Bao Cao Tap Trung Kinh Te

B CNG THNG CC QUN L CNH TRANH
BO CO TP TRUNG KINH T TI VIT NAM:

HIN TRNG V D BO
H Ni, thng 1 nm 2009
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO
BO CO TP TRUNG KINH T TI VIT NAM: HIN TRNG V D BO
Ch tr bin son: Bch Vn Mng Cc trng Cc Qun l Cnh tranh Bin son: Nguyn c Thnh Ph Cc trng Cc Qun l Cnh tranh Trn Phng Lan Trng ban Gim st v Qun l Cnh tranh (Cc Qun l Cnh tranh) Ng Cng Thnh Cc u t nc ngoi (B K hoch u t) Nguyn Ngc Sn Khoa Lut (i hc Quc gia TP HCM) Bi Nguyn Anh Tun Ban Gim st v Qun l Cnh tranh (Cc Qun l Cnh tranh)
Trang2
LU
Ti liu ny do Cc Qun l Cnh tranh, B Cng thng ch tr bin son. Nhng quan im v nhn nh a ra trong Bo co tng hp t kt qu phn tch s liu cn c theo nhiu ngun thng tin khc nhau v khng phn nh quan im chnh thc ca B Cng Thng. Mi trch dn thng tin t ti liu ny phi nu r ngun Bo co tp trung kinh t ti Vit Nam: Hin trng v d bo. Ton vn Bo co ny c ng trn website chnh thc ca Cc Qun l cnh tranh ti a ch: www.vca.gov.vn
Trang3
MC LC
DANH MC THUT NG VIT TT ............................................................................................................. 7 MC LC BNG BIU ..................................................................................................................................... 9 LI GII THIU................................................................................................................................................11 CHNG I. MI TRNG PHP L CA HOT NG TP TRUNG KINH T .................................. 12
1. Qu trnh hnh thnh v pht trin php lut v tp trung kinh t ti Vit Nam..................................13
1.1. Cc hnh thc tp trung kinh t ................................................................................................. 13 1.2. Khi nim tp trung kinh t Vit Nam ...............................................................................................13 1.3. Qu trnh hnh thnh v pht trin php lut v tp trung kinh t ti Vit Nam....................................15
2. Cc quy nh v tp trung kinh t trong h thng php lut Vit Nam ...............................................17
2.1. B Lut Dn s .....................................................................................................................................18 2.2. Lut Cnh tranh.....................................................................................................................................19 2.2.1. Cc hnh thc tp trung kinh t theo Lut cnh tranh..19 2.2.2. Cc ngng gy hn ch cnh tranh ca tp trung kinh t..22 2.3. Lut Doanh nghip................................................................................................................................23 2.4. Lut u t ...........................................................................................................................................25 2.5. Cc vn bn php lut khc...................................................................................................................26 2.5.1. Lut Chng khon...26 2.5.2. Lut cc T chc tn dng...26
3. Quy nh v mua c phn doanh nghip Vit Nam i vi nh u t nc ngoi nc ngoi .........26 4. Th tc thng bo tp trung kinh t.....................................................................................................27 5. Quy nh v x l vi phm ..................................................................................................................29 6. C quan qun l cnh tranh v cc c quan nh nc c lin quan....................................................30 7. nh gi v mi trng php l ca hot ng tp trung kinh t ti Vit Nam ..................................31
CHNG II. THC TRNG TP TRUNG KINH T TI VIT NAM GIAI ON 2005 - 2008.............. 33
1. Mi trng kinh t v m ca hot ng tp trung kinh t ..................................................................33

1.1. Mt s ch s kinh t v m...................................................................................................................33 1.2. Cc iu kin khch quan tc ng n xu th tp trung kinh t ..........................................................35
2. Mc tp trung kinh t .....................................................................................................................37

2.1. Cc ch s o lng mc tp trung kinh t ......................................................................................37
