Kotlovi

UNIVERZITET U TUZLI
MAINSKI FAKULTET
Odsjek: Energetsko mainstvo
Predmet: Parni kotlovi II

PROJEKTNI ZADATAK

Student: Dino Ademovid I-247/08 Pregledao:Mr.sc. Midhat Osmid
November 1, 2012 [PARNI KOTLOVI II]

2

ZADATAK:

Za zadato gorivo izraunati donju i gornju toplotnu mod pomodu VD obrasca, izraditi
dijagram zapremine vazduha, suhih i vlanih produkata sagorijevanja po kilogramu goriva u
zavisnosti od koeficijenta vika zraka, dijagram procentualnog sastava CO
2
i O
2
u suhim i
vlanim produktima sagorijevanja te parcijalne pritiske u kordinatnom sistemu p; l. Nacrtati
i-T dijagram za produkte sagorijevanja. Na istom dijagramu grafiki prikazati entalpiju pri
teoretskim temperaturama sagorijevanja sa zagrijanim vazduhom u dijapazonu od 100-300
[
o
C] i od 300 1500 [
o
C] za vrijednost l=1...1,5. Vrijednosti entalpije raunati u intervalima od
100 300 [
o
C] sa Dt=100 [
o
C], a za drugi interval od 300 1500 [
o
C] Dt=200[
o
C]. Dato gorivo
je za rudnik Senovo (4.2.27.).
Na osnovu zadatog goriva izvriti izbor loita i isto dimenzionisati, na osnovu usvojenih
karakteristika, odnosno za nominalni otpor kotla izraunati stvarne karakteristike odnosa za
loite za nominalno i maksimalno opteredenje kotla. Izraunati raspodjelu potrebne koliine
toplote pri nominalnom i maksimalnom opteredenju kotla, te na osnovu toga odrediti i
temperaturu i tok radnih medija predajnika i prijemnika toplote. Izvriti provjeru greke u
toplotnom bilansu za nominalni i maksimalni reim rada kotla. Polazne veliine zadatog kotla
su:

+ Nominalna produkcija

[] Odobreni pritisak

[] Pritisak na izulazu iz meupregrijaa pare

[] Pritisak napojne vode

[] Temperatura pregrijane pare

[] Temperatura napojne vode

[] Temperatura gasova na kraju kotla

[] Temperatura zagrijanog zraka

Nacrtati Lenicov T-Q dijagram, dati skicu kotla i raspodjelu grejnih povrina u priblinoj
razmjeri. Broj grejnih povrina je:

Ispariva (1)
Pregrija pare (2)
Meupregrija pare (1)
Zagrija vode (2)
Zagrija zraka (2)

3

UVOD

Pod nazivom goriva podrazumjevamo takve tvari koje prolikom sagorijevanja daju dovoljne
koliine toplote koja se moe upotrijebiti za proizvodnju mehanike energije, za izazivanje,
ubrzavanje i odravanje hemijskih procesa, za tehnoloke procese i za grijanje. Sagorijevanje
je proces oksidacije uz pojavu svjietla i topline. Krupni komadi goriva sagorijevaju od
povrine ka unutranjosti, to jest u zoni gdje se nalaze u dodiru sa vazduhom,dok fino
rasprena goriva usljed velike dodirne povrine sa zrakom sagorijevaju naglo kao to je sluaj
sa ugljenom prainom. Kiseonik koji je neophodan za proces sagorijevanja uzimamo iz zraka,
a samo u izuzetnim sluajevima za postizanje visokih temperature uzimamo isti kiseonik.
Gorive tvari: ugljik(C), vodik(H) i djelomino sumpor(S), pradeni kisikom (O) koji ne gori ali
omogudava izgaranje. Nesagorive tvari: vlaga (W) i mineralne tvari (A), (pepeo) - BALAST,
naroito izraen kod krutog goriva, manje kod tekudeg, te minimalno kod plinovitog goriva.
Plinovita goriva kao nesagorivu tvar sadre vodenu paru (H2O) i indiferentni sastojci ugljini
dioksid CO2 i duik(N).
Ugljik C kg/kg najznaajniji je sastojak goriva, javlja se kao slobodan ugljik c
FIKS
, u obliku
ugljikovodonika CmHn ili u obliku ugljikosulfida CS
2
. Pri sagorijevanju ugljika u ugljendioksid
CO2 oslobaa se oko 34 MJ/kg hemijski vezane energije.

Vodonik H kg/kg javlja se u gorivima uglavnom u sklopu ugljikovodika CmHn ima ga
slobodnog kao H
2
i neto u sumporvodoniku H
2
S. Jasno je da je vodonik sastavni elemenat
vode u gorivu, ali taj vodonik nije obuhvaden ovim masenim udjelom nego vlagom W. Pri
sagorijevanju vodonika u vodenu paru oslobaa se po jedinici mase oko 120 MJ/kg energije,
meutim kako je vodonik lagan plin on daje manje topline od C.

Sumpor S u gorivu sagorijeva vezan sa vodonikom ili ugljikom ili ako je slobodan, a ako je u
obliku sulfida, onda je neaktivan i obuhvaden je udjelom pepela A. Sumpor pri sagorjevanju
oslobaa oko 10,5 MJ/kg.

Slobodan kiseonik u gorivu O kg/kg potpomae sagorijevanje,a ostali dio sadran u vodi
obuhvaden je njenim udjelom ili je kiseonik u oksidima koji ne potpomau sagorjevanje
obuhvaden udjelom pepela; npr SiO
2.

Azot N u gorivu n kg/kg nema uticaja na sagorijevanje i isto kao vlaga W i pepeo A
predstavlja balast u gorivu.

Vlaga W osim to predstavlja inertni balast u gorivu, ima dodatni negativni uticaj pri
sagorijevanju zato to je vlagu potrebno prije sagorijevanja ispariti i na to utroiti 2,5 MJ/kg
energije koju poslije nije mogude iskoristiti

Pepeo A kg/kg u gorivu sastoji se od niza jedinjenja razliitih osobina, a pri tome su
dominatni SiO
2
, Al
2
O
3
, CaO, MgO itd.
Prilikom sagorijevanja goriva dolazi do oslobaanja hemijski vezane energije u loitu i ona
pri tom podie entalpiju (temperaturu) produktima sagorijevanja.

4

Pri sagorijevanju jedinice mase ugljika na taj nain oslobaa se oko 34 MJ/kg hemijski vezane
energije, kod sagorijevanja vodonika je to 142 MJ/kg, od koje se jedan dio odmah utroi na
isparavanje vode kao produkta sagorijevanja.
Za sumpor osloboenja energija je 10,5 MJ/kg.
Prilikom sagorijevanja toplota reakcije prenosi se odmah na produkte sagorijevanja, tako da
je njihova entalpija po prestanku procesa sagorijevanja poviena.Ako se toplota reakcije pri
tom produktima sagorijevanja predaje bez izmjene toplote s okolinom, dobide se najvia
temperatura produkata sagorijevanja. Dalje, pod uticajem hladnijih ogrevnih povrina
produkti sagorijevanja de predavati toplotu pri tome se hladedi.

Kako se za procese koji se deavaju u loitu i ostalim elementima kotla moe redi da se
deavaju bez znatnije promjene pritiska produkata sagorijevanja, onda je toplota koja se
izmijeni izmeu produkata sagorijevanja i ogrevne povrine jednaka razlici entalpije
produkata sagorijevanja.


5

1. Procentualni sastav goriva
Na strani 3.90, Parni Kotlovi urid, za gorivo Senovo (4.2.27.) nalaze se procentualni sastavi
po komponentama:

Karakteristike goriva i produkata sagorjevanja:

(1.1.1)

(1.1.2)

(1.1.3)

(1.1.4)

(1.1.5)

(1.1.6)

Pa de vaiti:
(1.1.7)
ili:
(1.1.8)

Tabela.1. Sastav goriva
komponente

zap.udio u
gorivu 0,45 0,036 0,13 0,001 0,02 0,1553 0,19


6

Donja toplotna mod goriva predstavlja osloboenu koliinu toplotne energije pri potpunom
sagorjevanju jedinice koliine goriva pod uslovom da se u produktima sagorjevanja vlaga
nalazi u vidu pare.
) (1.1.9)
[]
Gornja toplotna mod goriva predstavlja osloboenu koliinu toplotne energje pri potpunom
sagorjevanju jedinice koliine goriva pod uslovom da se vlaga u produktima sagorevanja
nalazi u tenom stanju.
(1.1.10)
[]

1.2 Proraun koliine vazduha potrebnog za sagorijevanje
Sagorijevanje se u praksi nikada ne moe ostvariti uz teorijski potrebnu koliinu kiseonika,
odnosno vazduha, pa se usled toga koliina vazduha koja se dovodi jedinici mase goriva za
potpuno sagorijevanje povedava. Faktor povedanja teorijske koliine vazduha naziva se
koeficijent vika vazduha i definie se odnosom:

(1.2.1)

Ako je koeficijent vika zraka jednak jedinici, onda se sagorijevanje obavlja teorijskom
koliinom zraka, za vrijednosti vede od jedinice, sagorijevanje je sa vikom zraka, a ako je
koeficijent vika zraka manji od jedinice, u proces sagorijevanja dovodi se manje zraka nego
to je teorijski potrebno, i sagorijevanje mora biti nepotpuno, to jest, dio goriva u procesu
izgaranja nikako ne sagorijeva, ili sagorijeva nepotpuno.

Faktori koji utiu na stvarnu vrijednost koeficijenta vika vazduha ( ) su mnogobrojni, ali se
grubo mogu podijeliti u dvije grupe:

a) Glavni ili primarni uticajni faktori;
b) Sporedni ili sekundarni faktori.

Ovakva podjela uticajnih faktora na glavne i sporedne ne znai da uticaj sporednih faktora ne
moe, u izvjesnim sluajevima, biti vedi od uticaja glavnih faktora. Glavni ili primarni uticajni
faktori predstavljaju goriva i sistem sagorijevanja sa tipom loita. Uticaj goriva na viak
vazduha ispoljava se preko: vrste goriva; sortimana ili finode mljevenja faktora oblika estice;
procenta isparljivih dijelova; procenta i osobine pepela...Minimalna koliina vazduha
potreban za sagorijevanje 1 [kg] goriva (
min L
V ) se rauna:

7

(1.2.2)

Dakle,
predstavlja minimalnu potrebnu koliinu vazduha i to za .

Stvarna koliina vazduha potrebna za sagorjevanja 1[] goriva dobija se na osnovu izraza:
+ (1.2.3)
Vrijednosti stvarne koliine vazduha potrebne za sagornjevanje 1[] goriva prikazane su u
tabeli:
Tabela.2. Vrijednosti stvarne koliine vazduha potrebne za sagorijevanje

(koeficijent
vika
vazduha)
+
(stvarna koliina
vazduha)

Ako se koeficijent vika vazduha odredi, mogude je zakljuiti u kojoj se mjeri stvarni procesi
sagorjevanjapribliavaju teorijskom. Razumije se da je tenja u eksplotaciji kotlovskog
postrojenja potpuno sagorjevanja uz minimalnu koliinu vazduha iz razloga to povedanje
koliine vazduha dovodi do naglog povedanja gubitaka uslijed entalpije izlaznih dimnih
plinova (
).

1.3 Proraun koliine suhih i vlanih produkata sagorjevanja
1.3.1 Proraun koliine suhih produkata sagorjevanja
Minimalna teoretska koliina suhih produkata sagorjevanja se rauna po formuli:
(1.3.1.1)
(1.3.1.2)


8

gdje je:

- koliina azota koji se nalazi u vazduhu

Stvarna zapremina produkata sagorjevanja je:
(1.3.1.3)
(1.3.1.4)
Kako je
u funkciji od a
zavisi od
dobijamo da je i
u funkciji od , te kako je
tekstom zadatka reeno da koeficijent vika vazduha mijenjamo u granici od 1-1,5, tako da de
se rezultati za
koje dobijamo na osnovu prethodno napisanih jednaina predstaviti

tabelarno.
Tabela.3. Stvarna zapremina suhih produkata sagorijevanja( )
S
V

(koeficijent
vika
vazduha)

(minimalna
koliina
vazduha)

(razlika
izmeu
stvarne i
minimalne
koliine
vazduha)

minimalna
teoretska
koliina
suhih p.s)

stvarna
koliina
suhih
p.s)

1.3.2 Proraun koliine vlanih produkata sagorjevanja
Minimalna teoretska koliina vlanih produkata sagorjevanja se rauna po formuli:
(1.3.2.1)

Stvarna zapremina vlanih produkata sagorjevanja se rauna po formuli:

9

(1.3.2.2)

Tabela.4. Stvarna zapremina vlanih produkata sagorijevanja ( )
R
V

(koeficijent
vika
vazduha)

(minimalna
koliina
vazduha)

(razlika
izmeu
stvarne i
minimalne
koliine
vazduha)

minimalna
teoretska
koliina
vlanih p.s)

stvarna
koliina
vlanih
p.s)

Sada na osnovu tabele.3. i tabele.4. moemo i uz pomo dijagrama prikazati koliine suhih i
vlainih produkata sagorijevanja (slika.1.).

Slika.1. Dijagram zapremine vazduha, suhih i vlanih produkata sagorijevanja po kilogramu goriva u
zavisnosti od koeficijenta vika vazduha
gdje su:
koliina vlanih produkata sagorijevanja
koliina suhih produkata sagorijevanja
koliina vazduha

10

koeficijent vika vzduha

1.4 Udio pojedinih komponenti u produktima sagorjevanja
Udio pojedinih suhih komponenti u produktima sagorjevanja raunamo kao:
(1.4.1)
(1.4.2)
Udio pojedinih vlanih komponenti u produktima sagorjevanja raunamo kao:
(1.4.3)
(1.4.4)
(1.4.5)
Vrijednosti pojedinih komponenti u produktima sagorjevanja raunamo kao:
(1.4.6)
(1.4.7)
(1.4.8)
(1.4.9)
(1.4.10)
Vrijednost
u funkciji od :
Tabela.5.Vrijednosti kiseonika

(minimalna
koliina vazduha
za sagrijevanje 1
kg goriva)

(sadraj
koliine
kiseonika)


11

Procentualni sastav suhih i vlanih produkata sagorijevanja u zavisnosti od koeficijenta vika
zraka je dat u tabeli.6.

Tabela.6. Procentualni sastav suhih i vlanih produkata sagorijevanja

(razlika izmeu
stvarne i
minimalne
koliine
vazduha)

(vrijednosti
ugljendioksida
u suhim
produktim
sagorijevanja)

(vrijednosti
ugljendioksida
u vlanim
produktim
sagorijevanja)

(vrijednosti
vode u vlanim
produktim
sagorijevanja)

(vrijednosti
kiseonika u
suhim
produktim
sagorijevanja)

(vrijednosti
kiseonika u
vlanim
produktim
sagorijevanja)

Slika.2. Dijagram procentualnog sastava CO
2
, O
2
i H
2
O u suhim i vlanim produktima sagorijevanja u
zavisnosti od koeficijenta vika vazduha

1.5 Trougao sagorjevanja za dato gorivo

12

Koeficijent vika vazduha moe se odrediti iz Osvaldovog trougla sagorjevanja, koji ujedno
moe posluiti za odreivanje sadraja u produktima sagorjevanja.
Osvaldov trougao bazira se na linearnoj vezi koeficijenta vika vazduha sa udjelom
u
produktima sagorjevanja.Polazedi od maksimalnog sadraja
u produktima sagorjevanja
koji se dobije kao odnos koliine ugljendioksida
i minimalne koliine suhih produkata

sagorjevanja pri potpunom sagorjevanju ugljika iz goriva, dobija se:
(1.5.1)
Ako se sva koliina vazduha potrebna za potpuno sagorjevanje utroi na nepotpuno
sagorjevanje, tako da sav ugljik sagori u ugljenmonoksid, dobijaju se produkti sagorjevanja u
kojima je sadraj ugljenmonoksida maksimalan. Dodatno se u produktima sagorjevanja javlja
kiseonik koji nije utroen za sagorjevanje, jer je za nepotpuno sagorjevanje potrebno manje
kiseonika nego za potpuno.Tada je sadraj ugljenmonoksida:

(1.5.2)
Pri tome se u produktima sagorjevanja javlja sadraj kiseonika:
(1.5.3)
U sluaju da je koeficijent vika vazduha ???? u produktima sagorjevanja, udio kiseonika de
iznosti .
Minimalna koliina vazduha potrebna za sagorjevanje jedinice koliine goriva, koja je ved
izraunata iznosi:
]
Koliina suhih produkata sagorjevanja, kada bez vika vazduha sav ugljik sagori u
]
Maksimalni udio ugljendioksida
dobija se dijeljenjem koliine ugljendioskida i

koliine suhih produkata sagorjevanja:


13

(1.5.4)

Koliina suhih produkata sagorjevanja ako se vazduh za potpuno sagorjevanje ugljika iskoristi
za nepotpuno sagorjevanje istog:
(1.5.5)
]
Maksimalni sadraj ugljenmonoksida u ovim produktima sagorjevanja iznosi:
(1.5.6)

Pri tome ostaje neutroenog kiseonika:
(1.5.7)

Slika.3. Trougao sagorijevanja za dato gorivo Ostwald-ov trougao


14

1.6 Proraun entalpija produkata sagorjevanja
Entalpije produkata sagorjevanja raunamo kao:

(1.6.1)
(1.6.2)
(1.6.3)
gdje je:
minimalno potrebna koliina vazduha za sagorjevanja goriva
entalpija suhog vazduha (tabela 3.31, str.3.207 urid)

Entalpije produkata sagorijevanja su date u tabeli.7., a prestavljene su i na I-t dijagramu na
slici.4.


15

Tabela.7. Vrijednosti entalpija produkata sagorijevanja u f-ji od temperature i koeficijenta vika
zraka.


16

Slika.4. I-t dijagram produkata sagorijevanja

2. Izbor loita
Na osnovu donje toplotne modi

za elementarni sastav izabranog goriva iz knjige Parni
kotlovi- V. urid str. 4.75, tabela 4.2.27, usvajamo loite.
Izabrano loite:
tip 1.2.1.2.1.
- sa recirkulacijom
- Kramerovo loite
- Lignit

*
+
Za usvojeni tip loita iz knjige Parni kotlovi- V. urid na str. 3.57 iza tabele biramo:
Tabela.8. vrijednosti prirataja koeficijenta vika vazduha
KLASINI OZID
VIAK VAZDUHA PRIRATAJ
12 13 14 15 16
ulaz u loite kraj loita
pregrija
pare
zagrija vode zagrija zraka
1,20-1,23 1,24-1,27 0,02-0.05 0,02-0,05 0,05

17

Tabela.9.Prirataj koeficijenta vika vazduha za nominalni reim rada
OGRJEVNA POVRINA

Ispariva (1)

Pregrija pare (2)

Meupregrija pare (1)

Zagrija vode (2)

Zagrija vazduha (2)

2.1 Kotlovski gubici
Kotlovske gubitke usvajamo iz knjige Parni kotlovi- V. urid str. 4.175, tabela 4.21, na
osnovu usvojenog loita i za proraunatu vrijednost donje toplotne modi goriva.
Tabela.10. vrijednosti kotlovskih gubitaka
REDNI
BROJ
GUBICI NOMINALNI REIM RADA
1
/
2
0,2
3
2,0
4
97,8
5
0,1
6
0,05
7
/
8
97,65
9
10,0
10
0,5
11
99,5
12
87,15

18

gubitak uslijed propadanja goriva kroz reetku

Ovaj gubitak postoji samo kod sagorjevanja u sloju i kod kombinovanog sagorjevanja u sloju i
u letu, odnosno, samo onda kada postoji reetka.Gorivo koje propadne kroz reetku dijelom
je uestvovalo u procesu sagorjevanja, tako da je nesagorjeli dio goriva u ovom propadu
obino osuen i dijelom otplinut.Znali, nesagorjeli dio goriva u propadu je koksni ostatak koji
ima vedu toplotnu mod nego osnovno gorivo.
Ovaj gubitak se moe predstaviti kao odnos energije koju sa sobom nosi gorivo koje je
propalo kroz reetku u odnosu na ukupnu dovedenu energiju u loite:
(2.1.1)
gdje su:
*
+ toplotna mod sagorivog u propadu,
+ koliina propada,
+
koliina goriva,
+ donja toplotna mod goriva,
sadraj sagorivog u propada,

sadraj pepala u gorivu,
stepen propada kroz reetku.

Sve veliine u ovom izrazu uglavnom se dobivaju eksperimentalnim putem, tako da prilikom
balansiranja kotla gubitak
kao i ostale gubitke, treba pretpostaviti.

Na gubitak
utiu sljededi parametri:

Tip reetke
Sortiman goriva (uglja)
Fizikalne osobine uglja i pepela
Reim rada kotla

Najefikasniji postupak za smanjivanje gubitka
je pravilan izbor reetke za posotjede gorivo

ili obrnuto, a smanjenje ovog gubitka moe se postidi recirkulacijom propada, odnosno
vradanjem dijela goriva propalog krozreetku na ponovno sagorjevanje.
gubitak uslijed neizgorenog dijela goriva u ljaci i pepelu

Ovaj gubitak predstavlja odnos energije koju u loitu nije oslobodilo gorivo koje nije
dospjelo sagorjeti i ostalo je u ljaci i pepelu i ukupno dovedene nergije u loite.
(2.1.2)
gdje su:

19

+ koliina ljake na izlazu iz loita,
udio nesagorjelog u toj ljaci,
stopa
vezivanja loita (udio mineralnih materija u ljaci na izlazu iz kotla u odnosu na ukupne
mineralne materije u gorivu).
Na veliinu gubitka
utiu sljededi faktori:

Sortiman goriva. to je zrno krupnije, ovaj je gubitak vedi.
Procenat pepela u gorivu.
Sklonost uglja ka povezivanju ljake u vee komade negativno utie na gubitak

povedavajudi ga pri tome, jer unutar takvih komada ostaje zarobljen dio neizgorenog
goriva.
Relativno kretanje goriva u odnosu na reetku smanjuje gubitak
. Forsiranje
sagorjevanja povedava ovaj gubitak.
Dogorjevanje, etvrta faza sagorjevanje ima veliki znaaj za gubitak uslijed
neizgorenog u ljaci i pepelu. Ako se ta faza sagorjevanja ne boavi kako treba, ovaj
gubitak de biti vrlo znaajan.

gubitak uslijed nesagorjelog u letedem sloju

Ovaj gubitak nastaje zato to u djelu pepela koji zajedno s plinovitim produktima
sagorjevanja prolazi kroz kotao i dio goriva koji nije uspio sagorjeti. Nesagorjeli dio u letedem
pepelu je posljedica ndovoljnog zadravanja goriva u loinom prosotu ili gaenje ved
zapaljene estice nailaskom hladne ogrjevne povrine konvektivnog djela kotla.
Gubitak
definie se kao energija koju sa sobom iz kotla iznose nesagorjele estice u

letedem pepelu u odnosu na ukupno dovedenu energiju kotlu.

(2.1.3)
gdje su:
+ koliina letedeg pepela,
udio nesagorjelog u letedem pepelu,
stepen
oslobaanja loita, koji je definisan kao odnos mineralnih materija iz goriva, koje kao letedi
pepeo naputaju loite i ukupnog djela pepela u gorivu.
Na veliinu gubitka
utiu sljededi faktori:

Sortiman goriva na ovaj gubitak utie tako da za sitnije frakcije kod sagorjevanjau
sloju gubitak
postaje vedi, a kod sagorjevanja u letu, gubitak
zavisi od veliine
zrna na koju je izvreno mljevenje uglja, i vedi je za krupnije mljevenje.
Forsiranje loita ima isti uticajna ovaj gubitak i kod sagorjevanja u letu i kod
sagorjevanju u sloju jer ga povedava.

20

Kod sagorjevanja u sloju gubitak
je relativno mali, jer je i stepen oslobaanja ovih loita

mali, dok je za sagorjevanjeletu, zbog visokog stepena oslobaanja lodita velik. Inae, udio
nesagorjelog
je priblino jednak u oba sluaja.

gubitak uslijed hemijski nepotpunog sagorijevanja

Ovaj gubitak uzima u obzir mogudnosti nepotpunog sagorijevanja u kotlu.Tada se kao
produkti sagorijevanja mogu javljati ugljenmonoksid i ugljikovodici
, i oni u tom
obliku izlaze iz kotla.
Na gubitak
neposredno utiu:
Hemijski sastav isparljivih dijelova goriva
Nain dopreme i mjeanja goriva i zraka
Koliina zraka dovedena gorivu za sagorjevanje
Homogenost gorive smjese zavisi od naina uvacivanja goriva u loite.Kod sagorijevanja u
sloju homogenost je manja a i mijeanje je slabije, dok je kod sagorijevanju letu to manje
izraeno. Iz tog razloga prilikom sagorjevanja u sloju potrebno je dovesti vie zraka nego kod
sagorjevanja.

Temperatura zraka pri tome ima odreeni znaaj, jer je nepotpunost sagorijevanja manja pri
viim temperaturama sagorijevanja.to je manji koeficijent vika vazduha, veda je mogudnost
pojave nepotpunog sagorijevanja, time i povedanje gubitka
gubitak uslijed pojave ai

Ovaj je gubitak posljedica gaenja uarenih estica gorivana hladnijim ogrjevnim povrinama,
ije je temperatura nia od temperature paljenja goriva.Tada se obino javlja a, koja
predstavlja estice ugljika izdvojene iz goriva.
a se uestalije javlja kod kotlova koji rade sa niim pritiscima, jer je kod takvih kotlova
temperatura ogrjevnih povrina nia.Ovaj gubitak se ne proraunava, ved se odreuje
slobodnom procjenom. Postupci za smanjenje ovog gubitka svode se na povedanje
temperatura ogrjevnig povrina. Kod savremenih kotlova ovaj gubitak je neznatan i obino se
zanemaruje.
gubitak uslijed fizike toplote ljake

Pri odvoenju ljake iz loita, ljaka izlazi sa temperaturama znatno viim nego to je
temperatura okoline.Ovaj gubitak zapravo jeste ta energija koju sa sobom ljaka iznosi iz
loita.

21

Po definiciji, gubitak
je energija koju sa sobom odnosi ljaka na izlazu iz loita podijeljena

energijom dovedenom u kotao.
(2.1.4)
Gdje su:
+ toplota topljenja ljake,
+ srednja specifina toplota ljake,
[]
temperatura ljake na izlazu iz loita,
[] temperatura okoline.
Ako ljaka iz loita izlazi u tenom stanju, onda je temperatura ljake jednaka temperaturi teenja
ljake
. Ako ljaka iz loita izlazi u vrstom(suhom)stanju, onda je temperatura ljake

nia od temperature topljenja ljake i tada se u obzir prorauna gubitka
ne uzima u bozir
temperatura topljenja ljake.
Kod suhog reima odvoenja ljake it kotla gubitak
je nznatan, jer ljaka izlazi sa realtivno

niskom temperaturom iz loita, a osim toga ona se hladi jednim dijelom vazduhom za
sagorjevanje kako bi se ovaj gubitak to vie smanjio.
Kod tenog odvoenja ljake (rastopljena ljakasituacija je potpuno drugaija.Tada su
temperature ljake za izlazu visoke (preko ), a hlaenje ljake na izlazu se ne smije
primjenjivatijer bi se ljaka pri tome skrutnula.Kod tenog odvoenja ljake ovaj gubitak

je po veliini odmah iza gubitka
. Pri ovakvom reimu odvoenja ljake, ovaj gubitak se ne

moe smanjiti, ali se moe kompenzirati izvan kotla, koritenjem toplote koju ljaka sa
sobom iznosi iz kotla.
gubitak sa dimnim plinovima na izlazu iz kotla

Ovo je njvedi kotlovski gubitak. On nastaje zbog toga to produkti sagorijevanja izlaze iz kotla
sa temperaturom vie od temepreature okoline i dalje se ne koristi energija koju iznose sa
sobom.Kako iz kotla izlazi ukupna koliina plinova na povienoj temepraturi, onda je i ovaj
gubitak znatan.
Gubitak
uslijed fizike toplote dimnih plinova na izlazu iz kotla predstavlja odnos energije
koju dimni plinovi izbnose iz kotla i ukupne energije dovedene u kotao.
(2.2.1)
gubitak uslijed vanjskog rashlaivanja kotla

Ovaj gubitak se jvalja zbog tog to vanjska oplata kotla ima viu temepraturu od okolne i to
zbog toga dolazi do prelaza toplote sa povrine kotla na okolinu.
Bez obzira na debljinu i materijal izolacije kotla ovaj gubitak e se javiti, oni trebaju biti takvi
da je vrijednost ovog gubitka minimalna.

22

Gubitak
po definiciji predstavlja odnos toplote koja sa vanjske povrine kotla relazi na

okolinu i ukupno dovedene energije kotla. Gubitak
je obrnuto proporcionalan
karakteristinoj duini i to zni da je manji za vede kotlove pod istim ostalim uvjetima.

2.2 Proraun gubitka

Gubitak
je gubitak u izlaznim gasovima i on je po veliini najznaajniji kotlovski gubitak.To

je gubitak nastao uslijed fitike toplote izlaznih gasova, neizbjean je i pojavljuje se kod svih
tipova kotlovskih postorjenja.
Gubitak
se moe izraunati pomodu raznih teorijskih ili empirijskih obrazaca.Najede se

primjenjuje sljededi:
(2.2.2)
gdje je:
stepen gasifikacije
temepratura gasova
srednja specifina toplota
temperatura okolnog zraka
donja toplotna mod goriva
zapremina
Ovaj obrazac se primjenjuje ukoliko se ne raspolae sa - dijagramom ved je poznat
elementarni sastav goriva i temperatura izlaznih gasova a specifina toplota se dobiva iz
tablica.

Najtaniji rezultat nam daje sljededi obrazac, s tim to je uzeta u obzir fizika toplota goriva
koji se unosi u proces i fizika toplota vlage u vazduhu koji slui za sagorjevanje.
(2.2.3)
+ toplotni sadraj goriva na temperaturi na kojoj ono ulazi u loite,
+ toplotni sadrajvlage koja se unosi u proces sagorjevanja
+ donja toplotna mod goriva

2.2.1 Proraun gubitka
za nominalni reim rada


23

Koristedi prethodne obrascemoemo odrediti gubitak u izlaznim plinovima
za nominalni
reim rada
[] (2.2.1.1)
Za koeficijent vika zraka oitan iz tabele
i temperaturu gasova

viestrukom interpolacijom dobijamo entalpiju izlaznih gasova
za nominalni reim rada.

Za
iz tabele slijedi da je :
]
Za
]
Za
i entalpiju dobijamo interpolacijom

]
Za
]
Za
]
Za
i entalpiju dobijamo interpolacijom:

]

Za
i entalpiju dobijamo interpolacijom:


24

]
Nakon to smo itraunali entalpiju izlaznih gasova, sljedede to je nepoznato u jednaini
jeste entalpija vazduha za nominalni reim rada.
(2.2.1.2)
(2.2.1.3)
koeficijent vika vazduha na kraju loita za nominalni reim rada (

Za zrak na temperaturi moemo na osnovu tabela 3.31 iz knjige Parni kotlovi- V.
urid str. 3.207 odrediti entalpiju
(2.2.1.4)

Pa je entalpija vazduha
]
Na osnovu proraunate vrijednosti entalpije izlaznih dimnih plinova, entalpije vazduha i
usvojenog stepene gasifikacije, raunamo gubitak

2.3 Odreivanje stepena izolovanosti kotla
Stepen izolovanosti kotla
odreuje se prema izrazu:
) (2.3.1)
Gdje
predstavalja gubitak uslijed spoljnog hlaenja, tj. On predstavlja koliinu toplote

koju jkotao odajeprema okolini.Ovo odavanje toplote neminovno je uslijed temperaturnih
razlika izmeu spoljnih kotlovskih povrina i vazduha koji ih okruuje.prisuutan je kod svih
vrsta kotlova.Tano izraunavanje veliine ovog gubitka vri se pomodu teorijskih obrazaca i
vvezano je za poznavanje niza promjenljivih veliina, tako da predstavlja sloen i obiman

25

proces.veliina ovog gubitka zavisi od mnogo faktora a najede je funckija
,
koji se uglavnom mogu svesti na veliinu spoljnihpovrina kotla na temperaturnu razliku
izmeu spoljne povrine kotla i okoline, te na koeficijent prelaza topline.
2.3.1 Proraun stepena izolovanosti kotla za nominalni reim rada
Dakle, stepen izolovanosti kotla za nominalni reim rada moemo izraunati na osnovu
sljededeg obrasca:
) (2.3.1.1)

2.4 Odreivanje indirektnog stepena korisnosti kotla
Indirektni stepen kotla se odreuje na osnovu obrasca:
) (2.4.1)

(2.4.2)

2.4.1 Proraun indirektnog stepena korisnosti kotla za nominalni reim rada
Iz prethodne jednaine nakon uvrtavanja vrijednosti gubitaka dobija se indirektni stepen
korisnosti ktola za nominalni reim rada
) (2.4.1.1)

2.5 Proraun potrebne koliine goriva
Potrebnu koliinu goriva raunamo kao:

(2.5.1)
entalpija napojne vodekoja se doreuje iz dijagrama najede viestrukom

interpolacijom.
]

26

entalpija na izlazu iz pregrijaa pare, odreujemo je na osnovu pritiska
i
temperature
entalpija na ulazu u meupregrija pare koju odreujemo za pritisak
i
temperaturu, koja je jednaka temperaturi napojne vode
entalpija pare na izlazu iz meupregrijaa koju odreujemo na osnovu pritiska
i za temperaturu koja je za manja od temperature pregrijane pare

indirektni stepen iskoritenja kotla

2.5.1 Proraun potrebne koliine goriva za nominalni reim rada
Na osnovu prethodnog izraza, te na osnovu vrijednosti entalpija koje smo odredili
interpolacijom iz termodinamskih tablica, moemo sada odrediti potrebnu koliinu goriva za
nominalni reim rada.
(2.5.1.1)

2.6 Gasifikaciona koliina goriva
Gasifikaciona koliina goriva se rauna na sljededi nain:
(2.6.1)

27

potrebna koliina goriva
stepen gasifikacije
2.6.1 Proraun gasifikacione koliine goriva za nominalni reim rada
Na osnovu prethodne jednaine, te poznate vrijednosti
moe se odrediti
gasifikaciona koliina goriva za nominalni reim rada.
(2.6.1.1)

2.7 Proraun toplote unesene u loite i raspored prihvadene toplote
2.7.1 Koliina toplote unesene u loite
Koliina toplote unesene u loite se rauna prema izrazu:

(2.7.1.1)
potrebna koliina goriva

2.7.1.1 proraun koliine toplote unesene u loite za nominalni reim rada
Na osnovu prethodne jednaine, te poznatih vrijednosti
, moemo izraunati koliinu

toplote koja se unese u loite za nominalni reim rada
(2.7.1.1.1)
[]
2.7.2 Koliina toplote prihvadene u loitu
Proraun koliine toplote prihvadene u loitu se rauna prema sljededem izrazu:
(2.7.2.1)
koliina toplote unesene u loite
indirektni stepen iskoritenja kotla

2.7.2.1 Koliina toplote prihvadene u loitu za nominalni reim rada
Koliina toplote prihvadene u loitu za nominalni reim rada rauna se na sljededi nain:
(2.7.2.1.1)

28

[]
2.7.3 Koliina toplote prihvadena u zagrijau vode ekonomajzer
Zagrija vode je naknadna konvektivna kotlovska ogrjevna povrina sa zadatkom da povisi
temperaturu vode a ulazu u ispariva neto manje ili do temperature isparavanja na pritisku
u kotlu.
Drugi zadatak zagrijaa vode je da to vie smanji temperaturu produkata sagorjevanja na
izlazu iz kotla, ako je zagrija vode posljednja ogrjevna povrina.
Za kotlove viih pritisaka zagrija vode je neophodan element za obaranje temperature
produktima sagorijevanja na izlazu iz kotla, jer je temperatura zasidenja za takve kotlove
nerijetko i do , to bi uz neophodnu temperaturnu razliku, dovelo do temperature
produkata sagorijevanja na izlazu iz kotla i do .
Za kotlove niih pritisaka kod kojih je temperatura isparavanja nia od , zagrija vode
nije potreban.
Koliina toplote prihvadene u ekonomajzeru rauna se prema izrazu:
(2.7.3.1)
entalpija na izlazu iz ekonomajzera
entalpija napojne vode

2.7.3.1 proraun koliine toplote prihvadene u ekonomajzeru za nominalni reim rada
Na osbnovu prethodne jednaine, uz pomod entalpija na ulazu i izlazu iz ekonomajzera moe
se izraunati koliina toplote prihvadena u istom za nominalni reim rada.
(2.7.3.1.1)
[]
2.7.4 Koliina toplote prihvadena u isparivau
Ispariva ili parni kotao u uem smislu je elemenat kotla u kojem dolazi do isparavanja vode i
na izlazu se dobija suhozasidena ili vlana para. Ozraeni ispariva obino obuhvata loite i
proraunom loita on je potpuno odreen kao elemenat pomodu kojeg se obavlja hlaenje
loita. Konvektivni ispariva je elemenat u kojem se izmjena toplote obavlja uglavnom
konvekcijom, ali i zraenje zbog visokih temperatura ima prilian uticaj. U zavisnosti od vrste
kotla i konvektivni dio isparivaa je razliit, a postoje izvedbe kotla bez konvektivnih
isparivaa to je na sluaj.


29

Koliina toplote prihvadene u isparivau rauna se na sljededi nain:
(2.7.4.1)
entalpija na izlazu iz isparivaa a odreduje se prema izrazu:
(2.7.4.2)
Za odobreni pritisak
iz T-D tablica (zasideno podruje) viestrukom

interpolacijom dobijamo vrijednosti entalpija
te one iznose:

(usvojeno )
entalpija na izlazu iz ekonomajzera

2.7.4.1 Koliina toplote prihvadena u isparivau za nominalni reim rada
Na osnovu prethodne jednaine uz poznavanje entalpija na ulazu i izlazu iz isparivaa vode,
moemo odrediti prihvadenu koliinu toplote za nominalni reim rada:
(2.7.4.1.1)
[]
2.7.5 Koliina toplote prihvadena u pregrijaima pare
U pregrijaima isparena voda iz isparivaa pregrijava se do temperature pregrijanja ( )
S
t Taj
proces se obavlja pri konstantnom pritisku uz gubitke strujanja koji nisu veliki. Kako je
poznato pri porastu temperature gustoda pare opada zbog ega brzina pare u pregrijau
raste od ulaza ka izlazu pare. Pregrijai se prema dominantnom vidu izmjene toplote mogu
podijeliti na:

a) Konvektivne
b) Poluzrane
c) Ozraene.

Zavisno od njihovog karaktera imaju razliitu konstrukciju. Kod konvektivnih pregrijaa cijevi
su malog prenika, gusto rasporeene u dimnom kanalu, dok se ozraeni pregrijai sastoje
od cijevi vedeg prenika i time je izmeu njih vede rastojanje. Temperature pregrijanja su za
feritne cijevi do 540 | | C
O
, dok su za austenitne cijevi vie, i kredu se i do 650| | C
O
.
Koliina toplote prihvadena u pregrijau pare moe se izraunati na sljededi nain:


30

entalpija na izlazu iz pregrijaa pare
entalpija pare na ulazu u pregrija pare

2.7.5.1 Koliina toplote prihvadena u pregrijaima pare za nominalni reim rada
Na osnovu prethode jednaine te na osnovu izraunatih entalpija na ulazi i izlazu iz pregrijala
pare, odreujemo koliinu toplote prihvadenu u njima:
(2.7.5.1.1)
[]
S obzirom da imamo 2 pregrijaa pare (iz zadatka) dobijenu koliinu toplote za nominalni
reim rada dijelimo sa 2.
[]
Dakle fluid (suha para) koja je dola iz isparivaa u kotlovski dobo, iz istog ide u pregrija
pare jedan (PP1), koji se nalazi iza meupregrijaa pare, a zatim kako je to prestavljeno na
slici 5 sada ved djelimino pregrijana para ide u pregrija pare dva (PP2). Ovo radimo iz
razloga tog, ako bi suha para iz kotlovskog doboa prvo ila u pregrija pare dva, dolo bi do
otedenja cijevi pregrijaa usljed velike temperaturne razlike izmeu kotlovskog radnog
medija, i produkata sagorijevanja (dimnih plinova).

Slika.5. Djelimini prikaz kruenja radnog medija (pare) u kotlu

2.7.6 Koliina toplote prihvadena u meupregrijaima pare
Meupregrija je elemenat gdje se dovodi para koja je ekspandirala na visokotlanoj turbini
(VT) do odreenog pritiska. Da bi se ponovo para pregrijala ide u ovaj element kotla, a zatim
odvodi na niskotlanu turbinu (NT).
Koliina toplote prihvadena u meupregrijaima pare odreuje se prema izrazu:
(2.7.6.1)

31

entalpija na ulazu u meupregrija pare
entalpija na izlazu iz meupregrijaa pare

2.7.6.1 Koliina toplote prihvadena u meupregrijaima pare za nominalni reim rada
Koliina toplote prihvadena u meupregrijaima pare za nominalni reim rada rauna se na
sljededi nain:
(2.7.6.1.1)
[]
2.7.7 Provjera 1
koliina toplote u loitu parnog kotla
koliina toplote dobijena zbrajanjem,
(2.7.7.1)
2.7.7.1 Provjera 1 za nominalni reim rada
(2.7.7.1.1)
(2.7.7.1.2)
[]
[]
2.7.8 Koliina toplote prihvadena u zagrijau zraka
Zagrijai vazduha su konvektivne ogrijevne kotlovske povrine, koje se nalaze na kraju puta
produkata sagorijevanja u kojma se na raun produkata sagorijevanja zagrijava vazduh
potreban za sagorijevanje. Poviena temperatura vazduha u loitu ostvaruje prednosti
prilikom sagorijevanja koje se oituje u brem suenju goriva, burnijem sagorijevanju i
intenzivnijem prijenosu toplote zraenjem u kotlovskom loitu. Sa druge strane,
sniavanjem temperature produkata sagorijevanja na kraju kotla direktno se smanjuje
najvedi kotlovski gubitak ( )
7
U . Drugim rijeima, toplota koja se izmjeni u zagrijau vazduha
''premjeta'' se u loite i na ostale ogrijevne povrine prije zagrijaa vazduha uslovljavajudi
viu temperaturu sagorijevanja i vedu temperaturnu razliku pri konvektivnoj izmjeni toplote
u kotlu. Efekat zagrijaa vazduha naroito je izraen kod kotlova koji rade sa visokim
pritiscima.

32

Koliina toplote prihvadena u zagrijau zKoliina toplote prihvadena u zagrijau zraka rauna
se prema izrazu:
(2.7.8.1)
entalpija zagrijanog vazduha na temperaturi
, tj. Na temperaturi zraka na ulazu u

loite
(2.7.8.2)
entalpija suhog vazduha za temperaturu
koeficijent vika zraka na ulazu u loite
minimalna koliina vazduha potrebna za sagorijevanje goriva
entalpija vazduha na temperaturi okoline, , tj. na ulazu u zagrija zraka a

rauna se kao:
(2.7.8.3)
entalpija suhog vazduha za temperaturu

2.7.8.1 Proraun koliine toplote prihvadene u zagrijau zraka za nominalni reim rada
Na osnovu prethodno zapisanih jednaina i poznavanjem koeficijenta vika vazduha za
nominalni reim rada
, entalpija vazduha za
je:
(2.7.8.1.1)
]
Entalpija suhog vazduha za temperaturu
i nominalni reim rada je:
(2.7.8.1.2)
]
Na osnovu prethodno izraunatih vrijednosti i poznate koliine goriva, raunamo vrijednost
koliine toplote predate u zagrijau zraka tza nominalni reim rada:
(2.7.8.1.3)
[]
S obzirom da imamo 2 zagrijaa zrakapo uslovu zadatka, dobijenu koliinu toplote dijelimo sa
2, te na taj nain dobijamo kliinu toplote prihvadebe u zagrijau 1 i 2:

33

(2.7.8.1.4)
[]

2.8 Teoretska temperatura u loitu
Teoretska temperatura u loitu je funkcija entalpije dimnih plinova i koeficijenta vika zraka
na ulazu u loite.
(2.8.1)
Vrijednost navedene temperature se odreuje na osnovu tebela viestrukom interpolacijom.
Entalpiju
odreujemo na sljededi nain:
+ (2.8.2)
entalpija zraka na ulazu u loite
kotlovski gubici

2.8.1 Proraun teoretske temperature u loitu za nominalni reim rada
Na osnovu prethodno zapisanih izraza i ostalih poznatih vrijednosti koje figuriu u datim
izrazima, moemo odrediti vrijednost entalpije
]
Na osnovu poznate entalpije
i koeficijenta vika vazduha na ulazu u loite viestrukom

interpolacijom odreujemo teorijsku temperaturu u loitu i ona iznosi:

Provjera 2
|
| (2.8.1.1)

2.9 Koliina toplote predata zraenjem

34

Koliina toplote predata zraenjem u loitu se rauna kao:
(2.9.1)
(2.9.2)
toplota predana konvekcijom
koliina toplote predana zraenjem u isparivau

2.9.1 Proraun temperature produkata sagorijevanja na kraju isparivaa za nominalni
reim rada
Na osnovu prethodno zapisane jednaine:
(2.9.1.1)
raunamo entalpiju
]
Na osnovu koje uz poznavanje koeficijenta vika vazduha na kraju loita

dobijamo temperaturu produkata sagorijevanja na kraju isparivaa.
1401,25

2.10 Temperature predajnika toplote
Entalpija produkata sagorijevanja na izlazu iz pojedinog elementa kotla, pregrijaa,
meupregrijaa, zagrijaa vode i zraka, rauna se na sljededi nain:
(2.10.1)
entalpija produkata sagorijevanja na izlazu iz datog izmjenjivaa
entalpija produkata sagorijevanja na ulazu u dati izmjenjiva

koliina toplote predata u datom izmjenjivau
gasifikaciona koliina goriva


35

2.10.1 Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz pregrijaa pare 2
Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz pregrijaa pare 2 se odreuje na osnovu
tabele velike viestrukom interpolacijom.
Dakle, temperatura na izlazu iz pregrijaa pare 2 funkcija je entalpija produkata sagorijevanja
i koeficijenta vika vazduha.
(2.10.1.1)

2.10.1.1 Proraun temperature produkata sagorijevanja na izlazu iz pregrijaa pare 2 za
nominalni reim rada
Da bi se odredila temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz pregrijaa pare 2,
potrebno je odrediti entalpiju
(2.10.1.1.1)
+
Drugo to treba odrediti jeste koeficijent vika vazduha na izlazu iz pregrijaa pare dva (PP2),
a to radimo na osnovu tabele.9. str.15. i on iznosi za nominalni reim rada:

1,23
.
2
=
N IZ
PP

Sada viestrukom interpolacijom na osnovu
(
=
kg
kJ
13462,4
2
N
PP
I i 1,23
.
2
=
N IZ
PP
iz tabele.7.
str.12. odreujemo temperaturu na izlazu iz pregrijaa pare dva (PP2) za nominalni reim
rada, i ona iznosi:

2.10.2 Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz meupregrijaa
Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz meupregrijaa se odreuje na osnovu
velike tabele viestrukom interpolacijom.
Temperatura na izlazu iz meupregrijaa pare je funkcija od entalpije meupregrijaa pare i
koeficijenta vika vazduha na kraju meupregrijaa pare.
(2.10.2.1)
2.10.2.1 Proraun temperature produkata sagorijevanja na izlazu iz meupregrijaa za
nominalni reim rada
Nakon to izraunamo entalpiju na izlazu iz meupregrijaa

36

(2.10.2.1.1)
]
i odredimo koeficijent vika vazduha
1,27
dobijamo temperaturu na kraju meupregrijaa
756,8
2.10.3 Temperatura produkata sagorijevanja na izazu iz pregrijaa pare 1
Temperatura produkata sagorijevanja na kraju pregrijaa pare 1 je funckija
entalpijatemperature produkata sagorijevanja na kraju pregrijaa 1 i koeficijenta vika
vazduha na izlazu iz pregrijaa pare 1.
(2.10.3.1)
2.10.3.1 Proraun temperature produkata sagorijevanja na izlazu iz pregrijaa pare 1
Nakon to izraunamo entalpiju dimnih plinova na kraju pregrijaa pare 1
+ (2.10.3.1.1)
i definiemo koeficijent vika vazduha na izlazu iz pregrijaa pare 1
1,27
iz tabele odreujemo temperaturu dimnih plinova na kraju pregrijaa pare 1
610,12
2.10.4 Temperatura na izlazu iz zagrijaa vode 2 - ekonomajzera
Temperatura produkata sagorijevanja se odredjuje na osnovu tabele(velike) te viestrujkom
interpolacijom. Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz zagrijaa vode je funkcija
entalpije produkata sagorijevanja na izlazu iz zagrijaa vode i koeficijenta vika zraka na
izlazu iz isotg, tj.:
(2.10.4.1)
2.10.4.1 Proraun temperature na izlazu iz zagrijaa vode 2 za nominalni reim rada
Da bi se doredila temperatura na izlazu iz zagrijaa vode za nominalni redim rada, potrebno
je odrediti entalpiju
:

37

(2.10.4.1.1)
i definiemo koeficijent vika vazduha na izlazu iz zagrijaca vode
1,29
iz tabele odreujemo temperaturu dimnih plinova na kraju zagrijaca vode
530,2
2.10.4.2 Proraun temperature na izlazu iz zagrijaa vode 1 za nominalni reim rada

Da bi smo odredili temperaturu produkata sagorijevanja na izlazu iz zagrijaa vode (ZVI),
prvo moram odrediti entalpiju na izlazu istih za nominalni reim rada, pa je:

Drugo to treba odrediti jeste koeficijent vika vazduha na izlazu iz zagrijaa vode (ZVI), a to
radimo na osnovu tabele.9. str.15. i on iznosi za nominalni reim rada: 1,33
.
2
=
N IZ
ZV
.
(
=
kg
kJ
2004,08
N
ZV
I i 1,33
.
2
=
N IZ
ZV
iz tabele.7.
str.12. odreujemo temperaturu na izlazu iz zagrijaa vode (ZVII) za nominalni reim rada, i
ona iznosi:

2.10.5 Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz zagrijaa zraka 2
Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz zagrijaa zraka 2 je funkcija:
(2.10.5.1)
2.10.5.1 Proraun temperature produkata agorijevanja na izlazu iz zagrijaa zraka 2 za
nominalni reim rada
Nakon to se odredi entalpija na izlazu iz zagrijaa zrakaza nominalni reim rada

(2.10.5.1.1)
I koeficijent vika vazduha na izlazu iz zagrijaa zraka 2

38

Dobijamo temperatura dimnih plinova dobijamo temperaturu dimnih plinova na kraju
uagrijaa zraka 2:

2.10.6 Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz zagrijaa zraka 1
Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz zagrijaa zraka 2 je funkcija:
(2.10.6.1)
2.10.6.1 Proraun temperature produkata agorijevanja na izlazu iz zagrijaa zraka 1 za
nominalni reim rada
Nakon to se odredi entalpija na izlazu iz zagrijaa zraka za nominalni reim rada

(2.10.5.1.1)
I koeficijent vika vazduha na izlazu iz zagrijaa zraka 1

dobijamo temperatura dimnih plinova dobijamo temperaturu dimnih plinova na kraju
uagrijaa zraka 2:
165,2

39

Slika.6. Lenzov dijagram za nominalni reim rada

Slika.8. Tok dimnih plinova i kotlovskog radnog medija

Ispariva Loita
Pregrija pare dva
Meupregrija
Pregrija pare jedan Zagrija vode II
Zagrija vode I
Zagrija zraka II
Izlaz dimnih
plinova
Dimni
plinovi
HV
Vrela voda
U NT.T
IZ VT.T
U VT.T
Zagrija zraka I

40

3. Temperatura plinova na kraju kotla
Temperatura na kraju kotla je f-ja entalpije produkata sagorijevanja na kraju kotla i
koeficijenta vika zraka na kraju istog, pa je:

( )
IZ g gNKK
I t ; =
(3.0.1)

Entalpiju produkata sagorijevanja na kraju kotla raunamo iz jednaine za gubitak ( )
7
U , pa
de biti:
I
1
7
g
1
7 L
g
d
d
L g
g
I
H U
H
I I
U +
=
q
q

(3.0.2)

gdje je:
(
kg
kJ
I
g
- Entalpija produkata sagorijevanja na kraju kotla

(
kg
kJ
I
L 1
- Entalpija nezagrijanog vazduha

g
q - Stepen gasifikacije (tabela.10. str.16)

(
kg
kJ
H
d
- Donja toplotna mod goriva (izraunato u prvom dijelu zadatka na str.3.

Entalpija nezagrijanog zraka se rauna kao:

min 1 L IZ L L L L
i V i V I = =
(3.0.3)

gdje je:
(
=
kg
m
V V
N
IZ L L
3
min
- Stvarno koliina vazduha potrebnog za sagorijevanje.

(
=
3
96 , 25
m
kJ
i
L
- Entalpija suhog vazduha na temperaturi | | C t
O
20 = (tabela 3.31.
str.3.207, Parni kotlovi urid)

IZ
- Koeficijent vika vazduha na izlazu iz kotla.

3.1 Proraun temperature plinova na kraju kotla za nominalni reim rada

41

(3.1.1)
Da bi smo odredili temperaturu produkata sagorijevanja na kraju kotla, prvo moram odrediti
entalpiju na kraju istog za nominalni reim rada, pa iz jed. (70) slijedi da je:
(3.1.2)

Drugo to treba odrediti jeste koeficijent vika vazduha na kraju kotla, a to radimo na osnovu
tabele.9. str.15. i on iznosi za nominalni reim rada: 1,35
.
=
N
NKK IZ
.
(
=
kg
kJ
1247,13 I
N
g
i 1,35
.
=
N
NKK IZ
iz tabele.7.
str.12. odreujemo temperaturu na kraju kotla za nominalni reim rada, i ona iznosi:

4. Proraun glavnih dimenzija loita

Glavne dimenzije loita se odreuje pomodu karakteristinih odnosa na taj nain to de se
usvojiti njihova vrijednost za nominalno opteredenje kotla. Za moje izabrano loite na
osnovu izraunate donje toplotne modi gorova ( )
d
H iz tabele 4.24 str.4.190., Parni kotlovi
urid) uzimamo vrijednosti:

(
= =
2
m
kW
3200 usvajmo ...3490 2910......
AF AF
Q Q - specifino toplotno opteredenje povrine
poprenog presjeka loita
(
= =
3
m
kW
110 usvajamo 140 .......... 80
VF VF
Q Q - specifino toplotno opteredenje loinog
prostora ( zapremine loita )

Iz usvojenog odnosa specifinog toplotnog opteredenja loinog prostora
(
=
3
m
kW
110
VF
Q
izraunava se zapremina loita iz izraza:


42

(4.1)

=
N
Q | | kW 1060295,05

- koliina toplote unesena u loite za nominalni reim rada
izraunato u stavci 2.7.

Na osnovu vrijednosti toplotnog opteredenja povrine poprenog presjeka loita

(
=
2
m
kW
3200
AF
Q , da se izraunati povrina porenog presjeka loita:
(4.2)

Sada nakon to smo izraunali povrinu poprenog presjeka loita i zapreminu liita,
moemo odrediti visinu istog, pa de biti:

(4.3)

Po preporuci se ide na to da se poveda visina kotla radi smanjenja poprenog presjeka
loita, pa zbog toga du usvojiti visinu od 38 [m].
Iz povrine poprenog presjeka loita, vodedi raune da su upitanju ugaoni gorionici i da
presjek treba da tei kvadratu usvajamo odnos
|
|
.
|
\
|
= 04 , 1
F
F
b
a
, Parni kotlovi urid, str.4.25.
Te na osnovu povrine poprenog presjeka loita, i odnosa ( )
F F
b a / , moemo odrediti i
ostale dvije dimenzije kotla, pa je:

= 29,02 [m] (4.4)
[m] , a
[m]
= 38 [m]

43

Tabela.11. Proraun povrine zidova kotla ( za prvobitnu visinu )

Tabela 12 . Povrine zidova kotla( za usvojenu visinu )

Strana

Formula
Ukupna povrina
koja je u loitu
izloena zraenju
Z
A
Faktor
ekranisanj
a

Ekvivalentna
povrina koja
izmjenjuje
toplotu
Z
A A =
0

Prednja af * cf 617 0,7 431,9
Desna bf * cf 593,56 0,7 415,49
Zadnja af * cf 617 0,7 431,9
Lijeva bf * cf 253,66 0,7 177,56
Plafon Jednokomorno loite,nema plafona 0 0,7 0
2081,22 1456,85

U sluaju povedane produkcije pare i usvojenog odnosa irine i dubine loita po preporuci
visinu kotla usvajamo vedu a irinu i dubinu manju pod uslovom da bude zadovoljeno :
Strana Formula
Ukupna povrina
koja je u loitu
izloena zraenju
Z
A
Faktor
ekranisanja

Ekvivalentna
povrina koja
izmjenjuje
toplotu
Z
A A =
0

Prednja F F
c a
539,91 0,7 377,94
desna F F
c b
331,11
0,7
231,78
zadnja F F
c a
539,91
0,7
377,94
lijeva F F
c b
331,11
0,7
231,78
Plafon Jednokomorno loite, nema plafona 0 0,7 0

1929,9
0,7
1350,94

44

ne smije se mijenjati !

Slika.9. Prikaz geometrije jednokomornog loita

5. Proraun ozraene povrine

Faktor ekranisanja se rauna:

(5.1)

3 , 0 = =
H
h
x
- usvojeno

h rastojanje izmeu maksimalne temperature i dna kotla
H rastojanje izmeu plafona i dna kotla
x relativna koordinata mjesta sa maksimalnom temperaturom i zavisi od konstante loita i
smjetaja gorionika.

Koeficijent temperaturnog polja loita (M), koji zavisi od vrste loita i njegove geometrije
se rauna kao:
x B A M + =

(5.2)

A; B empirijeski koeficijenti koji zavise od vrste goriva, za ugalj A=0,59; B=0,5 Parni kotlovi
urid str. 4.57

Pa je koeficijent temperaturnog polja:

45

Debljina sloja koji zrai se odreuje na slededi nain:

(5.3)

Z
A - Ukupna, raunski ozraena povrina (tabela.12.)
F
V - Zapremina loita
s debljina sloja koji zrai.

Parcijalni pritisak troatomnih gasova koji zrae se rauna:
( ) ( ) ( )

2 2 2 w w w
SO CO O H
p p p p + + =
(5.4)

( )
( )
( )
( )
( )
( )
| | bar 0,283 ) 80 (
0
100
0
100
0,163
100
0,1209
100
2
2
2
2
2
2
=
= = =
= =
= =
p
SO
p
CO
p
O H
p
W
SO
W
CO
W
O H
W
W
w

(5.5)

( ) ( ) ( ) ( )
W W W
SO CO O H
2 2 2
; ;
- Izraunato u prvom dijelu zadatka, tabela.6. na str.8 za 1 = .

Stefan Bolzmanova konstanta se odreuje kao:
| |
| |
47 , 3
kW 2475770
kW 853237,2
0
0
=
= =
o
N
N
I
B
Q
Q
B

(5.6)

Iz tabele 4.23 str.4.185. Parni kotlovi urid usvajamo stepen crnode loita, ( ) 96 , 0
1
= c .

(5.7)

| | C T
F
O
0
1497,29 = - Izraunato na str.33. za nominalni reim.

Koeficijent slabljenja zraenja za svijetli dio plamena:
( ) ( ) 5 , 0 0016 , 0 2 03 , 0
1 1
h
c
T k
P VS
= c

(5.8)


46

12,21
3,56
43,45
= =
h
c
- Odnos ugljenika i vodonika, tj. odnos sadraja komponenti u gorivu.

Koeficijent zraenja svijetlog dijela plamena:
s p k
VS
VS
e

=1 c
(5.9)

Koeficijent slabljenja zraenja za nesvijetli dio plamena:

(5.10)

Koeficijent zraenja nesvijetlog dijela plamena
0,9
1
=
=

NSV
s p k
NSV
NVS
e
c
c

(5.11)

Stepen crnode plamena (efekat stepena crnode plamena):
( ) 1
NSV VS F
m m c c c + =
(5.12)

m koeficijent odnosa svijetlog dijela plamena u odnosu na nesvijetli str.153 Stoid
tabela.14.
m=0,8 za spraeni ugalj.

Stepen crnode potpuno ekranisanog loita sa sagorijevanjem u letu se rauna kao:
( )

1
1
c c
c
c
+
=
F F
F

(5.13)

45 , 0 = - Stepen zaprljanosti loita ekrana pri loenju ugljenim prahom, usvojeno iz Stoida
tabela.15., str.156.

0,961
1
= c
1
c - Faktor apsorpcije loita ( stepen crnode potpuno ekranisanog loita).
Ponovo raunamo temperaturu ( )
1 P
T :

47

| | C T
B M
B T
T
P
F
P
O
1
6 , 0
0
6 , 0
1
6 , 0
0 0
1
2078,07 =
+

=
c

(5.14)

Koeficijent slabljenja zraenja za svijetli dio plamena:
( ) ( ) 5 , 0 0016 , 0 2 03 , 0
1 1
h
c
T k
P VS
= c
(5.15)

12,21
3,56
43,45
= =
h
c
- Odnos ugljenika i vodonika, tj. odnos sadraja komponenti u gorivu.

Koeficijent zraenja svijetlog dijela plamena:
s p k
VS
VS
e

=1 c
(5.16)

0,99995 =
VS
c

Koeficijent slabljenja zraenja za nesvijetli dio plamena:

( )
( ) ( )
0,44
00038 , 0 1 6 , 1 8 , 0
1
2
=

+
=
NSV
P O H
NSV
k
p s
T p
k
W

(5.17)

Koeficijent zraenja nesvijetlog dijela plamena:

0,9
1
=
=

NSV
s p k
NSV
NVS
e
c
c

(5.18)

Stepen crnode plamena (efekat stepena crnode plamena):

( ) 1
NSV VS F
m m c c c + =
(5.19)

m koeficijent odnosa svijetlog dijela plamena u odnosu na nesvijetli str.153 Stoid
tabela.14.
m=0,8 za spraeni ugalj.

Stepen crnode potpuno ekranisanog loita sa sagorijevanjem u letu se rauna kao:
( )

1
1
c c
c
c
+
=
F F
F
(5.20)

45 , 0 = - Stepen zaprljanosti loita ekrana pri loenju ugljenim prahom, usvojeno iz Stoida
tabela.15., str.156..
0,961
1
= c

48

Pa je ozraena povrina loita:

[m
]
(5.21)

| |
| | | | zadovoljen Uslov % 5 % 4,44 *100% 0,044
0,044
1350,5
1411,71 - 1350,94
% 5
0
0 0
< =
= <
A
A A
I

(5.22)

6.Temperatura pare na ulazu u pregrija pare

6.1 Pregrija pare dva (PP2)

Stanje pregrijane vodene pare na izlazu iz pregrijaa pare dva je:

| | C t
O
IZ P
535
.
= - Temperatura pregrijane vodene pare na izlazu iz pregrijaa pare dva( uslov
zadatka)
| | bar p
S
180 = - Pritisak pregrijane pare na izlazu iz PP2 (uslov zadatka).
(
=
kg
kJ
3320,3
S
I - Entalpija pregrijane pare na izlazu (dobivena viestrukom interpolacijom
za ( )
IZ P S
t p
:
; , u stavci.2.5. )
| | kW 161173,75
1
=
N
S
Q - Izraunato u stavci 2.7.5.1.
(
=
s
kg
D
N
250
1
- Uslov zadatka.
Parametre dijelom pregrrijane pare na ulazu u pregrija pare 2 moemo odrediti na osnovu
poznatog pritiska pare | | ( ) cons bar p
S
= =180 , te na osnovu sljededeg obrasca:

+ (6.1)

Te sada na osnovu poznate entalpije
(
=
kg
kJ
2997,85
.UL P
I
i pritiska | | bar p
S
180 = , moemo
odrediti temperaturu na ulazu u pregrija pare dva, a to radimo viestrukom interpolacijom
iz termodinamskih tablica za vodenu paru pregrijano podruje. Dakle temperatura na ulazu u
pregrija pare dva iznosi:
| | C t
PP UL P
O
2 . .
433,3 =


49

6.2 Pregrija pare jedan (PP1)

Za pregrija pare jedan (PP1) uzimamo ulaznu temperaturu kao temperaturu zasidenja u
bubnju za pritisak | | bar p
K
180 = , tj. za pritisak ( )
K
p interpolacijom dobijamo temperaturu
na ulazu u pregrija pare jedan | | C t
PP UL P
O
1 . .
355,4 =

7. Temperatura na ulazu u meupregrija pare (MPP)

Stanje pregrijane vodene pare na izlazu iz meupregrijaa pare je:
| | C t
O
IZ MP
540
.
= - Temperatura pregrijane vodene pare na izlazu iz meupregrijaa
(uslov zadatka)
| | bar p
MP
30 = - Pritisak pregrijane pare na izlazu iz MP (uslov zadatka).
(
=
kg
kJ
3547
.IZ MP
I - Entalpija pregrijane pare na izlazu (dobivena interpolacijom za
( )
IZ MP MP
t p
:
; , u stavci.2.5.

| | kW 173625 =
N
MP
Q - Izraunato u stavci 2.7.6.1.
(
=
s
kg
D
N
MP
250 - Uslov zadatka.
Parametre vodene pare na ulazu u meupregrija pare moemo odrediti na osnovu
poznatog pritiska pare | | ( ) cons bar p
MP
= = 30 , te na osnovu slededeg obrasca:
+ (7.1)

Te sada na osnovu poznate entalpije
(
=
kg
kJ
3299
.UL MP
I i pritiska | | bar p
MP
30 = , moemo
odrediti temperaturu na ulazu u meupregrija pare, a to radimo interpolacijom iz
termodinamskih tablica za vodenu paru pregrijano podruje. Dakle temperatura na ulazu u
meupregrija pare iznosi:
| | C t
UL MP
O
.
270,3 =

8. Proraun kotlovskih elemenata

8.1 Pregrijai pare

Pregrijai su elementi parnih kotlova u kojima se vri pregrijavanje suhozasidene
pare.Temperatura prijemnika toplote u odnosu na ostale grijne povrine u njima je najvia,
pa su smjeteni o oblasti najviih temperatura predajnoka toplote, u kojima je najveda i

50

neravnomjernost temoeraturskog polja. Ako se ovome doda injenica da su temperature
pare, zbog nastojanja da pobolja iskoritavanje sagorijevanja fosolnih goriva sve vie
oigledno je da pregrijai spadaju u one elemente koji rade u najnepovoljnijim uslovima. U
cilju termodinamikog stepena korisnosti termoenergetskog ciklusa, pristupa se naknadnom
pregrijavanju, koje pri viim pritiscima moe da bude i dvostruko. Zbog toga je kao i zbog
regenerativnog zagrijavanja vode, udio toplote koji se koristi za pregrijavanje pare u
savremenim energetskim ciklusima visok i do 75 % ukupne toplote koja se predaje
prijemniku u parnom kotlu. U loitu se najvedi dio toplote prijemniku preda zraenjem, dok
je u ostalim kanalima parnog kotla osnovni vid razmjene toplote konvekcija. Za ozraene
pregrijae je karakteristino povedanje entalpije pregrijane pare pri snienim opteredenjima.
To de povedanje biti utoliko vede to je pregrija blii osnovnoj zoni sagorijevanja.

Slika.10 a.Vertikalni konvektivni pregrija; b. Hotizontalni konv. pregrija

Karakteristika konvektivnog pregrijaa ima suprotan tok: pri smanjenim opteredenjima
opada entalpija pregrijane pare.
Na osnovu ovog razmatranja moe se zakljuiti da se kombinovanjem ova dva tipa pregrijaa
moe poravnati zbirna karakteristika i time pojednostaviti problemi koji se javljaju pri
regulisanju temperature pregrijane pare.
Pregrijai se prema vidu razmjene toplote sa strane predajnika dijele na ozraene,
poluozraene i konvektivne.
Ozraeni pregrijai se uvijek postavljaju na zidove loita i to na mjestima gdje se ne okuje
velika neravnomjernost temperaturskog polja. Oni se mogu postaviti na na mjestu ekranskih
cijevi ili izmeu njih.
Poluozraeni pregrijai pare se postavljaju na izlazu iz loita u obliku zavjesa. Cijevi se
postavljaju jedna blizu druge, sa minimalnim korakom uslovljenim konstruktivnim
ogranienjima. Korak izmeu pojedinih zavjesa je veliki (vedi od 600mm ), kako bi se postigla
to veda debljina zraedeg sloja. Treba ih konstruisati tako da se lako mogu odvodnjavati,
kako bi se izbjegle havarije u turbini zbog zbog eventualnih vodnih udara.
Konvektivni pregrijai pare mogu da budu vertikalnog ili horizontalnog tipa. Prednost
horizontalnog tipa je u tome to se mogu odvodnjavati.

51

Pri putanju parnog kotla u rad pregrijai pare moraju da se pune vodom, da bi se izbjeglo
pregrijavanje cijevi.
Konvektivni pregrijai pare se u principu mogu formirati sa koridornim ili ahovskim
poretkom cijevi. Najede se koristi koridorno poredak, kod koga su koeficijenti prelaza
toplote od predajnika na zid cijevi, dodue, neto manji ali se time pojednostavljuje
koncepcija plafona kotla, a razmjena toplote se ne remeti mnogo, jer se povedava koeficijent
prelaza toplote zraenjem.
Konvektivni pregrijai pare se nalaze neposredno iza cijevne reetke i ostvaruju se sa
suprotnim, paralelnim i kombinovanim strujanjem predajnika i prijemnika toplote.
Pri projektovanju pregrijaa pare treba voditi rauna o tome da temperatura cijevi pregrijaa
bude u svim reimima nia od maksimalno dozvoljene, da nebi dolo do puzanja i do
eksplozije cijevi. Zbog toga moraju da se preduzmu mjere za smanjenje toplotnog otpora sa
strane pregrijane pare, to se postie usvajanjem dovoljne brzine pregrijane pare. Treba imat
na umu da je pri srednjim i niskim pritiscima uticaj brzine pare znaajniji.
Temperatura pregrijane pare je promjenljiva i zavisi od sljededih faktora
- promjene opteredenja kotla,
- promjene pritiska u parovodu,
- promjene kvaliteta goriva,
- promjene temperature napojne vode,
- promjene koeficijenta vika vazduha na izlazu iz loita,
- zaljakivanje grejnih povrina u loitu i cijevne reetke,
- promjene poloaja gorionika,
- prljanja grijne povrine oregrijaa,
- promjene kvaliteta ugljenog praha.

S obzirom da nije mogude ostvariti potpuno ravnomjernu karakteristiku pregrijaa, mora se
pristupiti regulisanju temperature pregrijane pare. To se principijelno moe ostvariti
regulisanjem sa strane predajnoka (gasna regulacija) ili prijemnika toplote (parna regulacija).

8.1 Proraun pregrijaa pare dva (PP2)

Da bi smo izvrili proraun pregrijaa pare, prvo to treba da uradimo jeste to da usvojimo
prenik cijevi, zatim broj cijevi u jednoj zmiji, broj zmija i broj zavjesa, zatim irinu dimnog
kanala, pa de biti:
| | mm d
S
36 = - spoljanji prenik cijevi;
| | mm d
U
30 = - unutranji prenik cjevovoda;
3
1
= n - broj cijevi u jednoj zmiji;
3 =
Z
n - broj zmija;

52

120 = n - broj zavjesa;

| | m l b a 24 , 16 = = = - irina i duina dimnog kanala.
| | m 0,148
120
24 , 16
1
= = =
n
l
S

| | m S 148 , 0
2
=
Koliina toplote predata u pregrijau pare dva je:

(stavka 2.7.5.1)

| | W 161173
2
=
S
Q

Temperatura dijelom pregrijane pare na ulazu u pregrija pare dva je: (stavka 2.5)
| | C t
PP UL P
O
2 . .
433,3 =
Temperatura pregrijane pare na izlazu iz pregrijaa pare dva je: (stavka 2.7.4)
| | C t
PP IZ P
O
2 . .
535 =
Temperatura produkata sagorijevanja na ulazu u pregrija pare dva je:
| | C t t
N
F UL g
O
2 .
1401,25 = = - Izraunato u stavci 2.9.
Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz pregrijaa pare dva je:
| | C t t
N
PP IZ g
O
2 .
1089,3 = = - Izraunato u stavci 2.10.1.1.

Povrina cijevnog registra pregrijaa pare dva je:

| | | |
| |
2
P
1
m 1882,12 A
3 3 120 m 5 1 m 0,057
=
= = t t
Z S P
n n n l d A

(8.1.1)

Sa druge strane povrinu raunamo kao:

ln . SR
t A - srednja logoritamska temperatura
(
K m
W
k
2
- koeficijent prijenosa toplote.
Srednja logoritamska temperatura se odreuje na sljededi nain:

ln
ln .
m
V
m V
SR
t
t
t t
t
A
A
A A
= A

(8.1.2)

V
t A - razlika temperatura medija(produkata sagorijevanja para) na ulazu u pregrijaa pare.
m
t A - razlika temperatura medija (produkata sagorijevanja para) na izlazu iz pregrija pare.
| | C t t t
PP IZ P UL g V
O
2 . . .
866 = = A

| | C t t t
PP UL P IZ g m
O
2 . . .
656 = = A

Te iz jednaine (97) slijedi da je srednja logoritamska temperatura jednaka:
| | C t
SR
O
ln .
777,77 = A
Sledede to je nepoznato u jednaini (96) jeste koeficijent prijenosa toplote, a njega
odreujemo na slededi nain:

53

1 1
1
2 1
o o
+ +
=
R
k

(8.1.3)

(
K m
W
2
1
o - koeficijent prijelaza toplote sa produkata sagorijevanja na zid.
(
K m
W
2
2
o - koeficijent prijelaza toplote sa zida na vodenu paru.
R toplotni otpor kroz stijenku cijevi, te toplotni otpor usljed zaprljanosti. R C R R
d
A + =
0

0
R - Poetni koeficijent zaprljanosti cijevi u koridornom poretku pri sagorijevanju vrstog
goriva i odreujemo ga na osnovu brzine gasa na strani 4.117 Parni kotlovi urid.
R A - Popravni koeficijent zaprljanosti, odreuje se iz tabele 4.11 str.4.118 P.K.urid
d
C - Korekcioni faktor za odreivanje koeficijenta zaprljanosti pri sagorijevanju vrstih
goriva, kog odreujemo na osnovu vanjskog prenika cijevi ( za
| | 2 , 1 36 = =
d S
C mm d slika 4.115 str.4.118)

Koeficijent prijelaza toplote sa produkata sagorijevanja na zid se rauna kao:

1 1 1 Z K
o o o + =
(8.1.4)

Z 1
o - koeficijent prijelaza toplote zraenjem, i njega odreujemo:

. .
1
2 2
IZ g Ul g
O H CO
Z
t t
+
=
o o
o

(8.1.5)

O H CO
2 2
;o o - koeficijent prijelaza toplote usljed zraenja troatomnih gasova i njih
( ) ( )
( ) ( )
( )
3
38 , 1
37 , 2
.
1 , 3
.
4 , 0
2
2 2
2 2
01 , 0 4 , 71 40 31 , 1
01 , 0 2 , 11
S p
SR g O H O H
SR g CO CO
O H
t S p S
t S p S

+
=
=
o
o

(8.1.6)

S=0,8 Za ugljeve Parni kotlovi urid str.4.327
| | bar 0,163
2
=
CO
p - izraunato u stavci.5.
| | bar 0,1209
2
=
O H
Sada, nakon to je sve poznato moemo odrediti koeficijent zraenja troatomnih gasova, pa
je:
(
=
(
=
2
2
m
W
31239,76
m
W
25776,19
2
2
O H
CO
o
o

Te sada slijedi da je koeficijent prijelaza toplote zraenjem:
(
=
K
Z
2
1
m
W
182,7 o

Usvajamo koridorni poredak (raspored) cijevi.
K 1
o - koeficijent prijelaza toplote konvekcijom, i njega odreujemo na slededi nain:

54

C
1d 1
o o
|
=
Z K
C

(8.1.7)

( )
S g d
d w f ;
1
= o - Koeficijent prijelaza toplote, koji je u f-ji od brzine produkata
sagorijvanja i spoljanjeg prenika cijevi, dobiven sa nomograma za
koridorni raspored cijevi, Parni kotlovi urid str.4.95.
| | C
t t
t
IZ g UL g
SR g
o
. .
.
1245
2
1610,4 1792,3
2
=
+
=
+
=

(8.1.8)

Brzina strujanja produkata sagorijevanja:
( )
g
SR g RV
N
g
g
f
t V B
w
+
=
273
273
.

(8.1.9)

g
f - srednji popreni presjek za prolaz produkata sagorijevanja, i njega odreujemo:
| | | | | |
| |
2
2
m 264,74
15 120 m 0,036 m 331,34
=
= =
g
S F g
f
m l n d A f

(8.1.10)

(
=
s
kg
46,46
N
g
B - gasifikaciona koliina goriva, izraunato u stavci 2.6.
(
=
kg
m
5,99
3
N
RV
V - vlani produkti sagorijevanja, za 21 , 1 = izraunato kao i u stavci
1.3.1
Te je brzina produkata sagorijevanja, kada ovo sve uvrstimo jednaka:
(
=
s
m
5,85
g
w
Nakon to smo odredili brzinu produkata sagorijevanja, te kako je poznat spoljni prenik
cijevi | | ( ) mm d
S
36 = , sada moemo odrediti koeficijent prijelaza toplote ( )
d 1
o i on iznosi na
osnovu nomograma, Parni kotlovi urid str.4.95.
( )
(
= =
K
d w f
S g d
2
1
m
W
70 ; o
Sledede to je nepoznato u jednaini (104) jesu koeficijenti ( )
Z
C C ;
|
, popravni koeficijenti, a
njih odreujemo iz dijagrama, Parni kotlovi urid, te je:
( )
O H SR g
r t f C
2
;
.
=
|
- koeficijent koji oitavamo iz dijagrama, Parni kotlovi urid str.4.95, i on
je u f-ji od srednje temperature produkata sagorijevanja i relativnog
zapreminskog udjela ( ) O H
2
u produktima sagorijevanja i on iznosi
1,08 =
|
C , za 0356 , 0
2
=
O H
r i | | C t
SR g
O
.
1245 = .
( ) z f C
Z
= - Koeficijent koji oitavamo iz dijagrama, Parni kotlovi urid str.4.95, i koji je u
f-ji od broja redova po dubini i on iznosi 95 , 0 =
Z
C za Z=5 redova.
Te sada moemo odrediti koeficijent prijelaza toplote konvekcijom, i on iznosi:
(
=
K
K
2
1
m
W
71,82 o
Odnosno koeficijent prijelaza toplote sa produkata sagorijevanja na stijenku cijevi je na
osnovu jednaine (101) jednak:

55

(
=
K m
2
1
W
385,72 o
Sledede to je nepoznato u jednaini (100) jeste koeficijent prijelaza toplote sa stijenke cijevi
na vodenu paru, a njega odreujemo na slededi nain:
'
2 1 2
o o =
d
C

(8.1.11)

0,89
1
=
d
C - koeficijent koga oitama iz Parnih kotlova urid, na str.4.99. i on je u f-ji od un-
utranjeg prenika cijevi
( )
p SR SR
w t p f ; ; '
2
= o - koeficijent koga oitamo iz nomograma na str.4.99., Parni kotlovi ur-
id i on je u f-ji od srednjeg pritiska i srednje tmperature pare, te srednje brzine pare.
Srednju brzinu pare moemo odrediti na osnovu jednaine kontinuiteta, pa de biti:

1
1
1
V
N
p
p p V
p
p V p
N
A
D v
w w A
v
w A D

= = =
(8.1.12)

(
=
s
kg
D
N
280
1
maseni protok pare kroz pregrija pare (uslov zadatka)
| |
2
2 2
1
m 0,25
4
0,036
3 120
4
=
=
V
U
V
A
d
n n A
t t

(8.1.13)

Da bi smo odredili specifinu zapreminu ( )
p
v , moramo prvo odrediti srednju temperaturu i
srednji pritisak pare, pa de biti:
| |
| | bar p
C
t t
t
PP SR P
PP IZ P PP UL P
PP SR P
180
484
2
2 . .
O 2 . . 2 . .
2 . .
=
=
+
=

(8.1.14)

Te sada na osnovu poznatog srednjeg pritiska | | ( ) bar p
PP SR P
180
2 : .
= i srednje temperature
| | ( ) C t
O
PP SR P
484
2 . .
= , moemo iz termodinamskih tablica (pregrijano podruje) odrediti
specifinu zapreminu pare, viestrukom interpolacijom i ona iznosi:
(
=
kg
v
P
3
m
0,02
Sada poto nam je sve poznato u jednaini (108), moemo odrediti srednju brzinu pare i ona
iznosi:
| |
(
=
(
=
s
m
20
m 0,25
250
m
0,02
2
3
p
P
w
s
kg
kg
w

(8.1.15)

Sada iz nomograma na str.4.99., Parni kotlovi urid oitamo vrijednost koeficijenta prijelaza
toplote sa zida cijevi na vodenu paru i on iznosi:
(
=
K
2
2
m
W
1300 ' o

56

Te sada iz jednaine (8.1.14) slijedi da je koeficijent prijelaza toplote sa zida na vodenu paru:
(
=
K
2
2
m
W
1120,69 o
Odnosno iz jednaine (8.1.15) moemo odrediti koeficijent prijenosa toplote, i on iznosi:
(
=
(
+
(
+
(
=
K
k
K
W
K
K
k
2
2
2
2
m
W
44,64
m
W
1120,69
1 m
0,019
m
W
385,27
1
1

(8.1.16)

Odnosno iz jednaine slijedi da je povrina:
| |
| | K 777,77
m
W
44,64
W 161173
2
0
=
K
A
P

(8.1.17)

| |
2
0
m 1837,4 =
P
A

Provjera:
| | | | zadovoljen Uslov - % 2 % 1,99
% 2 % 100
1882,12
1882,12 - 1837,4
% 2 % 100
0
<
< <
P
P P
A
A A

(8.1.18)

8.2 Proraun meupregrijaa pare (MPP)

Kod meupregrijaa kao i kod pregrijaa pare jedan, provodimo gotovo isti proraun kao i
kod pregrijaa pare dva, tj. da bi smo izvrili prorau meupregrijaa prvo usvajamo prenik
cijevi, pa je:
| | mm d
S
| | mm d
U
6
1
6 =
Z
n - broj zmija;
| | m l b a 24 , 16 = = = - irina i duina dimnog kanala.
| | m 0,09
180
24 , 16
1
= = =
n
l
S
| | m S 125 , 0
2
=
Koliina toplote predata u meupregrijau pare je:
| | W 173625 =
MPP
Q
Temperatura pregrijane pare na ulazu u meupregrija pare je:
| | C t
MP UL P
O
. .
270,3 =

57

Temperatura pregrijane pare na izlazu iz meupregrijaa pare je:
| | C t
MP IZ P
O
. .
530 = - temp. za | | C
O
5 manja od one na izlazu i PP2
Temperatura produkata sagorijevanja na ulazu u meupregrija pare je:
| | C t t
N
PP UL g
O
2 .
Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz meupregrijaa pare je:
| | C t t
N
MP IZ g
O
.

Povrina cijevnog registra meupregrijaa pare je:
| | | | | |
2
1
m 14805 6 6 180 m 84 , 7 1 m 0,04 = = = t t
Z S P
n n n l d A
(8.2.1)


ln .
0
SR
MPP
P
t k
Q
A
A
=

(8.2.2)


ln
ln .
m
V
m V
SR
t
t
t t
t
A
A
A A
= A

(8.2.3)

| | C t t t
MP IZ P UL g V
O
. . .
819 = = A

| | C t t t
MP UL P IZ g m
O
. . .
216,8 = = A

(8.2.4)

Te iz jednaine slijedi da je srednja logoritamska temperatura jednaka:
| | C t
SR
O
ln .
456,2 = A

Sljedede to je nepoznato u jednaini (112) jeste koeficijent prijenosa toplote, a njega
odreujemo na slededi nain
.
1 1
1
2 1
o o
+ +
=
R
k

(8.2.5)

.
1 1 1 Z K
o o o + =

(8.2.6)

Z 1

. .
1
2 2
IZ g Ul g
O H CO
Z
t t
+
=
o o
o

(8.2.7)

O H CO
2 2
( ) ( )
( ) ( )
( )
3
38 , 1
37 , 2
.
1 , 3
.
4 , 0
2
2 2
2 2
01 , 0 4 , 71 40 31 , 1
01 , 0 2 , 11
S p
SR g O H O H
SR g CO CO
O H
t S p S
t S p S

+
=
=
o
o

(8.2.8)


58

| | bar 0,163
2
=
CO
| | bar 0,1209
2
=
O H
je:
(
=
(
=
2
2
m
W
7805,43
m
W
12330,9
2
2
O H
CO
o
o

Te sada iz jednaine (118) slijedi da je koeficijent prijelaza toplote zraenjem:
(
=
K
Z
2
1
m
W
60,56 o
Usvajamo koridorni poredak (raspored) cijevi
K 1
C
1d 1
o o
|
=
Z K
C
(8.2.9)

( )
S g d
d w f ;
1
sagorijevanja i spoljanjeg prenika cijevi, dobiven sa nomograma za koridorni
raspored cijevi, Parni kotlovi urid str.4.95.

| | C
t t
t
IZ g UL g
SR g
o
. .
.
923,05
2
=
+
=

(8.2.10)

Srednja brzina strujanja produkata sagorijevanja:
( )
g
SR g RV
N
g
g
f
t V B
w
+
=
273
273
.

(8.2.11)

g
| |
2
m 190,03 =
=
g
S F g
f
l n d A f

(8.2.12)

(
=
s
kg
46,46
N
g
B - gasifikaciona koliina goriva, izraunato u stavci 2.6

(
=
kg
m
6,41
3
N
RV
V - vlani produkti sagorijevanja, za 23 , 1 = izraunato kao i u stavci 1.3.2.
(
=
s
m
4,93
g
w
cijevi | | ( ) mm d
S
d 1
o i on iznosi na
( )
(
= =
K
d w f
S g d
2
1
m
W
78 ; o

59

Sljedede to je nepoznato u jednaini (120) jesu koeficijenti ( )
Z
C C ;
|
( )
O H SR g
r t f C
2
;
.
=
|
je u f-ji od srednje temperature produkata sagorijevanja i relativno zapreminskog
udjela ( ) O H
2
1,09 =
|
C , za 0356 , 0
2
=
O H
r (stavka 1.1) i | | C t
SR g
O
.
05 , 1248 = .

( ) z f C
Z
Z
C za Z=5 redova.
Te sada iz jednaine (120) moemo odrediti koeficijent prijelaza toplote konvekcijom, i on
iznosi:
(
=
K
K
2
1
m
W
80,76 o
(
=
K m
2
1
W
141,32 o
'
2 1 2
o o =
d
C
( )
p SR SR
w t p f ; ; '
2
= o - koeficijent koga oitamo iz nomograma na str.4.99., Parni kotlovi
urid i on je u f-ji od srednjeg pritiska i srednje tmperature pare, te srednje brzine pare.

Srednju brzinu pare moemo odrediti na osnovu jednaine kontinuiteta, pa de biti:
.
1
1
1
V
N
p
p p V
p
p V p
N
A
D v
w w A
v
w A D

= = =

(8.2.13)

(
=
s
kg
D
N
0 23
1
maseni protok pare kroz pregrija pare (uslov zadatka)
| |
2
2
1
m 1,3572
4
=
=
t
U
V
d
n n A

(8.2.14)

p
| |
| | bar p
C
t t
t
MP SR P
MP IZ P MP UL P
MP SR P
30
405,15
2
. .
O . . . .
. .
=
=
+
=

(8.2.15)

Te sada na osnovu poznatog srednjeg pritiska i srednje temperature, moemo iz
termodinamskih tablica (pregrijano podruje) odrediti specifinu zapreminu pare,
interpolacijom i ona iznosi:
(
=
kg
v
P
3
m
0,071

60

Sada poto nam je sve poznato u jednaini (125), moemo odrediti srednju brzinu pare i ona
iznosi:
(
=
s
m
13,15
p
w
Sada iz nomograma na str.4.99., Parni kotlovi urid oitamo vrijednost koeficijenta prijelaza
toplote sa zida cijevi na vodenu paru i on iznosi:
(
=
K
2
2
m
W
1600 ' o
Slijedi da je koeficijent prijelaza toplote sa zida na vodenu paru:
(
=
K
2
2
m
W
1376 o
Moemo odrediti koeficijent prijenosa toplote, i on iznosi:
(
=
K
k
2
m
W
50,2
Odnosno iz jednaine slijedi da je povrina:
| |
| | K 848,36
m
W
34,44
KW 424313,2
2
0
=
K
A
P

(8.2.16)

| |
2
0
m 14522,52 =
P
A

Provjera:
% 2 % 100
14805
14522,52 - 14805
% 2 % 100
0
<
< <
P
P P
A
A A

(8.2.17)

8.3 Proraun pregrijaa pare jedan (PP1)

Da bi smo izvrili prorau pregrijaa pare jedan prvo usvajamo prenik cijevi, pa je:
| | mm d
S
| | mm d
U
6
1
6 =
Z
n - broj zmija;
| | m l b 84 , 17 = = - irina i duina dimnog kanala.
| | m 0,09
180
24 , 16
1
= = =
n
l
S
| | m S 125 , 0
2
=
Koliina toplote predata u pregrijau pare jedan je:
| | KW 161173
1
=
PP
Q
Temperatura pregrijane pare na ulazu u pregrija pare jedan je:
| | C t
PP UL P
O
1 . .
433,3 =

61

Temperatura pregrijane pare na izlazu iz pregrijaa pare jedan je:
| | C t
PP IZ P
O
1 . .
540 =
Temperatura produkata sagorijevanja na ulazu u pregrija pare jedan je:
| | C t t
N
MP UL g
O
.
756 = = - Izraunato u stavci 2.10.2.1.
Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz pregrijaa pare jedan je:
| | C t t
N
PP IZ g
O
1 .
610,12 = = - Izraunato u stavci 2.10.3.1. str.37.
Povrina cijevnog registra meupregrijaa pare je:
| |
2
1
m 61 , 6952 = =
Z S P
n n n l d A t
(8.3.1)


ln .
1
0
SR
PP
P
t k
Q
A
A
=

(8.3.2)

Srednja logoritamska temperatura se odreuje na slededi nain:

ln
ln .
m
V
m V
SR
t
t
t t
t
A
A
A A
= A

(8.3.3)

| | C t t t
MP IZ P UL g V
O
. . .
216,8 = = A
(8.3.4)

| | C t t t
MP UL P IZ g m
O
. . .
176,82 = = A

| | C t
SR
O
ln .
199,9 = A

Sljedede to je nepoznato u jednaini (127) jeste koeficijent prijenosa toplote, a njega
(8.3.5)


Z 1
(8.3.6)
O H CO
2 2

( ) ( )
( ) ( )
( )
3
38 , 1
37 , 2
.
1 , 3
.
4 , 0
2
2 2
2 2
01 , 0 4 , 71 40 31 , 1
01 , 0 2 , 11
S p
SR g O H O H
SR g CO CO
O H
t S p S
t S p S

+
=
=
o
o

(8.3.7)


62

| | bar 0,163
2
=
CO
| | bar 0,1209
2
=
O H
je:
(
=
(
=
2
2
m
W
5344,15
m
W
2571,98
2
2
O H
CO
o
o

Te sada slijedi da je koeficijent prijelaza toplote zraenjem:
(
=
K
Z
2
1
m
W
53,97 o
Usvajamo koridorni poredak (raspored) cijevi
K 1
(8.3.8)
( )
S g d
d w f ;
1
sagorijvanja i spoljanjeg prenika cijevi, dobiven sa nomograma za
koridorni raspored cijevi, Parni kotlovi urid str.4.95.
| | C
t t
t
IZ g UL g
SR g
o
. .
.
683,46
2
=
+
=
(8.3.9)

( )
g
SR g RV
N
g
g
f
t V B
w
+
=
273
273
.
(8.3.10)

g
| |
2
m 209,31 =
=
g
S F g
f
l n d A f
(8.3.11)

(
=
s
kg
46,46
N
g
(
=
kg
m
6,95
3
N
RV
V - vlani produkti sagorijevanja, za 25 , 1 = izraunato kao i u stavci 1.3.2
(
=
s
m
3,94
g
w
cijevi | | ( ) mm d
S
d 1
o i on iznosi na
( )
(
= =
K
d w f
S g d
2
1
m
W
80 ; o

63

Sljedede to je nepoznato u jednaini (132) jesu koeficijenti ( )
Z
C C ;
|

( )
O H SR g
r t f C
2
;
.
=
|
je u f-ji od srednje temperature produkata sagorijevanja i relativnog
zapreminskog udjela ( ) O H
2
1,15 =
|
C , za 356 , 0
2
=
O H
r (stavka 1.1) i | | C t
SR g
O
.
92 , 808 = .
( ) z f C
Z
Z
C za Z=5 redova.
Te sada iz jednaine (132) moemo odrediti koeficijent prijelaza toplote konvekcijom, i on
iznosi:
(
=
K
K
2
1
m
W
87,4 o
(
=
K m
2
1
W
141,37 o
'
2 1 2
o o =
d
C
( )
p SR SR
w t p f ; ; '
2
= o - koeficijent koga oitamo iz nomograma na str.4.99., Parni kotlovi ur-
id i on je u f-ji od srednjeg pritiska i srednje tmperature pare, te srednje brzine pare.
Srednju brzinu pare moemo odrediti na osnovu jednaine kontinuiteta, pa de biti

1
1
1
V
N
p
p p V
p
p V p
N
A
D v
w w A
v
w A D

= = =

(8.3.12)

(
=
s
kg
D
N
230
1
- maseni protok pare kroz pregrija pare (uslov zadatka)
| |
2
2
1
m 0,8686
4
=
=
t
U
V
d
n n A

(8.3.13)

p
| |
| | bar p
C
t t
t
PP SR P
PP IZ P PP UL P
MP SR P
182
406,25
2
1 . .
O 1 . . 1 . .
. .
=
=
+
=

(8.3.14)

termodinamskih tablica (pregrijano podruje) odrediti specifinu zapreminu pare,
interpolacijom i ona iznosi:
(
=
kg
v
P
3
m
0,0118
Sada poto nam je sve poznato u jednaini (137), moemo odrediti srednju brzinu pare i ona iznosi:

64

(
=
s
m
3,124
p
w
Sada iz nomograma na str.4.99., Parni kotlovi urid oitamo vrijednost koeficijenta prijelaza toplote
sa zida cijevi na vodenu paru i on iznosi:
(
=
K
2
2
m
W
870 1 ' o
Te sada iz jednaine (136) slijedi da je koeficijent prijelaza toplote sa zida na vodenu paru:
(
=
K
2
2
m
W
1608,2 o
Odnosno iz jednaine (129) moemo odrediti koeficijent prijenosa toplote, i on iznosi:
(
=
K
k
2
m
W
33,33
Odnosno iz jednaine (127) slijedi da je povrina:
| |
| | K 408,53
m
W
35,71
KW 99647,5
2
0
=
K
A
P

(8.3.15)

| |
2
0
m 6829,68 =
P
A

Provjera:
% 2 % 100
6829,68
6829,68 - 6952,61
% 2 % 100
0
<
< <
P
P P
A
A A

(8.3.16)

8.4 Zagrijai vode
Temperatura napojne vode se pri viim pritiscima, naroito kod energetskih kotlova kod
kojih se koristi regenerativno zagrijavanje napojne vode, znatno poviava. To povienje je
utoliko vede ukoliko je vii radni pritisak kotla. Bez obzira na povienje temperature napojne
vode, pri povienju pritiska povedava se koliina toplote koju treba razmijeniti u zagrijau
vode.
Zbog toga se pri viim pritiscima zagrija vode sve vie pomijera prema oblastima sa viim
temperatura produkata sagorijevanja.
Zagrijai vode se uvijek rade sa ahovskim rasporedom cijevi, jer se time, pri jednakim
pogonskim uslovima, tedi oko 25% zapremine, pa i mase metala. Pri formiranju cijevnih
paketa zagrijaa vode treba voditi rauna o tehnolokim mogudnostima savijanja cijevi i
nainu njihovog uvrdivanja.

65

Slika 11. a. Cijevi zagrijaa vode zavjeene o nosede cijevi; b. Cijevi zagrijaa vode oslonjene na nosae

Uvrdivanje cijevnih zmija zagrijaa vode mora da bude izvedeno tako da:
- spreava pomijeranje cijevnih zmija u pravcima normalnim na uzdunu osu cijevi
- obezbjeuje dilatacije cijevi u aksijalnom pravcu
- omoguduje zamjenu havarisanih cijevnih zmija
- omogudi ostvarenje to manjih poprenih i uzdunih koraka.
Cijevne zmije zagrijaa vode se postavljaju popreno na uzdunu osu kotla, a ime se
- ostvaruje veda brzina vode u cijevima
- pojeftinjuje izrada cijevnih zmija zbog manjeg broja koljena
- omoguduje laka zamjena onih cijevi koje su izloenije abraziji, to jest, cijevi uz
spoljanji zid, gdje su brzine gasova i koncentracija letedeg pepela vede.

Uzduno postavljanje cijevi se izbjegava, jer su koljenja, koja su sa spoljanje strane
oslabljenja pri savijanju, izloena na intenzivnijoj abraziji. Zbog toga se pri remontu mora
vriti zamjena svih cijevnih zmija.
U manje parne kotlove, koji rade sa niskim temperaturama napojne vode ugrauju se liveni
rebrasti zagrijai vode koji su otporniji na niskotemperatursku koroziju. Nedostatak im je to
su vede mase i skuplji od glatkocijevnih elinih zagrijaa, zauzimaju vedu zapreminu i
povedavaju otpor strujanju dimnih gasova.

66

Slika 11 Cijevi rebrastih zagrijaa vode
Pri konstruisanju zagrijaa vode treba voditi rauna i o tome da pad pritiska u njemu ne bude
vedi od 5-8% od vrijednosti radnog pritiska i da cijevni paketi nebudu isuvie visoki (h <1,8 m)
kako bi se postigla njihova preglednost i sprijeilo eventualno zaepljavanje letedim
pepelom. Veda visina paketa se moe usvajati pri rjeem koridornom poretku cijevi.

8.5 Proraun zagrijaa vode (ZVII)

Da bi smo izvrili proraun zagrijaa vode prvo usvajamo prenik cijevi, pa je:
| | mm d
S
| | mm d
U
9
1
10 =
Z
n - broj zmija;
| | m 0,26
68
24 , 16
1
= = =
n
l
S
| | m S 125 , 0
2
=
Koliina toplote predata u zagrijau vode je:
| | W 97164 =
ZV
Q

67

Temperatura vode na ulazu u zagrijau vode je:
| | C t
ZV UL V
O
. .
220 =
Temperatura vode na izlazu iz zagrijaa vode je:
| | C t
ZV IZ V
O
. .
240 =
Temperatura produkata sagorijevanja na ulazu u zagrijau vode je:
| | C t t
N
PP UL g
O
1 .
12 , 610 = = - Izraunato u stavci 2.10.3.1.
Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu zagrijaa vode je:
| | C t t
N
PP IZ g
O
1 .
Povrina cijevnog registra zagrijaa vode je:
| |
2
1
m 14217,84 = =
Z S P
n n n l d A t

(8.4.1)


ln .
0
SR
ZV
P
t k
Q
A
A
=
(8.4.2)

Srednja logoritamska temperatura se odreuje na slededi nain:

ln
ln .
m
V
m V
SR
t
t
t t
t
A
A
A A
= A
(8.4.3)

| | C t t t
MP IZ P UL g V
O
. . .
310 = = A

| | C t t t
MP UL P IZ g m
O
. . .
230,2 = = A
(8.4.4)

| | C t
SR
O
ln .
275,17 = A

odreujemo na slededi nain za zagrija vode:

Srednja temperatura dimnih plinova je:

( ) 0006 , 0 1 '
gSR
t k k + =
(8.4.5)
| | C
t t
t
IZ g UL g
SR g
o
. .
.
570,1
2
=
+
=

( )
g
SR g RV
N
g
g
f
t V B
w
+
=
273
273
.

(8.4.6)

g
| |
2
m 275,54 =
=
g
S F g
f
l n d A f
(8.4.7)

(
=
s
kg
46,46
N
g
B - gasifikaciona koliina goriva, izraunato u stavci 2.6

68

(
=
kg
m
7,4
3
N
RV
(
=
s
m
4,4
g
w
Srednju brzinu vode moemo odrediti na osnovu jednaine kontinuiteta, pa de biti:

1
1
1
V
N
v
v v V
v
v V p
N
A
D v
w w A
v
w A D

= = =

(8.4.8)

(
=
s
kg
D
N
230
1
- maseni protok vode kroz pregrija pare (uslov zadatka)
| |
2
2
1
m 0,7
4
=
=
t
U
V
d
n n A

V
srednji pritisak vode, pa de biti:

(8.4.9)

termodinamskih tablica odrediti specifinu zapreminu vode, interpolacijom i ona iznosi:
(
=
kg
v
V
3
m
0,0011359
Sada poto nam je sve poznato u jednaini (147), moemo odrediti srednju brzinu vode i ona iznosi:
(
=
s
m
0,2
V
w
(
=
K m
W
k
2
013 ' - iz dijagrama sl.496 za zagrija vode . Slavonski brod.

Te sada iz jednaine (143) moemo odrediti koeficijent prijenosa toplote i on iznosi:
(
=
K
k
2
m
kW
17,5
Odnosno iz jednaine (139) slijedi da je povrina:

| |
2
0
m 14139,67 =
P
A

| |
| | bar
p p
p
C
t t
t
s a
ZV SR P
ZV IZ V ZV UL V
ZV SR P
180
2
230
2
. .
O . . . .
. .
=
+
=
=
+
=

69

Provjera:
% 2 % 100
14217,84
14139,67 - 14217,84
% 2 % 100
0
<
< <
P
P P
A
A A

(8.4.10)

8.5 Proraun zagrijaa vode (ZVI)

| | mm d
S
| | mm d
U
8
1
16 =
Z
n - broj zmija;
| | m 0,17
102
24 , 16
1
= = =
n
l
S
| | m S 125 , 0
2
=
Koliina toplote predata u zagrijau vode je:
| | W 97164 =
ZV
Q
Temperatura vode na ulazu u zagrijau vode je:
| | C t
ZV UL V
O
. .
200 =
Temperatura vode na izlazu iz zagrijaa vode je:
| | C t
ZV IZ V
O
. .
220 =
Temperatura produkata sagorijevanja na ulazu u zagrijau vode je:
| | C t t
N
ZVII UL g
O
.
2 , 530 = = - Izraunato u stavci 2.10.3.1.
Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu zagrijaa vode je:
| | C t t
N
ZZ IZ g
O
.
| |
2
1
m 32601,86 = =
Z S P
n n n l d A t
(8.5.1)

.
ln .
0
SR
ZV
P
t k
Q
A
A
=
(8.5.2)


ln
ln .
m
V
m V
SR
t
t
t t
t
A
A
A A
= A

(8.5.3)
| | C t t t
MP IZ P UL g V
O
. . .
310,2 = = A

| | C t t t
MP UL P IZ g m
O
. . .
172,51 = = A
(8.5.4)


70

| | C t
SR
O
ln .
237,05 = A

odreujemo na sljededi nain za zagrija vode:
( ) 0006 , 0 1 '
gSR
t k k + =
Srednja temperatura dimnih plinova je:
| | C
t t
t
IZ g UL g
SR g
o
. .
.
452,32
2
=
+
=
(8.5.5)

( )
g
SR g RV
N
g
g
f
t V B
w
+
=
273
273
.
(8.5.6)

g
| |
2
m 190,21 =
=
g
S F g
f
l n d A f
(8.5.7)

(
=
s
kg
46,46
N
g
(
=
kg
m
7,7
3
N
RV
(
=
s
m
5,1
g
w
(
=
K m
W
k
2
12 ' - iz dijagrama sl.496 za zagrija vode . Slavonski brod
Te sada moemo odrediti koeficijent prijenosa toplote i on iznosi:
(
=
K
k
2
m
kW
15,27
Slijedi da je povrina:

| |
2
0
m 31968,88 =
P
A
Provjera:
% 2 % 100
32601,86
31968,88 - 32601,86
% 2 % 100
0
<
< <
P
P P
A
A A

(8.5.8)

8.6 Zagrijai vazduha
Zagrijai vazduha su elementi parnog kotla u kojima se zagrijava vazduh koji slui za proces
sagorijevanja. Oni se postavljaju uvijek na kraju gasnog trakta, to jest, u zonama najniih
temperatura dimnih gasova

71

Postoje tri osnovne grupe ovih zagrijaa i to: rekuperativni, regeranativni i zagrijai vazduha
sa posrednim predajnikom toplote.
Kod rekuperativnih zagrijaa vazduha se toplota dimnih gasova predaje vazduhu preko
grijnih povrina razliitih koncepcija. Temperaturne razlike izmeu predajnika i prijemnika
toplote su male, pa su zbog toga njihove grijne povrine i mase zagrijaa vazduha velike.
Njihova masa iznosi obino 20-30% ukupne mase metala ugraenog u kotao, to predstavlja
10-15% ukupne cijene kotla.
Zagrija vazduha se moe izvesti jednostepeno i dvostepeno. Dvostepeni zagrija vazduha se
usvaja ukoliko je potrebna via temperatura zagrijanog vazduha. Kod dvostepenih zagrijaa
vazduha se izmeu stepeni ugrauje prvi stepen zagrijaa vode, pa se drugi stepen zagrijaa
vazduha pomijera u zonu viih temperatura dimnih gasova.

Slika 12 a.Zagrija sa elinim cijevima; b. Ploasti; c. Zagrija sa orebrenim cijevima
Konstruktivni oblici rekuperativnih zagrijaa vazduha su veoma raznovrsni, ali se u praksi
najede koriste cijevni, ploasti i liveni rekuperativni zagrijai
Cijevni zagrijai vazduha su najedi, naroito rjeenje kod koga dimni gasovi struje kroz cijevi
a vazduh a vazduh izmeu njih, normalno na osu cijevi. Oni se rade i tako da kroz cijevi stuji
vazduh, a oko njih dimni gasovi. Prednost ove koncepcije je u tome to se, u cluaju pjave
niskotemperaturske korozije mijanja samo donji paket zagrijaa.

Ploasti zagrijai vazduha su sastavljeni od elinih limova debljine 2-3 mm, koji su
meusobno zavareni tako da ostvaruju depove kroz koje unakrsno struje dimni gasovi

72

odnosno vazduh. Ivice limova su savijene i zavarene, a na mjestu (E) se se zavaruje etvrtasti
profil koji spreava mijeanje vazduha i dimnih gasova. Procjepi na strani dimnih gasova su
iri (18-27 mm) od procjepa sa vazdune strane (12-18 mm). Pored toga sa strane dimnih
gasova su postavljni odstojnici, da bi se sprijeila deformacija zagrijaa, kod koga se vazduh
nalazi pod povienim pritiskom.
Liveni zagrijai vazduha se sastoje od ovalnih cijevi, orebrenih sa obje strane, od kojih se
formiraju cijevni paketi. Veze izmeu pojedinih cijevi moraju da budu dobro zaptivene, da
nebi dolo do isticanja vazduha, koji struji kroz cijev, u gasni trakt. Ovaj tip zagrijaa je
termiki neefikasan, teak i skup ali se esto koristi kao ulazni zagrija kada u kotlu
sagorijevaju goriva sa vedim sadrajem sumpora.
Regenerativni zagrija vazduha je regenerativni izmjenjiva toplote kontinualnog dejstva kod
koga se razmjena toplote izmeu predajnika i prijemnika vri pomodu ispune koju dimni
gasovi pri prolasku kroz gasni trakt zagrijavaju, da bi se tako akumulusana toplota u
vazdunom traktu predala vazduhu.

Slika 13 Regenerativni zagrija vazduha i tipovi ispune

Konstrukcija najstarijeg tipa regenerativnog zagrijaa vazduha prikazana je na prethodnoj
slici. Rotor u kome se nalazi ispuna (1) izraena je od talasastih limova debljine 0,5- 1,25
mm, okrede se brzinom 0,033-0,05 s
-1
. oslonjen je na vertikalno vratilo (3) koje je gonjeno
elektromotorom posredstvom reduktora. Kroz desnu stranu rotora struje produkti
sagorijevanja nanie, zagrijavajudi ispunu. Vazduh struji kroz lijevu stranu rotora. Poto se
rotor jednoliko okrede, onda se na desnoj strani ispuna zagrijava gasovima, da bi se na lijevoj
strani hladila vazduhom zagrijavajidi ga. Kako je cio rotor popunjen ispunom, ovakav proces

73

razmjene toplote se vri kontinualno. Izmeu gasne i vazdune strane se na kuditu nalazi
pregrada posebne koncepcije, koja sprjeava prodor vazduha u gasni trakt.
Najstariji tip ispune bio je sastavljen od od pravih i savijenih limova, tako, da su oni
obrazovali kanale trouglastog presjeka ekvivalentnog prenika 5-8 mm. Kasnije je ispuna
raena tako to su se naizmjenino postavljali talasasti limovi razliite geometrije to je
imalo za cilj povedanje turbolencije, a time i povedanje razmjene toplote.
Regenerativni zagrijai imaju niz prednosti u odnosu na rekuperativne: znatno su
kompaktniji, nabavna cijena im je nia, otporniji su prema niskotemperaturskoj koroziji,
nemaju mrtve uglove i posjeduju efekat samoidenja. Jedina mana im je veliko prisisavanje
vazduha koje se moe smanjiti poboljanjem zaptivnih ureaja i raznim drugim mjerama.
8.7 Toplotni proraun povrine zagrijaa vazduha 2
Poto rade na manjim pritiscima, za razliku od zagrijaa vode, manji su svojom
konstrukcijom. Zrak zagrijavamo zbog podizanja stupnja iskoristivosti, suenja goriva i
poboljanja izgaranja. Osnovni element zagrijada moe biti cijev (cijevni zagrijad vazduha) ili
ploa (ploasti zagrijai koji se danas sve rijee upotrebijavaju). Cijev zagrijaa vazduha moe
da bude elicna i glatka ili livena i orebrena. Poloaj cijevi zagrijaa moe da bude
horizontalan ili vertikalan to definie sistem opstrujavanja. Za dati primijer usvajam zagrija
vazduha s ahovskim rasporedom cijevi s koracima s
2
, s
1
i brzinom opstrujavanja w
prikazano na slici 14.

S2
S1
W
DS

Slika 14 ahovski raspored cijevi

Za izracunavanje koef. prelaza toplote konvekcijom bilo s gasne strane (
1
) bilo sa zrane
strane (
2
) kod glatkocijevnih zagrijaa vazduha raunamo pomodu slijededeg obrasca:
=0,0267
(R
e
)
0,8
Pr
0,4
C
t
C
l
*
+ (8.7.1)
koef. Provoenja dimnih plinova ili vazduha
d
h
=

ekvivalentni precnik za ahovski raspored na starni gasova i unutranji
prenik cijevi na strani vazduha

74

R
e
- Reynoldsov broj na strani gasova ili vazduha
P
r
Prandtlov broj na strani gasa ili vazduha
C
t
- korekcioni faktor (slika 4.106 , stra 4.112 , Parni kotlovi urid)
C
l
korekcioni faktor (slika 4.106 , stra 4.112 , Parni kotlovi urid)

Reynoldsov broj se rauna kao:
R
e
=

(8.7.2)
W brzina strujanja
kinematska viskoznost na strani gasova ili vazduha (m
2
/s)
ds = 46 [mm] - spoljanji prenik cijevi;
du = 42 [mm] - unutranji prenik cjevovoda;
n1 = 6 - broj cijevi u jednoj zmiji;
nz = 6 - broj zmija;
n = 78 - broj zavjesa;
l = b = 17,84 [m] - dubina dimnog kanala.
S
2
= l/n = 0,16 [m] , s
1
=0,046 (m)
Koliina toplote predata u zagrijacu vazduha je:

[k]

Temperatura zraka na ulazu u zagrijaa vazduha je:
t
[]
Temperatura zraka na izlazu iz zagrijaa vazduha je:
t

= 160 []
Temperatura produkata sagorijevanja na ulazu u zagrija vazduha je:
t
[]
Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz zagrijaa vazduha je:
t
[]

75

ds n nz n l [m
] (8.7.3)
(8.7.4)

(8.7.5)
razlika temperatura gasova(produkata sagorijevanja vazduha) na ulazu u zagrija

vazduha,

razlika temperatura medija (produkata sagorijevanja vazduha) na izlazu iz zagrijaa

vazduha
[]

Na strani produkata sagorijevanja :
Za srednju temp gasova t
gsr
=312,5 (C) ocitavamo vrijednost iz tabele 4.9 (str. 4.109 , urid )
=4,3 10
-2
(
) , =34,9*10
-6
(m
2
/s) , P
r
= 0,66

Brzina dimnih plinova :
+ (8.7.6)
f
ds n l [m
] (8.7.7)
vlani produkti sagorijevanja, za 35 , 1 =

Na osnovu izraunate brzine gasova moemo odraditi Reynoldsov broj :
R
e
=

=90300,86
d= 0,955 (m) hidrauliki radijus

C
t
=1,09 - (slika 4.106 , stra 4.112 , Parni kotlovi urid)

C
l
=1,1 -(slika 4.106 , stra 4.112 , Parni kotlovi urid)

Poznavajuci sve vrijednosti za gasove mozemo izraunati vrijednost koef. prelaza na strani
gasova:

1
=0,0267
(R
e
)
0,8
Pr
0,4
C
t
C
l
*
+ (8.7.8)
1
=12,55

*
+

76

Na strani vazduha:
Za srednju temp vazduha t
zsr
=110 (C) oitavamo vrijednost iz tabele 4.9 (str. 4.109 , urid )
=3,23 10
-2
(
) , =23,13 10
-6
(m
2
/s) , P
r
= 0,687

Brzina vazduha :
+ (8.7.9)
n n
[m
] (8.7.10)
v
minimalna kolicina vazduha , 25 , 1 =

Na osnovu izraunate brzine gasova moemo odraditi Reynoldsov broj :

R
e
=

=943561,003
d
u
= 0,042 (m) hidrauliki radijus
C
t
=0,97 - (slika 4.106 , stra 4.112 , Parni kotlovi urid)
C
l
=1,03 -(slika 4.106 , stra 4.112 , Parni kotlovi urid)
Poznavajuci sve vrijednosti za vazduha mozemo izracunati vrijednost koef. prelaza na strani
vazduha:

2
=0,0267
(R
e
)
0,8
Pr
0,4
C
t
C
l
*
+ (8.7.11)
2
=922,56

*
+
Poznavajudi koefocijenta prelaza na strani gasova i vazduha mozemo izraunati ukupni koef.
prelaza k :
k=
=22,14

*
+ (8.7.12)
Odnosno slijedi da je povrina:
[m
]

Provjera :
|
(8.7.13)
1,8 % 2 % - Zadovoljeno


77

8.8 Toplotni proraun povrine zagrijaa vazduha 1
Za izraunavanje koef. prelaza toplote konvekcijom bilo s gasne strane (
1
) bilo sa zrane
strane (
2
) kod glatko cijevnih zagrijaa vazduha raunamo pomodu slijededeg obrasca:
=0,0267
(R
e
)
0,8
Pr
0,4
C
t
C
l
*
+
(8.8.1)
koef. Provoenja dimnih plinova ili vazduha

Ekvivalentni prenik za ahovski raspored na starni gasova i unutranji prenik cijevi na
strani zraka rauna se kao:
d
h
=

(8.8.2)

R
e
- Reynoldsov broj na strani gasova ili zraka
P
r
Prandtlov broj na starni gasa ili vazduha
C
t
- korekcioni faktor (slika 4.106 , stra 4.112 , Parni kotlovi urid)
C
l
korekcioni faktor (slika 4.106 , stra 4.112 , Parni kotlovi urid)

Reynoldsov broja se rauna kao:
R
e
=

(8.8.2)
W brzina strujanja
kinematska viskoznost na strani gasova ili vazduha (m
2
/s)
ds = 46 [mm] - spoljanji prenik cijevi;
du = 40 [mm] - unutranji prenik cjevovoda;
n1 = 5 - broj cijevi u jednoj zmiji;
nz = 5 - broj zmija;
n = 115 - broj zavjesa;
l = b = a= 13,5 [m] - dubina dimnog kanala.

78

S2 = l/n = 0,11 [m] , s1=0,06 (m)
Koliina toplote predata u zagrijaa zraka dva je:

[k]

Temperatura zraka na ulazu u zagrija zraka je:
t
[]
Temperatura zraka na izlazu iz zagrijaa zraka je:
t

= 80 []
Temperatura produkata sagorijevanja na ulazu u zagrijaa zraka je:
t
[]
Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz zagrijaa zraka je:
t
[]
Povrina cijevnog registra zagrijaa zraka je:
ds n nz n l [m
]
(8.8.3)

(8.8.4)

(8.8.5)

razlika temperatura gasova(produkata sagorijevanja zraka) na ulazu u zagrija zraka,

razlika temperatura medija (produkata sagorijevanja zraka) na izlazu iz zagrijaa

zraka

[]

Na strani produktata sagorijevanja :

Za srednju temp gasova t
gsr
= 212 (C) oitavamo vrijednost iz tabele 4.9 (str. 4.109 , urid )
= 4,1 10
-2
(
) , = 34 10
-6
(m
2
/s) , P
r
= 0,67

79

Brzina dimnih plinova :
+
(8.8.6)
f
ds n l [m
]
(8.8.7)
vlani produkti sagorijevanja, za 35 1, =

Na osonovu izraunate brzine gasova moemo odrediti Reynoldsov broj :

R
e
=

= 7444,32

d= 0,05 (m) hidrauliki radijus
C
t
=1,01 - dijagram
C
l
=1 - dijagram
Poznavajudi sve vrijednosti za gasove moemo izraunati vrijednost koef. prelaza na strani
gasova:

1
=0,0267
(R
e
)
0,8
Pr
0,4
C
t
C
l
*
+
(8.8.8)
1
= 24

*
+

Na strani zraka :

Za srednju temp zraka t
zsr
= 50 (C) ocitavamo vrijednost iz tabele 4.9 (str. 4.109 , urid )
= 2,76 10
-2
(
) , = 17,5 10
-6
(m
2
/s) , P
r
= 0,699

Brzina zraka :
+
(8.8.9)
n n
[m
]
(8.8.10)
v
minimalna koliina vazduha , 18 1, =


80

Na osonovu izraunate brzine gasova moemo odrediti Reynoldsov broj :

R
e
=

= 679399
d
u
= 0,05 (m) hidrauliki radijus
C
t
= 0,95 - dijagram
C
l
=1 - dijagram

Poznavajudi sve vrijednosti za zrak moemo izraunati vrijednost koef. prelaza na strani
zraka:

2
=0,0267
(R
e
)
0,8
Pr
0,4
C
t
C
l
*
+
(8.8.11)
2
= 702,38

*
+
Poznavajudi koefocijenta prelaza na strani gasova i zraka mozemo izraunati ukupni koef.
prelaza k :
K =
= 18,9

*
+
(8.8.12)
Odnosno slijedi da je povrina:
[m
]
Provjera :
|

(8.8.13)

1,85 % 2 % - Zadovoljeno

9. Ventilator
Ventilatori su maine za transport gasova iji je stepen povecanja pritiska = 1,15 , stepen
sabijanja , kompresije.Zadatakuredjaja za ventilaciju kotla je da osigura potrebnu i dovoljnu
kolicinu vazduha za sagorijevanje,da je dopremi na odredjeno mjesto i da produkte
sagorijevanja nakon izlaska iz kotla odvede na odredjeno mjesto,pripremi ih za izbacivanje i
izbaci u atmosferu.

81

Snaga ventilator se rauna :
) [k] (9.1)
V
- stepen iskoritenja ventilator ( usvojeno iz tabele za radijalni zrak
V
q
=0,7)
P

= 2000 6000 [ Pa] za sagorijevanje u letu
= 164 C , temperatura gasova na izlazu iz kotla,koja je zadana i zadatak ventilatora je da

gasove te temperature izbacuje napolje.

Popis tabela

Tabela 1: Stvarne vijednosti koliine vazduha u zavisnosti od koe. vika vazduha
Tabela 2: Koliina suhih prod. sagorijavanja u f-ji od
Tabela 3: Koliina vlanih prod. sagorijavanja u f-ji od
Tabela 4: Zapreminski udio kiseonika u f-ji od
Tabela 5: Udio komponenata u suhim i vlanim prd. sagorijevanja u f-ji od

82

Tabela 6 : entalpije prod. sagorijevanja u f-ji od
Tabela 7: Orijentacione vrijednosti vika vazduha
Tabela 8: Nominalni i maximanli reim rada
Tabela 9 : Kotlovski gubici
Tabela 10 : Povrine zidova kotla
Popis slika
Slika 1: Dijagram koliina suhih i vlanih prod. sag. u f-ji od
Slika 2: Dijagram pojedinih udjela u suhim i vlanim prod. sago. u f-ji od
Slika 3: Osvaldov trougao
Slika 4: I-t dijagram
Slika.5. djelimini prikaz kruenja radnog medija (pare) u kotlu
Slika.6. Lenzov dijagram za nominalni reim rada
Slika.7. Skica kotla sa svim kotlovskim elementima
Slika.8. Tok dimnih plinova i kotlovskog radnog medija
Slika.9. a.Vertikalni konvektivni pregrija; b. Horizontalni konv. pregrija
Slika.10 Cijevi rebrastih zagrijaa vode
Slika.11 a.Zagrija sa elinim cijevima; b. Ploasti; c. Zagrija sa orebrenim cijevima
Slika.12 Regenerativni zagrija vazduha i tipovi ispune
Slika 13: ahovski raspored cijevi

Literatura

[1] Internet: http://hr.wikipedia.org/wiki/Kotao
[2] Nikola Stoi- Kotlovi ; Mainski fakultet Sarajevo 1987
[3] V. uri Parni kotlovi ; Graevinska knjiga Beograd 1969


83

Sadraj

Zadatak .....................................................................................................................................................2
Uvod .........................................................................................................................................................3
1. Proraun ...............................................................................................................................................5
1.1 Procentualni sastav goriva .................................................................................................................5
1.2 Proraun koliine vazduha potrebnog za sagorjevanja .....................................................................6
1.3 Proraun koliine suhih i vlanih produkata sagorjevanja ................................................................7
1.3.1 Proraun koliine suhih produkata sagorjevanja ...........................................................................7

84

1.3.2 Proraun koliine vlanih produkata sagorjevanja .........................................................................8
1.4 Udio pojedinih komponenti u produktima sagorjevanja ............................................................... 10
1.5 Trougao sagorjevanja za dato gorivo .............................................................................................. 12
1.6 Proraun entalpija produkata sagorjevanja ................................................................................... 14
2. Izbor loita ....................................................................................................................................... 16
2.1 Kotlovski gubici ............................................................................................................................... 17
2.2 Proraun gubitka
....................................................................................................................... 21
2.2.1 Proraun gubitka
za nominalni reim rada ............................................................................. 22

2.3 Odreivanje stepena izolovanosti kotla ......................................................................................... 24
2.3.1 Proraun stepena izolovanosti kotla za nominalni reim rada .................................................... 24
2.4 Odreivanje indirektnog stepena korisnosti kotla ......................................................................... 24
2.4.1 Proraun indirektnog stepena korisnosti kotla za nominalni reim rada .................................... 25
2.5 Proraun potrebne koliine goriva ................................................................................................. 25
2.5.1 Proraun potrebne koliine goriva za nominalni reim rada ...................................................... 26
2.6 Gasifikaciona koliina goriva .......................................................................................................... 26
2.6.1 Proraun gasifikacione koliine goriva za nominalni reim rada ................................................. 26
2.7 Proraun toplote unesene u loite i raspored prihvadene toplote .............................................. 26
2.7.1 Koliina toplote unesene u loite ............................................................................................... 26
2.7.1.1 Proraun koliine toplote unesene u loite za nominalni reim rada ..................................... 27
2.7.2 Koliina toplote prihvadene u loitu .......................................................................................... 27
2.7.2.1 Koliina toplote prihvadene u loitu za nominalni reim rada ................................................ 27
2.7.3 Koliina toplote prihvadena u zagrijau vode ekonomajzer ..................................................... 27
2.7.3.1 Proraun koliine toplote u ekonomajzeru za nominalni reim rada ...................................... 28
2.7.4 Koliina toplote prihvadena u isparivau ..................................................................................... 28
2.7.4.1 Koliina toplote prihvadena u isparivau za nominalni reim rada .......................................... 28
2.7.5 Koliina toplote prihvadena u pregrijaima pare ........................................................................ 29
2.7.5.1 Koliina toplote prihvadena u pregrijaima pare za nominalni reim rada .............................. 29
2.7.6 Koliina toplote prihvadena u meupregrijaima pare ............................................................... 30
2.7.6.1 Koliina toplote prihvadena u meupregrijaima pare za nominalni reim rada .................... 30
2.7.7 Provjera 1 .................................................................................................................................... 30
2.7.7.1 Provjera 1 za nominalni reim rada ........................................................................................... 31
2.7.8 Koliina toplote prihvadena u zagrijau zraka ............................................................................. 31
2.7.8.1 Proraun koliine toplote prihvadene u zagrijau zraka za nominalni reim rada ................... 32
2.8 Teoretska temperatura u loitu .................................................................................................... 32

85

2.8.1 Proraun teoretske temperature u loitu za nominalni reim rada .......................................... 33
2.9 Koliina toplote predata zraenjem ............................................................................................... 33
2.10 Temperature predajnika toplote .................................................................................................. 33
2.10.1 Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz pregrijaa pare 2 ........................................ 34
2.10.1.1 Proraun temperature p.s na izlazu iz PP2 za nominalni reim rada ..................................... 35
2.10.2 Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz meupregrijaa ......................................... 35
2.10.2.1 Proraun temperature p.s na izlazu iz MP za nominalni reim rada ...................................... 35
2.10.3 Temperatura produkata sagorijevanja na izazu iz pregrijaa pare 1 ........................................ 36
2.10.3.1 Proraun temperature produkata sagorijevanja na izlazu iz pregrijaa pare 1 ..................... 36
2.10.4 Temperatura na izlazu iz zagrijaa vode 2 - ekonomajzera ....................................................... 36
2.10.4.1 Proraun temperature na izlazu iz zagrijaa vode 2 za nominalni reim rada ....................... 37
2.10.4.2 Proraun temperature na izlazu iz zagrijaa vode 1 za nominalni reim rada ....................... 37
2.10.5 Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz zagrijaa zraka 2 ........................................ 37
2.10.5.1 Proraun temperature p.sna izlazu iz zagrijaa zraka 2 za nominalni reim rada .................. 38
2.10.6 Temperatura produkata sagorijevanja na izlazu iz zagrijaa zraka 1 ........................................ 39
2.10.6.1 Proraun temperature p.s na izlazu iz zagrijaa zraka 1 za nominalni reim rada ................ 39
3. Temperatura plinova na kraju kotla ................................................................................................. 40
3.1 Proraun temperature plinova na kraju kotla za nominalni reim rada ........................................ 41
4. Proraun glavnih dimenzija loita ................................................................................................... 42
5. Proraun ozraene povrine ............................................................................................................ 45
6.Temperatura pare na ulazu u pregrija pare ...................................................................................... 49
6.1 Pregrija pare dva (PP2) ................................................................................................................. 49
6.2 Pregrija pare jedan (PP1) .............................................................................................................. 49
7. Temperatura na ulazu u meupregrija pare (MPP) ......................................................................... 49
8. Proraun kotlovskih elemenata ........................................................................................................ 50
8.1 Pregrijai pare ................................................................................................................................. 50
8.2 Proraun pregrijaa pare dva (PP2) ................................................................................................ 52
8.3 Proraun meupregrijaa pare (MPP) ............................................................................................ 57
8.4 Proraun pregrijaa pare jedan (PP1) ............................................................................................. 61
8.5 Zagrijai vode .................................................................................................................................. 65
8.6 Proraun zagrijaa vode (ZVII) ......................................................................................................... 67
8.7 Proraun zagrijaa vode (ZVI) .......................................................................................................... 70
8.8 Zagrijai vazduha ............................................................................................................................. 71
8.9 Toplotni proraun povrine zagrijaa vazduha 2 ............................................................................ 74

86

8.10 Toplotni proraun povrine zagrijaa vazduha 1 ........................................................................... 78
9. Ventilator ........................................................................................................................................... 81
Popis tabela ....................................................................................................................................... 82
Popis slika........................................................................................................................................... 82
Literatura ........................................................................................................................................... 83


87

Kotlovi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kotlovi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

UNIVERZITET U TUZLI

[] Pritisak na izulazu iz meupregrijaa pare

[] Pritisak napojne vode

[] Temperatura pregrijane pare

[] Temperatura napojne vode

[] Temperatura gasova na kraju kotla

[] Temperatura zagrijanog zraka

predstavlja minimalnu potrebnu koliinu vazduha i to za .

- koliina azota koji se nalazi u vazduhu

koje dobijamo na osnovu prethodno napisanih jednaina predstaviti

koliina vlanih produkata sagorijevanja

koliina suhih produkata sagorijevanja

i minimalne koliine suhih produkata

dobija se dijeljenjem koliine ugljendioskida i

minimalno potrebna koliina vazduha za sagorjevanja goriva

entalpija suhog vazduha (tabela 3.31, str.3.207 urid)

gubitak uslijed propadanja goriva kroz reetku

+ toplotna mod sagorivog u propadu,

+ donja toplotna mod goriva,

sadraj sagorivog u propada,

stepen propada kroz reetku.

kao i ostale gubitke, treba pretpostaviti.

utiu sljededi parametri:

je pravilan izbor reetke za posotjede gorivo

gubitak uslijed neizgorenog dijela goriva u ljaci i pepelu

+ koliina ljake na izlazu iz loita,

udio nesagorjelog u toj ljaci,

utiu sljededi faktori:

gubitak uslijed nesagorjelog u letedem sloju

definie se kao energija koju sa sobom iz kotla iznose nesagorjele estice u

+ koliina letedeg pepela,

udio nesagorjelog u letedem pepelu,

utiu sljededi faktori:

postaje vedi, a kod sagorjevanja u letu, gubitak

je relativno mali, jer je i stepen oslobaanja ovih loita

je priblino jednak u oba sluaja.

gubitak uslijed hemijski nepotpunog sagorijevanja

gubitak uslijed pojave ai

gubitak uslijed fizike toplote ljake

je energija koju sa sobom odnosi ljaka na izlazu iz loita podijeljena

+ toplota topljenja ljake,

+ srednja specifina toplota ljake,

. Ako ljaka iz loita izlazi u vrstom(suhom)stanju, onda je temperatura ljake

je nznatan, jer ljaka izlazi sa realtivno

. Pri ovakvom reimu odvoenja ljake, ovaj gubitak se ne

gubitak sa dimnim plinovima na izlazu iz kotla

gubitak uslijed vanjskog rashlaivanja kotla

po definiciji predstavlja odnos toplote koja sa vanjske povrine kotla relazi na

je gubitak u izlaznim gasovima i on je po veliini najznaajniji kotlovski gubitak.To

se moe izraunati pomodu raznih teorijskih ili empirijskih obrazaca.Najede se

srednja specifina toplota

temperatura okolnog zraka

donja toplotna mod goriva

+ toplotni sadraj goriva na temperaturi na kojoj ono ulazi u loite,

+ toplotni sadrajvlage koja se unosi u proces sagorjevanja

+ donja toplotna mod goriva

za nominalni reim rada

za nominalni reim rada.

i entalpiju dobijamo interpolacijom

i entalpiju dobijamo interpolacijom:

i entalpiju dobijamo interpolacijom:

koeficijent vika vazduha na kraju loita za nominalni reim rada (

odreuje se prema izrazu: