NationalSocialServicesCenter

YouthEmpowermentthroughCommunityDevelopmentProject
FundedbyWorldBank

SITEFILLOJMENJEBIZNES?
Ndryshimifillonngavetja! Perterinjte,studentetdhegjitheata,qeduantenisinbiznesinetyre!

MANUALTRAJNIMI
EdicioniiPare

V.Kolezi

PERMBAJTJA I. Hyrje II. Ndryshimifillonngavetja! III. Tenjohimtregun IV. FaktoretevleresimittenjeidejebiznesiModeliiBinzesit V. PlaniiBiznesit VI. ShtojcaA:Planiiveprimit VII. ShtojcaB:Menyratefinancimit

HYRJE
Ky eshte edicioni i pare nje manuali praktik per te nisur nje biznes, me fokus tek grupetsocialenenevoje,kryesishtperterinjte,studentetdhetepapunet. Permbajtja e ketij manuali eshte fryt i nje eksperince ne konsulence biznesi, menaxhim biznesi dhe metodologjive me te perparuar te kohes, duke perfshire konceptet e reja dhebashkekohorenegjykimdheveprimbiznesi. Kymanualpraktikipergjigjet3pyetjevekryesore: 1. SitegjejmedhevleresojmenjeidebiznesinepermjetModeleveteBiznesit? 2. SitekrijojmenjePlanBiznesipraktikperbiznesetevogladhetemesme? 3. Sitefillojmenjebiznesdhesitafinancojmeate? Ngritja e nje biznesi, eshte dicka qe fillon nga deshira dhe pasioni per te krijuar dhe punuarperveten.Perketearsyellogariteduhettibenimeveten,neseeshtenjezgjidhje e mire per ju apo jo. Sigurisht krijimi i nje biznesi eshte vetem fillimi, sepse pjesa e veshtire vjen me pas. Per kete arsye, ju vjen ne ndihme ky manual praktik, per tju treguar se krijimi dhe miremenaxhimi i biznesit tuaj, mund te sjelle nje ndryshim rrenjesor ne jeten tuaj ne te ardhmen. Sigurisht suksesi nuk ka formula te gatshme, por ata qe kanenjohuri, kane shume me teper shanse per ta arritur ate dheper te fituar nje rolmeterendesishemneshoqeri.

Ndryshimi fillon nga vetja!

Jeta sot sht m komplekse, m stresante dhe me krkuese, kjo vihet re ne jetn e prditshme.Shikonisiiprgjigjetpublikuisotemsfidavetekohes: I. Frikadhepasiguria Shume njerez jane pushtuar nga sensi i frikes ne ditet e sotme, sepse i tremben t ardhmes. Ata ndihen te dobet ne pune, kane frike mos nuk gjejne dot nje pune apo humbasinvendinepunesdheaftesinepertesiguruarteardhuraperfamiljetetyre! Pergjigja me thjeshte per kete fenomen eshte PAVARESIA te qenit i pavarur financiarisht. II. eduatani Njerzit i duan gjrat dhe i duan tani. Une dua para, Une dua nje shtpi t madhe, njmakintbukur,njeTV3D.Uniduatgjithadheimeritoj.Sotjetojmnepokn e karts s kreditit dhe metodave merre sot, dhe paguaj m von. E njjta gj ndodh n pune shefi krkon rezultate, ne krkojm te arrijm nje sukses ne biznesin ton, SOT,pracfarndodh,egjithshoqriakrkontarrijmenjhererezultatinekrkuar. Pergjigjja : BALANCIMI i nevojs pr t prmbushur krkesat sot dhe nevojs pr t investuarnaftsiprtarritursrishtnjsuksesnesr. III. Turpidheviktimizimi Kudo ku gjendet nje problem, te gjithe ne mundohemi ti drejtojme gishtin e turpit fajit/fajtorit.Shoqeriajoneeshteefiksuarneteberineviktimes. Sikurtemoskishaketeshefidiot? Sikurtemoskishalindurivarfer? Sikurtekishalindurnendonjevendtjeter? Sikurtemekishinlenendonjetrashegimi? Sikur,Sikur,Sikur? Te gjesh fajtorin e problemeve te tua, te lehteson per nje moment, por te lidh me keq meproblemin.

Pergjigjja eshte: Ne tregun e sotemmbijetojne ata qe marrin pergjegjesine per gjendjen e tyre dhe po ashtu marrin iniciativat e nevojshme, per te permiresuar situaten e tyre dukeuperballurmesfidat! IV. Tjeshipashpres FemijeteTurpitjaneCinizmidheIpashpresi. Kur ne besojme thellesisht se ne jemi viktima te rrethanave ku jetojme, ne humbim shpresen,nehumbinenergjinedhevendoseminenjepoziciondoreheqejedhepritjeje. Nukbejdotgje Doulmemirepretendimet,keshtunukzhgenjehem Shpresatjanetepakta,spoihyfarekesajpune Njerezit qe bejne ndryshim dhe jane sipermarres mendojne: Une jam forca krijuese e jetestime,eshtenedorentimedhedotaarrijmecdokusht. V. Mungesaebalancssjets Jeta ne kohen e Celularit eshte shume komplekse, kerkuese, stresante dhe e lodhshme. Te gjitha perpjekjet tona per te menaxhuar kohen, per te bere me teper, per te arritur meshume,perterritureficencenpermesteknologjisemoderne,ndikojnesetepermine balancenejetes.Megjithesepunaeshtemotoriijetes,sotkerkohetqetevishmeheret ne pune dhe te rrish deri vone, te rritesh eficencen ditore perkohesisht, deri sa mesohesh,pornefundkuptonseqetesiaemendjesdheBalancaejetesnukprodhohen vetem nga keta faktore, por jane produkt i percaktimit te qarte te prioriteteve te jetes dhe ndjekja rigoroze e tyre duke i perkushtuar kohen e nevojshme secilit sipas rendesise. Shendeti__,Puna__,Familja___,Argetimi___,Utilitetet__. Renditinisipasrendesiseketoprioritetenga15. VI. Cfarkaatyprmua? Jeta na meson se ne duhet gjithmone te dalim te paret Jeta eshte nje gare, nje kompeticion dhe duhet fituar Si pasoje te gjithe miqte, shoket, koleget madje dhe familjaret i shohim si konkurrente dhe sa me shume fitojne ata, aq me pak mbetet per Ne, nje gje kjo qe na grryen perbrenda dhe nuk na le te shohim perpara, ne menyre te pavarur. Shume nga arritjet me te medha sot, jane bere si pasoje e nje deshire/pasioni tepavaruardhenjeshpirtipunetevendosur. POR: Mundesite me te medha dhe arritjet me te pakufijshme i jepen atyre qe punojne me frymen Ne. Suksesi i vertete do te arrihet permes nje mendje te plote me

perberjen e mendjeve te disa njerezve me te njejten aspirate, qe nuk punojne vetem, pormerespektpernjeritjetrin,pernjetemireteperbashket. VII. Dshiraprtqenipranuar Shumepaknevojanjerezorejanemetemedhajasenevojapertupranuarngatetjeret per te patur nje ze qe degjohet, repektohet dhe vleresohet pra te kete INFLUENCE. Shumenjerezmendojneseinfluencaeshtenjeceshtjekomunikimitejapeshmesazhin nepermjetnjetefolureteqartedhendikuesetekdegjuesi.Neteverteteinfluencafillon atehere kur te tjeret e ndjenje se po influencojne tek ju kur ndjehen se ju i keni kuptuarsejuikenidegjuarmevemendjedhejenitesinqerte. Per te shpalosur qarte mendimet tuaja, planin tuaj te biznesit, apo propozime biznesi, duhet patjeter te influenconi ne mendjen e degjuesit tuaj, investitorit apo partnerit, duke i dhene atyre te kuptojne, se ju i keni kuptuar shume mire kushtet e partneritetit dhesejujeniisinqertedheihapurnepermbushjeneketyrekushteve. VIII. Konfliktidhendryshimet Njerezit kane shume gjera te ngjashme por ata jane shume te ndryshem. Ata mendojne ne menyra te ndryshme, ata kane vlera te ndryshme, motivime dhe objektiva te ndryshme.Pikerishtkonfliktetlindinngaketondryshime. Zgjidhja e konflikteve ndermjet grupeve te ndryshem, perqendrohet ne Fito sa te mundesh duke qenderzuar arritjen e kompromisit, nga i cili shpesh nuk del e kenaqur plotesisht asnje pale. Do te ishte humbje e madhe nese ndryshimet do ti shtynin keto grupeteulninstekenekompromisit,nderkoheqedotedeshtoninteperdorninparimin ebashkepunimitkrijuesnegjetjenezgjidhjeveteproblemeve,qejanegjithmonemete mirasezgjidhjaorigjinaleenjerespale.

TENJOHIMTREGUN
Situataaktualeetregutpertefilluarnjebiznesteri 1. Situataekonomike Situata aktuale e tregut jepet permes treguesve makroekonomike qe publikohen nga INSTAT, por edhe nga organizma te tjere te informimit publik. Tregu Shqiptar paraqitet sinjetregmenjedinamiketelarte,dhememundesitemedhanekrijiminebizneveseve te reja. Sigurisht keto mundesi jane te lidhura me sektore te ndryshem si sherbimet, ushqimi, turizmi, transporti, teknologjia e informacionit dhe telekomunikimit, kujdesi shendetsor, edukimi, informimi, etj. Duhet patur parasysh qe jo te gjithe sektoret ofrojne mundesine e fillimit te nje biznesi te vogel, sidomos ato sektore ku kerkohen licensadheinvestimifillestaretekonsiderueshme. Rritja ekonomike e qendrueshme, por sidomos dinamika e tregut ne rritjen cilesore te produkteve dhe sherbimeve, krijon mundesi ne zhvillimin e bizneseve te reja qe sjellin standartemetelarta,dukekonkurruardenjesishtmetregetaretetjereekzistues.Ofrimi i sherbimeve me standarte kerkon nga ju (sipermarresit) nje nivel te mjaftueshem njohurish dhe mjetesh te cilat ju japin mundesi ta beni oferten/produktin tuaj te pershtatshempernevojateklientevetuaj. 2. Netermademografike Tregu TiraneDurres eshte arteria kryesore e biznesit shqiptar sot, dhe zhvillimi i bizneseve te reja ne keto metropole eshte ne rritje sipasoje e dinamikes qe folem me siper.Kytregperben1/3epopullsiseshqiptaredhepjesenmetemadhemeteardhura mesatare mujore per fryme. Kjo fuqi blerese eshte nje avantazh shume i rendesishem per te vendosur se ku do ta nisni biznesin tuaj. Gjithashtu migrimi i brendshem i popullsise por dhe ai i emigranteve qe kthehen nga jashte, drejt ketyre metropoleve eshtenjefaktpozitivserishtperpermasatetregutpotencial,qejumundtisherbenine te ardhmen. Nqs sot do te nisni njebiznes, shpejtesia erritjes/shtrirjesse tij do te varet shumeedhengaketofaktore. 3. Netermateknologjike Teknologjia sot ka avancuar se tepermi si ne prodhimin e produkteve/sherbimeve per klientet, ashtu dhe ne formen e komunkimit dhe negocimit me klientet. Sot klientet perdorin celularin, emailin, faqen e internetit, shtypin ditor apo TV per tu njohur me produktet dhe sherbimet e kompanive te ndryshme, te medha e te vogla. Kjo eshte nje vlere e madhe ne treg, pasi njohja e biznesit ne tregun lokal eshte nje pikenisje per 7

rritjen e tij dhe per arritjen e suksesit ne nje periudhe afatagjate. Sot mund te kryhen porosi brenda disa oresh, nderkohe qe kerkonin dite te tera me perpara, fale teknologjiseseprodhimit,komunikimitdhemenaxhimit. 4. Netermakulturore Kultura e nje vendi eshte e lidhur ngushte me vlerat e shoqerise. Ajo qe sot parapelqehet ne treg eshte e lidhur ngushte me kulturen dhe traditat e vendit tone. Produkti/sherbimi qe do ofroni neser duhet te pershtatet me keto tradita, sepse keshtu jurespektoniklientintuaj,icilinekembimdotjupaguajejupertemarresherbimintuaj dhejokonkurrentetqenukerespektojneketefaktor. Gjithashtu vlerat dhe parimet njerezore te shoqerise, megjithese duken jashtemode nekohetesotme,janeatoqedotisigurojnebiznesittuajnjejetetegjate,megjithsene periudha afatshkurtra duken si humbje kohe, ato krijojne nje biznes me karakter te forte me te cilin klientet duan te bashkepunojne ne periudhe afatgjate. Per shembull, nese ofroni nje produkt cilesor, mos tentoni te abuzoni ne cilesi ne asnje rast, sepse megjithse do fitoni dicka me teper duke ulur koston, kjo do te sjelle humbjen e klientit dhe disa klienteve te tjere potenciale, dhe ne te ardhmen e afert nxjerrjen tuaj jashte tregutnganjekompanitjetereciladoteofrojemetepervlerenetregperklientet.Mos harronitegjithepunojneperteofruarmeshumevleresekonkurrenti. 5. Netermapsikologjike Menyra sesi e jetojme jeten e perditshme, jo ne, por shoqeria, mund te jete nje indikator shume i mire se cfare biznesi te filloni. Kjo sepse aty tregohet sesi shpenzohet parate ditore, ku shpenzohen, kush jane produktet/sherbimet qe konsumohen me teper,saegjereeshtebazaeklientevepercdoprodukt/sherbim. Nukeshteelehtetegjeshdhemateshdeshiratdhemenyrenejetesessenjeshoqerie, por ketu qendron dhe kyci i suksesit te biznesit, te arrish te sigurosh ate, qe duan klientettuaj(shoqeria)memiresekonkurrentettuaj. Studime te ndryshme tregojne tendenca te ndryshme te menyres se jeteses te shqiptareve.Megjithateduhetpaturparasyshsebiznesijuajiri,dotejeteilokalizuarne nje komunitet, dhe stili i jeteses se ketij komuniteti eshte shume i rendesishem per ju, nekrijimineprodukteve/sherbimeve,qeipershtatenketijstili. Si perfundim, duke qene seekonomia shqiptare eshte nezhvillim shume dinamik, hapja e nje biznesi do te jete fitimprurese per ju si sipermarres, por suksesi i tij varet shume nga marrja ne konsiderate e te gjithe faktoreve te mesiperm. Te gjithe keto faktore

duhettembahenparasyshperhartiminePlanitteBiznesittuaj.Eshtedetyrajuajepare testudionitregun,ambjentindhekomunitetinkumendonisedotefillonibiznesintuaj.

FaktoretevleresimittenjeidejebiznesiModeliiBinzesit
Qe ideja juaj e biznesit te vleresohet sakte, duhet qe informacioni qe do jepni per modelin te jete i sakte dhe real (me kembe ne toke). Duhet te ndiqni me rigorozitet te gjithe faktoret dhe cfare menyre do zgjidhni per te bere kthyer keta faktore ne avantazhintuaj.Mbanisheniminformacionetpercdofaktorsepsenefunddotemerrni rezultatinfinalneseidejajuajeshtedotejetenjebiznesisuksesshemapojo. FaktoretesuksesittebiznesitsipasmodeliGELjane: GrupKlienteshshumetemiredhetemjaftueshem Lehtesiaegjetjesetyre Jetegjatesiaebiznesit I.Gjetjaenjegrupitemireklientesh GrupiimirekonsumatoresheshteGrupiJuajiSynuar.Megruptesynuardotekuptojme sekujtdotjashesimproduktet/sherbimettona,kujtdotisherbejme? Kjo eshte ndoshta nje nga pikat me te rendesishme per te patur nje fitim te larte dhe biznes afatgjate, per kompanine tuaj. Ajo ju jep mundesi te forconi pozitat tuaja financiare dhe te rriteni ne treg, duke fituar pozita te shendosha kundrejt konkurrenteve. Synimi juaj si biznes eshte te gjeni kush jane klientet me te mire per biznesintuajdhetebeniperpjekjemaksimaletimbaniata,dukeidhenenjesherbimsa me te mire, kundrejt pjeses tjeter. Gjithashtu ju duhet ti beni klientet e tjere te kompanisetuaj,tadeshirojnestatusineklientevemetemire. Zakonishtketanukjaneklientetqekanemeteperpara,porjaneataqeevleresojneme shume produktin tuaj dhe jane te gatshem te paguajne per te. Per te gjetur kush jane grupet e klienteve me te mire per kompanine duhet te marrim parasysh disa faktore, si netabelenemeposhtme: Synimi Sh.mire mesatar dobet Grupiiklienteveshumetemire Karakteristika Madhesia e teklienteve tregut Lehtesiaegjetjes Modeli i shpenzimit Vlera e Vleraeshitjes klientet per Perseritja e Emadhe Elehte Produktiv Elarte Shume +

