verum qaam vidisli coram te alios iucidisse. Cave tibi a

cst, peccaliim grande esse dignoscilur, tcstante sacra jaculis antiqui hostis, pcr quae propinquos proprios
Scriplura, qua; ait : Qui nbstuleril aliquid palri iv/ coram le vulncr.itos eadcre vidisti. .^ttcnde tibi a
i;.'ai'ri,c( diclltlloc non est pcccalum, licmicidiv parli- laqiicn ii:sidiaioi is, in qiio iiotos et commilitoncs tuo?
cepses!. Paler nosicr sine diibio Deus cst, qui nos viJcbas strangulatos, ct pra;senleni vilam el fuliiram

creavll, mater iiostra Ecclcsia, qii.T, nos in bapiismo perdere. Noli talium ad perdiiionem cxempla sequi.
spiriiualiier generavit : ergo qui Cbristi pecunias et Talcs cnim, juxta propiictiam sacrse Scriplur.-c, sunl
Ecclesijc fraudabitvel rnpict, boniiciJa ante cnnspc- (/iii angustiavcrunt juslos, ct qui abs:riterunt labores
ctum jiisli judicis csse depulabiiur. Dc quo quidam corum, in dic judicii dictiiri sunl : Erravimus a via
sapientiuiii dicebal : Qui rapit pccuniam proximi sui, rcritalis, et jusliliiv lumcn non tuxil nobis. Et tol non
iiiiquitalcm (iicit ; quiaulcm pccuniam Ecctesia: abstu- cit ortus in nol)is ; el viam Domini ignorammus ; et

teril, Sttcrilegium [acil. qiiid nobis profuitsuperbia ? Aut quid divitiarumjacla-

Et dicitur quoJ pr.Tfecii el comites tui majorem lio contutit nobis ? Transierunl omnia illa tunquam
violeniiam et servituiem mnnacliis et sacerdotibus itmbra, et tnnquam nuntius pra:currcns, el tanquam
irrogent, quamcxlcri aiilc Cliristiani rcges fecissent. navis quce perlransit, Cf.us non est vesligium invenire,
Igitur posiquam atostolicus pontifex sanctus Grcgo- aut tanquam avii Iransvolans in aere. Et post pauca :

rius, ab apostolica sede missis prxdicatoribus, Sic el nos rali continuo desivimus esse. In malignilate
catholicx gentem Anglorum ad Deum veruni
(idei nnmqtte consumpti sumus. Tatia dixerunl in inferno
converlit, privilegia Eccle-iirum in rcgno Anglorum Iti quipeccaverunt, quoninm spe; impii tawiuam la-

intemcrata et inviolata pcrmanscrunt usquc ad lein- nugo est, quce a venlo toitilur , et lanquam spuma gra-
pora " Ccolrcdi rcgis .Mercionum , et J»
Osredi regis cilis, qua; a procelh dispergiiur, ct lanquim (umus,
Dcirorum et Berniciorum. Hi duo regeshxcduo pcc- quiaventodiffususest, ei lanqvam memoria liospitis

cata niaxima in provinciis Anglorum , diabolico iu- iiuius dici pralcrcuntis. El ali.is : ^umcrus dicruni

Etinctii, siiis exemplis sceleraiis contra prxcepta evan- ii/(B Itominis,muttum, cciitum anni , quasi parvula
si

gelica et apostolica Salvatoris nnslri, publice facien- quita, de magno ntnri depulalus csl. Hiccenimomnia,
da monstraveruiit, et in iiis peccatis commorantes, secunJum auc.oritaiem sicra; Scripturae, rerumcol-
id esi, in superstitione et aJuUerio nonnaruin, ct iaiione simillima sunt. Sic et Jacobus ,
fraier Domi-
fractura monaslcriorum, justo jiiJicio Dei damnati, p. ni ct apostchis, de impio diviie di>pulans, dixit;

de cuhnine regali hujus vita; abjccti, ei immalura Sicut flos (eni iransibit : cxortus csl cnim sot eum ar-

Ceoiredus. Iii DeJ., lib. v llii;!., 14, Ca.ircdus,

a
rum inlerfeclus eU, el rcx Merciorr.m Ceolredns de-
cl Epit. Ceotredus. Se.l illo 1. v , c. 20, duu
iii (unclui est. El cop. 23, post hiinc occisuin dicitur
Ccenredi, ei ainbo iMercioriim rcg(;s. 1'rior nobilius, (iiisse rex ISerdanliumbrorutii Cccnredus, cui successil
i:iquil BeJa, regiii sceplra reliqnil, et fionicB faclus ricus, cap. "ii ; ct biiic CcolviiHus fiaier Coenredi,
monacliiis. Posierior (iliii3 Edilredi regis, qiii re:; qui an!ca regiiara!, ibiJ. liiiic E.idlierdiis iii Epil.,
:

EililreJus posle.i ininncliin et abba^, 1. v, cap. 2). aiino 757. El idco liuiic Osreiluiii;u!t'Hi/e»i el tviu-
De Ccolredi) p isleriorc serin.i bic, de cujus daiiina- riosum vitam perdidisse ait saiicius Lioniraciiis.
I liDiie iiifra, euisl. 21 et 71. Ei swccessil EdiKvaliiu = , Nota bic trlstes regiim D.;i leges conlemiiciilium,
ail quciii jain seriiio rieJ.e, Ep.t., anno 7i'J ; qiii sacra violaniinni, iiiniiiiiiiqiie juvoirsniiiim, exiuis.
l.dilb.iMus taiidem aiiiio 7.ii (iiieiinii) scllicet po^l ^ Pij«t lioc vcrbuiii prrdidil, li:cc leguiiliir apuJ
sincli Donifacii niarlyriiim) a suis tuioribu:; , inifuil narnnium IX, p. 17.j Curulus (juoque priuceps
toiii. :