2.2. Ch s tp trung kinh t ti Vit Nam ...........................................................................................40

2.2.1. Ngun s liu...42 2.2.2. Cc ngnh c mc tp trung kinh t cao nht theo CR3.42 2.2.3. Cc ngnh c mc tp trung kinh t thay i ln nht theo CR3 trong 3 nm (2004- 2006).45
Trang4
2.2.4. Mc tp trung kinh t theo HHI.46 2.2.5. C cu s hu trong nhm doanh nghip c th phn cao..48
3. Hot ng tp trung kinh t ti Vit Nam trong cc nm qua .............................................................49

3.1. Tng quan .............................................................................................................................................49 3.2. Mt s giao dch M&A in hnh: ........................................................................................................50 3.3. Mt s giao dch thu tm in hnh trn th trng chng khon .......................................................52 3.4. Tp trung kinh t ca doanh nghip c vn u t nc ngoi ti Vit Nam .......................................53 3.5. S h s thng bo tp trung kinh t v tham vn ti Cc Qun l Cnh tranh....................................57 3.6. Thay i ng k kinh doanh do nguyn nhn tp trung kinh t ..........................................................58
4. Mt s c im ca cc v tp trung kinh t ti Vit Nam trong thi gian qua.................................59

CHNG III. XU HNG TP TRUNG KINH T GIAI ON 2009-2010 .............................................. 62
1. Xu hng tp trung kinh t trn th gii .............................................................................................62 2. Xu hng tp trung kinh t ti chu ................................................................................................62 3. Xu hng chung ca hot ng tp trung kinh t ti Vit Nam ..........................................................63
3.1. Ngy cng c nhiu doanh nghip gp kh khn, phi tnh ti phng n sp nhp hoc bn li cng ty. .....................................................................................................................................................63 3.2. Ngy cng c nhiu cng ty nc ngoi thm nhp vo th trng Vit Nam thng qua hnh thc M&A. 64 3.3. Cc cng ty t vn, mi gii chuyn nghip s ngy cng ng vai tr quan trng hn trong vic kt ni cc giao dch ................................................................................................................................................64 3.4. Phng thc thc hin thu tm v sp nhp s ngy cng a dng ....................................................65 3.5. Vai tr ca cc qu u t nh nc, qu u t t nhn, qu u t bo him ri ro s gia tng .......65 3.6. Cc v tp trung kinh t nm trong ngng phi thng bo hoc b cm bt u xut hin v c xu hng gia tng..............................................................................................................................................66
4. Xu hng mua bn sp nhp trong mt s ngnh ...............................................................................67

4.1. Ngnh Ngn hng..................................................................................................................................67 4.2. Ngnh chng khon ..............................................................................................................................72 4.3. Ngnh phn phi, bn l .......................................................................................................................74 4.4. Ngnh dc phm .................................................................................................................................77 4.5. Ngnh kim ton ...................................................................................................................................79 4.6. Ngnh Cng ngh thng tin ..................................................................................................................80 CHNG IV. KHUYN NGH ........................................................................................................................ 82
1. Nhm vn th nht: Khuyn ngh v chnh sch v th ch kim sot tp trung kinh t ...............83
1.1. V chnh sch v mi trng php l:...................................................................................................83 1.2. V th ch kim sot tp trung kinh t ..................................................................................................88
Trang5
1.2.1. Khuyn ngh c th i vi c quan qun l cnh tranh89 1.2.2. Khuyn ngh i vi cc c quan qun l nh nc hu quan..90