10

biznesin

shitjes Suportiishtijes

shpesh Iulet

PlotesonisipasbiznesittuajtabelenmeXpercdofaktor. 1) Numriiklientevemadhesiaegrupit Eshteerendesishmesepse,cdobiznesperteqenerentabelduhetteketetepaktennje numer te mjaftueshem klientesh potenciale ose madhesie tregu. Kjo sepse tregu mund te ndahet ndermjet konkurrenteve dhe gjithesecili prej tyre duhet te justifikoje shpenzimet dhe te realizoje nje fitim te kenaqshem per pronaret e tyre. Pra, qe nje biznes te ekzistoje, ai duhet te operoje ne nje treg me nje numer te mjaftueshem klientesh, qe shpenzojne nje sasi parash gjithashtu te mjaftueshme, me qellim qe, biznesi juaj te arrije te mbuloje shpenzimet dhe te siguroje per ju, nje fitim te kenaqshem. Kynumereshteedhemeirendesishemateherekur: a. Produkti apo sherbimi juaj nuk eshte i shtrenjte dhe per te bere nje fitim duhet shiturnjesasiemadheproduktipraduhetshumekliente. b. Mundesite per rishitje apo shitje shtese tek i njejti klient jane te limituara; ne kete rast nqs ju doni te rriteni si biznes, ju duhet te keni nje numer te madh klienteshperpara. c. Kurklientetnukegjejnekollajbiznesintuaj,pranqsainukeshteipromovuarsic duhet,jenijuata,qeduhetteshkonitekklientetdheflisniperproduktettuaja. d. Njerezit nuk e njohin tipin e produktit, sherbimit apo biznesit tuaj, dhe ne kete rastatanukdokerkojneperju,prajenijuqeduhettigjeni. Jumundtenxisnirritjenenumritteklientevetuajnepermjet: 1) Prezantimit te arsyeve domethenese per blerjen e produktit, dhe kete mund ta beni duke provuar me nje numer klientesh, se sa mire i ploteson produkti/sherbimijuajnevojatetyre. 2) Ngritjaenjerrjetishperndarjetededikuarperbiznesintuaj 3) Vendosjessebiznesitnenjevend,kuklientettuajshkojneshpesh 4) Antaresimit ne nje grup/rrjet biznesesh, qe i sherbejne te njejtit grup te synuar klientesh. 2) Lehtesianegjetjeneklienteve Eshte e rendesishme sepse, per disa lloje biznesesh apo produktesh eshte shume e veshtire,qetelokalizohenngaklientetetyre.Kjodotethote,qebiznesineketerast duhet te shpenzoje shume para, pune dhe kapital per te arritur kete gje, e cila nga

11

anatjeterrritkostotdhemundtabejebiznesinjofitimprures.Praedhekyeshtenje faktorirendesishemnepercaktiminsesaimireeshtegrupiisynuaribiznesittend. Kjomerrrendesitevecantekur: Klientetmundteidentifikohennepermjetlistavetebleresve Eventedhepanairesynojnegrupineklienteveqesynonidheju Njetregshperndarjeshumeiorganizuarisherbenklientevetuaj Klientetedine,kutekerkojneperproduktintuaj Qe te konsiderohet nje Grup i synuar, njerezit e ketij grupi, duhet te sillen ne menyretengjashmekundrejtproduktittuaj. Simundtapermiresojmeveshtiresinenegjetjeneklienteve? Duke konsoliduar disa produkte dhe sherbime ne nje pakete qe do te justifikoje shpenzimet e mjaftueshme per gjetjen dhe ofrimin e produktit te klientetepaketnenumer Duke gjetur kliente potenciale permes klienteve aktuale te biznesit tuaj nepermjetreferencave Duke krijuar fushata marketingu te perbashketa me kompani te tjera qe i sherbejnepotenjejtitgruptesynuar,porqenukjanekonkurrentettuaj Duke marre pjese ne seminare dhe panaire per te terhequr vemendjen e klientevetuajpotenciale. Klientet konfuze nuk blejne asnjehere! Klientet nuk mendojne njesoj si shitesit! Shitesit mendojne sesi te shesin produktine tyre me shume cilesi te mira, nderkohe qe konsumatori mendon sesi do ta perdore produktin/sherbimin, per te plotesuar njenevojeqeukalindur.Gjithmonedoteshisnimeshume,neseitregoniklienteve tuajsesiprodukti/sherbimijuajeplotesonmesemirinevojenetyre. 3) Modeletsishpenzojnekonsumatoret Disa kliente blejne ne menyre emocionale dhe shpenzojne lirisht, psh prinderit e femijeve te vegjel sidomos, shpenzojne me impulse. Si shpenzojne klientet, ndikon ne dy menyra, se pari, klientet qe blejne lirisht duan me pak shepnzime per tu mbushur mendjen dhe, se dyti, keta kliente zakonisht bejne blerje me te medha, qe doterezultojenefitimemetemedhamenjekosto/perpjekjemetevogel.Kjoeshte njera ane e medaljes, ndersa ana tjeter eshte per klientet e kundert, ata qe mendohen shume para se te blejne dhe kerkojne shume informacion, per te marre njevendim. Kjoeshtethelbesorekur:

12

 Shitja bazohet mbi konsiderata praktike me teper se nje pergjigje emocionale. Njerezit blejne lirisht ne menyre emocionale, psh nje makine te re,poratamundohentekursejneneblerjetetyrepraktikep.shenergjia. Produktinukeshtenjeprioritetperklientin. Biznesijuajnukikaburimet,pertepaturnjeforceshitjejeintensive. Produktiblihetvetemnjeherenganjeklient Pertekompensuarkeshillohenveprimetemeposhtme: Tegjendetnjemenyrepertakthyershitjennenjeblerjeemocionale,pshnje kompani fastfood nepermjet reklamave te saj, percoi mesazhin qe nje student humbi 20 kg duke ngrene produktet e tyre me pak yndyre. Kjo rrit vemendjen e atyre qe vuajne nga mbipesha dhe blerja e produktit u be tashmeemocionalesepseulidhmenjenevoje. Shitja e nje zgjidhje te kompletuar, duke i shtuar produktit tuaj te tjera produktedhesherbimetetjeradhedukeisiguruarklientittearrijeqellimine tijfinal,paulodhurtebejelidhjetmesprodukteve. Lehtesimi i marrjes se vendimit te blerjes nga konsumatori nepermjet politikave te cmimit apo nxitjes, psh provoje per disa dite para se ta blesh, apokthimiigarantuarbrendagarancise,dotelehtesoninriskuneklientit,ne marrjenevendimitdhedotinxisninatateblinin. Perqendroniforcatneklientet,qesjellinmeshumeteardhura. Kur keni probleme me gjetjen e klienteve tuaj, mundohuni te gjeni karakteristikat e detajuara te tregut tuaj te synuar (te ardhurat, vendet qe frekuentojne, stili jeteses) dhenepermjettyremundtegjenisekundodhenketakliente. 4) Vleraeverteteeshitjeve Eshte e rendesishme sepse, nje vlere e madhe e shitjes atuomatikisht krijon nje klient te mire per biznesi. Kjo do te thote, qe biznesi ka mundesi te angazhoje burimet e saj per kete klient, duke e ditur, qe shitja do te rezultoje ne nje fitim te rendesishemperkompanine. Kjoeshteerendesishmeateherekur: Kerkohet suport per shitjet sic eshte instalimi, venia ne pune e produktit ose kurblerjaeshtesubjektinjenumritemadhvendimarresish. Produktetprodhohenpercdoklientsipaskerkeses. Cikli i rishitjes se produktit eshte i gjate, psh nje familje kalon nje proces te gjate planifikimi dhe perllogaritje, para se te vendose per rimodelimin e shtepise.

13

 Ka shume konkurrente, qe do te thote se numri i shitjeve kundrejt atyre qe interesohen, do te jete me i ulet, pra ju duhet te beni me teper pune per bindurtenjejtinnumerklientesh,nenjeindustrimekonkurruese. Ka pak mundesi per shitje te tjera pas te pares, psh njerezit bleje nje dere te jashtmepershtepineetyre,nderkohe,qemundteblejnecdo34vjettapete tereja. Pertekompensuarketepike: Tregeto nje zgjidhje komplete, qe nuk do ta beje klientin te shqetesohet per cdopjesetesistemit,qeatijiduhettekrijojevete. Beje klientin te vij tek ju nepermjet demostrimeve, trajnimeve, eventeve specialeapovizitaveneambejntetekompanise. Krijonjerrjettepavaruarshitjeshnepermjetnjesistemikomisioneshpercdo agjentshitjejeoseklientqereferonnjeklienttjeter. Shto linjat produktit duke rritur numrin e produkteve, brenda nje linje dhe dukejustifikuarkeshtuangazhimineburimevetetjera. 5) Perseritjaeshitjeve Eshte e rendesishme sepse, perseritja e rregullt e tyre, sjell perfitime te medha per biznesin tuaj dhe nderkohe kosto e shitjes ulet, kosto e sherbimit te klientit eshte me e ulet dhe gjithashtu standartizimi i produktit/sherbimit per ate klient, ul koston etij.Biznesijuajduhetteshpenzojeburime,pertembajturketakliente,qeteblejne ne menyre te perseritur dhe te forcoje marredheniet me ta sepse keshtu krijohen themeleteshendosha. Kjomerrmeteperrendesiateherekur: Vlerapershitjeeshteevogel,dhemarrjaeklienteveterinjkakostotelarte, nderkoheqembajtjaeatyreekzistuesndikonneuljenekostoveoperative. Kostotesherbimitteklientitjanetelarta. Blerjakarendesiteuletprioritareperkonsumatorin Stafijuajishitjeveeshterelativishtivogeldhenukperballondotngarkesene gjetjesseklienteveterinj. Pertekompansuarnevojitenkeshillatemeposhtme: Krijoni nje produkt te rendesishem, duke pyetur vete klientet dhe profesionistet,sesimundtebehetproduktijuajmerendesiperklientin. Gjenimenyraplotesueseperteshtuarvlereneproduktittuaj. Krijoniplaneshitjemekostoteulet,sipshshitjeneinternet,mekatalog,me agjentetekompanivetetjera,osenepermjetkompanivetespecializuara.

14

 Zgjero tregun e synuar ne nje zone me te gjere, nqs nuk arrin te sigurosh shitjeteperserituranetregunekzistues. Fokusohutekklientetemirenetreguntuaj,nesenukkajuduhetterishikoni modelinebiznesit. 6) Mbeshtetjaeshitjevenevazhdim Eshte e rendesishme sepse, mbajtja e nje klienti pas shitjes mund te rezultoje e kushtueshme per kompanine dhe nese nje klient mund te duket fitimprures, kostot e mbatjes se tij, do ta reduktojne shume shpejt kete fitim, psh nje biznes kancelarie nuk ka nevoje per mirembatje per produktet qe shet, por nje biznes kopshtarie duhettesigurojesherbimeterendesishme,passhitjesseprodukteve,pasiatomund te demtohen dhe kompania mund te humbase nga garancia e produktit, por edhe mekeq,veteklientin.Pranjeklientfitimpruresshumeshpejtmundtekthehetnejo itille,kurkostotembajtjessetij,janetelarta. Kjoeshtemerendesishmeateherekur: Klientet blejne plotesimin e nevojes dhe jo nje produkt specifik, psh kur njerezit blejne nje pajisje per kokteile, ata mendojne per kokteilet ekzotike dhe ata do te ankohen, nese nuk i realizojne dot keto pije me kete produkt, megjithseatamundtemoskenenjohuriperpergatitjenetyre. Kenaqesia e klientit varet nga aplikimi i produktit, kjo ndodh shpesh kur aplikimi i produktit, nuk sjell rezultatet e pritura nga konsumatori dhe ne kete rast kompania duhet te harxhoje kosto te tjera, per te bere aplikimin te njohurperklientet. Produkti eshte i ri dhe konsumatori nuk e njeh funksionimin e tij, ndodh shpeshqenjerezittekeneproblememepajisjetereja,qenukinjohin. Produktet jane te prodhuara me porosi per nje perdorim specifik nga konsumatori. Ne kete rast nevojiten trajnime aftagjata per perdorimin e produktit,qerrisindhekostoneperdorimitteketijtefundit. Produkti duhet te nderlidhet me pajisje te tjera. Kompatibiliteti eshte nje domosdoshmeri ne produktet e sotme, sidmos ato te tekonologjise dhe pershtatjaetyre,kakrijuarkostotetjerashtesepersuportineproduktit. Pertekompensuarkeshillohetsimeposhte: Te dizenjohen produktet, qe ato te jene intuitive dhe jo per idiotet. Ne shume raste klientet nuk i lexojne manualet, por mundohen ti perdorin produktet nepermjet intuites se tyre dhe shenjave e formave ne produkt. Shume prej tyre presin deri sa problemi te shfaqet pastaj marrin asistencen teknike.

15

 Menaxho pritjet e klienteve nepermjet fushatave te ndergjegjesimit apo marketingut, ajo cfare do tu premtohet klienteve eshte pikerisht ajo, qe ata presinngaperdorimiiproduktit. Ofro programe trajnimi ne qendren tende, kjo sepse duke i sjelle klientet ne pikentuaj,krijonmeshumeafrimitetmeta. Shit nepermjet nje rrjeti te specializuar shitjeje, qe siguron sherbime asistence per konsumatoret, kjo do ule shpenzimet e suportit pas shitjes per biznesintuaj. II.Kryerjamelehtesieshitjeve Per shume nga produktet qe ju do te tregtoni, klientet mund te zgjedhin nga nje larmi produktesh dhe sherbimesh ne treg. Kjo do te thote se produkti juaj duhet te kete me shume vlera, sesa ai i konkurrenteve tuaj. Nje tjeter fakt, qe nuk i jepet rendesi zakonisht eshte qe bleresi ble nje perqindje te vogel te sasise se produktit, qe ai mund te bleje. Psh nje punonjes mesatar, qe kerkon te pushoje mund te shijoje vajtjen ne plazh, vajtjen ne mal, kozinote, nje film ne kinema apo kamping. Zakonisht njerezit nuk kane kohe ti kryejne te gjitha keto aktivitete, domethene qe vlera e kenaqesise, qe ata perceptojne se do marrin nga secili aktivitet do ndikoje ne menyren sesi ai do ti shpenzojeparateetij. Pertekryershitjerelativishttelehtajufillimishtduhettezgjidhnidyproblemekryesore. Se pari, ju duhet te ofroni nje produkt i cili kerkohet dhe eshte i pelqyeshem ndermjet shumeproduktevetetjereqeplotesojnetenjejtennevoje. Se dyti, ju duhet patjeter te gjeni nje menyre me kosto te ulet per ti gjetur dhe per te komunikuarmeklientettuaj. Gjashtefaktoretkryesorepertevleresuarsatelehtajaneshitjet. Synimi Sh.mire mesatar dobet Shitjetelehta Vleraper Rendesiae klientin produktit Avantazhi konkurrues Raporti cmim/vlere Kostoefitimit Pikathyrese tenjeklienti Suportiikerkuar Aktivitetet promo Irendesishem Ilarte Iulet Shume Pak Iulet

16

 1) Sairendesishemjenijuperklientettuaj? Klientet ne pergjithesi e percaktojne sa i mire eshte nje produkt sipas standartit te tyre dhejostandartittuaj.Kjodotethotesejuduhettinjihnistandartetetyre.Gjateviteve keto standarte kane evoluar nga te qenit praktik, ne te qenit emocional. Mendoni disa produkte qe shiten sot me sukses: Apple iPhone, kukulla Barbi, tuta Adidas, atlete Nike, libra te I. Kadare, etj. Asnje nga keto produkte nuk eshte vital per jeten e klienteve, por ataiblejneketosepseijapinstatusatyre,ibejnetendihenmemireemocionalishtdhei bejnepjesetegrupevemetenjejtatdeshira. Kompanite operojne ne te njejten menyre. Ata duan te projektojne nje varietet imazhesh,qeibejneatetedukensitesukseshmeaposikompanitemetemiranetreg. Realiteti i marketingut eshte se blerja dominohet nga ajo se cfare ndiejne klientet dhe cfare ata kane prioritet. Njerezit zakonisht kane 23 prioritete, per te cilat shqetesohen vertetdheatomarrinpjesenevendimarrjeedheperproduktetetjera. Kyfaktormerrmeteperrendesikur: Kur produkti shitet nepermjet nje rrjeti shperndarje. Nqs produkti eshte i rendesishem atehere ekziston besnikeria e klientit per produktin dhe shperndaresitdotedonintetregetoninnjeproduktqekaklientebesnike. Praktika ka rendesi me te madhe ne marrjen e vendimit te blerjes nga konsumatorisesaemocioniapoargetimi. Konsumatoret nuk jane te familjarizuar me procesin e blerjes. Bleresit konfuz blejne shume rralle dhe ata nuk marrin infromacion me te detajuar, vetem nese produktieshteshumeirendesishemperta,pshnjemedikament. Blerjet mund te shtyhen lehtesisht, kjo do te thote se produkti nuk eshte aq i rendesishempertadhekonsuamtoreteshtyjneblerjenetijnekohe. Ju keni nje numer te kufizuar kontaktesh me cdo konsumator. Ju mund ti kontaktoni klientet tuaj vetem 12 here ne disa raste per ti folur per produktin tuaj,dhenqsainukeshteirendesishempertakjoperpjekjedoshkojedem. Pertekompensuarketesituate: Jepinjekontekstemocionalvendimarrjesseblerjesngaanaekonsumatorit. Krijoniaktivitetepromocionaleqetenxisinblerjenemenjehershem,pshblininje pale dhe merrni 1 pale dhurate, ose perfitoni 70% ulje brenda dites se sotme, blini nje set dhe merrni dhurate nje artikull, etj. Kjo behet qe klienti te ndjeje se nqsnukble,dotehumbaserastin. Perdor deshmi te eksperteve te industrise ose profesionteve qe besohen nga konsumatoret. Shpesh konsumatoret nuk kane informacion per produktet e tyre dheiudrejtohenspecialistevepertemarrenjeopinionlidhurmeperzgjedhjene

17

 Syno nje pjese nga tregu juaj i synuar i cili e ka shume te rendesishem produktin tuaj. Sitavleresoshneseproduktijuajeshteirendesishem? Nje menyre efektive eshte te vezhgosh nevojat dhe problemet, qe duan te zgjidhin njerezit.Ketoshpeshpublikohennegazetateperditshme,lajmetdheatydallohetqarte se kush jane nevojat, per te cilat njerezit do ishin te gatshem te paguanin qe ti zgjidhnin. Mbi kete baze ju do te krijoni produktin/sherbimin tuaj dhe ta vleresoni ate neaspektetetjera. 2) Avantazhijuajkonkurrues Konsumatoretkaneshumealternativaatagjithmonemundtegjejnenjetjeterprodukt per te plotesuar nje nevoje. Me qellim qe konsumatoret te zgjedhin produktin tuaj, ju duhet ti jepni atyre nje arsye shume te forte, e cila eshte e rendeishme per ta. Me poshteeshtenjelisteenatyresseketyrearsyeve: Imazh me i mire i vete konsuamtorit duke perdorur produktin, psh mercedes benz Performancemeemireekonsumatoritqeperdorproduktin,pshredbull Zgjidhjemeekompletuar,pshsistemngrohjedheujeingrohteperperdoruesin. Perceptim nga klienti, te arritjes se vleres maksimale duke perdorur kete produkt,nukkaprodukttjetermetemire. I pari ne teknologjite e reja, eshte nje arsye qe dhe vete konsumatori ndjek tendencatekohes. Apeli me terheqes vizualisht, duke e bere produktin me te bukur nepermjet reklamaveoseformesseproduktitdhepoashtuateqeeperdor. Produkti me cilesi me te larte, duke i dhene siguri klientit ne perdorim, psh produktetMadeinGermany Marka me e njohur e produktit, duke i dhene konsumatorit, qe e perdor, status dhesigurinjekohesisht,Blackberry. Cmimimeiulet,dukeeberemeekonomikedhetezgjuarzgjedhjenngaklienti. Kyfaktormerrmeteperrendesikur: Ka nje kanal shperndarje te produktit. Distributoret i njohin me mire avantazhet e produkteve konkurruese, pasi i tregtojne te gjitha ato, dhe nese produkti nuk do jete aq i forte nga ana konkurruese, distributoret nuk do te duan ta tregetojne. Konkurrentet jane konsoliduar ne treg, kjo do te thote qe per tu vene re produktijuajduhetteketenjeavantazhtefortenetreg. 18

 Keni me pak burime financiare, njerezore, prodhuese se konkurrentet. Kompaniteqe nuk kane nje buxhetmarketingu, duhet te konkurrojne nepermjet avantazheveqeofronproduktiityre. Klientetmundtegjejneshumekollajseciliprodukt/sherbimeshtemeimire,pra produktikrahasohetkollajdheavantazhetjanetedukshme. Klientet duan produktin me te mire, pra cilesia e produktit eshte shume rendesishmeperta. Pertekompesuarketefaktor: 1. Shtoji produktit/sherbimit tend elemente qe rrisin vleren dhe qe jane te rendesishem per klientet. Per kete pyet vete klientet sesi e duan produktin/sherbiminosekucalonai.Nderkohemundohuteformoshpartneritetme kompani te tjera per te krijuar produkte, qe ofrojne zgjidhje sa me komplete te nevojaveteklienteve. 2. Fokusohu ne nje grup/segment me te vogel ne tregun tend te synuar, te cilet duan produkte qe kane karakteristika te produktit tend, por jo te produktit te konkurrenteve. 3. Beji nje demonstrim, per ti bindur duke i treguar perdorimin e produktit ose kliente tekenaqur. 4. Rritperdorimineimazhevevizualepertedemonstruarpunentende. 5. Beje kompanine nje aktor te rendesishem ne treg, duke marre pjese ne evente, panaire,seminare,etj. 3) Perceptimiiraportitcmim/vlere Njerezit kane nje ndjenje te forte per produkte te cilat kane nje vlere per ta, e cila percaktohet vetem nga kriteret e tyre. Nqs nje familje shkon me pushime ne Turqi fatura eshte 2000 euro. A do ta konsiderojne ata vajtjen ne Turqi, apo do shkojne ne Durres? Disa familje qekerkojne pushime totale dhe larg Shqiperise, dota konsideronin dhe do te kursenin per kete gje, sidomos pas nje viti te lodhshem pune. Por ka dhe nga ata qe mendojne se deti dhe dielli ne Turqi dhe Shqiperi eshte njesoj, keshtu qe pse te harxhojne kaq shume para. Pra raporti cmim/kenaqesi produkti eshte shume i rendesishemkurmarrimparasyshlehtesineneblerjengaklienti.Njeraportpozitivdote ishtenjeblerjeelehtedheanasjelltas. Kureshteirendesishemkyfaktor? Kurklientiekonsideronblerjenenjeprodukti/sherbimisipo/jo.Pranqsklientie konsideron vleren me te madhe secmimi i paguar, ai e bleproduktin menjehere dhe nqs ai e kosideron cmimin si shume me te madh per vleren e marre nga produkti,ainukebleketeprodukt. Kur ka shume opsione te tjera per blere, qe e zevendesojne kete produkt/sherbim.

19

 Kur produkti juaj nuk eshte i njohur ose eshte i i paprovuar. Njerezit marrin ne konsiderate te blejne produktet, qe ofrojne nje vlere me te madhe, por nuk marrin ne konsiderate fare produktin, kur mendojne se eshte me cmim me te larte. Klientettuajjanetendjeshemndajkostososeteorientuarngavleraeproduktit, psh inxhinjeret, kontabilistet dhe njerezit qe kane kete natyre profesionale, tentojnetevleresojnemenedetajezgjedhjetetyreneblerjeneprodukteve. Pertekompensuarkeshillohetqe: Tishtohen produktitelementedhesherbime,qeirrisinvlereneperceptuarnga klienti. Eleminoelementetdhesherbimetpertecilatvleraeperceptuareshteeulet. Gjej menyra me te mira per te ulur kostot e prodhimit dhe ofrimi te produktit/sherbimittekklienti. Shnderrototalishtorentiminebiznesittendkuresheh,qeproduktiytnukofron vlere. Zakonisht bizneset nderrojne 34 here orientimin e tyre deri sa gjejne orientimineduhuroseproduktineduhur,aiqefunksiononnetreg. 4) PikatPrezantuesenetreg Ne sa menyra njerezit mund te blejne prej jush? Keto jane pikat Prezantuese. Sa me shumepikaprezantuesetekeni,aqmeelehtedotejeteperjuvetegjenibleresdhetu shisniatyreproduktet/sherbimettuaja. Per shembull, per nje biznes prodhues pikat prezantuese te produktit mund te jene shitja me dyqan, shitja me telefon, shitja me katalog, shitja me internet, etj. Ndersa per njedyqantregtarpikatprezantuesetregojne,sanjerezevizitojneatedhemundtejene numriidyerve,numriikasave,trafikupedonal,trafikuimakinave,etj. Kyfaktoreshteirendesishemkur: Tregu juaj eshte shume konkurrues, dhe biznesi eshte me i sukseshem kur ai e vendosproduktinetijnesameshumepikakundodhetklientetetij. Klientet kane vendosur te mos e blejne produktin tuaj. Ne kete rast vendosja e produktit, ne shume pika kontakti me keta kliente, mund ti inkurajoje ata te nderrojnemendje. Njerezitemarrinvendimineblerjesmenjehere,ateherevendosjaeproduktitne shumepika,doteconteneblerjetemenjehershme. Simundtekompensohet? Cojeproduktintendatykujanekonsumatorettuaj. Formopartneritetedhealeancapertezgjeruarprezencentendenetreg. Kontakto njerezit e interesuar per produktin tend nepermjet telefonit, duke i njoftuarperuljetecmimeveapoperofertaterejateproduktit. 20

 Krijo nje pike hyrese per shitje te lehta psh per bizneset MakinameQera mjafton te regjistrohesh dhe merr makinen me qera qe kerkon, kudo ku ka pike tebiznesit. 5) KurkerkohetSuportperShitjet Nje shtepi e re, nje pajisje e re argetimi, nje motor, nje makine apo nje program kompjuterikjanetipetevendimarrjesseblerjes,qebehenvetempasisigurohetdhenje suport i zgjeruar nga shitjet, ku perfshihen, demostrimet, manualet teknike, ndihma ne instalimdheshumekontaktemesherbiminperklientin. Suporti i shitjeve sjell dy probleme per biznesin tuaj. Se pari, kerkon kosto te larta te shitjes se produktit dhe duke qene shpenzim, sidomos per bizneset fillestare ndikon direkt ne fitmin e biznesit. Arsyeja e dyte eshte se keto kosto shkojne deri ne 40% te te ardhuravetebiznesitdhekrijojnerisktelarteperjetegjatesineebiznesit. Kyfaktoreshtemeirendesishemkur: Ju keni nje produkt kompleks dhe te panjohur ne treg. Ju duhet te harxhoni shumeenergjipertabindurklientinteperdoreproduktintuaj. Fitimi qe merrni nga cdo klient eshte i ulet dhe nuk justifikon harxhimin e shpenzimevepersuportndajshitjeve. Burimet tuaja jane te limituara dhe ju nuk keni mundesi te siguroni nje suport pershitjetqeteruajekenaqesineeklientit. Blerjanukeshtenjeprioritetperkonsumatorin,neketerastkonsumatoritenton ta shtyje blerjen ne kohe te produktit deri sa te gjeje gjithe informacionin e nevojshem. Sitakompensojme? Krijozgjidhjekompleteqedotejustifikojeshpenzimetpersuportpasshitjes. Ofro nje sherbim per nevojen dhe jo nje produkt, pra nese klienti kerkon nje sobe ngrohje, ju ofrojini sherbimin e instalimit te sistemit te ngrohjes, dhe jo vetemshitjenenjepajisje. Krijo dhe perdor nje rrjet shperndarje, nepermjet te cilit mund te ndani dhe kostotesuportitpasshitjeve. Ofroni komisione shitjeje te larta, sepse kur shisni produkte komplekse ju keni nevojepernjerez,qejanetezoteneshitjedheketakerkojnekomisionetelarta. Perdorni ekspertet/opinionistet si skuadren tuaj te marketingut, duke i bere ata tibindinnjerezitperproduktetnepermjetbesimit,qeatakanefituarsieksperte tefushes. 6) Aktivitetetpromocionaletekerkuara

21

Aktivitetet promocionale jane nje tjeter shpenzim, qe mund te rrise koston e produktit duke rritur dhe riskun e modelit te biznesit. Disa dyqane larg qendrave me trafik harxhojne shume para per reklama, evente, postera, per te kontaktuar dhe terhequr klientet e tyre. Disa te tjere harxhojne qera te larta ne qendra tregetare ku ka trafik njerezish. Te gjitha keto duhet te vijne gradualisht, ne nje model biznesi duke ruajtur kostotneniveletepranueshmeperklientet,porgjithashtudukekrijuarnjeimazhsame pozitiv te biznesit ne treg, qe perkthehet ne rritje te shitjeve dhe fitimit. Eshte e rendesishmetegjendetpikaoptimale. Kureshteirendesishemkyfaktor? Konsumatoretnukmundteidentifikohenlehtesisht. Junukedinisekur/kunjeklientdotebleje,pranukdinisekutafokusoniforcen shitesetebiznesittuaj. Cmimi i ulet ose i mesem dhe fitim mesatar per cdo shitje. Sa me i madh te jete numri i njerezve, te cileve u duhet promovuar produkti, aq me te medha jane shpenzimetperpromocion. Ju duhet te krijoni nje marke te re ose nje produkt kundrejt nje konkurrence te konsoliduar ne treg. Ta besh marken te njohur kerkon kohe dhe para, sidomos kurkonkurrentetkanenjebazeklienteshsolide. Ju keni nje kategori te re produktesh dhe sherbimesh, per te cilen promocioni duhettebejenjepuneshumeintensivepertaberetenjohurnetreg. Simundtakompensojme? Tregeto produkte/sherbime, qe perseriten ne kohe per secilin konsumator. Nje sherbim mujor gjeneron shume me shume te ardhura, sesa nje shitje produkti vetemnjehere. Shtoproduktedhesherbimetereja,pertecilatkanenevojekonsumatoret. Perpiqu te arrish te kapesh vemendjen e klientet heret ne procesin e blerjes, paraseatatejenetegatshemtablejneproduktin,pratuacoshtinemendje. Krijo materiale promocionale efektive dhe imazhe terheqese per prduktet/sherbimet. Mundohu ti japesh produktit/sherbimit tend nje karakteristike terheqese, qe e benatetembahetmendlehte. III.Tendertoshnjebiznesjetegjate Nje ardhme e sukseshme varet nga parate: Sa duhet te investoni, sa fitoni ne cdo shitje dhe sa para duhen investuar, qe te qendroni ne biznes. Faktori me i rendesishem eshte ndoshta fitimi nga cdo shitje, por edhe bizneset me fitimprurese, mund te mos realizohen per arsye se kerkojne investime shume te medha. Madje edhe nje biznes me njekonceptshumetemire,mundteketekostotefshehura.Gjithashtunjebiznesmund te perballet me nevojen e kryerjes se investimeve te medha, per te fituar nje avantazh konkurruesnetreg. 22

Nje biznes jetegjate zakonisht ka marzhe fitimi te mjaftueshme, per te perballuar kostot e njohura dhe te panjohura dhe kerkon investime modeste per tju pershtatur ndryshimevetetregutdheperballjesmekonkurrencen. Synimi Sh.mire mesatar dobet Jetegjatesiaebiznesit Fitimi per Marzhifitimit Ilarte shitje Shitje upsell + x Shume sell Kostot e Teulta produktit Investimet e Investimifillestar Teulta kerkuara Per te ruajtur Teulta tregun Per te qene me i Teulta miri 1) Marzhefitimitemjaftueshme Marzhetefitimitjanenjeindikatorkryesorinjekompanietesuksesshme.Qekurfillova pune ne biznes pasi mbarova shkollen, nuk e kuptoja pse financieret, kishin aq shume pushtet ne nje kompani. Ata nuk benin asnje shitje, por me vone e kuptova se isha gabuar.Perderisakompaniteshpeshmbijetojnemenjeperfitim2derine5perqindmbi shitjet, nje ndryshim i vogel ne keto perqindje, mund te beje diferencen e madhe te nje biznesi me fitim ose me humbje. Kontrolli i marzheve eshte menyra me efektive per te percaktuarsesaisuksesshemdotejetenjebiznes. Kureshteirendesishemkyfaktor? Marzhetefitimitjanegjithmoneterendesishem. Sitakompensojme? Te shtojme vleren e produktit duke shtuar keshtu rendesine e produktit per konsumatoretdhedukeibereatatepaguajnemarzhemetelarta. Te ulim kostot madhore. Nje biznes me avantazh ne kosto eshte shume veshtire tamundeshnetreg. Gjejnjemenyretjetershperndarjeteproduktitnetreg,ecilamundtereduktoje kostoteshperndarjesdherrisemarzhinefitimit. Gjej nje grup tjeter konsumatoresh, qe e shikon produktin tend si me te rendesishem,sesaataqekeaktualisht. Ulshpenzimetoperative,qetembashkostotteulura,pshkostoeqerase,faturat etelefonit,faturateenergjise,etj. 23

 2) Shitja ne vazhdim dhe shitja edhe e produkteve te tjera (xsell , upsell) tek nje klient Njekonsumatoriri,qeblenjeprodukteshtenjeaktivitetmeshpenzimeperkompanine dhe qe kerkon kohe ne realizim, prandaj kompanite perdorin rrjetet ndermjetese per te trajtuarmeshpejtklientetetyre.Mendoninjekonsumator,qevjenteblejenjeprodukt dhe ju i shisni dhe nje produkt tjeter, ose i shisni nje produkt me te shtrenjte, se ai qe kerkon. Kjo shitje behet me e lehte kur konsumatori ka nje eksprience te meparshme pozitive me kompanine tuaj. Bizneset qe maksimizojne fitimin per klientet, duke marre meteperteardhuradhefitimprejtyre,janemetesuksesshem. Per shembull, nese nje klient blen nje TV ne dyqanin tuaj, dhe ju me aftesite tuaja i shisni dhe nje DVDPlayer, ateherete ardhuratjane me te larta dhe jukeni rritur fitimin qe keni marre nga ky klient. Nese Klienti vjen te bleje nje DVDPlayer por ju arrini ti shisni nje sistem Home Cinema, atehere ai ka paguar shume me teper se ajo qe do merrtenefillim,praedheneketerastkenimaksimizuarfitimintuaj.Potimbledheshte gjithe klientet qe jane te tille, do te shikoni se ata ju sjellin nje pjese te madhe te ardhurashekstra. Kureshteirendesishemkyfaktor? Kur shitja eshte e rralle ne kohe, psh njerezit blejne nje frigorifer 1 here ne 10 vjet. Kostot e shitjes jane te larta krahasuar me cmimin e blerjes. Ne shume raste marzhet e fitimit jane uleta per disa produkte dhe nuk ja vlen barra qerane per te bere nje shitje per nje produkt te tille, prandaj keshillohet, qe te shiten dhe produkte te tjere bashke me te, qe shpenzimet e shitjes te justifikojne fitimin e arritur. Klienti vjen ne dyqan vetem njehere, psh ai banon ne nje shtet tjeter apo larg dhe vjen vetem njehere ne piken e shitjes, pra duhet shfrytezuar rasti per ti shiturdisaprodukte. Blerja e nje produkti nuk ka prioritet per bleresin, ne keto raste eshte e veshtire tizgjoshinteresinklientitperproduktetetjera. Pertekompensuarmungesen? Shtojini nje perberes te konsumueshem produkteve ne pakete, psh frigorifereve u jane vene filtra te cilet duhen nderruar, ose psh fshesat me korrent kerkojne nderrimin e qeseve te mbeturinave. Kjo behet me qellim, qe klienti te jete ne kontakt me shitesin dhe biznesin dhe te mos i humbe lidhjet. Gjithashtu fitimi eshtemeimadh,sepserritetnekohe,meshitjenepjesevetekonsumit. Kombino produktet/sherbimet, qe kryehen ne menyre periodike me ato qe kryhen vetem njehere. P.sh. nje biznes servisi per kondicioneret do te ofronte sherbimin e instalimit te kondicionerit, por edhe ate te mirembatjes se tij cdo 3 muajosembushjesmegazcdovit. 24