/;..>,<«, iiocln movtc frr.udut.nUi miscrc.biliter percniplus Eraticoriiin, inullorum mciiaslerioruiii cversor et ecclc-
(.ccubvil. Bcon.cdus r.giiare ctcp.t. siasticaruni p-c:in:nrum in nsus proprios commulalor,
Osrcdus. l!ex Noydi:nliuinbroyum, puer oclo cir. t.jiig:x torsione el verendn mnrie cuns::niplus esl. Deiu
'"

cilcr nnnoruin, rcfiiinvit annis M, lib. v, cap. 1!) Did.; p.-railiir Qunpniplir, fiit cluirisiitnc, cic. WiiiDr
:

cl i.i Epil. .limo 71(i, thre.lus rcx yordnnlmmbro-

:
7G5 S. nDMFACll MOCLNTINI AlUJllir.CISCOPl. 01'P. iv.ns f. *fli

dore, et arefccil feimn, et (los ejus decidil , et decor A iiia prjccepla sancli Peliicaiionice sequi dcsiJerare,
vutliis ejus deperiil, ila et dives in ilineribus suis mar- iit inier oves sibi commendaias nunicri^mur. Et isti

cescei. lii ipsa Veiilas in Evangolin prnponens dixil: confossioni universi consciisimiis, et siibscripsinius,
Quid eniin proderil liomini , si ninnduin nnivcrsiiin lu- ct ad corpns sancli Pelri principis apnsloloruiii di-

creliir, iininicv vero sna; delrimeiiluin pnlialur ? rexiiiius, quod gratulaiido clerus et poniifex Komanus
EPISTOLA LXIll. susceiiii. Siaiuimus ut per annos singulos canonuin
BONIF.VCIUS ° CUTIlnEHTO. decrola el Ecclesia: jura, et norma regularis viix in

[\.D. 7i:i.l synodo leganlur cl recuperentur. Decrevimusui me-

Spirilualls arfinilaiis necessiliidine copulando fia- iropolitanus qui sit pallio sublimalus borletur cacte-
Iri, arcliiepisooiMlns inrnla subliinatn, coepiscopo ros, et admoneat, et investiget (|uis sil inier eos cu-

Gulhlreilo IJonilaciws, legauis Gcrmanicus caiholicue, liosus de salule populi, quisve negligens scrviis Dei.
apostolicao, Uoni:ina; Etclesix', optabilem in Cliristo Venalioiies, et silvalicas vagatioiics cum canibus , et

cliarit.ilis sahitiMii. ne actipilies el falcones babeant ,

probibuiiiins. Sla-

Scriplum est eiiiui in libro Salonionis : Dentus ho- luimus ut pet annos singnlos unusi]iiisrpie presby-
mo qtii invenil amicum, cuni quo possil toqui, quasi ler episcopo suo, in Quadragesinia, rationein mi-
cum seinelipso. Ciim muneribus miiiiificonlia; veslrse " nisteriisui reddat,sive de fide c.itliolica , sive de ba-
dulcissiinas literas fraierna cbarilale inleilitas, nia- ptismo, sivc de omiii ordine iiiinislerii sni. Slaluimus
gnas Deo et vnbis graiias agentes, filio vesiro diacono ut singulis annis unusquisque cpiscopus parncliiani
Cyiieborlo o/TereiUe, suscopiniiis. Viv;c vocis qunqne suam sollicile circumeat, populuin connnnare, el

tiiellinua colloquia vesira de fralernis consiliis per plebem docere, el investigare, el probibere paga-
illum nobis cliiirilas veslra niandavit. Qiia! consilio- nas observationcs, divinos vel sorlilegos, anguria.
riini spiriiunlia colloquia optiimus ut, Deo volenie, pliylacteria, incantaliones, vcl onines spurcitias gen-
qiianiliu iii bac niorlali vila vivanius, intcr nos jugi- lilium. Inlerdiximus servis Dei iic ponipalo liabiln,

ter insiimentur, illo pr;Estante a quo solo ^ sancla vcl sagis, vel arniis utanlur. Staiuinius quod pro-
desidoria, recta consi!i:i et justa sunt opera : vos me- priuni sit mctropolilano, jusla canonum staluia,

liiis etplenins quibiisDeiis donaVit mnltis, et pruilcn- subjectorum sibi episcoporum invesiigare moros,
liiis nosse, oi meliiis plonius posse ; nos quasi in paucis ct sollicitiidinem circa populos, quales sint ; et mo-
fidolcs vesiri ei devoii, bludeamus iiistrui aureocce- neai ut episcopi a synodo venienles , iii propria pa-
Icstis amoris vinculo,qtiod rumpi nonpotest, iiivicem rocliia, cum presbyitris cl abbaiibus conveiitum lia-

calenati. Nain labor nostri ministerii unius et ejus- bentes, prxcepta synodi servare insinuando pra-ci-
dem causae esse dignoscitur ; ct Kqnalis speculatio '
piant ; et unusqiiisque episcopus, si quid in siia dioe-

in curis Ecclesiarum sive populurum nobiscredita est, cesi corrigere vel emendare ncquivcrit , iiidcin in
sive ii» docendo, sive in ariando et nioneiido, sive in synodo coram arcbiepiscopo, et palam omnibus, ad
dercndendocanonicosgradus vel plebeios. Idcircoliii- corrigeiiduiii insiiiuei, codem modo qiio Uoinaiia
millime ut iTa insinuaverit, siniilia faciamus. Major Eoclesia nos ordinainm cum sacraineuto constrin-
enim nobis soll ciludoEcdcsiaruin et cura populoruiu xit ut si sacerdoles vel plebcs a lege Dei deviasse vi-

proplcr pallia credila cl recepla ,

quam c:oloris cpi- derim, el corrigere non potuerini, lidellter seiiipcr

scopis, qui proprias lanium proLur.int parochias, in- sedi aposiolicie el vicario sancii Petri ad emendan-
cumbil. Proplerca, charissime, non quia veslrae pru- diini indicaverim. Sicenim, ni fallor, omnes episco-
deniiiE opiis sit ruslicitaiis noslra; statuta audire vel pi debeiii mclroiiolitano , et ipse Uoiiiano pontifici,