2. Nhm vn th hai: Khuyn ngh i vi cng ng doanh nghip................................................93

PH LC 1. CC MU H S THNG BO TP TRUNG KINH T, MU H S XIN HNG MIN TR ................................................................................................................................................................... 95 PH LC 2. TNG QUAN HOT NG MUA BN SP NHP DOANH NGHIP TRN TH GII TRONG NHNG NM QUA ........................................................................................................................ 102 PH LC 3. H THNG THNG BO SP NHP CA CC NC TRN TH GII ....................... 110
Trang6
DANH MC THUT NG VIT TT

BTC CFIUS CNTT CR CT TNHH CTCK CTCP CTKT CTLD DNNN FDI FII FTC GDP GMP HCT HHI ICOR IPO LBO M&A NH TMCP B Ti chnh y ban u t nc ngoi (Hoa K) Cng ngh thng tin Mc tp trung kinh t Cng ty trch nhim hu hn Cng ty chng khon Cng ty c phn Cng ty kim ton Cng ty lin doanh Doanh nghip nh nc u t trc tip nc ngoi u t gin tip nc ngoi y ban Thng mi lin bang Hoa K Tng sn lng trong nc Tiu chun thc hnh tt sn xut thuc Hi ng cnh tranh Ch s Hirschman - Herfindahl H s gi tr sn phm gia tng Pht hnh c phiu ln u ra cng chng Giao dch mua li t ngun vn vay Mua li v sp nhp doanh nghip Ngn hng thng mi c phn
Trang7
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO OECD OTC PEF QLCT SWF TTCP UBCKNN UNCTAD WTO T chc hp tc v pht trin kinh t Th trng chng khon phi tp trung Qu u t t nhn Qun l cnh tranh Qu u t nh nc Th tng Chnh ph y ban Chng khon nh nc Din n Lin hip quc v thng mi v pht trin T chc Thng mi Th gii
Trang8
MC LC BNG BIU
Bng 1.1 Bng 2.1 Bng 2.2 Bng 2.3 Bng 2.4 Bng 2.5 Bng 2.6 Bng 2.7 Bng 2.8 Bng 2.9 Bng 3.1 Bng 3.2 Bng 3.3 Bng 3.4 Bng 3.5 Bng 3.6 Bng 3.7 Bng 5.1 Bng 5.2 Cc vn bn php lut c lin quan n tp trung kinh t....................18 Cc ngnh c CR3 gim nhiu nht.........................................................45 Cc ngnh c CR3 tng nhiu nht..........................................................45 Cc ngnh c mc tp trung kinh t cao............................................46 Cc ngnh c mc tp trung kinh t thp..........................................47 H s tng quan gia s lng doanh nghip v mc tp trung qua cc nm........................................................................................................48 Mt s giao dch M&A in hnh..............................................................52 Mt s giao dch thu tm c phiu in hnh trn th trng chng khon nim yt...........................................................................................54 Thng k cc v sp nhp ca doanh nghip c vn u t nc ngoi theo ngnh...................................................................................................55 Mt s v sp nhp in hnh ca doanh nghip c vn u t nc ngoi ...........................................................................................................56 Mt s trng hp sp nhp ngn hng giai on trc y................69 u t ca ngn hng nc ngoi ti cc ngn hng Vit Nam............69 u t ca cc tp on kinh t, doanh nghip ti cc ngn hng TMCP..........................................................................................................70 S hu ca Vietcombank ti cc ngn hng khc...................................72 Tnh hnh mua li cc CTCK Vit Nam ca cng ty nc ngoi (n thng 6/2008)..............................................................................................74 10 doanh nghip ngnh dc c doanh thu cao nht nm 2007............79 Mt s v sp nhp v mua li trong ngnh Cng ngh thng tin........82 Cc qu u t ln nht th gii (tnh n nm 2007).........................105 Cc qu u t quc gia ln trn th gii..............................................107
Trang9
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Hnh 1.1 Hnh 1.2 Hnh 2.1 Hnh 2.2 Hnh 2.3 Hnh 2.4 Hnh 2.5 Hnh 2.6 Hnh 2.7 Hnh 3.1 Hnh 3.2 Hnh 5.1 Hnh 5.2 Hnh 5.3 Tp trung kinh t trong khun kh php lut cnh tranh.....................20 Th tc xem xt min tr..........................................................................29 Cc ngnh c mc tp trung kinh t cao nht theo CR3..................44 C cu s hu trong nhm CR3 ca ngnh kinh t................................49 C cu s hu trong nhm CR3 ca 20 ngnh c mc tp trung kinh t cao nht..........................................................................................50 Thng k cc v giao dch M&A c cng b ti Vit Nam................51 