PG089

.
PATROLOGIiE
CURSUS COMPLETUS,
IED
B I B L I O T H E G A DNIVERSALIS,
INTEGRA, UMFORMIS, COMMODA,
OECONOMICA,
INUIM
SS. P A T R I M , D 0 G T 0 R I 1 S C R I P T O R I I Q H
ECCLESIASTICORII.
81VB LATltlORCM, 81VK e i l A C O R U M .
i B MYO APOSTOLICO AD JSTATRM INNOCBNTll lll (ANN. 1116) PBO LATINIS
ET ADCOSClLll FLORBNTINI TEUPORA (ANN. 1439) GRJSCIS FLQHU&RUNT :
9
RECUSIO
CHRONOLOGICA
D M M U M ODifi E X S T I T E K E MONUMENTOKUM CATHOLICi*) TIIADITIONIS PEH QUINDECIM PRIORA

ECCLESIJE
IUXT4 KDITIONR8
CCORATI8811148,
SiECULA,
WTBR BB CUMQUB NONNULLI8 CODICIBU8 MANUBCRIFTI6 COLIATA8, PERQUAM
DII.IGRN-
TKfl C A S T I G A T A ; D168EKTAT10NIBU8, C0MMKNTARII8 VARIISQUE LfiCTlOKIBUB CONTINKKTBR II.LU8TRATA ; NNIRllB

P08T AMPU8BIUA8 BDIT10NE8 QUA TRIBU8 NOV188HH8 8JECDLI8 DEBBNTUR AB80LDTA8, PETRCTIB
ACCTA ; INDlCIBUe 0RDINARII8 TEL ETIAM ANALYTICI8, 8lMetIL08 8IVB TOM08, 8IVB AUCTORE8 ALICUfUS
MOMKNTI BVMEQUERTIBOS, DORATA ; CAPITttLIS INTRA 1F8UM TKXTUM RITB DI8POSITIS, NBCNON BT T1T0LI8
B I N B U L A R U M PA61RARUM tfARCIHRN BUPBRtORRtf DISTlflGDENTtBUS SUBJRCTAMQUE MATBRlAN 8ICNIFICARTIBC8, ADORNATA; OPERIBUS CUM DUBII8, TUU APOCRfPHIS, ALIQUA VBRO AUCTOIUTATE IN
ORD1HB AB TBADITIONEU ECCLRSIASTICAM POLI.ENTIBU8, AMPMFICATA ;
BUCCfrriB E T QUADRAGINTA IRDICIBUS S U B OMNI RESPECTU, SCIUCET, AI.PIlABETlCO, 0.11 RONOI.OG 100, ANALVTIC4,
APULOCICO, STATI8TIC0,8YNTHETIC0,ETC., O P E R A , R E S BTAUCTORES BXHIBENTIBUS, ITA HT NON 801.UU
SED MEGOTI18 IMPLICATO, 81 F O R T E 8 1 , PIGR18 1 F T IMPERITI8 PATEANT OUHVA

88. PATRES, LOCUPLETATA; 8 E D PRABERTIM DUOBU8 188 ET GENERALIBUS INDICIBUS, ALTKRO
6GIL1CBT R E R U M , QUO CON8ULTO, QUIDQUIft RON SOI.CM TALI8 TALI8VE PATBR, VF.RUll *
tlNUSQUISQUB PATRUM, ABSQUE ULLA EXCEPTIONK, IN QUODMBET TIIEHA 8CR1PSER1T, UNO
IMTVITU C0R8PICIATUB; ALTERO SCItlPTURj S A C R i E , EX QUO I.ECTORl COMPBRIRB 8IT OBVIUM QUINAM PATRE8 BT 1N Q0IBU8 OPBRUM 8UORIIM LOCIB
81HGUL0S SINGULORUM LIBRORUM 8CRIPTURA VRR8U8. PRIMO GRNR8R0S
U8QUB A D NOVI8SIMUII APOCALYP8I8, COMMBNTATl 8INT l
tOITlO ACCURATI881HA, CJITERI8QUB OMNIBU8 FACILB ANTBPONBNBA, 81 PBBPBNUANTUR C I I A R A C T R R H H - N4T1DITAB,
C B A R T J S QUAI.ITA6, INTBGRITA8 TRXTU8, CORRECTIONIS PERFECTIO, O P R K U U BECU80RUU T I ! U VARIBTA8
RUMRBUS, FORHA VOLUUlNtlM PERQUAM COMMODA SIBIQIIE IM TOTO PATROI.OGI UECtJHSU CONSTANTRR
SltSILlS, PRRTII BXIGUITA8, PRJS8ERT1MQUB 18 COLLECTIO UNA, MKTIIOIXCA CIIRONOM)GlC*,
RICERTORUM FRAGMBRTORUU OPU8CULORUMQUB HACTEMUS UIC II.I.IC 8PAB80RUH VEL BTIAM
INEDITORUM, PBIMUM AUTEH IM M08TRA BIBLIOTHBCA, BX OPBRIBU8 BT M88. AO 0MME8
JSTATBSt LOCOB, LINGUA8 FORMA8QUB PKRTINENTIBU8 , COADUNATORDIf
BT E l INNUMERIS OPBRIBUS TRADITIONEM CATIOLICAM GOMFLANTIBU8, OPUS UNICUM IRABIL.ITER BFFICIKMTIUII*
STUDIOSO,
SERIES GRTECA
PRIOR
1N QUA PBODEUNT PATBES, DOCTORES SCIUPTORESQUE ECCLESIiE GRACiE
S. BARJNABA AD PHOTIUM.
F
A C C U R A I N T E
J . - P .
M I G N E ,
01 lrl a o l e r e e ,
SIVB CURSUUM COHPLBTORUH 1N SINGULOS SCIBliTLK BCCLBHASTICJL HAMOtf BL>Ht)tt.
PATROLOCIA.AD IflSTAR IPSIU8ECCLBB1JB, IN BUAS PARTB8 DIVIblTUR, ALIAM MBMPE LATIWAM, ALUU GBACO-LATIRAII.
AMBPARTE8 JAM 1RTEGRB BXARATf 8URT. LATINA, 222 VOLUMINIBU8 MOLE 8UA STAN&> 1 MOFRAWC18 VERIT : GRACA
BBPLICI EDITIONE T I P I 8 MANDATA E8T. PRIOB GR^CIJM TBXTUM 1)NA CVU VERSIONE LATINA LATERALI COl|l*LECTITUR, ETI04 VOLUMINA IN 109 TOMI8, PRO PRlllA SERIE, NOW EXGEIHT. POSTER10R VEM8IONEM I.AT1NAM TANTUM
BXB1BF.T, IhEOflllK INTRA 55 VOLUMINA RET1NETUR. SECONDA SKRlES GKAiCO-LATlNA AD 58 VOLUMIMA TANTUU ATTlN*
GIT; nvu IIUJUSVRRSIO NERE LATINA29 VOLUMINIBUS EST ABSOLUTA. UNUMUUOUUUB * CBJICO-LATINWII
8,
URUUQUOIiQUE M E R E LATINUH 5 FIUNCIS 80I.UMMOUO E U I T U R I UTROBIUHE V E R O , UT 1'RKTH IIUJUS BENEFICIO

FRUATUR EMPTOB, CoLLECTfUNEM 1NTEGRAM, 81VE LATINAU. SIVE SHMi.kU COVPAKET NECE88E EKIT; SW.hS E H I M
CUiUSQUE VOI.UWINIS AMPLITURINEH NECNON ET DIFFIGIJ1.TATK8 VARIA PRKTU OUABUNT. IDKO, 81 Q U I S T A N T U M EMAT
UCET IRTEGRE, StD 8KOR8lli, COLLEGTIONEM GBiECO-LATINAM, VBL EAMDEM E X G R ^ C O LATIRE VERSAU, Tl?M UUOlÛt
TOLUHER PRO 9 VKL PRO 6 FRANCI8 S O L U M OBTINBBIT. 1ST>B f.ONI>IT10NES POSTLRlORI PATROI.OG1J LATIN^ SKR1F1,
PATRES AR INNOCENTIO III AD CONCILIUII TRIDENTINUII EXIIIBENTI, AIPLICABUNTUR. PATROl.OGIA QU.C UANLSCRSPTIS
l!l BIBLIOTHECIS ORBI8 UMIVERSI QUIESCENTIBUS COMSTABIT, N E C N O N PATROLOGIA ORIENTALIS, CONDITIONIBUS 8PKClALlBUS SUBJICIERTUR, IN TEHPORE SUO ANMUNTIABUNTUR, 81 TEAIPU6 EA8 TVPlS MANUANDl NOUI8IWN bEFUERlT
PATBOLOGIM
S. A N A S T A S I U S
GRMCJE
TOMUS
LXXXIX.
S I N A I T A , A N A S T A S I I A L I I Q U A T U O R , A N T I O C H U S MONACHUS.
BXCIIHKBATUR KT VKNIT APUl) J.-P. M H i N K , K D I T O R K M ,

lH flA DICTA 7IIWAUD, OL1M , PKOPE POHTAM I.HTKTI.f: PAIUSIOItUii VULGIX
DENFEH 1, SEU P 7 / 7 - J f 0 i V T K 0 / 6 ' N U M ; VKIU iNTKA UUKNIA PAIUSINA.
t
8 2
AVIS
IMPORTANT.
D*aprcs une dcslois providentielles qui r^gissenl le monde, rarement les ceuvres au-dessus de lOrdinaire se font
tans onlradhlion plu> ou moius rorles ei iiombreuses. Les Ateliers Catboliques ne pouvaient gu&re dchapper a ce
eachet divin de leur uiilite. TantAt on a nio lenr exislence 011 ieur importance; lanlotuh a dk qifils eiaient ferm^s
ou qifils allaient rdlre. ( ependanl ils poursuivent leur carrifcre depuis 2i ans, et les produclions qui en sonent
devieiineut de plus en plus graves elsoignees : aussi parait-il certain qu'a raoins d'6vunemenls qu'aucune prudence
humaine ne saurait prevoir ni empcher. ces Aleliers ne se fermeront que quand la Biblwlhkque du Clerqo sera
lermioee eu see 2,000 volumee in-4 Le passo parali un sur garant de 1'avenir, pource qu'il y aa esporerou a
craindre. Cepeodaot, parroi les ralomnies auxquelles ilsse sont irouvos en bulte, il en est deux qui cooliu ellemeiit re^toes, parcc qu'<Hanl plus capiiales, leur eflet enlralnait plus de consequences. De pelits et ignares
concurreiits se sonldonc acbarnes, par leur correspondance ou leurs voyageurs a pirtout que nos Kditions
olaieot mal corrigees el mal imprimees. Ne pouvanl attaquer le foud des Ouvrages, qui, pour la plupart, ue sonl
que les chefs-d'oeuvre du Catholicisme reconnus pour tels dans lousles tempe et dans tous les pays, II f llailbiei:
ae rejeler sur la forme dans ce qu'elle a de plus serieux, la correction et 1'impression; n effet, les chefe-dOeuvre
Difime iTauraient qu'une demi-valeur, si le texle en tait inexactou illisible.
II est trfcs-vrai que, dans le principe, euccfcs inoui dans les fastes de la Typographie ayanl fore6 PEdileur de
recourir aox mocaniqnes, afln de raarcher plus rapidement et de donner les ouvrages a moindre prix, qualre volumes
du dobble Cours d*Bcriture sainte el de Tlrtologie fureni liros avec la correction insufDsante doimoe daus les impri
meries a presque tout ce qui s^dite; il est vrai aussi qu'un ceriain nombre d'aulres Yolumes, appartenant a diverses
Publicalions, furent imprlmas ou trop noir ou trop blanc. Mais, depuis ces temps oloignos, les mcaDiques out
cd6 le travail aux presses a bras, et rimpression qui en sort, sans 6tre du luxe, atlendu ?ue le luxe jurerail dan*
des ouvrages d'une telle niiure, est parfaiteraeut convenable soos lous les rapporls. Qoanl a la correction, i l esi
de fait quOIle u a jamais portoe si loin dans aucone odition aocieone ou contemporaine. Etcorameot en serait-il
aulrement, aprfcs toutes les peines el toutes les dopenses que oous subissons pour arriver a purger nos ^preuves de
loutes faules? L'habilude, en typograpbie, m6me daos les meilleures maisons, esl de oe corriger que deux opreuves
et d'en cooterer uue iroisf&me avec la secoode, sans avoir prpar6 en rien le manascrit de 1 Weur.
Dans les Ateliert Calholiques la diflerence esl presque incommensurable. Au moyen de correcteurs blancnls sous
le harnais et donl le coup d'iril typographique est sans pilio pour les fauteg, on commence par proparer la copie d'un
boul a 1'aulre sans en excepter un seul mot. On lit ensuile en premi^re gpreuve avec la copie ainsi prparoe. On lit
en secoude de la m6me maoi^re, rnais en collationnant avec la premi^re. On fait la mme cbose en lierce, en collalionnanl avec la eecnnde. On agil de mme en quane, en collationnanl avec la tierce. On reoouvelle la m6me ration ea qninte, eu collalionoant avec la quarte. Ces collationnemenls ont pour but de voir si aucune des fautes
eignaloes au bureau par MM. les correcieurs, surla marge des opreuves, na ochappo a MM. les corrigeurs sur 1e
marbre elle mîal. Apr^s cescinq leclures enli^res controloes 1'uoe par Pautre, ei en dcbors de Ja prparalion
ci-dessus n\enlionnê, vieot une rovision, ei souveol il en vieut deux on Irois; puis cliche. Le clicbage , par
consequent la porei6 du texte se irouvaut immobilisee, on fait, avec la copie, une nouvelle Jeclure d*on bout de
preuvft a 1'autre. on se livre a une nouyelle revision, ei le tirage u'arrive qu'apr^s ces innombrablee procautious.
Aussi y a t-il a Monlrouge des correcieurs de toules les nalions et en plus grand nombre que dans vfngt-clnfi
imprimeries de Paris rounies ( Aussi encore. la correciion y coute-l-elle aulant que la composilion, landis quîlleurs
elle ne coute qne le dixteme ! Ausienfin, bien que rassertion puisse paraitre temeraire, Pexactilude obienue par
lanl de frais et de soins, fait-olle que la pluparl des Editiona des Ateliers Catlioliques laissent bien loin derri&re elles
celles mome des clbres Ben^diclios Mabillon et Momfaucon ei des c61&bres J^suites Pelau et Sirmond. Que
compare, en effet, nMmporle quelles feuilles de Ieurs odilions avcc celles des noiree qui leur correepondent. eo gree
comme en lalin, oo se convaincra que rinvraisemblable eî une roalito.
Dâilleurs, ces savanls iminents, plus prooccupos du sens des textes qoe de la parlie typographique et D'6lant
point correcteurs de prnfession, lisaienl, non ce que poruient les epreuves, mais ce qiii devail s'y trouver, leur
haute intelligence suppleaol aux faules de Podition. De plus les , comme les Js'iitea, oporaient presque
tovjours sur des manuscrils, cauae perp^tuelle de h mullipllcito des fautes, pendant que les Ateliers Caiholiques,
doot le prf>pre esl surloui de resgosciler la Traditiou, D'op6rent le plus souvent que sur des imprim^s.
L e R . P. De Buch, Joûile Bollaodisle de Bruxelles, nous ocrivait, il y a quelqoe lcmps, n V o i r pu Irouver en
dix-bait mois d'olude, wte ieule faute daus notre Pairologie laline. M. Denzinger, professeur de Thoologie a 1'Universito de Wurzbourg, et M. Kelssmann, Yicaire Goral de la m6me ville, nous mandaieot, a la date du 19 juillet,
n'avoir pu ogalemeni surprcndre une teule fauic. soit dans le latio soit dans le grec de notre double Patrologie. Eofln,
ie savant P. Pftra, B6nodiciin de Soleeme, ct M- Bonelty, direcieur des Atmale* de philosophie chrilienne, mie aa
d6Q de nous convaincre d'une seule erreur typographique, ont forcos d'avouer que nous n'avions pas trop
preum6 de notre parfaite correction. Dans le Clerg6 se irouveDt de bons lalinisles el de bons hellonisles, ei, ce qui
esi plus rare, des hommes ir^s-posilifs et trs-praliques, eb bien ! nous leur promelions uoe prime de 25 cenlimes
par cbaque faute qu'ils docouvriront dajis n'imporie lequei de nos volumes, surtout duns les grecs.
Malgr6 ce qui proc&de, TEdileur des Cours complett, aeotanl de plus en plus rimporlaoce et mAme Ja n6cessil6
dune correction parfaite pourqu'ou ouvrage soil verilablemeni ulile et estimable, se livre depuis plos d'un an, et
esl r^solu de se livrer jusqu'a laflna une oporation longue, p6nible et couleuse, savoir, la rovision enti^reet
universeUe de ses innombrables clich^s. Ainsi chacun de ses Yolumes, au far et a niesure quMl les reraet sous presse
eal corrigo mot pout raot duo boul a Taulre. Quaraoie bommes y sonl ou y seronl occupos pendani 10 ans, et una
sommd qui oe saurait fttre moindre d*un demi-ipillioo de francs esl consacree a cei importaot controle. De celte
roani^re, les Pablications des Ateliert Qatholiques, qui doja se dislinûaient enire toules par la eup^riorito de leur
correciion^ n'auroptde rivale?, eoos ce rapporl, daus aucun terops m daus aucun pays; car quel est T&Jileur qai
pourruit et voudrait se livrer APRES (OLP a des travaux si gigantesques et d'un piix si exorbtlanl? II fait
cerles ^tre bien d'une vocaiion divine h cel eiTet, pour ne reculer ni devant la pelne ni dcvant la dopense,
euriout loracjue PEurope savanie proclame que jamais volumes n'ont ei6 6ditos avec tanl d exactitude que ceux de
la Bibliolhtque universelle du Clerqi. Le (irosent \"lume est du uombre de ceux r6viss, et tous ceux qui le serout
a Kavenir porteront celte note. Eii consuquence, pour juger les productions des Atelien Catholiques sous le rapport
de la correclion, il ne laudra preodre que ceux qiti porierouLen Tavis ici traco. Nous ue reconnaissons que celle
edilion el celles qui suivroni sur nos planches de ainsi corrigoea. Ou croyail autrefois que la sUrootvpie
mmobilisait les faqies, allendu qn'un clicho de melal o*esl poiul olaslique; pasdu lout, il introduit la perfection,
car on a trouve le moven de le corriger jjsqu'a exliuciion de fautes. L'Hobreu a cle revu par M. Dracb, le Grec
Dar des Grecs, le Latfn et le Franâis par les premiers correcleurs de la capitale en ces langues.
lous avons la consolation de pouvoir titiir cei avit par les roflexious suivanles : Enfin, noire exemple aflnipar
ebranler les gran4<CM publicalions en llalie, en Allemagne, en Belgique et en Krance, par les Canom grecs de Rome,
le Gerdil de Naples, le Saint Thomas de Parme, Bncycloptdie religieuse de MuDich, le recueil des dtclaratiotu d
rites de Bruxelles, les Bollundistes, le Suarez et le SpiciUge de Paris. JasquVi, on n'avait sa roimprimer que des
ouvrages de courie baleiue. Les in-4, ou s'engloulissent les in-folio, faisaient peur, el on n'osa.1 y loucher, par
craintc de te noyer dans ces abtmes sans fond el sans rives; raais on a fini par se risquer a nous iraiier Bien plus,
AOHS untre impulsioD, d'aulres Edileurs se prepareul au Bullaire universel, aux Dichxom de loutes les CongrGgations,
l\ unc Biographie el a une Hitloire gouerale, elc, elc Malbeureusemenl, la pluparl des oditions d^ja faites oo qui se
Toiit, sont sans autorilo, parcc qu*elles sont sans exaclilude; la correction semble eo avoir faile par dcs areugie^,
t''t qtTon n'en ail pas scnli la gravito, soit qu'oo aii reculo devanl les frais; mais paticnccl une reproduciion
viirrccle aurgira biontrtt, no fiU-ce qu'a la luuiiere des ^coles qui $e sont failes ou :qui se feront enrore.
t
TRADITIO
SIECVLA
CATHOLICA.
Tl-M,
ANNI
frO
561-614.
i/-Pf
,
,
,
.
S. . . ANASTASn,
COGNOMENTO
PATRIARCILE
SJNAITJE,
ANTIOCHENI,
OPERA OMNIA,
POST
EDITIONES
BANDINU,
JACOBI
CARDINALIS
GRETSBRT,
FRANCISCI
COMBBFISII,
UBNRICI
MAU,
PRJBVIA,
QUAM FlBRl POTUIT,
BMBNDATIONE,
AD PRELUM
REVOCATA.
CANISll.
ANGELl
JOS.-MARLB
DILIGENTISSIMA
ACCRDUNT
ANASTASII I ANTIOCHENi EPISCOPI, ANASTASII ABBATIS S. E U T H Y M I I , ANASTASH IV ANTIOCHENI,

A N A S T A S n P R B S B Y T E R I , ANTIOCHl LAURJE S. SABJB M O N A C H l ,
QUJE
SUPERSUIfT;
ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCfiNTE J.-P.

BIBLIOTHBCiC
CLEfttl
MIGNE,
lHVlYERi^,
BIVB
CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS S O E N T L E ECCLBSIASTICJt RAMOS EIUTORB.
i i a e a s y
TOMUS
VKNIT
12
KXC13DEBATUR E T VENIT
UNICUS.
FRANCIS GALLICIS.
APUD J.-P.
MIGNE
KDITOREM,
IN VIA UICTA TIHBAUT, OLIM PAMIIOISE.

PHOPti PORTAM LUTETI/E PAUISIOIUIM VULCO
WENPEh NOMINATA&I, SEU PETlTsMONTllOUCE,
NUNC VERO INTUA MOKNIA PAIUSINA.
TRADITIO
SMCULA
CATHOLICA.
VI-VIJ,
ANNI
5Gi-6i*.
ELENCHUS
A U C T O R U M E T O P E R U M Q U I I N H O C L X X X I X COIf T I N E N T U B .
S. ANASTASIUS SINAITA, ANTIOCHENDS PATRIARCHA.

Vi Dux adversus Acephalos, ex editione Jacobi Gretseri.
col. 35
Quastiones et Responsiones centum quinquaginta quatuor, ex ejusdem editione.
327
Oratio de sacra Synaxi, et de non judicando, deque injuriarum oblivione, ex editione Francisci Combefisii.
825
Anagogicarum contemplationura in Hexaemeron ad Theophilum libri uudecim,
Latine, incerlo interprete, ex Bibliotheca Patrum Lugdunensi.
851
Liber duodecimus, Greece et Latine, ex recensione Petri Allixii, interprete
Andrea Dacerio.
1051
Oratio in psalmum vi, ex Henrici Canisii Thesauro.
1077
Oratio altera in dictum psalmum ex alio codice.
1115
Ex scrmone in illud, Sectmdum imaginem, fragmentum, juxta edilionem card.
AngeliMaii.
1143
Sermo tertius, ex editione Jos.-Mari Bandinii, quem Jege in prfievio Monito.
1150
Contra Arianos fragmenta, ex Collectione Vaticana card. Maii.
1179
Sermo in defunctos, ex edilione Christiani-Friderici Matthfleii, cum interpretatione nostra.
1191
Disputatio adversus Judeeos.
1203
ANASTASIUS 1 ANTIOCHENUS PATRIARCHA.
Orationes quinque de rectis dogmatibus, Latine, interprete Francisco Turriano.
Sermones quatuor, interprete Franciseo Combefisio, ex editione Andrea Gallandii.
1309
1361
ANASTASIDS ABBA8 S. EUTHYMII.

Epistola ad monachos apud Calarim constitutos.
1409
ANA8TASIDS IV ANTJOCHENUS PATRIARCHA.

(De hoc Anastasio, cui nonnulli orationes quasdam inter opera S. Anastasii primi
(col. 1389) editas tribuunt, vide Fabricium
in Anastasio primo, hujus volu-
minis col. 1295.)

ANTIOCHUS LAURjfi S. SABJ MONACHUS.
Pandectes Scripturfie sacra, ex Ducrei Supplemento.
Exomologesis.
f
1415
1849
Parisiis. Ex typis MIGNE.
ANNO DOMINI D L X I .
S. ANASTASIUS SINAITA,
ANTIOCHENUS PATRIARCHA.
NOTITIA.
(FABRIC. Bibltolheca Graca, ed. Harle&s, tom. X , pag. 574.)
Anastasius, presbyter et monachus Paleestinus in monleSina (1), apud Nicephorum. (2) et

in Martyrolog. Rom. 21 April. atque alios inde recentiores quamplurimos ldem habetur
cum Anaslasio, qui post Domrrinum ab a. 561 episcopus Theopolilanus sive Antiochenus
fuil (3), et Justmiani imp. ediclo (4), pro Aphthartodocetarum Juliani Halicarnassei et
Cajani sententia edito, qui Christi corpus ante resurrectionem incorruptibile fuisse staluebant, constanter reslitit, ac postea a Justino Juniore (5) a. 570 affeclus xxni annorum exsilio, restilutus demum anno undecimo Mauritii (6) post Gregorii Anliocheni mortem a. C.
593 etdiem obiii a 599 , altero Anastasio in episeopatum succedente (7), qui Gregorii
M. librum De cura pestorali Grcece (cujus versionis, q u intercidit, mentio apud Gregorium
ipsum lib. x, epp. 22, etJoannem diaconum in Gregorii Vita, iv, 14 18]), vertit, et a Judis
postea in tumultu interfectus et exustus fuit a. 609(9), de quo Martvrologia 21 Dec. Sed
rectius ab utroque horum dislinguitur Anastasius Sinaita, (10) a Grcis recentio(1) Artastas. Hodego, p. 78 : ( *, 72: *
, et . 202 : \ " , eic. Nicepborus, , 44 : '
, \ \ .
(2) Nicepborus. x v n , 29 :\ ^
&. Adde , 44.
(3; V. Caial. pairiarcharum Anliochenorum in
Mouifauc. bibl. CoisL, p. 194. HARL.
(4) Evagrius, iv, 4 0 ; Nicepli. xvu,30. [Walch. i n
Hisloria lixresium, Germanice scripla lOm. VIII,
p. 57S seqq. 590 seqq. 599 seqq. copiose agit de
Justiniano ejusque edicio. Add. Assemanni Bibl.
linuisse; nec a 572, sed a. 570, ab imper. Juslino

Juniore in exsilium pulsum esse, ila nt, secundum
Nicephori, palriarcb Cpoliiani, cbronographiam,
Ecclesiit* Aiiliocbenae praefuerit annos uiidecim,
posl exsilium autem imegros annos sex et viginti
oclo dies, n. a die 25 Mariii a. 593 usque ad diem
21 Aprilis a. 599 qno (v. Marlyrulog. Roman. d.
21 April.) obiil. Koilarius vcio in not. A. p. 359,
obscrval, ea, quse Lanibecius de vero AnasUsii redilus amio dispulat, cum lemporum quidem ralionibus pulcbre (Oiisentire; sed e.x sola iameii epigrapbes codicis (Viudob. X C , n. 46), recenti adniodum
maiiuscripiae, aucioriiate et ude pendere, nisi crcdiderie, bomiliam ipsam una cuiu sua epigrapbo
ex pervetustoquodaiu iideque diguo l.bro fuibSe exscriplauu Denique aniuiadvcrlit, Oudimim ad b s c
IIOII advenisse aiiimiuii, el in boc rcdilue amio
orient. II, p. 90. HARL.]
consignando Barojiium pone seculuiu, Lambeciani
(5) Evagrios, v, 5 ; Niceph. , 56. FABR.
calcnli ne memiiiisse quidem. Laiitbccius * iu
Jnstinu Juniore non mullalus est exsilio propterea,
vol. VHI, p. 933, disliuguit Anasiahium SinaiianK
qood resiiiil ediclo Jusliinani, uii Hamberffer in
a duobus Anaslasiis, S Maxiiui discipulis, quorum
iuverla$>igen Nachrichten, eic. lom. 1, p. 450 (ubi
alleruin, a. i>62, allerum aiitcin a. b66 obilsbe> ei
dc Anaslasio, a. 564 , rniscopo Aiiliocbcno a g i l ) ,
atiiipie |rodideruul.\. Walclt. J. c. pag. 596, not. 2. quoruin amliorum in opnsculo Anaslasil de haer^ Monifaiicou. Bibl. biblioihecar. mss. p. 1218, sibus ei syuodis fleri ineiilioncin, osiendil. Idem
ibid. p. 272 seq. agil deAnaslasio, discipulo Maxiroi,
0. el 1219. C ; duo cod.l. biblioibeca? SS. Scrgii, cic.
me oraulur, qui coulineiil Epistolam Anuslum ma- de quo v. infra \n b. cap iu Anatlatm, Mturimi
discipulii. HARL.
uaeki ad G. Abbatem de corpore Chriili, quae niiin
ad lianc pertineanl conlroveisiaiu, alii dijudica(8) Mcepliorus, , 44 et 56.
bunl. UARL.
(9) Prinreiu Auasiasium episcopuin exustum a
(6) Evagrius, v i , 24; Niceplh xvm, 26 et 44.
Judjeis scribil Miccpborus, , 44, qtiod refellit
(7) Lauibeiius, v n , p. 109; Eibr. s. pag. 359 Baronius ad Mai (yrolog. Uonu 21 ApriL el ad a. 599
eeqq. ed. Kollar. ubi Lainbec. primum de malione n. 10 el a. 609. n. 3.
Aua&iasii ad Antioi henos babila (dc qua paiTlo
(10) lticbanlus Simon, tom. II Bibl. cfmsie ,
inferius agilur), quaedam adnoiai; luni osleudil,
p. 27, et in censura BibL eccles. Dupin. Utm. I ,
Anasla*iuin a. C. 593, die 25 Mariii iterum cou- pag. 235; conf. Bluudel, Eclairciss. tur VEuchaicendU&e ibroaum pairiarcbalein Aiiliochenum,
risiie, p. 370 seq. Acta SS. tom. U April. 21 ,
fanc auiem non a. C. 561, sed a. 559, ptiroum obp. 850 seq.
PATROL. Ga. LXXXIX.
1
11
S. ANASTASIUS SINAITA.
12
ribus diclus(ll), qui aliqucr tempore post scripsisse se Hodegum clareindicat.ubi pag. 198,
refert narrata sibi ab Alexandrinis, qu gesta sint post tempora beati Eulogii pap Alexandrini, quia. C. 608 (12) obiit. Deinde pag. 296 testatur, patriarcham Alexandrinucn Theodosianorum eo, quo scribebat, tempore fuisse Joannem, quem constat patriarchatum illum
tenuisseab a. 677 ad 686 (13). ltaque recte diversum faciunlSinaiiam ab Antiocheno ulroque
" David Blondellus libro De Eucharistia teteris Ecclesioe, qui
Rotoraagi Claudio Sarravio
curante a. 1640 lucem vidit; Edmundus Aubertinus De sacramento Eucharistice, p. 893 et 930;
J. Dallfleus lib. De scriptis Dionysii, c. 33, p. 188 ; Alialius, lib. De Simeonibus; Henschenius, ad 21 April., tom. II, p. 852; Mattheeus Larroquanus llist. de VEucharistieâvX. n,
cap. 11, p. 531; Antonius Arnaldus, Hb. Be transsubstantiatione, Gracis sceculi VII, VIII, ix, et x, credita, contra /. Claudium, lib. vn, cap. 7, pag 282 (Ptrpetuiti de la
foy, tom. IV); Rich. Simon, lib.n, Bibl. seiectae, Gallice editae cap. 2, et J. Baptista Solerius
in Appendice de institutis Coplo-Jacobiticis, posl tractatum de patriarchis Alexandrinis,
tom. V ; Act. SS. Janii, p. 117 seq.; Barthol. Germon, p. 373 De hcereticis eccles. codicum
corruploribus, iib. n, cap. 14, Paris, 1713, 8, ut Antonium Pagi, aliosque jam pra>tereara.
F A B R . Conf. Fabricii noshi Biblioth. etcksinst. ad Sigebert. cap. 42; Dupin. Ilist. eccles.
vol. V, pag. 67, aul Nouv. Bibliothtque,
tora. V, p. 95; Cave, Hist. litterar. scripiorr. eccles.
tom. I, p. 531 seqq.; R. Ceillier., Bist. qinir. des aut. eccies. de Anastasio, episc. Antioch.
l o m . XVI, pag. 630; ac tom. XVII, pag. 430, de Anastasio, monacho Sinaita, ante a. 686;
Lequien, Orient. Christian. tom. II, p. 734 ; Alfons. Ciaconium in Bibliotheca, libros
et scriptores ferme cunctos ordine aiphabet. corupiectente; ed. J. Erhard Kappii, Amstel. et
Lips. 1734, fol. p. 134 et 135; Adelung in Fortsetzung des Jcecher. Gelehrt. Lex. tom. I,
p. 776 seqq. qui distinguit Anastasios Sinaitas I, II, et quartum, Anaslasium Sinaitam, UK>nachum (a. 680), et Anastasium Theopolitanum, quem tempore Cyrilli, circ. a. 390,
rixisse putabat Vossius; at Adelung recte dubitat; Molieri, Homonymoscop. sect. 2,
.cap. 5, 3, p. 414-417 de variis Anastasiis; Saxium in Onom. lil. II, p. 49 scq. ubi recle
quoque distinguit Anastasios; n. majorem, episcopum Antiochenum ab a. 561 (quem denalura scribit a. 598) ab minore, majoris successore, et ab Anaslasio, presbytero ac monacho
Sinaita in Arabia (a. 680. V. Sax. ibid. pag. 81, et Moshem. Institutt. hist. Eccles. SABC. V I ,
. n, c. 2, 8 (a) c. 3, 4). Insuper Saxius laudat Pagium in Crit. Baron. DXCIX. II, I H
p. 638 seq. t o m . X, et pluribus locis, itena Jac. Basnagium in Observatione de duplici
Anastasio, Antiocheno fet Sinaita, p. 433-435; Canis., Lect. antiq. l o m . I; Walch. in Historia hceresium laudata, tom. VIII, p. 827 seqq. et alibi. In primis memoranda est Cas. Oudini Diss. de Anastasio, episcopo Anliocheno et Sinaita, nominis quarlo, ejusque operibus
lam impressis, quam IUSS. ipsi attributis, in Coumienlar. de scriptor. eccles. t o m . II,
col. 5-4-583. Recensel opera, qu*B etiam a Fabricio sub Anasta$ii nomine commemorantur,
addita codd. mss. in quibus illa insornt, notitia, et, ralionibus atque conjecturis ex ipsis
operiuus petitis, eviucere stadet, pjurima quidein habuisse auctorem Anastasium Sinailam
et Autiocnenum episcopum, nomihis quarlum, circa an. 1010, vel 1020 colloeandum, et
unicara duntaxat orationem, ad Antiochenos postreditum habitam, videri ad Anastasiutn
seniorem, Antiochiee episcopum, speclare. In tomo aulem l, p. 1663 seq. agitde Anastasio, monacho Sinaita,et patriarcha Antiocheno, hisjus irbminis tertio, a. C. circ. 685, auctore
?
Narrationis COtnpendiariee de hceresibus. H A R L .
ANASTASlI SINAIT.E SCRIPTA.

1. , Dux t?tiB, advereus Acephalos, Sevenanos et Theodosianos, unam in Christo
naturam tantum admiilenles, quosomni genere argumentorum et sacr Scriptur ac veterum Patrum testimoniis oppugnat, et objectiones ipsorum (14) dissolvit, cum illis coram in
Syria et jEgypto, praesertim Alexandriae testatus se plus simplici vice disceptasse. Patt-um
dicta pleraque e tnemoria ascripsisse se, scriptis eorum in eremo destitulum, non diffitelur(lo). Pnmus hunclibrum ex codice Auguslano (16) edidit, Lalina versione donavit el
Marco Velsero, cujus beneiicio codicem ITJS utendum acceperat, Greece et Latine vulgatam
consecravit Jacobus Gretserus S. I. Ingolstadii 1606, 4, [etin opp. Gretser. tom. XIV, part. u,
p. 100, Ratisb. 1740. fol.] Latine recusus est in Bibliotheca Patrum, edit. Lugd. 1677,
tom. IX,.p. 808 seqq. At Graece ab primee teropore edilionis nunquam iterum prodiit, unde
operro pretium esse, novam illius concinnari ab aliquo erudilo viro, qui opus novo
studio recenseretad codices mss. qui rairum inter se diversi exstant iii variis bibiiothecis,
ut Cffiârea (17) et regis .Christianissimi, Colberlina aliisque. Nam Gretserus, unico usus
(H) Conf. Hamlterger. Zuverlats. Nackricht.
tom. l i l , p. 512 seq<f. IIARL.
(12) Vid Barou., ad a. 608, n. 9.
>
(13) Enseb. Renaudot. HUtoia pQlriarchartm
Alex. pag. 177.
.
114) Anaslas. Hodeqo, p. 96, 152, 156, etc.
(15) Id. p. 106, , oit
; ,
. Trriano ad
Conslilul. apostol. VUI, 27, p. U 5 , laudatur Anailasins patriarcha Antiochenus ante annos mille e
ampliusin libro variarum qucestionum theolog. (fui
' inscriplus est.
(16) V . Reiseri lud. mss. Bibl. Augnslanie, pag32, n. 32. HATL.
(17) Vide Laiubrcium, !U, pR. 64 el 164; IV,
. 204 [sive seocunMim cA\[. Kollar. . III, .
175 seq. n. 4, WHI. X L V I , ubi uon SOIUJH Latnb.
\'i
NOTITIA.
14
codice, nec semper sensum est asseculus, scholia texluiinseruit, contulit alia, et in Greecis
mulla emendanda reliquit meliusque diêrenda, qua de re nemo dubitabit, qui Richardi
Simonis novam bibliothecam selectani, Gallice editam, tom. II, cap. 2, aut censuram Bib).
eccl. DuphiianeB, tora.I. p. 232 legerit. Idem narrat, se ad mss. quosdara libros Gretseri
edilionem contulisse, multaque in i!la emendasse, elstudio suo recensitam in lucem iterum
dare voluisse. Sed huic ejus proposito fata intercesserunt. Quanquam autera aliena queedam
huic Jibro assuta non negaverim, , quflB pag.,10 legitur, et in duobus
Hodegi IDSS. ut regio uno Paris et Colberlino non exstat, in afiis codd. exsiat sub nominc
J. Daiuasceni, quettiadmodum et Definitiones, p. 22 seq. et 48 obvias (Vide Mich. le Quieu
ad Damascenum, tom.I, p. 661, 662 [18]) ; tamen Preeiationem et Scholia non collectori,
nescio cui, cum Simone, sed Anastasio ipsi libenter tribuerini.FABR. Cave 1. c. pag. 531
seq. hocopus tumex variisipsius Anaslasii, tum ex nonnuljis veteruni opusculis ccmsarcinatnm opinans, tnbuil Anastasio palriarchfle Antiocheno, sed arecenliore quadara manu hand
leviier iiiterpolalum esse arbitratur : nec dissenserunt Weismann. atque Moshemius. Conlra
plures viri docti, a Fabricio in 1 laudati, atque Natal. Alexander ia Hi$t. eccl. tom. V,
p. 412, Jac. Basnage, Thes. monimentor. lom. I, p. 570 interpres german. Moshemianffi
. E. Reilbronnensis, tom. I, p. 781; Lequien 1. cit. vindicant id Anaslasio, monacho Sinaitae, ciica fin. saculi septiirii; eoruuique sententifie subscribit el de ipso opere sobrie judicat
Walch .1. c. p. 828 seq. Verum Oudin. 1. c. capp. 3 el 4, p. 554 sqq. et p. 580 seq. contra Cave
et Arnaldunj, qui id opusculuni causae s u favens Anastasio seniori asserit in libro (uti
citat eum Oudin.) De perpetua ftdt Ecctesice circa realitatem corporis et sanguinis Christi in
Eucharisda, Jib. vu, cap. 2, p. 649, piuribus argumentis evincere studet, auctorem incondit iliius farraginisftiisseAnastasium, nomixiis quartum.
2. Memorat Anastasius in HodcQo >, pag. 2, sub Flaviani CPol. nominc a se
editum p. 192, 194, necnon 'ad popuium, p. 118, et adversus
Ncstorium, beeresim ejus fuse et ^ ^ . Sed ex bis oumibus nihil Jucein
fidit : nescio an alicubi adhuc deliteseant rass. Cerle Possinus Henschenio scripstt, solius
Anaslasii Sinaitee operurti eatalogum in bibl. Vaticana servaloruin implure qualaor magnas
paginas. Quanquaih Antiocheni Anastasii scripta cum scriptis Sinaitee et alioruni fonasse
Anasiasioruiu communiter a librariis et calalogorum auctoribus confunduntur.
Anastasii presbvteri Collectanea conlfa Severianos, qure Lal. ex Turriani versione dedil
Canisius, tom. IV Antiqq. leciion. integriora exslant Greeee ins. in cod. bibliolhec collegii
Jesuitarum Paris. Vid. J. Harduini Opp. selecta, p. 239, 243.
pJura excerpla ex Hodego. In cod. X X , n. 1,
ceuset, id exemplar mst. esse dignissimum, qnod
plu(. 8, pars llodegi, Anaslasii (falso lcgilur AihadUrgenler curaleque conferalur cum edil. Greiseri,
led idem quoque judicat Kollar. el cum Lambecio vasii), brcvis expo$ttio fidei; quae ni lioc cod. conspirent cuui edil. quie imilia discrepem ab ea,
dilori fuluro cominendal. cod. L X X V H , n. 45(i
eodeiu tnm. pag. 406, a Laiubecio uberius descri- oslendil Uandin. In cod. V111, n. 54, plut. 9 Definuiones theoiogicw, ex capite secondo llodegi. e l
Bimn^) qni quidem a priore cod. el Greiser. edii.
t*x eodeni opere Defidein ood. VI, n. 5, plnl. 86.
raiione lum ordiuis, qttam varr. leclionum et IIOIIV. Bandiiii cav. rodd. Gr. Laureut. pag. 121, 564
anllorum additaiueiilorum non inediocriier discruseq. 402; ct III, pag. 294. Anaslasii, episc. Anpai. Idem Kollar. laudal ejusd. epusculi excerpia
et apospasmalia in codd. Vindob. CLXXXIII (v. tiocheni, qnajdain, Canlabrig. iu co.l. X X V I , colleg.
S. Triiiiiai.il. 516. Cat. mss.Angl. tom. I, part. m .
U m k IV, p. 449),CXLVII. (Lambec. Vpag. 268),
ei C C X L I X obvia, qua* editioni novae tnservire pos- Secundiim Monifauc. in bibl. Iribliotliecar. msfe.
UiJl. Praeterea in memorato cod. X L V I , n. 5, cst exslanl Koinaiin bibl.Slnsiana, Anaslasiiopera (pag.
Appendix operis ciiali, qua3 in ed. Greiser. est lan- 178, i i . 157), ibid. in Bibl. Palrutn S. Basiiii, daui.(pag. l u 6 C etMontfauc. Diar.tial. px^. 216).
quam pnwBmium. ln cod. CLXXXVI1I, n. i , apud
Ibid. in cod. Ollobon. , el qu;eslio:ieS
Lambec. l V , p . 4 4 9 , sunt iriapriora Hodegi capiia.
ac responsiones (p. 185 et p. 188 A). AuguHARL.] Aul>eriiiiuin el Ricb. Siinouem, locis cilaiis.
FABB. Addere juvai iiotiliam ationiui codd. mss. &l Vuidel. Anasiasii in octo codd. Mazarin. (pag.
Apad Lambec. V, p. 3 , suni in cod. CCI, n. 2, 1306 D); opuscula etexcerpla ex cjusdeiu uperiuus,
in codd. Taurtnens. (p. 1394 A) dc verilale IKISIIOdeGniliones ibeologica? ex S. Clemeiitis aliorumnue
rum doginaium smnones, son libri quin<|ite, iu
variorum Pairum scrioti collecta.*; exdem, p. 320,
bibJ. Sfo liaua (p. 708 A.) Iludegu* cl de leilis
vol. I V , in cod. C L V , n. 6, sed in inscnptione
apud nos verilalis dogmaiibus , sennoiics quanulla fit memio J . Damasceni; in cod. auiem
t C X L X X , . 1, csi caput secundum Hodegi, conli- luor, iu bibl. Esconal.|V. Pliicr, liiner. per Hispan.
p. 156, ubi a.^cribuiitur Anastasio, qusr. Aniiocltenejis varias definilioue^ tlieologicae. f. Lambec. V,
no. Fragiuenla ex Hodego^ In cod. Mosqtiensi
p. 298; add. infia ad 7, n. 23. Hodegus ms
cx caL CoiisUntini Varini cilalur a Lauibec. I, p. G C X V l . ellludegiis in cod. G C U I . V . MatiKei Noiil.
ross. aynod. Mosquens. p. 142 vt 163. <*<!. in 8. Ibid.
275 seq. In cod. Bavarico L X V I est ex Hodego
Anaslaeii exposiiio per capita in epiiome dc Hde. p. 306, ii. 38, in co.l. X : ,
V.Hardl in AreliuiBiyiragen, eic. 1804, pan. , p. * "; ;
24. Add. infra dc edilis Auastabii scripns, ti. 4. . E.idem Protlifcoria Rouiie in bibl.
Paris. ifl bibl. publ. cod. DCCCXCVIII, 6, Defini- PalruuiS. Basilii. V. Moalfatic. Diar. tlul. p. 215.
HARL.
{ione* ex Hodego, el in cod. DCCCLXXXVJI. 5 (sic
ia catal. cilaiur): Anattasii, pairiarchce Anliocheni, (18) Uisceptalio Gaianiiifi et ortbodoxi, c. 23, p.
ftl et CyrilU expositio onhodixcefidei.Hodegus au5'9. Eadetii cum illa Abnicdis Saraccni el Sajaolem ibid. i codd. MLIII, 8, ti M L X X X I V . Flo- ii;r Gazai.
renimx, in cod. Laurcut. XII, n. 42, piut. 6 coiuy
S. ANASTASIUS SJNAITA.
1C
3. Sub Anaslasii Sinaitae et patriarchfle Antiocheni nomine etiain

nep\ , Qwxstiones et responsiones CLIV, de variis argumcntis, GrflBCje et
Latine ex tribus codd. Vaticanis cum insigni au^tario editaesunt abeodem Jacobo Grelsero,
Ingolstad. 1617, 4. [Repet. in Opp. Gretseri, Ratisbon. 1740, fol. tom. XIV, part. n, f sqq.
HARL.] Latine recusee in Bibl. Patrura edit. Lugd. lora. IX, pag. 956 seqq.; sed palriarcham Amiochenum a Sinaila monacho, Hodegi auctore, diversum esêjaiu nolavi, et sub
SinaitflB n o m i n e qustiones diserte laudanlur aPhilippo solitario, qui a. C. 1105 scripsil, in
dioptra iidei Chrisiianfle ad Callinicum monachum libro iv, p. 150. Producturus enim quslionem, quce in hisce est numero xcv, Fidelem, inauit, et Deo afflatwn testem dabo nomine
Anastasium, cognomento Sinaitem, docentem et scriuentem clare super his, quce inlerrogatus
fuerat. Viderititaqae Gentianus Hervetus.qui XCIII quaestiones ex his latine vertit, edidilque,
in Bibliothecis Palruiu srepe recusas, sub nomine Anastasii Nicffini : haud dubie ms. codicem
suum seculus, cui prater Philippi testimonium tot alii refragantur, qui Anastasio Sinaitae
has qutestianes Iribuunt, ut videre licet apud Lanibeciura 111, p. 197 (20), ubi meraorat
codicem, ex quo suppleri possunt qunrstiones sex, quae post XLII in Gretseriana desideranlur,
et in Hervetiana Laiine tanlutnmodo exstant: et in Monlfauconi bibl. Seguieriana sive
Coisliniana, p. 188 ei 189, ubi CLVI queestiones numerantur, et p. 193, ubi niale Alhanasii
qucestiones excusum pro Anastasii; el p. 304, 305, ubi notatur, Anastasium Sinailam in
qucestionibus illis citari, quod in editis non reperio. Memorattamen quaest. 95 se scripsisse
hbrum singularem De divcrsis homitium inclinationibus, et Deum illarum quatenus aa vitia
vergunt, auctorem non esse. \ . '
,
(20) P;g. 485 seq. cd. Kollar. plutibus codd.

i n cod. C C C X X V I I , qtia;siiones (pag. 216,
Ca:sar. Viudobon. occiirruiit Quasliones, e i c , lesie n . 2 ) ; i n codd. C C C L X X V l l l ,et X L V I l l , q u a e l.aiubecio: in cod. XIX fin. quvsiionum c l respondam (pag. 244, n . i l , ac pag. 326, n. 5). Vesionum decinia oclava (s^ctuidiim curas Lainbecii
neliis i u bibl. Julii Jusliniaui, qusesiiones, eic.
posteriorcs), el in Indice voc. Anastasius), de bo- Anastasii e l aliorum Palrum, bis. V. Monlfauc.
ininibus, violenla morle peremplis, adnulanta KolDiar. Italic. pag. 434. Idem in Paleograpb. G r .
lario in nota B, vol. III, p. 9 4 , qiii lamen addit:
p. 48, de duobus codd. Parisiensi et Laurenliano
Cseteriun quasslio baec decima lertia />. Athanasiii n quibus i n s u n t qtircstioues, e t c , Anastasii.
(sic) non in duas niodo quse*>liones divisa esi; sed
Taurini in cod. reg. GXIII, quaesiion. 102; A n a mulio brevior esl i l l a , quac apud Grelserum legilur
stasii.auleni nomine omisso, v. cat. codd. Gr.
i n edu. Quaeslioiiuni el Uesponsionum S. Anaslasii, Taurin. pag. 217. I \cod. C L X X V I I , n o n n u l l a e
pag. 210. Lambec. aulem m Indice I. c. observat,
quxsliones. ibid. pag. 265. In cod. C X C V l ,
id ms. exemplar non mediocriier discreparc ab ed. plurimae quseslioncs. sed cum magno dischmiue
Grelseri. In eod. imlice dicilur exsiare Anaslasii
ab edit. ibid. pag. 296. Florenliae i n bibl. Mequaestio et responsio secunda de vero Deutn adod i c a c Laureul. cod. VI, n . i , plut. 4, quaesliones
randi modo iri spiritu et veriute, sed in coiitcUn,
86, quse quomodo diflcrant ab editis,docei Bandin
p. 255 seqq. de cod. LVIU Anasiasii nonieu nou
in cat. cod. Gr. Laur. I, pag. 524. - Ibid. i n cod.
uiemoratur: in cod. I J X , n. 15, exslal qtixslio
VII, q u i u l p l u r t m u m c o n s p i r a t cum superiore,
quaJragesima scplima de miiaculis Eliae el Elis;ei.
compareni t a i U u m 81 quaesliones ; cod. aulemXVf,
plul. 4, coiuinet 157 q u a B s l i o n e s . V . Batidin. I. c.
In eodem cod. n. 22, el cod. C L V , n. 5 ; CCXIV,
i i . 7 ; C C X L I X , n. 2 ; C C L l l , C C L X X X V I I , n. 15, pag. 525 et 540. Paris. i n bibl. publ. sunt illae,
m o d o plures, modo pauciores, in septemdecim
Mint Quxsliones ci Uespoimones; ex primo codicc
codd. lesle calal. ms. illius bibl. tom. II. seinullas posse quaesiiones supplei i , jam observavii
c u n d u m catal. ms. Angiiae et Hiberniae, i i r tom. I,
Fabricius. V . Lambec. III, p. 485 seq. vol. I V ,
sunt i n cod. Barocc. L X X V l , Anasiasii, palriarpag. 319; vol. Y, p a g . 91, ib. p. 298. p. 331, p.
chae Tbeopolitawi, Responsio ad Gabrielis, pre639. Excerpla ex illis in cod. C X X X I V . V. L a m sbyleri Persa;, qua?sila; in codd. XGI, et CCVI.
bec. IV, p. 196. Qualiiordecim quassiioiitfs i n
cod. C X X X V l l , n. 1, Lanibec. IV, p. 441. T r i - q u a B s l i o n e s e l soluiiones. In cod. Tbom. Roe.
XVII, n. 263 Catal. plures quasliones, bis. llem
giuta ires quaestiones iti cod. C C X X X M I I , . 1;
i n cod. Oliv. Oomwell. G X l et CXII, n . 290, c l
Lamhec. V , p. 197. Quaedam quxsliones incod.
X I X , n . 1 6 ; Lan.bec. VI part. n , pag. 243. 291 Gaial. Malriti, i n cod. regio XIII, quero
l a l e recensel Iriarie in Gat. codd. gr. Malrit. p. 38
Qnaslio 115, in cod. X L V , n. 64; lum qiuestiones
s q q . singulas persequilur, seriem et verba earum,
*ex, ibid. n . 67 ; Larabec. VIII, pag. 947 el 948.
ei quac desunt in edil. Grelser. indicat, alque cas
Quxsliones 254, iu cod. X X I V , n. 2. V. Kollarii
nuuc ordine, nunc v e r b o r u m senientiarumque
Suppleineni. ad Lamb. Gommeiilarr. pag. 209. qui
forma, m o d o copia, m o d o brevitatc manuscripias
docel, diligenli bujus codicis compaialione el
ab impressis m i r e discrepare signiiical. P. 42, ex
Gretscrianuiti coulexluiii Gr. el L a u , versionem
eodem cod. adferl Anaslasii diss. Oe mulliptici maposse nmlio rectius coiisiilui. lnsupcr j u v a l ,
chinalione el deceplione diaboli, quaiu, a i l , inter
noliliam codd. aliarum bibliotbccarum subjungere.
Sinail quaestiones aliavr opera minimc
Exsiaut igiiur illai Quwsliones Dresdce in D i b lAnasiasii
.
repertas, el aliud fragmenlum ex Evangelio secuneleclomli, de quo cud. vid. Goeizii memorabb.
dum Joannem, quod, cx quo Anasiasii opere
bibl. Dresd. iom. III, syl. 4 , p. 361. Monaci
d sumplum sit, baud facile slahii, piotitetur : p.
i n cod. Bavar. L l l l , qunslienes 9 2 ; sed valde
43 seqq. quaesiiones aliae cx eod. cod. r e c e n s e n U i r
discrepare a b edilis, uberius docuil cel. HardU
i n Arclini Bcylragen, eic. auni ^ 0 4 , part. i , p. 19 (nain i i U e r d u m alicna opuscuia s u n l inseria).
hi codd. Escorial. aliquot proîanl q u ^ s l i o n e s .
scqq. AugusUe Vmdcl. s e d s u b faiso Athanasii
noininc, V. Beiseri Indir. m s s . August. pag. 27. V. Pluer. in Itiner. per Hispan. pag. 156.Secundiim Monlfaiu*. Bibl. bibliolhecaf. niss. Boinae i n
Colleclaiiea ex Anaslasio e l aliis, i b i d . p. 39. bibl. Vafcana.in cod. DCXXXLX. egin quondani
Mosquai in bibl. synod. tcslc Malilia'i iu No- Succias qtixdam inlcrrogalioncs : (1, pag. 28. B . ) ~
tilia codd. Grsecor. mss. bibi.olbccar. Mosq. i n
Neapoli in cod. monasterii S. Severini q u x s t i o n c s
8,
i n cod. V , una q u s D s i i o (pag.
18, n. 2 7 ) ;
in cod. CCLII, llcsponsioncs (p. 165, n. 5 1 ) ;
etc. (pag. 154. A.) HABL.
17
011.
18
u i / p i , \ ' 8 Bopfid \
\ , , 4 ,
^, , etc. Collect sunt h/ quaestiones a Sinaita ex variis scriptoribus,
quibus deinde, a nescio quo, ex aliis (21) junioribus nonnulla Volunt esse addila: quemadmodum plura etiam scriplorum variorum aliorum fragmenta illis subjiciuntur in codice
Barocciano et in uno regisChristianissimi, latque Matrit. aliisquel, qu in editis non Herveti
modo, sed quoque Gretseri desiderantur. In quaestione 117, numerum corruptura arbitror pro \ , et verba repetita ex scriptore vicinoillorum temporum,
quibus Judai PalaBstina expulsi circa a. 378. Quaestionera 42, ex Hippolyto in Cantic.
canlicor. et quaestionem 52, ex Isidoro Pelus. petitam nolat Lambecius, III, p. 197 [p. 486.
Kollar.]. Quaeslionem 153 ex Hesychio presbytero, observat prater Larabecium 1. cit.
Cotelerius, tom. III Monument. pag. 531, et quajstionem 144, ex Irenaeo, id. p. 542. Fragmenta, quae in his Anastasianis quaestionibus servata occurrunt, Eusebii, Hippotyti, Severi
ADlioch.,CyriliiAlex., Basilii, Epiphanii, etChrysostorai Graece exbibl. Medicea reginffimalris
in usum academiffi Mussiponlanae edita separalira cum notis suni a. 1592, 4. Nic. Alemanni
breves, sed eruditas notasad quaedara Quffislionum loca exhibet Gretserus in Praefat. Gretseri
animadversiones in Bibl. Patrum edit. Lugd. tom.IX, mala confusione non raro verbis
Anastasii permist sunt. F A B R . Conf. Oudin. 1. c. cap. 5 col. 564 seqq. de hoc opere, qui,
quoniam in illis quaestiouibus multa loca et auclores, quos citat et comparat, reperiuntur,
qui post tempora Anastasiorura, episcoporum Antiochenorum et primi et secundi vixerunt,
colJigit et probare sustinet, opusculum istud spectare ad Anastasium quartum, seeculi xi
scriptorem. Dein multos recenset codd. in quibus id opus custoditur, et de lacunis, ex
codd. supplendis, post Lambecium qudam subjicit. H A R L .
IXDEX SCRIPTORUM ET ILERETICORUM, QUI IN ANASTASII SINAITJE QUiESTIONlBUS
MEMORANTUR.
Diadocbi ascetica capita, qusesl. 2. Ascelici scrApollonias Tyaneus magos, quaest. 20.
Apuleius magus, quaest. 20.
mones, qusest. 9. De perfeclione spiriluali, quaest.
Arabum fabula, daeraonem excidisse, quod nolue- 2 U
rit adorare houiineni, quaest. 426. Arabes solivagi,
Dionysius Alexaudrinus conlra Oiigenem, quaest.
quaest. 427.
23.
Artaitorum quadrageskna, quaest. 64.
Dionysius Areopag., quaest. 6. 21. 22. 100.
Arsenius, quaest. 60.
S. Epbrawi, De judicio, qua^st. 72.
Astrologi, qua?st. 95.
Epipbanii Panarium, qu%sl. 22. 28. 57. 66. 155.
Atbanasius, quaest. 62; Ejus responsa, quaest. 8. Ancoralits, quaest. 23. 28. De XII lapidibus . quaesl.
Quaesliones, quaest. 9.
40. Ad Diodorum, quaesl.45. Ecclesia S. Epipbanii
Barsanuphiami. quaesl. 117.
in Cypro, quaest. 94.
Basilius magnus, qusesl. 61. 66. 67. Ascelica,
Eucbologium, qnxst. 141.
quaesi. 4. 6 . 9 . 14.15. 37.60. 65. 64. 447. In lsaiam,
Eusebius Pamphili ad Maruium, qtiaest. 9. 148.
qnaesl. 2 . 53. Regulae nionaslicae, quaest. 48. 25. 453. Deprisca bisloria, quxsl. 41. 65.
Oral. cnnlra ebrios, qunest. 5: Dialosicus, dusest.
Eustalbiani, qusest. 64.
48. In illnd, Atiende tibi tpsi, quaesl. 4. De jejunio, Gregorius Nyssenns in Orat. Dominlcam, qunest,
qn^st. 64. Episl. ad Caesarium palrichim, qiuest. 7. 4. 41. Ad Olympium monaclium, qua^st. 1. De i i t
Lib. de Spiriiu S., fjuaest. 428. 151. psalnium, qui rapiunlur anle lenipus quaesl. 16. De falo,
qusest. 8. In xxxm psalmnm, qitxsl. 57. princi- qihT.st. 19.
piuni Provcrbior., quaest. 9.65. In divites, qua*st.
Gregorius iheol. in novam Dorainicnm. qtiaest. 4
41. 42. In Haxaem^ron, quxsl. 41. Regulae diflTusius
In Lumina, quacsl. 6. Ex*qnatoreni, qusesl. l l . C o n expbcatae, quarsl. 12. 17. In Evangelium secumlum
Ira Julianum, qua?sl. 12. 65. In plagani granditus,
Lucam, quaest. 12. De Virginilate, quaesl. 66. A d E u - qua^st. 17. 65. De ainore in pauperes, quxsl. 18.'
bulum, qusest. 154. Ad Evagrium mouaclium, quaest.
19. ln Basilium , quais. 66. In Alhanasium,
454. De illo : Quod Deus non 6it aactor malorum,
quaest. 63. ln Caesarium fratrein suum, qttaesl.
qcaest. 47. 48.
21. 73.
Cajanttse, quaest. 417.
Hesycbius presbyler, qurcsl. 453. Confer LainbeCbalcedonensis synodus. Vide Synodus.
cium 111, p. 197, ei Colelerium, 111 Momimenl. pag.
ClemenLisAlex.Slroniata.quaBsl. 44. Ex primoscr- 531.
mone de Providenlia etjuslo judicio Dei, quaest.96.
Hippnlytus in Canticum canticor., qua?sl. 41 et 42
Clemens Romanus, Consliiull. apostol. quaesl. 4.
(conler Lambec. III, p. Ii*7); in Banielein, quaest.48.
6. 42. 14. 45. 46. 20. 22. 35. 46. 52. 60. 64. 65,
Irenxiis, adversus li^rcscs. quxst. 74 et 144.
Cyrillus Alex. Conlra Julian. qusest. 2. De adoConfer CoU*ler. III Monument. p. 512.
raiione in spiriln, auxsl. 20. 39. 57. Commenlar.
Isidorus Pftlusiola, qna?sl. 5. 65. 66 cl 52. Goufcr
in Jobum, quaesl. 30.
Lambeciuni III, pag. 197. Ascelica, q u s t . 2. EpiCyrilli Hierosol. , [quaesl. 4.
slolas quaest. 8. 16. 17. 154. Ad Eusebium episc.
Catecbeiica capita, qusest. 3.
qu*st. 12.
(21) lta prneier alios Allat. De libris eccles. Gros-triarcharum Alexandrinorum p. 418, * awie toin. V
cor. p. 274. Nullas tamen in edilis quaeslionibus
Act. SS. Junii scripsil : Quod ad alium tlodegum
citatur junior anno 6^0, quera Anastasius S i alticel, CLIV quwslionum, etc. FABR. V. Lamnaila poiuit allingere. Nain quod Blondel. pas.
becium et Kollar. in noa , vol. IV Commentarr.
375, de Eucharislia, autumat Olympiodorum v i p. 77, et Cave 1. c. qui id opus vel non esse Anaxisse postan. 900, vel 4000, minime ila se habet,
siasii Sinailai, Aniiocbiaj episcopi, vel ingigiiicttm idem Olympiodonis eiiam ciletur ab Auater inlerpolatum censet, et ex-empla adducil. Sc;l
siasio tn Hcxacmer. Non audiendus quoqite est Oudin. I. c. p. 565, ea, qux dixit Cavc, pueriba,
4. B . Sollerius, qui in Appendico ad //isior. paviro gravi indigtra, graviter pronunliat. HARL
19
20
S. ANASTASIUS SINAITA."
Joanne^ Chrysostomus, quaist. 16 , 6, Maith(pum quast. 1. o. 4. 10. 12. 13. 14. 17. 21. 22.
32. 6 L <?3. 64. 70. I>e jcjunio qiwesl. 1. Joan.
qua?st. 1.5. 6. 12. 18. Dc gradibti* asopnsionum.
qu*sl. 2. Sennoin Clianauaam. qu&sl. 2. In parabolam iicus. quaest. 5. Ad llcbraos, qu:rst. 5.7. In
lCorinlh. qua*l. 6. 9. 40. 41. 56. ln Ephes. qiiast.
6. 7. 12. Ad Siagiiium, quajst. 9. 18. 29. In Acla
aposlolor. quapst. 10. De resurtoclione. qu;cst. 11.
in EpisL ad Ronian. quiest. 12. ln psalmum v
quaest. 5. 8. 9. In psalm. L , qufcsl. 6. In psalmos
graduum. qiuest. 6. 9. 17. b psalm. CXLV, quaest.
20. In Herodiadeiii, quaesl. 14. 59. lu Epist. ad
Philippens. quapst. 14. tn terrse motum, quai.sl. 18.
ln II T i m . quaest. 18. ln indumentum sacerdolis.
qusest. 40. In Saulem. quaest. 53. In illud, Qui aspexeril mulierem , quaest. 59.
Joanjies Cliinacus, quac&t. & 8. 15.
Josepbus, d$ MachabseU, quaest. 8. Aniiquitalum
Jiirtaicarum poslremum opus, quaest. 146.
Julianus magus, quaesi. 20.
Julianus Aposiala, quaest. 425.
Lampeliani, quacst. 64.
Manethonis magica opera, quaest. 20
ALanicbaei, qnaest. 96.
Manichaeum dogma, quaest. 88.
Mi.rcionislae, quaest. 64.
Mareus monacbus, qua;st. 4.
Massaliani, qui aliquando apparuermit in Papblagonia, quaest. 64.
Maximus monacbus,quasst. 154.Eju$ capha, quaesl.
8. 9. 18. Monasiica, quaesi. 1. Asc$tica qaaest. 5. 4.
5. 6. 65. Dubilaliones, qiuust. 6. Disp. cuiri Pyrrbo,
quxsl. 8.
(Moscbi) Limonariuni sive pratum spiriluale,
quaest. 60.
t
NrciOinaiilici. qua st. 59.

NVmesitis, episc. Emc-ciuis,dePrpvidcntia, quaesl.
18 De natura hominis, qtisesi. 24.
NieephoiHS.
episcopus
Cp., c o u l r a
Icouoma-
chos, quresl. 2. 57.

Nihis monacbus ad Agatbuim raonachum, qusest.
2. 11. 21. Ad Eucarpium monacbum, qua?ut. 3.
Olympiodorus in Jobuni, qua?st. 16.
Origenes, quaeSt. 23. Dialogus cum Megelbio
Marcioiiisla, quaest. 48.
Paltadii bisf. Lausiaca, quacst. 2. Vita Cbrysostomi, quaest. 11.
Palres. quaest. 8, elc.
Philosopbus quidam (Democritvs), quaest. 127.
Exlerni pbilosopbi, quaest. 154.
Schola.siicus probra in Plalonem jaciens et a P l a iwie per somnium inonitus, quaest. 4 1 | .
Samarilani, qttpest. 45.
Sardanapali cpitaphium, quaest. 8.
Serenus monachus, quaest. 8.
Severiani, quaesi. 117.
Severus Antipchenus, quaest. 152. Adde L a m bec. VIII, p. 389 scq. [p. 827, Kollar.]
Simon Afagus, au%st. 20.
(Sopbronii vel Moscbi) Pralum spiriluale, Liraonarium, quaesl. 60.
Synodus (Trullaqa), qnaest. 64. Cbalcedonensis, 117. Synodale capitulum ex concilio Cartbag. qusesl. 143.
Tbeodoreti Curationes Gr. affect.qua?st.8,16, 46,
57. Quaistiones, qusesi. 14, 20, 24. De Providentia,
quscsl. 16. In prophelas, quaesL 17. In illtid Exodi,
Nomen meum non indicavi ei$ quaest. 40. In Oseam
quaesi. 60.
Trisagii bymnus, qua?st. 154.
Valens Pala?siiiius, qua3sl.2, ex Palladti Lausiaca.
t
4. , \ Anagogicaru/n COfltempla*
tionum in Hexaemeron libri J / / , ad Theophilum, quem charissimum filium suum appellat.
Kx hoc opere quod Sinaitee (22) diserte Iribuit et Sflepius laudat Annalium scriptor Michael
Glycas, solus liber ultiraus Grce hactenus editus est Lond. 1682, 4, cum versione et casligatioDibus Andreae Dacerii, et pramissa ediloris Petci Allixii expostulatioue de suppressa incassum i . Chrysostomi ad Caesarium monachum epistola a theologis aliquot Parisiensibus. Priores undecim libri tantum Latine incerto interprete exstant in Patrum
Bibliotbec Appendice, Paris. 1579, et in aliis edit. Paris. ac Colon. etin novissima
Lugckinensi tom. IX, p . 858 (23). Graca passim asservantur in Bibliothecis, ut in regia
Paris., in Bavarica, in biW. Collegii novi Oxon. aliisque: et in quibusdara codicibus* male
referuntur ad Cyrillum Alex. ut in Cflesareo de quo Lambecius, IV, pag. 198 seq. (2fc).
Loca Graca ex illis produxere Ducaus notis ad Basilium in Hexaeraeron, Allatius contra
Hotlingerum, p . 158. ad Euslathium Antiochen. j>. 136, i n Casaubonianis, p . 407, elc, aliique, novissime Montfauconus, in Hexaplis Origenianis ad Geoesin; Michael le Quien ad
Danaascenum t. I, p. 174; et J . Ernestus Grabe, in Spicilegio Patrum, tom. II, p . 195,243,
qui Gracos hosce libros eîturum etiam in se recepit, p . 245, sed male hoc opus refert ad
Anastasium, patriarcham Aritiochenum. Oraca edilurum se recepit auoque Magnus Crusius
in diss. epislo). pag. 19 seq. ubi etiam clausulam librixa, in edit. Allixiana desideratara exhibet. Laudat Anastasius commentarios in Hexaemeron, Aqibrosii, Ammonii, quem probatissimum Ecclesi AlexandririflB appellat, et laudaverat eiiam in Hodego, pag.
278, Basilii, Ghristi Fluvii, Joannis Chrysostomi, Cyrilli Alex., Epiphanii, Eusebii Emeseni,
#
(22) Juniori Anastasio Sinailse tribuit Rlondel.

pag. 375, *ur VEucharwxe. F A B R . Oudin. aulem
1. c. cap. 6, pag. 568 seq., islas coiilemplationes
eliam Anaslasio suo quarlo aesignat, viluperal Gavei judicium, laudalque L:ibbeum, qui obsrvalione prima in Anastasium Sitiaitam in<|uit, vidisse
se aliquos, qui, coiuemplaliones anagogicas iu Ilexaemer. scriptas esse ab aliquo alio Auastasio aut
Psciido-Anasiasio post aimtim 1050, vcl 1078, d i ceicnt, etc. ldem Oudin. quosdam enumerai codires. inquibns ilUe contemplalioues adhucexsislanl.
Conf. ctiaai Schroeckh in . E . Chrisliana lom.
X V I I , p. 557. IIARL.
(23) V. Calal. bibl. Lcid. 27. !n.

(ii) Pag. 438. SIMJ^. cd. Collar. in tod. Vindobon,
C L X X X V I , sedibid. in cod. anlecedenli C L X X X V

(pag. 437), tribuuntnr esedeni contemplaliones
Anaslasio Sinailae, palriarchae Anliocbeno. Insuper
exslaiU HIa3 MonacAn cod. Bavar. CXLV,ieste Hardiio iu Aretini Beylraen, eic. a. 1804, part. x,
p. 22, c l in cod. CGXLI, cum lacunis, secumlum
caiaK mss. Gr. Bavar. p. 85. ced. Kscorial.
auclore Pluero i ltinerar. per Hispun. p. 156.
P i r i s . in bibl. pub. cod. DCCGLXI. Taurini, in
cod. regio CVI. V . calal. codd. Gr. Taur. p. 214
Leidai, in bibl. publ in cud. Vossiano. V. caL
bibl. Leidens. p. 393, n. 41.SecimdumMonlfauc:
in Bibl. biblioib. mss^ Roma? in Valic. pag. 72
r
A.) ln cod. Sfortiano (p. 707 A ) . HARL.
II
011.
*i
. 895, . Eustalhii Antiocheni, quem doctorem svnodi NiwBiitt et niarlvrew appellal, .

903 . (raale Epistethio pro Euslathio, p. 860, F. m edit. Latina Lugd. Tom.IX Bibl. Pafrwro), Gregoni Nysseni et Juslini mart.vris atque philosophi, p. 887. D. 893. G. 895. A.
Severiani Gabaleot (ita legendum p. 895 E . pro Severo); Theodori vere mirabilis Antiocheni, ibid. et pag. 896 F. et Theophili. Praeterea citat Clementem Stromateum, pag. 891
G. , Dionysium apostolicum mvslam in sua Theologia, pag. 891 ., Gregorios duos Cappadoces (Nyssenum et theologum Nazianzenum); Ireneeum Lugdunensem, pag. 910 B., Olympiodorum diaconum Alexandrinum, quamurbem scriptis suis illustrasse eum notat, pag. 884
H. . Pantaenura Alexandrinum, Papiam Hierapolitanum, Joannis evangelist discipulum;
Philonem philosopbum et tempore qualem apostolis, pag. 893 G., 892 B . ; et eum, qui
Hexapla composuit (Origenem), ibid., etlib. xn, p. 7. incurvum Oriaenem anagogiis etspirUucdibus contemplationibus usum inexplebiliter reprehendit, pag. 895,-D. seq. etjuresyn-
odica damnalum sententia statuit. Adde p. 901 E . 917 G. 920 . H . Theodoretum Cyrensem laudat p. 896 F. atque ibidem infelicem pronuntiat Ohgenem, quod cum multo*
et utiles labores emiserit in Ecclesia, et omnem Veterem et Novam Scripturam ad verbuni
sit interpretatus, postea tamen, sicut etiara Eusebius PaJstinus, a veritate exciderit. De
Methodio Origenem oppugnante vide p. 920. . H . Perpriscum Judaeum, p. 894 E . Philonem videtur intelligere, eumdemque significare p. 898 E . Memorat et Deum ab Orpheo
dictum . 864 D. Frequentes cum Judeeis disceptationes extemporales sibi intercessisse refert lib. vi, p. 884 A. et secundum suum 'adversns Judceos librum commemorat,
p. 884 F. Facit et mentionem variorum iMereticorum, quos verbis Mosis de Deo et paradiso minus recte inlellectis ait emersisse lib. vn, p. 894 B. Aliis quidem statuenlibus
Deum habere formam corporis, aliis autem serpenti magnas offerentibus gratiarum actione$, quod per ejus consifium ct factam proevaricationem, ex muliere sit generalwn totum
genus humanum. qui quidcm mcrito etiam appellantur Ophitffi, id ert Serpentini. Adde 910
B. 912 G. Manicbffii avUem simul et viri et tnulieres nudi congregantur in $uis ecclesiis
ad imitationem Adami et . Aiii autem ul increatam ignis adorarunt naturam, propterea quod nulla inferatur ignis mentio in universa scx dierum crutione. Alii aqw*m
coluerunt tanquam increatam, quoniam non scriplum est, tt dixit Deus : Fiat aqua. Alii,
tx quibus sunt Persat, cum sororibus et matribus contraxerunt matrimonium, propterea
quod nostriprimi parentes conjungerentur tum suismatribus et sororibus. Sunt etiam quasdam hcereses, quce Deum accusant, quod non prohibwrit, ne malignus Evam seducerct per
serpentem. Aliaauttm rursus hosresis decrevit, oestiarum quoque antmas esse rationeprorditas,
qua possunt orationem audire et excolere, cum audiisscnt Deum, benedicentem volucribus tl
piscwus, et exsecrantem serpentem, et adducentem ad Adamum bestias et volucres et jumenta. ut sciat, quidnam ea nominet. Manichaeoruin errorem, mendacem Deum, qui locutus esi Vetus Teslanuntum, blasphemantium, perstringit, p. 900 . 902H. 917 G. Siinonis
Magi lib. xu, p. 19. Haeresin Encratilarum, p. 917 G. Preeterea p. 895 D. citatur Hebraepruni
liber non redactus in Canonem, qui dicitur Testamentum protoplastorum, in auo tradituni
fuit, quadragesima die Adamura positum in paradiso, sicut etiam, inquit, viaetur cuidam
historico chronographo, Pyrrhoni, et quibusdam expositoribus. Hujus Pyrrhonis
chronogra-
phiex Anastasio etiam mentionem facit Glycas, p. 82 Annalium. Matthfler Evangelium ex

sermone Hebraico a Lucaet Paulo in linguam Greecam translatuiu ait Anastasius, p. 900.
D. Aquilffi interpretationem Genes. n, 18 : , perstringit
pag. 902 . acerbius, quam ille quidem proroeruerat, ut ad illurn Geneseos locum notavit
m Hexaplis suis Monlfauconus. lterum Svmmachus et Aquila advocantur, p. 909 F. ad Geees. m, 1 et 5, p. 909 F. 913 E .
5. / n Psalmum sextum horoili du, lectu digna, quarum prior incipit: ;
. Posleriof : . Priorera cum versione Philipp.
Sueuenzelii S. I. vulgavit Henricus Canisius tom. III, Lection. antiguar. p. 87-122. [ in ed.
Basnag. tom. I, p. 480, et alteram, p. 502 Gr. et Lat. ex edit. Combefis. Auctar. novi tom. I,
. 943.] Utramque Franciscus Combefisius in tomo I Auclarii novi Paris. 1648 fol. p. 907.
43-976 :qui posteriorem eruit e ms. regis Christianissimi, versionemque suam acyunxit (25),
Anastasii Sinaitffi liber in psalruum sextum laudatur a Nicephoro xviu, 44:
<5 .
(25) De priore . Imjnsce Bibl. C r . p . 357. med.;

allera homili st periplirasis prioris. Utraque hoiuiliafreqnenteroccurritincaUlogis mss.Vindobonae
incod- Cacsar. CXLIX, n. 48, posterior homilia ;
sed Lambec. IV, pag. 220 seq. illum cod. non mediocriter diQerre ab edit. Cauis. animadveriii, ot
kollar. i n nol. contra Oiidin. I. c. lom. II, n. 573,
defendii Canisium, el consulere jubet Cauisii Aniiq.
leci. a Basnagio ediias, tom. 1, 480 el 481. in nol.
Ibid. in cod. C X L V H n. 12, apospismation ex bomiKa in psal. v i narralio Graeco-Barbata de famoso
ôodam lalronc Thraciaj. V. Lambcc. el Kollarii
DOU IV, . 270 , ct Oudin. I. c. II. . 573. I b M .
in cod. CLI, n . 4, et cod. CCXL1X, 3, homilia in

sexinm psalmum, habita prima hebdomade jejuniorum, inc. ,
Lambeo. IV, p. 286, el V . pag. 299. -Prior ibid.
in cod X X X I , n. 18, ei cod. XXXIII, n. 5. Lambec.
VUI, p. 717 et 758. ed. Kollar. Eadem Venel. iu
cod. Nan. L X X V , n. 72, cod. CXXVIII, n. 7. et
CCCIX, n. 15. V . calal. cod I. Gr. Nan. p. 156.
298 et 524. IliiJ. in cod. bibl. Marc. L l , init. el
cod. CCCXXXVIII, inii. v. Cat. codd. Gr. Marcian.
p. 34 et 156. Florcnl. in bibl. Med. Laurenl. cod.
I, ti. 9. pltil. 7, inc. ;
* ct diflfert abeditis. Forsau cadem e&t,
S. ANASTASIUS SINAITA.
6. In Dominica quinla jejuniorum, \ \ *. De sacra syhaxi, de jadicando, deque oblivione injuriarum. Incipit: \
toG ; . * Bavarico codice cum versione Achillis Staiii Lusilani, edidit

Henricus Canisius Antiq. Lect. tom. III, p. 60-86 (26): deinde recensitam ad regios codices cum nova versione sua Franciscus Combefisius, Auctar. nov. tom. I, p. 881. Coinbefisii
versio recusa tom. IX Bibl. Patrum. edit. Lugd. p. 943. Fragmenta ex Slalii versione adhuc
tum inedita produxerat Baronius ad a. 599, n. 9 $eq. Porturegalenses in Perpetuitate fidei
calholicra de transsubstantiatione, hoc scriptum malunt Iribuere juniori, nescio cui, Anaslasio Nicreno, <juod ex Joanne Climaco quaedam de judicio temerario repetit. Sed
merito Combefisius illa rationc paium passus est se moveri, ut non potius fidem baberet
consensui codicura rass.illud Sinaitee constanter Iribuentium. VideLambeciura, IV, p. 135,
168 [p. 310, n. 6, p. 378, n. 5, ubi cod. in fine habet narrationem infra inter scripta inedita n. 16 memoratam : it. vol. V, p. 90 seq. et p. 243, n. 8 Kollar. J et Montfauconi bibl.
Coislinianam, p. 490. Accedit quod, Anastasium Sinaitam, non esl dubium, post J. Climacum scripsisse.
7. \ , KaV /., De homine ad imaginem Dei condito. Graece et Latine prodiit
sub
nomine Anastasii presbyteri Sinaitae, ad calcem Philocali Origenis Graece et Laline, cura
JoannisTarini, Paris. 1618, 4. Idem sermo etiam inter Gregorii Nvsseni opera lucem vtdit
tom. I, Opp. Paris. a. 1615, p. 854-866 (27); et a. 1638, tom. II, p. 22, cum Frontonis Duc<rt
versione, cum qua lucem viderat Ingolstad. 1596. Incipit : 01
. Sane auclorem' Nysseno juniorera vix quidqu&in suadeat, licet Anastasio alii maluerint tribuere. VideTillemonlium, tom. IX, Memor. p. 741 et605, ubi hoc scriptutn putat
esse particulam majoris operis, quo diflicilia S. ScripturaB loca auctor illustrabat, quod
mihi neuliquam vensimile videtur. F A B R . Aureolum hbellum vocat C. Barth. ad Clauuian.
Mamert. p. 315. F A B R . Fragmenlum in cod. Mosquensi XXX, n. 2, indice Matlhffii I. c. p.
316. Incod. Laurent. I, n. 6, et 8, plut. 7, sunt tres homili Anaslasii de homine ad
imaginem Dei condito, cum paucis scholiis, quarumprima a Tarino ad calcem Origenis
Philocali, p. 561-589; secunda autera, tanquam allera primce pars, ibid. a p. 588-605
edita est; tertiam, in qua auctor declarat causam, quare duo illos sermones conscripserit
et alia docet, Bandin. in cat. codd. Gr. Laurent. tom. I (ubi p. 295 seq. recensuit tres illas
homilias), p. 299-312 Gr. cum versione Lat. Dorainici Straticon. primus ex illo cod. in lucem emisit. In cod. Barocc. CXCVII, . \ . H A R L .
8. . Chrisii
transfigurationem sermo diversus a duobus,
quos de hoc argumento habemus Anastasii Antiocneni. Incipit : ' .

Weminit Allatiuslib.Z)e Simeonibus, . 116, et citat Joannes Cyparissiota. F A B R . Eadem hoinilia incod. Barocc. CXCiX, sub fm
in cod. Mazarin. teste Montfauc ia Bibl. Biblioth.
ms. II, p. 1317 E. Florent. in cod. Laurent. XXXIU, n. 29. V. BandinA. c. I, p. 456.
Paris. in bibl. publ. in codd. MCXCIV, n. 7; MDIV, 7 , et MDXLVIH, 12, add. Oudin. (qui
eam atlribuit Anastasio quarto), 1. c. 571, n. 3; et 572, n. 5. H A R L .
9.
. 1 eos qui in Domino obdormiverunt.'lnc\p.
: *
, . Merainit Allatius,' . , libri laudati de Simeonibus et ms. in bibl. Caesarea Lambecius IV, p. 136; Fabr. s. p. 311, n. 7, ed. Kollar. Item Venetiis iri cod.
Naniano CXXVIII, n. 3. V. catal. codd. Gr. Nan. p. 297. Incod. Escorial. V. Pluer.
qu*m laudavit Nicephorus. (Eadem csl in <o<l.
Coislin. C C L X X X V . v . Wonlfauc. bibl. Coisl. p .
401.) Ibid. in cod. Laurenl. X X V I , n. 19, p l u C .
7, incip.
, . V . Banriin. cal. codd. gr. Laur.
, p . ! 9 6 l 284. Eadem Mosqu* i n eod. synod.
C.CII n. 3. in cod. CCVI, n. 8 : . in cod. CCXCVI, u. 2 : ,-^ . III 6, in 4. . V. Malllia'i Noiil. cod.
Gr. Mosq. in 8, p . 43, 150, 192 ct 299. Piior
Taurini in cod. regio C C C X X . V . Calal. codd. g r .
Taur. p a g . 401. Eadem iucod. Barocc. CXCVII,
in oo I. I.amli X C V , 12 f. n. 737, cat. 1; in coif.
I X C X X l i l , Thoma3 Gale, s. n. 6l57, cal. mss. gliaR,elc, lom. II. r In cod. Croniwel. CXII, 24 s.
i i . 290, ral. cit. tom. I. Monac. in e o i l . Bavar.
C C X I X , inc. . V . Ilardt.
in An-lini Beyli. e l c , a. 1805, pan. iv, p . 578,
Paris. in bibl. publ. codd. DCCLXXII, n. 27, el
C M L X X I X , II, 9. In cod. Escorial. ulraque. V.
Pluer. ilineiar. cit. p a g . 156. ln codtl. Sfoilian.
i n l t T p r e i a t i o in |isaln,um sextum, cl eermo de SSynaxi. V. Montfauc. Bibl. Bibliolh. mss. . 696
C. el D . ac . 704 4 . ibid. . 27 . et . 142
. dticodd. bibl. Valican. Roin. Ibid. . 492. .
Mediolani u\ bibl. Atnbros. noUudiis t? . c m l . in
quo plura s u n l : Anasiasii otat. inpâliii. v i ; iu in1
gressum jejuniorum; deelymologia ; de (ransfiguralioneCliristi; sermoin monlem Sina; rn psalmum vi

de poeniieniia; responsiones ad interrogatt., devariia
evangelicis capitibus; depairibus, qui in montcSina
deposili sunt, narraliones varia?: Ibid. p . 1312
D. i n cod. Mazariii. Anast. Sinaiue in ingressum
jejuniorum. Add. Oudin. I. c. p . 573 seq. HARL.
(26) Sed Basnage inedit. Canisii Lect. etc.lom. I,
pag. 465, repisesentat illain orat. ex edil. Combefisiana, recensila ad codd. t i b l . Paris. in qua septem
reperiri codd. qui continenl id opusculum, in vol.
II cat. mss. Paris. signilicatur. De cod. Bavar.
X X I V , ex quo Canisius vulgarat orationem, v. c l .
Hardl. in Aretinl Beyiragen, clc. a. 1805, p a r l .
u i , pag. 25 seq. Conf. vol. IX, pag. 740.
n. 6 ct de codd. Oudin. I. c. pag. 572 seq. n. 0 et
7, qnibus addam cod. Taurin. C X V . V. cal. codd.
Gr. Taur. p . 217. Exceipia ex oralione Florentiae
in cod. Laurcnl. X V l l , n . 25, plul. 8. V . Bandini
catal. codd. Gr. Laur I, p . 3fil. Mosquae t o l .
CCCLI, n. 42. cod. autem X X X biblioth. typograpbei synodalis est Anaslasii Sinailae \
'
, ,
, lesle Matlbaii in Notilia mss. Gr
Mosquens. p . 228 el 289. IIARL
(27) V. vol. IX, p . 400, u. 12. HARL.
25
01.
'
26
Uinerar.per Bispan. p. 156. Incodd. duobus Mazariti. V. Monlfauc. Bibl. biblioth. mss.
p. 1311 B. et 1315 B. In cod. Mosquensi V. V. Matthcei notit. mss. Gr. Mosquensium,
in8. p. 17, n. 7. Isque edidit hanc homiliam in Glossariis et Anecdotis, Mosqu, 1774, 4,
<
vol. I, p. 51 seqq. H A R L .
10. Innovam Dominicam et Thomam. apostol. et De S. Theodori ducis (de quo Henscheaius ad Febr.) imagine laudatur a J. Damasceno de imaginibus.
11. \ . De resurrectione citantur a Michr. Glyca in Annalibus, p. 86, 89, 94,
102, diversa a sermone de resurrsctione, qui exstat Anastasii Antiocheni.
12. Capita ascetica mss. in bibl. Coislin. p. 574. Incip. , .
13. De anima, incipit : (28) xfl ^. . . 585. Etiam
Anaslasio Sinaitae tribuunt nonnuli. sive scriptura distfibutiim in eapita XXXV cjuod
Graece et Laline cum Philocalia Origenis edidit Joannes Tarinus, Paris. lol8, 4, subtitulo
Jncerti philosophi Chrxstiani Graci de anima celebrioresopiniones. VideCasparem Barthium
adClaudianum Mamertum, p. 137, gui idem scriptum Laline ex Tarini versione Claudiano SUbjuniit p. 472- 532. Incipil : , .
FABR. Cons., vol. VII, . 221 ; ct voi. IX, . 62, n. XXI. R A R L .
14. Sermonem De diversis modis salutis et p&nitentioe servari ms. in bibl. Vaticana, notavit anle, Oudinum Possevinus in Apparatu, sed puto eum vidisse, quod habemus inter
Anastasii qustiones, quaeslione 104. F A B R . Homilia dc panitentia, Paris. in bibl. publ.
cod. MCLXXIV, n. 19. Vindobon, in cod. Caesar. CCXXXVIU, n.7, Orat. devariis ant- *
mi salvandi et panitentice agendce modis. Lambec.V. p. 205 seq. H A R L .
15. * , quod IDS. memorat Lambecius, VIII, . 4W (29), non videtur diversura ab iis quae edila legunlur c. 4 el 5 Hodegi.
16. Dccmonem excidisse, quod noluerit adorare hominem. Est inter editas quaestio 126
[Ad. diss. ad sect. 4, 3, decodd. ex cod. Matrit.)
17. Labbeus Bibl. nova ms.p. 82, memoralin bibl. regis Christianissimi servari Anaslasii Sinaitae De fide redemptionis, ad ecclesiam, quae est in Babylone (exstat pag. 78 seq.
Hodegi (30) necnon In spiritum blasphemiot (31), et De vera adoratione et An quotidte
communicandum corpori Christi. Et quffistiones duas 1, Si fortc rerutn potirentvr Jndm,
infideles, hceretici, an pro eis orandum in ecclesia (haec inter edilas est quaestio 110; 2)
DeJadceis vtta functis antc advcntum Christi, an sint anathematizandi (inler editas quaest.
111). Licet sinl, qui has qusliones habeant pro duobus libris adversus Judceos, lamea non
dubiio, diversum abhis fuisse opus, quod scripsisse se testatur Anaslasius Sinaita libro
vi ia H-xaeraeron, p. 884 F . citans, q u secundo adversus Judoeos libro scripserat.
18. Video eliara ao aliis memorari ejus (32) Vitas Patrum qui in monasteriis montis Sina et vicinis locis sunt vtrsati: necnon Encomium Mgypti, et De opi/fcio kominis libros duos, contemplationem mysticam passionum Chriati, et In psalmum XIII
et qusstionem adversus eos, qui dicunt tres essentias in divinis (33). Hffic, qualia sint, diceat, quibus ea vidisse licuerit.
re//o;inc. : , c
. > V . Bandiui II, . 650. HARL.
(32) \
. Ms. in codice Colbcrlino 4726. Gangius
glossar. Graico-Barb. FABH. III cod. Mediolau. V .
snpra ad secl. 5 ; in cod. Valioano. V . Monlfauc.
Bibl. Bibiiolh. mss. p . 142B. HVRL.
(33) Anaslasii, p a l r i a r c l i a 3 Anlioclêni De Prorideniia, iu cod. a b b a l i ; c S. Bemigii Bboiiionsis,
leste Montfauc. Bibl. bibliolh. mss. pa<,'. 12S9 B.
Expositio symboli aposiolornm. Oxon. iu cod.
Laudi X L , i i . 10, s. n. 1205; Gal. mss. Anglia?,
elc. tom. I. De ceconomia Chrhti in cod. Norfolciano DXXXVI s. n. 3135; Cal. cit. tom. II, p .
85, ubi videtur conTectori Calal. bic Hbellus c o l leclus per Anaslasium Sinaitani. Ibid. n. 5875 8.
in cod. X L I . Tliom. Gale, Anaslasii Sinailx scrmo
de cogitaiionibus pravts, el scriuo de sacra et myitxcfi communione. Add. n. 17, notaia. Ejusdem
etymoloaicum. V i d . , vol. VI, p . 602 De etymologia, qu.e p a r s est llodegi. V . 6 u p r a , n. 5. I>e
Mosq. ed. in 8, p. c06, n. 38. HARL.
(31) Capiia de blasphemia in cod. Sfortiano. V . coil. Mdiolan. el Baudiu.Gatal. codd.Gr. Laurciil.
Moiiirauc. Bibl. bibliolh. mss. pag. 706. C. In I, p . 365. Ili psalinum nonagesimum, Paris. iu
cod. GMLXXIX, n. 9. Ibid. n. 28. et in cod.
tpiritum blasphemiat, inc. : " fcv
MDIV, n. 10, Anaslasii Sinailse bomilia tti Chri&ti
. Vid. Malthsi Noiit. cit. p. 243, n. 9.
Fragmentum sermonis Anastasii De mynica passionem. Ibid. in coil. DCCCXIX, n. 16, HominetaUpsijeu communione Oxon. in codd. Barocc.lia in deicriptionem, deqna S. Lucas cap. u , el
Deiparam. Anasiasii, i i K n i a c b i < l presbyleri tnoniis
CXXXI. (Conf. de Gale cod. ad not. sequenie.iu
Sina, Homilia in passtonem J. Christi ct exvo$Wo
- 3, in cod. Laurent. X X X V I I , 4, plul.
secundi psalmt, in cod. i v g . Taurin. C L X V l . Vid,
69 : Ana$ta$ii re$pon$io, cum inlerrogatus fuissel,
Cal. codd. Gr Taur. p . 255. lUnL.
ulrum melius assidne commumcare, an ex i*i(cr-
(28) Est inler edilas qtisestiones L X X X I X .

(29) Sive p. 931 seqq. ed. Kollar. Alque L a m bec. qui plura de illa narraiione, quae memoral
eiiam concilium .CP. lerlium, a. 680 et 681, eub
imp. ConsianlinoPogouaio contra Monolheletas celebralum, et desinil snb imp. Jusliniano Kbinotmeio a C. 685 scqq. Observat ejus auctorem diversoro esse a duobus Anaslasiis, patriarcbis A n tiochenis e l duobus illis Anasiasiis, S. Maximi discipulis, quorum alter a, C. 599, alter aulem a.
666 obiit, et quorum amboruni auclor narrationis
bijicit mentionem. Hioceiiam Oudin. in Comment.
de SS. E E . lom. I, p. 1663 seq. (ubi plura de eo
narrai), hunc Anastasium Sinaiiam cognominat paIriarcbam Anliocbenum, hujus norainie lerlium,
a. C . 685. Kollar. autem ad Lambec. 1. c. noiat
Fabricium, a semetipso discedentem : v. vol. VIII,
p. 350seq. uiiibidem in nol. W jm observavi. HARL.
(30) E i s l a i Mosqua? iii cod. X , incipit epistola :
. V . Mattbaei Notit. codd. G r .
J.AC.
28
GRETSERI
MARCO V E L S E R O
RElPUBLICiE
AUGUSTANJE
JACOBUS
DUUMVIRO
GRETSERUS
SOC.
AMPUSSIMQ
JESU.
Venit tandeta, NpbiJissime Marce, Anastasius Siuaila. Tuus, an qaeus? Si serius; ignosces. Longusp jter esl a monte Sinai ad has noslras oras, neque unius, sed pluriunf*. raensium ; neque tibi tua&que bibHothecae sese sistere voluit Anastasius, nisi jam Latine, si noti
elegauter, certe fldeliter, in hoc suo nostroque loqui doctus. Quod ut cou&equeretur
mora teeiporis non modica opus fuit; praesertim, cum in eum Latinae lingu magislrum
incidisset, quem aliae occupationes ita distinent, ut horas duntaxat exceptas et quasi furtivas Grascis Latipitate imbuendis impendere queat. Nuac igitur Romana, verha formare et
sonare perilus Auastasius, Augustam ad te leetus proficiscitur, tuumque aomen ipsa in
fronte prscniplum gerit, ut palam testetur, cui sacer sit ac devotus, et qua clientela fretus
in pubHcuoa procedat, certissimus, se universo eruditorum choro vel hac de causa gratum
acceptumque fore, quod clarissimo nomine tuo insigniVus venit. Quis enim in Gerraania
nostra, Belgio, Italia, Gallia, et alibi, qui Musis et litteris non modo amoenioribus, et hilarioribus, sed et severioribus illis litet, cui Velserus vel ex propriis monumentis, vel ex
aliorum relatione celebrique fama; vel etiam ex ultro citroque missis epistolis non sit
cognitissimus ?
In Origene Adamantio tria commendat Eusebius ( ) : priraum, quod Graoopura phitosopbi (et in his Christianorura hostis et insectator acerrimas Porphyrius), licet a vera reiigione
alieni, incredibili Origenis eruditione commoti, ejusdeoa orebram mentionera libris suis insperserunt, eo Gne, ut lucubrationes suas iHustri hoc sole illustrarent. Secundum, quod
nonnulli aliquando libros abs se elaboralos ei dedicarunt. Tertiura, quod interdum vigilias
suas eidem, lanquam judici, arbitro et doctori censendas, emendandas poliendesque subjecerunt. Haec triplex Origenis laus non minus ia te nisi me fallit animus, competit. Quam
frequens enim nominis et doctrin 1U<B commemoralio et pra&dicatio in eorum commentariis, qui hoc tempore in senatu litterario vel prima subsellia, vcl a primis proxima , vel
sallem non infima tenent; quorum aliqui paulo plus, si tamen plus, in pietatis sincer
sensu gustuque tecum tonsentiunt, ac cum Origene Porphyrius, et reliqua a legitjmo Dei
cultu abhorrens philosopborum caterva! Nimirum hffic solid eruditionis natura est, et hic
genius, ut in sui amorcm et adrairationem facile quosvis rapiat, prflesertira si, ut in te, cum
morum bumanitale et affabilttate copuletur, generisque splendore, et functionis in republica
administranda amplitudine exornetur. Jam vero si libri, olim Origkm a philosophis nuncupati inscriptique, comparentur cum illis qui tibi sacri et dicali, in Musarum MemoriiBque,
ut sic loquar, templo, suspensi visuntur, forsan paucilas illorum pr horum multitudine
non injuria nobis vilesceret. Novi insuper, non deesse viros omnibus disciplinis egregie
excultos, quibus religio sit publico se et cogitata sua, si q u ip chartam retulerunt,
committere, nisi prius suffragio et gravissimo tuo judicio ad audenduiu eriganlur et incitentur. Et qua aJia ratione doctorum hominum voluntates et studia adeo tibi^dcvincis,
t
() Euscb., lib. vi Uhl. cccla., rap. 15.
t)
PILEFATIO AD LECTOREM.
30
nisi indefessa Ula de omnibjMS liUeraruui aiuantibus bene merendi atecritate et inexsaiurabui cupiditate ? <;uji*s ego jpse tot jam annos fructum capio uberrinium ; dum tua, imo et
publica inclyt reipublicae vestr bibliotheca mihi non secus patet atque libi; dumque, si
rel ex regionjbus exteris libej? apcessendus sit,
nec oper nec impens parcis ut voti
compos fiam. Taceo, vix tam intricatam quaestionem exstitisse, ex cujus tricis non evaserim
quando te vindicem adhibui. Haec igitur benevolentia,
qua adversus me aliosque qui litleras
tractant, uteris, omnium vicisSim benevolentiam et amorem tibi conciliat; eamque ob rera
te dignum laude virum Musa vetatroort,c&loquc beat; quia, ut ideni Lyricus canil, virtus et
fator et lingua poteniiwn vatum divitibus consecrat infulis.
Ifa&ia quidena b c , fateor, sed majora illa, qum et ego magis in te colo suspicioque :
pietatis erga Deum coelitesque singulare studium; prisc fidei ardens amor; in sacris CathoHcis obeundis frequentia; ver et ab evo apostolico ad hanc nostram Osque eetatera
deducts religionis publica eaque non rara professio, ejusque qua tempora etmores sinunt
amplificandae et propagand incensum desiderium. Neque inficias eo, me etiam mirifice
delectari mentis tu benevolo et begefico in Sociciatem nostram affectu; cujus si pullus
in tanta largitate ad nos manaret sensus, haud temere sensu destitulis accenserenmr; cui
aliquaotul\im rem,un.eran,do, eu tibi Anastasiuna. Donarem pateras, donarem tripodas, prcenia fortium Graiorum: nfiqu^ tupessima munerum Ferres, dwitc me tcilicel artium, quas
aut Parrhasius
prolulit aut Scopas; sed non hcec mihi vis: non tibi talium res est, aut -
mus deliciarum egens. Gaudes carminibus et libris ; carmina et libros possumus donar*, et
reipsa itidem donamus. Tu non muxiusseorsim, sed una cum offerentis animo, seslima : nec
ambigo, grande visum iri; quod per se vix puncti instar habet. Vale.
logolstadii, ra Non. Martii
MDCVI.
AD
LECTOREM.
Priasquam bujic Ubruip, amice Lector, legis,

paocula haec de Aoast^sio, operisque argumenio
lege. Monasliearo ?iiam primo professus est in
roonie Sinai, unde et Siuailae cognomentum acccpit. Inde ad episcopatum Anliocbenum vocatus
anno Cbristi 561, Justiniani imperatoris anno 35,
eumdem pie, sancte et forliler adminislravit undecim annis, nempe usque ad annum Chrisli 572,
et Jastini Junioris imperatoris septimum ; quo ab
eodem Jusiino ex tede eua exierminatus, et in
exsiUum aclus est; in quo viginii ires, aut, ut aliis
placei, viginli qualuor anni.s v i x i t : videlicet ad
annum usque Redemptoris 595, et decimum Madricii imperatoris, qui exsuli sedem et bonorem
episcopalem reddidit. Migravil ex hac vila anno
saiutis 599, imperatoris Mauricii 14, cujus anniTersariam mcmoriam colit Ecclesia K a l . Maii,
cum sedisset a/iqoe ^ x iqcbo^tos, poelquam ad
&oam Ecclesiam reverterat; ut notat Baronius.
Saccessorem babuit ejusdem nomiuis Anaelasnim,
qui anno Cbristi 609 cradelissime a tumulluanlibas Judaeis ioterfeclus e$L
ctus fuit, in Grsecum s^rmonein transtuiit. Tesli

ipse I). Gregorius lib, x , epjt. 22. Phmum bunc
ipeum librum, quem ' inscripsit, elucubrav i l ; cujus 0v meulio apud Niccpborum quoqut^
lib. , cap. 44. Ratio inscrtpiioiiis e s l , quia
ortbodoxis commentarium bunc quasi ducem ductoremque viae c u p i e b a t esse, ne in laqueos et
retia b a B r e t i c o r u m , p r a e s e r t i n eorum qui Severum
seclabanlur, inciderent. Nam totus liber nibil aliud
continet, quam instruciionem el instiiuliuaem, quo
p a c l o fcaudulentissimai Severiaiiorum tecbnae e l
fallaciae vitari debeant. E l binc itide.m liquido
cognosces, quam impigre et imperierriie Anaslasius cum bis monsiris, in iEgypio potissiinum,
congressns fuerit. A l quo lempore b u n c *
(quem cuni r e c e n t i o r i b u s quoruindam librorum epigrapbis recle fortasa^ nomiaaveris VADE MECVM,
si minus scile, altamcn vere) elaboravit? Nisi me
conjeclura in errorem ducil, a n l e episcopalum,
curo adbuc in monle Sina monacbum agerei. Cui
probando pon pauca argumenU suggeret leciori
ipsa l i b r i lectio; q u brevitalis causa silene
prêlereo.
Multa scripsit noeter Anastasius, ciiam Lalinae

Exslanl cjusdem Anastasii in Hcxaemeron ltbri x\
lingu?e gnarus : nam librum Pastoralein S. GreErt-ar cnim Sixtus Sencnsis, qui opus boc Auasiasio
ôrii Magni, cui Carailiari l i U e r a r u m usu conjun\
31
BREVIARIUM
miccessori linjus nostri Anastasii iribuil Polius

nem quamdam, ex qua expedirl cupiebat. Sermonis
credendum Glyca?, et aliis, qui noniine Sinailae c i de Sabbaio meminit etiam Damascentts oratione
lanl. Ilabeiur Graecc in bibliolheca Oavarica cod.
tenia.
202, ei cod. 241. II. De recth fidei Calholiccc doIn codice Augustano, quem supra laudavi, et ingmaiibu* libri, seu oraliones v, interprete Godefrido
quo inest, conlinelur eliam sub AnaTilinaitno. Easdem olim Lalinitale donavit Francislasii episcopi Theopolitani, seu Anliocheni, nomine
SCIIS Turrianus. Sed vcrsio ejus necduin vidit lucem.
\ Relalio
Vtdebit aliqnando cum Thcodoro presbytero Laurae
de rebu$ gcstis in Persia, nimirum de disceptaIlaiibu, ctijus adversus baerelicos
lione Clirislianorun) praesulum cum eibnicis, Graeidem Turrianus Lalinitate donavil. III. Oralio de
c i s , el Judaeis, judice Apbrodiasino, regis Persarum
$acra Euchariuia et de non judicando, deque obliarchimagiro; cui eliam se Auaslasius iuterfuisse
viotie injuriarum. IV. Oralio $eu Homilia in sextum
d i c i i ; et quidem solum ex Romani imperii epiPsaliuum, cujus meminil Nicepborus lib. Hisl.
scopis. Sed oratio illa olel nescio quid iabularum,
ecclesiasi., cap. 44. Ulramque edidit Graece el
ut diflic.ile credilu s i i , ex Anastasii nostri oflicina
Laiine D. Henricus Canisius tomo l ! l Antiq. Lect.
prodiisse. Exscribendum quidem Graecuin coiuexlum
collectore Bibliolbeca? SS. Pairuni commeex Auguslano exempiari curaveram, el ad versiomorantur liatc Anastasiana inedila. Oraiio ad Annem me accinxeraro; sed muliiiudine tnendorum
tiochenos, in ingressu suo ad opiscopalum scripla,
et fabularum offensus, retuli pede.m ; neque ulti
de qua Nicepborus. Oralio pacificatoria, quam i r i puto banc fore perviam, nisi emendaliogesiino terlio anno in sedem suam resiilulus habuit.
reni, aut plures manuscriptos codices acquirat.
De qua idem Nicepborus. Ad interrogata monasteidem Anastasius Hbruro, an libros?'
riorum primoe ei secundce Syrice responsiones. Scripsit
Ad
conlra
Joannem
Pbiloponum, qui pro Severi secla
Antiochenos piov, seu, de disciplina. De
el
placilis
vulgaverat
librum decem capilulis comcontlructione homini* libri duo. Contemplatio mystica
prehensum, teste Kicepboro lib. XVIII Biti. eccles.,
passionum Chriili. Encomium JSgypii. Quaestio adcap. 47, quein iodigilaverat , boc est, arversus eos qui in divinU dicunt tret e**enlia$. Oralio
de Resurreciione, qtiam saepe citat Glycas. Nec est bitrum \e\judicem; in quo Pbiloponus Palaemonem
quemdam agebat, el partes discordanles iu concoriila quae quinlum librum de rectis fidei dogmadiam redigere volebat irriio conalu; neque cnim
libus conficit; cam loca qux Glycas cilat in ea
b<ereses
per haereses, erroresque per errores seDOii inveniantur. Oralio de iransfiguratione Domini.
dantur;
quod
el boc teropore a nonnullis
Citalur aliquolies a Joanne Gyparissiolo Decade VF,
cap. 4, 5, 7. Ejusdem orationein in novam Domini- tenlaium vidimus, non majore successu. Hinc eumcam ei t/t Aposiolum Tbomam, cilal Damascenus ora- dem librum eliam \ , de unione inscripseral, lesie Nicepboro. Hunc librum cum alii refulatione lcrtia de Imaginibus. ln concilio altero Nicaeno
act. 4, menlio lU sermonis de Sabbaio, B . Patrie r u n t , tum Anaslasius nosler; cujus lucubralio
utinam, si penitus non periit, ex lenebris in
Anaslasii ad Simeonem episcopum Bostrorum ; et
epittola, per quam rcspondet cuidam ad dubitatio- lucem educerelur.
BREVIARIUM \
RERUM GESTARUM
S. Anastasii SinailflB patriarch Antiocheni.

(Grelser., Opp. t. XIV, 461.)
I. Fit episcopus Antiochenus anno Christi
DLXI.
II. Repugnat inlrepide haeretico edicto Justiniani imperaioris anno Christi DLIIU. De quo
lege Evagrium lib. iv, cap. 38.
IIL.Abejus judicio cflBteri orlhodoxi pendebant, teste Evagrio, quia et sanctissirni et
doctissimi fama celebrabatur.
IV. In exsilium ejicitur a Juslino iraperatore anno Christi D L X X I I , idque invidorum et
caluraniatorum sludio. Consulo Evagrium lib. v, cap. 6.
V. Sanelus Giegorius Magnus institit apud imperalorem, ut Anastasius sedi Aatiochen
33
S. ANASTASII. .
34
restitueretur, ulque inlerea dum rcs conticilur, Roinre versari permitteretur. Anno Redemptoris DXC. Vide epistolam 6 libri primi Epist. sancti Gregorii, qui acceptis ab Anastasio litteris
mirifice se oblectatum testatur. Epistolam
inquit, beatitudinis vestra ut fessus requiem, a-
luttm ager, fontem sitiens, oeger cestuans accepi, etc.
VI. Recuperat sedem suam Antiochenam anno salulis
DXCV.
. Gratulatur illi sanctus Gregorius Magnus. Vide lib. iv Registri, epist. 37.
VHl. Anastasius rectam sententiam de processione Spiritus sancti ex Patre et Filio tuetur.
Vide Baron. anno DXCIII, n. 47.
IX. Scripsit ad sanctum Gregorium Magnum, et controversiam de nomine universalis non
adeo magni eestimat. Anno grati DXCVII.
X. Monetur Anastasius a sancto Gregorio de causa Joannis patriarch Conslantinopolitani, qui sibi. universalis appellalionem arrogabat.
XI. Librum sancti Gregorii, qui Pastoralc inscribitur, transtulit Anastasius ex Latino in
Grfiecum serojonem. Sanctus Gregorius lib. x, epist. 22.
. Obiit Anastasius anno Domini
DXCIX,
cui in Martyrologio Romano hoc elogiura
ponitur ad diera xxi Aprilis : Antiochice, sancti Anastasii SinaUve, episcopi.
3G
S. A N A S T A S I I S I N A I T J E
35
,
,
.
S. A N A S T A S I I
EPISCOPI
SINAITiE,
ANTIOCHENI,
DUX ADVERSUS ACEPHALOS.

(Gretser., Opp. t. X I V , . 1 ed.
1740.)
.
1-9 P U i E F A T i O .
Rogamus leclores hujus l i b r i . ut nobis ignoscam

;
ob varias correcliones passim adhibilas, et propler
\
tautologias, reriimque et verbormn iteraliones sae aOxfJ , ; pius cominissas : nam frequcnlia ;egriiudinum no ^ slrarum non ferebat, in bis pro aiiimi noslri
.
scnlenlia versaremur. Par enim est, ul qui bujus- , modi Chrislianae religionis dogmalibus explicandis
, \ ' , 6
operam navai, omnia in scbedis annotet, corrigal,
^ , ,
inqtie versus disiinguat; et tum librarris foticinne
, \
vtMiusteqne dcscribeudum Iradat. Veruin et bic
. \
uegnilies et lentiludo eorum, qtri una nobiscum
, . \ 1x6;
s e n i i u n t , debiiam diligenli et industriae laudem
>, ,
reiulii. Quapropter schedulae loco tetradem, seu
. ;
qualeriiionem adepti, eumdem in lucem proferinûs.
.
Quod si abcubi aliquid iinprobabile aul a vero sensu remotum diximus, veniam poscimus; quandoquidem solus Deus a lapsu immunis esl.
Adluec oblestamur eos, qui librum bunc transcri-
\ *
ptnrt suni, ut et scholia adjiciant : accentusque
\ , \ , \ accuraie observenl, el puncla, et eemipuncta, et
ipsa eliam soloeca, seu solcecismi speclmen prae
, \ . \ se ferenlia; quia alias quoque imperili quidam no ,
sinim doginalicum tomuin blasplieniiis in descri .
ptione oppleverimt.
1NDEX EORUM, QUA2 CONTINEJSTUR IN
LlBRO QUl , UOC EST V l i E D U X . / A ' SCRIBITUR.
I. Protbcoria scu preconsideratio brevis, in quibns
se exercere debcai ille qui de divina,lidc recie cogitat dissererc.
II. Definiiiones dogmaiica? secundtim traditioncm
ecclesiasiicam.
t
T# BIBAQ Tif
omrg.
'. '
\ .
'. " \ .
Vl
38
DUX.
. Praoemium fotura; iractailonis.

. .
IV. Brevis exposUio o m n i i H n , qui liaerescs inirodu'. ; *
xerui-.l usque ad Nestorium el Sevenim.
, , \ .
V. Dc sacris synodis.
*. \ .
VI. Ex quanain radice prodierit dogma Eulycbis et
i j \ (& ; \
.
Scveri.
'.
VII. Demonstralio, qiiod Severus sanctos Palres re, \
jiciat, etHriiniqiie sentcniias reputliet.
.
VIII. Bemonstraiio cx Veieri el Novo Testaincnlo,
'. \ , \
ex aucloritale Moysis et Salomonis, nalurani el
* , \ ,
, .
personam dislingui.
H.
IX. Alia demonstraiio ex sacra Nicaena synodo;
, , , ,
Idein non osse naturam, seu esscnliam ctliyposla^,
stn, ulSeverus opiuatur.
J'. . Relatio qnaliior disputalioiium , quibus de dogmalis congressi suinus Alexandrix, cum Tbeo , dosianis, et Gajanitis: ubi rcdarguimus illos,
. ,
quod si natura et byposlasis 10
sunt, in
\ ,
Nestoriaiiorum classem univcrsos sanctos Paires,
\
ipsumque sanclum Gyrillum, conjicianl; ubi
, \ \
et dfe uua divini Vcrbi iucainati naUrra agi .
tur.
Tb .
Sclwlion. In decimo capiie roperies capitola, quft
, 4 , priui nos (praedamnare) opoftel,
quam cum bareTicis dispuiemus.
.
'. \ X I . Adnotatio dc asserlione quae ait naturas cssc
bypostascs; undenm prodaxerit.
; , .
\ , \ \ XII. Dc saluiari passione C b r i s i i ; el de bymno sou
parte byiuni : Sanctu$ immorlalis, qui crucifi
, ", .
xus e$.
. \ , XIII. Disquisiliode sentenliis Palrum, quas objiciunt
Severiani contra sanciam Gbalcedonensein syn- ol
odum ; ct ad illas pia rcsponsro.
, \ ; .
'. ; .
XIV. Ammoiiii Alcxaudtini CDiilra Monopliystlas.
'. X V . AUeruiu capul conira novani Hlorum fcsta ce.
lebraiuli opistolam.
i < , e m
7'. fei; , xazoixstr narxb

) \ .
X V I . In illud : In Christo inhabilat oninit plenitudo

divinitalis, pia explicatio.
'. ,
.
XVII. Demonsiratio, quod Paterjrai ftpiriias saactua

non sit tncarnalus cum Filio.
'. \
XVIII. AdVereus illos qui male Ghristo exemplum

bominis applrcanl.
>
.
0 X I X . Capitulum exsecrabdi tauliaiiistae.
W . .
X X . Gapita eyllogistica conlra insipienles Sove'.
.
rianos.
'. " , X X I . Aliud coropewliosum capul, in quo ostendilar

dogmala esse inconslanler iiumutanda.
.
*.
\ \
XXII. Capita ex socris Lilleris ab infidelibtts nobis
. .
XXIII. Coulra Gajanilas brevis disserlatio.
\ ,
' ,
,
. ,
^, \
X X I V . Asserlio sancii Dionysii, qua affirmat Patrcui ct Spirilum sauclum nullo modo fuisse
participcs incarnalionis Verbi, nisi solo beneplacilo et consensu. Iloc inUiposuimus, quod Sevcras dical, Palrem ct Spirilum sanctunt siinul
objecia. Andres Nestoriani capita 24.
39
eum Filio inrarnalos esse. A l aule 24 capituhun

invenies Scbolion de solo Filio Dei iricarnato.
40
. \ \ ; .
.
C A P U T PKIMUM.
Divina adjuvanle gratia, progymnasia teu praexer , \

cilalio brevi$y insiruens quemlibel sludiosum, in
\ xdrquibus sese exercere, et quorum noliliam parare
,
.
debeal. Necessario autem requirunlur uqutnlia,
%
Ut ante oninia vilam boneslam gravemque ducat,

et Spirilum sanctum incolam in auimo babeat.
131 definitiones, pra?cipue niagis necessarias, accurate perspecLas liabeat.
Ut sensa el opiniones adversariorum adamussim
sciat, eorumque scripia evolvat : H
crebro eniin
ex ipsis pudelieri, el in ruborem dari polerunl.
" , \
.
" , \
.
"
, \ .
.
Ut cum profanis et fatuis promiscue, ei indis
" , crimiiiaiim de capilibus ficlei in certamen non
' , \ , \
descendal, sed babilo delectu, cuui qnibus c l quan\ ,
d o . ei qnantum oportel.
Ul omnem divinam Scripluram cum timore Dei
" ,
lustret; non maligua nienie, sed in simplicilale
, ' . "
cordis : neque ea quse capium noslrum superanl,
, quaeque divinae Lilleiae suppresserunl, scrulari el
. ,
conlreclare vclit. Hoc nimirum esi, < Os iion con- , ,
fringere : boc est, nou tangere flrina el so. > "
, \ \ ,
lida. U l quae deiinite dicla sunl*, ab aliis inler, \ . ,
noscal: et rursus, qu& abusive , qua-ve siinplici . \,
ler ; cujusmodi illud : Omnis bomo mendax ;
1
: c est
uDum
qui
faciai
boiium , usque ad ^
>
, \
Noverit, Ecclesiain tradiiiones nonnullas eliam
extra Scripluram accepisse; quod genus : sacram
. . \,
coininuiiioiiein a jejunis accipi debere; orare ad
orienlcm; Deiparam post parlum quoque mansisse ; . \,
, .
virginetn ; eamdemque io speluuca peperisse; et si
quae *uut bujue generis traditiones aliae.
\ \ *
Sciat disputalionis roodos duos esse , alterum
, \
per Scripturae tesliinoiiia; allerum per probaliones
, \ .
ex ipsis rebus peiitas: qui niodus fitniior est et
. "
verior. Nam verba Scriplurse. depravari possunt.
, ,
Quocirca videre Hcel, siniul alque adversario Scriptur* tesliniuiiium objicialur , ab ipso vicissim e , \estigio aliud testimonium produci; sive sit baere- , \ 6 . " ticus , sive Judaeus. Quapropier i s , cui vires boc j)
coiicedunt , niagis se armet conlra adversarios
,
demonslrationibus ex ipsa rerum nalura desumptis.
\ , \ ,
Exploratam babeat cbronographiam ; el quo lem , \
pore vixerii bic aul ille Pater ; quando liaec aut illa
.
baeresisexsliteiit.
, , Neque illud ignorandum: adversarium, quando
' * ,
per inlerrogaiioiiem ad angusttas redacius est, co . "
nari, alia inlerrogatione proposila, alio sermonem
: .
transferrc. Quod non esl lolerandum.
Anle disputationem ab adversario juramenlum
" op^cov
pelendum e s l : quo pollicealur nullo verbo contra
,
coDScientiam sese acturum.
^, .
Exod. x i i , 46.
Ps.vl. cxv, II ; Ilom. u i , 4
Psal. , I ; Rom. , i ^ .
4
44
V l i E DUX.
" ,
Ante congressionis iniiium oinnes omaiiio prav;e
; \ *
suspiciones cl opinioncs, quas advcrsarius de nobi*
. , " conccpit, detestandu, dirisque dcvovcndse s u n t ;
, ,
ut si cum Arabibus dcpugnandum sil , analbcniaii
,
subjiciaraus eum qui dicil : duos dcos, vel eum
,
qui docet Dcum genuisse Filium morc modoqua
\ . carni consuelo : vel eum, qui adoral, ul deura,
\
qualemcunque creaturam io coelo aut in lerra. Pari
.
niodo caelcrae bdercseft, omnesque falsae opinatio*
, \ .
nes, quibus dc uobis imbuli sunt, prius analhemaie percelli debeni. Nam cum 12 hsecaudiuul
alacrius reliquis aures prabeot.
\ ,
Omni Monopbysilae praedicere oportet, nos non
, * ex Cbalcedonensi synodo, sed ex Pairibus, qui
, \ , \
gynoduro auiecesserunl, conlra illos arma sume .
re :quos et nos etilli orlhodoxos fuisse coniilcntur.
" ,
Mouophysilam praemuiiire debenius , ei sincero
\
analbema denunliare omnibus illis qui non conii . ' ; tentur Cbrisluin esse verum Deum. Hoc facto i n ,. ; ,
duenda est persona Judaei, vel Pauli Samosateni,
\ , ,
quaerendumquc ex illo, unde liqueat Christum csso
; Dtium a!lissimum; quemadmodum fccit Ammonius
*,
contra Halicarnassaeum, quamanlithesin iuvenies io
.
quarla parte.
,
Observandum est, Monopbysilas ipsa calicis eui
, oL ol , oblatione redargui. Purum enim merumque vinum
, .
otferunt, absque admlsUone aqua?. Quo iodicant
", \ , \ - Cbrislum, ab omni corporis el animae concro, .,
tione liberuro , ex sola imdaque divinitale couctvat .
C siare.
41
kr
lirevU expoiitiit fidei.

Sciendum
sine examine cl disquisitione nou
quamlibct vocem ad dogmata perlinentem ampleclendam csse. Fiori enim poiest ul quis pie et impie duas in Christo naturas asserat; simililer c l
duas Yolunlales, el operaiiones, el omnia alia ad
doctrinam fidei specianlia. Pari modo, qui in C b i i Blo duas nalurales proprielates slaluunt, illi nobis
expliccnl velim quomodo vocem illam naturale
accipiant, Polest cnim el probe ct improbe accipi
Dicilur enim uaturale eliam id quod iit secundum
communem consueiudinem eorum qui nibit aliud
sunt quam bomines; quod ocquein nalura, ncque
D in proprielate, prout de Cbrisio dicunlur, locum
babet.
Lodem modo, qui vull aliara et aliam vohmla *' ; , \
lem el opcralionem diviniiatis et humanilalis i u
, \ ,
; , , Cbrislo pra?ilicare ; is non, ul sors fert, tuorc quo~
ruaidam impciiiorum , illoto orje, incogitanler et
, \ ,
impudenlcr clamilet duas naturas el volunlatcs; et
^, , \ ,
duas
naturales opcraliones; nam apud stmpliciores
xal .
scandalum fariltime paritur, cum audiunl duo in
, \ ,
\ * , \ . " Cbrislo physica ecu naluralia; boc niniirum , et
, ; ; illud : sed divino limore omnlque reverenlia plenus, bis, qui capaces sunl, niysleiiuin boc pandal,
., , , \ rogalusque respondeat, el expliccl, quiJ nomine
, , , ; ?.
naturse; el quoniodo naturic vocabulum in Chrislo
* .
, , - accipiat; vidclicct pro ipsa rei vcrilaie, non pr*
, \ , , * ;
. " \ ;, \
\
, , \
. \ , ,
. \ , \
. , \
.
"
.
PATROL. GR.
LXXXIX.
43
S. A N A S T A S I I S I N A I T / E
44
nalura quac sit byposlasis aut persona , neque pro *? * *

naturali carnis pariicula ; sed pro duabu* veris
, - , , \
rebus una in byposiasi unitis , boc est, pro per, , ,
fecta deitaie, ct perfecla bumanitaie, inconfuse,
\ . ,
immutabiliter, et indivisibiliier, in una persona
.
Christi copulalis: una enini persona Cbristus,
unaquc bypostasis.
\ \ 13 Similiter moneo ut auJitor etiam de volimflalibns prsemuniatur, ac proinde dicito : nos m i - , , 01
, , ,-
nime affirmare, in Christo duas voluntates sibi mu , \ .
iuo, ui adversarUis existimat, repugnaules et ad , ,
versanies; neque voluntatera carni pravisque affeciionibus et cupidiiaiibus obnoxiam; boc enim ne- ol \
. ' ,
qae diemones de Cbristo assererc ausint; sed cum
, \ ,
perfeclum bominem assumpserii, ut totum salvaret, perfccius el ipse bomo est in humanitate. Cujus ,
,
gratia divinam quidem voluntalem in Chrislo ap , *
.pellamus viin et arbilrium illud, quo velut Dominus

mandata dal et praecepta flgii; per bumanam vero
, * , voluniatem in Christo,niliilaliudinlelligimus; quam
, | ] , ,
voleiidi facultalem,quaanima rationis particeps pol * , , i e t ; quemque secandum imaginem et similitudiriem
, \ , \
Dei, sibi a Deo concessam et inspiratam, sub ipsum
.
creaiionis suae mouienlum, possidet eo ilue, ut pcr
banc ipsam volendi et oblemperandi poienliam d i - , \ , ,
*
vinam voJuulatem divinaque mandata expleat et
.
perflciat. Quod si aniina Christi ralionali facullaie
volendique poteslate privala est, sequiiur eam ne, \ , \ , \
qae ad simililudinem Dei conditam, neque ejusdem
. \
cum auiraabus noslris substanliae esse; sed ex nu .
mero illarum eiit, q u volcndi potentiae prorsus sunl expertes, omnique sapieiitia et raiiocinandS
w l u i e carent. Nec de caHero poierii ChrisUis perfectus in humaniiate vocari.
Igitur Cbristus, qui in forma Dei est, habet se C

, , \
cundum divinam naiuram volunlatem supremo Do , \
mino consenlaneam ; communem cum Palre et ipso
, \
sanclo Spiritu. Habet Uidem in forma servi, quam
, \ , ' ,
induit, voluiitalem ; intelleciuali ejus, et imrtiacu ,
laise animae compelentem; condiiain ad imaginem
\
et siroililudinem Dei; quaeque voluntatem Domini
,
exsequitur. Si ergo lollitur voluntas ex sancta el i n , \ .
telleciuali anima Cbrisii, necesse erit, ui secundum
, \ ,
divinitatem, servi instar, subjiciatur Patri, Palrisque voluntaiem impleat. Sic enim Arius ct Diodo- \
, \ rus blaspbemaruut, duas voluntales in Palre et
. ,
Filio secundum divinilaiem consliluenlcs : alleraiu
Patris lanquam Domini, alteram F i l i i tauquam
\, ,
&ervi. Hinc aiunt illud diclurum Filium ad Patrcm ^ , . \
esse, velut servi ad Dominum : Non mea volun , ,
tas fial, Paier, sed t u a . > E t : iNon qusero voluntalem meam, sed P a l r i s . > Haec baerotici.
, ol
At sancti Paires ha3C secundum buniaiiam Cbrisli
,
naturara inlerpretali sunl. S i vero auima Cbtisti
.
inlellectiva volunlate caruit, manifestum evadit,
,
quod involunlarie, insiar rei, qua? ralione pratdila
,
non est, divino Verbo subjecta fueril. Sed apage
. .
ista. Nara si sccundum divinilatem pcrfeclus fuit;
v
Luc. , 42.
Joan. , 50.
<5
VLEDUX.
, , \ simililer perfcctos uobisque consul>stantialis secundura bumaoilalem censeri debet. Quemadmoduai

, ,
divinas, sic ei noslras, hoc est, bumaoas proprie, \ ' ; .
latps perfcclas oblinet.
14 Pari modo de duabus operalionibus in Cbrislo
\ ,
toghandum et raliociiianduin est. Nam reruni m i .
, \ , \ rabilium ct prodigiosarum effectioues , maxiine
; , illas, q u absqoe atlactu sanclissimae carni* C l u i
sli factae (cujusmodi erant, quando ad preces Clia , nanae roulieris filiae ad Cbrietum non profectae*,
, ^ ,
et puero centurioms sanilalem c o n l u l n ; quando
\ , \, - velum templi scissuni c s i ; quaudo sol lenebris
, , \ obscuralus; quando pelrae ruplac, sepulcra apeita,
* - morluique excilati ; sacralissimo ejus corporcjam
, \ \ ,
vila orbo in croce pemlenle, niliilque borum allin " g
) ascribere oporlet ipsi divini Vcrbi diviiiae
, \ .
operationi, quae sola b c opera palravil.
' Hursug bumanam in Christo operationem appel, , \ , , - tamus puram iliam, saoctam, inculpaiaui, a Dco
, \ ,
dalam, et crealam vilalemque, ei viviiicam aclio , 6V - neni, a sacrosancia Cbrisli anima maiianlem, qua
, lempore passionis separaU, ei ex corpore educla,
, \ , corpus derepenle exanime mansit, diviua opcra ,
lione minime ab illo sejuncla. Caeterum quod cor . "
pus eQicialur vivum per ipsani operalionem vilalis,
, ,
et intelleclualis animae, testalur Scriptura, cuni ait,
*
terreno corpori noslro ex ipso Dci spiraculo ani{ mam viveuiem procreaiam csse . De qua loquilur
. Salomon ad quoedam improboe c l idololatras :
t Q < Luk> vilior vita ejus; quoniam ignoravit, qui se
, ,
finxit, el qui inspiravit ei animam, qtiae opcraltir,
, \ - et qui insufllavit ei animam vitaleni". Eti per . *
spicue discimus per animai operaiioncm vivificari
corpus; sicut et Domines docel loquens de caine
, \ , \ et sanguine : < Spiritus esl, qui viviticat; caro nou
, t prodeet quidquanr . Quod si adversarius objiciat,
, ,
verbum divitium viviftcasee corpus, necessario COM 6V , cedere debebit corpus Cbristi mortuum esee se, , - junctione et separatione Verbi divini a corpore.
,
Quod si ila est, quid ergo opus erai, ut animam
vitalem et rationalem assumeret al haberct?
. , ,
, ;
Quidam dioint Qjnnem accrelionem, aut secre , \ , ,
, D lioncm, aul ablationem, aul indigentiam sanclisei \ , niae carnis Cbrisli, qua3 naturalilcr in ipsa divinilate, nec re, ncc consideralione insit, operationem
*
bumanam Cliristi appellari posse : tbcatidricara

, \ , - vero, boc est, ORO bominiqne coneonam, operalio , \ nem illam uominamus; qtia?. conimunioui naiune
- divinae et bumanae convenienter a Cbristo paraia
, \ est; qualis eral caeci per lutum curatio , ct excitatio filiae archisynagogi atiacln s a c r o s a n c i a 2 ma ,
nus Chrisli p e r a c t a : benedicik) panum'*; surdl
, \
saualio interventu d i g i t i * ' ; resusciiaiio Lazari m i , \ \
nisterio v o c i s ; sanguinis fluxus ex niorluo cor* ,
1
e n l e
11
,e
1 0
Mauh. xv, 22 scqq.

Mallh. v m , 8 scqq, Malth. xxvn,5i-53. Gon. n , 7.
Sap. \ v ,
Joan. TI, 6 i .
Joan. ix, i seqq.
Alarc. v, SSseqq.; L u c TUJ, 41.
Malili." xiv, i"4 scqq*
"Uarc. vii, 52.
Joan. , 1 scqq.
11
19
1 3
1V
47
S. ANASTASll SINAITVE
4T
48
ie
pore, latere perculso ; ambulalio supra m a r c , ? . aU

et communiealio smcii Spirilns por insufllalioncm
:\ dUcipdlos . I t o e i i c i ocuiis in banc C b r i s i i ,
, nt Deus el est, 15 communem compeien- \ l>>mque operalioiiem couversi, abnuuiil in illo d i
vinam quamdam confiteri; eimililer el viialem bunianam operalkmcm.
, \
Ca?terum boc pro cerlo cxploraloque repulandum
, ,
est, laeraicos elNcslorium, ideo in Cbristobumanani volunlatem et operalionem non constiluere ; , ,
quod videant voluniaicm et operalionom suae pro- , , , \ ,
priae a n i m a B et corporis indesiuenler, c l absque u l l a
ccs&alionc impugnari el inquinari ab inftammaiiono \ ,
\ et aciione diaboli. A l monopbysike ^
el , quasi dicas Uenlitalem voiendi , .
*l agendi, ex cercbro suo conmienti suiil ; quem,
\
-,
almodnm insequenlibus, el alibi fuse demonstra- :\ , \ ,
\ ; .
\imus.
, ,
Scliolion. Noverit studiosus lector ; cum a dae$tnone obsessos nomiuaie soleamu> energumenot, ,
, baeretici, quando audiunt euergias (boc esl, opera ,
iioncs) u\ Cbristo, slalim arbUranlur bas csse
encrgias, quas patiunlur, quos daiinon occiipat. ,
Quocirca iudignanlur, el vocabulum hoc aversan- , \ lur uon alilerquain energumcni, boc esi, a daemo- , .
uibus cxaîtali.
19
Vivina gralia opitulanle. Protheoria $eu considerath

.
ad definitiones explicalas in libro qui fiiCUov,
\ .
inscribilur.
Uiiivcrsa gencris noslri, hoc est, bumana nalura *

* et compositio, animam ralioaalem et inlellectua \ \
letn, c l concrolionem ex elementis, quain carnem
, ,
dicimus, a suprcmo rerum Conditorc sorlba e s l ;
* at viia ad virluiis norniam conformala, ex pictatc, , ;, \
fide, divinorumque mandalorum obscrvanlia, pul- , cbriltidinem suam dicil. Nequeenira corpus anima
. *
deslilulum vilam per se oblincl : neque mandato
rusu observaiio, si cum vera et urlbodoxa doclrina
, .
Bon jungatur, quidqnam emolumcnli parit. Nain
" ,
quod anima corpori, boc praeslat spiritui orthodoxia,
, , , \ - |
ct recla de rebus divinis existimalio. Anle omnia
, , ,
igilur i n i d incumbainus, eoque o m n e m indusirram
,
couferainus, ul puraiu el abontni labe integram
\ ,
d c ccBleslidoctiina sentenliaui cuslodiamus, ut fun , ' ,
ilamenlo puro el immoio jaclo angularislapis Cbri- ' ' feius a nobis bonoretur, nosquc onines cuipae ex,
sorlcs in boc spiriluale sPdiTicium appositc coa- .
liienlti ac cong>0!iat, ut ab omnibus lucreticoi i mposiurae impressioiiibus c l incursibus illaisi per*
stslamus.
Quia vero slabile et inconcussum fundanientuin
oinnis sapienliae, qua3 a ralione proiiciscitur, consucvil cssc prxccptio etpraenolio d e i i n i l i o D u m proposilo arguaicnlo inservientium; idco oporlet ut
islae antccedant, lanquam prsescnlis argumemi 16
ceriissimai duces. Paucis enhn, ct bis miniiue
muium, qni acvo nostro degunt, curse cordiquc
i o a n . , 3f.
18
Marc. v u i . l .
, p
Joan.
\ ,

,

. \
, \ : \ *
xx i
y
0
43
V L E DUX.
* , 2 ', tiii, ui iloiiitiiii.nes bcne cogiii(as,pcr&pcclast|uu lur
, biT.nl ; scd quasi in noclurna, vel poiius c.vro, . ,
nim pugna, mulli baerclicorum, cum quibus mauus
\ , \
coiiseruimus, de dogmalibus ad CJnUlum perii . \
neniibus, digladiabnnlur. Quos t^criio efluse risi ; : mus; polissimum ilios, qui Alexniidriai vivuiit.
, , Quid enita tnagis ridiculum c s l ? d a naliua nova
. \ , \
dogmala cudebant, et disocptabaul, et qu.e nahu.u
^, , \ .
dcHnilio esset, ponitus ignorabant. De hyposiasi
, ,
cnmendebani, ol quid hypostais esset, r.on cogim,
scobant. Nos igilur, ope Clnisii, a leneris ungui , *
culis pcr paternam iradiiioucm, scienlia drlmi \
tionum accurale accepln, ct conspicali, posl Deum,
,
per illam omnes adversarios fbsos fugatosquc ess*:
| ,
borianmr ut anle oninia habealur scdnla delini !- ^ tionum cura : maxinie illamm, qua? ad dcfcnsi: \ , \
ncm doehinaede Cbristo faciunl ; uc silis baiban
.
pcrcussi, isi|tze qui vobiscnni loquiliir, ilcm bar9
, &
.
^ \ 3: ,
.
, . ot . ,
* >
\
.
barus.
Principio soire oportet traditioncm Ecdrsbc neqnaquam in omnibus scclari ct mseqtii Gnneorum pbilosopboruiu dcfinilionos. Pnucipuc in (iispulalionc de mysterio Clnisli el sacrosanclse T r i nitalis: sed suas quasdam cx cvangclicis ct aposlolicis fonlibus deduclas sequilur regulas. Nam
myslerium de divinilate omnes nalurales delinitioncs clleges Iranscendit. Quod cum b x r d i c i non
adverlerint, a rccta via cxciderunl. Propterea d i ccbal Paulus c sc uon iu pcrsuasibilibus sapientiat
Q hujus mimdi sermonibus
pra^dicare Cbrislum;co
quod sapicnlia bujus niuudi, el omnis pbilosopbi
cognilio, sit stuliiiia apud Deum
>.
w
Advcrlc igilur, quid prima pbilosophiae definiti*

sauciat: < QaaB nalura sibi muiuo adversaulur, impossibilc cst in mutnam communioncm vcnire. t
Exenipli gralia : fieri non polest ut ignis fcno jungatur sine noxa. Atqui prima salutis noslra? deHnitio cvcrlit priniam philosopbix dclinilioncm ;
dum doccnl virginilatcru et parlum, dmjiuinquc
igncm, c i naluram carnis in unam commuiiionem
ct socielaiem coaluisse.
Allora pbilusopbiaB definitio: c Sola illa el iinica
*
liyposlasis, qua2 oinnia cominet, iiicircumsciipU
>
c s l ; fiei i cnim nou polest, ut quis binariuin,
, ,
^ aul lcrnariuin iucircuniscriplum dicat; nam iti
circuniscriplione unilatis incsl binarius. At vcri>
. ^
snncla Ecclesia tres byposiascs incircumsciiplas iti
. Deo connivliir. Uuraiis Plalo ajl: Palcrnila\, \ >
tcni prius ossc, quain sil r;tio filii. > Ecclesia vtro
\
dotcl Filium siniul ciim 1'alre antc onvuia sa^cula
, .
CxsishTi! , parilrrque inilii cxpcrlem cssc.
" )
c ,
. > ,
. \

, , ,
\ ,
, \ .
\
, \
-
JIV
, ,
:.: : ;, \
MCor.
17 lla;c el a'ia bujns êncris probc scions

vinus Hasilius sic scribil ad AinpliilocJiiuiii. Natura cbsoaiia in ocdcsiaslicis dogmaiibus idci
sunl; si^nilirans in Gnuconuii scbola iKilurarii
1 esscnliain disiingui. Qnamobrcm pr;csiauli^>imui ille sapiculia cl duclrina CUMMCIIS compoMUt
51
S. ANASTASII SINAITiE
52
proprias ecclesiasticorum dogmatum defmiliones, ,

fnnquam gcnuinus sanctorum P e l r i , et maxime
, ,\
, \ sapientissimi Pauli discipulus, cum audissei ipsum
. , valde repudiare, et deteslari Grxeanicam sa \ .
pientiam.
* Prima quwslio ad hcereiieo*, qui vemunt contradicturi nobis de incarnalione Chritti.

.
Unde, vel ex quonam fonte sacrarum litterarum
, ,
liausit Ecclesia primum nalurac vocabuluro? Et
, , ;
quis encrgiam, boc esl, operalionem inlroduxit et
, ; \
unde didicii genus ? Er, quis primus volunlaiis no- *, ; \ mcn prolulit : el ubi de byposlasi, usia seu essen, \
lia quijquam audivit Salomon, Moyses, liber I*e- , , , , ;
viiirj, Psalmi, Psalmus? cum auiem baereticus
,
borum omnium probatione ac demonstraiione de- '
slUuatur, certum est illum, hoc primo staiim congressu, deviclum prostratnnique i r i .
CAP. 11.
. '.
. " * ,
Divina adjnvants gratia, varxce definiliones secundum tradilionem etfidemsnnclce et Calholicw Ec~
cle&ia, ex Clemenie et sanciis Patribus collectce,
, *
quas anle omnes alias disciplinas discere oportet

t//um, qui divina adjutus gralia verbo pietatit

prceesse cogilat.
*

.
,
Ad accuraiiorem vero traditionem, illud quoque
, , ,
scire convcnil, omnem quseslionem seu inlerrogalioncm tres quaesliones et inquisiliones continere, du , \ .
biialionis aliquid inter nos et adversarios comple ' ,
< tentes. Exempli gratia: Quid est Deus? Et, Unde di ; \ ; \
clusestDeus?ElquolmodisdicilurDeus?Etquidem, C ; ,
quando sciecilamur, quid esl Deus? planum est nos
; ,
deflnitionem rei quserere. Quando autem perconla. " , ;
mur, undcdiclus estDcus? etymologiam seu nolalio- .
nern nominis postulamus. Quando rursus pelimus,
,
quot modisDei appellatioaccipitur?liquetnos indica- ; ,
r'i nobisvcl!c,quotmodisboc n o m e n l g Deus usur- , .
pctur. Qui igilur absque scicntia deOnilionum de do- , gmalibus disceplareingreditur, is nibildiflerta caeco
, ,
vialore; qui bac illacque lcmereobcrrat. Auspican. <
dum ergo cst praediclo modo, et triplex de delini, ^ ,
, tionibus instilucnda inquisilio, quid scilicet sit , \ , \
dcfinilio; unde dicalnr; ei quoluplex ejus notio.
.
"
Definilio est oratio brevis nolilicans subjectam
. " ,
vei cssentiam. Nominaniur (deiinitiones),
quasi sint , intuitus et oculi rerum. Vel quia, \ \ .
" menlis vim paucis circumscribunt. Nam loco
, , , "
bujus : Ilomo est subslantia ex carne, anima,
, \ , \ ,
ralione, sanguine, elemenlis aliisque pluribus con, \ , \ ,
flala, breviter rem per deliniiionem in hunc
,
modiim circumscribimus : c Homo est animal ra" , , \
iionale, mortale, nientis ct scieotiae capax. t MuUae
. \
quidem suni et innuroerae deiiniiiones dequalibet
.
rc. Ex ipultis aulcm paucas duntaxat afferemus
propler socordiam lioininum bujus a?taiis.
.
, \ , Attamcn illud observare el credere oportct eum,
, , \
q::i accurate definilioncs instiluerit, facile in con1
) Cf. bujusce Palrologm iom. XXVIII, col. b'3l-ltf i .
53
VLEDUX.
54

. ,
\ , , \
* * \

.
" 4, ,
* . "
. ' . , , *
, .
*\ * ,
(., , &\ , ^\,
* .
* 6 , ; \
; ; \
greswombus ftilaiilium impoftiturtim ti rbelortbus,

et quibuavie aliis vi dicendi polienllbus. Si eniui
interrogetur, quid it , uralio, nnike el qvot
modis dicatur ; et adversarius in assignandis
definitionibus flucluet, in reliquis etiam de caelcro,
lanquam indoctus rubore suffunditur.
Deflniiio deOnitionum ea esl quae omnia quideni
definit, ipsa vero a nullo definilur. Qualis definiiio
dcUnitionum solus Deus cst. Definirj nequit, quod
Secundum esseuliani euam sub significaiionem non
t a d i t , ut Deus. Difficulier deiiniri potest, quod
non esl tiniversale, sed ex parie cogniiuin, ut
llgnum vitae. Tria sunl secundum essenliam suain
hominibus incognha et inexplicabilia : Deus, angelus, el anima, soli Deo secuiidum subslanliani
perspecta. Poslea, qui cum adversario recie rem
ctor; , - gerit, is sciscilalur, quid sil dcfinilio; ct quid
, , , \ . "
illud, quod deOniri nequil, el quid, quod difliculler
.
defiuiri potesl; c i quid , quod facile
, . , \ definiii polesl. Facilo dcfinilur, quod sub tactuio
, , , .
cadit; quodque interitui obooxium; ut panis t l
similia. F i n i s est limes seti lerminus, quem tran&cendere HOU lieet. Definiliome expere esl w>lua
iflcreatus Deus. Noii facile deflnitur ex crealis rebug, engelut, anima, damon*
4
; xal
;
, ;
\ , , .
, * ,
, , , . , , -
Quid Deu$, tecundum quid dicatur, et quoi modi*

vox h&c umrpetur ?
Deus est eubslaniia causae expere; causa omnipotetis omnis causae; cauea quadam aupra subtUantiara.
Deus eebslanlia eet, quac ab bominibus ncc noininari, neo BignUleari valei; subsuniia omnie stfbslantiae effectrix. c Nam iiomen Dei ineommumcabile * eese Salomon pronuntiavii. lncommunicabile
u
, . , , vero nomen est, quod nec 19ab boiniuibus, nec al>

angelis audilu perceptum et menle comprcben ; \ , .
sum est. Quol modis Dci appellaiio in Scripiura
, \ ,
accipilur? Clarum cst, duobus accipi, scilicei sc\ .
*
cundum naiuram , el secundum babitudiiiem. Nalura Deos dicitur crcator rerum omnium; babiiudine et gratia Dii nominanlur justi
lnterrogatio. Num Dei appellaiio eesentiam, an
.
, , , personam, an operalionera denolatr Item, num
, , ,
propria eel, an metaphorica et iramslaiiiia ? ue*, ; . \
tpontio. Operaiionem significat; quod per se liqui,
dum, neque enim ipsam Dei subgfantiam intIligen
iia3 n o s i r a B subjicii; fteri namque non polest, ut
,
ea cognoscalur ; sed solam potentiam agendi, quam
, .
Deo inesse cogitationc apprebeodimus, vocabulura
Dei nobis repraescnlat.
De paternitali.
; \ ; -
Quid Paiertel unde dicilurPaterei quot modkdS \ ;

eiuir Palernitas in Deo ? Pater proprio noiuinatur
^ , , . hypo9fasicausa3expers,generane elingenita. Dicr , , rtjpoV, ^ tur Paler vel , quasi omnia
,
olor . - conservans, vel tanquam\ filio$ consenans, qumi
t n , , \. ,
(I). Dupliciter aulem dlciier Deue Patet,
1 1
Sap. xiv, 21.
5 1
Psal. Lxxxt, 6 ;
Joan. x, 51.
(!) Leg. , ut alludat ad i l h i d : , ^ .
55
S. ANASTASII SINAITÊ
56
nataraelgratia. Naturapaler estproprii sui,et sibi , \ - \

consubslanlialis Verbi : gralia-vero noster : juxla
, , t , \ \
illud : c Ego dixi : Dii estis, el filii Excelsi omne3.
,
De filialione.
.
Quid Filius? etundedicilur Filius? et quot modis
;
\
;
Filius inlelltgilur? Filiusproprie estgeminalioseu ite ; raiio hypostaseos in eadem nalura; ve! personarum
,
in eadom natura muUiplicaiio; vel processio naturae
in communioiiem ejysdem substautiae. Filius
(2). ,
propriedicilur,quasi dixeris , Quali$. Naiu qua oUq. ,
lisPatcr secundum cssentiam,lalisest et unigenitus
, \
Filius,videlicet ex increato increalus, sive ex mortali
, , .
morialis. Duobus vero modis dicitur Filius deDeo,
\
nalura el gratia. Natura de Verbo divino, gralia
' , , de nobis.
De spirilu.
Quid Spirilus? unde et quolupliciter in Scriptura usurpalur? Spiritus cst sublilis et tenuis,
materise et figurae expers substaniia per processionem. Dicilur spiritus quasi
omnis nulut: eo quod nulus iusiar celeriler qoocuuque volet, feratur et movoatur. Accipitur S p i l i l u s quatuor roodis in Scriplura : pro Spiritu
saucto, pro angelo, pro anima c l pro venio. Ad baec
mens quoque spiriius vocaiur. Trias seu Trinitas,
rem naturae cursu metiri velimus, nihil aliud
est, quara 20 unilalui composilio. At in divints
est Trinitas substanlia, seu subsislenlia omnen
numerum supergressa.
De aterniiate.
'Atftiov, aelernum est; \ , quod semper
et omnia permeat, sive quod principio et fine
caret. Non omne quod finis est expers, caret etiam
initio. Nam angeli et animae inilium suse procreafionis babuerunl; finetn vcro non babent.
.
; ; \
;
, \ , \
. , \
, , \ , \ .

\ . " \
.
,

.
(), , . ,
. , \ \,
, .
De idiomate seu proprietale.
Proprietas dicitur, quod alicui n&lurse proprie

compelit; inque alia naiura non repe.ritur : quemaduiodum U\ bomine rmbile. l n nulla enim alia
nalura, qualiscunquc illa sit, risus inest.
De nalura.
,
.

.
Quid naiura ? quolupliciter, el unde dicilur?Na ; ; \ lura ex ecclesiaslicae docli inae regula, est vera rei D

exsistentia. Secundum Aristolelem vero, aliosque
, .
Graecos mullifariam natura defliiitur; quas defini , , lioncs Severiani seclati a verilale e x c i d e r i H i t . Natu ot >
ra,ex divini Aposloli insliiuiione, est omne^quod in
, . \
veritate exsislic; n e c a sola pbantasia f m g i l u r ; d e
*, ,
quo postea copiosius. Ecclesia naturara vocat ipsam
' ,
.
rerum e x s i s t e n t i u m veriutem; srve i d quodesscn , .
liae illarum insikjm est. Nalura diciiur a nascendo
,
\ ,
et quod sil seu exsislal sicut ei , cssenlia

NOTJE.
(2) C . . . Cognila cognalia.
(5) C. . \ . Rccle. Expressi lamen lect.

God, Ang.
VliE
DUX.
33
x a l ,, otfiray - dicitur quasi ,*, exsislens, q u vere coiici*

. , , , ,
pitur seu cogitatur esse. Natura ; et seu cs\
seniia, et genus et fonua unum idemque in eccle , \ , \ (4).
siasticis dogmalibus signiflcant; quemadmodum
\ , \

panis frustulum el buccella idem sonant. (Jnare eX
innalum, el , quod essenliae instlum cst,
idem
sunt.
,
Porro
quadrifariam appellatur natura; ut antea
, , \ , \ . dixi, essentia videlicet, naiura, genus el forma.
\
Apud sapieniissimum Salomonem de impiis pro, < (5)
nunliatum logimus : < Vani sunt onines naltira, iii
. \
quibus non subest scientia D e i " . > E l divinus Apo \ , c
stolus de nobis elhnicis asserit: Eramus (nalu . > , ra) aliquando filii irse . > Si igilur iinpii natnra
, .
, vani sunt, vanitateroqne nalurae insiiam babent,
reprebenstone carent. Nam qurc naturaliler npbis a
\ ,
, , natura insmit; ea reprebendi et damnari ncqueuut,
ulpote naluraliler ab Anctore et Conditore
, . \
nniversarum rerum profecta ; sicnt reprebendi non
. ' \ poiest, quod respiramus, edhnus, et dormimus.
, . , Ex quo conOceretur, Deum vanitatem illam nalur insitaiu condidisse. Pari nioilo, si nalura lilii
, ,
irae
eramus, ad Deum causa rcferenda orit. Na . \
lura enim id nominalur quod essenlialiier se
\
. ita babel, sicut nalura, seti naturaliicr lucis na tura ad 21 Hluniinaiidum faclacst; elignis naluraliler procrealus est ad urcndum. E l tcrra natura
, \
condila est, germina proferal. Rcsiat igitur, utex
(6) ,
duobus baerelici alterum affirment: \ e l quod Deus
. \
, v
, \ , , C vanitalis el iric naturas creavcrit, vel quod

(6), natura seu naturaliler niliil aliud significet,
\
quam id quod revera exsistit. Quo flt ut in posle. ^ , ,
rum liberemur ab omni reprt bensione, cum asscri , , \
, ,
mus Christumnatura Deum, clnatura bominemcsse:
,
boc est, eum, qui rcvera Deus est, revera quoque
.
bominem esse. Hanc ajiiem iradilionem, naturajquc
definitionem, quera ex Veteri et Novo Testamenlo iranc ailuHmus,
ccelo onquarn io oimiem seternitatem expugnabit aut evertet.
neque doctor, neque angelus
de
De hypostati.
Quid bypostasis; unde, et qiiot modis diciiur?'

; \ ,
Hyposlasis secundum ecclesiaslicam c l aposlolicam
;
iraditioneni est persona sive cbaracler, lioc est, fi \ ,
, ,
gura; quo pacto a Paulo apostolo FilWis iiominalur
, c , \
splendor gioriae Pairis, et figura hvpostascog
, > - ^ (subslantiae) ejue*Md cst, persona consubstamialis sou
,
cbaraclcr byposlaseos Patris.
Pcrsonae vcro ct
. \ \
characterisnomine intelligimus in Deo incorporcunv
"Sap.jHiirl.
^fiphes. n 5 .
Hebr. i , 3.
NOTJB.
(4) C. . .
(5) ln Lat.edil. nou babetar,nalra sed in Gra3CO
esl, .
(6) Accipit Anastasiu illud , , natnra, latios pro eo quod est; nec laroen solum pro eo
quod vere et positive e s l ; sed et pro iis qua? commnrii horoinum loquendi consuetudine vereesseseu
exsislere dicuntor ; ut suni nogationcs, privaiiones,
peccau el dcfccius varit scu moralimn, scu ualur
ralium perfeeliomim, licet sirictc loqwondo non sint

aul cxsisiant, cum non sinl cntia, scd nogatione
quxdam entium. Quia tamen veredirimus de ca?ca,
Caccus e s i ; e( de aerclncisexperio, Tenebrosus est:
quo loqueiidi niodo signiiiramus caicilalem el lenebras aliquo modo csse sou exsisterc : idco ei ba:c
negativa seu privativa Anastasiiis, , , id cst
, vcre cxsisicre a i t ; licel non siul n * Iura3 ', iiuiaia el insila.
51
52
proprias ecclesiaslicorum dogmatum defmitiones, ,

innquam genuinus sanctorum P e t r i , et niaxime
, ,\
sapientissimi Pauli discipulus, cum audisset ipsum
, \ . \ , valde repudiare, el detestari Grxeanicam sa .
pientiam.
*
Prima qumtio ad Imrelieoz^ qui veniuni contradictim nobis de incarnalione Chritti.

.
Unde, vel ex quonam fonte sacrarum litterarum
, ,
liausit Ecclesia primum nalurac vocabulum? E l
, , ;\
quis energiain, hoc est, operalionem introduxit et
, ; \
tinde didicit genus? Et quis primus voluntalis no- *, ; \ mcn prolulit : et ubi de byposlasi, usia eeu essen, \
(ia quijquam audivit Salomo, Moyses, liber J*e, , , , ;
vitiri, P s a l m i , Psalmus? cum aufem baereticus
,
borum omnium probatione ac demonstratione de- '
slkuatur, cerium est illum, hoe primo statim con
gressu, deviclum proslratiimque i r i .
C A P . II.
. B ' .
Divina adjuvants gratia, definitiones secun . "* ,
dum tradilionem etfidemsnnclce et Catholicm Ec-

clesice, ex Clemenle et sanciis Patribus collecioe,

,
,
xal
quas anle omnes alias disciplinas discere oportet

tllum, qui dimnu adjatus gratia verbo pietatit

prcees$e cogitat.
*

.
Ad nccuraiiorem vero Iradilionem, illud quoque
,
scire convenil, omnem quaeslionem seuinterrogalio, , ,
ncm tres quxsliones et inquisiliones continere, du , \ .
biiaHonis aliquid inter nos et adversarios comple*
' ,
< tenles. Exempli gratia: Quid esl Deus? Et, Unde di ; \ ; \
ctuseslDeus?ElquolmodisdiciturDeus?Etquidem, C ; ,
quando sciscilamur, quid esl Deus? planum est nos
; ,
deflnitionem rei quserere. Quando autem pcrconla. " , ;
mur, undcdSclus eslDcus? etymologiam seu notaiio .
nem nominis postulamus. Quando rursus petimus,
,
quot modisDei appellatio accipitur?liquetnos indica; ,
ri nobisvelte,quotmodisboc n o m e n l g Deus usur- , .
pclur. Qui igitur absque scicnlia deOnitionum de do , gmalibus disceptare ingreditur, is nibil diflert a cseco
, ,
viatore; qui bacillacque lcmereobcrrat. Auspican.
dum ergo cst pradicto modo, et iriplcx de deiini, ,
, tionibus insliluenda inquisilio, quid scilicet sit , \ ,
dcfinilio; unde dicalur; ct quolupicx ejus nolio.
.
" \
Definilio est oratio brevis nolilicans subjectam
. " ,
vei essentiam. Nominanlur (definitiones),
D
quasi sint , intuilus et oculi rerum. Vel quia , .
" mentis vhn paucis circumscribunt. Nam loco
, , , "
bujus : 1 Homo est subslaulia ex carne, anima,
, \ , \ , \
ratione, sangume, elementis aliisque pluribus con, \ , \ .
flata, 1 breviler rem per deliniiionem in hunc
,
modum circumscribimus : Homo est animal ra" , , \
iionale, mortale, meutis ct scieotiae capax. 1 MuUae
. > \ \
quidem suni et innumerae deiiniiiones dequalibet
\ .
rc. Ex ipultis autcm paucas duntaxat afferemus
propier socordiam Iiominum bujus a?talis.
.
, \ , Altamcn illud observare el credere oportcl eum,
, , \ ,
q:;i accurate definiiiones inslituerit, facile in coii) Cf; bujusce Patroiogiee ton. XXVIH, col. 531-S31.
VLEDUX.
54
greswonibus aileiilium impositurtim et rbelortbus,

. ,
61 quibiwvis aliis vi dicendi poUeiitlbtis. Si eniiti
tn\ .1, , \
interrogetur, quid it , oratio, nnike el qot
*
modis dicatur ; et advcrsarius in assignandis
definitionibus flucluet, in reliquis eliam de caetero,
.
lanquam indoclus rubore suffunditur.
" \, ,
Deflnilio deOnitionum ea est quce omnia quidem
' . "
deOnit, ipsa vero a nullo deflnitur. Qualis definiiio
. * dciinilionuin solus Deus cst. Defmirj ncquit, quod
, , *
Sccundum essenliam euam sub significaiioncm non
, . t a d i t , ut Deus. Difllculier deiiniri potesl, quod
* , \
non esl universale, sed cx parie cogniium, iit
0 , , , ,
lignum vita?. Tria sunt secuudum essenliam suain
* .
bominibus incogniia et inexplicabilia : Deus, an , ;
gelus, ei anima, soli Deo sccuiidum substauliam
; ; *
perspecta. Poslea, qui cum adversario recie rem
cxor ; , \ - g e r i l , is sciscilalur, quid eit defiuilio; c l quid
, oTov, , . "
illud, quod deGniri nequit, ct quid, quod diflkulier
.
definiri polesl; c l quid , quod facilc
, . , \ deiluiri polesl. Facilo dcfinilur, quod sub tactuiu
, , , .
cadit; quodque interilui obnoxiura; ut panis t l
simiiia. Finis est limes seti terminus, quem lrangcendere HOU lieel. Definiliouis expers esl frolua
iocreaius Deus. Nou facile deiluitur ex crealis rebus, angelu*, anima, damon.
Tt &; tl ;
, ;
Quid Deu$, iecundvm quid dicatur, tl quoi modt*

vox tutc uiurpetur ?
Deus est eubsiantia causaa expers; causa omnipo\ , tetis omnis cauaae; cauea quaBdam sitpra sutolanliara.
, .
I)eiis sebstantia est, q u ab bominibus ncc nomi, * ,
nari, neo signilicari valel; aubslaniia omnie silb , stantiae effeclrix. c Nam nomen Dei ineommunica, , . bile * eese Salomon pronuntiavit. lncommunicabile
, ;, , . , , wo nomen est, quod nec 19ab bominibus,nec al>
angelis audilu perceptum et menle comprcben ; , .
suai est. Quol modis Dci appellalio in Scripiura
, \ ,
accipilur? Glarum cst, duobus accipi, scilicel sc\
Nalura Deus dicilur crcalor reruui omnium; babiiuc u D d u m naturam , e l secundum babiludinem
dine et gralia Dii nominanlur jusli .
lnlerrogalio. Num Dei appellaiio eesenliam, an
.
, , , personam, an operationem denolal? Uem, num
, , ,
propria eel, an metapborica et iranslatitia ? Rc, ; , \
spontio. Operalionem significat; quod per se liqui,
dum, neque enim ipgam l>ei subgianiiam inurfligen
liae n o s l r a B subjicii; Aeri namque non poiest, ut
,
ea cognoscalur ; sed solam potenliam agendi, quam
, .
Deo inesse cugitatione approbeodimus vocabulum
Dei nobis repraesenlat.
%l
De paleniitaii.
Quid Paiertet imde diciturPaier et quot modtecKeilur Palernitas in Deo ? Paier proprit noiuinator
\ ;
hypo9iasi6cau8seexper3,generAne eiingemla. Dicr , , . , , \, ^ lur Paler vel , quati omuia
,
olor . comervans, vel tanquam\ fitioi cORtenan*, quati
, , \. ,
(I). Dupliciier aulem diciUir Due PaAef,
; \ ; -
8 1
Sap. \ , 21.
9 1
Psal. LXXXI, 6 ;
Joan. x, 54.
(i) Leg. , ut alludal ad illud: , $; .
55
S. ANASTASII .SINAlTiE
56
nataraelgralia. Naturapater estproprii sui,et sibi , \ - \

consubstanlialis Verbi : graiia* vero noster : juxla
, , , \ \
illud : Ego dixi : Dii esiis, e l filii Excelsi omneSi
,
De filiation*.
.
Quid Filius? etunde dicitur Filius? el quot modis
;
\
;
Filius inlelligitur? Filius proprie est geminalio seu ite

raiio hypostaseos in eadem nalura; ve! personarum
,
in eadeni natura multiplicaiio; vel processio naturae
in communionera ejysdem substaaliae. Filius
(2). ,
propriedicilur,quasi dixeris , (Jwa/ti. Nam qua <. ,
lisPater secundum essemiam, ttlisest et unigenitus
, \
Fi!ius,videlicet ex increalo increatus, sive ex mortali
, , \ .
morlalis. Duobus vero modis dicilur Filius de Deo,
\
nalura el graiia. Natura de Verbo divino, gralia
' , \ - , de nobis.
* <*
* .
De spirilu.
Quid Spirilus? unde el quolupliciter in Scriptura usurpalur? Spiritue cst sublilis et tenms,
materiaa et figurse expers subsfaniia per processionem. Dicitur spiritus quasi
omnis nutus: eo quod nulus insiar celeriler quocunque volct, feratur e l movealur. Accipitur S p i lilue quatuor inodis in Scriptura : pro Spirtlu
saucto, pro angelo, pro anima c l pro vento. Ad baec
niens quoquespiritus vocatur. Trias seu Trinilas,
si rein nalura? cursu meliri velimus, nihil aliud
est, quam 20 unilalum compo&ilio. in divints
est Trinitas substanlia. seu subsislenlia omnen
numerum supergressa.
; ; \
; \
, \ , \
. , \ * *
, , \ , .
-

\ . \
.
,

De Bternilale.
', aeternum est; \ , quod seniper
ei omnia permeat, sive quod principio et fine
caret. Non omne quod iihis est expers, carcl etiam
initio. Nam angeli et animae iniiium suae procrcafionis babuerunl; finem vcro non liabent.
.
' (5), , . ,
. , \,
, .
De idiomate teu proprietale.
Proprieias dicilur, quod alicui nalurae proprie

eompetit; inque alia natura non repe.ritur : quemadinodum u\ boiuine risibile. nulia enim alia
nalura, qualiscunquc illa sit, risus inest.
De nalura.
, *
.
.
Quid naiura ? quoluplkiler, et unde dicitur?Na ; ; \ lura ex ecclesiasticai doctrinae regula, est vefa rei D

exsistenlia. Secundum Aristolelem vero, aliosque
, .
Graecos mullifariam nalura deOnitur; quas defini , \ , lioncs Severiuni seclati a veritale exciderimt. Nalu- >
ra,ex divini Aposloli institulione, est omne, quod in
, . *
verilale e x s i s l i l ; nec a sola pbantasia fmgittir; de *, ,
quo poslea copiosius. Ecclesia nalurara vocai ipsam ' ,
rerum exsislenliura veritalem; srve id quodesscn .
,
tiae illarum iusitum esU Nalura dicitur a nascendo
,
\ ,
et quod sit seu exsislat* sicul et , cssenlia

NOTJE.
(2) C . . . Cognila cognalio.
(3) C. . \ . Rccle. Expressi lamen leci.

Gud. Ang.
VliE
DUX.
53
\ ,, , - dicitur quasi ,*, exsislens, q u vere conci*

. , \ , , ,
pitur seu cogiiatur esse. Nalura; et seu es ;
sentia, et genus el fornia unum idemque in eccle , , (4).
siasticis dogmalibus significant; quemadmodum
\ , \ .
panis frustulum el buccella idem sonant. Qnare <X
innalum, ei , quod essentiae insitum c&t,
idem sunt.
/ , Porro quadrifariam appellatur natura; ut aniea
, , \ , \ . dixi,
essenlia videlicei, nalura, genus et forma.

Apud sapiemissimum Salomoncm de impiis pro, c (5)
nunlialum legimus : c Vani sunt omnes natura, in
. \
quibus non subcst scienlia D e i " . > E l divinus Apo* \ ,
slolus
de nobis ethnicis asserit: c Eramus (nalu . > , ra) aliquando filii irae . > Si igiiur impit nalura
, .
t %
,
\ ,
, ,
, . \

. \
, . ,
, ,
. \
\
.
?
,
* (6) ,
. *
v a n i
s u n l
vanitalemqiie naiur* insilam babent,

reprebensione carcnt. Nam quae naturaliler npbis a
natura insunl; ea reprebendi et damuari ncqueunt,
uipote naturaliler ab Auctore et Conditore
nniversaruin rerum profecta ; sictil reprebendi non
polest, quod respiramus, edhnus, et dormimus.
Ex quo conOcereiur, Denm vanilalein illam iatura insitani condidisse. Pari niodo, si natura lilii
irae eramus, ad Deum causa rcferenda orit. Natura enim id nominalur quod esscnlialiler se
Ua habel, sicut nalura, scti naturaliicr lucis nalura ad 21 iUuniinaiidum faclaesl; ciignis naluraliter procrealus ost ad urcndum. E l lcrra natura
condiia est, ui germina proferat. Rcsiat igitur, u l e r
duobus baerelici alterum aflirruent: vel quod Deus
, , , C vanitalis el inc naluras creavcrit, vel quod \
(6), natura seu naturaliler nihi! aliud significct,
. ^ , ,
quam id quod revcra exsislit. Qno fli ul in posle , ,
rum liberenuir ab omni rcprcbensione, cum asscri , ,
mus Ghristumnatura Deuro,elnalura homhiemcsse:
,
bocest, eum, qui rcvera Deus est, revera quoque
.
bominem esse. Hanc aglem tradilionem, nalurscquo
deftniiionem, qoara ex Veteri et Novo Testamenlo nnnc atlulimus, neque doclor, neque angelus de
coelo onquarn io onrnem aeterniiatem expugnabii aut evertet
De hypostaii.
.
Quid byposiasis; unde, et quot modis dicilur^
; ,
Ilyposlasis secundum ccclesiasticam et aposlolicam
;
Iradilionem est persona sive cbaraclcr, lioc est, fi \ ,
gura; quo pacto a Paulo apostolo Filius nominaiur
, ,
t splendor gloriae Patris, et figura hypostasco
, c , \
, * (substantiêjusîdcsl, personaconbubstaniialis so
,
cbaraclcr liyposlaseos Patris.
Pci sonae vcro ct
. \ \
characterisuomineinlelligiraus Deo incorporcun
* Sep. wn^ I.
" Ephes. n, 3.
Hebr. i , 3.
NOTiE.
(4) C. . .
(5) In Lat.edit. nou habetor,naira, sed in GraBCO
est, .
(6) Accipil Anastasiu illud , , natnra, latius pro eo quod est; nec tainen solura pro eo
quod vere et positive e s l ; sed el pro ii quae commani borainum loquendi consuetudine vereesseseu
exsistere dicunlur ; ut sunl nogationcs, privaliones,
peccau et dcfccius varii scu inoraliiun, scn natu-
ralium perfeelioiwm, licet sirictc loqn^ndo non sinl

aul oxsiblant, cuin uon sinl cntia, scd nrgatione
qusedam entium. Quia lamen veredirtmus de ca?ca,
Caecus e s l ; cl de aerelucisexperlo, Tenebrosus est:
quo loqucndi niodo signifiâmus cajtiiatein el lenebras aliquo modo e s s e scu exsistere : idco ei ba!C
nogaliva seu privaliva Auaslasius, , , id est
, vere cxsisicre a i t ; licel non siul D luraa , iimala el insila.
S9
quid, incircumsciiplum, figuraque carens. Peraona

ive byposlasis, ex sententia sanclorum Pairum,esi
proprium quiddam praeler cowmune. Nain cujasvts
1 rei nalura est quiddaro commune; a l bypostases
* simt propriae. Uique exemplura afferamus : una
natuta seuesscnlia csi divinitas ; tres vero byposlases, Paier, el Filius, et Spiriius sanctus. Tres perftonae sive characleres, una vero essentia el genus (6*).
Si quis erga dixerit: Custodiet nos diviuitas, tola
Triuiias signiiicatur. A l si dlcas : Nubiscura esi
Filius Dei, unain ex iribus bypostasibus indicasii,
tolamquo divimlalem. Iicrum de iisdem adverie :
Diviniias : cn id quod cummune est; ipsamque
pcrfccian esscniiai. Pcrgamue. Paterniiat : ecce
unatii persoiiani, seu byposlasin. Filiatio : en
aliam byposlasin. Spirilus sanclu* : ecce aliam byposlasin. Trcs sunt hyposlalicae proprielates in d i vimiaic. Ingenilum csse, Patris; genilum, F i l i i ; ct
processio, Spirilus sancli. Neque gnnitus esl Pater,
neque procedens Filius ; neque genilus Spiritus
saucius. Quinque appellaliones habet bypostasis:
Hypostasis, persona, character, proprietas, el individuum.
22
Rurws de naiura.
Natura diciUir subslanlia angeli; hyposlasis aulem angeli esl propria cujusvis angeli appellatio,
putaGabriel, Micliael, Uriel, Rapbael. R u r s u s : N a tura una est elcommunis, ut huinanitas; hyposlasis vero est Polrus, Paulus, Thomae, caeleraeque
psrsonce et characleres. Natura igiiur est auetrix,
fons el origo byposlaseon, quae in ipsa insunt; binc
c l byposlases vocantur; tanquam sub ipsa nalura,
fonte el origine sua consislentes.
SINAITJE
, , \ , \

, .

, \
, , , , ,
\ ,
, , \ .
, ,
. , '
, ,
\ . \
, \
. , ,
.
^ , . \ \ . * \
.
, ,
.
, , \
, \ , \ .

.
' \ , ,
, . , ,
* () , ,
, >, \ , . \ , , \
\
, () .
Ilenim de eodem argumenlo verba faciamus. Si

dicas : Insignis naiura angeli; tolam ipsomm essentiam iusinuasti. A l si dicas ; Magnus est Gab r i e l ; unain bypostasin ex oiimibus îgniiicasti.
Miscrandus homo. En tola natura. A l Gonon, S i mon, Philo, bypostases sunt. Rursus : si dicas, volaiile esse leve : ccce lola nalura; at vero columba,
i u r t u r , l u 8 c i u i a , pavo, ulor, byposlases sunt. Jumenlum, en lola jumenlorum nalura. At equus, leo, canis,
bypostases, cbaracleres, ei wpposila appellanlur.
Et bxc rcgula locum babel non solum in iis quae
ratione, intcllectu et anima pollent; sed et in naiui is, qu33 auima, sensu ct molu deslitutae sunl.
\ \ . ,
,
. , \ , .
. , \ , \ 6
. \ ,
* ,
, , ,
. .
, \ .
, \ , \
. \ , \
, \ *
, , .
Excmplo res declarabilur. S i dicam, a Deo crea- D

tam osse lucem, ecce toiam luminarium naturam
f igniiicavimus. Et haec nalura dividilur in suas byposlases. Hyposlases nalurac luminis sunt luna et
asira, Orion, Hesperus, Ursa, Lucifer, Ganccr, el s i milia. Eadem raiio est iu ventis. Si dicas, spiriius,
omnem ventorum naiuram indicasti. At si dixeris :
Noius, aul Boreas, aut L i p s ; jam bypostases nominas. Par ratio ignis. Una conslal natura. Dividi-
,
. .
.
, \ , , ",",
, ^,\ . ; \ \
, ,
. , , ,
\, .
(G ) Accipii gnius pru natura, ut supra profcssus est.
\m
Sl
62
DUX.
1 , 1
. ,
aulem in hyposlases,. u l in lychnos, ceieo,
lampades, elibanos et caminog. Simitiier, u l aniea
;, x a \ , \ , \
dicium, bumanitag, una est oaiura; multas vero
, , , .
personas complectitur.
.

Sacrosanclam igilnr Christi carnem non vocamua
personam, sed naiuram; ut indicembs, eum loiam
, ' . *
naturam nostram assumpsisse et salvasse : si enim
, \
illam nominemus byposiasin, necesse esl aiBrmare
, ,
Cbrislum unum qucmdam hominero assumpsisse ct
, .
salvasse, sed neque dici potcst (caro Christi) bypo ,
stasis ; quaienusa divino Yerbo ins^parabilis est;
.
hyposlasis enim est et dlcitur persona separatn..
.
In hypostasi quidem subsistens vocatur (caro)
,
non aulem byposlasis; nam quod in bypostasi i n . , .
esl, est id quod exsislil; quemadmoduin id, quod
, ,
, , ' est absque hyposlasi, est id, quod non exsisiil, essentia?, seu nalurse expers; cujusmodi esl somnium;
, \ .
BOC enim natur* et subsistentia, et 23 hypostasi caret; quippe in sola iroaginalione situm.
Ut vero definilionem afferamus, subsislenlia,
\ (7) , , \
exsistenlia,
et essentia carcns est illud, quod no, *\ ^
, - mine quidem muUifariam dicitur, natura autem scu
hypostasi proditum essevereper cogilationem non
, , $ (7*), , .
apprehendiiur,
u l orcus, more, roorbus. Rureus i a
, ,
natura inexsistons, nominamus aut ipsum ens; aut
. *
proprielatem qaamdam iri natura exsistcntem :
, .
Exempli causa; exsislens in naiura bominis est ra ,
liouale ei monalc. Similiter cliam subststens i n
* ,
byposlasi duplicitcr usurpalur; aut pro illo, quod
, , \ \, .
secundum rei veritaicm cxsistit, aut pro pro , .
prietale in hypostasi. Sicut in Deo Patre esl inge, . nilam esse; in Filio genilum esse : in Spirilu sa
,.
, procederc, quemadroodum supra quoque d i C ctum est.
Habilus est quaelibet cujuscunque nalara po" \ .
, \ , tenlia, qua a caeteris naturis secernitur et separatur; siciit dicil divinus Dionysius; corruplionem
, ,
\ , \ csse nalura, imbecillitatem vero et defeclionem
esse nataralium babituum, operationum et faculla, \ .
1am.
1
.
; ;
; , xal .
, , \ . "
, \ ]
.
De voluntale.
Quid est voluntafi? unde dicitur? et quot modis

accipiiur ? Yoluntas est in naiur* iutellectuali et
rationali appctilio ejus quod gralum esl etjucundum. Perspicuum esl enim omne illud quod inlellectu praeditum est, etiam volendi potcntia praediKum esse. Nam voluntas inest essentialiter omni
j) ralionali naluraB, non aliler quam spiritus quidam
ac vila.

Dicilur voluntas, , qood
,
valde currat nalura ad id quod concupiscit; vel
** , .
dicitur quasi , apprcbensio ejus
&, ' , , \ , \ quod vult. Tripliciter porro accipilur voluntas: pro
. \ \ volunlale divina, angclica, ei humana. Isiae enim
. tres naturas, ea3que solae volcndi facullalc valent.
, \ . Rursus trifariam in Scriplura usurpatur volantas,
NOTiE.
') De bis legc Damascenum iu Dialeclica, el dcfinitioncs S. Maximi.

$. Pociicus scilicct, quia fabulosus.
*>3
64
videHcet pro divina, pro nalurali sivc media, lcriio , ,
.
pro carnali, quae esl voiunias diabolica. Volualas
\
naluralis a Deo condita bominique Iribula, signifi
cat molionem iiitelleclualem appetitiva? partis ani .
mae secundum naluram, impellens bomiuem ad id
*
quod desideralur. Divina \oluntas apud homines
esl, insita?. inlellectualis appeliiionis ad ea, quae
, , .
sunl supra naturam impulsio. Voluntas carnalis af , ieclionibusquc dcdita est exorbiialio el deerratio ab
.
illis, q'u33 secundum naluram, ad ea quse praeier
naluram siini.
Quid sit idioma seu proprieius.
.
; \ ;
; Tdtov

* .
, \
. \,
,
. )
, , ,
- *
''.
, ,
.
Quid esl idioxna? undc dicitur? et quot modis accipitur? ldioina seu proprielas 24
"ominatur,
quod proprium sit simul proprix naturae sine adniistione aliarum naiurarum : vel quia simul esi
in specie. Inseparabiles cuini sunt a naiuris el byposlasibus proprielates eorum. Idioma igitur seu
pioprieins est quod proprie in una natura inest, in
alia vero non reperilur. Exempli gralia, in natura
divina, selernum, increatum et incircumscriptum
esse, quae in nulla alia naltira inveniunlur, nc in
ipso quidem sacrosanclo Cbristi corpore secundum naluraiu. Neque enim selernum cst, ncc
increalum, nequc unquam incircumscriplum crit.
Propricias angelicae naturae est, ul sit impatibi ,
lis, ei ul abeque intcrmissione Deo hymnos conci- \ , . ,
nal. cum impatibilem voco; immortalitatem
. " , quoque eorum indjco. Proprium est bominis, ut ex , otx
morlali et immortali nalura compactus sit; quam . \
lomposilionera in nulla alia re inveneris. Sunl igi- , & , \ \ *
tur ea, qua3 prlus dixi, naiurae idioniata el proprie- , , , , ,
4ates. Sunt et byposlaticse proprielates; videlicet, , , \ ,
albedo, simitas seu curviias nasi, nigredo, longitu* . ,
do ; muiilum essc; celerilas, tardilas, et id geuus
\, .
alia, qusc non simililer in cunclis hominibus inve , ,
niunlur. Non eniin orones siml simi; non omnes ,
ccleres, non omncs flavi. Quocirca non desunl, qui . \
doceant hypostasin esse colleclionem earum clia- ,
raeteristicarum proprietalum, quas anlea recensui , \ \, \,
nius. A l naturae proprietates sequalitor reperiuntur
, , , , in omni specie. Omnes eniifi bomines seque sunt D \ .
mortalcs, raiionis parlicipes, respiraUone somuoque ulcnles; aiubulare solili, laiis iinguibug prapdili,
artium cullores.
Accidens appellalur, quod adest, el abest, ut inianlia; quae adesl, et abest proptcr perfcciiorcni
aelatein. Simili modo inulatur sanilas, morbus, calor, siccilas; uno verbo, omne illud, quod variari
.poiest, accidens nominalur. Volunlas esscnlialis
ost, qua? communilcr gencralinique in nalura iucst.
Si igilur caro Cbrisli sponle babuil voluntatom uon
juoricndi, ut sancli Patres docent : si ejusmodi voJuulas in Patre et sanclo Spiritu reperiatur, oinnino
aequelur camdein carnis ct diviniialis volunlalem
Naiuralis \olunlas bominis esl, ut dicil sanclus

Basilius el Cyiillus, amarc vitam, Oinnis eni<n
, \ , \ ,
, \
:, , \ , \ ;,
, ;
, ,
.
, ,
\,
\, , ,
\ , \ .
. \, :
, \ , >. -
VLIS DUX.
66
f5
, . bumo walura sua vitje amans cst,. et m liac luce
frualur. Ecce communcm voluntal m. Parlicularcg
.
seu gnomicas voluntates habet naiura nostra va . "; : ri.is. Alius enim vull privalus essc sibiquc viverc.
, 4 , ,
. \ Alius aediiicare. Alius agricullurain exercere. Alins
. , ' , navigare ; et sic caeteri similitcr speciates suas vo . lunlaies el parlicularia proposila habeoU At natu, , ' ralis voluulas mia c s i , nimirmn atnare hanc 25 '*
lam. Amal auiem bonio
non sine causa, sed
, ,
, .
id Ul nalurae inslincm, qua? a primo suo orlu i m mortaliialc praedila fuiU ldeo adbuc illam diligit et
quaeril.
v
, .
. .
Divina voluntas coasislil m praewptis Dei. Naluralis voluntas nalurx rationalis csl exseculio divina?
voluniaiis. Carnalis volunias esl praevaricaito diviB n% legis.
De operatione.
Quid cst operatio ? undc? el quot modis dicitur?

; \ ;
; \ Operalio igitur est, ut docct sanctus Gregorius
Nyssenus, cujusvis natunc facultas naturalis t l mo ,
tio, qua solum i d , quod non est, privatur. Nam
, ,
. , ûidquid essenlisc alicujirs particeps cst, iiind eliani
particeps esl operationis, ciijus iuterventu innole . "
scit. Recla enim ralio docet nalurarum definitiones
" , , - esse ipsasmet earum veras germaiiasque operationes ; ut inlellectualium inlellectiunem : sensiliwm,
, ,
sensum ; mobilium, raoiionem; volalitium, voJaium ;
, , ,
nalaiilium, nalalum : babilium ad germliiaiidum,'
, ,
germinationem , replilium, reptationem ; eanmr
, , ^ 0,
qiiai illuminandi vim babent, Hluminalioiiem; qu;e
, , , ,
urendi vi pollent, uslionem ; fiuxilium , fluxiim.
,
Earum, quae contemplandi potentia instructac sunt,
, contcmpialioiiem; quac geuerandi facullalc valoni,
, , ,
gfnrralionem; universimque Ioqucndo, cujtislibol
,
, , naturaeindex ei deiinilio esl naturalis ipsius opera
, , cio; qua sublala et eversa, omniuo ncccsse esi
, , \ - ipsam quoque naturam loHi et everii. Sublata
urcndi facultatc, tollilur eliam ignis. Sublata ani5 . \ &
nialis motione, necesse est ipsum quoque aniinar
, \ ,
lolli. Sublala inlellectione, lolliiur iiidem pars ani '
m x , quae intelligendi cl raliocinandi poleslale exor , \ .
nata est. Propterca duas in Christo slaluimus vo , , \
lunlates et operaliones, ne corpus inanime, el aui, .
Dtttn rationis experiem in illo constituamus. Nam animali corporis operatio est axnbulare et laborariv
Ai a n i i n a B ralionalis operalio est actio illa volendi ratiociiiandi et consultandi.
\ \ , D
Nequc duntaxat in rebus^ animalis et mobilibus ^

eed e l in inanimalis et immobilibus inlueri licet
* , \
naturaJes operationes; quodleslaiur scammonia, et
, . \
omnia illa, quae expurgandi evacuandique polerv .
liam babeni: et argentum vivuin morlem creand
.
viin possidel. Simililer ct cicula vi sua perimit. II, , lud admiralione dignum est, quod varix nalurne
,
postquam jam tiaiuiali sua aclione exul;c s u i i l ;
, , , alias opcraliones progignunl; ut lapis exustus
, exuit frigidam illam naluram , inquo calcein con. \ ,
versus viin illam omnia cnrpora exnrcmli induiu
, \ , \ Siuiiiilcr el ccdrus exusla privaiur ualurali illa
%
67
S. ANASTASII SlNAITiE
68
atigescendi, ct gcrmi-nandi facultate, et aliam quam- ;, \

dam, quae cedrea dicilur, sanilati procurandaD vcr, *.
mibusque inleriicicndis apposilam assumit.
'
26 Equidem qui attente et pensiculale rerura
appellaiiones rimari, et perscrutari norunl, facile
inlelligent, plerasque appellaliones quarumiibel re- , ruronon analura, sed ab operationibus desumptas , , '
esse : quippequae rebus e\ propriis aclionibus siftt
imposUae. Et htijus rei demonstrandae cxordium ab , , \ . \
ipsa Dei appellalione petendum est. Nam nomen ,
Dei non subjicil menli noslra ipsam Dei incompre-
bensibileinel ineffabilcm naturam; sed ex actione, , ,
'
quam in eo inesse animo concipimus, Deus nominatur. Pari modo et angelus uon signiflcat naturam et . ,
, , subslantiam iltorum spiriluum, sed a nuntiandi munere et miuislerio, quo funguntur, angeli nomen de- ^ , *
scendil. Sicut et bomo non dicilur talis a sua essen- , \ ,
. " \ ,
lialicondilione, sed quod vultum ad supera ereclum
*
babeal , , boc esl, homo noniinalur;

quia ex oniiiibus animalibus, qua? oculis utunlur,

solus bomo oculis ad sidera ereclis praedilus est:
unde et ipse ex sursum inlnendi potesiaie, * )
\ vocaiur. Alii voluut , hoc est, bominem diclum, quod creclus incedal: cum omnia~ . " ,
alia animalia iiiier eumium terram speclenl, vul-
, ]
tumquc bumi abjeclum habeanl.
\ .
Si igitur eiiam duae appellaiiones naturaruro
\
C b r i s l i , Deus nimirura et bomo, ex naluralibus
, , , \ ,
actionibus derivatae s u n l ; qui fil, quod rubore nou Q ,
suffuitdunlur i l l i , qui duas opcraliones in Chrislo
,
constiluere abnuunl; cuni non prolalo ullo ex sa' ;
cris Lilteris, sanctorurave Pairum monumentis, ex
, , .
ipsis Dei et bominis uominibus, quae Cbrislo Iri- ,
buutitur, perspicue redarguaniur? Nam ul paulo
\ . ,
anle diximus, fere omnis nalura nomen ex essen-
-tiali sua operationc adepta est. Exempli causa . *
, virgo, quasi , ignis morluus, seu , stvp , *x$lincliu;eo quod carnis ardoreni exslingual. Rur- . \
sus cum , columbam, nominamus, non , ,
avis bujus uaturam , aul illius qualitalem significa- ,
nius; sed operalionem, quain exercet, nam , . ' ^ , quod iiraiiler volel, dicla est
(5, .
. Sic el sequenlia nomen iraxerunt a
, '
ualuralibus operaliouibus : , *ervu$, D ,
, quod serpentes tollal. , hi* , *
vundo, , quod 6, ' \,
4$ agitet, cum quid capit; , serpens, quasi, * opqtv
\, , loquens seu loculus, ad Evam
, , ,
^videlicel in Paradiso. , caprea, , ,
, quod acutum videat ; , turlur, quasi
\ * , ,
, quod proprium genus conservet, ab altero
, ,
*cnnubio abstinens; , luscinia, $,
. .
^tiod semper canal, cvslate simul ac liieme ; ,
, ^ -ultur, , quod sublimia loca, \
pererrel; , equut, ^
, pedibus volet; 27 , ^ , p- ,
6 , quasi esca moriem afferem; * *
$opaeniiu dicitur ; , aquila, quasi \ , , * \
S9
VliE DUX
70
, , perennis , quod sscpe renovetur, longoquo

.
lempore vivat; , volatile,
,
, quod alam lendat. ,fiuviu$;
.
quasi polabilem funclioncm
kabent ; , lorren*, 0, quia hiemefiuit;, nalura ,
, qnod hypostases proferal; , herba, gramen, , quod sursum vergat
skui e l , /fo, & , quod te sursum lollat; , anima quoque ex propria sua opera' tione hoc nomen iraxit : nam idem est, quod , vivificare. llaque ex vivificandi
Ktione nominatur; quod corpus vivificet.
\ ,
Sexcenta alia invcnire licet (ne omnia enurnereni),
, ;
quibus nomina sunl indita ab operaliooibus, qui.
bus pollenl. Energia enim seu operalio esl naturae
. , \ ,
facullas qu&dam. Neque idem sunl energia, xo\ . ,
, . Nam (opera3, \ tivum) est ipsamet res, seu rei subslanlia, , .
& esl effectus , qui ex operaniis opcralione
, , , , nascitur, effeclus Dei est coelum , bomo,
. , angeius, oranisque creatura. operalio,
, .
appellatur, , quod in operibus
, , \ - verselur. Dupliciier accipilur energia, boc est, ope , , \ - ratio'; pro intellectuali scilicet et sensiliva; sub
* , , .
sensum cadit, quod videtur, et auditur, et corrumpift, , , . , \ tur : snb inlellectum, id quod corruplionis expere
, . est, et seoipiternum : inteJlectuale est, quod i n , \ , \ . aspectabiles noliones inluelur. Euergia seu opera ,
tio, ab agendo et operaodo nomen invetiit. Non esl
.
autem idem volunlas, et volunlate praedilum, ei
quod sub volunlalera cadit. Nam volunlas est Bubslanlue inlelleclualis intellecliva appetilio; esl i d , quod volendi facultale valel (8).
.
De unione.
; \ ;
Qtiid esl unio? unde riicilurf et quot modis?
; \ Uuio est rerum separalarum ad mutuam comimi
.
nionem coagnrcnialio. " dicilur
, '
;quod res in unum cogal el redigat. Quinqne
. - modis accipitur unio. Primo, pro ea , qua res pcr, \ , miscenlur et couiunduntur, qualis unio esl imer vi , nuin elaquam. Secundo pro ea, qua res dividunlur,
TJJ , . qualisunioeslbominis ad bomineni. Tertia dicilurse * - cundum babiludinem; quo paclo oranes Adeles sunl
. *
unum flde. Quarla esi , secirtidum silum
, ct locum, ul cum aurura auro adjungitur. A l unio
.
in Gbrisio seeundum bypostasin omnes istas longe
' , 6* . ''
exsuperal; unio vero secundum byposiasin esl illa
, , ^ simul coexsistens in utero Oeiparae duaruni na . , \ , \
turarum conjunclio. Neque cuim corpus prius,
. quam Deus Verbum ibi exslitit; neque anima; scil
, xaX . * - paritcr caro, el pariler Dei Vcrbuni: parilerquc
, , - caro animae raiionalis vigore iuformata. Quod cnim
.
in nostra conceplione usu venit, id, meo judicio,
bic itidein accidit, Simui enim conCurrunt corpus 28
anima. Nam neque corpus per se exsisiit;
neqae anitna exsislit ame eorpus; ut proinde adumbratio quxdam uniouis ia Cbrisio exisiUiiari
poesii.
e l
De consubslantiali.
\ ; \
.
(8) Omititt quid sit ,
Quid esl consiibstanliale? unde dieilur? c l qnot
NOTif).
Est
autem res q u appeiiiur; uno verbo, appclibile; ad v e r b u , vo-
71
S. A N A S T A S H S i N A I T / E
72
modis? Consubstanliale akeri illud nominalur, ; \

\ ,
quoii ejusdem nalurae el opcrationis invariabililer
, \ ,
consors est; bomo bominis ; angelus angcli;
, \ ,
anim il animalis; ilamma flammae ; que in diversis
. (9)
byposlasibus scu supposilis una sunl nalura.
dicitur, quod unam naturam seu subslan- , \ .
liam el potentiam possidcat. Qiiaiuur significal , \ , ,
bomousion, nimirum similis substanlia!, cognalum;\ . x|J
ejusdem nalurce, ejusdemque sortis, et stirpis.

Si-- , ,
. , \ milis substanliae est, quod in eadem natura, vir, , .
tutc el faculiate minus est: ut lapis jam pulris
senioque marcblus, et Iapis rccens cxcisus. Iiem liguum p a l m a s , et lignum ebeni; caro piscis, et
caro cameli.
esl quod oiani modo alieri est tlissi-

mile, ul ignis et aqua; bomo el Deus, augclus c l
, , , \ ,
lulum, sol ct berba : quasi dicas, eemi , \ , , \ , \
substantiale nominarunl aliqui carnem morluam,
vitae exsortem. xa\
. , \
dicitur illud quod esl alterius nalura.
, \ ,
, quasi utruinque; hoc nimirum et illud;
* , ' , ,
sivc ambo.

sive innovatio ; quod omni rationc a
prsescripto communis naturnc rccedit, ei in nullo
,
usitilo honiimim uiori assimilalur. Hanc deflnilio-
nem nOsse oporiel, propter illos, qui pcrpcram in
,
Cbristo islam, novumque et cxtraordi . naiium nioduni statuunl. Liceienim pr;eter nalurac
, '
Jeges aliquid egcrit, quando sine semine conceplus
,
esl; niUilominas post parlum plurima, non nova , C , \ , \
sed usiiala, el ad similitudiiicin nostram compara- , \ , \ , \
ta, absque peccato lamen, u l Paulus docct, in ipso , \ , \ ,
videre crat, ul augmenlum selatis, et id genus alia
, \ , \ , \ mulla ad corpus spectanlia ; ut ingesiionem et ege .
slionem , circunicisionem, exsilium , seu de loco
, ,
ad locum niigraliomni: item forinam, membra,
.
pilorum, denlium ct unguium succrelionem ; infantilem in loquendo balbuliem, taeshaiionem , et i n cessum. Haec oufhia, non prajler nalura legem se babebant, sed secundum similrtudinem aliquam
nostri, absque peccalo, ul Paulus clamat.
De anima.
.
1
Quid est anima? unde dicitur? el quot modis*

; \ ^ ; \
Bifariam accipilur anima in Veieri Scriplura; pro
; \
ralionali nimirum ei raiionis experte, qualis est
' ,
brutorum, ei aliorum quas aninaa constant. Ratio- L>, , \ nalis 29 anima est subslantia intelleclualis, nomi . , , \
ne carens et incognila; vitam et compositioncm
, , .
corpori suppedilans. Anima est sub^taniia lenuis,
\ ,
a materia el llgura i.nnumis, imago cl forma Dei.
. 6
* dicitur , sive quod propria sua
,
atclione corpus viviucel.
.
Anima raiionis expers est operalio sanguinem

Vivificans, calefaciens, perquc spii itum niatcrialem
enovens et agUans. Anima bruti cst inalerialis qnaB<lam potcniia, opcraus , s e n i i e n s , corpusque com<ponens.
Mens rationalis eet immorlalis et iulellertualis
unini33 conlemplandi facalias. Meus esl visio scu
, \
, \
. \ ,
, \ , .

, . ,
(9) Cod.Aug. bic babct, . Sed neccssario lcgendum

<U)ufit uiam oinnes bujus loci apiccs.
vidclur, . Quam
lctiioiiem
YLU
DUX.
74
. ; \ coniemplalto incorpoica pcr uinnia absquc Ia\>.i

molcstia discurreus. Quol u.odis usurpatur m e i i o
xjl , , ,
Tribus; niiuiruni pru meulc Dei, angelis el uosha.
. .
Sdiolion. Qnh cugmnit menteni seu Eensuiu 1>niini ?
Quod mente wiiclligimr, ititelligibile iioininalur;
(10) *
votalur, quod videaU
$.
Corpue, sccmidum exli rnrr philosophiae professo, ,
, , , , res, dicilur omne illud quod irina dimcnsione constat : vidcSicet, longiludine, laliltidiue el profuiidi. ',
iate. At ex Ecclesije doctrina curptis csl omne, quod
. \
, \ . - cx non enle facium csl ens. Corporuin alia suni
pivta, . , coelesiia; alia terrcsiria. Galestia nou babent pro * fuadilatem. Scieuduiu ett oiniiem carncm dici tor . pus; al non omne corpus carncm. Elenim bleltse
, ^ siinl coelcslia corpora; minime vcro < aro ccelesiis.
1:. Corpus bifariam usurpaiur, inleidum pro utale
, . , * r i a l i ; inlerdum pro sublili c i teuui.Gorpus <x maleria coucrelum est quod eub laclum et intcriiuiii
?; , \ $ *
&, , . cadil. Corpus sublile iilud e s l , quod conlacluin
. , fugit. Caro esl clementorum concrelio. Caro esi
eubsianiia fluxilie ex sanguine, pblegmate, bumori , \ , \ ,
bus, etex atiis cunil.iia , uimiruni ex aerc , leira ,
, \ , \ ,
igne, aqua; boc esl, ex calido el frigijo, ex bumi' , \ , \ , \
. , \ , do et sicco. Sol producil caliduui ct vitale : acr
, - frigidum ; (crra, biccum ; arina, bumidum.
.
Elemcnlum cst subslamia biiuplox , rci creai.u
,
. quarta pars. Quando igilur audieris Paulum diecn , , q tem : Quia non secundum carucm CbrUium cogno . , scimus " , scire debes carnem pro corruplione ab
, eo usurpatam. Non enira dixit nos Cliri&tum non
, ' , ^. \ cognoscere s^cuudum corpus , scd se undum car' ' , , , nem , boc est, iu ualura fluxili ct labili. Sensus
, , \ , . quinque sunt: \ i s u s , audiius, olfatius, gusius et
- lactus. Seusibile csl omne illud, quod sub aliqueni
. ex prxdictis seusibus cadit. Scnsoriiiin 30
, . iiistrumenlum senliendi est loiuin illud in corpore
ft, , \ , organom, quod quemlibel sensmn conscrvai. Oiune
- auiuial neusu pra^dilum est, babens sensura lirooris
ct morlis. intelligibile dicilur illnd , quod quinque
.
sensus noslros fugii.
. ;
s c u
Depl .
; ; \ 0
*** ;
* ,
* , ' c \
,
*! . %,\ ,
< , , , \
. ,
,
ty , ,
x
II Cor. , 16.
Gen.vi, 11.
De corruptibili.
Quid corruplibile? uude e l quol modis diciiui ?
Accipkur corruptio duplicilcr in divinis Liiteris,
corporaliier el spirilualiter; ul illtc : Vidil Dom
us , et ccce omnis loi ra corrupia e r a t peccaio. Alibi de bomiiiibus : Corrupli et abominabiles facti sunt in iniquiialibus c l suidiis s u i s .
C&tcrum quando audis a doctore corpus Cbrisli
antecrucem fuisse incorruptibile, accipere iddebcs
dc incorruplioiie a peccalo; bac euim cotrupiione
non eral corrupiibile; quippe imroaculatum prorsus et illibatutn; non auiem inlclligendun) est,
>
ss
* lVal. m , 2.
NOTiE.
ilO) Lego Gra?ce , II .

PATROL. G R . L X X M X .
7%
76
corpus Cbrislt q u o a d m o i L a l i l a l e m a l i e i i u m , \ - , \ qutd et p^rcgrinum a nusliis corpoiibus liabueriu

. "
lacorrupiibile cuim proprie esl i<l, quod paseionis, , , \ .
maleriae, omuisque coniaclns expers esl. lucorru" '
p:ibile est, quod ab alia subslaniia la?di non potest. . "
Incorruplibilt esi, quod niliil quoquo modo perdil,
, *
quod nullius eget, quod sauciari nequit. A l sacro- , \ \ , \
sanctuin Cbristi corpus et passionein s u b i i l , et
\ , \ , \
transfixuiti est davis el lancca , sanguine ei aqua

hide mananle; el ex vivo exsors vitae reddiluni
esi.
qjasi
Comiplibile csl omne quod roorlis et interitus

c a p a x , et a vila separabile est. Corruplio Jiahirm
est, ul dicit samilus Dionysius, imbecillitas quaedam
el defectio naturaliuin habiiuum, eloperalionum, et
poienliarum. Quidam dixeruni sanclissimum Cbrisli
corpus poteiuia fuisse corrupiibile; hoc est, cormptionis capax ; virluie vero divini Verbi conservatum esse in sepulcro absque corruplione. K a est omnimoda rei destruclio et interilio.
c s i , qnando alia subsianiia per aliam
perdilur; ul corpus a vermibus. (forma)
d i c i l u r ( l l ) , qiiasi , texluset
nexus; , partes forraae, sunt byposlases.
Schoiion. Homo quadruplicem notionem in Scriplura babcl. Accipitur enim pro Deo, pro angelo,
pro Salana; pro inierioYe c l exieriore bomine nofctro. Ilomo esl animal rationale erecti fncessue,
ei lalisunguibus praedilum; vel animal raltonale, ma- C
toriale, rtsibile; vel, aniroal confiaium ex diversis
naluris simul tempore modoque inexplicabili composilis; 31 vcl, animal rationale, inorlale, mentiset
ecientia? capax. Animal dicilur, ul ab inanimalis
sejungalur ; raiionale, ul separeiur a natura raiiouis cxpcrle; morlale, ut significelur discrimen
ab immoriali angelorum subslanlia; menlis ct ratiouis capax, lanquum i.l quod imaginem Dei secundum graliam prsfert. Angelus esl animal ralionale,
igncum, somni expers (12).
, \
. , *
., , \ , \ , . ,
, * , .
.
. , '
* , . , ,
,
, .
.
. " , \ , \
\ , \
"
, , ,
, , \
, , , \
. , ,
,
; ,
,
. , , (12).
Quid est fides f ande et quot modis rccta fidcsdicitur? Fidcs esl conceptio menti insita, sû sub-
siantia animo concepia, vocatur
, quia otodil, ut credat aliquid. K e cla fides bifariam accipilur. Est e n i m i i d c s e x auliln prsedicalionis. Alia ( i r m i o r , est c bonorum sperandorum subsiantia * . E l illam quidem, qu%
C h i e x a n d i l u , omnes bomiii^sposstderepossiinl (13):
alteram vero goli jusli possident. Oitbudoxia est
; \ ; \ ; \ , . .
. \ ,
.
(13)
. \ \ , \ 6 -
,)-. , 1.
.
(II) Nomen ; accipit ,

(13) Considerat fidem pronl cum certa spe o t
. Sic ct Supra.
cbarilaie jm gitur; cujusmodi iide mali, qua n i a l i ,
i12)AIIudit ad illud Daviii : Qui facil Angelos ptaj.liii esse DOII possunt.
sucs $pv'Uu$ ct minis:ro$ suos ijncm nrdeniem.
t
7S
VLE DUX.
' \ , vera et recla de Deo rebusque creati* existimatio.

vel vera de ootnibus nolitia menlis, vel opinio dt
.
rebus, prout sunt.
H<spl .
f)t rtrho.
; ;
;
; , ,
, ,
xal .
. .
Quiit verbuni? qnol mo.lis nccipimr, el unde nomen ducil? VerLum iria significal: Verbu:u substantiale, scilicel divinum illud[; vcrbum angelica?
el nosirae inenli insituni, ct verbura quod l i o gua profertur. dicilur a , a diccndo.
Yerbuin vocale cst niculis ct cogilalionis DUIItius.
,
,
. , \
. "mdv . ,
, , , \ , . ,
, ,
, . \,
& . Otov,
, , * .
Vrtwhrilianus est ralionatis domus " C b m t i ,

ex boiiis tiperibus, pitsqtre dogmatibus coivstltala.
Hjerelicus esl sycophania et accusator veritatis,
vel falsa txisitmalio de eo, quod non est. Immii*
labile esi, quod semper sc eodem modo babel. N a turale esi, quod tit secundnm totmnunem el utitversalem consudridinem : vel, qnod vefe veruiu
esse cogfioscitur. Praeter vcl conlra naluram cst,
quod Deus non ita f c c i l ; vcl quod omnino non Tecit, cujusmodi cst peccatum el mors. Supra naturam est, quod diversa ralione ab usi:ato modo
facium c s t , idqirc bencficio prdesianlioris cau-ae
Sccundtim naluram est niatrinioni\im ; contra naturam, fornicatro; supra tialuraut, Cbristi coitccplio et gctiefaiio.
, \ ^,
, . \ Q
;
,
, 6. ,
/ . \ .
'
.

, ,
; .
.
* , ,
<\ , , \ .
Deiftcatio est ad k l quod iceUeniiue t l ttwe

c l i o ; iiofi tamen nalurse imminulto aut tran*inuU l i o . OEconomia eat voliiRtaria descensio ct dimkgii
(leu dejectio) ob aliquorum salulew insliiiiia. Duificatum vocalor, quad ad majorem gloriam
tum est, non ttmcn propria iwUura alienaUioi.
CommUlio inierdum uuioiieni, uaerdum oiiisionein wgnifical. T m t i l i a est inopia ppeiiliofiit.
Appclilio 3 2
concupiscenlig perlie i aniMi
molio. Concupiscibile idem esl, quod solendi \ i pollens. llaqufe Cbristus sponle sua tiistitiam illam quas
laudem merctur, in ea animx parie, .qu.c volo. di
faculiatc valet, susctpit. enim dicilur
, defeclu. Chrislus crgo in rei vcrilaie
liistabatur ob perditionem Judai, cl Judxorum,
el civiutis lliorosolymitana?, super quam t liani
D vero doloris scnstt flevit, ipsis lacrymis bun.anilatem illam a natura omnibus insilam lcslalus.
\ ,
. ; . \ , \
. ;.
, . *
>;\ \
. ;
,
0 \ . "
; \ ,
6 1 1
Anxielas esl rocesta animi affeciio,inde orla, &

abquid eorum, que dteiderabonltir, IK>R e'K ofttot)lum. Indignatio et operauo anitn rationaUs, in
ea parle, qnce irascibilis appcllaUir. Tmor eat coittractio aniinoe ad seipsam, ob cxspetlaiionein quorumdam, qua? non appelunlur. CiDcrucn est qut>d
6 u i jurts est. Nam quod sub domino seu alicnn
jure est, boc non eet libcrum ; libcrias enim proprie esl omnig freni, c l impedinienii expers p o u slas perscquendi id, quod ainmo illubeecil. Llberlas
anim* intelicctaali competit; et ooncupftoifeHfs
pariis expedita nulloque obice reiardaia ad virtoiem
79
S. A N A S T A S I I S l N A l T . f i
W.
vel maliliam propensio et molio. Ubi vero malitia ; ; (14;

virlus non objiciuntur, illic liberlas(U) repeiiii
; \ ; *uon potest. Qua enim ralionc libera eligeudi facul- , ;
las eluccscat, nisi conlrai ionim oppositu ?
. ; ,
Scholion. Notaudas sunt praediclae dcttailiones.
Nain ad Christuin, et ea, quae Cbristo coropelunt, , \ .
dirigunlur.
, \
Sola igilur Cbrisli mens, ct sanclissima ejus anima incapax, oinnisque malilias nescia fuit. Forma , , \ ,
. , cnhn servi oral, quae regebalur et gubcrnabalur a
,
\ '-divino Verbo in eadem byposlasi sibi conjunclo.
Quocirca boc etiam profilebalur ea, quae in Salva- . \
lore iueral bumana nalura : t Non possum a meipso
facere quidquam . > Cum enim supra naiurae leges ' . ,
ei prxscripla sinc liuinano semine, unquani rorpus ; , \
Dei el aniiua, subsistercl, Domini nului ei iropeiio , ; , , xfl
proinpic subjicitbalur, lanquam ad diviuilatem
; evecta.
.
Qiialiias cst Xacultas nalura; insila^ ut aquae fri , ;
gus, igni calor, lapidi duritios, siccitas terrse. , \ , \
Qualilas ei proprielas, el diflerenlia, cl idioma
, . ,
uumii jdcmqiic siguilicaiU.
, \ , , \
.
Corpos qwadripeilkuin est, exûaluor elemeniis,
,
quemadiiiotlum mundusquispiam, compositum.Tri- .
peilila eslanima; in corpore sacrosanctam inilatem
, ,
adumbrans, q u quasi in corpore quodam, iti mor-
luo boc murido apparebit, ul eum divina cognilione , \ *
vi>ificel.Tripertilam veroanimam vocaut; quod lan- ,
quam clemenia iiitelleciualia babet suas 33 paries , , 6V ku poleulias, ex quibus etiam componitur; b*c
, ' , , .
sl, raliocinaudi, concupiscendi et irascendi facul- \ ,
lales ; ul per viin raliocinaudi virtulis puichriludi- ,
nem secum repulei;per vini concupiscendi, Deum , , ,
amet, d<emoi)ibus irascatur, sumplis in illos armis. * . " ,
Sicut ergo Heri non potesl, ui sil corpus non constans , quatuor clementis, sic iieri nequtt, ut sitauima, qtiae , , , *
non babeai tres pradiclas partes qohbus constituilur. \ .
u
De relativii, seu sis, qucewnt ad aliquid.

Nalura vere domina esl et genilrix quaedam orauium rerum. Quare omuia, quae a natura proficiscuittur, ex eorum numero sunt, quae ad aliquid d i lunuir. Nam hyposlases, lilialio, proprietas, qua-
.
* ,
(15) . ,
.
, \ , \ .
liias, siniplicitas, et omnia alia ex nalura causam
\ , \ ,
suaro babent et origiuero ducunl; cl boc respeclu
, \ , \
ad atiquid dicuntur; boc esl, cx eorum numero, , ' ,
qiirc cx nalurai quasi radice depentleiil; ex quibus , \ ;,
eliam suul voluuiae et operalio.
\ .
Aflinnalio cst seniantia seu enuutiaiio de aliqno
(16) ,
prolala : ut CUIII diciams : Fluvius ascendil; vel : , ,
Prinaepi ingrediiur. Negalio est aflirmalioiiis erer- , . '; (17)
m
* Joan. , 50.
).
( l i ) Libertas scilicei quoad specietn acUis;
polesl tamen esse libcrlas quuad exerciituin, vel
luodum exercilii, si non in umnibus, cerie in aliquibus.
(15) C. . .
16) C. . .
! 17) C. . ^ ; .
81
YLE DUX.
82
l i , , sio ct refutalio : ut Fluvin* non ascendil. Princeps

evx , .
non ingreditur.
, 1\ ,
Calegoria non solum iu malam paricm (pro a o
' .
cusatione),s?dcl in bonain swmiur. Calegoria enim
; * , f s l (|iKv*Jibet de quavis re definila enunliatio ; ut,
$ Deus natura bonus est; diabolui venipeUis ei vafer;
por, , (18).
attula vulpes; furax fclis.
(49) ,
Calachreslieum et abusivumesl omnc illiul, quul
' , , (20) non definile el simpliciler, sed certo inodo, bonatjue
. " ,
fi.le et Diente asseritur. Quae hujue gcneris suiit, sub
,
- ccrlam legem aul definitionem redigi non p o w u n l :
car . * quale illud : c Tunc exspuerunt , in
(
faciem ejus ; r neque enim hic nomine
, .
ipsain Cbristi porsonam accipere licci, sed nalurani.
.
De ctymologia.

Elyniologia esl nolaiio scu reciitudo poicslaiis,
, .
qua nonten pollet, ex ipsa nominis inlcrpretaiionc
,
desumpla. ExempH galia,pv
, f^tov \ ,
, 34 Q t
pacificet ac tranquitlet ; si cul , turba, tumullus, ^ o v -,
,
quod facile difjundalur. errur, , () ,
, quod mentem transveriim abri, , , ,
pial. , temperantia, ,
^& , quod queo ad taluteni pertinenl, sapiat; ^
,
, vd quod corpus cu*lo , diat sordibus. dicilur qiiasi , wu , , ;, .
lilatio, , qnod juveniutcm
fHMtilel ; , , quod menum excacel; vcl ^
, quod eminus annual. , ca$tita$ , ob viiam infecundam.
ikoriia*, ; quod otnnia ducat, vel uuiat et copulet ad concordiam. , rirlut:
, qniddam Deo placitum> vel , lanquam amabilii, aa\ , amicaHIU.
1 1
uo<
, ,
, C
, ,
, ,
" $. ,
4, , $ ,
,
(Hbv,
- , 0, ^ '
, , * ,
, ,
, , \ ,
*\ pwv,
, , -
, quasi , iii quo

, abjiciiur cadiique peccQlum. bonum, , valde divinuni;
vel , Deum amare. , mor*,
quasi , Ovr j, quod morientim in dorso ponat. ", inftrnus, , propter obtcuritatem, quasi ,
, vel obscurus ingrestu*; , vel obuura colligalio. , resurrectio,
^ , quasi rnrtum /, seu retuscitalio.
3, corruplio, ^ o v , quod jaale corruwpalur, vel faciie putrescat : ouiiii
esl pulrefactio. , loculu, in quo ffct,
corpus diffliiil. , corpus, ,
t
* Maith. xxvi, 07.
f18) C. ,. Recl. .
(19) C . . .
(20) C. . \
. Oinnequod nou definitc, simplici
et maliii* experle animo dicilur.
C. .
: , . In eod.
t-nd. lucc 6u!uiiinlur omissa in A u g . :
;, . / / aizi
, <7>
\
, . C/chresi$, quando ex quadam consuetudiue atiquid
dicilur, quod non esl proprie ipsum, ut cum qu>*
eum, qui pisces in lucu anl fluvio capit,
nonwtnt, cum propric lulis appelleiur, qai in mari
pitculur.
83
S. ANASTASII S1NAIT/E
84
, incolumit tanguit, nmul junclu*. , , , , ,

membra, quasi dixerit, , parte*. ,
.
commnnio, , ftwd pnrle$ ad communionem lendanL , cwwr, ,
i h i tatitndo, itasii \ , , longxtudo et Latilndo; nam latikido appeHalur
&. , utlare, , flod sacrifkium servet. voea4u# orfo,
, quod lanam ferat. , saeerdvs, , ,
hostiam immotans. flinc norien inveail .
Quae nomn liabenl cowposilum ab , ea ,
" , > .
surtum significant. U l , quasi ,
, [ ] ,
etatio in allum: , returrecth, ;
[ ] ,
, , , atcemio solis , , , \
wrsum; , , , et id . ', ,
gcnus alia ; u l (qoasi ) ascen- , [],
. , neeessaria, , re. , , ,
iiovalio superna; , teqnies ; ,
, ,
analemnia; , reftigeralio : tencclus, , ,
quasi sc , ; , vel
^,
qnia terratn spectat. , lurerna,
.
, , qted tenebras ditsolval. , tristilia, , quasi a verbe de/uit, exol i l u r enim b defeetum aliqucm. ", ventus, , quiaflamUcrHmmaiiel.
'|&,, ma$culum triri/e, quod vktoriam tollat; , signum, quod signet enm qui iUnd pomt.
, canis, , quod crebro , ,
eoncipiat. , ccra, : , qitod . , /h<a/, CHin uritur, sicut ccdrus 35 uslulaia su (21).
dat; , nubcs, , quod , , ; ftuenta $*btrahat. , episcopus,
- \, , quod %\i in tpecula. , cor,
, , >.
,
. ,
quod wdesiuenter agitetur. \, rene*,
, , ^
, quod in dorso ferantur; , \,
, , quv relro caput * ,
tunt: , po$t mentem, nam
, \ ,
capite e$1. , cranium,
, ,
4 , qn* men$ pendei. , coUnm,
, \ , qnati spinas dorti clavui. ,
;, , \ /ax, , in qno nares stil- , ,
tent. , fetnora, / , C -/ (22) , f k i v
ob corporis dfrhionem. > , humertts rero,
, ,
>*, \ * quod wquttth sit talUudinu et longitdiiti$. , g$m%
, ianquam ad lerram imuen*. , iuflexio seu curvalura cubili
, propter camtatent ejus. , aln?, axilla; , teneritudinc pilorum.
', denie*; , esui deslmati. , manus, (*, quod
foctie di/fundantup; \ , et quia subministrani nectsstnia. :, pedet,
, quod pttlseut to/m. , vettter, qnod concipiat . ", viicera, quod
mlH$ flnanl. , pulmo quia i ijiso sunt , spiritus.
f
Sciemlum est* nomma noRnwlla esee pcregrina,

, qttomm etymologia explicari neqvit, ul saceUarius, , ^ . ,
Syriacum est. Sacella enim Syris idem osl, quod
/ recipere.SumMier latus, ftomanttm est; nam Roma- ^ .
nis appellatur latu$ seu latiiudo. ,
. ,
-J/iMS, , vinculum quoddam, quod omnes , \ ,
tlithne sua comprehendai. , dQminus, qua&l
* , ^
, a*clotUai+ st- , poleiuia. ,
, ,
NOTiC.
(41) Forl. .
l i a C . . Qiiod quid sit qu;ero. Foilc l*genfium, , qux> \o% si^nificai oinnia bona. ryi^.
bonrnom quaet floivro, c.t vircre faoiunl, forl.

, ftorida, l(Cla, jucunda ^.jpk .
85
DUX.
86
&* , * , , \ 0 facile mobilit tl agith.

, oitistimui, 6 , qui in al>o
' ,
*tal. , ccelum, , superna viiio seu
, , contempUuio. , luna : , quu*i
[ forle] (
rtcens, ef, ut sic dicani, infaniili* tux; , *o/,
, []
forie, quod auroram ferat. " enim est /r,
, , ,
onens seu aurora. , pttias,
* , ,
, quodex pluribus $telti$ comttt. Lueifer,
, ,
,
, - quod lucem uu auroram ferat. , pomariuvt,
Houiana diciioest; hortot enim vocant pomaria. -, "
, ,
' , ,
, tanquam propinquens potui anl flnwiiti.
, ,
, iVi/u*, [forte, , quoL
, ,
limum reuovei], , qnod imteriam renovel.
. ,
Babglon, Hebraea dbtio, hoc CKI confusio vel tumul .
, . , mj. , ipoMiwi, , qni nunc
-u; * ,
iponsam amai. , Roniana vox; nam notuB
,
Romana lingua euiil littera*. , infmis,
, ,
, , recen$ res pinquii. ,
.
junior; , qui atpectu juveni$ e$t.
, nauta; , quidam de nave. , puella; prohibiliofluxntvel ante partum, tel
*nle meiises; pupilla oculi, , quod in orbem fluat tacryma. Hinfc ft pcov, collyrium, 3 , quodfluxumsUlal. Dicitur , oculus; opxaic ,
rtsto turbida; , , diffiiuller, liomiualur, 30 <*
, quod per otium adjungatur ad majorem explicalionem difiiciliutn rerum aut verbvrum
Mtj , ,
,
. \
, , C
\ ,

. \ ,
,
, \ *
, , , 6*
, .
\ , ,
, ,
' .
: 3 ,
,
: ,
,
qiic Iioc a siu.lioso lectore iguorandtim e s l ,

quod qui dcfiniiiones liucusque Iraditas diligentcr
pcrpemlerit animoque reposueril, is nulo ncgoiio
oinnem de dogmatibtis doclrinain in illis reconditani percopturus sil. Noiandiira el boc, cluas Cbristi
appellationes, cum Deus ei homo vocatur, al) operalione dcsumplas esse; nam ex propriis operaiionibus baec numina Christo obligeruut. Nam Dev$
non siguiiicat ipsam divinilaîs scbsiauliam ; comprebendi enim a nebie et uoRiiitari ueqnil, scd cx
actione, quae ei inest, Dei nomen adepius est, ut
dicil sanclus Dionysius ,
\ , vel a currendo ct inflammando. Simililer et homo non bignilicat ip-am subslanliam, sed quod ocnlis sursuni aspicial. Quod si
duee islae Cbrisli appellaiiones ex actiombtis propriis detlucla sunt, non immeiUo miramui* ca*citaiem bsrelicorum, quo modo non eriibi*scanl,
p quando ab cssenlia ejus mauanl s oporal oncs Ocianlur.
l)e illis qnec ad ttcommiam seu lncarnativnem >

perlinent.
<
,
, ' ,
, \ , \
, ,
.
,
, , \
. '* :? '. \ . \ :.
/3 ,
1
Vox oeconomi* seii dispensalionis triplirtier dc

Clirislo dici poiest : primo, ut idetn cst, quod ceeon o m i a B e.l dispensalionis g<alia, qua noiiouc dicimue, Cbristum per dispensaiioueni ubcra inalris
suxisse, infaniis spcOiem subiisse, crevisse dormivis$e, esurivisse, boc est, secmnlym n a t u r a m c:rnis, q u a m pcr oeconomiam induil. Sccundo, jcr
dispensalioirctu aliqnid fieri dicfnius, quando tit
quidpiam, noti oportebat oiiniino ileri, ffl ant<in, quin qus inluitu &aliUis ad alioruin imlmc**Utlalcm scbc dc!'.:itlil t( accoinmo:'at: ul cuui Puuiu
87
S. A N A S T A S i l S I N A I T . E
88
eircirmcidit Timotbeum", volcns Jtuhcos hac ra- - .

liont ad Cbrislum adducere. Quodrca ei gpipsum , ' *
fiiKUiicavit. Equidem circumcisio Chrisli boc , \ ' \
inodo peracia csi, ne viitereiur legem \
dissolvere. Tertio, illud etiam per dispcnsationem
, . 01
aclum est, quando mane ad ficulneam vebit, - \ '
riens, earaque arefecit", ei quando noclu Yetitted
, , \
suos discipulos amimlans euperaquas", qua oc- .
oulia qunedam oeconomia acia sunt. Haerctici igitur, relictis bujus oeconomice modis, asserunt id, qiiod
pr oficonomiam gestum esi, non aliter quam secundum phantasiam, opinionem, exiernamque istam
speciem gestum esse.
. , ,
Scholian. Observandum est naturas composilas
facile esse dissolubiles, ut dicil sanctii Gregoriue, , \ ,
quia composilia est diremptionis principium. Ilac , .
de causa corpora bominum ol animalinm facilc \ , \ ,
coirumpantur ei intemmt, utpole ex qualuor na- g \ luralibus elemeniis consiiima, 37 perpetuas
\ \
puguas ob nalnrae divcrsitaiem, inter se ciere eo- , \ .
lent. At vcro re simplices et concretioue carentes, \ , , \
lirmae sunt cl slabiles, iiitrgT-oeque usque ad mundi
coosuinmalionem perseverant, ut anima bumana, , , , , , , ,
sol, lux, luminaria sen stellae, aer, aqtia, ignis,
, \ , \ . ,
spiriius
omnia quae simplicia snnl, el solitaria, \ . " , \ ,
permislionisque et compositionis expertia. Unde ,
eiiam plantae el arbores, tanquam ex quatuor ele- , \ , [, inieH. , ignem],
menlis conflatae, ex tcrra, inquam, aqua, sole et \ , \ ,
acre, ad flnem usque non persisttint, senii el in- ,
leritus exsortes; sed marcescunt moriiinltirque, ut \ , \ .
et alia corpora. Eadem est condiiio terr*. Coiifice , \ ,
(aicrein ex terra et aqua, et facile frangctur.
\ .
Sctwlion. Rcfutalio problematis illius apud mono- C . pbysilas valde decantaii.: iiiiliam eese naiurain sine
,
liyposlasi.
, .
CAPUT nr.
. .
.
lnterrogatio orlhodoxi.
\ , '
Yos, qui afflrroalis duas esse genei altones in
Cbristo, alteram seternam ex Palre secuuduin divi- , \
nitatcm, alteram ultimis temportbus e i virgine , ,
eecundum bumanitalen , dicite nobis, num sit ,
parlBS sine byposlasi, el nos vicissim vobis dicc- \
. \
wus, num sii natura eine hypostasi. Proprie cnftn
parius cst additamcnlum bypostaseos in eadein na- , ,

iitra. Igiiiir sicut duse gencrationos in nna Verbi
diviui hypostasi, non miilliplirarunl hyposla<in; , sic neqiie ex duabus nalnris hypostatice uniiis , * * cccssio porsona? facia est. Rursue quando scisci- , .
tanlnr baTelici, num sil aliqua natura sine bypo- ,
slasi, vi< issim ex ill s qu;viere oporlet, num sil \ ; ,
,
partus sirvc persona.
.
,
ttogo atim eus qni biinc librum \ecU\r\ sunt, ut

eliam leganl srbolin conis locis inserta. E l * i , u l
, . \ ; , \
prubabile fiiturum, libcr soloeca quaedam continet,
venia dabilur. Dtiin aulcm aooiop fota mente, et , , .
, / >
cogitaiione scnsn notando, ot drsiguan.lo delixus
brot, sape nsnvonii, ul solrrisnins vi iiuerpiin- , > , , !?,
cti(nos in pnMrrnii.< ducal.
:
A r l . \ v i , ? " Maltb. vxi, 10.
* Ma-rr.vr, 17 s<qq.
VLE DUX.
89
90
Anattasii minimi monachi opus de orthodoxa fide,

, bx
ex sacris Litteris ac doctoribus decerptum.
, xal .
Principium verborum luorum, Christe, veritas,
' , , ,
tt , , quin polius, tule ipse, Deus Verbum, vera verilas,
ceu vcre e verissima paterna veriiale genitura, a l , \ , \ , que verilas, ei qui verilnlis tua? amanlibus missu^ [] rum tc veridicum 38 Spiriinm protnillis in ba?c
, \ - verba : Cxterum Paraclelus, quein miltam vobis
, , , in nomine Patris, vcridicus Spiriius, is vos in
, omnem veritatem deducet, n l non vos silis qui lo , , quamini, sed veridictis Spiritus, qui per vos loqua& tur verilaiem . Nam et qui splendidos atque
. \ \ preiiosos uniones ex inaspectabilibus profundis
hominibus venari ac profcrre volunt, vestilu oinni
; \ , - se despolianles, ct oleo os implentes, aiirxqtie
, \ quod saiis sit naribus ex aere irahenies, ila se in
tcrriblte illud ac lencbricosum profundum demil , \
luut. Quod, ot arbilror, exemplum ostendat, qui
; ,
spirilualiura aquarum alque dogmaium profunda
, \ .
, , , vesligare, ex iisque divinos atque puros uniones
veuari veliC, oporlftre eum ab omni conciiaio, quasi

quodatn tegumento nudumesee,eanciumque S p i . \ , \ ,
. - riiuro animi tanquam naribus irabere et conlinere,
secundum diceulem samctum : < Spirilus divinun
, , \ qui roibi inest in naribus, et Omnipotentis aiira
qiiae me erudii**; et : Os meum aperui, et a l \ , ,
f , traxi spiriium, quod oleum Ixlificalum c s l * \ > Ut
in iis comprobetur divini oraculi eflatum : c Bonus
. *
ex bono animi ihesauro bona proferl, nt sane v i , \ , '
tiosus e vilioso animi ihesauro vitiosa profert";
. > " *
neque enim lantum periculi esl prnfunda aquarum
,
tenlanlibus, quantum vilio obstriclis, et sacrarum
,
\ Lillerarum profunda riniari aggredtenlibus : eolus
namqite Spirilus sanclus, ceu Deus, rimari potesl

profunda D e i " .
.
, , , , .
Quare el snpiens quidam ail : In primis purgan , , \ . da mcns est, ac lum puro consuescendum. Nam si
, \ Cbristum babens in se loqueniem, el qui i> teriium
\ coelum evasissel, vocesque in paradiso ineolcnti-s
, \ c , hausisset", cujusqoe baec sint verba : Vivo non
> jam ego, quin vivil in me Chriftliis", > Corintbiis
scribens ait : Parlim loquimur, et pariim coguo, , \
, , \ ,
\ ; "
, < * , \
\ . \ . ,
, *
, ' , \
(
8 0
scimus", > ecquis csl qui dicere poKsil, Inl' gro

loquor, el iniegrc cognosco, maximequo qxix ad
incoroprehen.sum D( uin spectanl? Q u * rursum
Ibeologus quidam pcr Spiiitum sanclum eloqucns,
inquii : Cuin dc Dco loquor, et l ngua, el atnlitu,
et nienle iiiborresco. Nam sine periculo wn ^sl
de Dco loqni. Sed brcc qui lam minime cogiianlcs
noquc discornenles, qui quemadmcdum qna3 inlra
eoruin vnnires suiil 'olicanlur, nesciant, in fneusqne
viliis, c i volupialum sordibus mci instar volvai.iur,
ac ne scianl quidciu, insiiiic in bominibiis Spiiilns
j
3 7
Jo;!. xvi, ,; Malih. v, 2>.

Jnb x w n , 2. 5.
Psal. i:\\m
I C i i r . i i , 10. * HCor M I , tf,!.'' -alal. u, 20.
I Cor. , 9.
151.
i e
Matlb. MI, Zo.
11!
S. A N A S T A S I I S l N A l T i E
92
sanclus, sed interrili omnia camis aique libidinis , ^

dosidcria exerceant, in cauponis, proslibulis, foro,
\ , \ 4>alneis Cbrisli arcana traducunl et inideiil, inii !c- \ \ ,
Jiumqtte couiuuieliis propiiiant, 39 pksrumquc duo
pene verbttla, aitt ires senlenliolas e Palribus fu, \
, ,
r a l i , nienieriaqoe complcxi, alque e vcstigio se
, \ , \
<]oclores, non divinilus erealos, scd qui aflecltbus
, \ * ,
feranlur, aiHino iitaui gloria, atque volupialibus
/, ,
fracto, ob lurpcm qua?*luiii ingerenies, Juriaice por \ ,
cis saepe, c l indignis divinos veri>i uuiones \endi ,
tant. Siquidein, ut cognoscas licel cx aequalibus
-, \
-erclesiasiicorum hisloricorum, plcnP\|tieomiies bae. ;
rrses, e vana rcgnandi libidine, avarilia, bomini ,
ims ptaccudi sludio, suptirbia Quxeruni; non tam
iis fuiuris ca?cis, R'I otinm alque exerciialioncm se- , \
ciiii, el affectibus defuncli, Spiriium sancium sibi , \ , \
, ,
domeelicum fecisseut. Nam, si orare, quae par esi,
:
tiescimus, nisi diviniim Spiriium tencamus, quanlo
; , ! \ magis Dei arcana scrutari? Sed omuino dicenl mibi
* ,
vaiii Ibeidogi, Nibil domi nalum loquimur,sed cum
,
e sacra .Scriplura, luin x SS, catliolica? Ecclesiae
;
Pairibus peiila. Quibus dicam ego quoque : Omnes
, *
b&reiici id ipsum predkaut. Uiide ex sacris Lille,
ris ac docioribus comradirere nobis vid<'iiiur.
:. , \ Quare, meo ju ikio, nec Scripiuram, ncc Palruin
senlentias, sine eirore el oflensa iuielligel, qui non
\ . "
luculum in iis Spirituiu sanclum ducem ac inbabi, \ .
lalorem babueril. Quod cnim ail Cbristus, qnoniam
, \ ,
Spirilus veriialis ducel vos in omnem v e r l a i e m " ,
, , \ ~; [*
procul dubio el Scripturam t l Palirs denolabal.
] ,
\ . ,
, [ ] , \ *
i .
Capita, qnae ortltodoxui rejicere, exsecrari debet C ,
anle coiiaqnium, ubi cnm Theodusianis, aut Gaia- ,
- *
iUis de fide vcrba esl faclurus.
.
> , \
In priniis Ncslorius, ejusque fides exsecran U
,
est, atque hiec ordine doinceps : Qui sanclam Yirginpm Maiiam naluraliier, et snpernalurI ler Dtî- \
, ,
paiam non aguoscat : qui in Cbrislo assorat duas
p-rsonas, aul duas bypostascs, aut duas nattiras , *
, * byposlasi soparatas : qui in Cbiisto unioncm in
,
bypostasi nun suscipiat : qui sententiam non ad ,
jiiiLlat, qutc solain Dei Verbi naiuram incamalam
br ,
dkat, quomodo eam D. Cyrillus est inierprelatus:
, (23) qm in Chiislo duas naluras, niaris, ac femin dicat, aut cogitaiione deformet : qui diwnitalem
p , >
Chrisii a corpore sojmiclam dicat in cruce , seu |) , , ^ ,
iiio:.umpnto, seu alio qnovjs loco : qui Dei corpus,
, \ ,
ac Doi sanguineni noget, queni percjpiinus. Prae
. ,
omnibus vero, et anle omnia exsecrandus e s l , qui
,
novam fidem, aut sententiam pra?dicet, vel leneal,
, ,
a CCCXVHI Nica3ap,.CL Constanlinopoli, CC Epbesi
, \
priinitus 40 SS. Patrum flde diversam. Simililer,
' c l qui inveniat, aut suscipiat ex concilio ChalcedoJoan. xvi, 5.
WOT.H
(25) Sic ct cod Aucusi,
M
33
DUX.
9(
2? ' \ ncnsi novam fidcm , prxler sanclorum Patniiri

f - inciuem, Dionysii, Irena*i, Clcmenlis , Ait hrosii,
cttv , Julii, Eustalbii, Alhannsii, Basilii, Nazianz ct
. , , , N\sseiti ulrinsquti Gregorii, Ampbilocbii, Joattnis,
, , . , , Epiphauii, Theopliili, Procli, Eplira?ini, Isidori ,
\ , , , , beali P.Hris ac docloris Cyiilli
reliquorumqn *
, , , , \
SS. Palrum cnm iiscoixordium. Nain, qu< sancios
, \ , \
cos doetorcs non sequunlur, damnalus ducimus, a
.
Clirisloque alienos.

' , \
.
CAP. IV.
. '.
(24)
Auasta$ii mimini presbytcri tancli montis Sina,

vpu$ de /ide wcoiomia? ChrUii t)ei Fi/t/, ad
)
ciam catholicam Ecclesiam bubulone scripinm,
Tlcv
fratribus nostris iu ea Chrisli ttudiobit, el ori/jo doxi* peteniibu*.
, -
.
In principio erat Deus, et D<HIS cral in piincipio,
, \ ,
aulequc priucipium sine principio; et eralscmper,
r.pb \, , \ , e i e s l , e t eril Deus. Deum >cro dico saiicium ,
;. , unius itaiiira:, ei inereatam Trinilaleni Paliis, ei
. - F i l i i , el Spiritus sancii. Ilic Deus noslor, qui sein:. , \ ,
per cst, el anlc oinuia esl, ocrullis suis, el initio
,
O i m i i pnoiibus consiliis, pritmim a:tleqitam quid;, , \
quam conderct, sanclas, el angdicas Yirlules
zji.u ' \
\ , \ ; . aniino iiifariHal, c l creat : quatido, et ubi, et
*Uv , , \ , \ quemadittodum , solus ipse couscil, noviiqiie, quo , rum naluram, ordinem , numeruro, instiiuta, for : . mam, solus opiiex Dnie c o g u o s c i L bis incorporeis classibus priinas unus in aur lorcm superbi^ns,
: '
, , , ^ ul Isaias * , a c Ezecliiel propbcta? refemut, de
, ^, ttirbalns cuui omui sua manu corruil : qui nunc
diabolus vocahir, c l ejus faciio, daemoiies. Deo
. ,
. - igilur atpeclabilem bunc orbem n;olietil*, coelum
dico lerramque, et qua; insunl in c a , crcdebat
, , \ ,
, , diabobis, ut ait quidatn doclorum, regem se, ac
dominum ab eo aspeciabilis naluraj de&ignaluni iri.
^, . ;
:. " At, ubi vidil Adainum producluin, a Deoque qui
, \ lerreslrium potinttir, tonstilulura, *xcruciatu
, \, . - animi, el invidia flagrans malignus, hominem pcr
. Evam, lignumque decepil, seu D i i pcrmis&u, seu
\ , , atio secretiore quodam inodi. l)o csi compertuni.
? ' , rSequc eiiim fas est nof., qiuo sileniio Scriplura
tegil, perquirere. Pta, qui sil patadisus, qod
. . - Q sfiicnti:e lignum, qnse luui<a3, e\ alia qtroilam sK, \ , ,
milia, 41 paium in sacris Yoluniiinbus explirata..
\ ,
llaque jam iude a piincipio, ul dixi, Salanae se Ui
. ' ,
bumauum genus armavll. Tum, ocidU Abel per
, [] Cain : hominesque diversos in Cam filias a g i i :
. Katv
alque ad idola deiiique, et sinmhcra maiiu facta,
* , qua?, ceu dooe pro Deo colerent. Quare diluvio eos
\ , Deus casligat. D/m, boniMii placauis, immdum per
\ . Noe semen inslaurau Sed nequo posl h;rc quidem
; . - moilales ad frugea rodibanl, sc.l idolis, flagitiisqua
t
%%
* Isa. xiv.
Ezech. xxvni, 4.sqq

NOTiC.
(ii)
In
cod.
AtlgHSt.,
, ,
:-
. A N A S T A S I I SINAITM5
06
ileserviendo insanielant. C.anlerum lumina' quav *\,

dam, et exempla in Demn piclalis, e d i l , ostental *
que Deus: Abrabam, inquam, el Isaac ct Jacob.
, \ Sed ne sic quidcm orbis resipuit. Proinde, diver- .
sas variasque poenas mundi Dominus mundo inlulit.
, .
Tuni igitur dal legem scriplam, signis ac prodigiis
\ \ \ .
Israeliianim genli conspecltis. A l , ne sic quidera
* . bomines aj) errore abslilere. Misit post bgem pro , \ ;
plieias, miraculorum pairatores : sed et eos aver . ,.
sali moriales, peremerc.
\ , \ ).
\ * ol .
\ .
Demom, quando veteris divinique sui consili , tempus fnit complelum, ut arcanum illud myeie- .
rium ederotur, quod ad nostram gloriam ante sae
cula Deus presliiuerat, misil Filiura suum, ex sem- , ,
per Virgine feinina, sine semine, bominem natum : .
t Post bacc. in lerris visus est, et cum honiinibus
c " \ , conversatus e s t > Sed neque ita quidero impro- . *
bus impudensque veierator, lurbandi mundi lincm
,
fecit: scd extemplo. bttmauis vasis, organisque suis \ ,
occupatis, Cbristi advenlum everiere fundilus fesli-
navti. Primttsque Simon Magu?,Samariianus, Sit- . \ ,
tarum vico ediius, Romanis, qui Petro apostolorum , , '
principi credideranl, dicebat Christum Jesum, qni \ \
venisset, mcndacem et impostorem fuisse: se vero, ', .
rum esse Chrisliim. Post euro exorli, Gerinlhus, ^ , \
Nirolaus, Marcion, Simoni consentanea pariaque , \ , (in iebant. Sed mox lutn istos, tum eorum dogmala
. ' ,
divina senlentia suslulit. At neque ita malignus \ . * * "
draco Ecclesiam impugnare cessavit : slatimqtie .
griitiliuro, ei intqiiorum persecutiones in eam con- *
civit. Venim bis Chrisii potenlia sublatis, versi . ''
pellis serpens, terlium aliquom faliaciae modum
, \
excogiial. Cum audissei enim in Evangeliis o r a c u - .
p , "
him illud , a Domino editum : < Si abiero
, . \
ad Patrero, r o g a b o ipsuin, et nlium Paracletum
initum T o b i s * , magts quibus<lam, et incanlalo- , > , -
r i b u s bominibus subjecit, ut dicerent, quod ipse
cssct Paraclelus, quem m i s s o r u m se roundo Chri- ,
. , ,
slus proniiserat. l u q u i b u s Manes erat, Manicbneonim anlesignaiius, ei Monianus, ex Ardabau vico D \ , , \ . Ov \ ,
natiis, et alit nonnulli. 42 Quibus et ipsis spc sua
ft ustratis, cum inimicus viderel in dies Chrisli au- , \
gescere dilatarijue praeconium, nec jam ultra te , \
bominum genus ad idolorum cultum posse delor-
,
qtiere : de caeiero varia in orl>em prosevit zizania,
, \ ,
ut pngnaro el diesensionem, qam in idolorum
,
ruUiira tenueranl, earodem in Dei cullu morlales
.
tcuerenl.
,
Rnimvero ex eo jam aliquot post inlervalla et
Mancnlis et Moniani, Novaii ctiam, Arianatn illaro , \ , orchestram scenicain, cbori hujus quasi iniermedius quidam, dfeinon consliluil bujusque secl* imi- , \ , tatores, Apollinariuin, qui Christum, bomineni i n - ptov, \ \ , , \
aniraem, et siuc mcnle, atqtie imperfecium suscc-jv , : , \
pissc diccrcl, ct Euuomium ciiui soclaloribus ,
r
** Bariicli . 3S.
* Jnan
xiv,
10.
VL DUX.
97
**
, \ , \ qui Dei Yerbuiu creaturani dicerenl, alque unam

xal .
divinitalis, et bumamtatis ejus naturam, volmila ,
leni et actioneni censerent. Nequc vero Iiis osor
, \
ille honesli cotilenlus, per Spirims sancli oppugna . '
lorein Macedonium, in sancttssitnum armalur Spi \ - ritum. Verum superna i l l a , ci diviua vi<, ci po , \ - teslas, omues Uias malignas, el infeslas Deo feras
, , disperdidil, neque utla bodie At iauorum, aul Ma \
cedoniauorum, aul Eunoinianorum, qui Deuin op pugneol, per orbem meinoria superesl. Ac, velut
, , draco, letbali acceplo vulnere, quotidie exdotorc
', impolenlior reddiiur: sic et diabolus, a Clirisi
. " , Dei Filio quasi circa tempora percustus, successu
- temporis emorluus apparuit. Nam ecce voluii in
, . '
primisstaiim Chrisii adventum dissipare,nec potuit.
, \ - Tum aulem voluil perseculiouibus rooiis prxcouhim
. \- Cbrisli abolere, sed frustratus esi. Voluii pro Spt , . rilu sancio magot adorari, ei scopo excidit. Iropetivil CbrUti divinilalem, et pudefacius est. Caeie , \ .
rum eum divinilatem lum oppuguare nequirel, iu
, \
, , - Chrisli bumanilaleni bcllum converlil, post Arianam orchesiram, separaiionis cbarybde adobrutus;
CUDJ inquam Clirisli carnem a divinilate dividens
-
, \ i duo unuai Cbristuin secuisset. Ejus vero divi. - sioais principes fuere Tbeodorus Aniiocbiae, ac Dio , \ - dorus Tarsi episcopi.
.
Ex quibus velut radix quaedam hellebori Chaldaeus

porcus, Assyrius Nestorius prodiit, qui bodieque
,
- Q sibi addictos suople coeno aspergit. Nam Coustan" "
tinopoli submotus, atque in MesopoUmiam eva.
,
\ \ [ \ ] dens, venenum suum, ac lutum indidem coosevit;
unde velute cauali quodafii, Orienlem omiiem raa, ( , xiine infecit, conspurcavirque. Conlra quem prolixe
. ' opus cunscripsimus, palamque bomiois fallaciam
, - fecimus, quo studiosos remiuimus. Sane sciendum
. , est nullam hodie Nestorii bseresi maligniorem ex . stare, qua* aegrius 43 vonenuni suum prodai. S i - quidera foedi quacslus, ac gloriae vanae causa pcr
. siraulalioncm eaepe, et Deum appellani Christu,
\ - et Deiparam sanctam Yirginem; ac Neslorium duas
, \ in Cbrislo persona$ dicentem exsecranlur, ei repu , \ , diant. Qiianquara,quieotumfraudescoarguere vclif,
beatum Cyrillum, ioiluuique ejue inemoria cou .
D cilium eontra Neslorium iis proferat, quar, si since , \ ' accipiant, in bis habenl, cur approbenlur. Alquo
, ha3C bactenus in pnesens de Ne&lorio, impio illo,
, . ac Judaicis opinionibus imbuto, el Chaldaeo Assyrio
\ \
porco. Uunc enim sancla Ecclesia ob iiatiiraruin iu
, \ Cbristo divisionem , separationemve, ut Severuui
. ;
cnm suis, ob caruindem confusionem, rejicit.
^ ) , \ ,
.
. .
C A P . .
%
De sanetit conciliis.
Necesseesl autem studiosum illud quoque leoere,
\ \ , \
saucta cecumeuica sex concilia, el quamobreoi, f l
[. '.] , , -
contra
qua3
bsereses sinl celebrata, quin el (nosse
S. A N A S T A S
oporlel) alia quoque divers-a pio\ incialia, el anle

e( pcslea in diversis piovinciis dc diverhis eapilibus ;.c:a.
SiNAlT.E
100
, \
\ \
.
1
ltaque primuui sanctum eecumentcum coucilimn C C C X V l l i Pairum Nicrae sub D. Constantino

itnp. geslum esl conlra Aniuui Alexandriuuoi presbylernm, qufin vl sanclus Pelrus jnariyr ac episcopus jaiu aiue ex*ecralus erat, dic<*e : Arius ei
in lioc sa?culo, cL iu fulur a Dei Filii Jesti Cliristi
gloria soparalus cst ct segregaius. Praedicabal
enim creaturaui csse Doi Filimn atque Verbum,
neque genUuiu ex Palre auie sxtcala. Sanctum vero
concilium cjusditn cura Paire principii F i l i u m ,
ejusdeinqite lialura, gewtum^ non factum dciinivh.
Damnavil auluin ei Sabellium Lybem, qui unam
Tatris, F i l i i , ac Spirilus sancti personam diceret,
tres byposuees, imam subslauliam, diviua synodns
profesea. Ex qua qtiidem, curo primis pudefacicndi
TlicoJosiani, cl Jacobiia?, qui tubslaiUtaiA, sive
naturam, alque byposiasin idem esse dicunt, uti
oslendemus. Condeinuavil eliam Pboiini hscrestn
ba?c siHicia sywodus, quae diceret, Cbristum , et
divinilalis, c l iiumanitalis principium habere a
Maria, neque secundum increalam ipsius divinitalem saiculis pracslare.
\
' , \
'
' \
, -
, , " \ , \
\
.
\
, \
. * \ \, ^; , . \ ,
, ,
,
, .
, \ ,
, : , \
, .
,
, \ , \
.
Secundum sanclum ttcumenicttm C L SS. Patruin conctliiun Conslanlmopoli sub Theodosio

Maguo imp. coactmn, factujfiqNe est contra Macedouium , arcbiepiscoptim 44
Coiisianlinopelilaitum, qui Spiiiiuin saiirtum nâturam esscdicerct.
Sancmm vero condHtiiH, abdicato Macedonio, Spiritum sancUm Pairi, ei Fiiio consnbslauiialem
proclantavU, addiquc cwravil in Symboio illud :
IU in Spiriium sattctum, Bominum, et vivificantem,
qu:c seqtmntur. Teruum sanctum Epbesi prins
( X sancionim Patium concilium stib Tbeodosio
Parvo imp. c<*lcbraium esl aniiis post Constanlinopolilauum L , contra impitHn Nestorium Conslanliiiopoliianuiu episcop m, qni docerel sanctUsimam
Deiparam, houiinem merum genuisse; quique deniuui Clnisiujn in duas personas,duasquc hypnstases
impie <ii\idercl. Quo abrogalo, sancium conciliuui
gloriosissitnain sanctam Yirgitiem proprie. ac vcre
DeipnrAm,Miiainque Cbrisii compositam byposUsin
esse, decrevfi.
\
> PiV )

. * , \, \
*, ,
, , \ .
* ]
\

, , \ ! > ,
&Jo . * '-
,
,
.
Annis rircitcr post decem, Eutyches quidam,

Arcbimandiila Coiisiaulinopoii cst exorlus ; qui
dicerel Christi corptis e coelo devenisse, aliudque
a noslro, lolumque Cbrislum naluram itnam csse.
Contra quem Flavianus, Constantinopoliianus episcopus, provinciali indiclo concilio, tunc abdicato
codcni, Cbrisii corpus ejusdem cum noslro esse
B u b s l a o l i s e defmivil. CaHerom Eolycbes porrcclo
tiboUo snpplice imp. persnasit : acciloquc Dioscoro, Alexaadrino rpiscopo, sicuttduni Ephcsi
|>crît eoncilium .inira t a Y i a M u u i , qod dicitur

,
, , \
. ' *
,
:, ,
.
, , \
,

101
VL D U X .
102
6>,,, ?; fatrocinans ; in quo ab ipsis circumvcntus
fu.t
.
trucidalus.
' . ' ,
Ob quem babiium est Chalcedone concilium
, ,
adversus Dioscorum, el Eutyclien haeresiarcbas,
.
unam in Christo naluiam asserenles. A l sancta
,
ha?c synodus, quod Cbrislus tam diviniiale quain
,
humanilale aequc perfectus essel, in dualms i n , \ - confusc, el iuseparalnliler unilis nahiris tiuuni
,
Domiiium cst professa : conlii inaia Nes.orii, in

priore Epbesino coiicilio, auclore Cyiillo, damna , \
lione ; quo quidem boalo Cyrillo collaudalo, eidcn
\ ,
boc ediflil elogium : Cyrilli
aefeina inemoria ;
, \ .
qii quidem omnia sub Marciano imp. sui t peracta.
- ^ Aiinis posl Clialcedonense concilium C sub Jusli
niano imp. qninlnm oecumenicum aclum est con , \ , \
ciliiim. contra Origeinni, D'n yii um, ei Evagrium

stnlfe sapienlos; quippe qui dicerent anim is nn ^ slras cinn dxmoiiibus e coelu in corpora nostra
, \ S/si ,
deridissc : et, quod ponna (damiiaioruni) liabeal
* fin m; quodquc diabolus in anliqtitiiii angclicum
. denuo rcsliiuendus sit ordincm. Damnavil eiiaui
\ , \
ba3C sancla synodus Severum, et senienliam ipsius,
, \ - otmtcsque idem scntietiles, animas scilicel nostras
. anle corpora pracexsislere. Sciendum vero est alia
\ plurima 45 provimjalia cclcbrata esse concilia
iu diviTbis locis, et de diversis ccclesiaslicis ca (25).
pitibus.
f
. CT
CAP.
VI.
Unde monocnla Sevtri fides puUuiaverit.
Pium deinceps esl, ne ignorrt studiosus, brevilcr

"
, \ exponere, unde coeperil coufusioncm < ceus MOQOphysilarum liaeresie, et e quibus bxivsibus, et anli ,
\ . quisdraconibus venenum bauserii. Nam Manichaorum, Yalenlinianorum, Marcionitarum, et Ariano. , , \
, \ ' rum libris iospeclis, Eutycbes qui a sanclo conoilio
, Cbakedone damnains fuit, inde, pbamaslicum et
putaliliutn corpus edoctus, unam divinilaiis et hu, \
uianiutis ^brisli nalnram provulgavil. Ab Eulyclie
, \ ,
deinde morbum IIUIIC suecopil Dioscorus. CantTiirn
\ .
.
Dioscoro iu Cbakedonensi coucilio condemnato,
/. ,
abdicaloque, Conslanlinopolitana et Alcxaudrin.i
, \
Ecclesia per ftcbisma fuere sepaiat;^. Post abqin
. - D igitiir annos Timollieus Moiiophysitarum Alexan ^.,
driae episcopus, slalim adversus Clialc^donen c
- concilium, ac Leonis Romani Ponliiicis voluun JI
,
libros conscripsit. Dcfcndcre concilium Joann s
'.
Caesareensis, et alii plurimi, scriptis verissimU.
, \
Pulsus igitur Anliocbia Sevcrus ob prava dogniata,
NOTiE.
(25) Posl baec verba, scquitiir in cod.. August.
tuulos De natura ; sed omnia jam bal>cs supra in
capile de d^finiiiouibus, ei quidem ad verbum :
Kxoptis hisce pauculis : ;
,
8 , \ ,
, \
. '
, ei;. Veleri el Teslamento, Chri&tym
natura esse Deum, el natura csse homiuan, uiliil
atiud sigtiificare, quam illum ipsum, q*i in ivi t w i taie Deu$ esl, eliam in rei veritale immutabiliter [aelum es*e hominem. Dictum est Laque tapiaut*tinio Satomone, elt.
103
S.
ANASTAS I
quac conira CbalciHloncnse dooebal concilium pro- /

iieiscUur Alexandiiatn, serpcnlium, boc est, caibolicae Ecclesiae hoslium, luslrum : scriptisqtie Cu-sareciisis, et aliorum , qui pro concilio scribebani,
permultis Patrum, ac Scriplurae senlenliis, probaliouibus, ac demonsirationibus in>lruc.tis obiter perlectis, exlemplo cum conira Joannem Csareensem
scripsii tum, quod Aquila, in veieri Scriplura fec i i . prava inlerpreialione compluribus senlentiis,
et testiirioniis deGbristo perversis, et mutilalis, ac
qua; in conlrarium stadio ferreiur (vero scilicel ac
religioni Chrisiianae conseutaueo) falsa editione Judxis ad perniciem relicia, idem ipse quoque Severus palravil. Cum enim vidisset, pro concilio propugnanles, e Patruni el sauciorum doctorum leslimon.is probe coiislabilivissc, Gbrislum in una persona duabus naturis pr.idiium, oblitus bic passim
Severust Patrem judicium omne Christo (Filio)
dedisse ", cen Aiuichristus, erepia ei judicii dignilate, et quasi aibiler quiriam, judexque s a n c t O M i m
46 Patrum el doclorum considens, adduclis eorum
tesiimoniis, quolquot depravare poiuii, ea vere
Pairum esse confessus est : quorum auteai libri,
aut ob regiouam distanliam, aut quod alterius l i i i guae foreut, rarius exsiarent, ea circumscripsit,
ialsa ceusens et adullerina. Rursutn quae lesiimonia offendil in Gregorio, Joanne, Cyiillo, Albanasio,
Ambrosio, Proclo, caelerisque praclaris doctoribus,
quorum libris el sententiis refragari nequiret, posteaquam toii orbi constat, dtias ipsos in Cbristo
naturas affirmare, super iis censuram ct dcrisionem
edidit pra;clarus isie legislaior, el judex Severus :
uunc quidem Nepbalio scribeus ignoscere se eanctis Pairibue, in duarum naluraruin (in Chrislo) asseveialioae ; qui aii, cum Arianis dcpugnaules,
duarum naturarum vocibus uli sunt coacli. Nunc
vero impudcmius sanctorum Pairum usus lesiimoniis, nec venia dignatur, sed quantum in se cet,
Cogmatibus eorum divinitus inspiralorum, abolilioncm molitur el interilum, bisce aridis verbis,
ita edens, producensque, ut fusius postea dicemus,
ostensuri, ipsum dicere, cojitenuienda ei rejicienda esse eanclorutn Palrum deduabus naluris in
Gbrislo unilis teslimonia, quanlumvis alioqui Cyrilli sint: tcroporum eliam imervallo, pro vicissilu- !
dine baeresum, Gbristiana quoque dogmala converti,
et \elut iransferri oponere. Unde Arianis, inquit,
unain in Gbristo naiuram dicenlibus, recte fecere
Paires, cum duas sunt professi naturas, aique
equidem iis veniara iribuo. At Neslorio duas asscrenle, coiuemnendae de caelero Patrura sunt voces,
c i senientiae, eliamsi ipsius )>eaii sint Gyrilli. Una
eiiioinaiura deineeps cst Ghrisius, et alieraestpiivatus. Eienira Nestorio forte viso, sanciissima
Cbrisli caro in persona Chrisio unita, absccsserit,
opinor, alque e Deo Yerbo fugeril, subslaulix et
byposlasis expcrs, inaspectabilisquc facla csi (scilit
Juan. , 22.
SINAJT.fi
104
* I/. .
,
,

, \
, \

, \ , \
\ ,
', \
\ , -^
, , \
\ ,
* ,
.
\
\ ,
c
> ,
, \ , \
\ ,
,
,
[], .,
, ,
. "

, \ , \ , \
, , \
, , \
eiat
, \
, \ ,

\
, '
.
,
, ' '
[] , \
,
,
, \ ,
\
,
, \ , \ ,
. " *
,
,
.
,
\ .
IC5
VLEDUX.
1>
;, \ cel) el dc caelero Dcum Virbuni m:du;n rcliquil, ol

.
quidem juxla Manelis doclmiam. ille enim. in *
quil, c In sole posuil laberriaculum suuin , car, \ , ?
nis scilicel suae, quando in ccelos fuil assumptus.
, ;, \ , \ ,
. c ,
.
Alque ejusinodi leges lulii Sevcrus, quales elinn
, ,
%2\ \ - ab Aquila laiac perscriplxquc sutit, docuitque suim
Alcxandrinum populum, velut aliquam, qune apu
&, * ^,
- llcbrscos diriiur, quae L X K inlcrprclu;
legilima? interprctalionis abolilionem, divinx.tio.
, \ legis dissolmionem compleclilur : sedens ilaquc

librum iis edil propomiquequem veri amatilem ((><> , , !
lius 47
P fabularum amanlem) nominal : in
, ,
boc, se tanquam vivorum et niorlnorum crealo j u , ,
, . B dice, cum leslimoniorum, lum Palrum ipsoruni
composutt labulam ; bosquidcm, probibilo, appro
bans, ac rursum, quos juberct, exigcns. Qmm l *\ , brum Ecclesiie bostes , Jacobi, Severi, Theodosii,
, \ , \ \, \
Timolbci, Dioscoriquo discipuli, pcr Syrjam c l
, .
jEgyptum, prae divino secundum Joannem Evan . ,
gelio relincnt. Ac qiicmadmodiun, ul paulo anle
,
dixi, Judxi posleri, omnibus Nosaicis et prupbelici*
, '
sci ipiis mtssis, falsa ab Aquila iradilione nilunlur :
, \ , >
ad eumdem modum et Severi, et Jacobi discipuli,
, \ cunclas ei Evangelii el Scripturap. (Veleris Tcsia, \ , ' mcnli) atque Palrum senleniias inducere et repcl \
leie malunl, quam Severi in eo libro censurain < t
$ .
lcgem. Etenim, quaiUumvis Pelrum el Paulum iig
, \
M
v e r
, , , ( prpferas, quanlumvis Etislalbium ac Gregorium,

, \ [] - qnantunnis Basiliuni, Joanncm, Aibanasium, ipsum, , qne celebrem Gyrillum, quanlumvis allerius cujns, ,
vis Paiiis sententiam, et lestiinouium aut opus;
( '
non anie adinitlunt islud, quam Severi ccrisuram
),
iuspcxci i n l , boc esl, edilum ab co librum, quem
\ \ Vetiamautem "mscripsil, pro ejusque judicio, impo , , \
rio, el censura docloreni, alque cjus doclrin m
. ,
aul approbanl, aul repeUunl; doctorein doclorum
\ , \ ,
el j u d i ^ m illorum conslilucntes, qui miracuJa patra runt; examiiialoremque ei approbalorem \irorn
.
qtii Deo pleni erant.
, *
H;ec ex aliornm relalione non sciibimus: srd
; , , \ cx propria experienlia, eaque non niodica , qua c l
*, >. , \
in Syria, ct in ^ g y p l o , el Alexandrix baic lalia
- D edocli sumus : exploralumque babemus, eos qui
, , \ ,
unam naluram in Chrislb astriiuul, omnia dictu
, \ Scripiura? el Patrum ad Scveri i.ormam ctprajscri^'^. plionem exigcre el inlerprclari. iti prsediclo eniin
, ,
' libro, qui Amaior veri inscribilur, aflirmavii, et
quasi lege lala asseveravii, iidem GbalvCdoneuscm
,
(i6)triginlasnpraducenlas senlenlias sanctortun Pa*
^ , \
irum pervcrtissc in Apologia, quam pro Gdc el syn . *\
odo Chalcedoncnsi Joanncs Cxsaricnsis composue \ , \
rat, quod el in Dabylone objecit nobis Albana
(
4 1
Psal. , .
,.
(2) Hnc csl eos qui iidem Gbalccduncnscm soqinntur.

TATRQL. G R . L X X X I X .
107
103
noLarius. Quoniam igilur isli ad dicta Palruui, i n - .-, ; ; siar aspidis surdae ubturanlis aures suas, occluse , ,
runl aures cordis sui, ne incantanlium voccm au
dicns faciio islorum a sapiente penilus incanlelur ; , \
idco, ope Chrisli, quejn ipsi aspernantur, alio mo, ' , *
do, quem incompertuin liabent, oppugnandi sunt;
, , \ hoslesquc verilatis invadendi alia via piclaiis; quam
0 ; , *
ncc pedibus triverunt, ncc animo cognovi runt.
, , .
Si cniin coguovissenl, Dcum glori* nunquain b!as, ^pbemasscnl: imo, ul rcclius loquar, cognovcrunl;
, , \
deditaque opera impii in euin cxslilerunt.
.
, \ ,
48 Scienduni auiem omnes illos, qui unam aiiu.t
,
rsse in Chri>to diviuilatis el bunianilalis naluram ,
, \ ,
ex Aristolele (27), el cx aliis Gra?canicis discipliuis
, \
bnusisse boc ui assererenl, naiuram esse personam,
ci siraililer pcrsonam naluram. Nam Arisloteles di- , , , \
. ; / cii personas cssc parliculaies, scu siugulares (28)
.
naluras, seu essentias. Hanc inauem docliin ni A iiiis secutus, slatuil Ircs , naluras, seu cs ",
s< ntias in Palre et Filio, et Spiritu sauclo. Eamdcni
, , .
perversara regulam amplexus Severus docuit, cx
\ ,
duabus pavlicularibus naluris, seu essemiis el liy , \ ,
poslasibus dimidialis et imperfeclis unam Clirisli
. \
naturaai confeclam ei coDStilulam esse. Idem do- , , , \ ,
cuil Euiycbes, Dioscorus, Tiinolbeus, Gajanus,
>. , , \ ,
Julhnus, Jacobus, Peirus Gnapbcus, Barsanupbius,
\ , \
cl Tbeodosius decem cornibus insliuctus, decem/, , \ , *
viralus erroris : neque ex Scripluris et Evangclio,

scl ex Aristotelicis Categoriis (28*) banc suam scn- ,
lcniiam bauserunt, qua conloudunl naluram esse
.
prrsonam, millamque naturam sine persona esse. ^
Sclwlion. Eodem modo Sabellius naluram el bypostasin iutum idemque cssc aflirmans, unam Iiyp Rlasiii in sacrosancta Tnnilalc slatuil.
Porro baec omnia eo rclulerurit, ui synoduin Chalccilonenscm probro aflicerent, quasi, quae unum
solumque Gbrislum cx duabus naturis indivisis
conslare defmiVit, hoc ipso convinci possii, duas
pt rsonas in Cbristo constiluisse; ut sic sacrosancla Triniias quatuor personas comprebendat: duas
quidi iu, Palris ei Spiriius sancli, et rursum duas
F i l i i . Haec baerelici. A l expulea semel Gracanica
sapicnlia a Gbrislo per o Pauli loquenle, nequaqtiam paiimur nosfldcles, ulGhrisli dogmau na;
danlur ct expliccntur ad Aristoiclis (29) norniam

_ . :
:
- r-i.-:-.
..
ct disciplinam.
Neque aununlianius
Clirislum, .ut
Panlus Samosalensis, sed ulPaulusTarscnsis: c Non
v\ Tpienlia Verfti,ulnon evacuelurcrux C b r i s l i ,
diccnlis: c Pcrdam sapientiam sapicntium;qiiia slultam fecit (Deus) sapieuliam liujus mundi
placuilquc Deo per imperiliam ct sluhitiam discipulonim salvosfacere Evangelio credenics

non in
ie
" I Cor. i , 17.
1 0
ibid. 19, 20.
. \
,
.
,

, \ ,
,
, .
. ,
, \ .
. * , \

, , \
. , \ '
...
_i.
'
,
-
s-y
.
, *

,
, , ,
; * \
* . \, ;
' ibid. 21.

:.
(27) Ex Arislolele, scd maln inlcSlcclo.

(28) Aiislolelesdixii personam csso pi.i.am subsianliam. Quod vcrisbimum, si rcctc iiHoluuaiur.
(2?r) Ma!? iniollectis.

{*:'.)) IinnrrUe abusi siuil hxrctici accpbali doctriia Aristololis.
103
VLE DtX.
11*
pcrsuasibilibas sapicntirc Tcrbis ; qma sapicntia

mundi stullitia esl apud Deum *; uteihlt, qui w m

amplectunlnr.
, \ , .
fgtlurquamloquis ex supradicta dcccm cornuurn

faclione ad nos accesserit, dc Ghrisfo nobisrum
, \
discepiaiuro, ne prius ullum vcrbiim dcfetisionis gra ,
tia factamus, quam percontemur , quid iutelligal
, ,
nomine naturie; quomodo nalurain intorpretciur;
, ^ , \,
qtiid sit nattira, quid hypostftsts, quid essenlia
, , , ,
seu substanlia; quomodo doiiniat personam .
\ , \
49
Q natione gonus accipiat. E l si libi A r i ; ", \
tlolelicas el llomeriras definilioncs ct leges p r o l u " , \ ,
xerit, aflirmans personain csse naluraoi ; mtittani
(30),
salutem ei de caHero dicito, eMiuqne ad iiifeiiora
, ,
\ . ctim diabolo amamlalo , vcl poti.119 hifra diaboluu

ablegato. Neque enim ipse diabnhrs ausit Gnccam
, \ , ,
sapicntiam anteponore Mosaica?, propbclicas, evan\ .
gebcas et nposlolicae (radilioni. Ergo quiumque
,
Spiritus sancli amatores su:nus , omnia qi.af ad
, , \
Clnisltim perlinent dogmaia, pradicemus ct au
luu.liemus cum sancla catbolica Ecclcsia secundum
, , ,
liadilionem Vcleris el Noti TelamcHti. bitcrprelo
, ,
rnur serundum Moysen, propbetas, c l Evangelium,
, , , \
essenliam, gemis, naluram, byposiasin, personam,
, * ,
ila ut nullus contradicere qucat, primum quidem,
,
quia domina el regina esl omninni aliarum ccclc>. . , \
siasilcarum scripturariim, et Patrum. Secundo
, \ ^; , \
qtiia voces logie ei prophetaruni sunl germana; el
. ,
sincera?, ci conlradictione liberae. Quocirra nccesse
\ est, ul ex Velcri el Teslamente dcmonsircn , \ , ,
tur, qwa> naluram, byposlasin, p^rscnnm, g<nut
, \ , , \
ci usiam eoncernunt, quandoqnidcm Severus Patre
& universos plane repudiat, ut statim plannm facie, & *
mii4 ex illis, qa;e ad Nephaliun>, et quosdam alios
, >
iu Iia3c verba s r r l p s i l : Si dixerinl adversarii,
c ,' , oi boc e*t, concilri Glialoedonensis prepugniiores,
, >5 ilidein afteremu% Palmm leslimonia , qiiibus
, \ diserle el dilucido duas in Ciiristo nalorat asirnuul:
. ' >; , ego boc responsum placide et altsque ulla contcn
. , *
tione illis dabo, denique a oullo ex auliquon in
,
Pauuui nuracro rejactum esse buno loquendt I U O , ' ; dum, quo duas in Gbristo naluras afflruiamu; s<d
; , $
oumes sam tos Paire$ recle el absque ullo crimiue
. > , , 6 Q boc loquendi modo usos csse. Quid igiUir ad boc
; t rcspoudet Sevcrus ? M u k x loquendi formulai ve; , - terum Pairuni, olim alxjque ulla blUiis reprcbeu.
sione usurpaia?, posl Nestoriuin uon censeulur auaplius l u l s et secitraj.
6 1
u a
. '.
*>
^

.
\ ; c
; ,
" 1 Cor.
GAP. VII.
Lhmonslralur sanclo* Putres etk impio Sertro
repudiulas est>e.
Paulo pist il>in Siwcrus d i c i l : Ne mibi ilermn
dixorU, quosdam cx aiuiquig PatriUii) votabulo
ui, i9.
NOT^:.
(>0) Nnsqiiam dixii Arisloieles porsonam essc naluram vol csôntiam. Pcrpcram liaMdui isli vccabnlo
Aiisiololico almsi sutit.
411
S. A N A S T A S I l S I N A I T J E
112
duarum nalurarum usos csse ; eo enim usi sunt . (31) *

nostro sensu , si faciamus usos esse; caeterum tem, \ .
pore sancti Cyrilli cura Nesloriana peslis ei novilas
, ,
Kcclesiam depascerelur, vocabulum boc, ut p l u i i , muiT), rejeclum esl et explosum. Nam ad morbos
, \ . \
mcdicamcnta accoirimodanda sunt. Non possunt au ,
tem aliorum Patrum senlentiae, da(o pcr bypolbe- \ ,
sin quod reperircnlur, proferri conlra sanclum C y ,
l i l l u m , qui ingrucnli morbo conveniens medica
uienlum 50 eicogilavit. Dico, ut plurimum;
. ,
otiamsi voces illae sint ipsius Cyrilli. > Haec Seve '
rus.
.
\ ,
Cselcrum quanam raiionc rbclori buic gralias
* ' , *
referam, quoque cum plausu aGlciam, ob beneficia,
,
quae in Ecclesiam inque synodum Chalcedonensem
;
ignarus conlulit? sicut el illi qui Cbrisluna crrtci

suflixerunl mundo ingenlia commodappperere, lam , clsi inscienies. Nam quod fatelur, sanctos Patres

absquc ulla reprebcnsione duas in Ghrislo naturas
. dixisse , mille ulique lalcnlis non conduceremus
, \
fjusmodi palronum adversus illos, qui unam in
,
Cbiisto uaiuram ponunl. Secuudo, id iiidem lucri
, ,
reporlamus, quod falelur, ipsurn quoquc sancium
' . >
Cyrillum duas ualuras in Gliristo docuisse. Si eniiu
boc nescivissct, uuque non dixisset: c Etiamsi
voccs illac sinl ipsiui Cyrilli. >
Tcrlium cmolumenlum, nobis ab eloquenlissimo
, . (
isio rhetorc allatum, boc est, quod confilelur, ad
, , \
-cuasccnles morbos c l baereses medicamenta el dog- ,
mata prajparanda el commulanda esse: t Nam Q , \ / * c \ ol
,.\, 5ancti Patres, inquit Severus , adversas Arii bacre ,
s m depugoanles, unam dicenlem in Cbrislo naluram,
' evcrsa, duas naluras in Cbristo diserle confessi
sunl. Yere, quam dulcia faucibus meis eloqaia , ,
. ,
isia, super me.l ori mco
Aniinadverto enim peccalorem in verbis labiorum suorum comprebensura
.
csse; nam si sancii Palres propler eeclara A r i i ,
quse unain in Cbrislo, Deo noslro, naturam slalue- , ,
bai, ea ianquaro impietatis plena, rejecla et dam-
uaia, duas naturas praedicai unt c l tradiderunt; ' '
mulio magis boclempore propter Eutycben, Uioeco- , \ , \ , ,
, , ,
nnn, Peirum, Timotbeum, Theodosium, Julianum,
Gajaiium, Barsamipbium, Jacobum, venerandum- , \ , ,

que exarcbnm orcheslrae islius derem cornibus io
elrnclai Severum, et alios baresiarcbas, qui unaiii D

* , in Cbrislo naturam communi* bominum inore con- , , ,
stiiuerunt, rationi consenlaneum, opporlunum et , \ *
ronveniens esl pradicare, palamque annuntiare \
duas in Cbristo naturas indivisim secundum bypo- .
slasin uniias in una persona.
Mcrilo auiem rairetur quis non sine risu islum
^, '
rbelorem, quomodo per incogiianiiam ab omni

reprebensione ct accusalione synodum Gbalcedo c ,
nensam liberaverit. c Oporlei enim morbis et bac , \
. \ , ,
reaibus emergcnlibus idonea medicamenia prsppa8 5
Psal. cxvin, i 0 3 .
..
(31) God. August., *
Rrctius Srliol. Solicd;r, * ,
114
113
VL* DUX.
, \ \ $ - rare, ut ait. Et quonam paclo, sapiculi sinit;
vir, eadem sequilaie non uleris, erga concilii Cbal, ; ;
, cedouensis Palres, in quos magna verborum acei bilate inwberis ? Cum enim Eulycbis morbida sccta
, \
exsiitissct, Iraderetque Cbrisli incarnatiouem
, \ $, - 51
\ , \ , pbantasma esse, corpusqne ejus de coelo dcscendisse, et quasi in unvbia solaque opinione visutn ,

; ' diversaeqne a nobis, vel potfus nullius subslanlue
esse; quale aliud pbarmacum profligandae burc

, \ ,
ba?resi excogitandum , inque medium affcrendum
, , \
fuil, quam ut dicerelur sacrosanctam Hlius ani, ,
mam et carnem esse naluram secundum bypostasin
difino Yerbo unitara, euuiquc perfectum esse el in diviuitate, perfectumque in buinanilate, in qin.Ubei nimirum oatura.
lugons vero me admiralio capil, quomodo Srvt " , ; - B
I U S islti, perfricla fatie c l iuipudenie lingu , imu
, \
borruerit universum sanctorum Patrum coeluin
. condemnare, iia ut neque ipsi sancio Cyiillo par ; *
ceret, sed dicerel: c Post "tempora Neslorii, non
' , c
amplius tutas, scd periculi plcnas censeri velerum
, , *
Patrum voces, > qiwe duas in Cbrislo naluras af , firmarent. Quocirca adversus veleres Patres impiui
\ . \ , \
isle deerelum quasi s a n c i i , scntenliamque pro ,
nuntiat, doctrinam illorum vauam ei periculosam
, , \
esse, quantumvis Hcel < ejusmodi voces ipsius
, c sint Cyrilli. At Gbrislus per Paulum ait
fc po . " \,
euissc in Ecclesia primum quidem aposlolos, se ,
cundo propbetas, terlio doctores. Anticbrislus au , .
lero iste exterminat, dcque scde delurbat, quos
, \ ,
T)eus Ecclesiac dedil, Palrcs c l paslores; amleiquc
, \ ,
fulilis isle rlielor, lanquam doctur doctorum, 0,
nuntiarc sanciorum Patmm voccs el senl< mias
,
non esse securas ct pericuii experles.
.
. Sileal in postcrum aposlolicus Dionysius. Qut .
escat haerelicorum oninium sccuris Irenxu^. ISibil
(32). " (33)
loqualurClemens, palmesCbrisli. Facessai jain Au,
guslinus qui suo sanguine in scriptis dnas in C l n i .
slo naturas consignavit. Nulli cnim 6 a p i f n l i s s i m u s
)
iste dociorum adversarius pepercil. Non rcverilus
. . esUvullum Euslalbii. Gregorium miraculorum ef .
fectorem floccifecit. Cerlamina Albanasii susqne
" .
deque babuit. Itlam Basiiii vivendi raiionem, quaj
, \ .
et daemonibus borrori esl, in postremis duxii.
, . D Nulium bonorem Gregoriis imperiiil, quos ipsi
, .
Gra:ci a flde nostra alieni suspexerunt ac coliieruiii.
, .
Epiplianium contempsil, qui spirilus maliguos in
, ,
sluporem rapuil et terrefecit. Neque Joanni rcve , ,
renliam delulil, cujus vocem iinperalores qitoquc
, *
coborruerunl: non Amphilocliium moralus c s l ;
, , \ .
non AmbroBium, i>on Ephraemum oiuni virlulum
, "
genere excullissimum, non Prochim; nec ab ipso
:
Gyrillo omniuin Patrum signaculo sibi lcmpcravit,
,
nec ab aliis, quorum nomina vcl expressi, vcl eub
1 Cor. x i i , 28.
KOTJE.
(32) Alludit ad Graecuni .
(13) Facii S. Augusliuum inaHyrcra.
113
S. A N A S T A S I I S I N A I T . E
116
ticui, linguam absliouil; sed omnes pariter repu- . >

dfavit rejecilque quando asseruil : 52 < Usquo ad
\
Nestorium duas in Cbristo naluras a sanctis Pa- \ .
liibus pradicalas esse; posl Nesloritira vre CUri- , \
sium in Ainam uattiram coiiAalum fuisse- Et an- , liquorum Palrum dicia, quae anlea duas in Gbri- , sto naluras aflirmaiunl, jain blaspbemiis anuume, \ , ,
rari dcbere. Quo (U, ut kmalicus Severus lunae v i * ,
cissitudini et variationi Cbiislum subjiciat, jain
\ ,
luce dcgtiltilum, jani luce plenissiinum sibi ima, ,
ginans; modo duabue naturis, modo una conslan < .
k m , mutalum el transformatura inslar lcporuin (m aliquid quasi blaspbcmiae assimile tloquaij ; vero
vDriatum morc praegnanlium mulicrum, quae nunc quidem duas animas babeul, nuuc rursus post parmm una duulaxat pradiiae sunl.
CaUerum non abs re exislimo rcdarguere inipro-
, \
biialcm ct mcmiendi libidineni Severi orcbeslrai
, \ ,
illius tleccm comibus insirucla? cxarchi, et oslcn , \ dcre ciiam anle Neslorium exstiiisse divisionis iU
, ,
lius auclores e l bttrcsiarebas, qui Cbiislinu in duos
, , \
dividercnl, nudutnque bomiuem asseicrenl, quorum origo el caput est Artenion, ul cognosccre

licct ex Ecclesiaslica bisloria Eusebii Pampbili,
qui ante Nicnam synodum Aoruii. Post Ariemo- .
, , ,
uera exorli suul, lemporibiis Ajianorum, Paulus
\ , ;
Samosaiensis, Diodorus, ei Tbeodorus Anliocbemis,
,
uiriusque Gregorii, ct Albanasii, el Basilii seqtiales,
\ ", \ ;,
q t i ClirisUim improbc in duos parliebanlur; a
\
quibus infiniia d e divisionc dogmala NcMorius
,
bausii, ut lesiajitur sanclus Proclus, el bealus CyC \ , \
rillus.
;.
Scholi . sacra Epbcsina synodo demonsltalum csl dogmala Neslorii consonare cum docihna
Pauli Saiiiosateusis, qui 160 amiis prius vixcrat,
2uo.l 3 i u d i o > U 3 leclor iu dicta synodo repcrict.
r.xpliccl 4gilur uiilii pliilosopbtis Sevcrtis quoHiodo sancli u l i Palros, Tbeodoro el Diodoro baeresiarcbis lompore parcs, duas naluras iu Gbrisio
aJVirmariiil. Eleuim Samosatensis, Theodorus el
i ) : G d o r u s duas pcrsonas, el duas bypo*uscs aiilo
Nesloriuui i n Glirislo posueiunt, cumque n u d u m
bomincin esse blaspbeiuaruul. luijue saucii Palres
doclriuaui de Cliristo non h*adidct unl tcuipori ^
scrvienlcs, Iuualicorum more; ne Gbrisluin cbaniaeloonlis iiular, in vaiiasformas figurasque phanlaslice sese iudiienlem inlroducerenl; audiverant
c.iim diccnletn : c Videle, videle, quia ego sum, ct
non niulor . Sed gravis isie dciurio Scverus
b;ec iion iiilcllexit: ideo a i l : Teinpore Neslorii
vclcruin Pa\ruui loqucndi modos reprobalos ol rejoclos esse. A l dic, sapiculissinic, quis irproiiavit? quis rojecil? Nou euim hoc frcil divinus Cyrillus; qui is!os vocarc solei suos Paire^, eurumqnc clucliinam 53
amplccli pioiilelur, et iu
ipsa sacrosancla advcrsus Noslorium syno.lo lesliifionia Palrum prolutil, qnx discile uuas iialuras
8 I
s e
** Alalacb. u i ,
6.
.
**
,
, \ , ' ,
.

\

. , \ \
, \ , ^,
, \
. " ;
\ ol ,
% ,
, \ , .
c , , , \ . >
'
>, \ . , , , ; .
,
, \

Vl.E DUX
1^7
113
, \ in Clnislo pradicabant; ex quibus eliam esl lesii

moiiium sancli Ambrosii proOleiilis ulraiuquc na. . \
luram in Christo esse. Neque boc lautum, scd et
,
magnis lainlibus efforl Cyrillus Procbmi $ibi con. , '
temporancuni. Nam iu expjicaiioue Symboli iia
.
scribit: t n#c nobiscum senlU Ghrisli ainantissimus
" * sancloium Patruni cborus. ille ipse, qui nunc
. \ \
sauciae GonsiaiHinopoliianac Ecclesiae llironum lenci
-. ,
saiictissimus el religiosissimus fraler el coepisco,
pus Proclus. Uxcdivinus Cyrilltis.
. .
Ego veroSevcri loco bis eumcompellabo vocibus :

Quid agis, beaie Cyrille, cuni laudas posl trmpoia
,
Neslorii Pioclumjqui de Chrislo scripsil, c euni sino
\ ,
corruplionc nalum, sinc ohslactilo per clausasia , \
nuas ingrcssum, in quo naturarum conjunclioneui

> ^ Tbomas conlemplalus, cxclainavil: Dominus tneiu
el Deus meus ? Rursus idom Proclus in illud,
Pmr natus esl nobis , sic s c r i b i l : Ralione naturas sejunge, linionemque myslorii theologice Iracta. > Idcm Proclus: Unus Filius esl, non naluris in duas bypostases divisis ; scd tmnenda itta
oeconomia duas ualuras in unaui byposlasiu uniciile. Proclum ipsa Neslorii aelale liac doceiUeiii,
duas iialmas expresse in Glnislo slaluenienu, app l!at divinus Cyrillus vjusdem secuui senlenlias ei
suncti&simi appcllatione coboneslal.
. \ .
, xaiclor />,
\ , \
.
\ ,
,
. .

, , \
, \ , \
\ .

[Scb. Scboili .] , \ , ^
,
, \
\ ,
[Sch. .], ; ?,
* ,
, , ,
,
, , \ ,
, p.
e e
e r
Advoceiur ergo jam logislalor Sevcrus, nobisqiie

cxponat, qtitsuaiii sil qui repudiet dicla sanclorum Palriim dcduabus naturis, a quo Palrum
edoclus, asscral, pro acgriiuJir.um bserrsumquo
cxorieiiiiiiin condiiione, mulanda ilidem essedogmala de Ghrislo, ila ul modo dicciidns sil cx duabus naiui is coinposilus, modo cx una? Deindcalia
bairesi nala, corruplibilis ; poslea ruisus incoriuptibilis ; dcinde unius person.r; posiea duarum pcrsonarum. Jam unigenilus : mox bis genitus : ut boc
pacto usque ad consunimationom sa?culi Cln istus
vcrsclur el ieveiselur instar pibc a pueris binc
indc agilata?, pcrcussaiquc ct repercussa.
E l non eruboscit rbetor iste cuin ba?c lalia tr\ ^

, \ , dil, et qnasi legc saiuit; sed et insuper bis lam
absurdis confirmaiulis ralionee et cxempla adducil

. , \, bis verbis : enim, si qtiis praeslans ir.edicus,
, gravi lue civilalein quampiam occupanie, poluin
aqusn velarel; jure quis in mcdium progressus ol, jeclare posset : Alqui pairum noslrorum mcdici
\ . > "
aqu;e potum pcrmiscrunt. Porro, quod bic Se
verus dicit, id ojusmodi esl : Morbo Nestorii jam
, , \
ingruenie et grassanle, ego praeclarissimus et so
lus sapicniissiimis mcilicus 54
'
^m|>lius

bibalis aqnain vilie pairum veslrorum; doctrinani,

inquam, quu) duas iu Glnislo naluras docct, eliain
,
si saucii Palres, cxiinii meJici, |.ermillant, ut bu . ,
jusinoili viwficanqua ulamini. Cui ego, tanquaai
, ,
pr.cscnti, boc responîim dederiin: Alqui, homo,
1 1 0 , 1
" Joan. xx, 28. Ita. ix, C.
n o
II"4
S. A N A S T A S I I S I N A I T ^ E
120
ipse braius Cyiillus probavil, el admisit sanclos ,

Patres, qui iluas Ghriao naluras praiJicanl, sic , \
ui paiilo anle oslendi; maxime Paulum Emcsenum,

qui Alexaudriam venil nomine omnium Orienlaliiim
,
Kecl<*siarum el cpiscuporum. Uude, ipso cliam in
, \ . " '
ambnncm, seu suggcstuni in Alexandrina ecclesia
, asctMidcule, dsias jtic in una bypostasi unitas iu
\
Clir sio pra?dii:anlo, iugenii gaudio affcctus est
, , \
))L*atns Cyriilu*; inquc luec verba prorupit : Liv ol cvparol, u-nlnr cwli, el cxbjillet lerra . Eccc aquam vkxbau . ,
siiuus (X sac ionle sancli Palris Pauli, qui ex , planavit nobis utag;iuin veritatis myslcrium. > Ecce .

aquam vit u nominal divinus Gynllus duarum na ,
lurr.ruui in Cbiisto asseriionem, cx qiia nosbibeie
.
veial vetcrator iste medicus Severus.
(54).
Scholion. Reliqua oraiionis Scvcri ejusque re-
,
fulaiiouem invenies in capite tctradii seu qua , .
lcrnionis, ubi aslerisci signnm.
,
llaic nte loculo progressus in medium Severus
c
a i l : Alqui cum reiiquis Palribus, etiam Cyrilli
, \ ^ ,
docliinam rcpudiavi, ulpole post Nestorium mi ,
nimc recipi aul approLari dignam ; licct ipsius sinl
\, '
Cyrilii prouunliala, licet ore iltius prolata. > Et
. >
qua fionte, arbitraris, produccl adversus nos in
liaslcrum Cyiilli aucloiiiaiem, afferens illud, sur- ,
* , Mtmqttn oi dtinrsum, el vice versa, dcorsuoi c l
, \ , \ , \ '
Mirstim veisans, quod alicubr ait, c unam in divino
, c
Verbo naiuram iucamalam esse? Al non rejeci
; c '
isiani asserlionem, inquil Severus, scd aliani qua
, \ ,
duas naiuias in Gbrisio slatuit. t Egregiam pio
a e
feclo opeiam dtdil Severus J u d i s
Gia'cis, el ^ ; \ .
, \ ,
,
, ,
\ .
Gscierum, si ad inoibos c l basreses mulare c l
,
aliempcrare oportol doginala Gbrisli el veriiatis ;
aque vox, quse duas natoras profiletur, repudian- \ , \
, ,
da cst propter Neslorium, necesse erit, ui inanU

prorsus el olioba sil senlentia, quae unam Verbi
, , ilivini naturam incaruaiaia nnnunlial; propler
, \
decem bacrcses faciiouis illius, de qua antea di.
clum, deceincornibusinstiuclse: qui confusionem,
Ar.tbicis docloribus, qui sacras Lilleras ex parlc

recipit el cx parlc rejicit: quod et M a n k l m faciuul.
pliantasiam, iiuo cl inficiaiionein bumanae naluras in

Chiislo inlroducit.
]
Quid igiiur de caiiero faciam? quo me vertam?
t Propter Ncslorii siclam, inquil, 55 r^pudialaB
vi i-ejeciae sunl duaj Gbrisli nalura?. Bursus proptcr Eulycben, Bioscoruiii el Tiico,losimn omnino
( jiciciur v o : illa, qu.u iiuam in Cbristu divinilaI K < l hunianilalis naliiram essu allinnal; c l MC
iuwiis crit poslbac prccdicalio; vana eliain iidcs.
i.rii religio, cl ad iulcriiccioncm tiuqutj ilelebilur.
,
c , , , \
, , * , \ , \

, \
\ xsrdr ,
\
, \ ,
.
^.
(34) la scliedu Scboiii deesl scholion.
121
122
V L E DUX.
* ,
Poslquam ergo novilius iste Sevcrus, qui glorialur sibi omnem poleslalem in coelo et in lerra da , \ ,
,
lain, Anlichristus esse, omne&que Patres repudiare
, , , \
conviclus esl, agedum decicorne ejus sodalilium ex
prophelicis el evangelicis Scripturis conteramus;
\ ,
demonstranles aliud csse naiuraiu el aliud perso.
naro.
. '.
C A P . VIII.
,
,
Demonstralur ex Veleri et Novo Testamento, nafuram el personam distingui.
,
.
Prassidente rege Christo Deo in sublimi el excelso

Ibrono, iu sancia, calbolica, aposlolica c l orlbo\ , \ ,
doxa Ecdesia uoslra, eiquc assisl^nlibus cunclU
, \ ,
upernarum Virlulum angcucis poleslatibus; prae
seiitibusque, qui a sa>uulo fuuruul, sanclis, pa
, \ , \ Iriarcbis, propliclis, evan;elislis el aposiolis, manibusque sacros tt divinos Vcleris elNovi Tesia\ , , \
nienii libros geslanlibiis, primus ul primus prinmm
, \ Itgis volumcu Moyscs apeniit, et inde Ecclesiam
,
non Arislolelico, scd llieologice quid sil genus sivc
, \ ,
nalura docel bis verbis : c E l dixil Deus : G t M U i i n e l
, , ,
tcrra bcibam feni semiiiaus scinen sectuidum gemis
\ ,
\ , ct similitu lincin . posl pauca : E l dixit
, , \ *
Deus : Producanl aquae replilia aiiimac vivcnlis se. \ \
cundum gcnus, ct volalilia volantia super lcrraiu
*
sub Arnianienlo cocli.. E l fucil Deus cele grandia :
, \
el omncin animam vivcnlcm ropliliuin, quas pro .
duxeiant aquae secuudum gcnus suum. Et omne
, \ , &
volalilti scruiidum goiius suum . > Itursus :
* , . \ - Q c Dixil I). iis : Producal lerra animam vivcnlem iu
, . > \ * c
goiifiNi sno, quadrupedia el rcplilia, el besli.8
,
terra? siuiiiidum geuns ; faclmnque csl ita. E l
, , , \
omnia ivptilia suruiidmn genus ipsoruiu .
. \ . \ , \ ? .

e t
Eccc Dominicas divinasquc vores, qua? diversas

\ \,
rcriiin ('sstHiiius, S-MI subsi nitias aninialorum ani , ,
niaquc caieiiliinu, vnla ilium, ot aqualilinm, el re, , ,
plilium tbeologice appellaul divcrsa genera sivc
,
naiuras : iicquaquaiu persouas diversas, juxla A r i . '' ,
slotelis aul Homeri discipliuam. Miinirum docuil

, , nos omitiuni rerum comlilor, aliud cssc genus
fsû naluram) teplilium, 56
besiiarum,
, , ,
aliud genus boiniiiuui , aliud da^monum. Sicut
, \ ,
el Cbrislus de illis leslalur : f Genus boc (dae . \
rnoniorum ) non exit nisi in oratione ct jeju, c ,
, \ . " \ nio . Hinc c l Pauliis, cum Aibeniensibus
, \ - D pbilosopbis dcmonslrarel uos el Cbrislum seciinduui cantem ejnsdcm s u b s t a n l i a 3 csse, dixil :

Ipsius enim el genus suinus . > At forle Seve\ . ' \ , \
rus lam Moysen, quam Paulum npudians, abnuet
, ,
naluram appellari gemis. Sed refual illum per nos
.
Dci fraier Jacobus in Gatbolica sua Kpisiola; qui,

ul Dei frater, Deoconsona ct coiisenlanea loquilur.
, , \ Nani qiuc D I - H S ore Moysis app:llavil genera, ea
. "
nominal Jacobus iwturas : c Omnis, inquicns, na , \
tura bcsliariun cl volutTnm cl serpentiiiMi, ct aqtia , \
a I i u i l
e t
6 3
1 3
Gen. , I I .
f 0
ibid. 20, 2 i .
c l
ibid. 2 i , 25.
c s
Maic. ix, 2b.
6 3
A c i . XMI, 28.
11]
S. ANASTASII SINAIT.E
116
ticui, liuguam abstinuil; sed omnes pariler repu- . >

dfavit rejecilque q u a n d o a s s e r u i t : g j | Usquc ad
\ >
Nestoriuin daas in Gbrislo naitiras a sauctis Pa- \ ; .
Iribus p r a u l i c a t a s esse; posl Nesloritim vre CUri- , \
s i u m in A i n a m D a t u r a m coiiflaium fuisse. Et an , liquorum Patruin d i c i a , quae a n l e a duas in Gliri- , s l o ualuras a f f i r m a i u n t , jain b i a s p b e m i i s annume, \ , ,
rari d e b e r e . Quo i i l , u t l u n a t i c u s Severus luna? v i - \ ,
cissiludini ct v a r i a t i o n i Cbrislum s u b j i c i a t , jain
\ ,
luce dcsliimnm, jam luce p l e n i s s i m u m s i b i inia, ,
ginans; modo duabus n a l u r i s , modo una conslan $ .
li-ni, mutatum ei tran&formaiura inslar leponim (ut aliquid quasi blaspJiemiaB assimile rlo<|uarJ ; vero
variaium rnorc praegnanlium mulierum, quae nunc quidetn duas animas babenl, nuiic rursus post parium una dunlaxal pra?diiae sunl.
CaBierum non abs re exislimo redargaere impro- , , \
1 > te 111 el nicniieiidi libidinem Severi orcbeslrai illiusdeccm comibus insiruclc cxarchi, et oslcn , \ ,
derc cliam anle Neslorium exslilisse divisionia i l - , \ lius auclores et baercsiarebas, qui CUrisluin iu duos
, ,
dividerciU, nudumque bomiuem asseierent, quo- , , \
ruin origo c l capul est Ailemon, ul cognosccre '
licct ex Ecclesiastica bisloria Eusebii Pamphili,

qui ante Nicnara syuodum Aoruii. Post Ariemo- { .
ueni exorli sunl, temporibus Ajianorum, Pauius
', , ,
Sa:nosaiensis, Diodorus, ex Tbeodorus Anliocbenus,
, ;
uiriusque Gregorii, et Albanasii, el Basilii aequales,
, 3
q i i Cbristuin improbc in duos parltobatiUir; a
\ , \ ,
qnibus infiuita de divisione dogmala Nc^lorius \
bausit, ul lesia/Uur sanclus Proclus, et bealus Cy ,
rillus.
C , \
;.
Scholi n. Lji sacra Epbcsiua synodo demonstra. *
,
imn est dogmala Neslorii coiisonare cum docirina
,\ P.tuli Samosalensis, qui 160 anuis prius vixcral,
, ' , quol siudio us leclor iu dicia synoJo repcrict.
.

Explircl igitur luihi pbilosoplius Sevorus quo \
Niodo sancli
Palies, Tbeodoro el Diodoro lueresiarchis lcinporo parcs, duas naUiras iu Ciirisio
aftirmarinl. Elenim Samosalensis, Tbeodorus el . , \
Diodorus duas pcrsonas, et duns byposiascs ante , , ,
, \
Nestorium ir, Cliristo posuerunl, eiimque nudum
. " ; bomincin es&e blaspbenianiiil. liaque sancii Palres
doclriuam de Gbristo nou It-adidorutil lcmpori ^ ; \ ,
; ,
servienies, hmaiicorum more; ne Gbrisluin cbaniaeloonlis iiutar, in vai i;is formas ligurasque pban- ', \ , ^. "
laslice sose iiiduenleni iniroducerent; audiverant
c ", , , \ .
Citim diccnlem : c Videle, videle, q n i a ego s u m , c t
\ non inulor . > Sed gravis islc decurio Scverus

Inec non inlcllcxit: ideo a i l : c Tempore -sloi ii
,veloiuin Palruin loquondi u i o d o s reprobalos el rejoclos csse. > At dic, sapicutissinie, quis repro- , \ . > , , , b a v i l ? quis r o j e c i l ? Non c u i m bo f e c i l divinus Cyl i l l u s ; qui i s ! o s vocarc solci suos Palivs, e o n i i i i - ; .
, \
qnc d u c l r i u a i n 53
amplfdi pi o l i l o U i r , ct in
, \
ipsa sacroiancta advcrsus Nesluriinn synoJo lcsli
V i o n i a Pairutn prolulil, quic d i s c r l e duas i i a d n a s
6 i
s e
* Malacb. m ,
6.
Vl.E DUX.
113
\ iii Clnislo praedieabant; ux quibus eliam esl lesii , ;

liioiiium saueti Ambrosii pt ofiteiilis ulramquc i>a. ;. \
luram in Cbristo essc. Neque hoc laiilum, scil et
, ~\
inaguis lau-libus efleri Cyrillus P I O C I U M I vibi con. , ; ! '/.
temporaneum. Nani in explioaiione Symboli iia
* .
' - scribil: ILec nobiscum senlU Chrisli amautissiimis
sanclorum Palrum cborus. Tl ille ipse, qui nuuc
; . \ \
-. ; , sanctae ConsiaiUinopoIitana? Ecclesiae llironuni tenet
sanclissimus el religiosissimus fraler el coepisco*:;,
pus Proclus. llaicdivinus Cyrillns.
. ; .
Ego veroSevcri luco bis eumcompullabo vocibus :

, Quid agis, beaie Cyrille, cum lamlas posl trmpoia
, Neslorii PiocIum;qui de Clirislo sci ipsii, euin sinu
; < , corrtiptionc nalum, siue uhstaculo pci* clausasjanuas ingrcssuni, iu quo uaturai um coiijuiiclioitetu

6 ^ Tbomas conlemplatus, exclamavil: Doiuinus viem
,
. > \ et Deus meus ? Umsus idem Protlus in illud,
^, , * Pusr natus esi nobis sic scribil: Ralione naiu \ , \ ras sejunge, unioneinque mysterii Iheologice iracla. Idem Proclus: Umis Filius esl, non ua . *
), , luris in duas bypostascs divisis ; scd trcmcnda itla
cecoiiomia duas ualuras in unam byposlasiu unicii ,
le. > Proclum ipsa Neslorii aelale ba*c docenkni,
.
duas natuias expresse in Chrislo slalurnieni, appcllat divinus Cyrillus cjusdtin secuui senleniix et
, ,
, \ , \ sanctissimi appcllalione coboneslat.
\ .
AdvoctHur eigo jam logislator Sevems, nobisqae

[Seb. Sclioui .] , cxponal, quisnam sil qui repudiel dicla sanctorura Patrum dc duabns naturis, el a quo Palrum
; \ ,
\ , ' edoclus, asscral, pro aegriiuJir.um baerosumquo
, - exorieniiiim coivditione, routanda ilidem essedog- \ ,
inala de Chrislo, ila ut modo diccndiis sit cx dua [Sch. .], bus natui is composilus, modo cx una? Deindcalia
; ; ;,
lneresi nata, corruplibilis ; poslea rursus inconu * , ptibilis ; dcindc unius persona; poslea duaruiu per, , ,
sonaruiit. Jam unigenilus : mox bis genitus : ut hoc
, pacto usque ad consuniroalionem sa?culi Cbi istiis
vcrsetur ci reveiselur inslar pibc a pueris binc
, , \ ,
^ , \ (5:- indc agUaiae, percussa3quc cl repercussa.
.
\ (5
E l non erubcscil rbetor isle cum ba?c talia , \ , \ - dit, et quasi legc saiuit; sed ct insuper bis lam

absurdis confirmandis rationes et cxempla adducii
, \, bis verbis : Non cnini, si quis praeslans ntedictis.
, gravi lue civilatem quampiam oicupanie, potiim
fctaiY aqua> velaret; jurc quis in mcdiuui progressus O I J jeclare possel : Alqui pairum noslrorum mcdici
k"po\ . *0 aqu;e polutn permiserunt. > Porro, quod bic Se ;
verusdicil, id ejusmodi est : Morl>o Kestorii jain
, , \
ingruenle et gra^sanle, ego praeclarissimus el so;
lus sapirniissimus nietlicus 54
amplitis
. ;
bibalis aqiiam vil;e pairuni veslrorum; docirinam,
h
int|iiain, qnx duas in Cbi islo naturas docct, eliam
, . .
si saucti Palres, uximii meJici, pennillani, ut bn>? . , \
jusniodi vhiilcanqua uUmini. Cui cgo, tanquaiti
* , , ; ;
pr.csenli, I K I C respoiidiiin dedcriin : Alqui, boino,
8 6
1 1 0 ( 1
Joan. xx, 28.
87
Ua. ix, 6.
s i n o
1"4
S. A N A S T A S I I S I N A I T . *
120
ipse bcatus Cyiillus probavil, el admisit sanclos , *;

Paires, qui ditas in Gbrialo naluras praiJicanl, sic , ;
ui paub anle oslendi; inaximePaulum Emesenum,

qui Alcxandriain veuil noniine omniam Orieulaliiiin
,
Kccl<siurum et episcoporuin. Unde, ipso ctiaui iu
, \ . " *
ambnnem, S P I I suggcstum in Alexandrina ecclcsia
, nsciMidnite, duas ;uc in una bypostasi unilas iu
;
Ciir sio prttdicaulc,, iugcnii gaudio affecius est
, , \
bealus Cyriilu*; inquc biec vcrba prorupit : Liv <
ol , letuur cwli, el cxzyllet tcrra . Ecce aquain vitae bau . ,
siiuus x ac; o ionte saucli Palris Pauli, qui ex , ; planavii nobis uiag.ium verilalismyslerium. Ecce
. >
uquani vit;u nominal divinus Gyrillus duarum na
turarum in Cbrislo nsscriionem, cx qfia nosbiberc
, ;
vdat velurator iste uiedicus Sevcrus.
.
a e
Scliolton. Rcliqua oralionis Sevcri ejusque re-

(54).
, \
fiilatioiiem invenies in capile lctradii seu qua
, .
luruinuis, ubi asleiisci signum.
,
l l x c ne locuto progressus io medium Severus
* c
a i t : c Alqui ctim reliquis Palribus, cliam Cyrilli
, \ ^ ,
iloclriuam rcpudiavi, utpote post Neslorium mi ,
nime rccipi aut approlari dignam ; licct ipsius sint
\, '
Cynlii piounniiala, licct ore illius prolata. > E l
; . t
qiia fronle, arbiiraris, producct adversus nos in
, ^ ;
)i:)slcruin Cyrilli auclorilatcin, aflerens illud, sur* , suiiique cl deursum, el vicc veisa, dcorsuoi c l
, \ , \ , \ *
suisdin VLMsans, quod alicubr ail, c unain in diviuo
, c
Verbo nuluram iiiL-amalaui csse?Al non rejeci
; > t '
isiam asscrlioncm, inquit Sevcrus, scd aliam qua
, \ ,
duas naiuias in Cbrislo slatuit. t Egrepiam ptoloclo opeiam dedit Severus Judaeis Gra*cis, et ^ ; .
, , \
Arabicis doeioribus, qui sacras Lilieras ex pai le
,
recipit el cx parlc rejicit: quod et Maukbxi fa , ,
ciunt.
\ .
&
Gseierum, si ad luorbos el b a e r c s c s m u l a r e ot
,
a l t e m p c r a r e o p u r l c l d o g m a l a Gbrisli ei v c r i i a t i s ;
caque v o x , quse duas i i a t u r a s p r o f i i e t u r , r e p u d i a n - \ ,
, ,
da cst propler Neslorium, necesse c r i l , ul inams

pporsos el o i J o s a s i l s e n l e i u i a , quae unam Vorbi
, , divini naturam incarnataia a n u u n l i a l ; p r o p l e r
, \
decem h a e r e s e s f a c i i o n i s i i l i u s , d e qua aniea di.
c l u i n , d e c e m c o r n i b u s i n s t r u c l a B : quaB c o u f u s i o n e m ,
p l i a n l A s i a m , iiuo c l i u f i c i a i i o u e m bumanae naluraB i u
Chrislo i n l r o d u c i t .
Quid i g i l u r d e caiieto faciam? q u o roe vertam?

t Propler Neslurii s r c l a i n , inquil, 55 r e p u d i a U E
vi rejedae suul duae Clnisii ualura?. llursus p r o p t c r Eulycben, Uioscoi um e l Tbeo;losium omnino
jicielur vox illa, qu.c iiiram in Cbristo diviniialis
vi h u n i a n i l a l i s
naltiram
esse
aflirmal;
c l MC
inviis e r i l p o s l b a c prccdicalio; v a n a e l i a i u i i d c s .
P . f i . i ; r e l i g i o , ci a d i n t i i n o c i o n o m nsquu tiolebitiir.
,
, \, , \
, , ' , \ ,

, \
\ ,
\
, \ ,
.
Tsa!. xcv \ i.
4
-.
(34) srbedL Scbotii dcesl boc scholion.
\m
12!
122
DUX.
, Postquam ergo novtlius isie Sevcrus, qui glorta , \ , lur sibi omuem poleslalem in coelo et in lerra da , \
lain, Anlicbristus esse, omnesquc Patres rvpudiare
, , , \
convictus esl, agedum decicorne ejus sodaliliura ex
prophelicis el evangelicis Scripluris conteramus;
\ ,
demonstrantes aliud csse naiuraro et aliud perso.
nara.
. '.
CAP. VIH.
,

,
Demonstralur ex Veleri el Novo Testamento, natu ,
.
ram et personam distingui.

Prnesidente rege Cbristo Deo in sublimi el excelso
, ,
Ibrono, iu sancia, catholica, aposlolica ct orlbo, \ ,
doxa Ecclesia noslra, eique assislnlibus cunclU

upernarum Virlulum augelicis poleslatibus; prae
seiilibusquc, qui a saculo fucrunl, sanclis, pa , \ , ^ triarchis, prophciis, evan^dislis el aposiolis, ma , , \
nibusque sacros c l divinos Vcleris el Novi Tcsta, \ menli libros gestanlibus, primus ul primus prinium
, ;
Irgis volumen Moyscs apeniil, el inde Ecclosiam
, \ ,
noii Arislolelice, sed llieologice quid sit genus sive
, , ,
nalura docel bis verbis : E l dixil Deus : Gct minet
\ , ;
tcna beibain fcni seiuinans semea secuudum gemis
\ , ct siuaililu litiiMii . post pauea : E l dixit
, , *
Dcus : Producanl a q u rcplilia aniimc vivcclis se. > \ \ cundum gcnus, ci volalilia volaulia super terram

sub liiniamenlo coiu. E l Jccit Deus cele grandia :
, \
et oiiincm animam vivcnlcm rcptilium, quai pro . duxerant aquas secuiulum genus suum. Et omne
, , &
volalibi sccuudtim gemis suum . > Itursus :
^ , . \ - Q Dixit 1). us : Producal lcrra aniniam Yivenliuii iii
, , \ * c
g(Micnj 8uo, quadrupedia el replilia, el besti.<s
,
U r r siûiidtiin gciius ; faclmnque esl ita. E l
;, , , \
omuia ivpiilia SLN inuluin genus ipsorum . >
. \ . \ ^ , \ ;
e i
e e
6 I
Ecce Dominicas divinasque vo<*es, quae diversas

\ \ \,
rsscHilias, S M I sttbsl-uilias auimatorum ani , ,
maqiic careiilitnti, volailiuin, ot aqualilium, el re, , ,
, plilimn tbnologice appellanl divcrsa genera sive
naiuras : nequaqwaiu personas diversas, juxla A r i . ' ,
\ "* \ slotelis atil Homeri discipliiiaiu. Nimirum docuit
, , nos omnium rerum comtilor, aliud csse genus
islu nalurain) replilium, 5 6
besiiarum,
, , \ ,
, \ , aliud genus boiniuuin , aliud d a 3 m o n u m . Sicut
. el Cbrislus de illis leslalur : Gcntis boc (daernoniomm ) non exil nisi iu orationc ct jeju, c ,
, \ . " \ nio . Ilinc c l Paulus, cuni Aibeiiicnsibua
, \ - D pbilosopbis dcmonslraret uos et Gbrislura se c ciinduin carnem ejus ieni subslauliae csse, dixil :
Ipsius enim et genus sumus . A l forle Seve\ . ' \ , \
riis lam Moysen, quam Pauluui rrpudians, abnuet
, ,
. ' iialuram appellaii genus. Sed rofu al illuni per nos
Dci fraier Jacobus in Gaibolica sua fCpistola; qui,

ui Dei fraler, Deoconsona rt consculaiiea loquiliip.
, , \ Nam qiuc Driis ore aloyîs app.llavil gencra, ea
. "
nomiual Jacobus nuluras : Omnis, iuquicns, na \ , \
, \ lnra brsliarum el voliicrum cl scrpenlnini, cl aqiiaa l i u d
e t
1 3
Gcn. i , 11.
ibid. 20, 2 i .
Cl
ibid. 2 i , .
c s
Maic. ix, 2b.
Act. XMI, 28*
11]
S. A N A S T A S I I S L N A I T . E
116
ticui, linguara abslinuil; sed omaes pariler rcpu- .

diavii rejecilqac quando asseruit : 52
Usqne a d
Neslorium duas in Cbristo namras a samctis Pa- \ .
I r i b u s pradicalas esse ; posl Nesloritim vre Chri , ;
sium in A i n a m uaturam conflaium fuis.se > Et an- , liquorum Palrum dicla, quae anlea duas in Gbri- , , slo naluras alTirmarunl, j a i n blaspbemiis annume, \ , ,
rari debere. Quo (it, ut lunalicus Severus lunaB v i - \ ,
cissiludini el varialioni Chrislum subjiciat, jam
\ ,
luce dcsliltilum, jam luce plenissiinum sibi ima, ,
ginans; niodo duabus naluris, niodo una conslan .
it-ni, mulalum et iransforroaiura inslar leporum (m aliquid quasi blaspliemiae assiiuile rioquari ; vero
variaium rnore pragnantium mulierum, quaB nunc quidein duas animas babenl, nuiic rursus posl paruim una duulaxat pradiiae sunl.
Caelerum non abs re exislimo redarguere impro- . , \
liitatcm ct meniiemli libidinem Severi orcbeslraj illins deccm comibus insirucLc cxarchi, el oston , ,
dcre eliam ante Neslorium exstitisse divisionU i l - , lius auctores et baeresiarebas,qui Gbviglum iu duos , ,
dividerciU, iiuduinque bominem asseiereul, quo- , (5 , \
i um origo c l capul est Arlemon, ut cognoecere '
liccl ex Ecclesiaslica bisloria Eusebii Pampbili,

qui anle Nicamam synodum floruil. Posl Artemo- { .
uena exorti suul, temporibus Arianorum, Paulus
', , ,
Saniosaiensis, Diodorus, ei Tbeodorus Anliocbenus,
\ ',
uiriusque Gregorii, ct Albanasii, el Baeilii sequales,
', qiti Cliristum iniprobc in duos parliebanlur; a
\ , ,
quibus mftnila dc divisione dogmata Nc$loiius \
bausit, ul iesiantur sanctus Proclus, et beatus Cy ,
rillus.
C \ , \
;.
Scholin. I;i sacra Epbcsina synodo demonstra.
'*
,
imn cst dogmala Nestorii cousonare cum docirina
,\ Pauli Samosaleiisis, qui 160 amiis prius vixeral,
, ' , qnod smdio us leclor iu dicia synoJo reperiet.
.

Explircl 4giliir luilti pbilosopbus Sevcrus quo
Hiodo saucli isli Palres, Tbeodoro el Diodoro baeresiarchis leinpore parcs, duas naUiras iu Cbrislo \
aJTirmarinl. Elenim Samosalensis, Tbeodorus el . \ , \ \
Diodorus duas pcrsonas, el duns bypo*lascs aute , \ , ^,
, \
Nestorium iii GJiristo posueiuni, eumqiic nndum
. " -
bomincm esse blaspbemamut. liaque sancii Palres
doclriitani de Gbristo non li-adidcruul lcinpori ^ \ .
, \
servienies, luuaiicorum more; ne Gbrislum cbama?leonlis inslar, in varias fonnas ligurasque pban- , \ , laslice sese iuducaleni inlroducerent; audiverant ^. "
c ", , , \ .
cniui dicentem : c Videte, videie, qnia ego sun>, ct
' ; non mulor
> Sed gravis isie decurio Scverus

b;ec I I O I I iulcllcxit: ideo a i l : Tempore Neslorii
^ . vcttTum Palium loquoudi iuodos reprobalos el re
,
\ . -$jcclos csse. A l dic, sapiirnlissime, quis n p r o , , , l>avil? quis rojecil? Non cuim boc ficil divinus Cyi'ilhis; qui is!os vocarc solei suos Palres, eoruiii- ; .
\ , \
qtic docliiuam 53
amplfdi pioiilclur, c l iu
; , \
ipsa sacrosancla advcrsus Nesloriuui synoJo lesli ^
lîonia Palrum piolulit, qn;c discrle uuas naturas
4
s e
Malach. ,
6.
itT
VI.KDUX.
113
, & i Cbristo praedieabant; ex quibus etiam esl lesiiiiiotiium sancli Ambrosii lenlis niramque aX i . r & v . \
lurain in Christo esse. Noque boc (anlum, scd et
" ,
magnis laudibus eflen Cyrillus Prucliim sibi con.. , ; "
lemporancum. Nam in expjicatione Symboli i i a
.
- * ( - scribil: lla?c nobiscum senlit Chrisli amanlissimus
* ' . \ sanclorum Palrtim cborus. E l ille ipse, qui nunc
sanciae Gonsianlinopoliranrc Ecclesiae ibronum l e n e l
sv . ,
^, sanclissimus el religlosissiinus f r a l e r et coepiscupus Proclus. llaucdivinus Cytillus.
&. .
Ego veroSevcri loco bis eumcompellabo vocibus :
51 *
, Quid agis, beaie Cyrillo, c u n i laudas posl U n i p o i a
, Neslorii Proclum; qui dc Cbrislo sci i p s i i , eum sinu
, - corruplionc nalurn, sinc ohstaculo p e r clausasjan u a s higrcssum, in quo naluraruin coujiiiiclioucm

^ Tbomas conleniplalus, exclamavit: Doinimis meui
, BSCQ . > et Dem mcus " ? Aursus idem Protlus in illud,
, \
/>, * Putr nalus eslnobis , sic scribit: c Ralione n a t u \ , \ ras sejunge, unionemque niyslorii theulogice tra . > * cla. > Idem Proclus: Uuus Filius esl, non na \ , luris in duas bypostases clivisis ; scd I r c m e n d a iila
, ceconomia duas n a l u r a s in unam byposlasiu unicn . le. > Procluni ipsa Ncslorii aelale luvc docui:lcm,
duas nalmas expresse in Cliristo slaluentenu, ap , , p llat divinus Cyrillus cjusdem secuui senleniiaj et
, \ , \ sanctissimi appcllatione coboneslat.
\ .
Advoeelur ergo jam legislator Sevenis, nobisque
*
[Seb. Sclmtli .] , - cxponat, quisiiam sil qui repudiet dicla sanctorum Palrum dc duabns naturis, el a quo Patrmn
\ ,
edoclus, assural, pro asgritujintim bserrsumque
,
, \ exorienliuni coirdilioue, routanda ilidcm essedog \ , mata de Clirislo, ita ut modo diccndtis sit ox dua*, [Seh. .), - bus naiuiis compositus, modo cx una? Deindcalia
; ;, Iiicrest nala, corruplibilis ; poslea rursus incorru * , ptibilis ; dcinde unius person:r; poslea duaruui pcr, , , sonarum. Jam unigenitus : mox bis genitus : ut boc
\ , pacto usque ad consunimationem sa?ciili CbrbCds
, , \ ,
verselur ci reverselur inslar pihc a pueris binc
, \ .- inde agiiaia?, percussaique ei repercussa.
.
e 7
E l iion crubescit rbelor isle cum baec lalia tra 0

, \ , \ dil, et qnasi legc saiuit; sed ct insuper bis lain
abeurdis coufirmandis raiiones el cxempla adducil
, , j) his verbis : Non cnim, si quis prcestans n.edicits.
, gravi lue civilatem quampiam orcupante, poliiui
aqux velaret; jurc quis iu mcdium progressus ob jectare possol : Atqui palrum noslrorum mcdici
\ . " aqti;e polum permiserunl. Porro, quod bic Se
verus dicil, id ejnsmodi est : Morbo Neslorii jam
, ,
ingruenle et grassanle, ego prseclarissimus el so
lus sapicniissimus mcdicus 54
^*>>plius

bibalis aquam vila3 patruin veslrorum; docirinam,

iii.juain, qua3 duas in Gbristo naluras docet, cliam
, , )
si sancli Palres, cximii medici, permillant, ut Im/ . , jusmodi \i\ificaaqua ulamiui. Cui ego, tanquani
& \ , ,
pncsenii, boc ruspon^tun dederiin: Alqui, bomo,
11011
" Joan. xx, 28.
47
ha. ix, G.
s i n o
lU
S. A N A S T A S I I S I N A l T i K
120
ipse bcatus Cyiillus probavit, et admisit sanclos ,
Palres, qui diias in Cbrislo naluras prajJicanl, sic , ;
paiib anle oslendi; maximePaulum Emesenum,

qui Alexandriam venil noniine omnium Orieiilaliiim
,
Kccbsiarum el cpiscoporum. Unde, ipso etiaui iu
, \ . " *
ambnnem, SPU stigg<>s(um in Alexandrina ecclesia
, \ :ISC.MI;1IMIU\ duas ;uc in una
bypostasi unilas iu

Clir sio pnedicanlft, ingenii gaudio affccws csl , , \
beaius Cyriilus; inque luec vcrba prorupit : Liv
, toilur c(vti, el cxsullei tcrrn . Ecce aqiiatn vilsebau- . ,
sir.Jus x sac.o ionte samii Patris Pauli, qui ex- , planavii nobis uiag.ium veritaiis myslerium. > Ecce '.
aquani vit.o nominal divinus Cyrillus duarum na
luiT.rum in Cbri&lo nsserlionem, ex qfta nosbiberc
, ;
vciat vclerator iste uiedicus Severus.
.
Scholion. Reliqua oralionis Sevcri ejusque re- (5i).
, \
fulalionem invenies in capilc tctradii seu qua , .
lcrnionis, ubi aslerisci signum.
,
Uxc ne loeulo progressus in medium Severus

nit: Aiqui cum reliquis Palribus, etiam Cyrilli
, \ (5 ,
docliinam rcpudiavi, ulpole post Neslorium miliiine recipi aut approbari dignam ; licet ipsius sint ,
\, *
Cyrilii prouuniiaia, licet ore illius prolata. E l
; . * \
qua fronte, aibiiraris, produccl adversus nos iu
poslcruin Cyrilli aucloiiiaicm, aflerens illud, sur- , ^
sumque vi deorsum, el vjce versa, dcorsum c l * , , , \ , '
suisdm veisans, quod alicubrail, c unain in divino
, c
Verbo naluraiu uiearuatam esse ? Al non rcjeci
; c '
isiani as$erlioncm, inquit Sevcrus, scd aliam qua
, \ ,
duas naiuras iu Cbrislo siatuil. Egregiam
a e
loclo opeiam dcdit Severus J u J $ i s GraOis, el ^ \ .

Ar.tbicis docloribus, qui sacras Litieras ex pai le , , \
,
recipil el cx paile rejicil: quod et Mamcbaji fa , ,
ciunt.
.

Cauerum, si ad moibos el baereses mulare ct
,
aliemperare oportel dogmala Cbrisli c l vcriialis ;
caquc vox, quie duas naluras profiietur, repudian- \ , \
, ,
da csl prupter Neslorium, neccsse crit, ui inanis

prorsus el olioba sil senleniia, qnx unam Yorbi
, , \ divini naluram incaniaiaia anuunlial; proj)ler
decem haereses faciioiiis iilius, de qua antea d i - , \
.
lum, decoiucornibusinstiucla3.quie confusionem,
phaniasiam, iiuo cl inficiaiiouem hunianae naturx io
Clnislo iniroducil.
]
Quid igitur de caiiero faciam? quo me verlam?
,
< Propter Neslorii suclain, inquit, 55 repudialas
i ^ , \, cl rejectas sunl dua3 Cbiisli nalurae. Hursus pro, \
plcr Eulycben, Dioscaium el Tbco^losiuin oniniuo , , ' , \ , \
jicielur vox illu, qu.c iutam in Cbristo diviniia-
tis ( l buinanilalis naluram cssii afllrnial; et M C , \
inuxis cril poslbac prcedicalio; vana eliaiu (idcs. * \ ,
\
P:-ii.rii rcIigiQ, cl ad iiitcuicciouum usqua licle , \ ,
bilur.
.
'Pr.ai. \\ .
2.
(54J srbodi^ Scboili docsl boc scholion.
121
122
DUX.
\ , Poslquam ergo novilius iste Siiverus, qui gloria sibi omuem polestalein in coelo et in lerra da , \ ,
, \
tain, Anlicliristus esse, omnesquc Patres rcpudiare
, , , \
convictus esl, agedum decicorne ejus sodalilium ex
prophelicis el evangelicis Scripluris conleramus;
\ ,
demonstranles a l i u d csse naluram et a l i u d perso.
nara.
. \
C A P . VIII.
,
, Demonstralur ex Veteri el Novo Testamenlo, natu ,
.
ram el personam distingui.

Prasidente rege Cbrislo Deo in sublimi el excelso
, , Ihrono, in sancia, caiholica, aposlolica c l oribo, ,
doxa Ecclesia nostra, e i q t i c assisl-nlibus cunclU
upernarum Virlulum angelicis polestatibus; prae
seutibusquc, q u i a sa-culo fuciunl, sauclis, pa , \ , \ ^ iriarcbis, proplielis, e v a i r : c l i s t i s el aposlolis, ma\ , ,
nibusqne sacros el divinos Vcleris el Novi Tesla, nienti libros gestantibus, p r i r n n s ut p r i m u s p r i n i t i n f i
, ;
bgis volumen Moyscs apcruit, et inde Ecelesiam
, \ ,
non Arislolelice, scd tbeologice quid sil genus sivc
, ', ,
nalura doccl bis veibis : c E l dixit Deus : Got i n i n e l
\ , ;
t i T i a hcrbam fcni seminans seinen secmiduin genus
r \ , c l simililu lineni
> post pauca : < E l dixit
, , \ * Deus : Producanl aquas rcptilia a i i i m a c vivcnlis se. > \ " \ cunduin genus, ct volalilia volanlia super lerrani
sub firmaiuenlo ca;!i. E l fccil Deus cele grandia :
, \
el omnem aiiimam vivcnlcm replilitun, q u a i p r o .
duxerant aquas secumluiii genus suum. E l omne
, , &
volaliln sccundum genus suuin . llursus :
, . \ - Q Dixil !>. u s : Prodiicat L e i r a a n i i u a m v i v c n l i u i i i u
, , \ <
giMirro suo, quadrupedia el rcplilia, ct beslis
,
I r r r a siviindnm gcims ;
factuinque esl i t a . E l
:. , ,
oiniiia rpLilia secunduin gcnus ipsoruin .
. \ . \ ^ , \ ? ;
e e
%x
Eccc Dominicas divinasquc vores, quaB diversas

\ \,
i v r i i u i ossiMiiias, S M I siilisl-uilias anininlorum a n i * , ,
niaque cai etttiiirn, voiailiuin, ol aqualilimn, et re, , ,
, plilium tbeologice a p p e l l a n l diversa genera sive
nauiras : nequaquam personas divcrsas, juxla A r i . ' ,
\ ' \ stotelis a u l Homeri discipliiiam. Miuiruin docuit
, , nos omnium rerum condilor, aliud cssc genus
iseu nahtrain) repliiuim, 5 6
besiiarum,
, \ , , \
, \ , aliud genus bominuiii , aliud d a 3 m o n u m . Sicut
. \ el Chrislus de illis tcsialur : r Genns boc (dae, , inoniorum ) non exil nisi in orationc ct jeju Hinc c l Paulus, cuni Albeuiensibus
, \ . " \ nio
, \ - D pbtlosopbis dcinonslrarel nos el Cbrislura se c citmluui caruem ejtisdem subslaniias csse, dixil :
Ipsius enim et genus suiuus . > A l ibrle Seve\ . ' \ , \
, , r u s l a m Moysen, q u a m Pauluin npudians, abnuet
. * naluram appellari genus. Sed refu a l illum per nos
Dei fraier Jacobus iu Calbolica s u a Epistola; q n i ,
6
ulDei fraler, Deoconsona oi cousontanea loquilur.
, , \ Nam q i u c Drus ore Moyîs app.llavil genera, ea
. "
nominai Jacobus naturas : c Omnis, inquicns, na , \
, \ H i r a brsliarnm cl volucnim ct scrpenliim, cl a q u a a l i u t l
6 3
1 3
Gcn. i , 11.
ibid, 20, 21.
" ibid. 21, 2o.
i l
Maic. ix, 2b.
A c i . XMI, 28.
123
S. ANASTASll 511
121
tiliunulomilasu!it,eldomamtiirabluiinana nattira". , , , \
Eccc diserte Domiiii fraler divcrsa genera nominat
,
diversas nalurav. Quare cunclus eliam saiiclorum
,
Pairum coetus ea qure sunt divcrsa? substauliae et
. "
natnrae voravil diversorutn goncrum. Igilur qui
, ,
iinaiu in Christo natnram posl tmioncni ponunt, ' .
eos necesse est nftnniare, aut divinilalem versam
,
in cre:iliiram cnngenemn csse carni; aul carnem
,
consubslaiilialem faclam cssiteaiictissimse Trinilali : ,
quod ex eonmi niimero est, qu;e fieri nulla potc
slaie vab-nl. Si voro corptis non esl Verbo consub , \ .
slanlialf, oporiet, ut alia el alii sit in Christo na , ,
tnra : quemadmodum oslendit sapientissimus Cyril- \ ,
lus in Apologia pro Orieiitalibus ad Eulogium

Conslanliiiopoli dpgrnlem.
.
Sclwlion. Gyrillus in Thesauro vocal heteroge. ,

nea, lioc esl, diveisi gcneris, va quac suni di ,
vcrsae naiurre seu cssentia?. E i Gregorius, Oralio- , , ne in Epipliauiam, cujus exordium : Ruraus Jesus
[Scbol. ]
meus, vocal Spirilum saucltim Verbumque divinum , \ ,
testa'am cognationem, qnomadifiodum el Gabricl
\ < \
ad Deiparam dixit : c E l ccce Elisabclb cognala
.
tua".* V m i m baec baclenus. Pergamus ad alia.
. \ .
Posl Moysen in medium prorcdat ex divino pro ,
pholarura cl apostolorum cboro, sapicnlissimus
\ [G. . .]
Salomon, qui ipse etiam primus naturae raiionem
, \ , rxposnit discrte in libro qui Sapienlia inscribitur.
, , \
Yani suiil omnes bomiiies nalura, in quibus
\
i:on stibosl scienfia Dci . > Quid est naiura? Iloc
, *
esi, verilalc. Natura enim e>l, ut diviniuis inspi- Q , ,
ralas Liltcrae tradtml, ipsa rcrum vcriias. ln^crla- . , ; '
mus propier iusipienlcs orationem Salomonis, di- , . , caniiisqiw: cVani stiutomnes boniines .', ;t r- \,
sona ;mquibus nonsubestscieniia Doi.i Sed incouve- .
iiit'iiiiit'pliimque crildicere : ivanipersona; coitve- , \
' igittir allcruiu ; < vani nalura. > Noii igitur idcm - . > '
nalura ol persona : de qua re cliam a nubis dicluin csl , , >
5 7 biToiiio apologetuo ati poptilum, ncque nl me- . > " ,
innria cxchlit. Sed quia agilur de U I O T C el pulre, . \ \
dine diiilimiu cl coiilmnaci, el quaj omnia depasci \
tur, el friorcm, fislula; inslar, exbalat, maxime in
, \ . ' \ ,
spectibus ct cavcinis fuscarnin iEgypliartimque \ , \ , ,
\ , re;;iomim, arona c l ptilverc semper opplclarum,
, \ ,
idoo mrstis de oodtm argtimenlo disputare oporlcl;
prrcscrlim iit si sarne Sciiptune verba inverterimus, D (35), impcritis fidem faciamus, naiuram ct persojiam (30)
, < t idcin non csse. Hopclannis igilur beali Ja- ,
(obi diclnm, uonienqne nalurae mutcmus in nomcn
psrsonie. < Omnis naliira besliarum, el volucrmn, , , \
.

Cl serponliiim elaqiiatiliuin domila sutitel doma.iiur

ab huinajia natura * . Non dixil, ab bumaua per?
* Jac. , 7.
8 3
Luc. , 56.
Sap. , I.
" J a c . 7.
..
(55) Scb. Yidrlnr wovvn proprimn

regionis vl populi. Sed cmjiis? Nihil iispiam repeii.
Qwo fil. ul i-ndam, Ipgondum , prout
cliam iu versione Laiiua rxprcasi, q'.ia facilis
occasio in . Ha?c
lamcn valranl eo usque dum regio ab
aiiquo periliorc nivcnialur.
(oti) Sth. .
123
VLE DUX.
126
* > , \ \ sona ; neque enim nalura bumana est una perso, , \ , \
na : sed Riint persona* iniinilav, nalura vero una;
. ,
propiorea dieil, < al) liumana nalura.

, , *
, c .
Ha?c cum disscrerem, ecce ingreriitur divinus
, 0 ille universi orbfe doclor c( oralor Paultis, manibus
, " suis Epistolani ad Romanos fcrens, in qua ista
, ,
tradil : cGentes, quae legem non babcnl, nalnra
" c ,
(seti naluraliter) ea quae legis sunt, faciuni .
. ,
; , , Quid cst ualura, nisi in veritaie? Iiivei-tamiis Itanc
' c , , > - vocem, dicamusque : c Gcnles qnae logeg non babent, prsona ca quae logis sitnt, faciunt. A l ora . '
: , lio ba3c nullo modo conveniens esl et apla. Sequi. , D iur ergo naluram et persotiam non csse idcm.
lleruni idem ait : c E l judicabil id, quod ex natuia
, > "
esl prxpuliutu, legem consummans , lioc est,
gentium pnvpulium in verilale legetn consummans
,
coudemnal lc qui pcr circumcisiouem tiansgressor

es legis.
. \
Scholion. Ntillus natura legem Dei facif, sed ex
, * \
proposiib et eleclione; qtiia si divinorum praecepto , .
mm impleiiu et exeeculio a nafura esset, omnes
"* \ , \ jtislificaii fuisscnt. Ilaquc e l boc looo nomen
.
illtid, nalura, accipilur pro co quod cst, in veritale.
* t
Rursus : c Si cnim Deus ramis nalura (naluraiic , * '
bus) non pepercir ; > boc esl : ramis qui sccunduni
,
vcritatem radici unili el insili fueranl; neque libi
.
veriialom ncganli parcct. MiKemus ilerum dictio , *
ncm proptrr pervicaces
loiluosos, diramnsque:

Si enini Di-us ramis persona iion piporcit. Qualem. , ,
nam personam, dic obsecio, inidligit? Ant qua?uani
, ;
landtiin liujus oralionis c>l raliocl connexbi? Ergo
.
naltna nou est persoua. Nam si tu ex naiurali ex:, '
cisus cs oleasiro (ox oleasiro, qui natura talis esl),
. \
bocost, si vxo. \ ptus *s ab ea qua3 sccundum rei ve, rilatem orat iufidclilas, c l conlra naluram iuscrlus
; cs in boiiam olivam, qiianto magis ii qtii secundum
. >. ,
naiuiam, inscrenlur sua3 olivaj! Per oleaulrum infl . " . ,
drlitatein inlclligil. Nullns enim nalura esl 58 ' '
, , .
fidelis, scd ex eltctione. Ila(|uc el boc loco ponitur
vox, natura, pro veritate.
, \ '
Gum bis iinitis ad aliam dcmonslrationem prope, , rarein, ut ex Scriplurae lcslimoniis planum facerem
, \ >, naturam el personam unum c l idcm non esse, ma num meam apprebcndil Aposlolus ^ offerens mibi
' pritnam suam ad Corinlbios Epislolani, in qua
, rursus perspicue nos docet, naturam aliud non
, . signilicare, quam ipsarn rerum veritalem. Ubi enim
\ miilieres qiiasdam capiie non velalo oranles rcpre, hendil, sic loquilur : c Vos ipsi, judicale, decel
- mulicrem non velalam orare Deum ? Ner. ipsa natura
yciOai; , * docet vot ; boc est, neque ipsa res. A igiiur si
. . loco vocabuli nuturce subsiiluaniiis aliud, oralio, \ ,
nemqne bunc in modum conformemus : Nec ipsa
, ^
hijposusis hen pcrsona docel vos eamdem gralia:u
1
i j
11
" Ruin. u, 14. ibid. 27.
T e
Rom. x i , 21.
7 1
I Cor. x i , 13, l i .
127
S. ANASTASIl SINAIT/E
c l connexionem senabit oralio? Nequaqiiam. Non

cst igitur idem persona scu hyposiasis et nalura.
Sed exarcbi c l praesides decicornis illius sodalilii
ba?c non perpenderunt, neque Moysis, aul Salomonls, aut Christi, aut Jacobi, aut Pauli raiionem babuemnl, quod attinet ad ea quae de nalura ct persona Iradiderunt. Si enim haec ex lectione cognovissent, ulique Dominum gloriae non blaspbemassent,
dicendo naluram non esse sine persona ; sed unuin
idemque reputari debere naluram etperSonam.
Ex quo sequilur, synodum Clialcedonensem, vel
potius sanclos Palies, qui duas indivisas in Christo
aflirmarunl naluras, duas ilem personas ex Neslorii persuasione in Cliristo staluisse, eamque ob
rausam Seveni9, a?qu:ssimus ille judex eos de solio
doposuit. Quod igiliir nalura ei hypostasis non sint
unum cl idem salis superque ex Veteri Novoque
Tcslameitto demonstraluui esi. Scquittir, ut ex eadem sacra Scriplura planum faeiamus, pcrsonam
ne posse quidem naluro appellalioncin suscipere.
Nec aliud superest, quam ul qui ex imperitia personain et nalnram unum idcmque csse comfendunt,
animum ad ea, quae dicentur, diligonter advcrtant.
Quce sequuntur tegenda $unt forma interrogalionis et respomionis.
128
; . "
, , , \ .
'
, , ,
, ,
, \ , \
.
, ,
, . , \ .
, \
,
, , \ *
\
. "
, ,
'. ^
.
\ ,
, .
, \
, .
* ,
.
,
Cum Deus Cain maledixii *, univcrsaine bumanae
namrae maledixit, an uni personai seu hypostasi? , , \
Glarum, quod (antummodo ejus qui dcliquerat,
; , personae. Itaqne persoua ei nalura non suni idem.
. " , , \
Gum Noe filium suum, a quo nudilas ejus pate- ,
facla ct irrisa fucrat, sic coinpellavil: Maledbtus
, ,
Cbanaan, scrvus servorum 5 9 eritfratribussuis ,i
i:\im communem Irium filiorum naturam diris dc- \ Xavajiv. vovit, an unam ex nibus illis personam ? Pcrspi- ,
;
ciium, quod solum Chaini personam. Ergo idem
. " , \ .
non esl porsona et natura.
,
Nnm translaio Euocb a Deo *, lota bominum nalura Iranslala esl, an unica dunlaxat pcrsona? , , \
Glarum, quod sola persona Euocb. Non csl ergo ; ,
. " .
idem persona et naiura.
\ ; *Pari modo Clirisius cum exsec. atus esl Jiidam * ,
non exsecratus est niiiversain aposloloium natu- ,
r .m, sed unam pcrsonam. Et ne vidfamur adver- , ' . \
, '
sariis narrarc fabulas, agedum, confcramus nos ad
ea sacra? Scripturte loca, in quibus proprie lit mcn- j) ,
, \ , .
lio pcrsona?, cum de Deo sermo csi.
,
Prudilum logimus, palriarcbam Jacob, posl ad, ,
niiran lam illam luclam , iioininasse locum illnm
Pba:tucl, id ost visionem Dei; dixit cnim : t Vidi , . *
(37). \ ^ .
!)<um , facie ad faciem;
,
q-si dicas, penona ad persouam. t salva fada
, , \ ^ cst aifur.a n i c a " . Dical niilii S C V L I U S , magiius illc
7
7,
" Geu. , I I .
7 1
Gen. i x , 2 5 .
G e n . , 22.
Maitb. xxw, 2 i .
T l
Gcn. , 50.
NOTyL.
(37; Arguiueiiiuni boc nuii csl valdo cificax, q ia plira signiiical quaui perioiu.
i23
WJE
DIIX.
\ , c ,
, > , ,
, ; . "
, , .
130
philosopbus, qui naturam ct personam idem csse

conlendit; num fieri potucrit, ul Jacob loco hujus:
c Yidi Dcuiu, , diccret:
Vidi Deum natura ad nQturam, el salva facta cst
anima mea? > Nequaquam. Non ergo idem est nalura et persona.
\
.
, t ,
. .
,
, . "
, \ .
Accipe Jacobita alium a Jacobo, quasi fumla missum lapidom. Dixit enim ad Esau frairetn sutnn :
c Yidi , faciem luatn (personam luam),
quasi viderim , vullum D e i " . Elrursus
dixit . Fieri enim non poternt, ul diccret :
Vidi , quasi quis vidercl naturam
Dei. Ergo idem non csl persona et natnra.
, \
In Exodo scriplum esl Israelilas vidisso
;, , \
, faciem MoyMs gloriliraiam, ei posuisse vela^ . . roen supcr facicm Moysis . Cuin ergo ,
,
facicm Moysis velassent; nuro ideo toiam naluram
, ;
cjus velarunl, vel totuni gcnus Israeliliciim? Nequa. " , \ .
quam. lgitur idem non est nalura et persona.
\ , \ , c
E l rursus cum de Moyse ad rubnm d i c i l : c Avenil
(58) . , faciem tuam Moyscs.
Timebal
* > , \ e n i r n ; > fleri non poluii, ul dicerci : Avcriit

Moyses naturam suam; non c>t crgo idcm nalura,
.
ct (persona).
\ * . E l quando Propbeta ail ad Ifomimim : c Ostcnde
, \ ,
() faciem tuam et salvi e r i m u s ' ; noa
, , \
quivk diccre : Ostende nauiram tuam, el salvi eri ' , \ .
mus; et- minime idem erunt.
' , \
Nequecum precesad Dominum fuudens aicbai* :
c , Q < Exquisivil le, \IQV,QQ facies mea: i d i , ,
ccre poluit: Qusesivit le , natura mea. Neque

enim bominum nalura lunc quaerel al Deum, sed
, ' * \
David. Igilur idem non est natura el ).
.
77
78
, , c
Rursus alloquens Doniiiium : c ln juslitia appa ,
rebo conspeclui () luo ; non poluil m>i , \
laia voce dicere : Ego vero iu justitia appanbo
.
, natum lu<e. Non cst igilur idein
. , \ .
et .
\ ,
Sic Isaias cum dixit : c Faciem mram non averli
,
ab increpantibus, el conspuentibus in m e ; dicere
, ,
non potuit : Averli , naturam meam a spulo , \
rum opprobrio. Ilaque et non simt
. ' * , <
idem. Sed neque cum d i x i i : c Posui faciem meam
, ^ ( ) quasi pciram firmam; * > diccrc , . " ,
tuil naturam meam. Non ergo idetn ct
\ , .
, ul Sevcrus deliral.
,
IliEC cum assero, miuime assero, naluram qui, . "
dem Dei esse inaepeciabilem , vero aspr ! clabile; apage banc absurditatem ! sed lanium volo
. , baerclicis discrimen vocis demonslrarc, quodquc
, \
n possil plane (ieri, ut ubi.nominalur , na , ,
tura, ibi eliam nomirielur , vel vicc versa,
8 t
n 0
TC
Gen. xxxiii, \0.

" Exod. xxxiv, 29 seqq.
Psal. x v i , i 5 . " Isa. L, 6. ibid. 7.
Exod.
. 6.
" Psal. LXXIX, 4.
.
(58) Omnia isla procedunt ex liomonymia vocis . Quapropler infirma sul.
Psal. xxvi, 8.
S. ANASTASII SlNAlTiE
131
1:2
ttbi nomen ponilur , ibi ctiam orani inodo ponatur nonwn , nalurai. E l Imc sla
. \ >, \
tim ex evang( li( a, et aposlolica, non ex Gra^cauica
, \ , '
ira liliouc dcmonslrare couabor.
.
Dicil enim Filius Dei ad quosdain : c Yidele, ne
\ * ,
coutcimiatis umiin ex parvuiis istis; dico eiiim vo *
bis, quia augeli eorum semper vidcnt ( ,
) facicm Palris mei in coelis . 1 Civiernm boc
-, absolule el simpliciler est hnpossibile, si iiilelliga. , \ ,
tur de nalura (sicuti ipsum Dei verbum nos docei
,
his ym his : Dcitm ncino vidil un<|iiam : Unigeui
lus, qui esl in sinu Palrisr, ipse cnarravil . > Quod
. > , \
vero ait : 1 Deum nemo vidil unquam, 1 id non
,
soluin de boumiibus pronuntiavit , scd et dc , < /
angelis. be cartoro explieet Acepiialtis, quoinodo
. ;
augcli, qui , fuciem, Palris videut, non v i - ^ , . >
deanl nalurain, si, ut eonlendunt, idein esl iialura et
t \ , \ ;.>
>.
', \ .
, ? ;
, , , \
Audi l Paulum baec libi diluciile cxponenleni,

taudii)(|ue depone dccautaiam illam meuiain; idem
. \ ,
tisse naiuraut et . Uicit igitur ad Corin- , , \
tbios dc iiiundis corde, eos nuuc quidcm vtdere .
Deum, ia;.quam in speculo el aeniginate, in fuiura
, >vero vila , facie ad ja*
, \ , ciem**. 6 1 Cedo igimr-lu, qui naluram, ct . ,
iilem arbilraris, nn ii.vcrlcre Hceat aiionmi,
^ ,
dicare : Timc naiura ad naturam videbuul justi
,
D uin? Apag^. |p.<e uihn Paulus ttsfauir dc 1) 0 : fyovxxi ;
".
f Qiicm uuilus bomiiium v i d i l , scd ncc videre
poiesl . 1 llaque idem 110 est et " ,
. " , \
. Htijus generis iiimimera alia leslimonia in
. Scriplura invenire licet, quae Deum lanquam in
imagirie et visionc secundum nobis C , \, ,
rcpra&entenl; iiulla anlem, quae secundum
, sea naturani. NVque eniin in Veteri, atit Novo . Teslamenlo (i?(|u;un invenies naluram Dci mani- \ ,
feslalam, aut nominalaiu ; sed oinues, qui invisi- ,
bilis Dci typica et uinbralili visione dignali sunl, , \ ii vidcruut , quasi dic::s, persoua- , , ' '. " , lem seu facialem visiouom, cl non pbysicam, seu
iialiiralem Dei snlistatiliam. Sic Daniel vidit Anti- , .

quum dieniin , ci lauquaiu Filium liorninis, el allerum c veniens cwm nubiUts ,
, c
coeii . isaias vidit in typica spocie lmmau;C
pcrsoiia?, pcr vibiouem, c Dominum sedentem su- >, . * \ * ,
per ibronum excelsum ct elevalmn, et ea qii;e sub
8 V
8 8
ipso erant, replebant lemplum. Serapbiin slahant

huper illud : scx alai uni, c l sex al;e alleri ; > qui
quideni divinaiu naluraiu non vidcbanl 111 s<, st*d
adiiinbratam 111 spocic, cujus benelkio vidcn; poleranl, quauLum quidem capaces erant Dc*, alioquin ab omni aspeclu el figura rcmoii, qui liinc
scse liuinana si>ccie conspicicnduni cxbibcbai. Quod
hi natura et idcm sunt, qui factuin csl,
8 1
* Matlb. !, 10.
, , 4.
8 8
Joan. , 8
8 6
^ , '
, \ , , .
^ ; ' ,
, i ' .
\ .,'.* 7;/.
, . > :
,
1 Cor. , .
l Tiin. , i 6 .
lia. vn, 9. 13.
8 1
Isa.
134
DUX.
133
. " , Proplula non dicerel ad Druni : Nc averias na , \ .

luram luani a nie? Cur dixil? Ne averlas faeiem () tuam a rae ?i Et riirsum : , factitN luam illumina supor serviim
luum . Iierum : c Ne projicias me a facie () lua . > Hursus : Sigiiatum ebl suprr nos
lumn vultus () itii, Domiiie ; > ct ut paucis omuia complcclar, Scripluia divina inii
uilis locis Dei noniinatira expriraens, nusqiiam id n turam Dei appellavil. Quare nou idem
naiura et persona.
At sacra Scriiiiuia per abusionem, utque no , \, '
, \ stro iiileliigendi inodo scse accommodaret,
, , \ , \ , Deo liibuit, sicul manu*, pedts, aures, a!as,
\ , \ , \ , \ ocuios, os, et reliqua rnenibra ; t-um laincn
Deus sil corporis liguracque expers el
\ , \ , \ . - . Equidfiii) hxc baniiieo opponcnll, non invitus
assciilior: scd qua>rocur, r i quomodo divina S< r i , . '
, \ ptura sexccnlis locis abusive el al egoi icc Dco , \ iribucril, de eodem seu \ , , * quani praedicaril, neqne abusive, ncquc allcgoiice,
, , - neque symbolicc, s i , u t vobis placel, idmt csl natura el , llaqiie cunclis maii< stum csi
', . , ,
non esse idein naluram et , queinadmo, . " ,
, / , dum copiosc cx sacra Sctiplura, anliqua vi nova,
dciLonbUavimus.
;, , '
.
0 2 Siqu32ras,qiamobrera bealissiiiH piopliotu? n
\ ,
omnibus diviuarum Lillcrarum locis diviiti
appaiilioncm prscsenliainque qua?sierinl, cxpc , , \
, \ , ; , \
tieiinl, alque exspectarinl, non nalura, amli qnid
\ \ Palres bac de re recie el fidcliicr iradidci iiil. Nam
. '
cum propbelse ct palriarcba;, Spirilus sancii in , , * slinclu, cognov*ss iif, non communem sai cli^simaj
Trinilalis nauiram, cotnpleineiiium iilud cl pli ni, , , \ , luditiein irium personarum, Palris, el F i l i i , ei Spi \ , \ - rilus sancli, uliiniis lemporibus in tcrra appaiiiii ' , raiu, carueinque assuiiiplurani, sed utnm i!un(a , ' , - xal personaui, boc est, Dci Vcibiim ; td* nou na:, - Kirani illam Dei tribus personis cuinruuucui nobis, , \ cum convcrsaluram, vel couversatam cssc ptuvii \ , \ caruiii, scd unani per&onam ilivinain appartiiss' an , \ \ DUiUiarunl e!,ul apparcret, exoptarunl; lauqiaiu
, \ ,'
apcrte et absque velameiuispersonam divinj Verbi,
, \ . >
cjusque in leiia pra?sen(iam inquircnl s, eiquoac\, , [] claiuaiiles : Ostcnde () fuciem tuani, 11
, . \,
salvi eriinus . E l : < Exquisivit le (^) /" ' , . > D cies mea: vullum tuum, Domine, rcquiram . > E t ;
t llliiiiiinel () vulium suum snpcr nos, et
, * , \ , . miseiealurnoslri *.i Iteruui: Faciem ()
, ; luain iilustra supcr scrvum luum * , > boc <st, sn-. ,
pcr bominein, qutm flnvisli. Designatas poi sonae <li , :. vinai, siveimius cx sancla Trinilate, advenlum pro , pb(la3 amiuntiariuil, no:i coiiiinuuis nalnraB. E l , si
\ clarius lioc dicere oporlel, uiiiiis personas divina? in
^. " essenlia diviua subsisieulis advenlufti aimuiiliaiU,
, \ , - non lolius TriuilaLis in Uibus persoais subsisicntis
.
incarnalionem; ul proiude idcm non sil natura et
persona, quciuadmodum jam sa-pms diclum.
, \
His cx diviuis Lilleiis propbiMisquc allalis, elian)
, , \ , ,
alqiic oliam ijjciuo anxicqiw s.!licitor, ne bujus Psal. , 9. Psal. cxviii. 155. * Psnl.
15.
Psal. iv, 7.
rs.il. I.XXIX, 4. Psal.
XXVJ, 8.
Psal. LVVI, 2. Psal. xxx, 17.
90
e l
9 1
fc
99
9>
ftv
135
S. A N A S T A S l ; S I N A I T . E
i?e
imxli refutalionibus exstimulalus Severus, ex lu- j 1

> , \ 'mulo exsiliens, suumque decicornem coelum con , ,
vocans, collecta synodo, Ojnistiini, Moysen, Pau , \ ,
5um, propbetas, et evangclislas repudict, proculque
, , \ , \
a se amandet eo modo, quo cum Ecclesiae docloribus egii; et quasi lege lata edical, usqueadNe- , \
slorii aetatem diela Clirisli, proplietarum, aposlo- , , :
\, \ /
lorum substilisse omnemque fidem meruissc; sed
a Neslorii tempore rcpudiari debere, ncque peri- , \ ,
. culo vacare Velus et Novum Testamentnm, (jnod
, \ ,
iion asserat naturam ct persouara unum et idem
* , &1
esse. Nam ad exsistcntes baereses, variandas esse
.
c l inveriendas divinas Litteras, sanctorumque Pa ^
trum assei liones, easque niodo rccipi, modo re, \ , \ ,
pudiari debcrc.
: .
4
\, \
Ihec molilnr Scvcrus in anguslias mlacms,
' mi!ilique dubius, qua landem 63
quasi pcr .
sona sanclorum Pairum de duabus in Cbri ,
sto naiuris diela reddat irrila. Et
landem
. ,
uon apostolorum, sed Graecorum more naluram
,
ac< ipil. Si enini vesiigia Pauli sibi sequeuda du, . \
xisset, sicul fecit Ecclcsia, mique naluram nibil
, < \
aliu.l dixissel, quam rei vcritalcm. Quoniodo enim
, (*aliier ai cipiam illud Aposloli, dicenlis : < Erainus
\, ; \ \
ftliqtiaudo libi i r a nalura ? i Q u i d est nalura irce,
, \
nisi in vcritate irse ? Possem et cx sanclis Palribus
, ,
inulta lcslimonia adducere, quibus planura facerein,
. , ,
r.aiuram nibil aliud significare, quam verilalem ;
scd meiuo, ne dicat mibi Severus, banc vocem, , \ .
' , \
Nestorio exorio, rcjeclam et reprobatam esse. A d .
dticam lamen eum ipstim, qui, cnm Nestorii im, \
pieias ebuiliil, florebat, sanclum Cyrillum. lumpn
, ,
illud Palrum celebcmmum el beaiissimtim, qui
. " \ apoeiolos scculus docet naluram esse veritatcin.
\
tyiare multis quoque operum suorum locis nomi\ , ;nal iti Cbrislo naturaletn naliviialcm, et nalura , biiii uiiionem : quas voces cum Tbeodorelus re prebendissel, explicai scipsuin divimis Cyrillus in
, ,
apologiis, quas pro duodocira analbematismis scri . \ ,
psii, diceiis, se pbysicum, seu nalurale accepisse
\ ,
Aposlolorum more, pro vcro : cui iEgyptiorum et
. " \
Alexandrinorum consufHudo maxime consenlil, quae
,
naluralia vocarc consuevit vera reruni. llinc cum
all< alleri vera loqniiur, diccre solel in collo- ) ^ ' , . *
quiis : Pbysica (ualuralia) libi dico, lioc cst, vcra. , \ ,
Num immulare licebit banc vocem, ejusque !oco ; .
dicere : , personalia libi dico? Ncqua- 0. " ,
\ . \ .
quam. Neque euim eamdem vim ti ordinem babet

hoc vocabulum. Ilaquc naura el pereoita non siml
.
idem. Nequc est quod dicla rideas. Ex aposlolica
, . \ .
euitn iradilione mauavh, ut nalura vocarelur veriias. Undc eliam accepimus natuiam c l persoiiam
dislingui.

Ecce beatus Pelrus martyr Alexandrinus exse , c ,
cralioni devovit Ariiim bis verbis usus : Arius
\ , \ et prarscnli, el in fuluro sacculo separatus sil
, 8
"
Ephcs. , 5.
VLB
137
DUX.
13
. a Filio Dei. Dic mihi num bxc cxsecratio, sml

maiediciio iciulit in unam personam, a in coinuiu. , ,
nem hominum naluram ? Clanim, qnotl in solam
; , "
: . " Arii personam. Verc parlicipes estis hujus, et ciw
, \ jusvis allerius exsecralionis, sive in Gnecanicam,
; , .
sive in hrurelicam peisonam pronuiitialae. A l iioff
*
ila se vcrititis ralio babet : ncque emm si una bo , ,
minis pcrsona sil infeeia Irpra, ideo dicere lictfl
. ,
naiuiam liumanam a lepra correptam essc. Ncqitd

rursus, in .diluvio subtuersam esse eoinmanem ho*
, ,
mioum naiuram; idco dkvre peteris, eo quod haec
. vel illa persona r.ujtisdam bomjnis fueril submersa.
, ,
Neque 4 si (wbstantia, pro facubalibus)
, ,
destiluaiur possessore, subsliUiere poteris
* , \ - in locum usice &eu *ubuaiUi&, Nam, ut sxpiu*
, , , \ dictum, proprinm eigniilcat, natura vero
, , \ ,
id, qnod commune est, ipsamquc rci veritatem,
, ,
ul ostendimus ex iraditione legis, propftetarum,
. ' '- C b m t i , elvangelii,apo&lolorum, doctorom, ipsiueeta , - que Coiiditoris. bunc canoii^m sequetts catbolical
* , Eccleeia, duas in irna bypostasi unicas nalnras, aive,
, \ , duas res veras, divinilatem, inquam, et humanita .
tem, incotifuse el jndivige in Cbrisio profiletur.
Si igitur, ut mullie argtimemis hacienus ftise
, 6 dcmofislraviifius, naiura verilas est, reslal, tii otn , ;> , nes, qui bumanilalem Cbristi naluram appellare
wv
, , abnuunt, quemadmodnm et divMiitatem iliins, in*
lelligant sc carnis c l aniroae Gbrisii vcricalem ne
gare. Si vero veritas esl, clarc liqoet nahiram quo-*
. , , .
que essc Et si nori est nalura, non esl verilas. 8 i
\ w , .
"
^ , \ a u t e m i n v e r i l a l e bonM) f a c t u s e s t , Cbrislus n a l o m
, ,
honio erii etiam posl unionem : natura Dros, nalura
, '
increalu, naiura creatih>, boc est, in verilole et
. veriiaie. Ne iuGcieris, b:ereiice, natiirani Canus,
, >. . ' U qnia verilalem negasli. Nam vehtas est nalura. St
uniformem Cbristus naturam babel, uuiformitcr
, \ , ' verirsest, et alio modo falsus : si vero in divinitalo

et bumaniiale vorilas est, liquet etim duas veras
,
possidere naturas, quia natnra vcrilas est.
, .
" \, "
Porro qnod cxsecrando Ario el SabeTlio evcnit
, , \ - in inyslerio T r i n i u i i s ; hoc accidit Nestorio et Se \ \
vero in divini Verbi incarnationc. Sabellius enim
. 5 - confusionem in divinilate per pbanlasiani suant
\ , , ry architectalus, unam hyposlasin P a l i i s , c l f H i i , ei
Spiritus sencti cmtstituu. Scelestus aulem Ariusr
, . "
, , bellum, qyasi conlra Sabellium gerere volens, irc*
; . B i i b s l a n t i a s dissimites in cousubslaitiiali Trinilato
conOiiXTt. At Ecclesia sancla regiam viam ingressa
*
repudiavit tam Sal>ellii coiifusronem, qnam Arii
, .. ,
divisionem ; tree t\\\m personng, non unam dunia " ,
, , Xat in sancla Trinitale, unamqne iHanrm snbstantiaroin, non trcs substanlias pie proiilelur. Sic
,^,
inipio Neslorio doas in Christo personas c o n s i i .
luente, miserrimo autem Severo, unaiir in Cbristo
\ ^<
n a t u r a m proiiiente, saneta Eeclesia tain Ncstorii
divisioncin reprobavil, uuam in Cbrrsio personaui
,
pnedicans, quam Sevcri confusionem rejecit, do*
*
ccns uiium el solum Ghrhlum Doininum nostruinr
,
PATHOL. G a . L X X X I X .
'%
S.
ANASTASII
U0
ewo duas in byposiaai inconfuse el indivisc uuiias * , :, :

ualuras; pariu-rqiie delestaus Severi confusionem, , xaV , , ,
* *l impii Nestorii divisionem.
, .
Q5 Catholica igilur i)ei Ecelesia doctrinam de
,
C.ltrislo tion Arislotelis. aulGrxcorum more tradil;
, sed, jam sa?pe diximus, evangelice et aposlolicc, ', ,
non c in persuasibilibus Pyihagoricas sapienlia* ver- , *
bis, ul non cvacuelur crux Cbristi . > Arisloleles , . >
eniin dicil naUiram esse principium molus et quie ,
tis. A l pia et ab aposlolis profecta traditio neque \ .
principium motus, neque quielem sive finem in d i - , , ,
vina nalura siatuii. Quare evangelica naiura defniit
, \ .
naiuram esse ipsam rem aplam naiaro, et in veritate

subsUieniem. Nam quod non est iu verilate et sub-
'
\ " .
slantia, in existimairone et pbantasia dicilurqui , , /. dem, sed non subsislit. De qua re jam pro viribus ,
disputavimitt probaiionibus cx Scriplura, natiira, . \
rt ex rebus ipsis allalis, quibus planum fecimus ) , , ,
aliud essc naluram, aliud bypo$lasin seu personain. ,
Scd omnibus bisce argumcntis ei cxemplis refraga, , , '
bitur adversarius, ralus nos dcslitui probalionibus , \
tx Pairibus scu docloribus, ejusque gralia nos , * ,
propriis cogitalionibus ox penuria solidioriim argu- ,
inentoruin usos esse. lgilur ne el ipsi videamur via
Severi incederc, sanclorumque Palruin coelum, eo, . \ /
rumque dicla vilipetidere el aversari, agedum cx
, ,
Palribus quoque alque ex synodis demouslremus,
\ \
aliud esse id qi:od commune est cuivis n a l u r in
, , \ ;
bac reruin universilaie exsisiemi, sive in coclo, sive C
{
g g
^ | ,
.
.
lerra : aliud vero.id, quod person s*ve fiypo
,
ftlasi proprium esl. Hujus vero rei probaiionein non
\ . /
insUluaro ex unius sancli ore, neque cx cenlum;
.
eed ex treceniis decem el oclo Palribus, in quibus , ,
plurimi fuemnl Cbrisli marlyrue, plurinii miraculo- ' \ .
rum patratorcs seu nolas et sigua supplitioium in
,
corpore suo geslantes. Forte Severus el asscclx
. "
ejus lotam mulliludinem rcvcrili desinenl nos ca- - , \
Kimniis incesscre.
.
%
&
C A P . IX.
Tl
X D O V
. '.
De naiura el hyposlasi ex sacrosancta synodo
,

.
Exstiltironl olim duo pessiini, oi zizaiiioriim fcracissimi ba resiarch.e, tanqiiam Annas quispiam el ' , , \ ,
\ , "
Caiphas, tel Pilalus, el Herodes Deum blasplieman \ , .,
u?s, Arius, inquam, el Sabellins, magisin Sevcri,
\ \ \
qni cl ipsi aiiinuabanl idem csse tiaturam rt perso , \
nam.Et Sabellius quidem ituam pei*sonam,el unam
, "
hubslanliam in sanclissima Trinitale consliluebal;
\ ,
Arius vero iros pcrsonas, ei ires substaniias ecu
\ . \
naturas doccbantque ambo naluram el pcrsoam
\ idem esee. Quorum impielaiem, perversainque scn
lculiani eveilil et condemnavit sanclissinia illa et
' ,
bcatissima, Spiritus sancii quasi 6 f J unigenila
ftlia, unWersaiis synodus Nica?na, trcccutorum oc- , 1
1 Cor. , 17; , 4.
DUX.
141
142
:, V o i , * . todeciin celebei rlmorum Pa<runi, dilucide Uocen

aiiud es?e essiHliani seu naturam, aliud bypo*!a$iii,
4
Sic eniin loquilur *
Eos, qui asseru : Erat, quando non erat, Fillus
, Hv ,
Dei, c l antcqiiam gigneretur, I I O I I erat, et ex
, \ \ , .
cxsislenlibus faclus esl, vel qui dicunl, ex alia l.y* , , ,
postasi, vel substantia Filium Dei esse, mulabili-m
, ,
, , vi allcrabilcm, analbemati subjir.il sancta, calholica, c l apostolica Ecclesia.
\ .
Quod reliquum esl, ailveniaoi jam damnala illa
, ,
capila, el lanquain condemnalionis senieuiia jure
, \
opiimo percussa, aanctae el bealissiuia* syuodo nic,
rilissimas ob blaspbemiam poeuas persolvaul. A d , ,
vcuiant, tnquam, Severi, Dio&cori, lolumque illud
, .
decicornis vaniialis conciliabuium; qui idem essu
, ;
, \ . !- ^ aiUrmani naluratn ct bypostasiit sive personam.
Ecce angelicus saiiclomm Palruro chorus aliud esse
. ,
docel ualuram scu subslauliam, ct aliud byposla, ,
, , sin, seu personam. Nou enim dixorunl : Datniiannis
, . cos, qui traluiil Filiuin vssc ex aii liypoblasi, hoo
esi, uaiura seu substanlia; sed, exalia byposlasi,
,
. ^, - vel naiura seu substaniia ; quo dare doceitl, aliud
: ": , - essc liypostasin, aliud nalurat scu siibflanliani.
Nequc bis coiilenU fueiunl; sed eamdcni \oceiii
: , \ , \
ileianl, cl rcpelilionc conlh manl alque slabiliunl :
, ,
quia rursus bunc in modum loquuniur: Paiiem
. ,
scimus esse Patrcm; cl Filium, F i l i u m ; l Spiri . , \
lum sanilum, Spirilum sancium; > unam \ i J t l i c c l
:, ,
naluram scu cssenliani; ttes vero bypnstases. Ne , , \ . Q q dixcrunt tres usias, subsianlias, sive hes byposiases, neqae dixorunl tres naiuras, et lies
' ,
personas, quemadmuduui falui isli asseiuul; sed
*P7J> ,
unam usiam, subslanliam, trcs vero byposlases :
\ ; , aliud essc tlaiuenlcs usiam seu subslauliam, et
\ ,
aliud byposlasin. En basis fidci sancioriim Pairum;
\ , * cn radix, principium el fundameiilum pielalis; cu
, \ ;
lumiiia ei pra'com s verilatis, en coliimiiia iminota
, ,
el iusuprrabiles propugnalores; en viri illi spirila
; ,
divtno pleni, piopljctia: dono inslruclt, |iarcsque
, *
angclis, uatuiam aliud essc dieunt, el aliud bypo , /
blasin. E l quis in poslerum tam iffrons fiicnt, qui
,
bauc rcgulam et legem violaie, ei perveileie au ^ ,
dcal? Ego eniin inibi persuadeo, itaquc tirmiler
xal crcdo in synodo illa pnuscnlcs fuisse viros plano
' ,
D diviuos; qui apud Deuiu propliciarum el aposlolo , .\ .
T
rum sorlem el honorem, vivendique ralioncm conscculi sint, quibus cum omni liJucia fas ftn-iii
eiclaiuare : Si angclus de ca*lo Ecdesia.* aliud cvangclizel, praier id quod os eidem evangclizavimus el annimliavimus; anailioma sit cl ipse, c( Evangelium seu prasdicalio ejus .
6 7 DecaHero bono aniuio sil caiholica Ecclesia,
, *
efevc - probe sciens, quod Ireceutos decem et pclo sauclis , \ simos Patrcs suCfragalores ei aslipulatores babet;
. $ - qui docentaliud essc naturam, et aliud hyposlasin.
Et portae iufcri non prajvaiobunt, noquc unquant
*, \
haqc delioilioneiu el logem evcriere poierunl. Quo^. " ;
circa absq*ie ulla personaruiu acccplione, aul sini[] ,
, , \ slri aifrcius piaeoccupalione in cunspeclu Dei san*
ctt afllnno, synuJmn N:ct;ram vidcri rccle eau / & \ , f
Ghbl. , 8.
1*1
S.
ANASTASII S N A I T A
UO
e*i* duas iu byposiaai inconfuse el indivise uuitas ' , , \ .

uaturas; pariicrqtie detestans Severi confusionein,
, \ , , Kuptov,
l impii Nestorii divisionem.
* * , .
Q5 Catliolica igUur i)ei Ecelesia doctrinam de
,
C.lirislo noii Ari&tolelis, aul Gnucorum more tradit;
, sed, ut jam sacpe diximus, evangelice ei aposlolicc, \ ,
non % in persuasibilibus Pythagoncos sapienlia ver-, c *
bis, ul non evacuelur crux Cbristi . > Arisloteles , .
eniin dicit naluram esse principium motus et q.uie ,
tis. At pia et ab aposlolis profecta iradiiio neque \ .
principium motws, neque quiclem sive finem in di, , ,
vina ualura slatuii. Quare evangelica nalura defitiit , \ . 6
naiuram esse ipsara rem aplam naiam, et in veritale

subsislenlcm. Nam qiiod non est in verilale et sub- ^
\ .
slantia, iil in exislimaironeil pbantasia dicilurqui
, , dcm, seit non subsisiil. De qua re jam pro viribus \ ,
disputavimus probalionibus cx Scriplura, natura, . *\
ex rebus ipeis allaiis, quibtis planum fecimus , , ,
aliud esse naluram, aliud bypostasin seu personain. ,
Scd omnibus bisce argumentis et cxemplis refraga, , . '
bitur adversarius, ralus nos dcslilui probationibus , \
ex Pairibus scu doctoribus, ejusqne gralia nos , *
propriis cogitalionibus ox penuria solidionim argu- \ ,
inentorum usos esse. Igilur ne el ipsi videamur via
Severi incedere, sanclorumque Pairum coelum, eo, , \ /
rumque dicta vilipendere el aversari, agedum cx
, ,
Palribus quoque alque ex synodis demonstremus,
\ \
aliuil esse id quod commune est cuivis naturai in
, , \ \
bac rennn univeisilaie exsislenti, sive in coclo, sive C
, g g
^
1
iu lerra : aliud vcro.id, quod porsoiiae sWe fiypo , \
Alasi proprium esl. Hujus vero rei probaiionem noa
\ . ;
insliluam ex unius sancli ore, neque cx ceiitum; .
eed ex Ireceniis decein et oclo Palribus, iu quibus , ,
plurimi fuerunl Cbrisli marlyres, plurimi imraculo- ' \ .
rum patratores seu nolas el sigua supplitioium in
,
corpore suo geslanles. Forte Srverus el asscclx
. " ' 6
ejus lotam mullitudinem revcriti desinenl nos ca, \
Kimrkiis incfcsscre.
.
0
CAP. IX.
De nalura el hypostasi ex saerosancta synodo
Nicwna.
x8tilt;runl olim duo pessimi, cl zizanioriim fcracissimi baLTesiarcb;e, lanquam Annas quispiani el ^
Caiphas, tel Pilahis, el Herodos Ocum blasphcmanu?s, Arius, inquain, el Sabellius, magislri Severi,
qui cl ipsi aftiruiabanl idem esse naiuiain oi personam. Et Sabellius quidem unam pei*sonani,ei unam
hubsianliam in sanctissima Trinilate constiluebal;
Arius vero ircs pcrsonas, et tres subslaniias scu
naturas docebantque ambo naluram el pereonam
idem esee. Quorum impielaicm, perversamque scn
leniiam evcrtil el condemnavil sanclissima itla et
bcatissima, Spirilus sancii quasi 6 6 unigenila
ft!ia, unWersalis synodus Nicoena, trcceulorum oc, J
I Cor. i , 17; u, 4.
x l
x e p o v
e r : t
x o
x o t v o v
. '.
, xal

Ntxaig.
' , , \ ,
\ , "
\ , .,
\ \ \ ;:
, \ '
\ , " .
\ ,
. \
\

' ,
,
142
b U X .
lil
, , xa> . odecim celebeirlmorum Patruin, dilucule dotens
aliutl es?e esscnliam seu naluram, aliud byposiasiu.
4
Sic eiiim loquilur Eos, qui asscrti-.i : Erat, quando non eral, Filins
; , H v ,
Dei, ct auteqjiam gignerelur, erat, et v.x
, \ , .
cxsislenlibus faclus esl, vel qui dicunl, ex alia l:y* , , ,
postasi, vel substantia Filium Dei esse, niiitabibMii
, ,
(t allcrabilem, analbemati subjicil sancta, calboli, ,
ca, ct aposlolica Ecclesia.
\ .
Quod reliquum est, allveniaiu jani damnala illa
, ,
capila, el (anquain condemnationis sentenlia jure
,
opiinio percussa, ftanctx ct beatissiiu* syuodo tnc,
rilissiuias ob blaspbemiam poenas persolvaiit. A d , ,
veuianl, inqnam, Severi, Dio&cori, tolumque illtid
, .
decicornis vaniiaiis conciliabulum; qui idetn csso
,
, . aiDnnaiu naluram c l byposiasiu sive persmiam.
Ecce angelicus sanclorum Pairura chorus aliud esse
. ,
docet naluram scu subslaiiliam, ct aliud byposla, ,
sin, seu porsonam. Non cniin dixrruni : Datmiaiuus
, ,
cos, qui ira.luni Filium vssc cx ali.i bypbslasi, boo
, .
esf, nalura seu substanlia; $ed, exalia byposlasi,
, \
, - vcl naiura seu subsianiia ; quo dare doecnt, aliud
csso bypostasin, aliud naluram scu subftanliani.
^ ': ,
Nequc liis conteiHi fueiunl; sed eamtlcni tocem
, , \
ilerant, cl rcpeliiione conliimanl alque slabiluuil :
, > ,
quia rursus buuc in niodum loquumur: Palrem
. ,
sciraus esse Patreni; el Filium, F i l i u m ; i l Spiri . , \
tuai sanclum, Spirilum sanclmn; > unam wJeliccl
:, ,
naluram seu esseuliam; lies vero bypostases. Ne
, . Q q dixcrunt li*es usias, subbtanlias, sive Ires byposiases, nequo dixcrunl ires naiuras, el ires
{,
personas, queinadmodum faiui isli asseiunl; sed
,
unam usiam, subslanliam, trcs vero byposiases :
\ ; , aliud essc staiuenles usiam seu subslanliam, el
* ,
aliud bypostasin. Eu basisfldei sancioriiin Pairuin;
\ , * en radix, principium et fundamenlum pielalis; cu
, : \
lumina el pracon^s verilalis, en columiua iinmola
, \ ,
cl insuptrabiles propugnalores; en viri illi spirilu
\ ; ,
divhio pleui, propiiolia; dono inslructi, parcsque
, angciis, naluram aliud essc dicunt, et aliud hypooot;> , )
blasin. Et qwis iu poslerum lam cffrons fnoril, qui
, :
baiic rogulani ei legem violare, ei perverlcre au ^ ,
dcal? Ego eniin mibi persuadeo, Uaqnc iirmiler
crcdo in synodo illa pnusoulos fuisse viros pianc
' ,
D diviuos; qui apud Deuni propbciarutn vl aposlolo , \ .
r
rum sortem ei bonarem, vivendique ralioncm conscculi siut, quibus cum ouini (iiucia fas fm-rii
exclamare : Si angelus de ca lo Ecclesia.' aliud cvangclizet, praaler id quod nos eidem evangeIizavimus el annuiiliaviiiius; analbeoia sit cl ipse, cl Evangeiium seu prxdicalio ejus *
,
67 Decselero bono animo sil caiholica Ecclesia,
oiow; - probe scieas, quod ircceulos decem et oclo sauciis , simos Patrcs suffragalores ei aslipulaiores babci;
. - qui docentaliud esse uaUiram, cl aliud hyposlasui.
, \
E l porta? infcri non prajvaicbunl, neque uiiquatu
. "
bai^c deUDitionem el legem everlere poierunl. Uuo[] ,
circa abs:pie ulla persoiiarum acccplione, al sini, , \
stri affiicius praeoccupalione in conspeclu Oei saiitr \ , clt afllnno, synuJuin N:cai;>ain vidcri rccle sein
i
GuUi. i, S.
S. A N A S T A S I I S i N A I T . *
UO
e**t duas in byposiaai inconfuse el indivise uuitas * , , \ .

tiaiuras; pariierqiie deteslaus Severi confusionein, , , , ,
* ' \ :
l impii Nestorii divisionem.
, \ .
Q5 Catliolica igitur Dei Ecclesia doctriitam de
,
Chrislo non Arisiolelis, aul Gra?corum more tradil;
, sed, ul jam sa?pe diximtis, evangelice et aposlolice, ', ,
non in persuasibilibus PythagoriccB sapientiaB ver- , *
bis, u( non cvacuelur crux Christl . > Arisloleles , ,
enitn dicil naluram esse principium molus et quie ,
tis. A l pia et ab apostolis profecfa iradiiio neque \ .
principium motus, neque quielem sive finem in d i - , , ,
vina nalura slaluil. Quare evangelica naiura definit , >.
naiuram esse ipsam rem aplam Jiaiam, et in veritate

subaibleniem. Nam quod non est in verilale et sub-
\ .
slanlia, id in exislimalroneil pbaulasia dicilurqui
, , &
detn, sed non subsislil. De qua re jam pro viribus \ ,
disputaviraus probalionibus ex Scriplura, natura, . \ \
rt ex rebus ipsis allalis, quibus planum fecimus , , , '
aliud essc naluram, aliud byposlasin seu personain. ,
Sed omnibus bisce argumcniis ei cxemplis refraga, , . '
bitur adversarius, ratus nos dcslitui probationibus ,
ex Pairibus seu docloribus, ejusque gratia nos , * .
propriis cogitalionibtis o.x penuria solidioruni argu- \ ,
meiitoruin usos esse. lgilur ne et ipsi videainur via
Severi iiicederc, sancloruiuque Pairum coeium, eo, ,
ruiuque dicla vilipeudere et avcrsari, agedum cx
, ,
Paliibus quoque alque ex synodis demonstrcmus,

aliud c&se id quo I commune est cuivis nalurse in
, , \ \
bac reruin niveisilale xsislemi, sive in conlo, sive C
iu lerra : aliud v e r o i d , quod persona?, sive fiypo , \

Alasi proprium esl. Hujus vero rei probaiionetn non
\ . /
insliluam ex unius sancli ore, neque cx cenlum;
.
sed ex treceniis deceiri el octo Palribus, iu quibus , ,
plurimi fticrunl Cbrisli marlyrcs, plurimi imraculo- ' \ .
rum patratores seu nolas et sigua suppliciorum in
,
corporc suo geslantes. Forte Severus el asscclac . "
rjus totam mulliludinem rcvcrili desinenl nos ca, \
Kimniis incesscre.
.
6
CAP. IX.
I)e naiura el hypostasi ex sacrosancta synodo
Exstiltjrunl olim duo pessimi, el zizauiorum fcracissimi baiTesiarcb:r, laiiqnam Anuas quispiaai et ^
Caipbas, vel Pilalns, ol Hcrodos Dcnm blasplicmanles, Arius, inquam, el Sabellios, magislri Severi,
qui ct ipsi affiruiabanl ideni csse naiurain-cl person a m . E l Sabellius quidem unam pei*souam,ei unam
subsianliam iti sanctissima Trinitate consliluebal;
Arius vero ircs pcrsonas, ei Ires subslaniias scu
naturas uocebantque ambo naluram ct pcreonam
idem esse. Uuorum impiclaient, perversamque scn
lentiam evenii el condemnavil sanctissima illa et
bcalissima, Spirilus sancii quasi 6 unigenila
fliia, universalts synodus Nicxna, trcccittoruin oc ' I Cor. , 17; , 4.
i t n i
x o t v o v
. '.
(,

.
, , ,
\ , "
, .,
\ \ \ ;;
, \
\ , " .
,
.
\

' ,
,
U2
141
, , * . odecim celebei rimoruni Pairum, dilucule docens

aliud esfo essculiam seu naturam, aliud bypoaiasiu.
fox*
Sic eitiin loquilur *
Eos, qui asscru : Erat, quando non cial, Filins
; II , *Hv ,
Dei, et auLeqjiam gignerelur, 11011 eral, et ? 11011
, , .
cxsistenlibus faclus est, vel qui dicunl, ex alia l:y , , ,
postasi, vel subslanlia Filium Dci csso, niutabilem
, ,
, , ( l allcrabilem, analbemati subjicit sancla, calbolica, et apostolica Eeclesia.
\ .
Quod reliquum est, ailveniani jam damuata illa
, ,
capila, el lanquam condemnaiionis sentenlia jure
,
oplimo percussa, ftanctae et bealissima* syuodo inc,
ritissimas ob blaspbemiam poenas persolvanl. A d , ,
vcuiani, inquam, Severi, Dioscori, lolumque illud
, .
decicornis vaniiaiis conciliabulum; qui idem esso
,
, \ . - ^ aibnnani naturam cl byposiasiu sive personam.
Ecce angelicus saiiclorum Palrura cborus aliud esse
. ,
, , docet iiaiurani scu subslanliam, et aliud byposla , , sin, sen porsonam. Non enim dixorunl : Daninaiiiiis
, . cos, qui Ira.lunl Filium vssc cx alia byposlasi, boo
cst, uaiura seu subslantia; scd, exalia liyposlasi,
,
. , - vcl naiura seu subsianiia ; quo olarc doccnt, aliud
; ': , * - esse hypostasi, aliud naluram scu subtlaniiant.
, ,
Nequc bis conlenu fueiunl; sed eamdcm toceut
, > ,
ilerant, cl rcpelilione conlii mant atque slabutuiii :
. ,
quia rursus liuuc in modum loquuiilur: Pairem
. ,
sciraus esse Patrem; cl Filium, F i l i u m ; r i Spiri , ,
luni sam-lum, Spirilum sanciuin; > unam wJdicel
, : naluram seu cssenliain; lios vero bypostases. Ne , . Q q d i x c r u n l I r e s u s i a s , s u b s i a u l i a s , s i v e I r e s l i y ' * ,
posiases, nequc dixcrunl tres naturas, et lies
, : ,
personas, quemadmoduui fami isti asseiuut; sed
; , unam usiain, substanliam, trcs vero bypostaês :
* ,
aliud essc ttaiuenlcs usiam seu subslauliam, ei
, * aliud byposiasin. En basis fidci sanctorum Pairuui;
, ; ;
en radix, principium et fundamenlum pielalis; eu
, ,
lumina el priLconcs verilalis, en columina immola
; ,
et insuptrabiles propugiialores; en viri illi spiritu
,
divrno pleiti, propliotia; dono inslrucli, parcsque
, * )
augclis, naluram aliud essc dicunl, el aliud liypo ,
blasin. Et quis in poslerum tam cffrons fucril, qui
^, ,
hanc rcgulam el legem violare, ei pervoiicre au dcal? Ego eiiiin mibi peisuadeo, ilaquc iirmiier
' ,
crcdo in synodo illa pnusenles fuissc viros plano
, . #
Ddivinos; qui apud Deum propbeiarum vl aposlolorum sorlem el honorem, vivendique ralioncm conscculi sinl, quibus cum otimi li iuc.a fas fmi-ii
eulanjare : Si angulus de ca?lo Ecclesia.* aliud cvangelinel, p r a 2 l e r id quod uos cidein evangeIixavimus el annunliaviiuus; analhcma sil cl ipse, el Evangelium seu prxdicalio ejus >
, 07 Decselero bono auiiao sil caiholica Ecclesia,
- probe sciens, quod Irecenlos decem ct pclo sanclis? , \ simos Patrcs suffragalores ei aslipulalores babei;
. - qui docentaliud essc naturam, cl aliud byposlasui.
, \
E l porla? infcri non praivaiobuul, noquc uuquani
. "Qxre
bayc delioiiioiieiu el logem evcriere poierunl. Quo*'[] , circa abs:pie ulla personarum acccplionc, aut sini2, , \
slri aff<'CUis praeoccupatione in conspeclu
san*
. ' , ytclt afllnno, syno.luin N:c;;tain vidori rccle seuXr
GOai. , 8
S. A N A S T A S L I S I N A I T / E
141
Ibntibus conlra Severum, Dioscorum, onniesque, ^. ,

cjui naiuram et < rsonam confundunt, celebraiam : ,*
esse. Neque bcc laiitiun, sed et conlra impium Neslo- , .
, riuro; nain el ipse, Sveri instar, personam vocat
naturam. Si vero naiura est persona, immerilo dam- ' ,
navit NiCidia synodtis Sabelliuin, qui unam perso- 2 .
nam in una nalura sanclissima? Trinilalis, slaluit. , \ ,
Si nalura esl persona, el porsoiia naluia, quomoJo ",
; '
Arius analhemaii subjectus est; qui ires iiamras in
Iribus divinis personis posttit ? Si nalura signiiicat ,
, ,
priisouam, tum Severo eiTbeodosio diras ingenles
denuutio, quai obvenicut omnibus eoriim scctato- *
ribus, asscrentibus Cbrisiuin ex duabus liyposlasi- > , .:
bus oonsiarc : binc ernin conficietur eumdem
.
Cbrislum eliam ex duabus pursonis consiare : si ,
nalura el persona unuin idemque sigmlieaiil. Quo ; ,
i^kur ore poterunl poslbac Ncslorium rcpreben,
clere, quando cadem cum Neslorio sontiunl? Si
* '
cniin Cbrisius con^lal cx duabus per>onis, inani .
fcsle scquitiir, personam buiuanam prius in ulero
,
maierno exslilissc; sicque postea ei unilara esse
.
divini Verbi personam. Si Cbrislus ex duabus nalurts p 6 r s o n a l i b u s , boc est, qua3 simul sinl personae,
conslal, oportet ut altera persona sit el vocotur pcrsona Verbi divini.
Expliccnt igiltir nobis i l l i , qui ualuram *?l perso
nam idcm essedicuiil,qtianain appellalione aflieienda
, ,
sit iila allera Clirisli persona?Neque cnim dnquam
.
<*>lin;*il, persona qtnepiam nomine prorsus ca- .
rcal. Si candide et absque siitislro afleclu asseve
laiis bauuas cl persouam idem esse, agedum
,
umni persouain in tma divina ualura profiluauiim; , \ .
c l a pugna desislemus. Si secunduin natinarum IUI- \ ,
mcfum inuliiplicaiilijr persona^, dicile Ires esse na- \ ,
luras in Iribus saiiciissimae Trinilalis personis : nec Q .
vobis amplius molesli eriimis. Asserilis Ciiristum
\ , \
securiduii) divinilatem esse cousulisiantialem Palri,
,
secundtiiu bumauilalcin vero consubstaulialtMii
^, , \
aobis. Si subslanlia seu naiura ei pcrsona idem
vuut, dicile Chrlslum secundura divinitaieni esse * ejusdem pereonx Cum Paire ; ei secuudum buma- . ,
,
iiilaiem esse fljusdem persona nobiscum; ei arma
deponemtis.Si idem esl iiaturu 6 3 persona iuull;e ,
v e i o f l innumcrabiles suni bomiriutn persoiKC, dicile . , -, \
parilcr niullas esse bominum naturas, pugnxque .
, ,
finem raciennjs. Adeslo paulisper, ba?rclicc, el lauquam Goliatb Davidicos iclus r^cipe. Cum Severus , ,
,
iradat Clirislum cuuslare ex duabits bypostaitibiis
& , ' ^
sive personis, liquet quod Clirislum ex diviniiale
c i ex humanilate composilum afllrmes; hx enim ^ . "* , '
du% naiuriv, nempc diviniias et bumaniias, sunt
,
qnas nominas byposlases. Quando igitur dicis eum , * ,
dcm Cbristum poil unionem pcrfecium esse in d i , ,
* , ,
vinilate, et perfeclum in liunianilate, maniffetc
cuni in duabus bypostasibus seu pcrsonis subsisiere
, , .
cobfiteris, si ilaiura et bypostasi &unl nnum et
idem, qtteinadniodum tu arbitraiis.
e l
Diflum Orthodoxi ad Theodosiennnt.

Num saiis esl rccte scnliontilnis, dicere Clni^tmn
ex dtvinitaic el buinanitate poi fecic conslarc ? Iiac
'
' ,
\ ;
VI.E
D JX.
liG
. 6 - lotutionc dtire naiura! iudicanlur. Ibcmico

,
ivsjtomlcnlc, moduiu illum loqucntli, ex dtviniluia
& , \ , ct humanitale, signiiicarc Clirisltim ex duabus na , ,
luriscomposilum esse, subridens oribodoxus,dixii:
\ , , Igilur, lonc, illud, Chiistum in divinilatc el i n . ; ntanitaie porfeclum csse, satis perspicue inilie^l
"> ,
eum in duahus naluris subsistere. E l ne videamur
,
advcisariis donii uosiras naia proferre, sanclos Pa ., \ .
ires advocabimus, qui aliud nalurarn, aliud perso' "
nani osse aiunt. N O R video e(|iiidem, quomodo de:.,
posiiionem a Severo meiucntes nou ausuri sii.t
. ,
aiuplius vocabulum duaruin naluraruui usiirpnif?.
, - , ,
Proiuraiu autcm anle onuies divinum Cyiillum,
, .
tanquam prxcipuum, quandoquidcm vidcri volunl,
} c
graluru sibi accidere, si ex boc Palre leslimonia
\ promanius; qui h&c ad Orienlales diserie scripsil:
, c Sciinus viros tbcologia* perUos cvaiigelloa.nmi vi
, \ , apo>lolicaruin dc Cbrislo vocum alias feciaso eom;, ,
iuunce, lanquain in una persona; alias vero divi .
sisso, lanquam in duabus naluris. En perspicue
^
Palor isic naluram a persona segregat.

Ij/Xior. , \
Sclwlium. Sciendum sanctum Cyrillura in ^ p i , , , \
stola ad Eulogium dixisse aliam ct aliam natufam

diviiiitatis el carnis GJn isti.
.
Sed objicit haireticus, Cyrillum ob banc loeutio'" :, , ; nem usurpalam, scse Apologia instituti ad Eulo ; *
gium purgasse. Qu3e vero haec apologia? cedo,
, - ; -, barelice. Si enim admirandus Cyrillus scseacommunione Orienialium posl bati prolalam voceni
:, * ' - .
' sejunxil, cupio ut iil mibi demonstrcs. A l non poleris. Cum igitur 09 perscveraverit in commu; , ,
. , nionc cum illis, qui duas in Chrislo natnras confttebantur, luce clarius liquot eum ejusdem fnisso
; . ,
- \ * ; scnienliaR. Scd esto, instiluerii Apologiam pro voco
ad Orientales ustirpala. Num ideo el Pioclum abnc\ '
gavit, qui cuuciis et luce palam duas naturas an, \ ; \ ( nunliai ? Num et Ambrosium repuJiavit, voce dua*
r.um naturarum ulenlem cujus eliam lcstimouia
, \ uk Epbesina syoodo proiulit ? lNura lsidorym Pclu,
îoiai rejecil, qui guper duabus uaturis epislolam
. ^
-, - aid illqm deditrquem el pairem auum anciu3 C y rillus nominat ? CaBterum non modo in epislola ad
, , Oriemales, aed et in iis, quse ecripsil ad Iiermiam,
\ , \
percontanlein, num aliud sit uatyra, el aliud bypo
^ ., . >
Ma>is, stc diseriis verbis loquilur sancius Pater : Omnino alind quiddam esl, valdequc divcrsum,
perque medium pervadens. >
- D Simitia divirus Basilius ad ^nopbilocbium :
Tanhini diderunt naiura c l byposlasis, quanlum
,
, pioprium et commune. l\oc accipiens sanclus
. - ^mpbilocbius, sic de Cbrisio loquilur : c Duplex
:, \ * - , - erat secundum naluram, non secuoduqi liyposta . - sin. Hunc Ampbilocbii loquendi modum. prodiixit
/ - divinus Cyrillus Epbesi contra Ncslorii impielalem.
Eadem voce usus ost Ainpbilocbius, scribeiis ad
* . \
?) Seleucum filiiim T r a i n i , cuin ai( : t Si duaj seu
geminae nalurae unam pcrsonam consiiluunl.
*
'.\ . >
Yides ccnsensiouciu saucloruuj Palruin el btaii
,
1"
S. A N A S T A S I I S I N A V L K
U3
Cynlli, C O I I S O H O ore aflirmantKim, aliud csse nam- . *. ,

raiH , aliud personam. E l quomodo 'andem a vanis
.
vc-slris qucrimoniis nn?iiiisque non dosisletis; illud
, , . ,
veslmm identidcm ingcrentes : nullam naluram
;
esso absque pcrsona : naturam et personam idein
, ; '
rsse? Ostondc ex quo Palrc hoc didiccris? At nou
, ", ,
poiciis tillum proferrc, nisi Arium, Sabelltum, ot ,
.
Nestorium, qui dicunl naiuram ei personam idem
esso. Quapropter omnes sancLi Patres, pracipi;e , , , \ ,
Ambrosiiis/Gregorius et AHianasitis., boc impitim
dogma refutantos, praedicanl in Iribus divinis per- , , , , , *
eonis unam divitiam nalurani, el non Ircs naluras;
. '
scd nriani, sicuti docuil sanrta syuodus Nicaena ,
. * \ , \
treccntorum ocioderim sanclissimorum Patrum. Sed
Kipienlee isti novlque rbetores in infiniia pr&cipilia, " ;,
ei blaspbdnias sese conjkere non dubiiarmit, dum- ^, înorto sanctam Clialcedonetisem syiOvJnm,el"Callioli- , ,
cain Cbrisii Ecclesiam contumeliis, ul ipsi arbitran- .
lur, afticerent.
, ,
Quo.l si placel, in pauciora rem contrabamus.
Quiuunque ex praescripio Graecanicae pliilosopliiae
(39)
cum (39) Arislolele liadunl naluras csse hypostasefc
eeu pcrsonas, illi neqneunt tres bypostascs in
, , ..
70 sancla Trinilale profitcri, ne el tres nalyras , ,
cum Ario asscrant; ncque rursus possunt duas in ", Chrislo naturas adii mare, ne et cum Neslorio co- ,
ganlur in Cbrislo duas personas, sive byposlases
admlttere. Nam ul assererct ualoram et byposlasin
' . '
uuum el idem esse ; id nimirum Neslorius cx A r i -
siotetis disciplina liausit. At sancta Ecclesia fugiens Q . ,
' ,'Arislolelicas el Gi ajcanicas vaniloqucnlias, evangclice et apostolice, ul paulo anle dictum, ea quae
, ,
ad Ghiislum speclanl credens atque tractans ,
,
nc-uajiiiam idem dicit csse naluram ei liypo .
slaain.
Quid vero contra haec Severianl biscent ? Forie
dicent, c in Trinitate non esse idem naturam et
hypostasin; in myslerio aulem incamationis GhriM i , qui unus esl de Trinitale, unum el iilcm esse
naturam et personamêu byposiasio. Non $nim
reperiri naturam personae experleni. Haec eorum
dicta promptissitne, itiio obvils ulnis acceptamus,
nequeullo modo abjicimus, sed cupide ampleclimur.
Qttid igitur b i n c i i n p i e t a l i s enascatur, ol in q u o d
p e r d i l i o n i s et b l a s p b c m i a B b a r a l b r u m s e s e
i p
pitent, jam docebo l e , quisquis cx fideliunr inimoro es. Audi igilur iiarralionem, et specla quasi
(Irama , qnod nobis Alevandriae exbibilum est,
Tlicodosianis et Gaianiiis naiuram et personaro
i.Ietn osse in incarnalione Chrisli conlendentibu ,
Nam et boc adjungam postea inslruendis iis qui
pra?sunt fidei, quaa in ftancta el Catholica Dei Ecclesia Tigol.
c
;" ,
.,

, , ,
. .
,
, .
ft
D
^,, .
^ ;
; " * * ^
& .:, /' ,
;
. &
, *
> ;
;
?
NOTiE.
(59) Aristotoles, recle intcilcctus, pro Ortbodoxi* est, non pro Atepbaivf.
YIJH D U X
150
C A P . .
. .
Quo fine dUpuiatio institutn irt cum hartliti*

br

.
Alcxandrice.

Circumferuniur dicta noimulla In quibusdam
, ,
libris, qure naluras appellani hypostascs, nomen
sancti Cyriili proeferentia. f lcrum ntrum vcre i l . -
lius sinl an allerius r.ujuspiam, poslea disqtiiremus.
, , Eienim alia itidem qtueilam ejusdem Cyrilli dicta ad
. \
docliinam spectamia, cum in exeinplaribus Alexau , ~
dria? qua?reremus, depravata ct corrwpla roperiinus,
*; ,
Cujus rci Deus leslis cst. Niliiiominus , ut dicebam,
; , ; ;. ";,
cum omucs doctores asseranl, aliml cssc ualuram,
. ,
aliud bypostasin, circtimfortintur libnlli sancli Cy ' , \ , rilli nomine, qui Iradunl naturas <sse byposla.
ses. Severiani' igilur, Tbeodosiani, GaiauiLas, Di<> . \ C:OJ, J , \ , \ scoriani, et imivcrsa illa caierva uuani in Cbrislo
naliiram statuentium , nibiii pcndentes universuui
,
illum sanclorum Patrum coeium , ab illis duntaxat
\
senlenliis pcndent, quae quasi ex Cyrilli persona
:; ,
afliimanl naturas esse 71 byposiases, ul iliarum
, v i , n t i s . i i l arbitranuir, rodarguam , qui dusu
, ; * , , >
in Clirislo unilas naluras staluimtis , quasi (juai
,
ilidem
byposlascs sive personas in illo conflica, <> \ ,
niur.
.
Cum igiltir venissem Alexandrtam , vidisscmqu*
, , ,
vanilalem
quatn sibi proposiiani habcnl. Deo pe ,
niltis
adversam,
c l ad solam Ecclesia; oppugnaiio* ,
neni el eversionem lendentem , memor propbeiae
^ ,
ciijusdatn , qui monet, ut cum obliqtio c l perverto
,
pervcrlamur * (boc esl, ut vulgo dicilur , u i ' c u m
, * ;,
pervcrlami
,
; , ,
fos , ,
,
. , .
, ;
,
, , , , ; * .
. ,
,
,
.
, , ,
Cti ,
\ ; , .
, \ ,
, /
, \
; ,
* \ , \ \
\ , \ *;, , \ \
, , %\ , \
* Psal.
SVII,
57.
vulpe vulpinemur, el cum Crele Crelizemn* ) simulalione saucLr, mjusdam piaeque vcrsulia?, privaiim.
bunc in modum , verilale lcsle, bxreiicos allocutns
suin : Fieri non potest, ncque iu coelo, neque in
lcrra, ut sit cl uomineliir natura pcrsona^ experg.
Sed quid agas, si in Ecclesiam ntos duag in Clirtslo naturas, ct unam porsonam nominaudi irrcpsitf
Veium $i ine non rogatis , . ul alicui opisropo ant
synodo analbema dicam ; communi cousensn, nianusqae nostra3 subscriplionii confitcaniur, ucc^ssarium esse, ut ubicunqtie iiominaiui* nalura, ibi s i l
et persona, neque cuim ullam naiuram absqtie persoua reperiri: faciaque bac eubscriptione : accipite
vos cxemplar pacli couventi, accipiemus et nos
aUerum. K l bac foriassis ralione concorditCT inler
se coalescenl Ecclesiu?. Cum arlificium boc, pianique fraudem isli non intelligerent, peculiari iorlo
Nummis nulu excarcati, manus fiuae subscriptiona
leslali sunt; cum in Christo nomiualnr naliira ;
omni ((iioqiie modo nomniari personam*: non cuim
ullam naluram personse aut bvposlaseos expcrtcm
dari. Ante tamen quam banc macbitiam exrogitarein el inslruorem , a diversis, poiissimum \oro ab
ipsis Tbcodosianis , libros collcgerain, el inde sanclorum Painim eenlerUias, quibus carnem Cbiistl
naturam appellant, exccrpseram , 2uque libro puU
cbre et tnunde descripseram. Posiridio magno pro-
lt
S. ANASTASIl SJNAIT.E
152
ceruui, eoruroquc qtii urbi pra?ei am , acoiirsu , .
coiivenimuft; non sine grandi catbelica Ecclesias
, ,
rmilLiludine, etc!ero,vuriarumquescetarum as>-eclis,
; ;
Tbeodosiaiiib , Gaianiiis , et Semidalilis. Deinceps
, ;
lecium est cbirograpbum, in quo cnnlinelialiir
; \ ; , ;
omnem nalurani, qme in Chrislo nominalur, signi .
ficaic personam. Produciisqtie eorum librre !egi coram omnibus subjcclas senlenlias, ct primo
ouinium sancti Cyrilli, tujus aucloriiate polissimum se niti aibilranlur.
Peali Cyrilli papue Alexqndrini ex epistola ad Oiientales.

\.
c ; \ ;
Evangelicas <H* apostolicas de Domino voccs,
, ; ; ,;, *
yirt theologia? gnari panim conimunes faciuttt, lan ,, ; \ , ;
fliiam iu una pcrsona ; 72 pariim" vero dividunt,
tanqtiam in duabus naluris. Et ego ad adversarios \ ,
ponversus, Tanqnam in duahus namris, boc est,
, ' ,
lanquam in duabus personis , inquio; non est ,
euim ulla natura, qna? non significel personatn, .
proiit propriae manus subscriptione confessi gunius.
Ejusdem divini Cyiilli, ex epislolu ad Succcssum.
c , \
Igilur ev iis, quae sub inlelligeiitiam soOsque
iftenlis oculos cadunt, qua3 Emmanuel bomo facius ;,
aliquo modo assumpsit, et pcr iucarnaiionem uni- ,
vit, asscrimus esse duas naiuras, 1 lioc est, perso- (10), ,
nas Chrisli, non enim esl ulla nalura expers pei> . *'
for.re, sed ubtcunque nalura invetiiiur, ibi c l per- , .
aonam inveniri necesse est. Sancti Cyritli sentcntia Q
corrupta, et depravata eet in omnibus cxemplaribus
.
Alexandriuis.
fCjutdtun sandi Cyrilli ad eumdem Successum.

.
t Rectissirae el admodum perile explicas doctiinam de salulifera passione ; nimirum, non ipsum
unigenilum Dci Yerbum, quatenus Deus csl, seeuudum diviuam nalurain passum csee ea, q u propria sunt corporis; sed potius secundtun naluram
lcrreslrem > (boc esl, personam suam lerrestrcm).
Neque enim ($1 nalura quae non indicet persouam.
\
\
, * ,
\
, ,
' .
, .

.
Ejuidem sartcti Palris CyrillL
Ego conunislum in Cbristo non admitto : nam ? \ ,
;
conimhlio efllcit i n b T i t i m i nattirarum, 1 sive per, .
sonarum Chrisli; non euim cst uila nalura absque
;. ,
persoifa.
Ejusdem beati Cyrilli.
4 Neque eniin naluras confusas esse doccmus. 1
Eccc ilcrum iutcipietalur sanclus bic Palcr naluras
esse personas ; ad cum modum, cui manu vesli a
iubscripsistis.
Ejusdem celebernmi Cyrilli ex Scholih.
i
; . ,
, ' , ,
, .
Incanfus manseninl nalune; > boc esl, hy-
c , >
.
(40} 1> lioc Cyrilli loco vide Damasc. lib. De composita natura, p. 484.
153
VLEDUX.
1S4
, * .
:r,v , ; (44)
, ;
. ,
,
,
; ;
postases, hoe eet, pef90iweCli?isti Hanc sententiam cum prodwxissen, sciseiiatus sum ex Aibanasio (41) Babylotiio : Eccujusnam, naluras sive personas dixerit mansissc inconfusas ? Et ille ad me :
Gbrisli. Gui ego non siue inagno risu, uianuumquo
complosioiie : Cur igilur reprelieiidiiis Clralccdonensem synotlum , 73 doceniem csse in Ghristo
dnas naturas uuitas, cum vos cum Neslorio duas iu
illo hypostascs staluatis?
^.
.
! ,
0 ,
,
cwctf.
\>
t Diversa qublcm naiura ad un lalcm veram

assumpLe sunt; ex ambabus vero unus Cbristus
exslilit. Rursirs diversas naluras nominavit doc l o r ; liquet iîlur eum duas in Gbrislo personas
siguiflcasse , ut vobis videtur.
Ejusdem sapicnlissimi CyrilU.
,
, , ,
&' , ,. . >
Ejusdem ex libro Ad reginas.

c Non esl diviilemUs unus Dorainus noster Jesua
Clnistus eeorsim ir> hontinem, et seorsim in Deum:
sed illum tiuum eumdetnqae Jesuui Cbri&tum proiiieimu ; probe perspeeta naturaruni diflereniia; qua*
utrinvieem Lneopfusas perma/iere docenrus.
Ejuidfin contra Nestorium.

.
Non
quasi
naturarwn diiTereuiia per unioneiu

. abolita sit. En roltrrnite ac palain profileiur san , ' , ctus Pater naluras m Chrisio; hoc esi, persouas,
ut vos existimatis ; nulia enim nalura csl personae
^.
, \ expers. NeqHe tautum sancius Gyrillus, sedet reliqui Paires, qui diias in Cbristo naluras confilen, !
, . | , Neslorianistni accusanlur, secuiiduin novam
, , banc veslram consucludinera , quae dicit , ubi
, \ naturae nomnanlur , ibi omuhio eiiam personas
, srgnificari; ncque enim ullam uaturam carere persoua.
.
Sancll Ambrosii.

,
c Sorvemus diiTereniiarn divinilaiis ct carnis.
.
Unus enim ilemque in utraque loquilur Gbristus,
* ' , \ cum ulraque naluia sii iu ipô : boc est, uiraque
. " , el diversa persoiia. Nam ubicunque nalura nomi . , , nalur , personam signilkat. E l tur cedo, boc ipsum
sancli Ambrosii lestiinonium prolulil sauctus Cy , rillus in Eplusina synodo adversus inspiuni Neslo, ; - r i u m , 6i tliversa? nalurse signiiicaiiL diversas per/ : O f D g o i i a s ? pusl pauea in eadeui seiilentia dicil
, * , Ainbrusius : < Tanquam Deus loquilur divtna Gbrigtus. E l c u m \ c r l u m sit, loquiiur ul boino huma, ,
^ > ' , n a , quandoquideni in mea sub&laniia seu Dalura
loquilur ; boc esl, in mea carnis pcrsona, &, ut
.
vullis, nalura pcrsonaiu signilical.
%
Vp>r\ôpiov.
" .
\ ^;
\
Gregorii Ny&*eni conlra Eunomium.

Qttas Ghrisli nalura tempore passionis alapis
caedilur? quai ab aHeriio gloriiicaiur ?
NOTi.
(41) Vocai Athanagium istum Babylonium seu , confusanciim, seu in confusione; quia
confundcliat duas in Cbristo naiuras.
\ 55
116
S. ASTASI l S I N
74
Ejuidem ex eodem opere
Quomodo igitur duse naturae una sunl? hr.c

est, d u pcrsona. Neque enim esl natura. qu^ persona careat.
> .
; > ' Eon,
. .
Ejusdem Gregorii Nysseni,

Gbristus igiiur ex duabus naluris conslans,
et in iis !em pcrfecle subsislens. Eccc rursus
dtias personas nomine duarum naturarum intelligii.

.
< , \
. >
$5?/> .
Ejusdem ex oratione iu illud : c Beali qui esuriunl

et sitiunl ' , > elc.
<
Cum Chrislus quadraginla dies jojunasset, postoa
esuriii \ i Tribuii enim naturai tenipus agendi , .
, ,
ca , qua? sibi eranl consenlanca. > Ubi cum corpus
naiuram iiominat, rursum personam widical. Si?ui \ ,
el Gregorius Tbeologqs dtias in Cliristo personas,
. \
rx veslro deerelo, consliluil; quando bunc in mo-
dum sctibit : Duabus ualuris constal Deus et ,
bomo. Sic vi Cbrysoslomus , covpus *t animam ,
i , o i n a t , Oratione in Asccnsionem : Ad qtiam
tyvyj\r ,
ualuram dixil Dcus : Sede dextris meis ? Ad .
illam , qna* a u d i i l : Terra e, et in terram reverie- , ;

ris \ Idein libro piimo in Matlbawm nominat , \ .
\
Chrisluin , Deum in liumnua naliira abscondi- )
ttim. Cum igilur sanctus bic Patcr duabus iu sen- , ,
lentiis Cbrisli corpus appellavcrit naluram, omnino , -
idfin prsonam quoqtie nominavit, quandoquidem
, . ,
nulla nalura esl person:c expcrs.
,
C .
\ iv
Pari rrndo Proclns cpiscopns Conslanlinopdliia , \ ,
nus Oralionc in Deipararo dicit de Cliristo , illum
' ,
incorruple nattim esse, qui per c'ausas fores iti , -
gressus s i l ; in qno nalurarum conjun< lionem Tlio >
inas aposlolus coulcmplalus clauiabat : Lommns
meus, et Deus mens > Kvce conjunclio naliirarum, .
, ' , !
hoe est, pers"iianim, cum nulla nalura sil porson
. \ \
oxpers. Et divinus Epbra^ni Oralione in margarilam
a i l : < Duat um naturai um parlicipem osse inaesli- , c
, > ' .
ma'ilem marganiam, boc cst. Cbrisium. Rursus
\ > 5 , ?
a i l : < Duplicem nalnram babel, ne duas perdal.
. \
Neque rnim semidcus dosoendit in lerram , ueque
, .
bomiliouio asccndit in roelum. Eccc naturas, hoc
, , \
vsi perstmas, cliam juslus i'lc Epbra?m dixi(,proul
ferl veslra siibscripti. Sic ot boalus Ampbilocliius D , .
'
dicil de Clirislo in Oralionc ad Selciicuin ncpo ) (42)
lem (42) Traini: Cum in unani p^psonain dux na ^ . >
tura? couvonerinl. Isidonis, Ecclesia2 Pelusio\ ^
larum OHtaibenlum , atl Cyrillum , lanquam paler

ad (ilium , scnbcns a i l : c Omni custodia cuslodi
, *
tuum, nequamlo unam natiirain posl incarna,
tiuueiai iu Chrislo aumillas, natu approbalio unius,
B
Maitb. , 6.
* Mauli. , 2.
Psal. cix, I.
Gen. , ^9..
Joan. xx, 28.
.
w2) Supra
.
vocavil filium ;
quaimii
ct
possit reddi iilius. C. . bic exproese liabci
157
VLEDUX.
158
, est negatio 75 alteriua.i Ejusque rei probanda gralia plurima producit testimonia sancti Patris nostri
\ . \ \
Ailianasu, vhi renim divinarum periiissimi. Ecce
; ,
el Ampbilocbius cl Isidorus duas profilentAS nalu .
r a s , dnas. ut Yobis videtur, personas in Cbrislo
, \ ^, \ ,
COnstilnerunt. E l ut Ampbilocbii ad Seleuctim lesti, , ,
monium fctsitis explicemus, sic de Cbristo liabet :
. \
r Nalura assumpia paiilur : assumens vero passio , \ ,
nis expers manet. Cuslerum divine verbo inipalibi *
liler tribnunliir, qure proprii lempli propria erant.
. ,
, , \, , )., Crucis videlkct siipplteium ac mors, ct id gcmia
w i alia , quai in ipso dispensaltonc divina pt-racla ac
palrala s u n l ; quandoquidcm iu ima persona gemi .
n% person;e subsistunl. > En unam personam nomi . "
navit Paler iste duas uaturas cx Evangelii loclrina
.
igiiur unum idemque esl natura c l persona ,
ut elbnici volunt.
"
, <
.
. '
, * ,
\ ^.
Ejusdem Amphilorhii ex oralione in illud : Pater mujor me e.sl .

Scholium. Siifliciiml caibolicai Ecclesia* irccenti
octodecim Palres, c l ducenli Epbesina? synodi
iisiem suiTragaules; iiimirumiiaiuraraeibyposiasin
nequaqaam uomn el idero esse.
Discerne igitur de caelero, ac disiingue naturas, diviiiam ct bumanam; neque cnim secunlum
inhabilalionem , ex Deo faclus est botno; iieque
secundum profeclum cx bomine Deus.
Yides iteruni, quomodo d clor isle in Cbrislo
proulcaiur ualuras, nou pcrsonas. St cnim idem
cst natura el persona, quomodo lesiimonium bou
#
Cyrillus i i i Epliesina synodo adducens, in
8
, ,
* *
,
. >
"
, . \
,
C
^ , , ,

, \ ,
*
, * ,
. '
,
,
.
. ,
; , , \
, ,
.
^
quo.expressc prxdicanlur duae nalura?, ct una persoua, sic sanclaiii synodum alloculus c s i : Yideli
igitur quomodo saucli Paircs Chrislmn pjusdem
cum Patre subslanlia) secmdum diviuilaleui p r x dicariiil,; rjusdeinquc stibstanlia? nobiscum secunduni httmaniialein ; dupJiceni (videlicel substatilia )
fcive nalura, non hyposlasi, sive persona. En
gladius Spirilus divini Cyrilli liugua, in synodo
ducenlomm sancloru u Patrnm, docet aliud jessc
naturam, et aliud byposlasiu.
Scholium. Propierea crodere al)nuo, Cyrillum,
qui in syiiodo dixii, aiiud esse naturam, aliu'l hypostasin, naluras appell isse by.poîases , ne ipso
$ibi adversctur.
H
, .
,
,
. , \
^ \ ,
, , '

. >
76 Kjutdem in illnd ; Sotvile lemplum hoc .

t Temphim cnrporis solutum e>t icmporc passionis in liidnana sepnliurn, ipso voleute. E l rursus extilavil illu I , ei(pie miiitis est raiionc ineffabili ; uori conrusiootiiii in ipso, cariie abjecta,
passus ; scd servala absquc confusio ie uiriusq'e
naturae secun.lum proprieiaioiti dilfrrenlia. >
Ejuadem ad Enhqium , ex Apotoyia pro Orientatibits, qui duas miiuras in Chriiiu us*everabunt.
Si corpus esi ojusdem subslmiire cum Verbo;
ioan. X I T , 28.
Joan. n
\g.
159
SINAITJ!
WA
ali igilrjr atque aJia esi natura, Uoe esl, alia ei , , * , \ *

, : * *
alia* porsoju^, tu ludicte. Sod os. vobi&obuirai dir
* * ,
viiuis, Protlue, dwii* ita6cnbil:< DIUIS esi Filius,
^,
no4i uatqris in duas byposiases tiivisL>, sed per trcluuiulatn ilJam dispîisalioucib duabus ualuris ir
<
Uiiaui byposia&in uuilis,
.
Vitem m \Uud:iVu&r naius e$t twbis "

c. Naiuras- raUone dUlingue, et uuionem ruysierii tbeologice concipc. luverlUe vo docloris liujns 9enlenliain, et de GbrisLo dieiie: Per&onsts
ratioiie dmingiie : et uiiioueu) ibeologice cou-
,
.
, \
\ , \
.
/
(44) 0 .
Sancti henwl ex libro Contra Valenlinmnos.

t Quemadmodum area inanrat* crul hiius el foris
auro puro ; ita Cbtisii corpus puniui erai ac splendidiuih: lulus quidem Verbo. omaluin; foris auiem
spintu cuslodiinm ; ul ex utri&que naluiarum
plendor deionstrartttf. >
(4>) rtvrdc sic ,

, > '
" , \
\ ,
, , ,
.
Anliochi ejriicopi PtolemaidU, in Natalem Christi.
, \
. , \
, \ \ /
, , ,
.
Ne coiifundas paluras, circaque incarnalionera

gravi quasi veterno non obruaris. Eu ex vestro
placilo, et decreio dhinns Ircnains Ani:ocbus
dlversa's in Cbrislo pcrsonas slatuenjiit, dnm diversas iri eo naluias agtioscunf, qiiaiidoqukicm nulla
nalura expcis esl persmi;e.
.

Scholium. Quia vero bsercticorum natia a<! reprebensionem proclivfs est, scire oporlet IIDS, cmii C ^, , \
erenio versareniur, ncque sanciorum Palrunv ,
Jibri in promplu essenl, senienlias istas ex memo-
iia citasse ac scripsisse : rogamusciue
ct obsc- , :
,
cramus eos. qitibus libri sajictorum Pairum sinceri
.
et incorropli suppetunt, ut emondent, si qid
. .
prauliclis l^stimoniis ^ oppositum depreliHnderiitt.
Neque eaim sponle noslia aliquid aut ailjecinni&,
34ii dctraxiinus. TesUs Dom nus.
Cuin lnec et plura sanclorum Palrum dicta ad
prascripiutn moduin prolulissemus, et demonstTasseinus, naluram esse porsouam, ei per consequens,
ex illorum lege et persuasione, oniues sancios PaIrcs Nestorianistuo iufeclos esse; qnippe qui duaj
persoiias in Cbristo constiluant; obumlueruul oranes adversarii; conlicueram, vox faucibus b a s i t ;
obstiipucmiit; nec quo se verleront, perspcxerrinj.
Neque enim verbum proloculi sunl. Immulati sunl,
q n O H i a m conquieverunl. Uuiverso Ecclesix ccelu
a p p l a u d e i U e , boelibusquc acclamanic : t Si u a l u r a
csl persona, lolle, exure sauctos Palres, duas in
Cbrisio ualuras professos. Si v c r o natura non
csl persona, c rcprehensione Igilur v a c a i synodus
1 0
\

, \ , ,
, \

,
- .
...
! )
' \, ,
, , , .
, ,
\ ,
*
, , ,
.
,
lsa. , C.
;.
(i">) boc icsliinonium Procli Conslanlinop.

(U) A l i i , conlra Yalenlinum. Ciiat boc leaiimoiiiuin Looniius lib. Contra Euiychianos
ffil
VI/E DUX.
181
;, $ Cbalcedoneste, qUoe rfiiil Sn tina Cbrisli bypostasl

duas rtaturas esse unitas. Rursus iisdem voeibus
- , . , ,
/ { repeltlis, vernacula Alexandrinorum diateclo acclainabat hirba : Si naittra sjguiftcat personam, lolle,
<
ure
anie onmes saiu Cyrilbtm, qui ail naiurag
, , in Cbrislo incoriftisae permarisksc. Si vero natura
, " '\#
non est persoua, fiusira nugaris el vocifcraris con . ,

tra Ecclcîani, nattiraiu esse personnm. lluec sal
;
loiigo lempore ingeminaiites, uliquid audiui digiiHin
>
ibidem adjeccrunl : t DeeTheodosJauo c l GaiantlXN
, (4)
c , \ si quid pelat : el e vesligio disperibil; boc csl,
, \ , ' , - reiluc illi tii memoriam nalaram idctn eese qued
, , \ personam; ei bac ipsa voce rubore suffundelur,
, coaclus, vcl sanclos Palres in Nestorianoruin classem conjiicre : vel synodum Cbalcedoneasem ab
:,
omni culpa liberaie, cum dnas Cbrisii naturas tn
, eadem byposlasi uuilas prouuuliavil.
*
.
Alia disceplalio.
.
Haqtcnus de dispulalione. Caetenim rurstis dog ,
mala ct placita sua comprobare voLentes, alia vice
, *
nobisuiin in pnblicum ceriamen descenderunl
raOooov
. . quo congressu adera* ex , \ , cdlcns ille apud bierelicos rta^misque, el quasi
; (46) , Dauaum quidaui propdgnaior Joaim*s monaclius :
, \ (47). cui cogiiometi Zyga?, qui uuus cral ex ociodeciin.
^, Adoral quoque cuiu illo Gregorius DorniUauiius,
meiile Synegyplius. Deinde populus cuin dero.
. \ .
' ' - Erat cnim istc convenlus ox compacio, ei ex pu. , C blico "idiclo, Drtiide prolata? sunt quaesliones iriler
tya \ , iios conlrovcrsas ex scriplo et prpesciipia 78 ^ '"
5* , -.
mula : proposil quc dubia , ne dicam frigi(!a, oin
nuquc caloris experlia prol-lemaia, nitnirum, < ncn
- , . - - esse naiuram absque byposlasi ct persona. Ecce
:
euini diversis tocis dicit Irealns Cyrillus, natura.%
*<5 \ , , csse byposiasos. Ea de causa rrprebendiuir syuoJti
.
Chalcedonensis asserens duas bypostascs, S(MI p> rsouas in uno Cbristo, boc ipso, quod dclinivii in
illodnas inessc naiuras.
.
ORTHODOXUS. Ad liaec nos vicissim cuni vul pibus vulpinanics respondimus: Nobis diflkile Cre , diiu accidit, bealissimum , vereque Dco pleuure
, Cyiillum docuisse naluras in Cbrisio esse byposta,
ses ; primum quidem, quia bac vox admsatur
^ synodo M c x n , qua; definil aliud sse naiuram,
; . ,
aliud byposiasin. Secundo, qua raiione, tciupore
, \ . ,
Neslorii, queni Cyrillas ideo de sc.lc sna deiurba \ , vil, quod duas in Chrislo byposiascs pra?diearei '
,
ipse, vel somniaus, in Cliristo byposlases prxdi ,
care poluit ? Terlio, quia l^slimunia, qua* ideur
; ,
saiictns Cyrilius in Ephesina syuodo ex diversis P a ,
tribus proiluxit, non uliam ob causam prodiixit,
, '
qir.Hii quod unam iu Cbrisio bypostasin astrue ,
riM)t.
.
05
NOTiC.
(45)Uic C . A . Scdqnid hoc nomiuis? Nuir) scribeudum, .
f.ego .
(47) conjunctinw
103
5. ANASTASIl SIXAITA
lCi
QuarLo, quia Tbcodorctus unam in CtirLslo liy-
, ; posiasio prolUens , omiiino vo.em bypostaseon
, ei/e
>arpsissel in Hefulalione duodecim analbcmali- ,
smornm sancli C y i i l l i . t simililer ipse sanclus .
, \ ./ Cyrillus dcfendere sese debuissel in suis Apologiis
et explicare, qua nolione htjposlases usurpassel. ,
*
Cujus tanrniii rci in sancto Cyrillo nullmn prorsus , .
, .
cxslat indicium : iiullumque argumentum. Quiulo.
, ; /
Si sanclus Cyrillus cuin Ne.storio duas in Cbrisio
naiuras exisiimasset esse iluas bypostases, Nesto- ,
. ", ,
rium a coinmuiiione tidelium non segrega$sel. Sexlo, qtiia quanlom disiat orUis ab oceideiite ; tan- , ,
; .
lum distal vocabulum duarum byposiascon ab una
Verbi divini natura iucarnala.
", , Seplimo, quia vox byposiascon everlit umoncm
secinidum byposlasin. Quomodo enim iicri potcsi, * ,
*
ul ex duabus liypo&lasibus <iat qnio substauliarum
",
seu nalurarum secundum liyposlasin ? Oclavo,
, , ,
quia neqtie sancti Patres dixeruni cx duabus liy . , *
posiasibus sive personis constare Cbrislum. Nono,
,
6i ex duabus byposlasihus Chrislus coiiblat; jam
non est ampUus Irium, sed quaiuor persunarum san- , >,
ctissitna inilas ; babons duas quidem byposlases , ,
Cbrisii, alias vero duas Patris ei Spirilus saucli.
, \ .
Decimo, quod prae omnibus aliis doUim ac fraw , ,
dcm conliuel : quia ipsc divinus Cyrillus dicilpcr- ; ,
sonas esse liypostases in Cbristo. Ait cni.n in quano
\ . \
79 anaibejualismo : Si quis duabus pcrsonis , , < Mve byposlasibus Cbrisluin dividil, aualhema sit.
, , ,
Stmiliter in synodo Epbcsina dicil Cbrisluin secun- ^ . > , -
(jum naturam esse duplicem, non dtiplicem liy \ , :
posiasi aut persona. Eu iiumine personai intelligil , , .
.
bypos asin.
\ , ,
quomodo, bpni, personas byposlases appel, ,
lans, poiuil naluras appJlare byposlasee, quodque
\ , ,
incoiifusie permanseriiil naiuraj sive bypostases
ClirUti? Neqrae boc loco ciixil inconfusas mansisse ; ,
naiuras sive hyposlases. Si ergo iricoitftis% man- ,
.
fteruut posl untoncm, scquilur illas Uidem cx&isicro.
Si vero exsislaal, certum cst anirao speclari ac ,, .
coucipi possc. Quare c l numeraii poleiuut. Si uu- , , , \
. ,
iucrari nequeunl, evideus esl ncquc exsisicrc. Si
. , *.
non e.vsisluni, lum ncque inconiusaj manseruut
, .
nalura?, sive byposlases. Si vero pennanseruiil, in
, .
aiiernum permauent.
, ;
A l si vos Seveiiaui dicalis, divinuru Cyrillum
iiou loqui de personalibus bypostasibus, sed no- ,
,
miue byposlascou eum inleliigerc subsisleulias,
, , \
seu c a , quaB subsibluut, el res veras; quando
Cliiisli diviniialcm ct bumaniialem nominat, po- ,
, ,
luissem quidcm bis opponcrc ac respondere : quod
cum in quarto analliematismo, u l paulo anlea , :dicium , pcrsonas ,dicil esse byposlascs; ralioni ,
\ \ ;
magis consenlaneuin, et magis nccessariuni fuerii
tanti magistri vesligia, quam veslras allcgorias se- ,
qui. Verura ne videamur columnam, et orlboiloxa? .
\ , ,
fidei lucemam rcprcbenderc; sk ita, ul vultis;
Kubsislemias Cbrisii a sapienlissimo Palre noini- , ,
4 . ,
saias essa bypostases. Ergo cum vos carnem Chr isti
1
1*5
V L E WJX.
, - \
, ,
, , \ .