logcrc, sed propier bonam et humilein , et sanciam si qiiid de corrigendis populis apud eos iiiipossibile

volnnlatem vcslrain, potamus vos libeiitiusscire velle, cst, noliiiii facere, et sic alieiii fient a sanguine aiii-

quam nescire, quae hic sacerdotcsnnbiscum servjuda maruin perditarum ; de cactero, frater charissime,
ilecreveriint, vobis einendanda cl corrigendadesiina- quia nobis xqii.ilis labor ct majus pcriculuin immi-
tnus. Decrevimiisanltm in nnslro synodali coiivenlu, |^ ncl quam cseleris sacerdolibus, (|uia canoncs anliqui
el coiifossi simins ^ ndein calbolicain, el unilaieni.cl pra'cipiunl ul onines aielropolilani sciant sollii iiii-

SLbjcolionein Uoin:in;o Ecclosix' , finetoniis vil:c no- dineni toliiis provinciaB gcrere, el (ul vorbi grat a
slr;p, volle servare, s:inclo Peiro el vicario ejus velle dicain, sicut liineo) navein gubernaiKlain inter l!u-
snbji' i, syiiodiim pcr onnies aiinos congrogare , me- cuis feri maris semel susocpiimis, quaiii iiec canie
tropoliiaiios palli:i ab illa se:le quairerc, et ,
pcr om- regore, nec sine peccato diiiiiuerc valeiiius. Qnia,

" Cndkerio. Snp. p].i.i. 70. Digiia vero li:oc epislola qiioil in santti Bonifacii sacello, bic niipor. ut Inbelor
qti:oab aniiiiarnin pasloribns oniiiibns, |na;scrlim I. III .Mog., nol. iT, leniiv.ilo, untitilihns inoiilolil-
voroepiscopis et arobiopircopis, oreboiriine leg;ilur. lei is cxpicluni. Uclniua sl:iliila snnl otto, vol nnveni,
Srn. saiie Posl i\nx dispotat sanclns
(|iiam u:ilissiina.
'
^ Simcla desideria. E\ nratione iiota !)eus a qno IJoiiif.ituH,an relinqni pmsit snsccpla senict anima-
siincia, etc. , (iii.e , ul liiiic apparet, veiuslissiina. rumcura? Vide c:iusain 7, (|. I, pi;osorti:ii o. Sicut
Ser. rir, Oe pallio, opi.-t. lii, I. iii .Mog., iiol. id, el
<: Insirni. Di-tiiignalur coinmale ascqtienii noini- Grat., diSi. 100, ol X, do ;iiict cl usti p.illii. Paulu»
nf, anreo. Sni. SL'aligor, (iial. :iil pontif. Seu.
'i
ttdju Culhol. rrinciiii'.i:ii dccieloriiin "p:iniuii),
 765 ElMSrOL.E. 706

iit qiiidam sapiemiuiii Jiiit, si periculosum tst iia- A etiain fiilueialiler prj aicando singiills an!e ociilos
vem inier flucius cauie non regere, (luanto pcnculo- peccala sua conslilual ; et qiiK por;na nianeat duros,
s us est eam uiidis liimescenlibus nucluanleiii iii et qu^e gloria obe.lienies, oslend.il, quia, jiixia ver-
leinpestale relinquere ? Et iJcirco Eccle-ia, qua; ve- biim noinini ad Ezecliieleni , cui dispciifalio verbi
lut navis niagna per mare niundi liujus enavigal, comniissa esl, etiam si sancle vival,ct lainen perdite
qns diversis lenlalionum Duclibus in liac vila tundi- vivenies arguere aut erubescai, aut nieiuat, cum
lur, non lamen relinquenda, sed regenda. Ciijus
est oninibus qni eo tacente perierinl periit. Et quid ei
I rei in exemplo priores Palres liabemus Clementem, prodeiit non puniii suo , qui punicndus e.»it alieno
pt Corneliuin et ca:leros complures in urbe Roma, peccati)? Tacilurnitiilem quideni sacerdolis Doniiiius

Gyprianum inCarlhagine, Ailianasium in .\loxandria, ad Ezecliielein loquens lcrribiliter pioliibel, et spe-

qui sub paganis imperatoribus navem Cliristi, iiiio culalorem saccrdntem uppellat, ut siciil s| eculaloris
cliarissimain sponsaifi ejus, Ecclesiam scilicei, do- esl de loco altiori plns omnibus cnniemplari, iia

cendo, defendendo, laborando et paliendo usque a I

sacerdos debetessemeriiorum sulilimilate cclsior, cl
sanguinis effiisionem, gubernabant. Possuni enim ilc m!)joris scieiilire liabere graliam, qna possil c.Tteros
iiicmelifrsopro cerlo, juxla vocem Canlicicanlicoruiu, instruere. Andiens, inquit divinus serino, sermomm
(iiccre : Filii malris meic puijmverunt conlra "'«," " ajinMiKiafris iis ei me. Indicat ut lioc dical sncerdos.
posuerunt cuslodem in vineis, vineam meam non custo- quod ex diviiia leclione didicerii, qiiod illl Deus 1 1-

divi. Vinea secundum Naluiin pioplielam,

enini , spiraverit, noii qiiod hiimani sensiis inveneriiil ; .4;i-

Domini Sabaoth domus Israel est ; nunc videlicetEc- na)i(ia6is IJS, inquil, c.r mc, non cx te ; mea verba
clcsia catho'ica esse coniprobatur, ciijus synodnm loqueris, non esl qmd ex bis, tanquain de luis, infleris-

congregandam et borlandam ' jussu pontiQcis Ro- Ex me, inqiiil, ii.s annuntiubis. Si me dicente impio :

mani, el rogalu priiicipuni Francorum et Gallorum, linpie, morte morieris, non fueris locutus, ut se custj-

sub spe resianrandx legis Clirlsli, suscepi, circum- diat impius in via sua, ipse impius in iniquitate sua
fodi, copbinuni siercoris apporiavi , scd non cuslo- morielur, sanguincm vero ejus de nfniu lua requiram.

divl. Cum auiem exspectarem ut faccret uvas, fe- Ac si aperte dicat : Si ei peccaia sua noii annunlia-
cil labruscas. El ,
juxla aliuin prophetara : Hen- veris, et sieum non argueris, iit converialur et vivat,
lielur opus otivw , et campi iion facicnt escas. Sed et le qui eum non inorepasii, cl euin, qni te tacente
proli dolor ! oflicium laboris mci rerum collatione peccavit, nammis perennibus IrajMin. Non simus
simillimum essc videiur cani latranti, et videnli ergo tam saxei, vel lam ferrei pecLoris, nl nos ista

fures, et latrones frangere, et subfodere, et vasiare verba Domini non lerreant. Non sinius tam alienaii
domum doniini sui, et quia defensiunis au.\iliatores '

a fide, ut islis verbis Domini non credamus; sed

non babcnt, submumuirans ingemiscat et lugeat. exciiemns et exhorteiniir fraires noslrus veneranJis
Nuiic aulein, (|Uod milii iii lali pcriculo pusilo jusliini verbissancti Pclri aposluli : Sobrii estole, el vigUale,
et cautnni esse videUir, salubre consiliiun veslrum el excitamini, qhia adversarius vester diabotus, tan-
quserens, el scire desiderans, insinuo liberlateiu quam leo rugiens, circuit quwrcns qucm devoret : cui
pra;dicandi ; dico, ul in Aciibus apnstulorum Paulus resittite fortes in fide, scienles canulcm passioiiem quiv
aposloliis sacorddlibus inlimavit, dicens : Contestor in mundo esl vesl:m fraternilatis fieri. El cpiscopos
vos hodierna die, quia mundus sum ab vmniuni s :n- synoili noslnc subjeciionis, ailjiirnlione snncli Panli
guine. ISon enim subterluyi quominus annunliarem aposloli aJni.Tncnmus Tiniotlico diccnlis : Tesiificor
vobis omne consitium Dei. Aitendite vobis et universo coram Domir.o et Jesu Christn, qui judicatuTus cst
gregi, in quo vos Spiriius sanclus posuit episcopos re- vivos et mortuos, pcr adventum >psius,et regnum ejus :

gcre Ectlesiam Dci, quani acquisiiil sibi sanguine suo. priedica verbum, insta, opportnne iinporlune, argue,
Regiium, inqiiil, Dei inler vos ambiilans pr.idicavi, obiecra, incrcpa iii omni paticiit.a et doctrina. Esl enini

ut me aliennm aboiiinium perditione servareni.Nam jnm pra:Jicliini ab apostolis lempus, cum sanam do-
Apostolus episcopum, proplieta speculatorem, Salva- tv clrinam non sustinenl, sed ad sua desideria coacerva :it
..,- i: . K-.-/.-.-^, i..i ti... -:/.: ;_, „.., n\ ;_ r.._.!....i:_ . -..
tor inundi pastorem Ecclesia: sacerdulein appellal, sibi n:ag:stros, etc. Clameniiis in foriiiiidine, juxla
et onuies lacenicm peccaia populi dociorem, sangui- dicluin pioplict.TP, qiiia aiinunruimiis p;icem iii lerris

nis aniir.arum perdilaruiii sub silcnlio [reuin] esse lioniinibus buns volunlalis. llle nniiique in forlilu-

coinprobniit. Proplcr hoc liorribilis, et maxima ne- di; e clamal, qin-ni nec melus, nec vereciindia, pr;ic-
cessiias cogil, ut, juxla dictum Apostoli, nos formam dicare verbnm viluR inipedil. (;onieiidaimis,Kuxilianin

debeamus exhibere fidelibus , hocest, nisi iiie fnllat Do:iiino, iit non siiiius inttT ilios falsos pastnrcs
upiiiio, ila jusie vivenduin doctori, ne dicla sua re- ovium quos prophet.i accnsat, diccns : llcec dicit

puL;n;mtibu3 fnciis evacuet, et iie cum sibi de pro- Dominus Dcus : Vw pasloribus Isracl, qiii pnscebanl
piio caute vivat, tacens aliciio damneuir percnto. se.iietipsos. Aoniie 17 eges pnscuntur a piisloribus ? Lac
Qiiia ad lioc cst Ecclesia; Dei pr.rposiliis, ui non comedebaiis, et lanis operiebamiiii, quod crassum erat
suluni bene vivendo alios exeniplo iiistituai, scJ vccidebolis ;
gregeni autem meiim non pascebatis, quod

• jMS-ii por.tifiiis. Vides liic quomoJo episcf.paliim coriiinGal'orumque rngaMisCi^pcril, ct captiim qiiam
archlepicopaluniqiie iioii anibieril sancliis liuniii- vigilanlerac tedulo i,M!>seril, libciilerqnc, si licuissel,
cius, seJ euin a ponlilice jussus, a prlncipibui^ IrT.-
eu sc abdicaie volueril. St!i.
-o7 S. D0N!FAC!1 MOGUNTINI AllCillErMSCOn OIT. PAUS f. G8
inftrmitm ftiil non coiisolidtiilh, quod crgrclmn iioii X iiciiie. Coiifid.mius iii eum qi;i nobis oiiiis iiiiposiiil.

nanaslis, quo:i {racltim cst noii alliriaslis, cl qitod iib- Qiiod pcr nos porlarc iion possnniu?, porlciim» |:er

jeclitm non rcditxislis, quod perieral non qtMsistis illiini qni est omnipoteiis, qni dicit : Jiujum eniin
sed cuin auileritate im)ieralmtis, ct cum poleniia, ct meum suave est, et onus meiim leve. Stciiius in prsclio

ilispersa; siint oves mece, eo quod non csfel pastor, cl in die Doniini, quoniam dies angu-tiseci Iribulatioiiis

fnctw stint in dei'oralionein omniutn bestiurnm cigri. venerunt siiper nos. Morianiiir, si Dciis voluerii, pro

\x, qnnil proplicla ilicit, iiro nialcdiclo posuil. Pcr .«anitislcgibiispatrum nostroruni,utlia;rediiatrmciim
p.isloics cpiscopos sigiiilical ;
grcgcs Doniini, id e-l, iilis a-ternam consequi nicreamur. Non simus canes
lideles popiilos ad pafcendnni. Sed scmelipsos pa- iiuiti,non sinnis iaciiispeculaiores,nonsimusn)erf.e-

scunl, qiii non populi salulem, sed suas voluiii.ilcs narii lupuin fugienies, sed paslorcs solliciti, vigilantcs

atlcndunl. Lac el hnas oviiim Cliiisli, oLlalioiiibus siiper grcgcm Cliristi, pra;dicaiites niajori ct iiiiiinri.

quorHiianis ac deciinis lideliiim, suscipiuiit, et curani divili ac pauperi omne eonsilinm Dii, oniiiibns gradi-
grcgis Dniiiiiii deponunl. Non sananl spirimali con- bus vel Ktaiibiis, qnantum Dcus donaverit posse,
in

silio infiriiinm peccali<, nnn soiidanl sacerdotali ope cpporiiine, importune, eo modo quo sanctus Gregorius
divcrsis irihuiaiionibus facnim, non revocant crro- in libro Paslorali conscripsit. " Prxlerea non laceo
iieum nd viam salutis, non leqnirnnt snlliciuidinc IJ cliaritaii vcstr.x, quia oninibus servis Dei, qui bic
paslorali vciiiLn jam dcsperalione perdilum, ncc af- vcl in scriptiira, vel in tiniore Dei, probali^sinii cssc
lliclos conlra violeali.im pi.'lcntr.m, qui iii cos, fera- videntur, displiCLt quod bonuin cl Iioneslas et pudi-
rum more, desaiviiini, defendunt; nec divites pec- citia vesirM Ecclcsix illudiiur, ct aliquod levamen-
cantes vel polentes non solura jion arguunt, sed tum lurpitudinis csscl, si probiberet synodus, et
c;iam vencranlnr. El ideo minaciter snperbiam larum principes veslri, niulieribus el velalis fcininis illud

sermo diviirjs conlundit dicens : Va: pasioribus iter, el frequcntiam, quani ad Romanam civilaleni

Jsracl ! Et iteriim : Proplerea, paslores, audile vcr- vcniendo et redeundo faciiint, quia mngna cx parte
bum Domitti. Ucec dicit Dominus : Ecce ego ipse super pereuni ,
paucis reme.iiitibu3 inicgris. Perpaucc
pastores rcqitiram gregeni mum de manu eorum, et cnim snnl civllatcs in Longobardia, vel in Francia,
ccssare eos faciam, ul ullra non pascanl qregem, nec aui in Callia, in qua non sit adultera vel mereirix
pnscanl amp'ius scmetipsos. Quod qiiid est aliud, £.encris Anglurum, qiiod scaiidalum csl, ct turpitu-

i;i;am: Pastorcs qiii semeiipsos, non greges, piscunt, do totius Ecclesiae restr.c.IIIe autera qni laieus liomo,

de sublimitaie lionoris inier reprobos el inter niale- vel imperator, vei rex, vel aliquis prxfeclorum, vel

diclos projiciam? Scd ad Iixc omnia quis non tre- comitum, sxculari poiestaie (ultus, sibi pcr violen-

miscat, iiisi qiii non credit? Omnia qnx Deus

fulura
C liam rapiat monasicrium de poteslale episcopi, vel

voliiit observaii lam aperie posuit, ct sui nominis abbaiis, vcl abbaiissx, et incipiat ipse vice abbatis

:",iciorilale firmavii.ut sa facilius(quoddiclu quoqiie rcgere ct Iiabere sub se nionaclios, el pecuniam

i-.efas est) contcmnanius, quam nns non inielligere possidere qua; fuit Cliristi sanguine comparaia, la-

lain aperia et diviiia menlicndo fingamus. Quomodo leni boniinem nomiuabantantiqni Paircs raptorem ct

aiidivimus, Ilcrc dicit Deus ? Qiiis fiiturum csse non sacrilegiira, ct bomicidiim paaperiim, et lupum dia-

cicdal quod dicil Deus, nisi qui Deo r,on credit? boli inirantem in ovile Cbrisli, et maximo anallic-

llrirum el b;s similium considcratione perterritus niatis vinciilo damnandum anlc tribunal Clirisli. Dc
siini, c( tiincr et tremor venerunt supcr me , c( psne lalibus memorare sancti Pauli apostoli ad Timo-
coniexerttnt me peccaiorum mconim tenebra:, et se- llicum dicentis : Divitibus hujus sccculi prcccipe non
supeibe sapere, neque sperare in incerlo diviliarum,
iiielsusceplum gubcrnaculum Ecclcsia; libnissct et pla-
scd in Deo vivo, qiti prccstat oinnia. Talibns, si Eccle-
ciiissct niilii omnino dimiitcrc, si valercm, vcl exempla

l'aruni vel Scripliiras sacias consenlancas invcnire. sia; corrcpiiouem non rccipiunl, elbnici ct publicani

omnia se suiit, i.ec vivis ncc morliiis communicat Ecelesia

Idcirco, fialcr cbarissimc, quia lixc ita

l;:ibenl, cl veriias faligari potcst, vinci aulem ei falii Dei. Talibus, qunniam et hic et ibi repeiiuniur.
j^
iion polest, faligala mens nosira confngiat ad illum cuni lubi Doi clanganius, ne taccntes damacmur.

ijui pcr Salomoncm dicit : Uabe fiduciam in Domino Supcrvacuam iis et Deo odibilem veslimenlorum
cx tuto ccrde tuo cl ne iniiilaris prudentia: lum in siipersruiouem omni inienilone proliibere siude,

i.mitibus viis litis. Coijita iUum el ipsc clirigel grcssiis qiiia illa ornamenla veslium (iit illis videtur, qiiod

nomcn Doinini. Ad ab aiis lurpiiudo diciliir) laiissimis clavis, ^ vcr-

tuos. Et alibi : Turris fortissiinu
ipsam coiifiigit justus, et salvabiliir. Slemus in justi- miuni imaginibus davata, advenlu:n Aiiticbristi, ab
lia, ct prspparcmus aniinas nostras ad lcntationcm, illo transmissa, pr.-ccurninl, illis callidilate, per mi-

iil siistineuiii!S suslcnlalinneni Dei, cl dicamus ei

: nislros suo';, inlroducere i.itra claustra monaslorio-

Doiiiine, rcfugium faclus es nobis a g.neratiune ct pro- runi fornicatioiicm cl luxuriam.

" PrcEterca non. Llilis adnionilio dc inleriiiren !a *> Vermium. Tesles qiia; inserla qiixdam versico-
lcniinis percgiinalioiic longiuqiu |;r;cicrlim, cii.imsi loria, qu:isi cinlili;niaia, verniiiimque iniagines, ba-
pielaiis \»x sc spixicm fcral. Siiiit oniiii pcisona- Vcrnrnulaliim a;iud Nonniuai |,rn iiiiiiiilnalipio
1'Ciii.

iiini rirciimsianliaruinquc aliaruiii ratuine-, qiuiedani Apnd Ciceron., lii do 0'al cl riiii., 1.
miiii;ito. ,

iaicrdum 7iir.i--:vi v.-A ivl.,Tot ir.ihvJJ.v.', ul loipiitur xwvi.c. -~), pnriiHriidim Milcnihlcma vcrniicttlulum.
lus ('.'ivsos*. Suii. .d c.-l, iiiii.sirii"', seii, nl r.oii iiiale dicilur bodic.
;id r>o;n. Iiuiii. -.; ^;iii
 :C9 EPISTOL.'E. 770
ElMSrOLA l.XIV. A iiir liodeiibacli , iiide in capul Wolfesbalies , ei
Z\CU.VR1.\S EiJ.MF.VCll). [\. l>. 717.] sic in ritunirjus, usqiie quo intral in Diberalia et

Koverciidissimo el sanciissiino liuniraclo coepi per littus illius deorsum usque in osiia Larbrunnen ;

scopo, Zacliarias servus servoruni Dei. iiide vadit ad locum, ubi aher Crumbenbach inirat
Kgregie iios adinonei Ijealus aposlolusPaulus, e'.c. in Treisbacli, et sic sursum per rivum Crumbenbacli
{Vide inf. ep. 9 Zacliariic papce.) usque ad caput ejus ; iiide transit in summitaiein
ErisrOLA LXV. liosberges, et sic per siccuin lorrentem ilerum vadil
ZACIIABIAS PIPPIXO ET ALIIS [a. D. 747.] in ilunani cl deorsum per liUus ejus usqiie in ostia
Domino excelleniissimo alque Clirisiianissimo Marlbaclies ; inde vadii ad locum, ubi fluinen Lulire
l'ipiiino majori doinus, eic., Zacliarias episcopus, eic. intrat Fuldam, et sic sursum per litlus Luiire usque
Gaudio niagno gaudemus in Doinino, elc. {Vide in osiia liiunbaclies, et per rivuin ejus sursum usque
ii.f. ep. 8 Zaeliariic papa'.} iii caput ejiis ; indc trans viam que dicitur .Anlsan-

I
• EPISTOLA LXVI. via, usque in viam quaa vocaiur Oribeswelie ; inde

BONIFACIUS V1RI5 IN G*LLIA RtLlGIOSIS. vadit in volutabrum, quod cst in monle qui dicilur

[a. D. 7.17. liimele.-berg ; iiide iransit in capul rivi qut vocaiur

Bonifac'us leg.Uus Germanicus sanci.e Ptomana;

B Scalkcbbacli, et sic per litius ejus usque quo inlrai

[ilcclesix viris religiosis ac Doininiim linienlibiis in in Fliedeiia ; inde deorsuni iisque ad osiia ^cammun-
regno Francorum consliiulis. fiildae, et abostioejus sursuniusquequo ipsuni Dumeii
Non incogn tum esse reor pluribus qualiler Caro- dividilur in freta ; indc Iransit inlcr niedia frela, qua:
lomannus virilluslris.qui in regiiO Francoruni siniul nascuntur de flumiiie Fiilda cl sic vadii in caput
cum Germano suo Pipp.no dominaiur, locum in rivi qiii dicilur Sudiomilbacb, el inde pergit ad
l!urhonia sitva, apluni ad nionasleriura ciinsiruen- cajiut supradicii funtis Crumbenbacli. Sic euim lo-
duu), nobis concessii et perpetualiier servis Doniini cus iraditus est a Pippino cum his terininis circum-
coodonavit. Ideo placuit nobis ui cumdcm locum scriptis, Domino et Salvaturi noslro et a pra;diclo
qualiier ceriis terminis consisiit adnntemus, et ido- principc Carolom^tnno , ul sit commendalus idem
neis testlbus qui in praedicli principis tradilione et locus et uiilis Deo ei Salvatori nostro usque in finera
vesiiiione ipsius loci aJfiierunt sublerlirmemus. Esl SKCuli, ad congregandos et nulricndos scrvos ejus
ergo, prosequiiur, terminus ecclesia: et monasterii absqui; ulla impedilione vel usurpalioiic alioruin.

sancii Salvaloris, quod siium est in littore nuuiinij Suppoiiunlur deinde signa sive cruces Bonifacii ar-
Fuldae, priinum in orieiitali plaga fons rivi, qiii vo- ^ cliiepiscopi, Burchardi episcoi i Slurmii abbalis
f^ III
calur Crumbenbacli, el sic vadil pcr illuin
. • ]-. .|p
rivuni
Vj II II- r- .1 i .
Megenlielmi presbyteri, Folclieianni presbyleri, Me-
• I ., ..

iisque quo iiitrat iii Auslralem Iluiiam, iiide transil giiigozi presbyleri, Traundis pr;cfecli, Luilfridi pra;-

collcm Leohunliuog, qui a qiiibusdain dicitur Kurfiso, fecli, UiimoUi prx'fecti. Clausula cst : Anno doiiii-

et sic vadit usquc ad iiiiroitum Uhtinabalies in alie- nica; Incarnalionis 7i7, priacipaius vcro nobilium
ramlluDam; iiide tiansit in caput rivi qui voca- virorura Carolomanni et Pippini frairis cjus anno C,

musaicam. Quemadmodum eniin ab Achaeo Acliaicus, cC.nr nie illara lioc faclo in suspicionem f.ilsi vocare
sic Trxca t6 p.vjGv.lvj uo-jav.r/.o;. Seh. velle. Elsi cuin iii iiiilio luin iii biie aliqua oc-
eiiiiii
* Joannes Pliilippus Vorbmgius , Ilisloriaruin lurriint qu;c eMiincla; naris crilicis noii oiiiiiiOiis sa-
Toiiio IX, pag. 42.S, et Cointius, ad aniiuin 717, lisfaclura videai;tur, altamin ad le niinuin mon;i-
cbartiilam lianc e ISrowero quoque exhibeiit. Eaiii- sierii Fuldensis qiiod altiiiel, creJo, illiini recie lia-
dem Koinse sancia) Ki)t,e Iribiiiiali exliibuerunl sub liere, cum i-. uilra qualiior passuuiii iiiillia, quie
fineni superioiis sxcult FuKlenses, seJ paulo alia huic loco assiguaui esse ex hisioricis discimus, iioa
facie. Varianies lecliuiies ex mullis paucas seligani. ciimprehendat ; ad tesles vero, et ii recie liabere vi-
llbi iii clausula apud Drowerum legilur .4)ii!o clo- : deiitur quis eniiii poliori jure sub.-cripsissct qiiam
;

miiiicw Iiicarnalionis, Fuldenses leguiit anno dicina; fuiidalor Bonifaciiis, episcopus UurcIi;irJus,e-\ parli:
Incarnalionis. Hi nien<e .Marlii ii die , ille lueiise dicficesanus Slurmius priinus loci reclor fului us, et
Martio, 2:2 die, repr:rsenlat. Tres ultimos lesles prioriim clerici ct presbyleri? .\iiiius forle aliciii
Urowerus prw[eclos, Fuldenses presbijuros nuiicu- ^ scrupulum inoveal insoliluni eniin videlui Bonila-:

pant. Broweriis Signuin Bonifacii arcliiepiscopi ,

: ciuni anno 747 priuium solliuilum hiisse de terini-
qui lianc cliurlani pro nolilia omniuin conscribi jus-
sit. lidem FuMenses Oiii lianc charlam noliliie
: iiiodj aiite irienniuin Jcscribi curassel. Se.l arbilra-
omiiium conscribi jussil. liJein Fuldense-;, ubi Bro-
werus iradiiione M vesiilionc legit, leguiit
et relenlione. nominibus propriis porro diversila-
lii
les iiinainera;.Posl lias bujus charla; ex archivo
Fuldensi Ediliones, terlii nuper prodiil, in qua pars
clausula;, qu.o apud Broweruin et Fuldeiises pos-
irema esl.ila inverlilur, ut priiiia liit, et priina ova-
dat postrema, ubi ilem ioco pr.miim a Megenlielmo,
ediium videas a Megenlielmo. .Ad bicc novella h,BC
Editiu oniiuit Uroweriaiia et Fuldensia Ikcc verba :
a Pippino cum Ids lerminis circumscriptis Dumiiio et
Salvalori noslro et a pra;.liclo : ne mu'.a:iuiiuin alia-
rum inenlionem faciam. Pieque pauiula liaic iiio-
iiere non debuiinus, cum laudal.i cliariula inler Ful-
denses agmcu ducai. NjIo ta:iicn iiuisiiuaiu suspi-
nis FulJensis loci in charlam relerendis, cuiii eos
iiiur, saiiclum aichiepiscopum, cum rescivis=el Ca-
Iradiliune roloinaiinum, a quo funJuin acci.perat, regiiiiiiie
ahdicaiurum esse, sialim cogilasse Je ejusJeiu loci
coiiflrmaiione a Pippino iiupctranJa. Kam vero, ut
cerlius oblinerel, optimum erat coiisilium iit lesles
qui descriplioni liiiium adlueraiit anie bieniiiuiii
convocarel, eosque ut clianx Pijipiiio e.vliibenJis
siibscribercnl rogaret. ILcc pro cli.iitje i|)sius cm-
pore vindicaiiilo, inilium enim ct clausulain ejus
iiemini praeslan.us. SeJ iie(|ue aliciii pra;siare velira
tcsles lios, qui.s Uonifacius annis 714 et 747 e\ fa-
cili poluit FulJiS congregare, lam facile poiuisse a
Pippiuo rege Alliiiiaci in Campania anuo 7oj cuu-
cregari. Wurjt.
771 S. nO.NlFACII MOGUNTLSI ARClllKPISCOri OPP. PAKS I.

meiise Martio, 22 die. Scripia cil li^vc iioiiouis A EnSTOLA LXVIIf.

cliirla in FuliiiMisi inonablerio priinmii a.Megciilioliiio ZACIIAUHS D1\ER?13 Eri COriS.

presbyiero, jnssione el periniss one liiviaa, [k. d. 747.]

EIMSTOL.\ LXYll. Dileilis-iiuo mdiis Kegiiifiido rio:Iiomagensi ep(-

BOMFACICS AM)HtN0. scopo, cic. Zacliarias, elc.

[a. p. 747.] Gra;ias ago Deo P.itri oiniiipoienti, ct D :niino

lunlalo Jesii Cbristo, unicii Filio ejus, et Spirilui s nitt elc.

Dileciis^imo in Chiisio cliaiii;iiis viiiciilo >,

Vlde iiif. ep. 12 Zaclinrice pnpa'.)

Palri .\iKilinno visceralem saliileiii. (

Ooare iioii Iraiismisisli vesUiiienla quLC deliuisli EPISTULA LXIX.

.Nunc, per Deum BOMrAClUS QClBLSnAM MONACTIIS.
niiuere de ^ Fresariim pruviiici.i '!

[a. p. 747.]
omnipolcnicni, exlemplo fac ul veniant. ludica nobis
alii|iiid de cpi-copo naslro, an ad s>Mioduin ducis
Cliarissiiiiis fi.iis ' Taiwino ei Wigberto presbyie-
pioviiici.irum perrcxi^set, an ad fi- ris, Bernardo ei lledde, Hunrridoei SJrme, Roiiifa-
occidenlaluim
^ Caroloiiianiii el per episiolain m.bis rcscril)e,
cius servus servorum Dei pereniiem iu Djniiiio
lium ;

cilo reverie iio- saliitem.

et liuiic pergeniem nuitiiim iierum
mine llarlleih, quaeso te, domine, ut facias euni B Paierno aniore dilectionein vcstram obsecro ut eo
majore cura monasterialis norraam viise cusiodire
illic manentem sine labore ct huc pergeutem. Valete,
stiideaiis, quo Pater vester Wigberius defuncius est.
oilores Ecclesia;, ei or.ue pro nobis el nos pro vo-
W'igbcrius presbyter el Mengingordus diaconus re-
bis, ut prix Cliristi maneat in nobis. Ainen.

" Ficsarum. Qui niinc Frisii et Frisiones, vocali nnm evectus fut. Pbires aiiicni lioc lempore fioruere
Wisberli, quorum unus pro altero iion raro a viris
sunt FrestT, Fresi, Fresoir^s iu Uedi, lib. v, cap. 10
eriidilis suinpliis fuit jiival binc celebriores exlii-
el 12; in Vlia Cuiliberli c. 44, ei lib. vi de ^Etal.; ;

ilemi|ue seinpcr in Aiinal. Fraiic; liic in ep. 97 {nunc beie, ut coiilusio \ileiur et varii errores facilius
114). liide veio, id ailigi lib. ii .Mog. c. 10 et iu noiis
eineiidiiri Wigbertus de quo lo-
possiiit. Piior est
qiuliir Ceda, 10 sq., queiii asserit duobus
lib. v, f.
S. Kiliaiii cap. de Francis. Ser.
aiiiiis coiitiiiuis Lvangeliuin in Fribia praedicasse,
i>
Noii vbleiur Caroloinanuus regnuni ?uum nude
qui cum apuil barbaros audilores noii iiiveniret, iii
Pippiiio resigiiasse, sed eiiin taiiluiii lilii liiioreiii,
Aiigliani rediii. Secuiidus Wigbertus abbas Nutscel-
iisiiue duin :^d juslain Mtalem venisset, coiisiituisse.
leubis in Aiiglia, et saucli Uonilacii praeceptor, ut
Id piodil lia'C epistola ad Andliuiiuin ahbalein in
Indi.a nulii ipseinet euiii vocat iii epistola 3, ad Uauielem epi-
Fiisia; proviiicia, iii ea eiiiui dicilur ;

ttliquid de episcopo noslro, an ad fijnoduin ducis oc-

seopum Veiilaiiuiu ; hicque Wigberuis anuo 7lS
CHlenlalium provinciarum p.rrexisscl, an ad liliuin viia liiiiclus esl, ut taiii es Willibaldo quain cs
Carolomanm. Episcopus de quo quairit c^c lJ..iiira- Q liloiio, iii VU:i saucli Douifacii liqiiet. Coinlius,
aniio 853, 18 sq. ub; laudat.iin iiObtrani Boiii-
ciiis, el lilius C;iroloiiianiii, Dmg i, (iiiem, ul edu-
iiiiiii.

carelur, iii Auslra^ia Pippinus re.iquit. Vnlelurergo

facii ejii-^tolain, iiuni. 17, refcrl, coiueiidit eam .1

Boiiifacio posl siii maglsiri iiiortcm iiiissam esbe in

etdjlola ba;c sciipla Imc ipso teiiipore qiio iioiidiiin
omiiibus iiiiioiuisscl Pippiiumi uiii\ersiiiii Fr;inei;e Angliam ct iii ea iiiiiiifacium, cum diuiuruain iii

Geiinaiiia iiiorani noiiduin fecibset, eaiiideui scri-

regiiiiui sibi appiopriasse. .Naiii postea id iiuliSbiuium
fiiil (Ecciirdus, l. c, p. 478). \Vlii;iT.
psissc, dum de reversioiie iii patriam adliuc cogita-
"^
De persoiiis ad quas pi.-eseiis dal.i csl epistola, ret. Verum Boiiiraciuiii, posiquain iii Galliam vel In
Geiiuaiiiani iierum veuit, .\iigliain redire decre-
noiamus e Pagi tri.ica, aJ aii. 7111, n. 5 sq. Dala iii

est aiiiio sepiiiigfciitebiiiio qnailr.igebiiuo seiilinio, visse, nullo verbo, nec Widibaldus iiec Ollilonus in
piulo post nioneiii saiicii Wigbciti Fr.lislarieiisis ejus Viia, nec ipseiiict in aliqiia suarum epibtularuin
alibalis, qui co Cbiisti aiiiio ad Deum iiiigravii. Iii ea
indicat. Ouaui ob rcm ea epislola ex aliquo niona-