Thng k cc v sp nhp ca doanh nghip c vn u t nc ngoi theo a bn................................................................................................56 Chuyn nhng vn ti cc doanh nghip c vn u t nc ngoi (1988 2007)...............................................................................................58 Thng k thay i ng k kinh doanh do tp trung kinh t theo a bn...............................................................................................................59 Quy m cc Cng ty chng khon............................................................74 Doanh thu v s kim ton vin ca 10 cng ty kim ton ln nht.....81 Cc ln sng tp trung kinh t trn th gii trong lch s....................102 Tng quan gia M&A v tng trng GDP........................................103 Gi tr v khi lng giao dch M&A ti Chu Thi Bnh Dng giai on 2006 2007...............................................................................109
Trang10
LI GII THIU
Thc tin hot ng tp trung kinh t ti cc nc ang pht trin v pht trin gia tng mnh m trong thi gian va qua cho thy vic mua li, sp nhp doanh nghip vn l cch thc u t hiu qu nht do tit kim c ngun lc thc hin d n u t mi v iu quan trng hn l c th rt ngn thi gian thm nhp mt th trng mi, gim thiu ng k nhng ro cn gia nhp th trng. Ti Vit Nam cng vy, thi gian gn y, s v mua bn, sp nhp tng nhanh v c s lng v quy m. Thc trng ny phn nh mt nn kinh t m vi s tham gia ca nhiu thnh phn kinh t v h qu l vic gia tng cc hot ng tp trung kinh t th hin qua hai hnh thc mua li v sp nhp nh mt i hi khch quan. Tuy nhin, hot ng tp trung kinh t cng tim n nhng yu t hnh thnh cc doanh nghip c v tr thng lnh v c th gy nh hung ti mi trng cnh tranh. V vy, cc hot ng tp trung kinh t cn c iu chnh bi khun kh php l v cnh tranh v c s gim st, kim sot ca c quan qun l nh nc. Cc Qun l cnh tranh (VCAD) c chc nng gip B trng B Cng Thng thc hin qun l nh nc v cnh tranh, trong c nhim v kim sot qu trnh tp trung kinh t. Nhim v kim sot tp trung kinh t bao gm vic thng bo tp trung kinh t, th l h s ngh hng min tr i vi tp trung kinh t b cm trnh B trng B Cng Thng hoc trnh Th tng Chnh ph quyt nh, v gim st cc giao dch tp trung kinh t thuc ngng thng bo. Chnh v vy, vic xy dng bo co tp trung kinh t hng nm cng l mt nhim v ca Cc Qun l cnh tranh vi mc ch r sot, tng kt cc vn lin quan n tp trung kinh t, bao gm kha cnh th ch, php l cng nh thc tin a hot ng mua bn, sp nhp doanh nghip ni ring v tp trung kinh t ni chung c thc hin theo ng php lut. Sau ba nm thc thi Lut Cnh tranh, 2008 l nm u tin Cc Qun l cnh tranh thc hin Bo co tp trung kinh t nhm cung cp cho cng ng v cc bn lin quan mt bc tranh tng th v ton din v thc trng tp trung kinh t ti Vit Nam v cng tc qun l nh nc i vi loi hnh kinh doanh ny. Bo co gm cc ni dung c bn sau: (1) R sot h thng php lut v tp trung kinh t; (2) Cu trc cc ngnh kinh t quc dn; mc tp trung kinh t; (3) Nhn nh xu hng tp trung kinh t trong thi gian ti i vi mt s ngnh, lnh vc;
Trang11
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO (4) Khuyn ngh i vi Chnh ph, c quan qun l nh nc hu quan v cng ng doanh nghip. Trn c s nhng ni dung v khuyn ngh c a ra, Bo co l mt ngun c s d liu u tin v tp trung kinh t, cung cp thng tin cho cc cc t chc kinh t, gm cc tp on kinh t, doanh nghip nh nc, doanh nghip t nhn, doanh nghip c vn u t nc ngoi, cc qu u t, cng ty t vn; cc t chc quc t, gm cc t chc quc t ti Vit Nam, c quan cnh tranh cc nc cng vi khi nghin cu kinh t v lut php cc n v ny c thm thng tin v thc trng v mi trng php l iu chnh cc hot ng tp trung kinh t, qua c th nh hng v iu chnh cc hot ng c lin quan ti tp trung kinh t cho ph hp vi php lut hin hnh ca Vit Nam nhng vn m bo tnh hiu qu ca hot ng tp trung kinh t ni ring v hiu qu tng th ca nn kinh t ni chung. Bn cnh , Bo co cng l c s Cc Qun l cnh tranh tip tc trin khai cng tc kim sot tp trung kinh t mt cch hiu qu. Bo co cng gp phn phc v cho cng tc hoch nh chnh sch cnh tranh v hon thin php lut cnh tranh. Thay mt Cc Qun l cnh tranh, ti xin chn thnh cm n cc c quan hu quan, cc chuyn gia nhit tnh phi hp trong sut qu trnh xy dng v ng gp cc kin bnh lun hon thin Bo co. c bit, ti cng xin by t s cm n vi C quan cnh tranh Thy S (COMCO) c nhiu bnh lun qu gi v ti tr cho vic pht hnh n phm ny. Cc Qun l cnh tranh mong mun tip tc nhn c cc kin gp Bo co Tp trung kinh t hng nm ngy cng hon thin v tr thnh mt ti liu c ch cho cc c quan hoch nh chnh sch, cng ng doanh nghip, cc c quan nghin cu cng nh ng o cc i tng khc.
H Ni, thng 01 nm 2009 Cc trng Cc Qun l cnh tranh
Bch Vn Mng
CHNG I.
Trang12
MI TRNG PHP L CA HOT NG TP TRUNG KINH T

1. Qu trnh hnh thnh v pht trin php lut v tp trung kinh t ti Vit Nam 1.1. Cc hnh thc tp trung kinh t Da vo mc lin kt, hnh vi tp trung kinh t c chia thnh hai loi l tp trung kinh t cht ch (t hp) v tp trung kinh t khng cht ch. Da vo v tr ca cc doanh nghip tham gia tp trung kinh t trong cc cp kinh doanh ca ngnh kinh t - k thut, tp trung kinh t thng c phn chia thnh tp trung theo chiu ngang, tp trung theo chiu dc hoc tp trung dng hn hp (hay tp on conglomerate). (i) Tp trung kinh t theo chiu ngang: l s sp nhp, hp nht, mua li hoc lin doanh ca cc doanh nghip trong cng mt th trng lin quan (sn phm v a l). S gia tng tp trung theo chiu ngang n mt mc nht nh s to iu kin thun li cho vic phi hp hnh ng gia cc doanh nghip v t dn n hn ch cnh tranh theo gi v gim ng lc sng to, gy bt li cho cc i th cnh tranh v tim n nguy c gy thit hi cho ngi tiu dng. (ii) Tp trung kinh t theo chiu dc: l s hp nht, sp nhp, mua li hoc lin doanh gia cc doanh nghip c quan h ngi mua - ngi bn vi nhau. (iii) Tp trung kinh t dng hn hp (conglomerate): l s hp nht, sp nhp, mua li, lin doanh ca cc doanh nghip khng cng hot ng trn mt th trng sn phm ng thi cng khng c mi quan h khch hng vi nhau. Mc tiu ca vic hp nht ny thng l nhm phn tn ri ro vo nhng th trng khc nhau hoc t nhng l do chin lc th trng ca cc doanh nghip tham gia tp trung kinh t. 1.2. Khi nim tp trung kinh t Vit Nam Tp trung kinh t Vit Nam c xem xt theo ba cch tip cn c bn: (1) Vi tnh cht l qu trnh gn lin vi vic hnh thnh v thay i ca cu trc th trng, tp trung kinh t c hiu l qu trnh m s lng cc doanh nghip c lp cnh
Trang13
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO tranh trn th trng b gim i thng qua cc hnh vi sp nhp (theo ngha rng) hoc thng qua tng trng ni sinh ca doanh nghip trn c s m rng nng lc sn xut 1. Cch nhn nhn ny lm r nguyn nhn v hu qu ca tp trung kinh t i vi cu trc th trng cnh tranh. Tuy nhin, dng nh quan im trn coi hin tng tch t t bn l mt phn ca khi nim tp trung kinh t. (2) Vi tnh cht l hnh vi ca cc doanh nghip, tp trung kinh t (cn gi l tp trung t bn) c hiu l s gia tng t bn do hp nht nhiu t bn 2 li hoc mt t bn ny thu ht mt t bn khc 3. Khi nim ny khng a ra cc biu hin c th ca tp trung kinh t, nhng li cho thy bn cht v phng thc ca hin tng. (3) Di gc php lut, Lut Cnh tranh nm 2004 quy nh cc hnh vi c coi l tp trung kinh t. Theo , khon 3 iu 3 quy nh tp trung kinh t thuc nhm cc hnh vi hn ch cnh tranh. Ch c cc trng hp tp trung kinh t to ra trn 50% th phn kt hp trn th trng lin quan mi tim n nguy c hn ch cnh tranh, tng ng vi quy nh ti im 2.a iu 11 v doanh nghip, nhm doanh nghip c v tr thng lnh th trng. Nh vy, khng phi trng hp tp trung kinh t no cng gy hn ch cnh tranh. iu 16 quy nh tp trung kinh t l hnh vi ca doanh nghip bao gm: (i) Sp nhp doanh nghip; (ii) Hp nht doanh nghip; (iii) Mua li doanh nghip; (iv) Lin doanh gia cc doanh nghip; (v) Cc hnh vi tp trung khc theo quy nh ca php lut. Nguyn nhn trc tip dn n hin tng tp trung kinh t bao gm: tng trng ni sinh; hin tng rt lui khi th trng ca mt s doanh nghip; hin tng gia nhp th trng ca mt s doanh nghip; hin tng sp nhp ca mt s doanh nghip (tng trng ngoi sinh)... Cho d c nhn nhn t nhiu gc khc nhau v din t bng nhng ngn ng php l khc nhau, song cc nh khoa hc u thng nht vi nhau v bn cht ca tp trung kinh t bng nhng ni dung sau: Th nht, ch th ca tp trung kinh t l cc doanh nghip hot ng trn th trng. Cc doanh nghip tham gia tp trung kinh t c th l cc doanh nghip hot ng trong cng
L Vit Thi, Chuyn v hnh vi tp trung kinh t, ti nghin cu v th ch cnh tranh trong iu kin pht trin th trng ti Vit Nam, Vin Nghin cu thng mi - B Thng mi, 2005. 2 T bn c hiu l cc gi tr kinh t trn th trng c s dng tm kim gi tr thng d nh vn, cng ngh, trnh qun l 3 Vin Ngn ng hc, T in ting Vit, NXB Khoa hc x hi, H Ni, 1994, tr. 870.
1
Trang14
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO hoc khng cng th trng lin quan. Th hai, hnh thc tp trung kinh t bao gm: sp nhp, hp nht, mua li v lin doanh gia cc doanh nghip. Cc doanh nghip tham gia tp trung kinh t ch ng tch t cc ngun lc kinh t nh vn, lao ng, k thut, nng lc qun l, t chc kinh doanh... m chng ang nm gi ring l hnh thnh mt khi thng nht hoc phi hp hnh thnh cc nhm doanh nghip, cc tp on kinh t. Du hiu ny gip khoa hc php l phn bit tp trung kinh t vi vic tch t t bn trong kinh t hc. Tch t t bn l tng thm t bn da vo tch ly gi tr thng d, bin mt phn gi tr thng d thnh t bn. C th thy rng, tch t t bn l qu trnh pht trin ni sinh ca mt doanh nghip theo thi gian bng kt qu kinh doanh. Mt doanh nghip c th tch t t bn c c v tr ng k trn th trng, song iu xy ra i hi mt khong thi gian kh di. Trong khi , tp trung kinh t cng c du hiu ca s tch t nhng khng t kt qu kinh doanh m t hnh vi ca doanh nghip. Th ba, tp trung kinh t hnh thnh nn doanh nghip c nng lc cnh tranh tng hp hoc lin kt thnh nhm doanh nghip, tp on kinh t, t lm thay i cu trc th trng v tng quan cnh tranh hin c trn th trng. 1.3. Qu trnh hnh thnh v pht trin php lut v tp trung kinh t ti Vit Nam Hot ng sp nhp, hp nht, mua bn c phn, chuyn nhng vn gp trong cc loi hnh cng ty v gp vn thnh lp doanh nghip con, l ni dung quan trng cu thnh quyn t do kinh doanh v c ghi nhn trong php lut v doanh nghip, php lut chng khon ngay t giai on u ca thi k xy dng nn kinh t th trng ti Vit Nam. C th chia qu trnh nhn thc v tp trung kinh t thnh hai giai on cn c vo thi im ban hnh Lut Cnh tranh. (1) Giai on trc khi Lut Cnh tranh c ban hnh Lut Cng ty nm 1990 ghi nhn quyn quyt nh vic sp nhp cng ty TNHH ca cc thnh vin, quyn chuyn nhng vn, chuyn nhng c phn ca thnh vin cng ty TNHH v cng ty c phn; iu 20 Lut Doanh nghip Nh nc nm 1995 quy nh vic sp nhp l mt trong nhng gii php t chc li cc doanh nghip nh nc; Tng t, iu 44 Lut Hp tc x nm 1997 ghi nhn quyn hp nht cc hp tc x vi nhau. Tuy
Trang15
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO nhin, cc quy nh k trn n gin l vic ghi nhn cc quyn c bn ca doanh nghip, hp tc x hoc thnh vin ca cng ty. Ngay c th tc thc hin vic sp nhp, hp nht cha c quy nh c th. Lut Doanh nghip nm 1999 thay th Lut Doanh nghip t nhn v Lut Cng ty nm 1990 ghi nhn kh y v cc gii php t chc li cng ty, trong c hai gii php lin quan trc tip n tp trung kinh t l sp nhp v hp nht cng ty; ngoi ra cc quy nh v chuyn nhng vn, mua bn c phn, pht hnh c phn, c phiu c quy nh chi tit v cht ch hn so vi hai o lut m n k tha. Ngoi Lut Doanh nghip, Lut Doanh nghip Nh nc nm 2003 v cc vn bn hng dn thi hnh quy nh v xy dng l trnh, th tc thc hin cc bin php t chc li, chuyn i s hu i vi cng ty nh nc gn lin vi tp trung kinh t nh sp nhp, hp nht, khon, cho thu, bn ton b hoc mt phn cng ty nh nc 4. c trng ca giai on ny l php lut cha nhn nhn vic sp nhp, hp nht, chuyn nhng vn gp, mua bn c phn v lin doanh thnh lp doanh nghip t gc cnh tranh. Cc ch nh trong cc vn bn php lut ni trn ch gii quyt vai tr qun l nh nc v doanh nghip, ng k kinh doanh v ghi nhn cng nh bo m cho quyn t do kinh doanh ca doanh nghip m cha cp n nhim v qun l, duy tr mi trng cnh tranh lnh mnh, an ton cho nn kinh t. Ni cch khc, trong giai on ny, php lut thin v t chc doanh nghip, v vic thc thi quyn u t, quyn s hu trong doanh nghip. Cc vn ni trn cha c gii quyt bi php lut cnh tranh. C th l gii tnh trng trn t nhiu nguyn nhn khc nhau, song c bn c l t nhim v c bn ca php lut kinh t trong giai on ny l xy dng cc thit ch c bn hnh thnh th trng, nhiu lnh vc php lut ca th trng hin i cha c tip nhn v xy dng ti Vit Nam, trong c php lut cnh tranh m c th l ch nh v tp trung kinh t. Bi cnh kinh t ca Vit Nam ti thi im ny, ang trong qu trnh chuyn i v l mt nc c nn kinh t ang pht trin, quy lut tt yu v i hi ni ti ca nn kinh t l qu trnh tch t kinh t nh l nn tng cho s tng trng. Mt khc, thc tin cho thy vic gia tng s xut hin ca cc tp on a quc gia (TNC) ti Vit Nam l h qu ca qu trnh hi nhp ngy mt su rng ca Vit Nam vo nn kinh t th gii s khin cho cc hot ng tp trung kinh t quy m c kh nng chi phi th trng xut hin
4
Chng VII, Chng VIII Lut Doanh nghip nh nc nm 2003 Trang16
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO trong tng lai ngy cng nhiu. Chnh v vy, xut pht t s cn thit phi kim sot cc hot ng tp trung kinh t trnh tnh trng hnh thnh cc doanh nghip ln c sc mnh khng ch th trng, khung php l cho php cc c quan qun l nh nc kim sot hot ng tp trung kinh t l mt i hi cp thit t c thc tin khch quan v ch quan. (2) Giai on sau nm 2004 khi ban hnh Lut Cnh tranh Lut Cnh tranh c Quc hi kha XI k hp th 6 thng qua ngy 3 thng 12 nm 2004 v c hiu lc k t ngy 1 thng 7 nm 2005. Ngoi cc quy nh v hnh vi cnh tranh khng lnh mnh, tha thun hn ch cnh tranh, hnh vi lm dng v tr thng lnh th trng, v tr c quyn hn ch cnh tranh v t tng cnh tranh, Lut Cnh tranh cn quy nh v cc hnh thc tp trung kinh t, cc bin php kim sot v nguyn tc x l i vi tp trung kinh t trn th trng Vit Nam. C th ni rng, y l vn bn u tin quy nh mt cch ton din cc vn v cnh tranh v chnh thc t cc vn v sp nhp hp nht, chuyn nhng vn, c phn, ti sn v lin doanh di gc ca vic bo v th trng cnh tranh. Cc nguyn tc m Lut Cnh tranh quy nh c nhng nh hng nht nh n cc lnh vc php lut khc nh Lut u t, Lut Doanh nghip, Lut Chng khon. C th l, ngoi nhng quy nh v th tc lin quan n ng k kinh doanh, t chc qun l, hot ng v t chc li doanh nghip, