KAVTE VERNKLER VE KAVTE LNERLARI

Koruyucu gereksinimler, kullanlan restoratif materyale bal olduu kadar; preparasyonun yerine ve geniliine de baldr. Kavite rtcleri alm olan kavitelerde yeni kesilmi di dokusunun rtlmesi ve pulpann korunmas iin dentin ve restorasyon arasna yerletirilirler. Bu materyallerin snflandrlmas farkl aratrclara gre deimekle birlikte; genellikle iki ana grup altnda incelenebilir: KAVTE VERNKLER: Kavite vernikleri, amalgam dolgular ile kavite duvar arasnda erken dnemde oluan mikrosznty nlemek veya azaltmak amacyla kullanlr. Herhangi bir nlem alnmadan daimi restorasyonlar kaviteye yerletirilirse; 1. Dite renklenme, 2. Pulpa dokusunun bakteriyel invazyondan etkilenmesi, 3. Postoperatif duyarllk 4. Sekonder rk oluabilir. Kavite vernikleri; sakz, copal, resin gibi doal ve sentetik reinelerin organik eriticiler iinde znmesi ile elde edilir. Copalite; en bilinen kavite verniidir ve eter, alkol, aseton kombinasyonu ierisinde %10'luk copal rezin ierir. Kururken ince bir film tabakas oluturmas iin rezin ierii zellikle az tutulmutur. Uygulama sonrasnda organik solvent uar, kavitede sert ve ince bir tabaka kalr. Uygulama srasnda kk bir bir pamuk pelet, bir presel ile tutularak vernie batrlr. Pulpaya komu kavite duvarna, dier kavite duvarlarna, ve kavite preparasyon kenarlarna uygulanr.

Fazla vernik, yeni bir pamuk pelet yardmyla mineden uzaklatrlr. nce film tabakalar esnek olduklarndan ve hzl kuruduklarndan en iyi sonulan verir. Kaln film tabakalar ise; hzl yzeysel kurumalar esnasnda zcy alkoyma eilimindedirler ve tamamen kuruduklarnda krlgan hale gelirler. zc kaybnn ou 8-10 saniyede gerekleir ve basnl hava kullanlmasna ihtiya duyulmaz. Kavite vernii uyguland zaman kavite preparasyon duvarlar zerinde, smear tabakas boyunca 2-5 mikronluk ince bir film tabakas oluur. Organik solventin umas nedeniyle vernik yzeyinde ukurcuklar oluun Kavite verniinin bir defa uygulanmas, yzeyin %55'ini efektif olarak kaplar. Bunun nedeni; smear tabakas zerinde nem olmas ve verniklerin hidrofobik yapda olmas nedeniyle materyalin kavite yzeyini iyi slatamamasdr. Yzeyin %80- 85'inin kaplanmas iin verniin en az 2 defa srlmesi arttr. Kavite vernikleri 2-3 kat olarak uygulanr. Kavite vernikleri 2-5 mikronluk film tabakas olutururlar. ok kaln bir tabaka oluursa, bu tabaka uzaklatrlp yeniden uygulanr. ie kapaklar kullanmdan hemen sonra kapanmaldr. Ara sra kavite vernii zc ile sulandrlabilir. Restoratif di hekimliinde kopal vernii uzun yllar erken mikrosznty nlemek amacyla kullanlmtr. Kavite verniklerinin ancak bir mekanik bariyer grevi grdkleri, di dokusu ile bir balanma gstermedikleri bilinmektedir. Kavite vernikleri belli bir sre sonra az svlarnda erirler. Kavite verniklerinin Class I kavitelerde mikrosznty 6 ay sre le nleyebildikleri, 1 sene sonra ise eriyerek uzaklatklar gsterilmitir.

Kavite vernikleri amalgam dolgular, silikat dolgular ve fosforik asit ieren simanlarn altnda kullanlr. Akrilat ve kompozitlerin altnda kesinlikle kullanlmaz. Kavite vernikleri kompozitlerin sertlemesini geciktirdii ve kaviteye balanmasn nledikleri iin kompozit dolgularn altnda kullanlmazlar. Kullanm amalar: 1. Kimyasal irritanlarn dentine ve pulpaya geiini engellemek, 2. Kavite kenarndaki mikrosznty ve dolaysyla postoperatif hassasiyeti azaltmak, 3. Amalgam dolgularn korozyon rnlerinin dentin kanallar iine gemesini engellemektir. Kavite verniklerinin yapsna katlan ZnO, Ca(OH)2, Kalsiyum monoflorofosfat gibi maddelerin ilavesi az svlarnda znrl arttrr. KAVTE LNERLARI Sadece kalsiyum hidroksitin ya da kalsiyum hidroksit ile birlikte inko oksitin doal veya sentetik reine iinde hazrlanan solsyonlardr. Kavite Linerlarda bulunmas gereken zellikler: 1. Dentin duvar ve dentinde kalan bakterileri ntralize etmek 2. Bakteri penetrasyonunu azaltmak 3. Dentin ve pulpay toksik ve zararl etkilerden korumak 4. Dentin permeabilitesini azaltp tamir dentini oluumunu stimle etmektir. Kullanm amalar: 1. Yeni kesilmi diin dentin hassasiyetini engellemek 2. Pulpada zararl etkiler oluturabilecek restoratif materyaller altnda irritan maddelerin geiine engel olmak.

Liner'lar, s kavitelerde inko oksit ve kalsiyum hidroksitin yararl etkilerini salamak ve baz materyallerin asitlerini ntralize etmek iin gelitirilmilerdir. Basnca kar dirensiz olduklar, sert olmadklar ve yeterli kalnlkta uygulanamadklar iin derin preparasyonlarda kaide materyallerinde biri ile rtlmelidirler. Di Hekimleri pulpay d etkenlerden korumak amacyla ve kavite preparasyonu nedeniyle etkilenmi olan pulpa dokusunun iyilemesini salamak iin birok kavitede kavite liner veya kaide uygulamas yaparlar. Liner ieriinde Kalsiyum Hidroksit bulunur. Kalsiyum oksit, kalsiyumhidroksit patlarnn temel maddesidir. Kalsiyum hidroksitin pH's 11 dir. Baryum slfat kalsiyum hidroksit preparatlarjna radyoopasite salar. Liner olarak kullanlan Ca(OH)2 preparatlar arasnda; Calxyl, Reogan, Dycal, Life saylabilir. Kalsiyum Hidroksit Liner'larn zellikleri; 1. Bakterileri ntralize eder. 2. PuIpay dolgu maddelerinin toksik zelliklerinden korur. 3. Dentin mineralizasyonunu arttrr. 4. Tamir dentini yapmn stimle eder. 5. Impermeabldr. Kalsiyum Hidroksitin avantajlar: 1. Balangta bakterisid, daha sonra bakteriostatik etki gsterir 2. yiIeme ve tamir mekanizmasn uyarr 3. pHsnn yksek oluu fibroblastlar stimle eder 4. Asitlerin etkisiyle oluan dk pH ortamn ntralize eder 5. Enzim sistemlerini stimle eder 6. nternaI rezorbsiyonu durdurur 7. Ucuzdur ve kullanm kolaydr 8. Partiklleri ak dentin kanallarn tkar 9. deal bir geici yaptrma simandr.

Kalsiyum Hidroksit Linerlarn dezavantajlar: 1. Uzun sreli kullanmda znerek bakteri invazyonuna kar srekli bir bariyer oluturamaz ve bir sre sonra mikrosznt oluur. 2. Asit etching ilemine dayankszdr, zayflayarak znr. 3. Arayz kavitelerinde amalgam kondensasyon basncndan etkilenerek dalr. 4. Kompozit dolgu maddelerinin bonding sistemlerine balanma gstermez. 5. Ar dindirici zellii yoktur. 6. Vital dentine balanma zellii yoktur. Kalsiyum Hidroksit Linerlarn etki mekanizmas: rk temizlendikten sonra uygulanan Ca(OH)2 preparatlar rk asitlerini ntrletirerek iyilemeye yardmc olur. Son derece kostik (yakc) bir madde olmas nedeniyle uyguland blgede enzimatik faaliyeti durdurur. Canl dokular ile temasa getiinde dokudan srekli olarak karbondioksit emebilir. Canl doku da emilen karbondioksiti yerine koyar.Bu ekilde canl doku ile karlaan kalsiyum hidroksitin ilk etkisi karlama yzeyinde meydana gelen kalsiyum karbonat ile ortadan kalkar. Bu srada uyguland blgede ince bir nekroz tabakas oluturur. Bu nekroz da hafif bir irritasyona neden olarak pulpann kendini koruma mekanizmasn harekete geirir. Nekroze olan yzeyel tabakann altnda yer alan mezenim hcreleri nce fibroblastlara daha sonra odontoblastlara dnerek bir tamir dentini (tersiyer dentin) olutururlar. Bu tamir dentinini sekonder dentinden ayrdetmek gerekir. Sekonder dentin, di canl kald srece hayat boyu yava yava yaplan dentin olup, bir uyar karsnda hzla oluan tamir dentininden yap olarak olduka farkldr. Sekonder dentinde kanal says fazladr, Tamir dentininde ise dentin kanallarnn dorultular dzensiz ve kanal says azdr.

Ca(OH)2 etkisi ile kaybolan enzimatik faaliyet o blgede yedi gn sonra tekrar balar ve histolojik preparatlarda 3-4 hafta sonra tamir dentini gzlenir, ilk hafta iinde gnde 3,5 mikron kalnlnda tamir dentini oluurken bu kalnlk daha sonralar ok azalarak srdrlmtr. 132. gnde de tamir dentini yapm hemen hemen biter. Rntgen filmlerinde tamir dentinini 6 aydan nce saptamak mmkn deildir. Kompozit restorasyonlarda kalsiyum Hidroksit Liner uygulamasnn dezavantajlar: 1. Kalsiyum Hidroksitin mekanik zelliklerinde azalma meydana gelir. 2. Fosforik asit uygulanmas Kalsiyum Hidroksitin etkisinin zayflamasna ve zlmesine neden olur. 3. Kalsiyum Hidroksit Liner ieriinde bulunan baz bileenler, kompozit rezinin polimerizasyonunu engeller. 4. Kalsiyum Hidroksit dentin bonding sistemin uygulanaca alan azaltr. 5. Kalsiyum Hidroksit die balanmadndan, bonding ajan Kalsiyum Hidroksitin altna infiltre olabilir ve bu ksmlar polimerize olamayabilir. Kavite Linerlar: 1. Solsyon linerlar (2-5 mikron) 2. Sspansiyon linerlar (20-25 mikron) 3. Termal etkilerden koruma amacyla kullanlan linerlar (200-1000 mikron) olmak zere e ayrlr. 1-Solsyon Liner; susuz zcde buharlaarak sertleme esasna dayanan liner'dr. 2-5 mikrometre kalnlnda tabaka oluturur. Aslnda bunlar kavite vernikleridir. nce bir tabaka oluturmak iin liner ierisindeki maddeler susuz bir zcde eritilirler ve daha sonra solsyon die tatbik edilir. nce bir tabaka oluturmak iin kurumas beklenir.

2-Sspansiyon Liner; suda ileme tabii tutulan liner bileenlerinin znmeyip asl kalmas ile oluan linerdr. 20-25 mikrometre kalnlnda tabaka oluturur. Sspansiyon Linerlar, Solsyon Liner'lara nazaran daha uzun srede kururlar ve daha kaln tabaka olutururlar. Uygulama srasnda kavite preparasyonunun kavo yzey kenarlarndan taar ise, taan ksmlar temizlenmelidir. D yzeyde artk madde kolaylkla anr. 3-Termal etkilerden korunmak amacyla kullanlan Liner; daha kaln bir tabaka(200-1000 mikrometre) olutururlar. Bu tr Linerlar, ncelikle termal etkilerden korunmada ve pulpay tedavi edebilme amacyla kullanlrlar. Modifiye cam iyonomer simanlarn geliiminden nce Liner ve Kaidelerin fonksiyonlar farklyd. nceleri derin bir kavitede ilk olarak Kalsiyum Hidroksit Liner yerletirilir ve sonra mekanik destek ve stres datmn salamak amacyla kaide yerletirilirdi. Gnmzde Liner ve kaide fonksiyonlar birbirine yaklam olup, derin preparasyonlarda hem Liner hem Kaide olarak kla sertleen Kalsiyum Hidroksit veya Cam yonomer materyalleri kullanlmaktadr. Cam iyonomer simanlar ve dentin bonding ajanlar; dentin kanallarnn azn rterek pulpay bakteriyeI invazyondan korumak amacyla uygulanrlar. Kalsiyum hidroksit ok derin kavitelerde antibakteriyel ajan olarak veya kuafaj materyali olarak kullanlr. Linerlar 1. Likit halde 2. Pat-pat sistemi halinde 3. Ikla sertleen halde bulunurlar.

Kavite taban ile pulpa arasnda 0.5 mmden daha az dentin dokusu varsa, pat/pat eklindeki; Kavite altndaki dentin dokusu yaklak 0.5 mm kalnlnda veya daha fazla ise, kla sertleen lining materyali eklindeki kullanlr. Geleneksel Liner materyallerinin estetik restorasyonlar altnda kullanlmas birtakm problemler yaratabilir. Bu problemler; dk fiziksel zelliklere sahip olmalar ve buna bal olarak kaviteye yetersiz balanma gstermeleridir. Son zamanlarda Liner materyallerine iki yeni kategori daha eklenmitir. Bunlar kla sertleen polimer teknolojisini baz almaktadrlar: 1. Ikla sertleen Cam yonomer Liner'lar 2. Ikla sertleen rezin ierikli LinerIardr. Ikla sertleen Cam yonomer Liner'larda bir asit-baz reaksiyonu sz konusu iken; Ikla sertleen rezin ierikli Linerlarda bu asit-baz reaksiyonu bulunmamaktadr. Liner snflamasnda kla sertleen rezin ierikli Linerlar iinde yer alan en yeni kategori, dentin bonding ajanlardr. Son aratrmalar dentin bonding ajanlarn mikrosznty engellediini, dentin kanallarnda yi bir rtclk saladn ve bunlarn geleneksel Linerlardan daha iyi sonular verdiini gstermitir,