 Fokuso shitjet tek klientet, qe sjellin me shume te ardhura, sepse tek ata mund tesheseshmeshumeproduktedheproduktemeteshtrenjta,poredhesherbimi pertaduhettejetemeimiri,qemundtekryehesh. 3) Kostotrrjedheseteproduktit Per te krijuar nje produkt/sherbim te sigurte per klientet e biznesit, duhet te merrni persiper disa angazhime lidhur me garancine apo sherbimet, qe duhet ti kryeni pas shitjes. P.sh. nese do shisni kompjutera te asembluar, shpesh klientet mund te kene probleme me pasjisjen e tyre, dhe ju duhet ti sqaroni ata per funksionimin e saj, ti instaloni ndonje program shtese, apo ti nderroni ndonje pjese brenda garancise. Te gjithaketo,klientetpresinqetimarrinpakosto,nderkoheqekostoetyretransferohet tek biznesi juaj. Nese biznesi juaj, do te kete kosto te tille te larta, ai rrezikon te falimentoje, pasi ato shkaktojne nje humbje ne fitimin e tij dhe gjithashtu rritin pakenaqesineeklientit. Kureshteirendesishemkyfaktor? Kurproduktieshtekompleksoseperdoretsebashkumeproduktetetjera. Kur produkti gjen perdorim ne nje sere aplikimesh te ndryshme, per te cilat konsumatoretkanenevojeperinformacionekstra. Kur konsumatoret nuk kane informacion per te sistemuar probleme te vogla ne produktin e blere; ne pergjithesi ndodh, qe kur blejme nje produkt te na duhet ndihmepertaperdorurefektivishtmetegjithaopsionet. Sitekompensojmemangesite? Parapergatiteni klientin qe produkti eshte kompleks dhe duhet te lexoje manualet ose te marre ne biznesin tuaj, nese ka ndonje problem me venien ne funksionimteproduktit. Krijoni nje manual perdorimi ne internet, ku mund te reduktoni PSEte e klientit lidhur me produktet tuaja. Ne kete rast e drejtoni klientin ne internet per sqarimedukeulurkostotekomunikimit. Krijoni nje strukture qeti pergjigjet ankesave ose pyetjevete klientit dhe te jete vecmasshitjes,pasisherbimiiklientithashumekohedhepengonshitjen. Nefund,shumenjerezdoezgjidhninveteproblem,neseithonisitabejne. 4) Kostotehyrjesnetreg Kostot e fillimit te biznesit perfshijne kostot e prodhimit, ngritjes se kompanise dhe lancimit te nje fushate marketingu dhe shitje. Shqetesimi kryesor i individeve, qe duan tengrenenjebizneseshtetekeneparatemjaftueshmepertelancuarnjebiznes.Eshte e rendesishme te kemi nje vleresim fillestar te kostove per fillimin e nje biznesi. Ne balancevendosimkostonefillimittebiznesit(pshsalekeduhenpertehapurnjelibrari) dhe potencialin e tregut (sa leke harxhon ne vit per libra). Zakonisht per investitoret, potencialiitregutduhettejetetepakten10heremeimadhsevleraeinvestimit,qeata takonsiderojneketeinvestimmerisknormalngafalimentimi. 25

Kureshteirendesishemkyfaktor? Kur plani juaj i biznesit eshte nje risi qe nuk eshte testuar me pare, atehere ju nukjeniisigurtesekurbiznesidotefillojetejetemefitim. Ju nuk keni akses ne burime financiare qe ju mundesojne investime te medha fillestare. Jukeninjekonkurrentteforte,qedotethotesejuminimalishtduhetteofroni2 here me shume sherbime per te njejtin cmim, qe te arrini te reduktoni skepticizminnetregperbiznesintuajteri. Pertekompensuarmangesite: Mundohunitekrijonipartneritetmekompanitemedha,shumeprejtyreofrojne mundesineehapjessenjepikeshitjejefrancise,pshdigitalb,vodafone,etj. Mundohuni te gjeni 23 kliente te medhenj, para se te beni investimin dhe merrni premtimin e tyre, qe te jeni ju, siguruesit e sherbimit per ta. Psh nqs mendonitehapninjesherbimkatering,mundohunitelidhnikontratamendonje hotel ose insitucion, qe ti furnizoni ju me ushqime. Ne kete rast ulet i risku i investimitfillestar. Perpiquni ti sherbeni nje klientele te vogel, por qe keni me prane dhe mund ta arrinimepakkosto. Nderto nje strategji shitjeje dhe marketingu, qe te jete inovative ne treg, e cila domundesojenjohjeneshpejtetemarkestuajnetreg. 5) Kostotperteqendruarnetreg Zakonisht per te fituar pjese nga tregu zbatohen strategji te ndryshme, te cilat kane buxhetin e tyre perkatese, pra kerkojne shpenzime nga xhepi i biznesit. Ne pergjithesi kurperpiqemitefitojmeklientenjepjesetefitimittekompaniseeshpenzojmeperkete qellim, pra fitimi ulet. Por kjo nuk mund te vazhdoje pafundesisht, por behet vetem ne intervale kohe te caktuara. Pjesen tjeter te kohes, biznesi e shfrytezon, qe klienteve qe ka fituar, tu marre sa shume teardhura per te justifikuar investimin e fitimit dhe per te fituar me teper. Por kjo nuk eshte gjithmone e vertete, ka raste kur bizneset investojne nedrejtimtegabuardhehumbasinfitiminetyredheketobiznesenukmbijetojnegjate. Gjithashtu shpesh konkurrohet nepermjet uljes se cmimit, por kjo sjell reagim te konkurrenteve dhe zakonisht nuk jep gjithmone rezultatet e pritura. Pra duhet te jemi shume te kujdesshem, se me cfare do te konkurrojme ne treg, per te siguruar nje pjese treguafatgjate. Kjoeshteedhemeevertetekur: Konsumatoret nuk perceptojne ndryshimet ndermjet produkteve te konkurrenteve, pra shpenzohet shume ne promocion/reklame per te bere dalliminngatetjeret,dhekjonukzgjatkurpromocionimbaron. Konkurrente te forte dhe te konsoliduar jane ne treg, ne kete rast per te fituar tregduhetmeshumeforcedheinvestimepertekrijuarnjeemertemirenetreg. Metoda alternative te marketingut nuk jane te mundura si psh evente, panaire, shoqatatregetareapokomuniteteperdoruesish. 26

 Kostot e marketingut dhe promocionit jane te larta, psh per te arritur grupe te caktuaraspecifike,ketokostojanetelarta. Pertekompensuarmangesite: Gjeni menyra te tjera per te nxjerre ne pah pikat e forta te produktit tuaj, qe e dallojneatengakonkurrentet. Konkurroninesegmentekuproduktijuajeshtemeiforte. Krijo emrin tend ne treg nepermjet marketingut guerrilas, ne rruge dhe lagjen tende Fokusohunetregjetevoglaporfitimprurese. 6) Kostotperteqenemeimirinetreg Asgjenukesjellmemiresuksesinebiznesittuajsanjeprodukt/sherbimiricilesordhei kerkuar nga te gjithe. Kerkesa per produktin tuaj, ju ben juve promocionin e deshiruar, panxjerreasnjelekngaxhepidhekjofalecilesisesepunes/produktittuaj. Por per te qene gjithmone i tille, ka kosot te tjera si shpenzime operative dhe kosto te lendesseparetecilatjanetelarta,praperteruajturcilesine,herepashere,juduhette investoni nga fitimi i biznesit tuaj ne teknologji, burime njerezore, lende te para apo reklame. Kyfaktoreshteirendesishemkur: Klienteteparapelqejneteknologjinedheedinemiresecpondodhnetreg. Klientet i perdorin produktet tuaja per te fituar status ne shoqeri, psh biznesmenet perdorin gjithmone celulare ose veshje te mira per te terhequr vemendjensinjerez,qejetojnemetendencatekohes. Teknologjiteerejareduktojnekostotebiznesittuajdherrisinproduktivitetin. Kur teknologjia aktuale ka mangesi, te gjithe kerkojne te gjejne nje rrugezgjidhje per te shmangur keto mangesi, nepermjet zgjidhjeve te reja teknologjike. Kjo i benatamekonkurruesnetreg. Ndryshime te shpejta dhe te shpeshta ndodhin ne industri, kerkojne energji nga biznesi juaj ne burime njerezore dhe para, per te ecur me hapin ekohes dhe per te tregtuar gjithmone ato produkte e ofrojne vleren me te mire per klientet tuaj kundrejtcmimit. Pertekompensuarmangesite: Mbanilidhjetefortametreguntuajdhemerrniinformacionteshpeshtengaata se cilat jane nevojat e tyre. Shpesh ata ju japin inforamcion edhe se cilet produkte i plotesojne me mire keto nevoja dhe ju duhet ti merrni ne konsiderateatopertepermiresuarproduktintuaj. Krijo nje grup klientesh te cilet jane te sinqerte ne kritikat e tyre ndaj produktit tend. Here pas here jepi atyre te provojne produktet tuaja per te testuar se sa mireatoplotesojnenevojat. Investo minimalisht ne krijimin e produkteve te reja duke pare praktikat me te miratekompanivetetjera. 27

 IV.Vleresimiiidesesuajtebiznesit Vlersimiiidesesebiznesittuajbehetne3hapakryesore: 1. Plotesimi i te gjithe pikave te faktoreve GEL, sipas idese se biznesit qe ju keni tashme. 2. PermiresoideneebiznesittenddukejapershtaturModelit 3. Bejvleresiminfinalneseidejaeshteevlefshme. 1) PlotesimiitegjithepikavetefaktoreveGEL,sipasidesesebiznesitqejukeni. Ne tabelen e meposhtme plotesoni te gjitha pikat sipas idese se biznesit qe keni ne mendje Taktikat Synimi Sh.mire mesatar dobet kompensuese po jo Grupiiklienteveshumetemire Karakteristikat Madhesia e Emadhe eklienteve tregut Lehtesia e Elehte gjetjes Modeli i Produktiv shpenzimit Vlera e Vlera e Elarte klientet per shitjes biznesin Perseritja e Shume + shitjes shpesh Suporti i Iulet shtijes Shitjetelehta Vlera per Rendesia e I klientin produktit rendesishem Avantazhi Ilarte konkurrues Raporti Iulet cmim/vlere Kosto e fitimit Pikathyrese Shume tenjeklienti Suporti i Pak kerkuar

28

Aktivitetet Iulet promo Jetegjatesiaebiznesit Fitimi per Marzhifitimit Ilarte shitje Shitje upsell Shume +xsell Kostot e Teulta produktit Investimet e Investimi Teulta kerkuara fillestar Per te ruajtur Teulta tregun Per te qene Teulta meimiri Per te gjitha ato faktore, te cilet jane mesatar ose dobet jepni taktikat kompensuese. Taktikatkompansuesejaneshpjeguarpercdofaktor,megjithatecdobizneskataktikate veta. Ju duhet ti percaktoni vete taktikat kompensuese, duke renditur, ato qe mendoni se jane me efektive dhe do te permirsojne gjendjen e cdo faktori. Taktikat duhet te zgjidhen me kujdes dhe duhet te jene te realizueshme ne kohe, para dhe burime njerezore. Listotaktikatkompensuese Efektiviteti (shiko shpjegimet per cdo 1 2 3 faktor) Grupiiklienteveshumetemire Karakteristikat Madhesiaetregut eklienteve Lehtesiaegjetjes Modeli i shpenzimit Vlera e Vleraeshitjes klientet per Perseritjaeshitjes biznesin Suportiishtijes Shitjetelehta Vlera per Rendesia e klientin produktit Avantazhi konkurrues Raporti cmim/vlere Kosto e fitimit Pikathyrese tenjeklienti Suportiikerkuar Aktivitetetpromo

29

Jetegjatesiaebiznesit Fitimi per Marzhifitimit shitje Shitje upsell + x sell Kostoteproduktit Investimet e Investimifillestar kerkuara Per te ruajtur tregun Per te qene me i miri Forma e meposhtme e seleksionimit ju jep nje pasqyre te qarte, sesi qendron cdo element i modelit te biznesit qe ju keni zgjedhur. Tek kolona I permiresuar vendosni ato faktore, te cilet jane permiresuar nepermjet taktikave kompansuese, ndersa tek kolonShqetesueseatofaktore,qenukmendonisemundtepermiresohen. I Sh.mire Mesatar Shqetesues permiresuar Grupiiklienteveshumetemire Karakteristikat Madhesiaetregut eklienteve Lehtesiaegjetjes Modeli i shpenzimit Vlera e Vleraeshitjes klientet per Perseritjaeshitjes biznesin Suportiishtijes Shitjetelehta Vlera per Rendesia e klientin produktit Avantazhi konkurrues Raporti cmim/vlere Kosto e fitimit Pikathyrese tenjeklienti Suportiikerkuar Aktivitetetpromo Jetegjatesiaebiznesit Fitimi per Marzhifitimit shitje Shitje upsell + x sell Kostoteproduktit Investimet e Investimifillestar kerkuara Per te ruajtur 30

tregun Per te qene me i miri

Me qellim, qe nje model te quhet i suksesshem te pakten 3 kategori duhet te jene SHUMEMIREdhetepakten3tetjeratduhettejeneMESATARE. Meposhtebehetnjepermbledhjeperfundimtare: FaktoretqeduhettejenepatjeterSHUMEMIRE Klientet lehtesia e ____Po TegjitheduhettejenePO,nete gjetjes kundert modeli i biznesit nuk Vlera e klientit ____Po eshteivlefshem. raporticmimi/vlere Fitimi per shitje ____Po Marzhi FaktoretqenukduhettejeneSHQETESUES Klientet Modeli i shpenzimit Vlera e klientit per biznesin suporti i shitjeve Investimet e kerkuara ruajtja e pjesessetregut SHUMEMIRE ____Jo Te gjithe duhet te jene JO, ne te kundert modeli i biznesit nuk ____Jo eshteivlefshem.

____Jo

SHQETESUES

Faktoret SHUME MIRE duhet te jene ne raport 3 me 1 me faktoret SHQETESUESmeqellimqemodelitequhetipranueshem.

31

Ne rastet kur modeli (ideja) juaj e biznesit, calon ne pikat kryesore ju duhet te beni ndryshimetenevojshmene4menyra: 1. ndryshonitreguntuajtesynuar 2. ndryshonivleren/rendesineqekenijuperklientet 3. ndryshonistrategjineeshitjeve 4. ndryshonimenyrensesiprodhohetprodukti

32

PLANIIBIZNESIT
Pas trajtimit te faktoreve qe ndikojne ne krijimin e nje modeli te suksesshem biznesi kemi hedhur themelet per ndertimin e nje ndertese shumekateshe. Tani eshte e nevojshme te kemi nje projekt te detajuar, sesi do ta ndertojme ndertesen, kush do te punoje dhe sa para na duhen, pra tani jemi ne fazen, kur duhet te flasim me terma konkrete. Ky eshte Plani i Biznesit dhe ai duhet ndertuar patjeter per te krijuar nje biznes te suksesshem dhe me risk sa me te ulet nga falimentimi. Plani i biznesit ju nevojitetperketoarsye: 1. Per te gjetur financim per biznesin tuaj. Asnje projekt biznesi sado i mire te jete, nukmundtegjenerojefinancimngabankat,investitoretapopartnerebiznesine qofte se nuk ka nje plan te detajuar, qe garanton minimalisht kthimin e financimittetyre. 2. Si nje mjet planifikimi dhe zhvillimi i cili ju ndihmoni te shikoni rrugen nga duhet teecninemomentetecaktuarakonfuzioni 3. Sinjemjetplanifikimiperinvestimet,financat,teknologjine 4. sinjestandartpertevleresuararritjettuajadhepertavendosurbiznesintuajne formalitet 5. Per te krijuar nje buxhet nepermjet te cilit te kontrolloni shpenzimet dhe te ardhurat,sidhefitiminebiznesittuaj. Formati i nje plani Biznesi eshte i pershtatur sipas llojit te biznesit. Ne pergjithesi ai eshtemeperkufizimeteshkurtra,koncizedheishkruajturqartepertenxjerrekuptimin praktikteveprimeveapoaktiviteteve.Planibiznesitperbehetngaketohapa: 1. PERMBLEDHJAKRYESOREEPLANITTEBIZNESIT Zakonisht kjo eshte permbldhja e te gjithe Planit te Biznesit dhe nuk i kalon 1000 fjalet. Ai ne pergjithesi shkruhet i fundit, pasi eshte pergatitur i gjithe Plani i Biznesit dhe ne varesi se kujt do tja tregoni Planin tuaj, aty jepen pikat me kyce te Planit sipas nje rrjedhellogjike: ProblemiRrugaeZgjidhjesBurimeteperdoruraRezultatetMesimetenxjerra Permbledhjakryesoreeshteerendesishmeperdyarsye: a. eshte pjesa qe shet idene tende te biznesit tek investitoret ose financuesit, pasi ngokjovaretneseatadotalexojnevazhdiminapojo. b. eshtevitrinaegjitheplanittebiznesitdheduhettejeteerregulluarsietille

33

Permbatjaesajeshtepergjigjeeketyrepyetjeve: 1. Kush eshte esenca e sipermarrjes? Me fjale te thjeshta dhe duke shpejguar sa memiresecfaredotebejebiznesiytnetregdhecfarenevojedoplotesoje. 2. Arsyeja pse po e ndermerr kete biznes? kush eshte ai shans apo mundesi qe te jepetpertecilindoinvestoshdjeresentendenebiznes,pshnjohuriteqeke,apo nje nevoje e paplotesuar e nje grupi te madh individesh, nje shans qe te jep marredhenia e mire me nje kompani, apo talenti yt per te kenaqur njerezit me dickaqetiprodhon. 3. Cfare kerkon te arrish me biznesin tend? Objektivat qe i vendos vetes, psh te besh para, te arrish njestatus ne shoqeri, te behesh i njohur ne treg, te arrish te nxjerreshnepahtalentintend. Shkruajmeposhtedetajetpersecilenpike: Grupiiklientevetesynuarqedotisherbesh Nevojaekonsumatoritapodeshiraqedoplotesosh Madhesiaetregut Qellimetetuanebiznes Avantazhiqekeninetreg Kohaperrealizimineobjektivave Drejtimiibiznesit,organizimiinjerezve,operacionet Parashikimetdhefitimingashitjet Financimiibiznesittuajdhevleraetij 2. GRUPIIKLIENTEVETESYNUAR Gurpi i klienteve te synuar jane pikerisht individet ose subjektet te cileve synon tu sherbesh me produktet dhe sherbimet e tua, Psh njerezit qe kerkon tu sherbeje nje bibloteke jane studentet, pedagoget, studiuesit, gjuhetaret, shkencetaret, etj. Pikerisht ketajanegrupetesynuarpertusherbyerngabibloteka.Njerezitgrupohennegrupe,qe kane te njejtat karakteristika dhe manifestojne te njejtin stil jetese, per arsye se eshte me ekonomike ti komunikosh atyre ne grup produktet/sherbimet e tua, sesa nje nga nje. 34

 Njengakeshillatmetevlefshmeteinvestitoreveqemundtefinancojnebiznesin tuaj eshte FOKUSI. Shpesh ne duam qe tu sherbejme shume grupeve te synuar, por mos harroni, qe te ndertosh nje biznes qe ploteson nevojat e nje grupi te synuarkerkonpara,kohedheshumeprofesionalizem. Grupiisynuariklienteveduhettejeteimadhdheteshpenzojepakufi,kjodote ishte ideale. Megjithate produkti/sherbimi juaj duhet te behet patjeter i rendesishemperta. Eshte shume profesionale dhe esenciale te njihni nga se gjeneron nevoja apo deshira e grupit tuaj te synuar, te njihni arsyet, pse ata kerkojne nje produkt/sherbimperketenevoje. Eshte me kollaj per financuesit e biznesit tuaj te investojne ne nje biznes dhe tregteprovuar,sesanenjetregteritepaprovuar,pasiaimbartshumerisqe. Ketepjeseteplanittebiznesitndahenine3pikakryesore: Klientet Mundesitedheshanset Tregu Plotesonipikatemeposhtmeperketeseksion: Klientetkarkterisitikatetyre Klientetnumriityre Klientetfaktet KlientetSimundtegjendendheidentifikohen? MundesitedheshansetCilaeshtenevoja/deshiraeklienteveqedoplotesoni? Mundesitedheshansetpseeshteprioritareperklientinkjonevoje? MundesitedheshansetMenyrateplotesimittekesajnevoje? Mundesite dhe shanset Pse menyra juaj eshte me efikase krahasuar me te tjerat? Tregupercaktimidhemadhesiaetregut? TreguCiletjanekonkurrentettuajdhesatefuqishemjane? TreguSidoshkojeprodukti/sherbimingajutekklienti? 35

 3. PRODUKTIDHEAVANTAZHIJUAJ Produktijuajeshteajoqejushisni,njesherbimmirembajtje,njeproduktfizikqenjerezit mund ta perdorin. Produktet jane te shumellojshme aq sa te shumellojshme jane nevojatenjerezve.Gjithmonelindinnevojaterejateknjerezit,prandajgjithmonelindin produkteterejangabizneset. Mundohunitezgjidhniperteprodhuar/shiturproduktin/sherbiminicili: eshteikerkuarnetreg eshte i lehte per tu ruajtur, magazinuar, informuar klientin, tregetuar dhe tansportuar. cmimi i shitjes apo kosto e prodhimit eshte ne nivele te uleta, nderkohe qe cmimiishitjesnetregeshtetepakten50%meilarte. Teknologjia eshte pjese e rendesishme e produktit kur biznesi eshte prodhues. Ne kete rastteknologjiaeshteajo,qepercaktonkostoteprodhimitdhecilesineetij. Neketepjeseteplanittebiznesiteshteerendesishmetepershkruaniproduktintuaj,sii plotesonainevojat/deshirateklienteve,cmimiitij,karakteristikatetijmetemiradhesi qendronkundrejtproduktevetekonkurrences.Prajuduhettetregonise: Pseproduktijuajeshteilehtepertukutpuardheperdorurngaklientet? Pse produkti juaj ka shume perfitime per klientin qe do ta bejne me te lehte shitjen? Pseproduktijuajeshteipranuarngaklientet? Pseproduktijuajeshteindryshemngaatotekonkurrenteve? Pseproduktijuajkaperfitimemetemirasesaatotekonkurrences? Pseproduktijuajdotirezistojekohes? Plotesonipikatemeposhtmedukepaturparasyshpyetjetmesiperme: Pershkruaniproduktettuajaosesherbimet Pikatmetefortateproduktittuajdheperfitimetmetemira. Arsyejaefortepseklientetdoblejneproduktintuaj Kerkesatmetevecantateklienteve Psekonceptiiproduktittuajeshtemeimireseaiikonkurrences,cfareebenate metemire? 36

 Si do ti rezistoje produkti kohes? A do te kete gjithmone nje nevoje per kete produkt?Eshterenieaponerritjekjonevojenetreguntone? 4. PLANIIMARKETINGUT Plani i marketingut eshte nje nga seksionet me te rendesishme te Planit te Biznesit. Ai perfshintemenduarinemenyressesidotezhvillojmekateraktivitetbaze: 1. Cfareproduktidoshesim 2. Mecfarecmimidotashesim 3. Cfarepromocionidobejme 4. Vendikudongrihetbiznesidhesidotaconiproduktintekklienti. KetokatervariablatemarketingutpercaktojnePlanineMarketingut.Planiimarketingut nevetveteeshtenjegrupaktiviteteshtebiznesittuajtendaraneketo4kategoritecilat dotemundesojnerritjeneshitjevedhemaksimiziminefitimitperbiznesintuaj. Neketeseksioneshteerendesishmetetregojmese: 1. biznesijuajkateqartetashmesesisidotibejeshitjetnetreg 2. se plani i marketingu fokusohet tek nevojat e njerezve dhe tek produkti juaj qe dotiplotesojeketonevoja 3. Sejukenitepakten3manyrametecilatdorealizonishitjet 4. Seproduktijuajdoketenjepoziciontemirenetreg 5. Sejukeninjeplanagresiv,icilidotesjelleshumeshitjeperbiznesintuaj 6. Se taktikat qe do perdorin do sjellin rezultate shume te mira ne shitje per nje periudheteshkurterkohe. Plotesonimeposhtepikat,dukeperdorurpikatemesiperme Cili produkt do te hidhet ne treg, kujt do ti drejtohet, cfare nevoje do te plotesoje,cfarekarakteristikashduhetteketeprodukti/sherbimilidhurme: emrin, cilesine, paketimin, informacion per klientin, lehtesia e perdorimit, sherbimiiklientit. Si do te pozicionohet ne treg produkti dhe ku ben dallim nga konkurrenca. Me cfarecmimi?Mecfarecilesie? Cfaremetodashdoperdornipertepromovuarbiznesintuaj? Llojiiaktivitetit Kosto efektivite Intensit Listo Konkurren ti eti dhe Aktivitet ca koha 37

Reklamemasmedia Elarte Ilarte Periodik TV, radio, gazete, reviste, e billbord,etj Reklamenepikeneshitjes eulet mesatar Ne cdo Poster, fletpalosje, stende, faze stikera,elementearredimi Fushate marketing ne nivel mesata Ilarte Ne kompanie re fazen e Masmedia,online,PR lancimit Fushte marketing ne nivel Elarte Ilarte Ne produkti fazen e Masmedia,POS,PR rritjes Marredheniemepublikun Iulet Ilarte Periodiki Gazeta,revista,guidabiznesi sht Promocionshitjesh mestar moderuar Ne Ne rruget me trafik, qendrat e fazen e tregetare,plazh,etj rritjes Shitjedirekte Elarte Ilarte Ne cdo Piken e shitjes, stenda shitje faze ambulante Internetonline Eulet Ilarte Ne cdo Website, social media faze facebook,blog,banner,etj. Renditni aktivitetet promocionale qe do zhvilloni sipas efektivitetit te tyre kundrejtkostos.Pastajbazuarmbiparashikimetpershitjetvjetorevendosni10% te tyre si buxhet per marketingun. Kombinoni aktivitetet e mesiperme brenda ketijbuxhetipertemarreefektivitetinmetelarte.Listoniaktivitetetkonkreteqe janetemundurabrendabuxhetit. Cfareaktiviteteshdozhvilloniperterealizuarshitjet? 5. PLANIOPERACIONALORGANIZIMI Ky plan perfshin gjithe aktivitetet, qe behen per te blere, prodhuar, ndertuar dhe siguruar produktin/sherbimin qe do ti jepni klienteve tuaj. Ketu futen aftesite tuaja, talenti, njerezit qe do punojne per ju, teknologjia qe do perdorni, furnitoret qe do lidhenipertemarremallinqedotregtonioselendenepareperteprodhuar. Planetoperacionalejanengameteshumellojshmetdhendryshojneshumenganatyrae biznesit. Megjithate menaxhimi operacional nuk ka ndryshuar dhe ai ka te beje me

38

zotesine tuaj per te kombinuar burimet me shanset, per te nxjerre produkte qe jane shumetevlefshemperklientettuajtesynuar. Ku seksion i Planit te Biznesit duhet te tregoje se ju keni analizuar menyrat me te mira per te kombinuar burimet qe keni ne menyre te tille qe te nxirrni nje produkt/sherbim sametemireperklientettuajdheqeeshteikerkuarnetreg. Gjithashtuduhettetregonise: biznesijuajkariskmetevogelneseperdornimetodatqejukeshilloni ju keni aftesine, talentin dhe nuhatjen e sipermarresit, per te siguruar nje rrugetimtesuksesshemtebiznesittuaj Se ju keni plane per rritjen dhe zhvillimin e burimeve tuaj njerezore, teknologjike,financiare. Se ju dini si te veproni, qe te ruani kostot fikse te prodhimit/sherbimit pa ulur cilesineeprodukteve/sherbimevedhesherbiminndajklientit. Plotesonipikatemeposhtme: Cilaeshtevendodhjaebiznesittuaj?Jepniadresendhepershkriminebiznesit. Pershkruani sesi do te prodhohen/apo blihen produktet/sherbimet qe ju do te tregetoni Nqs materialet/lenda e pare do blihet, shpjegoni burimin e tyre, furnitorin, dhe kushtetecmimitdhepagesesqekeninegociuar. Pershkruani shkurtimisht rregullimet e tjera qe duhet te beni, me qellim qe produkti te levize lirisht nga prodhimi deri tek klienti, psh transporti, logjistika, ruajtja,etj. Tregoni rrejdhen llogjike te hapave qe ben produkti dhe si do te ruani kostot te uletapercdohap. Cfare teknologjie makinerie duhet te blini per te prodhuar/tregetuar produktin dhesaeshtekostojaetyre(eparashikuar) Sa pika shitje do hapni dhe ku do vendosen keto pika shitje? A eshte grupi juaj i synuarneatozona? Sa punonjes do punojne ne biznesin tuaj idealisht dhe cfare procesesh do mbulojne? Kushdotadrejtojebiznesin? 39

 Kushmundtjundihmojemekonsulenceperteqenetesuksesshemnezhvillimin ebiznesittuaj? 6. PLANIFINANCIAR Plani financiar eshte dhe pjesa me mateshme e suksesit te biznesit tuaj. Kjo do te thote se ju duhet te shkruani nje plan financiar qe te jete i qarte, i dokumentuar (i provuar) dhekompaktsipasketyrerregullave: Parashikimet financiare duhet te lidhen me te gjitha pikat e meparshme te theksuaranePlanineBiznesit. Parashikimet duhet te perputhen me disa indikatore ekonomike te rajonit ku biznesi do zhvilloje aktivitetin e tij, si paga minimale, fuqia blerese, cmimet e tregut,tatimet,fitimimesatar,madhesiaetregut,etj. Perdorgrafikeperpermbledhurdhekrahasuarinformacioninfinanciar. PlaniFinanciar,qejudoshkruaniduhettetregojese: 1. Juikuptoninepergjithesitermatfinanciare 2. Ju do te gjeneroni nga biznesi juaj nje fitim te mjaftueshem dhe se marxhi i fitimitdotejeteilarte 3. Biznesijuajdoketerritjetevazhdueshmefitimimerritjeneshitjeve 4. Ju do ti menaxhoni financat tuaja me kujdes, dhe do jeni te gatshem te merrni persiperriskunebiznesit 5. Ju do te gjeni burime te tjera financimi dhe do te investoni ne rritjen e biznesit tuaj. 1) Nevojatfillestareperfinancim Nevojat fillestare per kapital jane ato te cilat do mundesojne fillimin e operimit te biznesit tuaj. Ketu duhen shpjeguar ne detaje secili nga zerat se si do shpenzohen parate.Meposhteilustrohetmenjeshembull Kerkesatfinanciarefillestare Shuma Shpenzimetfillestare Pagadhesigurime ShitjedheMarketing+tetjera Shpenzime administrative: drita, uje, tel, karburant, etj. sigurime

40

Tetjera ShpenzimetotalI Astetetfillestare Pajisje/makineri Dyqani/ndertesa Punimearredimi,sisteme mobilje Trajnimekryesore Totaliiasetevefillestare Kapitaliqedofutninekompani Financimiipjesestjeter Megrante Mepjesmarrjengapartnerettuajnebiznes TotaliiInvestimitfillestartepronareve Borxhifillestaribiznesit Overdraftebankare Kredibankare Borxhitotal Totaliikapitalitteinvestuardheborxhit

2) Parashikimiishitjevedhefitimit Parashikimiishitjeveduhettebehetsamereal,meqellimqetemoskemisurprizagjate zbatimit pasi pasojat me pas jane shume te medha. Per nivele te ndryshme shitjet shifratebilancitlevizinnefavorosedisfavortebiznesittuaj.Mosharroniqejuduhette ndertoni nje biznes me risk sa me te ulet (fitim sa me te sigurte) dhe fitim te mjaftueshemqeteperfitonifinancimngainstitucionetfinanciare. Zakonishtketoskenareparaqitennepermjettabelesteardhura/shpenzime,bilancitdhe tabelesselikuiditeteve. Pernjebiznestevogel,erendesishmeeshteqeparashikimettejenetesaktapertepare nese biznesi eshte rentabel apo me mire to mos riskosh dhe te krijosh dicka tjeter. Parashikimi per shitjet behet mbi nje abze llogjike, sesi do levize tregu ne te ardhmen. Per linja te ndryshme produktesh behen parashikime te ndryshme por ne fund dilet ne njetotalshitjeshpsh: Teardhurat Rroba 40000lek

41

Kepuce 35000lek kozmetike 30000lek Totaliiteardhurave105.000Lek Kostoja e mallrave eshte gjithashtu nje parashikim i rendesishem sepse diferenca me te ardhuratperbenfitiminosehumbjenekompanise.Kostojalidhetmeplaninoperacional dhe ate marketing te biznesit dhe qellimi eshte qe kostoja te jete sa me e ulet pa ulur cilesine e produkteve apo sherbimit te klientit. Per te pare krahasuar kostot shikohen atotenjebiznesitengjashemnetreg,zakonishtteliderittetregut. Nje tjeter parashikim qe duhet bere jane shpenzimet e marketingut te cilat zakonisht percaktohen si nje perqindje e te arhdurave totale nga shitja ose nje perqindje nga fitimi. Kur biznesi eshte i ri, kjo perqindje eshte e larte, sa te fitoje emer te mire ne treg mepas,mbahetnjenivelkonstantperqindjejeperketoshpenzime. Shpenzime te tjera jane ato operacionale dhe administative te cilat sherbejne per ta vene ne funksionim biznesin. Shpenzime te tilla si pagat, sigurimet, interesat bankare, shpenzime per energji, uje, telefon, qera, etj jane shume te rendesishme per zhvillimin normal te aktivitetit te biznesit tuaj. Ne kete rast keto shpenzime mund ti gjeni shume kollajdukeparecmimetetregutosetarifateprodukteveutilitare. Shpenzimet e taksave dhe tatimeve jane nje ze i rendesishem pasi ato perbejne nje marredhenie me shtetin qe rregullohet me ligj dhe shoqrohen me gjoba deri ne mbyllje te aktivitetit. Tatimi mbi fitim eshte 10% dhe ai parapaguhet ne 4 keste gjate vitit (kur behet fjale per nje biznes te vogel ne Tirane dhe Durres). Pervec tyre paguhen dhe taksat e nderteses, taksa e reklames dhe taksa e gjelberimit. Te gjitha keto jane taksa vendore. Gjithashtu sigurimet shoqerore dhe shendetsore per bizneset jane te detyrueshmepertegjithetepunesuaritdhevetepunesuarit. Me poshte paraqitet nje parashikim i thjeshte Te Ardhura Shpenzime per 3 vitet e ardhshme: Viti1 Viti2 Viti3 Teardhuratngashitja Produkti1 Produkti2 Sherbime Totaliteardhuravengashitja Totali kosto e mallrave te shitur* Fitimibruto Shpenzimetoperative

42

Pagat Sigurimet+bonuset Shpenzimemarketing Shpenzimepershitje Udhetime Teknologji Shpenzimeadministrative Shpenzimetotaleoperative EBITDA Amortizimiiaseteve Fitimiparataksave Taksat Interesatbankare Fitimineto Fitmiiakumualuarnevite Parashikim3vjecarbilanci: Viti1 Asetet Asetetkorrente Paranearke Llog. te arketueshme Asetet korrente totale Ndertesa/pajisje Totaliiaseteve Viti1 DetyrimetdheKapitaliipronareve Detyrimet Llog.tepagueshme Overdraft/kredi Detyrimettotale Ndertesa/pajisje Kapitaliipronareve Kapitaliiinvestuar Fitimiiriinvestuar Grantet Totaliikapitalit Totali i detyrimeve

Viti2 Viti2

Viti3 Viti3

43

dheKapitalit

44

ShtojcaA
IgjitheinformacionieshtesubjektindryshimevengaInstitucionetperkatese!

Planiiveprimitpertenisurnjebiznesteri
Pasi te keni arritur te shkruani Planit tuaj te Biznesit me sukses dhe te jeni te bindur se ideja juaj funksion, duhen ndjekuar hapat e meposhtem per te ngritur konkretisht biznesintuaj. Punaparapergatitore Puna parapergatitore ka te beje me pergatitjen e te gjithe mjeteve qe nevojiten per te vene ne funksion te plote biznesin tuaj. Kjo faze eshte shume e rendesishme dhe duhet te menaxhoni mire kohen tuaj per te plotesuar te gjithe kerkesat. Per kete arsye eshte e nevojshme te beni nje liste te te gjitha puneve dhe mjeteve qe ju nevojiten bashke me afatet kohore dhe buxhetin perkates. Ky quhet Plan Veprimi dhesherbenpertuorientuarmepunettuajatefillimittebiznesit. a. Caktimi i vendodhjes se biznesit eshte nje nga punet me te rendesishme qe mund te beni. Qe biznesi juaj te jete i sukseshem, vendi i tij duhet te jete prane klienteve qe juve do ti sherbeni, kjo ul dhe kostot. Gjithashtu vendi/dyqani duhet te jete ne nje zone ku ka trafik njerezish, nese biznesi do tju sherbeje kalimtareve ose prane zonave industriale nese do tju sherbeje bizneseve. Nese faktori i pare nuk eshte shume i rendesishem per biznesin tuaj, atehere vendi duhet te kete hapesiren e nevojshme dhe kostoja e qerase te jete sa me minimale per te ulur kostot fillestare. Vendin mund ta gjeni dhe nga njoftimet e ndryshme per ambjente me qera. Shikojini ambjente me kujdes, sepse mudn te kerkojne shume para per ti sjelle ne gjendje te pershtatshme pune. Kur te keni zgjedhur 23 vende te pershtatshme, shikoni bizneset rrotull ku ka me pak konkurrente te ngjashem dhe si po ecin ata me biznesin e tyre. Keta jane tregojnesesaimireeshtevendiizhvillimittebiznesit. b. Identifikimi dhe preventivi i lendeve te para, makinerive dhe veglave te punes eshte serisht nje pune parapergatitore shume e rendesishme sepse lidhet me kostot e produkteve/sherbimeve dhe ato duhet te jene te nje teknologjie qe prodhon produkte/sherbime me cilesi te pranueshme per klientet duke mbajtur kostot te uleta. Mundohuni te shikoni se cfare teknologjie perdorin kompanite neindustrinetuajdhecfarekostoje/cmimikaneatanetregdukemarreparasysh dhe kostot e lendeve te para dhe ku furnizohen ata. Zgjidhni disa modele nese eshte e mundur dhe konsultohuni me nje ekonomist finance per nxjerrjen e kostove te produkteve/sherbimeve. Merrni pereventivat per cdo variant dhe benikrahasimetenevojshmelidhurmekostonfillestareteblerjes,instalimitdhe

45

 c. Rekrutimi dhe pergatitja e stafit nese do merrni staf i cili do kryeje pune specifike, si teknologe, agjent shitje, etj, ata duhet te kene aftesite per te permbushurkerkesatepunesdhegjithashtuduhettetrajnohenngajulidhurme proceset e punes per arritjen e objektivave, qe keni vendosur ne planin tuaj te biznesit. d. VendosjaeemritdheIdentitetittekompaniseeshteerendesishmepasiaidote identifikoje biznesin tuaj per nje periudhe te gjate kohore. Nuk eshte mire qe emri te nderrohet shpesh, vetem ne disa raste, kur imazhi i biznesit tuaj nuk eshte i mire. Ne te gjitha rastet e tjera, emri lidhet me imazhin e biznesit dhe ai nuk duhet te nderrohet. Per kete arsye duhet zgjedhur nje emer i vecante, lehtesisht i memorizueshem dhe akronimet perkatese te tij. Eshte e keshillueshme, qe ne emer te tregohet dhe tipi i biznesit duke bere zgjatimet perkatese. RegjistrimiibiznesittekAutoritetetVendoredheTatimTaksat Pasi te keni kaluar fazen parapergatitore dhe biznesi juaj eshte gati per te filluar tu sherbeje klienteve te tij, ju mund te regjistroni ate ne Autoritetet Shteterore. Ky eshtenjedetyrimligjor. a. RegjistrimiinjebiznesineQendrenKombetareteRegjistrimit Tgjithasubjektetqbjnpjesnkategoritemposhtme,duhettregjistrohen nQendrnKombtaretRegjistrimit(QKR): a.Personatfizikqushtrojnaktivitetekonomik,tregtar. b.Shoqritethjeshta,sipasdispozitavetKoditCivil. c.Shoqrittregtare. d.DegtdheZyratePrfaqsimittShoqrivethuaja. e.ShoqritdheUnioneteKursimKreditit. f.ShoqriteBashkpunimitReciprok. Ligjishqiptarlejonnjsrformashligjoretbizneseve.Dukeqensektoforma ndryshojnnprgjegjsitetyreligjorenjrangatjetra,edhedokumentete krkuaraprregjistriminetyrefillestar,jantndryshme.doaplikant,duhett sigurohetprformnebiznesitqkrkontregjistrojprparasetaplikojpr regjistrimfillestar. Prlehtsinelexuesit,mposhtjanprmendurformatmtshpeshtaligjoret biznesevenShqipri.Informacionmidetajuarprktoformaligjore,mundt gjendetnligjinnr.7638,dat19.11.1992"Prshoqrittregtare".Ktdheligjet 46

tjeratngjashme,mundt'igjeninktfaqezyrtaretQendrsKomtaret Regjistrimit(QKR)nnDirektorinLigjetZbatueshme. Siprmendetdhemsipr,individtqkryejnaktivitettregtarduhett regjistrohennQKR.Ktapersonanjihenngaligjishqiptarmeemrtimin"Persona fizik".Personatfizikkantdrejtntushtrojnaktivitetekonomiktregtar. KohaeregjistrimitfillestarnQendrnKombtaretRegjistrimit,sipasligjittQKR s, subjektet duhet t aplikojn pr regjistrim fillestar, brenda nj afati 15ditor (prverastevekurparashikohetndryshengaligjetposame).Afatillogaritet: e. pr personat fizik, pr shoqrit e thjeshta dhe pr degt apo zyrat e prfaqsimittshoqrivethuaja,ngaditaenisjessaktivitetit; f. prpersonatjuridik,ngaditaethemelimit. Prpersonatfizikaplikimiprregjistrimkryhet: 1.ngavetpersoniqregjistrohet;ose 2.ngadopersoniautorizuarprejtij. Prshoqritethjeshtaaplikimiprregjistrimkryhet: 1.ngatgjithantart;ose 2.ngadopersoniautorizuarprejtyre. Prshoqrittregtareaplikimiprregjistrimkryhet: 1.ngatgjithortaktenjshoqriekolektive; 2.ngatgjithortakt"epakufizuar"tnjshoqriekomandite; 3.ngatgjithadministratortenjshoqriemeprgjegjsitkufizuar(t nominuarnnjdokumentthemeltar,tnoterizuartkompanis); 4.ngatgjithantartedrejtorissmbikqyrjestnjshoqrieanonime(t nominuarnnjdokumentthemeltar,tnoterizuartkompanis);apo 5.dopersoniautorizuarngapersonatesiprprmendurnprmjetnjdokumenti autorizimitnoterizuar. SifillimBiznesijuajduhetteregjistrohetsiPersonFizik,kjoeshteformamee pershtatshmedhemekostometeulet,pernjebiznestevogelfillestarper vetepunesim.Mevonemerritjenebiznesit,aimundtekalojeneformatetjera. SITREGJISTROSHNJBIZNESNQENDRNKOMBTARETREGJISTRIMIT(QKR)? AplikimiprregjistriminfillestarmundtbhetnsporteleteQKRsnTiranosen sporteleteshrbimit,tvendosuranbashkiteperkatese.Listaebashkivedhee vendndodhjevettyreshtepublikuarnktfaqezyrtaretinternetittQKRs. NjaplikimmundtbhetnnjsportelshrbimitQKRs,pavarsishtngaseliaapo vendiiushtrimittveprimtarisssubjektitqkrkonregjistrimin.

47

 A.Rezervoninjemr? Nse doni t rezervoni nj emr pr biznesin tuaj, QKR ju jep kt mundsi. do individ ka t drejt t rezervoj pran QKRs nj apo m shum emra, me qllim regjistrimi, prllogarittijapotttretve,prkundrejtnjtarifetspecifikuar. Rezervimiiemritshtivlefshmprnjafatprej30ditshkalendarike,dukenisurnga data e rezervimit. Afati i rezervimit t emrit nuk mund t zgjatet. Nse pas prfundimit t periudhs 30ditore, emri i rezervuar nuk sht prdorur n aplikim pr regjistrim t nj biznesi, ather rezervimi i emrit fshihet. Rezervimi rishtazi nga i njjti person i t njjtit emr t rezervuar m par, pas afatit 30 ditor sht i mundur, por konsiderohet sirezervimiridhekryhetsiitill. Njemrirezervuarmundttransferohetlirishttekpalttreta,brenda30ditve,pr nj tarif t caktuar, nprmjet dorzimit t formularit prkats n sportelet e shrbimit t QKRs. Rezervimi i nj emri mund t bhet n sportelet e shrbimit t QKRsosemundtbhetonline,nprmjetfaqessinternetittQKRs.Kuraplikimi pr rezervim bhet n sportel, tarifa pr t paguhet n sportel. Ndrsa kur aplikimi bhet online, aplikanti ka koh 5 dit ta paguaj tarifn n sportelet e shrbimit t QKRs. Nse tarifa nuk paguhet brenda ktyre 5 ditve, rezervimi i emrit fshihet. Pas dorzimittaplikimit,QKRlshonnjertifikatprrezervimineemritbrendanjdite. Rezervimi i emrit pr 30 dit, i jep mundsi krijuesve t nj kompanie t prgatisin dokumentet themeltare me kt emr dhe pengon t trett, t rezervojn emra t njjt ose t ngjashm, apo t regjistrojn subjekte me t njjtin emr apo emra t ngjashm. Procedura njditore dhe miratimi i emrit t rezervuar nga QKR, bhet pr t siguruar prputhshmri me ligjin, i cili ndalon rezervimin e emrave t njjt ose t ngjashm, t rezervuar tashm ose t njjt, ose t ngjashm me biznese t regjistruara; ose t njjt/ngjashm me emra n trajtn e shquar apo akronimet prkatse t: shteteve, qyteteve, krahinave gjeografike, organizatave ndrkombtare, fetare apo institucioneve t pushtetit qendror a vendor, ose me emra q jan n kundrshtimmerendindhemoralinpublikapomedispozitateligjit. B.farduhetprregjistriminfillestar? I.Formulariiaplikimit Pr t filluar nj regjistrim, nj aplikanti i duhet t plotsoj formularin e aplikimit. Prpara se t plotsohet formulari i aplikimit, aplikanti duhet t dij informacionin e mposhtm: 1. Formulari i aplikimit sht specifik pr lloje t ndryshme entitetesh q aplikojn (persona fizik q bjn biznes apo kompani). Prandaj, aplikanti duhet t sigurohet q ai/ajo e di, nse aplikimi do t jet pr nj person fizik, i cili do regjistrohet pr t kryer

48

biznes apo pr nj kompani si dhe llojin e kompanis. Informacion mbi krkesat ligjore t shoqrive me prgjegjsi t kufizuara, shoqrive anonime dhe shoqrive t tjera, gjendet n ligjin "Mbi shoqrit tregtare" nr. 7638, dat 19.11.1992. 2. Formulart e aplikimit mund t merren n dy mnyra: a) pran do sporteli t QKR s; ose b) mund t shkarkohen nga kjo faqe zyrtare e internetit t QKRs: www.qkr.gov.al 3. T gjith formulart e aplikimit jan t pajisur me instruksione pr plotsimin e tyre. Kto instruksione mund t gjenden n do sportel t QKRs ose mund t shkarkohen ngakjofaqezyrtareeinternetittQKRs. 4. Aplikuesi mund t plotsoj formularin e aplikimit ose a) duke e shkarkuar, plotsuar at elektronikisht dhe duke e stampuar (printuar); ose b) n do sportel shrbimi t QKRs me ndihmn e npunsit t sportelit; ose c) nprmjet internetit duke prdorur funksionineQKRs"AplikoniOnLine". 5. do npuns sporteli sht i gatshm t ndihmoj aplikantin t plotsoj t gjitha rubrikatedetyrueshmetformularittaplikimit. II. DorzimiiaplikimitprregjistrimnQKR 1.Pasiformulariiaplikimitplotsohet,aplikanti(oseprfaqsuesiiautorizuarpr regjistrim)paraqetformularineaplikimitpersonalisht,ndosportelshrbimitQKR s,sbashkumedokumentettjerashoqruese,tduhura. 2. Aplikanti ose personi i autorizuar, identifikohet tek sporteli i QKRs nprmjet nj dokumenti origjinal identifikimi, si dhe (pr prfaqsuesin e autorizuar) nprmjet nj autorizimitnoterizuar,prprfaqsimineaplikantitprqllimregjistrimi. 3.Npunsi i sportelit verifikon q aplikimi dhe dokumentet shoqruese jan t plota dhe t pranueshme nga QKR. Nse aplikimi sht i paplot ose i pasakt, npunsi i sportelit do t ndihmoj n plotsimin e formularit s bashku me aplikantin dhe do t stampoj(printoj)formularineplotsuar. 4. Kur pranon nj formular aplikimi t plotsuar, npunsi i sportelit vepron si m posht: a.Merrpagesnpraplikimngaaplikanti(prfaqsuesi). b.Krkonqaplikantioseprfaqsuesitfirmosformularineaplikimitndofaqe,n praninenpunsit.Npunsiisportelit,pasiplotsonrubrikneformularitt rezervuarprprdorimzyrtar,gjithashtuennshkruanformularinndofaqe. c.Mbanformularinennshkruar. d.Bnnjkopjetdokumentittidentifikimittaplikantitoseprfaqsuesit,dukeia kthyerdokumentinorigjinaltidentifikimitmenjheraplikantitoseprfaqsuesit.

49

e.Merrdhembantgjithadokumentetshoqruese,tcilavemvonumerretimazhi elektronik(skanohen)nganpunsitesportelit.Mpas,ktodokumenteikthehen aplikantit(prfaqsuesit). Pasi jan kryer t gjith hapat e siprprmendur n pikn II 4, npunsi i sportelit t QKRs i jep aplikantit nj konfirmim pr aplikimin e br, i cili lshohet nga sistemi elektronik i QKRs dhe ka nj numr unik dosje. Ky konfirmim nnshkruhet nga t dy, aplikanti dhe npunsi i sportelit. Aplikanti mund t prdor kt numrr unik dosje, pr t ndjekur statusin e procesit t regjistrimit n do koh nprmjet ksaj faqeje zyrtaretinternetittQKRs. III.Listaedokumenteveshoqruese Prve formularit t aplikimit t plotsuar, aplikuesi duhet t paraqes dhe dokumentacioninshoqruesprkatssimposht: 1. Dokument origjinal identifikimi (ertifikat me fotografi, pasaport, letrnjoftim) t cilin npunsi i sportelit do ta verifikoj, kopjoj dhe skanoj, dhe n prfundim do t'ia kthej aplikantit (prfaqsuesit). Aplikanti nuk duhet tw largohet nga sporteli i shwrbimitpamarrwmevehtedokumentinetijtwidentifikimit. 2. Dokumente t tjera shoqruese. Lista e dokumenteve t krkuara pr regjistrimin fillestar sht specifike pr forma t ndryshme ligjore biznesesh. Pasi sht identifikuar lloji i biznesit q do t regjistrohet, aplikanti mund t gjej listn e dokumenteve shoqruese,tbashkngjiturnformnspecifiketaplikimitprregjistrim,ecilamund tmerretosensporteleteQKRsosenfaqenzyrtaretinternetittQKRs IV.Pagesa Personiqaplikonekryenpagesnteksporteliishrbimitkuaiaplikon.Tarifatmundti gjenimeposhte. Pagesa kryhet n sportelin e QKRs, n momentin q kjo krkohet nga npunsi i sportelit dhe pasi sht caktuar nj numr unik nga sistemi elektronik pr dosjen. Pagesa bhet prpara firmosjes prfundimtare t formularit t aplikimit nga npunsi dheaplikuesi. C.farndodhmbasiaplikantilargohetngasporteli? NfundtditspasardhsengaditaeaplikimitnQKR,aplikimiprregjistrimosedot jet pranuar, ose do t jet refuzuar ose pezulluar, nse QKR gjen se informacioni i dhnshtipaplotosejonprputhjemekrkesatligjore.

50

Pas lshimit t konfirmimit pr aplikim, aplikimi dhe dokumentet shoqruese shqyrtohen pr vendimmarrje nga npunsi i autorizuar i QKRs (regjistruesi). Nse pas verifikimeve, npunsi i autorizuar (regjistruesi) konstaton se aplikimi sht n prputhje me krkesat e ligjit, brenda afatit maksimal prej 1 (nj) dite nga paraqitja e aplikimitaimiraton: 1)kryerjeneregjistrimit; 2)lshimineNumritUniktIdentifikimit(NUIS),gjithashtuinjohursiNIPT; 3)vrtetiminekryerjessregjistrimitdhelshimineertifikatavetregjistrimit (nrastkurbiznesiregjistrohet).Ktoertifikata(njprdovendkubiznesi kryenaktivitet)mundtmerrenngaaplikanti(osepersoniautorizuar)ndo sportelshrbimitQKRs; 4)kryerjenepublikimitelektroniktregjistrimitnBuletinineNjoftimeve ZyrtaretRegjistrimittQKRs,ecilamundtshihetnfaqenzyrtaret internetittQKRs(klikoktuprtpardirektorin)ditnpasmiratimitt regjistrimit. Plotsimiiregjistrimitdhelshimiiertifikatssregjistrimit,janevidencaeaplikantit prregjistriminebiznesit,prregjistriminfiskaltbiznesit(tatimtaksa),prregjistrimin n sigurimet shoqrore, pr regjistrimin n sigurimet shndetsore si dhe regjistrimin meautoriteteteInspektoriatittPuns. N rastin kur brenda afatit prej 1 (nj) dite nga paraqitja e aplikimit pr kryerjen e nj regjistrimi, QKR nuk ka njoftuar pezullimin e regjistrimit ose refuzimin e tij, ather aplikimi pr regjistrim presupozohet i pranuar. N kt rast, sistemi i informatizuar i QKRsjepautomatikishtautoriziminprregjistrim. RegjistriminZyrneTatimTaksavedhenjoftimiibashkivedheautoritetevettjera: 1. Pas miratiimit t regjistrimit t ri, QKR njofton n mnyr elektronike njkohsisht DrejtorinePrgjithshmetTatimTaksavedheautoritetinprkatsfiskalbashkiak,pr regjistrimin e nj subjekti t ri bashk me NIPTin e tij pr efekte fiskale si dhe transmetontdhnateregjistrimittaplikantvetektoautoritete. 2. Pr do subjekt t ri, t regjistruar n Regjistrin Tregtar, QKR njofton gjithashtu, bashkit e komunave ku kto subjekte kan selin apo vendet e ushtrimit t aktivitetit. Njoftohen gjithashtu, pr regjistrimin e ri autoritetet e Inspektoriatit t Puns, t SigurimeveShoqroredhetSigurimeveShndetsore. 3. QKR bn njoftimet e msiprme n mnyr elektronike, brenda dits s puns n t cilnkryhetregjistrimi. 4.NIPTishtNumriUnikiIdentifikimitprefektttgjithaktyreregjistrimeve.

51

TarifatprshrbimetfunksionaletQKR 1 2 3 4 5 6 7 Shrbimi Verifikimiimundsisesregjistrimittemrit Rezervimiiemrit Transferimiiemrittrezervuar Rregjistrimifillestarmeformularstatutregjistrimi Rregjistrimifillestarmestatuttprgatiturngapalt Regjistrimetttjeratdetyrueshme Tarifane(LEK) 100 100 100 100 100 100

Regjistrimet me krkes t cdo t treti t vendimeve t 100 autoritetitpublik(prvecatyretbrangavetsubjekti).

8 9 10 11

RegjistrimeVullnetare Cregjistrimi LshimtEkstrakteveprnjtdhntregjistrittregtar.

100 100 100

LshimtEkstraktevethistorikuttveprimevetkryeranga 100 njsubjekt

12 13 14 15 16

LshimekstraktiprgjendjeneSubjektit Lshimikopjessstatutit Lshiminekopjessbilancit Lshiminekopjesslistsseaksionerve

100 100 100 100

Lshim t kopjeveve t dokumentave t tjera shoqrues 100 (vetmtnjdokumenti)

17 18

Lshimidublikatsscertifikats

100

Lshimi i t dhnave pr adresn e banimit t individve t 100 njoftuarnQKRsipasligjit.

19 20

AplikimiprlicensnprmjetQKR

100

do veprim tjetr i parashikuar nga ligji dhe i pa prmendur 100 msipr. 52

b. RegjistrimineOrganetTatimorevendore Perregjistriminebiznesittuajpertaksatdhetarifatvendore,pranebashkiveperkatese, brendanjeafati10ditorngapajisjameNIPT,juduhetteparaqitnisibiznesivogel: a. b. c. d. e. FotokopjeteNIPT FotokopjeteEkstraktitteQKRse Dokumentapronesie/qerajeteambjentitkuzhvilloniaktivitetin(percdoNIPT); DokumentIdentifikimi,karteidentitetiosepashaporte NqseshtepersonjuridikAktthemelimidheStatut

c. RegjistrimineInsitutineSigurimeve Kuduhettrregjistroheminsefillojmnjbiznestri? a) Prpara fillimit t veprimtaris ekonomike dhe pr efekt t pagess s kontributeve t sigurimeve shoqrore dhe shndetsore, fillimisht, ju duhet t regjistroheni n QendrnKombtaretRegjistrimit(QKR).Mpas,juduhettparaqisnipranAgjencis s Sigurimeve Shoqrore kopjen e certifikats s identifikimit t personit t tatueshm. Agjencia e Sigurimeve Shoqrore, mbshtetur n kt dokument, realizon regjistrimin tuajnorganetesigurimeveshoqrore. b)Ivetpunsuari,dyditpasregjistrimitnQKR,duhettdorzojnorganintatimor listnepunonjsvetpapaguartfamiljes,metciltpunonebashkjeton,formularin ESIG 027/a Pasqyra e t punsuarve pr her t par, atyre rishtazi, si dhe e t larguarvengapuna. Sibhetllogaritjaekontributeve?(marrengawebsitiwww.issh.gov.al) a) T vetpunsuarit dhe personat e papaguar t familjes q ushtrojn veprimtari ekonomike,sigurohennmnyrtdetyrueshmeprbarrlindje,pensionedhesigurim shndetsor; b) Kontributet e sigurimeve shoqrore dhe shndetsore pr vete dhe pr punonjsit e papaguar t familjes, mbi 16 vjec, q punojn e jetojn ligjrisht, llogariten mbi bazn e pags mujore minimale, e cila duke filluar nga data 01.07.2010 e n vazhdim sht 16 820leknmuaj; c) Pr kontributet e sigurimeve shoqrore ju paguani 23% t pags minimale mujore prej16820leksh,ebarabartkjome3868leknmuaj; d) Pr kontributet e sigurimeve shndetsore ju paguani 7% t pags minimale mujore prej16820leksh,pra1177leknmuaj. Cilatjanafatetepagessskontributeve? a)Kontributetesigurimeveshoqroredheshndetsorepaguhendotremujor,brenda dats 20 t muajit t par, pas prfundimit t do tremujori kalendarik. Pra jo m von sedatat:20Prill,20Korrik,20Tetor,20Janar. b)Kujdes,nsekontributetnukpaguhennkoh,zbatohenpenalitete.

53

 Kudhesimundtpaguhenkontributet? a) Ju mund ti paguani kontributet e detyrueshme t sigurimeve shoqrore dhe shndetsorenfilialetebankavetnivelittdytosetpostsshqiptaresha; b) Pas pagess s kontributeve t sigurimeve shoqrore dhe shndetsore ju dhe pjestart e familjes me t cilt ju punoni do t pajiseni nga Agjensia e Sigurimeve Shoqroremelibreznekontributevetsigurimeveshoqroreeshndetsore. farprfitohetsiivetpunsuarngapagesatekontributevetsigurimeveshoqrore dheshndetsore: Nga pjesmarrja n skemn e sigurimeve shoqrore dhe shndetsore prfitohen t gjithallojetepensioneve: a)Pensionbazpleqrie; b)Pensionipjesshmpleqrie; c)Pensionpleqrieireduktuar; d)Pensionfamiljar; e)Pensioninvaliditeti; f)Pensionipjesshminvaliditeti; g)Shrbimshndetsordherimbursimilaesh. Kushquhetpundhns? a) Pundhns quhen t gjith personat fizik e juridik, q punsojn persona t tjermeosepakontrat. Cilatjandetyrimetsipundhns? a) N mbshtetje t Kodit t Puns pundhnsi sht i detyruar t nnshkruaj nj kontratpunemepunmarrsit,mekohtplotosetpjesshme; b) Pundhnsi duhet t mbaj regjistra pr periudhn e marrdhnieve t puns dhe shumatepaguaraprdopunmarrs,mekohtplotosetpjesshme; c) T bj sigurimin e do punmarrsi, me koh t plot ose t pjesshme, duke filluar nga data e fillimit t puns, sipas prcaktimit n kontratn e puns ose n aktin e emrimit; d) T bj llogaritjen, deklarimin dhe pagesn e kontributeve t detyrueshme t sigurimeve shoqrore dhe shndetsore, brenda afateve t prcaktuara pr do punmarrs. Mbi pag duhet t llogariten kontributet e sigurimeve shoqrore dhe shndetsore prdopunmarrs? Paga bruto e punonjsve bhet n mbshtetje t VKM nr. 285, dat 04.05.2007 Mbi pagatreferuese...PagatreferuesejanprcaktuarnktVKMsipas: a)Rrethitkuzhvillohetveprimtariaekonomike; b)Llojevetveprimtariveekonomike; c)Pozicionittpuns;

54

d) Llogaritja e kontributeve pr do punmarrs individual mbshtetet n pagn bruto mbi kufirin e pags minimale mujore, deri n kufirin e pags maksimale mujore. Paga bruto evidentohet n listpagesn tip, e cila sht dokumenti baz pr evidentimin e kontributeveindividuale. e) Paga baz minimale mujore pr punonjsit pr efekt t llogaritjes s kontributeve t detyrueshme t sigurimeve shoqrore dhe shndetsore n shkall vendi sht 19 000 lek,ndrsapagamaksimalesht84100lek. Kudhesimundtrregjistroheshprtfilluarnjveprimtariekonomike? Prpara fillimit t veprimtaris ekonomike dhe pr efekt t pagess s kontributeve t sigurimeve shoqrore dhe shndetsore, s pari bhet rregjistrimi n Qndrn Kombtare te Regjistrimit. Dy dit pune pas rregjistrimit n QKR, dorzohet pran organit tatimor lista e t punsuarve, me pagn prkatse, sipas formularit ESIG 027/a Pasqyraetpunsuarveprhertpar,atyrerishtazi,sidhetlarguarvengapuna. Cila sht procedura dhe afatet pr pagesn e kontributeve t sigurimeve shoqrore dheshndetsore? a) Pagesa e kontributeve t detyrueshme t sigurimeve shoqrore dhe shndetsore kryhet nga pundhnsi sipas afateve t prcaktuara me ligj. Dokumentat baz pr pagesnetyrejanbashkangjiturnAneksinektijManuali; b) Pundhnsi ka detyrim ligjor pr llogaritjen, deklarimin dhe pagesn e kontributeve n kohn dhe masn e duhur. Listpagesa sht nj deklarat e subjektit, n t ciln evidentohen kontributet individuale, dhe si e till, n mbshtetje t Ligjit nr. 9920, dat 19.05.2008 Pr procedurat tatimore n Republikn e Shqipris tatimpaguesi q nuk lshondeklaratntatimorenafatdnohetmegjobme10000lek,prdodeklarat tatimoretpadorzuar; c) Pundhnsi, i cili nuk ka deklaruar n organin tatimor do t punsuar rishtazi, t paktn 48 or prpara fillimit t puns, prve detyrimit pr pagimin e shums s kontributeve t papaguara, detyrohet t paguaj edhe nj gjob 10 000 20 000 lek prdorast; d) Pundhnsi duhet t dorzoj rregullisht sipas afatit t caktuar listpagesat, t cilat janivetmidokument,qvrtetonpagesnekontributeveprdopunonjs; e) Listpagesa sht dokumenti baz pr dhnien dhe llogaritjen e prfitimeve pr do punonjs,sidhevrtetimevetkrkuaraprejtyre. Igjitheinformacionieshtesubjektindryshimevengaautoritetetperkatese. d. RegjistrimiiLicensave(informacionimarrengaQKL) Ne rastet kur biznesi kerkon nje license per ushtrim aktiviteti, si psh prodhimi i ushqimeve, sherbimet mjekesore, etj, atehere duhet aplikuar ne zyrat e Qendres KombetareteLicensimit.

55

Krkesat dhe paraqitja e dokumentit t pagess s tarifs/takss n QKL mund t kryhennprmjet: a)paraqitjesdrejtprdrejtndosportelshrbimitQKLs,ntgjithterritorin eRepublikssShqipris,pavarsishtvendittushtrimittveprimtaris,vendbanimit aposelisskrkuesit. Aktualisht,prveTirans,sporteletQKLsjanhapurdhenKorc,Shkodr,Vlor, Gjirokastr,Durrs,Elbasan,Berat,FierdhePeshkopi. b)drgimitmepostmelajmrimmarrjenselinqendroretQKLs,nadresn: Rr.PapaGjonPaliII Nr.3,KatiIII Tiran c)prdorimittmjeteveelektronike,nprputhjemelegjislacioninprnnshkrimin elektronik. Rregullatprbashktaprkrkesnprlicenc/leje: 1.Krkesatprlicenc/lejeparaqitennQKLsipasproceduravetprcaktuaraqart. 2.Krkesaprbhetngaformularitipiplotsuardhedokumentetshoqruese prkatse. 3.Formularitipprmban,tpaktn,ktotdhna: a)emrtiminekategoris/nnkategoris; b)llojineveprimitoseetmirspubliketprdorur; c)tdhnatpridentifikiminekrkuesitdhetpersonitqparaqetkrkesn; )vendinapovendeteushtrimittveprimtaris; d)tdhnattjeraspecifike,sipaskategoris/nnkategoris; dh)deklaratnekrkuesit,qvrtetonseinjehkriteretelicencimit/lejesdhei prmbushato(prkriteret,prmbushjaetcilavekrkonvetdeklarim); e)deklaratnprvrtetsinedokumenteveshoqruesedhe/oseqinjehdhe/ose ipranondetyrimetelicencimit/lejesdhedot'iprmbushato; )adresnprkomunikim; f)listnedokumenteveshoqrueseqduhenparaqitur. 4.QKLjanukmundtkrkojparaqitjenedokumenteveapodhnieneinformacioneve t tjera, t paparashikuara n formular. Pr do licenc a leje q trajtohet nga ose nprmjetQKLs, listn e dokumenteve mund ta gjeni duke klikuarmbi titullin e saj n faqeneinternetitwww.qkl.gov.al:Licencat/LejetqmerrenteQKLja.

56

5. Formulari i plotsuar dhe nj list dokumentesh shoqruese pr do krkes t paraqitur, publikohen nga QKLja n regjistr, brenda dits s nesrme t puns nga dataeparaqitjesskrkess. ParaqitjansporteleteQKLs. 1.KrkesaprlicencapolejeparaqitetnsportelineQKLsngavetkrkuesiaponga njpersoniautorizuarprejtij. 2. Npunsi i sportelit asiston t interesuarin n plotsimin e formularit t krkess, verifikonidentitetindhekrkonnnshkrimineformularittplotsuar. 3.Dokumentetshoqrueseparaqitennorigjinal,nkopjetnoterizuarameorigjinalin ose kopje t shoqruara me dokumentin origjinal, q njsohen me origjinalin nga npunsiisportelit. 4. Kur krkesa paraqitet nga personi i autorizuar, sipas piks 1 t ktij neni, bashk me dokumentet shoqruese paraqitet edhe dokumenti q vrteton faktin e t qenit i autorizuar. 5. Npunsi i sportelit lshon nj konfirmim, me shkrim, pr do krkes. Konfirmimi lshohet sipas formatit t miratuar dhe duhet t tregoj llojin e krkess, datn dhe listnedokumenteveshoqruesetdorzuara. 6. Npunsi i sportelit sht i detyruar t marr n dorzim do krkes t paraqitur, sipasktijligji,edhensekrkesashtepaplot. 7. Dokumenti i pagess s tarifs administrative paraqitet n sportel, npunsi i t cilit lshonnjkonfirmimmeshkrim. 8.QKLjanukmundtkrkojparaqitjenedokumenteveapodhnieneinformacioneve ttjera,tpaparashikuaranformular. 9.Formulariiplotsuardhedokumentetshoqruese,prdokrkestparaqitur, publikohenngaQKLjanregjistr,brendaditssnesrmetpunsngadatae paraqitjesskrkess. Aplikimiprmesposts LISTAEDOKUMENTEVEQDUHENDORZUARPRANQKLs: 1.DokumentetProvuese Prnjlistmtdetajuartdokumentaveprovueseqduhendorzuar

57

pranQKLs,julutemikonsultoniinformacioninprdokategoriosennkategorit liencavetparaqiturnfaqentontinternetitwww.qkl.gov.al Shnim:Tgjithadokumentetprovueseduhentparaqitennkopjetnjsuarme origjinalin(kopjeenoterizuar) 2.DokumentetShoqruese FormularIplotsuarIkrkessInnshkruarngapersonatpergjegjspr prfaqsiminepersonitjuridik,apovetpersonifizik (FormulariIplotsuarIaplikimitqgjndetnportalinton) Dokumentiiidentifikimit,injohurngaligji,ipersonitqparaqetkrkesnn emrtsubjektit(PashaporteoseKartIdentiteti) Aktiiregjistrimittsubjektitsipaslegjislacionitnfuqi Autorizimiqvrtetonsepersoniiciliparaqetkrkesnnemrtsubjektit, kurkynukshttitullariisubjektit,shti autorizuarprejktijsubjektiprtkrkuarlicencndheprtbr deklarimetekrkuaranemrtsubjektit Tgjithadokumentetshoqrueseduhentparaqitennkopjetnjsuarme origjinalin(kopjeenoterizuar) DokumentIpagessstarifs/takssseaplikimitnQKLprej100lek Shnim:Tgjithadokumentetshoqrueseduhentparaqitennkopjetnjsuarme origjinalin(kopjeenoterizuar) PAGESATDHETARIFAT PransportelevetQKLs,biznesetmundtaplikojnprnjlicencapolejetre dukepaguarnjtarifadministrativeprej100leksh. Pagesaetarifsadministrativemundtkryhetedhenzyratlokalepostarenrast dorzimitnjaplikimimepost,kutjepetnjoftimiidrgimit. Prrastinegrupitttrettliencavedhelejeve,ligjisektorialmundtkrkoj pagesnenjtarifepranministrivekompetentetlinjsapoministrivetprfshiran procesinelicencimit.VrtetimiipagessduhettidrgohetQKLsnmomentine dhniessliencsapolejes. ImplementimiiPlanitteBiznesitsipasciklit/stadittebiznesit PlanijuajiBiznesitduhetndarenedisaetapaperarsyetefokusittepunestuaj. Nefillimduhettikushtonimetepervemendje:

58

a. Permiresimit te prodhimit/sherbimeve duke u specializuar ne prodhim apo sigurimsherbimiperklientet.Degjonimekujdesverejtjeteklientevetetuajdhe mundohuni te permiresoheni atje. Jo gjithmone produkti me cilesor eshte i kerkuar,duhetpatjeterteruanibalancenKosto/Cilesisipaskerkesaveteklientit. b. Zhvillimin e identitetit te biznesit tuaj, Logo, sllogani dhe profili i biznesit tuaj. Promovimin e biznesit tuaj me shume intensitet ne komunitetin perreth, kontaktoni dhe komunikoni idete tuaja me aktoret e rendesishem ne komunitetin perreth. Pajisni piken tuaj te shitjes me materiale promocionale si postera, fletpalosje dhe adezive te furnitoreve tuaj me te mire (psh Sony, Michelin, Sachs, Divella, etj) por edhe te produkteve tuaja me emrin tuaj persiper. Ne rastet kur produktet/sherbimet prodhohen nga ju, duhet te pergatisnipatjeterkartvizitamelogontuaj,fletpalosje,posteranepikeneshitjes dhe mundesisht nje faqe interneti. Nderkohe mos harroni te regjistroheni ne te gjitha guidat e biznesit ku klientet tuaj mund tju gjejne me kollaj. Ky eshte prmocionimekostonmeteulet.POR,klientetekenaqurjanereklamuesitmete mireteproduktevetuaja. c. Mundohuni te formoni partneritet me furnitoret tuaj, duke ju shpjeguar atyre idete tuaj per zhvillimin e metejshem te biznesit tuaj. Ata fare mire mund tju ndihmojne ne perpjekjet tuaja ose te behen partnere biznesi duke financuar projektintuaj.

ShtojcaB
Igjitheinformacionieshtesubjektindryshimevengainstitucionetperkatese!

Menyratefinancimittebiznesittuaj
Menyratefinancimittekapitalitjaneshumetendryshme.Nesesotdofillonitnjebiznes eshte me e lehte se para pak vitesh pasi jane shtuar instrumentat per qe ndihmojne filliminenjebiznesimeriskmeteulet.Megjithatejuduhetteparaqitninjeplanbiznesi ose projekt shume profesional, sic eshte pershkruar ne kete guide, per te perfituar keto financime.Mosharroniqepunafillonpasimerrnifinancimin,prandajsherbenkjoguide, qezbatimiiplanittebiznesittejetesameilehteperjudhesuksesisameigarantuar. Pasi te perfundoni Planin tuaj te Biznesit, duhet ta paraqitni ate ne institucionet financiare apo tek partnere private, qe ju mendoni se mund tju ndihmojne per ta financuar.Sigurishtdotakenimetelehtetibindnikuratateshohinsejujeniiqarteper ateqedonitendertonidhejeniibindursedotejetenjesipermarrjeesuksesshmedhe fitimpruresepertedyjapalet.

59

 Grantet Financimimeimire,qemundtemerrnieshtenjeGrant,pertecilinnukjenitedetyruar ta ktheni, por duhet te permbushni kerkesat e tij me rigorozitet per ta perfituar. Zakonisht Grantet jepen per zhvillimin shoqeror te komuniteteve dhe reduktimin e problemeve sociale. Per kete mund te shikoni thirrjet e interesit nga institucionet qe japin grante, zakonisht njoftimet behen ne gazeta, por edhe ne Internet. Lexoni me kujdes kerkesat dhe perpiquni te plotesoni kushtet. Nuk do te thote se do fitoni menjehere, por aplikimi edhe jofitues, ju afteson per te konkurruar ne treg me idete tuajadhejupergatitperaplikiminerradhesdukeaplikuarmesimetenxjerra. OrganizataYUNUS QendraYUNUSnebashkepunimmeQeverineShqiptare,dofillojneseshpejtinjeprojekt per nxitjen e biznesit social ne Shqiperi. Ju me Planin tuaj te Biznesit dhe me mbeshtetjen tone do te mund te perfitoni nga ky projekt nese arrini ta realizoni ate me sukses AlbanianBesaCapitalFondacioniABC 1.PROCEDURATEGRANTDHENIES ProcedurateGrantdhniesprfshijne: a)Lajmriminmbiprograminperpublikun,institucionet,shoqatat,grupet,individtq mundtejeneteinteresuarperaplikim; b)Mbledhjendhendjekjenepropozimeveteparaqitura; c)VlersiminetyrengaKomisioniprkatsdheipavaruriSeleksionimit; d)LajmrimineaplikantvembivendimineketijKomisioni; e)AproviminetijdhennshkriminekontratsseGrantitmidisFondacionitABCdhe aplikantitfitues; f)MonitorimineGrantit. KritereteperfitimittGrantit Grantet jepen nprmjet nj procesi konkurrimi, duke filluar me nj thirrje t hapur pr paraqitjetepropozimeapoprojekteve.Kushtetekonkurrimitdhetvlersimitdotjen t qarta. Nje subjekt mund te perfitoje nga programi nje here ne vit, nese projekti realizohet brenda periudhes njevjecare. Kriteret baz t vlersimit te propozimit te paraqiturjan:

Prputhja e aktiviteteve te aplikimit me objektivat e shpallura te programit te FondacionitABC;

60

Kapaciteti zbatues i organizats/shoqates/subjektit, eksperiencat e meparshme medonatore; Hartimi i nj buxheti real dhe korrekt ne lidhje me aktivitetet e propozuara ne aplikim; Respektimi i shpenzimeve administrative te paraqitura nga aplikanti, prej jo me shumese15%tebuxhetittpropozuardheaprovuarprdogrant; Gatishmeria per te bashkefinancuar dhe niveli i ketij bashkefinancimi nga aplikantineprojektinepropozuar; T tjera kritere mund t pershtaten gjat procesit n varsi t rasteve te paraqitura

PerzgjedhjadheZhvillimiiProcesit Przgjedhja paraprake e aplikimeve behet nga Komisioni Seleksionues. Komisionet Seleksionuese do te perbehen nga eksperte te fushave te ndryshme sipas rasteve te paraqiturapershqyrtim. PAGESATEGRANTEVE KriteretbazeqeprcaktojnesesiGrantetpaguhenjane:

Shumaegrantittmiratuar; Kohaerealizimittgrantit; Mundsitfinanciaretgrantmarrsit; Marrjaeraportevetndrmjetmeneafateteplanifikuara; Parashikimiprblerjenemallraveaposhrbimevengattret

MODIFIKIMETeGrantitteperfituar Modifikimet prfshijn ndryshime n termat dhe kushtet e nj granti t prcaktuara n kontratnetij. RAPORTETegrantmarresve Grantmarrsi duhet t raportoje per grantin e marre sipas kushteve t kontrats. T gjithraportet e shkruara, qofshin ato t ndrmjetme, apo prfundimtare, duhet t jene t shkruara n letrn zyrtare (me kok/logo) t grantmarrsit dhe ti adresohen grantdhnsit. Raportinarrativ(klikopermodelineraportitnarrativ) Raportinarrativipergatiturngagrantmarrsiduhet:

Tkonfirmojemarrjenefondeve,kohendhesasinegrantit.

61

T konfirmoje q grantmarrsi i ka prdorur fondet pr qllimin fillestar n prputhjemekontratnegrantit. Tprshkruajzhvillimindhezbatimineprojektitsidheimpaktinqaijep. Tprshkruajprogresineberendrejtimtobjektivavejofitimprurse. T prfshij dokumentacion mbshtets (si foto, regjistrime t ndryshme te aktiviteteve,etj). Tnnshkruhetnganjpersonnpoziciondrejtuestsubjektitgrantmarrs.

Raportifinanciar(klikopermodelineraportitfinanciar) Raportifinanciaripregatiturngagrantmarrsiduhet:

T prshkruaj shpenzimet n prputhje me buxhetin origjinal duke reflektuar shpenzimetekrkuaradheatotkryera Tprshkruajdopajisjetblere. T evidentoje do fond t pashpenzuar (t cilat duhet t kthehen ose per t cilat krkohetshtyrjeeafatittprdorimit). Tnnshkruhetnganjpersonnpoziciondrejtues.

MONITORIMIiprocesit Grantdhenesi, Fondacioni ABC do t monitorojn grantet e dhna gjate procesit te realizimit te projektit n mnyr q t vlersoj aftsin e grantmarrsit pr t arritur qllimin e grantit, efektivitetin e prgjithshm t projektit dhe t sigurohet pr prdorimineduhurtfondevetFondacionit. Nprmjet vizitave n vendin e zhvillimit t projektit, komunikimit te vazhdueshem nepermjet takimeve, telefonit, emaileve, raporteve t grantmarrsve, monitorohet aftsiaegrantmarrsitprtarriturobjektivinepropozimitteprojektit. MBYLLJAeGranteve Granti mund t mbyllet pasi grantmarrsi t ket dorzuar raportet financiare dhe narrative prfundimtare, t cilat plotesojne kriteret prkatse t raportimit dhe zbatimit teprojektit.MundteparaqitendisarastetembylljesseGranteve; 1. MbylljakurGrantmarrsiekaarriturobjektivin(klikopertevleresuarketerast) 2. Mbyllja kur Grantmarrsi nuk e ka arritur objektivin ose nuk i ka shpenzuar t gjithfondet(klikopertevleresuarketerast) 3. MbylljakurGrantmarrsinukkazbatuarkushtetekontratssgrantitfutjan blacklist(klikopertevleresuarketerast)

62

1.MbylljakurGrantmarrsiekaarriturobjektivin Nse grantmarrsi e ka arritur objektivin dhe raportet e tij jan t knaqshme, ABC dokumenton marrjen e tyre dhe prgatit raportin e vlersimit te tij. Granti do t mbyllet pasi ABC ka marre raportin financiar dhe ate narrativ dhe eshte vleresuar se i gjithgrantishtzbatuarnrregull. 2. Mbyllja kur Grantmarrsi nuk e ka arritur objektivin ose nuk i ka shpenzuar t gjitha fondet Nse grantmarrsi nuk ka qen n gjendje t arrij objektivin apo t shpenzoj t gjith fondin e dhene, ABC dokumenton marrjen e raportit dhe kontakton grantmarrsin pr sqarime t mtejshme. Nse sht e prshtatshme, ABC duhet t punoje me grantmarrsinprtprcaktuartermatrinjgrantiapokrkesatrejaraportimi,oset organizojekthiminefondevetpashpenzuara. 3. Mbyllja kur Grantmarrsi nuk ka zbatuar kushtet e kontrats s grantit futja n blacklist Grantidotndrpritetdhesubjektidotprfshihetnlistnezeznsegrantmarrsi kashkelurktokushtetkontrats:

Ka prdorur grantin pjesrisht ose plotsisht pr propagande elektorale dhe/ose politike; Ka prdorur grantin pjesrisht ose plotsisht pr veprimtari t paligjshme t parashikuarangalegjislacionishqiptar; Kaprdorurgrantinprqllimetpaparashikuarankontrat; Nukkaraportuarprnjpjeseoseprttrgrantinemarre.

InstitutcionetMicrofinanciare
InstitucioneteMicrofinancesjanenjemjetfinancimiishpejteperPlanintuajteBiznesit, por si cdo institucion tjeter financiar risku luan nje rol te rendesishem per ta dhe nje biznes i ri, konsiderohet me risk te larte. Megjithate merrni kontakt dhe propozojini idenetuaj,shpeshnebizneskerkohetaftesinenegocim. NOAsh.a. PranqendrsKarlTopiatekrrethrrotullimiiZoguttZi,Tiran,ShqipriTel:+3550 (42)403764;Fax:+3550(42)403765email:info@noa.com.al Perfituesit Tevetepunesuaritdhebiznesetevogladhetemesme. 63

ProdukteteNOA .Krediprshumqllime: Afati:6muaj36muaj Shuma:50mij2milionlek Monedha:LekdheEur Garancia:Nukshtkushtidomosdoshm Financim:Deri100%evlerssinvestimit Krediinvestimi: Afati:6muaj48muaj Shuma:100mij10milionlek Monedha:LekdheEur Garancia:Deri n 2 milion fleksibl (pengje ose garantor personal) Mbi2milionlekkerkohetpasuriepatundshme FondiBESA Perfituesit Terinjte Biznesetevogladhetemesme KREDIPERRININE INTERESI:Perqindjaeaplikuar1%muaj. SHUMA:Shumamaksimalederine1,000,000leke. AFATI:Afatimaksimal4vjet(48muaj). KOLATERALI QE PERDORET: Hipoteke; Dorezani; Peng; Vlera e kolateralit duhet te jete 150%eshumessekredise. KREDIBIZNESINELEK

64

INTERESI:Perqindjaeaplikuarsipaskushtevetetregut. SHUMA:Shumamaksimaleekredise3,000,000leke. AFATI:Afatimaksimalshtatevjet(84muaj). TE TJERA: fondiBESA aplikon "fee" e cila varion nga 1 4% sipas kohezgjatjes se kredise.

VisionFundAlbania Eshte nje institucion nderkombetar i mikrofinances, qe financon sipermarresit ne nevoje,qeduantefillojnedhezhvillojnenjebiznesdhetepermiresojnejetenetyredhe te familjes. Beni nje takim ne zyrat e tyre dhe perzantoni planin tuaj te biznesit, per te kerkuarmbeshtetjenetyrefinanciare. Me teper informacion do te gjeni tek website www.visionfund.al ose duke vizituar zyrat etyreneadresen: VisionFundWorldvision RRUGAIBRAHIMRUGOVA PALLATI26,KATIIII TEL.:/FAX:+35542248668 info@visionfund.al

65