, ;
,
, \
;
, *.
]; * \
. ,
; \
, AJ - . \
,
; ,
neque naiurain, neque byposiasiu esse coffiicri

velilis, planum est eam a vobis babcri pro re noti
subsisteme, omnisque byposlaseos ct essenlia? sru
naturac expeile. Conversusquc ad Joanncm monacbum aio : Quid ad baec dicis, pbilosopbe? biconfnsae nianserunt Cbrisli byposiases, u l , te lesle,
docet sauclus Cyrillus. A l lu neque naiuras incuiifusas iil Clnislo perseverasse conccdis. Hypostases
adniiuis, el naturas inficiaris. Verc vesha doginala
prorsus suiil ridicula, et admodum fabulosa. Interrogamus vos, cujus byposlases niansetint inconfusae,
el intrcpide respondelis : Hyposiascs Chiisti.
quando nostro retalu audilis namras Cbiisti nianslsse inconfusas, tunc indignainini, blaspbcmalis,
exclaiml s et subsililis, el sexcenla mala facilis.
, , , Uerum dico: Vcstra dogmaia niagis simi ridicula,
; , ,
quam qua? in oninibus scenis, orcbcslris, et tby\ , \ lualieis iuilis aguotur. (.brisli byposlases confite * *
m i i ; el ejus lialuras negaiis. Hyposlases 80 P *
, .
lam prsedicalis; naturas vero propler nos occulilis.
, *
Vocein, quai omni reprebensione caiet, abjiciiis,
". cl illam, quar icpiehcnsioiii obnoxiacst,accptaiis;
, \ - .
eniin fieii polcbl, ni abeqne uJ!a reprclieiuioue
dicamus, duas in eiiristo liypostases, multo faci, ^
lius, el ab omui eulpa rcmolius cril diccre duas
, . : , ,
iialiiras. Si vero, ul tu dicis, non csi uila naiura
, '
expers personae, mulio magis ttulla esl hypo-iasis
, \ .
personx expcrs , ui ct Cyiillo videiur. si ab
, \
omiii reprebeiiHone iainiuiies sunl, qni slaiuunt
. Q in Cbrislo liyposlascs; longius mullo ab omni culpa
*
dislabimus, qui in Cbriblo naturas pnditcmur. Vo*
' , \
enim uiium palronum pro byposiasibus babelis :
, , '
nos Irecentos ct octodecim sauclos Patres, oimies .
que alioe doclores, qui (hias \h Cbristo ualuras,
,
non duas byposlases ponunt. Si veio nos cum
Neslorio scnlimus, qiii duas in Clnislo naturas
.
profiieiuur, mullo magis vos bujus culpae aflines

critis, qui duas. in Cbrisio byposlascs poniiis.
,
Uuod si Heri polcst, ul duae byposlabes ad pium
.
comnioduiuque sensum Iraliantur; niullo inagu*
,
ihias naturas pie inierpretari licobili Naiu ex duu*
bus naiuris uiia byposlasis coinporii polesl; ut
* .
palet exemplo liominis : ex tluabus vero tbaracteristicis hyposlasibus non esl possibilis umo sen
cunduio byposlasin.
, , D Ex bis vere obslruilur os calumnianlium synodum Cbalcedonensem el nos; eo quod , ul vos
, ,
dicilis, sanctis Pairibus Alhanasio cl Cyrillo na , , ,
luras essc byposlases prolitentibus, synodus el
, , nus refugiamus duas byposiases dicere : si enim
.
quis noslrarum parlium dicat, duae in Cbrislo

naluras secundum bypostasin unilas, talia ac taiua
* , r.a\ in illum convicia effundilis, quasi Nestorii doclriua?
, ,
adhasreat, qualia el quanla effusuri eralis, si audi\ ,
visselis synodum (.balcedonenscm, aui Leoncm
, ,
papam, aut aliquem aliurn ex calholicorum r-u , ,
assercnleui diversas in Cbrisio liypostasee,
, \ et naluras, boc esl, byposiascs in Cbrisio mav, ;
sissc inconfusas. Hxc el id geiuis n!ia nic dicemo
\ ^),
in conventu, rcspomiit Joannes Zigx inonxcbus.

]67
S. A N A S T A S I l
SINAlTifc
163
I L E R E T I C U S . Nen dirinHis inconfusag man- 0 , , lisseduas byposlases; neque sigiVificainus bujarit>m

at ,
numeruin; eed indeftnite dicimus inconfuws inan- ,
eiese naluras sive hypostases.
,
. \
. ,
OftTHODOXUS. Cumbae.c illedixisset, subridftns
aio ad illum : Ulinam diceiclis duas byposiases, el
non pluns : nam quod iiuiiicruiit no desiguatis, , *
, ,
scd indefiniie dicilis naimas sive byposLases man^ .-,
sisse incoufusas, id noii solum de duabus, scd
el de pluiibus uaturis sive bypoalasibus vere affir- \ , \ \
: .
fiiiatur.
11.
81 H J E K E T I C U S . Ad basc Joannesi : Vox I K E C
csl sanciorum Pairum Aibapasii ct Cyrilli; ncque
\
ullue polesl iltain repudiare. >
;.
. .
OKTHODOXUS. Ad bocc hunc in roodum respomli : Melius certe iK)bis, qui de calbolica E c - \
clesia censemur, providil cavitque Deus; quam ut
\ ,
hanc vocem sanciissimi Alexandrinoruin antistites

emiserinl propter eos, qui nunc in illa, omnis , confusionis quasi lalebram qiueruni dracones. Quiu
.
imo armis lllis, quibus sibi videnlnr noslram fidem
, opptignare, tanquam Gnliaib, ab iiwicto Davide, . ,
inlerQciunlur.
.
Gum aulem conentur Neslorianismi arguere cos,
,
qui duas in Cbrislo naluras prolilenlur; propter , ,
senlenliam illam, qua? naluras dicit csse bypasla- ,
fes, nou aiiiinadvcrlunl se gladium lam adversii$
\
tanctos Patres, qiiam advcrsus seipsos stringcre.
.,
Na:n cuin vos naluras dicalis esse byposUses; C Cyrillus vero doceal personas esse byposiasrs,
, , * ,
manifeslum esl vos niliil allud dicere, quajn pcr- .
souas Cbri&tl inaiisisse inconfusas. Ncque boc , \ ^ solum, sed el ipsum celebenimum Cyrilluni gra- ^,
vissima ijijuria afficiiis, cum quasi ex ecnlemia
. , illius affirmalis jiaturam esse personam. Nam si
nalura sigmficat personam, quoinodo aliter acci ; > ,
pieinus illud cjusdem CyrilH in Epistola ad Succes- ,
8um: c Duas naluras esse profiiemur; nisi duas .
in Gbrisio persoiias csse profileinur, si nalura est
persona?
Deinde rospondit ad hxc Joanncs breticus : Ex

duabus naluris sive bypostasibus uniim eunulem* ,
que Cbrislum uonsiare, recte ac pie ooufitetur ^ ^, , \
beatus Cyrillus.
.
O R T H O D O X r s . Tom ego : Ulrum beati Oyrilli
.
sim voces illue , soli Deo nolum cst, ul jam anlea
\ \,
diximus; in uno enim loro dicit, c Cbristum cx
,
duabus byposlasibds conslare. In aliis vero plu- ,
rimis circunifei untur sub nominc cjus leslimoiua,
. '
in quibus non apparel illud : c ex duabus, 9ed , , < .
aliquando qnidcin d i c i l : < Arram foedei is fuj&se
*
iiguram hypo-taseon Cbrisli. > Intenlum: c Si quis
,
post ineflabilcm unionem byposlascs dividit. Et

in Scholiis suis ila loquitur : < Inconfuhas man' \ #
sisse naluras sive byposlascs binc scimus. Nam
, liguum auro linclum mancl id quod erat, cl ligmim
=, [] . > quidern ditalur, aurique spleodorem |iarlicipat: at
^ , ontp
1
VLBDUX.
\ non desinil esse lignum. Alqui ego loto corpore

cohorrcsco, quando audio illum, qui dicit pertona*
, .
eese hypotiaset, vel iu somno, co audaeiae pro ,
cessisse, ut in Christo divcrsas byposiases con,
slituat.
.
Objicit baereticus : Cyrillum non dicere per', , ,
sonalee bypostases. Verum neque ego, nequc
. > ' ,
eynodus Cbalcedonensis dicimus naturas persona , '
les, sed quemadmodum divinus Cyrillus nomine
, , '
byposiaseon 82 intelligil , hoc est, exsi * stentias, seu res exsistenles, sic el ego per naluras
. "
, ,
nibil aliud inlelligo, quam res, qua? vere sunl ei
.
cxsielunt. Sicut enim tu byposlasin concipie tanquam aliquid subsistens, sic ei ego nomine naturae
concipio aliquid, quod exsistat.
,
Sed forie boc apud nos eOicere contendilis, na , \ ,
turas et bypostases, quas sanctus Cyrillus nomina, ,
T i l , nihil aliud csse quam exsisleniiae seu ree
. ,
exeislentcs : et sio sancium Cyrillum merito rc , , prehendi non posse : naturas auiem, quae Cbalce , \ , .
donensis synodus t r a d i l , esse naturas quasdani
(48*)
spiranlium venlorum, vel camelorum et mulorum,
, \
naturales partes. Haec voce gravi uon sine subsan ,
natiooe ad Joannem Dormitatorem d i x i , ct con , ,
versns ad populum sic loculus sum : Teslor chari
taiem veslrain, Severianos, quando audiunl in
\ Christo bypoetases, bypostases, nisi fallor, iacul . ,
taium posseseionum geu foruinarum intelligere:

eaque de causa animo inirepido et imperlerriio
eas praedicare el conflteri. A l vcro quando audium
* , - ^ nattiram, turpia quaedam el absurda aninio effor
\ mare, utpote partes, quae virorura atque mulierum
. , \ corpora * constiluunt : quamobrem vocem banc
, , , \ aversari, quasi in Saracenorum dieciplina instituli
. \
esaeni; nam et isli, cum Dei conceplionem et na , livitatcm audiunt, derepente nupiias, et semen,
, \
carnalemque coDJunciionem somniantcs blasphe , \ ,
maot. Etenim, si Severiani aliter affecli sunl, qua
\ ,
ralione cum corpus Domini iiominanl, plurimasque
*
et diversae appellationes prorsus frigidas, indignas
alienasque etiam ab angeiica natura recipiant, solam natura appellaiionem in Deo respuunl ?
, En tibi, corpus Domini vocanl mortale; vocani
[] , corruptioni obnoxium. Vocant patibile, fluxile,
?
, ^, , , , maieriale, terreetre, fami,

et laboribus sub, , ,
jectum, q u * appellalionee ueque in angelos, nequc
' * , ' \
in epiritoe competunl; solius naturae sive veriiaiis
,
appellalionem eideiu corpori Chrisli tribuere de . \ Irectant E l eur prsedicta nomina, el non polius
, \ ; adbuc asperiora in medium affero? Fatenlur enim
Chrislum per carnem factum nialediclum el pecca, \ , .
tum, ut dicit Sciiplura . Fatenlur illum quadra - ginla dies tenlalum a diabolo. At ut naiuram seu
n
"Galat. , 1 3 ; . ,
21.
.
(4S*) Initio hojus dialexeos, vocavil Gregorium,
jam appellat Joannem. Sed videtur legendum,
l A m
PATROL. GB
LXXXIX.
Ad Joannem, \ et Dormilatorem.
Duo enim fuere Iiaerelicorum propugnatores.
6
S. ANASTASIt SrNAITiE
178
veritatem Y O C C M , adcKici nequcunt Interrogemus . ,

, .
illos qnsc Chrisii nalura creverii; quae incamata
; ;
sii ; qiw colapbis caesa; qoae labores stislinuerit,
ei Iacryni2s fuderil: uno verbo, omnia vocabula et |*,; ; ,
, \
res, qu:e iu Cbrislo abjectionis et egeslatis argu * ,
menla *unl, percurrcnles, percoiitemur secundom
, \ ;
quam taudem naluram facta et ^pronuntiata s m i ;
, , ,
respomlebunt, secnndum carneni; secondum i d ,
, ,
quod 83
terrenum; secundnin id, quod sub
. \
visuin cadebat; secundum id, quod eral assumptum;
sccunduni id , quod erat bumanum; secundum
,
orpus Clirisli. Has ct alias infniilas appellationes , ,
rirm Cliri^li' humanitali tribuanl, solum naturae , .
iiomenclaiuram ab ca removcnt; et ut antea d i i i , .
bypostasin vocanl. Vidcs hominum caecitatem.
e r a l
' , , \,
" A d v c r s a T i i respondenuil. Quia si corpus Christi
,
irHiiiincmirs ttatnrani, necessario prorsus cum sy, ,
Hodo Cbalccdonensi duas in Chrislo naluras sive
persouas conilieri arguemnr : neqne enim ulla na- , *
[ ] . ,
itira cst personse expers. Tum ego : conlraiio,
non est ulla hypostasis absque pcrsona. Omnes , , . *ciiim Paires lam in sanciissinio Trinilatis myslerio, , \ \
quain in incamalione Iradunl byposlasin esse pcr- , \ \ , /
.
Konam. Si vcro ex Severi disciptina is, qui carnem
, ,
Chrisli naluram nominai cum Neslorto facit ac
scmil, tanquani duas naluras slaluens, duas quo- , \
quc in illo personas consliluat, sequitur omnes * ,
sanctos Patres, tanquam Nestorii sectatores repu- , . "
,
d i a r i deberc, orones cnim doctremnt, humaniiateni
Chrisli esse naluiam. E l primus ipse bealus Paulus Q ^. , \
apostolus lumen mundi. quo Servaloris noslri
,
humanitas vocaiur iorma servi " ; si formaest;
uiiqiie et nalura est, ut sancti doelores docent. 6' , ,
Similiter Dionysius Pauli -discipulus in epistola ad . \
,
Gaiuro Cbristi bumanitatem vocat substaniiam seu
essenliam. Sic et Irenaeus, aposiolorum fereaequa- ,
. " \
lis , tit ex supra adduclis leslimoniie liqnel. St
, vero impiuro, et Neslorianam detesUnduroque est
. , \ , \
btiinauitaiem Cbristi appellare naturam, rursus
nniversa ganctorum mulliludo a vobis rejicilur, , >
, , , \
omnisquc eorum doclrina apud vos nullius est
' , \ ,
prelii ac momenti.
\ * .
. '.
Schotium. Ex oratione tn Ascensionem. Mendax
igitur eril Joannes episcopus Conslantinopoliianue, ^ *
eum ait : Deum in buniana natura abscondUum
essfi; et, naluram quae audierat in terra : Terra es,
e\ in terram redibis ; binc proficiscentem audisse in coelis : Sede a dexlris meie **. Rursus
idem ait : Naturara, propler quam ChcrubiBus
paradisum smabat, jam supra Cbembinos esse. >
Si post unionem impiom est humanitalein Christi
nominarc naturam, maiiifesium profecto e^t ves
sanctis Palribus anaibema dicere.
Scliolium. (Ad Eunomium.) Ambrosio quidem
aienli, c Cbrtsliim in mea bubslantia loqui. > Gregorio, quaercnti, quse nalura in Cbristo alapis
1 1
Philipp. , 7.
1 3
Gen. , i 9 .
Psal. , I .
,
\ , ,
*
. \ , ,
* \ ,
\ .
, ,
, .
. ( .) '
, 4 ,
VLfc DUX.
173
174
/ ; > ) peicutilur, affiriiianlique , < quod Clnislus na , Mrae corporis concesseril lcmpus agendi, quae srbi
\ ', Sta erant consenlanea. Sic el Aihanasium damnaiionis senlenlia percellant oporlet, qui a d v e r s u s 4
',
. * Arianos affirmal, carnem Chiisli propria n a t u r a
cruciaius suslinuisse. Quam vero p o B i i a m irro, \ , c gabitis Basilio, qui Oralione in jtjunium de Chrisio
- a i t c eum redcunlem i n coelum, alimenium guslassc,
u l naturam corporis, quod resurrexeral, compio ; "
, baret. Cui concinit sanclus AUianasius iu libro
* De incarnatione, tibi liaec de Cdristo : c Corpus
. . ejus coinmuueni cum omiiibus naiuram babebal.
xa\ - Eral enim corpus bumanum. > Grcgorius quoque
, \ Theologus Oratione in Tbeopbaniam de Christi cor, , .
pore dicit, f illud esuriisse, fainem, siiim susii \ nuisse, lacryniasque profitdisse, legc ac praesciipto
* naluras. Consona de passione Cbrisli scribii san , * clus Ambrosius ad Gralianum imperaloreui; sic
\ . inquiene : c Eienim ulriusque naturae parliceps esl,
.
humanae ac divin*. Nam iu nalura bumana passiob- . " & uem euslinuit. Idem dicit in libro De incarna * 0- lione. Con&entit Gregorius Nyasenus, cum a i t :
;
c Qualis natura in pawione aiapis cedilur? >

Pnedicta ob&ignabo, UoquaA regali quodam an \ * nulo et sigillo auclorilate ceieberrimi C y r i l l i , elsi
\ - non guni Ignarus eumdem jussu Severi a vobis
rejici, qtiando corpus Chrisli nominal Mturam.
. , Scribit euim ad Succeesuro, c eum pagsum esse c l
\ . > \
cruciflxum in natura lerrelri. Rur&us ad cuiu , <
deoi: Camis naluram non iraniisse iu uaiaraui.
, . \ ^ Yerbi. > Et alibi: Omni reprebensione vacatnosse
< ac proiileri carnem Cbrisli propria sua natura adivi, , ' no Verbo distinclain essc. Sic ad Eulogium : Si
. \
corpus noA esl ejusdem cum Verbo subslaniia?,
, t omnino sequilur aliam et aliara naiuram etse;
, qoeniadmodum de his omuibua jara aulea diclum
, est. Cuni vero sanefus bic Pater noroinal in
. , \ Cbrislo aiiam et aliain naturam, planum esi eum
, , ex aequo diYioiUtem el bumauilalem Gbrisii natu . ram appellare. Sicut et tunc, cura a i l : < Duas
\ , - natarag esse dicimus; nianifeslun) est caruem
, , esee unam ex iUis , quani naturam vocai: quem * \ , , admodum et divinus Epbrem, et Isidorus, ei Pro, \ ', - clus, el Auicus el omnes alii Palres, qui dicunl in
, ol , , Cbrislo diversas naluras, unam ex bis carnem u i i .
que tiatuunt : ut qira fronte \os his adeo abeqae
*6> , omni verisimilUudinis specie refragaraini, dioenles,
, fieri non posse u l huinanitas Dumini nominetur
;
nalura ?

, \
.
c &(5
, , xoV
; 6, ,
;,
Ad baac Joanneg el Gregorius Oormitantius rosponderuot: Anle unionem confltemur daas naturas ;
atpostunionem asserimus Clirismni esseonam naturam incarnalam.i Adquaeego: Arbilrorpost inexplicabilein unionem Cbrisli faclam, Nazarelbi, inulero
eancti&simse Deiparae, ei posi parlum, ei post
ascensioneni Christi in ibrono Cherubico; Severum,
collecto suo decicorni ccelu, ascilisque vobis, 85
aliam quamdain sccundam unionem in Cbrbuo
fabricasse ; eaque de causa boc vobis Iradidisse
S. ANASTA SII SlNAITiE
^175
- post unioneni, quam ipse in Cbiisto commentus , i \ ', ,

c s t ; c o r p u s Cbrisli n o n e s s e nmplius naturam , ,
appcllandum , ncquc praedicaiidiim duas in
, (]
unilas naluras exsislcre. Nam si Severus simHe , ? .
quiddam n o n fecit, ecce universi Patres, ut anlea
\ 1 ,
, ,
demonstraviimis, posl unionem Nazaretbi Sn Ghristo
,
factam, duas in illo naturas professi sunt, alii qui ' , ,
dcm dum loquuntur de parlu c l ortu Belhleemi;
I , , a l i i dum agunt de occorsu Simconis; rilii dum ira, , , ^,
ciant de baplismaie; a l i i , ut Gyrilhis, dixerunteum
(. colaphis cajstim, el passam in natiira tcrrena.
,
Proclus in conirectaltone latcris facta a Tfooma
. ,
apostolo conjnnclionem naiurarum in Christo prae , dicat. Basilttis eamdeni asiroit ex cibo post reeur . ,
reclionem sumplo; corpusque Domiui naluram
1
nominat. Joannee Chrysosloraus post sanctam in J ,

,
ccelos Asccnsionem nostram naluram iir Gbrislo
. "
JK>minavil; quippe qnam &upra throntim Cheru , ,
Irteum evcolam dical; cui a Patre dictura s i t :
. ,
< Sede a deitris m e i s . Ubi aulim sanctissimum
,
Gbrisii corpus natura appellatur, ibi clarum est
.
lUias in iHo nalurae agnosci ac conelilui. Igititr,
,
u t dicebam, novani quaiiulam u n i o B e m legislalor
.
vesler Severus in d i r i s i o arcbiteclaius o s l , poel
sanclum ejus in coelos redilum : eaque de causa precepii vobis, ne post unionem duas in Ckristo
nalurai proliieremini.
\
ILERETIGI. Atqui Cyrilli v*x e s i : < Chiistum,
, post unionem, esso mtam natomn inearoaUm : el
, \
propterea non proiilemiir \n illo duas naiuras.
llaec Joanne eociisque Iiseretfeee perversilatis dicen- ^ ' . \
,
tibus, dara voce ac hilari eiclamane dixi : Cyrillt
\ ,
tttern memoria; eicui ei Ghalcedonensis synodus
d i i i t . Etenioi nuHtts sanotorum Patrum sanctissi- , .
mam illud et indeflciene, ei aeternum, el indele- \ \ ,
bile natitrse ChrisU beweflcium ita pradicavit, sicut , , \
( Cyritkis. Nam beaii Patres ittimennn assi- , .
gnarunl: at beattesiratte CyriHae simal cum numero
. ,
indetebililer, semperque naitirag consarvatas esse,
etbra post unionem, pmpicue doeuit. In Illud. ,
.
ennn : Solvite lemplum boc * ; > dixit, Chri , , ,
slum in utraqae natura, q diveraee 8*bsUnliae
erani, sertasee inconfusam proprieiatera. > A d Suc- <
cessum vero a i l : Duas natvvas esse dicimus.
. >
liursas in Exposilione Epistohe ad Hebraeos de
*
diiabue Chrisii naiuris eic i n q u i l : c Neqtw d k i . ,
mus confnsionem, ei qaasi permutationem qtram- \
dam naturarum accidisse, u l aalura Verbi transiret
< \ io uaturam bominis, aut natura bominis in naturam
,
Y e r b i : sed dicimus unionem iactani csse ulraque
' *
nalura in sua propria condilione exeistente ac per *
severante. Similiier iatno
eoraradem

coiomenlariorum bis ipsis verbis ueug est : Non
, .
diciraus factam eese velul iransfusionem quamdam
\ ,
nalurarum in se routuo; sed poltua uiranique id,

quud eral, permansisso asserimus. > Quod et in

scboliU Iradidit, cum a\t t naluras mansisse incon , ,
fusas. fienc sil tibi, lumen, fax ei columna veri . > ?.,
,e
8 , 3 x 1 0
Psai. cix, 1.
Joan. , 19.
177
VLfi DUX.
178"
Cyrilll vcre aelerna

\, . tatis Cyrille. Ilerato dicam
memoria, qui non sinil nos a vero deerrare; sed
, , ,
iadeficieutem illum perpeluoque Jurantem natitra . , ,
ruro in Cbristo stalum nobis explicat; qnod et in
,
libro ad rcginas seu imperatrices, facit, ubi monet
, \
, trt nataramm diTcrshatera agnoscamus efrincon , fusas retineamus. Voe igilur, viri, nnam quara , - dam Cyrilli vocera inale interprelantes, dicitis,
. ' , , ipenm unam in Cbrislo naturam statuere post unio iiem. Ecoe pielatls prseco, disertissime omnique
, , modo daas iu Chrtslo naturas post unionem con^ , . , scrvari, permanere, considerari et numerari confttetwr. Attendilc, obsecro, diligetiier ad dicta Patris.
\ , \ ,
, \ , , ,
, .
, , Diversarum nalurarttm proprielalem inconfiisam
pennaitere dixiu Hemm dixil : Duas esee naturas
.
aflirmamus. Dixit, uiramque considerari eiex*i* . ,
slere Inlra propriae naUira? limilem. Dixil, ulram
que
Balurain mancre id quod esl. Dixit, in Cbrislo
. , inconfusas perseverasse naluras sive bypostases.
, , . ,
Prsoter haec omnes hortalur ut naturarum diffefen , .
liam agnoscamus, easque inconftisas praedtecnws.
,
LiviHUg igitur Cyriltoe sexiee hoc loco, ut demon , \ etraltini est, tradil duarum io Cbristo naturanim
. ,
cxeisiefluaai emnis imininutionis expertem aputn, ,
qjue eliaro numerari; dicit enim illas in Chrisu^
-
coneemri. Dicit, illae csse^Dieit, illas exeistere:
, , ,
dfeit,
illat in Cbrieto maiiere. Deindc addil illas
, ,
eiiam inconfusas pertevcrare; rureue moitei I na .
&, TKL\ \ , C lararum differeniiani agnoecamue, tt iaeoiifusaa
, \
profiteamur. 4 haee qtiideni doctor noster.
. .
De catlero veekri officii et equiiatis erit, el Severi

ctnsoris ei tegialaiorig vesiri, pratinire et designare
\
nobis cerUHo teoiporit terroinum, quot nimirum
\ ,
aanis naiure in Cbrielo permaneerini inconfuwe,
, \ ,
el qua* meiiMbus duas in iHo naiaras eseo affir , \
mara debeamus; el quandio neoeesarium sii nalu*
rarum in Cliristo agnoscere differenliam; et quoi
,
dies reliiieal iti seipso duarum ditcrsarun ualura ,
rum iiiconfusam proprielalem; ct quousquc lau
deiu oporleat duarum naiurarum in Chrislo pra: ,
dicaro 87 differcnliain, easque imiêrmisiae el in , . ^ ônfusas conservare. Cuin bac jain diu antea
postulasseinus; sic nobis sitam adversus Cbrisuiui
,
seiUenliam suis in libris cxposuil Scverus Judex.

, *
0 1. "

9** \ .
, ' \
c
9. t ,
'* *> .
^ ^
,
HiERETICUS. Usque ad tempora Ncsiorii incon erant naiurae : lempore aHtem Nestorii nalura; permista? sunt ac confusa?. E l a lempore synodi Cbalcedotiensis mendax eslCyrilhis cum duas
in Cbristo nalnras prscdicat. tcinpore, quo Leo
ponliiex TomHm sunm edidit, tton scrval amplin)
Christus diiarum divcrsaruiu naiurarum in<;onfii
sain proprieiaicm. Ex quo Oioscoius dc solio dcjcclus cl aiialbfiuaii subjeclus c s l ; non dobemus
antplius in Cbrislo iiaturaFum difTorcMliam agno-
179
S.
ANASTASII
SINAITJE
180
scere, et inconfusas profileri; nam ad exorienlcs

b*rcses oporlet ciiam mulare fidem, doclrinamque
,
sacrarum LiUerarum et Pairum variare, aUterque
\ .
accipere.
Molesltt igilur Joaiiuc, el qui cum ipso erant
' , \ \
sectariis,dicta haec ferenlibus, el frendenlibus, illos
, \ denuo alloculus sum in bunc modum : Ila se res
, * \,
babet, lesteDeo, incujas conspcctu sUmus. Obse , ,
culi Severi monitis et coborlationibus, quibus po ,
tcslalem vobis fecii repudiandi post lerap.ora Nesto
ril lestimonia sanctorum Palrum, eliam ipsius divi
,
Cyrilli, quae duas in Cbristo naluras perhibenl;
, \ ,
Patrum dicia non admitlilis, et parum abest, quin
,
ipsa sacrosaucta Evangelia aspernemini, tam Velus,
' , \
quam Novum Testaraentum, omniumque Palrum
, , scripia ac pronunliata respuatis ; veslris vesiigiis , \ ,
\ . \
in Severi, lanquam novi cujusdam Aquilae
,
vesligiis posilis. Quis enim ex vobis probe perspe ;
ctum nou babel Patres duas in Cbrisio indeficientes
, \
naturas profcssos esse? Quis veairum oon fatetur
, , , \
libenler sanctum Cyrillum testari duas indivisas
, , , \
naturas in Cbristo esse, manere, cousiderari, ser
vari, numerari, uniiasque in una persona nunquam
; ,
confundi ? Quis vestrum iguorat non esse unum el
;
jdem naluram et persoiiara? Ecce mfinitae adsunt
* .
bic persooas presenies; omnes laraen una naiura
.
sumus.
\
His, et id gcnus aliis roullis in conventu dictis,
, cura veleri diversaque experieniia comperlum ha
berem, Severi seclalores scripla C y r i l l i a ^ , \
, \
tisque ad exlremum unguem excuiere, sursumque
\ ,
ac deorsum teslimonia illius volvere, aliorum vero

exiguam rationem ducere; paucis diebus anle hanc
,
ilisceplaiionem, intelligens Tbeodosianos advocasse
, \
secla3 suae duces ac priiicipes, ut eos nobis oppone , \ ,
j cni, Joanuem, inquam, et Gregorium, olio sumplo,
/, \
composui Tomum dogmalicum, sub nomine F l a
viajii, 88epi&copi ConsUnlinopolilani a Dioscoro
,
inlercinpti, eo quod assereret duas indivisibiliter
,
imiias naiuras in uoa composiia byposlasi. l a hoc
$ .
igilur Toioo senlentiam meiiiemque sanclorum Pa , , \
irum ea, qua potui, diligemia et accuratione inte

gram relinui, verba tameu illorun in ea, quaeejusdem
* '
iiolionis ac sigoificaiionis eraul, coimiiulata posui
Exempli gralia, loco forma, scripsi tubstanliam D . ,
,
>eu esseniiam; loco terreni, lerreslie; locopassio-\ , , \ ,
.
nis, crucem; ut omnibus lestatum facerem, istos ,
boslili el male affecto animo, non amore veriialis , '
concilio Chalcedonensi, beato Flaviano, et Tomo , \
, * . saucli Leonis adversari. Videbam enim iltos lemere,
, ,
et absque ulla ratione, audito solo Flatiani no , , niine, vcl lomo Leonis, analhema crepare, nihil
, , ,
pensi habentes, num recta an perversa esset, qtise
.
in Tomo illo tradebatur, doctrina. Dixi igitur illis :
* , tva
Si placei,verbis compeiMiium liat, nec opus erit mulia
xNOTiE.
(4'J) Loquiiiu dc Aquila Scriplunii iniorprote, ol iiiimum judaizanlc.
181
DUX.
182
, vel a vobis audiri. En fidem noslram, ct synodl

, \ ,
C.balcedonensis. Accipile el legile, ei vcl approbaie,
\ .
vel reprobate; sic autem Tomus iste.

Ex
',
, .
Tomo Flaviani epitcopi Conslantinopolitani*,

auem misit ad Leonem papam Romanum. de
wcarnatione Chmti, veri notlri DeL
Verbum, inquil, caro factuni esl, et babltavit in

t ) , \, , \
nobis . Aliud vero babitalio, aliud vero babi . " , \ tans; non dico atius c l alius, quasi dux cssenl per, , \ , \ ,
sonae; scd aliud ct aliud, lanquam de duabus na' \ , \ .
luris. Omnes enim evangeUcae et aposlolic?e admo \
nitiones c l lesiimonia de Emmanuclc bifariaia.
,
dividi possunt: parlim enim singularem jus per^ , ^ sonam iadicant; parlimduas ejus naturas perspicuc
declarant. Erat euim et est geminus unus ei solus
. \ , \ , , \
Jesus Christus, et duplet ejus ralio, non anie, sed
\ \ *
, , - post iiienarrabilem unionem, idra perfectus sicut
In divinitate , sic ct in humanilale. Nam si natura
, , ,
siroplici consiitisset, quomodo pati ac mori potuis \ . ,
sei? Quomodo verberari, clavis affigi et colapbis
[leg. ] \ ;
caedi; si haec non est passus passibili el lerrcnat
^,
corporis nalura? Quemadmoduiu enim, cousub ; "
staniialis Deo et Patri exsislens, perfectus est ex
\ \,
perfecto Deus; sic et ejusdem subslantiae nobiscum .
* \ ,
exsisiens pcrfeclus est bomo.
.
. ,
Scholium. Haec commcmoravimus, ul sludiosi
/ \
eodem pugnandi modo utantur adversus adversa. .
rios,
et beatus Paulus boc modo
.
.
, quandoqiiidcm
I T
. \ , <
"; .
.
,
, \
,
* [] ,
,
[]
', [/.] , [/. ]
*0 ,
' . *
, ,
, .
[]

, \ , \ , ; , ,
, \ \ ,
, * . ,
. ,
,
;
- >
, \
, **
,
,
\ ; *
x
cst. Qua de causa dixit ad quosdam :

1 8
vos cepi . )
99 Scfwlium. Gregorii Tbcologi in Epipbaniam,
el Cyrilli Hierosolymitani, el Cyrilli Alexandrini
lib. De sanctissima Triniiale , Gregorii Nysseiii
Contra Eunomium, el Cyrilli Alexandrini Ad S M ceshum : et ex concione Pauli episcopi Emeseni,
quam Alexandriae praesente sancto Cyrillo dixil,
cujus est hoc dictum : Qjui in forma Dei erat,
foimam servi propler nos accepit . Forma vero
Dei substantiam Dei signiilcat; stcul et forma
lioininis naturam buraanam significal. Grcgorii
Nysseui Conlra Eunomianos : t Plaga3 igilur ei
crux, c l mors sunt boininis, in quo est Dominus,
D Dei Verbuni. Gloria ct polcnlia csl Domini, qnaiu
circunidat servus, boc esl, liomo. Gregorius,
Conlra Eunomium : Si igitur secupdurn naluram divinam impassibilis est; passionis vero capax
secundum naluram bumanam, quis, cui cor sapiat,
duas ejus naturas unam ausil dicerc? >
Sanctus Ephrsem In Margaritam : c Si vero divinilas et humanilas una sunt iiatura , igitur semideus incariiatiis est Dcus ; et semi-bomo in ccelum
assumplus 08t. A l non ita docuit sanclorum roelus, qucm Eulyches arcbiiuandrita respuit ;
docuil, inquaii), unam- cssc naluram increatx d i -
" Joan. i . i * . II Cor. xn, 10. > Pbilipp. u, 6, 7.
1*3
1U4
vinilatis, et nostrac, quae in Cbrislo inest, bumani- ,

talis; quin poiius universus sanclorum Patrum
, ,
chorus duplicern substanliam seu naluram in Cbri- )) ,
sio coufitetur; at non duplicem personam sive sub', , .
slantiam; ex quorum numero, Amphilocbius, Cyrillits ad Successum, Proelus.
Testimonium Ampbilocbii : c In unam enini
' , \
personam, sicut et veslra sarictitas docel, convene ,
runi duae natura, quas et in Cbristo esse, el con, \ , \
servari imrautabiiiteret indivisibiliter conQlemur.
. >
Teslimoniiim P r o c l i : E s l enim unus ct unige* " \
iiitus Filius ei Verbum Dei; naturis ejus non in
\ ,
duplicem byposiasiu divisis; sed ineffabili ratione
, in unam bypostasin conjunetis; intus sanctissiuio
,
ojus corpore per vcrbum exornalo, foris autem
,
Spiritus sancti protectione custodilo, u l ex ulris- ^ ,
*
<jue claritas naturaruro emineat ac elucescat. Sic
enim ipsum eliam comedisee dicimus, I I O D roodo ,
,
anie passionem; sed el post resurrectionem, ut
, ,
iiaturam corporis sui coinprobarei. S i vero corpus, de quo baeretki disceptant, natura ac sub- \ , ,
sianiia appellatur, manifesium est ulramque io
, ' ,
uno Christo naturam integram superesse, hoc est,

divinam et humanam, eumque in divina nalura
proloqtii, q\\ie Deura decenl; in nostra aulem rnr- ,
\ * ,
su6 proferre bumana , et slalui abjectionis con , *
senianea; iia ttt nullam commistionem, nullam
confusionem, nullamqiie dtvisionem in ntturis sub- ' 1,\ , ,
ierit; sed ut eil unus Jesus et Cbristus, elDoim .
nus, et Saivator i l i i s , qui pie in ipsum credunt.
, 90 Haec cum ex Tonio lecia fuisseut, eum Jo,
, ,
aiiues el Gregorius exsecraii sunt, respuerunt, et
quaecunque in eo seripta erant anathemati subje- . " , ,
\ , cerunt. Et postquaio Tomum deiestati fuissent, et
^
anaibemalizassenl, proiulimus sanctorum Patrum
, ,
libros, ex quibus omnia teslimonia, quae in Tomo
*
comprehendebaiuur, desumpta erant; naio in
, \
promplu babebamus. singula lestimonia nihil
aliud eranl, quam haerelicorum redargutiones ac .
, ,
refulationes. Et quando ex propriis illorum libris
, \ ,
demonslravimus, eos non Flavianum, sed sanctos
, \ Palrcs diris devovisse, et anathemali subdidisse ;
. ,
cousurrcxil populus, pluritnisque opprobriis affe\ , \ \
rlos tantum non lapidibus obruil. Hic nimirum
triiunpbus, el boc dedecus fuU, quod Joannes cum .
sociis publice retulil.
,
Non abs reiucril sludiosos istud itidcm observare
.
boc loco. Narrabant nobis calboiici qui Alexandriae
'
degunt, posi lempora l>oaii Eulogii pap (Alexsui
drini), bic firisse pr^fecluin Angustalem Severia, iium, qui salis diu qualuordecini calligrapbos seu
librarios ejusdeiu secura sentenlise babueril ac . \ \ *
, * aluerit, quibua id negolii dabat, ut Palrum libros
, \
falsarenl ac depravareni, maxime sancli C y r i l l i , in
,
fujus epislolam ad Succeuum cum incidissemus :

,
riiclum illud : duas in Christo naturas dicimus;
,
lion ullis in Alexandrinis exemplis sincerum ac iu, ,

cumiptuni invenirous ; sed quxdam babebanr:
, '
Duas naturas unilas dicimus. > Alia : Duas na-
185
VliE DUX.
16
c .
. \
,
. \
\
,
,
.
, c , , , , \ ,
. \ \ ,
, , ] ,
' ,
,
, \ . ,
, c , \ \
, >
, , , \
. ,
, \ ,
. , \,
. ,
, ;
*
, .
, , \
$ ,

, ,
.
luras considerari dtcimue. Et cotn magno in

mcerore verearentur, prolulii nobis domiiius lsidorus bibliotbeco; patriarcbicse prefeclus librum, iit
quo Cyrilli seotenda habebaiur incorrupta. Similt
nequitia sancti quoque Ambrosii dictum corruperunt; nam loco ejue : c Servemus diflerenliam
diviniuus, etcarois, posuerunt, c Serveinus differentiam lectionis. > Corruperunl iosuper bcali
Procli de Ghrigio dteUim, quando a i l : c Eum abaque corrupikMie naium eeee , qui per clausas januas
absque impedimenlo ingreeeus s i l ; in qno nalurarum conjunctionera Thomas agnoveril; per scripli Gaianitae dicunt , hoc
est, corruptionit expen; et loco aitirmalivi arliculi
diceniis: , cujut conjunctionem na turarum, hoc est, Christi: ipsi parliculam negati
vam subsltluunt in hunc inodum : ,
elc. c Tbomae non agnovit conjunclionem naiurarum, etc. Sic in i l l o : c Solvite templum boc, ct
in (ridiio reaedilicabo i l l u d ; nouiine Ccitipli Christ\
inlelliguut apostolorum coelum jHspersum, rursusquecongregatnm. Ubi ore impudenlissimo affirmare
D O D erubuerunt, Chtlcedonensis 91 ynodi profossoribus profuisae duag in Cbristo hypoetaset, non
autem duas naturas prottleri; nam naiura, i n quiunl, p/ara hyposiaus indicat.Cum baecefftilirent,
hunc in modum eee compellati: Anoc vos nullam
in Cbrislo naturam confileiuiiii? Reepondertint bacretici: Faterour iti illo unam naturam, sicul docent
p
. o c illis dicenlibus, elaia vocc dixi ; ttt
xaXvr , *
,

.
' \ *
, \

, , D
, \ .
^
,
\ ,
. 01 , ,
,
\ '
i * l .
^, 6 *
w
\ , ' .
,
**\ , ,
a l r e s
maniieslum fial vos, duin unani naiuram in Cbriato ponitig, divereas bypostases in eodem proiiieri,
si *ecundum modam a Tobis siaiulum ei approbatum, di?ersaruai liyposlaseon nalura index eet *
agedum id deraouslrare aggrediamur.
A/txs modut, quocnm Theodotianh congressi $umus,
prcesenU prwfecto Auguiati in publica civilalis au~
dieniia.
Salis igitur ct absque ulla dubitatione luereticis
pudore ac rubore ex aclione noslra, quam dramatis instar inslilueramus, suffusis, et cum planc nullus amplius praetexius suppeteret, ut os advcrsus
caihoiicam Eccleslam aperirenl, missis in jEgypluni
nunliis, advocarunl nonnullos episcopos, quos Scripluraruin perilosarbitrabanlur, quorum unus eliam
Cynopoliianus erat, qui Augustalemr accedenies, rogabanl ut nobiseura de Cbristo disputandi copiani
facerent; quo baud gravale ananente, niox in pra>
lorium accersiti suraus. Qui vero roUtvi faeraul,
iiunliabanl nobis adesse Theodosiauos quibus
animus esset nobiscuiu de fide conferendi praesenie
Auguslali. Cuni venissemus et congediseemus, sic
loqui orsus esl Auguslalis: Cum audisaent episcopi
isli, qua3 Ecclesiain inler el Tbeodosianos discepialioncs exstileviiil, buc se iccepcrunt, cupicnles
cum sanclitate vcslra disputare. Uxv Augustali loculo, ora resolvciunl illi cpisa>pi, mcqueaccusarc
cwpcrunl, tanquam lurbatorcm civitalis , populi c i
187
SINAITJB
188
Ecclesi illdrum. A.I quos ego mili elrenidenle vo- \ , .

ce : Yenerandi Palres , vidislisne me aliquando? \
Aut mecum aliquando versati, etfamiliariter congres- , , ,
sieslis? Audivislisne unquamfldem meam, aut sen- , ,
; \
sum meum ex ore rr.eo ?Quibus abnuentibus , i n t u l i :
. , , ,
Audite igilur, Paires, fidem meam, bonaque spe siim
, \ ,
fore ut vobis placeat, neque ullam in me inveniatis
cnlpain. Haec proloculus, cum omnibus planam face- , \ .
i*c el in lucem extraliere vellem improbitatem, quae , ,

io pectore loiaqueeorum ecclesia latitabat, charlara
, \ \
accepi, eicalamum a notariis, qui Augustali assistfr
banl, in qua isia scripsi .*92 Ego Anastasius mona- ,

cbus saucti monlis Sina, pi ofileor idem Dei Verbum
ex Pairc anle omnia sacula genilum, crucifixum, , , ,
5 1, passumque esse et resurrexisse. Hc ,
, \ , , \ .
bcripsi, neque carnis mentione facta, neque Ver , ,
bi ad uos adventus et conversationis intcr nos ,
,
iiequeincarnaiionis; sed solam Verbi diviniiatem ex . |
pressi. Deinde exsurgens tradidi illis scbedara, quain
lcgerunt, laudartiiit, approbarunt: quod cum anim- , , .
, ,
adverierem, aiebam : Si eadem vobis raens est,
, , .
subscribiie, c l e vesligio communionem vobiscum
, \ .
iuibimus. Erai enim dies Dominicus , et quasi bo, \ . \
ra terlia. Annuerunl el subscripseruni. Accepta
,
cbaiia post subscriplionem accessi ad illum, qui ex
, \ \
eorum numero caelcris sapientior et erudilior v i \,
riebalur, sensimque mauu barbam ejus contingens
, , \
d i x i : Memineris illius: c Obrislo passo in carne
>
,
Theopascbiia, non in divinilate ; in carne pas
so, tit iradit Petrus aposiolus, non autem passo C

i divinilate, ul blasphemat Severus, ciijus impietalem subscripiione vesira jam approbastis. Volens
cnim omnibus patefacere blasphemiam in animo
vestro delilescentem, solam nudamque Verbi Dei
divinUalem in cbarla notavi, nulla mentione facla
carnis, aut incarnationis, aul ortus ex eanctissima
Yirgine. Ubi baec audierunt, tanquam ex crapula
ac ebrietale evigilantes et experrecli, nibil non
lo.Diarunt, ut bujusmodi cbartam a me reciperent:
<*go vero perpelim clamabam me non reslilulurum,
.uoiisque illam Cbristo adversus vos in die judicii
; uulero.
* \
* *) ,
.
,

, ;,
.
, , * .
, *
*
.
Alia disccpialio et conletlatio cum mdem tectariis

in urbe Alexandrina, cum Georgio , inquam , co '

,
gnomento Clidopozo, qui in ecclesia eorum presby- " ,
teri, et logographi munere fungebatur.
^ ,
.
Gonsideulibus nobis in Semiographeio Caesarii reciiarum nobis solita ex typo suo problemata ; videlicet, nullam esse naturam absque bypostasi.
Quare cum synodus Chalcedonensis duas in Chrisio naltiras staiuerit, necessario m\u\ eain duas
quoque hyposlases, hoc esl', personas, in eodem
Cbrislo posuisse : et ex boc confici, jaro non esse
treg, sed quatuor in sauctissima Trinitate personas.
Ad quse nos : Et quid nocumenti infertur verilati,
si dicamus duas in Cbrislo cssc bypostascs ? Nain
y
1 9
I Pelr, , 1,

,
,
, ,

, \ ,
, ,
;,
, . |
,
VLEDCX.
190
; hyposlasis est persona. Cum igilur bic qtroque

. '
proposilum scopumque noslrum non aniniailverte, ; ; ,
renl; quod scilicet, tanquam cum malignis vafrc et
, ,
versulc, non aperte el absqiie circumvenlione agere\ \ mus, imlignari coepcrunt, nullaquc lestimonia 93
, \ cx sanctis Patribus, el ex ipso ctiam Cyrillo promle . " ,
ronl quibus deinonslrarent liyposlases esse perso: , \ \
nas tam in sanctissima Trinitaie , quam in Verbi i n / . \ carnali mysterio. Postquam ergo diu non sinc ma , , gna conlerilione confirmassenl et delinivis&enl pcr , sonas omnino csse byposlases, luncdixi : Uevera,
>; si byposlases significanl porsonas, insigiiein sancta
, , Cyrillo irrogatig injuriam, quippc quem, ul el vos
, ; , ,
ipsos, Neslorianutn facialis; cum dic.4 inconfiisas
, mansisse Clirisii byposlases, sive inconfusas exsi . , ^ siere Clirisli porsonas. Nam vocabuluni mansisse*
, , \,\
perpeluam illarum el inconfusam, el siibsislcnlcm
,
duialionem indical; dignunique admiraiiotie duco,
, ,
quod ait indivisas niansisse byposlases, scd tn' , ' , , >\ ,
confusaSj hoc esl, manifeslas, \isu coguiluque faci\ , \ , les, nuinerari apias et permanenles. Secunduiit
. \ ,
banc igiitir legom et regulam quando docelts C l i r i , - sium ex duabus byposlasibus composilum esse, ex
, , , - dualnis perbonis composiium asseveralis. Si vero
\ ex duabus personis coniposilus esl, Iiquel prius
; . ; , formataiu fuisse carnem, el liui) demum diviniun
; ,
Yorbuiii in eam babilandi 'gratia venisse. Si luuc
\ , - i l i sesc babcnt, quadccausa oppugnaiisNcsioiiuni,
, quandoquidcm cum Neslorio senlenlia veslia con , - Q cinil? Verc coelum et terra iransibuui, al regul
. \,
istae ei dccreta non pntleribunl : uimirum, si bypo . > \,
slasis significal persoiiam, impossibile est ut quis
,
dical hypostascs Chrisli mansissc inconfusas. Hem :
^. , ,
Si quis post immaculalam unionem liyposlases
, dividit. Denique : t Diiarum in Clirisio nalurarum
. sive hyposlascon arca ftederis figurain gerit. Naee
enim smil, ul dicitis, saudi Cyrilli dicla, ul elalia
.
non pauca, qnse in Chrisio hyposiases nominanl.
Hucusque de dispulalione noslra; el boc modo brevius ct expedilius in ruborem dantur baeretici.
De dicto, unam i/ Verbo etse naluram vtcarna
,
tam, quod hcereiici perpeluo nobis objiciunt.
)

.
Cum ipsc sapienlissimus Cyrillus dictum boc 110 : , [> bis explicet, el quam senlniliam subjectain babeat,
inlcrpretetur , superfluum arbilror de scnsu ejue
\
ambigere; signiiical enini id, quod ipsc Cyrillus
,
in Epistola ad Succossuin iiidicavii, quando dixit
,
naluram incarnatanu Quo inteHccto, quando adver, .
sarioruni quispiam unam Verbi divini naturam i n " ol
cafnatam nominal, dic ad iltum . quis, qui stul, ,

iw non fuerit, affirmarc ausit duas Chrisli naluras
*
, incamatas ? sic entm qualuor nature ib Cbristo
; '
forent; quod absit'! Igilur quU sonsus sit, quando
. '* , . uiiam uaturam incarnatam scripsil, alibi 94 ^
,
sapienlissimus Paler nobis exposuit, neque enim
,
noniine naturje unius iucarnalae aliud inlellexit,
, \ ,
quam imain persnnam sanclissimae Trinilaiis in
.
carnalam cssu : Vcrbwm ciiini caio factuin est, uf
9
e u i
191
S.
ANASTASII
f t
evangclisla dicit . Hac cum ita sesc liabeant,

rumque sanctus Pater unam naturam incarnaiam
afliratarit; ui quid hac voce conlenli non eslis, sed
noviim sensum dociori aflingilis, quasi dixerit
Chrislum esse unam naturam, solamque dmnitalem, tamelsi incarnalam, Chrisli naturam ? E x q u o
Pairclioc didicislis? Quis doctorum unam naturam,
sive *inius cjusdemquc raiiouis, unione peracla,
divinitalem el carnera Christi esse docuil? E l quo
pacto Heri polcst, ul crealuoi ei increatum in camdem nattiram idemque genus convenianl, ila ut
lotuin vel s i l crcatum, vel incrcalum? Si igilur
Christus est una natura, scquilur eum esse dimidiatt generis hoininem seu seim-boniinem , sicut
Manichseorum fabulae tradunl. Si vero corpus
esl ejusdcm, sed diverstt omnino a divino
Verbo eubsianlia:, alia el alia natura sii oportet;
sicui divinus Cyrillus ad Eulogium aflirmat. Perfeclus enim esl Cbrislus in divinitale, et perfecius in humanitaie, ut sancti Patres pie nobis
iradiderunt.
Ilaec arma, sancue Ecclesiae ct divinae veriuits
propugnatores, lempore belli relinete. si quis
de grege illo lupus ad vos accedat, afferalque frigidas illas de Cbrislo fabulas, toto incarnalionis
myslerioin pbanlasiaro inanemque exislimationem
convcrso, dicatque nos, nuda animi cogiuiione et
mentie apprebensione, Chrislum ex duabus naturis
congtaulem, lanquam unam nalurarn incarnalara
SINAITJE
192
, ; . )|
; , /
, ; .
* ,
.
; ,
\
;
, , ; "
, ,
, ;
, ,
.
- , \ \,
.
, ,

, ,
\ .

, ^ \
, \ , \
, ,
, .
*
coitcipere; nam post unionem non esse ainplius Q .
duae naturas; carnem enim esse deiGcalam, et ve
, \ lut aceti gullam vasto pelago coraniistam, eam na, , \
turam induisse, quam habet i d , a quo deificala est;
. \ , \ nam Verbum esse carnem factum, ut et caro Aerel . ,
Vcrbum : volunialem unicam deiuiis esse, sicul c l
(50) ,
subslantiam unicam V e r b i ; neque duas esse C b r i \ , , sli naluras, alleram capacem adoralionis, altcraro
. ,
adorationis incapacem,el id genus alia probc quidem
, ' \
inlerdum a Patribus asserta, ab islis auiemperperara
i u l e l l c t a ; si quis, inquam, haec vel bis similia pro- , ,
c .
lulcril, venial libi in meulem illud Salomonis : c Reeponde siullo secundum slulliliam suain " ; > dicito- \ \
, \
q u c : c Inconfusae manserunl etiam posl unionem
Cbristi byposlascs: el si quh> post unioneni dividil by- , poslascs, analhema eslo; quemadraodum diviuus D , ,
Cyrillus a i l . Nam c legalis illa arca lypus quidam
. > ; ,
r s l duarum in Cbrislo byposlaseon. Quid vero
, ;
Minl byposlascs ? 95 Clarum, quod pcrsonse, ut
, \ .
blein sauctus Cyrillus et universus Palrum cbo , , ;,
rjs docel. Sic, fidclis, advcrsariis pcr advcrsa
. .
S O I I conlraFia occurre. Sic eos oppugna. His absur .
tliialibus cxsecraiidum Scvcrum macla. His pcrcu . ' te Tbeodosium, c l Gaianum, c l Juliauum, et idiam
k
1 1
Joan. 14.
Prov. xxvi, 5.
NOTJE.
(50) Lrge patcl cx soqucmibus.
193
VLEDUX.
194
, , \ , - illam tlecicornem lurbam , quae unam in Chrisio

\
naluram elatuit.
.
. '.
CAPUT XI.
,
.
quo indicat auctor, unde %anclut Cyrillus occaiionem sumpieril diundi dua* natura*.
" * , '
CaHerum ne quis aiK eorum qui nunc vivuni,
, aut posteris lemporibus victuri sunt, arbitretur,
\ ,
noe adeo insanire, ul cum Neslorio duas in Christo
* , * <5 personas seu hyposlases consiituaimts, et impie
proiiteamur, nccessarium duxi explicare, unde
. "II ", \ ', '
modus ille loqueudi manaverit. Afrornm et Roma,
, \ norum, el omnium Occidenlaliura lingua leropori , \ , - bus anliquis, el sub primordia acceptae praedicapei \ - tionie, diclionum, qnae ad dogmata pertinent, et
profundorum sensuura nutlam adbuc expericmiant
,
babens, utpole elbnlca et barbara, non poierat
, \
, essenliam, teu gubetaniiam et naturam ab hyposlasi dietinguere ; sed eubetanliam idem csse dicc .
bat cum byponlasi, et loco ulriireque diclionis vo* \, \ \ ,
tabulum subeistentiae osurpabal; curaque liypo\ . " ,
, , . slasin prae lingtue inopia noniinare el exprimere
, . , , non valcret, tree sanciiftgimw Triokaus pereouas
tres gubsisitnlias appellabai. Potest eulem aub
sislentia aliqoo modo el pro sobsiantia, et pro hy, .
poslasi ueiirpari : est entm subsislenlia, qua sub, ,
\ - sitiil. E l eat etsenlia, qua ett. Et liypostasU, qua
, subsial. Cum eigo, ut dicebam, Occidentales ires
in TriniUie byposuses dicere non valerent; dixe , ,
. 01 , C
,
, , , , , ,
, .
\ ,
, ,
* , , \
, ,
, , ,
. \
, , ,
ruitt tree , seu substanlias. Hujus locntlonis occasione qvidain alii Grseci aennonis bene
perili, dogmaiicasque voces accurale ditcernere
docli, lemporibus aancti Alhanasii, lUera niovere
Occidenulibus; contendentes non esse iree sub
slauuae in sancliseima TriuiUte dicendas* Occidcntalet contra, cbm tres byposuses dicere nequireni,
perstabanl in more tres substantias dicendi; ne
Patrem, et Filium, el Spirilum sanctum, omni
substantiae ralione privasse yidereniur. Magna igitur conleiHione ci dissensione exorla, diviuus
Atbanasius, Unquam fllrus pacis, diposuit gcrmones suos in judicio, divino ulique inelinctu ;
et convocaU utraque parte, cogniioque, quod verbis dUsentireol, sensu consentirent, solumque
. \ ^ propler serroonis 96 Pln> egestalero, Occidentales
cum aliis dimicarent, pacem Ecclesiae reddidil

. \ , scribeneque ad Africanos, bypostasin nomiuavit
subtlanliam, penuria? sermonis illiue modum hunc
, .
, \ loqnendi largilua. 8i rgiler teetimonia illa, in
, , quibus natar Toctntup bypostases, vere t ganct*
. Cyrillo profecla gunt; binc nlique proflnxerunl
, Qaod el Gregoriiig Theoiogue t$Utr oraliono
, funebri in sanctuni Alhanaeiom. Simiiiler ei do , - miRUS Eulogius, papa Alexandrinue.scribcns pro
Tomo seu Epislola decrelali sancii Leonis. Ego au.
lem addo: ea qua raro, el quasi ex ncccssilale, prolala sunt, non transire in legem, neqoe prsjudieare Ecclesix. Quin et ex boc pietas et recla roens synodi Gbalcedonensis dcprebendilur, qooi
aoluit duas iu Christo bypostases diccrc ; cum id Palrum more facicndi facullas non deessel.
S. A N A S T A S
CAPUT
SINAITJB
196
. I B \
XII.
De salutifera Chritli pimione. et TkeopatchUa*

es$e qui murpant illud : c Sanctus immortalis
crucifixus el passus. >
,
, ",
, ,
Praeclare a sapientissimis viris dictum est refutaliones ei probationes per rem et opera longe
esse tirniiores, tidcliores et valenliores, quam quae
in solis verbis consislunt, et ex libris hauriunlur:
illas enim non posse depravari, ac in alienum seusum flagiliose detorqueri : bas vero sape ab i m probis aut addilione, aut sublraclione corrumpi;
quod quivis barum reruut sludiosus cognoscet, ut
anlea diximus, ex mullis exemplaribus non modo
dogmaiicis, sed el Mosaicis et proplieiicis ntonuraentis. Etenim cum exoplato quodam tempore d i versa excmplaria Jeremiae prophetse iu nianus
sumpsissem, in illis peuilus non reperi uiginla
argenteos, prctium Cbrisli vendili. Neque figuli
agrum vendilum. Si igitur ne ipsis quidem sacris
Liileris a iide oribodoxa alieni parcunl, quanio
mintis falsarias manus a doclorum lucubraiionibus
abslinebunt, de quo jam antea coptosiue diclum 1
Rebus igilur valentius el validius in ruborem dantur baeretici, lideiqtie verse expertes. Disceplantibus enim nobis cum adversariis de salmilera p a 3 sione ei cruee Cbristi, ubt animadverliuius eos
allaborare, ut ex leeiimontis quse proferebant,
denonslrarent, Dei Verbum propria cum carne passibile eese; dimissis probalionibus in oratione
posilis, ad rerum argumenta el exempla me converti, deprcla in quadam tabella Domini crueilixione, addilaque inscriplione, quam leslimouiis
subjungemus.
"
> ^ , *
, , ,
*
.
, , ^ ^^
, .
, ,
, ,
, .
, []
,

, ;.

, /.
;

, ,
, ,
, ,
,
,
,
.
07
P^ttcfl ex multi* teslimonia, quce proferum Theo* ,

doiiaui et GaianUce ut probent, ipsum etiam Dei
,
Verbum cum carne sua pustioui [uiste obnoxium.

,
(Ex Ephtolal adCorinllno*.)
,
.
c Loquimur Dei sapienliam in mysterio, quam

nemo principum bujus sseculi cognovil: si enim
cognovissenl, nunquara Dominum gloriae crucifixissenl*. >
Sancii Ignalii epUcopi AntiochenL
c Sinite
mei.
me
fieri
imitalorem
passionis Dci
Julii episcopi Romani.

Judaei corpus cruciiigenles, crucifixerunt V<*rbuin. Ad boc tislimoninm stalim respondi : S i
JtidaVi corpus cruciligentee, occiderunl
Verbum,
Triniias igilur non eral Trinitas, sed sola, ut stc

dicam, binitat in coelo cral, donec Verbum diviniiin terlio die a inorluis resurrcxii.
Satuli
Gregorii Theologi.
* Ne animoturberie, cum sangninem Dci cipassioncni audis. >

" 1 Cor. , 7, 8.
* ,
.
, . >
.
.

'.
c ,
,
,
, ,
,.
. >

t ,
.
vi/fc. .
197
tktllTuirov
, i* , Melilonh cphcoph Snrdirim, ex
sron<?m.
.
4
Deus
pussus
est
a
dextra Israelilica. >
. >

III
pfl*-
Sancti Gregorii.
P.iucae gultulae sanguinis Dei lolum inunduitt

saiiclilkaruui. >
t , .
Sancti Cyrilli conlra Neslorium.

.
<
Dci
passio,
Dei crux , Dei mors , Dei rrsnr : , ,
, . > reciio. Aitint insuper s u de divinitatis patibi*
\ Hlale persuasioni patrooinari Grcgnritim, quamlo
, ; * d i c i l : c Qui Cbristi divinitat m inficiatur, * is iu
, > . \ nuiero Judaeorum, qui Dcum occiderunt, nuine-'
; , , retur. Quare illis etiam verbis, qure Trisagio liym , , no adjecerunt:
^
c Sanctns, immorlalis, qui cruci , , "
,
j
, 6 \ ' .
' ~~ "*"
" ' " ^ j
s
|
immonalc Dei Vrrbum, quoi!
, * & \
propter nos passum esl ac mortuum. Verbum
. \ ,
enim divinum voraut immortale, qnod et revera
* " , \ \ \ immorlale est. Sic eldiclura illud, Deipassio, cantc
; \ et firciimspecte accipi debel, qnandoquidem ali , \ quis maleferialus id itidem ad Palrem et sanctum
\ . \ - Spiritum liansferre possrt; nam et Spirilossan
Palcr et Filius. Cum i g i , , , ctus Deus 98
, tur Severiani, Theodosiani et Gaianitae bas et id
, \ *, \ , - genus alias aticloritales allulissenl, quibus probare
\ conabanlur divinitalem esse passibilem : nos do , p^ \ - los reconditos, lommque illud virus, quod in pc ,
ctore eorum abdilum lalebat, in aperlum cduccro,
; . C
palam Iraducere volenles, omissis argumentis
,
sermone positis, exque alioruin scriplis ac l u , \ \ cubraikmibu& detuinpiig, ad probationcs ex rebus
- ipsis ex figura oculis subjecta petilas aecessiinus.

Quo prohalionis genere itisigniler quoque ronfusi
.
* sunl. Eienin) cum Dominicam passionem in ta-,
c

bella quadam, ut aniea dicttim, effigiassetmis, ad

, \ / dila inscriplioiie, quae lalis erat : t Dei Yerbum in
, \ cruce ; ei anima rationalis et corpus; > et digiium
, \
iroposmssemus; cum illis perconlando dissere. >
;
bamus. Erai autem ligura hujnsinodi.
Scholium. Adjuramus per Fiiiom Det eum, qut
.
,
, bunclibrum transcribil, uteamdenicruciilxi specieni
. , - boc loco efforinel. Gum igiliir banc Hgiiram proposuisftemus, sic loculi suinas :Ecce Chrislus F i ^ ,
lius Det vivi indeficieus, perfccCus el indivisus in
, \ , ,
cruce pendel, boc esi, Deus Verbuni, ct an ma
' , *
qua? ei hyposlatice unita esl, et corpue. Quodnam
, \ .
, \ , \ ex his tribus mortem ac internecionem suHif, viisRque ac motus expere effeclum esl ? Atlonde d i ; '
, , , ligenter. Nondixi, quodriam ex his tribtis in Chri
, , \ - slomortem ac iniernecionem sabiii in illo tritlno ?
Haec nobis sciscilanlibus, summo dedecoê ac pro; , ,
\, / bro affecti baerelici, respondertint, corpns Cbristi
. mortuum esse. Quibus nos: Annon passa et mor , , tua eei anima ejus ? Illi : Absill Tunc non sine ir; . - risione et illusione siibjiinximiis : Annon pudct
vos quod, cum aniniam a Verbo crâtam slatuaiis
, ,
, , ' et confiteamini impatibilem ac imtnortalem, de Dco
\ ,
Yerl>o, qui animam condidit, cancrc audealis
4
p r ( |
a n C
n o b J 8 ;
n i h n
a J i u ( |
I I < J | c j | n l >
u m )
e 9 i
s i c u l
a c
, n
199
S. ANASTASll SINAITJE
200
c Sanclus imraorlalis, qui proptcr nos passus est , . < " , \ * , >
ac morluus ; > magUque in Crealorem, quim in
creaturas injuriosi estis ? Dicilis angelos immoria- ;
les et impatibiles. 99
Auimas quoque nostras .
imroortales dicitis. Daemones insuper impassibiles * [ \
et immortales asscriiis. Et non pudel vos, repeiam ], \ , ,
enim, horuro omnium effeclorcm, qui solus naiura , , esl impassibilis, passibilem elmorlalcm appellare,mi- , ,
nus honoris el gloriae Crcatori quam creaiuris de- . \,
ferenles. Adverie mentem ad ea quae dico. Qiiinque *
cranl incrtice, Christoin illa clavis affixo.Erai sol, . ,
qui primus clavos et lanceam exceptl, mansiique a \ , \ cruce inseparabilis, et a clavis nihil doloris passus , \ .
est. Erat et sacratissimom Ghristi corpus. Erat et . \
sanclissima ojus anima. Eral ei Deus Verbum. . \ .
Erat ci lignumCrucis. Qaaluorhorum creata sunt, " . .
al Deus Vcrburo increalus, ct conditor eo- , \ . , , , \
. Duae creatura passionis expertes manserunt,
sol, inquam, et ganctissima ejus anima. E i qaorao- . \
do divinitas ejus jnori poiuit ? haqae duobus mo- ,; "
, * dis Chrislus immorlalis est; uno aulem morlalis,
nimirum secundum carnero. Annon igilur, Ace- , . \
, , , , ,
pbale, a te judicanlur et conderonanlur tidcliesiim
illi Petrus et Paultis, colomnae et corypbaci, et l u - \ , \ ,
minaria roundi, fideique electi praeones?Nec canai ; amplius oura Petro Fullone: c Sancius, iromorta- , "
, ,
lis, Deus Verbum, qui passus es; sed cum p i scalore Pelro dicito : c Cbristo passo in carne pro c . >
nobis * \ Neque ampliua cum Paulo Samosatensi, , sed ciim Paulo Tarsensi praedica : c Mortuom qui-
dera carne, viviOcaium auiem spirtlu". > Garne *\, , , xa\
morlali, al non spirilu immortali, roorluus est , .
Chrielus. Atqui canunl : c Sanctus, immortalis, , c " ,
qui cruciiixtis el passus est pro nobie; > illi aut \ , > divinum Verbum iminortale raoriuum ferunl, aut , *
immorialem ejus animum. Sed islos redarguit . '
, ,
Cbrisli sepnlcrum, quod neque Yerbum divinum
inorle exslinctum, nequc animam raiionts partici- ,
pem mortuam, sed corpus dmnum mortaum con- .
linuit.
, ,
Ihec cum i u sese bibeant, quotiescunque auf , f
dierift: c Dominum gloriae crucifixum esse; > aut,
c Deum a dexlra Israelilidis passum ; > aut, c S i - , ,
, *
nile me fieri imilalorem passionia Dei mei; > aut,
t Guliae sanguiuis D e i ; aut, c Dei morlem, ei D ^ , c ,

sepulluram, et crucem ; liolito cogitare, quasi , , >
Vorbum divinum secundum naiuram divinim cru- , ,
cialus el mortem suslinueril; sed secundum car- ' . "
nem, quae ei bypostaiicc u n i u erat. Quemadmo- ^ dum enim ea qua? Dei suiu pradicanlur de carne \ , , \ , \ ,
propler ineffabilem el indivibam cum Verbo nnio
nem; sic el quae hominis sunt, ut paii, mori, aftpe
\ Iribuuntur Verbo divino ; quod haec el eimilia car,
nis propria per dispensationem et condescenelonero assumpsil, manens in se naiuraliler, et vere , .
^, ,
Liuquam Deus, omnis passionis et inlerilus cxpers.
100 & qnemadmodum, si arreplo gladio, ingres- ,
Petr. . 1. " I l P c t r . , 18.
jCt
VLEDUX.
205
,!} . \ sus.in foniacem, in qua erantlres illi peii, Aza

riam pcrcussisses, nibil ilamni ignis naluras i n l u , \
lisscs, neque ignem a corpore separasses ; sic et
.
carne Chrisli passascparalionib el passionis cxpeis
pcrmansil Verbuin, qtiod in can.c illa babilabat.
Neque solum proposita crucis efligies ct exeiu \
plum, el ii.scriplio Irium vocabuloruui, d k i i i i , i n
quam, Verbi, el animie intelligentia pradilx, ei
, \ ,
sanctissimi corporis, ad Dommicas passionis ralio , ,
ncm demonslrandam conducuut, sed el ad omnia
\ , \
alia probleinata, perversasque quaestiones, qua*
, \
nobis adversarii proponuni, muliuui coufeFuiiL.
\ .
Quando euim objeclant leslimonia, c l ilictiuneulaa
\ illas suas, ei exiles nudasque cogitaiiones d e C h n , \ ,
sto, sive mentis conceptiotics et licliones, el opi , \ , \ ,
-
'
*
1
\ , , \ nalioncs, cl misliones, el confusioncfi, et ioruicxiones, et iniicialioncs sanctorura Palruin, quas a

, \
Severo acceperunt; et illa de gulia aceii, et pela \
gi exempla ; uno verbo, oinnia iila pronuuiiaia,
q u negaM, duas in Christo umias naluras dict
, \
oporlere; nos oppoitaimis illis, prsedictam vene ,
randam Cruccm, et tria, quic ascripU babrt, no
, ' muia, laiiquam iMvictiuu iropaMim, eo&que ludibiio
, \ ,. irrisui exponamus ; et digito ad quaiulibel
c\
\
(ribus dictionibus adiuoio el inlenlo, bunc in ino , , \
duin sciscitemur. Quid dicilis vos, qni excusalU
,
excusaliones in pcccalis
> qui caliginem densaiu
, \
el imperviam nobia proferus; et iuexlricabilnu
, ,
verborutn labyrinlbuiu fabricaiig, 4mn asseriiis:
c ^ , Q C Posl iueffabilem il(aua umoneiM carnem in d i ; ,
vinitatcm migrasse, nequo jaui ualuram dici posse ;
\ *
lalem eiiim faclam esse, qualis esi Deus Veibttni,
,
a quo divinilatcm acceperit; ueque auiplius pro
prietaiibus suis consiare, eed prseslaniiori exsuperanii cessi&sc, toiumqtie unam Cbmtt naiuiam
*
. \ ; evasisse, corpus euim divioilalis pelago commiluui
el deiijcaiione Deum iactuco esse?
* * > Scholium. Per inlerrogaiioaeai legeoda tuul ae.
quenlia.

Quid nobis bujusraodi dicta usque et tieque rc , ; ponitis el occiniiis, recle quideni a sanctis P a i i i , ' ;
bus prolaia, perperaro vero a vobis iulcllecta ?

Rcspicite in proposilam crucis efligiem, el in i r i , \
pHccoi illatn Cbrisii, quae adjecla csl epigrapben.
, , - D etdicile nobis num Deua Ycibuui faclus sil ejiisdem
; subsiantiae cuni canic po&t uuiouem ? Num aui ;
ma raiionaUs desierit esse aoiitta? Num corpus
;
^jusdem substanUa eff^luii) it cum Verbo ? Num
; quod ex bis iribue i w U s proprteialibufl privalum
;
sit ? Nuw ^jus auiroa ralionis panioeps morulis
; >
evasoril? Num Veii>mn diviiium passibile el roula; . \
bUe effeelum l O l s i l i N e q u a q i i a j M . 8i igiiureiiam
poet uftiooem omnft i a Cbristo rauiaUouie experlia
, , \
et iiieonfuju perslUenyU, -qoa landem raiione duo
;
quae in ipso sunt, immorlalia, el moriale eiu* cor -
piis una nalura reuseri possunl 1

Qaaisiio i/sdem proppsita, redargiens eos quod
* Psal. C X L , A.
PATBOL. G K . L X X X I X .
5. ANASTASII 5
Dcimi patslbilem faciunl Aul eum, quem cruci
flxum dicilU, ilicitis eliam morluum aut non ?
l]jltETiCI. Ulique; unus enim Cb.isius eM,
non duo.
ORTIIODOXUS. Recie. Qnando igiiur dicitis :
Sa*u:lu3, i t u i u o r i a l s, qui pro nobis erncilixus et
passus *>st;> q u o m n a m iminoi Ulitcr obiisse niorte
a s S f r i i i s ? Nain si id assiralis dc Veibo livino, male
dicilis ; caio enini illius eral iu cruce inmiorl.tlis Si V I T O ( o L u i n illud r.innposiluin, quod C b i i stus? appeJlalur, intdligilis, quando < anilis : Sanc l j i s , i m m o r l lis qui passus e s l a<: niorunis, rursus
itiaio p':rsuasi cslis. Naui illud, innnorlalis, com
petrre i r i coipsis nequil, n l jam a u l e a _dxi. Mors
vero Yerbum immoriale non caJil, mi neque in
aniinam, q u cum Vrbo iiumorlaliiatom paitici-
pat. Quocirca tiudeqiiaquts hujusmodi bymmis ve*
sler blaspliemuscsl ac-impiussiniul cum anclore suo.
7
. " ,
,
. . , xaVoft
.
. ;. , "
\
, ;
, (51)
\ .
, ,
c " , * \
, ^ ,
.
,

\
. .
C A P . XIII.
Exaiuen $ire disquisilio et exercilath Orlhodoxi *,

et

Aceplifdi de qutbusdam diclis sunclorum Patrum
,
ab omnibui hareiicis, qui divinam incarnalio-
nem Chrisii Dutnini oppugnanl, proferri consuelis,
, '
ut Vateme [ Yaienl\no\, anete, Marcione, el
, ,
aliis nsque ad Eutychen el Diotcoium, Severum,, , ,
TtieodoKtum ei Guiauum, qui uuam dicunt e*$e
, ,
,
naiurum cumis el divinitutis m Emmanuel.
, , ,
, .
,
Aniequam rem ipsam aggrediamur, boc praemii,
,
timus: Nutu bujusmodi dicla sint baereticoium
0 1 1
quasdam addilauicnta, soli Deo conslaie. Yidemus C

* " ^
.
enim alibi sanclos Paires plane dissentanea, et la-
iibus leslimoiuis contraria prolulisse. Qitod si qua> dain ex Iris dtelis, vere sunl sanclorum Pairum, ul . , ,
quidcm couliiigere potesl, iltad addimos, talia a , ,
, ; ,
sanclis Palribus rniproprie, seu per abusionem ct
iuculpaie, absque irHa impieiaiis suspicione, prolala \ ,
esse, el fcre animo houorandi sanctissiinam , \ .
Cbristi aHimam el caruem, quae, qui incamationis ,
, -
mvsLeiiutn negant, perperam el conlra sancionim
Palruin iucntein nunc tnlerpreianlnr, eoque ra- . '' ' *
piiint, ut noslram in Cltristo natuiain iiificienlor,
dum cx carne et dmnitate unam nattuatn, post \ ineflabilon uniouein, coaluisse tiadunl, quasi vidc- ,
licei sauclissima Cbristi caro in divinilalis naiuram
102
per comraisiionem couversa fuerit; add- D 9
, \ *
i;iiniqiie quoJdam diclum Cregorii Nazianzeni de
, \ *
Dominico corpore diccmis, c ipsum deilicatione
\ c 6 Ocum esse, > el beati Cyrilli, Dei crucem, i)ei
, , , paisioucin, Dei mortein, Dei resurrectionem > prae,
> \ . *
ditamis : el id genus alia complura. Sed luiaeri et
iudocli lioii advertuni, b c el siiuilia nou etse d i c u , \ , ,
de iialura divina; sed obunionein l deiflcaiioneni. \ , ri#quft enim asseruil divmua Gregoiri8, corpus MA- . ,
4ura Deum etsc; sed periwde m ac si qub) dicerct * \ *

.
(31) VidelurbicboaveVtimltoqMiddteeeeÂOa; '
, eU. Yirbum enim tmmcr#
tah eit : i #ro 4t tarnt Jidtis, rursu* p#rp#ian

sentiti*, car enrin,QW.
105
VliE
:. - ; , : \
Tj
fcyp , \ .
. \
, , ,
\ \
)
. , ,
, ,
\ , '
, \ [] , .
,

. " \
, ,
{ ,
, .
\ ,
,
, \
, " ,
xa\ , ,
; , "
, > ,
:
. , ,
, \ ,
, "
, , \
, ,
\ ,
. ,
\ ,
, ,
, ,
, \ , .
. \
, c , \
.
,
;
0030. , \ ,
,
\ . \

, \
. \
; ,
, \ ,
. ,
\ , ,
\ ;
, > ha \
, ,
& , * ,
(
* Joan. .
14.
fenum, bb conjunctionem cum Igne fulgescens,

igoesccndo ignem essc, non utique naiura, cum
fcrri naluram non exiieril. Sic et sapieulissioius
CyriUus uon a i t : morlem diviniialis esse , neque
diviuitalis passionem ; sic enim pleniludiueni divinilalis fecisset pas*ibilem ac mortalem ; scd Del
passionem dixii. Polesl cniui reclo pioque sensii
eliam Dominicus homo vocari Deus propier sumniam illain uuionem, ul anlea dirlum, quautloquidom nudos qnoque, uec cum Deitale unilos boniines dcot appelhtos novimus. Non potest auieui
sacralissiinum Cbrisli corpiis nomiiiari divinilat,
nc videamur acrosanclai Triniialis diviuiiatein *
consubslanlialem sialuere creaiurae.* Hinc lotu.u
Hlud, quod Cbristus appcliatur, crebro vocatnus
Deum, idque propler summain uuioiiem ; ai
vocainus ilivinilalem , sed divinilatem ei bumaniUlem simui, propler diversiialem iiaturarum.
Cateruin, ui oralio ad Cbiisli passkmem, liymmiitiquc Trisagium revertaiur, quxrciidum csl ex
isiis : Quando psallilis el dicilis, c Sanclus immoiialis, qui pro nobii crucifixus el passus es,
unde vobis liquel bsec de Cbrisio accipi ? Nam si
dicerelis : Sancius, irnmorlalis, qut carne pro
nobis crucifixus es; > plauum clarumque furcl vos
bymnum illum ad Gbrislum incanralum referrc
A l cum carnem aul corpus, aut incarnalioiicm in
boc hymno poniius non exprimalis, eed nu !e ac
pracisc dicalis : c Sanciqs, immortalis, qui ctuciiixus es, > merilo poleril quig suspicaii, qtiasi non
dicaiis Cbristnin esse cruciilxum, sed imniomlein
Palrem ac Deom, aul immorUlem Spirhura sanctum. Naro cum corpus in cruce mortale, ei uoo
imniortalefiierii, manifestura profecto evaditveslro
judicio, vel immortalem Patrem, vel immorialtiin
Deum Verbum, vel immoruleni Spiritum baiictuni
crucifixuin, passuin ac monuum oesc.
A C E P H A L U S . Et quomodo intcrpreiabimur boatum Albaiiasiuro, qtii ad Joviiiinnuui impci lorcm
gcribens dixit: c YeibuDi caro faclum esl,
caro fierel Verbum. Si igilur cliam caro csi facla
Verbum, qua ratione lieri polest ul de caucro duas
dicamus naturas ?
OUTHODOXUS. 103 Quod antea dixi, id r c ^ t o : niniirum vehemenli dHbiiaiiotie mo leneii,
npm lalia dicia a sanclis Palribu* eiul profecla.
ut audaciu quiddam proloquar, etiamsi angdus
cttio pradicia verba prouilisêi, iiupossibile i,u'J
protulisset Et ipse beaias Aibanaaius/-cl Cyrillu
diserte tesiantor, fieri non posse, ul caro in Verbi
naloram transierit. Qvomodo eitim flerl poieel, ui
quse posl inflniia eaecula ab aeterno Vcrbe condit^
e t , fial ejutdem nalurae cum increalo Del Verio?
Si Tero c Verbum caro faclum e t i " , u( el cro
fleret Verbum, plauum fll etiam Yerbi proprictics
coneedendas eese c a r n i ; boc esl, esse incircumecripltim, increalam, principio el iigura carere, vi
coauernum Pairl cxsisiere. Quod si nibil borutn
207
S. ANASTASII SINAITJS
2dS
vere de carno Cbristi affirmare Hcet, pcrspicuum , \ ^ >, ,

relinquiiur, carncm esse faclam Verbuin. Si
, \ .
non cst facta Yerbtim, sicul vcre non est facta ,

mentilus csl igitur HI6, qui d i x i l : c Yerbum esse , , .
carncm faclum, ut ct caro fierei Ycrbuhi. > Neque , , vcro objiciai Acepbalus, magistrum non dixisse
, ,' *. ^
carnem faciaiu essc Yerbum nalura, sed gloria; . > \ "
nam ad hoc in promptu est respoitsio; omncs bo- ,
niines gloria deoi effici posse; jtixla itlud : c Ego ,
,
<li\i : L)ii csiis, et lilii Exadsi ouines ; > ul laceam
\ , , ,
illud, glona, in magislri libio noti exslare: sed
hoc precise: c Yerbum caro faclum esl, ul et caro , \ >
, ,
iieret Yerbum.
' , c ,
\ ,
Nrque boc solum diclum, lanquam Albanasii ,
prodncunf, scd el ielud, quod dicilur: c Cbrislum ", \ iiicarnalum absque peccalo, et carnalibus appeli- , c
liouibus. Yuluiilas enim , inquit, sola esl, divinila- . , \, ,
lis, sicul cl subslaniia sola Vcrbi. Hujus quis , .
auclor sit dkerc, non babeo. Hoc scio, palamque
, . . \
prontmlio oinnein boniiitein, qui unam lantura di- ,
vjni Verbi luiliiraiii in Cbristo pradicat, nullam
, neque soilero, weque partem in Cbristo babere, u l - , , (inie qui massam noslram, noslramque naloram , \ ' ,
abiiegat, quam ex sanctissinia Virgine et Deipara .
assumpsit. Si euim gola divinilas esl in Christo, , ctir reprebeiidhnus Manicbaos, affirhianles carneni
, $, Christi fuUae lalem sla specie exlerna, ct existi- , , \
matione, bancque ipsam umbratilem spetiem nec ,
in re, sed in phanlasia consisienlem, abjeclam, ei C
,
a Cbrisio dtfpositam e*8e, posiquam iu solem asccn
., ,
dil : quorum vesiigia, lanquam genuinusdiscipufas, \
eedulo secialur gravis scilicel Tunolhuus, eamdrtu , , c
erroris semilani calcarts et peragrane, cum ait \, .
Solam diviniialem esse naturam Cbristi, eliamsi , incarnalus sU. > Quem pruprio ipsius dicio non i l i - *
juria quis buuc in modum refutaveril. Si sola divi- \, , ,
nilas esl ualura J04 Cbristi, eequitur nalivita- ,
temCbrisii, solius divinilalis fuisse ; profectum seu
, ,
increnienlum Cbrisli secundum setalera, solius divi- ,
niialis; infantiam Cbrisli, solius divinilalis; involu- , , , \ ,
tionem in fasciis, solius divinitalis; conlaclum \ , \ , , \
Cbrisli, solius divinilalis; famem et sitiui, ei labo- ,
rein, el anguslias, el sputuro, sanguinem, el lacry- . Kat , , , ,
mas Cbrisli soliusdiviuilaiis, crucilixionem Chrisli,
\ ;
suliua diviniiaiis. Et quk, eedo, hoininum vel , , \, \
iSajmonum bsec audeai affirmare? lmpius igiiur est . 9 \ Tiinotbeus, cum a i i : t Natura Cbrisii posl incar- , , \ , \
lialionem eit sola divinitas. Si enim Cbrisias esi , \ , \ ,
sola divbiitas, divinixas vero sub visum 61 tactum
, " " non cadit, neque sacriiicari potest, membroruin
\ ,
, , \
siinul c i esus expers; Itquido cunftcilbr *Tiirfoikicum, Judaôrym insiar , Itiflciari sacrificium el , \ , \
* *
communioiieiB sacfatiMimonsm inysleriorum eorc \ , \ , \
poris ei sanguims Chrtsii, neûe creitere ter^que
" ,
vonflleri corpu el sanguinem Chrisll visibile, crca17
1 7
Psal. x i x i , ; Joaa.
3i.
110
%9
VIM D U X .
, - lum el lerresire csse, quod offcrens tradil his
verbis populo : t Corpus el sanguis Domini et Oci,
, \ , \ ^,
, \ , \ , \ el Salvaioris Jesu Gbristi. Si enim solam divi , \ , nilalem naiuratn Cbrisli csse asserit, leueri autero,
et frangi, ei dividi, el in parles dislribui, el effundi,
\ , et exhauriri, el Iransinulari, et dentibus conlcri,
, \ , , \ a divinilale prorsus abborrel, in aUerulram fo \ , veam Timotbens incidat oportet; ut aut divinila * < \ tem passibilem et mulabilem slaluat, aut neget corpus et sanguinem Clirisli, quae offert et manducal
.
in mystica mensa, traditque bis verbis populo:

c Corpus c l sanguisDomini nostri Jesu Chrisii. De . > bebal
enim poiius suiaenlem ita alloqui: Sola

divifiitas
obtinet.
Domiui
nostri Jesu Christi. Verumenfrnvero incarnalio apud Timotheura iabulae locum

S e t i
v a ! e a l
e 8 t
d i v l n i , a
u t
' . ,
"
*>
lâtissimus
6 , Athauasius affirmai sic alicubi scribens: c Corpus
non eral Verbum; sed corpus erai Verbi. Jierura
" ,
idem diversitatcm subelanliarum docens, his verbis
.
quosdam objurgat. c Quis orcus eructavit vocem i l , c
lam, qua atl corpus et Verbum Dei ejusdein esse
$ , ,
substantise ? Si vero non sont ejusdem subslanliee,
\ ;
alia igiiur et aMa est naiura, quemadmodum sapien , [] \
suum vicarium
\, * ' & lissimus CyrHlus ad Eulogium
" Constantinopoli versanlem scripsit. Si vero alia
alia est in Christo natura, igiiur natura illius non
. \
, . est sola natura Verbi. Si ergo naiura Verbi non ett
,
sola nalura C b r i s t i , mentilur igilur Timotheoa,
<}* , Gbristi naturam esse solam diviuitalem, ctiamii
, .
incarnatus sil.
, - C Non abnuii hrelicua ex Timotbei et Severi t t n ,
tenlia, tncarnationein Cbrisii in una natura sittm
* . esse; sed addit i i o c ab illis facUiro, imitatione san*
| 6 ctoram Palrum, J 0 5
u ^ l u s Gregorias Tbeo
\, logus ass^rat corpus ad similem cum Verbo divino
, , \ deiiatem eveclum esec; Nyssenue insuper c x e m . '( ; - plum adducal, vel declaret, quomodo aacritissi \ mum Christi corpus in divinilatcm cooverattm fue , r i l , sic inqaiens: Quemadmodum aceti gulta in
- inare projecta non rellnel arnplius aceli proprieu, \ - tes; sed transmalalur induiiqne proprieiales a q a :
\ sic et eanctissimutn illnd corpus cum divhiilate
\ - commistum non habet amplius proprielatos car ,
uis.
.
ORTHODOXDS. Cum ilcmm nobig scntentiara
0 8 0 0 0 . ^
luam explices, illam dico, quae divinam incarna , , \ timfem e medio tollii; necessc esl itt et nos ea \ ^.
dem, qua anlea defensione, vtamir. 8i enira s*cruiu
,
Ghriaii corpus ejusaiodi efffectnra e s i , cujusmodi
, \ \
crat Verbum divintim, a quo deiflcalSonem acccpit,
, , \
ita nl jam bumanw natur^ proprfolalibus carcai,
, , \
loanifmum ei illud jam non este amplius
, \ , \
circumscriptum, neqne de loco ad locutn mobile ;
, ,
neque ire aul exire aptum, neqne laclile," neque
, , ,\
aspectabile; nequc bnmana iigura conslabit Gbrt , > ", ;
snis, neque amplius babebii membra, neque manu^,

uoqite pedes, neque corpus, ncque latus; et qno ,
modo ait propbeia : Yidebunl in qucm transGxec
111
S. ANASTASII SINAlTiE
212
runl**? > Si *nim corpus Cbriati nulla omuino ^ ,
ampllus propririaie humana praediium esl; sed
,
prorsus in allribula hnmensae divinilalis concessit,
\
qua tandem ralionc aii discipulis post resurrcclio , \ ,
nrm suam, corpore jam in incorrupiionein trans- , ;
matslo : c Palpata^me, el vid*;te, quia spiritue ; \
carnem ei ossa nnn babei, sicot me videlis ha c ,
bere . > Quon:odo tixmas clavoruro conlreclavit
,
,
Thonias ; de quibiu idein Nysscnus i t i : c Con \ , sidera, quantum in latus lancea iutravit, ut cl lo. ; ,
U m discipuli manum cap^re poluerit. > Cui con ; ;
/
cinit quoque divinus Epipbaniue. c D i c , Marcion,
qnomodo panis fraclio facia esl? num eecundum cxisiiiualionetti tanlum;an opei anle corpore, luole!
eua praedito ?
i
, e
Qm d si advcrsariortim quispiam ad haec respon- ' *

dcal : Eiiam cx saoctorum Pairum numero quos- \ , '
dain nominatiin Nysseimm aliirmarc, carnem Do- ,
n ini non amplius subjectam esse proprietalibus ,
hiimanis, noverit impeiitus et rudis sectarius, , ' ,
eanctos Palrcs uon eodcui sensu, quo ipsi sulent, ,
bujusniodi loqueiidi formulas usurpasse. Sed longe
diverso. Liiilio enim condilus est houio a Deo cor- \
mplioiiis experg et immonaNs : al per pcecalum , , \
rflfcius esl corruplilulis, morlalis, materia; con- , ^, \ , \ , \
crelioni ac mulationi, inleritui, variisque erucia- , \ , , .
l i i u s , Irisliliae, laboribus, lacrymis somnoque ,
ubnoxtus. Divinnm igitiir Yerbum caro facltim, , ,
assuniplam 106
massam nostram emundavii et : \ . "'
liberavil ab onniibus incommodis et calamilalibus,
,
qu;c ei per peccalum obligerant. Quando igilur
, . ,
nudis doctorcm asencntem Chrisii carnem non
\ *
conslaro amplius ptoprielalibus carnis, sic accipe:
buinanam illam naiuram a Christo assumptain,

non auipuus subjacero illis molcsliis, qux corpori
nosiro ex peccalo evenerunt : sed per uniunf.m
\ , \
cura diviuilale, el pcr refturreciionem posl triduiim
\ .
faciam, sai:clisiraum Cbrisli corpus iu melius
\ , , 0, comiuutaluoi ac reiormatura esse; nequc jam
. *
ptioribus corporis condillonibus et affcciionibus
, , \
snbdi. Non toiim amplius eet moriii c l corrupiionis
, ,
capax, non mulalionii, nou laboi is ac naolesliarum,
, 0 , ,
iieque egeititis, sed transmuiaiuip est ex mortali , ,
tale in immorulilalem, ex corruptione in incor, \
ruptioncm; et maieriale eva&it iromateriale; car
uale, fpiriiuale; paiibile, iropalibile; fluxilo, omuis
,,,
fltixus e x p m ; fanii obiioxium , eupra omnem
, , ,
fainem; aqueura, abtqtie aqua; egenum, uuilius
,
indigiim ;
spi*um , ienue et subiile; leroporaiium, aHernum; non
tamen incircumscriptum;
non cxpcrt flgurx, non immobile, iion i n u c l i l o , non inaspccubile, non increatum, non absque
principio. H c enim tolius diviiiiUli* proprielatee unU
Igilur sancli Patres pie ei oribodoxe Clirisii

corpus illis proprietalibus carere Iradunt, quaa ex
pecca exilUerunl, non illis, quas iniiio crealionis
Mue babuil Adaious a Deo condilu*. Sic nimiruai
tanclorum Palrum dicU accipi debeni. Quautuui
igilur iieri poterai, el corporis naiura icrebal, mutaivm est ex bypostatica cum divinitale unione, ut
, e
Zacliar. xn, 10.
l.uc. \w\
0.
10
Jo;:n

,
* .
\
. " * \ -
xx, H se;q.
TLffDUX.
214
, ' - uniUtem personse disceremus. In quorumdam Yero

,
communionem non esl admissum, m diversilntem
*
naiurae inde cognosceremus. Quapropier licei i n ,
circumscriplo Deo Verbo sit unila caro; non tamea
. \ , \ - incircumscripla evasil; nequc aeterna, quaniumvis
,
cum aeterno jugaia : neque inaspectabilis, eliamsi
, , \
inaspecUbilem, quasi intus circumferat, neqwo
, , \
figurae expers, quanquam in flguras experte sub, , \ eisteniiam acceperil; neque increaia, licel increali
, , \
beneficio inter crealuras numeretut, buncque iudi , \ \ulse iu se coulineal. Quod si ad nuda Scriptura)
. \
el dociorura verba allend <s, absque ulla disquisi; \ ,
lione el exaroiHP, in mullas ei pernicio>as absur " , \ diiates incidas oportet. E l boc coufesiim ex allalo
;
sapienUssiini Gregorii lestimonio plauuiu facam.
fwnffAaobife. 6; ^
^
^
^

niiaiis pelago <;oromistm csse. At claram esl
. , , \ ,
ojnnetn girttara in mare injeciain cvaneacere, et
\ .
desmere esse, neque ampltus sub lacluw cadere.

Si igilur corpus Domini per unionem, cuni divini, , \ ,
laiis quasi immenso marl, inaspcctabile effectmu
\ ,
est; naiura atiiem sua 107 diviniuiis pelagus,ncc
\ \
sub aspectum, nec sub tactuni venit; oninis igilur
, ' ;
Cbristi in lerris converâiio ct aclio nibii aliud
,
fuerk, qiiaui phamasia qaoedam, cl inanis per. ,
euasio, ab orlu ex Virginis tilero, et deincops usque

ad ascensionein in coeOs. Divinus ergo Gregoiiiu
\ ,
montionem fecit pclagi, et accti, non ui res ipsas

confuuderel, sed ul exemplo aliquo lenuitatcm c i
.
C par?ilaletn natune noetra^ cum intinito ct incom \ \
prebento illo divinil ais pclago comparab* demoii ,
slraret. Neqoe coim oredibile csl ci:m confnsionem
^ ;
et abolitionem naturarum ki Chrisio introdiicere
\ ; >
voluisse, qui b^c adfersas Eunominm scribit.
, ,
Quspnaro Christi natura in passione colapbis CJI! \, *
dilur?
Et quab ab anemo gloritlcalur! > Planuni
, \ .
porro esr, quid sibi voluerit iste Paiei, licet nulla
, \ ,
aciedat int^rpretatio: nempe tnjurias illas redun , dasse In servam, in quo Dominus habitabat; glo \
riaro vero et bonorem in Dominnm, quem servus
; " ,
circumdabat. Gum haec rioclor asserat, carnenique

ervum, aut formatn s e n i appellarii, qua Undeiu raiione dkere poluit, carnem evanuisse el commistam fuisse iiniar gtuue in vasio pelago ? Itaque non ad confusio:iern, eed ad lumraam unioiicin
deilarandaio cxemplum ejus speclal.
.
, , \
, \ 6
, , \ , \
, \
. \ , ; , \ ,
,
* , ,
. "
'/ $; ,
1 1
HiRETICGS. Saocli Patres bujusmodi vocibus

usi suut, non ot cartn Christi itegarent; sed ut
ostendereiit i d , quo excellentius eit prae\a<uisse;
alleromqwe, qwod minusesi prsesiaiie, Dcitate *ua
donasae. Unde etiaoi aposlolicui Pater Dioiiysihis
Areopagita a i i : c Omnia bumana, qua: ex iiatura
profluont, neque digna, quae repudientur , et>sc ia
Ghristo supra naiuram , non secuudum utluram >
Nam in Tbeologicis tuis iniliamenlis, quasi ex
sanctissimi Hierothei persona ita de Cbristo scribH:
cOmnium roirabilium miriAcissimiim est, cum In
b i s , quie nobii tunt Baluraha, eupra nalnram
fni^so; ei I n b i s , quae sunl efcundum fiubsianuaiu
S. A N A S T A S I l SLNALTiE
515
*upra subsiamtam , la ut in omnibus noslris, el

ex nostris acceperat, supta nos f xecWerct. f
Qnare lilem Paler in Epist. ad Gaimrt a i t : f ObriAtuTU non secundum bominem aciiones hutfianas et
lumana egisse.
OUTHODOXUS. In omnibus quidem divin Scriptura locis indtget homo revereniia et limore Dei,
maxime vero, ubi sermo est dc Deo. Et baereuri
qutdem similcs sunt monoeulis; qtumfam etiim Pa*
irum dicta inleJligunl, alia vero pratereuni. Nam
Paicr iste, qui dixeral, Gbrislum omnia itostra eupra nos babuisse, in capite de unione el discretione
cliani asscrueral: Ohristum ex Virginis sangulne
incajnalirm esse : quod rudtbus ac indocli* admodum crasse dictum videlur, quasi apud altos Patres
prorsus itiauditum. Par igitur erat, ut omnia bujus Pairis vcrba reverenler 108
reciiarenlur. Si
onim Christus prorsus nihil naliiralium secundum
nos eimibladine quadam baboit, sed omnia stipra
H 0 9 , mentitur ergo Paulus
, eain aii factum
ex semine David secnndum cacnem absque semine,
et, c cnm pueris communicasse carni c l aangutni *, e l , t teniatum per otimia pro simililudine
absque pecealo * \
4 1
216
6
\ , '
. >
nalurales exercuisse; sed supra horoinem omnia
. \
, \ ,
,
f \ . ''
, ,
. ,
' ,
, \
, *
(5, \
, '
. ,
.
* ,
1
' , ,

, \ c \ , \ c
' ;.
Scliolium. Gitni igiiur pueri commuiiicaveriiil car. \
ui, el sanguini, videro niihi videor, umlenam Oio- \ , ,
nysius PauJi discipulus hane loquendi formulam
, .
accppirii.
,
Si crgo Christus faclua esl bomo in &imilitudrnem
bomuuim bccuudum nos, seqnilur non oimiia , qiuc * '
, .
in nobis sunf, supra nos ipso fnisse. Et siomnia
, , *
noslra experius est, eiceplo solo peccala, t i l Paulus
, ,
aiTlrmat; sique, quoad bumana, noti seciindum
boiuinem , sed supra bommem eral; quo pacto ;
as*erit eum ejusdem esse nobiscum substaiuiae \
quod ad humanitaiem allinel? Nara esse ejusdem ) .

subsianii nihil aliud est, quam in iisdem naluralibus proprielalibus invariabilis convenienlia. Ergo , \ ,
, c ,
minime negare voluil Diony&ius, corpus Cbrisli
, \
cjusdem nobiscum esse aubsuniiaB, ut arbitraulur
bxretici, quando d i x i i : f Omnia , quae natura no- ., > * , *
, \ *
bis insunt, csse in Cbrisio supra naturam ; el Chri
^tum secundum hominem humana non agere; scd
, \ > * \
boc ideo afBrmavit, quia corpus illud non erai ex
, \ ,
&emine sed ex divino Verbo, cumque Verbo divino
,
nyposi&tice, cliam in utero matrisv humana iioitra
, \ tv
animae et corporis roasea subeistebat, et quidem
v
perfecia; el de caUero cum De# tubeislens divinum D . "

quiddam perdivinilalis pArticipaiWneiD evaeii. Quo , \ , ,
fu ul humaua non babuerit nude, bonuiium i n - \
ttar; sed Dei eimul et hominum raore, llieandrice
quidcm boc est, divino simul ac bumano niodo, , \ '
,
l indivulse in una eingiilari Cbrisii persona enbf i s l C R l i a ; ai mhilominus ulriuequo naturae proprie- \
1.1 m incoufusam consenantia; qua^ manifeslo - \ , ^
. *. ;
dicio snl, Cbrislum in eua incarnaiione, nonnulla
v
9 1
. , 5.
Uebr. i i 14.
f
s f
Hrbr. , i .
2iS-
VLCDUX.
iv , \ ex iis quae natura uobis insunt,' nec detrectari aut

,
repudtari queunt, egissc supra bominem; qusedam
\
vero secundum Iiominem el v.x naiurac nostne com
muni pra?scripto : quaedam vero noslrarum reruro
* \
abjeclitis et conbiinplius pcregit, ut b&reticorum
,
ora <>bluraret. Nam quod iu cnice spccics ejus i n \
bonora esl visa, c l t dcficicns snper filios liomi \ \
ntim , ut Isaias ail " : quodqtie angelus ipsuni
, * , \ , \
couforlans apparuit " ; el pra? dolore. cruriQxionis
\ ,
spontc anto laiioncs aniinam efllavii , vibicesqne
/ , , * , ,
et signa vulnerum in immorlali quoque corporo
\ ,
m o n s i r a v i l : ci in vili bortulani figura 109 sese
, , ,
ostemlii " , cuin jam imroortali el spiriltiali cor, \ , \
pore predilus essel; quodque quadragima dies
,
cum morlalibus versari, manducare et biberc
. luil , post resurrectionem natura illa Dominici
, \
corporis divina, nullius indiga , spiritualis el ini * . niorlalis, id revera egeslatis cujusdam et demis , , sionis, et viliiaiis et bumilitalU sanclissimo illi
, - corpori mquaquam convenieulis argumenlum est.
. ,
II.TC enim oinnia non erant supra bominem, sed
, \ , \ poiius indigenliae, cui natura noslra subjacet, i n . \
dicia. Nullus enim bomiuuro in resurrectione a
,
niorluis excilalus ampliiu comedit, ac bibit, aut
* .
esu piscium assaionim, aut favi mcllis opus babel.
Nullus neque ex injuslorum numero resurgit vibicibus, cicalricibus el signis vuluerum iu corpore
adbuc lnsigailus. Nullus juslorum in simplicissima borlulani frpccie lYsmgit; quia tunc ju&li fulgebanl sicut sol.
, Q
Si objiciat baereticus : Cliristum h c omnia fe , * cisse per dispensationem , ut discipulos in fide
corroboraret, neque pro lege haberi debere: ego
, ,
confesuin occurram; Chrislum etiam pcr dispen , , *
- salioncm de cado descendisse, cl iucarnaiutu csse;
. . non ergo amplius ccnsealur vera ejus, qnae per
, \ - dispeusalioncm conhgii. jncarnalio. Hoc eniin commcnlum primus excogilavii Manes. Nam voobulum
.
mconomice , scu per dispensationem loco cjus, quod esl phantastice , perque meram solanupe imaginaiionem et ficUonem, invenil Manes.
. , \
Cum ilaque demonslratum sit Cbiistum, licet
' , verus Deus essct, quasdam acliones, cliam vilio , res, quam pro naturx noslra? cenditione, obiisse,
, * necesse est ul jam dicamus qtiaeiiam egeril, eliam
, secundum similiiudinein noslram , cl ex prajecripto
, , , n a l u r a B noslra? : quseque supra homtnem, el supra
naturam , tanquam Deus et ronditor naltira opei \ , ralus fueril, fincs et lcgcs, el ordinein bumanso n a , , *
lur:e >:, et subsislciitia? iransgressus. Igilur
\ .
ei sciniue in ulero sacra $ qnod absqne inalcria
lUsimae Virgiuis bomo faclus est, id supra nos
, ,
e&t, ct soli virtuli divinae ascribcndum. A l quoil
.
novcm mensium bcremenlu infans csl adaticius,
\ \
Yirginisqiie ulcrus inlumuit, boc nubis et iosti-;
, * , t
>T
Isa.
LIII,
2.
Lnc. xxn, 43.
**
Joan. xix, 2-.
NOTiE.
(52) Exlrmsccus aprincipio aciivo submiimt:ta.
Joa:i. xx, 24 seqq.
ihid. 15.
99
Xci.
S. ANASTASII SINAITJI
22
ntHtirw consentaneum c s l ; quia nimirum operalio \ \ . &

natiiralis osl el oommuuis tam uleruro, quam partum augere solit:. Rursus incorruptum servare post parlum virginitatis signaculum , id divinilatis , , , * , *
opus est, longe vires nosiras cxcedcns. A l vero ex
,
ulero egtedi, el ab illo srjungi. id ad similitudincm
nostram Chrislus fe;:il, verc infans facius, el uatus, , * *, \ .

et ui Dtus caniem indulus. H O Qapropter staliin
Virginea ubora Mipra naturam lacle complevil. A c - ^,
curritad ubcra, iiifantium instar, vagicns secundiim
logem iufantilis natuiae nostrae : secundnm simili- , *
tudinem nostram inviolabilero carnis circumcisio- \
.
nem et abjeclioncm passus est.
Si enim exisiimaiis Paulum vere de Cbrtsto
, ,
aftirmassr, cuin noslra omuia omnimodo expertum
,
essc, excepio peccato ; plane opoilet ul per om- & , , ,
nia iio*tra quasi traqsierii : ul onniia Unquam
Deus prr uiiionem divinilate donarel ac sancliiica- \ .
ret. haquc cuin ex sunima iila uuione Clirislus , Deiis iiicariialus essel, eponle sua seipsum humi- , , *
!ia?il, scque mnndo palefecil per oronia ilta humi- *
litatis et abje< iionis argumenla , quae servi formae ,
compi liini, sic lamen , u l a gloria Dei nequaquain . *
, *
cxriderel. Sponte ad simililudinem nosiram novem
mcnsiuin morain iu utero iraxit. Ad simililudioem .
boininiim parvulus infans in Iucem edilus est. Ad *
simifiludiiiein noslram lac maternoro appetiit, et ,
sponie ubera quacsivit. Ad sifmfiludiueni bominam , ,
pol parlum velm tufans modo infantili, lenello ore
balbutivit. Ad simililudinem noslram paulalim bu . (j . *
mi replare et inanuiluci desinens , per se inecderc, *
vl loqtii edocebalur a matre. More nobis usilaio , , \ ,
capilli, ei ungues procreverunt. More nobis consue- . '
to corpus ejus incremeiilum cepil, circumscriptio- * . '
nemque el crasshieru babuit; neque supra morem , * , *
noarum late, el mole augescere vohiii, ne incar- .
natio ejus sola phanlasia, et inanis iiclio existima- ,
retur. Neque corpus illius peregrino modo, aul inso- , *
lilo formalum est; neque supra hominem membro- . ,
ram ilguram habebal. Nam formam eervi induit
Donrinus : igiiur et corpus servi : et densiiainm
.
s e r v i ; carunculamque corrnptibitem servi, ct spe- * , \
dem servi, spissasque partes servi, et inorialilaieiu , \ ,
servi, et excreliones eervi per oculos, pcr os, per \ , * , \
nares, per sudorem, pcrque duo illa membra, qui- ^ , \ (, ,
bus cibus ei potus egerunlur. Neqtic enim ntilli mo ' , *
lestiae obnoxium , aut corniptionis nescium corpus
. * itiduit. quale crat hominis anle lapsum. Nam id
, .
q.iod molcstia? nulli subjacebat, inleritus el moiiis
, * , *
. . *
expers, niiila medicina egebat. Igilur aegram et
, , p,
male babttam accepiamque carnem meam assunipsil
, , , ,
Verbum , corruulibiiem videlket, fluxilem , den, , ,
eam, indigaio, moctalem , passibilein, faini, sili el
.
laboribus cxpositam, ut ab bis oinnibus iliain liberaret.

Qu!><:irca desine pravis inlcrprciationibus Pa . , ,
trum, et Dionysii dicla pervcrlcro. Nain si, ul (u
' ,
baereiice credis, nibil eorutn, quae nobis a natura
* ,
insum, 111 babutl aut egii Cbristus, manifcstum
VliE DUX.
23
, , reliuquitur , divcrsrc a noiiis secunrtum carueci

, eub&tanlbe fuisse: ncqne corpus ejus fuisse cjue
dem figiirs cuin corporbus aliis ; ncqtie in aiiliam,
* , , ; neqiie incmnenlum ct profectiim ; ncqne virginei
, , nleri lumorem, ncquc lcmpus ; q'ihi ncquo vcro
, ,
fugit; noque iiifaiiliitm insiar crcvil, eqm alionim

quidpiam quae iu nalun noslra a Doo rffecia siint,
. , . ,
( l rrpudiari uon pussum, aul cgit, aul babuil- Qno

ni neque somnus ojus fuerit verus eomnus;
,
nequc niors vera mors; neque vutneralio ejus vera
iilneratio ; neqne scparalio anima? ex illibalo cor ; ; poir, vera separalio ; neqne cmu membra ejue di , , screta ct dilacerata sunt, laiusque apertum, vcre
. * dissecta ac difacema sunt, vereque latus apcrtum.
\ , '
Si enim omnia nostra suslinuit ac egil supra nng,
, ^ nilifl igilur penitus in illo secundum nalurse prae, , , , scripium iuerat: non corpus, non flgtira, iion
, . '
mombrom, non somnus, non forma, non annorum
! , \ .
numerus, non viia, non moiio, non ciretiniscriplio
- corporis, noti mors. A l non iia sacrae Liltcr. Nou
, ,
ifa Paiibis docel., Nam in omnibtts epislolis jus
, ,
invenies eum no&tram quidem moriem uomiuare
, []. \ doriNiiioiicm; mortcm vero Clirisli non doriniiio , ; ,
nem, sed proprie rooriem. N.im de nobis sic lu*., * . > \ quitiir: Nobinius VOH ignorare fratres de dor * \, mienlibu* . E l : t Non omnes dormiemus .
. * . \
: Non pracvenienms *os, qni dorinierunl **.
, , \ E l biijus gcneiis compbira. At de Ctirislo ait :
\ - Muiiuus est secmidum Scripluras
E l : Mor , \
amiumiainiis
: Motlilicalusquiilen

rarnc
divei-sisque locis mortcm oslrani siiu*
,
pliciler dormilioncin noiuioal, ul signilicei, rom , iiiiineni omuiinn quasi ex somno, resurreciiouem :
Cbiisli
excessum, rlom npptdtal, ut baere . ticos pudtfaciai, qii mcariialmiipm Cbnsli, el
, ' , qua? humaniiatis suul, pbaulaftia? duntaxal, et P X ; *
lenia? sp<xiei ascr bebant. Hoc auiein non proiulit
/ Paulus, scd Cbrislus, qui iu Paulo liabitabal. lpse
\ etiam obiliim suuna propriam suam nioricm uoiui, . '
navit, qui incarnationis mysicrio post lesvrroflio* * , ' ' nein quo([ue fidem per esum et < lavorum signa
* conciliare roiialus osl, ut anlâ dicluiu. Si igitnr
/.> \ , ; ,
tmstra in Chri-lo non sobun moro nosuo , eed vi
^ iuicrdum iilius ol abjccliiis,
pro more no , * *
gtro, eluces<
lucescunl, volcnle Chri^lo, p^rque dispcn, ;
satiouîn ; qua ralione nsscvems, cuiu uibil omtiiuo
. , 4 ; cx buiiiaiiis &<(uiidum naiurx lcgcni inlcrris egisse?
, :,
E l si quid de boc accaratius dicendum eril, dicemus el nos, Imilali divimmi Cyrilliim, ciijus sttnt
.
, \ ;, b.ec : f Vocmn, qna3 dc Salvalore euui.tiaulur,
* , * - alias quidem comprtcre Dco; alias bomiiu : alias
;, > * & * vero esse quasi medias. Igilur si Cbrisliis loqiii^ s
loqMilurqtie ul bomo; ei si ;
* , lur 112
quiiur, ui ulraquo nattli a ronsiaiis , boc csi,
,
Ihcandi ice, plancseijniiur ouuiia isia csse res quas" , .
dam, el operationes ipî conscmaiicas. alia
: , \ quideni facicbat secuudiiui diviniiatcru ; alia secuu *' ;. \ ; *
r
% l
l c m
V < T O
u t
1 Tli^s*. , .
1 i c i r . , 18.
^ l C o r . xv,
51.
" I Tbcss
M Cr. xv,
"1-Cor. x i , . 6 .
223
S. ANASTASH SINAiT^S
2S4
dum bunvanitalem : atia communiter secundiun ,

lelam pi-rsona; ralionem. Dico aulem divinitalem
,
esse a carne inseparabilem ; et bumaniutem a ,
divinitatc indivisain. Quas cum ita sese habeant,
*
quomodo Timoiheus, propugnalor vesler Leonis , \ ; ,
epislirlam veliicans suo in libro a i l : Sola divi- , , \ , , \
, \
nilas cst nalura Cbrisli, eliatnsi incarnaia sil.
, \, \ ,
Diciie nobis, sapientissimi, quomodo unain in
Gbristo naluram coiistiitialis, ct banc divinam ? , ,
\ , , ;
Kstne haec una, veneranda, sancia el adoranda
naltira, quam coufilemini divinam in Gbrislo lilio ,
Dei, perfecla, itilegra, indeliciens post unionem , \ \, \,
omni lemporc et loco tn oiunibus, quae Gbrislus ,
fecil, an non? Au ba?c Severiani el Gaianiia? con- \ , \ ,
cordiler respondent: < Ulique : pcrfecta esi, et , , , indeiioiens ei indivisibilis post unionem nalura ^ , . , \
Gbristi in omni lempore, loco, rebusque universis :
, .
omnis pariiiionis, aut seclionis, aul irominulionis, aui divisionis prorsus expers. Ujius enim Gbrislus
esl, t una cjus nalura, non duse. *
.
Scholium. Sic el vos inlerrogaie ipsos ad prae(
scriptiirn inodum, Jacobilas quidem de jialura
\
Harmasiias vero de operalione tbeandrica.
', .
' . \ Kesponsio noslra ad illos. In confesso esl apud
\, \ , \
emnes; si Cbrtetus una dtinlaxai nalura conslat,
eaque non eet alia, quam divinitas, iieri non posse ,
ut aul iinminulionein, aut defeciionein, aut sub- , , , ,
iractioneni, aul disjunclionem, aut decremeolum, , .
\, \ , \ ,
ant complemcnium subeat. Diviua enim nalura
semper, ct in omnem perpeluilatem eodcm modo \ , ,
sese babei, neque decessionis, neque accessionis , ' \ ,
, , \ , , \ , \
ullius capax ; qtiia omni lempore ei loco, et in
omiii re sibi siinilis, iniegra el indeficiens perse- . , \ veral. Si crgo iroa esl naltira Cbrisli et operalio, C , \ , ,
ei itla divina, omuino oporiel ul Gbrislus in umni \ , ,
loco eodcro modo afledus appareal, absque ullo ; . , , \
dt fectu ei indigtuuia. Adesto ergo, baerilice, el ad \
qnalwor ioca passibus a*quis roe subsequere, sub . , passiouig .Ghristi lempus. E l primum quidem a l . ,
epulcrum, in quo exanirais jacuil. Deindp a sepul- \ . \
cro dcsceude ad inferos. Ab inferts lendanuis ad . \
paradisum. Hedux ex paradiso pnesentem te sislc , ),

xtra sepulcrum in borlo, ubi Hlum specie liortuâni Maria Magdalena v i d i t . Si eniin Glirisliis . \ ,
sola divinilaie conslat, ul ais, bacc aileui oigni , , \, \
. \
loco sibi similis, ct absque omiii defecm pcrslat,
esl enim iudeiiciens 113
divinitas; quomoilo .
igiiwr CbrisUis in scpulcro iudeficiens pennansil, ,
s.parau ab ipso anima raiionis participe? qnan- ; do d i t i l : 4 Palcr, in inanus luas cammendo spiii- , ,
tu:n iuiMiin* . iKbceudarous eliara in iufernu:n, /. .
ibiqoe Gbri^lum coniemplemar, quoroodo carcerem /, ,, \
ilhmi spoliet. Inlerrogemus Adamum, inlerrog.i- , ,
^ ,
mus corpora, et ora sanctoruin, qui resurrexcrunt,
i i l nobis dicanl, qua specie Ghristum apud ioieros , , \ ;; ;
aspexerinl ? quo corpore, qua nalura, qua fonna
; ^
vcncrit, c i desceuderitad subicrraneos illos sp^cus
1
ve
* Joan. >, 15.
V7
Luc. xxui, 46.
SS5
VIA DUX.
J26
! $$ ; " Quomodo iu abyssi vesligiin ambulaveril ? Cuju*

; ,
n a t u r formidine porlae morlis sim reclus? Quam
. (
speciem orci janilores iirtuiii exhorruerini ? Num
; .
divinam naturam solain viderunl ? Apage, Deuin
, \ .
enim nemo vidit tmqtiam". Quid ergo? Num car , ,
nem Christi viderunl? Nequaquam. Divijia cmru
. \ , %
raiO jacebal in sepulcro exanimis el iuunobilis. Ita ,
que Cbrisiura in ciuce vidimus. l ul propbeia

ait, neque speciem, iieque decorem habet"; s*d
, , species rorporis ejus iuhonora esl, ei dcliciens
. & , \
pr&ler filios bomitium. Vidimus illum eliam in se~
, , , ,
pulcro, et non babebat aniiuam, aul spiritiim bo , ,
minis. Vidimus Ulum iu iuierno, el non babrbat
.
corpus, neque sanguiuem, neque ossa, neque den , \ ,
sitalem, neque llum ex matcriei comcreiione ccii
, . - flalam formam, *ed SOlam animatn rationalem d i , Yinam, ab omni corpore sejunciam. In paradiso
\ , vidimtie itlirm com fotrone, et nec animatm, ncc
, , . corpns habebal, sed fola divmitaie ubique presenle
^
aderat. Aderal lalroni, qttemfidmodum antea iufer, , , no bsqtte blla oorporis niole; aderai ul Deus, eo,
, \ , \ , \ , quem ipae solus intelligit modo, visug a se ipao,
, \
el tainen invisibilis permanens. KUIMJS posl iridua .
nam sepuliuram vidimus Cbristiim resurrexisse ,
ei ad seipsinn, ut Gregoriits dicit, revertisse : iterumque corpus, el animani, el inentcin, el Deura
simul efese; et Marl* in borto primtnn apparuisae.

His hunc m tnodum a Cbrislo aciis, ac peractis,
\ , (\, adsinl bterelici, qui blaleraut Chrislum esse unam
, , \ naturam, el hane fioh aliatn, quam divitiam, au . \ - dianiqtie JaCObum apostolura denalura divina dicen \ \ , ^ tera : c Non esse aptid Deum transmulalionem
Si ergo ntilla penilus mulaii in natura divina k> ,
cum habet, ulpute qua semper ii eadem, sibique
par, et iudeficiens, Axaquc, ac etabilis perfeclio,
, , \ , \
, \ , , , cedo, cuinam naiura has tanus vicisstludiiW
\ - niutaiione ImmulalHliter nscribemus ? Defeclns,
, , , iiiquam, illos, ei hittlauraliones, erjunclioiies, ci re , , paratfones, separaiiouefn anhnie a corpoiv; longiiiquam H 4 secessionem SHI inferos, rediliitnque
, $ , ad proprium divinumque sunm corpus. < Tu es
. 2 , , > ipse Bex meus, et Deus meus , > clamai de beo
Yerbo Propbeta. Sicul ct ipstnii Verbum diviuum
\ . " \
' \, c ", , teslamr: < Videte, videie, quouiam ego smn, c l
non m u t o r " . liaque si natura Inunana Verbo by , .
^ , \ 0 * - postatice uniia, in Verbi divini proprieiaies irane91
D muiata
, ;
, \ ^;
] ;
kaV ^ ,
,
; tva "
, \, f ^ , %\ ' ^ , \
3
,
, \ ^., \ w
Joan. i , 48.
* Isa. LIII, 2.
Jac. 1, 17.
concessil : quomodo
in
crnce noii
liabui
speciem, n e q u e decorem ! <iuomodo in sepulcro

corpus HBperferiiiin erat, oi aniraa rali<fiis capace
destiuilum ? Quomodo apnd infcro^ anima proprio
corpore earuil? In paradiso aulem, ip$o passionig
die aderal ialroni; ibi et corpore carcbat, el anlma, ut quaB apud rnferos versaretur. E l ul breviler
omnia cempleeur, si nobis fcereiict demonclrarint,
Chrisliiui omni niodo esee inJefidenlei, ipsoqne
die rassionis fuisse una corn corpore el anima in
êpUicro, in inremo el in paradiso, tum evidentrr
eluccscei unam csse in Cbrislo naluram et opcraPsal. XLIII, O.
1 4
Malach. m, 6.
S2?
S. ANASTASII SINAITA
2tt
linntM, non duas, quandoquidem neeesee esl, ul

jam antea aflirmantni, naliiram ClirL-li omni loco,
lempore, ct in oinni re defeclus experlcm pcrstarc.
Uuibus eadem iisdem verbis oggeram, si C l i r i slus esl una naltira, el ba;c divina, quotam parlem
eui rcliquil qiian io iu sepulcro morlua jacuil? E l
&i omuifio fieri polest, ui aliquid de divina nalura
decedal, quoia pars erit ejus anima ? quula corpus?
Si enim Cln islus esl mia nalura, oporlet ul leriia
ejus pars sil Verbum ; et lerlia, corpu ; elaba lerlia, aiiima. Quapropier ut bujusmodi imposluras
iraudrsque ac peruiciosas decipulas veîas cvilcmus; nrque vobisctim l o l , ei lantas iiumulabiles
muialioncs, el invariabiles varialiones, ai iitiones,
decessiones, transilioues, profeclus, figuias, incremenla el vicis*itudiiies iii Cbrislo bomme constiluanius; ipsamque divinam Verbi naiuram ab
oinni prorsus niulalione, varialionc, alteralione el
inieriiu liberam demoiistremus; ipsaur* iiiden Cbri8li liuiiianilatem appeUantus naioram, geu verilatem: ncqwe o l H pacto blaspbeinam Severi et T i nKHbei vocem admtiiimus , diceniium solam divinilaleiu esse naiuram Chrisii.
, \ , , \
,
.
*
\ , \ ,
, ;
, ' ; ;
,
\ , \ , \
.
;, \
,
, , \
, \ , \ , \
, \ , , \
, \ * \ >
, \ , \
,
, \ , >,
, \ ,
, \
\ ,
, .
Quid atnplius objiciunt nobis gravissimi islt ha*
relicornm rbeiores ac palroni ? Aiiint: t Si Clirislus ; ,
non crat divinttas, qnomodo epulum ejue caeco \ , mediciuain f c c i i " ? Quomodo lacrymae ejus Laza- ;
m m excitarunL"? Quomodo cum Samaritana mu- ; \
liere colluquens , siiiensque non bibil ? Quo- C ;
modo posi quidraginta dierum jejunium esuriens , ; ' mauducavil**? sed neque dormiisse, nisi semel
, ,
in navi, Iegitnu6",sed neque cx Evangelio constat , , .
eum, eors ferebal, bibisse. Qu omnia argu , \
menlo H 5 sttnt, carnem Christi divinam evasisse,
, \ ^ .
neque amplius bumanis proprietalibus subjectam
\ .
iuisse. Quarnobrem una lantnm Cbristus estnalura
.
Responsio oribodoxi. Non abs re eril vobiu occi , *Q , \ ,
nere illud : slulli et lardi corde ad credendumiis,
qua locuii sunl apostoli etprophela. Cumenimos- \ ,.
\ . , ,
tcndere velilisCbiistum lolum niliil aliud esse quam
dlvimtalem; in ipsam divinitatem, inslar Manicbaeo-
rum ei Arianorum, injuriosi et conlumeliosi eslis; \ \ *
\ quiaillam passionibusel mulalionibus, more creatarum rcrnm , subjicilis. Cerl^ tivinus et sapienlissi- ^ . \ ,
miib inler doclorcs Moliio in lerlio de Incarnalione
, sermone gravilcr invebilur in illos iuterpreics, qui
comprobare nilutilur ex faclis Cliristi posl bapli ,
emum verkaiem corporis et nnima*, ilemque naiu, , \
ralium, et omnts peccaii experuum operatiomim
fjus, faniis, inqitam, silis, sonini, laboris, lacryma- , ,
rnm, spuli, sudoris, excretionis pcr nares, cgestio- , , , , ,
nifique corrupti, el naturaliler ct)ncocii cibi ac (, \ , \
\
ins': ncque borum duntaxat, sed et eororo quap. ani . , \
inse noslra?a natura inessc solent: boc csi, tristi \ ,
lia;, mcnrotie c l dejectkmis. Kam conlra liarcioR O I I
* Juan. i f , .
Ua:c. iv, 50-39.
e i
Joa!. x i , 53 seqq.
Joan, , 7 soqq.
Mattb. iv, i srqq.
MaUb. , r3-27;
DUX.
230
' *, \ , \ . nem disputans sic ait coelesti cognitione exccllens

\ Meliio : negabat enim eiiam Marcion, sicui Seve. \ ,
rus et Gajanus, d i v i n a m GbrUii incarnat oncm,
, . - iisdem lestimoniis Evangelii advorsus Mcliionem
, \ - usus, quibus nunc isii Marcionis Pontici discipiifi
, - adversus nos ulunltir. Cui valde siile ei oppoi tuue
. - respondil MeJilo in hiiuc tuoiiiiin. Non r s s nrc<*s * c sariura bis, quns raiio nou fugit, ex aciionibtis Ci.-riI , sti posl baplismum aj4nien\ ei denionsliarc aiti , t^ \
mai elcoiporis rjus, <*t bumana? iialuia? nobiscmn
; convenieulis veiilaiem, cl ab omui ficiiouc m n o ' . tiunein. Nain quae posl bapli*mum a Cbrislo gcsia
, \, , sunt, inquilMelilo, iuaxime miracuta, lateniem tjus
, \ divitiiialem p o l i s M m u m niumlo compnibabaui c i
\ . conflriiiabairl : cuin eiiim idem Deus simul t l b o u i o
\ , * peifccius esset, diias naturas suas nobis patcfW-il;
* (tiviuilaiem qtiidem pcr miracuta trieiihio iJlo post
, baplisniuin palraia : buiiianilalem vcro siiam i r i * , giuta illis annis bapiismum anlfgressis, quibus
. carnis viliias tegebal cl abscondebat ilivuiilalis
, signa, tauicisi revera Deus es&el eempilernus.
,
.
Scholium. Observa, falsa et supposililia esse, qua?
. , \
. vocanlur puerilia CIn isti miracula ; noque eniin
apene, Iuce palain miraculiim edidii in lerra , nl
, dicil Evangflium, anle miraculum illutl iu Caua Ga $ lilaea?, ubi aqtiam in viimm niuiavii : sed loios
illos Irighita aunos, exemplo el more noslro iraus .
, * Q misU, exceplo solo peccalo, ul lestaiur Paulus ;
quanquam \\Q veius Deus essel, el anle, et posl
, \ ,
* , , as&umpiam catucm.
\ , .
Si igiiur Chrislue probavil otnnia, et tentalus est
,
per
oninia, quae nobis acciilimi, tiiginla illis annis;
\ ,
, , - noverinl lia?relici,eum ex saiidissin.a Virgiue, quasi
\ , Dcum spoiite *ua naluin , simul lamen u( bomi nem, infamium insiar, flcbili voce illacrymasse;
. \ , \ neque hoc lantum Umpore ; sed loio illo iitfaiilia;
, , anno, biennio ct iriennio, Jesum tentalum per om , 6 nia ad s i m i l i i u d i D e m uostram, inlinilits flevisse,
, , ialuralem(|uc ei iiifaulileiu ploralum edidisse ; in \ . finilies esurivisse el s i L i v i s s c , comedisse el bibisse,
spontc sua niore iiifaiiiiiim c&urteniiuiii, îlicnliuin,
, \ , , \ .
, ^ mauducanliuiij el bibcniium : iniiniiies souinum naturalem, et ab omui reprebensione alieiuim ccpisse,
\ , , \ .
\ . infinilies exspuisse, perque nares, 4 os cxcrevi^se,
, \ ^ , ul corporis ualuiain fluxilem demonslrarel. Inlini , \ . lies faiigalum esse, quippe qui voluntarie subjo , \ clus fucril, el in eervi forma propriis parenlibus
, . sei vicrit, ul Lucas dicil " ; intinilies moleslias pei \ \ lulisse, el Irislaiuio esse, ul iufanleiii, absque i a \ . men mrbidis niolibus et peccato : nani Gbrisli cor , pus a peccaio iiumuni eral; non laiucn a c o p o r c
, ' neceesilalibus qnemadmodurn dorci Joannes Gbrysoslomus ia cxposilione super MaUbxum. Si eiiim
" .
uaiorales et indclractubildi naiura; uosirse iutbecit*

;
Joao.
1 aeqq.
Bebr. i t , 15.
Lu. n, M .
K l
23*
; liiaies el indigentias repudiasftet, et assumere re- \ , & .

nuisset; ul idein Cbtysoslomus docel : rieque vero , * &
.
[ doclrinac luijus quasi domi suae naioe primus au' ctorPater istefuit; sed tanquam discipulus aPaulo
, \ . 'accepil; quem iu Epislota ad Hebraeos hacc diceniem
\
audiveiat.
*
\ \
Quia crgo pucri comraunicaverunt carni etsan, \ , , guini, el ipsc simililer Chrislus parlicipavil cisdem
,
passiouibus el affeclionibus ' . > Dical haerelicus
,
quxiiam sint isiae infaniium in carne passiones, 6t
, \ ,
afleciiones naturales el indetrellabiles, quarum
, , \ , \ ,
Cbrislus parliceps esse voluit, nisi famos, silis,
\ , somnus, labor, el alia, quae paulo ante commemo; 6
ravimus? Slalim namque subdidil Aposiolns de
Cbrislo : Non enim angelos apprebendit; sed se- ^
, > .
men Abrahae apprebendit. Undc debuil per omnia
frairibus similaW, ul mUericors fierei **. E l pau- " ,
lo posi a d d i l : < Non enim babemus Pontiflcem, qui . > \
^
non possit compali infirmiialibus nostris, lentatutn
vero per omnia pro simibludine absque pecca-
to " . Et quorumnam Ponlifex isle experimenla ce- ' . >
pit ? Manifeslum arbitror, quod imbecillilatum et
; ,
inflrmitaium, quae nobis a nalura insilaesunt, quae- , ' que caluinnia vacam; quas, ut in se susciperet,
. "' volens libensque bumanara naluram induil. Quau,
do igiiur audieris Paulum \\*J
teslificaolem
, \ ,
Cbrislum experieiuiam cepisseomnis imbecillitaiis,
' ,
q u * in nalura nosira Inest, exceplo solo peccato,

non est, quod poslbac succenseas nobis aflirmanti \ bus, Cbrisluui oinnibus iufaiitimn proprielalibus
\ .
el inculpaiis affeclionibus subjacuisse. Eo enim fltie
, ,
pradicia teslimonia adduxi, neqtiaereres, tindecon- \ ,
slelCbrislum omnia quae natura nobis insevit, quae , \ , \
que omni culpa et reprebensione carenl, exper , \
lura esso, absque semine el peccalo, bumana na- ;
tura indutum.
Considera igitnr ipsam eiiam Deiparentem
V * , \
Ifariam, qu.x ex Spiritu sancio absque semine
, \
concepil * , elpcperii**; rpsiun Chrisluro Deum, 11- > ,
lium suum sempcr ac ubique ndminasse usqire ad
, \ ,
ascensionem in coeltim **, quanquam viderel mira- ,
cula diviuiius ab illo patrari, mortuosque excilari.
, , '
Sed com non ignoraret cum iricennali illo teropo ris spaiio ante baplismum, expertum esse omnia, D
raore ac exemplo nostro, ca do cau&a fitiim appel- ' ,
tavil, tamelsi veras Deus essct. Qeod si hxc libi
vicr ,
tiara, gravia, et suprafidemvideniur, cedo, precor, 4 -, , \
ûaraobrem mulicres unguenta ad sepulcrum atiu- , ,
I ;
lerlrtt^Mtam diviniUS, fons omnis fragrantise et
6^5) *
ioiTTiortatU, ntrllis egol urrgoentis, sed id quod ex
inaleria compingttur, et corruplioiii, ac interilui
, '
subjacet; cujus gratia ipsc etiara Nrcodemns bama- \ ^,
nom quiddan cogitans, aloe et myrrha divimira ; v
Hbr.n,i4.
ixn, U
ibid. , 47.
Hebr.iv, 45.
Lnc. ,
HOTiE.
(55) C. . mendose .
Lii. n , T. "* Aet.
' Luo
2)4
VLE DUX.
233
, - Chrish corpus inunxit . Quocirca cum palroni c l

tesles veracissinii nobis illi ipsi suppelaiil qui vide, , ,
runt, et sermonia ininistri fucrunt , el simul
,
cum
Christo incarnato viiam egerunt; Iiis politis,
, .
quani aliis obleiupcremus oporlct. lsti enim an. ,
, \ , liunlianl nobis Jesu ubera sugentis nalivilaient,
lactisquc paslum, et iu praesepio paimum vix exce
deiilis torporis, magni Dci reclinalioncm, qui pu , , ,
fcillus nasci dignatus csl, lacrymas insupcr iufan, , liles, somnum, loquendique impotenliam, c prius , , *
quam puer vocarc nossel palrem vel malrem, ut
,
, \ ' - I s a i a s a i l ; > iLtmpilorum, unguium el menibrorum
pav * incremenlum; quolidianam corporeae figurae ex pressioretn rormalionem ; nervorum, ossium, m a nuuni el pcrium ex imbecillitalc infanlili ad vali~
, \ , \ , \
70
^ diores firmioresque vires progressum el profuctum ;

; dt:nlium, qui lemporis succcssione lieri assolot,
cxorlum; post laclis usum solidioris cibi esuni ;
denique insiilutionem illam, qua ntamuluelus in.
cedere, pedibusque nili didicil.
\ , ,
Si aulem, b&relice, baec audiens indignaris,
, , , quiil agcs, si audias circumcisionem oclavo die a
, \ ,
naiali peraclam
qua cnruis sux parte privalus
\ ; " ,
est? aut capillorum 118 vel unguium cx ipso cna \ - torum diversam abacissioncm ac rcseciionem ? Ju, \ ^ ;
d*is enim capillos londere praccpium erat, non
, , .
nutrire. Caelerum silenlio libens involvam gultas
,
sanguinis, ex lateie Jcsu in lerram delabenles, et
, \ cx carne in Deo subsislente ablatiotiem. Forsaii
, - c neque fidem habes Evangeliis lesianlibus Jesuiu
. "
pfbfecisse sapieulia el selaie " , reliclo siaUi
, , jiifanlili, el ad pnerilein et juVenilcm, cpbebisquo
\ , \
compeiejitcm secuntlum prseiinitas nalura leges
, , \ , ! gradu faclo. Si cnini nou vx pra/scriplo naluralis
, , .
legis omiiia quae in corporo noslro a natura insita
;
sunt, volunlaric anle bapiisma assumpsit, maximo
,
iila qnee respui nequcunl, qua de causa, cum Deus
, , . , essel, nou derepeiUe siimil alque in lucein exslilit,
, ; \ ;
in praesepi loculus esl ? cur uoa siatim ab oriu
\ ;
siw ambulavii? Qua dc causa canfeslim paircmac
/. ;
inalrem nou compellavii? Cur non absque ntora
, ,
denlcs, el pilos, el rcliqua corporis mcmbra per , ;
fccla babuil ? Cur non speciem quamdam buniana
, \ , \
augii.sliorcni el splendidiorem induil ? Nam si hxc
; ^ fecissel, slatim cognovissenl parenles cl niundus
, \ , \
ipbum Deum esse ei non bominem. t si boc cogno , , . \
vissenl, filium nonnominassent.Nequepassi fuis&ent,
,
ul ipsis subderelur ac servirel. Irno si, ui Baianco , les Junior dicii, Cbrislus videri voluil b o r u o Supra
,
bomiueni , cur n o n iu Sion ex omnibus nationibus
, - Judaeos ei Craecos congregavil, ut in Pcntecosle ab
,
i l l o faclum e s t , ipsisquc uispeclanlibus, bomo
, \ "
ex ccelo descendit, e o modo quo iu sccundo ad, ; '
ventu venturus est; cl quo lmgu ignila, cunciis
*
apparucnml, el quo ipse in specie ignis supra
,
m o n U M n Siuai visus e s l , universo Israci prxseme
\
ci crede:ile.
7>
7v
t n
, e
Joan. xix, 58.

Lnc.i, 2; I Joan.
, 1 seqq.
Exod. xix,48.
7 V
PATROL. G U .
LXXXIX.
f,
T0
Ua. vni, I.
7 1
Lic. n,2l.
7 1
L-.JC. , 5*.
8
* Acl/
S. ANASTASIISINAIT/E
2S6
, . , ,
) .
*
ll%c cadcm scribit Ammonius Alexandr uus
",
,
conlra Halicarnasseum : videlicel, si Chrislus volebal corpus suum pcr omnia el omni modo com-
inunem bominum legein transcenjiere, quid opus ,
cral femina c l ulero Mariae ? Ad quid novem men- , \ ; sium iti uiero raoi a ? Nam qui Adawum, cum rton
; "
essef, formaverat ui esset absque muMere, ulero
. , ,
cl parlu, poterat uiique eliam sibi bumanam na- , , \ luram condere, iuque illa babitare, et in mumlo
, peregrinari. Piaeterea, si nobis sLinilis esse nolebat .
in otnnibus, absque solo peccato, cor non induil
,
cadeslo corpus, lucens ac rutilans solis instar aut , ,
c-i ystalli, qualis crat facies Adaini, quando coiidb- ; ; ,
HIS e s i , aul Moysis in roonte S i n a i ? quippe, ut , , ;
illorum Dcus, longe fulgentiorem et nHidiorem for- * jtb~ , ;
mam assumere et poieral et debebal, ut suam d i - \ , viuiiateni 119 mundo lestalam redderel. Cur
.
uobis ctiam conspicienduip sesc prabuit, nobis ,
runique vcrsatus est eo modo quo visug esl ^b
Adaino, cumque eoikm versalus, neque mandu- \ ; , , , , , ,
<ans, iieque bibens, neque donniens, neque delassatus, neqwe exspnens, r.eque lacryaians, ne; ,. que quidquam paliens? Nam qui tali cougiessu sua , \
AdaiDum ncc pci lerrefecerai, ueque foniiidine ulla
, , , \ ,
pcrcitlcral polorat uiique et nobis simili modo ap- <\ , ,
paroro, sicwt ct olim Abrabamo ct Jacob facie ad
\ . ,
iacicm apparuit, el nqn percussit euin. Pari moito
, , cl propbela?, cl ISabucbodonosor, cl Moyses, ct
.
alii innunieri visioncm Dei cxperiem corporis v i - \
dcrunt. Neque isli dunlaxal, sed et uiiver6a bo- ^
roinum ualura vidcbil Gbrislum venientem in glo ; :
ria Palris sui: el cum aposlolis post resurreclionem
\
jara in incorrtiplioue el iinmortaliiate per quadra
giuta dies egit; cur igilur non in angelica nalura
, , , \ ^
inuudo sesc r.uuspicieudum exbibuit, scd in corru;
plibili, mortali, fliixili carne?
. "
OUTHODOXUS. Si Chrislus cxcelleiuiore spccic iu luccin prodiisset, slaliin Deus crcdilus ac , \ , -,
babilus fuissel; id quod ex sacrarum Lillerarum
bistoria planum facere lenlabo. Cuui Deus creas- .
, * ,
scl Adanuun sccundum iniaginem el simililudinem

suam *, iudidit in facieni ejus per spiraculom,
, \ ,
graliam ct illuslraiioncm,. e'i sancli Spiritus ra, , \
dium . Doinde hac graiia pcr peccatum ellrausgressionem exsiincla, et cx vullu abslersa, gcnuil D - Cain et Abel .Post Iioc audi quid Scriplura dicat: , , ".
Vixil Adam annos ducciilos cl triginla, c l geuuit , , *
, \ , \ filium aJ iniagiiiem ei similUudiitcm suam , >
, ,
boc csi, qualciu imagincm el splendorem ab inilio
, > * , ' ;,
in facic babuerat, quanto a Deo croalus est: < E l
voravii nomen cjus S c l b > (quod est, resurreciio), , \ \
(\uaniSoquidem a.Qitnadvertebal .veiereni in itlo fa- , < ,
ciei decoreni, ci admirabiiem graliam, formani,
\ *
t-i niturem Spirilus sancli instauratuin ac repara , \ , .\
lum. Qucm omnt'8, qui eo lemporc vilam agebant,
7S
7 /
7S
7 9
80
Exod. , 29.
7 0
Gcn. , 26.
" Gcn. , 7.
7 8
Gen. , 1.
Gen. , .
ibid.
227
1 DUX.
238
, in facie Selh iiUuili, e vesiigio illum nominai uit

Deum ; eaque de causa de filirs ejus dicil Scripta , ol *
r a : Videntes lilii Dei, lioc eet, fllii Selli, ft ,
lias hominuro, illas nimirum, quae eraiH ex ge ,
c \ , nere Cain, t accepcrunt eas sibi uiores ; nam
, > , ei ipsi panicipes erant graiise Spirilus sancti,
donec dixit Deire : c Non permanebit Spiritus meus
\
in bis bominibus . Tametsi ipse Selh quinque
, ;,
< - supra nongentos annos inter bomines mansit, bae
. > \ admiranda faciei specie insigniius, et ab omnibus
, Dei appellationem sortitus.EiNabucboJonosor quai ti
illius plenam admiralionis visioncni, quasi filii
,
. \ Dei noimnavit . Manue eximiam angeli speciem
conspicatus, Deum vocavil . Sic c l 120 Jacob
, peregrinam, eteximiam formam ejus; qui secum lu. * , Becr . , claius fueral, Deum appellavit . E l pylbonissa insuetas fonnas inluila, deorum noinen iliis i r i .
b u i t . Moyses quoque quadraginla annis admirabi
. \ - lcm illam vullus foriuam r e l i n u i t .

.
Qua de causa vero Cbrislus, qui borum omnium

vullus lauia gloria insiguierat, similem- speciem
,
sibi quoque non indidit, indilainque publice lio , ,
, \ minibus exliibuil; u l deilali suae iidem coucilia , \ , ; r e l ; assumpla in bunc linem forma, quai terreslri
'* c , \ , ba(ret caduca longe exccllentior essel ? Sed c hu , miliavit, et exinanivil senielipsum formam servi,
* voluuiarie accipiens . Unde eiiam in ipsa sua
, , ^ bumiliatione bumilius seipsum bimiiliavit : non
, * enim palre rege in terris progenerari voluil; nou
sumnio pontijke, non principe, aui quopiatn pro , ,
eerum, non matre rcgina ; sed parcniibus egenis;
, ,
in abjecto vico Nazareib; non iu melropoli, non
. , ,
liierosolynaae, sed iu loco vili. inops erat Josepli.
. ",
Opilicium ejus miserandum, îta egeoiali subjecta.
, ,
Uude el Belhleemi noii eral illis locus in diverso , . \ \
rio : neque mulliiudo scrvoruni, animalium, et
, \
mulorum. Hinc et tolaCbrisli tn terris couimo -, \
ratio pauperiatig plena erat, ita o l ei ilinera pedes
, , \ , \
coiiilceret. Domimis coeli ac lerra; seno carcbac,
, ;
deqoe domo in doinmn transibat, bospiliis alicnis
.
exceplus, el pia mulierdm ipsum scquenlium libe ' * ralilate sustcntatus, qui viiam c l aliujenluin niii , vcrsis suppediiare i'c/nsue\erat. Hc onwiia ego, , \ siaiis indicia, ac specimina sine causa non edidit,
- aui subiil Christus: sed cum bomo per arrognn , tiamac elalionem corruissei, ratus, se forc dcurn,
, , ideo Cbrislus iinmensa el ineffabili submissionc ac
, humililale oinnia quae ad Incarnationem spectant,
.
peregil; et tanlopere sese abjecit, ul eliam vesies
scpulcrales, non a propriis parentibus, sed a Josepbo volens acceperil.

Quapropler cognito One el coiisiliovohinlariicliu, , \ ,
mililaiis Cliristi, quod scilicet semetipsuin cxina , niverit, eiegeslali subjecerit, ul superbiam bosiis

8 8
8T
88
M
M
8 ,
Gen. v i , 2.
t \ o d . X X X J V , 29.
8 a
8 9
8V
8 8
i b i d . 5 . Dan. m, 92 .
Jmlic. xm, 22.
Pbilipp. n, G, 7.
Luc. n , 7.
9 0
Gcn. xxxii, 30.
8 7
1 Uoa. xxvm, i3.
239
S. ANASTASII SINATLB
250
edomarel ac evacuaret; ne Irepidcmus cum Paulo ,
dicere : < Eum tenlalum esse per oninia nobis ac

cidere solila, cxccpto solo peccato ' . Prxserlim
, \ eum babcamus argumcnta baplisnium anlegressa,
,
dc quibus anlea dixinuis : iiicrcmcnium videliccl , , ,
ab infantui aelate usque ad perfeciionem virilcro,
, , , , \
famcm, sitim, labores, lacrymas, et id genus alia
, ' , nobis propria, qii Iriginia integris annis perpelrala
, , ;
cum boerelicis opponimus, non amplius mullum la- ' '

borabiraus 121
coniendcmus de bumanamm
. \ , \ actionum speciminibus , quce post baptismum
, , , , , Chrisius edidit. Tacebimus de somno, dc esu ac
potu, de labore, de flelu, de trislilia, dc anxietate , . " \

aliisque malcria? innatis aiieclionibus. Licet etiim
, , , ,
tricnnio illo post baptisnia nullum prorsus huma
liam aclionem exercuisscl, licel ncquc eomcdis , , ,
set, ueqne bibissul, nequc somnum cepisset, neque
, , ' ;
faligalus fuisset, ncque exspuisset, ncque flovissct,
; , ;
suilicerent lamen nobis ad verilalcm buniame illius
riemouslrandam ea qnae por irigima annos anto ,
, ,
bapiismtim, more nosiro, opcralus est. Lex nani , \
qne csl a canonibus apoKlolkis derivaia, qua> in
cinui quacsliono, cl dogmalc ad Cbrislum perlinente, pluribus lcsli noniis et auctorilatibus decisionem supromunique calculum pcrmitiil.
^
Quanquam si quis evangclicam bisloriam peni, , \ ,
lius inUospiccre velit, dilucidc inlelligcl, longe vi , , \
lioia, abjecliora, el contempliora essc qu% Chri^tus
posl baplismum p e r l u l i l , quam ea qua ad exein- , ,
'
plum neslrum anie bapiisma subiil. Tamclsi et
, \ ,
anle, el posl iiicarnauonem verissimus esset Deus.
\ . , , Quid enim, oro, vilius, aul abjeciius, aul despica \ , ^, ,
Lilius, quam quod Conditor coeli ei lerra?, splcn; \ , c
<!oT gloriae Palris, et Ggura substautiae ejus ,i
, ,
Deus universorum, ejusdem subslanlia?, el maje \ , \
sialis cum Patic, coaiicrnus Spiritui sancio, increa ,
lus ille, iiumulabilis, lux immcnsa, Filius uuigenilus, sponle sua ab iuiquis, cum iniquis ad ignomi- , , , ,
, , ,
niosam morieoi lanquam nialefiews, secundum car ,
ncm duciLur, noclu caplus, vincius, alapis ca?sus,
, \ , , (><
exulus, coospulus, colapbis peicussus, flagellaius,
, , , cruci nudus suflixus, tanquam damnalionis reus,
;, , \ manibus, pcdibus, ei laierc transfossus, seipsum
, , \ ,
uou vimlieans, licct id ei, ulpolc Deo omiiipolenli,
a u l
vl
proclive forel; sed tanquam ovis mansuele moriera

nobis subiit. Tunc vere, ad simililudinem nosiram pcr omuia lcutalus, ac ptobalus est, vilai
cxsors cffcclus. Yidimus viiltuiu ejus secuudum
nosiram siiniliiudincm forniatum : el nec specicm
babebat, nec decorem, sed supra filios bominum,
boc esl, supra alios bomines damnnlioni subjcclos
dcspeclus tt deboneslalus apparebat. Tunc vere
insiar bomintun vila deTunclorum Deus secunduin
carnein morlein oppetiit, el aliorum more in sepulcro positus cst; vkiimusque illum jacere ntorluum, divinumque ejus corpus, auitua separaia,
vitae expers, vere cxauunc; sine voce, sinc spif l
llebi*. , 45.
" Ilcbr. , 3
^ , \
,
, ' ;
;. ; [],
* , .
*
, \ ,
, , ' ,
.
\
[]
, , ) ,
241
VliE DUX.,
, , , ,
, , , , ,
, , , \
\ ,
'
,, , \
,
,
,
;
,
,
' . ...I - u a s o S Z t . .
. _ \ - I
. . .T
.. 1
_
"*
; \

V ,
, ,
, ,
, \ , . \
,
, ,
\
, \ ,
, \ .
. ,
, \
242
rilu, imraolum, videndi facullaje dcsliliilum, non

de loco ad lociim Iransiens, non docirinx insistens, nullo 122 officio sensutim fongens, sed vere
mortuum corpus Dei, ut unmibus aliis mortalibus
evenire solet ; cumque vidcrcmns grandc hoc vi
imisitalum speclaculum, ucmpe l)ei corpus neci
tradiiuni, obsttipuhwus; ci rcpciilis supra diclis
leslimoniis, quae hscrdici advcrsus nos proferuiu,
oculisque a l sacratissimum Clirisii corpus couversis, sic cos affaii sumtis : Si Wrbmn caio faclum est, utet caro fierot Verbum, quomodo Clirisii
corpus, quod paulo ante loqncbalur in cnicc,
nunc in soptilcro condihim jacet, ncc verbum amplius proferl, licot in sHpso cliviinim Vcrbum, cu-
jus vox niinquam conticcscit, complcclalur ? Si

n n ! >-> Cbrislus
1niliil
r t i l . i l buinanum,
l i i i m n r t more
l i > >ir.l tl II it>

enim
litwiinuiii,
egit; quomodo sccmuluin similittulinem bomintim
occisus csl ? E l si in omnibus, quac natura nobis
insunt, supra n^turam fuit, quomodo ad ncstr;c
italura? exemplum capax fuil scparalionis aniiiuc
a corporc ? Et si corpus tale evasit, qualc est
Vcrbum, a qno in deilalis participationcm roceplum est, planiim rclinquilnr, corpus nou cssemorluum, sed eliam in sepulrro immortale niansis.sc,
sicut ipsum Verbum ; solaque cxterna spccie, c l
nuda cxisiimalione visum fuisso morluum. E l si
caro, ut accli gulla, immenso divinilatis pclago
commisla c s l ; neque ulla amplius posl uniouem
bumana propriclatc conslabat; pbaniasma igiiur
; C
spectrum, c l umbratn quamJam fasciis sepulcralibus involvit, inque sepulcro reposuil Nicode; ,
inus el Joscpb, vel ccnc solius diviniialis imuien ; ;
siiatem, ct quasi pclagus sindone lcxit, c( qnaei
,
vinculis conclusil. Si vero divinilas circuinscii ; ,
b< b.itiir sopilcro, corpus in propriam suaui nalu\ ,
ram iransfercns ac transmulaus, quomodo is qui
, ,
inanimalo coclo lonilrui vocem laigilur, nou dedil
, ,
mortuo, ct exanimi suo corpori vocein in scpulcro?
, ;
Quomodo is, qui lerrani aniinrc expcrtcm a fun / ;
damcnlis cor.cutii, non movil inanimatam suaui
,
camcru in scpnlcio ? Quomodo is, qui inauiiua ; \ *
torum lumiiloriun ora rescravit, non ap.ruit
, \
os sutim in scpulcro? Si corpus Cbrisli conimu , ninrio tloiratis eliain dcitus ciTecluai csl, quoinodo
*/$ ,
vidtMidi
faculialc non csi prajili;uui, sicut divinilas,
c ,
s e u
.
qiia; niuna iutucdtr, scd conclusos oculos babcl,
cura in se conlineat lucem, quae oinnem bominem illuminal ? Quoinodo non vivii illn.l, quod iu
viiam niundi coutinel? Quomodo non spirat, cum inseparahilc sil a Dt.'0,qui oinniiim csl ^pirilus, ac vila ?
Elenini polenlior, et absque omni comparalione eflicacior est vis, ei operalio Vei bi, quod csl i;i
corpore, quam vis, et opcratio animac a corporc separat.e, qaando in cnicc dixil : Palcr, m inanus
tuas commendo spirilum nieum * .
Si igilur mulata naiura omnos simul nalmalcs
, \
nalurse proprietates mulavit, ncque qutrfquain bu , \
,norc
inanum bomiinnn 1 2 3
S ! oporlcbal ul n , , \
* quecorpus cjits buinauo modo morlcm oppetcrel. S i
&:..
vero secundum vcrilalcm vcram Clnisli niorlcm, si
, ; vcram animas a corporc sejunclioncm, si non com*
3
Luc. xxiii, 46.
l 1
2-3
S. A N A S T A S H SINAITJB
mentitiam tridui in scpulcro exanimis corporis roo- , \ ,

rain, si corporis morlui veram loqucndi, videndi , \ ,
que non fictiliam sese movendi impotenliam pro , , fltcmini ; nolum vobis sii, baerelici, Cliristum
, \
eliam posl unionem, non omnia nostra supra mo- , *
rem et conditionem noslram volunlarie egisse: . ,
neque corpus ejus ejusmodi evasrsse, quale est \ , ,
Verbum, a quo in divinitalis communionem as- , , \ .
sumpium est; videlicet, incircumscriptum, inaspe- , \ , , \ ,
clabile, increalum, principii expcrs, neque ut aceli
, *
gultam coniinislum, et liansrauialum csse in im- , \ .
mensura divinitatis pelagus, fci ut ejusdera sub , , \ slantiae evaderet; sed proprielates suas a nalura
, .
insiras, etiam post unionem retinuisse ; quia divinitas snb aspectura non cadit. corpns esl aspcctabile, circumscripium c l creatum.
II;ec ima menle, fidelis, reconde ; ut tibi lem- , ,
pore belli adversus alienigenas usui esse queant, , (
erucemque ac sepulcrum, tanquam gladium anci- , , \ .
pilem arripe. Et quando rouUiplics suas et intri- \
catas nugacitatcs de dmnilaiig passibililate protu- ; , \
lerini, duc illos ad crucem propositam, et ibi
.
Irucida. Quando autem nostram in Christo nalu- " , \ '
ram riegare, et in inanem quamdam nmbram ac ,
phantasiam conveilere occoeperint, duc illos ad Do- \ , ,
Jiiiiiicum sepulcrmn, ibique neci dedilos ad orcum
.
demilie.
CAPUT X I V /
. '.
Quid Ammoniu* Alexandrinut conlra Monophysitas

egerit.
Eienim doclissimus, et expcrientissimus docto* Q \ \ \

' ,)
rwm Ammonius Aiexandrinus hac ratione Halicar
nasseum in poieslatein suam redacium vita exuit; . assumpta namque per simulationem, Samosalen- , ; sis pcrsona, u l vidil Juliunura ad pbanlasiam, et , ,
\ , \ \ inanem exisiimalionem, umbraiilcniqne speci^m
confugere ; identidemque carnera Cbristi deiiica- , \ , \ , \

(am, et in divinam natmam conversam, et u l aceli
gattam in divinitatis pclagus iransmulalam asse- , \
rere; Ammonitis quasi ad lanlum verilalis con- , \ \
,
lcmptum altonilus, el slupore perculsus, hufic in
, ; ,
modum Julianum affalus c s l : Christum, Filium
l>ei, verum Deum esse, et sacrnm corpus ejus dei- , \
flcatione divinum evasisse, ei iu ipso omneni divi- , \
, . ,
nitatie plcniludinein inbabitare, neminem latet.
Naui qui aliter scntit, 124
eacraiissima Cbristi , \ .
" \ diviniiatc plane alienus esi.* Nibilominus propier
,
ronlumacissimam vestram lili;an<li pruriginem,
, , \
qua impulsi bumanam Cbrisli naluram ncgaium
,
itis ; e<ce libi personam Samosalensis induo, mibique vindico vei poiius personam infidelis Jud;ci, \ Pbilonis pbilosopbi ; nam el isle ad Mnasoriem, , ^
apostolorum discipulum, diviniiali Cbristi conlra- , (54)
dixit, Mnasonem appellilans. Qna3 et . , \ , \
qualis, ur.de aiierri potest demonslraiio, Chrislnm , ; ,
i s
ISOTJ:.
() Vidclur poni pro , :/, *ev , quod bifidum, biformom,
siguilicat.
bicipUcin
2*5
VliEDUX.
,
216
, , - esse Deuin ? Nam si producas Cbrisli ex Virgine
, \, ,
ortum, nullo seminis inlervenln, bonorabilior,
, - admirabilior cst Adami formatio, ipsis Dci mani , \
bus pcracla, divino spiraculo aniinata, longcquc
, , \ , \ (5 - tnundior el purior, quam illa in utero mulicbri,
.
inque sordibus naluralilcr exsislere soliiis, uou
, absqae novcnt mensium intra mairis viscera inco, , -\
latu. Si proferas signa qua , posl baplismum pa \ ,
Iravit, rcspondeo neminem morlalium in lenis
.
lanta signa ac prodigia edidisse per quadraginl-i
' annos, quania Moyses. Si rursus objieias miln,
Jesom morluos excilanicm, noveris Ezecbieleiii
; . KaV - propbetam o$sa arida iniinilomm borninum exci , tasse " : el ipse Jesus piuedixil fore ut quiiiam
.
^ bomines majora, quatn ipse operarenlur niiracula .
,
Si aulem occurratis nobU Cbrislnm in coelos as*1 ,
gumplum esse , quis gloriosius in cadum esl as , \
eumptus, quam propbela Elias, igneo ad aslracurru
. "
igneisque equis subvectus ? Quare inler blaspbemias veslras haec maxime eminet, quod Jesu coc, \
lestcm Deum nuneupalis; qaia ipse Deus ad Moy \ ,
sen dixit: Non videbit rae homo, e l v i v e l " . Et
, > . >
Scriplura vestra leslalur Denm a neminc unquam
\ ,
. , visumesse; c Deuin, qucmnemo vi lit unquam, sed
( . > \ nec videre poteni . > E l qua tandem ratione pudore
non suffundunlur Clirisliaiiorum praedicalores, quan ;
do Jesum nominant Pcum? Scriptum est euim, Deam
.
, ; .<?; cssc ignem coiisumeniem . I>ic, oro, num Dcus ig ; , \ Q nens famet? Nam sitit ? Num Deus igneus spuii? Num
Deus igneus circumciditur, el sanguinem fiindil ?
^ ; \ ^ ,
\ , \ ;, - et in terram projicii reeeclam carncm, c l sangui * , , * , nem, et relrimenta ventris ? Qnae omma a Jesu in
, \ \ , tcrrara abjecta, a canibus, csl quando et a feris,
et a volucribus absumpta el devorala suiit , ci con , , cullala a jumenlis oinnia illa. quae ex carne illius
exsecla, abjp.cta el cffusa fuere, sive spula, sivo un , , , ,
gttee, eive fapilli, sivo sanguis, sive suitor, sive la , , ,
crymae, quae omnia parles quiedam snnt subslauliaj
\ \ ,
\ , \ corporis conjuncise, vario adauclu, et accessu acquiri, el deperdi consuetaj. Sacris enitn Lillcris
. ,
proditnm esl, Cbrislum per oronia 1 2 5 ^ n i c sua
\
bomiuibus aesimilatum csse, absque peccalo .
. ( \
Quare eum, qui loto triduo exanimis jacuit, Dcum
. \
1
e f
6 8
60
e i
in
6>
- D prolilemini ? Et quis Deus, qni sil ignis coiisuniCHs,

mori potesl, cum ne angeli quidctn mmislri ejus,

mori queanl; imo neque improbi d;etnoneS, neque
,
hominum animae ? Quabs, ilerum dieo, Dens, viiam,
; , , ;,
, , ac morteinsua in potesiaiehabens, qui fugil, ul fugit
Jesus, Herodcm, nc lenera adbuc aelaie irucido , ; ,
, lur ? Qualis Deus, qui a diabolo quadraginli dirs
; , tenlalur ? Qualis Dcus, qui malediclum eflicilur,
; iil de Jesu Aposlolus lcsialur ? Quis Deus, onmis
pcccali cxpers, peccaium comtntUil ? nam proptcr
; ' , ,
nos Jesus pcccalum facUis est *, ui feruirSi vro
. ,
Deus esl, quomodo oravit ul a sc iransirel calix
; \ e i
5 3
Ezocb. xxxvii, l^spqq.

Joan. xjv 12. " Aci. , 0.
i , 18.
Dcut. iv 2 i . " llcbr. , 1. *WJallli. n, \i
t
J.au
6 1
IV lic. u, 11. " 1. W M H , :0.
M a l i i i ,
j j.
(iulat. m, lo.
5
fl
2 1 7
S. ANASTASIISINAITJ5
2iS
1:1. rtis, nec cxau.litus e s l " ? Si Pcusesl, quomodo . <! , ; ;
a Deo deserlus ilamavii: < Dcus, Deus meus,ulquid , , ;
me dereliqiiisli
? > Nnm Dcus a Deo dcserilur? ; ,
Num Dcus Deo egct quando ail : Ne derelinquas , < ;
nmmam meam in infemo* ? * An Dcus ligalur,
, \ , \ , \
rolapbis canditur, conspuitur, ct perjmilur? Si Deus
; ,
orat, debebat illos, qui euin capere nilebanlur, pcr- . " \
ruiere, sicut letiipore L o l angelns pcrcussii So- .
damilas
Sed impolenliam Jcsu nominare solelis
.
lovgammiiatejn.
e 7
Anathema tibi et catathema, 'quia ip$i eliam dvmo, ,

ucs Jesum Christum confesti sunl esse Deum. - .
%
Audianl ba?c insan& ac furiosae bierelicorum

lrba?, qura specie quasi et praetexlu bonorandi
' , ,
Cbrislum confiteri abniwnt e a n c l i s s i m H i n c j u s cor
pus naiuram esse. Ecce scclestus illo Pliilo nullam
. \
dc nalura liiem m o v i l ; scd passione, ignominia et > , , \
coDlumeJiis Ghristo illalis offensus, impcgil; sicut , \
et omnes eilmici, et a lide rccla alieui. Quare si de \ . ,
taHero Cliristo bunc bonorem omni lionore cullu-
que vacuum deferre vcliiis, dicentes, carncni prae- ,
siaulioris vicloria deificatam, et divinilatis pclago , \
assimilatam, talenique factam esse, quale est Ver- , ,
bnni quod carnem dcificavti; nihil eorum oppro- , \
btiorum, quae exsecrandus Pbilo cnunrieravit, qua> , ,
que ad gencrandum scandalum lamcn accommo- . '
data sunt, in Cbrislo conslituaiis oporlel. Absque , .
ulla enim comparatione conlemptiora, cl dcspica- , .
iora sunlomnia prxdicla, quam si quis nattiram et
,
voluntalem, ei operalioneni bumanam Christo aliri- Q ,
,
buat. Eamdem porro cum Pbilone insciiiae viam ienciis deleslandus Maro, unus cx Ncsloris [Ncsiorii] ^ .

posicris dissercns advcrsus diviniialis 126 Cbrisli
asscilores, sic in impio suo libro scribii: < Fallun- ,
,
iur, qui igyplium Gyrilltim auscullant<*s, dicmit,
Jesu divinitatcm in sepulcro fuissc a corpore inse- . \
parabilem, iransferena illud a corruplione in cor-
ruplionem. Quos tauquam pueros ii^lbeatro l u - , ,
tlenles nou injuria quis bunc in moduiaalloqualur: ; ; \
Quisnam locus e$l, amcnles, qui incircuinscri- ., \ , \
< , - .
pta divinitale va< ct ? Nam, qui rcclum el lcrram

implel, el ubiquc pnrscns ost, omuino ctiam iu
eepuliro Jesu erat; sicul in oninibus aliis rebtis , \
.
crcatis, Si vero corpus Cbrisli ex eorruplione ad
iiicorruplioncm cvasit, id mirum non est, cum ct clbnici, qnando a mortuis rcsurgunl, babcant corpora milli corniptioni exposila.
" .
Analhema libi in perpetnunt.
" * Esl igitur vel ipsis quoque Cbalccdunensis synodt
,
vilupernloribus, naluram vcro caniis Cliristi inli ciaiuibus, res admiralione dignisstma corpHS quod
sb aspoctum cadit, quod ccrto spaiu) comprebeit- , , \ ,
dilnr, qitod augmentum capil, quod fasciis invol- , \ , \ i l u r , circumcidilur, langilur, ligalur, colapbis , , , \ fia^t, , , \ cxdilur, occiditur, Iransflgitur, poriaiur ct sepclitur, quod immolalur, frangiiur, dividilur, maiidu- , \ , \ , \ , '. , \ , \ calur, conlerilur, dislribuilur, et parlicipalur , non
, \ , ,
cssc nalurain, scu veritaicm : Vcrbuni vero ina Luc. , 42.
Mattb. xxvn, IG.
" J*sal. , 10 ; Act. , 27.
Con. , 1 scqq.
213
MJE DUX.
. * , ,
, , , , , ,
, , ,
,
, , , , ,
, , , ,
(55). , , *
,
. ,
, \ , \ []
, ,
, , .
.

,

2*0
speclabile, qnod neqne viderunt, neque videbunl,

neque comprebenderunt, ncque comprebendcnt,
neque asscnuli sunt, neque loco circumscripserunt,
neque interfeccrunt, neque in parlesdivisennit, ncque manducarunt; cujus nihil pcnilus animo concipere qucuni, non naluram, non forinam, non speciein, noii coloreni, non iiguram, non inensuram,
non moliim, non transmulalionem, non descetisum, non accessum. non rccessum, uon aliud qtiiddam eoruin quae in diviuo Verbo insunt, lioc, inquam, Verbum naturam essc conlitentur. Aiqui, ut
aliquid, tanquam insipiens proloquar, id quod
videlur, et alicubi comprebcndiiur, magis ab omnibus nalurse nomen mereri censelur ac credilur,
quam illud, quod videndi sensum, omnemque Ioci
J-~
comprebensionem effugit : solaqtie audilione, cl

aliena relalione cognitum babelur. Nam Cbristi
dtviiiilatein fide ex audilu accepimus. A l carnem
ejus, el quac ad cainem epeclant, ipsa rcrum experienlia didicimus, vidimus, et contreclavimus,
Ilaque si aliquis ex infidelium numerostudiosius
\
ei cupidius naturales demoiistraliones, qiiibu*
, , \
Cbrisli divinitas comprobetur a nobis, reposcal,
: \
qualis nimirum sil divinitalis naiura, et unde no ,
verinws, Deum, omniura rerum 127 condilorem
' \
cArnem assumpsisse ; uibil aliud haec curiosius sci , , \
scitauli etintlaganii respondere valemus quam quod
, .
omnia, quae ad divinilatem Christi perlinent, fide
.
sola acceperimus, et accepla leneamus; fide, i n ' , - quatn, acquiescerc simpliciter eolila, absque in
-
r_ ^
i.._in
~ ,

_i ^
:
c
"
r .
vesligatione
el comprebensione.
Et
quamvis nos
. \
fideles de Cbristi diviniiale per miracuU ceiii facli
' '
suraus, paulo lamen anlea audisli, quomodo ad , - versarius miraculis Cbrisli inexplicabiiia Moysis
, \
miracula opposuerit. Acolulbus quoque sopbisla,
. - Judaeus el ipse, cuni in dispulaiionis cerlameu
, ,
nifcum Anlinopoli descendissel, Moysis prodigia
, , miraculis Cbrisli opposuit. Dcinde cum dicerem
) . Moysen , uipropbctam, fusis precibus, portcnia pa ' , \
trassc ; Cbrislum autein suo nulu et imperio, absque
, , \
precibus , miracula fecisse, occurril Judseus: ctiam
, CbrisLumoralioneLazarum excilasse ; et oralione
, \
quinque panes nuiltiplicasse ; orasse insuper, ui
* , , Iransirel a se calix
ei in nionte-scorsim preces,
t , - . D bomiuuni morc ad DO.IIIII iudisse
proque cru , cilixoribus suis precatum esse : Pater,dimiue
\ , iiris, non enim scium quid faciimt *. > Qnod si
, \ , etiam absque preiibus signa quacdani patravit, id
(. \ iniruin uon essc : nam el Moysen alia prodigia pre . XoJp\ cando
alia absque precibus edidissc; sicul et
[ ; ] . ;, \ Elias, sinc prccum intervciUu, olcum ct farinani
, \ mulliplicavil *. Absque prccibus Jordanem d i v i s i l .
. Xoipl; - Absque precibus Elisasus etiam oleum bcnedixii; et
, \ - mortera, qusein olla efat,depulil . Absque prccibus
7 0
7 1
77
7 0
Joan. , 4 1 .
111 Ueg.
7 1
XVII, 13,
Joan. . I I .
14.
7 7
IV Ueg.
7 t
" Luc. v i , 12.

Luc. xxn, 4 i
1-9.
I V fteg. iv, ^-7.
u,
NOT..
(5o) Ms, ", .
L u c . xxiii, 34.
7 5
Exod. ,.
251
252
Naamart leprosum muridavit * , irtortausque Eli-

sauis mortuunt resuscUavil . Si dicas Moyeen el
propbetas a Doo missos esse, tanquam mmislros,
quodque sine ope divina nihil pouieiinlefficere: d i cam el ego : ipsom Jcsu-m profiteri, se a Deo m i s s u m
eese ; seque poiestalem loquendi ea, quae loquilur, aDeo accepisse ; neque S4iam se volunialem
facere, sed ejus, a qito missus sit . Quod si ter*
r&raotus exsisl.it, ei tenebra? faclae sunt, quando
Gbristus crucilixus esi \ nosse oporiet, sigua 11
torrsemoltis , el prodigia crebro exstilisse, quando
eliam alii sancli injusle ab improbis necabanlur.
. , \ , ,
, ,
. \
* , * , , , \
,
. \ , '\ ,
, , '

, , \ .
Ibpc ct bis similia a Gdenoslra alienis, ei alheis

de divinilaie Cliristi impie blaleranlibus et blaspbemantibiis, dicanl nobis iili, qui Chrisli carnem ^
NMspeclabili diviniialis pelago cammistam, etassimilatam contcndunt; unde adveisariis diviuiialmn
Chrisli persuadere velinl, n i s i sola fide, curiose
inquirere non c o n s u e U ? At vero iialuram, qua
corpus conslat, non m o d o novimos lide, sed ipsa
experienlia rerum, quas vidimuset contrectavimus,
128 illudqiie corpus quolidie i n ualura sua, et
verilate communicantes manducamus. Exisiime
porro omnes i l l o s , q u i naiuram, el quae corporis
Ghrisli sunt, et proprietates ejus inficianlur ac repudianl, a teinporibus scelestissimi Manetis usqe
ad bancanatem, non aliam ob cau&am, haecomnia
rcfugere et aversari, nisi quia, quanli quanti, et
nndequaque, foedaii e i infiammali s u i H fornicaiio-
, \ \
\

,
. *
, ,
;
, , \ '
, , \ ' , . '
, , \
, \ ,
' \
, \ ,
* , \
8 1
8 9
8 i
nis ardore, impuriiate, cupidilate, et illccebris, Q , \ , \ voluplalumque corporcarutn lilillaiione : et quia , \ ,

tam noftu, quam interdiu cogilaiione simui ac \ , \ ,
opere flagiliose corporis amatoriis furoribus et \ ,
jmmundiuis, el lam virorum, quani mulierum i l - \ , \ , \ , \ licitis appeiitionibus et blandimcntis, caruisqne
lurpissimis aclionibus immersi volutantur, iia ul
, , \ ,
perpetuo quasi ardenlissimam flammae fornacem

secum circumferant, qua ignis quasi lilillalionoe ,
cl scinlillas accensae carnis, lasctv. inqtiam, ap- , \
petitionis, exsuscitenl. Qua de causa iminundam
\
xislimanl rorporis naturam, ac plane iodecens,
,
*it vcl sola ralione coniiteamur, Cbristum corpus ^,
eimilc npstro assumpsisse, vel bumanara carnem,
' , -vel operaiioncm, vcl volunialem, vel proprielalem,
, , ,
jiisdcm nobiscum ralioms ac stibstanlix, nielien- D , ,
1
iea opiuor, impuri ilii el (lagitiosi porci, ex suaa

carnis spurcis, c l lascivis actionibus, omnem aliam
c a r n e m , e t o m n e c o r p i i 8 , quasi eodcm modo oppngnelur, conlaminolur, el pollualur ex inflammalioire ad
libidinosas, natuncquo adversas cupidilat<;s, furioeasque volupiales, et insanicnlis carnis fluxiones.
Hac llagiliosa el carnali affectiono, cnm Valenlinus esset iuflainmalus, primns posl aposlolorum
iPlalem exstilil, qni doceret, Gbrislum carncm riobis sintilem nou assumpsisse. Pari carnis spurcil:a sordidalus impius M a n c s d i x i l , specie dunta7
IV Rcg. , 4 seqq.
/ M l a l t b . xxvii, 51, 5 i .
8 0
I V Ucg. , 53-35.
,
, \ ,
, \ , \
, \ , \ , , \
, .
, \
\ ,
' .

Joan. , 18 scqn.
Joan. xiv, 10.
Joan. v, 30,
253
VLEDUX
254
, \ , \ t et cxisiimatione, nalura, et reipsa cofpus

. esse id, quod in Christo conspicilur. Quapropter
, carnem noslraro crealnram Dci csse negavil, sed
\ crealuram diaboli asseruit; hujnsque gralia, s k a
^ , , \
comlilore suo daemone inflammari el oppugnari :
c , \, .
Non enim, inquit, in carne noslra babilat bo , num *. Quocirca caro concupiscitadversus spi [] . >
ritum, spiiUus vero adversus carncm . E l :
. > t Sapiculia carnis esl inimica
apud Deum .
; " \ : Quis me liberabil de corpore morlis liujus"?
. *
Quia caro el sanguis* regnum Dei non possi \ , . > ,
debunl . > Et : < Qui in canic sunl, Deo placere
\ , non possunt . > Hacc et id genus^ alia cum im , piusMancs collcgissel, et pcrperam exposuissel,
, \ ,
post plures annos exorti Eulycbius [Eulyrbes]
x a
e e
e ?
, e
^ \ - h i m a n d r i t a , Dioscorus, Tiraotbeus, Sevcrus, el

, , \ , \
maxime Julianus HaUcarnasseus, 129
Hbrisque
, \
Manelis, Valentis [Valenlini], et alioium quasi de (56) , \ , \
linili captique, el carnis stimulis ac lilillaiionibus

impuris insligali ac incensi, pravisque cupiditati, bus mentem eorum suffocanlibus pleni, negarunl,
\ , Manicbaeoruni more, ad hunc usque diem, sany^XP
, \ ctissimi corporis Cbrisli naluram, et ca, quae na , ,
turai sunt propria; eaque propter aiunt, ipsum
, ' , sola diviniiaie conslare, rati, si Chrislo nalu , ^, \ rara carnis tribuant, fore ut impurum quiddain,
. sordidum, Deoque indignum tribuant.
Et baec litleris mandavimus, non conjeciuris du , '
cti, sed ab ipsU haerelicis Alexandriae, et alibi lo , ' \
, ^, \ Q oorum edocti, maxime a Gaianilis, qui, quasi impuram et deiestandam, carnis nostrae subslantiara
, , ,
\ , - aversali, niillo modo adduci queunt, ut oonfileaiilur Chrislum babuisse ejusdera subitanlia nobis \ ,
, , cain corpus, iisdemque molesliis obnoxium; proferentes el ipsi naturalcs carnis imbeciiliiales, iu
\
;, , - quaa ex transgressione incurrimus. Inlelligo auiem
\ ; cibi potusque corruptas olidasque ex vealre excre\ , liones, sudoris defluxum, stridorem dcnliuin, vuU
nerumque saniem, putredines, fetores, graveoleiw
, , \
lias, et vermes; dicenles, indignam esse ejusmodi
,
\
, , * corporis naiuram, qwac vel Deum langat: ncc at*
, lenduol uisipierilissimi, aliaro ob causam, divinum
Yerbum, ignera iilura coeleslem et consiraenlem,
[] , ,
bumanam naluram non assumpsissc, nisi propter
'
, , , D bujusmodi aflfectiones, ut illissibi unilis,in propria
, , inlclleclualis ignis, divinitaUs videiicel natura, laiw
, - quaminconflatorio , borainem expurgaret ac ro , \ slituerel in eum, quo sub primum ortum pradilus
' , \ - fuerat, incorruptionis, impassibililalis, solidilalis, im, \ [^], \ ,
morlalitalis, ei suavissimae fragraiuiseet suaveolenliai
[teg. ], \ ."
cibique ac poius minirae indigeiilem slaluni. Unde
,
propler bujusmodi tcrreiiie camis nostrae imbecil , ,
lilales el sordcs, aiebat Cbristus: t Ignem veni mit \ , '
tcrc lerram*, iboccsi.divimlalem jungereterrc-.
. , slri nosirx naluraa. Manifcste igitur redarguurilur,
TV>m Y I I , 24. lCor. xv, 50.
Uom. vin, 8.
- R o m . , 18. * Galal. , 17.
Rom. , 7.
Trov. xxvii, 21. * Luc. xu, 49.
N:)Ti4-:
') ;. , mcndosc.
arc
f l
11
8 7
8 8
f 0
256
qu naluram secundum imagmero ct simililudinem oE * \

, ,
Dei noslri formatam exsecraulur, probrisque ac
, \
contuincliis oneranl corpus, quod manibus Dei ef, . "
fictum ac.efligialum, et divino spiraculo animatum
\
est. Ilaque in ipsum Conditorem injuriosi sunt, qui
; boniincni, opus cl siniililudinem imaginis ejiis,
,, , .
caluinnianlur tanquam immundum, ex Mauicbsco ,
nim sentenlia. Si igilur invisibilis Dci imago im , , ;
niii.ida est, quomodo omnia, quai fecil Dcus, crant
\,
valde pulchra ac bona ? Sed in baec talia incidunt
,
hasrelici, ul supra dicebam, propter carnis suae
, \ -_
immundiiiam, naturae prorsns rcpugnanlem, et
quia dwmonis 130 bnpcrio sese ct auima ct cor-
pore subdidcriinl. Nullus enim ex illorum nume- . * , ;
* ,
ro, lanquain mundus cordc, Dcum in se babitare
vidit, juxla sermoncm Cbrisii . Nullus illorum . ,

cognovit aul vidit inlra se coelorum regnum. Nul. \; ) /
lus iilorum bab t Ibesaurum spiriius in lesfaceo
vase ilclilis corporis
Nullus illorum lulit ima- .

gtneni supercoelesiis Dei in suo peclore . Nullus
. illorum factns est conformis gloriaB Filli Dei . Si
.
enim cognovisscnt, quodqui adlmet Domino, unus
spiriitis ipse et Domiuus cfficiatur, ul dicil Aposlo- , \
, ,
lus ; si novissent, deos ct filios Excclsi
posse
licri eos, qui bocbonore digrii sunl; si credidissent \ \
, , \ ,
Clirisliiiu el Pairem venluros, el mansionem apud
boiniiicin f a c i u r o s ; si didicissenl quomodo bo- \ ,
HIO fillcmpliim Dci, clSpiritus Dci in illo babitet ; , \
et ui paucis comprebendam, si Cbrislum i n - , <),
, , "
duisscnt secundum i l i u d : Quotquot in Cbrislum
baplizati estis, Gbrislum induislis ; Ipse C l i r i - * ,
, ,
jius liabilans in illis, docuisset illos, quomodo ba \ , bilet el circunu*al in carne noslra Dcus. Et quo \ ,
inodo luleum lioc corpns noslruni ignem spi ritus poslbac conDgureiur gloriac imaginis C l i r i s i i ;
,
et qtiomodo a cunclis sordibus expurgrlur, et sc , \ *
cundmu imaginem ac simiuuidiitem DSi effbrmelur; prout inilio erat, per unioncm et commu- \ , * ,
\ ; . " nionein diviniialis. Ubi eniai babilat divinila-,
; , * , ,
inaxitne sccundmn substanliam, ibi omnia casta
, , atx.
sunl, omnia sancia ; omnia munda; omnia Dco di , ,
gna. Niliil ibi njicinndum : nihil sordidutn ; niliil
, , , , ,
Dco conlrariuin, nou corpus, non anima, non nicns.
. ', ,
noit voluntas, non opcralio. Vcrum, ui anlea divi,
quia bi.rclici carncm a pravis ctipidiialibus ei in- ^^ , \
, ,
qisinamcnlis libcrain non babcul, ucque palurae
, '
. pui-ilatem adepti sunt; ideo sibi pcrsuadenl, om , ,
aiiam carneni cceno volupialum maculatam ac
, \ .
hifcciam esse, oaque de rausa confitori abnuum
;,
buaianam in Cbrislo natwrain, ct ea quas ex na, \
luia consequumiir. Quid igilur, inquit bxrciicus
;
Ncsloriu>, ejnsqne seclalores, qui coniilcnlur iu
I \,
Clnislo naluram omnesque nalur'. proprictaies,
., Spirilus sancii parlicipcs censeri debent? Apagc
, \ banc lanlam abMir.lilalem : potissin;a enim ausa
.
iYil, cur Cbrisli divinilatem negarent, et sanclissiinam Yirginem Deiparain appellare delrcclarcut,
quia ct ipsi divinilalis cxsortes eraut.
9
9 8
9 e
9 7
9 8
99
9 3
Mailh. v.8.
C ; iuan. x, o i .
' II Cor. , 7.
Joan. xiv, 23.
9 P
I Cor. xv, 49.

ICor. , 1.
1
" Rom. , 29.

Galat. , 2 7 .
9 7
1 Cor, , 17.
9 8
Psal.
L X X X I ,
YM
53
DUX
131
. *.
~\ ,

".
.
CAP. X V .
De sexta heorlaslica seu fesiiva, vel polius flcbili

epistota ejus, qui nunc est Theodosianorum Alexundrice episcopus, Bubxjionem missa.
Quid praeterea asserunt illi, qui unam in Gbristo

, \
nalurain tradunt? Aiunl : c Si duas in Ghritsto na ; ,
luras conlilcaniur, necessario debere nos duas
c * ,
sanclissimae Tiinilalis naiuras profiteri. Nam yix
\ .
quis Iribnii Gluisio, uni ex sanciissinia Triniiate;
\
baec loti Tiinilali ascribcnda esse. Euge, quanta
, . ,
insipienlium islonim csi sapicmia! Quama novo ! rum Manetis discipulorum sanricudi ac edtcemli
!
, \, , auctoriias! c Eam ub causam, iuquiunt, non
agnoscimus duas in Gbrislo naluras unilas, ncque
, :, '
, , \ 15 voluntates, neque operationes; > quia quitiquitl Cln i , \ \
sto, ujii ex sacrosancta Trinilale Iribucrimus, i 1 in
.
tolam sacrosanciam Trinilaieni redundabit.
Scliolium. Joannes episcopus Tbeodosianorum
.
ante quiuquenniuni in duabus beorlaslicis, t>eu fc
, ,
slis epistolis effudil banc vocem : < Oinnia quas de
, \ \
Chrislo dicuruur, dici etiam de Patre ei Spiriiu
.
sanclo. E l accepla jam a nobis prima epistola,
,
idem denuo asseruit, ubi miseri isti rhetores ina
nifcsle Gregorio Tbeologo adversantur; ille enim
.
in Oralione de Filio dicit: < Ea, quse de Triniiale
\ , "
siugulariter dicuntur, in incarnaiione Cbristi con , [ \
irario modo sese babere : rursus ca, quas numero
, , \ ,]
mulliludinis enuntiantur de Trinilale, enunliaii de
,
incanialione mimero siugulari. > Exempli graiia;
\ C unam naluram in banclissima et consubslanliali
, ,
Trinilate prolileri edocli sumus; unam volunlatcni,
\ ,
unam operationem : in incarnalione vero unius cx
* ,
sauciissinia Trinitaieduasnaluras byposlaiicc uni\ . "
tas volendique, et agendi, facullate pradilas. Unde
,
diviuum Gregorium nos qui recle seniimus, se . " , , \
culi, diversas operalioncs, ct volunlales in Ci.risio
, \
siatuimus. A i l eriim : Quae in Trinitaie dicuulm*
. \
singulariler, in Clnislo sese conlraiio modo lia\ , \ ) ,
benl. > Nam in Trinilate estalius c l alius; iri Clirislo
, \ ,
\ero lioii est alius et alius, scd aliud et aliud ; iu T r i \ . ,
nilale aulem non aliud el aliud. Yeruin enimvero
, ,
ista, qui mente sunt igypiii, iiiinime assequumur,
, ,
neque intelligunt, ambulanles in lenebhs, d i ,
cenicsque, omnia qti* Chiislo adjunguulur, in
.
^ totain Trinilatcin cadere.

, , ^
,
\ * ,
.
,
. t
. > 71
. . > c .
,
" fv
*Jwan. , U .
Quapropter cx tragica? huûs fabului pra;scriplo,

ageduni adsint, duge quasi 132
ibynielirarum
merelricum orcbeslra*, el lliymclicorum in inorcm dicia de Gbristo alternaiim vobis inuluo
occinilc ; el illi quidem dicla lucc proruinlieul;
alii responsanles Trinilaii accommodeul. Si auUni
mc etiara vullis vobis colbidere ct illudere, cn jani
tragocdiam auspicabor. Dico : Yerbtun caru
faelum e s l ; rcspondenl Severiani : Triniias
caro facla ; oipnia enim Ghristi, Trinilali compelunt. Dico : Maria mater Cbrisii; scena Severi rccinil : Maria niatcr Triniialis. > Nos ctle1
859
S . A N A S T A S H SINAITyE
260
bramus Jesu nalivilatera w Belblecmin praseptn; . , t , , lliyinelici aiuni : t Ipsam Triiiitatein iiiiantem
iu prsesepio jacuisse. > Tibiis vobis ilerum cauo, , , \ .
et sallaslis. Lugeo vos, et vos planxistis. Oico * . < .
cgo : c Chrislus carne tenlalus est; vos sallantes respondclis : t Trinitas carne lentata est. .
Ego, carnis Cbristi cireumcisiouem proflieor ; Se- . ^. ,
veriani, circumcisionem Triniiaiis occinunt.
^. '
Ego dico : Christus colapbis caedilur*; > scena
. *
Severi occlamat : Trinilas colapbis caeditur. >
Ego dico : Cbristus factus est maledictum ; > . . .
respondent Severiani: Trinitas maledietuni facla .
esl. Ecclesia dicit : Cbristus proditur ; Se- , *\, \ veriani aitmt : Trinitas prodiia est. Nos d i - . ; ,
cimus Christum in carne lacrymas Tudisse, et \ . \
molcstias laboresque subiisse ; > Severiani dicunl: . > < . >
B
Triniias flevit, et labores lulit. > Ego dico :

Chrislus carne passus e s t ; . Severiani dicunt: cTriuitaepassa est. EccLesia dicit: Cbrislus morluus cst; Severiaui oggerunt : c T r i nilas mortua e s l ; quia omnia quae dicuntur <fe
Chrislo in Trinilalera redundant. Ego vero haec
6
c .
* c * >
\ .
\ , , .
lalia vel in lilleras reierens, vereor ne tantae bla-
spbemiae participem me eificiam.

'
Forle Acephalus caput quassans respondebit ad
, ,
ba3C : solum illa quae de Gbrislo essentialiter dicunlur, toti Trinitali attribuenda e s s e . Sed in prom- . \
,
plu esl regerere nibilominus dogma vestrura iirrpie
tale el improbilate non vacare. Quomodo enim
YH
.
;
poteritis diccre : Unam TrinUatis pcrsonam i n carnatam esse ? > Quomodo Triuilas est una bypo- ;
slasis in duabus naturis ? Quomodo duae genera- ; \
tiones in Trinilate ? Quomodo duse nalurae et pro- ; \
prietairfs? Quomodo Trinitas visibilis est et invisi- ; ,
\ , \ , ,
bilis, sicut Cliristus ? Si vero o m n i a , quae in Cbri , .
SLO insunt, iitsunl eliam in Patre et Spirilu sanclo,
\ , \
scquilur o m n i a etiain, quae in illis insunt, inesse
\ . ' \
cl in Cbristo. Ex quo conUl Christum esse u n a m
, . \ ,
naiuram in Iribus byposlasibus sive personis subsi, *
slenlcm ; ita ut ipse Cbrtslus sit simul, et genitus,

ei procedens; genilor, el quod genilum, u l itnpius
\ . "
acscelcsius v o l e b a t Sabellius : i n c u j u s iuipielalem
, ,
nccessario incurrunt, qui asserunt unum idemque
, .
esse naiuram et hyposiasin. Perinde enim illis est
', , , , oi
diccre: 133 naluram Trinilalis i n c a r n a t a m esse; si
,
unum idemque sunl nalura et byposlasis. Sed, ul
\
videlur, ba?reiici nihil pensi habent, etiamsi in i n . \
Onita p r x c i p i l i a se&e d e j i c i a n t , dummodo orlbodo\ ,
x a m fidein caluinniis inressere a c lancinare qucaut.
, * , l l l a vero immoia ac inconcussa super o n h o d o x a B
,
petra3
firmamemo
coasislil : i n quain porlse i n f e (57) ,
r o r u m , boc eel baereticorura lii)gua3, i m p r e s s i o n e m
, .
quidem faciuul; ei tamen ncquaquani p r a B v a l c n t ,
.
g r a l i a illius qui eam fundavit, Jesu Cbrisii, cui
gloria in sxcula saeculoruni. Auien.
Mattb. , 67.
Galal. , 13. I Petr. , 1.

NOTifi.
(57) Lrgft, ;.
V L f i DUX.
2C1
962
. IC7'.
CAP. X V I .
leviqptftvov , ,

. >
Severiar.i episcopi Cabaiorum in illud Apottoli:

c Quoniam in ipso inhnbilat omnis pleniludo divi nitatis corporatiUr \
\
, *
. \ , .\
, , \ , \ , \ * ,
, ' , .
, \
& .
,
, \ , \
, \
, , \ ,
(58).

; , c
, '* ' .
c ' , . >
; *
, \ ; .
^ \ . *. ,
, \ ,
, *
, , C
*

(59).

, , , \ ,
, \ \ , \ ,
\ , \
, \ , \ ,
* , , \
. .'
, \ ,
, \ ,
,
,
. \
,
, ' , ,
, \
,
St dmnitas est ineircuiQstripta , et qnautitatis

eipers, fieri qon poiest ul plenitudd dc illa dicauir,
aul vox omnis. Eieuim id quod plenum est, el plcniludiuem habet, habet etiam quanlilalem , et circumscriptionem, ei stalum ; ut cum appellaiur Cbri"
slus plenitudo legis , hoc est fiuis legis. Sic plcniludo leinporis , et pleniludo genlium terra
,
iion potest esse supra oinne; omne enini quaniiiatem signi/lcal : ul, omne tempus omnis mundus,
omne cotlum, ornnis aqua. At divimtas et egl, et
dicilur supra omne, nullam babens plenitudinem,
sed omnem pleuiludineoi exsuperans.
Coloss. i i , 9.
iv, 18.
Rom. x m , 10.
Galat.
1 9
Quomodo igitur accipiemus onincm iu Chrislo

plenitudincm ? Elenim ipse ctiam dixit,: Quia
solus non sum, scd Paler meus mecuni est
: >
ct Spiritus Domini super me, .propier quod et
unxil.me
Quid ergo dicemus? Num plcnitudo
trium bypostaseou caro persouaJiler facia est, et
babitavit in nobis? Nam Verbum caro facttim apparuit in terra. Sed cum volunlate missuque Palris
et Spiriius sancii opcratione et obumbratiene ioysleiium lucarnationis peraclum s i l , eapropier iji
ipso dicitur esee omnis pleniludo divinitatis cmn
omnibus naluralibue proprietatibus non pcrsonalibus , sed divinse Trmiiaiis natnra* communibus.
Neque enim ingenila Patris persona incarnala e s l :
neque Spirilus sancii procedens byposlasis, sed
inseparabile Tiinilalis mysterium. Sic elsanclns (59)
Dionysius dixit, in Christo esse Patrem et Filium
secundum communem voluntatcm, vel secundum
beneplacUum et approbalionem : neque sicut Abrabam, 134
Isaac, et Jacob, ita et Pater,el Filius,
el Spiriius sancius locaii circumscriptione el divisione lanquam Iribus sedibus separaniur el sejnnguntur, quia Trinitatis myeterium a semutuo indivisum
est, indiscretum, ac pporsus indivulsum. Sed cnm
In adventu et apparitione Verbi Filius, qui et Verbuin, factus sit Cbrislus; hoc est, unctus; is autem, qui eum unxil, fuerit Paier; chrisina vero seu
unguen, ipsc Spiritus sanclus ; ideiroe dicitnr in
illo omnis pleniiudo dmntlalis inhabitare corporatiter. Elenim in quovis, qui efficimr ebriglus, boc
est, unctus, trium actio i l concursus re(|uirilur;
nimirum ungenlis, uncii e( unguenti, quae licel hyposlalice simul non unianlur, niutua lamcn operatione conjunguulur. Quamobrein Pabum quidam
iv, 4.
1 1
e l
Rom. n , 25,
11
Joan. vm, 29.
NOTJE.
i58) In marg. C. A. notantur isia : , .
(59) liitdligc, iu Filio seu pcr
Filium.
19
Luc.
2C3
S. ANASTASII SINAIT^
26i
ait, ideo nec Patrem, nec Spiritum sanctura incar- .

nalum esse, sed Filium , ne confusio personalium
,
pruprietatum in sanclissima Trinitale cxsisterct. , ' ,
Nam si Paier in lerris naius fuisset, jam Paler
\ .
simul el Filius esset. Quare convenienler is, qui in
, .
coelis esl Filius, nascilwr eliam Fiiius in terris : ut
,
el posl paiium servetur iu Trinitaie ingciiilum
.;, \ \
Palris, et processio sancii Spirilus.
,
.
CAP. X V I ! .
. !\
Objeclio, vel polins inscUia , Severiaui conlra catholicam Ecclesiam.
f Si est una sanclissima: Tiinitalis nalura; ipsa

aulem natura in liyposiasi Filii perfrcta ei indeii:iens subsistil, Fiiius vero iiicarualus esl; au non
binc aperie conlicielur, tolam divinilatis plenilndinem incarnalam esse , secundum illud : Quiu in
ipso inhabitat omnis plenitudo divinitalis corporatiler ?
Responxiu. Non esl lota (6!) enlitas Ttinitalis in
propria bypostasi V c r b i , ut Sabellius omnia confundcus exislimat; nain Verbum non babet iunascibililatem Patris, neque generandi potentiam, n o
que priiir ipio caret; nequc ad dexteram cjus consideiur , ncque aliquem ferl in siuu , aeque babel ( 62) processionem Spiritus , neque alias
bypostaticas Pairis et Spirilus sancli pioprielates. Nou sicut Paler ingenitus est, ila et F i l i u s ;
nec, Mt Paler, principio caret: neque procedit (65),
nequc Spirilum naillit, bicut a Palre missus est. C
135 Quapropter incaroala Filii bypostasis non
biiuul incamacit seu carne veslivii innascibililatem
Patris, neque ptocedentem bypostasin Spirilus
sancli; sed cuin omuia naturaliael commonia T r i jiitaiis allribuia, boc esl, setenium, incircumscripluin, immulabile, perpeluum, bonum, vivificum,
ct cau<;ra lalia invai iabiliter, sequaliler, e.l simililer sint in Filio, sicul in Patre el Spiriiu sanclo;
ideo dictum est, omnem diviniialis pleniludinem
in ipso babilare : et secundum boc, dicilurGhrisius perfeclus in diviniute. Quemadmodum igilur,
quaiiluaivis humanilale perfectus cssel, non assumptii in incarna.ione omnes bominum personalitaies:
neque enim babet innascibilitalein Adami; noque
l>
illud EVSR, quod esl ex cosia fornialum esse; neque
magiiitudineiD giganlunt, neque spcciem jfilhiopuni. llaic enira sunl byposialica? proprielales.
\ ,
, \
o . >>,
,
, "
; >
(G0)
\
.
x o
1 1
1 3
Coloss. , 9.
, v
. (61)
,

, ,
, ,
,
, \ .
,
, (65), , * .
, , ,
^ .
'* ,
' , , ,
, , , , \ ,
, \ ,
\, \ ,
,
, \
. " \
;,
;
'
.
Coloss. n, 9.
NOTiE.
(60) Videlur leg. .
producil illtini, ut principium sine principio, utque
,(61) ISimirum iorinaliier, prout Filius rcaliler
fous sine fonle ; al Filius millit eumdem ut priucidisiiiigtiimr a Patre et Spinlu sanclo, iisque relapiuin a principio; el fons a fonle. Quo pacto rclive opponilur.
spondeni eliam tbeologi ad simile dictum, qnod
(62) Id csl, non procedil sicut sanclus Spiritus ;
Graeci ex D. Dionysio Areopag. proferunt. Vide
quia gcneralur.
Bellarm. lib. xi De Clnhlo, cap. 27. Et eadem rc(65) Non sequilur boc loco Anaslasius errorem
sponsio accommodari poiest Auaslasii verbis, siquis
rccenliorum Graecomm de processione. Spirilus
velit ea inielligi deberc de missione Spiritus sancti
sancli ex solo Patre; nam si verba h;cc rcferrc vea l cxlra, qualis illa Act. 2 ; nani quod alioqui boc
liiims ad missiouem originis, seu ad ipsam Spirims
ciiaiu modo Giirislus Spiiiium sauclum milial, infatifli proccssiuntMii ad intra, tuin fiou miuil Fiiius
d.ibtfalum Cbl cx cap. xiv, xv et xvi Joanii.is.
S )irilum sanclum sicul Pater, quia Pater millit el
4
265
VLEDUX.
. * , \ Sed quia omnia qua boininibus
268
M i n l c o m m u n i a et
~ , * naluralia assumpsil, hoc cst, crealum, aspeclabile,
corriipiibile, raortale, el similia nulli reprehen, , , ,
sioni in nobis obnoxia, sicut docet Paulus, idcirco
\ , ,
ipsum in huraaniiale etiam pcfeclum conQlemur.
\
. Omnis igilur plenitudo diviuiiatis et bumanitatis
in Ghristo inest, quod ad nalurales proprictales
\
* altinel: neque enim si quis purpureo colore pro, \ , \ prium unguera tingai, proplerea camein quoque
, et ossa digiti purpureo colore inGcit, quamvis bac
. , tria inseparabiliter sibi rouluo cohaercscanl. Igitiir
neqoe Pater neque Spiriius sanclus secundum hy\ ' ,
. posiasin simul cuni Filio quasi carne lincli et corpore vestili sunt. Verumenimvero tanquam in
\ ,
conspeoû Dei anathema universasque diras denun * , \ ,
* & tio omni illi, qui naturam asscrit esse byposta
s i n : quod cum Sabellii, Arii et Neslorii impieiate
, ,
colludil; neque enim si verus Lucifer nebula c i r , ' cumdelur, dicere potes omnes slellas secundum
proprias hyposlases nebula circumdaias esse, ged
.
solum secundum communem nalura lurainis proprietalem.
Scholium. Reliqua invenientur in ultimo tcira.
dio seu quaternione.
.
In has impielaiis voragines iucidunl baereli<-.i, eo

, (64) quod, Arisloielis more, de natura ei hyposiasi pbi , losophentur ; iHe enim dixit proprias naturae esse
. hypostases. Sancli igiiur Patres bominis in Ghrisio
meniionem fecerunl; ut (anquain in figura qua
, g dam el umbratili delineatione, demonstrarent in
I
%-- - t
"
_ \ !..#__
_V
V..
1 1
/ ^ l * w*toff I A ww IA /V l l
n r n A A l A K S l A . jvain m
> .1
4
Gbrislo
iam id quod csl I
aspeclabile
; quara id quod
,
\1
, \
,
\\
inaspectabile;
tam
morlale,
quam
immorlale
;
lam
, \ , . , - quod sub tactum cadii, quam quod tactuni elfugii.
* At vero iraprobi Monophysitarum seclatores, arsanclis Patribus occasione, non
, ' \ repia 1 3 6
tituiitur amplius hoc exemplo horoinis, tanquaiu
imagine quadam ad rem ulcunque declarandam
.
allata, sed naluralem aequalitalem inde evincere
contendunl.
c x
. '.
GAP.
XVlll.

Caput de exemjlo ex constituiione ei composilione
, ,

IwminU petito: quodque illi Severi atseclce perpe
,
ram accipiant ei interpretenlur, docenlet ex dua

bus partialibut el imperfeclfs naluris unam na
turam diviniiatis et humanUatis in Cltnsto con * stilulam e$$e secundum allalum de hominc exem.
p/um.
, "
-
\ , , \
, \ ,
, \ .
, '
, ,
\ ; , \
, ' ,
Audiverunl eniin Scverum asscrenlem : c Quemadmodum tinius in bomiue naturae alia pars est
aoima, alia corpus; sic el in Ghrislo, ejusque una
natura, unam parlem esse divinilalem, alteram
corpus. > Hoc vero nibil esl aliud, quam ex duabus
rcbus imperfeclis, constitulum esse Gbrislum, ex
imperfecla nimirum divinitate, el ex imperfecta
bumanilate: neqae divinilate perfcctum esse sed
semi-deum qnemdam el semi-bomincm. Nos vero
(61) male Arisloleles; sed male Iraerelici, qui Aristolclem non inlcllexeruiil.
PATROL. GR. L X X X I X .
2CT
S. ANASTASII S1NAITA2
28
lianc lantam corum absurditalem hunc in modum .

refellimus. primum quidem illud respondemus , . \
exempla non esse, quoad omnia, rebus similia,
,
nam in Scriptura eliara vermiculus tiguram Chri , ^ \ \.
tti gerit, et lco, el o*is, et agnus, et paluta, et po- , , \ , , \ , \ , .
mum, ct lUium , quorum iiiliil secundum nalu "
ralem suam subslautiaui Gbristo simile censeri
. ,
polest. Sccundo reepondemus : Si exeroplum, quod
,
nobis de Cbristo objicilis, aliud quiddam esset, et
aliud, quod in advemu ad nos suo Ghrislus as- \ , \
, \
sumpsit, potuissclis fortassis aliquid hic afferre,
quod a ratione non prorsus alienura foret. At . ,
vero cum Gbristus ipsum exemplum, nerope hu- , , '
, , \ ;
manani liaiuram, hoc est, duas noslras partiales
'
naluras, ut dicitis, sibi bypostalice u n i ^ r i l , fit,

ul duas in Gliristo naliiras conslituatis; unam qui
tlem perfeclam divini V e r b i : alias vero dimidia.
las, animae nimirum noslrae et corporis.
*
Aliis eliam modis difQcile non fuerit deprehen
dere dissimilitudinem exempli ex hominis compo.
silione adducii. Nam bomo constat ex duabus
, \
rebus creatis, ex anima, inquam, et corpore : at
, \
Gbrislus ex increata divinhale, et creata bumanita. , *
ic. lloino ex duobus circumscripiis 137 compo , , \
silus e s l ; Gbrislus ex circumscripto corpore, et
:. , , \
f\\ iucircumscripla divinitate. Homo ex materiali
* , , \
cl iiuellccuuli parie coagmenlalus est, at Cbrisius
, .
ei Veibo divino, el buroanilate rationis participe,
,
cl secundum exsislenliani ralionalt. Neque corpus
. *0 , ,
exslitit ante animam, neque anima ante corpus.
\ , . \
A l Verbum divinum aule omnia ssecula, ante ani \ ,
inas el corpora exsiilit. Alia innumera hujus ge, \ \ .
ncris reperies in diviniiale, quac neque anima,
ncque corpori competant. Quod si conctur Severus '
probare per orania esse aequalitatem in composi- \ ^
lionc bominis, c l in ineuarrabiii unione Cbristi, , ,

noverii iniperilus eum qui hominis consluutionem
accuralius perpendere ac inirospicere velit, com- ,
pcrturum eum non modo ex duabus, sed et cx , \ .
, ,
pluribus naturis constare. Nam corpus conflatum
*
es>t ex quatuur siiuplicibus naturis sive eleroenlib;
distincla vero ab bis nalura est anima ; divcrsa . "
Ucm nalura Dci Verbi. Itaque exeroplum bominis , '
.
de Gbrislo accipi debet ut exemplum, non u l aequa1
lilaiis argumeulum.
CAP. XIX.
. ' .
Opposilio improbi Paulianisla advertus Severianum,

contendtnlem aqualem prorsus etse ralionem
Chri$li> quce esl iu compo&iiione hominis.
*
ptaror '

.
. PALLIANISTA. Scverus demonstrare conalus

Gbrielum esse parlialeiu Deiim et partialem borai- \
ncm; unamqiic naiuram ex duabus impeifectis na- , ,
luris couflalam, perpeluo nobis ingeril, et occinit \ \
excmplum de liomine; cum neque Mosaica, neque , ,
propbelica, nequo evangelica Scripiura usquam
, lestificelur animam et corptis bominis esse formam
,
etexcmplar compositionis Glirisii. Nimiruui, ciini
\ . '*
Psal. xxi, 7 ; Apoc. v, 5 ; Isa. LIU, 7; Canl. u , 4 ' *> .
1 1
27)
VLE D U X .
\ de Chrieto dis&eril, oblitus a sacris Litleris iradiia
excmpla usurpare, propria* sibi comminisciiur fa, .
bellas. lu divina enim Scriplura lypum Chi isli, iiuo
\ ;
et prololypum a Dco expressum, et delineatum g'>
, \ '
r i l diviuus Isaac, et qui loco ejui immolatus est,
,
aries
duae scilicei persoiue, diversa ualura, et
. \ gubstantia con>lanics. Neque bunc solum typum
relulerunt sancti Palres ad Cbristunt, sed ei alios,
*
Moysen,
inquam, et fiscellam
iu qua abjrctus
\ , , \ , ^ est a matrc in fluviuro. Ubi dmna Siriplura rursns
duat byposlaees depraedictt, per Muysen videlicet
( .
ac fiecellam seu arcam, qticinadmodum et alia ar
ca
ex lignis imputribilibus, ei auro 138 confecla ,
, \ ,
manifeetum typum nobis exhibet diversarum in
, \ ,
, ^ ChrieU^naturarum sive byposlaseon. Et quidnam
Scvero insinuare videlur arca aurea, in q a i cadeete

nisi diversas el nullo cogna. \ manna asservabalur
lionis vinculo inlcr se colligalas Cbristi hyposiasee ?
, ,
Siraililer efduo luVtures, quoruni aller eacrifica
balur,
aiter non eacrificabatur * , manifeetissimam
, gcrunl duarura in Cbrislo personarum tiguram ;
, \ , \
, ioipaesibilis, inqtiam, diviiiitalis, t passibiiie car, \ . " nis illius. Quemadmodum ct duo birci quorum
\ , , \ ; !- unus immolabatur, aller in deeertum dimilteb itur ' ,
tlare nobis rcpreeeenianl characieriaicarum bypo ,
tlaseon diversitatem in Emmanuele nostro lam iu
,
forma Dci, quam in forma bominis subsisientc. Si
- , \ (
vcro
isia Sefcrum, oiriiiesque illos, qui Salvatorin
.
hicarnationem inficuDtur, mordent et lancinant,
, \
, , - C omnino necesse est, ut faieaniur, exempla aoii
semper oinni ex parte rebus respondere. Quocirca,
.
, , oslolidi, neque bominis cxemplum invariabili siimlitudine et eequalilale, ad unionem ei incarnatio
, \ neoi Cbristi accommodaie, idque eo tine, tu alterutram ipsius naluram everlalis.
.
.
, , \ ,
Schotium. Ex duobus imniorlalibus,VerlK> nimi\ * \ rum etanima, etf.x mortali corpore con&lalChri ,
sius ; el quomodo ex tanta subslantiae differentia,
, ;
el diversilale potest una natura constitui!

Hxc ab haerelicis advcrsus haBreticos prolaia, noe ,
se, ei clavum improborum clavo pellere expediu
.
. '.
CAP. X X .

Xarice qua$tione$ contra AcephaUs.
.
l)
. ' Quasslio ORTHODOXI. Num confilcris Vcrbum
\
divinum secundum bypostasin indivisibilem et inef , \
fabilem in fncarnalione unitum visceribus, et pra3 \ ' ,
cordiis iniegerriii a Deiparae el semper Virginis
, '
Mariaa, an sccundum solam inbabiialionem, ad si, \ ,
mlllludinem aliorum hominum, tanquam in (abcr;
naculo el domo quadam, ul vull Nesiorius?
. , *
A C E P H A L U S . Constat noe confilerl Verbum di %\
vinum secunduril ineffabilcm, Ct indivisam suam
, \
hypostasin substanliae, vcnlri et visceribus matris
, iinitum fuisse, ut sancli Palres Iradiderunt.
.
SC9
ie
1 7
Gen. xxii, 12, 13.

Exod. , . Exod. xxv, 10 soqq.
Nuro. v i , 10, 11.
iNum. \ x v i u , 13 seqq. ; Levil. xvi ,15,21.
1 1
Hebr.
ix, .
Lcvit. , 7 scqq,;
871
S. ANASTASII SINAITifi
272
ORTIIODOXLS. Sic se habel veiilas; sic 139

crediinus, sic docemus. Dic amplius, bone, Yerbo
divino secundum hyposlasin visceribus , carni et
nicdullis decaittatissiinaB Deiparae unito , indivisiliiliter itidetn ct inseparabiliter incarnato, et exsistemiae ejus immaculatae el illibaiae quaai adoalo et
concrcto; quando ferebat Yeibuin in uiero sibi seciiudum bypostasin cunjmiclum, et quidem novem
inensium spalio. Num una natura erat Virgo, et
Verbum divinum secuodum bypostasin iili tinitum,
an dtiae naturae? E l si mairis et Yerbi divini uiiam
naluram aibilraris esse, cedo, quamnam partem
linjus unius natura accipiens Cbristus in partu a
walre sejunclus esl? et qusenam pars remansit in
Yirgine? Si vero Yirgo et Verbura non sunl una,
. (65) ; , \
* , xa\ .
, , , *
, \, \
,
\ ,
,
'
, , \
*
, ;
, ,

, ; \
; , , sed d u nalune posl unionem bypostalicam in \ ,
ulero Yirginis peraclam, cur ergo incassum pcrpe- , tim vociferamiui, fieri non posse, ut posi uniouena
,
bypostalicam sinl naluroe du#?
' , ;
Alia quaestio. Si transiiio de loco ad locum i n " .
circumscriplx nalurae non convenit; Yerbum enim
.
coelum et lerram iraplet; quomodo incarnatus, et
\ \
e i sanciissima Yirgine natus Gbristus ex eadem
\ , \
processit, ct ab eadem sojunctus esl? Nam si di- , , \
cas eum in partu sola et nuda carne a matre se ; (66)
paralum esse, jam in Nestorii errorem incurris. Si
, ,
vero carne el diviniiate, a matre sejunclus esi, quo- . \ modo divinilas sccundum byposlasin visceribus et
(67) , '
prsecordiis sanctissimse Yirginis unila, per nalivi* \ laiem ab illa separari potuil ?
Q (68; *
;
Aiia quaeslio. Quomodo existiinas Spirilum sau" \ .
cluin, Cbrislo ioJordane bapiizalo, descendenlem , mausisse in Christo? nuni bypostalice secundum ; * \ * subsiatiliam et venialem , an secundum graliaiu , \ , *
quamdam et sanciilicationem quemadmodum iu ,
propbeiis, iisque qui tantuin gunt nomines, mancre ;
solel, ul placet liaei eiicis ?
B
A C E P H A L U S . Manilestum est Spinlum sanchim substaulialiter ad Cbristum venisse, inque eo

mansUse, noii autem ul in aliquo propbeta.
. , ,
*
, \
.
OllTHODOXUS. Dic ergo m i b i , cum, ui ais, D . , ,

Spirilus sancius in Cbrislo bypostatice manscrii,
, ,
nuin Yerbum el caro, el Spii itus sanclus una sunt
, \ , \
iiatura an duae ?
, ; !\, ;
/.
(65) Verbum divinum non fuil byposlatice unilum visceribus et utero beaia? Yirginis, sed corpori
ex beata Virgine assutnpto: quod corpus cuin Verbo byposlalice unitura, aliler saiicliasimae Yirgini
non uniebalur, quam quomodo iufans in ulero nialerno cum malre sua uniri solet. Dicil tamen Anasiasius Yerbuin byposialice cum diva Yirgine
fuisse unilum ; quia bypostalice unitum fuil carui
ex l). Yirgine assumpi*, et non tanlum secuudum inbabitaliouem grau.t? el gloriae; ut volebal
Nestorius. Quapropter inerilo eiiain Deipar nomen lulit, cum Deum incaruatuiii tieu liuuiaiue na-
turae secundum byposlasiu unitum vere pepererit.

(66) ld est, carne cum divino Yerbo bypostalice
non unita.
(67) Id est, carne cum Yerbo hypostaiice unita.
(68) Oiviniias non fuit sejuncla a Yirgiue por
parlum ; sed corpus hyposlaiice cum Deo Yerbo
coiijunciinn. Cum eiiiiu divinilas seu byposlasis
Yerbi ubb|ue pratsens sit, localiler moven nequil.
lamen Deus seu Yerbum vere ex ulero Yirgiuis
exiil, sed Dcus seu Yerbuxn secundum hunianam
naturain seu qua bonoo.
273
VLfi DUX.
27
" . Alia quaeslio ad ebsdem. Divinos Aposlolus a i i :

In Chrislo babitare omnem divinitatis plenitudi,
nem corporaliter * . Planum igilur fil, in anione
. >
facla in sacratissimae Virginis ulero , ineflabililer
$ ,
habiiasse in illa omnem divinitatis plenitudinem.
^ .
Cum igilur in illa oronis pleniludo indivisae divini
latis exstiterit; quaero utrum 140 fueril una na ,
lura Virginis, et omnis illius plenitudinis indivisae

divinitalis propter unionem, an duae nalurae V
, ;
Alia quaeslio. Si una esl Verbi divim et ernis as". \
sumpla? natura, eo quod inseparabili el indivulso
,
nexu cobaereant, sequitur ihrenum Cberubieem et
\ ,
Verbum, quod in illo residet, imam eamdemque

raturam esee ; quia a se muleo separari no pos , ,
sunt.
.
Alia qunratio. Ineorporeum cum mcorporeo; et
". , \
, - quod maleria caret, cum eo^ quod materiae est e i , \ , pers, convenieelius, facilius et inseparabilius uniri
potost, lanquam cognaium, epiriluale, et consub, \ , \
* stanliale cum consubsiantiali, quam unialur iit * \ * corporeum cum materiali, et corruptionis expers
cum corruptibili, et impatibile cum palibili, et i n * \
. , circumscriptum cum circumscripto. Si igUur propter inseparabilem unionem uoa est nalara circum ,
scriptae et mortalis carnis, et incircumscripti Yerbi
, \
in carne habitantis, multo magis una erit hyposta,
sis Dei Patris, et ejus, qui ab ipso indivulsus esf,
, \
unigeniti F i l i i . S i , tuo judicio, a einu Patris Filitis
,
. " est inseparabilis. Quascunque enim union.es creatt
, C ^
increaio enumeres, arbiiror illas arctiores
u m

.
\
.
". , \ , \
,
, \ ,
, \ , ,
; ;
, ,
. :
\ , ,
.
. .
D
\
,
^ ,
. \
, ,
* ,
, \ , \ , \
>
,
, \ , \
. > ,
. \ , " , \ ;
1 1
Coloss. i i , 0.
U i , lo
" Joau. x i , 13.
essc, quam nexuro illum mutuum subsisientiae cognatarum et maleriae experliura divinarum hyposlar
seon, lamelsi maxime in tribus inconfusis hyposiasibus consubstantialem Triuilalem subsistere credimus.
Alia quaestio. Severo, Timotbeo, et vobis asseve*
rantibus Chrisli nauiram eese solam divinitalem :
Cbrislo aulem de Lazaro dicente : Mortuue cst,
^lgaudeo, quia non eram ibi " ; > quomodo, cuiu
Deus esset, non erat ibi? Ubinara non est Deus*
Vere in corde Seveii et veslronon est Deus. Quare
ei de cordibus veslris sacer ail angclus : Surrexit
non est in animabus veslris.
9
t %
Scholium. Breviler, sed uiililer.

Porro cum eademde iisdem saepius rcpelanlei
oggcrant Mouopbysila?, necesse est ul el nos saucloruro Palrum lestimonia adversus illos iteremus.
Quemadmodum igilur jam in secunda cum illis d i gceptalione (quam in terlio telradio 8eu qualernione invenies) fecimus, omnia illis Soripturac
evangelicse et aposlolicse, propheticae el Mosairae
lesiimonia , bumilitatis Gbristi indicia et nalurai
liumanae convenientia proponemus; ut illud : Propbelam suscilabit vobis DonVmus . E l illud :
Factus sum sicul homo sine adjutorio
Et i U
lud : Eccc inlclligit pucr meus . > E t : 1 llomo
Marc. xvi, U. " DcuL aivui, 13.
t B
, T
i e
Psai.
L X X X Y U ,
5.
275
S. ANASTASII SINAJT.E
276
*t, etquis cognoscel illurn ? > 141 Uem dicta ; \ ,

evaegelica, u i : t Paier mousmajor me est * Non , . ,
po&sum a meipso facsre quidquain . Et iliud :
' . \,
c Me aulem non semper babetw' .
> E t : Quid
c . \,
qn&rtlig me rnterftcorc bonimem, qui verilalem dixi
, , ; >
f obis ? E l : Lazarus morluus est; ei gaudeo,
\, , \ ,
qoia uon eram )bi . > illud angeli : Surrexit,
. \ ,
non est bie . > : Puer lesus proliciebai ea< , . \,
, \ , \ . *,
pientia, et tale, et gratia . Et : c Sqbdilug erat
. > \ ,
parentibus * . E t illud : t Dens etiam Dominum
\ , \ , c
suscilavil . Et ; t GloriGcavil pueritm guuiu
Jeuum", boc est, gervum guum. Et ut rem in pau- , , ' , .
ca eouferam; qtiabjmciinque locum in abjcclionis , (&
Cflnisli teatimoniura ex divina Scrtpiura profera-
itms , semperrogabimus : secundum quam nalurara . , Chrisii, toec vilia ei despicabilia dicU aocipi e( i i n * , \
telligi debeaal. Ip*i abnuentes carnem Cbriati ap- , ,
pellare naluraro, ajunt baec de Cliristo dici gecuit- ,
duni bumanitatem; gecundum id, quod assumplum , ,
e&l, et 6ub aspeciura cadii; secuudum corpus, et , \
secundum carnem; innumerabilia nomina buma-r *
nilaii tribuuivt; ged ut humaniiatem nature nomi- . , ,
m affiejani, indyci nequeunt. Deinde qua?ramug, &
qua de causa notint bumaniiali appellaiionem na* ; \ ,
lurat eoncedere, qui niox respondebun*: c Si nor t ' ,
minemus naturam, necessario cliam nominabimpe \ ,
,
byposlasin; et cwn Neatorio duas bypostases gU
personai in Cbtigio constituemus, neque enira es| . >
l 0
aT
>
ulla na,lura absque persooa.

Orthodoxi ad hotc qvcestio.
Quld igitur, viii? An omnis, qni contitelur carmtm Chrisli esse naturam, sicul ei synodus Cbaieedonensis dixit, Nestorianus erit? Respondent
Severiani: c Ulique ; ntilla enim nalura est personae expers. Quando haec eiTuliunt, tunc aOcrimus
jam anlea allala sanciorura Pairum dicta : quae
etiam post unionem carnem Cbristi norainant naluram ; ct redarguimus itlos, lanquam a ganctorum
Palrum semiia deerrantcs, et Severi vestigiis insiglentes; sanctorum enim Patrum doctrinam repudiant, eosquc Neslorianos uominant; eo quod carnetn Chrtsii appellent naluram. Haec autem omnia
faciunt odio Cbalccdonensis syuodi. Propler Ulam a
sanclis Patribus desciscunt, el Severo magistro suo
improbe adb%rescunt; qui ipsls tradidk ac persuasil, ut assertionem illam, quae duas in Cbrislo naluras^sfatuil, repudient, quanlumvis ab ipso sancto
Cyrillo assertam.
Postquam ergo, ut antea dixi, Severus animadvertii appeilationem duaruni el indivisarum naturarum in Cbrislo a Patnbus profeclam esse, omnique reprebensione 142 vacare : dnbitans qnomodo'eam everleret, ac e medio tolleret, comminiscitur excusationes in peccaiis, ei ad Nephallum ae
Simplicium scribensail c poluisseappcllationem duart
w
1 0
, ;
,
, ;
< \,
, " ,

, , \
,
,
^
, ,
,
^ , *
, \
, , \
, \
, .
, \ ,

\ , \
,
,
\ ,
* ,
Jercm, xvn, 0, soc. L X X . " Joan. xiv, 28.

Joan. v, 50.
Joan. x i , 15. ^ M a t l b . xxviJi, 6. Luc.
n, 52. ibid. 51.
1 1
1 1
Joan. xu, 8.
Acl. m
15.
3 7
Joan. vm, 40
ibid. .
VLE DUX.
277

, .
, \, , \
, \ . > '
\
\ , ,
,
\ . \
\ . \
( ,

. 6* \
' ,
.
\
, , ,
. ' '
.
,
, \ , \

; ' ,

.
1
278
rum natararwn recipi et probari usque ad tempora

Neetorii, postea vero penitus r e j i c i ac improbari
debere; ex duplici natura Cbristi una j a m l a c t a ;
doctrinam enim de Cbristo pro varia temporis ratione, immutandam et inflectendara esse. > Opene
pretium autetn m e faciurum duxi, si i m p r o b i t a t e m
et nequiliam Severi ex Ephesina s y n o d o , s u b d i v i u i
Cyrilii praesidio celebrala, rcfellerem denuo, demonslraremque, ducentis ante Nestortum annis
viguisse baBreses, quscperfide d i v i s i o n e m in Christo
introducerent; et tamen s a n c t o s Patres, q u i i p s o rum hseresiarchanim aefate v i v c b a n t , nihiloniimis
duas in Cbristo indivisas naturas libere praedicasse.
Primus ergo Gbristom in duos divisil Artemon, q u i
g y n o d u m Nicaenani dacentis a n n i s a n t c c e s s i t . Post
qnem Origenes ciiam Ghristiim taiilummodo boniinem esse docuit: quem seculus Panltis Samoeaienste oclogirtla annis anle synoduin Nic&nai,
Artemonis baeresin resuscitavit. Post Paulum et
synodum Nicam&m Theodorns Aniiochenus, Nestorii magtster; et Diodonis Chrislnm d u o * egse Iradiderunt. His guceeseit impitis Negtorios. E l qua
ratioue accidit, ut lemporibus inter Artemonoiu,
ei Nestorium inlerjectia, nullus omnmo s a n c i o r u m
Palrum raodum loquendi, qui duas in Ghristo nataras asserit, repudiarii ? Et nt rem ita sese bsbcre
inlelligas, audi principium et a r g t M i i e i r U i m s a n c l s c
Epbesinae synodi, ubi baec leguniur.
C Conleslalio Comtantinopoli publice propotila :

catholicut civitaiit Uiiut cterus palam osiendit,
,
Nexlorium ejutdem ene senlenliw cum Paulo Sa*

mosaleno.

.
'
c Quicunque gcbedam btnc accepiuri sunl, eos

,
, - p*r gacrosanclam Triiiitatem adjuro, obleslorqur,
, , , , - nt eamdem epigcopis, presbyieris, diaconig, leclo, ,' \ ribug, necnoa laicig qnoque Cungtantinopoli ha biiantibus oglendant, ejusdemque, si fleri polest,
, \ exeroplum ad evideniem baereliei Nestorii repre , ' bensionem iigdem impertianiur : ut, qui eadem
, " prorgus, quae Paulug Samosatenus anle centum
gexaginta annog a calholicig epigcopis- anatbemalc
.
. , , condemnauig docere, ac gaperc, aperte convinca . U r . Quae autem ab utroque dicta dociaque compe. * \ ^ rituilur, ea ad hunc ifciodtim 96 habenl. Paulus
.
Samosatenus a i l : Marta Verbum iion pepcrit. Ne* , \
storius ab Imjus seiieu Hon reccdeng: Heug tti,
(69).
iuquit, bone v i r ; Maria divinitalem non edidit.
; Addit Paulug : Neque 143
sêcula.
* . Neslorius ait: Divinitati, q o * leropora condidit,
- " \ . inatrem temporaneam assignant. Rursum Paulus :
* , Maria Verbum suscepit : neque boc iKam selalc
, , \ - anlecessit. Neatorius ait: Qni fleri queal, \\l Maria
'
ex ge genuerit geniorem ge? Paulus a i l : Majia edi ,
dit bominero, nullam in parcem nobis dfggimttem.
, ' , Nesioriug dtett: Qui ex Virglno naiug est, tailum
e n i l u
NOTiE.
(69) Pclt. lcgil. \ : .
e r a t
a n l e
219
S . A N A S T A S H SINAITJE
280
homo est. Paulus ait: Alqui per orouia nobis prae- . , \,

slanlior esl. Nam, j u i i a Scripluras, de Spiritu
, ,
sanolo est, divinoque decrelo, uberrima gratia do.
nuUie ost. Neslorius a i t : Vidi Spiritum sanctum
. "
des enaenlem quasi columbam, manenlem super il- \, ,
.
/ n i i i * ; necuon aecensionis vim illi impertientem:
,
quandoquidem praecipicns apostojis, quos elegeral,
, . \ ,
per S p i r i l u m " sanclum assumptus est. Hic igilur
, \
ille idem, qui banc tantam graiiam Chrislo imper.
litus est. Paulus ait: Quare, qui genere ex David
,
ducto, immctus cst, a sapientia alienus censendus
. >
non est: neque lanlam sapienliam in alio quopiam,
quanta in ipso, cxstilisse puiaudum est. Sane, fuit illa ampla in proplietis; ubcrior ampliorque in
Moyse, el aliis uonnullis: at vero in Cbrislo, tanquam in quodam Dei leroplo, amplissinia exsiilii.
ldem, in alio loco, alium docel esse Jcsura Chrisium? alium rursum, Deura Yerbum. Nestorius
a i i : Fieri nequil eum, qui anle omnia saecuU natus esl semel, denuo nasci, idque secundum divinilatera.
En libi ex sanctae synodi lestimonio, et asserlione
'
5 , \ .
nicndax esse convincitur Severus, quando dicit
, ,
.
cxsecrandum Neslorium fuisse priinum, qui Chri , ', , \
slum diviseril. Igilur sancli Paires, qui lemporibus
, , \ Arieinonis, Pauli, Diodori et Tbeodori florebant,
, \
duas inbrislo naturas pie et unile professi sunt,
', \ , \ , \
quemadmoduiu Arlemon, Paulus, Tbeodorus, Dio, ,
dorus et Nestorius divisas. Itaque duas staluere
, , \
impium non e s i ; sed duas ka divisas, ut unio by, \ ' postalica salva non permaneat.
.

. '.
CAP. X X I .
%
Refutalio vana el impioe Severi sentenlice, qua dicit:

, /
Ad enalas hxrese* pbarmaca, el medicamenla *

docirinae accoramodanda csse : neque enim, tnquit,
si quis medicus aquae poluni prohibueril, peslifero
iugruente moflho, dicere licebit: antegressos niedicos aquae polum nonêtuisse. vestigio enim a
medico audict : Fatue; morbum longe lateque
grassari vides ; el ex norma valetudinis prospera3,
metiri vis griludinem?
" ,
\ *
, ,
, ,
, \ \
. ,
\, , $
, \
;
Talia sanxii ac decrevit generosus ille Severus
,
qufem prophelice confutat, et 144
obiuraio
\ silere jubet divinus Basilius in epistola ad Olym
pium scbolaslicum Arianum, iisdem ferme excusa, , \
tionum pretexlibus, quibus Severus ulitur, usum. ^, \ .
Ad qtiem h*c ad verbum sanctus Basilius : c Sed
\ *
(icogilarunt sapiens quoddam consilium, quo hu '
jusmodi inutationes suas excusent : nimivum, vo , ,
cabulis IMci utendum csse, medicorum more, qut

alias aiiter, prout morbi condilio el occasio tulerit,
.
sese gerunt. Hujue coinmenii vaniialein non me
, '
decet refellere, sed vos intelligcre. Dabit enini vo.
bis Dûs intellectum, ut percipere valt-atis, qu.e, , \
nam sit vera, quaenam prava et perversa doclrina.
. Si enim alias tides conscribere licet, et pro tcnipore
, \ ,
mutare, menlilur ergo qtii d i x i l : Unus Dominus,
< * , *
f
1 9
Joan. . 32.
> . , 9.
281
VLEDUX.
281
u
; una fidet . > H&c qnasi prophetice stnctus Pater

\ ,
prolulil, ut longe anle quam Severus nasoeretur,
.
Severi doctrinam refellerel ac profligaret.
1
*
, olxovouiav .
Drevis repelitio, qua ostenditur, quid auctor de incarnalione senliat.
"
; ,?1, \ , \
\ , . "

\ '
'
.

,
* , , , \ , , \
, * ,
, \ . \
, , ^ , , , ,
, ,
, , \ ,*
, c ,
, >
,
,
^
.
Ne quis aolem ex simpliciorum nuraero arbitrelur nos, propler praedicla, impii Neslorii infaroia
teneri, paucis exponam, quid auimo et corpore de
Cliristo senliam. Confiteor igitur inlegerrimam i l lius bumaiiitaiem, boc est, animam et corpus, i u
secundura bypostasin divinilati ejus unilara esse,
siout toia anima, loii noslro corpori unita esl. Et
quemadmodum ille, qui ut figura Christi in specio
Filii l)ei, apparuit Nabuchodonosori in (ornace
ignis, tolus lotius bominis forinam praese ferebat",
igneus el tgni cognatus, irao totus igneus, tolusque
flammeus, sic el Cbristi bumanitas erat, lota per
totum, diviniiate perfusa, divinaqueet Deo cognaia.
quemadroodum si quis iu fornacem illain ingressus, circuracidisset, aut alapis cecidisset, aut vinxisset, aut totondisset, aut iransfixisset ilium, qui
in forma Filii Dei apparcbat; ignem nequaqiiam ab
ilto separasset, aul exstinxisset, eo quod lotus per
lotnm cum igne unilus fuerit : sic et a Christo
Filio Dei, ex quo angelus ad Mariam d i x i i : A V P ,
gratiaplena; Dominus lecum"; > ignis divinilalis ab
humanilale nullo uiiquam tempore, aut ulla in re
separatus est, aul etiam unquam in oronem aeiernilalem separabilur.
Scholium. Glorhe differentiam d i x i l , non natura.

\
Confitemur praterea eanclissiroum Cbristi corpus
et animam gloria et eplendore tantum anlecedere
-
noslras aniroas et corpora, quantum species illa
, , In camino 145 ' sptendore suo exsuperal at
xfj ,
alia corpora, qnae eitra fornacem erant. Unde sa . "
cralissimum ejus corpus noiiiiuarous divinum, et
, - oronia corporis, divina, et immacalatatn ejus ani ; , \ - mam, Deo cognalam ; el omuift, quae animae com, , \ , petunt, divina , ci eirout cum Deo u n i u : ulraque
, ,
natura proprietates suas in una divina persoua,
\ inconfuee, immuiabiliter et indivisibiliter conser , vanle : quemadmodum a sanciis Patribus religiose
. \ D Iradilum esi. Confitemur eliam aniroam el corpus,
\ '
quae Verbo bypostalice unita sunl, Verbo subjici,
simulque cum oinnibus proprietatibus suis a Yerbo
, \ ,
niagis regi ac duci, quam ulla alia creatura eidem
,
subjiciaiur, et ab eodera regatur; cura longe ar .
cltus cum verbcr coojuncla sint, quam u lae aliae
res crealae.
.
, .
\
,
, * ,
\ .
41
Epbcs. iv, 5.
Dan. m , 92.
>\
* Luc. i , 28.
Explicatio, quorsum tendant spectentque gubjeeta

capitula.
A i l coeleslis regni cognominis et consors Basilius:
Yeritatis orationem esse simplicem ; > hoc cst, omnis fraudis, inipostune ac nequiliaB experteni. Omnia eniro divina eloqnia prudentibus, ci a malitia
883
S. A N A S T A S I I S I N A L T / E
2*4
alienis el rocto corde Deum qusrenttbus, recta suni, , \

et manifesla. A l vero cor htsipienlig, kiilrai ^ .
gapientia Dei. Qiiocirca coufestim quiilquid audiunt . \
vel legunl, meulis arrnganlia impulsi, id reprehen- , , , (Jadere ac refutare sltidenl. Quid euiin , obsecro , l u - , \ , \
tius , divinius el verius, quam ilhid Theologi
, \ .
diclum: t ln priwcipio eral Verbuna . > tamen
, , , a diabolo insligatus Arius diviuuro illud dicluin , ,
non reliquil inLacturo et incorrupttim : Beno, i n ; \
quiens , dixit Jojnnes : lti principio eral Verbum: "
boc cst, soriiMi seu dictum Dri ; non enim d i x i l : , c ,
In principio crai F i l i u s , srd Yerbum , quod Deus , * ^
eilerl ac proouniiat. Itaque, cbarissimi fralres , *
inei, a maliguo spirtiu incitalus egt, ut omnia lam . > ", ,
Scrtptms, quam doctoruui diela perverleret; et
,
boc jam planum facere conabar propler illos, qui
\ noslraiu expJteatioiteiu malevola rnenle carpetil: * \ quorum judiciuw maiiiieelum e s i , l sappbcinua

iuevilabile.
, ,

u
146
C A P . XXIF.
. *.
Cnrastute et vafre disputandum cum iltis, qui Scri ^ pturat et Patrum de Christo dicta prrvertunt , et ,

in alienum. sensum rapiunt.

,
[
.
Sapienter raonel divina sapientia eos, qui sa
pieniiam Dei atiis loqui intiituuot: c Ne respon- *
deas gltillo sectmduni stuUiiiam suam, ne videatur ,
sibi esee sapicns . Qiiod vero sapienligsimus
, " Salomon signiflcare v u l l , id bujusmodi tsi. Si quis C ,
ineipietUer ac stolide divinas Scripiuras depravare
,
conatus, ineffabilia et incotnprebensa mysleria Dei
\ ,
profert, hunc in modum scisGilans : unde conglat ,
i i l i u m Uei generari; sanclum veio Spiritura pro- ; , cedere ? et qitomodo fleri polesi u i geniliim seque ; \ , ac generans inilio rareal? e l , uuo Tefbo, quolios \
quis oaala niente, arcana isia et a b d i u , solaque , \ ,
lide iiiteltecla , vel potins crediia ac confessa, non

.Auiem inlellecla , in roedium producil, ne respon- , . ^Jeau ad hanc illiuscuriosam iniilelitalem, ne et \ ,
ipse incipias cum illo scrutari e a , quae oronem
\
gcruuiionem et investigalionem exsuperant, on>< ,
uiumque creaiurarum cognitionem fugiunl; sed
,
respoiide illi secuodum suam siuliiiiam, > profe- \
rens , q u communiler ab omnibus Cfcrislianis ^ , \ , \
concedunlur, el lide simpkici Ecclesia tenenlur, '
praedicantur exphcaolur, cujusmodi dubitaliones , \
uobis quoque proposuerunt in Urien&e novilii de- ,
gertores fidei, rouUa ex lege, Evangeliis, et doclo .
ribin accumulaules; ex quorum numero etiam
ista.
'. , ,
1. Unde constat animam nogtram esse crealam,
yo.\ immoitalem permanere, cum boc in legc nus- ,
;
quam proditum gil ?
2. Secunda dubilatio seu quccslio ab Ecclettos de-'.
tertoribus proposita : Unde cognoscam librum, qui '. , \
; , Gencsis iuscribiiur, essc Moysis? non cnim ejugM
A i
Joan. , i.
Prov. xxvi, 4, 5.
VMS DUX.
XM\ 5,
,
\ , ;,
\ \

, *
. " , \
, \ . $ '
.
.
, , \
, ,
\ .
286
mocli inscripiionem babct, qtialem atiornin propbetarum l i b r i , praHerqoam qnod muha in illo continenlur, qoa? a verifate aliena videri possint; n l est
ilta ob esum vetitl pomi prolata a Deo sentemia
et quod tradilur de arumnis el afflictionibu*, quas
Israelila? in iEgypto per quadringemos annos perpeesi sinl , lantum enim centum et quadraginla
annos in jEgypto post morlem Joseplii implerunt.
Rrseterea neqve termhius i l l e , quem vilae hunian*
pracsthuil Deus, iocinn babuil iti Noe. Decrevcrat
enim " , ut vtl?e hnmana?. cursus usque ad diluvium
centum viginti annis terminaretar.
4 7
147 3. Rîrsus cum in Levitico de variis illis v i ctimarirm obtalionibus varia imperasset, poslea per
Isaiam
et Jeremiam
prophelas dicit : s
niliil <fc sacriiiclis Israeli praecepisse, neque de holocaaslis.
4. lterum potlicilus fore ut lex legilimum sempiternum foret* ; quotnodo promissa non fecit, praeceptaque sua legalia seterna effecil?
5. PoHicitas se Israelilis possessionem dalurum
ab iftgypto asque ad Euphraten", ne decimam quidem partem proroissi sui exsolvil."
H*c ex Yeteri Testamento objiciunt.
8equuntur, quae ex Novo Testamento adducmit.
4 9
*.
I
;
\ \
,
.
.
,
.
\ ,
1. Gum Erangeliuni non d i c a t Ghrislum clauso
, * ae signato eepulcro resurrexisse, undc id pro;
batis?
'.
, \i2. Gum Evangellum passim vocet losepbum,
, - ^ rura Maria , quare hoc vos non profttemini!
1
;
*. " , \
, ;
\
,
(70);
'. $, ', \
, , - '
;
*. \
, \ , \ ,
. ^ ^
;
*. (71),
, ;
; .
'. , , ,
\ \
, ^;
3. Cur Evangelium ut Cbrisii conceptionem absque

seroine, fta, salva integritate ex Virgine o n u m , ut
vosdicitis, non Iradidti?
4. Cum Evangelium dicat M a r l b a m " esse sororein Mariae Matris Domini nostri; qui fll, ut vos
idem non dicalis ?
5. Qnomodo cum Gbrisius d i x e r i t se Ires dies
integros aelurum in sepolcro, et tres noctes, instar
Jonae, non egil lot dies noctesque ui Jonas, quemadmodum praedixerat?
6. Quomodo rursus in Evangelio hortatur, ut feramus calteos ei virgam . Apud alium vero evangelistam probibol, tam catceamenia, quam virM
e T
gam ' :
7. Unde scilis Christum in spelunca natum
esse, cum id a nullo evangelisla prodiluoi s i l t
e
8. 8 i , quae coepil Jesus facere, prius docuit V

quomodo una maxilla caesus non pribuit alteram,
quin et casdenlem reprehendit ?
60
Isa. LVIII, 1 seqq.

i e Gen. v i , 3.
" Gen. , 14 seqq.
Act. VII, 6; GalaL m , 17.
Mauli. ,
16;
rcro. XLIV, 1 seqq. * Exod. xxvm, 43.
Matlh. XXVII, 66.
DeiU. , 24.
Luc. i , 27. " Joan. x i , 5.
Malth. x i i , 40. " Marc. v i , 8. Matlh, x , 10. Acf. , 1. Joan.
x n n , 23.
4 7
, 4
1 4
NOTiE.
(70) En imperiliam siniilem illi, qune bodic pcrpeiuo clamai: Scrutamini Scripiuras.
(71) En qu.TStioncs planc Lulberanas cl Calvinianas.
887
SINAITJE
288
9. Cum EvangeHum dicat Christum esse quid-

'. dam creatum aut genitum ; ûomodo vos par ,
tem quidem illius dicitis creatam, alteram partein
, ;
increataro ? Nam Matlliscus a i t : Liber generationi$%
,
hoc est, effeciioais Christi, filii David, filii Abra- ,
ham ?
10. Si Deura incircumscripturo esse profitemini,
\ ,
qui coelum el t e r r a m iequaliter i i n p l e a t ; quomodo
\ ,
, \ ;
Verbum descendit de coblo, rursumque in coelum
ascendU ?
'. ,
11. Si Verbum divinum, per divinitatem suara
\ ,
crat in mundo, etiam anie i n c a r n a t i o H e m , ut scri,
bit Joannes evangelisia , quoroodo dicitis illud
;
ex coelo ia ulerum Virginis descendisse? Si eniin
, *
ciiam ante incarnationem ibi erat, clarum est non
6 1
descendisse : si vero in incarnatione descendit, , <

, \ .
darum est coelo circumscriptum iuis3e, gicut et
angelos.
'. (72) \
148
Si Filiug et Spiriius sanctus est ex PaIre, manifeslum est ulriusqueeumdemPatrem esse: ,
ipsumque adeo SpirUtim sanclum esse geoitum. \ .
, ,
Quod &i boc non adiniuiiis, dicite nobis, quis prior,
, \ ; ,
quisve posterior ex Patro processerit, Filius an
& ; ,
Spiritus sanclus ? Si vero simul processerurit, jam
boc ipso liquei Palrem gemiitos peperisse, Filiuro- . \
\ . \
que et Spiriium sanctum jn divinitate qtiasi fralres
, \ , \
esse : Et quaenaru est generalionis et proceggionig
\ ;
diilereniia in divinhate incircumgcripla, immulabili ct inseparabili ?
\ , 13. Unde constat Verbum Dei esse hypostaticc Q
, \ ,
nibsislenlem Deum, simililer et spiritum Dei esse
, \ ,
Deum ct byposlasin Dei : mentem vero Dei non
esse alium Deuin, neque aliam bypostasin, neque ; , \

cor Dei, neque dexleram Dei, neque bracbium Dei,
, \ , \
neque reliqua, quae Scriptura Deo t r i b u i t " ?
;
'.
14. Quomodo cura undccira essent discipuli anie
, ,
Domini ascensionem, dicit Paulus resurgenlem
;
ex moriuie apparuisse duodecim apostolig ? nec \ , diim enim Matlbias illis a Inumeralus fuerat, ut
..
nec Paulus.
'. '
15. Quomodo Cliristus pollicilus illis, qui &ui
, \ , \ ,
causa agros, uxores, filios et pectiniani degererent,
\ ,
cenluplum se reddilurum iii bac viia , fidem non
D , , servat, gicul promisil?
;
IIa?c arma prudenles contra imprudenlium frau
deg in promptu habeant; quoties viderint eos ma,
lignc et fraudulenler nobiscum disceplare, e( bunc
, \
librum irtvicia roente carpere.
.
Igitur fides Christianorum est incurioea, in gim ,
plicitate et recliludine cordis totam divinam Scri- \ , , \ pturam recipore et audire consueta; roaxime vero
\ , \
doctrinam a Patribus traditaro. Dicia enim evan- . \, \ 6 7
an
' Luc. , 3 1 ; Joan. , 14 Maflji. , 1. Jerem. , 24. * Epbes. , 9.

" J. * '*
Geiies. , 3 ; Marc. , 1 2 ; * A c l . , 3, 7; Luc. , 35 c l seqq.; Barucb , I I ; et alibi paggiu).
l C o r . xv, 5, 6. " Mallb. xix, 29.
7
\/.
(72) Quaisliones Arianae, Eunoiiiiauu, Scvcriana;.
889
VliE D U X .
\, , , \
,
\
, ,
, ,
. , \
,

. "

, \ .

&\ .
, \ . 01 ,
,
,
.
\
. "
* ,
.
2
gelica et apogiolica scimus univergum depravari
non pogge; quemadmodum variis locis jam osiendiu]U8, eo quod Evangrlium sepiuaginta duarum
linguarum el genlium lilteris consignaturo sit.
Quare fleri nequit, ul vel detraciione vel addilione a scelcralis corrumpatur. Nam licet quis unius
vel alterius liitguae libros falsare conarelur; improbitas lamen ista sUiim detegerelur et redarguerelur ab aliis septuaginia liuguis. Uuidam enim cx
Evangelio gancii Luc# locum illum de gutlig sanguinis etsudoris exscindere tenurunt, nc polucrunl. Nam codices,qui hiscarenl, falsiUlis convincuiilur ex plurimis aliig, qui omuia illa repraeaenlanl, codicibus, qui tain Graece, quam aliarum
naiionum linguis exaraligunl. A l vero monumenia
Pairum, maxime dogmalica, non sunl in omnium
genlium sermonem conversa ; riec ad onineg regiones perlala. Quo fil u l haerelici quaedam adjiciendi, quaedam vero demendi occasionem nacti fuerint. Quod nos experientia 149 didicimus. C a l c rum ut quaejam diximus manifesiiora fiant, in gpecie quaedam depravalionum exempla in g riplit
Palrum occurrentia commeroorabimus.
, ,
.

, * c ,
, , ,
, * '
, ' .
, xar ,

, .
\ ;
, .
, \ , \ ,
\ , ' ,
.
Solum Deus ingenilus est ac iiicrealus. E l taraen apud sanclum Diouysium

in capite, cujus
iiiscriplio est, De magno ti parvo; haec de l)eo leguntur : < Nullius egens, quod augeri minuive non
possil: ingcnitum, non quasi nondum genilum,
seu quasi imperfecium sit, seu non git, aut ab boc,
aut boc non s i l , neque ut quod iiusquam, nulloque modo sit, sed quod guper omne ingenilum
sil. Dicens porro, $uper omne ingenitum, mulla i n genita seu increata gignificavil. E l quomodo hoc
Hei i potigl? Nuliug enira ingenilug esl, praler golum Deum. Uanc igilurparlem inseruit Maiiichxas
quigpiam, eo consilio, ui ostenderet, eiiam angelo*,
aniniani et aquag, increaia egge, boc e&t, ingenila.

,

.
, ,
,
,

\ .

\ ,
, ,
, \ .

,
\ ,
\ , "
,
,
\ -
Rurgug cum Ecclesia doceal unaro esse angelorum subslanliam : idem divinus et aposlolicug
Dionysius nominat supernas virlutes multa$ $ub$tanlia$. A l magnug Dionysiug Alcxandrinus ex
rbetorum nuineroepiscopus factus, in gcboliis qua
scripsit in gibi cogiioininem Dionysium, baec bab e l : < Externa pliilosophia ingenilam appellaie
golel omnem naluram inaspeclabilem : gimiliier ei
liyposlases, gubsianliag. Ex cujus more gaucius
Dionysius bis locis esl loculue; > iniproprie n i mirum bas voces usurpaus. Quocirca non debemus improvide ei temere sancloruni dicta interprelari, sicul boc lempore nonnulli consueverunt.
A i l ganclug Basilius scrmone in Hexaemeron, < omne illtid, quod principium babet, babere ilidem 11nem : nam quandu principium profers, non est,
quod amplius de fiue dubiles. Quod dictum crebro nobis objiciunl vaniggiroi Origenistae, ut iode
preexsiglenliam animarum in coelis anie corpora
exlundanl, qui eliain non paaca testimonia producmU, sub Grogorii Nysseni, ct Nazianzeui no-
Lib. De divin. nom.,c. 9.
6 9
291
S. ANASTASII SINAIM
winc, ut poenas atenias aliquando fincm babituras

omniumqae r e r u m i n prislinum statum reparalioncin demonstrenUei hajc opinioni suas convenienter in'erpretaiitur. Isla neque temere, nequc fiustra disserui, sed intuitu ad illos, qui ad dicia
Puhtim, eciettlia: Itnnine destiluti, impingunt, tencbrisque immersi praecipiles ruunt, vanissimosque libellos adversus catholicam Ecclesiam compoiuuit, quibus Verbi incarnalionem ex Yirgiiie la..
befaclare ac evertere nitunlur.
Proferunt Origenistae dicla Tbeologi ex Oratione
in Theopbaniam ; et Nysseni ex sermone de virlute, el iu Nalivilaiem Christi, et in Bealitudines,
el in Ganfica, ei ex aliis sermonibus. U l auiem
1 5 0 magis elncescal momimetila Patrum cum
timore Dei et simplici animo legenda et audienda
csse; addam prediciis sequentia. Gum Gaianilae
et Tbcodosiani et Eutychianist perpetim Cyrillum objiciant, quasi qui unam duntaxal in Cliristo
naturam agnoscal: contendens baereiicus Cyrillum
quam maxime Ncslorio patrocinari, etiamsi ignorans id facial; laqueo, quem ipse telcndit, capit u r ; hoc ipso, quod ex principio quarli capiliilt
a beato Gyrillo conscripii baec ciiat : c Si quis
duabus personis sive byposiasibus Chr.stam d i vidit, anathcraa sii.
292
, , , \ ,
\ .
, '
^, \
, \
, \ , \ , \

,
\ .

* \ ,
[], \ , \
, \ , \
" ^ , \ .
,
\
.
\
\ , \ ,
\ , ^ ,
, \ , \, , ,
*

, t \
, . >
Ad haec ita respondet Andreas; Quam praecla . *
rum judicium. Quam pia est haec GyrilU de do- g * \
" Ecee,
~
. ,
gmalibus explanalio.
Pairum, et maxime sy ,
nodorum taore, byposlases tradit esse personas,
eculus Palres Nicaeni concilii, qui aiunt : Tres ,
csse hypostases sive personas in gacralissitna et ,
\ .
eonsubstaniiali Trinilate. Si igilur recte asseverat
bypostases esse personas, qua ralione in omnibus ,
propemodum lucubrationibus suis appellat ipse
;
naluras bypostascs ? Nam quando naturas vocai
, ,
byposlases; bypostases vero personas : quid aliad
prulilelur, nisi diversas in Cbristo personas ? ut , '
, ' ,
ctun ail naluras, sive byposiases mansisse incou , .
fusas. Gujus bypostases, eximie Cyrille? Clarum
quod Chrisli ; siquidem tu ila hyposlases deOnis. , ; .
\ .
Qtiod si definilio baec personas esse byposiases a te
non est profecla, potuissel forlasse quis lui deien- D , ' ,
,
dendi g r a i i a diccre, Gyrillum nomine bypostaseon
,
non i n l e l l i g e r e personas, sed subsistentias quasdam
Teruni s i i b s l a n l i a l i u i n ; sed cum tu adversue te ip- , ' siim deQnitionem illam alluleris; niillus de cae- ) . ' -'
tero d e f e n s i o i H h locus t i b i relinquitur. Quarequando ,
. . ,
d i c i s Gbristi nalmas, sive bypostases mansisse i n , ,
runfusas, nibil aliud dicis, quam mansisse inconftisas byposlases sive personas. Unde ex hac a (e , ' ,
lata lege, n i m i r u n i , n a i u r a s esse hypostases sivc , .
" \ , personas, soquitur ircs esse naturas in tribus san, ,
ciissimx Trinitalis pcrsonis, ut Ariani contcndunt;

d n a s vcro personas in duabus u n i g e n i t i Filii naluris. Itaque cum ais tractalii De adoratiooe iu spi- \ ,
\ , rilu : d u a r u m Gbrisli nalurarum sive byposlaseon
203
VI.CDUX.
294
. ' , arcim fuisse figuram; et ftlibi his ipsis vcrbis: Ex

, duabus naturis sive hypostasibtis, sive perioitis
* - conslilui Cbrislum : obscurtim non est te faleri
, , Gbrisli Corpus in utero Yirginis prius exstitisse ac
, formatum eese , et poslea demum cutfi persona
. , , \
Verbi difini conjunrtum. Quod el in lertio capilulo
.
affirmas hunc in modum. Si quis posl ineffabilera
'
unionem dividit bypostases; cumque intinilis aliis
, , \ ( Jocis naloras nuncupes hypostases, in libris ad
* Hermiam tibi ipse adversaris, et a le dissentie, as ; , \ serens aliud csse naturam, el aliud hypostasin,
* si?e personam. L l quomodo 151
Theodo , \
retus duodecim capitula lua refutare aggrcssus
, , \ esset, nunqaam defendisli id, quod de bujiismodi
, .
byposiasibus in tenio capitulo asscveras? Qunni B obrein inconslans tibi ipse r e p u g n a 9 , et lua v i ,
ncta caedis; aliquando quidem unam Christi na\ , luram asserens, aliquando duas personas. Elenim
;
kiscboliis qooque tuis inlerprelans staterem, qucni
, *
reperit Pelrus in ore piseis, ita scribis: Igilur
, . \
verus stater est Christus. Ipse euim esl geminns

cbaraeler. Magnae gratia? diserlissimo Cyrillo, qui
, ubique diversos in Cbrislo characieres ac hyposia , * ses conliletur.
. . " ,
Audistis, fraires, draconis nequissimi Andrcar.
, ,
convicia, quae ex peclore Nesloriani veneni plenis,
, * simo adversus sapientissimum dociorem Cyrillum
. ^ eructavit, eo quod dixerit naluras esse byposiasos.
E g o , num talia dicla sint ?ere sancii illius Patris,
, , '. \ an aliorum, non lialeo dicere. Universus enint
, sanclorum Patrum coelus, et ipse sanctus Cyrillus
, non uno loco aliud esse dicunl naiuram , et aliud
, , ,
\ hyposlasin; el hanc regulam secuta calbolica Eccle sia, docet Gbristum esse duas naturas unttas; duas
vero byposlases sive personas in illo profileri, vel
*
conslituere nequaquam audel; quin neque ex dua, '
bus byposlasibus , sive persoms ipsum compont
, ' ,
* tradit; nam byposiasis nibil %sl aliud , quam pro * . pria secuudum seipsam persona. Nusquam vero no&
\ . sanciara carnem absque diviao Verbo subsistere
noviraus. Non eitim priug exstitil in utero , sed s i * , ' , . raul conveneriinl divinitae, et caro, aniina rationi
' .
parlieipe informala. Haec namque est, quas dici so ,
l e l , bypoktaiica unio. Praedictas igitur calumnia
,
effudit conlra sanclum Cyrillum exsecrandus A n .
dreas.
, \
Maro [Maris] aulem Edessenus, et ipse Neslorit
, eectalor , scribeus contra Severum , sic loquiiur :
* t
c Nos, quibus lumen pieialis exorlam esl, non U n , lum aversamur Dioscorum el Tbeodosium , quan , \ , - tum jure opiimo deleslamur blaspbcmam svnodum
Cbalccdouensem. llla enim non d i i i l bypostases in
;
. Gbrislo, siculi SeVerus, el pater ejus Cyriilus, ei
Dioscorus, el Theodosius duas libere in Cbrisio
, ' . , \
, \ , - bypostases conliieniur, euniquc ex duabus hypostasibus, sive pcioonis conslare dicunt; quin c l
5 *
c
295
S. ANASTASII SJNAITiE
296
addtint, bypostascs Ghrisli htconfusas. Iia eiiiin , , *

scribil AHgyplius Cyrillus : Gbrisli hypostases man- \
serunl incoufusafi. Si vero Chrisii hypostases, boc .
est persona3,manserunt inconfusae.planum fit, eas , -
eiiam, ut insoniusas, cognosci ac considerari posse, .
eliu omnem 152 ternitatem incoufusasdurare. Et ,
quomodo manserunt inconfusae? Ulud admiralione ' , , \
, . \
dignum duco, quod noii dixeril mansisse etiam
; , iudivisas, sed solum inconfusas, boc est, laie resplendentes. Et binario numero conclusas, sed de , , ' , ' , , \ ,
numero tacuit; ut muliiiudinem hypostaseon in
\ \, ,
Chrislo comminiscendi licenliam baberet. Sic dum
.
partuni Vi ginis sibi videlur magno bonore aflicere,
\
pelulanier blasphemavit, quia aliquando quidem
,
Viiginis parlum vocat naluraleni: aliquando, ut in
duorieciin capilulis, dicil Virginem carnaliler pe- ,
,
perisse Verbuni carnem facium. Cui respondemus,
Virginem non carnaliler, sed Deo convenienter .
pepcrisse. > Hsec impii haeretici adver&us divi- , ,
uuin Patrem blaterant. Nos vero ipsurn ut lu- .
mcn el columen Ecclesiae, veneraraur ac susci- .
\ ,
pimus.
. \
Scholium. Severus el Gaianus inilio concorde*
\ , \ erant, eamdemque sententiam sequebanlur, et 6imul
in decirao oclavo vico Alexandriae degebant. ftua- . $
*
dam igiiur vice inierrogavit Severus Gaianum :
c Ulrum corpus Ghristi vocanduro sil corruplibde ,
an incorruplibile. Respoudcnle Severo c fuisse ; ,
corruplibile aule resurreciionero a mortuis: > seces- ,
sioncro ab ipso Gaiaous fecil, ralus, si quis corpus Q * , ,
Gkristi corruptibile asserai, uecessario duas in Gbri ,
sio naunas coiilileudas esse. Uasc esl causa cur se- \ .
juncti siul.
.
r
CAP. XXIH.
DefideGaianitarum.
. .

Gaianiue, Julianislae, et Nagranit* unaoi eam01 , \ , \ ,

demque fldem liabent, ui et Severiani et Jaeobila?,
\ ,
ei Tbeodosiani, el Dioscoriiae. Sed isti, Severiani, \, \ , \ , \
inquam, el Jacobilae, Licet maxime unain in Gbrislo . ' , ,
naluraiii conslituanl, nihiluminus duas in ipso pro- , \ , \
, *
prietatcs conflieuiur, divinam scilicel ei bumauam.
, .
Doceni insuper corpus Gbrisii fuisse passibile anie
passionem. Gaianila? senliunt corpus Gbrisii cor- .
ruplionis expers el divinum essc, ab iuilio unionis, D
, \
uuamque duniaxal proprielaiem, nimiruui divinam
, ' , ' el impassibileni ia eo reperiri. Noverilis aukni
eos non possc. uiluiu ex probalis Palribus produ- , \ . ,

ceie, qui doceat Gbrislura omni modo, ab ipso
, '
uuiotiis moiuento fuisse immorlaleni, sed ex proprio ceiebio, et ex magistroruin suorum insiilu- , \ '
, , ,
tione baec lalia flngunt; suffurantes ex Palrum
\ . \
commeiitariis lestimonia quxdam et Oralionum

quasi frusla. Quapropler in eo, qui subjungilur,
.
congressu deinonslralionibus polius ex rebus pclilis
cum illis eeilandum arbilrali sumus.
197
VI.fi D U X .
538
orlhodoxi habita
, 153 Dhceptalio Vaianita* et
, dto : cujui formam$ eiiam imitafflfllf.
.
ORTHODOXUS. Num res flde digniores sunt,
.
quam
vcrba? an verba iirmiora rebiuf?
;
;
G A I A M T A . Maniiestum,arbitror, resiide dignio . , res
esse verbis.
.
ORTHODOXUS.
Reote respondisii, ex prescripto
.
nimirum veritalis el pietatis. Sed dic n i i h i , obse . ,
cro, s i , ut diviBttas, ila e l corpus Ghrisli ab ipeo
,
unionis exordio immortaliialem babet, num com , \ , \
munio sacratissimi corporis el eanguinis C b r i s l i ,
,
quam offers fet participas, vere est verum corpus
, \ , , \
et sanguia Christi FiKi Dei, tel nuduspanis, qualis
, , \
o s l i a l i m
, , -
vendilur; vel vicenn duntaxat et iiguram
gerit corporis Clirieli, ut iacriiiciura birci, quod
'* , \
Judaei offerunt?
, ; , ;
GAIANITA. Absit, ut dicamus sacram comrau . , nionera flguram esse lanUim corports Ghrisli, aut
, ,
nudum panem; sed ipsum corpus ei sanguinem
'
Gbristi Filii Dei incarnaii et ex sanctissima Dei , para et semper Virgine Maria paii vere tccipi, \ ,
mus.
.
. O R T H O D O X t S . Sic credimus, ei sic confltemur
. , \ , juxia dictum Chrisli ad discipulos in eoena mysiica
danlis illis viviiicum panem : Accipilc, comedite,

c boc est corpus meum " . Siniililer et ealiceiu
dedil illis dicens : c Hic est sanguis meus . > Non
, .
n
c ^
. :,
\ . \ :, ,
c ,
, . *
, ,
\ ,

, , , . \

, , ,
, , , -
d i i i t : Hoc est figura, eeu, quid vices gercos corporis el sanguinis mei. Et pluribus aliis locit ait
Gbrisiua: c Qui manducai nieam carneni et bibii
meutn sanguinem, babet vitam aeicrnam . Gum
igilur ipse Cbrislus falealur vere e&se corpus suuiu
et sanguinem, quem nos iidefes suinimus : agedom
affer nobis aliquid ex 9mmunione vciira? ffcclesiie,
tanquara supra omnes illas Ecclesias orlbodoxa?,
et in vase cum omni honore el reverenlia repooemus boc sanctum corpus Chrisli et saiiguinem. Et
8i inlra paucos dies non corrumpatur aut immutelur, aut allerelur, planum fiei AOS recte asserere
corpus Gbristi penilus ab ipso incarnalionis exordio corruplionis expers essc : si vero corrumpatur
, f> aut immutelur , necessarium erit u l unuio edao ; . , 7) bus laleamini; aul id quod sumitis, non esee verum
,
torpus Christi, sed solam figuram, et quasi vica * , , , rium quiddam : aul propler perversara fldem ve , ' , , , siraio, Spirilum sanctura in illud non deseendissc:
,
aut corpus Gbrisli ante resurreclioncm corruplioni

gubjerium csse : utpote immolatum, morli iradi ; , , lum, vulneraium, divisum et manducalum. Nara
, \ , , \
imniortaiis naluk-a neque scindilur, neque latereit
." , ,
manibus vulneratur, neque in partes dividiiur, DCQ
moiti daiur, ncquc maiulucaiur, neque lencri po , , ,
te^t, npquc tangi; \ii paiet exemplo incorruptibV , , ) ,
lium natiiranim angell et animse.
* \
\ .
* MaUh. x x t i , 6.
PATHOL.
* ibid. 28.
T l
CR. L X X X I X .
T1
Jaan. , 55.
10
S. ANASTASII SINAIT/B
300
1 5 4 GAIANITA. E l quomodo multi ex sanctis

Tajribus affirnuat corpue Cbristi esse incorruptibile?
ORTHOOOXUS. Incorruplibile et corruplibile
bifariam in dmnis Litteris usurpanlur, sicul jam
antea in definilionibus diclum est. Iulerdum seCttfl4tffn corpus; interdum secundum animam.
Unde in Geuesi dicilur : c Yidit Deus, c l ccce
emnis caro eorrupta c r a t " ; boc o s i , omnes
bonrinee sceteribus addicti crant : dc quibus canil
DavkJ : Gorrupti et abominabiles facli sunt \n
iniquilalibue et sitidiis s u i s . Respeclu igitur
hvjvs corrupiionis, incorruplibile, hoc est, peccati
expers, prefiiemur sacratissiinum et inlegen imum
eorpus Gbristi. At vero corpus Cbrisli omni penitus
alio modo hicorrupiibile esse, nullus sanctorum
Palrum utiquam asscruit. Unde bealissimus Albanasius baic ad verbum scribit : c Gorruplibile erat
corpus, quia et Maria eral creata. > Qua vcro ratione afflrmare licebit, corpus Gbristi cssc ejusdem
swbslanliae nobiscum, aut Gbrislum curo pueiis
eamis et sanguinis parlicipem effeciutn **; aul semen Abrabae assumpsisse
aut ad siniUiludinem
nosiram pcr omtiia teniatum ac probaluin esse ,
si a primo unionis momenlo incorruplibile erat, ut
voe conlenditis f
.
-
Et e i his liquet, sacraiissimum Gbrisii corpus

aule passionem coirupiioni obnoxiurn fuisae : post
rcsurrectioncin vero, incorrupiibile, quia anle passiouem variis quasi defluxionibus subjiciebalur, C
sanguinis, inquaro, sudoris, spuli et lacrymaruru.
At post resurreclionem a mortuis, tamelsi per
<Hspeusationem nianducavit, ut discipulorum fidem
coiiflrmaret: attainen ab omni egestionc ac secretione inunwfte erat: ncquc enim expuisse, lacrymasse, aidasse, aut sangumeiB fudisse lcgiiur;
neqfte Ciani cum peccaloribus amplius vilam
ejgUse; nefc sottinom cepisfri^^nec sitiisse, nec famiiiss^ : sed sic posl resurrcciionem comedisse,
-efcul ignie absumil ceram : et sicut atogeli Abrabamo bospil excep/i manducarunt. Quamobrem
auie passionem non apparuit Gbristus diversis
fornais induluH, ei varia vullus specic, quemadnodum post resurreclionem, alia specie sese b -
... .alia
n . Cleophae cum _socio
_ - : et
' totit Magdalenae; et
; alia ad mare Tibenadis. Rursus anie passionem
iiunquam visus esl in diversis locis, taraetsi
puterat : ne inanc speclrum ac phanlasma censeretur : sed communi corporum raore de loco
ad locum movebaiur. At posl resusciialioiiein ex
niortuis, corpore jam agililat, tenuilate tt incorruplione praedilo, absque ullo obstaculo potuil et
clauso scpulcro egredi, et per claueas januas i n gredi : et eadem bora illius diei, quo surrexit,
155
J
Hierosolymae, el discipulis eunlibu in Emmaus apparuil. Si aulem ab
, ,
, , ,
, , 0,, ' , , , , \ .
, \
' ,
, ,
, , ,
^ * '
, , ,
' '
*
\ * # . "
, \ ).-
a m
ftero
en. vi, l a .
e s s e l
* Psal. u i , 2.
" Htbr. n, .
0 . , \ ,
\ ,,
, ,
\ . " ,
c ,
' , , \
\ , t , \ , \ .
, , ' ,

, \
, , \
. "
\ \
, \
. >
, \ ;
; ,
' ,
, ;
, ,
, \ , \ \ . ). , ,
*
,
. ,
, \ , \ , \
, \
, ; ,
, \ ),
\ $ ,
ib>d. .
7 7
ibid. 17, ! 3 ; iv, 15.
301
V l . E DUX.
301
\ ,\ ipso unionis exordio prorsus eial iutotruplibilis.

cur non eliain ante passionein omni carui eadum
.
hora, in diveisis locis, fonnis ac figuris conspi , , ,
cicndum scsc exhibuil? Cur non post resurrcciio\ , \ []
ncm quoque exspuit el flevil? Quocirca *x om , ,
nibus istis planum refinquitur, Eaaalissiuium
\ ; \
corpus Cbristi ante passionem iuisse cormpiioni
\ , \ ;
obnoxium; posi resurreciiouem vero con uplioois
" ,
expers.
, .
GA1ANITA. Eliamsi Cbristus Lazarum deDeve . \
rit, allameii lacrymae illius, lanquam incorrupll, ' ,
biles ac divinse mortuum excilarunl. Et quamvii
, , . ,
exspuerit; at spulum cjus caeco lumen rcstiiujt.
.
E l quamvis sanguinem profuderit; aiiainen illo
, '
mundum redemit. E l quamvis cruciGxus sit, ai . , ' ^
tamen, u l Oeus soli tenebras indaxii.
.
. "Otv
ORTHODOXUS. Illibatum corpus Cbristi^per
, , \ , \ , \
unionem cuin Yerbo evasisse sanctum eKKvknum,
, ^ ,
et onwipotens, et ad mira patramla apium, neiuo
. anibigit. audiamus Gcegorium Nyssetitim, qui
, asserit, neque bumanam naltiraiu Cbristi vivifi ,
casse Lazarum; ncque iropalibilern polenlni fie '
visse exauinieni: sed lacrymas boimuie propnai
, .
esse ; vilain vero verae \ila?. Si autem, tt vobis
, , ,
placet, miracula non fueruut diviniuiig, &ed cor ;
poris Cbristi, necesse erat ut sialim ab incutiabuti*
^ ; - miracuto patiarel.
Alqui Uirtuitit;s, iufaiiiiuin
. ,
instar, flevil; iniinities, ut bomo, exspuil. Tew - C
^
probalus esl per omnia noslra, ul
* , ,
dicit Paulus , exceplo solo peccalo. Vide igilor,
. - cireuincisus nullnm nriraculum per sanguiuem
^
illuin a divina carnc effusum, operalus esl. Qtiod
. vero proferlis illud : c Nou dabis sanclura luum
, - videre cormpiionem ; > novei ilis corrupiio,
ncm esse lotius substanike aboliiionem ; quae iu
corpus Domini in sepulcro a diviuilate cutloditum
, , \
cadere non polerai : sed immorialitaie doualiim
; , \ est ac ejusinodi effecium, quale crai coi pua Adauii
, * .
ante transgressionem.
l a l u s
e n
e l
7 9
' (75)
.
c, , ,
, , , \ . " &
, , , , ^, , ,
\ , , |5.
, , ,
.
, , \ '/ ,
. '* ' ,
n
Hebr. , 15.
Uippolyti episcopi Romaid, ex strmon* d* remrrectione et iiicorruptione,

Erunl, Uiquit, bomines in resurrectione, siciu
augeli Dei, nimirum eorruptionis expertmj, innnor
tales, nibil defluxu aliquo deperdere iolijl. Nan
imuiortalis uaiura non geeerat, oou getteratur, ROU
augeiur, non dormit, non esurit, noe silil, nou
faiigalur, uon palilur, non noritur, ncque a rlavis el iancea perforatur, noii sudal, iton fuud>t
sauguiiiem. Ejusinodi uaturis constanl angeli, ei
156 animae corporeis vinculis exsobilaa. Anilun
enim islao naiurae sunt alierius generis, el diverea
a creaturis bujus mundi, quai sub aspoelum oa-
Psal. , 40.
NOTiE.
3) No iuii epistoput Romautts. Aliqui Portuenifin m a n i .
.303
S. ANASTASIl SINAIT/B
304
dupt, et corruptioni subjiciuttlur. Gaetlrum hic

occurril adversarius, aitque : c Christum sponte,
. ,
ot ex eerta senlenlia passionem et cruciaius sub- .
iisse ; ea autem, quae sponle et ex libera polcstatc fiunt, ad leges nalune ncquaquam perliuere. >
ORTHODOXI responsio. Igilur cum Cbrislus
* .
sponte sua de coelo descendeiit, desccnsus ejus
, nequaquam verus eril. E l cuni sponte incarnatus
.
sit, nenpolerit corpus ejus dici natttra; ncque , ,
partus, partus ejus ; neque lempus, tempas ejus; , ,
Mfque genus, geuus ejus; neque passio, passio , , ,
cjus ; netiuc mors, mors ejus; neque resurrectio,
, , ,
resurrectio ejus; neque ascensio, ascensio ejus;
, , ,
omnia enim b c vel subiit, \ e l suscepit sponte et
. , \
propria voluntate; uullaque prorsus necessitate , ' .
adactus hombaem induit. Haec. aulem evasioa Ma- \ , \ .
.
nichseis excogilala cst.
,
Contra Severiano* alia explieatio et solutio dicti
i7
lius: c Unani divini Verbi natnram etxe incar- ,
, noiam. >
.
": , \
Quemadmodura, si in flrmamento coeli tria l u ,
tninaria ejusdem subslantiae et incircumsoripta
lucerent, nemo, qui saperet, ca tres naiuras ap-
,
^pellaret, sed tres lucis consubsiamialis hyposlases,
eamdem cognatam, ejusdemque generis, modi ac , , , \ , \
\
fatioms, indivisamque lucem babentes : sjc et in
3, ' Trinitatis my3lerio, Verbum divtnum non appcllalur natura, sed hyposlasis, quemadinodum Pater , ,
, quoque el Spiritus sanclus. E l quemadmodum, si
quod ex tribus illis luminaribus uniretur nebulae, ^ , \ eamque incircumscripte assuineret; vocaretur de *
, \ ,
caBlero tpsum luminare eiiam bypostasis, lanquam
una ex iribus lucis bypostasibus; vocaretur prae- . \ ,

icrea itatura, comparatione ad uniiam sibi aherius
\ .
gcneris et ralionis nebulam : sic et lu sapien ,
iissimi Cyrilli dictum accipe; quando dicit in
, >unione carms unam naluram Verbi divini inear.
natam esse. Quod si diclum hoc inconsiderate ar, ,
i!pias, conlendasquti ipsam Yerbi bypostasin no mlnari naluram, necessario cogeris etiam divini
, \
Verbi Palrem appcllare naturam propriam ; et s i , .
miliier ipg* Spirilus sanclus alia propria natura
,
erit. Quod cum Severus asscruisset et docuisset,
in Arianismi de Iribus cliis impiam voraginem ^ . \

prxcipitatus esl. Homo eiiam nudus merosque by , \
postasUappeltaiur, eiuna quideni omnhim; si vero

\e:iten> induat, poterit et natura dici propter vestem
, . \ , ,
157 diverei generis, elalierius a scrationis, quam
, inchtit. Et Gabriel, qui est una ex angelicis hy , ,
poslasibus, si carnem assumeret, posset quoque
r.alura vocari, proptcr umonem cum carne, quas .
dhrersae a Gabriele subslantiae. Et anima ralio- , , '
nis particeps, Pauli, v. gr , pracise secundum sc \ ,
ipsam speclala, et a carnis concrclione libera,
,
appellaiur una quaedam communis naiurae buma- \ .
naruro animarum hypostasis, non natura ; si
', , \
vero anle resurreclionem corpori unialur, polerit
\ ,
propicr divcrsitaleni ei terream molcm carnis, pio
. \
305
;
*.
306
V h E DUX.
\
quovlam
modo
eiiam
naiura
nomioari.
Qua
de
; Ipf,causa ctlam ex duabus naturis b o m i n e m compositum esse, alrquando sancti Patres pronuniiaruirt.
s
Veruiu bic qtioque ii nos incursaiit Acephali.

St
bomo ex duabus naturis c o n s t a t , bunc vero
,
Verbum divinuro assumpsit; ires ulique natara*
, , in Gbrislo constituilis. > Quibus respondere opor
l e t : V c l hinc manlfestum fieri eos incarnatioois
. ,
myslerium tollere et abnegare, Verbumque di?i ,
, nuin, ex eorum sententia, neque corpus, neque
aniniam vere a s s u m p s i s s e . Quod si omnino asseri .
, , lis Cbristtim perrectum esse in humanilale, sieut
et i n diviniiate, scquitnr, cliam veslro j u d i c i o ,
\
. , Gbrislum ex tribus naluris eoitslare. Caelerum s i , , , , culi arbor una el estet appellatur n a t u r a , quan, , , * B tumvis ex differenlium qualilalum parlibus compacta, ui ex radice, ramis, foliis, flore, fructu :
, ,
, , iia ei lotue boroo una csl natura, juxta illnd Ja .
cebi fratris Domini: Omnis nalura bestiarui, tt
v o l u c r u m , et aqualilium doraatur a natura
huraaua
,
,
,
$ ;,
, Yk?>
, .
, , .
, ,
, . >
\ , ,
, f
,

,
, ,
,
.
. '.
Soluiio et refutalio p r o p o s i l i o n i s MonopbysiUrujn, quse affirwat Perfeciani d i v i n i t a i e m nibii

aliud essc, quam H i c a r n a l a m Verbi d i v i u i hypostasin ; et in ea oronent sanclissimae Triniiatis plenitudioero inesse ; el omuia, q u in Gbrieto propter
iiicarnaiiouis O D C o n o m i a m c o h f i t e m u r , loti Triniuti
competere, sive daag naluras, slve volunlales, sive
operaliones;el qui imn i l a seniil (iuqniunl isli), it
in Trinitaie tres p r o p r i a s n a l u r a s u n a m q u e communem c o n s i i t u i t . > De quo paulo antca pauca quidem dixinius; ne vero nos etiam, haereiicorum
more, videamur propria comrnenta excogitare , ei
in divinam illam maledictionem iocidere: V * liis,
qui prophelant ex corde suo **, nou ex Deo ; agedum, ut David UDO lapide, in Goliatbis f r o n l e i u fixo, universum alienigenaruro exereilum percutiarous, obturanies o r a eorum, qui a i u n l omnia
quae uni .x ganclis&ima Trinilate, iiimiruin Cbrbto,
tribuuirtur, toli Trinilati tiiburt.
A
158

,

.
GAP. X X I V .
1 1
Snncti et apostolici doctoris Dionysii

Areopagii*
ex capite de conjuncta et discreta theologia.
, D
Qucmadmodum lunnna lucernarirra, u l sensi , \,
bilibus et familiaribus u t a r exeniplis, iu domo una
, '
cum sinl, tota in se muluo sunt, el cxacie a so
, m u l u o secuudum propriam subsistendi ralionem
, \ . secernuntiir, unita discretione, el diserela unione.
,
Deniqne cernimus in domo pluribus lucernis illu , slri, onmia lumina in tinum lumen coalescerc, et
;-, , , unum indiecretum fulgorem emitlere ; neque ulti,
ul arbilror, proclive iuerit, bujus vel illius lucern
, lumen in aerc omnia lumhia cotitinente, ab ahe ,
rius lucernae bimine discernere, el intueri, cum
. .
t o i a in totis impermistc pcrmista sint. ll.rc Piunysius.
B i
J:c , 7.
e i
Ezech. x m , sec. L X X .
S. Dionys. De divin. nomin. cap. I.
3C7
J3S
Sihoiium. Uuilam el discrelam vocat sanctissi- .: , ;

mam Trinilalem, propter communem naUuam ct
, ,
hyposlaseon dislinclioncm.
.
.
, Nunc ad soluiionein dicionun accedamus. Sensus
" ,
ralris ejusmodt est. ln u.yslerio Trimialis, expli
<ando usiw est exemplo liiam cereorum vel lu, , , ,
eernartttn iu aliquo lemplo vel domo accensarum
,
qwe bypostasibus qtiidein secruntur, et a se
. " ,
mutno separanlur. Alia eaim ei alia lucerna esl
seeundum individuam raiionem : luce aulein con- ' , ,
jnnclam babenl, et inecparabitem nalurse, ei ope- ,
raiionis comitttinioaem; neque uHns potest in cir- * \ cunifuso aere discernerc ac dicerc : Quodnam lu- , ,
men sit bujs lucerna? , et quod itLiiis. Ilsec do- , .
cim ille. Posloa transii a sermone de Trimiaiis , . ,
lihysterio ad inearHalionis ratioeem ; el ad proces- ' ( \ tionem in Deo (processioem vero cum audis, e ),
foealum exietimes , sed illam, de qwa ba>c ipsemel ,
,
Uirislus : Ego a P.nre cxivi, et ad Palrem va .
i\b . )Pionysius : < Si qgjs ex dorao aliquaia
lucernam eflerat, sinml exibil lolum, quod ab Hla- , , ,
manat, lnaten, nibil dc alris liwninibus secuin ex ,
trabens; aul alrquod sui aliis relinquens. > Egrescus, inquit, Filiue a Palre, iteqne Patrem, neque . , \,
, , .
Spiritnra saiiclimi secura traxit; aeque quictquam
,
ex proprUs Ls, qui cgressus esl, aJiis reliquil; st?d
eecuudum solam byposlasiu sttam exivii. Deindc '
cxplicans qiuc dixerat, ila gctibit: c EHscretM) esl
. aiitem a divinis operibus tn nos beuigne raauaiHibus, quod secundum nos atque ex, nobis tntegre C
ac verc subslanliain sumpsit supersubstaiiiiale Ver- * \
bi. Explicatio. Discfelum cst, boc est, sejiui- .
clura est 158
* Trinitaiis Uieologico myslerio; . , '
\ , '
per boc, qiiod nalaram noslrain i< tam per incar \ (* , 6
nationem assuiHpsit (baic enim esi incarnalionis et
\ >
assHinplionis bumanaB nalura? ralio) : quodîHC
), , ,
agit, el palitur qiwecunque buroanae natura? cum
\ . *divina conjuiiclae sunt consenlanea et consona.
^ , , ' , \
Conscnlauca, inquam, etconsona; hoc esl, pnta
seu mtiuda, et non digna rejici ab b u n m n a nalura : ; *
cujusinoili simt pavlus, mfanlia, in< icmcntum, fa- , , , , , , ,
mes, silis, iabor, irislitia, lacrymac, spula, sudores, , , , , , , , , ;, , .
sanûis, Iranslmo, corruplio, dissolulio,
; ; ,
a.nissio, loquoudi soquu ukovcndi impolenlia. Quibus adjimgii Dionyîus : Horum enim nttlla r a - D ^.* . >
lionc Palerel Spiritus sancinsparlicipeseflfecti siinl.
s a
Eruboscat Severtis. Erubcscot Diosconis, Timotbciis el Eulycbes. Eritbnscat Tbeodosius, ct Jacobus. Erubescal decicornls illa Aiitichrisii coliors
quai (!icil omnia, quas dcCbristo dicuntur, con\ouire in totani. Trinilalom. E< ce aposlolicum
i l u d Qiiivcrsi orbis lumen Dionysius di&erte proiiioiur, corum qu:R Cbrislus in cnnieel pcr carnern
vv*h\\, vel assumpsil, Dcum Patrem el Spiriium
g.uu lum nullo paclo pariicipem faciUMi
esse :
t Nisi forte quis asserat, iuquit, benignilate, cletnen/ia et communionc volnniaiis. > Solo, iiiqit,
>
r i
iwuu xiu .
t
. ; \
, . :, \
.
, , ,
, .
>
, ,
;, , ,
; * *
, ,
: ' ^ . > , ,
300
V L E DUX.
*
, \ { consilio, beneplatiio et approbatione Paier et Spi ,
riius sanctus commnnicarunt de ratione et modo
, \ . ' \
incarnatjonrs Chrisli. Secimdnm proprias vero

hypostases nihil omnino participarunt de illis, quae

Verbnn focarnatuin ex Virginc assumpsit. Ipsiglo. - ria in saecula saeculorum. Araen.
. .
Teniam peto a $todiosis ; ex parte enim cogno ., *
scinaus, ut Pau4us ciamat \ et ex parte inlelligi , ,
, \ , \ mus, et ex parle rem assequimur, et ex pane dog ' , naiizaintfs ; qoanlo etiim magis investigatur Deiis,
\ . \
tanto magis igiioralur; neque enim ipsi angeli ree
.
divinas perfecle intelligunl.
Adjungain et ista libro huic tanquam coronani
- , \ Iriompbalein et victriceni, sponsae impositam. Lex
\ , f \ $ divina velus el nova pracipit, ut in ore duoruro
0. vel' (rium testium slei omne verbum . > Ilaqua
in sancla synodo Nicaena Irecentorum decein et
\
octo Patrutxj diclum est, naturam ei hypostasin
, ^,
non esse unum et idem, quemadmodum antea dc ,, \ ,
. \ mofislravimus. Similiter et synodus Epbesina ducentis Patribus coqfttans, per sapientissiroum C y , ,
, , rilhtm publice e i a i u i t : luuuraiu ab hyposlasi &eu
\ <, , persona distingui. Sufficiunl igilur sanctae, ca bo. ' UCSB ei apostolicse Ecclesi quingenli decem et
\ octo Patres JGO P defensione t1 subsidlo ad \ versus Acephalos ; neque enim ullus bomo, neque
ipsae coelorwu virtules universxpoteruntaliquando
,
& , \ solvere aul evertere ea, quae tales ac tanti Palre*
decreveruni. De caetero, quando Acepbali saepius
nobis unnm vel allerum diclum objectant quod
.
, 0, ; naluram nom|pet personam ; objiciamus nos quingentorum decem et octo Pairum cborum. Suffn , .
gium enim plurium omui in negoiio valet: sicut
\ .
sanclorum apostolorum canones dccreverunt. Deo
\
glorh et iroperium in iaecu'a sxculorum. Ainen.
,
\
. .
r 0
.
I Cor. xiii,9, 12. " ITeut. x u , 15; Malih. xviu, 16.
Lavi Deo Virgmique hfairi.
aii
S. ANASPASII
SINAIT/E
311
.
ANTIOXEUS
!
12 .
.
S. ANASTASIl SINAITJ2
EPISCOPI
ANTIOCHEN1
INTERROGATIONES RESPONSIONES
DE DIVERSIS
CAPITIBUS
DIVERS1& PROPOSITA2.
Solutiones ex seipso, sed ex experienlia, et ex sacris Lillerls desumpsil.
CATALOGUS SCRIPTORUM
Ex quibus quaastiones ist context sunt*
Hiblia sa< r.
Clcmeiis Romanus.
eregorius Nysscnus.
Cyrillus Hierosolymitanu&
JoannesCbrysostODius,
BasUius Magnus.
Joanm Climacus.
Marcus Monachus.
Maximus Monacbus*
Palladius.
Diadoclius,
isidorus Pelusiota,
r.yiillus Alexandrinus,
Nilus Monacbus.
cephorus Episcopus ConslauiinopoliteiHie*
Dioi.ysius Arcopagita.
161-166
A
1XDEX
QVMSTIONVM
VOLUMINIS.
UVJUS
I. Qiiolnaro sit signum veri Cbristiani.

II. 0 am sinl veri adoratores, qui Denm adorar.t, in spirilu el verilate adoraules Palrem.
III. Si quis, cum peccasset, pociiilenliam egii, et
rursus ceciderit in pcccatum, num pceniteiiliain
amisit et labores, maxinic si sit morluus post
pcccaium.
IY. Num suflkil ad poenitenliani, si quis a peccaio desistat.
V.
sh senex, aut imbecillus, t i pusilli animi,
r
Gregorius Tlieologut.
Tbeodoretus.
Atbanasius.
Serinus seu Serenus.
Josepbus.
Eusebius Pampbili
Clemens Alexandrinus.
Olympiodorus.
Nemesius Episcopus.
Dionysius Alexandrinus,
Epiphanius.
Hippolytus.
Origenes.
Sophronius,
Jrenaeus.
BIBAIOY.
'. 6 .
\ \ \, !
\ .
. , \
, \
, \
.
', ,
:, .
'. ; , -
INTERROGATIONES RESPONSIONES-
311
, ec possit esse monacbus; aul faccre, qua* suut

, , \ - nionacbt; quomodo poterit poenitcntiam agere, e i
.
salvns esse.
Cp.
VI. Siiue bonuni confilcri peccala viris spiri ; .
tualibus.
\ ,
VII. Silne melius communicare assidue, an i n .
fterjeclo aliquo spalio.
'. []\ VIII. Quot modis fiant fornicaliones et illuslones
.
per iiisomnia in bomine.
*. ,
IX. Quol snnt modi derelicliunis, seu in aflli< lio, \ nibus, seu infirmiiaiibus, seu in poccalis : et queni , admoduni cognoscemus quae a l)eo prodciscilur,
.
disciplinam ac casligaliouetn, et quaj a diabolo
proccdil, teiitaiionein.
. X . Qua de causa fit ut aliqui fldelcs in corpo , l
prolapsiones incidanl; a Deo aulem benefl .
ciis afliciaulur, el a pcrieulis libcrenlur.
'. X I . Cuni Dous dicat per prophelam Aggaeom:
, * , lAeutn est argentum, el meum est aurum, et cni
, '
voluero, dabo ipsi; nunquid quicunque evasit d i , ;
ves, dilalus est a Dco. ?
\ .
X H . Qtiidiiam s i i Maromona iniquitalis.
.
1. Quanlam bonorum suorum mensuram Ue .
bet quispiam Deo offerre.
'. ,
XIV. Quiiliiani ulilius offcrre pecuniam Ecclcshe,
, .
an pauperibus.
'. , \ , \ {
X V . Si quis babcai uxorem, lilios, divilias, re , busque saecularibiii implicalus sit, quomodo potcsl
\ .
is Deo placere et servare Dei prapcrpla.
JC7'. ,
XV. Cum dical Aposlolus, mundi polestates a
, C
ordinatas esse; an ideo omnis princeps, r c x ,
, \ GcUur.
. .
'. , ,
XVII. An quieciinque mala faciunt nobis gcnles,
.
ea facianl jussu Dei.
'. , XVHI. Ulruiu omncs qui pr.i:cipiiantur, aul
, , , \
lena obruunlur, aut subincrguntur, ex divina
,
comminalione el jussione boc palianlur, an cx
.
maligni operalione.
'. ; \
X I X . Quid sitfortuna; el an liceat Cbristianis
.
conlilcri forlunam.
'. ,
X X . Quanta virluie Ot, u l qui a flde vera 167
, , \ alieui sunf, el improbc vivunl, sape propheleul,
.
et miracula faciaut.
'.
X X I . Cur non praeedunl boinincs diem morlis
\ - J
suai. E l uum animam agenles, pra;sciiliunt bona
el mala, quae ilios manent.
,* .
XXII. Quali* pcccata remiuaninr posl niorlem,
*.
pcr lilurgias, missaa sarriflcia, et tleemosynas
factas pro iis, qui dormierunt.
.
X X H I . Num paradisus eil sensibilis, an intelligi . , , .
bilis.
Cormplioui obnoxius, an corruplioius
expeis.
'. , * slxora xal .
X X I V . Tbeodoreti episcopi Cyri qnacslio, qiiidnam sit illud : Sccundum imaginem et similitudinem.
*. , ol vlv\
X X V . Quomodo intelligcndum bil illud : Cum
.
vitHsscnt filii Deifiliashominum.
r a
c l
e s
e p i s c o p u S f
prae
315
ANASTASII S I N A I T *
316
X X V I . Si omnia, quse facil Deus, sunt valde KCf.VA , *

\
I ona; quomodo dicit postea de mundis ct imtnuntlia animalibus.
'.
X X V I I . Cur Deus mandavit Abrahamo, ut sa , \ crificaret vaccam liientiem, capram Irimam, arie, \ , ,
u m irieunem, turlureni, el colunibam.
,
\ XXVIII. Quare jussil Deus Abrabamuni c i r .
cumciili.
*. , ' X X I X . Quomodo s i l inielugenduri) : Ego indu .
\
rabo cor Pharaonis.
'.
X X X . Quarc Job maledixit dlei, quo nalus est.
.
'.
X X X I . Quomodo stelit diabolus coram Deo e l
.
angclis.
XXXII. Si rex Babylnnis allegoriee accipiiiir pro & '. ^
diabolo, qtiomoilo Dens per Joremiam prophelam, , *
'
eum appcllal scrvum, dicons : Ego dedi omuem
tcrram Nnbuchodonosor regi Babytoms, servo meo, .
,
el bestius agri dedi, ul servirent ipsi.
.
XXXIII. Quomodo, com DUR permisisset Ba . Jaamo, ui proficisccretur ad Balac, euni probibel ,
per angelum.
.
X X X I V . Quam vim babaU valis raalediclio, cum
'. , Deus ci probibuit, ne maledieerel.
; .
X X X V . Quoinodo servaiur juslitia, dum lilii pu'. / ,
niunlwr pro patribus.
.
X X X V I . Qnomodo inlclligendum illud : Non dedit
ACJ"'. , .
VObh Dominus Deus cor ad scimdum, el ocnlos ad^ , ,
videndum, et aures ad audiendum, uaque ad hunc ,
.
diem.
X X X V I I . Quare propler exiguum lapsnm jussua
'. |&luit Moyses procul videre lerram; prohibrtus est MoJ7 ,
aulem nc populitm inlrodticcrel.
.
XXXVIII. Cur Dens non proliibuii Jepbte sacriQ'. , '
ca iiliam stiam, Abrabam filium.
, ) \ 6.
. .
X X X I X . Quomodo esl inlelligcndum illud de
ventriloqua.
\ , *
163
Qtiitl erat epbod, per quod sacerdos
.
ffcuni interrogabat.
X L l . Quomodo o l intelligendum illnd Locutus
'. ,
$t Salomon de lignis, cedro usque ad hyssopum, , qua* est in pariete.
.
X L H . Quid esl : Sapientia adificavit iibi do- D '. ,
.ntn m.
.
%
XLIII. Quomodo intelligendum illud : Nihii

homini melius esse, quam comedere et bibere, et
cMendere animce suw bona de laburibus.
'. , , , ,
.
XLIV. Quanlae magniludinis erat templura Salomonis.
'.
.
X L V . Undenam babuerint Samarham hanc ap ilalionem.
'. ^
.
XJ^Vl. Quoniodn Dens, qui per legem ntandavit

Israeli oflcFrg sacrificia, dicit per JiMCiniam : Non
tocutui snm ad patres vesiros de sacrificris , neque
dc holocanslh mandati eis.
(7'
, *
>
,
.1?*
.1{
.
fNTERROGATIO.XES RESPONSIONES.
318
\ X L V l l . Qtialia ct quanla sunl, qux in Spiritti
.
ft cerunt Elias et EIISAUS.
XLVIII. Qualisnam statua, qu;ic apparuit Nabu*. .
cbudouosor.
&. , 1
X L I X . Quaenam sunt septem itifusoria, qiiJR vidil
.
Zacharias.
IV. , \ :.
L . Quaenam sit diffreiilia legis et mandati.
'. ,
LI. Quinain in Sciiptura alia habcules nomiiia,
' , \.
ea mutarunt, et qua de causa.
\ ,

LIT. Quomodo inlrHigeiidmn illud : Laudalur
ir ,
peccator in deuderm aninice $uce, el iniquus benc
.
dicitur.
'. , '
LIH. Quomodo inlclligendum : Cogitath Iwminis
.1)
.
confitebiiur libi.
'. ,
LIV. Quomodo inlelligciidum illud : Si quis scit

, [ratrem suum peccure peccatum non ad morietn,

,
pelel el dabii ei vitam, pcccaniibus non ad moriem.

.
'. ,
,
L V . Quomodo inlHlligendum : Quos prajscivil et
. \, Ov , ,
projdestinuvit, hos el vocavil. E t : Cujus vuit, mise. .
, ,
reiur, ei quem vult, indurat. Et : Non est volenlis,

, ; \
neque curreniis, sed miserenlis Dei; imilii enim di , ," , , - c u n l : U.uem ult Deus, servat, aul perdil.
.
L V I . Quomodo iiilelligendum illud : Si cujus opu$
. ,
', ,
aneril, detritnenlum patielur, ipse aulem salvu$ ertl,
quasi per ignem.
.
L V H . Qiiomodo inlelligendum illud : Pacifican*
'. ,

, , per sanguinem crucis suie, sive quce $unt m tena,
sive quce $unl in ccelis.
iUe
.
L Y H I . Quomodo intelligendum illud : Scienlia
'. , ,
influt, churila* adifical.
.
L I X . Cur dicit Aposlolus : Mulieri docere non
'. ',
permilto.
.
L X . Quid est : Si oculus tuus dexter, vel mannt
'. , ,
tua le scandaliiet, absciude illam ab* le.
,
ccv.
L X I . Quomodo inleWigeiulum illud : Si duo iimul
'. ,
consen&ennt wper terraui.
. ,
317
\ \
169 LXII. Cum dicat Dominus sanclis suis :

'. * ,
Quiicuuque ligaveritis, ervnt ligaia : si quis ad iram
" , . , \ - , concilavcril virum sanclum, el is misoril morbum,
vftl diemoncm, vel morlem, vel aliqnod alind snp, ,
plicium in domum ejas ; an polest honio , ctim
* ;
- alium sancluin rogaverit, viri sancli effugore scnlyj;.'
lentiam.
LXIII. Cum dicai Dominus : Quorum remheriiis
. ,
peccata, remiliuntur eis : si peccarii bomo iu liomi, '

nem, el posiea duclus poenilenlia ab ipso a o
; , ; ,
ceperil condoualionem, an a Dco quoque esl cou ' ,
doitalum.
;
'. ,
L X I V . Cuiu Cbrislus dical : Nan qu& inlrant

,

per os, coinquinant hominem ; cur slal lenml Paires,
, ne vescercinur carnibus in samlas j^jnniis.
^.
SE*. ,

,
irziv ,

< xaira
..
L X V . Quomodo inleliigendiim iiiu.t : Omnit

scnba doclus in regno ccelorum, sitnilie e$l pairi
familias qui profert de lliesauro $ua uo\a cl velera.
319
330
L X V I . Quoroodo inlelligenduni illud : Sunt eu- <7'. , ,

nuchi, qui $e cattraverunl propler rcgnunt Dci.

.
L X V l l . Quomodo inlelligendinn illud
Videie,
'. , ,
ne tcandalize is unum ex his pusillis.

.
L X V I l l . Qiioinodo iutclligitur : Si quis te angariaS H \ , ,
verit unum milliure, vade cum eo alia duo.
, ' .
L X I X . Quomodo inlelligndum illnd : Nolite este
2', , , , ,
sriliciii, quid comedutis, aut quid bibalis, aut quid
,
.
iuduamini.
'. , , , L X X . Quomodo iiitelligendum illud : Nolite j u .
dicnre et non judicabimini.
'. ,
L X X I . Quomodo iutelligendum: Orale ne fuga

, .
vettra fiat hieme aut Sabbato.
'. ,
LXXII. Quomodo intelligendum illud : Duo

^ ).
crunt in ,agro.
. \ L X X l l l . Quomodo latro ante resurreclioncm i n .
gressus esl paradisum.
'. " \ L X X I Y . Eos, qui salvantur, in tres ordines et
.
sUtus dividi.
'. " ,
L X X V . Unde bomo cognoscat, num in ipso ha .
bilei Cbristus.
OCp. xic , *
L X X V I . Num potest quis explicare ea, Quce nee
. ,
oculus vidit, nec auri$ audivit, nec in eor liomiuis

.
ascenderunt.
'.
L X X V H . Qualia sunt illa bona a Christo nobis
,
donaia, in qua angeli desiderant prospicere, sicut

^,
.
aposl<ilorum pihiceps Petrus dicit.
'. ,
L X X V I l l . Cur Clirisius naiurara nostram supra
\ $ .
angelos gloriticavit ei dilexit.
0\ , ,
L X X I X . Si quis iniidelis, Jutfxus, vel Samari , tanus multa bona fecerit, num introibit regnum
.
ccelornin.
'. ,
L X X X . Qtiomodo inlelligendiim : In omni genie
,
qui timet Deum, et operatur jusliliam, acceplus est ,

.
illi.
'. ,
L X X X I . Quorsuin abetmt infantes malitiae adbuc
, , , , ) expeiies, ulpole quinqiennes, 170
' quatliifen, , .
ncs Judaeortim, ct baptismo carenlium, i i u o in
v e
daiimaiioncm, an in paradisum.
\ 6V LXXXII. Num potcst quis unico bono opere re ;
lnissionem p^ccalorum conseqtii.
. , \
LXXXIII. Si iiomo peccaverit, et postea quxilam

roerila ad veniam impt>uandam fecerit, ei deinceps
posl merita iierum delinqual, num merila qux' fe- D ,
, .
ch, peniius perdidit.
'.
L X X X I Y . Ex qna aetate sesiimanlur peccata bo .
minis apqd Deum.
'.
L X X X V . Quain ob causam, cum fornicalio ma , jus jiulicium babeat, quam baereticortim blaspbemia,
,
convcrsifi ad poeniloiUiam tttrisque, Ecclesia lia?re
licum statim in communinnem recipit; fornicato, \ .
rein veto aliquandiu a coelu (blflium aegregat.
~'. ;
L X X X V I I . Our haereticos ad calbolicatn Eccle .
siam i-egrcssos non rebaplizamus.
'.
L X X X V I I . Olebris et fenne in tolo mundo per , : ;,
vulgaia quaeslio esl, num dies sit prior nocle; an
.
vice versa, nox prior die.
'. " \
LXXXYIII. Ebl Gt aliul piTVtilgalum qurcsilum,
321
INTERROGATIONES RESPONSIONES.
, , - num vila hominis babcat terminam, annon* Aiii

, . , * ,
namque aflirmant, alii negant.
.
L X X X I X . Qaid est anima, qualis, et unde snbI W . , \, \
sislit. Quaiido, et qtioutodo in corpore opeialur,
, ,
, \ ei quo post separationem a corpore abit.
.
X C . Quid omnino nunc de ariimabus sentire
V
opoilfl. II sbnul oumeb una ver&mliir.
' \
XCI. Si qui ad iiiferos de*ct'm!unl, non agno '.
ecuiil se inuluo, qwa ralione div4s ille Aliraliaino
,
\ * , et Lazaro prcces iuiliw; neqnc boc solum, scd et
quiiique fratniii) suonim, quos supersliles domi
sute reliqncral, meniiiiif.
.
X C l l . Qnomodo corptis, quod ab inllnilis besti*
^". \
, , ^ et volucnbus devoralum, et ab itniumeris piseibus
\ , consiiuiplum, otin profundo fuaris septilium et dis
soluiimi csl. redintegreiur, et ad resnrreclionem
, \ , ,
pT<luoi posil.
.
XCIU. Quid eat, vtdetvienler orare. Neque enim
\V. , ;
, - fieri poirst tit bomo rei familiaris, et iitiorum cura

, \ , - districlus, et in mutido degens, absque iitiermissione orel.
X .
X C . V . Uiidc, ct qui flt, ut saepe apud Cbristial^V. *
nos plures, quam apnd inffdeles inveiiianliir manci,
podagrici, lcprosi, epilepiici, aliisque morbis dis, , , \ ,
lenti.
.
X C V . Uitrie comingit, ot alii a primo suo orln,
IJ5'. \ \
* , * et ab infantia shrt naiiira sua roiics ; alii iracundi,
, \ * ^ alii vila?, bnjus atnatores, el scorialores, alii mulicrum 171 osores, e.t coutinentes : alii nalura sua
, *
libcralcs. Nec boc solum, sed eC alios naiitraliler
, *
, - sagacissiinos ct solerlissimos videintis: alios vtro
, \ , \, , etolidos et slupidos, e l c
\ .
XCVI. Quod ipsa hominis natura obsfopescat,
\C?.
, , \ , - ciim videi mnlta metu digna, et horriflca in boniinum obilu conlingere.
.
X C V H . QukJ sii supcrbia.
;
XCVIll. Num oinnis pcccali, et foruicaiionis
^*. * ,
, \ ; diabolus aucior sit; et an illuin culparc oporteat.
XCIX. Cnm in legc antiqua mulli duas simul
Ifir.
uxores babuerinl, an idein licilum erit Chrislia , , nls.
.
*. , D C. Si quis os abluens, nut in balnoo aquam
invilus deglttttal, an cotnmnnicare debeat.
, , ;
C l . Si qois duos vel plures bomines occidat,
'. - \
capdisque morte mulleiur, nmn r^missioncm obii, , \ , nebit, annon.
, .
CI1. Num Deo placeant maneta, q u ip&i cx
*, ,
furlis, et iniquilatibus oflTeruntur.
;
CIII. Cuin frequenter audiamus vrbum D c i ,
. ,
ncc opere complâmus, annon damnaltoiiem no ,
bis intle asciscimus.
.
CIV. Quoi sutit modi salulem adipiscendi, ct
'. , \
impetrandi a Dco remissionem peccatornm.
.
CV. Quid fnciendum, quando in Ecclesia roale
. ^,
facla nostra deflere voUimns, nec umcn possu,
mus.
*\ .
323
S.ANASTASII
SINAITA
3M
CVI. Unde cognoscil homo, sibi a l)eo peccala ' ;, ,

rcmissa esse, ei se misericonjiam in die juditii
; ) ;.
conseculurnm.
'. , ,
CVH. Si quod opus aggrediar, unde conjiciam,
, , .
num DCH) platvat, an HOII.
'. t V l l l . Num deceai Ciiristianum sorles duccre.
.
CIX. Si quis sil iidclis, qui mc exagiiet, nec
' . ,
possuin illi rcctniciliari , neque euindem cx trtlo
,
corde saliiiare, sed solo ore ; quid faciam. Nimi
,
recomiliabo eum eiiam obiler solum, vel peniliis
, , ^
me ali illn sejungam.
.
C X . Uando principes noslri sunt Judaei, vel in. ,
fuleles, v d baretici, nuiu pro illis in Ecclesia pre ,
<es iunderc oportei.
, .
CXI. Quid igilur. An et pro elbnicis ante Clirisii '. ; \ " , ,
adieniuiu moriuie orare oportet, eosqae nequaquam
, .
diris devovere.
'. ,
CXII. Num vcrum est inuUerem illam pylbonis ;
sain, baulis rogaiu, Sainuelom vere excitasse.
'.
CXIII. An consiilluin sil, cum quis peregre proficiscimr, Eucliarisiiam. in vasculo secum deferre: , , vel communicare ubicunque, et a quocunque com- , ' \
muuio admiuisiralur.
!\ , 172 CXIV. Quibusdaui visum est lieri non posse,

ul qii ex loco coulagioso fugil ad alium, liberetur
.
a morte.
'. *_
C X V . Num debet Gbrislianiis illo die quo Eti , cbarisliam sumplurus esl, a propnas uxoris COIH
gressu abslinere.
^ , \
.
C X V I . Quid faciam, si ab baerelicis de lide inler \ rog*?r, nec vateain respotidere.
, , ;
C X V l l . Annon est aliqua conipendiosa r a i i o ,
'. , * qua rudis bomo inslruclus Imeiico occurrere .
:
})8|..
CXVJII. CJJC Satanas in nulla alia professiooe

lam mnlias baercses el schisinaia excilavil, quam
iii (ide Cbrisliana.
CXIX. Cur Deus pertiiisil m diabolus opptiguarel
liomims. Cur euui de incdio non suilulit.
'. , , ,
;
'. ;
, \ .
C X X . Unde somnia Quomodo sap.pc vera eva'. 4 , \
duuL
.
C X X I . Cum Apostolus dicat sanctiflcari viruin ^
'. ,
inftdelem per imiltercm fidelem; et similiter, mu , ,
liereiu iuGdeiem per viruni Gdelem, mim fas erii \ , avrp
Cbmiiano ducere mulicrcm intidelcin vel elhui- ,
cam.
.
C X X H . Num peccat, qui iempore persecutionis
*.
fugil.
.
CXXIIL Cum videamus mulieres quasdam eervas
. \
Ui ipsa ilidem capliviiaie scurlari, quid de illis d i - , \
ceudiim.
.
CXXIV. Quol sunt adnlleria corporalia.
\ ! .
C X X Y . Cum Ikus dicai ad s c r p e D t e m : liomo
'.
eburvatiu capal 4uum, boc est p r i n c t p i u i n oninis ,
consilit l u i ; lu t>ero ob$er*abis calcanewn ejus
lioc * , ,
cr-l, novissima viia? ejus ; untle cognoscit Salanas
'
f
325
INTERROGES RESPONS10NES.
; finem hominis. Etenim fiovimus imiKos qui, cum

fcancie ei laiHiabililer vixissent, su!> ipsum vila; ler. \
tnimim oorniermii; ex quoniin nuinero uiws eel
; ;,
; >;, - /
ileiestaitdus ilic ApOolala Juiianus.
-.; ; .
C X X V l . Qi.idam dicunl (tomonpm excidisse ,
PKC7'. ,
quo\
i i o l f i i adorare lioinineiii.
, .
C X X Y i l . Dixisli siipra, in <IUs<Tlalioie de ele'. ^ /
I T M I I U S , crebro ; i e c t l e n ; ,
u l ex liatmali quadam
, /
eomicxioin',
(
l
lnimoriitii
rausa i n u l u i v s quaudaoi
; ; !; sinl slt r.lcs, qir.rdam f. cmida?, quau<!atii p . u i c o r u m
; /Oi, ; , .
. ; - liberorum. ted iiuilain raiioncm leiUiidisli.
.,
C X X Y l i l . Quid est laleuluin quod Doiniuug in
' . ,
tOiismiimulioue inuiuli &e a u.alo servo ablaiui uin

. \
dalimimque Hiis, qi quiitque talenlis
.
lira-clare nrgot.ali lueraitf.
PK<*. ,
- Q
* nwmon* imquitaiie, de quo
Dominus.
;.
C X X X . Qualta suat peccala, quas scienier, et
'. ,
qualia
quse iguorauUr coumiiUttiUiir. Utra utrb*
* , \
gravioia.
.
C X X X I . Cum Deus in sa?ris Lilleris praecipiat,
'. , 173 bberare eos, qtti ducuutur ad murteiti; an
; , ; , \
cousuluim est, ut lalroiies quoque ct boniiciclae
(*
UbeiMHinift.
C X X X I I . Si in servilute vel' captiviiale w s e r ,
'.
, nec valeain, quouiodo ei quatiile liboi, Dee in E c , , , ,
clesia vacare, vel jejuuare, vel vigilare ; qua ratione
, , ,
.
^ potero salatcm et reiniseionem peccaioittm consequi.
CXXXIII. Quis, cedo, pejor fcijt rege Manasse,
\ , ,
cujus
iinprobilale faclum esi, ui IsraelUa? qtiinqua *;
gima quiiique aiinis idola adorareirt. Hic laineu
, , \
pcfcniicnua peracla per coniesuioneni a Deo reee, * .
pltts cst.
CXXXKV. Qua de causa ftt ut mulli, qni pro
'. ; \
orlbodoxa lide alactilcr ad inorlem sc oiTeruiU, el
, \ ; usque ad Huien mortis pfogressi revoccnlur el libc, , \
renlur posiea, sive precibus bomiiium, sivc mu(a\
tiouc lyrannurum. llnde exislimandum cst banc
; .
liberalionein ptovenire a Deo, au ab bominibus.
r
, .
t
u i d
'. ,
C X X X V . Qnid cst vera bumilitas, et quomodo
* .
D illam Doo adjuvautc exercere valcmus.
PACp. , ,
C X X X Y I . Quid signiiicat i l l u d : Si facultales

. ^
meas in vauperes dislribuero, el si iradidero cnrput
, , ,
meum ita ut ardeam, charilatem auiem non habeam,
.

nihil mihi pr&lesl. ^ polcsl quis extra clia \
rilalem omnes suas facultales in egenorum cibos
expendere.
'. " ,
C X X X Y I I . Ntt consuromalio mundi lermiitum
.
babcl, annon.
\ CXXXYIII. igre accipiunt aliqui dielum illud
, , ,
ApiHioli: Tunc, in resurreciioue sciiicct, itibji 7
, ~
cietur et ip$e Filius P a l r i , qui t% omnia subjectt.
.
'. ,
, * -
C X X X I X . Multi non solum iniidcles, srd et ft

les, legali polyga!))ia? addicti objiciunl oobis i l l u l
827
323
Domini : * venl lolvere legem, ud

Quid ergo illis respondendum csl.
adimplere. , , , *
, .
.
C X L . Si quis in solitudine, vel in captivitatc,
'. ,
egestalc el famc presstis, comedat carnes cattieli,
,
vcl asini silvestris, vel alias liujus generis, num ad
, ,
judiciuin ei iinputabi tir.
, .
C X M . Si quis sibi id, quod bonum ceoset, pro'. ' ,
ponat; exempli causa, abstinere ad lempus vino,
, , ,
vel canie, vel propria uxorc, vel qubl simile; post- , ,
ca vero boc proposhuin ex negligenlia nou exse , ' quatur, quid facio opus erit.
, .
C X L U Quomodo dick Apostolus, interdum qui*. . ,
dem : Noii e fieri insipientes: interdum : Nolite fieri
, ,
prudenlei apnd va*metii>$o$.

' \
'. "
C X L l l l . Cum Apostolus dieat: Sicut in Adam
\,

174
^ moriuniur, $ic in Chruto omnet vivifi '

eab.niur: cur in Adamo palriam culpam expiaule
* ,
onines morimur; in Cbristo aulem viviliratus, et a
proprio delicio mundalus paier meus, de purilale , \ \
, ,
sua niliil ad mederival.
.
C X L I V . Cur nec plura, uec pauciora suntEvan'. , ,
golia, quani qualuor^

C X L V . Quid esi circumcisum Domini prepu'.
tium.
.
C X L V I . Uuinain fuerunt illi, quorura saogiiinera
(7' , *
Pilalus cum ftacriliciis miscuit.
.;.
C X L Y I l . Quomodu outnis blaspbemia remiltetur
'. *
bominibus; qine vero in Spirilum sanclum esl, non ^ , .
remiUeiur.
'. ; ,
,
C X L Y H I . Quomodo intelligendum illtid Domini:

Si nonabiero, Paraclelus non veniet; cum lamen Spi-
riiiim sanciuni apostolis per iusnfflalionem imperliat. > ; ;
'. .
C X L I X . Quid e&t judex iuiquiiaiis.
'. , ,
C L . Quomodo intelligendutn illud : Qui Jiabet

,
.
lunicam vendat illarn, et emat gladium.
'. ,
C L l . Quomodo qui amal animam, perdet eam.

.
C L H . Qaomodo inleliigcnda sit iriduana sepullu'.
ra resurrectio CliVisli.
.
CLIII. Num conscmiani evangftlista? circa tem .
pus resurrectionis, annon.
\ .
CLIY. Ex Maximo monacho, CIIJHS Ivpuiii el
'. \
iinaginem Ecclesia gerat.
.
Sanvti Ba>ilii ex libro De Spiritu sancio cap. 27 : D
.
, . \
.
Ejusde) ad Eiibulum, quoniodo Yerbuju ex Pa , \
Ire genilum sit.
. * t "
*
,
Ejusdein ad Evagriuni mouachum.
. ' "
[] . *\
*, , ,
De dilTerenlia subslanlias el r.alur secondum
\ \ >. "
extcrnos philosophos.
;
, t
, .
0 i l i n
329
QUifiSTIONES.
',
ieri
[ ]
OuiESTIO PRIMA,
Quodnam $it $ignum veri Christiani ?
01 , , \ .

. \
, ' , \
.
, ' \
.
, > " *> .

{& , \
* c ,
* \ $
, , \ II
, ,
' .
,

, \ . , ?, \ . \
* ,
,
; ,
,
. " , ,
, , , , , ,
, , , , , \
, , \ C
, ,
.

,
, | , <
.
d
apnd cnm faciemus . >

Ex his ergo discimus, per fidem rectara et bona
opera, acdiflcari domum animse, Deumque in nobis
babitare. c lnbabtlabo in illie, inquil, et inambulabo\> Quodsignificans Apostolusaiebal: cAn non cognoscilis vosmetipsos, quia Cbristus Jesus in vobie
est, nisi forte reprobi e s l i s ? Netcit itaque diabolus num inlut $it in niente tua paterfamilia* Chriihci, an non. At quando te videt ira luoientein, vel
vociieranlem, vel jurantem, vel turpia proloquentem, vel calumnianieni, vel probris aflleieniem, vol
carpenlem, vel coovicianlem, vel cooiemiienlem,
vclodio habeniem, vel injuria afficientem, vel superbientem, vel thrasonice agenieni, vel risu solulum et elatum, vel raro preces fundentem, m o r l i i que immemorem , tunc inlelligil, Deura qui te
custodit luique curam geiit, non esse in auimo
luo. E l ila de caHero, ingrediens malignus tanquam
fur, non accensa divina lucerna in corde tuo, dcpredatur domum meniis l u , c et fiunt posleriora
tua pejora prioribus . >
0
Ex Deuleronomio.
\ , ,
.
175 RESPONSIO.
Aliqui dicunt, fidera reclam, et pia opera veri
Christiani indicium esse. Sed Redemplor noster
verura Chrisltanum his non definil. Potesl enim
quis et fide bonisque operibus instrucius akura sapere, et ita perfcclus Cbristianus non esse. Nam
Christianus est vera domus Cliristi ex bonis operibus et dogmalibus piis coropacta. Vera igitur fides sine operibus morlua e s t , quemadraotlura
ct opera sine fide. Quapropler lotis viribus custodire nos debemus a sordidis operibus, ne et do
nobis dicaiur : c Confitcntur se nosse Deum, facfis
auicm negaut , Ilinc ait Dominus : Si q u i i
diligit me, serraonera fneum servabit; et Pater roeus
diliget euni, el ad eum veniemus, et mansioneni
Jac.n, 20 TU.r, . Joan. xiv, 23.

Matih. , 45; Petr. n , 20.
Levil. xxvi,
VARIifi
e
\ . * .
.
PiTROL. G E . L X X X I X .
f Et nunc,Isracl, quid Dominus Deus pelit a te,

12;
II Cor. v i , 16,
II Cor. x m , .
LECTIONES.
* .
\ .
.
11
331
'
3S2
nlsi tiinere Doininum Deum tuum, et ambulare in <*, ' ,

,
omnibns 8 ejus, et diligere eum, ct servire Do ) oou ;
raino Deo tuo ?
b
.
01 , .
\
* \ * c \
*
> \ .
176
DavMis.
Qui diligilis DomiBoii), *>d'rte mafUgna\
Custodit Dominus omncs diligentes ipsum ; et oranes peccatores dteperdei, > E l : Non Deus volens
iniquiialem tu cs.Neque babilabil juxta te nialignus;
neque pcrmanebunt injusli anie oculde tu4*
*
itc.
m
.
t , \

' * ,
,
\ , & * , * * "
,
' *
. \ ,
*

, , ,
, \ , . >
.
FsX Salomone.
. t Abominatio Domino viae perversae : ei autenr
< \ * sunt accepti omncs imraaculati in via \ Et : c
\ . > Eleemoeynis et fide purganlur peccata : limore au \ tem Doraini declinai omnis a malo
>
C * ,
. *
Ex
haia.
Appropinquatmilii populus iste ore suo ; et tn
labiissuis honorant me, coraulem eorum longeost
a me. Frustra aulem C O I U B I m e , dicit Dominus.
: Me die in diem quaerunt, ei scire vias meas
volunl, quasi gen&, qtiac justitiam feccrit, et judicium Dei sui jion dcreliquerit
> dicil Domintis.
Et : c Cum exlenderitis nianus, averum oculos
mcos a vobis. Manus cnim veslraa sanguine plena?
sunt. Lavamini, mundi estolt, auferle roala ex animabus veslris; discite facere bonum, quaerke judicium, liberate oppressum, judicale pupillo, et
jtislificate viduam. Et veniie, arguamur, dicit Douiinus .
11
Ex Sirach.
Nedixeris: Deus ine formavit; non ofws habet
viro peccatore. Omnera enim abominationein odio
babet Dominus. c E i ne dioae, Miseraiio jus magna est: mulliUtdinis peccatorum meormn migerebitur. Misericordia enim et ira ab i l l o : et euper
peccalores requieecet ira itltus . Secundutx
mullam misericordiam ejus ; sic et multa correptio
ejuft : hominem enim secendum opera soa judicab i l ; et unnsqtiisque secunduin opera eua inveuiet .
.
t * ,
*
.
* .
\ * * \
(
, *)*
,
.
0
, T

.
Ex constitutionibus apostolich ,
Qnt est ergo bapiizatus, sit alienusab impletate: D , ,
in operibus pcccati non se exercens, Dei amicus, , ,
diaboli hoslis, bseres Dei, cobaeres Ghrisli * , re- , ,
\ , \
nuntians Satanae et daemonibus, et omnibus eorum
\ , , ,
operibas, castns, porus, sancltis, religiosus, Dei
, , ,
filius, orans Patrcin tanquam Filius, ei diccns, ut
\ ( )
quaei comrauni notnine fidcliiim, boc pacto : t Pa- *\
, 8
1 1
1 1
'Deut. , 13. * Psal. xcvi, 10. Psal. C X L I V , 20. ' Peal. , 5,6.
Isa. xxix, ! ;Maith. X Y , 8.
U a . L V I I I , 2. " Isa. i , 15-18.
Prov. xv, 9.
Ibid. 27. Eccli. v, 6, 7. E c d i . X Y I , 13-15.
L i b . , cap. 18.
Roai. Y I H , 17,
u
1 8
i e
YARIiE LECTIONES.
\ & ,
.
* . * .
.
. a l j a p . * . Parcntli. inrinsa desuni in
\ a l . ^ . Desuntin Yat
k
333
QILESTIONES.
334
< , , \ ler nosler, qui es ii: < ce.is * , elc. N, &i indigne
Palreoi suuro voeoi Deum, ipse ei exprobrei, quod
"
et primogenilurs iilius Lsracl aliquando atidivil,
, \ ' ,
. " quoMiam* Filius gloriticat Patrcm, el servus dominwn suuni liinebrt;*, &i egoPaier sum, ubi ett
, \ .*
* , ;> booor m e u s ? > Gtoria eoiaa patrum cst sancikas
filiorum : et liofior Doiuioi cst tiiuor scrvi.
, \ , ,
11
Ex Cregorio Nyuend, in Oralionem Domimcam

N
a
n
improbse
volunlaiis
atque propotili paier

esse
is,
qui
sua
naiura
bonus
esi, naiuraliler non
*
p
o
t
e
t
i
;
neque
vita
coiitaminati,
san&us; iie, ;
qe ej4is, qui buc Bluc circumagilur, is, qui alius
*
fieri ei mulari nuu pole&l; neque morliGcati por

*
peccalum, Pater viUe; neque eoruui, qui vitiis
,
6 probrosis et ignoimniosis impulsi, lurpia comniiilunl, is, qui purus et inleger e s ^ neque avaii
, \ .
- et rapioris, benefaclor; nec eorum denique, qui
in aliquo malo^deprebeuduniur, is, qui in omni
, *** , y, bono ccrniiur, aique consideratur, parens csse
\ \ potest. Nam si quis expurgatione eliam nunc opos
babens, seipsum inspiciens, et viiiosam conscien, tiam suara agnoscens plcnam luaculis, ct scelerum
, : ,
nolis inuslis, priusquani a lol lauisque malis ex' ,
purgalus sit, se Dei cognationi inserat, ac dicat:
' *
' Pater, juslo injuettts, puro impurtts, coiHumelia
atque coovkium plaee ea vcrba fucrin* ; siquidem
[suaB uequiiift patrem Deiim nominat. Nam patrh
].
C vocabulum, causam ex ipso proereali signi flcat.
,
, <
, *
, ,
.
' \ , \
,
, ,

*
.
b
177
,a
Ergo, si conscieirtia vitinsa quis praditus, P a trem suwni Deum dicat, nibil aliud, quam suorum
malorum qMasi principem, et auctoren, eum ineimiriabU. A l , mtlla ooniiuaiiio luci cum lenebm,
inquii Apo&loliie " : sed cum lumine lumtn consociaiur; cum jusliiia, juelilia; cura bonestate
bonedias; cum tacorrupto iiicorriipium. Contraria
vero, cum iis, qwx ejusdem generie eunt, pUno
cognatiofietn babcnt. Non enim polest arbor bona
malos fructug faoore ' .
4
,
Si quis igilur gravi tardoque corde, u l inquil
, ,
Scriptura , atquti mendacium quaorens, audcf
* * , , ,
oraUonis verba nsurpare, ecial is, quod non c<fc U ^ , D
i c a 1 , sed infernum, qui et ifpee
\ \ .
scmper mcndax est, ct ejus mendacii, quod in
, \
utioquoquc conflaliK, mendaeii pater exeisiU .
.
Hle, peccatinti, et peccati fyater cet. Proplerea
* . *\ animi affeclibns ac perturbatioiiibtis obnoîi, ttlii
, .
irac ab Aposlolo nominaulur " . , qui a viia dcscivcrat, pcrdilionis iilius noniinatur
s v
| e s l e m
1W0
t f
Maih. T I , 9. - Ulacb. i , 6.
JâD.Titi, H. ** EjAee. n , 6 .
M
M
Oral. i . " Cor. v i , Ak.

Joan. XPV, i%.
* MaUh. VII 18.

9
"
Peal.
v\, 3.
V A i l l i C LECTIONES.
\ , ; * . . - imthpnw*.
t*iv. \ . . * ) . .
.
d
* -
*335
S. A N A S T A S I l SINAITiE
*33
Vis cognostere improblîmiilacri proprias no- ; tas ? Iiwidia, odium, calumnia, superbia, avarkia,
; , , , ,
viiiosa cupidilas, insani glorioe siudii morbus.
, , IlaBC, et ejusmodi, sunt quibus forma adversarii
^ . \ ,
insignhur, alque noiatur. Gujag igitur animus .
ejusmodi maculis et nolis infectus et inustus csl, ,
si Patrem invocaverit : uter ei Paier auscullabil ? , ;
.
nimirum is qui cognalus esl invocanti: is autem
IIO ille ccelestis, sed subterraneus est. Cujus , * *
,
enim! signa proximae cognationis gerit, ille suam
. oinnino cognationem agnoscet. 1 7 8
Quocirca
iinprobi ac scelesti bominis oratio, - quandiu in
improbilate fuerii, diaboli iuvocalio est (1). Atejus . ,
\ ,
qui desiiterii ab improbitate, et vivit in bonitate,
*.
bonum Paircm vox invocabit.
8
Ejusdem, ad Lybbium (2) monachum.

St quis ergo subit nomen Ghrisli: et viia nou
ostendit quaecunque simul cum boc nomiuc considerantur, is nomen ementitur. Nequeenim potcst
fieri, ut Dominus non eit juslilia el purilas, et j u slitia, ei ab omni malo remotio, neque ut Cbrisiianos non illorum nominum in se osiendat parlieipaiionem.

/}*,
,

, .
\
, \ , ,

.
Cyrilli Hierosolymitani, ex ipsius Catecketico.
1 , Xtfihil nobis proderit, Chmtianorum appellari

, \ -nominc, ni eiiam ipsa subsequanlur opera. Eienim
. * \
scriptum e s l : Si filii Abrabam essetis, opera
Q , .
Abrabam faceretis . >
s 8
Ex Chrysostomo in Evangelium secundum Matllueum

Qui enim Deuro Patrem appellavit, ei veniam
peccatorum, c l poenarum tnterituni, et juslificalio- , \ , , \
nem, el sancliflcaiioncm, el liberationeni, et filio- , , \ , \
rum adoplionem, et cum unigenito Filio cogna- , \ ,
lionem, et Spirilus sancli largissima dona * .
verbuio confessus cst; imposstbile est cnim, ut is , , *
\ .
Deum vocel Patrem, qui ncn omnium bonorum
" , \, ,
parliceps et filius Dei factus est: c Quicunque
* \ .
enim, inquit,spirilu Dei aguntur, bifilii D e i s u n t . >
, QIH igiiur Deum Palrem nominat, euro oporlet
',
*
vitamad enm modum inetituere, ne tali cognatione
. t , \, \
i n d i g i H i s appareat. < Nemo enim, inquit, potest
duobus Dominis servire, Deo et mammonae . > D , \ \ .
* \ Noli igilur ex supci fluo argumentari : semel si
quidem pronunliavit Deus, impossibile esse dicens, , \ ,
Wruraque lioc simul esse servitium. Ne ergo tu
,
dixeris, boc esse possibile. Quando enim te unus
. " ,
0
,0
1 1
, e
Joan. , 39.
8 9
Hom. 20 et 2 2 .
8 8
Rom. , 14.
VARIJE
8 1
Matih,
, 24.
LECTIONES.
. r . . ^ . i In nostro exemplari subjungitur

hoc teslimonium sequenti sub nomine CyrilH.
.
Herreti editio boc leslitn. jungit pnori
sub nomine Grcg. Nyss. Cod. Vaiic. separ.
.
. . . * .
* .
. ^.
k
NOTiE.
(1) Caule lege ; videiur enim byperbolice loqui, quod peccalori oralio non proeit ad roeriluro,
fflOlympium Herretns babet. Uecle.
337
QU;ESTIONES
238
' , Dominus propriis qcoque e w i jubet, alter vero
$ , - etiam aliena diripere; quando ille tibi iniperai
\ * * casliiatem, iste luxuriara ; quando liio tibi casli >,
galionem veniris indicit, ille ebrietalem atque
* ,
delicias; quando le alier omnia ista jubet despicere,
\ , ^
alter vero inhserere, atque inhiare praesenlibus; cuni
* ;
bic quidem praecipit lecta marmora, parietes pi
clos, et laquearia deauraia mirari, iUe vero, lior ,
rere bujusmodi omnia, el verae pbilosopbiae pul . \
chritudinem, ac morum ornamenta 179
euspU
- cere: quomodo possibile esl, (am conlraria haec
,
paria convenire? Dominum bic autem mammo.
nam, id esl, pecuniam nuncupavil, non ob propriam ipsius uliqae naturam, sed ob eorum nuseriam, qui se ad illius inclinavere servitium. Sic
etiam venlrem Aposiolus appellat Deum *% non utique a dignitale dominantis, sed ab infelicilale
tamulanlium.
Sancti Busilii ex Ascelicis.

.
, c
Si credimus Domino dicenti: < Omnis, qui fack
, * peccaium, servus est peccaii ; > el iterum : Yos
, , \ ex patre diabolo esiis, et volunlatem pairis vestri.
> , vuliis facere ; > nosse oportet, talem non soluni
\ , . \
participcm, sed et ecrvum esse. Nam el Dominum
, \ etPatrem appellat ejus, cujas quis opas facit. E t
. \ ' astipulatur Apostolus his verbis : Nescitis, quoc , niam cui exhibetis vos servos ad obediendum, servi
, , * estig ei, cui obediiis, sive peccati ad mortem, eive
, ; \ obedilionis ad justitiam . > Nec fidem mortuam
* , \, esse oportel, sicuti corpus sine spiritu moriuum
\ \ esl. Iterum : credis, quiaDeus unus est; bene
, , ,
facis, et daemones credunt, ct c o n t r e m i s c u n t
, \ . Q Dominus vero dicit: Quid me vocatie, Domine, Do , , ,
mine, et non facitis, quae dico? Oporlet enim nosipso
& ; \ eliam opere Dominum conGleri, utpole qui ab ipso go, ' , bernemur, non regnanteel dominante in nobis pcc, \
calo; ne et de nobis dicatur: < Dilexerunt eum ore
\ ' c
suo, cor autem eorum non erat reclum cum eo .
,
Audiamus el Apostolom dicentem : c Neque fornica* ,
rii, neque idolis servicntes, neque adulieri, neqne
, ,
molles, neque masculorumconcubitores, neque ebrio \, , ,
si, neque rapaces, regnum Dei possidebunt v
, - Ileruro : c Omnis fornicator,aul inimundus aut
. \ , ,
avarus, quod cst idolorum servilus, non babct hac, ,
reditatem in regno Clirisli Dei nostri; ncmo vos
seducat inanibus verbis ; propter baec enim venil
ira Dei in lilios diQidenlia?. Nolite ergo effici -par\
- D licipes eorum . > Si igiiur in bis simus et nos,
.
qui dicimus uos credere et exspeclarc rognum, uon
,
Hegis sumus parlicipes, sed inimicorum Regis soeii
\ ,
erimus. Si enira ChriSlum didicimus, vciilatem di ,
dicimus. Si vero veritaiera cognoscimus, in vei iiatc
,
etiam operum vivemus; alioqui veniens ad judi. ,
cium cum infidelibus parlem nostram ponet, d i
447
se
1 9
1 1
Philipp. n i . 19.
Joan. v m , 54.
I Cor. v i , 9, iO. Eplies. v, 5-7.
ft(
ibid. 44. " >m. ,
V A R L LECTIONES.
.
Ex Codd. VaU
Jac. i i , 19.
a7
Psal.Lxxvn,30,o7.
339
ctm : Nunquam ovi vos *.- Disccdile a me, xal .

,
\ operswifii iniqaiietem ; nec qnldquam no*
* ,
bit proderic ingewinare lltod : Bomine, Domine ;
liam et dasmones slam et ntidam ikfcm babeirt.
> ,
, , \
.
D. ChYtpotlomiy de Jejttnio.
*
.
Dirigatur, inquiiy orario mea stcul irrcensum in
, , ,
conepeittt uto, etevatfo maniram 180
nwaruni.' , * \ Circurasptce manii9 et tide, qaales snnt. E l , si in
7 , .
se itttllam babeant rapacitatem, aut sordes, aut
, ^,
avaritiam, lunc dic conftdenter: Dirigatut oratio

mea sicut inceneum. Sed, si quid rapuisii, aut
. ,
fecisli aliquid prohibilum ; ne elamaveris, neque
, , ;,
manus sustuleris, donec a malo cessaris. Nam etei,
. \ \
DvO permitlente, potueris in altum extollere, ora- ^ , ,
lio lua (ut quae sit polluta) nullo modo asceiidit iu

> ccelum. Quin etiam tu audi eum dicentem : c Quan. \ " do manus luas ad me exlenderis, avertam oculos
,
ineos a te: Et si multiplicaveris preces, non (c
* ,
exaudiam, dicit Dorainus .
, ,

i f
Ejusdem in Evangeiium tecundum Mallhaium *.

.
Digcamug ergo, quamam sint, qtrae uiquinant bo ,
iuinen\. Discamus, ei fugiamus. Ecclesia enim
* , \ . \
apud roullos videmus banc vigcre consuetudmero,

ut studeant mundis ingredi vestiroentis, et curam
\
geranl, ut manus et os lavent sed otDeo mundara
, \ ,
cxbtoeant animam, nullam kabent rationeiD. Hsec * ,
aulem dicens non velo iavare manus, nec os ; sed
. \ , (eneitalavare, utcanvenit; non, aquauria, sed pro C , ,
aqua, virlulibus. Nammanuum quidem sordessunl,
, * , '
rapina, malorum facinorum perpelraiio, earumque
\ . ,
iu proximum iroraissio orig aulem, maiedictuui,
, , ,
lurpis eerroo, scurrilitas, rUus, coniumelia.
, , ,
, , .
Si crgo sis tibi con&cius, quod nibil ejusmodi
, ,
feceris, nec dixeris, ncc ejusmodi sordibus sis i n , p,quioalus, accede coniidcnter. Siu autem ejusmodi
^ .
initumerabiles susecpisli maculas, cur frustra la, ;
boras ; aqua quidetn linguara et manus abluctis ;
\ , \ uoxas autcm (eteas exiliosas) in eis circumferens?
^ ; ,
Dic cniin mihi : Si stercus et coenum habcres in
\ , \ , mauibus, audcrcsne precari ? niinime: Et Umen
; * \
boc nuilam aflerl noxam : illa autcm, cxitiuai et
\ .
perniciem afferunt. Quomodo ergo in iis, qiiir, an
agas, nihil refert, cavcs ac vereris ; in iis autem,
qunB sunt probibila, negligis? Quid igilur? An non
oporlct orare ? Oportet quidem, sed non sordibus
inquinaium, ncquc tanlo C C C H O foodalum. Quid
ergo, inqnis, si iu co fuero deprchensus ? Purga
le ipsum. Quoniodo ; ot quauani raiione? Lacrymare, ingemisee, da elccreosynam, conlitere, reconciliare ei, quem affecisti conrumclia, ct ab ea
abslcrgc linguam, nc Dtum magis irriles.
" Mallb. .\, 12.
" Mattb. \ , 25.
A f
&
,
; , \, ;
, ' \ ^,
. , \ , ;
. , \ ; , ,
, ,
, .
, .
Isa. , .
Hom. 52.
Y A R I / E LECTIONES.
Deest in codd. Vat
*' Forl. addfndum, ,
Forl. .
3U
QILESTIONES.
-;2
S i qui citiiu manus babeas pleuas 8lercore sic : ; , ,

supplex tuos prebensaretpedes; aon solum eum
,
Bon exaudires, sed eliain calce pedis repeUeres. , \ .
Qoemadtuodttio ergo audes lu % ad Deura acce- ; \
dere? Ltngua 181
raaous peccanlium ;
, \ '
et per eam Dei geoua prebeasamus. Ne eam ergo . , *
poliuas, ne tibi dical : Si autem roultiplicaveris \ , preces, nou tc exaudiam. manu enim lingaae, . \ ,
esl vita et mors . Et : E \ eermone luo jusliiica\ . \ ,
beris, et ex sermone tuo condemnaberis. Et tu qui- . \ ,
dero, post consuetudinem cum tua uxore, noii , ,
audes sic orare : post maledicta autem, convicia,
, , \ , \
coniuroeHas, et alia niala; priusquam rite fueris
, .
expurgatus, exlendis manus. quemadmodum, , , \
dic raihi, non horres, vocare nomen illud formi ; ,
9
e i , i n i
k v
dabile et terribile ? Non audisti Paulum diceDtem ?

c ergo orare viros omni loco, tollentes puras manus, absque ira et disceptatione; similiier
et mulieres .
<
, \
\ ;
Ex eodem , in Evangelium sancli Joannis.

Quod enira nibil prosit tides, si vila sil prava,
ac corrupia, dicit Dominus. Non omnis qui dicit
roihi , Domine, Doniine, inlrabit in regnum c<sloruro, sed, qui facit voluntateiu Palris m e i , qui est
in coelis. MuUi enim dicent in illa die : Domine, in
nomine tuo propbetavimus; et dicam eis,Nescio
TOS
> Quid enim prodest fldes, quando Dominus nos non novit ? Quando ergo Dei voluntatem
non facimus, eomus sub laqoeo diaboli. Et quomodo
passer, etiaoisi non tolo teneatur corpore, sed uno C
solo pede, est in potestate ejus qui ipsum illaquca ? i l ; iia nos quoque, etsi non omnino leneamur;
eed, aut ex fide, aut ex vita, suraus in potestaie
diaboli. c qoo enim quis superatus esl.\ bujus et
servus e s t .
Ex Jottnne Climaco.
Qui reclam quidem se dicit habere lidem, eani
aulem peccaiis conlaminal, slmilis est personae,
quae non babet oculos. Qui autem fidem non babct,
aiiqua auiem bona forte facit, esl similis e i , qui
hauril aquam , et cam infundit in dolium perforalum.
Ex Marco monacho.
<> \ .
,
,
,
, *> ,
\ .
c
Ex Maximo monacho in capitibus monaitkis.

Io bis Iribus philosopbator Ghrislianus : In inandaiis, in dogmaiibus, ei in fideÊl mandaia quiP r o v . , 21.
fc
Quidam non facicnies mandata, exislimam se

recte credore; quidaoi aulem facientes, regounx
exspeciant lanquara, quac debetur, mercedem. Ambo
auiem a regao exciduni.
,
.
" ,
, \ ,
, , ,
, '
. \
, ; \ . >
, ;
" ,
\ ,
, '
, ,
\ , '
, ,
* , \ .
I Tim. i i , 8 , 9 .

, , \ .
Maltb. , 21-25.
,
* *
.
VARI/E LECTIONES.
.
II Pel. n , 19.
313
SINAITJE
Ui
ilem mcntem abduciint a 182 viiiis, el animi pcr- .

turbalionibus. Dogmata aulem iuducunt ad eorum ,
qiuesunt, cognilionem. Fides aulem ad conlempla. , lionem divinse Trinitalis : quam decet gloria, bo- * , , ,
nor, et adoralio, Deum Palrem, et Filium , el S p i - , , \ , >
sanclum, nunc, et seroper, et in saeeuta sae\ , \
culomm (5).

V A R L E LECTIONES.
.
NOTJEI.
(5) Herveto desuiu.
.
,
QUJESTIO
Quinutn sunt veri adoratores, qui Deum adorani
RESPONSIO.
4 8
* Leviit. , 12; Cor. , 1G.
.
in tpirilu el verttate adorantes Palremf
Ex disccplalione cujusdam v h i , ufccttnqoe dilucidum reddam i d , quod dicUim esi. Nam cum aceeesisset quidaifi ad Quiescentem, ei in silentio
degenlem quemdam anacboretam, dixit : M i r o r ,
Paler, quod tam constanter pergascsse separatus
a sancla Ecclesia, et abstinere a &ai>cia synaxi.
llle autem dicit: Omnes synaxes, et publicae, q u
celebrautnr lilurgiai seu miss* el fesla ideo fiunl,
homo, ut expurgelur homo a suis peccalis, et
Deus in eo babitet, ut scriptum est : Inhabiiabo
in eis, et inambulabo ; E t : Ego et Pater ad
cum veniemas , el mansionem apud eum faciemus * . > Poslquam ergo hemo factus fueri^ templum Dei animalum, recedii, Deum gestans anima, ^
ab omni desiderio Ecclesiarum et synaxeon, et
festorum bumanorum : inlus enim iu se babet Patrem , et Filiirm ponliiicem, el Spiritum , verum
ignetn : intue, verum Deo sacriGcium, spirilum contrilum : inlus,allarc, el propiiiatorium pcccatorum ,
spirilales lacrymas ; iiitus, regnnm coerorura : Regnum cuim coelorum inlra vos est " , e t de csetero,
taiiquam spirilalis, spirilalibus oculisspirilaliaoffcrt
sacrificia. Deus enim esl spiritus; et qui ipsum
.
,
. (

(4), \ , ,
\ .
, * , , , ,
, \ ,
, \ \ , \ ,
\ * . > '
, , \ , \ ,
, , , ov, , \ . * , \ , ,
. > ,
f
Joan. xiv, 25.
Luc. , 21.
V A R U E LECTIONES.
f .
& .
.
.
(4i .
Eremilarum alii \,
alii :\, alii , vcl .
QuandoPbotiusconjungit , \ ,
ut bic Anaslasius eum inflicat, qui non esseculo, sed c nionasterio arctioris
vi(ae siudio ad soliliidinis quictem et otia transivit.
t
(ALEMANN.)
(5) Haic et sequenlia caute legc; nam gralia Det

non abjicit desiderium Ecclesiarum , sacrorum co>
tiiuin et fcslorum , cum haec oplima sinl et Deo
rhara , pr&seriim missse sacriiicium.
Ji5
QILESTIONES.
346
- adorant, eos io spiritu et Yerhale oportet ad. , \ orare " . Omnia enim, quae videotur , temporalia
sunt, inqait Paulus ,sivesacrificia, sive oblationes.
, \ *
, Quae autem non viderrtur, sunt seterna ; c Quae
, , [ \, - oculus non vidit, et auris non audmt, et in eor
, , , \ bominis non asceuderunt \ * qui iis non paret.
Talia sunl, quae nobis Deus preparavit, et revela ,
, \ , \ vit per suum spirilum, qui habitat in nobis. Nos
, * , enim non spiritum roundi accepimus, sed eum, qui
\ est a Deo: ut videamus ea, quae a Deo aunt nobis
, donata, qooe etiam loquimur. Quae quidem , qui
, * dignus esl habilus, ut possideret, lanquam deiiicatus Dei in ipso habilatione, is de caetero Deuni in
, & \
se adotat , et liturgiam, seu missam ei celc, , \
* b r a t , videns temptum sui corporis Dei esse allarc, in quo videt babitantero Trinilatis plenilu , \ ,
dinero.
,
ra
, $
.
S i c
e r
183
8 virtutum omnium maxima est

, , quies ac silentium, ut, quae sunt causa Dei cogni , , . lionis, convenienter ei, qui dicit: c Vacale, et v i dete quoniam ego sam Deus**. Quamobrem ipsc
Dominus rursus docens modunr quietis et silentii,
, \ ,
et ejus amatori indicang, quisnam sit illius fructus,
[ ] *
, , \ - d i c k : Tu autem cum oraveris, inira in cobicu*
, , lura tuum, et clauso oslio, oraPatrera tuum inabs , , - ôndito ; et Pater luus, qiti videt in abscondilo,
reddel libi in a p e r t o . > Unde etiam Isaias dicit:
, * > \
* \ , Q Super qaera respiciam, nisi super humilem, et
, \ , \ quietum, et irementem sermones meoe"?
; >
k
Ex hhtoria Lausiaca Palladii.

.
Fuit quidam Yalens, genere quidem Pakestintts,
, ,
mente aulem Corinthius, auimo inflaius. Gorinlbiis
, '
\ , , enim scribens Apostolus, d i c i l : Et vos inflall
c \ . e s l i s \ Valens igilur inani tumore inflatus, eliam
ipsum sacrae Eucbarisliae conlempsit commu ,
ni.onem. Superbiae enim diabolus in Salvalorem
.
se transfonnavii. Yalons vero, ipso viso, euiu ado. , ravit, insaniaque percilus, veuit in concionem,
Collecta vero in Cbristo fraternitaie, d i x i l : Ego
, ,
non opus babeo dehinc communione. Eleiiim Cbri\ ,
^ slura hodie conspcxi. Tum eancli Patres, co captc
ct vinculis coustricto ac coercito ad annum de .
binc liberarunt, oralionibus, et varia contemplione,
, ,
vkaque ausleriore opinionem, alquc cxistiinatioueai
, \ sui, illi adimentes.
.
e

.
\ ,
\ , \
.
" Joan. iv, 24.
I Cor. v, 2.
* IlCor. iv, 18, 52.
Ex sanclo Basilio, in Isaiam.

Qui virlute quadam ineflabili, visionc apprebeitdunt puram, ei, quae avelli non potest, intelligeatiaiu in ipsis resonantem, babenl Verbum Dei.
l
' I Cor. n , 9. " P s a l . XLV, 11. Mallb. vr 6.

f
YARIifi LEGTTONES.
i .
Isa. i.xvi,2.
347
S. ANASTA.SII SINAIT.E
Diadocki, ex asceticit capitibut.

.
Nullus aulem omuino veuerit ad Dei timorem,
, nisi fueril remolus ab omaibus de bac vila solli
citudioibus. Quando enim roens fuerti ia qaiete, et \ ,
semoia ab omoi solliciludiae ; tunc Dei fa- ,
cessit negoiium, in multo seBsu eam expurgans
a lerrena craeeiuidiife,
*.
Indori, ex atceticis.
YUa solitaria mibi medioerem peperit seientiam.
Etenim qtii in mediis lumtittibus versalnr, nosse
tamen veU coeieslia, non meminil illud, quod m
spiriis scminalum 184
^ ikdem suffocari.
Et, qui quiele non perfraitur, Deam nosse non
posso.
e s t

.
.
, \ , ' *
. \ , *
.
Cyrilli conlra Julianum.

.
Nos menlalem, et spiritalcm adimplentes adora ,
tionem, offerre jubemur in odorem suavitatis; oni- , ,
nem aequiiatis actum, fidem, spem, cbaritatem, , , ,
jusliliam, contiiiealiam, laudesque incessabiles. In- , , ,
corporeum enim hoc sacriGcium incorporeum et , \ purum decel Deum, el intelligibilis ornalus ana- , \
thema, verae beataeque vitaj sunt mores. In sum- , *
ma, tAristianus, iulernoe quieiis est domeslicus. \
.
%
Ex ChrytoitomOt de gradibut asceustonum.
Ua etiam fieri potest, ut medias urbea in toroullibus iababitantes, soli simus: quando prava et
&.
, \ ,
corrtipta fegimus convenlicula, et quiescimus. ^

Nam, qui potest qntdem eiiara alioe corrigere, cum
m habeat constieludinem, qui sunt accepluri medicinam, ct eos reddat meliores. Qui aulera imbecillioresi, fugiat improboe, ne ab tllis accipiat exiliura. Nou esi inler pusilla, et negligenda recte facta numerandum, fugere hypocritas et dolosos, et
odio habere superbos et arroganies, eoeque aversari
cl aborainari, et orare in silenlio.
, .
xa\ ,
,
' ,
, , , \
, , \ , \ , \ .
m
Ejusdem ex sermone in Chananccam.

.
, ,
Sciendum est, quod ad orationem non quaeritur
locus, sed modus (6). Jeremias erat in coeno, et ,
. ,
Oeuin a l t r a x i l " , Danicl eral in lacu leonam, et
\ ot
Deum sibi reddidil propilium ; tres pueri erant
in fornace, el Deum placaveruni *. Job in sler- , \ '
,
*
\
quilinio, et Deum ? i d i i ; Moyses in mari, et Deus , \ .

dixil i l l i : quid clamas ad me* ? > Latro incruce,
, \
; , \ et aperuit paradisum . Ergo lu quoque, ubicun . \ * , que fiicris, ora in pura conscieniia, et Deus le
, \
cxaudiel. Ipsius enim est lerra, et pleniiudo ejus";
et in omni loco est ejus dominaius. Judaei qui- \ \
18
" Jerem. ,. 6 - i l . "Dan-xiv,29-42. D a n . nr, 19 seqq.

" Luc. x x i i i , 42, 43. Psal. xxui, 1.
VARIiE
1
Exod.
xiv, 13.
LECTIONES
n
.
.
> Job. X L I I , . 1 . *
(6) Exsiai Tom. Savilliano . 188. Caute legc ;

nara salubriler ex apostoliea cl divina traditionc
pn-scripla sunt prccalionibus sacra loca, quamvis

privaiim orare in quovis loco quivis possil.
3
QlLESTfONES.
3
. \ " den aliquaitdo Detna uiYOCHbant in Jerasafein. Et
, DOius trat in Jud*a Deus ; noe ainem in o m i
* loco. Impleta est eaim universa lerra eognitiooe
Domini, sicut roulla aqua tegit mare. loco ergo
\ ,
, .
nou velatur oralio, gi modo sit modu coimwens
, orationi. DicU eaim David: Laudabo nomen Oei
* -W . mei cum cantieo; magnucabo eiu m la*dt,et pla * c * cebit Deo . >
; , , \
.
Qui (7) ergo peecaiU inplicaius, t rraaftodi
\ , \ dediiusaudet impndeuter ad dmnani l 5 c o g t t i , tiooem apirare, ci ad f\>rilualera oralionem
, * , aeceitdere, hic audiat aposloHcam illam reprebensionem, nempc, luium non csse, nudo et aperio
, \ }
* , \, & capile orare. Dtibet enirn , mqtiit, hujusmedi ani , raa tn eapite bobere poietialem seu velamen p r o p i c r
, \ ctrcuinslantes angelot, vereeundia e l ntimiliuie
. " - circumdati. Qtteraadmodum eoira oeulorum moibo
, , laborantem neqtie ferven merklies, neque ingen*
\ ,
ignis moles, aperta el conienla solis conlcinplalioue
\ , - j m a t ; ila neque animopravis aQeclionibus inOclo,
\ ct immundo, tremenda el supernaluratis oratio
. prodesse polesl: imo Deum magis ad iracundiam
'
provocal; ncque enim cgenac menli ea vis esl, til
,
extra Dcum dc rebus divinis pbilosopbelur.
.
ei
NelMw ,
Ex Nilo monacho, ad Agaltdum monacktm.
Q
, .
.
, \
;
, , , \ ,

, ' .
\ ,
. * >
, \
, \ ^
<,
.
; , \ r
"Psal. Lxxv, 1.
Psd.
LXVIII,
51,32
l .
67
" I Tim. u, 8.
WUIJE
Proplcrea in oinn loco oraie jubcl Aposlolus:

< Exlollentes manus sanclas *, quoniam omnis
locus esl aplus orationi. Quid enim profuii (Judaeis)
casta templi constraclio, cum profanis inanibus
venirent ad orationem, el purum templura inquinarcnt foedis aciionibus? Ut enim eos, qui sicprecanlur, etiamsi in ipsis adylis prccarenlur, magno
sludio aroplectentes propiiiatorium, ct ad alas
Cberubira manus admoventes, Deus aversalur abomiuans, lanquam impios, diccns : c Si exlendaiis
manus vcslras ad mc, avertam oculos meos a vobie. Et, l i multiplicelis prcccs, uon exaudiam vos;
manus enim veslrae p l e n a 3 sunt sanguiue . Ita
eos admiltit, qai corde puro invocant, et sanciis
actionibus. E l ex omni loco exaudit eorum orationem, attendens affcclioni, et non loco, etiamsi
videalur aliquld intcrcsse. Iia cum in aedibus suis
orarct Cornelius, adveniens ci dixit angelus :
< Orationes et eleeniosynx tune asccnderunt coram
D e o . Quid ergo Cornelio obfuit iacla cjus in
LECTIONES
.
.
(7) Stq. non iiub. iu berai. cit. uec in coJ. Val.
eT
Isa. i , LS. Acl. x, 4.
351
S, ANASTASII SlNAITiE
352^
xdibus oralio? Quid aulem Pbarisaeo profuit" su- *

* ;
pcrbtis suus in lemplum accessus, plenusque fastu

et arroganiia?
;
Nicephori episcopi Constantinopolitani, ex iis, qucc
scripsit coiUra lconomachos.
t Apparebit Dominus super eos, inquit Sophonias, et disperdel omnes deos gentium terrae, et
adorabunl eum singuli de loco s u o . > Et Malaohias ex persona Dei a i t : c In omni loco offertur
incensum noraini inco, et sacrificium munduni . >
Jam enim verilate et gratia in omni loco refulge-cenle, non circumscribilur amplius adoratio cerlis locorum lerminis aut umbralili I S Q i l l o v e leris legis mandalo. Sed quemadmodum ipsa
Evangelii predicatio pcr totum orbem diffusa
resonat: ita ei ipse glorificationis et adoraiionis
modus quaquaversus extendilur, quia in omni loco
dominalio ejus viget; quera decct honor et
impcrium, nunc ei semper ei in saecula saeculorum.
Ameit.
70
71
Luc. , 10-1 .
7 0
(8)
.
c ' , \ 2/>,
\
. > \
\
, >
\ ,

;, , \ , '
\
\
\
. ,
\, \ . '
Sopb. , 2, 11. Malach. , 11.

V A H L E LECTIONES.
.
JNOTiE.
(8)
. Floruil Nicepborus lconoinachoruro aetal e | ; Anastasius vero Gregorio M . ftiit adaequal i s , a d quem exstant ejusdem Gregorii liltcrae.
Utrinque patet et ,
qui lamon non potesl operi noiara
inurere, ut vir erudilissiraus Franctscus Turrianu*
auimadverlit. ( A L E M A N N . )
.

,

^;
, ,
J;
QUJESTIO
Si quh,
xal
cum peccaiset, panilenliam egit, et rursus ceciderit in peccalum ; num pmntlentiam ami$i$
et labores, maximeti sit mortuus post peccatum?
.
RESPONSIO.
{
De bis dicil divinus Ezechiel: Gum averterit
\ \ c
se justus a jusiilia sua, ei fecerit injustitiam, sc ,
cundum omnes iniquitaies, quas fecit iniquus,
, , &
omnes justitiae ejus, quas fecit, non erunt in me , ,
nioria : in delicto suo, quod deliquit, et in peccatis
, , * , ,
suis, quae peccavit, in ipsis morietur . Et rur71
T 1
k
Ezech. , 24.
V A R L E LECTI0NES.
? In Grseco excniplari perperam jungilur tilulus qnarlae quxslionis cum isto.
553
QU/ESTIONES.
354
, , . \ - sum : < Justitia jusli nou 'liberabit eum, in qua , cunque die deliquerit. Et justitia impii non nocebit
. \ - ei, in quacunque die ab iniquitate sua fuerit avcrUnamquemque secundum viam suam;
. eus.
, judicabo vos,domus Israel. .
; .
E l David : < Deus Judex jnstus, et fortis, et lon c ,
\ , * - ganimis, non iram adducens per singulos dies
, Nisi conversi fueriiis, gladium suura v i b r a b i i " .
, \ - Et rursum : c Declinantes autem in obligationes,
abducet Domintis cum operanlibus iniquiiatem".

. Et Dominus : c Nemo mitlens manum ad aratrum,
* * , et respiciens retro, aplus est regno Dei *. Eorum
igitur ignoranliam et stullum laborem insectans
,
. *>, ^ ctiam divinus Aposiolus, dicit: Adeo stulii estis,
ut cam spirilu coeperilis^minc carne consumamini?
\
, , Tanta passi estis sine causa; si tamen sine causa ? > E i rursum : c Quae pariicipatio jusliti
- \ ; ,
cum iniquilate? aut quae aorietas luci ad tencbragf
; > ;
\ ; quae autem conventio Gbristi ad B e l i a l ? >
. ; >
78
7T
78
Itaim.
\ ' f
.
c Vae iniquo: mala secundum opera manuuin

ejus accident e i . >
Salomonii.
, \ .
\
, - ^
.
,
*
v -f . .c *
*fk

^
-
- '
"
, . >
" ,
* . * c fl
,
, \ , \
\ . > c "
,
, \
. >
1
7 9
c Septies cadet justus, et resurgec; impii autem

infirmabunlur in malis". V i r in laboribus, laborat
gibi, et vim facii in interiium s u a m . > E l : c qui
cuslodit mandala, servat suam animam : qui autem
negligii suas 187 vias, peribil". Cum venerit
impiusin profundum malorum, conteronil; supervenit autem ei inhonoraiio, et opprobrium .
qui dereliquistis vias rectas, abeundo in vias lenebrarum, qui laetamini in malis, et gaudetis in conversatione mala . Sicut canis, cum redierit
ad siium vomitum, et odibilis eflicitur, sic imprudens, sua maliiia revcrlens ad peccalum suum .
81
88
8V
88
.
Ex Ecclesitutico.
Qui baptifatura mortuo, et iteruro tangitcum;
< , \
, ; - ^ qutd profecit lavatione sua ? siehomo, qui jejunat
in peccatis suis, et iterum vadit, et facit eadem;
, \
oralioaem illius quisexaudiet, et qtiid profecit hu, \ ,
? E t , Quid profuit, doro ipse fuit
* ; - miliando s e
humiliatas; et regrediens a justitia ad peccaturo,
;
Dominus parabileum ad rhomphxani . E l , Secun \ , ^
dum roullam suam imsericordiam judicabit virum
. \, ,
, secundum opera s u a . Et, Bealus qui potuil trans. \, " - gredi, et non cst transgressus; et facere malum,
ct non fecit'. Et, Ya3 cordibus limidis, et manibus
. \, \
i e < 8 T
8t
8B
7 8
7 8
7 8
7 7
Ezech. xxni, 1 2 , 2 0 . PsaJ. , 42, 15.

Psal. cxxiv, 5.
L u c . ix 62.
Galat. m , 5. 4 .
l l C o r , vi, 4 4 , 1 5 . Isa. m , 44.
Prov. xxiv, 46.
Prov. x v i , 26.
Prov. x i x , 16.
Prov.
xvni, 5 " Prov. n, 45, 44.
Prov. xxvi, 44 ; 11 Pelr. n, 22.
Eccli. X X X J V , 50,51.
Eccli. xxvi, 27
E r x l i . xvi, 45.
Eccli. xxxi, 40.
7 8
78
8 8
8 1
8 8
8 1
8 8
8 7
8 8
Y A R l J i LECTIONES.
\, .
\ .
* \ .
8 8
8 8
355
S. A N A S T A S I I SLNAITJS
356
dtesoltuis: t\ pecc&tort, qni ingreditar duabus se- , \ , \ . ,
, \ \ ,
nfeilh". >
\ .
EvangeHo.
,
Cam immundus spiritus exierit de homine,
ambulat per loca inaquosa, quxreas requlem, et
non inveniens, dicit : Revertar Ln domum meaai,
unde exivi. Et cum venerit, invewt eam scopie
umndatam
ornatam. Tunc vadit, et assumit
septem alios spiritus secum nequiores se, et i n gressihabitantibi. Et liuot novissima bominis iUius
pcjora prioribus .
t " , ' , , , *
, \ ,
, \ . ,
' \
&\ - * \
*
.
Petri apoiloiu
Si enim r e f u g k n t e s ^ i ^ i n a t i e n e e r a i i n d l , in 01
cognUione I M M n i noetri et Salvatorie lem Cbrieti,

hls rersua impticati eupeFastar; facta svnt eks posieriora deteriora priortbos. MeHoe ernim erat
.
illis non cognoecere *viam justiUa, * peet agitf- TJV ,
tionern, retrorsum converli ab eo, quod illis tradi- , *
tum est, sanclo mandalo. Conligit enim eis illud
#
* \ ' \
veri proverbii: Canis reversus ad syum vomitum',
. >
et tue k>ta i n vohitabro hrti
{
Cyritli Hierosolymitani ex Catecheiicis capitibus.
,

*).
4 * Fuge igitur mala opera. S i emm bis 6ecarobas

*, ,
postquam Satan renunliasti , et ad hmiu *e ag ,
gregasii, duriorem tyrannura eenties forie, qui tc
taoquam suum oJum tractavit, et ex acerba serviiute Q * , *
^) ,
nonuihil reroisit. At cuxn vefcementer adaiodum a
te sit irrilalus, el Chrislo privaberie, et ittkue cra- , \ detitaiem experieris. l g g A n non auditviati, quo- ^
modo Lot cum filiabus servaius, uxorque ejue ki *
statuimi salis coaversa fuerit , kique propterprji- ,
vam volunlalis mulaiiojaera scu reversionera ? Ax- ; ,
, ' ,
tende igilur t i b i , aec reverXere, manu eemel ad
\
.
araXram misea, ad pravas v i l hirjae ackioaea.
,
.
Sancti Basilii, ex Oratione contra ebrios.
k
94
Nam qui fuerit i n ^rofectu bonorum operum,

demde ad veterem sedHt ODSDeiadheffi, nofi soliwi privatue eei e r c c d e qsae poopler iila da4vr,
sed etiam dignus graviori oeneetur condemnatioDe;
proplerea quod, cum guetarit bononi Dei verbum,
et diêud slt habitus cogoitionc mysteriorum, ora
nia prodidit, brevi inescatoe voluplarle.
Sancti Jcannis Chrysostomi, in Malthoeum.
Sciendam esl quod, elsi graves daturi sumus poenas pro prioribus pcccatii', attamen si deinde in
cadcm rursus inciderimus, patiemur rursus graviora : idque merito. Qui. enim ne supplicio quidem facius melter, Unquam nullo sensu praditus
coniempior ad majora ducitur strpplicia.
Eccli. , U .
L u c , 24-26.
(| ,
e k a ^ ,
, ^ ,
,
.
,

.
, ,
() ,
,

, , \ .
II Petr, u, 20-22.
Cea. , *6 sqq.
V A R t f i LECTIONES
, f . * . i .
.
^ . .
f
357
TeG
QU^STIONES.
_
3S8
Wpalovc ^. Ejutdem ex oommenlariolm EpbtoUm ad itaroei.
Nara dic m i h i : si enini t longo morbo convaluisses, et Turstn Ve dedera cibie illis qui morbusi
arTerunt, norme et prtorera laborera perdidieeei, et
teipsum magis laesisses ? Nam si mutantur ree naturales, multo magis qirce a libero atiiitrio procadant.
, ,
;; , \ \ , \
66; , .
Exsancti Maximi Astceticis.

.
Si modico tempore prarae affectione resecantes
' q spiritualibus centeinplalionibus vacavorimus, neque
omne tempusin illis po&verimus, in iis solis occu, () ,
pati, facile iterura ad ea quae carnis suot relabemur,
,
nullo alio molumento inde reporlato, quam per , fecta raentis obscuralione, et ad res ex materia
, ,
. concretas conversione; in carnis desideriis, instar
, porcorum in cocno volutali. Nam qui ad exiguum
tecBpus xpurgati, et cogniliouem (coelestium)
, \
, , conseculL, pnslca desidiae sese dedunt, i i similes
* , - sunl Suuli, qui ad regnum eYectus, cum illud i n digne administrasset, inde terribili ira Dei deje, ' clus est.
6.
189
uw
^ *** i
^cripnt ad Eucarpium monachum.
Non est ergo labor jusli vanus : nec reprehen , dendi sunl raores peccaloris, cum in ulrisque facla
iuerk mutalio. Qualein eniin te inwnero, talcm
. ,
te judicabo, inquit Deus. Ubi enim sunt magni
, .
Mosis
let labores devicli k i punolo conlradictio ; * ais, qiue ci uitroilum itt lerram promi?lonis occlus i l ? Ubi esl ctiam ingenium c l sapientia Salomo ; 7 ; ' DIS ? et quae esl ulililas magiiae illius prudenti*?
; , Quid profuit ca quac praacessil inDeum pia affeclio;
cum ex insano amore mulierum poslea cecidcrit
, ; \ in insaaum cuUum idolorum ? Ubi est cliam
, k Giezi conversalio cum Eliseo, qui propter avari ; ' tiam ad sc altraxit l c p r a m ? Quid Judse quoqne
, profuil tanta Gbristi doctrina, ei tam mulla, quae
, ' - fecit Ghrisius miracula, cum laqueo postea vitam
finieril ? Quamobrem, non is qui recie ineipit,
; ", , \
, ' malc prosequilur, est pcrfeclus; ed qui recto
finit, is est justus apud Dcum.
, .
(
96
9T
QUyESTIO IV.
.
Num tufficit ad pcenilenliam, si gw peccalo desi , ApoaS *
stat ?
,
;
] )
r*c
.
* * 4 noi, \ , >
, \
. \

Num. x x ; Deui. xxxu.
Peal. xxxvi, 27.
III Reg. x i .
9 1
RESPONSK).
Gum dicat Scriptwa .* < Declina a malo, et iac
bouuaa , > eet evidens qaod oportet, peslquam
ces6atura est a peccaio, o&tendere etiam fructus
dignes pGBmleMiae. Dicit 43nim Apastohis : Sicul
exbibuktie n e n b r a veslra eervire immmidiliae et
99
I Y , Reg. v, 27.
Matih.
XXVII,
5 ; Act.
18.
VARL4E LECTIONES.
>. .
i drctîac.
* , . . * .
Ila Codex manascriptas. Num est ; Primi N i l i ; quia plures boc nmiiinc 7 .
l l a God. Yat. Lego . 7 \ . . *> .
. * .
.
x
359
560
iniquilati ad iniquitatem; iia nunc exhibete mem- , \

bra veslra servire justitiae in sanctificalionem *. >
Et rursus: Odienlesmalum, adhaerenlee b o n o \ >
' , \
Deinde ostendens etiam fructus poenitentiae, sub- * , . \
jungit: c Gharitale fraternilatis invicem diligenles;
,
honore invicem praevenientes, sollicitudine non
c ,
pigri, spiritu ferventes, Domino servientes, spe , ,
gaudentes, in tribulalione patientes, orationi i n - , ,
stantes, necessitaiibus sanctorum communicantes,
, ,
bospitalitatem sectantes *.
, . >
Sancti Basilii, ex Oratione in illud: t Attende Ubi , ^

ip$L >
.
9
Attende l i b i , ut pro ratioae el proporlione peccali a medicina accipias auxiliura. Magnum et

grave est peccatum : mdltum tibi opus est confessione, amaris lacrymis, extensis vigiliis, assiduo
jejunio. Leve et tolerabile est delictum : exaequetur eliam pcenilenlia; tanlura atlende tibi ipsi, ut
animae et firniilatem et infirmilatem cognoscas;
multi enim propter 190 nimiam atlendendi negligentiam, maximis et incurabilibus niorbis laboranles, nesciunt quidem se aegrotare..
,
,
*
*
, ,
, .
.
, , * \
, , \ ,
, .
Chrysostomi, ex Commentario in Mattfueum.

c Facile fructus dignos poenilenliae* : > hoc est,
Rapuisti aliena? de caetero, da eliam tua. Scortatus es? casliiatem exerce, et conlinentiam. Conluroelia affecisti, et verberasli aliquem ? benedic
deinceps iis qui te verberant. In deliciis vilam egisli,et te inebriasti ? sis sobrius et bibe aquam. V i disli impadicis oculis alienam pulchritudinem ? G
averle oculos tuos, ne videani vanilatem ; > ne
rursus ascendat mors per feneslras, ut scriplum
est . Non enim saiis est ad sanitatem telum solummodo eximere, sed eiiam vulneri adhibendum est
medicamentum.
5
.
,
, " ; \
. ; , \ .
, ; ,
\ . , \
*, , \ .
;
,
, ^ . *
, \ .
Sancti Gregorii Theologi, in novam Domimcam. ,

.
T
H ; .
Odoralus te effeminavil? fuge bonos odores.
; (\
Tactu es eraollitus ? renuntia delicatis et mollibus.
) ;
Auditus aliquid perperam libi suasit ? pone osiiuai
fraudulentis verbis et curiusis. paulo post : * .
Heri versatus es in theatris, et le oblectasli spe- ;
ctaculis ? hodie ostende te deditum contemplalioni.
;
Heri fuisti roaledicus et hnpudens? hodie bonis ^ ; * ;
.
vcrbis prosequere, sisque milis et placidus. Heri
fuisti comessator ?, hodie sobrius esto. Heri fuisii , \ potor vini ? hodie sis potor aquae. Heri molliler ac ; , . \ delicate cubabas in lectis eburneis, Jei primis ac , * \ ,
\ \ ,
prseslanlissimis ungebaris unguentis? cras cuba
humi el vigila. Pro eo qui ad risum excitat, sis co- , \ .
gitabundus: pro eo qui ornatur splendide, indue te pannosa ac vili veste. Pro insolente ac glorioso,
cxbibe te modestum. Pro eo qui sublime collum erigit, deorsum te inclina.
k
Maximi, ex Capitibut asceticis.
, .
T
Declina, inquit, a malo, et facbonum , hoc

1
Rom. 49.
* Rom. x i i , 9.
* ibid. 40-42.
Psal. xxxvi, 27.

1
, \, , \ -
* L a c 8.
* Psal. cxvni, 57.
Jerem. ix, 24.
V A I U ^ LECTIONES.
* .
* .
301
QU.ESTtONES.
2
, ; , - est, pugna adversusbostes, ut miuuaspravasaffeclio*
nes; postca sobrius esio, ne itcrum augeanlur. Pu; ,
gncs utvirtules adipiscaris, et doinde sobrius esio,
(). , ; ;. \
ut easdem conserves.Et hocsimul et operari el cou , .
scrvare fucrii; non enini abstiiicnlia a pravis opcn \ .
, ' - bus juslificat, sed niandalorura (divinoruin) observa , * \ - tio cum additaraento, juxlaillum qui dicil : t Adji \ > .\ ciani super omneiu laudcm luaiu*. > Unde el Jci emias
* " ait: Quentadmodum fuit cogilatio vestra adaber
randumaDeo, ita nunc revcrsidcciesrnagisqmcrile
, ,
iilum'. Quin el Sapiens monet : F i l i , peecasli ;
. \
ne adjicias amplius ; et proprioribus luis dcprcca* , * , \
re. Tanquam a faeie colubri, fuge peccalum *.
.
191 Hujus generis est ct iliud : < Qnoniam k i i , , c "
quilatcm nieam ego cognosco ; > tt : Soliicilus
> ,
. > ero de peccalo meo *. > Sludeamus igilur Dcoplacerc, ul rci cjus consortcs efficiaimir, quia ipsuni

* , , \ \, decelgloria, nmic et scmpcr, et in wucula sajcujorum. Amcu.
. .
10
QUiESTlO v
E .
, (9), , f\ ,
*, ;
Si til aenex, aul imbecillus, et pusilli animi, inc

possit esse monachus^ aut facere qiue sttnl monuchi, quomodo poteril p&nitcntiam agcre cl sulvus
me ?
RE^PONSIO.
c ,
Cum dical Dominus : < Jugum mcum suavc csl,
, , \
el onus rocum l c v c ; > liquel quod quicstcl sencx et
, \ ^ impotcns, potest cjus legem servare; scriptum csi
, \ ,
enim : c Reciae viae Domini, ct jusii ambulabum
\ * > *
in eis " ; * ct : t Omnia sunt in conspeclu eorum
, \
qui inlelligunl, et rccta iis qui inveniunt cogni*
> , ,
l i o n e m ; c i : c Reclum est vcrbuui Domini, ei
f . > omnia operaejus in Ode **. > Neque eniin caiiiba , , tum nobis mandavit; neque rursus ut rccedamus
* , ,
abomnibus quaj sunt in mundo; sed consiiiuil ul
, , ,
Deum diligamus ct proximum; ut siinus buniilcs
, ^ , , - et mieericordes; ut oremus, ut toleremus alQiciio, , . nes, simus miteset pacifici; ut injuria: acccplai non
* , simus inemores, nec conderanemus aliquem, ncque

mentianiur. Dicit enim Aposlolus : < Proplcr quod
. , deponenlesmendacium, loquimini verilalem unus \ quisque cuin proximo suo; quoniam sumus inviccni
. 6 D mciubra. Irascimiiii, ct nolile peccare; sol non
, ,
occidat super iracundiam vcslrain. Nolile locuin
\,
dare diabolo. Qui furabatur, jam non furelur, ma . ;
gis autcm laborel, operando manibus suis, u l ba ' ; ; otxobcat undc tribuat necessilalcm paiicnli. Onmis
, .
êrnio malus ex orc vestro non proccdal; sed si
1 9
!,
Pal. L X X , 14. Barucb.iv, 28. Eccli. xxi, 1,

, 29. O>e. xiv, 10. Prov. , 9. " Psal. xxxu,
u
tt
1 0
Paal. L , 5,
1 1
Psal. xxxvn, 19.
' M a l b .
V A R l i C LECTIONES
. .
NOTiE.
(9) . Vulgo imbecillis. Ibid. , , , ? * , vel noniine religioni
Oztv. ( ALJLMA.NN. )
d;uc, vol donii, ut solent Grneci, PATROL.
UR.
LXXXIX.
12
3G3
S. A N A S T A S I i
SlXAlT.fi
364
qins bonus ail %di(icalioiiem fidei, ut det graliam , audicuiibus . > : Nolite conlrislare Spirilum
*. ,
sanclum Dei, in quo signali estis in diem redem- , \ , \ , \ ,
plionis. Oinnis amarUudo, et ira, et indignaiio, ct )
clamor, c l blasphemia tollatur a vobis, cum oinni
, inalitia. Estole aulcni invicem benigni, niisericor- , .
des, donantcs invicein, sicut et Deus in Chrislo do- \ ,
navit vobis. Eslote ergo imilatores Cbristi, sicut
, \ ,
lilii charissimi, c l ambulalc in dileclione, sicut et ,
Chrislus dilexii nos, et tradidit semetipsum pro , \
nobis oblationem ct hostiam Deo in odorcra suavi- . , \
taiis. Fornicalio autem et omnis imraunditia, et
, , ,
avariiia, nec nominelur in vobis, sicut decet san- :, \ , \ , \
ctos, aut lurpitudo, aut slulliloquiura, aut scirrrili- , <1
las, 192
quae ad rem non perlinent, sed magis , \
graliarum aclio . < Et rursum: NulU malum
malo reddentes, providenles bona non solum
, ,
coram Deo, scd eliam coram omnibus bominibus. . > , ,
Si fieri potesl, quod ex vobis est, cum omnibus ;
t , \
bominibus pacem habenlcs .> Vides nihiJ consli .
tuium essc quod sil grave, et quod a nobis non
possit iieri. Merilo ergo dicebal Dominus: Jugum
raeum suave est, et onus meum lcve * . *
.
Ex Mkhcea.
, , ; {]
Si annuntiatum esl tibi, bomo, quid bonum ,
, ' ,
aut quid Dominus quserat a lc? ut tacias judicium,
, \ , \
cidiligas misericordiam; el paratus sis ambulare
; >
cumBomino Deo tuo .
, 5
17
l 9
Zacliaria.
* II;ec dicil Boimnus omnipotens : Judicium ju- Q
sliim judicale, et misericordiam el miserationem
iacilc unnsquisque ad fratreiu suum; et viduam
ct pupillum et. advenam ne opprimalis. Et roalitiaj unusquisque fratris sui nolile meminissc in
cordibus veslris
Confldite. Isti sermones sunt
quos facietis. Loquimini veritalem unusquisque ad
proximum euum; veriialein et judicium paciOcuni jndicale, et unusquisque malum proximi sui
non cogiiate in cordibus vestris; et juramenUim
uiendax ne diligalis, quia bac omnia odi, dicit
Domiiwis .
21
*
t
, \
, \ , .
. ,
,
\
,
\ , ,
, ;. >
haice.
.
Qunerile Dominum, et in inveniendo eura, i n ,
rocate. poslquam vobis appropinquaveril, relin. ' ,
vias
suas, et vir iniquus cogilaliones
* x
_i. -
* *_ ,
- - \"
. . . \ .
. i .
_.
quat impius
. \ ; ,
suas, el convertalur ad Dominum,el misericordiam
.
consequelur *\ >
Ex Sirach.
Respicile antiquas nationes, el vidcle: Quis
confidil in Domino, et confustis esl? aul quisperniansit in limorecjus, ei dcreliclus esl? aut quis
invocavit illum, el despexit eum? quoniam pius c l
inisericors e s t .
.
, \ ,
^>, \ ;
, ,
, ;
,
, s
1 5
Epbcs. , 25-29.
Zacbar. , 9, 10.
4 .
1
f l
17
1 8
ibid. 50-52, et , 1 4 .
Rom. xu, 17, 18.
Malth. , 29.
Zachar. , 15 17. " Isa. LV, G, 7. " E c d i . , . ,
YARIit) LECTIO.NES.
Cod. Gra;cus el . .
l f
Micb. , 8.
QUiESTlONES.
356

.
Ex saucto
Evangelio.
, .
i Dixil Dominus: Pctilc, ct dabilur vobis. Qu;e
, \ . , \
rile, et invenietis. Pulsalc, el aperietur vobis. . , , \ nis enim qui pclit, accipil; ctqui qua?rit, invenil;
: *, \ .
et pulsanli aperielur* .
v
.
\ ,
, '
, ,
, . >
. > '
,
,
, > \ .
hidori.
Chrislus paupcrtalem et virginitatem nobis non
pracepil, sedin cujusvisarbitriocuncta posuif. D i cit enim: Si vis 193 perfectus esse, vende omnia, quae babes, et da pauperibus"; > c l : Qui
potest capere, capiat **. Omnia igiiur Hbere nobis
peragivull; u n d e e t a i t : Gontenditc intrare per
anguslam porlani ; > et : c Nisi juslitia veslra
abundaverit plusquam Pharisaeorum,
> etc.
.
' ,
* , '
', ,
[].
, * , , ,
, ,
, ,
. ' , ,
, , , \
3

3 , \
, *, \
'>,
. , , C
, , >. ,
, \ ,
, .
, , , ,
, ,
,
, \ , \ . \

, , , ,
\
, , , , ,
, , , ,
, . ^
, \ \, .
Maximi, ex Capitibus asceticis.

Ex iis quae a nobis secundmn Dcum (iuut, alia
fiunt ex pracepto, alia non fiunt cx praecepto, sed,
ulquis ila appellaverit, voluntaria oblalione. Exempli causa, ex praceptocsl diligere Deum et proxiinum,
.
, \
, . *
,
,
, .
" Luc. ?, 9, 10. " MaTlh. xix, 21

Psal. , 4. * Luc. xiu, 6.
1
* Lego ' .
ibid. 12.
1 7
s e
ctdiligere inimicos, non
moBcbari, et similia; qua
dum iransgredimur, poenas damus. Non cx preceplo est virginilatem et caelibalum colere, paupertaiem etvilam solitariam seclari, el hujus generis alia: haic enim donorum ralioncm comincnl;
ut si qiKedam pnecepla cx infirniitate minus implcrc possumus, biscegralis donis Dominum propiliemus. Quae autem praeclara facta ssccularimn
censenlur, ca sunl monachis ruina ; el quse monachorum praeclara facla judicantur, ea saBcularc*
praecipilant. Ut exemplo res declarclur, praclare
facta saecularium sunt divitiae, gloria, potenlia,
delicia?, bona corporis conslilulio, prolis copia, e*.
idgcnusalia; in quas si monachus incidat, periil.
Monacbi vero praeclara facta sunt paupertas, ignobilitas, impolenlia, conlinentia, maloruin perpcssio, et csetera hujus sorlis; in quae si mundi amator praeter voluntatem suam delabalur,ingenti casu
corruit; el sajpe pcriculum est ne ad laqucum
confugial; quemadmodum eliam a nonnullis faclum. Et orones Doroini serroones ba?c qualuor
conlinent: praecepta, dogmata, minas c l promissiones; omnemque vilac asperitatem propier bscc
suslinemus, ut jejuniura, vigiliam, humicubalioneui,
labores et uiolestias in minisleriis, injurias, ignominias, torluras, mortes, et similia; nam t propter
verba labiorum tuorum, egocuslodivi vias duras,
inquit bealus David
Ex Chrysostomo, in parabolam ficus.
Arborem fici babebat quidam plantalam in v i neasua, el venil quxrens fructum in illa, et non
invenit . Solet Scriptura vocare ficum aniuiani
q u lenelur in peccalis; c l vincam, fidclium I!cclesiam; vinitorcs, angelos. Quoniam crgo in Ecl 0
" Matth. vn, 15; Liic. xi:i, 24.
V A R L E LECTIONES
* .
Mallb. v, 20,
867
S. A N A S T A S I I SlNAtTVE
3;;v.
clesia inulli vivenies non pro dignilate fidei,non \ , .

vitis appellanlur, sed ficus, ul qui ab ineunte aeta
*, .
tc, ritc alioqui per baplismum in ipsa plantati / ota 194 niorcs
mulaverinl, merito lenis ac patiens
* * ,
Dcus dicit vinitori, seu angelo Eeclesiae: Ecce ; anni Ircs sunt ex quo venio quaerens fructum in
*
iicuinea hac, et non invenio; succide ergo illain:
, \ *
ulquid eliam terram occupat? At illc respondens \ ; ,
dicit illi : Domine, dimitle illani c l boc anno, us- , ,
quedum fodiani circa illam; el inittam stercora ,
, > . ,
ct quie sequunlur. Tres igilur anni in quibus venil Dominus qnxrens fruclum, sunl tres setates \, , ,
honiinis, pueri, ct juvenis, ct senis; sicul cliam
dicitalibi: cEt si venerit Doniinus in prima vigi- , ,
lia, c l in secunda, et si in terlia vigilia venerit, ^ , ,
ei ita invcnerit facienteni, beatus servus eju$- ." , , \ , >
modi . >< Dimilte illam, domine, ct boc anno.
\ Hoc significat, Dci multam lenitatem usquc ad
extrcmani scnectutem, in peccatores sc extendere.
. ,
fciuili cnim in ipsa sencctulc corapuncli, sicrcorc , ', acceplo per tenlationes, probra et conturoelias,
, .
prodnxerunt friiclum virtulis.
n
31
3 2

.
Ejusdem, in vi psatmum.
,
virDei amantissimc, sit tibi Sccnopegia, id est
* ,
festum Tabernaculorum, id quod apparet mundi
tabernaculum ; quod citius contrabilur quam quod- \ , \
vis cxpansum velum, qusevis sindon et quodvis pc- . \ ,
.
ripclasma. Quoniam crgo mundusesl Sccnopegia,
; , '
dies fcstos seplem in Scenopegia celebra. Quosnam
,
seplcm dics? Seplcin tuas sclates, pcr quas ad v i - Q b,
[] ,
vcnduni ingrcderis, ut pervenias ad dieni oclavuni
. " *
ruitus cxperlcm ; qui est I U I U T U S , quando non
, ;
auipiius sacrificium, aut latriae culLus Deo offeretur
, ,
pro pcccalis. Sed dicis : Quid si non pervenero ad
,
dicm scptimum seneclutis? Sed cum posside d i , .
sivndo, et faciendo, et proposili accipies mcrcedcm
coiislilulam iis qui sunt vocali secundum propositum, ut dicit Apostolus **.
A / \
Septem hominis cctales.

'. , ,
I. Primmn diem crealionis mundi repula cctalem
infaiiiiae, ut baplismo statim illumineris; narn pri- ; * \ ,
.
ino die crcala csllux.
'. ' , II. Secundum diera exisiima csse pueriliam, ut
divinissermonibusconfirmeris; firraamentum enim , * \
, .
secundo dic conditum esl.
'. , ,
Ul. Tertium dicm arbitrare cssc adolescentiam,
ut pravarum afleclionum humiditatem caslitaleex- * \ ^
sicces; nam terlia die Deusaridam ab huniida na- .
b
lura scjunxit.
IV. Quartum dicm habelo pro juvenluie, ut
qualuor virlutes vclut astra cireuniferas, 195 ei
ui. lmmnare in niundo luceas ; nam quarto die luminaria crcata sunt.
V . Quinlum diem pro media aelalc^hiciio, quo
21
Luc x u i , 7 sqq.
y .
Luc. xn, 58.
'. ,
,
*
.
'. , ,
Rom. , 28.
VAUIiE LECTIONES.
b ?
eiv .
c
3C9
QLLESTIONES.
, lempore oportct ut scnsuum Uiorum animalia
* \ freno coerceas, ne in pcccaluiu ruaiit; nam animalia quioto dic producta sunt.
.
VI. Sextum dicm senccluli deputa, quo statu
<7*. ,
necesse est ut insiiam ab inilio molioncm, ra, , , \
lione, ceu homo, munias, lutum corporis tui re
,
fingas, variisque virtutibus cxomcs; nam scxta
\ .
die condilus est bomo.
V H . Septimuni diem babe pro actale jara cana
'. ,
, * el nivea, quando pic in terra rcquiesccns, ccu
, albicans arista, frumenlumquc maluriim, quod
opporlUDO lcmpore colligitur, sepulcrum ingre , , ^
dieris, ul ibi, lanquam die septimo quielcm capias.
. \
Dominus enim dic scptimo ab operibus evangc
.
licis in sepulcro conquievit.
Octavo dic prajslolare exiluni ex tabernaculo,

et ex sepulcro liberationein, el rcsurreclioncm ex
, . \ luorluis. Die enim ociavo rcsurrexit Dominus. Dic
, \, , - oclavo, inquil, csi exeundum : Oiaue opus scr . \ vile non facietis in eo . > Cur autem probibuit
, ; Deus die ociava sacriiicia, et lalriai cullum offerre ?

quippcquod octavadie e morluis resurreclioprocla ,
mata esl. In resurrectionc autcm non sunt de cactcro
,
sacriOcia,autcultuslatriae, aut oblationes pro remis " .
sione peccalorum. c Quoniani non est in niorle, qui
$ ;
memor sit l u i : in infcrno autem quis confitebiliir
,
l i b i ? Proplcrea jussit offerre septem diebns Scc , , ,
nopegiae: ut, quandiu viiam dcgis in carne, lanqiiaui
\ in labcrnaculo, oflcras sacrilicium c l hostias, sicut
c , , Q scriplum cst. F i l i , quandiu vivis, Domino Deo
> , tuo offer oblationes. Uccordare quod mors non
; $
lardabit, ct leslamentqm inferni non cst libi cx , ?5
hibitum .Porrodieoclava, in rcsurreelione mor , , ,
tuorum, quando e
bernaculo, ex loculo ct se, \ - pulcro, tanquam ex tugurio ct liabitaculo cgre, \
diemur, nulfus amplius locus crit sacrificiis prrj
, " peccatis, u l dicit Aposlolus ; terribilis aute.n
,
qusedam cxspccialio jndicii remanet, el ignis loi . " f
mcnlum devoraturum cos qui pcccaverunt. E t ,
, qui bona egcrunt, egrcdienlur ad resurreciionem
, , vilse; qui auiera mala feccrunt, ad resurrectio , \
ncm jndicii . > Glorificcmus igilur nomcn sanctis*
,
simum Scrvatoris, Dei nostri, boroinuni amatoris,
f- , . et aHernoruni bonorum optcmus sorlein; quoniam
'.
D ipsuiu deoct gloria, in selcrna saecula. Anien
d
,0
8 7
196
'.
,
(J0).
.
, \
, \ \
** Levit. , 7.
.
/
(10)
" PsaJ , G.
3 6
QUJESTIQ
Sitne bonum confiteri peccata noslra

tualibm ?
VI.
viris spiri-
HESPOLNSIO.
Est bonum, ct valde ulUe; scd non iis qui

carum rerum sunt iiuperiti et rudes : nc, per ra-
Eccli. xiv,H,12.iT Hcbr. x, 2G.
Joan. v, 29.
VAUI/E LECTIONES.
* . .
.
. Confcssariis. Sic
yocant saccrdolcs a sacris cunfessionibus,
ct , , , c i
*!);, licct :7.'.:0, cl '.-
non audirc sit, sod apcrirc pocrnla/ V;u\c

; et (qurc bic sunl obvia* i
Gra?cis est coniessio quani appcllamrs S;WT.I:IWtalrm. ( A I K ^ A N . N . )
S. ANASTASII SINAIT.fi
372
lionis experlcm commiseratlonem, ac dispensatio- ,

ncm, per lmportunam c l a scientia alienam poe\ , , \ narum scu poenitentiarum injunclionem, te reddant aut contcmplorem stupiduni, aut socordem et rc , ,, \
niissum. Si ergo inveneris hominem spiritualem
. qui possit tibi mederi, citra pudorem, et cum Ode,
, , , confilcre ei peccata, lanquam Domino, etnon ho- , \ ,
mtni. Etenim ail Sapicns : c Pro anima lua ne
, \ . ? \
coiifundaris ; csl enim confusio adducens pecca- . " ,
liitn, el est confusio gloria, et gratia. Ne accipias ,
facicm adversus aniniam tuam, et ne reverearis . \ ,
in casum luum *. > Et Joannes : % Si confiteamur \ . \ pcccala nostra, Odelis est el justus Deus, ut d i - ' . \ : *
lriillat nobis pcccala, et mundet nos ab omni ini , , ,
quitate
, ,
, \ .
3
Sed multi ex simplicioribus, padoris et tenebrarum facicntes opora, non solcm ipsi ca faciunt,
e l in tenebris ambulant, sed et eis qui agunt facile
nsseniiunlur, eosque probant, el mali argumenti
fiunt magistri; et nec ipsi veniunt ad Iuccm,
neque illos sinunt venirc. Dc iis ergo mcrito
dicebat Dominus : < Vas vobis, Scribaj et Pharissei
hypocrita}, qui claudilis regnum coelorum antc
homines; vos autem non intralis, ncc alios sinitis
inlrare. Vae vobis, Scribse et Pharissei hypocritae,
qui circnilis lnare el aridam, u l unum facialis
proselylum, et quando factus fuerit, facilis ipsum
filiiun gchennre duplo magis quam vos. Vae vobis,
duccs C i c c i . Nihil enim ila ad suppliciura (j
adducit incvilabile, ul prohibere ac procul amandare eorum salutcm qui volunt csse salvi, el
facerc niullos ajmulatoressuorum vitiorum. Eorum
cnim qui obedicrunt, et cos imilati sunt, inlcritus
i i l accessio sopplicii ei qui docuerit.

,
, \ ,
, \
\ \
, .
\
c \ , \ ,

,
. \ .
\ ,
, , \ , []
. \ \ .
[],
, \ , \
. ,
> ,
.
Quod autcm, cum suis pcccalis, habcant cliam
" ^
posl morlem pcccatura consequens animarum quac
i
kttdunlur ct pereunt ex mala eorum doctrina,
, ,
audi quid dicat Apostolus : < Quorumdam homi , ,
nuni pecoala manifesla sunt, praccedentia ad judi ciuin ; aliquos aulem eliam sequunlur . Quo
\ \ . , \ ,
circa sine suorum scelerum 197
manifestalionc
immcdicabiliter cx socordia, indolenlia ct timoris ^ , \ ;,
divini privaiione aegrotant. Ea de causa non ve- itiunt ad lucem confcssionis, nc arguanlur eorum , ,
opera, iit dicit rursus Dominus : Omnis qui male t
agit, odil lucem, ne manifestenlur ejus opera .
, \ ,
Simililcr eliani divinus Aposlolus * * Nolile com , \
, , \,
Tiiunicarc operibus infructuosis lcnebrarum, magis
* \ .
aulcm redarguile. Qiue cniin in occulto fiunt ab
* ipsis, turpe esi ct dicerc. Omnia aiilcm quaarguun * , .
tur, a luniine inaiiifcslanlur : omnc cnim quod
h
4S
" E c c i i . , 24-26.
I Joan. i , 0.
* Mattb. xxiii, 13, 15, 21
" I Tim. , 24.
Joan. , 20.
V A U l ^ : LECTIONES.

* .
I* .
' : .
. ,
.

:;.
k
jVi3
QUiESTIONES.
371
-, , \ manifestatar, lumen esl. Propler quod d i c i l S i i r g e ,

qui dormis,ct exsurge a morluis, e l illuminabit lc
, >x\ ,
%
, ,
,
,
,
.

" ~\ , , \ ,
. ' "
, - , . \, ' ,
. \
% e
* , \ ,
.

. >
, \
. >
\ , \
, \ , ,
, ,
,
, \ *
. \ , *
, * , \ ,

,
, \ ,
\ ,
, . > \
, *
* , ,
, \
'
. [],
, \ . "
[ ],
\ . \,
\ .
,
>.
n

[ ; ,
>. . c
, . >
,
. \ \ \

,
?
?, 2
1
Cbristus * .
Qui aulem stulte, vel polius impie dicunt nibil
prodesse eam, quse fit hominibus, confcssionem,
propterea quod sint simililer viliis obnoxii et animi
perturbalionibus; solum enim Dcum posse Lollere
peccata; scianl, qui baec dicunt, primum quidem
quod suae nequilise el amentiae pratexlum obiendunt. Deinde dicta ipsius Domini circumscribunt,
qui dicit suis discipulis : Qua3cunque ligaverilis
super terram, erunt ligata ei in coelo, et qurccunque
solveritis super terram,erunl solula etin coelis . E t
rursus : cQuorum remiserilis pcccala, remittunlur
eis, etquorutn retinueritis, retenla sunl ; > et:
Vos csiis lux mundi, et sal lerrre ; deindc
ipsius quoque fralris Domini sccundum carncm,
qui dicit: Confilemini allerutrum peccala vestra,
et orate pro invicem, ut salvemini. Mullum enim
valet oratiojusti assidua \ Dicit enim Aposlolus:
Alter altcrius onera portate, et sic* adiioplobitis
legem Cbristi . >
His accedit quod baptismum quoque omnino
abrogabunt, ct omnem divinam sacrificii operationem,propterea quod bominesquidem sacriflcant,
Deus autem sanctificat. Solet eirim Deus hominum
opcrari salutem, non solum pcr angelos, sed ctiam
per bomines sanctos. E l olim quidem per propbetas, in novissimis autem lemporibus per se
et per divinos aposlolos, et deinceps usque ad
consumrottionem saeculi, dicil suis in hac generalione ministris : Qui vos recipit, me recipii,
et qui V03 spernit, me spcrnil, et qui audit vos,
me audil . Elsi ergo sit bomo qui audit confessionem, Deus esl tamen qui per sc convertil
(et instituii) elcondonat, sicut Davidi pcr Nalban;
quamobrem diccbal . D i x i . Confitebor advcrsum
me injustitiam meam Doniino . > Domini eniin
erat ejus confcssio, et per Nathan facla conversio.
Unde eliam rursus dicit : Convertant me qni l i ment te, el 198 " cognoscunt testimonia lua " .
Et : Corripiet me juslus in misericordia, el i n crepabit me . Sancti enim ministri, Dei sunl
cooperalores et dispensatorcs ad eorum, qui saivi
esse volunt, sahitem.
Hoc eignificans, dicebat Apostohis : < Sic nos
exislimel homo, ianquam ministros Cbristi et
dispensatores niysterioruni Dei * . E l rursus :
Dei cnim sumus cooperalores; Dei a^dificalio
cstis . t Homo quidem cooperatur bornini ad
pocnilcnliam, sicut d i x i ; et ministrat, cl xdificar,
ct castigal, el arguit in iis quse pcrlinent a I
salutem, congruenter iis quaj dicil propheta;
Deus aulem dclet percala ejtis qui cnnfiuanr
k 1
%f
5 1
8 S
Ephcs , 1 4. " Mallb. , 18. " Joan. , 25. Mattb. , !>. 14.
Luc. , 16; Bfallh. , 40.
Psal. , 5. " Psal. cxvni, 7>.
I Cor. , 9.

VARIiE
troio.
LECTIO,\ES,
Jac. v, 16.
Psal. .,.".
** Calat,
lCor
375
37
dicens : Ego Siim qui delco iniquilalcs , \ ; , \ .

tuas propter me, c l pcccala lua. et non rccor- , \
riabor. Tu aulem memcnto, ct jiidicemur : dic tu , .
prior peccata lua, ut juslificeris
Ex
libro
Numcrorum.
Et locutus est Dominus ad Moyscn, dicens :

Loquere filiis Israel diccns : Y i r aut mulicr, quicnnqtie fecerit ex omnibus peccaiis bumanis, ct
despiciens dcspexcrit, ct dcliquerit anima illa,
annunliabit peccatum quod fecit, c l rcddel deliciiim
>
Ex
libro
f \ , , ,
, \
, \ ,
, ,
< .
Job.
Si cogitavcrit cordc rcverli adDominum : aiinunliavcril autem homini snurn ipsius crimcn, et
suam iniquitatcm ostenderit; deprecatus autem ad
Dcminum, et accepta ci crunt : intrabil facic hilari cum professione; reddel autem bominibus
jur,;aiam. Deinde : Tunc accusabit homo sc ipsc
dicens : Qnalia cousummabam ? et nondignc in mc
inquisivit pro iis quae peccavi. E l si ciun peccasscm volunlarie, pcccatum mcum occullavi; non
enim revcritus sum turbammuilitudinis, quominus
in conspeclu ejus pcccala mea confllerer . >
' E i v
)
, .
, *
*
. .
, \
, []. \ ,

. >
8 B
Ex Proverbiis Salomonis.
< Revclat pcccata sua bene notus in consessibns. Qui operil impietalem suam, non prosperabitur: qui aulem narrat redarguiioncs, diligelur . >
,
. \ ,
, ,
. >
89
sancti Basilii Asceticis.
Pcccatorum confcssio eamdcm babet rationcm

quam ostcnsio morborum corporis. Quomodo ergo
morbi corporis non aperiunlur omnibus hominibus, ncque quibuslibct, sed iis qui eorum curandorum sunt periti; ita peccatonim confessio
dcbct fieri apud cos qiri possunt 199 curare,
sicnt scripiamest : Vos, qui potcstis, (inflrma cam
fragilibus) porlatc, hoc est, tollite percurationeni.
Necessc esl crgo confiteri peccata iis quibus crcdila fuit dispensatio; scriplum cst cnim in Evangelio quidem, qucd qtii baptizabantur baptismo
Jonimis, confitcbanlur peccata sua . In Aclibus
aulcro apostoiorum, qui baptizabantur, annuntiabant actus suos . Memores autem Dci scntcn-

,
. 5 , ,
, \
\ >
\ ,
(
) , ,
. ' ,
. ,

. , '
lia, qui dixit pcr propbetam : t Vsc, qui sunt ar- D ,
guli in scmelipsis, ct coram semclipsis s c i c n l c s ;
,
ct Apostoli, qui d i c i t : Desidcro enhn viderc vos, \
^ * #
iit aliquid impcrtiar vobis gralirc spirilualis ad
. ronflrmandos vos: id cst, consolari in vobis percam
qiWR inviccm est, Gdem vcstram atquc mcam ; ,
xislimemus csso nccessarium nos dicarc iis qui
, \
sunt unanimes, et dcderunt ccrtam probalioncni
e o
0 3
,ft
5 7
8 5
Isn. XLIII, 2>, 20.

Nnni. , 0, 7.
Jb xxxm pass::n.
Prov. xxvi, 2; xxvm, 13. Matlb.
!H, G; Marc. i , 5.
A c l . xix, 18. Isn. v, 21.
Hom. , I I , 12.
6 1
,i5
153
V . \ U ! . - E
L E C T I O N E S .
n
Hipc p.cn simt vorba sacr;c Scriplur.v

n Drloiiduiii bor, ut Biblia fi!.'(a W ilouinuu.
ZIY-J.
0>OV
' .. ::^0. * VidonUM' dcfssp , virba : r.fvv.-o
y%\ :;
: : .
r
377
QILESTIONES.
378
, , \ - suic fidci ct sapicniiic ; ut vcl corrigatur id quod

abcrravit, vel confirmctur id quod cst cxactum et
y, - accuratum; c l nos fugiamus prius dictum quod
9?5 \ pronunliatum est in eos qui sunt apud semctipsos
.
saplentcs.
, , Non Jicct ergo, nequc cst alieui condticibilc, vi
, , , & .
sibi permitlat dicere aul facerc ea qtia^ cxislimat
, \ - bona. Nam, cum dicat Domiuus dc sancto quidcm
, t ' , [*
Spiritu : Noti cnim loqtielur a seipso, scd quae, , \ ] cunquc audierit, l o q u c t u r ; et dc seipso : Non
* , . \, polest Filius a sc iacere quidquam. Quia cgo ex mc
' , ' ,
ipso non sum locutus, sed, qui misit me Patcr,
, , .
ipse mihi mandalum dedit, quid dicam, et quid
\ ' loquar
ct cum dtcat Apostolas : Non sumus
;
BuiTicienles ex nobis aliquid cogilarc, quasi cx noSv () ' ^ b i s ; quis co venerit amcnlia, u l cx ipso audeat
; * nliquid facere? Qui cnini, quod privatim sibi pla
ect, aliquid cligit, in divinam incidit sententiam,
\ \ , \
quae dicit : f Vae, qui sunt arguti in semelipsis, et
.
coram semeiipsis scicntes".
ek
.
, \
, ;
, .
,
. \ ,
1 "03 c
, . >
.
%a\ , \ , \ Q
* *
.
%
Ex
hidoro.
Quanam de causa Cain ct Lamccb, cum caidem

fecerunt, non codem modo sunt puniti? Nam illc
quidcm poenas dedil, bic vero vcniain est consecutus. Quoniam ille cum argucretur, ncgavit; hic
vero, cum non argueretur, est confessus. Nam elsi
pcccala sunt paria, non sunt lamen paria quoc pcccalum sunt consecuta. Dicit ilaque : Dic lu prior
pcccata tua, ut justificcris . Igitur maxime quidem demus opcram ne pecoemus. Si autem pcccavcrimus, nc per ncgationcm et morbi occullationem
causam nostram rcddamus graviorem.
ee
"
- 200
Dionysii Areopagita* cx iis qu<e scripsil de san.
cti* dormtentibus. (Ecclesiast. Hierarchia, cap.
7.)
\ * ,
Scripturac sacrre acquicsccns, ulilcs esse in bac
\ - vita dixcrim sanctorum prcces, boc modo, scilicct
\, - si quis sanclorum mnnerum dcsidcrio inccnsus,ad
, \ caque percipienda pie affectus, parvilatis lamen
, propriaj conscius, quempiam sanclorum viroruni
\ adeat, oretquc sibi adjutorcni ct precatorcm accedere, capiet ex hoc omnino utilitalem comnioda
, \
cuncla excedcnlcm. Fructur cnim iis quai pelit,
.
, sacratissimis donis, suscipicntc ipsum divina clcmcnlia; atque in primis in eo amplectentc religio
3: , \ D sam cognitioncm sui, rcverentiamquc sancloruni,
; , \ , et laudabile sanctarum pctitionum a sc poslulatarum desideriura, conscntancumquc bis sacraiiorem
: \ k
\
. \ - habilum. Est enim ct boc divinis sancitiim judiciis,
; , ul divina niuncra iis qui digni snnl sumcrc, dcccntissimo per cos tribuantur ordinc, qui ca tradcro
.
non sunt indigni. Hanc si quis spernal sacrosan
,
ctam disciplinam, alquc infclici elalione scductus,
, - dignum se divina arbitrelur familiaritale, sanctos , * que dcspicial, bic ccrle si pelilioncs indignas Dco,
, \ ncquc sacrns poslularit, intcnsoquc carcat divino
t
p%
Joan, xvi, 13.
e 5
Joan. , ): xn, 40.
,;
Cor. , 3.
VAiil.E
f .
*.
Ci.
LECTIO.NES.
> ))*:;
Isa. ,
9.
Isa.
XMII,
20.
*79
S. ANASTASIl SINAIT^
380
d
rum desiderio, sibique ipsi consentaneo, impcrita , \

\ , &V
postulatione per seipsum nunquam polietur.
.
Maximi, ex Dubitationibus.
Scio validas et eflicaces esse justi preces, quando

,
is qui justi opus habet oratione, orationis efficii , opcra, et validas reddit justi preces per pulchram , suarn conversationem. Nihil enim juvant justi
, \
preces, illo versante in delictis. Nam ille quoque ,
magnus Samuel aliquando lugebat delinqueiitem . ,
Saulem; sed non valuit Deum placare, cum luctus . \
non baberet adjutricem convenientem delinquentis
correctionem. Quamobrem a luctu inutili Deus ces- . ' ,
sare faciens suum faiuulum, dicit ei : Quousque

'ugcs Saulem, et ego repuli eum, ne regnet super
Israelem ? Et rursus Jeremias non exauditur

,
precans pro Judans, ut qui ad vim orationis couflr- \ " \ ;
mandam non haberet illorum ab errore conversio\ \
nera. Quarnobrem illum quoque abducens Deus ab
. > \
inani precalione, dicil : Et tu ne ores pro hoc
popuio, et ne roges ut ipsi misericordiam conse- , quantur, quoniam non exaudiam eos . > Est enim .
magna; i n s i p i e n t i a 3 pcr preces sanctorum quasrere * \
salutera eum qui sua affectione perniciosis delecta- ; \ * \
tur, et illos ea sibi petere condonari quibus glorian- \

tur, proposito suo iis reipsa maculati.
. , *
, , , ,
* * .
7 0

201 Sancti Gregorii Theologi, ex Oratione in lumina.
.
C
Ne dcdigneris tuum confiteri peccatura, sciens
quod baplizavit Joannes; ut qui illic erit, pudorem,
pudnrc quo bic alficieris, effugias. Nam haec quoque
pars esl ejus quae illic futura est punitionis; et ostendas terevcra odisse peccatum,cum ipsum traduxeris, et de ipso triumpbum egeris, lanquam de illo
quod omni probro e l contumelia dignum esl affici.

, , .
\ ,

, .
Chrysostomi, ex Commentario in Joannem.

Imilerour nos quoque raulierem Samarilanam in
nostris peccatis. Nos bominum non pudeat. Is
enim quem pudet, propter salulem hominibus sua
aperire peccata, iis, in illo die, non coram uno aut
aliero, sed universo orbe terrarum vidcnle, traducelur.
Ejnsdem,
ex Commentnrio
in Epistolam
primam
ad
Corintkxos.
Quoraodo enim qui ceciderunt in puleum, non
facile asccnderint, sed opus habebunt aliis qui
ipsos snrsum lollant: ita eliam iis qui venerunl in
proftindum peccalorum. Quamobrem funes ad eos
dcimiiamus, el suslollamus : Deus enim dat auxilium. < Non cnim vult mortera peccaloris, sed ut
convcrtatur, et v i v a l . >
71
I Ucg. xvi, 1.
7 0
'[~
" , (5; , ' \

.
, \ \ * ,
, , \ . >
Jercm. vn, 16; x i , 14; , H .

].
7 1
Ezecb. xxxni, .
VARUE LECTIONKS.
f
\ . \
, . \ ,
,
, , ,
[] .
3St
QU^STIONES.
Ejusdetn in L ysalmunt.
, ' .
t Tunc abiil ad Davidein Nalbaa . Propbcta

. ad propbelam abiit; nam David propbcla erat. Sed
. ; medici, quando^cgrolant, alios medicos accersunt;
)* , , aegriludo enim arlem corrumpit. lia ct in pro \ posito.
* \ .
Ejusdem, ex Commentario tn Epislolamad Ephesio*.

.
7 t

,
, \ ,
. \
, , , , . "
, , ,
\ ; \ ; \ ; ,
, ; . \
, ,
,
. ,
\ , , \
, \ .
' . ,
, ; , ; '
, . Q
, ,
\ . , . '
, , ' ;
, , . \ ;
. " \ ,
, , ,
, \ ,
, , \
.
k
Omnia, inquit, quae arguuntur, a himine manifestanlur . > Qucmadniodum cnim vulnus, quandiu
siiperne tectum delilescii, per profundum c u r r i l ,
et nullam accipit curaiionem; ila peccalum, quandiu occullatur, tanquam in tenebris cum multa
securilate admittilur; poslquam autem fuerit manifestatum, fit lux, qui peccatum admisit. Quando
enim admonitus fueril, poenilentiain egerit, et remissionem oblinueril, nonne expurgasti tenebras
ejus? Nonne tunc vulnus ejus curasti? Nonne peccalum in fruclum quempiam commutasti? Talia
dona amicis nostris donemus, ut 202
animas
corum exlrabamus ab ira Dei, el ex peccati morbo.
Liga igitur illum, nec, donec Deum propiiiaveris,
solvas, ne exsolutus gravius ab ira Dei vincialur;
am si illuni non ligavcris, vincula quae nunquam
disrumpentur, eum manent. Neque lale faclum
crudelilati, et bumanitali, sed Rtimmae benevolentias et lenilati, saluberrimae c l oplimiB curationi
deputa. At sat longo tempore poenas dederunl. Dic
mibi, quanto? Uno anno, duobus vel tribus? At uon
quaero lemporis diuturnitatcm, sed mcntis cmendalionem. Hoc ergo oslende, an compuncli sinl, an in
melius mulati, nibilque erit quod desidcrelur. Si
boc non contingil, nihil cmolumenli est in tcmporis
spatio. Scd neque num saepius ligatum sit vulnus
quaerimus, sed num vincula profuerint; si profuerunt, licet exiguo tcmporc adhibita, nc adhibcos
amplius. Solulionis terminus sit ejus, qui ligalus
fuerat, profectus. Si itaque nos eliam, ut alios curaverimus, neque ad gloriam hominum vel confnsionem respexerimus, sed polius allerius vitae poenas
et ignominiam, el anle omnia, quam graviter Dcus
peccatis irriletur, sedulo perpenderimus, absqus
mora ad poenilentise pharmaca confugiemus, perfectamque sanilatem recuperabimus.
73
,
.
D
Ejusdem, in Evangelium sancti Joannit.
,
Si a malis non liberamini, in atria nc ingredia . mini sacrorum. Oves cnim scabiosas et laboranles
, \ , - non oporlet simnl pasci cum sanis, sed a grcge
' abigere, donec a morbo curentur. Sumus enim
, mcmbra Ghrisli : ne ciBciamur ergo membra merc . I r i c i s . > Non cst hic locus fornicationis, sed
, ' . Ecclesix. Si babcas membra fomicationis, r.o stes
, '- in Ecclesia, nc locum aflicias contumelia.
, .
1
II Rcg. xn, 1.
7 3
Epbes. v, 15.
7V
I Cor. vi, K i .
\\W\JE
* .
* ?/.
LKCTIONES.
383
ANASTASII
Ejusdem
in psalmos
Gwduum.
SINAIT/E
".
\
Eum cnim qui cst immundus c l profanus, ncfas
, " est ascendere sacros anibitus. Quamobrem, si quis, \ .
piam dignus cst qui ascendat, dignus cst eliam
,
qui benedicat. Est enim domus D e i , coelo similis :
quemadmoduin advorsariis potcstalibus omnis adi- , . ,
lus illac occlusus cst, iia ct in domo Dei; ncque * *
, \,
enim lege Judaica in templo ad omncm locum
palebat cuivis adilus, sed crant mulUe ac diversai . >,
dislinctioncs. Et alius quidem palcbat soli ponli- \ . *0 ,
fici, idquo semel in anno; alius saccrdolibus; alius , * , Judxis; alius vero proselytis. Cogita quanla opus , [] , , ) ;
sit sanclitaie ei qui longc niajora accipit, quam
qua3 tunc accepcrunt Sancia sanctorura. Non habes \ ,
Cbcrubim, sed ipsorum Cbcrubim Dominum hiha- , \ , \
\ (560 , , \
bitanlem; 203 ncque urnam, el manna, et tabu, \ . "
las, et virgam Aaron; sed corpus et sanguinem
Dominicum, et spiritum pro liltera. Quo autem , \
, [\] majoribus magisque venerandis dignalus es sacra, \ ,
tnentis, eo ad majorcm sanctilatcm el obligaris, ct
.
ttiajoti supplicio, si transilias ea qua; sunt praeccpta,
subjicieris.
t
Ex
.
< ,
. >
Salotnone.
t Guslodi pedem tuum, duin vadis in donium

Domini . >
? 8
Ex
Isaia.
t Appropinquare Dco desideranl, lanquam popuhis, qui fecit juslitiam, et judicium Dci sui non
dcreliquit .
^
7 e
Ex
Osee.
Misericordiani et judiciuin custodi, c l appropinqua ad Deum luum pcrpctuo .

7 7
Ex
Lcvitico.
Docebilis filios Israel, ut caveanl immunditias,

c t c , cuni polluerint tabernaculum nicum, quod
csl intcr illos .
7 8
.
c ,
, .
.
" \ , \
. >

.

,
.
m
.
"
Quod enim eum qui peccavit oporlet segregare
ob pcccalum, dicil Dcus Moysi, quando pro Maria , \ ,
rogavit nt ei remilteretur : Scgregelur extra ca- \ ,
slra scplem dies, et postca ingredietur
> Sic ) , \
rgo nos quoquc cos qui se dicunt poenilere de . > \ ' peccalis, oporlet tempore definilo segregare pro ^ ,.
, *
rationc peccall; dcinde poenilentes assuracrc tan
quam iilios.
.
Ex
apostolicte
Maxiini,
ex
Conslitulionibus.
a&ceticis
Capilibus.
Qui fralris vilium dicit, atit peccalum, is dicil

ilnubus do. causis : ncmpc aut ipsum corrigal,
a u t u l alii prosit; sin amem aliis, praterquani bis
dc causis, dicit, aut ipsi, aul alii, ei exprobrans,
anl dc ipsn detrabcns dicit, divinam non effugicl
dcrclictioncm : scd vcl in ciimdcm, vel in alinm
Ecclc. iv, !7.
Isa.
[}
.
, ,
, ,
,
, , *
'
, ,
Oscc , G. Lcv. , 31.
I . E C T I O N E S ,
* Kum. , U .
385
QU/ESTIONES.
385
[\], \ - casum omiiiiio incidet, ci ab aliis reprebensus,
.
probris affeclui pudorc aflicietur.
Ex Climaco.
,
, '
' ,
.
,
- ' , *
. , , \
,
, .
.

, , \
* , , \
, , \
. \ ,
, , , '
. \ , \ , ,
,
, , .
,
, ,
,

, ,
Vulnera quoe ducuntur in iriumpburo non prolicient in pejus, sed curabunlur; nibil enim lantam
vini adversus nos dat daemonibus et cogitationibus, quam si ea sine confessione in corde pascamus. 204
Anima autem quae confessioni aroica
cst, ab ea lanquam a freno coercelur, ne in peccau
rual; nam ea quse confessioni non subjiciunlur,
secure lanquam in tenebris patramus. Ne decipiaris, fili, neque proprise persuasiouis spirilu obtempera, neque, lanquain ex aliena persona, delicia lua magislro aperi : hac cnim ralione a pudore nou liberaberis; palcfac inedico vulncra lua,
dic, et ne crubescas : Meum est boc vulnus, Paler,
mea plaga, cx propria ignavia, et non ab alio mibi
inflicla. Nemo bujus causam suslinet, non bomo,
non spirilus, non corpus; non aliud, sed niea solius socordia. Et habitu el specie, et cogilalione,
etiiciaris in confessione, veluli rcus, oculis buiui
fixis, et, si fieri polest, medici tui pedes, lanquani
Ghristi, Jacrymis riga : nam bic damionibus frequens est mos u l vel omnino a confcs*ione nos
abstrabant, vel ut conGteamur, quasi ex aliena
persona, vel, ut aiios lanquaoi auctores noslraruiu
culparum accusemus. Ob baec cniiu et Joanxcs
ante baplisma confessionein ab accedeolibus exigebat, non quod ipse ea egeret, sed ul illorum salu-
. - lem procuraret. Neque perlurbemur si posl con, \ . fessionem quoque dimicandum sit; melius cst eniru
, \ .
cuin cogitationibus, quam cum propria persuasione
'> decerlare. Deus autem iiberel nos ex diaboli la, ,
queis, ut conspeclui ejus placeainus, el non coufuii ,
,
damur, qitando reddet unicuique juxla opera sua,
, quein dccel gloria in ssecula.
r
QUiESTIOVII.
KaAtSr icztr {\\) ,

'
Sitne melius communicare anidue, an

aliquo spalio?
inlerjccto
KESPONSIO.
.
Cum dicat Aposlolus : Probel scipsum bonio,
et sic de pane illo cdat, et dc calice bibat; qui
, \ ,
. " >, \ & cnim manducat ct bibit indignc, judicium sibi
, XOL\ , inanducat el bibit, non dijudicans corpus Domini.
Ideo inter vos multi infirmi et imbeciJles, et dor \ .
miunt mulli. Quod si nosnictipsos judiearemus,
\ , \ , \
. , non ulique judicaremur. Dum judicamur aulem, a
Domino corripinmr, ut non cum boc mundo dain. ,
> , nemur ; > manifesluin esi quod oporlcl soipsum
expiarc, ct prius expurgare ab onini conlraria
, \
aclionc, ctsic ad divina accedere sacramcnta, neid
,
8 0
* I Cor. , 28-32.
* .
VARIifi LECTIONES.
1 .
.
() /, ' dicilur sacri Cbristi

Douiini corporis ct sangiiiiiis mysieria sumcro.
Eam notioncm fecit Dionysii .

cap. 5. Eccl. liierarcbia:. (ALEMAW.J
387
"
S. A N A S T A S l l SINAITJE
388
iiat in perniciem animae e l corporis. Deus cnim , , \

dicit pcr Mosen ad populum Israel: Omnis homo,
< ,
quicunque aceesserii ab omni semine vestro ad
sancta, quaecunque sauclificaverint filii Isracl Do-
mino, e l 205 fueril immuudilia ejus in illo,exter- '\ , \
minabitur anima illa a me . Rursus : < Et abs- ' ,
tinentes facielis fllios Israel ab iromunditiis suis; * . > \ c
ct non iuorientur propter iramunditiam suam, in " , \
' ,
eo quod ipsi inquinent tabernaculum meum, quod
in eis est
Hinc enim dicit Apostolus iis qui i n - . >
digne cominunicanl, u l dictuni est: c Ideo inler vos " \ , * "
imilli infirmi, et imbecilles, ct dormiunt m u l t i ,
\ , \ ^,
boc est, &grolanl, et moriuntur. Proplerea cum
\, , , )*.
divinns quoquc David et qui cum ipso cranl raan\ , , \
ducaiuri essenl panes propositionis, qui erant figura
8 1
corporis Cbristi, poulifex eum statim inlerrogavit

an inundi essent a concubilu mulieris, et tunc dedit
eis \
Chrysostomi, ex Commentario in Epi&tolam

ad Ephesios.
,
,
; \
,
.
Video multos corpus Chrisli participare leviter

ac temere, el consuetudine magis ac lege, quam , \ , \ ,
pura cogilatione et mente, sequentes eos qui par- , , \
ticipanl. Si advenerit tempus Quadragesimse e l Pa- , ,
schatis, qualiscunque fuerit, fit parliceps sacra, \ , ;
roentorum. Sed non oportet fcsla observare, sed
. ' ,
conscientiam mundare, ct tunc comniunicare. Im- , \ , . " mundus enim el indignus, neque in feslo dignus Q , ,
; .
crit sumcre sanclam et venerandam carneni. Cogi
lemus enim quod qui crant veleris sacrilicii parli- , ,
cipes, magna utebanlur parcimonia et abstinenlia,
, , \
et se prius expiabant, et omni cx parte eiuunda- . , \
bant. Tu aulcm accedens ad bostiam quam ipsi
, ,
reverentur angeli, periodis temporura rem deiiuis \ \, \
ac circumscribis, exsccrandis manibus et labris , \ ;
surais Chrisii corpus e l sauguinem? Et regem qni ,
dem nolueris deosculari ore luo male olente; Re- gem autem coeli oscularis male olenle anima? Ea
; .
rcs plane cst contumelia. Ergo, si non es dignus
, ,
participalione, ncc prece quidem dignus es el sta- . lione inler cos qui digui sunl; audis eniin praco 01 *
nein diccntem : Qui non eslis in poenilenlia, accc , \ .
dile; quicnnque aulem non participanl, non sunt [>
in poenileiiiia.
Ejusdem, ex Commentario in Epistolam

ad
Mulli hujus bosliac seinel in aimo sunt parlicipcs;

alii auicm bis, alii vero s#pe : ad oiniies crgo nos
verba facimus, non ad cos tantum qui hic sunl, vcrum
adeosqiioquc qui sedent in descrto. 111 i cnim semel
in anno sunl parlicipcs, sa?pe aulcm etiam poslduos
annos Quid ergo? quinain erunt nobis approbandi?
iiiie qui semel, an i i qui saepe, an i i qui raro? Neque
8 1
Levil. xxn, 5.
:.
viriit llervelus.
"
Hebrccos.
" Lev t. xv, 51.

,
. \,
,
.
, \ . ;
, , ,
I Cor. xi, 50.
8 V
I Ueg. xxi, 4, 5.
VAUL4E LECTIONES.
Videtur lcgendum : , paulo post \ , omisso . Et U a
QU^STIONES.
390
;; , , i i qui semel, nequc ii qui saepe, ueque i i qui

;
raro; scd ii qui cum 206 miinda conscienlia, i i
, ; . *. \
qui sunl cum vila, in quam non cadit reprebensio.
, , .
Qui tales sunl, semper accedant; qui non tales,
; , \ , ne semel quidem. Quamobrem? quoniam judicium
, \ \ - sibi sumunt, et condemnationem et supplicium.
. \ ;
Nec mireris : quomodo enim nutrimenlum quod
,
suapte nalura alit, si incideril in eum qui cibum
, , \ ,
faslidit, omnia perdii, c l corrumpit, et iit occasio
\ .
morbi; ita etiam spiriluali frueris mensa sanclo , \ - rum sacranienlorum; el rursus os luum fers iu
6 ; \ coenum. Ungucnto le ungis, el rursus implcs tetro
; ; * - odore. Cum post annum dcmum fis parliceps com / , munionis, quadraginla dies tibi putas sufficere ad
; emundanda peccala totius tcmporis? Et cuiri rur , , eus seplimus dies transierit, te rursum dedis
; ; , prioribus? Dic mibi, si sanus fueris quadraginla
, dies, convalescens ex morbo longo, et rursus le
, \ \ - dederis cibis qui morbos procreant, an non et prio , \ .;; rem perdidisli laborem, et ie magis laesisti? Si
, enim mulanlur naturalia, multo magis quae suiu
; . voiuntaria. Quadraginla dies tribuis sanitali anima,
; * , fortc autem nec quadraginla quidem, et speras
; ; fore ut Deum places? Jocaris ha3C dicens. Propierea
. ergo sacerdos quoque acdamat : Sancla sanclis;
* " , , ; boc est, si quis non est sanctus, non acccdat. Non
, * , dicil solum, mundus a peccaiis, sed sanctus.
, .
11
Sancti Basilii, ex Epistola ad Caxarium pairicium.
Possc aliquem (si non adsit sacerdos) commu , ,

nionem
propria manu sumere, supervacaneum esl
\ ,
ostendere, eo quod longa consuetudo per rerum
, , \
, \ ' * usum facial Gdem. Omnes enim qui sunt in desertis
monacbi, ubi non est sacerdos, illic habenles CODI.
munionem, ex seipsis eam sumuni. Alexandriae au, ,
, * . tem el in iEgyplo unusquique ex laicis qui iliic
, \ degunt, maxima ex partc habet communionein
, doini sua; et, quando vult, sumil per seipsum.
Nam cum sacerdos semel confeceril bosliam c l de , , ,
. " - deril, eam accipicns el comniunicans, lanquara a
, \ , , \ sacerdote sumplum participare se debet credere.
Etenim in Ecclcsia saccrdos Iradit particulani, et
, *
. \
cum oinni poleslale ac libertatc eam lenel qui ac , \ D cipit, el sic sua manu ad os eara adducit. Idera est
' ,
ergo virlute, sive quispiam unam particulara acce .
perit a sacerdole, sive multas simul.
,
, .
207QU^STIO
'.
VIII.
,
;
Quot modis. fiant fornicatiories, et illusiones per tnsomnia in homine?
.
\, * , \
RESPONSIO.
Quemadmodum dicunt Palres, qualnor modis :
nempe ex naturali mflaninialionc, qna; accenditui
YARI/E LECTIONES.
11
>; , elc.
391
S. A N A S T A S l l S I N A I T . E
cx nimio cibo ct potu, et cx longo somno (elotio);

aut ex auin.i supcrbia et elatione; aut ex judicio,
cum alios pcccantes judicaraus; aut ex invidia
d&monuiii, quando nos viderint proticerc secuadum Deum. Fieri ctiam potesl ut ex virium dcbilitate el imbecillilate quispiam sustineal illusionein
nocturnain. Rursus fieri polest ut ex mala carnis
consueludine compellatur ad pollutionem et fornicaiionem. Duo enim sunt fluxuG, qui consislunt in
corpore. Urnis quidem qui saepe polkiitet inquinal,
et unus qui sanctilieat, nempe semcn et lacryma.
E l quomodo omne peccatum quodcunque (ecerit
botno, extra corpus e s t : qui autcin fornicalur,
laitquani ex sua carne maligno olFert bosliara, nempe
sutim semen; iia cliam, quaecunque bona faciel bo
iao, suntcxtra corpus. Lacryraa aulem Deo offertur,
cx ipsa noslra esscnlia, sicui eliam sanguismartynim.
Unde oportcl post poenilcniiain scrvarc cliam
lacrymas pcccalis, ei non rursus pollucre animani
vi corpus : cst euiiu malum, assuefacere se, ul
quis suipius lavet veslimentum corporis, et rursus
iilud inquinet. Quod enim sa?pe lavalur el contcritur, marcidum 1U el inulilc; et cum dc caelero,
scnio alTcciuiu fueril, ct inveieralum, ne lavari
quidcm porro potesl. Ego ccrie vidi viros, ccnlum
annos nalos, imbecillos, et toto fcre iremenles
corporc, qui lamcn nou poiuerunt abstincre a peccato corporali, propter diuturnam consueiudinem.
lta omnibus malis cslgravior, ct omnium malorum
pcssima consueludo. E l ideo suadens dicit Apostolus: < Abjiciamus opcra tenebrarum, ct induamur
arma lucis. Sicut in die honesLc arobulemus; non
in comessaiionibus ct cbrielalibus; non in cubilibus c l impudicitiis; non in conlentione et jemulalione : sed induiinini Doniinuni Jcsum Cbristum.
K i , carnis curam ne fcccriiis in desideriis . Et
rursus: f Non ergo regnei peccaluin in vcstro
morlali corporc, ut obedialib concupisccntiis
pjus .
Sed scicndum esl quod sunt niulla c l divcrsa
apud justum judiceni judicia, et quas lacluruscsl
punitiones in cos qui pcccanl in sua corpora. Nam
aliter 208
judicatur lidelis, ct alilcr infidclis.
- Nain servus , inquit, qui cognovil voluntaicm do- D
85
86
392
, , , ,
. ,

, y \ .

, \ , , ,
. , f
,
\
, .
,

. . , .
m
tm
" , ,
, \
,
* ,
\ . \ ,
, \ , .
, , ,
. [
.]
c
,
. ,
, \ ,
\ * '
* \

;> ,
.
87
inini sui, et non fecit secundum volunlalcin ejus,

vapulabil m u l l i s . Et aliud est jiidicium ojus
qui foniicalur in juventulc, aliud ejus qui in sei H C l u t e ; c l aliiul cjus qui uxorciu : du\it, o l
aliud cjus qui d u x i l ; aiiud cjus qui boneslam babet uxurem, v l aliud ejus qui babital cuin mala;
nliud cst unam violare, ct aliud in mullis pollui.
Aiiud csl judicium magislri c l sacerdotis, aliud
privaii. i Potcntes cnim, inquit, polcnlcr torr.KMita palientur . Aliud cjus qui cx babitu et
coiisueludine raala pcccal, aliud ejus qui exobrcM
8V
** 1 Cor. , 18.
y .
8 6
ttom. , 12-14.
87
,
) , \ , &
.
" d ,
< , \, ,
, .
, */\ \
, \ ,
,
, , \ ,
\ , .
. , ,
. "
' \

\ :
w
Rom. . i 2.
Luc. , 47.
Y A R L E LECTIONES.
* : .
.
h
S 9
Sap. , 7.
393
QU.ESTiONES.
3G4
, \ >, \ - pf.ione. Alia cst dignus venia is qui capit, l aflligi ;. ,

lur, ctdoflct; et alia is qui peccat, nec ulla langt , \ , \ lnr cura ct solliciludinc. Rursus, aliter puniliir h
^,
qui secundum naluram uliiur nalura, et aliter , ct
,
accrbe plus, quam quodvis peccalum , puniciur ig

qui praeter naluram id agil, quod Sodomilis attulit

iiiierilum , quod ne ralionis quidem experlia fa< [] ^ ciunl animantia : quod quidein divina quoque S c i i ,
plura dicit narrans de Sapicntia : < Haec justum,
,
pcrcunlibus impiis, liberavil fugientcm, a dcscen;, . >
dente igne in Penlapolim, quibus [cujus] in tesli \
nionium ncquiliac, fumigabunda conslai deserla

lcrra, ct iniperfeclis germinibus fructificantcs iir , $1
bores . Ilaeliam divinus Petrus, faciens mentio
nem eversionis Sodomitarum, subjnngit dicens
- c Novit Dominus pios dc tentalioneeripere; iniquos
vero in diem judicii reservare cruciandos : magis
, \ . *
autem eos qui post carnem in concupisccnlia iin
mundilise ambulant, doniinalioHemquc conlem, ^ , \ \
n u n t . Similiter Judas quoque Jacobi frater his
, ,
suffragatur diccns : Sicul Sodoma el Gomorrba,
,
et finiliinoe civilatcs , simili modo exfornicaUc, et
\
abeunles posl carncni allcram, faete sunl exem , ,
plum, ignis scterni poenam suslincnlcs. Similiier
, . >
* Jai , - quidem et bi qui, carmm soinnianles , carneia
quidem maculant, domiaaliones aulem spernunt,
, ,
majestateui aulem blaspbemanl *. Et deinceps :
\ . >
Vse illis, quia in via Cain abicrunt, et errore Ba .
laaui mcrccde elTusi sunt, et in conlradiclionc
,
Core p e r i e r u n l \ Et c bis procclla tenebrarum
, ,
, ; servala esl in acteniuni . Nam si illi fyui legera
;
non didicerant, neque propbetas legerant, propler

;, \
exsecrandam illam opcrationem consumpti siint ab
, \ ,
igne et sulfure; quanlo nos inajori digni sumus
\ ; , \
supplicio, qui ct legem c l prophetas et apostolos
, ,
assidue legimus, ct deleriora facimus? Propierea
, \ enim,
etsi ea agamus, minime nobis hic exiislit
, ,
conflagralio, quoniam nobis paratuscsl alius ignis
, . >
gravior, etqui nunquam exstinguilur, sicut scriptiun cst : Yenuis eonun non moriclur, nequc ignis
eorum exstinguetur *
, \
209 Audianl, qui sunt conjugali, el in faslu et
\ , ,
deliciis, el absque timore Dci degcnies suas rciin , \ , \
quunt uxores, el volulanlur in immundiliis, cliam
praUcr naluram; qui quidem in die judicii nullam
. \ * ^ excusalionem habebunl: quid enim respondcbunl,
,
quando videbunl aiios, qui sunt cum ip*is, eliam
; \
scrvassc virginilalem ? Rursusaulcm audiant etiam
\ ,
Aposloluni, dc iis diceittcm : Et sicut non pro\ baverunlDcum habere in nolilia. iradidil illosDeus
, ,
in rcprobuin scnsum, ul faciant ea quce non con . \ , \,
VPI unl. E l in immundiiiam, inquii, ut contume . >
alliciar.t covpora sua in seniclipsis ; ct rur\ , ,
sns . < An nescitis quoniam lempjum Dei cslis, et
;
Spiritus Dci babitat in voliis? Si quis lcniplum Dei
c
9 0
91
91
95
97
Gen. .
i5,
i5;
Isa.
* ,
' Sap. , 6, 7.
L X V I , 21.
PATROL. G K
9 1
Rom.
II Peir. , 9, .
i , 28,
^^.
\ \ .
Jud.
7, 8.
9V
ibid. 11.
t e
ihid. i 3 .
" Marc.
$4.
WUUJE LECTIONES.
i .
.
g
13
395
S. A N A S T A S H
SINAlT.i:
violaveril, disperdel illuni Deus. Tcmphim cnim Dei , .

, . >
sanclum est, quod estis v o s \ Et rursus : < Dcus

non irridetur. Qua2 cnim seminavcril homo, baec ct
,
inelet. Quoniam , qui seminal dc carnc sua, dc
, ;
carne metet corruptioncm. Qui aulem scminavcrit
,
de spirilu, de spirilu melct vilam seternam *. >
. > \ < *
Et rursus : < Nolitc errare, ncque fornicarii, ncquc
, , \ ,
idolis scrvientcs, nequc adultcri, neque molles,
, , ',
ncque masculorum concubilores, neque avari, ne , , ,
quc furcs, ncque. cbriosi, neque maledici, ncquc
. \
rapaccs regmiro Dei possidebunl . > Et rursus :
i Oinncs enim nos manifeslari oportel ante Iribu- *
,
nal Cbristi, ul rcfcral unusquisque propria corpo , & ,
ris, proul gcssit, sive bomini, sive maluni *. > ilt
, . '
rursus : < Uniiiscujusque opus manifeslum e r i t ;
dies euim Domini dcclarabit, qute in ignc revela- ,
\ ,
bilur. uniuscujusque opus qualc sit, ignis pro , . >
babil .
9
Isaicc.
Vae, qui trabunl peccala quasi funiculo longo,

el quasi jugi corrigia vilufce iniquilales . >
v
Jcremia'.
Filii insipicnles sunt, ct non iiUeliigentcs : sapicnles sunt, ul faciant niala; benc auleni facere
nescicrunl. E l , si liiutabil /Elbiops pellcm suam, ei
pardus varietates suas; el vos poteritis bcnefacero,
curn didicerilis mala .
5
Sancti Basilii
in primum
psalmum.
Oplandum quidcin est malum non alligissc. Se- ^

cunda autem esl, u l aiunt, navigatio, slatim posl
expericntiam , tanquam vencnosi serpenlis iclum
Ilia,a
fugere, sicula Salomone scriplum cst de 2 1 0
muliere : < Oculum tuum in eam nc dcfixeris, sed
resilias, nec diu immorcris . > Nunc aulem scio
quosdam in juventulead vilia carnis prolapsos,
propler niali consuctudineniin pcccatis permansisse
nsquc ad morlcm [canilicm]. Quemadmodum cnim
porci, qui in coeno volutantur, lutum sibi seniper
aflmgunt; ita ctiam isli, quae cx voluptale orilur
lurpiludinem , sibi semper iniprimuiit. Atque l)eatum quidem est, malum non cogilare : si auteni
pcr obreptioncm animo ab inimico acccperis consiiia impietatis, ne pcrsislas in peccalo. Si vero
quid siinilcjam passus es, ne malo inscderis. Nam ^
in pcccalis sedulo versari, babitum niotu difficilem
animo indil. Invcleralum enim animse viliuin, et
conGrmala mali mcditalio, resest medicalu difTicilis,
aut polius immedicabilis, in naluram, u l phirimum, omnino mutala consuetudine.
6
l&idoriex
Epistolis.
Nam in dcliclis non quicritur sola species pcccali,

sed c l animus pcccanlis, ct aucloritas, ct occasio,
ct modus,et radix, el post peccatuman sil lataius,
9 9
.
,
,
,
.
, \ \,
, .
, $ , .
' .

,
,
;
, , .

. "
,
, ,
' .

)
, .
, . ,

, \ 3 ,
,
.
k

.
,
, \ , , \ \ 1
I Cor. , 16,17.
Galat. vi, 7,8.
I Cor. v i , 9, 10.
II Cor. , 10.
18.
Jcrcm. iv, 22; xin, 2$.
Eccli. ix, 5, 12.
VARIiE LECTIONES.
* .
.
; :;.
/.
8
I Cor. , 13
Isa.v,
QUJESTIOXES.
397
3L
, , \ ,
dolore affeclus, an nullum senseril dolorem ,
, : ,
an pcrseveravcrii, an eurn pocnilucril, anforluito
, , ,
factum s i l , an dolo, an cx praemeditalione, an cx
, ,
habitu malo c l consueludine. Mullaque sunl alia
, ; . per quae ba?cprocediiqua?slio, et occasionisexami . nalur differenlia, el vilee aclifi slatus : non eniin
,
qui anle lcgem, ct qui post lcgem et gratiam ideiu
, \ pcccaluni admisil, idem luct supplicium; sed ille
'
quidem milius, liic vcro gravius, alius aulem iue , - vilabilc. Qu:c omnia in sacris Litteris dilueide tra. ^ diia sunL
; .
a n
Theodoreti ex Curationibus Grcccanxcarum affectionvm.

Neque cniin par esse pcccalum dicas,si quis ira
, \ - incilalus provimum percusseril, aul eliam ncci
,
dcderit, nihil ante id facinus mediialus, ncque
\ ,
morleiu vcrbcribus inlendens; ac si quis alter prae; \ , \ paraiis antc insidiis, ccrto animo cui necem inlule q* r i t ; illud enim facluni fuil intemperantis irae ardor : boc autem suprenia? cujusdaui maliliae. Idque
. \
non totuin fuil volunlalis, boc vcro tolum penitus
;. \
; . fuit. Ita el non omncs bomincs procumbunt in vo' lunlatis peccala. Nani alii quidem amorem seculi,
ncque circa venuslas facies occupati, stalim formae
' \
cleganlis aculeis iransiiguntur : nonnunquam enim
,
simul ac viderint, perturbationi cupidinique suc *
cumbunt; ralione statim a 311 dominatu suo de ,
cussa. Alii vcro in eo vilam consumunt, ut sollicilos
. \ \ ; * ' , , oculos pascant formarum speclaculo. Sunt auicra
,
,
.
C
; . - qui primo quidem non sine quodam metu ac pudore
\ \ ' poculcnlis csculentisque mamis admoliantur; in\ \ - lcrno aulem desiderio agilati paulatim succumbartt,
\ qiiia scilicet reluciari forliter neglexerunt. Non. nulli vero intemperanlius sese gerunt; aggestis
,
nainque epulis se infarciunt, omnemque luxus spe
cieni comminiscuntur; omni denique artificio ap ' ,
petitus alios voluplatum irrilant; quin eliam si
, , \
elanguescere illos ac restingui sentiant, graviter
admodum perturbanlur. Quando igitur tanla esl
, \
peccanlium diflcrentia, non decet parem erga om ,
ncs indignationcm concipi, sed eos quidcm abomi\ , ,
nari qui cx professo porcorum vitam seclantur;

alios vcro et consulendo , ct borlando , et manum
/
porrigendo, curare diligenler oporiet, eisque salutaria pharmaca exhibcre. Rursusque illos qui vcuiri sc addixcrunt, si pcrgant brutarum animantiuni vitam dogcre; vivos quidem luclu eommiscremur,
dcfunciorum vero sepulcris cpigramma Sardanapali inscribaiiius : ila enim illius tumulo inscnplum
fuit:
* , ' , \ , ' D Uwc kabeo, qxta edi qtuvquc exsaturala libido
[
Hauxit, multa qnidem, et felicia cuncta reliqtti.
, 66
\.
Num cinis rcce ego aum magtur qui celsa tcncham
* , JSlrov .
0
\.
;.
t .
flegna Kini.
V . .
.
.
. 1 -.
1
Sed cnim cgivgie mcnlili sunt qui sic inscripsc-
/.
4 .
399
S. ANASTASII SINAIT/E
400
runt. Ncqne enini qui vita funclus est, liabctain- . : , \

plius qtias comcdit olim ac bibil, scd ca emnia in
, ' putrem corruptioncm abicrunl. Habeiautem solum
. " iuiquilatis suae felorem, qui animam scelerum sibi , , consciam, eaque m mcinonae suiu perpeluo reti- , \
.
nenlem continuo dolore discruciat.
'. " , . '. ', .
Septem sunt modi peccandi (12). 1. Tgnoraniia,
u t i n Laban. 2. Dcceptio (13), ut in Eva. . Obre- '. , , '. , , . \
ptio, ut in Pelro. 4. Oblivio, ul in Moyse, qui
Deum ad petram non sanctiiicavit. 5. Tyrannis, u l , , , -'. *,
. . , \,
in Dario, qui tradidit Danielem. 6. Ineredulitas, ut
in uxore L o l . 7. Conlemplus, ut in Giczi faniulo . \ , .
Elisei. 8. Mala affectk), ut in Pharisscis, qui celabant resuuectionem Domini.
,

.
Ex Capitulis
sancti
Maximi.
, *
Non est una ralio eorum qui actione peccant,
, . ,
scd diversse : ut, aliud esl poccarc ex babilu, et
aliudex obreplione. Ilic cnini ncquc ante pecca- , ,
. "
lum babuit desidcrium, ncquc post peccatum : sed
valde in faclo affligitur. Conlra auiem ille qui pec- , , . ,
cat cx babilu. Nam primum, et cogitalione non
cessat peccare; e l , poslquam fecit, est eadem ejus . \
affeclio. Homo cnim peccat qualuor modis, ncmpe , ,
. \
212
obreplione, deceplionc, ignoratione ct
,
affertione. Et tres quidem primi facile vcniunt ad
, , . \
agnilionem et pocnilcnliam. Qui aalcni peccatex
, \ affeclione, ct non lculalione ; neque tcropore venit
. , \
ad poenitentiam, el morbo laborat immedieabili.
, Et animae quidem concupiscendi facullas crcbrius
irritata, immillit animse motu diQicilern babiluni Q , \ ,

libidinis. Animus aulem continenter lurbatus, eum

redJit limidum et ignavum. Mcdentur aulem illi
, \
quidem exercitatio constilulis jejuniis, vigiliis et
precationibus; huic aulem, benignitas, charitas,ct . , , \ , \
bumanitas, et misericordia. Ex anima? aulrm subjectis affectionibus accipiunt daeniones occasiones , , \ ;,
movendi in nobis Uirbulentas c l afleclibus agi- . \
taias cogitationes; deinde, per eas adversus menlem bellum gerentes, ei vim aflerunt, ut asscn- , / , :uatur peccato. Ea autem superala, ducunt ipsam
. ,
ad peccalum, quod cst ex cogitatione; eoque perf.cto, de caetero eam ducunt captivam, ad actio- \
nem. Omncs ergo lurbulentae et affeclibus cx- ; . agilaine cogitationes, aul irritant, quae in concupiscendo versalur, animae facullatem, aut conlur- & \, '*
, bant vira irascendi, aut tenebras oflundunt ralioni.
. \ Ex eo autcm evenit ut meiis caliget ad spirilualem
contcmplationem, et precationis sludiura.
, \
.
Ex
Climaco.
In bis tribus modis maxime gcneralibus nobis

consislit omne bellum dsemoniacum : nempe, aut
cx ncgligenlia, aut ex superbia, aut ex invidia

.
\ ,
. ,
,
.
* .
(!2) Haec sunt in nostro Gra*eo codice In VaUcanis non coroparcnl. Hervelus, ex Athanasio in
Qunrslionibns.
(15) Hcrvet. amentia*
QU.ESTIOXES.
<'i2
, daemonum. RelinqumUur auiem, singulari Dei pcrmissu, apud spiriiuales minutissimae nonnulke
, *
. , - passiones, u i per vilia etabjecta quaedam peccala
, . nos ipsos valde reprcbendcnles, acquiramus diviiias bumililatis, quac non possunl eripi.
'
' ,
,
, , , \
, : ,
.

,
, ,
,
' V-
,
,
, ,
, , ; , , , ,
,
. ' , >
, ,
Sancti Athanasii ex Responsis.

Aliqui caslam vilam ducunt, aut quia a Dco
specialiter protegunlur, aut qnia frigida corporis
complexionc praediti sunt, aul quia piis cxercitationibus sibi quasi vim inferunl, neminem damnantes vel judicanles, aut quia superbia vel avaritia laborant, quos Satanas nullis tentaiionibus
exagital, scd despicit, ratus grandem de se cxislimationem et avariliam prse omnibus viliis ad concilianda aelerna supplicia valere.
SanctiChrysostomi in vi psalmum.
Quoniam, Cbristiane, Cbrislum induisti per
baplismum, cavene regiam purpuram putrefacias,
ne fornieatione macules tunicam iminaculatam, nc
adullerio inquines indumentum , nc corrumpas
perjurio, ne polluas blaspbcmia. ne haereticarum
213 opinionum focdes pervcrsUale, ne Novaliana
exasperes inbumanitate, ne Eunomiana lingas inaequalitatc, ne Ariana substanliae divcrsitate labefaclcs, ne simul gestes Macedonianam pugnam
contra sancluni Spirilum, et ne gentilium eam perdas impietate; ncc facias eam redolere Judaicam
avenam incrcdulitalis. Muiu animae tuae arcam,
ncnipe corpus; et rccte serva vestem baplismatis,
, . C
% c ,
.
, \ ,
.
cam unguentis perfnndc, el in eam jacc multos

suffilus orationum. Dic Deo : c Dirigalur oratio mea
sicul inccnsum in conspectu t u o . Vestem bapiismalis continenlcr excute deprecationibus ot
gonuflexionibus, nc eam corrumpanl tinea malarum cogilationum.
,
Soiunt, qui dcposucrunt angeli, cujusmodi ve , ; steni apud tc deposucrint, el in regiis, qu;p sn^t
, . \
apud superos scriniis, scripscrunt, qualis sil libi
dala vestis. Ipsi veniunt ad eam repetcndatn a tua
.
anima. Si non invencrint immaculalam, qnid fa, ; ,
cies? Non amplius invenies piscinam, non ainpiins
. ,
. - sacerdotem. Illic est fluvius ignis, non est Jordanis. Intcrrogate eos qui hic sunt, vestium rogis
, * ,
\ - cuslodes et ab illis discitc qucmadmodum eos
^ describant qui vestes accipiunt regias et gemmalas; quemadmodum margaritarum qua2 vestibus
, \ :
sunt insprl^, numcrum tradunt et accipiunt, ct
, \ .
quomodo curcnt ut omnia laiia recipiant, qnaua
,
, \ ! dcderant. Qaod si unamex margarilis perire conligerit, ctim quanto damno et afflictione resliluilnr
, ,
- quAjperiit! Quod si propler margaritam, in quani
;
cadilinterilus, tantaadbibetur caulio, proptercceleslem margaritam quomodo non est raajor adhibend*
Quae sunt autem illius tunicaB niargaritaB? Vir
; .
lutes. Audi praiclarum vei-lium custodem Pauluu
" *
f
Psal. CXL, 2.
V A K l i B LECTfONES.
1
;:.
* .
403
Induilc
104.
vos ergo, sicul elccti
Dei, ; , , \ , , ,
s.mcti ct dilecti, visccra miscrieimliaj, bcnignilalcm, humililatem
> etc. < Sana me, Dominc, ;, \ . c , ,
Iiioiiiam conturbata sunt ossa mea . > Conturba-
. > ,
lionem dicil, qme nascilur cx pcccato. Quomodo,
. ,
quando
^ , ,
venti
vebemcntes in hiare
irrucrint, ii
oonlurbant omnia, elqua? esl in profundo sursum
nnlliturarena, etqui navigant, sunt in pcriculo:
, \ ' .
ita eliam in nobis
conturbatur aniina, movelur
, \
, ,
et
, , \
niulisesunt tenebroe, el loco suo relicto, pereunt
, \ -
omnia, et magna est confusio.
, .
curpus,
ct luniuHii plcna est
nobis scapha,
Hoc maxime solet

et libidinibus; boc
, *
eliam accidit in ira et calamilaiibus. Haec enini
, , .
omnia conturbant et ossa ct animam, et pupilla?
, \ , \
contingcrc
in cupiditatibus
inverlunlur, et noc oculi qiiidcm suoordine aspi- , \

ciunl. Scd quomodo, si perlurbatus fuerit auriga,
214
insolcntcs et nullo ordine
ferunlur equi:
. .
'' ,
ila,si fuerit ralio perlurbata, confunduntur, cl in-
verlunlur omnia, et suam viam amittunt.
\ .
Et
, ,
# ;
quomodo fit hacc perturbalio? Non cnim,
sicut in mari, cx vcntorum cmissione, ila eliam in
, ,
dniina ex inopinato aliquo casu; sed ex noslra ac-
cidit socordia, cum inflammala cupiditate, in no-
, (
slra
sit poteslate fialne an non. Nisi cnim lu
ilamrnam acccnderis, non erit fornax, nisi niate-
pro&bueris alimcnlum ; nisi pulchris vullibus
, , -
rontcmplandis
dcdcris opcram ,
, ,
nisi in pulcbritudine alicnasis curiosus, nisi ascon-
3 ,
supcrvacar.cam
das ad Iheatra
nequilirc, nisi
carnem piiigucfc- Q ; ,
cias, nisi vino obruas ralioncm : non cxcilalur,

non acccaditur fornax, non nascitur bclhia leierriina, non dissccatur ia.iiqiiam a veniis immanibus,
i.ieniis purilas.
, ,
; ,
Sufficiunt crgo hnoc? inq:sil. Non suiYiciimt; scil
01
, ; *
punt eliam alia addcnda : precos coulinua% nim
* ,
sanclis consuclmlo, modcraluin jojnnium,
, , , -
tenuis
viclus, neccssaria ncgniia el occupalionos; antc
, , -
a!ia omnia, metus Doi, fuinrum judiciiitn, cru-
, ,
eialus intolerabiles,
bo:iorii:i) promissiono.s.
Per
haee omnia potcs frenare rapidaui cupiditalcm, et
scilare marefluclibws aîainui
, \
Serhti (13*).
Q'i&iido diulurna caercitaliono et
atl
spiritualium
quispiam,
et
bonorurn balnlum
.'.
" , \ )
modilalioiic
porveneril
didicerit quamnam maleriam snae
11
; -
pracpararc, tunc poteril bostis
, ,
insidias*faciJe propulsare. Non oporlel ergo nostri
memoria? dcbcat
humaiuc nalurae, aut cjus
^,
crcatori Deo aseribere, sed nostri liberi arbitrii
, ,
socordia? ac negligenlia?.
cordis
elalionem,
aut
Josephi de Machabosis.
Quaerimus ergo an ralio imperet animi perlurba8
Coloss. , 12,
Psal. vi, 3.
YARI/E LECTIONES.
.
.
1
NOTff.
(13) Scrcni munacbi, Hcrvci.
Leg.
Dcle 5
405
QU.ESTIONES.
06
. , lioni. Dijudiccmus autcm, quidnam sil ralio, el

ifhimi perlurbalio. Et quot sint specics animi per , \ , \
lurbationum, el an in eas omncs oblineal donii . \
natum. Et ratio quidem mens est cum recta
.
ratione vitam sapiculia praeferens. Sapicniia au , \
lem cst cognilio rcrum divinaruin ct bumanarum,
.
ct causartim earuni. Ipsa aulem est rfisciplina legis,
, * , \ pcr quam divina honeste ac praeclare, ei bumana
.
conducibiliier disciir.us. Sapientia? amem b;e sunt
, , ,
qualuor viitules, prudcnlia, juslilia, tompera^tia,
*
fortiludf, 215
wagni
exclsi animi viitus.
.
Oinnium autcm facilc princeps est prudentia, ex
\ , \ .
qua aniini pcrturbationibus dominalur ralio. Qu.-e
, .
aulcm animi pcrturbationes conlincnt maxime,
\ \, \
* .
duo s u n l : voluptas et labor: eorum aulem utruin \ , \ . que innalum est in anima. Multa vero et circa vo \ - luplatem sunt gaudia, et laborem pracedil mr.liis
) , eumdemque sequitur tristitia. Iraest coimnunis affc \ , , \ clio voluptaii ct dolori. In voluptatc aulem csi
, \ , , etiam maligna affeclio, oninium aflectionum ma, \ , \ .
xime varia et muUiplex. In anima quidemarrogau , \ lia et malodiceniia, c l avarilia el gloriac cupidilas,
, \ coiitcntio hividia. In corpore autera, ingluvies,
, ligurilio, et solum omnia vorandi avidilas. Sicut
, \ , \ , \ crgo duse sunt, corporis et animae planla?, et volu, \ ,
ptas, ct labor; ita etiam mullae earum planlarum
. , sunt propagincs, quarum unamqnainquc cxpur , .
gans veluli agricola, omnium cultrix ralio, ampulans, complicans, ct irrigans, ct omnibus modis curans, moruni et affeclionum materiam mitigal.
Nara ralio dux quidam est virlulum; imperalrix autcm affcctionum, et animi perturbationum.
\ - C
Temperautiaautem est doininalio in cupidilates.
Atquc ex cupiditatibus quideni aliae sunl aniinac;
. , \,
aliae vero corporis, et in auibas dominatum obti )
nere ccrnilur ratio. Undenam enim moli ad pro .
bibita alimcnta, aversamur quae ex cis oriunlur
,
voluplates? An non quia ralio donihiari polest
;
appelitionibus? Ego quidcm certc exisiimo. Nam
; .
a lemperante ratione inbibcntur barum iippeti , \ tionum affcctioncs, omncsque corporis moiioncs

ab ca refrenanlur. Sic enim teinperans quoquc
. \ Joseph laudatur, quod cum csscl juvenis c l flo , \ rcns aetate ac vigens ad coilum, rationc frcgil
^ ^ .
CRslrum barum animi perturbationum. Non solum

aulera cernilur ralio supcrare impulsioncm ad
, \
libidinem, sed etiam omnem lnoUiliem seu volu.
D ptatis dulcem tilillationcm, et cupidiiatem omncin
aliam.
* *
Lex quidem certc dicil: Non concupisccs uxorcir
,
proximi iui,neque quae sunt proximi tui ullo modo \>
. , ,
Siquissolus vescalur, et si nioribus lurco,etcbrio, \ , \ ;
sus, eruditur. Eslscilicel raliodomina affcctuumct
.
animi pcrturbalionum. Rursus aulcni violcnlioiibus
, \
quoque animi porlurbalioisibiis dominari ccrnitur
* , \ ,
ratio, avaritiae, vanaj gloria2, arroganthe ct invidiar.:
* []
omnia cnim ba;c maligna vilia mcnsmoderala ct tcm ,
pcrans cogit rcpellcre, sicut ct iram, cui ct ipsi
e l
Dcut. , 21.
V A K L E LECTIONES.
.
q .
407
s.
A N A S T A :>II
SIXAIT.E
408
dommatur. Moyscs quidem cerlo justa indignatione , , commotus nibil fecit iracunde adversus Dathan et
; () , ,
Abiron, scd ratione moderaius est animum. Poiest ,
enim, ut dixi, mens moderala 216
tempcrans
. , , ^
1
se fortitcr gerere advcrsus aflecliones ac perturba -
, \ -
tbnes; et ex
, .
iis
aJias quidcni transfcrre,
alias
aulcm frangerc. Nam cur Jacob arguit Simoncm
. '.
cl Levi, propterea quod Sicbimitas repenliiie i n -
, *
terfeccrunt, dicens: c Malediota est iracorum

Nam
1 1
; > '
quando Dcus bouiinem condidit, mores ei
, , \
inscruit, et in omnibus sacram ducwn nienlcm pcr
\ \ ,
scnsus collocavit, et
ei legoin dedit, sccunduin
: \
quam vitam instituens regnum baboal tcmprrans^
, ' ,
justum et fortc.
, , \ .
Quomodo crgo (dixerit quispiam), si affectionum
, ' ,
ot pfTturbationum domina- est ralio, non dominalur " , ;
dblivioHi et ignoranlisc ? Diciiur autom boc vable
? .
ridiculc. Non enim ul in suas aitecliones domina '
f>
tum oblincat ratio, cst ei a nalura ingeneralum;
to.d nt in aflcctioncs eorporis : ut, cupiditatem non
poiest qiiispiam cxscindcre; scd nc scrviat ciipidi-
lati, pnvberc potost ratio. Iram no;i potcst quispiam
cxscinderc noslnc aniina?; sed fieri polesl ut ra-
tione
' -
medratur irsc. Malignitnlcm nostram
non
potcst qnispiam exscindere; scd, ne malignilalc
* -
iitflcclatur, polcst ralio dare auxiiium. Non enim
, ' .
aifectuum et perlurbalionum eradicalrix est ratio,
sed adversaria. Potest cnim mcns temperans vin-
, \ ,
ccre affcctionuro et pcrturbationum necessitates,

'
etocstroruni exstinguere ardores, et corporum ex- ,C , \
supcrantcs proslernerc dolorcs, et repcllere omnes
. ' *
aflecluum dominaliones. Scd dixeril fortasse quis . "
piam : Non onines'siipcranl aflcctus et perturba-
/ , * -
lioncs. Quoniam nec omncs
rationem; sed qui
ex loto
prudcntem babent
corde curam gerunl
/. .
Provhlertha?, ii soli possunt supcrarc carnis affectiones.

Maximi
ex dispututionc cum
Pyrrho.
VirtuHcs in nobis naturales sunt,cl quaiiter in oin-
ka
$$.
\, \, \
nibus hpininibus, inoequalilas autem nasciturcx eo
, * -
quod qu?e naturae sunl, non sequaliter excolimus et
elaboramus; nam si omncs pari studio, ad qiiod et
nati sumus, qua; ex natura sunt operarcmur, una
, | ,
ulique in omuibus, uti nalura, sic et virlus con-
:, \ , \
spiceretur, neque plus, neque minus
suscipiens.
. , \,
c.vcrcitatione,
, ' , \ ,
Si naturalia nobis, inquit, non ex
aed ex crealione proveniunt, virtusque
naturalis
'
* \ ,
; ' ,
est, quomodo exerciiatione et labore virtuLes com-
paramus? Exercitatio, et qui eara sequuniur, labo-
' -
res, ad depellendam duntaxat fallaciam qiue por
scnsus cst animoe adniista, ab iis qui stiulio vii lulis loncntur excogitati s u n l , non autem
inducendas exlrinsecus recenler
217
viriutes;
a c
insunt
*
, . " \
,
enim nobis ex creatione, ut dictum esl; unde simul
alque perfecte dirimilur fallacia, ci>ntir:no viriu!;s,
/ . *?, :* ,
!,
7.
V A I i l . E LRCTIO.NES.
40J
QU.fiSTIONES.
4M
, , , \ , q u ex nalura esl, splendorem anima profert. Si
. "
enira, qui non est imprudcns, prudens 6st, etqui
, \ *, nonlimidus vel audax, lorlis est, et qui nonest im ,
pudicus pudicus est, et qui non facil injuriam,
, \ .
juslus: igitur usu venit ut, ablatis, quae praeter
naiuram sunt, quae secundum naturam sunt vel sola appareant, sicuti rubiginc abrasa et extrita,
ierri fuJgoret splendor, qui nalura incrat, apparet.
7, , ,
Opponunlur prudenticc quidem malitia et sim\
plicitas, justitiae major et minor habendi cupiditas.
,
Temperantke fornicatio el stupiditas ; forlitudini
* \
audacia et timidilas; neque carni a primo oriu
\ ,
indita sunt voluptas et dolor; ncqiie animae obli ^

via et ignoranlia; ncquc menli u l variarum rerum
imagihibus informelur; borum enimomnium trans . gressio causa est. Qui igitur ex carne voluplatem
, \ et dolorem eximit, illc virtulem in actione positam
, . '0 - probe exercuit. Qui vero ex animo oblivionem et
, \ , ignorantiam exterminat, is pulcbre ea quae sunt
. ' naturalis contomplalionis praestitit. At qui mentem
, , a variis formis et speciebus liberavit, is ad theolo , \ gicae mystagogiai possessionem ascendit, jamque
, solo illo, quod secundum naturam est, et vero
. \ \ luraine divinilalis colluslralur, quippe qui naturam
ad seipsam, et qnasi ad prima incunabuia reduxe , - rit. Istse enim sunt carnis annnae ct mentis prim
, \ et generaliorcs affectiones. Porro is qui omnia in
sapientia condidit, dignelur nos participes reddcre
regni sui, ejusque sempitcma bona consequi; ipsi
\, \ .
honor et polcntia nunc et in sa?culum.
(
'
QUÊSTIO
,

,
;

)

,
IX.
Quot sunt modi derelictionis

seu in
afflktiontbus,
seuininfirmilatibus,
seu in peccatis ? et
quemadmo
dum cognoxcemus qu(c Deo proficiscitur,
dhcy
plinatn ac castiguiionem, et quce diabolo
procedit,
tentationem?
.
RESPONSIO.
\
Sunt quidcm muUi et diversi modi dercliclionis.
. ,
Sunt aulcm duo scopi Dei, in quibns quis dere linquilur : nempe aut ad conversionem et castigationcm, ut paler erga filium; aul ex aversione,
,, , ,
ut rcx advcrsus inimicum : cujusmodi fuit Judie

a Christo postca dcreliclio. Dereliclus fuit Laxarus,
.
et paralyticus ad remissionem peccatorum, Dicit
, \ .
* , . D enim : 218 Ecce sanus factus es, noli amplius
> Castigatus fuit Paulus, propter rerum
* , pcccare
*, . , gostarum niagnitudinein : e nc nimis extollatur " ,
inquit. Casligatus fuil Job, ut iierct juslior, sicut
,
, e Deus ci dicit : f Pulas autem, me aliter tibi
rcspondissc, quam ut apparcas justus . > Traditi
/, .
sunt etiam propbet.c in captivilatem ad excmpluni
\
el ulilitalem populi.
, \ .
Oportet igitur eum qui derelinquitur in se scru
tari causam derelictionis, et ipsam corrigere, per
, \ , ' - quam aut inimici in eum obtincnt dominatum,
0
, f
Joan. , 14. II Cor. xn, 7.
' Job X L , 2
WMJE
.
^ .
.
e
, etc.
LECTIONES.'
* '
'..
e > (.
:
411
S. AXASTASIl S I X A H . E
412
anl araici ei insidianlur, aut ipse a minoribus et , .-., ?,

\ , \
obscurioribus nihili pendilur el contemnitur; aut
, \ ^
traditur in passiones ignominia;, ct aQlictiones ct
iniirmilales, et [forte, pcr] justara Dei condemna- ,
, \ ,
tionem. Seepe enim aut ex supcrbia et gloriosa
jactantia, aut cx eo quod alios judicemus, aut , ,
acceptae injuriae recordemur, aut quia nos ipsos \ ,
non reprebendimus c l condcmnamus, aul quoniam \
ex prxcedcntibus peccatis tradimur in passiones . , \, ,
auhnales et corporalcs. < Quod si nosmetipsos d i - , ,
)
judicaremus, non utique judicaremur. Dum judicaimir autcm, a Domino corripiniur, ne cum boc , \ ,
, ,
mundo damncmur . S;cpe enim eum qui peccat,
,
el non ducilur poenitentia, Deus injicit in tenta \ . , \,
lionem el aflflietiones, ct per tenlaliones venit ad
agnitionem ;* quomodo accidit Nabucbodonosor et ^ Manasse. c In camo, inquit, el frcno maxillas eo- . \ ,
\ ,
rum conslringe, qui non approximant ad te .
, E l Deiquidem castigalio et tentatio, accedentes ad
id quod est bomini conducibile, bonam spem nun- , ,
,
quam cxscindunl ex anima, cujusmodi crat Job, qui
, .
dicebat Deo : Suslinebo, donec rursus Gam; et
, , t-oiisliluas mibi tempus, in quo mcmoriam mei
.
facias . Etrursus r Bcalus autein bomo quem
arguit Dominus; monitionem vero omnipotcntis , \ , \
nc renuas Ipse eniui dolere facit, et rursus rcslituit; percussit, et manus cjus sanaverunt : , .
sexies de necessilalibtis te eruet, et in seplinio non
lc langet malum. .
, ,
Quae autem a diabolo (Deo permittcnle^ advenit Q
, \ ,
tentatio, animi aegritudinc, et ira, ct despcratione
. , \
roplct animam. Scd et cx propria discernendi cge , \ , statcet arroganlia incidimus in calamilates, et ten , \ ,
tationes, et imbccillitates; quod accidiiiis qiii cuin
ceipsa videant brumalc tempus, navcm nibuomi-
nus educunt e porlu, ct in inulta pericula ten- , ,
\
tationesque manifestas se conjichml.
^ J.
t e
I e
1 T
1 8
Exodo.
~ '.
t Ibi posuil ei (Moysi) juslificationes et judiria ;
,
ct ibi eum lenlavit, et dixit : Si 219 audiiu
, \ ,
audicris voccm Domini Dei l u i , ct qua? placont
, \
coram illo fcceris, et auribus perceperis mandala
:, \
ojns, et custodieris orancs justilicaliones ejus ; om- ,
nem inGrmilalcni, quam intuli yKgypliis, non i n - ^ , ) . '
ducam supcr te. Ego enira sum Dominus Dcus

tuus, sanans tc . >
, .
1 9
Ex
Deuteronomw.
Et rccordabcris onincm viam qua duxit tc

Dominus Dcus tuus in deserto, ut aQligerct tc,
ei tcntaret te, ct cognila fiereiit quae in corde
tuo sunt, si obscrvabis inandaia ejus, an non. Et
aiDixit te, et esurire te iecit. L t cognosces corde
tuo, quia, sicut si quis bomo ciudial filimn suum,
1 1
I Cor. , 31, 2.
, e
Psal. xxxi, 9.
t \ ,
, ,
\ ,
, . \ ^ ,\ , \ **,
, *
Job xiv, 15.
t %
Job , 17.
I ?
Exod. xv, 25, 26.
V A R U i LEGTIONES.
e
Cra?cis.
i :.:.
: , ut cst in Bibliis
413
QU.ESTIOXES.
41
, \ iLa Douiimis Deus luus crudict l e ; c l bcnc libi
' .
faciel in novissiinis ilicbus luis * ( U ) .
Ex
libro
Judicum.
.
\
, \ \
, , , ,
, .
i Et dimisit Dominiis gentes has. ut non auferrel illas celeriler; el non iraddkeas in manu
Jesu; ad tentandum in eis Israel, si observarent
viam Domini, irc in ea, quemadmodum custodierunt patres eoruni, an non
.
, \ . * , * <
, , , "
, ,
c Proba me, et lenta nie

> Et : c Castigans
castigavit me Dominus
Et : Bealus homo
quem iu erudieris, Domine . > E t : c Apprehendile disciplinam, nequando irascatur Dominus".
Ex
Davide.
t v
Ex
Salomone.
t l n paucis vcxati sancti, in mullis bcne dispo , - B

, , \ nentur; quoniam Deus lenlavii eos, et invenit
eos dignos se; tanquam aurum in fornace proba, vit iJIos, quasi holocausti bostiam acccpit eos, ct
* - in lcmpore rcspectus illorum fulgebunl . E l :
. > , , *
t l.leo bos, qui cxcrrant, partibus corripis, el du
, ! >
quibus peccant, admoncns alloqucris, ut relicla
,
malilia, credant in te, Dominc
\ , . >
t e
Ex
tibro
Judilh.
< ,
, . , (15) , ,
\ \ *
. " g
.
f Gnajias agamus Domino Dco noslro, qui tcniat

nos, sicut et palres noslros. Uecordamini qua>
cunquo fccit cum Abrabam, Isaac ct Jacob. Et
exanrnavit in cxanicn oordis corum. Quoniam ad
monilionem flagcllal Dominus omiies appropinquantcs sibi . .
.
c , , \
\
,
. , \ -*
\ ,
, , ^ , , ' , \
. , \
, \
. >
Oinnc quod libi applicituni fuerit, accipc;

ct in bumililalc tua palicntiam babc : 2 2 0 "
niam in igne probaiur auruin, bomincs vero rcccplibilos in camino hutniliationis. Crcde ei, et recuperabil lc . > Et : Usquc in tempus siietincbit
paticns, el poslca reddclur c i jucunditas : labia
fiiiclium ennrrabunt scnsum ejus
Et : In
infirmilale lua non drspicias, sed ora Dominum,
cl ipsc curabil le. Amove delictum, et dirige mamis, et ab omni peccalo munda cor
>
\.
" , \ - ;
.
, ,
. \
, ,
.
1 8
Ex
Sirach,
1 0
f 9
Ex
Osco.
t Ut quid impietalcm dissimulaslis, fructumque

ejus vindemiastis " ?
Iram Domini suslinebu, quia peccavi e i ; donec ipse justiflcel causam meam. Et faciet judicium nieum, et educel me in lucem, ct videbit
[LXX et Vulg. videbo] justitam rjus
>
t v
l>eut. vin, 2, 5. " Judic. n, 22, 23. " Psal. xxv, 2. " Psal. cxvn, 18.
Psal. xciu, 12.
" Psal. i i , 12. Sap. m , 5, 6.
Sap. xn, 2. " Judith viu, 22 seqq.
Eccli. n, 4,6.
Eccli. i ,
29, 50. Eccli. xxxvm, 9, 10. Osce x, 13. " Micb. vn, 9.
1 7
t 9
NOTiG.
i U ) Testimonium boc mnlilatc profeHur. V i d . locum ciialum Dcutcronomii.
(U*) Locus iste truncaic proferlnr. Vide ipsa Biblia.
, #
Nahr.m.
416
SINAIT.E
\'.
c Suavis Dominus exspecianlibus cuin, in die tribulationis, et cognoscens timcnlcs se . >
3 i
, \
.
.
Isaia?.
Gemam, et consolabor meipsum : propter hoc

, \ * impielus est lumbus mous dissoluiione; el dolorcs
\
apprebenderunt me, sicut parturientem : injuste
, egi non audiendo; studiose cgi, ne viderem. Cor
. ,
meum erral, iniquitas me demcrgit : aniina mca
* incubuit in timorera . Et(15) : Quando ira f u 6. \ , \
roris mei fuerit, dicit Dcus, rursum sanabo. Tem , . \ pore modico reliqui tc; ct cum raisericoniia magna
\ .
miserebor tui. In furore parvo avcrti facicm meam
,
a le, et in misericordia scmpiterna miserebor l u i ; \ , , ^
dixit, qui e r u i l , t e Dominus. Non in ajtcrnum
. ,
ulciscar in vos, dicit Dominus; neque semper
, .
irascar vobis * . Spirilus enim a me egredietur,
, . *
ct flalum omnem cgo feci. Propler peccatum ad
, \
niodieum quid contrislavi eum, et percassi cuni,
, \ * .
et averti faciera mcam ab eo. Et contrislalus esl,
, \
et ainbulavit tristis in \ i i s suis. Vias ejus v i d i ;
\ , \
et sanavi eum, et consolalus sum illura, et dedi
, 8
, \ , \ -
ei consolalionem Y e r a m
, 7
. >
. >
Jeremice.
t F i l i i , palienter sustinete supervenienlem vobis

a Deo irani; perseculus est te i n i i n i ^ s tuus,
et videbis ipsius perdilionem cito; el super ccrvices eorum ascendes . ic Confldite, filii, et
clamate ad Dcmn : erit enim vestri memoria ab C
eo qui induxit. Sicut enim fuit sensus vester ut
errarelis a Deo, decies tantum conversi, quaeretis
eum. Qui enim induxii 221 vobis mala, inducet
vobis sempilernam jucunditalcm cum salule vestra .
t ,
\ , \ \
, ,
*
,
Ex
Evangelio.
"
DixitDominus : Quia plorabitis et flebitis vos,

immdus autem gaudebit * vos autem contristabim i n i ; sed iristitia vestra vertetur in gaudium . >
Et : Trademini a parcntibus et fratribus, ct cognaiis, et amicis, et morte afficient ex vobis. Et
eritis odio omnibus, propter nomen meum. In patientia vestra possidebitis animas vestras
>
(ratris
Domini.
'

, \ , \ . \

t Boatus vir qtii suflert tcntationem : quoniani,

cum probalus fuerit, accipiet coronam vitie, quam
repromisil Deus diligcmibus sc
Petri
20.
,
,
*;
. ,
! , \ , ;

, \ ' -
Nahum , 7. " Isr.. xxr, 5,4. isa. L I V , 7, 8.

Isa. LVIT, 1G-18.
* Joan. xvi, 20. " Luc. xxi, 1 19.
,hc. , i:>.
1 7
NOT/E.
(Vo) Non coniparoliii L X X .
, ,
apostoli.
3fi
. \ ,
, , \
, .
t lfac est enim gratia, si propter Dei conscientiam sustinct qnis tristitias, paliens injuste. QIKB
enim cst gloria, si peccanles et colapbizati suffertis * Si exprobramini in Chrisli, bcali
erilis : quoniam, quod est honoris, glorire et v i r -
, , *
Jacobi
; , c ,
Barnch iv, 25.
ibid. 27-
QILESTIONES.
418
. ; , tutis Dei, ct qui csi ejus spirilus, super vos requic, , *

scit. Ncmo aulcm vcslruin palialur ul bomicida,
, .
aut fur, aut nialeiicus. aut alicnoruin appelitor : si
autcm u l Cbrisiianus, iion crubescat .
u
Pauli
apostoli.
, , Maledicimur, et bcnedicimus; perseculioncm

* , palimur, et sustincmus : blaspbcniamnr, et obsetranius : lanquam ptirgamenta bujus mundi facti
, sumus, oninium pcripscma usque adbuc . E l :
, . * c , \
f Non solum aulcm, scd gloriamur in tribulalio ,
nibus ; scicntes quod tiibulalio patienliam opc , ,
ralur, palientia aulem probalionem, probatio vcro
, \ .
spcm; spes autera non confundit . Et : Nun . - dum usque ad sanguincm restitistis, adversus poc, , , ^ calum repugnantes; et oblili eslis consolalionis,
, *
n n vnhie
i.annam ftliis
i m u lnnuiinr
Hipone-Fiii
quae
vobis tatiquam
loquitur, dicens:
Fili m i ,
noli
negligere
discipliuam
Domini;
neque fati . " $ , ,
gcris, dum ab eo argueris. Quem enini diligil Do , .
minuscasligat, flagellal aulein omnem filium, qucin
, ; .
recipit. In discipliua pcrseverate. Tanquani iiliis
, ; \
vobis oflert se Deus. Quis cnim iilius queni nou
. , , corripit pater * ? etc. > Omnis autciu disciplina,
, . "
in pra?senli quidom non vii!clur es c gaudii, sed
*
inoeroris : pqstca aulem pacali*sinmm frucmm
.
exercitatis per eam rcddei justitise * .
4 i
4 e
Sancti
Ba&ilii,
in principium
libri
Proverbiorum.
Hanc ergo nosse disciplinam, non cst cujnslibct

,
ingenii. Quamobrem mulli 222 eoruin qui fuerint
\ . \
, - C laborc defessi, eventus utililatem non exspcclant ob
insciliam ; sed sludii c l diligenliae non fcrentes au , ^stcritatcm, in inscitiae infirmilatibus rcmanent.
,
Propterea admiratione dignre sunt juslorum v o e e 9
^ .
dicenlium : t Domine , nc in furore tuo a r g u a 9
\,
me ; nequein ira tua corripias me ; disciplinain
, ,
enim non recusaiit, sed iram. Hinc similc cst ct

illtid : < Castiga nos, Dominc , scd in judicio, non
, .
in i r a \ i E l illud : Disciplina Domini aperit aures
\ , , ,
meas. > Ipsa enim disciplina est niullis p m i n i i s
. > \ *
prcliosior. Quamobrcm dicit Salomon : Accipilc
>
disciplinam,ctnon
p e c u n i a m . Et : t l n tempore
\ .
circumstantia;, aut corporis laborantis, aut aflli , \ . "
ctionis domesticorum, non accipias fnalam de Dco
, ,
cogilalionem,sed in magna tolerantia accipias ejus
,
^
plagas, castigalus ob peccata quae admisisti. E l :
* \ , '
c Iram Domini sustincbo, quoniam pcccavi ipsi ;
, ; * . \
e t : Bonum mihi, quoniam humiliasti me
,
Qualis erat Paulus dicens Gastigali, non mortc
,
a f l c c l i . ,
,
\ .
D
% e
80
8S
Ex
".
\ , ,
, Ota . 9
eodem in
Asceticis.
lla eliam vcieres spem in Dcum pcr multos laborcs docebanlur. Laboribus cnim aiuictus Joscpb,
8
" 1 Pctr. i i , 49, 20; iv, 14-16.

" I Cor. iv, 12, 13.
* Bom , 3 >
" Hebr. x i i , 4-8. " ildd.
II. * Psal. , 1. Jerem. xxx, I I . Prov. vni, 10.
Mich. vn, 9.
Psal. cxvi.i, 71.
Cur.
vi 9
' '
VARliE'LECT!ONES.
.
.
;. , .
' . , -
.
8 1
419
S. A X A S T A S l l
StXAlT/E
420
Irsdecim Annis huC faccrc diilicil c;.lmnniis. xin- \ \ \

culis, posl pra?clara i!la, ct niagna Dci proniissa ei
facla in somnis;
, , , -
scd poslca pralcr spem fil do-
?. , \
.,
minus iEgypti. David, autcm non soJum proniissis,
, ' , * ,
sed eliam regni acccpla unclioue, in periculo ver-
. \ ,
sabatur; Tugiebat, abscondebalur, ad alienigcnas
, \ ,
transibat;cxpulsiisinvidi;\ ejus qui lunc regnabal;
, ['] , , -
sed
, -
posica el cjus
qui ipsuin pcrsequebatur ,
vidil ruinam, el regiuim accepU. Multa; enim
* '
snnl,
et spei
, \ .
tanto lempore non implcan-
quce jusiis eveniunt
exercitalioncs,
cum
lentationes,
tur, sed cuncta eliani conlraria accidanl.
,
\ ,
.
Quid cnim consenlanciim erat existimare, Jo sepli, qui erat vcnumdalus? Qnoevasnram pulabal ^ ; ,
adoralioncm, quainpollicebanlursomnia ?Quid vc ; , ro David , qui unctuscral ul rex, aflligt-balur aulcm
, ,
tanqnarn raulivus et profuguserat lanquam scole\ ;
raius ? Quid cogiiare poleral de unclionc ? Scd non
;
ricspcrabaiil proinissa bonorum , propler mala
, '.
areidcbant : proptcrca inaucbant pii ac rc , liîusi : cum niliil amplius babcrcnl, quam spcm
in Deum. Quid vcro dixoris dc Abrabamu , qui
* \ ,
' : ;
jussus in sacriflcium oflerre siium iiliuni, de quo
, -
daium fuerat responsuni : In Isaac libi vocabilur
, .>
semen
8 i
; > quomoJo non dubilavit, aut dixit :

e
0 Domino, Isaacum sacrificabo, 2 2 3
quomodo
; * i l , ;
impiebilur promissio? sed nihil simile aul cogita-
* , \
T
\ U , aut looutus e s l ; quatiiobrcm ei quoque rcpu- ^ : ." .

latum fuit ad justitiam
. Revera enim, pretcr
,
8 8
spenrin Dcum, spcs omnis est vana et inanis :

sive quispiam spcrat in diviliis: t Divites cguerunl
, < ,
ol ,
el esurierunt, inquirenles aulcm Dominum, non

8 6
dcficicnt omni bono ; aive quis coniidii in bontine : t Maledictus homo qui spem babel in
> '
, *
, '
bomiiie., et pnnit carncm bracbium siiiiin, et a

8 7
Demino reccssit cor ejus . Et : Benedictns

, qui confidit in Domino, ct erit Doininus
epes cjus
, \ ^
. E t : t Bonum est confidere in Do8 ,
niino, quam sperarc in principibus . Non salvatur aulem \
rex
per
\ ,
. \, -
multara virlulein , et
gigas non salvabitur in multitudine virtulis suac :

lallax cquus ad salulem : in multitudine autem
< , \
, \ . > \ ,
- x o
o , . ^
virlutis SU;B non salvabitur. Ecce oculi Domini ft j

supcr limciues cum, el in eis qui sperant super
\
p
miscricordia cjus, ul cruat a morte animas corum,

cl. alat cos in fame .
o u
| ^
;
6 ,
^ , ^
T 0
j ;
, \ .
e o
Ex capitulis sancti Maximi.
Omnisquidem homo est diligendus ex animo ;

iii Deo autcm solum est spes ponenda, et lotis
viribusesl colcndus Quandiu cnim nos ipse con-
,
, \
. '
scrval, ct amici omnes obscrvant, et iniinici omncs
, , \
advcrsus nos nibil possunt. Postquara aulem ipsc
ol >\ '
Gcnes. xxi, 12.

1'sal. xxxii, 10-19.
8 8
Rom. , 3.
Psal. , J l
" Jcrcm. , .
V A K L E I.ECTlOMiS.
1
:.
" .
ibid.7.
8i
* Psal. cxvn,9.
QU.KSTIONES.
(21
, nos tlcreliquit, et amici omncs nos aversanlur, c i

inimici omncs sunt adversus nos , potentcs. Et
, \ \ '
quando ex inopihalo in te ingrucrit lenlalio, nc
.
confer culpam in euni, per quem id facluni est;
, ,' , ,
', ' * '
sed quaere propter quid, et invenics correclioncm;
- quandoquidem sive per ipsum , sive per alium
. \ * , ,
omnium divinoruni judiciorum absinlhium ebibcre
* - debuisli, et vel per se nos lcnlant daemones; aut
\ * ,
cos qui Dominum non mcluunt, in nos armanl. Et
, \ *
pcr sc quidem, quando separali sumus ab boini , ' ,
nibus; sicut Dominum in soliludine : per honu \ . ' nes aulcm , quando vcrsaniur cuni hominibus ;
, quomodo ctiam Dominiim per Pbarisaeos. Sed nos
, \ .
in Cbristi Dci noslri figuram aspicicnles, ulrinque
cos propulsabimus.
Ex Chrysoslomo in Epistolam I ad Corintliiot.

*
, , * \ \
, , \
, . , , .
, \
, ' \ ,
, , , \
, , \
. \
'
;
;
* ,

, .
\ ;
, , '
, , \ -. ,
, ,
, \ )
, \ .
Nibil prodest si apud omnes in bona simus

cxisiimaliom*, Dcuin aulom oliendamus; et nulluin
csl pcriculum si nos aversentur omncs ct oderinl,
Deus aulem nos probet et diligat. Nam qua; vcrc
est gralia et qujevcreest pax. a Deo est. Inslabile
autem cst gcnus hominum. Nequc amici solum
ct iralres , sed ct patres mutatl sacpc parva de
causa, eum qucm genuerunt ct alucrunl, tanquain 224 liosleni expulcrunt, et filii patres ojcccrunt. Considera autcm : David gratiam babuit
apudDeum, Absaloin graliam babuit apudbomines;
quisnam fucrit ulriusque finis, ct quis in meliore
fuerit existimatione, scitis. Abraham gratiam babuit apud Deum , Pharao autem apud liomitics ;
gralificantcs cnim ei bomincs , uxorcm jqsti ei
tradidcrunl ; quis autcm fuerit clarior, cuivis
cst perspicnum. Et qnid dico dc justis? Israclilae
graliam babcbant apud Deum, odio aulcm babcbanlur ab hbrainibus jEgyptiis; sed tanien eos qiii
odio babcbant superarum, vicerunt et prostraverunt. Hoc crgosit omnibus studium , scu servus
sit quispiam, seu liber oret, ut apud Dcum gratiam invcniat , c l sic boniinibus erit gratus ct
accoplus.
6 1
'.
Ex
codcm in psalmum
vi.
\
MuHi ergo bella babent in aidibus : ct illc qui , *- deni bello appelitur ab uxorc, bic vero obsidetur
* , j , a filio, alius a fralrc, et alius domaiuf a servo, el
*> * \ \ unusquisquc angitur, ct alfliclalur, c! pugnat, bel , \ lum gcrit, e l bello vexalur ; ti nemo subducla
\ , , ,
rationc apud sc cogilal quod, nisi peccata scmi , , assct, in domo sua spinas c l tribuli non succrc\
vis?cnt; uisi pcccalormn scintillas occultassei,
, domus non conflagraret. Quod enim peccalorum
\ ,
frurlus sint mala propria, ct domeslicos lictores

Dcns advcrstis pcccalorcm cligat, testis est Scri .
ptuia. Uxor lccum bclinm gcril, ingrcsso lanquam
, ,
fera occurrit, lingiiam lanquam gladium acuit. R e i
e i
Gen. xvm.
VAIU.L LlXTIDNKs.
; .
^/.
/oi.
:.
-.
423
S. ANASTASII 3.
424
quidem valde molesta ac difficius, quod auxilia- ,

trix adversaria facta est teipsum lamen cxamina,
, . " ,
[nunquid in juventute in mulierem juvenilitcr quid
],
atlentaris, et quod mulieri a tc inilictum est vul, \ , nus, curetur per mulierem; et alieno ulccri pro
pria uxor (chirurgi officio fungens) niedicinam , , ' '.
, adhibeat; et quamvis quae secal ignoret, novit
,
tamen Deus mcdicus. Dcus eniin ipsa, tanquam fer ro adversus te usus est; et qucmadinotlum fcrrum
,
nescit quid agat, fuluram autem per ferrum im , , '
delam novit medicus, ita eliam , licet ignoret
, , .
uxor quae ferit, et maritus qui fcrilur, causam icius,
Deus lameit, sicut medicus, novil quid confcrat.
" ,
Quod autem mulier mala sit pcccatornm pur gatio, lcstis est sacra Scriplura diccns : Mulier
mala peccatori dabilur. E l dabilur lanquam anti- \ ,
. "
dotuiu aniarum, quod pcccalorum malos bumores

consumat. Quod vero obsideri a Giiis sil pcccato
rum supplicium , testis est David , qui propter
\
nefarium conjugium a filio Absalom bello inipe\ . ,
tilur . Quodaulcm eiiam fratrcs 225
adversus
. "
fratres propler peccata bellum gcsserint, leslis est
3\ ,
liber Judicum. Quaudo enim in vialoris concubi
nam qui tribuserant Benjamin, sunt fornicati, illa
, \,
aulem immensam non passa conlumcliam cst mor*
lua \ undcci'.n iribus advcrsus unam bellum gcs . > ;,
serunt, et bi el illi a Deo sunl exlcrminati \ sicut
' , ' ,
scriptum est : Exterminali sunl omnes qui for
nicanlur a le . F r a t r e s ergo adversus fralres
propier peccata, bella gesserunt. Si ergo a fralribus * ,
\ oppugnaris, ne adversus illos ingeiuiscas; scd apud
, \ ' *
leipsura ralionem ineas, et inquiras, propier quae , \ '
nani peccata fratres lui sint hosles. ISon quod
, ' *
onuies propler peccata a fralribus oppugnenlur ;
.
Joseph enim oppugnabalur a lralribus, non propler
* ,
peccata ; et Job uxor insidiabalur , non cerle pro\
pler peccata, sed quod plcrique mortalium propter
, , ' ,
peccala hostes habent domeslicos. Saipe eliam
.
a m i c i , propter peccata convertunlur in inhnicos :
*
et qui oliar araabanl, odcruni ct aversantur, Dco
. '
tale odium imniiiteutc propler eas, quas novit
, .
ralioncs. lla euim scriptuin cst dc iEgyptiis :
,
GonYcrlit tor eorum, ut odirenl p o p u l u m ejus *.
.
Non daluni .autem esset a Deo odium, nisi prius
male amassont. Quibus enim ainicilia coniparabat
cxiiium, iis odium cratoccasio virlulis.
e i
65
Et quid dico de malis donieslicts, quando ipsum

qnoque nostrum corpus, quod esl nobis omnibus
fainiliarius el charius, nos peccanles sa*pe oppugnat ulciscens per febrcs, morbos el dolores;
ct corpus servum, domhiam animam propler peccalum Siepc flagellat. Tcstis eslChristus, qui dixit
ci quem sanaverat : t Ecce sanus faclus es, noli
amplius pcccare, ne quid dclcrius libi conling : i t . > Et nunc nobis pcccanlibus, Dcus adversus
n n s excilat hostes. Scd dum bcilo nppclimur, nc
p.dversus cos bcllum gcramus; scd m a g i s nobiset
t ;
II Ri?g. .
Judic. xix.
J: . !ic. xxi.
; \
, , \
, \
, , \ , \ . \ ,
c ,
, . \
,
. " , ,
R<al. LXXII, 27.
" Psal. civ, 25.
e 7
Jbaii. , H ,
425
QU.ESTIONES.
426
, cum ineamus rationem
ct quid peccavimus
.
corrigamus el videbimus iniiuicos nostros anlc
\ ,
oculos cadentes. Propterca enira nobis datuin
, ' est praeceptum ne ulciscamur inimicos, quoniam
' , propter peecala Deus eos in nos sajpe cxcitat;
, iieque quidquam proficimus adversus eos belli' . gerantcs quos Deus in nos cxcitavit. Yis videre
; , ' , \
ruinam eorum qui te D p p u g n a n t ? Te tuorum pcc.
calorum poenileal, et corruent iniuiici.
Ex eodem in psaimos Graduum.

.
Propterea lentationes, el afllictiones, ct corpus
, , roortale, et lnulii rerum easus, et affectiones, el
, \ \ ,
morbi, ut f r e n a innumerabilia 226
circumpo, \ , nuutur animae, quce f a c i l e extollitur in superbiam.
^ ,
Noli ergo perlurbari, dum lenlaris, sed tanquam
. , ^
medicamenta suscipe calamitalem, ct poleris con , \
scqui majorem remissioncm.
.
*

, ,

, . \
\ [], ,
, , \ ,
* ,
, .
6 , ,
, *
, \ , \ , .
' C

. * ,
,
, ,
4 \
, \ .
*0(^ * , ,
. >
, , \
, \ .
,
, * \
,
, ' , - ^
vot.
* \ ,
* ,
^ , \ ,
\ , '
, \
,
,
.
videal crebras et densas mortes iiliorum, el eorum
d
Joan. xvi, 20.
Eccii. n, i 2, 5.
#
1 9
Ex eodem ad Slagirium.
Si videas aliquos versanles in iis quae ad bujus
saeculi vilam pertinent. el degentes in olio, ne
mireris. IIoc enim dixil Gbristus : t Flebitis ct
lugebitis vos, mundus auteni g a u d e b i l . Porro
in prioribus quoque generationibus, Babylonii,
qui ne Deum quidem noverant, divitiis abundabant, potentesqiie erant, ct in bonore; Juda?! autem erant in captivilate, scrvitule, et exlremis
malis. Et Lazarus quidem, qui coelis erat dignus,
jacebat scatens ulceribus, quae lingebiuu linguai
eanum, cum faine perpeluo depugnans; divesauie
tem eral iu hooore, et sanitalc, et otio, et diviliis.

Sed tamen ille neque a fanie, neque ab ulceribus
qoidquam cst laesus; ncque bic a rebus secundis
quidquam lncri fecil. Propterea dicil Sapicns :
F i l i , si accedas ad serviendum Domino, para
animam luam ad tentalionem. Dirige cor l u u n \
et sis fortis, et ne festines in tempore obductionis, quotiiaui in igne probatur aurum, et bomines
aocepli in fornace humilialionis . > Unde dicil
David : Proba me, Domine, et lenta me . > Qui
eniin aurum tnjecit in fornacem, scil quousque
oporleat ipsum accendi, et quando desincre. Non esl
ergo, apud Deum una species exercitationis, ncquc
eisdem omnes indigent, etsi sint iiticm. Multi eniin
aegrotanles itsdem roorbis, non iisdcm opus habuere medicameniis; sed bi quidem aliis, aliis
vero i l l i . Propterea et varii et divcrsi sunt moili
flagellorura, et alius quidein domatur longo morbo
probatus, alius autem gravissima pressus inopia,
aliue quod ei vis aflcratur et injuria, alius qu< d
ab o n i D i b u s abjiciatur, malediclisque et calumnii
appetatur in iis quorum sibi nibil est conscius,
el raalae existimalionis pondus suslineat; alius qiiod
qui proxime ad se atlinent.
7 0
Psal. xxv, 2.
lnterpre rccte reddidit sensum ncgalivum. Qwvse pariiculam , vcl siinilcm suo in codiu? reperisse videtur.
'
VxZfxQu
CR.
LXXXIX
427
S.
Ex
Atlianasii
ANASTASII
Quastwnibus.
Fidelium infanles ssepe moriuntur ad castigalioTicm parentum. Dicit cnim Deus pcr Jeremiam ad
duro corde Israclem ; c Fruslra pcrcussi fllios
veslros, disciplinam non sftsccpistis, gladius dcvoravit prophetas vestros laoquam leo exierminans , c l non limuistis. Et ideiu prophela de
iisdem ait : Flagcllasti eos, Domii.e, et laboraverunl, 227
cousummasli eos, el nolueruia suscipcre disciplinarn, induraverunt \ultus suos
supra petram, ct nolucrunt converti *. > Duo
ergo bona in eo, Deo procuranle : unum quidcm,
ut cum mundi excesserint, illic salutem consequantur : forlasse enim quia scelcralam vilam erant
acturi, consullo eos Deus praeripuit; secundum
7 I
autem, ut eorum parenles ciTecli modesliores,

quse libcris in tcslamcnlo dandae cranl, pccui;ias
de caetcro pauperibus distribuanl pro sua salutc.
Et illi quidcm decedenlcs millo sunt delrinienio
affecti, et i s l i , si volunt, niaximam acceperunt
utilkatem, effccli modesliores.
Ex
Capilulis
sancti
SINAITJE
"

[ ]
<
, ,
, > .
* * c
, , *
, ,
. , ,
,
, * ,
[] , " ,
> ,
,
.
*
, , , .
e
Maximi.
Qui in bac vita a divina providcntia exerccntur

ad pietatcm, tribus tcntationibus probantur : aul * , :
concessione eorum quae jucundilalem aflcrunl, ut * ,
est sanilaa, numcrosa prolcs, pecunia, gloria, et
, , ,
id genus alia; aut iis quae corpori molcsiiam af , ferunt, ut sunt iiiorbi, tormcnta, ct similia; aul
, , ,
iis quae aniniae eveniunt, ul sunt impurae cogi- C *
tationes peccali cffeclrices, et falsa dogmata. E l ,
prirois quidem dicit Dominus : Si quis non re- .
nunlial omnibus quae possidel, nou polcst meus t cssc discipulus ; * secundis auleni ct lertiis : , *
c patienlia vestra possidebilis animas veslras
,
.
7 1
Ex
Diadochi
ascelicis
sermonibus.
Disciplina, qua3 est renuntiatio, ferl quidem

aniiuse magnam Iristitiam el bumiliationcm, et
desperationem moderatam, ut ejus pars gloriae
cupida et elala (ut decel) veniat ad bumilitatem,
siatim autcm inducit mclum D e i , et lacrymam
confcssionis, el multi silentii magiium desiderium.
Quae flt aulem per aversionem a Deo, concedit,
ut implcatur anima dcsperaiione siinul et incredulilalc, et ira, et arroganlia.
Ex
En&ebio
Pampliili
ad
Marinum.
Natban enim per dictam ab eo ad David parabolam, docet

Davidcra uuagna tenlalione concitatum in pcccatuin incidisse. Simulque oslcndilur cuin, non prajsenle alio, neque coram univereo populo regem rcprebendisse; ingnssus
cnim, inquit, ad ipsum. David aulem non soium
suis suuni ciiunliat deliclnni, sed eliam poslcris
7 0
T 1
Jercni. n, 30.
* Jcrcm. v, 5.
7 3
Luc. xiv, 33.
povAOivco,
t .

, ,
.
, ,
, ' ,
, .
,
1
" Luc, , 19.

LECTIONES.

, ,
,
*
,

.
, [] , :,
.
75
I I Ucg. xu, \ sqq.
429
QUJESTIONES.
' , hominibns, utqui inscripserit, 228 dictum iufcse

psaliuum quando inlravil ad Bcrsabce, venisselqutf
, , \
ad cum Nathan propbola
\ Exislimo aulcin

,
cum
h u i c nialigno spirilui fuissc I r a d i l u m , p r o ,
plcr unam illam voccm, q u a m d i x i l : < Ego d i x i
, c
in abundanliamea : Non inovcbor i n a H i T n u m ;
* .
t a m c l a t i cnim fuisse a n i m i , ut ejusinodi profcr
, ,
rcl vcrbum quod nunquam raoverclur, n i a n e r e l
, , \
autem in sua abundantia immulabilis ct i m p a l i , , \
bilis, c i a l nimis supcrbuin c t insolcns, ct non
, \ , <
S i m i l e isti : Nisi Dominus aidificaverit
domuni,
, in vanum laboraverunt, qui aidificant c a m . i vlv.
, . '
Sed sanclus quidem Aposlolus cum baic sciret, non

a u s u s c s t dicere : Non movcbor i n actcriiuni; scd

cogitabat diccns : Nc forlc cum aliis pracdicavcro.
, ^ > \
^ jpsc rcprobiis efliciar ; > ct admonct diccns :
*0
Nemo gloriclur in boniinibus; qui autcm gloria
, Kupioj .
tur, in Domino gloriclur . > Et : Qui vidolur
, ,
, 5
T C
7 7
7 8
7 t
, , '
. \ * , \ ,
^ .
\ *
, .
\ , \ , *
* \

\ .
starc, vidcat ne c a d a t
8 3
; Non o i i i m q u i scipsum
commcndat, ille probatus csl, scd qucin Deus commendat . Et rursus propbelia: Ne gloricmini,
et nc loquamini a l t a nimis, ncque cxcant niagnifica verba ex ore vestro. > Scd Salomon quoqno
d i c i t : c Ne glorieris in craslinum; nescis cnim quid
pariat d i c s sequcns
David vcro cum res secundas evenissent a Douiino, ct ad magnam provcclus
esset virlulcra, a u s u s est dicere : t Non movebor
iu alernum ; > quamobrcm stalim relinquitur a
Domino, qui b o n a ei suppeditabat, ct conjungitur
81
8 8
* Q spiritui malo. Undc dicit : Ego aulcm dixi in

*
abundanlia mea : Non movebor in xternum; avcr, \ , ,
tisii facieni luam a mc, ct factus suni coniur , ,
balus \ docens quod, cum prius dixisscl : Non

movcbor in aelernum, postea avertente Dco facicm
^^ ,
suam proptcr voceni magnificam, conturbatus fue. \ ,
r i l . Deinde cx bis acccpla ulililale, non sibi ain , ,
plius, sed Dco 'praclare facla ascribil, dicens :
* ,
c D.omine, in voluntate lua pncstitisli decori mco
. "
virtuicm . Quando cnim averlisti facicm luain,
\
et fui conlurbatus, tunc cognovi, quod ct olhn
, *, ,
tua voluntale, et ex tua gralia ct dono, fueril In
\ \
mea anima pulchritudo. Quamobrem d i c i t : < Exal .
latus autem bumilialus sum et conlurbalus . >
, \ . '' ,
Sed, c Bonum mibi quia bumiliasli mc, ut discatn
, - ) justiiicalioncs luas ; > c l : Coguovi, quod jtidicia
. * , ,
tua sinl xquitas, et in verilate bumiliasti mc .
, \ .
8
8 e
RG
8 7
8 g
Ex
".

* , ,
" ,
, \ ' .

7 8
84
' Psal. L . . *Psa l. xxix, 7.

Cor.
x,
LXXXVII, IG.
6 .
12.
1 7
8 1
"Psal.cxxsi, i .
M
II Cor. x , i 8 .
Psal. cx**ui, 71.
k .
8 8
. XXMI,
ibid.
\
> reduiidm.
;
8 J
sancti Basilii
Asceticis.
Ex piorum lapsibus sa?pe, singuiari providcalia,

utilitas redundat, Deo permillcntc ut quis cadal,
quo elatio qua laborat, 229 curctur, cujus cxemplum in Pelro apostolo vidcrc l i c e l . Absit aulem
ut gloriemur nisi in nomine Domiui noslri Jesu
Chri^li magni Dei c i Salvaloris aiiimarum noslra8 9
' I C o r . ix, 27.

t.
Psal. xxix, 7.
8 3
Maiib. x w i , (iO s q q
7 9
II C o r . x , 17; I Cor. i , 31.

* ibid. 8.
ibid. * Psal.
LKI:TIO.\ES.
.
. ' : :*.
1
8 1
431
432
n:m, quem decct gloria nunc cl scmper, ct in -

saftula saeculorum!
, \,
.
QUJSSTIO x .
'.

Qtia de causa fit ut aliqui fideles in corporales ^ ,

prolapsiones incidant, Deo autem beneficiis ajfi,

;
cianlur, et periculis liberentur?
%
.
RESPONSIO.
, \
Dci judicia sunt incomprebensibilia et inexplicabilia, et proplerea non oporlct bomiuem con- \
demnare usque ad illum diem. Dicit ilaque Ec- , * .

cicsiasles : c Kst justus periens in justo suo ; et
est impius, manens in malitia sua *. E t : Swit , \ ,
jusli, quia venil super eos quasi factum iinpiorum; . , [ ]
c l suril impii, quia venil ad eos quasi factum Q \ ,
justoruin . Quidam enim forlasse ccrnunlur
,
baberc aliqua delicla; sed in occullo roulla prae-
claraque recto facta elegerunt facere et faciunt. , ^
l i apud nos quidem reputamur esse pcccatorcs; *
, .
apud Dcum aulem sunt jusli. Aliqui aulem ex
majprum suorum precibus, ut Salonion pcr David, , ,
. \
digui censentur clemenlia ac venia : Dcus cnim
ei dicit : Pro eo quod facta suut haec lecuni, ' ,
et non cuslodisli nriandala nica, et pnccepla mca, \ , , quae mandavi l i b i , discindam regnum luura de ^ ,
nianu lua, el dabo illud servo luo. Verumlamen .
in diebus luis non faciani c a , proptcr David pa , . >
trem tuum .
Alii rursus, qui nunc quidcm suut mali, poslea
" , ,
auleni vere ac sincere acluri sunt poeniientiam, c ,
jam nunc apud Deum reputantur lanquam jusli,
,
ut apostolus Paulus. A l i i propter pocniteiuiam et
, \
conversionem, Dei fruuntur beuignitate, quai iis , ,
qui non inteiligunt, ct sunt indurati, exsistit via-
licum illius quod illic passuri sunt, supplicii, ut
, .,
dives ille, qui in Lazarum fuit immisericors .
\ * ,
Dicit enim Apostolus : < Ignoras quoniam beni- ;
gnitas Dci ad pocnilenliam lc adducit? Sccundum
, ,
autcm duritiam luam, ct impoenilens cor thcsau , \ ,
rizas tibi irani in dic ine, et revelationis jusli \ ,
judicii Dci, qui reddet unicuique secundum opcra . \ \,
ejus . > Idco divinus David rectc monet diccns:
c Noli scmulari in eo qui prosperalur in via sua,
, , in homine faciente injustilias . Et : Quia pec- . , \
n
9 1
9 t
v s
9 i
catores p c r i b u n l ; inimici vcro Domini slatim, ut D ol \ , ,

\ , \ .
bonorificati fuerint, 230
exaltati deficientes,
* t ,
qitemadinoduin fumus dcfccerunt . E l : < Cum
rxorti fuerint peccatores, sicul fenum, et appa- ,
. ,
rucrint omnes, qui operaniur iniquitatem, ut in , , \
lereani iu ssculum sacculi " . i l d c i r c o : Ne tiinue . \ 118, cum dives factus fueril bomo, c l multiplicata
. ,
fuerit gloria domus ejus . Qiioniam , lan > , quam fenum velociter arcscent . Et : Qu&rcs
locumiHius, etnon invenies . > Eldiccs: tQuomodo ; ,
e l
99
9 1
" E c c l e . vii, 16.

xxxvi, 7. * ibid. 20.
s
Eccle. YJII, 14.

Psal. xci, 8.
9 7
99
9e
I I I Ueg. , 11,12.
"Luc.xvi.
" Rom. n, 4, 5.
P s a l . X L V H I , 17.
Psal. xxxvi, 2.
ibid. 10.
9 9
VAIU/E LECTIOISES.
.
9 J
Psah
QUiESTlONES.
433
434
, \ ; facti sunl in desolationem, subilo defecerunt, pcr

icrunt propleriniquilatem suam, velui soronium *;
. ;
; :, relinquet alienis divilias suas *. E l univcrsai illius
, miseri misene diviliae, inanisque illa animaeque
. inleritum aflerens caduca ac temporalis gloria re , cessil tanquam somnium. Mcrito igilur dicebat
\ Sapiens : t Non zeles gloriam peccatoris; non enim
, , ; $ - seis, qua3 sit illius subversio. Non bene sentias de
beneplacito impiorum; memento quoniam usqua
). * f ,
ad infcros justiilcabuntur S E t : t Yia peccan, \ ' .
tium complanata lapidibus; el in fine iliius, fovea
inferni .

" , ^
; \ \ ;
, ; [ ; ] ,
;

, \
;
. > ,
,
, ,
,
, , , \
; \ , , * ;
, C
'
,
0
Chrysostomi
ex Commentario
Corinthios.
in Epislolam
ad
Quamobrem dives erat Abrabam, Jacob autcm

egebat pane? Non erat hic quoque juslus? Cur
erat ille quidem dives, hic vero mercenarius?
Imo vero, cur Esau quidem erat dives, cum essei
profanus; Jacob autem tandiu fuit in serviiute ?
Cur rursus Tsaac toto suo tempore vixit secure,
Jacob autem in laboribus et aeruranis? Et ideo
dicebal: c Dies vilae meae pauci et mali . Cur
David, cum esset propbela, totum tempus vitx sure
vixil in perieulis et laboribus; filius autem ejus
Salomon quadraginla annos securius transcgit
quam omnes homincs, divina pace fruens, gloriaque et honore, et per omne genus dcliciarum
permeans? C u r eliam in propbelis alins magis,
alius vero minus fuit afllictus? Omnino proplerea
quod boc unicuique crat condueibile. E l ideo in
unoquoque oportet acclamare : Judicia Domini
abyssus niulla . >
T
Ex
eodem in
Mattliwum.
, ,
Ne fallamur, neque nos circumveniamus, ncque
. omnibus niodis quseramus vitam remissam et ab
, \, $ , , " omni molestia vacuam. Quem enim, inquit, d i , ligit Dominus, casligat . Quamobrem, quandu
. - rebus fruemur secundis, degcnlcs in scelere, tunc
\ , , . maxime doleamus. Oportet enim peccantes timere
et dolerc, maxime autem quando nihil grave pa, - timur. Nara quando ex parle quidem a nobis poenns
' - Deus cxigit, efficit ut sit nobis levis pro 231 his
, golulio. Quando autom in unoquoque eorum In
. fy quibus delinquimus, est lenis ac paliens, nos iri
, . iisdem perseverantes reservat ad majus suppli, , cium. Si enim iis qui recte se gerunt necessaria
. est aflliclio, mullo magis iis qui peccant. Vide ergo
, quantum Dei lenitate et palientia abusus Pbarao,
pro omnibus postea, ullimum luit supplicium ; quan *, , \
ta Nabuchodonosor cum admisisset scelera, tandem
|; , ,
, ,
exsolvU universum
Et dives, quoniam bic nihil
gravepassusest, propterea fuit miserrimus . Qno , \
. '' \ '
niam cxcessit, cum in vita prsesenti se omnibus
e
l f
Psal. L X X I I , i 9 , 2 0 .
Psal. X L V I I I , 11. * Eccli. I X , 46,17.
Eccli. xxi, H . Genes. xrvu, 9.
xxxv, 7. Hebr. xu, 6. Exod. xiv, 23 sqq.
Dan. iv, 16 sqq.
Luc. xvi, 22 sqq.
9
1 0
1 1
V A i l l ^ ; LECTIONES.
0
q .
vel .
Psal.
.135
< xpiessel voluptalibus, illic pro his omnibus dedit , , \

poenas, nec ex malo ullum invenit solatium. Et
, \
lanien sunt nonmilli adco frigidi et amentes, ut
quan-ant ea solunV qiue bic sunt, ct verba illa d i - , \
cant ridicula : Fruar interim prsesenlibus, et tunc . ,
;
considerabo de iis quae sunt incerta : da mihi
diem bodiernum, et accipe crastinum. Qui hncc
dicunt, qtiidnam differunt ab hirris aut porcis?
Ex eodem in Acta apostolorum.
[ ]
.
Qui in imiltis offendunt, ct non puniuntur, m u l , ,
lum debent timere et tremere. Eis cnim augelur
\ .
Dci lcnitas ct palienlia. Nam quo majoribus affecti
[ :] \ fnerimus beneficiis, co gravius punieimir, quando
. \ cernemur indigni beneGcio.
* , ^ , .
u
QUJESTIO
XI.
'.
Cum Deu* dicat per prophetam Aggceum : c Menm

est argenlum, et meum est aurum
Et : Cui
',
'*
,
voluero, dabo ipsi (17): nunqvid, quicunque evasit
Q ,
dives, ditatus est Deo?
,

;
RESPONSIO.
.
V
Dictum quidem cst : c Meum cst argentum, et

mcum est aurum; scd illud : t Cui voluero, dabo
ipsi, non cst scriptum. Hoc cnini fuit additum ab
insipientibus et avaris homtnibus. Sed nullus qui
cx hostibus, cacdibus, furtis, perjuriis et rapinis,
munerumque corrupteHs et injuriis opes collegit,
potost dicere se per Deum csse ditalum, sed per
malignum c l pcccatum. Ii autcm soli qui ex justis
laboribus, et qui sine peccato suscipiuntur, collegerunt, possunt cum Job dicerc : < Dominus dedit,
Dominus a b s t u l i t > Porro Deo tcmere videnlur
graiiae agere qui injuste parant divilias.
232
Job.
.
; , .
t Divitiae inique congrcgalae cvomentur . >

Ex Salomone.
(18) Coliigunlur justis di\itire impioruni. Est
languor, quem vidi sub solc, divitias custoditas ei
in malum ejus . >
i 8
, , , * , , ,
. \
\ . \
\ *, \ , \
, , \ , \
, ,
7 , \
. \
,
c '0 ^, . >
,
.
.
, \
^ ,
' , . >
Ex Sirac/i.
"
< Qui colligit ab anima sua, colligit aliis, ct in D
lonis cjus alii dcliciabuntur . > Et : Bonac sunt
,
liviliae a quibus abest peccatum . Et : < Mala
, , c ,
paupertas in ore i m p i i . Et : t Qui aurum
, \, t
tliligit,non juslificabitur : inulli cnim dati sunt in
. > \, ,
rasum propter aurum, et faola est pcrdiiio ipsorum
, .\
ad facicm ipsorum .
. >
1
I T
19
" A g g . i i , 9. " J o b i , 2 1 .
Eccli. xxxi, 5, 6.
" J o b xx, 15.
" Eccle. , 12.
1 8
Eccli. xiv, 4.
1 7
Eccli. xui, 50.
I e
VAUIiE LECTIONES.
7 .
2.
(17) Hoc non rst in L X X , ul Anaslasius rcctc
(18) Ibec poriodiis non comparct in l . X X .
nolal.
ibid.
437
438
QU/ESTIONES.
.
1
Davide.
1 - , \ ,
, ;, ;
,
\ , \ \
. *
Videbunt jusli, et limebunt, cl supcr eum ridcbunt, c l diceut : Ecce bomo qui non posuit I)eum
adjutorem 6uum, sed spcravil m multiludine diritiarum suarum, et prsevaluit in vanilate s u a .
.
t , \
, \
, .
haice.
c Ego (Dominus) qui diiigo justiliain, ct odi rapinas ex iniquitate, el dabo Iaborem eorum justis,
dicit Dominus .
10
'
,
, .
,
, \ \ , JJ
,
, ,
. , ,
\, \ .

* \ ,
.
,
, ,
* , * , \ *>.
Basilii,
dhites.
NUi monaclii
libro ad
Agatkonem.
Sacpe conlingit ut qui opes a majoribus acccptas

egcnlibus dislribuit, eliam a conlcmplissimo quovis
ob bcneficentiam laudctur, vullu bilari repromissiones suscipiens. Qui vero opcs rcscrvat, neglccta
bcncGcentia, is ad supplicium rapilur; quoniam cx
eis nihil boni fecit egcntibus; u t , qui occasionem
salulis, aliis suos laborcs reliquerit, ipsc miser rebus suis nibil sibi profuerit. Pulchre dicit Salomon :
c Qui multiplicat divitias suas cum usuris et excrescentiis,eiqui miscratur inopum congregat eas " ; >
ut qul sibi proptcr avariliam fucrit causa suppliciorum, et aliis ob beneficentiara causa sit remunerationum.
Gregorii
Theologi,
in
Exwquatorem,
Nc niisceamus nostras divilias cum alienis lacrymis, a quibus lanquam a rubigine et tinea consumcntur; aut, ut dicam cum Scriptura, evomentur.
Basilii
ex sermone in
U 3 e
Ex
, ', \ , , , , .
Domimcam.
Vide ne, quando inflnitis laboribns divitias collcgeris, pcccatomm malerias aliis compares, deinde
inveniaris duplici affeclus supplicio, nempe et propter ea 233 Q
fecisli injuste, et proptcr fncultaC tem, quam dedisti aliis.
*,
in Oratwnem
Si enim Deus est justilia, non babet a Deo

panem, qui cx avarilia et plura babendi desiderio
babcl aliinentum. Si non ex alienis libi suppelunt
facullates, si proventus non est ex lacrymis, si
nemo esuriil propler tuam salietalem, si ncmo ingemuit propter tuam replelionem, is est Dei panis,
fructus justitise, spica pacis. Si autem aliena colens
pnedia, et in oculis habens iniquitatem, dicis : Da
panem; alius est qui audit vocem banc, et non
Deus. Nam fruclain qui nascitur ex injustilia,
adversaria producit natura. Et qui colit injustitiam
pascitur a benefactore injustiiiac.
Sancti
\
, ,
^ '
,
, \
\
,
,
\ []
. , c
,
, >
\ - ^
.
Ex Gregorio Nysseno,
in
Hexaemero.
Avarus quidem babel ca quae sunt pauperis; tu

, \ aulcm, cum ca acceperis et luarum facullatum
, , \ partcm iVceris, le injuslo oslendisli iniquiorem, et
.
avaro avariorcm.
Psal LI,-8, 9.
" Isa. L X I , 8.
* .
).
Prov. xxvm, 8.
c ^.
. * .
440
5. ANASTASII SINATLt
Chrysoitomi ex Commentario in Epistolam

/ ad

'
Corinthios.
.
Ituquc fcstum , inquit, agamus non in ferc " , , ,
mento vcteri, neque in fermento vitii et malr \ . \
tise". > Avaritia enUn eet fermentum velus vitii et \ , \
improbitatis, et quocunquc fuerit ingressa, reddit , .
immundum. Etiamsi pauca- lucrifeccris ex iniqui- ,
tatc, tanquam parum fcrmenti, tolam massam fer- \ .
inenlat,quae domum tuani fermenta\it et polluit.
,
Propt?rea saepc pauca quxdam male illata, mulla
. ,
rocle condita ejccerunt et dissiparunt. Quid vero,
\, \ , ;
inquics? Annon sunt multi avari qui bcec non
, patiantur? Maxirae rero paticnlur, etsi non statim
. " >, ,
passi sint. Sin antem nunc effugerint, tunc magis \ l i m c , quoniam rcservantur ad majus supplicium* , , Eliamsi ipsi eflugerint, haeredes tamen eormn non ^ . , ; \ .
,
cffugicnl. Et quomodo est, inquis, boc justum? Et
, ' ;
valde quidem est justum.Nam qui scelere acquisitae
. ,
i:ucrcssil bxredilati, etsi ipse non rapuit, habct
, \ . t
lamen 234 <l d raplum est. IJIc colligavii, at tu
, \ . \
icncs. IUefccit injuriam, sed tu frueris ; < Peccata
Uicsaunxavit et iram in die i r a 3 . > Et tu peccato_ \ ,
rnm cl irae baeres, et de iis omnino ratioa le exige [ ].
tur. Haec aulem sciunt quoque leges externae; eos
onim dimittenies qui subripuerunl et sustulerunt,

jubcnt ab iltis repetcre omnia apud quos ea inve
ncrint. Si nosti quidem cos qui sunt affecti injuria,
. , , \
rcdde; et fac quod fecit Zacchaeus cum magna

acccssionc. Sin aulem ignoras, distriboe oiunia
. , *
egentibus; et Cu quidem habebis mercedem, illc
\ ,
auieni supplicium.
.
f
uo
, /
.
, , ,
Lugele vos, qui injuria aflecti estis, non vos
ipsos, sed eos qui vos aflecerunt injuria. Non vos ' , '
onim injuria affecerunt, scd seipsos perdiderunt. *.
Et vos pro injuria accepla babetis regnum coclo- ,
rum, illi autcm pro lucro habenl gebennam. Quam- . ^ ,
, ,
obrcm eos lugeamus, non a vulgo sumpla lamrntatione; sed ex sacris Litleris, qua etiam propbeta? [] \ ,
, \ lamentali sunt dicentes : c Vae qui domum doifiui
conjungilis, ct agrum agro
appropinquatis,
ut
a
, . > ,
e
proximo aiiquid auferatis . Vac qui sedificat
,
domum suam in altum, non cum j u s l i t i a " . > Et . 3 \, ,
Dominus : c Vae qui divitcs estis, quoniam esurie- \
tis; quoniam reeepistis mcrcedem vestram et con .
solalionem .
Ejusdem
ej>
Comment.
in
secundum
sanctum
Evangelium
Joannem.
tT
Ejiisdem
Chryso&tomi
ex Homilia
de
1 Cor. v. 8.
1 1
Rom. n, S.
resurrcctione.
Quod si malorum res prospcrae turbant aliquos,

in boc quoquc illud considerent, quod sicut latrones et sepulcrorum effossorcs, ct parricida;, ct
malefici, priusquam veniant ad judicium, niultis
irnunlur deliciis et voluptatibus, cx alienis calamilatibus suas parantcs copias, et injuslas acquirentcs
Isa. , 8.
\A\WJE
Jer,
X V I I
15.
" Luc. , 2 i , 25.
LECTIONES.
" vpj .- qnod rsl , slalim.

; .
..

f
,
\ \ , ,
\, , ,
, \ ,"
,
, -
' -
Wl
QUÊSTIONES.
442
' , divilias, insidias el latrocinia exercenles singulis
' ,
diebus. Postquam aulem subierinl sententiam judi * ,
cis, dant poRnas illorum omnium : ita et bi qui
, ; emunt meretrices, et mensas apponunt Sybariticas,
, ,
et supercilii conlrahunt, et in foro superbe ct ma ,
gnifice incedunt, et pauperes dtscerpunt; quando
,
Chrislus advenerit cum suis angelis, et sederit in
, . illo t r i b u n a l i , et orbem lerrarum in medium ad , [],
duxeril; adducti nudi, etab omni apparenti specie
ac pompa destituti, neque ullum habentes patronum
, \ ,
ac defensorem, deferenlur absque venia in fluvios
ignis.
.
m
fe
235
EjusHem
cx Comment.
Ccrintliios.
in Epistolam
ad
, \, [ ] ; D Undc igilur diviles divilias suas habent ? Diclum

.
est enim : Divitiae et paupertas a Domino. Inlerro *
gcmus ergo qui baec nobis objiciunl: Omnesne
" \ ; diviliaect omnis paupertas a Deo?Quis boc dixe ; \ ,
rii? Videmus enim cogi divitias, et ex rapina, et
, , ex sepulcrorum effossione, el ex pra?sligiis, et ex
, ,
aliis bujusmodi causis; et qui eas babent, ne
\ . ;
dignosquidem esse qui vivant. Quid ergo? Dic mi ; b i . Hasne divitias dicemus esse a Deo? A b s i l ! Sed
*. ' ; . \ unde? Ex peccato. Nam et merelrix ditescit, con , , \ tumelia el probro affecto corpore ; et formosus j u , . - venis ex scortatione saepc fuit dilaius. Tales crgo
, , diviiiae ex Dco sunt, quales Abrabaroi, Isaac,
, , . ( * Jacob et Job. Quamobrem diccbat : S i bona
, accepimus de maau Domini, mala cur non fera ; C H I U R ? > Et quae postea facla est imiltiplicatio

divitiarum, Dei donum erat. Rursus illa paupertas
, ,
esta Deo, qualem suadebat ei, qui tunc erat d i ,
T C S , dicens: < Si vi& perfecltis esse, vade et venda
, . >
omnia quaehabes, et da pauperibus *. E l disci , , pulis leges slatuens: c Nolite possidere aurum, ne.
que argcntum *.

Yis etiaro videre cos qui non a Deo facti sunt
; , , ,
divites ? Vide eum qui lerapore Lazari fuit divcs,
. ,
e l Achab, el Giezi. el qui sunt ejusmodi. Nara isti
, juste quidem possidentes, utqui aDeoacceperunf,
*
in Dei pracepla consumunt; bi vero etiam pos , ,
sidendo, Deum oflendimt, et iropendendo idem
, - faciunt, in merelrices consumenles, et in parasi , ,
tos, aut infodientes, in pauperes aulem nihil i m , , , ^ pendentes. Quorum enim, ut dixi, facta cst cum
. Dei offensa collectio, eoruin similis est distribu . " lio. Discc ctiara pauperiatem a Deo non faclam.
, , Quando enim adolescens, cum sit prodigus, in
, \ , merelrices eonsumit divitias, aut in prxstigialo , & , rcs, aut in qusudam bujusmodi dcsideria, ei pau ; , pcr factus fucrit, annon est manifestum quod boc
, , non a Deo faetum sit, sed ex sua profusione? Rur ; ,
sus si quis factus s i i pauper cx otio, aut vccordia,
.
non csl pcrspicuum quod ipse sil causa su paupcrtat;s? Noli ergo dicerc: Deus dat omncs divitias, el omncm paupcrlalcm.
, s
Mallh. xxv, 31; x x v i , C4.
" Job n. \0.
3 0
y.WWAi
".
11
Mallb. xix, 21.

LECTIONES.
1 1
Maltb. x,
413
4i4
S. ANASTASIl SINAFLE
Pallarfii,
cx Vila
Cltnjsosiomi.
SicauLera sunt undique malorum homiuum i n

concussai prosperilatcs, Deo in eos suam oslen , , ;
dente lenitatem et palienliatu, ut et sancli a facie
coruro qui allligunt, exclamcnt ad consokuionem
.
nostram, 236*1*" nuncpatimur. Elprimus quidem *
Job dicit: c Ilabcnt mcas quidem carnes dolores;
,
curaulem vivunt impii, et consenescuut in divi- ; ,
tiis? Satio autem succedit eis ex animo? Filii
[ ] .
eorum i i i oculis, domus eoruin plense sunt, liroor
,
nusquam, llagcllum Domini non est super eos,
,
\acca eorum non aborliit, conservala cstauiem ab
, .
sestu praegnans, et non cccidit; manentaulcm oves
, lanquam aeternae. F i l i i eorum ludunt accipienles
, , , psalterium et cilharam, oblectantur in voce psal- g ,
mi, confecerunt iii bonis vkara suam, in requie
> , ) .
autera inferni dormierunt. Dicit autem Doniino: > ' ,
Discede a mc, vias tuas scire nolo . >
. >
Secundus, David dicit: * Quara bonus es, Deus
c
fsrael, reclis cordc! Mei aulem pene moti sunt pe- !
des, propemodum effusi sunl gressus mei, quo , *
niam zelavi super iniquos, pacem peccalorum v i - , ,
dens . Rursus: < Quorum os locutum sl vani- ,
latem, et dcxtcra eorum dcxtera iniquitalis; quo- ,
rum iilii sicut novellae olivarum, plantata? iii j u -
ventute sua, filia? eorum compositrc, ornatae sic * ~ut similitudo templi. Promptuaria eorum plena , , . eructantia ex hoc in illud. Oves eortim felos,
, .
abundantcs in egressibus suis; boves eorum cras ,
1
1 1
sa;; non cst ruina maceriae,iieque transitus, neque C * . clamor plateis-eorum

, ,
. >
Tcrtius, Habacuc dicit: cQuousque, Domine,
* " , ,
clamabo injuriaafifeclus, et non exaudies? Vocife- , rabo ct non scrvabis?Cir mibi ostendisti labores ' ; "
et vexalioncs, aspicere iniseriam et impietalem?
, \ ;
Contra me faclum cst judicium, et judex accipil.
, *
Propterea dissipata est lex, et non perducitur ad
,
fincm judiciiim, quoniam inipius polentia opprimit
, . >
juslum .
Quartus, Jcrcmias dicil : Sed judicia loquar
c ;
ad te, Dotninc: Quid cst, quod via impiorum pro , . ; speratur, res secundrc sunt omnibus, quitransgre- .
diuntur transgressionem; plantasti eos et radices
, ^', \ *
rgerunt ct feccrunl fructum? Prope cs tu ori
,
oorum, et procul a rcnibus suis
. >
Quintus, Malacbias adversus cos qui Dci provi
dcnliam reprebendunl, et sanclos vocant miscros,
, ,
dicil cx persona Doraini: Ingravastis super me
c
vcrba veslra, dicil Domiiuis. Et dixislis: In quo ^ , , *
; *
locuti stimus contra lc? Dixistis : Vanus cst, qui
* ,
scrvitDeo, ct quid amplius, quia custodivimus prcc,
ccpta cjus, ct quia ambulavimus supplices ante fa ;
cicm Domini omnipotentis? Et nunc nos beatos
,
dicimus 237 alienos, et scdificanl omncs qui fa]
, a
Job xxi, 6-' i
P s a I . ., t-5.
3V
Psal. cxun, 8, !2-1,
1, 2.
VAULE LECTIONES.
/. .
8 8
Ilabac. i ,
Jcrein.
XI!
445
QUJSSTIONES
446
, , . cinnt iniqua, et restiterunt Dco, et salvi facti sunt.

,
Haec locuti sunt, qui nontimcnt Dominuin, unus . c Q quisque ad proximum suum * . Rursus: Qui
, ,
irritatis Dcura in sermonibus vcstris et dixistis:
; * In quo irrilamus ipsum?In eo, quod diciiis, om , ,
nis qui facit mala, bonns est, coram Domino, ol i n
.
bis ipsesibi complacuit et ubi est Deus juslitiae ?
; ,
Divious quoque Apostolusr ait: cMali bomiues et

seductores proficicnt in pcjus, crrantes et in erro^ , .
rem mittcntes * . Noli ergo eos beatos dicere,
, propter res quas hic habent secundas ; scd dcflc

potius, proptcr futurum supplicium ; ncque justos
,
miseros esse slatuas propter pauperlalem qua la [ . [
borant, scd polius beatos propter futuras divitias.
, , ,
, , ,
.]
r
QUÊSTIO
'.

Quidnam
tnt mammona
XII.
iniquitatis
1.
, ,

,
.
, , ,
,
. ,
, , E f
RESPONSIO.
Mammcma non sunt dicendse,sicut nonnulli cxistimant divitia?, quae parantur ex injuslitia, ex qua
dixit Dominus pauperum ainiciliam conciliandam
essejiSed eae qua? extra usum nostrum reposita?
sunt. Is enim, cui suppeditant opes vel ad aicndum, vel conservandum eum qui perit famc, aui
debili3, aul captivitate; et non fert opem, is reYera justecondemnabitur tanqaam injustus el bomicida. Non eas ergo divitias qux partcc sunt ex
iniquitale, scd eas qua? supra usum noslrum sunt
repositai, vocavil Dominus mammonam iniquilalis ;
$ , - ^ sicuteliam alibi increpans immiscricordes ait: c S i
ergo in iniquo mamniona fideles non fdistis, quod
q ;
, ; > verum est, quis credet vobis ? Et si in alicno fidcles
non fuistis, quod veslrum est, quis dabil vobis ?
.
* , , Alienum dicit,supcrfluam copiam pecunirc.Noncnim
nali sumus *um diviliis, scd n u d i , siciit scriptum
, . > cst: Nibil intulimus in hunc mundtini ;bauddubium quod nec auferre quid possumus* . Alicnum

crgo aboinni bomine csl naturalitcr esse divitcm ;
,
" , , omnibus enim fil et accidil exirinsccua.Quando ergo
, , - in injuslo et in alieno, boc esl, ia iis qua? sunl supra
, , * usum, et in iis quae advenerunt exlrinsccus, ftdcles ; non fuisliS, quomodo accipiciis quod verum csl, ac
vostrum, hoc C6t, divinam gratiam,el bonum aDco
, * c ,
, D datum?Nam qui dicit : < Yidete ct cavete ab omui
avaritia: quia, non in abundantia ctijusquc vilacjus

est, ex his quae possidet ; c e l : Nisi abundaverit
238J ^
êstra plus quam Scribarum ct Phari sceorum, non inlrabilis in rcgnum coelorum *; et
,
pcr propbclam : c Ego sum Dominus, qui diligo

justiliam, ct odi rapinas ex iniquitatc, ; non
, ,
jubet per divilias quoc parantur ex injuslitia, ct
'40
41
u s l
, a
4 4
4 1
" Malach. m , 15-16.

** Malacb. n, 17. II Tira. HI, 15.
Luc. xii , 1 5 .
Mattb. v, 20. " Isai. LXI, 8.
4 1
; .
YARI. LECTIONES.
" . * .
4 9
Luc. xvi, 11,12. -* I T i m . v>, 7.
4"47
S. ANASTASII SlNAlTiiS
448
nvaritia ipsvim placarc. Bonus enim nott docet v i - .

lium, neque benefactor, avariliam, nequejuslus , ,
. !
erudil ad injustiliam. Absit 1
" \
LoquUur ergo dc divitiis quse sunt extra usum
nostrum : sicut etiam ejus frater secundum car- \ )
nem Jacobus invebilur in eosqui sunl lales, dicens: " ,
c Agite nunc, divites, plorate ululantes in miseriis , \ vestris, quaj advenient vobis. Divitiae vestraeputre- .
,, \ , \
faclae sunt; et vcstimenta vestra a tincis comesta
sunt. Aurum et argenlum veslrum aeruginavit; el , \
airugo eorum in testiinonium vobis e r i t ; et com- , \
edet carncs veslras sicut ignis. Tbesaurizaslis , . >
vobis iram in novissimis dicbus .
Vides quod hoc dictum sit de superfluis diviliis
$, \ ,
cl- non dc iis qna? paralae sunl ex injusthia. < Quae . . " , cnim, inquit Aposlolus, participatio justiliae cum
, ;
iniquitale? aut quae socielas luci ad tenebras? ' ;
quaB autcm conventio Chrisli ad Belial ? - ; > \ ,
Et rursum : Morlificale fbcmbra vestra, quae , , , , sunt super tcrram : fornicalionem, immundi- , , tiam, libidinem, concupiscentiara uialara, et ava- '
riliam, quse est simulacrorum servitus; propter . , quae venit ira Dei super fllios incredulitatis . Et:
, , , ,
IIoc enim scitote inlelligenles quod omnis forni , {
ealor, aut immundus, aut avarus, quod est idolo . \, < '
rum servitus, non habet bxredilatem in regno \, f "
Christi ct D c i
. E t : Radix omnium malorum
,
esl cupiditag . > E l : c Gognovit Dominus qui sunt , , ,
ejnis; et discedat ab iniquitatc omnis, qui nominat
;
nomen D o m i n i . >-c An nescitis quia iniqui re- Q , , gnum Dei non possidebunt ? Nolite errare; neque
.
avari, neque rapaces regnum Dei possidebunl
>
Salomonis.
.
c Facere justa, ct esse veraccm, placita apud
c *, \ ,
, . , f
Deum magis quam hostiarum sanguis
> Et:
* .
c Sacrificia impiorum abominatio Dorrvino
>
Elenim ea inique oflferunt.
%B
47
4 8
4 e
50
.
,
, .
Sirach.
Offerre ex injuste acqirisitis, eel reprebcnsione
digna oblalio, et qui 'sacrifical ex substantia paupcrum similis est illi, qui in conspectu patris v i ctimat filium
.
239
Matachfa.
,

c Vos sacerdotcs, qui despicilis nomcn mcum;
.
et inferebatis rapinas, et clauda, et debilia. Et si ^ , \ *, \ offeratis sacriGcium,
non suscipiam ea de ma- . \ ,
nibus veslris, dicit Dominus omnipolens . >
, ,
Ezechiel.
.
Hsee dicit Dominus : Sacerdotes cjus conlera
pserunl legem meam, ct polluerunt sancla mea;
, \ ,
iuler sanctum et profanum non dislinguebant, et
, \
inter immundum et mundum non distingue \ .
bant
e e
k e
4 7
Jac.v,4-5.
I I Cor. v i , U , 15.
Coloss.ni, 5-6. " E p b e s . v, 5.
I Tlm. , 10. II Tim.H,9.
' I Cor.vi,9,10. " Prov. xxi , 3.
Prov. x? , 8.
" Eccli. xxxi, secund. L X X . E d . vulg. xxxiv,
21, 24.
Malacb. i , 6-8.
Ezccb. xxn , 26.
n
* , r .
, .
e e
' .
LECTIONE5.
.
b
c .
449
QUJESTIONES.
450
, ^, \ .
, . 4
. >
01
.
, , .
, \ |
. \ : .
\ , , \ , ,
, , [
] , -
apostolids
Conslitutionibus
Oportet episcopum scire quorumnaiu babeat su>cipere oblationes, et quorum non debeat. Ab eo
enim sunt cavendi, quod ad dandum atlinet, caupones. c Non jastificabitur enim caupo a peccato . >
De iis enim ulique dicit Isaias : c Gaupones tui
miscent vinum aqua . Ei quoque fugiendi fornicatores. c Elenim, inquit, non ofiferes mercedcm
meretricis . > Raptoresquoque, et qui alienabona
concupiecunt, ct adulteri. Sunt enim eorum sacrifloia Deo abominanda. Sed et qui viduam aflligunl,
et qui in orpbanos doniinalum exercent, ct cuslodias iraplent culpa vacaotibus (qui innocenies in
carcere detinenl]; qui etiam improbe utunlur suis
servis, et plagis, fame et serviiute eos vexant, et
, . qui multos damnis afficiunt. Horuni ergo, epi
^ , ,
scope, fuge oblationes. Recusa autem et versutos
impostores, e l fures,
injuslos publicanos, et eos
, ,
, , qoi decipiunt in trulinis, et dolosis uluniur nien . , suris, et militem caiumnialorem, et qui non esl
contentus suis slipendiis, eed concutit pauperes.
, ,
, , , - Occisorem, lictorenique, et judicem, qui inique
causas everlit; hominem insidialQrem, iinprobum
, , ,
operarium, ebriosura, blasphemum , feneratorem,
. "
el omnes bujusroodi scelcratos, et cum voluntale
,
divina pugnanles. Quoniam dicit Scriptura," oinnes,
. []
, qni sunt ejusmodi, Deo essc abominabiles. Qui
enim ab iis suscipiunt (aliquid), et viduas orpha .
, , - nosque alunt, judicio Dei erunt obnoxii. Quod si
08
e o
- Q
, c

, . c \ ,
, , ,
. >
eliam vidua quaa ex his comedit, orel pro ipsis,

non exaudietur : quia Deus, qui est cognilor cordium, cum judicio de impiis pronunliavit, dicens ;
c Si steterit Moyses et Samuel anle faciem ineam,
non est auima mca ad cos . i < Et lu, noli orare
pro populo islo, neque poslulcs, ut miserear illorum, et ne accedas ad me pro bis; quia hon exatidiam *.
6!
240 Neque vero boc salis csl, sed et qui fuc , ,

runt in peccatis, et non egerunt poenitentiam, non
, solum non exaudienlur orantes, sed eliam Doum
, irritant, in niemoiiam ei suani revocantcs maii
tiam. Vilale ergo hujosmodi minisleria, lanquam
. ,
lalratum [pretium] canis, et mercedem nierelri , .
cis. Ulraque enim siintprobibila legibus". Neque
.
' |] , D enim accepit Elisaeus ea quaj sibi allala fuerajil
ab Hazaele ; fteque Achias ea quae ab Jcroboam .

,
Si autem Dei propheta? non acceperunt raunera ab
, . , ,
impiis, ne vos quidem oporlet, episcopi. Fugc
.
igitur, episcope, quae non sunl ad Dei altare ad, '., , , miliendae oblaliones. Discede ab iniquo, e l non
, '.
liuiebis, e l trcmor non propinquabil libi . Dical
, Salomon quoque populo libi subjeclo : < Honora
,
Dominum de juslis tuis laboribus, e l primilias da
.
ei, de tuis fruclibus jusliliaj \
Ex juslo ergo (Ejusdcm Ijbri cap. 8) labore fitk ',
w
C 3
* L i b . iv. 6.
Deul. xxiii, i 8 .
* 3:.
Ecrli. xxvi, 28.

IV R<'g. .
e i
7;-..
6 9
6
hi\\ i , 2. Deul. xxm, i 8 .

I I ! Rcg. xi. " Eccli. vn, 2.
VARI/E LECT.ONi-S.
/..
e i
e ?
Jcrem. xv, \ .
Prov. IH, 9.
Jerem. , .
451
452
liarn, nulrlte i*T induile cos qui sunt egcni, et quac ,

\ ,
ex illis colliguntur pccunias ordinate, dispensaiUes
,
ad redcmptionem pauperum, liberantes servos,
^ , , ,
caplivos, vinclos, probris ac conlumeliis affeclos,
qui ex coudcmnalione propler noinen Cbrisli a ly- ,
.
rannie iiiitlunlur ad melalla, ad monomacbiara et

ad raortem. Dicil enim Scriptura : Libera eos
, , .
qui ducuntur ad moricni, ct redime cos qui inler' []
ticiunlur; nc parcas \ S i a u l c m (Ejusd. lib.cap. 10)
, , ,
dliquando nccesse fuerit vel inviios accipere pecu*iiam ab irapio, eam consumile in ligna et carbo- ,
, ,
ties; ne, si ex eis acceperit vidua vel orpbanus,
, . ,
Jiecessc liabeal emere ex his cibum et polum, sccus
atque decet. Êquum est cnim ea igne absumi (neu- , [
]. ^> , liquam vcro essc pioruni pabula). Nara hacc quoque
lex slatuil, jubens ut sub vesperam factum sa- ^ , .
criiicium pro peccalis ignc consumalur . Qui
, ,
<Miim aliquid ab bominibusqiji pcrscvcrant in malis,
<a non agunt poenilenliam, accipit, in precalione
, cum eis communicat, et Dcum moleslia oflicil, qui
, ,
aversatur injustos, et eos a?difical pcr indignam
, ,
eommunicationcm, ct siniul cum cis polluitur, non .
sioens cos vcuire ad pcenilenliam.
h
67
6 8
Gregorii
Thcologi adversus
Juliamtm.
, ,
Deus.cum sit Dinniuin bonorum plcnus, nullo in ,
diget ex iisquaesunt buniana etparva, ul loeletur iis
, ,
quae indignc offeruntur; iniqui sacriiicium (elsi sit
, , vilulus) lanquain canem, ct tbus, laiiquam blaspbc, , miam; el prciium mcrelricis ex sacro exlerminans
et cxcutiens; solum autcm bonorans sacriGcium, C
^ ,
,
quod mundissimo mundae manus, mensque excelsa
ct casla offerunt.
, , .
241
Sancti
BusUH cx Regulis
diffusius
explicalh.
Ncque cnim ex injustis lucns bcneficia egeno

facla, sunl Deoaccepta; nequequi ab injuslis absti- nel, si ex suis nulli irapcrtiat. E l de iis quidem
, .
qui injuriam faciuut, e l Deo dona offerre aggre , diunlur, scriptum est : c Sacriflcia iniquorum Deo c
sunl abominalio . > De iis aulem qui non roise- .
renlur : Is qui oblurataures suas, ut non exau- , , diat pauperem, ipse quoque invocabit, et non erit
, . Ata
qui exaudiat . Proplerea consulit Salomon in
,
Proverbii9, honorare Dum.inum ex propriis iis- ,
quejusiis laboribus, e l primilias ci offerre cx pro- D
. >
priis aclibus jusiitise* . Nam longe melius esl
, nihtl peiiilus offerre, quam offerre ex bonis pcr ra- ,
pinam et injuriam acquisilis. Oblaluris melius est
. , ,
lalem non babere possessionem, nequeexea of ^, '
ierre. Rursus, si possidens cx justis laboribus, non
, ,
OiTtvsDco oblaiioncs cx quibus alanlur paupures,
, , rapina tibi reputabitur, sicul dicit Deus per prophe- *[] ' ,
lam : Rapinai et decimse vobiscum sunl, et crit
.
rapina in doaiibus vestris".
Oporlet ergo ut misericordia cum judicio icmpe , ; ,
09
70
6 r
Prov. xxiv, 11.
Lcvit. vi, 25.
" Prov. , 8.
\\R\JE
h ;.
* .
Prov. , 15.
LECTiOiNES.
7 1
Prov. , 9.
" Isa. , 14.
453
QILESTIONES.
454
, ; , rala facultatibus comparandis cum judicio vace * c ,

mus , easquc misericorditer expcndamus; sicul
scriptum est: Miscricordiam et judiclum cuslodi,
; et appropinqna Domino Deo tuo scmper''*, misc . ,
; , ; ; ;
ricordiain enim ct judicium diligit Dens. Hic de
;, ,
caitero examinel quispiam seipsum, consideret suos
proventus dives, ex quibus Deo dona csl oblalurns;
,
num paupcrem potcnlia oppresserit, iium imbccil , ;, , , ,
liori vim attulcril; nura eum qui esl sibi subjeclus,
fraudavcril et damno afleccrit. Noli cnim vim af, * ; ;,
ferrc, quod sis polentior, neque fraudem ac dam ;. ,
num afferre, quoniam poles; sed quia facullas sup* ,
petil, oslende justiliam. Non cnim in c o i n quonon
,
potes, scd in eo in quo potcs transgredi, et non
.
transgrederis, l u a m erga Deum obedienliam ot
, , , ,
. , - metura demonslras. Sin autcin qune a pauperibus
abslulerisdas pauperibus, melius essot, ut diclum
cst, 8 i neque raperes, ncquc darcs. Quid luam
; ,
polluts nientem, et injustitia; nolam libi iuuris,
, , "
offerre aggredicns id quod inique adeplus es?
, ,
Quam misericordiam cxbibilurus es allcri paupcri,
.
, * eam confer iu illumquem injuria afficis; in eum lua
utcre bcnignitate, eiquc graliiicare , ct implebis
.
miscricordiam cura judicio. Ncque cnim societatcm

babcbit Dcus cum avarilia,ct plura babendi cupidi^ ' ; latc, ncquc socius csl latronum et raptorum. Non
. ; ,
enim lanquam quT non possil alerc paupcrcs, cos
. ; ,
nobis reliquil ; sed ut nobis ad 242
noslraxi
[],
utilitatem
bcne
dc
eis
niercndi
occasioncm
sup. ; ,
; . Q peditaret. Non fit enim clccmosyna ex iniquitale; nequc cx malediclioncbcncdictio; [ ncquc ex
, ,
lacrymis bcneficium ], Dicit eniin Deus : Qux.
,
odcrarn faciebalis, et lacrymis legebalis ailarc
, ,
niciim . Non accepta habet Deus dona tua,
,
si fratrem tuum moleslia afficias. Quamobrcm d i . ^ c i t : c Si offeras munus luum ad altaro, el rccor, ,
daris quod frater tuus babct aliquid conlra tc, d i ,
mille munus luum ante allarc, et vade primum
; . "
reconciliari fratri tuo, et tunc offcr munus t u u m .
,
Memento ctiam Zacbaci qui, cum reddidisset qua
druplum, si qucra circumvenerat, pccuniarum qua;
.
k
78
r e s i a b a n t d i m H l i u m d i s l n b u i l p a u p c r i b u s . Scicbal enim quod Deus non babct acccpta quae parla sunt
e x iniquilale, nisi solula fuerinl detrimenia qua? allala sunt iis qui injuria fucrunl ailccii. Atquc b;cc
quidem ad eos qui ex iniquitatc faciunt cleemosynas.
, D Ad cum vero qui a b injuria abstincl, negligit aulem, bcncfacere dicimus: c Arbor infrucluosa cx, , scinditur c l in ignem millilur * Ncquc ea arbor
.
unquam placcbil ccelesti agricoke, qui dicil quod
,
venit quaerens fructum in Ocu , et non invciiit,
, ,
et jubel eam exscindi, ne locum lcneat inaniter .
, Diviliae enim aliis qnidcm danlur a Deo causa di*. "
pensationis
, ut Abrabamo , Job, ct similibus :
, ; ,
7 8
78
7 3
Osee x i i , 6.
xxi, 10.
Malacli. u, 15.
7 5
Mallb. v, 25, 21.
, e
Luc. xix, 8.
Matlb. vii,
19.
7 8
Maltb.
V A l l L E LECTIONES.
k
.
Locus iste valdc corruptus in Grajco cxcmplari, sic rcslitucndus vidclur. ;/ ,
, , . ^. ,
. ; Cod. Grxc. .
Inclusa dcsuni in Oraco.
n
455
S. ANASTASLL S I N A I T A
45o
deterioribus autein, ut sinl provocalio ad boc u l ; * 61 ;
evadant meJiores. Nara qui poitquam a Deo tot be , ;

neOciis cumulatus est, permanet in iniquitate, is
citra uilam controversiara se reddit obnoxium cou- , . .
denmationi.
Ex eodem, in Evangeiium secundum Lucam.
Avarilia? genus est gravissimum, ne de iis quidem q4ise pereunt, iinpertiri egenis. Quaenam, i n quit, injusle leneo, dum mea leneo ? Quaenam, dic,
quaeso, lua? undeiram ea accepisli ? Qaid in hoc saeculum imulisti ? -Quis est ergo avarus ? l s qui sua
sorte non est cententus. Quis est fraudator ei
predo ? 1s qui aufcrl ea quae sunt umuscujusque.
Tu auiem non es avarus, non es fraudalor ac praedo, qui quae accepisli ad dispensandum, ea tibi
.
r J _
:
:
1.....
..,>,.* ^
vindicas
?
%
quidem
qui
indutum
veste exuit,
expilalor nominabitur, qui autera nudum non vestit, cum possit hoc Cacere, meretur aliler appellari ? Esurientis est panis, quera tu tenes; nudi est
veslis, quani tu custodis in penu; ejus qui carei
calceis, calceus, qui apud le putrescit. Egenlis est
pecunia, quam defossam babes; quamobrem eos
injuria aflicis, quibuscunque poles largiri.
243 eodem ad diviles.

Malum consilium : Vivens quidem fruar , inquil,
voluptalibus; mortuus autem faciam, q u sunt
mandala. Dicet etiam libi Abrabam : Accepisti
bona in vita t u a , > etc. Morli agendae sunt gratidB, non tibi. Nam si essos iinmorlalis, uon memi
nisses mandatorum. Ne erretis : Deus non Irride- C
. > Ad allare morluus non inferlur. Yivenlem
otfer bosliani tuam : qui ex eo quod superabundat
offert, non est acceptus. Tu vero, quae post omnem
vitam superabundarunt, ea offers benefactori. Nuin
audes ex rcliquiis mensae tuaeviros claros excipere?
Quomodo ergo audes Deuni placare ex facultatum
luarum rcliquiis.
Te

.
; . * . , ,
; , , ;
; ; ;
; *0 . ;
; .
; , & ; , ; ;
, ; _.
* . _ _ . _ . . * _
*
*
.
, , ;
, ; ; ;
; ; ; ;,
; ; , ;
; , 8
. ,
; , ; , ;
.
%

.
, ,
.
* c ;
, ;. , .
, .
.
tov .
. ,
. , &
, .

; ;

'
".
Atque melius quidem cst, et quod magnam pne , \ ^
bel fiduciam, viventem, remedium afferre pauper- , .

tati : quod si nolis illud, hoc fac vel niorluus;
non cst quidem boc magnae in Christum charilalis; , *
cst tamen alicujus cbarilatis.
^ .
Ex eodem in Eptstolam ad Ephesios.

.
Hoc non est quidem eleemosyna seu misericordia,
, ,
si moriens, quando non es amplius douiinus, pra?- .
beas. Non enim de caitero das ex tuis, sed ex ipsa , .
necessilate. Morti gralia debeiur, non tibi. Hoc !
^ ;, '
non csl dilectionis, sed illusionis. Caiterum, sic ;. , ;
; ; ;.
quoque flat. Et vel lunc inhumanilalis vilio tc
exsolve.
Ex Chrysostomo, in Epi&tolam ad Romancs.
Ex eodem in Evangclium secundum Joanacm.

Eleemosynis, i>quit, elfide expnrganlur pcccata.

\~\.
, , , -
" L u c . x v i , 25. * Galal. , 7.

:.'\ ?&.
..
467
OUiESTlONES.
.
,
' \ , ;
* , ,
, *
5* ,
,
. , , ,
? ,
, ., ; , ; * ;
,
;

, , ,
,
* . ,
,
, . 7 ,
*
; , , , '.
, . ,
,
; ,
, , ,
'
, .
| *. *
,, ,
, ; ' , .
, ,
, *>. , , ,
; , , ,
. >
u
458
Ebiemosynain autem dicit, non quoe esl cx iniquilale; boc cnim non esl eleemosyna, sed crudelitas
et inhumanitas : quid enim juvat exuere alterum,
ct allcrum inducrc ? Nam elsi omuia quae sunt
aliena, dtderimus, nullum inde redit lucrura; idque ostendit Zachaeus qui dixit tunc Dûm placari, cum quis ablatorum dederit quadruplum".
Nos aulem rapientes innumerabilia, cum pauca
dederimus, existimamus Deum facere propilium;
quanquam ipsum magis irritamus. Dic enim mibi,
si asinum morluum et fetenlem cx trivio raplum,
ferres ad altare, annon omnes te tanquam aborainabilem cxsccrarentnr ? Quid si probavero sacrificiura, quod ex rapina est, longe detestabilius esse,
tum quamnam habebimus cxcusalionem ? lntucar
mur prctiosum et 244

quiddam , ut monile, torquem Dco ex rapina dedicari, annou
pejus olet quam asinus rnortuus? Et tu quidem
verbis dum rogas, ut obliviscatur eorum quae facis
rapicns, efiicis certe utperpeluo meniinerii, quando
allari imponis sacriGcium. Nunc aulem non boc
solum cst peccalum, sed boc quoque est gravius,
quod sanctorum poliuis animas. Illae enim perpeluo
Chrislum fcrunt, et audes illuc mittere ex hujusmodi immunditia ? Ncquaquam , inquit; non sunt
eaedem pecuniae, sed aliae. Hsec ludibrium sunl, et
nugai. An ncscis quod, eliamsi in magnam divitiarum multitudincm iniquitatis aliquid inciderit, id
omnia inquinat et polluit ? Qucmadmodum si i n
fontem purum quispiam fimum injecerit, eum l o tum reddit iminundum; ita si in divilias ingrcssasit
iniquilas, quie illic sunt, tetrum odorcra efflant.
Non inisereri enim mclius cst quara sic misereri.
Nam et melius fuissel si Cain omnino non oblulisset. Si aulcm qui minus oblulii, Deum irrilavit,
quomodo non irrilat is qui dat aliona ? Scd sunt,
inquit, raea. Non sunl luapost rapinam, sed illius
cui rapuisti, et ipse est eorum dominus, eliamslca
millies prodigas. Ego, inquit, edixi tibi nc rapercs,
et tu ex eis me bonoras ? Tibi ergo dicet: < E x i slimasli iniquc quod cro libi similis; arguam te,
et slaluam contra faciem tuam pcccata t u a \ >
e
.
", [| ,
Ex eodem in Evangelium secundum MattluBum.

Si qui nibil injuste fecerunt, puniuntur quod
jd*/>ovoi - D non distribuerunl, multo magis qui bona aliorum
. , ,
rapiunl. Ne ergo boc dixeris, quod aliue affeciijs
. "
est injuria, c l alierius es miserius; hoc cnini est
grave.et non ferendum. Oporlel enim eumdeni esse
. ,
qui injuriaafiicitur, et cujus misercaris. Nunc au . lem alios vulnerans, curas eum quena non vulne. ,
rasii, cum oporieret illos curar^, imo vero noa
, ' *
\ulnerare. Benignus esl et clemens, non qui per. ,
culit et cural, sed qui mcdciur iis qui sunt per *
cussi abaliis. Non enim potesl lieri ut eadem iiasc*
c
L a c . xix, 8.
Psal. XLIV, 21.
VAUIÊ LECTIONES.
. * . .
.
, Videlur hic aliquid deessc.
O
ATROL. Ga. L X X X I X .
* . 7 .
.
15
59
S.
ANASTASII SINAITJE
4G0
ricordiae mensura cures malum inflictum ab ava- , ?[]

ritia; nam si obolo aliquem fraudaris, non obolo
,
i i b i rursus opus est ad eleemosynam, ut tollas vul, . ,
nus quod factum est avarilia, sed talento. Propter

furlum fur deprebensus solvil quadruplum ; raptor
. ,
autem est fure deterior. Quod si illura propter ea

quae furatus est oportet dare quadruplum, rapto- .
rem multo magis oporlet dare quadruplum , si sic . , , ,
etiam possit expiare injustiliam. Elcemosynae enim, ,
e lunc quidem fructum accipiel. Propterea Za .
cbaeus : < Si quem, inquit, defraudavi, 245
&~
, .
dam quadruplum , et dimidium bonorum nworum
", ,
dabo pauperibus *. > Si aulem in lege dare oporlet
.
quadruplum, multo magis in gralia. Quamobrera,
, ,
eliamsi cenluplum dedcris, nondum dedisti totum.
, *
Si autem hoc iaciens malo vix affers remedium, , * ' ,
quando ordinem inverleris, et integras quidem
; ;
facuilates rapueris, pauca autem praebeas, et ne ; ,
illis quidem qui sunt affecti injuria, sed aliis pro ; "
6
illis : quamnam habebis excusalionem, quamnain
,
veniam, quamnam spem salulis ? Yis scire quan.
tum malum facias sic miserens? Audi Scripluram :
Sicut qui occidit filium coram patre suo, sic qui offert sacriftcium ex pecuniis pauperum".
Te
hidori epistola ad Eusebium episcopun.

.
Exslruis, u l aiunt, in Peiusio ecclcsiam, seiificiis
, ,
quidem et molilionibus praeclaram, maJam autem
, ^,
sludiis, injuriisque et contumeliis, paupenmque
, , ,
oppressionibus et sumptibus; quod quidem nibil
. "
est aliud quam aediGcare Sion in sanguinib IS, et
, ,
Jerusalem in iniquitalibus . Non opus habel Deus Q . sacrificio cx alienis, sed id abominatur lanquaui
, ,
canem qui sacrificatur. Cessa ergo exslruere, e l in. *
juriam facere, ne illa domus inveniatur apud Deum
,
ad tui reprebensionem; el quae stel quidem excelsa
, 'et sublinris, perpetuo autem et assidue adversus te ,
clamet, cum Jeremia : V#, qui sedificat domum
c
, , ,
suam in altum, non cum justilia, ei coenacula sua
!
non cum judicio; apud proximum suum operatur
gralis, et mercedem ejus non reddet e i . Et ex , .
qualibus malis csl cxstrucla? ut qua* et fraudalas ;
,
wercedes exigal, et eorum qui damno sunt aflecli
quaeral ultionem. Qui vero reddit unicuique secun- .
dmn opera sua, ipse miserabitur animarum nostra- , ,
, , ,
rum, quem decetgloria, bonor el imperium iu saeD .
cula saeculorum.
d
8 e
QUJSSTIO X I I I .
Quantam bonorum suorum mensuram debet qui$piam Deo offerre?
RESPONSIO.
Cum Greci, el qui lege carebant, suos iilios ct
filias diis sacriGcarint, quid afferre possumus ad
nostram defensionem? Quando enim etiam ipsam
carnem nostram Deo oblulcrimus, nibil fe LQC. , 8.
" Eccli. xxxiv, 21.
Mich. , 1 0 . . Jerem. x x n , 13.
.
,
,
[ ], * ;
VAKL42 LKCT10NES.
.
401
QUJESTIONES.
462
, - cimus quod sii dignum donis quae nobis est l a r , , .

gitas.
.
246
Chrysostomo in
MaUhceum.
" ,
Ouaudo quispiam majora acceperit beneficia,
, ,
lanlo magis est obnoxius supplicio, iogratus, qui
. nec honore melior efflci velii. Propterea ctiam qui
, [ ] sunt diviles magis puniuntur quam pauperes, cum
, - sunt m a l i : quod nec rcbus secundis quidera niode . , * ratiores ct miliores evaserint. Ne dicas enim niihi
. , quia dederunt elecmosynam. Si non, ut par est,
. dederunt, ne sic quidera eflfugient supplicium. Non
, - enim ex mensura eorum quae dantur dijudicatur
. eleemosyna, sed ex anirai liberalilate. Si autem qui
ex parte praebent danl poenas, u l qui non dant, ut
, * , . - ^ par e s l ; raulto magis qui laborant avarilia. Jussit
enim Christus jusliliam noslram plus abundarc
\ . ", quain jusliliam Scribarura et Pbarisaeorum
.
, , Quamobrem, etiamsi des eleemosynam, non dee
- aulera plus quam i l l i , non intrabis in regnum ccelo ; , rum. Quantam aulem praebcbant illi eleemosynam ?
\ , * , Deciinam omnium quae babebant, et aliam rursas
' .
decimam, et partem tertiam. Quamobrem nihil ab .
eral quindarenl lertiam parlem suarum facultatum.
, , ,
Tres enim decimae si simul ponantur, hoc efficiunl.
, , , . Et post haec priroitias, et primogenila, et alia plu, , ,
rima, utpote ea qua dabantur pro peccalis, et
, quae pro expiationibus, q u in fcstis, qus in j u , .
bilaeo, quae in acris alieni rescissionibus, et servo , - rum dimissionibas, et iis qui liberali erani a fe ( , - C nore. Si autem qui dabat teniam partem, vel po ), , tius dimidium bonorum (illa enira cum iis conjun, , cla, sunt dimidium) : si ergo is qui dat dimidium
; , nihil opcratur, quanti erit is qui ne decimam qui, , dem praebet? Quid cnim prodest, quando mullas
babens divilias, tantum prebes, quantum si quis , quam ex mari dederit cyatbum, et ne mulieris qui ; , , ,
dem viduae imilaris animi magnitudinem ? Quo ,
modo aulemdicis : c Miserere mei, Deus, secundum
*
, [ ] magnam misericordiam tuam ; et secundum multi ; , c ", tudinem miserationum tuarum dele iniquilatem
meam ; oara ipse misereare non sccundum
. >
magnam, forte autem nec secundum parvam ? Merito dicebat Dominus : < Pauci sunl qui salvanlur . >
8 7
8 8
Apostoli.
.
D
c , . \
c Qui parce seminat, parce et mclet. Et qui
* , *
seminat in benedictionibus, de benedictionibus et
, *
melet. Unusquisque proul destinavit in corde suo,
, * $
non ex tristitia, aut cx necessilate : hilarem enim
.
datorem diligit Deus. Polens est aulein Deus om , nem graliam abundare facere in vobis, ut in omni bus omnein sempcr 2 4 7 sufficientiam habentes,
* , , abundetis in omne opus bonum, sicut scriptum est:
Dispersit, dedil pauperibus, juslilia ejus nianet in
. >
eaeculum satculi .
8 1
8 1
Mallh. v, 20.
8 8
L u c . xxi,2 Psal. L , 3 . .
8 8
VARLE
l .
L u c xin, 23.
LECTIONES
8 1
I I Cor. ix, 6 - 9 ; Psal. CXJ, 9-
S. A N A S T A S i l S I N A I T . E
iS3
QUiESTIO X I V .
4G4
Quidnam utiltus, offerre pecuniam tccima, , an pauperibus?

, \;
RESPONSIO.
01.
Dominu3 laudans cos qui sunt a dextris, et d i , ,
cens : Yenile, benedicti Patris mci , nullius
, ,>
ailcrius rei meminit quam elcemosyna? in paupe- , ,
res, et bospkes, et nudos, et in eos qui sunt in
, ,
carcerc. Sed sunt ctiam ecclesiae quibus desunt . \
aliqna ulcnsilia neccssaria, quibus sunt offerenda
, .
,
oa qux dcsunt. Q114 enim, cum vasa non dcsint,
ofifcrt opulentis ecclesiis, nescit quidnam postea . \
fiat iis qua3 illic congerunlur. MulUe enim ccclcsiae *, ,
, cum incxplcbililer congessissent, et ea postca non
cecle adminislrassent, vel per negligcntiam neglc- , .
M
ctui babiia perierunl, vel a furibus c l barbaris

ablata sunl.
Ex
Chrysostomo
in
Matthceum.
Nam pro eo quidem quod ccclesias non ornarit,

uemo unquam fuit accusatus; pro eo aulem quod
pauperum non sil miserlus, gebcnnas et ignis inexSlinguibilis niiiue sunt inlenlattt, et cruciatus cum
dxiROiiibus. Doiutun ergo ornans, ne dcspicias
fratrem qui alDigitur. Is enim est magis proprie.
templum quam illud. Et baee quidem vasa preLiosa ac splendida qua? reconduutur, poterunl accipere e l rcges iriiidelcs, el tyranni, et pradones.
Quai aulein fcceris fralri esurianli, et peregrino, et
nudo, ne diabolus quidem polcrit eripere, sed sila
erunt in lbesauro qQem nemo poterit subripere. C
Ex
eodcm in
Rerodiadem.
Polest quideai Deus omncs sanclos qui sunt in

uiundo pcr se alere; scd iuunilicentiain cobibei, ut
corda (sua sponle ad dandum propcnsa) in lempore bospilaliUlis discernat ex iructibus. Quando
auteni nou fuerinl aliqui qui eos vclint excipere,
timc aul pcr aves nulrit, u l Eliani in inonte
aul
ptr prophetam, ut Danielem in lacu ; aut per
auimal marinuin, ut Junam in mari
aut ipse per
se cibum pluil, ut patribus in dcscrlo * . Nani
ftim non essent qui posscnt cos exciperc, e coelo
pluil nianna, ct ex pelra aquara fecit emanare
et
cx aere coluriiiceiu ad cos delulU . Cum auteiu
$ancti versanlur 248 * mundo cum bominibus,
relrahil uiaiiuni siiam, c l videns cos aflligi, diiuittit, ^
m det gratiam per eam quse in eos cxercetur bene
iici-nltam
8
Ex
eodemin
Ephlolam
ad
Philippcnses.
Non csl paruin, scd magnum bonuin, <ogi ui quis

sautlLsbcnefaciat.Facileiiim uteiTiciamurpariicipes
mrrccdis et bonorum illorum quae illos exspeclaiU.
l)ic:l namque Apostolus : c Comimmicant nobiscum
* Maith. xxv, 5i.
Num. xi, 51.
III Reg. xvn, 6.
, .
,

, ,
.
, .
.
, , * , ;
,
, , '
.
, .

* ,
, ,
, . , , * , ,
, ,
,
, * ,
,
,
. "
ol , :
,
,
, ,
.

.
, .
*
. -
Oan. , 36.
Y A l \ i / E LECT10.NES.
* -.
* Jon. .
Exod. .
Exod xvn
i65
QILESTIONES.
, - in corporalibus, communicamus cum ipsis in spiritualibus":sienimcum animi alacritale et Jule san

ctis serviamus,
mercedis illius partem liabebi , >
nius. Propterea dicil Chrislus : < Facile vubis amU
.
cos de mamraona iniquitatis; ut, cum defecerilis,
, ,
recipiant vos in aHerna tabernacula
Sajicli au,
(em
sunt
omnes,
quolquot
iidetn
reciam
babent

cum y t a : eliamsi signa non faciani, eliamsi da>
* ,
mones non ejiciant. Joannes cnim, qui niajor esl
,
inter nalos roulierum , non videlur ullum fccisse
, signum.
.
.
, ,
, '
* .
, . '
,
.
,
. , ,
,
.
, .
, , *
c '
, . >
1
.
, , *
, . " - C
' ,
, *
. , * ,
.
n
.
^

, ,
; " " ,
, q ^
,
. >
'
. [ ]
. t
, ,

, .
f
Ex sancti Basilii
Ascelick.
Polest enim Deus, etiaro absque nobis, alerc

euos faraulos; sed dedit nobis occasionem bene
roerendi, et argumentum salulis. Excepisti sancluoi, excepisti Chrislum; honorasti eum qni fuit
bonoralus a Christo : bonor enim asccndil ad
Dominum. Accipe sanclos pro sociis in hoc s x culo, u l ipsi in illo sreculo accipiant le sociutn.
Facite enira, inquit, vobis amicos de mammona iniquilalis, ut recipiant vos in aelerna tabernacula . > Eorum enim egesias e l mendicitas
est tibi occasio verarum divitiarum, dives. Pter
eos namque inveniris Dci cooperator, nulricns m i liles Cbrisli, et Christum, qui dicil : < Quandiu
fccislis uni de bis fralribus meis niinimis, mibi
fecistis \
Ex
Clemenlis
Alexandrini
249 Theodoreti QtuestioHibus.

Cum vidisset aliquando Moyses bircura pro peccato oblatum exlra Dci templum, indignalus est
in
Eleazar , et
Ilbamar, filios Aaron, d i cens : t Quare non comedisiis Hlud, quod fuit pro
peccato, in loco sancto? Quoniam enim Sancla sanctorum sunt; hoc dedit vobis edere, ut auferatis
peccatum synagogre, et exorclis pro eis anle Dominum *. Hoc per Osee propbelam significans Dominus, dicit : Pcccata populi mei comedenl .
Quapropler dicit eliam Apostolus : Tmpcrliunt
nobis corporalia, eis autern imperlimus spirilual i a Hinc ergo docemur qnod vcscentes iis qu;e
offeruntur a populo, et pro ois preros diligiiiitr
non offerentes, Deo pojnas (iabinir.s.
Rom. xv, 27; , 13. Luc. , 9. Mallh. , 11.

* Lavii. , 17.
Osc. , 8. * Rom. , 27.
Luc. , 9.
Mallh. , 10. * Eccii. , 2.
V A R L E LECTIONES
*
*;.
76-
Stromatibu*.
Elcemosynas oportet facere, inquit ratio, sed

cum judicio et dignis. Quomodo enim seminal agricola, non absolute in terram, sed in terram bonam,
u l ipsi fructus fei a l ; ita est seminanda beneficenlia in pios bomines et spiritualcs, u l eorum frucmm per preccs assequaris. Scriptum cst enim :
Benefac pio, etinvenies relributioneni; et si nou
ab ipso , ccrte ab AUissimo . >
* .
* .
467
468
Ex apostolicis Constitutionibtu.
Elenim vere est bcatus qui potest sibi opem
ferre, et non lenel locum orpbani, aut viduae, aut
advena?. Nam ipse quoque Dominus dicit esse beatiorem illum qui dat, quam qui accipit . Vae iis qui
babent, et accipiunl in hypocrisi, aut qui possunt
sibi opem ferre, et volgnl ab aliis accipere : uterque enim reddel rationem Domino Deo in die judic i i . Nam qui accipit propter aelalem, aut orbitatem,
aut senium, aut debilitatcm, ant offensam valeludinem, aut flliorum quos alit multiludinem, is non
solum non reprebendetur, sed etiam laudabilur.
Altare enim Dei reputatus a Deo honorabitur, qui
gnaviter pro iis qui sibi dant assidue, precalur,
non in otio sumens, sed ejus quod sibi dalur, pro
viribus dans mercedem per oralionem. Is ergo, ut
dictum est, a Deo beabitur; qui autem habet, ct
per siraulationem olium agens accipit, condemnabitur a Chrislo Domino nostro.
"
.
6 , 0X6stv , ,
,
, . ,
' ,
, *

. * , ,
, , , ,
, , .
,
, , ,
, ,
. , ,
, *
, ,
.
OUiESTIO X V .
'.
Si quis habeat uqorem, filios, divitias, rebtuque , ,

,

sacularibus implicatus sit, quomodo potest is Deo
placere, el servare Dei prcecepta ?

;
*
RESPONSIO.
Si non in unaquaque generatione Deo placuiseent viri hujusmodi, qui in mundo, inquam, erant,
in diviliis, el matrimoniis, et potestate, copiisque
et 250 deliciis, aliquid forlasse baberent quo se C
defenderent, qui in suis peccaiis tales aflerunt
prselextus. Nunc autem videmus in divinis Scripturis omnes fere qui Deo erant grati, Deo placuisse
in mundo, el diviliis et liberis. Dico aulem Abrabam, el Job, ct David, et similes. Bonae enim, i n quit, divitiae i l l i , cui non est peccatum. Audiant
ergo Aposlolum de his ad Timolheum scribentem :
Divitibus hujns sacculi praecipe, non sublime
sapere, neque sperare in incerlo divitiarum, sed,
in Deo uno (qui prseslat nobis omnia abunde ad
fruendum), bene agere, diviles fleri in bonis operibus, facile Iribuere, communicare, thesaurizare
sibi fundamcntura bonum in fulurum, ut apprebendanl veram vitam . Et rursus alibi : c Hoc
itaquc dico, fratres : Tempus breve est : reliquum ^
est, u l et qui babent uxores, tanquara non babentes sin; et qui flenl, lanquam non flentes; et qui
gaudcnl, tanquam non gaudeules; ct qui emunt,
tanquam non possidentes; et qui utunlur hoc
mundo, lanquam non utantur : praleril enim
figura bujus m u n d i .
l 0
!l
Ex sattcti Basilii A&celicis.

Proplcrea Deus benignus ct cleraens, curam
Aclor. xx, 35.
10
1 Tim. , 17-19,
11
011.
'
, ,
, , ,
,
. . ,
, , . , ,
, . , ,
, .

, c
* , , '
,
, , ,
-vat, ,
,
. c
c , ,
,
, ,
,
, ,

,
.
I C o r . , 29-31.
V A R l i E LECTIONES.
r
469
QUiESTIONES.
470
;, gerens nostrae salulis, duo vilae genera dlvisit

res borainam, nempe in conjugium et virginita , * ,
lem; ut, qui non potest ferre praemiam virginitalis,
,
, , - veniat ad cohabilationeni mulieris, >illud sciens a
, , se exactum iri ralionem temperantiae et sanclitatis,
et simililudinera cum sanctis, qui in ruatrimonio et
liberorura procreatione vixemnt; hujusmodi eral
inVeteriTestamenlo Abraham, qui reverenlia erga
, , , , Deum uiiicum filium sacrificans adhuc gloriabaliir,
', et sui labernaculi portas babcbat aperlas, paratus
. ad accipieedos, qui veniebant, hospites. Non audierant i s t i : t Yende quoe babes, et da pauperibus ;
* ,
" et his majora fecerunt Abrabam, Isaac, Jacob, Samuel, David, et alii plurimi. In Novo aulemTesla , , , ,
mento, qualis erat Pelrus, et reliqui apostoli? E x i , . ,
gentur enim a quolibet fructus dilectionis in Deum
, ;
et in proximum, et declinationis ab bis maudaiis, et

ab omnibus, in quibus se inique gessit. Dicil enim
, ,
Dominus : < Qui amat patrem aut matrem plus
, , .
quam me, non est me dignus " . E t : c Qui nou
* ,
odil palrem suum ct matrcm, et uxorem, et filios,
, , c "
adhuc autem et animam suam, non potest meus
, , ,
esse discipulus .
, ,
,

251 An non tibi videntur proposila esse Evan ; ,
gelia iis etiam qui juncli sunt uxoribus? Ecee tibi

declaratum est quod ab omnibus hominibus exiga , .
tur obedienlia Evangelii, lam monacbis quara con * , jugalis. Sufliciet enim ei qui est junctus malrimo , ^ i o , venia intemperanti, quod liceat ci uti copula
* ,
et consuetudine cum uxore sua. Reliqua aulem
,
mandata, ex aequo oranibus posila, haud nullum
pericuUim aiTerunt iis qui illa transgrediuntur;
, .
Cbristus enira Palris raandata annunlians, disserc * - bat cum iis qui sunt in roundo. Quod sicubi conli, gisset eum seorsira interrogalum respondere, suis
, .
discipulis aicbat : c Quod vobie dico, onmibus
, ,
dico . Ne ergo fallaris tu qui elegisti conjunciio, ' - nem cum muliere, tanquam qui possis mundum
. libere amplecli. Pluribus enira libi laboribus et
,
custodia opus esl ad assequendam salulem; ut qui
, - in medio laqueorum, et sub poteslate apostatica 7 ,
rum virtutum habitare elegeris, et in conspeciu
,
babeas irrilamenta peccatorum, quique noctu ac
11
' D interdiu omnibue tuis sensibus ad pravas cupidita .

tes inciteris. Scias ergo quod adversarii non effugies
,
palaestram, nec ad ejus pertinges victoriam, absque
,
mullis laboribus, ad observationera evangelicorum

dograatuin necessariis.
.
.
"
,
, ,
;
l f
Mallh. , 21.
.
Mallh. , 37.
u
Luc. xiv, 2(
Ex
1 8
Marc. xui, 57.
VARIÊ L E C T l O N t S .
.
.
7
Joanne
Climaco.
Audivi aliquos iu mundo ignavos ac negligentes,

mibi dicenles : Gum vilam agamus cum conjugc, et
simus obnoxii publicis sollicitudinibus, quomodo
possumus persequi vitam monasticaoi? Quibus
471
472
respondimus : Quaeconque bona potestis facere, , ,

faciie. mendaciis vobis lemperatc; nemini euffu- , , , remini, ncminem conluiuelia aflkite, nemini vos , , ^
atiteponite, neminem odio babete, fugile formcalio- , , ,-
iiem, a synaxi ne separemini, eorum qui egent m i - , , [ t^remini, nemini esle offendiculo, aiienae parli ne [], J \ {
appropinquate, et conteuli este stipendiis [uxorum] [ ] . ,
vcstris. Si sic feceritis, non procul estis a regno .
coelorum.

.
Ex Constitutionibus
apostolicis *.
Cum Moyscs legislator dixit Israelitis : Ecce
dedi anle faciem veslram viam vitac et viam mor- c
l i s ; et inferat : c Elige vitam, ut v i v a s " ; et , \ , propbeta Elias dicat populo : Quousque claudica- , ,
Lilis ambobus vestris poplitibus? Si Deus est Domi- ^ < "
liiis, ambulale post ipsum ; > mcrilo ergo dicebat
' ;
Dominus : r Nemo potest dnobus dominis servire; , aut enim unum odio habebit, et alterum diliget :
\ , \
aut alterura amplecletur, et alterum despiciet . >
Necessario ergo nos quoque doctorem noslrum
252 Cbristum scquentcs, dicimus duas esse . > *\
vias : unam vifcc, c l alteram mortis. Prima est crgo , ,
via viue, et ea est quam lex ostendit : Diligere , .
Dominum Deum ex tota anima, et ex tota mente, et , ,
, '
proximum sicut seipsum . > Et : Quidquid non
,
vis tibi fieri, boc lu quoque alii ne feceiis".
Bencdic eis qui te exsecrantur; ora pro eis qui tibi , , ,
insukant, dilige inimicos tuos.i Quaenam enim, , inquit, est gralia, si diligalis eos qui vos diligunt? ,
Nani et publicani hoc faciunt**. Absline a carnali- C
, c
bus ct mundanis desideriis. Si quis libi dederit , ; ;
colapbum in maxillam, verte et aliam
c S i . '
, t
relribui, inquit, relribuenlibus mibi m a l a . >
Si quis te angariaveril uiium milliarc, vade ,
cum eo duo, et ei qui vult tecum in judicio contcn- .
dcre, et lunicam accipere, da ei pallium, et ab eo, . t ,
' ,
qui tua tollit, ne rcpelas ; d a e i . q u i a le petit.
c Ab eo qui vult a te muluo accipere, ne averla- ,
r i s - . i \ t q u e omnibus quidem aequum esl dare ex , . propriis laboribus; preeferendi autem sunt sancti. , * ' ,
. >
Non occides, non moecbaberis , puero viiium
non offeres; exsccrandus esl enim, inquil, qui dor- , , ,
mil cum masculo concubitu feminae". Non forni- , ,
,
cabcris. Non erit, inquit, qui fornicetur in Israel
Non furaberis . Nam Achan cum furatus esset ^ , ,
iii Jericbo, obrulus lapidibus excessit e v i t a ' , et

Giezi cum csset furatus et mentilus, fuit haeres . . > "
lepr Naaman". Judas furalbs bona pauperum,
, , tradidit Dominum, et poenilentia motus se suspen- ,
d i t A n a n i a s et Saphira cum sua suflurati essent,
,
et Spiritum Domini tcntasscnl, staliin Pelri coapo , , sioJi noslri scntenlia, morte sunt affecli . Nec . '
!
1 8
1J
a e
,e
,e
,7
80
,v
I T
L i b . vn, a c. , usque ad cap. 41, ut Hervetus numerai.* Deul. xxx, 19 I W . xvin, 21.
1; " . .

'
5 7 ; M a r c j i i i , 3 0 ; Luc. , 27.
Maiih.
vn, 12. " M a i l b . v, 46. ibid. v. 59; Luc. v i , 29. " Psal. v n , 5. " Maiih. 40-42; Den.
xxiu, 20; xv, 8 ; Luc. v i , 34.
Exod. xx, 13. 14. * Lcvit. xx, 13. Oê. m, 3
Exod. x*> *
*' Jos. vi,21, 25. " J V H - g . v, 23, -25,27. Malib. xxvn, 5.
Acl.v,2IO.
D e u L
VI
XI
M a l l h
t T
3 0
4 v
YAttLC LECTiONKS.
*
473
QUJESTIONES.
474
, , raagiam, nec venefieium exercebis. c Non eris ma ,

gus, non veneficus. Maleficos, inquit, non palie . 06 - ris v i v e r e N o n concupisces res proximi t u i ;
. < , , .
non pejerabis; dictum est enim, non jurandum
. - esse o m n i n o " . Non caliimniabcrte; nara qui calu ' ipf , 03 . , c
mniatur pauperem, irrilat eum qui ipsum f e c i l .
, , Non detrabes. Ne diligas, inquit, detraberc, ne
. . extollaris . Acceplae injurise ne sis memor .
, , , . - Viae enim eorum, qui recordanlur accepla? injuria,
. sunl ad mortem. Ne sis loquAx; quoniam, vir l i n - guax non dirigelur super tcrram, el laqueus sunt
, .
sua labra v i r o . Non erit scrmo tuus vanus : de
omni enim sermone reddes ralionem , et ex verbis
,
Uiis justificaberis, et cx verbis tuis condemnabe . * c *- ris *. Non-menlieris : f Perdes, inquit, eos qui
, , , loquuntur mendacium . Non eris avarus : Va;,
. \ , \, inquit, ei qui proptcr malam plura babendi cupidi .
talein fraudal proximuin.
, *
Non eris hypocrita, ne pars tua ponatur cum
. hypocritis . Ne sissuperbus : Deus enim superbts
. r e s i s l i t . Non accipies personain in judicio, quo . niam Dei 253
judicium \ Non odio habebis
- c fralrcm luum : 1 Arguendo, inquit, argues fra) * . trem tuum, et nen suscipins proptcr ipsum pecca. " , \, , \
tum \ > Fugc ab omni malo, ei non timebis .
. , , Ne sis iracundus, neque furiosus, neque invidus,
, , ,
aut audax; ne paliaris ea quae Cain
et q u
[ \ ] - S a u l , et quae Joab ; quoniam Cain quidcm occi ~6 , dil fratrem suum, quoniam is fuit praelatus a Deo;

Saul autem perseculus cst David, qui viccral Go , \ - ^ lialb, scmulationc perciius propter laudem mulie ,
rum cboros ducentium ; Joab autera occidit duos
. , duccs cxcrcilus, Abner ei Amasiam.
Non eris in

. ,
canlator, aut filium tuum igne purgans . .Noneris
,
augur, nec auspcx, neque disc^s malas discipli .
n a s ; nam baec oninia lox probibuil. Ne sis turpi/, ^ ,
loquus, nec impudicos jaciens binc indc oculos, noc
.
ebriosus ; ex his enim oriunlur fornicatio et adul \ .
terium. Ne sis amans pecunia?, ne pro Dco scrvias
, , , c "
mammonae . Ne sis superbo ct elato animo, ut
;, [] , * , c
Pbarisxus : c Quoniam omnis qui se cxallat bu , .
roiliabilur ;
> et : t Quod est alium intcr homines, est apud Deum abominalio . >
, \
Ne sis dura cervice et animosus; quoniam id de ^ ducit ad blaspbemiam, scd lenis et paliens (cl
, .
mullus in prudenlia, nam mites possidcbunl ter , , ram
(49). Ne sis audax ; quoniam vfr andax i n , ,
cidct in mala. Ne impcres servo, aut ancillae luar
,T
3 8
4 0
4 1
4 3
4 4
48
4e
e s t
4 8
4 8
8 l
8 1
83
88
88
8T
18
60
8t
8 8
3 8
3 8
Exod. xxn, 48. Exod. xx, 47; Mattb. v, 33. 34. " Prov. xiv, 31; xxn, 46.
Jac. , I I .
Eccli. x, 6.
Prov xvm, (5; Psal. cxxxix, 42.
Malib. <, 3.
ibid. 37.
Psai.
7. " Luc. , 45. " E c c l i . 1, 37; Mallh. X X J V , 54.
1 Pelr. v 5.
Dent. i , 47; \ , Wy
Levit. xix, 45; Prov. xxiv, 23; Eccli. X L I I , 4 ; Jac. 11, 4.
Levil. x i x , 48; Matlh. v , 43.
* Levit. xix, 47; Eccli. xix,43-15; Maun. xvi 1, 15; Luo. x \ n , 3 ; Jac. v, 19.
Isa. u v , U. G H I I C S , .
jv. 1 Re^. , 6, 8, . " III Rg. 11 ; II Ueg. 111, 27; xx, 10.
Deut. xvi:i, 11, 10. " ibi.l.
MCor. , II.
Luc. xw. 9, 13. Lu< , II scqq.
ibid. , ei , . aith. xxiu,
Luc. xvi, 15.
Matib. , l .
39
4 0
4 1
4 7
4 8
8 3 i 3
8 8
11
8 8
V A R I ^ : LECTIONES.
.
NOTJE.
(l'J) ilxc
ncn
comparcnt in Grxco ncstro tuiiicc.
4 3
475
476
amariludine animae tuae: ne aliquando contra . < , \,

le ingemiscant, et erit tibi ira a Deo. c Ne des, i n , .
quit, Ibcum homini, ut te exsecretur; eo, te exse \ .
cranle, in amariludine animae exaudiet eum qui
, , .
fccit ipsum . Fratres et cognatos tuos ne de ,
spicias. Ne despcxeris, inquij, necessarios tui
, \ .
seminis *. > Non accedes ad preces tuas in die
, ,
affliclionis tua?, priusquam resolverisamaritudinem
, ,
luam. Quae tibi accidunt fer aequo anirao, et casus
, .
absque moleslia, sciens qnod merces libi dabilur
, \
apud Deum, sicut Job el Lazaro. Eum qui verbum
, Dei tibi loquitur, gloriGcabis; memmeris autem
. " ,
ejus die ac noctc; honorabis autem ipsum, ut qui
'
tibi bonam et tranquillam vilam conciliet. Ubi
,
enim est de Deo doctrina, illic adest Deus. E x quires in dics faciem sancloruro, ut acquiescas in ^ , \ ,
\ . \ .
sermonibus eorum. Nongeres cum eis ininiicitias,
recordatus Datban et Abiron. Ha3C est via vifce.
\
Via autem mortis cernilur iu malis actionibus : in
, *
ea enini est Dei ignoralio, propter quam fiunt cae, , , \ .
des, fornicaiiones, et cselera.

2540UiESTIO X V I .
iqf.
Cum dicat Apostolus,mundi potestates Deo ordina- , al

las esse, an ideo omnis princeps rex et episcopus
,
Deo prceficitur ?
,
;
.
RESPONSIO.
* c
Gum Deus dicat in lege: Dabo vobis principes
secundum corda vestra *, est evidens quod ex Q ,
, ,
principibus el regibus alii quidem a Deo preficiun ,
tur, lanqiiam digni eo honore; alii autem rursus,
, ,
cum sint indigni, Dei permissione, aut voluutate
. . \
praficiunlur populo, digno eorum indignilate. De
\ .
<ea reatidi aliquas narrationes.
" , \
<Jnando Pbocas tyrannus factus fuit imperator,
et per Bosonum lictorem ejus coepit facere san- [ ]
, guinis effusiones, quidam monachus in civitate
, \ /5(5
Conslanlinopolilana vir sanclus, el qui ad Deum
,
magnam babebat fiduciam, cum Deo disceptabat d i , ;. , \
-cens in simplicitate: Domine, cureum fecisti i m ,
pcratorem? Deiode cum permullis diebus boc d i " .
xisset, Y O X ad eum venit a Deo dicens: Quoniam
non inveni pejorem.
" [
F u i l eliam qaacdam alia civitasin Thebaide, i n i - D
], \ ,
qua, et qua mulla faciebatscelerata etexsecranda,
, inqua virquidam perdilissimus e populo, perfalsam
(20) , (21), \
quamdam compunctionem, repente tonsus fuil, el
.
monasticum induit habilum; minime lamcn cessa .
Vit a sceleratis actionibus. Accidit ergo ut dccederet
, \
cpiscopus civiiatis. Guidain autem viro apparuit
"
Eccli. , 6.
Abd. 42.
Jerem. , 15.
NOTiE.
Concilium Tolet. n r : Quicunque ex scecularibu* accipientes pcemteniiam totonderunt se, et rursus pr<Bvaricantes laici effecti sunl. Et stalim : Non aliter
et hiy qui parentibus detonsi fuerint* aut sponte sua
seipsos religioni devoverttnl, et postea hobitum sacularem sumpserunt. ( A L L M A S N . )
(20) .
Ad verbum falsam compunctionem, simuialum dolorem. Opponilur seu . ( A L F . B I A N M . )
().
Ad verbum lonsus est, videlicet religiosoruni instilulo se dcvovit, srepe apud Zonaram
aliosque inferioris talis historicos ecclesiaslicos.
477
QUiESTIONES
478
, qeidam angelus, dicens Vade, et fac ut civitas

, - episcopum eligal plebeium iilom qui illic habitat.
. ' Abiens ergo fecil quod jussus fuerat. Ille autem
[] . ex intimo vulgo electus, coepit apud se e&se elatus,
, ,
et sibi valde placere. Accedens autem angelus
. \ Bomini ei dicit : Cur superbis, et magnifice tibi
] * , ;
places, infelix ? Revera, non tanquam dignus
, , sacerdotio factus es episoopus; sed quia haec
4, ' , civitas tali dignata erat episcopo. Quamobrero,
. , , quando videris indignum aliquem et scelcratum
, , , , regem, aut principero, aot magistratum, aut epi *
scopora, ne mireris, neque Dei accur>es providen, , ,
liam ; sed disce, et erede quod propler noslra^
,
iniquitales tradimur ejusmodi tyrannis; et ne sic
.
^ quidem a malis abslinemus.
'.
,
, ,
, * ,
, .
255
haim.
Et imponam adolescenies principes eorum ; et
illusoree dominabuntur eis, dicit Doroiiius .
Osee.
c Sibiiaetipsis regnaverunt, et non per me prinipes exstilerunt, et non indicaverunt raihi .
M
Jeremice.
.
c
i Sic dicit Dominus populo huic : Dilexerunt
xiveiv , , moverc pedes suos, et non pepercerunt, et Deus
non placuit sibi in eis : nunc recordabilur iniqui .
tatis ipsorum. E l dixit Dominus ad me : Noli
, , orare pro populo isto in bonum : quoniam, st
- jejunaverint, non exaudiam oralionem eorum; et,
, , Q si oblulerint bolocautomata et sacriAcia , non
, , , placebo niihi in eis, quoniam in gladio, et in
, fame, et in morte cgo consummabo eos . Et
, - tradam eos in angustias, el omnibus rcgnis terrae :
, f propler Manassen filium Ezechiae regis Juda : pro
] , . >
omnibus quae fecit in Jerusalem
>
Libro quarto Regum.
.
Et locutus esl Dominus in inana servoruro

, '* , propbetarum dicens : Pro iis quae fecit Manasses
, rex Juda, abominaliones islas malas. Ha?c dioii
Dominus Deus Israel: Ecce ego porlo mala et super
, , Jerusalem et Juda; ila ut omnis audieutis perso, . naturae s i n t ambaB aures e j u s . Et tradam e o s i n
, manus inimieorum suorum, et erunt in direptionem et in praedani omnibus inimicis suis pro
, . , ' , *, - D quod fccerunt malum in oculis meis. Eiiam s a n
guineni innocentem effudit Manasscs multum valde,,
, .
quoadusque implevil Jerusalem . >
Isidori ex epittolis.
.
Sciendum est quod propler peccatum unius saepe
* ,
flagellatur regio et civitas, ut dicit Ecclesiastc?
, , ,
quoniam peccans quis, ait, perdet boailatem m u l , ,
; " . tam , prout Davidis tempore accidisse novimus
" , - Nam cum ob rerum copiam florentemque slaluni
, , - princeps insolescit, ad ipsius raoerorem et conM
7 0
T 1
" Isa. in, 4.

Eccle ix, 18.
9 1
Osee , 4. Jerem. xnr, 10-12.

" II Reg. xxiv.
Tt
Jerem. xv, 4.
IV Reg. x x i , 10-16.
V A R L E LECTIONES,

* .
( Hsec desunt apvid L X X .
* .
* .
479
S.
ANASTASIl
SINAITJE
480
demnationera subdili deprimuntur. Nec vero illi , lniquc casligantur : verum unusquisque actionis , '
6iia3 premia recipit, ac propter principis calculos
, .
divina longanimitate orbatur.

.
256 apostolicis Constitutionibus

Neque enim rex impius est rex, sed tyrannus.
,
Neque episcopus (21*), ignoranlia aut mala mente

oppressus, est amplius episcopus, sed falso nomine , ,
lta appellalur, non a Deo prafeclus, sed ab bomi- , ,
nibus, ut Ananias et Sameas in Jerusalem, et , ', ,
, ', Sedecias et Achias falsi prophetae in Babylone.
.
Olympiodori in Job.
t Dominus, inquit, omnes intuetur, et gentem
et hominem simul
. E t : < Dat regem hypo-
n
critam, ob populi improbilatem *. > Hoc aulem

ipse quoque Dcus signiGcat per propbetam Osee,
Israeli dicens : < Et dedi tibi regera in ira furoris
mei . Saepe enim perraitiit ut qui specie vidclur boous, rex renunlietur, ut per ipsum omnes
subjecti aflligantur propler eorum improbitatem
et maliguitatem.
T 6
6.
c #, ,
1
. [ ] c .

,
[] .

, '
'
.

.
" ,
(5 , , , , [] ,

,
,
,
.
.
Ex
Chrysostomo.
, , .
Non est, inquit, potestas, nisi a Deo
Quid dicis? Ornnis ergo princeps eleclus a Dco? ; Non boc i n q u i l ; non a nobis nunc agitur de sin- ; , '
gulis principibus, scd dc rc ipsa. Esse enim prin- ,
. , ,*
cipcs, ac magislralus, et alios quidem regere,
alios vero r c g i ; et, nec omnia temcre ac con, ,
luse ferri, populis, tanquam fluelibus buc c l illuc circumaclis, id dico esse opus divinse sapicnlia?. D , .
Propterea non dixit : Non cst princeps nisi a Deo. , ,
ha ctiam, quando dicit quidam sapiens : Do- .
,
mino conjungilur viro mulier, hoc dicil, quod
Dominus fecit lnatrimonium, non quod ipse con- , *
jungit unumquemque cum mulierc. Videmus enim
,
muhos in malo et illegilimo malrimonio habere .
u.uluam vitae consuetudinein. Nequc tamen hoc ) * ,
Ex Cregorio Nysseno, de iis qui rapiunlur ante
tempus.
Quomodo arlifex ferro duro ac resislentc, quod
non facile emollilur igne, nec effingitur ad facicndum aliquod vas vitae necessarium, pro malleo
aut incude ulctur, ut frequentibus in ipsuin iclibus
exerceatur, et mollc effectum efformelur ad ali- C
quid quod sit ulile ; i l a eliam eos qui ex libero
suo arbitrio, malitia sunl insignes, vivere pcrmiuit
meliori iine ac intcnlione. Sicut pcrniisit nasci
Pharaonem, et Nabuchodonosor, ut illorum plaga
castigarelur israel.
T I
L i b . i i , c. 8.
k
* Job xxxiv, 19.
.
.
* .
7 e
ibid. 30.
' Osec , 41. " Rom. , 1.
.
.
.
m
;.
( 2P) Caulc lcge ista, ex apocrypbo libro acrepta: nam episcopus malus, aut imperiius vcrue epfcco csi, lamclsi et dignitate et nomine lJuligmts.
w
481
ÛJESTIONES.
482
. * c ^ Deo ascribimus; sed conjungere 257

dicitur
virum et feminam, quia ab initio masculum ct
\ ,
c feminam fecit, et d i x i t : c Propter boc relinquet
, homo patrem et matrem, et adhaerebil uxori suae
.
.
, ,
' , ,
,
'
. "
,
,
*. g
,
. c , ,
, [ ,
]
.
, , ,
.
, * * ,
, , . >
* C
> , *1 *

,
u
Ex Theodoreto de Providentia.
Si autem vidcns aliquos magislralus ac principes jus donis vendentes, offenderis in Providentia, ego has tuas cogitaliones dispellam (tua3
cogitationis modum disculio), et dico non Deum
iis credidisse priucipatum, sed eorum qui sunt
subjecli iraprobilalem, eorum atlraxisse iroperium.
Nam cum ex aliis qui recie iniperaverant nullam
vellent capere ulililalem, sed ipsa moru-m improbitale illorum doclrinam aOecissent injuria, seipsos privaverunt Dei cura; deinde divina nudali
administralione, eos duces sunt consecuti : cunei
enim cuneis exlruduntur. Dabo, inquit, principcs
secundum cor ipsoruin , > ut expcrli pejora meliorum recordenlur, et bona* et honcsiat illorum
insiituliones, et disciplinae eis vcnianl in mentem.
Inveiiimus aulem Deum propter iusignem hominum iiiiprobilateiu saepe laxare habenas, el permitlere u l genus bominum fcratur quo velil. Et
hoc ipsum nos docens pcr Zacbariam, dicebat
Israel : c Et dixi : Non pascam vos, quod moritur
morialur, et quod perit pereat, et de caelero comedat unusquisque carnem proximi sui . Et
perDavidem dicit : c Et noo audivil populus meus
7
8 0
vocem meam, et Israel non inlendit mihi, el d i misi eos secundum desideria cordis eorum .
8 l

.
eodem de eurandis Grcecanicis affectionibus.
,
Quemadmodum civitates nutriunl liclores, ut
, (22) , bomicidas, el sepulcrorum effossores, et qui alia
* * ejusmodi scelera admillunt, pcr eos puniant, non
' ** , - laudantes quidem, sed /alde etiara odio habenles
,
eorum insiiluta, ferentes tamen propter usum
, , - minislerii, ita eliam mundi administraior sinit
^ , ut sint tyranni, velut quidam lictoies, ut per eos
,
poenas sumat de impiiset sceleralis. Postea eos quo . - que exaciissimo tradit suppHcio, quoniam non lan' , ^ quam Deo ministrautes, sed suae improbilali servientes gravia Hla et intoleranda fecerunt. Sic
, '
Israelcm, cum peccasscl, Assyriorum tradidit cru , .
delilali. Postquam autem isli non agnoverunt

fructum supplicii, vel polius lineni et inslilutum,
7. ofriot
258
- eonim quoque fracta potentia coegit
,
eos scrvire aliis, u l docent eliam propbcUe. /
, quibus Plaio, ut arbitror, sufiuralus occasio
, * *
l u ,
7 4
Gen. i , 27; u, 24; Mallh. xix, 4, 5; I Cor. , 16; Ephes. v, 51.
" Psal. LXXX, 12,
7 1
Jerem. m, 13.
13
V A R l i E LECTlOiNES.
* .
* .
. * .
7 .
.
(22) Lnlerpr. legit. . Cod. noster, , parietum eflostores.
Zac
483
A N A S T A S l l SINAITJS
484
dicil eos qui gunt incurablles, castigari ad aliorum , , , ,
utilitatero.
.
QUJESTIO
XVII.
IZ'.
quctcunque mala faciunt nobi$ gentet, ea faciant Apa , ,

jussu Dei?

;
r
RESPONSIO.
Benignus et justus judex Deus, nobis peccanlibus, nos saepe tradit adversariis, non ad interitum, sed ad castigaUonein et disciplinam, ut
per Jeremiam dicil Israel : c Confidite, populus
meus, memoriale Israel. Venumdaii estis gentibus,
non in perdilionem. Eo euiro quod ad iracundiam
provocastis Deum, traditi estis adversariis. Exacerbalis enim eum qui fecit vos
Inimici autem,
et iniqui et impii, propriae servienle? iniquitati,
faciunt nobis gravia, et Deo minirae grata : pro
quibus oranibus aeternum referent supplicium.
Traditus est enim Israel, ut dictum, adversariis,
ut ipse parce et benigne casligarelur; Assyrii
aulemillos tractarunt acerbe el inclementer. Audi
quid dicat Deus per Zacbariam Israeli de Assyriis:
Zelatus S U T Q Jerusalem et Sion, zelo magno et
furore maximo zelalus sum [adversus eos qui vos
invadunt : proplerea quidem parum vobis iratus
sum; ipsi vero simul invaserunt vos in maIUIP (25)]".
.
[ ]
, , * ,
c , , *
,
, . . 01 \
, \ , ,
. , ,
;
,
c , ,
, *
.
b
, c , ,
Similiter per Isaiaro: < Iratus sum, inquit, contra
populum meum,(filia Chaldaeorum) contarainasti Q ,
.
bsereditatem meam. Ego dedi eos in manum tuam;
* .
tu vero non dedisli eis nmericordiam; seni ag ,
gravasli jugura valde, et dixisti: In aeternum ero
domina. Non intellexisli hsec in corde tuo, neque .
recordata es novissimorum. Nuric vero veniet super , .
te repente perdiiio, et nescis; fovea, et incides in , '
, ,
eam. Et veniet super te miseria, et non poteris
, . >
munda fieri . >
, Hinc ergo discimus quod qui belligeranlur et
, ,
nos injuria afficiunt, ultimum subibunt supplicium. Nos autem debemus scire quod propter pec- * ,
,
cata nostra sa?pe tradimur, ut dictum est, in manug
, ,
iniquorum inimicorum, juslo Dei judicio. Dicit
.
nim rursue Isaias de Israele : c Quie dedil in di
reptionem Jacob, et Israel vastanlibus eum?Nonne
,
; ,
Deus, cui peccaverunt ei, et noluerunt in viis i l Jius 259 arobulare, neque audire legcm ejus. Et ,
induxit super cos iram furoris sui. Et praevaluit , ;
adversus eos bellum, et qui comburebant eos per * >
* ,
circuitum . > E l non cognoverum unusquisque
, , eoruro, neque intellexerunl. > E l rursus: Nunquid
. *
non valet manus Doraini salvos facere? aut gravavit aurem suam, ut non exaudiat ? Sed peccata
; & , .* 8 k
Barucb , 5-7.
Zach. vm, 2.
8 4
Isa.
XLVII,
6 seqq.
8 8
Isa. x u i , 24, 25.
* .
.
NOTJE.
(25) Haec ia E d . L a l . L X X , non comparent; ul nec in Graca.
485
OUiBSTIONES.
"
486
vestra separant inter vos, et Deum. Et propter

peccata vestra avertit faciem suam a vobis, ne
. \
' , misereatur. Manus enim restrse fnquinatse sunt
* * - sanguine, et digiti vestri in peccatis, labia autera
, , vestra locuta sunt iniquitatem; et lingua vestra
, \ - injustitiam meditalur. Nemo loquitur jusla, neqtie
. , est judiciara verum .
. >
Similiter Isaias quoqae dicit in persona D e i :
(/ d
Ego tradam vos in gladium, et oranes in ma ,
ctalione cadetis ; quia vocavi vos, etnon obedistis;
,
,
, , locutus sum, et contempsistis, et fecistis roaliim in
, & conspectu meo;et,quae nolebam, elegistis . Rur, . c - sus : c Gognoscent omnes genles quod dornus Israel
, - propter peecatain captivitatem abducta s i l , eoquod
' spreverunt me, et averti faciem meara ab ipsis, et
' , dedi illos in manas ioimicorum suorum, et corrue , runtomnes in gladio, et secundum iniquitates
, eorum feci eis .
.
,
Nihil ergo ex iis qua gravia el aspera accidunt,
,
injuste peccatoribus advenit; sed omnia justo Dei
, - judicio; et iinquitates nobis mala conciliant. In
' . , ,
sinum, inquit, injustis adveniunl. Domino enim
sunl justa omnia. Et : Si aulem iniquitas nostra
. , < , , , juslitiara Dei commendat, quid dicemus ? Nnnqurd
, ; iniquus esl Deus, qui infert iram ? (secundum ho , ( minem dico : ) absit *'. Est enlm in nostra po); ,
teslate, et libero nostro arbitrio salus nostra et
, , interitus, ut scriptum est : c Ipse ab inilio fecit
bominem,ctreiiquil illum in manu consilii s u i
,
Et c : In conspeclu hominuin Tita, el mors, e t ,
. ,
, , quodcunque placuerit, dabilur.ei . > Quamobrem
, . eliam Sapiens monet : < Nolile zelare mortem in
, errore vitae vestrse, neque acquiralis perditionem
, operibus manuum vestrarum. Quoniam Deus mor , , lem non fecit, nec laelatur in perditione vivo ' , rum . Ostendcns vero noslrani eversionem spon , te a nobis eligi, dicit rursus : Impii aulem mat - nibus et verbis accersierunt illam . Hujus rei
, , testis est, ut theologice dicam, qui erat Lucifer
, , propler splendorem dictus, et factus lenebre pro , pter elationem. Cujus casura magnus quoqoe ad ,
mirans Isaias, lamentabiliter dicit: 200 Quomodo
* c - f) cecidit de coelo Lucifer, qoi mane oriebatur?Con [] ;
tritusest ad lerram, qui miltebatad omne9geiitcs .i
.
Deindeinvebens in liberam ei spontaneamejus avet,
eionem et amentiam, subjungit: Tuautem dixeraa
, *
inmente lua : ln coelum ascendam, soprasidera coeli
, . ,
ponam thronum mcum, sedebo in monte excelso
*, super montes excelsos qui ad aquilonem; ascendani f
, (5>0 super nubes, ero similis Altissimo ' . Similiter
, .
ostendens ctiam juslum Deidc eo judiciuin subjun - g i l : < Nunc autem in infernum descendes, etad fun8
87
9 1
, s
8 8
8 1
Isa. L I X , 1-4.
Sap. , 12,15.
* .
8 7
8 3
8 8
8 9
ibid. et passim.
Hom, in, 5, 6.
Isa L X V , 12.
ibid. 15, 14.
ibid. l b . Isa. xiv, 12.
8 0
Eccli. xv, 14.
9 1
ibid. 18.
9 3
VARUE LECTIONES.
f .
s .
487
S. ANASTASU SINAITiB
488
damenUtTO ^>\ldesqunladmoduminiquiUtem - $ locutusest in allum. Et cum se pronuntiasset apo, . #,

stalam eldesertorem, cecidiljuslo Dei judicio. Meri ,
to ergo diccbatSapiens : c Labia insipientis praeci, ;
pitabunteum . Et os audacis mortem accersit.
. .
Sic ergo Adara et Eva, ejus fraude et consilio

seducli, cum eo morbo laborassent quod Deo vel ,
lent esse quales, et mandatum Dei essenl Irans- , ,
,
gressi, ceciderunt ex paradiso, et facti sunt hae . "
redes mortis. Unde justus Judex Evae quidem d i c i l :
iMultiplicans inulliplicabo trisliiiastuas etgemitus c
" ,
tuos; in tristiliis paries filios, et ad viruni tuura
,
conversio tua, et ipse dominabilur lui . Et
. '. > "
Ada3 : < Quia audisli vocem mulieris luae, et
de ligno de quo praceperam tibi de eo solo on ,
edere, de eo c d i s l i , malcdicta terra i n operibus , ,
* ,
tuis; in tristiliis edes illam omncs dies VIIUR tua*;
*
spinas et Iribulos genninabit libi, et edes fenum
agri. In sudore vulius tui edes paneirt tuum, donec aot,
reverlaris in terram de qua sninptus es ; quia terra
.
es, et in terram ibis .
,
! , ,
. >
,
Similiter eliam dixil Cain propler ca?dem fratris:
Cur, inquil, fccisli boc ? Vox sanguinis fratris lui , , ;
.
damat ad me de lerra. Et nunc malediilus tu a

,
terra, quae aperuit os suura accipere sanguinem
*
fratris tui de manu lua; quando operaberis terram,
t non adjicicl virtulem suam dare tibi : geuicns <> ,
, . >
et iremens eris super terram *. >

Cuelerum, dc iis quoque qui inundalione sunt
<
obruli propler suas iniquilales , dicil ad Noe :
Tempus omnis bominis venit coram inc ; quia ,

*,
terra impleta esl iniquilate ab ipsis. E l ecce ego

. disperdo ipsos et terram . l i a etiam de Sodoroitis, qui fuerunl combusti propler eoruin peccala

et ncfaria scelera, dicit ad Abraham : Glamor
c , Sodomorum e* Gomorrhae 2 6 1 inipletus esl erga
,
m c ; et peccaia eurum magna valde', l e i c .
Et :
, > . ,
j Dominus pluit super Sodoma et Gomorrba sul (5
pbur ct igium a Domino de coelo, el evertit civi- , ,
tates bas, el omnem circa rcgionem, et omnes ba ,
bitan es in civilatibus*. Itaetiam, qui gravi corde
. >
erat Pharao, obnitus fuit cum universo exercitu . D , qt icunque tentarunt, etad iram provocaverunt
Dominum in studiis suis, cxosi fuerunt et abomi ,
nabilcs ; et sunt exlermiuati proplcrsuas iniqui- , ,
talesa Dei judicio; qui reddit unicuiqne secundum
c .
opcra sua
Et ideo legcm ferens dicebat : < Et
-t
si quis irrogaverit maculam proxinio suo ; sicut
, , fccit ei, ila viussim liel ipsi : contrilioncm pro

9 8
9 6
9 7
9 8
9 9
5sa. xiv, 15.

Eccle. x , 12.
Gen. m, 16.
ibid. 17-19.
* Gen. \ 20.seqq.* Gen. xjx, 24, 25.
Exod. xiv. * 1'sal.xm, i
8
Gen. , 10-12.
Gen. v i , 15.
Hom. n , 6 ; Mattb. xvi, 27.
VARIiE LECTIONES.
n
, .
.
' .
489
QTLESTIONES
WO
;, , . conlrilioiie , oculum pro oculb, denteni prodoMe;

quemadmodum ulique dederit maculamhomini, iia
,
dabilur ei *. >Unde etiam propheta : Qucmadmo. " , c " ;,
, . - 4um feci&d, inquit, sic erit libi. Relribulio tua
rctribuelur in oaput tuum . >
. >
Dicit etiam liberJudicum : < Etcucurrerunl pnsl
\ , Adonjbezec, et ceperunt eum, elpreciderunt stim ' , [\
nnlates raanuum ejus, et summuates pcdnm ejus.
]
Et dixit Adonibczec : Septuaginla reges sumimia . \ '
, - lcs manuum suarnm, el summilatcs pedum suoruni
. , âbscissi, erai>t colligenles qucc sub mensa mca.
. Sicut igilur feci, sic retribuit mibi Deus .
' , Merito ergo dicebat Sapiens: c Per quac peccat quis,
. >
per hax lorquetur . >
9
, 0
1 1
Exodi
7%
.

E t dixit Dominus ad Moysen : Oinnem viduam
. ' ,
ctpupillum non vexabilis. Si aulem vcxatinne vc , xavcrilis cos, et vociferati clamavcrim ad nic ,
,
audilione exaudiam vocem corum,'cl irascar furore,
; cl perimam vos gkidio; el erunt uxores veslrae v i , <" , t
diue, el parvuli vestri p t i p i l l i .
.
Levilici.
< *
t E l dixit Dominus ad Moyse : Si in pneccplis
,
meis ambulaverilis, et mandala inea custodieritis,
, ')
ct feccritis ca, dabo pluviam vobis in tcmporc suo;
,
ctterra dabit genimina sua, ct ligna camporum red, t dent fructum suum, et comprebendel vobis tri , turatio vindcmiam, et vindemia comprehendct sa, [ ]
tionem : et manducabilis panem vcstnim ad salu, .
rilatem, et habilabilis cum sccurilalo. super lerram
[ , C vestram, el dabo pacem in terra vcstra, c l dor ], mielis, et non ent qui vos exlerreat, et exlenni, nabo bcstias malas de lerra ve*Hra, et belluin non
, {
pertransibit per terrain vcslram. Et perscqtictnmi
] ,
inimicos veslros, et carient 262 ' conspeclu vc ,
strocaede. Et persequenlur cx vobisquinquc ccn '* ,
tum, ctccntum cxvobis persequenlur docem m i l ,
lia^ et cadcnt inimici veslri in conspectu vrslro
. : [ gladio. Et rcspiciara supcr vos, et muiliplicaim
, , ],
vos. Et statuam testamentum rneum vobiscum. Et
' .
manducabitis vetera vcterum, et ejicictis vclcia
,
a conspeclu novorum. E l ponam tabcrnacuhiKi
. ,
meum in vobis, el non abominabhtir anima mea
, vos, ct ambulabo inler vos. Et cro Deus veslcr,
, ; ^ ei vos eritis mibi populus. Ego sum Dominus Dcus
, . * vester. ~
Si autem non obcdicrilis mibi , ncque fc ,
cerilis prcecepta mea b?ec, sed increduli fueritis
, , illis, el judicia inea exborruerit aniina vestra, m
,
non facialis omnia priecepia mea, ut dissipelis
,
tcstamentum meura, et ego faciam sic vobis : el
obfirmabo supcr vos egeslalem, et scabicm, c l
, ' ,
morbum regium consunieutcm oculos veslros, c l
,
animam veslram liquefacicnlcm. Et scminabilis
,
, - frustra semina vesira, et comedeul advorsarii
. vcstri. Et obfirniabo facicmmeam in vos, et cadcSap. x i , 17.
Exod. X M I . 22-24.
L c v i l . xxiv, 19, 20. E t d i . xvu, 10.
Judic !, 7.
1$
11
1 0
18
VARI.E LECTIONES.
.
PAVKUL.
q .
Ga. L X X X I X .
'*.
* 3 .
^.
10
S ANASTASII SINAIT.E
491
ii?2
' , \
, 3, \
. ,
*, ,
,
' , \
> ,
, .
,
.
,
,
, '
, \ ,
, \
labo et ego vobiscum furore obliquo, et perculiam , \ .
vos, c l ego septics pro peccatis vcstris; et indu- ,
cam super vos gladium vindicanlem vindiclam tc, ' stamcnli, et confugiclis in civilalcs veslras, et emil- , \
(am mortein in vos; et comedelis carnes fiiiorun
,
vestrorum et filiarum vestrarum. Et poi>am urbes. [ ].
veslras descrtas, et dcsolabo sancla vcstra, et
,
non olfaciam odorem sacrificioruni vestrorum. E l
, ^,
desolabo cgo terram vesiram, ct mirabuntur super
.
eam inimici vestri (cl Irademini in manus inimi , ,
corura veslrorum). Et dispergam vos in gentes, ct
,
consumel vos pcrambulans gladius
>
, [ *
; ] ,
.
tis anlc iiiimicos vcslros, et pcrseqenlur vos qui
oderunt vos, o.l fugietis nemine pcrsequenle vos.
E l si usque adbtic non obedieriiis niihi, apponnm
vos castigare septies in pecratis vesiris, et conleram contumeliam superbiae vesinr, et ponam
coelum vobis ferreum, et terram veslrara lanquam
xneam, et erit frusira fortiiudo veslra. E l non
dabit terra veslra semen suum, et lignum agr! vestri non dabit fructum suum. E l si post baec ambnlaveritis obliqni, einoluerilis obedire inibi.adjiciam vobisplagas seplem secundum peccaia vestra. E t q i i l tam in vos besiias agre&tes terrai, ei comedeni voe,
et consumenl pecora vestra. Et paucos faciam vos,
ct desertai fient vi# vestrse. Et in bis si noneritis
casligali, sed ambulavcrilis erga me obliqui, ainbuB
Job.
c
t ln dicm pcrditionia sublimatur malignus; in

< ,
. >
dicm irae cjus abducctur .
1V
263 Salomonis.
Omnia opera Domini cum j u s l i i i a ; servalur
autcm inipius in diem nialam .
1
.

.
.
, ,
, .
, .
, ; ,
> .
, . , ,
, ,
, , ,
, d.
[ I], ,
, , ' . >
Ex Ecclesiastico.
(24) E l sunl spiritus qui ad vindiclam creati
sunl, c l in furorc suo coniirmaverunt flagolla sua.
Et in lciiipore consummalionis effundunt v i r l u tem, el luiorcm cjus qui fecil illos , sedabunt.
Ignis c i grando, c i faiues, et mors, omnia bscc ad
viiidiclam crcata sunt. Destiaruni dcntes, c i scorpii, ct vipcrai, et rbompbaea vindicans in exterminiuni impios . > Mors, st sanguis, ct conlcn-
lio, oppressioncs, fames, el contrilio, ct flagcllum,
supcr pcccalorcs creala sunt liscc omuia. E l propler
illos faclus esl calaclysmus .
16
17
Ezechiele.
< Ikcc dicil Dominus : Tcrra quxcisnque pcccavcrit mibi, delinquendo deliclum, ct exlcndam
nianum meaiu supcr cam, c l imniiltam in cam qua, s
Lcvit. xxvi,o-53. J o b x x i , 3 0 .
1 8
Prov. xvi, 4.
.
c
, ,

1 6
Eccli. xxxix, 35-5G.
YAHIiE LECTIONES.
* , y
_.
.
.
, , ,
w
NOTiE.
(24) Prioruin inlcmrelalio doesi.
17
Eccli. X L , 9, 10.
- .
^.
4S3
QUiESTIONES.
, , ,
, ,
.
, ,
, , , '
\ , [' &
] .
, ,
, \ ,
,
, :,
,
, \
,
. , .
, -
,
;
,
. >
c " ,
, , ; *
, .
c

.
, ^ ,
.
,
,
.

* , .
,
,
,
.
; , '
, ,
, * , , , ,
f
494
tuor ultiones meas pessiinas, gladium, et famem,

el bestias pessimas, ei mortem, et puniam illam,
erilque in abolitionem et exterminium. E l , si fuerint Ires viri isli in medio ejus, Noe, et Daniel ct
Job; vivo ego, dicit Dominus, si filii, aut filice
salvabuntur. Sed ipsi soli salvabuntur; tcrra aulem erit in cxlcrminium . > (25) E l haec dicil Dounnus: < Finem loquar super genlcm, aul super
regnum, ut tollam eos et pcrdam, et converteiur
gens illa a malis suis, et poenilcbit mc malorum
qux locutus sum ut facerem eis, et finem loquar
in gcntem et regnum, ut rcaedificelur ct plantclur,
el, si faciant mala ad\ersus me, ut non cxaudiani
vocem meam, et me poenilebil bonorum, quae locutus sum, utfacerem eis.
c Etdixit Dominusad me : Vidisti, flli hominis,
quxseniores dorauslsracl faciunt, uuusquisque ipsorum in cubtculo abscondito suo; quia dixerunt :
Dereliquit nos Dominus, non videt Dominus terram
c Nunquid parva domui Isracl, u l faccrenl iniquitalcs qnas fcccrunt hic, ut irritarcnl me, quasi
subsannantcs?Et ego faciam eis cum furore; ncc
parcet oculus meus; ncc miscrebor .
264 <El clamabunt inauribus meisvocc magna dicenles: Appropinquavit ultio urbis. Et unusquisquc
babebat vasa exterminalionis in manu sua. Et cccc
sex viri vemebant de via portae excelsse, quae rcspicit ad aquilonem ; et uniuscujusque securis i
manu C J U P . Et unus vir in medio eorum indulus
poderc, et zona sappbiri super lumbum ejns. Ingressique sunt, clsletcruntjuxla altarc acneum.Etgloria
Dei Israel ascendit desupef Cherubim, quac err.i
super ipsa, in subdio douws. E l vocavit virum in
dutum podere, et dixil Dominus ad eum : Transi
inediam Jerusalem, ct da signnm super fronics v i romm gomentiuni et dolcnlitim supcr cunclis iniquilatibus quac fiunt in mcdio ejus. Et illis dixit,
audienle me : Ite post eum in civitatem, ot percuUlc, et non parcile oculis vestris, et non miscrcmini; senem, ct adolescentem, el virginem, el parvulos, et mulieres interficite ad inlernecionem,
super omnes aulem super quos cst signum nc
appropinquetis. sanclis meis incipilo. Et conpelR
,0
, lh j) runt a viris scnioribus qui erant inlus in donio. Et

dixit ad cos : Contaminale domum, el implelc vias
, * , .
inlerfectis cxeuntes, ct percutilc. E l factum cst,
.
dum ipsi perculerent, cado in faciem mcam, et
, ?
cxclamavi, etdixi : Hei mihi, Dominc, deles tu rr ,
, siduos Israel, in eflfundcndo furorem tuum suyer
Jcrusalcm ? E l dixit ad me : Iniquitas domus Is. ,
rael et Juda magnificala est valdc valde, ct replcta
, ,
, , csl lcrra iniquilalc et iramunditia; quia dixcrunl :
Dcrcliquit Domiuus (crram, non inspicil Dominas.
; ,
1
Ezecb. xiv, 15-18.
" Ezccb. . 12.
1 0
ibid 17, 18.
V A K L E LECTIONES
.
NOTÊ
t25) Haccnon comparcnt b c . c i l . Ezccb.
iQ5
S. A N A S T A S I I SI.XAIT.E
496
Et propter hoc non parcel oculus meus, neque ; $

miserebor. Vias eorum super caputeorunidedi".
\
, !\ \ ,
. \ ,
. >
.

* ,
,
Osee.
< Bellum super filios iniquilalis venit ad casligandum eos; et congregabuntur ad illos mulli populi, adcasligandos ipsos in injustitus s u i s " . >
Sancti Basilii,
ex illo, quod Deus non est

malorum.
, ,
.
, \ , ,
, ,
, , ,
:, .

; "
,
auclor
Caedes, et civitatum expugnationes, el in serviluabducliones, et iniserabilia eorura qui capti

suntspectacula,et (ut semel dicam) qusecunqueab
boslibus gravia accidunt, dico, justo fieri Dci j u liicio iis qui digni suni casligatione, pcr bostes supplicia inferentis. Vellcsne non exusla esse
Siidunia posl impia illa tacinora? eversam esse
Jeiusalein, nequc deserlum lemplum, post borrentlaui illam adversus Dominum Judaeorum aiutn- * 1 [9-^]
; ,
liam? Uaec quouiodo aequum eral aliler 265
qiiaui pcr manus Romanorunj, quibus iradidcrunt

" ,
Dominum noslnim, vitoe suae inimici Judrci ?
;
Ejusdemex
regulis fusius
explicatis.

.
iieri

Sic etuim mundus administratur iis qua? parli '
cnlalim Gunt rcmissionibus et afllictionibus, et sl
, ,
quos unquam perniciosum occupat supplicium,
,
boc in parle fit, et nou in tolo gcnere, ad ulilitatera aliorum; non secus atque a mcdicis pars am-
.
putalur ad utilitatem aliarum parlium corporis. lla
diluvio sunt obrutse giganlum gcnerationcs . Ua
periitgcnus Sodomilarum, cum sununis abtmdasscl *
, /v i l i i s , et populus iEgyptioruni
ot gcns Cbananaeorum : illud quidem igne exuslum ; hic vero C , [ ], '
, [] *,
aquis submersus; Cbananxi vcro Iradili hostibus,
, .
mdemedio tolleronttir. Alia* vcro gentes innume ,
vabilcs, qusc iisdem laborant v i l i i s , pcrmanent
*
iinpunit;ii; ctpartcsquidem quae patiunlur, ad rcii \
quarum emendalioneni paliunlur; aliis autemnon
. * / a x
punilis, Ibesaurizalur ignis et ira in dic irae c l
revelalionis Dx-i . Tunc cnim cxurentur, non ad , .
,
utililatein ct poenitciiliain, sed ad vilii liquefaolio
nem etnianifcsialionem, sicutauro el argcntocom k.
mistas alienas malerias discernil ignis examinans.
,s
,v
16
27
, \ .
Et ira venil pro ratione peccalorum, quae appcl
talur calix in uianu D o i n i n i , c l poculuro ruin.x,
, ,
quodebibitar ; etiamsi omnibus dc mcrila poena ^ ,
aliquid subducit, iraequc moluia clemenlia lem- , ,
perat, inclinatuin quidem ab aspcritalc ad Icnilatem ; ,
ac remissioncm iis qui metu crudiunlur, c l cx , ,
ionga affliclioneconcipiunl etparturiunt convcrsio- ,
ncm, e l pariunt spiritum perfcctic salulis; asser- ,
Gregorii
Theologi
ex oratione
in plagam
{\
grandinis.
18
i l
L V c b . ix, 1-10.
Uon.
n , 5.
5 8
P a1,
s
* .
" Oêts x, 10
1 3
Gi:n.
VII.
Gen. .
1 5
Exod. xiv.
- Jos. ; Deul. .
L \ X 1 V . 9.
VAULE LECTIONES.
.
: . .
k
1 .
497
QILBSTIONES.
%
vans tamen faecem, nempc irse extremitatem, ut

totam effundal in eos qui non curantur ex benigni , IV [ , - tate el clemenlia; imo vero induranlur, u l duro
] , - corde P b a r a o " , ei acerbus operum exactor, re
servatus ad ostondcndani Dei in impios poten .
liam.
,
.
,
, ,
; \, ,
. , *
, , \
. ,
,
, ,
, ;
Ex sancto Joanne
Chrysostomo
in
Matthccum.
Si enim, cum sint bella, et i o l niinae et tenlationes peccamus, quinam essemus si secure viveremus? Et, si velis, considera primum hominem : si
enira, cum breve tempus, forte autem ne unum
quidem totum diem vixisset in paradiso, dclioii?
illius perfruens, eo venil sceleris ut eliam se Dec
266
qualem sibi imaginaretur, el dcceplorem existimaret benefaclorem, et unum mandalum
non observaril; si, quae socuta cst, vilam egissct
sine ulla affliclione, quid non fecisset?
f o r e
.
,
* ,
. ,

, ,
,
.
,
, .

.
Ejusdem
in psalmos
Graduales.
Quoniam honoribus non usi sunt u l oportuii,

Deus eos emendat contrariis, solemiii morc suo :
id videre licet in A d a m o , quem, cum paradisi
babitatione ad utilitatem non fuissel usus, ejcclione
correxil; et mulierem, quae bonoris aiqualiiatc
evaserat deterior, servitute et subjectione reddidii
nicliorem. Ita ctiam Judaeos, qui liberlatc c l securitaleeffecti erant pejores, et exorbilaverant corrigit contrariis.
M
hidori
ex epiitoli*
3 1
, ,
Mirans, dilecle, quemadmodum Deus non par , cit suis templis c l basilicis, quando terrae inimillii
.
timorem. Sed habes in divinis Scripturis accura .
tam ejns rei declarationem. Si enim arca sancla?
. ' - non pcpercit, sed cam dedit alicnigenis cum ejus
, sacerdolibus qui deliquerant, et civitatcm sancti, , ,
ludinis, et Cherubim gloriae, et vestes, el propbe, , - liam, el cbrisma, el lcgis declaralionem dedit
* , conculcanda et pollucnda genlibus ; ne sanclis qui , dem parcit ecclesiis, et intemeralis sacramentis;
, ut, cum nc suis quidem aulis parcat, dclinquentcs
, inclinet ad metum et temperantiam, saiviorcm pro ' . - pter ea quap. agunt, exspcctanies crueialum. Ululet eniin, ail, pinus, quia cccidit c c d r u s " ; for , , , *
tibus cadenlibus, erudiautur ac casligenlar, qua?
,
. , , > sunl imbccilliora* Dum enim cadunlimpii, inquil

Salomon, jusli formiiiant.
.
; .

,
,
, ,
.

Ex Theodorelo
3 0
Gen .
3 1
L i b . , epist. 73.
prophet.is.
* Exod. 4.
in
Poudere el mgpsura omnia regit c l adminislrat

Dominus". Kam cum iis qui vivcbant temporc Noe,
vitae terminuin, centum et viginti annis deiiuiissei %
postquam vidit peccaltini crcscerc ct inundare,
non exspcctavit prsescriptum lerminum, sed cum
pnccidil, ct brcvioreni rcddidit, ct ccnlcsimo anno
omitibus induxil diiuvium.
Ita etiam Abrahaino,
3 i
Zacb. xi,
" Sap. xi, 2.
S i
G(Mi. vi.
Y A f l l ^ : LECTIONES.
m
. . ,
. <l 6 -.,. r .
clc.
'
'/*:;.
Kalionale
499
S. AffASTASII SINAIM
hiquilinam fuiurumejus semcn predixit, et docet *, e

causam. < Nondam enim, inquit, complelai sunl , , iiiiquitales Amorrbaeorum bucusque . Nondum,
, . , ,
inquit, ea admiscrunt peccata quae mereaTitur ut
pcniius intcreant; quamobrem non paliar u l nune ,
vobis omnino occidendos tradam, sed iniquilalis .
cxspcclomensuram. 267'Sub mensuram enim ca- , TIVOC,
dunl noslra, q u in tempore flunt, peccata, usque ad
[]
aliquam quantitateni; et nunc infligit poenas justus , [ ,
judex nosterDeus, cui gloriael imperium in SaecuJa . .]
soeculorum. Araen.
35
OU^STIO
XVIII.
Vlrum omnes qUi prcecipitanlur,

aut terra obrttuntur,
,

,
aul
submerguntur,
ex divina comminatione
et

,

jussione lioc paliantur,

an ex maligni
operattone.
.
1.
RESPONSIO.
Divina judicia, testc Scriplura , prorsus esse
imperscrulabilia, et investigabiles vias Dci *, perspicuum est. Ccelerum non omnes qui violenta
morte obeunt, boc patiunlur propter peccatum.
Filii enim Job, licet essent justi, a domo sunt
obruli \ Ethoc nos docct Chrislus, dicens decem
etocloillosviros, super quos cccidit lurris in Siloe,
non magis fuisse peccatores, quam alios, qui babilabant Hierosolymis;
neque rursus illos, quorum sanguinein miscuit Pilalus cumsacrificiis .
Quamobrem hinc discimus justos saepe mori morle
violenla, obscuris et occultis Dei judiciis, quae Q
liunt tribus modis. Nam nonnullos sanctos saepe
pcrmittit Deus vcl a feris interinii, vel a terraemotu, vel ab aquis, aut prsecipitiis, ut caeleri terrcamur, dicenies : Si bic, cum essel vir lalis, boc
passus est, quid passuri sumus nos peccatores ?
E l : < Si justus vix salvabiiur, impius et peccalor
bi parebunt ?
3
38
3 8
AHl rursus parva forte babent delicta, qude cum

sint per illam plagam eis condonata, perfecli deinde
apud Deum inveniuntur. Aliqiii alii, ut principes
ct qui aliis praesunt, Iranslatis in se peccatis populi, saepe in gravissimos casus et exitus incidunt
ad suam et subditorum majorem salulcm. Elenim
Cbristns vulncratus est propter iniquilates nostras,
ct pro nobis mortem subiit * . Hoc ergo scientes
nc miremur, cum videmus Isaiam serra dissecari, Joanncm capite truncari, Stephanum lapidibus obrui, Pclrum in cruccm agi, et mullos alios,
sanctitale prxstantes, qui incidunt in gravia pcricnla, c l crudelia mortis genera.
r
268
? 8
Simililer in sccleratis quoquc Iribus mo3fi
Gen. xv, 10.

Rom. x i , 55.
xv, 5; Pbilipp. n, 8.
" Job i , 19.
3 8
" , ,
, ,
. *
, , . , ,

[] , *
,

, \
.

, , ,
,
,
^ ;
, ; >
" (20)
, * , . " , ,
, ,
, D .
, ' .
, , , , ,

.

39
Luc. , 4, 1 Petr. iv, t8.
4 0
Isa. u n , ; I Coi.
rsoTÊ.
.
Ad vcibuin : Impcrfectiones, pcccata venialia.
(YLLMAN.N.)
501
QtLESTIONES.
;
, *

,
, ^

,
, ,
.
,
, ,
(27) ,
.
^
502
dis mortcs fiunt violcnlas : u l , illis in gravesciucialus inctdciUtbus, caHert reddantur cauliorcs,
alicno malo saperc condiscanl; aut ul 11 etiam
fato funcli, inveniant illic parlem quielis el relaxamenli. lllic enim plurimam invcniunl salutcm,
qui morte accrba separanlur a corpore. Hoc significans, dicebat Chfislus dc quibusdam civilatibiis quas non recipiebant ejus priedicationcm :
Tolerabilius eril tcrra? Sodomorum c l Gomorrhieorum
die judicii, qnam II civitali .
Aul rursus ex ira divina et Doi minis, ut in Pbaraone evenit ct in diluvio. Nam alii quirlem bic
puniuntur, et solummodo, ut Lazarus * . Alii autem, ct hic cx parte, et rifrsus iliic cx pario,
ut qui conflagrarunl Sodomis
Alii aulcm illic
solum, ul dives ille qui ncgligcbal Lazarum .
M
%k
, ,
, ;
* ; , ; , , , , ,
,
, ^ , , ,
, *
.
,
Nedicasergo, ncc curiose scruleris, cum vidcris

aliqucm pracipilalum aut suffocatum, cur sic sit
morluus. Nunquid non vcnit Iiora cjus, aiit mortuus esl antc lempus, aul diabolus boc fccil? Scd
noveris nos cx prudcnliae judiciiquc defecl ct ex
arroganlia saepc incidere in tentationcs, calamilates ct morlcni, proul illis usuvenit qni siimma
bieme el sub solstilio brumali cx porlu navcm
educunt, el 'scipsos in alia conjiciunt pcrtcula;
ul, qui liberum babcanl arbilrium, Deo non \*olente, sed ncc diabolo, baec, et quae sunt bujusmodi,
sua facicntcs polestalc c l auclorilalc. Nam, cum
dical Christus : Veslri capilli capilis omnes nu , , [] Q mcrati sunt , i pcrspicuum fit Salanam non solum
, ' ,
bomines, sed nec in bruta el porcos poiesta , .
lem habere, ut leslalur Evangelium * .
,
In hujusmodi ergo genere mortis, mors quidcm,
,
nt dictum est, aliquando evenit Dei comiiiinatione
,
in iis qui peccanl, nullam agentes pocnilentiani;
, . ,
ut in diluvio, el Sodomis. Scriplum cst cnim :
. , < Mali sunt in mortc immensn. Et : Mors peccalorum pcssima * . > Et : Transeuntc procclla
, ,
aboletor impius . Et : t Juslus evadit cx vc , , < ,
nalione manuum, pro eo aulcm iraditur inipius . >
* . > Aliquando cx permis9ione, nl in liliis Job : ali,
quando cx sola Dei seienlia, cnm ncque ci pla' , ,
ceat, neque cam probibeal. Dicit cnim : Nntmc
' dno passeres asse vencunt, ct ttnus cx illis non
; V 5
, - cadel in terram absque Palre iwco, qui in coelis

. , csl ? Ha?cdicebat, quod co ignorante non fiant,
, .
non lamen operante in omuibus.

269 Forsan saepe etiam Dei consilio quidain
,
morte violenla moriunlur, ad suam, tit dixi, saln .
tem. Nam, cum Deum rogassel Mauricius impc
rator ut in boc niundo poenas lueret pro suis
, '
peccatis, vidit in somnis qucmdam ilhistrem re,
gcm jubentem eum tradi Pbocse m i l i t i ; quod cliam
0
k i
v a
Matlb. x, 15. * Luc. xvi.

Gcn. xix.
22. * Prov. x, 25.
Prov. xi. 8.
tt0
" Luc. loc. cit.

Mallh. x, 20.
* Luc. xn, 7.
^ M a l l b . v m , 51.
Psal.
NOTii;.
(27) 01 ^,
.ta.ltr
/
..
Yolqnia Sodomilis ct Goinurrbaeis lolerajtilius crii,
ul paulo anlr dicobal. Vcl quia pnlal, ut aiii qui

dam Gra?ci, Gomorrb;iM)i>, chilios luissc ab iuleris
bbcralos a Cbrisio d<* qun qtuesl. 111. ( A I . U M A X X . )
503
S. AXASTASII SINAlT/fi
504
arcidil. Erat quidam alius, anachorela, clarus si- , . ;

gnis ct prodigus, habens quemdam discipulum
, ,
secmn in soliludine. Comigil aulem ut quodam
.
die ejus discipulus vcniret in quamdam civitatcra
: (28)
quse habcbat principem sceleratum et impium, et
,
invcniret cum mortuum efferri cum magna turba
, \ t bonorc, ct unguentis et suflitibus. Cum autem
, , icdiissct in deserlum, invenic pium suum pra>
*, *
ccplorem ab hyxna devoratum. Coepil ilaque angi
,
animo, et propemodum judicio cuni Deo eonten , . "
tere, ct ditcre : Ubi esl, Domine, justuni luum
[] , ,
j;irficiuin?Quomodo sceleratus istc princcps, qui
, ;
ic ssepe ad iram provocavit, mortuus cst adeo
, ,
gloriose; bic auicm sanclus, qui tibi mullum
, . ,
scrviii, a fera captus, mortcin obiit? Cum bis
, ;
crgo et bujusmodi vcrbis ipse cum Dco discepta- , ivt, astiiit ei angelus, et dixit : Ille princeps, cum
, \
rsset omnino sccleratus, babuit unum opus bonum;
, ,
r l pcr bonorem illum quem assecutus csl, dum
, ,
eiTcrrctur, accepil mercedcm bujus unius boi.i
. ,
operis, e l illuc abiit absolule ac perfccle con- .
demnalus. Tuus aulem praeceplor, cum omnia fe, cissel quae Dco eranl grala, babcbat ipse quoque,
^ , , , ,
ut bomo, parvum aliquod delictum ; el per hanc
\ ,
morlcm boc amisit, c l abiil illuc plcue purgalus- . "
c l cxpialus. Quaanobrem non est condemnalionis ^
scntcnlia iu eos pronunlianda qui in morlem vio- , ,
lcnlam iucidcrunt; nec dicenduin quod propter
.
peccala cam raorlem passi sunt. Nemo eniiu polest
, apertc scirc quo judicio Dcus baec adminislret,
,
postquain justis quoque sa2pe accidit u l ejusmodi C
.
morle niorcrcnlur, eum obscura et incerta esset
cjus occasio. Dicit enim Ecclcsiastes : < Est justus c " ,
,
qui perit in justitia sua, et est impiusqui manet in
suo vilio, ct csl justus cui occurret aliquis casus, tan- .
c ,
quam juslo . i ElDavid d k i t : cDcus,venerunt gen, ,
tcs in hxrcdilaicm limm, pollucrunUemplumsanctura
,
tuuni :posuerunt Jcrusalem tanquam pomorumcu ,
stodiain, posuerunl morlicinia servorum tuoruin
*
oscas volucribus coeli, carnes sanctorum besliis ler
rx. EiTuderunt sanguinim eorum lanquam aquam in
, .
circniiu Jerusalem, ct nnn eral qui s e p e l i r e t S e d
ot biultis ex juslis prodcst, quod vivantpauco tcin- ,
porc, ut olim dixit Salomon : Placcns Deo faclus^ , c
, dilcclus, el intcr peccalores vivens Iranslalus e s l ;
1
raplus csl, ne malilia mularet intellectum ejus, D ,

, ; .
, (
.
.

. >
aut nc fictio dcciperet 270 anirnara iliius. Nam

fascinatio nugacilalis obscural bona, et inconstanlia concupisccnliie iransverlit sensum sine malitia.
Consummatus in brevi, cxplcvil tempora mulla :
placila cnira erat Deo anima iilius, propLcr boc
properavil cduccre cum de medio iniquilatis . >
8 3
" E c c l c . v H , 16.
"Psal. Lxxvm
1-3.
" S a p . iv, 10-44.
V A B I ^ : LECTIONES.
intcrpres. logit . .
NOT.Ê.
priino TurcoGraxiiv. Ibid. lcgc pro .
(28) . \.
Yulgo, quadam die.
(ALEMAS.N.)
(iVierum ineplii Meursius, ul pl?rumquc in GIoss.
GrCu-Lat. Bcne iulcrprelalur M . Crusius iibro
.
ccreis,
505
QUJESTIONES.
50fi
,- ( , Q'iinetiam quando infirniilatibus corporalibus e l

, | ,
assiduis configuntur peccalorcs, c l viri justi saepe
] , \
in eas incidunt, Deo permiitentc el volenle, pale *
facere nobis vull Deus probalionem fidci et pa
lientiaR juslorum; ut qui res aspcras et laboriosas
,
gralo animo subierint, mortemque crudelem susti ,
nuerint, nulla in re a Dci dileclione abslracli; ul
,
videre est in Isaac, qui in senecluie privalus bac
, *
luce leinporali, non recessit a cbarilale in Deum.
,
Et Job tradilus magnis tenlaiionibus, inansii immobilis. Praeterea Apostolus quoque, cum in carne
, 7. \
sua perpetuam haberet inOrmilatem, non cessavit
, agere Deo gratias. Quam quidem infirinitaiem si . " ,
gniiicans, dicit : < E l ne magnitudo revelalionum

exlollat mc, dalus est mibi slimulus carnis meae,
,
,
angelus Satanse, ut me colaphizct, ne extollar;
, , propter quod ler rogavi Dominuiu ul discedcrel
, * .
a me, et dixil inibi : Sufiicit tibi gralia inea;
, *
uam virtus in infirmitale perficilur \ Et rursus

de cadem infirmilalc dicit ad Galatas : E l ten .
talionera quae est in carnc mea non sprevistis,
c
neque rcspuislis, sed sicut angeluni Dci accepistis
,
me, sicut Jesum Cbristum
> Quoniatn crgo,
, ' ,
ut ostcnsum est, eliam viris sanclis accidunt qui ^ . > , ,
dam casus, et corporales imbecillitales, c l gravcs

morles, non possumus lemere ct absolule condem, , ,
nare lanquam peccalores eos quibus illa accidunt;

ne, si de rebus bujusmodi non vere prommlie
mus, fiamus siniiies amicis Job, qui cum vidissenl
, Q ulcus terribile, et cxamen vermiiini, qualcnus
\ , , - Deus pcrmisil a diabolo talem susciperet ten [ ] - tationem, coiidemnabanl eum lanquam pcccalorem:
, * et borribilis exilii futuri erant hacredcs, ui qui
, ' locuti esscnt prseter verkatem, nisi slalim Jobi
,
preces eis propilium Deum effecissent. Qui autcm
, interficit, Dei quidem permissione tollit de mcdio
, ; - hominem qui in ipsum incidit. Is autem rursus
, - lege Dei dc medio lolHlur a raagistralibus, ut qui
. sceleralapi actionem concupierit et implcveril.
b ,
, , .
0
\)
sermone
Nemesii
episcopi
Emeseni
de
Provi-
dentia.
, , - ry Quomodo ergo, inquit, viri sancti in acerbas

, ;
morles incidunt, et in caedes, cum sint insonlcs?
, Nam si injuste, cur 271
csedem probibuit
; , - justa Providcntia? Sin autem juste, nulli culpac
. , ,
sum aftines qui caedem fecerunl. Ad haec diccmus
, * ,
(flfod qui occidit, injuste occidit; et qui occidilur,
, '
auljustc occiditur, aut uliliter. Juste quidem non, , nunquam, propler male comtnissa, nobis ignola;

u l i l i l c r , quia Providentia anlicipat, vel polius
* ,
ampulat peccata quse perpetraturus crat; et ideo
. ,
prodest ci ui vila boc tcrmino fmiatur. Qui autem
n
' I I Cor. xii, 7-0.
* os
Uai
Bfl
Ga!at. iv, 13, 11.
} /
Y U I L - E LECTIONIS.
* ,
liri
d .
607
508
cccidit, injiiste occidil; occidil ciiit voluntarie, ; / ' , ' ,

propter Incrum el frriedant. Nam actio quidcm
. ,
est in noslra poteslalc, non aetem pcrpessio, u(
,
occidi. llors vero nulla esl mala, nisi quae accidit
, , ,
proplef peccatum, ut patet et morle saBCtorum
, , virorum : c Pretiosa, inquit, est mors sancloriim
, ] ,
ojus
Peccator autem, elsi in lecto, etsi repente
cilra doldrem morialur, male moritur; ut qni matas , , .
, , ,
cxscquias (nempe peccatum) tnferal. < Mors, inquit,
,
pcccatorum mala. > Qui autem occidil, male oc
c i d i t : nam in iis quidem qui juste occidunlur, is in
,
lictorum locum se retulil; in iis aoleni qui uliliter,
in locum parricidarum et cxsccrabilium bominum. .
1
I7
Ex sancto Basiiio,
Deum non esse auctorem

malomm.
Quod proprie mahim est, nempe pcccatum, * ,

inaxime dignum niali appcllatione, cx libero nostro
,
arbitrio pendct, cum in nostra poteslale sit vcl a
* ' ,
, .
vilio abstincre, vel esse malos. Et caeteris alia quidcm objiciuntur lanquam cerlamina, ad ostenden- , ,
, *1
dam animi magniludinem; sicut Jobo ct privalto
, (liberorum, et omniura divitiarum m uno momento
, .
lemporis ablatio, et per ulcus inflicta plaga. Alia
atilcm tanquam medicina peccatorum; sicut Da- , \
vidi, domeslicnm probrum, luenli poenas nefariae . . ,
libidinis. Rursus animadvcrlimus aliud quoddam

genug terribiliura qua? a justo Dei judicio infernntiir, ad reddendoe niodestiores eos qui sunl procli- , \
, \ 'ves ad pcccalum; ul Dathan et Abiron, qui a terra
sunt absorpti, aperta sub pedibus barathri immensa C
* W ,
^.
voragine; qui hac poena meliores non evaserunt,

(quomodo cnim, si descenderunt ad inferos?) scd
cxemplo cnrlcros eflecerunl modestiores. Sic dc- ;
.
mersus fuit Pbarao cum exercitu. Sic ejecti sunl
^. qui prius babitabant Palaestinam.
.

Ex
Chrysostomo
in
terrccmotum.
Non est justus qui non habcat aliquod pcccalum,

ct non est pcccator qui non habcat aliquod bonum.
Si ergo videris justum aliqocni a?grolantem, aul in
oliquam lentationcm delapsnm, ne turberis, sed
272 cogiia apud te, ct dic : Hic juslus malum
aliquod fccit omnino parvum, ut bomo; el bic Ulud
rccipit, ne illic puniatur. Rursus, si videris pcccalorem rapacem, avarura, et qui mille mala pcrpeIral, sccunda fortuna n i i , ne mireris, sed dic : Isle
peccalor, qni mille mala perpclrat, et nibil advcrsi
palilur, omnino boni quidpiara fecit, et reci^t
mcrcedem in bac vila, ut in altera punialur. Proplcrea Abrabam, quoniam accidebat ut et Lazarus
haberet pcccata, et dives aliquid boni, dicit: Rccrpisti bona lua, et Lazarus similiter mala \
Ex
eodem
ad
Stagirium.
* .
8 7
Psal. xxxm, 22.
1 8
,
, *
* ,
^ , , '
,
; , ,
, . ,
, , ,
, , ,
' ,
, , ;
, .
,
, ,
' ,
.
Cur, inquil, multi usque ad moricm ab incunle

Psal. cxv, 13.
, , , -
Luc xvi, 25
VAIILK LECTIO.NES.
:.-.
30
QILESTIONES.
510
; " SBlatc inciderunt in mullas calamitales?Ut in prirais
quidem, ipsi; dcinde, ul eliam alii lucrum faciaul

cx nialis quae ipsis accidunl. Si aulem non fit in
omnibus, nondum csl tempus judicii. Quid ergo,
inquit, quod, priusquam vcniant ad discretiorictn
bonorutn aut malorum, puniuntur, ul qui sinl magnarum reruro sibi conscii? Sic quidem non una
est causa, sed inullae et diversoe. Nam et ex parcnlum inlempcranlia, et ex coruni qui ipsos alucrunt
negHgentia, et ex aeris insequalilate ct inlemperic,
et ex multis aliis ejusmodi evemis boc fieri potucrit. Ad bsec accidit quod niullos eormn Deus novit
malos fuluros. Deinde bis suppliciis, vcluli quibusdam pedicis, cos relinel.
'
,
.
, * .
, , \
, ,
; , , ,
\ .
, ,
, ' . ,
,
k .
Ejusdem
ex interpretatione
Ex oralione
..
,
^ , , *
, p.
, , , ,
, ' *
, ,
, , []
, , '
, , ,
, ;
.
secundam
ud
Timolheum.
in
Joannem.
Et cnr, inquit, non onines sic puniunlur? Vidcmus enim mulloa ex malis corpulcntos, bonacquc
habitudinis, alacresquc 273 exsultnntes, c i quibus
rcs sunt valde sccunda?. Sed quod ii nihil bic passi
sinl, boc cst vialicum majoris illic fuluri supplicii.
Et boc tignificans diccbat Apostolns : c Judicati
autem a Domino corripimur, nc cnm boc mundo
danincmur
, ,
;
, ,
. , .

,
.
EpUtolam
Si nullus malus puuirctur, nemo exislimaret

Deum praecsse rcbus humanis. Si onmcs punirentur, nemo cxspeclarct ftiluram resurrcclioncm,
cum bic omiics recipercnl. Propicrca punil, el non
punit. Proplerca bic jusli quidom affiigunlur, quod
inquilini, quod advencc, quod sunt in aiicna terra,
et probatioith causa baec sustinent, ut Job; pcccatores auiem, si quando quid lalc susiincnl, luunt
poenas peccaloruro. Nam el ex bonis sunt qui mala
babent opcra, ct hic puniuntur, et ex malis quidem bona opera babent, et bic mercedem illorum
accipiunt, ul ibi supplicio aflicianlur.
, &

,
, . [ , .]
, ,
, ',
.

,
.
, ,
, ,
, .
eodcm in
Thcologl de amore in
paupere*.
An vero a Dco quoquc fial ul illi divcxenlur, non-dum perspicuum esl, quandiu terrcna hanx mo!c3
perturbationejii a seipsa jaclationemque vclul in

.
_
fluctibus lulcrit. Et quis
scit an ille quidem
punia~
lur propler vitium, bic vero lanquam laudatus evc
batur, et non e conlra, ille quidcm extollatur propler improbilalcm, bic aulern probclur proplcr virtulcm; ille, inquam, allius sublalus, ut rual gra
vius, dum ei permittitur prius oirmc sumn viiium*
tanquam aliquem ihorbum exlrudcrc ct propalarc,
ut punialur justius; bicautcm aflliclus pnelcr opinioncm, ut lanquam aurum in fornacc probalunn
si quid vitii babeal, id eluat? sorde onim m u B dus J I C D I O est penilus.
" K l o r . ,32.
V A i i l / E LECTIONES.
.
.
. g. i n e m l o s c , .
.
.
, vic.
511
S. A X A S T A S U S I N A I T / E
Sancli
Basilii
ex rcgnlis
monastich.
BactAslov
onines segritudines, ad quas vidcmus non ,

tiunquam ulilem essc medieinae arteni, a nalura
.

proveniunt. Saepe enim peccatorum flagella sunt
(5 . < "
a?griiudines que inferuntur ad conversionem :
Quem enim, inquit, diligit Dominus, castigat . , , , , \ ,
Et : < Proptcrea inter vos sunl multi infirmi ct im- < , ,
. ,
bccilles, et dormiunt mulli. Nam si nos ipsos d i , judieareinus, non judicaremur; cnm autem judica, .
mur, a Domino corripimur, ne cum boc mundo
,
damneraur . Quamobrem qui ejusmodi sunl,

bis omissis medicorum auxiliis, inveclas sibi accr, < ,
bitates ferre cum silenlio debcnl, atquc illum imi , fari, qui dixit : < Iram Domini poriabo, quoniam
, pcccavi ci
necnon prava sua sludia emendare, et dignos poenilentiae fructus ederc, et illius ^ , "
niRminisse : Ecce sanus factus es : jam noli am- ,
.
plius peccare, ne quid dcterius tibi coiilingat ' .
* ,
Quin cst, quando hoc diabolo ila deposcenle,
permillitur a Doraino, cum aliquem, lanquam for-
,
tissimum advcrsariurn (quae est ejus benignilas),

ipse cum illo in cerlamcn commillat, ac magniiicam illius jaclantiam summa scrvorum suorum to- ,
, ierantia retundat; quod quidem in Job factum fuissc
,
auimadverliimis; aut mollioribus ctiani in fcrendis
,
doloribus laboribusqne cxempla profcruntur eorum
qui usque ad mortem contmenter cruciatus tole- , ,
, , rare possunt,. veluti Lazarus, 274
[] .
lot undique ulceribus urgcretur, nusquam tamen
,
scriptum est eum unquam quidquam a divite illo
petivisse, ullamve signiOcationem dedisse, quod ^ .
iniquo animo eum, in quo eral, rerum suarum siatum ferret; quae quidem causa fuit cur poslea in
sinu Abrabae quielem invcnerit, veluti qui mala rccepisset in sua vila.
Quanquam aliam quoque niorborum causam in
l ,
sanclis cvenire solitam reperiinus, velul in Apo- , ;
s;olo : ne enim bominis naturara egrcssus possel
putari, aut naturaliter aliquid p r a cxleris exi,
miura habcre quispiam ipsura cxistimaret (qucm , nJmodum Lycaoncs, qni cum cum coroois et tauris , ,
adierunt **), quo facilius intclligi possel boniiitis
>, ^
illuiu nalura praeditum esse, in assidua crat agro ,
talione. Quocirca quid est quod ejusmodi bomini- ,
bus cmolumenti afferre possit nicdicina ? aul quod
, , ;
non iis polius conlra ab ea pcriculum procreari,
;
qui relicla rccla ratione curara suam in corporis
ciralionom tantum contulcrint?
^
Qui vero cx vitiosa, quam lcnebant in victu, ratione morbum contraxerunt, bi corporis curaiione
, uli debcnt, pcrinde uti cxemplo et adumbralione ,
q:iadam, quam in curando aniino sequanlur : nain .
otnnium fugcrc commoda quac ex medicina perci- ,
piuniiir, bominis contenliosi cst, omnemque in
uirdicis spcm sanilalis collocare, a ralionc penitus , . ' ,
abborret; sed qucmadmodum, Hcct agriculturx
, ,
usnm accoperi.mus, fniguni provcnliim tamen po ,
Joan. , U .
Acl. , .
" ilcbr. xii, 6.
I Cor. xi, 30-32.
Micb. vn, 9.
4
1 0 c
e i
6 4
VVUI-E LECTIONES.
::'. ;). '..
^ , scd vidclur irûibtm, ^: \\
513
QUJESTIONES.
5 ; stulamus a Dco, et quamxis gubernalori clavum

\ , ,
c o i D m i l t a m u s , Deum famen, ut nos ex allo inco .
lumes conservet, oramus Sic cuni medicum adhibemus, idque ratio ficri concedit, neuliquam de
Dci erga nos benignitate dcsperare debemus.
Ex
^.
*0 >, \,
,
,
,

, , ,

.
, ,
*.
'
\;
Maximi
Capitulis
Sapiens quidem, divinorum judiciorum reputans

esse medioinam, grato animo fert qua? per ca ipsi
accidunt calaniitates, considerans oarum nullam
aliam essc causam quam suapcccaia. Insipicns autem, Dei sapientissimam ignorans providemiam,
cum peccans esl castigaius, aut Deum aut bomines
cogitai esse causas suorum malorum. Non pctost
enim fieri ulqui peccavit fulurum effugiat judicium
absque voluntariis hic laboribus, aut iiivohmlariis,
qtuc inleruntur, calamiiatibus.
7
275 0 t ^ E S T I O
.1~
Quid sit [ortuiia,
X I X .
ct an liccat Chmtianis
fortunam ?
confiteri
RESPONSIO.
.
Forluna dicla cst apud Graecos, raundi admni ^ ,
. slralio absque Providentia ; Cbrisiianus autcm
- . confUclur Deum omnia adniinistrare, ct corum
! * , curam gerere. Quod si ipse quoque confessusfueril
, - forlunam , excidit a Cbristianorum dogmate c l
" sententia, ut Gracf, qui vana senliunt. Illi cnim
\ - quaecunque hominibus accidunt, stultc ascribunl
fortunae et astris. Sicut etiam Pharissei gencsim
, , ' . - C (nempe lempus ortus) et falum slolide conslitiinnl.
, E l de iis quidem qui colunl iortunam, quoe dicilnr,
, c divina Scriptura arguens eorum anienliam ct i u i , - pietatcm : t Qui parant dxmoni mensam, e l forlunae miscent poculum *. De asirologis auteni :
" . ,
Stenl, inquil, et servenl le aslrologi (augurcs
, ,
, . coeli), t etc. Ecce omncs tanquam stipulac ab igue
*, - coniburentur, et non eripicnt animam suam cx
, flamma". Similiter Dominus quoque Iriumpbum
, agens de eorum insipicntia dicit : Ubi autem
; snnl astrologi lui ? anminlient quse tibi venlura
sunt * .
. >
e
,
.
/-
Ex
libro sancti Gregorii
Nysscni
de fato.
, ,
Si hora, inquit, nali fclus, accurale inspicialur.'
, ' D stellse tolam ejus qui nalus cst vitam ordine pra; ,
dicunl, lcnipus scilicel, studia c l inslitula, niorum
, , , proprielatcs, casus, pericula, matrimonia, filiorum
, , ,
procreationes , et quos assequelur bonores, aul
, ,
contra , liberoruni orbitales , morbos , igno, , ,
minias, vilai brevitatem, rt mala qua ex pau . , pcriaie provcniunl. Ego aulem ad ca quae dicla
, , *
crant, arridens dixi ci : Ncsciebamus eos qui a
, ^^,
Galeno et Hippocrato, et eseleris hujusmodt ori , ginem duxcrunt, fala esse opinari : nam illi quo ,
quc jubenlcs v a l o r e m o l u m aslrormn c \ snljcclo
u
"iBa.Lxv, H .
* *>?.
4 7
Isa. X L V H , 13, M.
- .
0
l>a. x i x , 12.
V A H L E LECTIONES.
* .
515
516
per conjecturam fuUiram pradicunt. Quando oculi , , ^

suul jam concavi, teinpora contracta, et fronsdura
, 7
\ i x peili adbairescens, mortem pranuntiat. Dixi
. , , multis quorum corpora erant admodum valeludi , naria, ct mox cxspeclabanlur esse moritura, artem
mcdcndi fati fila quasi retexuisse et relraclasse : ,

ul de paidolriba Herodico narrarunt scripla Pla ! *
tonis, quod pcr gynmaslicam quidem experienliam,
cuni essel morbus letalis, ad perfcctam el abso- ,
,
lulam non polueril se reducere sanitatcm. Sem , ,
per autem prasenlem mortcm aliqua excogitala
ralione 276 differens, non vitae securitalem, scd
, , sibi roortis parabat produclionem. Quo facium est
ut duraret longa morle, usque ad scnectutem, hac . " non moricndi sapienler invcnta ralione. Non crgo , .
firmum ac slabile nobis fueril fatum, si invcnitur ^
,
ars aliqua quac cjus excludit neccssilalem.
.
\,
Quid vcro qiiac bcllo accidunl calamilates, terrae, , wotus, ruinae urbium, et quae simul cum viris fiunt
oncrariarum naviunmaufragia, inundaliones. con- , ,
, , flagraiiones , lcrra? biatus, el quaecunquc sunt
; ^ bujusmodi genera intoritus ? Quornodo isla cura
, ,
prxdiclionc conscnlient? Quam multas, quae evc * ;
ncrunl, calamitatcs et prioribus sxculis, et nostra
;etalc, audiviinus e l spcctavitnus; Nocticum di- , ,
*
luvium , Sftdomoruni conflagrationem \ Êgy, plium cxcrcilum, in mari Rubro submersum , et
, , qnae poslea faclas sunt alicnigcnarum csedes ei iity
7 0
nunierabilium bominum interfeclioncs, et natura- ^ , ,

Icm brcvi lempore multorum millium de lsraelitico
' $ |*
populo in dcscrlo morlcm, centumque et ocloginla
, ,
quinque millia, quae uno leraporis momento caesa
sunt , et calamilalcs q u r e Mcdicis et Gnecsnicis
, ,
lemporibus lcrra marique illaue sunt, et omnia
bujus generis memorabilia, quorum mcmoria po- [],
.
steris est magislra.
,
Vcrum omnia isla praterroillamus; ad coruxa
, *
qua? dicunlur lestimonium suffeccrint qu.-c nostra
.
vidit et reccnsuit vila. Quis non novil magnam
;
Bilbvniam? Quis ncscit lalam el amplam Tbracia?
, ,
regioncm, quomodo alleram quidero bellum , al ;
leram vero terneniolus cuin igne momcnto tem , , ^ ,
poris fmiditus evcrtcrit? Quam multi illic pueri,
quot infanlcs, quot juvenes , quot grandxvi, l i - D , ,
, , , ,
berique ?l scrvi, domini et s u b d i l i , diviles et
, 0 -,
paupercs, valenles ct aegroti, omncs U D O tcmporis
,
momcnto perierunt, universos ignis aeque est de ; populatus, c l omnibus dorous fuerc scpulcra? Ubi
, > s u u l aslrorum illorum conncxiones, quaB vitae dif;
fcrentiam deliniunt borainibus? Ntim onincs illi
;
cadcm aslrorum constitutionc nali fuerunl ? Num
;
omnium boroscopus sivc naialilium sidus fuit
7 I
"Gen.vn.
e 9
G c n . xix.
70
Exod.xiv.
7 1
I V Rpg. .
VARI/E L E C T I O M S .
C o d . noster, vilioso : >:\ ?;> :/. .

nosicr, viliosc, ^^.
c. . mcndosc * '.
" Cod-
517
QU/ESTIONES.
Canccr, hancque sortem eis destir/avil? Atqui ata
ct dignilalum innumerabiles dtflercnti.jri
- tnm
leslanlur oranes simul in ortu non convenisse. Si
|] . , - ergo nalivitalis tempus est unicuiquc divcrsntn,
eadem aulem calamitas ex parte nativilatis nullam
, \ (*>- accepit mutalionem; annon pcr hoc praedictionrm
.
277 vanilalis, iuconstanliac et lcvitatis arguere
licebil ?
Ex
( , , * ,
\ , ,
, , , ,
oi , ,
,
. '' , ,
, , ,
\ ,
.
, ,
; ,
*
Theologo de amore in
pauperes.
Ex quo factum est u l alii casum ct forUrnani

fortuilo sane temcrequc conflctam , induxerinl;
alii siderum principatum qucmdam rationis experlcm atque indissolubilem, res arbitralu suo,
imo eliam necessario contcrcnliuni, c l erranlium
quarumdam atquc fixarum slellarum congressus
et recessioncs, ac molionem qure mundo domincl u r ; alii, quod quisquc sibi auimo objicit, ajruinnoso bonunum gcneri invexcriut, quidquid nimirum ex ipsa Piovidentia comprcbendi conspiciquc?
nequit, in varias opinioncs variaque nomina
parlientes. Sed < Obscuralum cst insipiens cor
eorum ; dicentes enim se essc sapicnles, slulli
facti sunt, et mutavcrunt gloriam incorruplibilis
D e i , > figmenlis quibusdani atque unibris Providenliam ad omnia scse porrigenlem conlumcliose proscindentcs. Nos aulcm ncque bujusmodi
dogmatum porlenla confingamus , nec iis qui hacc
putant assenliamur, lainelsi in absurdis scrmonibus et dogmatibus cclerem et cxpcdilam l i n Q guam babeant, animosquc novilalc delcctcnt.
7 i
QVMSTIO
'.

[ ]
XX.
Quanam virtute fit ut qui fide vcra alieni sunt rt

improbe vivunt, scepc prophetenl et miracula
fuciant.
%
.
RESPONSIO.
, , \
Signa, etmiracula, et futurorum pncdiclionrs
, saepe fiunt proplcr necessitalem aiiquam aut dis , pensatiouem; sicut i n Balaam , et Pytbonissa \
. , , - JSl apostoli, cum iuvcnisscnt infidelem t in nomino
, - Domini dscmonia ejicienlcm, > ct cum probibuis , , sent, > id indicarunt Domino; ille vcro dixit :

1 Nolite eum probibere; nam qui non cst
* , \, . adversura vos, pro vobis cst . > Quando ergo v i , * , , [> deris et per bocreticos, et pcr incredulos, divino
, - aliquo judicio fieri aliquod signum , ne obslupc, . scas, aul a recta fide diinovearis. Sape enim ejus
, etiam qui accedit, fides ea csl qune signum facit,
, . non ejus qui fecit, dignitas seu merituni. Joanncs
, > cerlc, qui fuit major oiimibus inlcr nalos multe, rum^-^.nullum signum fecisse ccrniiur ; Judas

auleiT) oninino fecil : nam ipsc quoquc crat cum
,
aliis qui niissi sunt ad mortuos suscilandos' et l c . ,
prosos mundandos. Quamobrcin ne magnum quid
, , .
existimcs, si vidcrls 278 aliquem indigmim, aui
7 3
7 8
1 9
Rom.
, 11.
1,
21-23.
1 9
Num.
Rcg. xxvin
7 8
Marc. lx, S 7 , ' 5 8 ; F-wc. ix W i O .
VARIiK LECTIONES.
1
lla Cod.. w d leg. ' , ul Irgit iuierpros.
"
Mallb.
jU
S. AXASTASII SIXAITdi
120
u recla fiibi aucnum, signum faccrc; nam nequc

orthodoxi hoininis sanctilas ex signis aut prophe- tv, ,
tiis, sed ex bona puraquc >ita se&imari debct :
.
rnulii eiim sa?pe non soium orlbodoxi pcccalores,
,
scd etiam baeretici el infideles fecerunt roiracula,
, et propbelarunl , ex divina permissione et con , ,
ccssione; nam in Balaam, Saulc, Nabuchodono- , , , sor, ct in Caipba, Spiritus sancli operalioncm
,
aguosciraus, proptcr causas rationi consentaneas,
,
licot ipsi cssent indigni ?t profani.
" .
, ,
Quoniam ergo, ut ostensum est, a peccatoribiis
et incredulis sa?pe fiunt signa et propbelia?, pcr
quamdam dispensaiionem, non oporlet de cselero ,
, , , ,
ox rcbus ejnsmodi dijudicare qucmpiam, iwm
' , ;
sil sanctus; sed, cx corum fructibus, u l dicil
t " .
Dominus, cognoscetis e o s \ Fructus autem veri
ot spirilaus viri oslcndit etiam Apostolus, diccns: Fructus aulem Spirilus cst cbarilas, gaudium, ",
, , , pax, longanimitas, berignilas, bonitas, fides, nian, , >, , ,
suetudo, continentia. Adversus hujusmodi non est
. ,
lcx . >Si ergo cos fruclus babet homo, sive Taciat
signa, sh c non facial, perspicuum esl eum essc ,
, , ;
sanclum, et Dei amicum. Nam a vcris amicisDei,
, , .
ct non aliundc, gralia spiritualium cbarismatum
exsistit. Aut enim accipit sermonem sapienlia?, aul ,

sermonein scienliaj, aut fidcm, aut donum curationum, aut aliquid ex iis quae ab Apostolo recen- , , ,
, "
senlur , cum dc donis sancli Spirilus disscrit.
Absque iis aulem fmctibus, qui facit signa et pro- phctias cdit, is unus csl ex illis qui in illa dic Q . " , .
dicenl : t Dominc, Domine, nonnc in luo noniine
,
virtutcs multas fecimus, et prophelavimus ?> qui
' < , ,
audict illud : Amen dico tibi, nunquam lc novi.
; , "
Discede a roe, qui operaris iniquitalcm . Et
* ,
hapcquidcm dicta sunt dc orlhodoxis pcccatoribus,
.
signa facieniibus.
.
CcClcrum, quando ha?rclicus signa facit aul pro , ,
pbelat, perspicuum cst eum illudi a dacmonibus,
, , ,
Hcet existimet Dcum hxc in ipso operari. F u l i i - . rorum autera et arcanorum nibil praesciunt d;e- , ,
mones ; scd solus Dominus,qui novil omnia prius
0 , : quam iiant
. Quomodo eiiam dicit per pro , *
pbclam : < Non cst qui annunlict futura, pra;kr
[ ] /.
me
. Dyemones vero illa dicant boruinil :is
; ;, 3t
quai vident el audiunt; ct cx quibusdam signis ^ , ^
conjeclura facta , rcs mullas significant. Yiato- , .
" , rum quidem significant advenlum , cos vidcnles in via ambulare , ct cssc vcnturos , pne- , ?verientes eorutn advcntum. Hominum aulem ad- ,
versus suos inimicos seorsum 279 dcliberanlium
. ; "
consullaliones, el sermones auscullanles, et qui- ,
bus volunt eos annunlianlcs, el quae sunt his sinii- , ,
lia, ex eo quod vident et audiunl, bominibus in- , ! , ,
dicanl; fructuum porro fertililatem, elsterilitatem,
/. ,
venlorumquc nioius c l irobres, el pluvije pcnu : , , .
7
T f
8 0
8 1
8 S
7 1
* 1,
Mallli. , 20.
k
2G ;
XLIV,
Galat. , 22. 23.
1 Cor. , 8 scqq.
7.
VARIiE LECTIOiNES.
* .
M.mb. : , 2 23.
8 1
Sap. , 8.
521
QILESTIONES.
522
, , \ , riam, sicciiatesquc, hiemis gravitalcm, etid genu>

a l i a cx quibusdam indiciis conjeclantes, pradicuni,
, -
quemadmodum et homines. Sicuti et bominuin
, ,
cogilaliones ct consilia , vel in ipso homine ex
. \
quibusdani argumenlis, vel ex prolatis verbis c o l
ligunt. Non solum aulem haec, quae praenumicnt,
[ ]
babent imroundi damones, scd cliani mortem
.
bominum. Sunt enim qtuedam signa a Dei provi ,
denlia buroano corpori i n s i l a , niaxime in ejua

voltu, quaB mortein vcl diu vel paulo posl futu ,
ram praemonslrenl , ul tradunl qui scientiam
, ,
, - medicinai subtililer et accurate didicerunt. Sunt
vero qui aflirment etiain Saracenos, quibus diu . "
turnior experientia suppetit, hanc babere pra>

scientiam, qua ex quodam signo evidenler cogno ,
scunt cum qui est moriturus in bello. Sic eliaui
daemones eorum niortem pnenunliant, eoque raa.
.
gis quo sunt perspicaciores proprielatum materia , lium. Nam,cum sint spiritus sublileset incorporei,
, .
perscrutantur et sciunt supra omnem roedicinae
, scientiam facullates, operationes abundanliamquc
, , \
et defectum vitalis virtutis quae per substanliam
,
sanguinis in corpore i n e s l : et binc per conjeclu *
ram, non autem perfecte ct accurate, conjectant
, '
mortem bominis. Hoc ipsum dici polesl de d i v i
naloribus et pylbonissis. Ccrnentes cniin dsemo , ,
nes quis sit furatus, el ubi sint quac furlo sunl
, ,
ablata, ea possunl revelare. Ut saepe qui viderunt
, *
magaamvim imbrium fuisse in regione Indica,

pradicunl aliquibus in iEgypto fuiurum uiagnum
, ^ Nili ascensum. Si quispiam aulem eos rogel quol
.
cubilorum aut digilorum futurus s i l ascensus, ba>
,
sitant et convincuntur nibil scire.
, ,
.
> Rursus aliquando. per sibi inorigeros pseudopro , ,
phetas, quorum opera ad illorum et aliorum sedu ,
ciionem miracula patrant, corporibusquo meden , tur, raorluum horoinem, quasi a morluis excilatum
,
ostentanl, et cum vivenlibus serroocinantem ima .
ginarie introducunt. Nam dsemon subiens exanime
, ,
corpus, illudque movens, persuadere v u l l , quasi ad

preces imposioris resurrexerit, et velut ex persona
.
morlui loquitur malignus cum homine qui ab ipso
* - D decipitur, de iis quae vult, et de iis de quibus ab
, ,
ipso inlerrogatur, 280
annuntians quae in
(] * , )
occulto facta et dicla sunt ab hominibus; utqui ca

exacte sciat, eo quod ipse lalenter adesset duin ea
, ,
ab ipsis fierent, caque aspiceret et audiret. Sed
[]
Deus DOS liberabit ab hac deceptione.
' , , . "

.

Novimus etiam episcopum hajrelicum G y z i c i ,
^ , - quae est civitas filacedonianorum, qui dicuntur Pneu, , matomachi, qui oleam arborem ex loco in quo eta, ,
bat, in alium locum prccalionis pranextu transtulit,
> quasi quae fenesiram profani ipsorum oratorii nimis
c i
0.
t ,
17
523
S. A X A S T A S I T S ' N A 1 T / E
&4
obumbraret. Et cum quidam iuiquus frencraior
'*^^
vexaivt muliercm viduaui propier res nlioniitii ma " , r i l i , et ab ea exigeret non quod d^bebal, scd longe , / , .,
ampHus : hoc cum reseivisset priediGtus episcopus , ba?reticua, ejns marilo noirdwn scpulio, cum cfler- , ' ,
rctur, delinuil lcrtum in quo jacebat, ct eflecit ut
, ,
loquerelur inorluus, et diccret quanlum dcbcrct , \ ,
suo credilori. Hoc aulcm, basretico inortuo, in ujus .
qiioque monunjenio apparucrunt diversa spectra ct ,
portcnla. Quapropter crgo non oportct qucmlibet .
qtii signa f i c i l lanqtiam sancluni pra?dieare; scd
(29)
examinarc, convenientcr ei qui dicit : Nolite
, ,
onmi spirilui oredere, sed probalc spirilus num ex ,
Dco sinl, quoniam multi pseudopropbeta? exierunt , ,
in m u n d u m " . > E l Apostolus : < Ejusmodi, inquit,
. #
pseudoaposloli sniU opcrarii subdoli, iKmsfiguran , , , tes se in apostolos C b r i s t i . > E l non mirum : , ,
Ipse enim Salanas transiigurat se in angelum . >
IHCIS . Non est crgo inagnum si minislri ejus
iransfigtircntur velul uiinislri juslilia?, quorum finis . > ,
eftit socunduni opcra eorum. Anlicbrislus cnim
,
YTniens Dei permissione faciet, opem ferenlibus .
4hemonibits,^plnrima signa et prodigia mendacii,
, , ,
:wl interilum quidem infidclium, probalionem vero ,
fideliuin; Quid vero esl novum el alienum si, opem
,
fcrente da;nionc, visiomim signa faciel diversa;
, . ,
cum jam eliam sciamus quosdam alios magos et , ,
prcnstigialores varia fccisse prodigia adrainiculo ,
ckemonum, ex quibus sunt Jannes c l Mambres, qui
\
88
8 e
Moysis tempore virgas suas in scrpenles, et aquam ^ ,

in sanguinem mulantes, ranarum multiludinem ex
, ,
aquis produxerutit, adeo n l ois terra iEgypli reple- ,
relur ?
, ,
,
Hursus Simoir, qui fuil niagus tcmpore aposlolo , ,
rom, quam multa phantaslica fecil signa? Staluas ;
oniin faciebat ainbulare, ct in igne volutatus non
, ,
urebatu-; 281
volabat, e l ex lapidibus
* ,
pancs faciebal; serpcns (icbaL, cl in alias beslias , -~
traittformabaltir; duas babebal facies, in auruni
* [ ], couveiHebatur, fores clausas aperiebat, vincnla fer- , ,
rea soWebat, in conviviis cxbibebat spcclra forma- , *, ,
ram omnis generis; vasa quai erant in aedibus facie ,
bat videri lanquani qusc sua sponle movereulur ad
ministerium, iis qui porlabant, non visis; efliciebat ry ,
inultae umbra eum pnccedercnt, quas dicebat ,
csse animas mortuorum. Multos qui cuni pracstigia- . - ,
torem appellabant, sibi devincens, cum pnelcxlu
fuluri epuli bovcm sacriiicasset, cosque convivio , ,
. 6
oxcepissel, variis morbis ct daBmonibus subjecit.
[], , ,
Caesare igilur abtjuando qusesilMS, formidine per ,) . '
culsus aufugit, sua forma alteri imposila. Siinililer
87
i n
a e r e
M J o a n . i v , 1.
88
I I Cor. x i , 13.
8 6
ibid.U.
' Exod. vn et v m ; II Tim. .
YAKI/E LECTIONES.
.
NOTiE.
crelo <? :(29) .
Castigo Est
enim vei , vel, bic . ( A L E M A N N . )
. Pseudosynodus lconoinacb. iu dc .
S25
QtLESTiONES.
526
, , \ " - Julianus, Apollonius, et Apuleius magi tempore

, ,
Domitiani imperaloris, diversa spectra effecerunt;
ex quibus a senioribus bujusmodi fascinalio corn .
memoratur. Cum morbo pestilentiali Hoina ali~
,
quando laboraret, ct passim omncs inlerirent, bos
, magos bortali sunl imperator ejusque proceres
pcreunli civilati opcin ferrcnt. Dixit autem A p u .
leius : Ego pesliferam pcrnicicm, quae terliam par'
tem civilalis pervagata c s l , intra quindecim dies
* scdabo. Deinde Apollonius : Ego quoque eam quas
.
in alia tcrlia parte civilalis estgrassala,inlra decem
, \,
dies sedabo. Respondens autem qui apud eos eral
. * ,
summus, el per banc vanitatem propius ad diabo ' ,
lum accedebat, Julianus, dixit : Inlra quindecim
, ' dies lota peribit civitas, ve&trum non exspeclans
n
/, . & auxilium; quae vero ad me perlinet alia pars c i v i

talis, jara nunc a pestifera conlagione libcra s i l .
.
Atque ila cessavil peslis. Deinde, cum eum rogas .
sel imperalor u l aliarum quoque duarum parlium
,
civilalis compesceret pestem, protinus eas a morbo
. '
liberaviL Apolloniiauteni in hodieraum usque dicm
6
in noonullis locis peragunlur sacra : alia quidem
,
ad avcrleudas bestias quadrupedes el volucres quae
* possunl bomines la&dcre; alia ad sistendos cursus
;
fluminum, cum extra alvcum cvagantur; alia ad
$
avericnda alia quae sunl ad pcrniciem et interitum
, .
bominum coniparala. Non solum autem in vita ejus
'
haec per ipsum fccerunt dxmoues; sed eliam post
, ejus mortem ad ejus monumenluin manenles, qua>
' , g dam fecerunl signa in ejus nomine, ad eos deci , 0 - piendos quos daeroon facile seducit, el furtim pelli .
cil ad res bujusmodi. Quid vcro dixerimus de ma ,
gicis Manetbonis operibus, qui in bac deceplione
,
magica lanlus exslilil, ut saepe rideret Apollonium
', * Tyaneum, quasi in bac arle ad pcrfectionis culrocn
non pervenisset. Aiebat enim requiri ut, sicuti ipse
;
" , , , verbo solo 282 faceret quae volebal, et non qui, , - busdam sacris (sacrificiis peragendis) permitlerel
ea quae ab ipso eificicbanlur.
* .
0
Ex
Jeremia.
c Vae illis, quia ex corde suo loquunlur, ct non

, ,
, , - ex ore D o m i n i . > Et : Non imltebam cis propbetas, et ipsi currebanl*'. Et : Non locutus
, . > ,
, - D sum eis, et ipsi prophctabanl, dicit Dominus .
, .
88
8 0
Esc
<
,
,

, ,
.
, . , "
, Ottal . >
" J e r e m . x x i u , 16.
'.
8 8
ibid. 21.
9 0
ibid.
Hesycbio.
8 1
Ecciesiaste.
Non cst bomo qui liberam habeat potestatem

in spirilus, et cognoscat quid sit fulurum; et vidi
ego oronia opera Dei, quoniani non poterit humo
invenirc opus quod faclum est sub sole. Quantumcunque laboraverii homo, ut quaerat, non inveniet.
Et quxciinque dixeril sapiens se cognoscere, non
poteril i n v e n i r e t E t : Sicut ossa in utero
pragnaniis, tla non cognoscentur opera D e i >
Eccle. vui, 7,
8.
8 8
Ecclc. x i , 5.
. .
S. ANASTASII SINAITME
27
Ex
Ezechiele.
lUvc dicit Dominus : Qui a me fucrit alicnalus,

ni vcneril
pscudopropbetam, ut euin intcrrogel
in mc : cgo Domimis respondcbo ci in ipso, ct obliiniabo vullum mcum adversus illum bomuiem,.et
ponam cum in signum et delalionem, ct toliam euni
ile mcdio populi m c i ; et scielis quia ego Dominus.
Et propbcla cum erraverit, ct loculus fiwrii verbum :. cgo Dominus dccepi propbetam illuni; ct
cxlendam manum mcam super i l l u n i , ct delebo
eum de mcdio populi mei Isracl. Et portabunl i n i quilalein suam, jnxla imquilalem i n l e r r o g a n t i s .
Et : Va3 iisqui prophelant de corde s u o , et
quod cst, generale, non vident.
98
9i
Ex
Sapientia.
< Quis bomo cognoscet Dei consilium? aut quis

cogitabit quid velit Deus? Cogitationes enim morlalium limidie, et instabiles noslra? providentiai; et
vix conjieimus quse sunt supra lerram, et quac sunt
in manibus invenimus cum labore; quae autcm
sunt in coelis, quis investigabil? Consilium autem
tuum, Dcus, quis cognovil, nisi Ui dederis sapienliam ?
*23
'
" *
,
\,
, ,
\ ,
,
, \ ,
. , ,
',
. .
, , :
,
.
;
, ;
, ,
,
; ; , ,
, ;
98
283
Apostolo.
c altitudo divitiaruni sapientiae et scicnliae Dei,

quam incomprehensibilia sunl judicia cjus, et i n vesligabiles viac ejus! Quis enim cognovit sensum
Domini? aut qute consiliarius ejns fuit *? >
Ex
apostolicis
Consttltttionibus.
Neque quicunque propbetat, est pius; nec qui*

cunque ejicit dxmones, cst sanctus. Nam et Ba*
laam vates propbetavit, cum essel i m p i u s * ; et
Saul
et Caipbas *. Multa dicit eliaui diabolds
ijusque gregales, ncc propterca vel unam scinlillam
pielatis parlicipant. Perspicuum est ergo quod i m pii, eliamsi propbelcnt, per propbetiam suam non
revelent pietatem; neque qui da;mones ejiciunt, ex
eorum recessu sanclificabunlur, sed eliam ultimum
subibunt supplicium. Etcnim Balaam, cum Israelem
corrupisset in Beelpbegor, luit poenas : S a u l et
Caiphas sibi raortem consciverunl\ E l filii Seevae
aggredicntes expcllere dsemones, ab ipsis sauciati,
turpiter aufugerunt .
97,9
9 9
Theodoreli
dubiis
) ,
. i , , , ,
1, '
,
. , , ,
,
, . [ ]

, * ,
;
Qu<e$tionibut.
Deo perimttente, operanlur daemones. Ila ctiam

Pbaraonis venefici; id quod virga, et fluvio, et
ranis factum fuerat, feccrunl, Dei concessu, proplcr
principis ameiiliam. Nam eos quidcm jussit plagas
ccelitus illatas immittere, sed ab eis illatas non
poterant solverc. Nam qua; Deus concessit, illa
solum faciebant. Hoc ergo hic quoque declaravit,
src,
i "D \
,
1 ,
;
), .
(. , ,
, , .
.
" , .
9 9
9 6
9 7
9 9
" E i e c h . , 7-10. " Ezecb. , 17.

Sap. ix, 3-17.
Rom. , 33, 34
Num. x x m .
I Reg. x.
Joan.xi, SO Num. xxxi.
1 Reg. xxr. * Tradilio estCaipbam sibi necen intulisse,
quanquam de boc faclo Scriptura sileat. A c l . xix, 13 -16.
1
YARIiE LECTIONES.
% .
529
QUJESTIONES.
530
. dicens : Si surrexerit in te propbela, aut som , [] nians somnium, et dederit signum aui prodigium.
, , ,
et venerit signum aut prodigium quod tibi dixil, ct
, \ . , \
dicat : tamus el serviamus diis aliis, quos tu non
, , nosli, non audietis prophetam illuni, au( eum qui
, ,
somniat illud somnium, quoniam Dominus Dcus
, !
vester tenlat vos, an dUigatis Doniinum Deum
,
vestrum ex toto corde et mente vestra*. > Deo
. > , igitur concedente, pseudopropbcta facil prodigia.
, .
Docemur autem non adhibere fidem signis, cuin, , 6 ,
qui haec facit, contraria pietali agit. Jussit autejn
.
prophetam illum oecidi. Delebitis, iuquit, malum
, ,
ex vobis ipsis .
,
7
884
Cyritlo, de aderalione in spiriln.

' ,

,
. ,
*
. [] ,
,
, .
,

'
.
Ad eam mentis levitatem delapsi sunt nonnulli

apud Graecos ut existiroenl, eliam remm nostrarun^
cognitionem sitam esse non solura in daemonibus et
vatibus, sed etiara in vcrfucribus per aerem volanlibus. Curiose itaque observant earum volatum tam
ad ortum quam ad occasnm, ad dextram et ad
sinistram. Et si crocitans appareat comix, auribus
arrectis, lanquam verissimum aliquid exspeclant.
et revertuntur lanabundi, nec erubescunt miseri
tam venerandae prophctiae virtulem assignare et
ascribere passeribus. Sed paratani habenl defensionem. Aiunt enim per volatilia deos apparere. At
os deos esse negamus angelos qui defecerunt, a
, * - (j quibus isti praeclaros scilicet ct cxiiuios propbela*
, [
et futurorum precognitores acceperunt. Non cst
.]
ergo ullo modo dsemonibus ascribenda futuroruin
,
cognitio. Dco illam polius iribuemus, eamquc c x i , ,
miam, fraudesque et impoeturas repulabinuis quce
' , por avcs Ount, divinationes, quae sunt indicia mcir. " ^ ,
lis infirmae et instabilis, quas ipsa etiam lex hoc
* c
edicto damnal: cNon crit in Israel divinans divi , , ,
nationera, neque aitgur, nec veneflcus, nec incnn, , ,
talor, neque prodigiorum inspector, tiec venirilo . > ' ,
quus, neque qui mortuos interroget . Sed nescio
,
quo pacto quidam specie pietalis fallantur : aiunl
, ^ enim ab illis qui segros incantamentis curare stu, [ *
dent, nominari Dominum sabaolh, et inde convin] * cere volunt, id quod isti agunt, turpiludinis nequa - quam accusari posse. Videntar aulem isti frigidum
, et ad circumventionem diabolicam perquam appo [| - situm animum afferre, gloriam quae soli Deo jurc
.
optimo compelil, prodigiorum cflectoribus d?enio .
num administris Iranscribcrc, non sine rcciprocn
adulalionc, qua alios tilillanl, ct vicissim ab <diis
, '
litillantur. Deo enim adversaria c l gloriac avidis . ,
siina csl omi.i> calcrva diemonum. Oporlel crgo
, ,
noti ab illorum improbis el pcrvcrsis abduri ccrihi6, , liis, sed aufitgcrc ab cjusmodi malis mediris ct prof3 , \
di;;iorum efleit>ribus. Tu aulem si libi dolel auijua
1
Deut. xui, 1-3.
-,.
ibid. .
Dcul. xvm, 10, II.
\A\VJR L K O.NES.
ftegali omnino addcnda vidit.ir , niam iulcrpres quo"inc cxpreîl.
531
Mi
pars corporis, et vere credis quod Dominus sabaolb, , , . "

et hujusmodi appellaliones, quas Deo secundum
,
naluram divina tribuit Scriplura, tuum malum tibi
solvet; tu pro le orans profer vocabula isia*: melius .
est enim Deo gloriam tribuere, quam immundis ; *
, ' , daeraonibus. Memenlo ct ejus qui dicit : < Infirmatur quis in vobis, inducat pnesbyteros Ecclesiae, *
et orent super eum, ungentcseum oleo in noniine ,
Domini; ct oralio iidei salvabit infirmum, et alle- , ,
viabit cnm Doininus; et si in peccalis sit, remitten- . > '
tur ei .

* .' '
285 Clirysostomi in psalmum C X L V .
i *
c Noliteconfulcre in principibus , > malediclus
' .
enim qui spem suam ponil in homine. Caeterum
infans grolat, e l tu de incantatore circunispicis, g , \ ,

colloque ejus curiosos characteres appendis. Et si
. ,
quod somnium te perterrefecit, mox ad somniorum
inlerpretein advoliias. Et si quid amittas, ad valem * ,
accurris; ti timor ab boste ingruat, statim de prae- , . ,
sidio alicujus polentis bominis cogitas. Et sic in
* , ^
caeteris perspicue ostcndis te solo ore Oeum tanquam refugium tuum predicare, reipsa autem va-
. (" ,
norum auxilium quaerere el expelere. Spera igitur
in Domino, el ipse te servabit ab omni malo:
.}
quem decel gloria in ssecula.
10
QUJESTIO
XXI.
'-
Cur non prcesciunt homines diem mortis suce; et num

animam ayentes prcesentiunt bona val mala qum

;
n

illos manent.
, *
{
.
RESPONSIO.
, 2
Si boc prscscirent, mulla Gerent absurda. Unusquisque enim habens inimicum, et sciens quod ap- . " , propinquel dics mortis suae, irct et eum morte >,
afliceret, reputans quod sive a Deo, sive ab homi- , ,
, , '),
nibus esset sibi moriendum, lubcnter morereiur,
, .
inimico suo prius interfecto. Rursus, qui prresciret
,
quod centum annos sit victurus, nullam curam ba ,
beret virtutis aut justitix, scd tolam suam. vitam
,
in peccatis, voluptatibus e l luxuriis conlereret, et
, '
sxpe, paucis diebus anlc morlem suam, inciperet
agere poenilenliam. Et qusenam huic gratia debe- .
hir, qui tolam vilam diaboli, paucos aulem dunta- ,
xat dies divino servitio, idquc necessitate coaclus, ,
;
impcndit?
Quod autem quilibcl moricns accipiat quemdam
" ,
sensuin, ct certam spem futurorum, pro iis quae

gessit, testatur magnus illc Dionysius loquens de
, *
illis qui sancle obdormierunt : bos ait, quando ve
nerint ad Gnem hujus vilne, vidcre evidentius viam
, ,
ad suam incorruptionem, ul quae jam sil vicinior,
, ,
c l hymnis celebrarc laudes divirue opcralionis, ct
? ,
divina impleri voluptate, non amplius timentes ne
,
convertantur ad dcleriora; sed bene scienles sc
, ' :, ^ ,
t
Jac v, U , 1 5 .
1 0
Psal.
CXLV,
2.
V A R l ^ : LECTlOiSES,
liitcrpres videtur lcgissc, bpcjv, savadotum.
553
QU.ESTIONES:
hoi
7 (30) \ . bona acquibila slabililei* in setcrnuni babiluros.

,
Qni vero suut rrplcli sordibus ct insanabilibus
. ,
maculis, 238 *
alicui sacro iniliati niyslc ^ * , rio, ipsi aulem (co a nicnle sua periiicio.se ojcclo)
,
a<l exilialcs iransfugcriiit libidincs, quando venieut
, ad flnem bujus vitaj, non ainplius aquc vidcbunlujr
.
cis despicabiles lcgcs divinorum eloquiorum : suo.
rum aulcm vitiorum pereunlcs cupiditales, aliis
, \ ,
inluentcs oculis, etsacram vitani, aqua stultc exci , ,
dcrunt, bcalam praidicantes, miscrabililer, ct non
, lubentcr ab bac vita abrumpunlur, ad nullani bo , namspem dcducli, propier viiani pessimarn. Quo,
rum nihil accidit in dorniUione sacrorum virorum,
qui ad inelam propriorum certaminum provecti,
,
.__.
gaudio sancto _.
impicnlur,
ct cum voluplalc viam
, ^ regenerationis ineunt
.
s
,
.
, ,
^,
, , ,
,
^, *
,
?, \
,
, (*
) ^
.
Gregorii Theologi oraiwne i Cmsarium fratrew

suum.
Credo iis quae dicunt sapientcs, quod omnis anima bona el religiosa,. poslquaiu liberata fueril a
corpore cui cst alUgata, statini gwslct acconlempletur bonum quod eani inanct, laqquam repurgalo
eo quod offundebat tencbras; nec scio quid dicere
oporteat: rairabiii certe voluptate afficilur et ensul
lat, ct libenter pergit ad suum Dominum, ut qu$
tanquam ex telro aliquo carccre, ex bac vila eflugiat; c t , quibus conslricla crat, compedes exculiat, et jam nunc sibi reservalam beatiludineiu
uente deguslet
r
, .
Ex Clinjsoslomo in Mattlueum.
,
Nescilis quemadmodum in novissimo die ani ,
mam peccata circumagant ct lorqueani? Quomode
corab imo quasi fundo movcani? Quocirca mulli
; "
quoque illorum lcrrificae visiones sibi oblalas de ,
narrant, quarum ne aspeclum quidem amplius ferrc

poesunt. Quin lcctum cliam in quo cubanl magno
* 0
inipetu perculiunl, et terribililer aspioiunt eos qui
,
sunt praj$entes; sc intro Irudenle anima, et cun , ^ clantc erumpere ex corporc, et non fcrentc aspc ,
ctum angelorum qui veniunt. Si cnim perlimcsci .
nius vidcnles bomincs formidabiles, quanlo magis
*
mctu perccllemur cum minaccs angelos, et incxo
, , D rabiles illas poteslatcs aspiciemus? Quid cruciauieulorum non palicmur, quando anima ex corpore
* ,
;
cxtrabclur, et avclli lur, ipsa mullum, scd tcmcrc
ct fruslra ejulanle ?
,
,
.
287
Diadoclio, de perfeciivne spirituali.
Si ergo non ut oporlclcgcrimus puenitentiain, c l

de omnibus peccatis noslris confcssi noci fucrimus,
mclum qucmdani lalcntem lompore obilus noslri
repcrienius. Quare opus cst precari, q:ii Doimnum
VARIiE LEGTIONES.
7 .
* ^.
(50) . Eogo , . Mox

^ forlasse nicliui ( A L E . M A \ . N . )
mcndosc,
^ diiriusculc,
,-
535
S. ANASTASIl SINAITMS
536
diliginius , u l simus lunc exlra omnem metum. Kupfov,

Nam qui lunc in mctu erit, ad Tartareos principes
. ,
icndct. At anima, qu& in sua erga Deum charitate
,
in hora mortis exsullat, supra omnes acies daemo, ,
num ad angelos pacis cum gaudio fesiinat et fer
tur. Quamobrem in adventu Domini, qui curo hu ,
jusmodi flducia cxhacvita excesserint, cum omni \ .
bus sanctis rapientur; qui vero temporc mortis
\
vel paalisper formidarint, in multitudine omnium
, ^
aliorum hominum relinqueiuur, tanquara judicium
,
subeumes, ut igne judicii examinali, sortes sibi
, [ ],
debitas pro ratione factorum recipiant: c Uniuscu ,
jusque enim opus, quale sit, ignis probabit .
, ,
,
, , , , ,
11
sancto Nilo ad Agathiunu
" ">
Vere terribile est mortis mysterium, quando eo ,
rum qui animam repetunt formidabilis praesenlia,
Ipso etiam habitu metuenda, pavescentem ad exi- , ^
*
tum occupai; quando eliam daeraones male comuiissa exprobrant, et ad se rapiunt, inquc loca ,
iristia et horrida abducunt, ita ut etiam anle sup- , plicium incussus timor et tremor satis eit suppli-
,
<;ii: quando conscientia ad scelera sua respiciens,
cum ireiuore peccatis debitas poenas exspeclabit : .
" ,
quo tempore jacet corpus sudore madidum, indicia
praebens ejus cum quo iuterius afllictatur angoris; > ,
[] ,
naru ejus anxietatis quse non videtur, salis cerla
. argumenta sunt ea quae lum sub oculos cadunt. E t
quemadmodum illi qui amaras potiones bibunt, Q , ,
\ultum ob amaritudinem mutant et contrabunt;
ila el anima ex disposilione quam palam p r a se ,
ferl, in ipso vultu inlernam suam constitutioneni
>
cxpiimil et palcfacit.
Swoeav.
288
QILESTIO
XXII.
7
Qualia peccata remittuntur post mortem per liturgias,
, , mmce sacrificia, precesque et eleemosynas factas
;
pro iis qui dormierunt ?
.
RESPONSIO.
,
De bis dicit magnus Dionysius, si sint levia delicla ejus qui decessil, eum accipere aliquam uti- , I
,
litaiem ex iis qusu pro ipso pcraguntur. Sin autem
'
sint gravia, Deus eum excludit. Caeterum oportct
D
. , *
nos curam gerere nostrarum animarum, nec spem
.
. ,
rcmissionis peccaiorum consequendse ponerc in
'
alienis posl roortem oblationibus.
.
Ex Dionysio Arcopagita, ubi de sacris vasis di&- ,

.
putat.
Equidcm probe seio, scriptis divinis asscnliens,
umtinquemquc pramium acccpturum pro dignilale:
Clausit cnim, aiunt, Dominus adversuseum . >
Et : Rcferet unusquisque propria corporis, proot
gessit, sive bonum, sivc m a l u m . Sed tamen
justorum bonorunique eiiam preces in hac vila.
I e
13
1 Cor. , Jo.
>2
Psal. xxxiv, 3.
1 1
II Cor. , 10.
,
, , ,
, , * . ,
,
-, , ,
, ,
537
QtLESTIONES.
539
, - ncdum post morlem iis lantum prodesse qui digni

sunt sanclis precibus, ea quae prodila suni divina .
rum Littcrarumraonumenlisnos doccnt. Quid enim
[ ] *; Saul a Samuele adjutus est ? Aut quid Propbcla
; preccs populo Hebraeorum profuerunl? Equidcm
, , divinus Antistes, ut sacrae Lilterae tesuintur, in tcrpres est divuiorum judiciorum; angelus enim
. ^ Dei omnipotenlis est. Dtdicit ergo a scripris quas
, & divrnitus prodita sunt, darissiinam divinamqne v i * tam pro dignitate ac meriljs justissimis lancibus
, - tribui, negligcnte divina humanitale, pro benigni tale sua, maculas quas in eis contraxit humana
, inGrmilas-; quandoquidem nemo,ul divinaScriptura
Hac igilur antisles
&, , . teslatur, mundus est a sorde
scit, promissa esse & scriptis divinis quae verasunt.
(
, - Pelit aatem ut ea eveniant, ct dentur iis qui sari
. cie vixerunt, sancta praemia : neque enim unquara
, divinus Antisies, qui est divina jusliliae intcrpres,
, ea quae Deo gralissuna csse non sciret, quaeque
, - rpee cfivinc se daturum pollicitus non esset, pele. ret. llaque mortui&, qui non sunt iniliati, et sunt
, peccrftores, bsec non preeatur et optat, non solum
, quod in hoc ab interpretis divinorum munere ac
discedcrct, atque aliquid eorum quae
- 289 l
oflicii simt, temcre et arroganter non ab auctore
, *
, niysleriorum permotus tentaret; verum etiam quod
* , , non consequeretur id quod honesle non peteret, a
justo illo sacrae Scripturae loco auditurus : c Peti. >
tis, et non accipilis, eo quod male petatis . >
c o
Ex Comtitutionibus apostolicis.
, ,

,
( ),
.
, ,
,
. *Q ,
.
, .
, , , ,
.
^
Peragile diem tertium mortuorum in psalmis et

orationibus, propter eum qui lerlia die resurrcxit.
Item nonum in commemorationem superslilum
atque defunctorum; eliam quadragesimum sccundum velerem fonnara (Moysen enim boc modo populus luxil), nec non annivcrsarium pro memoria
ipsius : deturque de facultatibus ejus egonis, in
commemorationem ipsius. Hsec dc piis dicimus;
nam impios, etsi omnes mundi facultates dares
pauperibus, nibil juvabis. Nam cui vivo infcnsus
erat Deus, cerle idem morluo est iratus; non cst
enira injuslitia apud Deum. Justus enim cst Dominus, et justilias dilexit . i E t : 1 Ecce homo, et
opusejus. 1 E t : c Tu reddesnnicuique juxta opera
ejus . 1
i e
1T
Ex Ezechiele.
*
' . "
, , . >
t Justitia jusli supcr ipsum e r i t , et iniquilas

iniqul super ipsum eril. Unumqucmque secuudum Viara veslram judicabo, domus Israel, dicit
Dominus . >
1 8
Ex sancti Epiphanii Panario.

, , '
*
) .
" Job XIV, 4 j . iv, 3.
Galal. v i , 5. E z c c h . v n , 2 7 .
a c
l8
Psal. x, 8.
Prosunt preces quoque pro piis dcfunelis. Nain

elsi magna crimina non ampulcnt, prosunt taiuen,
propterea quod, cum r.imus bomincs, s;vpe labamur voluntarie c l involuntaric.
" Psal, LXI, 13; Malili. , i 7 ; Rom. n, 6; I Cor. 111,8;
540
S ANASTASII SINAITA
.
Ejusdem ex eodem.
.
Non est poeniiendi locus post mortem : nec enrm
ibi Lazarus abit ad divitem; neque dives ad Laza- , ,
rum. Obsignala sunl conclavia, implelum tempus, , peraclum certamen, dislribulae coronae, victique in ,
stadio ex hac vita extrusi sunt. Uno vcrbo, post
, nostrum hinc excessum oninia absolvuntur et teruiinanlur, et qui in stadio victi sunt, ejecti sunt e .
539
vita, et omnia perfecla sunt et absoluta, poslquau

hinc excesserhmii.
s

.
290
Chryscstomi in Matthceum.

Nemo, qui bic peccala non expiavit, poterit in
alleram vitam translatus poenas effugere. Sedquem- , ,
admodum qui in carceribus altinentur, vincti . ' rapiuntur in pralorium; ila ct aniiiix, quandobinc g
*, , cmigrant, variis scelerum calcnis compeditx, ad
,
tcrribile tribunal Dei abducunlur.

.
OUiESTIO .
Num paradisus sit sensibilis, an inielligibUis f co*ruptioni obnoxius, an corruptionx* exper$?
,
;
,
RESPONSIO.
Sicut Scriptura siatuit duas Itierosolymas, coele" , stem et terrenam; ila eliam duos paradisos : unum , ,
spirilualem, alterum coelesiem, ex quo egrediunlur , *
super terram aquae Nili et Eupbratis, in quo erant
Adam, Eva, serpens ct plantae. Nam si serpentem, , \, , ,
plantas et aguas acciperenuis allegorice, oranino . , ,
ctiam Adam el Evam allegorice interprelaremur, et ,
sic evertercmus, vel potius abrogaremus sacram
,
Scripturam. Quomodo Adam erat medius inter . "
corruplionem et incorruptionem, ita eliam eral, et
,
est paradisus.
.
1

.
Ex sancli Epiphanii Ancorato.
" ,
Si non est paradisus super lerram, et non sunt
vcra quae scripta sunt in Genesi, sed dicla per , ' ^
allegoriam, nihil erit vcruin eorum quae sequunlur: . , \,
sunt enim omnia dicta per allcgoriam. In principio, inquit, fecit Dcus coelum et terram, et om- , , ,
nia . > Nec sunt allegorica, sed in omnium oculos
, ' ,
incurrunt, ct cum revera verurn bominem Deus ,
fecisset, posuit eum in paradiso, isque comedit ex ^ [ ] ,
,
ligno *. Paradisus, inquil, est in Edem ad orientem. Fons autem ascendebal ex Edem
Non . , , ,
dixit : descendil, n exislitnaremus, Edem esse in . , ,
coelo : nam si fuissct in COPIO, fuisset ei dicomlum : , ,
, , ,
Descendit cx alto. Sed fluvius, inquit, egreditur ex
Edem, et dividilur in qualuor initia : uni nomcn
.
cst Phison
qui apud Indos ct iElbiopes appclla, . "
lur Ganges. Apud Graecos vocalur Indus, et circuit \ ,
universam lcrrain Evilal, parvamquc ct magnam
, * " ,
jElbiopiam, parlcs Evilseorum; Evilaeos enim no, [ ,
minal inlimos lndos. Transit aulem magnam /Ethiopiam, 291
influil ad auslruin ct occasmn inlra
],
tria Gadira in magnum Oceauum, qui circutiidal
l e
e l
19
Gcn. , . Gcn. , 15 ; m, 0.
" Gcn. , 10.
" ibid. .
541
OUÊSTIOXES.
542
^6^[}>, lotam terram. Sccundus fluvius cst Geon , qui et

Nilus, descendcns in iEtbiopiam, et transit parvam
. , , yEthiopiam, AnubiLimqae, Blcmniyam et Axoniliin,
inundanspartcs Thebaidis el iEgypti; in boc mare
,
, ' , - dclabilur. Si quis non credil, audial Jcrcmiam d i , centem : Quid vobis cum terra Êgypti, ut biba . ,
mus aquam Geon liirbatam Terlius esl Tigris
" qni labitur cx adverso As&yriorum,. et dividil par , ;
tos Orieolis, tcrramque subiens orilur iterurn ab
, *- Armenia, per medium Cardiensium et Armcniorum,
, ,
rursusque emanat, et dividilur in terra Assyriorum.
, Quartus Eupbrales , similiter quoqne terram sub ,
Lens ascendit ab Armenia, allucns Persidem. Si non
, '. est ergo paradisus sensilis in terra, omuino nequc
, est fons, neque Auvius, ncque quatuor inilia, ne , , ^ que ficus, neque lignum. Si non esl lignum, non est
.
Eva, qua? ex eo comcdit. Si non esl Eva, ncque
, ,
Adani. Si non est Adam, non sunt bomincs, sed
, , *. [
fabula esl verilas; el sunt orania dtcta allegorice,
], .
ut est senteiuia insani Origenis.
, '. , , , ,
, .
M
i e

Dionysio Alexandrino contra Origenem.
.

Si paradisus non esl pars bujus miindi, neque
, , in eo conditus; et si euin Deus neque cum aliis,
* - nequecirca mundum creavit, sed supermundanum
, ' , quemdam locum esse voluil, quomodo lerreslicm
; - bominem abs se formalum eo iniroduxil ? Quomodo
, C jbidem Dens ex lerra produxit omnia animanlia
,
agri, el volucres coeli (ubi et Adanium et mulierem
, ,
produxeral)? et adduxit ea ad Adainum, ut vidcret
; , - quid vocaret ca. Quomodo liguum mortiferum, et
; , scrpens impostor ibi eral? Quilibet igitur apud se
, '
6 l a l u a t paradisum non in coelo, sed in terra factum
, .
esse. Est enim locus in Orienle, et rcgio electa.
292 O U ^ S T I O
'.
Theodoreti epfccopt Cyri quaxtio, auidnam sit illud ;

Secunaum imaginem et similUudinem
,
, * ;
.
, * .
,
,
,
.
, " , ,
, > , *
, >
, :
> , ,
, ,' ' 13
" "* IV,

t i i i , 21. Isa.
ierero. , 18. " G e n . n . 1 4 .

14.
Psal. xciv, 4.
8 1
RESPONSIO.
Nonnulli quidem id anima&, quod non cadit sub
aspectum, vocarunt Dei imagineni; scd non recle.
Si enim esset imago Dei id animai, quod non esi
aspeciabile, Dei imagines vocarenlur angeli, et oni
nes naturae incorporcae, ut q u sint omnino liberai
a corporibus, et mistum non babeant id quod est
speciabile. Nonnulli, ob summam stultitiam, cum
Scripturam audiunt dicenlem : Aperi oculos tuos,
et vide, et inclina aurem tuam, elaudi ; > et:
fOdoratus eslDominus odorcm suavilatis ; et:
Os Domini loculum e s t e a ; et : < ln manii cjus
sunloiunes fmes t e r r a 3 ; > el quae sunt bujusmodi:
male audienles ct intelligeiiles, exisiiniani Deum
esse bnmaiia fornia praditum; ncc inlelkxerunl
26. " P s a l . x u v , 11. " G c n .
ibid 15.
Gen.
D
8 8
89
80
8 1
8 7
L M I I ,
VARIiE
* .
XXIV.
LECTIONES.
S. ANASTASII S1NA1T7E
543
(ul qui essenl nimium insipientes) quod cum homi- "

nibus per homines loquens Deus, auditorum imbe- , *
< illitati sennonem accommodat; et quoniam vide- ,
, , .*.
mus per oculos, videndi facultatem oculos nominat,
. * ,
it audiendi facullatem, aures, et mandatum, os.Sed
,
oportebat eum non solum audire hcec verba, sed
etiam ea quae docent, Deum non posse circum- , , \,
scribi. Quo, inquit, ibo a spiritu tuo; et quo a ,
facie tua fugiam? Si ascendero in ccelum, tu illic ; ,
os; si des<$ndero in infernum, ades
Et : $, . , #
Nunquid coelum et terram ego impleo, dicit Do- , ;
, , \
ininus ? Et : t Deus est spiritus, et eos qui
adoranl, in spiritu et veritate oportet adorare **.
\ .
Si Deus est spiritus, est ergo simplex
incompo , , situs, iiguraque expers. Scimus ergo hominem fa- . , * , >
.
_;
.
:
:
.
. * *
,
-..i-ft
- . .
. , . , . . ,
- . . .
Ou~\

6
clum
esse ad Dei
imaginem,
propter
principatum
Dcus cnim d i c i t : Factamus bominem ad imagi- *
nem noslram et similitudinem * . > Et subjungit :
E l imperent piscibus raaris, et volacribus coeli, et , ,
, . > "
jumentis, el toti terraj . * Quomodo cnim ipse
dominalura obtinet in imiversa, ita etiam dedit bo- ,
.
mini potesiatem in animanlia expertia rationis.
, Licet quidem cliam alia invenire quae aliquo
inodo rcferunt ct imilantur archetypum. Nam homo* . , , , ,
quoque fabricatur ad imitationem Dei creatoris, et
,.
domos, et urbes, coelique, et solis, et stellarum
[
cifigics, bominumque, et animantium, et brutorum
itnagines et simulacra. Sed utriusque hujus effe- ,] ' .
,
ciionis immensa est differentia. Nam Deus produ1 1
, e
c i t
r e s
293
el ex iis quae non sunt, et ex iis quae C
sunt, absque labore; neque opus habet tcmpore,
nialeria el consideratione ad id quod fit expendendiirn. At vero liomo tempore, labore, materia et
consideralione eget. Quamvis sic quoque aliquid
cfliciens Crealorem utcunque iraitetur, rimirum,
lanquani imago exemplar. Imago enim habet eximplaris similitudinem; sed habet quidera speciem
parlium, non habet autem operaliones* carel enira
anima, per quam movetur corpus. Ita rursus bomo
quoque regnat et judicat ad Dei iinitationem; sed
Dcus quidcra judicans non eget testibus et accusatoribus. Sic enim et condcmnavit Cain, cam fuisset
ipse inspector odii et sceleris; homo autem judicans opus habet lesiibus et accusatoribus; ignorat
m.m
.....
: _
n
.
cinm ea quse
facta .sunl.
Sic honio_ est. appcllatus
Dfius, et Dei imago. Ego enim dixi, inquit, Dii
C3iis, ei iiliiExcelsi
Et : V i r non tegit capul, cum sit imago et gloria Dci . Sed Deus quidem cst Deus natura; homo autem est Deus gralia.
Ita eliara Dei proprium est quod non possit tircumscribi; imilatur aulem eum quodammodo eliam
jinens bumana : in momento enim temporis obit
univcrsam lerram, et coelestia et sublerranea; verum non esscntia, sed sola inentis visione
ac pbantasia : Deus autem e: sapientia et virlutc
babct qnod non possit circumscribi.
n
" P s ; d . cxxxvm, 7, 8.
M C u r . x i , 7.
3 3
[ " ,] , , \
.
, .
*
, , * .
>, * ,
, . , .
, )
. , . ,
%
_
. . _ \ _ . C2 _
\
..>
,
,
.' ,
> ,

,
, *
, ..

. , - * ,
. , , \
.
Jcrem. x x m , 2 i . * Joan. i v , 2 i .
3 5
Gcn. i , 26. " i b i d . 28.
Y A R I ^ LECTiONES.
;>.
37
TsaL ixwt,
6.
545
QU.ESTIOXES.
56
" ; Caulerum aliam quoque accuraiioreni et exactio*
rem iinitationent in anima hominis invcnirc est.
/ . " \
Habet cnim ipsa quoque in sc ralioncm ot vilam.
, *
, , Et mens quidem gignit rationcm seu verbum.
Simul aulem cum vcrbo promanat spirilus, qui
,
non gignitur sicut verbum; sed verbum semper
, .
comitatur, et cum genilo simul procedit. Sed bac

\, .
adsunt bomini tanquam in imagine. QuamobFem
,
verbum ct spiritus in eo nullaih babenl byposla , * sin, nec subsislunt. In sancia autcni Triadc tres
.
iittelligimus hypostases, inconfusc unitas et pcr se
subsistenlcs. Nam gcnitum quidem cst ante sa?cula
. ex Patre Deus verbum, et est inseparabile ab eo
, . c
qui genuit; et Spiritus ex Palre qiiidem procedil,
, \, ,
intelligitur autem in propria byposlasi. < Omnia
[] . " * - B e n i m , inquit, opcralur unus el ideni Spirilus,
, ,
dividens propria nnicuique sicut vull . Quam ' obrem ad Dci quidein imaginem est intelligenlia,
.
liberum arbitrium, principatus ac iroperium ; ad
simililudinem vero est \irlutis, quoad cjus.fieri
potest, assimilalio.

dr294 Nemesio episcopq de natura homiws.
.
Hominem sciiuus ab initio neque planc factum

, , ' - essc morlalem, ncque immorlalem, scd in confinio
, utriusque nature, ut si corporeas secutus esset
, - affectiones, incideret etiam in corporales muia ;, ; tiones. Sin autem pratulisset bona animi, immor, . lalilate dignus haberelur. Si enim ab inilio Deus
, - eum fecisset morlalem, non eum inorte condem C nasset quando peccavit. Morlalem enim nemo con {] . ' , deinnat mortalilate. Sin rursus iminortalem con* , [* didisset, opus non babuisset corporali alimento,
neque (am facile Deum poenituisset; nec gcnitum
] * ^ - immortalem stalim fecissel mortalem, nequc enim
, boc fecisse cerniiur in angelis qui peccarunt, sed
. convenienier c i , quam ab inilio habuerunt, nalura,
* permanserunt hnmortales, peccalorum suorum alio
accepto supplicio, non moric. Melius est ergo vel
*, , , . boc modo intelligere sacne Scripiurae diclum, vel
dicendum erit mortalem quidem creatum esse, sed
, , profectibus continuis ad imniortalilatem perlingcre
, - potuisse : ad inimortalilatem, inquam, potcntia. Et
, . quoniam ei non conducebat ut anle sui perfectionom suam cognosceret naturam, probibuit Dcus ne
) [
], - D gustarel de ligno scientiie. Eranl enim, imo nunc

. , ,
quoque sunt in plantis maxiraa? virlules; tunc
, autem (utpotc initio mundi conditi), cuin esscnl
, sincera?, potentissiinam habebant operationem.
Gustatio igitur alicujus fructus docebat quali na.
. lura fructus ille constaret. Nolebat autem Dcus
eum suam cognoscere naturaro anle prfectioneni,
, , , ne, si cognovisset se multis egcre, <*a curasset
, qua? ad usuni corporis pertinenl, relinquens curam
anima?. Quocirca probibuil ne de ligno scientiai
*
boni ct mali quidquam altingerel. Cum aulem non
"# . (obedissct, c l sc ipsura cognovissct, a perfcciioiio
, ,
* I C o r . , 11
547
S. ANASTASIl
SINAIT/E
548
quidem cxcidit; corum vero quoc ad corporis usum , *

pertinent fuit egenus, et stalim qusesivit tegumen .
tum. Dicil cnim Scriplura : c CognoviL quod esset
, . nudus
> prius semper in ecslasi, et in sui
, . ipsius ignoralione versalus. Cum ergo excidisset
; , [ 1
a perfectione, similiter eliani excidit ab immor- ,
talitaie, quam poslea acceplurus est graiia ejus
. *
qai ipsum creavit. Poslquam aulem excidit, car [^] .
nium quoque usus cst ei concessus. Prius enim

jussit cum esse conlentum iis solis quae nascun
lur e terra, eaenim erant in paradiso; desperata
;, 6
aulem perfeclione, de caHero, ut quibus vellel,
>.
fruerelur, pcrniisit. Nam opus quidem fuit ho \ , mini cibo et potu, propter exinanitiones ct d i . ,
gestiones. Porro, cnm homo ex corpore compo .
c
silus sit, 295

aulem. corpus ex qualuor ,
elementis conslcl, neccsse est, ut iis actionibus
, , , ,
subjicialur quibus et elemenla, divisioni scilicet,
mutationi ct fluxui, quae soli corpori compelunt, ,
quod mulalioni subjacetsecundum qualUalem,fluxui , ,
autem sccundum evacualionem; evacuatur enim
, [ .]
animal per manifeslos el non manifestos poros sive
meatus : dc quibus poslea dissercmus.
Necesse esl ergo ut vel exinanilis ajqualia rursus
, substituantur, vcl ut dissolvatur arimal ob ino- , ^/ piam alimenli. Cum autcm ca quse cxinaniuntur
. , ,
sinl sicca et humida, et spiritus, necesse est ul , , ,
, . "
sicco et humido aliinento sustenletur animal, et
,
spiritu. Cacterum cibns et polus suppcdilatur nobis
per elementa, ex quibus sumus composili. Unum- . "
, ) .
quodque enim alilur eo quod cst cognalum el stinile, curatur autem contrario. Elenienla vcro C ,
,
partim proxime, parlim aliis quibusdam naturis
* ,
intercedentibus, assumiimis; ut aquam aliquando
, )
per se, aliqnando pcr vinum, oieum, et omnia
. , '
qua? huniidi fructus appellanlur; nihil enim aliud
. est vinum, quam aqiia ex vile cerla quadam qua * ,
litate affecia. Similiter igiie utimur, aliquando
, , .
quidcm proxime, dum ab eo caleGmus; aliquando
interventu eorum quae edimus et bibimus : om-" , , .. ,
nibus criim vel major vel minor pars ignis insila
,
est. Dc aere idem sentiendum; uara proxime eo
, ,
utimur quod rcspiramus, quod circumfusum oobis
, .
habemus, qubd in comedendo el bibendo eum
, , trahimus, per alias vero naluras omnes quibus

nutrimur. Tcrra quidem per se nos nullo modo,
. **.,
sed semper aliis quibusdam iulerpositis vescimur.
Terra enim frumenlum fit, frumenlum vero nobis ,
, est cibus, Alaudae, columbse etperdicesssepe terrara
,
.
edunl; atbomo per semina arborum baccas,cames.
#
At, quoniam non solum propler deccnliam, sed

etiam propler langendi sensus exccllentiam, quo
maxime omnibus animalibus bomo prceslat,
ncquc corio nos obduxii, ut boves ct cxlera quae
crassa cule vestila sunt, neque pilis magnis ct
"Gcn.
, * ,
*, ,
,
,
,
7.
VARME LECTIONES.
* .
:. Ha?c non babuil Uervetus in suo excmplari. Exstanl tamen apud Nemcsium c. 1, prccul ab initio.
549
QU/ESTIONES.
>50
, ; <, , dcnsis, ut captas, ovcs, lepores; neque squamig,

, ,
serpentes c l pisces; neque iesla, ut tcstudines
, ,
et osirca; neque molli lesta, ut carabos seu can, , , cros, nequc alis, utaves, necessario vesiitu opus
, ; - liabuimus, quo compcnsarenlur ea quae caeleris
, animanlibus nalura tribuil. Alque hae quidem caus
. sunt cur aliinenlo et amictu indigeamus. Caelerum
,
babilalione cum iisdem de causis ob quas veslitu
. - et victu opus liabemus, tum maxime ul bcsliarum
, * impetus dcclinare liceat. Medicos auteni et mcdi , cinam propter qualilatuni inlemperiem et dissolu .
tionero continui iit corpore 296 requirimus. At
,
quando muialio fit in qualitate, oportct ul pcr
conlrariam qualilatem conslilulio corporis ad de. , , bitam tempcriem redigalur; non enim, u l quidam
, ^ opinantur, medicis propositum cst corpus nimis
calefactum refrigerare, sed ad conveniens tempera ,
. mentura revocare; nam si rcfrigerarent, contrarium morbum accerserent. Quare bomini cibo et
) ,
, potu opus est, cibo quidcm propier evacualiones
* , et dissipaliones; vcstilu aulciu, quod nullum pe- , . nilus firmum tegumcntum a naltira acceperimus;
domo, propler iniemperiem aeris et feras; medi , , cina porro et medicis indigemus, propter mutationes qualilatum, et proplcr sensum qtii corpori
.
, ' , ' - inditus est. Nam si itobis non adcsset sensus, non
doleremus, ncque curalione opus haberemus, non
,
dolentes; et imeriisseinus quidem in mali igno , .
, - ralione, non medentes aegriludini. Nain olim bomo
, ' Q nihil his opus babebat, qucm nullum etiam ex
, - brutis animanlibus Ixdere audebal. Scd et omnia
.
serviebant, erantque subjecla et obnoxia, quandiu
, suis imperabat aniroi perturbalionibus, ei qiue ei
' , inerat, majestati rationis. Non imperans autem

animi perlurbationibus, sed ab cis supcratus, jure
. " , 'quoquc fuil superatus a raiionis cxperlibus ani ,
manlibas. Nam simul cum peccato ingressa est
, ,
eliam, quac ab cis afferlur, noxa. Hoc verum csse
. nos docent qui vitam cgerunt oplimam, et ob id
,
ab eis rainime sint lacsi ; u l Daniel a lconibus ;
, el Paulus a vipera *. Quis ergo pro dignilata
, ) *
admiralus fueril dignilaleni bujus animalis, quod
; ;
in se colligat morlalia cuni iramorlakbus, ei con . jungit ralione pracdita cum ralionis expertibus;
, ' D quod in sna nalura fcrt imaginera universae crea ,
lurae? Quamobrem dictus cst- , id esi,
, ,
parvus mundus. Tanlo autem bonore curaque ct
. ,
providemia a Deo dignus est babilus, quod propter bominem sinl praeseulia ct fulura; propter
. * quem eliain Deus bonio faclus e s l , ut Dei sit
;
fiiius, ut sit ttex ccelorum, efllclusquc ad Dei ima, ,
, , ginem c l siniilitudinem simul degat cirn Gbristo,
, - prscsidealque universo principalui el poteslati.
Quis potest effari doles quibus cselcra animanlia

, , - exsuperal? Nam maria Uajicit, coeli ingreditur
1
4 1
4 1
Dan. v i , 22.
*- Act. xxvm, 5.
V A R L E LECTIONE*.
' } - . * .
551
S. AMSTASII SINAITAS
52
coritemplatioitem, aslrorum considerat motus, in- , . ,

tervalla el mensuras. Fruitur terra et mari; feras
, , > ,
et cete despicil, in universa scienlia et arte recte
, ,
se gerit, exlra fines per litleras, cum quibus vult,
, ,
loquitur familiariter, a corpore nihil vetitus, prae ,
dicit futura. Omnibus impcrat, omnibus dominatnr,
omnibus fruitur, ab omnibus tanquam sateilitibus . .
slipatur. Angelorum praesidio cuslodilur, cum Deo loquilur, daemonibus imperat, rerura qux sunt
scrutalur naturam, Deum curiose investigat; Dei est domus * et lemplum % et 297
b** 6 i
ejus : ipsi gloria in ssecula sseculorum. Aroen.
r c
QILESTIO X X V .
Quomodo intelligendum sit illud ; c Cum vidissent
ftlii Dei filias hominum ?
9 6
l l
'.
, t
ol vlol
; >
1.
RESPONSIO.
(31),
(31) Divinus Enos, quia Setb genilus, speravit,
, ,
inquit, invocare nomen Domini , > hoc est, dici
, , * .
Dcus apud alios. Quoniam enimerat omni virlule
,
ornalus, ipsuni Deum nominabant quidam (utique
ex probis), summo bonore eum decorare statuenics. , ,
Admirantes enim, u l dixi, justiliae quae ci ineral . magniludinem, Deum prolinus illum appellabant, , ,
virtulibus viri banc appellalioncm roaxime con, ,
venire xali. Hujus ergo, qui Deus cognominabalur, ".
filii, c cum vidisseni hoininum filias, boc est,
,
eorum qui oni erant ex Cain, 4 eas sibi acceperunt , ,
in uxores * , > quod prius erat probibitum. Sym ,
macbus pro filii Dei, rcddidit filii deorum et po- . , ,
lenlium. Sciniusquxdani exemplaria babere aperle: , , c c Gum auiem vidissenl angclt Dei iilias bominum. > Q . ,
Deinde confcrunt et convertunt nonnulli carnalis
,
libidinis crimina in angelos qui lapsi sunt. At . >
quomodo non affine fuerit stultilix dicere carnalia amare spiritus, qui sunt carne superiores et
. ,
eniinenliores? Queranam ad baec motum naturalem
habent ? aul quaenam lex carnis eos irrilat? Mclius ;
est crgo ut legamus : Cum vidissenl filii Dei (ilias , bominum, et dedecore non afficiamus naluram
; * ,
augelorum.
,
l 7
QUiESTIO X X V I .
& KCT.
Si omnta quce fecit Deus sunt valde bona , quo ,

,
,
modo dicit postea de mundis et immundis amma
Hbus ?
] > ;
RESPONSIO.
Deus quidem fecit omnia valde bona; at si ab
bominum avaritia et intemperantia assumantur ad
id ad quod nou sunl coridita, jam non sunt bona:
cum enira diu post promiscue ad onmium esum
rucrenl, et cupiditalem vescendi eo quod noxium
erat accenderent, necessario induxit Dci providentia mundorum et immundorum discrimen. Nonnulla enim ex animanlibus terrestribus et aqualilibus, quae copiosius babent virus, 298 omnino
1.
*

, , .

, [
,]

. , \
, , .
I C o r . , 9. 1 Cor. , 16. Rom. , 17 ;Jac. , 5.

i , 2. Gen. , . L e v i l . x i ; Luc. i i ; Rom. xiv.
NOTiE.
(31) Vidc Tbcodorelura, quajsl. 47 in Gen.
1
v e
Gen. v i , 2.
9 1
Gen. iv, 26.
9 8
Gen.
653
QUJESTIONES.
,
, ;
.
, >
\ .
,
, * , ,
.
!>4
prohibuil. Sunt ergo omnia suo tenipore bona, e l

ad aliquem usuin homini ulflia; adeo qt ex vc*
neoatis serpentibus conikiantur ad curandum mcdicamenta. Dicit enim Siracb : c Omnia Dei opera
sunt bona *, et onrtiem usum suo tempore tuppeditanl. Neque licet dicere : Hoc illo est pejus;
omnia eoim probabuntur in tempore ; et : c Doitiinus ex tcrra creavit medicamenia, et vir prudena non oflendelur eis *.
Ex sancti Basilii Regulis.

[ Karorur.
Ad illud grave ac venuslum probleitia Encrd *
titaram, qui quserunl Cur non omrda comedam ?
,
illud respondealur. Quoniam cliain excreiuenta
; * "
noslra exsecramur : nam ex dignilale sui, olcra
. ,
* - g berbarum nobis sunt loco carnis. Quemadmodum
, '
entm in oleribus pestiferum a salulari secernirous:
, .
sio etiam in carnibus ab ulili noxium separamus;
* - siquidera ut cicuta est olus, ila vullur caro : scd
, .
tamen nemo unquam sanaj menlis carnem canis
' , & ; attingei, nisi ingcnti aliqua necessltate astriclus;

sic enin> nihil in legem commiuit.
, .
QUJISTIO
'.

,
,
xal xpidr , -, ;
xxvii.
Cur Deusmandavit Abrahamo ut sacripcaret vaccam

tnennem, et capram trimam, arietem trienneto,
et turlurem et columbam ?
4
.
rtfiSPOKSKK
g
Hsec erant aenigmaia eorum qua generi ejus erant

eventura. Hac eiiira de causa jussit. Post sacrifl,
cia itaquef subjunxil *; c Seito praenoscens quod
. * - peregrinum futarum csl scmen tuuro i n terra non
. etia. Et addlt : c Quarta enim generalton* huo
, - revertenlur. > Proplerea jussit sacrificari tria ex
, *
quadrupedibus, ei unumquodque tricnne, ad osten .
dendas tres generaliones quibus inquilini fuerunt
, ,
in iEgypto. Turtiir sigfiificavit illam generationem,
, . - - qua^ iigyplum quidem degeruit; tabernacula vero
.
in deserlo fixil : haec enim avis delectatur soli ,
tirdine. Golumba aiiam eignificabat generation^m,
' , - qua3 lerram accipiebat promissam : est enim ani ." , mal mansuetum, et Ubenter versans in aedibus.
, * Unde beec non divisit^ ulpote quae liberationcm a
, - D servilate innuerent Qaadrupedia vero divisit, quo. , niam 290
signiiicabant afllictionem quam passi
, eunt in iCgyplo. Aves quae advenlabant ad bifa * , riam teclas partcs, et qyas a sacriflciis abigebat
, Abrabam, tacile prxsignilicabant cruentam inentein
. "
iEgyptiorum, qiizm Deus feeit irriiaro, coniirmans
,
Abrabamo factas promissiones. Avcs abegit Abra .
b a m ; sic memoria Abrahami puniit iEgyplio$.

Quod aulem circa solis occasuin apparuit clibanu.s
, ,
fumans, et ignis lampades, id argumento erat,
,
sacrHkium illud Deo gralum accidisse, et simnl
pnenuntiabat eum, qui in (ine prsedicti tempons
4
Eccli. , 21.
* Eccli. , J .
Gen. 9.
Ibid. 13,16.
VARIiE LECTIONKS.
^ .
TATROL.
Ga.
LXXXIX.

S. A N A S T A S I i S L X A l T i E
58
futurus erat, Dci advcnlum. Per ignem enim ap- . *,
paruil Moysi et posiea universo populo.
\ .
0U.EST1O
XXVIII.
Quare jussit Dem Abrahamum circumeidi?

RESPONSIO.
Cum de futura peregrinationc priits dixisset,
pietati quanidam cxcogitat custodiam, ne oum impiis commisti, corrumpererit sui gencris nobilitatem.Unde, cum in deserto versarentur quadraginla
annos, supervacaneam exisiimaront circnmcisionem; ut qui essent separati a gonlibiis, ct per se
vitam agerent. At quaudo deducli sunt in lerram
promissam, rursus Deus impcravit Josue utomnes
circumcideret *, et sic lerrae traderct dominium;
erant enim alienigenis futuri propinqui. Quamobrcm necessario opus babcbant signaculo quod eos
scpararct ab alienigenis. Si Judaei sibi placent, et
glorianlur dc circumcisionc, discant quod non soium Abrabam fuil circumcisus, sed etiam Isiuael
scmiservus, vernaculi domestici, servi cmpti, Idumaei.elqui nati sunlex Cbcttura. Didicerum autem ab Ismaclilis eliam iEgyplii circumcidi. Non
juslos ergo facit circumcisio. Isli enim onmcs a
Scriplura accusantur tanquan impii, scd fides ct
vittus qure ornarunt et bonestarunt Abrabanium.
'.
;
.
, ,
, . ",
, , , ' .
,
, \
. "
,
; . \
\ , ,
,
,' *, \
, , \ .
"
.
. , ,
* , ,
; \ .
Scholium (excod. V a l i c ) .
.
Abrabam genuit Madiam ex poslreoia sua uxore
**"
Chettura ;a quo gens JHadianilarum origincm irabil. Q ,
Madiam vero geuuit Aphar, a quo,, ulpole incola,
. ,
lola Africaitegioappellationeni sorlila est. Lolge ,-nuit Ammon ex seniore sua l i l i a , 300
<i
"
^
m o n i t ; et Moab ex juniore sua lilia, a quo Moa , * \
, ,
bila?.
.
a
uo
A , n
Ex sancti Epiplwnii Panario.

Circamcisio praescripla est propter peregrluationem inturam, cujus lempora dcfiniu suni propter
Abrahami dubitalionem : cum cnim juslus, auiuii
in^crtus, dhissct Tteo : Unde cegiiesccre possum
quod terram islam possessurue sim? respondit
Deus : Sume mihi vaccara Iricnnem, > et quae

kx tdr
.
,
.
'
t ,
; > \
, . \
seqttuntur. Etcirca occasum solis, dUm vidit lam- ^ , . \ ,
\ k
padee ignis e l clibanum, subjungit per ihcrepatio 5
nem Deus : PeregriBum erit semen tuuro in
,
terra aliena quadringenla triginia a n n o s .
> ' (3).
Ex Ancorato.

Cum Dcus Abrabamo, el semini ejue peregrina \
lionem quadringeniorum et triginla annorum de , .
crevissel, ex insita misericordia annos peregrina1
Gen. xvn, 10.
Josue v, 2.
Gen. xv, 13.

V A R l i E LECTIONES,
NOT/E.
(3) Haec ex duobus codicibus Valicanis exscri- emendare licebit. Nos repraesentavimas, prout in
pla sunt. Exstant in Ancorato; non omnia tamen :
Gneco codice reperimus. Desunt omnia in versioue
Herveci.
nec ubique cum Ancoralo concordant. Lege caput x Genes. Inde nomina qua? bic recensentur.
657
QUiESTIONfiS.
; lionisdivisit. Stalimque ducentos el qumdecim

annos, quibus terra Chanaan habilarunt, pere >:
grinationi buic accensuit, aliosque duceutos quin ] ,
decim annoeHlisqui in iEgyptum descensari eranl.
atlribuit. Ait enim Moyses : Habilatio filiorum
.

Israel in terra Ghanaan et tn jgypto quadringen . torum triginta aunorum . Sed in&ultanl nobis

impuri Manichxi, false dictilanles: Egregiuin certe
, ,
legis veteris Deum, qui Chahanseos cxpultt, u l !s . *
raclitis eorum ditionem darel! At navcrinl inei,
pientes Deum, cum justus stt, omnia jasie agere.
. ,
Nam justusNoe, qm ex mundo post diUivium reli , ;
quus eral, mullifariam filios euos ad pietatem i n ' ,
formare sluduil, ne in eadera inciderent mala, in
,
quas homincs tempore diluvii inridcrant. Non eniai
. '- solum verbis oos ad pielalem excilavit, sed et ab
, * '
nnoquoquo juramenluni exegit de conservanda
*
erga fratres benevolentia, tribueque ilHLs suis um
versum lcrrarum orbem sortedistribuit, unicuiquc
,
sua parle assignala.
.
8
'.
Divisio
filiorum
Xoe.
Seni primogontio sorte obligij- quidquid est a

Persia ei Bactris usque ad Indos. Longitudo sotth
,
ejus usque ad Rhinocururam parliogebat. Sjlaest
[ ] .
aulcni Rbinocurura ia medio &gypli et Pataestjna*
'
e regionc maii* Rubri. Pars Gbam. Cbam, seeundo
, .
gcnrto dcdit omnia a Rbinocururorum regionc
.
, . . usque ad 301 Gadiia, ad Dicridicm. Terlio Ja*
. - Q pbelh, quidquid e&l ad aquiloncui a Media usquo
'
adGadesct lUiinocururain, Filii Sem, Elam,a quo
^. . } , ' ,
Elauiiue, Persai auiiqui. Assur, a quo Assyrii. A r . ' , * '. ' ,
pbaxad, a quo Chaldxi. Aram, a qup Syri. L u d , a
quo Lydi. llebcr, a quo Hcbrxi. Seio nascunlur
' -iut. ', ' , , '
. , ' '. filii ct filiorum filii viginli quiiique, usqucdum
liiiguae divisa* sunt, ipsique dispcrsi linguis, Iribu [ ] ,
bus et regtiis. Quorum nomina sunt isla : Elamitai,
2 ,
Assyrii, Cbaldaei, * Laztmes [Lacoues], Eetes [Cre , , .
tas], Lydi, Gaspheni, Massyni, llcbraci, liidi, Madia5 , ,
, , , , , - nitde, Bactriani, Arabes, qui et Dardanii, Caiuclii,
, , , , .," Mardi, Arriani, Cedrusii, Scytba?, Jlyrcaai [Acarnanesj , Harmiei, Gymjioeopbistae, TroglodyU),
, , , , ^ ,
Pasoacs, P a n h i , Cyllcni, S y r i , Commageni. (Ela, , ' ",', mitae, Magussei, Armenii, Cilices. Cappado.ces, Pou, , , , *
, , [ , , tici, Bicoaes, Ghalybes), Iberi
, , , , ,
, ] .
1
. , ' .
,
, [ ] , ,
, [
' 6
] , ' At-
Filii Cham, Chas, a quo Chuwe iEtkiopes. Iste

iÊthiope geiwiit Nemrod gigamem t veiiatorem,
qui primus reperit magiam, qui condita Babykwfi
primus rex ibi regaavii. Metriam, a quo Metrai
iEgyplii [Meeram, a quo iEgypiii MesrseiJ, Phud, a
quo Phutbaei Libyes. Gbanaan, a quo CbaDftnatt.
E x o d . xii. 40.
VARiiE LECTIONES.
1 .
* .
EGO
Sabba, a quo Sabbaii, natio jEthiopum. Evilat, a , ' , '

quo Geluli.
, * , ' .
>, \ ^
Gauerum Cbam, secundo filio, fdii et flliorum
4ilii fuerunt triginta duo ueque ad divisionera l i u - ,
guarum. iElbiopes, Trogk)dyla3,Angaei, seu Aggaei, , [ , ] , [,]
, , [ , ] ,
Tlesauni, Ichthyopbagi, Hellanici, jEgypiii, Phoeni[, ] , , j , ês, Marmaridse, Gares, Psyllita> Mossyni, Macones
, [,] , , [,]
{Macedones], Macrones, Syrlilae, Lteptitae, Magrietes, Bitbyni, Nomades, L y c i i , Mariandeni, Paniphy- , , [ , ] , , , , , ,
l i i , Moscheusidii, Pisideni, Augalsei, GUices, Mauri,
[, ] , [, , r e t e s , Margades, Numida?, Afri, Bizaceui, Nasa, , , roones, Pbasgeni, Mazices, Garami, Blemmyes,
, , '-, , '*, ]
Auxomifce qui in Êgyplo comprehendunlur usque
- ".
ad Ooeanum; quomui insulae suntGursula, Lampusa, Gaulus, Bhide, GariBthus, Astypalae, Chius, , , [ , 'Leebus, Tenedus, imbrus, Jaaus, Samus, Gous, Cy- , ] , ',,[ , ^, [
,] ", ", , [, donestrns, niaxima Gyprue. Sabalha, unde Astabari;
, , ] , ' 'Eebecatha, unde Esebecbteni.
, ' .
. , ' , *
Filii Japheth, Gomer, a quoGalaiae; Magog, a
, ' , '
quo Scylbav, Madai, a quo Medi; Javan, a quo Io , ' - , ' ues; Elisa, a quo jEoles; Thobel, a quo Iberes;
, ' '* , '
^Mosocb, aquo Cappadoces; Thiras, a quo Thraces;
', ' , '
Ascbanaz, a quo Rhegines; Hiphalh, a quo Paphla
[, ' ,
gones; Thorgama, a quo Phryges; Tbarsis, a quo
' ] , ' [ Gilices; Ghettim; a quo G y p r i , R b o d i i ; G o g ,
] , . [ , ' ] , *
302
qno G o t h i ; Gergomam, a quo Armeni.
.

Japbeth, tertio filio fuerunt fiTii et filiorum iilii Q
. , , [],
ijaindecim. Medi, Albani, Gargani, Armenii, Arraei,
[ ' ^ ] , , , [, Amazones, Goli, Gorzeni, Benneageni, Cappadoces,
, , , , ,
Galalse, Mariandeni, Colchi, Sauromatac, Germani,
|, , , , [Macedones, Phryges, Maeones [Meola?], Scythse,
] , , , , ,
Tauri, Thraces, Baslrani, Illyrii, uneci, Libyes,
, ", , , , Pannonii, Sestri [Vesteri], Ongenni [Venni], Dau, , , , , ,
ai lapyges, Calabri, Hippici, Latini, qui et Roma
", ^ , , [6ni, Tyrrheni, Galli, Celue, Ltbisteni, Gampani,
],
[ |, ', GeUiberi, Aquilani, Illyriani, Besontes, Gartani,
; , , ,, Lusilani, Vaccaei, Britanni, Scoti, Hispani, quorum
, , , .
insulse sunt, Britannia, Sicilia, Euboea, Rbodus,
,
, * ', [ , ,
Ghius, Lesbus, Cyiherea, Zacynthus, Gephalenia,
,
, , ,
Gorcyra, Cyprus. Quod si alicubi gentis aut insulae
].
noroen bis positum invenies, equidera in aherius
f
scrle non est quod mireris aut dubites. Nam id

factum esl aut deduclioue coloniarum in illas parles, aut aYarilia et rapacitale Ghami, qui fralris sui
Sem haereditalem invasit.
I s l gentes progenitae sunt ex tribus flliis Noe,
quos pater jurejurando aslrinxit ne quis fralris soi
Ones invaderei, transgressori exlerminium denuntiando ulet universoseminieju8,qui locum aliquem
fralris sui, avarilia adversus propriuin fratrem stimaiatas, occupasset. Cum vero Êgyptus, et omnia
qu.x ad meridiem Chamo sorle obligissent, eaque
eteent admodum aestuosa, Ghanaan, filius Gbain,
,
, ,
, [ , . ]

,
, , ,
' , ,
,
, ,

Y A R L E LECTIONES
.
prioris.
* . F . .
Redundat ba?c vocula ex repelilione
56J
QUJESTIONES.
5b2
, cupidilale incensus, Palaestinani, hoc esl Jud.eam,

invasit, et sibi vindicavit, cum esset de sorle Sem.
.
, Deus tamcn, patiens et longanimis, coaeedebal po , steris Gbam spatiura poenitentiae, ut (Hiis Sero pro , , priam ba3redilaleni restiluerenl. Misericordia crgo
, molus nihil mali illis inferebat. Pluribus vero annis
. , patienlia Dei durante, juxla dictum illud : < Nou, :, dnm completae sunt iniquilates Amorrbaeoruni ,
- et Gbanaan in suis sceleribus persistenle, qui gc nuit Amorrbaeum, Assenanim, Aradium et Sido. nium, tandem verus vindex et judex Deus, post
*, octodecim generaiiones, vindicat juramentum qqo
sibi se invicem obligaverant, exstinclo et extermir
^ ,

, nalo semine Ghanaan, secundum jusjurandum e*
ore ipsius progressnm, propria regione posteris
'^, , ,
,,
'
-r
"~
'
. . .
, Sem restilula. Annon igitur Deusjuslum judicium

tulit, 303
* j
unicuique

parti reddidil? Fruslra igitur calumnianlur Mani ,
cbaei.
, ,
. , ; M i .
c
'.
104
e r a t
QUiESTIO X X I X .
Quomodo $it inlelligendum: Ego indurubo eor

Pharaoni*"**.
RESPONSIO.
011.
, , Deofacile eral, post inobedientiam, Pbaraoni

afferre inleritum; sed ineffabili usus lenitate, me, .
diocrera intulit casligalionem; ea autem reddebai
. " Q cor ejus durum et resistens. Quomodu enim sol
- ealoris operatione ceram quidem roollit, lutum
, , autem indurat; ila etiam Dei lenitate alii quidem
,
bomines molliuntur, alii indurantur. tQuoniam
, - vero non omncs crcdunl vilae fulurac, quosdam
. malos Deus bic castigat ; pios vero bonorat. Ea
, 7. dccausa Apostolus quosdam nominavit vasa irae,
, , quosdam vasa misericordisc; quoniam per illos ma * nifestum eslDeum jusie punirc, per bosalbletarum
, virtutis curam gerere, eisque providere. Quemad - modum enira roedici eos qui morbo laboranl incu. rabili, secant, ihultis pra?senlibus, modicinae mo, , , dum docentes discipulos; ita etiam Deus Pharao
nem propler inobedientiam et cordis duriliem,
* , - subjecit omne genus tormemis, ad reliqaorum
, , instiliuionem. Dicit enim Paroemiastes: Pesti .
lenle flagellato, slullussapientior erit " . Sapien,
,
eum yiderit puniri malos, ipse erudilur; stulti
.
prnetereuntes damno afficiuntur, et cadentibus im ,
piis terrore percelluntur justi.
, , ,
*.
SchoHum.
Nemo
existimet
Pharaonem
a l>eo eo esse de ,
ductum
u
l
,
quae
gerebantur,
cogeretur
non cn , *
1
Gen. xv, 4C.
Exod. vn, 3.
1 1
*ZProv. ,
xxi, i i .
VARLE LECTIONES.
* Haec ita lege, ^ /.
Cod* M. S. non recie
. 7 God. . S. non bene
1
553
S. ANASTASIl SINAIT^
564
tire; eed diialio flagcllorum est noiinunquatucausa

iit callum contrahat animas. Quamio enim Deus
. ' ei infligebat plagas, promittebat dimitlere popu- ,
l u m ; quando remittcbal tormenta, indurabalur. , .
Dicitenim : Videns auicmPbarao quod dala esset , ,
requtes, aggravavit cor suum, et non audivit eos,
, ,
sicut pfaecepcral Dominus J
. >
1 1
Ex Chrysostomo ad Stagirium.
Quemadmodura in reiset sceleratis accidit/quorum mullos in carcere judex relinquit, ut etiam
illic e vita excedant. Quando autem aliquos vult
admoncre, uno aut duobus cx illis acceplis, in
sublimi Iribunali sessitans, omnibus circumstantibus, 304
J
duci 3 supplicium capitis;
neque omnibos ei opus est ad lerrorem rcliquo-
I T I d l A f l i m * \tl
O f i i m T\f\*\ r-. I l i l . o s i m i e > *
rum
malorum : ita eliam
Dco non omnibus opus est
sceleratis, quando nos, exemplo edito,vult cauliores reddere; sed nonnullos ex eis accipiens, quos
non correctum iri novit, ostendit in cos suam potentiam et iram, ex quo multa bona sequuntur;
nam et malos sic horlatur ad mutandum, si volunt, suam improbilalem; et bonos in proposilQ
bono flrmiorcs et constantiores eflicit,
e o s
u l ) e t
A<
QUJESTIO
Ia
1 9
F.xod. , 1.
13
Job , 1 , 5 .
Job x i , 6.
VAKIJE
^.
X X X .
Quare Job maledicit diei qvo natus esl ?

RESPONSIO.
Cum eeset Job justus, in quem nulla cadebat
reprebcnsio, quae erant gralise, recte gessit ante
gratiam. Quodaulem cslgrafeeximiuni, est id quod ^
recle gerit charitas in Dcum el proximum. Cum
ergo non solum sui curam gererei, sed eliam caveret
acprovidcret ne proxinii,co dcccrlanteef in laboribus se forliler gerenle, offendcrenlur, qiii ejus
noveraut pielatem, ct quaa non fas erant dicerent
aut cogilarenl, et proptcr ipsum peccalo fierent
obnoxii; aut cnira Deuia injustum esse exislimantes, aul jusli vilam sinccrc non susctpicnles, non
tanlum ulilitalis quanluui damni percepturi eranl,
sicut etiam cjus amici paulo post condemnarunt
cum, dicentes: cParum es flagellaLus, si peccatorum iuorum habcatur ratio ; i el prius: ( A n
pcccalum luura cst nullum? imo innumerabiles
sunt iniquilales tuae : > boc cuni prsescivisset ju-
stus tanquam Dei propbela, lamentabalur. Quod
aulem hoc s i l verum, attonde; quia ncque propler
iacultaium suarum ablationcm, neque proplcr
corporis plagam, c l afflidionem u l e q u i d est clorutus; sed accepil omnia cum graliarum aclionc.
Quando auteni ad eum accesserunt amici, procul
vidcntcs, non cognoverunt, ct exclaroantes voce
imgna ilcverunt, unusquisque veslcm suam rumpenles et tcrrata aspergentes, assederunl ei dics
aepiem ei nocies sepiem, et nemo eoruin esi locu

.
,
,
*
, 2
, '
, , , \
\
. _ f rJ _."*...
/.% .
\ \
f _
*
,
, '
, ,
,
.
, , ,
.
C. . wiehdosf .
'.

;
011.
" \ ,
.

. ,
.\ , ,
, [ ] ,
, ,
, , '
,
,
; , |
],

;
k . , , . ,
, ,
\
, '
.
, ^ , , \ ,
. \ ,
,
"
^ . , ,
15
Job , 5.
LECTIO.NES.
565
QU^STIPNES.
5, * -
. " ,
, .
*
, ,
,
, .
, '
,
;, ;
,
.
; <
, , , .
. >
, ' .
,
;

,
* * , ,
,
. , ,
. <
, -
W6
tus; videbaiit eiiiui plagam csse valde gvaum.

Tunc Job aperuil 0 9 suum el diem suuui cst exsccralus
Menlis iUque eoruui in allerara parlera propensioncni,et laesioneui suspectam babens,
justus lameiilabalur. Solenl enim justi aliorum,
tanquam suas, dcflere calaiuilales: queraadmoduui
etiam Jereraias, propter populi iniquitatem el
lempli eversioncra, 305
exsccratus est simui
suum natalera, eldiem iu quo natus prodiit iu
lucem . Si iste non aequo anrmo ferebat labore*
elafllicliones qua? cx aliornin iniquilale conOabantur, muHo magrs palienlissimus Job mcrito acgre
ferebal proplcr se quosdam suppianlari, ct proplerea cum laedebat vivere, ui qui aliis cseet
causa pcccati.
Qualis vero ba?c apparens exsecralio? t Dies,
inquit illc non vcniat in numerum roensium, ncque rcquiral eura Dorainus desupcr; obscurcntur
astra illius nociis . 1 Exsccratur rcm quae amplius baud subsistil, utpote diem et noclcm pra>
terilara. Quomodo cnim fieri potest ut qux fue
runt ct prseierierunt, rursus Oant; uiquc dics ille,
c l uox illa revertatur? Pcr aslra tacite jnnnit
fuluramsub ftncm sajculi iu nova sxcula i n u t a l i o liem. Siculi el David d i c i i ; < In initio, Domim\
lcrram fundasti, et opcra K i a n u u m luarurn sunt
coeli; ipsi peribunt, tu aulew pcrwancbis , etc.
E l Aposlolus: Escaj vcnlri et veatcr escis; Deus
1T
, g
19
auteia et bas el hunc deslruet : 1 cam quae \rt

, > Q mclius fulura cst mulalionem, nominanlcs inter, .
itum êt ajmlilionem. Etenim in di consiinima
lionis sol ct luna obscurabuntur, ut dicit propbc ', ;,
ta, et slellae abseondent lucemsuam * . Nam quod
; .
non ex desperationo, ncc ex pusillanimitatc Jcb
[] illa loqucrcitir, audi eum dicenlem Dco : 1 Exspoc,
lalio lc, donoc rursus faclus fuero, cl (onslilurs
, ; , milii tempiii in q u o r e c o r d b e r i s m c i > E l rursus :
, ) *
c Scio quod justus inveniar : quis esi, qui judicc , * tur mecum ? Non ergo lanquam angerelur,
; - aut animum dcsponderet; sed lanquam aliormu
, ' datnnum habens suspecturo, btfcdicebal, qiue nec
, : , , , in peccalum quidem eiint ei omnino reputala.
[>] . Dicil enim : c (n iis omnibus qua3 ei accidcnuil, ne
in labiis quideni suis peccavilJob, nequc stulluin
, ^
D quid contra Drum locutus cst . Ejus aulcm
, \ . 01
amici lixc hêlligenlcs, ct eum condcmnan
). ,
tos, iinmissam a Deo iram band erant evasuri,
, ,
nisi cito juslus Deum ois roddidissct placaUim cl
,
propiti.um, ct boc cis remisis>ot pcccaluni. Oirit
^ .
enini cis Dcus: Nisi propter servum nreum Job
,
vobis popcrcissrni, pordidissciti vos : non uiiai
,
bculi eslis veriim advcrsns snrvum meiun Job .>
.
, e
1 1
t v
>n
f i
f l
t e
Job , pcr loinm. " Jcrcm. xx ,

Joei 11, 10, 31; m, 15; Ezech. xxxn, 7.
Job
XLII,
1 8
Job i n \ 4, 5.
" Job xiv, 13,11.
8.
VARLE L E C T I O M I S .
.
' .
Psal. c i . 2f>. 1 Cor. vi, 15.

* Job x i n , 18, 19. J o b i , 2 2 .
587
Ex Cyriili Alexandrini Commentarh in Job.
temporibus vit;e jusli Job, quse dicit Scriptura, nempe quod posl plagam vixerit 170 [Vulg^
cdit. 140] annos, omnes aulem annos 306
'~
xerit duccnlos quadraginla octo, licet exacte conjectarc quod ipse septem annos egcrit in tenlalione, sepluagtnta [et oclo] anno9 nalus inilio tentuionis, adeo ut tandem simul fuerint ocloginla
qninque anni qtios Deus ei duplicavit, praeter alia
bona quse ei dedit, in duplum quoque el vita concessa est. Non enim qui omnia in duplum dedit
Doroinus, vilam omnibus praedictis bonis praDstanliorem, mutilam mancamque fecisset. Dicit enim:
c Dominus benedixit novissimis Job magis quam
principio ejus
idque in duplnm. Ut ergo conveniat omnis numcrus annorum, auferamus igitur
cx octoginta qulnque annis seplem annos tentalionis, ita u l rcmaneant 78, quibus conjuncti 70
qni fucrunt post lenlationem, efflciunt omnes
annos vitae cjus ducentos quadraginta oclo. Cogilemue ergo Dci bonignilalcm, qui eliam duplicavit
scptcm annos lentationis, quos noluit communiare in lempore vitae ejus, quoniam in annos vhae
non computavit tempus plag. Quodammodo enim
ne tempus quidem illod vixit in hac vUa.
v
LC8
,
76\
'11; i x ,
, \
', , '
,
',
, .

, . \
,
, > . "
, * ' ,
\ & { ' rut, '.

,
,
.

.
OUiESTIO X X X I .
.*.

Quomodo steterit diabolus coram Deo cum

angelis ?
t T
RfeSPONSIO.
Nonstetit in coelis. Non erat enim dignus. Sed
quoniam omnia implet Deus, et est ubique, stetit
adhuc supra terram in suo ordine, in quo fuit
tollocatus, ut Dco minislrarct et ejus famulis.
Nam in quibusdam rebus, quac ad castiganduqi et
buroiliandum a Deo iralo nobis inferuntur, ordinatus est diabolus, ut obtemperet divioo mandato,
cum malis suis angelis, ut d i v i n a 3 ostendunt Scriplurae. Emisil, inquit, in ipsos iram furoris sui,
furorem, et iram,et tribulalionem,einissionem per
angelos malos . E t : Spiritus Domini recessit
a Saule , el vexabat eum spirilos malus a Domin o " . ElAposlolus: < Quos tradidi Salanae, ut d i scant noii blaspbcmare . Diclam ergo diaboli
filalionera coram Domino, accipere oportet pro D
ministerio, quod c i , ut Domino rtiinislrct, injunrium esl. Sicut etiam de eo dicit Elias: Vivit
Dominus, cui aslo coram ipso hodie ; > statum
appellans niinislcrium quo ministrabal Domino.
c
3 e
a i
.
*
, ,
*,
,
. " ,
, ,

, , [ , ,
,] , ,
, ' . > ,

. i
,
>
, ,
, ;
,
, , ' .
1
Quod aulem cliain Dei niinistri dicanlur homines qui propter peccata nostra bellum gerunt,
audi, quid dieat Ezecbiel de Nabucbodonosor :
J V H ,
Job
1.
12.
'
Job
IF,
1.
* p l .
i a
L X X V H ,
"
,
, *
m
49.
I Rcg. xvi, 11.
VARIiE LECTIONES.
l .
k iv .
1 .
- :,
10
1 Tim. i , 20. "111 Rcg-
OUyESTIONES.
570
c - < Haec dicit Dorainus: Ecce ego Nabucbodonosor

rcgi Babylon Irado 307 terram iEgypti,
capiet

cjus multitudinera, et spoliabit spoliaejus, etpascet
, pascua ejus et erit merces polenliae ejus, pro mi, , D i s t e r i o quo functus est adversus Tyrum. Dedi ei

terram iEgypii pro iis quae fecit mibi
> Rur, . sus verba quae a Dei persona dicta sunt dia, . >
bolo, non proprie inlelliguntur verba quse locutus
, sit Dominus adversario , aut qu# ipse loculus
, sit Domino; sed rcs ipsae qiias Deus concedit dia , ' ,
bolo agere adversus hoinines, accipiunlur pro
' ,
verbis el vocibus.
,
, .
D
OUiESTIO X X X I I .
'.
, - Si rex Babyhnis allegorice accipitur pro diabolo
,
"
quomodo" Deus per feremiam
prophelam
eum ap '
pellat servum, dicens : c Ego dedi omnem terram

Nabuchodono$or regi Babylonis servo meo, et be ,
stias agri dedi, ut serctrent ipsi "?
;
RESPONSIO.
.
Diabolus est Dci inimicus et ullor, Inimicus,

. , , quando odio Dei perniciosa crga nos cbaritate usus,
voluntariarum affcctionum interventu, et volupla , tis illecebris persuadet nostro libero arbitrio aeler , - nis bonis praferre lemporalia, per quac suffurans
tolum noslri animi desiderium, nos omnino abdu .
, - cil a Dei charitate, voluntarie faciens hostes nostri
, . Creatoris. IJltor estac vindex, quando aperlo suo
in nos odio, ut qui proptcrpeccatum ei jam simus
, ,
, C obnoxii, a nobis poenas exigit. Nihil est enim aeque
* . gratum diabolo, atque bomo qui punitur. Quod
, cum ei fueril perrnissum, crcbras et sibi invicem
. ' ' succedcntes involuntariorum malorum excogilans
afllictiones, inslar turbinis, crudeliter In nostra
* ,
invchiiur, Dei permissu accrpla potcstate: non
, ' ,
quia divinum mandalum adimplcrc velit, sed qnia
, sui in nos odii flammam alere cupit; ut g r a v i n i M
' calamitatum magno ponderc proptcr vicloriam a
, spe rerum coelestium a n i m a se pra?scindal; et pro
, vixojv , correplione ex inflictis calamUatibus atheismi occasionemarripial. Cum enim Deus sit bonus, ve , \ , lUque malilia? semen voluptatem stirpilusevellcre,
. [ permiltit diabolo ut molestias el pocnas nobis
L
, ] infarat, eadem opeta voluplatis percept virus per

hujusmodi seruranas abradens, ct ad prsesentia,
, ,
q u sensum tanluinmodo litillant. odium perfe , ,
*
ctaroque aversionem nobis ingenerans, utpole quo , rum usus et fruilio nihil aliud adducat prseter
, , poenas et supplicia: cui etiam illud 308 i oplatis
, , - est, ut bomo per illa ipsa piacula quibus se ob strinxit, (anquamper gradus quosdam ad virtutcm
, *, enitatur. Quia ergo diabolus, permissu Dei, pcccau
Ezecb. xxix, 19, 20.
" Jerem. xxvn, 6.
VARIiE LECTIONES.
V . C. , sed in aliis deest. Exstat apud Hervetum : sed non constituit novam
quaestionem', quia cum superiore jungitur. . , q .
. . . " Uxc usque ad desunt apud Herveiuro, * .

B
)71
tores panit, ideo Dei scrvus et administer vocatus

cst. Dceet enim ut a diabolo puniantur, qui malas voJunlariorum peccatorum suggestiones lubentcr .
suscepcrunt. Sicigitur voluptatem quidein seminat
dxnion per volunlarias anirai affecliones, dolorem
autcm inducit per involuntarias poenas. Bestia?, quas datDeus regi Babylonis, suntdsemones. Unus-
quisque enim pro insita sibi constitulione elapti-
tudine banc vel illam tentalionem laborat. Alius ,
namquc aliud efficit scelus;et alius alio esl ne- 7 . ,
quior et sceleratior, ct ad flagitium persuadendum , ,
aptior. Absque divina lamen permissione in nullo possunt daemones servire maloruni omnium prin- ,
cipi diabolo. Itaque Deus, prout novit, pro sua . " ;
, , \
clemenlia, et suavi providenlia, potestatem facit
diabolo ut persuos adniinistros propter malecoiu- ^ . " missa poenas a nobis exigat, et hoc perspicue
'
Scriptura docet, cum ail diabolum sine Dei per . ", & ,
missu non poluisse ad Jobum accederc.
\
, , , ' , ,
/., ^.
Chrysostomo in MaUhosum.
Pcr boc quod dixil Dominus : c Sed libera nos a
malo * : quoniam tuum est regnum, et polentia
et gloria, nobis in meraoriam revocat quis nobis
dominetur, et quod sii oranibus polenlior, et nulIvm oporleat praler ipsum timcre, convenienter
ei, qui dicit: t F i l i , honora Dominum * , > et valebis: praelcr ipsum, alium ne tiuieas. Nam illc
quoquc qui in nos bcllum gerit, csl ei subjeclus, *
cliainsi videatur esse contrarius, Dco inlcrim concedentc. Nam ipsc quoque est ex servis, iisque
\alde vilibus et abjcctis. Ncque ausus cst ullum
aggredi ex conservis, nisi prius desuper accepta
polcslate, sicut in Job. E l quid nomino conservos?
Ne porcos quidera ausus est invadere, donec fuit
ei permissum ; sicut oec Jobi armenla et greges
5
a e
aoaOUiESTIO

.

, ,
, > ,
, , ,
, ,
, > * .
,
' , ,
. ,
,
, ,
. ;
, ,
. .
2
XXXIII.
Quomodo, cum Deus permisisscl Balaamo, ut pro- ,

ficisceretur ad Balac, enm prohibet per an ,
gelum?
;
RESPONSIO.
Gum Balac, rex Moabitarum, accersivisset Balaam ut malcdicerct Isracli, iis qui ad ipsum veuerant, dixil qua? Dcus ei fuerat loculus; nempe :
Non proficisceris, neque malcdices Israel . >
Non persuasus aulcm Balac, perrexit accersere,
ratus se donoruiu promissione Balaam corruplurum, et futurum ul illius instiluto et scopo Deus
annucrcl. Tunc ergo Balaam, cum oporteret eos
qui redicrant amandarc, quod ei Deus jam scmel
, 8
Mallb. , .
, 12.
Prov. , 9.
1

, ,
,
, c ,
. ,
, ,
. ,
,
Mallb. , 31, 32.
7 C. M . mendosc. .
LECTIONES.
* , clc.
"
Job , 12, 14, 47.
"
Num.
673
574
QUJESTIONES.
, Iret interdixisset, rarsus cx eo sciscilabalur.

Indignatus ergo Deus, ampltus respondet e i ,
. ' ,
sicut prius,sed d i c i t : Surge eleos sequerc .
, , ,
Quod saepe eliam solel fteri a mcdicis, qui nonnun , .-
quam jubent abslinere a cibis noxiis. Cum autem
" \ ,
ad eos propensi sunt aegroli, el quodammodo vim
' aflerunl medico u l cis perniiltat sumere , tunc
. ^ ,
medicus, ut qui semel non sit auditus, permitlil
* cum indignalione. Scit enim eos nolle corrigi. lloc
, ,
autem faciebal Deus, siinul quidem, ut ila dicani,
, ,
irascens, et simul volens ostertdere Balaaioo, licet
. ,
ad Balac profecto, non fore integrum ut arbilratu
, ' ,
suo agat, et populo maledicat.
, ,
, .
, e
'.
,
;
.
;
. '
, ;,
. "
>, ,
,
,
. * , *
, ' ' .
"
XXXIV.
QUJESTIO
Quam vim habuit vatis maledictio, cum Deus ei

prohibuerit ne tnalediceret ?
RESPONSIO.
Nullam vmi babebat; falsa cnim tencbatur opi-
nione. Sed' quoniam populus
continenter inique
agcns, susiincbat plagas a Dco immissas,

rum imbecillitaiem ba?c dispcnsavit.
Deo casligali
cxislimarenl se pcr magi
uti malcdiclionibus, iniquis amputans occasionem.
Sed ille quidem verum Dcum non sciscitabatur ;

ei aulcm respondit, non qui ab ipso vocabaiur, sed
qtii ab
ipso ignorabatur. Nam sape vcnit Dcus

non 310
proptcr ipsos, scd
* , , AiGxv ' proplcr sanct:>s; sicut ad Laban

? ,
maledi-
ciioncm incidissc in calamitales , non sivit valem
\ ^^ cliam ad impios,
ad illo-
Nam, ne a
bum; et
ad Pbaraonom
propter Jaco-
proplcr Joscpbum , el
ad Nabucbodonosor proptor Dauiclem; c l ad bunc
. :
ijisum , proptcr Israelem. Misit ilaqnc paulo post
, :
.
, ' ' ,
,
, ^ ,
. \ ,

, \ ,
" ; j)
,
,
.
.
ail
'.
,
Balaam angclum
cnm rboiupb:ca , subindi-
cans fnliinim ut pa*ilo post cl ipsc el
Balaac
intfirinicrclur. Islc enim fuit aur.tor srelerati illius

consilii, ;>cr quod cccidcrunt nno dic viginti qualuor nuliia, quando fuerunt
cum nmliorcs Madianilai
initiali Beelpbegor,
apparuissent i:i caslris,
et cos pollcxissent ad libidincm, ipsius consilio.

Dic.it enim : Et Balaam fuium Bcor oocidcrunl
inbcllo Madian cuin vulneralis
et adduxe-
rnntspolia, el iratus est Moyses, diccns:cCur

vivas ccpistis feminas ? ips:t cnim filiis Israel
ftie-
runl scandalo, sccnndura verbuni Balaam, u l de-
iiccrent, el dcspiccrcnt vcrbum Dei propter B c c l pbegor. Unde et plaga hsec e x s l i t i t .
QUiESTIO
xxxv.
Quomodo servatur justitia , ditm filii puniuntur

pro patribus ?
.

*,
RESPONSK).
Tanquam nimios filiorum et numeros.nc sobolis
amalorcs minis tcrrct, ct dicil : i.Reddcns pcc-
*Jobun *0.
9
,,.
8.
* ibid. 15, 16.

Y A U i A LKCTIONES.
* .
576
575
cata patrum in fllios, ad tertiam ei quartam gene- , cai rationcm iis qui me oderunt, et faciens misericor
, .
diam in millia millia iis qui me diligunt, e l cu ,
gtodinnt mandata roea > Quod autera ad nuda
. "
praecepii verba atlendcre a pielate alienum s i t ,
,
ipse Deusdocet, lcgem ferens contrariam. Non
* c ,
morientur, inquit, patres pro filiis, neque filii pro
\, ,
patribus, sed unusquisque in suo peccato morie, * tur * . t Et per Ezecbielem : Quae vobis eat haec
. > <
parabola dicentium : Patres comederunt uvam
acerbam, et dentes filiorum obstupuerunl ? Vivo
, ;
ego, dicit Dominus, si erit amplius baec parabola
, ,
in Israel, sed eoruni qui uvam acerbam coraede
runt dentes obtupescent, quoniam omnes animse
, . sunt meae. Anima, quae peccaverit, ipsa morie .
tur **.
f
Constitulionibus apostolicis.
Unusquisque pro seipso respondebit, et non perdet
Deus simul justum cum iujusio ; nam apud ipsum
quod sine peccato egt, non punitur. Neque enim
Noe diluvio obruit, nequc Lot conibussit, neqiie
Raab simul pcrdidit. Si quis porro velit scire ea
etiam quae in nobis facta sunt, Judas accepil eaindera sortcm 311 ministerii quam nos; et Simon
Magus accepit signaculurn , quod est in Domino ;
sed uterque reprobus cffecius esl : ille strangulatus, bic prater naluram volans, contritus. In arca
erant Noe , et ejus filii; sed solus Cham malus
inventus poenas dedil. Si patres non puniuntur
pro filiis, neque filii pro palribus, perspicuum est,
neque uxores pro maritis, neque servos pro doini
nie, neque cognatos pro cognatis, ncque amicos
pro amicis, neque juslos pro injuslis puniri; sed
ab unoquoque de suo facto ralioncm exigi. Neque
enim Noe pro niundo dedit poenas; ncque Lot fuit
exustus pro Sodomis; neque Raab fuit occisa pro
iericbunlinis; neque Israel fuit submersus pro
jgypliis. Neque enim simul condcmnatcobabitalio,
sed mentis consensas. Non ergo niorielur alius
pro alio, sed suoruni peccatorum catenis confttringitur unusquisque * * - * . Et ecce homo,et ejus
opuscoram ipso. E l justitia justi ejits super ipsum
erit. Unumqueinque secundum viam vestram judicabo vos, Domus Israel, dicit Dominus .
QUÊSTIO
xxxvi.
,
,
' ^
, , .
,
, ,
, ' ,
, .
, ,
,
,
, ,
, ,
, ,
, , *
.
,
, ' ,
. , ' .
, '
.
,
* . "
D , , . >
ACT.
, *Quomodo intetligendum illud: i Non dedit vobis Domintis Deus cor ad sciendum, oculos ad lidendum, , ,
et aures ad audiendum, usque ad hunc diem ? > ir, ;
RESPONSIO.
Sicut illud : < Tradidit illos Deus in reprobum
sensuin, et in passiones ignominise ; ct : < Iniluravil Deus cor Pbaraonis"; et: c Deccpisti nos,
Domine, a via tua, et indurasli corda noslra " ;>
c l : c Pecepisti nos, Domine,el decepti sumus "\>
5 1
1 1
1.
, c
, ,
* * , ,
, , \
, * , ,
Exod. , 5, 6. " Deut.xxiv, 16. * Ezech. xvm, 1-4.

Prov. , 22.
Rom. , 26, 28. '* Exod. ix, 12. " Isa. L X I I I , 17. * Jerem. xx, 7.
1 0
Ezech. . 3.
577
QU;ESTIONES.
6 7
, , ' et quae sunt hujusmodi, in quibus exactus et ac curatus sensus nou oslendit quod a Deo aliquid
, absurdi ingcucrelur humanae nalurae ; sed repre , ,
bendil liberum arbilrium, quod bonum quidem
,
(el Dei dono) datumesl nature; per consilii au .
tem egestatem, evasit nobis facuhas propensionis
, c
iid contrarium. Tale est illud : Distractionem
,
raaJam dedit Deus bominibus " ; propterea quod
, ,
bonum Dei donum, nempe voluntarius liberi ar
bitrii raolug aberranu bominum elcclioni factus
,
est instrumentum ad peccatum , et disiractionem

animae; ut quae a sublimibus et praeclaris disiracla
sit ad patibiles molus animae.
.
312
His simile est illud quoque, quod diclum
c
est ab Isaia el Joanne evangelisla: c Ca?cavil corum
, oculos, et obduravit cor eorum " ; et illud Apo > ,
Htoli : c Deus bujus saeculi exca?cavit sensus inOdc, lium
Nam bomines qui Deo non crcdiderunl,
. ' ii excaecantur, ne intelligentes despicianl. Ser ,
vus enini, inquit, qui cognovit, et non fecit, va
pulabit muUis ; qui aatein non cognovit, fecit au.
lem, vapulabii paucis
> Parcens ergo Deus,
, , excaxat mentes infidelium, et tanquam bonus.
. * , ,
Et hoc dicit : Si non crediderilis, non intclli , ,
g e t i s " . > Quamobrem dicit David : c Nou cogno , ,
verunt, neque intellexerunt, in tenebris ambu. ; ,
l a n t . > Cseterum bumanis sermonibus saepe utitur
, *
Scriplura, u l qui sint notiores. Sotenl enira qui , . dam dicere discipulis , et ministris eos reprebcn * f , ,
dentes : Obcaecavil Deus cor tuum. Uoc modo quo. > ^ que loquendi htt usa , per verba consaela arguit
,
eorum amenliam.
. , ,
. ,
.
40
QUJESTIO
'.
,
;
XXXVII.
Quare propter exiguum taptum jussus fuit Moyse$

procul videre terram; prohibitus est autem, ne
populum introduceret ?
RESPONSIO.
.
Per hoc nos docet Deus quod ab iis qui sunt
*> ,
, in virtute perfecti, Deus exigil exactam vilae rationero, et in alios homines, qui magna admittunt
,
. D scelera, lenis et clemens, sanctis non dat bane
veniara. Hoc etiam dixit quidam Sapiens : c Nam
\ *
- minirao quidem concedenda est misericordia ; potentes aatem poienter examinabuntur *. > Et
. > , , ,
Dominus : c Nam cui, inquit, paruin fuerit datum,
, '
parum ab eo exigeiur ; cui autem raultum, mul ,
tum quoque exigetur ab eo
* . >
e f

.
"
,
Eccle. , .
. LXXXI, 5.
Ex Asceticis sancti Basilii.

Cum video Moysen illum Dei servum, illum,
inquam, magnum, qui tali et tanto Deo dignalus
isai. , 1 0 ; Joan. xn, 4 0 . II Cor. , 4 .

* Sap. , 7 .
Luc. , 4 8 .
* .
L a c . , 4 7 , 4 8
Matth. x i n , 1 4 .
579
S. ANASTASII SINAllVE
580
esl houorc, ct ab eo saepe hoc accepit lcstimonium, , *

ut audicrit : t Novi te praeler oranes, crt invenisli
, '
graliam corara me * ; * Hlum cum videro , ad
* ;
aquam contradiclionis nullam aliam ob causam ; ,
quam quod solum dixeril murmurauli , , *
proptcr aquae penuriani : Num ex hac petra *
educani aquam ? > Propter boc solum intentas sibi ;
accepisse minas, non intralurum 3 1 3 * terram
: promissionis, quae erat summa faciarum Judaeis ,

promissionum; cum ergo video eum rogantcm , et

non impelrantem ; cum videonullam propler lot
,
recte et praeclare gcsla veniam asseculum,ob illud
, ,
breve verbuin : revera video quidem Dei, ut dicit
(5 ^
Apostolus, severUatcni ; revcra aulcm illud ve , '
rum esse credo : t Si justus vixservatur, impius , ,
et peccalor ubi apparebil ? Et quid baec dico ? , > Quaudo illam lerribilem audiero Dei sententiani,
; , ;
quam pronunliat in eum qui uno peccato se ob ,
slriuxit ex ignoranlia, non possum non rnerKo
,
timere ine oiagnitudineui. ScripLum cst enini:
2 ,
Anima si peccaverit, et fecerit ex oranibus
. ,
mandalis Domini qiue oportct facere, et non co ,
gnovit, deliqueritque, et peccalo se coiitaniiiia, \ , ,
verit, ferel arieiem immaculatum ex ovibus, pre, *
liumquc pccunue ad sacerdotem ; et expiabit sa ,
,
cerdos pro ipso, de ignoranlia quam ignoravil, et
, , , ipse nesciebat, et pcccavit coram Domino
Si
. >
ergo de iisquaj per ignoralionem facta sunt, erat
,
adco inexorabile judicium, et pro expiatione ila
,
necessariinn sacrilicium, u l cliain Job offerretpro
suis tiUis , quid dixerimus de iis quae fiunt a C ,
scienlibus ?
;
c
ei
66
e e
QUiESTIO X X X V I I I .
Cur
Dcus
prohibuit Jephthe sacrificare

suam, ut Abraham
filium?
filiam
RESPONSIO.
Quia non csl imilalus Abrabse pietatein; quod
si fecisset, benevole uiique accepissel sacrificium,
ctiainsi malc vovisset. Nam si talcin habuisset
iiliam qualcm ille filium, potui&eet accipere mercedem pielalis. Sed neque Dcus boc peliit, neque
sceleraltim bocaccepit gacriftciura. Quid enim boc
voto poluil esse magis impium? Ficri enim polerat
'.
.
*
, *
,
,
. ,
- .
';
f
ut obvius esset ei canis primus, et equus, et asi- j> , \ , ,

, ,
nus, et camelus, et quxcunquc verisimile erat
eum possidere, cum cssel dominus lantae raultiUi- .
,
dinis. Proplerea neque paler erat dignus beneficio
Abraba? posl iHam incredulitatem, et de voto poeni- , , ^
, , $<
lenliaiu, et vestium dilaceralionein, et lamcntalio , , ncm; ncquc filia Isaaci vita, post impium luclum,
,
et duorum mensium ejulalum : ut qnse judicarit
hoc sacrificium esse quavis calaraitate gravius. Hoc . .
auteui permi&it Deus, eos qui tunc eranl, ei qui

C 3
i,
Exod. u f , 17.
Num. xx, 10.
* Rom. ,
1 P c i r . iv, 18.
* Levit.
17-19.
- Job
o.
V A B l i E LECTIONES.
c .
. e .
Locus corrup. forte legendum, I imo ] , ttl lcgit
iiitrrpres. * videtur deesfw, .
.
d
5*1
QU^STIONES.
582
, - postea fuluri eranl, crudicns, eonsiderale quideui

,
Deo vovere, et ut ctinvenit; citra monm auiem, ei
. , cum fide et gaudio implere promissum. Yictoriam
, . 3 1 4
obtinuit Jephlhe, non propler volum, sed
- propier juslum Dei judicium. Non enini propler
.
votum male factum oporlebat delere Israelem.
v e r o
' ().
QUJESTIO
X X X I X .
;
Quomodo ett intelligendum illud de ventrUoqua t
.
RESPONSIO.
,
Quidam dicunt, vere excitalum esse Samup ,
lem (5). Quidam, boc refellentes, dicunt aliquem
,
populi deceptorem daemoiiem ostendisse Samueli
, 4 , figuram, et dixisse quaj saipe audierat dicentem
, . ^ Samuelem; ignorasse aulem tempus mortis Saulis,
. Ego primura exislimo impium. Non credo enim
,
necromanticos etiam vulgarcm animam evocare
, . posse, nedum prophela, et lanti propbetae. Est
, \, - enim perspicuum quod in quodam alio loco degunt
' (52). animse, exspectanles resurrectionem corporum. Est
, ergo valde impium credere pytbonissam lantam
.
habcre virlulcm. Secundum auiem est ignoralionis
, . - magis quam inipielalis. Illam enira impiam conan , []
les evertere oraiioncm, cxislima\erunt falsam esse
^,
praediclioncm, el ideo eam atlribuerunt dsemonl . ' - bus, niagislris mcndacii. Sed audiant librum qui

* - inscribilur Paralipomenon, qui dicit : t E l mor , ,
tuus est Saul in iniquitatibus qnibus iniqne egit
, , conlra Dominum, sccundum Ycrbum Domiin; pro , - C plerea quod non obscrvavit ipsum, et quod Saul

iiilerrogavil in pythonissa, ut exquireret; et
, .
respondit ei Samuel propbeta, et non exquisivit
, , ,
Do-ninum, et occidil ipsum . > Hinc pcrspicuum
,
est, quod Dcus, efformata proul libuil Sarauelis
,
fornia, protuiit scnlenliam; cum boc non poluerit
,
facere pylbonissa; sed Dcus, qui etiara per adver . '
sarios &cnieMiam pronunliavii.Nam audimas ipsum
, dicenlem : Eliamsi abieris ad pscudoprophetam,
. ego Dominus rcspondebo e i . > Etenim per impium
; ,
quoque vatem Balaam benedixit populo, et futura
, - pradixit, non scclcrato loquentc spirilu, sed Spiritu
, .
Dci opcrantc .
^ Quoniam vcro cxislimaverunt quidam falsam
, fuisse prsedictionem, necesse est de ea breviler
. , - ^ disserere. Prius aulem dixit scriplor : Iu diebus
*
illis congregant alienigenae castra sua, ut exeanl ad

bellum adversus Israel; et exeunt, el caslra metan . [ ,
tur in Somam. Et vidit Saul caslra alienigenarum,
.
et congregal Saul omncm virum Israel, et castra,] .
metatur in Gelboe. Et vidtt Saul castra alicnigenat9
7 e
7 t
7 e
I Reg. xxvin.
I Paral. x, 13,14.
7 1
I Reg. x*vm, 6.
JNora. xxiv.
YARIÊ LECTIOJNES.
Biblia Grseca : , , etc. * .
* L X X . .
NOTiE.
(51*) De hac quaestione lege card. Bellarni. l i b .
(52) duirov*
u De nurgatorio, c. 6. Minus enim recte hic no- )
sterauctor scribit. De animabus separaiisvide card.
.
Conlrarium deinde a sacris conciliis
Bellarm. Hb. De beatiiudine sanctorum.
definiUim ( A L E M A N N . ) .
583
{jS4
rum, et obstupuit 315 cor ejus raldc. Consuiuit- ,

que Saul Dominum, et non respondit ei Doininus . \
neque per somnia, neque per maniieslationes, ne- ,
que per prophetas . > Manifestationes appellavil , ,
responsa qua; dantur per Ephod (53). c E l dixit .
,
Saul pueris suis : Quserile mihi mulierein pylhonissam
> Est ergo perspicuum quod, cuni Hebrai .
et alienigenae castrametati essent, quaesivit Saul , pytbonissam; vidit eniiu castra alienigenarum, ct , .
timuil valde. Cum autem accessisset ad pythonis- , sam, et alicunde accepisset responsum, stalim con- . ,
, c i d i l ; cum neque noctu comedisset, quando clam
, ,
rcliclis castris accessit sciscitaturus pythonissara,
neque iilo loto die. Coenavit autem rogalus a mu- , *
liere, et cum tota nocte iter fecisset, venit ad exer- ,
citum. Dicit enira : c Et illa tulit coram Saule, et &. 73
coram pueris ejus, et comederunt, et surgentes

abierunt illa nocte . > Deinde orta luce commissura esl praelium. Fuil ergo vera predictio, quae
dixit : c Cras te, et Jonatban, flliura tuum lecum,
et caslra Israel dabit Dominue in manus altenigenarum
> Eorum aulem nibil pftedixit Sarauel,
cttm adhuc essel superstes, sed solam regni ablationem denunliavit. Jonalhae nullara fecit mentionem. At hic et Jonathae ei Saulis predixit exitium,
et populi slragem, et alienigenarum victoriam. Vera
crgo fuit praediclio; erat enim divina; neque, ut
opinor, facla iuit a Sainuele. Nam illa quidem dixit
flguram quain conspexit; Saul autem ex flgura
conjecit esse Samuelem. Historia vero id quod
visum est nominavit Samuelem, propterea quod ille ^
eum quaesierit el crediderit. Quemadmodum Scripiura angelos qui Abrabamo apparuerunt, eorumque pracipuum viros nomiiiavit, quia eos lales esse
arbitratus palriarcha, apposuil mensam; et qui non
sunt dii, Scriptura deos appellat : ita hic quoque,
qui visus fuit in iigura Samuelis (sive angelum,
sive spectrum ostendens figuram Samuelis), nomiuavit Samuelcm, ut Odeliter accepta sententia mortis suac, gcmens e vita excederet.
TB
, , ,
. c
, ,
.
, . ^ , ,
,
. ,
,
.
,
,
. * ^
, ' , , .
, ,

*.
" ,
, ,
, ,
, , ,
, , .
E x Cyrillo, de adoratione in spiritu.

\
.
Nugae ergo sunt, el gravis amentia, putare pro
phelae animaro exsecrandae muliercula? incaiitalio- j)
nibus revera fuisse altractam. Audivi aule.ro quod
. []
verbis quibusdam arcanis daemonia pellicientes, et ^
, ,
aquam incantantes, spectra et umbras, et tanquam
iii speculis forraas quasdam aspiciunt, forte daemo- , , , iwm, qui ingeniose 316 subeunt, et induunl eorum
,
figuram qui pulantur evocari. Irritantibus porro et
. ,
moerentibus revelal futura Deus, per quos miniroe
1
I Rcg. xxvm, 4-6.
ibid. 7.
ibid. 25.
ibid. 19.
V A R I i E LECTIONES.

C. V . . Et ila legisse videlur interpres. . ,
. Inlcrpr. lcgil. .
.
.
videlur rcdondare. L .
.
/.
(33) Imo per Urim et Tbummiro. Nam Urim vertunt Gnrci ?,, scu .
n
58o
QUiESTIONES.
, f , ] ' - convenil. Esl curafulura revelai Deus per angcios
. "' * ,
rei future imaginem menli hominis osiendeiiics.
7 .
".
QUTESTIO
17 ,
;
XL.
Quid erat ephod, per quod sacerdos Deum mterrogabat?
RESPONSIO.
.
Ipsuin quidem uomen, inlerpretatum, manifcsla
,
tioncm signiflcat, aut solutionem seu liberationem.
,
Ejus aulem foruia erat unius palmi textura, inslar
,
pecloralis, ex filo aureo et varia arte confeclo. In
.
tuedio babebat velut auream stcllam; ex utraquo
, (
cjus parte duos sniaragdos, quibus erant inscripLu
) ,
, duodccim tribus Israel : in medio duorum smaraTJJV .
gdorum adamanlcm. Quando ergo sacerdos consul
lurus crat Deum de aliquo capite, ajligabat ipsum
, ,
in superbumerali, in medio pectoris (34), et suppo, - nebat manus suas, et expandebatur in palmis cjua
,
tanqaam pixidula. Et aspiciens ad epbod Dcum
, , ,
consulebat. [Si quaeslio Deo grala esset], statim
. fulgurabat adamas, et lucem ejacubntes emittebat
, radios. Si autem Deo non placebat, manebat lapis
, , el in suo ordine. Si autem eral populum gladio tradi , .
lurus, fiebat sanguinolentus. Sin autem morliferura

qiiidpiam eral evenlurum, flebat niger .
,
, .
TT
. ^
,
" , ,
7\
,
, , , , (,
. ,
, , , >
- ,
, 2
, *
*,
.
,
Ex Chrysostomo in indumentum tacerdolis.

Induebalur olim summus pontifex, intrans in
Sancta sanctorum, vcsle talari, quae a capile
dcscendebat osque ad pedes; et superbumerali,
quod erat alterum indumcnlum descendene uque
ad femora solum, ct libialibus, ct ornamenlo, quod
dicilur sub iimbria, ubi eranl florcs ct mala
mali punici. tn capile geslabat liaram seu mitram,
el laminam auream in qua Dei nomen cxpressum
erat. In bunieris babcbal duos smaragdos; in
quibus videlicel hinc scx Iribus, et Utinc sex; in
pectore, ralionale, quod exsculplos babebal duodecim lapides .
78
Vcrum hic aliud quiddam esl figura nucrna, ct

. - aliud mysticus intellectus. Non cnim 317
, *
quicscit in byacinlbo ct purpura; sed in corporcis
.
floribus describit virtulum imaginem. Nam si vere
,
quicscebat in gloriosis illis vcslibus, cur iis aniu
;
Aaroncm non induit Moysen? Scd eral quident
' ;
Moyses illa \esle nudatus, ipse induens sacerdoics.
, .
Nam Moyscs non fuit aqua lolus, sed lavit. Non fuit
, , <
unctus oleo, sed unxit. Non gcslavit veslem sacer, , ,
dotalem, scd sacerdotes induil : ut diecas, ci qni
D c u s
, 7
Exod. xxvm.
* ibid.
7' .
. .
02.
(34\ Confundit iste auctor epbod cum ralionaii, non rccte, qnia distinguuntur, Exodi xjnr. VSdc Sera*
pium, cap. TIII Judicum.
* .
7 .
P A T H O I . <3R.
L X X \ I X
5S8
qsl secunilum Deum pcrfeclus, ornamentuin virtu- , ,

.
lis suflicere. fn liabiiu igitur sacerdotis virtules
.
ellingit et exprimit. Superne quidem in capite visi" * ,
tur nomeo D e i ; in pectore ratio; inferne flores et
, .
fruclus.
Ex tancto Epiphanio de duodecim lapidibtu rationali
pontificit insertis.
Lapis Sardius, cognomento Babylonius, est
igncus et sanguineus. Nascitur in terra Babylonis
apud Assyrios. Est perspicuus; vim babel medcndi.
Eo utunlur medici ad tumores, vibices plagasquo
ferro iflatas, si illinatur.
Topaztus est rubeus plus quam lapis carbunculus.
Nascitur Pazi [Topazi], quae est urbs Indiae. Tritus
iu mcJico morlario, rubrum succum non emittit,
cum tamen ruber s i l , scd lacteum. Implet multos
cratercs, nerape quol vult is qui lerit, nequc pondere minuitur, ncque circumferenlia. Succus inde
cxprcssus conducit ad vilia oculorum curanda ej
ad bydromanias, si bibalur; medeliir et bis qui ex
uva marina furore corripiuiilur.

\

. ]
, ,
,
. ,
, *
.

, .
, 1
^
*
^
.
, , ,
. ( )
,
,
.
Smaragdus csl viridis. In Indix montibus fodien ,
les barbari eura secam. Ejus virlus eo servil, ut
,
tanquam in spcculo vulius aspiciatur.
. ,
.
Carbunculus est forma admodum puniceus.
" ,
Nasrilur Caribagine urbe Libyae, qux dicitut
, .
Africa. Dicunt eum inveniri non inlerdiu, sed
, ' noclti. Nam procul inslar lampadis aul carbonis Q ^
igniliscinlillal ad boramcl ad boram dcsinit. Quem
,

talisnalura esse cum non ignorcnl qui quserunt, ad
, ,
#>jus splendorem abcant, el invcniunt. Cum gesla ,
tur, quibuscunque tcclus sit veslibus, splendor ejus
. extra amicium apparet.
, .
Sapphirus purpureum colorem prafcrt. Kasci .' ,
tur in India el jElhiopia. Trilus niedclur lubcrcu . ,
lis, si cum lacle illinatur Jocis ulceralis. Lcx q u Moysi 318 ^
monte, in sapphiro exarala
.
fertur.
, \ .
Jaspis est smaragdo similis. Invenitur i n ostio
,
fluvii Tbermodonlis, et apud Ainathuntem in
* ,
Cypro. Gonfert raorbo comiliali curando.
. ^
D *
Hyacintbus est subrutilus. Invenitur in interiere
, ot
Scythiae Barbaria. Scytbiam soliti sunl yocare vete- .
res oronem regionem borealem ubi sunt Gothi et ,
Dani. Illic ergo intrinsecus in raagnse Scytbiae soli- *.
tudine est baralhrom seu fossa profundissiraa,
hominibus inaccessa, et rupibus binc et illinc cir- , ,
cumdala adeo ut quis superne ex sumrais montibus ,
lanquam ex moenibus despiciens, non possit fossa &' ,
fundum aspicere, sed ex profunditate, velut cbaos
, quoddam, obtenebratam esse : ubi degunt qui a ' , '
* propinqais regibus ad perpetuos carceres coirdemf
a t a e
* . .
. .
.
^^.
.
. ."
d
^ .
* -
$89
590'
QU.^STIONES
, .
(
' ,
\ .
,
, \ .

. , , ,
. " * * ,
, .
, \ ,
, * ,
,
.
.
,
*\ .
. , .
,

.
,
, <! .
. ,
" ( )
.
,
.
,
f .
(
,
" ,

. )
, . *0 ,
*
' . '
'
.
, *
. *\
<, ,
.
, .
11
naii sunt. CUBI aulem agnos sfu nfkaveriiit ct

excoriaverint, eos dejiciunt ex rupibus in cliaos
fossse : quibus carnibus agglutinantur lapidcs.
Aquilae vero supernc in nipibus babilantes, desccndunt ad odorem carnium, et sursmn ferunt agnos
habentes lapides. Dum cames comedunt, lapides
manent in veriice montis. Cum porro damnati ilii
intuenlur, quo ab aquilis carnes elatae sunt, illuc
eunt, et lapides auferunl qui habenl banc cfficaciam : si jaciantur super carbones ignis, ipsi quidem non laeduntur, carbones autem exsiinguunt.
Ncc hoc solum; sed eliam si quis eapial lajulem, ct
involvat in aliqiio linteo, ct ponat supcr carboncs;
ipse quidem qui tenel, ab ignis calore ui manu
uritur; linleum aulem omnino nianct illsesun;.
^ Diciluretiam parlwrienlibus facilcm pailum conc
liare.
Achales est subcoerulei coloris. Invcnilur is quoq'ue illis Scyibiae regionibus. Si teralur supcr
frontem, avertit dolorcni morsus scorpionum ct
viperarum.
Amethystus ilainmeus eel profunde. l m c n i l u r in
monlibus Libyse in liltore maris.
Chrysolilbus esl auro similis. Invenilur in rupe
Phreaude ad os Acbemenidis Babylonis. Babylonem
enim, et illum rupts puleum appellani Acbcmenidenu Si teratur, medetur iis qui slomachi el vcnlris
C dolore iaborant
319 Beryllum esl glauci coloris. Nascitur in
Mimmitatibus monlis qui dicitur Taunis.
Onycbinus est fulvus. Invenilur in codcm monie.
Ex Yheodoreto episcopo (Cyri) iu illud Exodi: men meum non tndkcvi eis .
Docet, quanto honore eum aflfeceril, ct qnania

fuerit in cum bcnevolentia. Quod enim nomen noti
indicavK palriarchis, boc Moysi irtanifcslavil. E i
enim d i x i t : c Ego sura qui sum . Hoc aulcni
apud eos quidem nominatur ineflabile; cst cnim
eis intcrdictum id lingua proferre. Scribkur per
0 3 1 0 0 1
D^
* elemeiila. Unde ctiam dicitur tctragranimaton. Idem nomcn in iamina aurea insr.riptum
^
> pendcbat ad fronlem

PonUGcis. Samarilani vocant notnen illud Jabc;
vero Ja.
e r a
v i t U B
Exod. vi, 5.
Exod. m, 14.
a l , i
a l a
QiJiESTIO X L I .
'.
, '
;
.
, ,
Quomodo at inteltigendum illud : < Locutus c*l Sr,iomon de lignis, cedro u$que ad hyssopum qua
e$t in pancte ?
RESPONSIO.
De bcrbarom et arborum nalnris ac viriutibus
81
* III Rog. iv, 33.

V A M ^ E LECTIONES.
" . . :.
Tidelur cx H(syob.
, .
1
* .
.
u
baud dub. lcg,
, *
591
592
ct de omnibus quoque anirnantibus Salomonem ,

pbilosopbatum esse et disseruisse dixit. Unde est
. , ,
vcrosimillimum eos qui libros conscripserunl me- ^ dicinae, plurima dccerpsisse, calidorumque e l fri- , , \ ,
gidorum, siccorum et buinidorum ordinem inda- , gasse : baec hcrba ilia berba quanam proportione , \ \
sit frigidior aut calidior; et hujus animalis baec
, ,
pariicula cui morbo afferat remediura, utpote fcl ,
byanu, aut adeps leonis, aut sanguis tauri, aut , ,
carnes viperse. De bis enim scripserunt doeti me- , . \
dici, acccpta occasione ab iis quae primo scripsit \ ,
Solomon. Quod autem de his omnibus Salomon
disseruerit, audi eum in Sapienlia loquentem . . " \ < In manu Dei el nos, et nostri sermones; el ipse ,
\ ,
milii dcdit eorum quae sunl cognitionem, ut scirem
mundi conslitutionem, elementorum operaliones, :
, ,
inilium et fincm, ct raedium lcmporum, annorum
, \ , ,
circulos, et stcllarum silus, animalium naluras, et
* , ,
ferarum iram, ct spirilaum violenliam, etbominum
, , ,
dispulaliones, plantarum diffcrenlias, et 3 2 0 "
, ,
dicura virtutes, et quaicunque sunt occulta et aperta,
, , ^.
novi. Nam omnium artifcx mc docuit Sapienlia .
r a
ea
" ,
tertio
Regvm.
c Multiplicata est sapienlia Salonionis valde supra prudenliam omnium hominum, et super omnes
prudenles iEgypti, sapientiamque cxercuil super
omncs bomines; et locuius est tcr mille parabolas :
et crant ejus canlica quinquics mille. Et loculus

,
,
. 7
,
cst de lignis a cedro qua; est in Libano, usque ad C
byssopuin, quae egreditur ex muro; et locutus est ,
de pecoribus, et volucribus, et de replilibus et pi- . ,
scibus, el de omnibus quce sunt super lerrani* .
, \ ,
, . >
8
Ex
Hippolyto
in Canticum
canlicorum.
Ei ubinani esl copiosissima illa scienlia? ubi illa

mysleria? ct ubi libri? exstanl enim sola Proverbia,
<4 Sapieniia, ct Ecclesiasles, c l Canticum canticorum. Quid ergo? falsumne dicil Scriptura? Abslt!
Sed fuil quidem niagna eorum quse scripsil matcria et diversilas, idque oslendil dicendo : Canticum
canlicorum;
signiGcat enim se, id quod conlincbatur ter niille odis seu canticis, hoc unacomprehendisse. In diebus aulcm Ezecbias alii quidem libri
fuerunt clecti, alii vero neglecli. Unde dicit Scri- D
plura : c Haec sunl proverbia Salomonis discrela,
quse scripserunt amici Ezecbiae regis. > Unde aulom selegerunt, nisi ex libris, qui ineranl in tcr
mille proverbiis, ct quinquies mille odis seu canticis? Ex ipsis sapienlcs amici Ezecbi elegerunl ea
qure periincbanl ad a?dificationem Ecclesiac.
Ex
Eusebio Pampkili
de pritca
hhtoria.
Libros Salomonis, qui scripli eranl de prover" Sap. vn, 16-$I.
8 8
? .
III Reg. , 30-53.
V A R L E LECT10NES
.
;
; ;
, \ ,
, ^ . ;
; .
,

, ,
, .

, ,
' ,
,
. > , *
,
, ;

.
593
QUiESTIONES.
594
, - biis et odis, in quibus Iractabatur de natura plan , ,

tarum, et omni genere animalium, et de curalione
\ , , omniura morborum, de medio suslulit Ezecbias,
, ,
propterea quod morborum medelas inde acciperei

populus, et nihili facerct a Dco peterc curationes.
, , ^
.
3 2 1 OUÊSTIO X L H .
;
Quid est: c Sapientia mdificavit sibi domum "? >
.
RESPONSIO.
, \ Christus Dei et Palris sapienlia ct virlus aodificavit sibi domum, nempe carncm; nam c Yerbum
, .
caro factum cst, et babitavit in nobis . E t :
, \, c Fundavit columnas seplem \ nempe sancli
, >
, \ Spicitus seplenarium, ut dicit Isaias : Et quie
scent super eum seplera spiritus.Dei . > < Im ' . *
molavit suas boslias \ ncmpc prophctas, qui
, >
suo tempore perimebantur ab incredulis pro veri ,
tate, el clamabant : Propter te mortificamur tola
"
die, seslimati sumus tanquara oves occisionis .
,
f MiscuU iu craiere vinum suum
quia in
,
utcro sacralissimae Virginis divinitalem suaiu carni,
,
tanquam vinum merissimum, univit, et ex illa i n , confuse Deus ct homo natus est. Paravit mensaiu
;,
suam , ncmpo Trinilalis, qua annuntiabatiir,
, > ,
cognilionem. c Misit scrvoe suos \ > convocans
*/, , >
illos elala voce : c Si quis est parvulus, vcniat ad
; c "
me , > nimirum apostolos, qui universum mun, ,
dum ad agnilionem Dei advocarunl. Et insipicn
libus locuta ost , ncmpe iis qui nonduiu possi .
dcbant virlutem sancli Spiritus : < Venilc , com ,
edilc pancm meum, el bibile vinum, quod miscui
",
vobis . Divinam suam carnem, et sanctuin san , , .
guincm dedit nobis comedendura el bibendum in

rcmissionem peccatorum (55).
.
M
,T
8 9
9 1
9 8
9 5
QUJESTIO
, , ,
,
7\ ;
9 6
.
&
, . 6
, ,
, - ,
, , c ,
, >
;
, ,
M
8 8
" Prov. ix, 1.

Joan. i, 14.
Prov. loc. c i l .
ibid.
ibid. 5.
Ecde. vn, 5.
ibid. 5. ,
9 1
9 9
9 9
8 8
9 8
RESPONSIO.
Non carnaliter comedere et biberu jubel Ecclcsiastes, scd spiritualiler. Nain qui dixil iu
Provcrbiis: Ne decipiaroini in saluritate vcniris ; c t : < Melius cst ire in domum luctus*
quam in domum c o n v i v i i ; > el : Cor sapienlium in domo luclus, el cor insipicntium in domo
kelilix , > quoraodo ad ea qiuc dixit everlenda
jubet kclari, et vcnlri indulgere? Comedil autem ct
bibil quispiam spirilualitcr, opcrans mandala Dei,
cibujn mancntem in vitam sclcrnam. c Mous cst
9 7
9 8
9 9
8 7
Prov. loc. cit.

fca. x i , 2, 5.
ibid. 4
Mbid.
ibid. 5.
9
VAKIiE
XLH.
Quomcdo mtelligendum
illud : c Niliil homini
tnelins este quam comedere et biberc, et ostendere antmce $u(e bona de laboribus suis
? >
9 5
8 8
9 8
Prov. ix, 2.
Eccle. n, i i .
8 9
Psal. x L i n 2 2 .
Prov.. xxui, 20
t
9 T
I J I I C T I O N E S .
* .
/.
(35) l a cdilionc Hervcti sciuiintur sex ali.c q.uciiioJics, qiiicin nosfcro codicc non cowparciU.
593
S. ANWSTASII S I N A I I V E
50G
eniiii, inquit, cibus, u l iaeiam voluntalem Palris .

MC1 \ >
, , ,
. >
8
QUJESTIO
XLIV.
Quantcs magnitudin:s erat templum Salomonis

?
, ,
RESPONSIO.
Longiludo erat quadraginia cubitorum; altiludo,
viginti. Conversum autem erat non ad orienleni,
nc precantes adorent solem orientem, sed solis Dominum. Nemo autem miretur si, cum dixerit Scriptura fuisse longitudinem quadragiuta cubitorum,
ego dixerim sexaginta : nam paulo post aliorum
viginti meminit, dicens Sancta sanctorum, quae
Dabir quoque nominat. Longitudo ergo templi erat
quidero quadraginta cubiloruin; Sancta autem
sanclorum erant aliorum viginli. Josephus dicit
templum fuisse duarum conlignalionum, et lotam
altitudinen) fuisse centum viginii cubitorum. Ita
enim significavit etiam liber Paralipomenon, d i cens : c Et coepit Salomon aedificare lempluin Dei.
Longitudo cubilorum sexaginta erat prima dimensio, et latitudo cubitorum viginti, et akiiudo centura viginli; et deauravit ipsum inlrinsccus auro
puro
habuerint
Samarituni
tationem f
hanc
'.
appel-
RESPONSIO.
Ex proposita historia hoc facile possumus dis- ^
cere. t Acquisivit enim Ambri rex montem Somovon a Scmer domino montis duobus talenlis argenti, et aediOcavit ipsum, ei appellavit nomen ejus
Somoron . > Semer ergo nominaius fuit mons
Somoron; a monie autera urbs Samaria. Samaria
autem est quae nunc appellatur Sebastea. Hic enim
erat sedes regia deccm tribuum. In captivilatem
aulem abduclis decem tribubus, et deserta urbe,
ex regionibus orientalibus in illas civitates, ad locum custodiendum transmigrare feccrunt rcgcs
Assyrioram qualuor gentes, nempc CulthiaBus,
Catihiaeos, et Sephameos, et Anagogavaeos (55*).
Isti autem, et ex Saraaria, et ex custodia nominati
sunt Samaritani, qui lingua Cbaldaeorum interpre- 0
e
lanlur
custodes.
323
Epiphanio
ad
Diodorum.
Somoron quidem mons fuit appellatus, et loca

finilima, a Semer uno OHo Cbananaeorum, priusquam ad illam terram ascenderei Abrabam. Cura
autem venissent custodes, appellati sunt Samari1
Joan. iv, 5 4 .
* :.
II Paral. m, i, 5 , 4
* ,
.
,
\ , *
,
. \, ,
' ,
' * " ,
. ' ,
*.
, '
.
, \ c
.
, ',
'.
.
OUiESTIO X L V .
Undenam
.

. c , ,
,
,
, . >

, .
.
.
,
,

, , ,
, , S ; <*.
, ,
,

.
b
.
, , , \
.
, , *, -
III Reg. , 24.
VARL42 LECTIONES.
.
NOTiE.
(55*) Yulgala : Dc Gutha, Avah, Emath, Sepharvaim,
7
QUJSSTIONES.
. , ) lani, i d esl, custodes. Eranlque cuslodes non
, solura lerrae, sed etiam Legis. Scrvabant enim
**, Penlateucbum solum, quem acccperunt per Esdram
. ' sacerdotem, ut ex eo agnoscerentur semen Abrabae;
sed Icgem non servabant pcrfecle. Quaioobrem
t " , - dicit Scriplura : < Manserunt facientes legero Dei,
, et adoranles idola *. At cum lex probibcat ado , ; rare idola, quoraodo cullu idololatrico implebilur?
" Res sic se habeU Gum cognovissent sacerdoles
, qualuor gentiura quod venisset Esdras, abominans
, idola secundum legem Dei, festinantes abscon, derunl idola i n monle Garizim i n quadam spc ,
lunca, et averterunt cor Samariianorum, ut orarent
. ", * ad inontem : qui ab oriente quidcra ad occasum,
, c l qui ab occidente ad orienlem, c l qui a seplcn , trione ad meridiem, et qui a mcridie ad Sf ?ten, ^ , trionem, ad monlero precantes orant, ui impleantur
, - quae Scriptura dicit: c Manserunt, facientcs legem
, " Dei, et adorantes sua idola. > Nam etsi ipei igno , rant sita illic esse idola, fieri tamen non poteit
, ut ialsun dicai Scripiura. .
, ' .
f
MCT.
QUiESTlO XLV1.
, Quomodo Deut, qut per legem mandavit hraelt

,
offerre sacrificia, dicit per Jeremiam : Non

t
tocutus $um ad patrea vestrot de tacrificiit, tiequ*
*\
d* holocaustis mandavi eh* ? *

;
RESPON3IO.
.
Iloc eiiam per Isaiam subindicat, diccns : c Sai ' , *
guineni laurorum et bircorum nolo; quis enim haec
.
requisivit e manibus vestris ? UndcdicitDavid:
; " *
< SacriGcium et oblationem noluisti, fcolocaustum
*
et pro peccato non poslulasli . > Hinc perspicuum
. >
fil primarium scopum legis nen csse sacrificiorum
oblationcm, neque Dcum praecipuc holocausta quoe *,
rere; sed cum se dcmittere ad illorura imbecilli tatem. Quando enim vilulum fecerunt, et diis qui
. " non erant sacrificarc aggrcdiebantur, tunc post
, ,
- lcgem, dalnm quoquc csl pnrccptum de sacrificiis;
4
scmel ad ea qua3 non eranl, animi
, - 324
sui sludium translulcrant, illud vere Iransferrcnt
,
ad eum qui est revcra Deus.. Qunndo autcm por
. "
, , D signa plurima et prodigia, procederite lempore,
, , ejus babuerunl etiam coguitionem, tametsi obscu ram c l lenuem, tunc per propbelas rcprimit obla , * tiones brutorum animaliimi, et dicit : Non acci , .* piam ex domo tua vitulos, nequc cx gregibns tui
, c , bircos . > t : < Num comcdam camcs taurorum,
; - el sanguineni bircorum bibain ? E t : Nun , ; > quid annis quadraginla sacriOcium oblnlislis mihi
, . , in deserto, domus Isracl ? Misericordiam
. , . enim volo, el non sacrificium . Et : Ecce
C
1 9
f l
IVRcg. xvn, 41. "Jerem. vn, 22.

* Amos v, 25.
Mallb.ix, 15; x n , 7 .
Isa. , M , i 2 .
Psal. xxxix,7.
Psa). XLIX, 9. ibid. 1!L
1 1
\\\:
LEcnoxKS.
forl. senmact'rfhtcs.
t
599
S. A N A S T A S l l S I N A I T / E
600
l f
obcdientia est supra sacriflciun . Et : Sacri- , *

ficium laudis gloriOcabit me . Quamobrem dicit:
, ,
Laudabo nomcn Dei niei cum cantico, magnifi-
cabo ipsum in laude
e l : c Placebil Deo super . > ,
>ilulum novcllum ; sacriliciuin cnim Deo est
, , npirilus contrilus *. Hoc esl ergo quod locutus ,
fiuni ad palrcs vcslros dc sacrificiis, boc est,
. " "
IS<:n delcclabar cis, sed ad corum imbecillitatem
, ,
iic dcmittebain. Undc rursus dicii pcr Ezechie- , \
))-m : < Dedi eis praecepta non bona, el justifica- , ,
ttones, in quibus non vivent in cis, et polluam
, ,
. ,
ipsos eorum dogmatibus ; h o c e s t : Non SUDI
prsecepla digna mca Jenitate ct clemenlia, neque , ,
.
convcnienlia bono jugo, quod eis volebam impo ,
nere : dura autem, et non legislatoris consuelul8
1 6
I T
__ .
dini, sed eorum quibus ferebanlur leges, insolentiae

necessaria el convenienlia. Annon est enim durum
fugero morluum, quod quidem omncs futuri sui i i u s ; aut mulierem, qnae pcperit, inter immunda
ccnseri mnliis dicbus, quae fuit inslrumeiUum operis Dei opificis; aut domum solvere, in qua fuil
aliqua cicalrix scu riina in parietibus aut Irabibus?
Non enim dicet quispiam peccasse parieles, aut
irabes; sed duro freno yoluit per bsec doniare
duri cordis populuin Hcbrxorum.
Ex CoMtUutionibus apottolicis (lib. vi, c. 21
Lex est Decalogus, quara, antequam populus v i tulum (hoc est, Apiin.Egyptium) faceret, Deus eis l u l i l voce qua? audiretur. E l ideo lex dicitur,propterea quod secundum naturam jusle facit judicium;
est eniui bona.et minimc aflerens necessilatem.Unde
dicit : Si feceris niihi altare
Non dixit: F a c ;
xcd, Si fecerit. Nec necessilatem imposuit, sed pofcslati permisit, ut quae sil libera: non enim egct
Deus sacriflciis, ut qui minime sit indigens; sed ut
qui sciat, jam prius pium Abelem, et Noe, et Abrabam, et qui deinceps sunl seculi, non jussos, sed
naLurali lege molos, 325 *
>psis Deo obtulisse
sacrificium,quodgrati e u animi. Nuncquoque perluiitit Hebreis, non imperans, sed, si velint, concedcne; ct, si recta menle oblulerint, grata ct accepla
babens eoruro sacriflcia. Et idco d i c i t : Si cupis saciificare, non mibi egenti, sacrifica : nullius enim
- ,
; *
,
;

;
,

.
).

.
, ,
",
).
, .

. > , , ', * , , .
, ,
, ,
", , ,
,
' ,
. ,
, ' , ,
,
. * ,
*geo : Meus est cnim orbis terra*, el pleniludo j> , . c
f jus * . Quando autem horum fuerunt immemo
rcs, et vilulnm pro Deo invocarunt, et ei ascripsc- , ,
, runl causam exilus cx jEgypto, dicentes : c H i
,
sunt dii tui, Israel.qui te eduxerunt e x i E g y p i o , t
, ,
ct negaruQl Deum qui per Mosen eos visitavit in
aflliclione, tunc iraius Deus, ut in quem fuissenl ,
iugrali, eos vinxit vinculis insolubilibus, oncrum
:>ppres$ione, et catena? durilia. Nec dixit amplius : , ' ^
i fcceris; sed : Fac allare, et assidue sacrifica; , , euim iinmemor et ingralus. Propter cordis ergo , . ,
e
s e
,#
1 3
1 1
' 1 Reg. xv,22.

Psa1.xux,23.
Psal. LXVIII,3I.
Exod. xx, 25.
Psal. XLIX, 12. Exod. xxxn, 4 .
ibid.32.
Psal. L , 19
1T
Ezecb. x\, 5,26
1 9
VARIiE l.ECTIONES.
Sic est in Gr#co Clemenle, non ., ut habet Codex nosler.
601
QUJESTIONES.
602
, , , eorum durilicm eos astrinxil ei ad ciborura et ad

animaliurn differenliara, facta distinclione mundo \ .
rum ct immundorum; etiamsi mundum esset omne

animal , ut sacrificando, feriando, se expiando, ct
, ,
quae sunt hujusmodi obscrvando, Deus cis veniret
,
in meiUem, qui baic eis praecepit, nec ejus oblivi , ,
, , \ - scereniur.
,
, .
Ex Theodoreto, de curandis affectionibus
Crcecamcis.

.

Populum enim Israeliticum, qui plurimum lcm ,
pus in jEgypto contriverat, et indigenarum pravos
,
mores acceperal, el idolis, c l daemonibus sacrificare ab eis didicerat, ludereque, et choros ducere,
' , , ,
, _ et musicis oblectari organis, et ad pravuin eorum
babilum pervenerat, volens Deus liberare, sacrifi : ,
care quidem concessil; at non iis qui falso no , ' ,
roinabanlur, iEgyptiomm diis, sed ipsi soli offerre
,
.
- deos i-Egyptiorum. In deorum enim numerum olim
,
referebant iEgyptii et bovem, et ovem, et capram,
, , ,
et columbam, et turturcm, e l quacdam alia cx iis
, ,
quae non sunt esculenla, sed el quae eliam appel . " - lantur immunda. Ne ergo aegrc ferrenl, u l quibus
, * - iliis diis omnino esset inlerdicium qui videntur,
, ,
diis quidcm sacrificare probibuit, ipsi auiem ut

sacrificarent ea quae ab ipsis nuper adorabantur,
,
lege sanxit : ex terrestribus quideni bovem, et
, ,
capram, et ovem ; ex volucribus aulem turiurem
, .
et columbam sacriiicare quidem concedens, propter
, Q eorum imbecillilatera ; jubens autera sacrificare ea
' , qua; ab ipsis colebantur, ut ex eo quod sacrifi .
carent, discerent non nominare, nec exislimare
- deos ea quae sacrificabantur. Propter boc eos quoque
, - jussit non vcsci suillis carnibus, 3 2 6 quoniam
, .
iis solis vescunlur jEgyplii, ab aliis, lanquam diis,
,
abslinentes. Cuni cnim ea immunda exislimare
, , '
lege sanxissel, jussit vcsci iis qua? pro diis co .
lebanlur, ut viderenlur comemplibilia quse ab
ipsis comederentnr. Non crgo sacriflciis, aut or, ,
ganorum sonis indigens Deus jussit sacriGcarc et
, - organa pulsarc; sed ad hribccillilatem eorum, ve,
tercs curane affectus, bsec lege sanxit.
1
'.
QILESTIO X L V I I .
' kr
;
Qualia
.
,

,
;,
, ,
,
,
, .
RESPONSIO.
Elias septcm fecit opcra, quae sunt baec. Trium
annorum induxil siccilatem. Exiguam farinam auxit, c l EKsaeum maxima gralia donavit. Excilavit
filium viduae. Ignem deduxit e coclo snper sacrificium. Reduxil pluvias. Igne combussit quinquagenarios, et eos qni cum ipsis erant, et divisit
Jordanem
.
1 1
et
quanta sunt quce in spiritu [ecertint

vinu$ EHas et
Elisams?
1 1
III Rcg. XVH , xvui; IV Reg. , n.

VAUI.E LECTJONES.
fortc, .
' .
!.
dt-
S. A N A S T A S I l S I N A I T A
604
ElUctus autem quatuordecim.
1. Divisit Jordanem. 2. Guravil aquas steriles

'. . '.
. \ ct lctales. 3. Pueros insolentes et maledicos pcr
<3uos ursos occidil, quadraginta duos. 4. In a q u ,
penuria fluvium induxit, eoque etiara simul parta . *. ,
csl victoria conlra Moabitas. 5. Olci perparum, () . '. " . <\
auxit plurimum. 6. Effecit, ut mulier sterilis pa" . '.
rerel filium. 7. Et hunc ipsum mortuum exeilavit.
. '. "
8. Mortiferam dccoclionem reddidit salubrem,
, poslquam aluit in fame centum viros viginti panibtts, el paucis leguminibus, adeo u l supercssct. ' , . '. . '.
D. Naaman Syrum a lepra liberavit. 10. Minislro
suo Giezi lepram Naaman intulit. I I . Effecit, ut , '. fcrrum ex aqua enalaret. 12. Effecil, ut hostes . '.
. \
nihil viderent. 13. Effccit^ ut esset magna frumenti el bordei abundanlia, fugatis bostibus, p r a 3 - , , ,
, \
dicla eliam morte ejus, qui non crcdidit. 14. Pro ^ jecium mortuum suo corpore excitavil. Impletum
. ,
est et quod praedixerat, fore ut mullt inlerirent
, .
ab Hazael, el alia, qua3 de eo dixerat
t
327
QIJJESTIO
Qualisnam
statua quce apparuit
XLVIII.
Nabuchodonosor
1 1
RESPONSIO.
Slatua illa erat figura rcgnorum totius mundi:
in iis autera rcgnis tunc regnarunt Babylonii, ut
qui essent aurcum capul slatuae; deinde Persae,
tanquam argenlcum; deinde Graeci ab Alexandro,
tanquam aes; post eos Romani, tanquam ferrum,
propterca quod esscnt fortes ac validi; postea C
digiti pedum, ut ostendantur futurae dcmocratiae,
divisae in decem digitos statuae, in qu^bus erat
fcrrum lerraj mistura. Tandem abscissus fuil lapis
sine manibus, el percussit statuam; fcrro enim
cum tcsta misto, cum id processissel ad suminos
usque digiios, el essent bomines inler se nou
conseniicntes, quid aliud exspectari decebat quaii)
Cbrtstus veniens e coelo, ui mundi regna transferret, et excilaret regnum coelcste, aeternum reguura
cilicct sanctorum, quod non interibil ?
\
Ex
Hippolyto
in
Danielem*
Cum cnira tibiae fcrreae, quae nunc doniinatum

oblinent, ad vestigia pedum et digilos processeriut, congrucnler terribilis besliae oslensioni, sicul
esl significatum prioribus temporibus, e coelis veuict lapis qui (perciissa stalua et contrita) transfjrrel omnia regna , et dabit regnum sanclis
Altissimi. Hic est, qui factus est nions magnus,
vi implevit terram ; de quo diclum est: c Contcmplabar in visione noclis; et ecce cum mibibus
coeli vcniens tanquam Filius bominis, ct usque
ad Anliqnum dierum perveniet; et ei datus esl
principatus ct honor, ct regnum; et omnes populi, tribns ct linguas servient ipsi. Potcslas ejus
" I V ftcg. , ni, , , vi, VII, vin. " Dan. n. 31.
''<;.
1 .
''
.

, ,

, ; "
V * ',
, .
, ,
,
, .
,
. , ,
,
, '
, ,

, ;
%
.
, ,
, ,
,
, ,
,
* .
,
, c

,
,
, , , -
VARfifi LR CTfONES.
.
'.
605
QU^STIONES.
606
, * potestas aiterna, qmt Iransibit, et regrium

, , - ejus non inleribit .
.
,
Ttphq
.
,
, , \
; , \ , , ) * , ; , .
\ ,
.
1
dialogo Origenis cum Megethio Marcionita.

Megelbius ait : Daniel d i c i t : Lapis excisus
est ex monle sine manibus, ct percussit staluam,
et fecil eam lanquam pulverera, et efflala est a
vento
Oslenditur crgo Cliristum nondura vnisse : nam si venissel, non essel aliud regnum
in 3 2 8 terra, ut demonslrat Daniel. Ex co autem
quod eubsistunt omnia regna, perspicuum relinquitur nondum venisse Christum, per legem et
propbelas praedicatum.
Responsio Origenis.
'.
j1
', , ,
l tvidetur,nudasdicis esse Scripturas, nec ejus . 01 \ modi ut cadant sub intelligentiam. Prophelae enim
et Evangelium duos Cbrisrt adventus aperte indi, , \ cant, unum, primum gcilicel, in humilitate; se. \ cundum, in gloria. De prirao sic dicit Isaias *
, ,
c Vidimus eum, et non babebat pulcbritudinem,
, , ncque formam; sed forma ejus erat indecora,
. > , deficiens praeler filios hominum . > E t : < Ecce
, , ,
filius meus, quem elegi, dilectns, qui placuit ani ." , mae meae. Non conlendet, iteque clamabit, ncquc
,
audiet quispiam vocem ejus in plateis. Galamum
. * conlritum non confringet, et linum fumigans non
f ^ , , exslinguet . > Et Zacbarias : c Laetare valde, filia
. ,
Sion, pnedica, filia Jerusalera : Ecce Rex tuus vcnit
7
tibi mansuetus, sedens super asinum . > E l in
. 0 - Evangelio ostensum est quod insidens asino i n , , gressus sit Jerusalem . Paulus quoque secundum
, eumque gloriosum advenlum Gbrisli novit, ila
' , > * c ecribens : In jussu Dei, in voce archangoJi dc * scendet Dominus de coelo
Et Daniel vidit tan. " quam Filium hominis, per nubes venicnlcm
,
Dicit ctiam in Evangelio : < Sicut fulgur exit ab
, orienle, et apparet usque in occidenlem, ila crit
. adventus F i l i i hominis . Ostensum cst ergo
, fuisse quidem primum ejus advenluni in bumili tate; secundum autem in gloria. Quamobrem dc
* secundo ejus adventu boc dixit )>aniel : < Tunc
,
enim omne regnum et potentia dissolvetur, et
r
, e
t T
1 9
, e
. , ) regnabit Dominus solus in sxcute . fos autem

, ( valde decipimini, non iiUelligcntes Scripturas, nc), , , que virtutem Dei, sed omnia confundenles, et res
. et tempora. Eos enim qui pie volunl Scripturas
, inlelligere, oporlet exacte ei accurale dijudicare
, , ,
tempora, et personas, et scopum ejus qui loquilur.
.
Haec vero qui non dijudicat, in multa incid t
,
.
absurda.
a
8 7
" D a n . v n , !3, 44. " Dan. , 34. 35. Isai. LIII,2, 3.

Isa.xi.u,l-5 ; Mallh. xn, 18. " Z a c b . i x , 9 ;
Isa. LXII , 11; Mallh. xxi, 5, " Malth. ibid.; Joan. xn, 14; Luc. xix, 35; Marc.xi, 7. * I Tbess. iv, 15.
Dan. vn, 13.
Mallb. xxiv, 27. * Dan. vu, 14, 18.
!
V A R I ^ : LECTIONES.
.
* .
* lort. .
qirodam deesse, ul apparct cx inlcrprctc.
o:i.
* , .
* zlc ; .
y II:c vidrnlur GracCA
607
S. ANASTASil SINAITA
(36) ratione alienum est et absurdum insti-

tuti ac scopi vim non atlendere, sed dictiones;
estque boc proprium non eorum qui divina volunt inlelligere, sed eorum qui nudos admiltunt
sonos, ct eos usque ad aures suscipiunt cxtrineecus, non transeunles; ncqoe volunt scire quid
ca dictio signiitcel , ct quomodo eam oporteat
declarare per alias qnae aequalem vim babent, et
sunt significantiores et lariores; afliguntur enim
3 2 9 clemenlis ct lilleris intclligentiae baud perviis, et syllabis ac verbis ignotis, neque animse
intelligenliam pcnelrantibus, sed cMra circura labia et aures perstrepentibus.
Ex magni Basilii Dialogico.
Oportelex auditoribus eos qui divinis Scripturis
inslituti sunt, examinareca quaedocentur a doctoribus, et ea quidem admillere quae consonant
sacris Scripluris, aliena rejicere; et eos qui in
ejusmodi Scripturae adversanlibus placilis nianent,
vebementer aversari. < V#, inquit, bomini, per
quem scandalum v e u i l .
*.

, , , . , , , '
. >
QUÊSTIO
'.
XLIX.
Quarnam sint seplem infusoria qucc vidit Zacliarius ?

RESPONSIO.
Et converlit me angelus qui Joqucbatur mibi, et
dixil ad me : c Quid tu vides? Et dixi : Vidi, et
ccce candelabrum aureum totum, et lucernula
super ipsum, et septem lucernae , et septem infuso- Q
Et dixil mibi angcria, et duae olivae super illud. Et
l u s : Hoc est verbum Domini
Quis est ergo
candelabrum ? Sancta Maria. Cur aulem candelabrum ? Quoniam malcriae expcrlem Iucem geslavit,
Denm incarnatum. Cur candelabrum totum aureum? Quoniam post parlum mansit virgo. Dicil
cnira : Haec porta cril'clausa, et nemo inlrabit
pcr cam ; > scd Dominus Deus solus intrabil, ct
s.-debit, quoniam ipse est dux, et egredielur, et
claudet porlam post se. Quod aulem ulerus sii
porta, teslatur Job, dicens : Cur non conclusisti
portas uteri matris raese ?
a e
3 7
Quid est autem lucernula ? Deus vcrbum incarnalum; dicit enim Isaias : Propler Sion non
lacebo, et propter Jerusalem non quiescam, doncc D
egressa fueril, lanquam lumen, justitia mca; salulare autem racum tanquam luccrna ardebit *. >
Quaenam sunt scptem lucernae? Septem loges singulares. Dicii enim : t Luccrna pedibus meis Icx
lua, et lucerna mandatum legis el lux . Qnod
sint scplcm leges, audi. Prima lcx esl ca, qunm
M
, %
Mattb. , 7.
CXVIII,
COS
" , , <
, . \
,
,
; ,
,
, '
, ,
, ,
, *
.
Zach. , 1-3, G.
.
, , ,
*, ;
, , ,
, ,
, . 6
,
; . ; "
.
; "
,
' ,
,
, ,
. " , ,

;
; .
>,
1
5 l i
,
,
. ; 01
. fap t
, . > "
, . ,
"
Ezccb. XLIV, 2.
8 7
Job
10.
e i
Isa.
LXII, 1.
Psal.
1(>.
VARME LECTIONES.
, ft habet C. G. nibil aliud. Ilervetus addidil DLlogieo.
' .
.
a
,.%
(3(5) Srqucnlia ascribuiilur sanclo Dionvsio pagilx iii edilionc Hcrvcli; ncc conipnVeut apud
Origcncm, dial. prinio conlra Marriouiias. Vrre

ciiim sunt Areopngita* in lib. Dc divims nominibtu.
C09
QILESTIOXES
610
, , \ quilibei a nalura insitam babet, de qua Apostolus:

:, . >
c Cum genles, quae legcm non babenl, naluraliler
,
ea quae sunt legis faciunt, ejusmodi legem non
* \
babentes, ipsi sunt lex
Secunda est, quae per
visum est; quem enira Deum lex pradicat, cum
. , - . >isus probat per res creatas. Nani ex rerum crea * , tarum magnitudine, pulcbritudine et convonicmi
, , \ , ,
proportione earum faclor consideralur ct cernilur.
. , ,
Tertialex eral illud (Adamo) de ligno mandatuni.
. ", . 330 Dicit '
Apostolus : c Lex quideni sancta,
, . " et niandalum sanctum, ct justum, et bonum . >
, c Quarla, qusc lcmpore Noe fuit in nube. Quinta,
,. quae tempore Abrahee fuit per circumcisionem.
. , c - Sexta, lex lillerse. Seplima, lex gratiae. Quod gra , * tia legem babcat, lcslalur Aposlolus : c Alier alic .
B rius onera porlate, ct sic adimplebilis legem
Cbrisli
Dicit auicm Isaias < De Sion exibit lex, et verbum Domini de Jerusalem, et judicabit
inter.multas gentes . >
Qnaenam sunt sepiom infusiora? Seplem dona
;
Spirilus sancli, ut dicit Isaias : < Egredielur virga
, * e radice Jesse, et flos e radice ascendet, el re ,
quiescct super cum spiritus sapicnliac el inlel , '
* \ , lectus, spirilus consilii et virlulis, spirilus scienliae et pictatis; spiritus limoris Dei implebit
\ , \
, . > ipsuin . Quaenam sunt duse olivae? Duo lcstamenta. Sicuti enim olca babet folium semper v i ; .
rescens, iia eiiam duo leslamenla babent perpe ,
tua et nunquani cessantia de Deo teslimonia. Ho .
c rum omnium observalor bealus David canebat
c Guslodivi niandala lua, et lestimonia tua, Do , > ,
mine . : < Confige timore tuo carnes ncas, a
*
judiciis cnim tuis timui \ > Et : cFcci judicium
. > ,
e n
n l
4 1
4 I
4B
f C
.
. > "
,
,
.
, ,
.

,,
, , . >
et justiiiani
(: : Judicium et jusliliara iu
Jacob tu fccisli . Rursas : Cognoscetur Dominus judicia faciens . De cuslodientibus juslitiam el judicium ba?c pronunliat : cBeali, qui
cuslodiunt judicium, el faciunl jusliliam in omni
tenipore . Quapropter propbeta admonel : c In
hoc glorielur, qui glorialur, scire et nosse Dominum, et facere judicium, et juslitiam
Et Doniinus pcr Ezccbielem : cSi impius ab oranibus
peccalis suis se avcrlcrit, ct fcceril judicium et
justitiam, vita vivet, et non moriclur
%8
4 9
8 0
QUiESTIO L .
*.
Qu(cnam$it differentia legis et mandali ? (Ex Euscbio.)

;
.
, ,
, , , ,
, . ,
, *
. 4 1
RESPONSIO.
Lex dicitur, quse cst universe; mandata, qnre
sunl sigillatim; u l illud : <Non oceides, noa nioecbaberis, non furaberis , clquac sunt iis consequcnlia. Teslimonium, quod cum aliqua aidificatione auditoribns pracipit legislator, utcum diccrct Movses : Testor vobis hodie coelura et ter5 3
4 1
Isa. i i , 3. * Isa. xi, 1-3.

Rom. , 14.
Ilom. , 12.
Galat. , 2
* ibid. 420.
" ibid. 121.
Psal. xcviu, 4.
PsaJ. ix , 17. Psal. cv, 3.
Exccb. xvm, 21. Exod. xx, 15, 14,15.
V A R I i E LECTIONES
Videtur hic aliquid deessc : ul vocula .
.
w
4 9
4 8
Psal. CXTIII, 168.

Jerem. i x , 2 4 .
8 1
611
S. ANASTASII SlNAITA
Gli
8 i
ram . > Judi.da tocaniur, quse scrlpsil judicante %, , ; \ ~;,

,
et approbanlc Deo ; ut liquet in illo qui terribile
, , h)ci nonien blasphcmaverat
quod sacrilegium
' Moyscs ad331 êum rctulit; noluil cnim sibi deeo . ,
, ,
judicium sumere. Blasphcmo autem, Dei jussti,

obruto lapidibus , boc dccrelum, et judicium
adversus alios blaspheraos edidit : Qiii blafephc- , .

maverit norncn Domini, morte morialur \ Justi*, , ; , > .
iicationcs sunt baec praeccpta : i S i p o s s e d e r i 3 ,
inquit, servum Hcbraeum. sex annos servict , >
clc. HaiC enim sunt summic jusiitia? : furli, et , , .,
csedis, et adulterii probibilio, honor parcnlum, , , , & \
jurisjurandi cbscrvatio, ct similia, quse ctiam .
observanlur ab iis qui eartnt lcgc.

QUJgftTlO L I .
,
Quham in Scriptnra alia habentes nomina, ea
,
;
mutarunt et quam ob rem ?
.
RESPONSIO.
.
Nominum mulalioncs invenimus in sanctis. Nam
- ,
Evam quidcm primuni viraginem vocavii Deus;
, , . Quoniam, inquit, sumpta fuil ex viro suo
Post Iransgressionem mutalo nomine, eam vocavit
Vilam : Qtioniam ipsa cst malcr omnium vivcn- , " ,
lium . > Quando cognovit cam, vocavit illam . , "
Evam . Sccundus esl Abrabain. Hic prius voca ,
batur Abram; mutato a Dco nomine, vocalus cst ,
Abrabam : Quoniam fulurus cral palermullaruro .
,
gentium . Tertio, Sara appellabatur Sara; mu ^ , .
talo nomine appellata est Sarra, quoniam paritura ^ , ,
eral Isaac . Quarto, Jacob vocabatur Jacob; " ,
mulato autem nomine, cum hictans Dominus , , .
, , ,
postea vocavil Israel : cQuoniam, inquit, cum Deo
, ^.
fuisli forlis, et cum hominibus eris polens .
* Quinlo Esau ap cllabalur Esau; vocalus esl aulem
postea eliam Edom ab scqualibus, quod est, r - , . ,
(us . Sexlo, Joscph appellabalur Josepb : Pbarao
atii.cm admiratus, qui in eo- erat, spiritam, vocavit ,
fum jEgypliace Psonlbompbanecb
Seplimo, Job , ,
Jobam Tocabatur : post plagam autem vocabalur . ",
Job, proplcr cbarilalcm quam babebat in Deum, et
ejus loleranliam. Octavo, Osee \ocabatur filius , ,
Nave : Moyscs aulem, quando euirimisit ad lerram . ,
,
speculandam, mulalo nomine, eumvocavit Jesum,
juod est, salus populi
Nono,' Daniel vocabatur D , .
Danicl : Nabucbodonosor aulem vocavit eum Bal- , , ,
,
lasar , convenienler nomini Dei s u i ; quoniam in
, , ,
eo vidil Spirilum sanclum *. Decimo, ircs pueri
, . ,
vocabantur Ananias. Azarias, Misael : Aspbanez
autcni, eunuchus Nabuchodonosor, vocavit eos '
, ,
Sidrach, Misacb, e l Abdcnago
propler eurnm
virtutera. Undecimo, Petrus apostolus vocabalur ,
Simon; Dominus autcm ci d i c i t : Tu vocaberis . ,
k
e !
e t
e v
P 8
Deut.xxx,I9.
iu, 20.
ibid.
Num. , 17.
M
8 7
8 8
8 1
8 8
8 T
8 8
8 9
8 0
Levit. xxnr, 11.

ibid. 23.
ibid. 16.
Exod. xxi, 2.
Gen. n . 23.
Gcn.
Gen. XVH, 5. " ibid. 1">, 19.
Gcn. xxxn, 28.
Gen. xxv, 30.
Gen. XLI, 45.
Dan. i . 7. Dan. , 5.
Dan. i , 6, 7.
8 V
8 8
8 8
8 8
1 9
VAUIiE LECTIONES.
.
. Gen. 17 : , ^
Edit. vulg. Sarai uxorem tuam non vocabis Sarui, ticd Sara.
1
li
QILESTIONES.
* Cepbas, quod inlerpretaiur Petrus
quomam
, ,
crat dicturus : 332 Tu es Petrus, elsnperhanc
, , petram anlifieabo Ecclesiam meam .> Duodecimo,
. , Jacobus c l Joanncs vocabaulur filii Zcbodaei : Do , miuus autem vocavil eos Boanerges; quod est, filii
, tonitrui : quoniam lanquara lonilru crant magna
, . voce pr.xdicaturi Evangelium Doniini. Decimo
tertio, Paulus Saulus vocabalur, quandiu perscquebatur Ecclcsiam Cliristi ; at faclus aposlolus,
eum venissct Paphum urbem Cypri, mutato noniine, vocavit eum Paulum Scriptura .
13
7>
7 8
OUiESTIO .
' .
Quomodo esl inteltigendnm iilud; Lnudatur peccator in desideriis animx *u<r, et iniquus benedicitur ?
,
ir
,
; *
7 8
RESPONSIO.
Bencdicilur,
boc
in loco, idem est, quod Jauda , ,
, tur, et cncomiis bonoratur ab aliis qui ei aduiautur, etejus viliuin palpaul et deraulcent, et ne pcr, ,
mituint
quidero ul per silentium, morbi sui sensum
accipiat
: et ideo talis est iinincdicabilrs. Nam
*
proplerea quod ne sensum quidem habct suae aegri. , ,
tudinls, non quaerit et non admiltit medclam. Est
, .
aulem
hoc omnium gravissiipum, quando laudatur
,
vilium,
et ne vitiuin quidcm censctur, Quamobrem
* .
oporlcl ejusmodi, siquidcm id fieri polcst, corri , , ti
gere; sin minus, non asseritari, neque vitium pal , , ;,
, pare ac demulcere, scd silcnlio afferre ei sensum
scelcris. Sin autem hoc nolit, cum quam maxime
. ,
fugere el aversari; ne, si sceleris socius fuerit, in
,
suppliciis quoque ijivcniatur socius. Quoroodo
*, eniin
qui ad virlulem in tucit coronatur, ctiamsi
. "QcTTSp ,
$ C nibil perfecerit; nam quod suura cst, implevil :
, ila eliam qui ad vilium bortalur et incital, punitur,
cliamei nibil potuerit : nam is quoquc fecil quod
.
in se fuit.
-
Ex Constitutionib** apostoiicis (Hb. vr, c. 18).
,
, ,
t , ,

, .
,
, * /. ; ;
,
,
,
.
Ncque cnim oportet simul currcrc cum funv

neque cum adullero partepi ponerc. Nara David
quoquc dicit : cDomine, odicntes te odio babui,
el super inimicos luos tabescebam; perfeclo odio
odcram illos, ct inimici facti sunl niilii . Josapbat quoque exprobral Deus pcr Isaiam (per Jebu) J
propicr amiciliain el socictalem, quam inicrat
cum Acbab, dicens : Si peccatori amicilia jungeris ? Si ei qui a Domino odio babctur fer*
auxilium? proplerea in lc repente orla est ira Do^ n i i n i ; nisi quod invenlum esl cor luum pcrfccium
apud Dcum, el senuones boni invenli sunt in te,
proplcrca libi pcpercit Doniinus .
77
7 8
7 0
T l
Joan. i , 42. " Malih. xvi, 18.

Hebr., . " P b a l . cxxxviu, 21, 22.
7 8
78
Marc. m, 17.
11 Paral. xix, 2.
T i
Act. ix, 5.
ibid. 3.
1 9
V A l U i E LECTIONES.
T5
A c t . xnr, 9.
7 6
Psah r
sec.
615
333 OUiESTIO L I U .
Quomodo
est
intelligendum
: c Cogitatio
confitebitur libi
(57) ?
hominis
8 8
616
in
.
, (38)
, . ,

. ,
.

.
RESPONSIO.
Festum est eorum qui laetantur; confessio eorum
qui examinanlur; ct hoc tristiuae est, illud gaudii.
Hoc ergo dicit, allatani et auditam in judicio etiam
praitervolanlem et inipcrfectam cogilationem de
bonolonge praistarecogitalioniroala^.etiaraabsolutsa
el consuinmalsc: baec enim i n examen vocatur :
illa vero diem fcscum et lseliliam conciliat.
Ex Basilio
haiam.
,
Diligenter nobis altendamus ne impiuni aliquem
,
bominem verbo vel facto juslificemus, per ejus in
nos graliam inducli ad ei assentiendum. c Va3 ^
. < , ,
enim, inquit, iis qui dicuiit bonum malum, ct
,
malum bonum; qni ponunt tcnebras luccm, et
, \ lucem tcnebras; qui ponunt amarum dulce, et
, .
dulcc amarum .
8 1
.
Ex Chrysoslomi oratione in Saiilem.
,
Non solum aemulari viiiuni, sed etiam eos lau

darc qui \ivunt invilio, gravius affert supplicium
. ,
quam sit eoruni qui \ivunt in nequilia. Nam lau , dare peccatorcs, ad rationem supplicii, longe majns
*
esl quam pcccare; ct merito. Corrupiae eniui

mentts el animi incurabilis b*c senlenlia. Nanv
. , -'
qui laudat vitiuni, eum qui vilio laborat privat
,
medicina, qua* babclurex poenitenlia. Quamobrem
merilo boc gravius esse illo slatuit Paulus. Propler- C ; . ,
ea non solum, qui mala agunl, sed eliam qni eos
,
laudant , ejusdein, aut eliam gravioris, quam
*
i l l i , erunl supplicli parlicipes.
8 t
QUJESHO L I V .
'.
Quomodo est intelligendum

illud: tSi quis scit fratrem suum peccare peccalum non ad mortem, petet
et dabitei viiam peccantibus non admorlem
?
, c

, , , 7 ;
RESPONSIO.
Peccatum non ad mortcin appellat id
ignoranler; pcccalum vero ad morlcm,
scienter. Unde subjungit: Non pro illo
roget quis * > in suo cnim esl arbilrio
.

, ,
, ,
, (
8i
quod flt
quod iit
dico, ut
scipsum
converlere, 334
converlere. Aut pccca-
tum ad niortein cst cujus injuria ad Dcum, non ad
bominem, qui cst cjusdcm nalura?, transil; de quo
peccato scriplum ost : Si peccaverilvir ia virum,
rabitur pro coad Dominum ; s i peccavcnl in Doininum, quis orabil pro co
? Proprie crgo si8 8
*Psa!.Lxxv, 11.
8 1
Isa. v, 20
Leg. ,
.
Rom. , 52.
8 8
)
,
, ;
,
*
, ; ;
1 Joan. , 16.
" ibid.
VARIiE LECTIONES. .
r . .
.
i 8
1 Reg. , 25.
(37) Vidcnlur in Grxco dcesse scquentia psalmi :

(38) . Lego , uipaulo
Et relupiice cogitationis diem festum ugent libi. Quia
posl . Ibid. ,
rospoiihio b s verbis congruit, qux in Vulg. ropc(ego -. (ALEHASK.)
liuiilur.
:
GiT
QlLESTIOXEv
C18
. ; * , gnilh-al blaspbemiam ct impiflalem in Deum,quai.i

lex Mosaica jnorlc imillat, non poena pecuniaria,
; : ,
aut aliquo alio supplirio. Quamobrem hoc videtur
*, ) \ . "^
dicere de hxreticLs, non de genlibus, aut Judaeis .
,
nam illi non censcnlur in numero fratrum. Caelc, ;
rum oiiam graudia peccala, qua3 sclenter admil. J 3 V
tuntur, Dt homicidium, adullerium, insanus amor
, , ;, , ,,
masculorum, e l quai sunt his similia, niors aiiima?
.
nominantur.
OUÊSTIO L V .
'.
,

,
Quonwdo cal intelligendvm: Quoa prwscivit, el
) .';
> ) " ,
,
prwdestinavil, fios el vocavit
? Et: tCuju$
, ;
> , * vult, mheretnr, et quem vult, indurat ? Et:
, , lYoii est volentii, neuue currentis, sed mherentis
Dei ? Multienim dicunt: Quem vult Deui,ter ; , "
l
vat, aul perdit.
, , J .
8 6
87
88
.
RESPOiNSIO [EX CHttYSOSTOMO].
" - ,
Mcrilousurpabimus hic proverbiale illuddiclum :
; ;,
Ilomo corrumpit vias suas; in corde autem suo
. ;
Deum acctisat. llabct eniin bonio liberum arbitrium
. .
c i ad saluiem, et ad pernicicm. Scripium esl
, c ; -
cniin: c Deus ab inilio fecil hominem, et reliquit
, \ :; .'
cuni in manu consiiii sui *. E t : c Anle bomiuem
. , t " <> \ vila et mors ; quod placueril, dabilurilli . > E t :
; , , . ,
Nolile zelaro rnorlem in errore vitae veslrae, nc ,
que acquiralis pcrditiommi in operibus manuum
,
vestrarum, quoniam Deus morlem non fecil, nec
; , *
lxtatur in perdilioue vivoruin . > Hinc et Icgis .
l a t o r a i l : En propono in conspcctu veslro bodie
- ^ benediciionem el malediclioncni: bcuediclionem,
; ,
si audieritis mandata Domini Dei v c s l r i ; maledi8
, , ; ;
. <
,

. ;, ;
^. >
2
ctionem, si non obedierilis maudalis Douiini Dei

vcstri *. c Testes invoco hodie cocluui et lerrani, qnod proposuerim vobis viiam et morlein ;
eiigile viiam, ul vivatis vos, et seiuen \oslruiu .
?a
\
Liberlalem noslram astruil quoque Job bis ver :
liis: Jtislum exaudiet Dominus ; > et dixit: Si
;, , coiiversi lucrint ab injuslilia ; si audieriiu ei ser;, , \ , /
vicrint, complebunt in bonis dics suos, ot annos
, ^
suos in g l o r i a ; sed non salval impios, eu quod
. \6: ,
!)oiniimn\ agnoscerc nolint."
.
, |] > 3 3 5 Vidcs qiiomodo nos simus auctores nosiri
, ; "
inlerilus, c l nun Dcus? Cum ergo dixisset Aposlo;, ,
lus : Quos praescivil, et pradestinavit,>so!vilquod
, ,
qunerilur : ulpole praBscivit Deus fore ul Pbarao/3 ,
ncm scelerum non pocnitcret, el induravii cor ejus
'), ;
dilalione ct lcnilale, qtiae eum ad lantum dcduxil
, ;
coiileniplum el audaciain, ul eliam aquis fuerit
. )
obrulus. Simililerprsescivil recliiudinem Jereuiia;.
, :.
ei prasdesiinavit eum in vas eleclionis. Si ergo
*, , , , ,
qtieai vuil Ueus salvat, quem atilem vull p o r d i l ;
e v
89
8 8
8 7
Hom. vin, 29.
Deui. xi, >-28.

x
Rom.ix,18.
-".Dcut. xxx,
" ibid. 1G.
10-
^* ^ ,. >' ' . .
. . iiii. LXXXIX.
* Job \ n , 4.
E c c l i . xv,
ibid. 18.
9 1
Sap. i,12,
" J >b xxwi, 11.
V.VUl.E LV.i IIO.M S.

^. .
.
b
20
13.
619
S. A X A S T A S H S I N A I T / E
iirqnp qui salvalur cligmis cst mercede, ncquc qui

p c i i l supplicio; el fruslra scriplum est: Tu rcddf*s uniciiiquc secundum opera sua ; > ct: cUnusqnisque accipiel niercedemsecundum o p e r a s u a .
Scriplum quoque est : c Dcus vull omnes homincs salvos esse, et ad agnilioncm verilatis9 6
97
620
', /. , ,
* , "
,
,
, .
9 4
venire .
\ , ,
' Illud : Non volentis, neque currenlis , > dicit
, ' , \
propler Esau, cui recte accommodatur : Non est
,
volentis E s a u , patris accipere beDediclionem;
,
c i currentis, jussu palris sui, iu canipum ad
,
vcnationem, _ut, cum comedissct, ei bencdiceret.
,
Scd Jacob bencdictio hxc competebat, cujus
, \ .
Deus miserlus est,
quod candidis et sineeris
,
moribus praedilus esset; non autem Esau banc
benediclionem est assecutus , quod esset for- .
nicator et profanus.
c
Qiiod si quis boc ctiara nobis applicare velit, ab

co quod decet minime aberrabit: etenim non vo
lenlis soluni virlutem, ncque currentis et contendenlis est se recle gerere; sed et miserenlis et
adjnvantis Dci. c Non potestis enim, inquit, sine
me quidquam facere
Propterea dicit Apostol u s : c Cum melu e l treroorc salutcm veslram operamini: Deus enim est qui operatur in vobis et
velle, et perficcre, pro bona voluntale \ Et E c clesiastes : i N o n velocibus est cursus, neque
bellum potentibus . E l David: t Nisi Dominus
ocdificavcrit domum, in vanum laboraverunt qui
aidificant eam . > E l : c Nisi Doniinus cuslodietit
Q
civitateui, frustra vigilat qui cuslodil eam . >
v
' ,

,
,
. , , \
, <*
c \

, ,
c ,
; ,
, !
,
, .
336QU^$TI0 b v i .
NCf.
Quomodo est intelligendum illud: < Si cujus opus

,
arserit, detrimenlum patietur ; ipse autem satvus
, , ,
erit quasi per ignem ?
;
6
.
RESPONSIO SANCTI CHRYSOSTOMI.
Hoc est, non paiietur ignis violeniiam; sed
, (, '
quemadmodum si quis arma habens aurea transeat

iluvium ignis, pcrmanel clarior et limpidtor; sin
, , ,
autcm iranscal fenum babens, coiiiburetur: ita
.
eliam in operibus. Et ideo dicebat: c Damnuin pa- * <
tieiur. > Ecce una poena, c Ipse auiem salvus erit,
, , ; *
sedsic quasi per ignem. Ecce allera poena.Quod
. " ,
aulcm dicit, est ejusmodi: Non ipse quoquc peri- 1> * , ,
, .
bit ut opera, in nihilum rediens; sed manebitin
,
igne. Rem ergo vocat salutera , ncmpe perpetuam
. , < ;.
in igne mansionem. Propterea dicit, c lanquam per
*,
ignem. Elcnim nobis quoque nios est dicere : n
^ ^; igne servari, de iis quae non facile uruntur, c l
.
rediguntur in cinerem.
e
* PsaJ. L X I , 13.
xv, 5 . * Pbilipp.
97
9 9
1 Cor. , 8 ; Galat. , 5; Mattb. xvi, 27.

I Tim. , \ .
12, 13. ' E c c l e . . u , 11. * Psal. cxxvi, 1. ibid. 2.
* .
9 9
6
Rom. ix, 16.

1 Cor. ui, 15.
Joai:.
QU.EST10NES
623
'.
,

, ,
;
QC/ESTIO .
Qiiomodo est intelligendum
illud:
< Pacificans
pet
sanguinem crucis suce,sive quai sunt in terra, $ivt
quw sunt in coelis ?
7
RESPONSIO.
.
Quee sunt supra lerram merilo paciticavii; plentt
, * ,
enim inimicitiarum ei in niulta9 facliones crant
,
*
divisa, ei unusquisque et a se et ahaliis dissidc , ;
bal. At eaquae suntin coelis quomodo paciiicavil?
, ; \ , - An illic quoque erat bellum et pugna? quo , , \
modo precamur : < Fial volunlas tua sicut in coelo
; > ; ,
et in lerra ? Disjuncta erat terra a coelo, ct

belligerabantur angeli adversus bomines, videnlcs
, Doniinum suum probris et contumelia aflici. Invov. c , staurare, inquit, volens, seu in summam redigcrc
, c .
omnia, < quae sunt in ocelis, et quae in terra . >
; , Qtiomodo? Hominem illuc traduxil, in altum sus tulit eum, qui erat ipsis angclis iniinicus et exo. " \
sus : hoc est, pax profunda. Angeli rursus appa, .
rebant in lerra, quandoquidem bomines quoque
, ,
apparebanl in coelo. Vis scire quo odio nos pro ; ; ) sequebantur angeli, ei quemadmodum nos aversa \ ,
bantur? Miltebantur ad infligcndas poenas Sodo; .
mitis in valleluctus; sed nunc non sic. In lerria
hymuos canebant laelantcs pluriinum, et eos ad
, .
nos deduxit, el nos illuc rcduxit. Propterea gralia*

agimus, diccntes: < Gloria in excelsis Deo, et iu
, ; , ,
terra pax bominibus bonae volunlalis . Prius
,
pro numero gcntium erant angeli; nunc auteni
In
[, ] . " ^ non pro ntimero gcntium, scd pro uumero iide ,

l i u m ; nam unusquisquc fidelisbabet angelun) suunt

custodcm ; et, u l scriplum est: Imnmiel augelus
, .
Domini in circuitu limcntium 337
Kbe*5 ; ,
rabit eos . Nam ctiam ab initio quilibct vir pro
bus babcbat angelum, sicut dicit Jacob: t Angeius
; . >
qui me liberat a juventtite mca .
e u m
e l
!1
l f
.
Ex Basilio in Psalmum xxxm.
Guilibctcredenti in Dominum assistil angelus ,
,
nisi nos ipsum per mala nostra opcra effugaveri .
nius. Nam sicut apcs fugal funius, ct coluinbas
, ,
abigit malus odor; iia ctiain vita3 nnstrae custodem
angehini aniovel, et abducit lacrymabile fclidum ,
que peccatura. cNedcs, inquit, in commolioneiu
, , , D pedem luum,*et non dormilabit, qui le custodit
. >
angolus .
1 3
" .
.

, ,
. ^;,
.
" ,
7
Coloss. , 20.
Mauh. , 10.
Coloss. , 20.
, 16.
Psal. cxx,3, 4.
" Dan. x, 15,20,21.
1 8
Ex
in
Panariis.
1V
18
1 0
1 8
Luc. , \A.
Deiit. xxxii, 8.
V A H L E LEGTIONES.
h
Epiphanio
Unicuique genli pneesse angelum dicit Scriplura. Nam qui cuni Daniele loquebatur angelus, ct
Pcrsarum dixit principem, et principem Graecorum, et Micbaclem principcm Judieorum .
Moyscs quoque d i c i l : c Slatuit lerminos secundum
numerum angelorum D e i ( 3 9 ) . Unde eiiamdi-
,.
(59) Ita inlerpr. Vtilg. viWl, juxUi uumrvhm plwriiw. hr
1 1
Psnl. xxxin, 8.
1 1
Gcii.
X I . V I U ,
63
S. ANASTASH SIXAIT.E
niJoannes ia Apocalypsi: Solvo qualuor augelos

Iiii Eupbrala? praesum *, et dcLinenlur, ut pcriuillaiit gcntibus bellum usque ad tempus Dei
longaniinitalis, doncc imperel ut per ipsos lial
ulliu sanctorum suorum. Detinentur enim a Spiriiu angcli qui pnesunt, nec eis ullionis tempus concedilur; proplcrca quod juslitia eos nondum solvcrit, ul solvant rcliquas gentes proplcr
injuriam in sanclos. Gentes enim solvunlur ct
invadunt terram, ut dicit Joannes el propbet& :
moU autcm angcli movent genles ad appelitum
ulciscendi.
Ex
Cyrillo,
de
adoratione
tn
spiritu.
Scimus sanctos angelos esse ordinatos ad opem

fcrendara credcnlibus, et ut sint veJuli duccs
populorum.
C24

, >
, ;, , * *
. ,
,
,
. ,
,
,
.
1

.

,
.
Theodoreto de curandi* Griccanicis

affectionibus.

.
,
Quomam paulo anle inemini diemonum, operae
[ ] ^ pretium esse exislimo ea ostendcrc quae dc iis
. -
senlimus: eos entra et corum principcm divina
eloquia Satanam appellant. Signiiicat aulem *
, .
ruen sermone Hebrao apostalam, id cst, eum qui
,
dcfecil. Vocalur quoque diabolus, ut qui apud
,
bomines Deura calumnielur, 338
P
homi
nibus inter sc immittat litemet contcntioneni. Eos
.
nos dicimusab initio a Deo crcalos esse nou malos;
,
sed mcntis aversione a melioribus ad dctcriora

esse prolapsos, et iis non conlenlos quae prabue ,
rat Creator, majora appctiisse ; supcrbiae aulein et
arrogantiae vitium susccpisse ; excidisse vero, et C , '
, esse privalos bonorc qui eis fuerai datus ab initio.

Deinde adversus homines, ul qui divina esscnt
, ,
bonorali imagine, rabic csse percilos, et adversus
, , * ,
oos suscepisse bcllum. Crealorem auteni angelo . .
rum praesidio cuslodisse hominum genus, ne (vi
ulens ac tyrannide) dum sub aspcctum non cadit,
> ,
cx occullo invadcns, secure eos perderct quos
,
propter invidiam odio haberet; sed contra eum
, , ,
certamcn et pugnara non prohibuisse ut oplimos
. ,
ct praeslanlissimos lucta ostcnderet, magnique el
, fortisanimi cssent exemplaria. Quamobrem, cum
.
angelorum prasidio illius vh)lentam prohibuisset
,
irruplionem, rationis, et cogitationum concessit
,
cerlamen, ut victorcs pronuntiaret corona dignos; ^ ,
non ipsum quidcm asciscens lanquam adversa , rium, scd ad id quod oportuil, utcns ejus scelere
q,
ac nequiiia, qucmadinodiiin nicdici, ad propulsan .
dos roorbos, vipera uii solent.
Ex
e l
Ex
Nicephoro
Constanlvwpolitano
s , s
adversus
Iconomachos.
Schnus el credimus nostras in Deum glorificaliones c l laudcs per sanclos offerri angelos; siquidem verum csl i l l u d : Angeli eorum sempcr
videnl facicm Palris mei qui est in coelis ,> quid
17
Apoc. , U .
1 7
,

.
, ; ,
,
,
Mattb. xviu, 10.

YAKI.E LF.C r i O N E S .
;.
> .
/.
* .
623
QUJESTIONES.
626
, , , - agentes, aut quid operantcs, nisi quod nostras petiliones ad aures Domini Sabaolb omnino addu ; , centes, eum reddunt propilium propler ea quae
gessimus?
;
OUJESTIO LVIII.
'

, c
;
Quomodo est intelligendum illud : c Scienlia infia

charitas cedificat ?
18
.
\ ,
.
, c
, , , ,
>, , , ,
,
, , ^
. ,
' ,
. '
, ,
,
,
. , * ,
, c , . >
* , <
, * . "
, , ,
, .
'.

t
;
RESPONSIO.
De idolotbytis dicit: Scimus quod omnes habemusscientiara . > Multi enim apud Corinlbios
lunc,cum didicissent quod, c Non quae intranlinos,
coinquinanl hominem, sed quae e x c u n t ; et,
quod idola sunt ligna, et lapides, ct daemones,
339 " [q *] nocere non posscnt, nec prodesse;
bac perfectissima cognitione usi sunt immoderatc,
et in aliorum et in suum damnura. Idoloruro enim
aedes ingrediebantur, et mensarum quse illic sternebantur participes erant; et hinc magnum afferebam exitium. Nam qui idolorum metu adhuc lenebantur, neque sciebant ea despicere, coenas illas
inibant, qnoniam hoc facere videbant pcrfcctiores,
el hinc maxime laedebantur.Ideodicit: Scientia,
ipsa scilicet perfectio, t inflat; charitas aulem sedificat ' . Quod declarans dicebat: * Si quis dili*
gil Deum, is cognitus est ab ipso . > Quamobrem
non probibeo perfeclam habere scicnliam, sed com
cbaritale el dificatione conjunctam.
t 8
19
ua
8 0
QUJESTIO
c
4
LIX.
Cur dicit Apostolus : Mulieri docere non permitto ? >

11
.
RESPONSIO.
Propterea quod semel malc docuil Adamtim.
" .
Ante inobedienliam in eodem honore eral niulier
. quo vir : etenim quibus verbis usiis esl Deus in
^ ,
viri formaiione, iisdem usus est etiam in crcaiione
, . "
mulieris. Sicut enim dixit in iilo : t Faciamus bo *
minem ad iniaginem et simililudinem nostram , >
* , ',
et non dixit : Fiat homo : ita etiam in hac non
* / ; ;
dixil : Fiai mulier; sed : t Faciamus boniini adju< , , t
torium sinnle s i b i Post pcccatnm autero :
' .
Ad virum lnum conversio tua, et ipse doipinabi, ,
tur l i b i . Feci, inquit, le bonore aequalein, et
. > , , , - D non recte usa es virlute ; transi ad subjectionem :
non tulisti libertatem, suscipe servituteiu : nesci . ,
visti imperare, sis ergo ex iis qui parenl imperio.
. ,
Yirum agnosce dominum, el ipse tibi dominabitur.
, ,
Ad virum tuum convcrsio tua, boc est, refu ,
gium tuum, porius tuus, tulcla lua.
, , ,
, .
Propterea ergo dicit : c Mulicri docere non per , c
mitto, neque auctoritatem in virutn exercerc : et, ;
enim semcl docuil, el usa est aucloritaic, et evcrtit
, ,
lf
1 8
23.
I Cor. , I.
" Gen. , 18.
1 9
t %
Mallh. xv, I I .
ICor.
Gen. , '; I Cor. U , 3*.
1.
\ A K I i E LEGT-IONKS.
, * .
" i b i d . 3.
11
I T i m . n , 12.
Gcn.
627
ANASTASIl SINAFLE
623
omnia; t sed essc in silenlio : quandoquidem fecit ' . \ ''

.
lil conjux suus Adam paradiso exciderel. Addit
' , , ,
causam : c Adam, inquit, non est seductus; mujier
, . ;
auiem seducta in praivaricationem f u i t " : pro, []
pterea eam dejecit a sede doctrinae; qui enim ne, , *
scit docere, discat. Si nolit discere, et se el eos qui
, ,
discunt perdil; quod lunc quoque accidit in mu . "
liere; ideo dicit : < Mulier in silenlio discat cum
,
omni subjectione : ejus enim iuobedientia et
* c : ,
arrogantia toti mundo inlulit exitium el naufra.
gium. Dicil enim Sapiens : c mulicre inilium
, oQsv
pcccali, et propter eam 340
morimur omnes .
; ,
In eamdcin sententiam seriplor Proverbiorum :
* /. .
c Mullos vulneratos dcjccit, el innumerabiles sunt
,
quos o c c i d i t . Elideo adhortalur diccns : Noli
86
97
,s
attcndere malas mulieri: mel enim distillat a labris

mulieris meretricis, quae ad tempus raoliil gultur
tuum, postea autem invenies felle amaritis, el magifi acutum quam sit gladius anceps . E t : c Mulier venatur animas virorum preliosorum ; esl
alata et prodiga, < in domo non quiescunt pedes
ejus : aliquando enira foris vagatur, aliquando in
pUteisia omniangulo insidiatur ; > et: c Via3 ineri, domus ejus dcducens ad penetralia morlis *,
et nescit pudorem. c Sedet enim in foribus doinus
siue, super sella in plateis accersens praelereunt e s \ > E t : Infernus, et arnor mulicris, ct Tartarus, et icrra non repleta aqua, et ignis, nequaquam dixerint; SufTicit \ E t : c Talisest viaadul89
8 0
8 1
, ; :4. >
* ;,;
* ,
,
,
. ,
>, ,
c *
^,
. ^
. > , ; ,
,
^ . < ;
, .':
l e r , quae patralo flagilio tergens os suum dicit : Q ;. , c ", ,

, , ,
Non sum operata malum *. E t : Mclius esthabi , . > t
tare in lerra deserla, quam cum muliere linguace
;, , , ,
et pugnace . Quomodo vermis iu ligno , ita
virura perdidit mulier maligna. Et : Quomodo
, , <
etiHae ejiciunt honiinem in die hiberno e domo sua,
, ;
ita mulier maledica a domo sua J . Et : Quo. , < ,
modo inauris aurea iu naribus porci, ita malignae
. ,
mulieri pulcbriludo . Et Ecclesiastes : luve
nio, jnquit, niorle amariorera niulierem, quae la , .
queus venatorum esi, et sageua cor cjus; vincula
, c ,
eunt manus illius. Qui placet Deo, effugiei illam ;
. ;
qui aulem pcccator est, capietur ab illa *. E l :
< , ,
Hoininem unum ex mille inveni, bonam autein
, ;.
mulierem in his omnibus non invcni
^
' *
s f
3 7
89
' , . , "
, .
'
Simililer etiam Strach admonet, dicens: Non ^
,
dederis mulieri u( ascendat super vires tuas *.
. ,
E t : Melior est enim viri iniquilas, quam mulicr
< , ; .
, , ,
benefaciens * . E t : < Omncra plagara, et non pla , . ,
gam cordis, et omnem nequiliam, et non nequiliam
c ; . ,
U ) u l i e r i s . > Et : Omnis iniquilas parva esl ad
4
a 9
9 0
I Tim. , W .
** ibid. 41. Eccli. xxv. 33. Prov. , 2G.
Prov. , 2-4.
Prov. , 2G.
? Prov. , 11, 12.
ibid. 27. Prov. ix, 14,15.
Prov. xxx, 1G.
ibid. 20. Prov. x x i . 10.
Prov. xxv, 20.
Prov. xix, 13.
Prov. x i , 2 i . * Eccle. vn, 27.
ibid. 29. E c c i i . ix, 2,
" Eccli. X L I I , 14.
Eccli. xxv, 18, 19.
^
, f
8 7
8 8
a v
8 8
8 9
k i
V A M / E I.ECTIONKS.
V
y . *J . * . Ita 70. Cod. . .'., rniiiu-dit. ' * . .
62)
QUiESTIONES.
639
4 |
c , \ iniquitatem mulieris . > : Noncst, lnquil, put supra c.apul serpentis, et non est malilia supra
. malitiam mulieris. Habitare cum leone et dracone
,
est melius quam habitare cum muliere : iniquitas
* ,
enim mulieris obducit caligine ejus aspectura. et
, . ,
obscurat ejus faciem, sicut ursus . Et : Sicut
,
ascensus arenosus in pcdibus senis, ita mulier l i n . , guax viro q u i e l o . E l : J u g u m b o u m 3 4 1 quod
, labascit, est mulicr mala; qui eam lenet, sicut qui
, ,
apprehendii scorpium . > E t : Ne procideris ad
, .
pulchriiudincm mulieiis, et mulierem ne concupi , ^,
v e r i s . Et : < Nc des transilum aqme, nec l i n \ , ,
guaci mulieri dicendi libertalem adversus le. Si
. ,
uon ambulel secundum manus tuas, abscinde eam
, \
a lc . E t : Ira ntagna mulicr ebriosa, et non
. \, ,
, , ^ conleget suam turpitudinem . >Et : Sicut sitiens
,
vialor os aperiet,etex omni aqua propiriqua bibet i
. , ;
cx adverso cujusvis valli sedebit, et contra telum

aperiet pharetram . E t : Fornicatio mulicris
. , ,
in elatione ooulorum, et in supcrciliis ejus agno , \
scetur . Et : Si sint libi fllia?, attende corpori
, , <
enrum, el ne exbilaraveris ad ipsas faciem tuam .
, , )
E l : Super filiam instabilem adbibe cuslodirin,
*, ,
ne si invencril remissionem. se ipsa ntalur, el te
,
facial ludibriurn inimicis, el fabulam in civiiatc,
. , ,
et tc dedccore aflicialin iiiuliiiudinc n u i l l o r u m .
. *
Et : Mulier niala, porlio uialn, ct dabilur viro
peccatori .
Jure ergo ei dixit Deus posl transgrcssionem :

, ^ , c Multiplicans mulliplicabo dolorvs luos, ei gemitum tuum
: niagninn eiiim dolorcm, et gcm: . , ,
tum, et angustiam nobis conciliavit. TJnde dicit :
,
Iti doloribus paries filios, c l ad viritin lutim con < ;
versio tua, et ipse tibi dominabitur *. Propterva
, .
logem stntuil Apostolus diccus : Mulieres vins
;,
suis subdilx sint, siciit Domino; vir capul esl
,
imilieris, siculChristns caput esl Erclrsia;; et si<*ut

Ecclesia subjocta cst Cbrislo , ila eliam mulieres
, *
suis
viris in omiiibus . E l : f Volo vos scire
,
quod omnis viri capui osl Cbri^ttis, capul aulcm
. . \ ,
, ; ,niulieris v i r * \ E l : V i r non debel velare caput,
qiioniam huago c l gloria Dei csl : niulierest gloria
.
v i r i : 110:1 enm vir ex mulicre est, sed mulier ex
,
viro : elniiin mn croatusest vir proptcr mulierom,
,
b
48
47
48
49
8 0
8 1
18
84
88
8e
8 7
8 9
81
. , D sod mulicr propter v i r u m . Et : < Mulicres vcstrai in ecclcsiis laccant; non enim permissum csi
' \
eis loqui, sod subjici; sicul eliam dicitlcx. Si qubj
, . \ ,
aulcm vclinl discere, domi suos viros inlerrog( i l ;
; :
turpc osi eniiu mulicribus in ecclcsialoqui *. L( :
*
Miilior in silcntio discat in omni s u b j o c l i o u r ;
., . lmilieri aulcui doccrc non permillo, no<|;!c <t
, ; ^ *:))
nari in virum, scd csse in silentio . : V.
' . \,
dua cligalur non uiiiius sexaginla aimoniiu, q;.i;
. f
63
4 7
ibid. 27.
E c c l i . xxv, 2 6 . * ibid. 22--2I.
Eccii. xxv!, i\.
ibid. 15.
ibid. 12.
26.
Cen. , 16.
ibid.
Ephes. v, 22-21.
* I Tiui. , 11, 12.
4 5
8 1
8 1
8 i
8 8
6 t
4 S
n v
E r r l i . x w i , 10.
Eor.i. v n , HJ.
1 Cor. ,>.
1,0
49
8 5
51
Rroli. x\v, 28.

K i r l i . XLII, 11.
ibit!. 7-i).
v \ i u i ; i.Kf/noNKs.
.
; LXX, ; .
->3/:
8 0
ibid. " i .'.

"Eirli. \\v,
* 1 Cor. xiv, 5J, >;>.
SLVUT.E
C32
fnerit unius viri uxor, in operibus et seriiioiiibus ,

, ' . > , bnnis babcns teslimoniiwi. Si filios educavii, si
,
lh)spitio reccpit, si sanctorum pedes lavh , si
, ; ; afflictis succurrit, si omnc bonum opus est sccu , /,
ta \ > Et : Quae vere vidua est, et desolala, spe , ,
ret in Deum, et instet in obsecrationibus et ora . ,
tionibus nocte et die : nam quae in deliciis est,
, , *
vivens morlua est . Et : Juniores vidtias
, devita : cum enim luxuriatae fuerint in Cbri ,
e l o , volunt nubere, babenles 342
damnatio. ,
nem, quia primam fidem irriiam fecerunl; si , inul autcm et otiosae discunt circuirc domos, 1:011
, , solum autcm oiiosae, sed ct verbosoe, et cu* ,
riosse, loqncntes quae non oporlct '. E t :
, , ,
Mulierculas oneratas pcccatis, qua* ducuntur
variis desidcriis, sempcr discentes, elnunqiiani ad * , . , . , sueiiliam vcntait pervcnientes* .
C ,;.;' , , : .
Elc .
HerodUdem. (Ex Clirysostoiuo.)

Nulla fera potest comparari cum muliere inala el
verbosa. Quid enim cst leone terribilius in quadru- . ; , ; *
pedibus? aut quid dracone saevius in replilibus?
. "
Hed nihil sunt ad malam mulicrem. Quod aulem
looet draco in malo niulieri sunt inferiores, testa- ,
t:ir Sapiens : Habitare cum leone et dracone po- ; ,
, .
tius elige, quam cum mala muliere . Leones
,
enm Danielem reveriii sunt in lacu; Nabutb vero
interfccit Jezabel. Cetus in venlre conservavit Jo- .
nam; Dalila tondens Samsoncm tradidit alionis. Q \ ,
Dracones, elaspidcs, et ccrasUe Joanncin in solitu; . , ,
dine fonuidarunt, Ilcrodias ipsi caput aia;>ii!:i\ it
,
in prandio. Corvi alucrunt Eliam iu soliliuiinc;
'- .
Jozabel i|>suin posl pluviae bftneiiciuin persecula
, ,
est, utocciderel; et liinore pertcrriius fugil iu
, solitudinem iter quadraginla ditirunt, ct faligaltis
- * ,
pctiit ul moreretur, dicens : Domine Deus, satis
, ^ s i l ; n.inc suscipe anituam a nu:, quoniam nonsuin
, , ,
melior quain p a t r e s m c i . llcu miht! Propbela
' ,
timuit mulierem , qui lolius orbis terrae pluviam
. > ,
,
gestabat in lingua! qui igncm e coelo feeerat vcrbo
.
dcscendere, et orationc niortuum evcilaverat, l i , ' ,
muit mulierem I Nulla eniin malitia eonfcrri polosl
.
cum mala muliere. Id testatur Sapiens bis vcrbis :
9 Non est caput super capul serpenlis, et non esl D .
88
11
67
08
ej
lnalilia supcr malitiam m u l i e r i s . > malinn diaboli, et arma acutissima! Per mulierem ab iuilio
overlit Adamum in paradiso; per mulierem Joscph
iuclusit in carcere ; pcr mulierem concitavit furore
Davidem ad dolosam Uriai caidem; per inuliereni
sapienlissimuin Salomonem impulilad transgrcssionem; per mulierem excaecavitSamsoncin; pcr mulierem persecutus esl Eliam ; per muliereniChi isti
pr.ecursori ampulavit caput; per mulicrcm omncs
occidit, omnes jngulat, omnes deboncslat, omncs
8
, *
.

*
,
I Tim. v , 0-1 i . ibid. 5, G. ' ibid. 41-13. " II Tiin. m, G,- 7.

x;\,
Enrli. xxv, 22, 23.
VAIU.i: I.KCHONKS.
*'-.
.
.
: : .
h
e 7
Eccli. x\v, 25.
III R o .
K
6J3
QILESTIONES
634
, , , viluperal, orr.nes probris aflicil. Mulier eniin impu.

deus nulli parcil, non reveretur prophetam, nihili
, ,
facit sacerdolem, cano non habet honoreni. ma. .
lum malorum pessimum, roulier mala 1 Etsi sit
, *
quidem pauper, est 343 dives malilia ; sin abun 5 , ,
daldivitiis, quae adjumentum ferant ejus malitiae,
. ' ,
csl duplex malum.Est anhnal intolerabile, morbus
, . * immeditabilis, fcrum et immansuelum aninial. Ego
* cnim vidi eliam aspides blandiliis cicurari; el leo , .
nes, c i tigrcs, el pardos, si demulceantur, milc , '
scerc (40); mala autem mulier et contumelia affe , ,
cla insanit el adulalione efferlur, et si babcat ina ,
rilum priiKJpem, noclu et interdiu suis dolis euni

irrilans ad caedem faciendam incilat, ut Hcrodias
*
Hcrodem. Si habet paupcrera maritum, ad iram
. ,
et pugnas cum excitat. Si sit vidua, ipsa per se
,
omnes probris et conlumeliis aflicil: nam Dei metu
, .
non refrenat Iinguam, non ad fulurum aspicit judi n u m , Deum non respicit, amicitia3 nescit servare

vhiculum. Pro nibilo est mulieri ad morlem Ira * dere suum mariUim : justum enim virum Job uxor
, .*
sua tradebal ad mortcm,dicens : Benedic Domino,
! ! ,
et morerc . malum animi propositum ! men
leni inipiam! Non mota cst miseralione, vidons
* ,
sui marili membra ex ebullienlibus pusiulis tan . qiiam a carbonibus exuri, et tolas carnes ipsius
/ , involvi vermibus. Non inflexa fuit ad miscricor, ,
diam, eum videns perpeluo ingemiscere, et angi,
1\ . ,
ac perpcluo (tanquam) ex utero aliquo ulcera pro , ^ gignere. Non emolliia ftiii ad commiseralionem,
.
cernens eum,qui aliquando fuerat indulus purpura,
modo luidum jacere, et putrescere in sterquiiini.
, * , Non meminit amicilia; et consuetudinis quae sibi
cum illo intercesserat, et quanta propter ipsum
' , , .
fuerit ejus magnificentia et gloria! Sed : Dic, i n " ! !
quit. Domin<? verbum aliquod, et morere. Ogralia
!
mulieris I medicamenlum dolores afferens ei
,
ajgritudines ! amicitiam conjugis! Non enim ei
.
suflTicicbat dolor qui eratad lempus, sed permaledictum ei aelernum conciliabat cruciatum.

Vis videre adltuc aliam biijus moliliae conj-jgalis
; , mulierem? Vide mibi Dalilam, quomodo maritum
, ,
suum tolonderit, ct vinclum tradiderit alicnigenis,
, , ,
membrum suum, sui tori consortem, quem fove , . bat, cui blandicbatur, qnem deosculabatur, quem
; ;
simulabat se plus quam sc ipsam diligere ; quem
,
heri diligcbat, bodie decipicbat; quem heri di .
ligcns fovcbat, bodie decipiens sepeliebat. An non
;
bral pulcher ? Quis eo pulchrior? qui in capite
; ,
geslabat septein crines, porlans imaglnem graliae
- Siiptemplicis. An non erat fortis ? Quis eo fortior?
. <. ; ,
qui fortem leoncm in via solus confccit, ct una
^ / asini maxilla mille stravit alienigcnas. An non et
1
, J
7 0
11
Job , 0.
VAULE
;.
7.
i.EC
;.
M)T.
iiO) Dcsunl in ms. Graco pauculu.
635
S. A N A S T A S i l S I Y U T . E
6^,6
sanctus ? Erat adeo, ut, cum ipse aliquando sili- , ^. ; , ;

vissel, precalus sil in aqnae p^nuria, ol ex maxilla
. ,
iquam nianu 344
lenebal inortuam) aqua cma, , ;
narit, et ex ea hauserit. Et tamen lam pulcbrum,
, .
tara fortem, lam sanclum , cjus u x o r , lanquam
; ; hostcin, vinctum tradidit alicnigenis. Unde autem
.
hoc potuit? Ex mariti bonitate. Nam cum virium
; ,
suarum arcanuin dolo noctu ab eo subripuissel,
. ,
lanquam nudum jugulavit. Propterea propbela tibi
;
pr#cipit, dicens : (-41) lori consorte cave, ne
;
aliquid apud eam deponas . Quapnam vero
bellua, dic, quaeso, adversus suum mascuhim ba?c ; ;
" ,
unquam esl macbinala? Qua?nam dracscna vull
,
, suum perire conjugcm? Quaenam leaina suum

conjugfhn tradit occidendum ? Revera uon cst
malitia supra malitiam nmlieris . Qui ergo
. 1> ")
babct nialam imiliercm, sciat se jam recipcrc
.
mercedem suai iniquitalis : dicil enini Sapicns:
Mulicr mala dabilur viro peccatori
7 1
7 i
7 8
Ex eodem in illud: Omuis qui aspexerit tnulierem

> etc.
Omnis qui aspexerit, inquit, muliercni ad concupiscendam eam, jain moecbatus csi eam in cordc
suo . Tcrribilis revera denunliatio, ac proinde
magna opus esl sobrietatc. Nain qnid est nuilier?
Laqueus ornatus, et decipicns viros in voittpialibus. LaHo quidcm vullu, et erecto collo, oculis
annuens, lingua modulans, voce inquinans, verbis
incanlans, pedibus ludens, figura el corporis babilu placens, ct faclis occidens (42). t Mnllos, in- ^
quit, vulneratos dejccit, ct sunl iiinumorabiles
quos interfecit . Ideo dicit : < In pulcbriludine
mulieris niulli sunt d c c c p l i ; el ex ca amicitia,
lanqu:tm ignis, acccnditur . > Quid est mulier?
Iit lerra naufragium, fons sceleris, thcsaurus ea>
dium, letalis occursus, lapsus oculorum, animanim
exitiuni, cordis lancea, juvenum pcrnicies, sccplrum infcrorum, praeceps desiderium. Quid muJier? Sanclorum caiumnia, quies serpentis, diaboli
solalium. a?gritudo inconsolabilis, succensa fornax,
oorum q:ii servantur scandalum, vitimn inimedicabile, diurna* nugae, prodigoruro hospitiuni, oflicina dttiuomim.
Qiiid mulicr? Malurn amatorium mediramenlum,
7 e
7 e
7 7
impudens fera, inexpugnabilis impcl-us atque ap- D

pelitio, os cflTrenaluni, triumpbus mysteriorum, dux
tpnebrarum, niagislra dclictorura, scelerala oblectat i o , cupidilas insaliabilis, scmpilerni crucialKS
oausa. Quid mulier ? Terrena prudentia, viri soconlia, siiniil dormicns intemperantia, simul expergistens solliciludo, vestila vipera, volunlaria pugiia, diurnum damiium, domus tempcslas, viri
naufragium, immilis fcra, adulterorum receptaculuin, arma diaboli, rabies dcsidorabilis, mors totius
mundi. Merito dicobal Sapicns : * Parva csl (miuis
T1
Mich. , 3.
ix, 9.
7 1
E r d i . xxv. 20 .
7 3
ibid. 2,.
; , , ,
, , .
" ,
; . ; ,
; ,
, ,
; , >,
^ . , , , ,
'. * c
, 7. > ; , ;,
^, ,
, , ,
, , . ;
, ,
, ; , ,
, ,
, ,
.
; , ,
, ,
, ,
;, , , > . ; ,
, , , , .
, , ,
, , ^, , *; . * < ^;
. ,
' Mallb. , 2 .
7 5
ibid.
7 6
Prov. , 20.
7 7
Lccli.
'
lla:c dcsui;i iu G.cUio noslro ctfTliee.
i\)
llajc
IIOJI
s u i i l i n Gra3co i x o s t r o
codice.
637
QILESTIONES.
638
7
-, - malitia ad malitiam mulieris \ Si velis aufugere

a tali 345
^ * * i auctorem Provcrbioruin
,
dicenlem : Oculi lui rccta aspicianl, supercilia
* . #
aulem tua jusia annuant . Et : Ne te vin, ,
cat desiderium pulcbriiudinis, neque tuis capiaiis
*
oculis, neque abripiaris ab ejus c i l i i s ; mulier
. ,
enim venatur eximiorum bominum animas
>
, > *
Nunc ergo, Oli jni, audi nie, el altende ver * ,
bis oris mî > ne declincl in scmilas ejus cor tuum,
^.
neque erres in wiinitis viae ejus; mullos enim
, \ ,
saucialos dejecit, ei stinl iiuimnerabiles quos oc ^;
cidil ; > neque dcfix/Tis in eam oculuni tuuui,
, , .
sed
resilias, nequt*- lardrs.
" , ,
Quando
crgo videris mulierem fonnosam, ni ,
toutcm, habeiUem lailos oculos, genis spiendentcm,
, ;
, immcnsain fcrenlem eleganliain, mentoni lnani acecndcnlem, et augenlem libidinem ;
, , ,
cogita id quod admiraris e*se niulicrculam, c l id
, .
quod le acccndit esse cinerem , cessabilqnc animl
' ,
furor. Revcllc cogilationc culem cx vuliu ejus, et
, ' , ,
ttmc videbis quani sil vilis et abjecla ejus spe , \ .
cics : nihil enim aliud invenics quam ossa, nervos,
, , ,
venas, et tctrum odorcm. Cogila rursus senescen ^ . ,
tem, alteratam, morientem, universum florem 11
, , .
defluentem; cogita quid mireris, et erubesce ju .
dicium tuum, et pudore affoctus pocnitcnliam age.
e r a
u (
7 e
8 1
e t
i n
v u , t u
'.
Q! ^S1"0
l,X.
, , )
Quid est : Si oculus tuus dexler, vel manus lua
, UVTCV
lc scandalizet, ubscmde illam abs te * ?
;
UESPONSIO.
.
C
Non de mcmbriS corporis boc dicit Chrislus,
\
, ! absil; sed de amicis el cognalis. c Sumus eniin
iiit^r nos alter allcrius membra . Si ergo, hv, . , ,
-XII? 9 quit, habes amicum, aut cognatum, qui est libi
, ( * aeque necessarius, ac dexter oculus. vel manus,
convenicnler ei quod diclum esl a Job : Ocuius
c , ),
' erara csecorum, pes anlem claudorum *; vidcs
, * autem te ab eo Ixdi in lua aninia, oxscindc ipsum
> a te : Nulla est enim socielas lucis cum tenebris ; maxime si sit in eis simulalio et dolus,
, '
, ^. , oportet ab eis fugcre, et cavere lanquam a ser , pcntc. T>icit enim Dorainus : t Altendile a falsis
, * prophetis, qui veniunt ad vos in vesiimentis ovium,
intrinsecus autem suiU lupi rapaces; a fructibus
eornm cognoscclis eos . Et Joannos : Nolile
,
, , omni spiritui credere, sed probate spiritus, an ex
* Deo sint; quia mulli pscudopropbclai exiertuu in
mundum . > EtPaulus : Tales eiiini sunt pseudo .
apnstoli, opcrarii dolosi, qui transfiguraiUiir in
, , , apostolos Cbristi. E l non ininim : ipse eniin Sa ? .
tanas transfigurat se in Angolum lucis. Non ost

ergo magnum, 346
iniiiisl-ri ojus h-ansiigurftu . ,
tur velut miuislri juslili;i!, quorum fmis eril sc , ,
cundum opera ipwri-m *.
.
cr\
p. .v.
, 2i-56.
Malfh. v, ?0.
Eccli. xxv, 26.
Prov. , 25.

Ephes. , 25.
Job xxix, 15.
II Cor. , 11.' *\v.aii!:. M ! , I.\
i J > ^. , I.
' !I Cur.
, 13 15.
8
8 3
8B
87
s i
8T
8 1
7 8
7 5
8V
8 0
fiB
VAKLT: LECTIO.\::S.
.
H7
S 1
639
640
Salomon quoque admonet : F i l i , ne decipiant

, , ot
te viri impii : pedes enim eorum currunt ad ina , .
lum el fcslinant ut euundant sanguinem **. > t :
< [] ,
c Ne possideas malorum virorum probra, neque
,
semuleris vias eorum; non cnim dormient, nisi
malum fecerint . E l : < Cor perversum fabricalur . *
*
mala in omni tempore; qui esl ejusmodi, efficil
. /
tuinullus . Propterea repente venit inlerilus,
, , ,
diruptio, et contritio immedieabilis ; quoniam
, , Iselatur omnibus quae odit Deus ; conteritur autem
' .
propter immundiliam animse. Et : c Qui dolose
, .
annuit oculo, congregat viris dolorcs . Et :
,
c Vir imquus lental amicos, ei abducil eos in vias
,
non bonas; obArinans auleirt ocuios suos cogilat
,
perversa , el labiis suis definit omnia mala
>
Et : E s l fornax sceleris, e l fossa profunda os . "
iriiqui; qui aulem odio habelur a Domino, in-
cidet in eam *. > E l : c Si te rogel inimicus tuus . <
magna voce, ne ei credas : sunt enim seplem i m - ,
.
probilates in anima ejus . * Mcliora sunt
,
vulnera amici quam volunlaria oscula i n i m i c i . >
, "
Et : c Sanctus Spiritus fugiet dolosum, ct auferet
se a cogitationibus quse sunt sine intelleclu, et
,
recedet a cogitationibus insipientibus .>
,
Similia pnecipit Sirach : Conserva te, et cave
*> fl,
a nialo, et attende valde, et observa quod cum
, ,
ruina tua ambulas . Et : c Agnosce, quod in
, .
medio laqueorum ingrederis, el super propugna c , ,
culum civitatum ambulas . Et : Si possides C .
, ,
ainicum, in tenlatione posside eum, et ne cilo
. "
credideris ei : est enim amicus in tempore suo,
,
et non pcrmanebit in tempore affliclionis Uia?.;
,
et est amicus qui traducilur ad odium, et pugnam
opprobrii tui revelabit; et est amicus socius men-
,
sae, et non permancbit in die affliclionis; et si
, , ,
bumiliatus fuerit, adversus te erit, et a facie tua
abscondetur
E t : Ne homini stulto te subji- . #
> , ~
c;as ; et ne assurrexeris a facie insolentis et con , Jva
tumeliosi; ne ori tuo struat insidias . Et : Ab
inimicis tuis separare, et ab amicis tuhs altende *; * . >
et filio, et uxori, et fratri ne des poteslatem adver- , , ,
sus le in vila tua . Et : Ne des alteri pecunias , )
luas, ne poenitentia ductus ab eo roges : melius j . <
, , ' . ost cnim, ut filii tui te rogent, quam ut aspicias
*,
avl manus filiorum tuorura . > E l : t Attcnde a
; : .
\iro malo; mala enim fabricatur, ne forle des

reprehonsionem iu saeculum . > Et : < Ne credas

ininiico tuo in geternum : nam quomodo aes n i b i ,
gine obducitur, ita etiam ejus improbitas (4)).
, .
e o
6 1
8 t
9 S
9e
97
9 8
9 9
8 1
Prov. , 15, 46. Prov. , 14-16. Prov. , 14.

Prov. , 15 , , 22. Prov. , 10.
Prov. , 12-14.
Prov. , 14.
Prov. , 25.
Prov. , 6.
Sap , 5.
KcHi.
, 16.
Eci-b. ix. 20.
Eccli. vi. 7 10, 12. .-Eccli. xxu, 14. * Eccli. . 15.
Errli: xwiii,
2o. * 1 id. ft 22.
ficcli. 11. 35.
Eccli. , 10.
8
9 i
99
8 8
1 .
.
8 8
8 7
98
V M U . E LFXTIONKS.
. . . ' J .
* .
,.
(iZ) llucusque llcrvctus in mauuscripto cod. S'([ucbanlur plurcs
scntcntix ex Ecclcsiastico
ctaliie
QILESTIOXES.
611
a

^, (44) ;
,
, . "
,
* .
,
, .
1
347
C42
Limonaric,
$eu Prato
syirituali.
lnlerrogavil quiilam palcr aliuii) magtmni,

admirabilem Patrem, diccns : Si scandalizct mc
frater, num ei rcvercniiani exhibcre dcbeo? Rcspondil ille : Rcvercntiam ci exliibe, ct te ab illo
scpara, ne te ad majus dctrimenlum adducat. Undc
dicit Apostolus : c Omnia probaie, quod bonuui
est lencte, ab onini spccie niali abslincle . E t
audi magnum Arsenium, dicenlem : Cum omnibus
babcte cbaritatem, ab omnibus auiem abslinete.

.
Ex Conslitutionibus
apostolicis. (Lib. u , c. 47.)

Peccalum quod non redarguilur fit delerius
, ,
seipso, et in alios dispergitur. Nam parvum quo [- ]
quc fcrnicnliim fcrnieittal massam conspersionis ;
,
et iur unus in lotam gcntem infert aboininationem.
. \, ^ Et : Muscae mortuai potrefaciunt compositionem
. ,
condinienli olci . > E t : Rcge exaudienle i u i , * - quum sernionem, onines ejus minislri swrt i n i . >
qui **. Ita eliam ovis scabiosa aliis aflfrical mor , bum, si non separctur ab ovibus sanis; et boiuo
peslifer inullis esl cavendus; et canis quein lenct
.;,
rabies est periculosus cuivis qui alligerit. Si ergo
,
bommem quoque iniquum ab Ecclesia non sepa , * . " A v
raverimus, faciuius domum Dei speluncani latro , mim. Unde dicit Salomon : c EjicC pesliferum ex
cuucilio, el siinul cum eo exibil conlentio
:
. " "
nain
quando
scdet
in
concilio,
omncs
probro
aificiu
, . "
David itaque dicil : c Non proponcbam anle oculos
, .
meos rem iniquaiu, facicnles pravaricationes odio
*
babui; nou adlixsit cor meum pravilati; decli , nanlcm a me malignuin non cognosccbam : am * . - bulans in via ininiaculata bic mtbi miiiislrabal:
nou liabilabil in niediu domus meae facicns su , *
perbiam, aul loquens iniqua. sed eum perseque ,
bar
*\ Quain ob rem Eliseus quoque, cuin mi , .
nistro
suo Giezi (post furlum, et mendaciuni) ipsius
', , Naaman lcprain inumsissct. eum omnino cjecit a
, facie sua
: t Nulla est enim socieias luci cum
, .
lcnebris . >
.
Ex Basilio in Asccticii.
^.
, ,
Moies insidiosi, fallacis et dolosi, ct Deus abo\6 , ,
minatur, et bomincs dclestantur : si quis iiibidias
,, ,
aut mendacium slruit, nou ad suam iiiiliialcm,
, . , ^ aut ad ainici bcnoficium, aul, ut iu stuniba d i - , i
, []
cam, bono aliquo consilio; sed alii damnum c i
noxam macbinans; qualis erat diaboli fraus adver I T b e s s . v, 21,22.
1 Cor. v, 6. E c c l e . x , 1.
Prov. xxix, 12.
Prov. xxu, 10. " P s a l . c , 5-8.
*' IV Reg.v,27.
11 Cor. vi, 14.
YARIiE LECTIONES.
* .
1 9
1 8
l e
10
1 8
1 3
18
NOTJE
d e c e r p l , quas oraitlere visum est, quandoquidem

cts S ^ J in exemplari Hervetus non reperit. Neque
tcs lanti csl.
\U) .
T i r c q u i Graicis est
di , seniorem inlerrogat, an religio sit, eura,
tibi oifendiculo fucrit, salutare. est corpus in terram adorantis in modu
p i o s l c r n e r e . Poenilenlibus eam poenam Graici Pais injungebant, si mitius , si austerius
, Ilinc nomen transivit ad urbanas solulotiones, qu% lali corporis dcmissione fiunl a Grxcis
et prseserlim a monacbis ; unde vulgo salulo, salutatio. Veruni cam diccndi
formulam \. et apud alios lcgi, i t
apud Joannem Hierusolyniitanum in viia Damasceni,
el apud Damasc. lib. Imag., el apud Maxiin. iu
stbol. ad Areopag., c l alibi. ( A L I ; M A \ N . )
643
S. ANASTASH SINAFLE
6H
sns bominem, et Cain adversus Abelem, et Jeza- , \

bol adversus Nabotb, et falsa Juda3orum adversus , ,
Christiim teslimonia. Atqui de malo, et scelerato

dolo, de mendacio multa licel videre excmpla,
. \ \
et per Scripturas, ct per ea quae sempcr gcruniur. , \
Dc juslis aulem insidiis et dolo, qui non niale, . \
scd justc ct sapicnier cclat, 3 4 8
abscondit,
, ,^ \
et artificiosam prae sc fert speciem, et cotilraria
, \
,
faciens insidiosis el fallacibus hominibus suam et
, */ , aliorum utililalem, lanquam scopum sibi propo
, . , iiens, occullat suas tendiculas. Priinum cxemphim
,
sil Moyscs
quoniam jussu Dei apud Regem
prae se lulit, quod viam trium dierum abduclurus , , , esset populum ad Deum colendum; quanquam ejus ,
, esscl proposilum omnino Israelilicum popuium
liberare, el iraducere cx /Egypto in Jud&am. .
Tale est et quod fccit qui ad ungendum David
, \
in regem missus est a Deo , prae se ferens quod
,
essel sacrilicaturus, ne S^.ul cognosceret quod
, , regeni pro se constiluisset, et ne in periculum
, '
VMiircl Samuel. Porro Jonalbas quoque, cum vellet
, . \
servare Davidoin ab insidiis Saulis, Propterea,
,
inquil, non venil ad mensam regis
> ut sole
*
bat, qtiia abiil in palriam suam Belbieom.
, ,
.
, Saiitoni aiitem fugioits David dicebaU Acbime ,
lecb saccrdoii , quod millrbatur a Saule ad rem
,
aliquam seriam; per dolum salutcm sibi parans,
non damnum aliorum. Et quando venit ad regem ^ , .
Acbis, simulavit se inbanirc, quod non erat ve , ,
ruin; sed insani personam induil, ne ab alienigenis
,
inlerfiecretur.
.
Jam vcro ad suincndam quoque justam de i n i \
, , []
micis ullioncm sa?pe doli sunt probati; cujusmodi
fuii dc Aod, qui inlerfccil Eglon, et Jahel, quae ,
, occidil Sisaram ; ct Judilli, quae intcrcniit llolo, .
fernein ad salulcm populi Israelilici . Sic etiam
accessil cum bono dolo Paulus ad Judseos, et fa- , \
, ^,
clus esl lanquam Judseus, ut Judjeos lucrifaccrct.
, . >
c Quamobrem, inquit, cum essem aslutus, dolo
vos cepi
Propier bos ergo dolos el iuendacia ,
,
non sunt sancti appellandi inendaccs ac dolosi,
sed sapiciues qiiidem ad bonum, siiuplices c l in- , . e l
, e
, 0
9 I
nocui ad malum. Cavcndum csl aulem, si quando , opus fuerit cjusmodi inciidacio adversus homi-
num maliliam, ne serinoni etiam addamus jusju- , .
, ,
randum : c Non enim assumcs nomcn Dci tui in
vanum * . > Et : Falsum juranienlum ne diliga- . \, " .

tis
E l : Ne ad niuiidi negolia atlrahas noinen
, ,
Dei**, > quando propter malorum contentionem,aut
. , .
propter pcricula nobis c l auiieis imminentia, aut
, '
propler aliquod ncgotium, necesse est omnino uti
9
19
9 0
d
.
. . 1 Reg. , 29.
I R<% XXVU.
" Exod.
Evod. x\, 7.
Zacb. vni, 47.
Eccli. x i . n , l*f/
, 10
1 9
t l
1 1
Jndic. ct iv ; Judilb i m ,
9 9
VARIiE LECTIONES.
>_
-AO'JI\
..
< f. .
"HCor.
645
QU.ESTIOXES.
T3!6
6 - falso sermone (45). Sed sit libi noiucn Dci v* , , nerandum ab iis separatum, iu verilate solum appellatum, et in necessilalc et rebus magnis.
; .
.

. ,
,
.
, ,
\ . " \ ,
\ * ,
, ,
.
, *
, . -
,
,
. .
* , .
, ' ,
.
" , .
' ,
.
g
3 4 3 Theodoreto in Osee.
Sciciidmn est fiuc ac intcniioiie bonum ct malimi lieri; bac cnim scparatur ab adullerio matrimoniuiii, ct quanivis conjunclio ulrinque nullum
habeat discrimcn, fine lamen ac lege ostendilur
dilTercnlia; et boc quidem judicalur legilimum,
illud vero illogitiniuni, ct prselcr leges. Quo modo
etiam in bomicidio : interficit enini homicida, i n lerficit et judex; sed bic jusle ac legiihuc, ille quidem iniquc et prajter Jcgcin, el faclum quidem est
idem, difierl autcm scopor Et ut boc apertius cliscamus 6 x Scrjplura , sic consideremus. Occidil
Cain, sed molus invidia, et dolo usus; occidit ot
Pbinccs, sed zclo ductus, ct causam lutatus pioialis et rcligionis; et faclum quidem est idern, scopus conlrarius, et pugnans ex diamctro. Suffuralus
esl Jacob bcnedictionein, suffuralus el Acban iti
Israel; sed ille fuii laudalns, bic vero obrulus Iajidibus. Jcjmiavil Elias, jojiinavcrunt ct qui Nabolb
obrucrunt lapidibus; sed ille causa pielatis, ilii
propler calumniani el ca?dom. Miserlus est Agag
SauMuique c l conlra leges, ei fuit regno privatu.s;
cumdcm occidit Samuc), ct Dci logem adiinptevil. *
01'iESTIO L X I .
'.
,

;*
^ Quomcdo esl intelliqendum
illitd : t Si duo $imulcon>

t%
seuserint super terram 1
V.
-
.

, ,
, ;
.
, ,
, t " ,
.
*
RESPONSiO SANCTl BASILU.

Ipse locus boc indical ; nam de eo qui
arguit ct arguilur, vurba facit. Nam si is qui
arguitur fucril compunclus, et convcncril ciim
scopo et instkulO arguenlis, do omni pcccato, cujus
pclierinl rcnn&sioncm, dabilur cis a Doo. Scd si
iion convcnerit qui arguilur, cum co qui arguil,
non dalur ei remissio, sed vinculum mjicilur. juxla
illud, quod subdilur : Quaecunque ligaveritis super tcrram, erunt ligata et in coelo .
9 7

.
Ex Chrtjtostomo in Motthwum.
c S i , inquit, peccavcrit in le frater tutis, vade,
, , ,
. D et argue ipsum inter te et ipsum solum. Si le au , dieril, lucratus es fralrein tuum; sin aulcin te non
, , audieril, accipe teciim adhuc unum, aut duos, ut
in ore duorum vcl trium slel orone verbuin. Siti

|5. , autem eos quoque non audicril, dic Ecclcsise. Quod
si Ecclesiatn quoque non audierit, sil tibi tanquam
* ,
. , cthnicus et publicanus. Amen, amen dico vobis,
qua?cunque ligaveritis super terram, erunl iigala in
, ,
. , * coelo, et quaicunque solvcritis supcr icrram, e-jut
soluta el in coelo. Si enim duo cx vobis coiKsoree . -
" M a l t b . xvui, 19.
ibid. 18.
V A M / E LECTIONES.
H i c deesl aliquid.
NOT/E.
(45) Ambiguo, ainpbibologico.
647
S. A X A S T A S H SIXAIT.-E
rifit supcr terram, de omni re quam pctierinl, , oiliet eis a Paire meo, qui in coelis est . >
,
.
350
N
8 dixii
prasidibus Ecclesia;
, < " , ,
illud : c Quaecunque ligaverilis, erunt ligala * ,
sed de eo qui provocavit peccatorcm ad reconci- ^
. Jiationem; quera enim ligaverit non obedienlem,
, ,
insolubilia ei manent vincula, ligans eum et in
, .
praesenti supplicio, et in futuro. Jure ergo dicebat
Apostolus : Sol non occidat supra iracundiam
" c
veslram .
.
u
e r
d e
a o
QUJESTIO
LXII.
Cum dicat Dominus sanctis sttts : < Quwcunque

li-
,
gaveritis. erunl ligata ; si quis ad iram conci- " , .
R
,
taverit virum sanctum, et is miserit morbum, vel

. ,
dcemonem, vel mortem, vel aliquod aliud suppticium
, in domum ejus; an pole&t homo, cum alium san
ciutn rogaverit, viri sancti effugere sententiam

?
;
31
RESPONSIO [AtHANASH].
.
Si est sanctus qui imniisit supplicium ia domum

concitanlis se, esl perspicuum quod Dci voliuitate , , .boc fit; el ligatus esl boino ille non soium in terra,
,
sed eliara in coelo, convenienler ei quod dicil Do , ,
iuinus. Sed neque sancli sunt inter se adverî, ul , .
qui noverim vinculum cbarilatis Spiritus; et quo- ,
niam non exaudiet Dominus sancium, etiamsi ro- , -.
get, ul dissolval allerius sancli prcces aut maledi , clionem. c Quis enim, inquil, accusabit adversus , . , , '
eiectos Dei? Deus, qui jusliiicat; quisest, qui con- ; . ;
demnel ? Eleniin cum EUas ligasset coelum an
ii<>s ires ct svx mcnses, nullus sanclus id potuit
,
solvere, nisi Elias : ctiainsi lunc habercl Deus se,
plem inillia sanclorum, qui non curvaveranl genu
,
ante Baal
Et cuin Paulus fornicalorcm Corin- . : Ibiuni Iradidisset Satanae ad interiium carnis \

neino eura poluit solvere a vinculo praitcr Paulum,
, ,
qui euin ligaverat; nequc solet Deus everlere de , . creta suorum famulorum, sed potius poenas sumit
dc iis qui in ipsos delinquunl. Audi quid dical Dcus
, ) []
regi Abimelech propter uxorem Abrahae : Reddc .
uxorem homini, quoniam esl propbeta, et orabit
\
+ " , .
pro te, ei vivcs; sin minus autcm reddideris, scias
* ' ,
fulurum utmoriaris tu,ct omnia tua . c Et ora,; , , * i l Abrabani, el sanavil Deus Abiinelech, et uxo- j) ; : . a r . , ,
rcm ejus , et ancillas ejus , et ilerum pariebant.
. ,
Dcus cnim concluserat omnein malricera in domo
',
Abinielech propler Sarram uxorem Abrahae .
, , \ides quod Deus ulcisccns suum famulum sterilila-
lem et morteni inlulissct, nisi confeslim sanctus
' ^ . >
iram prccibus solvissct, qui etiam omnes ligaverat.
,
351
Sic eliam qui Job exacerbaverant, et con ,
dcmnarunl trcs ejus amici, fuluri erant terribilis
, 39
15
s e
t 9
" Mallb. x v m , 15-19.

93
I I I Reg. xvn, 1; xix, 18.
** .
".
3 0
ibid. 18.
;.
Jl
Ephes. ,
.M.ilth. loc. cit.
Gcn. xx, 7.
i b i d . 17, 18.
3 e
* 1 Cor. v, 5.
V A R L E LECTiONES.
.
.\ :
0) Es: quncsl. 117 inlcr Qumt. tid Anliochnm, sed fusior bic
3 9
R >tn. , K .
649
QUiESTlONES.
650

\ '. inlerilus bxredes, nisi eutn avertissel juslus ' \ *
quo etiam ligali fuerant. bathan aulem e i Abiron,
l , I
, slantes ex adverso Moysis, devorat: sunt vivi a
[] .
terra . Similiter et Corifce viri ducenli et qoin, , - quaginta, cum ab Aarone defecissent , consumpii
.
sunt a divhio igne; ct Maria, quae probris et maoV , , lediclis Moysen affeccrat, iMico facia est leprosa
\
Jeremias aalem maledicto appetilus a popuio lsrae . lilico, exsecralur ac maledicit, dicens : c Exaudi,
, , - Domine, vocem jusliGcaiionis mea?, si redduntur
, , ,
pro bonis njala, quoniam shnul locuii sunt verba
,
adversus animaiu meam. Memento mci, qui steli
, .
adverbus faciem luain, ut loquerer pro eis bona, et
^ ,
u l avertares iram luara ab eis; propterca da co*
, <1 in famem et gladiuni, et ne reiinquas inultas co * . - rum iniquilates, et peccata eorum a facie *tda ne
,
deleas; quoniam inierunt ralionem ad me compre hcndendum, et laqueum absconderunt adversum
, ,
me. E t tunc dixit Doroinus ad me : Ecce induco
' .
super ipsos mala, ut, quolibet audienle ea, tinniant
, ' ,
aroto auree ejus .
, **
.

Saul antem, persequens et affligens Davidem ci
" %'ry
dicentem : * Cur persequeris animam meam, ut accipias eam ? Judicet Dominus ioter me et te, et nw
;
defendat a rnanu Uia , mortem sibi conscisccns
, , excessit e vita . Unde dicebat psaUens David
, .
Gladios ejus iiigredialur cor ejus . E t : In
"
faclis roanuum suarura comprebensns est pco
. > * c
, ^ cator * . > Ita etfom Achitophd adversus ipsum
consilium capiens, et Absalonem ad eura inleri * ,
, menduminstruens, illequidem laqueo viiaraiiniit *,
hic vero ense occubuit . Dignum ilaque eis epi*/ * ,
laphiuai in&cribeus Salomon, de Acbitopbei quidora
,. "
d i c i l : c Qui accenderil ritiuni, peribil ab ipso .
,
Et : c Qui adversus (aciein aniici sui parat rcle,
* * * , '
is ipsum cfrcumdabit pedibos suis
> De Absa. * *
lone
:
c
Oculuin
irrideulem
palirm
oilodient
eum
, !
corvi ex convallibus, ct cxedent eum pihli aqui . c laruni . > E l : Malcdicentis palri exsiingneiur
;
Iucema ; pupillu aulem oculoruu ejui vidcluni tc, .
nebra*'*.
Elerrim in sinum omuia redeuut i n i ' quis. Doraino enim omnia justa.

0
: 9
4 >
4 T
,
* .
352 IrHdenUbm *Mm pueris Eliseum, cum
*,
in yerbe ouiifH eos esset exeecralu?, egresrf
,
* , <\ ^ - ? satil ex silva utio ntfci, et laceraverunt ex eis qi>*~
dragmta duos *\tteriio]ergodictura esl ; < Mors
*. & , t
ei vita in maitBfihguaejus . > E l : # Cadenl ob
i v . t ' procaeiiateHi liAguae
> Siroiliter ejus qitoque
, > '* 1
J o b x L i i , M 0 . N u m . x Y i , 5 3 . i b i d . l *Nm. xn, 10.

Jercm. xvin, 19-22; x n , 3. I R a g .
MiT. 12,45. "IHeg.xixi,*.
Peal. x i x v i . .
Peal. , . ' '**-II fleg. xvn, 2.
II Rej. i ,
45: ISocli. 3 9 .
ibid. Prov. xxx, 47. IV Reg. , 24. * Prov. 18, 21. ** Eeoli.
, 22.
VARIÊ LECTIONES.
4 i
- > ;. .
^ *X i * ^ * .
J
f v
. . % ao>pc'|ov.
' *$
PATROL. G K . L X X X I X .
1151
S. ANASTASII SINAIM
"^**
ftl
uiagisler Elias quinquagenarios pncfeclos, et eos

qui cum ipsis erant, igne coelesti exussil \
.
Quid vero admirabiles illi Pelrus et Paulus ? An
; 6
non ille morleni aUulil Ananiae etSapphirae ? hic
' \ ;
aulem Elyrr.am magum exsecratus orbavit oculis,
qui tiiam proiinus circumiens quxrebat qui eum
, d u c e r e n l ? Vides quemadmodum -Dcus, suos bo; $ ,
uo.ans Taiuulos exaudit corum preces et exsecra , \ ;
lioncm? facit enini eoruin volunlalcin, et exaudit
, oralioHem eorum. E l ideo Sapicns admonel dicens:
*.
( des locum liomini, nenipe justo, ut libi inale , ,
dical : ejus cniin te exsecranlis in amariludiue ani *
m;e sii;c preces exaudiet Domiuus . > c Oculi , . >
cnim Doinini sunl super juslos, et anres ejus ad
,
preccs eorum
Quamobrein et qui oderunt,
. ct qui eondenmant juslum, delinquunl in Deum, ei , ,
ipsum conlemnunt. Dicilenim Deus ad Saniuel de
.
Israele, qui erat dime cervicis : c Non le spreve
n n u , sed me *. > E l ad apostoloe : i(Qui vos sper- , ' .
., me spernit;) ct qui vos audit, me audit . >
* c , , "
llnde Apostolue: c Sic auiein peccantes in fratres,
* c
ai percuilentes in eorum conscientiam, in Cfaristum
, ,
peccatis . > Sic ergo sancli bonis quidem horoi ,
nibus ei piis suitt ltuninaria et salularcs, ul Domt-
nus d i c i i a d e o e : c Vos eslis )ux muudi, et sal
, *
lerra *; > scelcraiis autem ct iniquis exiliosi, et
, ,
concilianles suppucium. Quomodo enim soi sanos
oculus Hluiuiual, imbecillosobscural, el facit cali . "
gare; ila eiiam sancli. Idque significans dicebat
,
Aposiolus : Cbrisli bonus odor sumus Deo in iis ^ , .
qui scrvaitlur, el rursus in iis qui pereqnl; aliis
, *
quideiii odor vila? ad vilam; aliis aulem odor roor, [ ,]
lis ad morlem " . > Ita cliam per Servatom adven- ,
tuui obcaecali quidcm sunt pluriim ex Judaeis; gen- . >
tcs aulcm visum receperunt. Quamobrem dicit Do- ,
minus : c Ad judicium ego veni in bunc mundura,
, *
u l non videnies videanL, el videnles caeci fiant . >
[] 7,
Positus eslaulera el ad ruinam, et resurreclio ,
nem . Ad ruinam incredulis quidem, ad resur. . >
reciionem vcrcf credenlibus : et aliis quidem csl ,
lapis offensionis et pelra scandali ; aliis lapis an- *
gularis, ct pctra qiwe laudatur
Quineliam ejus * *
quoque Grux iisquipcreunl est stultitia; Lis aulem . ,
qui salvi fiunt, esl virtus D e i ; i et Judaeis quidem
* *
1 8
36
5 7
e o
6 1
r >
scandalum, Grecis aulem stollitia, nobis vero ; *

, , .
salus.
.
353
Exodo.

Murmurabat auiein om&U cengregaiio flUorum
, , ,
Israel adversus Moysen e i Aaron io deserto, ei
dixit eis Moyses : Quinam eeiis vos, quod mur- ,
muraiis contra nos? Non enim conlra nos est ' ; '
murrauratio vcstra, sed adversui Deum * . Et , .
rursus: < E t dixit cis Moyse* : Cur me m a k d i - , * ,
;
ciis iuscciamini, ellenlatU Dominum '? >
Luc
IV Keg. i , i i .
Act. Y . A c t . x i u , H E e c K . iv, 6.
Psal. xxxm, .
I Reg. vm, 7.
x. 46. I Cor. TIN. 4. Matlh. v, 43, 44.
II Cor. n , 46. Joan. , 39.
L u c . , 34.
1 P c l c u, 8. ibid. 6. I Cor. , 48. Exod. X Y I , 7. " Exod. xvn, 2.
, %
i S
iT
%.
7 .
VARliE LECHONES.
7' .
QUJESTIONES.
653
654
LXIIi.
QUJESTIO
.
, [* "
, 7.]
, \
,
* ,
Si peccarit homo in hominem, et postea ductus

pmnitemia, ab ipto acceperit condonationem , an
Deo quoque est condonatum ?
RESPONSIO.
.
111 ud : c Si qfforum remiseriiis peccala, rcmil, t , ,
tentur peccaia , > proprie diclum esl ad eos qui
,
. " sunt sancti, et non ad eos qui sunt solum homines.
Unde nec eis dixit : Si remiseritis, remitlentur
, , , ',
c eis; sed : c Si remiseritis hominibus delictaeorum,
remiitet etiam vobis Pater vester coelestU delicU
,
vestra *. > Et hincperspicuum esl quod, qoi coit . ,
, donavil, maximum lucrum fecit; cui autem est
condonatam, Deo quoque est subjectus, ut agal
,
poenitentiain, simul orante et eo qut scandalum
, ,
;. , , passus est, culpamque remisil. Nam s i , inquil,
, . vir peccarii in virum, etiam pro eo orabit ad Dominum. Alqui etiamsi sit sanclus is qui condonal;
. , * ,
- nisi is qui peccavit, apud Deumet pure et sincere
pceiiilenliam egerit, non ei reiniilelur. Elenim
, . , cum Maria divinum Moysen malediclo appeUvissel,
, - et a Deo repreh^nsa et lepra affecla esset, Moyses
, * quidem ei condonavit, et pro ea rogavit; Deus
,, auiein non prius ei noxam remisit, quam separata
. fnit exlra caslra septero dies, et lunc fuil curata,
, , veniauoquc meruit, ut quae pure el sincere apud
, Deum poenitentiara egisset; simul scilicet cum ea
, . C orante et fratre, et univereo populo. Propierea
* ,
dicil Scriptura : t Non movit caslra populus, do, , - nec muiidata fuit Maria *. > Popuius auiem cum
, *
in Moysen peccasset, condonavit quidem, ei pro
, . eo rogavii; curo autem non sincere apud Deum
, [] ,
egisseat poenilentiain, fueraut omnino pcremptt
, . et exterroinali. Nisi ergo, ut par est, apud Deom
,
pcenilentiam egerH, ei non remiUelur, sicul est
, ostensura. Pone enim mihi aliqoem admisisse adul , ; ierium in uxorem proxiroi, et ab ipeo accepiese
.
reraigsioneiD, nuni est etiam ei a Deo condouatum,
*isi egerit poBnitentiam ? Nequaquaoa.
7 1
* 4
,
, , ^
, .
, [] , *
, ,
, .
;,
, .
& < "
Joan. xx, 23.
Matlb.
XVMT,
55.
354 Ego cerie novi qaemdam w a m spiritualem, qui et eermone et vita multos juvabat; cui
cum diaboli in&linctu muhl inTidigsent, earoqoe
mtiedicUs tffecisseot, multos ab eo abalienaniDt,
et prfvarant uiiliute quani ex ipso. capiebant.
Porro, imm postea intellexiesenl fraodem diaboli,
et apud eum docti eeent pcBniientia, et ab jpio
aecepisaent condonationem, alii qoidem correpli
suBl a daaraooe, alU aotem iociderunt in diversas lentationes et pericula pro judiciis q o
mullos offenduni. Merito ergo dicebtt Apostolw:
t Qui voe conturbat, portabit judicium, quicunque
fuerit
> Et proplerea de iia quiden) : Qoi
Num. xn, 15.
Galat. v, 10.
TAUlyE LEGTH)NES.
Ista yerba videntur buc inlrusa, nam ct ab Hcrvelo omiltuutur.
e .
* .
:,
06
5S
S- ANASTASIl SlNAlTJt
91
e-iandalizaferh * u m ex pusillis istis qui credunt

me, expedil ei u i mola asinaria suspendalur a
collo ejus, et demergalur in mare . c E t : > Vae
liomini illi per quem scandalum venit . > Dc iis
aulem qui scandalizanlur , e l conviliis proscindunuir, c Beali, inquit, eslis, quando vos oderiul
iioanines, et segregaverint, et exprobraverint, et
cjecerini nomcn vesinim tanquam malnm, propier Filium honiinis. Caudele in illa die, et exsuilate : ccce enini merces vcstra copiosa est in coelis.
Siniiliter enim faciebant patrcs eorum propbelis.
Vae autem vobis, quando vos benedixcrinl omnes
btffnines; siruiliter enim faciebaril pseuJopropbetis
paires e o r u m " . > Deo itaque pemiitiente, saepe i n
*os insurgunt qui aliquando fuerunl amici, aut
" [ ^ ^ , ,
,
, c \ %
, ' >
c - ,
'. , * ,
, \ \
, .

.
. \
,

, ,
ctiam nobis subjecii, nos maledictis incessenles, g o? , \
et iujuria afficicntes : quae, si leni elpaiienli animo ,
toleretnus, magna bona a Deo accipiemus. Unde , ,
etiain Dtavid, dum eain contamelia ailicerel Semei, . "
dicebal iis qui Yoicbant eum ulcisci : < Siuile , * eum mihi maledieere, ut Dontinas videat bumili- " ,
tatem meam, et reddat mihi in bumilitate mca, ,
et reddai boua pro ejusmalediclione . > Rursus
,
psallens dicebat: c Deus, laudem meani nc tacue- . >
ris : quoniam os peccaloris et os dolosi i n me c *0 ,
aperta sunt; locuti sunt adversum me lingua do- * . *
losa , et sermonibus odii circumdederunt me, et , *, *
oppugnaverunt me gralis. Pro eo ut rtie diligerent,
, . ,
, . > , [ **
detrahebant mihi* ego aulem orabam
Quid
dicam? f Malediceut i l l i , et tu benedices, Domine: ; ] , ,
qui insurgwit in me; confundantur, servus autem C ,
luus l t a b i i u r . E t : Qiii benedfcuni[Dominam] . > , ^
justum, hsereditabunt terram; qui aatem exsecran- , ,
tur ipsum, exterminabuiitur . > Quainobrem dicil , . >
Dens justo Abrabam : < Qui le benedicit, bene- , ,
dictus e s l ; et qai maiedicit tibi, is maledictus , * \ r
c s t . Dicit autcm aliis qnoque apastolis: < Quando c ' ,
ingredicmini in domum, dicite: Pax sit buic do~
tnui; et si sii <|uidem i b i filiirs paci9, pax vcstra
,
rcqaiescet super ipsum; si aut^m non sit dignas, ' ,
pax Teslra ad T O S revertetnr *. i Si ergo pax ad

*
illos reverirkir, propterea 3 5 5 Q ^
~
,
ncrit dignum s e ; irnrilo magis matedlctio in c a - ,
put cjus redandabit q e i injuste eain etniserii, ,
Olpote qood sit dignu3 eim accipere ille ad . ,
; , ,
qucm est missa; Qtiicunqae temere prObrw el
maledteth aflldt aliqeem, seipsum exeecratur: et c 0* ,
, *
sicut ditit Salomon: < Ouomodo aves Tolartt, el
.
passcres, ita inanitex&cratioad-nufhim accedel*.>
M
, e
7 e
8#
9t
110
n m
IVjrmitieiite efjoHDeo, m Attvtm tsi, excitantur

hniprudcmes a4vefe<i"pnidente8, e l i m p i i advereus
pios, ct injB^tt ^ r e r f t t s Jiistor, eos e p e n t e n f e ec
injnria afBcii^l. IMcit ettiro Jesiue Job : < Josli
7

, , ,
, !
,
, [ .
Malih. , ^ " i b i d . 7. ^ L u c . , 2 2 . ' II Reg. , , 4i*

Isai. ,
Gen. , .
Luc. , 15,. Prov. XXVI, i .

<Pnl.cfm,i-4.
IbkL 3
V A R l i d LECTIONES.
f
& , , , . . ^ .
* ^. ** V&mmr WHruaa, nec cohxrent. ** . * .
.
1
' .
857
65
QUitSTIONES.
]. 6 - < - irridentur, et tradtmlur in manus implorura ; t\

,
vir juslus et nulli aOinis reprehensioni, factus ett
.
in subsannalionero. Tempore enim conslilwto pa ,
ralus fuerat ut eaderet, et aedes ejus diriperentur
'. * ab iniquis . > Et Salomou : Vidcbunl jusium,
c " , et nihili facient eum; ipsos aulem irridebil Domi nus, e l erunt postea in ruinam probrusam , et in
. eontumeliam inter mortuos s x c u l i . * E t : Tunc
^ Mabit juslus in multa coiiftdeniia e\ adverso eorum
,
qui ipsunl afflixerunt, ct qui abslulerunl laborea
. ,
ejus ; et videntes turbabuniur timore vebe . mcnti, et stupebtiat proplcr inopinatam ejut
, salulem; e l inler se dicenl poenitenliam agen - tes, et gemenies : Hic est quem habuimus ali ,
quando in derisum, et in similitudinem i m .
properii; insipientes ejus vilam existimabainog
, ; ;
insaniara, et Qnem ejus sine bonore : quomodo
" , reputatus est i n filiis Dei, et inter sanctos est sors
. * ejus? Igituraberravimus a via verilatis, eljuslilta*
, ,
lumen non illuxit nobis ".. > Et : Justi in per* c " , petuum vivunt, et in Domino est mercee e o
, . * rum . Et : Quiinjustum justtim judicat, Ju" , * stum autein injustum, esi imniundus, etabominanc " . dus apud Deum " . E t : Viri sanguitiuni par * t ,
licipcs oderunt justum
Et : Saiicius eei
*
immundus apud sceleralos . > Siracb : Abomi, .
nalio peccatori est pietas, et Dei collus . >
Quamobrem Isaias dicit sanctis : Nolite tiinere exprobralionem borainum, e l eorum contemplu ne
8 1
8 8
8 e
9 1
vincammi\
.

, ^ ,
. ,
,
, ,
,
,
, ^
, *
.
1
Gregorio Theologo in magnum Athanaslum.*

Tradunlur saepe justi in manus impiorum, jion
ul illi bonorentur, sed ut ipsi probentur. Et inali
quidem eunt in morte infami e l turpi, ut Job ait :
irridentur laraen pii in praesentia, quandiu abscondiia fueril Dei benignitas, et magna illa pra>
mia quse utrisque sunt reposiia, quo tempore et
sermo, et actio, et cogiialio justis Dei lancibus
trutinabitur, quando surrexerit ad judicandaiu
terram, consiiia ei facu congregang, et aperiens
ea q u * apud eum obsignata scrvantur.

.
$56
Ba$ilii Aueticis.
Non est bonum seipsuro ulcisci; sed naelius
*
^ . D eat id ad Deem remitiere q u i poenam irrogat Ks
, , , qui faciont injeTiara. Propttrea, Non vp* u k l $ * , - scenles, inquit, ^d datelocum irm; scripiom est
, , , enim : Mihi vindiciam, e i ego Tetribaam , dicit
- Dominus . > Chrisli enim tolerantia dejecit au. , ' - daciaro diaboli. Non fuit iratue iis qui illam afli
, , ciebant coniiwneliis; sed tndidit ei qd! Jusie
. judicat; hoc est, accepit Judicium quod ad b u maoam atlinet flguram. Propterea enim Moyses ei
, 6 * David, ille quidera fratrem et sororem, btc tero
1
9 S
1 9
Sap. v , 1-6.
ibid. 46.
Prov. . ii.
* Job xn, 4 et passim alibi.
Sap. iv, 18, 19
" Prov. xxu. 10. "ib|d.a7. * Eccli. i,
'1
' lsa. t i , 7.
Rpm. , 19; Hebr. x, 50>
9 k
VARIiE LECTIOIÊS
^ .
659
S. ANASTASII SlNAITiE
660
Semei ferebanf, coiilumcliU et maledictis ailicion- ; ,

les : sciebant enim Deuin esse Dominurn ulliomim.
,
Cum ergo Deus sit lenis et paiiens , tu quoque sis
,
patiens et lenis ; cuni atiteiu Cbrislus ferat, opor .
tet etiam suflerre Cbrisli minislrum. Et faciet
, \
omnino vindictam in tempore, e: consnmmabit
.
praviialcin peccalorum, ct diriget jaslum.
Ex Cfirysottomo in Mattkwum.
At te injuria el conluraelia affecit, et tibi detraxit proximus ? Ejus ergo miserere, lacrymare
et luge : non enim lu es qui Deum oflendisli, sed
ille. Cogita quod Christus in crucem agendus pro
80 quidem gaudebat; flebal aulem pro iis qui cruci
afligebant. At apud multos le est calumniatus,
prubrisque et malediclis insecialus ? Quid lura,
cum id sciat Deus, qui sumpturus est poenas, an
non ct de illis qui audierunl? Nani seipsuin statuit
roaleriam et arguincntum supplicii, ut non solum
dc suis propriis, sed etiam de iis qua3 ad te pertiiient, convincalur, et Deo reddat ralionem. Dicit
eflim Douiinus : < Nolite judicare, et non judicabimini. In quo cnim jadicio jndicatis, judicabimini;
et in qua mensura niensi fueritis, remetietur vobis **. E t : Oaine verbum oliosum quod loculi
fuertnl bomines, redde.nt dc eo raiionem in die
Judicii : nam x verbis tuis justificaberis, et ex
erbis tuis condeinnaberis . Et Apostolus :
t Quamobrem inexcusabilis es, bomo omnis
quisquis judicas : in quo enim judicas alterum,

,
' , , \
. , , \ , *
, ,
,
[' , ; ] , ,
, *
; ,
, ,
,
. ,.
. ,
, .
0 , ,
.
,

. - ,
f ,
,
' .
lcipsum condemnas: eadem enim agis quae judi- C , ,

cas . Quod si boc tibi non sufficit, cogila quod
Dominus quoque tuas aSatana el sceleralis bomini- ,
,
busesl calumniis appeii tus: quamobrem dicebat:Si
Patremfamilias vocarunl Beclzebub, quanto magis ; , )
, ?jus domesticos? Nolite crgoliniereeoe .iNeque
,
rero sceleratus ille daemon solum cst criminaius

euin, sad etiam fldes ei fuit babila! Non autem
, , , levia aliqna, sed maxima iri eumprobra ct crimina
, .
contorsit : dixit eniro eum esse daemoniacum, et
iinposlorem, et Dei hostem, et Samaritanuni, ei
iiatucn ex fornicatione.
e e
9 7
357 QUiESTlO L X I V .
'.
Cum Chrhtui dicat: t Non qum inlrant per o$, coin-

Q ,
quinani hominem , cur statuerunt Patret ne ,
,
vcsceremur carnibu* in lunctit jejuniis ?
;
9 e
.
RESPONSIO.
. Non de cfbis boc dixit Dominus. Nam scivit
quod nimiiis esns et potus coinquinant hominera, ' ,
in ipso excilantes affectiones^ carnis ad libidinem.
, *
ELcnim virtus Salanae, u l Job dicil, cst in umbilico
.
vcnlris
Sed quoniam Pharisoei damnarunt apo, , * . "'
siolos, u l qui illolis manibus comederent, ad ca
,
rcspondens Dominus dicit: Non quidquid per os
,
" Maltb. . 25, 26.
* Malth. , 11.
Matth. v i i , 1, 2.
Malth. xu, 36, 37.
" Rom. n, 1.
Job XL, 11.
V A U I / E LECTJ0>'ES
* ^. .
.
9
9 e
661
QUdJSTiONES.
u
inlrat coinquinat bominem

utpole sordcs ma , , (
nuum, quas vos observttis; sed peccata, quae
, *,
exeunt ex bomine, illa coinquinanl boniinem.Unde
,
subjungit: c lllotis aulem manibus coinedere, non
. "
coinquinat hominem . Caeteruui, ctiamsi omnia
, . >
nobis licet comedere, non lamen expedit omnia,
, *
nt dicit Aposlolus. Ait enim: Oinuia mibi licenl,
,
nempe et comedere et bibere, sed ego in nullius
, ' , * , pdtestatem redigar ; hoc est, non babent niibi
, . '
dorainari cibi, et eorum desiderium. Mulli enim
, , non boc altendenles, sed illud aspicicntc%, quod
' J iicel bominibus comedere et bibcre, el veiilrcm
. , *
implere, cum Deus nobis dederil et quae capiuolur
, ,
ex terra, et q u ex mari, ad fruenduin cibis, a
, ,
galuritate et voluplale nou parum el non leviter
J , lasduiilur. Dequibus d i c i t : Venlri esca, et veiU^r
,
escis, Deus auteid et eum, et easabolebit \
, , * c ,
e
.
, Ia orani ergo jejunio, e l huuii dormilione, ei
, . *0 ,
q u aspere duriler agitur vila, et duo sunl scopi
pietatis. Alter quidem, ut cum ab iis qua? sunt in boc
,
Bflundo jucunda abstinueril, pro iis fruatur bolti*
* ,
futnris. Aller, u i cum humile ct dejectum fuerit
, \
. , corpus, humilis quoque sit anima et cogilatjo;
, humili autem effecla anima, facile cnm cordi*
compunclione Deum rogat bomo, et accipit rerois .
sronem. Si quis autem a carnibus abslinet, aiit
, *
verocibis etpotu se ingurgiutt, corpasque pinguu ,
C facit, et adipe replelum reddit, nihil prodcsi
.
jejuoium.
,
358 Sciendora est autem quod non oporiet jc (47) , * jenare octo bebdomadas in magoa Quadragesima, m
,
Ariani, qui non transcendunt numenim quadraginu
' ,
dierura, quem nobis dedit Dominus; quia addtmi
,
unara hebdomadam, non audicntes Moysen dicen ^ , tem: Custodies vcrburo quod mando tibi. Ad id
' , * . >
nihil addea, neque ab eo aufercs . > Neque Pro ,
verbioruin scriptorem, qui dicit: < Non addee ver , . >
b i s e j s ; n te arguat, et sis raendax . Neque

Baplistam, qni d i c i l : \olite facere praeter id quod
. ,
cst vobis consiitulmii . > iVqtie Apostoluin. qui
, '
eic habet: Si egearat angelus c coelo vobis cvan , .
gelket prseter id quod evaiigelizaviinug, sit anatbo . '
m a . Sic etiam ab Iniiio factem eet, cnm dixit
, ,
Bejs Adamo: t Hoc fac, et bo ne feccria . fltc
, ,
wlique, ut qoi phis ee exisOmaret iaventurani, non
, .
obediil et qued habebat perdidit. Non oportei ergo
, .
flngere laborem ad pmcepluro, eed ordinale proT
Matth. xv, 4 1 . Cor. x, 22. 23; Cor. , 12.

* Luc. , 45.
(Ja). , 8. Gen. , 16, 17.
8
" I Cor. v i , 13.
Deut. xu, 32.
Prov. xxx, 6
V A K M : I,E<:TIONES.
-2.
r ' .
/.*.
-:^.
/fi.
.
(47)
'
. Septem . haln-ai !:r.x . Ariani ocUolunMnodo numerant Albanasius, . Basilius
\am addebant, ut absoluiiis esset nuadraginla dio. Damasc. ad Com^t. Anaslasius nosler
m m numerus, demplis Dominicis diebus et Sabiia
Epistola Do^mai. Petrus Hiprosolym. Epipban.
ti, quibas 6ra?ci non jejunant; occurril objeciioni
lib. in Horref.lm., licei editio fiasiiiensis malcpro
Daiiiasccnus. (.UEMANN.)
663
S. A N A S T A ^ U SINAITA
664
cederc in iis q u a sunl Iradila; si eniin jejunandac P i ,

itirttocto taebdomad. non debct amplius nomi
,
nar! Quadragesima, sed quadragesima septima ,
,
qtec Quadragesima finitur ad fcstum Palraarum.
.
Mngnam enim hebdomadem jejunamus propter
,
Chrisli passionem e l Pascba, non propler Quadra- ,
gestmam. Est enim, u l diximus, dogma hoc ha>reti- , . \ e. *ficorum, non Calbolicorum. Sicul eliam nonnuUi
je junant Quadragesimam in Sabbatoct Dominica,
,
convenienler doînaii eoruni quos Etisialbianos
, \ nominanl, et Marcionislarum
Lainpetianorum ot
, \ . ,
Massal anormn, qui aHqiiaiulo appanierunl in Pa- .
,
plhagoiiia.Sabbaliiin entm c l dies Dominiciis sunt
.
dics sancli et fesli, nequo licet in eis jejunare :
,
iiltid enim dedicatum e i consecralum est, proptcroa quod i n eo cessaverit Deus ab orani opere ,
quod palraral ' - . at dies Dominicus propter restirrcclionem Domini sancuficatus cst (48).

.
Ex Comtituliombus apostolkis (lib. v , c. 12).

Diesfestorum Domiui custodite. Primo quidem
\
,
'

Natalem, posiea Epiphaniam ; deinde Quadrage, ,
simam, quae continet memoriam vitte a Domino

nctae, et legislationis. Finiatur autcm hoc jejunium
.

anie jejunium Pascfce, incipiens a secunda ferta,
,,
desinens vero in feriam sextani (anle Palmarum
, ' solemnia). Hos dies cum jejunio impenderitis, i n

cipite jejuniam sanctae bebdomad* Pascbatis pro
,
Judscis pcreutuibus. Pracepit enim nobis Dominus
. sex i*tos dies jejuiiare propter Jttdseorum iniquitalcra, quosob exitium deplorari voluit; nam et ipse Q
lacrymas fudit. Diebus vero Pascbae jejunare *in- ,
eipitole a feria secunda usque ad Sabbalum, solo * .
, .
pane, oleribos e i aqna vhctiumtes: sont ertim dies
lucius, non solemnilatis. Ipso Sabbato 359 jeju- , ,
nale, nonquod oporteai Sabbato jojtinarc, um sit , ., ,
, \ .
pausa et requies a crealionc muBdi; sed qaia in
, boc solo jejunare necesse est, eo quod reruia ora, , '

nium condiior boo Sabbato terrae intima et iniima
ftubierii: nanv in ipso suo fexto Doniimim com- . ,
.
prehenderunt, ut impleretur i i l a d : c Posuil signa
,
, > * "
etia i n wediofesli s o i , e t n o n cognoverunt . *
, " , -1
.
j
| -
Pamceven et Sabbatttm totom Jejanate, gi fieri
b
i x
pftlMt )ih*l gftStanlee
sqee ad gaUkimum. S i pov , , ,

. E i
, .
"
' ,
. *
, . - ^
^jiU virm boo fermnW is saJiem 8abJiaUutt

ob^nref; de se enun dicit Dominue: Quando
<appnfiue aUalni fueril, iuuc jeiuAabant ipdiebMS
, iUie *V t tHsrgo diebo* ablau ett a nobis impro. )>Uate ttto&tQruai Jfudfleomm, cruaiqae infiixaft.
Qaamobrem soademus ut his dkbas jejunelis,
qaemadnjodum t nos jejunavimus. Reliquis vero
, e
Gen. , 2.
* ^.
" Psal. ixxui, , " Marc. , 20.

e
VARIiE LECTIONES.
^ . . * .
.
(JS) Be jejttnio Snbbaii vide Bellana. lib. 11 De 57. Hinc ca^Jie lege; nam ha>c 5um e rita Grm*
f l t f " * - ^j?? '?; r
A ; ; : : U / . CCCUS. A . C.
car.ica.
a 1
665
QtLESTIONES.
869
[ ]. diebus ante Parasceven vespere quilibct comedat,

,
out prout occasio dabit, jejunio a secunda feria
, - usque ad gallicinium prolracto. Uluccscente aulem
( . []
una Sabbalorum, quae est Dominica, a vespera u* , , que ad galli canluin vigilate, orationi el leclioni
,
legis ac propheiarum el Psalmoruin, instantcs us , ,
que ad gailiciniuin, luctuque soluti, rogalcDeum
, , ut Israel reverlaiur, et accipial locum pcxiiiienliae,
, et iinpielatis relaxalionem Quocirca judex illc
, , alienigcna, lolis lnanibas, di.viL: lnnoccns ego
Al
, . sum a sanguine jusli hujus, vos videriiis
Israel clamavii: < Sanguis ejus super nos, c;l super
, ,
< ' * filios noslros E i : Non baberaus regeui, iiisi
> c Caesarem . >
' , . > *
c , .
^
Chrislo autem ex mortuis resurgente, affertc
' ,
sacrificium vestrum, de quo vobis per noslruru
, '
< . ministerium boc praecepit: c Hoc facile in meam
, commemoraiionem . His peractis solvite jeju ^ nium cum lxtitia, et diein feslum agile; quia Jesus
. Cbrislus, noslre rcsurreclioiiis pignus, a mortais
, , resurrexit. Et hoc erit vobis legiliinum senipiler. ,' - num, usque ad consummationem mundi, usque
', dum venial Dominus. Rursus : prinia Dominica
numeralis quadraginia diebus, celebrate festum
, . Ascensionis Domini; quae aulem a prima Dominica
, , quinquagesima est, ea erit vobis magna soieuuii . - las. In bac enim, bora terlia, misit in nos Domi , - Q nus donam sancti Spirilus. Posl eelebratam Pentccosicn celebraie unaiu bcbdoiuadein, et post
, ' *
, , illam jejunaie : par eniiu cst el Dei muuere iaelari, ei posl remissionem jejunare. Nam Moyseset
.
', Elias jejunarunl quadraginla dies, el Daniel tribus
, 3 6 0 sopiiinanis paiiem desiderrorum nou comedil, et neccaro nec vinum in os ejus inlravit.

u
l 8
t e
,
,
.
, , , . "
,
, ,

, .
*
, , *
, ,

, ,
. >. ,
, .
, , ,
Mailh. xxvii, 24.
ibid. 25.
Sancimus ut posl boc jejunium oninibus feriis

quartis el sexlis jejunetur, et u l id quod de jejunio
superest pauperibus erogetur. Omni Sabbato, exceplo uno, et omni die Duminica conventus cum
exsullalionecelebrale; nain peccaii reuserit quidie
Dominica,quae estdicsResurreetionis, vel iu Pentccosle, \ e l alio quocunque die Domino noslrodicato
jejnoaveril (moeslo el in terram dejecto vullu inrc
dens).Laelari enim in illis opurtet, non lugere. Festa
autem nostranon obeanlurcum bypocrilis; jcjunant
enim feria secunda, quinla, el Sabbalo. Yos vcro
quinque diebus jejunale, vel feria quarta et sexta;
quiaJudaei feria quarta conlra Domimim consilium
inierunt; feria autem *exta,quia inhac passus est.
Sabbalum et Dominicam feslive obite, quia iliud cst
inonumenlum creaiioni8,hsec resurreclionis. Porro
unum solummodo Sabbalum toto anno vobis observandum esl, nempe iliud quo Cbristus in sepfftlcro
" Joan. xix, 15.
1 4
Luc. xxn, 19; I Cor. xi, 24, 25.
VAhl.E L E C T i O N E S ;
yp\>rvoS :.
67
SINAITJB
668
fuit; in hoc eaim jejunareconvenil, sed non feslum , ,

.
sgere (49).
Exodo.
7%
.
dixit Dominus Moysi: c Loqaere flliis Israel,

dicens : Tria anni tempora mihi observate : feslum
,
,
azymorum in primo mense, a decimo quarto au\, *
iero d i e ; seplem diebus comedetis azyma cum l a *
clucis agrestibus, et pane afflictionis: in eo enim
.
cgressi estis de iEgyplo . Et numerate vobis a
*
eeptima bebdomada septem totos dies quinquagin ,
U , et vocate eum inclytum et sancium dienu .
. c c Et decima quarta dies mensis seplimi, anno jam
, ,
media ex parte elapso, celebrabitur dies propi ,
lialionis, et festam Tabernaculorum, inclytus et
eanctus erit vobis iste dies, et humiliabitis animas j> , .
, ,
vestras. Omnis vero anima quae non bumiliabilur,
. C delebilur de populo suo. Dies autem septem adducile bolocausta, in tabernaculis habitantes, ut v i - , ,
deant generationes vestrae quod in labernaculis
,
habitare feci filios Israel, cum eos educerem e
.
lerra iEgypti. Ego Dominus Deus v e s t e r .
. >
Hinc merito, ut videtur, etiam apud nos obser, , *
vantur tres Quadragesimae (50), quas praesignabant
, !
iila festa Hebreorum q u additamenlum tricena ,
rii nuroeri nullo modo admiuunl.
.

.
381 Constitutio apostolorum Pctri et Pauli (Con-
stituHonum apottolicarum l i b . VIII, cap. 53).
Ego Petrus et Paulus constituimus ut servi ope
' , , *
rcntur quinquedies, Sabbato autem et die Dominico
fcrientur in ecclesia propter doctrinam pietatis. C , .
Sabbalum enim dicimus babere rationem creaiio
n i s ; diem Dominicum, resurreclionis. Magna heb, .
Jomade tota, et ea quae subsequitur, ferientur,
, * ,
quoniam Ulaest passioqis, haec resurrectionis ar , ,
gumenlum, et opus est ut doceatur quis sit qui
passus est et resurrexit, et quis sit qui ve, , * .
tiam nobis concessit, nosque secum suscitavit.
, ,
l u Ascensione ferientur propter llnem dispensa .
lionis Christi. In Pentecoste ferienlur proptcr
,
adventum sancli Spiritus. In Natali ferienlur
, propler nalivilalem Verbi ex sancla Virgine. ln
.
Epiphania fcrientur, propterea quod in ea facla sit
,
oslensio Cbristi divinitalis, cum teslimonium ei
,
procbuit Pater in baplismale, et Paracletns in j ,
specie columbre indicavit praesenlibus eiim cui

dalum est lesiimonhim. Diebus' Aposlolorum fe.
rientur; fuerunt enim vestri doctores in Christo,

et Spiritu sanclo vos dignati sunt. Preces peragile
, .
niane, ei hora terlia, sexta, nona, vesperi, et in
, , ,
l f
t s
tv
Exod. XXIII, 14, 15.
" L e v i l . . x x m , 15, 16.
1 9
ibid. passim a versu 27 ad 43.
Videtur redundare, tametsi interpres cxpressit.
..
49) Caule lege; nam ha?c sunt e rilu Gracanico.
rum in Augnslo Assiiinplionem D. Virginis, leiiium
le supra, not. 48.
Naliviiatcni Domini. Quanquain de numcro diertim
(50) Quid haec sibi velint, (juis facilc explicei ?
bujus ciuplicis jejunii inler se Gncci non consenMonlanisla?olim tresQuadraffesimas seivabant: nisi
tiiuil. Hervelus vcrtit tria icsla, forle kffil :
forie auctor iste respiciat ad Iria soleninia Grseco, ;. Sed cod. nosler expresse : rum jejunia; quorum onum antecedit Pascba, alic
6o9
QUiESTiONES.
670
, , . " galli cantu. Mane quidem agentes gralias quod voa

Doniinus illuminavit, abducta noctc et adduclo
, ,
die. Terlia, quonPam in ea Pilali senientiam ac , .
ccpit Doimnus. Sexta, quoniam in ea fuitconflxus.
, Nuna, quoniam omnia roota sunt Domino cruciiixo,
. , .
horrenlia audaciam impiorum Judaiorum, non fe ,
rentia Domim coniumeliam. Vesperi, quoniam

diurnorum laborum requiein dedil nobis noclem.
,* .
In gallonim canta propterea quod ea hora annun, ,
, . '
tielur diei advewtus, ad operandum opera lucis. S i
,
fieri non potest o l ad ecclesiam prodeamus propter
,
eos qiii sunt make Gdei, domi iiat synaxis, ne in . grediatur pius in ecclesiam impiorura. Non enim
,
Iociis hominem sanctificat, sed homo locum. Si
,
ergo impii locum teneant, est fugiendam propferca
. , '
quud .it ab iis profanatus: sicuti enini divini sa , !, ccrdotes sanctiiicant, ita exsecrandi ctmlaroinant.
k
, .
*.
,
,
, ;
, ,
, *
, , ' , , ,
, " ,
-:.
* 8 tov.
t
' ,
, . >
Ex synodo $exta (seu Trullana) canon 89.

Salularis passionis dies in jejunio, et oratione,
el compuuctione cordis peragentes, oportel fidetes
solverejejuniuin circa mediam noclis, post Sabbal u m ; divinie evangelislis 362
Matlhaeo et Luca :
illoquidem per adverbium, Vetpere Sabbati ; hoc
aulem per, Yalde dilnculo", indicaiite* nobis brevkaiem noctis.
M
Ex Levitico.
c locutus est Dominus Moyai dicens: In primo
mense dic quarta decima mensis, circa roedium
espertinorum, Pascha Domino e r i l . >
Ex Basilii
Asccticis.
", *\ Vide ne te decipiat inimicus peccato primi pa ,
rentis, et t& ciloejiciat ex paradiso deliciarum.
. "
Nam qui furlo Adamum a vita abslraxit, speravit
,
autem se eliam Jesura supplantaturum, multo magi
*1 ,
non verebilur tibi quoque miscere primam malo ,
ruiii causara; scil enim eam esse praepotentem
.
illccebram. iiigluvies ergo Adamum morti tradidit,
' ,
et in mundum induxit consummalionem. Noe au . , tem irridctur, et Cham fuit maledictus **. Esaw
. ,
excidit a primogenilura , et cuin Chananaeis con; . trabit matriinoniuin
Lot fit conjnx suarum filia ,
rmn \ suus gener, et socer, patcr, marilus, et
, ,
avus, ulrinque probro ct dedecore afllciens leges
.
naturae. Ea etiam fecit Israelem idoloruro cullorem,
, ut eorum membra cadcrenl in desorto. Ipsa quoque
t4>
- .
qucmdam propbelam ad redarguendum impium
1
regem missum, truculentae besliae objecit * \ a
, quo cum omnibus suis eopiis Jeroboam non potc.
rat ullionem sumere, is gastriinargia? pellacia ca , ; plus, miserabili morle vilain finiil.
.
Matth. xxvm, 1. " Luc. xxiv, I.
Gcn. xxxvi, . Gen. xix, 33-38.
..
Lcv.
XXIII,
3.
5.
"
Gei. xxvn, 35.
HI Reg. xni, 24.
exc.idisse videlnr, ; ; . EWT.
. * .
Gen. ix, 22, 25*.
7-..
71
S. A N A S T A S I I SINAITA
Ejusdem ex termone de jejunio.

Jcjunium in paradiso lege fuil constilutum. P r i mum mandatura accepil Adam: c De ligno scientiae
boni et mali ne comedatis **, > Hlud, ne comedatis,
lex est de jejunio el conlinentia. Si a ligno abslinuisset Eva, non opus babuissemus eo, quod nunc
est, jejunio.
;t
"* " ,
\ , t.
, , \,
. ,
.
Ex Ckrysostomo in Matlhceum.
.
Etiam Adamuni ex paradiso exegit ventris in
leniperantio, ipeumque eflecil diluvium, et Sodo- [ ]
inorum deduxit fulmiua. Nanieisi eiscriraini quo- ,
que datur libido, et fornicatio, ulriusque tamen
. , *
supplicii radix binc est exorta. Quod quidem Eze-
" \ ,
cbiel tacite significans, diccbat : c Haec 3 6 3
iniquiias Sodomorum, quia in panis abundanlia g , ,
. \ ,
et vini copia deliciabantur *. Ila etiam JudaM
pessima quseque patrarunl, et ab ebrietate et vo-
, *.
luplalibus in impietatem i n c i d e r u n l . Proplerea
r.brisius jejunat quadraginla dies " , nobis oslen- ,
.
dens roedicamenla salulis.
e s l
,0
QUJESTIO
'.'
LXV.
,
$\
Quotnodo est intelligendum illud : < Omni$ tcriba
,
doclus in regno ccelotum similis est patrifamilias,
,
kx tw
qui profert de thesauro suo nova ei vetera ? >
;
11
*.
RESPONSIO.
, Scribam dicit eum qui per laboriosam divinarnm
> ,
Scriplurarum leclionem sibi recondit ihesaurum
Veieris et Novi Tesiamenli, ei ex eo expromit , ,
. ",
tempore dispulationis. Qiiamobrem quicunqne suni
imperili divinarum Scripturaruin, non possunt esse , patresfamilias, u l qui neque a se babeant, ncque ab , '
aliis accipiani, sed seipsos decipiant ei fame igno- ,
rantiie corrtimpant. Nam sicui fleri non potest ut , , terra non irrigala, ctiamsi millies in eam dejiciantur semina. spicas feral, iia etiam fleri non polest ,
, ,
u l aninius divinis Scrjpf uris nou irrigalus, etiamsi
. ,
quispiam mille verba effundat, ullum fructum
oslendat. Magnum est ergo malum ignorare Scri- , .
pturas, et sicut bruta animanlia circumferri. E t - ,
eniro oriuntur mala "mnnmerabilia ex ignoratione .
6cripturarum. Hinc gerrainavit magna pcstis ha?re- . ,
sum. Hinc vita neglecta, labores inutiles, animae , ,
oaecitas, deceptio dsemonis. Quemadroodum enim jy . ,
, , ol
qui hac luce sunt privali, recta non possunt 1n,
grcdi, ita eliam qui divinis sunt privali Scripturis,
, ,
et ad earum radios non aspiciunt, sa?pe ofTendunt,
,
el cogunuir assidue peccare. Propterea exborlans
. Paulus dicebat Timolheo : c Aitende lectioni, ad, , borlationi, doctrinx. Noli negligere, quae in te est,
, .
gratiam, quae data est tibi per propbetiam, cam
impositione manuum presbyterii. Ha?c medilare, ut ,
profeclus tuus sit manifesius in omnibus. Auende . , ,
. ' ,
tibi, c l doctrinae
* Et : Mali autem bomines et
" Gen. , 17,

iv, 13 46.
r
Ezecb. xvi, 49.
^,. .
* Exod. xxxn, 6.
" Matth. , 2.
VARIJ5 ..
:.
Matlb.xui, 2.
** I T i o .
73
QUiESTIONES.
.
,
\ ,
. , ,
,
,

. ;,
, , \, ,

,
, *
,
, - *
, ,
, ,
, .
* *0 , *
, *
, .
*
, ,
, * c ,
, .
* [
. *') ,
. *
,
.
, . ' c
, , C
. >
, , * , ,
,
, , ,
.
. , . >
,
, " ,
c . > *
. *
. > * c
, . * -
f74
prasligiatores proflcienl in pejus, eirantes, ei IU

errorem niitlenlcs. Tu aulein mane iu iis qiuedidicisli, el qure sunl credila, sciens a quo didiceris,
et quod ab infanlia sacras Liileras noveris, quae le
possunt servare ad salutem quae e&t in Clirislo
Jesu. Omnis eiiim Scriptura a Deo inspiraia, esl
ulilis ad docendum, ad arguendMui, ad corrigendum, ad disciplinam quae est i:i jusliiia, i ' i perfectus ac inleger 3 6 4
homo Dei ad otnne upus
bonuiu paralus *\ >
s i t
Et Moyses legem ferens dicebat : t E l eruni

vcrba haec, qune mando tibi bodie. in corde luo et
in anima tua, et proferes ea aniinne tuse; utagis
aulem filiis Uiis, el inter eos dicet sedent iu domo,
ei ambulans in v i a , el cubans in lecto, et surM
gens . *
bommus atilem pnecipiens dicebat : c Scmlamini Scripturas, quoniam in eis vilam .vleniain
habeits, et illas sunt quoe tesliiiionhim pcrbibeRt
de m e . > Qiiamobrem dtcil David : Beati qui
scrutanlur ieetimonia ejos, in toto corde e xquiruiit
e u m . Unde rogat dicens : Da mibi intelleclum, et scrutabor legem tuam, ei cnstodiara #am
in toto corde meo . E l : In joslificalionibus
tuis medilabor; non obliviscar aernionis lui * . >
Et : Mirabilia tes*limona iua, ideo scrulaia tti
ea anrma tnea*. > Et : c Quam dulcia gntluri meo
eloquia tua, euper mel ori m e o " ! > E l : c DeeiderabHia tuper aurum, el lapidem preiioMim muitum, et suavia supra m e l e l favoni* .
M
aT
Praecipit quoqae filios ejus Salomon, sapienlis^mus ille, dicens : F i l i , bi quaesieris sapienliam,
tanquara argentum et taaquam ihetaurum exquisieris cam : ipnc inlelliges timorem Domini, e l
aguilioiem Domini invenies, quoniam Dominus dal
sapientiam, et a facie ejus cognilio el inuHigenl i a . > F t : Si fueris sapicns, tibi eris aapient,
et propinquis. Sin aulem evaseris niaJus, solns
haurtes m a l a " . E l : Vidi quod sapieutia plua
est quam inîpienlia, ticui lux plue esl quatn leoebra? . Et : c Sapientis ocnli sunl in capjte
ejus. E t : Ineipienles in leoebris ambulanl *.
E t : c Sapientia hoininis iUuminabilvullam ejus '. >
E t : c Dixi ergo : Sapiealia boua esi supra poiefi , tiam . > E t : In niaugnam anUnaiu aoo iutrabit
* sapiealia, neqtie kabilabit in oorpore obnoii* pee , - eatis; eancnif eaim Spirilus discipliiMe effugiet tio , t * , lum, el recedel a cogilalionibua ineipientibus .
, \ E l : Qi sapiefiiiafB et disciaJinam aspemaiar, csl
, x&im , \ |& inlelix, et vona eatepea ejw, ti iaborea^ inuUIet, ci
[] , . > inotilis Snis ejus, el exaecrandos eal orlus cjus**. >
* , - Et *. Honorate gapieniiam, ut in aelernoin regntv
( >
4e
M l T i m . m, 13-17. Deot. , , Joan. v, 39.

4%.
. m.
ibld. 103. " Peal. . II. * Prov
43, * lbid. 44.
Eccle. v m , 4.
Eccle. ix, 46.
"
% t
* Inelasa redondare videntar.
V A R f . E LECTIONES.
.
" Psal. c i v m . 1 . ibid. 34.

^tbW.
m 4-6. Prov. n, 42.
Eccle. is
i*ap. i , 4, 5.
Sap. m , 44.
%
v l
SINAITJE
676
e i
tis ; quouiam omnium etiara Dominus dilextt ,

eam : est enim mystcs Dci scientiae, et inventnx
,
.
operum ejus.
^
, Quid aulcm esl sapientia dilius, qurc omnia
; < ,
operatur? > E l : Si quis diligit justUiam, labores
' cjus sunt virtules : sapientiam enim, et prudentiam
, , ,
docet, e l justiliam ct foriUudinwii, 3 6 5 quibus
^ . :
nihil est hominibus in vila utilius. Si quis aulem
\ *, ,
eliam diligit magnam reruni expericntiara, novit
ty. ,
prisca, et futura exquirit. Scit stropbas verborum,
* et solutioncs senigmalum, signa et prodigia pra;, .
npscit, et evcnlus temporum".

Shniliter Sirach quoque dicit : Dens creavit
, .
Rapientiam, et suppedilabil eam iis qui ipsum
, ,
diligunt *. E t : Si concupiisti sapieiuiam, serva
mandata, et Deus Ubi suppedilabit eara". > Et : & . ,
F i l i , a juventute tua elige disciplinam, el amplius
* ,
invcnies sapienliam. Tanquam autem qui aral et
* . ,
qui seroinat, accede ad eam, et exspecta bonos ejus
,
fructus. Nam in operalione ejus parum laborabis,
.
c l cito comedes germina ejus. Quam valde est
, .
aspera indoctis, et non manet in ipsa excors
,
Sapientia enim secundum ejus nomen, et non
.
est multis itianifesta. Audi ergo, fili, et excipe
. "
ineam sentenliam, et ne receses consilium meum.
, , ,
E l , Iminille pedes tuos in compedesejus, et in ejus
. ,
torquem collum luom. Suppone bumerum,ei porta
,
eam, et non appelleris ad vincbla ejus. Tota anima
. ,
accede ad illam, et lota virlute tua serva vias ejus.
, b
Invesiiga, et quaere, el cognosces eam, votiqae com- ^

facius, ne dimilte eatn. In novissimis enim invenies requiem ejus, el convertetur tibi in l s R t i t i a r a .
Si dilexeris earo, et a u r e m tuam inclinaveris,
sapiens eris. l n multiludine presbylerorum sla; et
st quie sapiens, illi adbaeresce ; omnem de divinis
rebus expKcaiionem audi, et parabolae sapientes
non effugiant le. Si videris sapientem, dilaculo
itdcas eura, et - gradus ostioram ejus exterat pes
tuus. Considera in mandalis Domini, et in praceptis ejue mediUre semper. Ipse enim firmabit cor
l o u m , et deeidertam sapienlise dabitur tibi
Et : Ne sapienlum narraiionee negligas, et in

proverbiis eorum veisare, qvoniam ab illis disces
distiplinam . E i : Ne senionini narrationes
epernas, ipei eniin didicerunt a patribus e u i s . >
Et : Ab ipeis disces inleHectum, et in tempore
oppertuno dare responsum . Et : Nc prohibeas serroonem in tempore salulis; ex sermonibug
enira cognoecelnr sapieniia, et disciplina iu verbo
ringiKR" : c Si tibi eel intellectus, responde
proximo; sin minus, manos tua sit super os
t u u m " . Et : Ne contradicas v e r i l a i l , e t de
meruiiitione laa confundere". Et : Qucmad> T
,e
M l
Sap..vi,22.
"
3 b i d . per totum.
ftcdi. iv, 30.
1 T
. ,

. , ,
, , . *
,
. , , .
* [] ,
.*
* . *
,
. ,
.
,
. > *
, ,
* . *
. > * * *
,
. ' , '
0t . ' !
Sap. , et , nassim.
Eccli.
10.
" E c c l i . v i , 34,
Eccli. , 0.
" ibid. H . ibid. 12.
* Eccli. iv, 28, 29.
" ibid. 18-21,

Eccli. v, 14.
YARTiE LECTIONES.
* ;.
f
;.
7 .
* .
77
QUJESTIONES.
, >6 , modum domus exterminala, sic stulto sapientia. et

* . * c
scientia insipienli. Inexplicabiles sunt ejus sermo , \ \ nes, et viscera slulii velut vas confractum, nee
*. ' " ,
sapientiam continebil : nec indiget menlis inop*
, . i
sapientia; magis cnim ducilur insipientia, el ab
, , ,
ore stulti reprobabitur parabola; non enim proferet eam in tenipore opporluno". E l : Est iu
, \
opporlunitale qui niullos erudiat, animse vero stue

inulilis s i t . > Et : Esl 366 erqdilus in ser
monibus, qui odiosus s i l ; non enim data est ei a
. >
Domino g r a l i a " . E l : Sapienlia humiiis exal "
tabil caput ejus, et in mcdio magnalum constiluel
\ .
e u m . Et : Bcalus vir qui in sapiemia morie
tur, et qui in intellectu suo d i s s e r e t
.
, \ . ,
, \ . >
, E l haec de vera sapienlia, ejusque alumnis. De
. ,
falsi aulem nominis sapientia, ejusque doctoribus
, dicit Aposlolus v Saprenlia bojus mundi est btultitia apud Deum. Scriplum esl enim : Compreben ,
. ^ dam sapienles in aslulia eorum. Iterum : Donii .
nus scit cogitationes sapientum, quoniam xranay
, .
s u n l " . Et : Dicenles se esse sapienles, slultr
* , . factf e u n l " . Scriptum est,: Perdam sapien , , \
tiam sapientum, et intelligentiuni intelligentiam
. ; abolebo. Ubi sapiens? ubi Scriba? ubi inquisilor
; ; bujus saeculi? An non infaluavit Deus sapienliaiu
mundi hujus? quoniam in sapientia Dei non cogno; , vit mundus per sapientiam Deum \ E t : V i d e t e
. ' ne quis vos decipial per pbilosophiam, et inanen
, fallaciam, secunduin iradilioDera bominura, secun, , C dum elementa m u n d i .
, .
Similia Saloraon : Vani sunt natura, in quibuo

, non subest scientia Dei, et de bis quae videntar
, bona, non potuerunl intelligere eum qni esl;
neque operibus allendenles agnoverunt quit esset
* ,
ariifex; sed aut ignem, aut spiriluin, aitt cilalum
' , ,
, , , aerem, aul gyrum stellarum, aut nimiam aquara,
vel luminaria coeli rectores orbis terrarum, el deo
,
. - putaverunt. Et hi forlasse errant, Deum qtierenies,
, . et volenies invenire. Elenim cum in operibus illiu
, . - conversentur, inquiruiil", etc. Infeliccs sunt,
,j , . > et inter mortuos spes illorum e e t Ei : Ginis
jj , cor eorum, spes eorum terra vanior, et viia illo , , ^ ruralulo inbonoralior, quia ignoraverunt Condilorem euum .
.
e%
6e
70
&1 .

,
.
, , ,
,
T>
Ex Basitio in initktm Proverbiorum.

Non oportel se ad quaslibet conferre diseiplinas;
sed ulilissimam nosse disciplinam non parum facfc
ad salutcm. Nonnulli enim vel geometrise vacantes,
qaam invenerrint iEgypli, aut aslrologtae, qoa In
honore. futt apud Chaldaeos, vel, ot setrwl dieam,
Eccli. XXI, 17, I ; xx, 2*. "Eccli. xxxvii, 21.

* ICor.m,l9,20. Rom. i, 22. ' I Cor. i , 19-21.
10. . " S a p . x v , i O , H .
^ .
ibid. 24. * Eccli. , I.

"Eccli. , 21,
Coloss. lt, 8.
Sap. ,1,2, 6, 7. ~ ibivi
, 0
VARIiE LECTIONES.
.
Ti
*79
cirea figuras et umbras, et rerum meleorologicarum , ..

conteniplalione 3 6 7 occupali, divinorum eloquio .
rum erudilionem neglexerunt. Sed et poelica, ct
, \ ,
rhelorica, el sopbisinatum invenlio mullos occu ,
patos lenuerunt, quorum maleria est mendacium.
. ,
Neque enim poelica consistcre polesl absque
, ,
fabtila, ncque rbelorica absque arle dicendi, neque
. \
sopbisiica absque paralogismis. Quoniam ergo
, \
muili prnpter nimium sludium quod in iis ponunt,
, Beglexerunt Dei cognilionem, in rebus vanis scru, ,
tandis conse:;escenles; necessaria esl disciplinae

agnilio, ad effugiendam slullam et noxiam sopbi.
sttcam.
1
Ex Theologi oratione in plagam grandinis.

Prima sapienlia est, sapienliara in sermone ac fj
diclioiium slropbis, alquc adullerinis et supervacaneis dispulalionibus aspernari. Mihi aulem u l i nam polius quinque verba cum prudenlia eloqui
coDlingai, quam sexcenla in lingira e l voce lubae
obacura l Uanc ego sapientiam laudo, banc araplector, per quam ignobiles gloriam consecuti sunt,
et ad quam i i qui nullo in preiio erant caneris
prxiali sunt, et cum qua piscalores universum
orbem Evangelii vincuiis tanquam retibus implicuerunt, ac per consurumatum elabbrevialum verbura sapientiani eam qua3 destruitur superarunt;
neque enim qui in sermone sapiens est, bic mibi
sapiens esl, nec qui volubilem qujdem linguain, imperilum aulem animum habet, illis ulique sepulcris rion absimilis, quae, cum f o m pulcbra e l decora smt, intus lamen cadaveribus scalent, atque
ingeniem fetorem legiini. Verum is demum qui
loquitur, pauca de virtute, caefcerum per ea q u
agil, multa demonslrat, ac iidem et auclorilatem
sermoni suo per vilaiu conciliat. Praeslanuor quidem, meo judicio, est pulcbriludo ilJa quse oculis
ceriiilur, quaiu quac sermone pingilur; e i diviliae
qttas manus lenenl, quam quas soumia eflingunt;
quae sermone niiet ac splendescil: intellcctus enim
eanlibus.
,
, ,
;.
,
. .
,
* ,
, '
*

. *
* , -
, ,
, ,
. *
C , ,
,
. ,
, , ,
, , '
.
, * .
et sapicntia quae pcr operam demonstralur, quam
bonus oninibus facientibus eum, non aulem praedl-
Ejusdem (ex hvvectiva prima) in Julianum.
, \\
Quid ais? Tuum esl Grairari ? Quid ? Nonne Pboe, . ; ; *

nicum sunl liilerae, veJ, ut nonnullis placet, iEgy , , ,.
pliorum, aut bis adbuc sapienliorum Hebreorum,
; ol
qui eiiamlegeniinlabuiisaDeoinscriptamesseper- D
suasain habenl? Tuutu, Attice loqUi, noaierare et
; , *;
;
dfgHis8oppulare,ineD8uritemt pondera? Nomie
; ,
Eab<Borunr?Si modo Eoboeug erat iile mullaniin
, . . ;
rerw umator Patomedcs, iuvtdiaqueob id appelilos. Ttia tunt poemala! Quid ! A n non potios anve t i ;
iUloa quse, cuin quidamconci laLiori gvessu ex adver- ; ,
, * ,
ao l n c e d e o 8 , 3 6 8 i P i bumeroin concussisset (sic
, ,
eiiim oarrani), ipsaqoe poslea euro conviciis inces ,
terct, hDpelue vebemenua carroen effudit. Quod
com iuvent valde arrisissel, alque accuraliu* in no- . , ,
9
us
V A R I i E LECTlONESv
.
681
QUiESTIONES.
6S?
, \ , ; meros aslrictam fulsset, admirabilem libi banc

poesim crcavit. Hoc ipsum iniliari, atquc initiare,
, . ,
et deos colere, undc ad te promanavit? Nonne a
, ;
Thraeibus, ul ipsum quoquc noraen oslendil? Sa, ; ,
crirtcare aulcm, nonne a Cbald%is, aul Cypriis?
, , ;
Astronomia nonne Babylonioruin inveiilum esl?
,
;;
Nonne geometria !gypf.ioriim ? Nonne magia Per ;
saruni ? Porro divinatio illa qiuein somnis si(a st,
,
a quibus aliis qnam a Telmessibus orta esi ? Auga . \, ,
randi ilem disciplina a quibus aliis quam a Pbry ' ; ;
, gtbus, qui primi avium volalutu ac molum curiosius observarunt? Ac, ne sini Jongior, unde singula
; ; babes?Nonne uuum ab unoquoquc? Quibusonini ,
bus in unum coactis, unum supcrsliliouis niyslt, , \
,
rium conflalum ct conslilulum esl? Quid igitur
, , onmibus ad primos auclores revocalis nostrum

.
erit, praiter nialiliam, c l circa divinum Nuineu
novalionem ? Verbi enim virtas mansuelis et modesiis ad viriulem anuaiura est, improbis vero s l i mulus ad nequiiiam.
Conslitutionibu* apottoiicis.
Ab ethnicis libris omnibus abstine. Quid enim
libi rei esl cum libris alicnis, aul legibus, aut
pseudopropbetis, qui eliam leviores everlunt a
fide? Quid eiiim libi deesl in lcge Dei, ut ad illas
genlium fabulas te conferas ? Nam si vclis legere hislorias, babes iibros Regtim; ad sapientiam spectanles, vei poeticam, babes p r o p b e i a 9 , Job, et
Proverbiorum scriplorera, in quibus majorem i n venies soblilitalem, soierliam et acumen, quam in
. Q quavis alia poesi vel sapieniiae inslilutione; q.io, ,
niam Domini, qui solus est sapicns, sunt effata.
, Si desideres canlica, habes Psalraos; si antiquita . tem, habcs Genesim ; si legilima praecepla, babes
, .
iliustrem Domini Dei legcm. Ab omnibus ergo alicnis el diabolicis forliter abstine.

*
. ,
, , ,
;;
,
" ;
,
, , ,
,
*
**

, ,
,
, , :,

. "
. , ,
. ,
x Eusebii prisca Historia.

Quoniam Graeci quoque se sapienliara babore
profilentur, haerelici autero exislimani sc babere
disciplinam, propterea docet Salomon vcram sapientiamet disciplinam, nepropter sapienlia?. nominis convenienliam (homonymiam, inquam), i n cidafc in sopbismala Graecorum el haresium. Nam
Graeci quidem sapientes se essc dicentes, slulti facii sunt . Haerelici autem puiantes se esse eru . , ^ dilos, a recto tramile aversi sunt. Divinis vero au ,
ditis cloquiis, sapiens crit sapienlior
Nam cum
. , ' - Dei leges audierit, et cas custodieril, et discipli' , , \
uara Domini non despexerit, nec ab ea recesserit,
.
filios sapiens fiel, jamqiie institulus et eruditus,
, ,
369
suscipiet Dei cognilionem. Quoniara
; enim ex Graicis alii quidem Deum corpus esse
,
dixerunt, alii autem eum etiam simulacris assimi
larunl, hacretici aulem ipsi quoque de eo perpe ram senserunt, proplerea veram de Deo cognilion
c i t 0
Hora. i,
n.
" Prov. i, 5.
VARIiE LECTIONES.
43
; .
PATROL. G*. L X X X J X
! .
* .
83
CC3
S. A X A S T A S I I S I N A I T . E .
m
1
nera, et itidem ejus providcntiam exponit Salomon .

dicens : omni loco ocuii Domini considcrant
,
malos et bonos . > Caitcrum de moribus majorem \ , ,
curam gessil, el a!ia quidem plurima suadcns el
, ,
praecipiens, praecipue aulem de disciplinis, noinpe
, quod animum magis affligunt iit conlerunl quam

juvanl, dicens : Ne festina in ore luo, et cor luum , ,
non properet efferrc scrnionem a fac4c Dei, quo. *
niam Deus est in ccdo sursum, et lu m terra deor .
sum. Proplerea sint vcrba tua pauca; sunt cnim . ,
niulla verba muUiplicantia vanilatcm . > Nimium
c
autemsludiumet discendi desidcrimn esse noxium,
,
docet his verbis : Ne sis nimium justus, est etenim juslusqui peril in jusiitia sua . >
Indical cliarn quomodo ex curiosilate et liimio

sludio snpientiam indagarc aggressus, in impicla-
tem incideril, nosque ut allendamus monet ne in
,
illud ipsum barathrum incidamus, dicens : Ne
, ,
plus sapias quam nccesse est, ne a recta via exor, .
biians, in irapictatem incurras .
Dicit eliam de lubricilalc crga mulieres : l a
vcni ainariorem supra morlcm impudentem mu ,
licrem, quacesl caplio ctsagena cordis .
,
Osteudit insuper, humanam naturam non posse

conscqui accuratam et cxaclam universorum com ,
prehensienem : Vidi, inquil, universa opera Dei,
" ,
11 imeilixi quod oninium operuin Dei homo n u l - lam possit iiivenire ralionem eoruiti quse iiunt sub
. "
sole. quanlo plus laboraverit ad quaerendum,
, ." ,
lanlo niinue i n v e n i e l . > Quare sapere oportel
* .
ad sobrictalem, nec nimium indulgere scicndidesi- C
dcrio.
7 e
7 7
7 e
11
7 9
8 0
81
Maximi ex Asceticis capitibus.

Natura sua pulcbra esl scienlia, sicut sanitas et
divilise, sed conlraria pluribus quaui haec profuerunl. Malis cnim non recle cedit scientia, cliamsi
sit bona, u l diclurn est, natura. Similiter autem
iicquc sanUas,nequedivitiie, neque iaetilia, ncque
gloria. Nequc cnimiis uliiiter ulunlur. Uiidcdicit:
lusipieiili non conducunl dcliciae . > Conlraria
igitur eis eveniual.
81
Ex hidoro.
Qucniadmodum lulum non cst u l cum
,
, , ,
.
- , , ,
, , , ,
. .
" . > "
.

viro pu-

gnucc iter faciatis qui carel a?dibus; 370
^ , ;
cst facile cum indocto moverc verba doctrinap. :
bic enim omnibus viribus iitelur conlra solum e l ', / ,

ab onmibiis descrtuiti, si quidquam ei ingralum
diclum aut factum fuerit; ille autein lemere cum ,
imperilia ejus verba facif, omnia enim lolius orbis , .
, , (
testimoniarefugit, nempc et sermones philosopbtcos, et ex virlule actiones. Solet enirn magna cx
).
parle audaxesse et animosa ignorantia (a qua nos
liberari sludeainus).
, , o n
Prov. xv, 3.
Eccles. vm. 17.
7 7
Ecclc. ,
Prov. xvn, 1G.
7fi
Ecclc. , 10, 17.
* ibid. el Kora. , .
8 1
V A R I j : LECTIONES.
* .
Eccle. , 27.
QlLfcSTtONES.
CSS
S
9
t ,

;
Qnomodo intelligcndum illud : t Snnt ennuchx qvi

se castraverunt propter regnum Dei ? >
83
.
RESPONSTO CHRYSOSTOMI.
, !
Non membrorum diett abscissionem, absil! scd
malarum cogitalionum ablationcm; natn qni mem , ;,
brum quidem abscindit, est obnoxius exsecralioni,
< " eicut dicil Paulus : Ulinam abscindanlur, qui vos
! conturbant M Is enim ea audet qua3 sunl bo , - micidarum, etdat maledicendl materiam et occa , . sionem iis qui calHmniantur Dei creationem, ct
, " - ora aperit Manicfceomm, el eodem scelcre se ob, . - stringit quo illi qui apud Graecos menibra detrttn ;, cant. Membra enim exscindefe fuil ab iniiio rtpus
*5 , da;moniaoae operationis, ct insidiarum Salana?, nt
,
Dci opus criminarelur; hucque animal mnlilareliir
, ut non libero arbtlrio, sed raembrorum nulurae to, , Uim Iribuentes, de caetero secure peccarent mi . , eeri, ut qui eddendae ralioni non essent obnoxii.
, * Hoc aulem excogilavildiaboJus, u l et fatum intro , , duceret, et nobisa Deo dalam Hberlatem lollcret,
. ; et naturalta esse mala* persuaderel, et eorum prscterea naturam corrumperel et meniem. Talia sunt
, ,
. . diaboli blandimenta veneaifera. Proplerea rogo
, vos ut hoc scelus fugialis; nam poslquam membra
, exsciderint, neque cnpidiias, neque mens e s i c x
, , eo pacalior, eed fit eliam gravior et moleslior. Tu
. ergo Deo agc gratias qnod cum mercede et coro , C nis tu illa sustines quae sustinent absque coronis
, , qui sunt castrati ab bominibus.
;, * , , ~*.
e
Ex sancto Epiphamo conlra Valesios, qui sctptoscn*

*
slrabant.
.
Qui ad boc opus quod esl in promplu srnit au" ,
daces, ht sc ab omnibus resciderunl et abaliena ,
runt : ncque enim sunt amplius viri propter id
\, , ,
quod ablalum 3 7 1
- neque rouliercs, quia id
,
praHer naluram est; sed et coronaR certamiiiis ac>
, *
' praemii hujus cognomen anlcVrrlcrant; ncque pos . sunl essc cx tribus illis ordiiMbus eunuchorum
4 , , , quos nominavii Doininus. c Sunt. inquil, canurbK
. > D
sunt ex utero matris . lslisurc caslralionis culpam nullam sustinent, ncqtic uliam
,
accipiunt mercedem, proplerca quod sic naiisuni.
3 . ,
Neque rurstis babent peccatum, ut qui non pos ,
sint agere quai stint virorum, privaH iis inslru .
mentis qna3 Dcus dcdit ad procreandos libcros.
,
Sed nequc mcrccdcm lmbcnt castraiionis regnum
, , .
ctBlonim, prnpierea quod cerlamini non sunt irit '. ,
liati. Quod si lamen ctiara concupiscentiis confli ,
clcntur, cum non possint agcre quse non sunt
,.
agcnda, et noii agant, mcrcedem non babent. Non enim non agunt proplerea quod nolint, sed pro*
pterea quod oon possinl. Alque hic est primus ordo eunucborum quos Dominus nominavit.
e s l
s , c
8 3
Mallh. xix, 12.
* .
* Galat. v. i 2 .
* . redundal.
8 8
n a l i
85
Mallb. XJX, 12.
1/ LECTIONES.
7 I3.cc non sunt in Ucrveti versione.
* :.
681
Et sunt, inquit, eunuchi qui castrali sunt ab bo-

minibus . Ncmpe qui castrali sunt ab hominibus ad usuin reguin aut principuin. Qukiain enim
barbari reges aut principes, propter zeloiypiam et
suspiciones erga suas uxores, pucros adhuc valde
teneros castrant; ut cum ad virilem selalcni pervenerinl, eonim fidei suas commiUant uxores. Et
hsec hujus caslralionis origo fuit ct causa. Unde
arbitror forte appeiiari eunucbos ex eo quod
bonx menlisaulbenevoli esse possinl. ablatis membris.
c Et sunt, inquit, eunucbi qui se caslraverunt
propler rcgnum Dei . > Hi sunt praeclari apostoli,
et qui doinceps fuerunt virgines el monacbi: JoanTies quidem c l Jacobus filii Zebedaei, qui maiiserunt in virginilale, et neque ab bominibussuni ca-
strali, neque conjuncii matrimonio, sed adversus
carnem mirabili peracto ceriainine, hujus castratiouis gloriam e l coronam retulerunt. Posl islos
quol millia in mundo monaslicam vilam ageiUia, et
virginilatem exercentia, eamdem acceperunt mercedem l qui quidem cum raulierum corporibus non
sunt comiuisii, sed in perfectissimo cerlamine decertarunl, sicut Eiias e l Daniel in vctcri teslamento, et alii mulli.
Sed sciendum est quod, p r l e r nefarium pessimae caslrationis scelus quo se obslringunl lam
qui ca&lranl quam qui caslrantur miseri, nullam
babituri sint mercedem aul gratiam, eo quod ab
usu venereo abstineant; quin ambo unum idemque judicium subibunl, ille quidem, utqui seipsum
damno affecerit: hic, u t 3 7 2 Q"' proximum corrupertl; suntque divini operis et suae animae i n sidiatores. Quinctiam talis eunuchus vehementiore libidinis aesla inflammabitur, et prxierea
evertetur natura et nieute. Nam Sapicns quoque
judical lalem a pravis desideriis non abslinere,
sed non posse ad rem confcrre. D i c i i e n i m : C u piditas eunuchi devipginans adolescentulam, est
sicutbona affusa ori clauso, aut esca apposila scpulcro, aut libatio facta idolo. Neque eniin coraedit, neque odoratur; sic eunuchus amplectens
virginem, et suspirans * . Salomon aulem, reprimens eorum turpitudinem, dicit : Beaiii9 eunu8 7
S8
\, , ,
. >
, .
,
, \
, ,
.
. " ,
,
.
, , ,
,
, ,
, ,
,
' '> , , ,
) ,
. *
, ,
'
, ' , , ,
.
;
,
,
,
,
. , ^
,
, , * . , , . c ,
,
, ^
,
, . > ,

, ,
<*hus qei non opcrator in maiw scelus, neque co- Q . > g i u t mala adverws Dominam \ Iniqua crgo el
, ,
dsemoniaca est ejusraodi operalio el consuctudo,
, ,
et lege Dei rejicienda, etei adversa : legem cnim
. ,
ferens diccbat Dominus : < Non intrabit, qui cst

fraclis tcsticuiis, aut qui est excisus, in ecclesiam,
* , , .
ad teriiam aul quartam generationem ; > et dans , c praeceplum de sacriftciis dicit : c Eum cui conlusi
,
sunt testiculi, aul qui est exseclae, ad aharc non
, , .
adduceiis Domino, qnoniam eis inest macnla, et
non adtniiiclur .
1
f l
Matib- , 42.
L e v i i . xxu,2i.
" ibtd.
Ercli. xx, 2 ; xxx, 18, 19, 21.

YARfiE LECTIONES.
* .
Sap. , 14.
* Deut. xxm, 1.
689
QUJESTIONES.
CW
Tfieologi oratione funebri in $anclum Basilium.
.
Sunt viri intermulieres, et mUlicrcs inter viros,
,
, , qui, cum more naturali non possint libidinari,
lingua scortanlur.
.
Ex Jsidoro.
Venanlur el alliciunt perfucum et ornatus tfoganliam, viri quidem, mulieres: mulieres autem
et androgyni, viros.
.
, :, , ,
, .
Ex sancto Basilio.
Excilasti nobis lacerlos et rubctas, verna animantia, scd tamen imniunda. Quod si eliam opus
est leslibus, non slabunt ad teslimonium dicendum scrvi, ncque genus eunucbanun infamc ct
perniciosum : boc, inquam, gcnus non femineum,
scd cffeminatum, in muliercs insanicns , invidum,
mala merccdo conducluni, imilabilc, incommunicabile, omnia accipiens, insaliabile, coenam dcplorans, iracundum, insano auri amorc laborans, s x vum, muHcbrc, vcntri serviciis (el quid opus cst
aliud diccrc?), cum ipsoortu ad rcrruin damnalimi.
Quomodo cnini potcsl incns coruni essc rccta, quorum conlorti sunl pcdes? Isli ergo sinc merccde
quidcm sunt niodcrati c i lemperanlcs pcr ferrum,
steriliias autem ad insaniam illos adigit propicr propriam lurpiludincm. Noii diccnt isli lcstimonium in judicio, sed oculus juslorum, et aspcclus virorum.

.
\ ,
, .
, , ,
; , , ,
, , , , , , , ,
, , , , , , ( ;)
.
, ;
* ,
, ' .
, * ,
.
.
373 Ex eodem De tirgirilatei
,
Qui ex ulcro matris cimucbus csl, ul pcr lialn , ram caslus, nibil operis proprii poicsl in pulchrilu > !, C diiic virginilatis Oslcndore , naluras affoctu, non
,
studio virginilalis malrimonium vitans; ila ct qui
ab bominibus abscissus cst, virginilatctn scrvare

coactus, illc apcrle proiileiur boc virginilaiis i n , ,
, signe faclum noh csse suum meriluiit, scd cxseclio . ,
nis beneiicium. At vcro qui pcr tcmpcraiiliani et
, excrcitatiuuem virgiitilatcm scclalur, bic suis, non
, ,
alienis rectc faclis in coelcsli regno clarcscit. Qui
.
vero non inicllexerunt illud Domini : c Sunl eu , Ducbi qui se castraverunt propler rcgnum D c i ,
, - seipsos scclcralc muiilarunt, ipso opcre suam i n , -lenipcranliam eminus lestificantes; qui enim car -, nalis amoris inslrumcntum abjicium, ne, si serve , ^ , ( ,
lur, in opus erumpat, ii pcrspicue docent se quidcm

ad coitum incitari; jam vcro exarmali, non quod
, , ,
non velinl, scd quod non possint, virginitalem co.
lunl. Eminus enim conlra eorum inlemperanliam
, ,
clamat factum quocTpatrarunt; quare post abscis ,
sionem lasciviores evadunt, et mancipia voluptatis
, *
eflkHinlur, cunique jam propalandi operis occasio , :(
nem praicidcrinl, libere ruunt ih coilus, qui licel
,
vitium non infcrani, judicautur lamcn tanquam
, , . ,
corruptores : nam lex non opus lantum, sed cona .
tum et voluniatem quoque judical.

Quocirca neque cum bis virginem indiscrimina , ,
lim versari decct; quod eorum lascivia et pclulan * * , \ .
tia ab omnibus dcrantelur : sicut enim cornuius
M
VMatlb. xix, 12.

V A R I ^ ; LECTIONES.
tfl
S. A N A S T A S L I SINAITJE
92
bos, l i r c l illi praecidanturcornua, non unien sub- ,

Jatis coruibus equus efficilur, sed adhuc manet
\ , *
bos, quam\'is cornibus carcal; ila ctmas abscissis , ) * 6
g M i i t a l i l m s omnibus, ea tamon mutilalionc lion est ,
IViclus imilier, sed adbuc nalura sua iuasest (iicel , >* ,
pailibus iliis careal), et obnoxius cupidilali cou, .
j u i i C l i o i i i s vencrcai. .Quapropicr vebcmeuli insania
" ,
a!>replus ad congressum ruit, et q u u R i v i s ea parle
, ,
q u a miscrae violenlus incumbit eam non corruni > , ,
pat, ipse lamen ac si corruperil, ilasccleris imaginc ; ,
afleclus esl. Eam vcro ad peccatum vcbemcntius
,
irriians, totum quidcm corrnnipit aniniuni, cor , ,
pusque ad corruptionis actum vcborneiitcr inccndit.
.
Sccpc etiam denlibus canii concubitus infixis, ra ,
bicm qua ardent, morsibus maiiifcstant. Quocirca ^ .
abscissos a lcmpcrantia hudare non convcnit: quia

isequccquos, quod cornibns non fcrianl Iaudamus,
* ,
sod si calcibus nemineni 3 7 4 impclant, tunc lau , ', damus; bovos vcro non cornupetas mansuetudinis
, * ,
gralia suscipimus. Non enim quo quisque non po- .
lest, scd q n o , cum pnssit, non ad injuriam nlitiir,
, * , admiralioni babelur. Exscindanl igitur isti cliam
, .
oculos, linguam, manus, pcdes, ct aures oblurent,
, , , ,
nc quid bortim (ial pcccali instrumcnlum, secun
,
dum islorum exislimalioncm.
; , .
QUiESTrO L X V I I .
'
Quomodo sit intelligendum illud : < Videte ne scan- \& , cx,nrtiaAlcr\Tt

dulizetis unnm ex liis pusillis ? >
iru ;
1,3
RESPONSIO BASILH.
'
1.
Scandalizat quis aliuin, quandocunque diclis
, ,
faclisve legem violat, c l cxcmplo si?/> alium ad le , ,
gis violalioucm i n d u c i l : ut serpcns Evam, ct Eva
,
Adnnuim, vel quando probibet cxsrqui volunialcm
, ,
Doi; ut Petrus Dominum, quando dixit : Propi*, / . >. ,
liiis cslo libi, Domine, non eril boc i i b i . Cui , *
tum diclum cst: c Vade post nie, Salana, scanda; , >
)um cs inihi,quia non sapis ea qua: Dci sunt, scd
,
quiv. bominuin . > Vcl quando acdiiicat animum
, *
iinbecilli ad aliquid corum quoe vctila sunl; convc .
nicnlcr iili quod scriptum esl ab Aposloio : Si
quis viderit te, qui babes scienliain, in idolio rc ;
cutnbcnlcm, nonne conscientia ejus, cum sit infir ,
ma, aidificabiiur ad manducandum idololbyta ? > ^ , ) ,
Quibus tnox adjungil: t Qnapropier si esca scan .
lalizat fralrcm mcum, non manducabo carnes in
Kilcrnu.n, nc fratrcm mcumscandalizem .
. 1
Oritur aulcm scandalum pluribus ex causis. Vel

rnim ab co qui scandalizal scandalum nascilur, el
, .;.
lioc variis modis. F i l enim aliquando ex malilia,
, , ,
aliquando ex inipcrilia bujus vcl illius. Ille eliam
, " ' ,
<(ui scandalizalur, quando veram et orlhodoxam
, .
docirinain proponi videl, maliliae suai abundanliam
* ;
evidcnlcr manifesiat. Idem contiagit in rcbus :
;, *
vcl cniin cum mandata Dci servas, aut his quac in
e v
98
98
eT
9 3
Mallli.
ibitl. 17,,
xvm, C ; Marc. ix, 41; Luc. X M I , 2.
> Mauh. , 22.
'. l.ECT.ONrS.
9 5
ibid. 23.
" I Cor. , 10.
QUiESTIONES.
694
693
libero
arbilrio
posila
sunt,
libere
el
sccure
uteris,
,
scandalizatur quispianr.
.
Qiiando igilur oflfendiculum patluntur homincs
" * ,
* , - vel ob recle dicla vel ob recte facta, usurpandum
est contra illos Hlod Domini adversus Pharisacos :
, ,
, - cnm enim discipuli dixissent : t Scis quia Pbari , * c , - san boc audito scandalizali sunl " ? respondit
ipso : Omnis planlalio quam non plautavil Palcr
, ,
nieus
eoelestis eradicabitur. Sinile illos, ca?ci satil,
* ,
, * el duccs r a T o r u m . > Cum vero scandalizanlur
ob usum 3 7 5 corum qiwe in potestalc nostra po , "
, - sita sunt, tunc in memoriam revocanda sunt illa
, verba Cbristi ad Pnlrum : Ergo Hbcri sunt filii,
sed ne scandalizeinus cos, vade ad marc, et mitlc
"
* hamum , > etc. liem illud Apostoli : Bonum cst
, , , * non manducare carncs, nec biberc viniim, E C C
* < aliud faccrc in quo fralcr tuus offcndilur, aul scan , , < dalizalur, aul intirmatur".
95
, , . >
QUJSSTIO L X V H I .

, c
gV, ;
Qtiomodo inlelligitur : Si qiiu te avgnrinverit unum

milliare, vade cum eo ttlia duo ?
.
< ,
,
/* ,

, > , Q
, ,
, *,
*/
. ' . "
, , , ,
< , ,
,
' *
.
RESPONSIO.
llonel Apostolus : Omnia probalc, quod bonum
est tcncte : ab omni specic mala abslineie > E l :
Con&ilia deslruenlcs, ct omnem allitudinem exlollenlem se adversus scicnliam Dci, ct in captivitatem redigcntes omnem intellcclum, in obsequium
C h r i s l i . > Haec igilnr cum Aposlolus moneat, reanifestum rclinquilur, si quid pneccplo Domini consenlaneum, aul ad illml conducens, impcrelur,
iHud omni sludio el diligcnlia acceptare oporlet, u l
iniplealur moniliim Apostoli : c SupporLantes invicem iu cbarilalo Chrisli*. > Si quid vcro praxipialur quod pntcopto Chrislt adverselur, aut illud
violet ac coniamiiict, tunc lempus cst diccre:
c Oporlet Deo magis obedire quam hominibus ; >
uludqueDomini in mcmoriam reducendum : Alienum non sequuntur oves meae, sed fugiunt ab illo,
quta non norunlvocem alienorum*.
QILESTIO.LXIX*
, , ,
, ; >
.
, '
. ' . ;
, ,
c ! ,
, .
* d
a t
Quomodo intelliêndum illud : < Nolite e$se soltiat

qnid comedattt, aut quid bibath, aut quid indunmiui. * ?
RESPOXSIO.
Mandaluni hoc ilocel, in scijjsa on coiifiJcn,
s<\! in Dco. Nam ciim probibuissol Dominus soliiriludincrn, adjungit promissionem dicens : Scil
cniin Paler vcster quibus opus babealis , > priusquam vos abeo pelatis. Talis cral Aposlolus dicens:
i Rcsponsum morlis babuimus, ne simuS confidcn19
Mallh.tv, 12. ibid. 1 5 , U .

Alallli. xvn, 25, 26. * Rom. xiv, 21.
Matth. v, 41. Tbcss. v,
SI. 22. II Cor. x, 4, 5. Epbcs. iv, 2.
Act. v, 29.
* Jjan. x, 5.
Luc. x n 22.
Maith.
vi. 52.
VARL4S LECTIONES.
:
^- , elc.
7
19
r*r>
S. A N A S T A S I I SIXAITÊ
tes in nobis ipsis, sed in Deo, qui excilat mor- , ' ,

Tali proposito et insl>luto plurimum
, . >
tuos
conducit in Dei precepta ardens sludiuni, et insa
tiabile desiderium : quo qui lenelur, ci ne vacat
,
quidem erigere aniniutu ad ea quac sunl usui cor' , pori.
.
1
QU^STIO L X X .
'.
Quomodo est wtelligendum itlud:< Nolite judicare,

et non judicubimini
?
RESPONSIO.
3 7 6 Cu.m Pominiisnliqiiando dicat:Nolite judicare, el uon jtidicabimiiii; aliqnando aulem : Juslum judiciuiu judirate ; non probibenuir omnino
jndicare, sed erudimur nosse differepliam judicii.
Quainobrem, si esl aliquid incerium et non mauifeslum, non oppriei judicare fralrem, sicul dicit
Ajmslolus : c Nolile anle tcmpus judicare, quoadus\;ie vcniaj Dominus, et illuminabit abscondita
n-ncbrarum, ct mamfcstabil consilia cordiurn .
l)t i aulem defendere judicia est necessilas inevitabiiis, ne in cjus iram incidas. Dicit enim : Peccasiieni coram omnibus argue . Nisi quis cadem
fa icns qn?e isqui accusatur, non possit libcre frat : i i n judicare. Dicit enim Doininus : c Ejice priIII.tn irabcni ex oculo tuo, et tunc aspicics ejicere
it slucam ex oculo fratris t u i . >
.
^ \
,
, , , . " ,
, *
,
, \ ,
.
, ,
. \ ,
,
, (5
.

, \
. >
11
1 3

; >
Ex Chrysostomo in Mattliceum.

.
Multi ex insipienlibus saecularibus boc solent C
,
prxciptie facere adversus moiiachns. Quando vide .
rir.t aliquem ex monacbis babere aliquid snperva , , aneuin, ei lcgem objiciunt Dominicam, cum ipsi
, \ innumerabilia usurpent et possideanl. E l si vide. >
rint enm sumere alimcntum paulo laullus, el co, , *
piosius, acriter reprebendnnt, cum ipsi quotidie
, ^ *
i. cbrientur et crapulentur : nescientes quod cum
,
prnpriis peccatis majorem ignem binc sibi congre ,
g<m, et piveterea se privent omni defensione.
. "
I n d e subjungit Dominus : c Quid videe feslucam

in oculo fratris fui, in tuo autem oculo irabem non
,
consideras" ? *
; >
QILESTIO
'.
LXXf.
D _
Qnomodo est intelligendum : c Orate ne fuga veilra c
^ , ;
fiat hieme, aut Sabbato 1
x%
RESPONSIO.
Notandum cst Deum uon fecisse biemem, aul
jubbatum maium : scriplum est enirn : c iEslatem
11 ver tu formasli*. > In bieme aulem sumus,
qi:ando carnis perturbationes nobis doniinanlur;
et in sabbato, quando vilam noslram 'tradimus
olio. Dicil itaque : f Beatus ille servus quem cum
venerit Dominus, invencrit v i g i l a n l e m . >
,0
1 1
! t
I I Cor. i , 9.
Mallb. vn, 1.
Mallb. loc. c i l . 3 .
Luc. v i , 42,
1 7
1 8
, e
Joan. vn, 21.

Maltb. xxiv, 20.
.
, ( .
) . ,
. > ,

, . ,
. >
n
1 9
15
, e
Cor. , 5.
1 T i m . , 20.
Matth. , ;
"
Luc. , 37.
Psal. LXXIII, 17.
VARL-E LECTIOiNES.
* . > .
QUKTIONES.
637
0 \

698
; >
QUJESTIO
LXXII.
Quomodo eit intelligendum illud : DLO erunt

fn agro ?
11
RESPONSiO
EX
SANCTO
EPHRJEM
Dejudicio.
\ .
377 Audivisti , quod lectum est : c Duo eronl
", c
, . in agro. Unus assumilur, ct alter diniitlittir, et dusp
, molentes in pislrino, una assumiiur, el allcra di . , niiltitur, el duo super tectura **, et qua? deinccps sequuulur. Qui snpra lcclum, sunl ilii qui
. etsrv,
excclsum locum obiinenl/ ut judces, duces, reges
, , ,
. , ( et principes. Esi poiro injustus judex, esl cl justus. Juslus judex esl dux populi CbristianL Et
. ) ,
. justns quiifcm asstimilur ex igne , injnslus in igne
, . * relinquiiur. Vcrsantes in agro, in boc mundo scili , cet, sunl rustici, idioUe, el omnium m ninii c l
, ()
abjeclissiini; sunt et clari genere ac diviliis, no, . 01 , * biles et ignobiles. Ex bis alii snnt justi, alii inju ,
s t i ; jiisti assunrmntur, injusli relinquUiUar in igne.
. Quse in una mola molunt, signiilcanl muUitudinem
, , \ ,
niHlierum ; in parliculari vero illos quibus sors
,
servili* ct vila laboriosa et infirmilatibus obnoxia
. , obligit. Sunlautcm mttliercs jusla?, ctsunt injuslae.
.. , , Sunt imbecilli jusli, ul Job et Lazarus, et sunt i n , , , . jusii, ut Cain el Giezi. Unde d i c i t : Duo erunt in
" \, ,
lccto " , infirmilalis , subindicans qaod jusli
' assumtraUir, et injusli diniitluntur. Quomodo au, . lein jnsti assijmanlur, dical Pauhts : Qui vivunt,
6 , ;, c Q cnm Domino rapientur in nubibus in anra, el sem ,
pcreruntcum Domino". Alqiiomodo relinqunnlur
. .
injusii? c Congregabtint angeli, eleclos qiiideui ex
&>. ; * quatuor v e n l i s ; impios aulem exuront igne
i - incxslinguibili **. Nc ergo exislimes in ligni.s
. ,
futunim ignem inexslinguibilem punilioms, neqiie
lietores nliquos. qui accendanl, u l migac mullorum
, exislimanl : sed aspice ad Sodomam, el vide for, ' k ,
naccm absque lignis. Cogila uxorem Lot, quomodo
. uxor Lot in lapidem (salis) rersa fuerit, et mirare
, .
minas ignis. Simul eiiim erat Lot el uxor, et dune
" , ,
flli*. Et neque Lot fuit combuslus cum suts fllia .
bus, neque ejus uxor effugit minas ignis; setl
.
juslitia unumqucmquc suae sorti Iradidit. Sic etiaiu
. '
in judicio, jusli quidcm assunuintur, sicul L o l ;
. , D iiijusli autem dimilluntur, sicul ejua uxor.
,*
; .
.

;
0UJ5ST1O
RESPONSIO.
01 (51),
e
Matth. xxtv, 40.

* Marc. ix, 44.
LXXIII.
Quomodo latro ante resurrectionem ingreuus ett

paradhum ?
Hattb. xxiv, 40, 41.
378
Q corporum negant resurreclionem, objS-
Luc. xvn, 54.
* I Thess. iv, 16.
Mattb. xxiv, 51.
YARli LECTIONES.
) Locus maucus.
.
NOTJE.
(o!j
01 .
Islorum error Graecis ansam pr*buil
0|
99
S. A N A S T A S I I S I N A i T . f i
700
ciuiit. illud : cHodie mecum eris in paradiso", , ' .',

dicentcs quod sine corporibus aiiimse recipiunt re- : , \
imineraliones. Ingressusest enimjnquiunt, lalro in
\ . ,
paradisum,non cum corpore.Unde planum sit noo
, ,
esse reaurreclioncm, quasi sancti beatiludinem
, \ , .
iion consequanlur -anle communem resurreclio- ,, ,
nem. An vero quando oportebat quidcm certare,
,
plus sudoris accepit corpus : quando autem tcm ;
pus est coronaruni, sola coronatur anima? Non
,
audis Paulum dicenlem : Oportet nos sisti anle
, ?
tribnnal Cbristi , ut referat unusquisque, quac

; gessil per corpus > (52). De eo ergo quod futurum
; \ ^
est absque ulla conlradictione dixit Dominus la, c '
troni : Hodie mecum eris in paradiso; sicut
\
cfiam dicit alibi : t Qui non credit in F i l i u m , jara
c " , .
jmlicalus est
Atqui nondum est resurrectio, , ;,
nrque punitio ; quomodo ergo jam est judicatus?
/.; >. \
Omnino per peccatum. mrsus : c Qui credit in
t
Filium, transiit a morte ad vitam
> Non dixit,
. , ,
transibit, sed transiit, de iis quae sine conlradi- ,
^ clione evenlura sunt lanquam de jam factis loqui- , , .
tur. Ila etiam praedixil latroni quod omnino erat
. \ ,
fulurum. Elenitn medici quando viderint aliquem , , "
deploratum, dicunt euin jam esse morluum,et , \ , .
esse cadaver, licet cum videant adhuc spirantem ;
\
et quomodo ille non babei spcm salutis, el morluus
, , \ ,
est medicis, ita eliam latro, quoniam non amplius
, cxspeclabal
rediluni ad interilum, ingressos
esl paradisum senlentia ( 5 3 ) , non experien- , . \ ,
l} ' ,
tia. Ila etiain Adam audivit: Quo die comcde1
1T
rilis ex ligno, morle moriemini * . Quid igilur 1 ^

Couiedit, et mortuus est ? Nequaquam ; vixit enim
annos nongenlos et triginla posl illum drem.
Quomodoergo dixit Deus : Ip;odie moriemini?
sentcnlia, non experienlia. Ita mihi intellige et de
lalrone, propterea quod nonduni est tcmpus operum remunerationis. Dicii cnim Aposlolus de
juslis : E l hi omnes tcslimonio Gdei probali,
non acccperunt repromissimiem, Deo pro nobis
melius aliquid providente, ul non sine nobis consummarentur . >
. " ;
. " ,
. - ,
c ; * ,
. \ \ *
=. \
'/ \ * \
, - , /, \ . >
1 1

,
ExTheologioratione in Ccesarium.
, \
Post etiam aliquanto, cnm cognalam carnem,
cum qua dc divinis pbilosopbala esi, a lerra qiue et
, ,
dederat,elin fidera 379 acccperat, receperit (quod D , , , , \
qito modo fiat, is novit qui ea inlcr se conjunxit
;, ! .
atque disjunxii), lumeam quoque ad gloria? coelc
8 l i 3 b.eredilatcm secum adinissuram. Et quemad*
, \ niodum ob nalurce conjun lioncm serumnarum
., '. (>,
ipsius particeps fuerat, sic eliam jucundilatcs suas
Luc.xxin, 43.
llebr. , 39, 40.
1 7
Cor. , 10 ; .,.
, s
J \:. , 18.
1 9
Joan. , 24.
5 0
Ccn. , 17.
YAKIiE I.ECT10NES.
1 .
..
nandi, sanclorum animas corporum :
(>2) Oportet corruplibile hoc induere incorruptioxspecure, ul divina simul bealilatc rruantiir; in
nrm {\ Car. xv, b3).
quam senleiiliam ivisse Anaslasius vidolur bic ct
()">) I no, slalim ut niorluuscsl, codeni dic vidit
aitbi. lAi.nusN.)
C.aro diviuam esscitliaiu.
! .
QU.ESTiONES.
m
\ , , \ , - cum ipso communicatiiram, totum videlicet corpus
, \
in seipsam absumentcm, et cinn eo unum cfle;
clam et spiritura et nientCTn ct Demn, absarplo
nimirum a v i u eo, quod mortale el caducutn
eral.
OuiESTIO L X X I V .
'.
m
brt efc
(>1) QI
.
, xal
Quod in Sres ordines et status dividentur qui

salvaniur.
xa-
RESPONSIO IREN-EO \
" < " , \ , ,

, , \
.
, \ .
,', .
\ *
,
* , \ * ,
,
, . \

\ , \ ,
. \ ,
, \
, \ , C
\ ,
. ,
, ?
. \ ,
* ; ? , \
. >
Dicit Isaias : Quomodo coelum novum ei lerra

nova, quae ego facio, manent corani me , dieil Doinimis, ila siabit semen vestrum, et nometi vestruin . > Joannes in Apocalypsi : Vidi coelum
novum et terram novam. Et civitatem sanctam
Jerusalem novam vidi desceiidentero de coelo, .1
Dco paralam, tanquam sponsam ornalam \ i r o suo ;
el audivi vocem magnam dicentem : Ecce labernaculum Dci cum homimbus, c l babilabit cum
eis , et abslerget Deus onmem lacrymam ab
oculis eorum, et mors ullra non erit, quoniam
priora abierunt. E t v i d i civiUlem magnam Jerusalcm babentem gloriam a Deo, ct fundamenta parielum ejus lapide prelioso ornata, c l platca aurum
piirum, sicut vilruro pellucidum. Et templum 11011
vidi in ea, quoniani Doroinus templnm c]us esl, e l
non ingredielur in eam omne coramune ct orauis
qui facil abominationem el mendacium, praelcrquam qni scriptisuut in libro v i t . Et civiias non
babct opos sole, nccluna, ut appareant ei, quia gloria Dei illurainabii eam. Et nox non erit illic amplios ; Dominus enim illuceecet super eos, el regnabit in ssecula saeculorum " . >

, ,

\
\ ,
. ,
.
, \ , \
, *
. \
,
> -* ,
.
Tancenim qoi digni fnerint ol in CORIO verseittar, illoc provehentnr. Alii fruentur deliciis parad i s i ; alii tenebunt sanetam terram, et splendorem
civitatis, cum omnibas qnse ea suppedilantur a
Dco. Ubiqae videbitur Servator, sicnl digni crunt,
qni eum videbnnl. Esse autem banc diffcrenliiirt
babilationis, inde liquet, qnod alii ccnteshTiiim
fractum ferani, alii sexagesimunr, alii tri^srnium.
ftuorom alii assnmentur in coeios, alil versabmitur
in paradiso, alii babilabwnt 3 8 0 civitatem. h\co
dixil Dominns : 1 In icdibos Patris mei mansiones
multx* s a n t ; 1 Dei enini sunt omnia, qui praDbel
babilalionem cminibnx convenrentcm.
" Adv hvrcs. 1. v.

9
3 9
isa, LXVI, 2 2 .
,%
" Apoe. xxi, 1-4, 10,21 23; xxn,
i V
Joan. xiv, 2.
V A R L E LEGTIONES.
.
q * .
NOTiF.
() " :, farilc
antc 'ucuiucnicoruin w.u iiiorum
suujioncs. Sic aberravit Eiilnp:ii?s npmf Pliol. in

BiHhih.
p. 408, cdit. Hccschcl. (AI.EHA.NM.)
S. ANASTASn S I N A F L E
703
OU^STIO LXXV.
7Gi
O E .
Uitde homo corjnoscal num in ipso habitet Christu* ?
"
RESPONSIO.
.
Quaestio haec simiiis est illi qua quisex pragnante

femina percontarelur unde scial se in ulero con- ,

c pisse. Quemadniodum igilur illa opus non babet ; "
ul ab alio id discat, quippe qua? ex seipsa et in
' ,
soipsa novit, ex compres*ione menstruorum , cx
,
subsallalione iftfanlis, et ex abstinentia a mullis
, \
sculentis, sese coucepisse ; ila et aniinn opus non , \
babel ab alio discerc quando Cbrislus pcr Spirilum * ,
sancUim in ipsa babilet; mox cnim et ipsa videt
impuros flnxus pravanim aflcciionum cx prava
\ consueludine manantes sisii ac comprimi, et va- ^ , \
riorum ciborum appctilionem sopiri, et dulcedi- , \
ncin voluplalis super omnia odio haberi : dul-
cedo enim mellis omni pregnanti mulieri invisa
et. Quando igilur anima Christiani lalia in sc ar- . " \
gumcnla el signa deprchendil, lunc el ipsa cum \
prophcla Spirilus divini plcno conslilula, dicit , \

ad Deum : Propter limorem luum, Dotnine, in
ntcro accepimns, et parltirivimus, ct popcrimus . , \ Spirilum salulis tuae, quem fccimus super ter- , \ ,
ram *. > Porro boc veri Ghrisliani indicium esse, , . "
audi Aposlolum dicentem : t An non cognoscitis ,
vosmetipsos,quiaChristus Jesus in vobi.* est? nisi "JI
;
forle rcprobi estis .
Q .
1
OUJESTIO
LXXVI.
2Vm postit qnit explicare ea t Qnce nec oculus vidit,

nec auris audivit, nec in cor hominis ascende, , &xl
runt ? >
;
-
87
RESPONSIO.
Nonnullis non solum haec explicare, sed et possidere concessum cst, de quibus Christus a i l : Ego
et Paler veniemus, el mansionem apud ipsos faciemiis ' ; ubi enim Chrislus inhabiUl et inambulat, omnis itidcm cogniiio inhabitat. Scire naraque
oporiet, de praetcrilis, hoc est, de justis, qui anle
Cbristum vixerunt, dictum esse : Quaeoculus non
v i d i l , neque auris audivit , > neque videbit;
prout Christus d i c i l : Mulli prophetae et reges vo- D
lurrunl videre quae vos381 videtis, e t a u d i r e q u
audilis, et non audierunt * . Rursus ail : Deum
ne.iiio vidit* . > Non addidit : Neque videbit.
Bcati, inquit, mundo corde, quoniam ipsi Dcum
videbunt". > Igilur, si placel, adverle animum diligenter, et intelliges, ex senlenlia Pauli, omnes
qui sunt vidisse, ct eliamnum videre, quae oculus
eonim qui sub lege degebant non vidit, nec auris
audivit, nec in cor hominis sub vetcri lcslamenlo
asccnderunt, quae Deus praparavit iis qui diligunt
8
8 8
8 8
Afl
8 7
.
,
. \ ,
\ , \ '
,
, \ .
, \ ; ' ,
, \ "
, \ , >
, \
, \ , , \
& , \ . \
\ , \ . > ,
. , \, \
, \ . ,
, , \ , ,
, \, , ,
, \ ,
\ \
, 1
Isa. xxvf, 18.

II Cor. xm. 5,
I Cor. , 9.
Liic. x, 2 i . " Joan. i , 18. " Mallh. v, 8.
8 8
Joan. , 23.
VARIiE LECTIONES.
.
8 8
Isa.
LXIV,
4; I Cor. , 9
kv
735
QU/ESTIONES.
1
706
xa\ -
.
$ \ . "
, .
,^ \ ,
,
,
* .
, \ ,
illuni. Slatimque adjunxit: Nobis aulcm revdavil per Spiriium suum; Spiritus enim oninia
scrutalur, eliam profunda Dei * . llaqiit ca quae
oculus non vidit cognoscuntur ab illis qui digni et
idonei sunt: quae tamen inellabilia el inexplirabiiia
nomiuanlur, proplcr illos scilicel qui lalinni siutl iit~
capaces: nam in eodeiusernionc e vesligioaddii Apostolus: c Auimalis boino.non percipil ea qiuc sunt
Spirilus ;slultitia cnim esl i l l i ; bacc enim spirilu el a
\ .
, \ .
spinlualibus coguoscuntur, iisdemque pateiiuiit *.

Quapropler enitere ut hajc opcrc et experieutia,
non nudo verbo infrucluose discas.
'.
QUJESTIO L X X V H .
, . Qualia sunt bona Chrhto nobi* donata, c In

, "
quce ungeli desideranl prospicere **, > sicut apo^ ;
stolorum priuceps Pctrus dicit ?
.
RESPONSIO.
, ,
Aliqui dicont ea esse quae nculus non vidit, nec
, , \ auris audivil, et in cor h o i n i n i s non asccnderunl .
. " , Alii dicunl mysterium Eucharisliae a sancto Petro
(9) . signiiicatum esse. Sed quae bujus ralio? nam i n ; ,
cruenlum sacrilicium ab angelis periicitur, inimo' , - latur, et quasi salellilio quodam ciugilur. Mihi
, \ . , , - ergo videlur angelos desiderare ut in eorum na , \ ,
tura Deus Verbum, qui naturain illam condidft,
\ \ '
inbabilet, quemadmodum in nostra carne secun .
dum subslanliam inbabilal. Ilerum deslderanl ut
, \ * et nalura eorum a nobis adoretur el gloriiicelur
, \ , \ C sedcns in Ihrono cberubino in siiiu Pairis, siculi
,
nostra nalura in Christo ab illis, et ab omni lain
' ,
visibili qnam invisibili crealura adoralur. Quin et
\ , \ . " aliud dcsiderium babent, nimirum accipiendi cla
ves rcgni coelorum , et sedendi supra duodccim
, \
sedes ", ut judicenl inslar Chrisli, in diejudidi,
,
quemadmodum piscalores judicaluri sunt. Ego
. , - dixcrim Gherubinos et Seraphinos dcsiderare ut
tali libertale erga Cbristum donentur, quam babuit
6\,
^ , "qui supra peclusejus recubuit * , ilemque mulicres
, \ , \ - pecoatriccs quaeeum 382 unxeninl, et aromalibus
. pcrfudcrunt . Sed quod omnium inaxiimun est,
tibi aperiam. Dixit Ghrisius : Uuaudo vcncnt in die
. "
, judicii, virtules coelorum comiuovebunlur p r
\ Q timorc et trcmorc ejus ; justos autem iritcrrogat
(56), \
et recognoscit; e( transiens ministrabit illis , qui
.
creavil illos. Haec et talia sunt booa, a Ghrislo no
,
bis donata, in quae angeJi desiderant prospicere,
, ' , boc est, introire.
.
48
4 7
00
8 1
B t
4 8
4 4
4 8
48
4 T
4 8
I Cor. , 10.
ibid. U , 15.
I Pelr. i , 12.
1 Cor. n, 9.
Matlh. xvi, 19.
Mattb. xix,
%&.
Joan. xxi, 20.
UaUh. xxvi, 7; Marc. , ; Luc. vn, 37, 38.
Matth. xxiv, s.9; Luc.
xxi, 26.
Luc. x i i , 37.
YARLffi LECTIONES.
.
NOTiE.
, etc. Et sic omuia cobaerenl. (.*>
(53) ; , id cst
, , . Ibid. , lcgo
MANN.)
, uon inferi soluia, sed eliam negat. "
(56) . Nihil minus ad rem ; lcgo , legerem
, facict dUcumberc, Luc. xn. ( A L E U A . N N . ;
4 8
8 8
8 1
707
QUJBSTIO
LXXVll!.
708
'.
Ka) r/
Cur Christus naturam nostram snpra angetos gtorifi.,
ftcavit. et dilexit?
\
/,

.
RESPONSIO.
, \,
Quidam volunt id faclum, ut ubi abundavilpec , ;
catum, ibi superabundel et gralia . Sed bisop ,
poni potesl, mullo magis dcemonibus salutem redonandam fuisse; in illis enira plusquain \n nobis \ *
nbundavit et eliamnum abundat peccatum. Audi , \ .
igitur Paulum, qui libi modum incarnalionis C b r i -
sti, et copiosae erga nos benignitalis exponil. Dicit ,
enim : c Mystcrium, quod Deus praordinavil ante . " c
, , * '
sascula \ boc est Dci ad homtnes advenluin et
, .
benignilalem. Duobus igilur modis adest, et quasi
adjacet Deus humarce nalura plusquam-omni aiii " ,
creature : primum,ui Ggmenlo suo propriis roani- ,
bus efficlo, et ul excmplari dispensalionis seu In- ,
carnationis suae, ut animali (57) aspeclabiJi et
, , , , \
iiiaspectabili (58), niortali c i immorLali, qucmad- \ . , ;
niodum ipse eliain Chrisius esl. Secundo, ut ejus-
, , \ ,
dem nobiscuui gencris, subslaMiae, ordinis &eu
, \
Iribus, ct formjb scu figure per hoc quod bomo
\ , \ facius esl : u l proinde eliam naluraJi quadam ra- , \ , \ .
tione ad id quod sibi cognatum et consubsianliale
est propendeat, illudque impensius diligat (59).
8 8
'.
QUJESTIO L X X I X ,
Si quis infidelh, Judceus vel Samantanui, multa
bona fecerit, num introibit in regnum cwlorum ?
HESPONSIO.
DeSnitio cst Cbrisli Doraini ad Nicodemuro :
Amen dico libi, nisi quis renalus fuerit cx aqua
c i Spirilu, non inlrabit in regnum coclorum
.>
CJarum csi, igitur talcm in rcgnum coeloruui non
inlroilurum. Nibilomiuus non pcrdet mcrccdem
posilam in felicitatc, diviliis, deliciis, et cxloris
liujus viLae fallaciis: juxla illumqui audiit: tRccor<lare quia recepisli bona in vila lua , 3 8 3 l
in sabcuJo futuro prae illo qui niiiil bunoruni opcrum
gcssil. diversam admodum reiribulionein rcposilain
iiabet. Qucniadmodum enhn pro justis suul variae
inansioiies apud Deum, Ua et pro peccaloribus varia suppliciorum gcuora consuituta sunl.
8 8
,
*)
,
;
.
, '
, ' \
,
, .
"
\ , , \
, ,
^ . \

. "
\ \ , \ \
\ .
QrJSSTIO L X X X .
'.
<
Quomodo dktum est : l;i omni gcnle. aid timet\ ,

Deiim, ei opcratur justilium, acceptus a>t illi ?# > ,
RESPONSIO.
Quando sanclus Pelrus pracdicta verba protulit,
tolus fcrme mundus infidcJitali, et omnos populi
Rom. v, 20.
8V
Rom, xvi, 26; Coloss. i , 20.
8 8
Cod. villosc .
.
" ; :,
, \
Joan. , 5.
8 8
L u c xvi, 25.
8 7
f. .
NOTiE.
<T)7) Secundum corpiis.

<^8) Scccndum aniiDaiu.
VAIUiE LECTIONES.
e
87
838
(59) Qucust. 100, ad Amioch.
Act. x, 55
709
QUJESTIONES.
.
, \ ,
, \
\ , , ,
\ .
, \
,
, * c
, \
, \
.
, \ 0
, ,
, \ ; *0
, . \
,
\
, , \ . >
, , \, ,
, ' ,
.
4
710
intquitali dediti eranl. igitur iempore, qui Deum

timebat et operabalur justiliam, proui fecil Curnelius et Genlurio, is acceplus erat Deo, Deiquc
cultor vocabalur, sive Judaeus, sive Graecus essei,
siculi etiam Ninivitae et aniici Job Dci cullorcs
eranl. Doclrina vero Christi promulgaia, el aposiolisad instilucndum nos d 'laplismo missis, audi
quid dicat Dominus ad eos : < ln quaiucunquo
civitatem intraverilis, neque audierint sermoncs
veslros, exeunles foras eliam pulverem prdum
vestrorum in illos excutite. Amen dico vobis :
tolerabilius eril terrae Sodomorum et Gomorrbxorum in die judicii, quam i l l i c i v i t a l i . > Quomodo
igilur acceplus erit Deo qui nec credit, nec dcfcrt
doclrinx Ghrisli? Talis enim neque Deuin limel,
A
neque operalur juslitiam. In eamdem seiilenliam

accipilur etiam Pauli diclum : Anle prsedieationem
Evangetii fuisse gloriam et bonorera omni operanli bonum, Judaeo prhnum, et Gneco . > Post
pradicationem vero, Si angelus, inquil, e\ coelo
evangelizaveril vobis pneterquam quod evangelizavimus vobis, anathema sit ". >
O U J E S T I O
'.
,
, ,
; ,
;
L X X X I .
Quorsum abeunt infantes, maliliue adhuc expcries

tttpote qninqueunes, vel quadriennes, Judceorum et
baptismo carentium? num in damnationem, anin
paraditum ?
RESPONSIO.
Gum Deus suam sentenliam jamprolulcril, iniqui,
\ C
patrum non transire in filios, perque propbetas annuntiarit (ilios non periluroa pro peccalis
\ , t
patruin suorum , mibi videlur tales infaiilcs iu

gehonnam conjici (00). Verum non dcccl ul judi , cia Dei quasi inanibus allrcctare vclimus.
/. .
x
QUiESTIO
* '
;
.
\ '
,
\ . .
LXXXU.
Num potest quis unico bono opere remissionem

peccatorum consequi ?
RESPONSIO.
384
Utique : nam el Rabab merelrix propler
susceplionem cxploralorum salvata csl ; el lalro
per fidera , et merelrix per fletum el lamenla * \
r >
QUJESTIO L X X X I I I .
,
,
;
9
.
7 (61) \
Si homo pcccaveril, et postea qucedam merila ad

veniam impetrandam fecit, et deinceps post merita
iterum delinquat, num merita qacc fecit, penitus
perdidil ?
RESPONSIO.
Est peccalum dissolvens ac dissipans bona; et
* M a u b . x , H , U , , 5 . Rom. , 10. Galal. , 8.

Ezech. XVHI, 20; Deut. xxiv, 16; IV Rcg. x m
; II Paral. , 4. Josue , 4 ; Jac. n, 25. Luc. x x i u , 4 2 . Luc. vu, 48; Matlh. , 2.
44
VARIiE LECTIONES.
Particula ncgans, quac in cod. deerat, necessario adjici dcbel
7 .
NOTiE.
(Gl) perpcram. (60) AHler se res babct: nam si talcs peccaio
mortali acluali careant, ad domicilia infanlibus
ct slalim ). ( A L E M A N > . )
propria, seu ad puerorum limbum destinabunlur.
711
711
est peccatum non dlssolvens q o bene gesla sunt, ;

, \ .
sed pro ratione magnitudinis quae est in delicto,
et magniiudinis quae in merilo. CaHerum, si a pec- , '
cato noii desistat eed in eo vilam finial, remissio , . "
omnis tollitur. Verum haec Ulia judicia solus Deus .'
novit.
QUJESTIO
LXXXIV.
'.
Ex qua mtate mstimantur peccala hominis opud

'
;
Deum?
.
\ \ *

\
.
RESPONSIO.
Variae etiam de hoc apud Deum differenliae sunt:
nam cx scientia et prudentia judicalur quilibet;
alii quidem ex selatis duodecimo anno; alii quoque
cx ulteriore.
QUJESTIO
LXXXV.
'.
, (62)
Quam ob causam, enm fornicatio majus judiciutn
,
habeat quam h&reiicorum blasphemia, conversis
ad
,
pagniletUium ulrisque, Eccletia hcereticum statim
in communioncm recipit, fornicalorem vero ali-

, '
quandiu coetufideliumsegregat ?
;
RESPONSIO.
Quia alterum peccalum est volunlarium; alterum per ignorantiam. Ad hxc, ut baeretici alacrius
ad conversionem accingantur, fornicatores aulem
segniores ad flagilium reddaniur.
QUJiSTIO
LXXXVI.
.
,
. , \

.
Q
ur haretkos ad calholicam Ecclesiam regressos nou
rebaptizamus ?
;
RESPONSIO.
Si hoc consuetudine rcceplum esset, non facile
quis ab haeresi pcdeni referret, anabaptismi formidine. Caeierum etiain per imposiiionem manuum
385
sacerdotalium, precibus adjunclis, Spiritum
sanctum descendere notum cst, et pro teslimonio
sunt aposioiorum Acta.
OUiESTIO L X X X V I I .
rj[

.
,
, . \ '
' ,
.
*.

Celebris et ferme in toto mundo pervulgata qutcstio
esl, num die* sit prior nocte,, an, vice versa, nox , ,
;
prior die ?
.
RESPONSIO.
D
,
Spectando creaiionem mundi prout a Moyse
,
descripta est, (ieri non poiesl ut quis noctem prio. rem die staiuat. Nam prima dic Deus vercc lucis
, \
naturam condidit, e l poslmodum facla est vespera,
eccidenle luce. < Et facla est nox, et faclum est , \ *,
. t ,
maue, dies unus . At vero nova crcatura, ut
,
Aposlolus appellat , Chrisli nimirum Ecclesia,
Wosaicis decretis non amplius subjacet. Verum
.
M
0 5
Gen. , 5.
11 Cor. , 17; Galat. , 15.
VARI/E LECTIONES.
Hesycbio , gencratio vel aetas. f. melius Izu
.
(62) , nen ad vocem referendum, sed . (ALE&UN.I.)
QU/ESTIONES.
713
; ,
* , \
: , * ,
,
>'
. , , .
,
711
quia Chrislus sabbalo, hoc esi, posl sabbatnm

resurrexit cx morluis, klcirco Deus lege lala Judceis praecepil sabbatum a vespera incboarc, boo
esl, a solis occaeu Parasceves, ne probabilem adversus nos pratextum baberent, qui Dorainicam a
vespcra Sabbati auspicamur. Hoc vcro fecit Deus ut
discas nos ex lenebris in lucem migrasse. Eaprnpter a tenebris quidem incipimus, sed in luccm
diei dcsiniiutis.
1
QUiESTIO L X X X V I I I .
'.
*
,
, \
,
; cl ', , \ .
Esl ct aimd.pervulgatum quce&itnm, num vita hominis habeut terminum, (63)? Alii nanujne
affinnant, alii negant.
.
,
RESPONSIO.
,
Ad isia nos respondemus terminuin vitae aut
, ,
nuroerum annorum non esse cuiJibet boinini
* , , \
prseOxum, scd ha*c omnia in voluntate et aciione
.
Dei posita esse, quando jubet, et protit jubel. Illis

vero qui omni niodo contcndunl pncdefinilioncm
, ,
annorum apud Deum ommbus bominibus cerlam
*> , \
ot immotam rsse, boc reponimus, binc conscqui
. \
Deum aliquid inulilum el defecluosuin fecisse,quod
,
vcl cogitare absurdmn cst. Rursus, si cajuslibet
*
vita flxo et immutabili termino circumscribilur,
\ []. "
nullusergo aeger sanciorum openi imploret, nulltis
, .
mcdicos advocet. JSam quod Deus pradclinivit, id
onmino fiet.
" \
Adde hiuc ilidcm Maniclin;um quoddam dogma
\ . ; , - C pullulare. Quale? Isiud. Si Deus, qui prsecognilor
, \ >
ost, clomnia anle orlum suum precognoscit, oinnem
, , \
386
bominem vult salvum fleri, et neminem per (64),
ire , quare, pra?cognila Juliani iransgressoris
,
apostasia, el Juda; Iscariolae negalione, non pra* , - .stituU et praefmivil illis brevioreni lerminuni vitaj?
,
mortui enim antc lapsum in perniciem, salvati
; \ *
fuissent. Quod simililer de quovis moiiacbo aui
, ,
bomine reclam viiam agente, el postca a virtmis
\ ,
tramite excidenle et in exitium ruenie objici po. \
test. Itaque necessario allerulrum dicendum e r i t :
, , ,
aut Deum non praecognovisse, aut, si praecognovit,
, , *
dilucidum cst eum noluisse ut salulcm conseque. ,
rcntur, sed ut perirenl. Si enim eos vellet
- ^ salvos fieri, debebal anie lapsuni limites vitse prre. , ; , ,
figere. Non igilur, ut prius diccbani, recle asseri
turterniinum viue unicuique praefinilum', esse in .
comprehensibilem jussioncm Dei. Quod si omuis
bumanacviue praifinitio, quam transire non licei,
\ ,
]>rpeGxa et depacla est, quomododicil Aposlolus ad
,
Corintbios, illos propter indignam Eucbarislias
, sumplionem, infirmari et niori ? Si vit termi; ,
e 7
8 8
8 t
1 T i m . , 4 ; Joan. m , 15.
6 8
1 Cor. x i , 50.
VARIJE
LECTIONES.
b Lcgc, , idem quod , mancum, mulilum, defecluosum.

JNOTA.
vinas cooperando el a peccalis abstinendo. Si no(03)"Siniilis qusest. 112, ad Antiocb.
l i n i , nil conira bonilalein suam erit, si aul
(64) Arguinenium hoc exigui momenli est. VuH
arbkrii, aul vike cursum non abrumpal.
Deus omnes salvos fieri, si ct ipsi velinl, grali di
PATROL. G R . L X X X I X .
23
715
S. A N A S T A S U S I N A I T / E
710
nus praefiiiitus cssct, non monuisstft Salomon: * < ,

, .
Noli essc durue, et we iiripie -agas mulluni, ne
;
moriaris in lemporc non luo . Idem dicit, filiis
. "> * ,
per pareiuum malcdicliones mortem infcrri
.
Vernni de his copiosius, Deo favenle, alias dispu- , , \ tabimus, allalis plurimis caasis ob quas juslis ali- , / ,
quando vita brevis, improbis autem longa obtin- ^, . \
gil. Et quoto anno quis in infantia mori censendus . * ^ ,
sil. Cur item, qui templa Chrisiiana&pielati dicata
,
cxstruere, et alia mullis in commune profutura , '.
opera perficere cogitant, hinc prius excedant
. * \
quam coeptis finem imponant. Inlerim brevilcr boc .
etiam toco de bac qureslione disseruimus. lllis qui
, ,
oggerunt magnuni Basilium, quasi praidefinitioncm

vitae statucrit, respondemtis sanclum hunc Palrcm
, , \ . >
boc nomine intellexisse dcfinitivam illam senten- &
liam : Terra es, et in tcrram revertcris . >
7 0
Tl
OUÊSTIO
LXXXIX.
*.
(65) , ,
Omnes cupidissime et quasi ingenti siticcsluantes,
vel
, ,
parum discere et accurate cognoscere avent quid
sil anima hominis, qualis et unde svbsistat. Et , , ,
quando, et quomodo in corpore opei nnr, et quo , )
,
poit stparutionern corpore abeat?
.
.
RESPONSiO (66).
" $
Manifestum est ea quae in divinis Liiteris tacen, . ,
lur, non esse curiosius perscrutanda : nam quortim
*
scientia nobis prodest, ea patefacit : quoruin
. '
387
cognilio nihil utilitatis affert, ea absoondit. Sed quia bomo contenliosum et curiosum , ,
cst animal, si qaid obscure ex sanctis Palribus ,
super bac re discere polui, id ego Vobis explica- . ,'
tum dare conabor. Nolum esl hominem ad iroa- * *
,
ginem Dei et siwHUudinem crealum d i c i , quia
\ \
multa quae sunt in nalura divina per essentiam,
insunt quasi per nmbram in imagine et Agura, i a , * ,
aninia videlicel nostra (67), non per naiuram. . , \ ,
\ , ,
Exempli causa : Deum crcdiinus et confucniur
per propriam suam naturam essc incomprehen- \
sibilem, innominabilem, invisibilem, inatlrecta- . , *
, , , , *
bilcm et incorruptibilem : ideo el anima, lanquam ad imaginem Dei subsislens, nobis bomi- \ , \
, * , \
nibus incomprehensibilis est, inaspectabilis, i n explicabilis, tangi nescia, corruplionis el morlis . * * *
expcrs.Quin et producendi vim babei: nam homo D , \ , ,
, , , , *
hmninem gcnerat, aidiflcal aedes c l civitates; plan. , \
tat arbores, artcs, scienlias, et dicendi facullalem
, \ *
meiue complecliuir, utpote ad imaginem Dei con , ,-
ditus. Quapropier sicut iiullus bominura posi Iiov e r o
* Eccle. , 18.
7 0
EcclL , II.
7 1
Ge. , 19.
VAUlifi LEGTIONES.
c .
NOTJE.
descenderil, ancerte singulis detur, incertum reman(65) . H*c et alia q u * in boc opcre hasit, eam insolubilem fassi suni esse quceslionem in
benlur, oslcndunt mulla illius xlalis doctorcs
hac vita ( A L K M A N N . ) .
plane opinatos esse dc anirna. Gregorius Magn.
(66) Vide Qucestiones ad Antiochnm, a quaest. 18
coaLincus faletur in epislola ad Secundinuni : De
usque ad 26. Ilcm, qusesl. 52, 55, 54, 55.
origme, inquit, aninm iuter sanctot Patres requisitio nnn parva versata esl; ned utrum ipse ad Adom(67) Per graliam.
717
QU/ESTIONES.
d
. " ;

\ ,
\ , , \ , \ ,
, \ ,
* ;
, ,
,
* ,
,
, \
, *.
, , \ , , *,
.
, ,
,
: , ,
,
, .
,
\ ,
, , ,
, , * *
* * '
, ;
, \
.
. '
718
minura mciiioriam exstitil qui polucril cxplanaie

quaecl qnalissit substanlia animaead Dei imaginem
snbsietcntis; ila nec hominis naluram ullus explicarc valet. Queiuadmodum aatcni Dcus per materiales crealuras sub aspectura cadentos (68) propriam suam virluiem et acliones patcfacit, sic et
anhna secundum imaginem ejus condila, qua a
nobis in se et per se videri nequit, per proprium
suum corpus, quod cernilur, velul pcr inundum,
proprias suas operationes manifeslat, quse supra
cerebrum (quod uraniscus scu eclla ad motlum
coeli effigiala appeJlatur), inslar Dci supra cojlum
resideolis, ducem et presidem habct, vidclicct
roentem, quae corpus, ccu parvum quemdam mundnm, administrat et gubernat. Quocirca, si quis
grave vulnus in capite accipiat, stalim mens quoque patitur, ncque amplius judicio e l memoria, ut
anlca, poilct. Vim raliocinandi excrcel anima p e r
cor, vim concupiscendt per bepar, vim ridcndi
per splenem, vim respirandi pcr pulmoncm, vim
gcncrandi per renes, vim irascendi persanguincm,
vim agnosccndi per oculos, vim loquendi per linguam. Quare, si lingua dissecetur aut exsccetur,
loquendi facuUas dcsinit. Si aniina penitus a
corpore sejungatur, non amplius loquitur, rieque
reminiscilur, neque irascitur, neque videt; sed in
cogitatione quadam secundum seipsam immortalis
permanet, donec, resumpto corpore proprio, jani
corruplioiiis experte, operationes quoque incorruptas exereeat (69). Yenim hscc de illis dicla
\, \ - ^ sunto, 388 " vitam in peccalis finierunt: n a n i

vov , \ , - animae qua2 Spirilum sanctum possident, eidemquc
, \ ,
ve-Hit corpus ei inslrumenlum effecUe sunl, per
^ , \
illius illuslrationein, judtcio meo, etiam post (cor, ^.
poris) morlem exhilarantur, Deumquc mcnlc a o
ratione gloriflcanl, et pro se muluo orant, ut ox Scripturis discimus.
, ,
Noss^ oporlet omnes appariliones quae in tcin t , , * plisetad sepulcra sanctorum conlingunt, per an , * . gelos sancios, pcrmissuDci, pcrflci (70): naniquo \
modo Qeri polest ut corporum resurreclione ncc , ' dum peracta, ossibusque et carnibus sancloruni
adbuc dispersis, videamus ipsos sanclos (71), cum
, , '
interduro inlcgri v i r i , ct quidem equeslres armali ; * que se ocuiis intuendos objicianl? Si his contra, , , l> dicere velis, dic, oro, qua rationc, qui unus est,
;, , , *
Paulus, vcl Pctrus, vel alius aposlolus, vcl martyr,
;
eodem lempore eademque hora aliquando niuliis

in locis appareal? neque enim angelas potest(72)
{*, ; .
simul eodem momenlo in pluribus locis prascns
esse, scd boc soli incircumscripto Dco compctil.
VAIWE LECTIOxNES.
d . . [ Lege . Est aulem idem quod paryus. * Cod.
, ex quo ieci , nisi malis . * forl. , specic, forma.
h
NOT^.
(68) Ccelum nenipe, aera, solem, lunam, pluvias,
apparent.
lerncmotus, et mare, invisibilis ipse persistens.
(71) Non mirum. Formant sancli corpus ex aerc
(69) Aniina separata sive apud inferos, sive apud
vcl aliunde, prout ipsi ctiam angcli faciiint.Quod si
superos, habelintellectum, memoriani,voluntatem,
angcli hocpussuni, curnon etiam aniiiia? sancloru;h?
et sui ipsius facullatem molricem.
^72) Poicst, non sua, sed omnipotenlis Dei v i r (70) Secus se res habei. Ipsi sancii ordinnrie
719
S. A N A S T A S I I S i N A l T A
720
CiCterum, ne aliqui opineniur me iabulas raedi-

! cas comminisci, audiant quid de animabus sacra
, \
Scriplura tradal: scparatam enim a corpore ani
main raliotinandi facultate deslilui teslatur beatus
, ,
David, qui de mortuis, < l n illa dic, inquit, pcr \ ,
ibunl omncs cogilationes eorum . > Deessc me , ,
moriaui idcm leslalur: c Nou est, inquicns, in
. > " , ,
morle, qui mcmorsit l u i . Si nullaest memo
ria Dei, pcrspicuum cst cos nequc orare. t Ncque
. > ,
morlui, inquit, laudabunt te, Doiuine, ncque om, , , \,
ues qui descendunt in infcrnum " \ > Easdem ani- , ,
mas a corpore abjunclas mundum non videre le . > " ,
stis esl idem Propbcta de bomine loquens : < Quo- ,
niam spiriius pertransivit in illo, et non subsislet,
" , \
et non cognoscel amplius locum suum
(73).>
, \ .
Quomodo autem in altera vita animae sc invicem ^

cognoscent, quae se in hac vila nudas, boc est, a
\, corpore segregatas, nunquani viderunl? Agnitio
;
enim ex diflcrentia 389
diversis signis ex \ ,
sislit; at in illo sneculo nulla anima diversilalem
,
fornue vel Ggurse qua ab allcra discriminelur ba ,
b e l ; scd omnibus csl una et <cqualis essenlia? si , \ ' .
militudo.
T a
7 3
1 8
e l
At neque post resurrectionem nos lnutuo nalu' rali cognilione agnosceinus: non euim eril ibi par vitas vcl magiiUudo corporuiu; non albedo,
, , non nigredo, non infantia, non senectus : sed
, , \ '
qualis exstilit Adani. lales universi illi qui a
, * condtlo mundo vita funcii sunt resurgent: quem , admodum grana, quae exspica decidunl, et in ter- C , \ ,
ram ininima condunlur, non parva rcsurgunl, sed
\ ,
pcrfeclae spicse fiunl,cujusmodi videlicet illsc eranl
, .

cx quibus deciderunt. Sancli Patres cnim deOniunt
.
resurrcctioncm esse primi bominis in antiquum
\
slaium restilutionem. Naturali igiiur rationc nul \ . \
lus aliumcognoscil; divina vero penuissionc mulli
\ , ,
mullos cognoscunt. Nam eide Judseis dictum est*
.
Videbimt, in queiu transiixerunt . >
7 e
7 f
Psal.
C X L V ,
4.
" Psal. , 6.
Psal. cxm, 17.
, e
Psal. cu, 16.
7 6
Joan. xix, 57; Zacb. x n
10.
.
tule. Saiictii* Hieronymus coftlra Vigilantium : D
Tu apostolis vincula injicies, ut usque ad diem
judicii lencanltir custodia, ncc sint cum Domino
suo, de quibus scripluin est : Sequuntur Agnnm
quocunque ierit (Apoc. xrv,4J. Si Agnus ubiqHC.ergo
et bi qui cum Agno sunt ubique esse credeudi sunt.
Elcuui diabotus el d;t*mones toto vagentur orbe, el
cclerilale nimia ubique praesenles sinl, marlyres
post efTusionem sanguinis sui arca operientur i n clusi, et inde exire nou poteruni?
(75) Non est ila. Naturaliter intelligere, velle,
meminisse, ct seipsam movere poicsl. Tesiimonia
Scripturae nlliil ad rem faciunt. Primi loci sensus
est, tempore mortis cessare omnia consilia bomiois, el iniercidcre quidquid in pobLerum agere decrcvcrat. Secundi sensus esl, non essc in mortc,
boc esi, in damnatione, qui tnemor sit Dci cnm
affecm omori?iet reverentuc. Tcrtinm simililer ad
damnalos pertinet, qui Deum non laudant. Qaartum non salis apte huc advocatur. Nam sensus
est: Spiriius vitalis, seu ipsa vila corporalis, non
permanebit in bomine, sed transiens in eo e r i l , et
nunquam subsistet in codemslalu, quia semper
niutabitur de infantiaad pueritiam, de pueritia ad
adolcsceniiuin, elc. Et non cognoscet amplius locum suum, id est, non redibit ad locumunde disce^sit, nec videbil amplius selatem, quam seroel d i misit. Ita C<ard. Bellarm. in Psal. c n . A n i m a e
separalas se muluo eliam naturaliter c<w;noscere,
quod auctorisle negal, disces ex traclatu Conimbricensium De anima teparala, disp. 5, arl. 1, concl. 2.
E(iam posl communem omnium resurreclioneiu
naturaliler cognoscel qitisquos in bac vila noveral,
c i quos bic non noveral, ibi naturaliler q a o q u e ,
qui et qualcs fuerinl ei siiH, cognoscere poterit.
QU.ESTIONT.S.
721
l(.
722
QUJESTIO X C .
(74)
;
yovciv.
Quid omiiino nunc de animabus sentirc oporutfan

iimul omnes una versantur ?
.
\ \ . "
, !
\,
, \ , .
\ \
,
. \
(75), \ .
, \ , \
, ' -
, \ \
;
. \ ,
$ . .,
/ .
\ 5. >
, , , h-v.
\ , \
, '
' ,
. *0
, , ,
. $ \
, ,
\ , C
, ,' \
.
RESPONSIO.
Nullus perspicue liac de re aliquid tradidit. Ni*
hilomiuus aliquid ex Cbrisli verbis intelligere Vt
cet, ne:npe justotum animae cum aniraa sanct
latronis in paradisodegere. Nam el divinus Aolonius, cum rogaret Deuai ut sibi Jocum animarum
revelaret, sanclas animas in paradiso esse vidit.
Similiter etiam divinus Samson, et alii noruiulli
ex Patribus. Aniinas autem impiorum ad inferos,
taoquam in cuslodiani et vincula ablcgari, Vclus et
Novum Tcslamenlum leslatur, prout etiatn Doininus de diviic illo in Lazarum tam duro asseruii.
lit eamdem senlentiam beatus David: Non derelinques aniroam meam in inferno .> E t : Domine, eduxisti ab inferno animam i u e a m > Iierum:
c Converlantur peccatores in infernum * . Qui
porro dicit : Convertanlur seu reverlanlar, is siguiGcat, animas impiorum prius in ioferno fuisse;
pesiea iride revmi, e l propria corpora resamere,
ct sic idversus illos sentenliam a judice pronuniteri: Revertantur peccalores in infernum. C l a rum Vero est eum qui revertitur, tinde exierat
reverti. Est aulem infernu9 intlmus infltnoruiu
subterraneoruin locus, natura trislilicu, quo ct
Christus immaeulata et divina sua anima descend i l , ut visitarel eos qui in leuebrie et in umbra
morti* sedebant.
TT
QU.ESTIO
^ ' .

, ,
, , ,
.

xci.
U 1 a(
390.St 9 * inferos deseendunt, non agnotcunt

$e mutuo (76) qua ratione dives ille Abrakamo ct
Lazaro preces \ud\l, neque boc solum, sed el que fratrum nuorum, quos supentitct domx txwt
reliquerat, meminit * ?
RESPONSIO.
.
Ex lota illa de divite et Lazaro narracionc d i \
scimus Gbristum oon bistoriam, sed parabolam
, \ , '
, - afferre voluissc. Parababolam enini, e l iiguraluru
orationis genus esse, inde primum liquet, quod
/ ,
, \ , D nullus ncque gehennam subilurus nequc in rcgnum coelorum ingressurus est usquc ad communem

corporum resurreclionem (77). Dum igilur corpus
. in sepulcro jacet, qualem linguam divitis illius esse
, , \ , - oporlet, quse loquitur, et guttam aquse postulal ut
possit exstinguere tlammam (78) ?
;
" Psal. xv, 10.
" Psal. xxix, 4. Psal. IX, 18.
Luc. xvi, 27, 28.
V A R L E LFXTIONES.
i .
NOTiE.
74) , lego ( A L E M A N N . ) .
(77) Error velerum quorumdam, et recentfons
(75) An est ille Samson presbyter, cujus memoGraecia3. Quem fuse refutat BelJarm. lib. De *
naagilur in Marlyrologio Rom. 23 Junii?
ctis, cap. 1 et seq.
(76) Supponit quaestio falsum, nempe damnaios
(78) Locutio fuit intellectualis; ergo et llngri*.
mutuo non agnoscere.
723
S. ANASTASII SINATLfi
724
Secundo quia in orcum dejecli ncque vident , & , , ,

justos in nubibus raptos, et in regno Dei supra coe\ J
lorum verticem constitutos (79); u l taceam, quod
jam dixi, nequc improbis supplicium, neque justis , ,
, , ,
perfcclam reiributionem hucusque datam esse.
Quce enim haec essel justilia, cum anima et corpus . , ,
\ ,
hiinul pcccavcrint, aniraa aut punialur, aut coronelur sino oorpore (80)?Audi Paulum de justis \ ; \
.
haec aslruenlem : c Teslimonio fidei probaii, uon
, t
acceperunl reproraissiones, Deo pro nobis aliquid
melius providenle, ut non sine nobis coivsumma- ,
\, ,
renlur . > A l i b i : Ut unusquisque noslrum referat q u per corpus g e s s i t . > Quibus oslendit \ . > \ "

in anima a corpore solula nibil borum peragi.
, > , \
.
Cseterura irnproborum animae parliculari quodam

angore e t i r i s l i exspectatione cruciantur. At ani \ .
mae jusiorum gaudio et iranquillitate perfruunlur,
\ $ \ et aliqnando vivenlibus se conspiciendas prabent.
. \ \
Quod quidam mibi retulit, inquicns: Cum Deum
\, . diligenler et studiose invocassem, ut mihi staium
, et convergationeni anira a corpore segregata.
\ \
palefaceret, videbam me noctis tempore ia vineam

duclum, et corpus meum a me scparalum ei exi,
guo teroporis intervallo jacere xanime. Sciebam
, quidem iue a corpore sejuncUim esse, menlemque
' , \
ac ralionem sobriam babere; non tamen ex soin . \ , nio eluclari licuil. Neque potui efformare, aut
, \
cognosccre quali specre et figura extra corpus fue .
rhn. Hoc lantum inlellexi, animam 391 meam C [,| , separalam subsisienliam habere, et sub imagina \ []
lionein non cadere. Ne quis enim arbitrarelur ani- \
mam instar fumi aut nebulae dissolvi el interire . ,
posl niortcm , quemadmodum bestiarum aniina
, , \
et spiritus perit, Gbristus ejusdem subsisten , .
tiam et immortalilaiem sequenlibus verbis astru\ , \
x i t : iNolite timere eos qui occidunl corpus, ani , \
mam vero non possuitt occidere . > Uaque aninue

otiam post eorporis mortem in esse subslanti , pcrmanent, neque homo bominem inanimalukn in
. " \
ulero serit et quasi condil, sed pcrfecluni ct ani- ^ , [
matum (81): neque enim corpus ante animam
. ]
fuit, neque anima anle corpus, ul Origenes som- , ,
nial. At hxretici aiunl bominem corpus inanima .
lum gcminare c l fabricarc. Caelcrum anima bruti D , .
ratione carenlis cst illa q u per aereuin spirilum
, \
in sanguine eifieilur vilalis niolio, quae cum ex
. \,
elemcntis conslct. in eadem ileruin, brulo mo-
8 1
8i
8 1
liebr. , 59, 40.
" II Cor. , 10.
* Maltb. x, 28.
V A K L E LEGTIONES.
k
i .
fors. :.
Lcgo, . Verba hasc non videnlur buc spe'.
" Hic inserenda videnlur verba illa : ; nani Origenes dicebat, aiiimas
pîus cxsistcre quam corpora.
Lcgo oi , pro, .
0
.
(79) Lazarus visus ab cpulone, non erat in coe(81) Gcnerat quidem homincm vivuni ei pcrfe1>, sod in liuibo jiistorum.
r.lum, scd non ideo generat aniraam . quae a solo
(80) biaai ubj^cihnem solvit Bellarniinus.
Dco crcatur.
725
QlLESTlONiiS.
725
, , rienle, resolvilur (82). At anima hominis esl substanlia rationis particeps, hnmorlalis, inleltectu* .
tts, non cx elemeriiis, eed ex Deo subsislentiam
, ,
habcns, qualem, unde, et quomodo, ipse Condilor
, , '
. , !, \ solus novil. Illud liqucl, omnem aniraam quae
! , - corpori nnitur, principium habere, et finisexpertem esse: nam et animre embryonum et abor,
* \ \ , tuum, postquam ad imaginem Dei eftictae sunt, ncc
moriunlur, nec tntoreunl, sed etiam nobiscum iir
\
resurreclione ad Deum ineflabili ejusdein opera, ,
tione et omnipotentia adducentur. Haec brevilcr
,
vobis de anima non dogmatice, sed amice dissercre
\ .
voluimus. De caHero oramusfratres in Chrislo, ct
, , '
magistros nostros orthodoios, ut suppleant q u *
, . ,
huic de animabus disputationi desunt.
bv , \
, .
QUÊSTIO X C H .
kB*.

, '
, ,
, ,

,

;
Mullorum
fidelium
corda patiuntur uandaium,
ct
gravi dubitatione
pulsanlur,
cum de eorporum
resurrectione
cogitant : quomodo scilicet corpus.
quod ab infinitU bestiis et voiucribus
devoratum,
et ab innumeris
piscibtu comumplum,
et in profnndo maris sepultum et dissolutum est, redinlegretur, et ad resurrectionem
perduci possit (83) ?
.
RESPONSIO.
" ,
Totus Cbristianus, etomnia mysteria Cbristiant,
, .
fides sunt. At fldes vcra est curiositatis expers assen . sus. Quare cum curiose verba et facta Dei dhina? \
que 392 Scriplura? scrutari volumus, perimus. -el
, , \ Q in profundum infidelilatis demergimur: neque hoc
. ,
solummodo de corporum resurreclionc, sed e l do
prima nostra creatione locura habet, si Scripturara
simplici corde ct fide incuriosa non amplcctaraur.
, \
Ecce Scriptura d i c i t : < Accepit Deus pulverem c \
<! .
tcrra, forraavitqae horoinem, et inspiravit in fa
c \ , \
ciem ejus spiraculum vitae *. > Iterum dicil :
, \
Audivi vocem tuaro deambulanlis in paradiso .
. \ ,
At cum Deus manibus careat, utpole incorporeus,
.
quomodo accepil pulverem, et cum os non ba ; ,
, *
beat, quomodo insuiilavil in faciem ejus spiracu *
; ,
lum vitaB? Et cum nec pedes nec linguam babcal,
, quomodo vocem ejus deambulanlis audivit, l i , ' ; $, muitque Adam ? Num animadvertis divinas Scri ;
pluras flde simpiici, absque omni curiositate ac \ .$ D cipiendas esse? Quia si locum dederis Salaiue
,
ut inenli tuae curiosilatem et infidelilatcm injiciat,
non omittet quo ininus de ipso etiam Deo jBcandala
\ .
ct offensiones immittat.
, , \ \
Moneo igitur ut doctrinam quoque dc corporuni
> , , resurrectione pura et sincera Qde amplectamur,
, \ , \ - confllentcs quia venil bora, c l nunc esl, quando
morCui audieut vocem Filii horainis, et resur*
, \ 8 8
* Geo. , 7, Gen. u i , 10.

VARI. LECTIOxNES.
Lego . '.. q .
Yidelur bicdoesse tale quid :
.
p
(82) Dc subslanlia animai lam raiionalis quara

irraliunalis, vide Couimbricûscs ad libros De
umma.
(83) Sinilis cst q u x i l H 113, ad Auliuctu
S. A N A S T A S I l S i N A I T . E
728
gent . Nam si credimus euiu omnipotentem ., ,

cssc qui hominem ex nihilo ad esse eduxil, facilius utique iigmenlum quod finxil, quodque mors , '
, , \ disjecil, rclingere et reparare poteril. Si credi2:0 . , ;
mus in manu Dei esse fines terrse, proui David
, \
canil % quocunque corpus dcferaliir, imo licel
, * , \ ,
dissolvatur, exuratur, devoretur, sempcr HI manu
, \ \
Dei sunt et aqua, et ignis, et beslia;, ex quibus
educii corpus, quod acceperunt, comederunt, de- , , , \
vorarunl, et submerserunt. Non enini in perdi- , , \ , \ -, \ .
tionem abit corpus morli dalum; sed iicct a mille

animalibus aliisve cansis consumalur, in quatuor
,
elcmenla, ex quibus constat, resolvitur, hoc est,
, , \ ,
in calorem ealor, in aquam hunior, in lerram
siccilas ; et in bis elcmenlis \elut in dcposilo qno- ' , ,
, \ \
dam asservatur el custoditur corpus usqne ad
, \ diem resurrectionis, quando potenlia Dei ex ipsis
, illud ilerum excilabifc, q-iemadmodam fecit el ab
,
initio, quando illud condidil.
\ ' .
Et ut pbysico quodani argumento oslcndam
\ - ,
corpus exanime in elemenla discederc, animum
\ advcrte. Vitale et viviiicum cfcnienlum in brulis,
, .
in hominibus et in oinni animato quod movelur, est
\ ,
. sanguis, hoc est calida et operairix motio elementi
:, \ ,
ignis; in brutis colligans 393 continens et mo*
vcns tria reliqua elemenla. Cunique sanguis vin , \
, \ . "\
culum sit, binc evenil ut, si nimium effundatur
, vcl evacnetur, SLVQ ex homirie, sive ex quocunque
nlio animali, confestim inorialur animal. Si vcro Q , ,
~
~
" " et vitalis ejus
, ,
non efifundalur,
efllual
vero calida
* ,
molio e l operal.o, siniiiiter aniniah viiam finii.
\ \ , ;
Porro calorem essa elementum viiaJc, fidcm tibi
. "
(aciant volucrum ova, qua3 fotu calido exciudun , ^
tur et vivificantur. Lebes quoque plcnus aqua,
snbjecto igne quasi reviviscit ct niovetur, et bul- .
\ ,
licndo voceni quaradam edit. pivina insuper Scri .
piura, ubi de muliere Sumaritana agii , aquarn
, \ ,
vivain appellat illam, quae niovetur, et exsiiit cum
\ sonitu.Ob hoc forle Deus ad Deum dicit : c Quo. \ ,
niam apud l e e s t fons v i U E . > Omnis e n i m f o n s
\ ; ,
vitam, mortera et rcsurreclionem noslram iiui-. , \ , \
ialur. Nam fontis aqua nascilur, velul infans, in
.
lenebroso quasi ulero abyssi; qua3, ubi malurum

9 e
8 9
tempus advenit, in lucem progreditur, movelur, , , \ ,

f>(atimque vocem emitlit. Postea cum in caldariam
, \ .
imponilur , vclut niembrum ainpulatum, subilo
, ,
amissa motione eniorilur (8i). ubi lebeli ignem
, \ ,
subjcceris, quasi proprium s i l calidi elemenli ani .
inaium reddero, absque mora ad babitudinem quam
ad fonlera babebat revertitur; reviviscit enim et
,
subsilit, vocemque dum reviviscil, emiitit. Simi,
Hler plant, arbores, c l omnia qure seminanlur,
, \ ,
si a soliscalore non foverentur, nec radices mit . ,
lerent, ncc vita donarenlur. Quod si in lucem
, \ , ;
Jnan. , 28.
Psal. xciv, 4. ' Joan. , U .
8 0
Psal. x x w , 40.
.
(8i) Simile qnid invcuies quxsl. 131, ad Antioch.
QUiESTIONES.
730
, , ,^ prodcant, neque fructum, neque seraen ferre possunt. Hinc biems per frigidum elemenlum infe. ,
cujiditatem plantis, et animalibus sterililalem ad.
dueil;quibus quadamteiius morlis tetram moesti, ^ ,
ludinem et obscuritalem imiiatur. Cedit frigori
\
turlur, hirundo occulitur, silet luscinia; et ho .
mines, ceu in sepulcris, ita suis in hibernaculis
, \ ,
, \ \, - latiianl, et ad calorem velul ad vitam confugiunt;
, cuinque vila a corpore nostro per refrigeralionem
, c l recessum calidilalis qua3 est in sanguine se , - jungilur, auimaj ilidem separatio cxsislit.
\ , .
Quapropter, sijamjara morluum corpus aperias,
,
, \ , \ - choleram quidem, succum et pblegma in ipso i n * . - ^venies; sed nequaquam sanguinem. Primo eiiim
calidum elementum ex corpore abscedit, deinde
,
\ , humidum, tcrtio frigidum : ncc lumulo et lerne
\ , , ' aliquid prseter siccum relinquilur, boc est, pulvis
, . quem Deus ex lerra accepit. Sola terra quod suum
. , est recipit. Alia tria eleinenta ad propria loca 394
, abeunt : calor in ignem, frigidum in aerem, humidum in aqoaiu. In reewrreclione igitur conve , , .
nient' elementa jussu Dei in unum, et ipsa ilidem
,
aniioa cum iisdem copulabitur, resurgetque tolus
.
el
integer homo.
,
.
Quando igitur dobitatio snboritur tibi aspicienti
" \
, - exanimeni limum et lerram in sepulcro, ambi, \ , ^ gisque quomodo cinis ille miserabilis vivificari,
, - animari, integerquc et solidus homo effici qucat,
, \
slalim oculos ad teipsum verte, videbisque in te
imaginem quauidam venlurse corporum rcsurre. , , , \ cliouis jam pracessissc. Unde enim, cedo, tu sur > ; - , rexisli, ei integer borno effeclus es ? nonne ex
\ 0, \ , vili, sordido el exiguo semine formalus, ex ulero,
; tanquam ex sepulcro, virtule Dei, prodiisli ? Caelc , - rum, si te a fide et ab assensu abducit quod pulvis
, ; sil exaniinis, diclitesque : Quomodo id quod cxa \ '
nime est producit id quod anima prseditunr est?

si circumspiccre velis, niulla a condilo inundo re . " , ' , surreclionis el regeneralionis aniitialorum ex i n , aoimalis exempla rcperies. Sol inammattis est, c*
. " , ' tamen ab ipso procedil, ut ssepius dicium, om , D nium corporum animala motio. Inanimes sunt
aqux, el lamen ex illiset olim, et ctiamnum naia
, \ .
sunt ct nascunlur varia animalia, c l voJucres ir>
" , '
ahuro subvolanles, el quasi resurgenles. Inanimala
. "
esl terra, et lamcn ex illa omnia junienla et reptilia
, ,
. []
surrexcrunl. Jnanimatus esl aer, nihilonnmis ad
,
hoc usque Lctnpus animatam avium resurre ,
clionem nobis exbibet. Consimiliter ad alias ex
, \^
inanitnatis anhnatas resurreclioncs oculos verlcns,
. , > ,
crede, stoia viriute Dei, ex tuo etiani inanimato
:
pulvere et carne animatam rcsnrreciiottem forc:
, \ ' , \ qui enim sola volunlaie soloque verbo ex non csse
, \ \ ,
ad esse omiics incorporeas angelornm virtules,
.
VARIiE LECTIONES.
731
S. ANASTASII SIXAITA
732
coelum, terram, mare, el oninem lam aspectabflem \ ,

quani inaspeclabilem creaturam eduxit, inulto fa- puSvtp \ \
, ,
cilrus, et absque uilo impedimenlo, solo verbo e l
arbilrioexcitabit et rcforniabit corpora mortuorum,
.
eo modo quem ipse communis oriinium Condilor
perspectum babet.
QUJESTIO
XGIII.
kr.
Quidest indesinenter orare? Neque enim fieri potest

ut homo rei famiUam
et fitiorum cura
districtus,
et in mundo degens, absque intermissione oret.
RESPONSIO.
Non inlellexit hoc Aposlolus de sola oratione
quae voce perficitur. Nam et Cbristus ait : c Non
omnis, 395 qui dicit lnihi : Domine, Domine,
introibit in regnum coelorum, sed qui facil volun- ^
tatem cjus qui niisit me . Sed ille perpetuo
orat qui indesinenler aliquid boni operalur, sive
id fiat bcncficeniia in egenos, sive aliqua alia Deo
consentanea actione. Nam el in lecto, in via, in
mensa, ixi foro, et in omni loco cor preces concipere polest.
.

, ,
< . , , , '
. *'
, ,
,
. \ , \ , \ , \ , \ ,
.
OU^STIO

,

,
.
xciv.
Vnde el qui fil ut iccpe apud Chrhtiano* plures quam

apud infideles invcniantur
manci, podagrici,
leprosi, epileptici, aliisque morbis
distenti?
'

,
,
,
RESPONSIO.
.
Aliquibus visum est Deum baec mala nobis im- C \ ,
tuiltere ex peculiari erga nos amorrs affeclu. Sed
, .
haec responsio non placet omnibus. Ego arbitror
' . ba?c talia contrabi ex semine el sanguine, ex aere, \ , \ , ,
cx varia niiniumque bumida victus ralione, ex , ;vinotentia, ex voraciiate. Et hos morbos etiam
, . \
ab aere pendero lesiantur Aulesii, a quorum re- , ,
giane podagra perpeiim exsuiat. Viclus quoque
. " \
rationem parere morbos, Judaei docent; nam et , . \
ipsi deliciis, vorandis carnibus, potandis vinis,
\ \ \ ^
el corporibus saginandis dcdili erant. De caBlero,
, , \
quibus et generis origo sana cst, quique in soli , \ \ lario e l sicco acre degunt, pauciores infirmos,
, , , \ podagricos puta, claudos, curvos, leprosos, et a , \ ; \
dacnlone obsessos babenl. Sunl ot idolorum cullo- ^ \ ,
\ , , ,
rcs non pauci qui bis morbis careant propter
\ .
siccitalcm, e l acris tcmperali puritatem.
' , ;
Forte dicas : Num quis ex delicala vivendi r a lione ct ex csculenlis ac poculentis in morbum , \ ^ ; \
caducum incidere et cnergumenus fieri polest?
Audi quid Clirislus de quibusdam obscssis d i c a i : ,
Hoc genus da?moniorum non cxit, nisi in ora- ,
\ . >
tione et jejunio
. lgitnr, si daemon jejunio
, \ , ,
ssepe expellcndus est, scquiiur eumdem permissu
Dei ob voluptales, dclicias, gulam, aliasque cor- ,
. \
poralcs causas in bomineni ingrcdi posse. Cum
9 !
Malih. vn, 21.
Ma!lb. xvn, 20; Marc ix. 28

iorle .
723
QtT.-ESTIONES.
734
; \ - paulo antc captam Cyprum (85) pbilosopbus qui, , \
dam et medicus ad oraloriuin seu ecclesiam sancii
, Epbiphanii venisset, vidissetque ingenlem segrornm
mnltitudinem : Poteslis, aiebat, Deo adjuvante,
, \ curari per recte inslilutam dia?tam, per purga
tiones quasdam, elpcr sanguinis missionem ; rem.
que jussn arcbiepiscopi aggressus, imillos oplatcc
sanitali resliluit.
396 Q U J E S T I O
k E .
;
,

- ,

,
,
,

;
X C V ().
Vulgatissima
et apud omnes tritissima qumstio est,
qui fiat qtiod alii primo suo ortu et ab infantia
sint natura sun mites, alii iracundi, alii vitne hujus
amatores et scortatores,
alii mulierum oxores ct
conlinentr*,
alii natura sua liberale.
Nec hoc
solum, sedet alios naluraliter sagacissimos et $olertissimos videmiis, alios vero stolidos et stnpido$, etc.
RESPONSIO.
.
\ , '
, \ , \
' , \ ,
, ,
,
, * ,
\ , \ , , \
, \ \, .
\ , \
, * \ G
\ \

,
, \ , \ .

, > \ . \ \
, , ,
\ ,
, , \ , , \
^. \ , *
(88).
* , ^

. " , \
,
, \ ,
De hoc arguraeuto disputavimus in commentario proprio, i n quo pervagati regiones quse sunl
ab ortu solis usque ad occasum, et ab boc ad
septeiUnonem, et rursus in orbem usque ad orientem, oslenaimus Deum pon esse (87) qni faciat
bunc hominem temperantem, illum fornicalorem ;
hunciracundum, alium longanimem et patientem;
sed hoc in qualilatibus et temperamenlo regtonuin,
elementorum, aeris, et in t e i B p o r u m mutatione ac
varielate positum csse. Quin et causae pbysicnp.
eunt qua3 corporis elementa comitantur, ex quarum causarum concursu, si tempore conceplionis
calidum elementum abnndet et exsuperet, efficietur infans temperamenti calidi, vitae amans et
liberalis; si conceptio flat, frigido elemento dominanle, id quod nascetur frigidioris et caslioris complexionis seu constitutionis c r i i . Eadem de duobus
aliis elementis ratio est. Nam siccitas efficii bominem iractindutn, amanilentum, sobrium, acrem;
humidilas pigrum, segnem, materise immersum,
veracem c i sordidum. Quod si dicamns hunc d i vino nutu natum et factum esse improbum, non
solum isle, sed et temperantiae studiosus a mercede excludetur; nam Deus fccit illum temperantem : sed nec scortator neque iracundus poenam
merebtlur, quandoquidem lalis a Deo condilus esL
Uude prudentia et temperanlia a natura s u n l ; quas
a sanctis Patribus non vocantur virtutes, sed naturales qua?dam prxrogativae et praecellentije, quas
vanissimi aslrologi ex astrorum situ et motu bominibus obvenire nuganlnr. Sed, ut prius dixi, co-
NOTAS*
(85) Capfa cst Cyprus a Saracenis anno 7 Constanlis imper., qui esl Cbristi 647 (Histor. Mhcell.
lib. xix).
(86) Similis quaestio ad Aniioch. 418.
(87) Non recle hoc. Nalura enim ad lemperantiani reliquasque virtules propensa, verc a Doo est;
quia omne dutum optimum et omne donum perftctum
Deo est, leste sanclo Jacobo (i, 17), tamelsi negandum non esl, coeli el regionis conslituiioneni
non parum ad id conferre.

(88) Mercede dignus est temperans, quia, Hcct
talis a Deo factus sit, Hbere lamen ternperanliam
soquitur et amplectitur, a qua, si vellet, desciscere
possel. Hinc dignus prasmio est. Sic poena dignus
est scortator, quia, hcct calidiorem naturam sortilus sit, libere iamcn fornicatur, et sponte *ua ui
flagilium ruit.
735
S. ANASTASII SINAILE
736
piosius de boc in proprio conunentario disputa- ol

lum esi.

. , ^ .
QuiESTIO
lT-
XCVi.
c "
c Omnes merito miranlur et obstupescunt multa

admiranda et stupenda quae 397
wrca mortem
. ,
boininum conlingunl. Quapropler cupimus, saltem
, , \
aliquatenus, discere quid causae sit cur multi homi, \ \ ,
num, etiam principum et rcgtim, qui improbi sunt,
et saepe etiam ad improbilalem, impietatem et hae, \ \ reses aliis duces et magistri fiunt, et universo pro \ ,
pcmodum roundo nocumenla inferunt, ut plurimum
, \
ad raultos annos vitam prorogent, quorum longrevi- , *
tas ad plurimorum perniciem redundal; alii autem
. " ,
pietatis, virlutis et religionis pracones, mullisque causa salutis effccli, exiguo tcmpore vivant, et
, \
florente aetate moriantur. Rursus alii ex etbnicis
, , \ .
baptismum desideranles, interdum uno vel allero
" die prius qiiam salutaribus undfs abluerentur, et
vat, ,
salutem consequerentur, supremum diem obierunt,
\ ,
ct sic peccalis propriis onusti ad infcros abienint.
. \
Alii quinqnaginta vel octogintat annis yilam sancle

traducentes, et miracalis etiam coJlucenles, in h * , resin vel fomicationem inciderunt, stalimque flagi- . \ ,
tiis adbac implicati hinc excesserunt. Alius prin. , *
ceps impius in morbum delapsus, vel in bello con, ,
stitutus, animo slatuit, si ex aegriludine resnrgat,
, . ,
vel domum cum vicloria reyertalur, se Cbrisliano \ rum ecclesias clausurum, c l tcmpla idolorum aper- Q , \ . "
turum; et ha3C inente proponens convaluit, et rdola
,
restituit. Alius vero princeps contrarium decrevit,
\ ,
nimirum se, si a morbo liber evadat, aperturura
, , \ ,
Cbrislianas ecclesias, occlusurum idoloram dclubra,
\ r
eleemosynas largilurum, et captivos liberaturum;
, \
et, quo omnia Ormiora sint, tesiameiunm condidit,
\ , '
tcslesqne adhibuit: nec tamen pristinam valetadi, ,
ncm recuperavil, sed peccalis obuoxius animam
\ [] '
exbalavit, et nihtl eorum q u bene constitoeral, ad
. " ,
rem collalum cst. InHnila bujus gencris exempla
. \
quolidie intneri licet. Quocirca alieni a Ade bflesi lant, mundiim absque Providentia ferri el regi r a t i :
, \
fideies autem de juslitia Dei dubilalionem quam
dam patiurtlur, quam nemini paiefacere audent;
. >
sed tacito sub pectore scandalo gravi saucianlur. >
D
.
RESPONSIO.
" , Scriptune lex et pneceplum est : c AUiora te ne
, \
qunesieris, et fortiora te ne scrutatus fueris .
, ,
Scimus etiani scriplum, c judicia Dei csse abyssum ^ ,
, *'
mullam . > Vicissim tamen non innoranws ilhun
, c \
qui dicit, < juslilias et judicia soa manifestare
,
fsraoli
> Israeli, inquarn, spiriluali in Chrislo :
Israel vero, si interpreleris, est mens eernens Deum. .
.
,
Igilur qui Deum videt, potest, Spirilu sancto illu* ; ,
slrattis, nonnulla jadicia el mysleria Christi perei \
p<?re. Nam Spirilus omnia scrulatur, etiam prot , , . \
funda D e i . > Licet enim diclum s i l : c Quis co9 I
, e
Eccli. , 2,
" Psal. xxxv, 7.
*> PsaL
CXLVII,
19.
" l Cor. , iO.
737
QU/ESTIONES.
. > * - gnovit 39g sensum Domini ? Paulns tamen et

' imiialores Pauli dicunt : c Nos sensum Christi ha, , > bemus ; quemadmodum etiaio Jeremias tasla , ' ,
tur Deum non faclurum aliquam rem quam non
.
paiefaclurus sil servis suis prophelis *.
, ; \, <
Porro si his qui snb lege eranl mariircstavil oc \ ,
culta, Davide canenle : < Incerla et occulla, cordis
, , &
tui manifestasti mihi ; > multo magis palcfaciel
, \ , \ \ ea illis qui sub gratia degunt; qui didiccrunt qure
\ , \ oculus non vtdil, nec auris audivit, nec in eor bo| , , minis asccnderunt ; qui ingressi sunt in divina
, > qusedam adyta, < in qiue angcli desiderani prospi' * \ cere, > Dt ait divina Scriptura : qui cum sanclo
, Spiritu Filium quoque et Patrem possidcnt, juxia
, \ , \
hanc Ghristi promissionem : c Ego el Pater venie ' . \ \,
mos ad eum, et mansionem apud eum faciemus *. >
. \ , ,
Et : c Nemo cognoscit Patrem, nisi Filius, et cui
. > Filios voluerit revelare . Si igilur ipse Deus et
, omnipotens Pater modo quodam spiriliiali ineflabi\ ^ - liter justis revelatur, quanto magis iisdem quae
, \
circa crpatiiras ipsius geruntur patefaciet? Et si
; "
olim Grsecis hoc beneficio dignis, ad conversionem
\ , Deique agnitionem nolificavit omnia ex parte qtue
, , , \ , ,
ffd ccelum, terram, aslra, solcm, mare, elementa,
\ , \ , \ ,
corpora et spiritus spectant, quanto magis hoc be,
neficium praDStabil illis in quibos, ceu indigena,
, habitat?
;
\ \ \ condito mundo de his et id genus aliis qna>
stiones et variae dubitationes, interrogationcs, et
: \ \ , \
controversiae exstilerunt : nec dc his solum, sed et
, - de aliis : ut cujus gratia vir sanctus, dum deambu, - laret, subito exslinctus est, alius in balneo exspira, , vit, alitis in mensa, poculo accepto, simul cum illo
\ poculum mortis ebibil; alia irmiier in parla, alia in
, \ ,
thalamo inviolata virgo, ipso nuptiatis gaudii tcm pore, animam efllavit; alius sacerdotio initiatus, et
\, \
multarum anhnarnm lucro destinatus, lertia dic,
, .
morbo contracto, moritur. De qnibus omnibos, qui
\ , , , potest cum fide capere, capiat, et singulorum so\ - lutionera ex doclriaa sanctorum Palrum audiat.
.
,
In principio, quando Dens coelum et terram,
, \ , \ - mare, et untversam banc aspcclabilem crâtnram
, Dcondidit, ex qnatuor elementis cam miriiice co , ,
agmentavit, ul prius eiiam dicluin, ex igne, aqua,
, , , \
lerra, aere. Ex quibus etiam corpus nostrum et
\ .
animalium constat. Dedit igitur Deus bis quatuor
,
elemenlis velut ducibus 399 et anrigis, proul ip\ ,
sius voluntas Tert, poteslatem adminisirandi, ageudi,
, \ , , at gubernandi corpoream natumm ex ipsis, velot
\ - ex palribna quibiisdam progenitam et compactam.
. \ - Hinc videre esl oranra terrestria corpora, planla
\ , \ , \
ntminim, et animalia, ct omnia tam animau qua-n
, \ inanimata, ad aeris et elementoram misluram e l
\ \ tempcramenlura circumagi, transmatari, sencscere,
, \ , \ ,
revivisccrc, cormmpi. Si de his dubitas, cedo, unde
Psal. L , .
1 Cor.
l C o r . i i , f 6 ; Roro. , 34. I Cor. , 46. Jerem xxv, 4, et alibi ssnpe.
, 9. " Pelr. i 12. * Joan, , 23. * Maltb. , 27.
9 7
9 9
739
S. ANASTASII SINAIT^S
740
iit, ut saepc mortifera lues invadat bruta, volalilia . , .

ct pisccs niaris, qui millo peccato scse obstrinxe- , ,
, \ *
runt?
, ,
;
\
fgitur et bumanum corpus uoslrum, cx lerra
sumpluni, cjusdem cum illis substanline, morlale , ,
et corruplibile, ex illis ipsis elementis compositum, , \ , \ , \
ex quibus etiam animalia constant, divino quodam
el primsevo mandato, ut mihi vtdelur, ab bis ele- , ,
,
mentis, velut a primogeniloribus quibusdam, nulu
Dei, adminislratur, rcgilur, augescit, vivit, aigrolat, , \ , \ , \ , \ ,
tandem rnorilur. Vilam vero et morlem appello, \ . \
quas divina virlule naturaliler ex elementorum con-
\ .
junctione vel dissolulione oritur. CaHerum tres
specics mortis statuo, unam communem et vulga-

tam, qua plerique defunguntur; alteram spiritualem, qualis erat Corinlbiorum indigne communi- , \ cantium *, quae ipsis a Deo per comminalionem , \
immissa est; qnalcm subicrunt quoque primogenha ,
, \ .
Êgypl ; neque enim naturali aeris vel elemenlorum ordine ct constitulioiie, sed ex divina indigna- ^ tione, mors eis illala est. Terlia est illa quaj incx- , , ,
\ , \ .
plicabili judicio Dci tam justis quam injustis ali \
quando obvenit, dum pnecipitantur, suffocantur,
vel terra obruuntur ac defodiunlur, prout accidit ,
,
filiis Job . Similiter duas vitae differenlias agnoscimus : altera est communis et vulgala, quae, ut sa*- \ .
,
pius dixi, Dei providentia, ex elementorum apla et
e
bcne lemperata gubernatione exsistit; altera est ^ ,

divinitus concessa, singulari munere Dei obveniens,
, \ ;
qualis erat Ezechiae, quindec.im annorum vita post , \ .
morburo, ceelilus impertila , qualis Lazari post
rcsuscilalionem , et quorumdam similium.
,
Scire enira oportet Deum, tanouam Dominunr*
\ ,
vilae ei mortis, nalura, elemenlorum, ei ommum,
, \ , \ ,
inlerdum, quando el ubi lubet, vilae vitam adjicerc;
et ubi eiiam lubet, hiortem infcrre, justis quoque; , . "
prout ad Moysen a i l : Apponatur Aaron ad patres , \ \ ,
' "
suos ; et ad ipsum Moysen : Ascende i n
monlem, el morere , . > 400
Meo judicio, > \
c , \ . \ ,|
quemadmodum Nabuchodonosori, Davidi, et aliis
\ , \,
quibusdam populorum patribus et genlium ma , \ gnis rcgibus, ad populi dignilateni el splendorcm acccssiones et successiones, incrementt a D , \ \ ,
Dco obligcrunt : ita crcbro juslis ilidem addi \ \ \
liones annorum obvcniunt; nam Deus supra
naturalem vitam, vilam corporis apponit. Verum
,
in pnesenti non est nobis sernio de rarie isiis ad >,
dilionibus et subtraclionibus, quibus vilam vel
. *'
producere vel conirahere polest; sed dispuiatio
\
ost de communi viue et raorlis cursu, cui corpora
\ , \ \
omnium ex clemeniis compacla subjacent : quo
inodo scilicct nonnullis in regionibus sana et diu .
turna subsislant; in aliis contra xgi-olent, et c x i
8
1 0
I Cor. , 29, 50.

Exod. xn, 20.
Num. xxvu, 12, 13.
1 1
21.
Job. , 19.
IV Rog. \ x , C.
"
Y A R l i E LECTIONES.
14
Lego a .
Joan. x i , 41.
' Nmn. xx,
741
QUiESTIONES.
, , \ .
,

. "
, , , \ , , \
. \
, \, . ;
,
, .
742
guo tempore durent, t quomodo quxdam loca sint

sanilali exiliosa, alia vero impiorum incolarum vix
qoidquam bonse valeludini adversum feraut : qua
insuper ralione contingat ut in eodcm loco degenles non pauci et Graeci el Barbari, impielatis
studio dedili, liberis abundem; alii vero pielatis
cullores omni prolis solalio dcsliluanlur. Ilem cur
nonnulli probilalis studiosi exiguo tempore vivant;
alii autem, iique scclerali, vitam ad niultos annos
prorogent. Ad hsec, qua de causa alii vocis experles, nulloque testamento condilo, abripiantur ct
mortantur; alii autem diuturno morbo confliclati,
vitam non finiaut.
) ;
Et, u l disquisitio ac demonslralio propositarum
- quaeslionum dilucidior fiat, faciamus esse provin , \ g ciam ab omni pielate et aequitale alienam, diaboiico
, \ ,
cultui mancipatam, verique Dei prorsus nesciam,
;, , , \ sed lapides, detesianda ligna, rauscas et simias
, \ , \
adoranlem, cedo age, lu qui singulis terminum vitae,
prout utile esl, a Deo praeslitui afiirmas, quomodo
- et qua de causa alii ex impise illius civitatis indi , \
genis centenarii binc excedant, alii quinquagena ,
r i i ; alii sine liberis, alii mulla sobole d i l a l i ; alii
, ; obambulantcs, alii crebro quinque vel ctiam dccem
, ; ,
dies cum morte kictati, acgre animam effienl; aiii e
\ , \ contrario placidc et quiete exspirent. IUud praler, \ , ea responde, quomodo, cum omnes aeque impiela ; \
tis rei sint, quidam lolum vilae spatiuin pruspera
. , valetudine, alii variis aegriludinibus obnoxii decur \ , rant : et illi quidem niulla prole relicta, isli nulla;
, C illi inter amluilandum, isti sat longo lcmpore de ; ,
cumbentes; illi cenlum, isli ducenlorum annorum;
; \
,
alii in infantia el matris sub ubere supremum.diem
\ ;. obeant. Si cnim praenotio seu praeGnilio esl, cur
, ; , \ bomini idololalriae dcdito quingenlos annos vitae
; pra?slituil, ot lu asseris, alleri cenlum; hunc vero
\ , '
infantili sclate, el palerni scclcris 401 purum in . ,
nocentemque ex vilae bujns slalione educit? Nam si
, , , hec ex praDnitione conlinguiit, Dcus erii acceplor
., , personarum, ulpole qui bunc illibalum inlactumque
; rebus bumanis eximit, altcri quingentos annos
; - admetilur,non ignarus omnes in idololalria consum ;
plum i r i .
, , ,
; , , .
* , D $cd absit ut hrec ila se habeanl! Non esl Dous
auclor malorum, ut Manicbtti delirant, qui docent
.
bonis el juslis Deum bonum et jusluni viUe termi" , \ nos posuisse, impiis vero et sccleratis Deum ma \
lum lam ortus quam morlis effectorem esse. Cac
\ ,
terum sanctus et aposlolicus doclor Clemens in
\, , \ , \ .
primo de providentia et juslo juuicio Dci sermonc,
! \
\
ejusmodi quid scribil : Quoinadmodum fieri polcst
"
ut el nunc bomo formel homincm, eo paclo quo

Adam formatus cst, id tamen non fit eo quod bo ,
mini vim gcnerandi bomincs conccsserit, verbis
* .
Mnlerpres legerit .
143
S. ANASTASII SINArMI
744
iltis ad naturam liumanam prolalis : c Crescile, el ,

multiplicamini, el replete terram " ; ita, inquit,
, , \ onmipolente et provida sua virtute, corporum re- , \ * , , solutionem et corruptionem, nalurali quadam serie \ , \
et conseculione, eleraenlorum imitalioni permisil, ,
et commisit secundum insitam cssentiaB illius co- ,
gnilionem el coinprehensionem. Audivi qua nos , Paler Pairum doceat, nempe Deum bonitate et \ . " y
providenlia aua naturae noslne essentialiter indi- ,

disse tani carms generationem, ex clemenlorum
virtute coalitam, quam resolulionem vilaeque ex- \
stinctioiiem. Igitur, si vidcris aliqubs ex impiorum .,
numero ad summam aelatem provehi, alios autem \ \
pielali addiclos paucis anuis superesse, nihil ab-
, ,
surdi de Deo in animum admitte; sed cogtta di ,
vinam provtdentiam elemenlonim et aeris natu \ \
ram et temperamentum secundum dmnae mentis
, \ ,
momema administrare et gubernare decrevisse ;
, \
oronem, inquam, q u sub aspeclum cadil, peco, \ , \ ,
rum, volucrum, pisciuro et hominum naturam, el
tam ortum quam inlerituni corporum. Quocirca,
, \ , \ . "
quando humidum et liquidum elementum aliqua
,
)ae inficilur , pisces intcreunt; quando terra ,
,
jumenta coniabescunt. Si aer nimio frigore ex \ ,
asperetur, volucribus pernicies aflerlur, si elemen. ,
tum ignis, nutu D e i , nimis incalescat, hominibus

falale exitium paritur. Ergo propler elementorum
,
divinonulu moliones, accessus, recessus, niislio /. *
nes et 402 qualiiates provincioc nonnuUac mor , \ ,
tiferis malis carent, cum fruanlur aere sicco et \ , \ , \ :,
puro, aquis itidem puris, et ad sanitatem conser ,
vandam accommodatis. Teslaniur hoc aquae Jeri \ \ *>,
cbuntinx temporibus Eliscl prophetse , quae stcri . \
litateni et morlem pariebant. Quare prophcla cu \ \
raturus illas aiebat: < Haec dicit Dominus : Sanavi
. " *
aquas has, et non eril in eis amplius mors neque
c " , \
sterilitas . Audis, tu, qui praefinitiones nobis
, . > affers, vocem prophcticam et divinam, perspicue
, ,
attesiantem, mortem et sterililatem ex aquis ho , \
minibus oblingerc , sicut e eonlrario vilam et
,
fecunditatem ex aqua provenire planum faciunt
\
aquse iEgyplixadmodum feraces et fecundae. Quod
\ .
si ex aquis corpora, permissu Dei, intereunt, se ,
quilur, idem ex rcliquis elemenlis, sccundum qua>

dani incrementa, vel decrementa, accidere posse. D , .
v
> s
Si vero hsec aliter se habcnt, cedo, quare Dcus

scientiam medicinae hominibus tradidit, berbasque
et omnis gcneris alia ad curalionem apla prxparavit ? Hinc, ut ego quidcni arbitror, medici bominem sxpius, annuenle Deo, a morte liberanl.
Ilaque velerum sapientcs diligenler apud philosopbos el medicos instabant, ut quam accuralissime exponerent quac in qualibet regione elemenlorum el ipSius t e r r qualilales essenl; quibus
lit n i mancipia qute in orienlcm iransportaniur,
" G e n . , 28.
I S
, ,
, , \
; ", , \
,
.
, \ ;

, ,
. .* d
I V IUg. , 21.
VARIiE LECTIONF.S.
f. .
. ^.
L X X intcrp. .
. ,.
745
QILESTIONES.
746
, - diu v i v a n l ; quae ilideiuconditioncs sinl ejus-leiraj

quae est ad Boream, el ita ordine de singulis re Bo^f \
gionibus inquirebant, u l quasi expericniia disce >,
, \ , rent esse stellas, provincias el aquas quac bre i
teinpore illuc delatos absumant. Alqui, cum 011
\
. ita prblem ad mare Moriuum, prsccipue ad parles
Zoerorum el Tctrapyriae profeclus essem, ubi aer
est exitiosus, ajsluosus, et ad pulrefaclionem ge \ ,
, \ ncrandam idonens, hislar ejus qui esl in Cypro,
iliic inveni omnes caplivos el servos eorum qui
*
publicis agris colendis prsesunt, Cyprios esse ;
,
curnque ego admirarer, ct causam bujus rei inlol *
, \ , ligere cuperem, ii qui rebus agendis praifecli eranl,
, - hoc responsum doderunt, aerem bujus loci noa
,
ferre alia corpora quani ex Cypro. Addebanlquo,
U
*
, . \ . huc ex divcrsis aliis regionibus' crebro caplivos
, \, missos, inira breve lcmpbris spalium vilam cum
, , morle commutasse.
.
,
403
Ex his ergo manifestum evadil onintum
, \ , ' condiiorcm et creatorem Deum, qui a principio
cuilibet natur* propriam operalionem indidit ,
, , dedisse eliam ex sua providenlia, scienlia et nulu,
\ \ , elementis hoc, ul nostrum ortuin, incrcmenlum ,
\ vilani ei morlem naoderentur, iia ut per ipsorum
, \ , , ' quatuor elementoruro nioluni, vel dccremenluni,
vel augmentum, vel divisionem mors corpori ob , ,
, , veniat. Quocunque enini tenipore vel occasioi.e
calida et vilalis operalio corporis aliqua causa
. * , , \
; Q desinit, stalim merilur ex elcmenlis compositua
bomo, el quem elementa, vi quadam divina, vivi ,
ficabant, eumdcm poslea dissolvunl ac dissipaul.
,
Quapropter nonnulli eliara in infanlia obeunl, ium
* , \
. etiam embryoues moriunlur, quando ex nalurali
\ - elemenli causa-el antipalbia vilalis calor debililatar
, - et deiicit, sic ut corpus diu vivificare nequeat.
\ Ut enim jam prsedictum est, quandocunque calida
, illa el motrix operalio in ganguine evanescit, e
. \ - vesligio vila ce#sal. Propterea quUJam, dum in via
; \ essent, derepenle corruentes exslincli sunl; alii in
, mensa animam ciDant. Eaui ob causam scelerati
. quidara ad sumraam senectulem provebunlur. Inde
. . quoque flt ut quidam magna et praclara animo
. voluianles, prius vivendi finem fecerinl, quaui rem
, ^ aggrederentur. Idco nonnulli ex sanctis a virlulis
. tramite cum excidissent, eo in statu binc migra . , runt. Mibi eniin videlur cuiiibei regioni suara esse
vini ct facultatem diu vel non diu conservandi
, \
esculenta, setnina, alque adeo ipsa bumana cor ^
\ .
pora. Hanc ob causara nonnuili pnestantes pielale
Jiberos suos immaturo funere mersos cito sepe *
l i u n t , cum eonlra improborum quorumdam Ji. ) ,
, , bcri diulurnani vitam agant Hinc iliden^conlingil
ut, cum in bac urbc contagiosa lucs cxsistit, ino , \
, \ - \ riantur infanles, in alia homincs adulli , i u ai.a
, . \ ,
mulieres c i senes; et aliqtiando quidem nascitur
f
Ab urbe vel , de qua vide Ortbftlium \n Tkesauro. e f. . Nam bujus nomini*

cisianl loca qua^dam, u l videbis apud eumdem Orthelium.
PITROL.
GR.
LXXXIX.
24
747
748
pcstis, aliquando febris. Interdum nimia inflamma- \ ! tionc, interdum lalerum dolore homines intereunt,
,
morle orla ex aeris et aliorum clcmentorum mo- , \ , \
tione, incremenlo ct decremcnto, pro variarum
, \ \
regionunt diversitate ac condiiione; non lamen
* I
absque Dei scientia et nutu, absil 1 cum haec omnia ' .
eveniant ex primaeva illa elcmentorum molione et
conslitutione quam Deus illis indidit.
Ex qua fit, meo judicio, ut aliquando mulieres,
, \ ,
pietaiis cultrices eximix, slerilitale laborenl, ut,
,
exempli gralia, Sara, Rebecca, Anna; aliac vero ^, \ ', \"
iinprobae, numerosa sobole dilentur. Quanquam
. , \
foriassis audax non fucro, si dicam illud conlingere ex naturaJi quadam 404
Deo insita
, \ .
disposilione et causa. Sa,pe enim mulier, dccem

\ i r i s successive nupta, illos oranes in tumulum _
_
inluiil acerrimo et nimis acluoso bumore et seraine
, \ .
plena. Similiter et vir eadem de causa successive \
pluribus feminis matrimonio junctus, omnes sepe .\, . \ ,
livit. Quidam volunl (89) eodem modo, scilicet ex , , \ ,
tcmpcramenlo el differentia elcmentorum accidere '. , ul nonnuiii sanclimonia conspicui multos. dies
\ , ,
cum morte luclentur, et a?gre tandem animam a ^ ,
corpore abrumpanl; alii vero muhis sceleribus \
cooperu quiete et sine lucla animam exbalent. .
Testimonio sunt qui pleuritide moriuntur; isti ,
cnim sive pri s i n t , sive impii, absque violen- , , , \ tia, edentcs, bibenles et loquentes exslinguuntur. , \ .
Cum enim morbus pleuriticus ex frigida maleria
, constet, statim vitalem calorem sanguinis oppri
n i i t , ct bac ralione facitiorem exilum animfe ,
paral.
.
QuoJ vcro, ut plurimum, raorlifera caqsae ex
"
rcdundantia sanguinis enascantur, tribus vel qua- ,
luor documentis demonstrabo. Nam primo infantes, \ \ .
ut cabdioris nalurae, frequenler moriuntur. De- , .
inde, circa Paschale tempus,vere ineunle^ quando . ,
sanguis nimium copioses secta vena roinuiliir, , varia niorlis gencra polisstinufn exsisluni. Tertio,
, ,
quia complures morientium, occaso jam sole, sub J . ,
noctem expiranl , frigore hujus lemporis vilalem
\
sanguinis operalionem expellenle, et frigefaciente , . "
jegrotum. Hinc, si morltium dlsscces, iria illa,
\ ,
phlcgjna, alram et nigram bilem reperies in cor- , ,
D , .
pore ; at sanguinem non repcries.
Scd nolo bic invidus quispiam accurrat, nosque

faium introducere asserat. Adest enim qui dicit, , , \
nequc unum passerculum cadere in lerram ir.scio . ,
Palre nostro qui est in coelis ; in manp enim ejus
\
sunt Cncs lerrae , fertque c l transfcrl omnia et

verbo virtulis suse . Sed iste ipse omnium admh
\ ,
nistrator el provisor Deus, qui omnia poteatiae suae
* \
nulu ferl el gubcrnal, bomincm ab inilio condidit
^ . *
1
c t
1 8
l e
IV
Uallh. x, 29.
Psal. xciv, 4.
Hcbr. i , 3
VAHIiE LECTIONES.
^ Ita ms. Sed videlur legendum ;, xine vi.
Lego
1
NOTiE.
(89) Quicsl 101 ad Anliocb.
;.
749
QUiESTIONES.
750
6 \ compo&itum; nani ex anima immortali et ralioiiali,

tum eliam excorpore,ex elcmenlis coagmenlalo ct
, \
, ' materiali constat. Cui duas adrainislraliones natu ,
rales etessenliales altribuit, animam sciiicct, utsit
, \ ,
gubernatrix, et libcrum arbitrium, quod animam
, sive ad virtutem , sive ad vitiura ducat, Dco bujus
* , rei nullam pcnilus culpam suslinenle; corpus insu , , \
per dedit ad vitam per elemenlorum, divina provi, \ ,
dcnlia, gubcrnationem eladministrationem.Quem
admodum 405
auiem Deus a primo rerum ortu
,
soli indidit vim calefacicndi, IUIUB ad illurainatio . \, ,
nem noclis vim illustrandi, lcrrai vira geuilalem
' ,
seu semmalem ad reruin incrementum, plantis vira
, \ ,
fructusproferendi, animalibus, utniariset femelte
,
congressu progenerentur, et, ul rem in compendium
, conferam, sicuti cuilibel naturae suani propriam
, \ ;
agendi facultatem imperliii , ita qaoque , mea
* \
scnlentia,deditcorporum elemenlis ut vitae ct mor , \ ,
tis administrationem et gubernationem sub pro, \ , \
videntia sua habeanl.
.
H*c nosee valde necessariom est, ut quandocnn ,
qoe videris iropios ad mullos annos vitam produ* ,
cere, hunc veloeiier exslingui, iHum in ipsa fami , liari colloculione opprimi, hujus viri boni et pii,
'
Hberos omnes in infanlia a morte abripi, allerins
"
scelerati fllios aelatem ferrc; bunc Deo graium et
charum pkiribos diebiis cum teto luctari; ethnicom
' , " \ Yero et a recta iide alienuro, qniele et absque peiturbatione animam efflare; hanc muiierein, Y H
\

fcv
, \
\ ,
,
, , - \
\
, \ ,
\ ,
, \ ,
\ , \ . , , \ , , ,
.
k Z \
QUJESTIO

;
.
,
, ,
c
. >

Gen. .
1 8
iniiocenila apcctabilem, slerilitate premi; illam, a

religione vera aversam, mulla prole cxhilarari;
rursus in hac Deo dedila regione, omnis generis
morbos assidue grassari; alram autem provinriain,
verae iidei experlem, nulJa contagione unquam i n festari; uno verbo, cum hsec tam slupenda el admiranda videris, ne obstupcscas, neve contra Deum
indecens qaid aut blasphemura animo coneipias,
accurate ex pracdiclis edoctus, baec talianon fieri
quidem absque Conditoris providcnlia el scientia;
sed tamcn non alio modo quam per elehienlorum
primitis .a Dco constimtam gobernationem, ordinem c l naluralem adrmnistralionem. Caeterum ea
qua3 diximus, non deOniendi aut contendendi sludio prolulimus^sed ceu probabilia, ct m conjecluris posita adduximus, roganles ut docliores nobia
ignoscant, et dcfeclus nostros supplcanl.
RESPONSIO.
Est opinio, quasi quis quidquid boni in scmetipso
facit, a scipso id habcat; non in mentem revocaio
illo qui d i c i t : c Omnis jusiilia veslra est in conspcctu Dei quasi pannus menslruatae * .
Isa. LXIV, 6.
VARIJE LECTIONES,
* Tidttur dtoue .
X C V H .
Qnid sit superbia ?
A
MeQUiESTIO XCVIIINum
otnnis peccali et fornicatioms

diabolus
sit, et an illumculpare
oporteat?
auclor
RESPONSIO.
Diabolus neminem cogil, sed tanlum suggerit.
At mala consueludo cogil boniinem, ita ut diabolo
deterior et valeniior sil. Quare nosmeiipsos rcprehendere oponet.
751
kH'.
r
Apa

, }\
;
(}.
; ,
.
( \
). .
0U.ESTIO
E X T R A ORDINEM.
tium decet ut qui recens cst congressu
conjugis
suie, ant nocturna illwione,
aqua $e abluat, et
in eccle&iam intret?
,

;
.
RESPONSIO.
\
,
Verum Chrisliani lavacrum sunt lacrymae : duo
*
<!nim fluenta ex corpore manant, aherum quod
npetiiicat, allerum quod inquinat, boc est, scmi- , , ,
nis cflusio, et lacryma. E l quemadmodum ojnne , . \
peccatum quod bomo fecerit esl exlra corpus , ,
ipsius, fornicator autem quasi ex propria carne, dia- ,
bclo sacriGcium immolat, semen nimiruni suum :

8ic et bona quae feccril bomo extra corpus sunl, At
Jacrymae ex ipsa subslanlia nostra Deo in saerifi- , .
cium cducuntur, sictrti et sanguis marlyrum. ,
Quare, nt jam dixi, spiriluale lavacriim sunt l a - . crymae. Nihilominus aqua eliam ad corporis emun- , ,
dalionem condila est. Qui igitur spiriluali Javacro \ .
animam purgare ncgligunt, carnem aquis abluunt, ^
,
ct ita ad divina mystcria accedunt, ne ea penitus
, \ '
contemptui babere videantur.
, .
1
QU^STIO
EXTRA ORDLNEM.
Num par sit ut qui illusionem nocturnam
divina mysteria percipiat ?
pa$$us est,
RESPONSIO.
Mco judicio, sjeculares qui in mediis maodi fluciibus versantur, nibil damnalionis ind$ contrabent, si csetera diligenter servent.
.
, q>
, ? .
OUJESTIO X C I X .
k 6 .
Cum in lege anliqua mulli duas simul uxores habuerint, nec condemnati idcirco [uerint, an idenr lici~
tum erit Chri&tiams (90) ?
, ,

RESPOiNSIO.
Cum Apostolus dical : t Mulicr non babet polesiatem sui corporis, sed vir; siraililer vir non habet
polcslalem 407
corporis, sed m u l i e r ; > perspicue conficitur, si viro fas s i l aliam mulierem
c i m priore duccrc, fas iiidcm esse roulieri alium
,
,
\ , \,
, ' ,
\ ,
i 9
19
.
1
I Cor. , 4.
VARLE
1
LECTIONFS.
~.
.
(90) Quaest. 97 ad Anliocb.
753
QUESTIONES.
754
\ , virum cum priore accipere, et ita non erunt i m \ , * pfius duo in carne una 9ed tres, aot quatuor. A l
qni vivere volunt ad normam illorum qui sub lege
, . 01
^, vixerunt, ii a gralia Chrisli excidunt; naro illi ad
sumimitn impielalis culmcn provectt, iilios suo ct
, ,
filias d;emomis immolabant , a quibus Deus plus

non cxigit quam veram religionem et rectum j u d i , ,
cium, proiit ex loia lege liquel. Nobis vero, qui
, ,
. , Cbrisli sanguinc redcmpli sumus, boc incumbil, ut
omnem teinpcrantiam, sanclcque vivendi rationem
,
sectemur, et reipsa exbibeamus. Nam Adamus et
\ (91). JoEva tolius bumani gcncris figuram gesserunt.
,
Cailcrum diversas feminas appctcre, ex immodioo
' . ^^
voluptatis stiidio, diviuique limoris penuria profi \ .
fl
ciscitur.
'.
,
,
,
;
QUiESTIO C.
Si quis os abluens, aul in balneo aqtiam invitus
tiat, an communicare
dcbct, an non ?
.
. \
, .
\ , .
(" ,
, ^ .)
RESPONSIO.
Ulique. Alioqui diabolus bac occasione a comiminione avocandi arrcpta, sxpius illum retrrJict.
Quocirca Palrcs lalvm, ut nec nocturno phaniastnale inquinaliim, a sacnc Eucbarislia? sumplionc
non arcent. Nihilomintis ad divina mysieria cum
timore accedamus, sicuti bcmorrboissa adt^brisium
accessil.
OUiEST-IO
.1
,
* ,
1\(
degln-

^,
E X T R A ORDINEM.
An
expediat
communicare
an tanlum
quotidie,
dubus
an ex
intervalto,
Dominuis?
RESPONSIO.
.
Haec quwstio \ariam babct rcsponsioncm. Sunt
. \
enim quibus quolidiana communio conveiiit; sunt
, ' , \
, , \ , : alii quibus non convenil; ct sunt quibus communio
.
pcnitus non convcnit.
QUiESTIO
E X T R A ORDINEM.
Quidam
dubitanles
ex sacrificiis
aiunt
mortnos
nullam
qucc pro ipsis Deo offeruntur
ulilitatem
capere*
.
RESPONSIO.
\ , , - D De boc exponam tibi, non quid cgo, sed quid

Apostolicus Pater Dionysius Areopagita sential (92),
(91*) cujus 408
istbacc. S i quis i n monasterio
s
Gen. i i , 24.
" Psal. cv, 7.

.
NOT.E.
(91) .
Vox a sanctis Patribus varie
9loIa 36 vocat longo usu acqnisitam virtutem.
translala ad Cbrislianomm et .
Epist. 38, . Yocero
Dionys. Areop. ad monachorum instilutum
hanc apud cumdem et sanctum Basilium ; *. Eecles.
legesel . ( A L K M A N X . )
hier. cap. 6. Soz. lib. , cap. 12 : (91*) .
Perp;-ram. ^
^ a p i . Asterius ad
(vidclur ] ,
Cbrislianbrum religionem quod est ullimutn eccles. hierarchue. (ALF.VAVN.)
\ . Greg.
(92) Vide qusesl. o J , ad Anliocb.
Naz. opponif gradui sacerdoiali ^pist. 26. Iriem epi-
S. ANASTASU SINAITiE
756
ebeat, defuactfque peccala foeriot levia el exilia, , erooluHiemuiB utique ex synaxibue pro se celebra- ,

tis (boc eet, ex sacrificiis pro se oblatis) capiet; si
aulem fueriat gravia et enormia, nihil ulilitalis * ,
percipiunl, quiaDeusjam iis quae ad ipsos speclant, * .
.
iinem iroposuit. Sed necesse non est ut de statu post
mortem, nimia solliciludine nos cruciemus.
QUÊSTIO
E X T R A ORDINEM (93).

,
Si qnis in ftaqitih carnalibu* jam in comuetudinem

,
.
adduclis consenescat; videatque se neque jejuniis,
,
,
neque aliis exercitationibus, neque humicubationi,

bus opcram dare posse, quomodo salvari poterit
;
jam senex ?
RESPONSIO.
j
Cam Dominus dicat: c Jugum meum suave e s t ,
el onus l e v e " , planum fit senem quoque et i m .
becillura legi Christi salisfacere possc; neque enim
pra?cepil nobis virginilatem, neque secessionem ab
omnibus quae in mundo sunt, neque abslinentiam
a carne ei vino; sed hoc, ut diligamus Deiim et
proximum, ut injurise acceptae memoriam dcponainus, ut humiles simus, u l aliis pro viribus compaliamur, ut aerumnas lolcremus, ut mitcs et pacificos nos praeslemus. Quae omnia ct infirmus, et
scnex, et matrimonio copulalus facere polest e l
faciendo salutem consequetur, licel orania scelera
regis Manassje perpelrasset.
QUÊSTIO ci.
.
, c ,
\ , > ,
, \
,
*
* , ,
, ,
, , \
. , \ ,
\
, \ ,

.
'.
Si qui$ duos vel plures homines occidat, caplmque

,
morte muttetur, num remissionem obtinebtt, an

,
, ,
non?
,
;
RESPONSIO.
CuiTi lex et Deus dicant : < Oculura pro oculo;
antmam pro a n i m a " , > ego non possum dicere :
Animam pro animabDS mullis. E s l enim bomo qui
mille hominibus prxslet, sive sit aliorum doclor,
sive egenorom munificus nulrilor : quem qui
occidtt, non unum homineni occidil, sed integrum
populum, et mille homicidiorum reus cst, quemadmodum Herodes, qui prcecursorem interemil , et
alit scelerati, qui apostolos intcrfccerunt; rr.cliiisque fuissel Neroni tolam Romam a fide Cbrisli
avcrsam, quam Doclorcra orbis, beatum Paulum, D
gladio percutere.
1V
QILESTIO
.
, ,
\ , \ \ ,
.
" ,
,
, , , \
\ , '
, \ \

' ,
, .
cii.
'
ftum Deo placeant munera quoe ipsi ex furtis et

ini-
quitatibus offeruntur ?
RESPONSIO.
Differt furtum a furto, ct injusliiia ab injustitia :
aliud enim est rapere aliquid cx sacro, aliud ex
proventibus lerrac vel maris, hominum inGdelium.
Aliud est injuria aflicere egenos, agricolas et mcn" Maltb. , 30.
" Exod. , 24.
1 4
.
" , \ , \ *, \
,
, ,
. \ ,
Maltb. , 10 ; Marc. , 27.
NOTiE.
(93) Qunest. 91 ad Anliocb. Similis cst quxslio quinla, supcrius jam posiia.
757
QILE5TI0NES.
75S
\ , \ , dicos; aliud accipere aliquid ab opuienlisel avaiis.

x&\ . , Caeierum Dcus non miilta cxigit, sed solum pro . - posilum. Si auiem nihil omnino, nisi cx injusle
, parlis offerre potes, expedit ea in res bonas et
. \
boneslas inûiocre. Atlamen injusle rapta ab ege , nis ct agricolis, Deo grata non sunt, sed delesta .
bilia.
Q U ^ S T I O CIII.
Cum frequenter
compleamus,
asckcimus?
audiamu*
verbum Dei, nec opere
an non damnationem
nobi* inde
.
RESPONSIO.
,' * Licel vcrbura Dci non faciamus, nihilominus (94),
:, \ '
nisi reprehendamus nos ipsos quod audiamu, ne
que opere perficiamus : nam seipsura reprebendere pars est saluiis.
QUJESTIO CIV.
,
;
Quot sunt
modi salutem adiptscendi, et impctrandi

Deo remissionem
peccatorum?
.
RESPONSIO.
. *
Tres. Priraus est nunquam peccasse; secundus,
, . "
dignam poenitentiam egisse. Est e l lerlius salulis
, , \
oblinendae modusper lcnlaiione?, serumnas et pa, \ ,
tientiam juxla illud : < fn camo et freno maxillas
, \ , eorum conslringe, qui non approximant ad le ;
, f quod Nabuchodonosori accidit . Aliquando enim
. , Deus peccatorem qui non agit poenitenliam conjicit
, \
in tentationes ct afllictiones, quarum iplerventu
. \ - Q ad humilitatem pervenit, et ex bumililale ad sa \ ,
lutem, eine mullis asccticis aclionibus, ut videre
\ .
esl in publicano ct lalronc.
1 1
'.
QUJESTIO
,
;
%
cv.
Quid faciendum nuando in ecclesia male facta nostra

deflere volumus, nec tamen postimus ?
.
' , ,

, \ .
, ,
, ; \
RESPONSIO.
Flelus propter Dcuro donum Dei est per Spiritum sancmm homini conccsstim, aherum baplisma,
ausimque 410 dicere, fcre magis neccssarium
quam sit piscina baplismalis; nam priinum baplisma ferme ab omnibus, aetatis progressione, maculatur; per lacrymas vcro tanquam ex aqua et
, .. - \ D Spirilu mundamur. Quare hinc ctiam Judajos et
, ",
Arabas redarguimus, tanquam Spiritu sanclo dc .
stilutos. Nullus enim eorum, dm preccs fundit,
. \ '
vcl unam lacrymulam pro sceleribus suis cffundit.
\ SwU antcm apud nos quidam cordibus a na, , \, \ - lura durioribus ct siccioribus, prcecipue II qut
\ .
sunl iracundi, amarulenli, et cbolerici. Repcriun \ . '
tur rursus nonnulli naturaliter coi\!c tcnero e l
, \ ,
flcxibili prxdili. Qni igitur a natura duro et fcrreo
Psal. xxxr, 9.
n
Locus corruptus.
Dan. iv, 31 sqq.

" Yidc quapsl. 79, ad Anliocb.
.
(91) Deedl aliqtiid.
?59
7C0
corde est, ila ut neque propter vila functos, ne- \ , \ ,

quc propter proprios liberos, neque ob ullam
* , :liam calamilatem lacrymari vel ad Deum gemerc
, ,
qneat, bic peclus lundet, risura compescet, ocu, ,
losque demillct, el hac ralione lacrynias a Deo
\ . impclrabit. Sciendum autem multo fructuosiorem
,
csse oraiionem, in abdito conclavi inslitutam, quam
, ^
quai fit coram omnibus in ecclcsia.
.
QUiESTIO
E X T R A OKDINEM.
Num
bonum
est
peccata
confiteri?
.
RESPONSIO.
, xat , ,
Bonum et admodum mile cst confileri, sed ila
\ , \
111 confessio non iiat cuilibet, qtiando ncque tu
utilitatem inde capis, el insuper audientes inflcis. . , \ , *
Si aulem invenias virum spirilualem, qui tibi mc. .
dicinam facere, el pro le preces ad Deum fundere
possil, huic soli confiteberis.
OU^STIO c v i ,
VQ.

,

Unde cognoscit hotno sibi Deo peccata remissa esse,

et se misericordiam
in die judieii consecuturum ?
. RESPONSIO.
.
fex propria conscientia, el ex libertale quam
, ^ ,
habct anima in oratione ad Dcum. Quando enim
."
bomo est alicujus poeiue reus, tunc astat Deo inslar
,

damnati, qui assistit judici, omnis fiducia; expcrs :
^ , \ sic ct anima in oralione assislit Dco, non jam ut
darnnationi obnoxia, sed ut homo debitor, qui de- , ,
' , \ bilum sibi condonari, ct ab hoc ordine transferri
,
cupil. Deo insuper asiat, tanquam servus Domini
amans et observans, et ab boc gradu ukerius pro- . ,
\
ccdens colloquilur cum Deo instar merccnarii, ab
,
omni debito soluli et liberi. 411
Tandem anima
,
ponderequopremebatur, progressu lemporislevaia,
, \ , \ ;
Joquitur et assislit Dco velut amicus amico, et u l
, \ \,
sponsa proprio sponso, ct u l filius suo palri, ubi
, ,
nihil amplins loci relinqiikur limori, neque uila
, ,
est de eupplicio infligendo cogitalio, scd omnia
, \ ^ , \
aliud non sunt quam cbaritas, jugc gaudium, l i \ , \
bertas indeficieng, animai lseiilia, Iripudinm, et
,
cxsultalio interminala, prout nobis tradunt illi qpi
.
gratia Cbrisli ad boc fastigium evecti sunt.
%
QUiESTIO CVII.
Si quod
opus aggrediar,
placeat,
unde
conikiam, num
an non ?
Deo
RESPONSIO.
Perfectorum et spirilualium vironim cst omnta
aecurale dijudicare , ut ait Apostolus. Solidtis
enirn cibus esl perfeolorum
qui propter babilum habont sensus ?d dijudicalionem boni ct
t T
2 7
I Cor. i i , 15.
'.
,
,

.

tv,
. ,

" Htbr. v, 14.

VARI/E LECTIONES.
Yidentur hic desiderari brcc vcl similia vcrba
> ,
, ;
" .
NOTiE.
(95) Similis quaest. 121 ad Anlioclmm, c l quarsl. 151.
761
QU^STIONES.
732
\ , " mali exereilatos. HHs igitur quae feeeril hoimi
, \ propler Deum simpliei corde et bono Qnc, nihil
.
darnnaiionis subibit.
OUiESTIO CVIII.
'.
(9G);
Num~deceat
Chrislianum
sortes
duceref
.
, '
!
\ , .
, ' > , \ ,
, ^
\ , ,
, .
RESPONSIO.
Nuspiam invenimus boc a Patribus permissum
esse, quippe qui sorlilegos, tanquam a fide vera
alicnos,veneiicis e l fatidicis annumerent. Qui igilur
sortes ducere cogitat, is anle (Hrinia Deum invocet,
precibusque (initis sorliatur, consullo tamen prius
Deo, num id bujus vcl illius negotii gratia faciendum s i t : ct si pcrmiseril, sortieris; sin minus,
abstinebis.
'.
QUiESTIO C I X .
/,

avrlv
,
f*

1;
Si ^quis sil fidelis qm me exagitet, nec possum iili

reconciliari,
neque eumdem ex loto corde salulare,
scd solo ore, quid faciam ? num rcconaliabo
eum
obilcr solum, vel peniius me ab illo

scjungam ?
.

.
, .
KESPONSIO.
Reconciliare ei eliam solo ore. Sa?pe enim ab
bis iniiiis ad pcrfeclfim cbaritatcin pervenitur.
Satius enim esl ut sis scmiaridus, quam ut sis
totus aridus.
*.
412 QUiESTIO
(
'
,
, fj
?
,
,
E X T R A ORDINEM.
Qua ratione inlclligendum est^ Hlud : Quia si duo
vel tres cx vobis conscnserint
suver terram,
de
omni re, quamcunque pelxerint, fiel illis Palre
meo
?
1 9
.
, \
,
*?:,
,, * -
,
\ ,
. \
RESPONSIO.
Dominus, qui varias cogilaliones c l supcrbiara
boniinis probe novit, vull ut non habeamus fiduciam in nobis, licct virluli deditam sanclamque
vilam agamus, sed ut, cuin quid pelimus, indignos
arbilremur nos qui voli compntes reddamur, ac
proiude alios cjusdem menlis ct seiuenlix asciscamus. Nain qui solus orat et accipit, sacpe in e!a-
Mattb. xna, 19.

VARIiE LECTIONES*
* LegO, .
NOTMF.
(96) cst Psalmorum 0 Jobius monacb. apud Pbotium, pag. 530 edifionis
vcl Evangeliorum codices non certo looo, siui
Hoescbcl.; Tbeod. Abucara, qu.esi. I infin.ei 17;
/; aperire, u l ex occurrente prima froiUe
Joannes DamascerMis oralione de defutictis e l lib. 1
sententia intelligas, quid agendum, vel non agonDe imag. el lib 111 De fide orthod.', scd quid dt; bac
duni lilii sit ea in re de qua ambigis, amie deoiinationesentiendumsil explicaluin inwniesapud
sistemlum ab ea qnam aggredcris. OrigiMU-s, licel
Card. Bfllann. lib. De Christo, cap. 1G. ( A L E M A N N . )
invitatus, prius dcslilil quam inchoavil concioncin,
Vnlclur legcnduiu ..- ijuod Eusintibi qiiaronli /: in Psahnis concionis
tbius derival a /. quod esl s o r l i r i ; ant syno, illa vcnit obviam (posl f;ictnin idolis sut- nyma crunf hrec diio vocabula : nam GriOcis
filum): Pcccatori autem dixit Deu$ : Qnare tu enarrecenlioilbas sors e s l ; unde forsan ,
ras jitslitias
meas, el a&snmis teslamentum
meum
vel , locus sorlibus duccndis deslinaper os tnuni ? Nicelas Choniales in Thesauro.
lus. Apcrire crgo , vidctur esse ingrohUm
innuit Gregor. Naz. in oral.
di locum ubi sorles ducuniur e l consulunlur.

,
inultiquc Graci doclores opinati sunl :
763
S. ANASTASII SINAITVE
7C4
tionem incidit : pluribus aulem oranlibus, et ac- ,

cipienlibus, inlra humililatis melam se conlinct. \
. *
Hoc igiturcum crebro, adjunclis aliis, sociis praestilisscm, obtinui quod volui, el suadeo vobis ut in , \ \
vesiris ad Deum precibus idem faclilctis : quando ,
enim duo vel tres ex toto animo orant, vel a l i - \ , \
\ ,
quando ad alterum tcrliumque dicm jejnnant,
,
omnino sive per visionem. sive alio roodo is qui
.
aiiquid inslituit agere certior fiet.
1
QU^STIO c x .
Quando principes nostri sunt Judiei, vel infideles, vel

hmretici, num pro illis in ecclesia preces fundere
oportei ?
,
,

,
RESPONSIO.
Ulique. Qnando enim Apostolus jussit orare pro ^
regibus et omnibus illis qui sunt in sublimitale ,
principes mundi veras religionis cxsortes erant.
Adde quod ctiam in sacra oblatione sacerdos sic
precalnr : t Memenlo, Domine, omnis animae cujus
inemoriam fecimus; omnium miserere, et oninibus
veniam concede. >
.
. " ,
, \
. , \
.
,
c , , ,
\ , \ .
OUiESTIO C X I .
'.
8 0
;
7 "

,
;
Quid igitur ? an et pro ethnicis, ante Christi adventum mortuis, orare oportet, eosque nequaquam diris
devovere ?
.
RESPONSIO.

Nequaqnam diris devovebis hominem qui ante
\ & Gbristi adventum defuneius est; nam el ad inferos
\ . praedicatio Salvatoris pervcnit. Primum quidero
Joanne praecursore Ghristum illic annunliante; de-
inde ipso Ghristo praedicante, 413 de quo audi
quid sanclus Petrus scribat : c In quo et bis qui \ , \, \,
in carcere crant spiritibus, veniens pnedicavit, qui .
\ ,
increduli fuerant aliquando . > Fertur anliqua

traditio de scbolaslico quodam qui nuilla probra
in Plaloncm pbilosophum jaciebal, cui secundum
. *
quiclem apparuil Plato, eumquc sic aiTalus c s t : ", ,
Heus tu, desine a maledictis in me vibrandis, ne ,
quid mali libi accersas. Pcccalor fui, non nego. * .
Cictcruin, quando Gbristus ad inferos descendil, $*,
ante omnes alios cgo in illum crcdidi. l l c c cum . ,
audis, ne ceitseas in inferno sempcr dari pceni \
tcnliae locum. Semcl id accidil, quando Redemplor D , noster ad loca sublerranca dcscendit, ut omnes , * qui a condito mundo obierant inviserel.
*.
i
, l
QUiESTIO CXII.
Num
'.
verum cst mnlierem illam pylhomssam,

rogatu, Samuelem vere excitasse
?
Saulis
8 1
RESPONSIO.
Uliquc, quia in potestatc diaboli erant omnes
tam justorum quam injuslorum anima*, donec
Gbristus ad inferos profectus, iis qui in vinculis
atlinebantvr dixil : Exite. Audi Paulum, qui ait
1 0
1 Thn. i i , 2.
11
1 Petr. m , 19.
* .
.
\,
, ,
, ,
, \ ,.
I Reg. xxvm, H .
YARIiK LECTIONES
Hic deest aliquid.
765
QILEST10NE5.
, 6 -
, 6 , ,
, \ \

, ^ .
706
mortem, hoc esl, diabolum, regnasse ab Adam

usque ad Moy&cn, boc cst, esque ad coniplemeutani legis, ciiam ia iilos qui non peccaverant io
similitudiuem
praevaricalionis Adae
lioc est,
eliam in animas sanctoruir-.
QiliESTIO C X I I I .
'
},
An
consultum sif, cum quis percgre

proficiscilur,
Eucharistiam
in vascnlo seciim deferrc vet commnnicare ubique ct quocunque communw
adminhlratur t
.
RESPONSIO.

Sanctissimum Clirisli corpus nulla injuria afli *
citur ex lioc quod circumfertur (97); nam ipse

Chrislus olim ad omnes circuibat el circumfere, , , B balur: ergo nullam injuriam cx boc patitur, at
0 '
dixi, scd lantum ex Uiipuro corde. Porro com\ ,
munioncm non esse accipicndam extra catbolicam
Ecclcsiam, divinus Aposlolus docel cum ait :
; ,
c Unus Dominus, boc est, verus Dominus, una
, , ,
iides , > boc esl, pia et religiosa; nam rcliquae
\ ,
non sunt fidcs, sed mortes. Quemadmodum igiliir,
0
si, dum a propria conjuge absumus, cum alia
, , ,
consuetudtnem babeamus, id neqnaquam malri.
roonium, sed scorlalio ccnseri 414
dcbel : i u
, \
et hic danda opera esl ut lempcrantiam cuslo .
diamus, et a sancta illibalaque sponsa Chrisli
Ecciesia non separeraur.
n
OUiESTIO c x i v (>.
'.
'Advyaroy-
(97)
um
vis
contagioso
at
(ugii ad
fieri
non
alium,
poue
nt qui
liberelur
ex
toeo
morie.
.
RESPONSIO.
*0 , \
Quxstio de causis conlagionis ardua est, com, \ , prebensu diiTicilis, paucisque pervia : neque enim
,
omnia quae magisler capit, capil quoqtic populus
, \
audilor : nihiloniinus dicam qune audivi. Priroa
. "
hujus ratio ad occulla Dei judicia el ad inslru \ .
ctionem populi perlinet. Sccunda orilur ex cor \ , \
ruptione aeris, vaporum et exbalationum lelifora . \ , \ .rum terrai et aquae, ex pulveribus, ex fclorc et
, \ , \ , \
sordibus. Et quidem quali lempore illa conlagio
, \
quae nascilur ex comminalionc el indignalione
, , \ ^ Dei exsistat, nemo inlelligcre valct, prseseriim in
>>, \ , \
urbibus populosis el humidis, ac salsugine infeclis
,
rogionibus. Quarc vidcrous soltlaria quaedam ira \ , piorum et sceleralorum bominum domicilia pestifcrsR luis penilus experlia esse. Quid igilur? A n
. ;
hoc i i l propter justitiam qua pollenl? Minime
; vero. Scd propier temperaturam sicci et salutiferi
, \ . ,
u
" R o m . v, 14.
" Ephes. iv, 5.

VARIiE LECTIONES.
Lego Hic sine dubio aliqua desunt ut patct ex scquentibus.

Videtur dclcndum .
.
.
(97) . Hodie Graecis
(98) Similis ad Anliocb. quaesl. 111.
est , , ad verbum, morta(99) Ad Antioch. qusesl. 102 el 105.
x
lilat.
tt
(ALEMANN.)
767
S. A N A S T A S I I SJNAITJE
768
aeris. Arbilror igitur fieri posse ut quis, volun- ! ,

tate Dei, conlagionem illam qux est ex aere effu .
giat, quando se ad alia loca salubria transfcrl;
, \
ilfam vero quae cx coniminalione Dci inferlur, non
, ,
effugies quocunque fugias, eliamsi sub ima terra;
.
*
penetres; scd nioriendum eril. Si tamen niors
, .
jiccdum adversus illum decrcta esl, non nioriclur.
' ^ , \
Nemo vcro cum audit nos assercre pesliferam
. , ,
conlagioncm ex aere oriri, cxislimct eam absque
Dei nulu oriri. Scriplum est enim : < Duo pas- , ,

scres dipondio veneunt, et unus cx illis non cadit
.*. , \
supcr lcrram absque volunlale Palris niei qui in
,
coelis esl . > Quamobrem omnia quae stella et
,
aliaj creaturae naluraliler cfilciunt, Dei nulu efli
3 8
ciuntur.
QUiESTIO CXV.
'.
Num debct Christianus illo die quo Eucharistiam

sumpturus est, proprice uxoris congressu abslinere?
Apa
.
.

,
;
RESPONSIO.
Quahdo David c l socii cjus manducaluri crant
panes propositionis, qui corporis Cbristi figurara
gcrcbani, 415
'
oniiiia cx Davide perconlalus cst Abialbar [Abimclech]'ponlLex : c Si
munda sunl vasa puerorum a mulioribus ? > E l
qnando nmnda esse cognovit, tiinc impcrliil illis
panes . Verum, quoniam res nostra ad summam miscriam adducue sunt, si ex ilinere aut
pcregre rediit, fortassis veniam mcrebitur ob copukim, dummodo seipsum ob Jioc damnct, ct in
caeleris emendet.
.
" , \
, , , c
; \ ,
\, > . "
*
, \ ,
, \
, , .
1 0 C
a n l e
3 e
QUJESTIO c x v i .
PIC'.
Quid faciam, $i ab luereticte de fide interroger, nec

vateam respondere?
) ,

,
RESPONSIO.
Loqui de Ode non solumlibi, qui ignoranses, scd
ei erudiiis periculum aflert. P i c igiiur sciscilanti
aliquid ex le : Ego homo idiota et indoctus sum.
Srd, si in veritale verilalem qurcris, veni ad E c cicsiani, et ibi veram pietalem disccs.
.
) ,
\ \ .
; .
\ * , ,
.
OUJESTIO c x v n w.
'.
An non est aliqua compendiosa ralio qiia homo rudis imlruclus hturetico occurrere possit ?
. ,

;
RESPONSIO.
De bou accipe brevem disputatiunculam, non ita
pridcm Alexandriae institutain. Congrcgali enira
Scveriani, GaianihB et Barsanupbiani, apifd quenidam indoclum quidem serinone, prudenlem vcro
iii Doniino, catholica fidei sectatorem, cum eodcm
dc iido disccptabant. Inlcrrogavil igitur illos, si
.

/ . , \ , \
: , ,
, . -
1 1
Luc.
6.
" I Rcg. xxi, 4-6.

\ A U I . E LECTIONES.
* .
7 .
NOT^.
(i) Vide qujest. 44 ad Antiocbum.
769
QUJESTIONES.
770
, quis rex haberet conclavia, domosque pretrosas,

ubi peragerentur omnia ejus arcana consilia, qui ,
bus ea credel? Num sibi fidis, an infidis? Rcspon , ,
derunt illi manifestum esse hujusmodi loca non
, ;
nisi ildelibusa rege concredilum i r i . Tunc ad iilos
,
orlhodo\us : Discile crgo nullam in lerris reperiri
-
vcram fidcm, nisi iilam quani calholica Ecclesia
. ,
protitclur. Eaprop er commisit nobis Deus onmia
; " , \
loca sancta, c l domicilia necessaria, in quibus lem , .
pore peregrinalionis suae mysteria sua pcrcgit.

IIoc est, Nazarelh, monlem. Tbabor, Belblccm,
\ , Jordaneni,
montcm Sion, Golgolham, Reserreclio *
nem : ncque baec tantum, sed c l monlem Sina, uno
, , , ,
verbo, omnes alios locos Novi et Yeteris Testa -., , , \
menli, nos, qui calbolicam Ecclesiatn sequimur,
, \ ,
possidcmus. Si igitu^ nos male de rcbus divinis

, ,
r e c t e
senlimus, vos autcm bcne, baud 416
8
\ ."
Deus cum sancta sua loca nobis tradidil. Si ogge , ; ,
ratis nos matm rcgia ei tyrannica baic loca obti ;
nere, nullius nogolii cratvos falsilatis redargucre.
. , \
Eccc enim cum Barbari regioncm in qua loca san , .
cla sunt occupcnt, baud Deus ea a nobis auferri

passus est. Si vero, ut probabilc est, dicluri estis
, .
Arianos
non ita pridem loca sancta tenuissc, re \, , ,
spondemus
hoc plane violentia lyrannica evenisse.

Sed frustra fuere : conlinuo eniiu Dcus nobis or,
tbodoxis loca sancta restiluit. Et jam seplingcnte\ , *
simus
annus agilur. His audilis, bneretici pudefacli
/
recesserunt.
, .
. \ , Q
.
t
QUiESTIO C X V I H
PIH.

. , ,
;
(2)
l t
Ctir Satanas in nulla alia profet$ione tam multa$

hatre&es et tchismata excitavit, quum in fide christiana ?
RESPONSIO.
Quia omncs secUe genlium baplismo destilutarum diabok) gratse sunl et acceptse. Quocirca
adversus illas pugnare superscdet. ln solam
Cbristi fidem, ccu sibi ppposilam et adversariam sibiquc Siepe dominanlem, spicula sua dirigil. Rem ita se babere, vel inde discos. AnleCbristi advcnluro non eral gens quae Deum colerei.
. - exceptis lsraelitis. Uinc CacodaBmon non potnit
, . " >/ ^ \ bclla movcre, nisi in istos. Ea de causa Iribus
, \ , \
illorum divisas, regnum scissum, ipsosque sa>pc
, , \
muluis beilis attrilos, et in varias sectas ac hrcre, * \
ses dissectos novimus. Neque pro Deo pugnarunt
, \ ,
in suis baeresibus el scbismatis, scd pro idolis, ut
, ,
apparct exlibris Regum, et ex propbetis, ex quibus
. ,
Jcremias a i l , c secundnm numcrum civilatum

Israel mullipHcatos esse deos eorura
> vanasqne
. \
hxrescs ct scbisiuata. Propterea ut nunc, ita et
.
"
\, \
,
, , \
, .
> \, .
,
f Jerem. , 2 8 ; , 15.
V-YRIA LECTIONES.
Leg. .
NOTiE.
(2j Quxst. 45 ad Antioch.
771
S. ANASTASII SINAIM
771
olim, cum qiwelibet impia gens unam fidera habe- , \ . & ,

ret, gens pia Israeiilarum in complures scctas d i ,
scissa est.
.
OU.ESTIO
CXIX
<>.
'.
Cur Deus permisit ut diubolus oppvgnaret homine$? cur eum de medio non sustulit?
RESPONSIO.
Quando nullus hostis infcslat, legitimi railites
el regis amici non innolcscum. Si nulla sit pugna
vel 417 icla, nulla crit victoria, nulla corona,
nulla nierccs.
, .
,
, \ .
\ , ,
, .
OUTESTIO
CXX
(*).
RESPONSIO.
Dictum est a Salonione : < Somnia cxtollunt iraprudentes . Quocirca monemur ut ncque credainus, neque assenliamur illis, nc dscmoncs circuinveniendi nos ansam indc accipiant, proui
nonnullis contigit. Porro somnia sa?pe nascuntur
ex aclionibus el cogitationibus quibus interdiu
occupali fuimus. Immittunlur etiam a daemonibus;
clevantur insuper ex slomacbo yapores quibus
variae pbantasise excitanlur. Sid etDeum aliquando
auctorem habent. Crebro quoque angeli per insomnia nos dirigunt, vel perlerrefaciunl. Ad ha?c
aniira lanquam rationaus el intellecliialis crcatura
prxcognoscit et pranunLial quaedam homini, maximc si Spmtum sanetum possideat. Ait enim
Deus: cEflundam de spiritu meo super omnem
carnem tidelein, et propbelabunl IHii veslri, et
filiae vestrae s o m n i a b u n t > Sola igilur illa semnia amplectere et dilige, qaae tc ad conlritionem,
emendaUonem, conversionem, Deique limorem
ioducuiu.
l 7
QU^STIO
Unde tomnia, et quomodo swpe vera fiunt ?
.
, . \ ,
, ,

, .
,
, . \
\
. \ .
' , .
\ \ , ,
) . \ ,
\
, \ ,
. "
, , ,
, \ , .
CXXI.
'. ,
Cwm Apoitoim dical sanctificari virum infidelem

per mulierem ftdelem, et similiter mulierem infidelem per virum fidelem num fas erit Christia, no ducere tnulierem infidelcm vel ethnicam ?

, ,
^ ,
,
! ,
;
RESPONSIO.
Divinus Apostolus haec non praenuntiavit de i n nuptis el liberis, sed de illis qui jam ante susceptam fldem malrimonium inieranl. Si una pars
baptizetur, et altera pars neque baptizari, neque
separari velit, ne cogat illam aut exagilet fidelis;
quia, sicut qui post baplismum merelrici adhaercl,
corpus cuiu illa cfticilur * , ita et qui adhar c l inOdeli [fidcli].
.
. \ ,
\
, , ,
, , > \
, , ;
\ /
Eccli. , \ .
Isa.
XLIV,
3 ; Joel. , 28; Act. n, 17.
I Cor. , 14.
I Cor. vi, 1.
V A R I ^ ; LECTIONES.
Lego .
Yidetur leg. .
(3) Quast. 11 ad Anlioch.
NOTJ5.
(4) Qua38t. 98 et 90 ad Anliocb.
774
QUiESTIONES.
773
'.
OUJSSTIO C X X I 1 .
'
;
.
"
, .
, , ,
. \ \
, .
RESPONSIO.
Dominus dixit: < Si vos persecuti fuerint in una
civilalc, fugitc in jiliani *. Si igitur pcrsccutio
tcndit ad 413 pcrdilioncm aniir.ae, cuilibet integrtim est ut quod cxpcdire videbilur agat. Si vero
persccuiio tanlum corporalcs pounas pro Christo
infligat, manendum crit (5).
OU^STIO CXXIII.
',

;
Num
petcat qui
tempore peirsecutionh
Cttm vhlcamns mulieres quasdam servas

dcm captivitatescortari,
quidde illis
fugitf
in ipsa itidicendum?
RESPONSIO.
.
Quae se prostituunt ex solo volnpialis et delicia ' \ , rum sludio, majori judicio subjaoent qnam quae id
faciunt quadam necessilate coarctala, ut et iu fu, \ ,
, ribus videre Iicct. Leviore enim culpa sese astrin , \ . ' git qui fame coaclus alimenta furalur, quam qni
lenr-pla expilat, aut nulla indigeniia conipulsus fu
raiur:
queniadmodum iJlxeliam mulieres quae in
. patria sua sese comcbant el fucabant venia d i , \ ,
gniores sunt quam qua? nunc in medio captivitalii
, - idem faciunt, cum intcrea sorores suas ferro ei
, \ . compedibus onuslas videant. E l quaMibct alia exorbitatio, qua'libct lascivia et luxuria in medio
, \ , ,
captivitalis commissa plus gravitatis habet quara
,
\ - j flagiiium quod quis in otio eipace palrat.
.
OUiESTIO c x x i v .
Quot sunt adullerta
corporaiia?
.
. , ,
\,
. , , .
>, ,
.
RESPONSIO.
Duo. AUerum, quando persona libera cum coiijugata peccaf, quia propriae uxoris lorum violavit.
Si vero non conjugatus cum non conjffcata consuetudinem habeat, fornicalio est, non adullerium.
Si connubio junclus cum marilala se misceal, duplcx adullerium committilur.
'.
QUÊSTIO c x x v ( >
~
, > , - ;I
' , ,
, (',
'
;

,
'
^
,
c
Cum Dciis dxcat ad scrpentem:

Homo observabii
caput tuum, hoc est pritnipium omnis
ccnsiliitui;
tu vero observabis calcaneum ejus , > Iwc e$t rwvisxima vitce ejiis. Vnde cognoscit Satanas finem
hominis ? Etenim novimus multos qxii, cum sancle
et laudabiliter
vixissent, sub ip$um vitw terminum
corruerunl;
ex quorutn numero unw est detestandus ille apostala Julianui.
.
, ,
M
Hattb. x, 23.
%t
RESPONS40.
Quidam fabulas aniles secuii, diclitant dsemo-
Geh. m , 43.
VARIiE L E C T I O N E S
forte .
NOTJE.
() Etiam hoc casu fugere liiTt, ul docet sanclus Atbanasius in Apologia de sua fuga.
(6)Qnaest. D8 ad Antiocti.
775
S. ANASTASII ÎNAITÊ
778
nem i n aere versantem audire decreta Dei contra ,

homines. 419 Sed hoc fieri ncquit : non enim
. *
sono vocis, sed insono c l ineflabili consilio Deus
oninia agit. Meo igitur jtidicio, cum Salan sit spiri- , \ ,
. ,
tus lenuis e l corporis expers, novil et perscnita\ , \
tur plusquam ullnsmedicus facullates, upcrationes,
iiicrcnienla et decremeiita vilalis subsislenlice
, \ , \
quam corpus per sanguinem habet. Et inde non
,
cerlo, sed probabililer cqnjeclal de vila boininis.
Idcm dicendum de falidicis et venlriloquis (pylbo- . , *
nissis). Nauv, cum daemoncs sint spirilus exiies ct
snbliles,facile intuenlurquis hunc vel ilium perpla- . , \
\
gium abstulerit, et quo res furto ablatas abstruserit.
,
liific etsimilia indicare possunt. Siculi sa?pe etiam,
, \ .
quando in India copiosos imbres decidere vident,
\ , pra;dicunt aliquibus iEgypli incolis Nilum alte ascen suruiu. Si quisvero ex illis sciscitelur mensuram,
hoc cst ad quolum cubitum \ e l digiiuni Nilus ,
asccnsurus s i l , cnimvero lum obmulescunt, nec .
,
quodfuturuni est praenuntiare norunt.
,
.
1
QUiESTIO c x x v i .
PKCT.
Quidam dicunt dcemonem excidisse, quod noluerit$ , adorare hominem.

.
RESPONSIO.
Fabulae istse ex Gr;ccornm et Arabum oflficina
proccdunt; nam, ut ex propbelis discimus, polissimum cx magrio Ezecbiele, proptcr superbiam
abjectusesl Satanas, priusquam Adam condeirlur.
um eniin Dcus aspcclabilem banc rernm universilatera f.rcareL, sperabat daimon se illius regem
constitulum i r i . Quando igilur animadverlil Adamum a Deojesse procreatum, et consiilutum super
opera manuum cjus , et omnia subjccta sub pedibusejus", lunc adversus illura arinalus, eumdem
proslravil.
{
QUJESTIO
CXXVII.
.
\ \
,
, ^ '.
'.
, ,
. " ,
', \
, \ , * ,
.
Dixisli supra, in dissertatione de elemcntis, cfebro

- accidcre ut ex naturali quadam connexione et

kumorum causa mnlieres qutedum sint slerihs,

quwdum [ecundie, quaidam paucorum liberorum;
, ,
ned causatn non explicasti.
'
D
RESPONSIO.
Si hac et similia nimis minutatim pcrsequi velimos, necessarium erit mcdicas quasdam disputationes, nequc comir.uni Erclcsiic, neque audiloribusvaide congrucntcs ingredi. Nibilominus, quod
420 obscurius diclum est, noimibil declarare
conabor. In mullis sacrai Scripturre locis nominaturcaro btimana. Quemadmodum ergo lerra mediocriler irrigata, ferlilis efliciiur; ila eadem
mediocritale, eadem fccunditaS saipe utero oblingit: nain ipuliercs qnno in dcliciis sordescunt, c l
4 3
.
.
,

,

.
' . " , \ \
, \ . ^ ^ . \ ^
Psal. , 7, 8.
VARIJE L E C T I O X E S .
Legc .
777
QUiESTIONES.
778
, \ - ad lasciviani frequenli coitu $e abjiciunt, geuilu

ram non retinenl, ut et meretricibus a c c i d i i ;
* .
difliculter enim concipiunl. Propterea variis looie
opulenti quidam et deliciis aflluentes, pelunt lib , \ . 01
ros, nee obtinenl. Paupcresvero frequenter m u l tara prolem numeranl: naiura enim ob egcstatem
,
exsiccala, subito, instar terrse sitienlis, arripit
, ;
iramissae geniturse bumidilatem. Tcstimonio siut
, \ , '
qui apud nos egentissiroam \itam ducunl mendici,
, \, *., , \ "
solivagi et Arabes, quibus cum vix panis suppelal,
, ,
inmimera sobole stipanlur. Ssepe eliam lac, ut re * . \ ,
rum raedicarum peritissimi Lradunt, perversisueci
ei tcinpcramenti perdit infantem.
voi, \
.
, ' ;
, , ; , \
, \ , \ , ,
\ , \ ,
. ' ' ,
\ ,
\ ; . \ , , ,
,
,
;
, , \ ,
'
'
Si adversariue dicat: Quid

_ . . ergo?
. . An extra Dei
notitiam est ut homo pluribus liberis abundet, v i vat, morialur? respondebo, ea quae pcr creaturas, elementa, aerem, tercperamema, aquas el lac
naturaliter flunl, haud absque nutu Dei effici; ab
ipso chiro slatim a primo orluomncs creaturae, socundum voliinlatem et providentiaro ejus, naturales et ab essenlia fluente*acliones acceperunt. Dic
mibi, unde inest basilisco vis inlerimendi, et v i >erae morliferum veiientiuu aliis vero aniraalculis
facullas medendi , et veneoiiera mala depellendi ? Unde planUe et herbse alix quidem
perniciales, alia? innoxke, ad purgandum ot
. " \ \: raedendum aplae? Haec et his simitia postquam pa , * -- renles nonnulli quasi divinilus edocli animadver \
lcrunt, videruntque primani, alteram, lertiamqu*
,
prolem a se lactatam, suprcmum diem obiisse,
, '
natos cx se lactare deinceps destiterunl, Nihilo. " \
minus in bis omnibus exclamandum est: c Qiam
, !
magmOcata sunt opcra tua, Domine! omnia in
. >
sapientiafechli .
* \
Caiterum aliam quoquc probationem solidam ct
, cflicacem, el quas vel valde conleritiosuin convin \ * ,
cat, adducahi ad demonslrandum decreto Dei cor \ ,
pus noslrum per elemenla administrari, vivificari
>c&i ,
et perfici; fortassis autem non corpus solum, sed
, \ ,
ct nos ipsos, el incorporcae animae motiones ct
\ . " ,
acliones : adverte 421
sub exordium dici,
,
quando motio bilis maneconlingere solet, acriorcs
,
et vehcmeniiores sumus. Deinde, sumplo cibo ct
\ ^ . moderato , pacaliorcm et quieliorem animum
\
induimus. Cum itcr facimus, mulloque labore fatigambr, tum anima noslra languescit ct laxatur ;
,
et aliquando noctu cum roens quieecit c i plane
. , \
sobria est, ipsa quies tumultum ciet. Inter, dum a lumuhu vcl oestu quodam concurrenlis
. >.
corporis, meus velul extra corpus diffundi solet.

Jgitur, quando corpus adbuc infaniilc el imperfc?
, ctum cst, infanlilis ilidem, imperfecla el insipiens
, \
rncns nostra est, ila u l nulla discerncndi facultate
.
valeat: membris vero augcsccntibus et crescenti . , \
bus, mens quoque nostra progrcssione qnadam
, :
1
e i , i , n
4 i
Psal cui, 24.

LECTIONES.
e .
' Locns corruplus.
PATKOL. (IR. L X X M X .
25
779
S. ANASTASH SINAITiE
7S0
*imul atigttor et ilhittratur. S i igitur i n c o t p o m . * \ &, \

et inaspectairilis aniitoae n09lrse atqtie mentis fa\ . \ \
culta& ab elefrtewtorum et corporis temperamento
gabernainr, augfctur, ducitur et regittir, jtisso Dei, \ ,
\
ne amplias ambigas, quando aadis, corporrsex ma, , *,
teria concretr gencraliontm, incremetltam, coag, d ,
mentationem ct dissoluttonem ex Dei proTidentia
, \
elementis ascribi.
\ , \ ,
.
Cerie ipsaft etiam inanimes (7) planta* ad elemcn
iortim et aerfcs constitotionem c&nforntantur.
. \
Propterea baec quidem rcgio non producil palmas ;
,
alia non fcrt olivela; alia nullas vineas ; alia glan- dibus caret. liinc accuraiiores cosmograpbi affir , \
raatft paradisum caHeris omnibas univcrsi hujUs ' \
,
p&rtibu* magis ad oricntcn> tendere, iltiusqtie v c l ut allare quoddam esse. Pbnlavit cntm Domimfcs ,
. , \,
paradisum ad orientem in Eden ; coi propinqaat
Indorum regio, et omnift feripe fragrantissima et
odoratissiina aromala fragrantiam et suaveolen- \
tiam suam ex odorattesimis paradisi plantis acci- \,
piunt, venlis fragranliam deferenlibus et dividen- \
libos, ad eimilitudmem e&rum qui per ventos a
maribue aecefptura semen aliis infundunt. Oninis , '
vero suayeolentia, pracipue illa quam aromata .
*. ^ ,
Indfca elftant, absqim humiditale olei et siinilium
pneparaia, saiubris est, et corpus bumanum con- ,
serval; sicut, vice verea, graveolentia corrumpit. C ,
Unde ait phttosopbus quidam : St i n c i d e m in mo\ ,
ribundura , antequam mentem amittat , poterit
. "
paralura quadam aromatom ad semiboram ratio ,
ejus ill9a servari, ut de rebos suis disponcre
,
valeal.
, \
, \ )* ^

u
QUiESTIO
11
CXXVIII.
PRff.
e s l
422 * *
talenlum auod Dominut in consnm^ TdAarror, alpeir
matione mundi se tnalo servo ablaturum mina-
f u r , dalurumqtte illis qui quinque lalentis prceclare, . negptiati fuerant ?
;
i<J
RESPONSIO.
,
Qaidan* dicaiit esse Spirituin sanctum, quem in ^ , ,
baplismo adeplusesl.Quibus non assentior: nam qui
. ,
quinque talenta aeceperat, babftbat utique et ipse
, ,
Spiritum sanclum et non egcbat allcro spirilu.
.
Hinc discimus Deum aliquando indignis quoque e l
,
a vera - fide aversis gratias noimullas et dona lar , ,
giri, o l datorem reveriti, ad virtutis semitam se , * ^^
transferant. Gaetcruin, cum improbi quidam boc , ,
ignorarent, arbitrali sunt seipsos suopte sludio
, \
jirslos esse, donoque quo insigniebantur inflati et

excsecati, inque altera vita eodera privali, in ge.
hennam descenderunt.
Gen. , 8.
,
Malth. xxv, 28.
b deest bic vocula : , vel similis. .
.
(7; lnanimos anlina sensiliva ct ralionali, non vegelativa.
ftl
QUiESTIONES.
BmCLXelov .
781
47
SancH Basilii ex libro de Spiritu sancto .
In splendoribus sanclorum inultae niansiones sunt

\ apud âtrem* , hoc esl* differentia? dignilaluni. c U i
\, ,
enlm stella difierl a stella in clarilale, sic et resur. ;
reclio mortuorum * . > Qui igitur Spiritu sanctd
, . 01
signati, primilias sancti Spirilus, quas accepcrunl ,
usque in dietti tedemplionis iutaclas illibatasquc
\
cuslodiere, audient illud : c Euge, aerve bone ct
, # \
fidelis, quia in pauca fuisti fidelis, supra mulla lo
, , \ , \
consliluam . > SimilHer illi qui iraprobitale et
, .
nequitia viloe ac studiorum suorum Spiriltim san\
ctum c o n t r i s l a r u n t v e l accepto talento tilbil
,
, - lucri fecerunt", i i eo qpod acceperani privabuntur, gratiaad alios iranslata, vel, ut alius cvangft , ,
, , - lista loquitur, in duas parles dividcnlur \ hoc esl,
a Spiritu sanclo penitus abalicnabuntur. Licct enirii
& .
liuric indignis non miscealur, adesse lamen videtur
, ' &
illis qui semel consignaii sunt, saiutem eorum ex
,
conversione exspectans. Qiiod si aniroa Spiritus
.
gfatiam penltus conculcel ac profanet, tuncomnino

ab anima resecabitur.
* .
8
10
8 1
' *
tn alio codice hcec adduntur.

Arbitror parabolam de lalenlis inlelligi de omni
dono Dei, u l quilibet eam ghitiam quam a Deo
habet, ad plurium utililalem muHiplicct; nullus
enim gratiae Dei exsors est. Itaque quicunquc qu*lemcunque gratiam in usum siium accepit, et inde
cont
non meretur bene de aliis, i s 4 2 3 '
^n[lnal)ilur
Unqiiam qui talentum abscondcriL
>
, , \ \
.
, ,
.
C
OUÊSTIO CXXIX w.
55
,
;
Quid est mammona iniquitatis, de quo Dominus ?
.
, ,

,
* , *
, ,
, , ,
, , \ , .
RESPONSIO.
Non, u l nonnulli sibi persuadent, permiitit Christus ut ex inique partis paupercs nobis concilic
mbs, ut recipianl nos in xterna tabcrnacula ; scd
oinncs illas divilias rcposilas, qux nostrum nd
usum necessariac non sunt, mammonam iniquitatix
nominavit ; nam qui opibus allerum famc, dcbitis,
vel captivilate perilurum libcrare potest, et non
liberat, is iiiiquus et bomicida, ncc immerilo, i v putabitur.
}
'.
OU^STIO c x x x .
tio"ia , Quaixa *unl pemtQ quw stieiiler, et quuiia qnas

ignoranter tonimilltitUur ? ulra utris gravicru f
,

;
.
\,
, ,
, , 6.
4 i
w Cap. 16.
Joar
50. " M a U h . , 18.
RESPONSIO.
êccafa scicnter facta sunt ilia quaB propria
conscientia, tanquani male facla, redarguit. Ignoranter adhiissa ccnsentur illa quae bona exislimas,
M
xiv, 2. * I Cor. xv, 41, 42.

Rom. viu, 23
Luc. xw, 52.
L u c xvi, 9.
e v
V A R l ^ : LECTIONESk .
.
{&) Hxc qua?siio jam supra posita esi, quajst, 12.
Mattb. xxv, 21.
" Epbcs. i v
783
Wi
cum rcvcra mala sinl. Observandum cst autcm , OTt

mu.Ua ex ignoranlia agi scciiudum excessum majo * .
ruT> judiciorum. Omnes cnim ba;rcscs videntur sibi
, rcctc credere. Ethnici ctiam, qui olim martyres
. \ ", cl ; suppliciis afliciebanl, arbilrabantur sc prxclare
, , \
agcre, c i qui ccclesias incendebant, id in loco
, /
sacriiicii Deo oblati dcputabant, el qui Cbristum
, \ , * '
cruciiixerunt, ncsciebant quid a g e r e n l ; et Hero \ ' , ,
des ob jusjurandum credebal se Joanncm jnrc i n \
l c r i i c e r e ; et sororMoysis, Jepra percussa, existi- , , iwabat se non injuste maledicta in Moyscm jacerc .
. , flsec scire oportct, ne impune nos laluros reamur,
, \
si quid ex ignoranlia deliuuerimus.
.
58
57
8S
QU^STIO cxxxi.
'.
Jwm Deus tn sacris Lilteris prcccipiat tiberare eos

, '
qui ducuntur ad mortem, an consultum est ut /a- ,
trones quoque et .homicidas liberemtis ?
;
RESPONSIO.
Haud dixerim. Nam Dco nemo e&t benignior,

qui sanguiiicm pro sanguine effundi j u s s i l . A t s i
quis proptfer iidem, vel propter debiia (9), vel ob
iracundiam beri s u i , vcl siinilem ob causam ad
inorlein abripialur, laliopein ferre 424 praeclarum
est. Caiteruin sunl qui eliam reos mortis scrvant,
c l monasicriis poenitentiae causa includunt : quorum sludium non esl reprebendendum.
89
. \ ,
\ . *
,
0. , \ , .
QUJESTIO
CXXXII.
.
Si in servitute, vel captivilate verser, nec valeam, , ,
, ,
quomodo et quando lubel, Deo in ecclesia vacare,
veljejunare, vel vigilare, qua ratione potcrosalu- ^ , \,
, ,
tem et remissionem peccatorum conêqni ?
;
u
RESPONSIO.
Si Deo singulis aetatibus non placuisscnl illi qui

'
inmundo, in malrimonio el in magislratu vivebant,
, , \
rebusque crcatis perfruebantur, babercnt foile pa- , ,
ratam defensionem isti qui excusant excusationcs
, ixi peccatis . Nunc ex divinis Scripluris liquet,
.
onines fcrme qnos Deus charos babuit placuisse

Deo etiam in diviliis, in mundo, in sobolc : Abra, \ , , \
bauiinn, inquam, Josepb et posleros ; insuper Moy > \
sem c l Danielem, aliosque infmitos. Yerum haec ^ \ , \ * , \
quoque una ex diaboli versuliis est, homini suggc, \ , \ .
rcre ul mundanis rebus se abdicct, monachum i n \
duat, ct in soiitudinem recedal ; alioqui fieri non
, ,
posse u l salutem consequaiur: mullos eniui bis
, \ , \
cogilatiombus demulcens ac circumvenieiis effecit
.
ut spe longa concepta abdicalionem procraslinarent,
\ ,
et interim in omnia flagitiorum genera sesc immer -
gerenl, tandemque, desperata abdicatione , ad
, \
eempiterni ignis supplicium descendercnl.
, \
6uvt?<wTCC
\ > .
e e
Luc. , 34.
1 1
Marc. , 26.
{$) Ycl ulia;. bujusmudt
iu.>as.
Num. , 10.
" :h & * 33.

;
c o
Psal. C X L , 4.
QUifiSTIONES.
OU/ESTIO C X X X I I I .
'.
Quis, cedo, pejor (uit rege Manasse, cnjvs improbitnte

factum est ut Israelitcc quinquaginta quinque annis
idola adorarent ? Hic tamen pamtenlia peracta
pjr confessionem Deo receptm esl .
, , ,
;

.
%l
RESPONSIO.
.
In captivilatc conslilutus, non poterat pccuniis
,
\ . et eleemosynis reconciliari cum Deo. At Nabucbo \ 5*7 , donosorem diviliis affluentem monet Danicl ut
6& , peccata et sccler&sua eleemosynis redimat. Pla * , , ceat libi consilium meum, inquit, peccala luaelce , ->- mosynis redime, et iniquitates tuas misericordiis
, ,
pauperum . Quae vero defensionis ratio nobis
, \ suppctet in die judicii, prascrlim praesenli ge.nc rationi, quando videraus fralres noslros et dome, , \
slicos fidei lanta necessitate premi in nudiiale,
, \ , ;
la.bor.ibus et aerumnis? Etiam Israclitae olini in
\ , ' - caplivitalem venerunt; at non in solitudincs,
, ' \ . " 425
<1 * populosas civitates Iranslali sunt.
, , Nibilominus, si egestate impcditus fratribus
, - luis pecunia subvenire nequeas, consilium omni \ bus tam opulentis. quam egenis salutare sug. ; "' geram. Et quodnam est islud consilium ? Ut quo , tiescunquc mensae tuac accumbis, ct divcrsilalcm
, edulioruin libi appositam conlcmplaris, ingemiscas,
, \ , - feque condemnans dicas: 0 Deus, ne mibi ad
, ^ *\
damnationem impulelur tanla bonorum , quibus
! \ me"cumulasti, copia ! Quot jam sunl fralres nostri,
I qui exiguum panis frustillum desidcranl! Quot in
.;, . soliludinibus ne ipsam quidem aquam ad salietalem
! \ \ bibunt, sed a solis aestu cxuruntur ! Similiter,
;, , quando cubilum vadis, eadem in lectulo cum ani, \ , \ , mo too rcputa. Idem fac in balneo, in foro, in
\ , ,
ccclcsia, sempcr quasi in stalcra teipsum appcn\ , dcns, et damnationjs rcum pronuntiaus. Ncc vane
, \ , mibi persuadeo omnci ilhim, qui taleni confcssio . nem edideril, etconlra sc dainnalionis scnlenliam
, , , \ lulerit, niibcricordiam coram Deo inventurum. Qui
, , \ , \ vcro oggerunt : Ideo dcdit mibi Dcus divilias, ut
\ , , , \ comedam et bibam, et voluplalibus fruar , et , si
, ,
voluisset, potuisset utique eltam mendico cdendi,
.
bibendi et deliciis fruendi malcriam subministraro,
illi januam cooli sibimelipsis occluserunt.
e e
SC
'.
OUiESTIO c x x x i v .
'

, ,
,

,
; ; ,
;
Qua de cama fit ut multi qui pro orthodoxa fide

alacriter ad mortem se offerunt, el usque ad limeu
mortis progressi, revocenlur el liberenlur postea,
sive vrecibus hominum, sivc mutalionc tyrannorum : Unde existimandum est hanc libcrationcm
provenire ? Deo, an ab> fwmimbns ?
,
\ \
. '
RESPOISSIO.
Multi et. div&rsi admodum sunl modi el judida
Dci quibus boraines ab hujwsmodi mortc 1 > - - -
IV Bog. x x i ; Paral. xxxm.

i.otus c ciuptui.
D a i . iv, %i.
V A U l i E LECTIOiNES.
viJctiir dcesse vocula . f. .
7.57
S. A N A S T A S I I S I N A H V E
7S8
lur : sa*pe enim Dcus liberat ilios qui sunt aiio- . ;
runr doctores et institutores, el pauperum cura- ,
lores, quorum boiiam voluntatem approbat quidem \ Iteus, 8ed illos aJ tmiltoruoi saluiem conservat. , Alios liberat, quia res propler quam mori slaluunt, . ,
non est.tantae mercedis q u a n t a 3 sibi persuadcnt. , ' ,Crebro itidera diabolus invidet, ne bomo corone- , . ;
tur. Sunt insuper alii modi qtios sigillatim expli- , ? ; . \
care necesse non est, proplcr eos qui non \, , .
cajnunt.
.
42eQlLESTIO C X X X V .
Quid est vera humilitas ? et qxwmodo itlam, Deo .\\\ ; abrk*

cvr ;
udjuxfante, exercere vaiemxu ?
.
RPSPONSIO.
, ,
Non cpnsistit humilitas in hoc ut quis peccet; ^
seque peccatorem et supplicio dignum agnoscat; \ \ .
ha*nc enim de se existfmalioneni quilibet pec-
cator habet, forsan et daemones ; ideo dicebant , \ \
, .
Cbristo : Venisti ante tempus nos perdere . >
Dicoodo autein, ante tempus, significariint conslare , , , sibi se in gehenna judicalura i r i . Hinc ait Scrip- , , . , , c *,
lura : Credis unum esse Deum ? Eliam daemones
credunt et contremiscunt . Igitur vera humilitas
ost bqnis operibus insislere , se vcro immundum, \ .
Deiquc favore indignum rcputare, neque salulera, ,
nisi ex Dci benignilate sibi polliceri. Quaecunque \ ,
enira bona opera patremus, non rependimus Deo . "
vtcem pro solo aere quem respiramus. Nam licet ,
universa quse suppetunt offeramus Deo ; nullam Q .
" \ , ,
nobis mercedem debel, ipsius enim omnia sunt;
nullus autemqui, qunesua sunt accipit, offerenti de- , ' .
\ ,
bitor etficilur.De caitero, quid retribuamus Doroino
. pro ipso prtu nostro ? pro bonis quibus nos curau )
lare dignatus esl? pro liberis, pro divitiis, pro
; ,
periculis ex quibus saspius nos liberavil ? pro san ; ,
guine quem pro nobis effudil ? Et post haec pro
, ^ *;
peccalis nostris, qua3 clemenler condonavit, et
, ; \
pro regno cocloruin quod nobis promisit ?
; , ; e 8
;
^,
Cum igitur tot ct tanta debeamus, neque quidquam persolvamus, quanta in hnmilitaie cordisque ,
contritione perpelim versari debemus ? ita ut ne- ; nos anteponamus, neminem condenmcmus, ^ , , ,
\ ,
neminem caluroniemur, memoriam illaiae injuriae
depcmamus, omnes diligamus, et omnibus compa- . *,
liamur, Desideremus Dominum eo affcctu quo . ,
multi amjcas desiderant. Non ruro eniro accidil ut , ,
qui alicujus mulieris cupiditate tencbalur, omnes ^ .
suas facultates insumpserit, quo sordibus ejus po- , , .
tiretur. Timeamus Deum, sallem ut fcras et catu- ,
, , 6 jos. Ssepe enim contingil ut dum aliqui furalum
, .
tendunt, caniculum lalrantem audiant, pedenique
. ,
e vestigio rcferanl, non timore Dei, sed caielJi.
, ,
Quapropter timeamus Deum. Animo afliciamur
sicuti ad mortem damnati, qui vinculis adstricli, . , \
%
MatLli. 29.
^Jac.ii,19.
789
QUJBSTiONES.
790
, , aemper soUiciti sunl, plenique curarum c l angu .

stiis, eciscitantes quandouam quaesilor et judex
vonturus, ipsiequc pro operibus debilam mercedem persoluturus sit. Nam qui hujusmodi curis
ecse occupai, k ad gcnuinam bumiliuienx provehitur.
427QUJESTI0
PACi'.
Tl , i _
, .
, ^ , ;
;
.
^
^ , , , , , , .
\
\ ,

,
.
RESPONSIO.
RepcrkmUir nouuuUi qui videnlur multas eleewosyuas facere; interint sunt fratrum osores, conviciatores, superbi, injusti, injuriarum memores,
invidi. Propter quae vilia, eleemosynae quas faciunt
inutiles redduntur, meoquc judicio, per hujusmodi
pravas affecliones exstinctae sunl quinque virginura lampades, hujusmodi spirilali oleo destitutaj.
OuiESTIO C X X X V I I .
'.
yjcvtxcv
CXXXVI.
Qttid $ignificat illud : Si [acultate* meas in paupere* distribuero, et si tradidero corous tneum ita
nt ardeam, charitatem autem non nabeam, nihil
mihx prodeit" ? Quomodo potest qui* extra charitatem omnes sua$ facultales in egenorum cibo$
expendere ?
tv;
.
^ \
:; . " \ , [
: , , * *
. "
;, .
,
. C
, , , , ,
,

\, , , \ .
Num consummatio mundi cerlum termiuum liabet,

an non ?
RESPONSIO.
Deus omnia eliam prius quam oriantur, pracognoscit. Dicunt lamen sancli Palres, tunc fore flneni
mundi quando mundus superior et juslorum numerus secundumnumeruni angelorum qui ceciderunt,
Lniplebitur el complebitur. Superiorcm imindum
impleri oportet, ut Gregorius quoque tcslatur.
Illud Aposloli dictum : c Si cujus opusarserit, deIrimenluin palielur, ipseautem salvus eril, sic tamen quasi per ignem , hanc babet subjectam
senlentiara : pcccatum Hlic perituruin, et non superfuturum amplius; eura vero qui peccaium coromisil, cumjam sit corruptionis expers in resunrectione, salvalum i r i in igne, boc est, in ignc scmpe*
permaiisurum absque ulla corruptionc.
QUJESTIO
'.
,
. ,

,
. >
CXXXVIII.
JEgrc accipuint attqui dictum iltud ApostoU : c Tunc,

m re$urreclume scilicet, tubjicietur et ipse Ftliu^
Patri, qui ei omnia subjecit \
.
RESPONSIO.
' \
Hujusmodi problema eeu quaestio esl Arianorunv
, et Neatorianorum , qui contendont, Filium esse
. ,
minorera Patre, servum et oreatam Deum. Scd
* \ quaercndura ex illis est quomodo in resarrectionc
, ; Filius Patri sit subjicicndus ? An quia jam uon esl

subjectus ? At rcfcllit hoc ipse Apostolus cum ait :
,
t GhrUtum Patri obcdienlem et sobjectum fuisse
.
usque ad morlem, roorteui anlem c r u c i s . 428
, , Quomodo in resurrectione magis snbjici polcril ?
68
I Cor. X J U , 5.
I Cor. ui, 15. ' I Cor. xv, 28.
Pbilipp. u, 8.
VARI>F LECTIONES.
,
f Vi^cutur iula rodunctore, viiio iibrarii.
701
S. ANASTASII
SINAlTiE
IgUur corpus Cbrisli, quod est Eedesia eorum qul , salutcin consequentur, ipso ctiam sancto Paulo
; , \
lostc, Palri subjicietur per Cbristum, et cum Cbri , \ ; ,
sito Pairem in resurreclione adorans, cum Filius
, \
Deurn ct Palrem \IA compellabft: Ecce cgo, et filii
\ ,
inei, qtios mihi dedit ille Deus, qui ad mc d i x i t : . \ " \ ,
Postula a me, > lanquani genuinus c l consub- ,
siamiaiis Filius, t et dal)o tibigenles bairedilatcm
' > , < \
tuam, ct possessiGiicm tuara lermmos lerra. Pasces
,
et regcs oos mauu furti et valida* .
.
. >
9
QU^STIO
cxxxix.
'.
Multi non solum infidelcs, scd etfideles,legali pohjga , ,

miie addicti, objicxunt nobh illud Domini : < Non
veni sohere legem , sed adimplere . > Quid ergo ,
iilis rcspondendum esl ?
, , Oov
, , .

70
RESPONSIO.
multis Evangclii locis docet Dorainus legem
jam abrogatain csse : quia < lcx et propbetas usque
ad Joanncm , et ad Judxos : < Aufcrctur a vobis vinpa, boc esl, legalis cullura, c et dabitur
genti facienli fruclum ejus". E t : Vcnicnt Romani, lollentqiie civilalem veslram, c l regnum .)
Et : c Ecce relinquclur vobis domus vcslra deserl a . Itcrum, quando discipulis suis dicebat :
Hic est sanguis meus novi t c s l a m e n l i ; > cx
quibus perspicue liquetcum velera sacrificia abjecissc et abolevisse. Sensus igilur verborum Cbristi Q
ad Judapos eril iste : Non veni solvere lcgcm, si in,
uie, qucm lex elpropbclae prynuntiarunl, credidisqclis. A l cum mc, qui ipse legislator sum, morti
adjudicaslis, vos lcgem c l propbelas solvislis. Caelerum eliam anle Chrfcli advcnlum legalium caercmoniarum abolitio et dcsilio cum per orunes
U U Q S propbelas, ii)m maxime per Jeremiam pradicla cst, el quidciu cum jiiranienlp : c Ecce juravi
iu nomine mco magno, dicit Dominus oinnipotens,
si nominabilur aniplius nomenmcuni in omni ore
Juda . > Quod si nomcn suum a Judxis ablatum
i r i leslatur, clarura esl legem quoque ab illis ablatain esse.
71
78
78
7 e
429 OUÊSTIO C X L .
.
\
,
, ,
, \ ,
' , ,
> \ ),
, ,
", \ , \ . > \,
. > \ ,
, , . "
,
, \
.
, \ . \

').:,
,

, ,
\ , .
, , \ .
0
Si auis in tolltudine, vei in captivitate, ege&tate et

fanie pressut comedat carnes cameli, vel atini iilve~
,
stris. vel aliut hujus generii, num ad judicium et) , ,
impulabitur ?
, ;
RESPONSIO.
Mco judicio, qui fidem Chrisli el reliqua eju^
ruandata accurate servat, is in die judicii ex hoc
oapite damnalioni non subjiciciur. Si quis conlradicat, in promptu erit dcfensio, ea quae in os i n tranl non coinquioare homnies ; maxime illos
qui in necessitate, solitudine, fame et afllictionft
77
.
,
, ,
,
. [ ]

* , \ , \
T ,
" . , 8 , 9. Maitb. , 47. Maltli. x, 13 ; Luc. , 16. Mallb. , ! , 43 ; Luc. . 16.

loau. 4 8 .
Luc. , 3. Mallb. , 28 ; Marc. , 24. Jercm. XLIV,26,. ' MaUli. ,,^.
n
793
QUJESTIONES.
794
\ q, \ versanlur; quorurti violenllam, quam patiunlur,

ploralum, pressurani et tenebras, solus Dei oculus,
[ ,\ ],
qui nunquam sopitur, vidct, qui illos eliam crea \ v i l , castigavit, et in has gerumnas tradidit, qui cele, \ , \ , \
riter quoque eosdem visitabil oriens ex alto, ut
, \ [ ,
illurainentur bi qui in tenebris et in umbra morlis

, \ - sedent , gratia et benignilale Domini nostri Jesu
Christi, cui gloria in saecula.
], .
78
OUiESTIO C X L I .
'.
' ,
, * , ,
,
,
, ,
;
%
.
, \
, , \ . \
(10), *
\ \ , \ \
. ,
,
, \
. ,
, ,
, ,
. , \
\ , C
. , ,
,
\ . \ \ ' .
Si qui$ sibiid quod bonum censet proponai, cxempli

causa, abstinere ad tempus vino, vel carne, vel
propria uxore, vel quid sitnile, postea vero hoc
proposilum cx negligentia non exsequatur, quid
faclo opui erit ?
RESPONSIO.
Primura damnare debet suam inGrmilalem ei m i seriam, ut qui aliquid decreverk, nec tamen opere
pcrfecerit. Deinde in Euchologio exstat oratio ad
bunc fmem, qua sacerdos obligalum solvit : nam
sacerdoles acceperunt a Deo polestatem ligandi et
golvendi ea q u sunt in coelo, et quae in terra "
Similiter, si juravit homo se aliquid mali contra
preceptum Dei designaturum, liberalur lam per
propriam poenitentiam, quam per precalionein sacerdolis. Cum igitur Peirus, ut ipse quidem arbitrabatur, admodum rectc jurasset: Non lavabis
mibi pedes in t e r n u m , Christus videns quod
perperam hoc decrevisset, decretum stalim solvit.
Caetemm Herodes, qui malum proposuerat, idque
Herodiadi jurejurando conGrroaverat , ralum babens proprium juramentum, in exiiiura ruit. Quocirca consullum est ut neqec ad bonum, neque ad
malum te obstringas; ubi enira obligalio, ibi et
Iransgressio esl, ut et Adamo contigil.
8 0
81
430 QUÊSTIO C X L I I .
'.
', , 1
, , '
; >
Quomodo dicit Apostolus, interdum quidem : c Solite

M
ficri insipientes ; > interdum: Nolite fieri prt<88
denles apnd vosmetipsos ?
.
KESPONSIO.
" . ,
Quodlibet mandalum proprio termino circum , > c scribitur. Quare, cum dixisset: c Nolitc fieri insi, > , * pientes, slaliro subjunxil : c sed intelligentes quae
, , 0 sit volunlas D e i , et : Non esto sapicns apud
*
lemetipsum, time vero D o m i n u m , e l : Declina
'
ab omni malo : u l insipiens sit qui volunlatem
, \
Dci non inlclligit; prndcns atitem apud semelipsum
0 ,
omnis ille qui suis cogitaiionibus ducitnr, ncc con ,
venienter fidei ambulat in verbis Doraini, t caplivans omnem cogitationem in obsequium cjus . *
8V
88
L u c . i , 78: Matth. iv, 16.

Mallh. xvin, 18.
J o a n . xm, 8.
Mallh. xiv, 7; Marc. v i ,
Ephes. v, 15.
Roin. xn, 16.
Ephe. xv, 15, 17.
Rom. x i , 20.
Cor. x, 5.
T f
4 8
80
8 1
8 V
8 8
*l , \ .
Index .
25.
8 8
(10) . Inter sacros ecclesiasticos l i bros r.riccorum est Eucbologium, rcspondctque iis
quos Ponlificale el Sacerdotale vocaimis u Romano. ( A L U M A N N . )
795
S. ANASTASri SlXAlT.fi
QUJESTIO CXLIII.
793
Cum Apostolus dicat : t Sicut in Adam omnes mo- ' "

riuntur, sic ct in Christo omnes vivificabuntur*\ > , *
cur in Adamo patriam eulpam expiantes, omnes ,
morimur, in Christo autem vivijicatus et proprio , delicto mundatus pater meus ae purilate sua nihil
,
ad me derivat ?
, ;
RESPONSIO.
.
Disquirere oportet quoroodo primus parens irro , # 6
gatam sibi damnalionem, ob violatum Dei praece-
pturo, ad nos transmiserit. Gul dictum est: Terra . ", , .
es, e t i n terram i b i s " ; qui ex incorruptibili cor- , \
ruptibilis mox evasit, morlisque leges subiit. Post .
bunccasum, cum liberos procreasset, i i l i , ut a cor- , raptibiti, corrvplibiles prodiemnl. Ila mafodictio- .
nis in Adamum prolatae lueredee facti eonos. Non
' . .
enim pimimur, quasi simul com ipso mandatum

iliud Doi violaverimus, scd quia, ut diccban), mor- , ' , , ,
talis effectus, in semen suura transfudit peccatura.
.
Morlales enim ex mortali nati sumu$. At Dominus .
nostcr Jcsus Cbristus, alter Adam uuncupatus, re- , ,
formavil cl reparavit nos ad incorruplionem, inque \ , ^
ipso vis et polestas anliquse maletliptionis solula , 5 ^cst. Unde ait: < Qucmadmodum per boniinem mors, . " " *
eic et per hominem resuirectio vUae . igitur , ' .
universalis et commnnissima damnaiio nobis ob \
' ,
prasvaricalionem Adami inflicta , est corruplio et
niors : sicuti per GbrisLum contingil omnibqs gc- [ ] \
neratim, nemine exccpto, perfccta redemplio;exutt . '
enim in ipso nalura nostra irrogatara sibi raortem, C ^ *
eo quod primus homo ex corruptione boroinem
.
penuerit.
,
431
cujuslibet noslrum paler, licel pcr
, \
Spiritum sanctum sanctificetur, et remissioocm
, .
pcccalorum oblineat, non ideo ad nos donum hoc
(4 ,
guum transqiiuit. Unus namque est, qui omncs
, \ *
sanctifical in incorruplionem, Dominus noster, per
" ,
qucm el a quo in omncs aequaliler donura hocdc\ . \
rivatur. AHud porro est peccali remissio, aliud re
demptio a morle. Quivis propriorum pcccatorum
, .
remissionem in Cbristo per Spiritum sanclum con ; ,
sequitur. Gommuniler autcm omnes ab anliqua
'
corruptione liberamur. Regnavit enim mors ab
> Adamo usque ad Moysem , boc esl, usque ad
& .
lcgem viguit lata senleniia mortis.
M
A t
T e r 0
Capitulum iynodaU ex concilio Carthaginensi. {Cap.

409,110.) (11)
Similiter placuil ut quicunque parvos el recens
natos inlantes, qui statira ab ulero malris baplizanlur, neget in rcmissionem pcccatorum baplixari, neque cx primi parentis Adami peccato quidquam trahere, quod debeat lavacro regenepalionis
purgari, analhema sit. Neque enim aliter inlclli
I Cor. xv, 22.
" Gen. in, 19.
I Cor. xv, 15.
.
NOTiE.
(II) Apud Balsanioneni esi cap. 111.
{',).
; , \ ' , ,
\
, .
, ' , [\ ^ Rom. v, 14.
V A R L LECTIONES.
a
707
QUiKSTIONES.
, . ^ ], gere oporlot quod ab Apostolo dictum est: c Per

,
unum hominem pcccatum introivit in mundum,
. \ \
et per peccatum niors, el sic in omnes bomines

pervasil, in quo onines peccaverunt , > nisiquo, ,
modo catbolica Ecclcsia semper intellcxit. Per
; , bunc enim iidei canonem infantes qooque, qui
;
mdJum ex se peccatum committere poiuerunt,
vere in peocatoruni remissionem baplizantur : ut per regeaerationem in eis mundelur quod ab anliqua origine conlraxerunt.
QUMSllQ
'Ti ,
;
.
, ,
t!c\, \ ,
: , \
, \
. >
, \
. ,
, ,
\ , -.
, \
, \
, \, \
&, . \ \

CXLIV.
Cur nec plura nec pauciora nmt E&mfsUa quam

quatuor t
RESPONSIO.
Cum mundi in quo vivimu9 quatuor plaga sint,
et quattior universales venti, Ecclesia autcm diffundalur per totam terram, cujus columna et firmamentum esl E v a n g e l i u m c t spirilus v i tae ; merilo qualuor columnse erccta; smit, ex
quibas flans spirilus homines refocillet, et ad incorruplionem adducat. Hinc liqoet, ab omnium
condilore FilioDei, t quisedet super Cherubim * ,
ctrcontinet universa, cum se hominibus manifestasset, quadriformc Evnngelium, uno spiritu comprehensura processisse : prout et David advenlum
Cbrisli eiilagitans ail : Qui sedes supcr Cberubim, manifeslare *. > Nam Cberubim quatuor faciebus constant, quorum facies rerum a Filio Dei
-; . - ^ gerendarum imagines sunt. Prima fao.ies siiiiilit
iijrov * J , \, , ,
leoni ,, qua
qu significatur Gbristi in agendo 433
\ .
efficaciias, dominatio seu principatus, et regia po, , \ - lcslas. Secunda facies similis vitulo
qua Cbrisli
,
sacerdotalis et pontiilcalis dignilas innuiiur. Ter-,
tia, facies bominis , quas prasentiam Christi in
.
bumana carnc evidenler delineat. Quarta facies,
, ; \
similis aquiknc volanli , indical Spiritus sancli
1< . \
super Ecclcsiam volantis donum. Et Evangelia
, . quidem, in quibus Cbrisius residet, his consona

sunt : nam illud sccundum Joamiena, principalem
,
illam ct gloriosam gcncrationem ex Patre expof apr/ . ,
n i l : In principio eral Verbum . Illud vero se * ,
cundum Lucam, lanquam sacerdolalis ordinis, a
^ . ^ ,
Zacbaria sacerdote inccnsum Dco adolentc i n D choatur. Stiebat enim viluluin saginalum praparari, quem ob invcnlum juniorem Oliura immola .
turi erant. Evangelium secundum Mattbseum hu , manani ejus generationem annunlial: < Liber gc \, , > , neralionis Jesu Gbrisli, filii David, filii Abrabam
Ulud secundum Marcum exordium sumpsil a pro ,
pbetico spiritu, qui ex allo boniinibus superveoit:
,
Inilium Eyangelii Jcsu Gbristi, sicut scriptum
,
esl
IQ Isaia propbela . > Quid qued ipsuin Dei
! , \
Verbum gloriosa sua divinitale convereabatur cum
, \ *> patriarcbis, qui Moysem anlecesserunl; illis vero
D
9 V
9 t
Rom. , 12.
, 10. ibid.
8 8
e i
Psal. xcvm, i .
Psal. L X X I X , 2. Ezcch.
" I T i m . m, 15. Ezecb. , 20.
Luc. i , 5.
Matth. , 1.
Marc. , 1, 2
ibid.
ibid. Joan. , 1.
9 8
7 pro lege .
VARIiE LECTIONES.
* . .
790
800
S. ANASTASII SJNAI1\E
qui sub lege erant, sacerdotalem ordtnem, leges

et institula praescripait. Deinceps assumpla bumana natura, Spiriius sancti dona i i \ universam lerram emisit, alis sius nos tegeus et protegens. Qualis,
igiiur est conversalio et ratio agendi Filii Dei, ialia
est et animalium figura. Et qualis est animaliuin,
species, talis etiara est Evangelii charactcr. Quadriformia quippe animalia, quadriforme est eliam
Evangelium, el Domini conversatio agendique raiio. Eapropler quaiuor universalia leslamenta homini dala sunt: unum iri arcu ccelesti temporibns
Noelici diluvii; alleruni Abrabamo per signum
circumcisionis; tertium fuit legislatio per Moysem;
quartum per Evangelium a Domino nostro Jesu
Cbristo institutum. Cum baec ita se babeant, vani
prorsus, indocli, quin et audaces sunt, qui statam
Evangelii formam aspernanlur, et seu plures seu
pauciores Evangeliorum facies inlroducunt : illi
quidem, ut videantur plura quam veritas feral i n vcnisse, isti vero, ut ceconomiam el dispensationem Dci despicatui babcant.
, .
)
,
. ~, \
, \ , \
. *
\ ,
-
, *
,

-, .
,
& , \ ,
, \ ,
* ,
, ,
d
433 QUiESTIO C X L V .
Quid
e$t
circumcisum
Domini
\
>
prcepulium?
'

illi quorum sauguincm

sacrificiis
miscuit *?
P M C .
Pilaius
cum
\.
RESPONSIO.
Galihci, qui.doclrinam Judae Galilaei sectabamur,
cujus etiaui Lucas in apostolorum Aclis meminit V
Docebat autem, ut et Josephus in poslremo opere
Judaicarum Antiquitalam lestatur, mullipliccs
phanUsias prelexlu pietatis eruclans, neminem
ue labiis quidem titulo domini aflficiendum esse,
ct boc neque bonoris, nec civilitatis et decentiae
gralia. Ex quibus mulli, quod Caesarem dominum
appcllarc dclrectarenl, gravissimas pocnas sustinuerunl; qui cliam doccbant sacrificia Dco non
* Luc.
..
Act. v. 57.
^ .
.
, *
, \
.
, \ ,
> ,
,
, , .
,
.
V A i n ^ ; LKCTIONES.
C
OUiESTIO C X L V I .
fuerunt
.
\ \ ,
\ , *
, \
; "
; \

, \ , . \
, ^
,
. \ * \ -
\
.
RESPONSIO.
Exponant nobis quoque illi qui obscura, scriplo
non tradita,el silenlio involula curiose scrutanlur,
cur Gbrislus sublimi in stipitc, ct non sub leclo
immolalus sit? An non ideo prorsus, ut aeris naiiiram sanctiQcarel ? Et sicuti immaculatus ejus
sanguis cum aqua, lcrapore passionis iu terrain
destillans, eamdem mundavit; ila et abscissum
prsepulium occullatum, eidcm lerrae sanclilatem
imperliil. Omnino aulem modis quos novit ipse
qui volunlarie circunicisus est, pracpulium conservavit, u l iilud in rcsurrectionc sua rcsumeret :
quo ut incorrupto, sic et inlegro, omnisque defcctus experle corpore conslaret: nam et noslrum
corpus in resurrectione omnibus partibus absolutum erit.
Quinam
801
QUiESTIONES.
802
, ; ; esse offerenda nisi ex praiscripto legis Mosaicai.

Quapropter sacrificia a senalu pro salute imperatoris
; * . "
[\] ; ; ; )> - et Romanorum imperata proliibebant. Jure igilur
Pilatus ob haec Galilaeis succensens, jussit eos inter
; \ ; ;
sacrificia, quae sibi videbantur ex Moysis instiluto
\ ' .
offerre, trucidari, ita ut cum oblalis hosliis san \
guis quoque offerenlium miscerelur.
* ,
, ,
.
*.

QLÊSTIO C X L V I I .
;
Quomodo omnis blasphemia remkletur hominibus f

qutv vero in Spiritum sanctum est, non remitletur*'!
1
.
, , * ,
\ . ,
. , \
,
; \ \
, ' ;
, \ .
* , \,
, , \
. " - .
, , \ ,
\ \ \
, \ , ,
. \ \ ,
I ^
, . 01
, . ,
.
, ,
.
RESPONSIO.
Multa, inquit Dominus, contra nie dixi.stis, ut,
me esse scductorem, et Deo contrarium. Haec dico
vobis, 434
appetens uitionem. Eslo enhu, in
nic impegerilis, propler camem qua indulus sum,
qua de causa in ipsum quoque Spirituni sanclurn
delinquilis ? Non enim dicere potestis eum a vobis
ignorari. Quocirca et bic et illic puniemini. Q u
contra me blasphemaslis, inquit, ante passionem,
condono vobis, ipsum quoque crucis suppliciun)
quo me affecislis. At delicla veslra in Spirilum
sanclum, nisi resipiscatis, et bic et ibi luelis;
nam et ex bominibus quidam bic et illic suppliciifr mactanlur, ut Sodomitae, et isti i p s i ; nam et
, hic dederunt poenas, quando exlrema quxque
perpessi suol, capta eorum civiiaie, et ibi gravissima supplicia subibunl; alii vero ibi solum, sicul
dives ille epulo . A l i i bic soluin, sicut fornicator
ille apud Corintbios \ Alii ncquc bic, ncque i b i ;
quemadmodum prophetse ct apostoli.

.
,
, \
, ,
& / [\ ]
, ,
.
4 ;
.
\

, "
, , . >
,
, \
Luc. xvi.
I Cor. .
'*
'.
Sancli Basilii ex Asceticis.

blasphemat in Spirilum sancium, qui opcrationeset fructus sancli Spirilus conlrariis nonii
ibus afficit; ul accidit illis qui sedulum eC slti
diosum ambiliosum etspurium aodacier nominant,
illum vero qui bono xelo prseditus esl, iracunduni,
et qui mulla alia bujus gencris tacito sub pcclone
volvunfc
b <
, '

Luc. , 10.
Joan
QUiESTIO C X L V I I I .
Quomodo intelligendutn illud Domini : Si uon

abiero, Paracletm non veniet ; cum tamen Spiritum sanctum apostolis per insufflationem impertiat ?
RESPONSIO.
Per insufflatiouem prsebel iliis potestalem e l
gratiam spiritualem remillendi peccala: addit enini:
< Quorum reroiseritis peccata, remiUentur ; el
quorum retinueritis, retenta erunC . Per desceiisuin vero in Peniecosle graliam baptismalii
et signorum operalionem illis largilus est . Unde
, e
xvi, 7.
YARIiE LECTIONES.
j .
1 0
Joan. xx, 23.
Acr n, 43
803
S. Atf A S t A S I I SirUlf.xt
804
aii . Vos VBro baptizabiminl Spirilu sanclo . *. ' E t : Accipielis virtutem Spiritus sancli superve * > \ , *
nientis in vos . > Nam aposloli anie passionem ' .
beneficia sanitatis non conferebant Spirila sanclo,
,
sed poicstate et mandato Christi : c Nondunr erim
, \ *
dalus eral Spirilns sanclus, quia Jesus nondum
, ),
erat glorificalus ; gloriOcatus autcm esl, quando
, ,
a mortuis resurrexit.
.
u
! t
Eusebii ad Marinum.
*\
Spirilus sancius aposlolis a Cbrislo inspiralus

solvebal etremittcbat omnia pfeccala. Quod vcro pro *

rtissilinest, ipsos435^ P
iHSpiritusanclo,
* . * * et parlicipaluros virtutcn) op6rationum, id indicat
, \
effeclriccm facultalem eorum quae patraturi crant
,
miraciilosa, ut et fulura pericula ipsis subcunda.
* Nairi ante banc virtulein noluit ut elhnicis seu ' \
getitilibus praedicarent, sed jussil ut Virtulis ex ; .
allo advenlurae scse parlicipes facerent. Hoc donum Aposlolus proprie ab aliis Spiritirs sancli , '
. \
opcralionibus dislinctuin cssc, his verbis docctt
Alii danlur operalitmes viriutum el Prophclia :
, '
Domind* dabil vcrburt evangelizanlibus virtute

\ * c *
iirolla : > cdjus virtutis cum necdmn participes
;
essent, negarunt illuxn cuncli, el lemporc passio > , *
nis standaliiali stint. At, curti virlulo bac induli
ac roborali fuere, Cbrislo libcire, palam et i u - ,
. " ;
trepide teslimonium perbibUermit; renovavit enim
Dominus bumamim genus, et cum graliain ex spi-
\ *
raculo divino oliiri accepiam perdidissct, illam in
discipulorum faciee instifllans, resliluit, dicens: Q , \ \
1
lizatum
13
1 6
tt
c Accipiie Spiriium sanctum
1 7

* c
.
OUiESTIO C X L I X .
'.
Ti ,
;
.
R l iSPONSIO.
< , *
Respondeal David : c Deus judex justus, forlis,
,
* > \ c ,
longanimis * \ > E l : c Neque ab orienle, neque
, ,
ab occidente, ncque a dcsertis montibue, quoniam
Deus judex e s t * . > Judcx eral in qoadara civilate. . . ;
In qua civilate ? An hxc civilas Ecclesiee Dei imi- 7
latio ct exemplar quoddam cst ? < Gloriosa dicta sunt ; c ,
Je tc, civilas Dei . > Hbec civitas imago est coe- .
lestis civilatis, de qua dicit Apostolus : t Acces- ^ , \ < ,
sistis ad Sion monlem, et civilalem Dci viventis,
. t ,
Jerusalem coelestem . > 4 Judtx quldam erat,
,
nequc Deum timens, neque hominem reverens ;
tiam Dcus non habet Deum, quem limeat, neque
, ,
boimnem, quem revereatur : nequ enitti apad
, '
ipsiim perscmarum acceplio locum habet. c Erat
^ . ,
autem vidua in illa civittte . OiUnls ^nitn ani , * ;-
Quid eM judex iniquilatis ?
l l
1 1
t s
Ac*. , 5. " ibid. 8. " Joan. , 39.

22.
Psal. vn, 12.
Psal. L X X I V , 7,8. * Psal.
1 4
I f
1 8
I Cor. . 6, 10.
" Psal. L X V H , 12.
" Joan. xx,
I k b r . xi^, 22. " Luc. xviii, 2. " ibid. 3.
1 1
LXXXM,3.
V A R L E LEC110NES.
1
*. ** Verba, Mxpivov.desHttt in codicc Columnierisi.

. ^ v d e e s t
in cod. Mai . M a i . Mai . Mai . Mai
.
;. Mai .
Mai . Mai .
Mai
. Mai , r .
.
n
805
QUifettONES.
806
1
, \ [ ; ] 0, ma sub poteskfein rfcdtfcta , cut afiquarfdo diabolus

, \ maritus erat, c l quae illo rcpudrato Christum am' \ , - plectitur, vidua est; oraique singulis diebus ac
. > noctibns jodicem : c Yindrca me ab adversario
, * , mco . Quis eat adversarius, adversus quem
c , , perpetue diniicamus ? dicat sanctus Pelrus : t F i , lroli, vigilaic, qiiia adversarius vestcr diabolus lan, * t q> quain lco rugiens circuit, qoaerens quetn devorel;
. -.; \ cui resi&lite fortes in flde ** Qaid vero judex
c Elsi Deum nom limeo, nec hominem revcreor,
, *
* , vindicabo lameiy iHam, ne venicns suggillel me >
Subjungit Domintts : < Aodisqoid dical juiiex 436
. \
, , \ iniqiiitatid > ct non jnslhiae? Judex cst injusiorum;
; , nani < Justo non est lex posila .
,
^
n
t T
QUJESTIO C L .
.
* , &
nu\ ;
Qnombdo xnietVtgendUm ilhtd : * Qnt hdbct tvnicam

vendat illam, et emat gludiuto " ?
.
RESPONSIO.
Cum Dominus discipulis suis Judacorum adver *
, * susseaggressioncm ct itnpressionem indicare vellet,
. , c - aeriigmate quodam gladii id fecit. Nam cutn d i , t " - xissel: Emat gladium, > subdidit : c Quoniam
\ , - adhuc hoc quod scriptum est, oporlet itnpleri in
. > , me : Et cum iniquis dopuialus est . > Igitur ne , . que omnino subticuit, nc improviso inipetu tui, \ . - barcnlur, ncque omnino patefccit, ne forntidine
- , , > aliqua percellerenlur. A l cum discipuli dicerenl:
\ , c - c Ecce duo gladii hic , nec dictum Ghrisli
>
. inleUigci^cnt, respondit Dominus : c Satis est
, , Quanquam satis non erat; nam si humana ope
, . , uti volui&sel, ne centum quidem gladii suffecis . * , sent. Si nec lot, eliam duo superflui eranl. N i . \ . hiloroinus aenigma non dissolvit. Quod c l alibt
, sacpius fecit. Nam cum seiisum cjus, quod dictum; * eral, non asscquerentur, pralerit illud, et ipsr
* reruro eventui verara inlelligentiam declarandai
, \ t permiitit; ut et tunc cum dixit : < Solvile iem .
plum hoc
l 0
'.
QU^STIO
;
1
.

*
.

' . -, \ .
CU.
Quoniodo qui amat animam $uam pcrdet eam

RfiSPONSIO.
Aittat animam suam qui illicilis ejue cupidilatibus obsequitur. Odit illam qui noxia suadenti noi
obteniperat. JHe veroqul plusquam opdfl^t a!iiman^
suarti ex periculissalvare nftitiir,perdet eam. Quemadmodnm etiam mortem pro ipfeo in periruU;
obitam, saitrtcm vocat. cHie enhn, inquit, invenioP
eam in Yitaro aeternam .
, v
^ L u c . , .
^bid. 38
ibid.
1 1
Pelr. , 8, 9. * LuC. , . " I T i m . , 9.

Joan. , 19. " Joan. xn, 25. ** ibid.
VARIÊ LECTIONES.
> .
^.
" Luc. , 56.
" ibid. 37.
5 3
803
S. Atf ASTAfill
siriAiu
804
c ' oi 0xs i i . Yos vero baplizabhnini Spirilu sanclo . .
\ ,
E t : c Accipietis virtutem Spiritus sancli superve
' .
nieiHig in vos
> Nam apostoli anie passioncm
,
b e n e f i c i a sanitalis non conferebant Spirila s a n c l o ,
sed poicstate et mandalo C b r i s t i : c Nondunr erim
, \
dalus e r a l Spirilns sanclus, q u i a Jesus nondum
, ),
erat gloriflcaltis ; gloriOcatus aulcmesl, quando
, ,
a morluis resurrcxil.
*
u
Eusebii ad Marinum.
Spirilus s a n c i u s a p o s t o l i s a Cbrislo inspiratus
solvebal e t r e m i U c b a t o m n i a pfeccala. Quod vcro pron l i s s U i n est, ipsos^SStaplizalura iri Spirilu sanclo,
e t parlicipaluros v i r t u i e m operationum, id i n d i c a t
eflectriccm facullaiem eorum quae palraturi crant
miraciilosa, ut el falura pericula ipsift subcunda.
,
Nairt ante hanfc virtulein n o l u i l ut e l h n i c i s seq "

gentilibus prsedicarent, scd jussil ut vlrtulis ex
allo advcnlurae scse parlicipes facerent. Hoc donum Aposlolus proprie ab aliis Spirilus sanqU
opcralionibu* dislinclum csae, his vorbis docct:
Alii daulur operatitmes viriutum c l Prophelia :
Domind* dabit verburt evangelizamibus virtute
mulla : > ciljus virluiis cum necdum parlicipes
cssent, negarunt illirm cuncli, el teniporc passiouis srandaliiali sunt. At, curti virlulo bac induli
ac roborati fuere, Cbrislo lilxjre, palam el iutrepide leslimonium pcrbibiierant; renovavit enim
Dominire bumamim genus, et cum graliain ex spiraculo divino olinf acceplam perdidissct, illam in
discipulorum faties instifllans, rcsliluil, dicens: Q
< Accipiie Spiriium sanctum .
15
1 6
*\
1
, \
* . * ^
, \
,
'

-
\ \ < *
;
> , *
,
. "

\
, \ ,

.
tt
OUiESTIO C X L I X .
.
Ti
;
.
'
RK9PONSIO.
- , \
Respondeal David : < Deus judex justus, forlis,
, * > \ c ,
ct longaniinis *\ > E l : c Neque ab orienle, neque
b occidenle, ncque a deserlis montibue, quoniam , ,
Deus judex e s l . Judcx eral in quadam civilatc. . . ;
In qua civilatc ? An hacc civiias Ecclesiae Dei imi- 7
lalio c l exemplar quoddam cst ? t Gloriosa dicta sunt ; ,
.
<Je tc, civilas Dei . > ILEC civitas imago est coe
lestis civilalis, de qua dicit Apostolus : c Acces- ^ , \ * ,
sistis ad Sion monlem, et civilatera Dci vivemis,
. ,
J e r u s a l e m coBlestetn
> J u d t x quidam erat,
nequc Deum timens, neque hominem reverens " ;
,
nam Dcus non babet Deum, quem t i m e a l , neque , ,
b o n i i n e m , quem r e v e r e a t O T : neque enitti apad
, * *
ipsiim p e r s o n a r u m a c c e p t i o locum h a b e t . < Erat * . t .
aulem vidua in illa civiute
OnmJs 6n\in ani- , * :-
Quid esf judex iniquilatis f
1 9
5.
A c i . , 5. ibid. 8. " Joan. vn, 39.

Psal. , 12.
Psal. L X X I V , 7,8. Psal.
1 4
I f
1 1
Cor.
.
11
LXXXM,I3.
6, 10.
PsaJ. L X V H , 12.
Hebr. , 22. Luc. , 2.
17
Joan. ,
,
ibid.
3.
VAR\JE LEC110NES.
1
*. x* Verba, Mxpivov,desHhl in codicc Columnierisi.

, ^
t n cod. Mai . M a i . Mai . Mai . q Mai
.
;. Mai .
Mai . Mai . Mai
. * Mai . 7 .
.
n
805
QU^tlOtfES.
, [;] ,
, \
' \ ,
- c * .
, ' ,
t , ,
,
, * t \
. -.; \
,
* ,
. > \
*, , \
; ,
.
1
80fi
1
ma sub polesfetert rfcdifcta , cut aliquarfdo diabolus

maritus erat, c l quae illo r^pudralo Christum amplectitur, vidua est; oratque singulis diebus ac
noctibus jodicem : c Vindrca me ab adversario
mco . Quis et adversarius, adversus quem
perpetue dimicaraus ? dicat sanctus Pelrus : < F i lroli, vigilaic, qiiia adversarius vester diabolus lanquam lco rugiens circuit, qua?rens quetn devorel;
cui resislile fortes in flde * Qoid verojudext
Etsi Deum nom Itmeo, nec horninem revcreor,
vindicabo tameiviHam, ne veniens stiggillel me
Subjungil Domintts : Aodtsqoid dicat juiiex 436

iniqiirtalt > ot non jnslitiae? Judcx cst injusiorum;
natn Justo non est lex posila . >
s i
, 7
QDJESTIO C L .
'.
Quontbdo iiitetliaendtftri itlttd : * Qni hdbrt tunicam

vendat illam, et emat gladiufii" ? >
,
\ ;
.
*
, *
. , * , " \ , . > ,
,
, \ . - , , >
, c .
, ,
, . ,
\ . ,
. \ .
,
, \ >
*
, \
> .
%
RESPONSIO.
Cum Dominus discipulis suis Judacorum adversusseaggressioncm c i itnpressionem indicare vellet,
nigmaie quodam gladii id fecil. Nam cutn d i xissel: Emat gladium, > subdidit : Quoniam
adhuc hoc quod scriptum est, oporlet itnpteri i a
me : Et cum iniquis dcpuiatus cst * . > Igilur neque omnino subticuit, ne improviso impetu tutbarenlur, neque omnino patefccit, ne formidine
aliqua percellerentur. A l ctun discipuli dicerent:
c Ecce duo gladii hic , nec diclum Chrisli
inleHigciênt, respondil Dominus : Satis est
>
Quanquam salis non erat; nam si humana ope
uti voluideet, ne centum quidem gladii suffecissent. Si nec tot, etiam dno superflui eranl. N i bilominus aenigma non dissolvit. Quod el alibt
sscpius fecit. Nam cum seiisum ejus, quod dictumeral, non assequerentur, praelcrit illud, et ipsr
reruro evenlui verara inlelligenliam declarandaio
permiitit; ut et tunc cum dixit : < Solvile templum hoc
l 0
'.
OU^STIO C M .
;
.
*
.

*
' . , \v * .
Quomodo qui amat animam snam perdei eam " T

RESPONSIO.
Amak animam suftin qui illietUs ejus cupiditatibus obsequitur. Odit illam qui noxna suadenli noi
obleniperat. lHe vcroqul phisquam opofl^t aiiimanisam expericuiissalvarenititur,p^rdet cam. Quemadmoditra etiam nrortem pro ipô in periculii
obitara, saiutem vocat. Hic enim, inquit, invenioi
eam in vitam aeternam * . >
" L u c . xvm, 3.
i b i d . 38.
ibid.
1 1
M
M
e e
f Pelr. v, 8, 9.
LuC. xvm, .
Joan. ir, 19. " Joan. xn, 25.
8V
" T i m . , 9.
ibid.
V A U I ^ : LECTIONES.
:.
*> .
* .
" Luc. xxn, 36.
ibid. 37.
80
808
S. ANASTASII SIWAlTiE
OUJESTIO CLII.
Qaomodo
intelligenda
sit triduana
surrectio
Cliri&ti f
sepultura,
et re-
'
Kvplov
.
E X SEVERO ANTIOCHENO.
" ' ,
Quemlibct diem a vespcra computare, e i cuni
\ " .
prsecedente nocle ceu imtim copulare solemus. Sic
enuTi el Moyses, cum in Exodo ca;rcmonias 437 \ ^
'
Pascbai et Azymorum solemnilalem describerel,
<
dixit : < Incipiente quarta decima difc primi mensts
a vespcra, coraedclis pancs azyinos . > Ubi initium , ' , > \
sequentis diei ab antcgressa vespera numeravit, et
*
vacationcm a laboribus in Sabbato ita dcscripsit,
, \
u l et prxcedenic nocle, et sequcnli die otium
, , \
agcrenl. Testcs do Jud&os, qui usque in ho-i * \ ,
diernum diem id observant, quippe qui non illam \ ,
noctcm quai Sabbatum subsequitur, sed illam q u
* ,
anlegrcditur, ccssaiionc ab operibus ct quiete co \ .
lunt. Et nos in obscrvaiione Dominici diei, prse ,
cedenlera noclem, lanquam cum die cupulatam,
, -*
, .
et non sequentem noclcm veneramur. Quodlibet
, , ,
enim noctis dieique intervallum esU ut ila loquar,
,
unum corpus, ct quidquid aliquis faciat illis v i
ginti qualuor horis, id illo die fecisse dicitur.
. *
Exenipli gralia, cura quis, modica pcregrinatione
\ ,
finita, in palriam vcl civitalem suaro revcrtitur,
, ' ,
sive secunda, sive tertia bebdomadisdieaut bora,
, * , omnes dicimt hunc secunda vcl tertia die rediisse,
totamquc diem qux est nna cum prscccdente nocte, , * \ - ,
/ , peregrinationi ejus depulant.
C .
M

Oporlcl igilur nos lcmpus triduanoc sepulturae
desumcre ab eo tempore quo incarnatus Dci Filius ,
;
ad infcros descendit : abhinc enim vere ct rcipsa
.
in corde lerroe exslilit. At vero in corde icrne fuit,
poslquam in cruce exspiravit; tunc eniin descen-
dil in inferiorcs partes terrae , ut ait Apostolus. , > ; . *
Igitur ab emissione spiritus numeranda> trcs illrc
dics et noctes. Porro spirilum emisit bora nona
, Parasceves, rclictis adbuc ex illa dic tribus horis. . \
Qiiia igilur Parasceve cum antegressa noctc copn- \
lalur, secundum consuelndinem a sacris Liltcris ,
tradilam, totani Parasccves diem et noctem Domi- \
iiuin iu corde terrae peregisse cogilamus. Dcinccps .
posi solis occasum incboalur Sabbatum ct nox

ejus quam Judaei quoque religiose obscrvanl. Hac ^ , \
so!a (tota el integra) cuin subsequente die In locis . , \
subterrancis Dominus versalus est. Pcraclo Sab*- .
bato, c l per solis occasuni expleto, ccepit nox diei
.
Dominicse, cui nocti sequens dics cx consueludine
^ ^, \
Scriptursc conscquenter adnuracralur. Ita vidcbi ,
mus Dominum in nocliduo Dominica? a mortuis re~
. \ , \
surrexisse : naro qui parlem iliius noctidui in corde \ ,
lerrae pcregil, totum ibi peregisse censelur : a parle
. \ enim totum cognoscilar. Quapropter in Parasceve .
postrcmam noclidui partem m subterrancis peregit;
\
f e
Exod. xn, 18. " E p h e s . iv, 9.

*<
* vidclnr una vox in MS. .
809
QU.ESTIOXES.
810
in Dominica imam; Sabbalum vcro loiam, pef

"
tolum viginti qualuor horamm 438
lHClum, ila
.
ul Judaicam solemnitatcm perfecte absolveret.
,
. , '
..
Q U A S T I O CLIII.

,
;
.
[\ ], \
, * i ,
* . \
- JJ
, \ ,
\ .

, \
. ,
.
, \
* \

* .
* , *
, \
,
, >. , ; \ , - Q
, \
, \ ,
, '. , , .
\ ,
\,

, \
,
, \
;
4
, . ^
, > ,
c
, \ ,
, \ . \ ,
. " ' ,
\ , \ ,

Matlb. .
i i *
Joan. xx.
Luc. xxiv.
Num
consentiant
evangeliske
circa tempiis
resurrectioni$,
an non?
RESPONSIO
Cura qualuor sint tempora, et totidem adventus,
quibusmulieres ad sepulcrum venisse memoraniur,
Spiritus sancti afflatu accidit u l singuli evangetist&
singula terapora de&cribereni. E l Matthaeus quidem
sero Sabbali muliercs ad sepukrura venisse, ot
angelum de coclo descendisse, fapidcmque a sepulcro revolvissc scripsil * V Joanues vero refert
Mariam Magdalenaxn solain, cum adbuc tenebr
essent, ante *uroram ad moaumentum profeciam
esse, et intra scpulcruro angelos conspexisse
.
Lucas vero alias venisse narrat circa ortum sojis* ;
at Marcus alias, orto jam sole, adjunciis aliis quibusdaro, quae jam sepulcruui adierant; e l bis duos
viros aslilisse; illas vero juvenem a dextris sedeutem vidiese, omncs eandidi veslimenlis i n d a l o s ;
ita ut possit aJiqim, qui, ordine temporura obse*
vato, bUelligil qusc a quolibet evangeliiU scripta
bunt, unum concentum et unum corpus lotius hi*
storiae conficere, quemadmodum qnidquid scriplum
est unius scriptoris est, ct non plurium. Si enim
quatuor evangelistae unius mulierum ad scpulcrum
adventus meminissent, eosdemque angelos apparuisse, vel unam eamdemque visionem diversis
teroporibus, nulla cjusdcm leinporis menlione facta,
evcnisse asseruissenl, a dissonanlia seu dissidio
nequaquam excusari posscnt. Sl amem et leinpora
diversa sunl, el personae diversae, ilidcm apparitiones alque visioncs, Dco variis modis miraculum
resurrcctionis confirmanle, el si, quod ab uno omissum esl, alius cvangelista exposuit, quomodo narralio non cst penitus sincera ct pura, nulliqne
prorsus reprebensioni obnoxia?
Caeterum cum in Evangeliis crebra mentio flat de
, g
40
Mariis, nosse oporlet tres hujus nominis fuisse,

qnas sanclus Joannes brcviler his verbis enumerav i t : Stabant autem juxta crucem Jcsu mater cjus,
et soror matris ejus Maria Clcppba?, et Maria Magdalcne . > Mariara enim Jacobi, et Joscpb matrem, quam evangelislaB memoranl * , non aliam
quam ipsam Deiparam esse irbitramar. Qurmadmodum enim, ut iuyslerium incarnalionis ct divinus partus occuharetur, neque scelestis Judaeis
439 patefieret, Jnsepbus pro marito bealae Virglnis el pro patre Cbristi babitus cst; sic maler Jou
* Marc. xvi.
VAUIiE LECTIONES.
Piura bic . * .
PAVKUL. GR. L X X X I X .
ChrUti
* Joan. xix, 25.
* .
" Mniih. ixvi
.
25
811
812
Sftphi ct Jacobi, cum filii essent Josepbi fabri cx \ \

defuncta tixore, Dcipara appellata cst, cujus occa slone slruxerunl Judaci conlra Dominum banc ca , lumniam : < Nonne bic est fabri filias? Nonne ma \ ter ejus dicilur Maria, et fratrcs ejus Jacobus, Jo , * c
sephus, Simon el Judas " ? > Idcirco Joannes eam,
;
quce juxta cruccm stelit, libere appellavit matrem
^, \ , \
Domini. Alii vero evangelistae, circa Domini oeco, \ \ ; \
nomiam e l dispensationera polissimum eccupali,
< ,
Mariam Jacobi et Joseph nominarunt : isti eniin
^ ,
crant primi et illustres filii Josephi, lametsi apud
,
evangelistas uno inlerdura dunlaxat filio appellalio , nem accipit, tta u l dicatur Maria Jacobi, et Maria
\ \
Josepbi. Marcue autem vocavit eam Jacobi mino
ris, et Josephi malrera , quia alius crat Jacobus
. " ,
Alphaei unus ex duodecim.
u
, \ >. \
, \ .
Panurio sancti Epiphanii.
'
Joscpb fraler eral Cleopbre; uterque cnim ex

Jaoobo, cui cognomentum erat Panthcrus, prognaest. Joseph uxorem habuit Salomen ex iribu
Juda, ex qua scx liberos genuit, qnaluor maseulos,
r t duas femellas. Prhnogenilus erat Jacobus cognominc Juslus; deinde Joseph, postea Simon, post
quem Judas, tandem Maria et Salome. Maria, ducto
i n matrimonium Cleopba, soror Deipara Mariae
*ppellaia est. Unde ait sanctas Joannes : Slabant
juxta cruccm Jesu, mater ejus, et soror matris ejus
ftfaria Cleopbac .
w

. "
, ,
, \ .
, \ [
], , ' * , \ '
\ . ,
. " \ ,
C , \ ,
.
Eusebio ad Marinum.
In passione Domini Ires Marias cum aliis mulie

ribus videre licet. Prima cst Dcipara; secunda, so > .
ror ejus Maria Clcopbae; terlia, Magdalena. Quidam
, ,
dicun^ duas essc Magdalenas, alieram quae sero
Sabbati ad sepiricrum se cotilulit, ut scribit Mat. , thacus
alleram, qua3, ut refcft sanctus Joannes,
, ,
mane sepulcrum adiit * . Hanc vero csse illam,
, , \
Mafcus quoque mcminit, ex qua Dominus scplera
.
d&monia cjccerat * ; hoc enim addit, quasi et alia
, '
Magdalena bit. ^fel bujus Magdalena; mcrainit Mar, \ , \,
cus his vcrbis : Surgcns auicm mane prima Sab
bali apparuit Maria? Magdalenae, dc qua ejecerat ^ ,
seplem dicmonia * . Et fortc baec illa ipsa cst cui
, '
dictuin : Noli me tangere ;>non auicm illa de
* \ qua Malthxus 440
scribit. Quamvis eniin ipsa
, > *
cfiam MagdaJcna vocilctur, at sacra Scriplura dis. \
bimilia dc illis tradit. Quod si quis unam camdem- *7,' \ *
quc Blagdalenam esse conleudat, nibilomuius Scri- . \
ptura sibi constabit, nec ullius dissidii argui potc- , \
, ' .
rit. Ea*mdcm aiunt essc Magdalenam quaj Domiiuim
7
8#
4 1
Mallb. , 53.
Marc. xv, 40.
xvi, 9.
ibid.
Joan. xx, 47,
M
* Joan. xix, 25
4 7
Matlh. , i.
Joan. , 1.
*Marc.
1 0
VARI/E LECTIONES
.
<l . * .
. -:0' .
* . Mai . decstin cod. Culuntu. M r / / .
s
Mai .
x-r .
813
QUiESTIONES.
'
*!'.
fton totigit, qnaniio flebat, c l non crr-tbrlal; tclij, i

autcm, qiianilo cum aUcra Maria a Oomtno nudiii
, , YJL\
illiul : Avelo
: lunc iiiiiiiriiirr quamlo llltiru
* \ ,
' . adoravit ulDcum, e l non amplius pro bominc ba , buit, Bicuii prins. cum flerct et ncedum crcderct.
, , .
Ad dubitalioncm illam, quomodo apud sanctum
\ ,
Malthreum Domimis discipulis appareal in Galilsca
)
in monte , apud Joannem vero citra mare Tibc ,
riadis ; respondemuS, Chrislum ncn scmel dun , ,
\ \, \ . taxat, sed sa?pius apparuisse. Quaproptcr haud
abcrravcris, s i , quam Mailbaeus narrat, quarlam

apparitionem csse slaluas, quam non juxta maie
,
GaliUcse, scd in montcundecim discipulis accidissc
[ ], '
, - ^ scribit his verbis : Undcciin autcm discipuli
>. abicrunt in Galikeam, in montcm quem constitue
rat iHis Jesus. Et videntes eum adoraverunl \ >
. \
, . \ Nec aberraveris, si dicas post haec cxcitatum a
) * mortuis undecim apostolis et sepiuaginta discipu \ lis simul congregatis visum esse. Aposlolus cerio
. \ * - adhuc pluribus apparuisse testatur, cum a i t : c Qu.w
resurrexit leflia die secundum Scripturas, et quia

visus cst Cepbae, e l posl hoc undccim; dcinde v i c "
sus est pJusquam quingenlis fralribus simul
, *
Vides quoties et quam mukis post resurrcclionein
' .
, ; suam ge spectandum praebuerii. Iia ctiam apparuit
illis qui Hierosolymis abscond^bantur proptcr mc \
lura Judaeoruro, et anle omnes viros Simoni Petro,
\
* , \ - et ex mulieribus iis qua cum Mngdalcnn erant * \
5 1
5 S
e- . " \ , ' Quocirca et Lucas dicit eum per dios quadragima

, \ discipulis apparuisse, cibum simul sumpsissc, ct
, documcnta coelestis regni Iradidisse .
.
. _,
8 7
'.
QUiESTlO CLIV.
Ex
Maximo
monaclw, cujus typum

Ecclesia geral ?
et
imngincm
.
RESPONSIO.
\
Calholica Ecdcsia cst figura mundi iniclfigibiii?,
, , \ . \
sensibilis, et bom:ni# sntelligibilis quidcm mundi
,
symbolum eSt sacrarium scu tal?crnaculum. Scn .
sibilis, templum seu pars tcmpli 441
sacra , rium seu choruni, hominibus imagn cst quond ar.i. ,
raam, âcrarium; lemplum, corporis. Quar.do sa D cra synaxis scu roissa pcrficitur, primus introilus
saccrdotis repracsentat primam Gbristi pra?scntiain ;

" , Icclioncs, qux postca hisiittiHTiliir, divinam volunlaleni, ad quam omnes informari et conforrrari
.
oporlcl, significani. Saitclum Evangclium exbibct

consuinmationem huju4 S S D C I I U , ct vetnsli erroris
, \ *
. / pcrfcctam abolilioncm. Ej)iscopi de (hrono desccnsus, c l calecbumenoriun cxpulsio, in nientcrn nobi<
, \ VOJV
' - revocal sccundum Cbrisii ex calo advcntum et see x l , a
e l
M a l l h . xxviii, 9.
ibi.l. 46. " Joan. x x i , 4. * Mattb. xxvm, IG, 47.
Luc. xxiv.
Act. i , 3.
V A U L E LECTIONES.
" I Cor. v, h -i).
1 7
(l
Maiavabcsl.
.
Videntur intrusa.
. ' :. J "&.
Mai \:.
Mai
XTL
815
81iJ
parationem peccalorom a sanclis, et dignara pro , \

cujusque merilis retribulionem. Al vero jaauae oc, \
ciusio, sanctorum raysteriorura ingressus divina . , \
salutatio, et Symboli, quo fidem profitemur, reci- , \ , \
talio, indicant sensibilium transitum, intelligibi-
lium manifeslationem, novam nobis Iraditi mystcrii , \ ,
successionem; generalem omnium cum Deoet inter \ se concordiam, consensionem, charitatem *3t iden- , \ \
titatem, et pro modis quibus salulem adepti sumus,
, \ , \ gratiarum actionem. Sanctissimus Trisagii hyinnus, , \ , \ ' ab angelis indesinenler decantari solitus, docet noe . * coelestes et terrestres virtutes consonis vocibus in ,
allera vila Deum laudaturas. Invocatio aulem Dei
Patris, et pronuntialio illius : Unu$ sanctus, et qua3 ,
sequuniur, et sanctorum mystcriorum panicipalio, , ,
docet oinnes fore filios et quasi cognatos Dei.
\ , \
, \ , \ ,
\ .
k
hidori Pelutiotce ex EpUtoli* (lib. , 23, 122, 156).
Pacem sacerdos ex calhedre fastigio Ecclesiae

; }
rnnontiat, Dominum scilicet iuiitans in coelos as []
sumptum, quaudo discipulis suis benedictionem
, ,
et reliquit et dedit. Illud autem, quod a plebe
, \ , * .
, ,
respondetur : Et cum tpiritu luo, hanc babel sen , ,
Jentiam : Paccni quidem nobis prsebuisti, Domine,
bo est, mutuam concordiam : pacem autem nobis ,
, da, boc est, ejusmodi lecum conjunctionem quae
, ,
nullo modo divelli possil, ut cum Spiritu tuo pa .
cali, quem nobis in crcalionis initio iodidisli, a
t\ia charitate distrahi nequeamus.
C

Pura illa sindon quaa sub divinorum donorum
, \
liainisterio expansa est, Josephi Arimalbensis est
roinisterium. Ut cniin ille Domini corpus sindone .
- ,
involuluin sepullurae mandavit , eodem modo
\ : nos propositionis panem in sindone sanctificanles,
, .
Chrisli corpus sine dubitatione reperimus. Linteum
,
'
jilud, cum quo 442 diaconi in sanclis mysteriis
, , munus suum obeunt, humilitatera Domini, qui
discipuloruiii pedes lavit et exlersit, nobis in me- \ .
luoriaro redigit. Illud autem amiculum quod epi- (12) , '
*copus bumeris geslal, alque cx lana, non ex lino , ,
eontexlum est, ovis iilius quam Dominus aberran- \ .
,
tem quiesivil, invcntaroque humcris suis sustulit,
, \
pcllein designal. Episcopus enira, quiChristi lypum ^
,
,
, gerit, ipsius munere fungilur, ipso eliam habilu
illud omnibus oslendit, se boni iilius etraagnipa- .
storis imitalorem esse, qui gregis infirmitates sibi
fercndas proposuit.
B 8
Sancti Basilii ex libro de Spiritu tancto (cap. 27).

.
Dogmala quae in Ecclesia pradicanlur. quaedam
habcmus e doclrina scîptorum prodita, qiuedam
rursus ex apostolorum tradilione in mysterio, id
ost, in occulto tradita recepimus. Quorum utraqne
'
,

. "
L u c . x x i u , 53.
* .
;
NOTiE.
(12) ' Non, ut alii, , superhumerate^ sed patlium. ( A L K M A N N . )
KI8
T
QUASTIONES.
tjxlv . \ ^ parem vinv habent ad pietatem. Nec his qnisquairi
, - contradicit, quisquis sanc vel lenuiter expertus est
. quae sint jura ecclesiastica. Nara si consuetudines
quae scripto proditae non sunt, lanquam haud mul , tum habentes momemi, conemur rejicere, impru ,
dentes et ea damnabimus quae in Evangelio ne .
cessaria ad salutem babentur; imo potius ipsatD
fidei praedicationem adnudum nomen contrabemus.
\
Quod genus est, ut ejus, quod prixnum est e l
, vulgatissimum primo loco commemorem : u l sigiio
, crucis eos qui spem collocarunt in Christum s i ;
gnemus, quis scripto docuit? Ut ad orientem versi
precemur quae nos docuit Scriplura ? Invocationis
; \ verba, cum ostendilur panis Eucharislia? el pocu , \ - lum benedictlonis, quis ganctoruin in scripto nobis
, reliquil? Nec enim his eontenti sumus quae com; ,
memorat Apostolus aot Evangelium; verura alia
\ ,
quoque, et anie et post dicimus, tanquara niultum
, \ , babentia roomenti ad mysterium, quae ex iradi
tione cilra scriplum accepimus.
.
\ , \
Consecramus autem aquam baptismatis, et oleom
, \ onctionis, praeterea ipsum, qui baptismum acci, ;
pit, ex quibus scriplis? Nonne a tacita secretaque
;
IraditioneT Ipsam porro olei inunclionem quis sermo
, - scripto proditus docuit?Jara lerimmergi hominem
; , ;
unde est tradilum?
, \ ,
Reliqua ilem quse fiunt in baptismo, veluti re $ \ ,
nuntiare Satanse et angeli* ejus, 443
Q
; ^
scriptura habemus? Nonne ex privala et arcana
0 , \ C j j
traditione? Nonne ex doctrina quanr Patres
, nostri in silentio, quod curiosos et oliosos submo , vet, servarunt? Pulchre quidem i l l i , nimirum do ; *
cti, arcanorum veneralionem silentio conservari.
, Nam quae nec intueri fas eet non iniliatis, qui
' ;
conveniebat borum doclrinam publicitus circumferri seripto?
, .
Aliud aatem esi dogroa, aliud edictum. Nam
dogmata silentur, edicta vero publicanlur. Est
. \ ,
aulera silentii species etiam obscuritas qua utitur
,
Scriptura, menlem ad conlemplalionem dogmatum
> .
inhabilem exercens, idque ad utilitat*m in Scriptu \ ris vereantium. Hanc ob causam omnes spectarous
, ,
ad orientem cum precamur. Pauci tamcn novimus,
, ^ q d id facientes antiquani requirimus palriam,
. \ - yidelicet paradisum, quem consevit Deus in Eden
$
ad orientem. At in p.ima Sabbali crecli perA . cimus deprecationes, sed rationem non omnes no , \
vimus. Non solum enim quod veluti simul cum

Ghristo resuscilati, qua; sursum sunt quserere de, - beamus, in die reaurrectionis datae nobis gratise
, ' stando precantes nosmelipsos commonefacimus,
. sed quod is dies vidcatur aliquo modo imago ven, \ , turi sxculi. Eoque cum sit principium dierum, non
. c , , , \
primus a Moyse, scd unus appellalus est. Factum
. , .
est, inquit, vespere c l mane dies unus " : * lanm
a c
Q O
Gen. i , 5.
V A R i / E LECTIONES.
1
* .
u t
8i!)
S. A N A S T A S J I S I N A I T / E
820
quam qui saepe rccurrai, cl tinus sil idem ocla- ** , \
vus, unum illum singularcm ac vcrum ociavum,
/ \ ,
cujus Psahnista alicubi in Psalmis niemuiil, prr
,
sc significans, dicm, inquam, posl borum tem ,
poruid stalum nunquam finiendum, ac vesperae
, , ,
nesciutn, nec successori cedciiicm, hoc est acler- . '
nilatcm, quae nec Gnem habet, nco, senium ovit.

Nccessario igilur in hoc die Ecclcsia suos alum ,
nos docet slantcs absolvere preccs suas, ut assidua ^
commonilione vitae illius nunquaru desiturae, non
ncgligamus ad eam deraigrationem parare viati. \
cum. Quin el tolum tcnipus usquc ad Penlccosten,
; . '
admonitio cst rcsurrcclionis quam in iilo sacculo \ exspcclamys. Nain unus ille ct primus dies scplies
, mulliplicatus, sepiem sacrnc Pcntccosles hebdonia- ' . ,
<Ias absolvit. primo enim incipicns in princi- . '
pium dcsinit, elc. Insuper quoiies gcnua flcctimus,
,
ct rursus erigimur, ipso faclo oslendimus quod ob ; ^ , \
paccatum iu terram delapsi sumus, et pcr buma- nilatera ejus qui creavit nos, in cceium revocati
.
sumus.
Deficiet me dies, si Eeclcsiae myslcria citra scriplum tradila pergam recenscre. Omiito caeiera,
ipsam fidei professioncm 444
Q
credimus in
Patrem, ct Filium, el Spiritum sancturo, c quibus babemus scriplis? Etcnim si quoniam ex baptismi Iradilione, juxla pictaiis congruenliam, ut
baplizamur, ita crcdcre debemus, similem bapti-

. *
.
, \ , ; ,
, ,
\ , suio profcssioJiem exhibemus, concedant nobis ut ^ .
:
!*^_ -glorifice:- '
juxla eamdem
conscquentiam
similiter
mus Dcum, u l credimus. Quod si glorifleandi mo- .
dum veluti scripto non tradilum rojiciunt, proferant
,
iiobis et fidei professionis, et caHerorum qusc , \ , commcmoramus, probalionem e Scripluris. Illud
, .
dicimus : Si nibil aliud csl receptum absque Scri , ,
pluris, ue boc quidem rccipialur. Sin plurima
. arcana citra scriptum rccepta stinl nobis, cum
, \
aiiis pluribus el boc recipiamus Arbilror autem
. ' \
aposioliûm esse etiara non scriplis traditionibiis
. <
inbserere. Laudo, inquil, vos, quod omnia moa
, , , ,
memiuislis, et quemadmodum iradidi vobis, tra6, , * ,
diiiones obtinelis, quas accipislis sive per sermonem sivc per cpistolam . >
113
c o
Ejmdem ex libro de Spiritn sancto.

Velus Tcstamcntum palam praidicavit Patrcm;
Filium vero obscurius; queni Novum Teslainentum
manifcsiavit, ct Spiritus sancti divinilaicm ostondit. Non enim tutum erat, Palris divinilale nccdum
pcnitus concessa ct propa*!ata, de Fi?io apcrte verba
facere : nec Filii diviniiaie nondum rccepia ct promulgala, mullum de Spiriiu sancto, ut audacius
nliquid dicam, laborare, nc, quod - accidii illis
qui deiiciis supra vires gravanlur, in luccm solarem debilius oculos conjicereni, deque lola videndi
fncullale periclitarcntur. Caelcrum pauicularibus
addilamenlis, e l , ul David appcllavit , ascensionibus el cx gloiia in gloiiam progressionibiis
e i
profcctibus lumcn Trinitaiis iiluslrioribiis illuxil.
' il Tbcss. , \.
Pwl
i.\x\iu,
b.

.

-^, .
.
, ,

, ' \
,
' , , \
, \ , ,
, ) 5 : .1 : / ;J .
QUiESTIONES.
_i
xal
atpbc ,
*v _

Ejusdem
822
ad
Eubulum,
quomodo
eimttim stf.
Verbum
Patrt
"
Quemamodum verbum nostruin obscura et ar , >.\ cana mentis consilia in lucera profert, sic Filius
et Verbum Dei absconditum in Patrc ante saecula
\ - mystariam orbi terrarum patefecit. Et sicuti ver. \ , bum, qaando profertur, loqucntera non denudat,
\
ei tamen audiioris auree implet, \en\i enim d
* auditorem, non abscedens ab eo qui loquitur : ila
\,
etiam Dei Verbura, quod est in. Patre, veiiit ad
,
DOS in carne, nec separatum est a Palre propter
\ , ,
naluram, nobis tamen conjunclnni propter graliam, Deus exsistens natura, Verbum vero appclla . "
, ; tione. Quemadmodum enim Joannes, qui natura
homo erat, appellatus est vox clamans " . . . propter
, , '
cO - iinpassibililatem 4 4 5 naturae : t ln principio erat
>. . Verbum " , > sed Yerbum subsistcns; alia eniui
\, \ ^ verba sunt mandala et justificailones Dei. A l uni, . genitus Filius Verbum est, non syllabis et diclio nibus prolalum, sed Verbum, quod viiam suppeditat: Si quis sermonem meum audit, babct vilam
. > aeternam
Ejusdem
"
,

, , \
,
\
Q
,\ ,
.
,
,
, \ ,
.
\ , \
, \
* , '
, \
,
*
, , \ .
"
ad
Evagrium
monaehum.
Quemadmodum sermo qui proferiur indivisus

est ab amma quae profert, et nihilominus audicntium animis illabilur, ita nt ab illa non separciur,
et tamen in illi insii, poliusque inter animo*
nostros et illoruro, unionem quam disjuncliowMu
efficiat: sic cogita FUium a Palre penilus non c^se
separatum, ut nec Spiritum sanclum a Filio, prout
nec a niente cogilatio gejungitur. Queraadmodum
enini nolla est intar roenlcm, cogitalioncm ct animam divisio seu sectio, ita nec inter Spiritum
sanctum, Filium, et Patrem ulla distantia invcnitur, quia inlellectualium nalura indivisa est.
Rursus, quemadmoduro intcr orbem et radiur
solis nulla divisio interccdit, sed radius cum erbo
conjunclus est, et orbis tanquam oculus quidam
emiuit quoquoversus radios, sic lanquam duo
Palris radii ad nos transmissi sunt, Verbum, seu
Fiiius, ct Spirilus sanctus : sicuii enim lucis radii
babent intcr se mutuo indivisam habitudinem, iia
ut nec a luce nec a se invicem segregenlur, ot ad
nos usque splendorem suum iransmittant, eodcm
*, D modo Filius et Spiritus sanclus, gcminus Palris
, ,
radius, cum Patre intime uniunlur, ct lamcn vc ritalis lumen ad nos usquc transfundunt. Et siculi
, \ , \ ,
in fonte perpetuis aquis copioso pcrcnnis illc fluxu?
, \ - sa?pe in duos fluvios abil, qui ab inilio cx una sca , \ \ lebra scaturiunl; deinceps duos dislinclos cursus
. " ,
lencnt, i.ihil uocumenti subslanliaB ex divisione

illala, ctsi enim cursu et silu facla est divisio, at,
, \ (5
si liquoris qualitatem specles, ulrobique unani

eamdcmque prorsus invenies ; et quamvis praedicli
0 , fluvii procul a se invicem dispescantur el aboii*
6 i
Joan. i,2o.
6 3
ibid. I.
6V
Joan. v, 2t.
Aliquid bic decst.
rf, .
$23
824
gine disteiT., altamen In uno principio, lanqoam in una matre conveniunl : ad eumdcm igitur mo
, *
dum Pater, scmpiierna? vitae fons, geminum quasi
,
fluvium, Filium scilicoL et Spirilum sanctum eniii^ * ,
tit; quorum intellectualis adventus eliam ad nos
usque pervenit, nec tanien a Tatrc separali sont;

nam supernorum natura indivisa esl, ut diximus.

\ *
, ; , : 4 ,
; , \ . \
- , , .
446
differentia substantiw et naturce secundum

externos philosophos.
Subslantue vocabulum significat simplicem enlium exstsientiam, hoc cst, ipsum essc quod omncs
generalim participant. Nalur vocabulum signiflcat
simplicem emium motionem; natura enim tola est
in motu, el ex rebus crfeatis nibil motus cxpcrs
rst. Substantiam igitur vocant simplicem et absolulam cntium subsistentiam, naturam aulem motuni eorum simplicilcr, quam quintuplicem stamunt. Aut enim cst intelleclualis, aut rationalis,
aut sensitiva, aul vegelativa, aut inanimala. Inlcllectualis in angelis reperitur, qui solis menlis
iiolionibus simul agunl et loquunlur. Raiionalis
f?t in hominibus, qui arcanas cordis sui motiones
pcr verba promunt, cumqtie aliis communicant.
Sensitiva iiivenilur in brutis ; nam praHer facullatemnutriendi,augmentandi,vimqu(>qiiesensitivam Q
possident. Vegetativaest in planlis; movenlur enim
ol ipsae secundum facultatem nutrilWam, augftientalivam et generativam. Inanimis nalura est, qualis
in lapidibas, cujus vi moventur et ipsi secundum
qualilalem, et secundum ubi, seu locum : seeundiim qualitalem, cum calescunt, aul frigescuni;
secundum ubi, ctim de loco ad locum tratisfeninlur.
K l ha?c esl exlernorum philosophorum de his nominibus scnlentia. At Ecclesia; doolores indiffercntcr his nominibiw usi suiU, eamdemque sabtiianliam appellarunt naturam, quemadmodum et
byposlasin, pcrsonam. Cielerum Dco nostro, qui
omnia complet, sit gloria nunc et scmpcr ct in
s.ocula sxculoruni. Amen.
< Videlur bic aliquid dccsse,
I .
.
1

,

, \ .
,
. " ,
, , .
, \ ,
,
'
. , .
, \ , , \ .
, * \
\ , \
. " , ; \ ,
\ *, ,
\ ; , \
, , .
.
\ .

, \ \ ,
\ .
, , \ \, \
. '.
Hic videntur dcesse bacc vel similia : .
LcgexaS*
825
ORATIO DE S. SYNAXJ.
826
2
.
S. ANASTASII SINAITJ5
ORATIO DE SACRA SYNAXI ,
DE IUDICANDO,
DEQUE INJUIUARUM
OBLIVIONE
(1).
( ms. cod. Bibliolhccae Bavaricae.)
,
.
447-449 Benedic, Paler.

*Ae\
SiMnpcr quidem sancti Spiritus gratia, per om ; ,
nem divinam Scripturam. ad obscrvationem man
datorum Dei nos cohorlatur; maxime autem eo
' - impellit el incital ea, quic qnotidie in Psalmodiis
. decanlatur, propbelae Davidis commonitio. Nam
, liber Psalmorum pietatem docct: de fide instituit,
, , logcsquc sancit; leraperantiam tradrt, ad timorem
, \ , \ , adducit; de punitione disscril,ul etde eompunctione,
\ , , \ ,
decontinentia, de poenilenlia, de coinpassione, do
\ , \
\
dileclione Dei, de patientia Dci, dc castilate, dc
, \ , ,
longanimitate, de jejunio, de beneficontia. Assi. \ duitasenim orationis et divinarum Litterarum le , ,
ctio mater est omniura virlutum. Nam pcr oratio .
neni onine bonum et donnrn a Dco oblinentur. Ait
i
I
II
\
' , ,
, ,
.
"
c
Psal.
LXVII,
27.
* Psal. xxi, 25.
Psal.
XLV,
enim : ecclesm benedicite Dominum , et: medio ecclesiw laudabo te *. Unde prophela qnasi ex
persona Dei, indesinentem cum Deo familiaritalem
el conversalionem nobis bis verbis ob oculos ponit : Vacate et tidete, auia ego sum Deu* *. Fieri
11.
V A K L E . LECTIONES.
b Reg. Cod sine .
f. .
c
NOTAS.
(I) Quanquam Henricus Canisius haucorationem
slat niodum adhibere. Porro oralio baecac sequens
in psalm. v i , quam idera Canisiu.i ex eodem bavatom. III anliqua leclionis ex Bavarico codice cdi
rico codice juris publici feccrat, lales omnino \ i dcral, baud lamen putavi actum omnino acturnm
deri possent, ut non ia paucis ac raris satis ejus
me aut fruslra laboraluruni, edcndo iterum ex
uno ac allero Bego codice mibi repositam, ac di ~ cxemplaribus apud librorum curiosiores deliiesccre
ligenter cura edilis collatam, quacollatione purior ^ debeanl, sed ab omnibus morum magislris, ac
maximc verbi Dci praidicaloribus, diurna ac nolextus exiret, multisqac locis rcstitutus et auctus,
cturua manu versari ; sic bonis, ac compunctioni
lacanis quibusdam, quse vere lacunac eranl, lamcongruis, fnêrnaeque dileclioni, qufe esl vinculum
elsi non vidcbanlur, expletis; excepta versionc,
perfeclionis, plenae sunt ac referLc. His ergo noquam novamdamus, ajt fere , muUis aliter,
slris qualibuscunque, lector, friicre, dum pleniora
ac majori expressione reddilis. Cbrysoslomi oratio
Anaslasii, qua? soliicitant alii, operum ejus omeodem fere arg. toin. 1 ac post orationes do S l a tuis, sive earura ultima, De oblivione injuriarum, nium, si qua; exstant, aul polernnt inveniri, nova
cditionc cxspcctas. C O M B E F I S .
penc nova perquam plurimis reslitutis cdi posset,
cx aniiquioribur* codicibus a inc collatis; sed pra>
827
S. A N A S T A S I l S I N A I T . K
828
emm non poiest, msi quis sedulam mullamque & (2)

,
; .
operara oralioni, sacrcequc Scriplurae lcclioni im ^,
pendat, ut aut postulala a Dco inipetret, aut Dcum
,
\ere cognoscat.
,
.
Si enim in percunlibus artium scholis longo

leinpore quispiam interdum vcrsatus, vix landciu
,
vulgarem condiscil artcm; quanto magis euiii qui
, ,
Dei cognitionem 4 5 0
acquirerc ciquc placere
, \
sludet, vacare oporlet Dco, et usque ad fineui vitai
, animarn suam ferventcr ct ardentcr, quasi alis , ;
quibusdain ad cura elcvare? Nonne vides qaomodo

ilii qui tcmporalc et caducum imperium adepti
; $ \ sunt, oblala rci gcrendae occasione, a propriisco , ->
gilalionibus velui ab igne incilenlur e l impellan-
,
lur, ita ut quilibet illorum dicat: Quanlam naclus
. \ ,
bum opportunilalem 1 Quam laie dominor! Quam \ * ' t '
magno impcrio poiior! Quam lailis successibus
! * oinnia niihi cvcniunl! Dilescam, cxstruam, plan! '
tabo, rapiam, ampliabo, anteverlam, antcquam
^ ! , , , foriuna?. et occasionis mulatio accidat. Non exspe, , , \
ctabo, non cunctabor. Nescio cnim quid poslera
. ,
terat dies. Ab bis et id genus aliis cogitalionibus
, .
pliirimi mortalium, quasi a dsemonibus agitali et
,
iiistincti impelluntur, et in hujus v i t * solliciludi ^, nibus praefocanlur, absque ullo profectu. Nec u l
iam de anima curam suscipiunt. Nec de morte,
, . \
ncc dc poenis futuris, nec de judicio. Sed fcre nos
, ,
ipsos-ignoramus, e l decipimus. E l utinam boc so, . lum levius malum foret! quin et muluo nos odio
, \ .
prosequimur, conviciis, insidiis, invidia, calumniis
, \
ctscommalis appelimus,divexamus,ct incessimus:
, , ,
nullusquc noslrum ad peccata sua animum adver , \
l i l ; nullus de oncre suo sollicitus est; sed proxi- , \
niorum nostrorum peccala curiose lustramus. Ad
*
coilum usque coeno oblili sumus, ncc quidquam
,
pensi habcmus. Ad seneclulem usque aliena cura ,
mus, neque in ipso senio mala propria expendi. " mus. Minula fratrum noslrorum errata intuemur ;
,
at trabem, qnse esl in oculo nostro, non videmus.
.
Puiidere criminum nostrorum deprimimur et i n ,
flcclimur. Et lamen curiose in aliorum defeclibus
.
delictisque indagandis occupamur. Neque vcl bac
,
x t V Q ;
ralione erubescimus. Ncmiui parcimus; neminem D '

rcveremur; sed omnes mordcmus, oranes dcvorare
, , nilimur, parvos, magnos, sonles, insontcs, sacer* * ,
dotcs, doclorcs nosiros, ductores noslros, admoni- , , ,
torcs, el qui nos aJ nieliora revocanl. Proplerea
, , ,
ira Dci nobis incumbit. Proptcrea aflliginiur, ct
, ,
iii nuiltas calamilales ct anguslias incurrimus, v i .
dolicet ob cxcilatcm qua delinemur.
' . ,
- , .
01.
(2)
r q v
.
Non i l a bcne inlerpres,
nobis his vcrbis ob oculos ponit, nuil nut prajcepli
aui neccssilalis m o n l i o n e , cnm
vrrba aurloris
pi\rrcpl!im
sononi,
ac
iivluola
ainMorhas
pofal:
Vacate et cognoscile, elc. Erat in Bavar.

pro quoconjicil Canisius legendum / qua Icclio ctiin superioribus
coiigruiL: : //. C O M B E F I S .
OttATlO DE S. SYNAXL
830
' (50 Magna esl csccitas nostra, ingens socordia. Non

. * ,
reperilur apud nos compunctio, non tiinor Dei,
f- , ,
non morum cmcndatio, non poenitentia; sed tota
* , \ ,
mens nostra conversa est ad malitiam, ad volupta\ . \ -
ptes, 4 5 1
ebrielatem. Et saepe ut inlegros
\ , \
dies in theatris, et turpiloquiis, et reliquis diaboli
, ^,
operibus occupali non dcfatigemur, cibo, domo,
, \ ,
cceterisque rcbus neccssariis propter vana ilia et

ludicra contcmptui c l neglcctui babilis. At in ec , \ ,
clcsia Dci ne unam quidcm boram oralioni ct
(" '
lcciioni dare, Deoquc aslarc volumus; scd ab
,
ecclcsia quaniprimum, non sccus ac ab ardente
\ , rogo, expcdiri conlcitdimus, el si de divino Evan (3), , gclio longior institualur rccitalio, indignabundi
* \ ,
circumsiamus. Et si sacerdos preces pauio diulius
. , \
protrabal, Iristilia aflicimur, socordesque cHici . ,
mur; et si is qui incruentum sacriiicium offcrl,
, \ vcl paululum cunclctur, fastidimus, et oscilamus,
, ,
et lam paucis ab oralione quam a tribunali libe \ \
rari studcmus, ulquc ad vanas aciiones, volupta \
tesque.nos recipiamus, a diabolo impelliraur.

Grandis est miseria nostra, cbarissimi. Elenim
, .
cuni in omni oratione ei obsccratione spiritu ar \ . - dcrc, cximie aulem iunc, cum immacuiala rayslc , ria pcraguntur ctimmolanlur, cum timore et trc , >- morc Domino assislerc deberomus, in tali et tanla
\
Synaxi; neque boc, qnod nostri oflicii ratio exigil,

praestamussincerisprecibusin spiritu contrito ct /m . (4),
mitiato, scd res causasque noslras forenscs, mul>.
*
tarumquc ct inanium rcrum administraliones, cum
iifltrt
' ,
fnTiv. \
\
*ar _
ad
sacrain Synaxin
accedendum
cst,. perlicimus.
\ ,
.
Et mull* quidem non laboranl qua puritate ct
\ ,
poenitcnlia ad sacram mensam adcant, scd quibus
veslimeniis cxornentur. A l i i , qui veniunt, non d i . ,
gnanlur usque ad finem adesse, sed pcr alios i n *
' , , \ terrogant quidnam in Synaxi agaiur, et num tempusCommunionis adsil : el tunc praeproperc, ca~
*
nm instar, insiliunt, ct panc mysiico raplo ex , \
. " cunt. Alii in templo Dci prjcsciUcs, ne una quidem bora qiiicscunt, muluis colloquiis inslilulis,
,
confabulationibus niagis quam prccibus inteiiti.
, , \Alii rclicta sacra Liturgia scu Missa, carnis volupla , ."
- 0 libus scse dedunt. A l i i nibil curx ct operai siue
a ; 1
, . " / \
,
V A K L - E
d
Basn. el Combef. .
(3)
conscienihe impendunl, ut a peccatoruni sordibus

expurgctur pcr poenitcnliam; scd phira peccatornm onera sibi coinporlanl, dum pulcbritudincm
L E C T I O N E S .
Cod. Reg. . Combcf. .
,.
Putcm logcndum
non possu:. Do ipsa enir oralione cst scrmo in-
. Vox Grxca darior, qua ct Ilicronynius sacpe

ulitur, ul lib. u advorsus Joviiiianum,cl Episl. ad
Paiumach. Est scntenlia ccrtoambitu coniprcbcnsa. Hic
loia viditur Evangeiii lcclio
rccilanda, quae vel brcvior vcl longior cssc poi',t. E d i i a niendosa sunt, ut aliis uiuliis li)cis.
C ( M B E F J S .
(4) Habcnl lain Ciiita qnam ms.
. uuoiiiodo reddiv inlcrprcs: sctl
ei:il!\ : -
dcvoiaic
ler Missc sacrilicia, quaj dcbcat in sinccra ac piira

conscientia iicri, juxia illud l T i m . n, vcrs. 8:
Volo viros in omni locoorarc, levanles puras manus;

quod vidotur auctor respiecre. Scqucntia sunl ex
Dan. nialc in edilis repttcscntala. C O M B E F I S . C o i n befisius lcgi vult conscienlia, qni? !iio
a:;iiur dc ipsa o r a t i o n c , quic d c b o a l in pnra CMUI sciciitia licri. Sic inforius -0/> :.;
S. ANASTASII SiNAlTiE
832
liirmasque mulierum contcmplantur, ct ex ccclesia ,

,
i)ei Iupanar per eflVenalas suas cupiditatesetticiunt.
\ , Alii vero de negotiis aliis et 452
posscssionibus
3
suis conferunt, inque forum et cmporium, locum
illum, iremenda ilia bora, vertunt. Alii in Synaxi . " \
aiiis deirahunt et obloqiumlur, eliam ipsis sacer- \ , , \ ,
.
d >tibus qui sacrificium ofterunt.
" ,
.

Exlra hunc censum collocandsc non sunl niulieres nonnullai qua? non lanlum vacant per oralio- ,
,
))cm ecclesiae Dei, quanlum diabolo per boc quod
conspiciuntur, mullosque ex simplicioribus sedu- ' , , \
etiDt. Cum igilur nostra haec commonitio utrura- ; . quc sexuni, viros scilicct ac muliercs, comprcben-
dal, redco ad insiilulam inilio oralionis viam ac \ , \ *
ralionem, et ea queror et dcpJoro, qua? nobis, qui , \ ,
Cbrisliani videmur, propria desidia et conlcmplus
\ . ?peperil. Quid enim gravius more illo, quod, cura
rapinis, improb tate omnique genere scelerum op- , , \
,
pleli sumus, paucula aqua manus abluimus, sicque
sacrutn illud corpus, divinumque sanguinem, pro ,
alute mundi cffusum, immundi el sordidati perci- , \
,
pimus?
;
Nonne vides quomodo Judas , indigne Chrisli

, (5)
corpore sumpto, sialim damnalus esl, plusque loci
) , roaligno snppeditavii? Dicit enim : Et accepta buc~ , \ ; \
cella, statim introivit in ipsum Satana$ ; non quod ,
diabolus pancm illum despicerel, sed ut eum qui

,
sumpserat redarguerel; in judicium enim suum
' , siimpseral. Qua enim conscienlia, dic mibi, acce- . ,
dis ad ba;c mysteria, qui in pectore babes con, ; /,
seienliam tui acc.usalricem? Dic age; si coenum , ;
manibus gestares, auderesne regias vestes atlin- , \ gere ? et quid dico ? neqjie tnas vestes tangcres
> ; \
inquinalis manibus, sed iotis prius lersisque ma- , ^
nibus, lunc primum vesles tuas atlingeres. Cur , \
igilur eum, quem vittbus vestimentis babes hono- , .
rem, non ilidem imperlis Dco? Et quam veniam, :
oro, consequeris? Neque enim ingredi in eccle- ; \ ,
siam divinasque sacrarum imaginuin figuras, ve- ;
nerandasque cruces honorare et salutare per se
, k
Deo placilum e s l ; neque etiam manuum ablulio, ry ( 6 ) , ,

purgatio censeri debet. Sed islud Deo gralum ac ,
Joan.
27.
V A K L E LECT10NES.
Canis. .
* Can.
.
(5) . Velit forte indicare, quam Gra;ci

tnulli opinionem tenent, ut Judas mysiicum panem Judxisostendendum servaverit, adconflandam
ei invidiam, qui eum, suuin corpus dicerel, el ut
(ale discipulis tradidisset. De buccella ac inlinclo
pane, et an ille myslicus panis fuerit, quod videLur
v*>lle Anastasius, vidcndi suntexposilores.CoMi'*.FIS.
(()) Bis peccant bic interprclcs. Canisius bunc

i " ' mii sic rcddidil: Neqne venerandas cruces hoii rare eisalularr persc Deo placitum est, Combe-
fisius vero : Vcnerandas cruces bonorare ac oscalari. Graica vero sic habenl: Venerandas cruces
saluiaro. l!oc non suflicit, quia fugam et ablulionem sordinm peccali poslulabat; dcsunt igiiur in
Graeco ha^c verba, osculari el honorare ; nam veneralionein cruci exbibitam pcr <>a(u(alionem, non
per osculum c l bonorem, indicat Anastashis. Secundo, illud per non placet Deo quod legitur apud
Canisium, sive Tiirriaiium, non apparet in Graeco,
cl jure Combeilsius omisit. BASN.
%
833
O R A T I O D E S. S Y N A X I .
834
, \ cepluiuque est, ut quis fugiat, c l eiuaculel pcccalt

, \ ,
inquinamenta, ct confessione, el lacrymis, animo\ ,
que humiliato et demisso deliclorum catenas sol*
(7), \ vat, sicque ad immaculala myslcria accedat.
.
A l forle dixerit quis : Meipsum dcOerc et lamen'
tari baud jucundum mitai accidil. Qua de cansa
\ . ; " ,
vero?Quia non laboras, 453 Q
sentis,
,
quia non perpendis terribilem illain judicii dieni.
* ,
, , \ - Nibilominus si flcre non polcs, saUem ingemiscc,
et molestia afficere : risum comprime, elalionem
, 4, \
abjice.El cum timorc Domino assiste, oculis humi
,
deilxis, spiriluque depresso ct prostrato ipsi con , \
filens. Nonne vides illos qui tcrreno regi aslanl,
. $
el saepius quidem impio, quomodo ei assislant
, ,
cum omni reverentia, cum Iromore in ipsum re ,
gpicicntes, absque ulla voce, moliono, aut cir , ,
cumagitaiione, quicli prorsus, pavorisque pleni?
, *
A l nos in eiclesia aliler non aîmus quam in
; ,
tbeatro, autbalueo, ridendo, nugando; garricndo.
,
Qua ralione ipsi nos faNinius, rali nos in eccksia
, , ,
esse.
, , (8) .
An ignoras eeclesiaro Dei officinam medicam
, \
esse, et porlum ? Si igilurin domo medici a morlo
; ,
tuonon libereris, ubi de caHcro curaberis? Et si in
, *; \
porlu fluclibus agileris, ubi poslea qui^sces? Sla , ;
le, obsecro, cum reverenlia. Stale cum lintore
, , * ;.
tremenda iila elcvalionis bora. Quo enim affectu,
, Q el quo animo, quisque illo tempore assistit; sic ct
ad Dominum sursum ferlur. eniiu, sive
* , \
eievalio dicitur, quia sursum ad Deum feriur.
.
Assisle igiturDco quiele c l compunclo corde. Coir. '
lilere Deo per sacerdoles peccaia [lua. Condcmiia
\ .
. actiones tuas, et ne erubescas. Esl enim pudor gui
addusit peccatum, et etl pudor qui gloriam et gra, ;
tiam parit. Condemna le in conspectu hominum,

, .
u l coram angelis toioque njundo Judex le jusiifi ,
cet. Pele miscricordiam, pele veniam, pelc n?
missioncm praHeritorum, ct liberalionem a fulu* , ,
ris, ut digne ad tanla mysleria accedas, ut pitra
,
conscientia corpus et sangainem pariicipes, ut libi
, ;,
cedat ad emundationem et exptationcm, non ad

judicium. Audi divinum Paulum dicenlem : Probct
, , . " ^ autem seipsum homo, et sie de pane illo cdat, et de
calice bibai. Qui enim manducai et bibil indigne,
i ,
\
^ ,
. judicium sibi manducat et kibit, non dijudican* corU
Eccli. , 25.
* Cod. .
Can. .
i .
/.
ad dignam coinmunionem, deque peccalorum
(7) Haud dubiuro esse viliosam liltcram, qua
eJucndis sordibus. C O M B E F I S .
e s i : * ncc eniin catcnxabsler(8; Hiccex editis, lacuna in ms. Legendum vero
guntur a corpore; iucirco lcgendmn putavi ac negalive, liquel, quidquid inler* ut urgeat Anastasius inctapboram, ac purgapres devorct : ex eo enim quod non repulcimis
tionem, cui insislit loto boc numero. Inicrprcs:
Delietorum catenas solvat; scd est boc aficnumcsse nosin loco sacro, ac Deo assistcre, tanta ilia
pcccamus, ac nos deciplmus, iia in co babcnles,
valde a verbi iliius signilicnlione, nec quidquam
ac b a b e r c m i i 3 in profauo loco. C A N I S .
conseqoens: nihil enim hacienus de vHiouIis aut
olulione ab eis, sed solum de puriiate necessaria
835,
S. ANASTASII SlNAITiE"
836
jms Domini. Ideo inter vos mulliinfirmi ct imbecilles, ,

dormiunt mulli \ Animadvcrlis infinnitatcm c l jta\ ,
,
<)
mortem crcbro oriri c:c hoc quod indigne ad d i ,
. '
vina myslcria aditur?
, \ ,
; ;
' \ , *; Fortc diccs : Et quisnam dignus est? Novi boc c l
. ' , ego. Allamen dignus iies, dummodo velis. Agnosce
. . "Exxoijov
lepeccatorem. firfpe le a pcccato. Absiste a pec . , \
cato, et 454
nialitia, c l ab ira. Ostende opcra
, .
poenitenlioe. Indue temperanliam, mansueluc^nem,
, , longanirailalein. Dc fruciibus jusliliie prome in
.
egcnos condolescenliam, ct viscera misericordia?,
, \ .
dignusque faclus cs. Preces funde ad Deuoi animo
, \
tonlrilo, et ipse implebit petitiones luas; quia,
nisi boc fcceris, frustra in ecclcsia tempus teris. ^ \
Non mea haec vox, scd Domini dicenlis: Quidenim , .
dkitis: Domine, Domine, et non facitis voluntatem
, * , \.
meam ? Elenimfide*sine opertbm morlua est*. Quid
, , , crgo? objeccrit quis, an quia malc factis obstriclus ; \
sum, ideo ab oratione ccssare, neque in ecclesia
. , \, ,
Dei versari debeo? Non haec mea mens, neque ;
Irtic roea lendit oratio. Sed quomodo orare opor; , *
tcat, admoneo ut, cum ad orationcm accedimus, , divinae majestati convenienter astemus; ne et no -
bis Dominiis dicat quod Judscis: Domusmea do \ ,
mxu oralionis vocabitur, vos vero facitis Ulam spe".*
\0luncam latronum'. Si enim vendcnles et ementcs in ,

'
Judaico templo flagellis a Domino ejecti sunt, quoc
.
\
poena et gehcnna decernelur illts qui muluis : <
proscindunt,
: _ . _ . et injuriarum mcmoriam ^ .,
.
,...conviciis se
,
, \ :
rclincnl? Quid suppiicii non infligelur nobis, qui de
, \
caslris Dci ccnsemur, el diabolo subjicimur 1
;
At enim cum sacerdos sit mediator inler Dcum
\
et homlnes, Deumquc pro pcccatis multitudinis
, \ -
propitiet, considera, oro, quopacto oirmes prae ,
munial c l obteslctur, bis quasi vcrbis populum
, \ , \ )
alloquens. Quandoquidem, charissimi, me inter
, ,
vos et Deura ad banc mysticam mensam mediato \
rcin constituistis, etiam alque etiam nioneo ut
, ,
mecum parem diligenliam adhibcatis. Absceditc a
* ,
cunctis viUiD hujus cogitatis. Valcdicitc omni cor- . ^
porearum rerum curae. Tempus enira est non va , * ^
nxoccupaliouis, sed atlentaeet intent orationis. r> . ,
Auscullale quid diaconus vobis acclamct: State (9), ,
decenter, state cumtimore. Attcndamus ad sanctam
(10),
a
Cor. ,28-30.
Matth. , 2!.
Jac. , 20.
Matth. xxi, 13.
k
f. ;
/.
(9) Habenlur baec in Jacobi Lilurgia usquc ad
tila, qua^que cx islis ac Gbrysoslomi Liturgia sit
illa vcrba, / /* qua?, et scqucnsarcienda. GOUDEFIS.
lia, non cxstanl in vulgalis hiurgiis, sallem omnia,
(10) Turrianus apud Canisium brcc verba sic
et ut a diacono dicenda. Nam illa,
reddidil: Atlendamus ad sanciam clevalionem. Sed
* in cadem Jacobi Ltturgia
significat oblationcm, t c l niyslcriorum
srquunlur, sed dicenda a saccrdole; quibus
celcbraiionem. Sic apud Palhulium in Vila Cbryspondcnl qua? scqucnli nu^ncro urgcl Anisiasius .
snstomi : \ \\ "
llabcmusad Domwnm ; qua3
, carccribus pcrfung: Jacobi Liturgia cdita dcsidcralur, uliqixc mu- bantur mysteriorum celebrationcs , clapuil Laiubc-
837
O R A T I O D E S. S Y N A X I .
838
, : (1 i), clcvaiionem. luclincmus ccrviccs. Occludamus
(12) ,
cogilaliones , occludamus linguam.
Implcauiiis
. " \ ,
meirtcm; at ccclum asccndamus. Sursum lcvemus
, animum ct corda. Oculos animse ad Dcum exlol , ,
lanius. Transcamus coclum, iranscamus angelos.
, \ TranseamusCherubim, et ad ipsum Domini ibro- ,
num accurrainus. Ipsos Christi immaculatos pedcs
: , apprcbeiidamus: plorernus, ct ipsius misericor, , diam quasi cogamus. ConfileaiT.ur in sancto, coe \ \
lcsli c l iniclleeluali illius ailari.
.
*
455
obis denuntial, lioec vos obtcstatur
*
saccrdos, cum ait : Sursum babcamus corda. Et
; " .
quid ad hxc nos rcspondcmus? Habemus ad Dominum. Quid ais? quid agis? Mcns ad caduca bocc ct
; ; *0
* \ , . morlalia suspcnsa barel, pecup.iisque, ctopibus, e i
, \ , \ * \ .voluplatilus, el lilibus foiensibus vacat; et dicis :
Habco ad Dominimi? Altende, oro, ne forle ncn
" ; , ,
habcas sursum cor ad Dominum, scd deorsum ad
,
. , ; diabolum. Quid facis, bomo? Sacerdos pro te i n cruenlum sacrificiuni Domino offert, et tu conlcm .
. \ ; nis? Sacerdos pro tc pugnal, allari, qiiasi trcmendo
tribunali, assislens; instal ct urget ut supcris afi
*
, \ oris gratia sancli Spiritus libi dcniillalur; ct te
, - salulis Ui3e nulla cura langil? Non ita agas, tmonco.
, Abdica a tc banc malam et vanani consueludincm.
; , . - Junge clamorem luum cum sacerdote pro tc decertante; junge laboreni luum cum saccrdote pro te
\ ,
Jeprecanle.
Da teipsum pro lua salule : Mulium
,
valet
dcprecatio
justi assidua et efficax . Eflioax
.
v
, e
- ^ erit, si et lu cum saccrdole partcs tuas copulcs,

fruclusque poeniteiHiae demonslres; quia unus adt. , \
ficans, et unus destruens, quid prodest illis, nisi
?, \
labor 1 Quam gravis cnhn haec destruclio, quando
\ ,
non solum trcmenda illa divina; synaxcos c i litur, ' ) ;
gia; bora Dco i D o n l i r i s ; sed ct odium in fralres
,
mcmor i n j u r i a r u n i rclincs; quamvis in oralione
*
Hbid pronunlies : Et dimittc nobis dcbita no&tra,
, \
xicut et nos diinittimus dcbitoribns nostris .
, ,
,
;
xx
x t
" Jac. , 16.

1
Eccli. xxxiv, 28.
Can. .
" Malth. v i , 12.
Combef.; .
,.
c i u m l . i T , . 111 : ' - D ac animi cogitatibus abstraclionis, sub Iromonquandosoia
* lnvenit papam Romccdam sacrificii
~"borani,
'
' menle' ac puriori'
celebrantem in magna eccletia. Fuitquidem elevaparte animi.adireoportet superconlcslc illud allare,
lio iieri solila apud Gra?cos, cum populus invilarequo victima Gbrislus Patri &'lerno offcrtur U l sic
lur ad conimunicandum, post Orationem Dominicxposita hocc Anaslasii, Icclor, babeas, debes E u cam; sed fuil prorsus diversa ab illa quam indicare
cologii ac Graecorum Ecclcsia3 caercmoniarmn
voluil Turrianus. Denique Combeiisius ipse vertit
insigni illuslralori, ineo collega?. C O M B E F I S
, per oblalionem. Addit Anasiasius in
(12) ^. Ea vox optime congruil aliis,
quibus ad ascensum ilium m Dcum provocat. At
clinan debere cervices, cum fit oblalio; de genunec altcra displicet, qux cst editis, ,
flexione ne verbum quidem. Hanc capilis inclinationem apud eos solitam Graeci reccntiorcs
impleamuSy u l forle respiciat illud, quod posl an appellant. B A S N .
gelicum canlictim habclur in Lilurgia Jacobi, ct a
quo ponit Amphilocbiiis inchoasse Basilium L i l u r (11)
. AHiidit Anaslagiam, cnm eaoi coniposuit:
siue ad ea quae fiunt slalim post ea diaconi verba,
, * hnpleatnr $ meum laude
<juando sacerdos obducto velo inlra illud secrclius
tua, Domine, ctc. CrMBEris.
oraturus, ac divinam rem peraclurus ingreditur;
ut sit illud symbolum cxiniisecujusdam a scnsibus
J
839
S. ANASTASII SINAIT.-E
840
Qmd ais, homo? cur adco audacler adversus , ;

; Deum insolescis? Meinoria malorum, quac fraier
, \ * tibi inlulit, apud te viget: ensem in illum exacuis;
,
dolos illi machiiiaris; et hoc pemiciosum virus in
>, \ * " ,
corde tuo circunifers; inlcrim lainen ad Deum clamas : Dimille milii debila mea, sicut et ego diniitlo ;
]5 , ;
debitori meo. Venistine ut iu Oei ecclesia precare, ; ris, an ut menlircr s? an ut graliam rccipercs, an
, ;
u l iram seu vindiciam libi accersercs? ut reinis, ; ,
sionem pcccaiorum impetrares, an additamenlum
poenarum qua; luis peccatis debilae? Venisti deni-
,
\ /que ut salutem acciperes, an ui supplicium? Nonne

(
vides quod sub illam tremendam boram propter
;
hoc ipsum nos inuluo in osculo pacis amplcxamur,
t oinni colligatione impietatis , et cordis duritie
abjecia, puro cordc ad Doniinum accedamus?

, ;
bouio, quid agis? dum angcli sanclae Missoe
,
officio minisiranl, scd alis volantes sacrara et mysticara mensam obvclant^ dum Cherubini circuni- \ , \
, slanl, et Trisagii hyninum ciara voce concinunl,
' ,
Seraphiiii cum 456 reverentia se inclinant, dum
, )
ponlifex misericordiam Dei libi dcprccalione conciliat, omnibus inlcrea limore alquc Iremore dc- , ' fixis, dum Agnus Dei sacriiicalur, Spiritu sancto , ,
,
deuper supcrvenienle; dum angeli iuvisibiiiler
omnem populum circumeunl, fideliunique animos \ (4>) \
, , \ -
signanl et describunt, non perbonescis (13)animo,
,
quod despicis, et Juda3 osculunn fralri oflers, diu
turnamque el lenacem iiijuriarum memoriarn aiquc
1
l 8
perniciosum serpenlis venenum erga fratrcm tuum Q

in corde tuo inlime abscondis? el lu abscondita
cordis cognosccnli dicis : Dimiite mihi, sicul et
ego dimiUo fralri meo? Nunquid lalis lua oralio
quidquam dilTerl a mala iroprecatione? Ecce quod
dicis, contra teipsum dicis : Si dimiUo, dimille; si
ignosco, ignosce; si conipalior, compaierc; si relineo lenacUer injuriarum memoriam adversus conservum meum, el lu reline; si irascor, irascere : in
qua mensura metior, in ca remeliaris mibi : si pcr
simulalionem fingo me veniam dare, eliam pcr
simulalionem niisericordiain iictam consequar. Ego
conlra memelipsum, Doniine, senleiUiani fero.
Audivi eniin tremendum verbum luum : In qua
mensura
mensi [ueritis,
non dimiserith
remetietur
! i
. El :
Si
hominibus peccata eorum, neque Pater
vester ccelestis dimittet vobis

, a
vobis
Isa. Lvm, 6.
l e
. Huic verbonim tuo-
" Maith. vn, 2.
* Canis. .

; \ ,
, "
;
; -, '
, ,
,
, * , , ,.
' ,
,
,
.
D
,
^ M a t l b . , 15.
Canis. . .
NOTJE,
(13) Mala interpunclione, ac unius vocis levi in

fiue depravalione, male bic cdiia luxala erant, ac
perperam rcddila, aliributis Cberubinis qna; auctor consone ScripUua* lsai. vi iribnU Seraphiiiis,
ac Serapbinis, qu;e auclor ascriît ponliiici ac
sacerdoli. Quippe Serapbim Trisagium clanianl,
sacerdosque rcvercnlia ac melu inchnans ac cernuus, divinum numen sub id tempus conciiiat:
tamelsi in Apocal. iv, v. 8, non Serapbim, sed
animalia appeilantur, qui sic clamanl; vidcntur-
que i i ipsi signiGcari, quibus rcgins Psalles Deum

insidere ait, nonnnalque Cberubim, Psai. LXX, v. %
ct alibi.
(14) , eorum qui sacramerHorunn
parlicipes erant, ac nec calecbumeni, nec poenitenles, sed ^ , fidcles ac tancli, quos solos diaconus jubebal ni uiere, ubi jara ad rcm sacram crat
procedenduin. \ o x , quam cdiia habcnt,
vidciur magis ex usu ecclcsiastico, nibil sensu
diversa ab ea quam edimus excod. Regio.
841
ORATIO DE S. SYNAXF.
812
, , ; - ruro, quje falsa esse non possuni, testificationi,

fldem habui, et dimisi, ignovique i l l i s , qui me
.
oflfenderunt: dimitte igitur, Domine, sicut et ego
conservrs dimisi.
Ha3c dicamus, haec quotidie preceraur, dum
' tempore tremendse atque sacroeanclffi eynaxcns
\ , circumstamus, quod coguoscens sacerdos post
,
consecrationem sacrificii iHitts inctaentt, panem

viUu in altum elevat, ct omnibus ipsum oslendit.
,
. , \ Deinde exclamat diaeonus, et dicil : Allenditc, hoc
, \, ,,
c s t : AUendite vobis, fratres. Ecce paulo anle con. * "
scnsittis, dicentes : Hubemu$ corda ad DonUnum.
* . \
E l mox puro corde, et quod omnem iujuriaruiu
, ,
memoriam deposuit, conflientes Deo dixisiis :
' ,
Dimilte nobu, skut et nos dimtlitnu* debitoribus
"W"
-W
'
'
, \ . '
, ,
^ ' ,
,
, ,
, , .
,
. ; , , *
* ,

, ' . . \
, \ .
' , \
.
* , ,
\,
, ?VA
, .
\

) , \
^ \ ,
! ,
. ,
, , \
.
6 , ^,
, ,
, *
, , \
. , , ,
. " , , ^ . ; >, $
.
, -
PATROI.. Gn. L X X X I X ,
~"-~' "
Abjicc abs te omnes malitia tordes, et tunc acccd i i o , eroundanlemqae carbonem illum suscipito.
Dic ad tllum : Nbvi, Dofnine, me multortiDi scelerum e l dcbttoram debilorero esse; al propler
mandalura tanm ignovi fratribus, ut ct ego,
Doraine, vetiram a U consequar. Ha3C tanta et talia
subjicit animo noslro saccrdos pcrbrevi ilia m*
proclamatiofie.
Quocirca fratrlbve noslris fgnoscannis, et ex
iwbis ipsis otnneai maiitiaraet improbitatcm exierminenws, ctm -^Popcisito digne ambwlandi ca
voealioiiie, in qua vocali sumus. N e d i x r r i s : Sivpius
fgnevi fr*tri meo, rursusque in mc deliquit; quia
iWd ipeum a LTouiino tibi polest o b j k i . Nedixciis :
D ingenlki (krmnaiHe mtfarl rnHiHt, dmrnui mett insidias tetendit, iigntm mtnm sibi vidicavit, fllium
meam o c c i d i t ; multie incommodis me affecii, i u
carcerem corapegH, in mortem tradidit, aequeo
gratiam maie coramissorum facerc. Ne in bacc
verba, cbarissimc, erumpas. Quanla enim fratri
iuo remiscris, tanla et majora renfillei libi Dominu8. Iinitare ei lu Slephanom tilm priiiHiiu warlypem. Qukl enifti illc dixit, ctlm laptdibud obfueretur ? Domme, ne tlaiuas itlis fioc peccatum ' .
lnnLarc iacobum fratrem Doratni, dc quo eiiam
VARfiE LECTIONES.
1 Canis. .
nostris. Propierea et voe invicem amplexi eslis

osculo pacis. Sed cutu ego sim homo, ignorans
vestra& cogitalionee, illorum abjicio a me jtidicium : BOA emw, uovi quie dignus
*it, an indignus boruin myelerioruui percepUotle. E t ob lice
ipsuni inelamo, ot vobU allendatis, e l ctii assislatie, cousidereiis.
Adjuegii deinde sacerdoe : Sanct* nnctit. Quid
vero dicil? Yidete, cbarissirai, quomodo ad comnunioiiem dmnorum 457 mysleriorum accedalis,
ne quis vestrtun communicare tenlans, a u d i a l : Ne
me tangas, abscede a me, qni injuriae retinens es,
et iaiquilaiem operaris. Procul abesto, qui fralrem
tuum non dignaris venia. Et tunc veniens offcr
dignusque cfficierfe communione
8W
S. ANASTASII S I N A I T *
JU
Judaici scriplorcs lestanlur, eum pro interfectori- (45)

Lus suis preces fudisse, el hacc protulisse : Doniine,
, \ ,
dimitte illis; non enim norunl quid faciant. Imi- , .
tare ipsum Dominum, qui salulis tusc causa mortem
,
subiit, c l si frater tuus voluerit te in ligmun tollere, , \ \
elamacum Domino : Paler, dimitte i / / w " lioc pec"; , , \
caium. Inlucre illum qui decem millia talcnta. ,
r)v
.
Doniino debcl. Gum mille lalenla audis, onera pec- * .
calorum intellige. Iste ubi ad pedes Domini accidit,
,
ubi obsecravit et supplicavit, omnium iilorum
. ,
veniam obtinuil. At ubi maii sibi illati memoriam , , \
renovavit, suoque conservo ignoscere renuit, nul ; ; * ; ,
lam amplius veniam impetravit : sed sempiierois ; ,
suppliciis tradilus est. En sola injurlarum recorda- ; ' , \
tio ex tot et (am gravibus criminibus, quae decies
,
miile talenla atquarent, tpsum pcrdere potuit.
-
.
458 Quocirca fugiamus, oro, iiefarium hoc ct
, , \
>ene cxpers peccatum. Et si scire cupis injuria- . \ ,
ruin rccordalioaem transcender omnium aliorum
;
criminum cnormiutem, id paucis docebo. Adverte.
; ; , .
Omne peccalum exiguo tenipore perficilor, et abs- ; -, \ que mora perpetratur; cxenipli gralia, fomicalur
, ,
quts : el postflagitium, peccali magniludine in ani- ,
iiium revocata, culpam agnoscit. At irrogati mali ,
inemoria indesinenier sub peciore fervel eigliscit.
. \ , \ Eienim qui hoc affeclu dislineiur, is irreqniclnm
, \ , ,
v.i perpeluum suo in cordc venenum circuuifcrt,
\
sive cx ieclo exsurgat, s:vc cubitum eat, sive orct, ,
sive iler facial ut proinde hac pesle infectus, nec Q .
gratia divina polialur, nec delictorum remissionem
. "
consequalur. Nam ubi iniuriarum recordalio radi , ,
ccs egit, iilic nibil prodest, non jejuniiiiu, non
, , , ,
lacrymse, non confeasio, non precatio, non virgini- , , ,
las, npn ftlcemosyna, non allud quidquam; omnia
enim dissipat et dissolvit injuriarum rccordaiio
.
crga fratrem.
.
Sed c l illud cum cura notemus. Non enim drxit:
Si ofifers nmnus luum ad altare, et recordalns fue-
, \ ,
ris quod aliquid habes adversus fratrem luuin;
,

sed , St recordattu (ueris quod habet aliquid contra
te frater iuut, abt primum,
et reconciliare
fralri
tuo;

.
**. Si igiiur fratris crov,

quoque improbilati et maliliae medicinam faocre
debemus, quam veuiam nobis pollicebimur nos, D
,
et tunc veniem
offer munus ttuim
Luc. xxin, 34.
MaUb.v,23,24.
Canis. . * Canis. , Canis. , >
:.
morlcra, 1. xx, c. 8, ac Iapidationem, verius fortc.
(15) Edit. Canis.oi \ Nempe
ClemensAlexandrinus et Hegesippus, quos.ambor ut succinctius, qoam duo illi ab Eusebio r e l a l i ;
sed nihil meminil illius ad Deum Jacobi precalionia
Eusebius refert 1. H , c.
multis Jacobi hisloriara
ttC martyrium prosequenles. Edila babenl pro iis qui ipsum necarunl: cujus ut silenlium
nonoflicit narratsebistoria) aChristianis hisloricis,
, quod plane, vel si deesset codex, stalim aj>parerct mendosum. Quinam enim illi Galilaxi scri- sic ncc potuil Anastasium inovere, u l scriplam
plores, a quibus Anaslasius hoc scriplura acc?pe- asscrueril a Galilaeis,vel Judaeis, u l interprcs r c d r i i ? cum praeserfiui Juda3i non solerent sic noiui- dil, cum maxime Josepbus, Hieronymo teslc, noa
n a r i , quod inlerpres eam voccm reddidit; ncc Galilaeus, sed Hierosolymila, sacerdolali orlus genere fucrit. Pratcr Josephum, quserendi noslro
Christiani, nisi per conlemptum, et ab adversariis.
Simpiicior csl Anaslasius quam ut capiet lales interpreti aliiearura rerum scriplores Judxi.
verboruiu fumos. Joscpbus rcfcri quidcm Jacobi
* Canis. .
.
545
O R A T J O D E S. S Y X A X I .
M6
, , ' qui oa aiodo id ftnuaius, i e d ct eorotn qtue

, \ frairee in aos couuni&erunl, nieoioriam recenlcm
# ; cooservamus, e i pernkioeuni hoc aerpentis vene * ; num i a pectore noslro abscondinaue? Mullos non
raro dioenies audio : Heu milii, quo pacto salulem
, ,
, coasequar? Jejuoare non valeo, vigilare nescio,
, ; ; virgimlatem cuslodire non possum, ex muado excedere nequeo; quomodo saluieni obiinebo? Quo * ,
, ,
\ * loV modo? oeleadam tibi. Dimilte, el dimittetur libi :
. \ . ; Condona, el condonabitur tibi. E a brevis et expe , , . dila ad salutem via. Quia et atleraiu tibi monstrabo.
Qualem? Nolite judicareêlnonjudicabimim . Ecce
, \ , \ .
alia via absque jejunio, vigilia, et labore.
Ne itaque fratrem judiccs, licel propriis oculis
, . - deliaqueatcm aspicias. Unus e*t enim judex ei
\ , \ & Doniinus, qui uoicuique reddel secuadum opera
, \ , - sua, unaque judicii diea erit in qtia aetabioui,
* (64) cunctie actionibus no&iris patefaciis, ni wiaertcor , \ . diara Dei oblinearous. JSeque enim Pattr judicet
^ quemquam, *ed emnc judicium dedil Filio Qui igilur judicat aate Cbristi adTentum, is Anlicbrisuis
.
, , esi; 469ûia ofDcium CbrisLi sibi usurpal. Ne
. ergo frairea judicemus, quaeso, uL veaiatn impetrc, , . aius, Tu fortassie peccantem \ides; a i nescis qut>
$ , fiae viUm baac s i l tenniaaluru*. Latro ille euiti
. C b m t o crucrfixua bomicida eral; al Judas apo>io6 * \ - lue, e l dUcipnlus Jesu, e l uuus ex verie geraianU* \ que djecipulis, Cajlerum inlra exiguum tempori
* , \ spaliiun mutalio accidiL Lalro in regntun ialroivii.
, >^ , Q discipuius ad inleritum ruic. Yeruai eslo, fratrcta
4 , , \ luum peccttorem esse. Unde cseieras ejut actione
, comperlas lutbes? Nam mulli crebro reperiunlur,
; \ fap \ >. qui palam peccarunt; aed claai e l occulle luagnam
, - poenitenliam egcrunt. Et nos quidem novimus
^, \ ,
qoando peccanl; at vero pcenitentiara et conversio \ - nem illomra ignoraraus : et a nobis quidera judi, \ ,
cantur peccalores : apud Dcum autem juslittcati
.
sunt.
, ,
Quocirca moneo ut memoriain injuriarum noa
, conservemus, nequc ullum judicemus, quoadusque
19
99
l f
Luc.vi 57.
f
t o
ibid.
Joan. , 2SL
(16) '
Diclio est Pauli, per
metaphoraia ab iis quos resupinatos, ac adversa
facie ijiluemur. Male interpres cum sequeolibugjungil . i l a
sternebanlur, ut.earam exta faciiius inspici possent. Sic restiptfit coram l)eo eriuiud, u i peccato
rum acia etxnoiua facilius dignoscat, oninia enini
apcrla sunl Omnipotentis oculis. Mutauda igiiur
rcddens : cunclis actionxbui noslrts patefactis; cum
non fuit punclualio, u i fecit Comiieiisius, qui
illa paiain respiciant parlicipium ^ di- senccnliam bujus loci penilus immutAvit. 4 Apcr<*alque auctor recepluros nos pro mcritis operum,
tus est seusus ; Manitesli sumu Deo aecundum
juxtaquodaix Paulus, Cor. , 4 0 : referat acliones nottras, quat perscrulatur e l judicat, ut
unusquisque propria corporis prout getiil, c i c , c aruspex
l
vicliniarum pra?cordia, ut uide ouien
ftom. li, 6: Qut reddet unicuique secundum opera
educerel. 2 Inde sequilur howines non esse maniejus; qux verba proxime reluierat, PuLeai vro leetos secundum actionum meriia, ac Dei misericorsciiuenlem copuialivam rcdundare, quam ideo diam recepluros; quippe divina misericordia non
uncis clausi: velitque Anaslasius ita nobis fure conciliatur cuin uierilis acliouura, nec ulla m?riOuum in die illa misericordem, duro lamen dignos torum luc apparent vestigia, nisi iu versionc L a I I O S cjiis misericordia
ex antcacU vila rcddideri- lina. Sic igitur legeadus et inlerpreiandus hie
iiius: qiiai esl ipsa Pauli sealenlia, inculcamit locus : Mani(i$tabimur tecundum aciionet nu*iru*
ilisirictioiiejn ejus judicii, quo nibil novae gratiui el miuricordtam obtiiubimu* ; naai io die judicii i n
s a sporanJiuu, bcd sula relributio operum: quaB luccm proirabeniar omnia morialium pnccata,
quiJem bona, u i Dci douuai a^ craiia, aosira la- deiade mi^ricordia panilentibue opem f e r e c t
tvien sunt opera. C O M B C F I S . ^ ftiJ. Vox esl a victj- salxabuulur. Hoc voluii AnaKlosios, qK.m\ sat nt
loaruui riubus desumpta; illui eniui rcsupiruc ^criptuKe conîKanettui esi. tow.
n
8i7
veneril juslus judcx,
qui illuminubU
S. ANASTASII SINAPLE
tene- ,
occulla
848

<,
Ante
orohta autem cave ne sacerdolcm judiccs iis in (17) \
rebus occultis et incenis, quas de illo audilione ,/ ;, . * ; , accepisli. Ke dixeris : peccator esl qui offerl,
\, ; , \ datnnalua cst, indignue e s l , neque gralia sancti
$ II.
Spirilns desccndil. N i l hBjusceinodi in animmn
iun:u admilte. Alius est occultorum judex et exa- . " \
inintor. Hoc in te agnosce, quemlibel esse te . ,
, \
subliiniorem, ct justo judici jodicium permilte. Sit
sacerdos, qui ctrca divina dograata non aberret : * 6 :,
caelerorum tu noli esse judex; siquidem ex potcstatc mentis non abiisli, modulnmqiie tuum efli- , '
ciumqae agnoecis. Quid ergo? dixerit quispiam. A n \ . , ;
jndicio et ccclesiaslicis canoitibus eubjeelus \ ost sacerdos? Imo vel maxime. A l ille non a le, sed ? ; . '
a Deo judicabitar. saepe cliam a majore antifttflc. , ' , \
Cur tu,cum ovie sis, paslorem judicas? Cur Phari- \ .
sseonnn more arripis libi parles munasque judi- ; candi, quod Deo compeiit, tibique nou esi conces- , \
, , sum, nec coiicreditum?
;
Propterea, moneo ne qvemquam judieelie;
, ,
maximo vero, ne saoerdoiem D e i ; sed cnra fide,
, , \
poenitenlia eflicaci, peraqoe oonsclentia aceede ad
, \ ;
divina mysteria, omniumque eaaclificaiienem eon, \ ; .
scqueris. E t quamvis angelue sit qui ittcrueutom
\ sacriiicium offert, l u autem indigae accedas, ne , ,
qoaqnam ie angelus ille a peccatie expiabit. Et boc ,
erum esse, ipse iudas lestalur. Ute enim, cnm cx , ,
n c M c immaculaiis
immnîilaiia 4
JKAtfV
TWimini manibus
manihutt divinum
riivintum **ipsis
Domini
; VAA
l
panem accepisset, quia lamen indigne accepit, sia- ,
tim i n cum introivit Sataaas.
,
.
Et s i libet nurrationem quaradam audirc, qua
\ ,
probalur quod abstinere a judicio liberal a pccca- , \
brarnm,
cl manifeslabit
consilia
%x
cordium \
Cor. , 5.
NOTiE.
(17) Ne sacerdolem judices. ut Dei lantum, ac saccrdolum, sint cle -Minorem sacerdotem ac episcopo
ricomin jodicia, quibus eorum casligantur morcs;
subjectum intelligo, ejusque judicio slantem, nec
eive alioqui illa immunitas divino jure illis comperaro ab eopiuiiendura, ubi inventus sit esse scaiitat; sive tantum bumano, et quia principes condato subjeeta? plebi; nee bene puto poetmodum
senserint, excmplo Corrslantini, ut sibi ipsa Eccleedilis mutari Upia tn * sia jus diceret: sic plane decoro exigente, ac ue
\ ; - D ovis pastorem jtidfcaret, qiiam hic raiionem urget
Notine subjettus est yudicio ac ecdesiasticU reguiis
Anastasius. Quod ait de jtidicio fidei, ac perraillcre
pontifex f Ms. * quod et reddit interpres, a- videlur subditis, sic accipio, ut in iis quae anliqua
c*rdo$. Sicsupra, ubt de Ditnistrasacrts operante, fide tenenlur, snntque perspicua EccJesia* dodrina,
queiD ubique Ana&tasioa sacerdotem, , dixefti qua Qves videant novantem pastoreni, ab eo
ral, edita i l e m : siatim tanquam lupo resiliant, cique analbema
Ms. * Sacerdote Deum tibi concUiantedieant,quisquis
:
landem ille paslor sit, aut videatur
quod ejus ut talis proprium munus est, nibil ea
esee, cum Panlus eo casu, r e l angelo de coelo, u l
parte minus babenlis episoopo. Is erô, sacerdos,
ille sic possel habere, anathema diclum v e l i i ,
\ Galat. i , 8, quo Pauli spirita, ejus ac Petri
* ab cpiscopo, qui eit major, in judicinm cogiturllomana Ecclesia, eo in Libcrium arianizantem,
acjudivatur. At epiecopus non ab uno raajori, sed
seu Yisum ananizarc, zelo efferbuit, quem Baronius
a concilio, vel provinciali, vel plenario acgenerali,
in eo describit, nosque ex eo persirinximus, iti
jadicari solet; alque eiiam relala causa ad Ho- tractaia dc Aciis vi synodi. Edita scnsum nulliuu
jnauum ponliftcem, cum de e a abdieando agitur,
poluerunl exbibere inierpreti, unde necreddidil:
um|aaip ea intcr majorei merilocenseiida s i l : in
cum nostra b * c adco illustria sint, ac sensu plcua,
qiia nec Afrl olim appellalwiies ultramarinas gra- sic t ex Rcgio repraescnlamus, reslituta. Conwitures baqnere. C O M B P 1 5 .
BEFIS.
{ify Ac tacerdotaiis ordiui* matms,
a
S<9
O R A T I O D E S. S Y N A X I . .
850
*, lis, judicare auleiu peccala quasi obsignal, audile.

. , \ Adhuc e n i m , Cbristo Domioo teste, in c*rne
vivunt, qui hoc suis oculis aspexerunt. Monaclius
, \ .
- quidam, cum vitam summa negligentia e l desidia
exegissel, in lcibajem morbnm incidit; cumquc ad
, \ ^ jifov
, - extremum usque spiritum processisset, morlem
(5, \ - nequaquam exhorruil; scd summa cum graiiaruni
aclione ct alacritaie cx corporc cxcedebal. Quidam
, ,
\ igitur ex aSsisientlum patrum numero inlcrrogavit
illum : Frater, aiebat, crcde nos, prout videbamus,
.
exislimas&e te vilam tuam ingenti negligentia ct
,
, , , - socordia traduxisse; unde crgo tibi lantum securilalie haa hora ocesaerit, ignoramus. Ad quaj fraler
, ^ \ %
ille : Y^re, rererunlli patres, vere negligenlissime
,
vitam meani traduxi, ct nunc bac ipsa hora allule , .
runt ad me angeli Dei chirograpbum peccaloruin
", ,
meorum, cumque legissent peccata ab eo lemporc
^ r ,
qoo mundo valedixi, dixerunt ad me : Agnoscis

, - haec ? Kespondi : utique agnosco. Atlamen ex quo
rebus morlalibus nuntium reroisi, monachusque
, '
factus snm, neqne quemqoam bominum jndica\i,
, ;
neque injurias alta mcnte reposui, fcupioque u l et
\, * ' '
\ , in me servetar prgceptom Ctarfoti, qvi d i x i t : Noliie
, . \ judicarc, et non jndicabitnini**. E t : DimUiUe, et
dimittetur vobis**. Et ut haec ad angelos dixi, e
\ ' -\
vesligio dtscerptum est peccatonm meortim cbiro ,
ffraphum. Et ecce otem cura solotus, qoin et ple. + . \
nus gaudns abfccedo ad Chrisium. E l ut hxc fraler
: ,
.: , illo patribue cxposuit, epirikum Domiiio in pace
4
* jcfh; * \ tradidil,prawenlibas exemptoad otnnem utiikalem

; , et aedificationem relicta. Cnjus utfiitatis et xdificalionts, e l partis ab omni judicio et injuriarum
, \
.
recordalione imraunes perslandi ulinam et nos
, ,
parlicipes fiaraus, gratia et benignitate sanclissinii
*
efe miterioordii Dei noslri; quia ei convenit oninis
, ,
gloria, bonor, et adoratio cum unigenito Filio suo,
, \ \ . sanqloque et viviOao Spiritu, nunc et seoaper, e l iri
, ,
saecula s a 3 c u l o r u m ! Araen.
\ \ . ,
', \ . .
u
Lnc. , 57.
**fbM.
YARIiE LECTIONES.
^^. .^.
-.^ .w/.^^.
u u u a
w m u u >
j m u v u u u
o i ^ habcnt
im^v^m. :
.
. - - - ^ -~- ~
* Edila
Combef.
sequentia
sic
., , -; . "
,
,
^.
<. , , >6
' ; '
, . 2.*
"
^
fiev*AT^ ^
_ . \
,
_ ^__- - - , ^
| ^ ,
,
, , \
, .
.
?
S. ANASTASil S1NA1T<B
8W
852
EJUSDEM ANASTASII
AM606ICARDH CONTEMPMTIONUM IN HEXAEMEBON;

AD
THEOrHILUM
LIBRI
DUODECIM.
(BibL vet. Patr, Lvgdun., tom. IX, pag, 857,)
AD LECTOREM.
s
Titulus borutn sancliPatris Anaslasii Commenteriorum in edilionc priore sic habebat: f* $piri(ualem
anagogexi scx dierum creationis * sic vero in bac posteriore commutavimus, idqne, utopinor, non niale :
Sancti Anastasii, etc., Anagogxcarum contempialionum in divini opificU Hexaemeron, ad Theophilum. Hi
on\m idem sanctus Paler horum Commentarionim primo libro, Litteram qnidem, inquil, minime disxotvenUi, verum bentgmssimo et sancimimo $piritu, sensum mytiice abscotmtm intra IkUram inqurrente$
pnmum hoc consideramut in corporibus, etc. E l aliquamo post eodcoi libro : Nos autem inqnil, ea$ quat
diximus anagogkat faclentes contemplalloncs, litteram non dissolvimm : absit! elc. lnitio libri nr :Memento, tector, inquit, me dixisse, quod diuohentei tittcram trantimus ad non scriptos sensus anaqo
ijico*, elc. Quo loco forte eliam niioius w t in eo, utostendal conelare non poese liiteralcm Opitteii
divini bistoriam, Et slatim iniLio lib. iv : JEquum ew exislitno, valdeque ampiectendam et utile, per
universam nostram sex dicrum exposUionem admonere auditoret quod, non dh$olvente% Det operum
e$l ex litfera historiam, spiritnaHter corporates crealurns exponimus per allegoriam, neque evertentes Ptrum expositiones, *ed audientes orbi$ tertm luminare Pavlum dicentem quod vetut fkrxplura, et iex e*4
utnbra verilatis rtrum Christi et Ecclesiw, etc.
?
858 PIUEFATIO.
Sacra Dei vox per propbetam Isaiam jtibct tjni- qai antea laborarunt, vestigiis eorum insislcns qui
verae humanx natnrse, ot vivam aquam hauriat ex
circa horam underimam aeque celeriler rounus perpalriis fontibas *; est enim fons perennis divlnse agunt, et in metendo et rursus in vindemiando, dct a p i e u t i , e t m i n i m e injustus: Omn$ datum bonum, missooculoelhumilidiligentiaelimperitiatanquam
et omne donum perfectum e$t de$cendeiu Hberali spicas legens, et culmos colligeng, instar formicars
ac roonifico Patre luminum ad qiiem minime patet
reJicta grana relego : et tanqaam canis micas colliadjtas, et qui d i c i t ; Si cui deest sapientia, pelat gens, lauli ct opipari palrum epuli ac convivii aaa Jka qui abtolule dat omnibus et nemini exprobral. fero quae ^xcidunt: et lanquam apis qux mel confiParia enim eunt, et eam q u est revera aonare cit,ex Hloranipratissiqaidestodoriferum subrrpio,
snpientiam, et saplenlem ejus datorem. Te ergo,
et in hoc vase reponens, iis quibus fas est bona
valde desiderabilisiili m i , e l caputomnium mibi
appetere et eorum esse parliceps , proptcr te
ainabiliseiiuom, laudans ob concionum et propenfruenda offero : nam si poetice postulante lempore
um in ree divints studium, et mentem philosopbiae licet dicere :
vcrbi deditam, lanquamanimatam tui corporis
flguCanto iis qni $apiunt....
ram, exeepi inanimero ckartam luse scriptur, quae
Et:
petil nt detur solutio eorum dc quibus dubilatur a
Aures obslruite et vot vettras rite, profaid.
mohis in Hexaemero, id est, in creatione sex dicIn meis cnim auribus valde resonat qui a coetu
rum. Quamobrcmeo fretue qui d i c i l : Petite et acdamandat furfuraceas oraliones et tcrreslres, et qaa>
pitiu \ quoniam omni$ qui petit accipH, et qui quwrit eensus afferunt bumi gerpenles. Nam et qui venctftfttfcii, $i \\i oporlet puUanti aperietur : in eo
randa animaeque tordes abslergentia peragant wyjcmoorum quftdicluruseum collocans, posi illo steria, quando ex arcanis veluii tbalamis in pu~
9
Bcbr. , 1.
* ba. xfi, 5.
* Jac. , 17.
Joan. ,
Luc. , 10.
8.3
IN -
PRJEFATTO.
**.
blicum omnium conspectum sunt, ea palam et inter Omnia eniin qu euiit in coelis ei in l e r r a , Deus
prins conairuxit in sapienlia ad ejus Oguram et
se cobserenter cxposituri, congruenler divinis
priorem descriptionem. Et quod slatim a priroa
consecralionjbus arcanorum Dei gacramentomm,
universo simul misto popuio nunquam eam fa- vocis effectione, ejus fundamenla el slrucluram
ct appariiionemet illuniinalionem prameditabatur
ciunt oetensionem, priusquam qui lilurgige, id est,
qni publico pnccst sacrorum muneri, post supe- et prius describebat, et per primum coelum et
gecnndum, ot qiwe sunt in ipsis luminaria, nec
riorem e l quae est cilra ullum mediura Dei cbori
hoc sotum , sed ciiam per ipsum solem et luordinalionem, tanquam voce pncstans quidam praec c s i a n s exlra sacratissimas porlas, jussione raa- nam, e l lerram, et aquas, eljilantas, et pecora, et
xima secreverit ab adytis ad quae non licet accc- volucres, cipisces; e l u l semel dicaro, per omneui
creaturam cotli el terr?e, Christom qui in ipsis e l
dere, eos quibus non licet iis frui ac percipere,
pcr ipsam toqtiitur, pradicat ct raagniike comlimcns illym sordidis vestibae indutum in Evanmendat.
g e l i o , qui longiasime fuit expulsus a nupliaJi
convivio, quoniara non praparavcrat vestem eonHc discens Ecclesia cxsultat et l.elatur , gesiit
vcnientem divino illi cpalo. A d hoc autem opue ^ et ilhiminatur, et adversus infldelcs valens -ac ro 0 3 coraponeudum venimus, non spem ponenles
buslareddilnr, Y O I potius armatiir; eoseonvinceBS,
in facundia, suavibusque fabulis et nugis, arlequo
dcdecore afficien*, vincens, exsUien&et tripudians :
diceudi Gracorum, nec armali iambis Irucibns et
siquidem universa qw cernitor et intcUigenlia
inutiitbus : Christum enim habemus vias duccm,
pcrcipUnr orenmra, ad ejus imaginem et sponsi
qui Gracam sapieutiam dicit esse stullitiam et crucis sur Christi prins constrocla fuit et prsedgurala. Uoc
exinanitwncm . Loquimur cnim de divina Scri- cst enim mysterium, qaod antc sxcula et a genem^
piura, qti cxposita quidera fuit per quamdam
tionibas prius deflniit Deirs, c l praedeslinavit. Undc
vocis lenuilalem et lingna Urditttem, a paacis
cliam dicitur Deus omnia in caput redegisse
aitiem esl c<mftrmara el ornala, iisque agreetibus- ct instaurasse In Cbristo *. Quid cst in caput
que et piscatoribus, e l sutoribas et HliUeralis : purcdegiase ct in&Unrasse , quam ea quae raitodoreque affccit sapteulcs, cosque ostondit slultos
nibus in rpsoprius erant figarala Ct adumbrala ,
el tmililes. Qnamobrem in praesentia, a nobis non
rcipsa facUs in tpso essc implcla? Omnia cnim ,
dicelur de (iguris ot inlervallis, nec de circuminqnit, per ipsum, et in tpto Chrhto fecta sunijam
aciionibus et molibns ct regressibus in stfftslocos,
qum in cmiis quam quce in terra, visibilia et invisit
noc de posituris c l alterationibus, nec dc molibns C bilia, sive Throni, stve Dominationet, tive Piinciin orbcm, nec de antipodibos et de partibus tceli,
patus et Potettates, otnnia per iptum el in ipto creata
elSaturni motibns, Tiec de c l i mom et gradibus,
sunt * ; Dei aulem Apostolus dicens omnia et v i ncc dc Itinae ortu et defcclu, ncquc rnrsus d6
sibhia et invisibilia in ChrUto esse creaia, aperte
aslrie ct erngularibns quae ia cis eonsideranitir
oslenditetdocel quod ipsa etiam invisibilis crealura
prins flgurala et facta Aiit in Cbrislo et Eeclesia.
stellU; non de orta oquariim ct intindaiionibag,
Sed d coftleetiboe qaidem qufmadmodam et GbricxqHNseos quoqof; qui i n locts fiunt terranaaius
8tam et Ecckiftiam dcferibent ac praeflgurant, non
TUSMwie apprebenderuHt qui se in mathematica et
poeeamuaperte dicere queraadmodum inlelligalur
bao cftnjeeluralt arte cxerci>erunt, a qira tanqoam
qurdem angekis iis qei tsl^magm contHii angelu$ ,
ab exitiosa lue Hberavit Eoclesiam verum, qnod
ct rnrsus qoemadmodam arcbangelus, qui est
in tcrris versaium est, Verbum. Nam quid lucri
princepe angelonim ipsoe etiam m i l l i i lanqnam adccperit Eccieeia si di Jicêrit umversam motioncm
rohiistraterios spiritns qui et assistnni : ct quemadsolift et lunat, et coefi, et terrsfe et Teiilorumel etfimodum nominatur principlom , qui cst in princil a r u m , pra?lerquam selam pcreumem et falsam
pk)Deus Verbum, prineeps pacis et pater futuri twcnopinHihem? Dtscens autcm et audiens quod ab
ipso Deo umversorara effectore effecta eunt doo ^ * Magnas est enim cjus principaius, et pacis.
opiflcia, unum quidem quo produceretur bomo et
ejusnon e$t tcrminus *. A u l qucmadmodum intel(ui scmel dicam) res omnis creaia, aitcrum aulem
ligamas ipsanrpotestalemquiDeus cst babcns potcqiiobene ossetet homo et universa rescreala, cum
etatem fortis et potens. Est enim ejus potestas, ut
ipse earnem suscepit, liberalisomnibusabinterilu,
dicit Daniel: Et potestat (ttetna qum non prasteribti ;
cnni u i benc essenl accepcrunt : etquod (anqiiam
daia cstcnim eipoiestas in eoeloel in terra * Porro
propbeta divinus Hoses pra?vidit etiam productioauiem homonymum quoque ipsum inielliges Throncm et opificium creatnra ad hoc ut bene sit. et
nuin : utpole quod Paler supcr ipsum quiescat
scribens quemaduiodum ad boc ut csset deduela
tanquam unigcnitnm et germanum FiHum.ct simul
cxslilerit, in ipsa eiiam Scriptura inseniitejus rc- ctiam no faciat quicscerc, congruentcr ei quod
iormalionem per Christum ad boc ut bene sit> scd
seriplnm est : Venite ad me, omnes qui laborati* ei
slyio quodam prophelico obscuroque et allcgorico.
onerati estit, et faciam vos quicscere . Quod si
i
l 5
11
Matlb. xxu. 2seqq.

ibid. " Luc. , .
1 8
I Cor. III, 19.

Eplies. r, i " .
I>un. V J I , 1 i . Mailh. XXMII, 18.
1 1

l.s:i ix, 0.
Mallb. . -28.
CJIIOSS.
sec. L \ \ .
85C
S ANASTASII SiNAIT.E
855
eiiaiH x\s nosse cum habcrc scx alas , audi eum sensibus ornavit Ecclcsiam celeberiimus Cyrillus
qui ipsi dicit : In tegmine atarum tnarum protege*

in CommeiUariis Hexaemeri in Genesim, dixit pcr
me; extendens ala* $ua$ eos suscepit (ucmaduiAb a i H ! Mosatcam Scripltiram annunliari mysleritim
ilum autem iux vera itluminam omnem hominemGbrisli e l Ecclesix. qno deductus, et a quo acvenientem in tnundum merilo orania aspitiens , cepta occasione Ammonius,probatissimus interpres
vocalus cst, id est, mullos habens Ecclesiae Alcxandrina?, in opere quod composuil
ocnlos. Per horaonyraiam aalera appellatus est
palfcrnarum sentenlianim Hexaeincri, dixit plnrietiam Dominus, qui iu dorainanles oblitiei princimos vim allulisse sensui Scriplune a Deoinspiraiae,
palum : Domims enim est fortU et potens, Domint/u
qui contenderunt cam non esse factam a Deo in
potens in belto E t , Domintu virlulum
E l , Do-iiguram Ecclesisc, sed soli lilterae serviernnl. llanc
minus altissimus *. Quoniam antem interprelaUr enira esse causam nonnullorum Exposilorum ab aliis
Gberubim, muttitudo cognitionii : Deus autem esl dissensionis, dixit idem Ammonius. Si enim quod
Dominus cognitionum, ipse eniro cogiioscit omnia
omnis crealttra facta est propler hominem Adnm
anteqHam flant et : Nemo cognosrj Patren w et Evam, PauUis ad Ecctasiam referl, ditfns : SaFtlms
merilo vocalar ctiara 859Cherubim,
cramentum hoe tnagnnm est, ege avitem dicoinCkriqui ipsa condidit CheroMm.. Srtcet etiam rureus
EccUsia, sine dubio emnis q o * prcpier
Seraphira,qnod interpretaturtoww ardensit combu* bomi&em e l propler CJOS conjngem flacla esi r.rearcns : Deus eaim nester, ignis cowburens eat lura, referlar ad Ghrislum et Ecclesiam. Atque
Christus : ct tdeo: Veni, inquit, ignem mUtere tn quod hoc qnidem argumenturn nosiras vircs supeterram . Sed hoc quidem lanqttam per epitomen
ret, neque nos negamiig, ncque irilus qtilsapil.
nunc dictum sit quemadmodum referunlur in C b r i - Sed quoniara fciac magna cst in Ecclesia giorialio,
slum, et facta sint eum priae dcscribeniia ac pra3- et quavis Scriptura majora binc accipit arma adiigurantia. Qitod autem ea qvoque sint Ecclesi versus pietati* inimteos qei cam circamdederupt,
cxcmplaria, e l ipsam prius significent et flgurent, ea de causa mrocaio Cbristo dalore leminis per
ab hac dabitatiotie tc rursus liberat ipse divinus siiam conjugem Ecclesiam, qui Balaaraica? asinae**,
Apostolus in Epistobi ad Hebraeos, dicens de ta- postnbmie lempore, os apermt, e l qui multis indi))cvnaculo lestimonii Ct de omnibus i n eo constro - gnis, ne d k a m omnibus, praclara eua dona largitur,
ctie, quod ca facla sint in figuram Ec<:Vesi3e,dicpB: ausus sum tmmeifesum hoc ingredi pelagus, post
Non in manufacta ingretsm e*t Christu verorumCbristum tttens adjutoriiras sanclis qut ante nos
exempiaria, ted in ipsum calum**. Dicens autem. exposuerunt Patribus. Nam etsi Mosaicam poguir
i
0 e l
exempiarU,
oslendil citra u l k m
d u b i t a t i o n e i i i , ^ m q s a u l e Scripiram e r a n g d i c a m ,
a d cxpoeitio-
quaBCunqoe sunt m Ecclesia es&e i m i U m e B l d ordinem, &oa tamen figtram verruti, neqee UDvbratn
num foelcsliuro. 6t crga u v m i b i l i a , e i q u $uiU rebus, neqoe prartcritum praeposairauspraesenli ad
pitestaniissima, sunt orapanta ad imagmem et doctrieam, scd I aperte oslendaBius quod haec
ilguram Eecleei, ne do cartcra amp*iujs dijbijave- priaca et aBtiqiora prtefiguranl noetra* mylica et
ri9, et ne flden wa& bpbecfci* qeod e4 uittorsa
recen* exorta, el adttrabrant veritalem donec ipsa
tcrresir&t, qpst seripla. ttHI in lege. Hosabaa, umr
veniW e|. toUim oorpos sancl Scriplarse seddjdit
bram kabncruni e l fignraro fiHttmmn i n nobie bo- expers umbnc. Qiu>d si eliam aliquid novum et
noruia, u l docet Pam\us \ Sic el omm inlelligen- D)iiMi9 coeeueiota ttoslra dical oralio, ragaraus et
duro, qnodL dicit CbrisUis, qpnaioU unum ct aptx obsecramu^ t a u pnesenfces qoam fuiuros ftlios
ttffftf, per q o * signidcalur aigniiBt crucie, n&n
saAcJUe Ecclesi, ne. m i m k o c i iavido malignoqite
pmUnbM leg* denec omnifi fiant , de tpeo sci- animo;
.
eed fraUmo Midianl quse (Keuntur. N u n Jicct diclum est ct de Ecclesia. Cajus cnim
qium enim aberrane, et perfecta rerum cogoitio,
essel iraago, Ubernaculum lestUnooii, et ageug est soKu Doi, siquidem eliam spiritnalh ex parte
paschalis, c i sattgute* et a^persio, et sacrificia, e l ^ cogno*cU et tx patie loguibtr tt qm esl secundum
ignis, et qnaRCunque flnni pcr legaletn Dei CUUUBI,
CQT Dei David prcatur, dkena : Apcri oculo*
nisi Cbristi et EceleeLac? Uude etiaiji oui divioie
mm, *i inleltigam mkabiUa kgu tum "
f
ftT
1 9
1 1
" Peal. , 9. ^Joaa. L, 9. ** Psal. xxm, 8.

ibid. 10. Psal.xn, C.
Dan. xiu, \ % " Matlh.
, 27. " Dcni. n , 24. Luc. xn, 49. Hcbr. , 24. Hebr. , i , " Mallh. v, 18. * Eplies. v,
S2. Num. xxii, 28. Psal. CXV;II, t8.
fu7
IN HEXAEMEItON. -
LIB. I.
8.8
L l B E i t PRIMUS.
PE
PRIMO CREATIONIS.
In prmeipio fedt Deui eunnm et terram. Terra antem

non esse ortum, e l conscquenter dixerunt eimul
erat invisibili et incomposila , et tenebrie huper
osse universum. Sunt auiem etiam qui dixenmt
cbyuuui, et Spiritut Dei [erebatur super uquam .
31
esse sorlc c i casu, et u i accidil, parlem ejus

Quot et quales fuerint senleiUiaseoram qiii imilprimam orlam esse. Alii autem in qualuor elemenlis ante sacrculis ea quae sunt hic subjecta exposuela, ei quinium corpus aetbereuro iniiversum munrunt, neque nobts facile est dicere, nec auditori
dum dividenles, et qualuor olemcnia >b i b e r c
cxpeditum aadire. Nam de H k ) : In principio feeit, adminietrari existimantes (aHberis aulero res pnldubitarunt nonnulli otram ipsum principiam ba- cberrima est coolum), id priraum oriurn esse d i beat aliquod aniiqaius princtplam ex quo depen- cunt. Nos aulem divini llosis leges et decreta sedeat; an sit sine prlncipio. E t si habet quidem,
quentes, in principio cmlum et terram simul facla esso
non potestvocari principium.Sin autem non babet,
dicimos. Et si quis vull videre principium omnium
principio scilicet caret et tempore. Quodnam enim
mandalorum, baec existimet. Scd e i omiiiura qnoe
jam potcst esse tcmpas et prmcipium ei qod ca- percipiuntur, intelligenlia , princlpium est omnia
rct principio? Nam prineipium non babel aliquid
principia superans Deus, qui fecit omnia, et non
se prius, u l fit in maleria forma; materia cnlm
exeaquie prius fuit malcria, scd ex nihiloprodnest prior forma. Similitcr ct elementum cum sit
x i t e i ca quaecadonl sub inlclligenliam etelementa.
compositum et constet ex materia et forma, habet
Divinas auiem e i sublimis Basilius, solvens qna?
principium , materiam et formam. E 9 l autem, i n du principio infertcrr objectionem, d i x i l sensili
quitint, matcria omnium prineipium,cura sit res i n mnndo esse vetusiiorem inielHgenlium virlutnm
corporea, expcrs qualitatis, et qu sola explicatur
constitutionem. Rursus autem ad id quod subjunratione, non cadit autem snb sensura. Ipsa ergo,
g i i u r : Fecit Deus coctum et tetram, dubilarunl noninquit, a Ggura qualis imprcssa , quae forma est
nulli, qai suntdirersae a nobis sentenliae :cur non
curporatur. Et primura quidem fit dementum, aut
conjunxil scriplor aquarum et tencbrarum creaanher, aut ignis, aut aer, aol lerra. Deinde, comtionem. Pnsterea de Spiritu quoqne qui supcrfercplexis bisclementis, iit composilum aut animatum
batur, cnm aquae quidem videanlur csse anle coeaui inanimatum. E t materia quidem et forma, i n lum et terram, essent autem tenebne in abyssi
quiunt, ad principti formam magis accedit quam
eaperfide, maxime cum cssent etiam tcncbrae bic
elemenla. Elemenla aotemad principii formam maaqais circumscriptae, 860 qomodo dieitur supcr
gis accedunt quam aJia corpora. Nos antem dicimus:
ea$ ferri SpirHus sanctos illumfnans, et qitomodo
principium omnia principia superans, primum
\ erat enm tenebris Dei Spirilus qui esi auclor
quidem est Deus; post Deum aulm, naturalium
dandi lnifiinis? Ad banc ergo objectionem rcsponcorporum principia snntclcmenta. Sed exlernorom
dernnt quidam expeeitores quod, cnm dixisset
pbifosopborum quidam sunt dirisi, et aliis quidem
scriptor coeli et l e r r a crcatk)i>TO, per extrcma sivisom cst ignem esse principium, propter vim per mul comprebendit cnnclas cfiise inlercedebant crease et faeile mobilem ct qood consumal oninia quse
laras. Sed et bihc alia quoque processit dnbitalio :
apprcbenderlt. AJiis autcm aercm, propterea quod
Quomodo enim, inqnit, posl et teftam videvilae causa s i l ex rcspiratione. AHis aolem aquam,
tur Deus fecisse lucem ? Qnomodo autem ne nomipropler gcnilalem naluram. Aliquibus autcm ex nat quidem omnino ignis creationem ? Quo in loco
iis, lerram, propterea quod plurima animanlia gi~
cum dixisset sapienliseiimis Gregoiius, iucem esso
gnantur *x lerra, et in eara resolvsmtur,
natarara ignis, alius contra dpbilavit: Et quam ob
Plalo autem Deum et materiam dixit esse prin- causam non appellavU ignem ipsa Scripitira? Qoi
ftt autem qaod neque urit, neqoe ealefacit, si sit
cipia : lllum quidem, 111 Deum et Patrem; hanc
ignis nalnra ? Si enim per dtias voces, coelum, i n aulcm, u l quae suscipiat opiflcinm el formam, dixit
quam, et terram, coniprehendit quatuor elemenla,
ut matrcra, declinans a veritaie, et tolum Deo m i ^
invemetor hixquiutum elemeBtum. Sin auiem non
nime tribuens. Alii rursus, togice raagie constdeconjunxii, proplcr quamnam causam, in coelo quirantes quam naturaliter, dixeront terram esse
dem et terra cotnprebendilDeusignemr, lanqaam in
principiura unwersitatis, ot quaft sit ccnlrum orbis
luco
: in tenebris autem non dicla est creatio, necceleslis. Nam centrum csl orbe seu tircalo antfqne
in
abysso, ncqne fn aqua, nequc in spiritu ? In
quius. Alii antera aperte pronuntiaverunt imindam
1
Gcn. , I, 2.
80
qijibusctimannaretarmagnusBasUiusadvcrsusM.v nielur divina Scriptura unius solius clememt

(nempe tcrrse) nos docere creaiionem, non auiem
ir.chaeos, et dicerel illas tenebras esse increatas ct
qnatuor. Lux enim cum ys non connumeralur, ut
non consistere; nec sub roensuram, inquit, cadunt,
dicunl i i qui sunl earum rerum periti. Oportebat
neque definiunlur: sed cum fecisset Deustcrrae latiaulcm, rursus inquiunt ipsi, si crealurx quae cadit
tndinem, el euper eam inclinasset el exlendissel cocsub aspectum Dcus inducit opiGcium, eum simul
him lanquam tabernaculum, secessit lux, lcrrcno
curo lcrra constituere coelum quod v i d c l u
non
mando a coelo adumbralo. Tenebrae ergonibil sunt
aulem idquod non vidclur.Sed ulramque primogenliudnist umbra corporis. Prseterea quaesierunt nonnitam gcmellamque nalam crealuram, ct q u * ne
liiilli ulrum lucem illam qua?seccssit et ostensa est
sub aspeclum quidem cadcret, occuluil, oam suab umbra coeli, diccre oporiel, esse in tcmpore an
perne et inferne quodam veluti crystallino et celenbsque tempore. E t s i in tempore, cnjusmodiesl bcc
riter flueule aqtiarutti amiciens vestimenlo. Quod
totnpus quod fuii amesexdies? Sinaulcm sine tcmquidem rursus nobis aliam non levem paril dubipore, est perspicuam quod nst elinm sineprincipio.
tationcm : nempe quod alia conlecta sunt superna
Si est aulcm sine principio, esl elinm omnino ejus(arcenle iiueiw,dio veluli operculo\ nc et inferna
modi ut non possit circumscribi. Si auf-cm non polcstcircumscribi, quomodocircuuiscribilur pulsa ab jntueri possint superna, ncquerwsus superna as
tirnbra ccplesti ? Conjungunt auiem etiam praceden
piciant infema. Adbuc cnim primo etsplcndidissimo
tibue aliam quoque qureslioneru inlcrpreles. Si
coelo, lanquam quodam divino proposilo ct reciiim, inquiunt, profundum aquarum abyssi eral splendcotc sreculo, elejusquod supervebilur diviiiiper faciem universae terrae, non oporlebal eam
nos fulgores adverso splcndore rcpcllente, ad boc
oinnino appellari terram, sed mare : et cnr bumeut ca qua? sunt infra illuminct, obrnla eldcmcrsa
ctum lerne lerminum super quam locaiuro esl ci siterra non polerat (utique inlclligcnlibus oculis) astum, terram noininamus, non mare, uon babila
picere ad divinnra supcrne radiuni qui ad ipsam
raiione subjccli, quomodo et flnvios, et Jacus, c l
usqu permcabal. Sed qnoniani carum quas subjcfonles, ex superficie earum quac in ipsis sunt aqiiacimus diibilalionum cxilum non invcnimus, el in
rnin convcnicntibus eliam carum appellalionibus
iis planc perplexi sumus, et omnino ba?silamus,
ox divina Scriplura didicimus. Oportebat cuim i l - freli ore sancti Spirilus : Pauli, inquam, lingna,
iam a Den fariam stalim ab inilio tanquam condequre d i c i l quod quaicunquo sunt in legc, prius
mnalam, et abysso lanquarn inferis Lradilain, lertio
scripla sunt in iiguram Chrisli ct ipsius Ecclesia3;
'vsurgerc, dicendo : Congregeiur aqua lanquam
acccpta. si verc diccre oporlct, occasionc ex Papia
!'i rougreguliontm unam, et cernatur arida**.
^ viro clarissimo Uierapolilano, qui dixit in Epislctbio
ClemefKc, c l Pantbeno Alexandriiio saccrDoliciet nic lempus &i velim in inedium proferre
dole. et Ainmonio sapicntissimo, inlerprclibus : vcacrorttm omniura asseclarum d u b i u t i o n e * * l q e icrum et priniorum convcnlionc, qai tolum Ilexaes l i n ' 8 de sex diebus. Eienim de abysso q we dicitur. ei de aqua q u * noininatnr, alii quidcm intel- mcroa intcllexeruntde Cbristo elEcclosia, postvcre
scnsilcra secundum liltcram crcaLionrm, citra ullara
lexerunt uirasque aquas unatn m e el timilem
dubilalioncm scnsmn spcculantes Eccksiac, pro qua
naliiram. Alii aulein dixcrunt, ha*c non unum s i uniyersus cst noslri cerlaminis scopus, ad bocopus
guiiicare. Diifcrenlia enim, iuquil, eorum quae vedcscendimus. C;derum riLtcram quidcm niintme
l i i i u i u r , tignifical disrrimen vebiculoriim. Naro
dissolvcntcs, vcrutn ab oplimo c l bcnignissimo
scnptum quidem csi tenebras impendere, Spiriluin
anirm supra f e r r i . El lenehrce, inquil, super aby$- sancto Spirilu scnsum myslicc absconsum intra
x i i m . Eldeinde iSpiritus Dei ferebatur supraaquam. lilleram mquircnles , primmn boc consi(Icraniu3
Maxiuie cum posl bn>c propbela saepe ftxisset men- in corporjbus. Quamobrcm linguas binc non m i l tanl pbilosopborum pbysici, audienlcs verbum :
l i i i i K M n aquerum, ipsas quidcin nominat aquas ct
r
9 1
niaria, et congregalbnes, el ionios.elfluvios: abyssi FecUDeus cor.lum ct terram; neque dicanl Deum fecisse cwli orium a terra, (auquam ab aliquo ccntro:
autem nequaquam mcminil. Non praelermisit auquoniam cenlrum, inquiunt. esl prtncipium unilem in profunda et divinilus dala sua Fapienlia
\ersae spbxra?. Non enim ul contingil in boniiniinlt*rrogarc quomodo scriptus osl Spirilus Dei sobus, qui non possunt nequc circuluin dirigere,
luin in ryiiqua creaiionc, e l curnaui dicilur U q u i ncque lorquem circumagcre, neque puuctos circuli
doni superfcrri, non insidcre. Adversus cos eliam
cx a2quo c%oniponcrc, ncque lincani inlloclcrc et
qtii dixerutil sanclum UIHID csse Spirilum qui fcr o l similcm ciRc:Tc, nisi ccnlruin medium. prjus
rcbalur supra aquas, a nonnullis cst dubilaliim.
fucril iiifixijm : ila cliam dcvcnil. p i c e n i m ut d i IJbinam sil orealio aeris qui est unus ex qualuor
scas quod Dcus non scquitur nalurao conscqucntiam,
cieinculis? Si eniui dedcriinus, inquiuni, cum quised fabricatur supcrna naioralUcr etfjon arliliciose,
dom eese sanclisshnum illuin et iocrealum Dci
dicil Moscs: Fccil Dcus spbacrani, deinde lcrram
Spiritum : ignie autem oiunino non proferlur ncc
cealruin. Oporlerei, cniin rovera conlra dicerc:
ippcilalio nec crealio, quomodo nec abyssi; inve1 1
Ccn. , ). " I Cor. \ , C, Kcqq.
' ,, qitasi diras prcloralc: Vidclur fuissc li!i;lufe libri.
861
I N I I E X A E M E R O X . - L I B . I.
82
Fecit Deu$ terram et ccetum
scu centrum, ct tunc in suo ordhie collocaia c i inclusa in sua congrespbxram. Nam si conjunclionem copulativam accigalione : an non acr replevit universitateni, ut
piunt illud, etaitfbo dicunl simul iacla csse, opornusquam in universilate relinqueretur locns valebat certe, u l ipsorum est senlentia, prius signifi- cuus : boc enim fatentur omnes misquam csse
cari principium et causam circoli, nempc cenlriim
locum vacuum, et est consenliens omniuni opinio
sea lerram, et magis quam conlra. Si aulem ii con- qaod acr proVmus circuivit universilalem, quando
fileantur omne centnim figi super aliquod slabile et
simul coacta fuil aqua abyssi; ex aqita cnim, m
solidum, elsic circumscribi circumfcrenliam, non
semel dicam, exbalaiur acr : est atilcm is qtioque
aulem aliter : Deum autem agnoscant supcr aquas
typns ac figura divinilalisquaenon polcst exinaniri.
qiia? nulli resistunt concussioni, scd slatim fundun- Quomodo cnim acr est ubique et implcl omnia, ila
tur et circumfluunt, non solum injecisse id quod
etiam divina nalnra prcesens in universiiatc eam
est densum ac gravc, sed etiam in his bumidis soli- ila implet ut exinaniri nequcat. Quomodo cnim wr
dare mulliludinem : qucmadmodum non concesee- non bunc implens locum ex illo est exinanitus, ila
rint eam excilarc coelum tanqnam fornicem eliam
etiam divinilas omnia ita implcl u l non exinaniaabsque ccnlro; nam quae apud homines sunt ejastur. Et quomodo aer esl et lcnebricosus ot lncidus,
modi ut fleri non possint, apud Deum possuntficri.
primnm autem est id quod cst tencbricosum : ita
Sed ad aliam eundum cst scricm, et poslulandum
eliara Diviniiasest tenebne nolenlibus, lux autom
cst a supcrna snpicntia quce dal oimiibus proui
volentibus. Primam aatcm est id quod esl tenebrirCcle pclujit, ut nobis rcvelct myslicura sensuni
cosum, quoniam primum ignoralur, et tunc agnoqni est intra liUcram, ncmpe qtiomodo per univcrscilur. Et qnomodo aer vclnti inlraclabiliter ot
sam sex dierum creationetn, prius constiluit etpra>
inscnslbililer cst ctiam perfectior CHm scinditur, nd
Aguravil figuram et imaginem Ecctesitt Chrisli. Sic
boc ut permoveat secans corpora : ita ctiam Dcns
enim dicit: In principio fecit Beus ccelum et terram.
iis qai ipsam volunt medium pervadere ftt tanqnam
Coelum quidem simul eomprehendendo noininat
per peitetrationem (quoad ejus fieri polesl ab boomnes coelestes et intelligentes, sanctarum virtumine) ei uniantur ineensiliter, ipse ctiam apcritur
tum et inlclligenlia roundi constituliones; ut inlelctun perfecttone, et qui novit ipsc scil, ut qui sit
ligas sapernum mundum prius fuisse fabricalum,
deiBcMits. E l quomodo %er, ct quod cst extrinsecongruenter voci tbeologi qoae d i c i t : Primuro quicae continelet refrigeral quod csl intra animat, est
dem mente cogilavit angelicas tfrtutes et c l e s l e s
auiem raagis necessarius osus qui cst inirinsecuf:
et eogitatio opus fuit. Nunc aulem rursus taunc
iiaetiam Deus, id qutdem quod eet cxlrinseciB
mundum seasilem et 861 " ceniilar,gimul eom- continet castris angelorum, ut qui sint saluUrcs
plexus, cum Ipso coelo etiara omnia qoe guper ter- spirilas, sed ct per se \n ipsos operaiur ivificaiioram cum bomiae facta sunt ei gunt, rea, Utquam, nem aol reTiviicalionem. Ili aolem soti dirino illo
animalas et tnanimas. Nam cum dixit : In prineipio priYantnr aere, qui elegerunt naiaiioBem super
fecit Dew$ ccttum, sostullt meniem tuamad erealio*
peclus e l entrera per bumorcm peccali: sunt enim
nem gaperni ordinis. Deindc eam gubjanxit: Et votaplafees cx bnmoribof. Pectus aulero et vcaLer,
terram^ dimisii menlem tam ad posilnram inferni acris propeaaio ad ca quae sunl sub venlrem. Scd
adimpkmenti, cujns oniveraam exhibuit compre- densum quemdam ct ad vesperam omnino vergenbensionem a parte, nempe a terra : docens le non tem, profoDdumqne ct tristem alrumqec, el omniiio
solatn nosse terram, scd etiara coetain quod eam tenebficosuoi, per ea quae dicU sunt descripsii.
ambit ac coutinet : synccdocbtcc elati qaodam Moaea mendum terrestrem operlum diversis quitermino complcxus per duas dictiones opificium et bttedam veluti integuraenliset velis, lanquai coacia
creationem mundi qui aspicituret mundi qui inlel- eompressa terra, ut quae simul s i l in lenebricosis
ligilur, qaem in principio fecit Deus : in principio, et in umbra morlis in lcrrestribus Erebi : partira
t
inquara, paterno,nempe rationeseu Verbo: In ip$o D quidem snffocau aquis qnae ei soni imposiue, partim aulcm offuea tenebris abyssi : deinde spirilu
enim et per ipsum omnia faeta ettnl".
enti quiTehemetiler fertur super aquam, ab undis
Cum hncusâc constituissel coelesUom et terrestrium omnium crealionem, qui cam Mose loque- jaclala et agilala. Ferri enim, significat vehementiam motos et impetus aeris. Atque lwrc quidem
balur Dci angclue transU ad mysticam Ecelesiae
est
ooiigriienter liltene Moeaicae de (erra crassior
raiionem. Quam quidem mreus aliam appellai terrara, etdicit de ejus ignoratione el errore qoi eral ac corporalior, quod ad ipsam altinet bistoriam,
narratio. Mare quoddam borriduin ac tenebrosum,
In initio, terra autem erat imnsibilh etincompo$ita,
multieque undis jactataiu, e l tolam quamdam alram
ei tenebras super abyssum, et Spiritut Dei ferebatur
noctem
aperte describens totain orbem tcrrae:
snper aqnam. Qaserendum est aatem : Nunquid
quod quidem aperle e l citra ullam dubilationem
cum coelura et terra sint ordinata et eint in sno
cratpnefigtiratio otimago prioris elalus, velpolins
loco, et prxlerea habeant mediom suom inlervaJtransgrcssionis, erroris, c i tempesialis, et ignora*
lum ab abysso rcplctum, postquam ta qnoque fnit
' Coloss. i , 16.
S. A N A S T A S H . S I N A I T J I
8(4
tionis terrae : ncmpc ralione prscdilae Ecclesiae. generatioms Jesu Clnhti Filii Abraham ; dicenle
Haecfcrra erat invisibilis, qu.T. non soiumnon videChrislo: Ego lux veni in mundum ; et : Ego snm
batur, sed nec videbal; boc esl, slalim abortu crat
lux, et vita cl rcsurreclio ; lux quae vere erat orla
sine ocuiis et caeca : quam excsecavit princeps lencad revclationem genlium qxix prius erant oblencbrarum saeculi bujus impositus supra abyssum
braUe : cx quibus populus qui erat in tcnebris vidit
raiione prxdilam. Aqua quoqne pcccatorum cam
lucem magnam " cognilionis , quando visitavit nos
obruerunt et demerserunt, e l spirilalia ncquiLiao
oriens ex alto
ut illucerct iis qui sedebant
quae sufBarunt per os serpentis, ei gravishimam
tenebris et in umbra mortis * \ Quod enim terra
attulerunt tempcslaiem, et tentationum millefluclus
cral in inilio in inferis obruta, id prius descripsit
cxcitarunt. Undc eliam lerram non solum dicit,
lerra genitam noslram naluram tedentem in tcne, id est, , nempe carentem ocnlis :
bris et in umbra ntortis : cujus in cxlremis temposed cliam invisibilcm, u l quae non videretur omniribus per Cbristum illuminalioncm, prius descrino. Avertam, inquit Deus, oculot meos vobis *bcns
.
: Dixit Deus : Fiat lux et [acta est lux quae
Sed et per Osec dicit, non solum Judaeis, verum
praecurrebat e i prallgurabat verara lucera, nempe
cliam loti generi: Claudam oculos meos vobis,
Jcsum. Hoc autem bic accurate ct exacle examina
4 0
KX
quoniam odi opera vestra

Sed eam quoque dicit ^ quemadiuodum cum supcrius dixissel : ln princi
pio [ecit Deus cmlum et terram , bic non dicit : Et
mcompositam. ftam cm in eam raali irrupjsscnt
fecit Deus lucem, scd : Et dixlt Deus : Fiat Lux
fUivii, et iniqui tpirasscnt yenli, cecidit fuiique
ut discas diflerenliam crcaiionis c l gcneralionis, et
incomposUa et non conslrucla : fnjl magna cjus
ut baerelicoruoi voces comprimas, qui dicunlDeum
roina ; ut quae non esset aediiicata supra uxorem ct
Yerbum, nolentem ct invitura suscepissc incarnasponsam Christi, nerope super pelram fidei Pelri.
tkmem : etquod proplerea quod jussnm palemum
tot ergo et tanlis malis jacebat c lerra genila
non posscl recusarc, ut qui Patrem amarcl, i n v i boniinum naUira, quando venit pleniludo tewperis
lus tamcn et ut qui nollel repugnarc, bumanam
ut ascenderet ex terreno profundo vohiplatunH et
subiU naluram. Propler boc ergo et propler cjusHberaretur ab aquis eam suffocaatibus, et eseei
iranquillitas uiHlarum quae in eam insttrgebant: ut modi viiia , non d i x i l : E t fecit lucem : sed : Fiat
raali silerent venti, ct recedereai tenebra? ignoran- lux. Id enim quod fit non babct foriassc convetwe, e i illucescerei splendor Dei cogitationis. E l iueiKiam cum affectu au quem traducitur, ut quod
cum elBeieilc m i n i ^ e convcniat: nen sic aulem se
ideo ceciuit, E t d h i t Deus, Fiai lux: boc cst,
ChrisUis vera lux qum illuminat omnem konaucm Irabct genftPaiicv Nam qux generanlur, collaelantur
,7
venieiUem in mundnm .Fta<, sciKcel veniat ad ^cne-cum gei*eratioiie 862 akermnque est alteri graratioBem, eiftngatur et c c p o r ^ U r . Ut aulem tibi
U H U et accepUnB, sintulquc exsulLmt et pciunt
>sten4ere(, magis quam omnk esae Deoesearkm
perfe(Hiane : quomodo eliam vidcmus fcius cxsiYerbi ificarnaiionia, et propter eain faeUt esse ltenês v& araternis uteris, et feslinare ut eximantur:
iwania, giee qua vaiia sootet inania, peoeat+effeefta
et in plairtis, rawos, folia, flores, fruclus, libcnter
muuln et ad nihilum rcdeentia; Uaiim ab ioitfo (iftsccre. Drxit ergo, Facta cst lux : iion autcm :
Scriptnr et arb ipsis prooemiis iBom tlbi radtt, d i Feeil -liicei, ut per illud, Facta e$t, inlclligas
CCBS: ln pnncipiofecH Dent catkim etterrtm; *eil 0kwa4aum prepriumque et laelabimdum Ycrbi
feckin principio letaporaii: seu placuit ci ut nerel cmn Patre beaepUiciUim m Iocarnatione, non aulem Yerbum carnem sujbiisse coaclum ct necessicwlum tanquam Dens, et lerra prapter Jesam
boBMiicin. Quando aofcem ei phicuit hxc croaiior late a4dueUifla : iiwh>cUis a verbo, Facta etl. Quera
etiam videas Paier sic carnem gestanlcm, laelatus
Qaando coepit prodbcere seosiiia, non anbem ea
qwe caduot ssb iiuelltgentiam. Sciebai entm fore t cst. E( ideo dicivur : Et vidil quod esset bonn. S i
UBSC Ula paterenlur, et malo afficerciUur e i corrati^ OBVfcia quae fecit Deue sunt valde bona, quomodo
pereiUur a peccalo Ada3; ct sua benignitaie et cle- ^ non dicit Scriptura illas tenebras, qua2 crant anle
lucem,esse bona^? Sed neque aquas illas bonas,
menlia praevenil mali quod erat passuru ieciirsioncm, aaie aifectioaera et vilium paraua tikedieute* neqve abyssom q u obscurabalur, bonam dicit.
Proptcrea eliam dicitur vitnlus saginatua apud divi- Dicenserga scpiplor: Et vidil Deus lucem quod essH
nuin Lncam **. Vtiulu* taiiquam caro : vol ut qui bona, oftteifcdil qood ouiwia ilia qixc venerunt ante
Crucis jugura erat tracltifue, $aginaiu% auiem, at verara \uctm qwsc UlummavH omnem hominem
venkntm m hunc mundum, e l terrani obscurariint,
qui jam olim et ab ipso inuio essot, deiinitup e l
o^ruemnl, demcrserunt ct suffucarunl, non esso
pnBdestinaUir ut oostram subiret naiurain. Qnando
boua;: adco-ul ipsa carens lumine, invisibilis ct
ergo coelwn conslitort et terram e i quae sttni cum
incemposita et inirugifere susuneret coutrarios
cw, tttnc eliam contexit mysterium incarnxtianis,
spirilos, qui anlelueem Cbristi in terra obtinueAd angelos enim, Adoe acerbttas non fuit onrtiexa.
runt doraiftatum. I bis aulein, tcrram, inlellige
Unde eliam ojes secundam carocni genorationem
bominem. Undc eliam bauc bonam luccm audimus
in Evangelio describens Matlbaeus, dicil : Liber
T
4 I
Isa.i, 15. " Oscc ix, 10.

Joan. x i , "2o. " lsa. ix, 2.
Lnc. xv, 23.

" Joan. i , 11.
Luc. , 78. " ibid. 79.
" Matlh , , 1
Jan. , 10.
85
IN HEXAEMERON. -
L I B . I.
dicentcm : Omnes qui ante me vencrunt, stint fures lucem a Deo gcnilam. Qnod si ut cst consentaneum
it tatrones * . Quid dicis, Domine ? Omws ût ante ea q u dicuntur mircris, dic lu qusenam Jux cum
te venerunt sunt fure$ et latrones? Num furcs suntcssct Dcus stalim obscurum el lenebrosuin primum
et latrones, Abel qucm dixisti justuni, et Scth, et suum fccit opus, munduin, inquam? Quomodo eiiim
Enoch, e t N o e ? Nunquid latro est Abraham, et arlificiose opcrans opcralur in liice? Cnr aolc
Isaac, et Jacob, ct Moses, ct Aaron ? Nunquid latro luccm posuit tenebras ? Deindc, cum prius poest David, qui eral secundum cor luum, qui Deus suisset, quomodo non dicit quemadmodum ilhe costitcrinl tencbra?? est cnim perspicuum quod lonces? Nunquid furest Elias.qui cum tanla gloria est
assumptas ? Nunquid sunt htrones Isaias, el Daniel, bnc sunt signum seu symbolum peceali, incrcaluiii
et omnes propbetac qui in visione luam pnevide- aulem est peccalum et minime consislcns. Quomodo enim aquse caliginem babcnt cx proprla
runt prasenliam, et eam ante annunliarunl? Nam
iiomnes ante te in carne venerant, quos saepe esse essenlia : ila eliam homo proprio et non coacto
justos in tuis serroonibus cs testatus. Nunquid fur proposilo seu sponte facit et procreal peccalum.
et latro est Joannes prsecursor, qui cum venisset, Tu aulcm anlequam venias ad exquirendam raiio
dieebal: Venit qui est ante me " ? Et si est fur nem diei ac noctis, prius considera quod l c n e b r
quomodo de eo lc9taris, dicens : Non surrexit inter erant increaUe : dcinde lux, e l postea factac sunt
natot mulierum major Joanne Baptista"! Subsiste,tenebne : idque dicm nominat Moyses, sed d i i i i i
inquit, qui baec dicis : non loquor de iis qui ante non sic metiunlur omncs. Nam Babylone quidcm,
mc nali sunl in carne. Sed quoniam veni e coelo ab ortu solis ad occasuin, dicm accipiunt, millam
missus a Palre ineo, omnes qui ex eodem coelo noctis facienles mentionem,at quae minime consislat, sed fiat per accidens. jEgyptii autem, a vespera
cura eodem scopo vcnerunt ante mc, sunt fures et
lairones : nempe adversariae Polesiaies. E l subjun- advenientem numerant diem, usque rursus ad
git dicens, JSon audierunteotoves ". Quasnam ovesvcsperam, propterea quod anle hujus universilalis
dicis, Domine, non audiisse yoccm et doctrinam exornalionem et distribulionem, tenebras ponant
roalorum spiriluum? Nam si de Judaeis dieis: mundi descriplores. Cujuamodi autcm sunttcncbrre, sensilesjie annon hujusmodi : illud quoque
obedierunt et sacrificarunl dsemoniis; sin aulem
de gcnlibus, nos omnes subjecli fuimus et servivi- est nostro captu soperius u l iAteHigamus, et pro
ptcrea noclem nominat diei matrem. Unde etiam
mus diabolo antc luum adventum, principi latronum, et angelis ejus malis furibus noslrarum ani- qui fabulas scripserunt, priroum Latona nalam
marum. Sed non dico, inquit, de hominibus : sed ^ fuisse dicunt Dianam, deinde Apollinem; boc est,
de iflis nonaginta novcro ovibus : de angelicis, i n - e noclc. Ipsa autem esl Lalona : in ipsa enim nala
quam, Poteslatibus supernis ; illae enim oves n o n cst oblivio, et somnus. Primam crgo tanquam ptv, seu , nempe aera secantem, natam
audierunt vocem furum et latronum. Quid e&i anesse
lunam; postquain nalusest etiam Apollo : id
tem : Non audierunt, nisi quod per hoc verbum,
dicit non lapsos csse angelos, nec ulli probro fuissc est, , sol ex universis, ne univerobnoxios. Aut rursus nos docens, tacile signiGcal ailalem exureret et in fumam redigeret. Umbri
quod in tcmporc eoruin defectionis, cum eis a Deo antem, gens ftaliea, ameridte in meridiem dicui:!
esset excidendum, consilinm dederunt et sugges- esse diem : neque enim omnibus regionibus pareni
scrunt omnibus angelicis virtulibus u l a Deo deft* cursum servat dies. Certe circa maria borealia c l
c e r e n l : sed oves eos non audierunt, nisi soluin e Thulem, nox cst brevissima. Cum enira sol jam
terra genita ovis hominis quae periit et ab ipsis fnerit i a occasu, minuitur param splendoris, e l
fuit decepla, quam occideruat, e l po&uerunt mor- siatiin rursus apparet in oriente. Alhenienaesantpiii
tuam, loco tenebroso, in inferis et nrobra mor- t l Romani ab ortu usque ad occasom diem dcfi*
tis. Et hac de causa dicit bisloria : Terra autem niunt, ut dicil Calo e l Labeo. Sed neqoe hoc prav
erat invisibilU et incomposiia, et tenebrm $upe* D tercuiras in principio mundi creationis, ncmpe
aby*$um: mabe anle g^neratlaoeQ> bonse lecis super queHiadmodum cum Deus feeisset firmamenluni
cceli, vel poliu9 CCBIUUI et terram, praitermilten*
eaui^ nempe tgnoraulia e i error. Deinde eodcm
ornare co&him quod erat ipsnro quoque inornatunrf
uiodo, Israeli prius ponuntur illae trium dierum
lenebroe, cldcinde rursus diee. Et mrsus noclurnuni et incomposituin, stalin) aale illud per scriploreitt
aggreditur dicerc de lerra, dicens : Tcrra aulem
Paschai gacrificium, e l dies qui lsraeieDi plus i l k i minavit quam qui lunc pracesserat. E l rursus i n
Rubro mari primas dicit leuebras quartae vigiliae
coctis, deindc splendorem matutinuin et saluicm
populi ex profundo. Eodem modo etiam in monle
Sina ponit teaebras, caliginem el procellam; et
poaiea, L e i praecepla lucem afferentia : sicbicquoque priu* posuil lenebras supra abyssum, et deinde
k s
Joan. x, .
Joan. i , 27.
* Mallb. , .
eral invisibitis et incomposila. Unde, cum ad hoc

quidem dixisset interpres, qiaod Israeleni (qui ir>
^ g y p l o terrestres creaturae adocasset lanquam
deos) volene Beue abdacere a tnii tdololatria, docel
eum ilias esse in terra creaturas. Alius contraobjecit, dicens : Sed nihilominos et excreiiam (Oili
ct solcm et astra adoravil Urac), ut dicunt pro" Joaii. x, 8.
SG7
S. A N A S T A S I I S I N A I T A
66
phete
E i dcinccps ostcndit ccelum fccissc cxor- leo, et bos, coguitionem In nobU ^fltngeiitem 2
ncque boc solum, sed e l quod est oninium anhuanuatum, nc ipsum Isracl adorarct. Nondum enim
ccciderat qui aliquando fuil Lucifcr, qui mane tium prgcslantissimum, scimus boininein, e l idcm
ovtebatur Iila autcm terra (homo, inquam) qiix ejus quoque vullus Ggurani in nobis ipsis cjrcumaudiit: Terra es, et in terram reverttris, allracla in fcrimus ; Deumautem nosse ct eloqui, neque ulla
profundum cecidit lcrrarum, spinas e i tribulos genita ualura, nec ipsa noslra suflictt; quandoquigerminans in peccalis. Ea de causa, de bac rc dom el quae inferne per carnem facu est gencralioncm a nobis quidcm abscondil Deus e l Paler : boc
scripior inducil oralioncm. Propterca ante ccelum
enim quod a xculo in onmibus absconsum fuerat
tcrra a Dco ornalur , quoniam anlc angelos lerra,
myslerium, vobis filiis hominum dedit primis diet terrageniii boniincsDeuin percarnem vidimus:
et ante superna, inferna exornans, ca lanificavit sccndum ; et per veslram Ecclesiam boc aos poslea a g n o v i r a u 3
Qtiod si proplcr ea quae dicunet iiluminavit. Anle Gberubin el Serapbin : magi,
el publicani, cllairones, ct meretrices, et peccalo- tur exlimescis, 0 audilor, ab hoc melu te libcrat
Paulus dicens : Nunc enim, inquit, ascendit ut
rcs, facic ad faciem Deum vidcrunt, eoque sc
obleciarunt et fruiti sunt: dcinde eum sic trans- appareat principibus et polestalibus per fcccle*
miscrunt videndum supcrnis VirUUibus. Quod siam . llnde ciiain ascendeii9 stupore affecii supernas poteslates in coeiis quac dubilabani, roganautem qiem nec ipsi beati viderunt angeli in
les eas quae simul cum Domino ascendebani, et
esscniia c l natura, scd qucm solus scit Paier ct
qui solus scit Palrcm : eum ipsuin antc angelos dicebant: Quis est i&te rex glorice ? Papai, quam
viderunl carnaliier homines, testalur David d i - admirabilia sunl miracula et dona qua: Detis doccns : Coclum cceli Domtno, terram autem dedit navit
filiis humanae naturse in ca babitans ! bomines
homhtnm : boc apertc osiendens, qnod sccundum angelis Deum oslendcruni quem prius non videbant! rairacula incomprebensibiiia ! Deum suum
naluram omnia superans cwlum, et Verbuin C O R lesle Filius Patris coelcstis c i ex coelo, ab alio hymnis celebrabant, e l non videbant, qu?& celebrabani! Ferebani eum qui vebebatur, Tbroni ;
agnosci non polesl.quod allinct ad essenliam, nisi
a Doinino : omuium (inquam) Doniino Dco, et et non videbant quem fercbant. Adorabant ct g!ogratia terrcnorum pairc : Terram autem dedit rificabanl assiduc e l cilra silcnliUm, sex alas ct
filiis liominum , qui sunl inferne, nataraliter pa- mullos orulos babenlia ; e l non animadverlebaut
ires : terram aulem dedit, seu terrcnam proposuit qucm omabant laudibus. Flexis itaque genibus
Verbi 863 gcneratioiiem , ad cognosceudum Q cupiebant, siliebant, orabant, supplices poslused nec id labant videre eum qui non vidclur, aspicere eum
quodnam s i l ejus ntysleriuni
qai non cadit sub aspecium, aut eliam solum tantoium : de siiperna auiera gencralionc, nec ipsi
quam in 9 p e c u l o et aenigmale in eum o c u l o 9 defigere,
norunl angeli.
etnon
poterant, proplerea quod ad divinain cssenPcrspicuuin est autem quod facics duabus tegunt
tiam
appropinquari
non p o l e 9 t , neque ea poteat
alis, pedes autem duabus " : hoc aporte ostendencomprebeiidi. Quod si ei quod dicilur non c r e d i 9 ,
tcs êx eo quod typice et symbolice faciem tegant
cum capite), c l sic, tanquani in symbolo suam i n - 0 homo, audi Peirum diccniem: Data sunl dona
8 k
8 8
8 1
lf
hominibut in quce desiderant angeli prospicere ,

leiiigenliam dicenlcs : 09 eliamsi nionles sinius,
ion tamen aliquid aperte scimus de duabug gene- et non poluerunt, quandoquidem bumana lcrra
ralionibu8, quas ostendimus per alas quae c i r - tunc erat invisibilis, infra in profundo lenebrarum peccali, u l qux esset inconiposila. Qnameumlegunl: ncque hominibus dc iis effari possumus. Pedcs aulem fuerint, Iransilus intelligeu- obrem ct ignolum erat coelum, ct hon ornntum firmamenlum in primo dic. E l secundo dic cuin sutiarum qune sunt a nobis per impcrtilionem, ad
spexissct et veluti ex mortim respirasset, ei lucem
V03 qui estis cxtreim et post nos coliocati. Scd
volamus duabug alis 9 0 U 8 per volalum extendentes D aspcxi99et, c l Spiritug facla e s 9 e t p a r i i c e p 9 , ct a
avidilalem et propcnsioneni,ct perpetuam contcnmali8 aqui9 liberala essel et tenebris, e l fruclum
liuncm, e l iiiquisitionem ad discendum aliquid dc
gerniinassct qua3 prius erat infrugifera ; tunc de
liib duabus gcneralienibus Quariim inquisilionibus csetero postcamel exoriratum fuit coelum, cxhilaralauquaui alaiis sempcr k r i m u r , ct volalus rcquiem
tumque sole, luna et stellis; ornatum (inquani) fuil
buciihque 11011 inveniemus. Solulio enim cjus quod
Chrislo, Ecclesia et sanctis, ulpole quod illum qniquxritur, est veluti quaedam pulcbra quies volalus
dem semper fulgentem exceperunl rnentes coelenienlis mullum errantis circa id quod quserilur.
etes cum carne asccndentem; Knelaniur autem s i Habemus enim cognilionem duarum Vcrbi generamul curo Ecdesia, et cum sanctis resplendenu
lionum : earum autem ncquaquam habcmu9 agniQnamobrem supernx Potesiates valde etvchemcnter
deffiidunt, diligunt et prolegunl hunianum genus,
lioncm, e i proplcrca scmper volamug. Tanietsi
el pro eo orant et inlerccdunt, quoniani per nos
oraniuni animaiitium novimus essentiam : nempe
dignati sunt videre quod per se non poiuerunu
aerioruin c l ciiam terrestrium, quod sit aquila, ct
Jercm. xix, 1 3 ; Sopbon. 1, 5.
S. Tbmu.parl. i , qua?9i. 57, a r l . 5.
i , 12.
>
1 1
8 8
e v
Isa. xiv. 12.

Epbes. iv, 8, 9
8 5
8 8
P9al. cxin, 16.

Psal. xxin, 10.
8 8
8,
Ezcrb. 1 , 23 spqq.
Ei>hrs.iv, 8.
IPctr.
8 :
459
IN HEXAEMERON. -
U B . I.
870
Eliuec quidem ad ostendendwn propur quamnam ut sancliflcci. Proptcrea cnim forlasse hic rursus
causam terra fuit ornata anle coelum in roundt crea- posl lenebra* examinal aquam et spiritum, boc esi,
tione. Quoniam autem non soluin adversarias Po* posi peccalum, baplismi illuminalioiicm. Nani sicut tanquam super piscinam aliqnam, conslituit
testates, sed ipsas eiiam aquarum congrcgaliones,
saepe voeat Scriptura aqoas et abyssos super quas Deus Spiritum super aquam, ila slatim praecipit
s\ix sunt malae lenebra, necesse est u i de bis ad- post bajc dicens, Fiat lux illuminalionum, et facta
dncamus prophelica teslimonia. Dicit itaque Da- ett lux illuminaliouuin. Unde eliaiu hic in primis
vid : Abyssus abystum invocat
et ad Dei cogila- discrmus mysterium Trinilalis in baptismate,
quando dicil : Et dixil Deus , plane : Pater Ftat
tionem nunc adhorlatur Judawm abysstts, id est,
lux , boc est, Chrislus appareat in terra el Sjuri mukitudo gentium quae priuserant offusae tenebrts.
Nonnulli enim duas aquarum appellationes inlcl- tus Dei sanclus qui ferebatur siiper aquam. Cura
hoc myslerio vilam quoque Deo gratam discimus.
lexerunl de duobus populis : abyssum quidem
popuium genlium, super quera sunt tenebrse ; Postquam aulem datum est, inquit, baplisma, et
aquam aulem, Judaeorum, super quera ferebalur quse est tn eo fldes tanquam aliquod signaculum,
Ftaty inqait, lnx : id esl, exerceatur operibus viia
Spirilus divinse Seriptura, sed non qniescebat. De
his autem aquis diclum est: Egredietnr aqua viva Deo grala, sicut lux lucens coram hominibus, congruenler Cbristo qui sic d i x i l . Quaiii etiam cum
ex JerusaUm,
dimtdium ejus in mare; primum
du
midium autem ejut in mare ultimum
Sicut eliam vidissel, laudat : Vidit e n i m , inquit, Dcus v i U e
clamat Habacuc propheta : Et induxisti in mare lucein; e l d i x i t : Bona esl. Laudat autcm, qtioniam
deleclatur hujnsmodi lucc. Est enim gaudiuni proequos tuo$ turbarile* aqua$ multa* * \ eqoos Cbrisli
dicens, sanclos angelos el aposioloe. Unde etiam pter unum peccatorcm qtiem poenilet. Quaiuobrem
tanquain jam, et a fide et a vita bona, illuminala
in ascensu horuna equorum turbatm sunt abyssi,
creatura et ab ea in bapiismo separalis qux in ea
multitudo sonitus aquarum
. Et illod : Laudate
erant peccati lenebriset incredulitaits, siatini subDominum ex terra, dracones et omnes abijssi " , c a n talur de gqntibus. Draconet autem dicit, eorum junxil Scniptor diccns : El separavit Deus inter
cem et inter tetiebras, qux erant supcr aquam
prmcipes qui prius erantferi etin ltuumni.J:iin cum
tot sint lestimonia, ne mireris quod dicat de con- abyssi. Quod prasigitiiicarunt eliam illac duse vogregatione gontium qux prius erat offusa lenebris? lucrcs quai emisscc sunl ex arra Noe : unde licet
Tencbrcc e%ant tuper abyssum.
Ante lucem erant vidcre illic qtioque priores esse lenebras. Prior
tcnebrae impielalis, tcncbfte libidinis ct inlempc- ^ eiihn coivus evolavil snper aquas. E l cuin vel
suffocatus csset et pcriisset lcnebrosus corvus,
raulix, tenebne idololalrix, et oninium aliorum
Satan, aut eliam ad crassiludinem 864
carnalipeccalorum, ante praesenliam, inquam, et adventatem adlr.Bsissct (non e n i m possunt unines sermolum vera lucis, nenipe Chrisii. Propterea enini
Scriptura tenebras solum ponit aute luccm ; quo- ncm capere), lunc Spiritus Uei, colutnba superniam prius eranius in errore, dcinde Iransivinms ferebalur, volan.s super aquam, non inveniens read luc<m. Propterca prior est lex tencbricosa, dc- quicni pedibus suis, ut tabernaculum figerei in
bomine, aul inbabilaret el inambularel, ctiatnsi
inde Evangeliura. Proplerea prior csl vespera,
deindc dies. Hinc lcge est conslitutum u l incipe- oinnia moutium cacuntina csscnt delecla. Quae
quidom signiiicabant pcccati infirmorum evidenrelur a vespera Dominica; qtioniam a morte obsliam et impudenliam, ct vitii nimiarn clalionem,
cura processimus ad iuccm resurrectionis. Si hxc
ejusque induratam ct callosatn vccordiam. E l idco
atitem non ita babcrent, valde cssel indecorum et
columba, neiupc Spirilus Dci, ferebalur snper
Deo non conveniens, nominare lenebras anle l u aquam. Ilanc aquam et Spirilum sanclum vcluii
ctm , el statitn ab initio consihuere crealuram
quamdam inlcr sc babeiilia cognationem nalura et
obscuram ac lenebrosam. Unde cum non poiuisset
B
8 1
/ M -
e t
ManicbaMis ba3e sic inleliigeri, duos nominat deos

tcnebras et lucem ; et anle Gbrihium lucem, ponrt
adversarium, qui est obscurus ac tenebrosus ; nos
autem eas quas diximus anagogicas facicntes conlemplationes litleram non dissolvimus. Absit !
imo vero aperle cognoscimus quod lenebre sensiles erant super abyssum sensilem, el Spirilus Dei
ferebalur super aquam sensilein ; sive sptritus
aeris quem nominare veittuin seit consoeludo honiinum, sive Spiritus sanctus ; prius significans et
describcns gratiam saiicu Spirilus. Ambobus enim
etl opus; nempe ct aerio epiritu, ut inslarcrucis inepiret io aquam baplisroalis ; et saoclo Spirilu,
t
Psal. XLt, 8. " Zacbar. x i \ 8.

J o i i i . III. 5.
Joan. vu, 58, 59.
f
e v
1 }
conjunciionem, in diversis locis simul ponit Scriplura. E l idco dicit Dominus Nicodenio : Amen,
amen dico tibi, nisi quis genilus
et Spiritum,
rursus :
Qni
non inlrabil
credit
in
me,
sicut
fluvii ex ejus ventre fluent aquec

dicebal de Spiritu
ettm
fnerit
per
aquam
in regnum ccelorum
dixit
vivm ;
Et
Scriplurtt,
hoc
aulem
qnem accepturi erant credenies
in
* \ Psalniograpbus quoque bis convententer d i -
cK : Laudate
enm coeli ccelorum, et aauce qucc supcr

y
cxlon sunt laudent nomen Domini,
quoniam
est
txal*
*. Ea de causa lerrestres el coelestes aquas

magisôblcnebralas noroinat Scriplura, nobis peccalo difDucnlibus ten^bras pcccati ostendons insitatum
* Habac. n% ih.
Psal. cxLYiii, 4.
Psai. LXXVI, 16-18
e f
Psal. c\Lvm,
871
S. A N A S T A S I I S l N A l T i B
fe7i
dcre. Separavil lamon Deiis inlcr kicem et tene- operalione, et ie apprclieniieat teaebra? caligiuis et
cceeiialis. Deinde posica fitt tibi roane : ncmpe ei
bras, expulsis a aobis potestatibue lenebrarum ;
poneng noslrum wedium parieleio, angularm l a - iUie est dies reaurreciioais, ct exoriens sol qui
pidcm Cbristuni; de quo eliaru subjungit, diceas : caditeub inlelligenliam, solvet mortalem'noctein
et te vocabit u l expergiscaris, et sic videbie diviYocavil tucem, dkm, et tenebra$ vecavit ncctem.
Lux esl, iaquit, queta eliam diem voco: quaaautcm num illud mane quod quidem Moses hominavit
ci adversanlur lenebras noctem appello. l : Am- dietn* Neque dixit dicm primum : quod aiagis oporlebat, et diem extremum recensere oraiione : aed
bulate donec lucem habelis; venit nox quando nenio
potest operari . Noa enira non suirnis filii noctis, quoniam typice pranarrabal illum iuturuin, quem
sed diei C h m t i . Qui emin dormiunl somnum p e o non meliitfiltir horae et puncla, el qui nocie ialercaii, in noclis lenebris dormiUiU : et qui inebriau* r u m p i l u r , sed e&i perpetuus et coatinuus, eum
Bomiaavit unum, u l q u i seiuper similiter e l codeui
lur, rursus i a ipsa necie iaebriaatur ex peccalie,
eicul docet Paulus \ Et faclum est ve*per ei fadummodo se habeal: e l non priimim, propterea quod
nec omnino circuniscribatur ullimo. Prifiium enim
est mane dies unus. Noa d i x i l : Die$ primu* ; sed>
et ullimum sunt ejusmodt ut referantur ad aliquid:
Dies unus, aoa duo. Iloc mysterium maguum est
(vesper et mane), ego autem dko m Chruio ei E*+ ijjie aatem nibil lale quale orliur Cbristus. Inveclctia , qu& aliquando crat vesper obscurtim, ei
nics auiem eos eliam qui gunt extm grauam,
autcm unila vera luce fueruatdiio in carnein tinaiv eadem fere dicere. Pylbagorei eaim priinum
ia uiuini lucift dieai qui illuminat omaeai horoi- dicra ttiensi*, nen primonij sed sinilem notninanrin veuienlcm i n niuadum fidei Christi. Quent runt: noa^ u l opiaor, visione apprebcndeates vilam
deiade iniliavii baplismo, cum diceret: Et Spiri- illam indissolabitem, sed ialeria eam sic norainatu$ Dci ferebatur super aquat, per Spirilum e l verual. igyptii quoque sacra ratioae dracoweai
aquam ipsam oslendens : pcr quem e l ipsum pur- qui vorat caudam iiisculpunt in pyramidibus, aelcrgavit ab aatiquis sordibus, et docuil mysterinm
nam e l individuam circuraaclionem divinarum reregeaeraiioais, quia d i x i i : Fiat lux, per qaod ver- rum eigntficanlet; draconem enim in deos refcrebuai ct bonam vilam ab eo excgit, quae lauquam
bani igyplii. Orpbeus aulciu Deum vocabal
lux iuceal anle faciem ejus: ne coaiiagat euni esse , unitatcm, i d cst, individiuim. Ncquc cnira
pigruni ad ialcasos ct vcheaieates sudores virlutis, scsquialtera, aut sesquiieriia, aut aliqua aJia pars
ut qui non sit babilurus coroaas tantorum sudo- nunieri esi in ipso. Differt auteiu unilaft ab uno,
rum quorum suat parlicipcs futuri qui laborant. qua.lenus archetypum differl ab imagine. Exemplar
u m docct cliaai mysierium resurrecdonis, et
quidem csl unitas, uaitalis autem imilamcntum est
d i c i t : Ne putea ad nullum lucrum tibi esse redituunum : qtiomodo sol est imiiaaieatum uuius u a i ra cerlamina. Non ila e r i l ; sed erit libi vespera,
Utis, Jesu, inquam> Ipsi sii gloria et potealia
per morlem scilicct cooiracta : et vacabis ab ooini
sxcula sa^culorum. Ainen.
9
6 8
L I B E R SECUNDUS.
D E SECU19DO DIE CREATIONIS
Primo die faclum esX velum supcrioris coeli, D posilo sub aqua firaiamenti sub sole, h i q i m m , ejus
qaod appropiaquat Saaclus saactorum, quo i a divinitaiis. l a boc firmameato, fide, i n q a a m , aedttroiit pracuraor pronobisCbristus . E a d e causa,
ficavit lunam, Ecclesiam, dtcens fore ut portm in<de ca:lero, seoundo die iit secundum et exlcrius
ferni non pr<evalerent adversut eam . IJnde eliam
Veluni, quoil dicilur : Firmamentum in tnedio aqua:Drinata fuit in medio aquarum, inconcussa i n mequod quidein cst tirroamcnlum fidei in Cbrislura. diis fluciibtw, venlis, proeellis, et inaumerabilibui
Noa fuisset autcm hoc facium, nisi prius naU esset
tempeslaiibu9 passionum ct beeresum. S i c eliam
lux : nempe postquam dalum fuil baptisma, fides
eos qui eam aedificarunt, misit tananam oves in
sequilur. Non fti autcm extra aquatn boc firmamedio luporum " : virorum, inqaam, q u i caede ac
niCDlum, sed in mcdio aquaB oniaiuai genliaai ex
sangiiinc delectanlur ; dicene : / n modw aqnarum
ea coacretum, quoaiara fecit Deus salutcm in medio
fiat firmatnentum, nempe fides firma p n e d i c c t u r ,
terrce
utpole qui babilaverit in medio terreai
nc arapiius discindanter agitenmrque e t diffVinuleri Yirginis : et salutcm mundi fccerii corapacto
daalur aquse, genliles, aliis ûldem d i c e i H i b o s se
iirmameulo sancti sui corporis in medio incorruesse Petri, aliis Tero Paoli, aliie rero Ce|>hge : sed
piJD matricis, fonlis viuc puellae Dei Malris ; et
firmetur cornm mare, ut cgo ambalern s u p c r ejus
>
Joan. ix 4 : , 5?>.
I Th-ss. Y , 7.
* Maitb. x v i , 18. * Mmih. x, 1.
%
e i
Epli o. v, 32.
> H br.
v i , 20.
Psa!. L X X I H ,
874
I X I I E X A E M E I U ) X . - L W . 1. *
aquas ct iuhabitem et inambulem in cordibus eo- non autem nalura : neccssc est ob lypfcas, scd nun
naluralcs, quae dictae sunt rerum iradiliones, id
rum in mcdio aquae vivae, Gde : el aquae mortinc,
incredulitalc. Nam si est infidelis, separeiur zixa- dicere Grmanicnlum qnod factuui esl cx aquis.
nia a tritieo, palca a pane : Non enim veni ut mit~ Erat abyssus tcncbrarum sedcs, bomo. Qu autcm
terem pacem
lucis ad lenebras, sed ut facerem per Cbrislum exallata est supra, Dei lucis sedcs :
separalionem in medio serpenlis. Si autem, ut cst considet eiiam cum co individue. De his in Gbrislo
unilis coelis seu naturis dictum cst illud : Co?/i
conscnlancuiu, non verisimilis videalur oratio,
osiendo libi in singulis sex dierum, Deum fecissc cnarrant gloriam Dei: hoc est, iiatura Christi pra>
dicant et gloriam ipsius Dei Unigenili qni ex ipsis
aliquam hujusmodi separationem: cxemplorum
multitddine, forie, te liberaturus ab incredulilalc. c l in ipsis consideralur, c l paiernain, eum quidcm
et iit Deum declaranles, ct ul bominem qui est
Primo ergo dle facla esl separalio lucis a tenebris ;
simul in ipso Deue. Manuum aulem ejus faclurani,
boc dic, facla est separatio aquae c l aquae; lertio,
separaiio terrae ab aquis ; quarlo, separalio lunii- cum oporleret eum, tangcntem, per se operari : iu
narium inler diem et noctem ; sexto die, distinctio miraculis annuntiat Grmamentum : hoc est, qui in
et divisio bominum et volucrum. Quod si non facile eo cernilur horao. Per cuni enim opcrabalur miraadmitias, per omnia significari divisionem Ecclc- cnla divinilatis, quem e lerra sustulerunt dicenlein : Manus luoo fecerunl me cl plasmaverunl m e \
siae ab errore et incredulilate, dic mihi quanam dc
Grmanienlum a corruplione ad incorruplionem.
causa, aut quid opus erat Deo res inter se conjungere, et deinde eas a se separare secundo ordine? Undc cocluoi quidem carnis ejus quod videtur, cx
Hoc enim est signum arliGcis minimc ingeniosi.
bumore terrae : nempe cx sanguine terreslris Y i r Dicit enim : Et fecitfirmamentumDeu$, qui Grma- ginis sibi edilum, (innavit seu compegil ad incorvit terram bominis super piscinam : et separavit
ruplioncm, ûoniain v.sl Dei caro. Non cnim corDeus in medio aquae quae eral super Grmamentum:
rupla est, aut interiil, cliamsi ea quas sunt natuEl (actum est sic et vocavil Deus firmamentum c&r a sccuta est ctiam in cruce. Nam elsi Dei caro,
lum ; et vidit Deus quod esset bonum. Quid neccsse
orat lanien etiam noslra. Alleram autem, neinpe
erat die, quaeso, faccre hoc secundum velum : coo quae inlerccpla csl, u t d k l u m est, mcdia intcrduog
lum, iuquam, quod diciiur firrnamentum ? Suilic-oelos : dico autcm animai, u l dicuim est, suniit
cicbai enim primuni coelum ad silum solis et lunae
in sua essontia, n l quac non opus iiabercl ut i i r et slellarum ad illuminaodam lerrani. Si autem boc nvaretur, co quod ejus nalura ininiiiie corrumpaomnino necesse erat iieri, cur non secundum quolur, nec in eam cadat inleriiiiH,
que ccelum sicut primum fuit indigena: sed lanSi aulcm voles, non accipies dc soln carne Doquatn ex aiiqua externa regione, ipsum exlulil ex
mini secundum Grmamentum, ncinpc aerem, scd
tcrra et ex ejus guttis ? Superioris ergo cocli natura
etiam de ejus diviniiale. Quomodo cnim acr implrt
incomprehensibilis mibi videtur babcre lypum ac
omnia, ei nuHue est locus eo vacuus; dicitur aufiguram divinitalis inaspeclabilis et incomprelem et ab cxternis locus capax omnium e(, qiji po
bensibilis: Grmamentiini autern, quod ab imo
lest omnia siiscipcre : cst auletn cliain perspicinis,
asccndit, babel Gguram Cbrisli bumanitalis seu
liullius capax figunc, et inaspeclabilis, sed facions
carnis. Aqua aulem quae cum eo ab imo ascenquidem ul res videanlur cum ipse omnino non v i dil et inlercepta fuit in medio p r i m i , ot
dealur : ita eliam univcrsorum Deus implet oninia,
quod proprie esl coeli c l hujus Grmaroeoii quod
et nullus est locus eo vacuus. Non cst eiiim crcaasccndit ab irao : describit imaginem impolluUc
lura qua3 ex ipso non sit conspicua; est autcm ca*
865
J
animae qua? esl media intcr divinilalem
pax omniunj qni quaerunt comprehendcre eam quae
et carnis crassitudinem ulpote quod sint bi duo
cx ipso cxsislit deiGcationem, congnienler ci quod
cceli : ex quibus alteruni quidem cst aspeetabilc,
a Mose dicluin csl : Est locnt apud me
empc
alterum vcro non cadil sub aspecium.
facullas suscipiendi (e et tua, Quidnam aulem esl
Ejusquod dictum est teslis csl Gregorius in rebus aliud eo niagis perspicuuin, qui propemodum obdivinis praeclarus, dicens Doniini animam esse inter- cscabal oculos discipulorum io Thabor? Est auraediam inter divinilalem el carnis crassiludinem : tem nullius capax figura?, adeo ut nullam aliam
anima enim et aqua dicuntur signa viiae in divina suscipial formam, (anquam formam in materia. Ad
Scriplura. Yidc enim quod coelum quidem superius et
hac aulem accedil, quod esi inaspeclabiiis. Qui
quod non cadit sub aspectum, nalura ab initio vo- enim supra ejue peclus recubuit d i x i t : Deum nemo
calum est coblum. Firmamenlum aulem maleriale vidit unquam . E l facit quidem, u l alia videanlur
quod ab imo ascendit, non nalura ab initio faclum
ab iis qui babent validam mentis perspicacilalem :
esl coelum : sed post unionem quam babuit cum
ulpole angeli; ccelum el universa crcalura, undecoelo natura inaspectabili, tunc ipsum quoque CORnam et quemadmodum facla s i t : ipsc autem non
luro esl appellatum. Scd quoniam sanctum quoque
subjicilur comprebensioni, neque cernilur inodus
Gbripli corpus fleificalione et unione dicitur Dcus,
cjus esscnlia?. Hoc quoque non lc pralereal, quod
71
7 8
u s
7 e
Matili. x, 54.
* Psal. cxvin, 73.
PATROL. Gu.
LXXXIX.
" Exod. xxxin, 31.
7 8
Joan. i , 18.
28
871
87i
dcie. Scparavii lamca Deus inler iucem et tene- operaiione, et ie appicbendenl lembne caligiuis e|
ceeeiuiis. Deinde posica fiet tibi roane : ncmpe el
bras, expulsis a Hobis potestalibue tenebrarum ;
illic est dies reeurreciioftt9, cl exoriens sol qui
ponens noslruoi wedium parieleio, angularem lacadilaub inlelligenliam, solvet inortalem noetero*
pidem Cbristuni; de quo eliam subjungit, dicens :
et te vocabit ul expergiscaris, et sic videbie diviYocavit lucem, dkm, et tenebras vcavit ncclem.
Lux esl, inqutt, quem eliam dtem voco: qua& autom num illud mane quod quidem Moses tiominavit
ei adversanlur lenebras noctem appello. E l : Am- dtem. Neque dixit diem primum : quod magis oporlebat, el diem extremuai recensere oralioue : aed
bulale donec lucem habeti*; venit nox, quando nemo
potest operari . N03 enini non suinus fitii noclis, quoniam typice pranarrabat illum futuniin, qucm
sed diei Cbrisli. Qui emin dormiunt somitum peo non raetiunlur horae et puncla, et qui nocle inler*
cali, in noctis tenebrts dormiunl: el qui inebriau* m m p i U i r , sed e&l perpetuus et continuus, eum
Bominavit unum, utqui aeiuper similiter et eodem
iur, rursus in ipsa nocie inebriantur ex peccalie,
sicul docet Paulus . Et factum est vetper, et fectummodo se babeat : et non primum, propterea quod
est mane dies unus. Non dixit: Die* primm ; sed,nec omnino circumscribalur ullimo. Primum enim
et ullimum sunt ejusmodi ul referantur ad aliquid:
Dies unus, non duo. lloc mysterium magnum est
6
e 7
(vespor et roane), ego auiem dko m Chmio ei Ec* iUie aulem nibil tale qnale oritar Cbrislus. lnve~
cle$ia
qiue aliquando erat vesper obscnrum, ei nies autem eos eliam qui sunt ex(ra graliam,
eadem fere dicere. Pylbagorei enirn priinum
aulem unila vera luce fUerunt dao in carnem uaaiVi
in uimni lucis diera qui illuimnat omnem horoi- dicm mcnsia, n o n primm, sed sifflUem notnlna*
iiom venienlcm in mundum fidei Cbrisli. Quem r u n l : noD wt opiiH>r, visione apprebendeHies vilam
deinde iniliavii baplismo, cum dicerct: El Spiti Ulam indissolubikm, sed iiHeriiB eam sic nominatus Dei (erebatur $uper aquas, per Spirilum elverunt. iEgyptii quoque sacra ratione dracoMein
qui vorat caudam iiisculpunt in pyramidibus, aelcraquam ipsum oslendens : pcr quem el ipsum purnam et individuaio oircumaclioitem divinarum regavil ab anliquis sordibus, et docuil mysteriam
regeneraiienis, quia dixit: Fiat lux> per qnod ver- rura eignificanle* ^draconem enina in deos referebant iEgyplii. Orpbeus autein Deum vocabat buni el bonam vitam ab eo exegit, qua3 tauquam
, unilatem, id cst, individaum. Ncque cnim
lux luceat anle faciem ejus: ne conlingai eum e*se
sesquialtera, aut sesquileriia, aut aliqua aiia pars
pigrum ad iitlcnsos et vchenientes sudores virlutie,
ut qui non sit babilurus corouas tanlorum sudo- numeri esi in ipso. Differt auteiu unilas ab uno,
rum quoruin sunt participcs fuluri qui laborant. , qualenus archetypum differt ab imagine. Exemplar
Eum docet eliam myslerium rcsurreclionis, ei ' quidem cst unitas, unitalis autem ituilamcnlum cst
unum : quomodo sol est imiiamer>lum uuius unU
(licii: Ne puies ad nullum lucrum libi esse reditutalis, Jesu, inquam* Ipsi sit gloria et poleiilia ia
ra ccrtamina. Non ila eril; sed eril libi vespera,
sascula sacculorum. Aioen.
per mortem scilicct contracta : et vacabis ab omni
6 8
LIBER SECUNDUS.
D E SECUNDO D I E CREATIONIS
Primo dic facium esl velum superioris coeli, D posito sub aquafirmamenti>sub sole, htquam, ejus
quod appropinqual Sanctus sanctorum, quo indivinilaiis. In boc firmaineitto, fide, inqoam, aedttroiit pra*cursor pro nobis Cbrislus *. Ea de causa,
ftcavil lunam, Ecclesiam, dicens fore ut port<e in<dc ca!leiO, secundo die iil secundum el extcrius
ferni non prmalerent advcrsu* eam . IJnde eliam
velum, quoil dicitur : Firmamentum in medio aqtm:firnwta fuit in medio aquarum, inconcussa in mequod quidein csl Urmamcntum fidei in Cbristum.
diis fluclilKW, ventis, proceJHs, et innumerabiiibm
Mon fuissel autem hoc faclum, nisi prius nala esset
tempestalibue passionum ct breresum. Sic etiam
iux : nerope postquain datum fuil baptisnia, iidcs
eos qui eam aedificarunt, misit lanquam oves in
sequilur. Non fit autcra extra aquam boc firmamedio luporum : virorum, inquam, qui cacdc ac
nientum, sed in medio aqua3 omnium gcnlium ex sanguine delectantur ; dicens : In modw aqnarum
ea concretum, quoniara fecit Detu salutem in medio
fiat firmamentum, nempe fides firma pnedicetur,
terroe
, ulpoie qui babilaverit in medio lerreni nc amplius discindantnr agitenturque et diffbnuleri Virginis : et salutcm niundi fcceril corapacio
danlur aqua?, genliles, alits iruide diceiHibos se
firniamento sancti sui corporis in niedio incorruesse Petri, aliis Yero Panfi, aliie Yero Ceiite : sed
plx matricis, fonlis vila^ puellae Dei Matris ; et
firmetur corum mare, nt cgo ambntera supcr ejus
6
7 1
7 1
1 0
* JOMII. I K , 4 ; . 5S.
I Th-ss.
Jlailb. xvi, 4 8 .
Mullh. x,
7 t
e e
Epli ic. v, 32.
br. vi, 20.
7 8
Psal. n x i n , 12
871
I X l i E X A E M E R O X . - LUS. I i . '
^Ti
aquas ct inbabilem et inanibulem in cordibus eo- non autcm ualura : neccsse est ob lypicas, scd nuii
naturales, qu# dicUe sunt rerum traditiones, id
rum in mcdio aquae vivx, Gde : et aquae mortutt,
incredulitaie. Nam si est infidelis, separelur ziza- dicere fmuanicntum qaod faclum esl cx aquis.
nia a Iritico, palca a pane : Non enira veni utmit- Erat abyssus tencbrarum sedcs, bomo. Qua) aulcm
terem pacem
lucis ad lenebras, sed ut facerem per Cbrislum exaUala esl supra, Dei lucis scdcs :
separalionem in inedio serpenlis. Si autem, ut csl considei eiiam cum eo individuc. De his in Chrislo
unitis coelis seu naturis dtclum cst illud : Cor/i
conscnlancum , non verisimilis videatur oratio,
osiendo tibi in singulis sex dierum, Dcum fecissc enarrant gloriam Dei: boc cst, nalurx Cbrisli pra>
dicant et gloriam ipsius Dei Unigenitl qui ex ipsis
aliquam hujusmodi separationem : exemploruiu
mulliludine, forle, te liberaturus ab incredulilate. c l in ipsis consideralur, c l palernain, eum quidcni
c l ut Deum declaranleg, c l ut hominem qui cst
Primo ergo die facla est separalio lucis a tenebris ;
simnl in ipso Deus. Manuum aulem ejus faclurani,
boc dic, facta est separatio aquse et aquae; tertio,
separatio terrae ab aquis ; quarto, separalio lunii- cum oportcrel eum, tangcnlem, per se operari : in
narium inter diem el noclem ; sexto die, distiuctio niiraculis annuntiat iirmamenlum : hoc est, qui in
ct divisio hominum et volucrum. Quod si non facile eo cernilur bomo. Per cum enim opcrabatur miraadnnlias, per omnia significari divisionem Eccle- ciila divinilalis, quem e terra sustulerunt dicenivm : Manus tucc fecerunl me el plasmaverunt me \
siae ab errore et iiicredulilalc, dic mibi quanam dc
firmainentum a corruplione ad incorruptioneiu.
causa, aul quid opus crat Deo res inter se conjun
gere, et deinde eas a sc separare secundo ordine? Undc ccclum quidem carnis ejus quod videtur, ex
bumore terrse : nempe ex sanguine Lerreslris Y i r Hocenim est signum arliOcis minimc ingeniosi.
Dicit cnim : Et fecitfirmamentumDeu$, qui flrma- ginis sibi ediluin, iinnavit seu compcgii ad incorruplionem, -quoiiiam est Dei caro. Non cnim corvit terram hominis super piscinam : et separavil
rupla est, aut iuleriil, etiamsi ea quae sunl natuDeus in medio aqusc quae erat super firmamentum:
rai sccuta ost ctiam ia cruce. Nam elsi Dci caro,
Ei factum est sic et vocavit DeusfirmamentumC<Borat tamen etiam nostra. Alleram aulem, nempe
lum ; et vidit Deus quod esset bonum. Quid necesse
erat dic, quaeso, faccre hoc sccundum velum : coo- quae interccpla csl, u l d k t i i m est, nicdia intcr duog
coelos : dico aulcni nniniam, ut dictum esl, sunit
lum, iuquam, quod dichur firmamentum ? Snfliia sua essentia, ul quac non opug babercl u l iircicbal enim primum coelum ad silum golis et lunae
imtretur, eo quod ejus nalura iuiiiiinc corrumpa-et sicllarum ad illuminaQdam terram. Si autem boc
7 a
omnino necessc erat lieri, cur non secundum quo- Q tur, nec in cam cadat intcritiiK.
qiie ccelum sicut primum fuit indigena: sed tanSi autcm voleg, non accipies de sola carnc Doquam ex aliqua externa regione, ipsum cxtulit ex
miui secuiidum (irmamentuin, ncinpc aerein, scd
terra et ex ejus guttis ? Superioris ergo cocli natura
cliam de ejus diviniiale. Quomodo cnim acr implrt
incomprebensibilis mibi videtur babcre lypum ac
omnia, el est locus eo vaciius; dicilur aufiguram divinilalis inaspectabilis et incomprelein el ab cxlernis locus capax onuiium ei qui po
bensibilis: flrmamenLum auteni, quod ab inw
lesl oninia guscipcre : cst aulem eliam perspicuus,
ascendit, babel (iguram Chrisli humanitalis seu
nullius capax figur?e, et inaspeclabilis, si'd facicns
carnis. Aqua auletn qux cuin eo ab imo asccnquidem ut res videantur cum ipse omnino non v i d i l et inlercepla fuit iu medio p r i m i , et
dealur : ila cliam univcrsorum Deus iinplel omnia,
quod proprie est coeli ct bujus firmaroemi quod
et nullus est locus eo vacuus. Non est euim creaasccndit ab imo : describit imaginem inipollulac
lura quae ex ipso non sit conspicua; est aulem ca*
8 6 5 ejus animae qu% est media inter divinilalctn
pax omnium qui qua?runt comprehendcre eam quse
et carnis crassiludinem ulpole quod sint hi dno
cx ipso cxsislit deificationem, congnienler ei quod
cceli : ex quibus allerum quidem est aspectabilc,
a Mose dicluin egl : Est locus apud me \ nenipc
allerum vcro non cadil sub aspeclum.
D facullas suscipiendi (e el lua, Quidnam auleiu est
Ejus quod diclum est teslis esl Gregorius in rebtis aliud eo niagis perspicuum, qui propemodwn obdivinis praeclarus, diccns Domini animam esse inter- caecabat oculos discipulorum io Thabor? E s l aumediam inler divinitalem et carnis crassitudinem : lem nulliirs capax iigura?, adeo ut nullam aliam
anima enim c l aqua dicuntur signa viiae in divina suscipial formam, lanquani formam in materia. Ad
Scriplura. Vidc enim quod coelum quidem supcriuset
biEC autem accedil, quod esi inaspectabiiis. Qui
quod non cadit sub aspeclum, natura ab inilio vo- enim snpra ejug pclus recubuit d i x i t : Deum nemo
catum esl coblum. Firniamenluoi aulem materialc
vidil unquam . E l facit quidem, ut alia videanttir
quod ab imo ascendit, non nalura ab inilio factum
ab iis qui babent vaiidam mentig perspicacilalem :
esl coelum : sed post unionem quam babuit cum
ulpote angeli; ccelum et universa creatura, undccoelo natura inaspectabili, lunc ipsum quoquc CORnam et quemadmodum facla s i t : ipsc aulem non
luro esl appeilatum. Scd quoniam sanclum quoque
subjicilur comprebensioni, neque cernitur inodus
Christi corpus fleificatione et unione dicitnr Dcus,
ojus essenliae. Hoc quoque non le pratereat, quod
7
Mallli. x, 54.
* Psal. cxvni, 73.
PATROL. Gu.
LXXXIX.
7 e
Exod. xxxm, %\.
Joan. i . 18.
875
S. A N A S T A S U S I N A I T / E
87
sicut acr esl vivificalor bominum ct eorum qua qtiod sunl sancli angeli in coelo, quod oidit
sunt iu terra, ita etiam Deus accedens, cos viviii- sub aspectuiu, boc sunt et iirmamenlo, slella;; et
cat qui vivunt cx ratione : angelos, inquam, et ho- in Ecclesia, sancli. Si autem in hymnis Davidicis
mincs : sed et eos eliam qui sunl belluini in sola audias eihim ccelos ccelorum, iia?c est proprietas
eos conservans esscnlia : non ulique ad eos acce- lingu* Hebrarca?, quae singulare sscpe nominal in
dens, ct cu:n eis transiens. Quod si etiam inlclli- plitrali. Quando auteni audis Pauhira raptum ad
gas de angelis et dscmonibus illud : Et separacit terlium ccelum; primum coelum existima essc aercni,
Deus in medio aqiue quos est $ub firmamento, congruentcr

et
ci quod dicilur : Novi omnes volucrcg
aquoe qum est suprafirmamentum;nihil intelligis, coeli, hoc cst acris : deindc secundum coelum, stelquod discrepel a pietate. Nonnulli aulem boc etiam
larum; et lcrtiuni, supremum coelum angelorum.
referunl ad duos populos, ncmpe et ad TIOS quidem Etenim in exleriori parte tcmpli slabat magna mulslanles qui firmi sumus ac stabites supcr Pctri funliludo Israelis, in imeriorem auiem soli ingrediedamentum, et ilHus fidei immobilem constantiam :
banlur sacerdotes, in eam qux est inlra secundum
et ad Judajos qui cccidcrunt, et subjecli sunt i n - veluni, solus ponlifex. Quomodo cliam in coelis
feriori firmamenlo. Potest aulem lioc quoque dici ^ invenies, in exlcriori quidcm coelo el qnod esl apud
de nobis c l de adversariis : magnam enim dacmonos : in finnamento, inquam, aerio : volucrum genum mullitudinem separavii Deus veniens super
nera simul versari, qua signiftcant gregalcm Israelcrram et eos niisil in abyssum; ncmpe sub terne
lis multiludincm : inlra Hrmamentum aulcm quod
tirtnamentum quo missi sunt illi qui sunt ingressi
apparct, ct ingrcdi et degcre et servire ac colere
intelligenles Poteslales, et forte etiam jusiorum
in grcgem porcorum, ut cum pauciores essent i n i animas. Supra secundum coelum (quodnam sil auniici, nos recte et ex virlulc vitam agcremus. AH~
quando separavit etiam angelus Dei in mari, slans tcm non intelligo), hoc est secundura veltini, nemo
in medio Israelis et iEgyptiorum, ut scrvarelur po- csl ingressus nisi solns verus Pontifcx Ghristus qui
est ponlifex secundum ordinem Melclnsedccb. Supulus Dei, prcesignificans magni consilii Angelum
qui iios erat liberalurus a manu diaboli. Suavissi- perius autem coelum existimo csse sinus palcrnos.
mus aulcm Nyseseorum Gregorius, intelligenlium T u autem quando audieris Deum esse et babilare
in coelis, ex divina Scriptura, ant esse intra velum
intellexit Potestalum esse aquarum disjunclionem.
secundum : ne inlellexcris aliquas circumscriplioNam alias quidem consliluit Deus in coelis ad divincs, et locales babitationc?, et transmigrationcs, et
nam glorificalionem, aliqtias autem ad ministcrium
in lerra convenienler ei qui dicit eas admimstrato- Q asccnsus, et egressus. Nam cum sit huinilis et ab-
rios sptritus qni mittuntur ad nostri minislerium jecla

et
nostra nalura, cum ea prout est capax aut
*alutem
Videtc enim, inquit hristus, ne con-
diendi, loquilur Spirilns sanclus. Ejus aulcm quod

temnatis unum ex pusillfo qui in me credunt: Dico
dicimus, tcstis ost nobis proposiKi Scnptura l l o enim vobis, quod angeli eorum perpetuo videnl (aciem
saica, qua3 continet qiuedam crassa verba et indiPatris mei qui et>t in coelis . Si autem interrogas,gna Deo qui non potest circumscribi : qtise qnidcm
et quomodo Deum nemo vidit unquam ? scias quod
Moses non a domo sua protulil, sed Deus, cum ipse
in Filio lanquam in aliquo divino speculo vide- per sanclos angclos in montc "Sinai hxc locutus
mus ploriani Palris, cougruenter ei quod scriptum
esset in tabcrnaculo. Sed nec nomen suum omnino
cst: Qui me vidit, vidit et Patrem, quod ego tim posuit Moses m ejus inscriptione, ut fecerunt COBPatre, et Paler in me
teri propbetaB in libris suarum propheliarum.
Inlelligcs cliam duarum aquanim divieionem,
fJ66Quod autem angeli baec narrarunt Mosi, aurii
Juslos qui geparentur a peccaturibus, illos quidein
Paulum dicenlem in Epislola ad Hcbrceos de Scriqui rapiutilur in imbibus supra fundamenlum, hos
plura Icgis Mosaicx : Si enim qui per angelos dictus
vero qui iiifra transmiUuntur ad inferos. Nescio
est sermo, fuitfirmuset stabilis . SimilUcr et bcaeuiin quid cseet opus, ut aqua3 ferrenlur supra coc- nis Sicphanus in Aclis apostolorum ad Judaeos
lum. Num volebat Deus ut angelicse potestates \ e - vcrba facicns, dicebat de BIosc : Hic ett qui fuit tii
sccrcntur piscibus? Qui enim ex aquis firmavit Ecclesia in soliludine cum angeio qui loquebatur* et
coeluin, ct super aquas suspeudit tcrram, polerat in monte Sina, et cum patnbus nostris, qui accepit
eliam sine aqua indissolubilc custodire finnamcn- vcrba vitce ut darel nobis . Eccc aperle audivi a
tum eliam ex ignc solis. Duorum ergo coelorum
Paulo, Stephano, apostolis, csee angelos qui enuntantum fabricationem didieiraus ex sacra Scriplura,
liarunt librum Gencsis Mqsi : c l ca de causa non
in typum ac figuram duorum velorum iempli qux
inscripsit eum suo nomine.
signiiicant duas naluras Jcsu, et duorum populoPraUerca non esl boc quoquc practcrmiltendum,
nim, et duarum Ecdesiarum : supcrna, inquam, qucmadmodum hunc dicm appcllarit sccundum :
Jerusalem, et nostrsc, Cdelium. Quod enim supe- existimo aulem id essc factum apte simul el vcrc.
riori coelo Deus esl ad lumen, hoc coelo inferiori Si eniin Dcns non ideo formavit honiincni ul proest sol, c l iirmamenlo Ecclesiae, Evangelium. Et plcr ipsuni subiens crucis paiibulum, alficcreiui
7 8
81
" Uebr. , U.
7 8
Mattb. xvm, 10.
7 8
Joan. xiv, 0, 10.
8 0
Hebr. u , 2.
8 1
Act. vn, 38.
877
IX 110. - LIB. III.
878
injuria : et sic, pcr se et suos discipulos ad se trahe- ^ Mosaicos et propbelicos el Davidicos sermoncs, alirel humanum genus : sed ut ipse qui fuerat forma- quandi) quidem accipcre aquas pro genlibus, alitus, ftrmus manerct ac slabilis in iis quac ei fuerant
qnando aulem pro tenlatioiiibus. alhquando vcro
tributa in Eden, rainime ab eie abstraclus : ille
pro divinis disciplinis, et pro sanclo Spirilu, cl pro
vero cuin non permansisset, yictus est et ejectus ex
gratia bnplismaiis. Quoniodo etiam ccelum ahEden, damnatusque ad corruptionem el interitum : quando qtiiclcin sigr.ilicat tpsum firmauientuin :
itaqueoportebatvenire aliqua prioribus bonis longe aliquando aiiicm cliam coalcslc* Polestaies, aut
meliora, ea aulem erant, ejus qui nos cst fabrica- cliam cor oinnc supcr quod DtMis requicscil.
tus humatiae natura suseeplio. Et nunc ab inio asMontes quoquc muliis niodis inrelligunlur :
ccndens aeriuniflrmamenluniex aqnis tcrrce, quoaccipiuntur cnim pro coelis e( pro Ecclcniam, humanitas per Christum cst asstimpla, esl
sia, ct pro angelis, et pro altari, et pro adversariis
simul cum magno et prirao coelo, eum Verbi, in- poteslalibus, et pro sancia Virgine el Dei geniirice.
quam, divinitate, assidue. Et lucc facla sunl seSimiliter eliam fluvii et iontes, et planue, et lcrra,
cunda, ut prima, medicamenlo adbibito, cura- et tenebrae, nubes et venii : et ul semel dicam,
renlur.
omnis aspeclabilis et qu sub aspeclum nou cadit
Proplcrea dies secundus et aclio sccunda dici- D crealura tmiltifariam niuilisque niodis inlelliguntur
lur, Servaloris bumana: iiature susceptio. Quam, a divinis Patribus ne inopia cognilionis laborc; Spiqui hinc ct illinc discrcvit fidelium et inGdelium ritus sanctus, non valens, sicut pluvia planiis, doaqoas pcr iirniamentum fidci : Gbrisiianorum dies nare diversam graliam in esculenlis eorum fruclisigniiicavit. Apparet autem boc quoque pulchre bus : esl enim facie multiplex, muliaiiique et eam*
dicendum, quod non sit recusanda mcmorabilium dem babens lucem aqua divinse Scripturae qunj
interprelum diversa in divinis Scripturis acceptio : scaturit cx uno fonle sancti Spiritus. Ei gloria ei
cx ipso eniin divinitus inspirato fundamenlo, hoc
potenlia in sxcula saeculorum. Amen.
facere didicimus. Unde eliam rcquum cst audirc
LIBER TERTIUS.
PK TERTIO DIE CJIE4TION1$.
Primum quidem librum feci, Tbeophile, de iis

quae primo dic a Dco facla sont: qui dicilur Dominjcus. Quo cum omnia ex nihilo ad hoc u l stnt deduxisset Deus, de caetero tanquam massa aliqua in
frusla dissecta mundum constituit. PosX diem Dominicum, tanquam ad secundum sacrum scalarum
gradum, ad firmamenti alliludinem promovimus.
Nunc autem in ilio ad aquarum latitudinem et profunditateni et longiludinem audebimus accedcre,
Chrislum habentes gubernatorem apud Patrem :
tanquam opificem et in operatione parem, germanuniquc, et vere ejusdem essenlbc. Et dixit Dem,
Congregetur
aqua qum e$t tub
ccelo in
congregatio-
nem unam, et appareat arida. Memenlo, leclor,

ine dixisse, quod non dissolvcnles litteram transiimis ad non scriplos sensus anagogicos : sed a Paulo
erudili qui dicU : Littera occidit :sicuteliam occidit Judaeos. Ea de causa, post littcram, qua3nI D I I S etiam spiriium qui per littcram adunibratur,
in Ghristo autcni implelur. Ecce enim cum aqua
cssel congrcgata* csscique individua, et quodamniodo tanquam mare unum consistcret, cx quo
aerium facium divisit firniamenUim, allcrum quidem supra, allerum vero infra : quomo<lo dicil Doniinus, Congregetur aqua quce e$t sub ccclo in congreM
* II Cor.
gaiiomm
tinam ? Una crgo congrcgatio lola aqua,
unum marc tola facies terra, unum litius, unuro
pelagus congrcgalum : el quomodo dicis : Congre*
getnr ? Congregetur enim, dicitur et fit in dispeiv
sis. Si ergo convenicnter lilterae, Judaice inlelligc^
mus proposita : nec in his factum est Dei niandatum. Atqui testificalur Scriplura divina diccns : Et
factum est ita: eiiani si jn ultimis lemporijsus ila
factum est. Nam jnitio in aqua sensibili facluin tsL
contra quarn Deus mandarat, si litteram sequaris,
Ipse eoioi dixii: Congregetur aqua quce est snb coilo
in congregationem
unam : lanquam de una mandans
aqua et una congregalione; congregate autcmsunt

aqua3 in raultas congregaiiones, non autem in unain
congregationem. Nequc ob id quod dicimus contarbeiur audilor : ipsa enim divina Scriplura boc lslatur, Subjunxit enim scriptor dicens : Et congregata e%t aqua qum
est
tub
ccclo, in
congregationcs
91H18. Ecce non dicit : i eongregotionem
suam con-
gregaia esl aqua, sed, i congregationes suns nuihas,
mcillse aquas, effccta3 muliic congregationcs. Ex

illa enim una prima congrcgatione et mari unius
aqme, mullae aquao, mulla maria facla sunt: multi
lacus sunt divisi, mulli fontes divisi sunt in multos
fluvios, A<la illa quse prius erat congrcgata sub
879
S. A N A S T A S I l S I X A I T / E
830
eoelo, divisa csl ia nmlla loca, et mullis modis. c i cougregclur ad iuccm : hoc est, ad Ghrisium
Aqua in abysso, ccce una congregalio : aqua oceani, qui siiis mandat discipulis et d i c i t : Ite et congrecccc rursus eliara alia congregalio : mare ipsum gate omnes gentes et aquas in unara congregationem
llubruni,el quod est nobis propinquuni, ccce quarla baplismalis, baptiznntes eos in nomine Palris et Fiiii
aquaj congregatio : fluvii ex Eden : cccc niagna el Spiritm tancti : illius, inquam, Spirilus qui
aquse congregatio : Physon, Gcon , Tigris, et E u - prius ferebalur super banc aquam : nunc aiitem in
phrales : ccce qualuor congrcgaiioncs aquarum. ea cobabilat, et conjungil omnes aquas gpiuium
Fons qui ascendebat ex lerra c l irrigabal tolam
q u prius erant remota3 ac distanles, in nnain E r faciem terrae : ecce etiam alia foris aquarum conclesia? congregationem : el fienl omnes una aqua
gregalio, mater raullarum aquaruni. Congregatio viiie, unus f'ons,unus hortus deliciarum, unus
maris, marc Moriuum, typus Judait;e ct iiiferiiiis grex, unus pastor, unus Dominus, tina Gdes,
el moriuae congregationis. Aqme inferiiles, < t olim unum baptisraa, nnum corpus Ghristi, unus spiriHiericbunlinaB : el quae nunc sunt ferliles : nos lus, unum cor, una caro sponsa Ecclesia, et ejus
figuranles, qui nos invicem parunus in vivo Spirilu sponsus Ghrisius, unum firmanientum, unum C<Rc l aqua baptismalis. Aqua genilalis, u l jEgyplia lum Christus et popiilus (idelium tanquam stellaaqua multos generans. Aquae polabiles, et e* qoaj rum quse in ipso deficiunl c l illuminantur.
sunt in usu. Aqua quae adiri non poiesl : ul A m lta esl intelJigcnda c i accipienda vox Dci e l
monica : ecce ctiam alicna aquae congrcgalio. Aquae j JSSUS de bis aquis : sic el non aliter senlimus
in insulis divisis, el pcr se cougregalioncs. Fluvii spirilu, omnia, c l non corpore : et sic pradicamus
in conlinenli : lacus el aquse quae in locis aliis aliam de nobis qui prius eramus gentes dispersa? el in
habenl operationein el qualilalein : aqua amara, Dcos innumerabiles qui Dii non erant et muli
aqua accedcns ad saporcm biluminis, aqua peri- eranl Dii errabamus, dicere vocera divinam el j n mens, u l quse csl in descrlis iElhiopiai: aqua calida
bendodicerc : Congregetur aqua quas ett $ub ccclo in
ct salubris. Innumerabilcs congregationes aquarum congregationem unam. Super terram congregai Dtrtis
diversarum ct mullaruin.
Yerbuin in unain congregationem. Per aerium aulem Grmamenlum dividens, cum in ccelos snstuAlqni uon sic jussil Deus ut aqua essel dividua,
lissct aquam : eam dilatavit et valde extendil a
sed unita in unain congregationem. Quid aulcm
finibus usque ad fincs universa? creatura, abyssoerat omnino necesse Opifici aquam exlendere super
omncm superliciem (crra, el deinde eain rursus rumque el xquoruni : c l cum supra iirmameutura
congregare : ct non politis unamquamque rem
instar veli expandissel, ipsum extendit, ut nos
crcatam in proprio loco staluere ct corapingerc?
discamus quod quaa prius erant gentcs tcnebrig
Ergo, ne nos quoque incidamus in laqueos Manioffusa? super terram, in onam congregalae congrechaeorum. Iiii enim, convenienter Hticra, inlelligaiionem consensionis Chrisli Ecclcsia?, rapicnlur
gentes jussum Dci dc bis aquis : exislimarunt Dcum
aliquando in nnbibus in occursum Domini in coelis,
esse menlilum, proptcrea quod aqua tion fuerit
extensa3 ci dilalaUc : aliac quidcm in rogione v i congregala in unain congregationem, sed potius
venlium, aliae aulem in paradiso, et alia? in externis
ontra factum cst. llic ergo adsis, harum divinistabernaculis. et aliaB in lucc vivetitium, et altx in
liimarum Ecclesiae aquarum congregalor, et deducas
regno Dei, ct aliae in civitate Domini virtuium, conad profundum harum aquariim. Dicit Deus, Congre- gruciilcr ei qod dictum est a Chrislo, Mulias tunt
gelur aqua qtue est snb coelo, hoc est, universa mulmansiones apud Patrem . Dc congregatrone harum
litudo geiUium qu;c sunl sub coelo, congregelur in
ratione prxdilarum aquarum dicebat Cbristus, sc
congregationem unam mesc fidci et Ecclesi, quoesse missum non solum propler oves Israelis. scd
niodo esl congregala aqua qua* cst sub ccelis, niul- etiam ut dispersos Dei filios congregaret . De his
liludo, inquani, Potrslatum angelicarum, In unam
aquis maris, Deo dicit David : Congregam tanquam
Dei congregalionem, in concordiam, in unam gra- D utrem aqua$ maris, ponem in thesanris abyssos
tam animorum consensioncm, in hymnodiam unam,
Thesauros Dci dicens Ecclesias, ubi aurum el arin Jerusalcm ccrlestem nnani, in unam iucis con- gentum verbi Scriplurae reponitur abscousum ot
visionein : ubi nulla esl baerosis ncc, divigio, ubi spirituale, ubi cuslodiuntur margariue divtnornm
D0)i est Judccns nec 8 7 Gr&cus, ubi non Sctjtha
sacramentorum, quas jubemur abscondere porcis :
nec Barbarus \ ncque iniqiius ncc infidelis, neque nam i l l i , sicul c l Judas, eas non capiunt.
serpens neque scorpius, neque rcplilcs besiix, neChristi igilur rhesauri sunt Ecclesia?, in quibus
que peccatum nec nigror : sed aqua una, ct fltienalii quidem ex fidelibus dantur qninque talcnta,
tum unum, et fons unns et similis, et pulcus aqua? alii autem decem, alii vero duo, alii auicm unum.
vivas
unus cui assidel Gbristus, c l congregalio
In bis ibesauris recondidil gciuium abyssos qu:e
sancla et preliosa una. Fiat ergo votuntas Dci sicui prius erant ofTiisa? tenebris, quoniam tencbra* erant
in ccelo et in terra \ Congregelur genus humanuin,snper abyt&um. Dc bac abyssa gcntium dicvla*
tiempe aqua cui prius insidcbanl lencbne; voniat etiam propbeia Habacuc : Dedit abyssns voctm
8 8
88
8 T
1 8
Gtdoss. , I I . Joan. , I I .
Joan. , 52.
Psal. xxxn, 7.
7
8 8
8V
Malth vi, 9 seqq.
" Matlh. xxvui,
20 .
8 8
Joan. xiv, 2.
881
I N HEXAEMERON. - LIB. III.
suam
gloriAcans eum qui ipsam illuminavil, e l receplaculis, alvcis, canaiibus e l congregationibus,
dissolvil alliludinem pbanlasia ipsius genliiis ido- c i quae sunt synagoga seu congregatio Apollinis,
lolalria?. Dc bac abysso aquarum ralione pracdi- synagoga Saturni, synagoga Ammonis, et alia Selariiin Deus glome lonavit per Evangelium : Deus rapidis, synagoga Julii, synagoga Mercurii, synagoga
Domintu super aquas multas et gentcs inenar- Pythiae ct Diaiuc. Nec boc solura, sed cliam i m rabiles. Quamobrem rursus Dominus inhabitabil proba Judaica, Cbrisli inimica ct Dei adversaria.
diluvium, in ur.a congregationo, et sedebil Dorai- Proptcr has ergo impias synagogas et congrcganus super ipsum lanquam supcr sedem requicscens, tiones, et quae in eis sunl populorum ct genlium
rcgnans super ipsmn in sa?culum.
exsecrandas disciplinas et doclrinas, Deus jubet
Die ergo icrtio fecil Deus aquas in congregatio- magna voce dicens : Congregelur aqua quce est sub
xiem unam. Quamobrem ? Quoniaro post primum
cceto in unam fidei congregalionem. Quam quidem
diem Mosaicum, et secundum culiiim propbelicum, vocem Chrisli Dei, cum audiisscnt ct aquae, et
tertio dio, nos gentcs congregaUe sumus in unam
fines, genera barbarica : quomodo tune-in crealionc
fidci cougrcgationem per sagenam Evangelii. Quara- mundi, aqua fluxae, metu ac tfemore, magno imobrcin diccbal eliam Cbrislus qui lertio die sur- petu fluentes festinabant, currebant, acceierabant,
rcxit a morluis : Hodte et cras facio signa : non cxspectabanl se invicem ut in unani congreccce duo dies. Signa autem dicit, quae facla gunt garentur et moverenlur congregationcm, boreales,
in Êgypto, qux in deserto, e l quas per Mosein : - auslrales, occidenlalcs, orienlales orbis lcrrarum
sunt lia?c, ut semel dicam, priirvi diei. Secundi undse ct fluenta : se inviccm pravenienles e l in
autcm, quce per Eliam et Elisaeum, et qui deinceps fluctus assurgenles, lanquain ab aliquo violento et
rccuti sunt prophetas. Tertio autem die ejusaddivino spirilu et qui super ipsas ferebalur, actai
venlus dies lucidus periicilur, qui ostendit pcr et impulsai, u l una congregatio e l mare essent
Evangelium, perfectum et omnibus numeris abso- omnes aquae lerrsp. Ita licct videre omnes gentes,
lutum ejus sludium : esl enirn Christus plenitudo ct maxime illo die Penlecostes, ab illa voce violenbt
ac complemcntum legis propbelarum. Et Panlus quae facta est spiritus qui nunc eliam fcrtur supra
dicit, Lex est omni ex parle perfecta : nempe lex genlileni fidelem aquam, qnae congrcgala est h\
Christi: eqo aulem per legemvidelicct
Mosaicam, unam Gdei congregationem, et unila in unam E c servio lcgi peccati. Undeeliam quae in Cana factae clcsias compaginem, concurrcntes. Vide enim non
unt nupliae, faclae sunt tertio d i e : Cana autem
solnm rebus, scd etiam ipsis vcrbis consonaniem
96
91
interpreUlur treatura ; in qna crealura, eo de- C et convenientcm iinioncm illarum aquarum, et

scendente, fa^ta?. stint incorrnpUe nuplisc unionis harum genliliuin aquarum. Spirilus qui ferebalur
Verbi et noslrac nalurae. In bis nuptiis lerlio dic super aqiiam, tunc ipse spirans cas cocgit etuniit
primum miraculum Christus fecit in aqua % quo- iu unam congregationem : ct bic ipsc Spiritus adniam terlio die aquara gcnlium congrcgavit in unam veniens et spirans, fecit gentium unionem. Illic
congregalionem, cum eam Iransmutassel vera vitis scriptum esl : Spiritus insedit : et hic scriptum
ab aqua in vinum lrrlitise, in congregationibus suis, est: Sedit supcr vnumquemque ipsortim Spvitus .
n^mpo in lapideis pelra; Ecclesiarum hydriig, quae In illo primo die, igncm Dous fecil : et in eodeui
capiuntjcirca dnas mclrelas veleris et novi testa- prinio die Dominico in linguis igneis advcnit l u incn Spiritus sancli. Illrc scriplnm est : Terlio dtc
iiicnti : aut ircs, myslerii Trinilalis Dei qui tertio
dic resurrcxit: qui die lertio dicit : Congregetur eongregata est aqua : hic congregalh ex omni gente
aqua qiue est sub corlo in unam congregationem.qwR est sub co:lo unanimiter. Omnes aqiKC gentiles,
Nam miiUas nuper erant aquae, multscque et Parthiy Medi, et Elamila', et qui habitabant in
exsecrandac synagogaB ac congregationes cxtensai *Me$opotatnia, Judwaque et Cappadocia, Ponto, cl
snper totam faciem lerra. Aquas nunc dico, do- ^ Asia, Phrygia el Pamphylia, sEgyptoque et parlibm
Lxbyee qn<B est circa Cyrenam, Romani, et /r/a*/, et
gn.ala e l disciplinas alienas a pietate, scd aquani
Proselyti, Cretcs et Arabes \ Quiqimicm oomes
qu<e interimil genlilem doctrinam, astrologiam,
divinationem. Aqna fusionis sanguinis, aqua amara cum andiissenl vocem qua? facla csl ex coelo,
httreiicse linguse pruriginis, aqua obscura et difll- tanquam aquarum : tola mulliludo, simiil ftierunt
cilis ad inlerpretanduni. "Superstitionis GraBCie congrcgali in domo ubi crant apostoli. Papa3! quam
11% stinl aqu;e, niulli fluvii, multi subinersores. sunt baj rcs 1 1 0 V 3 3 ! Niliil refert dicalur quod
Isle doccbat non esse Deum, bic non esse pro- congregata et confusa fuil tota illa nuiliiludo in
videnliam. Isle prcdicabat solis adoralionem, bic domoaposlolorum. 8 6 8 Bludcnim : Confusa fnit:
adoranda ligna : et iste doccbal ligncas fabrirari valdc convcnit ut aptc et decentcr dicalur de aquis.
statuas, et hic igncm adorare; alius imtiabat in Rationc enim pracdilis tunc aquis et Cbrisli piscaloribus, propter unam pncdicalioncm comiiuinis
myslcriis libidinis et intcmperantisc.
Iia3 sunt prim:e et stcrilcs et non polabiles et vita.
Cbristo ergo Domino vable convenil diciire :
morlifera* aqna; orbis terrarum stantes iu inullis
n
Habar. m .
10, Psal. XXMU, 3.
A c l . 11, >. " ibid. 0 - U .
9 1
Ltic. xui, 33.
93
Ro:n. vn. 23.
9 3
Joau. 1 scqq.
%
883
S. A N A S T A S I I S I N A l T i E
884
dongregetur aqud quas e&t sub coelo in unam con scalurigo baptisinalls. Appareat atida, auluriat
gregalionem. Congregetur aqua, piscatorcs enini pa-fcrle malum operculum pudoris aYiimae. Sol?ile
ravi. Congregelur aqna : Pelrus enini, jam crucem inlermediam peccali maceriem, quas Deum ab ipsa
tanquam remum intingil in mari mundano. Con- separat. Appareai quae tecta eral non aniplius caegregetur aqua, parata e 9 t eniin sageoa Verbi. A c - cutiens : sed vidcattir, quoniam visus cst Dcns
cumulelur aqua, non potest enim frangi rete. Ac- deorum in Sion. Respirei de caetcro el ascendat
celeret aqua, adsunt enim scapbse. Convenit aqua, ex profundo ignorantise quae fuil aliquando arida
feslinant enim qui baptizanl. Aqua sanctificelur, Ecclesia, et accipial radios cailcstis Solis, ut dicitur pluvia. Reveletur arida, quoniam lumen ad
pnr.venitcnim Praocursor ad quem currebanl eliam
aquae populorum : ct circumcurrebant, quod ab eo revetalionem genlium advcnil, et tempus est de
congrcgarcnlur et accumularentur. IHe praecursor caHero ut ipsa exuat el deponal tenebras qua3
vetcrum aquarum, fuil etiam precursor et prosunt illi impositte, ut eas sibi babeal subjectas et
gramma bujus prascursoris, figuraque et indicium conculcalas et sub ee Iransmissas ad abyssum, et
audiat : Ecce dedi tibi potestatem calcandi super .
aquarum credenlium ct ratione pradilaruni, ad
CbrUlum accurrentium. Pcr illum anliquum aqua- tenebras quae aliquando eranl siipra te positae el
nim pracursorem eonsiiluii sunt fonles aquarum, tibi adversae, nunc autem silnt subjeclac, Nam vim
et rcvclata sunt fundamenla orbis tcrra : per hunc pass& Ecclesi33 et quae submersa eral el sub pepraecursorem aquarnm genliliuni, firmaia suul et dibus, subjiciam et omnes aquas lerrestres el co6lestes : exsiccatam naluram et carnem bominis in
creala fundamenta Ecclesiae orbis terrarum.
exterminationc
et privatione fontis vita paradisi :
Illae aquae currentes revelamnt per vehementem cursum omnes montes qui prius tecli iuerunt: cam efferens super onuiem principatum et onv
praesigniflcantes fraicursorem gentium, revelanles nem potestateni, in throno Cberubino ei ostendens
rt ostendenies monles Cbristi Ecclesiarum, qiue Dei faciem qui propter ipsam adveuit Chrisins
prius tcgebantur e l suflocabantur a tenebris. Anle Deus, quia dicit : Cangregetur aqua qum est sub
9 6
9T
iilum p r a 3 C u r s o r e m aquarum, petra super tcrrani coelo in congregationem unam : appareat arida, ut
non cognoscebatur : et ante Precursorem aqua- anle coelura ornetur arida. Propier eam enim exiit
t u m genliliura, Chrislum Petram non cognovi- is qui seminat, ad seminandum et irrigandam ot
ornandum aridam. Semen enim est paralum, nempe
lims.
111 aqua3 congregaue terrae lucem ostenderunt : Evangelium : promplus et alacris est eminator,
el in concursu aquarum gentilium ortus est sol ^ nerape Cbrislus : operarii sunt parali, nempe apojustitiae. Anle illum praecursorem aquarum, - stoli: mes9ores probi, sunt doctores : boves imptcris in lerra non habitavil, ct ante congregalio- gri, i i qui crucem ferunt : jugum aptum, non
nein cursus gentium, Spiritus sancti columba non enim terit collare ; bene germiiiarunt naturalia,
babitavit in nobis. Ante illam aqua3 congregalio- aspiciunt eniin bene coniatam virlutum altiludincm, terra nullo modo fructum ostendit; quomodo nem. Regioncs gehtium, sunt albae ct pura? animac.
Ad messem imporlandam lata cst et ainpla Ecclciicc anlc congregalionem Chrisli Ecclesiae fructum
sia3 area : bene Jaborati sunt sulci, Baplista enim
posscdit humana natura, nempc virtuics. Per coneos proscidit : agri sunt frugiferi : Facite enim,
grcgalionem primae aqune, panem homo Comedit :
inquitipse, fructus dignos puenitentim De caelero
ct in congrcgalione noslra, nempe gentium, coeap^riatur ct appareat arida, ut ponantur ejus fuulcslis cibus in cibum apparult, ct coelestia haec
damenla in monlibus sanctis fidei, q u putruerant
omnia bona nascuntur terrae borainis. Prophclice
a circunifluis aquis ea allucntibus : ut cani conlirdixit Deus : Congregetur aqua quos est sub ccclo in
ment ac slabiliant super aquas piscinse, ut in gutcougregationem unam, el appareat arida. Tertio
lis baplistnatis ea laetetur exoriens qua; olim erat
aulem die, ex profundo profert terram Deus, prius
arida et expers humoris divini influxus i ut in ea
apcrte describens Cbrisli irium dierum ab inferis D
constructa, exsultenl quidem montes rcgionum,
resurrectionem c tcrra gcnilae nostrse naturae, nc
mullitudinis autem colles exsiliant: laetentur auamplius mancat arida. Apparcat et reveletur quae
tem greges populorum. Fugiat autem mare advererat arida et infrugifera gentilis Ecclesia, qme a
sariorum : nempe ioiproba et falsa incredulilas.
t)co aliquando fuerat absconsa, ut quae iacta esset
Jordanis autem baptismatis genlium, converlai renuda ab insidiis diaboli. Apparcat qtue erat arida
Irorsum eos qui ipsum fugiont et baptismum non
ct descrla c l silicns, quoniam in deserlo crupit
suscipiunt. Unde de Deo dicil Propbeia : Balaena
aqua, ne amptlus maneat arida. Appareat, c l ad
maris quai conturbal sonosflucttiumejus, qui$ SMfontcm vitx veniatquajfuit olimgentilis Samarilana,
tinebit ? Sed tu dominaris potestati maris, sonos
fcrcns bydriam animnc ad pulcum vivcnlem. Sedct
fluctunm ejus quis sustincbit ? Salum autcm fluctuutn
cnim Cbrislus cani cxspeclans. Apparcat arida et
ejus tu mitigus Te enim prafigurans Jonas proqua3 profluvio male laborabal sanguinis idololatriae,
phela, quando projcctus fuil in marc, eflccit
ut cxsiccctur fluxus sanguinis qui currebat, ct sca99
9%
I.uc. i i , 32.
* L u - . x,
* Mallh. m, 8.
" Psal. LXIY, 8.
Psal. LXXXYIH, 10.
885
1 H E X A E M E R O N . - L I B . I I I .
888
'ranquillilalcm undae quai morlcm altulerat, quo- quarlo, aridam nonuV.ans iior.iiiiem,diccns d. Deo;
modotu, idololatriae toiius mundi marini interilus
Ip&ius est mare, cl ipse [ecit illud, et aridom fxnxcTuam cnim morlem cffingens et resurreclioncni,
runt ejus manus : boc csl, bomiuem qui dicit :
dormiit in navi sicul tu in ligno crucis : et post Manu* tucc, Domine, fccerunt me etfinxeruntme.
sumnuin projectus fuit in profundam, tanquam in Nullam creaturam ex iis qaai sunt in COBIO aut
lacum profundissimi inferni ct sepulcri balaenav. in terra finxit Deus suis manibus, nisi bominem
ct salutem praefigurans iis qui simul navigabant qui ad ejus faclus cst imaginem, de quo dicil Moin navi Eeclesiae, donavit navi ut ccssarent fluclus. ses : Vocavit Deus aridam terram. Yide myslcria
Tu enim es qui jubes et dicis : Congregetur aqua admirabilia l Terram in profundo ab aliis aquis
qua e$t $ub cmlo in congregationcm unam, et (actum
suffocalaai, nominat aridam. Cum autcm aquae ab
est ita : et congregata c$l aqua quce erat sub ccelo
ea receeserunt ct s u n l d i v i s x , et ca fuit exsiccata,
in congregationes suas. Ecce non factum esl con-non eam amplius nominal aridam, sea terram :
\enientcr litterae : neque congrcgata est aqua quoraodo etiam constat citra controversiam, quod
quae est sub coelo, in congregalionem uiiam : sed
imagines et flguras novas in Christo crcaturao prius
mulla? aquac sunt congregatae in suas congrcga- describebat et praefigurabat Cbristus in universa
liones.
^ sex dierum creaiione. Quoniam aulem muiidanae
Et vocavit Deu* aridam, terram: et congregationes
jEgypto imprimis baec dicimus : non fucril absuraqnarum vocavit muria. Quid mihi ad bacc dicis,dum si per res tanquam per vcrba oslendamus
Hebrae ? Nam quod allinet ad hisloriam, contra figuras dctectionie el libcrationis malarum ? l tefactum esl quam jussil Deus. Primum quidem erat nebrosarum aquarum erroris qusc p.rius erant suuna congregatio, unum mare, unum pelagus, unum
pcr cam. Soli enim iEgyplo ex oirmibus mundi
profundum, una aqua : simul loia aqua quae eral rcgionibus, Dcus ad pictatis admoniliencm donavit
sub coelis, individua, unita, insecabilis. Quando cxcmplum ct monumenlum indelcbilc. Nam instar
autem dixit Deus : Congregetur aqua in congregauniuscujusquc in illis aquis quae aliquando lcgQlionem unam : divisa magis fuit aqua quae crat sub bant universam facicm lerra?, pcr fluviuni Geon
coelo, in multas aquas : lanquam si jam dixissel: lerra >4Egypli legitur. Quamobrcm de regionc jEgyMullae sinl congeries, mullae congregationcs, multa pti dici potest in tcmpore asconsus aquarum, qucd
maria . slcul testatur ipsa dictio Scriplurac, quaj lerra iEgypti est invisibilis et incomposila, et lcncsic habet : Congregala fuit aqua qucc est sub brae caliginis et tempcslalis supra abyssum hujnscozlo, in was congregationes. Dicil ilaque : El vo- Q modiaquaruin : cl Spiritus Dei (bocestvcnli rcnovatio) fertur supra aquam.Sic cnim iiilcrpretati sunl
cavit Deus terram, aridam : et congregationes aquarum vocavit maria. Age ergo : rursus littcrae \elum mulli inlcrpretcs. Et tenebrce eravt supra aqtias,
e l operculum aperientes, spiritualia spiritualibus el Spiritus Dci ferebatur supraeas. No cnim dixit
iqteUigamns cloquia spiritus, dicentes : Una et (inquiunl) Scriptura : cum arlictilo:
id est, Spiritus ille : scd absque arliindividua aquse congregatio, recta ct in quam non
cadit reprehcnsio, et Ecclesiae catholica? in Deum culo, id est Spiritus D e i : b o c e s l ; unus ex qualuor
pielas ac reiigio esl : aquae autem congregationes, spirilibus venlorum fcrebalur superv aquam. Illud
autcm fcrrisupra, non esl proprium nalura? divinisunt Ecclesia? quaBSunt in loco regionum gentium,
latis quae non polest circumscribi.
quoroodo docet Paulus dicens Dei Ecclesiis : E c clesiie Corinthi, ecce alia congregatio : Ecclesice Illud autem cst admirabile in asccnsu aquarum
Thessalonicensiutn, ecce alia coiigregalio genlium. iriiEgyplo quibus fuil opcrta, obscuralioncquc ct
Quomodo enira unum est rcgnum coelorum, habet caligine, et inferliliute , c l suffocaiione ipsius
aulem multas mansioncs ut dicit Cbristus : ila tcrraB, quod non post mcnscm aut dies orlus in
etiam est una communis Christi Ecclesia. Sunt carnc in Beiblecm et appariiionis Cbristi, scd in
eiiam singulares Ecclesiae niundi rccta3 fidei. Opor- D dicbus nalalis ct apparitionis ac illuminationis
operilur et obten^bralur aquis ct caliginc lcrra
tet anlcm boc quoque in loco adnolare, qtiod
quando cum coelo Deus fecii terrara, non appclla- yEgypli. Quando aulem Chrislus Deus lux mundi
batur arida. Frugiferum enim ac fertilem Dcus natus est: et ex pra3scpi Belhlccm, in jEgyplum
fecit bomincm et non aridum. Quando auteni fuit cum sua matrc fugicntc ab Hcrode, vcrsalus cst:
statim lcrra iEgypti delegitur, depowit tcnebras,
sniTocata a lenebris qua3 supra eam erant, ct aquis
tunc facla csl arida ct mortua. Deindc cam Dcus cxuil caligincm crroris, Solis justitix lumen induit.
Yersalus cnim est cum proprio orbc, nempe marursum vocans ad anliquam Hluminalionem, cam
tre: ct solvil tencbras, et veluli quoddam vclum
iransnominat el ci reddit primum nomen: elquando
a ter.ebris Dco apparuit, slalim cam vowvit tcr- abjccit a suo Viiliu, ncmpcafiuas opcrculum, ct in
rara, quomodo dicil 869
historia qirod Deus ari- Cbristum fixit oculos, ct eum agnovit, adorans ct
dam vocavit terram : utpotc quod ab inferliliiale
procumbcns, quem prius non cognosccbat (proplcr
crroris tencbras quai ci impcndcbant) oporta ab
ad fcrlililalcm, per Chrislum de caitcro vocclur
ct rcnovclur bomo. E i autcm quod dico fcrl lesli- aquis ignoranlix. Hcccdit aiilcm ct rccurril Mlus
ihoiiiwin propbcta quoque in psahno nunagcsimo
cx iEgyplo in diebus mcnsium Dcccmbris ct Ja-
S. ANASTASII S I N A I M
8S7
nuarii. Incipil enim fluere mense Junio: ct per prius dixi : per omnia quai sunl supra lerrain
cum lolum c l post ipsum crcscil, iicmpe Julio. !n
ejus ineffabilem discimus sapienliam. Unde slans
Auguslo aulem ct loto Seplcmbri instar niaris
in prsesenlia in aquarum traclatione, ct obslupeinuiidans jEgypium, facit navigabilem qiue prius scens: ncc malas quidem ac meiallicas amarasque
crat arabilis. Incipit autcm, u l diclum est, decreet abborrendas aquas quse vel ad saporem acccdunt
sccrc in Octobri el NoYcmbrt; in mense auiem
biluminis, vel seris, vel alicujus mcialli ad quod
ITccciubri et lolo Jamiario, rcddilur priori alveo. non c s l scnsui acccssiis, credo factas esse cxira
Quando ergo aitlc Cbrisli orlum cam vidcrimus Dei mysterium: sed credo eas spcclarc ad profuntrislcin clcaliginosam,ct infertilem, ct in profundo dum aliquod exemplum, ct nos doccre quod lotain
submcrsam e l inornalam; deinde post Christi
quidem aquam, nenipe gemts bunianiini, Deus in
orliim et ejus prxsenliaiu, i a omni loco iEgypli
principio unam bonam aquam fecit, unius nalnra,
siaiim fieri recessum, ct terram ornari e l irrigari,
uniusoperaiioiiis, unius potestatis, similemel intligeslirc rcgioues, dcnsari pahides, agrosgerminare,
viduam: se<k quai est in aere opcralio, terncquc
ei vicos lanquam ex profundo aquarurn delectos
diversa tcmpcralura et qualilas, vel salsughicm
ei i:i allum elalus, c l aquas congregalas iu suis
redolens, vel serugincm, vel aliquem alium insuacongrcgalioiiibus, earuinque fossas e l fluvios,
vem ex melallis odorem, aquam mulal ad suam
planc inlclligainus quando baec (ieri viderimus in
proprietateni : ita moruin qua? est in locis diversi^ g y p t o , quod Vcrbum Dei incarnaliim ipsum erat
tas gcnus hunianum, quod est uniitn, in mullas
quod i n principio est arcbitcclalum crealuram
secuit divisioncs. Mibi autem intcUige aquaia a
coeli c i tcrrac : ipsumquc in jEgypto versalum est
Deo creatam, catholicam fidem verilalis, quam
in carnc, et cum cam vidissel tcnebrosam et a
Deus fecit ab inilio. Malae antem rursus sunt aqua?,
maligno suffbcataui, clanravii ex poteslate tanquam
impurarum haeresum disciplinx: quas aet\boc cst
Deus, sicitt aquis mundanis ila eliam iEgyptiacis,
malus princeps acris diabolus, c l amaricans, scu
dicens qiiot annis, c l usquc ad consirmmalionem
adbituminis ardorem accedens cor lerrigenaruin
posl Nili ascensum, congregclur aqua qucs esl supra hominum quod sapit lerrcstria, genuit <H converfaciem
univentv
terra* iEgypli
in congregationes
tit, et ex bona malam fecit fidem alteravhque.

Quod quidem faclum est etiam in aquis rnaris.
Deus cnim ab initio ipsum fecit aquam diilcem :
mutatum cst autein tempore, ab acre ct elemenlis
lvslagnare; u t c t e i c t nobis rcvocct In memoriam efleclnm salsum divina pcrmissione, prapGgurans
ac prius describens bumani maris imiiaiionem,
(jciod ipsc est mundi condilor qui oam a tenebris
vi errorc libcravit. Nam si in sapientia feclt Ver- quod ex virlutc cst cohversum in salsum viiium,
b m n Dci, niliil fccit intempcslive el non nisi cerlo quod Cbrislus inutavit in melius per mare baplismalis.
scopo sibi proposito: et, si omnia potesl, non erat
Deus onmipotcns, impotens sicut uiiivcrsam terEt dixit Dens, Cerminet terra herbam feni semiram ita cliam yEgyptnm c o ? l c s t i b u S ' imbribus i r r i nans semen secundum genus et similitudinem.
ln
gare: quain cliam fecit magis concavam quam
bis quoquc rursus minime conscqnens et sibi non
loiam terram qua est sub coclo, ut doccnl qui
consentiens, si lilleram spectes, videlur diclio
descripserunt terrarum mundi descripliones. Sed
Scriplurae. Nam loquens in ferninino genere ex
e ridoat, quai dicuntur, iasipienltssimus auditor:
rcgula graipmaiicoruni, desiil in rieutrum, Germicrcdal aulem ci qui dicit quod Dcus omnxa fecit in
net enim, inquit, terra herbam feni seminans. Si
sapieiitia. Omnino cnini nobiscum fatcberis, quod
ergo ad berbain dcducalur seminantem semcn,
ad adnionitionftni pictatis ct fidem faciendam munrccte babet: sin aulem ad (eni, dicas convenire,
di crcalionis, Dcus in Êgyplo statuit hoc miracuseminans semen. Scriplnra relinquens hanc conscl u m ascensus aquaruirt ct earum in suum locum ^ quenliani, dicit, Seminans semen secundum genus.
reversionis. Quomodo rursus in flnitiniis iis quse videtur autem mibi esse harum rerum ejusmodi
in Pentapoli Barbarica dicuntur Adyla super aquas consequeniia, ut iilud : Germinet quideni terra hcrfertur lcrra convinccns incrcdulos quod supcr bam feni dicatur a Deo ad animas infertiles :
aquassqpra naturam Deus gravem suspendil ter- illnd aulcm : seminans semen tecundum genus:
r a m : quod lapis a inontc abscissus ipsa angularis 870 videlur niibi quod Deus jubct cboro apoObristus, lerra gcnitam noslram essentiam admistolorum. Undc post ejus exitum, q u i esl a Parabililer extollet supra aquas, videlicet snpra coeire inscparabilis, dicebat de seipso , Exiit qut
los. Simililcr ctiam in m o n l i b u s L y c i * qui dicun- tseminat, ad seminandum
semen , verbi, secuntur, aqna et ignissimul cocunt, nos doccntcs indi- dum gentcm, c i secunduin regionem in univcrviduam Chrisli divinitatis et bumanitatis unionem. sa terra qux prius vocabalur arida : super quain
Nam si est nalura sapieulia ct dator sapienticc, ct descendit, tanquara pluvia super vellus, Veriu sapieniia orania fecit Deus Filius Dei, sicut, bum Dci cam semiuans et dicens : Gcrminct
suas. Rursus: appareat lerra, ut qui jam olim quidcin spiriius erroris incrcparU ct cos .gypu> expulcrit, nunc autem in leniporc ejus aquas fecerit
* Mallh. xni, 3 ; Luc. vnr, b.
889
. -
LIB. IV.
890
terra humani cordis, u l qua; non csset prius arida (nenipe bona terra) priraum quidem hcrbam fcni,
in priori infertililale
scd germinet dcinceps et
nempe simpliciorcm et dclicalura Verbi fruclumqui
floreat tanquam liiium, ut non suffocet scmen
convenit Judaicis c l ratiouis ininus parlicipibus
multiludo spinarum: Recesserunt tencbraj quae
Cbristi grcgis aniinisad cibum infantioribusct lacter
prius erant supfcr eam : aqua? sunt congregata? in
cgeutibus : Est enim perfectorum; nempe nosler qni
suas congregalioncs : fluvius verbi Dei iniploiusest
sumus fidcles: cibus solidus, quem portanl perfecli
aquis irrignns bunc paradisum Ecclesiae. Flumims de quibus dictum cst: Germinel terrce herbam feni
impetus Itvtificat civitatem Dei , supernam Jerusael lignum (ructiferum faciens fructum, cujus semen
lem: Pluviam voluntariam segregavit Deus hceredicjus in ipso. Nam semper geminans, e l q u i minime
tali suce ; ncmpe gentium: prasentiam Spiritus, interil ac corrumpilur , est fructus Evangclii.
quo sulcos snos inebriat, et multiplicat fructus
Lignum fructifcrum, quoniam omnis arbor quce non
suos in Iriginla ct sexaginta el centum. Et torfacit fruclum bonumexscindituret in ignem mitlitur .
rent? voluplalis potabis cos quoniam apud ipsum
Lignura frucliferum habens fruclus, spiriius, ut
est fons vitce * ; do cailero &ic nunc irrigata quas eorum qui nunc dicunl: Ego autcm tanquam /
prius eral arida, gcrmincl ut lerra Dei, bcrbam
fructifera in domo Djt . Unde qui sunt iUuinik
10
fenigenLibus quxpriuserant expertes ralionis.Quo- nati, sunt in douio Dei in atriis Dei noslri florcnniani bos aralor, popuius qui prius erat assuetus
les, quoaiam juslus tanquam palma florebil ,
sacriflciis; cognovit eum qui possedit ipsum, popu-aliosquoquc fruclus seininis i-inperliens, u l niundus corde et tanquain ccdrus quae in Libano, mullum peculiarem. Dcus cnim elegit cum sibi in
ha?redilalem : Et asinu* agrestis populus idololalra tiplicans et helificans: quuiiiam lailabuntur ejusligna Domini cum ccdris alti Libani, nempe
cognottt pnvsepe Domini sui , Bclhleem Judae. 111niodi
ic
coeleslibus poteslalibus quas Dominus planlavit et
eniin euin ad.iravil per Magicas primitias. Quainobrctn germinet lerra herbam fem. l n Ednn enim non bomo. Tu aiilcm quando audis quod post
siinplicius el dclicalum conlrimcntum berbai Y e r loco pa$cti(v paradisi, ibi nos collocavit: Et huper
bi, quam u l couvenU jitssus est colcre, dcinde
aquam quielis cducuvit ct convcrlit , amolis ab aqua
vcteribus tcncbris, el q:iielis aqua facta aqua ba- * eliam jubetur colere lignum frucliferum facien$
plisinalis, in quo deposiium csl onus peccatorum
fructum, cujus semen in forma jussa gcrmmat, nibil
praiscntibus c l redundanlibus, V l Auvium manu
aliud intelligcs quam passionem crucis, Hosaicam
unanimiter tenenlibus genlibus, et dicenlibus:
propbeiiam nobfe proponeread imitandum. E l i d c o
Exsullemus propter salutarc nostrum, nos enini dicil Egclesise ut germinet tignum crucis, sed nobis
induil veslimento salularis baplisinalis, el ornavit
solis fertue, Juda?is aulem scandalum c l incretanquaui vcsliiucnto sabitis ct incorruplionis, el
dulis slultitiam : faciens autemfructum ct aspcctu
pulcbrum ct bonum ad vescendum, ncnipe Cbrifonlibus Scriplurarum scalurienlibus c l in Ec.clcslum crucifixum, quem colligimus accipienles ex
siaDcum bcncdicenlibus et Doniinum Je.sum Chriparlc jusli lalronis, blaspbemiam autem dejicienstuin: hoc est genlibus, ex fonlibus apostolicis
les, c l ipsi cruccm ascendcnles ul utrinque Chrisli
Israel. lllinc cninicsl genus ipsius : E l supcr tcs Ecclesiarum stanlibus aquis populorum bapli- eamdem pra^dicemus ihcologiara in lemporc effecti immortales. Cujus fruclus semen cst Evanzalorum germinct lerra gentium, quam procul
annunlial dicens : Veritas de terra orta esl, el tcrra gelicapraedicatio iacta exipso fruclu, et proccdens
in lerram dilataia et dispersa quando mandavit
nostra dabil (ructum suum \ Quoniam benc comdiscipulis: Ite etprcedicate Evangelium omni creaplacuillibi, Domine, tcrra lua, quaBaudiitet obediil
ei qui ipsara convertit et d i x i l : Germinet Ecclesia turos: ipsi gloria in saecula ssecnloruro. Amcn.
1 1
* Psal. X L V , 5. *Psal. L X V I I , 10.

Psal. L I , 10.
* Mallb. u i , 10.
1 0
1 1
Psal. xxxv, 9.
Psal. xct, 15.
M s a . i , 5.
P e a l . xx, 3. Pral.Lxx\iv 1 J,l3.

9
LIBER OUARTUS.
D E QUARTO DIE C H E A l 1 0 M S .
Et dixit Deus : Fiant luminaria infirmamentocceli ex liltera bistoriam, spiriiualiter corporales creaad iUuminationcm super terram, ad separandum turas cxponimus pcr allegoriain : ncque evertenles
interdiem et inter noctem. iEquum esse existimo, Patrum expositiones, sed audientcs orbis lcrnc
luminare el clarissimam Ecclesia2 luccrnani Pauvaldeque ampleclendum ct utile per universam
lum dicentem quod \elus Scripfcura et lex est
noslrain sex dicrum exposilionem, admonere auditores quotl non dissolvcnles \>c\ opcruiu qusc csi umbra vcrilalis reruinCbristiet Ecclesiai: ctquod
891
892
mmia' propler Ghrjstumet in Chrislum tcndentia adhuc agebalur, priusquara illuccsceret mulliludo
facta sunt, lam quae simt in coelis qnam qua?
aposlolorum et doclorum, lucidae, inquam, qua*
terra. Et ideo exculienles spicam Scripttiraj ab
sunl in terris stellae, etpriusquam orireturChrislus
extrinsecus iinposito operculo lillerae Mosaicae,
871 Sol justitiae, cumejus conjuge luna, nempc
primam ralionem, granum, inquara, quod est absEcclcsia:ea de causa trcs dies anle quarlum,
consum inlra frumentum, nempe Chrtslum inquiimperfectos ct opacos soleque e l luna carenlcs
riinus. Res omnes praefigurabant Cbristum el ejus
fecit Deus.
Ecclesiani: Moses, inquam, et Tabulae priores et
Quarlus autcm dies fuit ipse niundo perfeclus.
secundae, ct labernaculum, e l mons, e l rubus, ct
Et propler cum quarta noctis vigilia venil Chriignis, et manna, et urna, c l arca, et agnus, et
slus tunc super mare ambulans ct super aquas, ad
columbtt, et turlures, et sacrificia, et sanguis, et
suos discipulos qui agilabantur tcmpestate, ct
aspersio, ct sacerdotes, el propitiatorium, et duo
eranl periluri in mari bujus mundi, e l a<l nos
vela el petra, et virga, et byssopum, c i coccinum,
ilidem discipulos qui in periculum adducebamur a
et, u l semel dicam, rcs omnes lcgitimaB Israclis.
spirilibus tencbrarum et fluctuum impielatis. Unde
Siceliam omnia legilima qtiai a Mose sunt dicla,
eliam Deus Israelem in mari servavit in quarta
dirta sunl dc Cbrislo et propler Chrislum, conve- ^ vigilia matutina ad nos figurandos. Nos enim su
nienter ipsius Jesu voci qui dicit : lota unum aut mus ejus populus quem liberavit a manu maligni
apex unus non prmterxbxt ex lege, donec omnia diaboli
de eo Pharaonis quarlo et primo perfecto dia
poslquam tcrtio die stirroxit a morluis orlus sol
fiant * et implcanlur. Sic enim quae esl omnium
justlliae : quem prius significavit iste sol qui quarlo
Dei creaturarum miserrima el vilissima, vermis,
die fuit a Deo condilus, quoddam novum et d i inquain, qui sine semine nalus cst ex pinguedine
gnum quod scrutemur nobis ostendcns mystcrium,
lerrae, jam olim prafiguravit ac descripsil utcruni
proptcrea quod quarto die faclus esl. Nam lux
gloriosissimae Deipara, ut leslatur David dicens ex
persona Cbristi: Ego sum vermx&, et non liomo :quidem trium dierum praecedentium, expansa ac
dispersa pcr totam univcrsitalem, ostendil lucem
hoc est, sine seiuine gencralus sicul vcrmis, ct
non more bumano cx causa seminis: opprobrium increalae Trinitatis quocunque pervenire, ct nulhominum Judseorum, abjectio populi * gentilis: nelum rolinqucre locum ea vacuum. Quando aulem
quarto dic fabricatur orbis solis, et lux illa quac
decaelero raibi dubitaveris neque fueris increduesi nbiquepncscns ineo ponilur,hoc signilicatquod
lus de praistanlissimis crealuris, quod fuerint omues figura Christi, ex quibus sunteliain luminaria Q divina illa lux in orbe quodam primuni quidera
quae facla snnt quarlo die. Ante diclionem aulem
ponilur obscura ob peccalum Adami, postca auicm
iilud est quaerenduro, cur tres fucrunt dics manci
lucida propter unionera in Deo per hyposiasini :
ct inipcrfccti, lucem quidem babentcs, solem auin abjeclo scilicet et conlempto homine quein
tem, hinam el sleJlarum non habenles multitudiFilius bominis sibi assumet ex tota obscnra et
nem: imo vero vidcbanturesse quadammodo protcnebricosa bumanilale : sed ita quoque ul non
fuudi el iion illuminali: non habebant eiiim solcm,
coerceatur in arclum ncque circumscribaiur. QuoCOBII ct tcrrae luminare ; et universa quac pcr aSias
roodo enim lux rursus posl ejus in solc posituram
refulserunt dies. Quid ergo in his dicimus? el
quarlo dic, adest ubique el per totam lerram
curnam quarlusdies fuit primus et non maneus? expandilur : ita etiam hix divinilalis posl incarAudiamus, quaiso, quamam inler bomines antc
nalionem non est circumscripta ncccontracta : scd
Cliristi advenlum et illuminationcm fuerunt leges
rtirsus, sicut ctiam Deus Cbristus, omnia inluclur,
c i modi piclalis e l divinae religionis. Nam in prin- illustratque el vivificat. Illa enim Dei Vcrbi bypocipio quidem in priraa creatione Deus dedilAdamo
slasis eliam in carne cst aperta : ct illa eliam cx
cxilem et evanidam lucem cognitionis, nempe
carne mundum illustrat. Quartus aulem dics iu
!
legem mandali. Dciude secundo loco, post dilu- D quo perfectusfuit so), qui signiftcat Cbristi incarnaiionera, significat quod bonorum oinnium pervium, creaturam recreans et terram rursus cx
aquis aperiens Deus, dat secundam legem de qui- fectio tunc apparebit, cum cx lucida slella (ncmpc
busdam mandalis et prseceptis dalis Noe. Quam- Virgine) orlum fuerit astrum lucidissimum ex
obrem nominatetiam Testamentum, e&m quae ipsi Jacobo, habens lucifcrum steilarum (praecurrciuciii
dala esl lcgem. Terlius deinde fuit dies, lex quaB Magos offusos tenebris) qua3 boc indicat. Dcnadata csi in monle Sinai. Tribus ilaque diebusprius rium implet quaternarius : unilas enim cum binario implet ternarium et tria cum eo efliciuni
instruclus el sanclificalus fuil Israel quando acccpit
senarium, el quaternarius cuin eo implct dcnalegem. Quoniam ergo illa Iria hominum inslilula
rium, et idco, qualernarium appcllaiu, ^*\ita2qu0 agendai rationes, qua? fuerunl, inquam, in
Adam anlc legem, ct qurr inlcgc data Noe , ct qua? , boc est, pcrOcientcm : quoniam ex ejus
in lege Mosaica, fucrunt impcrfeclse, et in profun- parlibus, si reducanlur ad unilalcm, consliluitur
denarius. Diccnscrgoquartus dics : qeoniam dcccm
dis nocturnce c l caliginosaa impielalis tcnebris vila
1 1
Mallh. v, 18.
1 5
Psal.xxi, 7.
8CU
HEXAEMERON. - LIB. IV.
894
indicu, aperte ostendo quod bonorum omniam crucrGxi, prefiguravil quatuor comua crucis, quae
perfectio tunc apparcbit et illuccscct humano
eliam dicitur lignum vitae : crux enim crat Cbristi.
generi, quando Cbristus unius fuerit nalursc lunc Propler ipsum enim exsculpta cst scalpello ligni
obscuralae, quomodo in me obscurato orbe lux est
vere planlati secm decursus aquarum ; quatnor
uuita. Multa habco quae in judicio dicam de
inqtiam Evangeliorum. Non erit autera absurdum,
quarto die : et quod per bunc numerutn, nempe
si illius quoque quarti qui in fornace pueroriun
quaternarium , adrainislralur ct conslal omnis
visns est similitudine Filii D e i , visionem inlelliecdestis creatura quae facta fuit sex dicbus, gamus, tanquam quarti dici figaram : el Cbrisli
eo numcro nos doccnte per exeniplun, quod sanqtii in eo oslcnsus esl, ncmpe solis. Est enim ilfe
cta quidem Trinitas est increata : qtii autcm post
ignis cognatus bujussolis; siquidem llle corporaTrinilatem est Christi incdrnalionis, qili esl urius lis, vim babcns c l urcndi c l pucros custodiendi ;
ex sancta Trinitate, raodus et ralio, is esl fons et solis qui esl in nobis, nempe Christt, pwefigiirabat
principiuin et radix et fundamentum et securitas
imaginem : sic eliam fornax, Virginis. Dum haec
omnium bonorum quae a Deo facta sunl in crcatio- autcm terrestria perscquor in quarlo die, de
ne sex dierum in coelo et in lerra, congruentcr
quarlo numero divinus Ezccbiel propbeta v e l u t i
voci Pauli qua; d i c i l : Omnia in Christi typum ac
assistens, suam propbeiiam c l exslasim revocavit
figuram creata sunt, prius indicanlia ialionem et in memoriam, nobis oslendcns quadriformia illa
tiiodum cjus incarnationis qui posl tria * (dicaiti animantia summaruin intelligenlium Poleslatum
taiionem) per quaiuor Evangelia lanquani quarlus quai vidit, myslerium Cbristi praesigniflearc ct
dics in quatuor partibus orbis terrae, in quo exor- describere in iis quibus conlemplalus csl prophcta
tus cst mundo sol coelcstis. Propler ejusmodi
faciem hominis, et bovis ct leonis et aqnilae, nos
ortiis liivsleriiim, fecit eliam quarto die soleiti.
docentia quod magni consilii Angelus (cuni sit
Proptcr hoc ex qualuor elemeiitis fecil omnia,
incorporetis) et bumanam formam subiit: tanquaru
ncmpe igne, terra, et aqua, el aerc i propterea ct
homo quidem vidcbilur in terra ; ut leo aulem,
ipsa quatuor in singulis eorum in quaiuor cbnsi- cnm ceciderit quidem, dormlet in raonuraento:
derantur, ignis quidem in luce, et slellis, etluna,
canerum divinilatis habebit apertos oculos, non
et solc : aqua autem in iirmamcnlo, ct alia aqua enim sonrm affeclione, aut alicujus alterius capisupra firmamenlum, et terrcstri, ct abyssin. Aerem
inr divinitas : resiliens anlcm rcsurget a mortuis,
in quatuor veiitos et quatuor anni lcmpora divi- ct tanquam aquila rex assumetur in coelum. Quami k
ie
sit. Terram parlilus est Vn quatuor fines, quomodo Q obrem divine vociferatur Paulus
quod in Christi liguram ac typum crcala sunt terrestria ac
etiam in quatuor gcnerationes, berbarum, inquam,
coeleslia, ex quibus sunt maxime eliam quae diciinet FructUmn, et aninlantiam, et bominum. Similiter
tur in quarlo e l primo die pcrfecla ; dc quibus
eliam animantiainquatuorgenera dividensea nomidixit : Fianl tuminaria in firmamenlo cceli ad illunavil, ca vocans pccora, animalia, fcras ct replilia.
minationem super terram. Pulchram coinmutationem
Volucres autera una vocat appellalione; sunt eniin
accepit a Deo firraamentum aquarum Ecclesiae.
typus ac figura coeli volucrum : nempe Polestalum
intelligciitium, quarum scnlentiai aut vilae agenda3 Gogiia enim.quod priusquam fieret fi rmamcntum,
nulla est divisio. Simililcr etiam qualuor semina aqua cral non firmata ac solidala, quae vocabatur
in creatura euper terram agnoscuntur : nempe abyssus proptcr malas erroris tenebras quae supra
germinantiura, et vohicrum, et piscium, el aniraa- cam jaccfbanl; quas cum Deus ab ipso cxterminasset, eis advcrsariam donavit luccm, dicens :
lium. Ea cnim sola in lerra, et e terra nascunlur,
qiKCsunttypus quatuor seraiiiumdoctrinae Yerbi>hoc fiant luminaria tn firmamento cccli ad iliuminaliofiem super tcrram. Beati cnira angeli non
cst Dei. Quoinodo cnini semen sua sponle nasciiur
ab ulla re crcala illuminanlur, sed ab ipso
ex lerra, ita eliam ralio doclrina? naluralilcr, ex
Cbrislo el aitgelis, quos Ggurabunt volucrcs, el ex D Deo de quo dicit Soriplura : Lux justus e$t peranimalibus el boniinibus (scriplure enim sunt ab petuo. Ad terrue ergo illuminalionem facta sunl
hominibus), per bosenira quatuor modos seminatur luminaria, non eliam ad illumiuationem eorum
terra Ecclesia?. Pisces autem semen dejiciunt in qu&tSunt in niari : quoniam in abyssum a Christo
missi djcmones (qnorum typus sunt strcpentcs
lerram, nisi quod cilra semen nascunlur ex aquis :
quare aulem dicemus in quinto die. Et tamen ncc pisccs) sunt experles cocieslis luoiinis Hluminatioplsccs sunt privati flgura qtialcruarii, cum babeanl ne, et ab eo alicni. Quod si de aslris sensibilibus
iiguram crucis : sicul etiam volucrcs, cum quibus dixit Deus solum : Fiant luminaria, annon dixisfacti sunt. Ipsi enim duabus alis, ct capite etcauda set: Ad illuminalionem terrm et maris ? Plus enim
quam iis qui vcrsanlur in lcrra, aetra sunt usui fis
fcruntur in aere et aquis. Pccora quoque, cum sint
qui navigant in mari. Ergo corporaliter quidcm
quadrupedia, quarlum describunt numerum. Simidicit Scriptura, dc iis quaia Dco vere convenienier
liter eliam bomo ad formam crucis figuratmn
lillcrie facta sunt crcaluris : per ipsa aulem citia
Ittbens iuiaginera, u l qui sil ad imaginem Chrisii
l %
Psal. i , 3.
1 3
Dan. m, 92.
I n
E/xcb. i, 4 scqq.
1 7
Ilobr. x, i .
895
S. AXASTASIi SINAiT.E
ulium mcndacium praesignificans tolum inysteFium

Cbrisli el Ecclesi*. Si aulem ad Iiaec conlradicil
carnalis Jud.eus audilor; dic milii Lu, cur cum
fecisset Deus firnianientum, non slalim cum eo fecit stellas c l solem et hmam : quomodo quando
apcruit lerram, prolinus 872
ornavil herbis
et fructibus, et arboribus lignorum ? Cur auiom
fccit minioia , anle duo perfecla luminaria ? E l
quomodo rursus in duobus oerfcctis non mmus
prius est fiabricalus, scd magnum ? Perlerribilc
autcm omnino, utopinor, etoccullum myslcrium!
stellas quidem supra per jussum creavil iu firmainento : solem aulem ct lunam cum per se super
terram, tanquam Adam el- Evam, esset fabricalus,
poslca cos in altuni sublatos posuit in fmnamenlo.
Prupterea cum ba*c audis qui vira habcs cogno- ^
scendi, audilor, noli diffcrrc, scd transi et rursus ingrediamur in interiora veli ScripluraB , in
exlerna versali pbilosophia , rc nobis significante
adyla sanctarum cogitalionum. Hoc cnim nos docct
Scriplura eliam de Mosc diccns, eum cssc ingressuni inlra ipsam caliginem ubi eral Deus , diccns :
e
896
habet sanctorum angelorum qui creali sunl in

coelis; et idco eas posuit anlequam illuccret sol ct
luna supcr lcrram. Nam anlc solem Cbrisluin, et
lunam Ecclesiam, divinissimae quoque menles scu
intelligentiae, luccm prxbebant iis qui erant supcr
lerram, variis modis eis assislenles. Nam quod duo
haec magna luininaria super terram Dcus eonstruxerit,et deinde in firmamcrito cceli ea posucril; ex
ipsis Scriplurac verbis discimus. Dicil eniin lcgis
lator Moses : Et dixit Deus, fiant luminariu in
prmamento casli; ut qui suo jussu feccrit hac
sensilia, sed et ea quae cadunt sub inlclligenliam
sanctorum angelorum lumiuaria : Ipse enim dixit,
et facta sunt : ipse mandavit et creata sunt . Duo
aulcm luininaria non s i c : sed : Fecit Deus luminaria

magna, et posnit ea in firmamento coeli. Primum
fecit, ct tunc ea supra posuil. Ubinain autem ca
ab ipso erant facicnda nisi supra lerrani? Non crat
enim alius locus-exira coelum nisi in terra, ul.i
facta sunt ab ipso Deo, c l dcinde sublala sunt
rursum. Vide mihi rursus bic quoque lerram anle
coclum a solc iiluminari : c l sic ad coclum Chi i Fianl luminaria infirmamentocozli ad illuminalio- stum qui cst sol, rcmillcrc posl ejus compositionem
nem terras. lkec diccns fecil et fixtt terliain illumi- ct conslruclionem qua; fac(a est supra terram. Ne
nationem in flrmamenlo Ecclcsiai pcr slellas, et
nos enim latcal quod ex oinnibus luminaribus
pcr soleni, et per lunam. Per stcllas, quoniam
sol compositus sit, ut qui conslcl cx duobus gesancli propbela? primi, el justi prkis aiinunliarunl
ncribus in typum Cbrisli : nenipe ex illa prima
el precucurrerunt mundo annunlianlcs adventum
coelesli el antiqua luce,et igne qiii poslca facius
solis Ghristi Qei, et ejus conjugis Ecclesia?. Deinde
cst et in setbere.est inlerceplus, c l de induslria in
post earuin exorlum Uluxit sol, ncmpe Cbristus : ^ terram projcctus. Et inlcllige, baec nobis subminislrarc lucem : ncmpe Yerbi divinitatcm. Erat
conjux ejus luna, ncmpe Ecclcsia. Proplerea
iila quoque accurrit suppetias latura slellae solis, cnim et pridem in principio lux vera qucc illumi: rursus aulem sanguinosuis radiis solem illuminanlis. Nisi enim subindi- nat omnem homincm
caret Chrisli et Ecclcsiie illuminationem, non ipsa lenlam e\ candenlcm nostram carnem. Lux enim in
quoquc in dic simul fcrretur cum sole, quando est sole igncm accepit; hocest, Verbum illtiminansfaploua luna. Nam quando quidem est imperfccla ctum cst caro : Adam cnim induit Dominus et aceinEcclcsia, ut lempore Syuagogai Judaeorum , ea no- xit. Adam cnim ititcrprelatur candens ei saiiguinosolum iucct; in corum, inquam, vha. Cum lent:i$ : quandoquidcm pueri communicannil carni
aulem fuerit perfecta a Deo qui omnia perfecit, el sanguini * ; ex quibus etiam supcr lcrram
tunc simul apparet cum sole, nempe Cbrislo, Cbrislus (nempe sol) coniposilus appari;it. Et idco
illucesccme die evangclicae noslra fidelium vita?. etiam soror ejus luna, nempe Ecclesia, dicit in
Accipe ctiamaliam de bis conlemplalionem. Primo Canlicis : Patruelis meus albus ct flavus : nempe
die Deus crcaturam prius illuminavit per unani
Deus et Adam ; albus propter divinilalcm, flavns
quandam singularem c i individuam luccm, aiuequam
proptcr iiumanitaiem : qualcm ctiani vidomus
adessent sol et Juna et slellae ; revelans sciliccl D composilum solcm, aibum et flavum ; ad imagiet ostendens illuminaiionem divinitalis in mundo. nem Cbrisli qui est sol juslitia*. De quo dicit Deus
In hoc autem perfeclo prinio quarlo die, in quo per Malacbiam propbelam : Orietur iis qui Deum
prajsentia solissuper terram e coelo apparuit: cogno- {iment sol justitiai \ u i appareat iis qui .scdeni in
vit mundus trinam illuminationcm et trinam lucem tenebriselin uuibra morlis. Hic esl cnim sol qui
juedemsimul essentiae, in lypuni sancla? Trinilatis: d i c i t : Ego lux veni in mundum
; hoc est : cum
in illa quidem prinia luce, doceiuur unilalem divi- esscl sublilis ut lux proplcr divinitatcm, pudore
nitatis : in hac autem trina luce praesignificatur
est affeclus proplcrea quod veneril in mwndum.
Trinitas earum qua? simul sunt cjusdem essenliaj,
Ilic esl sol de quo eliam dicit propbetice : Oritupersonarum. Quod si id quod diclum est libi vide- sol ; boc esl, tendit ad inferos, el rtirsus vcnit
lur asperum ct coactum, de eo ipso dicemus oliam in suum locum. Cbrislus cnim cum infcros feubalio lnodo. Fortc enim quod ab initio in coeli (ir- iisset ct resurrexisset, rediil ad Palrem ; quomodo
taamenlo stelJx faci;c sinl indigenic, id figuram eliam dicebat : Ego exil ex Palre, tanquam Deus :
19
l x
9 9
%k
" P s a l . xxxii, 9.
* Fccle. , 5.
, 9
Joan. i , 9.
9 0
Hebr. , M .
' Cant. v, 40.
9 9
Malach. iv, 2.
9 5
Joan. m , 46.
897 '
1 HEXAEMEKON. - L I B . I V .
898
Et vudo ad Patrem
meuin lanquam Deus c l Vidi solem supcr terram conslniclum et ex duabus rebus composilum : nempe qui prius constet
Adam. Porro autem ipsum qnoque nomen solis,
quod Gricce est , cuni sit diclio Ilebraica, ex luce, et ex ignc poslca ; deinde post cjnsmodi
interprelatur
Deus. Quamobrem Gbrislus ex composilioncm et in byposLasi uniouem. in coRlum
crucc ntclamavil, Heli Heli : quod inLerpretans c lcrra sublalum c l reslitutum : nibil aliud aspicio
evangclista dicil : Hoc e*t, Deu* meus, JPeusquam Ghrisium Dei Filium cum carne in calos
meus * , cral enim sol lypus Cbrisii. Uiide si assumpium. lfic enim esl sol dc quo scripliim
cx bomine recedal caloris operalio, slalim eliam esl : 873 I ^ posnil tabernaculum suum** :
\ i l a ab eo separaliir et ad mortcin transmiltitur, boc est Vcrbi divinitati uniit suam carnem :
nos doccnle exemplo quod ipsa Clirisli virtus ipse tanquam sponsus. Dalus est enim ad miptias
omnia vivifical, et qui ab ea separatur non habet bumanaB naturae a Patre qui eum genuit. Cum i n corrupta i*ilem ejus sponsa, nempe carne : Proce-*
vitam acLeriiam, sed est morluus peccato.
Qui ilaque sunt scriilnli rationes nalurae crea- dens ex thalamo suo : Matre scilicel : ExsullaLit
lurarum dixerunt esse incffabiieiii et incompre- tanquam gigas ad currendam viam " in coelos :
beiisibilein conlemperationcin et coniposilioiieni $ummoccelo facla est egressio ejus" qui ad nos erat
naturaj solis, ut qui sit typus ac iigura 'meCfabilis ogressus : Et luncoccursus ejus usquead wmmum
uniimis singularis Cbristi byposLasis; ex quibus est coBlum recurrcntis ad Patrem. Pcr hocergo exem
eliam divinus Basilius. Nam si sol est luinen sim- plum discamus propbetice , solem : nempe C b r i plex, qiiomodo adinirabUiter et supernaturaliter stum, in coelo currentem : quem etiam praisigniiicacalefacil terram ? Sed si est ignis inconlemperatus vit Elias currcns per auhera". Stellas antem
et incommistus, quomodo arbores non cofuburil desuper ex firmamento, dico sanclos angelos in
et herbam? Multa Cbristi exempla et prieccdentes eum intuenles, sursum ad ipsum recurrenles, et
liguras babet sol. Ignis cnini nescimus quemadmo- omnescilo ad eum occurrentes et adoranles cbodum ex ipso exealaccendaturque et exstfnctusquo rosque ducentes et diccntes supremis eoruni prinvadal : aul quouiodo absque ullo ligno, aut ccra, cipibus : Attollite portas, principes, vestras , ct viam
aut aliquo alio bujusmodi crasso eorporc nemo munile ci qui ascendit super occasum, nunc in ca;polest ignem per sc el nudum aspicere, aut tenere lum coeli ad ortura solis. Nunc enim ascendit a
super tcrrain, nos docente excniplo quod ncmo terra super Cheriibim, et extensus esi ad coclns.
vidit nudam Gbristi diviitilatem aut conlrcclavit Exlensus est autem habens duas alas ut qui sit
9 9
cce
9x
9k
9 e
doiiec carnem acccperil. Rursus ignis est intra Q simulDcuset homo, super pennasventorum* spiri
omneni creaturam, e l in lignis, et in lapidibus, c l tnum incorporeoruin qui scx babent alas. Et posnittenebras latibulum suurn**, ut qui sit ineflabilis,
inaquiSyeinemovidctneccomprcbenditqucmadinodum in ipsis habilet: quomodo quod cst ubique ct inenarrabilis, ct qui inlclligenlia non poiesl comomnia implet Verbum Dei, de quo dicil Scriplura : prebendi, gcniinae sciiicet natura. Hoc enim signiDeus nosier ignis consumens est . Bursus autcrnficanl lcnebrx, u t q u i , quomodo, ncminem docucril
ciiamsi in bacspecie obscurse ct ineffabilis incflabiinvenimus lunae et stellis lumcn suppeditari a
Jilalis ingrediatur et subeal sinus Patris, circmii se
sole, ut docent qui maxime sunt in exlcrna
liabcns (ut qui sil Dcus ct Vcrbum) tabcrnaculum
versali pbilosopbia : re nobis signiflcanlo quod
a Gbrislo qui cadit sub intclligcntiam, illuslratur sui corporis in quo babilavit citra ullani circuinscriptionem, co non deposito (etsi a nobis absccsEcclesia et sanclorum luminaria. Ipscenim cst lux,
de qua dicunl Ecclcsia et jusli : Ex ejus ignis ple- seril), l nonnulli dc eo male disccptarunt : scd
tanquam in tabcrnaculo lucidissinio, libcro a nalunitudine nos omnes accepimus **. Quibus etiam dicit
ralibus obscurilalibus c l affectionibus in co babi~
ex adverso : Vo$ eslis lux mundi". De quibus
rursus dixil lypice : Fiant luminaria in firmamento tal eliam posl suum a nobis discessum e l esl aqua
97
cccli, quod asccndit a lerra ut apparcrel supra ter- D obscura, scd in nubibus acris.
Aquam aulem bic dicit bumanam naluram, oonram. Unde etiam discimus admirsbilitcr, c l prceler
omuiuin opiaioxieni, quod baicomnia prius inlerra venienler ei quod scriptum : Mare magnum cl spafacla sunt, deinde coclo sunt Iradita : lanquam si tiosum ; nempc buniaua naiura qua? estel Jala e(
terra anle coelum dilata sit Gbrisli myslcrio et abundans mulliludiiie; de qua diclum esl : Cte&cilt
cl multlplicamxnu et implete terram hi qua sunt
advenlu, et deindc post composilionem et conreplilia quorum non est numerus, nempe genles
structionem ad coelum c l ad iiiielligenlia qua? saut
in coelo luminaria transmilial in ejus assumpiione.
qnaj anibulaiil supcr peclus el vcnlrcm, ul qua^ ir.o
Ego quidcm cerie audio Paulum (licciUom, \ e l po- scrviant ct voluplati, proplerea quod sanguino dclius i u eo babitaniem sanctum Spiritum procla- leclenturet ingluvic. E l rursus, uldicit alius pto*
manlein : Omnia in Gbrisli lypuiu [acta sunt, tam phela : Egredietur aqua ex Swn, et dimidium cjns in
39
qnm $unt in coelis quam qu(C (ituil super lerram.

u
6.
Joan. x v i , 28.
1 1
ibid.
xv:i,!2.
a 9
9 1
ib. 7.
9 6
3 3
Deut. iv. 2-i. Joan. 1,16.

Malib. v, 14. Psal. i ,
IV <?. , II.
Psal. xxiii, 7.
Psal. ciu, 5. P*a|.
Gon. i , i 8. * '/.acbar. xi\ , 8.
Matlh. xxvu, 4(>.

3
ibid.
P s a l . ciu, 2 3 .
mare primum, ct dimidtum cjtis iit mare ultimum
* ibid.
9 7
9 9
3 i
a P
3 0
3 7
i A
S. A N A S T A S I l S I N A I T E
83
9C0
.empe Judaios, qui priui sunt vocati, et gentiles quanam autcmde causa non fecil ba?c duolumlnaria
qui postea. Num enim, inquit Apostolus, Judceorumunius ctiam operalionis forniaeque et speciei, sed
solcm quidem fecit etiam tirenlem ei illumiiianteni $
solum estDeus ? Certe el geniium". E s l enim, inquit,
aqua obscura, nenipe non illuminata ad cogno- lunam aulero,et ipsameliara illumiuantem elbumescendum, et non didicit quomodo sit Deus, et nunc clantem Num omnino in typum Cbrisli ei Ecclesiac'
est cum eorpore, de eo aulem plane est secnra, qu<v Nam juslos quidem hic sol ijluminat; eos autem qui
uslulalionc opus habentet peccatorum purgatione,
modo etiam se babent nubes aerise, ncmpe sublime Yolantes et coelestes angeli : nequc cnirn illis ex urit. OiCQbal haqvie: Ignemveni mitlere in terrum*.
Luna auteiu, ncinpe Ecclesia, illuuiinal pnrdieans
roysterio revelatum est quomodo, propterea quod
Trinitatcm, bumeclat aulem, praebens baplisiuum.
ab ejus splendore nubes ipsae Iransicrunt, sed
Nonnulli dicunl lunam csse figuram Scriplurae
etiam prjeterierunt et fugcrunt, et reirocesserunt;
cstenim eis celaium, necpossunt scire queniadmo- legis c l cullus qui est in Synagoga, qui quolidie
multos suscipil divini luininis defectus et diminudum sintin unum dua? nalurae.
tiones. Nos aulem audientes, quod sol conslructus
Deinde subjungit etiam causam ignorationis,
Quoniam est, inquit, mare ctcarbones ignis, nempe sit primus, et poslea luna, nos eaiu exisiimamus
7
Christi buinanitas; esl enim caro et non caro, nc magis esse typum Chrisli EccJesiae, ut conjugera
intelligas hoc corpus esse aliquid alterum : grando CbrisM : boc enim docemur per res ipsas. Die
enim est aqua etnou aqua. Aqua, ut quae facla sit enim in quo fuit quarta decima luna in principio,
ex illa : non aqua, u i qua3 concrcverit. IH auteni eo die jussus est Israel imprimis sacriGcare Pascba
discas carnis Verbi diversilalem et non diversila- in typum Cbristi: unde ctiam huc usque eumdem
tcm : E s l , inquit, carbo ignis, excmpta scilicelcx quarlum decimum diem servant Judaei, nescientes
divinilatc fcinquam cxcomprebensione. Carbocnim, quid servent. Siergo agnus Gbristum prqpfigurabat,
lignum ei non ligmim, est exemptus ab ignc qui est perspicuum , quod lunrc quoque dies qui esf.
est in eo contentus. Ignitum eniro dicit carbonem, plcnae lunae, significat plenitudincm Ecclesiae probocquod carbonem eflicit,quod sursum fertur et pler quam Christus est sacriiicatus. Etenim ipsum
est sublile; id autem quod fit carbo, id quod est ejus nomen significat gratiam, nempe baptismali
infra etesl cra*sum. Divinilas enim cst ex iis qux regcnerationcm. , idesl luna, interprcsunl supra, humaniias autem ex iis quae sunt i n - talur , id est, fulgor infanlium, e l o m fra, etiaiusi se altingant. Et ideo Gregor.us, in
nitim qui generaniur, utpote quod ab utero aliasit
thcologia celebcrrimus, non veretur dicere caniem
piscina : enim est lux. Aut rursus luna3
Domini , id est, simul Deum. Si quid aulem C fulgor est puerascens, proplerca quod perpetuo
myslerii cognovimus, id non est ex domo nobtra generclur et regenerelur. Qua3 quidem est perpencc ex nobis, sed ex coelis nobi*3 est revclatum. tua regeneralio lucis baplismatis. Et ideo triginta
Subjungil enim : Et tonavit e cmlo Dominus et Al-dies consislit luna conslansex tribus perfeclis nutissirnus dedit vocem suam *. Quando autoni ? meris, nempe denariis, in lypum ac figuram trium
Quando linguas igneas cum tonitru eraisit", Quaperfectarum, et quibus nibil deficit, hypostascon
rura linguarum fulgorem sol quoque qui quarlo sancUe et ejusdem simul essenliae Trinilalis inquan)
die factus est, prassignificavit. Dc hoc autem die crcdimus in baplismate. Propterea omnium quoque
quarlo, inquam, el primo perfecto in quo ortus crcator Jcsus qui est unus ex Trinitale, baplismo
esl sol justiti<e, el stelke, et luna, videtur Deus d i linctus est Iriginta annos natus : quoniam illicerai
cere forlissirao viro Jobo : Quando facta sunt a&lra,inundo manifestandum mysterium Trinilalis. David
laudarunt me voce magna omnes angeli mei et quoque, qui secundum camem erat figura et paicr
hymnis celebrarunt . Et quamobrem ? Quoniam Chrisli, triginta annos natus faclus est rex, e\, tanfacta sunl astra? Non certe proptcrea : sed cum v i - quara baplismo alicjuo typico mysterio prius cst
dissenl solem c terra recurrentem, in myslerio d i - ^ unclus. Quomodo etiain Joseph, alius Clirisli typu?,
dicenint, quse exlremig temporibus fulura erat,
triginla annos natus in yEgypto est domir.atus.
Chrisii incarnationem, et e terra assumplionem, Nam Gbristus quoque triglnta argenleis vcndilus
E l idco cum vidissent eum cx sancta Virgine ian- agrum toiius mundi figuli (ncmpe Dci creaioris)
quam cx abysso exortum, siatim exclamarunt d i - rederaii e i HberAvil pcr fidem in Trinilate suas
ccntes : Cloria in excetw Deo, et in terra pax *. conjugis luuas, nempe Ecclesioe. Quam olim quoquc
Gum quibus, stella quac dcduxit Mogos eis persua- aperte praefigurabat, et cilra ullam dubiUlionem,
sit ut clamarent : In hominibus bona voluntas .arca Noe, quaa eonstructa erat irecentorum cubiSic a me intclligilur solis super (erram compositorum longiludine, et irigimacubitorum allittidine,
lio, et a terra ad coelos assumplio. Mibi aulem in typum excelsaB Trinitatis quam Cbristus nobie
venil iti menlem, ut cogitem quid crat, quod pro- revclavit qui est unus ex Trinilate, sol justitiae,
biberet quominus Opifex ubi desuper fixit firma- qni in se ostendit ires exaltationes. Primum quimenlum, in ipso etcum ipso facerctsolem ellunam; dcm exaltatus fuit in cruce. Unde tunc sol tanquain
Job xxxvni, 7.
Luc n, 14.
ibid.
tuc.
Rom. , 29.
Pâl. xvn, !4. " Act. n,2, 3.
XJS 49.
%
i8
i f
1 6
4 7
9ih
IN H E X A E M E R O N . U B . IV.
902
verus Cbrisli typus siniul. cuni Cbrisic (ejus mise- dit in praefigurationem Cbrisli Ecclesiae, quadrarens) est passus, et cum defecisset impolluta cjus ginta annos regnavit super Israel. Haec autcm omaniina ex proprio corpore , simul clinm defe- nia nobisconferunlad numeruin quarti diei, inquo
ril sol ex coelesli suo corpore firmamenii; et cum nalus est et illuxil Cbristus qui fuit anle solem, cum
Cbristus subiisset inferos, simul ciiam cum eo sol ejus conjuge luna (nempc Ecclesia), quando dixit
subiit nocte adventanle. Undc etiam Christo exo- Deus : Fiant luminaria in firmamento cceli, ad
riente et surgenle a mortuis mane una sabbatorum, illuminalionem super terram. Convenil autem euui
una cum eo oritur etiam sol a lerra, faciens 8 7 4 qui desiderio et araore divino in vcrbi Dei dulcediein. Hiec enim secunda Chrisli exallalio, quam dine perfundilur, congruenler ei qui dicit : Quam
apcrle prasignificabat sol boc quarto die crcaiionis dulcia gutluri meo eloqtiia tua, super mel ori meo*
a lerra ascendens i n altum. Animadverte eliam, qiwerere. Quamobrem cum Deus primo die fecisset
quod Ghristus quoque quarta decade (hoc esl qua- lucem, iiou dixil : Fiat lux, ut luceat super terram :
dragesimo die) fecil in coelum assuniptioneni, as- maxime cum illa lux sit nialer ct genilrix univercendens in supernam Jerusalem. Cujus ingrcssus sorum, quae ex ipsa illuxerunl ejusdem essenliaciu
vera et cerla erat figura eliam ejus in Belblecm coelo luimnarium. E l dicamus, quod Hla lux singupostquam natus essel quadragesimo die ingressus el laris et simplex, crat lypus nionarchia; et Judaicae
advenlus i n terrenam Jerusalem. Adverte aulem
fidei, ejusque quaefuit anlc legcm et ejus quaipost
prudentissime, te rogo, num hoc quoque jam olim
legcm; quae quidem non poluit iiluminare univcrtypice prius descripsit lex Dei, dicens quadragesi- saiu terrani , propterea quod ea adhuc operla
mo die expurgari mulierem a sordibus immundiiia? esset, quando Deus illam oslendit lucem, aqua et
SU33, et lemplum Domini ingredi, quoniam qui
tencbris erroris (quae sunt terreslre operculuin suquarto numero quarlae legis, ut superius dictum
per cor honiiniim), donec Deus fecit duo luminaria
est, quarli diei numeri quadragesimi, expurgavit a
quae sunt magna, luccnlia super terram. Dico aufluxu immundiliaj sanguinum idolicorum htiinanam
tem adventuin increati Verbi Dei, el lunain, neinnaturam, quse aliquando male laborabat profluvio pe Ecclesiam ei desponsam. Et luminare magnuru,
sanguinis " eam cum mumlasset et corruptioni et
nenipe Chrislum solem in principatus diei (bocest,
inlcrilui non amplius obnoxiam reddidisset, in bap- qui est exortus i n principio prsedicalionis.) Et l u tismo prius ablutam, rursum in Sancta sancloruin
nam in principatus noclis ; boc est, quanclo natanquam magnus pontifex irigressus Christus, Palri
scentiuniinfanliumaccepturaeratprincipali!in,quai
pro noslra salulc obtulit. Unde etiam die quadrar a t in ipsis incredulitas, prolinus oriri iacit suam
gesimo cum jejunasset, post sui baplismi pro no illuniinationem, quae apud nos luna esl Ecclesia.
bis regenerationein, tentalus aliquando in deserta Attendc aulem quemadmodum non dixerit, inpringentium Ecclesia diabolum abolevit et otiosum
cipatum, sed in priticipatus. Multos enim habei
reddidit . S i crgo in generatione ex Virgine et ipi principatus sol justiliac, mulfas poteslaies. Est
baptismi regeneralione, etrursus in ejus incornip- enira Princeps pacis**, est princeps aut Dominus
tionis fonnatione a mortuis, Ghristus servavil nu- Poteslalum, esi Rex regum, csi princeps ct Domimerum dierum quadraginta, exacte discamus et nus dominantium ', esi rcx gloriac. Ummi babuit
persuasura habeamus, quod omnis quadragcnarius principalum, lumen quod illuminat honiinem ante
numerus in Scriptura praGgurabat Cbristi mysteadvenlum nuper terram *; anie sajcnla, hoc est,
r i u m , nempe in carne ejus dispensationem qua3 cum eo est sine principio. Ila enim imelligiinus
posl rationem ternariam, tanquam dies aliquis illud : In principio erat Yerbum, in Patrc. Non enim
quarla? illuminationis mundo apparuit. Ilaque proin principio saecuH, scd in prindpio genitore erat
plerea ira Dei dic quadragesinio compcscuit minas Verbum, et Verbum erat apud Denm Quando auex allo aqua obruendi in diluvio , mundo annun- teni apparuit et exorlusestpriruipaMis dici sni ad-
88
lians beneficium sua3 in homines benignitalis. S i - D ventus, nniltos babuit principalns. Nam postquam
niiliter Moses quoque Christum prius describens, iinperavil coelestibus, impcravitetiam lerrcslribus,
cum leiiiporc quadragesimo sceleratum illuraocci- accipiens infirma in suam hsereditatem, et possesdissel in typum diaboli qui beltum gerebat cum sionem suam fines lerrae, ct dominans a mari ad
liomine Israclita , etim infodit in arena abyssi. mare, fuit dux salutis nostrx, el fuit principiumbaDeinde ipse ad quadraginla annos primum grcgem
ptismatis, clprincipium incorruplionis ex mortuis,
ralionis expertcm, Jelhro, pavil in lypum Israeiis
et principium ut Dcus habitet in homine : sic enim
ratione carentis, et spalio quadraginla annorum,
intelleximusChristum primogenUum in mutti* fratripopulum Dci qui dicilur (nempc nos) conservavit
bus nostris,inquibusDcus per ipsnm inhabilavit.
in deserta Ecclesia. Quadraginta dies in montc
Ilabct alium quoque principatum scu principinni
Sinai in Chrisli lypum jejunavil. Quadraginta an- bic coelestissol Cbrislus.Hpse enim primus incopit,
nos Saroucl iilitis mulicris qure aliquando fuit Rteri- ct viam nobis ad Patrem muniil ac paravil sublato
l i i , prophelavil. Salomon, qui Doi teniplum condi- sursuin bomine. Per hos ergo etojusmodi princi88
8 0
" Levii. , 2 scqq.

Matlb. iv, 2 s*qq.
> Joan. f, 9.
ibid. i .
Rom. vw, 211.
8 9
8 8
Psal. cxvm, 403.
8 1
Isa. ix, 6.
8 1
Apoc. xix, 46.
903
S. A N A S T A S I l S l . N A i T . E
90i
patus scu principia, ir.lollige magnum esse luminarc ^ lem luna a Deo ncceperit squsc polcslalem ct gubernalionrm, spirilusqr.e iu univcrsa aquacl roari
principatus scu principia dici qui illuminatiira
ct mullis rorporibus, ct ipsi quidcm hujusrci plnsolc qui cadit sub inlelligentiam, pcr duodccini
riinam babcmus experienliam, ct lcsUmlur oinnes
lioras, nempe discipulosct apostolos; luminare auqui in mare dcscendunt iu navibtis, quod ercscenle
lem minus in principalus seu principia noctis. Mibi
S75 corporo luna; simul cliam crcseunl et lmiltividclur, quod et verbis ct rebus ct figuris aptiini
el accommodaiuin est exemplum solis cfhma? ad
plicanltir aqtue, ca aulcm decrescente rursue cuin
Cbristum et Ecclesiam. Nam cuni fecissct Deus baic ea desinunt et decrescunt.
duo luiiiinaria, magnum (nempe solem) stalim Axit
Diciuil autein ibim quoquc, quae c * animal s i ad orlum firmamcnli, lunam autcm ad occasum,
milc lunsc aetherea; (ut qurc in cxlretms qunicm
nos docenle bocexemplo, quod in principioadvcn- albescal, in nicdio auleni sitalra ct caligiuosa), ne
tus Chriîi, ipso Cbrisio splendcnle in came super
ipsam quidem videre quando coelum fuerit sine
lerrain, Cbrisli non splendebat Ecelcsia : Adbuc
luna : earn autcm eo (empore clausis essc oculis,
enim siabat in occasu pcccau. Cum auiem C h r i - et manere cibi expertem. Simia autem manifeslus occidcns, in coelis accessissrl ad Patrem, timc stiores babct operaliones. Nam quando trescit fuorla csi luna, lunc suam osiendit operalioncm, tunc na, ci dilatalur orbis oculorum; quando autein dccrescit, ci contrahitur otulorum circumferentia.
dominala esl tcncbris noclis, lunc illuminavit eos
Dicunt aulem in fluminc Hystaspe nasci lapidemqui
quieraul in tenebris, lunc principatus c l polestaics,
dicilur Lycbnis, qui quidem cum crcscil luna soel princês lcnebrarum hujus sasculi conculcavit,
iuipcrans et dominans, et subjicicns omnem obscii- nuin reddit niodulalum. ln fluvio quoque Galiiae
dicunt degere pisrem, qui ab incolis dicilur c U *
rain ac lenebrosani diabolicas operalionis fraudcm
pias, qui quidem luna crcscenlc albescit, decreet poleslalem; et idco diciiur facta esse a Deo in
principatus scu principia noclis, ut quae post occa- sccnle autem nigrescit. Cum ergo et corpora mulentur, ct aquae crescanl et decrescanl in lun32
sum solis, nempc C h r i s l i , ab ipso illuminelur
inulalionibus, lixc mibi transferas ad seriem alleiraspeclabililer, quomodo ctiam luna a sole. Uiide
lanquam luna quaidam pcr aversioncm ct privatio- goria3, el videbisomnia omni ex parte congrusre.
Nam cum crescil et promovetur Ecdesia, simul
ncm scu lucis dcfecliim, obscuros baeresum defeeliam crescunl coetus populornm fidelium : decrectus ei afllictioncs inimicoYum subit Ecclesia, anistcnlc auleni et perscculionibus appetito corpore
m\ deliquium ferc patiens et tanquam deficiene,
cito autem iterum refulgeris aut lucem propriam ^ ci himine fidei ecclesiasticae ab infidelibus, decrescunt < diminuunlur etiam conventus populorum
recipiens. Uxc nos aperte docet Ilabacuc propbcla
diccns de sole el luna : Jn allum elatus e$t sol, boc (idelium. Similiicr spiritus quoque, cui est innaestCbrislus ascendil in cqelos; et tunc luna sletit tum, nl s i l super aquam, in cursu ortuque et ocin ordine s u o , nempe Ecclcsia in valido suo sta- casn luiue ejusque incremento et defeclu procedit
lu, in ptilcbrUudine sua, in decore suo, in illumi- et reccdit, ct muliiplicatur ac decrescit. Itaque,
natione sua, in cursu 8UO. Rccte autem dixit, in qui navigant, diligenlissirae observant et considcordine suo; prius enim erat inordinala ct incom- ranl aspecium lunx, el figuram, ac lucem, et qua*
tuor ejus conversioncs, ortum, inquam, et sepliposita, u l quajesset dedita idololalriae. Est aulem
mum, etdecimum quintum,et viccsimum primum :
eliain quaidam alia admirabilis oratio de sole et
in iis cnim cfllcit veiilorum mulationes. Elenun
luna, oslendens niysteriuin Christi el Ecclesiai. D i cunt enim qui res soliset lunae diligcnter invcsliga- sunt et qualuor iines qtiatuor venlorum Ecclesi.ne
dominanlw et Iranseuntis. Ideo quatuor subit murunt,quod ab his duobuslumiiiaribusadminislralur
taliones, qua3 a Deo cst luna, typice. Nam quatido
et gubemalur ac dependel universa quae esl sub
vcnil ad ortum, Spirilus sanctus eam slatim i n coelis creatura, lam animatorum quam inanimorum
e
87
corporum : solc quidem dorainantc aeslali, m qui D spiral, noslrum mare fluctibus non agitans ct exsit elementum siccum, in typum ChrisLi qui in fine cilans, sed Iranquillum polius reddens, et ut scmessis consummalionis est exsiccaturus eos qui cuudo vento navigemus nos provocans. In septimo
eutit sub peccato, fluvio ignco qui tiabilur ex eo- aulem dic nascenlium infantium, inspiral ventum
rum baplismale : unde eiiam sol exsiccat et calc- qui persequilur spiritus nequiliac, eosque in vefacil crcaluras. Luna vero babcnte gubernalionem
stibulis catechcsi initiat et insufflat veniam qua?
e l adiiHiustrationem auctoritalis aquai et Spirilus expellal daemones qui inhabitanl in generalionc
enncii, qui a Christo Ecclesiae tanquara lunaB dona- peccali. Qaando autem crcvit, spirant in medium
luseslel creditus, quae lunaB dala est tanquamChri- rjus, et ejus alumnorum qui abrupti sunt a sua
stus, ct credila ad poteslalem et gubernationem, integrilate, et dilexerunt decrementum cjus l u ut nos per ipsam genereraur et regeneremur, do- m i n u m , spirilus baeresum, quo tempore incipil
ncc promotasit ei praclcrierit nox hujus saRCuli, ct eiiam decrescere. In perfecta aulem ejus contrarursus exortus fiterii Cbrislus sol justilise. Quod an- ctionc et defectu, quando est uruversitas ventura
e t
Habac. , \ \ .
905
IN IIEXAEMERON. -
L I B . IV.
906
in judicium , tunc spirabil exilialis spirilus,. non \ tionem, et vilam qux csl per aquam et spiritum
cujus luna est causa, dcscribens gratiaiu bapliab ipsa autem, aul per ipsam, labefactans, si iieri
postft, etiam ipsos elecios. Sic luna figurat Eccle- smalis. Ejus aulem quod dico de ea vita et gcncratione et regcnerationc per aquam el spiritum,
siam : unde etiam lux nova dicitur orlus lunae,
propter regenerationem eorum qui recens illumi- ipse Deiis Verbam fidem facil, dicens : Nisi quis
fnerit regeneratus per aquam et Spirilum,
non intranantur, qua3 perpetuo generatur et regeneraiur
sicut luna, usque ad consummationem sceculi. S i - bit in regnum cuelorum . Eclipsis certe seu dctit aniem omnino et atet prudens audilor rursus fcctus l u n x , et quando luna est plcna. Quando eniin
discere de duabns solis potestalibus , nempe de pleniludo gentium ingrcssa fuerit Ecclcsiam; tunc
subit coelum, (erram de caetcro relinquens. Procalido et sicco, et quemadmodum ea referanlur ad
plerea simpliccm quoquc luccm babet luna, non
Christum. Galidum aiUem et siccum elemcntum
est ignis, sic terra est eliam skca et frigida : nam autem dupiiccm sicut sol. Nam Eva est gcnila ox
una costa bominis. Adam autem sicul sol figura
a quoque esi injicienda propter id quod est d i cendum. Quicunque ergo perTeclum Deum ct per- Christi, est duplex etcomposilus. ncmpe ex terra
ct divina insufllatione quam Dcus in Evam non
fectum bominem Chrislum esse credimus , ignem
quidemesseinlelligimusejusdivinitatem: Deusenlm
insufllavit : quandoquidem non ex duabus eesent i i s , ex divinitate, inquam, c l bunianitate consinoster est ignis consumens *. Terram aulcm rursus, terra genitam carnis ejus humanitatem : qua- stil plcnitudo Ecclesiae, sicut Christus , scd
rum qiridcm duarum esscnliarum et elemcntorum ex sola humanitale. Divina cnim illa ct cstypns erat verus et accuratus, primi Adae constru- sentialis Dei insufllalio, qua? terram cst i n clio. E \ bis cnim duobus factus est Adam, nempc gressa, fuit vcrus Dei Verbi lypus qui ex Patro,
el divini i^nis inspirationc, ct ex sicca ct e terra proccssit, etterra nalupi bomincm inindividuesibi
genila limi concrctione. Si ergo rera subiilitcr os- couhiil pcr byposlasim. Exisliwo aulem quod,
lendit oratio : in duobus lurainaribus sunt, co- eliam extra paradisum fabricalum cssc primum
gnoscistiturque et adminislranlur quatuor elemenla parenLem Adamum, et deinde pisitimi fuisse in
x quibus constat mundus. Duo aulcm lumin?.ria, paradiso, apposite admodum conveuit de sole scnsol e l luna, citra ullam conlroversiam prius de- sili, quoniam ipse quoque Adarn, sicul dicit Scri
scribunt Christum et Ecclesiam. Discat ergo omnis piura, et sic posilus est coelo. Ude eliam in l u minaribus scriptum est, po$uil^ quoroodo eliam
bomo quod i n b i s aquis, et per haec duo coelestia
in bomine : Et accepil, inquit, Dem hominem quem
luroinaria (dico autera Christum et Ecclesiani)
finxit,
et posuit eum in paraauo,
principem euro
consistunt, adinimstfanlar, et conservantur lam
< q u sunt in coelis, quam quae sunt in terra, et constituens et Evam, omnium animanlium, sicut
taro ea quae sub aspectam cadant, qnam quae non etiam duo luminaria, ut imperarent diei et nocli,
et ut doroinatum babereut i n omnia animaniia,
cadunt, et lam animata quam iuammala, et tam
per
quatuor elcmenla quse sunt in ipsa, ex qtiibu*
mobilia quam immobilia, et ex qualuor elemenlis
et per quse consislit omnis natura corporum tani
compositae sex dicrura crealurac.
Et quoinodo pcr virum et rauliercm nascitur bralorum quam volucrum. Quod si lucis dcfectiim
unum corpus, ita indiscriminaiim per hxc duo ei diminutionem, et rursos renovationem, sicul iu
luminaria nalura est corpus populi fidelis, EJpcle- luna, vis eliam videre in Eva, cogiia propbelam
siae : ct iia aperle impletar illud : Erunt duo in car- qui dicil Deo : Lumen sunt pnecepta tua tuper
lerrum. Quorutn eliam defeetum suslinuit Eva per
nem unam* ; et qaod omnis caro constatex qualuor
inobedieiUiam. Adam enim non (uit deceptus, sicut
elemenlis solis et Juiwe. Quamobrem ei qni prudicit
Apostolus ; autem decepta cuni a trdenler attendit illi figurae quae primarie refertur
nebricosi
etobscuri serpentis dominalu opprcssum
ad Christum et Ecclesiam : Adarai, inquani, et
E v a , sol et luna sunt pnccedenlia a?nigmata : qui D esset et defecisset ejus lumen. Ejus lamen luminis
duo constiluuut et producuntex duobuset duobus defeclum restiluit lux vera qux ex ipsa processit:
eleuientis unam individuam horoinis camcm; U n - ex secunda, inquam, Eva Cbrislus, laoquaiu cx
quam scmen hominis, sole prabenle suam lucem in quapiam plena luna, Maria, quae niuiquam minuia
utero piscinae, sua conjugis. nerapo luoaj, qiu cst fuitaut defecit, aut privala fuil essenliali lumiue,
ncrope sua virginitate, quando ei acclamavil A i \ Ecclesia. Omnes quidem erte res osteodunl magelus : Ave, gratia repleta propler Evam quae Cs.1
gnam aequalitatem et similitudinem solis et lunae,
luna, quae fuit male habUa et vcxala, et quaa v\
ad Adamum et Evam : ignem aulcm et terrani,
suo defeclu inobedicntiam fugerat, et se absconboc est, Deuin et bominem, paulo aoie dicebamus
Cbristum quem sol describit; utqui ignis, calidum, derat el limuerat a ligno inobedicnlia& ei uansgrcsinquam, replela a Sole justiiise ,
t lerrse, siccum habeat ekmenlum. Similitcreliam sionis : Gralia,
Eva interprelatur Vita : Viia autem est etiam E c - nempe a Deo. Ha3C breviter anobis dicta sufliciam
clesia, exbibens perpeluam bapiismalis rcgenora- dc solcet luna in qnarto die,. quando dixit Dcus :
e o
6 1
Deut. n \ 2 i ; Hebr. xn, 20.
PATKOI,. G R . L X X X I X .
Gcn. u, 2 i ; Malili. xix, 5.
hnr\. m 5.
r
e t
1 T i m . ,
29
907
S. AWASTASII S i N A I T i E
.gt*
Fianttuminaria infirmamentocceli ad illuminatio- quibus Ecclesia. nibil docetur spirilualc cx corponem terr<c^ u l separetin roedlo diei c l mcdio noctis, rali eorum posilura et molu. Si quis aulem vim
et in medio lucis, et in nierlio (cncbrarum. Iloc habet rccle cognoscendi ac dijudicandi, eslque
quoque considera,quod convenienlernalurali crea- lcgis divinae cognitor el tector, legal inlrinsecus et
turarum coneequcntiae, 876 magna luminaria ea extrinsccus divinas tabulas a Deo siriptas, nl qua?
nominal Moyses : el solem quidem proprie nominat cxtrinsccus quidem inlelliganlur sccundum liuemagnum, ut qui a se lumen, non aliunde liabeat. ram, inlrinsecus anlem secundum spiritum. Sunt
Lumen autem non sic, ut qux lucem babeat per aulem duac quoque tabubc ccnlorum, quaj iniruiparticipationem, non per essentiam, et illuminelur
secus quidem fcrunt ralione praodilas stellas et
asolc, cam cujus est particcps impertienle. Ut angelorum el angclicorum mysleriorum ac ratio
autem paulo crassius rem dicam, dicitur esse du- num, exlrinsecus anlem stellas quae cadunt sub
plex qua proprie cst in nobis vis ralionis : nempe aspectum : et earum describenles aenigmala per
et a qua ornaniur et homines e?se cognoscimttr, eas qnae sunl in ipsis figuras^ locaque ct cursus
discreti ab animanlibus reliquis quac viviml citra
diflereniias, nos docenlcs diflereniias, el tempora,
rationem, quae quidem dislant cx diametro a ra
et loca, el mores, et cursus, et appariliones saa
II
'
-rr
*"*
tiene cujus sumus participes. Et id qtiod est in clorum qui illuxerunt in firniamenlo fidei,quiex
nobis cxpers rationis, ut quod aliquando paleal allo nos illuminarunt. Propierca aliae quidem ex
ralioni, et cst ejns particeps, el ab ejus vi illuini- slellis, nocte adbuc crescente (errorc, inquam,)
natur. Ut licet videre ex inconlincnti conlinentcm, exoriunlur : cujusmodi fuerunt Abel, et Enoch, et
et ex intemperanti lemperantem, et ex audaci et Noe, et Abraham. Aliae autem rursus in medio
timido euin qut magni animi armatur virtutc. Quo- lucis et tcncbrarum, quales novimus eos qui fuemodo crgo boc in nobis diciiuf parrliccpe raiionis, runt in legc. Alise autem rursus procedcnte noctc
et quod est proprie ralionis particeps, et quod ot dic appropinquantc, qui sunl beati propbeloe, et
caret ralione parens rationi; ila propric magna
Baplisla, el maxime qui erant propinqui splendori
eunt luminaria, et sol qui illuminat per essenliam, orlus Domiui. Quorum quidem propbelarum ulliet luna quae dat lumen per illnminationcm.
nms ct omnium clarissitnus, Lanquam lucifer matuSed redeundum est ad seriem ab initio proposi- linus, solis (nempe Cliristi) praec.ursor Joannes, ditam, ct dicendum qnod, cum Deus jam a primo die c e n S : Ecce post me oritur mundo sol juslilix : qui
fectssel lucem per se, scparavU iater mcdium dioi cum csset cxorlus et egressus cx aqtiis Jordants* ,
iiuer medinra noclis, et inter mcdium lucis c t ^ dilnculo oslendit duodecim dbnius iliscipulorum,
Sntcr mediuiu tenebrarum. Qtiomodo cnim potuis- qui sunt stella; qua3 conlinenl ct dominantlir omnU
sent 9b mcnsuram cadere pracedenlcs tres dics; bus stcllis i i r m a T n c n t i , ncmpc Ecclesiae. Quod si
aut quomodo potuisset freri vespcra, el fieri mane, vis melius discerc aliqua etiam nomina bujus qui
nisi per separationem lacis et lencbrarum ? Quam- erat aliqnando Zodiacus circulus Erclesiae, nempe
obrem per haec Inminaria, qnxdam alia spirilualia duodecim stcllarunr aposlolicarum, considera firtnysteria, docet nos Scriplura, rerum corporalium. mantenti duodocim appcllaiionos. \\x aiilcm sunl;
Elenim i l l u d , Sint in signa et in tempora, et in dies,
Vlrgo, Hcsperus, Lyra, Gemini,Leo, Taurus, Aries,
et in ennos : non ea dicit Deus volens aslrologiam Sagittarius, Aquarius, Pisces, Scorpius, Cancer,
docere homines, neque in sole et luna et astris el alia plurima. Scd ea quidem fabulose et f a l s a
habere spem gubernalionis, u l desipienlum aslro- sunt appeltaia, in firmamcnto aulem Eccbsia
logorum videlur vanitati, sed per baec qux appa- spirilualiter ct semper lucent. liabot cnim Virgirent larainaria ct stellas, d o c e m M r signa spiritua- nem stellam Ecclesia luminare, nempe sanctaiu
lia, ct tempora, et annos, et ordines, ct guberna- Virgiucm , ct eos qui seipws castrarunt propter
lionem, et mysleria admirabilia. Dc illis aaiem
regnum ccelorvm". Exquibusfuerunteliain quinque
dico stellisqux illnminarnnt et in viam dcduxcrunl D
vjrgines qux media nocie tanquam stellx lamen
euper terram sanctorum apestolorum el propbcta- Ianipadam accendenint. Habet eliam Ecdesia
rum et doctorura qui illummantur a Sole justiGeminos slelJam, Tbomam, qui dicilur Geminus.
Habet Leonem, nempe Lucam. Nam e l Leo contix, et d i c n n l : De plemtudine ejus nosomnet accipimvt " Quid enim erat oirmino opns stctlis ? Gur spcctus est in Seraphini , qiiandoquidem ad vi*
rum optimum scripsit Evangelium. P o r r o auiem
atttem non fdcta esl lona perpetuo plena ei noctem
alios qnoqae habct leones, qaos peperit Christu*
ilhiminabat ? Quid autem etiam jtivalur creatura,
sicut catohis leonis Juda, qui qaidem imperarant
qUod attlrtet ad litteram, ex ortu ct ihstanralfoire
et regnam obtinuerun! in ferae aiiquando belluas,
ft defbcti^ ldna* ? Qoid autem lucri facit Eccleaia
nempe gentes. Congregath enim horum taurorum
vidone eam qnse dicrtur Ursa, qua? nanqoam occiin juvencii Ecclesiarum. Sed el Marcum babet
dit ? Quid eiiam Pleiadem unanimiter ducentcm
qm lanqiiam bos apparuit in animali sex pennachorum scx elellarum ? AHae quoque sunt innumerum , quoniam a sacriftciis inccepit Evangclium.
rabil^s flgura et nomina in aslris firmam ati, ex
w
11
48
8 t
Joan.i 10.
i , 10.
6 5
Marc. i , 1G seqq.
" th. xix, 12.
8 5
Ezecb. i , 10.
<e
P s a l t x v n , 31.
8 7
Etech.
1 HEXAEMBRON. -
903
910
LIB. IV.
Uibot et Arieies qui scmen verbi gregi jaciunt, dc mr tanquam soliiarii mon&cbi ; ut, qoi e i numero
quibus dicium e s l : Afferte Uominofilio&arietutn duodenario proCciscuntur ad pradicationcm, conIlabct Sagitlarios, cos qui prasuni populo ei vementer ei qut dicit: Singulariter ego donec iramclamant ad Doniinum: Qui docet manus meats ad
eam : ei ut i i qni soli vitam cxercent mouaslibellum, et posui&ti itf arcujn wneum brachia mea
cam. in rnpibus in qnibns non 877
forilea,
Habet etiam siellas Pisces boc lirmamentuni, dicentes : Singidariter in $pe constiiuUti me . Alii
quo piscali sunl Peirus ct Jacobus et Joannes, aulem siniul bini aut terni ; ut, qui ex sepUiaginta
piscatores. llabel etiam Lyrain , sapientlssimum
duobus proficiscebanlur, aut eliam qui duo eimul
Paulum^ Habcl eliam Cancrum, rursus Pclrum : excrcebantur ad cerlamina ascetica seu monastica
duplici enim grcssu in eo ambulavit- sol qui cadit cum audiisscnt eum qui dicebat : Ubi tunt duo aut
sub iulelligeniiara : nempe anle et nitro. Per ip- tres cengregati iit nomine tneo, Ulic sum in medio
sum enim fulguravil, et in iis qui crant ante, qui eorum AHse ingredinnlur inslar cbori aut coroquidcoi eraul ex Judxis, ct in iis qui eranl anlc n , cujusinodi smU qui dicunl : Ecce quam bonum
qui swmis nos : ambos enim traxil Petrus, hos et quam jucundum habitare fratre* in unum l Et
quidem signis, illos vero doctrinis.
aliae qukiem perfectse, quae quideni sunt valde
Habet etiam seplem planela3, nempe septcm diatenenies lecum doclorum et ponlificum
cunos, qui contrario ingressu ingrcdiuntnr aliorum
qui dicuui : Ecce ego etprleri quos dedil mihiDomirevolutiooi. enini in cibaiulo multiuidinem qune nus : cujusmodi fuit Paulus, qui cum supra
ab aliis docebatur, nc caderel propler necessilatem
oranes essct prima et maxima slclla, habcat concorporis, suflulcicbanl verbum quod dabatur ab sequentes veluli quasdam breves, Timolbcum et
aliis. Habel ct Perseum slcllam, quem voles ex Silam et Barnabam et Lucaro, qui non mulio posi,
Ifagis vejoieolibus e\ Pcrside in Betbleem pcr ex discipulo, magislro factus eel confessor : et, si
stellam, ad solcm qui cadil sub inlcJligonliam et non falsum dixit qui dicit, Sitfftcil discipulo vt
abscondilur. Uabct et Aquarios ad quos dictum est: ncut maguter , non fuit minor Paujo : simul cnin
Ftuvii ex ventre ejusfluent aquamvw. Habol eliaui
oon*idet curo Paulo. Aiiae autem rursus tencut
Hespcros, qui exorli sunt circa boram undecimam. figuram cracis, ex quibus erat qui dicebat: Qui
Non solum autern appcllationes, sed eliam ipsrc $uam carnem crucifixerunt cum vilii* et concupifigurac et species stellarum nos rcducunl ad spiri- iceniiis . Ali quoque geminae incodunt et conjutuales notioncs et contemplationes. Proplcrea cx gata?, ipsuni tanquam Cbristi jugum ferenlcs,ot
iis aliae quidem laMae sunt tanquam subridentes, ul anima et corpore ipsum Irabentce, tauquam duo
is qui dicit : Semper gaudete in Domino, sineinler- C
U Jucentes. Undc ct moventurel currunt gteJUi
mtssione orate : aliaB vero moestoc ct tristes, ut i i tanquara quaedam animalai imagincs inanimortun
qui audierunt cuin qui dixil : Deali qui Ingcnl *. Juminarium magislrorum. Dcducunt ilaque non
Aliae rursus diem festum celebranles, u l i i quipro
lantum eas stellas quec sunt super lcrram, quanChristo sunt accensi, c l dicunt ; Transivimus per tum eas quae sunt in mari, imo magis, quandoquiignem et aquam *. Et aliae acres, cureu contcndenlcs, dcm c l sêllse ralione pradilas mullo magis illumiot ille qui ab Jerusalem transiil usijue ad IH^ricum, nant et conservanl in navi Ecclcsue eos qui
et cum illic cuin suo conjuge Petro occidissct, in jactantur fhiclibus niarie affectuum ct aniini peroccasu ambo Occidcnlcm illuminant. Uudirvidcmus turbalionum, donec transcat nox viue o l oriatur
alias quideui ex stellis lucere ad Boream, alias rursus e coelo Sol juelitiae. Sic spirilualiter boc
vwro ad Auslrum, alias autcm ad Ursam, ei allas modo aslra consideret Ecclesia, ea quae dicuntur de
ID locis dtTersis oriri, quaj illuxerunt in lolo orbe sole, luna, et stellis : quomodo etiam ille divtnus
lerrarum, significantes iuminaria Ecclesiae. Narn qui ad tertium usque in cceium et orius est et racur non in omni lempore atstivx, quse quidcm
ptus , et didicit ferri usque ad sajKtos, lanquam
ftunt ii qui recte porlarunl pondus ct ajslum ^ sapiens conlemplator stellarum, barum steHarum
affliclionum, et carnis ardorem, forles quidem sunt
solisque et luo rationom est interpretatus, dicena
beati ^postoli, e l qui simul orti gunt cum ipsis
de iis qui suis temporibus illuxerunt : AUa ext
di&cipuli* Aliae autcm mrsusex stellissunt: lucent
gloria solis, nempe C b r i s t i : et alia gloria iuncc,
omnes slelto, sed alice quidem oriuntur verno
boc est, Ecclesiae, et alia gloria stellamm, sanrtotempore stalim post Christi resurrectionem, qui
rum, inquara : htella enim tlella in bis differl in
ter sustinuerunt, et mercedem cxspfdarunt, ut
gloria . Nam Petrus primam leaens sedera, ci
operarii messis Domini. SinU eliam quatdam stellie ego, inquiL Paulus, omnibus anleceliimus niAiimo
biemales, qus quidcm sunl martyres, qui illuxerunt bonore.
i n mjediabieme idololatria?. Quod si etian>dicendum
De his eniro stellis ialelligarous, post eensilcs,
esl ae arum poftilura, ae ea quidemesl impropria
id .qaod a Beo diclum eet: Et sint in tigna ei teme i s i o e myslerio. Nam aline quidem ex iis ingrediun- pora ct die* et nnnos. Ita est eoim, et faola csl
1
7 i
e9
S U B l
T e
7 1
7 t
T t
8 0
7 1
et
7 0
Paal^ xxviii, 1. " PsaJ. xvii, 35.

Joau. vn 38. 1 Thess.v, i 6 , i 7 . " Mattb.
5.
li.
P a l c u . 10.
P s a l . iv, iO. " Matlh. xvui, 20.
Psal. cxxxn, 1. " Ua. Viu, 18
13.
Mattb. x, 25. Galat. , 24.
II Cor. , 2.
1 Cor. xv, 41.
Ti
71
T a
7 4
7 7
4 1
4 1
Psal. LXV,
Hebr. ,
Ull
S. ANASTASri SINAITS
912
Ecclesia. Aliud enim fuit tempus apostolorum, ct el iJluminante, nempe luna, ita etiam ex iisdem
aliud lempus sanclorum qui affcrebant, et alied
duabus rebus spiritualibus regeneratur et formalur
sanclorum martyrum, et aliud tempus doctorum. bomo nosler internus, qui e\ luna quidcm, nempe
De his stellis Deo dicit cliam David : Qui numerat
Ecclesia, nasciiur per aquam el Spirituin.
mulliludinem
stellarum,
et omnibus
eis nomina
vo-
8 S
cal . Hoc est, ex iis alios quklem vocat servos,

alios autem mcrcenarios, alios vero operarios,
alios aulcm amicos, alios autem patres. Nam si de
corporeis stellis hoc inlellexeris, non invenies qui
eas fecit Dcuin unicuique proprium imposuisse
.nomen, practcr commune: poetea enira hominum
sapienlia, aliam quidcm vocavilSagiUarium, aliara
vero Dociam, aliam aulcm Prestera, aliam Typho e m , aliam Lampadiam, aliam Pogoniam, ct aliam
alitcr appellavit. De his steilis Ecclesiae, intelliges
c l quod in oclavo psalmo dicluni est ad Christum:
Lunam el stellas quas tu fundasti
. Gur autcm
non dixit: Et solem ? Quoniai, sicut prius dixi,
vera et cerla Christi figura est sol: Cbrislus autcin
non fuit fundatus, nec stetit in firmamento coeli,
sed supra coelos in ihrono Cherubico: nam de ipso
diclus cst totus psalmus: Quoniam elevata est tnagniftceutia tua super coe/os, qui ex ore infantium
et
Uctentium perfccisti laudem> et qui magnus pontiJex pcriransHsti coelos. Eum autem qui ad hanc
usqae Hlteram, corporaliter inteLiigil ralionem de
codo ct sole et luna et stcllis, arguit ipsa Scriptura divina eum non pie sacris incumbcre Lillcris.
Dietura est enim in hymn-is David. Laudate Domi-
8 V
iwm,8olet luna; laudate eim,

Laudate
eum,
omnes stellwel
cceli coelorum, quoniam
facta sunt, statuil
ea in saculum,
lumen.
ipse dixit et
ei in stfculum
sce-
culi. Pmeeptum
posuit, et non pr<pteribii**. Siergo
-elatuitDeus in sxculum saaculi, ut essent coeli et
sol et luna ct s l c l h O , quomodo rursus dicit Dcus
per eumdem propbelam: Cocli peribunt,
etlanquam
*e$timentum
volvenlur
8 8
veterascent, et sicut opcrtorium
circum-
; et rursusdicit peralium prophetam :
Circumvolvetur
coclum tanquam
liber in
tione smculoruM, et coeli tanquam
folie
consummacadenl"
Quam ob rcm ipsc quoque earum crcetor, Deus

Verbum. Jcsus, dicit: Ccelum et terra iransibunt
?
Tanquam dgura?: firmum aulcm coelum fldci non
transibit, et coelum quod cernitur, exstinguelur
8 8
Psal.
CXLVI, *
Psal. , h.
8 5
re
Spirilus dcscendit in aquam, poslquam Domimis

ex ea ascendit. Neque enim purgaiione opus babebat sanclissimus Dominus, ut prius dcsccndeBte
Spiritu qui aquam sanctificarel, ipsc baplisimim
susciperct, ul fil in nobis : sed ul amborum baptismaluni Jesus slans medius, aliquid quidem depressit, aliquid vero tradidit, primo prolinus e i terminato cum prinio popnlo. Hic e s l Jesus Nave,
primarius Cbrisli typus, qui slarc fccit solcra in
Gabaa, etlunam in Pliaranga, allcrum ex adverso
allerius, qnomodo fuil a principio. In qnibus per
duorura luminarium stationem et fixionem qucc
erantin Cguram, perierunt eiiam bostes Ecdesise.
Quomodo aiitcm quartum millenarium quarti diei
D sxculi osteildimus eonvenire quarto diei sex dic-
tanquam-flgura: sol nutem, nempe Chrislus qtiem

ftol pneOpraTlt, is manet in saeculum sreculi.
Similitcr eliam typica luna peribit; vera autem
luna Ecclcsix quam prius pracdicavit et annnnliavit noclurna, mm veterascet: et sanctx sleHae,
nempe ralionc praediti chori sanciorum, x i c r n i
permancnt; earmr autem figurae, nempe stelkc
lcmporales, c a d ^ i l tanquam folia, quando Jusli
fulgebunt ul eo/, boc est,.Cbrisius. Ipsum enim,
ut sxpius oslendil oralio, prxfigurat bic sol;lutia
autem* Ecdesiam. Quomodo enim ex duabus corporeis facullalibus constat externus bomo noster,
ncmpc cx sole illuminanU el sicco, ct ex buntido
'Malih. xxi\,35.
Audi etlauda quae sunl in bis ineffabilia et admirabilia. Qnomodo solis et luna? unum quidem
est inspeclabile : atterum autem est ejusmodi nt
cadat sub aspcctum, apefte nobis clamant mysleriurn Gbristi et Ecclesiae iSs qui id volufit inlelligere spiritualiter. Nain aHcrum quidcm est snblile
in typum divinilalis, allerum autem crassum ad
imagiiienibumanilalis. Nam spiritus quideni lalet
in aqua, sanguis autcm inaspcclabilis lalei in
corpore. Haec et qua snnt ejusmodi ne legerisconvenienler scienliae medicinx, scd convcnienter
spirituali, siquideni crcdis quod Deus omniafccit
in sapientia. Gogila etiain, non in boc quarlo die,
el in mysteriis q u in ipso facta sunt de sole, dc
luna, et de stellis, ct dc Ghrisli Ecclcsia et haptismate, et de omnibus caBleris sex dicrum, qune in
quarto die saeculi, boc cst in quarto millenario, a
Deo per Moscn in Israel scripta sunt et praefigurata, et nobis revelala et praedicta : quando maxinie ct typus bapiismalis fuit in Jordane a Jesu
Nave, eo illic baptizanle absque madeTactione,
Arcam, nempe Christi Ecclcsiam, adhuc spirituali
et diurno et suave fluerrti baptismo, ubi Jesua
quoque Nave baptizalus fuit noclurno, marino, et
falso Mosaico typico baplismale: quod postea fuit
dditura spirituale diurnum et salularc, quando
rum creaiionis: i'.a eliam oslendemus reliquos

congruere eorum paris numeri milienariis suo
lcmpore, Deo danlc nobis sermonem in apenione
oris noslri. Quomodo aulem eliam cx ipsis locis ic
quibus Jesus stare fecit solem et lunam, fidcm
babeat auditor dcscribi ct pracfigurari slalum clin
allum sublationem Christi et Ecclesia?, audi, qa>
so. Gabaon, est, sensiin ; Raina autcm, lingua
llcbraica " exponilur altiludo. Pharanga autom,
sublimis, seu in allum elala: in aUum clationem
Chrisli et Ecclosia?(t!uorum, inquam, hiiuinanum)
per duas appellatio^cs loco significanlc in quarto
P?al. CXLVIII, 5-0.
Psal. r.i, 26,
I T
Isa. xxxiv, 4 .
913
IN HEXAEMERON. LIB. V.
9U
millenario, qui est mcdius dies sxculi:quomodo dius Patris el Spiritus eancli, el intermcdms lapis
angularis duorum populorum. Qui ctiam in crucc
cliam in inhio creatibnis, quarlus dies ftfit medius
fuit in allurn sublatus in medio' duorum ialroseplem dierum. Proplereain eo fuit prsefiguratus
num, et fecit salulem in roedio lerroc cum essel
Sol jiietilta?, mediafcor Dci ct hominum, ct medius
medius dies. E i sit gloria in saicuia s:cculorum.
ul Dominus lam eorum qnse cadunt 8 7 8
^
aspcctum quam eornm qua non cadunt: et me- Amen.
8 U
LIBER QTJINTUS.
DE QOlIfTO DIE CREATIONIg SEY DIERUM.
Vix tandcm post multos verborum circuitus, B
quartns dics nos ad qutntum Iransmisit: in quo,
a Deo tanquam a pelra aliqua qualriduanse morlis,
ad viiam procedit creatura: et vita in ipsa i m primis ostendilur, cx aqua el Spiritu principium
habens in Ecclesia, quam nnrversonnn Opifex
prasignificavit in qninlodic dicens: Educant aqucr
cant reptHia animarum viventium; in omnibus an*

tem qu?e ex terra processerunt sexlo die, feris,
repliHbus, jumentis, quadrupedibus, non pluraliter sed singolaritcr imperat Deus Verbum dicens :
Educat terra animam vhentem ? Nec boc solum,
sed illud quoque diligenlcr qurerere est neccsgarium: Quam ob rem qua3 ex aquis quidem geirita
reptitia animarum viventium, et volucres volantes sunt omnia Deus bcnedixit, e terra aulcm gehitos
animantes, et quadrupedes, et pecora privavit besnperterram stcundum fhmamcntum cotli. Et factum
etl sic. Si ex nalurali rcrum consequentia, terra n e d i c l i o n e u n c t e aquae quidem, ut quse fuerint
bencdictse, buc usque et perpeUio parinnt- sna
ante aquas debel a Deo accipere procreationem
sponle absque semine ct conjunctione volucres,
pccorum, et quadrupedum, et reptiJium qux ex ea
processerunt: ut qua3 prolinu* facla sit secuiida cx quarum numero sunt coturnices et ortygometrj
tcrra aulem non utique sine semine parit fcram,
post coelum, et in Scriptura nominetur et collo
cetar airte aquas : quomodo nunc aquae primo aul pecadem, aut qHadrupedem. Et rursus quae
ortum babentex terra, versantur etiam perpetuo.
loco ornantur? Videmus enim quod in positnra
super tcrram : quae autcm nala suntex aqnis, alia
liiorum luminarium, id quod in firniamento cadi
quidem dicuntur marina, alia antcm (cnm recescst, prinmm a Deo est ordinatum: nempc sol, qu>
scrinl) in altum sublata appellantur ccclestia : boc
o s l sicci eleinenli : etterram qua? esl coelcmenlaris consliluit, ejusquc est familiaris: et quo- est volucres coeli: quas etiam Deus cognoscit, sicut
dicitper Propbelam, Cognovi omne* volucre$eeli^
niodo nunc rapueniut aquxprimas parlfes et tanScd ne per freqnentes et sibi invicem smoccquani primogenituram vitae? Id ipsum dicodeluna
dentcs dubtlationes, in biesUattoncm airimique
quae per aquam et spiritum, eorum quae ab ipsa
ndminislraiUur et consistunl, aliam oslendit gra- perplexilatcm ac confustonem indircamus audilorcm, jam de hvs a nobis Iractabilur, quod brevitiara cnm primogenitam vilam et spirilum vita
pepcrissct ct ostendissel,-divine et sapienter om- teraggredior, pcrum bisloriam qna; cst secundum
lilleram niinfme everlens: pauca autem de qninto
oia dispcnsavit et constltuit in sapicnlia. Nam in
eoclis quidcm primas parles ct primum locum sol numero.sicutctde quarto, ex divinaScripluraneaccepit, qnoniam supcr omncm principatum e! po- cessc est prius diccrc. Invcnimus ergo in quinto
testatem, Christus (qui esl Sol qui percipitur intel- D ccntenario, nempe quingentesimo annoNoe, arca?
ligenlia) est in coelis : ut qui sit ostium et intro- jaci fundamenta, qua? quidem est verus ac certus
ducens ad Palrem. In terra aulem, ubi humiliavit typus Cbrisli, in qua fene omnium gentium simul
seipsum, servi formam accipiem voluntarLe dedit coactue, e malo diluvk) conservati sumus per coprimas paries tanquam proprio suo corpori, E c - lumbam, nenipe per Spirilum. Unde etiam conclesia3: dico antem mysterio baplismatis. Quomo- fecla estarcx laiitudo, quinquaginla cubitorum
do enim in coelis ostium noslrum et via ad Palrem
ut quoniam a matbematicis iiumerus quinarius ct
est Christus, ita etiara in lcrra, oslium nostrum et
quinquagenarius justusdicitur.Aiiferens enim quiviaad Patrem est baptisma, ad Chrisliini per Ecclenarius quatuor qua? sunt apud novem, et eonjunsiam : et ea de causa ante omnia, et vita et vivens
gcns cum unitale, ea deducil ad quirrarinm: ct Iria
anima ostcndilur ex aqua el Spiritu, et super terram
quas sunt in octonario, et componens cum duomanifestatur, dicente Oeo : Educant aqttce reptilia bus, ea facil qubiqire, e l duo qnoe sunt in septena$
animarum viventium, et volucres volantes super terrio, etea conjungens cumternario, facit qwinqae.Et
rm, secundnm prmamcntum cceli. Dicant mihi qui
unum a scnario, et conjnngens cum quatuor, facifc
altendunt solam litteram Scripturas, quam ob cau^
quinqae. Similiter eliam quinquagintafacit adversaui in aquis quidem dictum est pluraliter: Edusus eos qui ipsutr. pneeedunt, et eos qiii ipsun*
M
P s a l . xux, l i .
813
S. A N A S T A S I l S1NAITJ5
91
nequuntur. Eadein ralione Ecclesia quoque prsedi- nequnquam eam impertiil benedictioneni sed eo
cat cum peccato diluvium quod Deum justifical,
reJiquit absque beneîctione : lunc tanquam me<:l ejus jusliliam quac toilit e raedio quae contra
dius slans Cbristus inler terrestria et marina aniJ.OS sunt inimicilias. Noe quoquc quingentis anmantia, et ad ea quae sunl e lerra genita oculos
iiis êdiflcal aicam, quoniam, cum in quinquies defigens, et dicens: Ni$i quis fuerit generatus ex
* inillesimo anno venisset novus Noe, incepit con- u(fua t% Spiritu, qui fertur super aquam, non imrabit
in regnumcoelorum
; neque fiet per columbam,
slruere arcam Ecclesia.
nempe per Spiritum, volucris cocli: neque RaNon est aulem alienum caeterarum quoque arca?
mensurarum nieminisse. Triginla quidem cubi- pietur in nubibux obviam mihi in a e r a S i baec
auleni non ila facla sunt i t prxiigurala ; dic,
lorumerat arcae altitudo, et deinde redacta erat ad
Moyses, causam, et ob quod peccaiinomcubilum : quoniam Ecclesia quoqueprcedicat 879
luni in Deum admissum, manserunl pecora et tcrtres hypostases ef naluram unam enius solius D e i :
rae animanlia absque bencdiclionc. Quomodo aqlntitudo antem quinquaginta cubitorura, quoniam
tem et repliHa quae sunl rationis expenia et meuie
illos valde permistos ferarum animantium et im~
9 9
peritarum gentiuin greges, ternarie multiplicibus

centenariis legem docuit Ecclesia et conservavit,
iiaturali raoltifariam multisque modis aUrabente
scripta ct-mystica. Mulla autem quinquagenarii
nuiTieri inventmu symbola Ecclesi iu divinis
Scripturrs. Nam in quinquagesimo annoDeus pra>
<cpilIsraeli in genere perfectam el absoluiam debiiorum remissionem e l condonationem, ac liberationem eorum qui crant super lcrram. Ifaic
viiim
dicil Deus iti L e v i l i c o : Sanctificate annum
guinquaginta
annorum,
et proclamate
utper terram omnibus qui eam
remmionem
habiltmt
annum
re-
cacstejus signiftcalie. Hebrsei Uaque

nnmerum quinquage9imm vocanl Jobelseum,
quod qoidera inlerpretatur misericordia aut con90
missionis ;
carentia, et pisces, et volucres potuerunl audire

Dei Yocem ct benedictionem quae dabatur? Annon
est manifesluni quod haic propbelice prxdiceban
tur de hoiuinibus qui baplizanlur in Christum ?
lpsa aulem series Scrtplura secundum litleram,
oslendil quod dc hominibus ralione praeditis e l
aniinis irnmorlalibus baec a Deo jubebanlur. Nou
enim dixil Deus: Producanl aqucc reptilia corporura
animatorum : nam aiiimal et corpus signiGcant
ipsaiu se movenlem etvitaleui animam : sed nimarum viventium, id est, non morientium. Atqui
piscium e l volucrum aniniae non sunt vivenles,
sed morienies; Sanguis enim, inquil, est anima
eju$
; anima aulera vivens, sola esl noslra quae
est ralione praedita. JFaclu* e$t enim, inquit, homo
Q in animam vtventem - ; quooiam futuruin eral ut
renasceremur pcr aquam e l Spiritum. Omnem
ilaque oralionem convertit ad animas; et dicit
post baptismum et quae ex ipso exsislit graliam
ct ilUiminationera, eos qui sunt baplizali eifici a n i maniia non viventia: utetiam, inquit, corpuscum
anima reviviscat. Scd animalia sola ûnt animarum vivenlium; de aniroa enim sola ab eo lem
pore posi baplismum loquitur: eam eiiim oportct
vivere, et non corpus cum ea : corpori enim suijt
inimicilia adversus Dcum. Replilia crgo sinl iis q u i
baplizantur; lanquam ad Dei obsonium electi p i s ces qui adducunlur ab iis qui priuserant piscatores, nunc autem aposloli. Scd sint etiam volacres
ii qui sursum feruntur ut fiant obviam Cbristo i n
9k
99
donatio. Hoc enim modo psalmus quoquc coudonaiionis ei remissionis peccati David, dicilur
qtiinquagesimus: est enina \crisimile ante bunc
iinmemm aut eliani post scriplum esse bunc
psalmum remissioois. Haec auiem omnia sunt vera
f l cerla praefigorftlio illius quinli diei bebdomadks, in quo asoendit in coelos, et in altum est elatits Soi juslitiae Cbristus. Et quinquagesimo die
misit Spiritum: per aquam, inquam, e l Spiritum
ûum largilusremissionem peccatorum. E t q u i n l o
iiecoenam dedit mysticam, quae solvit omnia pecrata. Habes ergo aperlara ostensionem cur quinlo
vx sex diebas, aqua3 tn quibus superferebatur Spiritys, vivas genuerunt animas: nobis praesigniiicanlee regeneraiionem quae fit per aquam et S p i riujm. In altum enira in ccelis elatus SoPqiii cadil D acre. H x c aulcm erunt si ab aqua bapiismalis
sub intelligentiam (sicut sol sensilis in iirmamen- educti fuerimus reptilia, sed aniniarum vivenlium:
IO, desuper demisso in aquas SHIO radio), slatim
sola anima, post bapiisma ; suscipiente studium ad
fecit regenerationem quaeest per aquara et Spiri- meliora, e l lali constituta qualis exieritex aqua ;
mm, congroenler ei quod dictum est: Et mittes el uon exicraut rcplilia animarum viventiitm, nc
Spirilum
tuum, ei creabuntnr,
et renovabis faciem
habealur ulla cura corporis. Nam si dicalur animal,
terrw
Per hunc ergo, et non per aliqucm alium
inlelligitur quod simul sinl corpus etanima. Ea de
modum, ex aquis quidem genitas animas (nempe
causa ab initio Spiritus fcrcbalur tanquam anima
per baplismum regeneralas) benedixit Deus d i \ivenssupef aquam, aquam vivificans el movens.
cena : Crescile et multiplicamini,
et replete
aquat.
Propterea divina quoque Scriptura hpec duo ponil
Animanlibus autem et jumentis et feris quae viri
simul congenila, lanquam animam et corpus, ali~
sunl, serpentibiisque et venenatis hominibus, qui
quando quidem dicens : Apud te (nempe Spiritum,
uot peregrini et alieni a generatione baptismi,
lanquam Deum) e$t (ont vitm . Aliquando autem :
Thess. iv, 16.
- Gen. n , 7.
Levit. xxv. 40. Psal. cm, 32. Joan. m , 5 .
Psal. xxxv. 10.
f
f e
, e
917
HEXAEMERON. LIB. V.
91J
97
Flabit $piritn$ ejus, et flueni aquce . Dominus quo- viventem : una esi eoim et similis omnibus hoque dicit: Qui credit in me (nempe lotura Spiritum,
minibus, e terra genila e l carnalis geueraiio ex
si fuerii incrassalus), sicut dicil Scriptura, fluvii ex
lTiuliere : in aquis autem propter spiritualem, ex
ipsis, baptismatis diversam regenerationem, d i c i l :
rentrcejus fluent aqua vitce . Simililer etiam dicit
Samaritanu?, Aquam ego ei dabo, qui sum spirilus Producant, inquit, aqum replilia animarum viventium. Alia eniro egreditur anima ex piscina, qui
taitquam Deus, et eos qui me adorant, in spiritu et
veritate oporlet adorare, et ei fons vitm salientis sincere, ex animo et corde est baplizatus ; cst aJia
in vitam ceternam " . Priroa ergo vila, viventium ex anima is qui cum dubitalione accessit ad gratiam;
aquis. Ex eis est cognitas printus adveiitus Spiri- el alia anirna is qui lentando acccssit ad sacranientuni, ut Siinoa Magus, de quo diclum e s l : Batus, nam super eas ferebatur. Prima resurrectio ex
piizatus est etiam Simen Magm , et ascendit
cis facta est per Jonam : in cts est absconsa mar*
garita palerni fulgoris. Per Jordaneni facta esi qualis descendit : boc est, non iliuminatus. AUter
purgatio creatura; ex aquis facta est fractuum enim afficilur, in iis dico qui baptizanlur, cor
genlilis et barbari, qui cst omnino ignarus Cbrigerininalio : ex aquis fuit paradisi irrigalio.
stianismi et Scripluraruiu D e i ; ct alio animo acAnte omnia aquaa in principio acceperunt lucis
96
iiluminalionein, ut quwe ferrenlur super torram et ^

eam allnerent ac tingcrent, et propemodum praedicarent omnem humanam naturam quae eratbaplizanda. Quamobrcm tertio die aqua ascendil ex
baplismo ejusmodi aquaruin, ut qu# in Trinitatem
Patris el Filii el Spirilus sancti baptizata s i l ct
crediderit. Quam quidem cum Deus lanquam ex
aliqua aquaruro piscina eduxisset, stalim jubel
ferre fruelus, convenienler âpUslae Joanni, qui
iis qui baplizabanlur praecipiebal et dicebat: Facite
fructus dignos pjznilentice ' ; ipse quoque dtcens,
Germinei lerra herbam feni, et lignum frcti(erum
faciens fructum. Existimo herbani esse peccatores,
ligna fructifera, juslos; Dei voce nobis signiflcante
quod posl baptismura generabuntur quaidam escse
pecorura et daemanum, et ignis raaleria ex socordia ac negligentia lanquam feno, non boc Deo
jubente, sed quod fiiturum erai praesigniilcante.
Nonnulli autem tanquarn in nemoribus et horlis
fructura ferenles, veluti in trium arborum ligno,
subiuclinatam habebunt crucem quam compleclantur, quae germinavit ex iribus lignig; bene coloratura producentes fructum animae sanctificationem, Cbristum invocantein, qui in crucis ex tribus
arboribus confcclas ligno recubuerat et obdormier a l . Forle enim sicut tcrlio die, herbse et arbores
frugiferae suot typus pcccaiorum et justorum; ita
etiam in quinto die proposito, pisces quidem qui in
aqua tinguntur et non suscipiunt auram nec spirant spiritum qui fertur supcr aquam, sunl peccatores qui etiam post baptismum in voluplatum
profuudo et fluctibus permanent, et peccati virus
non deposuerunt, neque Soiem justitiae aepexerunt, neque alas columbae (nempe spiriius) accep e r u n t ; ct ideo non possunt evolare in coelum,
sed remanserunt rcptilia, et non sunt effecii volucres sicut justl. {Juorum quidein virulentorum
et foetidorum piscium rex est, magnum illud et
roaJignum eelus, de quo Deus dicil Jobo : Uic est
rex omnium qui tunt in aquis V Exislimo ergo
tftiod hac de causa, in generatione quidem aoimantiom ex terra, Deus dixit : Producat terra animam
9 9
cedil is qui est insiituius et jnilialus in ôgnitione

et inteUigeniia, et tanquam prius illuminalus in
Gbrisli sacramento. Unde rursue, cum baptismate,
prophelicis cbarismalibu*, et linguis, et signis,
et praenotionibu*, digni habiti snnl nonnulli ex iis
qui cognMioM illuininatiaccedebantadbaptismum,
stalim effecii ab aiiis d i w a i et matali. Novam
aulero hanc baptizaiortim ad ea q n Auat meliora
niutationem siguiQcans Sol jualilia;, noulavit aquam
niaris, eam intus et exlra salsam reddcns : quandoquidem sal est Verbum Dei, tollene onuie virus
et omnera foelorem expurgans et putrefaetionem,
corpora oualodtens, cibis benefaciens, et panem
coelestem unicns. Unde et Chrislus jis exprobrat
Q qui sal ejusmodi in se non habcnl et cuslodiujit.
Est quaedam adrairabilis ralio in natura aquarum, valde apposila et conveniens regeuerationi
baptisinatis, quae At sine semine et corruptione.
Nam, u l dicunt qui Jiorunt -pis.candi ariero, habet
quidem piscium naiiira masculin^ni et femininum
sexum natantes, et inter se non coeunt; sed sine
semine ex aqua et spiritu veluti pariunt; proprie
et siue dubitatione, eo exemplo signiiicajite spirilualera et slne seiuine nostram ex aqua e i spiritu
generaiionem, de qua dictum est: Non ex sangtiinibus, neque ex voluntate viri, sed ex DeoMati tunS .
Dicunt aulem et testudineni, quae dicilur, et murenam coire: sed quod rarum est, non est lex Ecclesiae. Sed quoniam ulraque haec animalia marina
^ et coeurUia, in terram ox aqj[iis egrediuiUur, vilam
degunt ancipiiem et non vivunt more nataiilium
animanlium. Unde ea quidem qose dicitur rourena,
e lnari egrediens coit, ut aiunt, cum serpemc n a rino. Etenini quicuoque nolunt palrein babere
Domiuum, et matrem piscinam, sed ficte et eiimi-*
late, ut Simon, accedunt ad baptisnium, i i sibi
rursus patrem ascribunt diabdum anliquura serpentem, et audiunt, VQS ex palre vestro diaboio
eslis *, et abnegant aquam piscinae. Non enim nascuntur in ea; et accedeoles in terraro, suscipiunt
geiierationem quse est conversaiio et vita miniDie
illuminala, nam supra aquam, eoo supra terram
" Psal. r.xLvn, *8. Joan. , 38.

Joan. iv, 23, 11
viir, 13.
Joau i , 13.
Joan. vni, 14.
1
Maltli. , 8.
Job X L I , 25.
Aci.
19
S. ANASTASII 811
920
super fetebatur Spiritus. Testado autem, tanquam qui ipsuin rursus cvomunl. Sed non etim qni prius
aversantibus c( abhorrentibus aquis, ejus inlquam
infloxibilis, didicit magis cssc bcnignus, clemeii9
ex semine ei fluxu concepiioncm, in hanc lerram
et misericors poslCrucem quahi figurabat, el irium
amandatur c l illic ova paricns ea occultat, in lydierum sepulturam : significans euni qui bsnr. eral
pura eonrm qut revera ex aqua baptismalis ena- passurus, pro iis intercedere qui eum cruciGgunt
tant per ipeum, iutrinsecus aulem adhuc celant
et malis afficiunt. Puerorum quoquc Canttcum i n iiiiprobam seminis generationem, e l propter hu- ducit ipsa cete Deum honorantia, cuni dicit . Beinaiium forte pudorem eam foras non emitlunt. nedicitc, cete et omnia quce moventur in aqnis ,
Ncmo autem irridcat exempla de testudine et p i - videnlia cos qui peccabant susciperc pracdicatioscibus, audiens divinam Scripturam, ct vermern,
nein, et staiim mutari.
vi serpeniem aeneum, 880
leonem, ct virgam
Sed curo ad hunc dictionis conicxtum venisset
nominare Christum : qni omnia tam abjecta et m i quispiam ex anliquis expositoribus, quaerit quamscrabilia, quam maxima fecii in sapientia.
obrcm imperat Dcus lanquam aliquibus aliis, eis
Sed redeamirs ad proposilum, rursus sumentes jubens et dicens : Multiplicentur volucres; non eniui
dictum Mosaicum ; drcit enim, Et dtxit Deus : Pro ad volucrum personam dirigit-sermonem,
sicut ad
D .
'
e t
ducant aqum reptilia animarum viventium secundum pisces. Is aulem cum haec dubitasset ct dixisset,
firmam&itum cceli. Et factum e*t sie. Collocat piscescxponit quod nos hinc oportcat discere, quod iis
anle volucres, dicens nobis Deus quod r e p l i l i b n 9 qui baplizanlur, et iis maxime qui in virtutibus
c l quse bumi et in lerra versanlur animis, Gunt cffecti sunt volucrcs, a Deo danlur sancti angeli,
volucres coeli volantes super lerram secundum
qui eorum curam gerant et provideant ad illumifirmamentum coeli; et ad imilationem omnium, nalionem. Ad eos enira jussum dirigit Dcus, jobens
spiritualem angelorum ostendurrt vilam. Cajusinodi et dicens ut multiplicenlur volucres; boc est, qui
est illa volucris quae volavit nsque ad terlium c - coelestia sapiunt et obeunt. Ipse quoque Dorainos
Iftni et d i x i t : Woitra autem conversatio estin calis .nobis fidem facit, et docet angelos esse custodes
K t : Imitatores mei de caelero estote, sicut et ego eorom qui credunt in ipsum. Dicit enim quibusdam
Vhrisii *. Quomodo autem reptilia vocat pisces infidelibus : Videte ne despiciatii unum ex pusitlis
i;ui cadunt sab inldligeiUiara? Repere enim pro- istis qui credunt in me. Dico enim vobis quod angeli
prie dicilur de iis qnae trabuntur et serpunt per eorum perpettur aspiciunt faciem Patris mei qui est
terrani, ut eerpens. Quo Qt ut binc sic perspi- in axlis Alque scienduni est quidem quod nifail
tioum quod amigmala loquitur de animalibus, qua* ex iis qua? sunt creata sex diebus, Deum invenie
referuntur ad hoinines. Unde eliam MI libera pomus benedixissc nisi bominem et qua? nata sunt
testate quam Deus dedit Adamo, ante cxtera anfex aquis. Quamobrem ab initio quando fuerunt
mantia ct pccora posuit pisces, dicens: Et impegcnita, implebatur prophetieum eloquium quod d i rate piscibm maris; deinde dicit : Et volncribm c i l : Vox Domini snper aquas , qua? ab ipso ante
cceli el omnibus pecoribus, et universce lerrce, etomnia
iis fucrunt benedictas, el ea de causa usque iu
qtue rcptanl super ipsam. Illis cnim est dominatusbodiernum diem, et U9que ad consummationem
sscculi, absque semine animas gcnerant mnltoruin
o.i imperavit secondus Adain, per suos piscatores;
quidem piscium, paucarum autem volucrum, nempe
Chrisius nempe, illis qui eedebant in profundo
orlygometrarum ct aliarura, ex quibus olim nuignoraolix, in tenebris et in umbra morli9 gentritus fuit Israel. Et forte quoniam valdc exiguus
lium, in quos omnes regnavit, et quorum rex fuit
futuras erat n u m c r u 8 earum volucrum, justorum,
in aquis baptismaths.
inquam, ea de causa earum curam iuagis gerens
Et fecit Deus cete magna, et omnem animam aniDeus , jubet sanctis angelis qui curam gerunt
malium reptilium quce produxerunt aquce secundum
t e r r e 8 t r i 9 creaturae. Volucres multiplicentur super
sua genera, et omnem volucrem alatam secundum
1 1
genus suum. Et vidit Deu$ quod fmlchra etbenedixit D terram, quae ex aquis suut generata? vel potius regencrala?, et peccali v i r u 9 ac foetorem illic deposuere;
ea Deus dicens : Crescite et multiplicamini, et reet ad coelura evolanla fluxiset lenebricosis etmulplete aquas in mari et uolucres mulliplicentur supra
terram. Jubet fieri m a g n a cele : nempe Dei prse- tis tempcstatibus agitalis aquis bujus mundi, ad
dicatores apostolo, qui conturbaverunt quidem
aquas quse sunt flrmae ac stabiles et iranquillae, et
aquam mari, ut in lona factum est per cetus.
nullis concussae fluctibus, in excelsis per aerem
Quos etiam, equos mystice dixit Htibacuc , qui
ingredienteg ubi egt 9 i t u 9 So1 juslilia^, et e j u 9 conjux
mare mundi p e r t u r b a r o n t , et qui etiam (tanquam
luna semper illuminala requiescit, et raiione pra>
sl ceie essent) verbum deroranint prophelicum;
ditae stellae coclesti lumine orbem terrae deducunt
nempe peccantium p c H i M t e n t i a m , et ipsorum proel illuslrant, et aqua spiriiudlis qua3 e9t 9upra ccclos
tinus commiserationem. Non excipit enim eum
abgque silentio laudal nomen Domini. Multa et pro~
qui simul et matalor, et cui simul condonalur,
funda de aquis oralio annunliatur in divina Scritiisi eliam conjiciat i i i gravissiraos compedes eos
ptura creationis, quai aliquol sxculis, et ojelesiibus
* Blatth. xvm, 10.
Psal.
Philipp. , 20
1 Cor. ,' 1& 'Habac. , 15. D a u . , 79.
y
XXVIII,
3.
1 1
521
IX HEXAEMEROX. -
L I B . .
922
naluris ac mentibus opus liabet ad apertam corum nempe penitus diviscc a sancla Trinitale. Fortasse
qua significantur comprchensionem et declaralio- cnini ii sunl vuincrati immedicabiles qui in inferis
nem, ut considerate et citra ullum errorem dicamus,
dormiunt somnum peccali, quorum Dcus non amconvenienter ipsi eorura quae sunt verilali, per plius meniinerit unqtiam nec oinnino, et ips'. rcqaam a Deo ut essent facta sunt.
pulsi sunt a manu ejus nec possunl siare. Pisces
Quanam ergo de causa in scx dierum creatione, auiem, qui quidcm sunt pcccalores : sunt quidein
relicta est tacita ct arcana aquarum ratio; et de lucis ex partc aliqua participes, ul qui sint in niari
spiritu et igne ralio non est enuiUiala neque pu- et non in locis sublcrraneis: et ideo eliani conanblicala quomodo coeli creatio et terrae, et plantalur parva ex parte iinilari volucres, u l qni pennas
rum, et iuminariuni, et hominum ? Quid enim erat habeant : hoc est, ex parte pietalem : unde etiam
difficile quod prohiberet Creatorem dicere : Fiat
volanl in aquis lanquam volucres. Ex iis autem
aqua; e l , Ftat igni$- sicui jussil in reliqua uni- aliqni vecti snper aquas ct natanles , solem flxis
vcrsa creatura? Scd foriasse nos crudiens divina aspiciunl oculis. Qui sunt autem ex iis nequiores,
Scriptura sanclam Trinttatem esse rncreatam, inef- l plus babent maleria?, cum non sinl squammali,
fabilem, de his iribus-crealuris lacilam et arcanam
infcrne babenl orlum ex connosa matcria; qui quireliquit rationem, in libro, inquam, Mosaico. Quamdcm niliil penitus babcnt bonorum openim, pigri
obrem el ignem et aquam et spiritum fingentes
ctdesides et difliciliter se movenlcs : et facile cadivinse Scripiurse, syrabolice Deum esse pradicanl.
piunlur ad mortcm, etsunt ad esuin noxii. A q u i Ergo et quod sit sub omni crealura in abyssis,
bus el abslinere et non abstinerc, vcrus Israclita,
simititer etiam super terram, et in ccelis, ct supra
qui sumus nos, jussus*esl. Iiaec nos quintus dics
coelos, docemur typice divinam essentiam esse iudocet de Cbristo ei Ecclesia, symbola et aenigmala,
circumscriptam, et omnem continere creaturam.
ante nobis significans principiuin baptismalis in
Qood quidera rursus significatur ex eo quod ventus
quo creali sunt quinque sensus bumanx naltira .,
et ignis sit inaspectabilis et incontreclabilis subiivisus, auditus, gustus, olfactus, et tactus. In hoc,
lisque, et expcrs materi, etomni ratione vmficus.
quinto, inquatn, die saeculi, in quinquies millesicno
anno factum cst etiam lavacrum a Salomone fllio
Nonnulli aulem quadruplicem aquarum divisioDavid, in Xemplo Dei llierosolyniis, in typum banera, eam, inquam, quac est supra coelos et firmapti9matis Ecclesia Christi Dei, filii David. Quomentum, quod est ex aqua, aquamque terrestrem
modo etiam rursus illa pelvis in magno ccenaculo,
et subterraaeam quac est tenebrosa et ultima, d i cunt esse lypum quatuor ordmum naturarum ra- ^ 8 8 1 quintodie, exemplum babens ptscinse; pede*
tione pradilarum. Aquarum quidcm quas est supra
discipulorum prinmm baptizavita Chrisloietdcindc
firmamentum, e3se iniaginem Potestalum supereis dedil corpus et sanguincm in parlicipationem,
coeleslium : firmamenttim autem, rursus csse symquando etiam facto lesiamcnto Cbrislus poslridie,
bolutn sanclorum luminarium ordinis hominum.
sexlo <!ic, cruci affixus fuit in Golgolha, et paraDiversae aulem aquae lerrestres sunl typi diversadisum latroni apcruil. Ad qucm nos quoque, sex
rum genliuin terrenarum et non convenienlium,
dienini, sexto, Cbrislo deducente et Verbum Mobis
ffdeque divisarum. Aqua autem subterranea cst dante in apertione oris nostri veniemus. Cui glosymbolum advcrsarum Poteslatum quse sunt om- ria in scecula sxculorum. Amen.
nino separata; a divino igne, lucequc ct spirilu ;
r
LIBER
SEXTLS.
WE SEXTO DIVINI OPIFICII IMB.
Qui ex tranquillis porlubus ad apquoreos cursus D

scapbis vias marinas conllciunt, cum aliquem dexirum ac secundum ventum fuerint adepti, et ad
quinlum et sextum diemgratos hilaresque eiaptos
fluclus habentes in prora, lerribilique ac vehementi
aquaruin impetu gressus celeres et cursus navis
peragtinl : quibusdam plumbeie et gravissimis boltdibus probant et exquirunt aquarum profunda,
dc die in diem ex incomprehearbilibus etineflabU
libus profundisad leviorael in superficie magis posita profunda, el de csetero ad liltora spcrantes
pervenirc. (iuniaulcm bujus libri ^capba jam quin-
que dlerum cursum celeriler percgerit, pervcnil

ad majores aquas et profundiores maris gurgites,
qui sunt revera obscuri et incomprehensibiles.
Quamobrem ferventius est precibus excitandus in
somnis superscapbam, et iacervicali mentis principalis,.requiesccns Deus Verbum, qui apprebensis clavis meittis et linguai, tanquara duobus l c monibus animalis nostraB scaphaB, conlrarios quidem spiritus et intelligentiae increpct, suo auteiu
lumine profundum (nempe ignorantiam) propoe;tarum aquarum illuminet, ad hoc uoa Det i n s | i *
rali aspiciauiusct dicanius ; Curnam Dcus qui sa-
823
S. A N A S T A S I I S I N A I T ^
piemissime et supra sapieiuiam fecit omnia (in lege statuens illa multa cras&a et ad exseprimo dielucem fabricatus), non stalim etiani cum
quendum et portandum difficilia praecepta, cum
eo cst fabricalus omnia qusc sunt ex Juce, nempe
acribus minis ct exsecrationibus, pro eis coeleluminaria : scd iis relictis quse sunl ex luce pro- slium nullam promisil rerauneralionem, sed mucreala, Iransiitad aquas, facto cx eis tirmamenlo? ncra terrena, ferlililates, etcorporales felicilates,
Deinde cum fixissct firmamenUim , ne sic quidem et latae terrae possessionem, et quae interirent boailimplet oniatum eorum qiuesunt in ipso lumina- norum, fructuum perceplionem. Hinc e l propler
riura : sed eo quoque relicto imperfccto, iransil baec, terram jure inielligirous populum Judaiaruui,
rursus terlio die ad aquas, eas congregans a lerra. ulqui terrcnasapial, etnon habealcouvorsationeui
Et rursus cum non ad plenum perfecissct ea quae inccelU *.
sunt genita ex aquis et in aquis, nempe pisces ct
Proplerca haec nos docens Deus in sex dierum
eete, iis quoqne relictis semipcrfeclis et non geni- mundi crealione, n o n simul perfecil aquas, el quac
talibus, transiit ad terram, dicens: Germinet terra orla sunt ex aquis : neque rursus in uno die terhcrbam et lignum frugiferum ? Eo attlem faclo, cur
ram exornavit, et quqe ex ea processerunl animaohonstalim facil eliam animanlia exire e terra, et
lia et ligna fruclifera. Quamobrem mihi quidem
ioras, et replilia : sed sinens imperfeclam quae fit videtur qiiod coelestia, divina luce. antea eranl i l
cx terra fabricam, rursus redil ad firmamenlura, luminala : cum aulem super terrara fuisset compoct facit quarlo die stellas ct duo lumiuaria : et
silus Sol qui inlelligenlia percipilur (nempc Cbriiilinc rursus revertitur ad aquas dic quinlo, ex eis sius) et sursum assurnpius , supernus quoque
perfecta piscium et volucrum generatione ?
mundus amplius fuit illumiualus et illuslralus.
Deinde sic sexlo dic rcversus est ad terram, iis Congrucnter ergo iis q u jussu fiunt exornalionibus, et spiritualibus profectibus coelestis et terrehnpletis qnae sunt ex ipsa : ncmpe animanlibus, et
siris e l marinae crealurse, inlelligendum est Opij.imentis, ct reptilibus, ct feris, c l homine.
ficem in ea quse lunc fuit sex dieruin creatione,
Quo flt ut hinc oslendattir, primos quidcm tres
nunc exparlc ia aquis operari, deiode ab iis iransosse iraperfeclarum crealurarum susceptores : tres
aulem ultimos (nempe quartum et quintum ct scx- ire ad (Irmamentum : et rursus perfecte exornalo
firmamento, transire ad lerram : et cum ea essct
ium) cxornasse ct adirnplesse universam niundi
semiperfecia, procedere ad aquas : dcinde perfecrcaturam, per trium dieruui Ghrisluui qui d i c i l ,
cte absolveiuem Grmamenlum, ct Ecclesiarum genllodie et cran facio signa, tertio autem die
perficior,
!
dominans coelcsiibus ralione prcedilis slellis, et Q tium coelus benedicentem, et postremo lerrain
quoque Israel convcrtentem in consummalione
tcrrcstribiis ctsubtcrraneis. Plenumenim fuit coe
lum et terra et mare gloria ejus. Qnando enim i l - ftxculorum, in plenitudine sex dierum creationis.
Si autem audkori, ut qui non sit mysleriis initiatus,
liixit 9ol c l luna, slalim exornala est et terra et
mare. Nam et ante universam crcaturam menle non placeat quod dicilur : dic mibi tu quam ob
concipit et crcat coriesles et augelicas Pbtcslates causam, cum Deus non simul singulas ahsolvisset
quae nos illuminanl. Secundas aulem procreal ac creaturas, tunc transil ad aliani: sed priorem regcnerat aquarura congreâtiones, ncmpe genlimn linquens imperfectam, rursus rediit ad priorem?
Sinautem libi iideli, Qde digna et credibilia v i aquas, qua; prius cranl fluxae et instabiles, et muldentur qua3 dicuntur : buc inclina aurem luam, e l
lis agitatae (luctibus, et celcri cursu ferebanlur ad
idololatriam. Terlium aulem rursus visitavit e, mibi aninium adverte : et videbis in carnis susdiora Spiritus, quando ingressa fucrit pleuiludo cepta3 dispcnsatione Deum Yerbura eodem modo
novam quoque suain croaluram conslruxisse et
gcnlium. Rcspexit enim Deus creaturas mundi :ad
perfecisse. lis enini qui in se habent luccm cogniaquas Grsecas (nempe genlilcs) ostendens eis lucem
linnis, cst uliquc perspicuum quod antiqua mundi
divinse cognitionis in priino die sseculi. Sed cum
D crealio erat adumbralio, lypum babens Ecclesia?;
Deum cognovissent, non sicut Deum
glorificurunt
quam, s i : u l qiicmdain orbem terra3 creans et conut teslatur Paulus, diccns quod ad argumenium
slruens Deus Vcrbum homo factus, incipit cx
Dei cognilionis dedit Deus sapienliam in initiis, et
aquis gcnlilibus, u l qui in regione gentium versatus
cognitionem de situ coeli, ct slcllarum, et solis, et
sii in Nazarclb. De quibus dicit propbela Isaias :
Juna?, et plantis, et animalibus, et corporibus, et
Terra Zabulon el terra Nephlaltm, via maris, Ga/itiguris. Quoniam crgo aqna gentium non cognovit
lcea genlium, populus qui vivebat in tenebris vidit
eapienliae cffcctorcm , Dens eam relinquens i m lucem magnam
. Sic enimSimeon quoque gentcs
perfcctam et non gcniialem, accessit ad terram,
priori loco posnit, et dcindc Israelem, dicens dc
dans per Abraliain signum circumcisionis. Elidco
hujussigni tcrrcnam promisit merccdcm, c l Abraha? Ghrislo : Lumcn ad revelalionem gentium, deinde:
. Transiit enim a
ei Israeli, dicens se eis dare in possessioncm teret gtoriam plebh lucc hrael
ram tcrrestris Palaeslinae piomissionis. Similiter Nazaretb gentiuin n.aris, ct venil llierosolymam in
BtUblecm. ct ibi iiatus cst, et rclicla imperfecU e*.
ctiam >pulo Hraelilico qui e \ i i l ox .Ejypio, D P U S
u
i 5
"ftoin. i , 21.
Pbilipp. , 20.
Isa. , 1, 2.
' Luc. n, 32.
85
m HEXAEMERON. -
LIB. VI.
92C
infrugifara terra Israel, venit rursus ad aquas *unt qui sicut nube$ volant, ct tanquam coltmibce
cum pullis suis? H;c sunt volucres quae rapiuntur
gentiles, vocalis ante orones Magis , el profectus in
in ivubibus obviam Domino in aerem . De qtiibos
iEgyplum ad barbaricas Nili aquas. Sed cum eas
etiam dicebai : Ubi eit corpus,4nquit, seu cadanondum congregasset in un&m congregationem,
ver (latro, inquam), nenipc in Paradiso, illic conrediil terram Israel unde exierat, exiguam quamgregabuntur etiam aquilm , quae supplantatorem
daro berbam, et arbores aliquas frugiferas (nerupe
noslruin eerpcntcm sub pedibus suffocarunt. Auf
suos discipulos, el Joannem Baptislam, et Josepb,
rureus ubi iiiorluum est sanclum ejus corpus, illic
ei Nicomedum, et paucos hujusmodi) ostendens :
DOS congregavil, u l eiinus ejus participes. In altiini
c l sialim relicto cultu Judaico accedit rursus ad
enim in cruce sublalus congrcgavit genliles, et ex
ftuenla Jordanis Sol justilix, creans lumen baptiaqua genilas genliniB volucres, ut ejus passionem
suiatis. Deinde ita benedicit e l perducerc fecit
imileniuret crucem. Sod cum aquas abvssi subiisaquas, et deinceps venil etiam ad terram : hoc
est, curam gerens Israelis, e l morbos eorum cu- set, secum fecil evolare ex aquis subterraneis volucria illa corpora Sanctorum, qui dormicrant, et
rans* E l rursus *a tcrra profectus est ad abyssum :
surrexerunt.
nempe a cruce, ut prscdicaret spirilibus qui erant
in carceribus inferoruin,remissionem. 882 Beinde Scd rcslat ut deinocps ipsnm dictioitis Scriplucum resurrcxisset, e terra reversus est ad firma- ra3 conlcxlum aperiamus. Et dixit Deus : Producat
menlum ad Deam, ct iliinc rorsus effecit ut aquae terra antmam viventem secitndum gcnu*, qnadru
gentiura animalia producerent, cx alto super eas pedes et reptilia ct bestias terw secundnm gcnus. El
emisso lanquam vivifico saneto Spirilu.
factum est ita. In duos partus el generationes d i Qtiffi quidem non cessabunl superseipsasgenerare visit Deus omnem vivenlem animanliuni (ex lerra,
etregenerare ipsasgentes quapprius cranlreptiles,et inquam, ct cx niari) qui ex duabus mulieribus,
BuncfacUc suntalala* volueres, donec pleniludo gcn- ncmpe Lia et Rachele, aut ex Sara et Agar duos
tium mgressa sit omnino in paradisum : el tuncde conslituit filios, nempe duos populos, videlicet ex
faUeroperficilHrverbum Dei, quoddicitde animali- geniibus. Quo fit ut quod a Deo tonc diclutn Rebus Israelis: Producat terra animam viventem. Re-bccc, convenial etiam dicere crealurai quce cercte dixit: animam viventem. E s l enim iinus Israel. nilur : Dua: gentes et duo populi ex te egredientur,
In geatilibus aulem innumerabilibus gentibus qua? et populus popuium superabil, et major serviet mi " . Suntautem scilicct roajora el insTgniter
ex nostris aquis processerunt, non dicit animara
viventera, eed animas innumerabiles. Dicit enim : Q forlioil qua; ex lcrra nala sunt animalia et j u roenta et bestiae, quam pisces marini, et saper omProducant aquce reptilia animarum \nventium nec
a eolum, eed etiam volucres volantes super ter- nia volucres. Quod st ea quan dicunlur rejicis,
ram seoundum ftnmaraentum coeb. Ex bis volucri- auditor, ut quaB non sint probabilia , quid faciet
bus erat Paulus ille baptizatns, el qui ex aqua va- aut dices cum videas quae ex aquis orta sunt an4lnit volare ad tertium coelinn, et rnrsus illinc trans- malia praeripuisse eam qwae a Deo dalur benediire IB paradisum. Ejusmodi volucris erat Pbilip- clionem? Nam quomndo Jacob pneripuit benedipas, qui voians per aerem, etvenicns ad Canda- clionem Esau ? quoniam alier quidem erat venacom iClhiopem, ipsiim baptizavH euperaquam : tor, el tanquam e terra ortum habebat et gencract per columbam, nempe Spiritum, seipsum effe- lionem, et vilam quam degebal simul ciim feris in
agro et cum replilibus : unde cliam, Edem, boc
cit volucrem . Ejusmodi volucris desiderabat
fteri itli qui dicebal : QuU dabit mihi pennas $icut est, rufus, furt Esau cognominalus; Jacob autcm,
coiumba, quse descendit in Jordanem, el votabo ei qi simul cum benediclione, ejus quoque rapuil
requiescam
in illa requie coelestium Tolucrum primogeniluram, cum evolassel aquarum Mesex alas habenlium? A d bas volucree evolavil ex sopotamiam, illic in aquis peperit in domo Dei.
viviiica aqua qua? flnxit ex latere Domini in loco D Belbel enira interprctatur Spiritus Dci, undeeliam
Calvariae, prima oraniom volucris , sanctus latro, accepil Rachel : Rachcl autem eliam dicitur Docum rege volucrum Chrislo magna Aqoila, per aerem mug Dei. fpsa enim erat typns Ecclesiae quse cxivolans in paradisum. De Chrisli volucribus dictt slit ex gentibus, in qna Dei Spiritiis amanler v c l etiam Psalniographus : Pas&er, nempe latro, seu uti requiescens (propterea qud eam peperit),
aliquis alius, invenit $ibi proprium nidum ligni pa- fertur super aquam Mesopotami ofimimn gfnradisi : txtrluw nempeEcclesia, quae sola nnum no- lium. Adverte autem qwod Racbel qnoque, typus
vit conjugem Cbrislum, quae vitam roagis amat so- et figura (sicut et Rebecca) ejus q n aliquando
fuit sterilis gentium Ecclesiae, cum esset super terlilariam quam delicatam, mollem ct effeminalam :
sibi nidum, nempe regnum coelonim; ubi reponat ram aquarum Mesopolamiaa, iliic desponsa fuit
pullo* tuos . Quas quidem exeuntes de aquis - lsaac : et stalim lanquam pulcbra et alacris aquam
lucres stupens quoque Isaias, clamabat : Quinam cfluifdeus piscina, potavit infldelee caraelos pairie
4 0
%x
1 1
A i t . , 26 srqq. Psal.uv, 7.
xxiv, 28.
Gvn.iXY,25.
M
'P$aI. i.xxxm, i .
1 9
Isa. ux, 8.
99
1 Thcss. , !6.
9 1
Maltb.
927
S. ANASTASII S I N A I T ^
928
gentiuin. Abrabam enim interpretalur pater gen- ipsum est pleniludo fidelium quod unguentum a
Deo jussus conficere " : calamum qaidem aceepit
lium, \n figuram Dei et Palris gentium.
e lerra, myrrham aulem e mari. Et fortasse proMulliiariam ergo et multis modis ostendimus,
pterea Ghrislus quoque per calamum e terra geniquse ex aquis quidera enata sunt aniinalia, esse
tum et spongiam marinam, aceto* potato in cruce;
iiguram genlium quaB fuerunl aliquando in proboc est, morlis gustat accrbitatem. Nam d u quofundo ignorantix. Quamobrcm et eorum piscatoque gentes (Romanorum, inquam, ct Hebreorum)
reseffetit Cbristus suos discipulos. Habemus aueum morleconderanarunt: quorum typus fuiteliam
tem aliam quoque Grmissiinam el valde adniirabipar latronum, nempe et ejus qui est salvus per
lein probaiionem, quae etiam valde incrcdulo et
fidem , et Jud&i qui perit per incredalilatem.
conlentioso' persuadeat quod quae sunl a terra
Rursus autcm audimus Deum Mosi jobentem, ponorla animalia ferunt cerlum et evidenlem lypum
tificis Aaronis tunicam contexere expurpura *epopuli Judaeorum. Quaenam aulem estea probatio?
torla. Purpura autem constat ex duobus animaliDico quod a terra geniius Adam, est, quod ad carucm allinet, cognatus illarum e terra ortarum be- bus : ex vernie, inquam, e lerra genilo, et ostreo
raarino. Proplerea ergo rursus dua popali in passtiarum, et reptilium. Sexto enim die, et ipse, et
sione Gbristum indnerimt cblamide purparea;
illae sunt crealac, noo aulem marini pisces, qui facli
anle signiQcanlesquod regnaret super duos popusunl die quinto. Quomodo eliam Chrislus secundus
Adam, cognalus Judxorum, quod ad carnein alti loscarni unius coelestis Deus Verbum. Quodaperte
883
prius desoribebant cseteri qnoque colores
net, esl ex mansuetis illis besliis ct reptilibus non
aliarum vestium, qui cum purpura in Aaronis tuvenenalis, non autem ex nobis, nempe genlibus.Quod
auteme lerra sit genlium genus Judaeorum, ex his nica tunc contexuntur. Nam byssus quidem q u
ostcndilur. Didisceris autem etiam ex ipsis verbis: plus quam nix refulget, oslendil symboluoi lucis
quce procedit ex luce Dei Verbi : retortumatitem
Producat terra quadrupedes. Quoniam in terram decoccinum fert imaginem carnis, cum pueris enim
spiciunt et terrena appelunt, eos ad terrae fingit
communicarunt carni et sanguini. Hyacinlbus auimaginero, ut qui resipiant impietatem, et bsereditera q u dieilur, esl similiter coloris coeleslis :
lalem acceperint, lerrae latiiudinera. Propbetice
quamobrem eum quoque colorem aerium nominant
autem praedicit quoque Moses de eorum furioso et
lcthali veiteno, eos alta voce vocans replilia et bequi sericeoscohfres persequuntur. Invenimus autem Mag09 quoque cum auro e terra nato, myrslias. Praeterea recenset etiam illorum, ejus quod
6
cst raelius ignoralionem, dicens ea jumenta. Sed Q rham eliam marinam obtulisse Christo. Quomodo
olim quoque duo illi duorum populorum lypi, Joquod ab Habacuc propbela dicilur de Cbrigto
In medio duorum animalium cognosceris *\ id sasepb et Nicodeinus, duobus aromalibus (terrestri,
pientc8 Patres accipiunt de duobus populis : Duoinqqam, aloe, et marina rayrrba) Jesum sepelienrum animalium, quasi dicas, unius popult terrediuQ involverunt.
stris, alLerius marini. E l p h n e bocmodo Evam, quae
Cum ex multis ergo probatiouibus peripbrastice
cst figura Ecclesiai Cbristi ex gentibus, Deus nou
didicerimus, marina et e lerra nata animantia esse
fecit cx lerra unde finxit Adam, quoniam Eccle9ia
evidenlem typom duorum populorum; necesse est
non est cognala, sed diversi generis ho8pesque, et
etiam dicere propter q u a 9 causas grex.terra genialicna a Judxis, qui non sunl bcnedicta animalia :
lu9 animantium (populi, inquam, Israel) non fuil
ut quse sit ex reptilibus et volucribus maris quse
parlicej)9 parig benediclioni9 cujug pi8CC8 genliles,
acceperunl Dei benediclioneni*
et quae sunt cx eis volucres. Et primuin quidcm,
Quod si alacri et palenli animo iis quae dicunlur
propterea quod non sunt baplizati, el non fuerunt
5Hjre9 p r a 3 b e a 8 , audilor, quae de bis duobus popu- congenerati cum aqua et spiritu qui ferebalur
lis dicuntur (de terre8tri, inquam, et niarioo), tibi
super aquam : 8ecunda autem causa propter quam
probabo et ex graphicig, et divergis lam Veteris ^ privati sunt benedictione; quoniam in ei9 erat
q i i a m Novi Te8lamenli demonstrationibus. Elenira
scrpens, Evae (vel potius sancUe Ecclesiae) boslis
suffitus Su incen9um, quod jussit Deug Mosen
et insidiator, et futurus eral obnoxius illi terribili
conficerc (significans u n k m e i B el J u d a B u r u m et gen- Chrisli exsecrationi. Invenimus aulem Dcum in
tiam credeiiiium, quas Deus est odoratug et fueuniversa Scriplura legig, cum ore proprio aliquem
r u n l e i i n odorem suaveolentci), leê conslituitut
benedixisset, et eum postea esset exsecratus; nescio
ejug composilio Gerel ex terra et m a r i . Stacle e n i m
an non cum aliqua dislinctione dederil benedirtioo r l u m habet ex terra, ouyx aulem c o n s t a t cx
nem : quonwdo in Israele dicii et Salomooe : Si
m a r i . Slmiliter eliam MoeisungAieiitum (quod ipgum
custodkrUis pnscepla mea et justificationes meas
quoque d i i 0 8 8igniflcabatpopuIos) cx dilccto Filio
Praesciebat enim fulurum ut ulerque (el maxirae
oninino effusum, convcnienler ci qui d i c i l ; Unk r a e l ) divinag Icge9 e98et aboliturus et transgresguentum effusum dilecli mei : ex ipso enim et per surus, et futurus essct obnoxius illis innumerabi1V
*\
"Habac. . 2.
Canl. i , 2 .
11; III lU-g. vi, 12.
Exod. xxx, 2o.
, A
Psal. LXVHI, 22; Mallb. x w i i ,
1 7
DeuU
929
IN HEXAEMERON. -
L I B . VI.
939
libus qtue sunl in Lege exsccrationibue : maxitue opera csl imitalus IUe erat homielda ab initio ";
hoc est, slatim ab initio productionis mundi; ut
autem omnium, propter futuram eorum in Christum
qui proprium fralrcm interfecerit. Ergo vos quoinipictatcm, ex orc illius essc suscepturos v iJla
innumerabiJia, et sejiteniias desolationis et ejectio- que eritis bomicidse ad imilalioneiu, jnorte enim
nis. Qui autem non sic accipiens, divinas Scriptu- aflicietis meara Jesu bumanilatem; nulJum, tanras explicat, quodnam peccatum in Deuni potue- quam Deo, mibi damnum illaturi, propterea quod
non possitis in eo me aggredi.
runt peccare terrae animanlia, quod non eis parem
Haec autera omitia teslimonia adduximus ad gloimpertierit bencdictionem quam piscibus? Nam
quod ad corporis constitutionem atlinet et nalu- riationem et exsullationem Christi Ecclesiae: maxiram, eam longe habent exceJkntiorcm el plane i n - mam enim mililalem et confirmationem accipimus
comparabilem e ierra gcnita animanlia et jumenla, nos fideles, oum disciraus quod, cum primum
coelum et lerra creabantur, ex eo tempore admi. quam pisces.
rabiliuni aquarum populus replilium piscium bencHoc tibi persuadeat et canis qoi fideliter gregem
servat, dQmum custodit, et est vineae praesidro; el diclionem accepit a Domino. Fraler auleni prodigi
hujus filii gentilis, qui erat in-agro vinese Israelis
bos et asinusqtii noruntstios benefactores; etequus
agricola, mansit sine benediclione u l q u i huc usque
et mulus et camelus qui supra bumanam rationem
npn inducat in animum ingredi e l csse parliceps
saepe sciunt vias quas semel ingressi sunt, et noctu
sxpe sunt certi duces suorum dominorum : unde corporis et sanguinis vituli saginali. Saginatus
euam scepe in bello post Deum, equorum et niulo- aulem vitulus nominalur Cbrislus, quoniam multis
temporibus ante miptias et unioncm ctim Ecclcsia
n i m et cametomm minislerium est saluti. Quibue
parabalur a suo Patre in esum gentium, ct quost careret bumanum gemis, periret; ut quod ad
miitistrandum sibi non sufflceret. Unde etiam ca daniniodo saginabatur saeramentum. Deus cnini
liabere sapientiam testatus est Deus, jam olim anle sxctila anliquurn verum revelavit consilium
loqocns misericordissimo et patientissimo Jobo : ad gloriam nostram geiuimn, srcut clamal Isaias et
Paulus. Et dixil Deus : Faciamtu hominem ad imaNunquid prcebebis equo [ortitudinem, aut circumdaginem et similitudinem nostram. Convenienter rabis collo ejus hinnitum? ExsuUat audacter, in occurlioni anageges, Christum hlc intelliges, tn quo
$um pergit armatit. Contemml pavorem, nec cedit
gtadio**, etc. In martms aiitcm reptilibus, piscium dicilur uJud : Faciamut hominem, qvando sueccpit
neque vox est, neque cognitio, neque eapienli&, hominem; illud autem, Faciamui, non eolue dicit
iieque scienlia, neque memoria, neque eneus qui Q Pater et Spifilus, bic quidftm ut approbans et
eognostcat, neque advercus Doininum servitus aliralum habens, ille aulem u l praBparans; sed etiam
qua aut benevolentia aul aroor. Qose quidem oiunes Filios ut Deus loitsenlil de eo quod esl faciendum,
piscium proprielales ralionis et sensus expertes, ut ipse quoque -cernalur amplccli humanae naturac
populo gentium valde conveniunt, ut de eo inlelli- susceplioneiu : sed primum est aliler examinanganlur ei dicantur. Prius enim eral surdus sicut et dum verbum. Et jam quidero a nobis de eo, quanpisces,iion audiens vocem Doniini. Eral autera et lum potuimus assequi, sunt libri elaborali, ct co
mutus sicut ipsi. Non habebat enim in se Deum
transmiuimus eos qui voluerint. In surnmam auYerbum; anres ejus et os oblurantibus daanioniacis tera, ne inslar mutilati membri aut corporis s i l in
aquis, oculisque lenebras offundentibus, ne agno- illis opus manoum ac mulihim, hoc est implenscerent et oculos intenderent in Solera Dominum
dum. Sunt auletn bsec, cur non distinxil Dcus i n Ghrtstirm Deum. Propterea enim in lypum gentium
ter creationem animalium ex lcrra, et crealioncm
Deus appellavh replilia ptsces animalta, quoniam bominis, sicul divisii inter pisces et animanlia e
reptile est simile diabolico serpenti, anima e l terra genila : sed lanquam essel quoedam eorum
corde et ratione. Pectore in terram lotum IrahiHir,
cognatio, eodem die, el homift^m et ca esl fabricacx coelestibus nibil considerat, nibil subliine cogi- D tus. Quod quidem solvens quidam ex exposilorilat, nihil excelsum contemplalur; sed lota corporis bus, proptcr eam quse cum Judxis ei fuit secundum
carnem cognalionem, dixit cam csse simul creatiostalura adhseret terraB a capile usque ad caudam
nem. Unde, a i l idem, licei conlemplari ct admirari
(hoc est ab initio ad flnem) tractus in pulverem et
quod, iis relictis qua3 erant ei propinqua c l cognala,
fimum, alvo idolorum, ventre el umbilico
isle homo a Deo est inlroduclus et datus in paraet libidinis. Unde propter ha?c reptilia, ex piscibus
disum, ad eum operandum et custodiendum. Qua?gentilibus antc omnes Cbristus vocavit piscatores.
dam aulem alia et sccunda animantia vel poiius
Porro aulem prinuim natus filins, ncmpe Cain, in
bcslias diversi ab eo generis ct qua? procnl abcrant
flguram primogeniti Israel, fuit agrioola (ut qui
adduxit non priora, sed secunda,quae quidcm sunt
essel cognatus animantium e terra genitarum et
gregcs bestiarum, nempc gcniium.
non benedictarum) occisor boni pastoris A b c l ,
nempe Cbrisli : dc quibus ipsc diccbnt : Vos ex
Post ba?c anlem cognoscrndum est ei cor.sidopatre diab^lo estis; boc est, cx Cain qui diaboii randum, quod ha?c priina vox in divina Scriptura
N
1 1
Jobxxxix, 19 scq.
" Joan. :, 4 i .
S31
S. A N A S T A S I I SINAITAS
932
dicta esl pleralller; divirram, Inquam, signiilcaiis mnx, quoniam videbimus eum licut est
Vides quod
post sanctum baptisma dicil vilam quae ex virlute
Trinilatem, dicens in sola hominis crcatione :
agitur generare qttod est ad similitudmcm. Qaod
Faciatnus homintm ad imaginem et similitudinem
KOslram; pcrinde ac tribns dtversis personis ho- quidem si fuerit manifestalum in corde, illum videbilis in ipso ei conforinato ct assimilato, quantum
minum, si ita ltceat dicere, ex cominuni consilio
capit el polest horao.
et consensu construenlibus aliquam imaginem et
Unde eliani hoc accopvt quidam ex externis insisimulacrum, et unaquaquc facienle in simulacro
pienlibus pbilosopbis ex nostra divina Scriptura,
aliquam propriam simililudinem effigiem ct flgudicens pbilosophiain esse Deo assiniilalioncm quo~
ram, ut sit in ea id quod vidclur, corporalius ct
crassius. Erat, inquam, alleriiis quidcm ex divinis ad ejus tieri potest ab homine, cuin banc sacram
Mosaicam aspexissel Scripturam quae d i c i l , Faciaartilicibus alliludo, alterius auiem laliuido, et
mus hominem ad imaginem et similitudincm nostram,
alleriue profundilas. Sic cnim est propric imago et
et imperet piscibus maris, et volucribus cccli, et ommsimulacrum ad imilalionem, tiguram, et imaginem,
bus reptilibus quw repunt super terram. Cum ad
diversoruin artificum ipsius anius ct individuae
hunc locuin pervenerimus, opportune nobis sunl
nnius ct solius Dei essenliae et iialurae : animae
quidein, ad imaginem Dei et Palris, quomodo etiam t laudanda ac celebranda sapienlissima el illuetrUsima a Deo dala sanctiseimi Spiritus eloquia, cl
prius nominavimus in duobus libris quos edidimus
dicendum : Lncerna pedibus Ecclcsiai revera est et
de construclione hominis : Raiionis autem, seu
lex lumen semitis " nostris. Audiamqs enim quam
verbi i n l e r n i , quod describil ac effingit Deum
magna et quam inexpugnabilia Dous hinc nobis
Vcrbum a Deo genitom; mentis autem, q u fert
confecerit arpaa adversus JudaBOs et Barbaros, e i
imaginem sancti Spirilus. Gum nos autem a l i Samaritanos, qui discerpunt et illudunt fidem Chriquando hanc vocem proferremus apud queindam
stianorum, ut quae tre9 deos colal, sanctam et quao
ex Hebreis, multae 884 ^
saqjenumero
simul ejusdem silessentiae Trinilaiem. Nam cum dicum corum genere orue nobis sunt conlroversia?
cat Scriplura duas personas (Adami, inquam, el E\x)
ac conlradictiones (plane extemporales), conlra
eese umim soluni bominem et non dyos, convincidixit improbus, regeni aliquem (ei si sit solus)
posse dicere ilhid : Faciamtts; et illud, Jtttsimu*. mns adversarios verilatis, quia (in Iribus P^rsonii)
Cum aulcm nos occurrUsemus e i dixissemus : E t bymnis ct laudibus celebralur Deus, unus est Deiie
et DOII Ires, propler ejusdera siroul essentije nalucur ante creationem bominisnon cernilar Deus in
aliqua alia (quaecunque ea s\l) crcalura usus esse ^ ram : quomodo etiam iu Adamo et Eva. Nam prohoc vcrbo, Faciamus; et dixisse nisi iit solo homine, pier cogualionem el eamdem simul essentiam, audi
et rursus in mulicre quae postea fuK facla, quando quemadmodum ei ipsos in univereara mundi huuiadixit, Faciamns ei adjulorium : ad baec milla erat nitatem, unum bominem Deus nominet dicens:
YOX Judnei , neque rursus contradictio. Fieri enim Faciamui hominem ad imaginem et similitudinem.
non polest ut sit honio ad hnagincm eorum qui nostram, et imperent : duoe, unum diccns homincm. E t rursus d i c i l : Et fecil Deus kominem, ad
dicunt: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nottram; nisi ferat in se altquam aliam pro- imaginem Dei fecit illum, masculnmet feminam (ecit
priam figuram a u l effigiem uniuscujusque horum 08. Ecce bic quoqoe dues, unum nominavit homia.liucum. Unde id quidem quod est ad imagineia m&Bky u l IUM qttoqse arma pra>bea4 ad o t l c n d c a d i i i
Trinilaiis, in essenlia incorporeae et urteDigesltft qmod Paler et Fllins (cum diuc sint bypo*tae seu
et maicriae experlis et iocomprehemibilis animse personae) sinl unus Deus. Unde etiam cum essct
noslrae; omnea hamints babemas eirailtlcr. Id Deus induclurus diluviuin, dicil ad Noe : Fiui*
aotem qood est ad similitudinem, soli habent qui omnis hominh venit coram me : ccce signilicat
jeipsoe recrearunt ea viiae instilutione qua; est ex hoiuinym muliiludinem. Audi ergo : tolani banc
vtrlute, qui Deum habenl in se inbabitantem, et D inullitudinera Yocat unum honainem, rursus dicens
gralia quodammodo sunl veluli Cbristi, in divinitale eidem Noe, Detebo hominem quem feci. Si ergo
simul et bumanitate. Propterea e l bis e l semel innamerabilia hominum personarum millia unuc\
exponens divina Scriplura, ct dicens: Et fecit Deus dicit bominem propter nalunc similitudinem,
honinem ad imaginem, s i l a Deo crcatum et i a quanlo roagis tres divinilali (ejusdero simul esseonobis naturale; illud aulcni, Ad similitudincm, est i\x) persona? dici poesuat unus Deue? E l in aliis
Yitie inslitutionis qusc libera eleclione suscipilur, et locis innamcrabilibus invenics divinam Scripturam
pcr vitam quae ex virlute agitur inducilur et a&su unam noniinare bominem tolum gcnus buinanum :
roitur. Propterea hoc nos docens qui cum Verbo ut quando /ursus dicit posl diluvium de universo
idem habel nomen theologus Joannes, dicit, scri- geoere humano : Prepenta e*t cogitatic hominh ad
beos ad aliquos : FlUoli, nuncfilii Dei sumus, per mala jutentute sua **. Et rursus : Homo vanitati
y
hoc bapiisma, et nondum manifcstalum e8t quid eritimilis factus e*t . Et : Uomo, sicul fenum dies
11
" 1 Joan. in,
2.
1 1
Psal.
CXYIII,
105.
'* Gen. vm, 21. " Psal. cxLm, 4.
933
IN H E X A E M E R O N . k
.1. V I .
334
a e
*jui* . E t : Quid est homo quod reputa$ f t i m ? E l : aposlolorum? Ne bi quideni sunl onwibus dwu:Minuitti eum paulo minxu ab angelis, et gloria etnali. E l quod Pclrus quidem non sil dominaitis
hotiore coronasti eum
Audis, insipiens Judxe, ct oninibus piscibus maris, audi eum dicenlem ei qui
csl vere 4oniinalus et piscibus, et mari, et volucritu, Barbare, et Samarilane, queruadmodum universa
hnmanius vocatur bomo. Eadem ergo regula divi- bus coeli ac raiione praeditis, el univcrsse terra\
nitas quoque unus Deus cst e l a^pellalur : ct ncmpc Jesu : Per lolam nociem (per Judaicum foi le
cullum) \aboranie* nihil cepimus, proptcr verbum

Israel, cum sint sexcenlse hominum myriades, imus
autem tuum (nempe fidem in te) laxabo reie*
Israei dicitur : et Assyrtus, lola gens in una persona dicitur : quomodo et Persa et Hyperboracus Evangelii in mare mundi gentiuin. De Joannc
el reliquae gentes, cum sint in personis innumera- aulem, is qui esl ejusdem cujus ipse nominis, dicit
in Evangelio secundum Joannem, Joannes quidem
bilibus, in una persona appellalur. Cum Deus de
nobis Christianis aliquid melius prospexeril, vel 'nullum signum fccit. Qnouiodo ergo qui sigimtn non
fecil, el Petrus qui non est dominalus piscibus,
polius, u i praelenniltani mullas probaiiones quse
dici potest ad imaginem et simililudinem Dei? Nam
fluni per leslimonia, ex boc ipso verbo quod proqui dominaiur animalibus ct piscibus el volucribuu
bro afficiunt Judaei probabimus id quod Iradimus,
D{xit enim : Et dxxH Deus, vide singulare : Facxa- jussu
dicil l e o n i : Veni, ct v e n i i ; ct aquilae :
tmts : vide eliam plurale, et Ulud quidem allribue Ingrcdcre, et ingreditur; et pisci : Appropinqua, et
obcdit; et draconi: Pcreas, e l slatim cxspirat. A d ocnnino naturse, hoc autem personis, c l non conlra.
vcrle autem quod non solum piscium et bestiarum
*Si enim naturae absurdum : siu autem personis,
tiihil esi grave. Vide enim in inaumerabili hoiiii- ct rcplilium dommium deditDeus homini qui faclus
est ad imaghietn et similitudinem Dei, sed univer&e
Bura mulliludine esse unam naturam. Hasc cum
terra?.' Unde eiiam scriplum est eos iniperare
jam dixerimus in secundo libro adversus Judaeos,
pxscibi s maris, et volucribu* cocli secundo ordine; ct
ea non proptcr aliquam hic quoque posuimus oblU
s c
deinde 885 *> Bcstiig, et jumeniis, et unhena*
vioncm. Gralum enim csset, si fteri posset, haec
terrcB : boc csl, oirmibus quae sunl el babilanl super
poni in foris et in coinpilis ac triviis, ad lidelium
lorram; neippe liominibus et genlibus. Si ergo
cognitiQnem et inlelligenliam, Judaeorum aulem
podorem et confutalionem, linguas suas, ut prius omnia subjecit sub pedibus ejus qui est \cre ad
imngincm D t i , ost pcrspicuum qiiod is bomo cst
d i x i , moveeluiin adversus Cbrislum et suam E c doniinus omnium quaB sunl in mundo, n l qui
jciesiam.
1
Faciamus hominem ad imeyinem et 8imilitudiiim c habcat sub pedibus boniinis tanquain mancipia ct
servos-. Dic niibi crgo quomodo Moscs, qui erat
noBlram, imperet pitcibu* maris, et volucrihm ca>ti\
talis et lantus, non erat ad imagincm Dci : Fagxcba
et jumenlis, et univcrsae terra, et omnibus rcptilibus
repentibus tnpra terram. Nos quidcm fach pigriorcs cnhn {ncxe Pharaoms. Quomodo Eiias qui assumad eadem rursus dicenda quod ca aiibi cxposucri- plus fuil in curru igneo, proccil fuil al sconsus
iacic JczaLcl? Qnomodo onincs fcrc prnpluqa*, justi
mus. Miror hnlein in pra?scnlia eos qui in sola
etapostoli, ab impiorum nianibussunt interempii;
manserunl liaera, et dixerunt corporalcm pisiium
ei volucrum e i besiiarum oinnium auctoritatcm c l lion boc passuri, si dominati csscut univcrsai
dominalum, esse illud, ad imaginem et similitudi- lcrra;, c l si subjocissct omnia sub pedibus ejus *.
Cum dc boc dicto tanla essct ct tam pcrplcxa dunem, Dei in boroine. Neque enim uivcniinus quod
bitatio, suam ad Ucbra?os Episiolam fcrens, iliico
ipsc protoplaslus dominalus sit piscibus maris; sed
astitit Paulus niysta aivanoriim incflabilium; in
nec ullus alius ex juslis qui fucrunt a sa3Cu)o.
Dominalum dico, non eum qui consislil per artifi- quara nos iiiluentes libcravil ab obscura c l admo
ciosam aliquara excogitalionem, inslrumenlaque et dum prolanda dubitalione, diccns Chrislum css^
imaginem Dci invisibilis, ct ipsum imperare tt
tudia venatoria, ut qilibusdam visum csl diccre,
3
ex quibus est Gabaleolbes. liia cnirn est non domi- & doniinari omnibus lanquam bseredcm omnium, ct
nains, sed callidilas e l dolus. Non enim qui domi- ei subjecta esse omnia (piaHcr Dcuni, inquam, et
natur alicui, ct niaxime juftsu Dei, doniinalur cum Palrem), et ei gcnu flecterc coelestiaet terreslria ct
sublcrranca. Hoc est enim imperare ipsvs ratione
sublili inentis excogitatione, sed aperte dominatur
praaditis piscibus maris, c l iniclligentibus cocli
cum poteslale ei anclorilale. Quod s, ut est verisimile, aliqui adbuc jnvidi conlradicunt, ex duobus volutribus, c l bominibus qui sunl inslar pecoruin
et jninenlorum, et universa; lerrne. Ponit auiom
saaclis Ecclcsiai summis, ejus quod d k o iidem
piscium subjeclionem, quoniam ante omncs don.ifaciam, Velim autem, tibi rursus, Juckee, dico,
nalus
est iis qui pcr aquam ct spiritum regcneranvelim, inquani, te dic.rrc an fucrit aliquis intcr
tur, nempc nobis gcntibus, ct illis qni sunt in
bomioes ad Dei imaginem e l simililudinem. Isne
abysso inferoruni in obscuris et in ombra mortis.
est sacer iUe praecursor Joannes, qui est major
onmibus inter natos mulierum? an similiter PetrusDeindc secundas dicil volucres todi, intelligcnu ^
Potestates dc quibus dicit : Cognovi omnet volucrcs
i\\e surorous et antiquissimus verlex sanctorum
I V
Peal. cn, 15.
Psal. vm, o.
ibid. G.
" Luc. v, 5.
" Psal. vm, 8; Ilebr. i , 8.
936
933
cwU . terra enim cum carne asccndens, fuit super lerram.Paulo antc qiiidcm Joaniioin et Pecognitus et conspcctus a Principatibus et Poteslali- trum mcdiura adduxit oralio, ad persuauendum
bus per Ecclesiam. Quando aulem intraril piemtudoaudtiori ut Scripturam divina.m intelligeret spirigcniium, subjicientur omnino brisli dominio et lualiler, post coniemplationem quac liUera conjumenta i l h , et besli e tcrra genilse et ejus venil.
Quod si ad littcram progressi illic mancanus,
cognalse, ncmpelsrael, de quo dicebat: Alias oves
quomodo poteris ostendere gloriosissiroatn illam
habeo qucc non sunt de hoc ovili, et Ulas me oportet
Dei matrem esse ad Dei imaginem et simililudi
adducere, et vocem meant audient; el fiel unus grex,
unus pa$tar . Et sic in Christo eveniet, et intellinem? Ubi enim imperavit illa, aut est dominala
bcstiis sensiubus, aut piecibus. aul vnlucribos,
getur dc ipso et j)e ejus conjuge Ecclesia, id quod
a Deo dicebalur de duobus : Imperent piscibus ma- aut universai terra*, quae a facie Herodis migrarii
in iEgyplum ? E l quis (mihi dic, quaeso) a m ex b<*ri, et volticribus cccli, et jumentis, et universce terra*,
minibus aut cx daemonibus audebit dicere quod ea
mari usque ad tnare, et fluvm usque ad fines
quae esi ejusdem simul cum Deo essentiae, quod ad
erbis tcrroe .
carnem attinct, non sit ad imaginem et simililudiarnales autem qui corporalcm hominis potcstalem inlelligunt de carnalibus piscibus et volu--B ncm ejus qut est ipsa naius; quomodo est cnim
cribus, el omnibus jumentis, el besliis, el reptili- maler bujusniodi lilii, non fcrens in se inlegram
bus, et omnibus quae sunt supra tcrram , non po- cl illaesam felus sui imagincm? Quamobreni oslentcrunt nobis ostendere ullum boniinem, prseler
sum est ei qui esl filius pacis (non aulem effeclor
Christum, qul sit ad imagincm Dei. Nullus cnim
pugnarum el oflensionum) quod et inipcrium piex us qui a sxculo nati sunt (non dico ex regibus,
scium qni dicuntur, et volucrum, et jumenlorum
sed nec ex juslis) est dominalus, poteslale impe- solus ille possidet diccns : Oninia milti tradita suut
rium babenle, omnibus quae sunt super lerram, et
Patre meo " : Et : Data est mihi onuiis potettus
m a r i ; eliamsi faeicndi miracula, pcrspiciendiquc ac in coelo et in (erra ;el' Pater diligit Filium, et om*
pnedicendi propbelica oninino esset praedilus gra- nia ei tradidit in manus . Dicitur autem accipcre
tia. Cxtenim non in ejiciendis daunoniis, nec in a Palre, ut qui faclus sit honio; rursus aulem hosignis fatiendis Dominos deiinit pcrfeclionem bo- noralur quatenus apparet sicul Pater, ut qui sit
minis qiri est ad Pei imagincm et $imililudinem, ut ejus Filius ejusdem siroul cujtis ipse est essenlias
quando d i c i l : Diccnt mihi in Ula die : Domine, an- Et dixit Deus, Ecce dedi vobi$ emnem iierbam seK0
kJ
4 i
non intuo nomine multas virtutes fecimus? etdicam Q minabilem, seminantem semen quod est tuper o
as : Amen dico vobh , non novi vos . Sed, nem terram: et omne lignum quod habel in se frtcDiligite, i n q u i l , inimicos vestros, et benedicite ih ctum seminU, erit vobh in cibum omnibus tt freiltfe
qui vos exsecrantur; benefacite iis qui oderunt vos,
lerrce, et omnibus volucribus c<r/i, et emni rcptili rret orate pro u$ qui vobis insuttant, ut sitis similes
penti super terram quod habelin se animam vil(e; tt
Palris vestri qui est in ccelis
in virlule cbarita- omnis herba viridts erit vobh in cibum. El factum
est ita. Et vidit Dett$ omnia quwcunque fecit, et ecce
tis definiens esse ad Dei similitudinem. Quomodo
valde puichra.\Et factum esl vcsper : el factum est
eliam ipse Christus loquens pcr Paulum, eadem
mane dits sexius. Hucusque dicit magnus inter
usus est regula etdcfinitione, quandodicit: Eliamsi
et doclorcs Olympiodorus, esse fincm
linguis hominum loquar, et sciam mgsteria omnm, philosopbos
et
creationis. Quaiido autein dicit, inquit,
omncm cognitionem, et omnem habeamfidem,itasensilis
ut
Scriplura in Ggura epilogiseu repelilionis : Uic ett
montes transferam, nihil milii prodest . Scd de his
tiber gtnerationis cceii et tcrrcc, et caelera quae Sfquidcm baclenus.
Vidcamus autem etiam quid ea significent qua3 quuntur de nova in Gbristo creaiura, describit ac
dicit de bcnediclionc : Et fecit Dcus hominem, adpraesignificat ea qnoe posterioribus iemporibus in
D Ecclcsia fluem acceperunt. Quam ctiam secundum
Dei imaginem fecit illum, boc est, Cbristi imagiorbem terra nominat sanclissimus Aposlolus d i nem ct praefigurationem. Compositum fecit homicens : Non enhn angelis subjeat Deus orbem terrm
nem : mortalem el immorlaleni, aspectabilem et
futurum de quo bquimur ; orbem terrae nominans
non aspcciabilem, interilui obnoxium et in quein
non cadit inleritus, Masculum et [eminam fecit eos:Ecclesiam, proplerea qnod a Petro quidem essct
fundanda, ab ipso aulem excitanda : sicut cliam
hoc quidcm, proplerca quod sit Iaxus et mollis, et
nominabat
novam qnsc lunc inceperat produci. Si
ad interituin facile dksolubilis. benedixit eos
enim pcr rcs omncs quas et conlenip-alus est et
Dcus dicens : CrescUe et multiplicamitii, et replete
terram, videiicetper filiorum procreationem, mascu- construxit Moses in monle Sinai, EcclesiaB typuin
prius describebat (nempcet per sancium Tabernali el femina?. El dominarnini ei et impcrate piscibus
ct omniaqua? crant in ipso, e i omnem culmarhy et volucribus coeli, et omnibus jumenlis,cnlum,
et
tum lcgalcm),
universce terriv, ct omnibns rcptilibus rcpeniibus
k t
%e
4 t
Peal. LXXU 8. " Mattb. VM, 22, 2 3 . " Matlh.

* P M I . XL!X I I .
* Rom. xi, 2f>.
Joan. x. 1 6 .
J o a n . , 15.
v, U . 45; Luc. vi, 27, 28. * 1 Cor. x m , 2. " Luc. x, ,2. Mauh. x x M i i , 18.
11 br. , 5 .
4 1
441
937
, \ 6 0: ;,

\ , ^
,
\ \ .
*
\ ^
,

,

,
, ,

, \
)
\
.

6
,
,
H E X A E M E R O N . - L I B . V I I .
ne mircris, inquit ipse - ab inlorilu remolioini
in rebus divinis prccla- \ creatum esse hominrm.
rus Olympiodorus, si re-
runi nominalarum quas ( i ) .
anlea construebai et
benedictioncm , et masculum et feminam , et bedescribebat, a Deo acsliarum generalionem , earumque esum proferens
cepit rationes, senigmaad ostendendum interilum. Elenim lavacnim, intice, obscure, ct arcane.
quit, eomra qui baplizantur in Cbristo habct veram
Hoc enim sigmficabat
et perfectam ablulionem primi parentis Adain (quae
quae eral in monte caligo
ad nos pervenil) abnegationis et peccati. Propter
et procella, nempc non
quam ccrle causara infanles quidam illuminali,
csse mantfesla mysleria
cum sfrit ab omni (cujusmodtcunque ea stt) i n i quae dicebantur ct figu- quitate et peccato nrandi, ct splritum acceperint,
rabantur, ne si resciviset Cbrislum sint induti; sa*pe iri ipsa hora aut
sent Judsei, nostri (nempc
post baptismum decedunt nulli culpae aut vitic
gentium) visitationem ,
affines, sed sancti, ut testatur Paulus. Necesse est
sui autem desertionem,
enim in his altemm dicere ex diiobus : aut quod
librum legis coinbure- n sunt liberati per baptisrmim ct Spiritum a
rent, et maxirae propoj i parentis A d pcccato et abnegalione (quod
nulli unquam venerit in mentem), aut quod libesitae Genesis, et binc
raii, injusle in mortem recideront; aut quod fuemaximum . damnum et
runt quidem liberati, sed ad simililudinem priini
detrtmentum
aceiperct
sui parenlis Adami et Evae, induii corpore mortali,
Ecclesia. Contemplando
cura per mortem ad vilam meliorem accesserint,
auiem saepe eo redit
praediclus
philosophus inlerilui non obnoxia el immorlalia tunc requi Alexandriam suts surrectione sua rccipient corpora, nunc mortui, ne
immorlale et selernum sil ct malum, ut dicit diviilhistravil libris (ut qui
nus Gregorius : hoc est, ne perpetuo simus in i n essel ejus diaconus), ut
teritu ; sed in Ghristo induamur incorruptionein,
dicat in perfecla et abcui gloria et potentiain saecula saeculorum. Aroon.
soluta imuiortalitate et
n 0
p r
LIBER SEPTIMUS.
D E I S QVJE F U E R L N T POST S E X T U M D I E M .
volucros, el quae in cis facta cst benediclioncm.

perfeclum fuit caelum ci lcrra et universusC ornatus eornm, et perfecil Deus in die sexto operaSexto
qncedie, scx : qiue sunt, ex lcrra animantia, et
fecit, el quievit die septimo ab omnibus operibmbomo
qux ct femina, el qux csl ei exhibita benediciio,
fecil. Per baec enim ostcndit, et nos docet Scri- ctquae fuil eis data polestas, cicibus.
ptura, quod quaedam alia postbxcel fccit el facil,
In bis enini, inqtimnt expositores, sex dicbus,
sicul tesiatur dicens, Paler meus modo operatur, et
licet videre in eorum singulis symbolicum aliquod
ego operor Hinc moti quidam cx antiquis exposi- cvidcns indicium rerum quae a Deo factar sunt.
toribus, nempe ex eo quod dixerint Deum cessasse
Nam in primo die, separalio lucis ct tenebrarum
die seplimo, preoccuparunt dicerc quod ostcndit
signiflcat illam Keparalionem eorum qui erant
forc ut in seplimo saiculo (boc cst, in scplimo andextrn et sinistris Ghrisli, ncmpc peccatorum et
norum lmllenario) fial mundi consummatio : In
justorum : unde etiam in tenebras cxleriores jubcl
singulis, inquit, diebus creationis fecit opcra, dicabire eos qui erant a sinistris. Siniiliter et secunrum numero paria : jieinpe in primo quid&ai die
do die aquam quideni parlim in coelos csse sub
post simplicia elenienta, opus unum quod est lux.
lalam, partini autem rursus amandalain in tencbras
In secundo aulem, duo : nempe Ormamenluin, el
abyssi; docct nos quae fulura sint de justis el
divisioncm aquarum tam quae sunt supra, quara I* peccatoribus cx nobis in consnmmatione. Maniq u infra. Tertio die, tria : congregalionem aqua,
fesliusauiem nos docet dies terlius rationem re*
ei lerrge deteclionera, et frucluum ex ea germinasurreclionis, per hoc quod dixii is qui tunc ei at
tionem. Qnarto, qualuor : slellas, et solem,et l u - Creator, postca autcm fulurus est judex : Coitgrcgenain, eleorurn posilurain. Quinlo, rursus quinque
tur pqua quce e$t sub ccelo, in congregationem un
opora . nctnpe quinque sensus, ctpisces et jumcnla,
in judicio. Et lcriio dic, qua; cst ex lcrra, berbai)
(I) Grabe, Spiciltg. I. II, p. 246.
PATROL. G R . L X X X I X .
30
9.TJ
S. A N A S T A 3 1 I S 1 N A 1 T
940
c l arborum geroiinatio ac productio, ostendii rc- i*on solum de vocalione Gentium, sed eliam de
surreclioiiem. Quomodo eliam clamal Paulus:
cxitu e mundo, et ingressu supernae Jerusalem:
Tunc enim fructus opcrum ct faclorum uniuscu- quoniam ruburn et ignescens marc ignis fluvialiJi*3,
jusque cum eis surget e tcrra. Quod aulem dictt
omnes transimus veri spiritalcs lsraeliUe: qui vcro
Clirislus, quod in resurrectione fulgebunt justi tan-faclis imilanlur iEgyplios, igne submcrguniur.
quam soi \ ascendentes in nube ad coelos, apcrle Ilabes cliam dimidium quinti diei : rcs ouim
ostcndit eliain quarlus dies per eam quam Deus quae sant in saeculo, sunt exemplaria consliiuin ipsa fecil diei a nocte separatione. Sed ct qtiod
tionis superiuc Jertisaiem, ubi in Sancta sanctoa Deo dictum est in quinto d i e : Producanl aquos rum introiit . Praecursor Christus, qucm prius
replilia animarum vivenlium, el volucrci volantes descripsit ac prieftguravit arca teinplum ingrcssa,
super lerram, admodum apposite id magis videmus qtiando chorum duxit et sallavit in typum Chrisli
iieri iu resurrecliowe mortuorum, quando i i qui
David exsultans. Quoniam quae perierat ralbme
aliquando in niari fuerant suflfocali et devorati a
prsedita boiniuis arca, in primi9 reposiium fucnt
piscibus, resurgunt babcntes animas vivenles et im.
Dei Tcslamenlum, est invenla ct libcrata a malimortalia corpora :ex quibus alii quidem fiuntvolugnis alicnigenisqui eam redegcraiu in captivitatem.
crcs in ccelum volanles. In die autem sexlo alii qui- ^ Iiaec aulem omnia qure dicia sonl quinque indicia
dem dixeruul hominis e terra formalioneni esse symin quinquc mendiebus quinque dieruin scu niille
bolum resurrcctionis morluorum corporum : alii
annorum saeculi, non sclum sunl symboia muiidi
aulcm procrealionsra diversarum bcstiaruni, etvotranslationis ad melius, et incorruptionem inierilucrum, et quadrupedum,et jumenlorum ; rcpliliacl
lusque remolioiiem : sed eliam ipsius Cbristi apbcslias, et dicentes, itnpios gcnlilcs : quadrupedes
parilionis bomiuisque suscepiionis et Ecclesuie.
aulem c l jumenla quae sunt quidem imnuinda el
Meridie cnina et vespcre sexli diei, sen quinquies
ad csum non apta', eorum qui fide vivunl cum
millesimo ct quingemesiiiio anno incarnaius appapeccato munda autem babere iigurani justoruit : quandoquidein ad veeperam scxli diei in sui
rum.
lypum formavil Adam. E l idco nonnulH cmijcclaivter dixcrunt quod vespere et dimidio scxli iicf
His, inquiunl interprelcs, sic ec habenlibus,
fit rcsurreclio, quam significant scx vcsporiina
rcstat omnino dicciHhim de dic seplirao, quod is
crcpuscula; u l q u i digni sinl baeredes rcgni coeiolatenler el occullc (aciat fulurum regnum. Nam
rum. Quo qtiidcm, iuquil, scplimo die, xtrcmum
quomodo in singulis dicbus bebdomadis sex dieB
5 1
rum.fuilaliqtiod signuin resurrcclionis, et nwndi, Q

*t bominum gencralionis; ita etiam in unoquoque
millenario sex n>illium annorum practeritorum,
fuil aliquod symbolum et typus resurreeiionis el
iransitus crealurae ad id quod est melius, nempe
ad incorruptioncm ei inleritiis emolionem. Duccntesimo quidem c l trioesimo anno primi d i e i ,
genitus Selb (qui inlcrprelalur posilus) habet
iraaginem et simililudinem quaiu ab inilio a Dco
acceptam Adam obscuravit per transgrcssionern,
iit suaius fusius oslensuri cum fuerimus in locis
qui coosoquunlur. Millesimo autem quingentesimo
anno (ad vesperam tendenle meridie saculi) iranslatus esi Enocb qui fuil primiliaB et flgura borainura ad iueiius iranslationis et reformationis: nam
omnium qu:e creavil, iiieirabiliier c l niysiice ctmslruxit Deus Yerbum, sicut nos docei ipse Dcus
Yerbum, dicens: Venite, bencdicti Patris mei, esbe
Namquomodo creaturam condidit, tiuic ciiam paravit rcgnuni.

Hoc cst enim vicesimum secundum Dci opus^
viginli enim duo opera fecisse Dcum dicunt, ct
Juda?orum ctGhristianorum interprelcs. Exquibus
quidcm viginti et unum jam paulo anle enumeravimus facta in sex diebus. Vicesimum aulem secundum est futuri saeculi paratum regnum, c l
spiriiualis contemplatio. Propterea viginti quoque
duobus libris cnumeral omne Vclus suum Teslamentum. Sed neque novit quamobrem, neque soit
Enoch interprelatur innovatio. Unde seplimo die ^ myslerinm vicesimi secundi numeri. Neque cogisignificanie translalionem, qui fuit septimus ab
tat quod vicesimus quidcm numerus constat ex
Adamo, fuil Iranslalus. Bis roillesimo aulem quinduobus perfecti9 nnmeris 9cu denariis, significans
gcnlcsimo anno, quod est dimidium terlii dici
Christum cx duobos pcrfectis compositum (cx disaeculi, faeU est muudi reformalio post diluvium
vinitate, inqtiam, el humanilate) duo leslamenla
pcr Noe. Nara Noe quoque interprclalnr reformatio. scripgissc; Mosaicum, inquam, Decalogum, et
Similiter et ter miltesimo quingenlesimo anno,
Evangelium. Sicenim implelur vicesimas secundus
quod quidem est dimidium quarti diei, generaii
numerus ex duobus docalogis et duabus cssenins.
sunl duo popuii, Israel e l fraler ejus. Quod si boc
nempc divinilate et hunianitate. Quoniam autem
admitlis in signum resurreclionis, scias quod
887
pervenil oratio ad ea qua3 sunl dicenda de
* odcm quarlo die egressus est Israel ex iEgypto, qtiiele ei consummalione scptimi diei, non eril
c l mgressus est in terram promissionis. Nunc au- alienum, si aiiquas Chrisli voces quasdixil decontein exitum ex iEgypto inlerpretanlur interprctes,
sumrnatione, in medium adducamus. Nam in pae
* Matth.xih, 43.
" Hcbr. ix, 12.
3 1
hwredes parati vobi* regni constilutione mundi .
Maltb. xxv, 34.
9il
IN HEXAEMERON. L I B . VII.
942
rabola quidem dccem Virgiaurn dixil

media annis quos dixil Deus Xoe, cum i i non sint flniti,
nocte seipsura tanquani sponsumc coelo venturum.
et de plurimis aliis simililer ;
et quod in septimo d:c
Media nox autem censctur quarta pars noctjs ct
\ non 33que atque in aliis
d i e i : Et factum esl, inquil, vesp^r ; et factum est
mane dies unus. Dies aulem Chrisli babet tempus* diebus diclum sit : Et
* factum est vesper et mane
mille annorum, ut jam s i l mcdia nox pra?sentis
diei seplimi ducentcsimus quinquagesimus an-
dies unug, csse evidens

nus. Quod quidem Doniinus nirsus tacile signifi,
signum ejus quaj in ipso
cat, dicens : Quis est ergofidelis et prudens ille servus
facta est consummatioquem cum venerit Dominus ejn$> ijwenerit ytgilan nis et complemenli, ditem ? Amen dko vobi$ quod super omnia bona sua
aC- cunt sancti Patres, et
constituct eum : et si in secunda et lerlia vigitia t*e- , maxime sanctus Clemens
nerit et $icinvenerit, beatu&ille scrvus Cura sint, \ et Ireiueus, et Juslinus
ergo quatuor noctis vigiliae, cur non dicit Domi- \ martyr et philosopbus,
nas, quod etiam prima vigilia; sed cuni nominas- ^ , \ qui doctissiine scribens
sclsecundam e l tertiam , praeteriit primam c l
- Commentarium sextum
quartam ?
, - sexti d i c i , dicit sextum
numerum esse inlelliQuamobrem medi;e nocli rursns convenil sccunda
' gentcm hominis animaxn.
et tertia vigilia : perfecla enim el plcna nox est , et quinque ejus senticnqtiingentesimus annus dici. Nox autem dimidia
tes sensus. Undc cliam
csl annas ducentesimus quinquagesimus. Similiter
, \ cum multa disseruissot
etiam complcmentum secundae vigiliae, et princi- de sexto nuniero, dic!t
pium tertiae vigilise, cst idcm ducentesimus et omnia qux a Deo sunt
quinquagesimus annus. Haec autcm interpretes . " fabricata
sescupliciter
dixerunt per conjccturam ad animi recreationcm,
dividi : in res inteUi
noo autem deiinicndo : ncque cnim ignorarunt
, gentes et iimnortales,
eum qui dixit : De die illo et hora ncmo novil, nec \ - cujusmodi sunl angcii.
angeli Dei \ Caiterum Dcus, inquiunl, abscondit
- el in resraiione pracdita*
moriales, cujusinodi s a M
ipsum diem et boram; possunl aulcm tcmpora
.
.
.
conjicere i i qui habent sanctum Spiritum, qui
. ^
** homines; et in res sen
cognoscit etiam ptofunda Dei
Gonjicimus ergo \ tientes rationis expertes,
inquiunt, ex rebus et \erbis Dei et Scriptune, , cujusmodi sunt jumcnla
q u de consummatione dicia sunt aenigmatice et \ et volucres el pisces ; et
occulle; sed verum exitum ct fincm saeculi solus , in rcs prodeuntes moscit Crealor temporum el universorum. Quoniam
siat , \ - ventes, et inscnsiles, cuautem nibil est adeo jucundum hominibus, et , \ \ jusmodi sunt venli, ct
maxime in quibus habitat fascinum invidia?, atque nebuUnc, et aquaset sl^!maledicere et aliena evertere, in perniciem et ever- , la?; et in rcs quoc ausionem andilorum : ct sunt, ut est verisiniile, , gentur ct qure eliam mononnulli reprchensuri calculum elnumerum anno- , ventur, ciijtismodi sunt
rum quos diximus in sex vespertinis crepusculis et \ arbores; et in res insenmcridiebus annorum millenarionim. paucis for- , silcs quae non rooventur,
tasse annis deficienlibus aut cliam redundanlibus;
ut sunt montes e l terra,
adeos quidem qui sunl digni ut reddanlur ccrlio- D
* *
"
el quae sunl hujusmodL
res, illud respondcmus, quod bujus rei causa orta
^ *
,
Omnes enim res a Doo
est cx iis qui certis temporibus fuere chronogra* ^
' creata? in coelo et in ter .
phi, qni in numerando non consenserunt. Secundo

ra, tangunt unani et aliaulem est sciendum, quod aliler computanl Hebnei
\ \ , quam ex his distinclio/ annum, et aliler R o m a n a B Ecclesiae t r a d i t i o ; nam
) ! - nibus,etsunt eis definil.n
illi quidem, trecentorum quinquaginta quatuor
, accircumscriptae.
solum dierum annura nuruerant. Caelerum quod
' ( 1 ) .
Ecclesia non exacte aliquando invenerit numerum
in quadringentis annis, quibps dixil Deus Abrahcc
Adverte autem tu qui Dei pulchra facienlis ra
in servilutem esse redigendum et aflligendum
pulcbras consideras, ut cognoscas quod ipsc quoIsraelem a b ASgyptiis, quoniam non serviityEgypliis
que sex dierum creaturae opifex Christus, constal
quadringentos annos, et de centum viginli
quodam modo ex numero senario; nempe ex carie
Mattb. xxv, 6.
Matth. xxiv, 46-48; Euc xn,37, 58.
M a t t h . xxiv, 36. " 1 Cor. n, 10.
t
d < T l
, , #
5 1
(\) f:abe, Spicileg. lom. II, p. 195.
ev
943
S. A X A f f M
qu:u
constal ex
SII SINAIT.E
qnaiuor clcrnentis, cl ex intclii- \ scxta
bora
944
ejusdcin
niillcnarii et seplima hora
gcnie anima, ct cx divinilale. Ergo i omnta per
hebdomada , et sexta hora sexli diei, quam apertc
ipsum ct in ipsum tcndentia creaia sunt, tam qum
prajfiguravit et
snnt in c&lk quam qucc in terra, ul clanmt Paulus %

omnino
significant qui esl in ipso senariiim, et
descripsit
nobis ad enarrandum
propositus sextus dies crealionis sex dieruro ; nam

si quis velil lanquam in niedio borum duoriim die-
cam signiiical omnis mimcrus senarius qui cst in
rum
Vcteri ct Novo Testamento.
illius in quo secundus Adam Christus voluntarie
Qnamobrem ut quod Chrislus omnia coniineat et
considerare (illius,
passus cst
inquam, scxti
diei, ot
passionem), inveniel eos esse veluti
quasdara sinc discrimine sibi respondentes et ejus-
cmnibus dominelur,
propterca scxies niillenarius
numerus est unitas
omnis calculi ct numeri qui
dem natura? duas imagines se inter se imilanles ct
dicitur in litlcris, unilalumque ct binariorum ct
per resinler se assimilatas. Et jamquidem fuse dc
ternariorum, et in crealuris terreslribus et subli-
his a nobis dictum est in myslica contemplalione
mibus continel
salutarium Christi Dei nosiri passionum in Evan-
omnem
numcrandi sciontiam
ct
quanlitatem, cum sit significans. E l hac dc causa
gelio, ct iJIuc transmiltimus disccndi
scxlo diefactus est prinms Adam, ul qni prsefigu-
auditorcm. Similiter quoniam tolus scopus el insti-
studiosum
raret imaginera iiidividuarum partium Chrisli qui ^ lutum hujus operis est ul ostendamus quod unicsl sex diertim, qui est sccundus Adaiu, qui qui-
versa sex dierum
dcm sexto diesaeculi supcr terram fuit ct apparuit;
creatio, praifigurat ac describil Dei verbi incarna-
ncrape anno quinquics millcsimo
tam in
coelis
quam in terris
quingcnlesimo,
tioncm ct Ecclcsiam : necesse est dc caetcro ut ex
qui est meridies et vespera, cl sexlae borse medius,
multis pauca adducamus antiqui illius diei, quem-
vidclicet sextae quanlilatis sscculi.
admodum
Quamobrcm ea de causa vespcre sexto diei in
pr33figurant
ac
ascnbtint
salutarcs
Ghristi passioncs quas passusest sexto die, ct quo-
borto et paradiso faclus est Adam ex terra el ex
niodo Adam a Deo factus liberi arbitrii, voluntaru
divina insufllaiione (exnatura, inquam, aspeclabili
cl non ex aliqua necessilate passiis cst, iia libcrc ct
et quae non cadil sub aspeclum)
prcefigurans ac
volunlarie Doininus
subiit
passionem.
AUcndc
non
etiam ea qua? suni dicenda, ct videbis scxli ly-
aspeclabilem; qune bora sexta in sua imaginc cl
pos pricfigurantes ac desoribenles vcritalem. Ab
prius describens
Gbrislum
aspectabilcm et
Ecclesia;, visus est Abrabae in quercu Mambre, et
esu, Adam passus est 888
iilic fecil sacrificium viiuli (qui mortem ejus prse-
Cbristus quoque cum surrexissct ab csu
niorlcm; quamoDrem
ccenac,
iigurabal), et cibi bumani fuit, particeps, cum non venit ad passionem et moriom. Per Evam passua
suam prafigurans, sed Sara solvit sterililatcm,
esl Adam; siinililer eliam Gbrislus pjssns e&l
nempe Ecclesia?; parit enim non-unum, sed inultos
propter Ecclesiam. Et, ul paucis dicam, comc
Tsaacos : et tn tabcrnaculo fuit typicc; iliic cnim
dil
cliam ambulat in Ecclcsia Dei. Mcridies aulcm
vcntus condcmnatus fuit : similiicr ciiani Cbrislus
Adam, fugit,
laiuil
in borlo ; quicsiUis, in-
rursus ct vespera eral el hora sexta, quando Jascpb
comcdil coenam, volunlaric
in
Olivarum oralurus, Iatuit in orlo torrcnlis Cedron;
Ghrisli imaginem
pransus simul cum fralri-
fugit
in
moiilera
bus, el Cbristi Pascba admirabiiiler prseGguravit
qunes lus esl
ac descripsit,
signum dante osculum; ejcctus ost illinc vinclus
et tunc cisternam
indicans ac significans
babilavit,
aulc
Gbrislum qui post illam
in
a Judxis
horlo sicul Adam
ct
inventus
est a Juda
cx paradiso, probroque et
coenam jaciondus erat in cislcrnam scpulcri. llora
ignominia esl
s?xta crat etiam quandoHulb illa admiranda (lan-
cl
5113111 formosa Ecclesia) cum ad ipsum in
csl propter eum qui fuerat condemnalus, diccntibns
affcclns
lignum porlans biimcris,
faclus exsecratio ac lnalediclum,
condemnatus
agro, tanquam i d Ghristum appropinquassel, esu-
iis qui conveoerant: Dignus esl morte . Et egres-
riens ab eo cst
sus extra Jerusalem, mortuus cst propler proto-
nulrila, et ejus facla est conjux.
Quam pulcbre imilata gentiiis illa Ecclcsia, sapicn- > plasiuin qui niorleui subierat,ex horlo egrcssus. E s l
lissima Samaritana, quae quaerens queniadmodum
prodilus, el in horturn est ingressus, et in ligno
Deus sit adorandus, scxta hora ad Chrislum accessit
cruciOxus propter homiiiem qui prodilus fueral in
jampridcm sedentem super pulcum piseinse et la-
borlo, et ingressus erat in horlum muudi ut vescere-
vacri, quando cam liberavit a senilule et ab aqua
Inr
lcrenda alienigcnis
iusiar bestia? et expers ralionis post
simulacris, scu a sudando et
Saborando in iis quae ad cos pcrlinent; sicut illa
omnibus
lanquam oleribus fcni : fuit enim

peccatum.
Unde liorins ftiil ia Calvaria, ubi Adam jacebat
aquam ferebal Samarilanis. Ilas aulem omncs vc-
morluus. IIluc cum venisset Christus, pendens in
speras sexto. boix
ligno, lalroni aperuit paradisuni ; noclu Cbrislus
facit Christus, propter
iilum
liomincm qui in paradiso evorsus fuerat in illa
conicdil
vcspera in illo paradiso. Nam propler protoplastmn
noctu comcdii Adam, et csl prodilus, priusqiiam
Adam, in orlum Golgoiba seu Calvaria?, vespcrc ot
apcrli osscnl ejus oculi.
scxta bora in crucem ascendil sexto die sicculi. in
' Coioss. i, 1C.
" Mat:b. xxv:, 63.
Pascba anlc passionem,
quoniam sic el
Tria ligna crant in paradUo: unum quidom ut
945
IN l i E X A S M E K O N . LIB.
VII.
9i6
vesceretur bomo ; alia autem duo, alterum quidem excessum ; Chrisli soporem in cruce , latus nudatum ad vulncrationem; nudalionem posl esum
lignum vita, allerum autein lignum cognoscendi
Adami, el nudalioneni posl coenam C h r i s t i : vcsles
bonum et maluni: propterea Iria quoque ligna
eiiirn exuit; proditionem per serpcniem, el prodiconfixa sunt in horio Goigotba scu Calvariae; unum
tioncm per filium viperse discipuluin; vespcram in
quideui lignum latronis qui fuit servatus, u l per
ipsum percipiarnus non diifluentem fruclum theolo- qua se abscondunt a Deo protoplasti, ct vespcram
in qua Deus Adami capul Galvarium subjectuni
gia?, sicul ille paradistnn, et eo veseenles laelemur,
exsecralur ut fcrat spinas cum tribulis, et spinas
11011 semel sed semper euin comedentes. Crux
in capite Cbristi ; Lrisiitiam in pariendis filiis, et
Cbristi est lignum vitaj, in quo in altum sublalus
tristitiam conlurbanlem Cbristi aniniam usque ad
fuil botrus maturus, el vita nostra ante nos visa
mortem ; sudorem pani immistum cum labore,
est suspensa, cujus virtute multi eliam ex moiiusudorem lanquam grunios aut guttas sanguiuis;
mentrs, vivificati, sunl excitati. Lignum aulcm
rhoniphaeani obslruentcm higressumEdem,eirhoj)icognoscendi bonum ct malum, fuil crux blaspbcphaeam aperientcm latus Cbrisli. Nec ha3C solum,
raantis, qu# in banum quidera illi flxa fuerat, si
sed etiam duorum quasdam simililudincs : illic
voluisset; in maluin autem illi cessit, cum leincre
M
abingrato aniino linguam extendisset, et pro Dei

laudaiione Deum blaspbeinasset, el comedissct
morteui ad inlerituin. Tres rei peccarunt in paradiso, Adam, $l Eva, et scrpens, ex quibus duo
quidem sunt servati, unus autem periil.
Cum ila
propterea tres rei penderenl in Calvaria (nominabatur eiiim etiam Dominus, peccaium ,etiamsi
propler ipsum non esset reus ac condemnatus, et
cum non esset, solura baberel quod diceretur),
tinus latro ingratus, cum esset typus diaboli et
serpenlis et Judaj qui sc inligno sulfocavit, periit.
Nam quomodo scriptum est quod dolo deceplas
esl Adam. ita eliaui Judas osculo et dolo fecil proditionem : el quomodo diclum est quod diabolus
diabolum et scrpentem, hic Pilalum et Gaipbam ;

binc et hinc Adamum et Evani, et medium lignum;
el hic blasphemantem binc latronem; et illinr.
alium, Deum laudanlem, el medium lignum, sed
crucis; et indumentum illic cx ficu, et hic Hndumentum ex linteo; et tunc quielem, et sabbalismum
hic perfectum : duas enim quieles docemur exlibro
proposilo qui dicitur Mosaicus : Et perfecit Deus
in hoc die opera&ua quw fecit. Quaedam aulcm excniplaria habent, qua [ecit Deus super terram. llxc
esl primaquies, audi etiam secundam. Statim enim
dicit : Et quievit beus in die septimo ab omnibitx
operibus suis quce (ecit; benedixit Dcus diem sepiimuir.,
et sancliftcavit ewm, quoniam in eo quievit ab omnimgressusestserpentem.ilaetiamscriptumeslquod Q bus operibus suis quce cceperal Deus. Si ergo Dcus
ipse Saianas inlravit in cor Judae discipuli Ghristi.
quievil in die seplinio ab omnibus operibus suis
F u i l autera aliquando quoqbc Salanas in coelis
qua3 fecit, quoraodo dicit poslea quod Deus oriri
discipulus Cbristi cum caeteris sanctis discipulis
fecit adhuc ex terra omne lignum pulchrum ad
(cum angelicis,inquam, Virtutibus); sed erat unus videndum et bonum ad comedendum, et plaHlovit
ex principibus. De eo enim dictum est: Vo$ autem
paradtsum, et finxit Deus ex terra omnes bcstks
sicut homines muriemini, et tawjuam uuus de prinagri etomnes volucres cceli? De Christo ergo rursus
cipibus cadelis **. Quamobrem Judas quoque erat
est inlelligendum. Elenim in sexK) die quievit ali
uiius ex summis discipulis; inler quos ei quoque
omnibus operibus suis quae fecit super terrain ,
creditum etin manusdalum fuerat marsupium. Et
carne pro nobis mortuus. Cum autem essct prone eadem dicarous qaa3 (ut dictura est) diximus
fectuaad spiritusqui erant in carcere infcrni, illtc
in myslica passionum Ghrisli conteinplalione, qui
fecit omnia opera sui adventus quae copperat. Hoc
studiose audiunt eura qui jubel et dicit : Scruta-* est quies secunda. Quem quidem diem septimum
tnini Scripluras**, accipiant in manus libros coeli
( ul qui s i l creatune) salutaris et sanctus benedixit,
et terrai, el alium qui d i c i t : Liber generationis Jesu quoniam in eo quievit ab omnibus operibus suis. In
i8
61
Christi ,crealoris coeli ct terrae, et illic diligenter ^

reputanles quae in boc die factaB sunt in paradiso
lempore priini Adami, el qua* facta sunt in illo
sexlo die iu passione secundi Adami, invcnient
sigiilatiin et cilra dcfectum omnia simili modo csse
in ulrisque, Adam primum, et Adam secundom
bortum paradisi, et hortum in quo versalus est
Gbrislus. lllic inobcdicnliam, et hic auris amputationem, illam quidem por protoplasiuni, hancautem
percum qui tenet priinam sedem; ligna quae sunt
in paradiso, et ligna quae in Golgolha, seu Calvaria; esum in paradiso, et esum in cocna myslica ;
Ailami soporem adducpntera in cxstasim el inentis
b i
I l C o r . v, 21.
" Psal.
LXXXI,
7.
eo facla est salus iis qtii erant sub terra, sicul iis
qui erant super lerram. In eo spoliati sunt inferni.
In eo liberatus est Adamus ex moeroribus. In eo
doroinatusest Gbristus morluis sicul et vivis. Tunc
a cruce ambulavit in vcstigiis abyssi. Gumque illuc
descendisset, tunc ei metu apcrt* sunlportai mortis, tunc niortein est scrutalus, lunc alligavit tyrannuiu, tuiic porfetit opcra sua propler quae advcncrat. In hoc die seplimo requievit ab omnibus ope'
ribus suis, cum rcsurrcxissct uno Sabbatorum, et
eum benedixisset, quoniam sexlo quidem die perfecit omnia opera sua qua3 eranl crealionis ; quioscil aulom in scpltmo die sa;cuii, ab oranibus ope-
Jaan. v, 59.
r i
Maltli. , I.
fi2
Mallh. xxvi, 58.
947
S. A N A S T A S I I SNAIT,E
018
ribussuis (nerope prsedicationia) quae coepit Deus impietatem. Nam si corporaliler inteUigaimii Dei
facere in sexlo die saeculi, qui quidem esi el flnis
prafcepla quae mandavit non facere in Sabbalo,
ct principium utriusque creationis. De caelero ne
quid confert ad hoc ut Deo placeat ignem omnino
se jaclent et magnos spiritus concipiant adoratores
non accendere in Sabbalo, sed degere in teneSabbati, et Sabbati voratores Judaei. Non eniin illud
bris? Quid autem prodest otiosum esse camelum
Sabbatum benedixit Deus quod erat in principio
el asinum et bovem vestrum in Sabbato? Quid
crealionis ; non enim in eo quicvit ab onuiibus
autem Deum juvat si Judxus iter non ingrediatur
operibus suis.. Si autem in eo quievit, cst
die Sabbati? Sed haec omnia inlelliguntur spiripcrspicuum quod ei non benedixit, eliamsi ob ea
lualileret adimplentur. Nam si dies seplimus esqtWB dicuntur irascatur Juda*us dicens quod in illo sot omnibus diebus prttslautior et bonorabilior,
die scplimoDeus quievit ab onmibus opcribus suis.
cur jussit Dcus circunicidi die octavo et non seEumautem refellit et ei os obslruit divina Scriptura
ptimo? Non babet enim lex Judaica quidquam
dicens quod post seplimum diem Deus orm fecit
circumcisione magis necessarium. Si onus corpoc terra omne lignum pulchrum, et plantavii
paradirale jussit Deus non tollore in Sabbato , quomodo
*m, el finxit e cerra beslias et jumenla et volu
in Jericbo septem dcinccps dies totus populus
cres, et dedit Adamo niandalum, et fecilei tunkas ^ Israel, porlans currus suos el vasa sua [melius
pelliceas, et statuit Cherubin ad custodienduni
arnia] circumvivil civilalem? Si corporalem et
paradisum, et fecil arcum suum in nubibus. Alia
sensilem ignem jussil Deus non accendere in Sabquoque plurima opera cernilur fccisse Dcus posl
bato, quomodo post legem. cum venisset Moses ad
scplimujii, sicul dixi paulo ante. Et quoniam Jufaciendam Scenopegiam, scu iestum tabcrnaculodaeorum magni sunl spiritus el magna arrogantia
rum, ad duodecim deinceps dies accipiens oblaadversum nos de vulgo jaclato el bclhione eoruiu
tiones et sacrificia tribunorum duodecim tribuum,
Sabbalo : discant impcriti qmd nmi inveiiimus
singulis diebus ignem accendit et obtulit sacriflDenm cuivis roi benedixisse, et rnrsus postca
cia? Non ergo, Judree, non (sicul tu existimas)
conversum eara odio habuisse el cxsccralum csse
bencdixil Deus corporali Sabbato, qttod praelerit et
(sicut e t d i x i alibi, et sicul etiam sumus diciuri
peritetnon amplius apparet. Neque camelos et asiinpoena Adami). Si autem sensili huic diei vestro
nos ct mulos jussit Sabbaium agere; alioqui nec cirHublato benedixil et eum sanctificavit, quomodo
cumcidere jussisset octavo d i e : neque tibi legem
vestrum diei Sabbati cultura dissolvil et extermistatuit de onere corporafi; nam et Sabbato puerpera
navit? Quomodo vestrum Sabbatum est exsecralus
~
>'t odio 8S9habuit,
dicens vobis per prophetam
tollit infanlem quem lavet, et tu portas iilium luum

et filiam tuam in bumeris tuis; quod quidcm esi
Xeomenias veslras et Sabbata odivil anima meaonus
\ carnale, el non spirituale.
Jussus es autem non facere omne opus servile,
Ues Deo exosa quomodo polest esse sancla? Dics
sed qusecunque sunt animac et pertinentia ad aniDeo exosus quatnnam Dei accipit benedictionem ?
mam. Adesduin ergo, et ad me discc quemadmoPulchre autem ct Deo converiienter d i x i t : Sabbata vestra odit Deus utprofana et iniqua. Sed nondum recte el Deo convenicnter oporleat te Sabbatumagere; et seplimum luum dieni (hoc est quieSabbata nostra spirilualia rejecit Deus aut esl extem) faccre quietum ab omnibus operibus tuis a
secratus. Nam libi quidem Juda3o)egcm lulitDeus
rebus ad viclum pertinentibus. Sex dies, pcr
de otio ac cessaiione diei Sabbati, ad convincenquinque sensus et immortalem animam recte opedam tuam ab eo defeclionem et iniquiialeni, ut
rare. Credo Chrislo qui scxto die saecuii bomo
qui praisciret fore ut ejus praecepta uon observafaclus
est, qui seplimum Sabbati legaleni cukimi
res et idola coleres, ut cum vidoret Deus colenabolevit, oliosumque reddidit et hiefficaccra, ct
icm idola, et deinde oiium agcntem Sabbato ct
exslinxit ignem ipsius sacriflcii, ct jussil non amnihil operantem,ex le sciscilaretur : Proplerquam
c
causam quiescis Sabbaio nibil operaus? Cui ne- > plius ejusmodi ignem accendere die Sabbati, sed
deinceps otiosum esse luura bovem, c l jumenla
resse babebisdicere, quod sex diebus creavit Dcus
tua, hoc est, non amplius sacrificare Deobelluinum
oelum et terram ct omnia qua^ in eis sunt, sepiisacrificium; sed Deo sacriflcarc ralionale sacrifiino autem die Sabbati quicvit ab omnibus opecium laudts, et pro igne sensili Deo divinam sucribu3 suis. A d quae omnino respondebil filius
ccndereilluminationem: neque portare onus carluus dicens : Et si est Deus creator coeli et terra?
nale, neque animam subjiccre suts appelitiohibus:
ct omniam qnae in eis sual, oporteret te magis eum
ndorare et colere ut Creatorem, et non creaturas. nequc ingredi in bac via aspera quam probibuit
qui dixit: Ego sum via
De csetero recede a tuo
IKccestcausa e l occasio, ut dicunl interpretes,
die septimo, et perveni ad octavum et primum
propler quam Deus legem lulit Judaeis acriter et
Christi, ut spirilualem accipias circumcisionem,
iiim minis ut cessarent et otium agerent dic
in Sensibus tuis sanctam accipiens Trinitatem, ct
Sabbati; ut de eo narranles, e l roganlibus intercffectus pulcher oclonarius. Sed basc quidcm ad
prelanies, invcnianlur ore proprio suam accusare
,
Isa.i. 14.
Joan. xiv. 6 .
913
HEXAEMERON. LIB. VII.
95
Judaeum propter ejus jactantiam el gloriationeni cedes in tempore {iorlalus in sepulcruni, vadens
de Sabbalo corporali, qui buc usque pulcbrum non
ad patres tuos, nulritus in seneclule bona; scplinovit sabbatismum. Sabbatum enim sabbalismus mo cnim die Doininus ab operibus suis evangelicis
et requies est, vera pcccati deposilio, quam ego
quievitin sepulcro; et deinceps conslanler exspefideiis jubeor agere, et festum celebrare in requic ctcs oclavum, a sepulcro, inquam, resurreclionem :
et in adimplelione vita3 meaj. In quo Sabbato me
die enim octavo Dominus surrexit a morluis.
jubel Deus non tollere onus peccati, et sarcinaiu
llis et bujusmodi rebus Dci celebrabis Sabbabujus saeculi. De qtiibus
' atquispiam: Peccata tum. Huic verc Sabbato benedixil, et id sanclifimea $upergre$sa sunt caput tneum, tanquam onus
cavii Deus. Atquc libi qnidera qui es Judaeus cargrave gravata sunt super m e . Qtiainobrem jubcnaliter : ut videtur, esl necessaria Sabbati obserinur neque accendcre ignem in eo Sabbato, morvalio, ul quae sit posila ad convincendam luam
lis,boc estexstinguere omnem ardorcm cupiditatis,
iniquitalem, ut dixi paulo ante. Mtbi autcm qui
et tela maligni ignita
qnae compellunt ad fla sum fldelis et qui pcrfecte recessi a cultu idolo am seternam. Porro autcm Deus nos proliibot
rum, minime opus esl hoc mullorum coquoruui
iter ingredi in Sabbato, congrucnter ei qui dicit
sabbatismo, in quo asinus tuus et camelus, ct
Ab omni via mata prohibui pedes meos . Jubel ati- canis tecum agunl Sabbatum, ut qui sis cxpers ratem Sabbatum agere, ligarcque et in otio conii- tionis. Existimas enim quod Deus, utqui laboravcnereasinum etbovem, boc est voluplatein, el iram
rit in operibussex dicrum faclseab eo creaturai,
et caiteras ralionis expertes animi perlurbaliones.
et velut imbecillus fcssusque sit redditus, ea dc
Sed et terrai jubet esse sabbalismuin e l requiem
causa benedixil diei scplimo, u l qui in eo accepeac otium, et neque seminare nec semen suscipere
rit requiem et remissioneni cx laborc. Sed non
eos easque qui et qua? possunt exercere virginiila babet. Audi enim Propbetam diceulem: D?us
lalem ipsius carnis. Quoniam qui seminat in ter- magnus et fortis non esuriet, neque erit defcssus '
ram carnis, ex carne metet corruplionem ac i n - Die ergo septimo quiescere facit ac iinplet creatuleritum. Maxime aulem oinnium jubet nobis ut
ram Opifex, ut ostendal increaiam Trinitaleiu:
quiescere faciamus ancillam nostrain el servum
septem enim et tres liunt decem. Denarius aulcnt
oslrum die Sabbati: boc cst, animam noslram et
numerus cst qui conlinct et implet omues numecorpus nostrum non servire principi hujus saaculi,
ros, ut dixeruutqui -eunt exculli discipliois aritbsed esse in liberlate etremoium ab animi niotibus meticis. Porro aulem quartus quoque rursus nuac perturbationilius.
nierus, qui est quartiseu primi perfecti diei.quando
sol faclus c s l , est perfcctus et minime defccius,
Nani seplem dies significant seplem noslras
decimum enim numerum coniinct et inipiet.
aetates, per quas vita? praesentis iter ingrediinur
titperveniamus ad oclavum diem in quo non est 8 9 0 Qualuor eaim et Ires qui ipsos praeceduat,
servilus aut cultus, vitam ncmpe fultiram. Quo- ct duo qui sunlanle ipsos, ol uniias quae eos pnecedit, invenitur perfectus dcnarius. Jam vero ab
niam sacrificium aut lalria (nempe Dei scrvitus)
amplius oflertur Deo pro pcccatis. Nam pri- uuitate quoquc virlutes usque ad qualernium,
mus dics est iufantis. ut baptisinatc statim illu- eflieiunl quantitatein denarii: unus enim el dno et
tres, sunl sex: el quatuor efliciunt decem. Quouiinemur, luxenim facta est primodie. Sccundus,
modo enim omnis creatura, ita etiara oiunes nuautas pueri, ut verbis confortnemur coelestibus;
meri, describunt id quod est in Christo uiystcriura.
secundo enim factum cst firmamentum. Tertius,
Est enim unitas, ut qui unicam babeal personam ;
adolesccntis, ut castilate exsiceemus qui lunc exesl binarius, qui sit perfeclus in divinitate et busistil humorcm animi moluum, et aflecluum qui
manitale; trinilas, ut qui sit in anima, corpore c l
movenlur; terlio eniin die Deus discrevit aridam
ab humida. Quarlus, est juvenis : u l virlutesqua- divinitale; quaternarius, u l qui cx qualuor elenienev
6 8
e T
luor lanquam aslra feras, el appareas in mundo D lis homuiem rcnovarit; quinarius, qui cum corlaoquam luminare; sol enim factus est quarto pore, quod conslal ex quatuor elemenlis, renovarit
die. Quiutus, cst slalus mediaB seu consislen- eliam aniniam qua3 (si ad imaginem; senarius
tis xtatis , u l frenes quinque tua seusuum ani- autcm, ut qui sexto dic, mundo apparueril; seplcmalia, ne ad p e c a l u m exsiliant; quinlo enim die
narius, ut qui n o s fecerit requiescere a Sabbalo
facta sunt animalia. Sextus, est honorabilis selegts, oclonarius, propter baplisnii c i r c u B i c i s i o n e r a ;
netus, ut lanquain verus bomo ratione finnam ac
uovenarius aulem , u l qui m tribus simiiibus
elabilem reddas imaginem qua3 erat ab inilio, et
prsedicarit myslcrium Trinitatis: nenipe naturaii
corporis lutum effingas, et componas virlulibus;
scripto, et mystico : lor aulem Ires, sunt novcm;
sexto enini factus est horno. Seplimus est decrepidenarius autem, u l perfcclus et pleniludo legis
tae aBlatis, nempecana conscienlia, gravisque hoDecalogi, qui est ante satcula Verbuai ct Filius
nesta ac pia vitae agendai ratio, u l l c r r a pcr morDci. Ipsi gloria el potentia in saecula socculorum.
tcm provocelur requies, quando lanquani albcAincn.
scens spica el lanquam maturum fruineiilum reM
Psal. xxxvii, 5.
Ephcs. vi, 16.
6 6
Psal. cxvm, 101.
Galat. vi, 3.
fc
* ha. v, 27.
S. ANASTASll SlNAlT.fi
tJLSDEM Liuni ? n CONTIISUATIO.
952
73
Propierca crgo duos fccit coelos . alteruni qtiidem superius quod habei essentiani apud homines
De Dei nomine dupiicato, et rerum Creathne non aspeclabilem plancque incnarrabilern el ineiduplici,
plicabilem, in typum et imaginem inaspeclabilis ei
esseniiae ejus divinitatis; secundum
Hic liber gcnerationis coeli et terrce, quando inoxplicabilis
factus
auiem coelum e terra sustulit, et ipsum posuit
est dies in quo fecit Deus coelum et terram. Aures
aspectabile,et ipsum appellavit firmamentum, in fintlente aperiat Ecclesia, cor dilatet, et mentis ocuguram ac typum carnisejus iinmaculata2,quam quilos evidenter intendat, et pulset ostium * apud
eos qui tenent claves cognitionis, dicens : Aperite deni a terra acceplam sursum sustullt. Est auleni
milii portas justitice
divinorum et arcanorum borum quoque duorum coelorum intermedia aqua
viva, ad imaginemet typum sancta*. vivificae Chrisli
mysteriorum, ut eas ingressus Dei populus possit
animae, quae esl media, ut rursus dicit ibeologus
aliquo modo intclligere quamobrem ante a Deo
Gregorius, interdivinilalem et carnis crassilodifactam e terra homiois conslruclionem simplici
nem. Quamobrem superiori quidem coelo infcrior
quodam nomine dmna Scriptura vocat et apest bapc aqua ; bocest, minorem Dei Verbi essenpellal opificem, ncmpe Deura, ei noiuini nul
lam addens coniposilionem aut additionem, ut
liam ferl intelligens anima et ratione prsedila:
crasso autem el quod specialur ftrniamento cst suquando dicit: In priticipio fecit Deus ccelum et terram. Etrursus deinceps: dixit Deus. E l : Sepa-pcrior et pneslantior, sicul eliam alias baec d i x i :
sciendum est cnim quod coelum quod vfdetur, et
ravit Deus tntermedium lucis; facto aulem liominc
coelumquod est supra aquam quod non videtur,
duplici (qui est, inquam, compositus ex terra et
babent inseparabilem et individuam esscnliam,
divina insufflatione), slalim Scriptura coinpositum
quomodo una Gbristi quae est composila byposlasis,
ûoque et duplex fecit nomen opificis, eum appelul quae s i l ex duobus quae cadunl sub aspectuni;
lans Dominum et Deura, idque non seniel, nec bis,
et ex uno quod cadit (nempc corporc) ; inaspectanec septies, sed in septemdecim capitibus ordine
bilis enim est Deus Verbum, et aniraa; corpus
ct deinceps ipsum nominavit Dcuin et Dominum,
auLcm est aspectabile, u l verum dicat Paulus
lanqtiaru continuatione duplicalionis et compositi
diccns: Omnia in Ckristo sant condita, et qucv sunt
i.ominis Spiritu sancto nos docens et diccns: C o super lerram et qtue in coelis, et visibilia el invisignoscite quod qui olim anlesaccula siinplex erat et
bilia . Quo fit ut proplerea sint quoque duae terincomposilus, sibi construclo bumano labcrnaculo,
ra?, ea quaecadit sub aspcclum et eaquaenon cadit,
ei unietur in hypostasi in posterioribus temporiquae esl apud nos scilicctel quaR est inhabilabtlis aut
bus, et fiet composiius qui erat ante simplex et
paradisus; et duo animalia, angcJus et bomo, aspeincompositus, composilam portans appellationem
ctabile; duaa aquae, manifesla et non manifesla ;
per incarnalionem, u l qui appelletur Christus
duo spiritus, nempe spiritualis c l divinus, et venDeus, hoc est Deus et homo. Quem pulchre cuin
l u s ; duplex ignis, ncmpe malerialis ei non malepalpassel et dixisset Thomas, et in eo perspexissel
rialis; duplex lux, ea quab cadit sub aspeclum ct
duarum naturarum conjugaiionem, exclamavil d i ca qua3 non cadit; duo genera animationum et
cens: Dominus Deus et Deus meus . Quod si adinobilium potestatum; mortale (dicalur enim et
vcrsus ea quae dicta sunt contradicit Judaeus,
qui estin rationis expertibus animanlibus spiritus,
admitto conlradictionem; sed ad eam, contrariam
anima per abusum) et quod est in nobis immormoveo dubitationem: nempc ut ipse mibi dicat
talc. Duplicia animanlia, terrestria et marina;
quamob causaraOpiflcis sou Creatoris nomen non
duplexest vila temporalis et aeterna ; duplexgeduplicavit divina Scriptura donec creatus fuit boneralio, ex femina, el ex raortuis ; duplex bapiiliio duplex a Deo effectus, nempe et materialis et
sma per aquam et spirituio; duplex cognitio, praecxpers materia* murtalis et imroortalis, tcrrestris
9
7 0
7 1
ot coelestis, ut dicit divinus intheologia Gregorius, D sens etfutura; dupliciabona, temporalia elaBlcrna;
duae leges, scripta et spiritualis ; duo Testamenta,
rebus et verbis, Dei Verbi, qui aliquando fuit
duo populi. Dua3 narrationes construclionis
simplex, coinpositionem et incarnalionem, in bo
Adami, una simplex, secunda crassa et terrena
inine prius describat Scriptura. Quaniobrem ipsum
velutidupla: poslquam slatim duplicat res prophequoque quam angelos fecit Deus ad suam imagincm
<*t simililudinem dicens: Omnia enim per ipsum etta Moses, vcl potius qui loquitur in ipso angelus;
in ipso facta sunt '% discutiens ejus incamalionemut quaesint symbola duarum Christi proprietaium.
coaipositionemque et combinationem; duas, i n - Unde etiam fpsura ostendii duplicem piantatorem;
duplex lignum, sensilcet id quod cadit sub inteliiquam, individuas Christi essenlias : nempe et i n gentiam: duos narrans aquarum fluvios, duas
aspectabilem ejus divinitatis, et aspectabilem ab eo
quasdam plantaliones, duas voliicrum generatioindividuae ejus bumanilalis; universa tam aspcctanes: duplicem posituram hominis in paradisi: duo
bili quam non aspectabili creaturaapertceuin eflincuin Adamo colloquia, unura animalium et unum
gonte et cjus exprimcnle imaginem.
art. 3.
Coloss. i , 16.
xx, 28.
" Coloss. i , 16.
S. Thom. part., quaesi.
053
1 HEXAEMERON. - L i B . VII.
95Tt
vilac (boc est, Evaj); el duos narrans ia eo ami- Acouteuiplalor el inspctlor. Quando autem. cum
ctus: ununi exfoliis, signiiicanleni subtilem (quae
per carnem advenisset, lyrannum iniuiicuni noex radice paterna procedit) Verbi divinilalem ;
strum percussit; quando morleai morte affccit:
alterum ex pellicea lunica ejus quae peperil, duas
quando nos a daemonum manu avulsil; quando
iuulieris narraliones, duos ejus frucluum : duas
docuit impios Dci cognilionem; quando gentcs a
animalium fonr.aliones, duas viri appellationcs.
Patre accepit in ba;redilaleni; quando possedit
Prius enim formatus nominatur bonio, postoa 110fines terra?; quando dominalus est a niari usquc
minatusest Adam, boc est, lerra sanguinoleiila.
ad roare el a fluviis usque ad iines orbis terr*j:
Similiter eliamduas mulieris appellaliuncs: pritunc Dominus est appellatus, ut qui noslri domum enim appellaia est niulier; deinde postea,
minaretur in quos anlea doininium oblinebal diaEva, hoc esl, vita. Non solum auteni Ghrislo, sed
bolus. Idque David apeile prophctans ei dixit :
etiam duabus Ecclesiis conveniunt duplices rcs
Domine Dominus noster, quam admirabile est nomen
S c r i p l u r a quas nunc adduxi propler duplicaliotuum in unixersa terra ? Quoniam ab ortu uxque
iiem iioiniiiis Domini qui prius nominabalur Deus:
ad occasum laudabile nomen Domini . Et : Excelquando autcm faclusfuit bomo, statim appellalus
sus super pmnes gentes Dominus Jesus. Et : Dofult et Doininus et Deus, carnis susceplaa Dei minus regnavit, decorem indulus est carnis, induit
Yerbi dispcnsalioneni Scriplura perspicue nobis
Dominus homimni, cnicis forliludinem, propler
pneiigniiicante. Nam quod dc buinanse nalurse ab
ipsum qui erat iufirmus, ei prcecinxit se . Et ea
i o susceplione accipialur hoc nomen Dominusûdi
de causa Dominum Deum appellavit Scriplura,
David dicentem : Benedictus qui venit in nomine
quando duplcx ille bomo coitiposilus cst ex luto
Domini Deus Doniinus, et apparuil nobis . Et
divina insufllatione. Finxit enim, iuquit, Deus horursus: Dixil Dominus Domino meo : Sede dextris
minem pulverem accipiens e terra, et insuflluvit in fameis , nempe post susceptam carnein; sedere
cietnejus ipiritumvilfv, et factus est homo inanimam
cnim est proprium corporum. Unde etiam Gabriel
viventem. Vellem nunc carne mibi adesse ipsum
e ccelo banc deduxil appellationem, dicens glo- Mosem bujus libri scriplorem, et ipsum intcrroriosissimae Dciparae : Ave, gratia plena, Dominus le- gare causam duplicalionis nominis Dei si non
eum . E l Gabrielis coangeli dicunl pastoribus qui
stalim exspuisset i n faciem inipudcntis Synagcgse
eranl in Belhlecm : Natus esl vobi* 8 9 1 Chrhtus Judaeoruin. Quis enim, qua;so non obstupuerit quod,
Dominus in civitate David . Cum quibus Elisapost complemenluin universae sex dierum crcabeth,ut praeclare par angelis,angeli maler.dixitpari , tionis, cum venisset Moses ad summalim faciendani
angelis, et quae erat vel angelus vel arcbangelus,
repelilioneD), stalim inducit duplicalionem c i comet cliam supra angelos, Dei matri: Et unde mihi posilionem nominis Dei, significans Ghrisli suscepU
koc ut veniat mater Domini mei ad me
? Paulus
carnis dispensationem, nempe quod venlurus esset
auteni id quod Gbrisli Domini erat corporcum,
ad omnia in summam el caput instauranda renoniinat Dominuni: Non inquil, ]>ominum gloria! novandaque, et novam faciendaui creaturain, et
crucifixissent . Et in descensu ad inferos, et iu
novum hominem, et novum cadnrn, et novam lerassumptione ad ccrlos, Dominum forlem et poten- ram,et nova animalia, et novas volucres, et novos
lem, et Dominum exercituum Gbristura angeli ap- fructus, et novos paradisos, el novos fluvios, et
peUarunt. Quod si vis etiam causam propter quam
novum orbem terrae?Quod quidem aperle sciena
Deus nominatus est Dominus post carnis susce- Paulus dicebal : Si qua est tu Christo nova creaturu,
plioriera, cgo id libi conGdenler interpretabor:
vetera praterierunt, ecce facta sunt omnia nova .
divinarum Scripturdtum, et sacrorum earum i n - Quod autem omni stupore et admiralione dignum
terpretuin babens suffragium. Geleberrimus ergo et
est, et iJlud quod per universam sex dierum creaearum divinarum mysta apostolicus Dionysius dicit tionem siinplici et incomposito noniiuc nominans
in sapienlissima sua Tbeologia, quod DeusGraece Q Scriptura divina Crealorem, simpliccm quoque inRl
8I
8 3
8 i
7 8
7 1
7 9
8 0
dicitur , ex eo quod omnia :, id est contemplalur et aspicit: Dominus autem, nempe

, ex eo qnod , id est ditionem babeat
ac doininetur. enim dicilur polcnlia ac
dominatio: dicilur quod csl oiiosum ct
non babel robur ac polcslatem, sed vacuum et
inane redditur.
Recle ergo apleque et convenienter, in suo adventu ad bomincs quando carnem suscepit et in
terra visus est Deus Verbuni, lunc etiam appellalus esl Doroinus : nam anlea quidem nominaba
, ut qui esset mundi , id est,
7 5
7 7
Psal. cxvn, 26.

Psal. cix, 4 .
Luc.
Psal. , I. " Psal. c\n, 3.
ibid. i .
%%
compositam creaturarum faciebat narrationem :

postquam auteni nomen (Kiplicavit Opificis, stalini
in repelitione conduplicavit etiam facta opcra, in
eis non pauca facieus addilamcnla; nos apcrlc
docens mysterium novae in Ghristo creaturse ct
Ecclesia3. Non solum enim super priores res, sccundas mulliplicat, scd etiam magnam et incomparabilem in secunda crealione nobis oslendil diffcrentiani. Nam in priori quidem narralione Crcalionis, dicit hcrbam ct lignum frugiferum e lerra
germinasse ; in secunda auicm brevi repetitione
dicit paradisum dciu-iarum el omne lignum pul7 8
7 9
i , 28 .
Luc. , II.
l.uc ,45.
> Psal. xcxn, i .
II Cor. v, 17.
R
Ma
I Cor. , 8.
$55
S. A N A S T A S U S I N A I T . S '
956
cbrum ad videmlum, et bonum ad vesccndnm, - iota unum aut apcx unus sacrac Scriplurx el lcgi
gnumque vilae, e l planlam immorlalilafis. Rursus DOII peribit ? Qux quidem lex ct Scriptura i n primus terroe lluvius cx uniforini fonte irrigabal
lerprclatae, scriptae sunt in Spiritu et ore sanclo,
totam facieni terrse : secunda atilem irrigatio, cx
in igne et caligine, ct tcnebris et procella, et conqualuor fluviis orbera lerra? irrifravit ad fructus cussione, et in sono lubae decies mille angelorum.
ferendos. In prioribus animalibus terra non produxit Lcx enim cst sancla*. et eloquia Domini valde ignivolucres; in secundis aulcm animanlibus animalia
ta , nempe accensa ijine qui eral in monle Sinai,
et volucres exorioc sunt e terra. In p r o r i narralione c l sic tradila : Concussio enim et non in concuscreationis boimnis, non meniinit illius divina sa- sione Domitius , caltgo et non in caligine Dominut:
lutaris ct viviiiccc insufllationis; meniinil auicra
ignis , et illuc Dominus qui loquilur igniia eloin secunda. In prima crealione dicit quod niascu- quia Most, auimas inflamniantia, et comburcntia
lum et feniinam fecit eos ; iu sccunda aulem for- qune snnl in eis crassa ac lerrena.
malione bominis, qua; tendit ad Cbristr.m, non
Hinc auiem apparet quod bypostasin babeat el
dicil masculum et feminanii ; Nam in Christo Jesu sil Doi sapienlia Quomodo enim aliud est quod
non est masculus et femina ;eslei\'un unus Cbristus, ignescit, et aliud quod cst corpore ignitum : ila
iivn
muduuma
c* / c m m u
, c 9 c u i u i u i i u e u m isuia,
ipiiebm,
e i a i i u n quoa csi corpore ignitum : i l a
ct est ejus una singularis et individua pcrsona. eliam ex analogia ac convenicntia iiilellige vere
Primum cibnin communem jumentis et besliis Deus csse I)ei eloquia, et non diflundi in aerem. Non
dcdit Adamo; secundum autem rationalem et alie- cnim dixil ignesccntia, scd ignila, seu revera praenum ab omni natura cxpcrte rationis. Prima ani- lucenlia : et propterea dixerat David : Mandatum
inantia el jumenta Dcus > vocavil, sed secunda Domini lucidum Uluminans oculos . Utrinque auadduxit ad hominom , et eis nomina imposuit.
lcm lncidum, nempe quod et ab rgne egredilur, a
Gonsidera, qua;so, ea eliam quse dcinccps consedivina, inquam, nalura {est enim Deits ignis couquunlur. Antequam poncrclur bomo in paradiso, siimens").et per SinaMim ignem rursus accensum,
iion fuit ei imporalum ut operaritur, et custo- et igneo digilo scriplmn, et ig4ieis lalulis imprcsdiret ligna priora cibi percuntis; sed imperalum
sum ac Cguratum r sed ct datum eral indicans igni
cst ut sccunda paradisi, sibi manenlis in vitam siniilem et hicidam Mosis faciem. In quo nibil
icternam. Prius bomo erat solus c l sine adjutorio; est intempeslivum, nihil quod suum non babcal
in secunda aulcin crcatione et narratione, eral scopum nibil sine mysierio. Est autem digrium
quideru simplcx el incoinposilus : in tolius autem admiratione quod, quando duplex factus est Adam,
crealionis brcvi rcpctilione, tmic facta est mulier, Q statim Dcus est nominatus Dominus et Deus, per
c l audiit : Os cx o&sibus spirilualis Adanii, et caro totam paradisi 8 9 2 bisloriam duplici nomine apex carne ejus
Tunc fuit etiam a;dificata quai
pellaiite Scriptura Opilicem. E t de his prompio
prius erat dissoluta ; lunc ctiain aedificala esl mu- et alacri animo libi pbilosophari studiose, minime
lier conjux viri sui qui pritis erat separatus. Tunc cunctabnr, el consequenter addere initia capilum.
eliam vocata est vita quae prius crat mors cffccia; Dicit cnim : Et plantavit Dominus Detis paradhum
tunc etiam adduxit eam Dens ad Adamum qum in Edem ad oricntem. Et : Fecil Dominus Detts
prius longe erat; tunc fuerunl duo in carnc una, oriri ex terra. Et : Accepit Dominus Deus homincm
qui prius erant dure carncs. Nudi erant, donec quem finxit. Et : Mnndavit Dominus Deus Adamo.
in secunda creatione teclt sunt a !)co; qui i n Et : Dixit Dominus Deas mnlieri : Cur Iwc feasti?
principio caici erant, visum poslea rcccperunt. Et : Dixit Dominus Deus serpenti : Quia hoc fecisti?
Et : Fecit Dominus Deus Adamo ct uxori ejut.
Quod si inobedientiam et serpcntcin et cibuin et
rnorlem et exitum e paradiso mihi eflers, audi- Et : Dixit Dominus Deus: Ecce factus est sicut unus
cx nobis. E l : Accepit eum Deus ex paradiso deliciator, sisle graduni, et ne festines; et videbis ea
rum ad operandum terram cx qua sumptus est.
quae in bis sunt dicenda, pcr niultum in se ha8 8
89
9 0
6B
9 1
8 7
bere gratiae et eleganliae : adhuc enim slamus in D Audis quod ex qtio ingrossa est (tanquam divina
medio certamine. Qui autem brevem Scripiura?. re- quaadam natura) divina insufflaiio in terra nattim
pelilionem quai est post sex dies, non accipiunl corpus Adami, sLalim Scriptura non simplici nominc appellavit, sed (utpote quod Cbristus non
in lypum Ecclesioe, convincuntur ab iis quae in
ea suul additamenlis, nibil omnino scire cx iis solum esset Deus) Deum ei Dominum eum composile nominavit, quomodo in sinceris ac non
quae poslea fusius ostendemus. Haec autem nunc
paucis dixi de nominc Dei duplicalo in brevi readulieralisanliquisque exemplaribus diligcntissime
pelitione de bomine tacta a Mose; ul qtii appellascrutali invenimus : iis, inquam, quae notala fuetus sit Dominus Deus, quando factus est hoino el
rant aClemente, et Irenaeo, et Philone pbilosopho,
paradisus typus Ecclesiae. Neque ex insipientibus el ab eo qui Hexapla composuil. Quamobrcm scx
audeat aliquis dicere quod ex quadam simplicitatc, quidem dicrum crealuram, Deus oura esset simaut inlempeslive, aut ex quadam stullitia facta cst plex fabricalur; novam auiem qure postea fuil
Ii33c addilio in nominc divino. An ignorat quod
creaturam (ul qui facius est compositus) Dominus
t
9 1
8 7
" Galat. IH, 28.

Gen. n, 23.
Psal. , 9. Peut. iv, 24.
8 8
Mallh.
18.
8 9
Psol. xvu, 7\.
r 0
111 R r g . , I I ,
957
H E X A E M E R O N . -
LLB. VII.
958
e l Dcus; hoc est, Deus e l horao Christus Jesus. dixil : Fiat lioc aut iilud, sed suo per se et divino
Audiat tanto animo mysleria Dei viventis, et admiopere operando secundam fccit crealioncm prorare. Quando enim exiil Adam ex paradiso, proprie et vere et citra uHam dubitalionem, diviua
tinus Scriptura non composito nominc appellavit pradicenle Scriplura Dei Verbi advenlum et praeDominum, sed simplici. Nobis enim narraits d i - scnliam quae fuii a ccnlo in lerram, ct in ea qu.e
vinitus inspirala historia partum Evae, dicit statim
est in secundo ordine crcaturam brevi repetilione
post exitum e paradiso : Cognovit autem Adam nos docente quod videbitur Dcus dcorum apud
uxorem euam, el cum concepissct, peperit Cain et nos supcr lerram, et per sc, suo operc et suis
dixit : Possedi liominem per Deum *. Qtiam ob rem manibiis fabricabilur novam creaturam, novum
autero, Judsee, divina Scriptura quae m seplemcoeltim el novani lcrram, el novum cx non sedechn capitibus consequenterr, in paradiso Deum
minala terra non scminatum homincm. Quem quiduplici nomine nominaverat, et eum Dominum
dem nobis prius significans divina Scriptura, et
et Deum appellaverat, slalim post hominis c paduplicat crcatur%clbomini.s conslructioncni ct narradiso egressum, ipsum Deum appellavit, sed non
rationem, binc ponens principium, ct fundamenta
Dominum el Dcum? U l tu discas quod Ecclesiae jaciens Cliristi Ecciesire, et dicens propbctice :Ilic
est propriug Dominus et Deus, et non simililer
est liber gencratioms cmli et lerrce, quaudo fuit dies
eorum qui sunl extra Ecclesiam. Nam hominum
qua fecit coclum et tcrram, et omneviride agrt priusquidem qui sunt extra, Deusest; nempe <5:, hoc quam oritur. Non enim pluit Dominus Deus super
est ;, id est spectalor; Ecclesiai autem Dcus lerram, et non erat operari terram; fons autem ascst et speclalor et Dominus, ei dominans, ejusque cendebat e terra. Et finxit Deus hominem, accipieus
curam gerens, earoque suscipiens, luens, ac dc- liumtim e terra, et in&ufflavit in faciem ejus spiritum
fcndens. Quod si etiam post expulsionem ex pavitcp, et lactus est homo in animam viventem. Magna
radiso nominalur in divina Scriplura Oominus,
est in verbis proposilis obscuritas, et totus bic
Dominus Dcus, nc mireris; crit enim tempus locus cst valde obscurus, non solum qnod ad spiquando etiam iis qui sunt cxtra Ecclesiam do- rilualem attinel ejus anagogcn, sed etiam quod
minabilur per Evangelium, el erit, ut ipse dixit,
ad corporalem ejus historiam esl, cognilu diffiunttm ovile, unus pastor . Neque a mea quam
cilis. Ergo.si videtur, eum primum dirigamus ad
prius dixi recedo sentenlia, simul a Judseo ct ab majorem in littera claritalcin, et deinde scrulemur
invido fldei qui adversus banc meam conlradicit
occullum et spiriHialem ejus scnsum.
intelligentiam exigens ut in camo et freno nobis
Hoc est ergo quod nos bic docet propbeta Moscs
dicat quaroobrem anle advenlum divinse insulTlacongruenler litterae : Ilic est liber generationis et
tionis ad Adanium, Deus non fuit nominatus Doterrcc, quando (uit dies quo fecit Dcus c&tum et
minus et Deus, sed solum Deus.
terram; hoc est, primo dic, priusquam natum esiet
Sed revertamur ad propositum : llic est iiber gequodvis viride super terram, et priusquam nata esset
nerationis el terrce, quando fuit dies in quo (ecit Deus qucevis herba agri. Nondum enim pluerat Dominus
coelum et terram. Exspecta parum, e l audies eum- Deus super lcrram quoniam homo nondum faclu*
dem scriptorem Mosem dicenlem, vel polius per
eral, nec operabatur super terram; fons autem aseum loquenlem, sanclum Spiritum : Hic est libcr
cendebat super terram. Qui litteram, eamque solam
gencrationis hominis, quo die fecit Deus Adam, ad
bic sequuiilur, hicfalsam adducunt ditinam Scriimaginem Dei fecit eum; masculum et feminam fecit pturam. Neque enim omnino inventnius in primo
eos et benedixit eis. Quxnam sit differenlia duarum die ante olera et herbas in sex diebus nominari
appellationum, nempe libri coeli et terrae, et libri
fontem, neque irrigationem, sed nequc aquam sub
hominis, alterius ab altcra, dicemus discrimen in
terra; sed omnem aquaruiti naturam esse supra
iis quae consequuntur : nempe quod omnino neterram. Ubi aulera erat aqua, non erat irrigatio,
cesse est nos omnia q u sunt in hoc libro in- D nec haustus. Ex quanam aulem terra ascendebat
lelligere de his duobus , nernpe coelum quidem
et irrigabat superioreni terram ? Duas enim lerras
esse typom Christi, lerram autem typum Eccicsia?;
significat, dicens quod fons ascendebat inferne ex
et sic deinceps universam sex dicrum crealuram
tcrra, et irrigabat universam faciem terrae. Cum
ad eos referre, nempe aquas, abyssum, et lucem,
autein nondtim essent fructus, ncque planUc, neet herbani, et arbores, et firmanientum, el lunii- que aniinalia, neque volurres, nequc agricolaR,
naria, et animalia, et volucres, et irrigationes, et neque omnino homines; quidnam irrigabal fons
caetcra omnia; et*ic inipletur eloquium quod dicit ille inferne ex subterraneis locis asccndens? Si
enim irrigabat tolam facicni terrai, quis erat usus
omoia per Christum et in Christo esse condita .
Est autem attenle aniroadvertcndum quod, a quo illius fluvii qui egrcdiebatur ex Edein ad ?rrig-Midie ad imaginem factus cst homo (ncmpe proto- dum paradisum, siquidcm in terra est eliam palypus Cbristi lypus Adam), non esl amplius Deus radisus ? Audi enim Scriplurai consequentiam :
aliquid fabricatus per jussum : neque de cxlero In principio cum fecisset Dciu axlum el terram,
9t>
9 B
9 1
Gen. iv, \ .
Joan. x, 16.
9 5
Coloss. i , 16.
959
S. A N A S T A S I SINAITJS
960
ad
opus
processisset
ejusmodi
boni
agricola?
agrikrra erat invisibilis el hicomposita, et tenebrce eranl
cultura, el redditaB essent frugifera quse ab illo i r super abyisum. Si autem lencbra? erant super crearigalae erant planUc, statini inferl Scriplura dicens
turani, eur irrigabat in tenebris? Et si spirilus
consequenter : Et oriri [ecit Dominu* Deus adhuc e
Dei ferebalur supcr aquam, boc est, vehemens
terra omne lignum ptdchrum ad videndum, et bonum
ventus eam agilabal ot commovebal fluctibus (fcrri
ad comedendum, et lignttm vita in medio paradisi,
eniin est vehementer moveri),quomodo, quaRso, in
et lignum sciendi id guod cognosci potest boni et mali.
caligine et tenebris et tcmpeslate cpcrla fluctibus
Quid ergo dc Christo et Ecclesia, Adam, et omnes
inferne obruta universa terra, ab aliquo fonte asquae prius dicta? sunt plantas, el arbores, e l frucendente e terra irrigabatur? Nimquid ergo littcrai
ctus, ct paradisum recte intellexerunt el interpreliistoriam non omnino concludenles in divina Scrilati sunt expositores? dixerunl ha?c propbetice esse
plura, possumus eliain per anagogon inLelligere
scripta a Mose de nobis el Cbristo. Dico aulera,
iuinc fonteni qui inferne ascendit a terra, et qui
quse de parstdiso dicia sunt, el plantas, el animain caligine ac tenebris et tempestate irrigat lotam
lia, volucres, beslias, el qu;e deinceps scquuntur.
faciem tcrrae, bumanam, inquam, aquam qua? cst
Sin aulem contendunt quod hae arbores ct plantas,
conlraria pluvia; quse desuper desccndit in vcllus?
et
fruclus e lcrra producli sunl die lcrtio, e l semina
Quamobrem, cum sit stcrilis
inferlilis aqua illa '
qua3 germinarunt : necessario dicent quod comhubterranea, et mala et tenebricosa irrigaiio, non
munis cibus boHiinis, el brutorum, el volucruin,
poterat terra parliceps ralionis producere omue
et
rcptilium, erat fruclus lignt viiae, et fructus
genis viride, nempe aut frucluui aut berbam. Deus
ligni cognoscendi bonum et inalum. Sic enim dixit
enini voluntariam pluviam
desuper non pluerat
Dcus sexto die homini : Ecce ego dedi vobis omne
ex pereiuii fonte vitae; non erat ros ex Hermon,
lignum quod habel in sc fructum seminis seminabUis
Cbristusqui ex Palre descendil, ncquc qui scmiuat
vobis
erit in cibum et omnibus volucribus cceli. Si
ad seminandum Evangcliuin, et homo non crat
ergo Yerbum et sermo Domini^st inseternum, ouiapostolicus ad operandam lerram quae est in anima.
nino si bomo per inobedientiam esl privatus fructu
Intellige praeterea, quseso. ISon dixit divina Scriligni vilae, bestiaj et replilia ex co comederunt. Si
plura quod non erat bomo : in illo enim die bomo
aulem comedenint, quomodo non vivunt in aeleriaclus fueral. Scd non erat ejusmodi bomo qui
num, sed plus quam homo accipiunl pcrfectum et
posset operari et colere terram ar.imae. Nondum
omni ex parte absolutum inleritum, et morlem
enim exicrat homo qui c coelo descendit, ad opeinevitabilem? Sed et si posuerimus eas non fuisse
randam et colendam auimae terram, ct ad evel- (
parlicipcs ligni vi(a3 , lamen ul quse jussas sint sibi
lendas spinas et tribulos : ad facienriuni ipsum
cum bominibus habere societatetn, omnifio ipsai
fruclum in triginta, et sexaginla, 893
centum.
quoquc fuerint participes ligni cognosccndi bonum
Quoniam crgo nondum apparuerat bujusmodi Deus
ct malum : et quomodo jam nesciunl seque ul
bomo ad opcrandam terram : fons autem iile subterbomo bonum ct inalum, reptilia el bcslia? e l voluraneus (nempe inaligna poleslas) inundabat c l i r cres? Ab boc ergo sensu recesserunt plurimi inrigabat totani faciem terrse : propterea divina
terprelcs, et maxime veteres, dicendo non sensilem
Scriplura staliiu inducit bominem, figuram hoiniessc paradisum, et qua?, sunl in ejus medio duo
nis coelestis, dicens : Et finxit Deus Iwminem humo
Hgua vitie cognilionis; nc necessario faciant bestias
accepta e terra, et in&ufllavit in faciem ejus spiriet jumenta societalem babere et participationem
tum vitce, et factus est homo in animam viventem;
ligni vitsc et ligni cognilionis. Non enim dislinrit
veluti boc dicens qod graliam habens compriDeus inter cibum Adami et cibum brulorum; scd
menda? aqua? adversariae poteslalis, Deus Verbum
dedit eis coinmuuiler omne lignum frugiferum et
bomo lcrra genitus Qct Christus, a Deo ficlum
sativum in cibum. Si ergo cssent sensilia (dicit
simul et a Deo planlalum geroien; ut cum sit
Clcmens, et veteres qui eum seculi suni interpregenere conjunclus, rccle irrigct ea quae sunt e 1
les) paradisi, et qi:;e sunt eorum inlermedia duo
lerra genila ct (ut dccel) ralior.c rationalia gerligna, invenienlur, aiunt, bcstia3 ct reptiiia hominc
mina, simili similia expurget, et fructum ferat.
pra3slanliora, ul qua? non sint probibila ab esi
Quod si non credas verbis lanquam non probacujusvis ligni et fructus. Quamobrein cx ipso Doi
biiibus, quid dices slatim audiens Dcuni planlaumandato dc coinmuui cibo qucm dedil unanimiier
lem cum operc, planlas quoque propter quas vel
lioniini ct omnibus besliis, licet cognoscere quod
solas, ad eanun operalioncm agricolam protinus
non sunt eadem ligna qua? facla-sunt lcrtio die, ct
prius finxil e lerra? Poslqtiam enim dixil Seriptuquae in paradiso. Dicere enim quod Dominus Deus
ra : Et factus est homo in animam vivenlem, slaadhuc oriri fecit e lerra omne iigmim pnlcbram ad
lim subjunxit illud : el plantavit Dominus Deus pavidcndum, ct bonum ad comedenduin, per hoc adrailisum in Eden ad orientem, et posuit illic hominem
buc nobis ostendit Scriplura sccundam quarmlam
quem fecit, lanquam in iis quse erant colenda, colcreationcm prsestantionim Hgnorum, aul ca vcrba
locans agrieolam. Et idco juxta illa, cum tauquam
9 6
c k
Toa!.
LXVII,
).
961
1 HEXAEMERON. LrlB. VII.
csse propbetiam de ralione praeditis lignis q u ex-

tremis lemporibus orta sunt in paradiso Ecclesiae.
E l quouiani cst frequens et interprelalu difbVilis
tractatio de paradiso, ct semper dubia apud inlerpreics, videamns rursus quemadmodum faclum
sil Dei mandatuni de communi csu; deinde disceptabimus de paradiso.
Dicit crgo Deus Adamo quando eum fecit: Ecce
dedimus vobis omnem herbam seminabilem seminantem semen, quce est supra omnem terram, et omne
lignum quod habet in scipso fructum seminis seminabilis vobis erit in cibum, et omnibus volucribut cceli
et omnibus bestik itrrx quce habent in $e spiritum
vltce, et omnem herbam viridem in cibum, et factum
est ita. Si ergo in his lignis sunt eliara ligna paradisi (nempe et lignum immortalitatis et vila? aelernae cognilionis), miserabilis et miscr solus est homo
qui cst ad Dei imaginem e l similitudinem, ut qui
solus sit privatus paradiso, et cognitione, et cibo
viue seiernae. Serpens cnim aspis et scorpius et
canis in hodiernum usque diem fruuntur omni
fructu et omni ligno super universam lerram et
paradisuro : non enim exierunt ex quo ingressa?
sunlbestise ad Adamum in paradiso, sed intus manserunt illo egresso, ut quae non fuerint expulsae
propter delictum. Inlellige ergo legem Doi spiriinaJ i : e r , quoniam lex est spiritualis, u l clamat Pauius ; Littera enim occidit . Restat ergo ut (ne
9 7
9 8
r.iorte afficiamur a littera) discamus ubi oporlct

spirilualibus spiriluaiia comparare, ncmpe lillcras
per quas loquilur Spirilus sanctus, ex quibus cst
magnum ei pracipuum et maxime arcanurn de
paradiso mysterium. Qui autem camaliter ei secundum carnem inlelligis praesentem Iocum de ligiiis
et fractibus, dic mihi rursus quomodo, cum Deus
unnm et parcm omnibus hominibus et bestiis ct
vtflucribus cibum jusserit (cum, inquam, qni esl cx
herbis, virgultis, et arboribus), qui fil quod multa
animaniia non vescuntur berbis sed carnibus, t
qux sint magis carnivora? Quomodo rursum Deus
q j i omnis herbaa et arboris qua? est supra terram,
, \ , (lcge )
, \
, '
>^
\ (forte )
.
\6 \
. "

\

(*).
c l Justinus marlyr ct
pbilosophus, et Pantanus Alcxandririus, et
Clcmcns Slromateus, et
corum asseclaj spirilualiter sunt conlcmpiali de
Christi Ecclcsia ea qnas
scripta sunt de paradiso.
Ex quibus sunt duo in
rcbus omnibus doclissimi Cappadoces Gregor i i . Ii omncs quibusdam
de causis dicebanl esse
eiiam aliquem paradisnm
spirilualcm.
Primum, quod si Adam non erat inlerilui obnoxius quando factus est, perspicuum quod n o j i
fuit parliceps afimcnli terrestris et in quod cadit inlerilus. Quod si polerat esse pariiceps ciborum seiisilium, est etiam perspicuum quod in eum
cadat \nler\tus. (Quidquid enim intrat per os runus
excernitur
Si autem in eum cadcbat inleritus,
ornnino crat eliam morialis; si autein creatus esl
morlalis, non utique facta est mors per inobedientiam : atquc haec quidem est prinia causa interpreSecimda autem cst iiiulieris absque cxitu per-
t u m <
mansio. Tcrlia vero, animantium quaB cum ea manscrant in paradiso. Quarla, prior communis esus
ciborum hominum et brulorum. Quinla, quod fieri
non polerat ut unus horao coleret tam immensam
paradisi magniludinem, ubi quidem certe abundanlia ejus irrigalionis dividitur in qualuor inilia.
Quid autem opus eral opcrari, cum ssepe una arbor
el allera ei sufliceret ad alimcntum? Quid autcm
opus erat eliam cuslodire, cum non plurcs adessent
homincs nonduni fiircs; et omnes bcstiai et volucres ei cssent subjeclai, et ejus verbo parcrenl?
Ncc boc solum, scd eliam qua? a Deo dicla et facia
rmbisfrucUimpermiUenscomedere,efficitulmulla3
lUteram, inquiunt, intelliberba? ct arbores plurimnc non sint hominibus e l gamus, incidemus in innumerabiles Scyllas el
brulis esculenlae, sintque venenosaB et niorliferae? Charybdes et labyrintborum praecipitia. Cuiu Deus
Quas non solum nos, sed ipsa eliam rationis expers coelum et terram impleat citra ullam circumscriplionatura rejicit ac rccusat, el alia cjusmodi innumenem,etadsitubique,ct sitsupra unirersilatcm, etncrabilia sunt et nobis et brutis, nalnra minime esque movcalur, neque contincalur, neque Iransmeet,
culeula et lelhifera.
neque dcscendat nec ascendal; quomodo audiit
Dsuntin

- , \ ,
'. -, '
9 7
Rom. vn, 14.
9 8
Veteres ergo Ecclesiarum inlerprcles, Philo,

inquam, pbilosopbus et
tempore xqualis apostol i s , ct celebris Papias
Hicrapolitanus, Joannis
evangelisuc discipulus,
et lrenaeus Lugdunensis,
II Cor. m , 6.
9 9
s i
a d
e t
Adam ejus vocem ingressi, 894

ambulanlis
vespere in paradiso? Quoraodo vidit ipsum facie ad
faciem, idque, inquiunt, cum dicat Scriplura :
Nemo Deum vidit unquam , neque Dei vocem audiit. Porro autem ipse quoque Moscs qui ca nobis
narrat de paradiso, teslalur Dcum ipsi dixisse : Non
videbit homo faciem meam ct vivel . Jam vero divinus quoque Paulus raptu$ in tertium coclum et pa-
Malib. xv, 17.
Joan. i , 18.
(I) S. Joann. Damasc. Lequiniance edit. t. I, p. 174, in Notis.
Exod.
XXXIH,
20.
963
S. ANASTASII S I X A I M
964
radisum, ut recte inspicercl paradisi verba incffa- dixit Deiib: Fud aqua. Alii,cx quibus sunt Persa\
bilia \ cum illic Deum quaesiissct vidcre, ct noa cum sororibus et lualribus conlraxerunt matrimonium, propterea quod nosiri primi pareniet coucsset CQMemplalus, rcversus cst diccns de Deo :
jungerentur
cum suis matribus et sororibus. Sunl
Quem nullus hominum vidit, neque poicst videre
*.
ctiam quaedam bxrcses quae Deum accusant quod
Et si haec ila sc babcnt, ut certe babcnt, quid deinceps ages, Israelila, qui corporali sensu intelJigi& non prohibucrit nc malignus Evam seducerel per
serpentem. Alia aulem rursus baeresis decrevit beea quse dicuntur de paradiso, cum audies : Dcus
stiarum quoquc animas esse ratione praedilas, qua;
incorporeus,
carnis expers materias et figurae, et
possunt oratianem audire c l excolere, cuin audiissonitum pedum fecit in paradiso? Quomodo qui
sel Deum benedicentem volucribus et piscibus, et
carel manibus dicilur propriis manibus bumum
prchcndisse et fmxisse hominem? Quomodo lateris exsecranlem serpenlem, et adducentem ad Adamum
Adanii fccit excisiojiem, et mulicris aedificium fa- beslias el yolucres et juiuenta, ut sciat quidnam
ea nominet. Has itaque et alias plurimas baereses,
bricalus est incorporeus? Nechoc solum, sed eliain
fuit horiulanus, el suae creaturx adminisler; bovcs quae sumpserunt occasionera ex Scriplurae verbis
de paradi&o, admirabilcs quos prius diximus i n ct oves, bestias et jumenta ad Adamum adducens;
ut ea sigillatim voearet, qui omnia cognoscebat
terpreles volentes everiere, in sacrain Scripturara
de caetero oculos spirilualiter inlendenles, sicul
ante eorum ortum. Quonam autem orc el labris,
qui ea non ferebat, utqui sit incorporeus, insufllavit jubet Paulus, decreverunt duos quosdam esse paradisos, sicut et Dionysius, spiritualem et sensilen,
in faciem hotninis spiritum vilae? Nam si tunc i n corporatus et humana forma praeditus fuissct Deus lerrestrera e l coelestem, qui cernilur et qiii i n Verbum, nequaquam in cxtrcmis tcmporibus cx
telligiiur, sicut etiam cst Chrislus coelestis simul et
sancta Virgine carnem suscepissel bomo facius.
tcrrestris, congruenter typo duarum Ecclesiarum,

Undc propter bas caulerrenae, inquam, et cceleslis civilatis Domini v i r
sas inconiprehensibiles,
tutum, ubi esl etiam secunda el vcrior terra proniissionis, regio viveniium, el mansiones taberna omnia qua3 de Paradiso
cula aelcrna et quje nullam babcnt successioHem, c l
\ dicta suiit spirilualilcr
torra railium secunda ct in quam non cadit interi intelligcnles interpretes
lus, qua?. habet arbores et aquas interilui non ob\, 5, qnorum
meminimus ,
- dixcrunl quod diversae
noxias, el plantas quae non marcescunt, et fruclas
nataj sunt baereses a qui- Q sempcr germinanles, qui a perenni fonte vilae pe busdam boniinibus, qui
renniler irrigantur, et in saecula saeculorum quoti\ \ carnaliter audierunl qiun die florescunt, et sempcr crescunt in melius, ei
?| dc Deo et paradiso d i - nunquam ccssant proHcere et augeri et formari in
- cunlur in Genesi , aliis id quod est mellus et supcrius, et qui sunt plan , * quidem
slaluenlibus tati et collocati ip dorao Dei, ct florenl in supernis
\ Deum babere formam
cjus alriis; cujusmodi siuil cedri coeleslis Libani,
corporis, aliis aulem
quus planlavit (nempe inlclligcnlcs naluras) U n i scrpenti magnas ofle- genitus, cum quibus illic nidificavit passeres san ^- rentes graliarum aclio- clarum auimarum, ci herodii, nempe Chrisli, do , nes, ulpole quod pcr ejus mus duxesl eorum*, propler quossolospratum illud
\ consiiimn ct faclam pra - quod non corrumpilur nec senescit, inlelligens ct
varicalioncm ex inu- expers materise, planlavil et consiiluil. De quo
licre sitgeneratum totum
dictum est : Et plantavit Dominus Deus paradisum
, gcnus bumanura; qui
in Edem ad orientcm, et posuit illic hominem qucm
\ - quidem merilo eliam \ecit. Et inlcrprctalur quidem Edem, ignoscenlrs
. appellantur Opbilae, id aut sanguinolentw delicice. Ut aulem dicit priscus
, \ , est,
Serpenlini. Mani- Judaius, Edem interpretatur, inflammatio carbonum:
\ , chsei autem simul et viri
quod quidem admodum apte dicil convenU de pa et mulieres nudi congrc- radiso spirituali, et materiae experte, el angelico,
ganlur in suis ecclesiis et inlelligenli : Qui facit enim, inquit, angelos suos
\ ( 1 ) . ad imitalionem Adauii
spititus, et ministro* ejus flammam ignis Ad spiel Eva2.
ritualis autem paradisi ralionem se luaxime confir
Alii autem increatam ignis adorarunt naturam,
marunt interpretes, adducentes lcstem Ezechielein.
propterea quod nulla inferatur ignis menlio in uni- et Deuui qui in ipso loquebaiur, ubi videlur Deus
vcrsa sex dicrum crealione. AHi aquam coluerunl nobis aenigmatice revelare, apud ipsum propheiam,
tanquam increalam, quoniara non scriptum est : diaboli e coelo casum, sic dicens: Et tu, fili homi~
B
II Cor.xn, 2-4.
I Tim. v i , 16.
) S. Joann. Damosc,(oco cit.
Psal. cm, 16, 18.
ibid. 4.
965
1 H E X A E M E R O N . - L I B . V I I .
&C6
nh accipe lamentationem super principem Tyri, et bonum Cherubicorum in tcrrani esl projectus iste
qui dicilur princcps Tyri :Tyrus auteiu Gra^cc dicidic ei: llccc dicit Dominus : Tu signaculum similitudinis et corona pulchrltudinis in deliciis paradisi Dei tur *\ opo;, id cst potenlia el mons. Quo
generatus e$ . Erat enim impius princops Tyri iil ut biuc e\ iis quae dicla sunt Ezccbicii, apertc
liceat cognoscere quod omnes Palres qtii dixcrunl
et idololatra iu diebus Ezcchielis propb<Le. Dicit
enim ipsum principem indutum duodecini iusigni- cum sensili csse aliqucm paradisum spiritualem rt
ligna spiriiualia, id dixerunt scquenlcs divina ojus
bus preliosis lapidibus, potcstaie forte supcriiaruin
propbetac vcrba : ex qnibus sant eliam sapienlisvirtutum. Et stalim posl indunientum lapiduni,
subjungU, dicens : quo die creatus es cum Clieru- simi Grcgnrii, qui dicunl plantas osse quasdam,
6im, dcdi te in monte sancto Dei boc cst in coelo. contcmplaliones, ut ponil eorum 895 contemplaSic enim dicit consequenter : Fuisti in medio lapi- tio. Quaenam aulem erat Gregorii spirilualis conlemplalio, nisi illa Spiritus sancli illuminalio? De
dum igneorum , neinpe Oammanlium ejus i n l o l i i qua contcniplalionc dicil Dominus : Beati mundo
gcnlium Virlulum, conveiiientcr ei qui d i e i l : Qui
corde quoniam ipsi Deum videbunt .
facit angelos spiritus, et ministros suos flnmmum
" /
Vide enim quod non
ignis. Audiamus et qua? deinceps sequuntur : quo
t
l e
die creatus e$, quousque inventce sunt iniquilates ^ absolute dicilur paradile . Haec propric in diabolmn dicta sunt a Deo;
, sus, is qui esl apud pronunquam enim ita vixil princeps Tyri ut in cnm
:. pbetam; scd paradisaa
non caderel vitii labes et jusla reprebcnsio. Illc :, Dci. Mosaicus autom pacniin crat iinpius, et filius impiorum est niortuus.
, ' radisus non csl scriptus
t\ea nec fuit in niedio carbonuni ct lapidtim igneo. " ex Dei nomine, sed abrum, sicut audivimus dc principe bnjus Sfleculi. Et
solute paradisus. Unde
subjangit Deus de eo dicens : multitudxne merca- , eliam divinus in oinnitunc ; intellige mullitudmem cognitionis et sa , iv bus Ambro.sius, el Justipicnliae, quam anlea tanquam sumnms princeps et
; nusmarlyr a Dco inspid u x exercitus possidebal diabolus. Per quani co ralus, in suis in Hexacgnilionem lapsus in superbiam sic cugiiavii dicens :
- mcron conimenlariis, ea
Penam thronum tnenm super nubes, et ero similis , ' ^\ persequenlcs qna? dicla
Aiiiuimo
. Quamobrera rursus in cum vocifcralur
^> sunt de paradiso, posl|>er verba quae conseqirunlur Ezccbie) et DtMis, d i - , \ quam dixernnl de sensicens : peccasti, et sauciutus e$ monle Dei ; boc
libus arboribus ct aquis
est dejectus cs ab altitudine Dci coaii, bnc enirii
) el fruciibus, cl paradiso
stalim iunuit subjungciis : Et adduxit te Cherubim
- e tcrra genilo, in medio
ex lapidibus igneis . Mihi videtur quod Deiis jus: adduxerunl proposita dis e r i l alicui pneslanlissiino el iTiagnificentissimo ex , \ vini Ezcchielis verba dc
Gherubim, ut rcum accipiens diabolum dc oo poenas
<> paradiso coelosli; eaque
suraeret: qui eum cduxil e nicdio iiilelligcmium
^, perseculi, magnam < l
^xercituum, et eum dojccit e co^lo. Qnamobrcm
;, ; - ûl)lilem de iis examinadicebal Chriplus : Vidi Sltanam eadentcm tanquam /'.; lionem cL couteniplaliofiilgur e ccelo . Audianius etiam qua? .sequuiiiur : , ) ; ! ncin subjuuxcrunt, di
dicit eniin deinceps et conscquonler : Sublatum est
; : centcs quod sit lurpiscor tuum propter pulchritudinem fttam; corrupta cst \ - simuiii et Dco invisuni
dicere aut omnino cogiscientta tua cum pulchritndine tua . Pulcbritudi Oio
fiem enim, formae dicit exccilentiani, qua prius tare beaiam c l adoranlanqaam i^neus et lucifer, frucbalur diabohis, D
^ dam Dci Verbi divinilasciealiara autem magnain, cognilioiiem myslerio- (1). lem cuin juslo lalroue
ingrcdi in fluxum c l ir.arum et sapknliae. Hic ilaque disciinus quod cle*
terialem paradisum.
gajitia* et decoris splendorem qnem prius habebant
daemones et eorum princcps, nequaquam bodie baEt quscnam est digr.a

b e n i . Et oeque priorem habent sapientiam et co \ merces illius vcnerand;o
gfHLionem. Audi jam cjus praeclarum desuper
, et qux Deum dccet concaeum ex illo Dei paradiso deliciarum, et monte
^ \ \ fessionis, malorum puccelesu; sic enim dicit in iis quae consequuntur :
, nicorum, pyrorum, uvaPropter multitudinem peccatorum luorum projeci te rum et ficuum corruplain terram . Ecce aperle audivimus quod ex quoesum, tanquum
rum
d a m excelso paradiso deliciarum et igncorum car- ; , mcrccdem , reddcre la
4 1
l e
1 3
l 8
i e
l 7
1 0
, l
, a
Ezech. XXVIII, 12, 13. ibid. U . ibid.

ibid. 15.
ibid. 1.
Isa. xiv, U .
x x v m . 16.
ibid.
Luc. x, 18. Ezeoh. xxviu, 17.
ibid. 18.
Matib. v, 8.
(1) S. Joann. Damasc. loco cit.
IV
1 5
1 7
1 8
1S
Ezccb.
S. A N A S T A S U S I X A I M
968
ironi ? Quis aulcm rur- quidcm aptc admodum convcnit in Cbrisli in coanquiunt, meiUcm lum assumplionem. Nani in torrcnam quoque Jerusus ,
salem, poslquam natus fuii in Rclblccm, ingrcssus
babcns divina sapienlcm,
cst die quadragcsimo.
dixcril in eucumerarii
Nohis aulem hscc dicenlibus dc paradiso spiriregione ac sccuri (quai
convouiunt olitoribus) in tuali, nc gloriclur incurvus Origcncs tanquam rccie
scnliens. Ipsc cnira anagogiis ct spirituaHbus concooloscursum dirigcnlcm
lcmplalioiubus usus incxplcbiliter, omnes qiue in
a d v u l a l u m , iraduclum
cssePanium, c l qusene- sex dtcbus faclac sunt, crealurasdcduxii per allcgoriam ad fabulosas iragoulias, neque coelum sensilc,
quc in sccundo, ncque in
neque
lerram, ncquc aquas, neque planlas vcrc
tcrlro cflelo verba iirvenrt
planLas, neque slcllas, vere stellas neque aliquid
ineffabilia, ea in lerrcno
aliud convenicirter liiterae intelligens,non lenebras,
agro aquis irrigato mysnon luccm, non abyssum, non spiritum, non firmalice cssc omintiala a
mentum. Quo fit ut de cselero necesse babeal E c puro et di\ino ore
B desia, quod altinet ad nugas et doctrinam Origenis,
Chrisli,
crcdcre Dei esse creaturas mundum qui cernkur.
nunc supier lerram in bortis cuslodire ea quie
Quaniobrem jure quoque Origenem synodica deposunt excelsiora omnibus supernis virtutibus, et
nens scntentia rejecit. Oportebat enim primum a d Deo propinquiora quain prajstantissiniaCberubim?
mittcre bisloriam quae convenit lillerae : deinde ubi
Sed de his quidem satis; redeundum est autem ad
oporlet procedere ad anagogas. Propler hanc cauMosaicam bistoriam, et considerandum est de propositis. Nam illic quoque, u l arbiiror, licet videre sam (dico autem propter inanem Jaborem Origenis
iis qui babent lucera divina cognilionis, ea quredi- qui universam sex dierum creaturam ad fabulosam
cuntur de ulrisque bis paradisis : nempo quanam deduxit allegoriani, e l corpus sacrae Scriplurce i m utens consequentia primum nobis tanquam p r i - rmitavit et alteravit.)
Oi
nccenliores Patres ,
muni narrat spiritualem, sicut oliani jam priusdixi,
ut quando dicit: plantavit Domiuvs Deus para- , \ divinus, inquam, Basidisum in Edem ad Orientem : non invenimus aulem , \ lins, et Christi fluvius
in lerra locum qui nominalur Edeni, etnon signiii- - Joannes Clirysostomus
cet ad orientem seu tcrrae, seueoeli, dal nobis ali- C i
^, et Theodorus verc m i r a quara signibcationem dc superna oriente, ubi csl bilis Antiochcnus, el SePaler luminum et iux vivenlium, et quod sit iliic /, \ verus Gabaleotes, el E u ejusinodi paradisus, adeo ot de spirituali loquens , scbius Emiscnus, et v e r paradiso, neque de lignis, ncque de aquis, ncque, - bisctfaclis beatissimxis
de lapidibus, neque de terra , neque de auro, ne- , \ Epipbanius, et Dci i n que de cibo, neque de regionibus, neque de finibus,
tcrpres Cyrillus et T h e o neque de ulla re alia quae sit in co, meminerit.
, pbilus, i i omnes s u a
Iliudaulem, po$uil illic hominem qaem fiuxtl, , \ - scripta de sex dicbus
nempe in paradiso coilesti drxit, proplietiam de exposucrunt congrncnfac.la in exlrcmistcmporibus in Cbrislo assumplione tcr litlerae , missis a l l c in eoelos humanai naturne. Quod si tanquam jani
goriis et anagogis.
prseterilum, id quod fulurmn est, dicit prophela;
\ ; " ,
babcs, inquit magnus Ambrosius, de co plurimas (2).
in Scriplura probationcs, ut quando dicit : Puer
Propter inanem,ul prius d i x i , Orig^nislaborem,
natus est nobis . E l : Fodcrunt manus meas et <?- ^ ipsi quoque aflerenles ftde dignissimas probattoncs
des meos* . E t : Dixit Dominus Domino meo : Sede et dcmonslraiiones de sensili paradiso qui slatim
dcxtris metV .Et: Dedernnt in escam meamfei**, e t c , sequiiur post eum quem diximus spiritualcm. Nam
et qua? sunt bujusmodi. Recte aulem dictum esl : legislator Mosee stalim subjecit, dicens: Et oriri
Exposuit illic Itominem quem finxit ; quem posuit fecit Dominus Dens adhnc e terra omne lignum pul~
hffredem universorum**, Cbristnm. Unde Hebrasi ex chrum ad videndum el bonum ad comedendum, et
libro qui non est rcdaclus in Canonem, qui quidcm lignum vitce in medio paradisi : et tignum sciendi
dicilur Teslamemum proloplastonun, dicunl qua- id quod cognoeci potesl boni et mali. Fluviu$ autem
dragcsima dic ingrcssumesse Adam in paradisum ; cgredilur ex Edem ad irrigandum paradhum. Illinc
sicut cliain vidclur cuidam bistorico cbronograsccernitur in quatuor initia. Nomen n t , Phison :
pbo Pyrrboni, el quibusdam expositoribus. Quod
iste est qui circuit omnem terram Evilath : ilhc *rgo
967
, , , \
,

/ \

, <5
,

\
( 1 ) ;
V T
te
19
Isa. ix, 6.
5 0
Psal. xxi, 17.
(I;rabc Spicileg. 1.11,245.
Psal. cix, 1.
" Psal. L X V I I I , 22.
9 5
Hebr. i , 2.
(2) S. Joann. Damnsr./oro n / .
I N IISXAEMERON. -
LIB. VII.
970
esf aurum : aurum aulem Miu* lerros bonum : iliic pulchrxm ad 896 videndumet bonum aa comedcn
dum. Nam orta quidein esl in itiilio Ecclesia quaiido
e*t ctrbuncului et prasinus. Et nomen secundo
Geon : iste est qni circuU*univer$am jEiliiopiam. facu
Et fflifr v i r i d i s e i bene germinaue, densasque faabens suas arbores, exsiccala auiera fuii ab s l u
fhtviu* tertiut, Tygtii : iste ut qui fiuit ex jdverto
Auynorum. Fiuvim autemquariui, Euphrales. Ex bitf uaJigiti solis qui t r a n s f i g i H r a l p r in angeJum l u c i s ,
c u u in eaiii per ossibBassql eerpens e t e a n exsice terra geahis tocis et gemibus appeltalionibusque
cassel per id<4olalriaiB. Cniu erge veniseet coeleetis
ct lerminis, el pntlerea ex awo el lapide prasino
fluvius Deua Yerbmn, et eaai irrigassei per aqeam
ei iEtfaiopia e l Assyrlis et Eiiphraie plurescx Patric i fluviura, exorta est e l rursum germinavit, et
bus affirmarunt baac maxime tatelligt de paradisa
Ltefuw viviikavil ralione prsedila ejus ligna, de
e ierra geu&o, e l inaxUpe ex foiiis ticu q u eibi
quibus dicUim est : Et evoriri fecit adhuc Deminm
consuerum p i i m panenles ad periaonala. Uod^
Deut e terra; hoc eat, postquam njortea et exeiceliam conveniwiter iiUeree inlelligente, aquae.diealaesset, adfcuc secundo ordine rursas germinavit
xeniBft aensMes, et l i g n a , ligna vere escuienla* et
ratwee prodiiaGhrigti ierra omne lignum pukkrum
fructus, fruclus borlenses et in q u w cadit interiad videndum et bonum ed comedendum. In <juibus
tus, et aurum esse materiale. Simililer carbunculum, et prasinuni sinaragdinum iapidem; el ficuni, U$MB non dteii Scriptura fenum, non psdeam, noe
v i r g u l i a , a#n berbaip non li^num pulcbmm ad
veram ficura esse dixeruot : et maxiuie divinus
videndiHn et bonuio ad c o i n e d e a d u B i . t lignum i a Epipbanius,exeo quod audierit Scriplurain diccnferirle, et feewn, et siipula , et palea exacindiUir
lem esse terram Jordanis quae prius irrigabatur
el in ignem niittimr. Sed nibil est ejusmodi in bis
sicut paradisus, et sicut terra iEgypli.
lignig, aed dicit in iis omnia pulchra ad v i d e n d u m ,
Quam quidem Paternara sententiam et de paradiso sensili traditionein recipirous, suscipimus, et onmia bona ad comcdeudum, oronia bene germinantia, omoia a Deo pullulantia. Non enim jussu ejus
amplectimur. l n boc enim opere nos prsemunientes
ssepe dixiinus quoddivinse Scripturae hisloriam quae exorta eunt e terra, sed ipse Deus ipsemet opifex,
litferse convenit non dissolviraue, neque sanctornm complanUtus et coacorporalis, et eorum cognatus
Patrum nostrorum stHilentias evertimus. Et tamen factus, e terra genitus, lanquaro propria menibra
quoniam audimus divum Paulum omnia quae sunt ea fecit germinare e terra, ut quae sint corpus
in lege mystice ad CbrisUim refereniem : nempe Christi, et membra ex membro; tota formosa, quolabernaculum, arcam, urnam, templum, agnuni, niam ipse d i c i t u r tpeciosus prcelerfilioshominum .
n
cibos, poliones, ligna, animalia, volocres, aurum, Q Unde etiam post transituin diei sexti narrat divina
smaragdos, carbunculos, aquas, et jeliqua omnia
Scriplura horum lignorum germinationem ,boc est,
tunc quidem facta sunt mysiice, convenienter
post diem Sabbali cultus b^gitimi; diclum est de his
l i t l e r a , D u n c arutem in Ecclesia yere cernunlur
ecdesiaslicis pulcbris lignis : Laudate Dominum,
epiriuiatiter considerandum est num baec quoque
ligna fructifera et omnes cedn^* . Et rursus dicit :
quaB nunc de sensili paradUo a llose corporaliter
Saturabunlur ligna campt", qui d i c i t : Ego sum viacripla euat, ad CbrisUim et Ecclesiam relata ty- tti, vos palmites, ei Pater meus est agricola". In
pice prius descripia sint, eiquidem omniQO per hoc enim gloriflcatus est Patcr raeus ut fructum
Cbritrtum facta euni , praesignifieantia ejus carnis
feratis, et eritis mihi discipuli. De bis lignis d a suscepiionem. Sequenle ergo tbeologiae oratorem
mabatJudaeis Servator dicens: Tollelur vobis vinea
Gregorium qui dixit Adam esse agricolam plantaet dabitur alii facienti fructum ejus
rnm iramorlalium et divuiarum notionura in paraEx bis pulcbris lignis (ut qoae esscnt utilia ad
diso : ascendaraus a littera quai occidit, ad spiritum
scdiiicalionem scapbae Ecclesiae) cum quidam acccqui vivificat : semper enim sacra liUera ginuil pisset dicebat : Secundum gratiam Dei qxice duta
ascendit cum asceiidentibus : Ei exoriri fecit Domi-est mihiy tanquam $apien$ archilectus fundamen9
nus Dew adlmc ex ierra omne lignum pulchrum ad D tum posui* . Ex his pcdchris lignis illi sunt prius
videnduin, et bonum ad comedendum. Hic convenit
radicaii et prius pJantati, specioti pedes evangeli
diligenter qvwerere quid sit ortus, qui Graece est zantium pacem**. In bis pulcbris lignis sunt ligna
, et quid ortus qui est . In iis justorum plantatorum juxta decursus aquarum, qui
qiue e ler.ra fiunt et nascuntur, dicitur quidem
fructum suum dant in temporesuo ; ille quidcm
oriens (nempe ) quod stalim primo appadicens: Ego autem tanqttam oliva fructifera in domo
r e t ; exortum aulem (neiQpe ) quod cum
Dei ; et alius psallens : Dominus pascit me et nihil
earcuerix ei exîccatum fuerit, rursus exoritur
mihi deerit: in loco pasciue ibi me coilocavit, super
secundo ordine per aquam et agriculluraB diligenaquam rcfectionis educavit nte". Alins : Jmlus sicut
l i a m e i indtislriam. ftoamobrem dilucide admodum
palmafiorebit".E l alius : Sicut juniperus densa".
el^ppoKsile diclurae&t prophetiee de Ecclesia : ExoEt alius : Sicut naiix ad aquam prceterfluentem .
riri fecU adhuc Dominus Deus e terra omne lignum
E t : Sicut pomus in lignis sihce, et sicul cypressus, tl
91
99
Psal. X L T V , 5.
Psal. C X L V I I I , 9.
Psal. cin 16. " Joan. xv, 5
Mafth. xxi, 45. ** I Cor. iuu
10.
Isa. L I I , 7 ; Rom. x, 15.
Psa!. i , 5.
Psal. u , 10.
" Psal. xxn, 1, 2.
P s a l . xci, 43;
l b i d . Isa.xuv,4.
w
8 1
9 9
v
e
i V
, e
P A T B O L .
GR.
LXXXIX.
31
^971
S. ANASTASII SINAPLE
973
odore perfundentia ct ornantia autem lignum ad comedcndum in paradiso Ecclepratum EeclesiaVm quo exoriri fecit DominusDeus siae est omnis doclor orlbodoxus, alens dogmalibus
adhuc et adhoc et in saeculum s&culi omne liynum
oves gregis Chrisli, e l nuilam morliferani aut nopulchrum
ad videndttm, et bonum ad
comedendum.
xiam cis apponens disciplinam; sed in se habens
Pulchra ligna sunt illa de quibus dixil Deus : Juvefructus sancti Spirilus, quos ct germinavil Apostoves vestri visiones videbunt, et tenioret divina somnia
lus et fenameravil", cbaritatem, gaudium,pacein,
nomniabuntPulcbrum
Hgnum ad videndum erat benignitaiem, longanirailatem, bonitalem, fidem,
illud quoddicit : Oculi mei temper ad
Dominum* .
mansueludinem, continentiam, et quae sunl bis s i Pulchra ligna ad videnduni suni qui babent visio- milia. Sic raibi videtur, in Ecclesia, esse intellinem qualem habuit vidcns Dei visionem Daniel qui
genda ligna pulchra ad visuni, et bona ad comedicebat : Contemplabar in visione noctis donec throni dendum, et apposile facientia fructum, quale dixit
positi fuerunt .
Talem babuit visionem Isaias quoqtie
lignora vit#, dicens : Meus est cibus ul faciam vo~
qui dicebat: Vidi Dominum sedentem tuper thronum luntatem Patru m e i E i gloria et potentia in sa>
excelsumet elatum .
Ejusmodi pulchram visionem
cula sxculorum. Amcn.
significal quoque is qui dicit : dormio, et cor
. ... .
. .
.
,
,.
.
.
II ^ ' " librt septxmi et corporalis
sex dterum
creatiomeum vxgtlat". Taiis eral Paulus qui spmluah vi>
. . .
nis : postquam de ccetero est principium
novce in
sione aspiciebat Dominum. Et, ut semel dicara,
Chrislo crealurce prmlanliorem
m quce dtcta $unt
mens omnis perspicax et apta ad divinam visionem,
habem
intelligentiam.
Mciiur esse arbor pulchra ad videndum : bonum
picea et
cedru$*\
%0
kl
1 1
LIBER OCTAVUS,
DE DUOROS MGX1S ET QUATUOR FLUMINIBLS PARADISI.
Et exorxri fecit adliuc Vominus
Deiis ex terra omne
lignum pulchrum
advxdendum
dum,
vitce in medio paradisi,
et
Ugnum
et bonum ad
comedenet
lignum
Magna
nobis opus cst inspiralione et illuminalione ad
aperle aspiciendum el dicendum qiuenam horum
Iiiorum lignorum vera sit essenlia et substantia.
E t quod quse silenlio prscteriit Scriptura divina
non sint scrutanda, est perspicuum. Orania enim
quae faciuat ad noslram utilitatem dispensavit et
administravit Spiritus sanctus. Unde etiam a sapicntibus commentatoribus nulla de iis Hgnis data
cst seiiteutia et conjectura ac opinio. Nam superiores quidem inlerpreles, accipiendo pro conicmplatione bas duas plantas celebrarunt. A l i i autem
quod non sint scnsiles ct cibi : Theodorelus autem
Cyrensis dixil flcum esse lignum fractus quem comedit Adam : similiter etiam Tbeodorus A n l i o cbenus, similiter etiam infelix Origenes : infelicem
eum voco, quoniam cum multos et uliles sudores
cmiserit in Ecclesia, et omnem velerem et novam
Scripturam ad verbum sit intcrpretatus; postea
îcut eliam Eusebius Palaestinaeus, a Yerilate excidit. Cum ergo Spiritus sanctus hurum duorum
Jignorum appellationem et naturam nobis siluerit
et occultarit, cst perspicuum quod non est Ecclesiae necessaria, neque utilis eorum qua? a Deo sunt
absconsa scrulatio et manifeslatio. Hinc enira sansciendi id quod cognosci pote$t bonx et mali.
* Canl. , 3 ; Eccli. xxiv, 17.

Cant. v, 2.
Galat. v, 22. 23.
** Joan. xiv, 19.
M
Joel , 28.
Joan. iv, 34.
u
ctis quoque Palribus minimefuit conseitiens de iis

oomprebensio.
Ne inquirat crgo Ecelesia naiuram borum duorum lignorum; sed potius cujasnam typi ac figura
6unt ha3C duo ligna, et quisnam viviflcus fruclusac
oibus, ex quo cura quipiam comederil in Ecclesia,
vivet, et non morietur in aeternum. Quis aulem
rursus alius fructus, ex quo curo quispiam gustarit.
suam videbil nudilatem et pudorera, et moriettir
morie aelerna. Est eniin adnolandum quod ex his
lignis alterum quidem nobis prabet vilam, alierum
aulem est efficiens morlis. Qui quidem duo cibi,
fuerunt forte symbola virlutis el vitii : et virtutis
quidem frugifer dator est Christus, quekn prius
describebat illud lignum vila^. Et ideo tanquam vita
et viviOcus clamabat: Ego sum vita
ln
ipso
cnim vita erat, et vita erat ixix hominum *.

Yita
enira nottra absconsa est in Christo". Et quando
manifeslatus fuerit Cbristus vita nostra, viviflcabit
morlua corpora nostra, qui d i r i t : El ut sicut ego
vivo,et vo$vhati$**. Vivens enim Verbum Dei et vila
et resurrectio, qoomodo rursus mors est malignus
diabolus quero significabat alterum lignum quod
dicitur : Quod cognosci potest boni et malx. Is prius
quidem erat pulcber quando fiiit faclus, et ideo
fuit appellatus, primum quidem ligiiiim quod cognosci polest boni; deinde etiam mali leibiferura
lignura diabolus. De quo dicit Jadseis Christua
k
M
u
Psal. xxiv, 15.

Joan. , 25.
w
M
Dan. VM, 9.
Joan. i , 4.
i 7
Isa. , I .
Coloss. i u , 3 .
973
vila :
IN HEXAEMERON. - LIB. VIII.

Vos
ex patre vettro diabolo esiis, ille ab xnitio
" ; Et qui coittcditeX hoc fructu morte

morielar. Si autemquaeris qua de causa abscondit
divina Scriplura appellatienes bonim duorum l i gnorum; vivenlis, iiiquani, FiliiDei, etqui ei adversalur inimici, scias quod sceleralae et immundae et
voluplariae genti basc revelans , noluit omnino revelare Judseis Filium Dei, ne inteliigerent Filii deificalionem, et Dei nuptias, et deorum multiludin e m ; q u i bovera ct muscam in deos retulerunt.
Hocergo modo nc diabolum quidem eis aperte xevelavit; sed aliqaando quidem ipsum, serpentem :
aliquando autem arborem, mortiferum fructum fereniem 897 appellavit; cos omnino celans mundi
non aspcctabilis intelligenlium Virtutum crealio
Fiiim Jerusolem
est homicida
nem, propter eorum inexplebilem idoiorum cultus

insaniam, ne si didicissent esse aliquas naluras
uiaterise expertes et intelligentes, eas in deos referrent. E i autem quod dico teslimonium ferl ipse
Deus, sic dicens per Osee prophelam Israeli : Ego
974
ccns mulieribus hiuenlantibus e l ptangenlibiis :

y
nolite flere euper me, sed flete tuper
vos et filios vestros ; si enini
in
humido
Ugno hcec
? bumidum, hoccst viUe

ltgmiiu, seipsura vecans Dominus; sicca aulcm
ligna et infrugitera et maleriam ignis, Judaeos.
Quod si velis etiara scire eum esse in nicdio paradisi Ecclcsi, audi eum dicenlem diseipulis : Ego
sum in medioveslrum lanquam qui ministrat .
Unde
etiam Joannes dicebat turbie : Medxxis vettrum stat
quem vos nescitis . Qui stetit in medio discipulorum et
insufllavit dicens : AccxpUe Spxrxtum
sanctum
congruenter ei quod dictum esl : Deu*
faciunty in sicco quid
51
fiet
stetit in synagoga
judicat
; qui est
deorum,
mediator
in medio autem
deos

Dei et Iwminum
diet
fecit saiutem in medio terrae ; qui est lignura viiae:

unde (ut quod sii increala ejus divinilas) ideo non
dicit eum cum Ugnis coinplanlatum, sed esse in
medk) paradisL Similitcr et roalum. Dico aulem
boni mcdium lignum morliferum, cognoscendi boni
et maliy propierea quod ipse sit diversae essenliae
Oominus Deu$ tuu$ firmans ecelum,M creans terram,
ab humana natura illorum lignorum qua3 dicunlur
cvjns manus crearunt omnem militiam cali
et non
revelavi ea tibi ne po$t ea
ambulares.
pulchra. Ea de causa in eexlo casu ea dicit ScriIlinc aperte discimus quainobreui in Scriptura
ptura esse in medio paradisi; unde eliam mulier
Mosaica silcnlio fuit prcelernnssa deangelismentio.
cum serpento disserens, m medio paradisi, dixit
Quomodo etiani de bis duobus liguis de quibus
lignum. Media aulem dicmUur duo ligna : nempe
d i c i t : Et iignum vitw in medio paradxsx, et tignum
Hgnum divimE, et lignuin adversariai potestatis ;
tcxendi id quod cogno$ci polest. boni et mali:
hic
quandoqoidem ex sequo cuivis volenti concupidiligenteret accurate tractarwu dictionis contexscenda inyenitur virtus ct vitiuiu propler liberum
tum de bis duobus lignie, quidam cx iis qui d i - ^ nostrutn arbitrium. Et propterea, ut opinor, Deus
rina pulchre sciunt scrutari, dicentes : Gur oon
legem ferens Israeli, dicit de quibusdam duobue
dick Scrtptiira in casu gignendi, n^rope in medio lignis : Ecce pono in medio tui vitam et mortem
paradisi, sed in casu oflferendi, dicen ea esse in
Vitae enim et morlis erant dno ligna significanlia
medio paradm ? Ut discamus ex diclione, quod
et efficienlia : Fhivitu autem egreditur ex
Edem,
eae nonsint simul planlalae cum aliis arboribus,
el irrigat paradisum ; alter aulem et secundus et
neque carum sint cognataB, sed exerciiatione virirrigalioni priori dissimilis est bic fluvius. Nam ille
lutiset vitiisint procrealae ad probandam hostrum
quidem e terra ascendens inundabat totam facieni
liberufn arbilrrura. Invenimus quidera cerle in
terrae, ipsam facieas morluam et infrugiferam. Et
nonnullis non adulleratis eiemplaribus, quod postideo ad Deum voium faciebat quidam ex propbetis,
quam dixil : Et exoriri fecit adhuc Dominus Deus
dioene : Dominum diluviurn inhabitabit " , boc est
e terra omve lignum pulchrum visu, et bonum ad
exorietur et scdebit rexin sternum. Hic autem Dei
eomedendum , scriptor faciens punctum perfectum
flovius cgredilur ex Edcm, paradisuni, tanquam
tanquam capite de Iignis completo, lune versum
agrum proprium et Dei poseessionem sua virtute
incepit dicens : lignum vitce in medio paradisi, irrigans. Oportei enim adnolare quod, curo jam
*t lignum $ctendi id quod cognosci potest boni et mati, D cessasset prior illa irrigalio, eam prasteriuro nout diceret transeundo c l inducendo cur isli venisminavit Scriptura dicens : Foru autem asccndebat,
sent in paradisum. Quod autem roajor sit et viviel irrigabat : bunc autera ut qui perenniler in sncficus Cbristns, paulo ante a oobis dictum esl. Quod
cula irriget Ecclesiam, dicil prsescntcm : Fluvius
autem seipsum noininat lignum, audi eum ipsum
enim, inquil, egreditiir ex Edem , boc csl ex dcdicentem Judîs : Aut facite arborem bonam et
liciis, ad irrigandum paradisuin. Gum crgo nos
fruetum ejtu bonum, aul (acile arborem
marcidam
praemunierimus ad non dissolvendum corporalem
et fructum ejus marcidum ; fructu enim arbor corerum historiam quseest convenienler l i t i e r , ala*
gnoscitur
. Haec aulem eis dicebat, quoniam d i criter etiam copsideremus cam qaae est de bis procebant quod in Beelzebub principe dxmoniorum
posilis fluviis et locis bistoriarn, qucmadmodum ea
cjicit daenionia. Sfmililer eliain ad passionem in
quoque sunt prarfgurata de Christo et Ecclesia.
horlum Golgotba ad Adamum egrediens et Iigniim
Audirausenim quempiam diccnlcm de egredieni^
crucis portans, lignum vilaB *cipsum vocavit, di
fluvio el Ecclesia : Fluminis impelus lcetificat iiy
1 0
4 9
Joan. , U.
Matlh. , 55. Luc. xxm, 28, 51. " Lur.xxii. 27. " Joan. i , 2G.
xx, 22. isa!. L X X X I , i . " I T i m . i i , 5. Deut. xxx, 15.
Psal. xxvni, 10.
7
t R
e>
Joan,
S75
S. A N A S T A S H SINAITJE
978
vketem&ei , proplerea quod fluviusDei egressus in terra Ecclesise reeplendei, el adoralur. Auniin
ex paierao fonte, repletus est aquis genlinm quas
enim terrarum muttarun (gealium dii et idola) est
qutdera evangelixabat propbcta dioens : Et ggremalum, obscunam et adulterhtum. Tn multis aulem
ateiftr Dominu* d eo$ tanquam fluvim pari* *;locis divinee Scnplurae, ipsc quoqne pcrscrutatue
qui d i c i t : Ex Pntre tiwo sum egress**, el veni in invenies aurum sttmi pro iigura divinilatis Verbi.
mundutn : egressus tmm ad salvtem popnii mei,
Arca enhn lignea, quae erai terrena, Obducta eral
ad eervandos christoe meos. Ifwjns ergo d4viiri
inirineecos et extrinsectft aero puro H I typum D i fluvii diviiitim e coelo gressum pries describU
TiniiatiB. Stmtliier ei templm Salomonis ornauuB
Moses, dicens : Ftuviu* egreditur ex Edem> tiocerat pori&siitto. Porro aulen arca quoque
cst, et almndantibus delicHs, ad irrigandnm para- aurfea Chrtelttm Vcrbem nobis prius deecribebal
disum per illam aquam qnse egreditmy itempe
el prsefigtirabat. E i fortasse ea de causa Magi quojrer Spirilum qtii procedit a Palrc. Qui enim eum
qife Christo (vice amniuni) genitvm aeruni offeresnscipH fkiYunn, diversi fluvii ex venire e}u$ fhtentbant, contrfea imagine idololatme q u erat Babyaquce vitcf **. Hoe enim aperte nos dooet hietorta toire,
ca ipsiebhue, ei cam obsceratam et cva*
dicens fluvitim qni egftdiuir ex Edem makiptl
nescentem Adami imagin^m (qu faetat ftftft Det
flt
irarl et srindi \n <nmluor ftovio&, et efriciente o

imago fet sirmlitudo, ei cnjs charjrcter valde w a l
clesiae spiritaates divillas. fte q a d k i t David
rmmtftatHS ac deêtus, contrkiisque aniini motAu
lrtebriabuntttr pingu$die domutft(C,et lorrtnteac perltfrbalmnibns), et reHquras divinerum nianvotuptotis IH(C p&tubis tos ; q*oniam apnd te ff
diitortfm ex veneno eerpcnlis, Cbrrslas tatiqtiafld
fons vitie .
divhvue cbaracler p a l c m bypostasis, rcforina^sel
Fluvius atttem egreditur ex Edmn ad irrigirtMhM
H * seipso ervi formafn KBScipiciis^ stgiiacak) bajmradisum : illinc di$pergkm in quatuortoiti**Sufe-ptismialie pcr aqoain et ignem eam expurgaret, i i i
terraneam quidem maiigni irrijgaikmom, fontem
ca impressa propriaot oonvdnieirtc ratione fideL
ivppeHavit propbeia Bfêes, ostendens diabelotti
Et mrsas ftai eurum Ulius terrw benutn, congrtrei>ter ei quod scripiwn est de apkituaii E c d e s i
esse anctorcm ct g^nitorein vitii, et non ab alfifeo
Evilaih. Iti ea enim sola est probnm ct non a d u l a1k> accepisse malum, sed ipsem e^se foiriefft ei
leriHum ainmm dogmauim. Arcam avlcm q u ante
milium peccaii ; sandi autem Sprrtlue gratiafn
significat geiHiim Ecctesraift, dieit intrixiseciie ei
tanquaro ex Paire fonlem) fyroced^ntem noftHnavil
cxtrinsecos auro puro esse obdvclam Oivinitalie^,
ftaviaffi separalum ab Snddeirbus : rrrig&ffteffl afi6 3
tem quatuor iniliis (a finibns, mqwim, ort)is t e r r ) , Q quoniam el quae sunt exirtnseces (qoa? sob videt
paradi9um Eccksia3 eornm qui credunt tfi h r i ludacui) Deus efficU Qt tolgeabt : et qnte sunt i n slum. Nomennniem uni Phhon. hte est qui d r - trinseces, quse ctina iis qute smi (Mtrinsecirs aspiCHU ttnnem terram EoUalh. In oHinibOs locis ter*> cis (popukis genirHs), idera Hlumiftat, eam undique
renis quae snnt manifesta, non est k>cim qai vocaHlustrans, euamsi Judmas propler ignorantiam non
ttir Evilath. Qoamobrerti binc qoqne argwimtw Tidct probkatem ejus qood e^t extrinseciie.Teraplum
infideies quod mysletia spirituaHa nobis narrat
atHem Sak>monis ftgurabai teinplum humanain, i n
Scripiura. Pbison enim inlerpretatur o$ akeratfo- qoo babHai T r m i U s : qeod iftirineecus qvidem
rm. Ipsa auiom a)tera(k seu mutaifo dexterae E x fulget auro, propterea qtiod templuiP Dfei quod eet
cclsi facta est cum divinum Verbufn atlerasset ae tn homtne intrmsecus sohim habere debeat Bptenrontasset: os c i spirilnm E c c k s i , ex blaspbemia
dorem opemm, elntm eiiain extrinsecus au ostcnin fidem, et ex maledrremia in theriogiarri) sev Doi
lertionem : ijuoniam fulger qwWfee Drvinitatis i H a laudem ac pnedicationetn. Evilalb antem, rursufe mmat anhnam, et cam reddit auro forma s i m i l e m ;
inlerpYetatur parturieH* ei parien*. Signiftca* eniro corpns auiem imraet negleciuro et conlexnplura :
proprie gentium Eccksiaoi quffi aliquando eraft ste- imHam eniin ejue habet ralioi>erti is ctti curce sunt
rilis, ad qaam Detis clamal per w c e m ^ropketae: D mterna. Porro auieifi ama qtioqne (siqwidena acLatare, slerriis non paris; erumpeet chma qumciptatur pro nnima) fert Manna, nempe C b r r s i u r t i ;
sin aateiQ pro Ecclesia, fert pnem m^siiouro :
non parturis ' quoniam plures sunt /Uii deterim m<hquem qutdem non tedotent, liodierno die
-mgi& quam ejm qvte habel viram * ex Judans. Qeostint) et deinceps, mamna censervaMes.
ltiam sterilis peperit scptem ; et qua? parturii 9t
E * l etiam alinsqnidam hipis, qei graiia -per oonpropinqua parlui, ti M I parta euo sic obmaavH :
temperaiiottetn snscepit aiiriform<?th ftpleftdorem
Geitili stttniis ditecto FHi6 D*ei qni d k i l o r Pfaiscm,
qui est os Patri*, ttmtovit genus nostniiii a oor- D K h i r i a i i s ; alios anlem qei *) pura <*% non
adnlteritia theologtae dogmahi, ei i i e i l l u s i n u o r : e l
mptiene in meorrupiioneftt, c l cirruk (H cmtodrt
omnetn letratn Evifoth q u paflurit et park ipsipm illicesl carbuncirtiTS et lapis prasimis; carbutioulvs^
Sol coriestis, Beus 'Verbvim. Dtus enim nostar est
GhHstnm. Qnamobrem subjanxil diocns de bac
: et ideo carbones ctiaro gucepiriltiali Ewlath quod UUc ei attrum, aurttm - ignis comntnent
tern illiu$ terras est bonum : hoc est Diviniias qnaicemi $unt ab eo **. Hojns qni dicilur caflmnculiis,
y
9 9
P*al. XI.V, 5.
Isa. LXYI, 12.
fceul. , 24.
Psal. xvu, 9.
c e
6 1
Joan xvi, 28.
Joan. vn, 58.
Psal. xxxv, 9, 10.
** Isa. u v , l .
977
.. -
LIB. VIII.
97
suHi omnes ejus imagims conformes, effocti lumi- Bethleemitico anlri fonte , ad Geon iluvium ia
naria quibus dicebal: Ego aum lux mundi . Hunc iEgypto proflciscitur, qttoniam secundus ej> paracarbenem Dei Verbi prius descripgit ac flguravit diso Geon, et secundus hypostasi ex Palre Pilius.
iBe quoqtie carbo qpem vidit Isaias * in medto Unde etiam ex calaractarum altiludine cgrcditur
esse forcipe, et purgare ejus peceata. Forceps au- et descendit Geon, quoniam Gbrislus quoquc cx
eoelestium calaraciarum altitudine descendil supcr
teai Gbristi per duas pinnulas eiH tenens esl i n terram. Superiorem jElbiopi* et inferiorero jgytenierala ejus Mater, el sanctissimuro ejos corpue.
Iltic e#f, in medio sdlicet eerum, carbunciritis, do- pti regtonera irrigaA c l dital Geon, quomodo Christusquoque coelestia,et terrestriadital et iHuminai.
inde rarsus i eodtm ftuvio lapis quoque prasinus.
Primus quidem earbimculi celor est coeleeus, se- Ex ignotis et inaspeclabiltbus inaccessisque el i n scrulabilibus locis ambo procedentes descendunt
C U O J B S aulem terreslris : praplerea eaim aec appeHal lapidem quj nascitur e terra, e i qui est typus m k>ea habitaia : atque adeo ia rebus omnibus
ttgiH-is el exemplts Geon predicat, et aperlissinic
t e r r e n carois Yerbi. PropUrea auiem q^tod omnis
damat Chrisli mysterta. Quamobrem Nthis, qtii
caro esl fautm.., ornne aulem fenuiu viresceos ia
aliquando ab milio scaiurUt sariguine e l aqua, pcr
colore cernitar viridi aut lanquam porraeeo, pro
pterea id quoque quod Ghri&ti esl carnale, nt quod ^ exeiQpHim nobis anle prxdicavit sanguinem
e terra gernainaverit, assirailaUtm esi ei colori. aqwam emanaturam ex latere fluvii Dei Jesu in
Unde etiara diviuus Daniel carnis gusctpt dig* Golgolba. E l toiAW terram bic Geon simul irrigatts,
ei pursus ad propriim snum priorem lecum reverpensationem lapidem appellavit, dieens: Lapi*
teaft, eernUur GbriMnni prgurare, qui mnndui
c*t excktu ex monU v4rginali abtque manibus * seminationieet corrtiptionig : Lmpidqm qnetn repro- irrigavil et iUuminavit simul dicens : Ego Patre
mea wt, et rurms ad Patrem moum vado; r e T e r s i w
barunt exsecrandi adi/itatoret
qoi ad cavnein
oflenderuntqusepopuluai se seducare existimabajit, eom in priora, mesqoe non circumscripta siint locaScribae el Pharisaei. De quo lapidedieit otiatn Deus fc*te atnoamasimug et frugifer Nilee occidit olim
per vocem allertus propbetaa : Ecce pono in Sion seeteralos fbius primogenila Pharaonitica legisjalapidem, ui omtm qui credit in eum pudore nen affi- toris jusau morte affecta, prhis indicans et signictatur *. H c , utegoquidem arbitror, noa Bi- flcans Ghrisium qui oecidit primogenita Pharaonts
gmatice docel dogmata, divina ScripUira, per hos diabeli (impieUtem, inqaam, e l idololalriam) iit
ppofundo a q u baplismalis. Iste Gcon primus nobis
fluvios el aurum, carbunculum ct soiaragdum : non
67
7 1
enini nos auriQces ct gemmariog, gemroaruroque Q dcacripsit graviesima ASgyptioruro supplicia qune
Dominus Jesus pro nobis Intulil populo dcfmonum.
auro congluimaiaruin fusores efficere volens et doSolus Geon n o b coronavit Joseph regem, qui itoeens baic dicit Scriplura.
bis de Gbrislo omnia prsefigurabal, et loquebatur.
Videamus aulem etiam ea qooe g e q i H i n i u p in SeriPrima omnium regionum gentilium, terra Nili vidil
ptura. Nain cum dixisset priorem fluviuni Pbison,
Deum i u came apud se versantem, et nulla rcgio
eubjunxil dicens : Et nomen $ecumh fluvio Geon ;
Barbarorum alienigenarum in mundo Ghrisll faciem
isle esi qui cireuU omnem t$rr*m Mtlaopiw. Traxit
vidtt io carne nisi soka iEgyplus. In ea Pasoba
nos procedens oralio Nili fluentoruni in iEgyplo
fuil lypus Gbrisli passioms et agnus primas cst oclatsiiidinem, u t quas n o s dedaxerit ad Geon, ad
cisus. In ea, rodemptio genlium prius fuit descri q u e m raaxime derivamus (Hiviura bujue oratioms,
ct nos oportel omnino in iEgyplum orationem ele- pla ex manu tyranni mundi. Êgyplus prima vidit
agnt sanguinoin ad vesperarn in domibus signalnm
ganiius coRvertcre. Nam super omnes flu-vios qei
ad salutem, et oelcndil agni Chrisli t?anguinem
violenio impelu fiuunl super lerram, videmug buno
fusura ad vsperam temporum, donec domura Ecfluvium qui dicilur Geon babere cum Chrieto maclesiae coloravit. Posl hiemis lempestaêra, C U M I
giam proprieiatein et conveniemiain. Nam, ut d i cunt qui pulebre et accurate linguam Hebraioam D suum ascensumin aer convertisset Dominus, Ulinc
translalerunt in Gra3oam Geon inlerpretatur effu- ex latere, vitai nobis aquam scatcie fecit Dominug
sor aiit exinanitor, quod quidem reveraest Gbristoe. in borto Golgotha. Propterea Geon quoque salutem
Tanquain effusor quidem seipsum exinaniit servi
populi facieng ascensum, aute omnee, irrigai
formam accipietu, reuovato veleri homine, et re- ifthiopes, nobis prsedicans quod primos genlium
novata facie terrae, et spiritu recto innoralo in tenebris offusos populos servaiet HlnminateC i r r i visceribus nosiris. Unde eliam Paradi9i secundo gal Ghristus. De quibus David dicit Ecclesiae :
genitus stalirn post Phuon ponilur Geon, signifi- Glorificali$unt de te, c\wla$ Dei; ecce enim aliottigena'
cans Chrislum secundo genitum super terram seei Tyrus et papulus AStkiopum, fuerunt Ulie * ;
cunda per carnem generalione, posl ejusdem s i jEthiopia eniui prmeml mauus sua* Deo , aul
liwl easenliae generattonein ex Palre, qiiso est anle
omnes cum Cbrislo pacla conventa dans ct faticiii
saecula. Et fortassc ea de causa Dei fluvius Jesug
per illum eunucbuna qui erat Gandaees regtna
etalim e lerra generalus super terram ex Virgine et
iElbiopum, Ecclesi.e, qua^ quidem Gbristo UDiia
t
1 1
" Joan. vni, 12. Iw. vi, 6.

Isa. X L , 6.
Psal. L X X X V I , 5, 4. ^ p l . L W I I , 5'2.
7
7 f
Dan. , 3 i .
7 1
Pgal. cxvn, 2 i .
7 1
Jga. ; 1.
"9
S. A N A S T A S I I SINAITJE
980
7 5
claniai: Xigra sum et formo$a, filhv Jerusalem , tius Tygris, ipsevadit contra Assgrio*. Cur aulem
nigra prius incredulitate, quai nunc surn obscura
dues quidem fluvios (Phison, inquam, et Geon)
humiJiiaio, formosa autem nunc sum Dei cognilione.
nominal circurueuntes, et tanquam custodieaiesac
Ego cnim sum rcgina Austri qux surgo ex finibus
circuraniunientes paradisum C b r i s t i : tertium auterra; gentium, et veniens vidi sapienliara Salotem fluviuro, non circunieuntera, sed tanquam cum
moiiis qui vcrc ad me clajiiayit: Yeni, formosa
pugna et bello occurrenlem, ex adverso Assyriopropinqua mea, ad me . Ego enim *um resurrerum ? Assyrii quideminterprctanlur non dirigentes;
ctio \etego
sunl fluvius Dei, qui propier tefaclus
Tygris aulem, voce Graeca dicilur, latusetauslerns.
S U I I I terra
gcnilus Geon, el qui circumeo et comErgo Assyriis quidem dirigentibus suam vitaoi in
prebendo omneia terrani gentium i l b i o p i a ^ c l
viam pacis , resistit adversus eos bellum gerens
-dEgypti prius incredulae, nunc aulem lidci ince- evangelica pradicatio. Scimus enim Assyrios e$se
plrix,quoniam;Egyptii primum vidcrmU Dominum,
bosles et inimicos Dei civitaiis Jerusalem, qui
et cognilus fuit Dominus iEgypUis, et creclum est
et eam qux est donius Dei varie diripucruni et
allare Domino in iEgypto fixuin in pelra Petri, et
exusserunt. Adversusquoe tertius pleniludinis T r i columna sedit Dominoft99 ad fincs Êgypti Domi
nitatis (Spiriius, inquam, sanctus) vadit ei bostis ct
nus in Bctblccm super nubem lcvem, tanquam
infeslue: Fluvius autem quartut iste e$t Euphrate*
piuvia cailcstis in gremio nebulae Mariae suae niaIn mullis aulem et diversis locis, sacrt tbeologi
tris et cureu venit in iEgypium fugiens voluntarie
documcntorum Mosaicorum solent appellare masceleratas manus iniquoruin, ei concussil manu- gnum ex his quatuor fluviis solum Euphratem, ut
facta /Egypti, el confregil sculplilia iEgypti, e l eam
quando Deus dicil lsraeli iPonamlerminosluos
excitavit jaccnlem. Quoniam iEgypLus suis mani- fluvio JSgypti usque ad fluvinm magnum Enphratetn.
bus excepit Deum ad ipsam venienlem el eursu
Atque Eupbratesquidem Graeca lingua interpretatur
contendeniem ; et oecultavit a feris agrestibus , boc est eornm frueiificatio.
Judxorum eum qui ipsum eripuit a manibiis da?Euphrataei autem rursus dicunlur (ructificante*.
monum : el servavit ulnis aroplexa eum qui ipsum
NonnuMi aulem cx inierpretibus interpretanlur
ct munduin servavit, ct texit eum qui ipsam e l
Euphratem vitii dupcrsionem, Eaphrataauteru /eromnia manu regii : et bospitio excepit iEgyplus
ram (ructumferenlem. Proptereaergomagnusfluvius
eum qui carnc Yolunlarie in ca fuit bospes, et nos Dei Eupbrates, nempe Gbrislus, qui est fructf ficalio
qui in ipsa eramus bospiles in coelos 6 u s t o l i t . Et
Eupbrataeorum, id est gentium ferentium fruuulriit iEgyplus pancm coelestcm qui omnes aluit, C clum , natusest in Euphrata (id est, Bctbleem) ut
dispergatvitiuni gentium,et reddal terraro fructum
el polavii Gcon aqua Êgypti fontcm vila;, ot apeferentem Ecclesiam qua? prius erat infrugifera : ut
ruit iEgyplus ostium illi qui d i c i l : Egosumostium ,
lerra det nobis fructum suum, cum in ea sit insevl dedil inilium ingressus Deo Verbo, quod ex
parabilis frucluuradatorEupbrates. Convenitenim
principio carcnle principio simul erat sine princimagis prudenler animadvertere
quemadmodum
pioet in principio ;ct invcnil Gbristus in /Egyplo
Phison quidem diciturcircuire totam ipsam terram
ubi caput inclinet iide : quoniam ia propria norr
Evilath, scu parlurientem: Geon ajutem simililer conerat ei locus fidci i diversorio dcreliclai Synagogaa
tinet custodiens qui in eo sunt populos eorum qui
iudseorum; ct Deus deorum Dominus loculus estex
prius erant iEthiopqm : Tygrisautera cara prolegit
iEgjpto, FiJium suuro ad nosmittensanteapostolos
et defendit adversus improbos Assypios. Non scriapostolorum Deuin ; ct fuil Geon sanclus pcr Sanptum est autem magnum Eupbraiem, neque transctum sanctorum sanctificatus, et ad illuminalionein
ire, neque vadere, ncque circuire, sed cssc siaoi sanclificalionem pnevenit aurifluus amnis Jorbilem e t immobileiu, Mt qui semper dicat: Ecce
lanem qui exccpil Ghristum in suis fluentis ; et
vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummaexcepil rursus secundo etiam sauclis sauclior iEgyplus, pro Maria Mosaica Mariam doininam; e t d i l a l ^ Uonem sceculi . E t : Non relinquam vosorpliano** .
secundo Geon Joseph, qui vir quidem dicebalur,
PFopterea ergo neque ullam regionem dicitur bic
sed non erat vir Matris quae erat omni ex partc
magnus fluvius irrigare neque locum. Non cnim
incorrupla, quandoquidem ipse fuil gratus et accelocum sed muudura totum quarlus hic irrigal fluplus coram eo qui seipsum exinaniit. Sed hsec
vius.Quarlom autem fluvium intelligc cvangelicam,
quidcm sunt encomia iEgypti, qux in alio libro
et totius orbis praedicationem, post naluraleni el
preprio fusius celcbrantes composuimus.
Mosaicam legem propbeticam. Quoniam autemdura
el coacta videntur ea qiue nunc dicuntur.de bis
Nunc autem de caetero nos leropus vocal ut alios
fluviis, non solum Judseis sed etiam mullis ex
quoque fluvios paucis transnavigemus, considcranEcclesia
qui sunt carnaies, c l nou sunt capaccs
tesquemadmodum illi quoque ad Gbristum habeant
ulcura divo Paulo intelligant et dicant quod Uttera
relationem etad paradisum Ecclesiai gentium : sic
occidit
( cnim est spirilualis *), age oetencnim dicit Scriptur consequenlia : fluvius tcr7 i
8 0
8 1
11
Canl. i , 4.
4oan.\iv, 18.
, e
8 1
7 7
Cant. v, \ .
Joan. , 2o.
II Gor. m, G. " Kum. vn, 14.
3
Joan. x, 9.
Gcn. xv, 18.
Matlh. xxvm, 20
981
IN HEXAEMERON. - L I B . VIII.
98?"
damus cx ipsa divina Scriplura spirilualem Eu- po*t diebus ad videndum ipsum ct adducendum, ei
phratem, quiprius nominatur, Chrislum, Cernitur profectui invenxl ipsum corruplum. Et (actum e$t
ergo Deus in lege jubere Israeli ut tribus tempo- verbum Domini ad Jeremiam dicem: Sic corrumpetur
ribus veniat singulis annis, et adoret Hierosolymis kic popuius quomodo subligaculum iintei ; subliomnis vir masculus ex universa terra ubicunqae gaculum linlei , nominante Deo Israelem queiu
habitet, horrendura imponens vinculuro, et decre- corrtipit ac pcrdidit magnus fluvius Eupbrates iu
luro pronuntians : Exsecrabilis est omnie homo Jerusalem : eum enim funditus diruii per Romanos
llierosoiymis, qui non facit omniaquce scripta sunt
Titum et Yespasianum. E s l enim subligaculum
in lege hnjus libn . Si ergo posuit lcrminos tuos
solum naturae, situm in lumbis ventris et partibus
a fluvio iEgypti usque ad fluvium magnum quem genitalibns : propierea Cbrislus cum venisset ad
lu existimas Euphralem Babylonium , quomodo cccnara Novi Testamenti ad genles sibi conjungenfieri potest ut ter in anno venias ex Mesopotaraia ? das cognatione, accepto linteo sc succlnxit. Reslat
Et dicendum est, vel quod totus Dei scopus hic ergo nobis ut oslendainus ipsi Judaeo, et Ecclesiac,
cst : Icge ligare et ostendere esse exsecrandum
esse Geon spiritualem, u l ulrisque persuadeamus
lsraelem qui non valet, nec polest Tacere precepta
ut rnlelligant Scripturas non solum convenientcr
quae jussit Deus; vel quod Chrislum spirilaaliler 900 liUerae (littera enim occidil). Vide cnim quod
nominat Euphralcra Scriptura , dicens Isracli: Po- si inlelligamus corporaHter preseulem litter connam terminos tuot, hoc est terminum lemporis templationem, quae dicit : Ponam terminoi hraelis
cuiios legilimi, usque ad fluvium jEgypli, usque ad finibus JSgypti usque ad fluvium magnum Euphraadventum Ghristi qui est magnus frugifer Euphra- tem, inveniamus Deumesse mentiium, lilvisum csi
tes ; et statim auferelur saerificium et libamen, ul sceleratis Manichaeis mendacem esse Deum qui I O C L
dicil Daniel , et delebitur unelio duci* et judi- 106 est Vetus Testamentum. Ergo, ne nos quoque in
cium : Fitiis enim legi$ e$t Chrislus . Lex cnim et eos incidainus laqueos, credamus Gbristo qui dixit
Proplietce usque ad Joannem Baptistam * . Exacer- quod Unum iota aut unus apex non tran&ibit ex lege>
balur (scio) et succenset hgec audiens Judaeus, donecomnia fiant : de ipsoenim oronia scripta sunt
falsas nugas appellans ea qua? dicta sunl. E i iti Veteri. Invenimu9enim tn principio tertii Regunt
ergo occurramus per aliud principium, nerope David moriturum postquam regnasset triginta tre>
Geon.
annos in Sion, in typura aetatis Ghrisli secundunt
Ponam , i n q u i i , terminoi tuos fluvio magne carnem dicentem : Vocate mihi Sadoch sacerdotem
Euphrate. Hoc est Dei oralio (quoad terrainos) ad Q et Natham prophetam, et Banaiam filium Joiadas:
Israelem. Noh cst autem Deus verus menlicns
et ingresu iunt coram rege, et dixit rex : Accipite
Bei enh Verbum manet in asternum, siout David tervos domini vettrx vobiscum, imponitefilium meum
qooque dicit: In mternum, Domine, Verbum tuum Salomonem super mulam tneam, et adducile eum aa
permanet in ccelo; in generationetn et generationem Geon et ungile eum regem in Jerusalem . E l feceveritas tua **. Gum ergo Deus promiserit et non
runtsicut eis jussit rex, et rediit Salomon ex Geon
menlialur, et dixerit se ponere Ones iE^ypli usque ad patrem suum David regnans. Quamobrem nihil
ad Euphratem, quomodo neque fluvii Geon, nec tunc dcfuit Davidi quominus diceret quando asceneornm qui sunt prope Geon, neque rursus Euphra- dit filius ejus cx Geon ad ipsum, Ex jEgypto vocavi
tis, necullius consilii quod sit prope Euphratcm, filium meum. Geon enim significat JEgyptum : est
dominatum obtinoit Israel . Reversus autem iti enim iste quoque fluvius Hierosolyrais, qui dicilur
Siloe. Qui ergo adversusea quaidicuntur reluclalur
Ghananaiorum PalaBslinara, quamobrem non posHebneus, refellitur ad rerum consequenliam. Non
seditusque ad Eupbraiem? Ego veroei dicam : Et
inveniraus enim alterum regem unctum i n Geon,
quomodo in desertq irritasti Deum,et possedisti et
tenuisti a Dan usque ad Bersabee Amorrhajos et nlsi solum Salonionem flliura David. Propterca
9 9
8 i
9i
Ghettbaôs , et reliquas gentes terraB Ghanaan ? D Dei quoque teniplum non aedificat David, quod quidera decebat : erat enim justissimus. Sed filius
Discat crgo Ecclesia, et Judseus, quod ab exilu
iEgypti usque ad fluvium magnum Eupbratem, David, scilicet qui administravit ratione praeditum
neiiipe Ghrislum, Deus constiluit ut tenerent ter- templum hominis dissolutum : pcr eum qui eliain
minos cullus legitimi. fste enim spiritualis E u - Salomon pacificavii circumcirca omnes gentes.
phrates qoi peremit eum qui per sanguinem fit
Propterea regina quoque Austri, neinpc Ecclesia,
cuHuui, et libalionem : buhc, inqaam, Euphratcm
posteriorum annorum saecali, eorum scilicel qui
Dcus preesigniflcans, dicit Jeremiae qui antc raprius erant iElbiopes, surrexit ex finibus, sed non
l>liviiatem Israel erat in iernsalem: Vade,projiee sttb- ex loco aliquo : et venit ut videret sapienliam filii
Ugaculum tunmin Euphratem . Eupbratem aulem
David, nempe Jesu, spirituaiis SalomonU *, quodieit D C K S loeum aqua circumflourn prope Jerusaleio, niam a templo Salomonis imcti in Gcon, usque al
qui appeilaltir Phara ae frugifer: Cumque illic po*
fluvium magnum Eupbratem dominati sunt lermii.L
sumel prophela Unteum luinbi $ni, misit tum aliquoi logitimi cullus tcmpli Dci (qui dissolvit tcniplum
99
Dcut. xxvn, 26. " Dan. ix, 27. Rom. x , 4.

* \\c. xvi, 16.
Psal. cxvm, 89.
IIII,4.
ibid.G-10.
Mallb. v, 13.
111 Rcg. i 3 : - 3 i . " I I I Rcg. x, t.
%
9 1
91
* Jcrenu
983
S. A N A S T A S I I S I N A I T A i
981
lsraelis)etsacrificii rationepraiditf, quod brutoruip inlerprelalur tuundatutn AUissimi quod quide
exstinxit sacrificium, per Christum qui est carbo dici convenit de evaogelica prsedicatione. Marcus
qui sopir! non potest el exslingui. Nam c* Isaiam
autem dictus e$l donnm vitas, Lucasautcm obedien*
accendit, et ad sc infiaiunmvit, proposito regali Domino. Porro autenv ipsa quoque qualuor ftuviosacrificio symbolice tunc quoque ei apparens. fcic ruin coosjequeiiter positttra, quaiuor sanctorvm
comedite carnes corporis sacrae SGriptnrsc, fra- evangelistarum iramutabikm significat ordinem et
ires, eas esurientes : et absconsum in carne Scri- posituram. Primua ergo Matlhseut qui dicitor PAtptune Spirilnali mysteriorum sanguinera sic bibito; $on : quod quidem interpretatur ori$ aiteratio. Nara
qoi est enim sic ejus particeps, habet vitam aeler- cum MaUbaeus scripserit Evangeliura sermone Henam. Quoniam auiem procedenteni proprietatem
braieo, fuit alteratnset interprelando transmotatus
in sancto Spirilu didicimas ex evangelici* esse tra- sermo oris ejue a Luca et Paulo in vocem Gracam.
ditionibus, dicente Domino : Spiritus sanctus qui ex
Secundus conducibilis Marcus fhivius qui dicitur
Patre procedit* ,
fortasse Spiritum signifieat scri- Geon r quandoquidem Marcus quoque cam Evanptor dicens : Fluvim egreditur ex Edem ad irrigan- gelium annonliasset ASgyptiis, illic per Spiritum
dum paradisum Ecclesia;. Nara illud, Egreditur, sifluvium ex ventre ejus scatere fecii aquse v i v a
gnificat perennilatem , et nullara esse quietem. prsedicaiionis. Tertius Lucas, qui vocatur Tygris,
Quod quidem nobis rursus ipse Domimis Ghrislus qui quidem interprelaliir Latu$. Quid enim in Evaripromisit diccns : Si abiero ad Patrem, rogabo eum
geliis lalius autdilius Evangelio secundum Lucam?
et aliumParacletum
mittam vobis Spiritum
veritatit
Nam cum Pauli dogmatum fontis fuisset discipulus^
ut maneat vobiscum in ccternum ". Quod si etiam
super flovialia fluenta exPanlirivis scatnriit. Quar*
quscris quatuor initia illuminationis sancti Spiritus Jeannes dilectus, $upra pecius recumbens ,
lus, scias eum esse qui est locutus in juetis qui
qui cum supra Lucis pectus recubuerit, nobis anfuerunt anle legem, ex quibus erat ille quoquequi
uontiavU a s n p e m factain ab ipso Patre luminura
dicebat: Spiritus divinus qui abundat nobis in na- generationen>, qitiestipee lux vera iUttminans onv
ribus, flatus autcm Omnipolentfs qui me docet. nem hominem e l lux in tenebris Iticens , et lnx
Similiter secundum quoque in lege : tertiuoi autera' raundi, jwcut d i x i t . Ipei sit gioria et polentia i a
in prophelis : deinde eliam quarto ordine i n qua- saecuJa saaeulorum. Amen.
tuor fluviis cvangelisiarum. Nam Matths&u&quidena
%
9 9
9 8
LIBER
NONUS.
DE POSTERiOtU RERUM CREATIONE, ET MULIERB VIRI ADJUTRtCE.
El accepit Deus hominem quem fecit, et posuit
eum
Ante omnein examioationem coosiderandum est iu loco opposiCo, ctir non indigenam e
paradiso genitum et c paradiso effictum intus in
paradiso Deusfecit hoiuinem,sed ipsum extrinsecug
nudum et incomposilum aliunde inducitin paradisum; intusaulem e paradiso fabricatur rauliexem ex
Adamo ; rursusautem cum bcstias foris conslruxiesct, postea introducit ad hominem i n paradisuro.
Oportcbat enim vcl mulierem cum bomine foris
fingere, vel eiiam intus construere virum, ubi mulicr fuit conslrucu. Quomodo autem Deus quoque
ferens bestias et animalia, non ea adduxit ad utrosque cum essent simul, sed ad solum bominem ?
llaec Judaius legens siagulis diebus, non cognoscit;
quoniam adbuc habot imposituin velum animalis
ignorationis. Si ba3c enim intcUigantur secundum
lilleram, ca inducunt omuem absurdilatem et blas~
pbcmiam. Nam si Deus implet ccelum et terram
(ut qui nec possit circumscribi, nec capi, nec mulari, nec movcri, nec migrare),"quoinodo non p*r-
in paradiso.
Joan. xv, 26.
Joan. Xiv, JC.
imus audientes quod Deus aumpsit homi&ero, et a

loco in locum eum traduxit Dcus, et eum posuit ?
Si autem dicw quod extra paradisuni mulier faclaest ex lalere, ûomodo eam siraulinfert cum horoiae in paradiso? Sed ne dobitationem operiamas
chibitatione, qui volumus dilucide et cHra errorem
diacere quemadmodura accepit DeBshorainemquem
finxit; audiamus Paulum diccntem de Christo,
quod cumin (orma Deiesset \ hominem quem fecit
posuit in paradiso Ecciesiae, ad opf randum ipsum
(boc est bomineni) et cuslodiendum. Siquis autero
b<ic verbo conturbatur , dicat mihi, cum lntiludo
paradisi sit magnitudinis incoraprehensibilis, adeo
ut abundanlia ejus irrigationis efficrat quatdor
fluvios universaiDpropelerram irriganies> quoroodo
ille, cum sit solus, ltgone, rastro vel aratro exercuerit terrse operaliooem ; quomodo autem costodiebat, cum neque cseent fures, neque viri, eibes i i ome$ ct repiilia >uesa essent sinwil cum eo
vesci omoibue fruelibus qui nascuntur a terra, ut
quae a Deo factae aint cum homine pariictpeg ct
" Joau. , 25.
Jjan. , .
Joan.
5.
f i
Pbilipp. n , .
985
IN HEXAEMERON. -
LIB. IX.
98C
cebaeredea fructutim, eicut a nobi9 breviter jam alios septuagiuta operarios ad operandnni ct custoamea dictqm est: *ed oinnes bestiae et vohicres diendum bunc paradisum, ad bene opcrandum, e(
subjiciebautur Adamo. Quando ergo audierts quod
scminandum, e l planlandum, purgandum, ct i r r i Dctts infert Adam ex quodam ioco ignoto, et qui gandum, eis m a n d a n s et dicens : Omnis plantu
nec potest explicari nec comprehendi, sotam, nu- quam non plantavxt Pater meus coelestis, eam eradnm e l ineompositum , in paradisum ; et indint dtcate , et verbum nostrum ct dogma plantaie.
cttm intus pelficea toniea carnali; el ad eum ad- Nec hoc s o l u m , sed etiam per ipsum licet videre
ducit besiias intra, quae ante ejos Ingressam erant
hunc secujiduin Adam (nempe Chrisliini) a p c r L e
foris : per haec omnia nibil est altod praedictum, operantem arbores ratione praedilas ; et eas quinisi quod Deus Verbum, qui prius erat nudus et dern quasuntimmiind%, raundanlcm. Quibusetiamineomposilus, Patris voluntale et cooperatione, ex dicebat: Fo/o, mundare ; siccas a u l e m humectanloco igwoto e l qoi explicari nen potest (nenipe tem : ex quibus erat eliam illa arbor qnae aridam
Cherubieo tbrono) ingressua est m paradisum suam habebat manum tanquam ramum; ad quam
Ecclesix, ad operandum ipsum et ctistodiendnm : exclamavit bouus hortulanus, Extende
manum
et carne suscepta accepit tunicam nostrae essentia tuam " ad Dei operationem. Sic e l i a m tanquam
(nenipe bominem quem flnxit), t t ei uatlus cst in
vita, etiara morte affectos viros mortiucavit; ex
bypostasi. fion enim angelos appretundit, sed semen quibus erat mortua et arida arbor Lazarus, lacrym
Abrafuz apprehendit ',quando accepto carnis linteo
aqiia irrigata, ct quac statim germinavit ex terra.
seipsum acclnxit, novt ab alio ei imposito. Se- Siipernatoraliter autem scit quoque bic agricola
ipsuro eaim carne induit absqne semiae humano. J e s u s inoctriare, at qui instar bortulani luto c i
De quo in vitam fangresftn tesiatur 901 Panlus aqtia inoculans e u m qni erat caecus ab orlu (ut
cursor paradisi, dicens de Deo P a l r e , et Filio qui esset lux de lamine), caeci oculis visum redqui esl introductus per Patrem : Quando atttem tn- diderit. Quod si etiam ipsum vclis videre
irritrodaxerU prhnogenitum in orbem terrm *, et posoegalorem, audi e u m dicentem : Sl qui$ sitit, vemat
r i t enm in Ecclesia, quem fecil lueredem omnhim *,
ad m , et bibat .
Sic enim sedcns ad p u l e u m ,
dicit : Et adorabunt eum omne$ tribtu genthtm ; pulchra illa v i t i s (nempe Samaritana) irrigata, e a m
e l omnes icones (nempc reges lerrx) beatum eam
reddidit feriilem. Unde eliam tanquam fructum
d i c c n l , ut qui acceperit a Patre beelias (nempe a i n a n s agricola et Dens reprehendit eum qui trienhaereditatem gcntium) e l poseessionem suain, fines nio flcum i l l a m irrigavit, de ca3tero eam Jubena
1 9
1 1
19
terr:c. Iti intelligat Ecclesia illud : Accepit Deus

et pmuit eum t a n q t i a m proprium corpus
i n unam s a n c l a m hypostasim, ut Odclis populi oper a r e l u r pleniujdinem, et cuslodiret paradisum arborum, ncmpe gentiura auiina praeditarum. Unde
etiam U t n q u a r a ad hoc ipsum positus a Pntre dicebat : Pater meut usqne modo operalur, el ego
operor *, et cugtodienli m i b i patcrnum m a n d a t t i m ,
liominem,
dedil mibi
a g r u m c i hortum, in q u e m
egressus
exscindere; quomodo etiam cum perse increpasset

ficumque foliaferebat, non autem fructum, ipsam
exsiccavit.
Sed h c qaidem dicta sint de eo quod Christus
operatur paradisum. De eo anlem quod custodiat
bunc ipsum bortum ratione prseditum, audi eum
dicenlem
Portee inferi non
radisum :
a Palre, ingressus est stalim qui seminat ad se

lnitianditm : et statim mane conduxi d u o d e e i m
opcrarios discfpnloe, eis mandans ac d i e e n s : Memo
Patcr,
ex vobis mittens manum ad aratrum
perditionis
aptus esl regno ctetorutn .
ei eonversus
De caetero,
retro
Tollitejugum
: Non
relinquam
prcevalebunt
Ego sum ostium
mam ineam potto pro
ipsis
i 8
accipere de manu mea

custodivi
caul
l 7
1 1
adversu*
, e
ovium
. Qaoniam
, et ani-
potest eas
periit, nisi ftlius
Hcec est enim voluntas

%
Et
quos dedit mihi
dedit mihi Pater
hunc pa-
. Et : Nemo
eo* et nemo ex m
misit ut quidquid
eos orphanos
Patris
non
qui me
perdam
ex
A d hoc eniro me collocavit ac constiluil, ut

nempe c m x ; et qui seminat, mercedem accipit, et D opereret custodiam ejusparadisum aDeo planlatum.
meum
super
vos, jugum
emm meum
est suave
colligit f m c t u m , nt lactetur q u i seminat s i i n u l ei q u i
metit. Ilos duodccim c o n d u x i mihi sumroo mane.

Sed postquam vidi paradisum niagmim, et regiones
multas et albas et puras cordc, tt proposilo par a t a s ad messem ftdei, et ad i n s i l i o n e i n ex infidelttate a d Dci cognhionem; n e q u e boc solum, sed
etiam arbores pulcbras a d T i d e n d u m e i bonas ad
c o m e d e n d u m , et habentes fructus maturos, d i x i :
Jfeeifo quidem multa, epetarii vero pauci .
Quamobrem cum eliam populam ostendissem, conduxi
8
ipso
Etprmepxt
Dominus Deus Adamo dkens :
ligno quod est in paradito,

gno autem cognoscendi
vescamini;
quo autemdie
Exomni
vescendo vescimtni
bonum et malum,
vescimini,
/t-
ne ex eo
ex eo
mortemo-
Non obvius, nec conspicuus, sed nec ad

consequendum facilis fuit sensus inlcrpretibus iis
qui ad boc opus aggressi sunt; qnamobrem fuit
etiam omni ex parte discrepans in diciis proposiiis.
Alii enim vislone apprebenderont planiam tunc
escuJentam, cujus generis, inquiunt, ficum exsiccanemini.
Hebr. ,.
ibid. 6.
ibid. 2.
* Psal. LXXI, H .
Joan. v 17. Luc. , 62.
Matlh.
, 50 " Malth. ix, 57. Mallb. xv, 13.
Matth. v m , 3.
Luc. v i , 8.
ibid. 10.
Joan.
v u , 37. " Joan. xiv, 18. * Malth. xvi, 18.
Joan. x, 7.
ibid. 18.
ibid. 28.* Joan. xvn, 12.
Joan. vi, 39.
t
l e
1 1
1 7
1 1
1 8
1 1
0S7
vit Chrislus. Alii nutem pronuntiaruntesse quidem

ejusroodi u l pprcipiatur inlclligentia, scd tanien
plantam cognilionis. Alii autem dixerunt hanc
plantam esse informem contemplationeni. A l i i rursus figurativam seu typicam narrationem quae non
potest consistere. Nefandorum autem effector sicut
obscenonim perpetralor Origenes, existimaviteam
esse nmlierem. Sed de ligno quidem diceraus
postca.
Considcranda? sunt aulem qnac nobis emergunt
qua?stiones in iis quac sunt proposita. Ex quibus
nna esl ct prima, quomodo Adamo et uxori non
datDeusboc preceplum, sed soli Adamo : deinde
Adamus eo impcrlit uxorem. Deinde cur non magis ex ligno vitae (tanquam pretiosiori) jubeat non
*
'
comedere, sed ex eo quod est minus. E s l e n i m ille

cibus longe pra?stantior quam cibus cognoscendi
bonum et nialtim, u l qui eum reddil immortalem,
ct ab interilu ac exitio alienum elBcit ac panem
angelis. Oslenditque Deus ineffabilem differentiara
ligni cognitionis, probibens postea ne Adam ejus
cssel pariiceps per cuslodiam Cherubinorum. Tertia cur, cum Deus nibil jussisset Adaroo de ligno
vitse, serpens non potius consuluerit ut esset ejus
particeps. Deinde cur non est aggressus virum sed
muliercm, el ubi eliam invenit privatim agentem.
Quinla, undenam cognovit, cum ignoraret praeceptum eis datum. Sexta rursus, cur soli jussit boinini ut esset parliceps omnium lignorum; utique
f>
388
ticeps ligni vilae ; ipse enim est. Et proptcrea serpens nequaquam consulit Ecclesiae ut ejus eit particeps, audivit enim eum dieentem : Qui comedit
hunc meum panem, vivet in mternum * . Sed quse
sunt quidem serpentis, et quae ad serpentem, d i cendum est in iis qua? sequuntur : revertamur aulem ad divinum raandatum u l impientes mandalunr
ejus qui in nobis mandavit ut specularemur ea q u
spectant ad creationem sex dierum, labori finein
imponamus. Nam pulebre admodum qoando iniroduxit boroinem primogenitum in paradisum r a lione praedilum, eum et fecit regem, e l emnia sul>jecit sub pedibus ejus, dat ei Deus legem mandati,
tanquam haec apud Adamum disserens, et dicens .
Audi, inquit, primum opus et primum formaia
'
crealura mearum manuum impollularum, ct sitni

liludo meae incorruptse iraaginis unigenila, ct p u l cherrima ; scias quod ego te solum ex universa qua*
sub aspectum cadil e i non cadit creatura te formavi ad mcam imaginem. Dominor coelestibus, sed
ego te quoque conslitui dominum terrestrium. Egiv
te fabricatus sum homiqenr ex terra. T u quoqne
fabricare bominem ex matrice. Habeo sedero coelum quod est super aquas: tibi auterodedi sedem,
terram quae est super aquas. Impero angelis, u l
imperas hoimnibus. Aseistunt mibi omnia Cberubim, et tibi 902 assistunt orania agri animanlia.
Subjicio ea quee senas babent alas; subjicies v o lucresquae multas habent pennas. Impero iis qun&
niitem dicit ut abstineant a ligno cognilionis, et Q raultos babentoculos; imperabis (tamonibus mulia
videntibus. Dominor subterraneis; tn quoque domorlem ambobus dcnunliat. Septima, si formatus
rainare piscibus qut sutit in subterraneis locis macstlotus inleritui non obnoxius, quomodo sensit
ris, ct timor ct tremor vester sit super omnia cele
iruclum ligni tendere ad corruplionem. Octava, cur
et reptilia, et beslias lerrae. Omnia tibi tanquam
non etiam communem hominibus et besliis posuit
in mea imagine subjeci. Omnia tibidedi sub maiius
bunc quoque cibum pulcbrorum lignorum, sicut
animata, inaniraa, arbores, germinanlia, naturalia,
oliam priorem intus in paradiso, cuin eas adduxisvolucres, et qua3 peminantor. Omnibus dominarc:
sel ad Adamura. Nona, quomodo non est morluus
omnibus fruere, et me maxime, qui som ligntim vilae
ipso die quo comedit, convenienter senteiilia? quam
Deos tuus; toto animo prompleque et aiacriter i i s
ei pronuniiavit Deus. Decima, quanam de causa
expleare deliciis. Necbis solis,sed eiiam iisqua?. sunt
cum noininavit Adam. Atque haec quidem orania i i
ex omni ligno et fructu qui eal in paradiso, videqui volunt, scrutentur u l volunt et possunt, diserlicet omnibus deliciis, quse vobis proponuntur ex
lisque verbis suavique diccndi ratione et rhetorivirtuteangclica, coraede; solummodo illud lignutn
cis slropbis dicanl et intelliganl. Ego aulem quando
cognoscendi bonum et malum, et qtu>d est prope
Dcum myslice videro ct audiero soli Adamo dare
mandalum el praecepta, nullo prasenle aut inter- ^ plantatum (vilia enim adbaerent virtulibus)ne eontigeris, ne attreclaveris, nc appropinquaveris, ne
cedenle ; dcindc postea Adamnra cis mulierem imin mantis sumpseris, ne gesUvcris : Quocunque aupcrtire : prolinus inlelligo prseccptum illiusAdami
tem die ex eo comederitis, morte moriemini. Si tcnmcorruplam suam uxorem (ncmpe Ecdesiam) vocanlis dicenlis : Yerba quw loquor non me ipso taveritis fleri mei similes cognoscentcs bonom et
malum, et lam ea quae sunt occulta quam quae maloquor, &ed mandatum accepi Patre meo quid diiiifesta, slatim morie moriemini.
cam et quid loquar Hac ratione dicitur eliam
Cbrislus magni consilii augelus
quoniam anliHoc est quod Deus prcecepit homini non comequiim verum consiliunt simul cum Patre prius conderc : boc est, ne mente quidem concipere. IIoc
sultavit, quod pncdesliuavii Deus anle s a 3 c u l a ut esl quad dicilur lignum cognitionis boni et mali :
ad uostram vcnirel gloriam, e l annunliaret gregi
bic est qui dicitur fructus Isetifer, superbia cffeiri
suo lanquam uxori et verbi semen ab eo accipienti,
ctexislimare scipsum Deum. cognoscenlem bonurn
ei paricnli. Undenon jubct ci ut sitpar- et malum : cain neque angelus ncqne daemon, sed
%
1 1
Joan. , 10.
t f
Isa. ix, 6.
, J
Joan. vi, 50.
S89
1 H E X A E M E R O N . -
LIB. IX.
990
tolus Deus sciat oienlem hominuiu, ut dicit Job, eorum, et sarmentum eorum exGomorrha, uva eorum
Ipse enim cognoscit occulla cordis, qui corda exauva fellis, botrus amaritudinis **. Simililer quoq le
uiinat et renes Deus. Hoc ergo preraunil bominem, Deus de ipsis dicit per Isaiam : Exspeclavi ut vinea
perinde ac si ei diceret : Atlende tibi et cave ne
mea \aceret uvam, fecitautem spinas
Unde eliani
potestas et magna auctoritas q u a m ego tibi dedi
in libris Regnorum Deus Israelem nominat ligna
c u m te regem constitui et dorainum totius mundi
silvae, quae supra se constituerunt regem spinifequi cernitur, te extollat in superbiam, et experia- rum rbamnum , hoc est, diabolum qui existimaris esse rapinam exislimare te esse mihi (qui sum vit se esse Deum cognoscentem bonum et malum.
Deus) xqualem, cognoscenlem bonum et malum. Porro autem ficum quoque qnam Ghrislus arefecit
Animadverte quod ante te feci quemdam aliura, et nc amplius fructuni ferat, dicens quispiam esse idoconstilui principem plantarum ralione prsedilarum,
lolatriam, non peccaverit; cujus fuit lypus sanguiet paradisi inlelligeniis angclici : qui cum non tu- nis ablatio mulieris sanguinis profluvio laboranlis
lisseteammplem potestatis, aggressus est i l l e q a o - (ncmpe Evae), quod repressit Dominus exsiccans
que comedere,etcomedit lignum morlifere v o l u n - sanguinem sacrificiorum. Si ergo juste lateque d i taiis, v o l e n s csse Deus, boni et raali cognoscens discimus lignum appellari impietatem, quid miraris
scieutiam, et dicens : Super nubes ponam sedem ^ si dc ea Deusdicit homini : Ex omni ligno quod est
nteam etero similis Altmimo * \ et cognoscens bo- in paradiso comedes; boc cst : Fruere el saliarc
num el m a l u m ut ipse, nempe praesciens quis boc omni contemplatione, oinni cognitione, omni sancti
vel illud sit faclurus, et sciens ea quae sunt oc- Spiritus iHustratione, omni sapientia divinarum
culta et manifesta hotninura; et morUius estmortem
Scriplurarum, omni ligno pulchro ad videndum et
aeternam et non desinenlem, e l ejeclus cst extra
bono ad comedendum, angclicoque, ct Scriptuwe
s u a m potcstatem, et ne auctoritatem quidera habet
propbetico, evangelico, et ad doctrinam accommoin porcos, et nunc est simul malus et invidus, et
dalo sermone. Decerpe ex omni ligno frugifero sanluae g l o r i a B invisurus est, Adam, et luae potestati, cto, et sis particeps cbaritalis, et mansueludinis,
et tuae pulcbriludini quae esl ad imaginem Dei. et Odei, spei, et fortitudinis : quoniam sunt beati
Est ad vos venturus, esl in vos irreplurus, deinde qui bos cibos esuriunl et siliunt, convenienter et
vos deceplurus, ut per illam viam a qua ipse ceci- qui diciC: Meus est cibus ut faciam voluntatem eju$
dit, vos errare faciat et privet gloria et honore et
qui me misit". Unde rursus dicebat: Habeo cibum
poleslate quain vobis dedi, ne veniatis in locam ex
ad comedendum quem vos nesciti$
quo illececidit. E l ut scmel dicam, omne praece- Q
Sed guslate vos quoque, et scilole quod Ghrislus
plum ellex q u a m dedil Deus protoplastis, nihil erat
est qui deditipse omnia bona fruenda, dicens : Coaliud nisi protestatio cuslodiendi pietatem adversus
medite ex omnibus inlelligentiis et gratiis ; ex malo
ipsum, et ne seipsos in deos referrent: et existima- autem l gno peccati (nempe cognoscendi bonum et
rent se esse Dco similes, cognoscentes bonum et
malum) ne comedalis, ne moriamini morle aninuc.
raalum,
el occullum et manifestum. Hoc autem in
Sic est legendum et inleliigendum de bis duobus
iis quae deinceps consequuntur ostendemus mani- lignis. Qui aulem omni modo adversantur theolofestius, etiam ex ipsis Dei verbis ad Adamnm. Negicis Gregoriorum vocibus, et haec essc dicunt senquc tibi videatur non probabile aut violentum quod
silia et esculenta, omnino necessario (rursus dico)
Scriptura dicat lignum idololatriam et defeclionem,
faciunt omnes beslias, et reptilia, et muscas, *
ex qua slatim ab rnitio gustavil c l comedit, et nu- canes, et omnes voiucres esse parlicipes ligiii Tita?,
dala est et ejecta Dei uxor (nempe Ecclesia), prout quaejussae sint in priori cibo simul vesci com
pterea quod hoc proximum el m a x i m u m in Deum
homine exomni ligno et fruclu qui esl super terram.
admisil peccalum, quod adsculpserii ligna homini- Sed non est, non cst ita. Vide enim quod in his
bus siinilia in idola, ct ea adoraverit. Iu multisau- duobus (Adarao, inquam, el Eva) posuil amigmalice
teni et diversis locis ScripturaB invenies, a Deo de- D quamdam cibi differcntiam cum parlicipatione quifectionem appellari fructum ligni. Quamobrem ia
dem omnium, boc est cognilionem ccelestium et
parabola quoque prodigi, qui est populus ex gentiterrestriuin et subterraiieorum soli homini dcderit,
bus, qui procul a Deo recessil, nominavit Deus qui esl Cbristus. Ipse est enim qui cognoscitomnia,
peccatum siliquas, qui quidem estcibus porcoriHii,
etiam profunda Dei ; abslinentiam aulem a pecnerope immundorum dasmonum. Quem quidein c i cato, nempc Maligno, soli homini et Evae, ncmpe
bum aliquando comedens populus prodigus, desiEcclesiae. Et hinc perspicuum quod non de escuderabal saturari, boc cst, cessare. Nam qui satialento ligno dicit Scriplura, cum prohibuil homini
lur, exinde dcsistit comedere. nemo dabat"
cognitionem boni et m a l i ; nam anie eum esom comibi, doncc vcniret Pani coelestis qui me abduxit
gnoscebatmulier bonum etmalum. Audi enim eam
a ligno siliquarum. Porro aulem Moses quoque in
iii collatione cum serpente, afferenlem dograa consecundo canlico, Judorum taxans idololalriam,eam
trariura, e l ei dicentem ct proferentera divinHm
ap|>cJlat planlain : naui ex vinea Sodomorutn vinea
mandatum,ct minas mortis inteutatas si ligniesset
Isa. v, 4.
Joan. iv, 34.
ibid. 3?.
Isa. xiv, U . Luc. xv, 16. * Deut. , 32.
I C o r . i i 10.
f
8 0
t T
e i
, e
991
992
pariiceps. Sed neque cacci erant anle cognitionem; porum stupra et adulleria? Quis autero toliu*
dicit enim : Et vidU mulier quod eiset pulclirum,
mumli diluvio fccit interitttm, aisi pulchritudo
mulierum itlarum filiarum . B o m i n u m , qoas filii
ante esum. Si aulein cibus erat sensilts et carnalis,
Selb acceperunt in uxores? Sin autera adjutrix
oninino inortui essenl eliam caraaliler, quando coAdamo fuit mulier, quomodo omnes earo deplo~
mederunt. Sed cum menle et intelligentia peccasr a m u s quad fuerit consiliatrtx inortis et interitus
ient, subierunl eliam animae mortera inleliigentem.
el communis exilii? Haec p o l i u 9 tu, Judaec, qui
ilic aulem hominem nomiuat Adamam : quomodo
Scripturas lenes, nos doces. Una e n i m m u l i e r , tua,
eliam Dei Verbum incarnatione lcrrigenam. Adani
inquaro s o r o r , iiiia Jacob patris tui, fluae diceenim imerprelalur terra et ignis ,sicut dixi alibi.
baiur Dina, sôrlata e s i in Sicbem; deinde p r o ~
Et dixit Dominus Deus : Non e$l bonum hominem
esse solum: faciamus ei adjutricem sictU ip&e est *K pler fornicalionem, universam civitatcm inique
iulereflaeriinl fratres ejus, josium et injuatum s U
Cum huc venissel Manes, sceleralus duxManicharoPôpler q u a m puellas fornicarum, inlelligens lilteraecontexlumcorparaliter oc- m u l oceidcnles
tionem et caedem, ad quadringentos annos consticisus esl a lillera convenieoter Pauli voci, Deum
tuit Deus lot milkia in servitulem redigi i n iEgypto.
appellans mendaccm. SioiiliLcr eliam Aquilaimprus,
r - ~-
r w
^ . . . . j . . ^ . . , ,
OJW
idem quod genles sentiens, Deuiu volens repreE l quaenam multer adjutrix? Adulterium commisit
Betbsabee ineo quera tu tuura CbristumexisUmas,
hendcre, pro eo quod dicere oportebat : Faciamus
David, inquam, et cacdcra perpeiravit suo conjugi
ei adjutricem secuadum ipsum, dixit : Faciatnus ei
Uriae. Deinde, eliamsi hoe Biaxime condonatum fuit
adjulorium ex adverso ejus; boc est adYersartam
Davidi, i a decem lamea e>us mulieres admissuoi
ei hostem. Quid ergo ? dic mihi, Judaee, esl Deus
fuit adulterium a suo filio Absalom; et statuit
verus, mentiens? Divinum os Domini oranipottnus
Deus per Natban prophetam quod non deficiet glaSabaotb, in medio tenebrarum et 903 caligtniset
dius in aowo David in t e r n u m
Uoc est opus
ignis et procellae et lubarum et angelorum, haec
pulo.hraruiTi muliemm. Quis autcm inter homine^
verba Mosi est locutum, et Dei digitus in Tabulis
a Deo tanla fuil donatus sapienlia quanla SaIwec scripsit,dicens : Nonbonum est homitum enesoInm, faciamu* ei adjutricem sicutipsum : et est rursus leoKm? Et tola .ejus sapienlia fuit devorata a
roulieribua, Quis affectus fuil gloria sicut Judas
lingua Dci et os ei manus falsa loquens et scribens ?
fdius Jacob, adeo ut a Deo sit consttlulum ut esset
Face&sat bjec absurditas. Verbura enim Dei marex Judseorum ? Et mulier Thamar, eo decepto
net verum in saeculum, et in sseculum sseculi. Et
quomodo non TuU illa raulier adjutrix Adamo ; Q effecit nt tota ejus tribus eeset nata ex adulterio.
Ei q u a B n a i n s u n t e a B adjutrices? Longa f u e r i t o r a l i o
sed potius inimica, atque adeo fossa et insidia
et nobis defeceril et leinpas et charia et m o d u s
trix, e l intcrfeclrix, et exterminatrix, e l innumerajbiliura malorura ipst et toti raundo consilialrix? n a r r a n d i quoi et q u a l i a ptr gentom femineani Guni
in m u n d o ab inilio et usque a d consummalionem
Si autem moiier ad hoc ipsum facta est a Deo
8ttcri in patriarchis Qt propbelis, et inler p r i v a ul sit homini adjulrix, et nunquam poluerit mutos et r e g e s , et inter fideles similiter et g e n l l l e s ,
lier esse viro iniraica; eed omnis mulier d i v i n o p r tcriplo invcnitur virumsuumdefendereacprotegere: el Ghaldaicas et iEgyptias, et Trojanas et beroieas,
et Roroanas genies et hostUee. Si au&em adjutrix
quandoquidem elat unnmquodque in eo ad quod faest lunlier, quoraodo dicil Scriptura qtiod vinum
ctuin est a Deo (lux enim illuminat, ct non cessat,
panis nutrit, syl curritet luna; cumipso plantaB geret mulieres separant Dco **? Qeam m u l t i enim,
minanl, animaliapariunt, pisces nalant, avee volant, dic mihi, Deum negarunt propter m u l i e r e m ? Unde
et,utsemeldicam, usque ad consummationem ssecu- eliafn Salomon, ut qui s i t experlus mala m u l i e bria, dixit : Ex decies mille viris invenie* unun
l i , anaqoaeque creatura in eo stat ad quod facta est
fidelem, ex tnuUeribus autem non m\>enm
Hsec
aDeo; in unaquaque, inquara, natura inanima et
animata), quomodo ergo imilier, quse facta est ad & autem dicimus, non accusantes naturam neque Dei
creaturara (sunt enim omaia bona quae fiunt a Deo),
viri auxiUum, non facta est adjulrix? Quomodo
sed illud auxilium q u r c n t 9 de quo dixit Detts :
autem, et cum silviro imbecillior, polest ejusesso
adjutrix? Ad auxilium, rursus dico, viri earnalis, Non est bonum hominem esse tolum, fariamus ei
adjutricem ticut ipsum. Si ergo non est bonom bodecrevit Deus ab initio esse molierem secundum
minom esse soluui, quomodo, cum s i i Deus, fecit
cariiem, nnnquam sludio fuerit mulieri aut odio
aliquod opus non bonum ? Quomodo autem paulo
habere et ad irara concilare, aut deserere suum
ante quoque dielum est: Et vidit Deus omnia quctv i r u m ; nunqnam conspecta fuerit mulier gravis
cunque fecit, e,t ecce valde bona? Quomodo ergo s o l u s
aut improba; nnnquam apparuerit mulier marito
boroo non bonus? Quomodo aulern nunc dicit soeoo insidiari, el Ga3dem ejus moliri f Et quomodo
l u m esse hominera? Quando eniin fabricalus,
contra videinas molierera esse viro non adjutricem,
audivimus Scriptorem dicentem : Deu* fecit homiaed polius tentationem ? Quis enim, rogo, accenncm, ad Dei imaginem feeit ipsHm, mascuittm $1
dii et inflammat Aammam generalionis, nisi cor14
G c n . i i , 18.
Gcn. xxxiv, passim.
3 1
II Ucg. , xu, xin.
l v
E c c l i . xix, 2.
Ecclc. , 2A
1IEXAEMER0N. -
9<
LIB.IX
feminam
fecit eo$, et benedixit ambobus, et consli-
Quoinodo autem ei fit adjulrix, audi. Slalim
tuit eos principes omnium qua; sunt super omnem enim subjunxil, diceiis : Et finxit adhuc ex tcrra
terram.
Dominus Deus omnes beslias agri, et omnes volucru
E l rursus postea dedit eis praeceptura in paradiso,
CORU ; el ea* adduxit ad Adamum, ut videret quidnatr.
ut vescerentur ex omni ligno : ligno autem, inquit,
vocaret ea. Et omne quod vocavit ipse Adam
ani
eognosccndi bonum et malum ne vescamini, ne mam vivenlem hoc est nomen earum, et vocavii
moriaiuini. Posl haec omnia dicil non esse bonum ' Adam nomina omnibus jutnentis, et omnibus volucribominemesse solum : Faciamus ei adjutricem sicut
bus coeli et omnibus bestiis agri. Non exigua, neque
ipsum. Dicis mibi aniino boc jesse repetilioiteai t
levis est in iis quae sunt proposi:a conlradictio
in suuunam colleclionem eorum qtiaj prius dicla
apud interpretes. Nam alii quidem eadeni esso
sunl; et Adami et Evaequi jaro facti erant ad Dei
dicunt baec et prima animanlia, et beslias et v o
imaginem, subtilior narralio. Terribiiis quidem
lucres. Alii autem, convcnienler ci qat dicit : Si
sermo : Pro Ctiristo enim et Ecclesia fungor legaqua in Christo nova creatura
dicunt per h $ c
tione et justo. Oporlebal enim adnotare cum
prsedici secunda e l alia, nempe diversas genles q u
magoa et profunda allentione, quod non de una iii EccJesia congregata? sunt ad Deum. bac aualiqua persona dicit Deus : Non bonum esse homi- ^ tem senlentia est etiam ille in theologia celcberrinem esse solum; sed uniendo et coroprehendendo
miis Eustachius concionator et martyr, el summus
dc univcrsa nalura hominuro. Non enim dixk bydocior synodi Nicaenae, cui pareo ct quem seq> o r ,
poslalicuro aut personale singulare noraen, sed
ut a Deo afllatum curatorem. Mullis enim modis
lotum genus bumanum significat, dicens : Non est
ait ille Paler, discenu polesl horum animaiHium
bonum hominem> esse solum, faciamns ei adjutorem
et volucrum differentia e l dissimilitudo. Primum
ticut ipsum: hoc esl, lolum bomini, lolum generi,
per boc, quod dixit : Et finxit Dominus Deus adnnc
tolum naturse bumanae. Idque est hinc perspicuum.
ex terra. Non enim invenimus Dci plasma ad figmcnQuando cnim volebal faccre diluvium, audiamue
tura nisi bominem. Rursus per boc quod 904 d i Scripturam dicentem : Et poenituit Deum fecisse
cit: Adliuc, oslendit Scriptura, quaedam bic alia
hominem, hoc est, lotum genus. E l rursus : Deprsedici aniraaalia et volucres praler priora. N<m
lebo hominem quem feci. Et rursus : Itulinata est
enim scriptum est primas volucres genitas esse
Itotninis cogitatio ad mala. Quoinodo ergo esedem
ex lerra, sed ex aquis. Hai autem genitae sunt
voces sunt de loto genere humano, ita etiam illa
ex terra, imo vero manu propria ficke sunt a Deo,
qua; dicit: 2Von bonum est hominem esse *olum dicla
et non jussu. Similiter et per hocquod dicit omest in universum hominem: Faciamus ei adjutricem
nes volucres, et omues bestias nunc a Deo C9ee
sicul ipsum. Rursus adhorlor Judaeuui et Grxcum
ilctas, non dat locum dicendi quod prius quidcm
seti gentilem ut quacrat et possideat illam adjufaclae sunt, nunc autem pars. Unde ncc in bis eis
tricem quam Deus fecit ad ferendam opem toti
quidquam praccipit Deus de esu seminum. Nam q u
generi hominum: adjutricem non carnis el voluptaingrediunlur paradisum herbam non comedunt,
sed omne lignum pulcbram ad videndum, l bolis, non seminis et sanguinis; adjutricem et connum ad comedendum : e l maxime ex ligno vitae,
jugem, et quse nequaquam fuit insidiatrix, sed
salutaris, sed conservatrix, sed illuminans, sed nempe Christo, qui baec quoque yivificat aniuiantia.
Quare dici poiesl quod bae besliae suut gentcs
benevola, peccata purgans, non faciens, in regnum
ecclesiastica?, quae in Ecclesia a Dco sunt conDei inlroducens, non ex eo expellens, adjutricem
gregatae; vel quod equoroni et suum et camelorum
quae parit filios vitaa et hseredes vitse seternae;
et oviuin slabulom bodie est paradisus. Nqite
adjulricem q u magnos eflicit apostolos, et facit
contenderis : nam u l inaxime conlendas, non oslcnpublicanos evangelislas tbeologos, redditque mederis quod ea animalia egressa sunt e paradiso,
retrices virginibus honestiorcs; adjutriceiu qnae
y
m o r t u o s , c t o r b e r a terrae e x c i t a t ex mor-
liGcatione idololatriae; adjulricem inviclam, adjutricem inexpugnabilem, adjutricem cerlando i n superabilem et infraclain. Oninia regna, omnes
progenies, omncs tribus, et omnea linguse gentium
ab ea sunl 8erval;. Ipsa jacentci erexit, ipsa cura
vit inGrmos, ipsa recreavii crealurain. Et ideo de
ipsa dixil Dominus Deiie, dc Eoclesia, inquam : Non
est bonum hominem e$$e tolum. proptereaei unirus est Deus \erbum, ut non s i l amplius homo
ftolus, eed cum Deo toius, non solum in una quidcm
hyposiasi, sed etiam quando ei per virlulem unit i i r . Faciamug ei Mtjutricom sicul ipstim.
e x q u o d i e ea i n l r o d u x i t e t congrogavit Doiiiinus.
Et si baberes oculos, et non imposilum essel veliun
ignorantiai super rauiem, videres, si velles, cimgregatas bas beslias agri unanimilcr ad spirilualem
Adamura a Deo csse inlroductas, quaR olim quidem fuit lea?.na, Chaldxam, qua3 oliin vero pardus,
Maccdoniarn. Ras enini libi bcslias appellavit cliam
Daniel . Wcc bas solum, sed eliam elepbantes
iEthiopes, e l dracones Tbebaidis, et aspides jEgypli, et lcones Babylunis, et lupos Arabia?, et siruthiocamelos et onagros Cyrenaios : bae omnes emit
unus grex besliarum quse alunlur in ipsa Ecclesia
adjutrice. De caitero aspice, Judsec, etvide,et noli
Tivificat
9 4
I I Cor. v, 20; Ephcs. v i , 20.
Cor. , i 7 .
Dan. VJI, passim.
995
S. ANASTASII SINAJTA
perpetuo cacciilirc. lngressw bestice sub tectum " ,

ut dicil Job : lugressce sunt, el non mnt egressce.
Agrcstes enim ferae pacem egerunl, Dco dicenle :
Benedicent me omnes bestice agri, sirenes et filice
struthiocamelorum
: quoniam meae sunt omnes
bestias agri, ct omnes volucres coeli **. Aperi aures
tuas, et nc sis surdus sicul aspis, qua non exaudiet vocem incantanlis . Bestia, hoc tibi loquor.
Beslia, libi cano. Beslia, volo lc (ut sis ovis) mansuefaccre, et Deo consccrare. Annon tc pudet, dic
rogo, quod leonem, etleaenam, ct ursum, et pardum, ct draconem, ct aspidem, et lupum et onagrum introduxil iu paradisum Ecclesia;, ut alcrenlur, et fruerenlur, et se explerent deliciis ex omni
ligno pulchro, et laelarenlur, el satiarentur ex ligno
viu> : et slelisti cum feris, cum sis Dei ovis, qui
4 0
4 t
99C
dem scriptum est: Faciamu$ hominem ad imaginem

noslram; hoc est, ex communi consensu pleniiudc
Trinitatis dicit illud :Faciamu$. Similitcr h i c d i c i l :
Non bonum e$l hominem esse solum faciamus ei
adjutricem sicut ipsum; hoc est, a Deo factum. Quoniam aulem sit haec a Dco ficta adjutrix, audi : Et
finxit Dominus Deus adhuc ex terra omnes bestias
agri, et omnes volucres c&li. Hac est adjutrix, haec
est grex, haec est noslra ferarurn animanlia adjuIrix Ecclesia. Nam, sicut dixit Deus iFaciamus hominis adjutricem, statira eliam ejusmodt adjutricem
a Deo fictara constituit. Et quando e terra gcnilnm
quidem facit bominem, e lerra geniuis, et ejusdem
sftnul cujus ipse est essentiae Ecclesiam dicit paradisum, et lignorum plantationem. Quando auleni
y
fuisli aliquando germanus priniogenitus ? Besli

sunl subjcclse, el ingressoe sunl in slabulum, e i l u ,
qui debebas esse pastor bestiarum, cvasisti fera
agreslior. Vide enim quod significans Deus esse
gcntcs quae secundo loco ab eo factse simt et adducta? 8iint ab Adamo in paradisum, eas nominav i l bestias, diccns per scriplerem : Ei finxit Dominus Deus adhuc ex terra emnes bestias agri, et
oinnes volucres coeli. Fierine potesi ut oronino veniat in menlem u l Dcus, qui Cherubinis et Serapbinis esl incontemplabilis, et incoinprebensibilis,
et inappropinquabilis, cui cum metu et iremore
omnes intelligentes virtutes cultum exhibent, quem
creat acfabricatur eam quai diciturvita, fingii etiara

synonyma et simul animantia animalia. Nam qui
est e terra geniius est ejusdem generis cujus quae
sunt in lerra, et vita est propria animantiura. Sed
bomo quidem Adam faclus est ante mulierem : est
enim ante saecula, ei sine principio, et increalus,
et sine tempore anle Ecclesiam, Deus Verbura. Hic
autem fingit aniniantia antc Evam quae dicitur vita:
prius enim fuerunt genles beliuinap., et sic in ullimis temporibus conslituta est earuin Ecclesia, in
qnam adduxit eas Deus et Paier ad sccundum
Adam Cbristum, ut videret quid ea vocaret. Et
audi ejus Filium boc aperte dicenlem : Nemo potest venire ad tne, nisi Paler mens ccelestis traxe-
nemo hominum vidit

neque potest videre cjus
faciem et vivere, is qui supra coelos et omnem
principatum et polcstatem, est ignis consumens ,
accepla forma cquisonis, equos, sed et lupos et
camclos manibus trabens inslar miidslri ad Adam
nltrabat, u l videal quid sit ea vocalurus : qui orania scit, ut Deus, ante eorum ortum, et numerat
multiludiiicm stellarum onmibus eis uomina vocans , ct omnibus creaturis propria dat nomina
convenienter suae volunlati ? Sed h&c Judxi non
intelligunl, qui et Scripturae solam altendunt littcram, et ab ipsa occiduntur . Tu aulera, divinissimc et a Deo plantatae Ecclesiae paradise, ingredere certain et non crrantem viam cum Paulo
paradisi speclatore, paradisi cive, audieus euin di
rit eum . Ecce audivisti vocera Dominicam le

docentero quomodo adduxerit bestias gentium ad
Filium qui esl ejusdem siroul cum eo essentiae, iu
paradisum Ecclesia?'. Quamobrem rursus dicit :
Quos dedisti mihi, Pater, tui erant, et mihi eos dcdisli . Omnis enim qui audivit Patre ad me
venit, et omne quod dedit mihi Pater, ad me veniety et eum qui venit ad me non ejkio foras *.
Confidant ergo bestiae gentium per Patrem i n gressaB a d Filium, audienles eum dicentcin : Eum
atii venit ad me non ejicio (ora*. Et o m n i a sunt
m i h i tradila a Palre meo. Paler enim diligit Filium,
el dedit ei poteslatem omnis crealure, dicens : Pete
me t a n q u a m Filius,ef dabo tibi haereditatem patern a m gentes, nempe beslias, hwreditatem tuam, ti
4 8
4 e
4 8
centem quod omnes crealura; qua; sunt in ccelo D possessionem tuam terminos terra** . Audiant, rursus
ct in lerra describunt ac figurant Christum et E c - dico, baec, ese quae sunt intus, et audiant verbum
sanclum, bestiaB geuliura. Non enim ejicientur foclesiam . Proplerea crgo non adduxit prima j u ras. Si autem vult audire Judseus quinam sunt
nicnla animalia quaa jussu facla sunt, ad Adamum
ejecti ut ingrederentur bestiae, audiel horlulanum
spiritualem Gbrislum, Deus in paradisum : crant
bujus paradisi dicenlem : Oportebal feras ingredi
enim lypus ac figura populi Judajorum, sed nos
ab Oriente et Occidente, et recumbere cum Abrasecundum populum, non descrlum, sed unitum
hamo, et Isaac, et Jacob in regno Dei; filios aulem
volucribus coeli, hoc est, fidelibus qui sunt genetbalami, nempe Juda?os, forasejiciin tenebras exrati aqua el Spiritu.
teriores
Vocabo enim populum meum, non popuEsi autem revcra audienda et admiranda sancli
lum meum
et misericordiam consecutam SynaSpiritus sapientia. Quomodo enim in Adamo, ila
gogam, eam quanon est consccuta mitericordiam .
etiani in his bcstiis dicit crcaiioncm. Nam illic qui4 7
4 0
4 1
4 t
Job xxxvu, 8.
Isa. X L U I , 20.
Psal. X L I X , 40, 41.
Psal. , H. 6,
42.
" Hebr. , 29.
Psal. C X L V I , 4.
II Cor. m, 6.
Coloss. i , 20, 25.
Ose.
*' Jonn. xvn, .
Joan. v i , 37.
Psal. , 8.
Mattb. , I I , 12.
11,24; Rom.ix.25.
4 8
8 0
4 8
8 1
4 7
8 5
4 8
I Joan. iv,
Joaiu v i , 44.
, 9.
Ose.
4 8
IN liEXAEMERON. - LIB. IX.

907
908
Et quoniam narrans oratio de rcbus alieuis e l Unde ctiam nominat lupos qui grogi insidiantur
admirabilibus, cst persuasu difficilis, non solum
Judxos
et genimina viperarum ; et alios, vulJudaeo, sed etiam quibusdam ex fidelibus, necesse pes . Et omne quod vocavit Adam, inquit, hoc
cst ut ex aliis besliis confirmemus quod dicimus. esl ei nomen. Hoc est, non leviler nec lcmere, sed
congruenter uniuscujusque actae v i l x , et mcritis
Audi ergo Noe qui erat iu arca, quando loquilur
Scriplura de corporalibus aniraalibus ct maleriali- convenientia nomina imponit Christus. Omni ergo
bus, quomodo Deus illic prsecipit illi etiam ingrcs- creatunc et rebus crealis Deus imposuil nomina.
His solis bestiis e l mulieri, Adam quoque impofum besliarum et jumentorum e* volucrum i n
snit noniina : boc esl Christus populo 6 u o et E c arcam
Similiter rursus post diluvium dicit etiam
ciesise.
earum egressum ex arca, qni fuit cum Noe, et
Si anlem rursus insanil Juda?us, ut dicat
quomodo bic quoque Deus cum in paradiso fecerit
nobis : Cur cum Deus omnibus propria dcdcrit
per se ingressum barum besliarum, et fueril earum
nomina, non imposuit nec mulieri nec animalivcluti dux ct bubulcus, non amplius eas eduxit,
bus? oportebat eniin ipsam dare onmibus nomina
ted intos reliquit. Si aulem murmuFat el irascilur
propria, sed non Adam : ego dicam : Quare, cum
Judaeus baec audiens, susiinebtt parumper, et aa
diet verbum quod ostendit quod neque mulier , ^ Deus scmel e l b i s mcminisset se facisse muliercm,
neque quac dicilur Vila exiit e paradiso, sed solus non eara nominavil mulierem,sed adjulriccm ? Quo
modo ergo, cum hominem nominassct Adam, non
homo, qui extrinsecus est ingressus. Yita autem
dai ipse nomen mulieri: sed jure et merilo vir ejus
u l in paradiso flcla, ut q u esset indigena, e l non
Jesus ipse nominat etiam suam uxorcm, ct suos
eilrinsecus intro ingressa, mansit in illo loco
tanquam vita viviOcans ea q u sunt ad eam i n - iilios, sicut patcret is qui domui pracsil, el domitroducta. Quid vero, inquil, annon ecriplum esl natur suae uxori et suis libcris? Quamobrem diceposl exitum iEgypti e paradieo, quod Adam cogno- bat etiam non fallax legislator, quod ipse cst bonm
pastor , el oves vocem eju$ audiunt, el easvocat
novit Evam uxorena goara ? Sisle graduni, homo,
tninatim : boc est, nominavil, tunc quando Dcus
el ne iabores, sed sustine, et tunc cum fueris in
eas adduxit ad Adamum, utsciretquid eas vocaret.
locis emissionis Adami ex paradiso, si mibi ostenSed quando congregabanlur quideni, dicebantur
deris (o Judaee) quod egressam norainat egressam
bestiae : quando autem inlroductae sunt in paradibestiaram, aut egressura mulieris, 905 nondum
venit Cbristi adventus ; sed non oslendee, quan- 8om et in stabulum boni pastoris, effeclae conforturavis conlenderis. Sed qui extrinsccus quidem Q mes agno Cbrislo, stalim oves noniinata? sunt omnes. Qui autem sic intelligetea quse scripta
est iogressus et furt, botno illuc abiit unde venit
snnt de paradiso, et de bestiis in eum introduclis,
Ejus autem uxor, nempe vila, mansit inlus cum
nccessario omnino intelligit Adamum quidem i n animalibus , ad eas vivificandas in ligno vila?, quae
stardomini et regis inlus sedere: Deuin autcin
atiquaodo dicebanlur, beslias, et volucres. Discat
crgo fidfilis quod ligna pulcbra et bona et fer- omnipotentem ei servililer niinistrare, ct bestias ad
Dominum adducere. Quod quidcm cst impiuin et
lilia quas a Deo secuiido loco sunt producia, et
plenum oroni absurditate. Adamo autem non est
secunda3 bestiae et volucres quas ipse Deus flnxit;
et rursas illud linteum quod Pelrus vidit in v i - inventus ei similis, et quoroodo dum bomo e s t i n
periculis, et incidit in forluna? casus ct calamitasione, babens omnee besiias et quadrupedes et votes, et adjutorem qujerit, et clamat ad Deum : Da
lucres C O R I I " , eiipsa mulier quaiu vocamus Vitani,
e t
adjutrix hominis , nibil aliud significat nisi paradisum Ecclesia?, in quem introduxii Deus genles
beJluinas, et eas addyxit ad Christum secuodum
Adaniuin, ut videtet quid vocarel eas, unuraquem-
nobis auxilium
sumus valde;
adjutorium
D
pattperes
facti
adjuva nos, Dexis servatornoster**.
ex afllictione, quoniam
ln
meum
iniende,
Domine,
ad
adjuvandum
. E t : Eripe me ab inimici* meis , ad

vcrsariis poleslatibus quae uie demerserunl in idoqae convemenier sius m e r i l i s c i v i t a 3 quam egent.
lolalriam et impielatem. Cum ha3C e l quaB suni
E ! ideo yocavit quidem oves, eas quse statutae suat
a dextris; hsedos vcro, qui a s i n i s l r i s ; agnos hujusmedi, bomo longo lempore clamaretad Deum,
et quaereret adjutorem; et multi existtmanles C U D I
autem, ut qui Cbristum sequuntur; boves aulem,
adjuvare processissenl in medium, patriarcba:,
ut qui trabunt aratrum crucis; equos auiem, ut
inquam , doclores , sopbistse, regcs M^ses, proqui conlurbant aquam falsam incredulitatis; et
phcUE, iiquc et plures alii cum boniine versati
alios, aquilas, ut qui extollentur ad tbeologiam
essent: non inventus esl adjutor ei similis iu simiseu Diviuitatis contemplationero ; et alios, columlitudinem bominis factus homo: boc est, Dcus et
bas, propter significalionem ipsios grattaB Spiritus.
Quod si etiam vis videre fera agrestes in hoc homo, solus homincm amans, adjulor, Dcus forparadiso, audi eum dicentem : Ecce dedi vobis po- tis, polesiatem babens, princeps pacis. Oportel
iutatem calcandi super serpentes et scorpios .
enini adjulorem esse fortiorem, minime cgeniem
mefestina
9 9
Gcn. v n , passim. Gen. iv, i . " A c l . x , 11.

Luc. i n , 7. " Luc. , 52. " Joan. x, 14. ibid. 3.
Psal. C X L I I , 9.
e e
Luc. x, 19.
Malth. v n , lf>.
Psal. L X X V I I I , 8,9.
Psa). L X I X , 2.
c i
999
S. A N A S T A S I l SINAITJK
]00
auxilii. Nam qui esi adjutor, est adjuior in peri- acta poenilentia transmisit ad ignem seternum?
culis et rebus adversis, u l qui viui repeUat. Et
Bona auiem etclemens adjnlrix ipsa Chrisli Eceieideo dictus est Graece, ;, a vi repellenda:
sia, prabene peccaioribus locura et temptis pceniquod quidem dicitur de sola Ecclesia. Si autem
tentiae, et latrones et magos, et Dei negatoree et
oinneui carneni el carnalem niulierem existimxs
idotolalras polest efticere cives coeli et fceredes
nominari adjutricetn horaims: quomodo non inveparadisi ac regni c&torum. Quotnodo autent ipsa
nintus posl hanc adjulriceni qua? fsuta ett i para- facla est et consiiUita ac nominala adjutrix et
diso, aliaiRquamcunque mulierein sancli, aut sanservalrix mundi, audiatsurda Synagoga suum pro~
clam, aul propbelissam, aut palriarchai conjugem,
phetam Moeem dioentem : Et misil Dominus Deut
appellaiam adjulricem viri in lota divina Scriptueaxtauni in Adamum, et eoptii, ei nccepit unam ex
ra? Diligenter entm boc scrulati suraus , el uon
costi ejuSy et replevit carnem pro ipsa ; et cedificavit
invenimus. Nara si coraraune nornen, el, ut dicam,
Bominta Dem costam quam accepxt ex Adnmo \n
universale essel in rouliebri genere illud, adjutor, nmHerem, et adduxU eam ad Adamum. Profundam
iieri non posset u l non siium essel in Scriptura
hte rideo dtctionera et conlemplalu difficitefB,cum
divina, vel cum accepit sibi adjutricem, aul Setb,
sinl muila dubia in iis quse suni preposila. IHud
aut Lamecb, aut Noe, aut Abrabam, aul aliquis
ajiie aiia infiddi et carnali Jmheo exlgat Eceleeia, ut
alius. Sed in omnibus qui conjuivcU sunt cnm raudicat quoroodo. cum Deus etaret juxta Adamuin,
lieribus, ila positum invcnies. llle illain accepitin
et veluti quadam medici arte, ut tu exietHnae,
uxorem, non in adjuirtcem. Absque ulla conlrover- secaret eju* coscant, dicit Scripmra: RepievH carsia vir potius esi adjulor cujusvis mulieris, u t q u i
nem pro ea, et adduxit eam ad Adamum; cum neque
sit ejus caput, curator el defensor. Si aulem feDeus recessissei, neque ronlier q<ix facfa erat ex
mina est adjutrix masculi,cur non magis mulieres
Adamo, eed ambo nuiul eesent, unde adduxit eani
in beilis slanl in acic, sed viri pugnanl pro muDeus a d Adaamm? Oporieât eniai dicere: jEdifilicribus : et per maria cuirunl v i r i , et terram
cavto Dcmimu >eu$ cmtatn in muUerem, et ostendil
coluut, et omnium curam g e r u n l , et fetniaas im Admmo. HUid ftim, udduxit am,sigRificai q u o d
prolegunt: nuUam non macbinam adbibentes e i
poelqaam ipga faela eei, aliquo aufagit et procut
arlem ui suis uxoribus opem ferant ? Sui autein
separata fuit a euo viro, deinde Deus am coie>
lanquam crassus et amator carnis dicis coltum
yersam redaxit ad Adaroura 906 sptritalem et se~
masculi, adjumentum : rcs crgo sic debebat pronatorero, corporaiem *l QJUS conjugem Ecclesian.
r^dere, et non raagis ut in cubilis coi>gressibus
tolicrent uxores gladios suis conjugibus, ut cnbile
pararenl aliis.
Sed et canis, et ursa, et leaena, et hirundo, et

otnnes ferainae animalium, deberent vocari adjutrices suorum masculorum. Sed non est i i a : quandoquidcm feminam uniuscujusque generis seu volucris, seu fcra3, seu rcplilis, vocaret Scriplura
adjutricem masculi; sed nequaquam boc dici audivimus in jumenlis, aut bestiis, aut nataiilibus, aot
volucribus: sed in solo Adamo. Nam si dari oporUii adjumentum ea animanlia quae sunt eubjecfa
manui bominis, ct in quaB regnum obtinel, magis
egcnt adjumenlo.Hic aulem audiamus comrariana,
quod bomini qui est princeps el dominus , ei cui
sunl omnia subjecta sub pedibiw ejiw; H O R est
invenlus adjuior spiritualis, adjulor apud Deum,
a ijiiior anima3, recle curam gerens illius hominis:
iilius, inquain, qiii cccidit in latrones, et a Deo
niifugii, et ftiit Yulneratue, et evasit prodigvs. Qui
:u)irm lanqiiam ha3reticus et invidus a d v e r 9 v s ea
qua? dicuntur conlradicit, sed conira Spiritum
banclum el Cbrislum qui per os Pauli, quscunqae
dicunturde Adamo el Eva, refert ad Gbristumet
Ecclesiam. Siautem dicil Judieue, legilimaiB qnoqe cuJlum esse adjutorn hominis: cujusmodL,
qosso, esl is adjulor, qu emoera peccanlem hominem stalim punicns ciira condonationem, nulla
:
Malth. vii, 7.
^juomodo enim paido ante dixii Scnptura equorum et betiari et Jumenierum ductorem Devm
adduce&tem ad AdanMmi et bestiaset volucres, ita
nuoc eom refert sponsa? dedactorem adduoefliem
sponeam ad eponsum Cbristum. Sed reverlamur
ad initiiiMi orationie, quserenles ex eo discere qui
jubet e l aictiiQuwriu ei invenietis . Quomodo,
CQDi narraseet nobie ScripUiva coranwinem et i a divtdiiam e l incorrupiam ttominis et uiniieris
cteaiionem,qttandodbut: Et fecit Deti$hominem,Qd
imaginem S>ei fecit tpeum, moscuiutn et femkutm
fecit ipsts; postea n a r r a i p r i v a t i m ac sigillalim duas
separatas generationes penittis diversas ac 4issimiles, et qua3 inier ae naHaffl babeni sin>ilitudinem,nequequod attknet ad modom,neque quad ad
e T
locuw. Adamum siquidem fecit xlra p a r a d i H &

in qtiodam looo inenarrabili, et ininterpreiabili, et
incomprebensibiii, sicut eiiam aiibi dixi, demoe
eum, cum esset extra, inlroduxil i n paradisum:
m i i e r e i aulem ialas fecit in paradiso. Quandoquidem Gbf istus quoqtte iftiriftsccus a Palre ex
loco ignoio et minterprelabili (cuni essei Deus
V^rJwhm) ad nos cst ingressue. Deinde Eccteeiam
qucB dicitiir, aajuiriom feeiA ex propria in ip*>
coeta. fil ideo d^risas et thîmikos Adami
generattone* nobre refert acra ftcrrptora, at qui
iUttm q a M k m ex terra inanima priue flnxerh firaninuim; et deinde Verbum suum et Deum, cuin
WCi
IN HEXAEMERON. - LIB. IX
12
cssti inanimis (ncque enim cx se cst animal) ani- (Synagoga, inquain, Judienrum} niancntc nou submatum, cum non essct animal, animatum produ- jecta. Ea de causa dicit qnod accepit unani cx ejus
xerit: ct deinde animarit, iinxerit, e l vivificarit : costis : una enim assumitur, alia vcro dimiuitur.
hanc vero ex animata animalajn, ct ex perfccta Duas ergo coslas diximus, duas Ecclcsias: ncmpe
perfcctam, e l ex viva viventcra vilam fabricattis eam qtuc est exgentibus ct eain quai esiex Judxis,
sil et appellarit, hoc est, ei placuerit ut homo quandoquidcm propleream coslam qusc sumpla esl
mcnie et anima predilus fieret Verbum. Faclus ct aedificata in niulierem, diclum est de Cbristo :
enim homo animatus. Ecclcsiam ex se ledificavit, Relinquet patrem suum secundum carnem, ncmpe
populum Judaicum, et matrem suam quae ipsuni
animatam Spirilu sancto.
Si auiem quai dico irridet, corpora sapiens
Juda?us, ipse nobis dicat quomodo Dcus omnipotens, qui onines coelesles virlutes in inomcnto tempbris simul ita ut per se essent cieavit, soliiin
bominem et bumanam multitudinem non simul
finxit, neque ipsos duos, Adaihum, in<juam, ct
Evam? Unde ctiam cum omnes fecisset bestias et
animantiaet volucreset pisces secundum genus,
utgenerareni raasculns et femina pcr niutuum
jnter se congressum ei coilnro, nequaqoam in illis
omaibus nominavil Scriptura masculum e l feminam, nisi in solc homine et Eva, dier.ns : Masculum et feminam
fecit eos. Quod quidem nos docet
admirabile mysleruim; dico antem myslerium
Cbrisli et Ecclesi. Dicit enim : Et inimisU Deut
exstasim
tn Adamo.
Non dix.it,
mitit,
&ea immi$it;
i
peperit Synagogam : et adhwrcbil
uxori fiug, qua;
ex eo nata est costx, Ecclesiar scilicet gentium:

et erunt duo in carnem
, Cbrislus cnim et
Ecclesia una cst consensio e l cpnsonanlia, Nos
enini sumuscorpusCbrisli,et membra ex membris.
T 0
et carnes et ossa. Dici possunl cliam duae cosUe

Christi secimdi Adaroi, ejus divinitas ct bumanitas, altera quidem (nempe caro) subjecla ct supe~
rata a somno mortis; divjnilas vero non subjecta
et superata a somno niortis, sed ahior gubjecia
altera costa carnis. Quam quidem cum acctpixset
Dcus, a&dilicavit eam in mulicrem Ecclcsiaip: et
pro ea replevit Christicarnem. Nam cum os impertiisset divinitate, vicissim a nobis accepit carnem.
De qua permutatione Deo dieebat David, adversus Judseos exclamans et dicens :
Exprobraverunt
commutationem
Chmti
tui
; hoc est, carnem
h o c e s t : N o n a d hoc quod babebat essenlialiler,
immisii Deus et Pater, sed ad id quod per addi- Filii affccerunt probro et contumelia. Et immisit
lionem ex dispensatione habuit per caraem. Exces- Deus ex$ta$im in Adam, et optti, et accepit unam ex
cosii$ ejus. Per boc discimus quod in Cbristi morte
61 enim factus quod non erat, manens aulem id
quod erat Deus Verbum: excessit cum esset nudtis Q exorta est et in luccm processit Ecclesia, q n a
qnidcm cst cosla. Quaraobrem Cbrislus qtioque
el incompositus, factus compositus Deus simul et
posl niortero punctus in uno latere, tanquam ex
bomo. De quaexslasi seu excessu el fncarnatione
dixit ei prophela Habacuc: Dhsccuisti
in exstasi
scaturiginc cmisit sanguincm et aquara ; boc et,
capita potentum , hoc est, adversarum poteslaraysterium ct rcgenerationero Ecclesise per ignem
tom. Pro exstasi autem alius interpres dixit torpoct aquam. E t non fuit sauciatus in alterolaterc,
rem; alius, velernum; alius bomnum. Torpor au- quid enim fuit impediinento Judaeoruro insaniae,
tem, vetcrnuset somnus, sunt v i t a et mortis par- quominus patcretur Domious in utrisque ? Sed ut
licipes; ut si diceret : Prius immortalis et insom- disccntcs quod costa Judscoruro eam uon novit
nis Deus Verbum in excessu et exitu e coelis carne
mulgcrc, ea de causa Christus vulneratur in una.
guscepta,carne etiam gustavit somnum morlls factirs Unam auleni coslam accepit Deus Yerbum. Quobomo.Sapientissiine autem dictum est quod Domi- n\am autem ex sola malre (super naturam) carnus Deus immisit in ipsuni banc exstasim seu excesnem suscepit absque viro, etiaro replevit carnem
eum, elsopiit. Deus enim et Pater proprio Filio non
non seminalam pro illa costa qua* siunpta cst ex
pepercit,
sed pro nobis omnibus tradidit ipsum
ad
Adamo in uxorem. Postquam d i x i t : Et
adificavit
mortem, in qua excessit impolluta ejus anima a D Dominus Deus co&lam, faciens perfectum ponctum
sanctissimo corpore separata: cum ipse quoque magnus Clemens, et tunc vereus faciens initiura,
c x c e s s i R s e t a corruplione i n incorruptionem, e l a
subjunxit: Quam accepit ab Adamin mulierem; et
mortc ad immortalitatem, habens vere admirabimibi videtur pie admodum attendissa dictionem.
lem et spiritualem exstasim- seu excessum. De quo Nam Theodotion quoque sic dislinxit idem verdicil Deus : Et immisit Domintu Deus exttasim in
bum, ut sit id quod d i c i l u r : Et adificavit
Domu
1
Adamum,
et sopiit,
et accepit unam ex cottit
ejus. Et
cur costam? Subjectum membrum, dormienti est

una coeta pra?ter ca3lera raembra : super alia autem membra est iraposita superne. Ostendens ergo
I)eus quod costa quse fuit aliquando subjecta (nempe Ecclesia) subjicietur Christo, altera ejus costa
flabac. iw, 13.

I! Cor. , 2 .
" f t o m . v m , 52.
PvriiOL. G R . L X X X I X .
T 0
ntu DeiiSy et ornavit,

cit,
ei sanctificavit
Adamo
ventutamque
costam
carnis
et
lepidam
quam
effc-
accepit ab
sibi in uxoreni, nempe Ecclesiam. Gur dicit
Paulus: Despondi
vos uni viro exhibere viryinem
".
Unde ctiam Deus unitus et dcsponsus buic costa,

ait pcr prophetam adullerx Synagogse: Non sum
C e n . n, 21; Matlh. xix, 5; Epbrs. v, 51.
T l
Psal.
LXXXVIU,
32
5J
lili.S
S. A N A S T A S J I S I N A I T / E
1001
71
ampliu* virtuus, ei tu non es amplius uxor m c a . roeiubra corpoiis sunl unila in corpore V p o m Quod si vis etiam discerc r c d i f i c i u m hujus costae a nius dicerc de unoquoqae eorum: Hoc tmnc ex
Deo conjunelae quse fuit a l i q u a n d o deserla el dcre- ossibus meis, et caro ex carne mea. Quando autcm
lictn, audi ct unilum angularcm lapidem (Grmum
cx causa aliqua fueril ablaiio ct divisio alicujus
ct illabcfaclabile fundamentum) Cbristum dicenmcmbri a corpore, non b a b u ampJius locurn d i lcm : Super hanc peirant (edificabo -Ecclesiam meam cere: floc nunc os ex ossibus meis, et caro ex came
et portw inferni non prccvatebunl adversus cam . mea; scd boc fuit aliquando o$ ex otsibus meis, ct
Fuit enim (vdificala super fundamentum fidei pro~
caro cx corporc meo. Nunc aulemnon eslampliua
phetarum et apostolorum , qui sunt boni operarii
os meum neque caro mea, sed diversa est, ablata,
sapientissimi aedifieatoris. Quando atifem hsec una
cxcisa, abalienata est ab ossibus raeis et carne
rosta Kcclesia fiiit aedificala? Est perspicuum
roca.
qirod q u a n d O altera cosla fuit derelicta, ct dissoHic autemin bacadmirabili stupenda costa Adaiuiurn foit secundo tcmplum Judaicum. Quod quimi qui dicilur, e contrario res dicunlur. Nam anle
dem cam essel Lanquam una cosia Adami Christi,
ablalionem et divisionera coslae qua? sumpta cst et
anifeste id prius describebal nomen primi paren
cgressa ex corpore ejus, non diximus ipsam o$ ex
y
tis ; nam si ad caiculum reducatur nomen Adami, ombus ejus, neque caraera e* carne ejug. Quando
conficit numerum quadraginta et sex, templum
autem sumpta est e l nala ex corpore ejns, et Tacta
onim Judaicum, quod a Homanis fuit dirutum,
cst lanquaro corpus ejus, ad ipsuro est addncta, ei
acdificatum fueralquadraginta sex annis.
luno dicit : Hoc nunc oz ex ossibus mei$ et caro ex
El fcdificavit Dominus Deus eostam quam accepit carne meu scilicet ejusdem generis. Unde pcr hoc,
tibi ab Adamo inuxwem, elduxit eam ad Adamum
quod dicii et addit illtid, Nunc, ostcndil nobis,
videlteetpost suscitaiionem quaseipsumsuscitavil.
quod prius non eral baec cosla Judavorum, neqne
N*n scriptum est enim: Et excitavit Dominus Deus os ex ossibus cjus, neque caroex carne ejus, veri,
Adamnm, et dnxit ad ipsum mutierem. Habet ftdelis
inquaio, Adami. E l si dixisset quidero : Hoc os tx
etiam de hujns (poetChrisli resurrectionem) Ec- ossibus meis, locum haberei Judxus intelligendi
rtesi ad ipsum advcntu, in Evangeliis aperlam
ad lilleram id qaod dicilur. Addito autem illo,
iemonstrationem. Quandoenim surrcxil a mortuis, NunCy aaerle nobis ostendit quod, ex quo exeessii
innc pracepit apostoHs, dicens: Euntes in mundum
secundus Adam, puichro et bealo et immmabiH
docete omnes gentes, baptizanles eos in nomine Patrisexcessu, el dorraiit(nos omnes viviiicantcm) triduat
et Filii et Spintns sancti . Eunles 907 colligite

mcos filios dispersos, membra dispersa ; unile
tneas carnes divisas ; conjungile mea ossa dissolata; adducite ad rae coslam qux csl a mc separata; vocate ad me uxorem mcam , quae abdocta eetcaptiva; dificale eam rursus in mcam
jconjugem Eectesiam. Gonjungite milii, qui sum
hpis exci$u$ cx monte sanclo sine manibus , illos
lapides de qoibes dicit Isaias : Sancti lapides volxontnr soper terram: per quos sediiicata costa
Cbristi Ecclesia3, et conjonctis membris cognalis
camis vnt, et coaclis ac constrictis nobis qni
sumntejue ossa (Umone ad ipsiHTi et coalescenlia
ftdei), viêae adeopulcbre a Deo aedificatam concorporaJem et conjiigem suaro coslam Ecclesiam,
suam mortero, et peperit pulcbram siiam E c clesiam, costam concorporalem, et sediiicavit eam
in suam uxorem, el adduxil cam Deus ab errore
convcrsara ad Cbrisium, donec baec oronia facla
sunt, nondum erat o$ ex ostibut ejus, et caro ex
carne ejus. Illud ergo, Nunc, dicilur propler advenluni, quaado cura essct prope Adamum, ei est
propinquitate cenjuncta, et unila, el desponsa, et
copulaia. Et ideo ab ipeo : Bcc nntu os de oszibus
meis, et caro de carne mea : mea, inquam, Chrisli,
ex quo eliam natacst. E t ideo audit etiaro, Ad w rum tuum conversio tua, et ipse Unquam Domiotis
omnium domiiiabitur. Sed in sex quidem dieruw
crcatione, ultimum creat et flngit bominem; tn ea
aulem quse faii po&lea, cum primum inducit, et
quandoeam ad ae duxit Deus et Pater, dixit se- D dcindc res quae Ecclesia; refenint imaginem. Nam
ctiiMfos Adam post ejus a mortuis susciiaiionem
primum quidcm carncm suscepit Christus, e!
Hoc ttunc $ ossibus meis, ei caro ex carne mea.
deinde facta esi Ecclesia, i n qaa bestiae ingressac
E i ergo qoi ad fttteram solam nudas attendil disunt ullimx. Ipsi Cbrista qui introduxit, sit gloria
cliones q u dkla? sunt, valde discrepantia el con- in S i e c u l a sseculorum. Araen
Xraria suat verba rebus. Nam quandiu quidem
c
7 T
"Osee i i , S.
v, 50.
7e
M a l l h . x v i , 48. . Ephes. , 20.
7 0
Matlb.
XXVHI,
4^.
7 7
Dan. n , 54.
EpUes.
. -
005
LIB. .
10C6
LIBER DECIMUS.
MULIERI8 CREATIONE PBCCATO.
Ip$a vocabiiur mxdier, quoniam sumpta e$tcxmea;

viroquoniam amptificaia e*t fornicatio ttta tupcr
Sodomam tororem tuam *. E l roille alia ejusmodi,
tuo. Et cur slalim mulier, et non niagis convetanquam adultcrx cernitur Deus dicere Synagogjn
nienler ordini iocremcnii corponim, primum i n fans, dcinde puella, deinde adolescentula, et tunc in lege. Quod si Judseus ca qu% a me dicuntur,
mulier, sed statim perfectam vocat mulieren), hoc tolorauler auditei patilur : osteudo ei quod ctiani
est, rem perfectam, matronam, raalremfamilias, ejus uxor Synagoga excarne est creata, sicut ctiam
raatrcm, nutricem et gemtricem, rt mullos ba- Ecclesia, u t q u x s i t orla cx r i r c u m c i s i o D e pra?putii
benlem filios? Quamobrem dicit : Jpsa vocabiturAbrabaBprimi parentis Juda?oruin : quomodo i i h n mulier ? Atqui jam dixileam a Deo scdiflcatam in sti Ecclesia ex earoe costa Adami. $ed caro
illa (prcepulium, inquam, Abrabai) abjecia fuit
mulierem, et deinde adductaro ad Adainnm. Sed
vt ostenderel quod h?ec referuntur ad Ecclesiani, cum primura est circumciea, e i bqmi fuit conculquae in ultimis saeculis fuil desponsa Cbristo, ca de cata : prapdicens ejectionem Abrabaeuei genem
causa in verbo fuluroponit, diccns : Jpsa aliquando Israelitici. Garoautem C O S U E a Deo hoporata, t a n vocabitur mulier, quoniam ipsa sumpta est ex quara
viro \ i l a , non fuit ^jecta; sed s(aliio m a n u Dci
tto. Atqui quod ex viro sumkur aut nascilur, non fuit aedificata in mulierem perfoclam, neuipc Dei
dicilur viri mulier autuxor, scd filia, autnata, aut ^ Ecclcsiam. Quaniobreni sicut caro ilia et *emen
circumcisiouis, duas appellationcs babuil per niufilius, aut fetus : quomodo ctiam in animalibus ct
lierera (Sarara, inquam, primuni,deinde Sarrara);
Y o l o c r i b u s et besliis, omnis caroquaicx carnc proita etiam Dei Eccleia Eva duo accepil poniina :
cedit (videlicet substanlia ex subslantia ejusdcm
siinul esscnlSae) fetus dicilur et filius; bic auieni secundum autem priori supra uiodum meliiis et
non dicit ita de carne costae quae sumpta esl cx excellenlius. Priiao enim uominala fuil nwlier,
postca v i t a : quam etiam per typum expri?iro ejus. Ecce alia rursus dubilatio. Nondum enim
eral vir ejus Adam, nondum fuerat coitus aut co- itien^ uxor Abraha3, vocata est priinum Sara,
hQC cst dux et princeps; d e i n ^ Sarra, id esf,
pula : et quomodo dicil quod ea sumpLa sit ex
abundans liberis. fmperavii e n i i n omnibus EcclyTiro suo ? Est ergo omnibus modis perspicuum quod
sia, cum mullos peperisset fideles. Jpsa xocabilur
ad Chrislum potius, et ab ipso genitam et ei unitnulier quoniam ex viro suo tumpta cst, propter hoc
tam Ecclesiam haec referuntur et prxdicuntur. El~
enim solus Gbrislus est ct genitor, e l vir suae uxo- relinquet homo patrem et malrem, et adhwrebil uxori
$iue. Propter lioc : quid est boc, Propler hoc ? Hoc
ris et sponsae Ecclesiae. Nonnulli aulem cx commentatoribus, haec quoque sic visi sunt audire dc est, proptor id quod sumpta est ex v i r o : propterEcctesia. Erat, inquiunt, prius unita Deo quando
ea quod sil ejus costa, caro, el os, et nicmbrum,
facta est hominum natura. Deinde ex viro cjus ct pars, c i veluli parlus cjus et felus et gcneratio.
sompta est ipsa, seu abstracla et evulsa ; a diabolo
Proptcr boc verus ille ct solus Deus c l hoino neenlm fuerat ^dducta i n captivitatem idololalria?.
gat patrem et malrcm suaDi. Dixit e n i m : Maier
mea ct friftres mei ii sanl qui faciutit voluntatcm
Quando ergo eam conversam deduxil Deus (qui
weam .
adhtprchil nxori suce. Uxorein ejiis i l fuerat aliquando vir ejus) ad seipsum (secundum,
inquam, Adamnni), d i x i t : Uoc nunc poslconvcrsio- lam dico qqas proccssil ex ejus latcre et carne ei
suis ossibus, qua? e&t soJa uxpr Adanii spiritualis :
nem ot ex ossibus meis, et caro ex carne mea ; ipsa
vocabitur mutier seu uxor mea, qui suni prhniis jmlla cnim aiia uiulier processil ex viro suo n i s i
ejus parcns et conjux Christus. Quoniam ex me ilSa sola. Nam crcleroc omncs in mundo muiicrcs
Cbrislo qui sam virejus sumpta est, fnrto subre- procedunt et generanlur ex nuilicribus, doinde
pla, et nunc revertitur, fuit enim sub alio viro alienis c l cxternis v i r i jungunlur malrimonio, ncqjie
tamen ad!ta?rcqtelco))glulinabLur. Nam quodadbaj(nempe diabolo) et adultera. Si auiem contradicit
rel et conglutinatur, nullam nequc LOCQ neque
Jndaeus, debent nostri boc scire, audientcs omnino
Deam in Lcge uxorem aliquando nomitiantcm Sy- D modo babet Q08 divisioncm qcquc disjunciionem
nagogam, et nunc quidem ei dicenlcm : Pudorem ab alio, sed scinel ila esl conglMliiiaium, u i acr
exuistiapnd omnes * : boc est, a medefecisli, unita Iuci unilur, ct fcrrum igoi, cl^ tin.clura purppraa
omnibus diis idolorum fornicata es, et adorasii
tjilamydia, etanima individue csl piiiia corpori.
omnem creaturam. Et idco rursus ei diccbai : Non
intclligcs aulem per banc Mvorem e|. viri cutp ca
sum ampliuB vir tuus, el tu non es amplius htor aggluiiiiaiionem e l adbicsionem, e a m agglu81
1 9
Jerem. m ,
Oee. , 2.
8 1
Matlb. , M.
)7
S . A X A S i ASJ l S i N A l T . E
t i i i a i i o n c m ct adbasror.em
Doi Y u l i
jo;i8
\>er \ Itlco plancquoi;iam altora eslDomini amma, nein-
qux
po rationis parliccps ct inlelligcns, ct alia Ecclesiai. ncmpe Spirilus sanctus. Quod autem diversas carnes habeanl viri el mulieres audi Deum d i poris ejus cx carnc cjus, c l ussibusejus
conveccnlcm : Non permanebit spiritus meus in hominibus
n i c n l c r voci Pauli. Quo ul q u o d a m m o J o A d a m
istis, propterea quod sint ipsi carne* , ut qui plane
Ml c l p a l c r c l inarilus s u u x o r i s , s i c u l cliam C h r i insanianl in fcminas. E l rursus dicit : Effundam cx
Mus Ecclesiae. Patcr quidem, ul ipsam gi ncrans
spiritu meo in omnem carnem et videbit omnis caro
pcr aquain ct Spiriltim; niai-ilus autem, ut qui
salutare Dri nostri **. Andi crgo Paulum civem paYerbi siMiien in cani dejicial. Por quod niullos atradisi (cujus cst aclerna menvoria) diccuicni, Chrjquc adeo innumerabilcs bos filif* (filios, inquam,
stum el Ecclesiam esse in carnem unam ; el Adami
gonliuni) ci pepcrit, ct cnutriit, vl auxil, c t n i u l l i c l Ev.u excmplumad ipsos referenlem. Dicitnr auplicavit. Hoc enim modo etiam Christi adjulrix d i tem etiani aliter si vis, Eva, vita ad imaginem
tiiur Ecdesia, co quod ipsa post ejus assumplioaninnc vivificantis. Ilaccergo duo (corpus, inquam,
r.em generel.cl doceal, c l illumincl, elpraedicct, et
et anima) fiupl unus homo, ct sic perfecte implcconvcrlai gcntcs ad Dcuin.
Eionini quoniam prior Synagoga fuil adullera, ]* tur iilud : Erunt duo in unam carnem; est eniro cx
duobus, Cbrislus : Dcus simul et homo.
ct ipsius fitii quos Oeus gcnuit c l \i\ altum exlulit
eum spreverunl : proptcr bunc actum, reliqait
Ipse quoque advertc quod, in sexlo die crcalioChrislus patremsnum, nempc populum Judacoruni,
nis scx dierum, hxc tunc diccbanlur ct fiebant a
matrem suain Synagogani, c l adbaesit uxori suae Deo, quoniara co sexlo dic sseculi finem acccpequani sumpsit ex genlibus, ei fucrunl duo in carrunt in Chrislo c l Ecclesia; nibilomiuus in quarto
nini uiiatii unius populi. Mijslerium hoc magnhmdie dc sole c l lima disserentes, oslendimas illud, Ei
est (ego Pauhis dico) in Chri&to et Ecclesin : bseccrunl duo in carne una, inieHigentcs dao luoiinaria
fucriinl pracfigurala et pritis dcscripla. Qu&iiain ?
dc Chrislo et Ecclesla. Nam sol qiiidem credilus
E a scilicet quae scripta sunl de Adamo et Eva : ejus cst csse siccum el lerrenum lerrae clemenlum;
siilicct fictlo, in eam insuflhtio, posilura in para- luna autem spirilus vcnli, in loco spirilus animae.
<liso ad operandum et costodiendum pra;ceptum Unilo ergo limo lerre c l spirilu, efllciunlur <luo i n
c!e animalibtts datura Adanio, ingrcssus in paradi- bominem. Fortassc autem magis mysiicus
Mim, somnus, exsiasis, cosia xdificata, ejus addu- sensus crealionis babel hoc modo.
clio, c l lanlo magis caro. Propter quaj cliara d i - ,
Quandoquidem Cbristus inhabilat in nobis, coiir
c-iuni esl : Propler hocrelinquet homo patremet 'wovenicnter ei quod scriplum c s l : Inhabitabo in tptrem et adhterebit uxori \ et erunt duo in carnem
sis et ihambiilabo , ca decausa omne cor muounam. Mysterium hoc magnum est,ego autem dicoin
dam unilum Deo Yerbo, ambo sunl duo i n unam
dhrkto et Ecclesia. Nam si specletur liliera, non carncin : nam qui Deo adluerel, est unus s p i r i t u s .
sunt, vir c i mtilier conjugali, una caro ct substan- Non solum aulcm in rebus, sed cliam in ipsis vertia. Est aulcm ctiam longc imbecillior caro
bis licel audire divinam Scripluram conjungcniein
imilieris oarne viri. Et quomodo una? Sed n e c , et unum facienlcm Adanium ei Evam, lanquam
omnis vir desidcrat ct bonorat suam uxorem plus unum homineni, tn lypum Chrisli etEcclesiae : F a quam paircin suum et walrcm. Unde etiam licel in
ciamus, inquit cnim, hominem ad imaginem et simitlics viderc inntimcrabiles qni relinquunt suas
litudinem nostram. Ecce cum iu una persona diuxores, ct transcunl ad aiias; patrem autcm aut
xissel liominem, subjunxit, dicens : Et imperenl
malrem won facilc polest quisquain ncgare aut rcpiscibus maris. Illud aulem, Imperefit, st vox dualis
Imqnerc. Alqui Dominus Christus postquam fuil
scu pluralis, unitale in binario, el binario iu uninobis unilus, unus i u i l liyposlasi, cuin propriam
lale cos conjungens. Et rursus dicil : El fecit Do
rdiqiiissol tribum accognationeni, c l iranjiiissfH ad |) minus Dem liominem; ad imaginem Dei fecit ipsum
Graecam scu giMiiilcin. Si autcm uua est ca*o vir
boc est, eum qui csl unus et solus lanquam in diiocorporalis c i inulicr, oninino oportet, si vlr bus. Idque esl perspicuum cx iis quse subjiingii :
sit inQriiius, iniirmam quoquc cssc nuiliercjn, ct Masculum ei feminam fecit eos. Eccc, duos qui suul
rursus si mulier aflligaluraulscnescat, simul ctiam in unam carncm, dicil bominem.
(arnem viri iabescere, ct si vir deccdal, simul
Porro autcm in praeccpto quoque de vcscendo et
quoqnc niori uxorem. Quoniam autem ea loquor
abslinendo, liccl audire Dcom idem diccnlcm,
qua3 faciuntad causam Cbristi defendendam, ct suae iienipe unum bominem cum sint duo ; De omni
conjttgis Ecclesia?, arma sumo adversus Judxos.
ligno quod e*l in paradiso comedes, alloquendo boDicat crgo mibi Judaeus^: Si bonio et vir sunt in
niiucm ; de ligno autem cognoscendi bonum clmalum
carnemunam, quomodonondixil i El inunam ani- ne comedatn; quo autem diede eo comederilis, morte
mam, quod quidem erat aliis magis ncccssarium?
moriemini. Vidcs bic quoque rursus diversas ] cr~
I.yposlasiin fit cum iioslra natura, r.uai q u i d c m (st
{,ciiitrix Ecclcsia? : quoniam nieiubra stiinus
cor-
i 4
88
4 7
88
8 8
8 8
" E p b e s . v, 30.
ibid. 52.
Cor. M , 10. I Cor vi, 17.
* Gcn. v i , 3.
8 8
Jool n, 28.
8 8
Luc. r i , G.
8 7
Ephos. v, 29,
1009
1* HKXAEMERON-. -
I.IB. X.
Mfl
soiias noininari unutn boniinem, hoc esl, unilalem et dispergi possum, conveniuul, inquil, iis qui \ i agnosct in binaria, prdptcr natdttc snmfliludinem. vunt prsetcr hominem.
Et erant ambo nudi, Atlam et uxor ejus, el uon
llic docetur, dogmaque etmagna anna validumque
erubescebant.Si antetransgressionem quidem dicf(ropseum referi Ecclesia adversus Judaos qni nos
relur haec nudalio in proloplaslis, dici posset cai.i
accusant quod staiuainus ii\ s Deos, et Barbaros
esse vituperabilem nec laudandam : quoniam vcr.i
qui nobis dkunt Si Deuscst ex Deo, ex Dco austalim ab ipso orlu et crealionc fuit cum eis nudiiera esl Fillus : quomodo fieri potesl, ut duo s'nt
tas, ante oinhia quidem, ad Judaeuiu mc converlci.s
unus Deus? Quibus recte apleque et appositc dici
copio rursus ex ipso discerc quomodo nulla alia
polest : Si Eva ex Adamo cst, homo ex hoinine,
natura a Deo facla nuda, opus habuil legumenlo,
quomodo dicit Dcus duos unum bominem? Si cx
nisi solus homo? Nam el angeli, el fcra;, c l jumenl.i.
me quaras quomodo Trinitas in tmitate, dic mihi,
ei v o l u c r e 3 , ei qiiadrupedes, et maxime repliiia a
quomodo binarius in unilale dicuntur duo protoplasli ? Dicit enira : Fecit Deus hominem, ad imagi- Deo creala sunt nuda, neque ullum ex iis a Oe<
iiem Dei fecit ipsutn, boc est, unum hominem : Ma- fuil iudutum nisi solus bomo. In ipsis ergo proiosculum el feminani fecll eoi. Ecce unum dixit d i - plastis nudationem intelligis, idque simul el typictt
versaa personas. Igilur quomodo Eva ex Adamo et p r a 3 f i g u r a t i v e a Deo faclam esse in Christo t l
progreesa, unus homo cum ipso a Deo est appclEcclcsia, in iniliis. Non cnim qui omnem esscnliam
lala, ita eliam FiliuS progrcssus a Patre, ct Patcr
tam ratione prseditam quam cxperlein rationis esl
esl onus Deus. Sed neque sunt duo D i i , n e c d i - fabricalus per se indulam, non poteral facile eflicei c
cunlur. Maec autein fusius a nobisdicta sunt invcr- hominem non egenlem inlegumeiitis? Sed quoiiiam
bis : Ad imagincm, in quibus adduximus plurima
Deus VeTbum qui erat ab initio nudus el incoinpudivinae Scriplura lcstimonia, in quibus Deus nositu a Deo erat componendus e l induendus pelliuotnat imiumerabiles bominum personas unum bo- ceain noslrae carnis lunicam, caro factus et habilans
Jiiincm, ut cuni dicit : Deiebo liominem quem fecr* . in nobis, ideo Deus Adam boininem (secundum
Si autern iniiumerabilcs persona: nalure dici posAdami prototypum) nudum condidk, c l cjus conjusunt unus homo, proplerea quod est eadcm essen- gem nuriierem, iniagiocm Ecclesia3 ipso rursus intia, multo magis trcs pcrsonae divinilatis possunt
duta*. Nam quicunque, inquii, in Cliristum baplizaii
intelligi ct. pradicari unns Dcus, propteroa quod
estis, Christum induUlis . Et ideo dicil Scriplura :
eet eadem natura el nullo dislincla diserimine. Ila
Et erant ambo nudi Adam et ejus uxor, et non eruetiam Israel iu sexcentis millibos personarum in , bescebant *. Ubi enim nondum factum est peccatuni,
nna persona nominatur unus lerael; ita etiam As- * illic non versatur pudor : pudor cnim est fclus
ayrius, iia etiam Persa, ita' eliain Ismael in infinipeccati; ct ubi est pura ct munda nalura, ct nuda
tismillibus personarur drcuntur una persona, quo- ab omni peccato adventiiio ct indumcnto votcri i
modo unns nominaiur boino, quamvis jnultae sint
bominis, illuc nullus ingrcditur pudor. Facli sunt
bypostases seu persona?, Persa, inquam, Assyrius,
ergo protoplasti nudi ab omni labe, macula, inquinaIsniael. Quamobren* itulli esl reprehensioni affinis menioetvulncre, et eadecausa non erubcscebant:
(ides Chrisiianorum, nominans tres (quae sunt ejus- nondum entm soiebant iliud proptcr quod est pudem simulessentiaB) divinilatis bypoelases, ununr
dor. Si autem etiam in Deo Vcrbo vis audire iliud,
et solum Deum, non autein Ires deos. Cuin birc
pudore non aflQcienduni, audi cura, seipsum nomiusque oralionis nastraB arma strinxerimtis advcrsus nantem, jiidicem iniquitalis, nempe condcmnanlem
eos qtii iresdeos dicunt, redearmis ad seriem coi>- iniquam mundanam peccati irruptioncm, neqiu
seqtienliae, consideranles qnaenam s i l virius prav
Deum limentem (Deus enim est), neque vcrens
cepti qiiod stc d i c i t : Ex omni ligno quod est in
homincm, ut-qui rccle judicct et citra ullam perparadiso comedes.
sonarum acceplionem. E l ideo diccbant qui eraiit
9
91
Paradisom autem , ut exislimo, nominat illum 0

ipsum Adamum propter eam qiue esl in ipso circnilionem per Dei participationem; ligna autera
paradisi, qua3 in ipso sunt plantaia, inlelligentras
percipiendas et vitales virtutes. Eis utere, Verbo
iubenle. Sed ut libi dala sunl, et pro nalura quam
habent liarna, l quae sint scilicel insensilia et immobilia ad oinncm belluinam affectionem ; de rebns autem sensilibus qine ad hoc et illud dividantur tanquam ad bonum et malum, quse quidom distribota suut animantibns, No 909 comedes. Nam
unius formae dictloneni verbum ci largilur, tendcniem ad unum Dominum : qine autem sunl varia
Gcn. vi 7.
Galal. iu 27.
}
** (Wn. , *2o.
in cathedra Sadducaei : Magisler, quodreclc judicas,

et personam non accipis, dic de cen$u**. ltaquc
qnando erat quidem nudus Deus, non suffundebatur pudore : quando aulem carne susccpla noit
amplius erat nudus, afllciebatur pudorc; el pudoro
contemplo, crucem pro nobis sustimiit. Et ideo a
Judrcis pulsatus, flagris caisus, ct conspulus diccbal : Tergum meum dedi ad flagella, genas anlem
meas ad alapas, faciem autcm meam non averti
pudore spuiorum*. E l rursus idcm Jcsus p e r p r o pbctam dicit Patri : Tu scis improperhim meum, cl
pudorem mcum, et reverentiam mcam quomam
pudor vnltns tnei cooperuit me**. Si antcm ianquam
9
l.uo. xx, 21.
* Isa. , C.
9 8
Psal.
LXVIH,
0, 8.
Hdl
S. A N A S T A S I l S I N A I T / E
1012
carnalis, de pitdorc corporaii haec lntclligis in nu- Saloinonis singulis anuis venire ex Tbarsie, quas
datione Adami et Evic, dic mihi, cum nullus aiius
est Hesperia regionis occidentalis, et ferre ad eum
adca*** cum eis, cujusnam erant pudore afliciendi,
aurum et ejuemodi animanlia. Non est ergo (ut
inaxime si ncsciebanl anle transgressionera mysteostcnsnm est) serpens prudenlior omnibus bcstlis
rinm partium libcros procrcantium e l quod sit
terrcc. Quamobrem vel diabolum dicit ingressum :
(iiscrimen eorum formalionis, neque quod eaj factas
vel ipsnm, nudura appellat serpentem Scriptura.
biint ad coitum et nupiialem congrcssum, et ad
Mibi autera vidclur, prius, mclius secundo. Symhoc a Deo facii sint masculus el feniina? Qui ergo
machus enim et Aquila, pro prudentior, dixerunt
ea nondura sciebaiit, quonam erant perfundendi
callidioT : quod quideoi proprie intelligilur et dlcipudore? Quamobrem sine controversia referenda
tur de doloso noslro adversario. Si autem quaeris
cst nudilas ad Cbrislum et Ecclosiam : Eranl enim
r u r n o n nude haec Deus tunc est locutas sed pro
ambo ntidi ab initio, Dcus quidem Verbum, ntidus diabola nominavit serperitenv, aperte diece quod
ab bumanitate, Ecclcsia autem nuda a divinilale,
ctuti mala et libidinosa genle loquens, noluit apeChrislum nondum indula.
rite Israeli neque quae ad angelos spectant neque
quae ad Satanam qui conculcavit Evam, ne eum
Caneruin non ertibescebat antequam essettransgrcssa, partim quidem, ut pura, e l jam parala ad ' colerenl et adorareiH lanquam Deo forliorem, ut
incorruptionem (a nalura enim babct pudor u l qui potuisset soa prudentia protoplaslos a Deb ad
se atlrahere. T u autem cum audieri* quOd $erpen$
consislai in figuris et corporibus in quae omnino
erat prudentior omnibus bestiis terra, scias qeod
cadit corr.iptio et interiius, et sunt materialia),
guper oinnem bumanam prudentiam eel lohge forparlim aulcm ut quae nuda ct aperia facie, Domini
lior diaboli calliditas. Quamobrem dioebat nobie
vultum conlcmplaretur. De qua laudaUili nuditate
dicil divus Paulus : lngemiscimu*, habitaculum no- Dominus : Estote prudentes sicut lerpenle* **. Nam
strum quod ex coclo superindui cupientes , xicmpc quoniam genli quae non facile polerat persutderi,
fuluram corporum incorruptionem, aiquidem in- in verlice illiutf montis Sinal Deus per Mosen
duti, non nudi invcniamur . Non midi a gralia sau- legem ferebat, ea de causa cum haec scriberet
lerrere volens incredulum Israelem, eis describit
cii Spiritus, quam nudilatem ut efficiat innatum
tegem qtue data est Adamo, et Iransgressionem, et
esl tuniae malarum actionuni, qua indutus fuit ille
poenas, et senientias, et incondonabile* extermiqni ejcctus est e nupliis; quam non ferebanl qui
naliones, et illas horrendas advereus aerpenien
prius crant nudi proloplasti : neque rursui ille
justus, e l milli aOinis reprcbeusioni, el pius Job. Q exseeraliones, et doiores et gemilus mulieris, et
sndores e i terrie exsecratioRem, et ejus spinas et
Et ideo dicebal : Nudus ab onmi peccato exivi ex
ventre malris mece, ab eo quoque nudut recedam . Uibulos, et mortis SQtnlia>, et i i i terram ex qua
9umptus eet revereionera, e l interitum hominis ac
Nuin autcm et Dominus el nos post resuneclionein,
dissolutiouem. Que quidem orania passi sunt proin ca corporis nuditatc nullo ptidore perfundendi
loplasti, quoniaro soelerato serpeftli obedientes,
erimus, ipsc quoque advertes et adnotabis.
Serpent autem erat prudentior omnibnt bestiis qum conati sunt seipsos deos facerev io conieteptora e l
defedioneni ab uno et solo vero Deo; rapinam
tiint $upra lerram. Quod ct quanlum attinet quiarbitrati Deo esse aequalea, hoc eet, asoettskmeni et
dem ad prudentiam quai est in voce ct natura non
in alumi elationem et super angelos exteAstonem
raiione prsedila, mulla esse animalia serpenle prusi dii tleTenl. Hoc eitim tacite signiflcabat consi^
demiora, nemo qui sapit conlradixeril. Neque ejiini
domnm custodit, nequo gregem unquam servat ut I L U U I dicens : Erilh ticut dn cognv$cente* bonwn ei
malum, scilicel ullra menlem angelicara, si facti
canis; non fures abigit, nec tcrret feras; non curat,
essent d i i . Haec autem omnia exponebat Deus
volnli quadam arle medicinse, vulnera; nequesuo
, eos repelicns et veluti reprimens a defedcmino privatus, ejulat e l deflet, eum requirens.
9
96
91
9 9
Ncque rursus quod spbinges et siiuise, potest un- D ciione qua statim laborarunt in Horeb, cum fai
sennones adhuc Moti dieerentur in lnoute, e i
quam serpens iinitari et eitingere figuras gestusque
et slndia bominum. His enim animanlibns humanae etiam ab aliis poslea seculis idololairiis, quse IUinc
aceeperunt inittura iransgressionis ab illo mati
naiurae fere nibil deest, niw solum oratio. Naro
auctore serpente, et a ligpo qaod dicitnr inobenaturali quodam babitu habent et rerum et flgurarum quas vident imitaiiunem ei exercitalionem. E l dicntia;. forlasse ra de causa Deus ad eos admonendos et ad rtvocandum eis in iremoriaiti ea
ideo simi Grjece dicuntur, , ir*v qux facla sunl in paradiso, eis dWersa unanimHer
/, id est, quoniam oranes moreb expriniunt.
exbibuit prodigia per serponle^ 910
Bg
Neque abominelur auditor bujus animalis appellanunc quidem virgam Mosis iransmutans scrpenlionem tanqnam indignam auribus ecclesiasticis.
Audimus enim eorum quse suut bis minora, in lege tem, deinde serpeniem in ligmun raortint-ans :
piius describens lod non oporteal obcdire serlieri inpittioufni ab ipso impollulo oiv Dei. Quin
pcnli ad lignuin adorandum, vcl qnod pvr ugntim
fiiai in lcrtio libro Roguin invrnimus navem
e
II lor. v , 2 .
" ibid. 5.
Job i , 2 l .
1 8
Malib. x, IG.
n u m
1013
IX H E X A E M E R O N . -
LIB. X .
1014
crucls perdet c l morte afficiet paradisini ligni con- clus fiiit particeps <lali a rauliere : quod quidctn eet
apertum indicium perfect* inibeeilHlalis et roentis
eultorem serpenlcm. Propter quem rursus et virga
ignavae. Nara mulieri quidem esi ignoscenduu, ut
Aarohica, ex ligno animata serpsit serpetis, ct falsas magicas in ligno serpenlis operaiiones rcpente quaj fuerit superata a serpente : Adamo auUra oon
esl jgnoscendtuu, ut qui fuerit superatas a auiitem,
consurapsit. E t in ligno rorsus serpeus seneus non
cum ipse ia propria persona a Deo mandafum
spirans \n deserto suspensus eral a Mose : lacite
acccpcril. Nam uiulier eum ab Adatso nandaium
dteens qiiod erit aliquando lcmpus in quo, subjeaudissel, ila fuU affecia m eontemfiertt, vel qnod
cto Ghrislo insuperabili incudc, percussus improbi
non digna essel babita CIM qtia Deue loquerelur,
consilii princips serpens Pualo lanquam malleatore malleuni incutiente, et ustuhlus c l solulus et vel t quee forle dubilarei el existimaret Adara*n
hoc ex se ei mandatum dedisse. Ubi autem invenit
morle aflectns, in Hgno mortuus lanquam in
scrpens cam scojsura ageiUera, u l poasei eam p r i columna tnfaraia notatus proscribetur mundo, qni
usqtte ad boc tempus erat in soliludine omnis vatim alloqui, cam a u l videns coraedenleni ex lignit
aul non c o m c d c Q l c r a , oblulit cibum ligi. E l eiquiboni : et reprimentur morsus populi morsi a serdem comcdentcin, csl perspicuum quod ua eseet iu
ponte.
corpore
in quod cadit iuierilus : qoidquid emrrt
Et dixit terpens mutieri : Quid quod dixil Dem
,
ijitrat in os, vxdit in secessum. Si ergo iu cam
Non comedetis ex omni ligno quod est in paradiso?
cadebai
inleritus, cst perspicuum quod e$set etiam
Et dixit mulier scrpenti : Ex omni ligno quod esl
in
jnorialis.
Si auteni eral mortalis, nen erat ntiqtic
paradi$o camedimus, de fruclu autem ligni quod
cst
neque seDlejitiae pronuntiatio \ x ilia
in meitio puradisi dixit Detts, Ne ex eo comedatis,exsccratio,
neDei dicens bomini : Terra es, et in terram tevertt(fue tangatit, ne moriamini. Et dixit $erpen$ mutieri:
Mortt non moriemini, sciebat enim Devs quod rh
qvo" : sicut eliam babet reruin verius. SUi anCem
rursns non comcdcntem serpens aspcxit muHerem,
dieex 40 comederilis, aperientur vestri ocult\ et entig
traduxit ad ômedeiidum eam qua; nuntanquam dii cognoseentes bonum et malum. Quodquomodo
bic
qoidem eenteatiarum ac inteHigenliarum pelagus quam comederat?
et obscnmm profundum, supra omnia qurri sunt
transniissa, nobis sit propositum non est nosirum
dicere : proposita euim dictio boc ex se clamat.
Quam qui btstorice et non spiritualiler potias acci-
Quis autcm buic quoque cruento homicid* terpcnli indicavit, quod q u lata ett a Deo tn eo*
mortis scnlcntia, non ventura sit ad finem qu1
d i x i l : Quo autem die comederith, morU moriemini.
piunt, eed venantur dictioncs : nescio quomodo ftec boc solum, eed eiiam cum. ee> quod o r t c
solvent objectiones qtise eis fiunt ab Iren%o. Dicit
carebunt, eorum aperienlur oculi qai prhis non
enim decertane adversus haeresiarcbiam exsecranrecte videbant, ea autem qu;p dicitur aperlione ad
donim Ophitamm : Quomodo fieri potcst ut scrmortem dederunt aditura? Cum pra3edent&bm aupens q*i facttis est a Deo, nalura, expers rationis
tcm dubitalionibus hasc quoqtie conjungam. Qaoet rocnlls, ratione prftditus et loquens dicatur? Nam
modo ralionis expers et fera besiia audivit vocem
fi eibi gue facto commodavit ralionem, et discreDei, quando ei horrcndam effattts est exsocratiotioftem, et inlelligentiam et responsionein eorum
fem, quam accipiens videtur in sua pergona Deo
quae dicebanlura wnliere, ergo ei cuivis serpcnli
aslilisse, siquidem recte dicil vox theotogka :
iron est vetitum qwominus buc faciat. Si autcm d i Deum nemo vidit ttnquam"% neque Dei vattm
cent, diviao eonsuio et dispensatione eum humana
auris exccpit corporalis, aut unquam audivil? Hoc
oratione alloqui Evara, statuunt Deum aUctorem
nim ex voce Domini in EvangeliU omnes" acoepipeccali. Sed neque maligno licet daimoni, ex eo
mus. Rursus ergo ad me veni, fili, jubens Y a l e r c
liiteram quae occidit: et quaenam (re quidem ipea)
quod non est ad hoc ut
nalurae qua* carel rafuerit Dei operalio de serpenLe qui dicilur, e i de
tione Iargiri rationem; nam nunquarti cfssaverit ad
fraudem per serpentes et bestias et yobtcres loqui D ligno et muliore, et quomodo se babeat naiura, e l
quomodo res gesla sit ab miiio, relinquendum eei
cum bominibus et eos decipere. Unde autem, et
soli Deo, qui ea et fccil et dixit, et noviU Qurc
enm essel beslia, audivit mandatum quod a Deo,
autem divini interpretes de bis ftunt philosopbati,
homifii et soli, myslice datum est : cum ne boc
et quomodo de Chrislo el Ecclcsia praclare et
qoidem ipsa didicisset mulier? Gur autem non poadmirabiliter fuerunt prseGgurala, dkam frelue iis
tius bominem quara ipsam aggressus est mulierem?
qui dixerunt: Qui autem potest capere, capiat ; e l :
Quod si mihi dixeris quod ad eam accesserii ut
Qui habet sancti Spiritus aures audiendi, audiat*.
quae esset imbectllior, contra fortior ac virilior,
Res qusedam artem omnem superans, et Deo propetanquam adjutrix hominis appamit in transgresfnoduin similis informisque, et non malcrialibus
aione mandati. Ipsa enim et sola resistit serpenli,
racmbris ineffabilis pulchritudo quae ad Dei iniagiel cuni quadam objectione et conteniiorie (callidincm facla fuit nostra auima ratione p r a d i l a ^ l i m tate superata) comedil ex ligno; Adam aulem cum
raortalis, a siperesscntiali eswnlia, effccta easeiitia
nibil omnino depugnasset aut couiradixisset, fru9
Gen. , 19.
Joan. i , 18.
Maltb. xit, 12.
Matlli. xin, 9.
1015
S. A N A S T A S I S I N A I T . *
1016
rans. Td teslatur Abel dona Deo offerens; Laroech
(sicut Adam) de Ghristo tanquam propbeta pradicens; Seih, ejus imaginem qui ad imaginem faclus
erat, renovans; Enos, qui coepit invocare nemeu
Dornini; Enocb, qui primus lanquam Deo placens
prius descripsil ac ftguravit resurrectionera, im
mortalis eflecius et a Deo translatus; Maihusala
Enoch fllius; Lamecb ejus nepos, qui genuit Noe
Ghrisli Ggurant, et dixil : hu no* faciet quiescere
ab operibus et afflictionibus nostrk, el * terra quatn
exsecratus est Dominus Deus ; Noe, quem virum
esse perfeetum et juslum teslalus esi Dominus, qui
etiam eum placavit, ne lotum simui inleriret genus
humanam. U l eliain fecil Dominus, tanquam bomo
Palrem reconcilians pro hominibus.
ex non essentia, sumpta erat. Rursus erat simili- /

(udo, et simulacrum, et ex adterso rc&pondens
aplendor informis idearuifi, principis et fofmas
facienlis Dei divino faclas monere.Hncc ergo el imago
et simiiiludo ejus qui esl super imaginem et similL
tudinera, et, apparuit el fuil appellata. Quam qui
dicilur serpens, ut intelligens intelligentia, cum
vidisset intcHigentem nudam lanquam reginam,
lunc virginem, puraro, intactam, incorruptam
juvenculam, Dei spoiwam, eorona redimltam (tanquam in qoodam thalama) divino amore slipataai,
in mystico arcano et eui non cst vir adrcnstiis,
paradisi cubiculo residentem : cum esset infelix
cxlerminaUis, et ab axibus coelestibus exturbatus.
Postquam sic vidit formam et naluram nostram et
diviuis manibu fofmatam, et divino Spirilu ani-1
malam, et nniversa? qua? esl sab sole crealurac reginaro constitutam : non ferens honorls nostri altiludinem, cemulatus est sceleratus, invidif, angore et
dolofe cst aflectas, slupuit et admiraius est pulcbritudinem, gloriam , potestaiem, virtulem, formam, Dco similem visionem et decorem. Cumque
omnia speculatus esset ac lustrasset, ut qui sit
ftimul et maligiiits el invidus, fraude sua valuit
mulierem a viro scducerc, eamque cum accepisset
seorsum agenlem ac separatam, decepit : spem
vanam et inancm ei suggerens, sicut jam prius
dixi. Suggercbat enim forc ut per esum mulier fieret dea, ut quae evaderet Deo similis ct collum uon
ftmpltus fleeteret ad Deum adorandum : sed par (
Deo esset, coguoscens omnia bona et mala, sicnt
Deu.
Quandiu quidera tales habuit filios el fruclus q n

dicitur Adami bumana Ecclesia, priueqaam eorrbpfa
esset lerra ab idololatria, Hbidine ac luxuria, et fiw
rore in. feminas : revera cuni viro suo erat nuda
Deo : neque ambo erubescebant, sed Hbere ac eoniidenter in Deum erat affecta, ut quse peccalo non
esset obooxia. Ea ergo sic affecta et laetante cum
viro suo, aemulatione molus ad eam accessit, serpens. Serpentcm aulem audiens, per corporalenn
s e r p e D l e m , intellige draconem illum desertorem
quem Dcus apud Jobum dan& responsa sic nominavit. Isle est enim qui decopit Ecclesiam. Dixjt
enim serpens mulieri omninonon boua, nempe Ecclesia?. Si aulcm ad Hueram solum audis quse d i cunlur de serpente e l muliere, oportebat ulrosque
simul aggredi, et mulio magis virum. Si spiritualiler autem solum inleliigas, non oporiebat solum
altingere, nempe Chrisluin. Adam enim non f*H
Hac epe inani pbantasticam mulieris animcc facu!deceptus, ut qui esset typus Christi, mulier antem
taiein in allumextoHeraac suspendens, eam decopit
fuit decepta , nempe bominum nalura, Ecclesia.
61 in errorem induxii. Mulierem autcm nanc dico
Est autem adnolandum quod mulierem separatam,
Evam : serpentein aulem eum qui dicilur saptenet a viro suo (nempe Deo) procul remoUm invasii,
lior oanibus quae fecit Doininus Deus, quae sunt in
terra, eed nen ctiam qoa? in coelis Ha?c mibi inlcl- et decepit eam serpens : nec eaui poluil decipere
qaandiu vidit eam a viro $uo non separauro. Minc
tigantur congruentcr litterae veli exterioris et corporis Scripturae, ne porcis et canibus (nempe autem licet aperle discere quod ad Ghriali refcbommibus qui delectantur vitnperaiionibus) demus runtur Ecclesiam quacunque swnt hujs inulieris,
non invenimus enim emnino Adaoiuro eum seransam : qui dicunt h c non ileri ad liueram. Qui
penle esse eolloeutuin. Unde eliam a Deo rogalus
aulem a Paulo sunt erudili, qui ad Cbrislurn et
cur comederil, non d i d l : Serpen$ me decepit, êd ;
Ecclesiam reducit omnia quae sunt in lcge, et
maxime quae scripta sunt de Adamo et Eva, compa- 1 Mulier mihi dedit, et comedi. Mulier autem dick Deo:
Serpens me decepit, el comedi. Rursus autem in cxrem spiriiualia cum spiritualibus; lex enim est spisecrationc serpenlis, de bouiine eum nibil crimirilualis*. Pcrspicuain est aulem quod eliam qua?
natur Deus, sed de muliere. E l ideo dicil ei : Posuni in lege, omnia prius stinl descripta ac pra?nam inhmcilias inter te et mulierem. Et cur noit
figurata dc Cbristo. Ergo ct paradisns, et ligna,
etiam inler Yirum ? Nam quod aLlinct ad HUcrair,
ct fruclus, et Adamus, et mulier, c l a d eani accesamicos esse vult viruin et serpenlem, dieens : Posus, ct de ipsa victoria, et serpens, et cibus, post
nam immicitias inler te et mulierem, quaicunqiie ca
bistoriam quse cst ad lilteram, de Cbrislo el EccJesil, sed non inler viros : ut quando ipsum quoque
sia prxfigurala fucrunt et adunibrata in Scriplura.
Nana hutnana quidem aliquando natura erat ab ini- Qbristum dicit ex semine David secundum carnem *,
tio veluli Dci 911 conjux, eum agnoscens ct colens et quod semen Abrahce apprehcndit \ eliamsi non
el ab eo inscparabilis, lanquara Eva qua) dicitur esset ex semine viri, sed ex canie mulieris (et sola)
mulierct uxor proloplasli, Dcuni indftidue deside- carneiu suscepissct incffabiliier ct incompreben1
r.Dm. vn, U .
* Gcn. v, 29.
I T i m . n, f4.
Rom. i , 5.
Hebr. n, 16.
1017
. \ I I E X A E . U E I I O N . - L i a X.
fofg
sibilitcr. Efenim somniis II* Atfanii ct exslasis seu UIIMIII leonis, nos docens-el tribum et loccim m d<s
cxcessus cjusmodi ut nihil vidercl in fing?nda costa
n a s c e l u T . Cum autem venisset ad prophetiam t r i ex co siimpta, prins forie describebal omnis viri
bus Pan, dicit : Catutus teonis Dan el exsiliet ex
ignorationcm, et a Deo Verbo susccptac carnis in- /?;. a;i".Basanautmquidam dicunt csc Scytbopocomprchcnsijbilitatem.
lim, quai est propinqua Galilxai : u n d e etiamCbriEt dixit scrpons milieri. Protinus qusnrcndum
stus proccssit secundum c a n i e m . Locuni autem tibi
esl in ipsa arida dictione, quanam de causa, praetrr
nunc oslcndil Anlichristi necessario, undenain baomnia animanlia tt volucrcs, serpentefli appellat
boat cxilum e t moluin : quandoquidem a n t e ejos
adversarium, el Etclesia! insidiatorem ? Et dici
adveiiluni ejus deccplio moltos homines praveniens
potest quod mulue scrpentis proprietates assimi- decepit, dicenles quod ex quodam pago Leucbusi
lantur diaboli marhinalionibus. Et primum lolius nasceiur Antichrisius. Hic auteni fuit astus et niaejus corporis dejeclio in terram. Omnis cnini na- china diaboli, ut homines hunc ex iEgyplo exspetura animatorum et inanimornm habet aliqnid quod
ctantcs credanl ct excipiant illuni qui nascitar ex
sursum ferlur, ad superna motum habens ct au- Galila?a, eum t a n q u a m Gbristum adorantes, qui
gmentum, prccter snlum serpenlcm. Nam idipsum
planc est planus et Anticbristus. Rcstai ergo ul nos
quod super lerram graditur, ostendit quod suam
ex Jacobi quoquc pra?diclionibus congruenler osprudenliam, et ror suum sua sponle conculcat,
lendamus, ex iribu Dan procedere Anlichrislum ct
nibil penilus cxcelsuin et coclcsle senlicns aut coscrpentem mordentenl calcancum eqiii, qui ila
gitans. Quamobrem sa?pe suam exuit formam sicut
appcltatur ul qtii nunc in paradiso nobis proponiserpens exuil tramformatut in angelum ^lucis \
lur. Patriarcba cnim cum Gbristo dissercns sic
tanquam mmans a prisca prudenlia. Hlnc cliam
dicit dc Dan : Dnn judicabit poputum suum sicut
Y e u e n u m lelhiferum pcr os el inania consilia imuna tribus in hrael, et pet Dan serpens in via scdcns
mitiil in animam, et viue extremorum obscrvat
in semita mordem calcaneiim equi, ei eques cadtt
calcaneum, fct ad insidiandum in semilis homlnum
retro exspectan$ saluttm Domini . Ecce babrs
sempcr iusidcl ut impcdiat nostros ad Deiirq gresaperle scrpcntem ct caleancum sumi d? Aniicbrisus. Et ideo effecit Deus ut venarctur c l perimesto, ct ostcnderc libi casuni eoruin qui mordentur
rctur sapientum incantationibus et precibus. Porro
ab ipso : per qucm primos quoquc parenles, Dau
autam quod sibilant el evocanl quau in aqua ct
deduxit ad impiclatrm. Naih eliamsi conve;iienter
spirilu gigiiimlur animantia, babentia formara et
ipsi diciioni haec facta e s s e n t , in paradiso visus
uguram scrpentis, ad conjunctionein ct ad coilum : ^ easct DeuS Adamo et mulieri in fignra, et cum eis
admodum apposite dici poiest de maligno dracorie.
disseruissct, sed ut qui non possent ipsum viderc
Non potpst enim eos suo satu imperliri, donec ipOpificcm; bjnc accopia occasione malignus dajrpon
sos ab aqtia et spirilu separatos in aridam eduxcrit,
dewpil mulicrem ei suggcrens Deum esse ejusdem
Tion valcns ipse seipsnm aqua et spirilu tingcre, ut
goncris et ejusdem simul essentiae cujus ipsa cjset,
qui sil inimicus et ab eis alienus. In horlum autem
convenienler formai el figura? quam ipsa videbat.
scu pomariiim, dicit, quanlum capi potesl, ingrcsE l ideo dicil ei : Quid, quod dixit Deus : Ne rosum csse iniinicum bellalurum adversus mulierera
tnedttis ex omni ligno quod esiin paradiso? Hinc est
quie dicilur, prius signiiicanle Scriplura qnod in
perspicnnm quod ante omnem esuni, haec serpons
bominis bortum seu pomarium in ollimis temporiloqiiebatur cum muliere. IIoc cst, cum jejuna esset
bus ingrediens Jpse draco aposiata seu defcctor
Ecclesia ab omni peccato et idololatria : cum qua
tanquam Autlcbrtstus et Cliristi adversarius, per c i lanqnam cum niulicre aliqua in inilio maligmis
buni rursus decipiel Ecclesiam ad hoc ut ipsum c l
serpcns et draco dcfeitor dolosc dissorens ct collonon Deum adoret tanquam Deum. Quod quidem
quens, ct ad inipium mullos d e o s colendi errorrni
fecit cliain in Eva, 111 dixcrunt qui in iis rcbus sunt
volcns sednccre, dicobal quinam sint ii q u i in inilio
exercilati. Quod, inquiunl, ante omnia coniedit Ec- ^ ipsuni maluni da;monem adoraruut, e t Deum rcl>
clesia, in eo anle omnia pcccavit Ecclesia cui dicequenmt. Quid quod dixil vobis IVus ne comedaiis
batur de scrpente : Ipse obscrvabil calcawum
ex omni-ligno quod csl in paradiso? Iloc r s t : Xe
tiimn, ct lu obscryabis ojus capul. Qnocl aulein
adorolis onines rrcaiuras c t mc, SLMI ei soli oslencalt-anei observator c l calcanci persecutor sit A n dalii> adoralionom e t culluin.
lichrislus, ipsc nbs docct Moscs in boc loco GencDcindc ctim dixisscl nmlicr : De omn'% quiriem
sis, Looncm appcilans Chrislum in bencdirlionibus
liqno quod est in parndiso comedimns de fructn <:uJacobi. Calule Lconh Juda, exgermine, fili mi, asccnlem figni dirit Prus ne comcdlte, ncque ipsum tandisti , i ; l quae deinceps scquiinliir. In Deuleronogite ne moriamini, quonmdo malignus ille osl ir.orr.iio autem , in benediciionibus Mosis quas pra>
tuus. Ad baec rcspondct callidus serpens diccns *
dixil duodccim tribubus, tanquam Cbrisli adversa912 Morte non moriemini, sciebat eitim Deus quo
fiuni introdnccns Anliehristum propbolice divinus
dic ex eo comederitis, ct mc adoravcrilis, apericntur
Moscs, similitcr eliam ipstini Gbrismni appcllal cavestri oculi per mc, ct erith taitquam dii sictu stun
t
l f
, e
II . , II.
Gcn. XLIX, 1).
, A
l>rut. \XMII, ! ^ . j q .
, !
ibid. 2 3 .
Xi
Ccn. sux,
19
ANASTASII SINAITifi
1020
ego, cognoscentcs bonum et malum. Audis : Non incrcpavit, non exprobravit, non contumelia affecii, non repulit: scd cum ab ea, vel potius pro ipsa
dixil diabolus : Eritis sicut Drus, sed sicul dd, eos
acccpisset frucluni ligni, proinpio et alacri animo
docens el inducens ad crrorem cullus mullorum
eum guslavit. Fruclum ligni inlellige morlem Christi
deorum. Unde etiam cis Deum accusat invidia*.
in crucc : quam pro Ecclesia, tanquam pro uxore
Vobis, inquil, invidel, ne vos quoquc efficiamini
saa ab ipsa aCcepil, el iriduo giistavil, u l proorasicut ipse, dii cognoscent.es onmia : et ideo jussit
nibus gustaret morlem, congrucntcr voci Pauli .
vobis ne comedatis de ipso fruciu meo, neque me
Quain quidein morlem el cibuin lacile significabat
langalis, nequc nie adorelis. E i cnim qui mc adoiliud aceium et fel quod in horto et ligno Golgoiha
rat, dc cognilione bonorum el malorum do sapiengustavit qui in omnibus ad siniilitudincm Adami
tiam infcriorcm, aslrologiam, divijialioucui, vcnefaclus est prator solum pcccaium. Si enim omnia
ficium, pr&dictioncs, pracognilioncs, prodigiorum
uostra ad simililudinem Jesus sua sponte sibi aceflfrclioncs, incanlaliones, bestiarum obedienliam,
commodavit, est omnino perspicuum quod tentatione
volucrum ministerium, jumentorum transformaquoque quam a diabolo statim post baptismum votiones, reruui sublimium scrulaliones, ignis dejelunlarie suscepit, ad simililudinem Adami teniatus
ctionem, pedestrem gressum supcr aquas, abyssi
considcralionem, serpenlnm inlcremplioneni, i b e - ^ esl intentabiliter. Yide enim in utrisque rerum sibi
saurorum revelalionem. His ct ejusmodi aliis innu- ex adverso respondentes imilaliones et exempla,
merabilibus promissionibus cum molestus fuisset boc te aperte docentia, et quod quomodo priorem
mulicri (qu;c diccbatur), ncmpc nalurtt bumanas, Adamura per Evam adhorlatus esl ad idololatriam :
sceleratus serpons : plurimis annis ei persuasil et ita eliam secundo Adamo pcr carnem, causam quiinclinavit ut a dciicerct el ipsum colerel. Ideo dem aAnovit el irruptionem, sed scopum non a l ligit. Ad eum antem qui contradicit refellendum.
d i c i t : Et vidit mutier quod bonum esset lignum ad
cotnedendum. Quare apertos habuit oculos, et ama- euificit rerinn veriias, quae boc modo sebabet. Cmn
vit cibum seu gustum, quod bonum esset lignum primum enim gencratus fuit primus Adam, per
ad comedendutn : omnis enim cibus cognoscitur et conjngis ejus costam (nempe Evani) eum aggressus
probatur pcr gustum. Quamobrem binc quoque est SaUn, ct cum primum sccundus Adam (nenipe
Cbri&lus) vcram oslendii regenerationem sui barursus refiilluniur qui extslimaiit baec dici aolum ad
lilieram : vidil mulier quod bonum esset lignum ptismaiis pcr saam conjugem, cum lentare aggrcsad comedendum, et jucundum oculis ad videndnm, et sus esl lcnlalor.
Primus Adara habuit Dei insufilationcm; secunpulchrum ad considerandum. Nam quodad corporalem qnidcm dictionem atiinet quae est in prom- ' dus, Spiritum cx ccelo. Rursus in mcdio plantanim
ptn, visum cst quibuslam dicere quod formaip fuit lenlatio Adami in fonle Edem : et secunda
quamdam supra modiim splcndidam et slupore ple- lenlatio, in monte Olivarum in medio arl>oruiB
nam mulieri indicavit malignus quando eam allo- Cbrislo est exbibita surgenti ex fonte Jordanis.
quebalur, scipsum Iransfigiirani in angelum lucis, Frimus bomo tentalus est cum cssel in mcdio bci:l dicit Apnsiolus *, perinde ac si diceret: In hac sliarum : siinililer cliam dc Cbristo dixil Marcus ,
forma ct gloria orilis sicul d i i , si fructus meifiie- quod erat cum besliis in deserto tcntalus. Gum i n
r lis pariicipcs. E l bac de causa, inquit, dictum esl paradiso jejunarct et nibil adbuc comedisset homo,
dtabolus pcr cibum exercuil tentalionem : similiillud : Et vldit mulier lignum quod jucundum cU
oculis ad videndum, et pulchrum ad considerandum; ter cliam ad Gbristum cum jejimasset quadraginta
an autom baec ita babesnt, non babeo quid dicam. dies, per cibum accessit malignus dicens : Dic ut
Et accipkns de fructu ipsum comedil, et dedit eliam iapides isti panes fiant . IHic dixit serpens : Eritis
viro wo, el comelii. Atqui nondum eral vir cjus, sicut dit; et buic dixit '.SiFilius Dei es, dic; baec e l
illa. Prima tentalio fuit pcr interrogalionem et
neqiie. ipsa ejns niulier. Cur aiilom non ambo simul
comcdcrunt, sed mulier primum : deinde vir cura D conirarias objectioncs a muliere ct serpenle : s i ab ea accepisset, et non contradixit, ncque excJa- roilUcr cliam Domini tentatio secuta est conlrariimavit. nnque omnino in cam infremuit, ut qua3 ctorie intcr ipsum et maligniim daemonom. Si bsDc
non obcdiissel mandalo Dci? Ibcc ergo boc modo ergo omnia similem habent typuin et figuram i n
sc babeiil.
primo Adamo et in Christo, dc caitero ne dubiles,
Convenit orgo malignus d;cmon prirnnm Ecrlescd certo scias qnod id quod Christo est oblocutiis
dicens, ut cadens adorarel ipsum rnalignum dracosiatn : molestia affecil, persuasit, dccepit, accepit
nem : hoc erat quod mulierem Ecclesiam in prinet comprebcndit fruclum mali esus, adoravii macipio esladorlus, et persuasit, et decepit. Unde
lignum tanquam Deum; dcindc cum coraodissct,
rcversa cst ad vinim, dimisil serpenteni. Cum ea etiamcum probrisbominem inseciarclurDeus.postqnam eum induit lunica pcllicea, de cibo ei c r i crgo rccte essot revcrsa ad eum quem male reli
mcn non intenlal, sed de divkna visione et defeq*ierat, vir eam cxcepit qnam valde quaircbat, ei
t tione, dicens : Ecce factus est Adam sicnt unns
lanquam prodigain rxcppit.Non est conquestus, non
u
, e
1 1
1 3
Cor. , 1 \.
" I! br. n, 0.
Marc. i , 13.
" Mallb. , 3.
I T
Mallh. iv, 9.
1021
IN HEXAEMERON. -
LIB. .
102*
nobu ut cognoseeret bonum et malum ; dicens, Ada- stos, de nde comedenles aliquam a serpente esram,
mum, mundi bominein in genere. Ita enini existi
et per ipsam \isum recuperantes. Veni de caelcro
mabant seipsos esse deos, lanquam Salurnuni et a typis id rerum veriiatem. Evertens eniin C b r i Jovem, et Mercuriura et Apollinem, et Herculem stus illsra aniborum nudilatem, et curans casciiact Scrapin, et Dianam el reliquos illos nihit minus tem, et abolens nialam illorum f.scam per quainquam deos. Quibus admodum apposile convenit
dain beiicdtclioncm, et a proprio casu eos exeiians,
quod post malum illum esum proloplaslorum d i - et redncens eos videntes unde exierunt videnctum est: Nam cum comedissent, tnquit, aperli sunt les; audi quid facit postquam surrexit a mortuis.
eorum oculi, et cognoverunt quod nudi erant a re Cleopba enim, et qui cum eo erat Luca (ul dixcquam existimarunt se esse consecutos, cognoverunt
runt inyslae), ad Emaus ab Jerusalem, sicut Adam
autem quod aberrarunt a re qnam exspectarunl se et Eva, separalis, et luccm veram non vidcnlibus,
esse assecuiuros. Gognovit landem Ecelesia et om- Jesus appropinquans ambulabat cum eis : et oculi
nis bomo qui ejus errori adbcesit, quod fucrunt eorum adhuc tenebanlur ne eum agnoscerent . A t decepli a nialigno serpenle, ct caBcuiiebantputanles qui bic quidem fuit videndi defectus, audi aulcip
se esse deos. Quando aulcm illuxit iux vera quce etiam qnae deinccps sunt secula : Factum est autem
illuminat omnem hominem *, aperti suntocuti aninia & ^ m Ipse recumberet cum eis, accipiens panem beneeorum : el cognoverunl quod prius erant nudi et
dixit . Ecce benediclio pro exsecralione. Et franmiseri. Est enim adnolandum quod non d i c i t : Sunt geu$ dedit tis; eorum autem aperti sunt ocuti, et
nudi, sed quod crant prius (in tempore prseteriio)
agnoverunt eum . Ecce habes escam : habes etiam
caeculienles idololalria. Alia est ergo prima eorum per escara visus recuperalioncm, et Dei agnilionudalio, hoc est, a bonis alienatio, quamobrem ncc neni quem per cscam ignoravcrunt protoplasli.
tunc erubescebant; alia atitcm est ea quae nunc
Dcinde quid fit post sumplam escam ? Surgentet
dlcittir nudalio, ncmpc a Deo cxcidissc. Qui autcni
ipsa hora reversi sunt in Jerusalem **. Ecce etiam
ad lilteram solum audiunt qua; scripta suiitde pa- a casu excllalio : ecce etiam pulchra ab errore
radiso, et frnctibus, et lignis, et cibo, et serpente,
reversio. Primuiti comedemnt, deindc sic sorrt
et visus recuperalionc, incidunt in exittosafn Ma- l-cversi. Postquam aulem Eva primnm comcditex
nicbxornm ei OphUariim impietatem. Illi enim ser- fructij, deinde ad Adamum est reversa, et eum
pcnti tanqaani bencfaclori maximas agunt gratias,
fructu impertiit, et comcdit. Sed Adam non est
dicentes quod per serpenlem nobis accessit cibus;
deceptus**, bocest, Ghrislus: sed simul accubnit.
l 9
, 0
f l
per cibum, recuperalio visus; per eam dcinde, n l e n s u l surgeret qua3 ceciderat. Tu aulcm adhnc
plisc ; per nuptias autem, mundus : proptcr boini- lmmorans in liliera, considcra etiam ipsorum
liis autem peccaium, beus b o m o factus esl. Hinc actionefi), el qua3re quis cum essct Adam, quid
ccelorum rcgnum et bona aeierna quorum auctor ct
faclus est post transgressionem. Erat cnim totus
conciliator fuit nobis serpens. Ergo ne nos qooque lucidus el deiformis, ti imago qusedam (ut ita diincidamus in eoram impiclales, propbetice inlelli- caiii) Deo similis. Post inobedieuliam aulem farlus
gamus de Gbristo ct Ecclesra q u a B C u n q o e bisloricc est lenebrosus el inoniatus, atrum peccahnn omfccripla sunt aut facla in p a r a d i s o , q u i e d a m lempo- nino indulus. Ha3C ergo evcnerunt primis parenralia temporum intcrvalla in unoquoque eorum
libus. E l David poslea deflcns dicebal: Dies diH
diverse inlelligcnlcs, eliamsi maxime omnia illa au- eructat verbum et nox nocti annuntiat cognitiodiamus tanquam facta in nno t e m p o r e . Aliud est
enim illud tempus quando crat Ecclcsia non eruAdbuc, inquit, tanquam dies lucidi cratit primi
bescens, u i q u a 3 nuda ab omni pcccaio esêt cum
parcnles, quando (cum ex ligno nondum comedissuo Viro : ei aliud ûrsus tenipus quandt) laxis ha- scnt) verbum consilii serpenlis a mulrere ad virum
benis viro relicto consuetudinem baboit cum ser- nondum iransibat: el sub inleHigentiam cadentis
penle, et facla esl adujtera. Aliud rursus fuit tera- ^ solis radios peiiitus induli erant urnquam ve*Hpus, quando, ditnisso serpente et ei velmi renunmenium. Sed quando ipsa persuasa comedit, cliam
tians, reversa est ad priorem virum et spiritualem
noclurnas peccali tenebras mdtiil, tanquam nox
Adamum. IIoc eniin fuit tempus quando cognovil vidcliccl offusa tcnebris, neque sciens quid viro
et agnovit s esse nudam et inornalam et deforma- consulat, qui ipse quoque factus est nox ob parem
ignorantiam, et annuntial cognitionem, nempe id
tam. Hoc fuit lempus quando vir eam suscepit, et
quod cognosei potesl boni et mali, ei tradil ancum ea fruclum ligni gustavit, pro ea morle affenunlians. Sed est etiam aliter considerandum, Nan
cius et resurgens a mortuis. Quoniam autem nunc
antea quidem, quandiu priusquam comederet taiu
a me verba fiunt ad Ecclesiam, non autem ad Juquam dies eral lucida, verbura artnuntiavit.nempe
daios, audi, fidelis, et fidem habe tanquam fidelis,
graviterac severe : de volunlale cnini ad pcocanvidens indiscriminalim 913 omnia quae sunt in
dum non sincbalEvam longiori nti oralianc. Quanparadiso, non videntes suam nudationem protoplac
* Joan. i , 0
wui, 5.
Luc. xxiv, 15, 16.
ibid. 50.
Vo
" ibid. 51.
" ibid. 55.
1 3
I T i m . , l i .
" PsaJ.
1023
S. ANASTASIl SINAlTiE
1024
<lo autem malum fuit peractum, e* suum fruendo conlemplalionibus quac diclae sunl per tiniversuni
boc opus sex dieruin, iidclis populus lil armaius
itnplevit desiderium, et sedata est eatiata libido,
lunc annuntiavil cognTionem. Ecce, inquit, nu- conlra advcrsarios: neque erit opus adversus cos
potcntioribus tropaeis aul armis, non Mosaicis,
dali sumus ex planta virlutibus et qualilalibus.
Aperti enim suut mcntis eorum oculi, et cognove- non propheticis, non Davidicis. Haec enim arma
noslrce militice carnalia
ncc fragilia, sed D<O
runl ad quod ma!um deveneruni, et quaenam
polentia ad destmclionem propugnaculonim adpassi sint inter se docenles. Sic mibi placet intelligere oinnia qure scripta sunt de paradiso et pro- versariorum destruentium eorum cdgitaliones, ct
omnem allitudinem qure extollitur adversos coloplastis. Pro Cliristo enim fungor tegatione et
pro mea germana matre, Eva Eccesia vilae, quam gnitionem el fldem Jesu Christi veri Dei nosiri:
defendo adversus Judaeoset bajrelicos, fidcli populo cui gloria el potentia simul cum Palre el saucto
Spirilu, in saecula sftculorum. Amen.
iropaea erigens, et statuens, el his inlelligcnliis el
u
LIBER
DE
IIS QUJE
UNDECIMUS.
POST PRIMUM PECCATUM SECUTA FCERUNt.
Jam quidem a nobis paulo anle est ostensum | nea), cujusnam pudore affecii, ex foliisficusC O M - .
quod ante escam apertos babebant oculos. Dicere sucrunt subligacula? Nam si volebaat tegere coreniro quod vidit mulier quod lignum esset bonum ad poris nuditatem, multa alia planlarum folia ad
comedendum, ostendit eam acule videre. Nec boc eum usum sunt sua natura accommodaliora et
solum, sed hoc quoque dicere, quud jucundum
utiliora, cujusmodi videmus folia palmarum Indiest ad videnduin, et pulcbrum ad contemplandum, carum. Non tamen renuimus, ncque corporalem
per bas tres diciiones plane dicimus perspicacem
ipsius divinae Scriplnraa historiara dissolvimus.
aciem, curiosamque el cerlam evidentiam lucidae Rursus autem quaerimus quomodo haec c Acu nala
oculorum visionis. Unde ciiarn Symmachus,pVo
subligacula de Cbrislo eiEcclesia sunt praafigurata,
aperientur, posuit fient inlelligentes. Similiter ct siquidein facta sunt omnia pcr ipsuio et ad ipsum
pro aperti sunt amborum oculi dixil intelligentes
respicienlia. Etcomuerunt folia ficus, et feceruntsibi
(acli sunl, boc esl, facli sunt sapienles, el ad agni- subligacula.et audierunt vocem Domini Dei ambulanli*
lionem suae nuditalis venerunt oculianimae eorum.
in paradiso in meridie.
De quibus Propbela regius quoque Dco vota funEst commune, et contra quod nibil dici potest,
debat, dicens: Revela oculos meos, quoniam lumen dognia, meridiem sexti illius diei bebdomadis creaoculorum el ip$um non est mecum * , sed illumina^ tionis, lacile significare ac describere niediurn
oculos meos, ne unquam obdormiam in morte . sexti diei saeculi, ncrupe quinquies niillesimum et
Peccali ergo agnitionem el consensum ad conver- quingentesiinum annum,in quo Dominus Deus b o sionem, inlellige aspeclum oculorum. Est enim
mo factus esl. Tempus ergo quod est anle meridiligenler el accurate adnolandum qtiod, cum diem significat cullum legiiimum Synagogx, ul qui
muiier esset prope serpentem, ct scparala a viro babeat folia flcus, nempe sermones quosdam injpsa prima comedissel ex ligno, non slalim rcspexit frugiferos, et pra?cepta modcrate quodammodo
doncc conversa fuil ad virum. Cum autem accepis- prurientia, et in suporficie quodammodo radontia
set el comedisset spiriiualis Adam, boc est, passus sordida bomiuum vulnera: nam folia ficus placide
essetCbristue, luc pcr cjus passionem cum ipso quodammodo radunt sordes vasorutn, pcr mediorcspexii mtiiier. Si aulcm res non sic inlelligis,
crem quoe est in cis aspcrilalcm. Scd ct nalura
oporlebat inulierem cum prirna comedisset, pri- nuditalem el turpitudinem con-togunt pcr circimiciinam respicere.
sionem. Quapropter eliara circa illam partom quse
suscepit circumcisioncm, posuerunt priini noslri
Vidcamus jam ea quai dcinceps soquuntur. Et
subligacula ex foliis ficus : boc foi le
cognoverunt quod erant nudj, cl comuerunt (oliaparentes
j
fuus, el fecerunt sibi subbgacula. Cum in prioreostendente exomplo quod in vespera dici crea idaiione dixisaet scriplor eos non crubuisse, tionis saeculi coopcrietur quodammodo el delebinunc dicil quod allerum ailcrius pudebat, conse- tur circumcisio per velum pelliccse lunica; Chrisli.
qucns ctiiin eral boc dicere. Cum auteni ad nu- Sunt enim folia umbrae efficientia. Lcx cnim liabuit
umbrani pra?ceplorum . Cbristi
Nam suli foliis
piialeui nonduin euiss<Mil coiijunc-lioncni, ncque
tegebatur fruclus Cbrisii in Scriptura Judicoriiin,
scircnt propler quani causam parles gonitaiosapud
qui ab eisnon vidcbatur proptcr poiru!um coreos stinl diversa fignra (ncinpo mascula vl fcmi%
E >!K'S. YI, 4,0.

4
" I! C:w.
, l .
* .P.sal. r.wnr,18.
7
Psal. \ n , 1. *" Ilrbr. \ , 1.
IN H E X A E M E R O N . - - . X I .
1055
1026
dis ol velum folionun verboriLmexteriornin. Unde hujus litlercc, c l veiuti magno quodam lapidc opereliam esl conlrarius foliis S<d juslilia?, ea cxsiccans lis, nempe obscurilaie : Ouis nobis revolvet calict ennindans. et maxime folin hujus flcus. Etenim
ginem litlera?, ut intra nubem etdivina haec adyia,
ficuin saipe appcliat Dominus infrugiferum cullum
in Sancla sanclorum intuenles, videanius occuita
Synagoga?, cum eam quidem 914 aiiquando visihujus mysterii orgia, qtiae quidem porspicua orlassel per -irienniom, et eam aspexissel nulliim
Ihodoxa? fidei rectitudine non comprebenderimus,
aflorrc fructum, e l jussisset agricola? u l eam exsi hislorice abducti fiierimus a diclionis crassituecindcret, ne terram occuparei oliosam. Gum audine. Deus enim qui iuiplel coelum et lerram, qui
dicit: Non videbit homo faciem meam et vivet ;
lem postremo rursus venisset jnstitiam sitiens, et
quomodo personali prncsenlia, et locali simui va
accessisset ad ficum (nempe Jmisalem), et non
dens Iransitti, et vocis cdens sonitum. in nicridie
invenisset nisi folia, ex qnibus crant eliam
accessil ad Adainum? Quanam aulem de causa
illa siibligacula, eam exsiccavil dicens: Non amplitu ex te nascatur peccati fructus in aslernum . eum puduil nudum conspici a Deo, cum stalim ab
Quoniam aulem ioia unum aut apexunus nontrans- initio nudusa Deo fuissct lactus el aperlus? Igno*
rabatneDeus, qui sciebat omnia anieortum eorum,
ibit ex lege donec omnia fiant in Chrrsto, consi1 1
dera rerom consequenliain. Comedit Adara cibum

Hmlienis insidiatricis : deinde eeipwm iccinxit
eubligaculo postquam comedi&set: cieinde comedit
el latuit subligno io oaradiso, e l fuil quaesitus, et
caetera qiw seq<iuntur. Sic etiam Chrislus eaepe
oraedi cum suis discipulis legalem cibom insi*
diantis Synagogae, ck eliam quando serpens Judas
ccit prodilionem colloculus cum adultcra Synagoga: deinde poslquam comedisset, surgens ex
toena Adain ptritualis, euccinxit se subligaculo
l i n l e i : deinde sua sponle fugit in hortum, et fuit
quaesitus, el egreseus est ex borto. Ego autem m i ror cecilatem Judaeorum, propterea quod Scriptura est adeo exacla ct accurata. Etenim de
Adaino scriptum est quod seipsuni accinxit: simiJiter eUam de Christo. Si amem vis videre eum
locum in quo latebat Adam, et ideo exclamavit:

Adamubi i$? Quod est aulem admtrabilius, cur
non vocat ulrosque, et mullo magts mulierem q o
fuerat decepta : Adam enim non est deceptus, sed
muiier fuit decepla. Quomodo aulem non ccrnilur
Deus omnino fuisse locutus cum mtiiiere ante
transgressionem ? Quoniam ergo est magna el comprehensu ditficilis super omnia qna? prius dicta
sunt vera eorum quse sunt proposila consideratto,
iion 9oluru iis qui sunt nosiris lemporibus, sed
etiam iis qui niultis ante sseculis a Deo fuere afflati, et in iis sunt pulcbrc versati, sicul etiara di
cit Adamanlus Cbrisli indagator: haec quoquc ad
aliorum eimilitudinem preccmur, ut accipiamue
digitum qui teligit oculos caci ab ortu. Qui quidem
DominusAdamus siatini ab ortu fujtioimorlalis, ut
eliam in horto nuduin,et linteo solura succlnctum, qui fueritoculalus aDeilumine, ut, cumteugissetncvide euni in Golgotha, subligactilo tantum suc- slrosoculos, diceret: Ephpheta, quod est, adaperire \
cinctum pendentem in cruce, supra Ada? cranium, Noslri enim oculi lenentnr ne aperte agiioscant,
Quomodo prophcta quideni Moses, vel polius
pro Adamo et Eva patienlem, de quibiis dictum
*est: Et audierunt vocem Domini Dei deambulanli* angclus qui loquilur iu ipso, per omnem actura
q u i e s t in inobedicnlia, et peccalum ligni, com^
tit paradito meridie, et latuerunt Adam uxor ejus
facie Uomini Dei in medio ligni paradisi, el voca- munesfacit e l conjungit ambos protoplaslos, veJ
xit Dominuk heu$ Adamum, et dixit ei; Adam, ubi polius mulicrem solain oslendit esse in culpa: ipsa
>es?Et dixit ei: Yocem tuam audivi deambulantu in esi allocula, ipsa csl dccepta, ipsa comedit, ipsa
paradiso, et timui, quia nudus sum, el latui. Et dixit viro dedit,ipsa ei cst insidiala, ipsa fuil causa pec
ei Deus: Quis tibi annunliavH quod m nudui, nisi cati, nudiiatis, timoris, subligaculorum, fogae,
cx UgnOy ex quo talo tibi mandavi ne comedercs, ex absconsionis a Dco, pcenae, exsccrationis, nionis,
et, ut semel dicam, malorum innumerabilium. Ec
eo comedisses ?
c
ForUsseAon e*i alienum, quod iite dixerunt, D cum b a c ila babeanl, quomodo Deus cum acces-
Maria et Salonae ct Joanna, quserenlcs eum qui

latebat in paradiso Golgolba sub ligno, nnmpe
nudum Chrislum Adam quem vocavitel cduxitDominue Deus ex latebris, excitans eum ex morluie
secundum camem, hoc nos quoque diccre dc boc
Adamo qui lalebal in boc horto in medio ligni;
quem quserens Deus suscilare in meridie, ad ipsum
advenit. Illae enim, nempe Maria Magdalene cum
duabus aliisdicebant: Quis revolvet nobis lapidem
u l videamus eum qui inlus laict?
Similiter idem mihi quoque succurrit diccndum
in proposilis et non conlemplabilibus myslerus
n
Maltb. xxi. 19.
a t
Maltb. v, 18.
Marc. ;VJ, 3
sisset illo meridie ad inquisilionem el veluti examinalionem eoruro qui non obedierunt, non vo*
<iat molierem ad examinalionem, non cam gravbler increpat, non ponil oinnino in ejus poena exsecralionem, non dat ei terram ad comedendum,
non spinas, non Iribulos, non esum feni, non s u -
dorcm vultus, sed ncque eam expellit aut cxterminat a paradiso, non ei omnino revocat serpentem in memoriam, non eam pudore alTicil, riiccns:
Curdecepisli Adamum? Sed cum ostendisecl omnern
benignitalem ct bonitatem in mulicrem qiia? ceciderat, porgit ad boraincm, ft d i c i t o i : Adam, tdn
" Exod. xxxni, 20.
Marc. vsi, 54.
1027
ANASIASII SINAiTJi
1028
e$ ? dixit ei: Audivi vocem tuum ambulanlit,

et <ulrideret quid ea vocarel laaqaam adregera,
' Deus,
latuu quoniam $um nudus. Audi ct Adamum re- eiquierateis domiaaturus.Uade Hcel videre, etiaai
spondentem ea quae Dco conveniunt. Solus enim vere bominem tauquam qui babet poteslatem et est
qiiicsitus ct vocaius respondet siagularitcr, et non
Dominus ( nempeChrislum) uxorem nominantem
conjunxit sibi mulierem. Nonenim dicil. audivimus 915Ecclesiam,ex ipsaappellanlem ejusaomen, V i vocem luatn deambulaniis in paradiso, et timuimus
tam. Yere entni viviiicat quos general, nempe baptiquia nudi sumus, et laiuimtu, quod quidcai erat emate. Et de solo bomine, Prophela dicit Deo : Jfiveruni. Sed miltensaccusare suaaicostaai, seipsum
nuisli eum paulo minus ab angelit, gloria et honore
prodit pro ea. ilaec cuiu persequerer, paradisicivis coronasli eum et constituisti eum (nou aulem eos)
Paulus rursum accedens in inedium, dixit: Mytie- ivtper opera manuum tuarum> et omnia iubjeci&ti
rium magnum eat. Ego aulem cuni ipso dico in sub pedibus i/'us",clsolius,iion autem ipsoruin, boc
Cliristo el Ecclesia , pro qua se dedil ad mortem. est, non amborum, sed solius Adami, in figuram
Unde ctiam a Deo vocalo vero Adamo, quando Christi. Oslendit tibi baac magaaa) et iaconiparad i x i l , Adam, ubies? non diclum est inScriplura bilem differentiam Adami ab E v a , honoreinque et
quod exiii aul vcnil ad Deum, est enim seiaper gloriam, ut exacle et accurate discas quando videapud Deuai inscparabilis Filius.
ris bominein in figura Chriati se dirailiere ad raoHacc pramiisiiaus, ora Judaeorum obstrucates, bereai, et simnl cuin ea comedere cx ligno : et
ne nos audienies^ oinnia Adami ad Cbristum refe- siaiul yidere, et sunul nudari, et simul consuere
rentes, exisliaieal eura fuisse sub peccalo, et c r i - folia ficuft : boc est, prameditari et componere, et
roinationi obiioxiuin et exsecraiioni. Sullicil eaiqa
gimul unire verbum cum verbu ad defensionem,
demonstratio eorum quae nunc dicta suai, ad per- et simul audire vocem Domini Dei ambulanlis, e i
suadendum vel maxitue incredulo, quod quaecan- timere, et fugere, ei latere, el Yocari solum ad
que quidem objecta sunt niulieri, objecla sunt exaaiiaaiioaem, et duras pcenas pro illa suscipere,
accusando, qaaecuaque aulem Adam a Deo audi- c l solnm expelli ex paradiso, et suscipere sentenvit, absque crimiaatione seu accusalione, ca de
Liam morlis. Ilaec oaia-ia quando aspexeris AdaCbristo dicuntur se demitlendo pro Ecclesia, sibi niuni et agere et sufferre, iatelliges Cbrislam (per
atiribuendo iliius peccaium e l exsecraiionem ei Paalum) libi dicere : Adam non est detepiut " . Alio
xnorieiu. Proplerca nmm Deus fecit res Adami di~ enini roodo comedil antiquus ille in typuai Cbrisli,
versas et excelsiores supra mulierem, ut nos di- alio autem modo roulicr in typura Ecclesia*. Alio
sceremus et docereniur iucomparabilem Cbristi : modo esl intelligeoda Adaini visus recuperaiio; alio
differeatiaai supra Ecclesiam. Nam cura dixisset
niodo, mulieris. Alia cst viri nudalio, alia autem
Deus, Faciamu hominem ad imaginem et ximiiUu~
mulicris. Aliler liaiel Adam qui est Cbrisli figura,
dinem noslram, nibil ejusniodi dixil de muliere non deceplus; et alilertimet mulier decepla. Ipsa
quandocam eral labricaiurus ex lalcre Adami. Et
enimper inobedientiam, sicul Ecclesia; Adaanaulem
mrsusdiccns: FecitDeu* kominem; ad imaginem Dei
(nempe Gbristus) eoquod pro ambobus id suscipiat.
fecit illum, non dicil de ea, fecii illam, sed posl- Hoc modo iatelligeada t%i eliam nudalio quam in
quaui dixit de boaviae, fecit ilium, lunc subjungit, Calvaria susliauit, et fuga. Quamobrem perdispenmascutum et feminam fecit illos. Simililer eliara in
salionem etiam fugit in /Egyptuai, et vocavit eum
forinatione hominis, quando dixit: Fecit Oeus ho- Domiaus Deus lalealem in iEgypto. Quare dicebat
minem limoacceplo eterra, elinxufflavit in ipsum etiam
spi~ : Ex jEggpto vocavi Filium meum Quod st
ritum viia, nullam fecil menlionem mulieris. Nani vis eliam videre Cbrisluin volunlarie liinenieai pro
quodaUineladessentiam,nibil habuilEcclesia exdi- Ecclesra, audi evangelislam de eo dicenlem : Et
ina esscntiaxujus fuit symbolum insufflalio,prius cum esset in agonia, oravit intensius * \ et ideo fuit
eigaitlcaas Dei Verbi ex Patre id quod ex nobis tristis usque ad mortem : medicans trislitiam muest luteum ingressum, et babitaiiunein ia bypo- I lierU, et proea duclusad passionem. Quoniam austasi. E l idco non dal Dcus laulieri esscalialeai
tem aieridiem, Dei Yerbi adventum esse paterne
sui insufflationem , quoniam non est coiaposila
dediraus, necesseest omninoviderequoinodo etiam
mulier cx diviailate ct biimanitate, sicul Cbristus
de boraiae communi (qui est veluti quidam Adam)
Adaui: sed ex una sola carne, nempc latere buet dc ejus coajuge Ecclesia, prius suut descripla
manilalis. Porroautera io posilione quoque ei inproposita paradisi raystena, et Gnem acceperuat in
gressu Adaini in paradisura, non d i c i t : Simul
nobis. Gum ergo comedissct muiier qua* diciiur,
ponit cum eo mulierem. Ncque vero in operalionc cx malo impietatis fruclu ligni, slane prope serfacit simul cum eo operari, neque in cuslodia
pcntcm tanquam essct cjus uxor, deinde ei renun- .
simul esse cusiodem. Sed ncque ex omni ligno tiasset, ut jam dixi antea, et ad maritum esset requod est ia paradiso jubelur coioedcre nisi solus versa, non inveniinas cam ainplius appropinquasse
Cbristus. Scd neque iaiponil mulier nomen bcsliis aut cuin serpeule oainioo esse locutam. Omnia
clvolucribus : ad soluiu enim Adamum cosadduxil
crgo qua3 fuerunl post ejas coDversionem ad Ada9
33
k9
Epbes. v, 52.
xxvi, 58.
, e
Psal. vui, 6*8.
1 1
I T i m . n, \L
Ose. x i , i.
" Luc. xxn. 45.
k 0
MaUh.
1029
1 H E X A E M E R O N . -
LIB. X I .
1030
mum (hoc est, Chrisluiti) intcSligere oportet bona ferla. Harc omnia non sunt irascentis judicis, ex
quae sunl consequcnlia bislorise. Nam cnm Dcus
tunc prceliguraia ad Ecclesise beneficium, et cudixisset Adamo : Quts tibi renuntiavit qnod m nujuîbet bominisqui esiejusdem cujus ipsa gencris.
dus, nisi comedistes ex iigno quod tibijussi ne comeOculorum quidem visus recuperalionem, Cbristi
deres ? Vlde quod Adain Deo rcspondet dicer.s:
erce Iucis agnilionem; nudilatis autem lectionem,
Mulier quam dedisti mihi mecum, ipsa mxhi dedit ex
initium sensus ad correctionem. Nam sapienlcs,
ligno, et comedi. Audisti quomodo non peccavit
inqnit, tegunt suam verecundiam. Audi enim qaod
Adam, ut qui non ftierit dec*,ptU8 ?non dicilenim :
i a t praeterea post indula subligacula. Qui enim
prius non obedierant voci et mandato Dei qui ante Decepit tne mulier. Non dicit : Me snpplanlavif, aut
meridiem teinporum nondum advenerat, et per car- ea mibi fuit peccati consiiiatrix, ne conferat culpam ineurn qui ipsam ei dedit. Poterat cnim sc dcnem nobte non appropinquarat, el nondum ambuJabal Dei prsedicalio tunc cum in omncxn l-erram fenderc,elDeo respondere, dicens : Recte balebam
e\ivU sonusejus' dicentis : Pcenilentiam agite, ap- cum prius essem solus; sed adjuirix quam dedisti
mibi lYOti eral adjutrix, scd initnica et insidialrix.
propinquat enim regmim cwlornm ,
qtiando vox
Nibil autem dicit aut cogilal hnjusmodi. Dicit
Domini facta esl supcr aquas, qnando toniiru vocis evangelica? factum cst in rota mundi, aiidierunl itaque : Mutier quam dedisti mihi, ad nie servandum,
vocem Domim dicenlis : Oves mea vocem meam el liberandum. et suscipiendr.m,eamibi dedit mortein abipsa profcctani, fructum ligni, promptoquc
audiunt **, audierunt vocem Domini ambulanlis in
paradiso Ecclosiae oleaslrorum (nempe gentium) el et alacri animo comcdi, nibil penitus contradiceni
dicentis : .Venite ad me, omnes qui laboratis**, neqne recusans Propterea enim Adam nullara eoqnandnquidem ligna scinditis monlium ad deos rum penitus facil mcntioncm, cum Deo loquens ,
inanes exsculpendes, et iis onerati estis ut abeatis ut qui neque essct inobediens, neque a serpcnte
ad templa exsecranda, et ego ab iis omnibus vos fa- omnino nllam accepissei irruptionem, neque ad
ciam qniesctre. Et timuerunt Dominum qui prius eum omnino accessissct, ut neque Chrislos. Ncque
ipsura non timebant. Timuerunl, quia non babc- rursus cernUur Dcus in illa lerribil! exsecraiione
bant indnmentum nuptiale; nondum cnim bapli- serpenlis, quidquam cum csse criminalus dc homisatieraiilin Chrislum,ulCbrisium induercnt.Nudi ne, am de Adaino apudcum uliam fecisse nienticnem; scd eum susquc dequc exsecratur dc mulicerant, exuti priori indumenlo incorruptionisct
mortalilatis. Sed quando audicrunl vocem ejus re, et abjicit efllcicns ut caderct casu a quo non
posset excilari, cia?terna cnm condemnans damnaqui
quacrit
ovem quae
perierat,
el tegumenlum ligni
t
V
1 - - -v , . . v , . . . ~
,
,
kl
Titse Christiqui dicil por Prophelam de nobis : in

tegmne alarum tuarum proteges noscum fuerimus
f arcam tntttH tei. Et cum accepisset prodigum
hene nudwm hominem, qtii exlrinsccus intro recle
erat ingreseus, eum texit dicens : Afferte primam
stotam qeam isie ferebat prius, nempe indumentum incorruptionis, et indaite eum. Quando crgo
audi* de Domino Dcopra?senle, el dicenle Adamo:
Ubi , in bonom inteflige hanc vocationem. Quem
enim quaeril t vocai ad se Dens, cst perspicuum
qeod recedit quidem a mald, cum Deo auteminvcnitDr. Sm auiem cum ira, ct cxcandescentia, ut
quidam xwtimant, Deas accessit ad Adainum et
Evam in paradisq ad eos puniendosetcruciandos,
k9
tione , quoniam imilierem Erclesiam solam, non

aulem Adamum Cbristum deccpit. Nvnc enim, i n quit, venit princeps mundi httjus, et in me nifiil i n venit". Unde eliam ratam et acccptam babens
Deus insontis Adami responsionem in (iguram Christiqui non peccavit, cum dixisset: Mulier quamdedisti mecum, ea mihi dedit ex ligno, et cnmedi, mh\\
amplius eum inlerrogat, sed siatiin ad eam vadit,
dicitenim Moscs: Etei dixit Deus : Quid hoefeci$ti?
Et dixit mulier: Serpens mc decepH, el comedi.
Quomodo autem de Adam a Deo accusata, de illo
non respondet, scd dc se ? Annon est perspicuum
quod oslendens pcccatum non cadere in Adamum ?
perinde ac sl diceret Deo : Adam est innocens, ego
oporlebat enra slatim pergere ad serpcniem ct pu- [> sola Deo meo non obedii, ct fregi pacta conventa
tecum inila, ct erravi sicut ovis quae periil, effecta
nireavctorem malorum. Oportebal m n l i e r m insi
diatricein viri condemnare, et ex paradiso exlcr- crrabunda ac deos colens, ct super montes ei co!minare, e l exsecralioni ct niorti subjicero. Hic Ics nuda vagans acfluilans, et pollula sordidis saaotem (ll contrarium; attende enim. Eam ncc crificiorom inquinarncntis ? Quoniam vafer serpens
exsecratur, nec criminatur, neque morte condemnat;
me dccepit, tanquam imperilam adolcscenlulam
eed et scparat, et redimit ab insidiatore ejus ser- supplantans ct aberrare faciens. Haec cum raullcr
penle, ei dicen<j : Ponam inimiciiiaSj etvcluii re- propcmodum apud Deum coniiterelur, per hoc
puomm inier te et mulierem, cara a te liberans, et qnod dixit : Serpens me deccpit, ut quae suam indifaciens uteamibi adhaereat qui siiro virojns etDo
cassct poenilentiam, et ci esset condonalum :
minus, et eam induens tunica, ncmpe mc qui sum
transit Deus ad malum draconem, defectorem serconlextus ex supernis. tc enim fucrat nudata. ex
pentem, etei dicit-.Cwr lioc fcchti? Scd quia boc
cam noroino Vitam, nt qitre a le fuerat morle affecisti, et ausus es slatim dccipore 916 primuiu
4 1
Matlb. , 2.
xiv, 50.
Jnan. x, 16.
Maltb. x i , 28.
* Psal.
x v i , 8.
Luc. xv, 22.
4 8
Joan.
1031
S. ANASTASil SlNAilVE
1032
ftaiijentum nianuuni niearum. quoti luclum eal ad ponaniur mimlcitia* abboc lcniporc inter U et inter
int-am niiagmem c l siiniiiludiiicin ; tu es cxsccran- mulurem. Cur eniin iaclo delicto oporlerct posiea
ulcisci eum qui fccit? Scd bis verbit non credil
dus ab onmibus juuiejilis, c l ab omnibus bcsiiis
quae sunt supcr icrram. Exsccrandus*>s lu el solus, Judauis, solamatlciidens litleram. Deinde non v i scd non Adain ; lu solus, ct non mulier. Sed lu cs des (illi dico) lerribilcs iniinicilias liujus Chrisli
uxonis Ecclesise, quas liabel adversus. serpcnlem ?
exsecrandus ab omnibus meis crcaluris quae sunt
super lerranv, 11011 ab iis quae sunt in coalo. Nain Non vides impressionem, non vides certamen, idqne
qui in ilio sunt, angeli mci, sunt benedicli, quocum Ui primus experiaris?Quid enim non moliris?
niam me bcncdicuni tnissi ad nmnera adminislra- Quod gcnus pugna? non excitas? Quam autem n u num non armas ut eam obruas ? Sed slal adbuc
loria. Tu ciiim sperasti, si peccasseitl boinines, fieri
magis Orma el slabilis : et procedens adversus eiv
loco eorum rex omniuni quae sunt super lerrain,
dicens : Ero simills Altissimo^; sed tua spe es ses, Chrislum non negat; Etin his omnibussuperavitnus* , ut cum Paulo dicamus. Non vides enses el
frustralus : cis enim do omneiu poteslalcm caicandi
supra serpentes ct collum tuum. Deinde cum luec sagiltas potenlis Dei aculas, per quae adversus seiv
pemem slat armaia in ac4e e l p n d i o , armalura
dixisset, pradicil ei eliam viiium et malam menicm
cujus nulia langeFclur poenilenlia, dicens, non ju- ^ undiquc munita, etaccincta gladio spiritus, galea
bendo sed propbelando : Super peclus et ventrem spci, lorica fldei", clypeo baplismi ? Non videstntuutn boc esl, in ira el voluptate tua gradieris nulla victa et infracta arma,in quibus conleril et aufert
movcndus poonilenlia. Et terram comedes omnibuscspul serpenlis ? Crucem, inquam, corpus et sandiebusvitce tuat; hocest, lapsusa ccelesti sapienliaguinero Jesu, vela, preces, vigilias, et alia quae
etcognitione divina, lerrestres* ponens sensus et niojilur advcrsus serpentcm, et adversus cimi slal
materiales, circumageris ac volveris; et inimici- in acie, ne anipliusei servjat?Quocirca, do cselero
tias ponam inter te et mtUierem quam decepisli,
cum eo gerens inimicilias, el conyersaad proprium
nempc meani Ecclesiam. Gralias agimus lua3 inefla- virum (nempe Christum), quoiidje belh) invadilur a
bili et inenarrabili clcmeniia?, Christc Deus, qui
saleiliiibus serpentis, perscculionem palitur, vornos libeiasli, c i separasli a socielate c l dileclione,
beralur, torquetur, occiditur, vincilur, injuria
et uniono, c l amicjlia maljgni diaboli serpcntis. ailteiior, esuriens, nuda incedens.eervieng, siliens,
Tu es Deus qui facis solus mirabilia magna : qui Jibcris orbata el membratim discerpta, cum serpropter tuaiu in sponsam tuam Ecclesiam cbaritapcnle autem neque foedus, neque-amiciliaminieiis.
lem posuisli ininiiciliasinler nosel inimicunUuum, Q Scd etiamsi oporleat
millies subire morieru.
ut non amplius ci serviainus, sed libi soli vivo Deo
prompio et alacri animo mcmbra sua e l liberos
vcro , qui dicis insidiatori bujus tua3 conjugis et
igni iradjt, et gladiis, et tormentis, potius quara
spnnsa? mulicris : lnimicitias ponam inler te et inter
cum serpente focdus percutiat et aoiicitia; obsidee
mulierem. Penam inimicitias : rem fnturaiu, et pa-ci aut del aut accipiat. Eorumaulem qua? nunc d i xiendas iuiiiticitias signiflcal illud , ponam> eo qnt cunlur nos tcstcs sunius qui Verbum audimus :
tlic.il oslendente : Egoin npvissimis l^mportbuspo- pro fide hujus mulieris Cbrisli, pericula quolidic
nani iuimicilias inler tc ct Eccicsiam. Naiu nunc adeuntes, serpenti autem non obedientes. Testes
quidem aniica est libi mulicr, nunccstlibi conjux,
inimicitiarum sunt qui in deserlis et monlibus et
nunc cam effVcisli caplivam , nunc libi servit,
spcluncis decertant adversus serpentem. Testes
nunc cst libi subjecla, nune le colit sacrificans
inimiciliarum hujus mulieris sunt pastores, qui
fdios suos et filias suas libi ct luis da^moniis ; sed
eam pulcbre docent quolidie dicere : Rcnuntio Sa
nc glorieris, ncque efferaris, neque propterea iosolana3 malo serpenti, et ejus cuhui et e|us decelescas. Nam venit bora, et nunc esl quando veniam
ptioni, ct ejus idolis, c l ejus facultalibus, ct ejns
eain visitans meridie, et faciam ejus ullionem, ct
libaminibus, et ejus serviiuli. Testis est a Deo daponam inimicitias tcrribiles el implacabiles inter tc D tarum inimicitiarumpias hujus mulieris quas susceet muiicrcm Ecclesiam. Non veniam enim tunc ad
pit cum serpenle, idolorum destructio, ipsorum
mUtendum intcr te c i eam pacem, $ed gladium *lctnplorum eversio, slatuarum contritio, columna- ^
evangclicum, ad dividcndum elseparandum te marum dclclio, apud genles cognilio Dci qui bas bolignurn et adulterum virum serpenlcm a mulicre nas ininiicitias praedcstinavii. Et dixit serpenli :
quani a me rapuisli: ut quando super oinncs alias Ponam inimicitias inter teet mulierem. Et quaremumulieres, synagogas Pcrsarum, Indorum, Arabuno, lierem, et non potius virum? Mulieris enim caput
Ismaclitarum lc diloxit, iia supra omnes lc oderil: estvir , et ipsum (cum sit inimicum caput) bellum
vcl potius, ut scmcl dicam, omnes le oderini, (num gercre cum capite scrpenlis deccbat; sed nibil dienim Jud&orum solum est Deus , non etinm gencit eju^modi, quoniani nibil csi commune serpenti
lium ?) nocluqucclintcrdiii ca adversus te armala
cum spiriluali Adamo, nempe Chrislo. Dicit itaet resistens le intnrinial. Si hxc ita non signifi- quc : Ponam inimicilias inter te et mulicrem. Si aocant, oportebat Deum ita diccre scrpcnli : Et ecce tcm corporaliier intclligis Dci verba ad serpentem,
1
ve
o s
89
91
" I s a . xiv, 14.

Epbes. \ , :3.
Psal.
LXXVI,
4 9
Matlb. x, 31 .
8 0
Rom.
. 29.
B !
R>m. viu, 37.
81
1 Thess. v, 8.
1033
1 HEXAEMERON. -
LIB. XI.
1034
vide in quam multa incidis ibsurda sic intelligens. modo ad mille arinos liaec recte legens, nondum
cognovisti eani quae esl n> lpsis verilatem, cuin tu
Et prinitim quidem, quod Deus injuste eum estexmc potius debcres in bls illumiiiarc, ut qui ea a
secralus. Nam,cum ratione careret et intelligentia,
invilus fuit inslrumentum diaboli; nec oporlebat Deo acceperis, et cui ea sunl credita. De cxtero,
a nic qui suni barbams et bcslia disce scnsum tuairasci instrumento experti ralionis. Secundo, quod
rum legum. Atque ut maligno quidem serpcnti sit
si niuliercm solam vult inimicitias gerere cum maligno, est perspicuuin quod vult virum esse ser- ininiica etei non obediat, uiulieri el Ecclesiae dedit
penlis dilectum. Terlio, quod si inter corporalem Deus; observare autem, seu cum insidiisejus caput conterere, non poiesl Ecdesia.
serpeniem et carnalem nostram mulicrem posuit
Et propterea a mulierc ad bominem (neinpe
Deus inimicitias, in uno momenlo temporis consumerent serpentes omnes mulieres, et maxirae qux Cbristum) traduxit Deus orationem, dicens serpenti: Ipte observabit capul tuum, te conterens cum
non sunt in urbibus dum dormiunt. Quano, quod
plurimae eliam aliae bcsliae sunt nobis inimicae. insidiis : et tu observabis ejus culcuneum> boc est,
exltema tolius corporis Cbrisii (boc aulem cst
Sed neque terram quolidie comedit serpens , sed
Ecclesia) iu exlremis lemporibus eani cribrans.
eiiam alias escas carnium. Sed neque qui sub i n telligentiam cadit serpens, cum s i l immortalis, CalcaueuS autem ejus et extrcmum, est Anlicbristi
terram comedit, omnibus diebus vilas suse missus prasentia quas futura est iii extremis tcmporibus;
in ignem sctermim. De ipso tainen scrpente qui ejus eftim tempus observat et exspeclat malus sercadit sub intclligentiain, et de Ecciesia intollige pens, quo utetur tanqiiam inslrumento, ad supdiviuum eloquium quod dicit : Ponam inimicitias plantandura rdrsus per cibuni Ecclesiam : idquc
inter diabolum ei mulierem. Beaia est ergo inler cum lunc sit fulura famcs, sicut etiam tradidimulieres sola haec mnlier. Hinc enim discimus mamus in libro praecedente. Quod aulem Christus
gnum dogma de ipsa, etiara ipsis eoelis excelsius et fucrit custos Ecclesiae, non opus eril de eo alia
niajori probalione quam ea sola quae dicit in perpraeslantius. Quodnam esi hoc ? Dico quod sola
Sona Cbristi : Et accepit Dominus Deus Adamum,
quae esl Christianorum Ecclesia Cbristi, est hostis
et inimica serpenti; reliquse autem omnes qoae et posuil eum in paradiso ad eum operandum el
cii&todiendum.
sunt in mundo religiones et (ides gentium (lam
Et ideo posuil Cbristus cberubim, e l flammeam
Judseoruro quani Barbarorum) suntarotca? et conlubernales, et conjuges, et propriae diaboli serpentts: rbomphaeam versatilem, quae in orbem custodit Ec~
clesiam, ne intro subeat caput serpentis. Fortasse
ex eo oata?, et quse ex eo conceperunt maluni se
men exsecrandorum dogniatum, adeo ut eis idem
autera rursus etiam ea de causa, a muliere ad
ait ct pater et vir, qui introduxit exsecrandam sui virum traduxit diclionem Deus, dicens serpenti
de Gbrislo : Ipse ob&ervdbit caput tuum : proptcr
inter se corruptionem : boc enim signiiicant etiam
quae deinceps sequunlur Dei verba ad ipsum ser- vocem illam qua3 utrosque conjungil societate d i pentem. Nam cum dixisset : Ponam inimicitias intercens : Et erunt duo in carne una , ut per vocem
le et mulierem, subjunxit, dicens : Et inter semenfemininam simul ac virilem nos doceat Ghristuiu
ejus. Atqui debebat dicere : Et inter fetus ejus: et Ecclesiam esse individuum quiddam ejusdemque
nalura, ejusdenique carnis, et concorporale, et sinsi ad corporalem serpenlem et mulierem corporalcm solam essent ea quae dicunlur. Mulier enim gulare. Gonserva mihi, fidelis et sacer coetus, luec
assidue in memoria, quse dicla sunl (inquam) dc
non emittit semen; sed cum acceperit, parit felnm. Semina ergo Ecclesia3 sunt pia dogmala e l voce divina quae dicit serpenli : Ponam inimicitias
disciplinae quas seminavit ille agricola, dicens : tnter te et mulierem unam ct solam : et ideo non
Exiit qui seminat ad seminandum'*. Rursusserpen-dicit, mulieres; quoniam cailerae omnes quae sunt
in mundo Ades praetcr unam et hanc Ghrisli
tis sunt mala semina et impia, hsereticorum zizania
praedicaliones. Qua3 quidem videns Gbristus D lam uxorem et Ghristianorum Ecclesiam , sunt
germinantia in medio fruroenli , dicebat: lnimicus a m i c a B serpentis. De caetero aulein, quando videris
homo hcec seminavit' ; boc est malus serpens, etreliquas mulieres et fldes, Judaeorumque e l Barproplerea tanquam hostem Ecclesiae euni alloquens barorum synagogas, psallentes, clamantcs, dies
dicebat : Ponam inimicilias inter te et mulierem, el
festos celebrantes, vigilantes, jejunantes, sacriGcaninter semen tuum et semen eju*, ipse observabit
tes, adoranles, Deum nominantes. fidem pra?ditaput, et tu ob$ervabi$ ejus calcaneum. De muliere
cantes, dogmata siatucntes, Scripluras legenles,
toquens et ejus eemine, quomodo ad masculum
Gbristum autcm Deum verum cx Deo vero non
traduxit orationem, dicens : Jp$e obtervabit caput,
confitentes, certo scias quod eaj onmes sunt amicac
et tn observabis calcancttm eju$ ? Ejus ? Gujus,
(liaboli (nempe serpenlis) et nulla c x iis est ini~
nunquid mulieris? Absit t Non habet enim quod
mica et ab eo aliena, nisi ipsa eaquc sola Ghrisli
diclom 917 est, Sensura. Dissecor, e l tui rursus Ecclesia, et ejus senien. (Ilas enim omnes sunt forteneor admiratione (tibi Judseo rursus dico) quo- nicaliones et adulterse, ct ex semine serpenlis c o n 5
i V
Matlh. , .
ibid.8.
e i
Gen. n, 2 1 ; Malib. , ; Ephcs. v, 31.
PAT;IOL. G B . L X W I X .
33
1035
. ANASTASII S I N A I T ^
1036
cipientee et parientes, fortasse autem babenies ad ipsam, quem aperte prius descripsit ac figuftiam proprium et innaturo semen serpente deteravit Dei advenlus in paradiso in illo meridie.
rius : ille enim et qui cum eo sunt dxmones saepe Ha?c necessario sum prsefalus, et pramunii auditorem ne aegre feral, aut ne putel audire aliena in
confcssi sunt el prsedicarunt Christum Filium Dei
altissimi. Unde etiam in lentatione ei dicebat seriis quasdicluri sumus conteniplalionibus dum agepcnslanquamFilio Dei: Dic ut lapides panes fiant^ymus de poenis, ut qua? sint novae, aliense, et i n ti tanquam Filio Dei dicebat: Defice U ipsum deor-credibiles. Non cessat enim unquam samli Spiritu*
tum " ex ternplo : et lanquam Deo deprecabantur gratia ornare et coronare paradisum Ecclesiae nooranes ne eos mitteret in abyssum, et lanquam vis floribus inlelligeniiis. Naro sicut jam dixi anlea
Deo et Domino omnium Cbrislo supplicabant, ut mille exortje sunt hcereses quae audicraut quidem
eis perinilleret intrare in porcos , et tanquam de paradiso el protoplasli, nibil autem spirituale
Deum eum adjurabat daemonium ne ipsum lorque- in eis intellexerant. Nam Samaritani quidem, ex
ret. NulH enim justorum qui fuerunt a saecuio, eo quod dixit : Terra es et in terram reverteris :
arbilrati lotum hominem esse morlalem propterea
tales* preces trementes effaii sunt d;emones, nisi
quod sit terrcstris anima quoque cum corpore,
soli Gbrislo Deo. Sciebant enim ex iis quae patiebantur, quod ad eorum perniciem et inlerilum negarunt resurreciionem. Origenes aulem iqfelix,
cum nescio quomodo diceretur esse sapicns, stultus
f t draconis eorura principis, venit judex ad mulierem et hominem qui peccaverant, non ut eos factus est, prostibulum fuisse pronuntians locum
incorruplionis, coitum mulieris esse deceniens
judicaret aut exsecraretur, sed ut servaret, sicut
ipse Servator d i c i t : Non veni ut judicem mundum,pulchrum fructum bgni inobedienliae.
ted ut servem . Venit enim Filius hominis ad quceManichaeus autem existiraavit duas esse contrarendum et servandum quod perieral ; non enim
rias potestales divinitalis, serpentem el Opiiicem,
venil ad vocandum justos, sed peccatores ad peentquaB in acie ialer se decertarinl in paradiso: et
tenliam quoniam non opus habent qni sani sunt
bonum quidem Deura esse crealorem animae, qui
medico, sed qui mate se habent *. Si ergo propter
est etiam Iiomo ad Dei imaginem; maluni autem
benignitatem, et clementiatn, el pcccaloruni conDeum esse efleclorem corporis, quod beliuiu gerit
donalionem venit in vitam Christus, Agnus Dei,
adversus aniniam. De quo etiam scripium est, i n qui tollit peccata mnndi
: ejus aulem adventus
q u i t : Et finxit Deus hominem limo accepte e terra.
in paradisum, qui fuil ad eos qui pcccarunt, erat
.
..
Haeresis autem quae dicilur Eneraiilaruni, abslinet
verus lypus ejus advenlus ad mulierem quae de- . *
...
. . .
,
. i>
.
.
C a nuptns et muliere, lanquam a re mala et insicepla fueral, Evam, Ecclesiam, naturam hunianam;
diosa; similiter eliara ab a^borum fruclibtis, ut
intelligat quilibct boiuo fidelis, quod non ad supqui srut peccali efticientes, propter arborem quae
plicium irrogandum, neque ad poenam sumendam,
dicitur inobedientiae.
neque ad exlenuinanduin, neque ad exsecrandum
tunc venit Deus ad Adamum el Evann Ovis enim
Nec hoc soluni, scd etiam plurimi ex Ecclesia
quce perierat
cral exeniplar Adami, neque cum convertunlur ad impias dq Deo cogilationes, corira ipsam qusesivit Pastor bonus, sed gestavit
poraliter et crasse audicnles ea qua? facia sunt
bumeris: et dragma quae ceeidcrat ex decem, nempe in paradiso. Si enim praesciebat, inquiunl, Deus
Eva, eral Ecclcsia, neque cum ira quaesivit el i n - id quod evenltirinn, ipse est ejus auclor; ul qui
venit cara Dci benignilas : et bomo qui incidil in
serpcnli concesserilslaiim corrumpere primo crealatroncs, fuit proloplaslus Adam; neque cum ullis tum opus nianuuni Dei. Quid eiiim opus erat omninu, ut ille daemon simul cum eis degcret in paminis eum curavitct geslavit humeris , u l i Jesus crucem. Porro aulem bonus quoque lalro ex- radiso? Quidam autem inciderunt etiam in alias
absurdiorcs cogilationes, quas, ne oflendanlur
primebat evidenlcm typum Adami, ct donum paradisi nobis Cbristus per ipsum aperait. De caelero D simpliciorcs, non est necosse dicere. Unde etiam
noli jion cradere, quod cliam advcrsus protoplasios eas solvens magnns ille Ambrosius audiit ea qua2
qui peccarunl, lunc Deus multam ostendit cle- dicuntur de inobedienlia ol paradiso, ei lignis, et
mentiam in poenis quae ab ipso adversus eos de- poenis, et morte, non esse tanquam ex poieslate
cernebantur, in quibus vcrba quidcm adumbra- dnenionis, sed osse lanquam ex niyslica quadam
vit instar quarumdam exsecrationum ad terrorem
dispensatione. De castero autera tempus est conecelesUc genlis Judseorum, quando legcni exposiderare verba quai a Deo dicta sunt mulieri et
nebat.
Adamo. QIKB quidem nonnulli existimant esse seoEa autem, praadicendo non puniendo sunt uiter- tentias c l condeninationes exsecrationum. Priospretala, ut refcranlur ad Adamum el Evam, dc iis quam aulcm ea dissolvam, audilori revoco in roequae erant evenlura Ecclesia3, quando in errore moriam, quod apud eum de quinto die disserentefr
degebal apud serpcntem ante adventum Dei Yerbi diximus de benedictione pisciuni facta a Deo; quod
67
60
61
6 4
6 0
e e
e t
6 0
6 1
Mattl. iv, 5. ibid. 0. Maiih. vm, 31.

Joan. xu, 47.
Mattb. xvm, 11. " Luc.
v, 32. " Alarr. n, 17. Joan. i , 2D. Luc. xv, 6. Ltic. x, 30 seqq.
Gen. m, 19.
6 7
1037
HEXAE.YIERON. -
LIB. XI.
1038
proptcr serpentem ct exsecrationcm seu maledi- fuitdeceptus sancita suiit asperrima et gravissima,
in punilione aulem Evae insidiatricis, non sunt
ctionem 918
quam erat laiurus, ea de causa
omnino sancita : non exsecratio terrae in ejus opeaniraantia non impertiit pari benedictione.
ribus, non cibus dolorem pcrpetuum affcrens, non
Non enim invenies in lota Scriplura legis, aliqua
ex orc Dei fuisse benedicla, et rursus a Deo esus herbae, nou productio spinarum, non orlus
Iribuloruni, non sudores vullus, non reversio in
fuinse subjecla exsecrationi; et boc perspicuum
terram, non mors, non ejeclio ex paradiso, non
ex GbamTilio Noe. Nam cum is se inique gessisset
in nudationc patris, et poslquam e soinno excila- prohibilio ligni vitae, nou circa ipsam custodia chetus Noe agnovisset filii Chami iniquilatem, non rubinorum, non contra eam rbomphaea versalilis ?
ausas est Noe exsecrari filiuin, quoniaro fuit a Deo Nam quf in idem peccalum inciderant, debebant
benediclus post diluvium cum duobus ejus fra- casdero et pares poenas subirc, e l multo magis detribus. Quamobrem non dicit : Maledictus Cham, cepirix inulier. Si aulem mihi dicit audilor, quod
sed tnaledictus Chanaan
exsecratus eos qui ex cum mulier esset vitae socia et coujux, et cobabitans cum Adamo, erat omnino socia pcenarum
ipso eranl nasciluri, ct non Cbam. Haec aulem
dico resislens prius nominalis hasresibus; de cae- et calamilatum mariti : non recte censcl is qui
tcro pro Christi quoque Ecclesia eani defendens haec dicit. Nam si hoc ita haberet, quid omnino
hxc dico; ad hor ut eam ostendam Judxo et Bar- esset opus adversus eos dissimilibus peenis, et quae
baro, ab omni Dei exsecralione esse liberam et
babenl magnam diflerenliam et repugnantiam ?
ab irtdignatione alicnam. Quid enim dicit Scriptura Oporteret enim eum, sicut illic in principio quando
de muliere post exsecraiionem serpcntis? Dixit sci- fecii eos, siniul eis dedit esum seminis cum bnitis:
ita eliaoi
hic quoque communiler dare poenas, et
licet Deus : Multiplicans multiplicabo dolores tuos
et
gemitu* luos; in dohribus parics filios, et ad vi- dicere : c Maledicla terra in operibus veslrie, in
doloribus comedetis eam, spinas et tribulos prorum tuum conversio tua, et ipse tibi dominubitur.
Ut aulem contemplemur dilucidius mysteria quae ducet vobis, et comede/tis herbam agri in sudore
sunt in iis q u * videntur esse poenne, conjunganius vultus veslri, donec revertamini in terram, ex qua
eliam quae dicta sunl Adamo. Nam ei quoque dicit sumpti eslis; > sed nibil tale facit aut dicit Deus.
Unde cum dixisset mulieri, In doloribm parie$ filios,
Dcus : Quoniam audivisli uxorem tuam, et comedistt
nibil lale dicil honiini. Et per universam Scriptuex ligno ex quo jussi tibi ne comederes, maledicta
est terra in operibus luis : in taboribus comedesram
eampatres nominans genilores, sed non malres,
omnibus dxebui viue tuce : spinas et tribulos rursus
pro- dicil fieri mulieris conversionem ad virnm,
6 8
ducel libi, et comedes herbam agri : in sudere vultus G reversionein autem viri in terram. Et rursus virum
tui comedes pauem tuum. donec revertaris in lerram
nominans lerrain, nou nominat muliercm. Nequc
ex qua snmpttts es, quoniam terra es et in terram
vcro fieri potest ut appelletur terra, cum s i l cosia
reverteris. Alienus et omnem sensuiu omnimode viventis et vita. Gum ergo in proposilis poenis
supcrans est is qui vult haec inlelligere corpora- tauta sit perplexilas et d.ubiiatio, jam diu haec
liter, et iu has hic incidet absurditatcs. Dico au- mc persequcnte, latus meum manu frequcnter
Utm : quomodo scrpenlem quidem exsccraturus pungit divinus Apostolus rursus dioetis : Hoec inDPIIS, ei affert causam snne exsecraiionis, qua? est
tellige de Christo et Ecclesia, cul Deus in principio
deceplio nmlieris; siinililer eliam Adamiiin incre- praedicit prophelice, iion aulcm iracunde, drcepansei oslondit, dicens :Quoniam audivisti nxorem;
plionem quceestei eveuturaj etdeindeeastigatioJies
adversus mulierem autem, in poena nullum om- et afllicliones qua? ei eveniunt per deceptionem, ad
nino pecc;itiim ant causam aflert Deus : nempe ejus utililatem, et demde oplimam per affllclioues
non menlioncm serpenlis, non nomcn cibi, non
ad Deum conversionem e l salutera. Nara tanquam
ligui inobedieruia* neque aliam quamvis cansam.
rex quispiain cum sna conjuge q u s sluprum eM
E l esl niirncuiuin slup>re dignuin quod s^rpens admisûra, modesle quodaunnodo e4 miaericorditer
quidem qui decepit mulierem, subjoclus ruil tam
disserens, Evam alloquituf dicens : A u d K m u l k f ,
gravi eV a c e r b a 3 et nunquam cand mabili exsecraqu% a me, Deo, Libi non sine dolore annuntiautur,
tioni in relernum; qtre autern decepit eum qul et qtue tibi proteslor. Tu me es sprelura, qui sum
factus esl ad Dei imaginetn et snnililudinem (ho- Domintis Deus tuus ; et malura serpentem adoratura
nrineni Adam, inqnami,a Deo nullam accepiiconlu- el cullura. EgoaiHem conversioneniet salutern tuam
meliam : nam corporalibus quidern legibus major
quxrens, multiplicans multiplicabo dolores luos
est culpa ejus qui decepit regem, qnam qui deceet afllictiones tuas el gemilus luos et calamitates
pil mulierem. Quodenitn serpcns, neque est ausus,
tuas : nunc quidem libi inferens dduvium, deinde
ncque aggressus, neque potuit : hoc mulicjr fecit
pesteni ac f a m c m , terraBmotum. pluviam ignis et
adverstis virum. Qua? sunl autom omni stnpore
sulphuris, p l u v i a B defcciionem p c r os propheta?,
plena ; sunt : qiiomodo.cuui sapiensChristi l i n pericula ex n i a r i , pericula ex b e l l i s , ex gcntibus,
gua Paulus dical : Adam non est deceptu*, mulierex persecutionibus, et otnne genus calamilatibus
autem fuit decepla , in pcena quidcm ojus quiet afflictionibus et doloribus. Quamobrera in lits
1 1
Gen. ix, 2. " I Tim. , l i .
1033
10W
doloribus paries malos filios, ^flkientes peccali et mulier qu* diccbat Osee propbeUe : Ibo et revertar
impudiciti et iniquitatis et idololatriae. Sed bono
ad virum meum priorem, quoniam lunc mihi erat
csto animo, neque animam despondeas, nec demelius quam nunc . Et propterea dicit Dens huic
speres, neque bonam spem conlrahas : quoitiam
Ecclesiae quae dicitur mulier : Et ad vtium tuum
post illos multos quos ego tibi affero dolores, post
convcrsio tua, et ipse tibi dominabilur.
mullos geraitus quos ad me emittes, post castiHinc discimus propter eam quara in extremis
galiones et famem ac necessitatem, annunlio tibi
temporibus habet Deus in mulierem , dominatiogandium magnum quod erit omni populo tuo :
nem: quod cum priroura plantayit Deus paradisum,
postquam tibi fuerit aderopta omnis via et ratio
typum Ecclesiae, nominavit Scriptura Deum : et
humani auxilii, ad virum tuum spiritualem Adaaddens, Dominum. Non enim invenies ipsiim ante
inum (nempe Gbristum) erit conversio tua, et ipse
paradisum nominari Dominum et Deum : sed solum,
(ibi dominabitur a mari usque ad mare, et a flu- Deum. Si autem ab aliis ad alias gradalim iranminibus usque ad fines orbis terrae Ecclesia !, Evae,
scendens demonstrationes, non satietatem affero
vitaa tuae qaae dicilur mulier. Benedicimus tibi,
lectori multa dicens : ei ostendam falsas quoque
Cbriste, qui vocasti nos, et ab errore fecisti ad
simililudines ac paritatee erroris mulieris et E o
nos a (e conversionem. Adoramus (e qui domi- clesiae. Primura enim quomodo mulier in paradiso
nalus es nobis, tanquam Dominum dominantium: a serpente seducta, passa est per oculos cum vidis_ ne ipsa taa conjux raulicr et sponsa opprimatur
set quod lignum bonum est ad comedendum, et
dominatu mali serpentis. De caetero psallat et gratum oculis ad vtdendura, et speciosuro ad conmagna voce clamct haec vitamulier cum illa muliere siderandum ; secundo aulem affecta est afleciione
quae est vere vita et quae vitam fert, et parit per contactum manus fructu accepto; el tertio
vitam> dicens : Magnificat anima mea eum qui est rursus per esum : sic m i h i deinceps ab ea accede
mibi dominatus, quae sum Ecclesia ex gentibus : ad calbolicam hominum Eeclesiam, et videbis eaEt exsultavit spirilus meut in Deo salutari meo. dem quoque ei in primis accidisse. Nam cum d u
Quia respexit humilitatem ancillce suce. Ecce enitn
tunc essenl gencrationes hominnm i u principio in
abhinc beatam me diceni omnes generationes. mundo,
Quo- qui in propriam et separatam referebanniam fecit potentiam in brachio Filio suo, et dispertur genealogiam, eranlque prxfiguratio duorum
sit superbos Judaeos ex corde mentis sua?, et inpopulorum : et alii quidem ab Adanio, alii vero a
altum extulit nos humites. Esurientes canes gen
Cain parricida procedebanl: qui ab Adamo quidem
tiuni populorum implevit bonis panis vitas, et di- proccdebanl, in iiguram populi Chrisii babebant
vite* in sacrificiis et libaminibus dimisit inanes , quamdam graliam sancti Spiritus in vultu suo.
ne arnplius in eis colanl e l adorenl templo diruto. qira? eos ostendebat et separabaL a populo Caini :
Excandescit et discerpitur haec audiens Judaeus,
ct maximeSoth quem genuit Adam ad suam spoct non potest falsa oslendere. Si autem non ila se ciem et i r a a g i n e T T i , ut dicit Scriptura. Quamobrem
babet rerum veritas, quemadmodum in verbis bomines qul erant in illo temporc, illiim Deum apDei ad niulierem interprelali sumus: dicat J u - pellabant. Qui autem nascebanlur cx semine Caini,
drcus, ubi, cum avertisset Eva aut separata fais- in typum populi Israelis, erant bospiles el alicn; ab
sct ab Adamo, dixit ei Deus : Ad virum tuum est i l l a gratia et illuminatione quseerat in vultu, utqui
conversio tua ? Et quonam ei dominanle dicit e i : originem duxissent a parricida. Quamobrcm iisqoi
Vir libi dominabitur ? tanquam scilicet ei aliquis erant ex semine Adam (qtii erat typus Cbrislh, qai
insultasset el ei esset dominala. Nam omnibus nominabantur filii Dei, i i qui crant ex Cain, invimodis cernitur h:ec mulier a viro separata, et
debant propter splendorem q n i cis cminebat in
dcinde ad eum rursus convcrsa. Nam qni revervultu. Ii ergo qui dicebanlur filit Dei, ut qui esscnt
tilur, cst perspicuum quod illuc reverlilur unde
filii Evae a malre, per oculos primam susceperunt
prius cxicrat. Mibi cnim cogila individuam unio- D affectionem: deinde alteram, pcr tactum ct gustum. Quomodo enim de ea dictum est quod vidit
nem viri et mulieris, quod est corpus, nicmbrum,
et costa ejns. Ouamobrem de ea quoque diccbat: lrgnum bonum ad comedendum, ct oculis gratura
ad; videndum, et pulchrum ad considerandum, ita
iloc nunc os ex osiibus meis, et caro ex carne mea
quamobrem sumus duo in carnem unam. Quomodo etiam scriplum est de iiliis ejus : Et viderunt filU
Det, boc est, qui originem duxerunt ab Adamo
crgo cuni una caro sit conglutinala et iinum os,
ftlias homtnum, nempe corum qui descenderunt a
duo sint individue, Deus nunc dvcit mulieri : Ad
virum tuum erit conversio tua, et ipse tui domina-Caino , quod sint pulchrce, et acceperunl eas uxoEccc afifectioncnuvisus e l laclus. Postea aubitur? Quomodo os et caro cum sitejus, ad ipsum res
leni comcderunl nialum fructum, nempe carnes
eonvertitur? Ergo per omnia quae dicta suiU discimus quod extra virum suum abscessit mulier,et sacriliciorum d a 3 m o n i o r u n i . Scd baec qiiTdem sunt
deinde reversa esl ad ipsum, et rursiis facla est iiiobedicntia natiine mulieris. Deinccps primus
ejus costa et mulicr el caro. Ipsa 919 cst enim cjus dolor ct gemitus fuil lotius mundi inundalio :
7 l
T0
' L u c . i , 47 3.
T l
Oscc n, 7.
" Gcn. vi, 2.
1041
IN HEXAEMERON. LIB. .
1042
et post illam dolorcs el gemitus qui eam adducc- eis, cura deberenl polius exui m examiuatione,
bant ad poenitcntiajn. Proplerea ergo nec pocongruenter ordini judiciorum mundi? Quomodo
silus quidem esl in serpcitte dolor nec gemitus, si reus astat Adam (ut qui dcceptus a muliere)
quod is nulla duci possit poenitenlia. Sed ne- condemiialus in ipsa cxaminaLione, Vitam nominaque in eo dicla esi conversio, sicul in muliere ; ne- vit mulierem ? Quomodo bomo qui, ut l u dicis,
que rursus i n bomine diclus esl gemilus ; neque factus fuit sub malcdicto, potuit per Spiritum sanenim poenitentia indiget Adam spiritualis, u l qui
ctum propbelare in ipsa bora maledictionis, qux
non sit deceplus. Unde nec in eo posila est con- futura erant post nescio quot millia annorum, d i versio, neque enira fuit unquam deceptus. llinc cens de muliere: Ipsa erit mater omnium viventium
enim oeque aliquis ei dicilur dominarl sicul mu- Quomodo autem rursus poslquam eos induit, Deus
lieri, cum ipse sit Dominus Dominantium . VideAdamum subsannans et dicens ificce Adam factus
autem quomodo nec hominem subjicit ei quae pro estsicut unusex nobis, non simul eliam probro afliipsa est poena?, donec ejus ad ipsum fecit couvercit mulierera quae erat magis in culpa quam Adam ?
sionem, dicens : Et ad virum tuum conversio tua, Scd nec eam simul cum ipso amandal ex paradrso,
et tpse tibi dominabitur. Quoniam ergo sernio Dei
neque ei dicit : Matedicta est term in operibiu tuis:
esl operans, lanquam ea conversa, el proprio viro
quodquidero ei magisoportebat dicere quam Adamo.
ei unilo per unionem in byposlasi : post unionem
Ergo si (idelis apud te videatur, qui Chrisium
curastalim iiiducitDeus proipsa palienlem. Dicil babct in se loquenLem Paulus dicens : Adam nm
eoim consequenter : Et dixit Adamo : Quoniam est deceptut , esl perspicuuro quod nec fuit in
audivisti vocem uxoris tum et comedisti ex ligno
de crimen intentaluin. Sin aulem fuit criinen i n eum
guo solo tibxjum ne comederes, maledicta est terra
in
ieniatum,
injuria omnino fuit aflecUis ob illam c r i eperibw. Iu laboribus eam comedes omnibus diebus
minationera. Si autcm non fuit injuria affecius, esi
vitce tum : spinas et tribulos producet tibi, et comedes
perspicuum quod nec fuit maJediclus. Sed uxoi\
panem tuum, donec revertaris in terram ex qua sumsua ad ipsum reversa, ipse non deceptus (sicut m i l ptu$ es quoniam terra e$> et in terram reverteri$.
iies jam dixiiuus) in se suscepit poenara. E l quoHaec cum a Deo audivissct Adara, slatim vocavit
niani universus nostrae oraiionis scopus est adverBomeu uxoris suae Vitam. Quoniam ea e$t inquit, &U8 Judaios, ad obstruendum ora illorum dicentia,
mater omniumviventmtn. Quid dicis, bomo? Ter-qiiod si Cbristus fuit maledictns, et in Glirisluui
ribiles a Deo criniiuationes sunt in te inteMatae
lualedictuin spcrat mulliludo CbrisUanoruro : oui13
Te
propter muliereui, et exsecrationes, et poanaB, et Q niuonecesse esl nos eliam ex documenlo propke-
sentenlise, et mors, et exterminalio, et dolores, e l

tico oslendere Jud*o, quod pro Ecclesia passus
pcena3, e4 tribuli, et sudorcs, e l i r , et quaecunquc esl Cbrislus, uon aulein pro suis peceatis. Scribil
sunt gravia : et eam quae libi omuium borum fuit
quidem certe isaias clamans adversusJudaeonim i n causa Yitam appellas ! eam ergo potius nomina
credalitatem: Domine, quis credidit audilui nottro, et
mortem, iosidialricem, prodilricem, eltotius mun- brachiumDomini, nempeCbrtsLus, cui e$trevelatum ?
di scaodalura et naufragium : ut qua3 non feren- Annuntiamus coram tpio, tanquam puer el tanquam
dorura maloruin 3it mundo conciliatrix, ut qua3 sit radix in terra siiienti : et vidimus ipsum, et nm haomnibus insidiata, utquaa omnes affecerit injuria, bebat speciem nec putehritudinem: ted specics ej
ot quae omnibas iiUeritum atUilerit, et omnes per- indecora, deficiem prwterfilio*hominum In pasdideril. Siste, inqait, borao qui h e dicU : Deu$ eione crucis eum non habere speciem eeque pulest qui justificat, quu est qui condemnet ? ebritudinem audimu^ quoniam malaoi pulchrituenim fuit hoaiLais adjutor ejus inimicus, ne- dinem illius ligni quod aspexil raulier pulchrum ad
quc erit unquam. De cauero ne nuda verba atten* videndum et pulcbram babens gpeciem, Jesus deledas, sed aspicias ad rerum naturara. Nam gi haec
vil in forma propria per lignum cracis, quod susquidem dieerentiur de nuda muliere, justse esseiH ^ eepit pro gpirituali sua Ecciesiau Subjunxit enini
tnae reprehenaiones : cum autem nobis adsit et
propheta de eo dicens
scqualur inseparabilis, in eo qwod dicit de AdaIgnominia est affectm et non e$t repntaius; boc
uio et Eva, sacratissimus Paulug, et magna voce est : Deo traditus fuit propter nos, et subjectus
elamet: Mysterium hoe magnum est, ego autem dico
fuit pcenaB propter miriierem, et non repulatus fuii
in ChristQ et Ecclesia ; omnino necesse est ut nos pati propterse. Jpse enim, inquit, ferl peccala nousque ad unum iota et unum apicem, omnia quse
slra, et pro nobis dolet audiens : Maledicta e$l
scripla sont de Protoplagto Adamo et Eva, iuieU
terra, hoc est, terrena tua vita, apud Jud&os qui
ligamus de Ghristo el Ecclesia. Si aulem repugnas sic judicant in operibus tuis ineffabilibus. M a k d i iis quae dicla eant: dic mibi, quseso, quomodo liudi
ctum enim nominatus es a Mose dicente : Malea eubligaculo in examinatione ingressi protoplasli,
diclus eiiomnis qui pendet in ligno . E l Judaei :
hie homo est maledictus, quoniam Sabbatutn non
in judicio, a Deo induti sunt et lecti pelliceis luniN
71
I T i m . v i , 15.
2 5 ; Galat. m , 15.
Rom. vm, 33, 54.
" Epbes. v, 32.
" 1 Tim. , 11. " Isa. nir, i-Z.
" Deut. xxi,
10
S. A N A S T A S I I SINAIT2E
1044
eustodit . In doloribui ipsam 920 comedes : v i - secratus est Dominus Deus" : nempe in poena AdamL
delicet, sine peccato vives. Si enim viveres cum
Egresso quidem certe Noe et filiis ejus ex area post
peccato, mundus le tanquam proprium diligeret,
diluvium, eis aperliorem confirmavit benediclioelnon molestia afliceret.
nem qua benedixil proloplaslos, et posica d i x i t :
Kecautem nobis audienlibas ab ipso Dco conCogitam non adjiciam amplius exsecrari lerram .
donari, reputavimus eum csse inlabore etplnga et
Tu autem cnm audieris quod usque ad arcam uiriin afllictione, tanquam qui poenam subiisset et
versa lerra fuit sub nwdedicto, nihil aliud pules
niortem pro siiis peccalis. Ipse autem fuit, inqnit,esse nisi CbrisH Ecclesiam, in qua confirmavit
vulneratus propter iniqnitates nostras, nempe eorum
etiam Deus el renovavit veterem hominis bequi snmuscxvmuliereEcclesia, et wgrotavit propternediclionem, qnoniam post diluvium in i n peccata nostra. Disdplina pacis nobis super ipsum;
/inumerabiles
afflictiones et castigationes a Deo
vore ejus nvssanali sumus. Ipseenim portavit peccata
ptilsa cecidit bominum nalura cui dominabatnuttorum, et propler peccata nostra fuit traditus**.
lur impielas. Ex bac veronobis proposita Dei cum
Habes perfcctam et manifestam supputationem et
Adamo colloculione, nos docemur nmllo magis
demonstrationern quod pro peccatis mulieris audit
spirituaHler audire et inteliigere quae dicuntur de
Adam omnia qua? sunt in pcpna proposiia, cum sit radiso et lignis et fructu quem comedit mulier
fpse sine peccaio in typum Chrisii. Jam videamus, el bomo. Nam cum illic dixisset Deus : Quo aulem
si videatur, quemadmodum etiam ipsa nuda verba
die ex eo comede*, morte morieris : quomodo hoc i n
poenae quae dicuntur, nullam babcant Dei apud ho- poenis non solum e i s suslulit, s e d eis dat vitara
mines exsecrationem seu maledictionera. Non enira
multoriim a n n o r u n i , mulieri quidem dicens eam i n
dixit ei sicut serpenti et Caino : Maledklw tu; doioribus filios pariluram, Adamo a u t e m , In dolosed Maledicla terra in operibus tuis. In operibm, i ribus
ncomedes terram omnibus diebus vita Huc. Qui
quit, tui$, quae es compacturus : terram adorans a u t e m n o n convenienter, nobis i n e f l a b i l i , cuidani
et lapides et statuas et cjus aquas et ignem ejus,
Dei dispensationi intelligunt spirtlualiter o m n i a qua3
to eam faciee maledictam. In dohribus comedesdicuntur de paradiso : coguntur omnino facere
eam, me inducente siccitatem et sterililalem, et serpenlem auctorem et conciliatorem et effeclorem
saepe famem ad tuam castigaiionein et afftictionem, jmiversae n o s l r a B h o m i n u m generationis, ct mundi
quomodo etiam dixi mulieri : Mnttiplicabo doloresconstitulionis, per datum m u l i e r i consilium. Sed
tuos et gemitus tuos : spinas et tribulos prodttcet Hbi
n o n ita docet cborus sanctorum Patrum : sed q u o d
terra, et comedes herbam agri ulpote quod terra
b que serpente et ligno et cibo, ex ilia d i sit inculta et deserta propter siccitatem et steriliprotoplastis : Crescite, et
' qU33<fi
tatem. In sudore et labore vultus tui comedes rarum
multiplicamini, et replete terram; futurum erat ut
et exiguum panem tuum, donec reverloris in ierram
consisteret g o n n 9 humanum per carnalem generaex qua sumptm e$, quoniam terra e$ et in terramtionem dissimiliter quam creali erant angcii. Proreverteris. Haec quidein est canvenienter lilteras cul enim a n o b i s recedal Origenes, et mysUe Oriconlemplaiio eorum quse sunt proposila. Nam sicut
gcnis, animas n o e t r a s prius esse visione fabulose
dicunt bistoriographi mundanae p r i s c a B narrationis : apprehendentes. Nam c u m ille natus esset, et exdolores, fanies, siccilates, penuriae et sterilitates,
stitisset, et ad identitatem, ut ila dicam, v e n i R s e t
persuadebant i l l i s antiquis ut exsecrarentur lercum tunica pellicea : nescio unde motus et unde
ram. Unde etiam faine pereuntes, dicebani esse hoc nactus, dogma constituit, Adamum e l Evam
terram a Deo maledictairi : quomodo etiam benefuisse (ante tunicas) nudas mentes in qnas nullo
dictam, c u m cernitur fertilis, eam nominat homi- modo caderet interitus, et quaa non essent capaces
num consuetudo. Sed neqtte salionis erat apud eos
m o r l i s et fluxus et c i b i et potus et somni. Cujus
aliqua experientia. Dicunl e n i i n r u r s u s historici,
prodigiosam insaniam e v e r t e n 9 sapientissimus Mequod p r i m u e Abraham frumenti s e m e n p e r ara- 9 thodius, n o n unam aut alteram, scd etiam decimam nobis afferl Scripturaprob.uionem, ostendentrum seminavit in terra : nobis. ut (Vpinor, signifilem quod Deus ab initio vcre fecit hominem a
cans patriarcha per exemplum, quod ex ejus seter.ra geuilum et terrestrem, quomodo etiam nobis
mine yidebitur ccelestis panis Chrislus in terra ad
loquitur per os Pauli, dicens : Primus Adameterra
csum etsalutenv hominum, quando.ierra Abrahamiterrestris; primm enkn est terrestre, deinde per
cae MariaB Deipara? pluviam excipiet ccelestem. TeChristum spiriluale: uisicut porlavimtu imaginem
statur autem Lamech quoque pater Noe, quod non
terrestris, portemus etiam imaginem ccclestis **.
horarnem Deus esl exsecratus, sed famem, ut dixi,
Nam si per inobedientiam, iuquit, lapsus homo
ct corporalem aflliciionom tunc intulit iilis genefuil transoiiilatus et in essentia alteratus (ul qui
rationibus. Nam cum ipse generasset filium, d i c i t :
aliud ab alio corpus exuerit et induerit), in eo
NominaOtt nomen eju$ Noe, quod interpretatw Quies,
fuiteta Deo affecius injuria : oportebat enim dsemodicens : Fnciet no* quiescere ab operibus noslrU,
(aboribus tnanuum nostrarum, et terra quam nes
ex- quoque qui longe plus deliqueranl, boc pali
pa
e l i a m
w loan. ix 16.
t
ft
Isa.
LIII,
5, 12.
* Gen. v,29.
S l
m a
Y O C e
q u a e
cta e s i
Gen. 2 / ' l Cor. xv, 47.
1046
.1 )N. - L I B . .
talcin
:
aut
si
rursus
teligeril
id
quod
esl
dclerius,
ante homincm ; et cx natura innuortali cxpcrtcquc
perfeclam subeat nioriem; quod etiam famateriae et in quam non cadit intoritus ; inducere 921
ctum csl convcnienler voci quai ei d i x i l : Terra es,
corpora umrtalia et fluxa et in quae caderet inlcritus. Secuudum rursus dicil Palcr, quod diversilas et in lerram reverlem.
1045
'
Sod debac divina sentenlia de cxlero nobisocffgurae genitalium niembrorum Adamt c l Evee, oscurrit
in pntscntia diccndum adversus Saniaritalendil quod ea illis facia fueranl inslruiiienla ad
num. Hanc cnim nobis divinam vocein susque deprocreandos et seminandos Glios. Tertium, quod
dixerii Scriptura siatim cum ipsa crealione : J/a- que objiciiad negandam et abolendam morluorum
sculum et feminam fecit eos. In nalura increala ai inresurrcctionem, quae dicit Adamo : Terra es> et in
quam non caderct inlerilus, quis eral usus ma- ierram reverteris. Advcrsus quem (m eliam dicam
corporalius) illud anle alia oporlcl contenderc,
sculi et feniinae ? Quartum, quod per eis dictam a
quod non csl ittlogrc ex terra : sed aliqua quidem
Deo beneUietionem : Crescite, el muliiplxcaminx, et
replele terram, ostenditur eoruni Aliorum procrea- pars ex terra, aliqua autem non ex tcrra, sed ex
Deo pcr insuillalionem. Proplcr quod animam
tio per satum et carnalem pariym. Quinluni, quod
quo[ue viventem vocavit illum D e s ; el oporlebat
antelapsum Deusmandaril ut ipsis et jumentis ct
(sicut eliam dicit qutdam ex cxlcrnis) quod cx
volucribus communis esset esus scniinum. Sexlum
terra est, in terram, quod auleni ex Deo est, ad
rursus dicit magisler : Si omne quod xntrat xn o,
vadrt in secessum , ut esl vox Domini, fieri nonDeuin reverti : quandoquidem nec ipsa unlvcrsa
posset ut cum ipsi coinmuniter cssent participes corporis essenlia cst imcgre ex lcrra,scd ex iguc,
el ex aere, et aqua. Sin autem boino est intcgrc cx
esas seminum, qui esl proprius jumentis, non etiam
lerra, nibil differt a vase fictili, et jain posset quiparem et ab inlerilu non alicni fcrrcnt necessilalem. Septimurn quod et somni excessus, c i cxcisio libel figulus fingerc bomines. Scd ncqne factus CA
coslae, suni indicia ct argumenla carnis materialis alius borao ex lcrra nisi solus Adam : el oporlcbai
in ipsum solum ferre morlis scnlenliam, et non iu
e l e terra gcnitae, ut quae locum non babcant in
ullum alium. Omnes enim nos bomines sumus e.x
immorlali nalura. Octavum, si expcrs maieria? ct
tncorporeus erat bomo ante inobcdienliam, quo- liominibus, et non ex terra : c l maximc boc dc
modo dicit de costa ex eo sumpla : Hoc nunc os ex muliere dici non babel locum, quoriiain facta cst ex
cssibus meis, et caro ex carne mea:? Nonum, si lalere vilae [/". v i r i ] : et oporleret ei dicere: Costae*
hominis, el ad costam reverteris. Sed ncquc volucres,
Clinstus dicitur prlmitioe et primogenitus ex mortui* (at qui primus scilicei suscilavcrU sanciis- si.specienlur verba Samarilani, subjcclsesunl niorti, neque pisces : non enimnatisunl ex tcrra, scd
simum suum corpus ab inleriiu alicnmn el im
raorlale), quoinodo fleri potesl ut, antequam csset ex aquis. Quomodo autem cum in praecepto dixispriinogenilus, faclus s i l honio a Deo jn incorru- set Deus b o m i n i : Qua autem die comederitis ex /fplione carnis el in immorlalilale? Decimum aulem gno cognoscendi bonum et malum, morle moriemini:
bic in poenis omnino non nominavit morlem, sed
ad ipsos demonslrationem facil ille Pater, illam
reversionem, dicens : Terra et> el xn terram ret erServatoris vocem ad Sadducaeos quae dicit, quod
teris. Tu soluni redibis et reverfcris in terram, tu
qui digni habili fuerint illud saeculum assequi, ct
illam ex morluis resurreciionem, tieque uxorcs solus, non eliam mulier. Qnoniam ergo non dixil
ducunt, nec nubunl . Neque enim amplius mori Deus : Terra cstis, et in terra revcrtcmini: quoniodo illic communiter pra?<icpit : Nolitc comedere,
possunl. Si ergo non possunt mori cum sinl in i n ne moriaminx ? Et rursus dixit communiter: Macorruplione, si quidem fabulatur Origenes, quod
sculum el feminam fecxt eos> et coninumiter domiresurgimus tales naluracorporis, qualis eral Adain
uium omnium dedit eis, communiter escam prioanie transgressionem.
rem, e l communiter vitae degendse rationem in
Sed roanifestura est Origenem ncgarc resurrectionem carnis, et ideo nudas ac solas esse aniinas paradiso : communiter comederunl cx ligno, el
communiter visum recepcrunt : commuiiiler fecenos et Adamum, quando faclus fuif, impie fabularunt subligacula, communiter audierunt vocem
tur, ut quae essent ante corpus. Alque qui dicil
Dei deanibulanlis sicut de eo prius diximus, ei
qoidem, ait ipse Metbodius, proloplaslum habuisse
communiter timuerunt, et simul delituerunl :oporcorpus firmius ac longe melius, quod ordinem hatebat eliam eos qui omnia communiter fecerunt et
bebat intcnnedium inter inleriium et incorruptionem, seu remotiorem abinteritu, is roinime aber- passi sunt, communem et caindem a Deo accipero
raverit. Nobis enim hoc coniirmat sapientissimus senlenliam quaB dicil bomini eique soli : Terra es,
et in terram reverteris. Hic enim, si mibi non sucSalomon, dicens : Propter incorruptionem fecit Deus
hominem : boc csl, interinedium inler influxibi- censeal Samarilanns et Judaeus, non loquilur Deus
litatem et fluxum, ut aut (si id quod est mciius de una eadem, sed de duabus. Non cnim luncdixii
elegerit, ut videtur etiam Gregorio Tbeologo) pro- b o m i n i : Ex terra es, et in terram revertem : eed,
Terra es, et in terram reverterxs, aliam ei aliam lercedat ad perfcctam incorritptionem el immorlali8
8 8
86
8 7
88
8 9
* Malth. xv, 17.
I Cor. xv, 20.
8 7
Coloss. i , 18.
8 8
L u c . xx, 55.
8 8
Sap. i , 14
1047
S. ANASTASII SINAFLE
1048
ram iniiucns Et quoniaui vidclur multis hic sen- Quoniam ergo didiciuius queinadmodum sersus durus et coaclus , si videtur, boc probabo
pens comedil lerram onmibus diebus.vitae suae : et
exemplis. Ponaraus Dcum dicere ipsi elenienlo
rursus quomodo Gbrislus eam consumit et expurlcrra; : Tibi dieo, terra, terra es et in lerram
gai cum feno et spinis et tribulis : de caetero ne
rcverteris; annon manifesta csl oratio, quod dicil
Linieas, neque dubiles referre ad ipsum cogitatiode duabus terris? E l rursus si dicat aquai: Es elenera tuaro in hoc quod dicitur : Maledicta terra in
nienlum,eladelcuieiitumreverieris, est perspicuum
operibus tuis. E l : In doloribus comedes eam, et purquod dicil de duobus eleinentis. Simililer etiam si
gabis lanquam Doininus terram populi tui. A u d i dixerit augelo : E* angelus, cl ad angelum revertevimus enim quamdam eliam in ipso sanclo Spiritu
ro, signiGcavit nobis duos angelos : ila ctiam per
Irislitiam propler peccalum hominis, ut quando
illud, Terra es et in terram reverteris, necesse est
dicitPaulus : Ne tristitia afficiatis Spiritum sanctum,
intclligamus aliam et aliaui terram et altum e l
quo&ignaH e$iis in diem redemptionis *. Ulud aualium Adam, et aliam et aliam revcrsioneni, et
tem : Spinas et tribulos producet libi, apposile i n alium et alium reditum. llaec disserens Samariiano,
telicxeris de Gbristo etSynagoga lsrael. Undeetiam
te fidelem praemunii, ut intelligas illum spirilualali terra* lunc dicebat, quando ei imposuil corolem Adamura qui d i x i t : Ego ex Patre exivi, et renam ex spinis : Exspectavi vineam meatu ul faceret
y
90,91
verior ad Patrem meum .
Quserel autero omnioo
uvam,
fecit autem spinas el tnbulos
9 9
spiritualis el studiosus audilor : Si omnia sunt de

Gbristo prius descriptact iigurala in lege, ut dicit
Aposlolus, quomodo eiiam poena Adamo proposita
potest ad Christum referri spirilualiter, in ipsissolis et nudis vocibus, et maxinie illud, Maledictaest
terra in operibm
tuis ? Quoiuodo firi potest ut in
Christo oranino intelligainus malediclionem ? T a men quoniam paulo ante audiviraus Ghrislum d i cenlem serpenti maledictioue : Terram comedes
omnibus diebu$ vitw tuce hoc est, terreslres et materiales et limosos sensus peccati. Cibus, inquit,
serpentis fuit maledictus el eondemnatus in inefla-
Eesiat u l audiamus Dei verba qu$ deinceps sequuntur ad corporalem et spiritualem Adamum.
Subjungit enim dicens : Et comedes herbam agri,
in $udore vultus tui comedes panem luum. Quaetes
(si modo iis quae dicta sunl fidem habeas) quomodo
dixerii Deus boroinem vesci Iribus cibis : nempe
prius quidem terra, secundo autem berba, tertic
vero, pane, proprio cibo hominis. Non enim dicit
e i : In doloribus comedes terram ; neque de herba
dicit : Et comedes herbam tuam, sed boc solum
ponit in pane, diccns : In sudore vulius comedes
panem tuum . hiuc nos docens quod terra quidem
bilibus Gbrisli operibus, ut c l serpenset ejus cibus Q rationis particepe esl proprie cibus serpentis, qu
inleliigitur idcdolatria, quam etiam Deus exsecraesseut maledicii. Quomodo enim cibus CbrisU est
tus est et maledixit. Unde eiiam lanquam velus
jpstilia, ita etiam serpenlis cibus est peccalum.
hoc et primuro peccatura, idololalriam inquaiu,
Nec mireris curo audis terram noraiuari lerrestres
primum ponit. Herba autem est expers ralioniset
seusus peccali, aadiens Gbrislum eam eliam minare Biunduin quando dicit discipulis : Vos non beliuinus cibus peccalorum inferiorum. Panis vero
e$li$ ex mundo ,
sicut ego oon suiu ex mundo : boc esl cibus hominis, qui qutdem in sudore etlaboribus sumilur. Et ideo dicit Deus (panem dicens
est, ex sapientia ierrena e l mundana. De qua etiam
solum esse propriitm hommis), Cotnede$ panem
dainatPaulus aliquibus : Nolite sapere tertena, $ed
tuum: utpotc quod herba e l terra sinl aignificansapite tuperna
. Ila eliaiu Propbela nos idipsum
tia peccati et impietalis.
docet, dicens: In matutinis inlerficiebam omnes peo
catores terrgz : hoc esl, ampulabam omnes roalas
Aliter ergo illa consumit Ghristus (nempe ea
r.ogitaliones irûplionis peccali. De quibus rorsus
delens et peuitus interimens), e i aliter proprium
udmonei eos qui vivunl in peccalis, dicens : Defipancm comedit sanctissimi sui corporis, euin excidnt peccatores terra
quasi dicerei, De caelero
purgans et comminu ens, et deificans, e l inleritui
t
9>
9 S
recedant peccatores apeccato. Dc quo Demu ap- D non obnoxium reddens, et renovans etiani ex ipsa
pellat dicens: Exsurge, Deusjudica
terram" : hoc
unione; sed etiam illo tempore quo sudor eju* vulcst, Gondemna lerresire peccaium, quod est cibus tus fpctus e*t tanquam guttce $anguinu ,quzndo eliam
et sumplus serpemis, ejus condeoinaas scbolanine
dicebat se esse iristem usque ad moriem. Nam
versctnr i n toto genere, sed ipsuni abscondens et
post ejus mortem deinceps aufugit tristiiia et dopotius in cinerem redigeu$ ut ad nibilum redigalor aufugit etgemitus, qua3 erant ante passionem:
tur. T u enim Deu$ noster es ignis eonsumens
.
e l pro eie esl introducium gaudium et laHilia et
Cbri&PS autem cum sit Deus, venit ad jaciendum
exsulutio, et incorruptio. Atque sudores quidem
ignem i n terram (nempe p^ccatuni) et fenum, e( et dolores, et herbaB, et splnse, et tribuli, el triepinaa, et tribulos, et culmos, et paleas, el zizauia, autia, omnia hucusque fuerunt, donec morte affetanquam maieriara felusque ei germina mferlilLtalis
ctus reversus est in propriam terram ex qua somet peccali.
ptus est, ex qua etiam fuit assumplus cum sancli
1
9 7
91
9 7
9 9
9 3
Joan. T V I , 28.
Joan. xv, 19.
Coloss.m, 2.
Psal. c. 8.
Deul. iv 24.
Epbes. iv, 50.
Isa. v. 4.
Luc. X X J I , 44.
9 1
9 9
99
Psal. ciu. 55.
9 9
Psai.
LXXXI,
8.
1019
IN IIEXAEMERON LIB. XI.
1050
corporis natura e terra geniia , congruenter voci Nam el in Deo et angelis et in bominibus congequae ei dixit, Terra es, ut qui sis homo, et in aliam
nita est vita. Existimo aulem et propterea quod
terram reverterit coeleslem : in lerrani spiritualis Ecclesia sit imiliorum generum et mullarum genIsraelis, verae nostrae in coelis promissionis, in
tium, babens suum corpus et plenitudinem ex uniterram miiium , in terram sanclam, in terram verso genere quod est sub coelo: vindicavit sibi
et regionem viventium et
civiiatem Doniini nomen maxinie generale: quomodo iila quoque
virtuium, Jerusalein coelestem. Quoniam ergo, terribilis et slupenda bestia apud Danielem , qiice
per mulierem vilam, quam ex suo peperit lalere,
caret pqniine* ot non babet (tanquam aiiena) 110sorano sopiius qui naturam viviGcal, et sic ea est men consistens, propterea quod ipsa quoque prius
exsectus qui d i e i l : Ego $um vtia ; bacc facia sunt,
describal ac liguret rtignum Ronianorum et Chriet venit in mtindiiin, el per ipsam dissolvit mor- stianorum. Oportet aulem praeter baecomnia advertem, et per ipsam vivilicavit illa geqjjqpi anjipalia
tpre, QUpmodo biec spirilualis conjux secundi
quae in paradisum ad ipsum fuerani introducta, el Adaiui, a deleriori noniine profecit in melius. In
per ipsam viviiicavit mortuos ex inferis, et mortali principio enini vocata est Cosia, et secla seu divinaturae vilam est largitus: ea de causa et poenam
sa: significanle, ul arbilror, bac ampuiatione et
roortis subiit novus Adaui, ei nameji sqa? uxoris, divisione defectioiem a Deo quie eratci eveulura.
(nempe Ecclesiae) posuii vitam quoniam ipsa est
Deindc posl boc sedificata et in melius excilata :
maier omnium viventium
absconsam in Cbrisio
proplerea quodad virum Cbristum appropinquaril,
itam *. Uinc docemur magnani admirabilem
appellata esl imilier. Posiremo autem omnium
Ecclesiae gloriationem. B.-ata el ler beaia esi 6pes
appellata esl Y i l a , ut quae a morle profecerit ad
et in altum elalio Ghrisiianorum. Nam per ea quae
vitam. Y i r autem ejus non ita, sed ex meliori 110dicla sunl discimus quod omnes reliquae fides quae
mine accipit pejus. ln primis enim Adam magnuin
sunt in mundo sunt morluae, ei maires morluoruin
honorem et gloriain adeplus, u l qui sil appcllalus
populorum et gentium, ut quae iu se non babebant
imago et simililudo U e i ; deinde poslea appellalus
euin qui dicit, Ego sum vita, neque regeueraul et
est bome, ei poslea rursua Adam : et poslremo
viviticgot per uteruui aquae ei Spiritus, suos filios
omaium, lerra, u i per baec aperte discaraus et
ei papulos: sed suut sine eemine, et viduae foutis
erudiamur quaecunque sunt in proloplasio, referri
vila), non fruentes aqua viva et saliente in vilam
ad Evam Ecclesiam, et Adamum Cbristum. Sic
aeiernam.
enim cum in principio e$et tplendor et character
Sola ergo ejus Ecclesia dicilnr et vila et mater ~ substantiw ipsius Dei inaspeclabilis, seipsum exianium viventium. E l propterea ejus eliam uxor
nanivU servi formam accipiens , u l Ecclesia ex
omnium
mendicitaie
dicerctur vita: id eflecta, el ex ipso
est maier, n o n morluorum sed omnium viventiunt
nominata, ct in libro viventiuui collocata. Nam
Cbrisluin verara Y i l a i n ; et quicunque e x ea n o n
quod ad reliquas fldcs aUinei, de eis diclum est:
nasciiur. est mortuus peccalo. Gorporalis aulem
mulier Adami corporalia, n o n est m a l e r tivenlium, Deleantur de libro vivenlium, flliorum scilicet Ecclesiu>, matris viventiura, et cum justis non scriban*ed mortuorum borainuni. De bac aulem matre
tur . Injust eniin sunt quae Deum negaveruni, ei
spirituali, n o n dicit quod sil roaler oranium bomiinjuslum Salanam elegerunt: cui etiaiu culiuiu
l i u m , sed m a t e r omiiium viventium, u l quae sit
per idola exbibere praetulerunt relicta Ecclesia.
vila, et ea de causa o m n i n o non nominavil Deus
Qua?. quidem ut iiliis abundans, ct s*pe pariens, et
J O ejus pceua, morlem: quandoquidem cuni s i t
fecunda sobole, et nuillas babens personas, uniViia secundum naturam, est aliena a uiorle, permaversale (ul ita dicani) haltet nomcn, sicut est vita
nens aeierna. S i aulero ine nuuc urget Judaeus ut
universalis. Ejus autem vir Ghristns , ut qui est
inlelligam corporalein Adauii u x o r e m malrem omunigenitus, ct unam babeus personam, cum sit i n n i u m vivenlium : uecesse esl ouinino ul dicam eam
9
esse matrem angelorum : nam illi eliam plusquano D dividuus , unius personaB bypostatico nomine esl
nominatus. Atque poieram quidem bic quoque COILnos sunt viventes. Quid ergo? inquit: Erclesia esttendere advorsus Samarilanum ; sed si inulia d i fie eliam inater angeioruui ? Nequaquam ; sed quocam, timeo salieialem audilorum. Jpse enim corniani vir ejus esl eorujn cieator, adoplione etiain
poralem Adami uxorem diceus et inlelligens esse
dicitur eorum maler. Quoniam ipsos eiiam fecit cjus
malrem o m n i u m vivenlium, necessario vel invitws
adminidlratorios spirilus, qui mitiunlur ad ministerium , ad eam el pro eo. Oporlet enim eos sr- fatetur esse viventes animas bominum : s i n auiem
dicit morienles, Deum oslendit esse mendacem.
vire adoplivae matri el coojugi viri eju c l Dei
ipsorum. Unde cum omnia coritineai et vivat, Deus Non jam invenitur imilior maler viVentium scd
morluorum, ad similitudinem jumeijtorum. Nam
iiDposuilei noroen maxime generalc et compreliend e n s : eam appellans vilam ; siquidem vita non esl
quod aitinel ad Samarilanuin, et canis et asina
nomen personale, Red uniens ct cotnprebendeiis.
jam sunl ivatres omnium viventiuiu: siquidem
a
* U o a n . , 25, xiv, 6. Gen. m , 20.

".
. , 0.
Psal. L X V I I I , 29.
8
*Coloss. u i , 5.
M l e b r . i , 14.
Dan. , 1 seqq.
IJcbr.
1051
S. ANASTASII SINAITtf
1052
nulla esl differenlia anim.v animalis et animae bo- sorum Regi Christo gloriam emiUamus, nunc ei
roinis. Sed isti quidem suam erroris viam ingresemperei in saacula sacculorum. Amen.
diantur : nos aulem hic librura iinienles , univer-

KTIXEQS
*.
SANCTI
ANASTASII
SPIRITUALEM A N A G O G E N CREAT10N1S
LIBER
DUODECIMUS.
Fecit quoque Dominus Deus Ada> et uxori ejus

tunicn* pelliceas, etinduit eos . Quinam verojudi- cali illi el condemnali, dic, quaeso, qui ab immor- . , fj
talibus inanibiisomnipotenlis Dei, insiar nupli na, ,
ptxqiie induii, deducli, ornali ad novas veluti nu- , plias comparanlur? neque enim niorlalis ullus rex,
, \ , \ ,
lieque bumilis princeps propriis suis manibiis bo ; stcs suos oruabit vel omandos aliis tradet. lmo :,
polius exutos eos et supplbiis affccios el nudos (1) -
currui religatos traducens Iriumpbatos in carce ' ' . rem detrudel. Nonne igilur mysleriuin nobis ali- , \ , \
quod subsignificare videnlur tunicae illac pelli- , \ .
cese? Qnitunque*enim a Deo induilur et legilur ot ,
in protecixone Dei ccelx commorabitur *>. Weduin
j u - , ;
dicio obnoxius possil inveniri. Ulud auiem bic no \ ,
bis allendendum esl, quomodo brevi duobus illis
* '
Deus diversam, suam ouique legiiiiue muliani par- , .
tilus, statim aequalcm illis el similein, ejusdemque
prelii vestilum concessil, quasi in unani animam
*1 \
conspirautibus quilnisdani et in unum jngiim. Ne- ,
que enim consona esl illa conuexio, siqnidein par
, , \ \ illud divisuin est per accusationein Ad objectam
, : >
a Dco, quod audivissel vocem uxoris. Nefas autem .
fuit eam illi rursus conjungere quai ipsi auclor et
,
causa fueral nialediclionis et morlis. Neque vero , -
roalcdicli sunt majorcs noslri, ut quidaiu puianl, . ).
quippe illi non post, sed antc maledictiouem, a Di \ <>
vcsiilum illum acceperunt, pelliceas tunicas. Non
\ . OC , , quod Deus illos et absque tunicis vhae indurare \
Gen. 111, 21.
Psal. xc, I.
NOTJE
Editus est Lond. 1882, 4, cum versione et casligaiionibus Andrca?. Dacerii, et pra?niissa editoris P K T R I ALLixn exposlulatione dc suppressa incassum a ibeologis aliquoi Parisicnsibus. J . Clirysoslorai ad Cxsatium monaehum cpislola.
()
. l l a ms. sed
cerlum est legi debere s(es, inimicos, qui in aliquem oflenduia, cl ila n
ejus odium, inimiciliani incuirum.
:
IN HEXAEMERON LIB. XII.

1051
1053
, , non posset, ut et angelos et omnia reliqua ani
, roantia; sed quod eo docere nos vellet fore ut per
peccaium exuti et nudali, in ullimis ac postremis
. \
aliquando lemporibus a Deo ipso vesliiviiliir
,
legereulur; quemadmoitim et pndiius ille iiliug
\ \ '
ei nequam in conversione sua primain et regiain
,
Uolam indiiitis esl. Simul eliam per veslilum illum
; / \ \
ex pellibus bumaiia piajsignificabalur aicoiioin a

,
C h r i s i i ; Verbum enim caro fnclum esi el Itabiiavit <
.
in morlali noslra pellicca naluia ; quain adumbra
vil taberuaculuni Abralia, ubi natus esl Isaac, r i , \ eus, quasi typus Cbrisii onmia gaudio collusttau. , tis, a quo lentorio laberuaculum lestimonii se , \
cundum evsistens tabernaculiferam illam Evaui
,
Cbrisli Adae mulierem Ecclcsiam significavit, eam \ , qne designavit, quae Vila dicilur, matrem viia?, sa , * \
lutare tabemaculum immoilalis natuia;, Deipa , ram illam, Dei bospitam, D, i nutriccm, sed quod
,
ad bomiues (i*), semper Virginem Mariaiii. Inira
, \ ,
quam veluti intra tabernaculuru quoddam raiio ,
nale, per seexsistenli concursu et congressu incor \ .
ruplo (2) Verbum Dei dupliciter complicaium e(
' ' ;
connexum est per byposlasini, neque adliaesit (5)
, fj \
tabeniaculo illi naturali. Alltnde cnim quod solus
\ ille per se ixsistcns, nuiic dupiex, et coinposiius,
, ' ,
pellibus amicius Adam, antea nudus, sunplex, om' , nino incommislus el inconjunclus (4-). Ex ignoio
. quodam, incoii.prehensibili et indislinclo loco m i \ gravit, ubi Dcus illi per Spiiitum sancliim, non
, \, \ - Q aliena, sed propria sua opera inconsulilem illam
, xal .'
tunicam fecil, quam significabat lunica illa poly \ ,
mila qna Joseplmm stiiim induit pahiaiclia lsrael.
,
Quare illuc unde venerat cum rediret composilus
* ^
ille Deus (abernarulifer humanae naturae abdiius,

ad velum carnis ejus respicientcs sodales ejus et
> / coeli cives polesiales, borrore divino correplae, prae

metu exclamaruiit, Quis esl istequi venit de Edqm,
* \ rubeis veslibus (5) de Bosra ? Idem et de Ada i l , lo terrigena. Edom quidem exponilur paradisus,
,
voluplas sanguinea, rufa ; Bosra vero caro : ex
sanguine aulem et carne confecla cst pellicca illa
, . rubea lunica; quara ilerum cum alii quidam in

; \
coelum ascendentem viderent composilam, divinain
. \
divinitatis consoilein, Evobe(6) Cbrislo di<ontes :
. ^ Quare ergo rubrum eat indumenlum luuni, el vesti\
menia tua ticut calcantium in torcularil (orcular
, \ calcavi solus (7). Palet euim illum ipsum qui peld
Joan. , 14.
Isa.
LXIII,
\ .
NOTJS
4
(4 ) Sed quod ad hominet. Ms. ' '

, male; rescribenduin enim, '
' .
(2) Congretvi incorrupto. Ms. *
scio quidein (^raecam esse yocein, sed
quae buc vcnire non possit; quare non male, opinor, in ejus locum isiam alteram uuffeci ,
id est , , .
(5) Neqne adhcesit. Non video quid bic praesiare
pngsit quod legilur in ras. Bestilui
, adhaesH. Neque liic ctiam mibi plane
salisUi.
(4) Inconjunclus. Ms. quod Gr^cum non

est, pnto iia male scriptum fuisse, pro , id esi, , rtc.
(5) Rubeu vestibui. Ms.
nbi Stêndum , ul in irnpressis, ubi frusira qiiaras vocem qua? hic
apparel, et agnoscilur eiiam ab Adriano in Jsagoge
v6) Evohe. Ms. quod nibili est ; restitui
.
(7) Torcuiar calcavi solu$. Ms. imprcssi bibl. codd. -
1055
S. ANASTAStl SINAITJE
1056
liceam illam tunicam iiiduil, intus celare rationa- , , \ , \ ,

lera suam e i immortalem naturaro, morlalemque
"
tantuai ostendere. Igitur Christus Adam in his pla,
ne cognoscitur et Deus et homo, ejus vero uxor
; .
Ecclesia, quippe quse ipsum induerit, composita
,
dicilur. Quicunque enim in Chrislo baptizati sumus,
,
Chriitum iuduimut c^nformes ipsi facti . Et ait . ,
\ ,
Dominus Deus : Ecce Adam qttasi unus ex nobis
, ,
factus est sciens bonum et malum . Cur vero, dic
"
niilii?
f
. ,
, . \ ; ' .
Quando Deus vocavit illum abscondentein se post , , ,
manducalioi>em,cin',inquani, slatiin ad eum vocem
istam locuius non est (8), siquidem, ut pulant Ju- , , \
; ,
daei, exprobatoria est e l iion mystica ? Si enim i l l u ,
dens vel accusans illud eidixilDeus, anteomnia in
objurgatione illud ei a Deo objici decuit, et ita , '
.
porro senteiitiam subjungi: quippe posl primum
\
illum, ei qoasi patermim et nuptiaiem tunicarum
\
amictum prorsus alienuui fuit dicere i i a Deum
, ' ,
locutum fuisse u l eum accusaret. Verum cum per
tunicam illam composUum feciseet qui prius erat . .
, \
incompositus, et in natura morlali celasset eum
qui prius erat homo inoccullus, cumque ilU ex- \ -
\ , \
ternam et alienam adunasset naturam suam, eum \ \
que quasi signuui quoddam (9), typum et imaginein
unius ex Trinilale concinnasset, et delineasset, ideo ^ ,

ad illuni respiciens et veluli divinum digitum ad
, \ \
eum intendens (iO)dixit: Ecce Adam quati unu* ex
nobis faclus e$t unus ex tribus DivinKatis perso- \
n i s ; id e&l, in poslremis lemporibus et uttimis , ' , \
usque $a>culi$ liet (11) quasi unus Trinilalis, Filius
*
et Yerbuui Patris, composiius, Deus et idem bomo
\ ,
faclus. Simul et per eam vocem Adas nuntial \ .
Deus factum esse (12) quasi unum Trinitalis, T r i \
nilali adunalum, parlicipem tlironi (13) Cberubici,
' |}
eedenlera ad dexteram magniiicenliae, ab orani
, \
principaiu, et potesiate adoratum et gloriflcatum.
,
Si quis autem contra coulendal dicens propler
, \ \
fallaciam serpentis qua dixil eis, Eritis qua$i dii .
t
scientes bonum et malum, ideo illud Adae obduc- jy

lum a Deo etobjectum fuisse, respondebimus qui,
Galat. , 27.
Gen. , 22.
ISOTiE.
. Tertu!.,S. Cyp. et S. Hieron. legisse v i legc modo.

dentur , sicut de foro
(9) Sigmim quoddntn. Ua rerli , in coltimlorcuiarn pieno conculcato, sive torculari* pleni
ois enim frequenter signa, unde facluin u l
percalcati. Anastasius noster forte scripscrat proprie de columna licalur el de signo.
, hoc sensu :
(10) Ad eum intendens. Ms.
,
lego .
. Veuimenta iua conculcata et inquinata $unt(11) Fiet. Ms. , quod Graecum non est:
quasi e torculari pleno conculcalo. Vulgala leclio
forsan , udjungetur, pro . Libeunescio an ab interpretibus recle a c c p i a s i i , ea ler enim litleras geminal scriba noster.
cerle niibi ila videtur imelligenda, (12) Facium eu. Ms. , conru, nempe ila u l uicat Jesus
pie : scripium fuerat * vel polius ge plenum esse sanguine qucm ex calcalis bosli.
bus collegit, etc.
(15) Parlicipem throni Cherubici.
(8) Locuiu non e$t. Ms. ;
. Eleganter
. Ego vero polius sensum ei ihroni Cherubici particeps inceden*. Ut illo V i r
scculus suro qui unice clamaiil ul lcgas :
gilii, lucedo rcgina Jovisqueet soror el conjux.
1057
IN HEXAEMERON L i B . XII.
1053
*al \ dem primo scrpeulem dixissc, Eriiis qua$i dii

scientes omnia, sic multos deos inducentem. Tum
, ', \,
eliam illad adjiciomus nempe Adam oum serpente
: &," , ,
non esse coUoculum, imo neque eum vidisse,
, , \ .
' , - neque ad eum accessisse, ut neque ad arborem
inobedieiUia?, sed mulierem solam. Quare si ita ei
, , ,
* . \ verba serpentis exprobrare voluit Deus, ct cum
prorsus ejicere, muliereni potius oporiuil ejici. Hic
\
, vero attende, quaeso, euni mullo et divino quodain
. judicio el indagalione, srilieet post amiclum illum
\ , luuicae, Dcum nunqiiam alias mulieris nieminisse,
sed omnia deincepsde unotantum boinine,dixisse;
ail enim : Ecce Adam factus esl quasi unus ex nobis
', , '
sciens malum et bomim, quasi diceret: Ecce quew
\ \
delineavimus typmn quemdam et figuram secundi
' xal , - Adae Gbristi. Nunc vero nondum tempus est ut
millai manom suam et particeps fiat ligni vitae,

' . \ q u est Dcus. Moralur enim adliuc ineflabilis incar \ \ .nalio, et manducel, id est, inlra sc condal, et manduans vivat ih eeternum e. Est enim semper vivus
\ .
qui manducal eum, neque indiget vita immoftali,
, , *
*
cujus paiticeps sit, unde hic inlegrum et absolutum
, \
sensuni interpretes fecere et qui Hexapla digessere,
. ' ,
* reliqua versituli principium exorsi, quasi capilulum
cam superiori minimc conjungatur boc modo: Et

\ ' * \ - emisit eum (nempe Adam) Dominus Deu$ de para , dito votuptalis, ut operaretur terram de qua $umpius
,
esi *. Scio quae a nobis dicia sunt, ea videri audiloribus difficilia el violenta, quare iterum resu*, ' '
Q itienda sunl. Quidain hic pulaut, in iis Judaei el
JL i J t . .
I.
Q _^ .
1
f
_
H<im<tl>i<ie
f <k B i i n t h i i v a r K n
\ .
n .
frm*i*im
Samarilse,
ila
sonare verba Dei:
Ecce Adam
factm
_ .

esl
quasi
unus
ex
nobis,
id
est,
ex
tribus
Triniiaiis
* . , personit, scien$ bonutn el tnalum. Nunc igilur ne
\ \ , millal manum $uam et tumai eliam de ligno viice,

el comedat el vivat in ttternum, emittainut eum dt
7 ,
paradiso voluplutit. Et ila quidem mulli accipiunt.
Neque tanien bic vere sensus esl. Inde autem tolius
, .
loci diflicullas nata est, quod pro Nunc ergo (14)
, *
, , nondum lempm e$i ut comedat de ligno, dicil
scriplor, nunc ergo ne cofnedat, etc. Nisi enim iia
. essel, utego dixi, omnino non cjiciendus fuit Adam,

' . sed ipsa uiulier, qusc manum misit, qua3 conlldenter
\ , , \
accepil, quaa comedit prior, deditque viro suo.
,
Quin polius ejicicndus fuil serpens malorum om , , , 0 niuin origo et fone. Hic aulem contra evenisse
; , manifeslum est, ubi nonreiitli duo (15),sed insons
', ' , taiilum ejicitur. Nequc vero d e c e p l t i 9 est Adam.
, \ , \ , \
Nunquam enim illud (16) de Chrisio impeccabili
, \ ,
desinam occenlare. Igitur si nou deceptus esi

neque etiam dejeclus fuit. Non enim cxsilium
?
Joan. v i , 52.
k fcen. m , 23.
.
(14) Proet nunc ergo. Toius bic locus foede cor- , elc.
riipliis, quare certimi rst ila debcie resiilui, \
(Ib) Nunquam illud, ctc. Mendosissima est sori ,
pta lectio : emeuda igilur : ., , *
;
*1 .
.
(15) Rei illi duo. Lege
1059
S. A N A S T A S I I S I N A I T i E
1080
ejus (47), sed emissio describitur. Quippe emisit \ . ,

eum Dominus Deus de paradiso toluptalis, ut

operareiur terram de qua sumpms est. Emissus . ' pnim
Doininus scctindiim
voluiitatfni- paler. -
nam quasi ex paradiso sitms in nostram hanc . , .
terrani < -riicialibus plenam , iit operarelur salulem
, [. ], ' 'nosiram diccns : Palermeus operaturel ego operor*, <5\\.' , \,
ai nos cusiodirel 6 obediremus slimulis peceali et
' ,
incmlnlilalis. EjecHqne Adam et <coilocqvil ante . '

paradisum voluptaiis el staiuit Clierubinetflammeum;,
gladium atqut ver&atilem ad cu&lodiendam viam ligni
vilie . Audi, qua*so, ecce exivil solus homo qui
, ,
ingrrs us erat. Nunc igihir uhi serpens? ubi mu , * \ lier? iibi aiiiniala ? ncqtfe enim exivere, quidquid

contra pn>l)iose coneniur Judxi ei Samarila?. Non
\ . ) ',
exivit irtilier ipsa, quae viia dicilur. Sed ea inlus
remansil vivilicans et nutriens animalia. Non

) ejecia cst, nrque exiit unquam, sed ejecta est
ancilla tua Syna?;oga, uivera liberlas iutus inaneal.

. ",
Ncque enim filiiis ancillai baeres erit OUITI fllio libe- ' .
, aique lidelibus el Judaeis illud ratum faciam
; ; ;
el confirmem, per alias mulier*j6 illis osteudam
, \
non cjectam fuisse mulierem.
.
, ' ! \ \
. , *
, \ \ \
, , .
Ingn S S M S est oliin in arcam Noe cum inuiiere

sua, et cum egredorclur ex ea simul eliam descri,
bitur mulieris exilus. Olini in Mesopotainiam exivit
;^.
Abrabam et cum eo mulier ejus , el cuin is ex
, \ \
^ g y P 0**) egredereiur, legimus eiiam mulierem ^ \.
fjus siinul ogrcssam. Exivit olini Jacob ex domo
\ ^
Laban : ibique divina Scriplura ciim nnilia qua.
dam et exacta diligcnlia Liae et Racbelis exilura
, \
refWt. Exivii olini el Moses e Madian, et describi \
liir mulieris ejus exitus cum eo , adeoque mullas
. \ \ alias mulicres cum viris suis egressas in Scriptura
\
legcreest. Pio igiiur cur priiua illa sola, princi\ ^
, radix, rapnt, vi(a, fegina el inaier omnium
. \ ,
viveiititiiu, ciun viro suo non egressa esl e paradiso,
, \ , \ ^, \ ,
neque animalia illa el jmnenla, qu3e Deus uliro
\, \ , \ a I eum addnxit ul vidercl qnid vocarcl ea ? Neque
, / \ ,
eniin 91 ^gresso foront, eoruni exilum nobis Scrip \ , *
lnra tacuissel, sed polius ei quando ei quibuscnm
' ,
cg't*ssa forent accurale scripsissct, qiiPinadmodum
; ,
eteorum ingrrssum ilescripsil. E l qiiouiain de re- D , '
bus exlraneis et paradoxis nobis incoptns esl ser, ) \ , \
mo, per alia iiidein ex Scriptura petita Judaios ar . \ \ \
1 0
> Joan. , 17.
i Gen. , 24.
NOTiE.
(!7) Non enim exsilium eju$. Quippc legendum

ru<tici bedum scriberent; sod postea senescenle
in texlu, ' iinperio in eo ab oimiibtis fere peccaliun esl, ul
. Vel potius, oj , ,
neque sciiberent dipbllumgos, ncquu earum ratio^', . Et \ veriim <sl, vcrlendiuii igi- n^m in pangon.iis veisibus baber<iiit ; inde in latur, non euim scriptum esl ejecil; sedemisil.
pidibus el mcmbranis ALggplus primabrevi, binc
(18) Ex jEggpio. ^Noiavii 0I1111 Varro quas per
sevire pro scevire enigma pio amigma, sphera pro
dipliibonguni scriberemur, ea simpliciier a rusiisphtera, el mulla alia.
cis enuniiaii, iia ul cum urbani dicerent hcedum,
u
1061
INIIEXAEMERON
LIB. XII.
'
10C2
\, gam exivisse animalia illa. Una cum Noeanie

diluvium, saepiusenim illud oggerilScriplura.anima*$ ,
lia et jumenia ingressa suul in arcam, simulque de . ,
scribilnreorujn higrs>uscum Noc, eormmlem eliam
,
jiumems accurale positus est. Sic c l exilimi jumenlo \
rum Abraba? el jumeniorum Lot, prxcipueque Jacobi
\
ex Mcsopolainia disceesum nobis nairat Scriplura,
. \
neque id lanluni, scd et iuimensaui animalium quae
\
ex iEgyplo cxiveriiiilcuin Israele mutiiiudineiii po
n i l . At qui lieri poluit, dic, quseso, ul reliquorum
, \ istorum aiiimaliuiii el jumentorum, quai non jusstt

Dei ulomi.ia alia auimaniia, sed ab ip&isejus mani. , ,
bus formata sitnt el eflicta, in paradisum ingressus
,
commeniorelur. et oinniuo taceatur exilus? Tcrri , *
bilis enim el mira peue res s i l , si aspis, serpens,
, ,
; \ vipera, draco ei scorpius una cum muliere peccairiee fruaniur ligno ilae, neque Deu> eos e paradiso
\, , \
fugaveiil, neque interdixeril eis accedere ad lignum
^XW, \ ,
v i l a 3 , neque de iis el mulicre dixeril Deus, Ne n u n e
,
exteiidanl manum suam, et sumant et mauducent
xat
deliguo viiseet vivani iu selernum.

. \ , , ,
\ .;, .
\ , , '
qui poluit Deus hominem quem ad suam
x a l , \ - imaginem et siinililudineiu fecii, quem divino suo
? , , \
afOatu aniniavii, ita porro eum ipsum prae serpeiiie
: ei muliere delicli aucloribus jndicare, ejiceie, ct
\ ^ iiluin ipsuin soluin super alia omuia animalia in

paradiso rcsidenlia nulla concesea venia condem; \ , '
nare? dicil enim : emisil Dominus Deus Adam ex

' , - paradiso, collocavil eum anie paradisum voluptaiis,
< el sialuii Cherubim elflammeumgludium alqueversa, ,
iilemad custodiendam viam iignivitae. Igituromnino

solus boiuo peiiil siquideiu piae cseieris aiiiinalibug
. " - couderanalus. Maleeliam aclum est CUJII Cberubin,
, ; ^ . quippe reliquis omnibus aniuialibus, secure paradiso
\ , \
fruenlibus ipsa Cberubhn, Gberubici ibroni, perso\ ,
nalis serviluiis, praeseniia; et fruiiionis aelernai glo,
Y\& janiiores ei ficu$ custodes (19; hostili ierreua?que
\ \ - cuslodiu ptitfecla , coiidciiiiialum serpenteiu ei
mulien-m jbssa sunt seiviliter custodire . sed apage
,
sis verba ista absurda et iiisoienlia (2u). Ablans
, D diviniib Patilus severe iiiftemens, moqiie ropiciens.
Mysierium illud, i n q i i i i , maguum est, loquor aulem
'
. in Chrislum el ejus Ecclebiam . Quae s;c inlelligeii ,
d a s u n t : Mulier e n h n , u t a v i i o p r u l e c l a , a d p r o
p r i i i i n pareiiUMii s u u m coiiVcrsa e s l , vir vero a
*
paire d t s c e n d c u s , ad
i l l u m rciiHgra\il e t t i r r a ,
'. []
u u u s q u i s q u e ad p r o p r i a m c o g n a l i o w e m e l p a l r i a m
k
* Epbes. v, 32.
NOTifi:
(19) ficu* cuslodes. Plei iquc votcres arborem possnnl, etsic ordinem et servarc. Sed
iUam qua Ada3 iiilerdiclum iueral, non pomuai,
apage sis verba isia ab&urda ei insuleniia, mihi in%ed iicuin vocanl.
qnii Paulus severe injremens meque respiciens : i/jf(20) insolenlia. In Ms. ba?c ila disjuncia le- Uerium illud maguum esi, clc.
gunlur, quasi aliquid dcsit,qu;r lamen iiuegra csse
1053
S- ANASTASIl SINAITJE
_
1034
revort^ns. Eqnidefn ex carne et paradiso genitiis
, Adam Gbrisius coeli civis nudus ingressus est in

paradisum et I R viiam istam ubi vere in salutiferamcxstaeiurapttis est, per quara propriam sibi 30- (25)
,
dalem Ecclesiam genuit, eique penitus adhaesit
\ . " quse seee ad illum pulchre convertit, el ab ea
accepit omnia q u fuerant in ea, nempe manduca- \
'
tionem, exsilium, terrorem, contumeliam, maledictionem : nialediclio enim factus esl, nempe pendeng \ , \
, ' in ligno : nudaiinnem, occultationem qua in inferis
occultatus est cum ligno crucis (21). Quare Deue \
;, \
iiluui vocans ex occultaiione illa eduxit eum et
excilavil incorruptione c i r c u m v o l u t u m supra pal- ', , , ,
lium illud corruptibileex scmine Davidis secundura
\ , , carnem, terrenum, feueuin et carnale, lunica
incorruptibili circumdalum, aeterna, diviua, et ab

. \ ipso Deo desuper texta, imniortali ipsi acquisita
ut indissolubilis essci prse priori illa quam e Maria
\
Deipara induit transformalo et solidato corpore,
\
quare post amiclum illum tunica? incorruptionis,
, \
quoniam impossibile eral euiti in caduca et inorlali
* , ^ , vila ista diulius immorari, Dens eum ila indutum
accepii in paradiso Ecclesiai, nam e rcgione lerrae , *
,
coelum conspicilur, ut operarclur lerram ex qua
'
gumplus el susceptus est, id est, ut cura sua
genus bumanum ab omni malo (22) cuslodirel, et
*
flammeum gladium et versaiilem ad custodiendam
, . viam ligni vitae. Cherubim exponiiur mullUudo e<h

gnitionis; cognitio auiem est fldes siucera ei pia
lldcs in Chrislum quam Deus staluit et ordinavit Q ,
ut incesstim nostruui el in bacce vila curricula ab
* ' tt>
e r r o r e luereiur; lignum autt m (23) iniellige o r a n e m

popuium Christi, vilam aulem Ecclesiam; ipsa
\, \ (&
eiiim est quam vitam vocavil, ut malrem omniuni
.
in Deo viventium, quam in aeternum a serpente *
custodiunt Gberubiin et Serapliim et flammeus ,
gladius qui et ipse est sermo Dei. Eleniin Deus ,
noster ignis consuiueus est. Versatilem aulem illum
, \
dicii quasi Ecclesiam circumtegentem (24), tum

eiiam quasi e coelo verbum Dei in Ecclesiam ira- * ,
iniilentem qua3 in eum unice respicit: Vivus enim *
estsermo Dei, et efficax, el peneirabilior omni gladio ancipili, ut ail Paulus .Qnippe sicut Filius nobis
6\, \ , ^,
via est ad Patiem, dicens: Ego ium via , sic eliam
^ . Ecclesia nobis esl via vita? ad FiHum, dicentem : Ego D ,
sum vita . ldeoque etiani conjugem snam, v i t a r a

D o m i n a v i t , ut quac nosaninialia viviGcelet deducat
'
Hebr. , 12.
Joan. , 6. i b i d .
NOTJE.
j2i) Cum ligno crucis. Grxce

, qti% aliier vcrti non possunt, quam
cutn tigno crucis; falsum est tamen D. Chrislum
in inferos descendisse cum ligno crucis, quare
suspicor legendiim esse ,
id est, poslquani passus est in ligno crucis.
(22) Ab omni ma/o. Gr. , scribe
.
(23) Lignum autem. Sic totum huuc locum ex
conjcctura digcssi, qui malc distinclus, fopdeetiam
acceptus erat, nam post posila erat

, deinde, , elc. legendum
'. elc.
(24) Circumtegentem. Ms.
, corrige , elc.
dicil qtiod Honiertis
et Gallimach. ^.
(25) Mrrf.lrjr/r. Scribo .
10W
IN UEXAEMERON
LIH. XII.
WCG
. ;/
\ ad oninium viiai, seque ipsum vocavii lignum

, ~ viia?,id esl, Ecclesiae quac illi a Palre conjunda e*t
/ , el aptata, ct amictum illuin denique ex aniniaUus
paradisi pclliceam luiiicain dixit. Quando igittir
. "
Chrislus
babilat in nobis, ut tlamat Paulus, pelli, , \
ceam tunicam imluit. Quando auiem rursus niu ,
lierem suam qure viia dicitur, Ecclesiam induit,
. \
quasi duplex quoddani labeinaculum, inde quidem
\ , *
babentem saciuni propilialoiium,aninialamcariieni
, 6
Agni circuinfercnlem. Inde vcro (26) ciiltum inun , ' ,
; , \ - danuin altendc nl Paulus ea planc doceal, ut
legalia illa in Ecclesiam iraducat et referat el i i l

statuat primuiu et secunduni vclaiucnlum, lum
. " ,
ctiam quoniodo priinum illud ct cxlerius labcrna ,
culiim stabiliat, babens jusiilicaliones nilluru!, ct

; (25') deinde (26*) posl sccundum velamenlum , altcriuu
,
iltud labernaculum ligat quod dicilur Sanctum
. ,
sanclomm. Nunc igitur dcsiinalum mibi cmsiim
- -. ,
Miielienti reliquum est ut ostcndam corpoream
; , \ vilam non intellcxisse Deum, cum dixit de bowim,
\
Ne forle miltnt wanum suam, ci suniat eluim de
, lirjno vitcc, et comedat, et vivat in tvternum , srd
,
spiritualcm quamdain manducalionem el viiani,

lunc eiihii iiluin diifcrl c l cobibet, quasi iiouduiii

ejus (27) capax sii per quam futurnm eral ul in
, , itlololatriae errore cxsislens in ea perseverarei (28).

Quid eiiim magnuin etegregium fuit, illum immor ,
talem secundum carnen juxla dxmonum immor.iuCfl \ \ yayt), \
talilatem pcrmanere in inipielate viventcm? quod
? */.
illi eliani perniciosius fuissct a peccalo nan cos, >; * - ^ sanli, ct ideo intillo niajoribus pocnis exorcilo;
: proinde, ut supra oslciidimus , IIOII clo ti;rpon a
.
niorie dixisse Dcum, Qua die de Uio miiuducubiiis,

morte morieminiP, ci quod ileruui dixit: /.'/ dolove
: ; paries filios*, sic ct bic eliam iiilclligcnduDi t, l:i
/., .-,
dolore paries iilios, ila c l bic iu Ecclcsia qu-ilis M t
: ;
ntanducalio illa cujus particcps vivet in ;.
;
Sontio quidem vosomnes qui istud audivislis coii * * '
linuo cogitasse de parlicipaiione
mystcrioriiiu
,
corporis Christi. Qnicl igilur, qinvso, onnies in
* \ \ ,
Ecclesia participanles babent vham aileruani. nc , \
qtie coruni ullus in pa uain xleniam i!ivcniei? ^
, ,
AlquiGorinlliiis invsleriorinn parlicipaiilibns hlalim
.
ea ipsa parlicipalio iu morlem cessil, quin cliam
7
j) eral ei * i naliis non fuissel bomo illo JutTas

ijui ab immortalibus inanibus Cluisli pa.thcps
. . , ,
factus esl. Quaiu iiiulli cliain in descriis qui p.ivuti
,
n.anducatione panis divini, possideitt (aineii alernani vilani, neciue in judicium voniaui, scd
;
morle in vilam Iransivcrunt, ip&i oiiiiiino panis eL
.
corpus Dci aanguis, el dumus, lumpluin el allarc,
, '
Gcn. , 22. Gen. , 1 7 . 1 Cen. , 16.
.
4
i2o ) Quasi duplex quoddnm inbernaculum. , elr.,ubi illud vere adul" ? ,1<^<! .
tcrinum est, rcscril)e , deinde, posti*a.
(20) Inde vero. Gra;ce , elc.,legc
(27) Quasi noudum eju*. Ms.
vel poiius siipplciida vx ,
, lege , etc.
. aiiiinataiu carueni Agni Dei t i r (23) Jn ea peneveraret. Ms. ,
cumferciuem. lnde vero.
corrigts , etc.
(26*) Et deinde. Ms. P A T R O L .
G R .
LXXXIX.
J0>7
S. A N A S T A S I I S I N A H V E
holocausluin ei oblatio, unclio clper deiiicaiiouein

ejusdem consortes corporis, ct conformrs
gloriie imaginis Dei, parlicipalio Kaneta, ulpoto a
Vco assunipii, ipsique D. uin assumcnles in se,
et domo cxiipientes. lla ul cerlo liqucal solam
panis panicipalionem non essc manducalionem
ex qua inamlucans aliquis anima? vitani habet
aUernam. Nam corporuin vitam a?ternam post resurrcctionem (28*) adipiscimur fnlcles seque e(
inlideles. Quare mtiha praeslo erant (29) iuparadiso
a Deo daia ut cx eis boino vescerelur, unum qui<!cm quasi diccres (50) univcrsalc, ex quo mandu
caus, I I O I I l&bebit vitam scternam : nempe illud
ipsum du quo diclum fuit: Ab omni ligno quod est
iu paradiso manriucabiiis. Aliud pforsus de liguo
vitae et magis spirituale; quicunque enim mandu-
cat de ligno vitae vivet vitam anernam. Qurenam
autcm ipsa manducatio ligni vii.c in Ecclesia esl ?
Audi ipsum vivenlem panem vhae Cbristum, illam
nobis iu Evangelio secundum Juannem cxplanantem ct dicenlcm : Operamini non cibum qui perit,
*ed cibum qui permanet in vitam aslernam ; et
poslea ei ciim audienlcs dubitarcnt quiuam esscl ille
cibus de quo dicebal illis: Palermeus dai vobispanemveium qui de ccclo descendil . Ego sum punis
vita; si quis manducaverit ex hoc pane vivet in
atcrnum . Patres manducaverunt manna tn daerto
et irwrtui $nni ; h\c esl panis de coolo desceudeus,
nt qui ex illo manducuverit non moriatur . Dicens
panis descendens, osiendil panein illum cx coelo
coniinue descendeitlem, ne forie puteseum dc corpore suo dixisse et apud te censeas omnem manriucaiiiciii cx illo, vel eliam improbuin per eam
maiidticailotiem babere vilam seternam, ab ea cogilationc tc deinovet oslendens libi nos fieri myslcrioruin parlicipes duot>us modis, digni scilicel ox
pane illo nianducani qui de coelo descendit, is cst
inbabilaiio, el fulgor sanclissimi Palris, divimlatis CbrLsIi, quippe diviua et coelostia cogilant.
Tcrreni vero tcrrcnaqiie sapienles, lerreux meraequc carnis Cbrisli parlicipanl audaclcr ei indigue,
qux inanducaiio a supcriori prorsus alicna; quare
ulrainque uos doceaf (M) poslquam dixil, Eyo
tum panis viitv e coelo descendens, id est Dcus VerT
1068
,

.
; [] ; ; , \
,
' \
, \ , \ , \ ,
, \ , \ , \
* * *< 6\ , \ ,
, \
, \
\
,
\
. ,
\ ^

; , ,
,
; *
^ ,
,
. ; ;
" ,
; ,

, *
, \

'. *)* ,
. 01
,
.
* ,
;
\ , ;
.[ ] , ' ,
> , ;

bum, el si quis manducel ex \llo,vivelin atetnum, D ,

siibjuugii idei, ei paitis quem ego dabo Hli, caro mea
eif, quam ego dabo pro vila mundi *. Videe quid inter- , ', \ );
silsiquis manduceldepane illoqui dccoclodcscendel, , ;
\ . \
einn dixil babere vitaui ictcrnam ; de carne voro mi ;
nime itlud adjccil, unde cum dc liorreodis el incffabiIbid.
50. * ibid. 2.
J.ian. vi, 27. * ibid. 52. ibid. 48, 52. " Ibid. 40
r
NOTiE.
(50) Unum quidem quasi diceres. Ms. rodex liic
(28*) Post resurrcciionem. Ita lociim supplevi qui
oumino fopihtus esl: lego, , ; ,
in uis. mulilus esl, \ , legc
,
,
(19) Prcexto eram. Sic inlcgrum locnni dig?ssi . \
: , ole.; scd
qui corriipte innis. '* : iiiiniis eiiam nfc lorqncnl qiix sequunuir.
ctp
(51) Ul utrumque nos doceat. Ms. '
lego ,et in fine vcl
.
, lcgendum .
1069
IXHEXAEMERON LTB.XIL
\ tibtis niyslcriis loquatur, vkle ul supra et infra, sxpius

idem resumat et revocei; discepiantibus aulem invicem Juda?isquod sermoncm illnm nonraperent, per ,
, ' gil eis dicens: Amm, Amen dico vobis, el bis dico aiucn
ut cognoscatis fore n l coelum et terra pralcreant,
\,
neque prxiercant verba ii)*a, scd firma mancant

in arternnm. Amen dico vobis, nisi mnnducaveruh
, ,
carnem Filii hominis et biberitis eju$ sanguinem, non
[\] .
- habebitis vitam celernam in vobis; qui mnndncat
meam carnem et bibit meum scniguinem hubebii r i ;,
tam (cternam, ei ego resuscilabo eum in novissimo
; \
\ ^ , die y. Ipse enim est, til jam s.Tpius d i x i , ligutini
vita?, vivificans; nisi ila crodis, audi qnod se<(ni111
\
pergit enim idem Veibuin Dcus : Qui manttn:ut
.
meam earnem,
\ \ _.. , el bibil meum sangninem,
- mnnet vi
, , , ,
me, et ego in illo *. Non de pi acsenti came clsan \
guine, quippe parlicipes fueriml Judas el Simoii
:,
Magus corporis et sangumis Encbarislia, ncmpe
, ' panis et calicis, ncque tamen Clivisius mansit in
. " ,
eis nequo ipsi in Cbrislo.
, ,
,
, , )*

. , , ,
* ,
, , . \ , \ \ ,
\ , ' , , \ .
C
Quae autcni vera sil mandueatio myslicse carnis
, Cbrisli, quisve ineffabilis sanguis ejus in ca recon ,^
dilus, illud omnino dociioribus el pcriiioribus re
. , ! liiwjuo, iJlud quibus par esl oinnino iradenlibus, cL

baec oinnia a nobis dicla sunt, ut liquido palcat
,
aiidienlibus iignuin quod vitae dicilur nibil aliud
, '
fuisse quam manducaiionem Oei et ejus aduualio nem in bumine eum manducaule, alierum vero
*
liguum mortcrn parions, nibil aliud quam opposi ,
tam serpenlts poientian). Tuque igilur cuiu amlifs
.
solnm csse in paradiso ligmim vila3 Deum, unatiue
\ , \
ciim eo inuliemn quaj viia dicilur remansisse, cer
lo scias extra ttcclesiam noti csse aliam (ideni quai
,
Dei parliceps sii, ei cibi ejus, simul cliaui cuin

non baberc vilam aeteniain qui ex eo noo uiandu \ * \ l) cat et bibit, ul ait Verbum : tum deniqtie nusquam
, ,
alibi viiam exsisiere et veram viveniem tidem nisi
, \
inlus, ubi auimantia remanserunt ei cum cis viia
, ,
inulier, j u i l a lignum vivens vila*. Pe qua muliero
\
et adbuc scriplum esl : Adam vero coguovit uxo >* \ \
remsuam Evam, quoe cottcepit el peperil Cain, di '
cens : Possedi hominem per Domxnum, non per ser, , *
pentem *, non per lignum, non per manducalionein,
,
non per deliclum, non per maledictionem, neque
, , ,
landem pcr aliani quamlibet causam sive justam,
, ,
sive injuslam , vel similem quamdam aclionem,
\ ,\
sed possedi bominem, ego Ecclesia per Ueuni,
> '
nempe Gbristum , uude alii inlerpretcs qui se , ' ,
cuii sunt Syinmacbum eximic. hanc vocem rcddi'
r Joan. v i 5^, 55.

t
* ibid. 57.
* Ccn. iv, 1,2.
1071
S. ANASTASIl SINAIT.E
dcre. Nam pro possedi hominem per Dominum, unus

soripsit possedi hominem cum Domino, iil est, l.oininciii aduiialum Dorniuo, neutpe houiincm ipsum
simul ei Dcuin. A k c r vero iutfcrpres, possedi Iiominem Dominum, quasi diceres, bomiuein Deum, ut
et Tbomas dixit ei, Domine mi, el Deus mi .
,

, ,
1072

. *\

,
6

,
*
,
\ .
,
Cijnedicla tu in poslerum iuler mulieres, sola

vha, et genitrix viia?, nialer lidelium, illuslris Chrisii niater Eccle&ia, conjux spiiitualis Adae Dci, ct
benediclus frucius vcnlris lui, rnulliludo nationum
vivcutitim, lu eniui sola possedisli lioniineiii per ^
Deuni, nempe Ycrbuin sine semine, per se subsislens, quando cognovit muliereni suam, quam prius
condidil (52) quasi ignoiaiu sibi el sese in cum
niiuimc cuuycrlenlem. Tu co^la c l pais Adse Uei,
cuin quaeiibel alia fides ab eo exlrauea sii cl peregrina. Te redificavit sibi in domuui et mulierem,
rcliquis omnibus mulieribus libi dissimilibus ecclesiis, quye in orbe sunl, reliciis, in errorc manenlibus. Tu sola os ex ossibus solidie divinilalis
cjus, c l caro ex canic btimanUalis ejus iu qtia abscondil divinilalem suara iiiconiniiniilaiii, os cniiii
lion comminuctur cx co. Tu sola a viio luo aeeepla ab co concepisli et peperisli, nuila |iie alia, qua>i
oinnia alia quajlibct iides ex viro suo sei poiUo coa<;ipial alque pariat. Tui amore correples amalor C
t'ins boilacein Judaiorum populuin, ct ooitnn niatrem adullcrani synagogcn rcliqiiii libique adbusit, et aggluiinatus esl mulieri suse omniiio .*ruptae, facli juc cslis in unain carueiu, in uiium
corpus, in U H U I I J sancluni corpus, in unum Cbrislum, in unam fidcm, in unum gregem, in uuum
pasloreui, reliquis omnibus gregibus el populis
mullus pasiores et imposlores babcntibus. Tc Deus
nlpotc vonustam adFiiium suum muliercm adduxil,
cum reliquae onines mulieres, quasi niereliiccs el
adullerip, foras vagentur et inquinenlur. Tibi soli
ivangt lizavit dicens, le ad virum tuum Cbristuin
conversum i r i ; quasi reliqua! synagogai eum niiniiue rcspicianl el ad eum niiiiime converlaniur
Quarc biMiedicta itcruin inler muliercs sola,o mul- ^
lis coroiiis redimila, miillos iilios enixa c l mulla
bicc lulgCMS Ecclesia Dei GbrUii, lu sola i n l t r m u lieres beuodicla, niilla alia, lu ciiim sola a Dombio
tuo domiuaris, reliquis omnino jiopulis SMII iinpcrio draconis manciilibus. Tn boslis r l propugnatiix (55) invicla, ct inlcrfeclrix serpentis, cum i v liqna qiia?vis alia fides ci amica sil propria ot d i lecta. Tc solam vitam vocavit viiam frrcuieni maIrcm noslrum omnium pcr tc viveutium , quasi
, , \
( , ,
* ,
\ , , * ,
\ . , \
' , ,

^ .
,
\
-
..
, \ \
, \ , ^ \ .
\
, \
, \ ,
, cl
, , ,
, , .
, ,
\
\ ,
,
'> \
\ . \ ,
,
, ,
, .':, ,
\ - \
,
,
. / \ ^,
\ ,
b Joan. xx, 28.

,.
(52) QuQinprins condidit. Ita bune lo<nm rorivxi
<H'i sic nis.
uiulc ccrtc nil elici unquani polrsl : b'go '
, clc.
(53) propvgnatrix. FceJ? Ms. unioa
vuce lcgcndum .
l 0 7
HEXAEMERON
W74
LIB. XII.
\ , reliqua quncvis alia fides in pcccalo morlna el

, ; , . ;
\
; ;
synagogas, retecias , inornalas, nudasquc
rccloti
velamenlo dcscruit, quippc quae sub umbrani a l i -
rum cjus (35) non confugcrunt. Tui solius, ino.or-
\ \
pulta. Sic ctiam lc solam vestivil cl ornavil quasi

propriam nympbam, rdiquasquc va.uabiimfas (31)
; , -
rupta, divinum Verbi scinen boslis cst et inloilV-
, ; , ,
clor draconis e serpcnte gcnili, cx quo omnis alia
, \ -
lides concipiens, serpenles parit, vipcras et scur-
\ ,
pios; populuni acerbum uip<tc genhnina
vipera-
rum. T u sola cuslodis, ei observas (36), cl inieriicis,
\ \ ;, ;
et sopelis caput
ptismi, suffocans et inleriiciens eum, solar.i qnijpti
. \ ,
mullicapitis draconis in aqua ba-"
, \ ; \ ;
tc vir tims ad imaginem suam
, \
fecil conformem glorire Dci, vduti icliquis nmiti-
j )
US
ot simililudmcni
synagogis ad imagiucm inimici serpcnlis for-
; * \ '
matis et etfeclis; tibi soli benodixil Deus ut cicscc-
res ct multiplicareris, ct repleres terram filiis, for-
mosaque
reliqua
b idictionc
per
naturam
rcliquit. Te
scoitilla
d nninam ,
absqne
principem
et rcginam consliluit avium
; -
gelorum, pecorum, nalionum, mulorunique pisoiuu
. , \ ,
(57), subditaquc niancipia inGdelia, fnlciia concin-
coeli, saucloruin an-
iiavit (58). Te solam frui donavit imniorlali ci in-
, , ,
conupla voluplale cl ligno vila?, aliie omniiio mu-
lieribus foras canum inslar cjulanlibtis (59) el a>
terni panis expeitibus.
, \
Tn sola pulcbre colis et
; , , .
custodis paradisum luum, vineaB snlcis fuâns
lupos et vulpcs qui hifid^lium arva incuka et zi/.a-
uioruni
feracia vclut incusiodita corrumpunt. Tu
; , \ - ^ sola (40) adjutrix Tacta cs homini, adjulori ci pro . \ -
leciori tuo, Deo, laboian?, dcicons, piuuicans, iiln-
miuans, convorlens, ad illum vocans quasi ad lu-
cem, omncs cos qui jacem in lenebris ei in umbra
\ ,
mortis gignens et paricns, pane nulriens el calin;
. "
potans, augcns et frucliiican^, insercns, planians vi
! ,
quolidie
, ,
luique gregis parvulos. Quapropier ciim lalis Msin-
, , , ,
dustria,domicuslos, viri amans,pia, foriis, adjulrix,
armata, pugnalrix, somporqtic promptc ct ukro piu
(41) curans boriuiu tuuin et ppradisiim,
viro tuo Ada tlbrislo anin:ani poncrc parala sis
, -
ejus causa periclilaii, idr.o tibiquasi rcgiiup slaluii
, \ - , \ -
Gberubim flammcis j;ladiis el iiiiniiuo VLM-saiilibus
NOT/E.
5
(34) Vagabundas. Ms. 6 , corniplt , lege dicif quos Sopbocl. .

, ul supra dixil > , elc.
. '/
diaÔcj ar.
(35) Aiarum ejus. Ejus, ex conjeclura adjeri,
" Nosiml., hl est iuul<;s.
qu;c oinniiio siipplonda esl in ms.
(38) Subditaque matuipia inftdclia , jideila can * pro leêndum etiain
cinnavU, Scriplaiu leclioiiiMii sociiliis sti
.
; . Scd ne (|iiid dissi(50) Cu&lodis cl observas. Ms. \ iuiilcni
in ms. s m p l m i i oliani vidrii .^
, qu;ii si vera leclio, innuit eani in custodia
; liiiclibtis hiibjouii, quod
snnper liabcrc draconiMii, ila nl uibil uiolit i possil
iia tdacd.
isi ei laxas lialit*nas dt;t: tamen cum ait
(39) Ejuluntibu** Ms. , lcgo
, inilii polius tla intelligendtini vidclnr,
, etc.
Observas v.\ ii;si iiaris ul illud conloras, .sciliccl tcris
(40) Tusola. ;
comerts capul : uam procul dubio r^spiril ad i l - , ubi illud milud (5.:; ,
lii sanc npgoiisiui iaccssil. Voria !M>C laiitnm M-H . Ipsa <<;itcret caput liium <
SIIS sil. ncMiipe , <(
Iti insidiabiMis calraii<>o cjus.
, .
/">7) MnloruiiHiuc pi&ciunt. / .-' ( ! ) /."/ qn:>tidit'. lla lninc locuin sispplovi.
1075
S . A N A S T A S H SIXAITA
107
armaturis, instructa, quai libi iunnorlalem et in- , \ , \ : * corriiptam vilam aiternara custodiant. Te Seraphim
, \ , .
tueantur, le sexalae leganl, ibroni cessent, multis
; >. \ ,
oculis pnrdila cernanl, tibi principatus serviant,
\ \ , \ , ,
pulenlia?. ininislrcnl, virlutcs ancillcnlur. Te rcges
*\ \\; adorcnt, saccrdotes glorificent, ut bominum cbo ' rcae te celcbrem , le naliones exornent, le lingua? , \ diiaudciit. Qtioniam igilur sola, neque nlla alia,
5 -
a viro tuo Cbristo talcm el laniam gloriam et ho \ norcm sorlilaes, oro lc et oblestor utpole malrem
, \
ineam el nutricem a lencris unguiculis et a niajo , vibus, ne desinas purum verbum tuum lac e mam , , inis tuis milii largiri ul inde te luosque agnos
, , \
discipulos lactem. Ne dcsinas hicorrupla columba ', , sancti Spiritus, Ecclesia Dei, in corde nieo raanerci, , , ol ,
cl inambulare, ibique mullosper me pullos parere.
* , .
dedignoris, v i i i amans et uno viro conleula,
\ , \ \
Cbristi turliir ex ore tuo cibuin salionis in os meum
\ jnfundere, u l inde tc tuique niduli pullos vioissim
, \
milriam : ne cesses, coeleslis luscinia, suavi canlu
,
luo et modtilatione aures meas dcmulceie, ul sera , nidulo tuo circumvoliians, pullos tuos oblee- \
lem (42.) Ne moreris, pereunis fons vilje paradisi,
, ^ \
; spcculatioue lui Edeni seauiiire nobis aetenios .
tt limpidos tuos lalices (45), ut aqua viva saturarc
pobsinl ralionalcs islos ct animalos ovium greges.
,
pulcbra el coronis rcdimila borli cullrix, ne de ' .. fatigeris nos inoculando ei cmplaslraiido, ut vicis, \ ,
sim propagines luas pulchre disponercel inocularc
,
possiinus.
C ,

\ ;, , \ &\ .

, ,
; ; ,
/, ,
;, .
.
luna sempcr lucida, ne ceescs prseiie uobis et
facem lucere pcr nucleiu impiclatis (44) el Scriplurarum tencbras el diflicullales. Oconjux cl coiues
lecircumradianlis viri tui solis Cbrisli, ne desinas
radios ex eo nobis iiifiiudere, ul ila per le mullis
liiminanbusacceusis, ea tibi rursus appendam (45). D
lo Dci lliesaure, oro le el oblestor, purum el rifgium
vcrac iux imaginis argeiilum abunde nobis >
suppcdila, ul illud iii lrapozilarum luoruni animas
(46) demillens, ita le divitiis abundantein, per cos
dilem. Deniquc lc iteruni vero nomine coinpullem, qua3 (47) adjulrix viro luo a Deo facla eset
cognila, perge, precor, nos lncri, nobisqucin oniui-
, , \
\ , \
, ; . , \
af O O J V '
. ,
,
NuTyE.
(42) Pullo* luos obleclem. .
(43) libi rursns appendam. AIs. ,
, legc rescribcndum .
.
(10) ln irapezilarum luorum animas. Ms.
(43) Limpidos talkes. Ms. \
/ , cic.,pulab;uu
legc .
.,, ul supra.
'(44) Per noclem impielaiis. Corruple rns.
(47)0 qua>. iue bunc locum egrcgie sa/.\ nassii qui in ms. corruple ila legilur :
nrccssario lcgoiidum, \
, ctc.
\ . .
fOT7
ORATIO IN PSALMUM VI.
107*
, bus auxiliari, noliis, inquam,qui lcgatorum tuorum

\ \
munere fungimtir; qui corpns et animam noslram
, \ \
proptcr te ullro pouere parali sumus; q u i , qtian , \
tum pote est, alacriler arijitlrici nostrse succnrri \ * m u s ; nobis qui quoiidie proptcr te morleni oppc, \
lirous, qui propriam ccrviccm glailio objicimus,
\ , \
qui propier le proprium sanguincm noslrum slrc , \
nue fuiidiinus , quiqne adeo omneiti bunc cer
laminis
cursum generose
obeunles coniici
nius (48).
;
.
NOTiE.
(48) Obeunte* conficimu$. Ea prapleiirc mihi sacnm sint manca el mulila. llic igilur vim suam H C tius duxi quam in iis me male dedere ; prxseriiiii
pcrianlur quibus est , u l ail ille.
EJUSDEM ANASTASII
2
ORATIO (' S E X T U M PSALMUM <'.

(CAKISIGS,
Tltesaurus monumentorum, t. , 480.)
BenediCy Pater.
>
Congruain admodum jfjuniorum iniiio (3),sinccrw

poenilenlife materiam, Ecclesix usuiconiinel psalmoscxlo, sancti Sptriius adborlatio. In co enim doce-

Leg. .
(1)
llax oraiio niulto locuplctior
oralione in
quam reprarsentat Regius codex, longe prsesicl tola

phrasi ac jidicio, seucentiariinique coniiexionc,
E d i i . Nov. . V , col. 543, et quain Anaslasti Sinait;e
latis in luccm a Canisio, lom. III, intrrprele IMiicsse conlendit Salmonius. E D I T .
lippo Stievenzcllio, Socictatis Jesn, miims plane
arcuralo, ul sunl fere, siqui Belgai reddeudis Grav
(2) Hanc orationem edidit bis Combelisiua Auctarii Bibl. tom. I, p. 908 et 943, propierea quod Itegii ^ cis inanum admovere. Cmii trgo ejns relexam vcrsioncm, lexiusque edili meuda, qua? devorat, non(odices, quibus usue eral, ita variabanl a nostris, ut
niilla jndicabo ac euiHiidabo , liiui navam ex Bcgjo
non inodo diversaelectiones uon posseni ad inargiueiu
rodice proferam. Nilnl vciat suis usuni Anastareponi, sed quia videlur Anaslasius bis illum psalsinm, seniel ei ileruin liuiic psalmuui enarrassc,,
inti enarrasse, et prout poslulabani circunisiantia
proque audiloriim ralione, vel ut suggerebat ineiptnporis, vel memoria suggerebat, verba vel eliam
inoria , verba plurima , ipsaqnc loia commaia, qua
htlcgra commala lum oimsil luin tiuilavii; quod
> ;ipius coucionaioribus hodicrnis eveoire 6olei. Sic iniitasse, qua oinisisse. C O M B E F I S .
Teruillianus ipse Apologiam limatiorem edidit quaiu
(5)Congruumadmodnm jcjuniorum inilio. hnlicat
;niiea snb alio lilulo vulgaveral. B A S N . Salis fore
lns verbis Anaslasitis banc se lioiniliaiu babnisM?
pulaveram, ui ex Hcgio codice novain ederem, ac
inilio Qiiadnigesiiitie, quod t't Nic*-|K*i. iradii Hbttiargini, quaB nova nc tliversa in edilis occurrisseiil,
xvni uisior., cap. 44, baitd plane alimide qiiam
ascriberem. Vertim, facia aliqua collalione, sic plu- ex islo exordio. Quid si alins p.uicnlas bas vores
risce locis diversa cunipoiiae jinmuiaia, ul visiiiu sil
inseruii : i s n i m i r u m , ;ui IJUIIC iraciaiuiti in l i impossibile eam inire ratjonem, ac necessc putavehruni bomiliartiui pro iniiio Quadragesiuiie iiiiulil ?
' id ipsum liic pnesiare, ac fcavilius piwsiilil iu
Hcgins codex non agnoseii, sivc i&iam enarraiio(Ihrysoslomi homilia in prodiiioucm Judae; ucinpc,
ncdiiin initio Quadragrsiiiia?, vcruin chan aiio
ui ulramquc cdiiioneai c d c m n ; quod proMtpue,
lemporc pcroravcril. CoMnrris.
P f t M l m u m vi, quse r e p e r i u i r interOpera Cbrysoslomi,
1U79
S. ANASTAStl SlNAIT.fi
1080
imir quo modo Deum placaluri siiNUS. Habct cuiiti \ :. /. '.

verc poenilcnlium nibil ficlam bumiliialem, con .
lessionem, lacrymas, luclum, conversionem, ge-. , milum, conscicnhai turbationem, infirmilalem, con, , , ,
replam ab ninimierabilibus peccalis conlritioiiein,
> , / ,^: /,
saltiiem ex Dei misericordia parlam, nochirnam
, .; ,
ciiiii Deo assiduilaicm, frequens in iecio ac strato
,
inierdiu geslurum pcrceplum sensum, ac per etim
, ?, \
\cr\ Spiritus sancli lacrymaruin oblenlu visiia ( 6' )
iloiiem. Nec nxnlo ba*c vcras pu;nilentia? cerla
, \ * atgiimenla, sed ciiain inJe provenienlem remissio . .
nem, ac perfeetam vcniam, insnperque incrcpaiio ,
nem (4), viinquc oralionis apnd Deum, ac da*moni , \
bus illalain per eatn conftisionem; boniinis dcniqtic
, \ iit peccatis invcieiali salulem ac reformationcm.
, \ / ,
,
\ .
S.c porro psalmi inscriptio conliiict : Psalmns .'/ ,
.; 1 , \ )-}.
Davidis, de (Jciava, Ociavani solel vocare Scriplura
6
viiam illain qu;e |>osl seplmiam bujus sseculi sub \ scqiieiur : qiiam et octavo die facla circumcisio
. \
pncsiguificavit. Jam de Oclava eiiam ipse sapien
iissimus Saloinon nos admonet, dicens: < Da par\> scpiem, nec non oclo ; * quasi dical: Sollinius , . *
h.s i:i bac vila scplininc, boni illius inillenarii (5) fu- -
i>>ra? viia3 ac nianenlis, id est selerua?. Sod jam vi- \ ;
. *' .
dcaiuus ipsius psahni cxordiiim.
1
Oominc, nu in furore luo arguas uie. Mcnlis

M'se oculis propliela, lanqnam nudum ac resupinuui
;uile lerribile illud fiituniiii iribunal coiisliluens,
:ic ipsns Dumiiiitos eomplexus pcdcs : velul rJiquis
fuluciam non babcu*, sed pno verecuudia vnluini
iSemiuens, noc audtMis aspicere, oiuniqde cxtusa-C
, . "
; \ -,
,
:
\
,
\.m\e, qua sua pcccaia defendal, carens : nibil jam ,

:\ jiulice poslulat; scd hoc lamiun pruftTi : < Do- , * ; , ,
. '. :,
miiic, nc in furorc 11:0 argiias tuc. i Scio, Uoiiiiue,
,
liilnl non gr.ivc a<- lioiieiuluin manere uic, ciun
\
i.i roiispeciu aiigcloniiti el arcbaiigeloriini, onuiis
, \
; ciealurx posiio iribunali, inqtic tcrhbili ac
, \< lcvaio soiio luo ad jmlh iuni prxsidcns, coinmissa

a nobis poccala omnia ii;anifcslabis ac reteges. Nec . \ ,
inidco, Domiiio, aul pro moa apnd le graiia pra^
, , MMiio, jiiiegram plurimoi 11111 nicoiuiii peccaloiuin
1
, ' . , 2.
Ct>iiox Itog. addil : , 3 0' ;: lr.;;.;,i;oj

(
. Ucspicil istud versum 8 : Disce

guuiii milli; amio.iiui Apoc. xx, quo;l e^t ejus rcdiie
omne*, vurepauouein,
elc.,qwo significaluranimi
vcniam
(4) me>
lusupcrque
Kat
- 1) gniiiii
laquc acicrutim
A:ias;aj>ii inniciis
ac allusio
Clirislic oilliiil
snnctis
ac CUIIIad
sanciis,
r u m q rc
iiH
coiisectili jtisla iu daemoties ac uialos rcliquos inUclava. Niillo sensu rcddirieral imerpres, aui plane.
al)sono : Solhcilus in liac viiasepiimi u.iilcnurii ouni
crcpaiio, nl priora pon.mlur |: simt merila, poeslo de fuiura et permanemis wternat^viue. Qu.irre,
s enora :.ntcm qua3 suni prwniia. Male iulerpres
:.c eoniia aucloris meiilem : Sui ipsiut reprehensio- iector, quid h:i'C vclinl; mibi saue siini"plust|uaiii Arabioa : nec isla babiiilcodcx Kegtlis. Expoiiuu liaie jus
wm; lanqiiain boc ad priora, ac voniain prajcedei;I<ici Ecdes. moralis est, nec ignola ahis Pairibus.
lia spcrlarel, nosi veni* ac rcmissionis percaloruiii
Kiiieralis videiur, ui jnbcal Salomon, sen per eum
4'umulo adjccluni csset. In Uegio dcesi. COMBEFIS.
(U) In luic viln sefHma , boni illim millenariL Spiriius sai;t:tns, ilaio cuique indigenii juxla qnod
l><iiuiiius ail L.:r. vi: Omni petenli te iribue : sumplo
;) ,
. Uac viia septima*: quym dcsignal Septuna, miMicro duleriiiiii lo pro iiideicriiiiitalo , pa.^Mui
j; I I. Yidciid. i n i l*i iirti.i f l ali. (.; 1 .
uti Otlava dcsignal lulurani ; noc non bcalns ilie
baiuiotum cum Clmsto millciiarius clara bicc, lo1
i08l
O R A T I O I X PSVLMUU V I .
1082
(<>) veuiam abs tcpiUerc : nam majorcst mea iniquiias,
qunm mihi condonori debeat: quippc coram om ok
nibus inte deliqni (7) : supra modtim omiicni nomen

francium luum irritavi : supra prodigtim prodigtts
;
ego prodige ac lnxtiriose vixi*. Supra ctnn qui
.
decem lalenlornm millia debebal, debilor libi fa .
clus sum
Snpra Publicanura (8), mc male boslis
reciigalem f e c i l . Supra latroncm, me ille bouii. ,
cida male vnlneravlt ac cecidit . Supra mere . '
tricem, fornicarius ego, deficiens a Deo fomicalus
. t
sum . StipraNinivcm impoenilenti animo peccavi .
. ,
Supo.r Manasscm c iniquilalcs n:eae supergr':s*ai
< \ * , \ : ; . > stint caput ineum ; et super Chananscaui %
sictit onus grave gravaiac s u n l : ac miscr factus,

. curvalus sum tisquein flncm. > Nomeu sauclumluum
4
, . ^ i r r i i a v i ; Spirilum banclum luum conlrislavi; manda

^ , , lis luis non obteinperavi; divitiastnas malcdissipavi;
; * ttiesaurum tuum malc expendi; pignus quod mihi
' ' dedisli, in pcccaia consutnpsi; tetnplum tuum, quod
/* , slcorpus meuin,contaminavi;aiiiniam ineam,quam
* ^ ad imaginemtuam creaveras,coniniacuIaiisinfeci(9):
* , ( - lempus a temibi concessum,cum bosiibtis tuisiradu'> , , , x i ; lui vocem praecepti non obscrvavi; luuicam quam
* :, - me indueras, sordilws conspurcavi; lampadeiu abs le
, mihi prffparatam, dormilans exsiiwxi; vullrim illum
, - mcum,quem tu ornavcras,ego peccaiis foedavi; ocu, ^. \ los nieos, quos illuslraras, male iterum cxcyecavi;
, labia roea, quae sancliiicaveras, ego rursum infeci
., sordibus. Sciuautcin fore uta me commissa omnino
, , garguas; nec ab boc ulluin niihi cffugium esl, scd
plane Hel ul arguar. Ac siquidem ita prorsus futuh
* Luc. xv, i 2 seqq. * Maltb. w n i , U.

Li;c. xvm, 10 scqq.
Jouaj ii, 4.
lY K*'g. xxi, 10'; l *al. xxxvu, S. Maub. xv, 52.
8
Lue. x, 30 seqq.
Luc. vn, 37.
KUIVE.
(6) Codcx Ucgius ha!>el !, qtiod probat Combciisius, " l noii piiblicuin piMOaliim , sed peccalorinii maximus cumiiliij dcsigiHMur. Sed
nibi!
inu-
laiidum. Perinde csi Davidi si ptildice pcccassc coulileaiur, ac * i dical sc magis caleris liomifaibus
peccasse. Publira sunt rcguiu peccata , nec ea bliiM' conliicn Uavidow) p u d i i i i , u i p.ticl ex psalIlin L l .
B A S N .
(7) Coram omnibus in te delujui.

. Yelil aucior Davidis peccatiini aggravarc
ex lacii noiuiiolaie, ul vocatit : lamclsi esiim pulabal ipse rem in oeculto csse, baitd latnenerat, juxia
propheia* Natlr.in ad cum increpaiioiiom : Quoniam D
blaspheniare (echli inimicos Domini : dalo uiique
taiih} siandalo : quaiiquaiu nibil cogil ul dicla bic
omnia i;x persona biimilis p<rii<ieniis, in Davidem
referenda sini. Kegius codex loco , bal>t;l
, non publiciun peecalum di-sigiiclur, sed
peccaiorum inaxiiiius C I I M I U I I I S , seti eliaiu gravilas,
q i i a i n subiiide variis excuiplis exaggeiai, quic milii
lillera magis placel. C O M B E F I S .
(8) Supra Publicanum. Mon videliir istud meinbriuii salis oniniiio pruicedeitiiUus < oliaircrc, quibus
percaior poeuiieiH suam o x a g g c r a l culpain : forie
\ideatur lila vox alher bic usurpata,

quaiu vel usurpci Gregonus, êl IMu :cii. C I I I M
scribunl, . , , , iribmis tliripiiil ac
u-lonii lucris : scd pul)lii:aiiiiiii i e c i l , ac iiiiiianîti
ojusuiodi lucris iuiquis. .Soqitcuii :i;cm!>io, |
iiem editis >. passus pcccator a da>inoue

sen lalrone, v< lui is quem Lucas ab cis spolialinn
ac somiviVIIIII rclicliim narral : nitdiiis ms. cod.
peccaior ipse latro, ac prior latioiw d<*scribilur :
.
Vijis&e laironum more pUuquam latronem. ms.
iihi esl pailiciila ralionaiis, pussil aecipi illa a <iajmoiif! iil publicano exadio , nl ralio grandis illins
dcbiii pliisquam decetn millium laleulnrum, lanquain uiliil Doniino possit reddere, qui sic esl dia]n)lo \eciigaiis. Verutu Uxc iorlc scnipiiioshi.
k
C O M B E F I S .
(9) Cotnmacut<ni* infeci. Lcgo ,

taiiquam a , color; , laiiquani
a , debitum. Quid MIIni iubrclioni ciiiu debiio
ei oUligaiione, quod rcddil inierp?os? animam meam
qnam ad imuyinem luam creavera$ , comnuiculam
obligavi. Iuscilus plauc inclapboris Anaslabius, ut
sic vcl voluissel. Meui plane vidclur liic voliiisse iis
verlds, alquc paulo post siiuilibus isiis : ,
^ , sordibns tnpe.ryens commaculuvi. (iiOgur. dixii . iNec aliud
vuit Ut*gii i'mlu'is (ubiii : "
', tligtiilalcni imnyiws violuvi. Nempc e.iu
iiilicicntlo. Yiil eiiaui sriipuim sit ' :b
. Q I K K vox hic apiis.-dma esi. Cummiiculun*
perdidiy aboUvi, innlilem reddirii, deturpuvi : *\c
Reîa editione, dc vnllus deeore nc uiiindilia, quai
rsl regcucratioiic, * ni>i r.tlil. ^, lietnrpnvi, e.\lermitiat'i cbuUi-i. il\*\\hwi$.
%
S. ANASTAStl SINAlTiE
1083
108i
rum est: c Domine, ne in furore luoarguas me : . ; hocque ego a le lucri rcporlem, qui solus clemens
, , :ic benignus es. Scis ipse accurale meas omnes
, , \
qtianlurovis occullas oflensiones, sed ne arguas me,
, .
ne me iraducas : ne eas palam omnibus proferas, augelis pariier ac bominibus, ad confusionem meam
ac probrum meuni.
c Doinine, ne in furore luo arguas me. Nam si
, .
periiuri rcgis furorem nemo suslinere potest,
,
quanto roagis Dei furorem suslinere non poierit

universilas crealurarum? c Neque in ira lua
; .
corripias nie. Dignus quidem ego oimii casli : \
gatione el poena; sed cum casligaveris, < ne
c .
iii ira tua casligaveris me. Memiui lalronem a le
\
veniani peliisse ac obiinuisse . Memini peccalri- . \
ccm ex aniino accessisse, ac pceniluisse, nec venia
irusiralam csse . MemiiuPublicaiium ingeinuisse
. .
et juslificatuiu esse ".Verumsum ego illis miserior.
; . , Nam neque illis sum simiiis. Non enim babeo pro , <*
pcnsas lacrymas ; non veram confessionem, ex
, , inio corde geiiiilui, uon niuiidam aiiimam, uou
, ,
&ii)ccrimi jejunium, uon fraternum aroorem,
, pauperlaleiu spiritus, non assiduam orationem, non
, , , /
<:oiiiiniseralionem, ul dignus ipse conimiseralione
, , babear (10) : non compunciionem, ul mibi condt, .
iietur, non purilaiein cogiialioiium, proposilura
(, ^ ; Deo placens. Qua igilur fronlc, qua liceulia veniam
, , , \poslulabo? Frequenier, Doinine, aclurum me pceni- .
leuliam spopondi, sed fidem tibi dalam fefelli. Tibi
, \
in Ectlesia frequenter procido, ac slatim egressus in C . ,
peccata incido. Frequenler te mei iniserlum esl, et
. , cgo sprevi le. Frequenler me suslinuisti, sed niliil
. , me emendavi. Saepe nie erexisli, sed ego rursus
. , as cdncidi. Quol me inodis adjuvisli, ei ego libi ingra; ,
tns fui ? Quoiies in me buniamlalem babuisli, libique
; , \ ego netiuaquain servivi ? Quain multis me lu bono ;
rasli, ct ego le inbonoravi? Quoties peccaniem uie
; , >
lanquam pater adbortatuses? tanquain bonus lole; , rasli; tanquam iilium cxosculalus es? tanquam
, , charissinium pignus me es allocutus; tanquam
, , paler corripuisti; tauquara infanlcm vocasii; ulnas
, , \ ,
cxpandisti; lapsum nie lenuisli, alque dixisli : Ne
, , ,
juclue, erigere, rursum consisle, rursuni veni,
, , ,
rursumnemelue : persequor te, non aversor,
, ,
exprobro,nonabotuinor nieum figmeiilum, non ^ ^ ,
abdico meuin opus, non obduro viscera mea ad
. iiiciim filium. Non eniin odisse possuin bomineni,
\ quein ineis ipse manibus eflinxi; ciijus causa me,
mcl bumiliavi; quo saiiguiiicui nicum fudi.
.
Quouiodo noi eu&cipiain ad me conversuin, ac mibi
\ ;
9
1 0
Luc. , 43.
1 0
Luc. , 47.
1 1
Luc. xvni, 14.
c Codex Reg. aiUiit : \ /; .
:.
(10)
IIOM
dem vocem incongrue rrddil inleipres, ubi esl,

. Quotius wihi conscnsisii?
polius, iwpemiori
quaJum
benujminie
ignuvisii:
quoiuodo ahcra, ac Hrgii cod. odiiio,
i|Haui
>. CdMBi-ris.
Ut
dignns
ipse commheratione
habear.
"
. Lxponil edilio Kegia ,
. : qiiam exposuionem ul vidissei inlerpres,

rcddidissrl, ui dolcum alienis mcommodis : U n essM, * lauirisi \ o \
c!ila
,-', cxpit'$.ia ba;ii> cai. \ iui\-j iiifcriu5 caai-
ORATIO PSALMUM VI.
; , . ,
, ; \ (11)
; , \
, ,
, * * \ * .
* \ ,
, \
, \
\ ^ . ,
,
,
,
,
, , \ , , ^ ,
, , , , , , , ,
, ,
\ \ ^ , \ ,
\ ,
, \ .
, , ,
. ,
, . \,
. ,
;, f ,
, ! ^
\ ) . *
, . " \, ,
* \ *
. ,
; , ;
, ; ,
f v ; \, '
, , .
, \, .
, \
. ,
\ . "
, \ . "
, \ . D
, , <**
1 1
Luc.
6. " P 6 a l . x x x v u , i i .
1 4
Psal.
LXXVII,
JOfW
procideniem? Ego nihitominiis aurem aggravans,

non adhibni .iniinum, nec sum conversus. Idcirco,
Domine, tanqaam qui cognaiam ac. inseparabileui (12) habeas clementias aby8sum,ac longanimilatis pelagus: c Ne in furore luo arguas nie, ncque in ira tna corripias me; >. sed adbuc adbucquetoleranli in me eslo anfmo. Ne cilo ex3cindas
me ul ficum illatn iufrugiferam -*, sed tanquani
bonus ac cleniens, Domine, boc quoque anno cum
caHeris reliuque me, ul poeniienliam agam : nec le
taedeat ferre meuin in agendis tredium ac segnliiem.
Ne ine rapias imparaiuin; ne me acciplas, non acr
ceusa lampade; ne accipias me, desliluium veste
nupiiali; ne nudam animam meam tuo tribunali
traducendam stiteris; ne me acceperis hacicnus,
dum nihil habeo quod efferam ; sed paiieniiani
habe; sed exspecta; sed benigne mecuin agc : misereal le niei pauperis, nudi, socordis, incurii,
miserabilis, inopis, adolleri, sordidi, prodigi, i n grati, inbumani, obduraii. demersi, damnali, qui
nec vulium ostendere, nec liberius loqtii.nec excnsarebabeam : indigni coelo et terra , dignique onuii
poena, ei lormenlo, el supplicio.
At, c Domine, ne in furore luo arguas me, neque
in ira tua corripias me. Miserere mei, Domine,
quoniam infirmus suro. > Inttrinus euni carne . i n firmus anima. Est mihi iniinnus aniinus : esl mibi
inftrma ratio. c Defecil vinus niea , defecit
tempos : c Defecerunl in vanilaie dies mei , > el
video appropinquaniem finem. Verum lu milii porrige nianuin in profundo voluplalum lempeslale
jaclato. Milii quoque aperi, Domine, licet indigue
ptiUanli; oec januam luae misericordiae niibi pra>
(luserig. Nam si lu clanseris, quis tandein aperiel ?
Nisi feceris, quis aperiel? Nisi tu fesliuaveiis,
quis prxterea nobis succiirrcl? Ncmo plane aiius.
Tu auiern qui esl Dcus nalura, da nobis v i l * tempii9, ac tempus convcrsionis. Vitice cordis diiriliem,
ac me eroenda. Tu inibi adbuc paululuro leinporis
concede, et opcrare mibi galutis modum. Nisi eiiim
eum (u feceris, qnaecunquc ego fecero, imbecilla
suiil ac iniirma. Quancunque ego probavero, siue
viribus emnt, facileque evanescent. Quaecunqne
n
fuero aggressus, inuiilia erunt ac imperfecla. Ne

ultra disinleris, Domiue, sed cito salva figmenluui
35.
* .
(11) Legi vult Combefisius inscparabilem. Ego vero vel delerem penilus vocein
, quse deesl in codice Regio, vel legerem pront
\eg\X Canisius, . Quid enitn sibi vuti iti
Deo inseparabilis misericordia? Sed illius in homiues amorem miris modis eleval, quod mere gratiiims s i i , nec ulla a parie boininum gralia possil
coin|>eiisari. R A S H .
(\%) Ac inseparubilem.
Ilaud opus perspicaciori
i i i l c l l c d u , ul quis vidcal lcgcnduin >
quod sil explicalio prxcodenlis vocis,

quam solam retiniiit Regii codiciK edilio. Qua? euiin
cognaia snnt ac congeuita, eadem sunl ei inseparabilia. Interpres ntalc rclincns vocem ,
inaudito sensu explicat, ila reddens : Cnm innata
tibi sil, quce nulla
benignitaiis
abyxius.
gralitudine
compensari
potett,
Cerlc ut is niulla reddal cx

Lexico, baud isiud piiteiu cx eo reddere : ut nec
plnra, rcddilis c Lcxiro icmcie bic passim absurdius rcddita. C O M B E F I S .
iOS7
S. A N A S T A S H S I N A I T . E
1088
linini. Dixisli enim, Doniine : ' Sinc meuibil pole- . ; , ,

stis facerc . Pracvertc conversione animx, lem-^ \; .
; ; .
pus v i l x mcx. Miht quippe adversarius mens vim
. infert; infert cogitalio, inferl nalura, infert mala
, .
valunias, omnitim maxime infert prava consuetudo.
,
Eapropler: Miserere mei, Domine, quoniam infir ; .
mus suin. > Me enim enervavil inimtcus : iufirmum
, ", ; . me ac conlritum fecil. Inflrmus autcm ac contrilus
/, \
sibi ipse misericordiam impendere nequit. Quod
; . ; \
crgo snperest : c Misereremci, Dominc, qnoniain
. , c ,
jnfirmus sum. > Qui esl inflrmus, operari non po, .
lest : c Miserere mei, Domine, quoniam infinnus
, < , , ;
sum : saname, Domine, quoniam turbata sunt ossa
, , . mea. Tiirbata sunt ac contriia m e animae ossa :
\ ; (J
cujns aulcm suut conlrila ossa, is nequii stirgere
ul sibi medicum qmeral; non polest currere ul ; , \
bosles effugiat. Tu itaque, Domine, qnacre me, qui
, ,
venisli c qiiaercre ei salvum facere quod per-
\ .
ieral * . Tu rursum ad nie, qui in lalroncs inci ; , lcrim , accede , ac me anleverle. Non cnim me
jam tanium eemimortuum, sed plane morluum, ef- . , ' .
t , , >. *
feccrunl. Cxlerum : Sana me, Domine, et sana, . " , , ;
bp; salvum me fac, el salvus ero . > Sana ine,
Pomine, quoniani serpens illc malus lotutn me in- \
; \ ; , ; \ ,
firtmnu ac puiridum fecil : qui atiteni iiifiriiifis c>t
, - ; . |52, \
aiqne puiridus, lolus buino aflixtis jacel; loius
^ . ; ; ,
abjecltis est in modum cadavcris; lolus iners. Cla\ -' ,
mai duntaxal; el qui liberci, aliquem quarit. Ocii ; ,
los laniuin aiiollerc poiest, ac circumspieere,
; .
quando veuiat, ipswmqiie illc invisal, < qui colligal
1
l 7
roniriios ' \ > eos(|iie salvos facil, quorum saluiis ^

pes nnlla crai.
Saiia ir.e, Domine,-q>ioniam Inrbata sunl ossa
" , ,
mca : el anima moa lurbaia tst valdo. Corporis
.
simwl ac animnc (13), tiiquil, Doinine, Unlniio
\ /, , , invasil me : eo quod iti earnis ac auiini passio n s
7S* ; \ ; ,
ac morbns prolapsus sim, carnnm pariler ac nui ^ tov. IIIIIIII luilibrio liabuns. Sana me, Domiiif, qtio , , , ^
niain turbala sunt ossa niea : > quae nimiru inie .
riorem meum bomiiiom cotnpngiue eoiiiiecitmt, ac
; , , \ ; ,
oxstruriilia erigunl (14). QnxMiam vcro illa ? N i m i , , , ,
liim li.les, prudenlia, spc., cbaritas, lciiiperamia,
, , .
vmiiiieiuia, ju.siit.ia, pielas, niansuetudo, bumililas.
* \ , :,
Jl.ec in mc ossa contrila sunt, lurbala suut, putruc\ . , ,
. sauctis aulein luis, Ooiniiio, < Cuslodis lu ^ < -. , \
miiia ossa cornm , nec rornin aliqnod contere , \ ;
lur
: qiiaiilumvis corporis ossa in marlyi ibus
. , ,
luis conlrila fiierunt. Sana me, Domine, qiioniam
,
l w
15
J:an. xv, 5.
1
16
LMC. ,.
1 7
Jercin. xvn, U .
^ . . CVLVI, 3.
1 3
ISai. , 2 i .
^.
(!") Corpnrh siinul ac aniimc. Sic rcslUuta ex
Peiii lillcra ulranwpu' corporis ac aninin UnbaI H < M M ' I I , a proptieia <'X}rt*ssau itrclarai , ossa
corpns diîûrni : laiiicisi slaiini ad animam re|, v'u!ui-s rxpliraf. CMDEFIS.
( l i ) E.i'$(ruc)itia erigunl, , excilant.
M>*t.ipbor:t dnmiis, qu:r lu!ci!>iibus LralHbus iisquo
cuu:nnMi> cxi-iialur, ci in luubMii cxsiirgit. Inlcrp.,
tiuciunl alquc commpuni. Ut prior vov nonmbil

n^pomleal Giava? vorj * niliil -erie
alirra allcii -ongruil. Putarem uicndum lypograpbiciim, ac snij>sissc itiltTprolcni, coHstitnunl, vel
quid similc : ni*i nniitda alia vix l?vi(ra, eaqne
plnra, boc quoque a lalamo joitiiaS'3 cxcidere
buadcreiH. COMBI IIS.
103')
ORATIO L \ P S A L M U M V I .
~
10
. > ; lurbala sunt o>sa mea : et auiina mea luibaia est
valdii. > J.un ciitm animoe me vigorem video pn>; , ,
cessisse, lempus defeeisse, lineui propinquasse :
; , , ;
aliam senectulem : iuclinaiam messetu ineain, alque
, \ ; ,
ad deme9sionem perductam
: fesiinaitiem im* , ,
goreni meuin, falcem osiendeniem, securim gesian, \
tem excisionis iudiccin : < E l aniina mea lurbata
. > *
' , \ * ; - esl valde. > Video res meas nibil emendaias , sed
me quotidie iu dcterius prolabi : c Et anima mea
c \ . >
lurbtia est valde. Yideo jam furem acceden ,
lein
meqtie e viia abripere properanlem : c Efc
* \
aniina mea ttirbata esl valdo. > Video dillicilem ac
, ;
longam ab boc saeculo ad illius stalniu inigralio \ , \ *
nem; meque desliluiuin vialico : c Et anima mea
\ . >
lurbata est valde. > Video accedeulem credilurem,
. .
, \ - ac me invesliganlem (15). Yideo impletum prscfinilum lempas, mcque consilii iiiopei. Video ra.
lionum pra;feclum prauendenieni mihi cbirogra , \ ; ; .
plium
ac fremenles liclores (1G). Yideo imilios
; , , <
accusalores, nulluin autem defensorem : < E l auima
, \
uiea turbata esi valde. > Coiilremisco ac suui lur , \ balus, nec expedio quid again. Vivendi spatiu
. ; ;
pelam? A l vereor ne quid riirsum ad peccaiorum
; ,
euiuulitm adjiciam, ac imparalus abeam : quo au\ ; , \
leiu vultu aspeclaliirus sim Judicem , ignoro , cuui
, ; "
res ineas in exiremis consiitutas videam. Non desiuit
.
uialigniis moleslus esse; non cessaut bosles lello
\ *
impeicre; milla requie . hileslmum carnis bellum
;
perturbal ; nihil uiala? cogilaiiones conquiescuni.
.
t e
t l
t , , ; ; ^
Sed l u , Doraine,usquequo? > Quidnam propln u
, ' *; ;
iudicare vellel uon expressil; verum cum cx uiaxi ,
ino illo moerore quo leuebalur, ac aflliciiorie, bor / , \ ,
rendum quid ac audax voluissel Deo dicerc, so , , ; ; > ,
ipsum cubibuil, nec ausus est profcrrc; scd ail :
, ; , , ' \ c Sed tu, Domiae, usquequo? Ecce, i n q u i l , Domiue,
> \ . *
tu uosli ul sinl mea omnia , laboribus, aeruiiniis
, , \ ac miseriis plena. Ecce lu vides quain iiiihi inslent
, , adversarii; vides carnis incendium ac rebcllioneiij,
, \ ; .
laironum quoque bellum; videe me lempus deii, :, ;
cere, ac meas debilitari vires. Jam ergo, Doinine,
.; ; usquequo non mibi misereris? usqiiequo non u l e i ; ; ;
Rceris? usqueqno ncgligis? us(juequo iolerabis? ns; ; ;
quequo non corripis? iisqueqiio non aspicis? usqtu; , p quo non liberabia? Tameisi enim peuiius deM'ii
;. * ; ,
mcreor, lua laiiieu misericordia veniain coiisequar.
.
Qiiod lu euiiu de^picias ncgligasque, ruime nnbis
; , occasio fll. Ha:c ille, ac iis siiniiia, cx auimi illo
1
MaUli. , 30.
8 1
Lnc. , 9.
" Maiih. \xiv, 43.
e s
ub. v, 23.
NOTJE.
(15) Ac nte inveitiganlem, . Levi hac

imitalionp, <onstal opliimis Aua>labii sensus; quem
iiulluui roiiiiniuin exbibeliat vox . Nam,
amabo, i(uid credilori, cuiii snbaciioiift insiar farinsc, quod eam voccm ititerpies ivddii? Qtuvril
^crie ille accedtMis, ac deprebemlrre uilhiir debilorem, a quo solalioncm exigal; farina instar
uiii siib;gere, sen ex eo massam facere ; idquc
prirserlim > impleio lermiuo 2C ubi advcnit conbliiula dics qua solvenduui
t
sil, ac nltra quam non sil prorog-indum debinn :

qnol slaiiin snbdiiur, tuiims inietpres <IPpravat, reddens , , vaticinium. C O M BEFIS.
(16) Fiemetites lictores. ; . Sio

ex Uegio resiiiula liiiera clara <*sl, uli pro ; , esi esMi roiiiitiiida
vox aliler reddeiiduin ac reddidil inlorpr.
viucutaque slridentia. \ c n u n praislcl oinillere plc
raque lalia einendata ac rcslilula. COMDEFIS.
1091
lOte
mcerore ad Deum proloquicogilans, seipsum niliilo , ,

ininus cohibuit, ne ea fando, in Deum pugnare vi
\
dereiur : deincepsque, ab bis polius ad supplican- ,
dum Deo iransferl aniinuin, aitque :
, ,
c Converle, Domine; eripe aninmn meam : salvum me fac propler misericordiain Uiam. > Sic quo- .
que, in superioribus propbeia, juxta proprias Do- , \ mini raliones, sermonem iustruens, dicebal: c M i - , , K o p s .
serere mei, Domine; sana me. Tum vero subnectit ,
illud : c Converte, converie, > ut pasior; ul viae , , 0, >
.
dux, c eripe ul poiens, c salvum me fac propter mi ,
sericordiaiii tuam. Non propler opera mea, quippe
,
mala sunl, non propter meos sermones, nani suni
. ,
vaui : sed c Salvum me fac propler misericordiam
, ' ..
luam. Si vis mecuin judicio contendero, Domine,
ego ipse adversum mepronunlio, acme reum inorlis *< .
. .
confiteor ac agnosco. Ad tuam confogio misericor *
diam. Nihil suppelit quod (ibi offeram. Quaero a te
. \ ,
misericordiam, ne ejus a me requiras pretiuni.
Nemo enim unquaraeleemosynani venum exposuit. . , t
sed donum dal. Quapropter, c Salvtim me fac pro- .
|Aer inisericordiam tuam.> Memento,Domine,verbo- . , ,
c \
rum iuorum,qiu&in sacris Scripturis prolocutus es.
, , ,
Memento, Domine, quod c mens hominis diligenler
' \ .
malis iiisislat a juvcnlute sua \ > Memenlo, Doniine,
quod lulum me rufum ac sangtiinei coloris (inxeris. .
.
Memenlo quod bomo vanitaii assimilalus sit
Memenlo fore ut non jusliilcetur in conspectu tuo , \
. \ oiiinis viveiiR
Memento fore u l , si iniquUales
B
bservaveris,nenio suslineal . Meniento,quod ne- Q , * .

, \ mundus a sorde, ne si unus dies fuerit ejus
.
viia " . Memenio quod in iniquiialibus conceptus
sim, el in peccatis conceperit me mater mea . ,
Meinenlo quod ne ipsum quidem coelum imindum ,
sil coram le, nec ipsi angelorum exercilus sine \
culpa, siqiiidem eoruni aliqui e coelo cecidertinl . ,
propier peccatuin suum. Eapropler, c salvum me > . ,
fac propter misericordiam luam ; me, inquam, . , ,
. \ ,
planc, qui necessariam babeam inisericordiani. Si
pro meriio salulcin coululeris, nullain res habet .
adrairalioiiem. Si jusii inisertiis fueris, nibil boc * , \ . \ \
novmn : quippe cum ejusmodi misericordia dignus
sit. Si denique bonuin ac probum viruni gloria affe- ,
\ . \
ccris, niliil boc magnuui videalur : ila quippe
aquuiii esl. Yeruin eiiitn in me potius miriflca mi- D \ ,
Cen. , 21.
1
* Psal. c x u n , 4.
" Psal. CXLII, 2.
1 7
Psal. cxxix, 3.
< 4ob xiv, 4.
P>al. L, 7.
. pro : ut sensus s i t : Fecisti me massam tanguineam. G A N .

NOTiE.
(17) Lutiim me rufum et sangninem feceris.

, .
nvpfiv \ . Sic lege, pro /iuxit Deus hominem , pulverem de terra Hebiau
. Quod inlerpres roddit, busium; sed plaue esi:
tD
& .> .
liqiiet alieinim Iioc csse a crcaiione hoininis, quam
fbi vox uliiina, a qua eliam boino, suuiii illud uoauclor persiringil, nec quidquam coluTrere aulece- men imilualns csl, iiciupc Adam : quod naiiirap podeniibns aul subscq. Gonjeciura ctiani quain inierttns ac speciei videlur ex prxiixa eiuphast, juxia
pres marg. ascripsil, adinodmn frigida
eut :
graiiunaiicoriini regulain, neganiium pnefigi nouii< Forte, iuquit, , pro ui sil sensus:
uibus propriis, quain viri proprium; rufum sonat,
Fechl% me ma$sam sauguineum. > Clare alludil aadvcrbo CDTN : quod esl, rubetcere. Vide Pagn. ad
vcrba Scripiiirae Gen. , redilens quod juxia ety- eam vocem, el Thesaurum in voce . COMDium suiiani Uebraica; ubi eniin illi babeul : Kat BEFIS.
%
1093
ORATK) 1N PSALMUM V.
10)4
. sericordias luas , laudelur in me clemenlia lua

* \ ,
ac benignilas. Nam et probalus medicus lnnc de\ .
miim laudalur alque admiralioni est, quando inctirabilee ac desperalos morbos curat. Bonus quoque rex lunc commendalur, ac celebri babetur fama,
cum in ipsos eiiam immeritos muniiicus esl. Scis enim humanae natura imbectlliiaiem, cum eam ipso
formaveris : scis ilem quod eamdcm ipse assumpseris, ac saluie donaveris.
\ .
Propterea, nunc qunque c salvum rpe fac propter
] , misericordiam tuam. Ne vincat, quaeeo, luara mi (
sericonKam mea malitia ; oe mea segniiies incom . c .
parabilem tuam illam clemcnliam superet. c Ne iniros
1 \ ; ,
in judicium cum servts tuis . > Nam si judicio
. nobiscum contendere volueris, omniiim ora obslruenlur, nec erit quo se quis excuset. Qui enim

; pro tanlis in nos beneficiis .possimus saiis laudaro
inexplicabilem luam bonilatem ? Fecisti nos cum
, \ , ,
,. <
esRemus, faclosque ac crealos niuliiplicasli;
^ ,
protexisii, adauxieti, c omnia subjecUti sub pft , , ,
dibus nosiris
Post haec in errorem inducloe
, , converlisli, perdiloe quaesivisti, invenieii, bajulasii,
, \
tuo ipsius sanguine redemisti, nudatos veslisli,
\ .
exlentiatos ditasii (18); filios nos, e l fralres, ac
haeredes, et coba3redes effecisii. Nibil sane occur.
ret quod ad ea respondeamus. Quare ne t inlra. >
yeris in judicium cum servo luo; neque luas
, c
minas ex adverso peccatis nostris apponderis ; eed,
, >
t averie faeiem luani ab iniquiiaiibtis meis " ;
, , \ nec libram luani jusie siaiuas, sed lac vergere, ac
.
f inclina ex boc in hoc . Ex nostro onere grava
, \
in lance luae niisericordiae; sponieque tua pcccaio , \
rum noslrum pondus neglige, ac grandem nume . \ C rum iniquitalum noslraruui Iranscende. Sulvoe nos
, * .
fac propler misericordiam luani, per quam sabi , ' lem conseculi sunt quolqnoi salvi fuere. Nain sive
Mosen dixero, non esl absque peccato, juxia qnod
, , ,
Scriptura l e s l i s e s l " ; sive Davidem cogilavero ;
,
sive inagnum ipsum Pelrum aposlolici coclus prin \ , ,
cipem
ne bic quidem immunis e$i a peccalo, ac
* . ,
vacat crimine. lilcirco per fidem salvus lieri
, \ ;
(19); per fidein, inquam, non ox meo opcre; ut
, ;
. > " ;, , \ el ego a tua clemeulia audiam : c Fides lua le sal, 0
,e
* Psal. cxi.ii, 9.
Maitb. xxvi, 70.
1 1
Psal. vui, 8.
Peal.
L,
11.
Psal.
LXXIV,
9.
Deut. xxui, 22.
II Reg. x i ,
(18) Exlenuatos diiasii. - | conferre : ac nec alia, ac sequentia fidcm confe. Vidcnhir baec non ita opptiiia; poiiusque
ruui, nisi ejus vi : cui proinde, Anastasii ac Pairuin
ftfiibtMidmn essel, dtpreisat ac luimilet plirasi, toia ipsa salus velut iniriusece ac lonnamblimntii. Pulein aliquid desiderari, u l i n ejusmodi
liier, ut vocani, ac per se prhno, iribni poiest:
passim solei. C O M B E F I S .
qiianqMam nosira lempora httreiicorutn abusu ali(19) Per fidem tahum fieri cupio. quaiu exigaui caulioiieii). Eodem slylo ac plirasi
. Allsra ac Regii cod. edilio :
Gregorius Tbeologus in Albaoasio, viri perfcrii
. Per solnm fidem saluteni quwro. ideam in scieniia Triniiaiis, Fidei defmil, iiulla
Quibus verbis nitiil Aiiastasius caibolic.e ductriice opprum ineiuioiie, iit qno sanaui ejus ac aliaiu
necessilalis operuin adversatur; sed veraiii
inuiilein I). Maximns fusis admodum dispntalionisalulis radicem assignai; lidem illam p^r cliarita- bus euarral. Toinni illud cjus in Gn*g(iriiun opus
ivm , jnxla Pauliim ; iu qua virlule iu* ex Iteg. codice niullo pridcin, ned ingraiiori labore
sim opera, uli frucius iu radice : nt fidrs iis car.Mis Laiinc reddidi, novamque Maximi edilionem papro loco ac leiripon, Udes nioriiia sii, viva ac;
ranii ex cieri ordiiie, iradidi. Adjeceram notas,
vivificaiis. Opera aulem ex ea fide, opera sunl
quibus maxime llebraicae voces illusirarentur, in
accepla Deo, ac vere sicnl pannus inîisiniaiai
quibus ille seusus mysticos fundal, ac conleiDplacoratn ipso : ac si vis, peccala, ainpla saiis ejus
liones, qua3 vocai. G O M B E F I S .
vocis significaliono, qux proiudc ncqneaiii suliiLem
%
1095
S. AXASTASII SINAIT.E
10%
vinn fecit; vadc in paee". Nemiiii enim oinnium, ^,;, T i , - ;

,
quibus veuiam dedisli, Domiiie, dixisli . Oj)era lua
( ;. "
lesalvnm fecerunl; vade in pace. Aam tmsira om .
nis jusliiia laiiquam pannus menslruala in con .
spectu luo
Qnamobrcm ilico iterum : c Salvum
, ,
me fac propier miscricordiam luam. Et
, , \
misericordia iua subsequeiur me omnibtis dicbus
. ,
vilse mex . > Misericordia lua subsequeiur me,
qui (urpiler abs te aufugi; "me servum ftigilivum,
,
qui semper ad peocaturn curro. Misericordia lua
. ,
subscquetur me, ac implicabit, alque c in camo
. > t \ * \
el Ireno constriug<n ine non approximanlem ad
, \ .
te . c Tu enim Deuses, qui faeis mirabilia
\ *
magna solus . > Quapropier in meqnoque < iniri.
iica misericoidias luas, qui salvos facis speramos in ie . > Qui fatis misiiricordiani snpra qiiniu
M
i l
K i
speremus, ac supra quam pelamus.

A(M e>sil ad le, Dyinine, aliqnando Hras illii del)itor
, ,
decemuiillium laleiiloniin " ; a c c u i i i d i c i n condicuitn
,
, \ >
prorogari dimlaxal aliquanlispur peierci, iu eiiam
,
pro lua bcnignilaie, ipstim universuin decem inil .
liiun laleuloriim debilum ipsi condouaras ; nisi i m
probe posi hjce, acceplas oliin a Tralre injurias u l , \
cisci voluisset. Ileversus ad le olim lilius prodigus
. ^
rogabal lauiuininodo ul essei sicut unus de inerce , f
nariisiuis * : ai lu illum el filiimi el lueredem fe *.
cisli. Ilog ibal tc lalro m <jus lantuut tiieminis>c$
, , \
it\ roguo luo : tu V I T O loluiu ilii paradisinii
du .
nasli . Accessil ad le tuercirix lacrymas solutn
:,
proferciis, nec rogans qtiidqttam * \ majoraque iis
\ ;.
quai speraveral ac quaisieiat invcnii.Flevil quando , ,
que Peli us pelens veiiiam ; luque cum Ecclesia; ac
regni clavigeriim crcasii. Sicenim, Domiue, inoribus C , ;
coiitparaium babes, ui in valde desperaiis, in qui ,
bus spes uulla salulis aflulgeai, quique ad iiiiiim

ipsuni iufcrni baratbruin devenermii, demenlht: ac
. , \ '
bouiguilatis tua* magniiudiiiciii osteudas. Proplerea
c ,
lvpelo, nec desinam unquam repolrre : c Salvuiu
.
mc f^c propler iuisericurdiam luaiu, Domiue. >
Qiiuuiaih csl in morle qui iiiemur sil lnt :
"
iu inferno autem quis confitebilur libi? > Propier ) ; >
ea fesiino, propierea ireino, proplerea suin auxius,
, , , quod sciam cerlo ncquaqiiain nie iu inferno cou '
fessiirum Deo, si fortc ne vila; finis occupaveiil.
, &5 .
Non cuiiii esi apud inlcros poenilenlia ; non iuoriis
,
condoiiaiio (20) : nulla esl in sepulcro remissio.
,
Nundiiiic sunl prxseus vila : qnibus semel soluiis,
; , \
ncnio illic auiplius poiesl mercari. Sladii cnrsu per- ^ , \ aclo, liosiio illic ccrial, ac corouatiir. Poslquam
. ,
I I D X advenil, deiiiceps ncc
forum, nec liicrum
\ :.
apparel. Audi quid dicat Scripiura de quovis bo, . "v
k e
37
l.iir. , 50. " Isa.

, 7.
Alaith. ,
., 6. Psal. \. . * Psal. , 9. " Psal.

" Luc. , II).
U c . x x i u , 4 2 , 4 5 . L c . vn, 48.
1
cxxxv, 4.
4 1
Psal.
ve
'* vel. .
-4:.
(20) Non viortii condoiialio.
. Plane meiidueiiiii rxisiimo, pro juo
IfgiMidtim s i i ,
non esl in morle venia : quud respundeal Negii r.idicib c lilioni qua dicilur
. Fieri ' quis illic

consequalui' pcccaii comionalionem : id e*t, i infeiiKi
ar inoric. qua aubo pro eodem accipil: ul accipial
iuoi lein vcitit in lermiuo. C O M B E F I S .
1097
ORATIO ? fSALMUM V t .
\ ^
. t ; \ ,
*
. " ;,
; ; ,
;
. * c
,
6 $
. ; .
,
-
\
, \
, \ 9,
10M8
mine vila fimcio : Mors viro reqtiie*, cujus abscondila est via : concbisil cnim Deus super euitt * \ *
Ubi amem Deua concbisil, qux potesl ibi supcresse
poenitcnlia? Ha?c viia, laboraniium e s l ; illa, coro*
narum liaEc, l)ei clemeiiiiae : illa, veri jiislique
judiciii Quare : Salvum me fac propter mlsei icordiam luam : quoniam ost in morie qui memor
sil tui : in inferno auiem qnis coniitebitur libi? >
Quisnam? Nemo. Quapropter operae preilmn sit, ut
anticipaio nobis praeparemus quai ad hoc iler suut
necessaria; ne no etiain noohirna illa ac tenebrosa, faliiarum virgimiin
inopiai calamiia*
primat : quam aliue Uem sapiens agnoscens, c x d
lal noi, ac ad diligeuliam provocal, dicens C PIHJpara ail ogreestmi opcfa lua , et praeparare in
1 1
\ , agro ** : agrum appellans litinianain vitam;

qina < Omnis caro fenmii, ci omnis gloria hominis
\ ; .
sicui (los [feni * . Pi:rpara ad egre&sutn
, t ;, \
opera lua
: quia, c bomo sicOl dics
, [' >-4
rjiis ; el pra;p^rarc in agfo, quia lanquam
! ,
flo] frni sic cfllorebii *, [ ei deflarebil,] el decll , \
nal>il, ct arescei (21); subque voce passeris ouinis
* \ ] , lierba cousurgct
: hoc esl, in voce archan*
[\ * , \ gcli, in noviasinia tuba , oinitis caro a mortuio
,
resiirgel. Prstspara ad egress\im opera l u a ,
, '
ei praparare iit agro. Uursimi quoque ait J
,
McmoraK novissima Uia, et in ;vlPinum non pec. c
c&bis
HffC ilaquc novissima semper metnoraiif
, \ .
propbeia, jugiqtie terribilis illins bor,c lerrorc pcr*
<: , \
riilsns , in assidiia cordis coinpnnciionc vivcils ,
. > * \ ; C iu dolore ei liiciu nocles ipsas tt ansigebat.
t f * > , ; \ .
Qiiaiunbrein etlam snbjttiigit dicens : f Laboravi
\ bi guinilii meo : lavabo per singulas nocies lecliim
* /.
[ ,, meiim : lacrymis meis siraium ineu:ii rigabo. >
Nnniruin eerto sciens, fore ul qni aqtw siillam
ab oculis in tcrra smiiiianf, coelorniii berbam ln
^ ,
exsidtatione mciani, < Emttes ibaiit ct flebanl,
. [ c
miileiUes semii a sua : vcitieiiics auicm veiiicnt iii
]
> exsullalionc, in ressui rectione.c porlaules tnaiiipulos suoa " > Queiiiadmodum eniui reiiascimur per
, , \
aqnaniel Splriium i sic per lacryniartiin aquain, el
#oJp * , \ ,
1 1
e i
v l
VT
* \ ; igneni, fervememque compuuciioneni, novnm ba

\ p i X i i m . r (22), c l emundaiuur; s a n d i q i i e S p i r i t i H
\

pariicip<:g rflb iuinr. Nam neque baplisma , iiequn
* , vera latry nariiiu compuiiclio unqtiain ^buur a l i ^
k f
e t
1 1
Job i i i , 2 5 .
Matib. xxv, 1 *eqq. Prov. X M V . 2 i , 27 Isa. X L , 6.
Prov. xxiv, 27.
Tsal. c n
15. Paal. c i , 12. Ercle. xn, 4. " I Tbees iv, 13 ; I Cor. xf, 52. Eccli. ?n, 40. Psal. cxxv, 0.
f
t Leg. . * .
.
(21) dfdinabit et exaretcet. .
S i r It^gio*. Elila, quod eliam reddil
inleipr. et voeabiiur : *ed nibH conseqiionler : sunl
ipna verba psal. c i , qua* inarg. gcrtpsi. C O M B E F I * .
(22) Novum baptizamur. Legoex Keg.
' illud euim , eisi forto,
potsil tumi bono sensii, ei ut qtiamdam bapiismi
PATKOT.. GR. L X X X I X .
perfectionem sonet, a Cregorio lamcn Orat. de

baptismo accipitur in malam pariem, cum U,
Qtiare tibi , velnt dU
cal : Qnwre qui le intingai, ant etiam nubmergeHi
cxtlingHal, a quo noil videalur alienus Anasiaiius.
35
1099
S. ANASTASH SINAITiE
1100
queSpiritu sanclo. Nec vero mireris [saepc enim ' . \

ipsa baptismatis librn, invenla csl in nobfs com
punciio.] Quam onim graliam ac remissioAcm in .
fantes in baplismo accepimti?, aucla in peccaiis seiaic
\
posiinodum fcedavinius ac exslinximus. Verum per
^
I icrymas, ail ipsam nsqtn sciicctiilem ac stipre \ .
mum spiritinii , quotidie baplizari pos9iiunis ac
*
ernnmlart, jtixla qnoil Psalmus in sequenlibus babcl.
,
A i l ctiini :
. *
Turbaiiis esl a frtroirc ocnlus meus : inveleravi
. , inter ouincs inimicos ineos. Hoc est, Coniamina ^ , ,
ins siim; conorevi ac cotiscniii in peccalis. floc
.
cnim vobint ea verba : < Invcteravi inicr oumes
. '
inimiros nn*os. VHe aniem, post diuiiiriinin
, iila i in pcccaiis invclerationcm, posl vitam in
, ,
nmni iniquitalc iradiiclam, nibU taincn propbota ilc
.
se desperavit : nibil de divina imsericordia diflisiis
0,
esl. Nnn se dedil inertiai; scd pr cotupmicrio ' .
nem salvus factus esl; per lacrymas nninrtaiiis esl;
" ,
pcr confessionem csl jusiificaius. Qnas plane om * , nia, in ipsa eliain seneclnle et exircina cauiliu
, , .
pr.rscirc p<vssum;is : lacrymari , dico; gemere,
, .
roufilrri, orarc. Vernni andi quid indti nobis acco * ,
dal romiuodi. Cum eiiim dixissct : c Invetcravi ii tcr
\ .
oiuiirs in<iiiico*v meos , ar iimx per pflenileurinm
\ \ ^ \ *^
ac compii jnionom, fidiiciamquc ac iuiislratiwiem
, '
seusissei, suos deinccps bosies cum potcsiale incre, \
pat, ai((jiie:
c ,
t Dieccditc a me omncs qni npftr.-.mini iniqniiaf
leni. Hoc est, desiirilc; eruhesciie; absccdilc : C

, , ^
'
. . . Domimis
_
.
qironiam
cxandivii
quam in sencciute .
c .
fudi precalioiiem. c Exaiidivii Doniiims voccm fle . ius mei; Dominus oraliouc n nieam suscepii. Eru [\ ] *
bescanl et conlurbentur onines iniinici m e i ; aver [\ ]
taniur el erubescam valde velociier. c Vidisiiir
, ;
lacryniaruin polemiam ? Vidisliir coufessionis fni ;
ciuin ? VidUliu' invcierationem in omni peccato , \ ;
rum genere, aique ex iis regeiterationeui ? Ne
, , ,
mibi posihac dixeris : Sejjex siiui; inlirmus
\ J ,
8ii; invelcravi jam ei pcccaiis omnibus assuevi, nec possuni amplius Dei facere maiulala. . *
,
Niliil mibi lale dixcris: Ne excusavcris in pec
,
caiis . > (Juod si excusaveris, coiifcsiiii) mon
slrabo tibi, nl in ipsa seneciuie, inelins quam in
juvcnluio Dei mandata servare possis, si inodo vo- D . '
lucris. Crcienim inicrroganli inibi verim rcsponde. . [ .]
, [,] ,
Quosnam Scriplura beaios pncdicat, ciun ail :
Beali paupercs spiritu, quoniam ipsorum esl rc- ; [
gnum coelorum? > Plane dicos, eos qui sensu de- ].\
,
inisso sunt, ac buiitili. Quau lonatn vcro demissior
; [ ; ]
nobis ac humilior exsislit scnsns; in juventule, an
in seneclule? Eleuim juvctiiuli innaius est faslus. . ,
. " ,
f Beali qui lugenl, quoniam ipsi consolabanlur * .
M
llic tu mibi dic, quxnain ad luctuin ac lacrymae

apia eetactas; juveutus, ansenium t Palam ucique
w
Peal.cxL, 4,
Matib. , 5.
I Fort. .
\ ; ,
; { . }
1132
1101
ORATIO PSALMUM VI.
seninm,
t
Beali
milcs.
>
A
l
minquid
omncs
fato. > . :
mur qnoil ad iram propensior sit ac calentior jtt \
ventiis; seuecius vcro sil miiior? Perinde, si rftii
; " ,
expenderis, invenics seneciam longe aptiorem ti 1 >i
adjutricem esee ad quodvis Dei perficiendum man .
\ datum, prre ipsa jiiveniule. Nam in jnventuie etiam
amur corporum in nolis acceudiiiir : in juveiiluic
, \ ,
volupialis ardor iinpugnal, ao pleraqne alia vilia ,
\ , , \
nempe inanis gloria, avariiia, gnln, sirmillas, alicni
, * *
improba cupiditas. Ac sicut duobus in palxstra
, , hiciantibns, quo unns debilior efficiiur, eo aheriim
necesse est foriiorcm ficri, ita in nnintaac corporn
\
, \ accidit. Quippe eonfac.tts veltisiale ac seuio carnix
cnpiditaiibus atque virilms, babel anima, dnm oiu ,
nino velit, fifes ac facullaiem ad Dei mandai>, , - B rum observaiioncm, ac poiissimutn ad compnnciiooem ei lacrymas. Porro lacrymas dico, qn.u
\ . .
, \ - Deo consenlanea? sunl. Nam sunl eiiani naturalos
lacryma*, quales fiindtmtis snper morluos : stint <*t
. ,
laerymac Salanfca?, quas inanis gloriae ac Salanin
\ ' .
anioris oausa emi.Utim aliqui. Suni ct cx cbrieiati',
\ . \
ac deliciarum nimio bumore prnfluenles lacryma.
,
Denique suni lacryma? purgatrires, quae cum ex
\ Dei limorc, tum e\ moriis siippliciorumque cogt, \ , latione nobis oboriunltir : in quibus si pcrs<** ,
verviniig ac laborcmtis, haiid dnbie ad spirilali'*
> \ , \
illas perveniemus; non jam limomn baboutiN,
.
eed desidcrimn in Deiim per consolationem et
illiislralionpm, ac exsubaiionem sancli Spiritus.

Tales lacrymas ex divino in Deum desiderio fudii
qiii dixit : Adbwsit anima mea post t e ; i qiiiquc
\
alio loco dicil : Inflammatum isi cor meum,
, \ .
rfncs mei iminutali sunl : Dcus cordis mci et pars
, \ , , ,
mca Deus fn aMernum ** : concupiscil et deibii
\
atiima mca in atria Domini. Cor ineum et cato
. \ - niea exsitltaveninl iu Deiim vivum : tanto
\ *
in Deiun dcsidTio Imlieba, lanlisqiie lacrymis.
\ * "
Psaliis animus : Qiie.uiailmodiim desiderai ces \ vus ad fonles aqiiaruin, iia desiderat aninia m<a
, , ad te , Dcns nosiftr *. > Ignota sunt foriasse
?;.
plerisque veslnirn, qunc tlicimliir. Hand vcro iia
. * * \ operai prelium esi. Non enim vobisnim de ie
; . \ aliqua dispuiamus in abysso posita, aut qua? UIUI

nisi in barbarorum solitudinibus, idque adino, !) diim raro, invciiiatur : scd de rc, quae uobis hi~
lns in corde daia est a CliHslo diccntc :
* ,
gtiiini coeloriim intra vos ost * ; > id esl, Spiritus
, ,
sanclns, in vohis compiinctioiiom ac lacrymas, :;!
\ , , \ , \ reniissionein ei rpgeueraiionem ac rcdeinptioinMi
^ .
peccaiorum giguens.
,
Magna iiaque farrymarum, qurc quidem piciaii
, \
congrunnt, vis ; magna eibcacia. Testes iri Veip'i
, ;, ,
quidoni Teslamenlo, Ninivila? * , Ezechias ,-Nnbit. [ ,
cbodonosor , Manasses . In IXovo aulem, PHnrs.
/ * , qui nliqnc l.rcryiiiarnm vi Dcum placavil, ac qitod
ee
<T
61
Peal. 1.XU, 9.
Psal.
Jona m 6 . l s a . x x x v m , 2 .
t
k Lfg. .
31. 20.
Psal. i . x w i n , 5,
al.
Dan. iv, 31. * i l Paral. x x x m , i 3 .
7
2.
e v
Luc. xvu, 21.
1103
S. ANASTASII
SINAIT.B
1104
negalione peccatum eral, curavil; mcreirix qiioque, ,

quac lacrymis Dei misericordiam atiraxit, ac com .] , \
missorum remissioaem accepil. Omniuo explicari
, . , \
nequil diviuaruin miseraiiouum aliiiudo; non lati .
mdo, non muliiludo, nnn pelagus comprebendi.
Mauasscs per p<eniientiam salulem consequilur :
; ; , qnis vcro deinceps, qiiem loto conlc peccaionim
, , ,
poeniteal, coiisequalur? Quorsum roihi dicis :
; ;
Foruicattis sum adullcrium commisi, bomicidium
, ,
perpeiravi; in iniquilalibus consenui, nec possum
.
salutein adipisci? Quid haec loqueris? Cuin Deus
, ; Manasscn per poenileniiam receperit, forsan ausim
diccre, foie el ipsum diabolum, siquidem euin
, \ ; . omniiioex aniino pteniierei, receplums esset. Quis tj , , .
certc adeo atque Manasses peccavii? qui nimiruin
\ ;
quinqiiagiiita duobus annis, Israelilicuui uuiversuin
, \ .
populum, ad scrviendum idolis, eaque adorandtim,

adiigii? Quol, piitas, boiiiiniim millia, toto illo an. ,
iiotum spaiio deftincli, iu imeriiinii abi.Miiul? quo\ ruin dainnaiiouis Manasses rens ar dcbiior fuii. At
, nou vicii laula sceierum inulliliido L)*i clemenliam.
/, *
'JYsiatiliir eiiim auliqni scriptores, Manasseu Israe ,
lis regem a Clialda.-is capiivum in Babylonem Per \
siaj avednm, ibiquea Persarnm rege icnea iueluMim
\ ^ *
niacbina; ciiin in ea positus, cum lacrymis canlici
\
sui or.ilioneni fudissel, mox Dei jiissu ac cleinen ,
l i a , fracia niacbiua, exiisse, al(|ue a Dei ati. "
gelo (23) iu ierusalem salvum perduclum esse; ac
\ *
..
.7>) Alqne Dei angelo. Aniiqui scriplorcs, asQi i , nimirnm Ilanasscn
' Dei angelo salvum perduclum
qnibns hanc uarraiioncm Anasiasius accrpisse a i l ,
este in Jerusalem; quasi angelo miiaculose irans*
baud alii vhleaiittir quam Cleiueus Homaiius in
lerenle , ui iia liheratus sil duplici iitiraculo, aliero
aposlolieis Coiisliunioiiibus, ac si qui ab eo accefraciionis caroeris ac macliiiiae ancae qua tenebaperitnl : aptid Josepbum enim nou occuiril modus
lnr, seu eiiam liqiiefactionis catenaruin; ahero
isie mirabilis ac porlenlosus, sed suavior alius, ul
miraciilosae illius iranslalionis : qiiorum allerimi
niinirmii Deus inflexerit animuin regis Babylonis, a
nibil ^lteri uecessario counexiim esl : sic euim lequo Mauasses tlimissus s i l , ac reguo resiilulu*. Sic
gimus in Aclis , soliilum a viuculis Peirum, ac tiJosepb. lib. Anliquit. cap. 4 :
beraiiiui a carcere per angelum, bumana po^lmo , \
dum caulione ac prudentia, fuga lapsura, saluli
,
prospexibse. Videor mibi iu bac Manassis bisloria
.
idipsum dopreliendere, alque in bistoria liberaiio \
nis Carofi H , rcgis Siciliae ac Provincifle comilis,
^ \,
> . demum quem aniiquiores scriploies, indulgcmia regis Aragonuin, datis quoque obsidibus, liberaluin lesienNanussei, intelligent in quantii vertarctur malis,
i u r ; noslri auiem aliqui Sanimaxiiniiiensei, seu
ieque eorum ommum cautam ngnoscent, vt hottem
eliain Provinciales a l i i , ueduin vinculis absoluiuin
hnmanum ac clemenlem experiretur Deo precibus
ac exiracium e carcere, verum eiiam pene mopetiit. Nec $e Deu$ ine.rorabilfm prabuit, $ed mi*
iuemo, ad Narbonam Oceiianiae per Magdalenam
sertui exuMdiit tnpplicem; quem rursum Babyloniu*
lranslaluin, inslar ferc Uabacuc, ac mirabilius
domnm reiuissum, in prhliuum principatum re*tituit. Clemeng vero cilaius, 1. n, cap. 21, ila cain Petro, comminiscantur : improbando cerie commeulo, quod nuu parum rei geske, ac verse per
libcrationent descriliil, pusl ejus lCciiaiaui oraliuMagdaleuam ejus liberaiionis lidem clevet. Descrinem, quam n erilo Eecb-sia inde aceeplam a Canone exclusil : \ ; 6 bil pluribus Joannes noster a Itecbac, iu eius couvemus fundaiione ac bistoria, ex Bernardo Gnidonis
, \ \
auciore aequali, cujus in muilis noslroruiu coaven , \
tuum exsianl bisiorica, u l haec babuerint, ac
, \
Magdalenae pairocinio Carolus liberaius sit niitiure
,
. exuudivil Dominus in eum facio Aragonum rege, baud sccus ac Josephus dcscribil in Manasse. Ulque Manasses, pio
vocem ejit*, et misertut est eju* el ex&litit flamma
JMudcmique eousilio, suain in Oeiiui liberalioucm
igms circa eum, et liquefacia sunl omnia vincula
lametsi videbatur fnUdc liberaius biimano
ferrea circum eum, et sanavii Dominus Mananenreuilil,
ex
modo; sic ei Carolus : quod pra^serlim ea rcguui
ajjlklione ejus, et reduxil eum Jerusalem in regnum
capiivos lenenlium miraculo proxiuia niuLilto, ac
ejut. A i q u c , ul fere solel, ut aticiiores proucanl
dt*linilio, concepta in Deum voia ac iu Carulo,
bibluria?, quo anliquiorcs, praMer diola a CleMagdalenae patronae Proviucias iiivocaiioiicm, seu
uienle, uovuiu aliud addit Cauiaiana ediiio Anaslat

1105
, tllic pociiileniem aC confilenlein, dieiu exlrenuim
clausisse. Hic mibi observa inenarrabile pelagus
;, .
miseraiionum ejus, qui solus bonus ac benignub est,
, , \
Dei, qui salvos facil, ac miserieordia graiis prose
,\
quiltir coiifugienie ad ipsum. Plane gralis. Nam

quid mibi Manassen oblulisse Deo dicere possis,
\ ; . \ quod ulla ex parte conrerendum sit cum damnalioiie
,
ac iiiieriiu loi inilliuiii animarum, qusc in gehenna
* .
daiiinace periemin? Nihil sane. Confugil ad Deiim, seque in ejus niiseraiiones conjecil, ejusque benigniiatem ac demeuliaiii experiri iiientit.
Quod si velis, adbuc eiiam bislorica alia, qua?
\
IIOS ad
poeikilenliain ac conversionem ad D.uru
, \ exiiienl, libi afferam. Scribiteiiim Clemens A l f i a u .
diiiius (24) bisloricus de Joamie Theologo, cutn
, ,
#
NOTiE.
eliain appariiionem, vbrione nociurna, qua Deus \ . Qna
aulem gesta sunl cum illo juvene, qui priu$ discipunou raro per angclos suos imperlil homines, secuia
lut fuii Jvannit filit Zebedwi : posimodum vero, lougo
essel. Scriptura ipsa de Manasse, II Paral. xxxui :
tempore ducem egxl latronum ; iterumque tancin
Deprecolu$ e$t eum [Deum], et obsecravit intenie :
beati viri manibui ceu venatu itilerceptus , in superiorem viriutem, e lnslvo, e tpelunca lalronum peneiravit , ipte non
ignoras : nosli enim non minus
quam ego. Ntc
le raro admhanlem
audivi, muliiv
illam benignilatit
inclinalionem,
utque prior ip$t
cruentam dexteram sil deoscnlaius,
hcerens in
adolescentii amplexu, eaque via ad umissam
virtulem
redvxerii.
Eu lilii coinpciulio, qiiam sic mulits
et exaudiuii orationem ejut, reduxitque eum

Jerusaiem in regnum suum, et cognovit Manatses quod Dominut ipse es$et Deu$ : ex qtiibus S< nptura vcrbis,
el qnia dicai Deum liberasse Manassen, prodigia

ejusinodi in inodo liberandi a posterioribus couiicta
siAl. Aique utinain in aliis quoque muluissenl sinteriores, quam fusiores ac iulegriores bislorias ad
iioe traiisiuilierc. Prasstaiei sane pauca adiiiodum
Anasiasius posl Eusebbiin cuarrai bislociain : ac
bcne ceria scire, quam plura ilia sic aucia, iu quifoue pluribus quaui par essel , ul adjocla aliqua ,
bus cum aliqua fide inileiu , millis oinniiio indubiutinus l<>rle seiiem Joamieii) dcctuiiia : cilalu*
lata potesl baberi, uii bene adinonel cardinalis
iiiiniruiii ille cursus, ac equiiatio, ejus apud quosBaruuitis iu Annal., occasioue Acioruin Caibariiia:
daiii , ingeitii ad judiciiiiu scverioris ; quabs r s l
sive Heiaibaiin.K mariyris Alexandrinas sub Maxinosler C uins, eievenl Gdein. Hisioria poenilcnli*
mino, cujus ne iiomen aeqtialis *eu suppar Eusebius
iiionachi, cujus Dominus precibus iiubreui concespotueril scire; ciiin nos singula quxque ejus sciainus, si laiueii vere eciinus, ex Actit locupleiibus, P serit, quani Cbrysosioinusilli adolesceniis a Joaime
ceriantina. lnlerpres, seiuel ac iterutn, ubi Gia;ca
conver&i eudem capiie praMiiiitii, ipsa cadem videbabenl atinos quinquaginta dnos; scpluaginta duos
lur ex maxima onmiutu affiuilale, quaiu An phdosubbliluil : quo, nedum auciori, ted el facio lexiui
cbius lloiii. dc poeniieiuia reiulii : cumquc Ciuycontrarius esi, quo babelur legnasse solum aimis
sosioinus alioqui junior magiio Auiptiilochio ac
quinquaginla qninque; ul juxta Au&aiasii coinpuseniori, ceu rciu receulis inemori;e narrei, Ampliilolum, duobus de quiiiquagiuia sceleslissiine in reguo
cbius auiem , ul quid ex Palrum anliqua lnslori;;
traiisaclis, Ires reeitiuos iu poetiileiiiia, ac regum
acceplum referal , arguirienlo s i l , cxceplo slylo ei
sanclissiimis , inslaui ando Oei culiu, ac abolenda
aliis ibi iudicatis, aberius esse a uiagno illo Auipbiidololaliia, cui iia dediius fuissel, pcregeiii : ul ne
locbio, ac louge sequiuris. Baron. ann. 8U, pr&un'
vila anui ointies, ad iluos illos de sepiuagiula AnaCbrysusiuiuuin el Anliocbum, eliam Cassiauutu pio
ftlasiaiii iulerprelU aCuiidaut, cuin sacer icxlus
bibioria ista citat , Collai. xxiv, cap. 2 2 , nec non
duodcciin auiioruiu reguum captssiviê dicai :
lleur. Cauisius ex ipso : sed id iiimia osciiamia ,
posUnoilumque duos illos de quinquaginia reguasae,
CUIII eo capiie, nibil Cassianus exempluin boc perac 8ic pobuueuieni ac religiosum ex perdilissiiuo
traclel, sedquoddam Joamiis Apophihegma edi&serat,
idololaira coiisuininaiuin esse. C O M B E F I S .
cuiu a quodam venatore deprebensus essel, perdicem maiiibiis molliier demukeiis ; cujus exemplu
(24) Scribil Clcmcus Alexandrinut. Hanc bisloriam
docei D. Tbomas 2 - 2 , quajsi. 168, ait. 2 , eiiam
tnljuil Aiuiucbus inonacbus, seriu. 1^2, Jreuafo
viris gravibu* aclioues ludicras iiilerduiu cunvenirc.
Lugdunenai , laiuelsi non exsial iu ejus, quaj exs u i i i , opusculis , uli eiiaiu ibi imerpies ascripsit _ Veruui error b i c , ut cras&us, baud Uiuen magui
margiiai : sive praslaius Auliocbus vidit alia Jreuasi
adeo inoineuli videri debel : uiagis displiceai,
opera, ul lOiistal aliqua excidisse; sive lapsus csl
quod laiiquaiu ex ialerprele approbat pro sacraiiieinoria; ac irenaeum posuit pro Clenienie, cui
ineiilo coiiiirmaiioiiis* Sic eniin exscribil: Potiea
iribuil Eiiuebius, ex quo accepii Anaslasius nosier.
vero ubi tigillo Duimni (nempo sacrameulo coujirCliiysosiouius lib. ad Tbeoiioruin lapsuiu cap. 1,
iiiaiiunts, iaquil, ul audil iuierpres) lanquam per*
peibtnngii quidem bisloriam , iiullum lanien ejus
(ecta tutaque ejus animm cuttodia ob*igna$$et
nouicferi aiitiqiiioreiu gcriplorein.
nihil de cura et observaiione in eo inslUuendo
tuuepla
, rcmisit. Sic revera inlerprcs; al liberior, suaque
,
ingerens, non dicla ab aucluie, ac Eusebio. Yerba
^ ,
Eubebii sunt :
,
, , ,
,
, , *
, , *
\ ,
.
,
; , \
. Pre*byier aulem
iruditum
, ,
siui uUoletceiilem domum rccipient, educuvtt, con*
1 9
1107
1!08
aliquando prafaius Cbiisli discipulus , Joannes, in- ~
quam , luslrando pruvinciani adAbi queiiidain ,
cuin venisset, atque in juvenem quemdam , elegan , liori specie, corporisque vii ibus ac magiiiludiue , ,
praestaoleiu incidisset, ejus auimac aniore caplmn,
. ,
lioriaiuiti esse m Clirislo uqmen darel, fideique ac
tederel; persuasuinque adolescenteni, fidei nuli ,
mciiiis iiiibueudum civiialis episcopo oblulisse, i u ,
que bunc niodum afiulum e$se : Hunc libi viruui,
, \
episcope, Deo lesie, ac uuiverea liacce Ecclesia,

dtiposilo Irado; bisque diclis, Joanneitt, aliisquo \ ',
/que regionibus fideiu prardicalurum, abiisse. Epi .
bcopuiii autem assumpluiu puerum boriari coepibse,
, \ , ,
ac insiruere; illi cavcre, docere, ejus curam agere:
, \
posique demuiu aliquanlum lempus, bapiizassc, ac
. , \
Cbrislianis homiuein cooptasse ; deinceps vero, ^ , \ lauquain baplismale, res ejus iu luio collocassel,
,
nu abundc adulescemi cavissci, non aiiiplius nioni- . \
liunes solilas adbibuisse. llaque, libertalem na- , ,
ciuu) adolescenlem, facliosoe quo&dam, exitiososque \ ,
ac nefarios viros sibi adjunxissc. Ac principio qui \ \ , \
ilem, ad swppluosa convivia ac noclurnas sodaliia *
ics, dcpravalum animo pellexisse; posl eliain ad
, fnrta qua?dain, ac graseaiiones: po irenio iu inon
, icseductum, tanr|uam virum procera S I . U U M , ac
\
forii robore, lairotiuin primipeiu creaules, iiinni, ,
tiMi platie ae iiilitiiiiauuiii, plancque accrbinu, l i u \ , ,
tulentunique ac iiupium iecisse. Posl mulioi aiiioiu
. inde elapsos anuos, ciim Joanues Tbeulogu* redirel
Epbesuiu, sub oiftmum oculis episcopo dixiss*; : Q , \ \ Age jam, episcopp, profcr dcpoMium quod libi
< " , , a me, Deo tes>le, universaque Uia Ecclesia, cutisi- , , ,
giialum esl. Episiopuin vero buc vcrbo peicul . > ,
*uui, ptuare abs se repcii pecunia; aliquid, quod ille
: ^ 0\,
^ dedissel. Joaiiuein, ul viciis>ei epihcupuui
. '
dubiialione baoieuleii), dixissi*: f Age adbuc juve ^
, " ,
* illum, rpiscope, quciu libi lanqtiam lidcli cu, , .
biudi curaiidum Uadiili. Episcppuui, audilu boc,
NuTiE.
linuu , (ovk kumumler : exiremum , bajuizuvitfcrre
; slabiliemlie dogmatis , cum rcvera iiihii ille
pro eis
lumque, lanquam perfecla tutuque tjus animi cnWoJ l a i i a l , uii bic IWonio accidil, iiidiranli
iacerc Eusobiiiiii pro sarraineiilo coiiliriiiaiioiiis
fitVi, Domim adltibuo tignaculo, muliam illam in eum
dibiiaciua baplibiiio, cum niliil iltc boc velit. Cujns
(uram ac obtervulioncm remitit. U l plane idipsuni
huM^btus d i c a l , ligdlum Uuminuum , ttc illumina- eaciameikli probaiuli solidior ralio a iiianiiiiniimp*lionem seu bapltimum , qui et dicilur a Silione aposloloruiu , ac Spiniiis saucli per eam
dalione, quani Eiclebia, jugi iraditione ceu inysicCrcgorio, nai. 4 0 , , ,
\ . Siyillum quiu con&er-rium, ac gralia? slalum biguuin, a Chrislo insiiiumiioesi, et domutulwnis tiguiliatlio : diviui hcilicettum, ejubqtie ordiualioiie per aposlolosac successores episcopus, dispenaauduai, cuiibtauti iradiiione
uos douiiitii ve(ql quidiiui cliaiacier, cx graiia
accepcril, ac leneal bacienus. Clare ediiio Kcgia
adoplioiiis qiiam racil. Sic posl aliqua. : ,
Anaslasii, pro eo atque Ensebiiu ,
^, DU,
,
itgtmculo fr*!ius ipse quoque Uei imugo sum. Sic
( Aniphilochius Oral. inPcccair. ponit,
aperie sytionyina liabens
pro siguaculo quo priiiiuui Dei giegis ,ctu oves
. \ Kegia edilione ipso slalhu iuilio videcUicimur, ciinT de Zacba:i prima cuinorbione ait :
luv la|>Mis mcuioria Aiiasiaîus : cum cilal ex mio
' ,
, ; . Vtlnl ovem libruruni, quos de iliversis comexlus,
vocaiil : C U I I I exsiei in libris SiromalicU, quus
fxoreiufji ubripuil, caniitque udmibcuu, ac tignucuto
tmptrtivil. Malc ergo Eiibebii inicrpres, loitga ba pe oito Eiisobiubicfert, qui liacieiuis exsieui, ciiciqu*
WUi ex libro alio , quem etiam seorsim in Caulogo
jiarapbrasi , aticioris dclorqueiis , obbcurans , ac
roicri : btid vulcinr nobis excidisse : eo luulu,
iiiulaiis seiisum, iiicauiumque, ac Gra:ci idiouiatis
; Quis ille dives sil qui liro*
rudeiu leclorem, in errorcin imuisiib, ac ibiii c\pop u u : duui puiaiil juaûum quid cx EvbcLiu
t
1100
ORATIO " P S 4 L M U H VI.
1119
' , , alio ex corde duclo suspirio, subindeqne flrniem,

; - Joanni dixissc:< extm jain niorluum esse. Ad qneiu
/, . , Joaanem : c Quoniodo, inquit, aitt qua l a n d e i n
morie? * Ad qiein cpiscopum : c Mortnus, inquit,
\, ; > <
* esl morie aaimai ; q n i p p e f.iclus est improbus ac
, ; perdiiissimus: ac landein in iaimanem lairoittMii
. > ! promovit. Ad luec Joannem episcopo : Egregiam
c , , * scilicet le, inqnit, oepiscope, animaB pueri cusio
dem praifeci : egregium te paslorem ovis Cbrisli
, "
feci ? Sed nuaquid cquiim, inquit, nunc aliqueai ba , , b e i i s , ei ilineris duces, qui ine ad juveaem dedii ; > caut? llox vero Joaimem ibideui ab ecclesia coa ,
srenso cquo, vi lola impulisse requireiiiem erraa ,
lem ovem. Curo jam auiem ad moates perveni&sci,
. \ ^ iii qaibus lairoaum lalibula erant, corropluin a b
, - ' cxcubiis esse nibit inviiuiu, aul se captum dolea, , c lem ; sed clainantem, eo line venisse atque ad eariim
, . > '0 - ducein adduci velle. Slabat a u i e m ille in atmis;
\
utque tantinn aspexisset accedealcm ad euiu Joaa , \
neni, senis faciem rcvcriiuni, in fugam versum esse.
, - Joaiinem, l a i i q u a i u suae aetaiisoblilum, c i l a i o cursti
, c javeacm perseculmn, ia I K K C v e r b a affuilcm : Qtiid
, , ;
fi'gis, (ili, p.itrem itium? Quid nnhi laboreui facis?
; , ,
Te mti mUereal peregrini, nudi, senis, imbcllis,
, , . ,
pa?pciis. Sisie g r a d i u n , ne limeas: superesl libi
- saluiis spes; ego pro le excusabo; ego auimata
,
ineam pro le poiiam, sicul Domiaus pro nobis po . , , * snit. Ne nieluas, fili; siste : credc milii; me C l n i , ;?- sius inisil, ui libi peccalunun itiferrem veniam.
. . '' & Q pro te morlem subire paratus suin. lu ine sil sanguis qiicm efludisii; in me oatis suscipio iuoi uni
*
peccatorum, ac cervicem meara . Tuni sliiisse ju .
veiiem : ireinoreque ac grandi luclu, arma proje ^
cisse : alque ad Joannem accedeuleai, ainplexatmn
\ , esse, rum pcrinisii lacrymis gemitus (25), ne verbujii quidein ad defeusioncm profcrre siuorcnl.
,
T I I I I K J U C ubi lantiiiii doxteraiu ejus manuiu
elia.u .
liuiii anguinc cruentalam lenuissui, Juanuein caiu
dcni ori admolain, lauquaiu laci yihis jam iiiiitrctuiii
, *
alqne purgaiam, oscul.itiun ebsc, ue.v piius d o i i cu '
lisse, quam secum juveneiii iti Eccle*i.:m induxis
scl
: dato oiunibus siiicerse pauitcntix* cxeiu;(o,
, \
eubjeclxque ocwlis uc corpurum resui iveLioi.jiti (~2
.
velul quodam creclu hopaiu.
NOTiE.
(25) Cum permisii lacrymis gemiius, c l c , Mala D quam passim afleclioaeiu graviun aliquo tucln,
lntcrpres inierpunclione,
experimur. CoiiBEyis.
, juugens vero , abiouum s<;n(26) Subjecntque
oculit ac corporum
resurrectiosum reddit : Sululabai illum geniilu
lucrymaruni
nis. . Quain b e n e
Muarum; quasi fero lacrymis ac singullibus aiu- glossai Ana&lasius Rcgio eodice, pro
pleciamur, aul saluleuius. Eusebius : eubslilucus resurreclwnis in tpe yo , Excinans ac haits- iiice, ac fuuitsc illius icsurrectioiiis corpomm, qua
facient gemitibus, proul polerat : proliibenlibus iisoimiifio iinmulabtmur slaiu imtnoiiali ; lam ni.ile ,
ieui loqui, ac verbis excusare, ut bene exprimit qnod pa^sim soiei, Euscbii inieipros, dum iia r c i l Anasiasii parapbrasis, ul hic a nobis expressa esi,
dil : lUublrc deniqae iropieum
peccutis
resunee l clarius allera edilio Kegii codicis :
clionin , per exterioru poenitentice signa, eic, yclut
,
ipsa a peccaiis reburreciio per poeuiieniiam , sui
,
iropajuia dicalur, uoa allerius ; siUjue ea resiir* . Tremore ac fietu vuliiio,
reciio Tio, oculis .subjecta ac couspicuq ; uoa
ut tucOrce lacrymis quidquam effari posiet,
singuliu,
, seu \nlelUclu solo ac mente coquem tuctu* ac mmo\
(aceret, xocem iutercidente :
gnoscibiti;
quahs ci ipâ ajiiiau csl, cujus resurre-
flU
S. A N A S T A S H S I X A I T . E
Jjjj
l>uam aulciu vere digiia Gdc sinl, qiue jain dixi

\ . , *.
WUb, teitaalur, lum qui iti cruce lairu per verbuai
\
lidelc salutem csl coasecutus, lum alii iiaptobi

plares per poenilentiam iiein sMvali: iu quibus,
, \ \
nostra ipsa selale sub MauricioCbrUliaaonjai impe- ,
ratore, laironuinquidaiii priaceps in Tliraciae fiui ,
i)iih crudelie ac iubuuianus emersii. ls tulis erat,
\ ,
iil ei ea ilinera infcsia adaiodum redderel. Hunc
\
cuiu fruslra nmlli miUies ac laliuncalalores oawi- .
busadbibilis macbinis coaiprebeadere lenlasseat,
\ ,
eo audilo diviuissiinus inipcraior Maiiricius, per
,
queDidaniadolescenfeat, lauoaaatduci saaipseiaan
, daia (27; misil, h vero, lauquam divina quatlam
,
i*Uinclus virlute, impcraioris sertuoaein reveriius,
\ ,
sljjectis lalrouis nioribus, io iuoduia ovis uian ,
lUela?, ad iniperaioris pcdee sccleruai coufessione '
acctdil,
.
Pebiae vero posl aou mallos dies, febre lenlalus
, :
lalro, ia valeludiaatio, quod S nnpsonis vocaal de ,
cumbcbal, ubi ex viai pulu, ia pbrencsim incidil.
\
Cuia aulcia coaipos luenlib clfcclus ad sc redissiM,
,
jaiuque occupanic uocie, vebentenlius se prenii
. >. ,
*ei)lirel, ad Oci su a.isericrdis supplicalioneia
,
cojiverlil, cuia lanyaiis poeaitcns, ac suorum criirii , k
auia veaiam peicas, diconsqiie ; c Nibil peto novi a
,
le, beajgaissitne Doaiiae. U l eaiia in aliuai queat
dam aaic ine lalroqem, sic in aie acquc lalroneia
, ^' ,
iiiiiiiica luaai liiiscricordiam, ac suscipc meas bas

lacryiuas, qaas bic morli victuus millo, in lc< talo
, \
jaceas. Qua veio ratioae illus, qai posi boraiu aa
, \
*
. . .
.
.
lleciinuii vnitanies ailnl magaaai feccrani, adaii, ,

* U i i ; cadeiu quoque meas suscipe exiguas lacryiaas; meque in ei& emuada, ac lanqaaui ia ba , \
piisiao, ptenaria pru morie iadulgentia doua : ul
- , \
liibil a ine ulierins exigas : aon caiai bora palilar,
,
proxiiuis jaai ac iagruenlibus qui aaiiaaia c x i . ,
gaal (38). Yeraai ae mitii relucteiis : ae confertuai
. ,
tj> mebonuai cxigas, PraiOceupavcrul eaiia me iai \ ,
9
VABIÊ L E C T I O N E S ,
> leg. (.
NOTiE.
haud vero, ut amuleia 6ua, ac r e l i q u i a s , sen lalia

rtio ii|a affectio sh. Plaae iualebabenl eacri vcieres
sacra pigaora, ad lales personas m i l l a n l : quaiiquam
scripiorcs Giaeci, qaos sic Lalini iaterpreies L a l i nec exeaqda missoruni ejusmodi pignorum iu reaias pleiiiasqae loqui afTectaules, ac velul liberiori
coaciliaiionis ac lidei argumenliim in Gr^corum
parapbrasi rcddere, ila depravenl. C O M B E F I S .
recealioribus imperaioribus desinl : alqae alu
(87) Sua ip*e mandaia. baud admodam repugaarini, ut quis coaleadai I K C
. Inleipre eodei sensu ai<|iie acr,
quuquc lale quid a Maaricio faciilatum sigailicari;
qu(B de collo [erebat mitii. Yeium caai siatim subiia revera soaanie voce Graca , u i praBcipae ia u*u
iuagal Auaslasius, reverilum lalronem aou anmleia
aliqua, sed iinperatoris termonem; haud plaaealiud [) vulgi ac sequioris Graecia? est. G O M B E F I S
(iS) Qui animam exigant. poj
hinl , qaaia scnuo i l l e , a c luandaluai
. Inlerpres eam voceoi
iaexplicaiaw
iiaperaôns, jubeaiis ul ad pjas clemeuiia? llironuai,
reliquii : ac vere lalis vhieiur, i u qua divinanduui
iCeleratas adco lioaio accederet. Sic ia vel, Lcxico
git, Expoao ego juxia qaotl babel ediiio regii Codi*
buiq aflinc, expouiiar, prasceptum ,
cis, ubi babeiar : ,
inaniialuni; ve|ai sciliiet a eervaado, ecu qbserr
. iVoit $iwni
vando : Quoil idea poaaâr \\i serveiur, Favel ailera
aliud quidquam facere qui animani
exigunt ; de "
Hegii codicis <'dilio, quai sic _cxpriti.il:
aaiawc per aagelus exaclioae bora m o r i i s , p:issiw
^ , ^ , \ palres. Videiur auclur ea voce alludere ad fcrasi"
luslris ac caverais laiiiaal. s , quas iiide cau^
. Lmn per uliquem imperatorh
fami(iariun
extrudanl.CoiiBEfis. e%i compl^
ud hot iptum missum , penuatin
esset, , qW
seu exaclor publicus , qui obaoxiub so(vere coftit
latroferebal,
ubjicere, ac imperatorem adire : protaissa scilieei veaia, ac abi commodis , quoiaodo Jubli. iNovell. 128, c. b\
pa^lm \idcmus mi priacipos ia cjubinodi ncgol.is,
U13
1114
* ; - qnitates ineae", qui jain ma.e ad vespeiatu venerim : atquidem iuea debila majora sunl quam ui
. '
cogiuri possinl. Enimvero, uii apostoli lui Peiri
auiaris&inium adiiiisisii lucium, ilaetmeum, tu be , \ , ,
nigne ac clemens, suscipiens, basce meas lacrymas
\
in iueorum peccalorum cbirograpbum eflunde;
, \
luacque illa niiseraiionis spougia , iticomparabilia
,
mea delicla dcle.
llaic, el bis siniilia ad niullas boras confilens la \ \ ;
iro, ac sudario suo lacryiuas exlergens, efllavii
,
aniinaiii, queniadmodiim narravAunl qui prope
, ,
\ . - eum jacebaut. Insiguis auieiti medicus quidam, va
leliidiuarium illum visilare soliius, domi suae dor , * '
niiens viilet iu soimiis, ipsa bora qua lairo niortuus
,
est ifiibiopes mulios ad ejus venienies lectuui cum
. miiliis cbarlis, quibus ipsius conlinereiitur scelera :
,
tuoiquoque videl duos splendidos virus. Cum i i a que allata slaiera, in cam i&biopes universa lairo . " ,
nis conjecissenl cbirograpba, depressa est una lanx,
,
altera in alium sublevala. Aiuoi auteui duo iucis
* ' angeli : c Sic ue bic nitiil ipei babebimus? Re.
spondil alier ad allerum : c Quid eniinvero babere
;
posseimis ? Vix decinms dies est, cum caedes ac la * ; Irouiim lusira reliquil : quid boni ex illo reqtiiri \
imis? > IIUBC t dixerunt, visi &inii vesiigare in ejus
, \ ; >
leclo, si forie et ipsi boni aliquid iuvcitirenl. Cum
\ , ^
aulem uniis sudariuin invcnissel,quo lalro lacryuia
, \ ,
suas deterserai; ail ad socium suuui: c Piofecto
' \
lacryiuaruiu ejus&udariuin eral. Agedum in alleram
, , ^ lioc lancem iuiLlainus, addita illi Dei elemeniia ac
t " .
benignilaie; ac landem fiei aliquid. > Porro iitian , \
liiui uniiiu illud in laiicem elevalatu misisseut, mox
, \
<?a depressa esl, ei cbirograpba, quae in aliera
. \
eranl, universa suul dissipala. Exclaniarmii Uaque
, ,
junciis vocibus aigt?li : Vicil Doinini beuignilas ac
\
clemeniia. > Abstiiiieutes autem aniiiiain latrouis,
. \
seeiim abduxeruiit. AcjElbiopes ciim ignomiuia fu
genml. Haec ubi vidisscl nicdicus, cum priiiiuni
. \ /
evigilassel, asbumplis veslibiis , festmus ad domuui
, ' . 01
liospilalem venil : accedeu&que ad lalronis lecium,
, . \
reperil ejus quidein corpusadbuc calidum, aiiimani
, ,
autem jam profeclani ad Dominum, sud.iriuinquo
\ *
plenuji lacrymis super oculos posilum. Ubi aulem
\ , ^
ab iis qui prope decunibebanl, quam lairo ad Deum
, Q fecissit confessionein,inielloxissei, acceptosudario,
. \
ad piUsimuiti iinperatorem recia ingressus esl, os .
lendeus ac narrans quxcunque in soumis vidissei,

ac a decumbentibiis in vicino ei loco ainlissel, i
baec verba eum alloquens: Graiias agimus Deo,
,
pienlissiine dointne. Audivimus latronem saluieiu
,
coiiaecutuin per coufessioneui, dum interitn Rex
* ,
'Peal. xxxix, 13.
KOTiE.
(29) Qui jam male ad vesperam venerim. CogorbuR aegre se sub id lempus expediai. Porro facilis
eic muiare, cogente sensu ac lola serie: nec eiihn
beue ac feliciier, quod reddii inierpres, ad veaperain venil ac vilas inelam qui eic veuii!, uli ialro
deplural, ac pracoccupaulibus iniquiUlibua, a qnit
esl unius liilera in aileram currenle calatuo pernmtalio, nique ex , aiitiqtiarius , seu o i c<#
cxacribens, lcceril . C O M B E N S .
1U5
1116
cotficslU iii cruce penderet, viilimusque iiihilominus &^sp ,

lutrunem alium imperii lui Iftnporibus per confes , stoiieni adeptum salulem.
. '
, '
.
I k s u c b i audientes vera esse credimus, consul\
luui laiueu puiaums lerribilein morlis horam pra> vcnire, ac malura nos ipsos poenileulia piwparare. \ .
Quaiu eiiim mtilli, pulas, de repenle auripiunlur, , , , ,
qui ncque laqui, ueque flere, ueque lesiaiiieuluin
, ;
condere possunt? Quisnam etiaiu pro le spousor
\ ,
eril, iiivenlurum le ilta hora lacrym.is ea copia offe ,
rendas Dco, qua latro ille obiulii ? Quocirca ne ex ;
speclemus, nec in monis horam diflcraiuus Deocon lilori peccala nuslra ; quin polius pruiveiiiainus fa. >
ciem ejus in coufcssione. Neque vero islbaec a me .
eo scripla sunl, ul molliores ac remissiores aniiuos
,
veslroselliciain, sed u l niagisvos excitem ; ul
,
negiigeuliores reddam, sed ut alacriores : quod posl,
quain in jejunioruiu curiieulo (50) egregie certa , ,
vcriujus, viciores facli, peccaiorura remissiune ac
\
ngno coeiorum digni babearour, gratia el beuigni
laie Doinini nosiri Jesu Christi; cum quo sil Palri
, ' >
gluria, siinulque sanclo ac vivifico Spiritui, miuc
, \ , ,
c l seiuper, et in sxcula saeculoruni. Ameu.
\, \ . .
NOTJ:.
(30) Injejuniorum curricuio.

. Sic jam iniiio jejunioruin meniineiai, Q
acsub eorum iniiium banc se Psahni ad poeniuwliam composiii enarralionem orare significaveral :
aliera laineu Regii cod. editio nibil tale indicat :
cumque siylo fere puriori, numisqiie ad barbariem
ac sequionsGrajeiai idiouia vergeuli, lola decuiral;
conjeclura sit, diclam semel bomiliam, qualis edha

esi a Canisio , ipsum postmoduoi Anastasium per
oliuiu reiraciasee; ejus pleraque purius reddidisse;
nonnulla qua addidisse, qua sustutisse, ac in eis,
quae ad certum lempus, nempe jejuiiiorum ac qua
dragesiuiae, reslringebant. G O M B E F I S .
EJUSDEM
HOMILIA
DICTA S E X T U M P S A L M U M .
ALIO CODICE E D I T A .
Gongrua admoduin sincerac pooniiemiac docirina

csi, eexii Psalmi complexio. ldcirco ab Spiiiiu
sanclo scripta, quo qui peccaiorum rei ad Dcutit
adount, scire posîiit, quoniodo id eos piaesiare
oporieal, ex animo confitcnies, ac veuiam poscentes, pro iis quae peccaverunl. ln boc siquidein psalIIIO ambo baec doceniur, quatenus ille, ct poeiiitentiuiu huinililalcm comuleclilur, veranique convcr*
,
.
,
,
, , \
.
, ,
,
1!17
PSALMUM VI.
, ,
, ,
, ,
*
, \

,

^ , .
1118
sioncin, lacrymas , gemitum ex iino pectore; <ouscienliae turlialionem, inflrmitaiem, uocluriiinn cuiii
Deo colloqnium, rerum inierdiu gestarum perceplum in sirato sensum, ac eam, q u estsancti Spirilus advenlu, inspeclionem : necea (antum quis tioc
loco videal comprebensa, veruin eliam ex Lali poeniienlia accedcnlent peccatoruin remissionem ; dajmonumque confusionein ac bomiuis iuveleraii in
peccatis reformatibneni.
Enimvero, hic quidem psalino finis csl. Sic au* .

lem ejus ad verbum habet inscripiio : c Psalmtis
, , \ . > ,
Davidi de ociava. > Consuevit Scripluta octavam
, appellarc eam, quae subseqiiitur sepiimam, boc esl,
, ;
viiam praeseiitem ; cujus oclava? figura fuil ciicum, , . "
cisio diei oclavae. Sed el sapiens Salomon, dum
, >
pariem daie sepiem, quin et octo , > admouet,
, , illatn in inlcgruiu aevo futuro restiiutionem, ac
praesenlis sujculi vtlam nobis imiuil. Jain vero ipaum
, \ jiiov .
quoque videaiuus psahni initium.
'
.
Doininc, ne in furore tuo arguas me. > Prospic , - . >
cicns propbela oculis animi lerribile illutl iribiuial,

taiiquam oimii desliltitus fiducia, nec babeus quid
, \ ^ ; ,
proferai dcfensiotiis pro iis quv peccavii, ueque
) ,
ex operibtis salvari valens, niliil aliud a Judice
,
posiulai, quani islud diceus : c Domiiie, ne in 1'urore
, * ,
ttio arguas me. > Scio, Douiitte, me manere terri . , ,
bile judicium, quando in sedc majesialis excelse
, - Q prasidens, coram angelis ac ormii creatura, q u
sunl coinmissa in occullo, omuibus bominibus es
, ,
revelalurus, ac palam faclurus, quae bacteuus fue , \
runl abscondiia. Quaniobrein, ne quidem nieorum
. "
veniatn peccatorum audeo postulare : qnippe illa
, :uajora sunt, quam ut mihi remitli debere videau lur. Eleniin omni gravius bomine in le deliqui. Su *
pra Prodigum peccavi
: supra ilbim qui debilor

er.il decem inillitim laktiUorum , tibi ego debitor
.
constimius sum. Scio enim supra Publicanuin gra
viora inihi ab boste impcraia tribula
: supra
' , \ Lalroiieiu vixisse t a l i O i i i i i n more ; ac supra Me . \ ,
reiricem lete oiTu:idi.sse . SJ, Manas . "
sen mc iniqtiilate v i c i s s c . Unde t iniquiiales
, \ i n c i K siqtcrgressx capuL meuui, sicut o n u s grave
* \ , gravaia; s u n l supcr ine : tniserque iflfecius, c u r v a . > his sum usque iu firiem . Noinen saiictum iiium
, ,
irritavi, Spirtluut luuiii coitlristavi, mamlalis tuis
, ,
obtemperavi, tuas opes m a l c dissipavi, ac quam
\ ^ , ,
inibi arrbam dedisii in luxuriis consuiupsf, tcm , '
plum corporisconlandiiavi, digniialem luaB imaginis
, ^
violavi, quam meindueras tunicaiu sordibus foe lavi,
, vullimi quem mibi rcgencralione perornaras, lurpi, , ter deformavi : oculus quos illutniiiaveras, i l e r u i u
, , ,
excaicavi; labia m e a quae sanclificavcras, rurstis
. pollui. lloriitii oinniiiirt a ir.e exigens pocnas. fore
,
scio ul nudura ine aute tuum slaiuas iribuiial, ac
, \ , \
7
T l
T t
7 3
7 I
7 e
7 7
7 1
E.iHe. x i , 2.
Luc.xv.13. * Matib, x v i n , 54.
57. ' IY Ueg. xxi, 16.
P i 1 xxxvu, 5, (.
7 7
7 1
Luc. xvm, 10.
* Luc. x, 50.
1 9
L u c . ,
1110
S. ANASTASIl SINATLE
1120
ou.ni.i uvilii ro mnissa arguas; nec esse aliquid, cu- .
jiis upeeffugere possiin. Verum eniin cuui meargue*,
, , c ^
Doiitinc, c Ne in furore luo arguas me. Id a le
. > )
lticri qui solus clemens ac beniguus est, consequar.
. ,
Scis ipse oninia occulla mea, pro quibus eiiam rogo,
, , ut ne coram angeli* el bomiuibus Iraducatiiur ac
\ ,
publiceuliir, ad opprobrium meum, ac coufusioiiein
\ .
arternam.
Domine, ne in furore luo arguas me. > Si peri , .
turi regis furorem nemo susiinere polesl, iiiullo
,
magis Dei furorem crealura aliqua sustinere pos&it.

c Neque iu ira tua corripias ine. t Non deprecor
. ; .

corripi : quippequi supplicio omni ac poeiia dignus
> \ * ,
*im ; sed boc rogo, ut corripiens, c ne in ir lua
. ,
corripias ine. Novi lalroneui ctuu lantum preces
oblulisset, paradisi slaliin ingressutn accepisse . , .
Novi mereiricem accessissecurn lacryinis, uec venia
, \
frusiralain esse
Novi Publicanun* ex imo inge . )
nmisse, el jusiificatum esse . IIts ego miserabibor , \ .
suin. Nec enim uli illi habeo. Nam non babco pro- .
petisas lacryrnas, non veram coiifcssioncm, non ui ,
ex cordc geiiiiius profundam, non siiiceruiii j<*ju- ; ,
iiium, paupertaleiu spirilus, non assiduam ac , / ,
iulenlam orationein, non ervavi dileclionem ad
,
proximum, nou babeo vot iiiiseraus, u( merear ipse ,
iniseraiionem, non babeo couipiniciionem, ul indul , S/, , genliam consequar, non sobrietatem aut purilaiem
.
cogiiiiioniim. Qua jam fronle, qua licentia veniara
, .
posiul ibo? Fiequenlcr, Domine, acluruni me poeiii; . , leiiliam poUicilus suin, *ed fiiiem libi dalaiu fcfelli.
, .
Sa?pe in ecdesia coram teprocido, moxque ^gressug
, \
iu scelera incido. Sapius inei miserlus es, ego auietn
.
sprevi te. Sacpe lolerans in me fuiali, exspecians , ' pceiiiienliam uieain, ego aulera poeiiileutiam non
, '
egi. Sa;po me ercxisti, ipseque rursus per socordiam
. , \
concidi. Qnoiies me exaudisli, egoque libi auscul ^ .
lare nolui? Qnoiios milii veniam iribuisli; ego auleiu
, ;
libi iiiiuquam servivi ? Quolie pec< aniem me baud- oot ;
quaquam aversaius e$>? Sed lauquam paier ulnas , *
oxpaiidons : Cuiiveitoie, inquis, ne limeas. Ceci- ; , ,
disii? Erigere. Fugiens procul recessisii? Iierum
. "; . ,
redi. Nou l e a v n s o r : exseoror ineum figinen . , ,
IIIIII. claiido viscera ad meum flliuni. Non
,
enifii possuin euin odisse, quem meis ipse finxi
, ,
u;amhu>; pro quo nieipsum bumiliavi; pro quo ^ g \ \ * elTudi &anguincih meuin. ego aggravatis aurtm,
.
adbibui animum, nec sura conversns. T a n q i i i n
, ,
ergo cui i ognaia sil clemeutia? ac benigniialis abys- .
gus, ac louganimiialis pelagus, c ne iu lurorc iuo ,
arguas me, iieque iu ira iua corripias me : sed
, ,
adlmc longaniiuis stisiine me. Ne ciio aule confes- . > * * .
bionem, accusaits uon ferre fruchiui, excideris :
sod lauqnam bonus ac cluiuens, bunc quoque mibi
,
aiiiium ad pop.iiileiiiiaiii largire. Ne nie arihuc im '
paratum abripias, ac cum aecdum virlutum laittpa, \
dem accepcrim, aul olcum, quo lumei) nuitialur, . , \
prjeparavoriin. Ne me acceperis desiiluium vesie ,
9
7 S
80
" Luc. xxm, 13.
Luc. vn,48.
e o
Luc. xvm, 14.
21
ORATIO PSALMUM VI.
to , .
6 , *
,
, , ,
, , [] ,
, ,
, xal ; .
, , .
, .
< . t
, . '*
, .
\, , . "
, \ '
, ; -
, ; ; ;
, , . " , . Eic ), \
. , , ,
. ,
c \ .
<J^^c
. ,
,

, . '
, .
; - ^
, * ,
, , ,
> *
. "
, , .
\
, , \
. , , ,
\ .
, \
, . "
, , \ . ,
$ . lp-
1122
nupiiali, nec babentom fruclus aliquiil qaod offeraui, sed mihi esto clemetts ae benignus: sed bonilaiis I33 diviiias exhibe, sed in me longanimis pxlienliam babe: me, inquam, incurium, peccalorem,
luxuriosum, ingraium, immisericordem, misertim,
iiidigniim clememia ac benigniiaie, poenaqoe omui
ac supplicio dignum.
f Misererc niei, Domine, quontam inOrmus suni.
litfirina est mens mea : inlirma ralio. Defecii v i a
mea. c Defecerunl in vaniiate dies m e i > finisqne
prope est. Verum mibi mantim porrige, qui in peccaloruin profundo jacier lempeslate. Mihi quoque,
Domine, apnri januam lua? mtsericordia. Aperi,
qnanquam indignc pulsanii, nec eam mibi occluser\<. Si cnim (u clauseris, quiseam landem aperiet?
Nisi tu festmaveris, quis demum erit auxilio? Plane
nemo. Tu qui Deus clemens eis ac benigntis, da
poenilcnliw lcmpus ; conccde conversionis propo?i
lum. Quseciinque enim fecero, invalida erunt, et
qua farile evaneecanl. Quacunque fuero aggressus,
cruni ineQicacia acimporfecia. Ne, Domine,exaudire
differae, sed cilo tuuiii figmentum salva. Tu d i x i s i i :
c Sine mc nibil poiestis facere . Prasveric igilur coinrereione aniuiae mcae, tempus transitoriae
viia; m w . Mihi natura vim infert, infert mala voluntas, inferl prava consuetudo. Quaroobrcm :
Miseiere tnei, quoniam infirinus sum. Me q<iippe
bo-tis mciis enervans, inilrmtim fecit ac abjeclum.
Q I I B esi infirmus, sibi ipse mederi non polcsi: qui
c o n i r i i u 9 e.-l, non valelaibi opem ferre qui cecidil,
iinn ipse se eiigil : t Miserere mei, Doinint, quoiiiam inflrmus suro. > Qui esl inflrmits, non poiest
operari : qui iPgeresl, ab onini probibelor actione.
c Sana mo, Doniine, quoniam turbaia sunl ossa
mea. > Tnrbaia sunt ac conlrita raeac antnias ossa :
alqui h a b e n 9 conlrita ossa, non potest surgens medicuni qimTere : non poiest currere, ac hoste
effugei . Qnod supt*resl, f Tu mt, Domine, quicras
qui vrnisli quarere, ac salvum facere quod perierat . > Tu ileruin ad me accede, qoi in lalrones inrblerim ; a quibus, non semimoriiius, sed
iiioriuus lolus reddilus sim. c Sana me, Domiue, ei
sanabor
Sana me, quia me malus ille aerpens
M
8 I
, v
^ , , D infirmuin fecil. Qui est iiiurmus, tolus abjectus esi

insiar cadaveris, esl tolus incrs : (anium ore vocai
, #, \ ^ .
medicum, lamum clamat, ac quaeril eum qui libe , \ ,
ret. Hoc unum reliquiim habel, ut oculos tollai, ac

, ^, \
circumepicial, quaivdois venlurns silac inspertums,
.
qui fcolligat coiiirilos , ac tlisos erigit
:>
eoeque salval, quorwm saluiis spes uuila erat.
, ,
c Saoa me, Doinine, quoniam ronlurbaia sunt
\ ,
ossa mea; el anima mea iurbaia esi valde. > Cor , ,
poris simul et auini lurbalio iuvasit me, Doininc,
\ .
quippe qui in carnis ac aiiimi passiuues ac morbos
* Psal. L X X V I I , 53. Joan. xv, 5.
Luc.xix, 10. " L u c . i , 3 0 . Jerem. xvn, 14. " Psal. CXLVI, 3.
Psal. C X L I V , 14.
M
e l
Leg. .
V A M i G LECTIONES.
, T
1123
S. A N A S T A S I I S I N A l l V E
incidmm. Sana me, quotiiam turbaia sunt ossa

mea : qua ninnrum contineiil ac aslringunl inlcriorein meum homincu). Qusenani vero illa ? UUque fides, prudemia, spes, charitas, temperanlia,
continenlia, justilia, pieias, mansueludo, liumiliias.
0>sa hsec in me conirila sunt: secws auiem sanciorum ossa. Quid enim is ipse Propliela deillis ait ?
Custodii Dominus omnia ossa eorum : tinum ex
liis non conlerelur. -<Saoame, Domine, quoniam
lurbata eunt ossa mea : e( antma mca turbata est "*.
Quorsiim vero? Niinirmn, qui jam mea3 vila? lempus deficere videam, propinquare iinem, defectain
sencctuiein prscnunliare excisiouem, messorem feslinantem , ac falcmu oslendonlein : geslanlem
securim , ac infrugiferam antinam meam exscindendam citins iDdicanlem* <Anima mea lurbala esl &
valde . > Video rcs meas nibil cmendatas, meque
iu dies in deterius prolabi. c E l anima niea turbala
esl valde. Video furem accedentein, ac me e vita
rapere festinanfem : c Et anima mea Uirbala est
valde. > Video instanlem viiae exilum meque deeiitutum vialico. Video rationumpiabfecliim, instriimentum mibi oslendentem, ac lirlores truci qnodani aspeciu cotitueiiies. Video ronlios accusalores,
paironem aulem nullum : c anima mca lurbala
esl valde. > Idcirco borreo ac anxius sum, nec qnid
faciam babeo; siquidem enim vitse spaltiini poslu
lavero, vereor ne illtid rursus iti peccaiorum redat
cumulum : sin imparalus abiero, quibus oculis ve-
1124
, , > >. .
; , ,
, , , ,
, , .
* \ , * .
\ ;
.
. , ,
, .
; )
, ,
, , \
, , \

, ,
* , \
* .
. , \
\
, , . , \
.
, c \
,
, .
,
. nientem judicem sim aspectaturus, ignoro. Quippe ^
, provexi ad summiim usque maliliae; non ccssat
. *
maligntismolestiam facere; hoslcsjugiierimpugiiant;
, \
inlosiinum caruis bellum vebemeniius f u r i l ; pravae
, cogiiaiiones non quiescunt; nec usquam esl poeni , *. \ tenlia.
* \ .
c Sed tu, Domine, usquequo? Non cxpressit
* . , ; >
propbcia qnid islis significare vellet. Forte vero,
, . ,
cum ex stiinmi illius moeroris vi, audax aliquid Deo
, >
vellct dicere, scipsuin nibilominus cobibuit, nec
, * ,
amlcl in palain producere, sed ail : < Et l u , Domine, \ |. , ; > *
iisqiiequo? Ecce vides peninax adversarii in me
' ,
eeriamen : caniis pugnam irreconciliabilem; atrox
,
illud ac perpetuum bellum, ac virium mearum im, \ . ,
becillitaicm. Jatn ergo, usqueqiio, Domine, patienler
, ; suslines? usqiifqno non ulcisceris? nsqueqtio ; , * aspicis, nec ab iis liberas, qiiorum appelor insidii*? ; Ei^
Qiianquani enim ego indignus 8iim ; lu lamen mtiltae
, \
niisericordia? ac clomcns es. Quod negligas ac de. *
epicias, ruinae occasio l ii.s, quos deseris. Hasc, ac
, ,
iis similia, cogitans propbeia Deo proloqui, seipsum
? , \ , '
coercuif, u l ne sic loqueus, ptignare, ac velut in
caiisam Deum vocare viderelur. Deincepsque ad \ ,
Dei suppliralionem animum iransferens, ail :
, , f ,
c Converie, Domine; eripe animam meam : aal .
vum me fac propier niisericordiam tuam. Jux(a
, \ .
Domini proprias raliones, eliam prophela sermonem
producit. Ubi enim superius dixissei: Miscrere , ,
#
Psal. xxiii, 2 1 ; , 3, 4.
8 9
Mallb. xni, 30.
,0
Luc. , 6.
25
ORATIO
PSALMUM VI.
112
, , , mei, Dominc; sana me, Domine : iis deinde subne \ ,

clil illud, c Convcric, convoric, ul pas(or:ul vi
, .
dux, eripe; ut poiens, Salvum nic fac proptcr
,
miscricordiam tiiam. > Non propter opera mea;
;
quippe mala sunt; non proptcr meos sermones :
, \ ,
nam sunl vani; non propter moas cegitaiiones ;
.
stquidem sunt immtindse : sed, c Salvum me fae
, , *
propler miscricordiam luam. > Quod si velis milii
* }, ,
liiem inlenlare, luum ogo jndiciiim oecnpo, tnque
. ,
meipsum proninHio, ac inc reum rnoriis ronfiiror
. , ac agnosco. Cacierum, Salvum me fac propter
. "
misrricordiam luam. Ad luam eonfngio miseri . \
cordiam, cum mihi dcsil quid oiTcram. Abs te mi ,
sericordiam flagito : tu ne cjus prelinm a me quac. , t .
ras. Nemo quippe misericonliam vendii, scd eam
j
*i-.rrw

c
\ .
, \
.
, ;
, *
/ , \
.
*
* , \
' .
" >
. ,
gralis iribuil. Idrirco, Salvum me fac propier

misericordiam tuam. Memenlo verborum tuorum,
qua> in sacris Lillcris prolocuius es. Nimirum, bominis menlem diligeulcr in mala intentain a sua
jiiveiilule^-îMemeiila bominem vanitali assimilalnm csse, ac fore ui non justificetur oranis vivene
coram le *. < Si iuiquiiales observaveris, qtiis
sustiuebti ? Mcmrnlo ncminem a sorde miindtim
essc, ne si una dies sit viia ejus : utque c in iniquilalibos conceplus sim, ei in pcccalis concepcril me
niaier niea
> Menicnlo ne ccelum ipsum coram
lc niiindiim esse
neque angelos essc coram te a
peccalo inimunes \ siquidem eorum aliqui cecideriint e roelo proptcr superbiam. c Salvum me fac
9
, * , C propler inisericordiam tuam : # me, inquam, qui

misericordia egeam. Siqgidcm enim eum salvum
, * \
. \ , facis, qui digpus esl : siquidem miscrcris jnsli,
nibil res admiralionis babel : sin auteni indignum
, \
me, lua inisericordia inipcrlieris : boc miquc no ^ . *
vuin; boc m.ginnn fbt. Tunc qnippe medicus ad, .
miralioni babctur, cum morbos incurabiles sanai,
, \ , \
malcque aiTedos prisiinae valetndini reparal. Rex
.
quoque lunc celcbraiur laudibns, cam in imnieriios muiiiiiciise. t. Scis naturae iiubecilliiatem, quippe
qui eam formaveris, ncc ipsam induere dedignalus sis.
, c .
Quapropter, Salvum me fac propter misericor 0 diam tuam. 1 Ne vincai, quseso, nica segnilics iin* f . > meusam clcm0htiaii) ac beitignilalom luam : 1 Nc
,
inlres in judiciuin cum servis luis . Si enim
, . voitieris judicio nobiscum coulendere, obslruafur
; ,
oportet oimie os, onini dcslilntum defensione. Qubl
, , - enim dicltiri suuius ? Cuiu non csscmus, c r e a i i ;
, \ errore lapsos, converlisli; perdiios quae.îvisii;
pretioso redemisti sanguine; Dei nos filiossc . , <

des consliiuisii. Quapropler, c Ne memineris ini c
quiialum noslrarum
; > neqiie peccatis nostiis
>
tuam ex adverso comminalionfm appeuderis : quin
. ,
polius, justam illam luam libram < incliua ex boo
6* *
in boc ; 1 ex nosiro onere in magnam illain iuam
' misericordiam. ,Salvum me fec propier bouiiateui
.
tnam, pcr quam mundum perdiluni salvum iecisii:
, , ,
omnesquc a saeculo jusli per eam bona repromissa
9 8
9 9
u s
* Gen. vni, 21. " P s a l . cxi.111, 4; cxi.n, 2. * Psal. cxxix, 5.

iv, 18.
Psal.Lxxvm. 8.
Psal. L X M V . 9.
9 8
9 9
Psal. L , 7.
Job xv, 15.
9 7
hb
Htf
S. ANASTASU SINAIT/K
1123
conteqni meruernnt. Quanquam rnim quis Mosen ,

dbal ; quatiqtiam dicai Aaron ; quanquam Davi
,
dem *;quanquam Petrum aposlolorum principem*; .
qnanquam Paiilum, qui ad leilium usque caliiin
, , ; 6
raplua eet : ne nmini quidem horuiii possil ificere

a peccato immuiipm. Quainobrem,tpseqitoque sola
. '
fidc salvari qnsero. Fide, inqiiam, non ex moo
, , \
opftre ; ul ad me quoque clemcns ac benigntig tu
, c ,
dicas : Fides tua lesalvum fecit : vade in pace *. , ( . *
Nemini enim onmiuin, quibus veniam riedisfi, D;>- * \
niine, dixisti: Opera tna le salvtmi feceruul : qiiia
t Oiunis nostra jusiilia lauquain pannus iuen.
Mrnalac in conspeclu tno. Kaque riirsiim aio : S.lvnm ine fac proptcr misericordiain ttiam. Et
misericord.a lua biihseqiietur me oimiibus diebus vit;e mea. . >
Subsequelur mo, q.ii male a te fugiaui : (|ui conli-
nuead pecoaiumcm ram.Tuenim, cuinsis Deus, qui
\ . , ,
facis miralulia solus, miriflca super me etiam luain
, *
mUericurdiaiu . Tu quippe sperantes in te sal . > \
vos faris , Cacisque, stipra qnam peiimus atil in \ 8 .
telligimus. Accessit ad le aliqnando, Domine, qui
, ,
decem milliuui lalentoru n debilo obslriclus eral \
, \ ,
cumque leve quid beueficii accipere rogasset, pro ;.
tua ipse clenieuiia uuivi r. um ei debiiutn donasii.
\ ,
Sed et prodigus reversus oliiu , iiniiui e merce liariis luis fieri flagiiabai: lu auiem, pro merce \ . ^
tario, filium eiim ac liacredeni fccisli. Peiiit laiio
,
ut cjus meminUses iu rrgno liio
: lu autem tu .
tmii illi paradisum larîuis cs. Accessii mereirix in
, \ \
fleiuin rcsobua , majoraque accepit quani spe, . \ ,
raret ac qtirerel. Flevil et Pelnis laimun, ipsiim- C > $
que regui coelonnn creasti claviêrum. Sic, Domine, . , , ,
moribus coinparalum habes, ui in desperatis, in
qtiibus nnlla salulis spcs reliqua videaiur, in iis ,
< loraeniiae tuae ac beniguiiatis magnitudinem oslen- > . , \ 6
das. Propterea repeio, nec desinam unquam repc- .
tere : < Salvum me fac propler misericordiam
tuain.
Quoniam non est in morte qui memor eit lui :
c "
iu iofcrno auiem quis confilebiuir tibi? Proplorea
$5 ;
feslino : proplerea anxius suin, plane exploralum
, ,
habens, ntinquam ine in inrcrno confessunun Dco,
,
ubi semel viiaB finis occupaverit. Nulla enim esl in
$ .
iiiferno pODnitoulia : neqnit aliqnis peccaiorum illic
veniam cousequi; non polest fieri ut quis remissio- , nem deliclortun in sepulcro rcferat. NundinaB snnl ^ .
, \ praesens viia : ubi ergo nundina? solulae fuerint,
nemo negoiiari potesl. Sladii cursu peraclo, nullus . ,
milcs babel certare. Ubi nox occupaverit, niliil lucri .
apparel. Audi quid Scriplura dical : c Mors viro , .
\ , ^
requies, cujus abscondiia esi via : concjusil eutm
. '
Deus super eum . Ubi aulem Deus conclusii,
non est peccatoram pop.iiilenlia. Viia ha3c cerlami- " , *
nibus posita est: futura, illa, jugto judicio : quam* . , . *
obrero, c salvnm me fac propter roisericordiam
Num. xx 12.
Exod. xxxu, 2.
II Reg. xj, 4, Matth. xxvi, 70. II Cor. , 2. Vide noi.
. 15. L U C . ' V I I , 5 0 . Isa. LXIV, 6.
Peal. v i , 5 ; xxn, 6. Psal. cxxxv, 4.
Psal. xvi, 7.
Malib.
, 24. * Luc. xv, 19.
Luc. x x m , 44.
L u r . , 57.
Job m, 25.
' . ' .
9
1 9
1 9
> r
1 9
1 8
11
1 8
19
I T
1 8
1129
ORATIO IN PSALMUM VI
1150
$ .; " . luam. infonio auiem qnis eonfltebilur libi? >

Vide quid d i c a l : Quis confUebitur libi? Iloc
; , .
esi, nulltis. Quocirca, dileclissimi, praeslai ut nos
, ,
ipsos ad illud iter praeparemus, ut ne nos, haml
,
sccus ac faluasvirgines , nox improvida inopsquo
.
apprebendat. Eam quis alius quoque sapiens obs
, \
cure significans, ac desidiores excila.ns : Pra* c , \,
para, inquit, opera tua ad^gressum; ac praeparare
, , ,
qni in agromanes . * Nimirunv agrum appellans
* *
bumanam vilam : quia c Oninis caro sicui fenum ;
, , \ ,
ei omnis gloria bominis, sicul flos f e n i " . Pra>
, aoy.*
para ad cgressum opcra lira; quia bomo sicut
" . >
fiMium dies ejus, tauquani Oos agi i sic efllorc < \
bil
et deflorebit, > et declinabit, el exa , * . \
r e s c e t " : Stibqtie vuce passeris omnis berba
, \ . . c \
i e
t f
f l
, c * c assurgel . Hoc esi : in voce arcbangeli, ei in

novissima mba
omnis caro a mcrluis resurgef.
, \ )
His consona idem rursus aii : Memomre novis*
> .
sima tua, et m aMcrnum non peccabis
Iloruiu
< >
novissimorum etiam memor Propbeta, jugl semper
, \
, - compunciione lugebal, nociesque ipsas in dolon*
, \.
ac flelu transigebat.
, \ .
Qiiamobrem etiam subdil : c Laboravi in gemili!
\ .
meo : lavabo per singulas nocles lcclnm meiim .
*
lacrymis meisstraiunt meum rigabo. Cenoquippe
, "
, , sciebat, fore ut c qui eeminaul in lacrymis, ia
exsullatione mclanl; utque i i , c qtii ciun fletu
\
, >
injtlunl semina sua, > in resurrtfclione > cum gau, c g dio venianl, portanles mauipulos suos . Bene
"
dixi : Lavabo.
Qtiemadrooduin enim nper
< aquaiu
. ,
, .
"
Quemadrooduin
,
in bapiismo renascimur, aic per lacrymas ac conv p t i D C t i o n e m novum baplizali, mundamur. Caetcrum
. , ,
neque baptismus, neque lacrymarum compunciio,
,
daiur absque Spirilu sanclo. Nec mireris : quain
. \
enim mfanles in bapiismo aqua inlincii graiiam
, ^
accipimus, eam per egniiiera ainissam, ac negle \
cuim opcrandi bona, per prpniieiniam aclacrymarum
, ,
foniem recipimua.
> .
i k
Turbalus esl a furorfe oculiis ineus ; invcieravt

t ? . , iuler omnes inimicos meos. > Hoe est : Annis ac
, .
aetale provexi; consentii in omnibns meis peccaiis.
c
Hoc enim Hs verbis signiHcat : luveteravi iu
^. \ D iet omnea inimicos meos. Quamobrfliu ciiain
, ,
invcleravi apud inimicos agens, provocanlibus illis
,
semper agere, qua3 animi niorlem afferunt, ac ve,
Uislaiem illam, qusc a mala \ i i a adgigni so!'f,
dcsignans : a qua quisquis cintindari so!liri'o
, ,
curai, handquaqnam noviim liomiiiom polcsl imlurn^
,
qui, ut Aposlolns ail, renovaiur spirim tneii . > ' ,
tis . Vide autem, ul posi longam in pocraiis
,
veterationem, post viiaui in omni iuiqniiaie trans ,
aciam, nihil propbeia aninnnn dePponderit, aut
, ' , * de Dci misericonlia diiTisns sii, vcl stte socorili.c
i 7
, e
, !
M.llh. xtv, I . Prov. xxiv, 27. Isa, ., 6.

Psal. cn, i 5 . " P s a l . c i , 12. " E c c l e . x n , 4.
* \ Tbcss. , 1 5 ; I C o r . xv,52. Eccli. vn, 40\ Psal. cxxv. 5, 6. " Epbcs. iv, 25.
%
Log. x x / .
PATROL.
GR.
LXXXIX.
30
1131
S. ANASTASII SINAITiB
1132
1
deriidcril.: scd per eompunclionem adeptussiisalu- *sv

, , '
lem : per lacrynias emundatus sit, ac per confcs .
sionem justificatus. H#c ille egit poenitentiae lem , \
pore, quse ei ipsi omnes in ipsa possumus praeslajrc
. ; &, seneclulc. Quaenam illa? orare, gemere, flerc, con, , . \
fiieri.Quod si eliam vis scire quid nobis indc acce
dat, audi quac sequunlur. Cum dixissel: c Invete. ,
rati inler o m n e s inimicos i n e o s , > i u i n , a c c e d e n i c
,
j X B i i i l e n i i a , divinam in se illuslraiionein seniiens,
,
liosies deinceps cum potestate increpal, dicens :
'
Discedite a me, omnes qui operamioi iniquita4 '
lcm. IIoc esi : Abscediie* cessaie, erubesciie;
, , , t quoniam exaudivit Dominus vocem fleliis m c i ;

tixaudivii Dominus deprecaiionein meam; Domi
nus oraiionem meaiu suscepii. Erubesoant et con . lnrbenlur omnes inimici mei : avertanlur ei eru \
bescant valde velociler. > VidisiiiT lacrymarum po
teniiam? Vidislin* confessioiiisfiucluu)? Yidislin* in- . > ;

vcterationcm tn omnl peccatorum genere, atque ex
;
iis rcgencranonem ? Ne mibi ergo jam dixeris :
^ , ;
Senex sum ; infirmus suin ; inveleravi; in onnii
* , , ,

peccalo cousuevi : ncc possum amplins Dei fa
.
cerc mandala; ne quid mibi dcinccps ^jueroodi
,
dixeris; nec aliud quidquam excueandaa dilaiioni
, . \ ad prcclexlum proluleris. âm siaiimlibi oscendam,
, ,
ul in ipsa seneclule, melius q u a m in juvenluu?,
.
mandaia servare possis. Rogo enim te, quosiiani
Scriplura beaios pra?dicat, cuin aii : c Beaii patt- , ;
peres spiriiu , Plane diciurus es : Eos, qui sunl C \, , ; ,
.
sensu deiiassoalqiie bumili. Qnandonam vero no *
bis dcmi&sior sensus ac bumilior; ia juventuto,
, ; ;
an in acnio ? Monne liquei in senio ? Etenim fasius
, c quidain ac imnor juvenluli congenilus est. <, Deaii
. > , \
qui lugcnl . Dic, rogo : Quidnam ad fuciiim ac
, - ;
compunciionein cxpedilius.puies : seRCCttilem, an
, . t **
juvcntutcii) ? Plane dkes, seneclutera. c Bcali nii\ /\
tes . Nonne uuiversis confessumest juveittulcm
\ ; ,
senio prompiiorem essc, ac facilius labilem ? Liqnct
,
sarieut si omuia expcnderis, niajori senecluiem prre
, juvcuiuie, invenlurum tc ad salaiem subsidio, ac

Dci observandis mandaiis comparalionem efficere.
. \ , . \
U i vero rcsiia habeai, aceipe. Vigenie aetate, amor
\
cor|H)i um validius infeslai, ac molestius exardeseit
cupidilas, avaritia quoque, el inanis gloria, elgula, * \
, , , \
ac reliqua viiia omnia, Lunc rursus impressionem
, \ .
faciuni, at(]ue impugnanl. Ac sicul cum duo lucla
congrcdiunlur, imminutisalieri viribus alteromnino \ , ,
\
fortior invenilur : sic in anima ac corporc. um
carnis cupidilates ac vires, non a3que in seneciuie
,
alque in juveutule valeani, plane, ul lunc anrtna ad
, " \
Dei exsequenda mandata exciiari velil, potenlior
, <
eril. Ea a?tate propensior babel ad compunciioHem
, .
aclacrymas. Parro iacrymas dico, quaeDeo consen . ,
laneaa sunt. Nam suul eliam lacrymaB nalurales,
. \ ,
qualcs libamus super moriuoft. Sunt c i lacrymai
\ \ ,
Salanicse, quas quidam fundunt, vel inanis
M
3 0
Maub v, 5.
ibid. 5.
ibid. 4.
1131
OfUTtO IX PSALMUM VI.
1133
, \ gloriae causa, velamoris Salanici. Sicul crgo aliua

ilein lacrymae stml cx cbrielate, praiier jain meino. " \ -
ralas; sic sancct cx poentlenlia, exque limorc Dei,
, \
ct mortis cogilaiione, ac suppliciorum memoria,
, \ , \
compunciionisacccdnM lacrynia!: in quibus si per , \ severcmus, utiquc ad spiriialesquoque proinovehi
* ! , \
nms lacrymas, quac non timorcm, sed desiderium in
, ,
;
Detim babenl, ex Spirilus sancli in nobis progna .
tum ilfuslraiioue.

Taftbus lacrymis pcrfuiidcbatur, qui ad Deum
. *
alt : Adbsesit anima uiea posi le . Ac ile , rnm :c Inflaninialum esl eor meiim, et icncs mci
. > c \
commmali smit
E l : c Oeus cordis mei, vl
. > \ *
pars mea Deus in selcrnum
Alio qnoquc loco :
c \ Coucripiscil el deficil anima inea in atria
'
M i i n i : cor meum ct caro mea eisuliaveruut in
\ , \ " Dcitm vivum *. Ac ilerum : c Qticmadntodiim
,
dcsideral cervus ad^ fontes aquarum, ila deside , .
ral anima mea ad le, Deus : > taulo nitntrum
.
ad Deum desiderio babebal psallentis aitiinus.
. \
Fortc lalcnt plures veslrmu fea qnic dicunltir. 11:i
* ' saue novi, el cerlus sum. Vcnun neglectus ejns . ; "
noJi baudquaqiiam vobis in bonum ccssurus cst.
. ,
Quorsum id? Quia tiimirum non de re in imo ma \ ^
ris gurgNe posila dispiitamus, aut de specie, qtiai
^\ * non nisl in lerra exlrcrnis angulis occurrat : s c l
de re loquimurf in corde nobis a Cbrista insitn,
, - qui d i x i t : < Regnum ccelorum inira vos est " ; >
,
boc cat, Spirilus sanclus, lacrymarum ac coni , > , ,
puncttonis parens.
.

Magua ilaque lacrymarum, quae ex pieiate sunt,
\ . , , - efficacia et virlHS. TestanUir vero, in Vetcri qui, , , deni Tesiamento, Niniviia?, Manassos, Ezcchias;
, \
in N O T O autem Pelrus, qtii utique lacrymarum
6. , ,. Deum ptacavit,ac quod negaiione peccarat, curavif.
Mereirix quoque, qnac laciymis Dei atlraxit mise\ . "
ricordiam, ac commiesoniflv rcmissionem accepir.
.
Plane verbU expUcari nequit tanlnm illud pelagus
I ,
Dei mi&eraliomim. Cum Manawes per poenilentiam
;
saluiem consequator; quis deinceps, qnem omnino
, , ,
, ; ex animo peccalorum poenitcai, de salute dubiiei ?
Quid mibi lu loqueris : Fornicatus sum; aduUeriuni
,
feci; boiuicidium perpelravi, in vilio ac pravitai^
8 ; ,
9 1
9 8
x a l , . ry consenui; aique adeo non possum salutem adipisci?

, Si quidejn Dcus Mauassen poenilentero recepii :
\ qtiem omnino cx animo poenttenlem non sil rc ; cepuirus ? Forte ausim dicere fore ui el ipsuni
, , ,
diabolum receplurus essel, ul ille poenitentiam os& - tcndissct. Quis grande adeo peccalum atque Ma , > \ nasses peccavil, qtii lotos quinquaginla duoe an fho . ; nos, Israeliticum populnm compulerit ad idolorum
\ \
adorationem ac cuilum ? Qiiam mulla, rogo, boini
num millia inira bos annosdiem obiertint; quorum
* , licei Manasses intertlus reatu tenerelur, rcmissio1
Peal. LXII, 9.
1 1
Psal. L X X I I , 21.
ibid. 26.
;
Lg. , ex ediiis.
f i
Psi!.
I . E C T I O N E S .
5.
P i a l . X L I , 2.
Luc. xvii, 2'..
'Jltt
U3S
ncm lainen esl asscrutus, nec Dei superavil cle- , ,

inenliam mulia cjtis ncquilia? Scd cum a Clialdxis
iii Rabylonem capiivus avcclus
essel, ac pro iis,
,
^ ,
qurc in Dcum per injuriam peccasset, jusiae poenac
\ ; , *;
addiolus fuisset : ubi sulum in aenea macbina, qua
. -
clausus lencbalur, cum lacryniis precatus essel (31);
' ,
Dei jussione, ejus poBiiiieiiiiam acceptam babeniis,
xuca ilia macbiua dirupta, ipse prorsus exivil illae-
. ^ , \
.sus: ac salvus evadens in Jerusalem, iliic landem
viiam toiam pceniienlis sobrictale
fmiclus est. Ezecbias quoque,
traiisigeus, de-
quod
ad
pariclem versiis
cmn flelu Detim
quiudecim accessionem acccpil. Yides quanta sinl poeniienliae mcrila, ac
obsecrassci,
annorui
quibus cos donaveri', qui ia
luclu Deum rcquiruul?

QiioJ si linel, aliam quoque narrabo hisloriain,
plane mirabilein ,
qiiam Cleineus scriptor
( ille
Alexandrinus) de Joannc Iradil: Joamie, inquam,

<' louilrui iusiar divina nobis inlonuii; quiquc a
\ ,
, , -
, '*
pucro virginiialem dilcxil; ac propler excellen-
\ -
icm
, , ; \ \
iu Magisirum dileciionem, plus omnibus dile-
ciiis fuil, utel privilegio supra ipsiim recubueril Do-
, \ \
ininicuiu peclus, ac Virginem Deique Genilricewi,
dcposilo accepcril. ISarral crgo dc illo
prafcius
\ ";
sapiens bisloriarum scriptor quidpiain ejuginodi iu
uno quodam ejus librorum, quos varie cotilcxlos,
appellari voluil: ul ad quemdain Asiae
; \ ,
iocum iranscursu ilinerrs veniens; cum nimiruin i i -
deles invisurus ac coufirmamrus Asiain peragrarei;
, -
iuvcnluui quenulam adoU;seeiitem, corporis veuuslaie
, -
ac viribuscgregie ornalum, iiecdum tameu iidei ru-
3 :
diineiilis imbuliun, aul salulis cdoclum viam, m
: \
Chrisio iionien darel ac accederet lidci adboriationi- ^ c , \ .

bus inllexeril: quem ci urbis iliius ephcopi in fide
, ,
inslituendum adducens, ila afiatus
, .
fibi, cpiscope, juvenera,

lesle, ac
universa
sil : c Hunc
deposiio
irado,
Deo
Ecclesia. > His auiem diclls,
>
, ;
, .
xeunlem aposlohim, urbes alias fidei prxdioaiio-
, ,
ncm seminando, subindc obiisse. Kpiscopum vero,
assunipium pueruni, pro rcgula in Ecclesiis obli-
, :) \
, ;, -
nenle,Gdei priiuani iuslilulionein edoclum, salu-
, /
laiis
; ,
uiiilie
iiiliaclione
consummasse : posl ba-
piisiua autem, baud uhra prioribus monilis, exco-
; ,
lendo adoiescenlis animo usum cssc : quod nimi-
rum
ul
nibil prorsus
muliam
adeplus , secus
cepia
timoris subesse arbilrarelur,
jam adborlaiionem
ac
dbciplinam
\ .
perverierelur. Juvenein vcro ac- j) \ , . - -
liccnlia ,
est
prompia juvenutn
ailas
:.
(31) l l i c qualuor sunl nolanda : priino fabuia de
Manasse, qui iu aenea macbina deienlus indc salvus
evasii, illa per miraculum dirnpla Secundo, apud
Cauisiuni Maiiasses Uierosolyinaiii reversurus
, angeluiii Oei duocm babere debmt.
l)iia?dam de illo principe apocrypba narravil anclor
Consiiuaiouum (lib. n . cap. 21), sed eo dc angelo
silel. Uoc igilnr novuiu csi comineiuum; 3alia babei Canisius qua . bic destint, quaii(|iiain notaiula ;
quid mihi Manattem

oblulme
tlicere
po*$i$,quod
ulla ex parte conferendum
sii cuin judicio el
interiiu
lot myriadum animamm,
qna* in yelienna perierunt f
Nikil,
confugil tanium ad Deum, el in
miterationes
ejus se preecipilavit,
ac dignut habitus est qui ejus
benignitalem experireiur. Crmca vide supra, p. 496,

nsque ' . Sic merilis laudibus divinam
x l o l l i l misericordiam Anaslasius peccatoriiiiiquo
eiii>sioiiem graluiiam , ad qnam abiincndam baideo rcponimus. lloc mihi obterva Pelayu*
inenariniucs oiTennii nibil. 4 Obbervari d c b e l , qiuc de
rabxie miierationumcjus
qai solus beniynus cst Deut*
Kz.cliia babeuiur in oditione CombeQsiaua octjui talvue (ttcil ei graiis mhericordta
prosequitur currere in Canisiau J . B A S N .
1
Que.qtivt au ipsum
confngiuni
: vere
gralis ;
nam
11
1J37.
0RAT10 P S A L M U M V I .
&v \ ( .; pei vcriattir, idqur; eumprLnis, si nciariis tiunibus nc cumip'oriI)iis commisccatur ; princi, \ ,
\ * pio qnidein a faciiosis quibiisdam viris, qui c i
, , ipsi perditissimi essenl, ad sunipmosa cdnvi , via provocaium ; lum ad furia, ae grassaitones :
\ prorsusque facinoribus ejusmodi depravaiuin, a l . quc a reclo abduclurn, ac demum in monlem ad , ' , dnclum, comniunique eorum consilio lalronum du, , - cem crealum, lanquam qui stalura corporis ac ro . bore praeslarei, immaiiissima pariler agilasse; cum
. sibi illi roonlem illum, ceu porlum quemdam ac

asylum fecissenl. Itilerim autem non mod>co ela \ . pso leinpore, reversum landem apostolum, iia pa * c " , lam omnibus episco;>o tlixis&e- : f Modo profer
, , - depositum, quod libi sub Deo lesie, ac Ecclesia, a
. > rsarlar , - me consignaluin babes. > Obslupuisse aulern m
, , c
verbo boc episcopum (pulabat enim pccuniariiui
, . \ aliquid Joannem qiuerere, quod dcposito iradidL c , . sel), dubium animo quid responderet. Joauiiem
, \, . vero, cum sic inopem consilii videret, (alia intu,\ , \ . Jisse : c Addur, episcope, quem libi lanquaui
, , episcopo adolcscenlem deposito Iradidi. > llium,
; > , \ - cum adolesceniem audissel, ingenli amavoque ge , \ , milu, subiiideqne iu lacrymas eflusum, Joauni re . spondisse, euni iiiorluuin esse. Slaiimque percon , lante Joanne, quoniodo, aul qua id raiioue haberei,
. \ \ , dixisse episcopum, deprecabilem anima; iiioiiem.
, - Eleiiim, inquit, evasil iioquam ac perdilus, latro*
, , * \
nuiiique saevissimus. Tmitque euui ad episcopwm :
. ^ c Bouum te, episcopc, adolesccnlis anhuai con . , slilui cusiedem? > Ilisque diciis, ac peiito cquo,
\
nec non viae ducibus^ iler ad Ialronum illud diver , . ' soriuin arbipuisse, siudio ovis errantis revocandac.
, Ac sane, cum venissel ad liionleni, a lalronuin ex , cubiis caplum esse, cum nibil ipse obnilerelur, nec
,
aliud quidquam diteret, preler boc solum : c A i l
, , .
vesirum meducem adduciie. Caetcrum, iatronum
; ; priucipem, ut lanlum aspexissel veiiienietn Joan* ^
neiu, quo babiiu instruclus armatueque cinusociis,
, . laironum uobilissimis stabal, aufugisse. Joanuem,
, ,
velnt scnectulis, ac rotius ab ilinere laboris, obli * . *
tum, fugiealcm iusecuiuui esse, aSlum quid in Itasc
, *
verba clamaulem : Sisle, iili, ne limeas. Qoid mc
.
tuum palrem fugis? Quid milii laborem iacis?Tc
, , \D mei scuis misereai;.esl spes saUiiis: ego aniiuam
, \ ,
mcam pro le ponain, qua bominus ralione pro no ,
bis posuit. Tanlum sislc, i i l i ; id aninio flnniim
. habens missuiu mc ad lc a Cluislo, qui tuam per
. *0 ^ ,
me salulein curei. l n nie sit omis luorum pcccato , ^
rum : in me eorum sangnis, qui tua injusle maiiii
^ , inlerfecli sunt. Ibccaudienlcui fugaceui juvoneiu,

sieiisse projcclis aruiis, ac ad Joannem, tremore
, ,
pariier ac fleui valido, ul Jie quideni loqui pcr la \
crymas sinerelur, singuliu niaxime a luclu ac mce, ,
rore vocem inlercidcule, accessissc. Joanuein, bono
\
aniiiio jubenlem csse, ac bonas sperare , certani
,
omnino fiduciain fecisse, ac ne de sua salute speni
\
abjiccrel, edixisse: cjus osculaluin dcxieram, cum
;; : :>
adinic crueiiiani accepisset, velut jam lacrYims
1139
S. A N A S T A S I l S I N A I T / E
10
perpurgalam ; nec prius docKimentU corrigere , -, \

I ipsumquc erigere, qua? ad conversionem ac apo-
sialao emendalionem opporiima essem, suggcreuilo cessasse, doncc iierum collegissel Ecclcsias : posteris omnibus eiucera? pcenileniiae reliclo exemplo quod in adoleseeitte illo gesluin essel, ac in eo, resurrcclionis in spe posiiae infonnalo mysicrio.
\
His a me dictis fideu facil lalro ille. sub lempus
Domiaicae erucis, solo verbo, dignura ejus ia Doaii- ,
iuu> benevolentiae pranaiuii), paradisuai adeplus; facielque nibilouiiaus alier hitro, qui letnporibus . \

Maiukii pii iniperaloi is fuii, lamque inullas paira, ,
vil caules, ul Tbratiae ilinera invia fere reddidissel.
\ }
Quippe cuin sibi in uno-a)ontiuai T4iraciae habitacu \ , lum delegissel, praedas inde pruelereiiuliuiii agebai.
. () Qiiodam itaque imperaloris familiartuui ad boc
; ,
ipsum misso , suadente, abjectis aruuVeuaulein
aiicas, ul ui ejus veail coaspecluui, clementiaia,
< nignamque ab eo sasceplioaeni consecuius esi.
i):im vero ialeriai dies baud imillos imperaloris
nmificeulia colialis muneribus in deliciis agerel, in
gra-ven) iacideits morbum, ia Sampsonis reclinalur
valeludiitario. Tum autein, acrius se, qua leaebalur iaflraiilale, torqucri videns, lauia illa, ul vi a i r.iia morieni ininareiur ac exilum vilaj, se siaiim ad
1 oeniieutiam coaverlil : cuaique fcrvealibus lacryinis confiieri ccepissel, veuiam peiebal eorum
quse peccasset, in haec propemodum verba Deo
supplicaas, ac dicens: c Nibil, Doaiiae, alienum
postulo, ab iis quae pr&siare soles. Qua namque
ralione, anieriorem mc Jalroneni per poeaiiealiam/
Kalvuin effccisli, eadein quoquc me, tnisericordia ^
tua, salvura facere digneris, acceplans, quem sub
ipso exilu lucluui oflero. Quomodo iis qui circa boram undeciiuam aihil dignuin operali esseni,
ignoviuti, siceimilii igaosce, qui iaiiacasum quanlum oflenilerim, nec alitid babeam, quo cogniiam
illaai luaai tlenuuiiam obsecrein, quam pancas
iblag ac aniaras lacrymas, quas efluado. Nequeeniai
qui animam exiguni (52), aliud quid amplius pra>
slare permilluiiL Eniin vero ne graliain renuas,
ceve ditferag luaai boailaleai, quain setnper iu cos
oslendisii, qui mibi siniilia peccavere. Jam iu vespera comprehenderuin ine mullae iniquitates
meac. Nc nie ergo averseris, qucm ex auimo poenia a i : sed sicut Peirum susceprsU amare tibi flen
,
...
.
u;m, sic ei me stiscipe, eodem atque ille auisuo,
.
. ^
,.
...
. .
eaienli nbi Deo suapliccm ; luaj illam imsencoi, , ,
.
.
iftae spongiam ad deietida prorsus iiiulia niea
peccala adbibcns.
h
, , \
\ ,
\ ' .

*
.
; ^ ,
, \
, \
,
,
, , ,
. '
' , ,
,
. ' \
, \
)
,
.
.
Yjxpiv, ,
\
. .
. ,
\ , *
; , ; , ,
.
. .
,
,, ,
.
.
x.
-
,%J
V-' .
NOT.E.
(54) Apud Canisinm logiiur vox ,
. ilanc vo om Lalinatu faoere uoluii
Tonianus : divinandaiu jtidicai Cotnbefisins ; ideoqtic ox codice H^gio rcponit :
siinianus in novella 128, cap. C :

.
Erani aulem compulsures ii <|ui puhlieis fqnciionibus vcl fiscalibus uueribus obnoxios solvere coge , Neque inim qui animam cxigunt bant. AlluJii igilur Auaslasius ad principum mialiquid ampihit prmiare permittuni. Videlurque
nisiros polius quaui ad canes , qui feras lalilanlos
ipsi, auclorem alluderc ad feras in luslris ac caiu aniris exlruduui. Adveniunl angdi a Deo misM
vernis laiilanles , quas imlc cancs cxlrudanl. Sed
qni aniinam sibi debilain repelanl, uec debilorem
relineri debcl vox ,"iicc immnlari debel iliflerre paiiarnur. Sic igitur reddi debei ilie locus
leciio Canisii, qux lcgiliinum rcildii seiistim;
accuralissimus apud Canisiuin : nec aiiud ii:iU Iwra,
verbum enini jllud compulsorem siguilicat. Sic Ju- aiprofmqunnlibus me compulsoribtts. 1 ASN.
1
H41
0 R A T 1 0 PSALMUH VI.
\ Haec ac iis plura confliens lalro hora exhus, ac
, - lacrymas, quibus se ipse Deum plaeans perfundebal, copilis linteo absiergens, efflavil animam, ut
, ,
, - posimodum per eos qni vicini eodera decombebanl
loco, accuralius cognilum est. Clemens auiem Deus
"
ac SaJvator bumani generis, eorum curam ageng
. "
qui
venerunl in pecraiorum profundum, ac suas
\ ,
, \ - saluiis abjiciunl epem, quo, ex latronis morte au , dienles commodum reporieni, nec despereni de
, \ - conversione, plis quemdam moribus medicum, ipsa
nocle qua lairo decessil, in somnte videre facii
, ,
venientes ad eum jEihiopes, ac chariis, quas seri ,
\ ' \ - plas inferebanl, ejus scetera omnia ostenlanlcs. V i , , \ debal quoque borum speclalor per somnium, duoi
, - quosdam viros lucidos, eisque praefatos iElbiopcn
. ^ illatas proferentes chartaa ac conlendentes, ut
, \ latronem secum abriperent : illos vero viros, in, , quam, luce splendidos, cum alia deessent, qua;reiucs
tn lecio, quo is jacebal, iiwin ci ipsi aliquUI fn , \
' gandae lurbae illi iElbiopum invenire possenl: cum , que ii laironis illnd capilis linieum lacrymi adbuc,
, \ , \ quas poenilens in monis prociuctu cfifudissei, ple \ num invepissent, in unam stalera lanceiit, ac sininl
: Dei milientes clemenliain ; qune quidem lanx, qtiod
nibil essci quod ex adverso pondere gravarei,
^, \ aliera illalis per yEibiopes scriplis plena, ac in golum depressa, in sublime levis eublala e r a l : magua
,
, \ exclamarunl voce:c Yincil Dei clemenlia; mo*
autein jElbiopes quidem confngi abierunl; bicis
; , '
\ vero angelt, acceplam lalronis animani in cu;ios
secutn collegerunl.

, * \
^^- , '
.
,
CJbi porro praifatos mcdicus ba? in somnis vidie scl, surgcns slalim, quani ciio poluit, ad douiuni
\ , ram infirmorum venil : propiusquc ad lalronis ac cedens lectum, ipsum quidem jam animam exlia Jasse invenit. Yidel vero in leclo sudarium loiuin
\ . lacrymig madidum; cumqiie a aiuiul e propinquo
, (Iecumbenlibos infirmis, ejus moriis inlellcxisset
, & - iuodum, pcenitenliamque, ac ipsa verba quse con , fessione ad Deum proloculus essel, abil sialim IUI
, \ pientissimum ac Chrielianissimum imperatorem ,
D udum undique poenitemia? lacrymis ferens manibus
, \ rapilis illud sudarium : ostcnlansque igsimi, acqu;n
, \ ,
vidissel in somuis, quaeqtie discere poluissel, nar , , - rans : c Gralias, inquil, piemissime imperator,
, * agamus Deo, quod latronem aadiemes, a coolesii
\ , Kcge in crucc per confessionem coasecuUim salii , l c m ; alium nibilomimis lalroncm, luis modu [crrcui
* imperaloris lemporibus, sequali cxbibiia confes,
sione ac poenilentia, salutem iiem adepluin videa^
IIIU8.
, ,

, \
\ , ^
: "
Neduin bxc, cbarissimi, simplicitcr audiamus,

verum eliam vera esse creJainus; quiniino uedum audiamus, vemm cliam malure, priusquam
flnis inslcl, pr&pareimir, prscocctipanies faciem
Domini pcr conversioncm c veram poeniiOniianv:
1143
per confeesionm a conlrilo prolectam conle; per

geinilus ex imosubmissos; per lacrymas jugiter ma
nauies ab oculis; per eleemosynani large iu pauperes cutn piciaie exhibilam; per viiam viriuiibus
ornatain, teligiosamque ac accuralam conversatiouem. Operu: eiiim prctium esi, ul pra?paretnur,
necessariumque ad illud iier cotnmeaAum comparcmus; ncc dicamus fore ut lunc poeuiienliam agatmis, cum ab hac vila niigrandum babebimus.
Quippe incerlum esl num vel suprenia verba ad
tlomesticos loqui poterimus, celerius rapienle qui
coiupellal aniinani e corpore egredi. Quam mulii,
puias, de repente abrepii, nec lacrymas fundere
poiuerunl, nec de rebus propriis tesiamenio quidquani slamere? Quis vero spoponiiil, aul ceriiorem
iecit, fore ul omnino lunc poenilcns veniam conse ^
quarU? ulve qualeai lalro poenheiniam exbibeas,
tauiasque laciymas i promplu babeas, quantas
obiulii iilc? Quarc ne coaclain ejusmodi po&uitenliain, qua? in morlc esl, exspeciemus, ineerium
tjuiin est, num et cjns simus fuluri (loinini; quinr
imo, quandiu viia superal, quandiu siadium proposiuim est,quandiu adliuc licel vivere, quandiu
uecduni abscissio imniiuei, maliire Judiceni, in
qiiem nulla personartim aceeplio cadat, placeinue :
ul.ct viia bac, ejus in nos opeiu aUrahaniiis, inque
tulura, blaudo in nos inluenlem iiivetiiaimis, ac
lepiOiiissuiii reguuin cuin sanctis omnibus nobis
JargienlcMi : quippe quein deccai gloria, una cum
Faire ac Spirilu sancio, in iniinUa sa-culormii ea>
cula. Amen.
/
1144
<*

^ ' ,
* ) . , \
\
, . "

.
, , ,
, . * ; , ,
;
,
, ;

\ *
' , ,
, , . *: * >
, \

,
\ , . '.
ANASTASII
SERMONE :
(),
PATRIARCHJE
SECUNDVM
IMAGINEM,
ANT10CHENI
FRAGMENTUM.
(ANC. , Script. Veter. . Colleclio, t. I X , 6 1 9 . ) '
\
Non unara tanlum imaginem ac similimdinem j)
, \ , \ , ^
(Dei) in sc babei (bomo), sed et alteram quoque,
ci lerliam, el quarlain, adbuc et quinlam : in se \ \
tcilicel, velut in speculo quodam aul in piciura, , ,
quidem lypica, sed naluraii, Irinac Divinilalis , \

myslmium repraesenlans; neque illud solum, sed
eliam uuius e sancia Triniiale incarnationcm dilu- \ '
NOTiE.
(I) Gulielmus Caveus i n H i i l . litt.Ui. Anaslasii,
tta s c r i b i l : c Inter codices Baroccianos in biblioib.
iôdleiana, cod. 197, fol.463, babetur Sermo Anasliieii patriarcb3B Aniiocbeui \ * ,
id est, ut arbilror, De illo : Quod homo ad imagwet*

coiiditut sit. Incipit \ , eic.
Hujus ergo sernionis, seu Opusculi, nos Fragmcalum ex V^licano codice nuiic divulgamus
Dei
1146
1 ILLUD : SECUNDUM IMAGINEM.
fomn aulem anima scorstm
, ; '
praefigurans
sumpta esi ad imaginein mera? Divinitaiis, tolum
vero cx onima nostra ct corpore coalescens, ad
\ .
* siiuililuditiem Yerbi divini incarnalionis. Sed potius
ad sermonis principium reverlamiir, inde, quasi
, ,
* , ex fouie quodam, priimnn iuquireiiies quare non ad
, ' similimdinem calerorum sptriiitaliuiii emiiim, seu
angelorum, vel cram ad inslar - animalium pri \
marias niajorum loslroruin personas heus fece , ,
l i l , Adaini dico Evxqne, ei iilii ex ipsis orli,
, \ , \
, ' scd Adanium qoidem absqiie parenie ei ingetiiium
condideril, secundum auiein ab eo bcmmiem, id esi,

, , , ejus Gliiiin genilum, Evam vcro neque genilam neque ingeniiam, sed desumptive, sive per processio, , ;
nis moduin , ex. ipsius ingeuili Adaini subsian,
^ \ tia egressam iudTabilher fiuxeril; item quomodo
illae trcs pareulmn noslrorum persona?, univers
\,
bumanilali consubstanliales, lypicc ad imaginem
, *
sanciae el consubslamialis Trinitaiis, ul Metho , \ ,
\ * \ dio placet, sinl eflecla?, Adamo siquidom ul ingenilo, ingenili el uiiiversorttm Facloris, Patris omni ', ,
poleniis, lypum ei iiuagiiicni "rcferiiiil; lilio aulem
\
ejus geuilo , Verbi divini, Filii gcuiii, imaginem
\ * ,
praflguranle; procedeme vero Eva, sancii Spiriius
\
procedenlem personai significaute, unde animani
,
viiae Deus in eam non hispiravit, ut lypus flcrel
. :
, gancii Spirilus qui anima el viia est, el quia
per Spiriium sanciuin essel Dcum receplura, oni
nium vere aniinam ct vitam. Ex qtio videre esi
\ \ '
ei mirari quod ingenilus Adamus nulium inier om ,
\ . " \ \ - ^ nes homines sibi similem, seu ingeniluin, habncrit,
, ' neqtie procedens Eva, eo quod essenl vere lypi Pa Iris iugeniti ei Spirilus sancli, fllius autem genilu*
onines bomines sibi similes, ul geniios, babueril
, \ ei fraires, quia ad imagiuein el simiiiludinem ly , - picam eralCbrisli, Filii gcuili, qni hotiio facius esl,
, * primogenilus sine semine in mwllis frair.bns. Quud
\ si iia non essel, neque eo scnsu ad im gincm Dei
facii essenl protopareutes, cur non quaiuor, aui duo,
, ,
. , aul plures fueruni personae, personales siitguU
\ ' , et diversas habenlcs proprieiales, ingeniiuni sci , , - licci el genitum sed procedens, et ires laniuni? Sic
, - iti boc ad imaginein et similiiudineni babcl in tri , bus personis lypicam Triniiaiem, in unilaie.
, , \ ; *
, , .
' <\ D Sequilur ul discas et unitalem in Trinilaie : quod
,
ul perspicue inlelligas , audi a!it]uem e sapientibus
iibi dicenlein : St vis Deum coguoscere, leipsum
, \ *
prius nosce, hoc esl ex lua essemia, ex tua compo ,
, \, , siiione, ex tuis inierioribus; in tcipsum desc-eiK!^;
, in animam luaui velul in qiiod!am spe<ui(i:u
\ oculos fige; ejus discerne csscnliain, ci te a picam innominaii, ininlilligibiiis el immorlalis Dei;
\ ncque enim Dei nequc spirilualis animje nalwram
,
novii unquam bomo in hoc sa?culo degeus; qnas
1145
1147
1148
lurpus e qualuor clemenlis constans viviOcal, col- ^
Jigit ei conserval, aniraa est ad imaginem Dei
universae providenlis crealur infra el sapra : qua
propler nescinius ubi Deus liabilel, sed tanlum cre, '
diinue eum iu omnibus esse; neque pariter scimus & .
ubi habitel aninta in corpore, noviinus aulem tan , lum eam in eo esse et agere.
,
, \
.
Aliero eliam modo anima tua esl ad imaginem
" \ ' *
Dei, siqnidem diversoe esl nalurae ac omnis crealu-
ra ; quod vero roirabilius est, neque polest mens
humaua Dei exsisiemiailprobaliones evertere, neque ' , , *
- magis animse nosirc, quoquo modo ad exsislentiam
venerit. Sed, age , venianius iinnc ad supremum , ,
imaginis el simililudinis modum, ad oslendeudum
; . *
in anima, quod binnus pollicili, unilatem Divinila ' '
lis in Trinitate : manifestum esl autem tria essc, , animam scilicet, spiriluale ejus verbum el mentem,
quam spiritum vocal Aposiolus, cum admotiel ul si- , ,
mus sancli anima el corpore el spiritu . Porro inge- , ;
nita est anima nostra in typum inpeniii Dei et Pa , Iris; non aulem ingenilum ojus spirituale verbum, \
sed ab ea genitum ineflabiliier, invisibiliier, in . '
enarrabililer, sine labore, in typnm genili F i l t i ;
;
inens vero neque ingenila, nequegenila, sed pro
cedens, onmia discurrens, omnia scruians, invisibi- ;, ' liier considerans, ad imaginem el siuiililudinem
0 , ,
sanclissimi el procedenlis Sptrilus, de quo dicitur
quod omnia scrulalur , eiiam profunda D e i . Non C , , ' , est procedens anima usquedum est in corpore, a!io, \
quin, si procederet, in momenlo moreremur; non
, ' \
est ingenilum verbuin nosirum , alioqufn stupidt
\ . ,
et bruli essemus ; quod aulein est quain maxime \ .
ir.irabile, animam quidem simplicem habemus, men , lcm quoque unam et inconcrelam verbum vero
, '
duplex, duplicem babens generaiionem, Hcet unum
. ; ,
ei indivisum maneat : generalur enim verbum

corde , inconiprehensibili el incorporea gene- * , ,
ralionc, inlus quoque inanet invisibile; denuo au ,
lem corporaliler per labia generatur el omnibus
, ,
mariifesUira fit; nec lamen a generanle anima
,
recedit, ut ex doplici verbi noslri generalione,
. ; ,
pro quadam imagine et similhudine, duplicem Yer- jy \
bi divini generaltonem cognosceremus, qui invisibi- \ liier el ineffabililer a Patre est genilus anie saicula ,
ei in Patre, quasi in anima laienler nianel, donec , ;
ex sancta Virgine, velui ex corde quodani, incorru-
ptibililer et absque dolore , secundum carnem na sneretur c l nobis corporaliier ex allera generalione
' \ . upparcrel.
\)
, \ , , ,
,
.
Ccrnilur eliam in bomine , quasi in imagtnc
,
ei lypo , duplex vis in imagiiian c l typum Glirisli :
,
quemadmodum cnim ejus divinilas egil ibeandrice,

1
* Coloss. , 22.
1 Ctr. n, 10.
49
SERMO. MONITUM.
1150
*;, * \ agebat aulcni cl jtifine in cceiis, ante corporis sui

,
crealiouem, ut incircumscripla, eum* non cor, \ ,
porc circinnscriberetur, ila et anima ail imaginem
\ \ el simHiludinem Verbi divini facla agil psycbm , \
drice, i<l est cutu corpore iti lypum Cbristi Dci
, ,
et liomiiiis, agil auicm quoquo et ui plunmuui
. ex se sola, quin concurrai propritim corpus, in ty , pum invisibilis Verbi Dei,quod iuvisibililer imilia fe , , cit el facit in coelo cl in lerra, propler suain incir \ cumscriplam c i immensam aclkmcm divinatn :
\ * , \
cbariias siquideni in Doum vi sola aohnse perflcilur,
. \
nec indigel corporij auxilio; similiier et fldes animaB
\ , solius vim osiendit, non sccus ac spcs et bumilitas;
^v
ei ne plura dicam, omnes iiiccssariae et apiriluales
\ , \
virlulcs, quarum radix ei fundainentum esl cordis
\ \ \ , . - muiulilia , \ solum spiriluali anim.c nostra? per \ \
ficiuiilur, non corporis auxilio pro sua perfectione
, '
egonles : ideoque trunci ei infirmi el qui se cor\ * \ ,
poraliier moverc non possunl, per illas lamen virlu \ \ \
tcs animae aclione Deo possunt placerc. In gmn\ ,
no vcro praeserlim jioslra se oslendii vis duplex:
\
dum enlm corpus velnt moriuos el fore immobiles
, babeat sensus suos, spirilualis el raiionalis animae
. " \
vis vigilanlissiraa et iugenila omnia perlusirai;
, *\ \ ,
deinde , quomodo a corporc niorle disjnncla subsi
sierel spirilualis el ralionalis aninia, nisi per suam
.
spiriiualem, viialem el iinmorlalem vim? Om ' '
nis quidem Scriptura diviniius inspirata , Evange*
liorum ei apostolorum doaimenta dicunl in coelo
\ , ff esse Deum qui omnia replei, proptereaque scimus
\ ,
inde descemlisse Vcrbuni Dei et iterum cum cor\ . , \ pore ad ooelos ascemlissc credimus ; si igitur sur , sum lumen diviuum, Paier nosier qui esl in coelis,
, ! , \ si sursitm Verbum Dei, lumcn de lumm<\ si stirsiim
in allissimis Spiriius sancuis, forsan ad imaginem
, \ ;
illins allissimae el sanciissimrc Trinilaiis omne cor, \ \ \ poris nostri lumen in allioribus babemus, verbum
, * et spirilum narium simul congregala in capiie, un , \ de, quasi ex aliissimo quodaqi coclo, corporis nostri
. \ mundum regil c l illuminat illud irium pleroina.
, ,- \ , \ , *
, \ , \ , \
, ,
\ .
1
0 0
MON1TUM SEQUENTl<;?,I S E R M O N G M .
(BANDIN.
Anccdota Grceca, . .)
Accedit Anaelasii piesbyleri Sinaitnc, qiii saecub) vixii , serrno 5. in quo dc^larat, quare duos scrmones in illuddiclunp, Ad iniagiuem coiiucrioserit; osiendilque qna de causa, atque uude iniiium duxv
rit d^ operationibus atque voiunialibus in Clirislo dispatatio : deinde vero proponii, quinain recie v i i
secus baec in Cbristo doeuerint. Eruditas anliquitaiis siudioeos latere minime arbitramup Aiuvslasium Si*
(I) Opcrum Cbiyaost. lom. X i l l , p. 185.
1151
S. ANASTASII SINAlTiE
1152
naiia-n, praeter cartera (2) scripsisse \ , De homine ad imagrnem Dei condito. Hujus
optisculi Scrmones duo priorcs Gra?ce, et Laline subejus iwmine prodiermu ad calcem Philocalirp Origonis cnra Joanuis Tarini, Paris. 1618, 4. l(|em Traclatus eliatn inter Grcgorii Nysseiii opera CIISIIS fumi (3)
cuni Froulonis Duca?i versione, ciiui qua bn-em viderai lngolsladii a.nno 1596. Incipil :
(4). Auciorem cerle Nysseno Jniiiorein vix quidqttam suadpal. Videndus Tilteiuontitis (5), qtii scriptum boc. puial esse parlicutam niajoris operis, quo clilTiciliom S. Srriphira; loca aiirtor
ilbisirabai, quod neutiqnam verisimile videiur Clarias. Jo. A l b m o Fabrieio biblioih. Grccae lom. IX,
pag. 531. llltitl cerltim esi, cjnsmodi Opus Anasiasio ascribi in antiquo nosiro rodice pl. 7, n. 1, pg. 310,
l qnidem in ires Scrmones divisum, quoruii) primusesl : ,
\ * \ ' . Anaiiasii prexhyim
montis Sina. De hominis creatione Deo, ad imaginem et limililudinem suam. lucipii:
^ . De$. *
, . . Sectuidus ; ' \ , *
\ , \
\ . Ejusdem ilem in illud : Ad imagiueiti, ubi demontiratur nutlnm
atiam ob cau$am hominem ex mortali el immoriali nalura Deum composuisse, nisi ul figura et imayoe
C//ris/i carneinduti.ejusquecouiposilionis. lnripil: . Des..
, . . Hic secundus in c i l . Ongenis Philocalh, dnas
nrciler paginas longior est; posi enim vcrba, , sequuntur alia, qiiorum iivtlium : Ka\
' :, . . Videlur aulem cum superioti, qui ibidem iuscrihitur
Liber, iia coiijiiiigi, ul alieram veluli ejusdcni pariein consliuial. Sequilur deinde sermo 5, cnjus lilnlus
est: *. , *
' \ ,
\ . * , ,
. Ejusdcm sermo 5, conseqnens. IIc lermone declurai inierpre* causam , qua
duos sermones in illnd dlctum, Ad imaginem conscrip&erit. Idemque osiendit causam, unde inilium du
dispuiatio de faculiatibus el volunialibus (in Cliristo). Deinde docei, quinam pie, vel mintis recU ula in Clir
etse docuerinl. llajc porro tioiiiilia, qux aiibuc in Medicea Hibliolhcca deliluit, digna pruCccto visa esi, qu
in graliam stiitliuuoruin ectlesiasiica? erutlilionis publica luce doneiur. llanc auiem Laiiue veru-ndi ittidam Grseculo, qni id sa*pius elDagitaverat, onus a nobis fuerai iinpositnm : VCTUIII tuui sex innisiiiin
iniervallo, vix quidqiiam rei ilifliculiate perlerrhus, alligissei, noliis praesio fuil clarisssiiuum Dumiuii-ans
famili;c decus, F r . Domiuicus Slralico, ac 12 diebus, quam bic subjecinms versionem, feliciier elucubralus est.
%
(2) Pbira scripsil, dc quibtis consule C l . Fabriciuni Biblioih. Grasc. fom. IX, p. 512 seq.
(5) Tom. 1 Oper. Paris. A . 1615, p. 854, 866 cl A.
i658, tom. II, p. 22.
(40 Exsiat inlerOpcra S. Gi^gorii Nysseni, bujus Palrologlce i . X L I V , col. 1527. E D I T .

(5) . IX Memor., p. 741 el 0 5 .
ANASTASII
PRESBYTERI
SERMO
(BANDWICS,
SINAIT^
III.
Anecdotu Gmca, . 27.)
" ,
Koc sermone declarat inferpres causmu , quare duo$
sermone* in illud dictum. Ad imagiiiem , contcri- 6 * . )
pserit. Ottemlil quoquc puriler, quam ob cawiam,
aitjue unde inhiuni duxerit dispulatio de operalio
nibus,aiqne volunlaiibiu in Chrislo: deinde vero ' ,
,
propomt, quinam recie, vel secm hoec in Chrislo
.
docuerint.
Solcni sapicntcs mcdici egregieque versati in
itidiiluiionibtis de curaiione inorborum, baud priinuin advcrsus bos prscparala adbibere remedia,
quam faeces srgrilmliuum causas, atque radices
prius inienla mediiaiione pernoverinl. Simili prorsns ralione, qni pestiferos iixresuin morbos, ,corntptiouunique causas errores iropedire, alque
fuiidiius cradicarc facilc admodiim plencquc volue-
, \ >
, \
,
, & *
^ .
\
\
p , ^^ *^
53
SERMOIIL
\\
\ , \ rinl, iisprimuin railtces eorum, cardimimque fun, \ , damenta, eruenda snni, denutlan la ab iraoque con , , \
culienda : lunc quippe facile, cum ipsos optinie co. \ \, ',
gnorint, eis quoque polerunl egregie mederi. Nou
\ \
igtiur nugas, aul inania verba proferemus, quorimi
, \
non audianlur voces : sed in omnem eiiam terram
. ,
exivil soiius eorum,el in iines orbis lcrroi verba
, , eonim. Eoruin, irqnam, militariimt ordinuin, Persi, carum Roinanammque classiutn, cum vicloriosum
' Crucis Iropueum divino adjulorio, cum Heraclio
.
rege in Jerusalem reverstim est.
' '
Ilicscilicei Rojnani imperii ealcmpcslaie modera
lor Heraclius, cum posl Cbaldaeos, Persasqiie supe \
raios iter ad Aiuiocbciiorinn civiiaiein insiituissei,
' , \ \in Albanasium quemdam ineidit odibilis Jacobiia I * runi bierarcbias patriarcbam nuncupalum, honti*
, \ , - nem sermone promplum, et improbuiu nativa Syro . \ - runi callidilaie. Cumque sibi invicem de duplici
' ^ Cbrisli naturae fnle commiuiicassenl senlenlias, id
, ,
tandem polliciius esl imperalor, si sibi inorem ge ,
reret, sanctamque Cbaicedonensem synodmn susci , perel, ipsum ejus sancla catbolicae Ecclesiic pa . ,
iriarcham fore cotisiiluluruin. Sive igilur simula \ *
lione, sive alio quovis modo snscepil synodum
, Albanasius, simulque duas in Clirislo unitas nalu *. \ ras esse coufessus est. His ila compositis, ipse de ope \ , \ raiionibus, et voluntaiibus perconiatur a rege, uni, , , canine tantum an duplices bas pariler in Cbristo
; /0 * \ oporieatprofiieri. Qiiapstionis uXriusqueiiovitale com,
niotus rex (nunquam eieuim ad nosira baec usque lem , ' - * pora exciiala fucrai), de bis ad Mariinum scribit
\ papam Romanum, iiidcmque ad Sergium Constan . - linopoliscpiscopum. Atqne a papa quidem respon sum accipil, quo videliccl sibi signiftcabalur j u x u
, , , eanciorum Palrum tradiiionem, ubi duae esse
, \
noscunlur naturae, creata nimirum, atque inrreala
, s i m u l , ibi necesse pariler esse , unamquamqtie
, \ \
nalurales suas babcre proprielaies ; duas, inquam,
, \ ,
voluntales, alque operaliones : quorum namque
. \ - volnnlas, operalioqtiu una esi, boniin pariier unicam
.
omnino, non duplicem censeudam esse naluram.
llanc prorsus sentcnliam Martini Iitterae compleciebanlur.
, Sergius vero Conslaniinopoliia, qni scilicet cx
, , \ T) Syiia iraxerai genns, atqtie ex Jacobitis, prognaiU
,
siirpe ditnanabal, litleras ad Heracliuin dcdil in
, , \
adversam Marliuo scnleniiam couseriplas, quibus
.
unicam naluralem volimlatein, operalionemque in
Cbristo confitebalur. Liiloris in bunc qnein divi \ '
mus moduin ab uiroque accepiis iinperator, Ser\ , , gii polius sententif adlixrere consliluit, quam epi ,
stola exprcsêrai, quamque AiUanasius gaudio ela .
lus resupinis exccperai manibus, qui seilicct calli ,
diis norat, ibi omnino unicam naluram inielliî

oporiere, iibi unica esse operalio diceretur. Cynia
, , \ inlcroa ponlifex Alexandriam millilur, quo loci <;i
.
ipse simililerper Thoo lorum Pbaraniiem eo itnila6 \ '- . tis, sivc potius inanitaiis dogmale iiiiiciiur; quare
8 , uirique unicain lianc natitrahnn operalioncni iu
11>5
1156
C.bmio scriptis pro*vignanl. ITis igiitir in bac post- \ ea permanentibus senlenlia adversus Auiiocbenos, . ol
alque Alexandriuos, ii mngnam incidit Cbalcedo- , \ '
neiisis synodiis, el Calholica Ecclesia viltipeiaiio- , , * ncm. Jacobi namqne seolatorcs in Syria, Alexan- ,,
drixque Tbeodosii disciptilt in ipsius dedecus glo- .
riabantur aientes. Non nos Cbalccdoni, sod Cbalcedonem polius nobiscum couvenisse, quae videlicet
ob unicam Chrisii operalioucm unicam quoque naturani ejus fatealur.
Hisaudilis Heraeliuscrubuil;cacterum quanquam
, \ qnaB animo proposuerat repudiare nollct, neque ta- , \
men feremlam esse contumeliam exisiimavii. liaqiie . ;
veluii magnmn aliquid facere excogilasset, illtid
, ,
qtiod edicum) nuiicnpatnr pnblicavit, quo conline , *
tur, neque unicam deinceps, neqne duplicem in
, *
Ghrislo fas fore, ooiifiteri operaiionem. Quod cum
\ ad Severi seclatorum nolitiam pervenisset, per , *
cauponas conlinno, aiqne per balnea Caibolicara
saunis lacerare coeperunt Ecclesianl, in bunc ferme * ,
modum diccntes non ita pridem Neslorii discipulos *
Ghalcedonetiscs sorde ablulos fuisse conversos ad ^
vcritaiem, conjtmctos uobis in unius Cbrisli nauiraa , , .
lide, ob unicam operationem ; nunc vero quae recie insliluta fuerant condemnanles, uiramque sustulisse, cum nequc unicam jam, neque duplicem in Gbrisio confiteantur.
Hasc audiens, animadveriensque Romanorum an ,
lisles Martinus, cum minime pati posset adeo im- , \ , ;
pudeiiter dedecore aJTuclam Ecclcsiam prospicere, ,
plurium sanclorum episcoporum Roma? synodum
' ,
cogit, in qua ex sanetorum Patnim tesiimoniis
duas indivfsas Gbristf proprieiaies, boc est divi , \ nam el humanam voluntatem ejus, atque opera- Q \ . $
lionem palam profiieiur. Post lucc decessii Hera*
clius : pellitur exsilio Martinus ab Heraclii nepote :
*
sialimque surrexrt solilarius Amalec nos Gbrisil
.
populum percuiiens.
Prima ea fuil lerribilis, alquc insanabilis Ro \ \

mani exerchus clades : illa, inquain, ad Gabilbam,
, \ , \ ,
el Hiermucham, ei Dalhemon sanguinis fusio, ad
* , , \
quam Palaeslinorum, el Caesareensimn, et Hieroso \ . lymilarum secutaa sunl caplurae et incensiones.
Inde iEgypli pcrnicics, post vero continuo Medi- , \ ,
lerraneorum, c l lnsularuui, et Romaniso universa* \ , \ \
. ' *
caplivitates, insanabilesque rastaiiones conligerunl.
\ *
Yerum neque proplerea paceni Roraani principcs
et dominalores consensionemque Qrmarunl; ve-
rnm eaptis iis, qui in Romana synodo effulserant, ^ , \
linguarum scctionibus, manuumque abscissionibus
. ; \
in ipsos animadverlerunl. Scdquid? borum nobis *
a Deo concessa relribuiio fuil; illa oimirum in
' , \
Phoenicia lolalis pene Romaui cxercitus, milita- , \
riuinque ordinum pernicies, alque in bujus acces- , \ *
sum parilcr omnis Gbrisliani populi locorumqno ,
vastaiio : qux non prius cessavit, quani Marlini
.
persecuior in Sicilia gladio pereinplus esl. Hujus '
porro iilius Conslanlinus pius, oecumcnica congrc- , \
gnla synodo, sanctas conjunxil Ecclesias, in qua

divina sitntil el bnmana J<?su Gbristi Dei nostri vo- \
Ir.nias, alquc potcstas comimmi ronfessione consti. " ,
luta osl. Qua3 sancia synodus, vcluii acccpiabilc
, \ -> ' sairitkium, el ul Aaron illud lliymiaina, a Dco
- *
#
'
SERMO .
ll g
5
, excepta, viginti annorum spatio, cessare omnino

' , fccil gentis nostrae pernicicm, gladiosque immico , ,
rom in ipsos invicein convenit: civilaiibus requiem
, \ " conlulil, placidum fecil mare, sanguinis effusioncH
\ \ valide cobibuil, universaeque Romania? requiem,
. relaxaiionem, consolaiionem, pacemque incredibi , , , lem comparavit. Veruro baec sane omnia insipientes
, \ , , \
non cognoveruiit, neque intellexerunl; in lenebris
, ,
ambulant, aique per cauponas, per balnea, iulcrque
, >
muliercutaruni agmina, el Iupanaria nobis caluin , , , nianlur, aientes eos qui duas esse iu Chrislo vobin . tates affirmanl, akeram bonam oinnino pouere,
;
alteram iniquam, unam divinam, alleram vero dia, t bolicam. Qua enim, inquinnf, raiione ficri poiest, u l
< humana esse in Cliristo diraiur voluuias, aicnle
\ - Apostolo qued c volnnias carnis Deo non subjiei,
tur > et : Volunias carnis inimicitia in Deum' >
,
el Fuimtis aliquando eliam nos Deo inobedientes
carnts vobuilalem facientcs : voluntas namque carnis raors esl '? >
'
Haec, liorumque similia adversus nos latranl veri , , \ , ,
lalia bosl9, ut canes, el equi,et muli, qiiibus non
, , />
est imelleclus, caluinniantes nobis, lanqoam duas
, \ ,
personas, dwasque subsistenlias diceremus in
, \ ,
Clristo, duplexque, item discrimen dislinclionis,
* , ,
duasque contrarias potesiates; ei Theotocon Dei~
\ \ , \
parce vocem negarenuts; omniaque diversa, at, \ '
quo disiincta stalueremus in ipso, duplicem dc. * \
niqne operalioiicm, bonam el malam in eo consli , , ,
lueretmi*. Quibus dicleriis, el calumniis maximum
, , C j i
t populis damnum, scisserunt Ecclesias,
, , ,
tiirbartinturbes, injuria fldem affecerunl, schismate
, , , divisernnt sacerdoies, deccpcrunt solitarios, con , , , ,
laminaruul principes, omnia concilarunt, in omni
, , urbe, in omni iricolalu, principatuque persecu, ,
lioncm commovenles, fnjurias, inquisitioncs, sen , , ,
temiae, exsilia, condemnationes, quales neque
", , Ariani commoverunt uspiam adfcrsus Eccle \ siam, tanto nos odio proseciui, quanlum neque ad. , versus Judaeoe, vel Samariias, vel Manicbaeos, vel
, \ Graecoi, v t l recessores, sive aposlalas animo con , cepissenl, conimorari poiiup, copularique eligenles
\ cuiii idotorum culloribus quam nobiscum, qui duas
\ indivise Cbri^li proprielales profiiemur; et prcefe , ^ renles CHmJndxis oralioae convenire, qnam nobis\ , \
cum, qwi divinaro hamanamque indivise in Christo
, ' $ faicmur Voluritatem, atque operationem; cum no lint, neque vero possinl conlinuo discemere, qua3 \ , nam eil divinn, atque increata voluatas, quaenam
\ ,
vero ea sii volunlas, quae a Dco creata esi, dono, \ \
que iributa ralionali noslra? nalurae, qua videlicd
.
volunlalebonum operamur, aique sancitssima divina
voluwlas a nobis adimpletur : quidque rursus carnalis, sive diabolica, aiqtte inalerialis vohintas s i l ,
quani sanctos Aposlobn, univereaeque divinai LiUerre iinprobanl aique rejiciunt.
"
Quod autem peccatutn appellet Paulus saepesat , , \
piu3 carnem, audi ipsm dicentem quod Caro, et
, \
eanguis regnum Dei non possidebunt *; : cqui
n l u
Rom. , 7.
ibid.
ibid. 6.
* I Cor. xv, 50.
e r i l n
U59
S. ANASTASH S t N A I T ^
in carne suiit, Deo placcre non p o s s u n l ; > Et \ ,
c qui seminnt iu carne, de carne eliam melel cor- , ruptionem ; > e l : < Si secundum carneni ambu- > < " ,
> , *
laveriiis, fulurtini est ul pereaiis ; carnem peccatuni nominans, non autein camis nosirac nalu- . \
ram* Injiiria quippe ciiam Cbrislum afficeret dicentem : c Palpaie me, et videle, qnia spiritus carnem , * , \
eiossa liabet, sicul mc videlis babere . Iia ut
, . "
carnaleiu volumaiem alienam a Cbristo, extraneam-
que definiani sancii Ecclesiae Palres, et carnalem, , \ , \
atque peccaio subjectam operandi facuhatcm; non , ,
eam, quae nalurae esl, non eam, quae creaia a Deo , ' \
es, uon eam, qua? ad imaginem elsimililudinem Dei , \
nol>is concessa cst, inuuarulalam et irr^prebensi- \ .
bilem naturalem volunlalem, atque operaiionem.
* ,
Sed qui vere diaboli poiestate intus aguntur, el
carnis coucupiscenliis, el incendiis suhjecti manent, , \
aubque carnali volunlale deprimuntur, in ipsiscoti- , \
, taminaii, ct obvoluli, cum discernere nequaquam
, \ , ,
valeanl inier superinduclam voluntatem el malam,
et operalionem, quae prseier naiuram esl, c l inler \ ,
eam, qux a Deo origiiiem soriiiur, atque a Deo , \
\
dala est animae, essenlialiler rationalem, et desideriis aptam volunialein : neque quid rursus sil vi- , \
,
talis ejus, et subsislens faoultas corporis, ul perili
Maneiis
discipuli improbant naluralem a Deo \ $
, creaii bominis voluntatem, uique Manicbsei carnem
Dostram a Deo ipso ediiam damnant, injuriaque ,
afficiunt dalam a Deo nobis vivificantein operaiio- ,
nem, iniellectualemque a Deo nobis pariler datam , '
,
desiderandi faculiatem ineusaul, per quam scilicet
elevali divinam nanciscimur salvalionem : boc sci .
Jicet eorum dogmale per omuia ipsuni impelunl
Creatorem.
* / . ,
Si aalem iniqna bac ingenrla aniinae voluntas e$l,
" \
quomodo David inquit : < Quoniam ex voluntate
; \
mea coniilebor Domino ? > Quomodo aulem oin ,
nino anima posset divinum aliquod velle, nisi
; *
ralionali prsestarel volunlate? yel quomodo ad ea,
, ,
quae opiima suni, el inlelleclualia, possel animutn
, '
adjicere, vel ad ipsa conari, nisi rationaiem baberet
' ;
facultatem ? quibus nimirum doabus proprielalibus
\
in ea manifeste exprimilur id, quod esi ad imagi, ', , , \
nem el similitudinetn Dei. Propierea ilaque, et
ha?c una de causa duo a nobis pr*dicti sennones D * ^ *
conscripli sunl in illud, ad iinagtneii), ut osiende- , \
remus, in bomine vciuti in iigura ei imagine qua- \ , ' dam, non modo diiplicis Cbristi essenliae imaginem, . \
vcriiiii cliam (iuarmn operaiiomim volunlalumque , \ , ,
;
indivisannn exemplar. YcriuneniniveiO patrem,
nialrcmquc bonorare, fralres, atque consaiiguineos ; ,- \ diligerc biiiiiauae procul dubio nalurac naluralis est, , \ , \
essemiai itniiia, atque abanima in.livisa vobmlas : ) \ .
cum pairem ipsmn, atque malrem, fralresque
, propler Deutii dcreiinquere, alque abnegare diviiu
, \ .
e
laude digna vobnitas, excedcnsque nalura. coiidilione. F.n
itaque
dnas indivisas Yolmiiaies; ls
"an;unatur32alieram, alleramsuper naturaiu ipsam, alqne diviuam.
iin.8.
G lit vi, 8.
Rom. vm.13.
U\*\
xxiv, 7.0
Ps.l. xxvu, 7.
1161
SERMO III.
1162
Cstcrum cinn Jesum prosptcis subdilum, ei in \
servientem, ut inquii Liicas
Josepbo, ei matri,
5, , , \
ipsis nccurreniom, e| ul puerulum sancli gremii
, \ \ ,
ejus complexu circumdacum, ne dubhes dicere vo, \ ,
\ " lunlnle, et ingeuilo nostraj nalurrc aiuore ha?c ab
ipso prajstari, dcmonsirarique , seque eum nobU
, ,
\ , perfccle buntanilalc consubslamialein osicmfere
oinni, ul hiquii Paulus, ralione, si unicum cxcepe ,
ris peecaltmi. Ciitn nirsns anlem malri dicil :
, . "
c Quid mibi est; et libi, nwHer ? et : Quis
, \, \, ;>
Pater mcns est, ol maler, nisi is, qui facil volunta , , .
;
Nobis iis locis diviiiani
tem ejus, qui inisit nie
. ' supernaluralcinque suam indicai voluiiiaiem. Oumia
\ , ,
quipê propler nos fecii, et operalus esi perfeelu*
, \ ,
ipse in omnibus, c i summe perfecius, semperque
- exsisiens plcniludine, et siaiuens alleram, q as
,
niox dicia esl subjeciionem inulto esse meliorem,
, , \ quoniam per ralionalem, atque deliberalivam vo luntaiem, et discrelivam intelleclualis animce, qiiam
, \ ,
in forma servi acceperal, implevit Cbrlslus volnii, , \ talem, prasceplum, imperiinn, et legem paliis;
, , ,
atque pariter pcr vitalem, el vivificanicm, a l)eo
, ,
sibi dalam, eatn, inqiiam, animae iuirltoeiualiii
\ , \
faculialem, rexli, viviflcavji, auxiique corpus suum
\ , Beus Verbum, iis eane iimilibus, ac legibus, qua?
, , \, \
ralionali animae sunt a Deo praescripise, ut infor . " *
niel, tivere faciat, augeat.el inoveal eorporis ipsius
, , naiuram. Quamobrem no alia de causa spirilna
. \
dieilur, niei eo quod corpus viviiicei, sive facial
* .
spirare; exindeque pariter mori, non spirare nunI
cupalnr, similiierque vivere, respirare.
" , \
Queniadniodum auiera duplicU GbrUli n a t u r
' \
imaginem Yolunladeqne eiiniUler in propesilo ab
' ipso ad imaginem et similitudinem Buam foriualo
* \ \ ,
lioiuine detnoniiravf tnus; sic pariter veluti in Ima, \ gine quadam, inquam, atqne figura pro&picitur in
\ . homintj duplex facultatis vigor secundum typuai
mp \ , et imaginem Ghristi. Elenim sicut diviniias
theandrice, sive deiviriliier operabaiur, et pariier
, ,
ante corporis assuniptionem divinilus eiiam opera * \ ' baiar in ccelo, ut incircumscripia, neque corporis
\ ^- coercila limiiibus; ita anima qitoqne ad imagineni
, \ ,
et simililudiiiem invisibilis Dei Verbi exsieieue, ia cubatem operationie babel psycbandricx, hoc eai
\ , Q in corpos viiabler agenlis, qnod Uicandrica? opera ,
lionis Chrtsli figura exprimilur,et faciiltatem liabet

riirgns operatiouis spiriialig lantum, cum ipsa per , \ \ \ ,
mulla baudquaqiiam cum proprio gimnl corpore
, \ , \ operetur; quod figura exprimilur Dei invisibiUe
*
Vcrbi, plura invisibiliier operari potentis, facientisque tu coelo, et in lerra, incircumscrlpla sua
perfcctissimaque, ei wiperexcellenii divina viriule.
; \
Amor iiaque, quo iti Deunt ferimur, spirilali
^ ,
lantum anima: virtulc perflciiur, quin omnino cor ' \
poris cooperatione ad hoc egeat. Fidcs similitfr
\ unkis tanlum spirilalis bnjus facullalis cst vigor:
>.\ \ spes eodein qtioque modo sola spirilatl iacnltate
11
Luc. n, 5!.
11
Joan. i .
TATROL. GR.
Maitb. xn, 46-49,
LXXXIX.
37
1103
S. ANASTASII SlNAIT.fi
1164
pfragitnr : queinadmoduiu bimiiiis eiiam animi * **

deibissic per epirilalcm facoluicm exercelur, alque
, \ ,
consislil, el ut summatim dicamus, necessaria
\ ,
omnes, et spiriiales virluies, quarum radix, \ * , , , \
damenlum, ac nialcr est purilas cordis, per solam
,
intedeciualem ralionalis aniini uostri facukaicm
\
pcrflciuutur, quin omnino corpore indigcant, ul ,
ipsarnm actur impleanlur. Quamobrem i i quoque . "( \ .,
' carne lumenies, et infirmi sujil, ei immobiles* \ , *\,
rjnsmodi virtulibuB, quae ex aniini facullaie sunt

i>eo beneplacenles fieri possunt. Caetermn in somno
\
poiissimum noslro dnplex baec nostra facultas ele- ' '
gnnler osteudiiur. (lorpore enim habeute lunc velut morluas, agendique propemodum incapaces
\ '
sensuum facullates, inlelleclualis lantum, raliona- , \
* animiC actio, nec quielis paliens, nec silenlii, ,
omnia adminislrat.
\ \
Quomodo vero etiain separata a corpore pcr morirm raiionalis subsislil anima, praeter quam ob ,
mtellecltialem 6ui, viialemque, aique perpeluo v i - , , \ ;
veniem virtulem? Ac jusiorum anima? potissimum
; '
quomodo Deum nunc laudibus exlollunt? quanara
actione lucem ab o, el clarilaiem accipiunl? quo- ; ;
modo pro mundo roganl ? rem enim sibi cognalam
. , \
quidlibei proprie respiril, el ad eam lendit. Corpus
liamquc, c*u ex slnpida, ei morlua, e& inimobili, , \ , \
inscnsibiliqtie terra formaiuni, njorluum , animo, \ , \ , \ sensu, ac moiu desiiimum, atque aclioni cuique , \ ,

incpitim fii per morlem, juxla divinam senleniiain
adversus corpus in Adamum pronuntialam, quoniam Q ' ^, , \
terra es, e.i in lerram ilerum reverleris, ejus , \ . >
\vrv.v. similem, ex qua etiam plasmatiift es
> , , ,
Aiiinia porro non de terra facta e$t, non ex aere, , ,
, ,
non cx aquis, non ex igne, non ex luce, non ex
sole, non cx uubibui, neque e& alia quavis creaia , * *
^ , , \
aspeclabili subsianiia, sive natura, vel cxcogilabili
cssenlia; vcruin ex ipsa immaciilaia, aeierna, i n - , \ , \ , \
romprebensibili, jnexplicabili, invisibili, figurae ; \ , \ , \ ^^, \ ,
expene, Imtnoriali, incorrupitbili, inlacta, dffluxum
non palienle, incorporcaque Dei naiura creaiio- , \
nem, siibsisteiiliain, et ortum per divinom illuin , \ ,
afll.iium, Deo similis, a Deo data, Deoailinis, a Deo \, ,
creata anima noslra babuit, ut ex foiiie viia?. quo-, ; \ riin viia, et viviiicans progressa, uique ex lucis , \
ibesanro rreata fax, ulque pariler ex quadam sein- & ,
plierni aromalis abysso odoris divtno
ore respi- . /
ratio gcnila, et egrussa, aiqne in Adam babilauone , , \ ' locain : uique Odenler dicaui, ab ouiniura cooditore , (1) ,
l>ei Verbo rationalis nobis iraditns esl aaimus, cx Broi
,
immaculaio ipsius ore in Dosmelipsos inspiraius,
, ,
ix divino cordc in nosirum collocalus qor, es Dci
4
C.M). ,.
NOTiE.
() Notandum quac legiiniur bic a verbrs \
, . . qii sunl initio bttjtis pagina?
nsque ab banc vocem , c l ea, quaeniox
Mibdiinlur a verbis \ ' , . .
âg. sequentis, usqiie ad -
inclusive, haberi in fme libri ejnîwa

Anaslasii, qiii inscribitur : De kominn creaiione
Deo ad imaginem* el iimilitudinem suam , impressi
in calce Pkilocaliv Origemt e d i l . P a r i s .
p. 605.
1165
SERMO .
1105
, epinm ns spiratione diffusns, ex divina n.eiuc

iiubis iiiielleciivc concessns; quapropler lauquam

ex ip&o Deo immobili per divinum os, divtuaipque
(2) \
spirationem, prpOueJis, aj. originatus, perpeiuo mo
, \
bilis maueA, fcpbisque pr*or reliquas own* crealu, \ '
ras ad iiuagjneni siiiiiliiudiaaioqqe dtviuam exsisiii
\. , \ et
deiioinifiaiur, ul in seiueiipsQ (iguialive per gra, ; .
liaiu babeus diviu* ipsiug paiprs* proprieiaies
*
, , , quod videiicei, iiiquam, incpaiprehensjbilis s i i , i i m , , , , . aibilis, coxporis expers, figura careos, purus, imDiortalis, spterntis , ipcorrupiibilie, a se ip*o sub, , ,
sistens, peccaii labe non pplltilH*, vmffeanfi , sa, , .
piens, spiriulie, operaiivua.
Quemadmodum namque Deus bomineai de lerra
" ; ,
formavit, eic boroo de mnliere per g r a t i a boiut; -'
\ \ em generat; ac siculi in priwa illa (ormalion* *orliLus esi bouio de lerra cojrpug, aitkiiiiiii auiem ex
; ,
Deo
ipso originaium: m uunc pariier cerpu? ex
* \
; \ muliebri terra, sanguinibusque con&Ulit, animus
aatem per seniep, vtlqii pcr quamdam ex baipiiie
, ; ;
spiraiionem, ineflabilUercx bojiiiêiradiiw. JUMIIV
^ vero de angelorum, 4$qut Cb^rpbini ei Serapfaii
. \
ppiflcjo dictuni eel, fuia ipse, Deus tcilicei, c dixil,
\
ei facia suni; ipse maodavii, ti crcaia stiin
: t
;, , ,
non ila porro de hoiuiue, qui
ad L>ei imaginciu
, " > \\
' \ , atqiie $iimliludineu) ediluf : verura bujue qvidoui
- \ cprpue propriia sui? divlitig maiiibus p)a*mavii
Deus : animam auiem, ui iavisibilî, ex twuuua
,
inyisibili spiritu suo per uispiraiipncm prociufM,

alque, ut Gregorio visum est, ex #em$lipsu kc'u\
* \ ' ,
l
* '
% '
^
- ,
noii aulem ex eorupi aliquo, quas exlra ipiyip eesent
.
fonnatam eam jiobis COJMMIU Douiimis.
Nonpe igilur, \ divino ex orc, ateuc spirJMi pro
cessit aiihuus, îioul eiiam &im ipxo omuc* aoimi
, ,
, , w e m i a l e s proprielai^s pro^weer^, ralipnalis videlicel, inlelieciiva, voliliva, operaiiva, vivi|icai^q*w
, , , ,
pe^sus ? quibii# ueiupe i u W a i ^ , peque auipliua
; ) ,
e&i, neque raiiopaJU aninaa cogooscimr. ftueMiad
\ , Oioduip cnim oorpug elcm^nia ^pptjaomuii, aiqup
perfici/eni, ila pafit^r sui$. doiilHift, p(vopn>ui'4Nie \ ,
\ , * ~ que perflcitur ei djgnosciiur aaiipus, ac u ^ i p a m
ratioualis a brtuis disc#rniiur rmiîia deftiiluii^.
. , ^,
^, , %\ * Nitmqufi inicllejClu, raUoneqiie soJum, yql delib^fa liva Yulilivaque faculiafe ab apimap|ibiu| lipuis
u
, \ ^, discrepat hpmo : ip reijquis aplein, ii^qup poiiasi^

Qtuin, qiias corpus apeclanl, aaquaiis, similii, coo%a\ ,
\ , \ %b subsiaotialis qypque brulis ipsi^ coasiilulua es^s
prospiciuir : ex adem quippe lerra foripata, ex
, , *
, * '> \ , qua ooeirum quoque corpua conipacipm est, ei
bram babeiM, t\ rpolufla bab^ni, ei auima raiionis
( , , \ ,
<, \ , , \ , \ voiaaiaiisqtie cxperie non careot, ei vilam, /et vpcem, t\ respiralionei habeni, ti carnem, ^ ea^- , ,
& , , gurpem, e| succura, eip^sa, l owoia qpaîo no&lris
ocai , , , \ , * corporibua prpjpLciuntpr, babent, ei niepioria ip$a,
Psal. xxxii, 9.
NOTJE.
^
(f) I marg. lUleHs ma}oribus sequetis scbolium

31 ascriplum : \
, , , , \
.
1267
Hft
m apud Jobtr.n tnjml Dominns, priistaii!, et nppe- &

titus Iiabeitl, et fa:i, ei siii, cl iloloribus subjiciun, , l u r , alquc Biiiloriluis : omnia denique corporea
.
nostrasunl ipsis icque cuimnunia : boc uno lamen carenl, raliouali sciiicel, ei iniellecluali, ac deliberaiiva animi immorlalis iiosiri a Deo procedcnlis faculiate.
Age nunc vero, amabo, caedialem et errorc:n as"
pice banelicorum, qui -oimiia nobis cum brutis
auimaiiiibtis coiumiinia, quin quidpiam delrabant, JIV , ,
iu Clirisio .coufueiuur, crtrpus scilicel, inateriem,
, , , , , , coriupiioneni, succiim.sanguinem, lacrymas, spu, , , ^, , , ,
luin,ossa exoremema, fluores, famem, silim, do- , , , \\
lores, sudores, morieiu, iiiteiilum, quse tialura sua > \ ,
exiranca ab 60 suni, Deojueniiniis cligita propicrca , \ ,
quod jumenlis, ei feris, el eerpenlibus connminia ^; -., '
siut : iiimiorialis vero, intelleclualisque aninia al- , \
tribuiioncs, quar ad Dei siini imagtnein, atque simi- , ,
lilmlinem, c l ex ejus immaculalo ore procedenles,
\ ,
ei propeniodum iliccrem, cognalionem quaimiam per
gratiam cum Deo ipso, ol simililudineiii babenies;
/ ,
bas, inquam, lanquam iualas iu Chrislo faieri impii
\ .
bi non paliuulur : quibus univeisa noslra, eive \ ,
bumana nalura vilatn babet, aique servaiur. Su- ,
biaia qutppe viiali hac et vivifioantc spirilos nosiri
, \ facullate, deduciiur conliiino ad mortem bomo,

, \
corpore nimiruui ea viriute animali desliluto, qua
rogiuir, aique vivificaiur : rursusqbe si ab auimo \ ,
raiionalis cjns tollatur vis, voliiivaque, atque ap- \
petiliva delrabalur potesias, nibil jam cril retiqui, .
quo ab irralionaK, cogilalionisque cxperle cqui
aniino discentalur.
\ ,
Quomodt) porro flcri poleril, ulDeo beneplacens
sii, nisi voliliva , operalivaque bac sui moiioue at- \
que poleslaic? Qnomodo autem divinam ipsam iin- ;; \
plcre poieril voiunlaiem, nisi per imliiam sibi es- ,
; "
seiitialein volunlatem? Quam voluniaiein sa?pius in
eaciis Lilleris variis appellalionibus designaiam re- , ,
perimus : diclam scilicet bonam voluniatein, cou- , , , . $
cupiscentiam, deeiderium, dileclionem, anlorem. \ , .
Cujus sane rei breve aliquod teslimoniuin referre , *
non pigebil. Diciiur ilaque quod 1 volunlalem l i - - > '
* * "
menUun) se faciel Doininus
1 el bcati lioniinie
voluntaiem csse in lege D o m i n i ; ci c tjnemadmo- \ ,
, > *
dum desiderai cervus ad fontes aquarum, ita desi*

deralanima mea ad te, Deus ei 1 concupiscb, et
v
1 1
4e
1 7
deficit anima mea in atria D o n i i n i ; 1 et 1 con- D

cupivi salulare luum, Domine . > De dileclione
awiem diciuir : c Diligam (c, Oomine, fortiludo
inea * . 1 el c D.lexi, quoiuam exaudiei Dominus
vocem oraiionis nieae *, > ei c quomodo dilexi 1egem mam, Ooniine , ei 1 Diliges Domiiium Dcum
luum cx corde tuo, c l ex lota anima tua.
Quomodo igiuir dHigere Deum poleril animus, qui
111 acipso cssoniia inJitam non babcal volendi, d i ligendi,desiderandi, concupiscendi, amandiqtie naliiralem, bonamquc poleslaiem ? qua scilicel pra?glans Ignaiius aicbal : 1 Aiuor meus crucifixus
ts
t e
xvn, *.
12
1 7
,
. \ t , ,
> ' ,
, - ^
^
, \ . t
,
, \ , \ , \ , ;
, ,
, \ , \ , \
1 8
1 9
o . L v , 19.
Psl. , 2.
Pdai. x u , 2.
Psal. L X X X U I , .
PsaJ. cavin, 17-4.
" Psa!. cxiv, 1. " Ps!. cxvm, 97.
Dcui. vi, 5 ; Maitb. , 57.
, f
, f
Psal.
SERMOIII.
1170
, \ esl; > queui quidem amorem Dei, Dhinamque dileclioneni, Dei desideriuin, aique concupiscenliam,
, \
, et voluiilalis appetilum ad ipsum qui nou babenl
hi diabolicam babeiitcs volunlalem, et voluutate&
, ,
\ -. carnis suse pcrficienies, divh.um boc dontun, a
Deocreatum, Dcique simile inlellecUiaJis, a Deoque
,
\ \ forniali animi noslri, lanquatn inabim in Cbristo
, , \ coniiteri recusant, aique vivificaniem cliam cjus, et
, , consisteniem, a Deo spiralam ipsi ariiimiul facul . talem : qnibus si desliiuaiur intelleciualis aninuis
nosler a Deo dalus, diviuseque ipsius ualurrc parii .\ \
\ , cula, jam neqiie vclle, ncque eonari ad atiquod poleiit divinorum maiidalorum. Si vcro iniellocinalis
, , \ , ; nosier bic auimus bona bac carel, Deumque inii , ! taia voluulaleoperalioneqiie, quomodo Hiquii hoinif
\ ; - g nibtis Deus, Si volueriiis, c l audicrilis me, bona

, ', \ lerrae comedelig? > Quoraodo Divinam implebit
;
voluntalem animus, si careal volitiva aique operativa facullale? > Quoiuodo permissus est A<lan>, conlinuo ac genitus est, operari^divinuDiquc p r ceplum cusiodire?
At veru deflexit bouio a nalura, unaque omnia
, \
, cl qnae ad bomroem ipsum peniucbanl omnino, dicem
, \ advcrsus nos baerelici; atque ea de causa indi \ , - gnum esl alienunique, ui dicalur essc in Chrislo
. bumanam volunlaiem aique facultatein. Miniuie
vero geniiinn. Non enim undique iiaiura conversus,
,
vel ex incorrupiione in corrupiionein lyulaitis est
' , \
Adam ;sed eorpus, u l c x torra edilum, inutabiliquc
,
natitra plasniatum, bac conversione ex iucorrupii ,
\ . bilhale atque immorlalilaie qua gaudebal, cerrup , - C tibile iitorlaleque faclum e >l per praevaricalioneni.
Iloc videlicel is dasignat, qui iucidil io lairones,
, ,
tseinivivus plagis eflferius esl, ut in Evaiigelio
J V , \ . ,
narr.ilur, uon auteui exsiiix lus. Aniinus siquidsm,
; \
laiiquam cx imiuoriaii i u i i m i i a h i l i q u e ilifjiiaque cs^ , \
seuiia per iiispiraiiuueui creaius, liccl teriainiui
, ' ;
illi, cabuiqiteligui subjecius fucrii, inausil is lamoii
' \ *
in propri-a ad Lk-i imaginuni el biimliludineni incor*
.., ,
ruptiotie el i t m n D r i a l i i a t e , quiu nov.i cgucril sn;e
,
csseniiac ivformaiioiie, nl coipus, scil qtiadam ra, ,
tionali correclione lanluiu, el cxpialiom', miiiiitie
,- ,
vero siiblaiioircni passus esl voluiitaiis, i>e raiionis
, ,
lierct exp(*rs,nequefaculiaiis oporaiivai deJciiuiicm,
& .
ne moriuus aîionibque incapax, ul iuaiiiu.alus
^ efficereiur.
Adveniens ilaque Dei Verbum, ulÂdain ronova \ rel, lalein sibi ipsi condidit aniuiaiii, qualciu ab
', inilioex se ipso Ada2 iradSderat psr iuspiralionem,
,
sive cam inspiravii ad Dci Yerbi ipsius imagiucni
' , '
. \ ' , fxsislpnlom aique ad siniiliiiidiueiu, ul iuqiiiiinl divinae Liiier;c, ad iiiiaginem ^cilicclejus luiam, ac ad
:, ' ,
' ,' * siiitililiHlinein ejusesseutia doiiiiain, ad iiuagineui
, * ejus vobmiaie, ad iiuagincm cjns facullaic dcsignnani, puram, iiuuiaculaiaiii, iotKabilcii), pccculo
, , , ^ ,
carcniem, (isscnlix icionnaiione, ut corpus, non
, ,
iêiitem, pariium, u.ciiiliroriiiuqiie, quji corpus
, \ , ^spocianl, varictali, ci ruformaliotii swbjeclam,
, , \
voUmlale inicrilui suluiiia careiilcsn, nc(;iic su;
, ,
ilcsiruclionis -^ puleslalem. Q;:iJ
cs .
1171
S. ANASTASIl SINAIT.E
1112
seitlix rcforaialione indiguiaset, quaiex Deo pro- .

oessll, ct ad imaginem et limililudinein Dei est,
. \ * ,
anlma prftserlim Verbi Dei summe iininaculali?
*\ ;
Enimvero Adfc anlma csse a Dco per inspira
*
iloirem Sortita fesl : Emiuanucl autem anima in
Deo elcttin Deo, el Dei similem habuil essemiam, , , \
, , * , , \
c\ ip$o, et per ipsum, et cum ipso, ei in ipso per
liypostasim ccwcorporatiteir in fitimaculalo Deique *
, susceptivo alero sub&isiens; ita ut (et sl forle boc
, ,
audax dictu sit, dieam tamen) qugmadmoduin Dei
Verbum ineffabiliter oHm ex seipso prodnxii, ^ \
, \
creavilqne ralionalis aniinae egsenliain : ita eiiarii
c% viigineis femoribusin seipso eam feceril inha- .

bilare. Qusenam ergo reliqua ei nalurae inesse ma, \ ,
cula polest, quae inilio ex Deo crcalione procedeos,
niinc porro in Deo metipso habiiacubim habel, cum , \
Deo subsifttens, tanto bunorabiliorem nacla vo- ,
luntalem opefalionemqtie, quo tunc quidem a Deo \ ,
teparatas suas babuit polenlias aique faculla- , \ , \ *
es, nunc vero ex hypostaiica iinione Deo ipsi
; \ ,
conjunclas, et aliquatiier Dci similes, atque cuin
, ,
Deu ipso subsisienies? Quae cura iia se babeatil, ,
rldiculus, rbrsus Inquam, esl procul dubio slulii- , liae ba3feticoruin crror, quod passiones animanti- '
bus bruiis comntunes corporis el carnis, mutaiioni- .
bus obnoxlas In Cbrislo fateantur : auima? vero propricialee, quae ad hnaginem Dei sunl iramulatablles esseniia, in ipso dicere recusent.
Aique tte baec noslris sentemiis, aernionibuaque

dicia esse exislimetu, et conlra eos dispuiata ; age \ , Oeo adjuvanie ex ipsa Soriptura arguuienta pro* fcramos
.
Conslitutus in viucuTis Divus praecursor Joanues,
\
oculisquc menlig fove prospiciens, ui ab Herode
, \ soblalus ad iuferos proficiscerelur, miiiens duos ex
,
discipulis euis, a Chrislo perconlatus esl, dicens : ,
c Tti os qui veulurus c s , neinpe ad infcros de- , < ,
scensums, c an aliuni exspectamus ? > quemadino- & ;, < ^ ddm Peirus quoque in Gaibolica Epislola sua de
; \ \
CliristO tnquii qnod < in iiifernmn adveniens, et
, c
illis qui in carcefibus eranl sprritibus, incredulis ,
aliqtiando, prscdicavii , quam quidein descen
sionem Dominus ipse apud Jobum praenuntiat di- \
eens : < Nuuquid in profundum niaris venisli, el , ;
in noviSsimis abyssi deambulasii? Munquid aperlx
, $
sunl melu iibi port morlis; el janilores fnferni te D ;
vidcnles exborrueruni ? lpse igilur Cbrisii de &, \ , \
ecensue ad Inferos, praesenliaque, ac praidicaiio ; ,
ejus qua radooe iacia sunt? Deum neino vidii un- *
qtiam, neque videre poiesi : sanctissinuim eiiam
Cbristi corpus posi morlem super cerrain jacebat . $ ;
in tnonumcnlo. Quomodo igilur turbali unl in \ ^ ;
'
feh? qua raiioue Videntes exborrueruni iuferonim
; ,
cu(odea? quis a sscculis, vinculis Ugaias animas
*
dormicnttum botninuin visitavil? Constal nuiem
'
Dotnini Dei Jesu Christi summe imroaciilaiam ani nam sibi consubsianliales animai ralionales visi) - ^*^
tioite sun cssc digtialain : ipsa ad illas cum divini9
^ M a i i h . , 5.
1 P c t r . , 19.
1 5
Job x x x v n i , 10.
1173
SERMG.
; ; , ;, lale dcscendtt : ipsa carccri noxatii 'nilnlit, alque
iuolcsliam ; ipsa ligavit lyrannum, vhiciosque di$, ;
\ , solvit, ifsqni iu vinculis jaeebani proclajnans, Exile,
ut locuin suslinens perfecii hominis ex auiuia ei
, ^, \
corpore subsistenlis, ralionaliier, vcluii ralionalis,
*; , \ , \ ,
, , volunlarie, et operativc in iiiiVris pradicaus c i
, , opem fcrens, el inolesiiam inferens, inlellectualis
, - iniellecluales prospiciens, anima aniinas, ralioua, ; . \ lis ralioiiales, vitalis vilales, iiumorlalls immoilales, operaiiva opcralivas, volens volondi prjcdilas
; ,
; - facullale Quomodo namque, nisi inldlectuali, i a lionalique sua voluntalc i i , qui in inferis eraui,
\ ,
' , * \ sancl33 illius aniniae pradicaiiouem siiscepenml?
iion enim quippe coacte, siv<i iiivoluiilario credi, \ .
dere, salvique facti sum : non teinere inconsulloqu , \erum sponle deliberalaque seuleniia vqlunialis, et eompositi ipsoruin operatione, Gdem Misceperuut.
Qua? porro dicta a me sunt, Ibeologiie signifer
ille Gregoiius coniirmat, de Cbrisli ad inferus de*
; ;,
censu, in Sermoue de sanelo Pascbate baec baben :

Si in crucem asccndil Gbrisius, sjmul ascende; si
,
in iufernum dcscendil, descende siimil. Quai iilic
, .
,
mysieria suni cognosce, duplicem nimirmn dea , ccnsum; utrum oiuues sine ulla excepiioue ad ; ;
\entu suo salvos fecerit, an e l illic eos soluj quj
,
crediderunt? Ecce noii oraoes ait Gjregorni* iu
; ; \ .
inieris exsistenles animas ealvas faclas, sed eas
\ \
laiitutn, quae in Cbrislutn propria eleciiono credi ;
derani aique voluniale. Quomodo vero eredere
\ \ \ ;
poluissem raiiouali volumaie, aique opepaiiou*
\ , ' ,
destilutae? Hoiiiines quippe bic euper lercam in
, ;
carne auimaque viventes per cantein ei auhoaio
; ' , \ ;- ^ Visitavil Cbrislus, svrvavilque, siinilc per simile
; ;
ivpurgans, ut ipê iuquil Grogorius, visibilibus visibili iu nalura loculns, cuiu iisque conversalus :
, .
animas aiiiem jam a corpuribus alienas pei iminaculaiain auimaiii corporis experlein visiiavil.

Si ilaque voluniale caret iuiijiaculaLa Doiiiini
, , - aniiua, sequilur nianifesie ipsaio neceârio irra ,
lioualium iuslar Deo Yerbo fuisse ulijcclaiu ,
; , , , quemadinodum iueple coiuminiscilur Apolliua ; \ $ ,
rins : rnrsusque voluulalis expers si s i i , jam cou\ ; , \
sequens paiam esl ipsam iiraiioiialis fideii* ,
, , \ , sive itnbis ad insiar ad inferna descendis*e, e i sub
, Diviniiate veluii inaiiiinaluui, <et mutuin organum,
, , , - sese sernionibus,et praedicaliuui pra3tili*se, ueque
, \ . \ ^ i.iierno scrmofle, siculi aniinai esgeutiae convenil,
. . \ . . l
, . . . u ( . tr
r. ~> <!*/
ul.tl(<fA
l_
lul/llll> S l i l A l l l n n n l S A
^ ^ _ . _ !
>.
i,
jieque iulelligenlia, atsts......
neque cogiUUone
donatam
;
, \ , \ , \ circumscripla, procedentique operaiione, ei locali
; ,
iranslalionis facultale deslitutara. Caeterum qua ;
nam aciioue a corpore separala esl, ipsum mor 5
luum, inanimatum ct immobile relinquens, ipsn
; " ,
privalum eliam molus membroruoi faculiale, miui ,
ineque opcrativi aclns virlule roboratuin? Quajiani
, ; ,
aclione ex infenii carccribus egrcssa iu propritrji
, \ . corpus rediit? Diviua quippe operalio incircumscri,
pla cumsit, omniaque complens, uon ue loco pro, \ \ ^
cedii ad locuin, nequede civiiaie iuciviialcin per
iransil; non reccdii, rursus laculiier adventura.
^ ,
Itaqiicsi vuluniaiis, si opcraiiowis expcrs iu in!'is>
^
S. A N A S T A S I I SINAITifc
Ii;
r l * Dominica anima fuil, quoniam ratione, inlelle- \ , \
clioneque omnino destiluerelur, dignior ipsa esse , \ , \ *
judicabitur Samuelis anima, ex inferis olim per dis , & pensalioncin regressa, atque cum Saal collocuta
, .
ipsique in craslino fulurum interitum praenuntians, tum sui, luro /ilierum; qtiod sane daemon, nequ
praenoscere, neque pra?dicere poluiasei, quanqiiam nonnullt sinl, quibus haec magis opinio placucrit.
6
Opporlune aulem liic lempiis inviiat, ul eam

Atbanasii sentenliara in meditnu proieramug, quae
de iniaria Dominica aniina sic habei : c Jam vero
non in saeculis, ei nunc aciionis experiea, otiogque sunl divini Verbi cogiiationcs, neque ipsi per
byposlasim conjuucla, aniiuae ralionalis : constiluere nainque quod" voliiione operaiionoque careal
idem esl aique ipsFus non-existeniiam pronunliare. > Atidistis, qui desipitis, raiioneque, atque
r
II
opere destiluimini, quemadmodum nolle, neque de-

Hberare inieirecturalem Dominicam antmam, eniilal i s , sive e9senlia3 ejus non-subsisleriliann designei?
Ilaquc, cum vel laudalum sanclum Doclorero,
vH aliiim qaempianm ex Patribos audieris aientem,
occullasse Christtim camafem vobinlatem, bumanasque non adimplevisse volitiones, substilisseque
gine htimanig cogilaiionibus, carnalibiisque voiuntatibus, humanamqiie repudiasse operationem, nonnisi hoc recte inlelligito, non eam, qua? ad imagiweni eC siminiudinem cjug est volunlalem, atque
nperatfonem inrelleciuaKs animae, qnae ex inimaculalo et incorporeo ejtis ore processii, vel dissimulasse, vel recusasse; qtioniam mnc improbang, el
rejiciene, el ut niala condemnans, el ab reciitudtne
dissona sibiqiie adverga rcperiretur ea quse ab ipsomet facla fuisscnt: quamobrem reliquum esscl, ut
in ipstim qnerela veriereiur, quod malam voluniatein, opcralionemqiie una cum anima condidisset :
qtiod a b s i i h i l itnqiiam esse dicamr. Eain ergo diabolicam recusavit voltiiilalein, sive Salanicam operationem repiidiavil Cbrislns, quam saepe divhue
Liucrnc carnalem appeltanl, saticlusque Aposiolus,
ac beati Patres cx serpcutis ore in bomiiiem derivaiam csse, in eoqire inbabiiasse denunliaiil; non
aniein cam, qnae ad imaginem, et simililudinein
Dei csi, operationem, alque volunlalein, ex diviao
ore nobrs inspiratam; baec etiim uniea esl a Deo

' \
,
'
,
, , , \ , ,, 1
'
"!"-
, ;
;
, , fj
, 6
, \
, \
, \ , \
, ,
' , \ '
\
\ , ,
' ,
, \ , , , \ , \
\ ;
,
. ' , \ ,
,
, \ ot ?,
,
'
, - \
\ , \
Uibula nobis volunlas, atque opcralio, oiiiversa3 I> .

salulis nostra3 causa el clTcc(ri\. Sponlanea eniin
.
nttimac voluntate in Deuin credimus; spontanea
Tolrunlffie virginitalem seivamus; spunlanea volun- \ , \
\,
tate stttdin, Immililalein, cbaritatem opere cxerce, \ , x^
inus : votonlate diligimus proximum ; utque sum:, \ , \ \
maiim drcam, spirit\iales omnes divina?que visiones,
\ \
illuslraiiorres, revelaliones, alque profeclus tu iir
, , x ^
tellecluall nosira animi voluniaie, aique operatione
a Deo perficiuntur in nobis, el opcranlur, c l acce- .
duiit.
\ \
Ac quanqiiani de boc a nobrs pancis iti prxcedcntibug dictir.n sit, ntinc ilcrum cxpr^ssius dice- , \
. 6 , \
imis : duo denique csse pra?ccpia, juxia Domini,
* Aposioliquescnieniiam,iiquibus universaprxcepia
, **, *. *
17
SERMO.
, , - virlulesque conlinentur, atque colliguntur, videli , \

cet, < Diliges Dominum Deum luum ex (oto corde
, \
tuo, etexlola animalua,el diligcs proxiinum luum,

sicut leipsum " : > .baccque duo ipsa pra?cepla juxia
, . ,
aniini faculiaiem proponi, el exerceri. Ainor natn , \
qiie, iil Dionysius d o c t , imiiiva esl, et conjuncliva
. paaiiitui disposilio ad desideraltim obj^cuim. Sicul
,
eliam bealhudities Dominicde inlellecluali voltinlate,
, t aniiuiquefacultale periiciiinlur : quodeniiDtlicitiir :
, Beatl pauperes spiriiu , > ad animi viriutem
, < ,
pertinet : baud secus pariier atque illud : c Beaii
qni lugeut**, > ex spiriluali bomiitis parle voluuta , . , > ,
teque adimpleiur : quemadmodum el quae subdunc , > \ ,
hir, Beaii uiansiieii, > ei < Beaii muiido corde, > et
. > , ,
< Beali paciflci
Neque bac sola lanlum, veruin
\, , , . etiatn fldes, spes, cbarilas, spiriluales virlutes, mt ,
nime vero corporeae esse proculdubio judicantur.
, \
Cnjus sane gcneris eiiam e& sunl, qnas Apostolus
, , , ,
ipse geniinm enumeral, inqtiiens, Frucius Spiri, , > .
tus esse cbarilaiem, gaudium, pacem, longauimiia .
tem, boniiatem, benignilatein , > el Ctftera. Per
iiiiellectiialeHi qnippe voluulatem, et operaiionem
adsum prassentes aniuio.
\
Quoiiiarn vero eqnorum, aut mulornm insipien
liuin inslar conslernanlur, qui subsisienles nattira
,
noslra? proprieiates negant in Doiniuo esse : qua ,
rum sane iiomine voluntalem, operaliontmque
,
animo essentialeui desiguant : clarius ba?c ipsa
expouenius, earuin imerpreiando vcluil, atque
, \
expendmdo viin, ac faculialein. Est ilaque raliona , \ ^ lis animae volunlas, ut perpaucis rliam magmis Dio ,
iiy>ius diffiuivil, c faculias ralionalis, qna desiderio
, * ; , coojuiigciidi nosmelipsos Deo feriimir, a Deo essen , . lialiier aniinae ipsi don;Ha, per quem oper.Uiis esl,

servavilque prtimis bouo diviiia prajcepla, ex ani . > *
mali voluiilaie progressus in operaiioneui divino * \ ,
rum maiidaiorum. > lloc vero ad Adannim spe<:iai.
, , .
De Clu islo aiilein l)ei Filio dicclur, quod foni.am
,
set vi, seu servi subsiaiuiam spoute siifecepem. Ea
, ,
i-iiur qnae iu Cbrisi fuil forma, sive subslaiitia
, , ;
s c i \ i qiiodiiam liabuil serviiuiis sperimen, seu
, ,
qua servihile , subjeciione, aclionisque famulatu
, ;;
coiistituia e^se censcliir, nisi sub Dominica voluiilaii,el operaiioneei fonua Dci V o i b i , u i ab Arii
1 T
auifinia reredamus?
*
Yi-ruiii qtioniain pcr priiiii bnmiuis inobiMUenuam

ol rasuni, pi-ccûnrs oousiiiini
iraiiFgrcss Atlaui
propria CbiiMus
^,
'.,
daia, qme
bomiurs
pnrcepla,
ij.st obediciuia
IIIIJMS
nos
fiKTanl,
n i causa,
iu
olim
S O I M I S
ab i n i i i o i H M i c u s i o . l i e r . i l .
Qu*iii:iilnio.!iii!i na!iqin? iiiorlcni, <*iii ob:ioxius la-
. "
, ,
cius finTiil scrvus, p*r n.oi lalrm
linuil DoiuiiMs, f.MMiis obediens usi|ic ad
cnicis
I K M I L vi, S; Mauh. XXII, 3", 5 .

Pbilipp. , 7. iS.
5 7
Matlll.
V,
3 1
: ila
srivi
fcnn.imsih
lcg>s qnoi|iio, vo!iintali>qu divnai
transgresionciu, (iu.un perpeiraral scrvus, ip->e in
, / ,
"*
jusliiiani
in fonna seri Domiini-a exsecutns inan-
5.
, H
ibul. 5.
! 3
ibbl. i , 8, 9.
3r
C^. \, 1
tm
S. A N A S T A S I I S I N A F L E
IISO
forma servi reparavil,implevilque Dominus; quatn- -:,

obrem qnoque clixit: c Quia dcscendi de coelo,
, \ \
, c ,
ul faciam voltinlalem meam, sed voluntaiein
, P.Uris, et ul impleam opus ejus, el u l cuslodiain
prasccpta ejtis *. > Hanc videlicel divinorum mair- , , \ dalorum cusiodiam, hancque milleulis se Pairis
.
vobinialem , secundum qnam voluniatem , vel
,
potius per quam voliinlatein operatus est Chri- , ,
stus , nisi omnino in servi fornia inlellectualis
,
animi volunialein
babuissei? Secnndum Divi !
niiatem quippc miica esl Pairis, el Filii domina;
irix prapcipiensque volunias. Quajnam est i g i - \ \
lur Clnisii volunlas, divinam implens voluntaiem?
.
Manifesium esl scilicet prxcipieniem volunlaicm a
; ,
subjecia e l obtemperanie discerni oporiere. Iiaque
, \ si secumlum divinaui voluniaiem perfecil minisie \ .
riuin, conseqtiens niimrum eril, ul secundum d i , \ xati
vinam pariier naiuram servus, ei adminisler exsli- \ ,
trii, quod Arianorum deliramenta fabulanlur. ' \ Verum ei hoc cnniinuo demonsirare conabor
....
{catera
desiderantur).
* Joan. , 58.
RELATIOJNES
I M P U R A R U M 1MPIARUMQUE A R I I S E N T E X T I A R U M
Q W B coiuuottantiaUm Filii Dei deilatem negant et creaturam crealonm omnium dicuni.
(ANG. MAI, Script. Vet. l. VII, p. 202.)
AHi immundi liwresiarcha Arianorum impietatis ex C

'oralione de Trinitate.
,
1
Sic igitur accipienda sunt hxc evangelica veiba,

qua3 dicuDl: Non quaero voluntaleni meam, etquia,
Descendi de coelo non ut faciam volunlatem meara,
eed voluntalcm qui misil me Palris, quasi non
omnino cnseRlienle et coiigruentc cum paternis
consiliis Filii voluntale. Ex quo commode cura suae
prafert Patris sui voiuntalem, dicens : Non mea,
.
, ,,
,
, *
,

,
Pater,fiatvoluntat, sed lua *.
, , ,
.

Ejtudem Arii, in interpctalione quam in stjmboium
edidit 518 Nicaiiioruin Patrum.
'
.
Eramus enhn olim wos quoque, ait, incrednli, /Vt- D
, , ,
ci.ntcs voluntatem carnis *. Qtue el in alio loco v i
'
\
' M I C . xx-ii, it>.
K p b c s . 11,3.
1181
CONTRA MONOPHYSITAS.
1182
\) - tuperat dicens: CogUuho enim caruis more, ei ?n ,

Inntas cjus legi Dei non eil subjecta; neque enim

,
potest, cum Deo $it inimica *. Stcut enim carnis et
/ \
sanguinis faclus particeps Jesus, necnon semen ct
, \ \
vohinlalem Abrahami assumpsit, propriam depre ,
catur voluntalem diccns : Yerumtamen ne fiat voluntas mea. Et poht alia : Unam igitur FUii
, .
creatam naturam divina? nos edocent Scnpturae,
* *
juxta qu33 el in ipsis voluntalem novimus sicut et
, ' \
efficachatein.
, \
.
Aetii auctoris omnis Ariaxa adver$us divimtatem
htcreseos. ex oraiione de Fitio.
* .
Non igitor duplicis volantatis est Mariae FUias,
,
ne secundtim Manichseorum legea contra carnalem
volnntatem obluctetur Dei votanlae.
.
,

\ ,
.
, \
\

; \ , \
.
Ejusdem, ex eadem oratione.

Ipse enim sibiraelipsi interpretatur Filius propriac nalune hyposlasin et dissitoiliiudinem, cum
deprecatur propriae voluntalis exseculionera. S i
igUur dcprecauda est volunlas, flexibilis omnino
el natura. Uiule Filius Deum suum et aw.torem
conQleri Pairem non verelur. Soluro cnim bona
vohintas Palrie. Diflferentes igitur natura Filii e l
Patris, et duo dissimiles eoruro voluntaies.

/

,
. \
6 , \, ,
tva
Q
. "

,
, \
.
Eunomii prcesidi* Arii $ceniei theatri, ex tertia

oratione de Ftlio, cap. 19.

. -'.
Sancti EmMldi episcopi Antioclism atqve martyrh

confutatio Celsi ex Commentario in Evangelium
Joannis cap. xxvi.
Descendi enim, ait, e cxlo, non ut faciam voluntatem meam, sed voluntatem Patris . Ecce Yerbum
ccclo dcscendens alque renuniians propriae voluntati, (it quac incrcaUE Palris volunlali haud conveniat, propterea quod Verbum ut naluram, sic et
voluulaicm habeat crealam.
k

In divcrsis Scripturae locis Christus submittit,
, vel potius Palris volunlali subordinaiam esse dicit
, suam voluntalem, uon quod voluntas in ipso esset
< , abolenda, aut non bumanae congruens nauirse (agc & - bat eiiim naturje sua3 convenienlcr), sed verb
) faciene ad Judseos qui eam Dei Palris adversarium
, D haberent, ex dispensalione d i x i t : Non qucero meam
,
volunlatem, sed Patris qui me tnuil *.
, .
*
.
,
,
\
\
& \ ,
$ \ ^/
\
. ,
* ROIII.VIII,6,7.
Joan. , >8. * Joan. v, 50.
Ex impiiApcllinaru primo iibro de unione.

Gum Paulus optime dicat : In omniyotente ac
$olo Deo vivimus, et movemur, ci sumus eofficiebat
H'mn sola ejus volunlas ad carnem, in qua Verbum
habitabat, vivrflcandam et movendam, siquidem
divina eflkacia animse roentisquc humanae locum
eblinebat. Quapropter ejus descensum e ccclis
Joanncs vocat mhabilalioncm. Poslquam enim d i xit : Verbum caro factum est \ non addidit, el
Act. xvn, 28.
Joaii. i , 14.
1183
118i
aniina : fleri enim nequil, ut dux menlcs ct duae - 0 ^ , , \
\
vjluntatcs siniul in aliquo habilcnt, ne allerum
contra alleru.n propria voluntale et eflicacia pu- , *
.
gnet. Uaque Verbum non assumpsit animam hu ,
manam, sed solummodo semcn Abrabaini. Templum enim corporis Jesu praf.guratum fuit per *

leinpium Salomonis, qiiod ncquc animam, ncque
: .
uientein, neque volunlalcm babebal.
Tales ueiaiidus Apollinarius cvomuit blaspbeniias, carnemque Domini et anima et voluntate , \ \
earuisse asseruil : atque eadem senliunt impius ' \
\
Eunomius et qui cum eo ab Arii siant pariibus,
,
novi ilii sopbisise qui, inspeclis scurrilibus illorum
\
libris hausiaque cx iis voluptaie, adversum nos
. '
dimicant. Idem purro Apollinarius ad illum locum:
B
Pater, transeat me calix iste; verumtamen non

, , <
meu fial, ted tua voluntas . sic d i c i l : c Si eadem, , , )
qua Paier, polentia et paiernse essentiae parliceps
erat qui ad passionem et crucem accedebal, quomodo, in agonc conslilutus, orabat ut calix islc
Iransiret, c l ut non sua, sed Palris voluntas Gerel?
Quid eliam opns erat Ioqui de oranlis voluntate,
nisi qua ab Dto abhorrcbat cique contraria fuit?
Ad bas impias Apollinarii nugas confulandas
Grogorius Nyssenus in libris contra illum conscriplis, boc syllogismo milur : < Si fil voluntas orantis, id esl hominis qui in Servatore inleliigUur,
apparel propriain babuisse voluntalem qui secundum dispensalionenr- iicj^recalus est moriem ;
conlra si fil cjus volunlas, vel sic voluntas ejus
facia cst. Hoc eniin volebat, ut ne fierel ipsius
voluntas. Ergo, et exaudila oraiione et non exaudila humana Cbrisli volunias deuionslrata est atque
inipleta. >
S. Basilii libro contra Arianos.

Cum igitur unam voluntatem habens, respectu
Patris, cliam humanaiD assunipsorit, ideo jure meritoquc dicit : Non mea, sed tuafiatvoluntas.
, \
\ \
,
, \
, ;
\ ,
* \ ; >

*
, \
" , <
,
,
- -
-
,
\ >
. " , .
l
n i
,
.
# , , "" ,
^
,
.
Ex ejusdem eodem libro.
, ^ '
Voluntatem viue amantem habebal caro Domini,

^ ,
ulpolc quas particcps crat alque consors ariinue
\ aQxy*'
inimonalis ac Dei Verbi vivificantis, et inde im , \ *
inorlalilalis dcsidcriuni bauricbat.
\
Ex Ambrom episcopi Mediolanensis commeniario

in tocum ;< Pater, transeal me calix iste.
Eliamsi Scrvalor, sccundum bumanam ipsius

Toluniatciii, deprocalur u-orlom, ne ofifendaris. Cum
cnim caro naluralem vila foniem immorlalemque
Uaum Yerbum in sese babcrct cjusque immortalitatis velul pariiceps ossel, jure nicrilo dfilreclabal
r.iurtem, quam non nictucbal, scd avcrsabatur, et
cui, quiaeral sinc porcalo, l.ainl eral pbnoxius.
J.uc. xxii,
- , ' <** . >

, \
^
,
, 3 , , \,
, .
1185
COXTRA MOSOPflTSITAS.
11S6
* , .
Eju&ditn,i'x eodcm cemmcviario.

*0
Qui vocc sua ut.ivcrsum bon.Luin genu*. e se , , - pulcris resi.sciiaiurus esl, quoniudo limucrit mor ;
lcm ? U l igilur, ob haeiviiconm. incredulilatem,
^ ,
hurnanai ipsius i.atura? fidem aslrtierct, ideo, cum
\ \ \ ,
ad passioneni se accingcret, humano more ct egit
. \ , \
et loculus esf. Quaproplcr eliam orat, et sanguims
, \
gnltas desudal, el al> angelo, angelortim Crcalor,
3 robore ac fiducia imbuilur, et ul calix iranscat
, , \
prccalur, c l bumanam ipsius vohinlalem subniuit

palcrnx di\ina;qiie voltmtali diccns : Caterum non

meafiat,sed lua voluntas, sic osicndens non divi ,
\
sionem aut* contrariefatem voluiilalum, scd per ! ,
fectatn humaqUatem. Qui enim naluram(humanam)
. *0 ,
inducrat, omnino etiam quaj uaturae essenl, sibi
\ > .
' appropriavit.
' '
< ,
.
.\ ,
\ , ,
'
' )\
,
, \
.
E. S. Athanasii commcntario in illud : Dominus

creavit me, > et contra Arianos.
Cum in eo esl ul crucis mortem subeat, inlcnse
ac genibus Qexis orat hunc in modum : Pater, tranteat me calix iste; vertimtamen non mea voluntas,
$ed tua fiat, suam dicens voluntatem carnis, siqiiidem ipsam noslram carnem induil.
*
().
*

, *
, ,

. , , \
.
Antipatri Bostremu epi&copi, ex distertatione in

crucem.
Secundum bumanara voluntatem qua sicnt nrs
praedilus erat Chrislus, unde d i c i t : Non mea, sed
tua (iat voluntas, mortem detrectavit; eteiiim,
qua Deus praedixil calicem ipsum esse praeleritn.
rum. Nimirum post tres dies resurrexit, poslquam
carnem immorlalitale donaverat e l morlis calicem
confregerat.
Ejusdem, ex tractatu adversus Apollinaiium.
Qui igitur pro nobis passus est, non tantum pct>

calum non fecit, verum eliam peccali radices fun , \
ditus evulsit. Quare haud velul Dco relraclans d i .
c i i , Non mea fiat voluntat; sed ut nobis ralionem
, , ' ostendat quomodo in tenlationibus precari debea
mus. Si vero Apollinarius proplerea quod Christus
. ,
, dixit, Aon mea fiat voluntas, rationabile ejus animat
tollit, et, mente capti instar, inbumaiialioneni ejus
\, \ >
sine anima el menle fuisse conlendil, multo magis
,
- D quam quod de voluntate vilas amante habeun, contumeliosum erit dicerc, GhristumTaclum csse abo \ , \
, \ minationem el peccatum, et tentatum a Satana pcr
, quadraginta dies, et ab Herode fugisse in igyptum,
, \
ct subjeclum fuisse Josepbo fabro lignario, et cor .
roboratum ab angclo ut qui roortem rcformidaverit.

.
"
, , ,
, ,
5 \ \
jiovfl
-
E . S. Ephrcemi episcopi Antiocheni lertio libro contra

Severum.
Quemadmodum in divina natura diversas dicimus naluraB proprielates, verbi gratia, quod non
creata sil, quod inilio careal, quod non immutetur,
quod incircumscripla et immobilis sit. atque bis similia quaesoli divinae essentia? convcniunl, ita eliam
in divina volendi facultate mullce in Scriplura sa-
1187
S. A N A S T A S l l
SINAITJE
cra Dei voluntales essc dicimlur. Eodem modo cogita cliam de anima ad iinaginem Dei facla. Unara
enim eamdemque inlellectualem ac ralionalem babet essenlialilei volendi facuUatem quam accepil
ad ampleclenda tt exsequenda divina praecepta.
H*c facullas, qualenus secundum naturam exsistit,
neqne peccalum n e q ^ jusliiia dicitur, sed animae
babilus ad volenduru aplus. Jam ex hac ajiimae facultate, quae libero gaudet arbilrio, duas voluntalis
cnascunlur species, divina nimirum et mala. Quod
6i ad Dei preceplum inclinamus, divina appellalur
volunlas, non secundam essenliara, sed secundum
aclum : ubi vero ad obedienliam mali abripitur,
tuin carnalis merilo vocatur votaiitas. ExempH
causa, nalurae nostrae inlellectualis votantas fert ut
1183
,
' "
\ \
, ;
\
,
, .
,
\ , * , .
\ \ .
,
, ' ,
,
, "
vitanTdiHgamus; carnalis autem voluntas, ut cum
*

affectu diligamus; divina denique volunlas,ul vitara
\ .
conlemnamus cique reuuntiemus.
?
Ejusdtm, de oratione in hoc Apostoli verbum : t Om- , /tyrr>

nia expertus ab&que %olo peccato .
t ^ *uxa
. >
Exinde Palres unanirni voce venerantar perfectum Chrislum sicul in diviniiate, sic e l in humanitate; quippe consubstanlialem nobisomni roodo praeter solum peccalum. E l s i c u l unaeralel indivisaSinaitidis rubi substantia omiii ex parte igne innocuo
circuindala.Deque arbusti cespilevirtusignisobscurarelur, neque ipsa vis flanamae quidquam arbusto
uocerei, Ua igilur in unica persona Christf mani/esle divinam faumanaraqueproprietatem inlelligo.
Et po$t alia: Quapropler gimitiiudo et prototypufc
Filii Dci in puerorum camino prseftgurala sant.
Quemadmodum enim humana borum puerorum
r.alura prope loia conjuncla cum virtuie el naiura
(lamnisc, corporis robore cum mom et deambulalione sese babebat, et spiritali vetnfitate psallebat,
D e q n e ullis nocebai ignis corports aut animx proprietalibus, sed perfectus erat Azarias in igne et
itt buaiaeiiate, ita n e b de Emmaime! reputandum est divinitalie ejaa ignem sicat qaemdam
viUb spiriluio ctun antma et corpere eonjunclo, ea
<fuideH) &anctiOcavit, non auletn quidqvam iaimiuuil secundum essenliam animae e l eorporb.
,
*.,
\
. \

\,
, '

^
. ' -
\ ^
. "
\ "'
\
, ^
, \
,

\ \
\ , , '
.
Prodi arclnepitcopi ConstantinOpolis, ex oratione in D
kri$4i pradilionem.

.
Cwpit, aii, conlristari et UIQBSUIS eese. Tristilia
aulem, el moeror, el stupor, propria suel anim
spirilalis naluraliter ei a d b a B r e n t i a . Solius enim
peccati i m m u n i s erat spirilalis Salvatoris a n i m a .
Et posi alia: Namque cum dixil n oralione : Non
mea votuniaM fial, s i c u l b o i o o v e i e i o e u t u e , b u i n a -
n a m v o c e o&leadii voliuuaiem eam. Neque cont u r b e r i s v i d e n s e u m coeeeBlkintem propria carne

niortis agoniam s u b i r e . Agoftia enira hu*nilius eat
aliquid, scilicet poel r e e i i r i ^ e l i M e o i snaiT),
I k b r . , 15.
", \, \ .
\ \

^ . '
, ~
,& ,
.

. -
1139
CONTRA MONOPHYSiTAS.
1100
?*
*1 , \ - bus e l lalcre vulnera gerere et quadraginla dies
corporalis ct corruplibilis cibi esse parlicipem.
\
.
, , Amphilochii, epucopi lconii, ex oratione in Nalivitalew.
).
Omnibus enim quse nobis ex im>bedienlia nostra
acciderunt liberavit, naluramquc noslram purifica** , \
' - vit Verburn. Quse quidem ipse ad propriam imagi , , nem fecit, iis non niuiaiione opus fuiu ita wt cor , rtipium scilicet corpus non fuerit corruptum, sed
, .
corruptibile periuanseril, cum sit imago Dei anima.
;
/

,

,

'
^
,
\ ,
,
:
,
\ - [.
.

,
Olympiodori magni philosophi. diaconi Alexandricc,

ex secunda adversm Severttm oratione, in qua
sententiam sancii Alhanasii proferens dua$ voluntate* in Christo ostendentetn, ita disseril dtcetu:
Alque igilur nescio quomodo non assuefactu*

juxla lc ipsum reclam sequi viwn, aliis cum canonibus consenlire possit Severus; praesentem non
absurdam domini correxit invilus propositionem
dicens juxla praedict c i i u sequenlia evangelica
verfoa, quae canoma ktentilate Alhauasius perpendens, hunianitali Salvaloris quae proptcr sublimitalem non vkkniUir, aceonnnodavit; manifcstum
est et cum noluerii mori illud esse voluntatem in
illo qui in forma bominis erat.
Interpretatio hujus loci.

In oralione adversus Arianos, in qua duas volunlates sanctus Albanasius dixil, multae citalio Q e s evangelicas bumilHmas in Cbrisli bumanila , ,
tem consentientes prolulit, e quibus baec : Pater
>, -. m$u$ major me est ; et : Ciorifica me, Pater ;
,

ct, Venit hora ut glorificetur Filius hominis " ; et :
\ ,
Crescebat Je$us sapientia et cetale " ; atquc hacc
- \ ,
omnia proferens, in carnem Domini accipfebat
\ - atque interpretabalur. Ex quibus et i iud, Pater,
\ , ,
recedat me ralix iste; verumtamen non mea volun
tas fiaU ted tua
Gura igitur nonnulli dicunt
, .
quod de propria voluntale dicii Cbristus non mea,
\ * ,
attamen devoluntate hominum affectiva, deducere
, voluit Ofympiodorus quod ex principiis Aibanasius
, '
atque ex consequenliis videtur, quia in Christi
\
humanitatem intellexit non mea voluntas. Ideoque
, - pergit dicens quod spirilus promptus, caro autem
^ , 4*' - D infirma . Quemadmodum igitur Cbristi Spirilum
, * ,
intelligimus, ila et camem in prophelicura verbum
. " ,
dc homine ad Deum dicens : Minorem fecisti eum
*4 ^
angelh " ; quod Aposiolus in Ghristum referens
,
ait : Paulo minorem angelo factum videmut Jetum
* propter mortit passtonem".
<*,
.
n
10
11
Seqaunlur io codice prolixa aliquot capita, quorum ivunc exscribeftderum, nedum dividgandorvm,
otium non esl, videlicet i . ,
, \ . 2. ^
' . . \
. Subsequilur Aaastasii co!l
le
" J o a n . MV, 28. J e a n . xvii,!.

r s a l . vin, 6.
Ilebr. n, 9.
! t
l V
Joan. xn,23. " Lnc. n, 52. L u c . xxn,42.
1 8
Matlh. x x v i , 4 i .
In alio codice v;licano legebam Anastasii presbyleri et
apocrisiarii Rom?e ad monachos ascalonenses

" \
\ > .
\ ; ' ; ;,
;. , ' ;
...
\ ;
; ; \ \ \
, etc. Sermo vidclicet baud valde prolixus.
w
SANCTI PATRIS NOSTM
ANASTASII SINAlTiE
SERMO
defunctos
pekutilis.
(Dcscriptus cst ex vol. quod F. G. Mallbaci ed. boc tilulo : Giossaria Grceca minora et atia anecdoia Gvcrctu
4 Mosqu* 1774, p. 51-58.)
Quid hodie, dilccti, diligenter simnl ac decen- , \,

ler congrcgali suraus? Convocaverunt enim nos
;
ur.iversos ex nobis ad Christum vocati fratres.
! ' Meo feslinanler accedamus ad Cbristum, bymnos . ^
inodulanlcs. Suscitaverunt enira nos qui carne nos
{!). ol reliquerunt, ul gloriflcemus eos in terra, dum in
,
WJblis cum angeKs glorificant, chorosque exercenl,
, ol i v
et mensara nobis spiritalem apponunt; paradisi
, deliciis saliati, et vinum nobis porrigenles com (2), oi *
punctionis; coelestibus solatiis frucntcs, lumenque , a<?cendenies, cordaque sua illuminanles, atque ad
, ,
lumen invium ambulanles. Traxerunl cnim a no . , ol bis sanctos qui ad Christnm sancti sunt; Iranslati
, .
sunt a nobis qui quondam nobiscum erant; dese- ' ruerunt nos orpbanos, et ad propriam palriam
. *
ambulaverunt. Dereliquerunt corruplionem, et ad . , \ olincorrupttbiliacesserunt; e mundo delapsi ad C h r i . ,
8 t u m surrexcrunt; egressi sunt ex umbra, et in
\ *. (3)
1
(!) .
Post boc vocabulum vidclur excid
aut tale quid.
) .
Medium hoc loco pro aclivo,
ut mox .
(5) " . Nec , junclum , esl

salis usitatum. Excnsaiur tamen hoc loco, quia
concinniiali operam dedit, et opposuil ,
, , .
1193
vSERMO IN DEFUNCTOS.
114
, \ . ^ supernam Hicrosolymam migraveruiil. Nos in viin

vanitate reliqpcrunl, ctad sapernam bcatitudiueiu
, \ .
feslinavcrunt. Diroiserunt eniio nos inter inanes
, \
tuniullus, ct ad loca tumullus expertia accesse (4) '.
ruut. Egressi sunt c lempeslale mundique procel , \
lis, et ad portus perpetua serenilate prseditos ap . \
pulerunt. Etenim dura nobiscum essent, non erant
, \ nobiscaoi, sed aniraum ad Deum habebanl; duni . ' ,
que in terra erant, domicilium babebant i n coelis.
* , .
Non enim babebant hic permanenleiii civilaiein,
\ , .
sed coelestes divitias inquirebant, peregrini et bo , spites, sicut et palres eorum, peregrim mundi ct
(5). ,
(6) , (7) \ eorum quae sunt in mundo, et secundum mundum,
tota tero aniuia quaesursura sunt in coelis intuentes,
, ,
quaesursum sunl sapienles, quae sursura sunt inedi\ , \ ,
, , tantes, coeli pulcbriludines concupiscenies; bic
solitudines atque inania, illic saltaliones et psal , ,
modias, illic festa, bonaque aetcrna. Ad illa igitur
\ , aspiciebant, iUa conlcmplabontur, ad illa curre (8), , ,
. , bant. Ideoque prpflciebanl, festinabant; ideoque
in ihalamum, in genialem toruni bigressi sunl;
, \ .
' \ (9) laboraverunt, ideoque laUanlur; non negligenles
. \ fuerunt, ideoque cxsullanl; egressi sunt et abierunl in regioncm sanctani atque x l e r n a m ; egressi
. * \ .
sunl, et ambulaverunt viam stiam, pulcbram ct
\ .
Deo acceptam; exieruut repenle, alque evoiavc*
,
. , - runt sicut birundines garrulae. Evolaverunl ut pa() . lumbse solitariae et immaculala;; rccesscrunt ex
\ * ovili, ct inviderunt pecora. Nidum nostmm reli;
, . ^
, \ .
, . ,
.
, . , .
, ,
6 ' \
. , \ \
., \ . \
, ' ,
(II) . ()
, '
querunt, et clamUamus p u l l i ; separalum esl mem

brum, c l dolore afficiuntur mcmbra; ideoque ficmus, quoniam pulcbra dispositionc veslra privali
fuimus. Gcmimug, quoniam eharaciercs vestros,
non videmus; lugemus, quoniam tain subilo exuimur; invidcmus, curo virtutis veslrac recordabimur, cum oculos circunifercmus, neque dilecliunem veslram vidobimus. Lacrymanms, qooniara
ct animalia lacrymant in necessariorum suoruiu
scparatione, quoniam el boves nmgiunl, conjpgcui
suum requirentes. Etenim id vobts utilitati comigit, sed nobis fregistis animos; id vobis exoptan
dum cxynligil, aobis vero moleslissimum. Preliosa
enim in conspectu Doinrni mors sanctoruni cjus;
sed mors noslri peccalorum mala. Quapropirr
^ . \ D dixil Propbeta : Cur timebo in die mala ? hnqui (13) ;
us calcanci mei circumdabil m c
.
1
Psal. XLVIII, 6.
(4) " . Possit quis putare, bic excidisse . l l a tamen infra :

, et in Gatena incdila in Malthaeum, in duobus
codd. 6 ,
, >
.
(5) .
Ilic rursus videlur excidisse, , aut . Nec enim dnbinm
est quin respcxerit Apostolum Hebr. xin, 14.
, .
(6) ' .. Eliam hic pulo dcesso, , aut aliud quid tale.
P A T R O L . Gn.
LXXXIX.
(7) Sivoi . Hebr. x i , 13.

(8) . Vocabulum, quod in pleriaque
lcxicis omissum est, occurrit lamcn apud Grcgor.
Nazianz., p . 97, 146, 148,186, 258.
(9) . Corrige ,
(10) . Videtur rcspexiese Psal. u v ,
7. , *
, \ .
(11) . l d cst, . Vocabitlum minus usitatam.
(I 2) . Ex Psal. cxv, 3.
3 )
. Psal. XLYIII, 3.
1
38
1195
S. A N A S T A S I I S I N A I T A
H9t
Vemet eniin hora diesquc noslra, fratres. Ve-

( U ) .
niot profecto, nec praeleribit; quando relinquel
, . \ homo concta, abibitque solus, dcsertus, hamilia- , \ tus, nudus, inops, sine ulto v i * vel duce vel co , , , raite, imparatus, diffidens, sive in ncgligentia vixe, (15), (16), r i t ; in die quam nescit, et in bora quam non
, , ^, .(17) exspectat, dnm hixuriat, dum diffinit deliciis,
, \ J
dum feKriter vivil, dum nullis agitatur "curis, ve , , :$,
niet subilo rnia hora, ei omnia cessavcrtnt; parva , ,
fcbris, ct onmia in nibiinro; parvus labor, el
, \ (18) >
omnia iu vana et inania; una nox profunda. e l
. , \
lcncbrosa, c l flebilis, et abducitur, lanquam dam- \ .
natns, qno abducunl abdocentes. Multis tibi tunc,
, \ , ,
bomo, ducloribus opus cst; mukis tibi auXi- . , ,
. , ,
lianlibus, mullis precibus, multis adjutoribus,
:
in hora separalionis anima?. Magnus lanc thnor,

,
. , ,
magnits tunc ircmor, magnum mysterium, magna
, (19), :
rouialio, cum subimus co, unde iicmo reversus
, \ . ,
cst. Sola bora, et non alia hora : solom iter el
* , \ ,
non alind i i e r ; solus pons, cujus non esl transilus; omftium
finis,
omniuniquc t r i b u i u m ; , * .
molestus Irajcctus, sed quem oranes Irajicimus; , \ . ,
' . ,
acerbus polus, sed qucm, non autem alium, bibimas oinnes ; magnam obscuramque mortis mysie- , \ . \
riani, quod neiho unquam exponere poterit. Quae , \ \
.
borrenda alque formidanda tunc anima exislimatl
scd nemo ex nobis Hla novit, nisi soli qui illuc (20) , ' '
, transierunt, qui Hluc Irajecerunt, qui experimen (21), , tnm fecerunt. Nonne vides, dic mihi, cifrrt ad fraires defuncios aot moTibundos assidemus, qua3 Q . $, ,
foriuidanda lutic videnrus? quomodo manibus
^ ,
astanlium contincantur; qiromodo conlurbeiituf; ; (22) ,
quomodt> gemiscanl; âomodo frigidum et acer- , ,
bum transsodent, lanquam mcssores in agro? , (23) ;
quomodo aiii quidem dentibus strideam, alii vero , \ horrescant et conturbeiitur^ qaomodo lecloexsi- ; ,
, ;
iiant, fugere dam vohint et nequcunt?videntes
quae nonquarD vidcrunt, et audientes e polestali- ,, \ (24) ,
bus quaR nunquam audienint, et palienlQS quae , \ [^,
. ^,
nunquam passi snnl. Qua3ranl tedemptorfcm et &
, .
consolatorem, ct nerao audet.
, \
Quos vidcutes nos tuuc ircmisdmtis, et fiemue,
, \ (25)
ei coniinentes eorum manuB aU}uê complecientet,
^ , /
in lacryrais perfbndimus, vullueque coruin sudorcm ;.b:iiimus. Abstergimus eorum oculos, arden- ^ ^ , ^

icm linguam rigamus aqua, aurero noelram admo (20) 6, ,
veraus u l verborum eorum audiamus hssilatio (27) .
nein. Deinde inlerrogarous dicemes : Quoniodo
, ;
tele nunc habes? ne limeae, auxiliatur Deus; bo(14) . Sic dedi, pro '
, quod eral in cod.
(15) ".
Sic Antoninus pbiloso>hus, x i i , 13. Adde Chrysost. de sacerdol.. p. 132
! vol. 18i), 298, edil. Bengelii.
(16) .
Id esl, . Et
boc vocabulum rarum.
(17) . Nescio, adhuc
addendum sil , aul aliud simitc.
l) .
Gessare solenl.
19) .
Magna mutatio.
20) .
L u s i l i n similitudine ,
%
.
(21) . Id est,
(22) ". Manibus aslanliuin.
(23) ol . Aptissima iimW
luao.
(24) ". Easdcra mox, n i fallor,
, el appellat.
(25) .
Forle, \ .
(26) . Sic Gregor. Nazianx. .
310; et Diog. Laerl. p. 189.
(27) .
Imo, .
1137
SERMOIN D E F U N C T O S .
11S8
, , * . ). . mines errira amal. ]Ta?cad cuin dicimus, c l jicclus
, facryuiis madefaciinus,et ardct cor noslrura. nc.quc
, ,
tunc cst apud nos anior rualus, neque diviliamra
\ ' , 5 sollicitudo, neque ciborum cura, sed videmas rua , , ' gnum ct formidandum mortis mysteriuru, el tnn \ , , iremiscimus; eiqualirouscaput; miseriam noslraui
. , dolemus : Yrc obis! l n qualia niala per cor.iu , inaciam noslram incidimus! ln quanlas tribuhui > ! nes! vitam infcliccm! Pulvis cs, c l in pulvc > ! , \ . rcm revcrtcris . accrbissimam scnicniia n,
" , - quam nCmo polcst cfifwgerel Tunc qui nobis O T N - ,
! - nibus prsecessit, complexus dicit: Valele, f n l r e ;
^, , - mei dilecii, valcte, et pro roe assidiro bac hora
, \ - precamini. Yiaru minc magiram inccdo, in quaiu
. , rcipsa minquam ambulavi, el in rcgionem cxle , , ^ ram, nbi nemo qui me cognoscat; ct in formi , \ <}aodirm mandtnn, unde nemo rcversus est; el in
(28), tencbrosam noclcm, ubi quid roibi obviam crit
, * ^ , tiescio; ei i n profundnm inTcrnum, unde ncmo
\ .
exiit.
, ,
. .
, , .
(29), * ,
. , ,
. " ^ , , "
(50). ,
. ,
, , ' ,
. , Q
* ,
. , ,
\
. , ! "
(31) .
. " .
. , , . , ,
, * fat ^ .
1 -
, , !
. ,
. $
, ym. i D
.
, ^,
,
,
, ,
. ,
(32), . .
* Gcn.
fteltquum salvamini, fratres mci dilecli, salvatnini. Mei enim reliqui non jam estfralcr; salvamini, amlci,ego enim non jani amicus, scd hospos;
salvetur optimns concentus, at non jam concenlus,
sed comploralio. Salvamini, consangninei, -minc
aHenigena?. Valete, valele, modicum et venile,
conseqitiiuini id quod vos manet, ut vcniatis ad
itcs. Nos enim jam vcnimus ad vos, si quiri
vidmius, vrdiraus, et si quid perfecimus, recipU
HBU9. Nunc si quid boni feci, hoc et lucralus sum;
etst quid praemisi, hoc et mibi erit obvium. si
quem miseratussum, ishorailla auxiliabiturmibi,
qtoia angusla raihi el gra\is pr&sens bora animaa
sttper otnnem boram. Qnid faciam infelixl Imparatos enim oppreesus sum. Tenebrosa mihi prascns
nox; -sine fructu enim a\ulsussum. Sed lacrymale
super me amare, et litgete. Miseremini,aimci, mifteremini l aaxiliamini. Compatimini mibi el precamini, ut ibi invetriaro parvam absolulionem, ul
accipiam i b i parvam misericordiain. Non qua?ro
qoia sraltam peccavi. Ebeu quammeipsuin
feceptt ^ o a m me ipsum hidrflcavi dicens : JunUvr
aan a4biMi, nsqaedam vrtae bonls fruart M u n l i
dclicits difflnam, camem meam curabo, ad postorioe pOBnilenUam agam. Horainem enim aniatDeus,
et pretinos kidalgebit mibi. Ha?c quotidre rcputane vkam meam pessirae degi. Doccbar, neque
attendebam; admonebar et irridebam. Audiebam
Scripturas, qirasi non audiens; audicbam de judicio, ei in ludibria vertebam; audicbam de niorlc,
et tanquam immorlalis vivebam, ettanquam aelernus foediiob^r. A ccce imp<ciihen3 pneoccupalui
19.
(28) .
Forle excidil ,
aut , ut paulo post,
.
(29)[. Ex vocabulo possil qnis
conspicere, bis boc loco legendum csse .
Non minus taraen probabile est .
(30) .
hoc loco ^ i detur esse pervenire, quo sensu drcitur
.
(31) .
Corrige, ^.
(32) \. ld esf, .
1199
fui; ct ncmo est qui me liberet; ecce supplex pre-

cor, et nemo est qui me audial. Vcre justum judicium Dei. Quolies enim ci poeniienliam promisi,
el rursum pejora faciebamt Quoties mei miserlus
cst, et rursum iram ejus concilavi!
Haec plerumque moribundo ad nos praesentcs
dicente, subito ejus vinciLur lingua, averlitur
mens, turbanlur oculi, donec iofernae potcsialcs
deinceps supervenerint ; quoniam non invocali
cxacloresad iribunal nos trabentes defernnt, quos
c l intuens miser bomo, etsi rex sit, vel poiens,
vcl lyrannus, totus conculitur, el domus, tanquam
c terrarum quassatione, lola tremiscit, tota conturbalur , tola slupet, et excitatur formidolosas videns poteslates, videns foriuas exleras ei
,
1200
, 6 . . (33), !
, !

,
, , ,
.
"
,
, ,
, , , ,
, , ,
,
II
violentas, \idens cohories, quas nunquam contem . * * 5* , (34),

plaius cst. Ha3C Uinc obicns vidct, nos vero jara
non videt; scd ad vocanles cum poteslales cxsuiy , ,
git slupefaclus. Forle et nonnullas preces ad eas .
fundit mussitans, quantura lijigua loqui valcl. Ex ,
quibus vcrbis et rebus praesentes plerumque con- .
, jiciinus quod lyrannicas polcsiales vidit, e l omnes
, treraore aborlo borrescimus; el inlcr nos innui (35) , ,
mus diccntes : Prcccmur, fraires, in magno enim
ccrlaimne vevsatur. Meditemur e l de illa hora co- , *
gitcmus. Quid cnim est bomo? Nibil. Quid honio? . ,
vermis , cinis, umbra , somnium. Ecce transiit, .
; ;
ccce abiit, ecce cessavil, ecce requievit. Hic ma . , , gniis, invictus, polens, validus, jacel ovi m i l i o r ;
conspicuus, quasi non conspicuus, faclus esl invi- G , . (36),
sibilis ; superalus est qui supcrabal, el cccc abdu- , ,
. , ,
cunl quo abducuni abduccnles, in quo loco siant
poteslates et dominaliones, acerbi noptrura accu- . , ,
satores in aerc ; in quo terribiles publicani, el i n - , (57)
qnisitores, et collcclores sunl obvii, qui scrutanlur, ,
inquirunl, insimulanl, proferunt bominis peccala,
, , ,
clcliirograpba, sive in juventule, sive in seneclute, sive libcnter, sive invile facla, sivc verbo, sive ,
opcre, sive cogilalione. Mullus timor ibi, multus , , misera anima iremor. lnfanda ncccssitas^ quam ab (38), , , ' ,
, ' . ,
inimicis suslinct, impcdicnlibus obslanlibusque,
nc asccndat in coelum, ne in vivcnlium regipneia & . '
ingrediatur. Yerum sancti angeli, animam exci- , , ,
, (39) ,
picnlcs, tunc abducunt. Nos autem, juslis mortuo
corpori persolutis, ad tumulum diligenter defun . ''
clum ciierimus; quem ibi relinquenles, domum
reverlimur moesli el abjecli, cxcipienles el ipsi . , ,
ineluclabilem roorlis boram. Nc igitur nos quoque .
invcniamur imparali, fralres, i n bac uccessilaie, , ,
,
(iirramus, properamus, praccavcamus, ne ex i m
. " W
proviso abripiamur. Ingrediamur, ne foris maneainus; abjiciamus vanam istam ignaviam; abjicia- , ,
, , , ,
inussocordiam nostram, in qua usque ad hoc lem1
33)
(34)
(35)
(36)
. 24,
(37)
.
Promisi.
. ", .
. i . e. .
. . V . Svncs. t. II,
60, 61.
. .
(38) . Sic alibi sa?pe, ut psal. x c i ,

14. , quomodo reperi cliam L u c .
, 36, in aliquot vctusiissimis el magnae aucUritatis eodicibus.
(3{) .
Pro, .
1)2
SERMO IX DEFUNCTOS.
20
.{;. , pus vixiraus; spe3 exuamus quai nos de die in
,, diem deludunl; ne nos deinceps decipiat impura
. , - et prava raiiocinatio, quia mulli raulla cum constituissenl i n craslinam, non conseculi sunt, sed
(40) . /&
repenle ablali sunt, sicul lurlur a milvio, sicut
(41) .
. \ agnus a lupo ; ueque loqui omnino valenles, neque
testaraenla Jacere. Hi quidem dormientes, a ve-v
,
spere adhuc plane valentes, ad matulinum non
, * ,
pervenerunl; illi vero mensae accumbentes, i n ea
(42) ,
exspiraverunl; alii ambulantee et cadeiites subilo
,
. , mortui sonl. Et haec omnia vidimOS et cognoscimus. Ideo nullam vcniam a Deo baberous; quoniam
, . 01
, . - non inscii, sed conscii erramus; audientes quidcm
divinas Scripturas, et qua?. nobis dicta sunt nobi , . scum reputanles, neque vefo faciertles.
.
. , ' ,
, , .
, Ilaque precor, ne tantummodo doclrinon audi, . . tores, eed et observatores fiamus. Si quis igitur

post audilioiiem eorum quai dicla s u n l , pravam
,
fornicalionis consuetudinem babens, eani pra*ci.
derit, is auditor bonus. Si quis vcterem in proxi , . roum simultatem babens ignoverit ei, is audilor

bonus ; si quis praesenlibus sermonibus compun , ctus misericors et liberalis faclus s i l , is audilor

bonus; ne et nobis crimini verlatur baec admoni , .
tlo; audimus enim et nou agimus. Elenim si le
, -
mors fratris tui non. eroendaverit, nemo libi pro . , desse poleril. Si morluuro videns non bxc aniroo
; - circunispicis, quando deioceps converteris ? Si non
, ; - his qua nunc dicuntur fueris compunctus, quando
,,
a peccalo descisccs? Haric igilur, dilecii, divino . C rum serinonum observantiam fraires noslri, qui ad
. Chrislum prxccsserunl, has viviftcanles escas no ,
bis paraverunt. Hoc nobis doctrinae vinum fudc , ,
runt, ut hajc medilanles, noctc, die, in ecclesia,
, , , , in domo, ad mensam, in lecto pravas possimus

anasque consueludines el ncgligentias abjicere,
, animamque noslram couverlcre, et ad poeniten , , ,
liam, etiam nunc, inclinare et lyrannum pudorc
,
confuiidcre, et ad regnum cccloruni pervenire,
,
gratia ct bumanitate Domini nostri Jesu Cbristi,
,
quem decet gloria cum selerno Patre ei vivificante

sancto Spirilu, nunc et semper, et in infinita sse,
cula saeculorura. Amen.
. .
(40) .
Forte , , aut
.
(41) ' {*4. Fortasse scripserat $
u l esl Cor. nr, 16, ei psal. L X I I I . 19.

(42) . Et baec simili*
tudo placct.
ABBA
(1)
ANASTASIl ABBATIS
ADVERSUS JUDJIOS DISPUTATIO.

(Ang. M A I , Script. Vet. coileci. VIL, p. 207)
Chrisliamis ante orania Jadaeum interrogabit :

" *
Cumam audis Judxus et Hebreus et Israclita? c l
" \
(juxnam est horum irium nominum interpretaiio?
\ ;
Et quando Jikbeus respondcrit : Hebraei nomen
;
duco ab Abrabama, Judaei a Juda, Israelila vocor
, ,
ex quo Jacob a ,Deo vocatus est Israe);dic ei :

Non hoc rogavi te, sed ut mihi indices quid signi- " , * .%
ficct Judaeus el Hebrxus et Israelita. Quod ubi
'
explicare potuerit, ei dices : F*ropterea Judaei no \ . ,

inen nactus es, et postmodum incipe vcrba facere
"
de propbelarum tcstimoniis quoruni paulo infra
.
incntioncm injicicmus. Si vero cxplicare non po, , '
liierit, noli amplius cum eo colloqui, scd dicas :
", , ,
A b i , dlsce nominis signiOcalionem, ct lunc rcver .
tore ul de fide tua loquamur. Jam trium illoruwi
uominum bajc est interprolaiio : llebrreus signi-
,
,
lical transilorem seu trajicientem, quia Jordanem

. .
r.t niare trajccit. Judaeus interprclalur confessio.
f
Israelita exponitur mens Deum vtdem, siquidem^ .

> , )
. "
,
; .
,

. . "
.
.

06, , \
.-.
,: . "
. . -
illi (Israclila?) anle omnes populos Deum cognovernnt. Abrabam quoqiio inlcrpretalur transitor, quouiam c Mesopotamia discedens Jordanem iransiil.
.fcrusalcin signiftcat pacis vi&ionem , el Sabaotb
idcm est ac pacificator, exercituum Dominu*. Mons
Sina inlerprclatur mons rubi, et S i n a , rubus.
Moscs aulem, fiscellu AZgyptiaca, aqna et lignum,
fiquidem in aqua repcrtus esl in fiscella lignea.
Aaron inlerprelatur montonus, Selein aulem locus
i)ei. Raiibu inlerpretatur, Saracenoruni lingua, vidi
ftctii. Joannes, in quo est gratia , et Domino obe- C
, . , ,
,
dicns, siquidem ipsc praeeurrcre alque Doiuinum
\
aiinunliare dcbebat. Jesus hilerpriUalur Salvatur^
. " . ,
Ffcibleem, domus panis , siqnidem illic nalus est
panis coeioslis, Cbrislus Dominus nosler. Jordanes, ,
,
condescensio ejus, quoniam desccn/lit Doiniiius, et . "
,
\
baplizalus est ipse Cbristus, Filius Dei viveulis,

9
(I) Hoc Anaslasii Abbatis opuscultim Kaline tant\iin\no io, elquidem aMquol paginis iniiio m u t i ium,passiuQinsuperhians, cxsiabat, F . T u r r i a n ) i n -
terprele apud Canisium anliq. lect. t. II, parl. .

p. 1 2 . ed. Basnagii. Nunc demum Gr3Bi:s lcxtus
Uicern aspicit, cum interprelalione nova.
120GT
120&
D I S P U T A T I O 1>\ E R S U S J U D / E O S .
6 , - /L Cbrisiiaiiorum salus, Judaioriim ac genlilium- dissolutio, idolorum abolitio.
, \ , .
Jam vero, ubi Judaeus iis quse modo dicla sunt,

consenseril, hunc in modum eum alloquaris:
, * ,
, , Quse tibi, Judaee, dicturus sum, ea non solum
nos asserimus, sed ctiam veatri L i b r i teslantur
, \ \
atque asserunt. Ad quemitam igilur dixil Deus :
. ,
Faciamus hominem secundum imaginern nostram
> ' \
et SHnilitudinem ? > Quod si responderit : A d
' ; > \ ,
angelos, dic ci : Quid ila? Equidem ad Filium haec
, , ; ,
eum dixisse aiBrmo; lu vero, quandoquidem
unum rejicis, innumeros inlroducis, e l Filium
, \
rcspuens, servis consilii bonorem attribuis, aique
, \ ^ conservos nostros facis dominos creationis noslra?.
. , \ - Nonne, quseso, homo bona vitae ratione consum , matnsad angelorum evebitur dignitalem? Quaenaui
; \ autem creatura Creatori par esse poteril ? C*nte ;' , rum consldera q u sequuntur, Ad imaginem no * . ; s f a m . Quid ad baec d i c e s l Num una esl Doi ot
angelorum imago ? Nequaquam. Nonne iniago
\ ; /tt
Patris necessarto est una eademque, si nimiruni
\
, , sensu Deo digno imaginem acceperis, non sectindum corporis formam, sed sccundum divinitalis
, '
; " , c ' naturam ? Jam vero si dicit, Secundum imaginem
. nostram, cuinam alii dixerit quam splendori gloria3 et cbaracteri subslantia? s u , Filio ac V* rbo
, \ ,
\ , ; suo, qui est imago invisibilis Dei ? Ad suam igilur
ipsius imaginem viventem, qnae dixil : Ego et
,
> \, , ^ Paler onum sumus , e t : t Qui me vidit, vidit
eiiam Patrem*, ad banc, inquam, d i x i l : Facia *
raus hominem secundum imaginem nostram. In
' . " , quo autem una imago, ubi erit dissimile? E l fecit
; \ , ,
Deus hoitiinem, non, c fecerunl. Hoc modo
"
personarum pluralilalem evitavit : nimirum d i , c ,
cendo : Faciamus hominem, te Juda&um edo , \
cens, dicende auiem : c Etfecit Deus bominem,
,
genlUium errorem rejiciens. Atque sic probe de?. ,
monslravit unitatem, u l Filium simul cuni Patre
vof c , \
agnoscas, et periculosam multorum tlcoruin opi?
.
nionem declines.
, \
Gum autem dicitur : c Et inspiravit iu facicm
,
ejusspiraculum vitae, et factus est homo in aniniam
^, > ,
vivenlem % > noqne manifeslo Spiritus sancti effi ; ] cacia his verbis indicalur ? Hoc etiam propheta , ,
rum teslimonio conlirmatur, ut in illis : c Spiritus
' , c
Domini super me , el : < Spirilus Domini duxit
\, ,
eoe, et : Spirilus cognilionis replevit Beseleel
\, c arcbilectum tabernaculi , e t : c Spirilus irrita > \ tus ; > et : < Spiritus sustollens Eliam in curru,

el desideratus dupliciter ab E i i s a i o ; et<David
\
Spirilu bono et principali conducius et suffal \ .
t u s . > Promissus esl etiam ab Joele priue, ubi
, \ , ,
d i x i f . i F i ulltmis diebus effundam de Spiritu mco
,
super omnemcarnem, scilici'lcredenlem, etsupor
, c \ \ ,
filios vestros et super iilias vestras , > et .seiera.
Gen. i , 26. Joan. x , 50.

Joan. xiv, 9.
Gen. n, 7.
xxxv, 51.
IVReg. , 15.
1 Reg. xvi, 15. Joel n, 28.
1
Isa. Lxr, I ; Luc. iv, 18.
Exod.
07
A X A S T A S II
S.
Sl.WLfc
1208
: Spirilus divinus fecil nie, ei haliius Ouini- \ , . ,

, *
pjtcnlis me docuit . Et rursus : < Einittes Spi
. , c
ritum tuum, et creabuntur, et renovabis faciem
, ,
lerra; . Simililer Dcus etiam de Adamo dicens:
. *
i Ecce facius csl Adam ut unus e nobis ' \ * Patrem, Filium alquc Spiriliun winctiim innuil. His ', < '
^ , , ,
adjice et considera quod a Dco irt lcgc promulga. ,
tur : Audi, Israel, Dominus Deue luus Dominus
* ",
unus cst
Nonne hac voce ler repelila apparct
eanctam TriniUtcm esse unum Deuiu? Palrem au- , , .

lem ac Ftliuro ct Spiriium sanclum esse unum
; " \
Deuui, tum dictis lum dicendis probalur. Porro
.
,
binc quoque illud inlelligcs, quad Filium appelJa
, .
uius eum, de quo Prophcta dixit : c Verbo Domini
. > "
ccjeii flrraaii sunt . > Quomodo autem dicimus
c
Spirilum sanclum ? c E t S p i r i l u oris ejus oronis *
.
;
virius eorum ; > ita eniui iu Trinitaie unum
Dcuiu colimus. Jain quaeso, Judaee, cuinain Scriplura vestra dicit baec : Dominus ad me dixit : >
. , ,
Filius ineus es l u , ego bodie le genui ? > Ubi
, *
psalmum dc Saloraone verba facere responderit,
, ; ,
interroga eum : Quoluplicem tcrrse parlem guber , "
uavil Salonio ? Scilicel nec dimidiam , nec leriiam
;
parlcm terrse, sed solam Judeam. Caileruni probe
, ,
aiiendas , Judaê, ut intciligas psalmiuii noa de
* . ,
Salomone, sed de Chrislo agere. Siceniiu babel :
,
Dominus dixii ad me : Filius meus es tu, ego
, . c
bodie te genui. Petea me, et dabo tibi geuies Iiae . ,
rcditateio luam, el possessionem tuain Ones terrae.
^ ' , ^
Vasces eos in virga ferrea, velut vasa figuli con- <
,
icrcs eos \ J a r o vero cum cerUim alque extra
(& ,
oiniieindubilaiionie aleam posilum sit, Salomoncm,
,
tilt diximus, neque dimidiam, neque terliam lerrae
, , partera, sed solam terram Judaicam gubernasse,
, ,
quo lempore, quaeso, Jiutoe, fines terrae po^sedit
, , \
Salomo ? Quando pavit eos in vjrga ferrea? Quando
. ,
velut vasa flguli conlrivii bosles suos? Nunquam
. ;
omnino.
>
; ; .
w
l f
l v
1 8
1 6
Ad Judjei aulem objeclionem : Si Filius est Dei,

uti asserilis, quomodo dixerit Deus quasi ad servmn : c Pete a me, et dabo tibi? > et rursus :
< Ego bodie le genui? simililer quasi ad servuni
qtii petal alque accipiat, e l de bodierno die, cum
tical: Ego hodie te genui; > vos Ghrisliajii enim
anie munduin omnino eum uaium esse dicitis :
:ui hanc, inquam, objectionem ei sic respoiidebia:
lie co quod Paler ad Filium dixerit: < Pele a roe,
ei dabo l i b i , noli offendi. Saepe eniro rex quoqiie, aiiimi benevoienlia dactus, ad filiuiu dicit :
lloga me, et concedam tibi quidquid volueris.
Quod aulem addidit: c Ego hodie le genai, id
dc gencralione ejus secundum carnem inlelligenduin esi, eiquidem Palris beoignilate e sancla Dei|*ara el semper virgine Maria natus est. Ad qucin
40
, 7.
Job , 4.
Psal. , >.
" ibid. 8, Sl.
11
Ccn. , 22.
- ,
,
* , ;
; > , %
, ,

, ' ,
, *

, .
, , >

, . .
1 1
Dcui. , i .
1V
Psal. xxxn, 6.
, e
ibid.
Psal.
12^9
DISPUTATIO ADVGRSUS JUD.EOS.
1210
, ; enim angelorum dixit aliquando : c Filius meus es

<\ \
tu, ego hodie te genui? > < Nonne omnes stint
; \ c administratorii spiritus, in ministeriuni inissi * ? >
, \ . > Et rursus alio in loco : Ego ero ei in Patrem, et
\
ipse erit mihi in Filium ' ? Hsec enim secundum
, ,
bnmanam naluram et corpoream ejus dispcnsa .
tionem prolulit, ila ut non aetcrnam generalionem,
> sed eam quae temporum decursu facta est, indicet.
, ( Qui enim natura est Filius Dei, factus est etiara
\ nalura Iiomo propter noslram salutem, non secun, , . " ,
dum graliam boc accipiens, quod liabel secundum
/) , naturani. Et rursus ul homo accipit illud quod ha , bebat qua Dcus est. Allissimus enim cum sit, Deus
\ & , ' fuit, et qualenus Deus csl, semper universorum
, , - Dominus f u i l , ut homo autem assumpsit gloriara
, > \ quam habuit ut Deus, et petiit, nen ut acciperet
\ - quae non habebat, sed u l quae habebat, manifesta ,
renlur, quemadmodum scriptum ost: c Pasces eos
) . ' in virga f e r r e a " , quae esi Romanorum imperium.
. >
Poslquam eniin Chrislus boc rcgnum fidclibus et
. " - Ghrislianis imperatoribus largilus esl, eis prseest
, \ alque conregnat. Pereum lidelcs populi buic regno
, , ascripli pascuntur et in flde coniinentur. Quapro'
pter licel onines gentes Chrislianorum regiHim
, impugnavcrinl ei ad teropus vicloriam reporlarint,
, \ \
illud neque nunc, neque in posterum everterc va - lebum, uti in libro Psalmorum de Chrisli regno
\ scriplum legitur : Yerilas mca et misericordia
, , , mea cum co, et in nomine meo cornu ejus exalla\ * - ^ bitur. Ponam in mari manum ejus, et in Iluviis
,
*
. invocabit
.
dextram
ejus.. Ipse
me : Paier meus es l u ,
, \ Deus meus, el suscepior salulis meae. Et ego p r i \ inogenilum ponam illum, cxcelsum prae regibus
, \ terrae. In relernum servabo illi miscricordiam
. - mcam, el lcstamenlum ineum fidcle ipsi. E l ponam
\ , t in s&culuin saiculi senicn ejus, et Ibronum ejue
, i \ siciil dies coeli. Si autcm dereliquerint fllii cjus
id csl Clirisiiani) legcm meain, c l in judiciis meis
,
, non ambulaverinl: si juslilias meas proiaiiaverint,
, \ et mandala mea non custodierinl, visilabo in virga
* , * iniquilates eorum, c l in vcrberibus pcccata eorum,
. " miscricordiam aulem meam non dispergaro abeis,
. ' ; neque profanabo teslameiuuin mcum. Scmel juravi
, > in sancto meo, si David nientiar : semen ejus in
\, c \ D aelernum manebil (id esl Cbrislus semen Davidis
, \ secunduni carneni); el tbronus ejus sicut sol in
conspectu meo, et sicut luna perfecta iii aeternura ,
, \ .
et teslis in coelo fidelis .
Ne autem tu, Judxe, baec de Davide ejusque re
gno,sive de Judxis accipienda autumes, sed potius
^ ,
, , - de Christo, addit (quod eliam evenit) Davidem
mortuum, Judaeorum rcgnum eversuni, ct vetus
, \ teslamentum abolitum esse, dicens : Tu vero rc , \
, pulisli et despexisti : dislulisti cbrislum luura.
Everlisli testamentum scrvi t u i : profanasli in tcrra
, sanctuarium ejus. Destruxisti oranes sepcs ejus,

el quae seqauntur usquc ad illud : Perfudisli cum
-
1
t (
" Ilcbr. i , 14.
II Ueg. vn, 14; Hcbr. i , 5.
1 0
Psai. n, 9.
, l
Psal. LXXXYUI, 25-38.
1211
S. A N A S T A S l l S I N A I T J I
confusione **. Ac proieclo bcne Spi-ritus saactus

per propbetam kiec elocutus esl. Neque cnim licri
poiesl u l Deus menlialur, .sed jurejurando intcrposilu iiiconcussam vcrilalem innuit, secnnduinillud : c Sernel juravi in verilale mea, si David
meiniar
> Davidis enim scnien secundum carucni esl Chrislus Dei Filius, siquidem e Davidis
geaere secundum carnem prodiit Deipara semper
\ i r $ o uiaier Christi Dei noslri. Regmim autem
quad accepil ut homo, manet in perpeluum. David
eriim et inortuus et sepullus est, regnum ejus Judaicum inlcriit.
1212
; , , (] ,
*
, *
, ,
" .
;
.
*
, .
,
, , (1).
"
Regnum vero quod proniisit Deus sccundum bo
dare incarnatoChristo Deo nostro, manet in
seternum ; quod commisit imperatoribu;: Chrislianis, , , , , elcuro ipsis regnat, ut diximus: non estcnim aliud

regnum vel imperium illo splendidius. Quod si
.
vis verilaiem perspicere, sume niihi Moysts popu,
lum.qui larilis miraculis profundique maris transitu

jEgypiios effugit. Considera mihi Jesum, filium
* * 6
Nave, per quem sol steiit conlra Gabaon, et iuna
, conlra vallem, et alia qusedam omnem modum su>
,
perantia niiracula ; imo, ut uno verbo dicam, He .
braeoruin doimnationem perpende. Totam nonne
, ;
mille annis dominati sunt, et ablalum esl eorum
;
iinperium? Qitomodo sub Romanorum dominalione
;
defecil? Nonne Tiius et Yespasianus oinnes conci ; ,
derunt? Nonne lempli diruli vcsligia aralro dele , erunl? Nonne Babylonioruin, Medorum et Persarum a Barbaris illis Turcis absorplum cst? Qui et C ;
ipsi aliquando excidenlur. IHonne etiam Maccdo . num doniiualio transiit? A l vero Romanorum im- , ,
perium, sivi; Cbrislianorum, quippe quod unacum
,
Domiuo noslro Jesu Chrislo administrelur, usque
,
ad mundi consununaiioncm non perlransibil : imo
, '
vero Cbrislus, utesl Rex regum el Dominus domi, , ' :
nanliuni , iniperio illo utilur ad paseendum po ,
pulum suum, usque ad secunduin ipsius adventum;
, ;
quod impcriutn non alii populo relinquclur; sed

lunc ijse Doniinus, ulqui sil Pater futuri saiculi ,
, ,
iilud oblinebil, cum sciliccl onines resurgeinus,
. ,
sicut scriptum est . Rcsurgent morlui et excila , :
LunUir qui dorminnt in moniimenlis, el astabimus
-
iribunuli incorrupii jiidicii ejus; et iniinicos ejus, jy ,
id esl, qui noluerunt crederc ei, noquc ipsum re ' ,
gnare super eos, dissipabil, iu inferno a?lerno pu ^ , :nicndos ; qui vero crcdiderinl el praicepla ejus

rcclo sorvavcriiil, illi conregnabuiit in saicula,
, -
sicul scripsii Saiomu in Provcrbiis , Doininus
-1
regnabii supcr eos in sa?cula : t E l ecce (in . >
quii Dauu-i) cuni nubibus cceii vcniebat, ei U S I J H C
,
ad A i i t K | i i u m dierum pervenil; et ipsi dala cst po- *
teslas, el bouor, el omnes tribus servicnl ci : re.,
miiiiMi
, v
18
t e
, T
1 8
" Psal. L X X X V I H , 5 9 - 4 6 .
M
" ibid. 56.
Apoc. xix 16.

f
Isa. IX, C.
I Cor. xv, 51.
1 7
Sap. m , ft.
Mich. , 7.
( Hinr incipiunt odila Lntiiio tanlnmmoJo, el quidem acophala, muiija, ct s;rpe dcficicnlia,
Cup.ibmai B / s n a g . loc.
cit.
apud
1213
D I S P U T A T I O A D V E R S U S JCD/EOS.
1214
, - gnuro ejus, rcgnum aelcrnuni, et potcslas ejus m

\ 6, .
generationes ei annos, qnas UOU perlraiuibit.
, * '
Quod si dixeris, Judaee: Nondum venit C h r i ,
stus, ipsum contendens in consummalione temporis
,
venturum, quid igitur facturus vcnict, eum jain
; * , abolebunlur lempora ? Sed forte respondebis ideo
, .
venturnm ut abolita tempora, id est, nationem
,
Judaeorum, resiilual. Qam vero rationem baberet,
, ; ; ea quseipsius jussu c l consilio abolita sunt, reno . ,
vare?Talis ilaqueexplicatio subsislere non potest.

Minime enim dicturo cst, quod posl hujus mundi

dissolulionem, talis Judoeorum constilutio rcsur.
reclura sit; imo propbela vobis d i c i l : < Mittani
, vobis Eliam Thesbiten,, ne veniens percutiam lcr , \[><1. ] ram penilu9 . > si ille, qucin exspcctat
4. t
Cbrislus cst Elias, Elias, inquam, qui non resti \ ;,
tulurus, sed percussurus vcniet, perpendile jam,
,
non Christum, sed Eliam illum vocari, neque in
* \ , ;
Betbleem nasci, sicut de Cbrislo vobis a propbeta
, * .
signiflcaium est, sed Thesbis. Cui enim dixit:
, c , > c Mittam vubis Eiiam, t alius sane est ab eo quod
miltitur. Dicendo autem : c Ne veniens pcrculiam
^ ,
terram penilus, > per illum, Eliam videlicet, pri , > * ,
mum tcsliiicatur, et lunc universi hujus compa , \ giuem dissolvil, id esl, consummationem facit. Gui
, .
; jam bono Innc tcmporis natus fuisset? Cui gralificandi aut quem juvandi gratia, consummatione
;
facla? Et eniin alius esl Cbrislus, et alius est
0 .
Elias. Cbristum cnim inlcrpretatus est Daniel
lapidem
visum, qui mons
, \ .
- - - -a rege Babyloniorum
" "
"'"
niagnus faclus esl. Sic enini loquitur : < In diebus
\
illis regtim illorum susciiabil Deus regnum, quod
> ,
in saeculum non corrunipclur, et ipsuiri suscita , ',
bilur in sa3cula ; ct v i d i l , inquit, rex lapidero e

nionle excisum siue manibus et pcrcussit stafuam,
\
et faclus esl lapis in monlem magnum, et replevit
" ;
, & . universam l e r r a m . > Quatuor porro reges regna
gloriosa et celebria interpretalur regnum, scilicet

Babyloniorum, Medorum ; tertium vero prsedalo, , riuiii fuit el indoniiluni, Maccdonicum, iuquam,
: . : '^,
Alexandri,
sive Graecorum, regnum : haec tria sunt
.
polcnlissima ; quarlum regnum hoc ipsum est, i n [| .
victum,quod tribus pra;cedentibus connumeralura
,
10
0 1
81
e s l
o s t
i l , a
r e
n a
e S i
. , \ - D ' P
8
Ghristi
scilicel regnum, quod nec corniptioni ncc succes/ .
sioni obiioximn esse pronunliavit Danicl. Et si
, ^
dixerisregnum feiTeumCajsaris Augusli fuisse,quem
\ , \
alionnn regum conmiinuit et -perdomuit Augusli
; :
rcgnum, quem, inqnam, aliorum regum qni modo
,
vicerunl, niodo victi sunl? Si enini vos Judapos et

ninllas alias gentes viccrunt, sed et vicissim
.
victi sunt, et transiit Augusti Caesaris impcrium ;
,
Christi vero dominatio in sicculum non babebit
,
finemtquod
enim comminuit, iuviclum manct,
, xa\
indomilumque, nec successionem recipit: quale
. "
est nomen et regnum Doraini nostri Je9U Christi,

" Dan. vn, 15, 14.
Malacb. , .
' Dan. n, 44, 45.
1215
nec non et fides noslra in ipsnm. Quot gcnliles et

pessimis erroribus imbuli principes, genlesque
fidem noslram, Gbristianorum dico, impugnarunt,
el non polucrunt illani exstinguere? Quin potius
illi interierunt et evanucre, illa autem quotidie
magis splendet et dilalaiur. Et si vclis accuratc
inielligere lempus, illud, c In diebus illis suscilabit
Dominus regnum, de regno inier illa quatuor
oslenso accipe : non enim postea reperietur. Quem*
adinodum enim palres vestri {implela? promissionis expulationem relinentcs, illam salutis opportunitatem amiserunt, sic et vos facietis. Si ergo
credilur esse Ghrislum, abbinc illuin quserile,
poslea cnim non rcpcrietur.
15:16
, ; '
, *
\ . \
[leg. ] , ,
,
',
* ] . *
,
.
,
.
Jam demonslravi, Judaee, Scriplurarum testimonio ipsaque rerum evidcntia, baec verba : Dominus dixil ad me : Filius meus es l u , ego hodie
genui le ; E t : Poslula a ine, ct dabo tibi gentes
httreditalcm tuam
> de oecnuomia incarnaiionis
F i l i i Dei dicia essc, qure ad effectum perducta
sunt, el lum ab ipsa rcrum evidenlia, lum a prophclis vcstris dcclarantur. A l , si velis, qslendam
tibi Chrislum aute mundi conslitutionem genitum
fuisse, csseque Deum; scd prius vos interrogare
v c l i m : David, qui rex et propbela fuit, quemoam
babuit Dominum? Manifestum omnino et in confesso esl, quod nullum babeat Domiimm praeter
Creatorem coeli et terrae. Ecce ilaque David de
Christo dicil Dominum suum esse, el ante saecula
* , , \
, c
, . >\,< *
, ,
\ , \
, \ \ \
. , \
, \ .

\ , \
; \ ,
,
. \
, ,
genilum. Equidem David in coelum non ascendit; Q

dicit tamen ipse in libro Psalmorum, psalmo nempe
c i x , 1. : < Dixit Dominus Domino meo : Sede
a dextris meis: Ecce igiturFilium Dci, Dominura
suum vocat: ipsum enim Paler, post sanctam ejus
ex Virgine secundum carnem generationem, post
salularem-passionem, resurreciionemquc a morluis
c l ascensionem, sic alloquilur: < Sede a dexlris
meis, donec ponam inimicos luos scabellum peduiu tuorum. > Sed forsan dices, Judtte, Gbpistum sederc ad dexteram Palris, usque ad extremuin illum ct principalem ejus adventum, quem
pcr prophetas prsenunliavit, quasi videlicet nondum vcncrit. Sed qnomodo hoc sit ralioni consentaneum, dic m i b i : Quarcjam sedenti dicit ilerum:
. \
,
',
.

, , \
, \
,
. > ' , ,
,
,
, .
\ , ;
; - -
1 1
Sede ? Quomodo aulcm inimici infensi sint qui D [leg. ];\

nondum venerit? Hoc cnim dicens, Sede, C b r i - , , \
,
slum e terra in coelos redeunlem, rursus sedere
*
jubct, sicut prius sedebal super inimicos suos. Vos
\
itaque , Judaei, iniinici cjus cslis, sub pcdibus
5 .
GbristhMise genlis conculcali usquc ad exlremam
" \ , \
horam. Undeet merilo conculcaimni, et juslum est
\ quod passuri eslis: tempus cuim illud quod jaclalis
*
ct exspoclalis, iclu oculi citius vobis superveniet,
' \ \ , quo scilicel.vos, cura dcccptorc illo cuicrcditis,a?ler .
ni ignis suppHcium, cui eslis reservati, recipietis.
\
Rursus idcm rex et propbela, in eodem psalmo,
\
quasi Dei oi Patris pcrsonam accipiens, dc Filio
Psal. , 7.
ibid. 8.
1217
DISPUTATIO ADVERSUS J U R E O S .
12
* el Verbo Dei sic Lo(|uilur < Ex ulero anle L n c i .

ferum genui te ; Lucifer porro quarta die crca; '
tus est, Adam vero sexta die fortnatus esl. Nunr,
. , , ,
Judaee, dic m i h i : Quem anle creationis primordia
.
genuerit Dcus. Num de Adamo loquilur? Minime,
' ;
siquidein posl secundum diem quo Lucifcr tt aslra
.
creata sunt, formatus est. Forsan de Unclo vesiro
loqultur ? Sed illum, de quo serniu est, Filimn csse
' '
;
Davidis non dicilur; caHerum David longo tempore,
post Adamum et astra natus est: Adamus enim,
' '
ul dictum esl, sexta ereationis die formatus est,
, ,
aslraquarta die facla sunl; Deus autern de proprio
\
Filio dicil : Anle Luciferum genui lc ; tu ee
, t
sacerdos in xleruum sccundum ordincm Melchi , >
sedec, id esl, sacerdos geniium : Melchisedec
.
\ , ^ enini vinum et panem Deo oblulit, sicut et Cbvi, ,
slus, ponlifex noster, nobis mandalum dcdit, ut

ipsi incruenta sacrificia offeramus, secun;him or. "
dinem Melcbisfedec. Audi et Salomonem de gene
raiione unigcnili Filii Dci anle srecula diccnieni :
* , , AiUcquam fiercnt montcs, antpquam fontcs prodi , , $ . >
rent, et ante omnes colles genuit me. > Indica ergo

mihi quem ante omnem creaturam genueril Dous.
. Item David, in libro Psalmorum, psalmo xcvii, imo
6 ' ,
LXXI, ilerum d i c i t : c Deus, jndicium tuuni regi
,
da, et justitiam tuaui iilio regis
ncque ba?o
,
dieas de Salomone dicla esse, siquidcm subdit
,
paulo post: < Doniinabilur a mari usque ad mare,
, et permanet ante solem nomeii ejus, et ante lunam
, , - in generationes generalionum
Ecce perspicue
. >
demonslravi tibi, ex Davidis Salomonisque lesli ,
monio, Filium Dei anle omnem crealuram a Patre
. ,
fuisse genefalum, eo modo quem ipse solus novit.
.
,
Rursus aliam qucstionem solvile mihi, ct slatiin
, \% ,
vcrilas apparebit : Unctum illum, a yobis exspc ; ,
clalum, quem dicitis esse? Deumnc, an hominem
; "
tantuni, sicut fuit ipse David, ct caeleri bomines
" , , '
exsistunl? Respondebil sane Juckcns : Hominein
*
esee illum dicimus, non Deuin, sed quasi unum e
, ,
numero prophelarum : non eslenim nisi unusDeus,
. ,
et minimc duo, sicut vos Chrisliani dicilis. A l vcro,
,
quoniara purura hommem esse dieitfs, qui venlu ,
rus esl, Gbristum vestrum, conferamus in mcdium
, > * D dicta prophetarum, el siquidcm Deum esse pra>
,
dicarunt eum qui venturus eral, profectoqui vcnil,

et a nobis Chrislianis colilur, cuique crcdiiuus,
ot , is verus Christus est; quem vero vos, Judaei cx. spectatis imposlor est et antichrislus; si autcm non
, produxerimus propbelas Dcum cssc illuip dccla, .
rantes, ipsi erramus, Judaei vero vera loquiHitur.
*
Iodicatc igitur uiihi, de quo Prophola dixerit :
c Benedictus qui venit in nominc Domini; Deus
, :, .
Dominus.elilluxil nobi9 . Aticndite diligenter ;
*
aperte Deuni illum el Dooiinum declaral, dicens :
< , .
Deus et Dorainus, el illuxit nobis. Sivc ergo , ,
xeriîdcstjapparueritnobiSjSiveappariturussitjnon
, ' M
a e
Psal. cix, 3.
3V
Psal. LXXI, 1.
3 8
ibid. 8, 0.
Psal. cxvrr, 2G. 27.
1219
S. ANASTASn SINA1T7E
1220
staimtusvciêrJuda*OTum,sednosterClirisiiano- >
rum,siquidem vospuruni homiucmforc quem ventu- xaV :, 6'.
rum exspeclatis, asseritis, David anlem Deum et Do- . \
* , ,
niinum prsedicavit etim, qu\ venliirus eral t vcnit.
Iteni Isai.is, non angelus, non lcgalus, sed Ipsc, ' , \ ' \
inquit, Dominus veniet, el sakabit nos " ; ei : , ,
t Parvulus natus esl nobis; et iilius dalus cst no- ",
, , /, ", "/
bis, el vocalur magni consilii Angelus, Adinirabilis
Consjliarius , Deus forlis, Dominator, Princeps . .
, ,
pacis. Pater fiituri saeculi . > Ecquis bomo, quan, , " ,
doquidem Cbristum hominem piifum fore dicilis,
quis homo potesi esse L>eus forlis, Dominator, ;
3 8
Princeps pacis, Paier futuri sxcul>?

lieni Habacuni : c Dcusa Tbeman v e n i e l . Audi
etJeremiam alla voceclamaolein: t Hic eslDeus noeter; iionasslimabitur alius advcrsuseum; hicadin- ^
venit onincm viam disciplina;, et tradidil eam Jacob
puero suo, et Israel dilecto suo; posthaec in lerris
visus est, c l cum hominibus conversalus est .
ViderT quod illuni propbcUe Dcurn vcrum in lerrisqne visura c l cum boniinibus conversalum pra>
dicaruni? Sed ct David, Regnavit, inquit. Deus
super gcnles , eos videlicet ad se vocando per
fidem Filii sui : quarc non d i x i l : Regnavit Deus
super Judaeos ? Et rursus : Yiderunl omnes genles SaJularc Dci nostri ; > et : t Dicile inter
gcnles, quoniam Dommus regnavit
nimirum
per fidem. haias vero [imo Malachias] : c Ab OTtu
solis usque ad occasuin gloriiicatum est nomcn
meum in genlFbus". Apud Osee : f Yocabo, i n - C
qukDeus, non populuin meum, Populum meum,
id est, gemes, et Miserrcordiam conseculam,
non misericordiam consecutam , id esl, Synagogam Judieorum. Itera el Jacob palriarcha
benedicens filiis suis, leslamenlumque constituens, src de Cbrislo loquitnr : Non deficiet
princeps de Juda, el dux de femoribus ejus,
donec veniat cui reposilum cst, id est, Cbristus,
ct ipse errl cxspectatio gcntium * : quippe
providcbat animo cseciiatem Judaeorum. Frusira
igitur exspeclant Jadaei quero exspeclanl: C b r i stus enini, qnetn gentes exspectant, jam vcnit, et
ideo dcfecii princeps ct dax de Jada.
\
. "
*
:, *\
, \
' \
, \ ^ .
\ \
( ;
, < ,

. ,
\ ; \

. \, ,
, t . 6
^ *
. \
', <&
,
, , / ^^
. \ '
\ , \
; ,
,
|)
, * f
-
"
,
* *
.
" ,
Quod vero verus sii Cbristue noeter non de- D
\ , ceplor, sicul vos Judaei dicilis ajstinialisqne,
\ , ,
boc eliam vobis probare obvium est non modo ser \ \
inoiiibus, veruni ipsis rebus, quae usque bodie ela ,
manl el lestantur quod qiuecunque divit, ut uni ' . ,
verso orb<i impleta sint, jirxla banc ipsius declara \ ^,
iioncm. < Coelum enim, inquii, c l terra Iransibunl,
. , verba autem mea non Iranbtbuivt * . * Qualia autetn
\ ,
sint vcrba iliias, audi diligenter. Eleitim de hoc
, ,
vcsiro, hoc cst, Judawrum , templo dixii : Non
\ '
roiitiquelur in illo lapis supor lapidem ; iin' , ; ,
pleia est haec praediciio, ve) non iinplcla esl ? Dixii
,9
i e
i e
%5
V 8
5 7
4 0
Isa. >, 4.
Isa. . 0. Habac. n i . .
Rni h. m, 5> 58.
. 5. * Psal. xcv, 10. Malac. , II.
Osce. u, 2 i ; Rom. ,
xxiv, 55.
ibid. 2.
k
%s
k9
Psal. XLYI, 9.
Gen. XLIX, 10.
4 e
VT
Psal.
Mallb.
Bll
DISPUTATIO ADVERSUS J U D O S .
\m
! ' ilcrnm : Venicnl Romani, et tolknl gentcni vc \

etram, et civilalem, et rcgnum * : faclum illtsd
, ; ,
est per Vespasianum el Tiltim, vel non factueiosl?
t \
Dixil : Lex et proptoeiae usquc ad Joannem Bapii
;.:, \ * ;
efam, el ccssabunt : nonne et iliud esl imple ' lum ? Ecqnis inler vos prophela post Joannem
; '
Bapiislam? hno imlica mibi qnis propliela apud
, ' ;
vos invcnlns sil, cx quo crucifixistt Ghrislum ; quaie
; \ ;
habetis hodfe regnum ? ubi sunl judices veslri ?
; /.
ubi prrncipcs? Omnes defecerunt. Ubi lemplum
; .
vcslrum ? ecce desolalum jacet. Ubi sunt labuls
; . ;
quas accepistis? eccc non exsistant. Ubi sacrificia
. ; veslra ? ecce dcfecerunt. Ubi arca lestamenli?
. ;
ecce non comparel. Ubi est altare quod fecit
;
Moyses ? ubi virga qufe germtmrvil ? ubi urna et
; manna ? ubi illa in templo el lusiratio
;
sancliiicationis? ubi ignis de coelo desccndcns*
; ;
Ubi vel unum propbctam hodie babetis ? Corte nul ,
himbabetis, jnxla sernumerfi irium puerorum, qisi,
,
personam vcslram assumerUos, dicebant : Non
,
est in tempore hoc princeps, el propbela, et dux,
* , \ ,
et qua* sequnntur, t coram Domino, ut possimws
, ,,
invenke misericordiam . Qa<*m enim locorum
; , \
quos dedit vobis Deus, trodie bnbelis? Omnes vobis
2
abstulit, et nobis ipsis dedil. Si enim monlem Sinai
\ , '
dicas ubi legem accepisli, non aulem suecepisli :

at ibi Christusbodie glorificalur; si Jordanis rcgio , nem, ubi iransivit olim populus vesler: at Chrislo
, '
ibi baptizato, ipse a nobis ibidem cotitur; si Jeru80
8 1
\ , C salem et Sion : at, Ghristo ibi crucifixo, ipsius

,
passiones ibidem hodie adoranlur; sw monlcm
,
Olivarum : a t , Gbrislo inde in ceelos assumpto,
,
ipse ibi gloriGcatur ; si Beibleem,
civitatera
6\ , >
David : at, Gbrislo ibi inoarnalo , i b i , sicul in
,
coelo, scmper glorificatiH'. Sed quid dicoBethlccm,
. \ , \ ,
el Sion,t Jordanem? Percurre Occide.irtem,Orien\ ; , tem cotisidcra, omncm qnae sub ceelo ? 9 t , terram
, ' , invcsliga, ipsas Britannicas insulas, ipsas occi , \
dentales et extremas mundi plagas : qtiaceunque
* ad Jud&orum gcnlinmque religronem epectant,
\ ,
anliquala et abolila; omtiia vero Gbri&li mysieria,
\ \ .
credila, bonorala et conflrmata reperiee.
\ ,
Nec dicas, nos hodie Chnstianos affligi, t a p l K
\ *
Tosque teneri; elcniin illud ipsum est maxime
%b , \ \ - D mirandum , quod fides nostra , a tantis boslibas
vexala ct impugnata , slat el non deflcit; imo na , \ ,
qoe regnum nostrum ces&at neque ecclesiae no , & trae clauduntur, sed inler niedias gentes, in medio

eorum qui nobis doniinanlor persequnnlurque,

ccclcsias babeinus, cruces (igimus, novas fcclesias
, \ ,
, . , - SRliiicamus, sacris opcramur. Dixil Evangciium
praedicalum i r i universo munrio : Utrum el illud
- * >
factum est, necne ? Dixil : Portae inferi non prae, ; ,
valcburit adversus eam
id esl, adversus fidem
,
noslrain : an et in hoc falsum Ioculus esl? Annon
; " \ \, \ \, exstilerunt gentiles et bseresiarcba? mulli, tyranniquc poientes et reges i m p i i , qui fidem no&tram
, \ M
* Joan. x i , 18.
Luc. x>i, 16.
8 1
Dan. ui, 58, 59.
B f
Malth.
Uf
8 8
Matth. xvi, 18,
1223
S. A N A S T A S I I SINAITÊ
1224
oppugnarunt, ct non potuerunl eam exslingucre? ; !

, "
Dixit nobis, qui credirnus in eum : Erilis odio
, ",
ipsi dicile,
omnibus propter nomen meum

Jud&i, nonne prop er nomen Christi omncs gentes
\ ;
oderunt nos et abominantur? Et si auleni vos de
, . \ illis omnibus reiicealis, ipsi lapides clamabunl.
'
Sanc videnius non exstilidse a saeculo gentero ab
\
omnibus tanlo tcmpore impugnatam , quin delela
fuerit, prseter solam Chrislianorum genlem : quae , ,
non iia pcrmansisscl indebilis, quamvis ab omni- '
,
bus gentibus iinpugnala, nisi manus Domini con\ . \ ,
servassel, el eliam nunc conservaret ita indelebilem. Nobis etiam comperlum esl, nullum Chrislia-
,
norum imperatorem Barbaris uhquam in mortem
) , *
esse tradilum , quamvis a lot gentibus hoc impugnalum sit imperium ; imo, non modo non potue- ,
runl impcralorcs Chrislianoruui lollere , sed ne
. \ imagincm quidem eoruni cum signo crucis in nu/ ,
lnismate impressum abolere valuerunt, eliamsi id
non pauci tyranni tentaverint. Nequeesl quod illud
\ .
conlemplibile quid et parvi momenli essc crcda \
u i r , nempe fidcm noslram , seraper oppugnari,
,
semperque firmam nihilominus perseverare, et
.
indelebilem : nisi enim Deus lidfcm noslram pras
ca?lcris omnibus clegisset et comprobassel, nunquam eam inter gentes, velut lupos, invictam con
servasset.
Praelerca non pcrmisisset Deus fldcm falsam
usquc ad tcrminos terrae dominari , nisi fuisset
\
ORconomia adventus in carne C b r i s l i , Filii ejus, ,
Dei et Salvatoris noslri : unde boc ipsum , nenipe \ \ .
EvangeliuîCbrisli ubique gentium crcdilum esse, Q " ccrtissime probat non esse aliam (idcm nostra
,
religiosiorein sub COJIO. Quid igitur ? Adeone i n i ,
quus est Deus? Absil I non adeo, inquam, iniquus
' . ; ;
est, ut, probe sciens quod Cbrisliani erramus, sic
1 " nos errori Iradat. Jam vero quot anni a Chrislo
\, .
effluxerunt, u l lanta hominum muUitudo ab boc
\
errore perieritl Non enim boc observare vel re
spondere licet, lanto nempe annorum spatio, veri,
* ,
latem nos Israclilicis gentibus edoceri. Quinimo,
, ,
rcspondc m i h i , quoinodo nobis ; nobis, inquam,
;
errorem amplexis, qaod dicilur, universas terrse
\
iiupcrium Dcus connuisii? Quomodo factum est,
; , ,
ul neino signuro numismatis abolerc polueril ?
, , \ ;
Scilicel monstrare voluit Deus quod, eliamsi nos
Clirisliani perseculionem paliruur, omnium lamen D , ,
imperium oblinemus : siqurdem signum numisma'
lis imperii n o s l r i , ipsum esi Cbrisli signuni. Dic
,
igilur m i h i , nisi inde probatur aelerna iavicla el
. ,
ijidclebilia exsistere Odem et impepium Cbrisliano \
rum, quomodo factura est ut vos omnes, qui cru \ ,
ccm Gbrisli odistis et ceciderunlet jacent?quomodo
\
crucem in numismate non niodo aboiere non
, ;
potesiis, verum eliam libcnter suscipilis; iino, si
, \
quem nummum cruce carentcm viderjnt, repro ,
balis ct rcjicilis? Adeo verum esi quod de vobis
, ;
riixil David : Oculos babent el nmi, v i d e b u n l .
\ \
bt
BV
Maiih. , .
Psal. , 5 vcl l i .
226
DISPUTATIO AD ERSUS JUD.EOS.
Quomodo,
quod
impugnalis,
id
ipsum
rcqnirilis,
et
; , , \ .
quod aboinijiamiiii, id ipsum dili^cnlcr suseipilii,
. > , ,
sic a vobis ipsis victi mirabiliter? Sane nisi men<*
,
ct intelligeniia vos defecisscl, volis ct caeleris
; \ \ omnibus salis cssel boc signum , ut pcrsuasum et
, \ *
lomperium babcrctis, futcm ct crucem Chrisli in
,
Aecula dominari. Quot c i quanti fidem ct Eccle .
siam nostram dissolvcre spcrarunt, el non po tucre? Imo ipsi Iransierunl, al fundamenlum E c \ ; * \
clesire , quae est fides , inconcussum manet, pcr
, \ Gbristum , qui sic dccrevit, Porlre , inquiens,
-, < , inferi non prscvalebui.il adversus eam .
; ;
Ubi cst Dioclelianus? ubi Nero? ubi Vespasw ; ; nus? ubi Hcrodcs ? ubi Maximianus, ol omncs qui
, \
marlyres quidem Chrisli occidcrunl, fidmn aulcm
, nostram rxstinguerc vel inlercludcr* non poluc ; \ .\ runl? Ipsi perierunt el dissoluti sunt, vcraque pra>
. ,
nuntiavil Cbrisius, nobis dicens : Odio crilis
. > omnibus propler nomcn mcum ; el ilerum :
, \ \ ^ Ad reges el ad praisidesdufemini propter m c .
. > " *
Hoc igitur solum superesl, quod concludere dc, 7
bcatis : odio ncmpe veslro advcrsum nos, pcrspi, " ^>
cue denionslralis vcra propbctassc GbfUlum, dum
. , \
d i c c r e l : Odio erilis omnibus propier nomcn
, * , \
meiim. > Neque illud lanlum, scd mulia alia pra\ . , dixil, qure quolidie ad effectum perducla conspid
mus, unde magis in ipsius, ut Dci, adoratiouc
\
confirmamur. Dixit cnim pradicalum iri Evango
, \
lium suum in universo mundo; praadixil <non re \ , . , mansuruin lapidem supcr lapidem in lcmplo veslro,
\
d i x i l : c Qui nori relinquil palrem el fralres ol so ,
rores, non polest vcnire posl ine ; de clcemo , .
syna praecepit nobis, u l lalenlcr eam faciamus ;
'
dixil nobis : < Baptizaniini in nomine Palris c l Fiiii
.
c l Spirilus sancli; el ilerum : Ecce ego vobis-*
,
cum sum usque ad consummalionem soeculi .
; ,
Ecquis igilur Cbristum possit niendacii arguere
, .
circa bas omnes praedicliones ? Nemo sane ; sed, ul
\ ;
jam diximus, omnta ad effectum pcrducla sunt, ct
;
pcrducunlur. Nonne lemplum vestrum dirulum e.u
;
el combusltim? Nonne pnedicatum cst Evangclium
, \
ejus in universo inundo? Nonne odio babeniur
^, ; nos Cbristiani ab omnibus gontibus propler nomcn
*
ejiis? Nonnc vidcmns innumcrabilcs , patribns c l
5 ,
) nialribus relictis, illum sequenlcs? Nonne perspi*
;
cimus anl intelligimus, quod Cbristus ciim nobis
&\ \
sil usque ad consummalionem saBcuIi, non permil, \ lcns fidcm noslram evacuari ? Quis est igitur qui,
, \ *
latia c l tanla cernens ab iilo anie oclingcnlus vel
\ ,
plures annos pra?dicla vel praeccpta, quotidie nunc
; . " <
ad effcclum cum lanto splendore *perduota, ncn
, ; crcdal, aul scandaiizelur in eum ? Absil ut talis quis
^ \ , ' .
exsislal ! Ex bis igitur cuique volenti perspicerc
: . . .
licel, nuliam exsisiere super terram, rcligiosiorcm
fidcm, praeler solam iidom in Chrislum. Ipsi gl-jriu
ei poleslas. Amrn.
1925
8 e
8 7
58
8 t
f0
* Maiili. , 18.
8 7
I \ T R O t . Gx\
Mallii. x, 22.
LXX\1\
ibkl. 13.
8 J
Mallb. x, 37.
Mailli. xxvui, 10, 20.
S. *NASTASII SINAIT.E
1227
1228
EJUSDExW SECUNDA 1NTERROGATIO.

omnia quidem de illo propbelae praedixerunt, \ , . /
aulem non allcndilis. Si vero dicilis : Quare
\ ,
prophetae de veslro Ghrisio loquenlcs non aperte
\ /}(5 ; " I
c l clare nobis loculi sunl ? U l videatis, Judsei,
Gbristnm venisse et Jincm imposuisse legi el legis ,, \ .!
tmmolationibus, et vobis dico : Istos, si nudam \ '
rem ita loculi essent, statim lapidabalis eorumque , libros cremabalis. Nos demum in boc aspiciamus ; .
modo enim ex vestris propbetis vos confundimus,
oinnia quac de Cbristo dixerunt arguentes et prse ,
vobis ponenlcs. David enim dicit : Inclinavit \ CIBIOS el dcscendit
Isaias dicit : c Ecce virgo . "
concipiet et pariet filium, et vocabunt nomen ejus \ . c
, \ ,
Euimanucl " ; > en ejus nativitas. llerum idera
.
propbeta dicit : Hle Deus nostcr, non disccptabil
alius cum i l l o ; et post in terra visus est et cum ,
bominibus conversatus e s t : > en ejus cum ho- \
\
minibus conversalio. Nec possibile erat aliter illuin
*
ab hominibus videri, nuda in divinitate conversari,
n i i i huraanam naluram ct carnem suuipsisset et
, ,
induisset. Moyses quoque, poslquam gloriam Dei
[\ vidisset, ita ut nequirent filii Israe! cernere faciem
ejus aperlam, nisi velum imposuissct, dixil ad illos . \
h#c; < Propbetam in vobis surgere faciel Doniinus ,
Deus nosler e fralribus vestris tanquam me .
,
Quid est illud tanauam me? U l enim Moysisfacies , " gloria illuminata fuerat, el cum ncquirent filii

Israel aspicere gloriam ejus, faciei velum iropone- . , < ;
bat, ita dcinde citm iJlis conversabatur; sic et
, \
Chrislus Dei Filius pro indumento babuit corporis
babitaculum, occultans suam divinilatem, et me- ^ , , * dius factus interDeum et bomines; medians, me- * \
lius quam in Moysc, homines cum Dco, Deum cum \ ,
hominibus. Elenim melior et major est Dominus ,
ecrvo; Moyses enim servus erat, Cbristus autem, \
, , ^
ut Deus, Dominus. Ob quid igitur, tanquam tne ?
; \ \
Ob indumenlum et mcdiationem; et quod, quisquis
non audiet bunc prophelam, extermiiiabitur anima . *
ejus a populo; ct quod iste est liberans Israel, , * , \ ,
factus homo Dominus, et cum nobis bominibus , > \ \
, conversatus, nequc alius.
\ , 6 ' , \ ', \ .
Deo Jeremias loculus csl dicens : Quia ille D " ,
Deue nosier, non disceptabit aller cum eo, el quae , , >
sequunvur. Prcff)beta quoque Isaias dicit : Non
. c ,
a.ngelus, nec legalus, sed ipse Dominus veniet et
, ', \ ,*
1
6 3
6V
* Psal. , 40.
isa. , U .
Baruch , 56-38.
Deut. , 15.
122)
DISPUTATIO ADVERSUS JUD.EOS.

. *0
' ) ,
. \\,
, ,
\
, ; "
\ , '
,
, \

,
\ , \
, .
c , \
,
'
,
, \ ,
\ . \
, \ ,
.
\ I ,
,
,
, , *
\ \ ,
h , , - g
t
, , \ \ *
'
, \
, \ . ,
, ,
,\ "
. >
" , \ ,

\ . "
\
123C
salvabit nos ; ? ftt gcntes c r o d i t u m esse et

amoiurae vos Judaeos propier vestrara incredulilatem. Propbeta Osee dicit : t Vocabo non populum
meum, populum meum , id est credenles in
eum genles. David ostendens Deum inter genles
incarnandum esse, dixit : c RegnavilDeus super
gentes ; > cur nondixit: Regnavit super Judaeos?
regem esse Deum super omnes, evidens eral ;
sed non erat in gentibus, anlequam crederent, cognitus, nempe qu# in idololatria versarentur et
dttinoniorum tyrannico subjicerentur imperio. Ideo
per suam incarnationem nos liberavit ab idolis,
pcr proprium suum sanguinem,quem fudit in cruce,
et regnavit super nos, quia credidimus in illnm.
Propter quod et ileram dicit : Omnes gemed.
quascunque fccisti, venient et adorabunt coram te,
Domine , quotquot in hoc praesenti saecuto ad
illum venerunl per sancium baplisma ; ut idem
propbela nobis prxdixit, dicens: c Venite ad eum,
et illuminamini, et facies vesirae non confundantur . Alius quoque propheta d i c i t : c Mundamini, puri efllciamini, auferle iniquitates acordibus
vestris . Si ad illum iia veniunt, mercedem
fidci accipienl ut sine legis ministerio per lidem
ealventur. Quotquol aulem nunc ad illum non voluerint vcnire, in fuluro sseculo non volentes ilinm
cum confusione magna et timore et tremore mtitlo
adorabunt; ul prophela dixit : c Doinine, akum
est brachium tuum, et non l i m u e r u n t , > id est.
non nunc crediderunt; c cognoscentes antem confundenlur, quod est, in futuro, quem nunc non
crediderunt Cbristura, tunc cognoscent et confun
dentur, et inexstinguibili igni ab illo tradenlur
aeternum puniendi; quia ex Sion debebat mani*
fcstari ChrisOis, et quia Altissimus esl, et ipse Sion
fundavit. Dixil David : Mater Sion, dicet homo ,
et bomo nalus est in ea, et ipse fundavit eam A l tissimus \ >
8 e
eT
1 8
7 0
7I
Quod autem baptizatus fuit in Jordane, et testimonium illi dalum est in coelis a Oeo et Pairc,
dixit : c Vox Doinini super aquas ; Deus gloriae i i i tonuil; Dominus super aquas m u l l a s . > Qnod
anlem per sanctum suum baptisma conlrivit dia7S
, * D bolum et potestates ejus, dicil : c Ibi conterens

\ ; * > capita draconum in a q u a , > id est, daemonionim;
. , conterens caput draconis, id est, diaboli. Illud
. , , \ , auiein, Greator coeli et terrae et maris, ipse cst
\ , , \ Cbrislus, quod in mari ambulavil ut in pavimento,
, quod curationes multas fecit in populo; etpro mnn , \ do debuit pali, liber Job ita loquitur: c Qui coelum
, tetendit solus, ambulans in mari u l in pavimenlo ' * ; propheta quoque dicit : Tunc ocult
, \ ; \ , \ csecorum aperientur, et solula erit lingua mutorum;
tunc ckudus iH cervus saliet . Quod auleni de c \ , \ * bebat Doininus noster Jesus Cbristus ui Jcrusalcm
n
8 8
7 0
78
8 7
Isa. i x x ? , 4.
Osoc u . "24 ; Rom. ix, 25.
Psal.
Isa. i , 1.
Malacli. L I , 5.
\\\
L I X X V I , 5.
UA. xxxv, 25.
7 1
78
8 8
8 8
9.
Psnl. L X I I V , 9.
Psal. xxxm, 0.
xxvm, 3.
PsuJ. L X X I I I , 13.
Job ix, 8.
XLVI,
7 4
7 8
1231
S. ANASTASII SINAIT-E
lm
ingredi sedens in pullo asini subjugalis quasi rex, . "

propbcla Zacbarias i l i c i l : lExsuIla satis, filia Sion,

jubila, iilia JcrusaJein ; ecce rex tuus veriil justus
, .
<;l salvalor ; ipse pauper el ascendens supcr subc , :,
jugaleui elsuper p u l l u n i \ Qtiod a vcstpis, Judsei,
\
ptieris. Hosanna > clatnatum est, Deo illtid fnspi,
raiUe, David propbctizavil: Exore infanlium el lac . > "
lcnlium perfeoisli laudem . > Isaias aulem : * Ipse
, , ,
infirmilates noslras tulit el languores porlavit, et
, ,
pro nobis affligilur '.
7
? 8
. > * , :
:, .
, : , :
Nonnc vidcs, oJuiKce, quomodu oporluerit i m ; ; 11
pleri in illum scripla propbelarum ? De illius autem
jirodilions, cujus auclor ftiii Judas unus e duodccim '4Uscipulis ejus, psaiinus d i c i l : Quare freinuerunt
, * " ,
genles, el populi inedilali smtt inania ? Asliierunt
;
reges lerras el priucipcs convenerunt in uuum .
, 1 .
Convenerunl quidem revera in sancliim puerum
'
Dei Jesum, qui esiCbrislus, Hcrodcs etPonlius P i , , lalus cum goniibus el populis Israel. bavid quoque
.
ilicil de eodcro : Foderunl manus meas ct pcdes
* "
nieos, el diviserunt sibi vestimenla mea, el super
, ,
tunicam meam miserunl sorlem ; dinumeravenim
oinuia ossa m e a . Vide crucifixionem, et qtio . > ,
modo acclum cum felie ilii bihendum dederint;
.
ide.m David iterum d i c i l : c Dcderunl in escam
"
meam fel, el in siti mca polaverunl me a c e l o . >
, .
ErgomentitisuntpropbeUi etnostri Chrisliaiiorum
^
evangelista;, similia dicenies, b:ec passtim esse c ^
* ,
Chrislum? Si nosiri evangclisl menlili sunl, ct
; : '
,
propbelac etiain menlili similia illis dicenles. Vis
,
niidirc de cjus sepultura ? Propbcta di ;
* " / ,
tenebris ct in umbra nioriis, et facius sum sieul
: ,
borao sine adjutorio, inter niorluos lihcr , id
/0pwO , ,
vC.sl sine poccat. Job quoque dicit: Apcriunlnr
. *
libi timore porlaj mortis, custodes awtem porlarutn
;> ,
irifcrni vidcntes le terrcbuivur ; apcrle adver :
&ariorum damioniorum poleslales dcsignanlur, qnas
. " ' habilanl. Quml itiulta corpora sanclorum
:) '
qui ab initio uiundi dormicram, Cbrislus in cruce
,
pcnde.iis cxcitavil c mu^luis, Psalmista dixit .* Q.ii
t *
rducit vinclos in forliiudiuc ; siiniliier qui exaccr80
81
81
8 a
8 V
l>nli sunl et babilanl in sepulcris * . > Sed de i l - D

lius Iriduana sepullura el rcsurreclione propbeta
<)*ee sic lotjuilur : y;Bramus Domiiuim, vivificabit nos posl duos dies, cl in dre tertia resurgam *
Qaod auiem anima ejus in inieriJO non derc)icla
< st, neque caro ejiis vidil corruptionem,,David di< it : < Non dorelinqtios animam meam in interno,
iwque dabis sanclnm luiun vidcre corruplionem .
rlc arbilreris auiem dc seHavid loculuni cssc. non
<! Cbristo ; David in sua g^ncratione obscruius
i a i vohmlati. doniiivii et apposilus est ad patrcs
i::.)s, c l vidil corrupliitucm. lpsc igilur Dcus natiiR
87
7 7
/.acliar. ix,
0.
' Tr-al. . 22.
" l \ a l . ,.
al.
Psal. ., 3.
LXXXVI*, 7, S.
Isa
Jub
.
,
* , :
, .
\ ,
, * &, i
. >
, * ':
; ,
,*,
4, 5.
? P a l . , \, 2.
$. , 4719.
\, 17.
" Psal. I . X Y I I ^ C, 7.
usec vi, 3.
8 1
1233
D I S P U T A T I O A D V E K S U S JULVEOS.
J3M
ram toumanani quam swupsit susciiavW. alibi
-.,,. *
scriptum est: Et eril iîiiies ejas gloria **, i J
*
es(, requies sepulcrum, gloria aulcm resurrcciio , , .
ncm indicat

Quis dcmum ha;c audiens a prophclis do Ch
,
slo dicta, non fatelur hunc Deum vere ad mundi
* ,
saluiem hoimncm faclum essc, idola destruxissc.
, ;
drewoniorum sacrifieia abolevisse ? Ubi sunt iEgy ;
pti sacrificia ? ubi Memphidis oracula ? ubi Se ; ;
benyle Siinonem colens? ubi Nuphis vinum ado otvov ; rans?ubi sunt hodie solis cultores? ubi Dianaa
;
Irmpluin ? ubi Cyziceni tcmpli Apollinis et omniuiu
4 ; dscmoniorum oracula ? Cbrislo cnim manifostato
">; ;
et in crucc pendente, Deus ubique adoralur c l
: ,
gloriiiralur. Nonne vos pudel, Judaei, nos idolulatras
\ . \ , et idolis samficanles vocare ? Attamcn niirum non
'., ; est. Omms cnim merctrix nuilieri liberai nomen
;
siium imponit, vocilans illam rnerclricem. Naih
:., Isaia;, Jcreuiia?, et rcliquis propbetis, adcoqne ipsi
. Cbristo non pepcrcisiis ; el quomodo nobis Cbristia ,
i $ poteslis parcere? si vcro baberelis hanc po , *
teslalem, qiiam nos bodic habemiis, non sinerelis
; *
unuiii ex nobis intcr vos viverc, ul nos vos lolora',, ,
nms. Cum enim dicitb, ciir non loculi sint apcrie
,
ct nude de Christo prophcta, qusero ct ego a vobis,
. ol
ur non dixerinl propbetae vobis Judaeisde Cbrislo :
\
Cavcte, venict bomo apprllalus Jesus, ne illi credile
;
quia iraposlor cst? Sed ila verum csse Cbrislum ei
Dcum, qiicm propbeue pramintiaverunl, nolen, , tes credere, impostorcm, nec Ghristum accipitis.
, ; ' ,
, , .
, - C
Sin autom Jiukeus dixerit : Quomodo, cum Doua

prscccperit ne adorentur ligna, lapis, c l oper*
,
manuuni hominum, vos, Cbristiani, b;rc ndoratis
,
et colitis, facienles ex his cruces et iinagincs ? rc ; * , ,
sponde illi : Dic mihi et lu, Judaee, quare tu ad-.ira*
, legis libriim, cum e pellibus etimmundis coriis ci>:u
pacius sil? cur Jacob patriarcba adoravit in suni;
iijilate virgne Josepb* ? Quod si potuerit diccrc : i L
;
i adoro lcgis librum, non naturam pcUium iybi-o,
,
sed verborum virtutem ; neque Jacob adorans vir , ,
gam, lignum adoravit, sed qu eam possidebal Jo scpb ; dic i l l i : Simililer et nos Chrisliaui adoran (*, ,
us Christi crucem, non ligni naturain adoram;:s
> ,
quod absit, sed Chrislum in eo crucifixuni. #\u:.] \ ol
admodum et vos, si invcnerilis bodie duas !ab;: , - l> | s et duo Gheriibim aurea, quae fccit Moyscs, .
, 1
arcam, adorarelis ea colentes illum qui baic tuaiuia .
vit i i e r i ; ita el nos cum imagines adoranuis, n ;ti
,
aiioramus lignum, quod absil! scd Christum culi, , []
nius el sanclos e]\i9; neqne lignum ncquo picluram
*
adoraius,cumsaipiusimaginesvelustasabsterginius
, ,
rt renovamus, aul pulresccntes coiiiburiinus, alia^, ! ,
que novas facimus, lanliininiodo ad bonam mc\ ,
nioriam servandani. Vos aulcm, dicile mibi, tur
*
imagincm Nabwcbodonosor Habvlono adcraritSff
n
Isa. \ i , 10.
" llcbr. M , r2l.
1235
S. A N A S T A S i l SlNAlT.-K
et illic quidem babentes Danii-1 et alios prophelas

qiii vos docercnl ? Et ego Ghrisiianus, cum Ghristi
adoro imagincm, dico : Gloria Deo sanctorum;
non dico : Gloria ligno aut piclurae ; tu vero, Nabuchodonosor adorans imaginem, dicebas : Gloria
Nabuchodonosor. Ego crucem adoro, nec dico :
Gloria ligno, quod absill lu vilulum adoras, et
dicis : < Hi sunt dei tui, Israel, qui eduxerunt te
c tcrra iEgypli . > Nos Gbristiani multis annis
caplivi et malis afflicti, Deum non negamus.
1236
,) \ ,\
, .
*
[];
\
;
, , ,
*
,
, , , ! , c
, ,
\ , .
Si qui Ghrisliani negaverunt, non tani multiquam
, '
vos Babylone, non quidem percussi nec exeoriali,
, .
sed mero in verbo omnes negaslis,et imaginem homi , '
nis adoraslis. E l nisi ires pueri fldem inDeum servas, \
sent, ubi fidera in Deum servasselis ? ct tamen tanta
\ ,
signa videratis in omni loco, in jEgypto sub
, , .;
Moyse, in mari Rubro, in deserlo, in coluinna ignis,
, iu nube Iuminis, in monte Sina. Num lalia bona
, ,
Dcus alicui conlulit ? Num Deus alicui ita locutus
, , ,
esl legibus et tubis angelicis, et tantis miraculis

legem vobis fcrens, manna rorans, prophelas inler
;
vos miliens,gentes subjugans, alienigenasdesiruens,
\ ,
labulas praebens, labernaculum veslrum describens,
, ,
Moysen ccu alterum Deum, ut suas vices agat, vo, , bis prxficiens? vestri populi caecitateml malam
, ,
vulunlatemt ingratum animum et vobintariam C ,
obscurilatem ! supra in monle Moyses vobis peri ; "
clitabatur, vos infra vitulum fingebatis; supra ille
! !
Dcum rogabat, el infra Deum tu iratum reddebas,
ct viiulum adorabas; raanna comedebas, et Deo 111
! " suliabas. Dixit enim David : c Adbuc escae erant in
, \
<>re eorum, et ira Dei ascendit super e o s " . > Et
, \
de nobisGbrtsiianis quid dtcere potestis, nosncmpe
, \
Filium Dei adorarc? Sed respondete : Cur vos ve, \ . \ ,
8lrosGlioselGlias,utloquilurDavid, imniolavislis da>
< ,
lnoniis Bclpb'gor ? quid ? vos senrper fidem babclis?
* . \
absil - Audi Moysem dicemcm ad populum (et tunc
,
quidcm in Deum pius erat llebraorum populus),
; '' ,
audi quid dicalMoyses: < Generalio perversa sunl,
\ , ;
ct non esl fides in e a , et rursus : Generatio Q \, , ;
-<
J :~
?
11 ~
. ' _ . .
\..~ _ f
. . . ..1
* t.....
;

;.
'. "
prava et
perversa, bajc~ reddis
Doniinoea ? . Et
roulla
(
alia icsiimonia de vobis mala occurrunt in veslris
) , '
a Deo propbeliis dicentia : Filios enira genui et
" \,
cxaltavi, ipsi autem spreverunt me ; bos cognovit
. > \
possessorem suum, e l asinus praesepe doniiui sui,
\ , ;
leracl auiem nie non cognovif, et populus meus
\ \
intellcxil. Vae genti peccalrici, populo pleno
]k'Ccaiis"M > Eirursus idera propheta Isaias vobis
. , , \ ,
d i c i l : cAudite verbum Doraini, domus Sodoraaj;
\ ,
percipite legem Dei, popule Gomorrhae . Videle
\ ,
quoinodo Sodomilas, el iniideles, populumquc dc , \ .. \
nicntcm Judaeos vocet Deus, et idololalras, et i n , ! > \
gratos, et generalionem pravara ei perversam, et
c liiios castigandos. E l sacriiicaverunl diemoniis ei
9 9
93
Exod. , 4.
9 1
-al. \\\\\
50.
9 4
Deul- , 20.
9 9
ibid. 5 , C . Isa. , 2-4.
9 8
ibid. 10.
1237
DISPUTATiO A D V E R S U S JUDJEOS,
1238
, Deo, e l dereliqueninf Heum qui fecit illos, et

. . , ,
aversi sunt a Deo qui aaivavit e o s .
, , , \ ,
, ; , , \ , .
,
lnquirarous ergo Scripturas, an de populo quo cunque alio Deus tanla denunliaverit. Siquidera
. Jerosolymis duo el quinquaginta annis sacrifica vistis in Dei templo idolis sub Manasse rege veslro, profanantes urbera e l templuro Dei. Ob quam
,
causam Babylone seuiel et ilerum tradidii vos
\ *
Deus Cbalda?is in servitutein. Dcinde rursus
vos annos post sepluaginta revocavit. Modo igitur
' . " ^ istud volo a vobis discere. Post.veslrum Babylon
regressum, et lempli veslri reaedificationcm Hierosolymis, vos in illo adorantes J>co, non idolis sa,
, - criilcaslis. Quale peccalum egislis coram Deo ? Ecce
enim octingentis et amplius annis in omncm ler
ram dispersit vos Deus, ct duxit Titum e l Vespa ;
0 sianum Roma, et Irucidftverunl ex vobis cenlum
, *- myriadas Hierosolyrate^ ut dicit Joscpbus vestr
gentis scriplor, qui solus tttta cxposuit. Vestrum
,
, : templum incenderunt, et delevenmt aliare et
sancta, urbera quoque et Sion, c l vos in servitu *
tem redegerunt; et estis per totam lerram dispersi
, ,
et sine lege usque adbuc. Et ecce ociingentis e i
, , , , \
amplius annis, ut diximus, neque altare, neque
,e
. Q
\ , , , ,
.
,
ot
, \
,
, ,
;
, ,
;
; .
arcam, neque tocura Paschaa conservatis; dixit

onim
Pasr.hu n
k i iu
enim ifona
Deus vnhu
vobis: Minim*
Minime far.ietifi
facietis Pascha
nisi
Hierusalem ; neque in jEgyp*um regressuri; ecce

patres Yestri, cnm peccavissent, secundo captivi
Babylonem d u c l i , secundo vastato tcmplo, oblinuerunt secundo i n gratiam Dei rcdire et lemplum
aedificari; * M S quale peccalum commisistis, et
tantum quidem ut Oeus \obis non reslauraveril
templum, neque vos ab hestibus reduxeril? idolis
igitur sacridcastrs vos, u l palres vestri, filios vcstroset filias? iiaagjneiBy ut i l l i , adorastis? Mininie.
Ergo in templo idoltua staUijstis, u i Manasscs ?
propbetas occidistie? Mimme^Quaa) ob causam a
Deo ila derelicti estis?erte quamvis non dicatis,
lapides clamabunt: quod ex quo Cbrislum cruci-
*> , ; jy fixistis, derelicti fuisiis. Ob id usque adhuc Ct in

perpeluura derelicti, dispersi, ntidali, ejecti c
;
* ; , templo et Sion manebilis. Patres cnim veslri vilulum flngentes, in raultis legero violantcs, auream
, * '
imaginem adorantes, Olios et filias suas diabolo
, *
, - immolantes, centum et septuaginla annis in Babylone Persidis edocli, revocati sunt; vos in Cbristum
,, ^
peccanles, non solum cenlum c l septuaginta annis,
. 01 :,
sed usqae ad consumraalionero sseculi abjecti eriiis.
,
Nos autem g^ntes fllii Christi vocaii suraus, e l i l i
,
, aervimus, et illum gloriflcamus una cum Paire et
gancto ejus Spirilu in saecula saeculorum. Amen.
, . , , '
. , \ , \ , ,
Psal.cv, 57,11.
, %
S. A X A S T A S i l
EJUSDEM
SINAIT.E
TERTIA
12U
INTERROGATIO.
Dicitenuhi :Messiam quem exspectatisvos Judaii,

quis esse debel? Judaeus legcm Moysis sequcns,
; ; an Christianus sperncns et transgrediens legcni et
,
sacrificia abolens? scio enim vobis dicendum csso :
\ \ ;
Aiidieus est ex Judaeis, filius David patris nostri,
, , ' legem servans, sacrilicia restaurans ct noslrum
! ,
genus. Dicile m i h i : Qaot auni sunt a prima Juda?o, > \
ruin captivitale sub Nabucbodonosor Pcrsa? dicere
., \
possunl: Mille anni el amplius; ci ila quidcm est.
Et bis dico : Videte, quod dixislis, Cbrislum ve ; \
strum qui venit Judseum esse, el illum sacrilicia
\ \ ,
Mosaica renovare et immolare, et nondiim ve- ,
> \ , \
l.isse, et a Nabucliodonosor quando eral Danicl
Babylone, mille et amplius annos eflluxisse; ve- , \
, \
rum dixislis. Audi ergo attente; ct si, ut dicis,
Jndajusest qui venit Cbristus, et sacriflcia dcbet
. " \
legalia instiluere, el nondum venit, quomodo , , , \ , \
Daniel propbeta dicit in suis visionibus, tanquam
,
ab archangelo Gabriel ediscens : Ad Christum
duccm bebdomades annornm sepluaginta abbre- ,
vialae sunt super populum tuum et super urbem
sanciam, ut complcalur peccalum . > E l paulo \ \

p'>st: Ut signeiur visio ct prophet, et unganttir
sancla sanctorum, et tollatur sacrificium c l obser- . \ ' \ vatio legis . Oslcndile crgo nunc nobis, qualis , \ ,
Gbrislus venerit sancius sanctorum unctus post ' \
scpltiaginla bcbdomadas, id est, quadringenlos el . ,
noitaginta annos a Danie), qni sacrificium el legis \
< bservatioiiem abrogaverit?Quando sublalum esl sa- ,
cniciuinctlegisobservatio?Si igiturnon liicnlimini Q
,
; \
tlirciiies nondum venisse Gbrisliim, sed vcniiirum
; ,
rsse, ostendile nobis qualis Ghrislus venit, post
quadriiigentos et nonaginta annos a Danicl, sanctus , ,
-.
sanclorum ? Nullum aulcm aliuin habcs ostendcn ; '
diiin h#c facienlcm, nisi Jcsuin Cbristum Filium
,
Dei. Et rtirsum si, vera loqncnlcs, diciiis sacrificia
. \ ,
iuslilui iegalia dcbcre ab illo qui vcnil Christo

Deo nostro, Danicl conlra nientiiur dic^ns Cbrisio
, ,
vcnicnle aufcrendum essc sacriiicium c l obsorva .
lionciu. Si nos igilur crramus novum Gliristi tesfa\

miMitum possuienles, ct vcster Gbrislus qui vcnit,
,
vclus leslamenttim ct legcm Moysis rerioval. ut
\
d i r i l U , nbi demum qua3rinius lestameitlum illud de
, ({iio dixit Dcns pcr Jercmiam prnphrfam : t Etce
97
98
ciies venimit, ct sialuam doinni Israrl trslameuhiiii ^ \ * liovum, non secundnm trs^mrntuni quod slaiui
' ^ , \
'. ,
p?.tribnsconim,quando cduxi coso lorra.E^ypli ?

> r
Daii.!x,2;.
]\>\ \
2 1
DISPUTATIO A D Y E K S U S JUD.EOS.
1242
- Elcnim postquani illis legeni dedisset, dixil Deus
, ;
per lsaiam et Micham propbelas: < Ex Sionexibit
, lex, et verbum Domini ex J e r u s a l e m Iia

Cbristus cum venit, novam Icgem adduxil et vele " , rem implevit.

.
Judccus.ln homincm crticifixumctdamrialum spo -
ralis, Christiani. Christiatius. Quis esl exccllen , . *0
tior apud Deum, bonio an serpens ;ereus qiirm vos
* ,
; adoralis suspensum ?allamcn audi cum altenlione.
Scd dicite m i b i : crucifixerunl patrcs vestri qucm '
, dain appellatum Jesum Cbrislinn ? i(a an non ? Et
; ; qualem ob causaiu crucifixerunt ? Eo quod legum
violator erat, el lcgem et Sabbata abolebat. Et de
; ,
. ^ Q
prajdixenuU propbeUc veiiturum csse iilum
* exlreniis diebus vendendum, elquanti vendcndum,
ad niorieni eliam ducendum, el in lgno nianus ct
, , >. , \ \ pcdes ejus clavis iransOgendos csse, ct acclum et
>. , fel gustalurum, c l lancea perforandum, ccelumqne
, , obscurandum essc?neque possibilc cssel non impleri verba propbelarum. Quid ba?c omnia sigui\ ; \
ficant? in noslro Cbrisio facla sunt, num in vestro
.
Messia fieri dcbent ? el si in veslro Messia fieri de ; ,
bcanl, eccc ct vos in honiinem damnatum sporatis.
: ;
, Si vcro in noslro Chrislo omnia implcta sunl, sub niitlentes vos verilalem falcmini; sin autcm neque
,
in noslro Cbristo, neque in veslro Messia, pro^ phetse omnes meniiuntur; qnocl si arclaii invile
, , falemini nostruin Cbrislum acerba niorlc a vcsliis
, * - ' palribus caasum esse ul malcTactorcm ct legis vio
latorem, aflcramus prophelas, et videamus an nia lefactorem dixerinl quem vos crucilixislis.
, ,
' .
- , ; ;
Diciteautem mibi, quisest in terra sinepcceaio?
, , \ ^, et, ut dicit Scriptura, ncmo purus absque macula,
' ,
tauietsi unins diei vila ejus sif, ncmo cerle nisi
. \
solus Deus . Audiamus nunc quid de nostro Chrislo
* patienlc Isaias dicat: f Tanquam ovis ad occisio \ , , ncm duclus est, el tanquatn agnus coram tondcnle
*
se obiuulescens; proptcr peccau populi mei duclus
; est ad morlem ; et dabo iinpios pro sepultura cjus,
\ , \ ; et diviles pro morte ejus ; eo quod iniquilatcm non
, feceril, ncquc invcntus sit dolus in ore ojus*.
Ergo nonne tandem vos pudet ? en nianifesle pcr . > *
; sonam ntale agiiis. Dicile cniin vos \\l legis
violalorem crucifixisse qucin propheta dicil i n i ,
quitalem non fecisse. E l cum nemo sinft pcccalo
.
est proctcr soluin Dcmn, ovidtms cst Douni veruin
,
esse qiicui vos cruci(ixistis; iiiiqiiisatem enhn non
'
, focit, neque inventus e.l dolus in ore cjns. Vidoaimis aulcin quid pnclorea propluMiC de Cbrislo
. " \
nostro passo dicant; iitrum (anqiiam malcfaclo *
rem, an tayqnani Oojninuin iiidiruu illimi? brcvi
, '
ciiim niulliliidiiic propbclartnii inovcbhnini, ei lari / ,
\ -~ dem vos pudcbil contra Cbrislum ct Cltristianoi
u o
" Isa.ii, 3.
Jobxiv,i.
M s i . f.tif, , 7.
12*3
S. A N A S T A S I I SINAIT/E
12**
loqui. Ecce enim qualiter de Chrisii venditione, \
at trigiuta argenleorum ejus seslimalione Zacbariae \
et Jeremias prophetae loquuntur: c Et accepe-
c
runl Iriginla argentea prelium appreliali quem
appretiaverunl lilii Israel, et dederunl ea in agrum ,

ilguli in sepulturam peregrinorum *. Quod aulem
falsum lestimoniiim dederunl de illo Judaei in pas- . " \
sionis tempore, psalmus dicit: lnsurgentes in me ,
teslcs iniqui, quae ignorabani inlerrogabant me; c ,
&
relribuerunt mihi mala pro bonis*.
\ .
1
Et quod ultro haec voluit paii, non invite, propbeta dicit : Tergura nieum dedi in flagella,
ct maxillas meas in alapas; facies aulem mea
non aversa est ad opprebria sputoruiu, et spuiis
immundis conspuerunt me . > l)e spine coronae
impositione Jeremias d i c i l : Spinis iniquitatum
suarum coronaverunl me. Et quod principium
jioslrae salutis, id esl, crucera propriis bumeris
portavit qui in illa elevatus est, Isaias d i c i t : Parvulus nalus est nobis, filius dalus est nobis, cujus
principaluS in humeris ejus *, > id est, crux. Quod
Deus et rex ante ssecula erat Chrislus, el in
m dio terrae o.rucifigi debebat ad salutem hujus
lnuudi, David dicit : < Deus rex noster ante siecula operatus est salulem in medio lerrae . >
E l quod IransQxerunt manus ejus et pedes, siniiliter Zacharias dicit : c Plaga? eorum in medio
manuum mearum, et dicet : His plagatus sum in
domo dilecti mei . > Vide quoinodo vel posl hos
cruciatus dileclos vos vocet, ct non convertiiiiini
ad illum! vere ingrati estis. De lancea qua raortui
perforalum esl sancluni ejus latus, e quo manavit
sanguis el aqua, propbeta Zacbarias d i x i t : c Aspicient in me quem ansfixerunt , > et Moyses
clare idem signiGcavit per arduam petram, e qua,
virga illo percutienle, manavit aqua in vitam lemporalem populi lunc exsistenlis; sic immaculatum
corpus Christi et Dci morluutu sancto suo lalere
fudit stalim sanguinem et aquam ad salutem credenlium ,in vitam aelernam in ipso, et non tcmporalcm.
\ \
, *
, \ (

, \ . , t
. \
, ,
, ,
< , ,
\ , .
\ ,

,

.
\ , ,
\ \ ,
. "
\
, \ !
.
, *
c . \

, ,
>
*
, \
, > \
\
.
Rursusque idem propheia Moyses dicit de Chrisli D \ \
cructfixione et veslra incredulilate : c Vilam
\ ,
veslram videbitis pendenlem, et non credelis .
c " , \
Ecce hic vilam seteniam vocal in ligno pendenxem. > ^
Ne drcas illum de serpenle aeneo hoc locutum esse; \ . \ ;
aiam in serpenlem crediderunt, in vitam aulcm, ; ;
-qiia estCbristus, dixit vos non crediluros. Elenim
, , ,
nosiram nialedictionem in quara per pravarica* \
lionem et inobedientiam incideramus, bic sustulit, \ ut scriptum est : Maledictus qui pendet in l i - , , , gno ; et malediclum propler nos factus est
\ * \
8
, 0
! 1
1 1
\Zacbar. , -32, 13. Psal. X X M V , 12.

âcbar. xn, !. Deul. xxvui, 66.
1 1
Fsa. r., 6.
Isa. . 6. Psal.
Deut. xxi, 23; Galat. , 13.
LXXIII,
15. Zachar. x m , 6.
1:45
DISPUTATIO AOVERSUS JUDJEOS.
1246
, V qui sine peccato erat, ut maledicla noslra solveret, et vitam aelernam largiretur credeniibus in
], .' - eum. U l cnim vos Juda?i credidislis serpenti
aj/ieo pcndeuli in ligno, qui malediclus p r a om \ ,

nibus caeleris bestiis signum pracbebal vostris pa

tribus, ulpole non mordens hic serpens pra? inor - dcnlibus serpentibus vilam aflerebal, ila c l C b r i ,
6lti3, cum sine peccato essel, pro pcccaioribus
\, .
suspcnsus, vitam niundo*largiiiis est. Et dc te \ nebris diei istius in quo cruoilixus csl Cbrislus,
, \
et de voce quaro emisit duro exspiraret, el de
, \
tremore coeli el terrae tolius proplcr banc Ju ,
d&orum audaciam, propbeia Osee d i c i l : Sol et
" luna obscurabuntur, ct siellae non dabuni lumen
, \
~- Sion clamabit, ct mosuum; Dominus autem ex
6 , ^ vebitur coelum et terra
6 \ .
\ 6 \ c 6 "
David quoque dicit : < Dedil vocem suam Altis, . > \ \ simus, commola est terra En et ipsi Domintim
. \
allissimum bunc crucifixum vocanl. E l Zacbarias
\ , \
propheta d i c i l : c Venicl Douainus Deus, el onines
*
sancli cum e o ; c l i n d i e illa non erit lumen, et
, %\ , , non erit dies neque nox, et ad vespcram erit
, \
lumen, et dies illa nota Domino . > Ab bora
. '
enim sexta ad horam nonam tenebrae factre sunt
. \
in universam terram. Zacbarias Dominum el Dcum
\ .
crucifixum appellavit. Quod 31 dicitis haec de veslro
\ \ Messia dici, ecce demum el vos in hominem cru> *
cifigendum ut malefactorem speralis. Sed non est
1V
I B
^ alius qui prediclus est a prophetis, nisi Dominus

* ,
nosler Jesus Chrislus Filius Dei, qui descendit

de coelis, el incarnalus est de Spirilu sanclo ex
, , \
Maria Virgine, et ha3C passus est prnpter mundi
, \
salutem, ul praenuntiavcrant dc illo propbelaB,
, uti disserenles lcslimonia de Christo el pro , - pbetias produximus. Et de iliius in coelos ascen \ \
sione et sessione ad dcxldtam D<i, a Zacharia
. \ \ dicilur : In illa die stabunt pedes Domiiii in mon
tem Olivarura adversus Jerusalem ad Orienlcm .
, \
Et Psalwista dicit : Ascendit super Gbcrubim et
,
volavit super pennas yentorum; et ascendil Dcns
. >
in voce tubse . > E l : 1 Dixit Dominus Domin
\ \, \
meo : Scde a dextris roeis > et quod seqnitur.
\ \
Quod aulem ascendit quid est, nisi quod desccndit
^ - D prius ?
0 4 , ./ ,
;
n
" ^, ,
,

. \ \ ,
*
, \
, *
/
, ,
* '
1 1
Joel n , i O , U .
, 1.
PsaL xcvi, 4.
Verum ad baec qua? diximus, non propbctas, sed

alios vobis testes proferimus, qui secnli sunt Cbristi
adventum in carnc. Elenim qusc nos dicere debemus, in commenlariis babelis; palres enim veslri
tunc oinnino proslrati, sed cladein in victoriam
invictam mulare cupienlcs, jussenmt Juda?orum
neroinem conscripla babcre a Cbrisio gesta, aut
oinnino qii3rere vcl Jegcre, ne diligenlia mullis
notitiam afferret. Vcnim scicnlibus vobis haec d i cimus, quamvis occultarc veriiatcm do roorc co-
" Zacbar. xiv, 5_7.
te
n p |
s a
s v l l f
||
1247
s.
ANASTASII S I M I L E
gammi
Nonne e Pcrside in Pa!a?sliriam devenisse

Magos audivisiis divino slellre oraculo duclos, qui
Cbrislum adorantes dona protulerunl? curn quibus
vcstri sacerdotum principes ab Herode tunc rcge
iuierrogati : Dicite, ubi Cbristus nascilur? respondcrunt: In Beibleem civitale Judrea?, ut propbclai
dicunt; ila u l Herodes, invidia nascenlis regis,
(anlum puerorum occisionem jusserit. Joannes
Baptista nonne ex Jud$is orilur? ad quera lunc
misorunl vestri patres interroganles utrum esset
Christus, et d i x i t : Non sumego; sed ostcndens
illis Gbrislinn d i x i t : c Hic esl aguus Dei qui tollit
peccaium mundi , >
\ \ * ;
,
Prycterea Nicodemus princeps vester, et Natbanacl, et Josepb ab Arimalbaea, et Bizeset Alcxander, qui cum ipso comederunt in nupliis Simonis
Galilaei, cum aquam in vinum mulavit; scniores
qui ut legati a centurione niissi sunt propler ejus
filium deprecaluri pro islius salute; Dignus est
enim, diccbant, qui hoc praestabit, nam amat genlem, et synagogam ipse aedificavit nobis; item
regius iste proconsul frater Jairi archisynagogi,
cujus filium sanura fecit, islius quuque Jairus
fraler deprecalus illum, qui filiam suscilavit e
mortuis; Caiphas lunc vester suramus Pontifcx
qui consulebat ununi bominem mori, ne universa
gcns periret; pucri vestri clamanlcs : * Hosaima
Filio David, benediclus, qiii venit in nomine Do
mini, rex Israel " ; Judas discipulus cui slaluta
1 9
sunt tnginla argentea ut illum vobis tradcret;

niilites quibus dedislis nummos, u i dicerent vcnisse discipulos iUius nocle et tulisse illum, nobis
dorniicntibus ; Joscpin-s scriptor vester, qui de
Christo dixit, virum juslum e l bonum divina gratia declaratum essc, îgnis et miraculis in niullos
lenefacientem. Cujus, secundum prophetain, diviStirunt vesiimenla et sortem miserunl? cujus manus
ei pedos foderunl? Quem aceto e l felJe polaverunt in siti illius dj cruce pendeolis?
, \
\ ' , \ \', , \ '
' , " ,
\, ,
*

,
; \

;
* oi ,
^ 6\,
,

\ *
\ ,
\ ; , \ ;
;. ;
; \ ; ; 6; \
;
De quo dixit Moyses : < Videbilis vitam vestram

ante veslros oculos pendentem, et non credetis?
Nam si crederetis Moysi, crederetis etiam Christo.
Verum, sicut non volucruitt illi obedientes fieri
patres vestri, sed repulerunt et conversi sunt corde
suo iii iiyjyptum, dicentes Aaron : Fac nobis deos
qui pnccedanl nos; Moysi enim isli qui cduxil nos
e lerra jEgypli, nescimus quid acciderit;et fecerunt viiuluin in diebus Hlis ei adduxcruul sacrificia idolo, et laMali sunt in operibus nianuum
suarum. Illos autem vertii Deus el Iradidit iJlos
ut servirent miliiiae ccrdi ; ut scriplum csi in
iibro Propbctarum : Non immolationes el sacrificia oblulislis iuihi annis quadraginla in dcserlo,
9 1
Joan. , 29.
1 3
Matlb. -, 9.
1 1
1248
, aVr/*s:xv
; * ; ?
\
,
;
' :
, ;
\ ; ,
; \
,
. ;
;
,
<
; "
,
\ ; . ,
\ * '
,

, '. ',
- *
,
* \ "
, \ ,

* ^ tv*
Jercm. vm, 2.
1249
DTSPUTATIO A D V E R S U S J U D . E O S .
1250
- : \ domus Israel, et reccpistis labernaculum Molodi,

et asirum Dei vcslri Repban, iinagines quas fe , ,
cisiis ad adorandum " . > E l Iransferam vos ultra
\ , \
Babylonem in labernacutara tcstimonii
> quod
',
,* \ - in deserlo palribus vestris, sicut mandavil Moyses
, loquens fieri secundum exeniplum quod vidcrat;
, quod acceplum inlroduxerunt palres veslri cuni
Jesir in occupalione gcmium quas expulil Deus
*
a conspeclu patrum vestrorum usquc ad dics Da
* vid, qui invenit gratiam coram Deo, ct postulavit
ut rcspiccret tabeniaculum Oeo Jacob. Salomoii

autem aediiicavil sibi domuin; sed Allissimus in
, , \
teniplis manufactis non babilat, sicul propbcia

* " dicit : < Coelum mibi thromis, lerra autem scabcl , iuin pcduru meorum . > c Qualem doinuin milii
c , ^ aedificabitis, dicit Dominus, aat quis c r i l locua
. > moralionis nieae? Nonne nianus mca fecit buic
omnia * ? < Judaei dune cervicis el incircum; , ?
cisi cordc et auribus, vos scmper Spirilui sancto
; \ ;
rosislilis, siculi palies vesiri; el occiderunt praj * , \
nuiiiianies de advenlu jusli. rsonne inlerfeciores
\ , '
et prmlitores facli sunL in Jerusalem palres ve .', \
stri ? > Ua et vos eorum lilii, eos imitanlcs \ o ^ces prophelarum non crcdenles, Cbristum odicntes
*
pennaneiis, qui accepislis legem in disposilionem
; ,
angelorum et non cuslodislis.

, v
ie
, , , \
.
\
Uicil aulem Spiritus sanctus per os David p:o * c - pbetx : < Hodie si vocein ejus audierilis, ne obduratc cordavestra sicut in cxacerbatione sccundum
,
diem tentalionis in deserto, in quo tcnlavcrunt

me palres vcslri, probaverunt el viderunt opera
, , mca. Quadraginia annis infensus fui generalioni
\ *
, \ \ buic, ct dixi : Scmpcr erranlcordc; ipsi vero non
cognoverunl vias mcas; sicut juravi in ira mca:
\
Si introibunt iu rcquicixi meam ' . > Scd non omnes
,
* * egrcssi cx -/Egyplo introierunt; exaccrbaverunt
' - eniin non audientes ncque credenles. Quibus autem iniensus fuit quadraginta annis, nisi peccan \
, \ - tibus et non audicniibus, quorum membra cccidcruiU in descrio? Quibus 3Utem juravit non in, ;
troiluris in requiem suam, nisi non credenlibus?
6 ,
; - ^ Et videmus hos non poluisse ob incredulitalem inIroire, prseter Chalcb fiiium Jeplione, el Jesu iiliutn
* . , ISavc. Scxeenta millia inlerierunt, tolidem emin
, , \ *
milliadicii Scripturaegressa ex iEgypto. Deocnitu
^, concodenie ut in pn/nussam irent lerrani, contta
dixerunt illi?pne se ferentes melmn et robur bo , ,
stiiim. Quam ob causam toiius mundi Detis omnes
\
singuloe in deserto destruxit, ftlios eorcni pro
)
iltis imrodoxit, eciiicet per Cbaleb ' Jcpbunii
, 6 ' ^, \
ei Jesu filium Nave h\\ rcquiem dodii. <?e
\ terra isia requicm dixit propbela David ; in
\
cam eniin Jesu illos rcquicm perduxil In il!a anlcin
efal eliam divinus inicrpres David, cum h*c lo7
" , 25, 26.
" i b i ! . 27.
Isa.
LXVI,
1.
* ibid.
Act. v, 5!, 5.
i f
Pal. XCiv,8 11.
S. ANASTASII SINAITE
1252
1251
Hodie si vocem ejus ^ \ \>
culus nuntiavit rcquiem
,
audicriils, et quafc sequuntur.
,
.
Ergc relinquitur aller sabbalismus et allcra re"
quies, quaft est in Christum fidcs, sicut dicit Do- , ,
minus per Jeremiam prophctam : Ecce dies ve *
niunl, et statuam domui Israel el domui Juda
,\ \
lestaiiicnitim novum * \ Diccndo novum, anti- ,
qtiavit primum : Non secundum teslanienluin

qnod slalui pitribus eorum in die quo apprebendi inanum ejus ui educerem eos e terra iEgypti, quo-
niam ipsi non exspeclaverunt testamentum meum; ,
et ego neglexi eos, dicit Domlnus, quia islud est
, ,
teslamcntiim quod slatnam domui Israel, dans legfs , meas in menlein eorum, et in corde eorum inscn- fo-j- , \ \
bam eas, et ero cis in Deum, et ipsi erunt mihi
in populum " . c Igitur fldcs exauditu, auditos , . "
auieiti pcr verbum Dei , > oportet enim primufti , '
audire, deiude in menle et corde accipcre Dei , \
verba el credere; sicut Abrabain crcdidilDeo et
repuialnni illi in justitiam . > c Quoniam non
* , \ justificabitnr ex operibus legis omnis caro
>
. > Qtiicunque enim ex opcribus legis sunt, sub . c "
maledicto sunt; scriptum cst cnim: Malediclus qui ,
non permanel in omnibus quae scripta sunt in libro
legis ad faciendum ea . Neminem aulcm in

lege jusliflcari apad Deam, perspicuum est, quia
* >
justus ex fide vivet
in ipsis; Abraham aulem
;
credidit Deo el reputalum est illi in justiliam

s l
~-
fy
V v<*
4m.vrf#Wb<*f
e.kWWWe
bVf/
AWbV t#\V J LVJVf Ij
Pnevidens Scrlplara ex fide juslificaluruin genles ^

Dcum, prsnunliavit Abrahae.
,
.
Noscile ergo bos qui ex fide sunt, esse Olios
,
Abrabae. < Abrahxautem diclaesunt promissiones et \ * semini ejus; non dicil : In seminibus quasi in mul- \ * , tis, sed quasi in uno, In semine tuo. Hoc est enim
, \ , ' ' , testamcntum ante coniirmatum a Deo in Chrislum;
*
lex quae post irecentos triginta annos facla est non
,
nocet ut abrogettir proroissio
> Et vetus Scriptura

testamenlum Dei vocat hanc quse ad Abrabam
\ ]
facla esl proniissio; promisit autem per semen
AbrabaB bcnedicendas esse gentes totius mundi

Dei; boc vero semen ipse est Dominus Chrislus.
Per illum enim exilum prcmlssio oblinuit. D * * *
Nam si ex )ege esl haereditas, non est ex promis ,
sione; Abrahae aulem per promissionem donavit
*
Deus semen. Quid ergo? lex transgressionum causa
. ;
slatuta est, usquedum veniret semen quod prov
missum erat, ad utilitatein statuta esl lex generts , hujus, cx quo semen iflud debebat secunduin car, ,
ncm exire; staluta esl autem angelis ministran 5 tibus, et bujus instilulioni Moyse serviente. Sin
, \
autcm Judseus vocaris et pcrseveras in lege,
.
quasi in lege glorians, per transgressioncm legis \ , Deum inbonoras; circumcisio enim prodest, si
, 1
, c
Jerem. xxxi, 31. ibid. 32, 53.

Rom. , 17
* Galal. , 10.
> Ibid. 11. ' ibid. 1, 17.
e
1 1
Gcn. , 6 ; R o m . , 3.
Galat. . 1$.
1253
D I S P U T A T I O A D V E R S U S JUDJEOS.
124
* , legem observaveris; si vero iransgressor lcgis es,

circumcisio lua praepmium facla e s i ; sicut aii Je ,
remias: c Omncs genles incircumcisse carne, domus
, ,
vero Israel incircumcisa c o r d e . > < Circumcidi
, Dco et circumcidi in praepulio cordis v e s t r i
\- Per legem enini cognilio peccali; nunc ju
.)
stilia Dei manifestala est lcslificaia a Jege et po *
\ phetis; justitia aulcm Dei per iidem Jesu Christi
in oinnes el super omnes credcutes ; justificamur

\ gratis ejus gralia per redeinplionem in Cluislo
Jesu".
, . >
ls
c Arbitramur ergo fide jusiiiicari liomincm

ab?que operibus l c g i s . > Quid? c Juda?orum

' . ; t
e u 2
e s t
e l i a r n
e n l , u w l
cerl
vov, \ ; \ \
^
*
g
*
*2 *
gentiuin ; quoniam unus Deus qui justificabit cirf cumcisionem cx fide et prseputiuni per fidem.

Legem ergo destruimus per fidein? absill sed legem
: ; ! .
staiuitnus". Quid enim Scriptura dicii?
;
Credidit Abrabam Deo et reputalum est illi in
, \ : .
, justitiain *; > dicit enim David : < Beati quoruni
remissa? simt iniquitates, et quoruro tecla sunt
>> / '
pcccaLa; bealus f ir, cui non impulabit Doniinus
, .
peccaliim . * Lex, inquit, peccantibus supplic , ,
eium affert; > Propbeta autem beatos d i c i l qui

peccatorum receperunt remissionem. Hsec igilur
*
beatitudo in circumcisionem an in praputium?
\ \ ;
Dicimus Abrabae reputalam esse fldem in justiliam;

quomodo ergo reputala est, in circumcisione an in
/ , ,
; , ' - C preputio? Evidens est, non in circumcisione, sed
in preputio. Et signum recepit circunicisionis si \
gnaculum justiiise fldei quae erat in praeputio, ut

'- esset patcr omnium credcntium ex praputio, ut
repuletur et e\s in justitiam, et pater circumci, \
sionis
non his qui sunt ex circumcisione tantum,
\
sed etiam his qui sequunlur vestigia fidei, in prae,
putio patrie vcstri Abrahse. Non enim per legem
,
promissio Abrabse aut semini ejus, baredem essc
,
mundi, sed per justitiam fidei; let enim iram opc , ,
ratur, nempe mos est legis punire transgressores.

Ubi enim non est lex, non est transgressio; ideo

ex fide, ut secundum grattam sit, ut fieret finna
, promissio omni semini, non solum quod ex lege
, ,
\ , ^ est, sed quod est ex fide Abrabae, qui est pater
, \ ,
omnium noslrum, sicut scriptum est: Palrcm mul , ,
tarum gentium posui te ; proplerea quod credidil
5
Deum qui vivificat morluos et vocat ea qure non
snnt tanquam sint; qui contra spem, in spe cre
didit, i i l ficret paler multarum genlium, secundum
' '
quod dictum est: Sic erit et semini tuo; qui non
,
infinnatns in fide, non consideravit corpus suuin
, ,
\ , jam emortuum, ccnlum jam annos natus, et enmrttiam vulvam Sirrbae; in proinisnonrm auleni Del
,
non haesitavii diflGdeniia, sed conforlaiue eei iido
, \
dansgloriam Deo.pleniseime sclensquia quaecunque
^ *
kt
Jerem. ix, 26.

Pnal. xxxi, 1, 2.
Jerem. I T , 4.
" Rom. m , 20-22.
Ibid. 28.
Ibid.29-31.
Rom. , .
I2bb
1256
promisit polcns est et facerc; idco ct reputalum , '

tst
in justiliam
* s
\ \
! .)
,
Nim aulctn scriptum esl tantum proplcr ipsum,
quia rcpulalum est ei in jusliiiam, scdet proplernos,
, ' ,
qiiibus ropulabilur credontibus in eum qui susci \
lavil Jesiim CbrUlum Doniimjni noslnim a mor ,
tuis^ . 5 Non enim oinnes qui ex lsrael sunt ,
scmcn Abrabse. scd virtuliu qua^ril Dcus cognalio - * 1\
nem, neque quia snnt scnicn Abrabw, omnes filij , , '
Dci, sed in Isaac vocabilur tibi somen ; id est non
, ,
filii caruis, bi iilii sunl D d , scd filii promissionis
, ,
repulanlur in scinen**. Sara? fiiios vocal qui se . >
cundum nalnra? ordincm nati snnl, protnissionis
aulcni, qui seciinilum gratiam fidei dati sunt. Pro- ,
niissionis enhn vcrbum boc c s t : < Reverlar hoc
,
codem tempore, et eril Sara iilius * ; > nalura n e - ,
gante, pcr divinum prifHegiuiii visus est paler.
. Ciir (Tgo gloriaris, Jud;ee, quasi solus scineu . Abralue appclleris? nam el Ismael Abrabas erat
, ,
liiius e l priinogcnilus. Quod si cxislimas isluin ut
; \
beiiiiservum ejeclum esse a cognalione; sed Scri .
plurse mos est ex patribus el non ex lnatribus ge / , *
ncalogiam tcxere, et qui ex Cbelura nati sunt,
\
cuni esst'l iibcra, seiueii Abraliic non appcliantur;
, \ ,
ct duodccim iiiios Jacob c variis malribus nali, c
,
quibus qualuor seinieervi, et univcrsi lamcn Israef
' nomine poiiti sunl, niinime ex nialrum servilule , .
damnum passi. Non solumilli, sed e l Rebeccaex Q \ , \

uno concubilu Isaac palris noslri habcns: curn enim
, \ '
nondum nali essenl ncc aliquid cgissenl boni aut

maii, u l secundum eleclionein proposilum Dei

maiieret, non ex opcribus sed ex vocante, diclum
' ,
eht e i : Major scrviel n i i n o r i .
' ^ ,
.
3
ie
" , , ^ Nuin exislimas, Judaco, propterSarrbamprxla

lum fuisse Isaac Ismacli ol bis qui e Chetura nali
; \
sunt Abrabas fiiii? Quid dixeris de Rcbecca? Hic
'; , \
rniiu uita mater, unus conceptus, gemelli sunt filii.
,
Id eniui indical, ex uno concubilu habens, banc
, *
eodein lcinporc ulruinque concopisse. Aller quidcin
>' ,
Deo (lilcclus, allcr aulem divinae cura3 indignus.
Ncque csxpectavilDeus aclionum experimentuin, D \
, '
sed illorum diilereiuiaai prajdixit. Pradixit autein
)
prospiciens utriusque disposiiionein; non euim

injusla esi cleclio, sed cujusquc boniinis disposi ,
tionem comitans, ut scriplum e s l : Jacob dilexi,
, ,
Esau aute:n odio l i a b u i * ; quod enim a Deo
, . >
Abrabu! dittum cst: t Isaac vocabilur tibi
, <
spmcii \ > oslcudit inininic g. IUJS bcnediclionis
, ;
parlicops csse ; ijaumaiuram non atlciidilDeus, sed
iidcra ct virlulcm, sicul in Osee dicit: Vocal>o non
,
populuai inoum, populuin meum, ct non riiirrlam,
,
dileciam; vl eril in Ioc ubi invculus csi ipsis po7
" Uom ?,9 2-2.
ibbl. 2>, U.
ll.tiacii. 2 ; . 13.
" (Jen. xxi, !2.
RCIII.
ix, 68.
4 1
G a . , 10.
Rom. ix/40-13.
% f
'
DISPUTATIO ADYERSUS JUD.EOS.
1258
tov , \ ,
\ ^
, \
,
^ >
. "
, . ;
, '
,
\ ,

\ , '
.
pulusmeus *os, ipsi vocabuniur ftlii Dei vivonlis*

quia gentcsnon cognoscenles justiliam, apprehenderunl j u s l i t i a m ; justiliam aulera dicil qurc cx
fide est. Isracl vero, seclando lcgem proprioe j u stitiae, ad jusliliani non pervenit. Quare?quia non
cx (ide, scd ex operibtis Jegis. Exisiimavcnirii
enim suflicere sibi, quai secundum legera crat,
vilae consuetddincm ad comparandam justitiam, et
fldcm contempscrunt. Quamobrem fidci donoruni
non fuerunt parlicipes; Offenderunl enim in lapitlem oflensionis, ut scriptum e s l : Ecce p<mo iti
Sion lapidem oQensionis et pelram scandali, ct
omnisqui credit in euin non confundcliir . Otfendere solenl qui aliorsuni sensnm Scriplurarinn
prophelicanim accipiunt, et in via progmli no-
ol - ^
\
\
,

,
>,
, * '
, \
,

lunt. Illud experli sunt Judani; nam stjpcrflirs lcgls

vacantes, qui a propbelis prxdiclus fuerat, lapidein
vidcre noluerunt; quanquam aperte valicinali sint
propbelae hunc qui islis crederet, maxima conseculurum esse bona. < Zclumcnim Dei babeni, non
aulem secundum scientiam. Ncscicntes cnim Dei
juslitiain, e l suam justiliam qaerenles statuere,
juslilise Dei non subjiciuntur. Finis enim legis
Cbrislus in juslitiam onmi c r e d e r i t i " ; > lcx cnim
nos omnes, scilicct omnem bumanam naiuram, a l
Doniinum Cbrisiuin conduxit.
50
el
\ , ,
.
Legis ftaom implet qui credit Salvatori Chrisio;
C idco invenilur in Scriptura; c Ecce pono in Sio.i
, lopidcm angularem, elcclum, bonoralum, ct qui
, , \ - credil in eum non confundetur. Nobis igitur honor credentibus; non credentibos autcm lapidem
,
quein reprobaverunt a?dificanlcs, bicfactus in caput
,
anguli, et lapis offcnsionis et pctra scaiulali, his

qui oflendmU Yerbo non credcnles ei in quo posili
\ ,
s u n t " . > Nos aulem credentes elbaplizati, gcnus
\ , , electum, regale sacerdotium, gcns sancla; populus
in acquisilionem; u l viriutcs annunliemus ejus,
, ,
6
qui de tcnebris nos vocavil in admirabile lumeu
suuni; qui aliqnando non populus, nunc auiem

, , , - populus D e i ; qui non miscricordiam conscculi,
\ 'nunc autern misericordiam c o n s c c u t i ;
, \ \ ,
Quos vocavit nos non solum ex Judaiis, scd c.i
, * genlibus; ut et in Osee dicit: Vocabo non populura mcnm, populum meam; non dilectani, dilc ,
ctaiu ; el erit in loco ubi invenlus esl ipsis populus
(5 , , \
, " ,
mevs vt>s, -ibi vocabuntur filii Dei vivenlis *. >
Qui enim spirilu Dei agunlur, Fii sunl filii D c i .
.
. Finis enim legis Christus in justiliani oinni
,
credenli. Moyses cniin scribil de juslitia qa?
, *
esl exlege, quoniam qui fecerit ca bomo, vivet in
illis. De justitia atitem q u esl ex fide ila dicit :
* |
;
Ne dioas incordc tuo, qots ascendcl in coelum, id
esl Gbristum deducere ? aut quis descendet iu
, ;
abyssum, id csl Cbrislum a morluis reducerc ? Sed
* . '
; ,
quid dicit? Prope est tuum verbum in ore tuo, it\
Bi
3 6
4 9
8 0
1 1
Oso. i i , 24 ; Rom. , 25. 26.

lbid. 50.
!s. xxvin. IG; Rom. ix, 52, 33.
' I P r l r . . 0-8. Mbid. 9 / i 0 . " l l o n . ix, 24, ",; Ose. n, 24. * Rom. n u U .
Roin. x, 2, 4.
PATROL
GR
LXXXIX.
40
1259
1260
corde tao: Id esl, verbum ftdei quod pradicamus. , 0

Quia sl confitearis in ore tuo Dominuin Jcsum
Cbristum et in corde too credideris, quod Deus \
siiscilavit illum cx mortuis, salvus eris; corde , \ , cnim credilur ad jusiitiam, ore autem confessio flt

in salatem. Dicit enim Scriplura : Qui crcdil in
iilum, non confnndelur; ipse enira Dominus om- ,
nium et in omnes dives qui invocant oum, ct \
omnis qui invocaveril nomcn Domini, salvus erit.
Quoniodo ergo invocabunt in quem non crcdtde- ,
; runl? Quomodo aulem credcnl, quem non audie, ; \
runt?Quoraodo autem audient siue pradicanle?
Quomodo autem prcedicabnnl niei miltantur? sicut ; t ;
scriplum est : Quam speciosi pedes evangelizan- " lium bonal et quidera in omnem lerram exivit !
sonus eorum el in Gnes orbis lerrae verba eo- ^ , \
. >
ium .
.
Verum non cognovit Israel. Isaias dicit: c Doroine
, , \ quis credidit audilui noslro, ct brachium bomini
cui rcvelatum e s l ? Moyses autem prinius dicit: ;
' ,
< Ego provocabo vos in non gcntes, irt g*ntc slnlia
irrilabo v o s " . > Geotcs stultas nos voeavit; ante \ . > "
iem enim slulliliam osieiidebamus; eramus enim
aliquando, id est anlequam credcremus, stulli, i n - ,
obedienles, crrantcs. Magnopere Judaoos afllixit , , , . Dcus, id est luclu replevil; non enim tam illis , ^
molesta est dispersio el templi vaslatio, quam gen- \
, titun pictas et splcndor. Isaias autcin audct dicerc:
Inventus sum ab iis qui mc non qiuercbanl, pa- . \ c
lam apparui iis qui me non interrogabant *. > Q ,
Oslendit eodcm loco gcnlium Dei cognilionis prae. *
, \
dictionem, et Judaeoruni crudelitalcm; nam illud
,
uudet significal eum non veritum fuisse Juiheos _ OXCZCJJIQ,
, \, \ truddanles et furentes, sed cum liberlate mulla
, ^ gentiam pradixisse salutcm, Judaeorum autcm prae \
nuntiassc incredulitatem; quod sequcnlia ostendunt.

Ad Israel Joquitur Moyses: Toja die extendi ma "
nusad populuni inobedienteraelcontradiceniem .i
^
Ila enim mirabiles propbelae Judaeos arguunl, et
\ . -
genlium fidem pncdicunt; dico autem Dominum

nostruni Jesum Cbrislum ministrnm fuisse circum ,
cisionis propter verilalcm Dei ad conGrmandas

promissiones Palrum ; gcnles aulem super miscri corjia laudabunt Deum. Abralicc cnini lolius muitdi
B 7
18
61
Dcus pollicitusesl in semine ejus benedicendas esse D *

*genles; accepil aulem ipse palriarcba c l universum
'
genus ejus circumcisionis signuni. Oporlcbat igitur
semen illius secundum carnem appellatura ei gen- \ \
x*l
tibus benediclionis fontcm, habere signum oogna
lionis, ulOStenderelur aperle divinae promissionis
\ ,
vcrilas ; el gentes, quas graliam acceperint, lauda ,
bunl hunc in bomines amoris auclorem per suos
6
divinos propbclas pradiccnlem gcnlium fidcm ct

salulcm, u l scriplum e s l : Proplerea conGtebilnur libi iu genlibus, Domine, ct nomini tuo ean-
\ , * *
U b i m u s " . E l rursus: Laudale Douiinum, oranes
Hom. , 4-18.
^ o m . , 20. Isa.
Isa. ., i ; Rom. x, 16.

2 ; Rom. x, 21.
Psal.
LXV,
Dcut. , 2 i ; Rom. , !9
50.
XVII^
Isa. L X T , ;
1201
DISPUTATIO ADVERSUS JUDJ20S.
, , ,
. \ *
, , ,
. \
\, \ ,
' , >
t " \ , \
.
" , \
. ;
\ * "
, \
, \
, \
, \ , \ - ^
, \
* ,
, \
^
. > *
\ , \
, .
;
; ;
; \
, ^

; \ , \ -
1262
genlcs, et callaudate eum, omnes *. Et

rursus Isaias dicit: Et erit radix Jesse, et qui
surgit ad dominandum geniibus, in illum gcntcs
sperabunl", > sicut gcriplum e s t : Videbunl quibus non nuntiatura esi de eo, et qui non audierunt
intelligeiH* . >
5
Cum autem rursus introduxit prirabgcuitum in

orbem terrarum, d i c i l : Et adorent eum omnes angeli Dci . Sic Deus per os bcati David ait:
Semcl juravi in sancto mco, si David nienliar;
semen ejus in sa?culum manet, ct thronus ejus
sicut sol in conspectu meo, cf sicul luna perfccta
in aeternum.ct teslis in coelo fidelis ; , et rursus:
Ponam in mari manum cjus et in
fluniinibus
dexteram cjus Ipse invocabit me: Pater meus es
tu, Deus meus et susccptor salulis incai; et cgo
primogenilum pooam illum excelsum prae regibus
tcrrse* . > Is est Dci Vcrbum et Filius unigenitus,H
sajculorum Auctor et Crealor omnitim. Unde auleiu
in orbera intrat? Quomodo primogeuilus et unigenilus? Quoniodo? Num per suam incarnationem ?
Sin auttfin post incarnaiioneiu illum angeli adoraverunt, ante incarnationein eumdcm illi honorem
toonnc oninino conlulcrunl ? Ubiqee cral ut Dcus,
el in orbern intravit ut bomo: l u niundo eral, ei
mundus per ipsum factus cst, el.imindus eum non
cognovit; in propria venit, el sui cuna non rece67
, Q p o r u n l . Si cnirn in mundocral, quomodo venil?

' , \
quod si renit, quomodo in inundo eral? ulique et
,
in mundo eral ut Deus, et venit ut liomo. Sie et
. , ; Unigeniius esl ut Deus, el primogeniius ui bomo
I , ; \
in multis fratribus . Sic ciiam seinpcr cullum ab
; , \
angelis recipiebat, Deus enim seniper erat; adora\ , \
verunt autcra illum ut bominem. Et ad angelos
\
quidem d i c i l : < Qui facil angelos SHOS spirilus, et

minislros suos Aammarti i g n i s ; > ad Filium atilem
\ . \
d i c i i : Thronus luus, I)eus, in saeculum sa^culi; vir
ga rectiludinis, virga rcgni l u i ; dilexisli jiietiuam,
, \ ^
et odisti iniquilaiem : proplerea unxit lc Deus luue
, ,
oko iaetilia& pne consorlibus t u i s . > Per hoc aperle

oslendit angelos quidcm creatam babere naturam,
*
unigenitum vero Filium increalam et aelernain; ut
; D Deus enim a?lernum babet thronum, et regnum
; .
principio et 6ne carens, haec vcro: < Dilexisli j u
stiliam et odisti iniquitatem, e t c , eecundum bu ,
manitatem dicia sunt. Etenim propheta Isaias de
, Emmanuel propbelizans, ba3 adjecit: c Anlequam
\ , < sciat puer bonum aut malum, reprobaret malum ut
, > \ eligcret bonum . > Et unclio noa divinilalis est,
, \ sed humanitatis; < Oleura enim, inquit, exsuHaiionia
, \ - praB consortibus tuis. Consorles autem nos eu, c \ mus et parlicipes non diviniiatis sed humanitatis,
, sicut scriplum est: Qui Banctificat et qui sancti . (icanlur, ex uno o m n e s ; et hoc huraanilas esi.
70
71
7t
7S
Psal.cxvi,!.
Isa. x i , 40. Isa. MI, 15. Psal. xcvi, 8; Hebr. i , 6. Psal. LXXXVIII, 36-58.
ibid. 27, 28. ' Joan. 1, 10, I I .
" R . VIM, 29.
Psal. cm, 4; Hebr. i , 7.
P s a ! . x u t , 7 , 8.
" Jia. VJI, 40.
'* Hebr.ii. 44.
1 1
o m
Te
S. ANASTASll S I N A I M
1263
12C4
t0
Creala cnim quam assumpsit naf.ura, et unus no- *> , \,

siruin ipseCrcator, sed fn qua sanctificamur, pro- ; . *
ptcrea non crubescit fratres vocare dicens: c - \ \ \, ,
liabo nomen tuum fratribus meis, in medio Ecclc, " "
sia3 laudabo t e \ Et iterum : Ego ero fidens in
\ , \
c u m ; > et iterum: Ecce ogo ct pucri quos ,
dcdit mibi Deus . >
\ ' \ '
, '
, , . > \ ; ' .
\ " \ / .
7
7 e
77
Si autem Dominus et Crealor omniuui, proplnr

\ \ ,
bcrvornm suorum salutem carnem sumpsit, c l bomo
;
factus est in onmibus sine peccalo ex sancla scm- *y\ \
per Virgine, et cam servis suis edcns el bibens et , \
conversalus,etexillissegrotosperse ipsum curans,et JJ , \ , \ , \
pronobis passionem subiens, noncrubescit vocare
^ ' ,
iralrcs illos pro quibus passnsest, evidenscsl fide ,
Jesnon solumJValres sed c l filios vocaturum iQnia
\
igilur pueri commanicaverunt carni et sanguini,
,
ipse similitcr parlicipavU eisdom, u l per mor- , \ *
tem 9uam desirueret eum qui habcbat mortis i m - \ , perium, id est diabolum, e l liberaret eos, qui / ,
limore niorlis per lotam vilam obnoxii ej*ant ser ,
t
vituti \ Etquomodo illi possibile eral se fratrera

, \
nostrum praeslare, aut fiiios nos legitime vocare,

nisi eaindem naluram iaduisset ? quamobrenl banc
, \ assumens, et morlis polestatem deslruxil, et im, ,
minentenr nobis melura solvit; meluentes enim
;
semper mortem degebamus. Non enim usquara
, , \
angelos apprebendil, sed semen Abrabae apprehen- C
d i t ; etenim si naluram angcforum assumpsissct,
\ t
supra morlem faclus essct; cum aulem bumanum
,
esset qnod corpus assumpsit, pcr passionem homi- . , nura debitum solvil. In corpore aUtein quo passus
\
est resurgens propriam poteslalem ostendit. cUnde
,
deboit per omnia fratribus s i r a i l a r i ; > siinililer
,
cnina ac nos cibum eompsit, laborem suslinuit,
"
doluit, lacryinalus est ei niortem subiil, ut niiseri- .
cors fleret et Gdelis ponlifex in bis qusc ad Deum
\ , \
altinent, ut rcpropiliarct dolicla populi; in co , \ \ ,
cnim in quo passus est ipse lenlalus, potcns e&t , \ cis qui tenlanlur auxiliari. Ilicc omnia secundum

bumanam naturam dlcta sunt; neque enim ponli- ' ; ,
fex BOSter est ut Deus, scd u l bomo; neque ut ^ ' \
Deus passus est, sed ut bomo ; ncque per ex- ?> *
perienliam didlcit nostra, sed ut Deus el Crcator
, ' cognoscit omnia apcrlissime.
, '
, ' ? .
c Adquemaulemangelorumdixitaliquando : Scde
*
a dexlris mcis doncc ponara inimicos tuos scabel
lum pedum t u o r u m ? Non cnim ut Deo lanlum
; * c
dicit, < Sede a dextris m e i s ; quomodo enhnesset
ihronus ejus in sxcula saeculorum ? Sed ut bomo
; '
ijjitur hunc bonorem recepit, u l Deus, aelernum
, .
babet thronum. E l ilernm : Quis esl bomo quod . \ irmor es ejus?aut illius bominis quia visilas
; \, ;
7 9
eo
81
7 e
P s a l . , 2 3 ; Hcbr. u , 42. Psal. xvu, 3 ; Hcbr. n, 45.

Isa. vni, 4 8 : Hcbr. n , 13.
11, 14, 45.
ibid. 1G.
ibid. 47. *' Psal. cix, 4 ; Ilebr. i , 43.
1 9
8 0
1 9
Hebr.
1265
DISPUTATIO ADVERSUS JUftEOS.
* , A e u m ?
12GC
minuisli cum paulominus ab angclis, gloria
, \
et bonare coronasli euro, etconsiiluisli eum supcr
opcra manuum tuarum ; omnia subjecisli eub pedi-,
, bus cjus . >< Eum autera qui paulo minus ab an
gelis miuoralus est, videmus Jcsum propier passio , ,
nem niortis, ot absque Deo pro onmibus gustarct
, * morlem, gloria et bonorc coronatum '. Non per
, naturam divkiitatis aygelis luinor effeclas est, sed
, " * per passioiiem bumanilatis ; igitiur inferior erat

angelis ut bomo propler passionera morus, cum
angeli immortalem babcant naiuram, ipse autcni
,
ut homo passioncun sustinuit absquc Deoadomnium
*
salutem. Omnia enim quae mortalem habent natu , ,
ram, bac curalione egebaiu,'et remedio iucar , ^ nationis; sola aulera divina nalura non egebat.
, > Hoc signiiicat, < absque Dco pro omnibus gusta . - bit raorlcm. < Gloria autem et honore coronatum
ut hominem nam post resurreclionem el in coe los asceneionem divinam gloriam recepit, ctmajor
, angelte factus est. Sedit enim supra principaium,
\ polestalem, dorainationem et virtutem, et omw.
. nomen quod nominalur non solum in boc sicculo,
, * eed et in fuiuro
in eo eaim quod dicitur sub , .
iici Uliorania, nibil prxlermiliilur non subjcclum *
,
Nunc auteni nondum videmus omnia illi sub ' jecla in tcmpore aulem illo, id est, fuluro omrvibus
- dominabitur; tunc enira subjicienlur qui nunc con ,
tradicunt. Nam incarnalum Dei Ycrbum morti*
destruxit potcstatcm ; deslrucia autera pollicilus
C
l > rcsurrectionem ; rcsurrectioni autem i m mortalitas et incorruplio conjungunlur, in qua
,
consial patrum nostrarum promissa per fideni per , petua requies el vita xterna, et omnium qui pcr
simililudinem fidei sperant iu Doniinum noslmm

Jesum CbristumFilium Dei. Si enim fuisset in Jeru , salem perfecta requics, in illa Jesu ftlius Nave nos
' quiescere fecissel; sed non dedit Deus Abrahae in
, illa hsercditalem nequo vesligium pedis, nequo
, ejus iiliis qui per iidem illi simiks facti sunl, ded t
- in illa baeredilatem in srcculum; sed inquilini in
ea et in omnibus brevi teinpore binc exccdimus;
* illic est perpetua requies, quam baeredHanlur qui
fide audierunl bodie, secuudum divinuni vatcm
,
, D a v i d " , ncque obdqrati sunt corde, iit improbi
1
e s l
is
, , D p a t r e s i n e x a c e ^
Ut enim illi in prsesentem et brcvem requiem non
* introierunt ob incrcdu'llalcm, sed meinbra eorum
' cecidcruni in deserlo, pro ipsis autem inlroierunl
, , in islam eorum fiJii, ila in sclernam requiem a
Deo per os David promissam, illi in resurrcciione
' ,
mtraturi sunt, qui audicrunt nunc verbum iidci,
, quo recepto illuminali sunt; qui aulcm non crc , diderunl ct Deum lenlaverunt, in igiicm ailernum
,
miUenlur selcrnum punieudi.
, .

Uoc autem non ignoralis patrcs vestros oinncs
,
eub nube fuisse ct omncs pcr mare transiissc, e i
1 1
vuj, 5 8 ; Hebr, n, 6 8.
" Ik-br. , 0 .
e i
Ephci. i, 21.
8 8
Hcbr. n, 8
8e
Psul, xciv, 8 ,
127
S. A N A S T A S I I SLXAITA
1263
omnes in Moysc baptizatos e*se in nube et ia mari,

el omnes oamdmi cscam spirilualem nianducavisse,
ctoimies eumdem potum spirilualem bibisse; Haec autcm 6gura
noslrarum rernm surU. Mare enim figurabat bapii terium, nubes gratiara Spiritus, Moyses sucerdotcm, >irga crticem; ingrediens autemeitransiens
hrael baptizalos designabat, persequenle&iEgyptti
<!%mone9, ipse vero Pbarao flgura erat diaboli.
Posl Iransitum enitn Israelita* igypttorum potestate liberati sunt, >t manna de coelo acceperont
hinqnam typnm quemdam eodestis panis corporis
Cbristi. lmilabalur aulem petra Domini lalus; manavil enim prscter spem rivus. Et idem fuit illis
,
,
,

, .
, \,
,
, ,
, \
,
,

pelra quod nobis Cbristns ; sequebalur autem eos ^ *
non petra, sed gratia divina Christi F i l i i e l Yerbi
'
I)oi, qua; petram illam contra omnem spem aqua \
rum emittere rivos faciebat; etenim si petra eos ,
scqueretur, aut rivi c petra, quomodo itcrum
' \
''guissem divina aqiiarum largitione?
, '
^ ,
, ;
Viri Israelilae et qui timetis Deum, audfte : fDeus
" ,
Hcgit patros vestros et plcbem exaltavit curn essel
,
,
incola in iEgypto, et in bracbio excelso eduxit cos,
< t pcr quadraginta annorum tempus circumduxit ,

os in deserlo, et destrucns gentes sfptem in terra
C ,
C.banaan, dedit illis in biereditaiein terrain eorum.
Kt postca quadringenlis ct quinquaginta annis, de-
dit judices usqne ad Samuel.prophelam. Et exinde , ,
j-oslulaverunt rcgem, et dcdit eis Saul Olium Cis,
,
virum de tribu Benjamin annis quadraginla; ct
\ ,
amolo illo, suscilavit pro illo David in rcgem, cui
, '
t<>stimonium pcrbibens d i x i t : Inveni David filium
J^ssc, virum secundum cor meum, qui faciet omnes ,
,
volunlates meas. Hujus Deus ex semine secundum
,
promissionem eduxil salutem Israel, praedicante
Joannc ante faciem adventus ejus baplisma poeni- '
icntiae populo Israel. Cum iniplerct aulera Joannes , >
< ursum suum, dicebat :c Quem we arbitraimni esse,
,
i;on sum ego; scd ccce venit posi ms cnjus non sum
87
ugnus calceamenta pedum solvere. V i r i fratres, jy

iilii generis Abraba?, et qui in vobis tiim-nt Deum,
vobis verbum salutis hujus missum est. Qni enlm
habitabanl Jerusalem ct principes cjus, buuc ignojantes ct voccs propbelarum, quai per omne Sab1 atura lcguntur, judicantcs implcverunt; el nullam
ausam mortis invenientes, pelierunt a Pilato ut
ialorliceronl cum. Cumque consuminasscnl omnia
quae de co scripia erant, deponenles e ligno posucruni in ntonumentum. Dcus vero suscilavit eum a
i.iorluis; qui visus esl per plurimos dies in Sabbatis eorum a Galilaea in Jcrusalcm; qui lestcs ejns
facli sunt in plcbc (cl in discipulis cjus etapostolis,
l-osl rcsurrcctionom suam visusdiebusquadraginla,
eolloqtiens cuni cis de rcguo cceJoruni;, qui c l no ' I Cor. , 1-4.
; '
'
. " ,
,
*>
ot ,

, , * .
, ,

, , ;
12t9
DISPUTATIO ADVERSUS J U D O S .
1270
\ , /{ bis nuntiaverunt el nobis simililer miniianl cani

, q u ad palres vestros repromissio facta cst, quo \
niam lianc Deus adimplevit iiliis corum, nobis re \ \
suscilans Jesum ; sicut et in Psalmo scriptum est:

Filius meus es l u , cgo bodie genui te **.
, , \
. < , .
" Quod autem suscitavit eum a mortui miniroo
,
reversurum l n corruplionem, ita dixit : Quia dabo
) \ \ vobis sancla Pavid fidelia. Ideoque alias d i c i l :
c
Non dabis sanclum tuum videre corruplionem.
.
David enim in sua generatione, cum obsccuijs
, fuisset voluntati Dei, dormivil e l apposims est
, \ ad patres suos, et vidit corruptionem; qucm vcro
, ,
Deus suscitavit, non vidit corruplionem. Nolum sit
, ,
vobis, viri iratres, quia propler boc vobis rerais ,
sio pcccaiorum annuntiatur, et ab omnibus qui , ^
bus non poleratis in lege Moysi jusiificari; in hoc,
- omnis qui crcdit, justiGcalur. Videle ergo ne su ' ",
perveni$t vobis quod dictum est in propbelis :
\, \ \ ,
c Videte, contemplores, et admiratuini et disperdi .,
m i n i ; quia opus operor ego in dicbus veslris,
. >
quod non credetur, si quis enarraverit vobis
"
Isaias auiem clamat super Isracl, dicens : < Si fuerii
\
nuraerus flliorum Israel u l arena maris, rcliquuc
, salvabuntur; vcrbum enim abbrcvialuro facicl Do ,
minus supcr lerram , i u l a principio previdit
, \ totius muodi Dus et eos qui ia (idcm ingrede, rentur, el eos qui infidelilatelaborarenU Quodenim
,
dicant paucos ex illis recepisse praKlicalionera, alios
,
autem omnes u l ab errore fugere, oslenderunt a
&
principio baec prsedicia. Noi* superant muUitudine
\
rtumeri nec adaequant arenam maris; non tamen
,
omnes adipiscerilur salutem, scd qui iide ornan *
tur; abbrevialum enlm verbum quod faciet Do ,
minus fidero indicat; et qui in fidem ingrediimlur,
%&\ ! ,
bi suiit a propbeta reliquiie vocali, c l pcr fidem
,
salvabuniur.
.
8 9
e 0
* ;
"
f , , \
,
Nonne scitis quid in Elia dicit Scriplura? qtii

Deo conlra Isratl dicit : c Domine, propbclas tuos
occiderunt, altaria tua cverterunt, et ego rciiclus
snm solus, c l quarunl animam meam a mc. Sed
\ ' 0 quid dicit ei rcvelalio? Reliqui mibi seplem miliia
; - virorum, qui non curvaverunt genu ante Baal ,
, ' >
Illo, inquit, lcmporc mulLa millia, erant in Isracij
' , \, \
et omnes Israclitie appeHabantur. Scd tolius mundi
, \ * Dcus septem millium Deum sc esse dixit, cxlcros
autem omncs rejccit. Propbeta laincn boc igno,
rabat, e l in sc solo reliquias salvari* pielalis c x i * \ , \
.slimabat. Minimc igilur niirum el cxlrancum, si
vos ipsi tgnoratis, tos qui cx vobis in Salvatorem
' , \
credidcrunt, quos populum lotius mondi Dcus
,
, vocat. Ita crgo ct in boc lemporc tvliquise per

graliae elcclionem facUB sunl; gratia aulcm IHHI
' ) - cx opcribus, cum qusc ex operibus non sil gralia \
A c l . xtu, 17-33. ,.
xi, 2-i. " U o i U t x l > 5# c
* !sa. x,*22, 25; Rom. ix, 27, 2S.
1 1
III Rcg. xix, iO d , i o ;
1271
S. AXASTASII STNAITA
1272
Siculi tnne ait ex innumeris millibns sf*plem mil- * \

, , \,
lia rclicla essc solum ab impielale libcra ; ita et
> '.
nunc plurcs sunt qni non crediderunt. quam qui
*
gratia Dei fruuntar. Non enim jusiificavil cos
viiae secundum legem habita ralio, id cnim indieatex operibus Jegis; >sed Dei gralia salvavit. Ideo .
, ( , ),
graiia salus Yocatur, cum cx Dei amorc in Iio^
' \
mines procedit, ut soriptum est : Ycniet ex Sioh
,
qii eripiat ct avertat impielalem a Jacob; et hoc
, " (
a me illis teslamenlum, cum abstulero peccata
, \ *
corum *. Sin aulem quae secundum legem est
viia largittir pcceatorum eorum remissionem, pro- * ,
. *
p!ieticus scrmo dixissel. Quod si puniat lex pec
canies, scmper autem violatores legis Judaei vocati
" sint, clarom est rcmissionern quae per baptismum
tribuitur a propbetica sernione ostendi. Omnes ^ , oi ,
enim credcntcs vocat Israel, sive ex geiiiibus sive

cx Judaeis, per fidei nobilitalem illi conjunctos. Quod
ergo quaerit hic qui sccundum carflem est Isracl,
,
hoc non asseculus est; quarc non assecnlus? quod
non cx flde quserit, sed ex opcribus lcgis. Electio
aulem assectila est per iidein, rcliqui vero ex- ,
cccali sunt, id. esl derelicii sunt in inGdelhate, . ;
, *
sicut scripttim est : < Dedit illis Deus spiritum
compunctionis, oculos ut non yideant, aures ut , ,
, "non audiant, usque ad bunc diem * . Non enira
,
Deus bos incredulos eflfecit, sed suslinuit, id est
dimisit, spiritum compiinciionis mentem obstina- , \ , >

tam vocavil; ut enim qui cognitionem laudabilem
habet non verlit se ad pejjjs, sic qui dcdit se om- Q , * ,
riifH) malitiae, non ad melins convertitur. Et alius
propbeta d i c i l : Incrassatum est cor populi hujus, ct auribtis graviter audierunt, et oculos com- ,
, \
prcssenuit, et lumcn vider^ noluerunt . > David
. \
eiiam dicit: Fiat mensa eonim> in laqueum et
in captionom, el in scandaluni et in rctributio- * ,
\ , \
ncm iilis. Obscurentur oculi eorum, ne videant,
, , \
ei dorsum eorum sempcr incurva .
< , , \ ,
, \ v
98
v e
.
3
Isa. LIX, 20; Rom. , 2(

Lxvm, , 24; Rom. , 9, 10.
27.
Isa.vi, 9; Rom. , 8.
Isa. , 10; Rom. , 8 .
Psal.
W.
D I A L O G U S P A R V U S AD J U D J E O S .
Inlerrogavit Jutjaius, quare comcditur apud vos D
'
; Cbrislianos suilla caro?Cbrislianus d i x i l : Cur
;
i;ia Judsei non vescunlur? Judseus. Quia hnmunda
eit. Cbristianus. Cur vcscimini gallinis qua? om- * " .
(1) Hic quidem dialogus stalim sublexitur in
eodetu codice Valicano. Ast aliud colioquitim breve
Anustasii abbaiis aeque cum Judseis in alio Vat.
codice, non est fere nisi compendium operis longioris a me supra scripti; neque rd edere magnopere inierest.
1273
DISPUTATIO ADVERSUS JUDiEOS.
'
, nium immundissimcc sonl? Ponlica enim srrpcntibus alitur et omnibus sordibus; et hirmidinein
; \ \ non comeditis mundiorem hac ave, neque
', quod punnn et ipsum est et sanguincm
\
fugiens et avc isla mundius, et donuis sordes et
\ \ ,
carnes einortuas comedit, illa vero minime. Vis
\ ,
discere quam olxcausam dixerit Dcus per Moysen
* *
Judjeis non vesci suillo? quia, cum in iEgypio
;
essent cum jEgyptiis, suibus vescebantur, bovem
,
autem ct hircum ei cancm colcbant ul deos
, \ \
jEgyptii;
unde , qnia bovem, et * r a / , quia canem colebanl: Judaei aulem, quando
/, \
c u m i l l i s erant, mores eorum sequebanlur. Deus
* * ' ,
ergo, cum ex iEgypto eos eduxisset, et corda eorum

amoverc yellet ab his quadrupedibus quos cole ,
, ^ bant iEgyptii, legem fllis staluit ut quse illic habucranl veneranda et adoranda, hic immolarent
\
et comederent; iia ut immolantes et comedcnles,
\
non atiiplius honorarent. Suem aulem quo vesce \ ,
banlur in jEgypio, praecepit illis ne comeêrent,
, non quod immundus essct,' sed he convertcrentur
,
cordibus suis ad jEgyplum: ut coacli sue non
, *
vesci, rcliqua animalia sumcntes, immolarent ct
:
coTNcdcrcnl, ut bovem, bircum, ovem, quie ut
, ,
deos in Êgypto colebant. HaiC nempe causa fuit
, , ,
cur lex facta sit Judseis suem non edere, nequc
,
propter immundiliam; cum sint alia immundiora,
- \
ut diximus, quibus Judael Yescunlur; quse autem
' , ' Dcus non iminutida fccit nec vocavit, sed el abunde
, ,
nobis dedil ad vescendum, et ad alios ncccssa\ * * *
^ , , Q rios usus. E l t n i m , praeter immolaiioncm et esum.
aliam utUitatein et ministerium nobis praeslari
\ ,
\ potest bos, in arando, Ycbendo, et aliis rusticis
\ \ opcribus nos adjuvans; ovis, lanam ad induincn\ , tum nostrum praestans; eimiliter et capra, lac,
\ , caseura, et pilos; canis ad cuslodiendam domum;
, felis ad mundandam; gallina proplcr ovum,su*
\ , nullam aliam ulilitalem habet, nisi ul comcdatur,
\ ^ *> \
cuin inutilis et noxius sit terrae. Immundum autem
, , - vos, Judcci, illum facilis, per socordiani, nolentes
, illuin emere et nutrire; nam si nulrire volucritis,
, ,
quod coinedit ovis ct capra, Jioc idem natura co \ mcdit sus. Audi autem Scriptiiram diccntem :
,
Vidii Deus cuncia q u fecerat, et erant valde
, \ *
bpna
\ , \ , \ \
, \ iftob
.
r
Gen. , 31.
.
ALIA
INTERROGVTIO.
, ! , , > Si dixerit libi Hebneus : Quomodo cs lu, Cbri , ;

stiane, filius Abralue, gcntilis cum sis? dices i l l i :
1275
I5
8. ANASTASH SINAITA
eccundura fidem, skut dicturo est illi : t Patrem

iiiullarum gcnlium posui te * . Tu vero, Judaee,
quomodo filius es Abrahae? Nonne Isaias dixit
populo tuo, Pater Amorrhaius est, et nialer
Chettapa
ideo ego secundum fldem filius sum
Abrahae, tu vero Amorrh.cus el Chettaeus es moribus.
, ,
* , ,
'; ,
*, ,
; \
, ^
.
<!). ,
; *
,
* , ,
, \
, ,
; , , \
'
, \,
.
.
,
\ , \
, c

, * >
\ ; . 01 ,
;
, ,

, ,
; -
Interrogatio. Si dixerit tibi Hebmeus : Quoraodo

credis in crucifixum? audi Scripturam dicenlem :
Maledictns omnis qui pcndcl in ligno *. > Dic :
Juda?e, quomodo credis lu serpcnli aeneo, cum
sit nialedictus p r a omnibus bestiis, cujus imago
vitam pracstabat tuis patribus? Si enim ille serpens qui non mordebal, pro iis qui mordebant
serpentibus vitam afferebat, ita et Cbrisius, cum
.
*
Bine peccaio essct, pro peccatoribus suspensus

vitam mundo largiius est.
Interrogatio. Si oportel rcsponderi Judaeis d i centibus nobis: Quia sccundum veslram $enlenfiara
non esl, qui ex Maria nafcus estDeus, dicilur enim
Moysen de iJlo propheiasse dicenlem : Propbelam vobis suscilabil Dominus Deus cx fratribus
vestris sicul me, ipsum audilc
> Videtur autcra
Moyses homo fuisse et Deus ? Responsio. Judaei,
quando vobis boc d-ixil Moyses ? antcquam ^sccniieret in montem, ubi mutatus est vultus ejus
r.spectus, ita ut non potuerilis vos illum intueri
propter splendorem faciei ejus, nist habucrit velum, an vero postquam talis faclusest ejus vullus?
Convenile auiem, eliam inviti, boc illum dixisse, Q
\ ,
\
poslquam factus est vullus ejus gloria splendrns.
Sic et Filius Dei habitans in nobis pro indumenlo \ 2
,
babuit habitaculum corporis sui, occultans suam
*
divinhatem. Quemadmodum Moysen non potue
runt ob faciei ejus gloriam intuerl aperto vultu,
, \
ita Filius Dei humanitale velavit divinitatem.
.

Deus praevidene veslrum genus durum el impro\ ,
bum csse, et ejiciendum fore prtmogenitum filiura
,
Isracl, et subslituendum e genlibus populum,
, \ '
operie illa et cum obscuritate per os propbetarum

locutus est. Si enim cognovisset suarn ruinam invi .\
dia plenum et peccato rcferlum vestrnm genus, l i , bros oranes cremavisset, eo quod non tolerare potuisscl in se scripla proferri, nec invidiam inde D
, *
,
ontra sc bis cxcilatam suslincre. Haec igitur causa
*
cst, ob quam operte propbelici scripli fuerint libri,
fi non crtdit bis quae dicimus, credat propbel , ' \
* ,
dicenti, neque cognovisli, neque audisti, neque a
principio aperui aures tuas; scio enim quod repu- , , ,
f nans repugnabis. Et nunc quidem eo quod Deus ex * *
*
jnuliere natus s i l , scandalizaris et refugis. In de$erlo, quando tibi invisibililer et non in carne con- , \ * , \ vcrsabatur Deus, et mirabilia illa propter te patra , \ bat, cur in Deum cogitabas? quomodo conlra Moy, ;
bcm irascebaris, ila ut parum abfaerit quin eum
, < \
lapidavcris? quoniodo benefaclorem relinquens, in

Cetu , .
ImoEzccb. , 5.
Deut. , 2 3 ; Galat. , 13.
Deut. , '5.
1277
D I S P U T A T I O A D V E R S U S JUIMBOS.
1273
; :6 - , AiEgyptum reverli cupiebas? responde. Evidens est
\ ! .; igilur, to eumdem esse nec mutalum, qui lunc rfu , ;
rus corde et in benefaclorcm ingratus fueris, idera
\ \ evidenter e l nuuc tenlans Deum. Tunc quoque
, \
dicis : Eslne Doimuus nobis, ajinon ? eadem facis
\ , ;
in illum nunc cum propUcr nos bomo factus esl;
* \ * ,- dum deberes lotus ob hanc causam in gtatias

eruinpere, sicul omnino i n corporalium morboram
\
medico agere solemus, quando pra&eriim segrolan ,
tein visilal frequenler, et nullam de sua dignitate
\ \ , %\
rationem babens segritudinem inspicit et malos
\
odores sustinet, tit saniutem dct aegrolanti.
\ ,
.
, ; \
;
; ; '*
. \ ;
, ,
, ' \
, \ ,
, \ ,

, \
, , t *
, , . > ; ;

, - Q

>v ' ,
Quod si ita se bsec babeant, quomodo dubitas

adbuc dc Irina in snbsislentiis divinilale? quomodo
Filium non adoras? quomodo in Spirilum non
credis? At unum Deum pradical Scriptura.
Qnid prodesl mulla dicere? Mitle Isaiam, praeteri
Davul, et oinnem reliquam Scriplnram, per quos
aelenia Tria9 magna voce pradicatur; ingredere hi
Abrabse tabernaculuni, et adverte caole, quinam
fuerinl qui illi apparuerunt, quot nuraero, el qua;
et qualia ad illos patriarcha loculus fueril. Ut cniin
perfeclam cognilionem habenti, Abralwe velut Ires
apparuerunt, et lanquam unus loquebanlur, similitcrque el ip$e accommodavit suum ad illos 3ennonem ; Decliiiate, Domine (inquit), ad rae . > Quid
enim exlraneum magis? quid raelius aequalem honore Triadem declararet? Declinate pluraliter d i cens. divorsHalem pcrsoaarum significavit; Domine,
^
, ;
, , \
; * , \
;
\
. ;
\ ; ;
,
;
; *
,
, D
\ ^
,
, \
*
,
, \ \ ,
* ,
, , ;
singulariter unam eariim indicavil naturamet unum

dominatuin. Quod-si Deum esse unum dicis, rcliquos vero angelos, deliras slulte, et ridiculus mibi
omniuo videris. Quando emm servi cum Doeirno
sedere permissi sunt? quando Deo apparente, duos
solum angetos salellites eese aodivimus? Ex eo ign
tur tempore aequalis honore et polenlia sancla
Trias AbrahaB cognita fuit. Quid ad haec dixeris?
an velut canis amplius contra veritatem rabias?
Si Triade, dicis, Ueus adoralur, cur a propbetifi
clare Ua3C non exposita sunt Isracl ? Aodi : In
igypto oJim Israol longo lenipore moranteiii, ot
polylbcum ^gyptiorum cullum cognosccntem, non
clara de Triade, qui omnia ad utilitatem admim*
slrat, Dcus tradidil dogmala, ne inde occasionem
p>lylbeiami sumens, in errorera yEgypiiorum rursus iacideret. Quamobrem Triadis nyslerium sapienler admodum et ulililer iiiunibravit. Si enim
a principio apertum de illa sermonom lulisset,
omnino reslitans calcilraret Israc), eL ad prislinam
reverteretur perdilionem. Si enim nibi) lale audiens, ipsius uniuft Dei continoo obliviscebatur,
prersueque ex ^lgypUorum impielate pcndebaU
qeid non egisset, ei siacim de Triade aperle awdi\tsset? bos ipsos cxlstiroasset ob numerum videra
deos Diulloe qi rn ^gypto adoral>at>tur.
; $ ,
1
Gen. , 5 .
1479
Habeo auieai tibi aliud de bis dicendum : Quando " \ ;

; , ,
Cbrislus hotnineni se essc, non lamen Deuin, ut
;, , ;
tu Lcstaris, diccbat, cur eum crucifixisti? non propter boc? el quare igitur ? Quia legem violabal * ; ; *
\ . \
ct Sabbala solvebat. Et quomodo hoc egit, dic?
, ; " quod paralylicum in Sabbato ambulare fecit? quod
; ;
decumbenlem in leclo erexit? quod moriuum qua ;
triduanum suscitavit? et qualis est hoc legis viola;
tio? quj juincnlum educit e fossa die Sabbati legcm
, violare non dicilur, et qui mortuum maleoleniem
; U 1
ad Yilam reducit legem violal? injustum judicium,
dementiam vestram! qui juraenlum melius bo- !
*
niino vos ipsi jumenla judicatis! Scd quid tanlum
bonorem Sabbati defendis, improbe et stulte? ,
^ \ ;
Olim Deus praecipiens bonorari Sabbatuni, et in hoc
onine opus vobis prohibens, infanleni, si octo dic- ^
, * ,
,
rum Sabbato esse coniingeret, circumcidi libere
sinens, clare oslendit, cum tandem incideret cir- , ,
,
cumcisionis oclavus dies, bunc sanclum et Doroiiiicuin esse; nam post septimum iste est, ideo octa- \ . ,
* < ,
YUS vocatur, in quo Sabbali honor solvetur. C i r ' \ cumcisio autem dici polest aptissimc : in illa eniiu
e niorluis suscilato Domino noslro Jesu Cbrislo,
peccatum circumcisum est, et dxmoniorum super- , \ ,
bia dejecla est. Sed quid multa dicere? olim Deus \
; Sabbali solulionem significavit esse, translationem,
el per octavi diei circumcisionem, ut jam ostendi- , *
, ^
itius, iiecminus aulem per Jeremiam \ quando
,
Matui Testamenlum Novum proraisit. Ne igitur

moleste feras, neque conlra nos dispulando pugnes, Q

si cum reliquis
reliq
Sabbati honor transfertur. Novo
< nim Testamenlo, omnia nova csse debent et ejus
dogiuala. Novum autem oranino illud est quod
nunc inslilutum est, nec illi simile quod praeleriit,
nec cst nec videtur; et boc aperte Dominus declaravit : < Statuam Teslamentum Novum, non
quale slatui patribus vestris, cum eduxi eos cx
^gyplo \
Si vero ila illa se babent, et Sabbali sohilionem
decet videre, et circumcisionis mulaiionem, et multorum aliorum legis praeceptorum. Si enim Mosaica illa et caetera praescripta semper debcbaul
pernianere, et usque ad finem firmitatem tenerc,
mn dicerel Dcus per Jeremiam transisse vetera,
aliaque pro illis nova succedere. Quod sit autcm
Novum islud Teslamenlum, et in quo detur loco,
Isaias docet te dicens : c Ex Sion exibit lex, et
verbuni Domini e Jerusalem . Sed vide Dei sapientiam : tuam enim praevidens obstinationem et
iucredulilalem, per unum prophelam de Novo Testamenlo declaravil, per alterura aulem ipsum ostendii locum, in quo talis locura babebit legis condilio. Fruslra denique Sabbati bonorem defendis,
frustra circumcisionem jactas; Testamenlum cnim
Novum Deus instiluens, hxc omnia deslruxit. Pr%terea, rum velut siguum circumcisio dala sit, quid
* Jcrcin. xxxi, 31.
ibid. 32.
* Isa; , 3
. ,
& *&V ,
\ *
,
\
, *
, \ \
*\
,
, .
, \
, \ , \

* \ , \ ,
D
, \ .
, \ ,
c
, , **
\
, \
^ ' \
,

\
,
* , *-
12S1
FHAGMENTA.
;, ^ * ; \
; , ,
.'
,
,
,
* \
' , \ ,
, . c , \,
, \
.
, '
, ; , \

* , , , '
\

, *
12S2
lantum de illa inflaris? quomodo in nos insurgis

incircumcisos? Tu circumcidi juberis carne, ego
corde circumcidor, ne prava coghem. Quod autcm
Deo hujusmodi circumcisio gralissima sit, audi
quid dical increpans Israel pcr Jeremiam : < Omnes genlos incircumcisae carne, domus autem Israel
incircumcisa cordibus corum . Non enim pra>
pntii circumcisio jusliGcare potest; ad Abraham
patriarcbam adi, et videbis illum sola iide, non
aulem circumcisionc, jusiificalum. Abraham enim,
dicitur, c Credidit Deo, et repulatura est ei in j u stiliain ' . Postea prescripia est circumcisio velut
siguum, ut discernerentur pcr eura fidelcs, quando
cum gentibus conversabantur, et ut memoriam D ^ i ,
T
revocarcl. In fidem corum quae dicimus libi res se

prapbent. Cum enim Israel in deserto quadraginla
annis solus secum vcrsalus est, alteri genti non
permislus, non necessaria fuit circumcisio, idcirco
incircumcisi permanserunt qui in deserlo nati
erant; quando aulcra Jesu filius Nave Jordanem
cum illis lraje*.it, jussu divino circumcisi sunt:
c Fac, dicit illi Deus, cullros lapideos, et sedens
circumcide ftlios Israel . > Quam ob causam et
c , \ \ , , \ *
, ..
9
Reliqua desunt.
f
Jerera. ix, 26.
Gen. xv, 6; Galat. , .
* Josue, v, 2.
FRAGMENTA.
I.
DE OPERATIONIBUS.
(ANG. . Script. Vct. VII, 20.)

, * ,
^ ,
,
* ,
,
^ *

*
, , \
; . " \
\ *
.
, \
, , \ ,
\
\ * ' ,
, ;
'

, \ '
, \
, \
, - ^
\
,
, \
\ \
,
' ' * ,
1283
S. ANASTASII SINAITiB,
12$i
^ , ,

\ :
* / , .

> ,
^ ?, \
\
,
;
>, \ ;
*
, , \

,
\ \
\ \ ,
\ ; \
\

.
\ ,
Duo de hoc argumenlo fragmenta legere est inter Opcra S. Joannis Damasceni PatroL tom. XCP\
col, 216, 1049.
.11.
- (j :4
*
, '
,
,
, \ '
' , ' ,
\ ,
,
\ _ ,
\ \
, , ' > \
' ,
\
\ , \
, "
*
, *
\ *
> ,
, ' * , \
,

, \ , \
,
' \
/.
, ,
,
* G .
.
ILLUD : CREAVIT
DEVS
- '
SECUNDUM
1MAG1NEM,
etc
(ANG. , Scriptor. Veter. collect. VII, 192.)

, \
^ ,

\ \
*
\ , '
' . >
\
,
\ \

,
\
<
\ .
. ),
.
. \ . \ t(
. \ . \ .
\
, ,
\
)
.

\
\ ;-
126
FRAGMENTA.
1235
, irpo; \ \ < 4 :(, '
.
, 6

* , ,
,
\ , \
, , ' \
,
\ , \
\ .
\
* \ \
. ' :
\ \ \
, ' -
\, ;. \ \
, ' .

IV.
(1).
(ANG. M A J , Script. Vet. , 27.)
- <
, *
\ \ ,
\

.
,

, \

,
\ .

,
, ,
_ \,
, , \
\ -
' ,
^
,
,

,
' , ,
, \ .
V.
E V A N G E L I U M SANCTI L U C E .
(Aac. , Script. Vet. nov. coll. t. IX, 648, 650, 655, 706.)
.
,
, \ ,
^ \ ^ *

.
j
.
,
\ ,
\ \ ,
( , \
\
, \ , \
, ,
(1)
Apud
LEQUIEN
,
\ ,
\
, ,
, , ;
' \ , ^->
\ .
.
,
^
,
, \ $ ^
, \
, \ ,
\ , \
Sancti Damasccni Opp. Ed. nov*
1.1,
Palrologiae vcro XCIV, col. 1067.
1287
1288
, ,
, , \
,, , ,,
\
, , , - \ ,
,
, \.
, \ -
\ ,
,
, < - \ , '
> * \ /.
\
, \
\ , \ .
, <
.

) , \ , - \ : \
\ , ;
,
,
,
^
,
, ,
] , .
. , \
.
\, , \ , rtayrfrcor * I
, < ,
, ,
\ , ': ,
\
* , *
;,
, , \ \ ^
\ \ \ , ^ .
Ejusderp Ana&lasii exstal fragmenlum de. S. Theotiori imagine Saracenis perforata. InlerOpera Sancii
Joannis Damasceni eii. nov. i . XCIV, p. 1394; necnon el fraguienlutn in novam Dominicam ei in
Thomam a\o$lolum, 1. c , p. 415.

VI.
D E D I G N I T A T E S A C E R D O T A L I (2).
( A N G . M A I , Spicil. Rom. t. VII, . xxvn )
Pro imiminitale ecclesiaslica exslat in eodem synodico Constanlinopolitano codice breve opusculum Anaslasii Sinailae , quod ul iLedilum memorat etiam Cavaeus, p. 546 D. Ejus tilulum et inilium
nunc recitabo.
Demonstratio quod magna et angelica sit digni' \ las ftacerdotium; et quod omnino fieri nequeat, ut
\
judicet laicus de sacerdote, qui nonnisi a niajore , ' , \ cl
pontifice judicandus est, ut sancli canoncs affir \ niant, et in ecclesiastica eliam Philonis (2) philo- ^ ' .
sophi Historia dicitur. - Qui saccrdotem honorat,
,
Deum quaque honorabit; qui autem sacerdotcm
, epernere assuescil, ulterius progressus, Deo ipsi
. , ,
contumeliam aliquando faciet. Qui vos recipit, i n , , qnit Chrislus, rae recipit. Alius vero alibi :Sacer * dolibus Domini, inqurt, honorem exhibete. Pro, ,
feclo el Judsei hinc Deum aspernari didicerunt,
, . . ,
quia Moysem sprevcrunt, et lapidibus appclivcrunt, etc.
Porro locus, qui infra citatur ab Anaslasio ex dcperdita Philonis Chrisliani historia, idem est qucm
rccilat Glycas in Ainalibus, ed. Paris., p. 282.
(2) Idem fragmentum memorat ac cilat Allatius
De Perpetua Consensione ed, Colon., p. 226.

(5) Uuis fueril hic Philo philosophus qui Hislo-
riam Ecclesiasticam condidit, ve! qao tempore

vixeril, me plane ncs<ire fauor. C A V E Utit. liii.
p. 346.
'
DOMINI DXCIX.
ANASTASIUS I
ANTIOCHENUS
EPISCOPUS.
NOTITU
i.
Ex GALLAKD. Vet. Palrum Biblioth. 1. , . xvn.
I. Anaslasius, genere Palaestinus, professione monaclius, cum eruditorum plerisqae quos laudai
Fabricius ( 1 ) , dislinguendus omnino videlur ab Anaslasio Sinaita qui a Grsecis recentioribos d i c i t u r , ut refert Simonius (2). Quapropter jnininie audiendus est Nicephoras, qai Anastasium
de quo loquimur non solum cum Sinaita confundit, sed el cum altero Anastasio juniore, qui Anastasio
de quo bic loquiraur in episcopalu successit, e l anno 609 Chrisli martyr occubuit ( 3 ) . Anastasius
ilaque post Doronum sive Domninum ad sedem Theopolitanam seu Amiocbenam fuit evectus. Initium
ejus poniificatus juxla Nicephori Chronicon ac Tbeophanis Tabulas, ex Pagii (4) e l Lequienii (5) sententia, illigandum anno 559, secus atque alii qui staiuunt annum 561. Ejus enim decessor, qui anno 545
Antiochenatn sedem oblinuit, annos 14 eam Ecclesiam rexisse, adeoque Anastasium nostmm anno 559
successorem habuisse comperilur. Res ab eo praeclare gestas descripsit Evagrius (6). V i r scilicet fuit
tum ob eminentem vitse sanclitatem , tum ob eximiam doclrinam ubique in Oriente spectatus. Magna
rnsuper conslanlia et animi celsitudiae in rectae fidei defensione praedilus fuisse perhibetur. Imperatori
namque Justiniano in haeresim Apblhartodociiarum lapso firmiter obstitit : qui propterea ipsum exsilio
relegare decreveral; scd, improviso fato perculsus anno 565, iniquum consilium perficere haud potuit.
l l l o d tainen aliquot post annos perfecisse intelligimus nibilo aequiorem i n sanctum antislitem Justiniani cognatum Juslinum juniorero , qui eum octavo imperii anno Antiochena sede delurbavit, ipsique
Gregorium suffecit asceterii monlis Sina pracfectum. De his ex Evagrio erudimur, qui pluribus ista
prosequitur (7). Hanc Anastasii depositionem aegre admodum lulit Gregorius Magnus. Exstant aliquot
ejus epistolae (8) ad eumdera Anliochenum praesulem, in quibus ipsum impense laudai : testalus p r terea ee apud serenissimos dominos (Maurilium ejusque filium Theodosium) sumrois precibus suggestionem fecisse, ut viro bealissimo suus honor restiluerelur.
II. Pontiiicatu cessit Anastasius anno 569 exeunle vel exacto, postquaro prima vice sedisset a n n o s l l ,
% ut habetur in Nicephori Chronico ac Tbeophauis Tabulis; cujus propterea exsilium minus recte
refert Pagius (9) ad annum 565. Porro Gregorius, eidem suffectus anno 370, Ecclesiam Antiochenam
rexisse usque ad ineuntem annum 593 ccmpertum flt ex inscriptione Orationis quaro habuit nosler
Anastasius, curo post annos tres et viginti, thronum SUUID palriarchalem rursus recepit. Hujusce Orationis i D S c r i p t i o n e m sic referl Lambecius (10) :
\ , . . . Ejusdem Anastasii patriarckm tioeheni , cumpost annos viginti Ires ad sedem rediit. Qua de iuscriptione Pagium (11) e t B o s chium (12) consulas vclim. Eamdem quoque recitat Lequienus (13) : sed aliud egisse videtur vir eruditus, dum scriberet Anasiasium fuisse a Mauritio imperalore Anliochenae sedi restitutum victsimo ter(1)
(2)
(3)
(4)
/5)
(6i
(7)
$
Fabric. Bibl. Cr. t. I X , pag.3I3.

Simon. Bibl. chois. t. II, cap. 112, pag. 27.
Niceph. Call. Hist. eccl. lib. xvin, cap. 44.
Pagi. a d a n n . 5 6 1 , 2 .
Lequien. Or. Chmt. toni. II, p. 734.
Evajjr. Hist. eccl. lib. iv, cap. 40.
ID. hb. v, capp. 5 et 6.
Greg.M. lib. , epist. 7, 25, 2 6 ; et l i b . v ,
PATROL.
GR.LXXXIX.
epist. 3 9 ; et )ib. vu, epist. 27, edit. B B .

(9) Pagi. ad ann. 563, 3.
(10) Lamb. Comment. de BibL Cazsar. lib. v n .

p. 159.
(11) Pagi. ad ann. 594. 4 seqq.
(12) Bosch. TracL dePalr. Antioch., ad Act. SS,
tom. IV, Jul. p. 98. num. 453.
(13) Lequien. Or. Christ. tom. II, p. 736.
IM
S. A N A S T A S I U S A N T I O C H E N U S .
12^2
anno exapto ex quo pontificatum iuieral (14); cum polius scribcre dcbuissel, ex quo poniificuiu ubUicalut fuerat. Aliler baud sibi constavel V . C. ex pesita recte ab eo temporuni supputalione, quaiu
paulo ante praeniisil. Itaque anni viginti ires non ab inilo pontificalu Anastasii anno 559, sed ab anno 570, quo fuil dejecins, numerandi omnino sunl, adeoque de ejusdcm reversione ad eam sedero accipicndi.
III. Haud secus aeinscriptie Lawbeeâna kKjwilHr Evagriw (15). Sed illnd in primis attendendura
quod ait idem hisloricus, Grcgorium scilicet, in nostri Alhanasii locura suffectum, morluum fuisse
quo tcmpore Antiocbenx Eccleei praesidebal Aaaslaeii*&. liuic jure arguil Yalesius Anaslasiura paulo
anlc inorlcm Gregorii luisse iR sodem Antiocbenam rcfttiiutura. Qiia de re laiius verba facit Boscbius (16). ISiccpborus, in Chronico, sex annos ponlificalui ejus secundo iribuit, -'; rcclius, ut
videtur, Theopbanis Tabulw, annot quinque, '. Sanclus enim Gregorius epistolam ad Anastasiuni
juniorem ejus successorcm.scripsil anno 599, indictione 2, mense Januario (17) : adeoque supremum
diem obierit Anastasius senior anno precedenle 598, quo Kalendis Seplembribus inchoabatur indictio 2.
Sic pluribus Pagius (18). In eamdcnt sentcnliam Pagio prxiverat Baronius in noialionibus ad Martyrotogium (19) : licct poslea in Annalibus, mulato consilio, annuro statueril 599. Atquc (20) aiii quidem,
quos inler Boschius (21), doclissimo Annalium ecclesia&ticorum parenli accedendura potius exislimanl.
Verum, si Menologii Grcecorum, necnon Tabularum ecclesiasticarum allendalur auctorilas, cum Pagii,
lum prior Baronii sentenlia pneferenda videiur. eo enim Anastasii elogium tlie 20 raensis Aprilis
consignalur (22) : in his autem xi Kalendas Maias anaiversaria ejas memoria recolilur (23). Quae sane
temporis notalioncs, indictionem 2 precedenles qua scripta Gregorii Magni epislola memorata perbibetur, annum Anaslasii cmortualcm 598 confirmaTit,
IV. Anastasii scnioris pnesulis Anliocheni scripla quae circuniferantur sunl ejusmodi, proul ea recenset Fabricius (24 ) : \ ' '. De nostris rectu dogmatibus vcrilatis Orationes quinque.
I. De SS. Trinitale.
II. Deincircumscripto.
III. De divina ceconomia, id e$t, de incarnalione.
IV: De pamone et impasxibilitate Christi.
V . De remrreclione Chrisli.
llas quinquc Oraliones Stevartio debemus, qui eas in suo Auclario lectionum antiquarum Canisii
ex versione Francisci T u r r i a n i , edidit Ingolsladii anno 1616. Exslant praeterea ex eadem versionc
in Bibliolhecis Palrura Coloniensi et Lugdunensi. Graece porro habeniur in bibliotbeca Vaticana (25),
Vindobonensi (20) aliisque haud paucis. Videtur sanctus praesul has Oraliones litleris consignasse,
dum, ab Ecclesia sua Antiocbena procul absens, vilam in exsilio ageret. An.icum cnim quemdam, cujus
borlatu eas digessil, benigne compcllans, testalur (27) se nmlia paucis complecti : Et (ortassis, inquit,
accommodate ad tempus quod suppetit, et ad inopiam librorum qua laboramus.
V . Oraliones ejusmodi excipiunt sermoncs 3, quorum primuro et alterum in Annunlialionem Deiparce
Virginis, LugduTfi Balavorum anno 1619 Graece vulgavilin opere Variorutn divinorum Joannes Meureius (28): e cujus exemplari Laline reddituro nlrumque Grcccce-Latincs Palrum Bibliothecce novo Auctario
inlexuit CoiiibeOsius ; qui ct sermonein addidit i n Transfigurationem D. N . J . C. (29), ex Regio codicc
mutilo in fine descriplum. Porro quae dccrant in edilo Combefisiano supplevit ex Lambecio (50) F a b r i cius (31); undc illa desumpsimus, ut suo loco nionuimus.
His denique subdidimus cjusdem Anastasii palriarchse Tbeopoleos opusculum De tribus quadragesimis,
a Cotelerio in lucem emissum (32). De quo \rjtc clarus cdilor (33) : Cilalur, inquit, quanquam indhligentius a Theodoro Balsamone Epistola de jejuniis , quam superiori tomo edidimus; ubi, quemadmodum ad Conslilutiones apostolicas, diximus de jejuniis Graecorum et dc corura Iribus Quadragesimis, in Anastasii quaeslione 64, et in loco Joannis Gitrii apud Allatium De consens. III, 12, nec non
zn Jypko S. Sabat f. 100 et 133, atque in Morini Antiquis pcenitenlialibus p. 89, 185. Nec Laiinis defae%
(14) Lcquien. Or. Chrht. t, II, p. 736.

(15) Evagr. Iib. \ i , cap. 24.
(6) Bosch. 1. c. niim. 45(1.
(17) Greg. lib. , epist. 49. Opp. lom. II, p.962,
cdit.BB.
(18) Pagi. ad ann. 599, 2.
(19) Baron. adMarlyrol. d. 21 Apr., nol. e.
(20) 1D. ad ann. 599, 8.
(21) Bosch. I. c. pag. 99, num. 460.
(22) Menol. Grwc. parl. , p. 64.
(23) Marlyrpl. liom. 21 Apr.
(24) Fabric. Bibl. Gr. tom. I X , pagg. 322 scqq.

(Ed. nov. t. X , p. 595.)
(25) Monlf. BibL Bibliothecar. tom. I, p. 13.
(26) Lambcc. lib. vu, pag. 167.
(27) Anast. O r a l . l , 4 .
(28) Mcurs. Var. div. pag$?. 19, 53.
29) Combcf. Nov. Auct. BibL PP. lom. I, p. 849.
50) Lambec. lib. M I I , pag. 117.
31) Fabric. BibL Gr. lom. IX, p. 333.
32) Coicl. EccL Gr. Monum. tom. l i l , pag, 425.
(33) li>. ibid. pagg. 645 scq.
1293
1294
runi tres Quadragesimae suae ex concilio Triburiensi, Capiiularibus, Amalario, aliisque testimojiiis
per riros doctos coacervatis nolissimae. Proinde juxta morem suum callidc Hierooymus episU 64
ad Marcellam, adversus Montanum : c Nos, inquil, unam Quadragesimaoi secundum traditioncm apostolorurp, toto aoao, tempore nobis congruo, jejuoamus : i l l i Ires in anno faciunl Quadragesiuias, quasi
ireepassi sinl Salvatores,> eic.Vide eumdem magnuni doctorem ad Aggaei cap. i , et ad Maubaei cap. .
Hactenus V. C .
II.
ANASTASII ANTIOCHENI AN. 599 DEFUNCTI SCRIPTA EDITA.
Ex
FADKIG.
Bibliolh. Grceca, edit. H A R L . , t.
X ,
p. 595.
1. ' '. De orlhodoxafidesermones V.

a \ \ . De sancta Tnnitate. Incipit : \
.
'. . De incircumtcriplo. $ .
*. \ ; ;. De divina incarnalione. \ ,
'. \ . De pauione el impa&nibilitale Christi.
* .
'. 1\ . De resurrectione. \ [couf. supra, vol. I X ,
. 740, n . 6. ]
Hi quinque sermones Graece msa.in bibl. Caesarea teste Lambecio, VII, p. 167 scq. (54). Eliam in Valicana, aliisque. Latinam Francisci Turriani S. J . vulgavit Peirus Stevarlius in suo Auclario leclionum
antiquarum Henr. Canisii, Ingolstad. 1616, 4, pag. 460-516. [In ed. Basnagii, 1.1, p. 436. ] Unde recusa cst in tom. IX Bibl. Pairum edil. Lugd. pag. 923. Alia Godfridi Tilmanni inlerprelatio prodierat
Paris. 1556, 8; atque inde in Bibliothecis Patrum Parisiensibus. FABR. Aubertinus, De sacrameuto Eueharhtice, p. 894, censet oraliones illas quioque esse opus genuimim Anasusii Sioailas et Anliocheni
episcopi senioris, a. 599 mortui; refragatur vero Oudin. 1. c. p. 569 seq., atque subscribit judicio Du Pin
in Biblioth. nova eccL scc. v i , p. 9 5 , islas Oraliones plurima continere scbolasliconun raliocinia, quse
recte ad sxculum xi posse referri docet, idcoque ascribit illas Aoastasio, nominis quarto. HARL.
2. In Annuntiationem . Uarim Virginis sermones II. Prior incipit :
, . Posterior : , Grece vulgavit
Joannes Meursius in Variis divinis, p. 19 et 33, Lugd. Bat. 1619.4. [ Rec. in Meursii Opp., Florent,
1746, t. VIII, p. 683.] Laline exstat in Bibtiolheea Patrum, edit. Lugd. t. IX, p, 939,940; et in lomo
sexlo Bibl. coneionatorm Combefisii. Graece el Laline iu lomo primo Auciarii novi ejusdem Gombciisii,
p. 850, Paris. 1648 fel. F A B R . Poslerior rcpetila eet in Jo. Patusae Encycbpcedia philologica, Gr. Veuei.
1710, 8, vol. II, p. 538 seqq. , Leidae, cod. V u l c a n . : sic cilalur
in Calal. bibl. Leid, p. 344, i i . 4. Add. dc cod. Paris. not. ad secL 5, n. 18. Alia supra b. Y O K
p . {81 sub tin., et p. 241; alia in Jesu prasentat. in templo. Duas quoque illasorat. Oudin. loc. cit.
p. 527 et 583, assignat Anastasio quarto. H A R U
3. . Sermoin Transfigurationem Domini nostri
Jesu Christi. Incipit: . Latina ia lom. IX Bibl. Patrum, edit. Liifed. p. 291, e l in
Bibliotheca concionatoria Gombetis. t. VII. Grsece et^Latine tomo primo Auctarii novi Combefisiani,
p . 866; sed extreroa parte mutila, p. 881, quae sic suppleri debet : , ,
' . 0 , \
/, , , , ,
&\ , , \
(34) Sive pag. 355 ed. Kollar. Oxoa. in codice 139 colleg. u o v i , 8. n. 1103, tom. I, part. ,
Cat. niss. Ancl. etc. Anasl. archiep. Aatiochiae,
Scrmoaesauidaai,Gr.--Oratioaesxii,iacod.We8tinoaaster. 8, s. . 1097, Gat. cit. 2. Sermoaes
quinque i a cod. Valicaa. Romas. Aaasiasii moiKiclii Oratioues, Mediolani in cod. Ambros. V.
Monlfauc. Bibl. biblioth. ms$. I, p. 15 , e l 492 B.
A J d . supra ad sect. 2 de cod. llodcgi. Taurini
in cod. reg. 200, . 24, Aoastasii Moaachi opusculum De orthodoxafide,excerptum ex S. Scriplura

et SS. Docloribus; iac.
V . cat. codd. Gr. Taur., . 299, et de aliis codd.
Tauria. Monlfaucon. in Bibl. bibtioth. mss. p. 1594
et A. Add. paulo posl ad n . 4. Duopriores
sermones et , cilati, Florenl. in cod. Laurcntii 21, n . 3 c t 4 , plut. 4. V. Bandini Cai. ccd. G r .
Laur. 1, p. 544. HARL.
1295
S. A N A S T A S I U S A N T I O C H E N U S .
1296
\ . \ , , \ ; ,
. . L a m b e c , VIII, . H 7 [. 250 seq. n. 15, Kollar.].
F A B R . V. supra, in h. vol. p. 214. In cod. Coislin. 504. V. Monlfaucon. Bibl. Coislin. p. 419, n . 41. H A R L .
4 (35). Expositio compendiaria orlhodoxasfidei,per quaesliones ct responsiones. Incipit: , ; . ;
. Lat. tom. XII Bibl. . ed. Lugd., pag. 1045. Grace edidil versionemque Lalinam addidit Theodorus Beza, Genev. 1570, 8, una cum libris V Alhanasii De Trinitate, Basilio conlra Eunomium
et Phoebadio. Ex Anaslasii Antiocheni et Cyrilli Alex. scriptis ab aliquo (S. Maximo, ut nolat Cavaeus),
conflalam banc , nondubital Henscheniustom.il April. p. 854. Edila quoque separalim curante
J. Fucblenio est, Helmslad. 1613, 8 ; et mss. memorat Lamb. Y U l , p. 471. [S. p. 986, n . 9 ed. Koll.J
F A B R . Ineod. vol. p. 752, cod.33, n. 4, sunt varioruni auctorum (in bis Anaslasii, p a l r i a r c b Antioolieiii)
quaisliones, responsiones et definiliones theologicae miscellaneae de flde. Sed esse Cyrilli dispulationem
cum Neslorio, quae Cyrillo passim tribuitur, ex Antirrhelico ejus ab anonymo forsan conscriplam, monet
Kollar. in nota A. ConC. supra, v o l . I X , p. 491, n . 197, et-quae ibi in notis yy et %% ascripsi : pratcipue
de Oudino, qui lom. 1, p. 1663 seq., ad a. 685, illam opellam, in qua auctor de Monotbeletis, ante a. G.
625 vel 630 non nalis, disserit, Anaslasio tcrtio asscrii, et de Oudini crrore, a Kollario castigato : add.
Oudin. lom. II, png. 574, n. 10; de codd. conf. etiam Lambcc. e l K o l l a r . vol. III, p. 264, n . 1 0 ; et sup r a dc Hodegi codd. Roinai in cod. nionasterii S. Basil. Defideorthodoxa : inir. ,
. V. Monlfauc. Diar. ital. . 215. Eadem in cod. August. Vindel. Vid. Reiseri Ind. mss. August. p.
42; el Taurini in cod. Reg. 200, n. 24. V. supra, not. ad sect. 6, n. 1. " elc. Mosquae in cod.
fiynoil. 150. V.Matthaii , Notit. mss. Gr. Mosq. p. 83 , n. 20, ed. in 8. In cod. Bodlei. 94, n. 7, sive
n. 2S77, Cat. mss. Angliae, etc. I, et tora. II, n. 5955, in cod. T h . Gale 125. H A R L .
5. \ . De sanctis tribus quadragesimis, nenipe resurrectionis, nalivUatis Jcsu et S. Mariaj. Incipit : " . Grrece el Laline edidil Colelerius, tom. III MonumenK
. 425-451, Paris. 1680 , 4 , ms. codice Rcgio usus. F A B R . Paris. in bibl. publ. cod. 1220,17.V. Oudin.
1. c. tom. II, p. 566 et 582, qui illum libellum asserit Anaslasio quarto. Ms. Nanian., cod. 226. V. Cat.
codd. Grxc. Nan., p. 278 , n. 7. In cod. Goislin. 112. F. Monlfaucon. Bibl. Coislin. p. 186. *- Add.
suprn ad secl. 2, lin. ad not. \ Insuper Anastasius citatur in catena in Lucam et Epist. ad Romanos.
V . Lambec. III, p. 165 et 174. Add. supra vol. VIII, p. 686; et Montfaucon. Bibl. Coislin. pag. 251.
In Caicna.ad Psalmos, in qualuor evangclislas el in aliis opp. V. Bandin Gatal. codd. Gr. Laurent.
4, p. 91, 98, 161, 347, 358, 432 ; et p. 295, n. 8. In Catcna in Evang. Joannis. V. Montfaucon. Bibl.
<:ohlhi. p. 64 ; add. p. 6 6 , 1 8 6 , 191, 412, 414 (cod. 297), 420. Ibid. p. 574, Anasiasii SinaiUe capiia,
in cod. 570 fin. Ex Anastasio et aliis in cod. August. Vindel. V Reiser. Indic. mss. etc. p. 39.
Tragmentum, ubi de illis, <jui arclioribus, quam decet, limilibus, Dei potenliam deliniunl, Paris. in
bibl. publ. cod. 2 0 8 6 , 1 . De prwscientia ctc. Dei, Anaslasii et aliorum auclorilates, Florent. in cod.
Ldiirent. 6, n . 8, plul. 86. V. Bandin. Catal. codd. G r . Laur. 3, p. 295. H A R L . Anastasii Oraliones V ,
eermones IU, et traclatue De sanclh trib. Quadrag. (exclusa Expositionefidei),leguntu/ etiam ex Stevartii, CombefisH (aim Fabric. Suppl.) et Gotelerii edd. in Gallandii Bibl. vett. PP. tom. XII, p. 232 sq.,
i n prolegg. p. xvn ; sed patica iis, quae Fabrieius de Anastasio Anliocb. disseruit, adjecta sunt. B E C K .
r
EJUSDEM ANASTASII SCRIPTA INEOITA VEL DEPERDITA.
6. Belalio ad Justinianum imp. Contra Aplitltartodocetas. Evagr. IV, 40.

7. Ad monachos primai et secunda Syriw, de eodem argumento. Id,
8. , sive Sermo valedictorius ad Antiochenos, cum aJusliuiano in exsilium miltendus esscl. Id.
9. Alius , sive Luspicatorius, quando ad eos anno xi Blauricii/Chrisli 593, ab exsllio rediit,
quem lcgisse se lestalur Nicephorus xviu , 44. Labbeus in Bibl. nova mss. p. 82, lestatur in bibl. regis
Galliae exstarc ms. Anastasii scrmonem, cum ad suam rediret sedem.
10. Alius , De pace, habilus circa idero lempus fcria quarlaSancUe hebdomadis et eidem menioralus Nicepboro. Hic adliuc servalur ms. in bibl. G&sarea, lesle Lanibecio V l l , pag. 168 (36) : qui
(5o) Oudinus p. 151, De script. eccles. suspicatur,
cundo; sed Anastasium II patriarcham Hbros seriiJem csse opusculutn Anasiasii, quod exslat in
pio consignasse, negat Waleh. in Uist.hcere*um,eic..
bibl. Florenlwa sub tilulo, De rectis vcritutis placi- c i l . lom. VIII, p. 830. Plura vid. supra ad sect 1,
iis.
not. $. ascripta. Haec una orat. ad Anaslasium so(36) Sive p. 356 seqq ed.KoIIar. in cod.90, n.
niorem, Antiochiae episcopuin, spectare vidvlur
10. Lanibcc. eam assignal Auasiasio înailse seOudino, l . c. lom. 1), pag. 585. I I A R L .
1297
NOTITJA.
ad eum alludere putal Gregorium Magnom, lib. , epistola 57. Incipit: \ , \

.
41. Epistola ad Scholasticum, qua ad objectum sibi dubium () rcspondel, citalur in acliot*)
quarta synodi septimae tom. VII Labbei, p. 247. (Hardain. lom. IV, p. 202.) Incipit :
.
42. \ \ . De Sabbato adSymeonem episc. Bostrensem. C i tatur a Jo. Damasceno, orat. 2 et 5 de imaginibus, tom. I edil. novae, p. 344, 386, et in syuodo Nic#iu
secuada, actione 4, tom. VII Labbei p. 249. (Harduin. loro. IV, p. 205.) Incipit: ; ^>
.
13. Adversus Joannis Philoponi ^ sive librum \ , quem Arbitrum inscripserat, ex
quo Anastasii opere fragmentum Laline ex Turriani versione vulgavit Grelserus praef. ad Hodegum.
Laudat et sanclus Maximus, tora II, p. 124, 425, 126. F A B R . Gonf. infra in h . v o l . cap. de Philopono,
9, de ejus scriplis ineditis, et Walch. Histor. hceresium, etc. cilal. tom. VIII, p. 829, qui lamen dubilal
num Anastasius, patriarcha Aatiocheous, ejusmodi librum eristicum conlra Pbiloponum reliquerit. HARI..
14. . In Visilationem Matice. . Memuiil
Allatius libro De Simeonibus, . 414.
45. Grceca versio libri De cura pastorali Gregorii Magni, quero videsis l i b . x, epist.22;et plures ad eumdem Gregorium el alios Epistolae.
46. Pro Leonis Magni, episcopi Rom. epistola,
. Citatur synodo Lateranensi a. 649, aclioae 5. Male pro excusum
tom. VI Labbei, p. 508. Quod apud Harduinum, tooi. 111, pag. 885emeadatuoi.
47. \ ' \ . Narratio de
Gregorio. I n c i p i l : ^ . Ms. Lambec. VIII, . 425. [S . 898,
. 42, cod. 44. ed. Koll.] FABR. Hanc narralionem editam csse,et facere partem h o m i l i * de sacra synaxi,
nionet O i d i n . 1. c. tom. II, p. 573, . 7. At negat Kollar. ad vol. III, pag. 485. Lambec. Comment.
(de cod. Vindob. 99, n. 4 ) ; aitque ea oratioae taia ia Auctario Patrum Goaibefisiaao, qiiam elica^
l a Gaaisio Basaagiaao, torn. I, hujus narralionis aostra nec volam esse, aec vestigium. Sinc noaiine
auctoris FJorent. cod. Laurent. 4, n . 21, plut. 10. V. Bandin. 1. c. I. p. 469. IURL.
4
18. , \ . Demonstratio hhlonca^ magnam et an-
gelicam $$se summi $acerdoti$ dignitatem, nec sacerdotem jndicari potxe laico, sed tantum ma
tocerdou. Ms. Larnbec. III. p. 196; IV, p. 65 ct 169; VIII, p. 425 (37). Bibk Coitlimana pag. 40 [cod.
283 ; add. pag. 277, cod. 228]: et Labbei Bibl. nova ms$ pag. 8 2 . l n c i p i l :
; . Philoais hujus menlio eliaoi apud Glycam in Annalibus, qui
ex ejus Historia Ecclesiasiica profert aoaaulla,p. 282 seq.
19. Sermones varii, in Dominicam palmarum (38), in decollationem Joannis, ct Encomium S. Nicola
episcopi, mss. in bibl. Partsicnsi publ., tesle Labbeo p. 82 Bibl. novce m$$.
20. \ . Narralio de disceptalione Chrislianorum pmsulum
cum elhnicis sive Graecis el Judseis, judice Apbrodisiano, regis Persarum archimagiro, cui eliam sc
Anaslasius interfuisse dicit et quiilem solum ex Romani impcrii cpiscopis. l n c i p i l : . Memorat Allatius, . 83, De Simeonibus, voluilque Gr. et Lat. edere in libro vui,
, et Gretserus reperil in eodera codice Auguslano (58), cx quo Anastasii Siuailx Hodegum
cdidit; exstat etiain io codice Paris. bibl. 1370, teste Labbeo :sed Grelserus hanc narralioncm, ait, olere
nescio quid fabulamm, ul diflicilc creditu sit, ex Anastasii Antiocheai episcopi, circa aa. 599 exslin* Hoc fragmentura supra edilum, inter Opera S. Anaslasii Sinailae.
(37) V o l . 111, p. 48t, n. 20. cod. 89, ubi vero
Kollarius adnolalderaonsiraiionein bano bisloricam
esse revcra epilogum oralionisAnastasii Sinaitae De
prenUentia, quam ipscmel Fabricius eidcm Sinaitoe
aitribuit, et cilal reliquos codd. Caesarcos, in quibus illa dcmonslralio babelur : n . i n libro et vol.
IV, p. 147 ; cod. 113. n. 4, p. 311 seq. cod. 152,
6, p. 577; praecipue 378 seq. cod. 165, 5. I u
vol. V, pag. 90 soq. cod. 214, 4. P. 243, cod.
246, 8. In vol. VIII, pag. 897 seq. cod. 44, 41.
Exstat etiain. Mosquai in cod. 300, n. 3. V.
'Matthfti, NolU. codd. gr. Mosq. p. 194 ; Oxon. in
cod. Barroc. 185, HARL.
(38) ln codd. Barroc. 197, inc.

; iu cod. T h . Gale 28, n. 5862,
Cal. mss. Angliie e'.c. lom. II. In Bantlini Catal.
codd. Gr. Laurcnt., inlndico, 447, Aaaslasio tri-
builur sermo In decollationem Joannis; sed. in Gat.

ipso loui. 1, p. 456, . 43, nominalur Anatolius.
V. in h. vol. pag. 259. Ali orat. c Gr. in cod.
Barroc. 196. Anaslasii SinaiUe homil. \ aU
. Inc.
. Anaslasii arclnepiscopi
' init. '
, Venct. cod. Naaiano 228, . 10.
V. cat codd. Gra3C. Nan. pag. 420. Anaelasii
SinaiUc \ ; \
\ < . Inc. . In cod. Mi)sqtiensi 279. V. Malthaei Notil. cit. pag. 182, . 45.
HARL.
(39) V. Reiseri Indie. niss. bibl. Auguslan. pag.

12, ., sine nomine aucioris. Paris.in bibl. piibi,
1091, n. 6; el ibid. in tribus aliis codd. IIARI..
1299
S. ANASTASII ANTIOCHENI
1300
cti, officina prodiisee. Monuit ctiam Henscfienius lora. II April., p. 854, illius tempore nullum fuisse
regem Persarum Arenatum, sed post Ghosroen, qui annis duodequinquaginta prefuit, Hormisdam regmsse annis quindecim.|
21. Anasiasii, Damasceni et aliorum . Mss. Lambec. VIII, p. 356. Incipit:
, , . [Conf. not. ad sect. 6. n. 4].
22. sive capita centura ad Sergium Scholaslicum citantur in Joannis Antiocheni eclogis asceticis mss. apud Lambecium V, p. 105. [P. 223 <id. KoIIaT.].
23. Dcfiniliones, '(162), . . Mss.
in bibl. Caesarea. Incipit: . Vide Nesselium, parteiv, . 45, n. 14. FABR. Definitiones cx Anaslasio aliisque. De codd. Vindobon. aliisque vid. ad $ 2 fin. adnot. Mosqux in
cod. 46, Anastasii, patriarchsc Antiocb. Deflnitiones; incipit. , xa\ . V. Mallbxi notit.
ciiat. . 524, n. 8. Venetiis in cod. Marciano 257. V. cl. Blorelli Bibl. mss. Gr. el Lat., Lom.
1, p. 144 seq. HARL.
ANASTASII ANTIOCHENI EPISCOPI
VITA
(Acta $anctorum April. t. , p. 851; Jul. t. IV, 97.)
t
S. ANASTASII RES GESTJE ET CULTUS.

(A. SS. t. II A p r i l . , p. 851.)
Saecolo sexto et initio seqoenli, fuerunl duo
Antiocbeni seu Theopolitani p a l r i a r c h , Anaslasii
appellali. Horura primus ab aliquibus, sed pcrperam, Sirtaita dictus, sedem iiram aban. 561 oblinuit,
sub exlrema Justiniani impcraloris tempora ; sed
a Juslino Juniore a sede delurbalus est anno 572,
subslituto Georgio, cujus posl mortcm, imperante
Mauriiio, prislina:n dignitatem recuperavit, et in ea
vixit usque ad ann. 598, aut sequentem; quando
ilii morluo successit altcr Anaslasius, Martyr nuncupatus, quod a Judicis excarnificatus sitcirca ann.
608, aut sequentem, Martyrologio Romano inscriptus ad diem 25 Deccmbris, u l i prior ad hunc 21
Aprilis his verbis : Antiochiae sancli Anastasii
Sinaitse cpiscopi, et in nolis indicalur dc codem
agcre Graecos bac die in Mcnologio: qui sanc Anastasii SinaiUB mcminerunt, sed nulla facla menlione Aiitiodiiaeautepiscopalus. Idem inter sanctos
Patres receneetur in synodo Nicxna , et passim
in litulis praeihis aute ejus opera infra indicala.
IIujus leniporift scriplor fuit Evagrius Scholasticus,
qui I. iv Hittorice Ecclesiastica, cap. 38, asserit,
post Domninum episcopum Thcopolitarum, id est
Anliocbenorum, creatum Anastasium, c l cap. 59
cjus stadia et res gesias cxponit his vcrbis.
et ponderis, et qux ipsum Deum viderentur at~

lingere. Quin etiam ila suum temperavit ingenium,
ut neque proplcr lenitatem animi atque comilatem, nhnis facile bis rebus qnae minus rationi
conscntienles erant, cederet; neque propler sevcritatem et inclementiam, a?gre his quae recta ratio
postnlabat assenliretur. Rebus seriis audiendis
ejus patebanl aures, et u f sermone profluens, fia
in quaeslionibos dissolvendis acutus ct perspicax
fuit, rcbus autem ineptis et nullius raomenti
occlusit aures : linguam vepo sic qnasi freno
cohibuit ut et sermonem ralione moderaretur,
et siicntium loquela pracstabilius efficeret. Istum
tanqnam lurrem munitissimam oppugnarc omni
machinarura genere aggressus est Justinianus,
illud scilicel compleclens anirao, se si isium cverteret, millo labore civilatem tolam occupatumm,
recta fidei dogmaia redaclurum tanquam in servilulem, et oves Gbrisli denique captivas ab Ecclesia abduclurum. Verum Anaslasius sic divina
quadam animi celsiludine elalus fuit (nam supra
firmam fidei pelram conslilit) ut Jusliniano pcr
litleras suas libere et aperte conlradiceret, lum
perspicue admodum, tum diserle ostendens, divinos
apostolos et sanctos Palres confessos esse atque
adeo tradidisse, corpus Domini intemecioni ob'Anaslasius vir erat cum in sacrarum Lilteranoxium fuisse, et aflectionum quai sunt natura in
rum cognilione apprime diserlus, lum in moribus
animis iropressae, quaeque reprebensione carent,
ac tota viue ratione adeo cxquisitus, ut eliam
parliceps. Eodem modo eliam monachis Majoris
rerum levicularum magnam curain baberet, ncque
illis a constanli et slabili animi sui proposilo Q et Minoris Syrias, ejus de bac re sciscitantibus
sententiam, respondcns, onanium conOrmavil raendccedcrc vcllci, ncdum iu rebus maximi momcnti
1301
VITA.
t302
tes, aique ad certamen jneundum praparavit :

in Ecclesia denique leclitavit quolidic illam Pauli
vasis eleciionis seDteutiam : Si quis vobis evangelizaterit prwter %d quod accepistis, etiamsi angeius
de cixlo sit, anathema e*lo (Gulal. 1, 19). Quibus
omnes, paucis exccplis, assensi, simile sludium
erga (idei defen9ionem declararunt.
Gregorio Antiocbeno, Joanni HieroselyroiUno, e i

Anastasio patriarch Antiocheno, adbuc a sode
depulso :cui scorsim sequ^ntoni epistolam 25 raisit,
e t i n bis ^git de onere paslorali sibi imposito; tt
cap. 27 scribit Sebastiano episcopo Risinteneu
indicans suggeslionem se apud piissimos domino
guramis precibus plenarn fecisse, ul viram beaLis&imum, dominum Anastasium palriarcbam, con~
c Ideni porro Anastasius cum accepissct, JusiiniaHum vclle ipsum in exsilium miltere, scripsil ad A n - cesso usu pallii, ad beali Petri apostolorum prin
cipis limina secum celebraturum solemnia Missaliochcnos oralionem, qua eorum auimos in Gde conrum, transraillere debuissent, quatemis si ei atj
firmarel : quse tum ob sermonis elcganliam, lum
ob crebrilatcm seiUentiaruin, tumob testimoniorum
sedem suam minime reverti liccret, salicm secnm
c sacris Litleris pelilorum frequeniiam, lum denique in bonore suo viverel. Ejusdcm domini Anaslasii
ob bisloriam, quae tam commode in ea narrata est,
aiiimum cognosci ct quidquid ei de faac re plaoptiroo jure sane permagni facienda cst. Yerum Juscucrit, sibi indicari cupil. At libro iv epislola
liniani ediclum divina Providenlia, qua melius no- ^ 57, data indictionc 15, anno 591, cougratulalur
cidcni, quod sedi suac Antiocbense s i l restitulus,
bis prospeclum fuit, minime divufgalum est. Nam
tn qua eub flnem rsta babei : Benedictioiiem
Justinianus, qui Anaslasio el suis sacerdolibus
vestraiu qua dobiiimus, meiUe susccpimus, beno
exsiliuui indixeral, ex improviso perculsus, cum
rcdolenlei, bene sapientem : ct omnipoienti Deo
triginta oclo annos inlcgros ct mensee oclo regratias agjmus, quia ct odora sunt et sapora, quse
gnasscl, ex luce migravil. Hsec i b i . Euslalbius
auctor coasvus, in Vita sancli Eutgchii patriarc.h agilis, qtnc dicitis, quae datis. De vila igilur vestra
dicamus pariler, dicamus omnes : Gloria in excelm
Conslaulinopolilani, eadem dc xausa a Jusliuiano
Deo et in terra pax Itominibus boHas volutttalh.
in exsiliura acli, isla interponit num. 31 ad diem
Eidera dein variis occasionibus scripsit sanclns
Aprilis. c Nam omncs palriarchae mullique
Gregorius, ex quibus epistolie 2 i el 51 libri
episcopi precipueque orienlales recusarunt impedalae sunt anno 597, indict. 15, el 5 libri vn dala
raloriae opinioni subscribere, eique lum synodo
tum scripiis resliterunt, anle omnes aulera san- anno 598, indict. 1, qua consolatur eum intcr adYersitates bujus nr.nndi. Ecce, inquil, in seneclnte
clissimus Tbeopolis patriarcha Anaslasius, qui
y
easdem quas magnus Eulychius, acrutnnasne dicam Q

an coronas? pertulit. > Hoec Eustalbius. Morttms
est Juslinianus 14 Novcm. ann. 57G, cum rcgnasscl
annos 39, menses 7, dies 23. Successil Juslinus
Junior, illius ex sorore Vigilantia ncpos. De eo
et Anaslasio idem Evagrius lib. v, cap. 5, isla
tradit : Juslinds porro Anaslasium, bis illi objectis criminibus, priinum quod sacrum thcsaurum extra modum et in nullmn usum nccessarium
profuderat, dcinde quod<ionvicia in ipsum jecerat
(Anastasium cnim, cum rogarctur quid causx essct
cur Ihcsaurum sacrum lam effuse absunipsisset,
mgenue rcspondisse ferunt : Nc a Juslino, communi lolius orbis pernicie, diriperetur), sede A n tiochcna exlurbavit. Quin eliam dicilur Juslinum
sancla vestra bealiludo roullis Iribulatioiiibus

laborat. > Et poslea : Indicat mibi suavissima
sanciiias veslra, quod mecum, ei potuissci ficri,
sine cbarla el calamo loqni voluissct, et dolet
quod nobia Orienlis pene el Occidenlis epatium
interjacet. Sed boc quod scnlio vcrum dico : ct
in cbarla mibi mens veslra sine charla loquitur :
quia in verba vestrae sanciilatis sola charilas sonal;
et divisi locis non sumus, qui ex dono omnipotcntis Domini dilcctionis vinculo unili sumus. Gur
igitur accipere pennas columbsn deargcnlatae quse*
rilis, quas jam habelis? Pennae quippe ejus sunt
cbarilas Dei et proximi. Per ipsas enim sancta
Ecclesia evolat, per ipsas lerrena omnia transcend i l : quas si vestra sanclitas non baberei, ad ie
Anaslasio succcnsuisse, quod poslulanti ei pecu- D cum tanta charilate per Htteras non vcjiisset.
niam, cum cpiscopus esset designalus, Anabtasius
Rogo aulem, ul pro mei cordis infirmilate enixine
dare noluerit. Alia pra3tereo crimina, objccta a
rogclis, qualenus omnipotcns Deus mentcm vaeam
quibusdain, qtii imperatoris inslilulo, credo, i n pro vestra intercessione luealur, e l citius me de
servire sludebant. Posl illum Gregorius ad sacrum
tol procellis bujus lenipeslalis eripiat, atque iii
episcopalus gradum elalus esl. Quo roorluo, inquit
a3lcrna quielis liilora perducat. Benedicliones vera
idcm Evagrins cap. 23, eo tcmpore quo Gregolocnplelissimas omnes quae directse sunl suscepi,
rius Magnus episcopatum anliquaB Romaa gessit,
qua3 mibi vir Dei paupcr spirilu transmisisli, dc
Anastasius posl viginti tres annos sedi suai A n quibus dicitis: Quid enim det pauper, nisi ea quaj
tiocliena? rtslitutus cst. Ac tum Evagrius linit
pauperis sunt? Sed nisi vos per bumililatis spiri*
suam Ilisloriam anno 12 regni Maurilii iinpci*atum paupcres esselis, benedicliones veslra locutoris, qui incepit 13 Augusli, aimp 595.
plelcs iion fuissenl. umnipotcns Deus sua vos a
Sanclus Gregorius Magnus inter epistolas suas,
inalis omnibue prolectione dcfendal: el quoniam
srripsit aliquam, rclalam lib. Rcghlri cap. 24, v i u veslra bonis omnibus valde cst necessaria,
i Joanni cpiscopo C P . , Eulogio Alcxandrino,
post Iu!ft'a adhuc lcmpora vt>s a I roclosiis pair.aB
1303
S. A N A S T A S I I A N T I O C H E N I
130i
gaudia perducat. > Hscc ibi ad Anastasium episco- patriarcba occiso, virilia in ejus os inseruerunl, et
pum scripta; qu$e videri possunt lib. i , n . 49; lib. n
per medias urbis vias raptatum inierfecerunt.
n . 13 et 4 9 ; et l i b . , . 1 et 25.
Secundus iste Anastasius i n tabulis Theopbanis
Nec diu vixit postmodum Anaslasius patriarcba,
subslituitur priori ad ann. 49 imperii Mauritii:
qui hoc forsan adhoc anno 598 aul initio sequentis Caeterom hic error, quo dtios Anaslasios in unura
vita functus, suum patriarchatum cessit alleri
oonflavit Nicephoros, poluit a multis facilius noAnastasio, a qao cum sanclus Gregorius papa ex
tari, quam alius ab eodem commissus in priore
more professionem fidci accepisset, scripsit 11 i Anastasio, quando eum et sanctum Anastasium
epislolam indictione 2, anno 599, quae est Jib. vn
monacbum Sinaitam unum eumdemque fecit. Id
Registri cap. 47. Utriusque Anastasii mentio est autem fecil, ut jam monuinius, dum describit ex
in tabulis inserlis chronographiae Theophanis, et
Evagrii Hisloria caput 59 libri , immutando
Catalogo episcoporum Anliocbenorum apud sanctura
titulum; et cum Evagrius bunc praeponeret, \
Nicephorum patriarcham Conslanlinopolilanum,
, ipse istum
atque i n Historia ecclesiastica Nicephori Callisli, lib. xvii cap. 29 collocat : \
qui ex Evagrio, qua? supra dedimus,, describit
. Eodem modo libro ,
1. xvii, cap. 29 sub finem, cap. 59 integro, de ejus ^ cap. 45 bunc tilulum habet : Quomodo post Gredepositione cap. 56, et de restitutione l i b . xvm, gorium Anaslasius Sinaites sedem suam receperil.
cap. 26. Verum destitutus dicto duce Evagrio,
Sed vel maxime hoc fecit cap. 44 ejusdem lib. xvm,
plane aberrat, dum cap. 44 dicti libri xvni scribit, ubi utrumque errorem suum combinando a i t :
Anastasium vixisse ad tempora usque Phocaeim Huic AnasOasio, proptcrea quod in Sinaeo monte
peratoris; eumque inlerfeclum a Judseis : boc enim
pbilosophatus sit, e l sensum ibi carnis domuerit,
ejus successori, etiam Anastasio dicto, contigit
Sinaila? cognomen indilum est. Atque ille quidem
an. 7 imperii Phocae, ad quem Thcophanes ita
in populi lumullu peremplus vitam finiil. Quae
f c r i b i l : Hoc anno, sedilione mota, Hebrai Anlio- ullima sunl successori ejus Anastasio attribuenda,
cbeni tumultuati sunt, et Anaslesio Magno Aniiochias ei priora sancto Anastasio monacho moniis Sina.
t
(Acta SS. Jul. t. IV, p. 97.)

Sanctus Anastasius, quem Baronius aliique p l a - pbanes ad annum divina? Incamationis secundura
rimi cum sancto Anaslasio Sinaita non recle con- Alexandrinos 562, qui usque ad Septembrera fere
fundunt, professione monachus fuit, genere Palae- Q cum anno Christi 570 decurrit.
stinus, .teste sancto Symeone
juniore Stylita, qui
.....
rdeittnarrat Evagrius l i b . v, cap. 5 : et ab hac
illum Domnino successurum praediierat in Aclis depulsione usque ad ejus revocationem recte annos
sanctorum die 25Maii, pag. 579, num. 492. Egre- numerat23. Eulychiuslom. II, pag. 485ait quidem,
gias ejus virlutes, doctrinam, scripta, resque pra> eum anle exsilium sex tantum annis episcopura
clare geslas et cultum supra dedimus in Aclis fuisse; sed errorcm bunc arguent, quse nura. $eq.
sanctorum die 26 Aprilis. Legi etiam possunt epi- de Anastasii rcslitutione dicenda sunt, ex quibus
stolae sancii Gregorii Magiii islic citatae ex quibus eliam chronolaxis Baroniana emendabilur, ac sladatur inlelligi, et quanto praesulem hunc amore bilielur nostra. Credibile vcro non est, quod loco
ponlifex illc undequaque maximus prosecutus olirn' citato narratEutychius, exaucloratum Anaslasium,
faerit, e l quam sublimem de eximia ejus cam do dissimulalo habitu, Hlerosolyma profectum esse,
ctrina tum sanctitate conceptam animo gesseril
ubi in templo Resurrectionis candelapla factus,
pinionem. Solam hic ergo chronologiam ejus at- lucernas accenderit, eoque munere 24 annis funtingam. Ecclestam itaque Antiochensem gubernan- ctus s i l . . . nemine inlerim ipsum patriarchatu functum esse dignoscente : ba;c enim non cohaprent
dam euscepit, anno Gbristi 559, mense circiicr
Augttsto aut Seplembri; obtimiilque, juxla sanclum D cum epistolis sancti Gregorii Magni tum de ipso,
Nicephorum ac Tbeophanem, per annos undecim ; tum ad ipsum nondum revocatum scriptis, quae
aiqne adeo usque ad annum Cbristi 570, quando
sane tam ignotum flngi per id lempus Anastasium
c magnm ille Anastasius Anliocbise episcopus
neutiquam patiunlur.
Jastlni mandato se<te depulsus cst, inquit Theo-
(Acla SS. loc. cil. p. 99.)

Reversum ad prisiinam dignilalem sanclum Anastasium esse anno Ghrisli 593, mense Marlio, jani
ostendimus. Quare, cum illuro deinde EcclesiaeAntiochenae praesedisse sex annis asserant sanctus
Nicepborus in cbron. et in lamellis Theopbanes,
ad annum Christi 599 circiter perligisse necesse
est. Vivebat certe adhuc, dum eum pcr epistolam 3
libri , sanclas. Gregorius pontifex maximus
excunte anno Christi 597 consolatus est: nec diu

admodum obiisse polerat, cum Anaslasio secundo,
qui Anaslasio priino recens successerat, slalimquc
professionem fidei sub ingressum episcopatus ad
sanctum Gregormm dcslinaverat, per epistolam
47, alias 48, l i b . vn, respondit; quam Gregorii
epistolam Pagius in Grit. Baron. ad annum Christi
599, mrni. 2, datam ait Indictione n , mense Ja-
1305
Boarto;
VITA,
indeque contra Barotiium concludit,

niSini rkVki l i i m
Anastasiii priioi
obitum a d annum %>*.*<
praecedentem
pertinere.
Recle i d quidem, si epistola illa scripta sit
mense Janaario; verum unde id constat? Sane
editiones ego operum sancli Gregorii consului
quatuor, quarum dua* epistolae omnes, quae recitantor a raense Januario uaque ad flnem indiciionis u , nullo amplius interposito mense dislinguunt;
alise duae, nempe Duacena anni 1615, et Labbeana
tom. V Goncil., a Januario usque ad meusem J u Hum, nullura epistolis mensem inlerjiciunL Inter
epUtolaa vero illas medium fere locum obtinet ea,
de quanobia bicsermo est. Gur igitur propius ad
1306
Janaariam redigitur, quam ad mensem Jumum

17
:J
Equidem
boc
unum arbilror
conftci
ex hoc
locot
posse, epislolam Hlam neque anle Januariuin i n dictionis inissam esse, neque ,post Junium. A t
inde consequens nullo modo est ut non totis fere
sex arfnis Anastasius primum reddilam sedem occuparit; vixeritque proinde, ut putavil Baronius,
osque ad arinurn Ghristi 599, mensemque cireitcr
Martium. Porro ex bis liquet Eutychii prolapsio,
qui sancto Anastasio jam restituto annos novem
assignal tom. II, pag. 192. Turpius aberrat Nicephorus Gallislus, qui, omnia perraiscens, Anastasium primum usque ad Phocae tempora relinquit
in vivi.
(Acta SS. April. t. II, p. 855.)

Non minori doctrina ob libros scriptos clarnit praeposito litulo :
sanctus Anastasius patriarcha Antiochenus, cujus
utinam epislolas ad sanctum Gregorium Magnum
\ '.
et alios viros iJluslres conscriplas baberemus. Utramque a dicto Meursio editam, Laline reddidit
Nonnulla ex sancli Gregorii responsis et epistolis Franciscus Combefis, inseruilque Auetario Gratcoad illum supra collegimus. Quin in epistola 22, Latino bibliothecce Patrum et lomo VI Bibliotheca*
l i b r i , ad Joanneni subdiaconura Romanuro , ista Patrum conctonatorice ad 25 Marlii, addidilque ex
feabet Gregorius : < Dileclissim memoriae Ana- codice Regio aliam sub hoc lilulo ; Sancli Patrii
tolius diaconus, quaerenti ac jubenli Romano nostri Anastasii, archiepiscopi Antiocheni, sermo in
imperatori Hbrum Regulae pastoralis, dedit; quem
Transfigurationem Domini no&tri Jesu Chritli : quam
anctissimus frater et coepiscopus meus Anasta- eliam eamdem edidit Latine tomo VII bibliothecat
sins Antiochenus in Graecum transtulit, sciJicet Patrum conctonatoricB ad diem 6 Augusti. Estquc
linguac eliam Latinae gnarus. Meminerunt bujus ea plane divcrsa ab ea quam a sanclo Anastasio
translationis Joannes Diaconus Jib. iv Vitcesancti Sinailav conscriplam fursse supra diximus. Aliae
Gregorii, Sigebertus et passim recentiores. In N i tros orationes *jus exslanl a Francisco Turriano e
caena u synodo oecumenica, anno 787 habila, inler
Gra3CO IranslataB Ingolsladii, ct a Petro Sievarlid
alios sanctos Patres pro cultu et veneratione sa- tomo singulari insigniuin aicioruin inserlae, ac
crarum imaginum prolatos, Joannes presbyler et postea recus?e Colonia^ lomo VI Bibltoihecce velerum
vicarius apostblici tbroni Orientis obtulit librum, Patrum, quae anle ex interprelaiione Godcfridt
i n quo beatus Anastasius docet de diversa adora- Tilmanni exslabanl in Bibliotheca Palrum Parisiis
tionc, ex quojussu sancUc synodi Stephanus mona- excusa: omnium autem Utulus generalis est, Sancti
chusista legisse ibidem tradilur: ToO Anastasii patrtarclice Anuocheni, de rectis dogmati , etc. Sancti bus verissimcBfideinoslrce; et dein, Oratio prima,^
Anattam episcopi Theopoleot epistola ad quemdam
De sancta Trinitate; secunda, De incircumscripla^
schola&ticum. Gonstanlinus eliam, episcopus Con- Dei essenlia; tertia, De divina ceconomia, id eslrstanliaB Cypri, librum tradrdit saneti Anaslasii
incarnalione. Ante memoratus Leo Allatius-aliaitr
episcopi Theopoleos, ex quo Stephanus diaconirs Anastasii archiepiscopi Tbeopolilani orationern rn
et notarius isla legit : < Sancti Patris noslri Ana- dicat, pag. 104, De Hypapante sive Occursu pomini
s l a s i i ad Simeonenr episcopum Bostrte sermo de
hoc exordio :
Sabbato, elc. > Quse eadem, citalo Anaslasio epi-D . Nicephorus Gallislus cilalo cap. 4*
scopo Antiocbiae ad Simeonem Bostrorum episco- libri , asseril se oralionem quamdam Anap u m , leguirtor apud sanctum Joannem Damascenum
slasii legisse ad Antiochenos in introilu suo scrii n oratione lertia De imaginibus, clarissime dislin- ptam, el paciGcatoriam ayam, quam vicesimo tcrlio
gnunt a Damasceno Anastasios duos.
anno in thronum suuni posllimtnio reversus COTTTL e o Allalins, in supra memorata Diatriba de posuit, Maurilio iraperiunrt obtinente, quem etian*
Stmeonum scriptis, duas Orationes habet in Annun- in eu seripto, quod ab exsilio revocaltis sit, laudiCiationem Detpare Virginis : prioris iniliuin indibus efferl. > Quse sine dubio, si exsliterint aIiquando
c a t u r pag. 109, his verbis : ,
fnerunt sancti Anastasii Aniiocheni : quem cunv,
, . Altepos hoc traditur, pag. 111,
ynodo n oecumenica Nicaana et aliis antiqui*
exordium : scriptoribas sanctum compellamus. Evagrius supra
. Utramque orationem typls Elzevirianis
laudat oralionem ejus scriplam, cum sb Justiniano
e d i d i t Grace Lugduni Balavorum Joannes Meursins
imperaiore erat ei exsilium demandaium.
Jibro fariorum divinonim, cum boe a Gra?e>s
Inler alias hujus Anastasii lucubralione^ ccr.sct
C
1308
1307
S. A N A S T A S l i A N T I O C H E N I
Leo A l l a l i u s , pag. 85, relationem de rebtis in stasii mortem : cilator etiam sanctus Nicephoroe
palriarcba ConstaBtinopolitanos, quem mertnam
Perside gestis cum hoc exordio :
esse anno 828 ostendimus ad ejus Vilam 43 H t n i i :
, .
cilaotur denique Olympiodorus, qui ad dccimuni
Asseril Grelserus in PraMalione ad AnasUsium
Sinailam de Vias duce se eam sub Anastasii epi- sseculum spectat; sanctus Maximus monachas et
marlyr, Moschus et alii, juniores omnes. Deraom
ecopi Theopolitani noinine reperisse in *codice
IDS. Augustano, in eaque agi t de disceptalione ad quxslionera 417 respondetar sub finem, tanc
seplingentesimum annnm agi, qued Artani sint
Chrislianoram prasulum cum Ethnicis. Gracis et
expulsi
ex locts sanclis, eaque a Barbaris esse
Judaeis, judice Aphrodisiano regis Persarum aroccupata, ut mirum non s i l si tol errores postechimagiro, cui etiam se Anastasiusinlerfuisse dicit,
ct quidem solum ex Romani imperii cpiscopis. Sed rorum Gracorum sint iiifarsi his Qucestiombus et
oralioilla (uti addit), olel neseio quid fabularum, Responiionibvs, quas eliminandas omnino judicaut diflicile creditu sit ex Anasiasii officina pro- mus e catak)go Tractatuum, U m eonira quos sandiisse. > Coeperat ipse cam in linguam Latinani ctus Anastasius Sinaita, quam quos Auasiasios
\erlere : sed < niultitudine mendorum el fabula- ^ Antiocbenus composuit.
Anaslasii palriarchae Theopolilani et Cyrilli Alerum pedcm relraxil : neque ulli puiat banc xandrini compendiaria fidei orlhodoxae Explicaiio
fore perviam, nisi emendaliorem aut plures
tnanuscriptos codices acquiral. > Quale nactus fue- exslal tomo IY Bibliothecce Patrum in edilione 2
Parisiensi, quae in editione Goloniensi parte n,
rit apographum AUatius nescimus. Salleoi vivo
tomi VI tribuitur juniori Anastasio palriarchie
Anastasio Antiocbeno nullus fnil rex Persaruro
Anuocbcno, a Judans interfecto : quod idem fecit
supra indicatus Arenalus, sed annis XLVIII GboAulbertus Miroeus De scriptoribus ecclesiatlicis,
sroes, e l dein Hormisdas annis xv, uti eos exhibet
pag. 213. Sed qua de causa ita censuerint, prorTheophanes.
stis lacent. Videior illa compcndiaria fidei expli*
Exslat Respontio Anastasti episcopi ad orthodoxorum aliquorum Chrislianorum interrogationes de calio polius ex libris SS. Cyrilli e l Anaslasii ab
diversis capilibus ecclesiaslicis; quam Genlianus aliquo terlio extracla. Margarinus de la Bigne aliqua Anaslasiana opcra inodita conimemoral, vidoHervelus Latinam fecit, tribuilque cuidam episcopo
Nicaeno Anastasio dicio, in Biblioiheca Palrum se- licel: Ad interrogata monatteriorum prima et secunde
Syrice Retponsiones; sed bse forsan sunt de quibus
cundo editionis Parisiensis tomo primo excusam.
Conlra hunc iraclatum, ejusque lextum plurimas Q ; jam antcegimus. Ad Antiochenos sive
cauliones prascripsil Joannes Maria BrasicheJlen- De coordinalionc aut disr.iplina. De consiruclione
sis, sacri palatii apostolici magister tomo primo hominis libri duo. Contemplatio myslica pauionum
liidicis librorum probibitorura; aliquas eliam ad- ChristLEncomium jEgypti.Qtimtio adverm
jecil Nicolaus Alamannus, olim bibliothecae Vati- eo&> qui dicunt tre$ cssentias in divinis, conlra Jucanae praefeclus : quas omnes simul edidit Jacobus daeos, libri duo. Hi ultimi Latine reddili a Francisco Turriano, edili sunl tomo III Antiquet lectionis
Gretserus : qui dictas Qucestiones et Respon&iones
inulto aiictiores cdidit Graeco-Lalinas; sed fallaci Henrici Canisii, sed auclor cilatur, Anasiasius
lilulo suflullas, his verbis : Liber qui vocatur abbas conlra Juda?os, qui tatcm suam cxprieiit,
dum ait, < jam oclingentesinium annum et aniplius
, boc est, Dux vice. Sancti Patris noslri
Anaslasii Sinaita?, cpiscopi Anliocheni, Interroga- agi, ex quo Judaeos Dcus diepersil, et Titura alqnc
ad vaslandam urbem vocavit. > Flotiones et Responsiones de diversis capitibus a d i Vespasianum
ruit ergo bic abbas Anaslasius sub finem sseculi
versis proposilae. Solutiones non ex seipso, sed
ix. Qua3 citata est Contemplalio myslica passionum
ab experienlia et ex sacris Lilteris desumpsit. >
Christi videtur esse Anaslasii SinaiUe De passione
Ita aliquis Grsecus, forsan Nicephorus Callistus, aut
alius eum seculus, nisi aberrandi occasionem prae- I ) et impassibilitate Chriiti; et sic aJii l i b r i sub aliis
forsan lilulis lalcnt.
buerit aliquanio senior, Graecorura errorcs infersit.
Nempe quia Anaslasius Sinaita illusirem tractaOccasione oblala misi Synopsin hujos Commenlum coniposuerat, qui , hoc eet Dux vim
tarii Bomam ad R . . . Pelrum Possinum, qui posirivocatus fuit, euradem liuiltini operi buic furfureo
die Kalendas Maii anni 4671 ila respondit : < Ad
auclor adaplavit : qui quia Nicepborus Callistus
ca quse de Anaslasiis et corum scripiis disquirit
curadem Anaslasium Sinaitam perpcrara vocarat
annotalque crudite R. V . ut aliquid rcponqrem,
episcopuin Aniiochenum, unus idemque et Sinaita
consului Valicanos Indices e l plura longe, quam
ct Anliocbenu.s videri voluit, ex Gonstitulionibus
vobis nota sunt in iis rcperk. Solius Sinaitse Caapostolorum, quce sub nomine Clemenlis Romani
lalogus kvtic servalorum operum quatuor implet
a posleris protrusie sunt, inulla cxcerpens, seque
magnas paginas. Omnino posset lucubralionom
boc ipso demonslrans csse impostorcm. In illis
ejus Patris uti el aliorum plurium praeclara uiicliam Qua2Stionibus cilantur Canones synodi Qifiliter cdilio vulgari : sed ubi reperielur qui possit
nisexUB sive TruUanae, Coiislanliiinpoli anno 707
c l vclit eam operam pnnstare? ubi qui sumpium
condili, inlcgro scilicct sacculo post utriusquc Anain cdilioncra confcrat? Hxc Possinus. Vcruw
y
09
ORATIO I. -
DE SS. TRINITATE.
quia ex dubiis operibus roulta nonvidimus, et non

fuit otium inter sese confercndi alia, si binc inde
a vero defleximus, memineril crilicus lector, id
solum nos agere voluisse, quo denronstrarcmus
dislinguenda esse Sinaitae et Antiocbcni opera:
quibus evaminandis illustrandisque alius quivis
plus otii nactus laudem possel mereri. Videbatur
1310
olim in hunc laborem Lucas Holstenius propendere : sed dum libris parandis edendisque morosius incumbil, eviia sublatus eslanno 1661,quando
eidem moribundo extremam eam operam inipendimus, quara in ejusmodi articulo possunl e l sokat
amicis impendere rcligiosi sacerdotes.
SANCTI ANASTASII,
PATRIARCEiE ANTIOCHENI,
DE NOSTRIS RECTIS DOGM\TIBUS
VERITATIS,
ORATIONES QUINQUE.
Interprete Francisco Turriano.
I.
DK SS. TRINITATE.
I . Gum jara pridem de fide noslra eana, e l de

veris Ecclesise dogroatibus incorrupte et prcbate
tracUvissem variis Orationibus in Ecclesia habilis,
e l recitalis tunc cum scribere e l fidenler loqui licebat, cum nemo impudenler audebat dicere : Tace,
et ne loquaris ; txislimabam q u tunc scripseram,
saiis csse et ad coarguendum mendacium, et ad
paiefaciendam veritatem : nec arbitrabar opus esse
amplius laborare, non solum quia vitiiim loquacitatis mctuebaro,sedquiapulabam, ut dixi, abunde
sufficere omnibus quibus studium discendi propos i l o m csset, q u lilteris mandassem et cdidissem:
quae qui vellenl legere , cogiiiiionem dogmatum
pcrfeclam habere possent; et qui jam perse cognoscerent, vel discerent, vel sallem labores noslros
suffragio suo comprobarent, si lales esee videren- C
t u r ; fortassis enim alii improbarent : non enim
potest esse una omnium senlentia, quia suiil aflectiones nostrx differentes; ei non omnes de eadem
re uno modo sentimus.
I I . Caeterum ulcunque judicent qui haec scripta,
nt probabile cst, lecluri sunt, si forie inlegra ea,
et non ab inimicis depravaia nacti fuerint : ego
lamen illa magnopere confidi nulla ex parie a
veritatediscreparc, sed potius cum incormptis doc l r i n i s Palrum conseniire ac consonare, quas a
pueritia, et u t d i c i l u r , a teneris unguiculis sequi
1
Amos. . II.
II Gor. , 11.
II Cor. , 3.
studuimus, nullis aliorum vesligiis insislentes, sed

illorum tanlum qiii a Spiritu sancto illumina/i
sunt; primum quidcm aposloli, secundi propheta?,
lerlii doclores. Quicunque igitur ineorrupte, ut
diximus* legerit, non estarrogans, si dicam, reper- .
lurum lucidam declarationem veritatis et falsitalis
confutalionera : fides enim e s l , quae prxdical, et
vera est,et non est in eis mendacium. Hancautem
dico veram, non quia a me scripta est : non boc
dico, ne quis boc putet, uec exislimet mc de me
senlire, practerquam sentire oportct. Scio enim,
cum sim terra et cinis, neque scrmo sit mibi, quo
digna est praedicatio; sed quia doctrina est tbeologorum virorum, et traditio perfecla, quae ad nos
lanquam paterna baereditas legitinic venil ad filios
lcgilimos a patribus spirilualibus; quos seculus,
et eis"assenliens ad haec scribendum acccssi, jura>
patrum meorum mibi vindicans (baec cnim est
lexoptime constitala), et eorum laboribus lanquam
propriis bonis glorians : et id quidem non injuria
et immerito. Nemo igitur contumeliose vitio vcrlal : Parentes enim thesaurhantfiUii*; sic Paulo *
in quo Cbristus loqeebatur, visumest. E l Salomon
ait: Gloriatiofiliorumpatres eorum *.

III. Quoniam igitur oportct eum qui factus c s l
parliceps sermonis, praesertim de fide (bac rst
rcliqui sedifieii finnamentum), impartiri libcra4
Prov. x u i , 6.
1311
1312
liter iis qul indigent vel etiam petunt, el nihil ocin humilia humanitatis nostre, et propter nos assumptre. Ut aulem in his progrediamur, supplicecultare ex iis quae didicit, metuenlem exemplum
mus prius Deo , sic eum precantes : Revela ocuUs
ejus qui lalenlum defodit; idcirco nunquam deslili
meo$ , et considerabo mirabilia de lege tua ; intelloqui ec scribere cum lempus erat, cum alioqui ad
ligenles nomine legis omnem sanclam et diviiiilus
nihil aliud penitus idoneus essem, quippe qui
afflatam Scripturam, ex qua lanquam ex thesauro
expers essem disciplinae, et nullum magistrum ex
externis sapienlibusmihi professus. Hoc aulem au- Domini, pronienles nova et vetera, sludcbimus conscrvis dislribuere : hacc aulem dislribulio divtna
deodicere, me a veritate nunquam aberrasse, Jicct
ad eam demonslrandam sermo inlirmus fuerit; nec gratia ct sapienlia, ac prudenlia indigct. Qrmcnim,
inquit, estsapiens dispensalor et prudens, quem contn dogmalibus verba Dei libens recusavi, neque
itituit dominus super familiam suam ut del cibum in
retro confessionem reliqui; sed polius quantum in
tempore ? Divina igilur illuminalione opusêsi l<v
me fuit, semilas Palrum meorum persecutus sum,
quenii de Deo : absque enim ea aliquid de eo loqui
qui aiebant, meque docebant : Nilalur sermo novalde periculosum cst.
ster in menle tua; serva mandata mea , ne obliviV . Purgato igitur omni sensu, vel potiusomni
scaris, nec negligas oris nostri verba. Vestigia
pedum eorum in divinis dogmatibus secutus sum, sensu relicto, et supra terram in altum sublal, ac
nec ad dexlram nec ad sinislram unquam deflexi.
rursus acrem ipsum sursum lranseuntes,el ad coeQuainobrem, Non abscondi mitericordiam Dei, etlum elevati, et si Geri polest, supra ipsum prottfitatem ejus synagoga multorumut loquerervecti, ct mente ab omni cogitatione sensus corpoin ecclesia populorum mullorum justiiicationes Dorei libera,nudaintelligentia incorporeis nos adjunm i n i , quas a Patribus didici. Iraque comperies
gamus, a quibus quasi manu ducti e i edocii naiupalres per me docuisse (nisi audacis est boc d i ram quar nalurae antecellil, et subslantiam qu
cere) quod in iis quae olim a me scripta sunt, i n subslantiae, contemplemur, cognilam quidem ex
corrupte legis : ex copioso enim fonte laborum i l aflirmatione, non quid esl, sed quotl est; ex negalorum est baec guttula, et ex perenni flumine
tione vero diclam (Juid non est. Non enim veraest
exiguus torrens: instar namque aspersionis cum
posilio, quxde substantiaquse ralione comprehendi
amne comparala sunt inea cum illis collata, tametsi
non potesl, praedicatur; ablatio autem magis vera
cognala illis sunl; quibus jam editis iis qui lunc
e s l , quse negat : sl quando vero vera erit positio
ea voluerunt, supecvacaneus erat hic meus in praequae ipsa dicitur, non dcclarabit audienlibus quid
senti labor, si illa adessenl. Possent enim ipsa pro
est, nec aperiet naluram ignotam; sed palefaciet,
7
se respondere, ei studiosis nostri, e l sciendi cnpi- ^ quomodo se babealad ea quse ex ipsa pendcnt: iddis debitum solvere : quia vero nunc illa non su- que valde lenuiter et minute ; u l si quis soJem in
persunt propter divinam visitationem qua nos aqua el in speculo ostendit. Quomodo igilur fieri
amanter el benigne inslruit, et ad contcmptuni re- potest, ut sermone laudetnr, qui ralionem et intelrum terrenarum qua; fluxae et caducae sunt, exerligentiam superat? aut quid dici potesl, ul a quocet, ut illa digna csse possessioneexislimemus, quae piam pro dignitale dcmonstrelur notione, qui supra
dirigi non possunt. Tu vero amicorum optime, c l notionem esl? Hic esl oninium firmamentum,
virorum bonoratissime, frcquentcr a me petis et omnium robur, omnium principium , unde oninia
rogas, et plerique alii tecum , ut scribis , ut quani
manant, et quo omnia spectant, principium elfinis,
vim illa haberent, tibi exponam.
etAlpha (inquil) et Omega, sicutdixit iheologansqui
IV. Quamobrem oportere exislimavi, ut senlen- tbeologum d o c u i t ; qui facit, utquae sunl, sint*;
liamillorum in pauca contrahens, brevem rcpeti- et quaB nondum s u n l , ut capianl ortum , qui cst
lioncra summatim facoreni, rnulla paucis comple- ordo eorum quse ex nihilo facta sunt, elduralioac
ctens; et fortassis accommodate ad lempus quod
conservalio, natura crealrix , virlus eiDciens iwnobis suppetit, et ad inopiam librorum qua labo- Y) tuens et providens, vilavivens, el vivifica subslanramus. quia scio plcrosque mulliludinem scrilia. Sola natura , id est, communicans,
ptorum faslidire veluli nauseanles, sicutqui vastum
per omnia means , nullius complexu conlenta : et
mare navigarunt, et ad solum aspeclum niagni vo- quid ullus polesl dicere de ineflabili inflnila dicere
luminis desperantes; propter bos mcliusesse arl.i- molilus? Quod enim exprominon polest, nonextratus Rum, breviter scribere, et satietatem oraiio- plicabilur; et quod est supra omncm mentem,
nis lugere, e i p e r le omnibus proponere limalam
nulla mens comprebendet, quamvis sit subtilissima
doginatum expositionem, q u salis sit ad docendum
ad penelraiidum, e l aculissiina ad conteinplanduiii:
eos qui ea ulanlur, quse senlire de iis quae dicunncmo igitur putet se comprehensuruin quod comlur, et qua cavere oporleat: procedet autem oraprebendi non potesl, nec reperturum qaod repelio serie et ordine, quantura consequi potero, ab
riri non potest. Frustra quia persequelur, quod
allioribusei quae supra nossunt exorsa, el desinens
assequi non poterit. Post infinilas ergo cxcogitaiai
8
Psal. xxxix, I I .
P s a l . cxvm,18.
Luc. xn, 42.
Apoc
V A B I ^ : LECTIONES.
Quia Forlc, guh.
8.
Rom. iv, 17.
ORATIO I. D E SS. T R I N I T A T E .
1313
1314
et adinvcntas rationes. solum videbimur ventos, Et eral in Patre et apud Patrem , non ferens secunul in Proverbio dicilur, in sinu colligere, et aquara das, sivc temporis, sive sseculi; ut non aliquo i n in pallio cogere et conglobare. Si enim extrema in terposilo, a principio in quo erat, separelur, e i
crealurisnobismortalibus incognita sunt (quisenim per absurdam posituram principium capiat istud
non erat. Quod ab alio anticipalur, non potest semaltiladinem coeli mensus est ? aut quis profundum
maris comprebendit?aeris fluxum, ventorum impe- piterne i n principio cerni; neque recipil illud
tus, lerrae gravitalem, et reliqua subsiantiae corpo- erat.
reae), si haec, inquam, cognosci non possunt, quoVII. Sin aulem erat in principio Verbum, et sl
modo ipsani nataram quse orania creavit, intelli- apud Deum est Verbum, scilicet apud Palrem ; non
gentia comprehendi posse exislimare, non suraraa possurous contemplari Deum, nisi simul contemdementia esl ?
plemur Verbum apud eum E t si omnia per iptum
VI. Taceamus igilur iios, ut necesse e s i , quibus facla sunl, et ipsum quando per etnn faclum e s t ;
sermo non suppetit, et lonet rursus superne filius pars enim temporis est quando. Et sajcula igitur
tonitrui, e superis unde erudilus fuit, coelesti saper eum facta sunt : quomodo igitur illud /pientia loquens : det exordium proposito jfermoni, quando, anliquius auclore saeculorum esse polest?
et sit dux nobis in hac via cum Spiritu principali Vanum igitur est dicere, aliquando non esse, qui
quem parlicipavit, e t a quo didicit id ad quod fe- esi; erat enim semper qui est; qui est anle sscula;
stinamus, e l dicat : In principio erat Yerbum, et qui sine medio, ex Patre pergenerationem procesVerbum erat apud Deum; et Deus erat Verbum.Hoc
sit. Nibil cnim intenncdiuni divindB e l ineffabili geerat bi principio apud Deum. Omniaper ipsum facta
neralioni exslitit; neque penitus quidquam divlnse
sunt . His enim paucis propositionibus, quod nolum naturai adfuit, ut inlerpositum esset, non materia
est D*SdignisDco manifestum fecit; notum vero ralionis et ordinis expers, ut dememes aiunt, et
dico, quod et ex Paulo didici, qui ex nolo Dei, a l i - ralione prorsus et ordine carentes; non cbaos infiquid ignotum Dei csse significavit. Igilur quod no- nitum, et inseparabile; non tenebre; non profuntum est ejus, u l dixi, his propositionibus, Joanncs duin ; non silentium; non q u a 3 c u n q u e fingit mens
ampla oratione declarat: Illuminans eos qui in te- qune auctorera suum ignorat, et Gclioni suaB errans
nebris ignorantiae sunt, eo lumine quod illuminat credit, minime adverlens absurdum, inioabsurda,
omnem hominem venientem in hunc mundum quse
e l ex iicta et coramentilia opinione sequuntur.
necessilale ac vi oraiionis obstruens omne o s , Elenim si quid generanti et genito interjectum poquod contra Deurn loquitur injustitiam et sempi
nitur, qui hoc facere audct, subslantiam indccenfernam Unigcnili diviuilatem negal, ex quo cogni- C ter scindit; et eam a se ipsa sejungit, sectione
lanquam medio pariele, e l illo quopiam interposito
lio Dei Patris ad nos inanavit. Si enim erat in
principio apud Deurn Deus Verbam ; omnibus menle interceplam. E t illius rursus primi ntagis, qnam
pradiiis manifeslum est, quod erat quoddam prin- fllii feperietur causa esse Paier. At quomodo dicecipium inquoerat Verbum; quodprincipiumneces- tur amplius primogenitus omnis creaturce , sialius
sario erat Dcus apud quem erat Verbum. Sicut prius occupet? primogenitus enim primus est omigitur non polesl comprehendere principiuni mens nium ; et ipse e*t omnium sicut Apostolus ait,
sursura tendens, semper enim reperiet allius se tanquam coaetcrnus aeterno Patri aeterni F i l i i : non
principium; sic non potest superari et transcendi enim solum Deus est, sed eliam Pater; et ex quo
Hlud erat; semper enim occurrit altius erat, omni Deus, ex eo Pater. Pater vero Filii Pater, qui non
cogitatione e l ascensu et in soblimius volatu altius potest aliter esse Pater, nisi necessario subsislenposilum. Licel enim se ipsum quis mente et cogi- lis F i l i i : sine Patre enim non est Filius. Ante
talione semper elevet: ulterius progrediervs ac omnia igitur esl Filius , qui ineffabiliter ex Palre
promovens, nunquam transibit erat. Anticipat finem qui cum genuit, processit : nec enim ex nihilo
principium, quod non palilur praeire quemquam : ^ produxit eum, ut crealuras et earum partes; sed
ex se vivente viveus et subsistens Verbum, ct
si enim principium e s i , non erit ulli secunduro.
Secundum enim non est principium; et quod est Deum, el F i l i u m . Quare qui dicit ex nihilo esse
in principio, non est posl principium. Ergo si Ver- eum, qui ex eo qui e s l , prodivit; magis in gcnibum erat in principio, omnino necesse esl con- torem, quam in genilum blaspbemiam profert :
templari simul Verbum quod erat in principto, et quid enim magis impium e s l , quani eum qni est,
principium in quo erat Verbum; etex quo dicinius dicere non esse? nam si ex Patre quidein genitus
esl, qui vere est, Paler est.
esse principium, ex eo bna confiteri Verbum in
principio. Igitur non habet locum , non erat, quia
VIII. Nonnulli vero aiunt esse eum ex nihilo
non erat conlrarium est illi erat. E l si eral quo- genilum. Quam sit hoc absurdum, omnibus licet
modo non eral? Quid igilur dicenduin relinquitur, perspicere ; necesse namque est, u l quod non est
nisi quod non erat non-erat; non enitn non e r a l ; honoralius sic eo quod ex ipso processil: et repe*ed semper eral subsislens , de quo dicitur erat. rietur quod subslanlia carol, nobilius esse sub10
1 1
' Joan. i , 1-3.
! i
Rom. i , 19.
1 1
Luc. r, 19.
18
Joan. i , 9.
I V
Coloss. , 15.
1 1
Coloss, i , 17.
!:j!5
S. ANASTASII ANTIOCIIENI
1316
siaiilia; et privalio nobilior liabitu; aul dicelur somper proccdere. Sic enira a i l Dominus: de se
de Spirilu
non esse Paler, qui genuit Filiuni et ex quo Filius quidem; Ante omnes colles generat me
Diversilas
gciiitiis est, quem aiunlisti, vice Palris, ex nibilo autem sanclo, Qui ex Patre procedit
aulem generalionis et processionis non demonstrat
esse. Deinde quomodo fieri potest, ut ex eo quod
substanlia caret. et non esl, neque principio per se substantiae differenliara: non enimdiiTereiUiaexsiexslilit, lalis virtus subslantialis prodieril? Si enim stenlise significal esse, sed quomodo esse declarat,
non est, non est subsistens: quqmodo ergo ex non
mancnie eadem substantia ejus ex quo, el eorum
exsislente eril exsislens, et ex co quod ncquaquam
qui ex ipso sunt, secundura differentem modum \
est, substanliam capiet quod esl? Nam si esl, unum
id est, intellectum. Modus ergo, u l dictuui est,exsi
umniumesl; et si omnium unum esl, per Filium
stentiae differens esl; ratio vero substanliae eadcm;
profecto faclum esl: siquidem omnia per ipsum ex codem enim, licet non simililer.
facla sunt. Si aulem quod non est, est, et dicunt
X I . Ne mircmur igitur Dominum, cum ulriusFilium esseex nihilo; prius ipsum quod non est,
que exilum, exilum ex Palre vocat; Ego enim, infaciant substanliain esse, et lunc iribuanl ei viua
quit, ex Palre exivi, et venio . Et rursus: Spiriproduccndi lalia gennina.
tu$, qupa Paire procedit
E l s i enim exire, et
1. Iilud autem non est dissimulandum, quod
procedere ideui hic significanl, praecipue lamcn
ad propositam iraclalionem valde necessarium est
processionem Spirilui sanclo accommodavit, sicut
omne quod cx nibilo factum esl, vim babere ut sibi generationem. Sicutenim Pater vocalur Spiriad nibilam rursus redcal, quamvis propriclatem
lus, etFilius ilem Spirilus, secundum illud : Sptejus naluraleni major poteslas vincat: at senlire
ritus est " ; et illud, Spirilus faciei nostrce Chrislus
boc de Filio, extrcmus animx interitus est. E x
Dominus
proprie laraenbicest Spiritus sanclus,
Patre igilur esl secundum naturam, ct non ex ni- qui sanctam Trinilatem complet. S i c , elsi Filius
bilo Filius: quod si esl ex Palre secundum naluram el Spiritus sanctus dicunlur exire ex Patre, proFilius, est igitur bomousios, id esl, consubslau- cessio tamen pra3cipue Spirilus sancti est, sicut
tialis Palri qui genuil: omne enim genituin con- generatio csl F i l i i . Quare ingenilum e l genilum
substanliale est palri generanli; e l quod aptum
ct procedcns, qua3 quidem sanctam Triniiatera
nalum esl ad generandum, ejusdem substanliacest consliluunl, unius et ejusdem nalurae sunt: ingecum eo cui natura insilum est generare. Hac ra- niium auieiu esse, e l genitum esse, et proccdere
tione dicunt Palres in Nicseno concilio, Deum ex non suut intcr se similia: differt enim generatioab
Deo; et rursus lumen ex lumine: qualiseuim Pater ^ ingeneralione, et processio a generalione et ingecst, talis Filius secundum subslantiam. Declaral
ncralionc; in quibus aulem haec sunt, ejusdera
boc plane energia, id est operalio: siquidcm quo- subslanliseet natnrae sunt. Eamdemjgitursubslanrum est una energia, una est subslanlia ; et vice liam dicimus sanctx Trinilatis; Trinilatem diciversa, quoruiu esl subslanlia una, una plane ener- musnon substantiarum, ged personanim: uniira
gia sive operalio est.El Dominus ad redarguendum
enhn Deum profilemur non humero, sed nalura :
Judaeos, cunVobtieclabant ei, quod dixissel: Filius non enim quod esl omnino unum numero, omnino
J)ei sum , docuil operalionem ess&inslar omnium
eliam est unum nalura. Et unum subslaiilia, non
aliorum ad allesiandam verilaiem, cuin d i x i t : Si esl omnino unum numero. Exempli causa munmn (acio opera Palris mei, ne credite mihi: sin duro sumemus: hic estnumero quidem unus; noa
AUlem facio , etsi milii non crediiis, operibus mei$ aulem est unus nalura, sed inulla ex quibus comiredite, ut sciatis et cognoscatis, quod egoin Patre,
posilus est: ac rursus bomo, unus quideoi est nact Pater in me est
Quare absolula demonslralio
l u r a ; infinilus aulem numero. E t sancla igiiur
<cst, et quae suflicit el refelli non polesl, consubTrinilas unus Deus est substanlia, uumero auten
filanlialitalis eadem Pairis e l F i l i i operatio : quae
Trinitas in Palre, et Filio, et Spiriiu sancloadora(Ciiim vidct Palreni facienleai, CaciX Filius; non D ta, et : nunquam autem conlracla iulra
qualia facit, sod qu33 facii.
Trinilalem, nec fusa extra banc ad alium numeX . Idem de Spirilu sancto et credimus et conGrum; non enim fas est aut dualilaleni inlelligere,
tcmur, esse ecilicet consubstanlialcm Palri et Filid
autquaternilatem introducere, aut ctim bocmye l c o a 3 l c r n u u i , uipote semper coexsistenteni: quod
stico sanctse Trinitatis numero conjungerc, aut
eium esl secundum subslantiam Paiar qni gcnuit, aliquid ex eo demere. TriuiUs enim est seroper,
e l Filius qui gcnilus est, boc ipsum est Spiritus
Aola crealrix, lola adoranda, coseterna wbi, sola
eanctus; ct sicut Filius ex Patrc, sic el Spirilus
increata: creat enim, non crcatur: nihil ea anlifiauclusex Deo: illequidem genitus, el ideo FiJius; quius, aut po$lerius : illud enim ante et post, panes
liicautem procedens, et est Spiritus: vel polius
lcinporiseunt; Dcus autem temporum auctor: noa
diccndum esl, illum quidem geuerari, bunc autcm
eniiu sub lempore est: impossibile autcmest alit 0
, e
" Prov. n , 25.

Joan. x, 56. " ibid. 57-58.
Tbren. iv, 20.
J o a n . iv, 24.
Y 1
*0.
l f
Joan. xv, 26.
* Joan. xvi, 27.
M ,
XATÎV.
V A i t l i E LECTIONES.
Ingen. gcnii. et proced. , , ;.
" Joan. xv,
1317
' O R A T I O 1. - D E SS. T R I N I T A T E .
lr>lS
quid infra Trinilatem intetligere; siquidem quod nitalis, una enim esl; at non sic esl angusla, ut
ana hyposlasis divinilalis circumscribatur: quce
infra substantiam collocalur, secum infert quae sunt
ejusdera substanliae. Idcirco nihil bumile de una quidcm est, ut divinilas; ut autem sunl pro-*
uno sentiamus, ne simul humile reddamus uni- prielates charactcristicaepersoriarum, id est, signantes personas, tressunt: est enim Palcr, Pater, qui
vcrsum : non enim paiitur Deus a consubstanliali
non quidem Filius est, D e u s v c r o e s l : et Filius
separari; neque gloriam ducit dedecus ejus, qui
cum ipso: est aulem dedccus illud quando, el non similiter Filius, qui non quidem Palcr est, Deus
tamen est : et Spiritus sanctus neque Paler, neque
erat, et creatum, et ex non extisientibus: quae suut
Filius esl, sed is, qui dicitur Spirilus sanctus, Deus
oinnia a gloria Dei aliena.
XII. Qui igilur sanctam Trinilatem Deum esse verus e s l : quod enim cst subslanlia unusquisque
eorum qui dicti sunt, boc sunt qui sintil noniiproGlemur, qu&cunque de Deo dicta, absona sunt,
nanlur, el simul sunl: circa personas enim estdifnibil eorum ne cogiiemus quidem, nedum lingua
ferentia, non circa substantiam.
efferamus. Gum testatur Deus de Filio a se genito,
quod ex utero ante Luciferum gcnuil eum , uterum XIII. Quod ergo csl Paler qui gnuit, boo. est
intellige in occullo recondilani el ineflabilem subFiiius genilus, qnamvis non gonuil: siquideni et
siantiam : e l rursus cum dicil de Spirilu sancto, ^ illenon genilus, qui genuil: quod est genilus, boc
Spiritus me exibit ; Salvator vero nosler Jcsus esl ipsegeniior, secundum substantiam. Simililer
de consubstantiali suo Paraclelo ait, quod ex Patre Spirilus sanctus, qui ncque genuit, neque genitus
quidem procedit ; accipit aulera ex Filio, oinnia
est, secundum naturam hoc ipsum est, quod qui
quat Palris sunt , sibi propria faciente et bagenuit, el qui genitusest: unusquisque eniincuru
bente : una nainque subslantia cst, et unius sub- cjnsdem, etunius, ac solius, iacreaUe n a l u r a s i t ;
sianliae communia omnia; communis vero eliam
proprii modi, ut ila dicani, proprietalem characlesubslautia : naturalis enim est babiludo : etquae ad risticam personalis hypostasis sorlitus est. Paler,
aliquid aliquo niodo se habent, secuin inferunt
ingenitum; Filius, genilum; Spirilus sanclus, proalia ad quae naluralilei habeut habitudinem: infert
cessionem; el non iiunt liaec comniunia, sicut comergo secura Pater F i l i u m , ct Filius Pairem, et
munem subslantiam dicimus: non enim proprium
alter sine altero intclligi non potesl: nisi cnim
in commuiie transil; alioqui quomodo proprium
F i l i u s sit, penitus Paler non eril. Quis enim erit essel?et quod commune omnium est, qtiomodo
Pater,si non s i l Filius? et rursus quomodo Filius,
proprium alicujus unquam erit? sicut enim m t u
, e
te
t T
si non sit Pater? sicutenim hoc, sic illud. Verbum ^ bile, verbi gratia, non cst proprium cujuspiam,
autem cum sit F i l i u s , secum simul demouslrat
cst enim oinnium : sic nonest omnium simum, dut
Spirilum ; Yerbum enim non est absque Spirilu ;
aduncum, sed uniussunl talia: al exempla imagineque mens absque Ycrbo : mcntetn aulom dicinis indigna sunt, fateor; exempla lanien sunl ad
m u s Palrein Y c r b i ; menlem dico, in qua Verbum,
dcclarandura, nullo modo ficri posse, ut quse proc u m q< 10 Spirilus sanclus, qui spiritut oris Dei vo- prie alicui insunt, naturse nuilalioncm cflieiant.'
c a l u r *'; os namque Patris Filtus esl. Quare ne- Cum enim communis, ul dixi, si* substantia in
cessario numerus Trinilatis in diviha nalura ac- sancta Trinitale, proprium quod inesl personis,
c i p i t u r ad demonslralionem personaruin, qui nu- hyposlases distinguit: eslque soiius Palris promerus habiludinem earum substantialcm et subprium, ingenitum; F i l i i , genitum; Spirilus saucti
stanliae coaeternam oslendil. Trinilatem verodici- procedens : nec oportet in propria isla intuentes,
u i u s on secundum composilionem unilalum com- diflerenliam quoque subslantiae quaerere : impium
positam.eiprogredientemabunilate adTriniiatera: cnim cst simui el stuhum bacc suspicari: qui enim
antecedit enim hujusmodi Trinilalem unilas, et
boc pulat verum csse, et simul cdra proprietalid u a l i l a s ; etrursus sequiturqualernilas,etdcinceps. bus singularibus substanliam mutal; putel eliam,
Sanctani vero Trinilalem non anleccdunt unitas, D ut consequens est, Adam et Evam ei Abel noa
v c l dualilas, neque sequitur qualcrnilas, et dein- esse ejusdem substantisc: quia Adam est fortiia^
c e p s ; natura eniroest Trinitassempereodem modo tus ; Eva abscissa; Abel gcnitus: el Adam quid<tni
se habens, neque deficiens, nec abundans: siqui- patcr, Eva vero mater, Abel auiem (ilius: omnc&
d e m in unilaie Trinitaleni conlemplamur; et in
tamen bomines secundum subslanliam nihil inlcr
T r i n i l a t e unilatem: cum enim subs(.antiam intelse differcntes, tamelsi Adam non est naturaliUTex
l i g i m u s , simplicem miilalcm conlemplamur; cum
parenlibus, sed formatus est Dei manibus; Eva
v e r o hypostases, Trinilalem profitemur: usque pars est formati, ex viro abscissa; Abel aulcm ex
a d solam enim Trinilatem personarum dilatalur formato et abscissa naluraliler orluin cepil, ex
u n i l a s substanlia?: etsi enim cst una natura divi- parenlibus geniius: non cnim multiplcx productio
f
Psal. cix, .
Isa
LVII,
16.
Joan. xv,26.
t 7
Joan. xvi, U .
Psal. xxxn, 6.
VARIiE LECTIONES.
d Siirnifirat, non essc Trinitatcm in genere snl)sianti.x\ srd snpra subslantiam, quvc est in pncdicamento.
Vrop. sing. . f Foim. ubsc. gcu. , , .
1319
S. A N A S T A S i l A N T I O C H E N I
1320
ei variatioqua exstltenint, naluramvariavil.Quare, simnl secum infert; el sublatum, alterum simul
secum aufert. Si eiiim cogilatione neges Abel,
ut sa*pe diximus, proprielas circa subslantiam non
eimul mulat substanliam, neque scindit; manet simul negasti patrem ejus esse Adam. Hoc enim subsiantia ejus nominiset non babiludo ad aliud.ldem
eniin inlegra in sortitis exsistentiam differentem,
el lota e$t sine seclione et divisione in singulis, igilur repetentes dicemus unum esse Deum, quera
aon facla propria eecundum proprielatem. Om- in tribus personis contemplamur: idqoe cum plane
nis enim bomo liomo est, toiam subslanliam in sciret Moyses oronium prophelarum anliquissimus:
ee ipso habens imparlibilem. > In divinilate igitur, Audx inquit, hrael: Dominus Deus, Dominut unut
quod dicituresse secundum substantiam is exquo, est .
id est, Deus Pater; hoc dicuntiir esse qui ex eo,
X V I . Ac non solum Moyses, sed omnes conseId est, Fijius el Spiriius sanclus: ubi enim non est cuti ibeologi, spirilus ibeologici participes facti,
qualitas, vel quanlilas, vel Lempus, vel Jocus, vel divinitalem trium personarum perfecte contemplati
situs, unde erit differentia substanliae imparlibilis sunt, doctrinamque puram et sjnceram nobis trasecundum naturam, unde exsistent subslantise diderunt profllendi et celebrandi unitalem inTriparticulares ? el si pars subslanliae esl, quoniodo nilate, et Trinilatem in unilate, cum admirabili
Filius in se ipso Palrem deinonstrat, quandoque unione et dislinctione: nec enim distinctio, alienainquiens: Ego m Patre, el Pater in me est ; quan- tioet separatioest; nec unio, conglulinalio etcondoque ad Philippum : Qui vidit me vidil et Patrem fusio est: sed pothis unio est simplicitas; el dismeum ; Et rursus : Ego et Pater unum sumus ' ?tinctio admiranda : utrumque aulem Deum decet.
Est ergo Filius ex Patre, et non pars ejus; lumen Quia vero bypostasim quidam arbilrali sunt esse
ex lumine, el non parliculare lumen; Deus ex Deo, naluram particularem, et haec fuit eorum opinio;
ct non pars divinilalis vel subslanliaB. Similitcr cavcndum est, ne sic sentiamus: non enim esteoSpiritus sanctus. Et est Palfcr verusDeus; sicenim rumopinio sincera, et cum theologis coosenliens;
vocal Filius, cuia a i t : Ut cognoscanl tesolumverumnatura enim particularis parlilionem declarat:
Deum *; se autem veritalem vocal inquiens : Ego nibil autem partibile Deus. Quarenon estdicenda
sum veritas ; et Spiritus sanclus, Spiritus verita- persona natura specialis: non enim byposiasis natura est; sicut neque nalura, bypostasis sive pertis dicitur . Hic aulem ex Palre procedit
: acsona: nalura namque unius formae est, at imparcipil autem oninia F i l i i , habentis omnia Palris ,
tibilis: et stullum est parles quaerere iu imparuad demonstranduinelmanifestum faciendura, unam
b i l i : compositorum
enim
est
scindi et
parlitionera
substantiam esse et accipientis, et ejus a quo ac*~
~* r
cipit, ct ejus cx quo naturaliler procedit: nec capere. Quocirca qui sic opinantur, non solumin
enim processit ex aliquo diversae substantiae; nec baec absurda incidunt, sed tres parliculares deos
accepit quidquam ex non consubslanliali. Sin necessario rcponunt, sortitionem divinae subslanaulem ejusdeiu ubstantiae cum eo sunl, ex quo lire, imo subslantiarum in se ipsis facienles. Si
proeessit, et a quo accipil; el illi necessario inter enim Ires 8unl; nonest una et simplex, et non
se ernnt ejusdem substanlise: qui enim eidem sunt composita. Nequaquam, quamvis similjtudinem eis
consubslanliales, et inter se erunt, et sunt vere tribuant, qui ista audent. Si enim uniuscujusque
cjusdem substantiae.
est natura propria, et non potesl alterius proprieXIV. Quamobrem necessario eonglorificanlur e i tatcm subire; quomodo erunt, quomodo babebont
coadorantur, cum Trinitas consubstantialis ; qua3
illud consubslantiale : quandoquidem simile in
simul utique nominatur, el ad regeneralionem ba- Trinitate dicere, leinerarium et inconsideralum
ptizalorum in commune adhibetur: etenim quia est; quoniam simile vel qualilate, vel quantiuie
*x ipsa orlum cepimns, vetustate affecti per ipsam
simile dicitur; ubi autem nihil horum est (Deus
renovamur: noii enim ad ullum alium perlinet enim expers qualitatiset quanliialis esl), quomodo
renovare, quam ad eum qui in principio creavit: jy simile loeumJiabebit?
el nunquam aiiquid ad renovationem vocabilur, nisi
XVII. Nos ergo neque similem, neque dissimilem
fnerit a principio produclum et conditum.
profilemur Trinitatem qualitate et quantitate caX V . Rursus ergo dicemus, unum Deum esse rentem ; sed consubstantialera et individuam. Qui
Trinilaiem, quamvis differenlibus nominibus ap- vero dividunt, et faciunl unam tres, impii sunt,
pcllelur; quae quidem nomiua non significant esse, et multitudinem deorum iniroducunl, et monaraedquomodo csse. Nec enim qui Patrem dixit, chiam respuunt, nibil periculum divisionis ve
eubstantiam significavit, sed plane babitudinem. r i t i : partitio enim substanliarum et adaequalio, ct
S i autem Pater habiludo est significando, necessa- variatio hujus subslanliaB ab illa, sectio est eorum qui sunt ualus naturae. Siquidem qui dicit
rio eliani Filius; utrumque enim positura, alterum
8
te
1 0
3 3
3V
J o a n . xiv, 10.
" J o a n . xvi, U , 15.
Ibid. 9.
Joan. , 50
DeuL , 4; Marc. xn,29.
integra. ,
.
1 1
, e
Joan. , 3.
"Joan. xiv, .
ibid.l7.
VARIÊ LECTIONES.
^ Trin. consub. Legendum videtur, Trin. consub.* Unius Jorme. po-
1321
ORATIO I. -
D E SS. T R I N I T A T E .
1322
aubslaniiam Patris particularem, quse non possit inquit Dominus, proderit homini, ti universum
rnundnm lucretur, anixnce vero $u<c detrimentum paesee naiura FUii, prorsua sub&tantiara variatam,
tiaturf aut quam dabit homo commuiationem pro
imo substantias dicit: quomodo bouaousioii,id est,
anima sua ? Veniet enim FUius hominis in gloria Paconsubstantiale in differenlibus subslantiis reperielur? frustraergo pradicani, bomousion simu- tris sui, et tunc reddet unicuique secundum opera
sua . l n illud ergo judicium aciem oculorum
lantes proOteri, quod aon profllentur vere, divia n i m intejidenles lanquam in quamdam facem,
denles substantiamindividuam. E t m i r u m , uisi ipsi
quam occultare soliti sunt qui in mari navigani,
etiam, u l verbo Evangehi utar
dividantur ct
recta ad porlum sahitis pergemus: Cgemusque
partem cum bypocritis accipiant, qui jnlnime d i anchoras in fidei petra imroobili, nibil facientcs
cuplur credere; qiiio potius contra non possuiU
aut dicentes, ad oculum servicntes * \ tanquam
credere, lanquam cauponantes fidem,et eam prelio
inanis et praetereunlis glori vendentes, quibua hominibus placere velimus, aed polius tanquam
servi Dei omni bypocrisi et siinulatione ejecta, PaDouiinus prius d i x i t : Quomodo poteitis credere,
qui gloriam ab invicetn accipitis, et gioriam qu<Btrem
ex patrtm gloriOceraus; Filium filium adoreDeo $oto et, non quceritit ? H i gloriam howinummus; Spirilura sanctum coniiteamur, unam subu
, 8
magis quam Dei amantes, sensum proprium g r a t i slantiam et diversas personas sincere agnoscentes,
causa largiuntur, redimenles tempora, et flde vo- et unamquamque personam Deum, non tamen subatantiam particularem habentem, non communem,
latica veluti talis ludentes , dura eam irausmutant
tametsi per se Deus nomipelur : particulare enim
ad voluntatem ducloris; quibus meliuB erat ferre
non estsubstantia, siquideoi substantia genusesl;
mercedent suam, sicql iis qui sunt hypocrit, ut
videanuir bominibus jejunareet uiisericordee esse, etgenerale noii est particulare, sicut neque partieulare generale est: et quamvis dicalurunaquseque
et non rcscrvare sibi supplicium et materiam
ignis inexsliuguibilis. Ncino igitur aut gratiaalterius persona Deus; non tamen divinilas divisa, est d i aul voluniati suae morem gerens a sana senieulia vinitas, neque eflicitur propria el parlicularis nadiscedat, neque fidei constitutuni depravet,*ve]pro- turaliter secundum diversilaCem substantiae, sed
perfectam et totam habet communem sabsiantiam.
pler metum supplicii, vel propler mhias dxreplioQuaroobrem tres dicuntur et sunt unug, utpote
nis bonorum. Quid enim diripielur par et aequale
unius substaDtia3nondivisa3 in tres, qaamvisunusfidei? imo Deque propter spem l u c r i : quid enim
quisque per se nonaiaelur; nec exU?nwe in uaultilucrifacere polest, qUi jacluram Dei Cacit? Siquitudinem, cum tres inter se nominanlur;
dera universus murrdus parvus est, si cum fabricatore cjus conferatur: nec ipsum coelura magnilu- C
X I X . Qiiare veritatem depravat, qui tres pro uno
dinein auclorjs sui repraesentare poiest; quod qui
deos esse opinatur: opinatur aulem deos, qui hyamiserit, quid amplius babebit? quid erit amisso
postases, naturas speeiales sive particulares vocat.
par et aequale ? Neque fldem supprimat, qui volueSic enim n a t u r speciales essent; Deus autem
rit esse vere fidelis: suppressio enim quodammodo
natura est, cum dicit Propheta: Deus noster in
est negatio: conjkeri auiem fidenlqr, firmitatem
cmlo, etin terra *; et cognoscant, quod tuDomituu
fidei ostendit: igitur Hcet ju6lus supprimat, jam
Deus $olus . De quo ergo Irium dicit? non enim
non est justus: Non placet, inquit, anima memin
posuil muliitudinis signiflcationem; natura? aulem
ipso* .
speciales multitudinem ostendunt. Sin Vero de
divina substantia, enica et simplici sermo sit,hanc
XVIII. Rarsns vero ah ipso Doraino audivlmus:
aatem unom Deura divinae Scriptune vocant, etsi
Omnii qui Confttebitur me coram hominibus, confiukor et ego eum coram Patre meo qui in ccetis esi tres habet proprietates: una nliqne natura et sabIn unoquotyue enhn simile redditur antegresso;
rianlia divinitatis est. Si anlem una est, nemo subconfessio confessioni, negatio negalioni, Sed non
stanlias particulares dicat, si refugit deomm rauleimiliter: siquidem confessio et negatio antegrese utudioein nominare. Demonslratum eiiim est,
i n hominibus sunt; sequentes v e w i n Sal?aloreet
principiuro esse roullitudjnig deorum, pariicalares
angeli sancti. ftuaraobrem quisque ee muniat,
naturasnominafre: et extstimo nullum qaoque adeo
metuens periculum impendena; et omnem metum
nudasse caput, id est, eo impudentia? processisse,
bumaoum, et dranem grairani bominis, instar p u l - ut deosnumero mullitudinisnominet; etsi ex sumYfcris, excutiat, ex euie cogitationibus: illum tanptionibus eorum necessariocoiicladitur.deos dicerc,
tum raetuat, qui potest animam et corpu* perderesiinsanctam Trinitatera naiaras speciales nominant:
gehenna habeatque persuasuro, quod dispersit,
id quod a nobis plane demonstralum est, cum proet disperget Dominu* otsa eorum, qui hominibmplaprio loco contra eos qui tres sobstantias dicunt,
cent **. Idcirco in solam gloriara Dei ioUiemuf; et ecripsimus, cum nuper do hac quaesUone positadiseolum Verbuin judicera exspeclamus. Quid enim, ceptaretur : et fortasse qui illa quaeret, reperici;
4 e
1 7
Malth. xxiv, 51. * Joan. v, 44. * Jer. i v , I ; E z e c h . xxm, 18; Zacb. X J , 8.

Mattb. x, 52.
ibid. 28.
Psal. LII, 6.
Mattb. xvi, 26, 27.
" Epbes. vi, 6.
Psal. cxn, 5, 6. Tob.
tnt, 19.
4 1
4 1
PATROL, G R , L X X X I X .
4 1
"
42
1323
S. ANASTASII ANTIOCIIENI
1024
i e
el cum repcrerit, certius cognoscet, quomodo i n A n m . Digitum autem Dci vocari Spirituta sau
illis contra illam tunc baercsim ortam disputa- tum, et a Moy&e et ab ipsa Chrhto didteimus:
Moyses enim dixit, Scriplat tUe tabulat digito
vimus.
X X . Dieimos practerea omnia per ipsum iacta Dei . Cbristus auiem dixit Jud&is, qui expulaiocsse, ct in ipso omnia consistere tanqoam in crea- nem daemoniorum Beelzebab attribuebant : Si ego
lore ct concreatorei : Omma enim quacunque tf-in digilo Dei d&monia ejicio ; quod Mallbaeus d i interpretaraur
falr, fecit . Si emm e l hoc nonnulli opinantur de x i t : Siin Spiritu DeiReclcigilur
Patre dictum esse : lpse dixit, et facta snnl; ipte mannt Bei et digitos ejus Filium ejus e l Spiritum
mandavit, et creata u n l ; at Omnia, inquit, quic-sanctum, q u i i n fobricatione roundi cooperarii ejos
Et bealus Job idena similiter conQtcne :
cunque videt Ftlius Patrem facere, hcec et Filiu$ fuerurvt.
*ttniliter facit
et non, tafia ; hoc enim cst ejus- Manus hue, inquit, fecerunt me et plasmaveruni me .
dem subslanliae opcratio. Ait igitur Dominus: Ipse Ec iterum Davtd provideniiam Dei exponens:
mihi, scilteet Patcr, mandatum dedit , non lan-Anima, iaqnil, mea in tnanibui tuis semper *.
quam servo subjecto, sed tanquain ejusdem natu- Quod vero magis boc conflrroat, ipse per propberae, et simul Deo. Idcm de Spirilu sancto sentwnus: tam clamat: JfantM mea fundavit terram: et dextera mea firmavil coelum E l nirsiis ostendens ea :
nihil enim servum est in sancta Trinitate; igilur
neque crealum: omnis enim crcatura serva est Hcec, inqirit, omma fecit manus mea; t $unt tnea
creatoris s u i ; nec alienum; afiemmi enim non e*t hoec omnia . Si autein oronia fecil per Filiura, id
concreans, non adorandum , non lumen, non vita; est, per Verbum quod eral in principio, id esl, i n
clreHqua de Deo, uteum decent, dicuntar. Sicut Patre;. et apud Deum Spiritus, el manus ejus fecic
enim Paler esl lumen et vita, sifcel Filius, et Spi- omnia, et digiti ejus coilum; arbilror, nibil r c ritus sancies: ethaec uomina per lotam Scripturam ferre vojcare Filium, v d Spiritum, au dicere maeanctam reperimos, altquando quidem sanclam nus, et digitos, el bracbia, et quaecunque, si con
Trinitatem communiter declarare; aliquando vero substantialitatem et operatoriani vim et energiam
unam personam specialker.
per conjimctionem membroruuo, quae symbolice
X X I . MuUa igitur intelligeaikt opusest nobis ad nominanlar, declarant: siqnidem incorporeus est
cognoscendara differenliam, ne frustremar dubits Deus, et nefas est putare eum mgmbris uti, more
cogitalionibus utentee. Cum enira canit lfavid i n - nostro.
quiens: In lumine tuo vibebimut lumen , sanclam XXII. Quod si consubstantiaHtatem haec declaTrinttalem profecto significat: tria namque lumina Q rant, sicut manus et digiti ejusdem naturae inter
se et c a m corpore s u n t : u n d i q u e demonstratum
sigai6cat Propheta; unuro coi precee adhibebai,
bic eet Paier; et lumen ejus FUium; et iii lumine est u n a m esse et i n d i v i d u a m d i v i n a m n a l u r a m ,
Irnnen Spiritam eaectum: cum vero subjpngit: non scissam i n diversas n a t u r a s , secundum e o s
Exiende nmerkordiam tuam cognotcentibus te ; qui d i c e r e audent, Deum i n c r e a t u m , et creatum ;
Filium voât misericoEdiam, eiquideraipse est pro- neque p a r l i t a m i n se, s e c u n d u m baeresim r e c e n pitiatio: rersus dicuurSpirilae eanctue , t e m , i n partes quas i p s i vocant substanlias speid est, ut ita dieaea afipropriaie lueaen, ut curoait: ciales sive p a r t i c u l a r e s ; n e q u e p r i o r e m se ipsa,
Domiue, in lumin* vutttu tui ambuiabunt ; Iqmenvel p o s t e r i o r e m : quomodo enim q u o d est se ipso
enim anle faciem Di SpirUus sanclue
siqui- p r i u s et p o s i e r i u s , Deus esse potest? Sicut e u i m
detp feciee Bei est UaiêniUie, cjujue himeo eet u n a m et i d e m corpus senius el juteniliiu d i c i n o n
SpiriHis eanctos, qui eet sanctig dux viae, in qtfo p o t e s l ; s i c . a n u s Deus qui i n t r i b u s personis est,
SpiriUi arobalant, gcriptum egt : D&csn-* eemper secMndum i d e m et eodera raodo se babet,
dit SpirUus , et eorum ductor fuit ; et nfiquaquam lempore c u m e x s i e l e n l i a ejus s i m u l
Uerom: Spirittu tuu* bonu* ductor meu$ erit l>ec o g i t a t o ; s u m p i o autem e x g m p l o ex p r o p r i e t a i e
monsâlur aiU^m conaubstaAlialiias per copula- D c o r p o r i s , c o n n e x i o n e m i m K u a m d i v i n a r u m per^
lionem siioul et cooperaiionem: Verbo, inquit, s o o a r u m p e r p r o p o r t i o n e m niembrorum. et asDomini c&U firmati sunt, eitpirttu oris ejus omnU
siwiiatioiêni reprseseiHaviauis. Sic enim spiritus
virtui eorum . Uude manug Dei voeal Filiuna et erU ejvs , i d e*l Dei, dicitur Spiriius sanclus;
Spiriluia sanctumbeaiue David, cumait in pealoi: os aiMem e$( ^ n i g e w t o s : ae r u r s o s Spiritus c x
Hanus ttue fecerunt me et plasmaverunl me ; ei
ipSQ ptocedjene, et m i s s o s n o a s o i u m a Paire, s e d
rursue: Yidebo iaquit, c&lo* opera digitorum tuoa Filie, sicat a i t
Uomwixi: ParatUtus *utem
w
8 8
4 7
48
k9
e (
8 1
98
1 4
5 I
87
47
II.
75.
109.
4 8
4 8
,0
8 1
8 1
Psal. cxxxiv, 6.
Psal. C X L V M I . 5.
Joan.v, 19. J o a a . xu, 49.
Psal. xxxv, 10.
ibid.
Psal. L X X X V H I , 16.
Isa. i.xin, !4.
Psal. xxxu. 6.
Psal. cxvui,
Peal. viu, 4.
Exod. xxxi, 18. Lac. x i , 20.
Matth. xn,28. Job x, 8.
Psal. cxvm,
isa. xLviu, 15.
l s a . u w , 2,
Psi>L xxxn, 6.
8 4
8 8
8 4
8 8
8 8
8 8
8 7
8 1
8 8
8 8
\kn\JE
LECTIONES..
k
i Creat. et concr* , 4.
Talla. An aliaf
nibu4 luU. Vulg. in munib. iiig. AUo scnsu. * Connex. .
Digitos. Forte digitus.
1325
ORATIO I. - DE SS. TRINITATE.
13i6
qucm mktel votos Paier
el iierum : Si abier, caique cnim persenae hujusmodi appeHationee apie
mttam emm ad vos ; ad discipuJos scilicel: el adhibeirtur, reservato soli Palri, at sil Paier, quia
David propbeliee ad eum: Emiuei, inquil, spirHumsolus eat principium; et Filto, ut sil Filius, quia
fimm, et creabuntwr; et renovabii faciem terrm
solus .
geatlus esi; et Paradeto, ut sil Spiriius
tfeque vero quia mittitur Spiritus saactus, miao- sanctus; propriam entm hafeei proceseioncm a
rem Patre et Filio secuadum sabslantiam puta- Palra.
mus apage; nemo boc suapicetur : noa eaim
XXIV. Saepe dixhnus, differentiaui aomiaum non
oi miaister mitiitur, sed ut consubetaatialis, et Tariare natoram : nec eniia Pater, qoia Pater est,
aequalis honoris, et ejusdem naturcn . Siquidem
Idcirca Deus est; neque qeia Fliias non festPater,
el ipsum Filiuaaraissam6sse didiciiai noa so- idcircoaoji est Deue; sieililer Spiritos sanctus: sed
lum a Patre, sed ab Spiritu sancto, aicat ipse ideo Dcas est, qoia est increalum, lernum, imdixit per Isaiam : Et ftwfc Dominus mmt me> t%
mulabile, incorruplibHe, invariabile, auctor vita,
Spiriita ejtu . Vocalur autem Deus Spiriiu; et creator corponim, el eoram quae iacorporea sunt.
rursus : Dominus autem Spiritut e$t ; et Spiritus
Hc enim sunt propria divinitalis; el insunt ia
sanctus, spiritus Dei, et spirilns Cbrieti, et spi- naqnaque persona, et propler haefc unaquaeque
ritus Jesu. Per totas hypostasee demanstrat di- persona Deus est, siqaidem Pater propter hxe
viaos eeraio naturalem cogaationem diviailatis. beus eet: et aoo qaia Pater esi. Si enim quia
Spiritus qdidem saacli hk *t propriu cbaracler, Pater est, Deus est, omnis paler Deus esset :
quifaacappellatione significatur; eet taim Spiriias nanc autem aon sicfaabet;quia potfos appellatiosanctus : Spiriium aatem saaclum totam sie di- nes differenies eamdem srubeUatiam signant, simal
ctum et vocaluia non inveniea aliara. Deos autem, ejosdem natara&commuaionem declaraateg, et nihii
ataatea dixi, dieitur Spiritos; et Deus dicitur ab una natura alienam admittentes. Idcirco uniaanctus : ambo vero nomiaa compoeila congnnrol versft plenlludo diviailatts anas Beaa est, super
ei, qui proprie dicilar Spiritus sancttis, siculi omnia, ei per omnia, ei fn omnibui * : etsi eaim
nomen Patris proprie convenit priacipio
et divina Scriptura diversis nomlaibus appelht sannomea Filii ei, *qui immediate ex priacipio : et ctam Trinitaiem qaam adoramoa ei eolimaa,
toe nomina non comrautantur inler ee : caetera occasiones tamen epecialee naturas introducendi
oaiaia moveiltur et immutanlur. Sieat enim Paier, sustulit, cum unam sabataatiam et eamdera ex
qii Deos eet et Paler, aoDwnibus Spiritue appH- eisdem operalioaibus ckmonstravit, nuila errorie
lalur, sanctos eclHcet et spirittro, qaamVis non causa relicta Us qui himen participare Tolant,
appellaiar tolam hoc Spiritus sanclos; sic etian poihis metatem exâecare, ut vel naiuram
epirilus ganctus, qui est spiritus et sanctus, Dene per illud, alttjuafido, et Uhid, non erat; aut diyS*
est, et nomtnator : et Salvator similiter, qui est nitaiem partleuhribue substantiie diTidere. Nec
Filias, ec Dominus vocatur, non solos usas est enim sicut stella ab stella splendore differt, at
h&c appellatioae Domini, ged Pater eliam norai- verbi gratia, major a minore, nee qt corpue
natar Dominus; et Spiritus sanctus aomiaatur eorpore majus est mole, ot corpus adoleeeenlfe
eliam Domitius; sicut et ipse Filius Deus et Spi* corpore pueri, nec at homo Wmpore antlqoior,
ui exerapli causa, Abrabam anliqaior David, aut
ritas et sanclue vocatur.
David
Zorobabele; ak fo peisoMS sancUe TriniXXIII. fJaec communilas appeUalionma ia Scriptura sancla oeconomice, ut ita* dicam, ferlor, ut latis loqul aut sentire didicinos. Quin polias
aullara babeaat hotaines impietatis occasionem operationes quidem nalaralea comtnaneshabet; bte
et opinentur ease tres deos. fdcireo divina Scri- vero subsiaatiam plane declarant : eiaiul auteni
piara, ut omneia hujusraodi suspicionem omnibus peraonae eecaoi iater ee, et in se ipsis vicissim
prscideret, Patrem quidem appellat Deum; Filtam inseparabiliter ineadm gioria et potestate exsiM
T0
71
velro Domiaaai; et Spiritum sanctum Paracletum: D siere contcmplamar, quandoquiden ejusdem subet si boc, more paedagogi^ providit, non tamen uanliae et naturas sont.
XXV. Qaod autem poiestas sancte TriniutU
priravil diviaa voce Filiuai et Spiritom sanctum,
aeqae Tocem Domini in Patre et Spiritu saacto individua est, skuti et aubetantia, David declarat,
reticuit: iaio neqae appellauoaem eaactificantis cum deprecans Deum dixit: Quo ibo tpiritu tuo ?
ab aliqaa p^rmia Trinilalie alieaant. G u u vro ei quo fade tua fugiam "? ac primo quidcm
eadem sit saactae Trinttatis divinitae, vel subetaa- pontt apiritum Filii qui est faciee Palris, qum
tta, vel natuFa, tive aUter ?ocare placet, commeaat eei in Patre, et Paler in ipso; non aalem separat
energiain, \d est, operationem, vel dividit subvicissim haac nomina Dens, Dominus, et Spiritu$,
propter naturam iucorpoream, et tanctus : uai- slantiam, sed solum distinguit byposlases, signiii91
f e
Joan. ?, 26. Joan. xvi, 7. Psal.

Psal. cixxvm, 7.
CIH,
50.
Isa. XLVHI, 16.
71
Joan. iv, 24.
Tl
V A R I J E LECTIONES.
Ejutd. nat. , connaturalh. Cognat. .
1 PrincipU). .
" Epbes. iv, 0.
327
1328
cana non esse eoafueaa. Dixit pranerea idem in inielligalur, et Pater secom indncai Filium; el
alio loco : Faciem tuam, Domine, requiram ; etSpiritus sanctus cum Patre et Filio eimal exsielai
rursus : Deprecatus $um faciem tuam in toto corde
tanqaam cum menle et Yerbo. Eteaim Damimis
meo
Non enim parlem corporis, aut locum demonslrans ex se ipeo ipsum exeietere, insufflans
fensuum dicit esse faciem Patris; sed uaigeailum
discipulis d i x i l : Accipite Spiritumsanclum**; qucm
Verbum, qui judical omnia secundum volualaiem quidem ipsi discipuli adhibita precatione per impoPatris sui, sicut idem David dixit : facie tua sitionem manoum credentibus tribuebant. Ex quo
judicium meum exeat . Facice igitur Patris Filiuslicet differentiara serviluiis ei qualitatis uitellidicitur, tanquam imago et cbaracier ejus, qui po- gere. Apostoli enim precaates et tanquam Domino
testatem babet quam a Patre accepit, judicandi, supplieantes Spiriium sanctura iis quidigni advenlu
gicut scriptoro est : Facies Domini super facientesejus eraat, veluii inducebant. Salvator vero aosler
mala, ut deleat de lerra memoriam eorum ; sedex se ipso, taaquam ex quodara thesauro, prabebat
sicut facies Domini iaalos delet dc lerra, non ut eum iis qui facti erant per puritatem vilae idonei
mhil oranino fiint, sed ut non siot laali; sic eliam ad excipiendam energiam ejus. Alque apostolis quiiilud : Emilte* spiritum tuum, et creabuntur, etdera aderat semper participate; Salvatori vero
7 8
7 8
7 8
tenovabw faciem terr<B , boc est, bominem : decor ch r i e i 0 t Deo noslro, tanquam consobslamialis.
enim terrae est bomo; sicut decor iiominis est Et idem Deus bac ralione dicilur Spirius Dei,
facies.
ei Spirilus Christi, non sicul ministranles 3piritas
X X V I . Quare copiose demonstratura est, unam ad ministerium missi : illi enim circumscripUm
esse sanctae Trinitatis operatioaero., quae oaam substantiam habeal, ita ut non posset, excmpli grasubstantiam esse eimul demonstrat; siquidem quia lia, Gabriel esse in coelo simul et apud Virgincm;
una substantia divinitatis esse cognoscitur, una nec apud Danielem in Babylonia, et in Judaia apud
liam eteadera Patrie, et F i l i i , et Spiritus -sancti Habbacum ; siquidem creata est natura ejus. At
eubslantia esse demonstratur : slalim enira ut bra- Spiritus sanctus qui emnia implet, et in Judra
cbium et manus Patris Filiue nominatur, fabri- aderat propheiis; et captivis in Babylonia; eteog
caior et creator esse declarator; eodem sermone qui in iEgypto eraot, non deserebat; omnibus
eimul Spiritus sanclus similia facere demonstratur,
praesens, ut quisque capax erat, et sapienuam
cum dicitur : Manus tuce fecerunt. me et plastnalradens pro proporlione lidei. Siquidem omnes
verunt me . Dicilur enim ipse etiam Spirilus aposlolos i m p l e v i l : Et loquebantar tmriis Unguis,
sanctus raanus Palrie : i d quod planius ex pro- yrout Spiritus sanctu$ dabat eis eloqui " ; et pere
pbeliis
Si
prophelae
pleni Spiritu
_V^:l/-. didicimus.
<l><4i/îm C
IS enim
A n i m
T\tv\rwhnl
ftnifitti grinabatur
< cum peregrinantibus;
ri et cum coramo^
gancto intererant faturi tanquam prsesentibus, 1 H rantibue commorabalur, iadividue et iinpartibiJi<]Ut, quotiescunqae dicunt: Faeta est manusJfo- tereom omnibus babitans; e i AnliochiaeBarnabam
mini super me , -adveoUim eos SpiriUi sancti et Saulum ordinabat; et cum Peiro atque Joanne
nuniiare; siquidem per Spiritum sanclum fiunt ln Samaria aderal; e l ad alios quidem veniebal
propbetiie : quod nemo dubitare debet, qui i n - per impositionem manuum apostoJorum per <pios
lellexeril, quae superius diximus de digito Dei, loquebatur; altos vero ad prand candam m i l eee scilicet eum digitum Spiritum sauclum, quo tebat, alios non sinebat ire quo volebaot. Jtec
digito lex Moysis io lapidei tabuJis d a u est. Hoc omnia sunt exempla divinarum operaiionunj,
^liara EHsaeus *in senigmale signiQcavit, cum a i l : quibos substantia* aperle declaralor.
Accipite mild psalUnUm. Et factum est cum psal-X X V I i l . Mullis digressionibus usus sum forleret qui p$ailebat. facta #t* tuper eum manus
tasse non inuliliter, cam.proposUum fuerU. demonDomini ; e l dixit declaraadi graiia : factum strare eamdem esse subslantiam, et aequalitaiem
eslSpiritu* Domini wper eum.
persoRarum. Longe enim alienum est a sancla
X X V I I . DemonstraliuB ergo est iis qui non con- D Trinitate dicere in a majus et minus : etsi enim
tradicunt conlentiose, consubstantialem esse san- dicilur Paler fnajor F i l i o , sicut scriptum esi :
îam Trinitatem; simul etiam deiBonstratum est, Pater major me e e l , scilicelmajor d i c i l u r ralfone
nefas esse particulares eubstaiitias , intelligere : principii, nen ratioiYe substanlue : fprlasse vcro
unde enim demonstravtmus muluaro conjunciionera minor Patre dicitur Filius, qualenus faclus est
minor angeHs, propter assumplionem caniis : et
operalionum , inde uam esse substaniiara i m parlibilem roanifesUim fecimus, nerope insepara- hoc magis tenendom e s t : non enhn dicitHr major
biles esse hyposlases; cum neque Filius sine Patre ese Spiritu eanctd, ged Filio solo q u i carnem
7 7
7 8
T V
80
88
7 8
7 V
7 8
Psal. xxvi, 8.
Psal. cxvm 58.
Psal. xvi, 2 ,
Psal. , 75.
Ezech. , 22; xxxm, 22; , I .
, 4.
Joan. xiv 28.
7 8
7 8
8 8
7 7
Psal, xxxiu, 17.

PsaL c n i , 30.
IV Reg. i n , 15.
Joan. xx, 2 2 .
Act.
8 1
8 8
8 8
. '\;{, mulua habitatio: ita ut Pater babeat
bal
Fiiimn in se, et Filius Patrem; e l Spirilus sanctus Patrem et Filiuia ; et Paler et F i l i u s Spirituia
Spiri
âactum.
T
Mut. conjunct.
operat.
13
ORATIO I. - D E SS. TRINITATE.

1330
quid aliud ei faciendum esset, qui propier cnam. tem vellet eos qui errore labunlur, dedocere, quam
voce patria et usitala audiloribus uii? ut ex nobts
ipsis quod justum est, judiceraus. Oronis eiiim
homo bominem similem secundum subslantiam
generat; et omnis qui generat, paier esl; et iiem
qui generalur, ulius; neuter aatem est major, vel
uainor oalura : nec aliquis dicitur creare eum, qui
ex ipso generatur : el boc quicunque est same
menlis, ul videlur, coofitebitur, discens ex humanis, quoad fieri polest, divina. Qui enrm generat
filium ejusdem secum subslantiae, naturaliter generat : qui aalera creat, aliud diversae subslanti
creat; et nunqtiam filium : quare si genitus est
FUius, non est creatura; el si nalura Pater esl qui
genuit, quo modo dicetur creator geniti? Hanc naturalem cognationem ex nostris nominilras cognovinvus; cseterura divina lanto his nominibus altiora
sunt, quanto illa natura noslra buraili natura allior
est. Consentanea his tenere oporiet eos, qui^ velunt,
ut Dei voluotas est, vivere.
issumpsit. In substanlia igitor frustra et super- j

ticue majus et minus quseritur : substantia enim
non recipit majus et minus, ut exteri philosophi
tradunt. Unam igitur subslaniiam proGlemur, in
qua generang et geniium et procedens unus Deus
est.
XXIX. Quomodo auiem gencratur Verbum, vel
procedit Spiritus, fie curiose iiiquiramus; non
enim tutuni est et periculo vacans : boc enim
soltimmodo cognitum est principio, ei iis qui ex
Ipso differenler exeunl: nobis vero, qui per fidem
insjrucli sumus ad perfer.tam mysterii cognitiouem,
aalis est cognoscere Deum unum csse, et unam
naturam divinitatie, quamvis tn tribus cernilur,
principio, et crealore, et perfectore : iria enira
oomina sunt circa unam substanliam, et unuraquodque unara byposlasim declarat non tcanseuntecn in aliani, et factam quod non eral. Ha autem
eunt Pater, et Filius, et Spiritus saactns : eadem
enim saepissime dicere tutius, et cautius est : in
bis iniliamur in baplismo, el salulera per iidem
reportamus, et ad vitam immortatem et nunquam
senescentem ac infiuiti sasculi redimus, credentes
in quibus baptizati sumus, el quibus ascripli
aumus : bi aulem sirat unus Deus solus, in qoo
generans, ei genitus, et procedens unus Deue.
Oraissis igitursuperfluis, sancloruravocibusutaniur,
qoae nobis ipsis quod tutum est et siroul a periculo vacat, praebent. Hae autem veces tbeologorum
generaiionis meminerunt, declarantes plane habitudinem, quam habet principium ad euro qui ex
ipso principio exsislit : Ego enim, inquit, hodie
1
genui
te \
9k
et
: Ante
luciferum
genui
te";
atque
bsec quidem tanquam a principio : ab ipsa autera

Sapientia illud dictum est : Ante ornnes cotlet
generat
me"
Deus scilicet. Didicirous praterea
appellationem Patris : Pater. enim misit me
ait
SaWalor; et : Ego Patre exivi, et venio", et alia
ejusmodi. Vocavenmt autem Scriplurae sanctae eum
qui genitus est Filium; sicut eum qui genuit,
9
Palrem : Filius
enim, inquit, meus es tu".
Sic
divina Scriptura noslris nominibus nos ad veram

cognitiouera instruxit, qui non poteramus aliter
doceri ea q u spirilus sunt : nec enim quia Deus
propriis et naturalibds nominibus indigeret,ostra
sibi yindicavit, et per nostra, ut dictum est, sua
noe docuit.
XXX. Sicut igitur si quis, cum vellet tradere
alienas nationi utilem disciplinara, eamque ad meliorem statura et optlmam vitae normam erudire;
inanis pemtus esset opera ejus et siudium, si lingua sua atereiur, cam illi qui alia lingua loquuntur, non possunt nisi propriam linguara intelligere :
* Peal. n, 7.
t f
Psal. cix, 3.
XXXI. Si aulem nonnulli contra naturam rerum

cogitationes inanes fabricantur perverso consilio
et proposito, qued sibi tpsi io malum auun et ad
decipiendum simpliciores excogiiaruiU, vaaa e i
inania meditantur : Et erutrt, inquit,
(ruttrativenatione;
fraudulenti
necenim verilatem assequuntur;

neque vertunt res, contra quas novant nomina :
flxa enim esl natura rerum; et non raovebilur in
saBculom saeculi; sed ut erat, ei esl, sic manet et
perraanebit : nec baec aut illa appellatio ralionem
ejus in aliud quidquam mutabit, ab eo quod ser
cunduiD naturam est, alienum : posterior enira est
impositio nominum; prioresque sunt resde quibus
nomina dicuntur. Si igUur nature renim nomina
conveniunt, et in eas res pulchre oralio quadrat;
rera raerlto vocatur nullam incurrens reprehensionem : sin aulem conlra non convenire neque
quadrare reperiatur, manifestum est, probari esse
falsam : roanet vero res qu secimdura naiuram
constituta est, nullo incommodo ex falsa oraiiono
acceplo. Aique boc quidem in unaquaque re veruni
esse comperiet, si quls quaerat : quod si i unaquaque re, multo raagis in divinis dogmatibus.
I Fallax enim oraiio aliquos fallet, e l forlassis a veritate abducet eos qai non sunt ea imbuli; non Lainen
Hiutablt naturam de qua pronuntiatur : non enim
esset natura oratione valentior^ si sono oralionis
res mularenlur.
XXXII. Sed deinceps, oûia fortassis ha3C oralio
esl longior juslo, ad aliam pergemus,
potius non
ad aliam : adhuc enim m eisdem versatur, Umelsi
variat maleria argumentaUonis.
Prov. , 25. " Joan. v, 30.
Joan. xvi, 28.
9 9
Psal. n, 7.
1331
5332
II.
DK INCIRCDMSCRIPTO.
I. Omnia audet lingua doloea, quae etCrealorem ranie, sine quo esse non potest.Sic : Cceli enarrant
conlemnit, et quaa ejos virtus 9it, non senlit. Sit
gloriam Dei; et opera tnanuum ejus annuntiat /Srnobts Dominos auxilio spei, tribualque sermonem
mamentum ; non serael faclura, e l a fabricatore
prudenUae propter eos qui fructum percipere et
euo alienaium, semper enim indigct conservatore,
prudeniiam augere cupiunl : tu vero, cbariseime, qui non sinit Teterascere. Unde, quia omne quod
ne cum eis, sicut scriplum e s t , pactum facias : pati potest, non renovatum veterascit; quod airiem
eos dico, qtii Deum imminuunt, et.divinam sub- natura veterascere potest, non veterascens renovastantiam circumecribunt, et quantum in ipsis est, tur : coelum igitur et coelestia corpora quae hacletradunt vacuura esse universum a Creatore uni- nus sicut a principio facta sunt, durant, renovatiov e r s i : qui videntur pii esse, impudenter Waspbemi
nem in se qnotidie fieri ostendunl; conservationem
sunt-, dmnae n a l u r ampliludinem negantes, et vero voco renovationem : conservat autera ea Deus,
Unguara suaro importnnam et loquacem i n Deum
quoraodo affecta sunt. Si autem recte babet, quod
univerei acuentes. Sane quidem non cognoverunt nos intelligimus, energiarti,id est, operationem esse
isti, nee intellexerunt potentiara Dei, quio potius". conservationem; conservatnr vero, et continetiir
Obscuratum est, sicut ait Scriptura, tnsipien* eoruniversuni; chrca universum versatur energia. Ab
eorum : dicentes se esse sapientes, stulti facti sunt .
bac autem non est siibstantia separabilis; est igitur
Deus amem palientissime fert hsec, qui non vult circa universum, et in universo substantia Dei.
ullos perire, sed omnes ad poenitentiam venire :
Ilf. Sic intelligimus, quod Salvator dixit : Pater
meus usque modo operatur, et ego cperor"; non
Vult enim omne* hominet satvosfieri,et ad agnitionem verUatis venire . Faxit Deus, ut hoc sapiens quod facta sit accessio universo : Requievit cnim
consiHura exitum bonum in eis assequatur, ipsts Deus die seplima ab omnibus operibus *ui$, qwt
salutem consecutis secundum proposilum Dei : aepit facere**; et : Nihil est recens sub sok ait
Salomon ; sed opus nomtoavtt conservaiionem
Qui vocat ea quae non suttl, tanquam ea quce sunt
universi. Ipsa enim genera et species eorum videre
R. Ne aulem absardum et dolosum islorum
A)gma lateat, videamus, qualia sint quae de Deo licet semper conservari, nec augeri penitUs. neque
dieere audent : < Energia, inquinnt, in omnibus minui; conservantur antem Yerbo, nt aniea dixirebns est Deos; substantia vero minimc. Ener- mus., i l a ut separare ea a potestate consenante
giam rocant opus energla, id est, operatione confe- impium sit : slquidem ad interitum deducet univcrsum, qni auctorem universi ab universo scetum, ut fabricator navis est in navi a se fabricata,
9 i
9i
9 1
et textor in pallio quod texuil. Atqui dicam ego ^ juhxerit

1Y. Adest igitur in omnibus Deus noti solam
inseparabitem esse a naiura Dei energiam ejus,
energia, id est operatioDe, sed eliam subslantia :
exemplo superiore ab istis sumplo usus : sicut
dcmonstraium enim cst, non esse energiam sepaenim fabricaior navis cernitur in navi, et texlor in
ratam a subsiantia. Energiam atiiem voco virtuteni
pallio texlili; sic Deus in operibus suis : tametsi illi,
viventem et semper a g e n t e m , prodeuntem ex subtitpole morlales et eorporibus circumscripti, solam
stantia operanle : iripliciler enim dicitur energia;
f nergiam relinquant vacuam ab artifice, qui operi
vls operandi naturse insita; et babitudo operantis
faciendo artem adhibuit: atqae artiGoem quidem,
ad opus, quo flt; et id ipsum, quod ex antegressis
si adest et cognoscitor, praedicat opus; absentem
confectum est. Prius enira conlemplatur mens,
vero et incognittim, minime : sed cur ila? quia
quod faciendum est; postea moventur manus;
mrumque circumscripte cernitur et opus, et id
deinde consummatur quod mens contemplata est,
unde profecium est opus. Quia vero viva est natura
divina, energias, id est operationes, habet viven- el quod per inotum esl effectum. Hae autcm energiae
eorum sunt, qua composila et mortalia sunt : et
tcs, et sine intermissione agentes : sine subsiantia
ob hanc causam non necesse est, ut quod operaiur,
aalcm non potest u)!o modo prodire energia; ubi
enim energia cernitur, simul cum hac cernitur D scmper adsit ei rei quam operatar; quia prohlbet
adesse crassities corporis, et wors opcrantis,ct
substantia ex qua p r o d i t : utrumque enim cst i n cessaiio operationis, et forlassie Btiara tnlerilus rci
circumscriptum; quamobrcm omnino sunt inter se
effectaB. In divina autem natura n i h i l borum qn
inseparabilia : praxHcat quidem operatio substanMara lalenteni; cernitur vero conjuncla cum opedicta sunt, prohibet; siraplex enim est, quia incor" R o m . iv, 17. *Psal.xvin, 1.
Joan. v, 17.
P r o v . i , i 5 . ^ . , 2 1 , 2 2 . I Tim. n, 4
Gcn. , 2.
Eccle. i , iO.
YARIÊ LECTIONES,
* Semper agentem, .
9 1
im
O R A T I O I I . - D E INCIRCUMSCRTPTO.
1334
porea; et : Saiut habet immortalitaSem ; et per- clionis naturae afr enecgia sive operatione? Nuspriuac energiae ejus; elquod eflectum esi, conserquam : per omnia enim meat Deiis, artiversa im
vaiur : idcirco in omnibus rebus necessario cer- ple8 amplitudine naiurae et potestatie suae abaniniur substaiUia operanlis. Siquidem ui exemplo
dantia.
superiore, quamdiu flt id in ijuo versatur operalio,
VII. Sed sunt qoidam, qui infirmilatero naturx
u n d i u necessario adest natura operauiis : nemo suse in Denm transferoot, circa maxima parci et
namque absens polest altquid operari. Igitur quia
resiricli. A l qui exietioaant meliits esse cohibere
seoiper oronia Deus operalur, et conservationem
natram divinam a roateria, quam arbitrari porrn
universi sine cessaiione continaal, neccsse esl gi eam et proteodi usque ad uniYersuro, quique
Deuni esse in omnibua, et a nolla re separatum
putant peniius nefaa et impium esse, subirc eoresse : alioqui quoauodo de Deo, ut Denm decct,
pora iodecora, sordida et felida, vel aimas imsontire liccrel? fiel enim, ut Deuih dicainus esae pias, et alia quaedam minima, intelJigere debeol
corpus, quod extremam impielalem superat : c i r - de Deo, esse naluraro quae omnibus an&eeellit,qui
cumscripUo enira propria est corpornm, lno crea- profecio huroilia de Deo sentiunt, et quaB magniluraram.
tudioe ejus quae altingi non potest, indigna sunt.
Fortassis autem qui sic sentire in auimum indaxcV. Si ergo proprium est corporum et creaturarnnU ignorant opcraliones ejus qnsc in univcrrum circumseribi; et increali non circumscribi : qui dicit eum qui natura esl incircum- sum pervadunl : nulla enira particola materiae
est, quae non sit opus Dei : neque quidquam sordiscriptus non esse in altqua re, is incircumscriptum
dura vel immundum ducit Deus praterquam cogicircumseribit: etenim si ab uno solo, licet minilationes, volmiUte nostra in anima conflatas. Quid
iiio, arceatur, modus circumscriptionis est: siquiergo ex omnibus rebus excogitabit aliquis, quod
dem ab allero terminari sobstanliam, lerminati
non fecerit Deus ? Quodnam corpus, qtiamlibct imcircnmscriptam esse demonstrat, ut quse non
possit circumscribere quod ipsam terminal. Quo- mundura sit, non pars est maleriae subjectae corporibus,figuratae et formatie aiqualitatibus quaa ei advcmodo igitaf vertim erit, qnod ait Scriptnra : Sptniunt ? Debilia ergo isti, et quse fundamento pcniritns Domini replevit orbem terrarum ? Certi enifn
Deus sit substantia,otnnlaqua3 sunt, divina substan- lus carcnt, cogilant; quia nihil crcaturarum suarum Deus rejicit, uec qirfdquam rcrum putiduni
tia iniplcvit; c t i n omnibus est virtute, non assiniilatus moli corporis, sed diviria universnm co- existimal; sed nec ad nos accedens nostram parliagmentans et continens : nihil cnim eoruna qua3 Q cipat ncquiliam, quas sola est rcvera immunditia,
quae nec est, nisi cum agitur lantum. Quis ergo
sunt, esse potcet, quin participet id qnod c s t :
tam puerili sensu, et tam parvo judicio est, ut
solns autem Deus preprie est, qui sempcr est eopropter qualilaics vicissiin advenicntcs et recedcndeni modo et lenore, neqne imitatnr ; et si quid
tes, Deum circumscribat: idque ne patialur, qui
(licitur essc, non prxcipue esse dictlur, sed csse
pali non poiesl ?
pariicipatione ejus, qui propric et primum est, et
VIII. Etenim st sol alioqui corporous, omnibus
forlasse solum est; ait enim Scriptura : Diligis
omnia, quae $untSi
autcm quae sunt, ideo sunt, corporibus per radios suos appropinquans, nullis
tamcn sordibus se inquinat, neque felorcm capit,
quia id quod est participant; participant autem ?d
quamvis in inGnilas res foedas radios jaciat ; inu>
quod esl, scilicet secundum opcrationem ejus;
vero conlra, cjusmodi qualitates in melius suaple
opcratio vcro scjuncte a substantia non exit, et est
nalura muiat : quanto magis Dcus, qui est supra
in omnibus : substantia igitar in oranibus est, ut
soleui, bona sua comtnunkabit, ct ipsc nulluni
ait Propheta : Coetum et termm ego impiea, dicit
bominu* ; implet autcm quse 9unt supra ea quae parlicipabit? Nec enim llcel sol pulrorem participarct, necessario eliam Deus parliciparel: quod
sunt: e( nibil est vacuuin, non particeps ejos. Ncc
eniin exislimare quis debel se Denm honorare, ^ si ncquc sol participat, cuni sit alioqui passibilis ,
sicul reliqua corpora : quomodo Dcus unpassibilis
qirasi ad malos non descendat, aut ad alios, alio
parlicipavcril ?
modo pnesenlia ejns indignos; nc sumino dedecore
et igoominia eum afficiat, tribuens ei proprietatcm
IX. CaBtcrum, quia operalioncm aiunl in onini
corporum, idest, circumscripiionetit et terminum,
bus esse ; banc cnim volunt non circumscribcre
separans scificct opcraiioiicm a substantia : quod
neque terminare, interrogairdi sunt, quoinodo dc
quidem in Deo intelligi non polest.
ea &enliant; an dicunt parlicipare eam terrcnas
VI. Antc hoc quidem cm Propheta sciret, aic- sordes, cupi ad cas accedil? an non ? Si verum
b a t : Qno spirilu tuo ibo ? non dixit, ab opcrafalcbunlur, perspicuum cst, ficri posse, u l quod
appropinquat, non parlicipcl maliliam cornm q u i lione tua : facie lua, quo fugiam ? Si ascendero
in coelum, tu itlic es\ non soluiii operatiotua ; tH bus appropinqual: sin vero diccnt, pariiciparc,
idem absurdum cveniet cis qui boc dicunt,
descendero ad infernum, ades*; et quae sequunlur.
quod u l fugcrent, Dcum circumscribebant: con~
Ubi igilur Scriplura significationcm dcdll disjun99
9 9
" M i m . vi, IG.
Snp. i , 7.
Sap. , 25.
lorcm. xxm,
n.
Tsal.
CXMVIU,
7, H.
1335
fiquidem SpirUus
est Deus
; qaamobrem
apiri-
taliter eum gloriQceraus omni corporea cogttalione

longissime repulsa, adorantes eum in tpiritu et
4
Joan. i v 24.
1336
veritate *, et Deum Deam esse scientes, non deftexi

a via recta quara in dogmalibus triveront pedes
Patrum nostrorum roan&uetorum et bumilhira, qni
recte tractarunt verbara verilalis, saper quos
aspexit Dominus propter rectum cor eoruro : quos
ipei iaseculi, sententiam puram et undique limatam expesuimus, nibil propriuro exproraentes,
sed potius sanctorom verba laaquam flores colligentes, haec nanc Unquam favoe finximus, usi
adjutrice vel potiue causa etpriacipio sapiente ape,
cujus labores reges et privati ad sanitatem adhibent.
trabant igitur etiam opftralionc, ut univetsam

dissolvant. Quod si dum hoc absurdum meiuunt,
quasi eos senteatiae poeniteat, divinas operatioiies
nihil lacdi dicaat, cur non idera de substantia affirmant? Si autem operationem ideo dicunt liberam
esse a parlicipatione, qnod sk facultas quaedam
iacorporea ; inde licel arguere, dicere eos, eubstantiam Dei non esse incorpoream, et hac ratione
eam circurascribere, quasi nalaram corports. Est
aulem plane manifesta amentia s k senlire et l o q o i :
Ibid.
III.
D E DIVINA OECONOMIA, ID E S l I N C A R N A T I O N E .
I. Oportet sapientem Salvatoris nostri oceono-

miam pro tenuitale noslrae inteliigeniiae laudare,
non pro dignkate magnitudinis Yerbi. Non hoc
polliceor; neqaaquam : non enim potesthumana
mens, quamvis purgalissima s i l , lantam amplitudinem complecti, sed ut iaflnnae et parvae vires
nostrae ferunt, de hac re disseremus. Quamobrem
ab iis qui ad legendum accesserint, petimus, ne
cum sensu bumili eorum quao a aobis scribunlur,
simul bumi repant, sed potius cum amplitudine
rerum in altum tollantur: elsi enim oratio una
cura instrumenio suo iniirma est, manct tamen
materia detrimenti expers : qaaa boc ipso granditatem demonstrat, quod oranem sermonem super a t : nun enim universi fabrica, coelum Yerbo
confectam et sideribus ornatum, et terra super
nibilam fundata, et omni genere arborum pulcbre
consita, omnique geaeri aniraanlium alimenta
idonea suppeditans ; mare liberum, et flnes suos
non egrediens; aer fusus, et a nullo per vim occupatus, sed aequalibi participatione aspirantium
honoratus, et caeterae partes mundi creati, ila polestatem illam qua3 supra omnia est demonstrant,
quantum demonstrat, potuisse divinam nalurara
cum nostra misceri, ctcopulari sine ulla mulatione
cum corpore aaima rationati pradilo. Ac causam
quidem bujus tanti descensus perfectam ipse solus
novit, et i i quibus patefecit, e l Uac cognhione
digni fuerunt.
jussum * erat; alterura enira sine allero non erat

ulile : sed non custodivit semper quod ei coromissura erat, per segniliem, et aggressus est velila,
dolo cujusdam fallacis voluptatis induclus. Hinc
illi omnis labor natus est, et malorum inundatio;
quae cum resecari alioqui opus fuisset, magis
tamen aucta sunt. Sic enim iis evenire solitum
est, qui nullo ordine servato aegrotanl, sic et praece.ptis medicorum non sicut debent, utuntur :
In profundum igitur malorum cum devenisset, sicut
aii Sapicns in Proverbns, contemptit . Unde quia
ex taata excellentia et altitudiae lapsus erat, n o n
congruebat bonitali naturali Dei, bic lapsum sine
medicina, et exlra felicem statum ia quo coaditus
fuerat, neglectum praeterire; qui enira aliquaado
Ia purpura, ut ail Propheu, Altm et educatui erat
induttu est sUreore .
. Idcirco sapiealer Yerbi Dei ceconomiae a e golium suscepit magaus ille rex et vere praeclari
generis, ac vere Uber ex omaibus qui sunt ab
orieate solis : egressus enira e sqa civitate propter euiD qui inde exsulaverat, sedit super nostrum
stercus in quo sedebamus, exuti splendidum vcstitum quo eramus aate transgressionem induti, et
hoc felore aoiicti: et quoniam ex slercore fetido
ulcera et vulnera acceperamus, qua lotam nature
noslrae fabricam corrumpebant, acccpit tesiam, ut
mulium pulrorem corraderet; pargare enim volebat vulaus, et lavare. Sed quae isla lesU est ? corpus scilicet terrenum, quo peccatum noslrum
II. Qaantum aulem nos asseculi sumus illorum
emundavU: Agnu$ Dei factus, qui tollit pcccatum
scriplis erudili, causa fuil, ut borao, qui male permundi*. Hoc nobis est Magnum mysterium, asa:icrat, salvus Geret, qui manu Dei formatus et imaculis ct generationtbu* in Deo, qui omnia creavit,
gine bonoralus, providc in paradiso a Condilore
posilus fuit, ut operaretur,et custodiret eum , sicutabsconditum ; quod Joanncs tbcologtae tonitru
T
( )
18
Gen. , 15.
Prov. xvni, 5.
Tbren. iv, 5.
V A R L E
* Juitum. A n . jtutum ? Sed .
Joan. , 29.
ECTIONES.
1 8
Ephes. n i , 9; Coloss.i, 26.
1337
0 R A T I O U I . - D E INCARNATIONE.
1338
praedicavit, cum supra sepsum et sopra ea quae ex bis enim exstitit corpus terrenum, quod temport
sub sensuro caduiit, elevatus : In printipio, inquit, subjecit. Ex spiritu vero esi, quod est divinum et
erat Verbum, et Verbum erat apud Beum, et Deut
gine terapore, quod eami anhnatae unirevoluit,per
erat Verbum. Omnia per tpsum faeta sunt .
quam nobiscum versatus est hoc velamine opertus; sicut corpus tegit animam nostram quaB est
IV. Ipsum igitur magistrum et ducein sequentes,
inaspectabilis, et in iis quae sub sensum cadunt,
ejugdem vocibus dmnis utamur aientes : Verbum
oon nuiDeratnr : quia facU est ad imaginem ejus
earo factum e$t et habitavit in nobis Postquam
qui eam creavit, servatque signa similitudinis ad
enim nimiam ejus erga nos miserlcordiam ostenquam facta est: quod enim natura indilum est,
dit, illmn ipsum dixil factnm esse hominem. Quo est aptom natum, ut facile routetur.
modo aulem fleri potuissel, ut qni crar alloqni
VI. Quantom igitur nobis modum unionis Verbi
immutabili.s, fieret quod non erat ; docuit, cum
cam
carne conjeclura consequi licet, aliam imagidixit: Et habitavit in nobis: quod perinde est, acsi
nem
et simililudinem non poteriraus reperire,
diceret, Usus est carne pro tabernaculo ; oportebat
eiiim, ut qui vere et natura rex noster erat, nos ab qoam animae cwnci proprio corpore, ex quibus unum
alieno et adulterino quodam domino oppressos qui g animal homo exeietit, neqoe partibusin coropositione inter se mnlatis, nec una earum alterutram
regmim rapuerat, quod ad eum nulla ratione perex
9e faciente : sed potius coenntibus duobus
tinebat, non relinqueret captivos, nulla nostri habita ralione et cura :.quin potius insignia nostrae diversie illud exsislit, quod post compositionem
servitutis indueret, et ad nos venifel, ut, muro est et nominatur. Adhibente igitur ex hac imadisjecto et diruto, nobis praeirct, el secum ejus- gine, qtiantumutileestad exemplum simililudinis,
dem naturae bomines exlrahcret; imo servitulis unionem Verbi com bumanitate contemplabimur.
eorura quibusciim natura sibi communis esset, vin- Verbom enim qnod in principio erat Deos, cum
yellet fieri horao, quia non posset homo aliter
cula sibi sponte injiceret.
salvus fieri, ingressum esl in uterum virginalera et
V. Ob banc causam \en\t ad DOS qui longe era- omnis corruptionis expertera : erat enim virgo
mug, et nobis in longiuquo poeitts appropinquavit, casta spiritu et corpore . Quamobrem necessario,
non loco; aec enim facta est loci molatio : quo- nt decebat, ad tantum mysterii ministerium eam
modo enira Divinitas, aut nbi circumscribatur, elegit, unitumque est sine confusione et mistione
qnae oniversa in se contfnet, et a nullo oontinetur ? totum toti carni, antma rationis participe animaue,
Non igitur poterat ie qui ab eo defecerat esse Q et per adventum Spiritas sancti ex carne Virginis
extra numerum eorum qp* snnt, Ht advenluiu qui Matris conflatae et constitutae, nulla causa in ea
similiti ad locum peniaeat, qjaaeramus; ulruinqoe anlegressa ex iis quibus consucvenuit corpora fieri,
eiiim erat impossibile. Procul aelem ab eo abera- prseier virtntem Altissimi. Sola eniro raolier mamus affectione, $t voluatale gpiritug, ut ail Scrl- teriam corpori quod divinilatis instrumenlum
ptara. Idcirco ad nos descendit, noa relicta vila factura esl, suppedilavit, sicut olim ex propria
divina, quam cum Patre et Spirilu sancto oatura- carne solius viri mulier et mater viventium facta
liter degebat; cum quibus ante ssecula in gloria est.
erat in sinu paierno requiescens; sed propter
VII. Vane igitur dellrant, qui propter modwm
cfiarilatem euscepta sponie ecoaomia qua bomta- generationis negant esse nobis consubslantiale :
iem ejus naturalem decebat, sic caraem crassaiir,
eadem enim ratione nec Eva erit consubslanlialis
tcrrenam et laortalem *et morti resistentem induit, viro, aut ei qui ex ulroque simul natus est; ambo
exsuperantia potestatis s u ueus ad occultandam enim vario modo exstiterunt: nec cum alioqui pogloriam, et ad assumendam carncm qoara sibi
tai9set, proprium corpus alionde duxit, quam ex
univit el ih qua babitavit, divintiatis proprise ampli- materia nosiris <*orporibus subjecla : Non enim,
tudinem iaambratione tegea*. Oportebat enjra eum D inquit, apprehendit angelot, nec aliam c ( B l c s t e m
qui erat inaspeclabtlis, cui proposiium eral venire virtutem, ted semen Abralw *, cui facta fuerat proad eog qni secundum sensum vivebant, aspeclabimissio. Quomodo igittir aiunt quidam, corpus terlem eis Geri et similem. Quamobrem instrumentura renum et in terra natum coelesle fuisse, siquidem
hocdiviaum stbi formavil, utper ipsumfieretvisibi- hujasmodi materia non egt in illis locig coeleglibus?
Hs; et qaod nostrae naturae divinae erat ei naiurae
Ergo nec ex balura propria immutabili, nec ex
anitom divinis actioiiibus minietraret: ulbac ralione olla alia, nisi ex qoa dictum eat, fabricavil sibt
ommbus qui redemplionero ejus exspectabant, di- corpus. Valde enim absonum fuisset, si, cum ad
ceret : Jpse qui ioquebar, adsum ; adest enim nos veniret, alienum a nobis corpug ferret; quin
ytrt Verbum ; et quamvis solum cerpus cernitur, potius cum Deug tantuto esset ex Patre genilug, et
Deos verus est, et humanam formam oculis nostris natnram ejug gine ulla varielate, id est, ge ipgura
tubjicil; et anie saecula est, licet ortus ejus tempore baberet, corpus ex maire assumpsit, factusque
factus describitur ex generc Abrabam et David : est ei consubstantialis: quamobrem secuncium imali
1 1
Joan. i , t , 3 .
! 1
ibid. U .
1 3
Isa. u i , 6 .
I C o r . v i i , 34.
1 1
Hebr. u / A .
1319
S. A N A S T A S l l A N T I O C I I E N I
1340
jjinem superitis proposilain, cx utraque gubstanlia confiteantur. Nos vero spectantes unionem naiuraunus Christusapparuit nobis, idem Deus elhomo.
rum secundum hyposlasim Ghrisli, qui non solum
VIII. Et bQC estin boc mysteriaadmirabile, quod
ex Deo et homine conslat, sed idem Deuset bomo
iitrumque eorum quce coierunt, proprietalem na~ est salvis substantus in unione, quae per coinpo*
turalem servat perinde ac si per se solura exsiste- sitionem compositam hypostasiro quam Chrislnm
ret, non facta alterius cum altero oiiione, cum
vocamus, reddunt.
alioqui una sit hypostasis. Cbrislus igiiur est
X . Idcirco gancli Palres de Christo* non solum
quod ex unione barum nalurarum exgisiit, aon tanquam ex Deo et bomine, nec ex duabus naturis
habitudo, sed id ipsum quod exbissubsiantiiscon- tanquam ex principiis loquunlur, sed lanquam de
stat; inio ipsae substantiae, et non divioa absque Deo e l horaine, et de duabus naluris; u l failaciain
bumana, neque rursus bumana absque divina, sed longissifne relegent, c l verilalem plane praRdiutriusquc inseparabilis unio : quani non dkimfcg c e n l : atquisimplex et recta erat praedicalio pielafaclam esse ad imilaiionenv liquidorum, q u inter tis, nisi plerique varie conati fuissenl eam verbis
ee misla in aliud quid imilantur, &ed ad similitu- fallacibus depravare. Quamobrem ne qui tn simplidinem propositara aninwe et corporis, ex quibug citale animae ingrediuntur, istorum laqueis indicla
animal raiionis particeps, home, conslituiltir; ex ausa caperentur, diversis temporibus Spirilus
inlelligente, inquam, et sensili intelligene gimul et
sanclus roentes sanctorum adventu suo docuit,
eensile. Sic bic polesl quis tenuiter mysierium dedilquc illis sermoneui ad conlradicendum, et ad
contemplari: ambo enim simul coeum diviiium et tendiculas fallacwrum conlra verilatem violenlas
bumanum : e i quod ex hac composilione constat,
cffugiendum , qui nobrg tradidcrunt thesaurum
nihil aliud cst quam naturae unitae : aeque eniin
maguuni, ac procipqe quidcm in vasis ficlilibus :
Deus el howo, Cbristus, qui ex unitis modo inefla- hoc enira decebat divina dogmala et doctrinam :
bili apparuit mundo, mortali corpore ad delendam quia conveniebal, u l senaper yasa frangercntur i n
niortem ulens : quod esl admirabile. Est igilur quibus magnus Ibesaurus njcondilus est, propler
vcre Deus simul ct bomo, Cbrislus :quae appellalio infirmiores dedit prsedicatoribng veritaUg vim ververa csse non polesl, nisi sinl diversa? naturae ei
borum ad resistehdum conlradicentibus, et ad jasubjeclaB. Tribuitur auleoi gacpc scparalim i i s e x cula advergariorum temere emissa propalsanda.
quibus constat, non quidem quod boc solura s i t ;
Quare Verbuua verilatis non vincitur mendacio,
non cnim fieri polest, ut aJierum ex unitis conlem- sed potius fallaciam raendacii tedargutt. Et ipsam
pleruur, nisi gola cogilalione menlis disccrnenlis,
omni eo quod alienum egt, exploso, manet, neque
quatcnus cognoscimus, quidcst dtvinum, quodnoa
deponitur, neque circuinfertur. Idcirco Christum
est bumanum; quid rursus humanum, quod non
i)ei vtrtutem et Dei saplentiam *
ease docet, unnra
gt divinum : si enim aliquando bas notiones
ex ciielo e l ex lerra Deum e l servi fornu iudutom,
raente exprimerous, voienies sjgnificare subjectas
utlaicret Dcus principem saeculi hujus cnm qeo
subslantias, et earum inler se diversiiaiem, statira
cral ei certamen, et non defugeret luclam, taaopulamug aciu; rurgus unientes priusquam disquara non cum Deo certaturas; forlasse v e r o , ut
jungamus, cognoscenles unum Ghrislum essc ex
per simile gervaret simile. Non ferebat i g i l u r a l i diversis naturis congtanlcm.
quid extenmm et alienum prscler id qiiod noe
IX. Elsi enim sunt diversa3 nalune ex quibus unigumus, sed totam noBlram magsam in uno relicto
tus est ad manifestationem mystcrii, una lamen
nobig semine assampeit, fattas primUiae naiurs
cst byposlasis : eadem enira proprielas hyposiasis
nostne. Hac autem ralioueîciiur primitia: *T,
inansit, Filio eliam incarnato. Filius Qniru rursus
X I . Elenim quia lotum quod ceeiderat, excilare
est eliam secimdum carnem : quare nalura quidera
propositom erai c i , cecidcrai aiHem totum genus;
diflerunt assamens e l assuiupla; byposlasi vcro
setolum toli A d immiscviit, vita morluo, eom
miniine. Sic dicimug, onam esse bypostasim na- D gervaret, in eum tolum penelrans cui unitus eral,
ntra diflfcrentium, omuibus Ihcologis c l Ecclcsia? sicut anuna magni corporis, tolum animans, e l toti
doctoribus approbantibus, qui cumdcni aOirmanl vitara impartiens gensifiter. Sic dlcitur gemis bit^sge Deum ct bomineiti. Ilae cnim sunl nalora3, ex
m a n u m corpus Chritti, ei membra ex parle*> tan
qulbus compositosest: naturas vcro nunc dicimus quam per omueg communiter permoanlis, e i l a n iion priiictpia, ut quidara dicunl, qui sinipliciori- quam in unoquoque babilantis separaliin gecundun
bus insidias ponunt ad decipicndum, dicenlcs na- jnensuram fidei. Membra eniui propriom quid siluras exquibus facta esl unio, esse Deum Palreoi,
gnificanl, quatenus membrorum dignitatcs differeaci Virginem matrero, qiii tectc et inurobratc dicual
tes s u n l ; borum enini alia snnl bouorala; alia
illud, ex quibus^ ut nihil assumplionis in Gbrislo
infirma^ alia vero bonesla; aliig ûlem ir.ajor lionor
f
18
" i Cor. i , 24.
17
1 Cor. , 20, 25.
Cor. , 27.
VARIiE LECTJONES.
u
Simplex clo. cOs^fcia; .

Vulg. mcmbra dc munbro.
Membra ex partc. Juxla Grsecum, /^.
!3il
ORATIO III. - DE INCARNATIONE.
1312
adhtbetur : atqae kaec non de commamtale cerpb- liculare; el si retre^commeat, id est, qood parlicaris pradicantur. Quare c&m Apostoivt dixitcorpiu, lare est, eat commune.
ct membra nontinavit, docait differre geans a parle :
XIV. Deniqu6 quo magis sit hoc absurdum, quis
et COT noa genas Gbristi vocavh, fignificavit,
tam deroeas est, ut esse et taliter esse, cujusraodi
communitali substaeti noetrae unituai esee, I M H I strat eabstantiam esse et bypostasim esee, alterom
aatem partiealari byposlasr; alioqul membram pro altero viciesim accipiat ? non enini substantia
cjus, non membra, neque cotyus esee dieereraur. est particularis nalura. Gum igitur natorarom sive
XII. Postquara vero eemel vohiil Verbtt. fieri
sabdtantiacFumttoionemdicimus, ipsae substantias
hoalo, etnos totos iadamentoai svum facere; cura in ttatone contemplamur, non sicfacla unione, u i
atramqae sH, aheram diettttr ;etfcumalterumdi- natara in naturam transeat, aut iiat confusio vel
citur, uirumque eet, noa nomiaibaa eommutatas : roistio; aed naturaUs copulatio. Has vero naluras
nec eninrbsec pet abusionem dicuntur; sedcum sive wbstantias, sententia itostra est esse inter ae
etrumque sit, noralnatur separatim: eenr enira noineeparabiles : oon enim secundum babitudinem,
minamusDeum, non aliqnem Deura; eamdemetiara aut appositionem, ant prosopopoeiam, aut dignitanominamus boimnem, nbn alrqaem hominem. Eet
tem, aut alium modam ab iia excogitatum qui dua*
aateta Deus simnl et homo per nomina generalrora peraonaa dicttnt, diciauie factam esse incarnaliodcclaratns, ex quibus<ions(at; scilicet non ex par- nem Selvaioris noetri; sed onionem ipsaram natuticularibns hyposlasibus constai, sed ex generaH- raram secandam bypostaaim contemplantee, unnm
bm eabstaiUiis. Extytmo enim neque partem et eamdem Gbiisttim adoramus, qui erat ante insabstantia? esse : ainnt enira qui in bie 86 exerceat, cawiationem Deus, et mangit Deus post incamatiopartes eobstantiarnm stib^laatias esee. An igUur nem; qwi inii DBitqe diversse subetanliae, ut salvura
pare substantiae reperielur, quae ralionem sabstan- faceret quod erat sibi consobslanliale : consubtiae noa recipit, ut substanttam parlicHlarem ao- ataatiafie eaim factus est diversa substanlia praBdU
mhiemus ? Sin- autem quam vocant partera totam lis; et ad capiendam generationem bumanaiQ prorationem rectpit, totum erit, non para : nec emm eeeaii, qui erai alioqui ante asecala ex Patre nullo
slcut in secttone circtili in duos semicireyloe, ant medio iaverjecle gcnitus.
m reliquas partes; neqaeslctrt ineectione spbser
X . Unde doas generationes csse credimu :
In quataor partes, aot ia bemispbaeria, eic aeetio eumdem enim per duas naiiiras exivisse non simieubstamti* intelligi potesl. Quid enim faciet sub- Uler, aed dissimiliUr didicimus; aliter namque ex
gtantia secla? foriasse partos substaMia? :at dklum c Patre genitus est, et aliter extfratre.Gaeterum idem
est partes subetantiac substanlias esse; igtlur hidi- est, etsi non secuudum idera : differenlia enim
viduaeftt, imparlibilis sabstautia : sicat enim non sttbstantiarum onitarura differentee generalionea
potest secari spbaera aul circulus, et fatere rur- fecit; et utraquc est excellentior et admirabisas spbaerag vel oircolos; gic non potestdmsasub* lior, quam ut ialelligenlia comprebendi queat c
ataniia facere particalares eubatantias per seesse *.
tametsi unus eet, cui dignitas da(ur, sicut in nobia,
XIH. Ne igilurquis frustra taboret, t vania ut bac comparaiione ulamur, ex corpore ct anima
rationibns demortstret qood demonstrari non potest, qua3 divergse naturs sunt, unus exsisLU: eum enim
eaae gcilicet uaianem incaraatioais Verbi factara qui anle saecula est, et sieculorum aactor, veJ mein aatoris particutoribus, et nen generalibus; quo diocriter asseqû i imposeibile est.
- XVI. Nemo vero ex iis qui extra Eccleaiam sunt,
qoidem miror quoraodo non eoe pudel, qui boc
dieuat : est entm non mtmie ad inteHigeadum dif- ea quae diximus, carpat, et more suo banc doctrificile, quam difficile cst grypbos iaterpretari. Cum nain iaeeret, et tanquam sus fulgentes roargaritas
illotis pedibes proterat. tgnorantea nim qua? sit
enim substantia signiQcet esfce, ei omaia ecilteet
cerla et tula doctrina de iis quae didicerunl, aaquae sunl subslanda?, simililer eesenliam participent, quid eorum seeundum rationem essentiaa 0 dacter oontra verbum veritalis insiliunt, aiuntque,
eentire sanclara Trinttatera carni uniiam eese, qui
mihus est, ut illud parlicularis ac singolarie subslaulia dicatar ? cnm alioqai sabstantia aliquid ge- , quoraodocunque dicit nam divinilatem subalannerale, non aotem singulare? dcclaret : ac genus ttse es*e, etbanc cenfttetar cum nalura noslra esse
copiriatam : et dum temeritatem meniis suae patequidem generalissimum audivimus, et speciem
faciunt et absurdilatem quam piis induxerunt,
specialissimam; genas vero singolarissimam nonc
fugere yidenlur; aiunt babere Yerbum propriam
pfimum discimas. Etsi enim quaidam dicuntur
genera speciernm, eicnt media quae dicunlur spe- naturam, Patri et Spiritni sancto connaturalcm,
cies generum, et ipsa sunt aliarum specierum go- qu nobis per incamationem ex cbarHate unita
nera; verum beeo omnia de ploribus praedicantttr : 68t. Miror ipse boc tam absonuni, velimque diqnod qaidem magis est communitatis, qoam parti- cero in istum pro viribue, quoa conveniunt: non
cularitatis. Igitur quod coramune est, non est par- arguo nunc, posstlike Deua carnem indmua baV A R I A LECTIONES.
* Per se e$$e. , tuppositare. 7 Singulare. , particulare.
1:343
13 4
bsre propriam naturam, an non; sed demonetro babitado quidem nalaralis e$t ad etrm, ad Patrem
eurn qui hc dicil, non posse sentire esse Filium scilicel, ex qua Filius: FiHus vere ejusdcm diPalri consubsianlialem : omae emm quod est viiMlatis est cum Paire. Rursus enim dkimns
unius sabslaatue, camdem rationero subslanlto substantiam particolareia babere cbaracterem, firccipit; et vicissim omne quod earadem ratioaem liaiionem ? bic enira dicitur esse character paternse,
substantiae recipH, aaius et ejusdem sobstanti IIOJI quidem aature; illud enim ipsum est aalara,
est - et contra, quod non est ejusdem substanti, quod Paler esi; sed bypostasis, id eet, peraone :
neceamdem ralionem recipil; et quod non recipii ulpole inferens secum Palrera, simol ut nomiaaeaiudem rationem, nec ejusdem subslaniias esse tuaest Filius secuadum babitqdinem categoriae ad
poiest. Eligant igilur, utrum velint: undecuaqna aliquid; quae esi, cum id quod esi, alterius esse
occarrel eis absurdum. Si Filius eamdem rationem dicitur, ut FiHus Palris est filiiis, et Pater Filii
ubstanliae cum Patre recipit, una sobstanlia est paler, quia per ipsum baberaixs accessum ad PaPatris FUii: et communis definilio eis reddetur. trem, et ipse est magisier noster, et auclor cogaiAt quomodo quod conimoniter redditar, particu- tionis ejus; sicut idem dixtt Pairi : Manifestavi
lare erit? siii autera non eamdem definilionera et nomen tuum homimbiu ; maaifestavit autem noraiionem recipit, non erit uaa sabstanlia : quorum & men non ut Dei; boc enim jam oLim cognifoor
autem nonestsubstantia coasubstantialitasnon erit. erat, sed ul Patrts : ipse eaim cognitionem Patris
Sieut enim quae ejusdem substantiae suat, coneub- revelavit.
staatialia sunt, sic qu non suat ejusdem eubXVIII. Usus sum toi drgressionibus, quia votantiae, non sunt consubslantialia; quomodo igitur lebam deiaoaslrare, quod pare substanti* non
aiunt Filium esse Patri constibstantialeni, iribuep- est; ut dicai aliquis, iaclam csse incamaltoaeni
tes ei parlicularera substanttam? particutarts enim assamendo partera alterius subslanuav: et qoia
esse non potest, quae cum altero facta est com- nolebam eorrigere eorum opinionem qui putaat,
eom qui dicit sabstaaliam integram Verbi unium
munis.
XVH. Quid ergo dicent esse banc pariicularem esse carai, Patrem et Spirituin sancturo ad oecosabstantiam ? Si dicant essefiliationem: primum notniam incaraationis deferre : qood qotdem non
noa est filialio subslantia : deinde, etsi detur et ease necessarhim, satie dcraonstravimus iis qui non
concedatur boc, rursus concludeter in eos diver- conieAtiose, sed benevole in Deum pia et divina
ftitas substaalise. Sicut enim non est eadem ratio verae fidei nostfte dogmala accipiunt : FjHus enim
paterniiatie et illialionis, sic non erit Filius se- nqnest substanua, sed bypostasia , id est,
condum ipsos unius et ejusdem cum Patre sub- sabslantiam habens. Qood si subsiantia eet, ul boe
stantiaB : quaft autem non sunt episdem substantiae, nanc concedamus; atnon est substantia parlicunemo negabit non esse consubstanlialia. Desinat larie: totam enim substantiam integre babct, qui
ergo ista Terborum vanitas eorura, qui commo- ejus pariiceps est, Yeram igitur est, quod dicitar,
nem e l particularem substantiam dicunt: deipon- quod ex duabas substantiis perfeclis exstitil uaa
hyposlasis Ghristi, qui est Deus, sicnt Pater, si
etralum enim est copipse, non esse substanliam
particularem : qui enim nominat aliquoruin sub- pars eeset, et non totum :atqai qaod Deosappelle*
stantiam, necessario communem significal rsuper- tar, slatini docebimas; deiade quod horao; postea,
vacaneum igilur est addere eubslantiae commune; quod compositus ex diversis.
perinde enim est, u f si quis dicat commnne comXIX. Dixit ergo Jeremias indicans bnnc : Bic
1 9
munitatem : et multo magis supervacaneum est

dicere patticolarem substanliam; qaod quidera
imn est aliud quara dicere communem parlieularitatero. Idcircodoctores EcclesiaB proprie loquentes,
est Deus nostcr, et non mtlmabitur alius adversnt

eum. Hic adinvenit omnem vium di$ciplinw, et dedit
iUam Jacob puero $uo, el Jsrael dilecto uo. Post
hcec in terri* visus est, et cum hominibu* conversattu
ta
coromaae quidem vocaverunt tabsIanUaro ; par-.^ est . Quod aulem hoc vaticinium de hristo diticulare vero sive speciale, hypostasira : ut homo ctom sit, plane demanstrat conversatio cum horaicomroune esl; aliquis homo, particulare, hoc est nibtis, quaado carnem suscepit Deas, de quo
bypostasia, illud substantia : neceaim aliquisbomo David plectro chordas perculiens canebat : Detu
non est bomo, sed est quidem , id est, deorum Deut locutut est, ei vocavit terram* ; e t :
in substaatia; aoa aulem secundum substaaliam Deu$ manifeste veniet . Et ne forte existimes de
particularem et separalam a communi, sed secun- alio quopiam, quam de Ipso predici, qaod subdum eamdem, secundum quam singuli omnes sub juagii declarat eum esse, qui polestatcm judicii a
cadem specie sortiti sunt subslanliam: unusquisque Patre accepit, qnia Filius hoininis est; sequiiur
enim eamdem cura reiiquis rationem recipit:homo eaim : Ignis in contpectu ejut ardebit, et in cirettitm
enim est comraunis homo, et aliquis bomo, et ejus tempestas valida: advocabit ccelum de*ur$um
neuter est plus, aut minus homo. Filiatio igilur terram, discernere populum suum
Qood auttai
1
t%
Jan. xvn, 6. Bamcb m, 36-38.
1 1
Psal. xux, I. " ibid. 3.
VARIiE LECTIONES.
1
Integram. / ewv.
f l
ibid. 3, 4.
1345
ORATIO . - D E INGAHNATIONE.
1346
Pater non juiical quemquam , ex ipso Domino prophetas hominem, qui est alioqui Deua. ReKnquhur^ o l ex eisdem Scripturis manifeetum faaudivimus. Deus igitur dijudicans populum suum,
ciamus, quoinodo idem Deus est simul homo; ut
Cbmtus est secundum humanitalem.
X X . In eamdem aententiara dicttim esl iJlud: qaa3 diximus aucloritalem habeanl, testimoniis
Deus stetU in synagoga deorutn; in medio autem Scripturarum confirmata. Considera igilur mihi,
deo* dijudicabil " . Clanaat preterea Oseas ex per- an boc compositem David in aenigmate signiiicet
sona ejus propbeiaiis, et diceas : Deu$ sum tt non in psalmo qoadragesimo quarto, qui inscriplus
homo; in te sanctus . Et Isaias ad eum referens : est : Pro immutandis ad intellectum canticum pro
Jn te, inquit, est Deu$, et non e$t alius prater te. ditecto DilccUjs autem est eolus Filias, ul testaTu enim es Deu$, et nsicimmu*, Deus Israel salvator. tnr Evangelium iu quo vox Patris fertur quae dixit
Hic enim
Confundentur, et rtverebuntur otnnes qui adversan- Ghristo : Tu es Ftlius meus dilectm
tur ei . Quod autem Judsei et legis doctores pro- mutatos est factus homo, non mutalione naturae
pler indumentum carnis ei adversati sunt, ma- immatabiiis, sed assumplione alterius : Hwc enim
nifestura est. Cum enim ignoraretor quis esset cst mutatio dexterw Altissimi *, quae facta est, quod
qui in alieua forraa cernebatur, audiebat ab tis non erat. Aut sic : Pro immutandis gentibus per
qui ignorabant: Quarc tu, homo eum *, faei$ te & ipsum. In hoc igitur psalmo pro dilecto, vel p*o
imfnutandis ait David: Speciosus forma prm filii$
ipsum Deum ? H i igilur confundentar aliquando,
hominnm; diffusa est gratia in labiis tuis : proptercum inlelligent veritatem cum pndore superioria
ea unxit te Dcus, Dens tuu$ oleo exsultationis pm
ignorantiae. Alque haec haclenus : nanc ex mullis
partidpibu* tuis
Quod manifestius fecit aliusex
pauca quae teslimonium tribuunt divinitali Christi,
interprelibus, inquiens: Onxit te Deiu, Deus tuu$;
t Deum esse eum cum earne demonstrant.
ungitur enimi Deus a Deo, quatenus Deus, sed
X X I . Quod aulem bomo cst, rursus ex eigdera
quatenus
Filius homtnis. Gum enim vocasset eum
Scripturis Spiritus sancti pro virili parte patefafllium bominis, speciosum fortna pra fitiis komiciemus. P r i m o igitur Isaias poetquam eum vocavit
num;ne qui forteper imperitiara bommem iantum
paerum, et virgam ex radtee Jesse ortam, et E m esse suspicarentur, divina gratia pne aliis bomimanuelem, et marem ex prophetissa nalum, et
nibus decoratum, euro deinceps Deum nominavit,
postquam nominavit eum Celenter $polia, et cilo
inquiens : Vnxit te Den$ Deus tuus oUo exsultapradare " ; hunc ipsum big verbig nominang hotionis prm participibus tnis. Sfmilia his sunt, q u
minem : Et vidimus, inquit, eum, et non habebat
speciem neque pulchriludinem; ud species tjus in- Doiuinus a mortuis suscitatus dixit Mariae : Aseendo
konorata : deficiens proeter omnes homines : homo ad Patrem meum el Patrem vestrum, Deum meum
et Deum vatrum
Nemo autera esl tantopere
in plaga exsistens, et sciens ferre infirmitatem
sensu mentis puer, nt suspicetur eum qui vcre
Et rursus David psalmorum scriptor, divinam
lyram pleciens : Quid> inquit, e$t homo quod memor Deus est, proprie dici posse babere Deum; nec
es ejus ? aut Filius hominis, quia vititas eum ? Mi~ etiin qui homo tantum sit, Pairem vocare proprle
Deum suum. Sed quia boc et illud est in eodem,
nuisti eum paulo mfatu ab angelis
Minoratut
ext, enim, nt Paukis ait : paulo imntu anam an- Deue simul e l horoo, utrumque proprie csse cergeli, facUis hongo, propter pauionem mortit: quam- n i l u r ; Fiiius etiim est, ti servus; idcirco proprie
obrem gloria et honore coronatus esi
omnes vocat Deum, simal Deam et Palrem : Palrem quidem t Patrem Dei, Deum vero ut Deum hominis.
gentes pro quibus mortem subilt, in baereditatem
Non
enim potest qifis separare, quae separari
accipiens : baec enim erat gUria quamapud Patrem
non
possant,
dum Cbrisius eet, qui ex bis compohabebaty antequam mundus fieret " . Propler banc
scivit ferre inflrinilalem, ut q u universo roundo sitae esl.
u
IT
1 8
XXIII. Unde adversng eos, qui propter indusanitalem afferebat. Hic igitur etsi videbalur non
habere speci^m vel pukhritadinem : Erat tamen jymenlum carnis decepii sunt, exiglimanlque prophelain sanctum esse eum, yiderique bomfnem
speciosus (orma pm filiis hominum . Eilius enim
erat Dei, ei Filius hominis coufiriDalus, et vir taBtum; ait Dominus per Zachariam propbetam:
dextera: a Spirilu sancto vocatus. Fiat, inquit, Non sum ego propheta, quia homo genuit me ab
id est: Ne exislimes, qui ex
manus tua super virum dextera tuce et $uper Ft- adolescentia mea
boroine genilus sum, propbetam esse : meae enim
lium hominis quem confirmasti tibi " . Dicitur vir
adolescentte est baec generalio, non autem ailcrnae
Oriens, secundum propheiiam Zacbariae cum a i l :
mea3 essentiae. Et per alium prophetam clarius
Ecce vir, Oriens nomen ejut : niarera enim ex
prophetissa editum, u l Isaias evangeJizavit , re- d i x i t : Deut sum, et non homo; in te sanctus ";
non negat se hominem, sed potius ex eo quod
liqui interpretes vocaverunt vhrum.
principaliug est, et quod non credebalur, quia
X X I I . bemonstratum ergo eatyocari etiam apud
I V
1 6
17
, T
Joan. v, 22. " Psal. LXXXJ, 1. " Ogee x i , 9.

Iga. X L V , 14-16. " Joan. x, 55.
ls*.
Tiii, 1. Isa. Mii, 2, 3.
Pgal. vm, 5, 6. llcbr. , 7, 9. Joan. xvn, 5.
Psal. XLIV, 5.
* Psal. LXXIX, 18.
Zach. v i , 12.
Iga. , 3. Psal. XLIV, 1. " Matth. m, 17.
Pgal.
LXXVI, 11.
Pgal. xi.iv, 3, 8.
Joan. xx, 17.
Zach. xm, 5.
Ogee x i , 9.
1 1
4 1
, v
i T
4 1
4 0
4 1
4V
1347
S. ANASTASH ANTIOCHENI
1348
ocnlis earnis non videbatur, seipsum nomiitat: sit? si enim non facil, at aiebat
opera ejus qui
erat enim et est utrumque, ex quo iitstrumen- eum misit, nan eat aredeadam ei ease Beam; sin
tum corporeum sibi aplavit natura divinae vehi- vero CacU, necesse est operibus ejua credere : hacc
culam, quo salutem machinatus est, quibus opus eaim demonetrant eubstanliam, secandum axioerat. Idcirco post sacrificia legis quse prodesae Don ma quod a i t : Quorum eet operatioeadeaa, el sebslanlia una, eadem erit e i suboperaiio. Quocirca
potuerant, aiebat: Ecce venio aptato mihi corpore,
quo peccalum mundi tollam; bsec enim esl voluutas in carae lalebat consabetantialis Patri, eadeaiPatris, ut omnes homfoes salvi ftaar : Venio, i u - que illi faciens, qui aiebat: PaUr meus usque
modo optratur, et ejo operor *. Et iteram ; Qum
quit, ut faciam voluntatem tuam
X X I V . Demonslrato igitur iis qui non sont nimis videt Palrem facitntem, hme FtHtu Hmititer facit
X X V . Recte ergo de Deo eentieates videktmta
ab audieado et obedientia alieni, quod Deus est
Chrislus, et quod homo; et quod Deus simel et eum sicuti $ , non quanius est: est auiem Dtus
homo est, testimonio legis et prophelarum : l a - benedktu* in tceculu, ut Apostolus a i t . Sed Jicel
metsi supeFvacuOin sit testimonia Novi Teslaraeati Deufi est, taraen exalleraparte* a se ipse voeatus
adhibere, tamen ex reduadaati accedant ad ve- reperitur, qaiaetiam a diecipulis suis; aiebat eaim
tera nova quae illis ipsis consonent, tanquam ab ^ Judaeis : fiunc quamtis me buerficere, hominem qui
uno et eodera Spiritu scripta. Quid autem est ia
writatem vobit dieo ; q u quidem com perfecte
bis explanatius aomiae Emmdnuel, quod interpre-Paulus iaielligeret, vocem quae parem vim babet.
tatum est, ut a i l Evaagelista : Nvbitcum Deus ?ia Epistolia auis reliqait, cum d i x i t : Uomo Ckrinon aliter nobiscum Deus dictus, nisi quia Deue tiu$ Jeu$ qui dedxt $e ip$um pto ommbus Sic
erat simul et homo, ex nobis simul et ex Deo : igitur qui siae coaleaiione qiwerit, non aberrabit a
hujusmodi eaim est compoeitio Salvatori*. Unde verilate, qua its qai eam desiderant, palefieri
cuai poatifex jusjuraadum ei proposaisset, dum poteei, cujiis noe capidi el stadiosi pauea ex rouljudicium et calumaiam eubiret, nihilque ad falsas tis quaB ia diviais Scripturis disperae coniiaeaCur,
criminationes respoaderei, iuterrogatus aa ipse exposuiaius, qttaalam memoria ex tempore obiolit.
Filios Dei esset, commodum respoadit: Tu dixisti ;
Possuat autem qai libros aacros i a maaibus hasane quidom non asseasus fuissel percunctatioai beat, colligere orania de re bac, et babere in
ejus, qui malUiose et veteratorie jusjurandum ei
promptu adjuam utilitatem et redargueadum menIaferebat, aisi plaae sciret se Deum esse simal
d a c i a a i ; qaod quidem ego nuac faoere noa potui
e l bominem. Etenim si bomo solum erat, ut qni- Q in exsilio. Sed cum paaca babeant eamdem vim
quaai babeat muita, paacilas eorum quae exposiia
dara de eo sentiunt, quomodo afflrmabat se Deum
suat, non obetabit iis qul voluerinl certuai e l exde hoc iaterrogatus? Noa enim servatur secundam
istos ratio j a s l i ; siqaidem qui diviaitatis gloriam ploratum babere, ia quo opus eral babere: quod
t opinionem sibi assumit, cum alioqui noa ftit enim fldem et aactoritalem habet ia uno qaod ab
Deus, aoa solum aon eet justus, sed valde blas- ea dicitur, DOU miaus credibile facit, quam si a
pbeaius; atqui tanquam blasphemum fatai et caeei mille similis aoetoritaiis dictam esset; idem enim
eam ad mortem dataaaverunt, non intelligenteg, pirilus est i a omatbas. Sed quid opus est p l a r i quod clare et vere dictam erat. Quare allerum ex bus verbis? Siijuideni ipse a qao Spiritns sanctas
duobua nece&sarium est, aul confiteri eum Deuai; procedit, de eeipso aperte testimonium Teritati
aat aeque boniiaem quidem jostum, qui se dixit pra?bet qui seipauai, et qaod in se est, eogaoecit:
Deum esse : sicut eaim ualas aegaiio alterius est Ipse enim, iaqait EvaagelwU, iciebat, quid esset ttt
recusalio; aic unius affirmatio aherius est coa- homine . Salis bactenus: pergamus deiacepe a d
firmatio. Iiaque confitentibus justuai hominem esee, expoaendunit pre viribue, quae ad passionem S a l sequilur, ut aecessario Deom esse confiteaaiur, Tatoris pertineni.
qui dixit se esse Deum. Quid enim obelat quia Ha D
9
f s
11
4 8
87
99
%e
Psal xxxix, 7, 8. " Malth. i , 23.

Matlb. XXYI, 64.
ibid. 19. 1 Joan. m , 2.
Rom. ix, 5. Joan. vm, 40.
01
9 9
4 8
84
4 8
Joan. x, 57, 38.

Joan. v, 17.
1 Titn. , 5, 6.
Joan. u , 25.
8 8
* Ex alteta parte. Ex contextu bic vox homo deesse videtur.
IV.
D E PASSIONE E T IMPASSIBILITATE C H R I S T l .
I. Cum se Cbristus per ea qua? dicebat et faciebat, verain Deum el Dominum universi demonstrasset, dicebat discipulis suis ascensurus lliero8 8
Matib: xx, 18, 19; Marc. x, 53,34; Luc
X V H I ,
eolymam : Ecce ascendimus Hierosolymam, ct Filius
hominU
tradetur genttbu*
et pontificibui et Scribu,
9
ad flagetlandnm, el illudendum, et critcifigcndHm* .

31-33.
13W
ORATIO IV. -
DE PASSIONE E T IMPASSIBILITATE CHRISTI
1350
Afebat aulem ha>c qaae erant eonsenlaaea praedi- ^ yit accepisse, inquiens: Data est mihi omnis potectlonlbus propbeiarum, qai pradixeraat exkum
ttat in coelo ci in terra ; u( jam manifesle deqaera erai HierosoJyTuis facturu* : uude tempore monstratam s i l , hujus gloriae causam essc cruccrn,
illius.incursioniseceleralorum, qaando cumfiadils et mortem pcr cruccm : erat enim uruversum gcet ftietibus veuerunt ad comprebendendum JesoiA, nus itostmm reum mortis, quia omnes peccavedacc fillius lurmse Juda, quem melias faisset non runt *; $thnnlu$ antem mortispeccatum est , quo
csse natum; cum Petrue districto gladio, e l auri- nos nrors vtilneratos prdstravit. Nec aliter qui
cala cujusdam Maichi servi pontificis ampatata fti- armis expugnati et capli erant, nisi per morteni a
juriam magistri ulcisci vellet, ipse Dominus Pe- vinculie servilulis liberari polerant: pretium enim
iruia increpane: Converte, iaquit, gladium in locumliberationfe in voluntate eorum qui captivos detituutn; omne* enim qui acceperint giadium, gladio
neat, posilum cst. Non eral igitur, qui posset neperibtint. An putas, quod non po$$um togare gotium
Paeuscipere et redimere genus; nullus hntrem meum, et exhibebil miki modd pltu quam duomant generis liber erat: vix cnim quis pro se modecim legiones angelorum ? Quotmodo ergo itnplebutu
riens propria obligatione liberalnr, qui mimnie
iur ScriptuMi quia $ic oporlet fieri ? Si ergo opor-potest ve! unum seeum libcrare : quod Si ne unum
tebatfleri, necesse prorst erat fteri : quod aulem quidem polest, qui polerat tolum m.mdum servitute liberare ? Elsi enim, ut boc ponamus, unusnecesee est i flat, non potesl non fieri. Cura igiquisque idoneus fuisset ad liberationem suam :
tur divioa Scriptura a priacipio pttedixissetmortem
tamen non decebat, u l omnes morerenlur, et omChristi, etpassiones ante mortem; quaeque post mortem corpori ejne mortao acciderunt, et huac Deum nes 8 u b poteslate mortis remanercnt. Cujus ergo
erat tam exceltens officium ? scilicet alicujus, qui
cai haec accideruat, impassibilem et immortalem
pracRcit; aliter enira nunquam Deus faerit, nisi peccare non potuissct. Qnis aaleip ex omnibus crat
qui peccare nequiret, nisi solus Deus? lgitur quia
i n veritalera incarnationis Intuentes, illinc caasas
Dei erat hoc opus, idqtie sine et sinc pasdacamas recle et juste utrumque confltendi, passionibus qua3 morli antecedont, perfici non poteslonem scilicet et impassibrliiatem; ae cansara
rat; Deus aulem penitos non esl capax mortis : asqatdem propter quara Verbum Dei, alioqui impassumpsit naturam, tiostrae consubstantialem et pcr
sibile, ad passionem venit; quippe cam non posset
omnia sinrilem, quaa passiones et mortem caperc
alller bomo salvas fleri, ipse eolus novit, et
posscl; pra^bens simul occasionera morti oppuquibus ipse aperuit: omnia enim aovit quae Patrts
sunt, eicut : Spiritus scrutatur profunda mysleria.gnandi carncm, et ipsam niortcni per naluram
II. Verumtamen opottebat pali Christum; et ^ morti subjectam docertando cxpugnaturus, ut i i c non polerat penilus non fieri passio, sicut ipse qne mors dicere posset sc non ab bomine, sed a
afDrniavit, cum tardos et stulios v o c a v i t " eos qui Deo superatam esse ; neque nos mollcs cfficeremur ad cerlameii, cum tempus vocaret: siquidein
ignorabanl sic oportere Cbristum pati, et ingredi
in gloriara suam. Siquidem exbsit ad salutem po-exemplum habereraas in carne ejusdeni natura;
puli suiteticta
gloria illa quam habebat apud ac & b e l a i i t i a 3 , in qaa jieccataiii damnalnm fuisset,
Patrem ante quam mundus fieret ; salus auiem qaad locam bullom in ea rep^risset. Conflixitenim
consummatio erat, quae oportebat ut per passio* per eam cura morte ^ impassibiliter Verbuni Dei,
nem fieret, et aactori vhas nostre ascriberetur, quia ipsam camem propriam fecil, et cum ea utiisicut Panlus docet, cum a i t : Ipsum e$$e auetoremtem est, eicat abima cum eorpose : hanc proprium
corpue et carnem vocat. Et omnia qua3 in ipsa
vita per passiones consummatum . Et Yidetur
quodammodo gloria Unigenki, extra quam ad bre- facta sunt, propria ducil et repatat. Siquidem ex
ve tempus propter no3 foerat, per crucem eidem persona ejus clamal propbeta inquiens : Super do~
iorem vulntrum meorum addiderunt . Yulnus uun>
reslituta in carrie assumpta; ait eirim fiHue toni
8 8
87
87
8 8
81
trni i n Evangelio eoo, cam exponit, qua2 esset ^ voc*t vulnas corporis s i i i ; et partes corporis pro
aqaa illa quaai dixit Salvalorfluxissetanquam pria aiembra reputat, sieut et totam corpus : bor^
sum meum, inquit, dedi in verbeta et genas meas fj*
flumbia de ventre eredentis : Hoc autem, inquit, dixH
aiapas;
de Spiritu sancto, quem aeceptnri erant credentes
in et fadem meam non averli dedecore sputorum* . Et mraiis: Foderunt manus meas et pedei meos
eum : nondum enim datus erat SpirMu,' quia Jesu*
nondum erat gtorificatutgloriam
vocat mortem et dinumcrateruntomnia ossa mea . Atque hsec q u i dem dieilde corpore,quodsaumdicit. E l qua? illala
in crace. Uade Domiaus", cum preces, anteqtiam
ftieraatcorpor!, sibi, qui corpus g^stabat, illala dieiL
crucero subiret, adhiberel, Palrem precabatur, ut
IV. Ca3terum et ipse dicit, sc passuni esse, sino
gloriflcarelur ea gloria quam habebat apud eum,
nominalioae corporis, aul nuroeratione membrcantequam mundus esset.
r u m ; ut cam ait prophela : Tanquam owh ad occi1H. Post resarreclionem vero dum versaretur
coin discipulis suis, hanc quam petebat, affirma- tiotum ductus e s t E l : Dedewunt in cibum meum
9
T #
8 T
8 1
Matlh. xxvi, 52^4.

l Cor. ,. Luc. xxiv, 25. Habac. i n , 15.
Joaa.
. 10. Joan. vn, 58, 59.
Joan. X V I I , 5.
Matlb. xxvni, 18,
Rom. m, 23.
' rsah K X V I I I , 27.
l s a . i.,C.
PsiU. xxi, 17.
Isa. L I I I , 7.
8
8 4
8 8
8 8
7 0
8 8
7 1
87
8 8
5.
Hcbr.
1 Cor. xv, 50.
XYII,
1351
fel, et in $iti mea potanerunt me aceto *. Ne qais omuia unius e i ejusdem etSQ ptôfitemur, passionem
divise, sed potius conjuncte omnia de ipso dici
naturalem et impassibil^taten
VI. Sic loqui et sentire Peirus priaceps apostoioputel; idcirco et bumaaa e l divina communiier de
ipso praedicantur, mente dislinguenle quae ulram- rum nos docuit, cum a i l : ChrUto ante passo pro
que naturam condccenL Drviniias enim impassi- nobis c a r n i ; cum tameii clare e i aperte Filium
Dei esse confessus essei, eiun merito pradicatus
bUis est; et non polest unqoam passio attiiigere
est beaius, t qui bujusmodi rerelationem a Deo
impassibilem; nec quaectinque ammae. coorveniunt,
aul qusecunque corpori aut corpori animato : ani- Patre accepisset. Oportet igilur u i nos Pelrum sequentes qui de bac re cognitionem a Peo accepit,
mae enim raliooe praedita? est dolere, et lurban,
eadera reguk utamur, et Cbristum dicamus passiet moerere, et tristia urgentia e l adventeniia cogibilem esse, u l Paulus sapientissimus loquiuir,
tare; corporis vero secari, et conjungt: corporis
lamea secundum divinilalem; et eumdero inipassianimati esurire, sitire, laborare et sudare. Haac
omnia, et eorum singula palienli accidunl secun- biletn, verum non secundmn huaieniialem. Passua
ergo. est passiones natttrae, quae non sequitur vitudum mutationem disposilionis : Dens autenv i n peratio, sed magoilka conlemplatio naturarum sibi
quit, ego sum, et non mutor . Et ei alius tbeojoc
7 7
78
gas d i c i t : Tti autem idem ipse e s . Qualem igitur inter se ppposilarum. E i est quidem Deus qui
passionem suspicari aliquis potest accidere impaspatitur, aon capiente passionem d i v i m u t e ; idem
sibili? Au passionem corpoream? At quo pacto baBC
vero liomQ non paliens diyinitaie quae in ipso erat,
accidat, quae nec animae qua; creata est, et recens^
babenie secundum oaturam impassibilitatem, licet
accidere queat ? An passionem animalem, id est,
composila cqm corpote paliente : ipse vero modus
animaeraliojie pra3dila3?Atboc valde absurdum est,
passionis demonatral differentiam naturarum comsi quis dicat, easdem passiones cadere in Creato* positarom, et naturae passibilis innocenliam : non
rem universi quae in creaturas cadunt; et non boc enira quod aliquid commigisset morie aut coniuinetantum, sed capere etiam DMitationem et variatiolia dignum, capite damjialus est : Ptccatum ewm
nem : siquidem Oeri non potest, ut ejusmodi pas- non fecit, necinventus e$t dolu$ in ore eju* *.
siones cadanl sine malatione; divina auieoa natura
VII. Hoc aulem et i i qui eum capilis condemnamulari non potest. At carnis animatse passio attigit
runt, testati sunt e i ; siquidem Judaeis congregalU
divinitatem. Apage, inquit propbeta : Deu$ enim et peteulibus Barabbam latronem, Pilalus dixit :
T
ceternus non esuriet, neque iaborabit: nec eit inveVutiis dimittatn vobis Jesum, qui dicilur Giiristu*?
stigatio *> prudentice ejus .
Q xciebat enim, quod per invidiam tradidiuent eum
7 e
V. Cum igitur nalura divina sabstantialiter stt

expers passionis, ei praedicelur passio e l crux quibus salvi facli sumus ; a i t eiiim Paulos : Non judi-
Responderunt: Non, sed Barabbam : quibus rursus

dixii Pilatus ; Qnid ergo faciam dt Jesu, qui dicitur
Cliriitus ? llli autem dixerunt : Crucifigatur; alque

eavi quidqpam scire in vobis, nisi CJirhtum et hune
ilerum u l pudore eos Pilalus afficeret, d i x i t : Quid
cruciflxum; necessario sequitar, passionem proprie quidem, et primo esse naturae assumpia3 rainime vero separata natura assumente, sed unha
secundum hypoglasim unione indissolubili; ita ut
o n i n i a sint unius Cbristi, tum divina, tum buman a , non confundente ea cogilalione Bostra, cum
vult discernere, quid esl dlvinum, et quid rorsus
bumanum. Quin potius de ono et eodem oporlet
utraque praedicare, passiones dtco e l impassibiliulem; quia ipse de quo prxdieanlur, e i utrts-
enim male fecit ? Igitur com nibil mali comraisis

sel, traditus e$t in morlem per crucem, Unde Isaias
ait : Propier peccata eorum, scilicet horaiiium, traditm est . E l iierum : peccatis populi mei actu$
$um jad mortem . Revera enhn nos eramus, qui
morlem babebamos adulterinara dominam, et bonores nostros ab eo tulerames, ac peccala ad raorleio
peccaveramus. Clanut igilur propbela argoena
scelus yenditionis, inquieas : Ecce peccatu vestris
venditi e$lis*?. Sed licct veDditio scelerala fuerat,
que composilus est :sicut sectiones corporia aniina- 4>oportebal tamen juslam et legitiraam esse libcral i . et vibiceg in primis ad corpus pertiuere cognotipnem. Empti enim suraus omnes pretioso sanguine
sciraus; propter compositionem vero dicimusesse agni immaculati et inconlaminati, Chrisli"; atque
anima?, cum alioqui sciamus non poese fieri, ut hte ila liberati a carcere ejus, qtti nos primum in servianima afficiatur, Deinde motus animaB, et scienlias tutem redegerat.
quae ratione tradunlur, cum sint alioqui animae,
V f l l . Opportune libertateni consecuti sumos.
dicimus lamen esse animalis compositi, quamvis
Scidit igitur nostrtifn cbirograpbum quo noe ipsi
nalura corporea non apla ad capiendara cogoitio*
serviluii mancipavimus, omnia proplcr nos perpesiicm : sic in Christo qui Deus siraul et bomo est,
sus, quaecunque dicunt esse signa inlegr* l i b e r U r
81
Psal. LXVIII, n.
Malach., m 6.
Psal. c i , 28.
" Isa. XL,28.
" Matih. xvi, 16,17.
1 Petr. u , 22.
Mailh. xxvii, 17,18, 21-23.
Isa.L,l.
M Petr. i , 18,19.
Coloss. n , 14.

7 1
7 8
8 8
8 8
8 8
Y A R l ^ E LECTIONES.
h
lnwstigalio. -:;.
Ante. Legendum videlur auim.
8 1
7 7
I Cor. , 2
1 Petr. ,
Isa. LIII, 8.
ibid. sec. L X X .
8 8
m3
O R A T I O IV. D E P A S S I O N E E T I M P A S S I B I L I T A T E C H R I S T I .
1351
tis. Etcnini verberalus est, ct pugnis ca;sus, perdu- ^

X . Quamobrem eum admiranlur , qui boc quo l
fiebat, speclabant, et cum hoc lam ingcns miracuclis quidem ad effcclum prrcdictignibus propbetalum, ut par crat, divulgaretur, congrcgaverunt
rura quaj de his factae eranl; nobis vero liberatiocunctos quibus parlcs corporis lacsae crant, qui
nem scrvitullr ab illis praenuntiatam adcptus : nihil
acccsserunl ad euin in tcmplo, el sanali sunl :
enim eorum qua2 in passione ejus honorata accidemajus priorc miraculum sccundum. Lcx enim
runt, frustra aut lcmere accidit; absil, ut hoc opiclaudos ct caicos procul a tcmplo arcebat: at cum
nemiirl scd ratione quadam nieliore et necessaria,
boc admirabile prodigium cjeciionis eorum qui in
quam nulla vis verborum asscqui possit.
mercaiu erant, bi qui vidcrant el audierant, et
IX. Cum enim nos vendili essomus, c l facti scrvi
majus quam pro viribus humanis bujusmodi opus
niorlis quai in omnes imperium lenebal; el ipse
doccLant, audacler ingressi sunt : et cum in lemvoluit pro nobis vendi; verum nos pretio voluplaplo essent, accesscrunl ad Jcsum, et curavit eos :
tis, ipse vero argenli : ipsc cnim forlior eral voludemonstrans pcr omnia, esse sc Deum abdilum in
plalc. E l nos ipsi a nobis vendili sunius; ipsc vero
carne, quam Paulus telamen vocat : velum
a nobis : qua ipse non est vcndilor libcrlatis, scd
auleni inlegumentum sanclorum cst et sanclorum
vindex. E l honoribus quos ab eo lulcramus, ad i n teritum abusi sumus. /Eslimalio autem liberi, fuit sanctissimorum operculum; quo solus pontiiex
peregrinis sopiillura , ut servet corpora eonim
semcl per annum ingrediebatur, u l Deum pro suis
qui in tcrra aliena vivere dcsicnmt; donec vcniat el populi ignoranliis propilium redderet. Quare
qui corpora suscitet, quorum animse pretioso san- sanclum primo velo tectum, et sanclum sanclorum
guine redemptx sunt : effusus enim est sanguis sccundo, sic interpretari audeinus, ut dicamns
ejus, u l esscl prctium redemptionis pro m u l t i s . primum quidem velum esse corpus Cbristi; secunFortasse autcm melius csset dicere, pro omnibus : dum vero animam : anima cnim corpore, lanquani
omnes cnim sunl, qui sunl mulli. Et erat quidem prirco velo tegilur; anima vero est sccundum velum
primo aspeclu homo qui niaclalus est; hoc enim
Verbi.
solum cernebatur : prodigia vero ab eo edita lestaX I . Cactcrum duo tabernacula commissa ac conbantur supra bominem esse naturam ejus, cx qna juncla fueruiH reiinaculis ct annulis, quae mihi
operatio proficiscebalur : non dico suscilationem vidcnlur syinbolice significasse, quibus modis et
mortuorum, aspeclum ca?cis restitutum, non lepro- ralionibus, quae sicut symbola obscura ad expesorum cmundationem, non aliarum laesionuin cura- diendum, valde diificilcs ad cxplicandum conleintionem : bsec enim omnes vulgo Salvatori tanquam
plationcs habent: tanta t)ci erga nos cbarilas exbiDeo atlribuebanl; scd ilhid cliam, quod fortasse
bila est. tJnuni eniin taberitaculura, unuin vclum
non mullis in nienlem vcnit. Quid hoc? nempe
habct a sumnio ad imuni : nec aliter licet ea ve!a
facere omnia cum polestale, supra omnia autem,
conleroplari, quam si quis ab exlremis ad prima
ejicere ex tcmplo sacrorum caupones, qui domum
ascendens, evadat in principium. Gomposilio quioralionis speluncani laironum faciebanl
: nisi
dcm tendit a summo deorsum; dissolmio vero
cnim polestas ejus nimia fuisscl, nunquam tam
(banc autem vocamus intelligentiam) ab imo ad
niulla millia emenlium ct vendentium ex templo
summum eos qui digni sunt, evehit. Hoc tabernaculum posuil Vcrbum in circuitu latibulum suum ,
exturbassel; prseserlim festo instantc, el undique
primitias lolius bumanilalis; el hoc dedit prclium
ad eum confluenlibus, cum lex omnes ex omni loco
pro omnibus, Iradens animam snam in mortcin;
ad diem azymorum convocarct, in quo u l pascha
ut ficrei pro universo gcncre humano commulaimmolaretur, !ege sancitum cral. Quis enim dux
tum : pro omnibus enim gustavit niortem, a nullo
copioso exercitu militum armalorum immisso, lam
per vim ad hoc invile Iraclus. Dixit enim : Nemo
mullos ejicere poiuisset, prseserlim cum illa nefaria
tollit animam meam me; sed ego pono ipsam me*
niercalura dfuturno lempore conGrmata essct? Ipse
90
87
9i
vero solo flagello ex funiculis facto universos eje- j) Potestatem habeo ponendi eam; cl polestutem habeo
c i i " , appellans domum suam doroum oralionis, iterum sumendi eam . ln quo ctiam se supra quam
hominem csse declarabat : siquidem omnis homo
quam illi qui Deum cauponabantur, emporium
feccranl ementes pullos columbarum, et divinas invile animam suam dimillit; et alii sunt qui aniScripturas pennulanles tanquam mcnsarii num- main tollant, qui sunt ad hoc minislri conslituli :
siculi diclum est
d i v i l i , cujus ager iibere^
mos, quorum mensae merito cverlunltir, ct pecufructus tulcrat, qui imprudens consilium ccperal :
nisc efiTundunlur divina virlule illius qui vcnerat ?d
tiac nocte animam tuam te repetent . Animam
rcpurgandmn lemplum, in quo lex jubcbat puras
vero Salvaloris noslri ncmo abstulil, sed ipse
lio^tias Dco immolarc, non auJein ul ncfaria ista
potius eam spontc posuil ad brcvc, adem divina
liorcnt.
9t
9a
8 7
84
Mallh xxvn, 7.
Mattb. xxvi, 28.
J o a n . x , 18.
Luc. , -10.
8 3
Mattb. xxi, 13.
8 9
Joan. n, 15.
" H e b r . x, 20.
9 1
Psal. xvn
9 8
. \ LF.CTIO.NES.
d
Admirabantur e contextu legendum.

IVVTROL. G a .
LXXXIX.
43
1355
S.ANASTASII ANTIOCHENI
i3S6
providcntia qua propler nos factus est homo; opor- eioi, lamma sabachlhani? quod interpretantur :
tebat enim proficisci ad animas solulas corporibus,
Deu* meus, Dtus meus, ut quid me dereliquisti '!
et prcedicare captivis remissionem *. Qui igitur
Et iterum : Pater meus, in manus tuas commendo
volens aairoam propriam dimitlit, non est solum
spiritum meum *. Et illud, apcrto lalere exisse sananima corpore utens : quid enim est, quod animam
guinem et aquam ex corporc jam raorluo supra
sponte solvit? non eiiim consenlaneum ralioni est
naluram hominis eral : quod quidem nonnullos <x
existimare posse boc facere corpus, quod non habet
infidelibus qui aslabant, ad crcdendum adduxii,
voluntarias appetitiones. Yerurn si boc concedatur,
coniilentes vere Filium Dei esse *, propter qucm et
reperietur esse corpus nobilius anima rationis par- per quem lot ac tanla prodigia edita esscnt. Qu
ticipe, siquidem corpus dimitlit animam, anima
vero prodigia eranl? Nempe solis defeciio decima
vero dimiUilur. Idcirco necesse est omnino pulare
quarta hma, cuni fas eral Judaeis immolare pascba :
in compositione C h r i s l i , aliud quid prater corpus
terrae molus, saxa scissa, sepulcra aperla, mortui
et animam, utroque quidern nobilius : prsestanliore
suscitali, velum teinpli scissum a summo usque
vero principalius; quod quidem pro auctorilale sua
deorsum, et caetera ejusmodi, quae vim ejus dedacorpus in ciburo discipulis dedil; el animam pro
rabant, qui in ligno pendebal, et peccalum noamicis posuit: alque hac ralione nimiam cbarita- ^ slrum in eo danmavil. Noa enim consentaneum
iem in nos suam ostendit.
erat, ut propter eum qui homo solum essel, tanlor
pere universum commoveretur; et si quis fouasse

XII. Quid autem hoc erat? Nempe divinum numen > compositum scilicel sine passione cum ter- compassum esse dtcal, non aberrabit : oporicbat
enim ut creaturae Creatori compaiereatur. Neque
reno corpore. Ac latebat quidem, et non cernebasine probabili ratione haec dicimus, quoniam cum
tur, propler tabernaculum quod.ut dixi, in circuilu
plerique justi antea passi essent, nihil in universi r a l - ; e l q u i a natura est inaspectabili : verumtate mundi ordinem suum reliquit: quid enini L i t tamen demonstrabat sc Deum per ea, quae faciebat.
teris proditum esl evenisse lapidaiis sanetis, occiClaniabant enim opera quae Deum in carne absconsione gladii peremptis, sectis? A l quia universa
ditum pradicabant : et erant passiones praecipue
creatura boc palienle commola cst, farla est p r a quidem et in primis carnis; quatenus vcro eas sibi
dicatrix iis qui aures audiendi babent, vere iaisse
allribuebal, erant ejus qui carnem assunipserat :
Filium Dei, ac Deum, aoa adoplatum Filium, aut
miracula yero in primis eranl Verbi D e i ; simul
secundum gratiam Deum, sed natura F i l i u m , et
aulem cum his caro gloriGcabalur, quia scilicet
natura Deum, el gcnilori consubstantialem, ex quo
Verbi Dei erat. Caro ipsa Iransflxa est clavis ia
cruce, ct lancea vulnerata cst, el aceto potala, et ^ ante luciferum genitus est* Deus incorporeus, qui
poslea semen Abrahce apprehendil \ et per unionem
omne genus conlumelia? a sceleslis illis sponie
cum eo factus est homo, qui carnem et sanguinem,
accepit, cura Yerbum Dei secum secundum hyposicut
pueri, parlicipavil . Hanc carnem in qua
stasim unitum baberel. Unde sanguis qui ex ipsa
Deus erat, de cruce deposiiaai posuerunl in sepulfluebat, sanguis Verbi incorporei et sanguine cacro, et sindone munda involverunl; secesserunlrentis esse dicilur, qualenus unus est ex utrisque
que, qui prae nimia condolenlia corpus pelierant.
composilus Christus, Deus simul et homo. Hoc
Erat autem lapis qui ostium monumeiiti obslruebai,
aulcni ita esse aperle declaral ipse, cum Deum in
testimonio, vere morluum eese et sepullum.
cruce Patrem et Deum suum vocat : Eloi, inquit,
98
,e
9 4
9 7
Isa. LXI, I ; Luc. iv, 18. - Psal. xvn, 12.

Marc. xv, 54.
tyaUb. xxvn, 54. * Psal. cix, 3. * Hebr. n, 16. * ibid. 14.
9 e
Luc. xxm, 46.
9 9
Joan. xix, 34
D E RESURRECTIONE CHRISTI.
L Verum res Salvalori.s et Domini nostri I I O I I D laleret quod faclum fuerat, idcirco sic mortiiii^
e s l : quis eaim eum qui ia cruce pepeadit el c l a v i s
usque ad haec tanlum consummatae sunt; opus
traasfixus est el sic vitara reliquit, mortuum et.s-
enlra crat plciiissima ceconomia, dceratque fiais:
neget, quaravis vcritali magoopere repugr.ei?
propler restirrectionem ciiim ex mortuis ejus qui
Solus enim Jcsus cx iis qui cum eo in p a t i b u l o
ihortous csl, exslitit orlus ejusden) qui anle sacfuerunl, morluus esl, duos dico latrones, q u i c u m
cuta geaitus cst, et niors per crucem ejus qai est
eo crucifixi nibil tale passi sunt. Testantur b o c ,
inimorlalis: quae quidem non accidil forluito, ut
qua2 dcinccps gesta s n n l : cum enim magno S b
aiiquis fortasse d i c a l : mulli namque sunl, e l d i balo in feslum Azymorum incurrcnie Judvei a I i
versi roortis modi qui boininibus accidunt; alii
Jalo pctiisscnt, ut corpora eorum qui c r u c i f . ^ i
quidem ex providentia, a l i i v e r o c x insidiis : sed
erant, dcponercntur. conccs.sisse!tic TilaJliis c o u l apod omneb publica esset mors ejus, et neinincrn
1357
ORATIO V . DE RESURRECTIONE CHRISTI.
1353
rum juslum postulalum, jussissetque ut eorum peeuniam militibus pollicili, suadent occulere et
mcndacia contcxere, qu;c ipsi valdc fatue ipsis
cmra frangerenlur, narrat historia , primi quidem
suggesscrunl: Dicitc, inquiunt, quod discipuli cjs
et secundi qui cum eo fuerant in crucen. aoli,
vcnerunt noctuet nobis dormientibus (urto eum $usfregisse c r u r a ; ad Jesum autein cmn venissent,
Uderuni . Morito in istos dici potcst : magieumque jam morluum vidisscnt, non fregissc ejus
slros absurdi el repuguantis mendacii quomodo
crura.
fieri poterat, ut qui dorrniebant, viderent quinam
II. Cnm igitur testes sint mortuum essc, nullos babebitlocum negandi moriem suscitati : imo essent, qui furali sunt? Si autem vere cognoverunt
fures; boc enim ipsis ut dicerent, suggessistis ;
et Josepb cum peliissct corpus ad bumandum,
profecto videndo cognoverunt: quomodo igitur doriniralu^ est Pilatus, quodjam inortuus esset. Quid
miebant, si viderunt? Curnon polius furtumprobiesse potest evidenlius leslimonio Judseorum, qui
bebant? Ob hanc enim causam renianserant in moomni ariifido resurreclionem Domini occultare
numento, ul proposilum fuerat impiis clfalsis inavolunl? Cum enim poslero die apud Pilalum convenissent, dixerunt : Recordati &umus, quod sedu- gistris, qui affirmaverant suasuros se prasidi P i elor ille, cum adbuc viveret, dixit : Post tres dies lato, quod dormienles vera dicunt sc vidigse.
resurgam* . Cuni ergo hi dicant, cum adbuc viveY . Atqueilli qnidem sicse exisliinabant veritaret, aiebat, et dicendo, cum adhuc viveret, plane
tem obscurare e l contegere; Salvalor vero verc
declarant morluum fuisse, omne coinmeiitnm
lertio die surrexit, relicta corruplione in sepulconvictum erit eorum, qui dicere audent non
cro et factus primogenitu* ex mortuis ; descendit
fuisse morluura.
enim t/ inferiores partet terree * et in cor ejus
5
vcnil, lanlo temporeillic commoratiw,quanto oporl u i l , ut graliam suam et utilitatem iis qui in inrerr.o
lcnebantur. impartirel : non enira fruslra illuc
desccndit, quia nibil incassum facil Deus, sod ui
eosqui in carcere erant, educeret, et reduceret pra;eundo ante eos, ut pastor anie oves, quaerenda
quos perdideral, et inveniendo quos qusesieral, ao
reduccndo eos proplerquos descenderat: non enim
solum inleritum corporum dissolvil in sepuicro,
tegris: non enim conslruclum erat monumenlum C sed et caplivas animas ex inferno inquo perlyranex eleclis lapidibus inter se coagmentatis, sed ponidem detinebantur, liberavit; el fortasse non pcr
tius eral pelra nativa, qua3 totam hanc suspiciolyrannidem, scd pro mullis debitis dc inebantur ;
nem ejiciebat : ob banc causam novum crat nionuquibus persolulis, qui propter liberationem dementuni, recentcr in petra factum, in quo nullnm
scenderat, rcduxit magnam copiain captivorum,
antca corpus condilum fuerat; ne in dubium ve- promittens ipsum eliam aliquando qui captivns
n i r e t i i s q u i ulcunque resurreciionem recipiunt,
duxerat, caplivum c l servum babilurum ; illum
qnisnam a mortuis excilalus esset.
dico, qui paulo ante dominus ptilabalur. Erunt
1Y. Hsec omnia et alia plura bis provisa sunt,
enim, inquit, caplivi, qui vos captivos duxerunt; ct
ad faciendam fidetn resurreclionis Salvaloris dominatum subibunt, qui vobis dominantur .
nostrt; ad quam oslendeudam descendit angelus,
Y l . Ad hoc Cliristus mortuut e&t el mxit, ul et
qui lapidem ab olio monumenli revolvit, non ut
morluorum et vivorum Douinus s i i . Sed non est
exitum humalo pararel; jam enim prius die tertio
Dcut, Deu$ mortuorum, sed viventium . Igitur
surrexeral Dominus a nullo probibilus, sed ut demorlui quibus, qui vixil, dominatur, nonsunlamnionsiraret locum, ubi corpus posilum fuerat,
pliu9 m o r t u i , sed viventes; ei idcirco dominalur
ubi vesles tantum eranl suscilali. Unde angelus
eis vita, ulvivant, ron amplius morJcm metuenqui mulieribus quae convenerant apparuil : Nolite,
les, sicut Chrislus excitatus mortuis, non amplius
aiebat, timere vos : scio quod Jesum Nazarenumcru- moritur : sic suscitati et a corruplior.e liberali,
cifixum qucBritis; non est hic; resurrexit^sicut dixit: nonamplius mortero videbunt, futuri parlicipes
venite, videte locum ubi po&itus erat . Ilis geslis
resurrectionis Cbrisli, sicut ipse mortis eoruro
milites cuetodes melu pertenrili jaccbant tauquara
parliceps fuit. Non euim aiia de causa descendil
m o r l u i : vix aulem terrore formidinis liberali fuin terram, cujus vecles delinenles celcrni, nisi u(
gerunl in civiialem, ut nunliarent quse accidissent.
cereas porlas contereretet vectes jerreos con(ringeScelerati vero sacerdotes Juda3orum, quos oporteret , et ut ex corruptione vitam noslram ad se
bat tandem sensum capere, et corum quasfccerant
ipsum educeret, pro servitute donala nobis liberpoenitere, conlra potius in malilia pcrseverantes,
tate. Quod si bujus oeccmomiae opus nondum persiudebant ut rcsurrcctioncm cclarcnt, et inuliam
fcciuni videlur, adhuc cnim bomines moriunlur,
III. Doindc signalum fuisse sepulcrum, quod

scelesli illi suggesserant, consullissimo faclum
est ad pudorem eorum, qui dicebanl venisse discipulos nocle, et furatos csse eum. Signato enim
monumenlo, et militibus signa custodientibus, quce
ratio probabilis videbiiur ad inumbrandum veritatem? Scd nec illud ab ullo, ut arbilror, jusle
dici poterit, accusandos esse violati sepulcri propinquos, furle corpus suslulisse rclictis signis i n -
10
11
, f
1 3
Joan. xix, 32.

Madb. , 05.
Matlb. xxvm, 5, 6.
IT, 9.
Jcrem. xxx, 10.
ilom. xiv, 9.
Luc. xx, 38.
n
4 1
1 2
8
1 3
8 4
ibid. 13. CoIoss. i , 1 8 .

Ephea.
Rom. Y I , 9 .
Psal. cvi, 16.
n
1359
S. A N A S T A S I l A N T I O C H E N I
13C0
el corpora mlcrilu dissolvunlur; absit, ut lioc fiat qualitatcs caperc potest, etsi non omncs sknul;
neque efficitur alia, sed varia; id est, aliis qualilaoccasio perfidia*. Jam cniin antca omnium honotibus affecta, quam quibus prius affccla eral:
rum quse dicla sunt, arrliabonem tulinius pcr p r i milias nostras,pcrquas ad altiludinem coeli evasi- varial autem elmutat has, quando placel Crcatori.
mus, c l consedinius ei qui nos secum in sublime
VIII. Nemo ergo cura audit spirituale faclura ex
suslulit, siculi Paulus quodam loco ait: Ei conre- animal), cxistimct nonsuscitatum essepriuscorpus:
suscltavity et considere no$ fccit in cccleslibus in errorcnim est bic, et inimici verilatts sentemia.
Christo . Feremus autcm consummationcm, cum
Substantia namque subjecta corpori, dicam iteaderit tcmpus a Palre prafiniliiin, cum nos puerirum, perseverat quidem eadem sempcr, quandiu
liam deponemus, et in virnm perfectum evade- Crealori visum crit, u l persistal; mulala autem ir.
mus \ IIoc enim visum est Palri sxculorum, ut
spiriluale, variata est, sednon alia facta. Sicenim
iirmum sit datum munus, e l non rursus contem- et Chrislus surrcxit: suntque cjus tcstimonia cum
natur repuerascenle adbuc raente.
inulta alia, tum bacc omnium polissinia, rcliquissc
VII. Ne quis igitur existimet non esse datum
scilicet in monumento lintea, exisse signato uioarrhabonem, cx eo, quod adhuc videt quosdam
numenlo, ingressum esse januis clausis, non conprioribus debitis obligatos . Antea enim solmus ^ versari amplius omni tempore cum disoipulib,
est, ut diximus, arrbabo, qui cerlos facit dc sola- sicut prius, sed derepente adesse illis in aliis fortionc totius summae : arrbabo namque non esl tota mis: non ampliusciboaut vestitu indigere; primas
sumraa, sed pars, quam quidem Paulus vocat enim vesles milites parliti sunt; quae ad sepuiumnxgma . Haec vero omnia tunc evacuabuntur, ram spectabanl, ea reliquit in monumenlo et surcum erit Deus omnia in omnibus . Vides undc nos rexit. Et quando discipulis apparebat, colloquebaeduxit? sane quidem et educet; mors enira Chri- tur quidem cum eis, non lamen agnoscebalur quis
sti facla est vita mortuis : contraria contrariis esset, donecpraebuissel eis signa quod esset jpse;
curat, qui polest sapienter morbis insanabilibus aliquando quidem ostensis manibus et pedibus
mederi. Sed etiam consuramato myslerio mortis,
clavis perforatis el latere lancea aperto; aliquando
ut dicluin est, et morle qux in corpora habebat
vero sumpto cum ipsis cibo, et renovala menioria
imperium, interenipla, potestalc Deicorpus noslrum
comprandendi cum eis ante passionem : quod perinduti, poslquam sepulcrum die teriio, qui vere indc erat, utsidicerct, dum hxc agebat: lpse sum
bumatus fuerat, reliquit, oportebat ut rursus cum
illc, quem in crasso corpore vobiscum versanlem
corpore assumpto ad Patrem qui miserat, ascen- Q ct convivenlem cognovistis; qnod nunc corpus ab
deret, qui descenderat ad tollendum pcccalum
omni iniirmitale Jiberum gero, mutatione factum
mundi. Non enim erat in posterum terra locus gloriosum. Nunquara tot lantisque signis se disciidoncus ct aptus corpori, quod crassitudinem car- pulis, idque non ita diu a sc absenlibus, manifeneam deposuerat, et ex corruptibili faclum erat
stura facere voluisset, nisi mulatio formae corpus
incorruptibile, ex mortali immortale, cx animali
ejus variasset. Etcnim si mullum leiuporis praespirittiale. Sicut enira locus lcrrenus corporum
lcrisset, fortasse quis dicere posset, oblituiu se
domicilinm est, sic locus cceleslis spiritualium. qualia essent corporis lineamenta, ex quibus nos
Quod autcm corpus Domini spirituale Mirrexit,
inter nos naluras dignoscere solemus: tribus vero
quid opus est dicere, cum Paulus de corporibus diebus lapsis, quae oblivio capere potuit eos, qui
leslelur, seminari animalia et surgerespiritualia
:
tam diulurno lempore cum co versati fueranl? Mairansfiguxata scilicet ad gloriosara transflguralio- nifeslum ergo esl, et minime dubium, muiatum
nein Clirisli ducis praeeuntis? Siquidcm et Aposto- esse in gloriosius, ex animali iaclum spiriluale,rx
Ius boc, quod plane scicbat, omni generi huroano
infirino firmuoi. A i l enimApostolus : Ex infirmiliite
evenlarum esse ait per Cbristam, qui tramfigurabit
crucifixus est, sed vivit ex virtute ,
non amplius
corptts liumtlilatis nostroe, ut facial illud conforme Dbanc infirmilatom habens. Est aulem haec hiiircorpori ctarilath $u<e . Si igilur transflguratio est milas corpus illud crassum et tcrrenum sanciur
mutalio in corpos spirilualc; boc autem conforme
corpus, quod post dics quadragima ad coeiu'
est corpori gloriaeChristi: cum corpore igiturspi- tanquam ad proprium locuru recessit, nubc vei; .
riluali surrexit Christus; quod non est aliud quam
vebiculo usum: nun enim corpusamplius deors ;ra
quod $eminatum est in ignobiHtale", sed illud ipsum nulu suo ferebatur, sicut gravia corpora nati ra
quod in honorem mutalum esl. Quod quidem ierunlur, sed potius cuui nube levius essct, supur
corpus vere mansit, caro vcro niinime, non q u i - ipsara in sublinie sublalum o.-t, ct consedit ad dexdcm quod snbstanlia subje^la inlericrit, sed quod
teram Dci Patris, profcctus in ccelum, subjcrlid
i;tcla fuerit gloriosior. Subslanlia cnim conlrarias ipsi angelis, ei poleslaiibus , el virtutibus. Vcnicl
, B
l 8
i e
17
19
91
l 9
Epbcs. u, 6.
I Cor. xv. 43.
1 5 4
9 1
19
Epbcs. , 13. 1 Cor. xin, 12.

11 Oor. , 4.
VAMJE
* Honorum. Forle, bonorum.
1 7
I Cor. xv, 28.
1 8
ibid. 44.
LECTIONES.
Prioribus dcLUis cblig., zo"; / .
1 9
Philipp.ur,2i.
1361
SERMO I. -
IN TRANSFIGURATIONEM D. . J . C.
1362
autem iterum eodem corpore Ghristus judcx vivo- ad me ipsum adducan} Tunc et inimici subjirum et morluorum, sicut angcli dixcruntdiscipulis,
cicntur sub pedibus ejus, sicul ei promissum esl:
cum in ilio ad CQJIOS ascensu mirabanlur, et in eum
Dixit enim Dominus Domino meo: Sede dextris
aspiciebant: Viri, inquiunt, quid statis aspicientes inmeis, donec ponam tnimicos tuos scabellum pedum
Ponuntur autem partim invite, pariira
coelutn ? hic Je$u$ qui assumptus est vobis intuorum
ccesponte ; necessario enim oportet urones peccalolum, sic veniety quemadmodum vidistis eum ascenres sceleralos de terra deleri, ut non amplius exdetitem in coelum .
sistant. Tunc nova laudatio et perpetuus bymnus
IX. Itaque iterum com corpore resuirectionis
per omnium ora adbibebilur Patri temporum e l
aderit, sicut angeli sancli voce sua dixerunt, cum
saiculorum; et omne genuflectetur,c&lesiium, terquo nunc proprio Patri considet. Hoc autem cum
restrium et infernorum ; et omnis lingua confitebitur,
ad Palrem adduxerit nature nostrae primitias,
eliam universura in totum adducel: siquidem hoc quod Dominus Jesus Cliristm in gloriaest Dei Pa
promisit, cum dixit: Cum exaltatus (uero, omnestris Gui gloria in saccula sacculorum. Amen.
f f
" A c i . i , 11.
" J o a n . x n , 32. " Psal. cix, 1.
" Philipp. ii, 10, 11.
EJUSDEM
SANCTI
ASTASII
SERMONES QUATUOR.
Interprete FrancUco Combefisio.
(GALLAND, Veterum Palrum Bibliotheca , tom. XII, pag. 258.)
A \
SERMO I .
In Transfigurationem Domini noslri Jesu Chmli.
,
1. Bcnignus ac clcmens Jesus, bonum se mundo
, , prajceptorem exhibens ( quippe qui Deus pariter
-
,
esset), ait discipulis suis : Si quis vultvenire post
,

mc, abneget semelipsum et tollai crucem tuam, et
,

. *
sequatur me. Si qui$ enim volueril animam suam

salvam facere, perdat eam. Si quis autem perdiderii

*

,
animam suam propter me, inveniet eam. Quid enim
.
$)\
,
proderit homini, si universum mutidum lucretur, ani )\\\,

moe vero suce detrimentum patiatur? Aut quam dab\t

homo commutationem pro anima $ua ? Filius enini
;

liominis venturus est in gloria Patris sui cum angelis
;

tuis : tunc reddet unicuique secundum opera ejus
?\
'
, 2
\ , , \,
, \
\
, ,
' ^
.
* Maith. xvr, 24-27.
3 7
Galat. , U .
II. Si quis vult venire post me, abneget semct*

ipsum , hoccst, omncm bumanum sensum ; necid
tanlum, scd e l eadcm mccum rationc, Tollat cru
cem suam, cl sequatur me. IIoc plane iulcliighmis
fccissc Paulum ex pjtis scriplis. Nedum enim crucifixus est mundo , sibiquc ipse mundum crucifixit:
scd ct vitam ipsam in aliam mutavit, ut qui jam
ipse non viverct, aut vchit a se movcretur vcl
opcrarclur , sed ipsum viverc " Ghrislum bab^ret
in ipso opcrantera. Quippe sc ex tolo dlmiscrat ,
W Pbilipp. i , 2 l .
,7
1361
, \ ,
> ,
, ;
3 ,
. ; , .

, \ \
, ,
\ , " \ 2. ,
\
fj , ,
, \
1303
suanique ipse voluntalcm mortiQcans, totum se i

voluniaii divinae subslraverat: alque adeo, ul mihi
aliquid imponendis nominibus audacius assumam,
magis Paulus, Christus dicendus erat,quam vivens.
Ejus namquevila Christus erat. Sicpost ipsum ire
ac ewn sequi oporlcl cosquiejuscsse volunt. Cum
enim sit duplex volunlas in plerisque contraria,
divina scilicet el buraana, nec omnino fieri possit,
ul absque illis aut earum akera quisquara vivat :
plane fit, ul qui uni aifixus est, ab altera resiliat,
et conlra. Qui igilur vult venire post Dominum ,
bumanum omnem sensum odisse dcbet; prioremque
qaam vixil, conimutans viiam , sequalur; sic sc
ipse qnodammodo rclinqucns, suasque omnes aniinae vires transmulans. Qui enim vcre vull invcnire
crranlcm circa saeculi inania, cjusque insomniis
siniiles visiones, animam suam, primum oaiu per^
dal; quod speclal ad priorem vilam; luujque ipsam
qiiadam ratione invenlurus est. Quandiu auiem
affeclum babel ad mtindi maleriam, nequit fleri,
ut suam in qua versalur, dignoscat perdilionem.
Plane ergo neque necessario quaerel perdilam aniniani, ncque invenieL Quemadmoduiu eninidupl&x
est vila, ac duplex mors ; tum quaiDco consentanee
babel, tum quai mundo : quod Paulus aperte dixit
peccalo viocre et juslilicB
t 9
; sic duplex est vitse p^r-
ditio; allcra quidem viluperio digna, altera vero

laudabilis. Ac sicut peccalo vivens, morlnus est
jusuliae, ila rursirs qui juslilioe vivit, inorliuis esl
peccato. Ad eumdem modum, qui carnis voluniates (
sequens, post carnem vadit, boc perdidil quod est
sequi Dominum. Qui aulem carnem ac vilam odit,
id est, perditionem, ac virlute dicit: Post Deum
meuin vadam, is perditionera coinmulavil, pro vituperabili adcptus laudabilem. Narn perire mundo,
est inveniri l)eo ; vicissiinque niundo inveniri perirc esl Peo. Quam vero illud stultum consilium ,
ut "quisuniversumniundum inveniataul lucretur
babealque ul propriam possessioncm, anima? aulera
suxdelrimenlum paliatur,eamquepcrdal?Quaenam
enim csl animx digna commulalio, aut quamdabit
quisredemplionem pro ea? Nibil in rebusconstanlibus maleria ajqualis illi pretii cst. Sola ipsa pro
sc dari polest; nihUque prorsus aliud : Filius enim
fwmhiis, accipicns a Palre judiciariam polesialem,
vcnturus csf, ut reddai unicuiquejuxta opera sua
3 1
, .

, \ :,
&
. ' '
,
fj .
; ,
. 1\ \ , \
, \ *
,
( 1\ ,
, . \ 6
, \
) ) ! ; ; ,
, \
. . ,
, *
\
; , .
,
, . \
, ,
, \ ,
;
; ;
.
) , \ .
1 ^ , ,
quando nulla nos, eorum qnaj nos circumslant ju * \

vare polcrunt: scd nudi omncs, ac alienis desti\ ( spl
tuli (porro aliena sunlquas ciica nos sunt omnia)
) ^ \
aslabiinus ante judicii iribuual
; ac apcricnlur
, ,
libri qulbus coarguamur, ac quibus pcrca quse sunt ,
onscienliuc imprcssa , palam iial, quem quisque
/.; , \ ,
polius scqui malucrit, curnem, an spiriluni: Cbri ; ,
blum,an lmindum: quam animce pcrdilionem dclc . \ ;
êrit, eam qux a Dco , an qim; a niundo exsistit.
\ , 6
Tumque, dum terribilis illa o.aclissimaque per
,
quisitio ficl, is qui potcslztem accqnt judicwmxcv ,
' .
3 1
3 3
" Ruru. , 2.
i 0
Matib. , 26.
2 1
ibirt. ^7.
3 1
11 Cor. , 1 0 .
3 3
Dan. , 10.
1365
SERMO I. -
IN TRANSFIGURATIONEM D. . J. C.

,
* , ,
, *
,

\
\ \
^
\
.
> , \
, . , , iv & .
,
, e
,
.
.
1366
H
facere, eo quod Filim hominis $it , dignam cuiqae

distributionem reddet. Est enim venturus in gioria
Patris sui cum sanctis angelis * adininistratori HIU
spiritibus
: non jam habens speciem aul
decorem uti raodo ac priori advenlu apparait
mundo : sed formosus pulchritudine preefiliishominum " ; suum ipse corpus in incormptionem
transmuians; ac cum resurrectione transmulalum
illud in spiritale ac cceleste ostendens : quod et
ipsi fulurae nostra transmutationis.ac transflgurationis corporum babemus pignus. Atque ut ejus spei
obscuram promissionem certam babeamus, nunc
quoque precipuis inter discipulos futuram id lemporis mutalionem ostendere in animum indueit.
In momenlo, inquit Paulus, in iclu oculi
Idrirco
*
ait : Amen dico vobis, sunl qtiidam de hic stantibus,

qui non guslabunt mortem, donec videafit Filium
hominis venientem in regno $uo
Qui autem boc
geslum sit, intelligemus ex sequentibus.
' ,
111. Et factum e$t post die$ sex : assumit Jesu$ Pe , , \

trum, et Jacobum , etJoannem fratrem eju$ , et

ducit illos in montem excelsum seorsum, et tran$fi ,
guratus est ante eox. Et re&plenduit faciesejus sicut

b . "
sol: vestimenta ejus facla sunt alba ticut nix. Et
. ecce apparuerunt eis Moy$es et Elias loquentet eum
.
eo
Non sunt haec quae levius audiri debeant,

.
nec pulandum nibil ultra quani quod verba prscfe
runt baberebisloriam, id tantum significanlemquod
, * '
per voces designatar: sed magis arcaniorem quam Q dam doctrinam , ac nobis post hujus vitae cursum
,
repositorum bonoruin fruilionem, quin imo repo
silorura sanctis, non nobis. Quocirca, post diem
, \ . "
sextum a promissione, promissionem implet quam
,
ad discipulos dixerat. Erat aulem illa ejusmodi :
. *
Suntquidam de Uic stantibus, qui nongmtabunt mor , ,
tem, donec videanl regnumDei ; quod post crassi
,

bujusmundi consummalionem oportet manifestari.
,
Quapropter post dies sex eos assumpsit, quos divi .
niora regni mysteria scire oportebat, prius quam
, ,
guslarent mortem. Porro, post scxlara dicm sequi
lur seplima, sancta illa requies in qua operari non
. , \, licct : quod nimirum Deus diebus senis cocJuin
, fj .
et lerram creaverit, dicque septima requievcrit,
\
eamque sanctificavcrit. Quamobrem primadiccon \ , \ tigil promissio : eademqueilerum prima promissio. "
nisfuil inipktio. Senarius ergo numerus aflinis est
crassiori isti mundo, qui composilus, ex diebus
I .
propriis coinplelur, generaiionis exsistcns symbo ,
lum, ac in se habens marem ac feminan), quorum
, , $- congressus corporum generalionem facit. Posl horum autem generalionem veniel deinccps seplima
p \ , > . [ in qua nec nubent, nec Iradent nuptui , sed erunt
] ,
sicut angeli Dei in cailo
Unde etiam seplenarius
, " numerus virgo dicitur; ac dies septima, sancta,
9
4 1
u
M
Joan. v, 27.
Matlb. xvi, 28.
1 8
Malth. xvr, 27.

Matth. xvn, 1-3.
. Lcg. .
, e
3 7
Hebr. i, U .
lsa. Liir, 2. Psal. XLIV, 3.
Maltb. xvi, 28. " Malth. xxn, Zd
k l
VXMJE LECTIONES.
. Forte, .
I Cor. xv, 52.
1367
S.
ANASTASII
ANTIOCHENI
'
'
1368
(jureab omni operc scrvili praestcl ccssare, omnes- .

que in suo quemque loco sedcre faciat.
, , ,
, ,
.
IV. Posl hanc ilaquc assutnit ircs eximios e

discipulis. Nec enim par erat, ut Judas speclalor
.
cfficerelur tanlorum mysferiorum ; ncquc itcrum
*
ut solus ipse a speclaculo abesset, ut ne ei pulata
,
reliquorum praelalio, proditioniscflicerclur occasio.
,
Idcirco solos tres assnmens Jesus, adducit co$ in .
montemexcelsum ".Quid vero ejus excelsius gloria? ', fipct
Atque id, seorsim. Unimoda enini est vita spiri- ( ;) \
tualis. Ac ducens eo$ ab infernis sursum , non tam . 4 . \ d r * ,
localigressu, quara divina quadam ratione, hoc est,
, capaces cos faciens excellentium ipsiuS illustrationum, tnnctransfiguratusest ante eo$ . Olimquoque
fueratlransfiguratusJesusSalvator,non in copspe- .
ctu bominum, sed Palris s u i : quando Non rapinam * ,
,
arbilratus est esse se (equalem Deo; ac semelipsum

, ,
,
exinanhit formam servi accipiens qui esset in forma
,
Dsi . Tunc ergo divinam figuram servi figura
. ,
transfiguralus obtexit : nunc aulem (iguram servi
flgurae nativae restiluit; non quidem servilem sub- \,
stanliam deponens, sed eam divinis proprietatibus
ornans. Est crgo transfiguratus ante eos : quo illis significarct, sic quandoque transfiguraturum cor- .
,
pus humilitatis nostrce, faciendo conforme corpori

claritatte suce *. Et resplenduit, inquit, facies ejits
sicut sol : veslimenta autem ejus facla sunt alba
sicut,
.
,
nix
Non ideo baec scripla sunt, quia illa cum
,
sole ac nive comparalionem admiltant. Quae enim

cjus coraparatio, quod est majus comparalione ? .
Vcrum quia in rebus maleriae concreiis, nihil aut , (
eole splendidius, aul nive candidius occurrit, quo ;), '
salis excellentiam luminis ac splendoris repraesen- , taret, ex iis sic nolis conjecluram fecit. Porro ,
, \ ,
signiflcat ejus splendor vestimentorum futuram
nostrorum corporum mutalioncm. Nos quippe facti .

ei veslimentum sumus, ut quorum ille carnem
.
inducrit. Forsan vero ejus facics resplendens sicut
o/, ipsum cjus proprium corpus symbolicc desi- , .
gnaverit: vettimenta autem ejus alba sieut nix, \
pcr
f iim purgatos , ejus vi illa iransmulandi. Idcirco ,

eiiimniviquoquecomparaturindumenturospirilale,
quod ct ipsum transtnutatum, ac cvaporatione cx D
aqua, factum sit nix. QnoJ aulem humana natura \ . :
cjus fuerit, sitque rursnm futura indumentum, \ ,
\ \ ,
a.idiamus dicenlcm ad cum Isaiamcx pcrsona Dci :
. " , \
Vivo ejo, dicit Dominus, qnia omnibus his vestieris,
ac iibi ipsotclrcumdubh ut omamentum sponfce ,
kx
%e
i n
, -,

.
V. Itaquc transftguratns est, ct rcsplcnduit facic*
,
f):is sicul sol; veslimenta aulcm ejus facta sunt alba ,
hicnt nix. El apparuerunt cis Mogscs et Elias (

qucntes cum f o / . Perspicaciorcs facii aposloli ul
', .
a
^ Maltb. xvn. I
ibid.2.
18.
M a t l h . , 1, .
i J
. , , 7.
. i u . 21.
V 1
Matlb.
, 2.
v s
I>a.
\LX,
1369
S E R M O I. -
I N T R A N S F J G U R A T I U N E M D . N . J . C.
l!J70
, qui una cum Jesu in montem consceadissent, vix

, \
landem cognovcnint Moysen acEliam inierim cum
, Jcsu colloqucntes, duin Iransfigurati esscnt. Nisi
. ,
enim esscnt transiigurati,noncolloquerenlur. Juxia
.
,
autem L u c a i n , Loquebantur cum Jesu de cxcesm
,

quem completurus eral in Jerusaletn :alque ab cis

*
\ \ ' audicbant dispipuli, quod quondam non iniel,
lexeranl , cum eis Jcsus loqueretnr, quando
*
ciiam Petrus sapiensquce sunthominum, increpavit
, , ttv
Jesum diccnlern fore ut ab bominibus occiderelur
,
acdieterlia a morluis resurgerel".Ulilaquedixi,
. ,
loquunlur cuni Jcsu Moyses et Elias : boc est, l e i
, \ ,
et prophetae. Quandoeorum rationeslransfiguratx
. " fucrint, ac lcgis umbre molne; tunc et Moyses
, :\,
fidelis servus, qui universa ad Cbrislum spectantia
\ ^, scripscrit, fidcm habebit, ejusque pcrspicuc exitum
\ * \
qucm eral complelurus in Jerusalem, ex suis ipse
,
rationibus exbibebit. Quod aulcm aliqui percon
tanlur, unde, aut quomodo, ex quibusve signis
, , , discipuli propbclas cognovcrint, baud mihi scila
,
vidctur percontalio, ac digna examinc. Siquidcin
\ . \
enim ad lanlam celsiludinem provexerant ut grandi
,
adeo spectaculo digni babcrentur, quod ipse se
,
eis una cuni prophetis transiigiuatum rcvelans ,
- rcgnum coelorum appellasset, quomodo condisci, ;
pulos ignorare poterant? Plane e l ipsi aposloli
\
prophetaj erant: prophetae autem una cum propbelis
, \
versantcs, unam ac eamdeni obtinent scicnliam ;
[] \ ,
ac maxirae praescnie Jesu, principemque animi
, :, partem illuminantc, ac ad divinani suam forniam
. - * mentem formante. Respondem anlem Petrus Jesu,
,
,
dixit: Domine,bonum est nos hic esse. Si vis, [aciamus

,
hic Iria tabernacula , tibi unum, Moysi unum et
,
,
Eliceunum ".Senserat Pelrus, quid inter spiritalia

ac sensilia inleresset discriminis , ac poliora dete" / / / ^
rioribus cligendo pra?ponit. Cajlerum ne adhuc qut , ;
dem perfqcle sciebat caqux videbantur : nam alio .
qui inspirilalibusnullam labcrnaculorum ralioncm
\
habuisset. Forle vero ita loquilur , anxius adbuc
. )
de praecfplore, ob morlem, quam pradixissel, de
\ , '
qua etiam qui apparuerant loqucbantur cum Jesu.
(', \ \.
Consona enim voce exilum illum Hierosolymis
.
fulurura dicebanl. Idcirco fortc rogabat praiceplo .
rem, ut mallet illic manerc, neo ullo se modo
, \
' j) pbarisxMS ac Scribis necarc volenlibus daret. For50
\ . " 9
T^P
^ ^
' ^
\ , \
) , .
,
\ ^ . \
;, , \,
. "
, e o
L u c . ix, 51.
8 1
Luc. xvin, 3î.
8 1
sitan enim arbitrabatur fore ut nullus ad eum

insidiator in montc accedcret : ac alioqui non
potcral Geri, ut et iu Jcrusalem, et i n alio loco
cssct. Prastat ergo nos cum Moysc et Elia bic essc,
quam ad profanos ac bomicidas irc saccrdoles. Ac
si quidem sermoni annueris : Faciamus , inquit,
liic tria tabernacula, tibi unum, Moysi unum et
Eliaeunum. Quod autcra parccns pryecepiori, mundi
so saluti impedimcuto essc ncscirct, advcrlil Lucas
diceus : Nesciens quid diceret Marcus vcro ail :
Matih.-xvi, 9.1.
* Matlh. xvn, 4.
V A U L E LECTIONES.
.
Fortc ;;. vc) TJ . p/. f< ; ;0 .
Luc. ix, 33.
71
1372
Non enim sciebat quid diceret , nec quid cogitaret. , .

Consistantin loco sublimiori, qui ascenderunt una
,
. cuni Jesu.
/ .
VI. Adhuc eo hquente, erce nubes lucida obum ,
brcvit eos. Et ecce vox de nube: Hic est Filius meus '
charksimtis, in quo mihi bene complacui, ipsum au- )

,
ditc. iA audienles discipuli ceddvvunt in faciem suam, '
.
et timuerunt valde. Et accessil Jesus, et letigit eo$ ,

,
dixitque eis : Surgite, et nolile timere. Levantes au .
tem oculos suos, neminem viderunt nisi solum , , ,
Jesum * . Cum adhuc Petrus pro ea affectione lo- }} . ,
queretur qua ad pneceptorem habebat, lucida qua> . -
dani nubes desuper obumbravit; voxque dc mibe
> prodiit Petrum corrigens, forle vcro cliam condi , >
scipulos, qui el ipsi forsilan ideni atque ille vellenl, ^
\
ac in monte manendum dicerenl : ul ne scilicet
, \
conlrarium aliquid dilccto Filio saperenl; scd au ,
dirent eum, ac ejus sequercntur voluntalem, qua
' , \
universoruni conslaret salus. Quid autem nubis
. ' .
bujus symbolo inlelligi debeat, ex similibus in Scri ,
ptura dictis inquirendum sit. Nam et Moysen in
. \
nubom ingressum invcnimus
quando illa mon ,
tcm operuit in deserto Horeb : teslanturque divina
)
oracula , ingrcssum in caliginem ubi Deus erat.
, . \
Tum etiam, cum olim nubes varie obtexit laberna
culum teslimonii, indeque Dcus audiebalur loquens
,
cum Moyse
Rursus vero columna nubis pretbat
.
populo, iulerditi quidem rorans, noclu aulem ar
8 8
6 0
dens. bed et Isaias ventunim prxdixit

Dominnm
, ,
in jEgyplum super nubcm levem. Ad h;ec quoque
\
audiinus in Salontone, cum templum aidificasset ac . \ \

, \
dedirasset, implesse nubem domuni Domini, ut
non possent sacerdoies ingredi ac sacrificare a fa- ;, ,
\ \
cie nubis . Haec, ac iis plura possumus colligere
cx universa Scriptura, quo sensus propositus ex- . \
,
plicctur ac illuslreiur, el ut intelligatnus quaenam
sit ista nubes, obumbrans orones qui apparuerunl, \
, , ,
ipsosque adeo spectatores, ex qua eliam vox illa
audila sit : Hic est Filius meus chamtimus, in quo , \ >
mihi bene complacui; ipsnm audite.
, .
VII. Praefatas nubes sibi ipsis cognalas existi ,
mare oporlet : imo, unam omnes incunctanter
> ,
dicere. Ncc vero terrae exhalationem aliquam, aut D * ,
aquae evaporationem, vel condensationem aeris de- ,
bcmus repulare; aut omnino aercum qnid cor '
poreae snbstanlia? : sed nobis possibilem, ac facul- , \ ^
, ,
tali nostra* coaptalam natura? divina? notitiam, qnam

\, .
congrua magis voce, magnificentiam i , Davidica
\
pbrasi dixcrimus . Quia enim oiiui ac inieriiui
, .
obnoxiis divina? nalunr (oniprcbensio impossib lis
8 1
et
8 6
4 0
Marc . 5.
!. . 5-8.
I-,a. xix, 1.
Paral p. v, 13, 14.
6 1
8 7
e a
8 8
Exod. xxiv, 18,

P*al. C X L I V , 3 seq.
Niim. xvi, 45 seqq.
" Exod. , 2 ! .
V A R M ? LEGTIONES E T N O T i E .
J Magnificentiam, . Vox esl creberrima in Davidicis, ac aliis; pro qua, ac eadem significatione bic ab Anastasio posiia, multis Scripturai locis habetur . Chrysostomus et alii appellant , velut quarndam acccmmodationcm pro nicdo creatura? ac cjus caplu,
1773
SERMO I. - I N T R A N S F I G U R A T I O N E M D. N . J . C.
1374
*, \ * exsistit, per modos possibiles in iis nobis rebus
, \ apparet, quae post ipsum ipsi propinque babcni :
. k qua nimirum ratione per propbclas quoque nobis
,
loculus e s l ; audienlesque dicenlem bominem : Ego
, Dominvs Deus vestcr*\ baudquaquam hominem
, . , \
Diium esse credinius, puta Isaiam : sed euin qui
, \ *
loquitur in ipô, Dcus. Quanqaam crgo vox nubis
; , - erat, unde et audiebalur, principnliler Ininon Dci
, - voxerat, leslimonium pcrbibenlis Filio, ac tonanlis
:. \ \ pe.r vicinam sibi ralionalem naluram
Snnt enim
, \ - eliam inferiorcs liubes, qu?e vocem dent, sinlque
, . verbi hilerpretes, juxla illud : Vocem dederunt nu - bes *. Item mandalur nubibiis* ophiam super v i , . neam spinas fcrcnlem, corporalem Israelis domum
, ,
ac familiam. Hos aulem, propbelas dico, qiii ver6
. ^
, \
, >.
,
, , )
*
.
, ,
, .
,
* , \ . ,
, ,
. , ,
\ , \ , ,
, \
.
, ( ^
- , ;),
; ,
,
, , \
.
bum pluant, ac poiatione fndigcnles irrigcnt. Porro

nubes h c universas praecellil, ac obumbrat omnesmibcs, velut dicanius universorum agcre providcniiam. Hic ergo, inquit, est Filius tneus charistimus, in quo mihi bene complacni; ipsum audite
Non aii Filium dilectuni,sed magis, cbarissiimim .
Qui cnim dibgilur, non Slalim ipse charissimus c s l :
qni autcm esl charissimus, eliam dilectus esl. Charissimum enim, omnino tale natura est: dileclum
autem , non oninino est natiira, scd bcneplacito.
Filius ergo unus exsislens, ulrumque est, cum
charissimus, tum, ut ila loquar, beneplacitus : quod
nimiruin alienum aliquid a subslanlia sua assumpserii; silque, quod non ejusdrm cssci subslautiae,
assumplum ad unius constitutionem persona?.
m
Ostendit ilaque suo nobis Paler boc testimonio,

diversas osse subslanlias; non ut scparet unila,
(qui enim separenlur q u univit Deus?) sed rerum
natura diversarum unionem doceat, ac unum ex
eis composiium Filiuni, Cbristum Doniinum; F i lium unum cbarissimum, cui .complacuit omncm
servire crealurain ac ipsum audirc.

VIII. Audienles itaque aposloli magnifieam hanc
, , vocem, ceciderunt in (aciem; subjecti scilicct voci
, \
de excelso emissaa, et timuerunt valde. Foriasse
,
propler praecedentem inobedientiam, ubi jam con ,
trarium se Patris bcncplacito sapere didicissent,
, ' Filii inortem aversantes, cujus merito juxta Patris
anliqnuin consilium universo humano gencri salus
,
. paranda essct* Terrilis porro illis ac bumi prostratis : Accedens Jesus, tetigit cos, dkens : Svrgile,
,
,
et nolite limere. Nullius enim partium crat ittetum
.
. . .iilum dissipare alque timorein, pnBtcrquam soluin
', , 0F i l i i , qni scniper omnes ad ipsum accedenles C O I H
ffeiv \ .
fidere jubct.
Isa. v, 6.
Isa. xLvi, seq. * Psal L X X V I , 18.
?
e e
V A I i l i E LECTIONES .
k .
Leg. '.
Ac tonanlis per vicinam sibi ralionaletji naturam. >
. Noinpe ptr angelos : cui oniiiino consonat illud Pault
Ilchr. n , 9, : Si enim per angelos diclus sermo faclus est firmus : cum loquulur dc legislatione, in
qua iteai angclus ex Dei persona Joquiiur de nube. Nolit vero Anasiasius ejusinodi niibes, ipsos
angelos csse, seu unila ilhs corpora , scd potius iis symbolo designari. quod inslar nubium verbum pluanl ac Dei oraciila : quomodo cliam praidicalores ac verbi divini inierprcles nules sunt.
Chamsimus, . Inlcrprcs Latinus Jion oxpressit viin vocis, quam urgcl Anastasius, cum reddit, dilccius; idem enim sonat atque , quo*d ille iuinoris cinphasis cxistiniat, ut dicatur 1
1376
S. A N A S T A S I I ANTfOCHEXI
IX. Morera autem gerenles, levavcrunt obscuratos

jrfror
ac velut caligantes oculos : fone metu : Cumque ; , ,
.
\
levas$cnt, viderunt solum Jesum. Hacienus proccs ; sit regni coelorum aeiiigmalica exhibilio. Desccnden ,
libus autem il.is de monte prwcepit eis Jesus, dicens : .
" ,
Nemini dixeritis visionem, donec Filius hominis re-
,
surgar . Cur vero probibuit, ne narrarcnt visa,

.
"
*nevecuiquamdcclararentmysteriumrcsurrcctionis?
, \
Quia iiimirum oporlcbat prius resurgere Primoge ; "
nitum illum ex morluis , ipso opere aslruenlem

,
rcsurrectionem; tumquc communem umversorum

resurrectionem ex tcstimonio palam fieri. Quis
.
cnim crediturus csset si ca dicerenlur, quibus
, neqne pracipui aposloli fidcm habuissent (sane
;
Petrus ipse blasphemum arbiirabalur, quod dice
,
relur de Salvaloris raorle) , donec audissent vocern
,
de coelo clamanlem, ac cbarissimo Filio testi , \ .
monium perbibentem eique obsequi mandaniem :
yxp , \, \
Eum, siquidem inquit, audite, certamque legein,
quidquid ab eo diclura sit, cxislimatc. Necessario .
igitur prxcepil discipulis ut lacerent quae vidcrant, ,
*/,
donec praeveniens ipse vinceret moriem; ut ne
'
audienles assuescerent fidcm non babere iis qucc
ab ipsis dicebantur. Nain post resurreclionem P r i - .
mogeniti, cum fiducia vulgabant omnium resurrc- ^
,
tlioncm, ct corporum c crassioribus in spiritalia
\ , ,
transflguralionem, pnecipicntes omnibus, quod sicuii Christus resurgens ex mortuis jam non mori- ,
, \, \
lur, ei mors illi non dominatur
sic et nos con ,
formes faciet clarilati suae, el reformabit corpora
, \
noslra in spiriiale atque incorruplum . Etsi in no \ \
vitatc vitce ambulavcrimus , rapiemur in nubibus
obviam Domino in aera, et sic semper cum Domino \ ,
erimus . Cui gloria

iniperium in sxcula s c u
.
lorum. Amen.
9 \
. .
1375
6 8
8T
8 8
89
7 0
7 i
SERMO .
In Annuntiationem inlcmeraiistimce Deiqne Genitricis
Maria*.
B*.

.
, ,
I. Vobi? hodie, optimi filii^ verbum sum narraturus, certusque sum fore ut in mcdium profc- , .
rens, Ecclesiam narratione laetiliccm. Vubis bodie
\
Dei Verbi ad bumanam carncrn complcxioncm ac
coalilioncm relegens, gaudentcs vos a concione D , ;
, \ .
dimittam, ulilem ac salubrcm habentes gaudii ma , tcriam. Quid cnim Verbo ralioni cbarius ? quidvc
;
ad utililatcm commodius? Ilodie posilus cst sum8 8
Matth. , 9.
, 16.
8 7
Coloss. , 18.
8 8
Rom. , 9.
8 8
Pbilipp. , 21
7 8
Rom. , 4.
T 1
I Thcss.
V A R L f : LLCTIONES .
; , qui velut liberc ac diligenlis beneplacilo dusgiliir : vero, qui in se habct rationcs
amoris, ac velut a se el natura, ad amorcm inclinat, quod babel Filius Palris ralione ut Deus, ejnsdcm
eo ac infiniue bonitalis : ipse ut homo, \ qui ca ratione sit bonum cnntingens, ac Dci sola volunlale ac gralia exsistcns. Ueddidi ul plerumque reddit inlerprcs. Grxci - - Tere
*
~ " mon mignon,
'
* voce Jblanda compcllant.
usu communi' vocanl, quns Galli,

mon caur, cc siniili
*
ovv. Haic cum reliquis nsquc ad iinrni dccranl in cudicc quo usus (esl Conibclisius. A l
ea cx Lambecio VIII, pag. 117, siipplcvil Fa!ricius, Uibl Cr. lom. IX, pag. 355; undc: ii!
iila dcscripsiiuusm
i:>77
S E K M O II. -
I N A N N U N T I A T I O N E M S. MARIJE
1:Y78
7
, ' mus lapis angolaris in fundamcnlis Sion \ qui ea

invicem connectat quorum natura inconnexa esl,
, \ *
unialquc qua? sunt per substanliam diversa. Jure
.
itaque merilo, cum ea qua; gaudium suscepit,
, \
gaudeanius, Deique nostri Matrem in ba*c vcrba
, ,
,
cum
Gabriele salulcmus : Ave graliosa;
Dominiis
tecum^ : quod facla sis nobis salulis via, asccn , .

susqnc ad supcros, ac locus rcquictionis, rcirige\~ , ,
riique labernaculum in quo Dominus babilavit.
.
Quamubrem cum omnibus generationibus te solani
bcalam in mulieribus dicemus, quam nequc sul,
,
Yoluplalis ilammam immUlens, adussit, nequc
.
fluxa vis lunae noclu l x s i l . Non cnim dedisli in

, ' commolionem
pedem
animi, sed eo fixo in pelnt,
, * \
indcflcxa mansisli : tcquc Dominus custodivil, in
, \,
clausam, , \ te sidus ingredieiis ac ex tc cgrediens,
que ac obsignatam in ancrnum servans \Salvcsis
. ,
ergo, Mater paritcr ac Yirgo, vitaeqne cibus ac fons
, \ , \
inimorlalilalis : ex te enim is prodiit, qui inler
cmit corruptionem ac morlem destruxil. Nos ita , \ *> .
que, fratres, iis ad Dei Matrcm pro noslra facul, ,
tatc dictis, in nos ipsi dcinceps spectemus, ac 110 , , \
verimus diei virlutem , nataleque noslrum hodie
,
dedicemus. ita planc bic nobis dics vocalus est
. \
, , \ > sanclus, in quo formati ad antiquam vitam postlirainio reversi sumus. Porro vobis videatur forle
.
novum quod dicitur : dicelur lamen, Deo largicnte
' ,
virlutcm, ac diccnli subminisiranle sermoncm.
, \ .
II. Unde vero potius quam ab Evangeiislaj verbis
,
n
;
, \ .
\,
",
ordicnda nobis narratio sit? Ipse nimiruni sermonem auspicctur, qui et diem banc nolam fccit.
In mense, inquit, scxto missns est angetus
Gabricl
Deo in civitatem
Yirginem
de domoel
Galilace
desponsatam
[amilia
viro
cui nomen Nazareth,

cui nomen crat
David, et nomen Virginis
ad
Joscph,
1
Maria *.
Forte vero qua?rat quis taliuin studiosus rimator :
.
quid vclit sextus ille mcnsis, ac unde numcrand' s
* , \ sil? Ut vero quod res habet aperte suggeramus, au
; ea rccurrcndum qu% paulo supcrius dicla sunt ab
,
Evangclisla : ait enim : Post ho$ dies concepit Eli . \
sabetli uxor Z.charim

, et occttllavit
*e mensibus
',
. *
quinqne
7 7
, ctc. Tumque subdit :
sexto misaus et,t angelus Gabriel
In mensc
ad Mariam
aulem
7 8
. Ve-
rum, dicct, nibil minus bis poîtis obscura n:anet
.
narralio. Quod enim Evangelisia dixeril : Post hos
,
autem dies concepit Elisabeth;
baud lamen quos
'-. ,
vclit dics, signiiicavii. Ac certe videlur rcctc quas

;,
rere, qui sic ail : duccbilur autem, dummodo au ' . \

rem auditioni accomniodans, inlclligciiti animo

qux' dicuntur accoperit.
, \ .
" III. Semcl in anr.o sacerdos Icgalis intrat i n
*,
7 t
7 e
;
I Potr. , 6.
bid.
7 3
Luc. i , 28.
Psal
cxx, 5.
7 3
Ezech,
XLIV,
2.
16
Luc. i , 25, 27.
7 7
Luc. i , 24.
V A R L E L E C T l O N i i S ET N O T i f i .
0
. Leg. .
Semet in antw. Opinio haec, tametsi Graecis a Chrvsoslomo admodum recepta ac
fnmiliaris, haud tarnen nililur vcrilate, innuentc ipsa Scriptura fuisse Zacbariam sacerdoteni ex m i noribus : siquidem erat lalis vicis, ac unus dc mullis , cui c l inccnsum ponere obligerit: non ex otlicio
pecuiiare ut suinmus pontifex babuerit.
n
1379
S. ANASTASII AXTIOCHEXI
1380
Sancta sancloruin, cxpialurus pro populo : undc , '
cliam solcmnilas illa, propitiatio scu dies propilia-* \ , \
tionis ac humilialionis dies, magnumqufi jejunium, ;, ,
* .
ab eis appcllalur. Cclebralur auiem dic decima
, ,
mensis scptiniL qui nobis October, Thersi ab Hc\' ;
braeis vocalur. Hebnei enim anni exordium ab
.
Aprili ducnni. Decima ergo juxta lunam scplimi
- ]
mensis, Zacbarias sacerdotio fungens, angclicam
, , \
vidil visionem, faiisltiniqiie nunlium nascilari
'
Baptislae accepit: post quod impleta sua vice, do ,
imim rcdiii. Porro iniplelur c a , facto jam pleniluuio, ac luna siimmc aucla. Tunc concepit cjus uxor .
).
Eihabelh, et se occultavit mensibus quinque . Forle
erubescens, canilie efllorente, ac quod eam agens
sclatem, viro in cubilis societalem coisset. Occul- ' ) tabat aulcm se mensibus quinque, dicen* : Quia sic ^ , ,
fecit mihi Dominus. Sexlo igitur mense a conceplio- , \ nc Elisabeib, missus est Gabriel, uti scriplum est,
.
,
ad Mariam : non omnino fintto sexto mense, sed
" .
intra ejus loiam latitudinem. Neque enim bisloria
\,
evangelica impletum habct sextum menscm, quo
, ,
tempore facta est Virginis salulalio, scu annuntia , *
lio : neque Gabrielis ad eam verba hoc indicant,
.
verum ita quidem bistoria : In sexto mense missus
,
e$t angelus
Angelus autein ad Virginem : Et
, ,
tcce cognata lua, et ipsa concepit filium in seneclute
, ,
tua, et hic mensis sextus est illi quoe vocatur steri , '
lis .
.

, \
vliv
^
, }
.
IV, Hinc porro major nobis emersit diflicultas, C
, \
, E i ,
oblciatque calcntior aliquis, dicens : Si quideni ait
isle, accidisse salulalionem, seu annunlialionem , \ , , ,
labentc nicnse; quis ila dislribmt ut bodie dcbeat
,
celcbrari, hoc est die 25 mensis, non die alia ?
, \ ;
Ad quem in promptu crat dicere, camdem illi de
, \ \
quovis alio die futurairi qusestionem. Quia tamen
. 5' ,
videtur non inscita pcrcontalio, respondeamus.
.
Dicimus ergo, non sic revera habere affirmanles,
ncque ut nostrum duntaxat sermonem teneainus; , ,
sed ut quod animum subiit sinc invidia aperiairms, ' *
vosque ad veriorem solulionem inquirendam cxcr- ^^ ,
ceamus : quam si invencritis, mancal hacc obscura,
, ,
nec mereatur conscribi.
\ ' .
V . Cum bic mundus creatus s't, ac tempore D ,
mensurelur, plane oportct incepisse ab aliquo mo- , * " &
tu ; omninoquc temporale quoddam principium ba- ;
buit. Non enim nos sempiicrnura dicere novimus, , .
ncc EcclesiaB Dei. Nibil quippc sempiternum csl, , cujus partcs corruptioni ac mulationi subjaccnt : ,
pmnino aulem, cujus corrumpuntur parics, tomm
, \ .
quoquc ipsum corruplioni obnoxium est. Quod si
, \
mundi parlos corruplione inlereuut, utique inler- . . ' ,
ilurum est ct totum. Non ergo mundus sempitcr- , \ , 6
%
8 I
Luc. , 2 4 .
ibid. 26.
8 1
ibid. 56.
V A K l i E LECTIONES.
. Forte, .
1381
S E R M O II. ~
IN A N N U N T I A T I G N E M S. M A R I A .
13 2
, . !; , ^ nus est. Si autem non est sempiterna oculis haec

\ ,. subjccta moles, plane habuit principium esso ac
, ,principium creationis, ut probatum fuit. Unde jam
<, \ ) \ par eral, ut Dei sapienlia quae uuiversa ordine ac
,
juslilia creavit condiditque, creationein incboarct,
[] \ \
seu etiam tempus initiaret : nam et ipse pari
, ,
cum crealis tempore ingressus esl * : quam ab ipsa
, \
stalim scqualilalc, quod ad discrimiiialionetn ac
, \ ,
divisioneui leiriporis spcctat, atqne a summa par , tium aequabililale, quam veris inilium aprima crea > *\ tione babuit, baclennsque babet : mcdia illa frigo ., \ []
ris et aesius, ac quod parle utraque excessu mo . " , ,
leslum est, lugiente : quxque postinodum plus luci
; . \
tribual dicique spalio, ac tcnebras deprajdetur ad
* , lucis vicloriam. Plane enini oporlebal ul pra? tepw , \ . H nebris lux polior baberelur, siquidem tcnebrac
\ ,
non subsislunt : lux autem, cuin prius non esset,
, \ , \
prima Dei voce condita est
habuilquc teslinio- * ', \,
nium, bonam esse. Hinc eliam prinium Hebraei liunc
\\ ,
mensem dicunl; olim pulo, ac ex Palribus, perque
,
Moysen ejus eis sancila reiigione. Hic enim, inquit,
, \ mensis ' vobis primus in mensibus anni : qu m
, . etiam quodam alio loco Moyses mensem novorum
.
dicit . lanquaui novae crcalionis prineipii ac eo
rum quae iniliu facia sunt, memoriale. Sed ct is a
. '
Patribus accepit, ut mcnsem istum nossel princi ,
pium temporis. Sanc in uluvii historia
perspi , . cue expressiun invenimus . appellalum esse euni
, .
mensem secundum, qui consequiturNisan. Sicenim
* . \ , ^ apud eos primus inensis appcllalur, qui apud Ro , manos dicitur Aprilis , apud autem Ma(cdones
. , '.,
Xanlhicus. Nisan cxpouitur florem : qui|>pe
.
.
Nisa apud Hebraios ftos appellalur . Forte vero
etiam Xanlhicus, Anlbicus Grace dicilur, id est floridus, adjeclione litlerai X iia appcllatus. Sivc
aulem Anthicus, sive Xanlbicus : ex aeris, quae tunc esl, cfllorescentia ita nuncupatur.
T
8 i
VI. llaque primus mensis ab seqiiinoctio verno

, ,
incipil, primus natura cxsislens, tanquam princi, ) .
pium tcroporis, una cum rerum produclione crea , ' lus. Tunc vero cst aequinoctium, cura nihil prae ,
exsistentis temporis rcmanet in solari cursu, die
[] , .
vicesima Marlii sive Dystri mcnsis. Sic enim hac \ ,
lenus quoque occurril cum quadricnnium bis , - D sexti, quod vocant, in diem perfcclum moturo ab . \ ,
solvil. aliis eniin tribus annis, propler quartam
, , [
residuam, non jam vicesima, sed vicesima prima,
Gen. i , 3.
Exod. xn, 2.
e i
Exod. xm,
4.
8 8
Gen. , I I .
VARIiE LECTIONES ET NOTÊ.

e
^ 8 - .
* . Forte, .
. Lcgo . * Pari cum creatis
tempore ingressus est. . Pulchra ha?c ac bona ad conjecturam : baud vcro satis
firma ad bisloriam : ut vel si concepti Joannis oractiluiii dcdrrimus rontigisse quodie ponil Anaslasius,
deincepsque sexto mense ac eo currenlc laclam Dominicam amiuiiliationem, nulla ejus cerla dics signari
possit. Ncc forte qui priun 25 illa Martii celebrandam censuerunt, crrlius aliud quam hic Anastasius
slgflilicet, habuerunt: satisque fuerit, sic pic, ac eo fundamenlo persuasum babuissc, tunc esse factam, ut illo polissimum die recolendam sancirenl : contra quos male Scaliger, Beroaldus ac similcs
novalorcs dcblalerant. Consenlil Auasiasio auctor Qu.TSlionum ad Antiochum qucest. 54 inler opora
Atbanasii, quem lamen liquel magno Albanasio esse sequiorem.
Quippe Nisa apud Hebrwos flos appeUalnr. Voluit forle dicere Nisur. Nec cnim Ni&a vidclur llebraicum. aut significare florcm ;->X3 auttm
reddilur a L X X , c l a Vulg. flos, Isa. x i , 1. ubi alii germen, alii mrculus : longe tamen hoc cst
a p>3, quo nomlnc prinium iliuni tnenseni appcllani. O ^
verius vidclur, quod adnolatur ad
ea n vocom inThasauro Pagnini, e>se ejnsmodi niensiuin noniina a barbaris accepta, cura non legamui
nisi in libris scriptis in captivitate. et rabbinorum.
u
1 1 0
r e i a
: 3
1384
atque adeoquadam innequaliiate acquinoctiuni ejus- ] , ; modi occurrit. Dcinccps aulem ver incipil, omnia . !,
siatim in piilchram quamdam ac genilalem speciem
\ ; \ .
ransmulans ac niovcns. Siquidein vcro hxc ita
, ,
babenl, mundi visibilts primunt ortum vicesima
dic mensis Manii inlclligiuius. Nam crcata omni- . J ,
no cccari oporluit pulcberrima anni lempcslate : *
atqui ver pulclicrriina est tcmpestatum anni, ut , , ipse abunde lcstalur scnsus. Vidcmus enim per id
. \
ternpus, niovcri omnia ut numero ac molc augcan , ,
Uir, prinium illud maiidatum rcvcrita : Crescite et .
muUiplicamvii .
Si quidcm ergo puleberriina anni <jj,swv , ,
tempcslaium vcrna est, incipitqiie illa ab xquino- ^ ,
clio, qiiando Deus incepit res crearc, cum homincm ,
die sexta creavcrit; pianc inlelHgimus fuisse crea- [ *|
tum boniincm die vicesima quinla mensis Martii : .
quiprc scxia cst a vicesima, vicesima qumla.
, VII. Cum ba;c itaque sic babeanl, quam sibi ma ,
/is decuit deGnire dicm qua se carni eonjungerel,
qui hominem a principio formaral? Si quidem enim ;
lubcns propter noslram salulem scrvivit carni ac \ \ ,
nalivilati noslrisque illis ailcclionibus, lcntos nos ,
sub pcccato liberalurus; plane par erat, u l ipsa
, \
die compaclio auspicarctur, qua inccpisscl boini . ' ,
mun crealio. F u i l siquidem secundus Adam ,
, , omnibus susceptisqua? prioris esseni, niodo lanlum
. , ,
peccalum excipias . Quod si onmibus, quorsum
-boc unum ncgligerel, nimiruin generalionis lem-
;
pus, quod planc cjus in genus boniinum sapicnli
,
, .
dispensalione baudquaquam indignura csscl? Sane
86
8T
8 8
cliam tunc reformari decebat peccati reum, quaiv

do formalus fuerat.
VIII. Quocirca ipsa die, Missus est Gabriel
faiisle Virgini incorruptam nalivilatem annumians,
oique futurani ejus ope gcntibus salutem praenuntians : dumque inCerim ille salutal, Verbum caro
ftictum c$i , figmentum reformans, quod una cum
maligni scrpcntis scrmonibus ingressum pcccatum
corrupiioni obnoxium fecerat : ac sicut per feminam mors causala est, sic oporluil dispensari salulem pcr feminam. Per illam dcceplam voluptale
onines morlui sumus (per banc vivificali sui n u s ) : non ca tantum accipienles a quibus excitloramus, sed longe majora ac prctiosiora,
quac
ncque bunianiis intclleclus possil concipere, ncc ^
oculus eorum valcal assfcqui spcciem, scd c l auditus ferre nequeat . Ibcc quaniagimus, cclebritasac
icsta dics, sacrce quidcni ac voncrand.-i? bujus V i r ginis Annuutialio c s l ; mundi autem universi natalilius dies : quippe universa suo quseque ordini
asserla sunt; priorquc deformiias decorem accepit.
Qiiia nimirum nostri causa similis nobis faclus sit
80
9 1
81
8e
G e n . , 28.
Isa. ., 4.
8 7
ICor.
8 8
, 45.
Hebr. , 15.
,
, , \
* ,
, ,
, . " ,
,

, . * , [
'] , \ ,
,
, \ . , *
\
,
* \
** Luc. f, 26.
8 0
Joan. , U .
81
1 Cor. xv, 22.
VARIyE LECTIONES E T N O T J E .
T
rfi . Addo hacc clausa.

Per hanc vwificati sumus. Iia supplendum liquet, cnm sil ciara
allusio ad locum I Cor. xv, 21. Addcndum vidcbatur vel , vel , ut essct perfcola antithesis, scd nolui mibi sic indulgere. Similia passim Gra?ci alii Patres in ejus diei laudalione.
7 . Forte, .
. Addo Jslbxc clausa
z
1365
SURMO 1IL -
1N A N N U N T I A T I O N E M S. M A R L E .
1386
, ' * qui nos feclt, veteratam ipsius ac corruplam hna

ginem renovans, eartique eximiaquadafn pulcbriiu , \
, \ dine instaurans; iri baec fere vcrba ad nos ciamans : Ex quo bodie flcti formaiique diflluxistis,
, \
^ , \ atque in mortera detracti estis; bodie vesiH causa,
fictor ego fingor, ut mea hac carne nunc ficta, i a
, ' vitam
vos prislinam reducam; idcirco cum niorte
, |) \ , ,
' congrediens, eamqne pgrifnens, uti plane dignOm
, \ , erat*
*
IX. t)t aulcm Pairum quoque auctorilale nostra
" ,
, ' conflrmemus, exqoe illis velut quemdam eis orpatum addamus, quo gratiam babeant; audi qoas
, \
, 6 Gvegorius a Iheologia cogiiomen habens, de ver. na dicat tempestate. Nos enim ad Novam Domin
"
cam exeitans, sermone in eam inscriplo, sic ait :
S i l tibi coelum novtim ct terra nova; nimirum
, \ * ,
alia, sic borum quoque rationem intelligcnti.
\ . "
Yide qualia supt, q u oculis offeruntur. Princeps
. '
anni pars, principi dierum pompam peragil, ac
,
quidquid pulcberrimum ac suavisslnium babct,
. \
dono tribuit . > Mullisque vernae tempestatis i n
, \ ,
unum colleetis laudibas, ostendit, pfae ea quae
, \ , \ ,
ipsam pracedit, occupasse, tit c l exordium et prin . .
cipium, ac quidquid dicat aliquis, re.missio, i n , >
., quara, ae teinporis compaclio sit. Eniravero ne d i cens prarteream lempus, jamque ad occasum ver , \ , ,
, \ : - * geniem solem, faciam hic dicendi fineni, ut ne
langiori de his sermone vobis roolestus, laedioque
* , ' \
, \, \ , Q etBciar. Eum ilaque qui nostrl Causa carnem as\ , ,
sumpsit, laudibus prosequamtir; per ipsum ac curn
, \ , \,
ipso, Patri ac Spiritui sancto gloriam ac bonorcw
. .
submittentes : quippe quem dfeceat laus, magnificentia, decor, nunc ti semper, et in sacula sx
culorom. Amen.
b
.

* *
SERMO III.
In laudatmimm Dei Genitrich
Annuntiationcm.
6
I. Quid nobis iierum in tcrra magdus vult Ca; ; briel ? Ergo ad nos rursum venit ? Qualibus abdiiis
/ \ \ Dei mysteriis servit? Non minoribus, sed verc
,
trcmendis niinistral mandatis. Magna sunt quae ei
. .
credantur. Nemo alius per ipsum declarala facile
\ , * .
percipere possit. E i soli committuntur arcan Dei
^ | " - D Sapienliae thesauri, ac profundum iraperscratabi, \ < lium ejus judiciorum docelur. Ad nos quandoque
. ,
venit, u l virura desideriorum * sapientia erudiret,
, \
doceretque regtim successioncs, ac mundi fmeni;
', \ ,
ut ilem resurrectiunem eigniGcaret, ac judicium
5 , \
cuique ordine reddendum prsenuntiaret, fuluraque
, '
revelaret. Veriit iterum, ut luirabilem divini Ba . ,
plistse nalivitalem palri annunliaret **, ac eam ad
\ - Deum hennnum conjunctionem, q u per eum fu, \ *
tura esset, indicaret. Rogo eniro, qui iis quae scri . ^
pla sunt ftdem habere digni estis, considerate,
D i n . i x , 25.
Luc. i , 8.
* . Forte, .
VARL4S LECTIONES.
b Orat. 45, paulo ante (inem.
44
1287
S. A N A S f A S I I A N T I O C H E N l
j-fS
Qum ab iis quae scripta sunt, flde dlgnirs advene- ,

r i t : quod nimirura stcriles suscipiant liberos; ae
, .,
nes procreent filios; immaluri i n utero fetus ex
siliant; sacerdos pb iDcredulitatem loquelam amit ' ])
lat.
.
II. Alii aliique sanclorum angeloruni aliud quid
"
negotii creditur : huic uni, quod est universorum
, ^&
caput, commillitur; nimirum Deuin in Vjrgiiiis
& *
vulva sine semine concipi; Spiritum sanclum eden *
dae proli cooperari; eum qui est super
omnia
\ , Pater ac Deus, 111 baec verba juberc Virginem sa , ,
.
l u l a r i : Ave, qratia plena, Dominu$ tecum . ma" I
gniiicam ac divinain vocem! excellentem ele \ !
I raenliam acbonilalem ! angelicum vere minurte 1 , riuml beatam Virginem, qux lalia verba audire
!
racruit t seu magis, quae rebus ejusroodi mini \
slrare digua fuit! Concepisti absque viri ulla coi . ,
tione; innupla peperisti : sola Maler siinul ae
. "
Virgo effecta fuisli. Neque euim partus virginilateiu probibuit, nequc conceplio inlegritatem suslu- \ ,

l i l . kiviolatuin servasli virginiutis Ibesaurum
. '
ctiampost partum. Lacte, infantis jn&tar, cum pa , visti, quidat escam omni carni
Sub luam mammam tanquam parvulum eum collegisti, qui fonlis . \
, , ,
inslar lac puerperis scalurit, quo illae parvulos

alant. Etenira facta es raater, non puri hominis,

.
aut alicujus p r o p b e t , aut Deum m sc bospilem
;
babentis; sed vera maler magni Dei ac SalvatortB
; (
nostri Jesu Christi \
Qui* loquetur potenlias Do99
99
mint. ? Quae auritf capere poterit? Quis seruio

^^
dignus invenietur corura quae intciligtuitur. inter
\
pres? Ad usque te audieruut oiulieres : In tristitii*
, ; ,
parieiis
filios
inque omties, ceu haereditaria
, \ .
quaedam successio, divinum currebat mandatum,
,
indissolubile manens atque immolura. te deiu- , ceps audiet femineus sexus, Avete, feminae, qua> . , , ,
gaudii principium suscepcritis, solam illam inter , .
virgines graliosam, pulcbram, immacnlalam^ sanclam, Dei Geniiriccm Mariam.
*0
III. Magnus quidiem Gabriel fausla cjusmodi Y i r gjni nunliat, dumque niiscct sermones, unigenitus , \
Dei Filius sVirgiualemsubututeruni; cepitque von- \
ter, quem omnino coelum non capil. N^stri cansa, ,
" ' factus est utero gestatue Lnfans, qui nobis superior
erat: paulatim crescens, ac corporaliler ad perfe- ]>. , .\ , , \
ctum provebens , q u i ipse omnibusnumerisperfe .
,
cturaesset Dei Yerbum, zCownhi vezbo virtutis $u<e
, \ .
portam :
annoram iniliumaccipiens, qui Conditor
" 6 *
esset temporum ac exsisterel ante saecuJa. Homi ,
num Opifex, factusest bomo, Malrem slbi exnobis
comparans; ipse unicus per naturaro Dei Filius, ,
.
carnein ex ea nobis consubstaniialem assumens.
* IV. Uuia vero sermo baud salis cnassurgit niiraculis, necmortalis lingua magniflca Dei opera pro , ' ^ 9
Rom. ix, 5.
Mallb. xxviii, 9.
Luc. i , 28. ' Psal. cxxxv, 2 5

Luc. , 52. * Hcbr. i , 5.
9 9
T i l . , 15
V A K I A LECTIONES*
c \ l/^g- .
* ". Forte, .
P8al, cv, 2.
Gen. i ^ i*X
1389
SERMO I V . -
DE TRIBUS QUADRAGESIMIS.
13C0
dignitate cnumiat; adcsdum, propbelarum voealissime Isaia ;adesdum, inqnam; dooe nos Dei magna \ , lia ; lauda per Spirilum facla: jube audiri qttse sunt

iwnUanda; eum gloriftea, qui quos vult i l l u m i n a l :

flde majoribus , praedictione aslrne fldem : Ecct,
inqoit , Virgo habebit in utero, et puriet Filium ,

et vocobnnt nomen ejus Emmanuet *.Dicftodesiterum,
. ,
\,
propheta, super islis laadis canlicum : Domine

$4,
,
\
tieus meus, glorificabo U;

laudabo nomen luum ;
'.
, ,
qnoniam fecisti admirabiles re$, comilium
antiquum
4\
verum: fiat, Domine *. Quudnam vero antiquum

.
,

,
erat consilitim Dei etPatris ? Utique orantum no
slxum salqs. Qoi emm dedisset ut essemus , qui

.
,
.

non potius doturus erat, ut bene essemu, figmen ; .
lum suura ad aiuiquum domicilium revocans ac
,
%
> mandali obeervationem , per quam vitae in nobis

immorUlis promissio est, quam et merito amisc , xa\ ,
ramus, non scrvantes ejusmodi roandatum? Sed,
' ,
diviita ac beata Virgo, extensa ad coclum scala ;
$ , :;
paradisi p o r t a ; ingressus ad incorruptionem;
', \ ,
hominum ad Deum unio ac consertio, tu nobis eer , ,
monis eslo signaculuro : in Ghrislo Jesu Domino
,
nostro, per qu6m ac quocum gloria ac potestas
\ , & Palri cuft) sanctoac viviftcoSpirilu, nuncet sempcr,
,
et in 8ca]a saDcaloruni. Amen.
' \ ( \
, \ ,
\ , \ . ,
'.
SERMO IV.
(1)
,
,
Anastasii
patriarchce Theopoleo* magnw
Antiochiiv,
dc sanctis tribus Quadragesimh,
nnde eas ob*ervare accepxmm,
qmdque qiti ea$
iramgredhinlur
ienem violent.
( C O T E L E R . Eccies.
Gra*c. monument.
"
\ , >.\
,
\
;, *
, cpi, ,
, \
,
\ . '
, \

'^
\ ,
, D
1
I. III,
p.
425.)
Nos ^quidetn oportuil nposlolicis Iradil onibns

et consliluiionibus, sanciornmquc Patruui noslrorum scriplis sancHonibug obscqucnles, neccssarium nwi babere quaBslioncs hianes el commenla
scrmwium vana cxcogilare, ad inficialioncm eoruni
q H ' a b illis dccrel* eunt; sed poiius ailender^
diligenter iisqiue dellnierunt, tum in suis divinis
canonibus, tum in sanclis suis libris qui exsuint,
et sanctis sttis vocibus tradUionc accepiis, easque
ul Dei voces putare ac veiicrari. Vcruin quia boni
osor fraudalentusque diabolus, qui principio in paradiso datum primo hominum crealo mandalum
jejunii labefactavil, eumque esu illios ligiH dojecit
ac morli iradidit, non cessatbucusqve calumniari
divina praecepta qua3 a Deo Deiqne viris propler
Isa. vn, 14 * Isa. . 1.

gcsim susc, ex concilio Tribnricnsi, Capilularibus, Amalario, aliisque lesiimoniis per viros dos a m o n e epistola de j e j u n - i i s , q u a m supcriori t o m o
clos coacervalis notissimae. Proinde juxia morcm
edidinius; ubi, qireinadmodum ad Coiisiilutiones
suum callidc llieronymus,episl. 54, ad ilarccllam,
aposlolicas, dixiinus de jejuniis Grxcorum, el de
adversus Montanum, Nos, inquil, unam Quadrae o r u m Iribus Quadragesiuus, i n Anastaii q u a B S l i o gesimam secundum traditionem aposlolorum, loto
ne 64, et in loco Joannis Citrii apud Ailaliuin De
anno, lempore nobis congruo, jejiinamus, illi tres
Contens., m, 12; necnon in Typico S. Sabce, f. 100 in anno faciunl Quadragesimas, quasi Ires passi
ci 135; aique in Morini anliquis PoDnilculialibus,
sint Salvalores, eic. Videcumdem magniim doclop. 89, 115. Neque Lalinis delucrunt ires Quadrarcm ad Aggwi caput i , ct ad Matilwei ca^>- ix.
(1)
"
Citalur, quanquam indiligeiiliiis a Theodoro B a l -
1301
S. ANASTASIl ANTIOCHENI
1395
ealulcm generis noslri tradita sunl : modo vero \ , \

, \
praecipue irrepsit in quosdam nostrum, non tan
lum laicos, aul ignotos ot illitteratos, sed jam ipsos
\ , ' \
quoque qui de doclrina glorianlur, et de maxima
sapienlia supercilium altollunt ,epiecopos, inquam,
\ , \ \
metropolitas, sacerdolcs, diaconos, caUerosqnc
, , ,
clericos, necnon ipsos forsan ulique monacbos,
, \ , , \
quorum deus venler reputatus cst , qui sic absquc
, \ ,
rubore et pudore docenl, unicum esse jejunium ,
, \ asanclis apostolis divinisque Patribus traditum,
\ illud quod vocalur magniira ; jejuniem autem Na, \? \
lalis Cbrisli, quod etiam nonnulli nominanl eancli
,
Pbilippi, ob causam quam inferius proferemus,
(2),~\
atque jcjunium quod praccdil fcstani et eommc (3) , ' niorationem sanclarum principum apostolorum ^ , \ . /
Pelri et Pauli, non orluni babere ex apostolica
(4) ,
vcl Patrum conslilutione, sed essc monacborum
, \
qiiorumdain invenia c l placila, qui duo hacc dicla , ,
jejunia pcragunl: quocirca ex illis bominibus ordi-
iiaiionU Dei adversariis nonnulli diebus octodecim
abstinenl dunlaxal carneet caseo et ovis; quidam
,
vero carne sola, qui rcliqna comedunt, cxceplo \ \ ,
tiuo d i e ; a!ii auiem pari modo abstincnt dicbus ,
duodccim tanlum,alii sex, alii quatuor : et non

modo sesolos volunl essc dcceptos,sed mullitu- , , \
dincm quoque popularem simul posl se trabunt;
:,
ut non solum ipsorum s i l peccaluni; qui sane \ ,
graviorcs poenas dabunt, quod nauilos scandali *
zaverint, alque a recta via abduxcrint. Nam si
\ ) , 1
il!e qui unum dignum ab indigno educit, os rcpu- Q \ .

lalur Dei qui boc d i x i t q u a n t o raagis coiulcmna (5), . ,
tionc dignus erit is qui per suam ingluviem e l in ,
temperanliam dccipil ingenlera hominurn muililu . \
dinem ? Nos igilur ideo quaecunquc repcrimns
; \
\ ^
apostolarum Palrumque constituta huc spcclanlia,
\ ,
el de praediclis jejuniis deiinienlia, boc in libro
,
collocaviinus, ad prsacludendum os eorum qui
1
Pbilipp. , 19.
Jerem. xv, 19.
.
Circa jejunium et
Quadragcsimam nataiis Dominici, velimeliam consulas Codiniim : De officm, cap. 7, et Gregorii
Protosyncelli
Apologiam.
(3) ' '.

Jejunium el Quadragesima
Pbilippi iufra in canonibus Nicepbori Conslantinopolilani. in Typico xiv Novembris, u l missos fanam libros PoenUentiales supracitatos.
(4) .
Pariler de jejunio e l Quadrageshna aposlolorum, seu principum aposlolorum
Pelri ct Pauli, seu duodecim apostolorum, mitto
^ )*/.

, 0'
. , ' . \
, ' \ -
*^ . Vel cliam sic ; Numera

posl
Carnisprivium,
videlicct secunda
feria sepiimanm casearice, dies
quinquaginta
sex; et illic Christianum
Pascha invenies. Quot autem dies depreliendunlur
secnnda
feria septimancB renovat'wnis,usque
ad terliam
Maii,
te praecipue ad Typicum, f. 99, 100, 121, 157, al
tot accipe, eliam dies esse esuriales jejunii
Sanctoque alibi, elad Euclwlogium Goari, p. 207; item ad
rum Apostolorum wslivas. Mense Martio si
praseni
Mallba-uin Biastarcm litt. v, cap. 4 ; et litt. ,
invenitur Judceorum Pascha,
addcndi sunt dies 19,
oap. 7, loco apud duclissiuuini Morinum ex parte
citalo ad Poenilentialcs Grcecos, qui tamon in edi- 11 ibi proxime sequetn deprehendetur. Quod si mrnse
lione Anglieana non comparel. Nara post ha?c Sy- Aprili Pascha hujus anm, tolle dies undecim, t//icque venturum crit. At si luna in decimo tcxto solo
nodici illius Beveregiani, p. 209.
cycto (uerit, detrahendi
sunt die* duodecim,
stalim , cum quibus desinit paritcr
que Pascha secuturum apparcbit. Regiusaulem Jiber
exemplar Colberlinum, siibjicitur in God. Juliana,
81 Keg. 912(uunc 3020) 2509 : "II - ' ,

-',
. "
^ .,
^ , , \
591, tunc 25U), in desinil. Logc

infcrius Canones NicepJiort Coiifessoris.
(5) . Vel addendum . ex
Jeremiae lextu, vel.subinlelligendura , pn>pter quod praccdit.
1.193
SERMO IV. DE TRIBUS QUADRAGESIMIS
i:C4
, xaiJk
\ -
,
, "
adco impudciilcr pcr elalioncm et superbiam, i n silunique amorcm voluptatis ei ventris aviditalem,
ea inficiantur ac mendaciter traducunt, nec Domini
sentcntiam meluunt, his verbis conceptam : Qni-
cunque scandalizaverit
, \

. , ,
. . \
. ' '
. . \ . . ,
. ^ , .
' , ,
,
. ;
t
unum de pusillis istis, expedit
eim mola aslnaria ,

et qoae scquuntur omncs
norunt.Cum enim imperitus et ruslicus viderit te,
qui scientia praiditus es, manducare impndenter
jejunii lempore, omnino-patietur scandalum, atque
pejora pcrpelrabil. De reliquo audiant memoralas
apostolorum et Palrum Iraditiones circa dicta jejunia. Et dixit Dominus ad Moysem : Loquere
filiislsrael,dicens:
Tria tcmporaanni servateraihi;
festum azymorum primo mense; a decima quarta
autcm die, septcni dies comedetis azyma supef
picrides panem afllictionis; in eo enim exiistis cx
iCgyplo. Et numerabitis vobis , a septem scplimanis. Seplem iiUegri dies.Et vocabilis eam vocalam
sanclam dicni. Et dccimam quintam septimi mensis medianle anno. Dics propilialionis. Et solemnilas Sccnopcgia3. Vocala sancla erit vobis. Humiliaie animas vestras. Omnis aulcm anima, quaecunque non humiliabilur, exlerminabilur de popnlo
suo. Septem diebus afferelis bolocautomala , in
tabernaculis babilantcs, ut sciant progenics vestrae. quod in tabernaculis habitare feci filios
lsrael, curo educcrem de Êgyplo. Ego sum Dominus Dcus vcsler \
. "
\
,
.
, \
, = ^
. ^
, ;
(6) ,

Chrysostomi.
(7), , \ .." - ^
Atque inde, ulvidetur, cliam a nobis servan ,
lur iria jejunia,qua3 prrcfigurabant fcsta iila, ad,
dilamenlum lernarii gradus ncquaquam admillen.
tia. >

Et Canon sanclorum aposlolorum ail : t Si
, , ,
qnis lcctor, anl diaconus, aut subdiaconus, autpre, ,
sbyter, aut cpiscopns, aut omnino ex catalogo
(8), -,
fiacratorum, sanctam Quadragesirnan) nou jcjuna8
Mattb. xvui, 6. * Exbd. xu, xxxjv ; Leviu x u ; i ; Nuni. i x ; Deut. x n ,

(6) .
Joannis Pbiloponi praslanlioris
"-lilosophi quain theologi pra?clarum opiis deiiindi crealione publici juris fccit Ballhasar Cor
.crius, eoque nomine bomini docto pluriuium deienl bonae liiieras, multo plus tamen dcbituraB, si
diljgentius in proposito'versalus fuisset.Non pauca
cnim emendalu facilia inemcndaia reliquiL, et vi
tiosum lextum mala versione incruslavit, ut nihil
dicam dc innumeris probi facUisriue contpxtus
pravis interprelalionibus. Id cum sai'pe deinonslramus basce per notas, lum passirn ccrncre est,
atque ab ipso etiam principio, nbi advcrbium
divisum remaTisit in et versum-
que csl quasi , cb exteruU; rcs pcr so clara

csl, pr.inde vcrbnm non amplius aJtJam. Ex hac
porro divisioiie i.nius vocisJn pkircs, crrala quamplurima profliixerc. Alque ut ad iocum pr.osenlcm
\rniamus, lib. i n . cap. 10, inepte edidit ac reddid i l , ,
cum vel caeco apparerc poluissct; el

qucmadmodum Pcnleus in inrmbra, sic vox
in syllabas suas miscrc disccrpla jacel lib. vi,
cap.
1 :
, , \ 0
, scu polius quod a nsar.u Graiumalici Joan-
C.m. G9.
nis profcclum nullus dubito, *. Eas igilnr

conjtinge mco pericalo, imo absque poriculo; verte
autem : .Vm st '$ carnem pclle dcnudaverit,
tetrum apparebit,
et neque spectabile
dccorticatum.
Pari modo, lib. 1:1,
id quod
fuerit
cap. 10,
\ , pro ; lib. , rap. 10,
ov pro ; et vi cap. 2, ' - loco
. Thesauri
ascelici
optisculo viu.
cap. 28 :

. Scrib. , . . . Apnd Plnlarchuin libro De mali<jnitale>
Herodoli,
p. 801 1] : \ . . xc\
\ verc \ aul
. Dnnique in Matlliaeo Blaslarc Elern. , cap o, ubi lcx, loco .
(7) ',
c t c , (V*rc ad verbum in qnaesiinnc Anasiasii 01. , , \ *
^.,
; > , \ /
,. V .
Cbrysostoinuin, serm. 1, de PonlccoslQ.
1
(8)
sucratorum.
V i r sumimis
'
catatog
fuil, alr;uc in bisccbtte
S. A N A S T A S I f ANTIOCHENI
1355
1336
verit, vel quarlam feriam, vcl Parascevcn, depo- , , ,
natur; pralcrquam si per inftrrailatem impedia * .
lur. Porro dc Quadragestma Nalivitatis Christi,
,
scriptum est in Periodo seu Gircuilu el Ilinerario
(9),
sancti Pbilippi, quod dum predicaret verbum ve- , \
ritatis, docendo pervenii ad Hierapoliro Asiae, una
, , \
eum Bartholoinaeo, ct sorore sua Mariamne ; urbs
autera illa coJebat viperam. E l cum apostolos
. \ (1),
comprebendissent, post multa lormenla, quia ne , \
quaquam rcciplebant, nec verbum divinum vel
, ,
audirc sustiiiebant, excepto illo qui primum apo- \
slolos susceperat: iUe eniro baplizatus fuit, tota- \ \
que ipsius domus ct consanguhiiias, necnon uxor
, \
proconsulis : Pbilippum quidcm educentes, post- \
quain lalos ipsius perforavissent, cruciGxcrunt
, *
eapUe in lerram vcrso; Barlboloraaeum aulem in \
.
ligno prope euin saspenderunt ; Mariamnem vero
detinuerunt in carcere. Porro cum sanctus Joan- ,
, . nes illuc advenisset,dixit ei Philippus, u l i pcterent
ignem e cceto demitti qui cunctos illos consume- \
r e l : id quod apostolus Joannes fieri prohibuit. .
Post ipsius porro discessum, tribus diebus inter- \ , , \
jeciis, oravit sanctus Philippus, ct lcrra aperuit
os, cunctosque idololatras vivos in infernum de~ ,
duxit. Poslea ipei apparuil Scrvator, et in memo- $ . \
, riam ei revocavit prseceplum s u u m , quod ait,
mahim pro inalo non esse reddcndum, e l reliqut , \ ,
eimilia; deinde etiam addidit : < Quandoquidcm \ \
mandatum meumviolasti,et aiflixistieos qui te do- , ,
lore aflecerunl, lu quidem hic obdormics, et cum
, \
gloria aufereris a sanctis angelis meis usque ad
\ 2paradisum, non intrabis tamcn, sed quadraginta
, ,
diebus extra stabis, trislis, alque probibitus
a flamnieo gladio , proplerca quod eos qui le
^, * e
Gen. m , 24.
ris versatissimus, et curiosar felicitatis, Jacobus sibi tiiodo propria sub&iantia, suspensum interim
volumus ab adminislratione palrimonii ecclesiaSirmondus : negari lamen non polest, plurima in
libris antiquorum quos edidil remansisse errata. slici, et celebratione Missarum. Paucisque inierllla quidcm deprehendcbal pro sua perspicacilate, jeclis : Suspensus igjlur, sicut praefali sumus,
necnon corrigere poterat, quo pollebal acumine; cpiscopus Gonlumeliosus, babeat tantum, quam
sed majoribus inlenlus, laborem emendaiionis de- prasumpsisse dicitur, celcbrationem missarum.
Quae inter se pugnant evidenter, ncc aliler concitreclabat, Qxeroplo sane non sequendo. Effo aulem
liari polerunt, quam inserendo ante verbum haqui naturae in raedilalionem pronioris beneficio
beat, particulam tiegantem, non habeat. Tomo 111
an vilio, cruces ingeniorum non penitus aversor,
Atiafeetorum
doclissinii Mabillonii, p. 2 8 2 : Silqtie
libenter exerceo me circa loca obscura ct depravala. Gujusmodi procul dubio cxstal Epistola Joan- . ab omni sacerdotalis carlologi laqueo aut oppressione \ e l bumano inlacfils, et liber usqu^ ad noiiis p a p II, ad Caesarium Arelatcnsem de Coutumchoso Begensi, t. I, Conciliorurn Galliae, ad an- slrum, ut praefaloni est, judicium, qui beati principis aposlolorum Pelri mcruii adipisci auxilium.i
mtm 554 : c Gbarilatis tuae Hiteras animo libenli
susccpimus, in quibus corporeas nccessilatcs allc- An sacerdotnlis catalogi.
(9)
'.
Apocrypba seqnunlur,
gans, ctiam quae sacrius ille, qui lapsus est, fecerit indicasli. > Quid crgo ad monslrum lectionis falsa, fabulosa, insulsa, impia, b*a?retica, indigna
plane qu; ab Anasiasio vel proierrenlur, dignis$acrius? Duo quae substituantur occurrunt, sequius
siina conlra quac Gclasiano gynodi Komana? dccrclo
aut secius, boc est prave; ei sncratm, allusioue
forsan facla ad lestimoniuin Fausli paritcr Bcgcn- a^tcrnuni proscripta manehiit. Quocirca pudeniius
sis, quod in ea causa. prolatum cernilur : < Perdit aiii visund leclunique Pbilippi apocrynhum repurgratiam consecrati, qui adbuc oflicium vuh excr- gaverunt,scopulis diligcnler vitaiis. A b aliis ignoralum est Pbilippi martynum, post Clementem
ere marili. Uirum vero sit verisimilius, lecior
judicet. Quanquam haec typis mandata nunc cor- Alcxandrinum Strom. .
rigens, inlclligo ulcunaue relinert posse vulgatam
(U) .
.
Lcve
lcclioncm, ac suini adverbialiler tarrius, exponi- mendum bic a Nirepboro debet amoveri. Eccles.
que scclettiui, exsecrabilius. Ga?(eruin quia de Con- Hisi. lib , cap. 59 : \ \ : tunieliosi negoiio ct Sirroondi indiligciUia agilur,
-, jnngendo \ rum , ut
^rofcranlur msignia Agapeli ad Ccesarium verba
habes Act. ^, 12. 51inus commode doclissimus
quae h'ic pei liuenl : t Contumeliosum , reddila
Combctibiub lcnlalat, \ .
1397
SERMO IV. -
DE TRIBUS QUADRAGESIMIS.
1398
, \ - injuria affecere yexasli, postea jnlroibis, atque

eritivov . \ - praparatum tibi locum recipies. Tum eos qui in
$, infernum deducti fuerant reducens, ascendit in
\ * eofclog. Postea Pbilippus mandavit Barlholoruaeo
, ac Mariamitee, dicere Jacobo c&terisque apostolis,
\ \ , - u i pro eo jejunarent ac orarent per quadraginla
< dies. Atque ila apostoli quadraginta dierum jcju \ - niura el preces canctis fidelibos statuerunt. Idque
. \ \ servalum fuit a sanetis Patribus, et septem conci . \
liis generalibus. Atque decretum fuit jejufiium,

, non quinque, vel octo, aut decera dierum, sed
. , quadragiata. Vocatur autem Nalalis Christi jeju ' \ nram, quta in fine dierum quadraginla occurrit
. \
salutaris Nativitas ;Dooimi nostri Jesu Cbristi.
.
fruoque bona peragunlar. Nam exsequimur tradi , \ \ ^ lionera aposlolorura, simujque prepurgamur in
- \ - occursum et adoralionetn Jesu Chrisli Domini no 0 \ ^
stri, quiexsancla Dei Genitrice semperquc virgtne
.
absque macula el ineffabililer natus est.

.
, c
, \ * . \ xSJ
$, \ . *

,
, \ , \
. >
, Q
^ '
, ,
, , ,
\ ,
, \
. ,
' .
* ,
, \ , \

.
Caeieruin quod subsequitur Pentecosten jejunium ipsum est de quo agiUir in Gohstilulionibns
tanciorum aposiolorum. Aiant quippe in illie :
Post Pentecosien, eelebrate hebdomadam unam,
el post illam jejunate. iquiim enim est, u l de munere Dei la^temini, ac poet remissiooem j^juneUs.
Siquidem Moysea et Elias jejiioaverBnt quadraginta
diebas; et DatHel iKbua hebdomadis panem deslderiorum non comedit, et caro ac vinum non
introierunt in os ejus . Jejunabatur ergo Iioe
T
jejunium, usque ad Dormilionem eeo Mortem Deiparae ; verum a sanctis Palribus per oeconomiam
et dispensationem intercisum esi , parlim qula i n currebat in jejunia elhnica, seu
Arinenioram,
Jacobitarum,Ne8lorianorom, adbucqe ssepeeliam
Ismaelitarum ; partim, mea quidem sentenlia, propter hominum negligentiam animique relaxationem. Sancitum aulem fuit, tisque ad festum eanclorum aposlolorum jejunare; sicque postea solvere
jejunium ; dein ab imlio Augusli jejunare usque
ad Obitum Deiparae; ilerumque solvere jejunium ,
eliam tunc juxla admonitionem Conslilutionum
apostoficarum.
L i b . v, cap. ult.
V A R l i E LEGTIONES.
13W
S. ANASTASII AiNTlOCHENI
1400
,
, , ,
ANASTASII
PATRIARCH./E THEOPOLITANI, CYRILLI ALEXANDRINI
COMPENDIARIA O R T H O D O X i E FIDEI E X P M C A T I O .
[Biblioth. Patrum . , . 104.)
Calcchiita. Heustu, cujas esreligioim?

/.
!, ;
Calechumenus. Cbristianus smn.
.
.
Catec. Quisest vero Chrislianus?
;
Catech. Qui ex Dei voluntale vivit e l pie, et lta
,
Deo placerc stadeat : bene denique se gerit.
.
Catec. Quod ad Deujn altinet, quot aluras pro ;
iiteris?
Caiech. Unicaro.
.
Catcc. Quamnam ?
;
Catech. Deitatem.
.
Catec. QuideslDeus?
;
Catech. Essentia cujus nullus est auctor, causa
, ,
omnipotens : cui prorsas nibil desit: omnis deni, , que causae et natune superessentialis cansa.
.
Catec. Quomodo credis?
\ ;
Catech. Credo in unum Deum Palrem, et in unum
, \
F i i i u m , a<; Deum, ex Deoac Palre genilum : el in
\ , \ *
unum Spiritum sanctum, Deum ex Patre procf\ v , denlem.
.
Gatec. Qua re differt Filius a Patre?
;
Catech. Hypostasi, quatenus Paler esl Ingcnitus,
Filius autem genitus. Est eniro ex Palre.
, * .
Catec. Spiritus sanctus vero quonamdiffert a Pa
%re ct Filio?
;
Catech. Hypostaei, qualenus procedit.
, .
Catcc, Ergo conscquenter m (res deoe cre ;
dis*
Catech. Absit,
.
Catec. Atcerte in Ires naturas?
;
Catech. Minime.
Q
.
Calec. Atqui tres deos recensuisli : quomodo
\ ,
igilur inquis, Absit?
;
Catech. Atqui eliam sitres recensui, tria tamen
l \ ,
dico propief iripHcem coessenlialis et individuae
\ Trinitaiis subsistentiam. Nam et Paler esl umis
. , \ .
Deus, et Filius est unus Deu*, c l Spirilus sanclus
,
' Texlum Grttcum deprompsirrms ex operc cui iitulus : SS. Athanasii, Basilii. Anastasti, Cyrilttcl
Phabadxi Ovuscula. Excudebat Uenricus Stephanus anno 1570, Genevcr, etc, png. 425.
E X F L i C A T l O FIUEI ORTIIQDOX.E.
1402
. ::<: , \ - est unus Deus, et uniea dcitas in tribus hyposia, , \ , \ .
sibus slatuitur, ct unica essentia, unicum regnuni,
unica potenlia ct nalura.
\ ;
Catec. Quid est autem esscnlia?
Catech. Res quae per se est, neque altero indiget
,
ad hoc ut ipsa subsistat.
.
Catec. Quid est nalura ?
;
Catech. Res univcrsalis, et byposlasc* sibi sub *
. " * - jectas complectens. Aut sic dcfinito : Vera cxsi , , , \ stcnlia rerum, utesscntia,natura, forma, sint una
et eadem res.
.
Catec. Quol hypostases agnoscis in dcitale?
;
Calech. Tres, Palrem, Filium, et Spiritum san, , , \ .
clum.
;
Calcc. Quid est byposlasis?
, ^
Catech.
Essentia cum suis quibusdam proprie . .
lalibus, ab iis quae ejusdera suul speciei numero
\ \
differens, i d est, persona coessentialis. Personas
autemin Dco diciraus incorporcas et omnis figure
.
experles.
Catec. Quidnam est singulis istis tribus hypo , \
slasibus proprium? quid ilem commune?
. ,;
Catech. Proprium esl Palris, ingenilum esse :
" ,
, - F i l i i vcro, genitum esse : Spiritus sancli, processio. Gommunis aulem illis est deilas, et commune
\ .
regnuni.
\ ;
Calec. In oeconomia (idest, incarnationis
mysterio)
quot naturas proiileris?
* \ *
Catech.
Duas : deitatem et humanUatem; ut
, , \ .
^ idem Filius sit pcrfectuS Deus el perfectus borao.
\ \
Caiec. Quot naturales volunlates et acliones in
;
Cbrislo profiteris?
* , \ .
Catech. Duas : unam divinain, alleram bumanam.
;
Catec. Quae est volunlas divina ?
, , Catech. Purgare Ieprosos : ut, < Volo, purgator:
> \ , \ , c ", et caetera hujusmodi: ut et illud, Vade et liat
, , >
tibi sicut credidisli.
;
Catec. Quseest actio divina?
\
Catech. Utservenlur oomes bomincs, elad veri , *0 tatis noiiiiam perveniant, ut illud : Pater meus
, ,
usque iranc operalur, e l ego operor *.
;
Catec. Quse est volontas humana?
\ ,
Catech. Potum quserere, quod eiiam in cruce ac\ , c " D c i d i l : et cibum expetere, utillud : < Habelisbic
;
allquid e d u l i i ?
;
Catec. Qtrae aclio bumana?
, , \ .
Catech. Uer facere, fatigari,el similia.
\ \
Catec. Qiiot bypostases in fidei de Filio profes ;
sione profileris?
Catech. Unicam ; ut idcm e l unus sit Filius Dei
\
.
et Filius Virginis.
6 \, \
Catcc. Quid commune habet Filius cum Palre ct
;
Spirilu sancto?
,
Catech.
Conraiunem babet cum illis naturam
suse deitatis quatenus' est Deus pcrfecius : coin ,
muncm vero cum hominibus babet naturam huma \ .
nitalis sua?, qualemis cst bomo perfectus.
1
Joan. , 17.
Luc. , 41.
1433
ANASTASII ANTIOCflENl
1404
Calec. Quid est Dcus ?
;
Cateck. Si vis nosse quid sit Dcus ct quomodo

eit adorandus, altenle ausculta, et verilalcm co, , \ .
gnosce. Patris, F i l i i el Spiritus sancli unum cst
, , \ ,
consilium, sapientia una, potcntia una : neque
, . ,
iip.usquidem cxslilit ante saccula, aller vero post
" , ' , \
sxcula, sed simul Pater, et Filius, et Spirilus , sanctus: FUius in Palre, et Spirilus in Filio, co- . " \
haeret cnim haec nalura; unde una est natura, et

una Deiias : distincla quidem in tree bypostascs,
,
sed in unilatem occurrens, habiluessenliscratione. . \ \
Idcirco eliam cum Palrem dicimus, ct Filiuni ac , ' .
Spinlum sanctum proGlemur, unicum Deum dici , \
mus. Est vero Deus commune nomcn Patri, Filio,
\ . , ,
ct Spirilui sanclo : Paler vero, et filius, et Spiri- \ , , *
*
tus sanctus, non sunl communia noniina, sed proprice singulorum hyposlases. Patcr enim non dicitur Filius, nec Filius dicilur Pater, nec Spiritus
sanctus vocalur Palcr aul Filius : a l Deus seropcr
Trinitas appellalur. Itaque cura tres hyposlascs
sive tres personas dicimus, non dicimus trcs cssenfias sive tres naluras, sive Ires deos : sed unum
Deiim, unam essentiam, sive unam naluram profiiemur, ne arianizemus. E l rursus cum unam essentiam sive naturam dicimus, non dicimus unara
hypostasim, ne sabellianizemus : sed tres bypostases sive tres persoitas in una deilate, unam
essenliam et naluram credimus. E s i autcm Deiis,
esseniia quae omnein contcniplationem superat,
mens quae comprehendi nequil, pulchriludo cujus (j
ratio ante nulla iniri potest, magnitudo quae cemi
non possit, gloria omnem cogilaiioncm efiugiens.
Filius est ineffabilis proles, scrmo nulla rationc
explicabilis, mens insupcrabilis, essentia invariala,
natura inaccessa, cbaracler subsislens. Spirilus
est intellectualis et simplcx, snblilis, planus ac
pellucidus, oranis noxae et niaculx cxpers, el omnia
inluens. Imago Palris csl sol, radius F i l i i , radii calor est Spirilus sancli. Ilaque sol est Pater, radius
Filius, splendor ignitus est Spirilus ille prorsus
eanclus. Et sol quideni nunquam coclum deseruil :
Filium autera ut radios, splendorem videlicet ab
ipso refulgenlexn, emisit in lerrain ct Spiritum
sanctum, ut caJorem quo superiorem el inferiorem
iiuindum undcquaque foverel et bonis cumularcl. ^
Ila nobis cogitandum est de nnica iu tribus hypostasibus Deilate. Nalura, esscntta, forma siniul ea<Jem esi, bypostasis ct persona idcm esl. E l essenlia quidem sive natura hl quod commune cst designal : hyposlasis aulem sive persona, quod singulorum proprium est declarat. Ut (exempli gralia
sic dicarnus) in homine, omnes homines unius et
ejusdem nalurae sumus, uoa e l eadem natura omnium e s l : siquidem omnes bomines ex aniina i n tellectuali et corpore constamus : bypostasibus
"
'
. , \
, , . .
, ,
, , , *
, , , .,
. ,
, , ? . ,
, $ ,
. ,
* , , ,
* . ( ,
, ,
, , .
\ , , , \
, , , \> .
, \ ,
. \
, ,
. \ ,
, \ ,
, \
\ .
\ .
, ,
\ . \
,
,
. * , , \
,
\ .
\ ,
. \ \
>, . \
; ^,
, .
vero tmillis, et inftnilis et innuraerabilibus. Et Pelrus ac Paulus unius ct ejusdem sunl nalura, hypoetasibus aatem diversis : el naluram quideni inter sc communcm babcnt, dividunlur antem hypoBiasiLus sive personis.
14)5
EJUSDEM ANASTASII FRAGMENTA.

I. F R A G M E N T U M D E SABBATO.

,

'
episcopum
Sancti Patris nostrl Anastasii ad Symeon
Bostrm, sermo de Sabbato; cujus initium est :
Si Palres oporlet, secundum quod diclmn cst,

, ,
, . ' et eiculi ipse fateris, inierrogare, nec non et sc " , niores. Ei post pauca : Sicul enim dura diligilur
* * [Gr. abesl] impcrator, imago ejus pro ipso adora, , - tur : cum vero jam prsesens fuerit, superfluum est
* \ , deserto primitivo adorare imaginem. Ergo quia
, * , \Gr, non lamen quia] adoratur eo quod prsesto sit
. " ' " is propter quem adoralur, inhonorari eam opor, , tet. post pauca : Sicut cnim qui contomeliam
$ infert imagini ifiiperatoris, pocnam justam perpe , ) \ tilur, ac si eideni imperalori contumelias irrogas\ * sel; quanquam imago nihil aliud sit quam lignum
, , et colores cerae commisli et temperati: eodem rao\, . ( M A I I S I , Gonc , t. , 55.)
do qui flguram alicujue inhonoral, m eumdero
\ ipsum, cujus iigura esl, refert injuriam.
, (

c Tale quid evenisse reor circa legis umbram
). ' sivo lilteratn (hanc cnim umbram nominat Apo ,
stolus). Quandia enim verilalis gratia absconde, > .
batiir, flguras sancti proraebant; quippe qui ve , rilatem lanquam in spcculo contemplabantur. Ast
, \ ubi vcrilas proditt, acquum non esse censuerunt,
. ,
u l secundum figuras viveremus, quasdeinceps se . \
queremur. Rerum enim prxsenlium supervacaneae
, , * ,
sunt figurse. Nec tamcn flguras inboneste babue\ , runt, aul contcmpserunt/quin bonorarunlpolius, et
\ . >
eos, qui contumeliis ipsas aspergebant, impios esse
Q judicarunl, et acerbae morlis supplicio dignos. >
0
Ejusdem,
* " ,
,
, \ . >
ex oratione
tertia.
c Velut si quis propter bonorem qui debetur i m peralori, ejusadoret imaginem, quamlibet ex ccra
et coloribusconstantem.(S. Joann. Damasc. Oper.
ed.Nov., 1.1, co). 14H).
I! FRAGMENTUM EPISTOLiE A D SERGIUM.

( M A N S I , Conc.
.
'

-VMUJE
Biilius emendal, ,
t. XIII, p. 55.)
Sancti Anaslasii
episcopi
Theopoleos epislola
ad
quemdam sckolasticnm, per quam respondit ei od
illatam sibi ab eo aporiam (i), cujus initium esl :
Si laiUum mterroganti sapientiam sapicntia i c LECTIONES.
'
amplectebantur.
/ I I TP
.
2.
(I) Ex codem codicc: < Apona est inopia, confusi, defeclio,
lerror, t pnores ostendunt uilerprcles.>
solutio, reverentia, turbatio ol
JL7
A X A S T A S I U S ^ A u B AS S. E U T I I Y M I L
1 SOl
liilabit:;r. Et post aliqna : Et ncmo offendatur :.' } \
adoralionis signittcalione. Adoramus enim bomi . \
nes ct angelos sanclos, non tamen servimus illis.
, \ , Dominum enim, inqutt Moyses, Deum tnum
adora . , \ ,
bis, et illi soli servie* ;
etjvide quomodo in eo
qui-
dem quod dixit, servies, prseposuit, soli. In eo vero

quod ait, adorabis, nequaquam; itaque adorare
quidem licet; honoris quippe indicium est adoralio. Servire aulem ncquaquam; ergo ncc orare.
Hnec qnidcm dicct aliquis inierim ad primum. Secundus autem mullorum opinionibus subjicilur,
nondum intenoris oercema lcclionis pcrilia.
\ , \ , ,
,
, ,

,

.

, .
%
Deut. , 13; Matlh. , 10.
D O M I M
DCLVII.
ANASTASIUS
ABBAS S A N C T I
EUTHYMII.
.
(FABRIC. Bibliolh.
Unvc.
cd. Ilarlcs. t. X , p. 601.)
Anaslasius, abbas monasterii S. Eulhymii in Palaestina, de quo Jo. Damascenus (1) initio
lilielli De Trisagio, tom. I, p. 481 ; et Baronius ada. C. 749. Hujus esse videtur liber Contra Judceos, quem laline ex Turriani versione edidit H. Canisius,' tom. III Antiquar. lect.
p. 123-186 [ tom. II, part. III, p. 12, ed. Basnagii ]. Ait ille scriptor, annum octingentesimum et amplius agi, ex quo Judfleos dispersit Deus, et Titum atque Vespasianum ad vastandam urbem vocavit. Oracula Christi ante 800 annos prdicta corapleri et pcrQci. Turrianus
hunc citans lib. De Ecclesia et ordinatione ministrorum: Athanasius, inquit, in Sermone
ie Nativilate et eum secutus Anastasius abbas , qui postea fuit patriarcha Anliochenus, in
ltbro contra Judaeos. Sed utroque patriarcha Antiocheno junior fuit, auemadmoduru et
Anastasio Sinaita, quem et ipsum contra Judaeos scripsisse notavi p. 329 et 332 (ed. vei.)
F A B R . Fabricius in vol. VI, p. 749, n. 73 , alligat ejusfletatemsaic. ix; contra Oudin. in
Comm. de SS. EE. lom. I, p. 1796 seq. docet, cum clarum fuisse anno circiter 740 et seqq.,
et laudat Anton. Possevin. lom. 1 Apparat. sacri, Aub. Mirum in Auctario de SS. Ecct.
cap. 212, p. 221 ; etPhil. Labbeum in brevi scriptor. Chronologia. Adelung. 1. in not.
c , p. 773, eum scribit vixisse circa a. 875, et p. 755, ab eo distinguit Anaslasium Euthyra.
abb. quem ex Mazzuchelli Scrittori mortuum esse circ. a. 664notat, ejusque epistolam ad Calaritanosin Sardinia monachos adversus Monothelitas hrereticos, m Bibl. Patrum, \om. XII,
in Opp. Maximi et Sirmondi Collectan. Anastasii Bibliothecarii editam commemorat. H A B L .
(1) Verba Damasceni sunt :
6 \ \
,

,

seq. - Venet. in cod. Marcian. 821, in qoo iniiio

plurababcn, qnani inlat. versionc in Bibl., Patrnm
Lugduu. tom. , pag. 534 seqq., el ajias discrepantias notat edilor Cat. codd. gr. Marc. p. 280
seq Romae in cod. VaticaiiQ. V. Monlfauc. Bibl.
bibiioth. mss. paz. 114 / lat. in Bbl. Patrum
lon. 1618, vol. VIII, pag. 319. in od. Paris. 1(124,
vol.IV, part. , col. 1075. V. Bibliolh. cat bibl.
. FABR. Disputatio
Lcidcns. p. 27.
cum
Judao,
Vindob. ms.
Gr, in cod. 248, n. 2. V. Lambec. V , pag. 284
HARL.
1409
A N A S T A S I U S 1'RESBYT . 1.
. 10
EPISTOLA
AD COMMUNE MONACHORUM APUD CALARIM CONSTITUTORUM COLLEGIUM.
t.IJonc legere est Patrologim Graeca) tom. X C , col. 734; Patrologia L i l i n lom. CXXIX,
col. 623.)
LIBER
ADVERSUS
JUDJEOS.
[Exstat supra inter Opera Anastasii Sinailce.
ANASTASIUSIV ANTIOCHENUS
De hoc Amslasio cui Casimirus Oudinus vindicat Orationes quinque de Christi mysienis
nec non et homiliam de tribus Quadragesimis q as inter Opcra S. Anastasii edidimus,
vide supra Fabricii Notitiam de Anastasio primo col. 1295.)
U
ANASTASIUS PRESBYTER
DISCIPULUS SANCTi MAXIMI CONFESSOIUS.
1.
(FABRIC.
Biblioth. Grac. ed. Ilarles. t. X , p. C09.)
Anastasii duo, S. Maximi confessoris discipuli, Lambec. VIII, p. 444 [p. 933. Kollar.l.
*Horam alter Anastasius, Rom. eccles. Apocnsiarius (1) de obitu sancti Maximi scripsit ad
Theodosium Gangrensem presb. et vitam atque Acla hujusraagistrisui Maxirai comjposuit.
Vide eumdem Lambec. VIII, p. 127 [. 272 seq. ibique Kollar.]. Sirmond. tom. III Opp. p.
573, 602, et in tomo primo Operum S. Maximi edit. Combefisiana) (2), et qu notavi volum.
VIII hujus Bibl. pag. 729. [s. p. 635 seq. nov. edit.], ncc non Baronium ad a. 640-657. Ubi
eadem Acta Maximi ab Anastasio prodita exhibet Latinc ex versione Petri Morini, qui ea
transtulit ex tribus codicibus Vaticanis. Anastasii ruonachi ad commune monachorum collegiura Calaritanum, legitur tom. 1 Opp. S. Maximi p . x L i n . F A B R . Et in Bibl. Patrum, tom.
XII, p. 851, atque inter Anastasii Collectanea, a Siimondo edita, Paris. 1620, 8, p. 142. Is mortuus est sec. Oudin. I. c. in Lazica d. 24 Jul. a. 662. Sed secundum Cave 1. c. a quo
haud disscutire videtur Mazzuchell. I. mem. d. 24 Jul. a. 664. Vix adhuc semivivus tani ex
tormentorumet verberum, qu Byzantii suslinuerat,copia,quam ex aiflictionibus et angustiis
in Lazica ipsi illatis* cuma. 662, Lazica cum Maximo deportatus, ibique castcllo Scotori
dicto Apsilifle prope Abasgiara, dein Suanensi inclusus fuisset. H A R L . (5).
(1) Apocrisiarius, (b. e. legatus cpiscopi aut pon- vidcre mibi contigil, nimia religione atlenuatas.
lifitis Kom.) mortmis est d. 15 Oct. a. 666. V. Maz Tum judical quoquc dc Anaslasio Bibliothecario,
zuchcl. Scritiori , I, . 661. Sed Oudin.
ct de Anastasio quodam, qui Gregorii Nazianzcui
Comm. de SS. eccl. I col. 1652, eum d. Oct., et Vitam, a Gregorio presbytero circ. a. 940 scriplam
Cave tlist. litt. SS eccl. lom. I,ad a. 655, p. 591 Lat. vcriisse, at Lalini slyli barbarie oblevissc di< i d. Id. Oct. vita doiunctum csse scribunt. Pelr.
lur. H A R L .
Dan. Huetius, De claris intcrprclibus, p. 154 .
(2I Exslanl jn fronte Opcrum S. Maximi hujus
Par. aul pag, 250, ed. Stadce 1680, 12.1 asscc- Palrobgitf t. XC, col.67,171.
landis, ait, Graecis, ei CUITI linguarum otiani mini(3) Dc duobus Anaslasiis S- Maximi discipulis,
me ferrel discropantia, ad verbuin referendis n i - vid. S. Mnximi Acta, hujus Patrologiai l . X C , col.
niius csl el insolens Anaslasius apocrisiarius, cnjus 91, 103, 10G, 118, 126, 178.
expressas cx llippolyto Porluensi interprelalioiics
NO DOUINI DCXIV.
ANTIOCHUS
LAURiE SANCTI SABJK MONACHUS.
NOTlTlA.
(FABRIC.
Biblioth.
Grmc.
ed. Harles. 1.X, p. 499)
Ab AnUocho SyfO distinglWndus Ahtiochus > *

, ( ) grfnfe Gtxlata^
ex vico Medosaga, vicesimo ab Ancyra civitate lapide : monachus Laurae sive monaslerii
Sancli Sabffi, quod stadiis octoginta versus meridiem ab Hierosolyrais distabat, qui scripsit
UOn dill post cladem urbi illatam et \
* ^ (6), conflagrationem sanctct urbis Hieroso-
lymoe et crucis sanctce Christt Dei no&tri translationem in Persidem a> C. 614 (c), reee
Persarum Chosroe belligerante adversus Heraclium imp. De eadem calamitate meminit m
Exomologesi his verbis pag. 1248 : " \ , etc. Vene-
runt gentes in hcereditatem tuam, et polluerunt templum tuum, in quo mysterium perfec
est dispensutionis Unigeniti tui, et sanctuariufo tuum igni succenderunt : quia et Jerusalm
posuerunt in pothorum custodiam. Aferticinia servorum tuorurn in tnedin juotta ac t n circim
Jcrusalem passim disjecta sunt, nec erat, qui sepeliret. Fortitudinem nostram, ornamentu
ac decus salutis, inquam, nostrn spem, nempe crucem Christi, tradidistiftdeiadversariis,
pag. 1250 : ^ , etc. Civitas Sancti tui in tolitudinem redacta
est, et gloria Sion incendio conflagravtt, simulque monumenta glorice nostrce universa co
derunt. Hujus Antiochi exstat upus dignissimum lectione et refertum monitis saluberrimis,
quod inscnbitar : , Pandectes S. Scripturce distinctus capitibus, sive,
utLatinusinterpres contra auctoris mentemappellat,Aomiw 130 (d\. Antiochusipsein epistola
praemissaoperiadEustathhim abbateramonasteriiAlalinae,civitalisAncyr Galatiae,teslaturEpi"
y
ad dit;lum Bariholomflei (e) apostoliqui Iheolagiam \ esse pronunliavit, cujus dicti etiam mentionem facit Antiochire capite i, pag. 1029, auctore non nonLinato,
quem nominalim appellat Dionysius, sub Areopagitee ambulans tiomine, lib. De mystica theuiog. capite I. Idem Antiochus m clausula libn , quam greece edidit Lambecius I I I , pag. 139,
(pag. 3o4 Kollar.] : * , ' *
, ,
\ . Vt debitum, quod jussum tuum mihi imposuit, implerem honorande Pater Eustathie, hunc Pandectem inspiratce divinitus Scriptwrce misi ve
Deum amanti dignitati, salutaribus eum capitibus comptekendens. Sum igitur tnt, qwzs
cc?pe, et indesinenter pro me misero apud Deum hominum ameUorem iniercede, nt in advt
boni hominumque amatoris Dei mteerfcordiam imeniam. Capita singula materiam aliquam moraleua pertractant, ila uttotum opus pulchrum systema theologi moralis absolvat, contextumex
meris diclis sacrorum scriptorum el vetustorum EccIesieB doctorum, Hermae aliorumque, !icet hi de nomine vix usquara laudentur. Prodiit primum cam subjuncta Exomologesi Laline
exGodfridi Tilmanni Garthusiaai monachiinterpretatione, Paris. 1543,8, atque inde in Bibliot
(o) Lambec. 1, p. 140 [pag. 554 ed. Kollar.], ex

nola codicis nis. Citsarei.
(b) Antiochus, capile 117. Idem tempestatem Chaldaicam adhuc vigenlem
tttramemorat in praefal. c i capile w i u .
(c) Vide Pironium et Pagium ad ninrq annnm.
\d) Male 120, in EI133 du Pinii Bibl. scriptor.
acdes. tom. VI, p. 13, m-dle etiam cenlum
quinqua-
ginta inLatina versione praefalionis ad Pandeciem,

C X X X etiam in vorsione Arablca, quas M S . in bibl,
Vaticana servaiur, leste Asscmanno l o m . II BibL
erxentai. p. S H . F A B R . Ibid. praBmissa est versio
Arabica epistola Anliocbi ad Euslathium, abbalem
Ancyrse in Galatia. H A R L .
(e) Yidc codicem apocrvpbu n N o . i T . i U t
pag. 311,
ANTIOCHUS MONACHUS.- NOTlTfA

1414
1413
llieeis Patrura, Paris. 1579 iParis. 1589, io Catal Bibl Leidens. pag. 28], tom. , et Colon.
1618, tom. ; et Lugd. 1677, tom. XII. At Graece primus deditFronto Ducaeus addita T i l manni versione in tom. I (f). Auctarii Bibl. Patrum, Paris. 1624, p. 1019. Unde utraque lingua recusus Antiochi Pandecte* est in Bibliotheca Patrum Morelliana, Pans. 164%, 1654,tom. XII (ff). Quara vero inter Conciones Gracorum Patrum, Antwerp. 1601, 8, cum versioire sua p. 148, 167, Petrus. Pantinus vulgavit homiliam S. Antiochi ad Euslathiura
, de cogitationibus, et in Coloniensi ac Lugdunensi Bibl. Patrum editioni Pandectis Antiochi ex Pantini edilione subjicilur; nihil aliud est, auam ejusdem Pandectis caput 81.
Si quis novam editionem hujus Pandectis curare velit, oper pretium fuerit conferre codices mss., ut Ceesareum, de quo Lambecius, III, p. 138 seq. (h) etCoislinianos, quorum meminit Montfauconus, pag. 189,190 (ubi etiam prologum ab alio auctore preemissum exhibet
Grffice et Latine), et pag. 297, etc. Lambecius in Cfiesareoillo codice etiam reperil Pandecti
praeGxam . , Narrationem compendiariam vitce sancti Euphrosyni. coqui c&nobtalis, incertuiq quo auetore, et necdum editam, et aliam \
Dt Eucharisto, jEgypliaci cuiiisdam viciaccola, quam Latine deditHerib. Rosweidus
inlibrosexto de Vilis Patrum, pag. 496. Duo quidam patrum rogabant Deiiro, ut ostenderet
eis etc, quem tutum sextum librum Antiocho noslro velut auctori Lambecius tribuendum
incerta conjectura conjicit. Fuit etiam ms. in Bibl. Petri Francii, pag. 18.
1
in cod. Bavar. 47, Antiochi ad Euslathiura capita

diversa 130. praemissis epistola Anliocbi ad Eusta^ (g) Pag. 9-210; at Lambcc. III, p. 553 seq. not. thium, el Prologo. v. c l . Hardl. in Aretini Beytrm1, 2 et 3, quaedam iit illa ed. nolavit. H A R L . ln Gal- gen.cic.y 1803, part.vi, pag. 4 seq., qui eiiam adlandii Bibl. PP. non esl rcceplum hoc opuscu- notat, capila qua?dam in indice e i in ipsccodice
differre. Venefiis in cod. Naniano 126, n . 1, 2 ,
lum.
,
ih) S. p. 349-355 ed. Kollar. de cod. 7 3 , n . 9. Sermones Anliocbi. V. cat. codd. Gr. Nan. p. 297.
In illocodice, iin\U) indice capitum, sequiuitur Con- In cod. Marc. 134, prennseis epistola ad EuslaStanlini Tarsitae, qui totum illum codicem sua ma- tbium et prologo integro, atque adjecta Exomolonu exaravit, i n laudem ejusdem operis, sive gesi, cum brevi narratione de Anliocho : insoper
addito Arsenii monachi Epigrammnte
in Pandeepigramma, quod Lambecitre p. 350 evulgavit. Quod
ad Vitam sancti Euphrosyni praemissaro attinet, cteti, vcrsibus 150 iambicis. V. Gaial. codd. G r .
Kollarius ad pag. 352, postquam repeliverat F a - Marc. p. 77. Florentiae in cod. Laurent. 28, plut.
bricii nofttrum loeum, contra iJlum ac Larobec. ea, 4, optimee notse et sa3C. xi exaralo, premissis epiqua sequuntur, adnotavit t t At vero multo cautias stola ac prologo : deest vero Exomologesis, s. \Up\
Lambecius egisse censendus est, quando utramque . Eadem opp. oum Exoraologesi ibid. m
hancVitamEuphrosvniscilicet et Eucharisti, iit In- cotl. 13, n. 1, plut. 00. V. Bandin. Gatal. codd. Gr.
dice tertii hujus l i b n non sub Anliocbe, vcrem sub L i u r . I , p. 551, c t l l , p. 602. Paris. in quindecim codd. bibl. publ. adde Montfauc. i n Palceogr.
anonymo locavit: nam conjectura eju omnino
erta est, et multo incerlior illa, qua [Lanibec. Gr. p; 72. I D cod. Vossiano varia capila V. Cat.
. 351 nota 3] conjicit, iibruiriqumlum c l sex- bibl. Leidens. p. 402 , n. 12. Mosquac , in cod.
tum de vilis Patrum esse Antiochi opus, cum h i - synod. 3, Pandectes capp. 130, prxmissis epistola
storia de Antiocbo exstct eiiain in Apophlhegmatis, et prologo, tque i n fine
aGotelerio Monutnentor. Eccles. Gr. editis,' tom. I, . Post islam Leguiitur varioruro PaUum Gra c.
serie alphabeti. Porro quod ad Pandeclem Anliocbi, in formaDi oralionis, forsan ab eout fertur, hujus attinet, Is sine codlcum eliam Coi- detn Anliocbo digesla, indice Matlhaei in Nolit. ross.
linianorum ope in Bibliotheca noslra pnlcherriroe Mosquens. p. 13 seq., qui muUus est de cod. Sevulgari Heruii>pos8et, ubi pluribus exemplis hi d i - ciindfum cat. rose. Anglise, e t c , in cod. Barroc, 5 0
versis eodicibus exstat, quemadraodura etiam vita fin. capila 116, et cod. 52, sermones 31. n. 753,
in cod. 91. Laudi homilia? 132. n. 5771, i n c o d .
S. âphrosyni. > Hactenud Kollarius. In epdem
Huntington. 23, capilula 130. Antiochi mona:bi
eodice sequiiur, n. 10, anonymi cuiusdam auctoris
Narratio brevis 'de vita memorati Antiochi, quam
5. Sabae aliorumque, Gr. Secundam MontLambec. p . 354 seq. Gr.*ce publlci juris fecil. fauc. BiW. bibliolbecar. mss. pra?ler memoratos iti
Insuper in cod. vol. pag. 480, in cod. Yindobon. diversls bibliolhecis codd. p. 154. B. in bibl. V a l i 89, n . 8, est anonymi cujusdam Breviarrum ( cana, homiliai, e t c . , pag. 234. B. in bibl. Neapo) divmarum Scripturarum; paragraphis trecentis Ht. ascetica. p. 492. t. Mediolani in bibl. A m distincluBa, quod Kollario in nota compendkim bfos. EpisiolaB ad Eusialbium (sic) abbatem, ejusd.
PandeelU
S.Scriptura? Anliocbi roonacbiesse vide- sermoncs 191, capiia aecelica 31, ad abbaten?
tur. In vol. IV, pag. 580; Ui cod. 165, n . 8, sunt ~ Sabba (sic), forsan ibid. p. 494, E. 130 capp. ascelicaPandeclae S. S-cripturae oratt. trigrnta ires.
In
sunt Anliochi nostri. p. 1306 in duobuscodd^
vol. V , p . 4p0ret 461, cod. 191 (simili cod. 75) et 192,
Mazarin. iferum p. 5o. Pandectae iu duobus codd.
PandeclaSy elc. et in poslcriore, notat Lanibec,
Mazarin. (aut colieclio asceticorura ex pluribus au~
, f. oralwnem
confessoriam,
ctoribus,qualis esl in cod. Coislin. 118, m quoeliaiiv
quae capiti 130 . ultirao adnexa e^, numerari caAntiocbus oecurrit et vocatur . IV
pul centesimum Iricesiaiein primum. In vol. V , Monlfauc. Bibl. Coislin. p. 192 , add. pag. 197, d e
p. 629. in cod. 337, n . 4. Antiocbi Narralio vitse
cocL 122, conf. Gave Hist. l i U . SS. ecclcs. 1, pag^
S. EupbroSyni. lh vol. III, p. 102, in cod. 2 5 , 575, ad a. 514. H A * * , .
. 5, sont Anliochiet ajiorum sentenlise. Monacii
(/) Male tom. II in Hendreichii
Pandect.
Bran-
&
denb. p. 208.
ANTIOCIII M O N A C U I
lil.H
PANDECTES
VEN.
SCRIPTURJE
1116
DIVINITUS
INSPIRATJE
PATBIS ANTIOCHI ANNOS QOIDEM ABBINC N O N G E N T O S AB^ ADCTOHE

EDITOS;
GODEFRIDO TILMANftO C A H T H U S I A PAlUSIENStS MOKACHO I N T E R P R g T f i .
(DLC.EUS
Supplem. ad Biblioth. Patrum. cd. Paris. 1624, tom. I, p. 1019.)
Fuit iste Antiochus monaclnis PaLcslinns laurie

Sancli Saba abbalis, vir sanclitatc et doctrina
insignis, qui sub Heraclio jmperaiorc vixit, et sub
cladom llierosolymilanam, qua urbc capta, signum
sanclae crucis a Chosroe in Persidem abductum
est (incidil ca in annum salutis 614), scripsisse
videtur, ut apparet ex homilia 107 et aliis locis,
praesertim iu Exomologesi, quae 6st ad finem h0niiliaram in cpistola dedicatoria. Occasionera vero
ct insiitulum scribendi hoc opus ipsemel Anliocbus exponiu inilio homilia) 66. De eudcm plura
exbibent tibi Annalcs ecrlesiaslici, lom, YHI, aimo
644,
E X EJUSDEM GOD. TILMANNI PR2EFATIONE 1 ANTiOCtiUM N U N C U P A T O R I A .
Sunt qui majorfc eloquenlia scripserint, perinulli : al pauci perspicuam bujus (de saucto A n tiocbo loquitur) brcvitaiem feliciter assecuti sunt.
Piarenler baic una dos unicuipiam contingit: amabilis plurimum n o s t r islius aetatis hominibus.
Quam dccore consecvavit , hoc cst, ordinis decoruin, in bis digerendis Homiliis libet
compendio pcrsiringcre. fide orditur telam sui
opcris : qua3 Gbrtsiianae religionis virtulumque
omnium solidissima crepido esl, et basis totius
spiritualis fabrica:. Siquidcm tesle Aurelio Auguelino, ubi deesl agnilio verilatis aeterna^, falsa est
virtus omnis, eliam in oplimis moribus; fldei adjungit individuam cotnilcm, spem; fabricae islius
lasligium, charitas est: quae bominem recla ad
regnum provebit; quare cbaritatem el regnum ad
calcem operis rclegavil. Jacto proinde fidei ac spei
iundamento, amolienda primum veniunt quse i m pedimenlo esse possint: in quorum censu primas C
tcnet gastrimargia, teste Cassiano cap. 5, lib. v.
neinolitns primum vitia, mox progredilur ad virlulum substructionem. Scd el boc illi perpeluum
cst. Nullam non barum 130 HomiUarom ftnit desinens . Et quidem haec de
opere. Ad lerlium flectendus mihi est calamus. Hic
unhi cum primis commonendus videre, leclor, ut ne
procproperam feras senlentiam si quid inter legenJuni se oflerel luis auribus insolens, quod in speciem prajferet notam curiosae novitatrs. Habuit bic
pius cum magno Alhanasio commtine illnd genus ulique docendi pressum et aslriclum, ab omni ostentalione ei aflectalione prormis
abborrens. Sex occurrcrunt ex versione el releclionc, quae rudem linguae Grsecanica? et crassioris ^
judicii lectorem offendere possent. Primum est :
lutercisa? aliquot, prudcntes et inabsolulae se obB
tulerunt sententiolai: et bas absolvi, mutualus

quod deerale bibliis Aldinis : quae qoidem Gneca
feruntur esse e L X X editione : ego verius crediderim Theodotionis esse, ex collatione locorum
Uicronymi in propbetas maxime. Et bae perquam
paucse : u l illa esl ex bomil. 94 : Omnis sermo . E l sub medium sequentlg ex Job, defil nonnnnquam negalio . AJlerum est, quod olsi nanciscetur aequum temporis t rerura aestiraatorem,
nola illi inuretur novilalis. Duo proferam insigaiora. Prius, bomil. 98, famulum, vel populum servum: pro quo Aldus, luppUctm habent. Alterum homil. 119 ûb linem, vcnationem ejus bencdicen$ X>ro quo Aldus, , januam, Ecclesia, viduam. Facilis transilus,
0 in . Lege Hieron. et August. Tcrtium occurrlt : propria Hebraica, quam nos Latini corruptius
inducil. Et hoc Ali commuiie est cum cseteris Gra?cis iloctoribus. In Prologo, et Homil. 2 De spe; Swnamitis, proferl et inlerprelatur Coeieslem, quasi a
scliamain, coeli, elyiuum sortiatur : cum Sunamiiis
sit dicendum a Suna oppedo, fiempe Abysay;
, hom. 2, pre Sareptana tidua; Jotlior
pro Jethro. Similia passim apud Chrysostomum el
Nazianzenum ; bom. 74, Nabutiie^ pro Naboth: ui et
Basilius : Qui Nabutiie Jesraelilam perdidil ? Nonne
Achaaz cupiditas vinea ? Quin et Ambrosius, Grx~
canicae dictionis aemulus, librum scripsit De vinea
ISabuthe. Horum gratiam arbilror nos debere seeundum Deum uni Hieronymo. Quarlum est, La ampuficandis virlulibus el exaggerandis viliis ccuseri
polerit immodicus : sed ei hoc illi commune est
cum veleris Ecclesiae doctoribus, prsesertim ioanne
Cbrysoslomo. Crediderim Antiochum a piero exercuisse ngenium in scribendis Panegyricis, Encomiastiois et Epidccticis oralionibus. Qtiiidum esl:
t
JU7
COD. TILMANNUS LECTORI.
18
negari non poiest qum alicubi lapsus sil menio- ip&> aditu ejus quai de Gde est, actulum iinpegil
Lecto siquidem Io0 : Fide$ enim in twculum stabit,
ria : ut cum hom. 78, pro Habacuc, inducil Sopbo
apprebenso
mordicus labro inferiore reslabat quasi
niam; pro Malachia Micbaeam; sub finem 107, pro
in salebra hsercrel. Mox subycit: < Hic locus sapil
Ecclesiaslico iterum Sopboniam. Sed haec levicula
hasresim; cerlo tibi persuade nunqaam admissuascribenda amanuensi fccribae et exeeptori, cui
forsande mcmoria diclabat. Superest sexturo, quod ros esse euro theologos, quos penes libella consistit
ut plus habet caeteris momenii, eoque plus periculi: jusli examinis : quaniobrem e rc lua fueril tibique
consules, si ducta Htura interteveris. > Huic ego :
ita et de hoc mihi disserendum est consultius. Ubi
c Apostolum scio apostolice scripsisse fidem et spem
enim majus vertitur periculum, ibi magis est concasuras, cbaritatem vero aelernum constaturam :
sulendum : 1. ff. 14 De Carboniano ediclo, L l , 2 .
imo, nuHi explicabile iucremenUim accepturam ia
Nec enim precipilandum est consilium, quando
patria, juxta Isaiac oraculum dicentis : Vivit Domrres ipsa exigit ut maiurius agamus, disl. 50 Ponderet. Dixeris; Quid illud esl? Paucis accipe. Quanti nus cujus ignis in Sion, et caminus in Jerutalem
(ha. xxxi, 9). Fidei enim aclus est rci nondum
fuerit periculi per omnes oronium aetatum gradus,
v i s x ; spei, nondum babilse. Consequens sane sit
abusque initio primogeniae et primum exorienlis
EcclesiaB quidvis in apricum depromere etocupletissimo penu eloquiorum divinorum, testari abunde polest unus ille Chrislianae rebgionis acerrimus
propugnator Gregorius Nazianzenus, quo praeceptore nosler Hieronymus gloriari non uno loco
solet. l n Apologetico etenim suo docet id perspicue
triplici ex modo oriri, e sensu, e sermone, ex ipso
auditu. A l quanto est hodie alesc periculosioris
scribere : aut quod in antiquario quopiam doctore
editum jara olim sit, in alienam transfundere l i n guam, ac proinde ad communem omnium usum
typis committere, quando quidquid quarolibet
sancte dixeris rapi id soleat in pessimam parlcm ?
Qovatoribus islis yeterum hsereseon, nibil necesse sit ut doceam quam oblique cuncta detorqueantur, quando non Petro, non Joanni parcunt,*
non vivido illi organo Spiritus sancti PaoYo, ac ne
Evangelio quidera. Sed et hoc maluro, quod ad nos
attinet, utcuuque tolerabile videri possit. Cum
euim sint insanabiles, praecipiti fuga pravertendi
veniunt, juxla Pauli doctrinam, et raodis oranibus
vitandi. Major eorum cura est, qui privata non
item publica auctoritate nomen sibi sumunt theoIogoruro, qui frontem babeni taro effrontem ac
pnefractam, et eo reciderunt teroeritatis ut quasi
quidara Aristarchi eorum sibi vindicent functionem
theologorum quos penes bonorarium pendet judicium expendendi Scnpturas, num legilimse sint
monebe, an adultcrinae aut supposilitiae. Ejusmodi
quod cum videbitursicuii est et habebitur, evacuabitur quod ulrumque ex parte est, et perficielur
quod est fabricae spiritualis apex et fasiigium. Est
nibiloioinus catholica haec propositio : Fides in
sceculum stabit. Quod est Hcbreis DSD, boc Graecis
, nobis sccculum, vox cutque lingoae polysema,
(estibus Hieronyrao in propbelas el Joanne Daniasceno, cap. 1 libri n , nunc bominis aetatem, mmc
sseculi flnem, ut boc loco, signat. Sed et locum
indico unde praescriptis verbis id axioma desuniptum sit, ncmpe XL cap Ecclcs. Tunc priinum
ab eo scrupulum hunc excussi. Neque hoc vclitxi
exisiiraes eo a me dictum, quod dairmem D. iheo*
logorura pios labores iri explorandis Scripluris nuni
legilimae sinl et lcclore Gbrisliano digna. Quiri
adeonon damno, ut etiam lueudse fidei orthodoxa,
ante senalusconsultum in banc rcm sancitum ct
ediium, necessario censueriin semper et eadem
raiione, vulgi alque Lulbcranorum negligendos
contemptim rumusculos, pervicaciae tantum et tcmerilalis Dalhanicae et Abironicae perquam plenos.
De suo opificio pronunliat quivis opifcx, sutor,
sartor, piscator, pellio; de thcologica re, omniuin
quae in terris sunt augustissima, soli isti cjus rudissimi censebunt opitices, uni iheologo non licebit
in suomet campo pronuntiaxe? E i baec U m roultis
libuit scribere, ut intelligas in quantis bodie vcrsetur periculis quisquis scribit. A d ca et pauca
vcuio, quae nonnihil desiderant lucis qua illuslrenprxproperi adeo sunl et p r a 3 c i p i l i s judicii, ut de D tur et splendescanl, et biec, inquam, paucissima
quovis nondura roalure lecto censere ausint ac
conferara, quandoquidem urget prelum vebemcnmagna cum libertate pronuntiare. Libcret dictum
ter. Locus qui se oflert disculiendura, primus ille
Hoc meum duplici experimenio confirmare, ut ad*
est in ipso Prologi veslibulo e Ganticis Salomonis
monitus lector (si quis (andem conlinget) pios
depromplus, quo libros Bibliprum (eximiae inter
juxta ac doclos non satis aequo judicii libramine
caiteros auctorilalis) parabolica collatione conferl
expensos prospiciat ne damnet imraeriti erroris,
scxaginta reginis, cum iieutiquam tolidem sini
hac praesertim aetate omni tragoedio-grapbia supe- l i b r i . Caeterum non noinerum bic atlendit, sed
riore. Quod priore loco hic dicendum fuerat, visum
aucloritatem sire dignilatem : quod sat e*t ad
est differre in recognilionera operis imperfecti
eliciendaiu vcrilatein Ilomoeoseos, cujus specic*
Joannis Chrvsostomi in Malihaeum. Jam ad id detres sunt, , , .
scendo quod me propius urget. Initio statira priHomil. 2 6 , quod horlatur roonacbos, manibus
mam vix versam, amiculo dedi lestrenue ut laborent; idem Hicronymus ad Rusligendam, doclo quidem, sed, ut exitus docuil, arcum, Benediclus el caeteri. Uoind. 49 arcel Simoguliori quam in evolvendis Bibliis diligntiori. In
iiiacos a judicio, uon qualicuuque, ted usurpato
PATROL.
G*.
LXXXIX.
45
1419
ANTIOCHI M O N A C H I
1420
rio, suipicioso et temerario , maiime a judicio re- De spiritu et anima exsequitur; Hippocraife quoprobationis quod solius esl Dei : aon iiein probibet
que commentarius fuwsgime in bujus Apotelcsmala
publicum sive eontentiosum in boc inslitulum, ut
de somniU. Apathian imuper sumit non pro omniprotegatur inaoceetia, e l malitia puniatur, 2, q. 1,
raoda illa erga affecliones sive passiones animi
QutB Lotharius. Homil. 6 5 , inilio, videri possit imioobilitale : qui error pbijosophorum eral; adomm prorsus juramento interdicere voluisse Cbri- versus qucm Laerlius, Diogenes et PUilarchus :
stianis, ollatione utriusque legis, cura alioqui
ex Latinis, Aulus Gellius, saqctiii Hieronymus,
juramenium sui iiatura malum adeo non six, ut ajujije Auguslinus advorsus Pelagjum; sed pro euaeltts etiara lalrise sit, adsial modo tres comiles,
ibymia, id est, pro stalu composili aninij, requicti
verjlas, j-jdiciuiu et juslilia, teste D. Thoma. Y e - ac sedali ab intenaperie tumoljluanlium affectiorum quande libri jurig utriusque fusissime docent,
n u m : boc e$t, pro tranquiliiUUe. Verum nie bic
qaibus de causis liceat jurare, quibus non, sed et
dicere, ipse sibi testis est locuples sub finem
sehola tbeologorum illis eadem de re concinit: bomil. 79, quae <te agone est. Deiiique videri pplesalLs videbor fecisse si docuero Antiochum voluisse r i l alicubi varius ia acceptione diclionun), qux
a reproba consuetudine jurandi avocare fralres, suaple natura polysem* suiit. Duae occurrunt po*
quoe nulla urgebat jurandi necessilas : quam con- lissimum. Homiliam vicesiroam inscribit. .
suetudinem, nemo pius qui uon exsecretur. Hoc , quam inscriptipnepi vertendam docet,
voluisse Antiochum, verbum ,
uti verlimus, subiuduclio exereplorum : De catUboc est, , adhorior, admoneo, facile i n - tale tive pudicilia. Inducit enim Josepb, Susandicat. Proinde per juramenti non necessarii oam, Sarephianam vtduajo, Gregorium Neocaesaconsuetudinem ipsi experimur quanla proclivilate riensem, Cyrum, de quo apud Xenophontem : Derapiantur ad perjuria boraines, et blaspbemiam que enim sobrielatem aut saoiiUlem mentis boc
sacrUcgam : quare locura bic babet quod inducit locosolum iodicat. Sed et sub ejus bonjiJiae fincra
Glos. in illtid, Sed quia pejerare, 22, q. 1, cap. / n locum inducens ex c a p . a d Titum,
NQVO Testamento. Argumentum est, jquod quando- \ , ni fallor ; winiil,
que probibetur aliquid non propler se, sed pro- pro, casle, pudice : ut sit acolulhia sentenlise: nos
pter illud quod inde sequi non polest, 11, q. 5, tamen religiosum duximus variare ecclesiaslicam
Nolite, et 27 disl. Sed et Venerabilis Beda in illud leclionem, interpretali, tobrie et ju$te. Simile quidJacobi : Anle omnia , fratres , e l c , consueiudidam In homilia 106 coraperiea : enim pro
nem probibel jurandi, ne ex ea deveniatur in peroratione ubi sumpsit; sub linem videlur pro voto
jurium. Homil. 84,quae Sl de insomniis, lidem non ^
accipere : Si voveris, etc. Sed ea vox cum utrumhabendain insomniis docet exemplo luculenter; id
que indicet, loeua est excusationi. Et baecsane
vero inlejligendum, nisi discretio spiriiuum adsit.
sunt, camlide leetor, quorum gratia anxius baereSunt efiiiM species variae, quas Augustimis in libro
bam.
IAber Dei proccepta coniinent, insuverque interpretaiionet eorum, necnon doctrinam iit convenitntem et congruentem.
,

.
PROLOGUS HUJUS OPERIS.

Antiochus ille, qui raundo penilus renuntiavit,
e i in magni illius Saba3 monaslerio non exiguo
tempore hi secessu vitam d u x i l ; dum sibi ipsi D
vararet et allenderet, adeptus rerum salutarium
noliliam secundum illud praeceptura, Vacate ei
Mcitote, collectis SpirUus sancti diviliis, neqae segnis ad eas egentibus largiier effundendas, cum
centenarlum fructuin retulissel et lalentum multiplicasset, ut lanquam servus fidelis, prudens et
bonus a cleraenie doraino benedictionem acciper e l : bic, inquam, Antiochus qno temporc efferus
Persarum animus, impetosque eorum sanguinarius
lotaiu Orienialem plagam Romano ecepiro parentem iDiserabili exituad suum traxit iuipcrium, hinc
opporlunam nacius occasionem, sacrum quemdam
librum ex divinis eloquiis adornavit, ut ille eodem
in libro manifestissime declaral, eidemque hujusmodi tilulum indidit; iliumque in medium prolulU
* lioBUuucon., Biblielhec. Coiilin., , 189.
\
, \ >
\
' , \ \ 3
, ,

, \ ,
, ,
\
'
, *
\ 5 (sic)
' ^
,
, 1
,
$ ^ (sic)
1421
EPISTOLA AD EUSTATHIUM.
1122
,\ - ad maximaro praesentium sui tempoiis et fulum \

rum ulililalem
.
* Hanc narratiooem nrire corruptam saepe divinando Latine reddidiroue.

, ,
TflN 1 Q ',
.
EPISTOLA
ANTIOCHl MONACHI LAUR.E * S A B J E ABBATIS
AD EUSTATHIUM PR-EPOSITUM MONASTERII ATTALIN-E,
CIVITATIS ANCYRJE GALATLE,
D6 SS. Patribus ibi degentibus, cui insunt capitu!a 150 et gratiarum actio.
(Oocaue, Supplem. ad Biblioth. Patrum. Paris. 1624, toro. I, p. 109.)
,, -
, , ,
,
,
, \ ,
, '
,

,
,
, ,
* \ , ,
'
,
,
.
* ,
\
, .
, . ,
, , , \ $
\ .
, ,
\ *
, ,
-, \
, ,
Cum ad me scripscris, Euslalhi Paier veuerande, te magna aificiraoleslia,dum e loco ad locum

et e regione ad regionem migrare cogerismetu vigentis ChaJdaeorum calamilatis : fame eliam ac
siti laborare, non panis et aquse, sed juxta evangeticnm propbeticum diclum, verbi Dei; cum neque Hbros circumferre possilis, neque ila facile in
locis in quibus exsulalis, quae vullis invenire valeaiis : cumque meae jusseris bumililali, ut epitomen aliquam divinarum Scriplurarum ad (e mitterem, qiwe iieque circumferendo gravisesset prae
magnitudine, neque sui tenuitate in se aliquid
eorum quae ad ulililalem et salulem anims faciunt,
desideraret; obleroperavi libenler tuis mandatis,
et quaro primum quod pelis faciendum pulavi.
sacra igitur Scripiura ceutum quinquaginta excerpei capiia, unila quidcm simul, invicem tamen
ita diejuncta, ut qui ea legerit, nulla confusione
trabatur. Et h#c uue roisi pielaii, qu cum acceperis, Deo, ut par esl, gloriam et gratiarum actionem reddae, qui auam virlulem imbecillis impertitur, ut io inflnniiate perficiantur. Tu vero cum
luie gratis precibus nos foveas, ul qeod reJiquum
eei nobte vit hnjus, juxta Dei voluntaiem peragere
posfiimus : si vero aliquid (ut facile Geri pofuit)
imperfectum offeoderis, ignoecae, quaeso te, me
leiwiiiatj, tum tempom aogusli iribuas, qiwe tuis
mandatis voluil obtemperare. Quoniam yero illud
praeterea ecripeied ut 1022 tibi aliquid dkeremus
de sanciis Pairibus nostrae laarte, an vera sint qiue
a nennullis audisse dicis, de eorum videlicet viia
et aece, eum vix illa credi posslnt, et sensum
* Lauram neoterici Grceci insigne dicunt monasterium, pro magna hominum copia qui devotionis ergo
intiar multarum atfuarum eo confluunt.
1423
ANTIOCHI MONAClTI
21
oninem supereM,ncccssarium propiereaduxi brevi- , '

bus (ibi prius aperirc quae ad illos attineot, ca dcin .
cepssubjicere,qu3edixiinussacra3Scripturaicapilula.
\
Dc laudabili aulem vita eorum in presentiarum
.
agere id lemporis non poslulat, nec niea lingua
,
illa posscl facile percnrrere : illud lantum dicara,
quod rcvera homincs erant divini (si homines ( , \
lantum illos oporleat dicere polius quam angelos) ), \
, ,
cum in exercilatione spirriuali el monaslica vila
, \ \ , \,
etlaboribus quos pro pietate suslulerunt, a juvenlule sua insenuerinl: senes quidem venerandi, ei , , , , , , ,
canos capillos habebant, sed menle rnagis praesta , , baul ct buinililale, bonesli, modesli, veridici, irre
. prebensibiles, justi, pii, ab omni lurpiludine et
pravilale alieni, omnibus bonis ornati, et divino \ ,
repleli amore : nonnulli ipsorum centum excesse-
ruiil annoset quinquagiuta sex, in quieta et mo , , ' 5
naslica vita cum peregissenl, nec a laura unquam
, ,
rccesserunl : nonnulli vero neque ad ecclesiam
, \
processerant, nec civitatem ampHus viderant, ex
, .
quo vilam monaslicam semel fueranl amplexati; variis etiam virtutibus emicabant, terrestres scilicet
angeii et coelestcs bomincs. Quapropler hunc finera sunt adepli, et victoriae praeraium sunl conseculi
',
Gum enim Jsmaelilaj ad noslrum accessissent
monasterium, una seplimana anlequam sancta
^
civitas fuisset occupata, et universa sacra vasa
, \
Ecclesiae jam diripuissenl, plerique Palres aufuge ,
ruul quam priinuin, remanserunt auleni in mona *
sicrio qui foriiores Ghristi foerani servi, sacrum
, illum locum deslitucre nullo paclo volenles. Bar- . bari vero cum iilos comprebendissent, et muhos C , (*
dics illos inbumane Iractassent, et lormenlis affli, , '
xissent, pecunias boc paclo sese invent-uros pulan ,
tes, apud quos nibil bujus saeculi reperiebalur:
,
i l l i simul alque iniellexerunt, sua se landera spe
. 01
ac proposito excidisse, in efiferalissimam versi ra,
biem, ad unum membratim beatos illos concide,
runi, qui et laetitia incredibili perfusi ac proinde
\ .
alacri vultu renideutes, omni cum aclione gralia \ ,
rum, animas reddiderunt Domino : quippe qui
\
non iia pridem in votis babuerairt resolvi et cum
, <Chri$to esse .orpora vero plusqoam tragice csesa .
cum non pauoos dies in bumum disjecta, sine se
pulturse beneficio jaeuissent, ab Arabia illo usque
, ,
approperavimus. Et quidem eximius abbas Nico
\ \ medes spectaculum illud miserabile cafcsorum Pa- D
, .
Irum contemplatus, deliquio animi concidit, atque
' , illinc relalus moriuus prope esi. Modestus prae ^
terea, et ipse sanctissimus, adveiHtim nostrutn , \ *
cum anteverlissel, et sanciorum illorum luslras- * t|
sct prius babilacula oratiia, ilidem angore animi
, c \
.
contractus, mullis se proluit lacrymis, ac san , ,
la qnae ealenus resederant Jipsana * circumple\ \ Tius, in Patrum snperiorum'deposuit conditoriis.
,
1023
' ^ h* '
soleninem p c s o l v i l el ex
, \ ,
more consuetum Canoncm, ilkid raox oraculum
\ , *\
Isaia exserla voce deprompsit: * V i r i justi tol
s a &\ luntur et nemo recogilat. Afacie iniquitalis eublatus esl justus. Erit in pacc sepulcrum ejus *. E t :
Spes illorum immorlalitate plena. In paucis vexati, in multis bene disponenlur, quia Deiis tentavit illos , et invenil eos dignos se, el quasi holocausti hostiam *accepit eos,et intemporc visilalionia
ipsorum, splendescent ac refulgebunl \ Et haec
de sanctb iltis cum edisseruisset, unumquemque
nostrum adbortari ecepil ne quo emigraremus, loci
illius nostri deserlores : magis vero eas quae imminebant tenlationes generoso pcclore perferremus,
Dominicae illius memores sentenliae : c Quia angusla est porta, et arcla via quae ducit ad v i t a m ; > sedet Apostoli dicenlis : < Quia per mullas
tribulationes oportet nos inlroire in regnuni Dei *.
Hujus itaque admonilioni visum est gerere morem ,
eoque in laura duos propc . menses mansimus.
Rumore enim rursus exterriti nova Barbarorum
excursionis, suffugimus in monaslerium sanctae c i vilati propinquum, quodquidem ab ea disparaluc
stadiis fere viginti, cui nomen abbatis Anastasii :
ubi neminem prorsus tum loci incolam invcniiuus.
Sed et ibidem loci, duos alios prope cum demoratL
essemus menses, rursum admonili sumus sanctissimi superius dicli Modesti adbortalione , u l posU
liminia reversi in proprio babilaremue loco. Tanti
itaque Patris probo ac salutari consilio persuasi,.
et quidem nonnulli e vcsligio in Laurenseconcessimus monaslerium ibidem loci babitaluri ; quidam
autem remigraruntaliquanto scrius lauram, limore
. \ '
exterrili genlis Saracenica? baud procul habilan
lis; alii contra in eodem permansere monasterio .
,
una cum sanclissimo suo prxside Justino , qui in
, Jaiira renuntiarat mundo buic, quo loci plurimum
.
exegcrat temporis , ac tanto splcndore inclaruerat

virtutum, ut dignitaie presbyterii cohonestari pro meruerit. Joslinus bic, Dei cum sil sapienlissimus
, - cullor, in itlo suo monasterio , gratia pr&ducc
\,
Cbrisil, numerosam admodum confluentium eo loci
.
ascivit congregationcm, src tenax et observans ca , nonis ac cselerarum constiuitionum Laerenlii coe , nobii, ut ab his neutrobi evariet sui eemper simi,
lis, adco ut non facile quis uspiam invcniat inler
.
vitge communis professercs qui sic tucalur ac
\ , - ^ servet mordicus spiritualera vivendi sanctionem
, ,
Floret is, el quotfdiana virlutum acccssionc suc ,
crescit, fitque magnus lemporis progressu, ut ille
;
olim eximiuslsaac : ita ut et nos quolies aciem
,
m6ntis in hunc unum pressius intendimus, ac veluti
, \ .
ad scopum recla collineamus , incredibifi perfun\ \
damur gaudio. In omni circuni regione, tanti Patris
. celebritas instar prelucidi luminaris inlermicat,
*
splendoremque suom ejaculatur. Semen est hic
.
sancti Patris nostri Sabae. Nt)S proinde humilei et
. \
abjecti, gralia primum Dci, deinde seria admodum

etaccurata diligentia praemcmorati sanclissimi Mo-

,
*
, c "
*
\ ,
,
^
\ . \
, ;
, ,
. \
,
,
.
, ,
, \ ,
\
,
,
, \ ,
\ * .
"
^
\ , \
* Isa. L V I I , 1. * Gr. qttasi inlegram oblationem hosti(V.

M a U h . v n , 14. A c l . xiv, 2!.
Coenobilicai.
9
Sap. ui, 4-6.
' Gr Yia afflictionibiu scpla.
1*27
ANTIOCHI MONACHT
1428
desli, sedentariam hanc exigioius viUm in libe- riorc et iranquilliore otio, pro bis etiamnum quae
. , ,
I-aulo contigere prius, 1024 acliones gratiarum
& xfj
pcrsolventea, et gloriOcanles Deum qiii et morlificai , \ et vivificat : quiquc mirabilia magna facit et solus. , \
Ipsius cnim benignilas , suap erga nos adaperuit
, . *0 viscera misericordire, locuijique bunc noslrumnon
\
mcdiocri favore ac promotionc extulit quam bac- , \
tenus magnifrcenlius multo. Caiterum id grati
nobisesse indukum crediderim per priorum san- . clorum merita, qui hic Domino, sinceriore aflectu, ,
venerabilem exbibuerc latriic cultum. Sed et illud
\
nobis graluilo indulsil munus sua solius providen- ,
tia dignum, modis omnibus venerabilera TbamaiB, , \ , \
virum longe erudilissimum , omniumque virlutum
, \ ornamentis perpolilum; qui ab ipsa tenellae analis , , \
infanlia, vitam exercuit silcnlii tacilurnilate requie
lara c l tranquiilam. V i r bic eximiae raansueludinis
\ \ , \
lande omui cst conspicuiis, perqtiam liumanus ;
!
alienis malis quam condolcscat cx animo, vix
,
cuiquam credibile sit. Vere corde est hutnilis,
, , \ circa oralionem et canoncm ordinis prcefervidus :
\ .
qno contigil, ut Deus (hoc praeside) discipuios pro.
pagarit in effusam et numerosam aropliludinem. Numerus proinde sanctorom P a t r u m , quos tyrannica sustulit impressio, est XLIV. Horum memoria Maio mense celebratur, 15 mensis die. Gratia item
Christi, sed et solerli seduJitate jam dicti venerandi apprime Patris nostri Modesti, cunctaid lemporis
incolunlur effusae istius eremi monasteria, Enigitur , Paler mihi venerabilis E u s l a l b i , q r a de sanctis
illis Patribus nostris, dequc Laurensi coenobio veslrse erga Deum cbarilati duxi insinuanda; e*
qaidem conciso ac perbrevi sermone. Supersunt nuatia aliquol sane quam laeta, quorum ftdeli relatu, et vestra et omnis sinceriler Cbrisliani anima merilo possit exhilarescere. Haec igitur exprompta
et alacer annuntio vobis. Modestus sanctilatis eximise vir (de quo oon semel dictum) non eornra
modo providam gerit curam sollicitus , quaj per hanc vastam eremura sparsiro disjecla sutit, monasteriorum; sed el modcrandai huic civitali ac nnivers circum finitimae regicmi splerter prospicit,
Deo eidem cooperante in omnibus. Hic enim ad vivum nobis exprimit imagineta novi cujuspiam Beêleelis aut certe Zorobabelis. Gralia elenim plenus Spirilus saneli, templa Salvatoris nostri Jesu
Cbrisci, quae quidem barbarico igoi conflagrarunl, in sublime erigit omni prorsus digna veneratione,
puta aides Sanctae Calvari ac Sanctae Resurrectionis; domum insuper dignam cnmi honore vencrandie Crucis, qua3 maler Ecclesiarum eat. Sed et Sanctae Assumptionis scdem a fundamentis exsedifical; adeo ut per bsec laeta inilia, de futuris quoque spes amplissimas concipiamus , idque vel ob
eos maxime qui buc sperantur venturi ab externis regionibus, sancta h c loca u l adorent, ut omnes
in commune glorificemas Deuoi. Ipsum addeoet gloria in saecula sculorum. Amen.
B
C
.
1025 S. . N . ANTIOCHI PROLOGUS
\ " 6
Dixil in Ganticis Salumon : f Sexaginta sunt
reginse, ct ocloginta concubina?, et adolescentulaa , \ ,
\ . >
quarum non estnumerus . Sane nos pro virium

raodulo, per haace sexagiula reginas astrnimus
insinuari sclectos ct auctoritaUs, praeter caeteros, ,
cximise libros i n Yelere Novoque Teslamento re- \
condilos. Octoginta concubinas eas esse Scriptura ,
intelligo, quae in priorum classem neuliquam accea- , . \
turiaUe sunt, ac proinde minus approbantur. Hinc ^ \
dicUe sunt apocryphae, hoc est obscura3, nec satis . *
coroperlac auctoritalis. , hoc esl concu- ,
.
binct, eo nominantur, quod cum illegiiiraae siut,
r\on queunl induci ad porsuadendura cum liberioje \ . \ * }
omnium assensu. Jam vero juvenculae, arbitror 9 ^ , \ ,
, 0
1 1
l e
Cant. , 7.
1 1
Diguilatcm atlendit, non iiem numeruni, quod satis est homoeoai.
1429
PROL0GUS.
1."0
, I , delineare Tiovae dogmata prsedicationis; ucmpe
\ doctorum orlhodoxx Ecclesi, ob indelibatam et
, \ . absolutam puritalcm serraonis ipsorum. Etenim
. juvenculse nomenclaUiram sorliuntur a mundilia
,
. virginali. Ait enim Scriplura : Quajrant regi ado lescentulam virginem; et invenerunt Sunamitem
, ! \ quae ipsura excalefaceret *; > boc est, coclestee
. prorsus sentenlias. Hoc itaque fervore reaccensus,
\ \, ad melicam citbaram emodulans diccbal : Con\, . caluit cor meum jnlra me, et in mediiatione raea
\ exardescelignis \ > Siquidem Sunamitis sua inter. pretaiione sonat, Cttlcslem, e t : Frumentum ;tiwen , \ culis et vinum suavi odore Iwtificans virgines; incor rupli enim qui sunt, pluvio aluniur bumore roru. " lenti illius panis qui de coelo descendit, quique
manet in aelemara vilam. Istis potio haurilur ex

cratere vineae illius veracis; nam castorum verba
, - plena sunt pudoris. Et : c Sermones justorum
\, mundi s u n t , juxta Scripluram. Innumerabiles
prelerea asserunlur esse, ob copiosaro muUiludi, neirt sermouis doctrinae illorum. t a m enim est
.
multiplex, ut eam admetiri aiH in numerum referre
tl , nemo queat. Ex tela igitur harum sexaginta regi
\ - narum, sparsim selegi ac desumpsi stamina aliqaot.
, , orsurus cinctorium renum, aut, si mavis, suifibu . ^ lum, quo una cum flde circumcincli fuluri lecto , res, divini amoris fervoreni concipianl, ac proinde
recalescant. U l eniro tela cx muliis conflata slami / ,
\ - num particulis, in unam et impartilem arte lcxoria
!
, - ^ coalescit tunicam; sic et universa Scriplur divinitus inspiralae oracula in hunc finem conspira, \ \ .
runt, plane ut Dominicae dispensalionis inconsuti
, - lem tunicam praesignarent, quam ex utero susccpit
, ' gloriosae ac sanctse Deipare semper virginis Mariae,
, c ^ pro tempore quidcm corruptivse mortf obnoxiam,
quod similis nostri esse vohiit ad tolcrandas cor , .
. poris injurias; eadem rursus nulli futura erat
, obnoxia corruptehe, ut nos miserabili corruptcla
exeraptos in pristinam revocaret liberlaiem, ac
demum jugo emaneipalos dirae servitulis ad incor. mplionis gloriain transcriberet; vitae insuper reslitutos, donalivo convestirel trabeaa ioimortaiitaiis.
\ , , \,
, Id quidem dixerim perizoma non illud Judaicum
quod jussus esl Jeremias in arcano quopiam loco
. .
recondere, et idem jn Euphrate fluvio computruit" quin illud verius inlelligo quod ad novae gratiae
legein perlinret, quod nobis ipse Dominus suomet premonstravil exemplo. 1026
^
prsecinclus
pedes suorum discipalorum e x t e r s i l , ut a sordibus veteris fermenti purgali fierent nova conspersio
et essent pedee eoruin speciosi tanquam cvangelizautium paccm, et calcarent stipra serpentes et scorpiones, et super omnem potestatem inimici . Hujus cinguli deeore Christus Ecdcsiam
suam induit. maculas oblegens noslras, et contractam ex Ada3 praevaricatione nudiiatem : sicut d i clum e s l : < Gonscidisli saccuin meum, et circuradedieti me laetitia . > Hoc induimui ex sacris^
Scripluris. Dum enim eas scrulamur, vitam aeternam invenimus, ipsum Bominum noslrum Jesunv
Gbrisium, qui verus est Deus noslcr. Sed jam lerapus deinccps nos invilat, u l ea qua, diximus, capiU
subjiciamus ad gloriam et laudem sarrcUe ac viue principiuna largienlis Trinitatis, Patris, inquam, et
F i l i i et Spiritus sancti, in ssecula saecolorum. Amen.
u
,4
t 9
ls
i 8
" Reg. i , *. P5al.xxxvii!,-l.

L u c . x,(9.
Psal.xxix,12.
,e
"Prov.xv,a9.
Jerem. xm, 1 7 .
Jean. XMI,4,5.
, T
ICor. v, 7
1431
ANTIOCHI MONACHI
HOMILIA PRIMA.
\ Domino cooperante, et scrmonem confirmante,
\ ,
aggredimur primum hunc qui de Bde est, sermoiiem, alque ita deinccps qui sequentur, serie con- ' .
, , \ tinenli. In primis necesse sit, ut crcdas in Deum,
, ( .
quia est, et exquirenlibus se remumerator s i t .
Fides enim in saeculum stabit. E l ; Justusex fide \, . *0 >
vivet* . >Justus antem qui veraci fide nililur, , fidem habet mire efficacem : iideni, inquam, quo- , , ,
lidiana accessione coalescentem; fidem nulla ex
partc haesiiantera; fidcm ad opera laude digna illu- . .
strantcm, ut per ea glorificetur universorum Deus.
;
Fides principium esl divinae vocalionis. Quisquis , ,
perfecte credil, lapis est templi Dei, lapis est solerti -
npparalu kevigatas et cxacqualus in subslructionem
.
Dei Patris, lapis in sublime ftvectus machina qua- , piam admirabili Jesu Chrisli, quae crux ejus est;
. \ ,
presidio adjulus funiculi qui Spirilus sanctus esl.
\ \ ,
Fides horoinis, praedux vitae est : Charitas ipsa,

via est, ad Deum usque subvebens hominera. Qui . \ \
ejusmodi esl, Tbeophorus fit, sive Cbristopborus, . ,
Templum insuper Dei ct sanclorum sedulus lustra- \ \ '
. ? > , , ,
tor locorum; nulla non sui parte, pcr observationem mandatorum Jesu Cbristi, perpolitus et ador- , , , ,
natus. Vilae origo est ea quue per fidem et dileclio- ,
nem operalur, cui nihil anlcponilur. Fidem sane , ,
dixerim non qualemcunque, sed opere ipso com- ,
, mendabilem, cum fides sinc operibus mortua in
semetipsa sit. Opera proinde fidei istius opcrato- C , ,
.
riae sunl : cbaritas, gaudium, bonitas, bumililas,
cxsultatio in Domino, fiducia erga Dcum; pralerea, .
carnem ailigere cruci, quod est, eam avocare ac .
sedare ab onnnibus suis operibus, queniadmodum , , - ?|
a suis jnterquievisse legitur Deus tollere cruccm , \ . <
suam ct sectalorem esse crucis, quod est, spiritua- \ c
,
litcr viverc : quod si praeduce Spiritu ingrederis,
' . , ,
intpulabilur libi ad justiliam. 1027
^ x c ea sunt
oflicacis fidci opcra. Qui fidc percurrit viam man- . \ ,
,
dalorum, coclestem illam assequclur Jcrusalem.
> \ ,
Plane si iidera habcamus, e l in fide suruus, ct in
, , ,
eadem solidi consislimus ac slabiles, in Domino
, ,
pulchre habitamus. Elenim pcr Prophetam loquiDe ftde.
10
'
lur Dominus : Oculi mei fidcles lerne ut sedeant

inecum**. Nec secus Jereniias: Ecce, Doinine,
oculi lui respiciunt fideui " . > Dicil el Pctrus :
c Miuislrate in fide veslra virtutem et cbaritatem . Rursus : c Superaadificantcs vosmetipsos
in fide, sobrii estote; vigilale, quia adversarius
\cster diabolus tanquam leo rugiens circumit
quairens qoem devoret, cui resistite fortes fide . >
E l Paulus : In quo cum crcdideritis, signali estis
Spirilu promissionis sancto
> Iterum : < In
omnibus sumentes sculum fidei, in quo possitis
, .
. .
.
,
. \
*
. > \ .
.
,
. \ '*
"
P s a I . c , 6 . "Jercm.
Hebr.
x,
38.
Fidc
scilicet,
quai
per
dilectionem operatur.
Hebr. x i , 6
I Petr. v, 8, 9.
Ephes. i , 13.
,. " U P c l r ,5.
D
, v
4 1
, e
YARIÊ LECTIONES.
.
: .
* .
1433
HOMILIA . -
, \ , \ "
, \ .
, \
, . >
\ ,
, \ ,
, .
' , \ ' ,
\
.
.
, \ *
, , ,
. \
.
DE FIDE
1434
7
oronia tela neqaissimi ignea exsttnguere * . Rursus : c Fides est sperandarum substantia reruim
In hac enira lestimonium consecuti sunt senioree :
juxta fldem enim defuncli sunt omnes h i . > Iieinque : Justitiam aulem Dei per fidem in omnes
qui credunt, ut promissionem accipiamus Spirilus
per fidem . > Et : Credidit Abraham Deo, et
reputatum est ei ad justitiam. E i vero qui nou
operalur, credenti autem in eum qui justiGcat
impium, impulatur fides ad justitiam *. Itaque
inducit : Propter ho ex fide, ut secundum
gratiam finna esset promissio omni semini, non ei
qui ex )ege est solum, sed e f e i qui ex flde est
Abrahae. Non est autem scriptum propler ipsum
solum,, sed etiara. propter
nos quibus reputabitur
, .
l 8
19
c , ^
,
. >
,
,
^ . >
,
. \ c
\ ; \ <* c
, . > c
, , . \
, ' , ,
4 , \
. > .
. \ . , Q
\ . > , ,
>
\
\ , \
, . \

.
, \
\ ,

.

credentibus in Dominum nostrum Jesuro Cbristum

Juslificati igitur ex iide, pacem habeamusad Deum
per Dominum nostrum Jesura (^!!!* . > Uem
Timotheo : Sectare jusliliam, fidem, cbaritatem,
pacem cum omnibos qui invocant Domlnum* .
Et : Sine fide iropossibile est placere D e o " . >
Joanncs etiamnum : c Hoc est roandatum ejus, ut
credamus in nomine F i l i i ejus Jesu Christi, et ut
credentes, vitam aeternam babeal'i3 * \ Dominus
autem noster, Jesus Chrislus qui verus est Deus
nosler, a i t : Qui credit in me, fluraina de ventre
ejus fluent aquae vivae.iHocautem dicebat de Spiritu quem acccpturi eranl credentes in eum .
Rursus idem : c Quis putas fidelis est servus et
prudens"? Aliis quoque dixit : Fides tua te
saJvam fecit,vade in pace' . > Marlhse ilem : c Qui
credit in me, etiamsi mortuus fuerit, v i v e t .
Discipulis a i l : c Amen, amen dico vobis, qui credidit in me, opera quae ego facio et ille faciet *.
E t : Qui credil in me, habet vitam ternam . >
Rursus : Creditis in Deum, et in me credite .
Et quidem hactenus de fide abunde testimonium
arbitror me deprompsisse e locuplelissimo penu
divinarum Scriplurarum. Aslruimus porro fidcm
esse, qua ipsi crcdimus in Patrem, et Filium et
Spiritum sanctum', consubslantialem et vivificantem Trinitatem cunciis 1028
supercminenlem.
Necessarium proinde sit, divinx Scripturae usum
ac testimonia hac de re deproinere ad illustrandas
\ D legentidm animas. Itaque per omnem qui de divi , , ", ' A f a - nis est, iraclalum, augustissimam Dei majestatem
, , , , , sacris conspicimus celebrari hymnis, nunc quidem
, , , \
ul singularem unitalem, propter simpliciialem i m ,
partialilatis nalura omni superioris, eoque inenar ' rabtfis illius per quara tanquam virlutcm unificam
\ ; ipsi in unum coalescimus et counimur : nunc vero
, . . \ Trinitalis nomine pradicalur, ut lanla illa majestas,
" . qualicunqae dejineatione declaretur tribus subsi . > sterc personis, alioqui proliGcalionis imniensae.
1 7
Epbes. v i , 16.
Hebr. x i , 1,2,13.
n,22. " H e b r . x i , 6. " 1 Joan. m, 23.
xi, 25
Joan. xiv, 12.
Joan. vi, 47.
M
M
8 8
4 1
Rom. m, 22.
Joan. vn, 38.
Joan. xiv, 1.
k 0
R o m . i v , 3 - 5 . " ibid. 1,17,23. " T i m .

Matlh. xxiv, 45.
Luc. vn, 50.
"Joan.
VARIyE LECTIONKS.
3 7
1435
ANTIOCHI MONACEI
1436
HujHsce rei gratia diximus, quoniam theologi . t \ 6 c *0 ) *

' t . *
nomiuft omnia q u divinam majestatem insinuant,
.
sua interprctalione referunt ad super9ubsianiiatem
, ,
simul et consubstantialem TrinitaLem; ceu sunt,
$ . > ,
Deus, Doiminus, Bonus, Lux, Yita, Veritas, fcnpera ' $ . > Kat,
tor omniura, Oirtnipolens, Dominus Sabaolh, quod
Interpretatur exercituum, et pleraque alia, quae ab < . > \, t "
, ,
ipsis theoJogis depremufitur, quibus religiose col ,
laudatur Deus, quatenus sinimur eara Trinitatem
. > \ " ,
pro roodulo nostro intelligere, ab eadem edocti,
,
dum seipsaro edisserit : c Quid me inlerrogas de
,
bono? Nemo bonus, niei unus beus**. Et bis
\ . \ "
qui excotendae vineae operas suas elocarent: < Quia
, ,
ego bonos sura * . E t : c Spiritus tuus bonus .
\ . \ & * "
Et Moysi : c Ego sum qui sum " . Et Jeanncs :
f ftuod erat ab i n i t i a . Et : c Qui v e n i t * ,
. > ,
Et : < Imperator sive omnipotens Dominas, nomcn
i l l i > E t : c Spiritus veriiatis qui est, qui a Palre . \,< .
\, , ' , \
procedit *. Sed et Thomae : c Ego sum via,
veiitas el v i t a . E t : < Sanclifica eos in veritate , \ , '
. > \, , xafc
tua . > : c Yerbum tuum veritas est . > E i :
. > \,
Cum aulem venerit Paracletus quem ego mitiam
, \
vobis a Patre, Spiritum veritatisquia Patre proce , ,
d i t > Rursus : < Gum autem venerit ille Spiritus
\
veriiatis, ducel vos in omnem veritatera; ille me
, \ , \
gloriticabit, quia de meo accipiet et annuniiabit
. \ , .
vobis *. > Rursus : < Qtnecunque habet Pater,
,
mea atint: propterea dixt, quta de meo accipiet et
, \
annuntiabit v o b i s " . > Ilerum : Sicut Pater suscilat raortuos et viviGcat, sic et FUius, quos v u l l ,
\ ,
< , v m f i c a t . Et : Spiritus eat qui viviflcat ;
, \
ed e l : Dominns Spirilus est *. Et : Omnia
. */
ex Deo, et per ipsum et in ipso creata sunt

o m n i a " . > E l : < Omnia per ipsum facta s u n t .
\ . \
Et : f Emittet Spirilum suum et creabuntur . t
, . \
Et : c Yerbo Domini coeli flrmali sunt, el spirita
, -oris ejus omnis virlus e o r u m . Alque ut singula
compcndio perslringara, ipsum divinae majestatis , , , ,
Yerbura a i t : Ego et Pater unum eutnus
E t : , ' \ ,
c Omnia mea tua sum, ct tua m e a . > Itemque, , , ", ,
,.
quajcunque sunt et Patris et ipsius F U i i , eadem
prorsus Spiriiui sancto ct majeslate Deitatie
, \ *
auguslissimo ipse Filius ascribit propter indiscre\ \ , tam parilitatem comraonis ct unius natura?, pula
proptcr reverendain culluram divinae operalionis, D , . '/ ,
ionlanam ac perpelem creatricis potentiaB causam,
, ;
dum dicit : c Profecli docete omnes genles, bapli . \
zantes eos in nomine Palris el F i l i i e l Spirilus
\ ,
sancli \ 1029
Iiaque per hsec supcrius dicla
.
;
jdeclaratur quod theologia omnis et unila est et
,
xliscreta; neque tamen quse discrela sunt, quid4|uam admittunt confusionis. E l quidem ea qua* ,
, ,
tinita sunt, sive quae ad unilam pcrtinent tbeolou
8 0
88
5T
60
et
e v
L u c . , 19. " M a t t b . xx, 15. " Psal. c x m , 10. Exod, , 14. " I J o a n . i , 1. *'I Jaan. y, 6.
*Psa1.LXvu, 5. J o a n . xv, 26. Joan. v , 6.
Joan. xvn, 17. " ibid.
Joan. xvi 15.
M . ibid. 15.
Joan. v, 21.
Joan. \u 64. Joan. , 24.
Coloss. i , 16. ** Joan. i , 3.
P^'
cui,32. " Psal. xxxn, 6.
Joan. x, 30. * Joan. , 10.
nrallh. xxvm, 19.
1 1
e $
e v
9 1
8 9
VARJiE LECTIONES.
* .
i !
1437
HOMILIA . DE S P E .
H38
, giaro , bas habent nomenclaiuras tolius indices

. '.
Deitalie * : puta Superbonum, Pulchrum, Ens,
Vivificans, Augnstissima divinitas, perquam pleac exaians Mibslantia, Quae vivunt cuncta producens,
Sapiens; et qasecunque id genus nemenctature, ex quam optima ipsius et munificentissima liberalilalc
profecUe oceurrunt, quibas bonorum omniam auclor esse denominatur. Ad discrelam yero iheologiam pertinent denominationes : ceu suot, supcrsubslandalitas atque opulentia Palris : eaedern et
Filio
Spiritui sancto pereque communes, ut nibil in his debeat intelligi diversi aut dissimUitudinis, praeterquam sola parilis naturae coramunio inler sese coalescens. Per Odem itaque cum coeperimus cognoscere Deam, ne, quseso, ignoremus quantum nobis mdultum gratia? sit, cnjus causa
Dominus ipse verissirae passus est. Ob hoc enim sivit ipse Dominus caput suum myrrba optima
perfundi
ut suavissimae immortalitatis fragrantiam suse aspiraret Ecclesise. Nemo igilur sf illini
permittat graveolenti putore infidelitalis, per principem saeculi istius suggerendse; neqiiando exerremus a calle reciiiodinis, quo vel landera spe perfrui contingat vitae aeternae in Christo Jesa Domino
nostro, cui gloria in saecula sa?cuIorum. Amen.
'.
HOM1LIA .
.
De $pe.
' \ fide digressi, ad eam progrediaimtr quce se ,
cundas" obtinet, spem : q u sane, fldei roscida
, , , \ . aspergine perfusa fruclura afferet, unum quidem
^ .
tricesimam, alterum sexagesimnm, alium rursns
, , centesimuro . Spe enim constabiliU, vix ulla alia
, - virtus peraeque sublimis. De cbaritate aulem, qaae
. , tertiam sortilur in clasee virtuiura nomenclaturam,
primiceria alioqui cum sit, caelerasque omnibus
. " antevertens dignitale, posteriore loco explicalius
,
disseremus. Primus Enos fllius Seth , justus ex
* . justo speravit invocare nomen liomim Dei. Quicunque prasidio spei, in Deum consiantis, nixi,
, \
#
< e
e 9
, .
rr
, ^
,
.
,
velut
manu ducuntur,
mire
hos Deus
ad sublimem
ct theoricam
anagogcm
subvehit,
ac propriae
lucis
.

' , splendore cornsco irradjat. David eximius rex
. " senio defessus, cum suismct juslificationibus niillo
virgunculam
c , pacto recalesceret, ascivit sibi
. , , unam, nerape Sunaniitem, quse ipsum excaleface, \ , ret (Sunamitis proinde sua interpretatione sonat
' ccele$tem) coelerura non agno\it cam r c x ; hoc
, , \ est, nihil vilii aut corrupielae intulit spei s u x
, coelesli. Mihi vide, nuin id Scriptura illa insinuel:
c Si fuerint duo, ulique calor illis ncmiquam
, . > \
'
* fidem vivida
, \ ; deftilurus e s l ; > 1 0 3 0
constansque comitabilur spes. Sed et peculiare
, \>
spei opus est boc, se possidentem, reddit prae
\ . \, - D fcrvidum, juxta beati Petri sentenliam, diccntis:
\ . \ c *
Succincli lumbos menlis v e s t r a B , sobrii, perfecle
* \ , \ sperate in cam qnae oflfertur vobie graiiam, in rc . > velatione Jesu Christi quasi filii obedientiac .
* , Eodem spectat illad Jesu filii Siracb : < Quis
, speravit i n Dominum, et derclictus est? aut quis
, . \, permansit in timore cjus, et despcxit e u m ' ? >
, \ . \, Melicus insuper psalmorum Gonceplor : < Beaius
' , \ - vir cujus est nomen Domioi spes cjus . > E l :
' , . \
c Laetentur omnes quispcranlin te
> Rursus:
7 9
7 1
n , m
r u m
7i
"
De his abundo Dionys. A r e o p . c a p . i l De divinis nominibut. Matlb. xxvi, 7.

Matlb xni. 8,
Gen. iv, 26. 111 Reg. , .
Eccle.iv, 11. " l Pelr. , 13,14. " Eccli. , 12. Psal. w x i x , S
Psal. v,
.
12.
33
ANTIOCHIMONACHI
H40
f In ipso spcravil cor mcura, et adjutus sum, kn\ {
' . \
et refloruit caro inca, e( ex propria voluntate .
\
Sed et alios velut manu ducens instituebal, in . " , \ ;,
vitans ad complexum solidae spei, dum dicit :
, ' t Sperate in eum omnis congregalio populorum;
. > \ , '
effundile coram illo corda vestra, quia Deus adju
tor noster . > Et : c Spera in Dorainum, et fac
, \
bonitatem . > : c Revela Domino viam tuam et
. \ , c " spera in eum, et ipse faciet
> Isaias ilem :
, \
Speravimus in nomine luo et in memoria tui
> \
desiderium nostrum . > Rursum Paulus : Spe
\ , *
salvi facli suraus; spes aulem quae videlur, non
,
est spes : quod enira videt quis, quid sperat? Si
, . \
autem quod non videmus, speramus, per palien , '
tiam exspeciamus . Iterum : Forte solatium
7
TT
, 8
8 0
8 1
babemus, qui confugimus ad lenendam propositam \ , \ 'epera quam sicut anchoram habemus tutam ac
, , firniam \ > Inducit : < Quia debet in spe qui arat
.
arare, et qui triturat, in spe fructuspercipiendi* .
,
Et in Luca? Evangelio de Simcone : < Acceperat
enim responsum a Spiritu sancto, non visurum se . .
morlem priusquam videret Gbristum Domini . Neque hic morlificavit speni, sed erat exspecUni
rem quam magnopere desiderabat, nimirum ut videret Redemplorem ac Salvatorem mundi. Curoque accepisset el aslrinxisset ulnis, laetilia perfusus dicebat : DimiUe me, Doraine, veaire ad le
regem meum, neque enim frustratus sum spe mea. Tpsi gloria in saecula. Amen.
8
HOMIUA III.
De convivio.
De epulari convivio Paroemiastes a i t : Si sederis

\ c
ad coenandum in mensa polentiuni, attente con \ ,
sidera quae apponuntur tibi, elinjice manum tuam, C , \
sciens quoniam oporlet te talia praeparare : quod
, .
si insatiabilior es, ne desideres cibos ejas *.
, .
Alter i t e m : Ad meneam raagnam sedisti? ne aperias guitur tuum super illam, memento quoniam
, ' .
roalum, oculus nequam : quocunque inspexeris,
,
ne exlendas manum luam, et ne conjungere ci , , \
ia calino : intellige quae suni p r p x i n i i cx teipso, * ,
\ \ \ .
et quasi in omni re cogila; comede ut horoo, quae
apponuntur tibi, el ne nimis devores, ut ne odio , \ , * , \ habcaris; desine prior gralia disciplinae, et
1031
, \
ne sis insaturabilis, ne fortc offendas : quod si
,
in inedio mullorurn sederis, prior i l l i s ne extendas manum tuam. Quam sufficieiis est bomini .
erudito, exiguum . Moyses : Attende tibi ^ , , , ,
\ \
ipsi ne, dum comederis et saturatus fueris, obli
. \ * , ,
viscaris Domini Dci lui . Concinit Aposlolus
Sive comeditis, sive bibilis, sive quid aliud fa- , .
c .
citis, omnia ad gloriam Dei facite . Non
, .
ilem ad disceplationes cogitalionum. Ille quidem
\ c , credit licere vcsci omnibus, bic auieni inGrmus
* \ , *
cnm sit, oiera manducat " . Inducit: < Qui man ; ;>
ducat, non manducanlcm nc judicet; iu cnim quis
. ,
cs qui judicas alicnum scrvnm? suo domino slat
8 8
8 7
8 8
Psal. xxvn, 7.
Psal. LXI, 9.
Psal. , 5.
ibid. 5.
Isa. , 8.
21, 25. Hobr. , 18, 49.
I Cor. , 10.
Luc.
, 26.
Prov. XXHI,
1-3.
12-16. Deut. , 12, 15.
I Cor. x, 31.
Rom. xiv, 1, 2.
7 6
7 7
7 8
8 8
8 }
V \ R L E LECTIONES.
.
* .-, participandi.
8 8
8 8
*
8 8
Rom.
VIIF,
Eccli. xx\r,
IOMILIA I I I . D E CONV1VI0-
4441
1442
, \ aut cadit . /icrum : Qui manducal, Domino

manducat, et gralias agil Deo
Rursus : Noli
, . t . > \ propter cibum perdere opus Dei *. Inducit :
c Omnia quidem munda, sed irialum est, propfer
c ,
offcndiculum
manducare . E l : Beatus qui
. \,
. non judicat seipsum, in eo quod probal. Qui autem discernit, si comedat, damnalionem incurrit,
, , .
quia
non ex fide \ Verumtamen esca nos
c * .
commendat
Deo; neque si comedamus, abunda , , , i . \ bimus, neque si non comedcrimus, minus habe . bimus . > Paroemiastes : c Ne te decipiat saturitas
ventris. Anima enim satura illudil favis; animae
, \
autem esurienti, etiam amara, dulcia videntur .
. ,
, " Apostolus insinuans nullum non cibi genus esse
, \ . mundum, ait : Quos Deus creavil ad percipien , B dum cum gratiarum actione fidelibus e l iis qui
agnoverunt veritatem, quia omnis creatura Dei
, . * - bona est, et nibil abjiciendum, quod cuin gratiarum actione sumiiur : sanclificatur cnira per
. \, . \,
verbum
Dei et orationem . Et : Omnia raunda
. > \
mundis
> Et : c Ad manducanduin invicein ex \ \,
speclate . > Lex insuper : c Dum comederis et
. \
< " , saturatus fueris,benedicitoDominum Deuro tuuui .
. > \ David, Deo neutiquam ingralus : c Dcdisli, inquit,
# " , \ lseliliam in corde meo, a fruclu frumenti el olei *. >
Uerura : Quia saliavil animam inanem, e l ani^ , ,
mam esurieniein saturavil bonis ' . > Gupiens porro
, " * ,
Dominus, roodesli ut siinus ac frugi homines, a i t :
- ,
Quando invitaius fueris ad prandium, ne eas
*
discubilum
in primo accubitu, ne forle banoratior
\ , * ,
le
veniat
inviiatus
ab illo, et vcniens qui le et
\ ' .
. , - illum invilavit, dicat tibi : Da huic locum, et
, * - lunc incipies cum pudore novissimum locum tenere. Sed cum invitatus fueris, vade, discnmbe
, , .
in novissimo loco, ut cum veneril qui le invitavit,
- , , - dicat tibi : Amice, ascende superius. Tunc erit
tibi gloria coram omnibus tibi accumbenlibus;
, \ , . \
quia
omnis qui se exaltat, bumiliabilur, et qui
\ .
se bumilial, exallabitur *. Et haec quidem qua\ . \ *
tenus ad inteUigenliam ac spirituale commodnm
\ , altinet, satis sint. Non dissenlaneum fuerit ine, . >
minisse
sentenliae illius J o b : c Qtiod si buccellaro
\ % " meam solos comedi, et non pupillum participem
, ,
, , feci, quoniam ab adolescentia mea * enutrivi ut
, , D pater . > Iterom, Dominus: cCum fecerisprandium
aut coenara, ne vocaverie 1032
amicos tuos,
*. ' ,
neque fratres luoe, neque cognatos, neque vicinos
, , , , \
divites, ne forte et ipsi reinvitent te c l fiat tibi
, *
retribuiio; sed quando feceris convivium, voca
,
, . pauperes, debilcs, claudos, caecos; et beatus eris,
quia ncn habent relribuere tibi; retribuetur au. .
lem tibi in resurreclione justorum *. Ipsi gloria in saecula. Amen.
M
91
9 9
e i
f i
R<>m. xiv. 3.
i b i d , 6 . ibid. .
ibid. 20. M b i d . 22, 23. I Cor. vm, 8. Prov.
cxvu, 7. ' I Tim. iv. 3-5
Tit. i , 15. Cor. x i , 53.
Deut. vm. 10.
Psal. iv, 7, 8.
PsM.
xv:, 9.
Lic. xiv, 8-1!. , pro quo Vulg. grandivit, adolevt, vel crarfi mecum.
Job xxxi, 17,1B.
Luc. xiv, 12-14.
Y A R L K LECTIONES.
i ,
i . * .
, reclius nostra edilio, calcabit.
*
. . .
, e
1443
ANTIOCHI MONACHI
HOMILIA IV.
De edaeitate sive ventm ingluvie.
1444
NuJIi non hoimnura apprime necessarium sit

\
vim inferre ventris edacitali, eamque jusla tem- . .
peric moderari : in primis tamen eos addecet,
quibus curae est pia serviiute colere Deum. Ho- , .
nestum sane sit prandium omne illud quod mo- , ,
derala iransigitur quanlitate. Nam cilra ullam
, .
temperiem ac ifrelente suffarcinare veotrem edu- , ,
l i l e , perqoam siniile est navi onere immodico
\ (, ,
degravatae, quo velut oppressa nullo negolio un~
, * dosis fluctibus immergttur et pessumit. t quidem
, \ .
corpus alimoota eget, non item cupediariis lau tisque ferculis quibus se ad voluplalera inviletet
'
satiet. GiboruDi frugalilas illi opportunior, nen , \ , \ ,
inamoena satietas. Edulio opue, quod satis sit,
, non iiem luxu profusiore qui artus collutilet cor- .
poris. Illa siquidem mire juvat et corpus et ani-
mam, quippe q u sospitatem parit corpori, robur ,
confirmat, et babitudioem addit pulchre tempera- .
i a m ; extrema vero utruinque lasdunt, nec sim- ,
pliciter. Neque enim sajulati solum noxia suot . "
genuiaa quadain sua ad corruptelam proclivitale, ,
eed et morbos vix eluclabiles ac permolestos pa- .
riuBt, Rei ielius evidens argumentum exhibent , ,
monacbi, qui cum exiguo contenti abeant cibo, *
utque comperiunlur et acumine inlellectus perspi- 1.
caciores, el corporis leroperatura illis saniores, , ' \ quos juvat tolos se imraergere vitae mollioris ille- ,
cebris. Neque id boni solum, sed et dum ventris C xa\
frenas ingluviem, anijoae per hoc imminuis turbu- *
lentas affectiones. Nam qui se vinci sinit ciboruui ' . "
intemperie, ulique materiam exaggerat iUicem
,
atque iocenlivam voluptalum. Ut enim copiosam
. lignorum congeriem igni si admoves, majorem , \
exeitas flammam, iia et copia ciborum si indilur ,
veniri, alit concupiscenliam. Esculenlorum splen- .
didus ac profusior luxus gultur quidem oblectat,
, , , \
eed et vennem intcmperanliae alit irrequietum ac .
pervigilem. Quemadraodum enlm terra situ squa- \ , ,
icns e i inarata, euapte natura edii spinas, ita mens \ .
veniris studio addieli hominis, indecoras prorsus t *
cogiiationes progerroinat alque obecenas. Mooa- , \ ,
ehus justo edacior aliud nibil cepsendus quam prot . \ c iribularius venlris. Et quidein is ad censum
, \ .
itumerai saiicios, ei eorura c*mmemiBit iotef co4 \ , \ . \
Joquia, re aotem vera intemperans cum fit, neutic ,
j]uam illorum vitam amulatur et mores. Venlri
*
saturando addictior, nulla alia re lara gloriatur,
. \
diii ducil veneralioni, quana quod laiiasimo eu
* 101 ventre et amplissime capaci. Plane illi venter fit
, \ prompUiarium, el bonoralior stercorum apolheca;
\
sed et baJitus ipse qui iu sic edaci babiut, anxie
. \ * < ,
iuterclusug, roire turbulenlus est ac pratrisiis.
, \
Duroque is aegcrrime fert, quam ex se spirat gra- .

V A R L E LECTJONES.
,
Dcest negaiio, .
1445
HOMILIA V. - DE EBRIETATE.
1446
. \ * veolentiam, a geipo si qua Ueri possil, qnserit

, , secedere, seque fugit. IJi cnim fumus dire angit
\ . \ apes et persequilur, ita ei exsatiand gutae slu*
\ , , . diosue, gratiam a se repellil Spiritus 1 0 3 3 sancli.
Praeslilerit igitur ejusroodi lautilias condimento*
,
\ " rum ventris ingJuvicm prolicientes praetercurrere,
, \ - et perquara tenui pabqlo necessitateip declinare
, corporis, nequando asaimiles deprehendainur
. fuisse popujo illi qjii suo veulri tam anxie inser , *. visse legilqr. c SedH enim, ait, populus manducare
, ' , el bibere, et surrexeriint ludere . > Dum enim et
. > * edunt et bibunl immoderatius, in oblivionem d i , * vini venere aaandali; nec solum, sed et in male , suadam a$ vesanienleni inipegerunt idololatriam.
. ,
Recie igilur successoribus laliun) Apostolus scri . .
B bit : < Quoruro Dcus venler est, e l gloria in con8
fusione ipsorum, qui terrena eapkinl

Ilerura : Escae, ventri; et venler, escis : Deu& auiem et
ba* et bunc dcstruel . Rursus : Si propter cibum conslrislatur fraler luus, non jara seeundum
cbaritatem ambulas, aoli cibo |uo illum perdere, pro quo Cbrislus mortuus e s t . IudueU : Qui
enim tales sunl, Dooiiax) nostro non serviunt, sed suo ventri, et per suaviloqujum et beaediclionero
seducunt corda innoceulura
Rursum : Prudeotia carnis, mors; prqdenlia vero spiriius, vila
et pax : boouip eniqi est gratia stabiJirs c o r , non escis . > Ilerum : < Non enim est regnum eoelorum esca el potus, sed juetitia et pax et gaudium in Spiritu sancto . Sed nec quidem genialis
vibe splendor aut illecebrosa voluplas (ceu jam diclum mihi est) quae in d k m mortis pabulum con~
ditetthesaurizatvermibns.lpsaeniro indulgentioris vilai illecebra, aliud nUiil esl quain I O O I U C U I U S et
epularis cil)us replilium, vel lesle Jacobo, qui opprobrans scribebat* 6uo venlri anxie nimis servieniibus : c Deliciati eslrs super terram et lascivisiia, et eauiriaiis corda veslra u l in aie occieioais .
Dominus insuper incredulis Judaeis ait : c Amen, amen dico vobis : Quaerilis roe, non quia vidisiis
signa, sed quia comedisiis ex panibus, et saLurati eslis . Infert : c Operaniini nun cibura qui perit,
sed qui permanet in vilam ternam quem FiUus bominis dabit vobis , Ipai gloria in eaicula
ftieculorum. Amen
, 0
1 1
1 8
, 8
1T
'.
HOMILIA V .
De ebrietate.
,
\ . \
,
, , .
, \ . \ .
.
*0
, * , 8 \
Ebrietas multo exsuperat suapte gravitale edacilalem, el ejus usu, nobis prorsum Scripturae d i vinaB sanctio interdixil. Ncc eniiu fas cuiquatn lurpiludine istius gloriari ebrictatis, ceu quidam assol e n l : qui nibil lam resipiunl alque muudi pruden tiain, sese hoc noinine venditanles insoleiilius,
quod pulchre venirem mero onerarint. Aliud plane
temulentia nibil meri bibulo conferl, quam emotionem menlisalque pauperlatem.Exolescit proinde
per eam corpus, ac friatile rcdditur el enerve. Sane
quam bonura si( nec improbandum propter infiriuiutem corporis modico uli vino. 1 0 3 4
\ , - ^ terra raoderato perfusa imbre, semen quod in
,
viscera sua dejectum porum excepit, mullo cum
. feuore emicare cogit et emergere; e diverso, si
,
iraraodicse pluviae madescat illapsu et inebrietur
. , \
spinas profert solum et Iribulos, ila et terra cordia

nostri, siquidein cum lemperie vino utemur, quaa
. , \ suopte genio semina pura accepit, reddit multiplici
, , , \ - cum accessione; si lota vini bumore permaExod. xxxii, 6.
Pbilipp. ni, 19.
I Cor. \ i , 13.
" Rom. vui, 6.
Hebr. xiu,
Rom. xiv, 17.
"Jac
8
t 8
1 8
r .
e n i , I i
1 1
Rom. xiv, 15.

" Rom. xvi, 18.
v, 5.
ioan. v i , S6.
ibid*27.
| T
1 8
1447
ANTIOCHI MONACHI
1448
duerit, scque mero copiosiore proluerit, jam, velis , \ , \ . *

nolis, spinas et aliud nibil exeret, nempe improbas , ' ,
cogitationes. Neque id roodo, sed et ebriacum illum
,
efficit sui similibus, hoc est stullis, deridiculum,
. , ,
prudenlibus autcm, per comiuiserationem luctera , '
extorquet. Noe enim, ait divina Scriptura, vir ju
, ,
sius biberai vinum, seque eo proluerat immodice,

et jacebat nildus (nec tamen eo scribitur justus, quod vino immaduisset, sed eatenus expers usus . ,
vini), et ab imprudenle illo Cham, babilus ludibrio
\, ; , \
esl, a prudentibus autera flliis tecta est ignominia
\ ; ;
nuditaiis * . Vitemus igitur (fratres) ebrietalis \ ;
dttmoneni, ut ne demum illi nos exhibeamus deri- ; ;
diculos, quinimo nos ipsos premuniamus sobrie- , * *
tale, quas hunc nostrum hominem incolumem ser- . *
vet cum primaria ejus porlione, videlicel menle,
. \ *
siculet Paroemiastes suo praescribit mandato: < Noli c " ,
esse polator vini; omnis enim ebrius, pauper e s t
. \ * c
Iterum : Cui vae, et cui tumultus? cui judicia?cui
.
Insuavitas et nugae? cui conlritiones superfluae? \ * f , *
cujus Hvidi oculi? nonne iis qui immorantur diu- , .
tius exhauriendo vino? nunquid non bis qui per- , \ *
vestiganl ubi fiunt compotaliones*'? Tum addit: . \
Noli inebriari vino, sed conversare cum homini- , * < \
busjustis . Alius ilem : < Ne esto virilis in vino, , ,
muUos enim perdidit vinum
> Iterum : Qui j u - . .
cundus esi in vini congressibus, in suis muiiitioni- \ \
bus derelinquet ignominiam . t Rursum : Noli
, \ $ c&se polator vini, non enim conferunt stullo deli- ,
ciae *. : c Luxuriosa res el contumeliosa ebrie- Q olvov . \
tas; omnis aulem qui se immiscet his, non erit
sapiens
> Oseas propbela, de veterc illo populo : . \
Vinuin et ebrielatem excepit cor populi m e i .
, ,
Isaiasilcm, miseros eos insinuansqui diulius inimo- , * ranturvino, dicebat: Vae qui consurgunt mane, et . ,
sicerara sectantur manenlcs usque in serum, vinura ,
succendet eos *. Iierum Joel nihil huic dissen,
laneus clamat: Evigilate ebrii a vino, flete vos- .
ipsos, et lugcte omnes qui bibilis vinum ad ebrie- . , taiem *. Flere enim ct lugere constituturo esl his
, . \ * c
qui arlifkes sunl ct opcrarii vinolentiae. Est enim ,
cbrietas vilium istis peculiare qui pessime vitam .
banc transmitlunt, et a rectitudine in pudendos * \ * ,
crrores deflexernnt, vel teste Job, qui quosdam
,

t T
percellens acriter, dicit : Errenl sieut ebrii . D , \ , .

Quibus aulem cordi est pudice ac probe conversari,
\ ,
ab ebrietale, omni studio sibi temperaut atque inof. \
fense per viam pergunt reclitudinis, per omnia
.
morigeri apostolic* 1035
sententiae : Nolite
,
inebriari vino in quo est, luxuria
Iterum :
, .
c Ebrii regnum Dei non haereditabunt . Et illud : . .
Vidua quae in deliciis vivit, vivens mortua e s t Inducit : Proplerea nolite fieri insipicnles, sed intelligenies quae sit voluntas Dei
Quolquot enim obscenae sunl et ignominiosae affcM
1 8
%%
8 8
1 0
8 1
1 1
Gen. ix, 2 ! - 2 3 .
Prov. xxi, 17.
Prov. xxm, 29,30.
Epbes. v, 18.
* Eccli. xxxi, 30.
* Joci i , 5
Prov. x i i , H .
" Prov. xxin, 20.
Prov. 20, 1.
Osec iv, 11.
Isa.
isa. v, 11.
Job xii, 25.
Ephes. v, 18.
ICor. vi, 10.
1 Tim. v, 6. Epbcs. v,17
t e
8 1
8 8
87
88
V A R b E LECTIONES.
, succendet; , Aldus babct.
1 88 8
1MO
IIOMILIA V I . -
DE A B S T I N E N T I A .
1 ?&0
ctiones, ex unius ebrieltftU stirpe prognascunlur ct suppullulant, ut el David aslruit : INox, ail, iiiuminatjo mea in deliciis m;M3 " : > boc est, Nox circumfundebat me limidulum, ct ignorabam. Delicias per baec nominat nociem, densa cnim caligo quaedam est, teraulcHtia ac lenebrse. Nam qui sc
immodicavino proluunt ei ihimergunl, utique noctu se inebriant, juxla Apostoli gcnteuliam. Filiarum Lot bistoriara sciens volensquc transmiltam * . Dominus autcm prius dicla priva autorilaie foniier
astruens, omnibus in commune pnEscribit: Videte negravenlur corda veetra crapula el ebrielaie * \ *
lpsi gloria in ssecula. Amen.
q".
HOMILIA VI.
i
) .
De abstinentia sive temperantia.
Abslinentia sive temperantia aniverso bominum
.
, '
, .
,
. " ,
, \

. ,
. '
generi apprime conscntanea virtus est: iis tamen

proprius congrait, qui Deo magnopcre sludent gratiosi esse et amabilcs. Sane abstinenliam dicinius
non eam modo qua comiie ab esculenlis abstinemos, sed et quae caelera suo ambilu compIcctUur:
hoc est, abslinentiam onmiuni, quorum usu ipsi
inlerdicmiur. Necessum igilursit, juxla aposlolicam
doclrinam, in is qui sedulo curnt cssecl dici absliirens, ab oinnibus sibi tcmpcret et abslineat . Ut
cnim ab bomine qnopiam, quomodolibel landem,
rescissa si sunt mcnibra aliquol, per hoc (olus ho , minis habifus decolor dcmum fit ac deformalur;
ka nna aliqrta virlus, si e niembris caitcrarum re ^
secia compcrietur, decus atquc ctegantiain absti. , , , - nenlke obscuratprorsus el inlercipit. Oportet igilur non eas virluies solum indiistria qualicunquc
,
, \ : . i nostra consequi aique exercere, quae circa moderaiionem lempericmque versanlur corporis; sed et
.
, - iilse nobis aeciseenda? vemant, quae intcriorcs no~
stri bominis concrctas et inolilas faices vi sua efii. t *. ,
;{. , \ caci praevalent expnrgare. Tcmperanli siqnidem
-, , \ - pccoHaris functio est, tibi per eam ul lempcres
ct conliiieas a pecatiia ac ralionis cxperle volu . plale, nihilque conflcias operis quod divinae adver >
, c " setur volunlati. Abstinentia frcnuin cst impclum
concupiscibilis potenti.x prseproperum et alacrem
^. >
. C frairgens, el quasi oblorto collo prsefocans : quo
* ; quuleni motu invilamur ad exsatiandos nos cpulis
pneter ntodum, sd congerendas pecunias, ad pa.
randam nominis proprii faniam. Neque enim con, , \
liiigil ot quidpiam assequare de gcnere bonoriiin,
.
^,,: , ' nisi praeducc palicnlia, et ea qua in genere ambit
' , * , , c;Bteras atquc amplcclilur, nempe ab&tinenlia, sive
, \ ,
tcmpcranlia : In palienlia enim vestra possidcbi, \ . ,
tis animas vestras . Quisqiiis igilur legitime ct
, \ '..
cum laude cupit consequi abslinenlke virlHtem, is
\,
conliiicnter oret Iiwlcsinenler oraU,> ail Aposlo/ , ^;,
lus . Oralio ei abstincnlia menlem avocant et cmo ,
liunlur ab inlemperie mundialiuni voluptatum, st-d
, \ - et omnem illarum vitiosam operationem a nobie
. ,
semolius propellunt. 1036
Carnera enim tt san .
guinem dixit Aposlolus camalea affcctione qn;u
, .
menlem proliciunl et pertrabunt ad earum cogiia . \\ , f
tiones sensusque; et eo d i x i t : c Quia caro ei san, e
" Psal. cxxxvm 11

v, 17.
tT
Gen xix,32seqq. Luc.
34.
1 Cor. ix, 25. Luc. xxi, 19. * I Tbesi.
V\lliE LECTIO.NES.
1
:.
i - A T i i u L . Gn L X X X S X .
4b'
Uhi
ANTIOCHI MONACHI
Uii
guis regnum Dei non possunt possidere . > Caro ', \ ejusmodi pabulum daemonum est: < Dum euim ap , .\ T p j propiant advcrsum me nocenles, ut edant carnes . , ineas . Ilaque quisquis maceral carnes, et ad
. ;
labem nitilur virtule abslibentiae perducere, utique
;. , ttauiones famc enccat, el ad procinclum confercndi
. > *0 ,
n.Iversum se reddit mullo imbeciffiores. Nccesse
; ,
igilur juxla praescriptam scntentiam, non tit per
, ^ca\ ,
unum scnsuura abstinens sis, sed per omnes : . > c *
pula per visuiu, per audilum, per odoralum, l i n
guam, venlrem et laclum, per incessura indecorum,
. , " \
e l caHcra id genus omnia. Oportcl, inquam, absli, lioiilem, praesenliore esse auimo ac eublimiore,
. - t
quatn aliquando manus ul del vktas ulli obscenae . > c
voluptati aul concupiscentiae vitiosae. Amalores s i - . , \ , , \
qulicui abslinentise propalaui conspicrunlur, et , ,
(Mrporis tucri incolumitaieui, el secundum animain
\ , \
crga Deum non mediocri peiTundi gaudio: nimirum
c ,
cum mens se a terrenis istis et caducis exlricaveril,
-
vi ad coBlcslia expelenda se totam cxpanderii. Ab
, .
o.tmi cniin cura se gubmoverint intejnperie volu- \ , \ , ,
ptatis, deinceps fiunl ejusmodi viliosarHin afleclio\ , ^ r.ur.i osores; Deo proinde accopti deprebendunlur.
Oraiio ilem taliuni, ad Dominutn, sincera est, eo, \ , \ (b;itque sludio cuin angelis Dcum pracipuo vene ,
rantur bonore. Sed et Scriplura ail : c Post
* \ concupiscenlias tuas ne cas, el ab appelenliis tuis . < \ *
, ,
av-rlere^.Ne lxteris supcr mullie deliciis, ne. , ,
qae tc exsatics in omnibus dcliciis, neque te effu \
ueris in mulla fercula. In raullis enim cibis erit
%e
/norbus; qui auleni allendel sibl, adjicict v i t a r a . i C . . ".

Beaius itcm David perfectionem indicans abslinentia?, a i t : Percussu& sum ut fenum, et exaruilcor
ineum.quia oblitus sum comedere panem meuoe . E l : c vqce geniitus niei adhaesil os meum carni
ineae**. Itcnun : t Quia cinerem tanquam panem manducabam, et poculuiD meum cum fletu temperabam
Paulus ilera i: Mortilicale raembra veslra tjuse sunt super l e r r a m . Rursus : Expurgeniiis nos ipsos (cbarissimi) ab onmi inquinamenlo carnis ac spiriius, perficientes sanctificalioncm in limore Dei, ut efticiamur tciqpluni Dei vivi ' > Pelrus : c Subminislraie in fide veslra
virtutem, in virlute autem scientiam, iiv scientia autem abslinentiam, in abslincnliam aulem patienliam \ > Juxta igitur mandatum Domiukum necesse sit semper sobrii invcniamur ac pcrvigiles.
A i l enira : Sint lumbi veslri praccincli, el luceriwe ardonlcs, el vos similes bominibus exspcciantibu
Dominum suum quando rcverlalur a nupliis, ut cuni venerilel pulsavcrii, coufoiim . aperianl e i " .
l n d u c i l : c Beali scrvi illi qnos, cum veneril Dominus, inveneril vigilanles. Amen dico -vobts, quia
pnecinget se el faciel illos discumbere, el iransiens minislrabil iliis . > Ipsi gloria iu sa^cnla. Amcit.
w
ve
B 1
1037
HOMIfclA VII.
Z'.
De Jejunio.
Uepl
Monachus qui inerito jejunii sincerioris magno-

pcre cupit Dei gratiam emereri, sibique conciliare
eam familianter, proreus is debel priraum omnium
sibi jejunium asciscere, non qualecunque, sed
quod purissimum sit pcccaii oronis, secuinque
dccreio immobili cou trabali clavo consliluat, nulli,
dtim in vivis fueril, scrvire unquam vilioso affeciui, scd ct silenlii perpcns cxcolai tacilurnilafcl
I Cor. xv, 50.

Peal. xxvi, 2.
ibid. 6. " ib. . Coioss. m, 5.
57.
t ! i
Dic, ,
abslincns.

,
, \
, \ .
, ;
.
, . , :,
* E - c i i . , 50.
" Eccli. , 5254.
Cor. , I. II IVlr. , 5, i>.
I.uc. ,
8 9
VARIJE I-ECTIONES.
".
4 0
Psal.
36.
B l
cn,5.
ibid.
53
IIOMILIA VII. -
BE JEJV-
1454
, ^ o t x t
6 leni, atque jngiler Iwatur. IIJc talis cum angtlii

perquam faniiliariier congredilur, inrdioque in
,
i-oeiu juslornjn spmlualem agit chorcain : siqui , , dem Irber jam stirpitus oinnis lerreni, ad coslo.
slium rapilur conloniplationcm : binc dtim *e
, ,
maceral jejunio, mcerenli similis conspicitur pri (* , " , \,
, mum, at iliinc exhilarescit lotus con&idcratione
aelernorum. Hinc eliam principio vini cogilur
.
inferrc pristinae consueiudini; scd idom animo
, \ refovclur, et Iranquilia perfruilur quielc. Qui sic
, \ , [ ,]
. - jcjunal, vidcri posiil assimilis flori ejns palnia.
qua* " diciiur : el, cxterne quidem, eolore
.
inlerspergitur plane sublristi et tnaraceno, inlernc
aulem niveum candorem praefert, scd et arbor ad,
mirabiti frnciuum uberlaic pr%gitans cst. Ad ouin
, \ , \
. & se babet uiodum quisqms ainccriier jejuiiat: exler

ne sublrislis ipso prosprctu videlur, inleriw,
diviai luminis splendore illustratus, Dco colloqui ,
lur mulla cum liducia. Quanto enta) nosler bie
. . \ boino exlerior corrumpilur, lanlo verius inicrior
. ,
renovatur de die in diem " \ > ait Paulus. Jcjuuium
! '
igitur cst, non solum si cibuin sumpscris solilo
^serius, a l , ne si bis quiriem coniedas (tale cnim
,
*5 , . ad exercilationefo perlinet uionastieam), scd providenckira magis ne u.larc obsoniis tam vario appa ^,, *
ratu coiicinnalis el insiruclis. Moiiacbi cxercitalio
. ,
, c " , esse dcbcl, ut imnsulam suam ad iiniformrm
, )
conlrabat cibum. Jcjunium porro iddixerim vacare
,
prorsus ralionc omni, si quidem ad sumplionein
, . \ ^ alimoniae pnciinili temporis opperiris arlicnluni,
in ipsa autem hora, cum inamoderala atque
at
effi-eni
, , \
interaperie le inviias ad mcnsam, aique adeo cnio
, - carne mcntem etiamnum.ad voluplalem exsMliati " , \
dam his quee apponuntur, afljgis et aJltgae. Esl ei
,' *,
illud opug, ut obscrves in abslinenlia quac circa
cibi sumplioiiem versatur ul ne quem ciburo ali ^ ,
quando abomincre, hoc cnim exsccrabile cmn
. \ primis, ac diemonum rualignilali perquani simile :
,
ncquc emm ab uilo ciborum genere nabis tcnipe , \ ,
ramus, quod suaple nalura mali s i n l absil hoc!
, .
magis vero nt nos a poihicibtiiore edulioruni
' : . \
voluplate atqtie illccebra avulsi, mcmbra hac carnis
noslne qune facile inflaminantur et inlunicscunt,
. "
raoderale castigcmus : ut si quid< m sana sum,
\ . \ D cum decoro el boneslaie coerceanlur; si infirma,
< 'Kv , , moderata indulgcntia opimentur ei pingnesoanl.
. ,. c
Neqe enim usque adco dclassandum corpns est
, >>,
ejus qui in prouuclu versalnr paLTstrae spirilaalis;
, , .' . \ '
scd qualenas sufticerc possit ad Icgilime suslinon , dum seniel arre.ptura agonem. Priroaria illa lcx
; dixil : Qui votum vovcrit, a vino ct sicera sancli, , \ * , (&ficabitur, et quaecunque cx vinra conifciuiUur, non
, comodel omnibus dicbus voli sui, qnia sanctns
, , D o m i n o c s l . Danicl insuper: Ego eram lugens
ei>
eB
Non , sod , qusc et apud Dioscoridcm, c. 52, 1. i .

Lulhere, cum luis asscclis. Num. vi, 5-5.
V A R l i E LKCTIONES.
V
"
, Icgo,
..
" II Cor. iv, 16.
Audi,
ANTIOCHI MONACHI
1455
H56
'/ \ , \
tres bcbdomadas dieruio, panem destderabilem
non coniedi, neqtie vimim introivlt in os meum, . *
sed nec unguenlo unclus s u m . > 1038 Q
6 , ,
se vir lanlus maceraba( jejunio, adeo u l nihil gli- \ . \
;, >
scerct ntinisirari sibi esculentorum? Sane quod
esset vir desideriorum quse spiritum illuslrani : * . >
bine dignus habilus cui retrusa mysteria revela- ,
renlur, eorumque fieret spectaior quae catenus nulli ,
dura revelala fuerani, nec indignus qui cum Ga- , , ' briele archangelo congrederelur familiariler. Nec ,
secns iriuin puerorum epularcs cibi ex semine \ ; c . >
proTencranl terrse iilius, ci eorumdem abstinentia,
sed et cbaritas erga Deum ardenlis caniiui ignera in rosciduni vaporcm pcrmutavit
Moyses quo- , . \ *
que per dies quadraginta,dum jejnnat, legem promeruil accipcre *. Conforniiier et Elias lolidem & , . * \
dicrum jejunio Dohiinicai gloriae speciator ftffeclus , " , e s t . Anna Samueicm filium impelravit , pra?si- . , ,
dio frcla oralionis jejunii. Aposlolus ilem : t In
. . .
laboribus, in vigiliis, in jcjuniis *\ suum subigebai servituii corpus. Sed c l propbeia Jocl : Sanciiiicate jejiiniiun, piiedicale curam ei inedobun, el ciamate : Ilei mibi, bei mibi , quia prope cst
dics Doniini *. ldcm post pauca : Et nunc dicit Domiims \)eus nostcr : Convcrlimini ad me ex toto
cordc veslro, injpjuniocl flelu ct planclu, ct scindile corda veslra, et couvertimini ad Domiman
Deum veslrum, quia misericors el iniscrator est, longaiiiiHis ^t-iiiulue misericordiaefcl pcenitens super
maliliis vestris". > David : Ego aulem cutn inilii molesli esscnt, Induebar cilicio, ct bUmiliabam in
jejunio animam nieam . E l : c Genua inea iitiirmata sunt a jejunio, el caro mea immuiala esi
propier oleum . Jcjunium porro illud vcrum cst, non modo id, quo luas ipsius carnes ad tabem
ct marcorem perducis, scd et si quanluni dcirabis privai expensa? per tuain ahstinenliam (quod alioqui insumplurus fucras edendo), lanlum vidme imparUaris el pupillo, quo accepio exsatielur, ct
procollalorc bencficii cxoret, perqoe manus inopis Deo prajsentetur acccpla ejusmodi victiina : qucniadmodum et Isaias ail : c Cum jejunas, fratige esurienti panera luum . * Botiignissimus Dominus
noslcr, sui nos ul crudiret cxemplo operis, primus ipse jejunavit. Sed de eo qui a sxvo dseinone
miserc vcxabatur, a i l : f lloc genus in nullo potesl exire, nisi in oratione et jejunio . Inducii :
c Gum autenr jejunavcris, nc sis sicul bypocrilae
> Et : t Beali qui csuriunt nunc, quia satarabunlur ^*. Ipsi gloria in s.TCtita. Ainen.
u i d
i t a
59
6e
6T
HOMILIA .
De philargyriU, Uoc est, amore pecunicc.

Pecunise ainor morbus csl niire pervicax, expugnalu difficilis, denique et perniciosus. Impossibile namque, eum qui slt asseclalor voluptalum
simul el congeiend.c pecuniie cupieiitior, secundum Deum vitam ul iuslilual suam. Plaoe si quaiido bic morbus animain inlcrnanciscelur. segni
torpore leitlcscenlem, et animam diffidciUcni Deo,
1039
'-'" suggerit conii)ienla qusedam excusandi sui cohsenlanea, vel quae umbrain prxferant
justse excusaltonis. Ejusmodi praslextus umbratiiis
ercrcia cogitaiione monacho se oCTerl, sencctutcm
prulixanresse, pnelcrea infirinam esse valeludincm
corporis. U i marc, quanlamlibet in se incurrenlium fluminum excipial muliiludinem, nunquam
lamcn exsaiialur aut impletur, baud secus avari
concupisccnlia; neque enitn quanlislibet exploiur
viliU. Quisquis igilur vull isiius cupidilaiis cxscindere iiicxpicbilcm affeclionem, ab radice eam
m
'.
" 1! R*g. . .
'-'. , 18.
. .
3. . Oa*i. .
V6A\.
" Psal , 13.
, ' Jo I . U . 15. J ) , t. 13
Mili!i. ,.
' Marc. , 28. Mailb. , <6.
e 3
e k e
, - . ^ ^
\ .
\ ,

, , \
. \ * ,
.
-
. p, ;, . 7
*
.
, ,
.
, \ . >
.
I U*2. . 20.
\*.
CVUI,
4 1
II . .
7.
LTIII,
57
HOMILIA VIII. -
DE A M O R E PKCUNl.E.
53
>!3> -
. \
, .
, , \ . \ , , \
, ' \
, * . ,
, \
, \ ,
.
^
. \ \
, ; \
, " ,
\ , *
. \ , \
\ ,
; *
. , ,
,
^, , * \
, * ,
, \ ^,
. -
conscindal ac revellal. Dum enim mancl radix.

casso labore resecas raroos: alicunde enim rursus
alii emergcnl ac renascenlur. Monacbus inbians
cumulandae pccunia?, enixissime tntendil o p e r i ;
qui aulem nullura quaeril possidere pcculium, nunc
oralioui sirenuam commodal operam, nnnc in
leclione esl tolus : monaebus pecunise studiosus
Ibesauruni corradil et indit marsupio; qui sine
perulio est, thesaurum colligit sibi et condil coelo.
Dicit cerle Scriplura : c Maledictus qui facit idolum, el ponil in occulto > : baud secus facil qui
vilioso affectu laborat avariliae. Ille quidem procidit idolo rubigine pallenti ac prorsqm inulili, bic
autem secura circnrafert imaginem prorsus inanem,
nempe diviliarum ambitiosam cogitationem. Atque
u l venler suis ventricelie evadit in deum, ila isti
aurum pro deo habetur. Daemon hic linea qoa?dani
efficilur in ossibus avari per anxiam et irrequietam
soUicitudinem ct pervigilium, ipsum arrodons ac
depascens. Jure opliroo in sacris Lilteris pestilenli
hac passione interdicirour, ceu dictum nobis est,
qua noscunlur laborare graviler a fide speque
obiinembe salulis aliem : in primis larae voluplati ac idololalriae obnoxti; eque enim supercsl
illis quidquam spei erga Deum, sed in animalcula
regia : qui cura a reclo calle deflexeriiit, in pnecipilia erroris atque perdilioiiis baratbrum prono
illapsu ferunfur; vel teste Scriplura : c Qui diligil
aurum, non justiflcabitur . t B u r s u s : c Avoro
, c ,
, , Q nibil iniquius : hic enim ctiam animaip suam
Mulli dali sunl in
\ . \
venalem
habet . Et
" , ,
ruinam propler aurum , * ut et Judae : is eniin
. >
per avariiiaur non aposlolorum raodo cxciditccQtu,

sed et prodilor faclus est Domini, ac demum
< \
gulam sibi praifocavit laqueo, juste quidcm. Sce . lus plaae csl el abominalio. Lepra, inquam, cst
\ . \
avidilas pecunix, nt et luculenler per Giczi dc * ,
monslratum esl : non quod volenti neuliquam
, * \
auferri possit, naturalis cum non sit, sed cum
, \
cleclione liberse voluntalis Hlam quts incidcrit, ab
. > - ea utique mundari possit : nec difficile, siquidcm
,
clamavit ad Dominum Jesuni : < Dominc, si vis,
, . \
poles mc mundare : > nolenti vero, fustis cst el
^ , c
irabes offensionis, iis qui boslias offerunt Doniiao.
^ Scd ct quisquis insipicns est, rapictur auri cupi .
ditate. < Bealus itaquc vir qut inventus est sine
, . macula, qui posl aurum non a b i i t , juxta Scri \ ,
pluram. A i l hic enim jaeobus interminalus islis
. \ ,
pecuniae belluonibus: Aurura veslrum 1040
.
argemum vestrum seniginavit, el aBrugo eoruni
\ , 6 ,
in lcsLimonium erit, et manducabil cames vestras
,
sicut ignis \ > Ilem : Agiie nunc, diviles, plo, , ,*
rate ululanlcs in miseriis quae advenienl vobis >
, . > \
His pcrquam siniilia propbcta Habacuc dicil ,
c , > avaris islis opprobrans :t Vas ei qui niulliplicat sibi
,
qua? sua non s u u t : qui pcr avaritiam malam
7
7 I
7 e
7 8
T t
c l
7 8
79
7 0
Deut. xxvn, 13.

I Tim. vi 21.
8;,?.
Ecdi
"* iliid. 1.
Habac. n, 0.
, s
7 3
7 1
Eceli. xxxi, ; i .
Eccli. vm, 3.
7 1
n
, acccptabilem, legendum pulo

Mailli v m , i .
Eccli. xxxi, 8.
Jac.v,57 f
7 7
A N T l O C I l l MOXACIIT
14G0
cxtoria congeril domui suse Sane quam eleganier , \ dixtt, c qua? sua non sunt : > clcnim iis qui talcs
. ; ;
sunl, omnibiis suppetunt divitiae, ul et David
. .
suomelaslruit patrocinio : Ecce homft qui non posuit Deura adjulorem suum, sed eperavit in mullitudiue divitiarum suaruin, et pr^valuil in vanilate siia . > Job quoque : Si congregaveril peccaior quasi terram, argentum, et quasi lulum, aurum, ha?c omnia justi acquirent . ls de
iiiculpalie \\lv. mujiditia spcm sumens, dieebai: c Si constilui auruin fortiludinem meam, ei la?ialus sum pro co quod mulLc adesscnt diviii . Melius igilur niodicum juslo, super diviliaspeccaloruin inultas . > Sed el Paulus conleslatur, malorum oninium radicem esse pecunix concupiseeiiliam.
Est enim, qui cnpidilate cjusmodi laborat, nibil indolesccns alicii calamiiali, et
prorsus immisericors. Domiuus ipse, noslraque pararius salulis, cu\n probe nosset affectionein
banc avariiia? praesentancam csse aninue periiiciem, congruam medelam affert, dicens : * Noiilc
possidere aurum, nnqtie argenlum, neque as in zonis veslris
: eoquc inducit": * Anien dito
vobis, quia divcs difficile inlrabit in regnurn coclorum , > cuiii intcrim nullius terrenre rei poseessio, facile ac liberis alis in coelum trausvolal el atlollitur. Ipsi gloria in saecula. Amen.
e o
8t>
IIOMILIA IX.
&
*.
De vitanda munerum arceptlone.
Ihpl
Qtiisqiiis capial munera, aut plus quam par sit

qua?rit possidm, ilcm pecuniae avidus et feneral o r ; qualuor Iii uiuim eumdcmque trahunl currum, sed eo prccduce qtii superbkc auriga esl ct
princeps. Atqui bic Domini imperio dejeclus est;
oos atlaraen bic impurus inquietat, qui ipsum ad
aninue usqtie depulsionem sequuntur. Non igilur
&quum fuerit, ut qui sanse sunt meutis, lani
cruenti bostis frena paiiantur, ne illius aurigaiionc
cuin suo auriga in putcum abripianlur stipplicii :
quin potius pracitore Aposlolo, recta conlendant ad
viiam. Habentes, inquii, victum, .ei quibus legamwr, bis contenti e i m u s , qui cnim volunt divitcs C
(ieri, mciduril iu tcnlalionein c l Iaqucum diaboli
Profecio qui Apostoli mandalum reveretur, iino verius, Djiniiii diceniis : < Nolite possidere
auruin aut argcnlum , 1041
solliciti silis
quld manducelisaui. bibalis : > is aurigam superbia3 cxlurbat curru, atque suis prolerit pedibus.
Puicbre igilur Parqeniiastes, per adinonilioncm,
inunera captanlibus dicit : < Nc oppriraas pauperiMti aut vim i l . i foceru : pauper enim est *.
llcm : Qui diligit pecuniam, non implebilur ounia . Proplcroa paupcr facilc novtt higredi
in coHspeclu Domini. E l : Nc sit manus tua
oxleuta ad accipiendum, ct ad reddendum conIracla . I!uc ipsum ct Paulus : Bcalius est
dare quam accipcre . Lex item : Non justifi8 7
e l
n e
88
cabis impium pro inurieribus *'. Et . Non accipies muiiera; iuunera euim excxcanl oculos vidcnlium *>. Samuel : Num de manu cujiispiam
acccpi munus aut calcoamcntum " ? > Ecce testi^
Dominus. Propbela Anios adversus populum indignabundus dicebal : c f)ona clecla accepislts a
pauperibus * . Huic per omnia consontancus
Isaias, ail : < Principcs tui diligunt munera, sequuniur retribuiiones . > Talcs qui sunt nqscros
e
9T
, \ , , \ , ,
\
, ^
.
,
,
, c "
; , . ,
\ , ; ,
, \ . c ,
^, \
. ;
, t ^
* . \
, . >
.
- ; ,
\ ,
- t ,
. **
, >,
, ,
, *
, ;
. , , iU . > ,
,
. \ , "
i \, ,
, ! \ *
.
8 3
8V
Pnal. , . Job xxvn, 1G, 17. * Job , 24.

Psal, , \.
Malth. , 9.
MaUb
Saub. , 0.
Matih. , 25.
Eccli. iv.3,5.
E w l i . X X X F , 5.
Eryjx, 23. * I Tin. vi, 8.
Amos , I I
Exod. xxm, 8.
1 Hcg, xii, 3.
<*li. iv, 50.
Ac. xx, ",
i. V,
la. , 23.
8
8R
8 0
81
t e
14>1
IIOMILIA X . - D E P A I I C I T A T E S O K D I h A .
^ c 6 . - essc conflrmans inducil < Vx qui jusliiicalU im , . pium pro muneribus, qui aufertis a justo quod
) :, : :, jusitim est, et capitis xenia 1 E t : Dona exca . " cant oculos sapienliuni . herum : c Perdil sc* * c - ipsum, qui accipit inuncra, qui autcm odio habet
, \ acccptiones munerum, vivet *. Rursum : Acci * \ , piens niuncra in stnibus injuste, non prosperatur
\ viis suis . Melius ilaque nomen bonum, quani
. diviliae . David proinde precalus Dotiiinuni, ut
\ * ", , , \ buic cximeretur noxac, dicebat : c Ne siitiul pcrdas
, " cum impiis animam nicani, et cum viris sangui ", \ num vitam meam, in quorum manibus iniquitolos
sunt: dexlera eorum i-cplcia cst muneribtia*.
* ; >
, Impios, exlegcs sive iniquos, alque vjrossanguinum
dum nominalini perslringit, iusinuat captalorcs
\ . \ c
mtinernm. item : < Iusipiens et slultus peribunt,

, \ . , ct relinquenl alienis divitias suas . > Ac si diccrct
illud : Stullc, nocte hac repclent a te animam
* c \ .
luam *: quas aulem < apparasti tibi, cujiie cruut ?
\ \ ,
Slulios plane eos nouiinal, qui scopum snae spei
c , \ , *
divitiis affigunt: eoque stulti, cum incomperlus sit
\
nec cerlo deprebendi queat istius vilae exilus. Rur .
sus : c Inclina cor meuin iu tcsiimonia tua el uon
. .
in avariliam . Job quoque, purum declarans se noxae hujus : Si uiauibus meis vel atligi dona V
88
Sed et Dominus, nostnc vindex salutis : c Videte, ait, et cavcte ab orani avariiia
quo qais abundat, vita cjus est. Ipsi gloria in saccula sa^culonim. Amcn.
.
1 0
; > quia nun ex eu
HOMILIA X .
De sordida et illiberah parcitate.
vvu ,
Parcitas, aul si niavis, tenacitas, ab radicc pro
.
geruiinal pusillanimitatis ; verius autcin proficisci , ' ^ tur ab infldelilate ct desperalione. Elenini si ciria
, ,
bajc visibilia quae in dics singulos abundc c l opu * leuter nobis suggerit Doinini bcuignilas,
1042
, \ , baudquaquam fidem habemus, sed varie diducilur
, , c " animus et vacillat dubius; qui fiel ut Ode nibil
, , \
baesitanle crcdanius ipsius verbis dc his qu;u
; - minime oculis subjacent, sed aelerna suni,
, c " - nec ullo unquam intercipienda line, cum alio ; qui se oa nobis certo datwrum polliciius sii,
, , \ bona sane , c Quae nec oculns vidit, ncc auru
. audivit, nec in cor bominis ascenderunl ? Nou
\ ,
igitur abs re divina nos coarguil Scriplura : < V i \ .
rum pusillaniinem quis sustinebit ? Itaquo
,
istius corporis nece&sitalem fide non dubia Deo
>. * ,
ry perinUtamus cui manifesti sumus fidem babcntrs
.
Spiritui sancto. Sane reruui omnium curam incuui
, . *
transcribamus, illi uni assignemus; quia ipsi cina
* . \,
eril de nobis. Novit ipse quorum tangaiuur ncccs \
siiate, priusquain poslulenius euui. Simplicilor gra, .
dienlium divitiae, Deus cst, qucmadmodum astruit
. \
Sapicntia : c Qui auibnlal simpliciler, ambiiiai
, . \, "
confidenler . Rursus : Fidelis viri cst totus
;, *
muodus divitiarum, inlidelis aulem nc obolum
, .
quidem b a b c l . E l : Bcnediclio Doiniiii supor
11
11
t s
,v
"Isa. v, r>
u V?u
u
, !
x, 9.
, v
! /
Ecr.li. xx, 31.

' - c x i i , 20.
e
Prov. xwnf, 19.
Prov. xv, 27. Prov. xvn, 23.

Prcv. xxn, | . * Psal. xxv, 9, 10.
'ibid.
Psa). C X V I I I , 36. h>h xxxi, 7. " Luc. xn, \*>
I Cor.
8 vero, spiritum ad irancendum facilem, ctc. Prv.

8
,,,
11
18
ANTlOCni HONACHl
1464
tapui justi . Et : < Bencdicla anima simplex , '

>mni$ est; qui serainat juslitiam , mcrcedem reci- , <.
pict fideliiim : non enim enecabit fame Domimis
. >
animam justi : qui autem confidit in diviliis stris, \ \
r i r r u c l . > Et : t Subslantia pra?propero ac fesli-
i aliore sludio quscsila per iniquitalem minuctur; , \ . >
qui aut<;m coaccrvat sibi ciim piclale , mullipliea \ l.itnr
> Dicil aiilein Moses : # Si fueril intec te
.
indigens quispiam cx fralribus Itiis, non contrabcs ,
ntanum luam ab c o ; sed muluo dabis qnaniocim , , \ .
qiie cgucril . Psalles item regius : Ecce onili
, . > \,
Doinini snpcr metuentcs enm, ut erual a morle , '
a:iimas corum elalateos in famc*; Divitcs enim
, " , \ :pauperes facri sunt et esurierunt: c inqutrenlesau- *
teni Dominum non deficient omni bono
> Et :
,
vidi justum derclictum , neque semen ejus . ,
quttrcns pancs . > Aller ilem : Qui miscretur
, \ ,
paupcrum bcatissimus
E t : * Aiiimar- sua- bc . ,
nofacil vir misericors . Concinil bis Apnstolus :
, \
Qiii parce scminal, parce c l melit: unusquisque
. ; Kal
proiu dcslinavit in corde suo, non lamen ex trisli: 4 , ,
tia aut ex nccessitaie : hilarem cnim dalorem dili , ;
git Dcns . Sed et animarum et bonorum om , . 2nium amanlissimus Dominus : c Respicile volatilia
, \
caeli, qui non seminanl neque meluul, neqtie con , \
greganl in borrea, et Paler vcster ccnlestis pascii
. .
ca . > Inducil: c Nolitc ergo sollicili esse, dicenles : Quid manducabimus aul quo operiemur? scit
cnim Paler vesler coelestis, piia bis oronibus indigetis : quaeriie autem primum regnum Deietjustitiam cjus, et hxc omnia adjicienlur vobia " . > Ipsi gloria in sa?cula saeculorum. Amen.
C
I A \
HOMILIA X I .

IT
, f
s e
1043
Fratrum necessitati occurrendum, mutuo vcl

commodalo.
, - ,
Muluo aul commodatoquid utendum dare fralribus, maxirne qui germanitate fidci tibi jungunlur, \ ,
\
suntque exspectationc fulurse ba?rediiatiscompares,
magnopcre conducil, juxla prapscriplum legis quae ^. > '
, ' ). .
ait : f Fratri luo dabis mutuuin ; ci nimirum
, <
qui sub lege lecuin m i l i i a l : alicnigenae auicm non
, . > KaV, <
commodabis; hoc e s l , cxlegi, quique a legis jugo
xlorris vivit. Et ha?c quidem lex ipsa suo astruit \ . \
palrocinio. Sed et Parceiniasles : c Qui facit mi- c > ,
\
sericordiam, feneralur proximo suo
E t : Qui
, , . \
prscvalet manu sua serval m a n d a t a " . Rursus :
< Fenerare proximo luo in lempore necessilatis D . \ sua, et neabstineas benefacere indigenli ; cum ad ,
manutn habeas ct possis auxiliari, e dicas, Rever- \ . \ t " ,
icns rcdi, el cras dabo
Peraeque his conflnia \ , \ dicil regius Psalles : < Jucundus vir qui miserelur . \ t , , \rt commodal *. Rursura : f Tota die miseretur
. . ,
ct commodat juslus, elsemen ejus in benediclione
, \ , ,
crit
Item : f Mutuabitur pcccalor ct non sol , c
vct, juslus aulem miseretur ei tribuil . Quem
.
sibi prascribal scopum nomine fenoris Scriptura ,
\ !
nossc convcnil : enim fenerari, pro be, s
i e
51
, 7
rt
Prov. x i , 26.
Prov.xiJ8.
ibid. 28.
Prov.xm. \ I
Psal. xxxui, I I . " Psal, xxsvi, 25. " Prov. x i v , 2 l .
Prov
" ibid. 31-33.
Deul. xv, 8. " Ecc!i.xxix,1.
ibid.
P s a l . xxxvi, 26.
ibid. * \ .
fV
3 0
l 5
s v
Deut. xv, 7.
Psal. x x \ n , 18, 19.
xi, 17. " II Cor.ix, 6 , 7 .
Mailh.vi,
Prov. , 26, 27. " Tsal. cxi, S.
e
3,1
HOMILIA XII
DE USURIS.
liCS
,
<:- jfc nigne et misericorditer accipcre proximum, ul plurinium ascribilur ; qucmadmodum iilud ascriptum
, ,
\ . est : c Propler mandalum succurre pauperi, perde
argenlum propter fratrem
Ucrum : t Quam
. \ , \ ,
, :, \ , - gpeciosa misericordia in tempore (ribiilationis **.
Conforiabis tibi concorporem alque consortem :
scd el bmic habiturus cs in die restirreclionis pa , .
rarium et concilialorem. Vicem enim suam tesla c .
biiur cleinenler indoluisse le, ncc commisisse , ut
\ \
, , adversum te ingeniisceret : sane non merliocrc
^ > > . emolumentum affcrct libi boc. Ne igitur tam i l l i . < , bcrales simus el inbumani ob aurum et qualiacuii , quc csculenta, quorum rubigoct tinea in testimoniuin adversum nos fulura alioqui sint. Quin Pau, , *
, \ , linne magis sententi;e goramus morem : c Qui tri!/, \ , buit in simplicilate, qui niiseirtur in bilarila ;
te * . Et : NeeessUalibu&sanclorum communi - cantes \ Alibi ilem : Discant aulcm et noslri
, , , \ bonis opcribus pra-esse ad usus neccssarios, ul
, .
non sinl infructuosi . Zacharias insuper propbe . .
ta : c Justum judicate *. > Et : c Misericordiam et
miseralionem facile unusquisque cum proximo s u o Et Joaunes : < Qui babucril subslanliam
inundi bujus, et viderit fralrem suum fiecessilalem babere, el clauseril viscera sua : quomodo charitas Dei manel in eo f His consenliunl et aslipulanlur, quae nostre omnium provisor salutis Dominus ut faciamus admonet : Omni pclenii le Iribue : et volenlero pelere muluum abs l e , ne
averseris
> Ipsi gloria in saecula. Amen.
kt
'.
HOMILIA. XII.
104& &
, Mundi bujus homines ante Iribunalia nunquarn

, ,
conquiescenl controvcrlere et lites intenderc pro , ximis, eousque dum accessorio perfruantur quod
,
prselcr sortcm conlingit, dum maximc praelcr de . \ bilum ustiras corradunl cl colligunl, adeo ul quod
, \ juste ad illos per.linet, principium fial magnaj i n i \ \ quiialis. Quapropter qui usuras excrcenl, non abs
. \
re ceu exsecrabiles el strigosi nominalitn perstrin, .
guntur. Sufit plane coram Doniino c l bominibiis
c abominalioni : cum in genere uulli nou Clirisliano
. > \ , interdictum sit artificio quovis excrcenda? usiira*;
. >
sicutelde iniqua illa civitate ail Prophela : c Non
defecit de plateis ejus usura et dolus . C U I T I in,
terim juslo hocclogium reddat: c Acgenlum suuni
\ , D non dcdit ad usuram " llera : 4 Ex usura c l cx
, \ , c iniquitale redimet aniiuas eorum
> Paroemiasies
, \ , ,
quoque: c Qui mulliplicai divilias suascum usuris
\ el abundaniiis, utique ei congregat qui miserebitur
. - pauperis . Ilem : t Usuram super usuram , el
, c
dolum super dolum
1 Novi ego aliquol qui per
, , . *
immodicam aviditalem lucri, prsetcr anim?e delri c . *
meiiUini, sortem clocalae pecuniae pcrdidcrunt :
.
digne qtiidem , cum lcx praescribat, dicens :
,
Fralrt luo non dabis ad usuram argrntum,
-. , :
non cibos, aut reni quamcunque * . Rursns .
, ,
Et
Argentum tuum non dabis ad ustiram
u
i T
" Eccli. xxix, 12. Eccli. xxxv, 2.

Rom. xu . 8.
ibid. 13
Tit. IH, 14.
Zacbar.
vu,9. " ibid. " I Joan. 111, 17. l.uc. vi, 30. ** sal. uv, 12.
Psal. xiv, 5. " Psal. I.XSI, U ,
PTOV. XXVIII, 8.
ibid. " Deut. x-ini, 10.
* Levit. xxv, 57:
r
VT
14C7
ANTIOCHI
Ati supcrabiiiidanlia:n non dabiseibos luos .
Ecclesiaslcs dc isiis qui per iniquitatem usuris
extorlam locupletanlur, edisscrit bunc in modum :
Esl infirmilas gravis quatn vidi sub sole, nempe
ciim quis divilias cuslodil in malum proprium, et
peribunt diviiia: illac in occapalione mala, et certe
omnes dies illius in lenebris ct luctu el in indignatione mulla ct inGnnilale. E l labor istius in vcntum
i h i l " * . * Consenlil bis illud Pauli ad Timotbeum :
Divilibus hujus saeculi pnecipe non sublime sapere nec sperare in inccrlo diviliarum, sed in
Deo, qui praeslat nobis omnia abunde ad fruendtim,'
bcne agere, diviles esse in operibus bonis, facile
tribucre, comimmicare, tbesaurizare sibi fundamenluni bonum in fulurum, ut apprehendant veram vilam . i Aucloriiale igilur persuasi (fraires)
Scripturae diviiuc, ab inexplebili illa avidilale congerendi divitias avoccmus menteiu : longissime
submoveaiuus nos ab hac exsecrabili prursus usurarum cxcogitalione : potitis imitemur beaii Z a cbaei pium zelum, cum eodem dicentes : c Ecce
diniidium bonorum meorum, Domine, do pauperibus, el si quid aiiquem defraudavi, reddo quadruplum
> Idqueul ab eo promereamur audire, qiri
novil Domino noslro ac Salvatore: Hodie salus
Ameii.
8 t
f ,
HOMILIA
1045
XIII.
^ immoderata affectione conquirendi, sive de

avuritia.
Ait Dominus : < Nemo potest duobus dominis ^

servire; aut cnim unuiii Conlemnet et alterum sustinebit, aut unum oderit et allerum diliget : non
polostis Deo servire el mammonae . Liberati
enim a peccalo, servi facti estis jusliiiae , ec
jam potcstis Deo servire el mammonae : cujus interprelatio esl divitiue , sicut ille d i c i l : c Diviliae
si aiOuant, nolile cor apponcre : quandoquidem
juxta legis praescriplum, pars una corporis lepra
si aspcrgilur, altcra aulem sinccra esl, lolum
inlcrim censetur immundum . Planc alienae facullalis appetentior, qnantalibet pecuniie exuberet
copia, nunquam exsatialur. Cum enim pennulta
indipiscetur, rursus alia lanto expctet avidius ;
cuinque sibi ha?c conciliarit, aliis riirsum expnso ^
cohcupisccnli* sinu inliiat cumulandis, nec unquam vesanicntem bunc sedat a;tpeliliim. Nec enim
isnovil, quiaquanlam habelmateriaiu viliosoe islius
aueclionis sccundum proporlionem, tanto recedii
a Duo, fitque pariiceps apostasia?. Ulique lalis mil~
lum operilur vilue islius Duera ; neque inlclligil in
hac vila iuquilinum se esse alque incolam, et qute
ndcplus esi non csse sua. Planc is accensendus
vcnil ordini stultorum. Parliceps eniin csl illius
divilis cui suspecla crat loci sui angustia, De ojusmodi elcgautcr Scriptura loquilur : uaiMiiadiuodum iufcriius et perdilio non iinplcnlttr, iia oculi

8 7
5 8
e#
MOXACIII
1468
* ; , \ 6
,
, \ ,
, ,
. \
<
, , \
, ' \
, , ^,
, ,
,
,
. , , ,
, \
. ,
. \ / ,
, ,
. \ ^, \
\
>* 4
. . .
cordium nostrorura arcanos recessus perspicne
domui huic facia est * . > Ipsi gloria in sccula.
\ * \
. " , \
,
. \ .
, $
, \
^, , ,
, . \
\
,
, .
. "
, .
, . \
. \
' \
,
. \ ^
,
\ , . \
.
, .
\ \ ,
" ,
\ ,
-,;
>
.. \ \ . 37. ' . , 12-15. " Tim. . 17-19.

hH
R(m. , 18.
Psd. , .
Lcvii. ,
5 7
Luc. xix, 8.
e v
ibid 9.
5 3
Mallli. , 24-
1403
HOMILIA X I V . - D E
c , ot , \
^ ; . *0
, \ 6 . Aabto
<
, ,
\ . ' , , /
. 01 ,
, \ . \ . \ ,
. \ " \ ,
'
. > ^
,
\
, \
.
, . " [
,
. \ \ c
* .
,
\ , , t
, . *
WSTRACTIONE.
1470
bomiiium insatiabiles . Bcalus ilaque Jacobus
cupiens morbo isti cupidilatis immensaj ferre medelam, per Epistolam dicit : c Agile nunc, divites,
plorate olulanles super miseriis quae advenicnt
vobis : diviliae veslrae pulrefaclx sunt, veslimenta
vestra a linea comesla sunt * . > Tales el Daxid
perslringil : t Verumlamen in iuiagine perlransil
bomo, scd fruslra cenlurbalur, Ibesaurizat et igiioral cui congregabil ea . > Isli enim ihesauroruin
congestorcs frusira sudassc comperiuntur, ncc sibi
unquam, sed aliis laberasse. Qui enlni volunl divites flcri, incidunl in lentalionem et iaqueum diab o l i " : suamque u l plurimum expcriunlur tandem
cupidhalem, inamoenam esse atque dispendiosam :
qu.e el juxta Aposloluni demcrgit boinines in pemiciem ac pcrditioncm. Jubet rursum is, multa ui
circumspeciione viicmus superfluam hanc ncc ullis
finibus circumscriptam avaritiam : < Quae est idolorum cullus, per quam vcnil ira Dei in filios
diffidcnthe . Sane quam dccorum sit, ut expuncta animo jaclanlia ciira ralioncm ullam proficiscenle ex diviliis, oderis insuper inccnliva quseVis
propriae concupiscenliae : id quod esl, odisse animam suam, et a se cxcussissc onine suum peculium
pro gloria Evangelii Dei. 1046
<i'squis enim
cogilationein fundiliis atmriitur el avocat ab omni
supervacanea cnpidilale^ is 11011 magno negolio
deprebendil insidiosas diaboli pedicas. Mens cnim
simulatque a se dcpulit anxias corporis curas, ve , * ^ leratorias ilJas ac fallaces machinas inimicoruni.
. > \, pro ratione vmum qnas sortita esl, perspicue v i ,
det. Ait proinde Paroemiastcs : c Non proderunt
,
ihesaun iiriquis ; juslitia autem a morte liberat
\
Et : c Melius est nomen bonum quam divitiu^
, \ c ", multaB, supcr argentum el aarum gratia bona .
, - : f Continens frumentum derelinquet ipsis
, ; \
gentibus * . > E t : Qui appreliat frurnentum,
, \
maJedictus in populis; benedictio
autem super
,
capirtdispertientis". E l : Qui confidit indivitiis,*
. .
corruel, qui autem benigne succurrit juslis, exor k l u r . Dominus itcm, de eo qui apud se constiluerat suas denioliri ac solo adsequare apotbecas, quod angugliores videreiitur, UlUque exaedificare capaciores : c Stulte , a i t , hac nocia aiigeli
abs te repeleiit animam luam ; qua3 aulem praparasti, cujus e r u n l ? > Inducit: c Sic oinnis qui
libi ipsi Ibesaurizat, non itein apud Deum recondit divilias
> Ipsi gloria in ssecula. Amen.
e i
69
'.
'
UOfflLIA X I V .
De distractione, alias, importuna occupalxone.
Utp\ ,
E l quidem de distraclione lucufcnlcr admodum
6 "
\
\ ,
*
, . \
-' \ 3 , , \ />
, -
docei nos Ecclesiastcs , hisce verbis : c Dedi

cor meum ul exqnirerem et considerarcm sapienter de omnibtis quae fiunt sub sole, quia occupalionem malam dedil Deus filiis hominuin ul
occiiparenlur in ea . i Post pauca : E l vidi ego
in omnibus operibus meis quai fccerunt manus
mea?, el in laborc quo sudavi ul iacercm, ctccco
univcrsa vanilas . Kurstis : Antc facicm hi-
1 9
7 1
e 0
T ,
7 >
Prov. X X V I I , 20.
Jac. , I.
' Pv.il. xxxviu, 7. * I Tim. vi,
Prov. xxn, I.
Prov.xi, 2(J.
Ibid.
Ibid. 28.
" Luc. xu, 0 .
Ibid 1 \.
6 7
b S
* Ephos. v, G.
Prov.x/i.
Ibid. 21.
Eccle. , 15.
1 0
1 1
14:2
AXTIOCHI MONACHI
ininis dedil sapicnliaii) c l scicntiaui ellseliliam, : , * c
^ , , \
peccatori antcm dcdit (illud , dedit, intelligt
debel pro , permisit libero bominis (
,
arbilrio), ul addat et congreget ; id quod vanitas , ,
quoque e s t . Omnia de pulvere facta auni, et ), ,
omniain pulverem reverienlur . Jnducil: < Me- \
lius est repleri pugillo quielis, quam impleri duo- , \
bus pugillis laboris
Ilerupa : c In quibus dedi * . \ '
cor nieuni ul cognoscercm peccatum meum, el u l ,
* * ,
vidercui tenlaiionein quie facta est super tcrram,
q.iia I I P C interdiu nec noclu somnum videt oculus , , \
ejns, et omnis viia in solliciludine est; principium \
\ \
cnini malorum ipsa distraciio cst . Pcrspicue
admodura diviiuc doccnt litlcrae et rationibus et \ cxcmplis ejusmodi occupalionem, vitam esse im- ^ \ .

piorum ct peccalorum bominuin. Onines quidcm
, / banc vilare debeinus ; prae caeteris aulem maxime,
>squi quadarHenus mundo buic valediximus, elan-
gdiram vitam ulironei suscepimus exercendam. , \
1047 S a quies libera etexpers negotii saecularis . \ , * *
mulio est clarior atque illuslrior splendore isto
nominis qui paratur obcundis mundi nesoliis ; * f \
vcl teste cum priniis Apostoio : Nemo militans , .
iinplicalar vitae bujus negotiis, u l ci placeat cui sc \ * * \ >
probavit . Rursus : c Ut quietam et tranquillano . \
vitam aâmus in omni pictatc et caslilate
> His ; oonsentanea, votis omnibus expetendus Dominus , , ,
\ \
nos per Marlhara edocet, dicens eidero : Marlba,
Martba, sollicifa es et turbaris circa multa. Porro . > .
unum est neccssariura . > Cousimililer per parabo C \ ,
lam de eoinductam qui seminat. quando dicit, quod- " \ , \
(iam quidem cecidisse inter spinas; quae ubi ascen- , \ . > \ ,
derunt, suffocaverunl illud : per interprclalionera
,
iafert : lile esl qui verbuni quidera audit, sed solli, \ . \
ciludo saeculi bujus ac deceplio diviliarum praefo
,
raui verbuin, ncc frucliiical: quod autem in lerram
, \ ,
bonam seniinalum csl. bi sunl qui audkinl verbuw
\ , ,
rorde bono, hoc esl rcquiclo el tranquillo, c l isti

friclum referunt Deo, illc quideni trigcaimuin,
. .
nitcr aulPin srxagesimum, alius vero cenlcsimum.
Ipst gloria in s&cula s$cul<>ru?n. AIIIPJI.
7S
, i e
TT
R 0
'.
)

.
Qnod hic mundus neutiquam venint diliyendus.
", Viri, qui ignc cbarilalis in Christum acccnsi, D
, , \ , \
parenles reliquimus, filios, fralres, denique omnia
,
qtia? istius sunt saeculi veiut stercora aestitnavimus,
, ,
n l tandem Christum promcreamur lncrifacere : ne,
,
quasso , inanem aucupemur bic glopiam, nc curam
\ , ,
earnis fecerimus, nec lemporaria haee et obnoxia
c >rruplela? tanlopcre dcamcinus, ne in terra defo- , ,
diamus talcnlum nobis concredilum, neve bic pa- .
* \ ,
triam inquilini qu-eramus, magis vero fulurain iliam
\
lf)lo prrqmramus pcclore; lola animi cogiialSoue
suspicianius bealos iJlos mundi quidem ex profes.-O \
\ ,, :,
soies, coque amatorcs Dei. Iilos iitlueamtir, qui
.
r.iciiicin misqiiam aJio cvarianlcm in sclerna illa
IIOMILIA X V .
7 1
?
Kcele. , 2>.
Luc. , i l , i 2 .
7 5
-,. , "20.
E c r c . , G.
Malih. ,, -8.
8 0
, 16.
7 7
I I Tim. , 4 . 1 Tim.ii,
l l O M l L l A X V . - D E NON DILIGENDO MUNDO.

1474
1473
\ domicilia iranscripserunt, qui et t circumiermu in
melotis, in peilibus caprinis, egenles, afflicti " . .
-, :
ui vel deliciarenlur seque oblectarent conlempla , , '
,. - lione mondi islius opificis, nulli non pio votis 0111 c > nibus expelendi, eoque et nos in admirabiles viros
. , , oculis aiiiiw deflxis, recla illorum vestigiis ingre
\ . diamur, in nullanrt prorsus rem aliam allenti; non
, ad hominum de nobis seslimationem, iron aiiud
item quidvis respectantes sxruli isiius : ut cum
, ipsis po.*simus aliquando bonis illis perfrui qtiae
parata sunt . diligentibus > Deum . Fugiamus

ilaque mundum (cbarissimi) el qua? in mundo
.
sunt:
c Mundus enim hic tolus in nialigno posilus
,
e s l , prout divinus praeminliavit sermo. Auim.i
\
oniin qusc nondum se exlricavit mundi istius pcr ,
M
8 S
1 1
, - plcxia euris,et liberam reddidit : Deum germane

ac siittcriter iton potesl diligere, sed ncque diabo,
lum proul. meretur, odisse el cxs< crari. 1,
, \
& - colurem prelexcre qualeincunque po&sit tetricum
, el gravem, nempe sollicitudinem anxiam vita
s a n e Sl
deinceps eo verlamus men ; islius : 1048
tem, ui quae in mundo videnlur bona asperneniur,
,
possumus nobiscum dispensanle Spiritu sanoto,
,
appetenliam hancanimse ad terrerta propondenleni,
. ; ,
\ . concordeiti redd^re rationaU ipsius affcclui. Qund
, si, ut hospiles, habitamus bte, si civiias nostra lon \, giore iutercapediite disjuncta est et disparata ab
.
hae-quaift incolimus, et plane novimus civiiateni
, illam qiiam cerlo credimus noe inhabitaturos, quid
. , Q aliwia apparamus agros, sabstrucliones, aedili \ ,
cia ? addo magnificas ac splendidas prolalaliones
\
?dificiorum. Utiquc quisquis in aliena civitate
sludiosus apparal ba;c, reipsa innuii nibil jam sibi
, - epei superesse, ut aiiquando deflectat iter in eain
, . , quae propria est, civilalero, nempe coelostem Hlam
., \ , Jerusalem. Islbaec cogitatio imprudenlium est hoxa\ . " - minum, nihil pensi de sahiie animac baticnlium,
, * * eoque miserabilium. Non enim inlclligit cxolica
, hsec alieni esse juris, ei potestali subessc allerius :
, . \
nimirum istius sxculi principis. Cum igilur bic
,
habilemus ut inquilini et alieni, nibil est quod
, \ * nobis ipsis iropendio apparemus, praeter frugalila . . tem vilaj ac virlutem. Qui crga suum Dominum
, *\ ' ,
sincera cbarilale toli inardescunl, nullo non tcm(
, \ V pore circunifcrunt illum in cordibus suis, el.ptT
, .
, , ,
,
.
, (
),
,
\
, * ,
. ,
8 1
Hebr. x i , 37.
ICor. n, 9.
I Joan. v, 19.
V A K M :
y Fort. .
ipeiuS mandata inoffense gradiuntur, promissis

ejus iide nihil dubia acquiescunt, ac scopum exspectationis sua? iis afligunt. Bonum ergo, ut pro
islis facukatibus, pro peculio qaalicunque, qr.se
bodie quidem penes nos sunt, at craslino aul perendie in allerius consiilueiUor arbitrio ; pro h i 3 ,
inquam, animas redimamns misere afllictas, pro
cujusqtie virili, viduis prospiciendo et pupillis,
non item aversando illos. Llque in monasteriis
dispensantur, iia convenit per unumqucmq.ic
( T I O X :
s.
1475
ANTIOCIII MONACHI
147
patipernm rile disponcrc ac dispcriiri divilias , ;

quas quisque a Deo acecpil in vila, ct liberalilcr
, \
insumere in indigos. In hunc siquidcm usum cas
, \ , &
nobis imperlivit clemenlia Domini, ut in obsc , * .
quium insuinanlur pietatis, ac denium pro ejus ' < , \ *
, ,
inodi in pa uper.es liberalilale, thesaurum rcportcmus
6 \ - c "
niillo unquam aevo inlercipiendum. Sane mullo
, ' .
praestiteril nobis, ul tales coeinamuR agros, lale pc , -
culium quod aHernum duret, nosque recla provehat
,
ad illam nobis promissam civiiaiem quae est mater
. > \ * c noslra, quando ad illani quotidiana contendimus
,
peregrinalione. Ne igilur (dilcctissimi) ccu dic* \ ,
lum est, tam anxie mundi bona cogilemus, tit
. \
vel tandem aeternis detur perfrui. Mundum bunc
, c ;
veltit cursu prsecipilt Iransinillamus, qno ad mundi opificem perlingamus bealifica fruilione : siqui- \ . > \
, , \ dero inundi islius ligura ad imagmem Iransit i n , *
somnii. Tamelsi ipso utimur miindo, ne sic
quidem co abulamur, jnxla beali Joannis marida- ,
$ * 4
ium : Nolite diligere mundum, neque ea quae in
, \ .
nuindo sunt: si quis diligit mundum, non est cbarilas Palris in e<v, quia omne quod est in mundo,
, . >
concupiscentia carnis est, el concupiscenlia oculo- ,
rum, et superbia vitae, qute non sunt ex Patre, * ,
1049
ex mundo s n n l . > Et *. c Mundus trans- .
i l c l concupisceniia ejus ; qui autera velunlatem

Dei facit, manct in aucrnuiu **. Ail Jacobus: Qui , *
voluerit amicus niundi esse, inimicus Dei eonsii , luitUr . > Paulus quoque: Exspoliantes velc ; ;
rem homincm cum actibus, induiie novum qui C . .
renovalur \ Inferi: < Nibil enim inHilimus in mundum, iranifesluin est quia ncc eflerre qvid
possumus. Habenles aulem alimenia ac legumonta, his coiUcnli erimus . E l baec poslulal Saloiiion a Domino : Divitias el pauperlaiem ne dederis inibi, sed coordina mihi neccssaria cl qaa
euiltciant . Rursum Paulus, cupiens magnopere ut negleclis lerreiiis, coclcslia inambulemus, siimilque volens nos consliluere coelesiis patrisc municipes, admonel dicens < Si igitur consurrexislis cum Cbrislo, qua: sursum sunt qurmle, ubi Cbrislus tn drxlera dei sedens: quae sursum
sunl sapite, non qiuc super lerram : morlui enim estis cum Chrislo, ct vita vestra abscoudiia esl
cum Cbrislo
. > Optat auiein nos permulari eleganii adinoduni transmuialione, eoque inducii:
c Nolite conformari huic s^culo, sed reforniantini in novilate mciuis veslr;* . Clemeniissimus
Dominus no9ter discipulorum suorum scrmoncm , suae pondere niajcsiaiis sanciensei corroborans ait:
< Quid enim pr*>deril bomini si lucrelur univcrsum mundum, anim?e vero suac dctrimentuua palialar!
aul quam dabil hoino comniulaiionem pro anima sua ? Ipsi.gloria in sseeula. Amen.
84
8 7
9 1
i q \
flfpl .
" * )
'
, \ /civ*
^ \ . ^.

* \ . , " ,
, .
,
, \ , \ .
UOMILIA X V I .
De itnmodica et audaciore fiducia loquendi.
Temeraria illa el impudens loquendi liberias v i deri possil assimilis tilioni magno ; fcbri uiminun exicsluanli, cujus inccndium cseleri neuliquam
fereiUes illinc sc proripiuul, cursuque prsecipili
in locuin conccdmil umbraiilem, aninian rcfrigeranda?. gralia. Uinbra baec refrigeraliix censelur
is qui in loquendo inodesliur e s l , euque ciicumspcctior. Nani ab illo qnidcm nec salulalo defugiunl, utab acri c l narcs obluranle iumo Hnguse
procacis, scsc commodum recipienlce ad caplandam aurani amwnius spirantcm, ad suate fragren*
lis inceiisi cxhalaiionem, qnac sileniium est. Ejus
8 V t
8 8
I Jnan. n , 5. 16.
tbid. 17. * hc iv. 4.
Coine. m 9
CdoiS. , 1 3. Houu , 2. ' Ma;ili. xvr, 20.
%
I Tim. , 7, 8.
8 8
Prov.
77
HOMlLlA X V I . -
DE 1MMOD1CA LOQUENW FIDUCIA.
U78
, - viiant graveolenliam , qui aliis vesrilur , ei ei se

, , \ adjungunl propitis, qui qiiopiam fragral nobili un, ,
guento, hoc est, suaviloquo, qui sedula indagine
\ ,
perscrutalur verbum bonum , et qui casta Dei
. ^
eloquia abundo effundit. Nihil enim sic obscurare
, consuevil et abolere splendorem virtutis, n l blandiloqua atque urbanior scurrililas , i i l ludicra ac
,
petulans nugacitas, ut oliosus sermo et expers
\ , .
frugis bonse. Ilem nihil sic renoval et quodam * ,
modo repubescere facit animam alioqui invetera . \ *
tam, u l tiraor D e i , ul ofalio sane quam speoiosa,
* !
ut perpes el indefessa meditatio eloquiorum Do , . \ *
mini , ut si teipsum obarmes et communias jugi
,
precatione , si sedulo ac veluli per vestigia sci . c eciicre quantum ex vigiliis resiliat conipcndii.
, \ *
, 1050
Nla porro audacior atque imperio?a liber . \ " las loquendi abominatio csl , utquc Scriplura
, conlinei in Ecclesiasle : exsecralio, iuquain, apud
Dominum, qui firmal ocirium; sed et indocli, hi . , ,
leraperantis linguae s u n t \ Si verberaveris impru ^ . denlem, in mcdio consilii illi opprobrans, nun , \ , qaara abslulcris stultitiam illius. Rursus : Sa , pienlia hominis illustrat tacicm ejus; impudens
> Et in Provrrbiis :
* . atilem facie odibiiis erit
c Rarius infer pcdom luum in domum amici, no
" ,
Averle absle sermo, . fbrle satialus oderit te
, ' - nes opprobrii . > Itcrum : Qni benedicit ir.ane
, \ , amicuni exserta voce, nihil differre videtur ab eo
\ . qui niaiedicil *. > Rursum : Qui custodil os
euum et linguam, conservat a Iribulalione aniniam
, m
9 8
, .
suam \ Et nos igitur pro v i n l i , fralrcs, tolo
\, . nixu provideamus, ne quem locinn in nobis vitiosus
* . \ hic nanciscalur aftectus lingnai procacis, ncquando
\ adversum nos invalescal impcriosius. Pcrquam
molesia est haec aniirne intemperies, e qua ceu pa , , .
rente caHerae progerminant et emcrgunt: eoque
\ *
fruclns exercilii bujus noslri omncs pulrilagine
; ^ ; "
ac marcore p e r d i l , virlules ipsas hominis rcddil
\ | , *\inanes frugis bona?. In cos cadit vitiosus h k af* "^ , , ,
fectus, quos odil Deus infensissime. Unde ct Ozan
, c . .
qui per lemeriiatera exporrigere manum ausus cst,

* < , ; - ut arcaDci scrvarelur incolumis; ut exsecrabilem
ac profanum in vesligio morte niullavit *. Temerc
, c \, , .
ergo loqni ac sese efferre impotentius , ulrumque
. .
apud Deum et homines caret gratia. Quod oum perspicue nosset David, dicebat : t Bonum niihi
quod bumiliasli me , ut discam justificationes tuas . Et : Confige timore tuo c^rncs meas ; a
judiciis enim tuis liimii *. c Sed et Paulus: Dalus est mibi slimulus carnis angehis S a l a n a , qui
me colapbizet, ut ne extollar . Alios item : Quis gloriabUur inundum se haberecor? A u l quis
libere loquctur coram co ? Unde et Dominus Pelro audacUis quam convcniebat locuto ; cum
cnim is dixisset: Propilius eslo ttbi, Domine, non erit tibi boc, acrilcr eura coarguil: Vadc
relro, Salana
Atqui idem mox a resurreeliona a Domino mlerrogalus : * Pelre, diligis me ? omni
cum timore ac reverentia respondit: Certc, Doroine, scts, quia amo te . i Ipsi gloria in saccula.
Amen.
8
" E o C i * . x i i , 22.
Eccle. , 1.
Prov. xxv> 47.
Ecrli. x u , 28.
xxi, 23.
II Reg. v i , 6.
Psal. c w m , 71.
ibid. 120.
II Cor, xn, 7.
xvi, 22, 25.
Joan. xxi, 45, 17.
8 8
9 B
8 4
9 9
9 8
9 8
9 ?
Prov. xxvn, 44.

Prov.
Prov. xx, 9 * Maitli.
8
ANTIOCHI MONACHI
14-0
HOMILIA XVII.
'.

.
Quod abstincndum sit (armliari coihquio mu~
lierum.
,
Maximopere accommodum est ac ratioui prorsus

consentaneum, ut i i qui cupiunt vitam bauc irans . '
iniUfre inculpatam, nec ulla in parle defedalam,
a familiari niuiierum congressu sibi teinpercnt. ,
. ^> ,
Niliil enim minus convenit, quam ut qui semcl
0
munduin hunc fugerunt, mulieribus se insinuent
\
familiari colloquio, aul per earum congressum ac
\ .
delicias enervent el inquincnt arreptum proposi . '
tum. Quidam enioi, pranextu a eompassione fru
,
slra quiesiU), religiosiini esse censent ac pium,
; ;
vitam exigere communilcr cum mulicribus. Quol \ ; ; *
quol hoc faciunt aggressi cx profcsso solitariam
vitem, uiique suobocfaciunt periculo, seque ultro * ,
1479
Irudunt in pr.ecipilium, iidcni ad ingerenda convicia propensissimi,el scandaloruiu nec mediocrium

miri opifices. 1051
Cunique in omnium oculis
se usqueadeo gerantindecore, ueo vel sic tantillum
suppudescunt. Quid iion isti designent fiagitiorum
in occullo, et quae hominum fallanl obtulus, quando
in prospeclu omnium sic impudeulcr se vcndilanl
et gloriantur? Quonam paciô ad sobrictatcm ac
vilae frugalitalcm se recipient. qui deridiculis, ncc
ierendis sannis proscindum eos quos videnl sibi
temperate acraoderatc vivere?Qua, quaeso, ratioue
speres islos interquietiiros et ab improbitate desituros, qui quanilibct cvidentibus argumeniis con-
; \ , ;
,
; ,
, ;
" .
'
.
\ . "
, , \ ,
* ,
* \
victi, aiisere concerpunt ac lancinaul se coarguen . "

tes? A u l quo tandem inodo diviua oracula indubia
, \
fide isti rcvereanlurct habcre possinl venerationi, *
qui fabularum loco sacra babent cloquia? Qui , &
etiamnurn judiciuiu illud formidant, qui vel te- \ nendis memoria Dci mandatis, suas operas tam , \ 6
, ' ,
oscilanler commodanl, pro consuctudine sua3 ex ^
legis viue interim obambulantes, id quod nec fas
, * \ ulli Christiaao , pius qui sit. Egregiuni proiude
(.
fuerit, a uiulierum congressu si nos ipsos amoHcmur quam longissinic. Hoc enim Dco cum primis graliosum, et hominibus pcrquam amabile. Ips
enim vel aspeclus mulicris tclum esl vencno lctbali lilum. Ut priinum vulnus aflixil amroa?, ac miserc
sauciavit inipressionc sagitUc, quanlo diutuniiorejn conficit moram, tanto perif ulosioroni putrilagincni
in ca operalur. Qui auteiii viiabundus se a mulieris submovel consorlio, is non facile id incurreril
periculi, nequc lelo fnulieris saucius aliquando concidel. Qucmadinodum enim .splendorem lucerna?alit
olcum, sicetcoHoquium mulieris ignem redaccendit voluplalis. Uiique scintilla, diuiius si immorelur
adba?rcsceiis paleis, erumpit in flammam : sic memoria cujuspiam mulierculae, si vek lantillum durel,
incendium excilat concnpiscentiai Sicul ilem lapides illi in nionle Eoam plagam respicicnle, evenulis
suis altrilu aul contigintale ejacuianuir igncm: ila mas el feminasi ab invicein semolius disparenlur,
nculiquam exardescel iguis : sin mari se femina propius admovefit, ignis coDllagrabit, aique univcrsa depascet incendio. Ad eum modum se habel animal illud rationale, vtr, sed effeminalus.
Fugiamus ilaque (charissimi) Hlarum consortia, D * , , sunt cnim aliud nihil viro quam virus prsesenla , \
neum, ut quas animas noslras procliviier admoduin
. *
suis irrcliant pedicis, ceu plagis venalicis. Audia* . c ,
nius iulerim quid de cisdcm divina jubeat Scriptura. Priiiius in aream prodeal Paroeniiasles : \ ' , \ *
, \ ^c muliere priucipiuni pcccaii . el per eam mo. > * ;
riraur omnes
> Irdu< it : des aqua cxitum,
* EccJi. xxv, Tht.
/481
HOMILU X V I I . -
DE ABSTIN. C O L L O Q U i O CuM MULIERIBUS.
R\2
r
. > \ et malicri mate fidticiam Joqucndi adversum l e .

: Ne unpegeris in pnlcliritudineni mulieris,
,
\ . el niulierem nc concupiscas . > Rursus : Ocuii
* , 4ui recta vtfeaat, quia coram oculis Dei viae hoini*
nis stint; Tectas orbitas facilo pedibus l u i s ; non
. '
declinabis ad dcxleram, neque ad einisiram :
, \
, - averle pedem tuum a via mala . > Rursum :
F i l i , ne le superct pulchritudo conciipiscciuia?,
, ,
. * neve capiaris pupiilis tuis, quia muiier animas
, . venatur viroruro honorabilium. Implauat hoimnem
niulla collocutione, el laqueis labioruni iLexii
, \
eura et irretivil. 1052
aulem scoiuus est
\ , \ ,
eam, deceptus, quasi bos qui duciiur ad \icihi)a:<:,
.
* et quasi canis ad vincula, nescicns quia pro anima
currit. Ne igitur decJjnet in vias Hlius cor tuun..
. \ ,
Multos enim poslquam vulneravit, dejecit: et i n \ $ ,
numerabiles sunt quos inlerfecit. Via? cnim inferi,
, .
\ ; - domus ejus deducenles in promptuaria morlis . >
, \ E l haec quidem Saloinon. Sfd quid ? Nunquid nori
, iCgyplia illa,~Josepb concupivii perfrui pulchritu
dine, caruali desiderio exardescens, cum ille ca
. , - stissimus esset? Cum abnuissel adullerae explere
concupiscenliam, Iribulatiooe ac mullijuga neces ;
sitale per delalioncm mendacio adunibralam, pium

illum ea Iransfixit et velut insubulavit, plane usqtit*!
* .
ad mortem . Num vides : vaga illa nec sectim coi:
sislens motio carnis jEgvptiae quantam peperit
. \ , ' ; justo tribulationem? Vel ob hoc sanc modis omni\
bus proftierit ab ejusmodi ut ab tineamu?. N i h l
, .
enim afferunt commodi barom imiUire confabula * , ti
tiones obis cupfenlibus lumbum pracingere. A u , , . \
non audisti dc Samsone Nazareo , quocum inam\ , \
bulabat Spirilus Domini? Et nunc sicsanctum nni ; - lier ad extremam usque vila? cladcm perduxit pcr
>., : , , molestam banc carnem ac nefariam concupiscen ;
tiam. Ob boc millopacto nobis ipsis perniitlanius,
,
ut cum mniiere vcl sedisse comperiamur, c t , uc
,
compendio absolvam, nullani cum illis ineaimis
;
consuetudinem. Nec sectiS de Davicle, quero et erti, \
divit et invcnit Deos virum secundum cor euani 4
- quomodo confcuprerit perfrui mnlierts illius, Beib
sabcae dico, decore incredibili. Hic beatus IJI quot
; . - tandem devolutus est mala ? Hairc cum vidissol
,
sanctas alioqui se lavantero, et concupiscentia
) - j) carnis HHus exarsiesel, qnanlam flagiliorom lernam
vot, ^;
bic operatus est, modis iicct omnibos maxitnus 1
* \
peccavit in Detim, non eo solum qaod in niaichiam
;.
sit prolaps\i9, sed quod vinim ilMns ju&scrii inler \ , \ , \
fici. Yidcs, quanlam bic unctus Domini rex David
, \ ,
confecerit iraga^dium, at vel cdnccplam expleret
, \
concupiscentiam ? Doceainur el nos hoe excnipio
. \ noii coneupiscere. Si enim viri ilii lalcs cum
\ \ ^
csscnt, illec^bris lamen ellenociniis muuerum dt, mulcli caplique sunt, et nos rnter pericula inceden, .
tes, et in medio laqucorum positi adbuc eflugiamutf
\ * \
cxpassa rclia. Nec aiia raiione Abimon sororie sits

Tbamar inescatus specie, vila mi&ere privaliw cs.
, 0
Eccli. xxv. 51.

PATROL.
GR
ibid. 28.
LXXXiX.
Prov. iv, 25-27.
Prov. vi, 25 ; vn, 21-27.

47
1i>3
ANTIOCHI M O X A C i l l
îmilemtn moduni Salomon, cum isalioqui sapien- , \

tiara haberet, prudenliam, profosissunara cordis
\, ,
latitudinem, divitias insuper et gloriam tautain,
;, 6 '
quantam oemo hominnm alius. E l hic tantus per
.
lfiulicres pericliialus est, perque earum malesua, , xa\
dom amorcm aposlala a Domino faelus est. Senio ' ,
res il!i qui judicium exercuerunl adversus Susan, \
nam, i i pcr assiduam congressionem cum alienam
,
pulchiiLuilineni osscnt edocti, ac demum abiissenl
5 * . >
prucij;ilcs in inimcnsiim pclagus concupisceDliac,
. '.
insurrcxerutil in beaUui iilam Susannaro. Ha?c quidem de concupiscenlia sal sint. 1053
Sed et
iilarum nequitiam Jems Sirach filius conspicuam reddil , et omnibus perspeclissimam dicens :
Oinncm nequiiiam et non nequitiam mulieris. Cohabitare leoni et draconi melius quam habilare cum Riuiicro ncqnam
> Rursus : Parva oranis malitia ad malitiam mulieris **. Parcemiasles:
t Procul ab oa iacito viam. Ne appropics foribus domus ejus, ne impleantur alieni robore tuo, et p<Enileat ie in novissimis luis
Satius igilur ejus sequi consilium , qui dicit : Qui sitie uxore cst,
cogiiat qiue Dommi sunt, quoraodo placeat Doraiuo; qui vero uxorem babet, cogitat quse sunt mundi,
quouiodo placeat u x o r i , et divisus est . Clementissimus quoque hominum amator Dorainus, cura
is (kirisMiiie nussel, qaaiitara perniciem, quamque ineluciabilem corruplelam viiiosus bic affeclus
wncupisccniiai imeberet animabus noslris, laii scivil decreto, adversusque hunc pronunliavil: Omnis
qui viderit mulierem ad concupisccndum eaui, jam oioecbajUis esl eam in eorde suo . Deum noslrutn
arldeeel gloria in sajcula. Amen.
u
1 S
IIOMILIA XVIII.
'.
Quod minime conyeniat crebro assidere cantalriculis.
Crebro assidere cantillantibus mulicrculis vix

o?que nobis incominodum aliud occurrit. Ob hoc
doraus ha?. diul monasleria nomirie ipso arcent
nos ab eamm colloquiis, jure quidcm. Sola siquideii) apprebensio vulliis feniinei inilio slalim nescio
quara ingerit cordi bominis turbtikentam iniemperiem, a Uanquillltale in diversum avocat inentem,
ac transfert alio : cum ipsa inter orandum deiuceps
biulca fauce oblatret, nec requiele vacet divinis
laudibus, quin polius buic uni incumbit curse,
Dempc dc istis cogitans. Qui earum colloquiis crebcr incubuil monacbus similiinia in corde lacilus
comniiniscitur, ut in ligno vcrmis, ut tinea in vesti- C
mento. Fuge igitur illarum familiares congressus,
ncve illas permiseris audaciam sunicre adversum
te. Principio qujdem, reverniia nonnihil praiferynt, atque ila suain tegunt nequitiam pallio bypocriscos; dcinceps nonnihil audenl iinpudenter imperios33. In ipso cnim audilu primse confabulalionis
muit-a cum lenilate loquunlur, ct prono in terrara
vullu coniincnter illacrymaniur : reverenter adinofim habituin motumqiie corporis emcnliunlur,
suspiria a t t o l l u n l amaruicnliae piena. de sanctimonia aut casiit ic i:ii;ur.!i';rn iutcrrogant, magiia cum
voluplalc
ausi-uUani dis ' c r e i H r m . AUero a p r i m o
r.oiigrf.ssii, supcriora ii!a sousim r c p e l i i l ac r e p u -

,
.
,
, \
, \ , TJJ
\
,
. /,
,
\ . );
, , \ >;
^ ^ .
, \ ,

^, \ .
, , :. \ , \ ^
. \
* , ,
.
.
.
, , \ ..
\ , ;
^ ,
:. 0 :
d i ; : l . lu t c r l i o , q u i d i l a ;irtl niibus ocufis ac reniiScnle v i l u a r r i s i s i i ? Adir*ic ilia in risnm s o l v u u r . D '' ) , \ :'.,
Iv.m deinc^ps sormonrs tt \nr.!, qua prajniolii q*io-
aizj.l:, '(.-&
dam lenociiiio donra!c.'ant altiiic invilo.nl aiT/cTio-
.3
^ l u r p i l u d i h i s . E l b; r ].j:u:e alind iihil

quam irrifairicnla qu;o i;.o:-fcnl :\c proi.rianl ad
ev -j;> *;
1 1
E o c i i . x w , ii>. ZZ.
1 ?
i b i d . 20.
5 1
;., ,: ^

. ^ '
/ zi ) avaifi-
^./
>':v.ii yj
Pr*fv. , S-iO.
l C o r . M I , ,T2, 53.
Mallb. v *i8.
?
1485
HOMILIA X V I i L - CANTATRICUUS K O N ASSIDENDUJtf.
Hffl
, \ niortem : quare praesiilerit ardenii igni propius

admoverc, quam mulieri ; pncserliin juvenis titcr ,
que.si est. Eteniin exctisso igne, tamolsi vehcmenii
. dolore affectus, ocius in tcrramNdcsilis. A l mnlic *
, - bri blandiloquentia prajmollitus, non jam parvo
negotio te ab illa excutere potueris ac secedero,
oOat , \ .
1054
Uopum igitur, sed el t)eo atque bominibus
, ,
cum primis acceplum, ut nos ab illarum consuetu , \ \
dine extricemus vilabundi, nec eis conlinenler
,
assideamus, ne quando earum relibus impliciti
, \
periclilemur, qnin Hberlaiem quam ocissime nobis
. ,
vindicemus, ccu assolent animalcula quaevis seniel
, , \ ,
tela? aracbneae illapsa. Nos omnium maximc, qiii
. " relicLo peculio totos nos Deo consecravimus,
,
\ , nihil in posterum necesse sil cum illis congredi
, , * familiarius, quarum quidem confabulatio, et plena
est vanttalis ol animabus mire dctrimentosa. Fas
.
igitur defugiamus, ne flagitii qtiidpiam adhaerescai
, * , * - auimabus noslris : ipse enim d;rmon pcccaii amantissimus, commenia adversum n o s n o n p a u r a exco. c ; , , ,
, . - gital ac molitur iusidiose. Istis mulierculis suggerit,
orent nos cum lacrymis et obleslalione, eas ut
, , ,
, , assidue visitemus, illarum saluti ut consulamus,
:\ , spe merccdis a Doroino oblincndau. Ab islis interiin
\ 0 , tya persuasi auferimus remuneralioncm, ulcera nimi . rum anima? vix ullis curanda antidotis, salaccs sci \ ' , licet et obscenas cogiiaiiones. Adco deinceps cor tot
agilatum intemperiis poenas luit merilo suo dignas,
,
, - dum mens atque aflcctio conccpti facinoris cor mi. , serum distrabunt, inque carnificum morem nunc
, ' huc ille, nunc iltac alter plus quam tragice concer . \ * p u n t . Omnem igilur M i p e r a t vanitatem, nos c u m
, parenles reliqtierimus el fra'tres, conciiiare velle
. \ , \ , ejusmodi mulierum consuetudinem, in apertam
* , \ - perditioneni animoe. Prorsus ralioni dissentaneuoi
\ videlur, ut bomo cupiat exercitalionem nionaslicam
, > \ . \ \ profiteri, et idcm cuni muliere vel comedal v* l
bibat, a u l certe a mulicre cxpetat sibi niinistrari,
. >
* , , sive ipsarum gercre c u r a m , i i k j u c absolvam cuncta
. \ compcndio, ad earuin pcrlingefc cognilionem. Pari
, jure congruum s U , e a s qure se canonicas p r o f i l e r t , , , t u r , communeni c u n i viris tolerarc viiatn^ u t n e
quid scandali exorialur noslri c a u s a ; quin studea , \
, mus potius exbibere n o s cancris omnibUs irreprrv
\ , D bensibilee. Scientes, ail Apostolus, limorem

Domini, suademus hominibus, Deo niitcm manif^ * ' , \ >
sii sumus . > Metuendum sanc nobh, ceu dictun
. \ - est, ne qui per nos in scandalum uilnm incidanf,
, , , \ cum dicat Dominus, quia mclius est ul lapis moi.v
, \ ,
ris pendeat a collo, et is projiciatur in mare, quaui
\ , ,
111 scandalizet unum ex bis pusillis . liaque ut a
\ *
facie scrpenlis, et a pcrplcxo qtiopiam pcocalo, ita

ei ab islis porro seccdendutn, quod prajscnlaneani

affcral mortcm illarum consuciudo iis qni vilam
& , , .
exercent monasticam. Nec illarum declinanda solum
, \ colloquia, sed et de eis cogitaiicncm ab radice
,
convelli oportere docct Paroemiasles : Ne dea
u
1T
" I I Cor. v, 41.
Malth.
XYJII,
6.
\M
ANTIOCHI MONACIIi
divilias m u l i e r i : menlciii tuam, vitam denique ^ - , , ol cor.silium. Alius : t Cum cantalrice assiduus ne
, \
esto,ncquandocapiar'isinargutisopcribusillius .
, ,
Quin et lsaiam de islis arbilror loqui : Pro eo
\ ,
quod cxallatac sunt iiliae tuse, Sion, ct ambulaverunt
, ; ; ;
cxlcnso collo, et niclibus oculoruni " , et qua* . .
srquunlur. Et inducit: E l Dominus revelabit babitum in die illa . Id quod nunc tomporis conligisse
arbilror, per advcntuui Cbaldaeorum. 1055
Bicii aulem cl alio loco : Virginem ne couitenipleris, ue
forte scandalizcris iu increpalionibus illius **. Rursus : Vinum el niulieres apostalare faciunt
corda inlelligcnlium
Proinde Ecclcsiastes : Ainarius morle est, conversari cum niulicre; ipsa
enim laqucus venatoris est, et sagena cor illius, vinculum in manus ejus. Bonus ante faciem foei,
subrnovebitur ab ea; qui peecat, comprebcndelur in ea
Inferl : Lailare, juvenis, in adolescemia
tua, ct ambula in viis innoccns ct inimaculatus, ei in coiHuilu oculorum tuorum, et scito quia pro his
omnibus adducet le Deus in judiciuni
# Nec aliler Apostolus : t Omnes enim nos maiiifrbiari
oportet ante Iribuual Clirisli, ut rcfcrat unusquisque propria corporis, qux gessit, sive bonum sive
tnalum *. Nos igitur qui caHeris Scripturarum cognilionem adminislrarnus, nec tamen eas explcmus opere, multo pra ignaris istis atrocius raanet judicium, juxla verbuin Domini dicentis : Quia
servus qui novit voluntalem doniini sui, nec fecit secundura illam, vapulabil multis
> Inducit :
c Ab oinni cui multum donalura est, plus repetent ab eo
Ipsi gloria in sxcula s&culorum. Amen.
19
HOMILIA X I X .
De
fornicalione.
'.
Fornicationis affeclus multiiidus quidem ex familiari coorilur et surgil mulierum consueludine.

Nullo enim negotio assenlatrix illa et illcx congressio procacium mulierum, sc hominis inseril cordi
iltecebra, veleraloriae artis perquam plejia. Ncque
id siniplex malum, cuin fornicationis daemonem
duplicem e&se conslet. Kst enira qui adversus animam, cst et qui adversum corpus conspiret. Istlus
rei gralia agon duplex nobis excipieodus adversus
impurum bunc. Neque enim suslinendo buicconflictui salis fuerit corporale jejunium, solum si
adsit, u l hosle triumpbalo palniarium reportes
perfeclse sobrielatis et castiraoniae. Elenim necesse
sit, adsint bae comiles, cordis contritio, deprecalio
jugis ad Dcum, crebra medilaiio Scriplurarum. His
adde, laborem, et raanuariam iudustriam. Sane
possunt haiC insolescentes alque imporlunos anhnx
inotus supprimere. P r x bis omnibus pluriinum
affert emolumenti anima? sesc dcjicientis bumilialio : qua sine, non fornicatiouem, non ullam aliarum passionum pervinccre quis polueril. Pcrvigili
ilaque custodia asservandum cor, ne quid insincerae cogilalionis irrepai alicunde. Juxla euim
Dominicam vocem : t corde excuitt cogilationes
Hialaj . Tamelsi in noslra repositum potestale
esl, juxta Aposloli senlentiam, i i l agonem hunc
6U8lineamuB legilime el coroneiuur : si quando
lamen dabitur adversus hunc spurcissiinum fornicationis spiritum, victricem palmam obtinere; non
eo perlingere nos poluisse conAdendum propriis
80
.
/
- , \ ,
. \ ,
* .
\ ,
, , el
, \
^ , \ , \
\ , . ,
, /
.
, c
, , '
,
\ ,
.,, *}
^, :
. ,
, \ , ,
\
.
, \ ,
,
viribus aul nionasiica exercitalione, sed Domini auxilio. Neque enim homioi contingit requielum
esse ab iiupugnatione istius impuri spirilus, donec verissime crediderit se nullo pacto, aut studio aoi
Jaburibus propriis 1056
emancipari posse ab ejusmodi iuorbo, sed Dei solum proleclione ac
praisidio. Non igilur malum fqerit ad depulsionem adversarii, corporisque tuendaui castitalem, priusquam vos sopor premal, hanc ul ad Deum effundatis in cubili oralionem :
19
e e
" Prov. xxxi, .

Eccli. . 1.
Isa. , >. ibid. 18. " Eccli. ix, 5. " Eccli. xix, 2. Ecclr.
27. " E e c l r . x i , 9 . " H C o r . v , 10. " Lnc. , 47. " ibid. A8 " M a l l h . xv, 18. II Timolb.
i i , 5.
HOMILIA X I X . - ffi FORNICATIO.YE.
HS9
1193
Ad quietcm soporis, nobls concedentibus, in< , , , - i

dulge, mi Domine, requiem corporis; tuere nus,
, \
- ne lenebricosa peccati istitis involvamur caligtne;
eripc nos ob omni inquinamcnto carnts et spiriiiis,
.
concede, in limorc luo rite ut corporis perficiainus
* \ (
^ . sancliQcationem. Submovc nos ab onini demulcente lenocinio illecebrosae voluptatis, pcr tenebras
/*
noclis hujus impetus passionum seda, ac jubc con
, * - quiescere. Ignilam cxstinguc tcntationem corporis
, , , - istius. Rebellionem carnis acrius iusolesccntem
, , , \ disjice. Viliosam affectionem corporis, ct carnis
) prudenliam consopi, et fac in nobis obdormiscere.
. Da nobis iranquilli soporis cubiFe. Pervigilcs concedc cogitationes ac nienlem sobriam, ne nos gravis
,
opprimat sopor, sed qui nos rcddat excitatiores ad
, ,
. , . * cxbibendum tibi munus noclurnse ac malulina:
.
liturgiac. Pervigilium noctis nobis clcmenli impertire gratia taa, ad illHStrandam bymnis gloriam lagnificentisstmi tui nominis, Patris, Filii ct Spiritus sancti, in siecula. Amen.
, ,
Egregium plane uti priiis dictum est, sagcnas
, illas atque irritamenta mulierum nos ad se proii ' . " eicntium aversari, et ab carum se submovere collo , quiis. Hoc enim sapienlissimus alioqai Salomon
* - doctrinse cxpcrienlia cum didicisset, omnes nos in
, coramune admonet, diceijs : Ne altendc ad mulic - rem malam, mcl enim distillat a labiis mulieris
' . >
fornicariae, et ad tempus impinguat giiUur suum;
. t
in uovissimo autcm fellc amarius quid invcnies :

ne igitur octilum tuum inlendas in eara' . > Rur .
sus : c Nc obviam procedas mulieri merelrici, ne
* . > KaV - - forte incidas in laqueos illius . > Inducil : Quis
\ :, alligabit ignem in sinu, vestimenta vero non com . > \ ,
burei? aut ambulabit aliquis super carbones ignis,
, ;
et pcdes illi non ardcbunt? sic non innoccns erit
* , omnis qui tangit eam
> Scd ct lex d i c i t :
; fornicaberts
: qui fornicatus fuerit cum uxore
. < , proximi sui, morte moriatur
> David aulcm :
c Nolite ftcri sicut equus et mulus, quibus non cst
, . \ *
i n t e l l e c t u s . Prophela Osee adversus populi pec , \ , - cala se discrucians, dicebat: Spirilu fornicatio. \ , \
nis scducti sunt, ct populus intclligens adboesit
, \
meretrici
> Rursas : Fornicanles exfornicali
. \ sunt, dilexerunt ignominiam . > Ilerum : Spiri, - tus fomicationis cst in cis, Dominum autem iioa
. > \
^ * . Apostolus per Epislolam dicit :
. ,
Fugite fornicationem. Orane peccalura quod facit
c ,
bomo extra corpus est; qui autem fornicatur, in
, ,
corpus proprium p^ccat * . 1057
Inierl :
, Nescitis quia corpora vcstra templum sunt Spiri. \ * c tus sancti qui habilat in vobis : quod babelis a Dco,
, non estis vcstri? Empti enim eslis p r c t i o " . Qui
, ; - enim fidem de Deo genuinani habent ac sinceram,
ûtfjc. ,
ulique et Spirilum habent Dei; et nibil esse in iilis
,
potest carnale; cujusmodi sunt, fornicalio, immun , , , ,
dicia, impudicitia, ct ca*lcra. Neque eniro qui pro. , priam domum corrumpunt, haeredilabunt regnum
1
, k
,e
11
, :
Prov. v,
Osee iv, 14.
a e
8 8
* EccII. ix, 3. Prov. vi, 27-20.

Exod. xx, 14.
Lovit. xx, 10.
ibid. 18.
Uscc v, 4. * I Cor. , IX. " ibid. I, 20.
w
a i
Psal. xxxi 9.
1*31
ANTIOCIII MOXACHI
' 14
Dei : qui enim talia agunt, niortui jam sunt. Sed et .
Parcemiasles : Averte oculum a mulierc fomiosa;
,
iii specie enim molierum mulli e x c r r a v e r u n l ; >
el : < Ne velis cum illa accumbere in vino, nc forle
, declinel animfr tua ad illam, et spiritus tuus labatur
\ , '
in perdilionem . > AJius ilem : Fornicatio mu ^ * , \
lieris in exUdlentia oculorum
E l : Scito quia
. " *
in medio laqueorum babilas . > llerum Paulus :
. >
Ncscitis quja corpora vestra membra sunt C h r i . > .
$li?Toilara ergo menibra Chrisli, et faciam mem ;
bra nieretricis? nunquid non scitis quia qui adhae" ,
meretrici, unum corpus e s i ? Rursus :
;
Nescitis, quia templum Dei estis, et Spiritus Dei
; \ ,
babitat in v o b i s " ? > Scd et acrimonia asperiore ; \ !
UMis, inducit : < Si quis templum Dei corruperit,
; > \
corrumpet illum Deus; templum enim Dei sancltim ^ , .
rst,quod estis vos* . > Iterum : c Fornicalio autem
, .
idimundilia ne nominelur quidem in vobis
\ < \ *
II cc enim voluntas Dei est, sanciificatio vestra.
.
Abstinete vos a fornicationc, ut sciat unusquisque
, ,
Vi.strmn suurn vas pos*idcre i n sanclificalione et
,
honore . Rursup) : Et sanclimoniara corporis,
\ . \ , c
sine qua neino vidcbil Domiouin . # Dorainus
, \ \
iipm : Qui reliqucrit uxorem suam nisi causa
. < ,
fornicalionis, et duxerit aliam, moechatur
, , \
: c Qui rcp.udiatam duxeril, moechatur ".> Deum
, .
iiostrum addecel gloria in suecula. Amen.
. ,
M
i 9
e i
IIOMILIA X X .
*.
Pe castilule.
\.
honoris esl pneoipui, ac lande digna,

, \ ,
ei qire apud Dcum ot homines plurimum obtirret
, InêiHia? liberlatis ac fiduciat, exlra omnem invi
di.e alcain .consistens : tamelsi compcrianlur non '
nuili qui consueverint infensis linguis Iraducere
,
a<! sugiilare eos qui bac comile conlcnduni diviiue
\ , \
gratiai sibi conciliarc favorem. Yerilas dicti lucu . lenter declaralur cxcmplo Joseph ac beafcr, illius
, S^sannaa apud Danietem. Maluit enim \\xc teinpo . \ (
rarisc mortis discrimen adirc, quam ut coronae sune )
caslitalis ulla ex parlc inferrel conlumeliam et de[ * \
trimenlum : et judicium Dei (boc est Daniel, bajc
, \ ^,. \
enim nominis istius est interprclatio) judtces dam : ,
navil iovidia3 : caslimoniam vero pudica? mulieris
\, [^] '
re ipsa docuit esse inlenlali flagilii liberam, eam- ^ . \
qne subduxit morti. Nec sccus contigil bcato Jo ,
sepb, qui inloleranda calumnia appelilus per Êgy ,
ytiam, eoq

PG089

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PG089

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

.

INTEGRA, UMFORMIS, COMMODA,

D M M U M ODifi E X S T I T E K E MONUMENTOKUM CATHOLICi*) TIIADITIONIS PEH QUINDECIM PRIORA

WTBR BB CUMQUB NONNULLI8 CODICIBU8 MANUBCRIFTI6 COLIATA8, PERQUAM

TKfl C A S T I G A T A ; D168EKTAT10NIBU8, C0MMKNTARII8 VARIISQUE LfiCTlOKIBUB CONTINKKTBR II.LU8TRATA ; NNIRllB

SED MEGOTI18 IMPLICATO, 81 F O R T E 8 1 , PIGR18 1 F T IMPERITI8 PATEANT OUHVA

URUUQUOIiQUE M E R E LATINUH 5 FIUNCIS 80I.UMMOUO E U I T U R I UTROBIUHE V E R O , UT 1'RKTH IIUJUS BENEFICIO

BXCIIHKBATUR KT VKNIT APUl) J.-P. M H i N K , K D I T O R K M ,

ANASTASII I ANTIOCHENi EPISCOPI, ANASTASII ABBATIS S. E U T H Y M I I , ANASTASH IV ANTIOCHENI,

ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCfiNTE J.-P.

CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS S O E N T L E ECCLBSIASTICJt RAMOS EIUTORB.

IN VIA UICTA TIHBAUT, OLIM PAMIIOISE.

S. ANASTASIUS SINAITA, ANTIOCHENDS PATRIARCHA.

ANASTASIDS ABBA8 S. EUTHYMII.

ANA8TASIDS IV ANTJOCHENUS PATRIARCHA.

in Anastasio primo, hujus volu-

minis col. 1295.)

Parisiis. Ex typis MIGNE.

Anastasius, presbyter et monachus Paleestinus in monleSina (1), apud Nicephorum. (2) et

linuisse; nec a 572, sed a. 570, ab imper. Juslino

vol. V, pag. 67, aul Nouv. Bibliothtque,

tora. V, p. 95; Cave, Hist. litterar. scripiorr. eccles.

Narrationis COtnpendiariee de hceresibus. H A R L .

ANASTASlI SINAIT.E SCRIPTA.

3. Sub Anaslasii Sinaitae et patriarchfle Antiocheni nomine etiain

(20) P;g. 485 seq. cd. Kollar. plutibus codd.

i n cod. V , una q u s D s i i o (pag.

in cod. CCLII, llcsponsioncs (p. 165, n. 5 1 ) ;

etc. (pag. 154. A.) HABL.

NrciOinaiilici. qua st. 59.

chos, quresl. 2. 57.

(22) Juniori Anastasio Sinailse tribuit Rlondel.

(23) V. Calal. bibl. Lcid. 27. !n.

C L X X X V I , sedibid. in cod. anlecedenli C L X X X V

A.) ln cod. Sfortiano (p. 707 A ) . HARL.

. 895, . Eustalhii Antiocheni, quem doctorem svnodi NiwBiitt et niarlvrew appellal, .

phiex Anastasio etiam mentionem facit Glycas, p. 82 Annalium. Matthfler Evangelium ex

(25) De priore . Imjnsce Bibl. C r . p . 357. med.;

in cod. CLI, n . 4, et cod. CCXL1X, 3, homilia in

toG ; . * Bavarico codice cum versione Achillis Staiii Lusilani, edidit

transfigurationem sermo diversus a duobus,

quos de hoc argumento habemus Anastasii Antiocneni. Incipit : ' .

. 1 eos qui in Domino obdormiverunt.'lnc\p.

gressum jejuniorum; deelymologia ; de (ransfiguralioneCliristi; sermoin monlem Sina; rn psalmum vi

(28) Est inler edilas qtisestiones L X X X I X .

() Euscb., lib. vi Uhl. cccla., rap. 15.

nec oper nec impens parcis ut voti

qua adversus me aliosque qui litleras

Priasquam bujic Ubruip, amice Lector, legis,

ctus fuit, in Grsecum s^rmonein transtuiit. Tesli

Multa scripsit noeter Anastasius, ciiam Lalinae

miccessori linjus nostri Anastasii iribuil Polius

S. Anastasii SinailflB patriarch Antiocheni.

I. Fit episcopus Antiochenus anno Christi

inquit, beatitudinis vestra ut fessus requiem, a-

luttm ager, fontem sitiens, oeger cestuans accepi, etc.

VI. Recuperat sedem suam Antiochenam anno salulis

cui in Martyrologio Romano hoc elogiura

ponitur ad diera xxi Aprilis : Antiochice, sancti Anastasii SinaUve, episcopi.

DUX ADVERSUS ACEPHALOS.

Rogamus leclores hujus l i b r i . ut nobis ignoscam

. Praoemium fotura; iractailonis.

7'. fei; , xazoixstr narxb

X V I . In illud : In Christo inhabilat oninit plenitudo

nalura quac sit byposlasis aut persona , neque pro ? *

x a l ,, otfiray - dicitur quasi ,, exsislens, q u vere coiici

\ ,, , - dicitur quasi ,, exsislens, q u vere conci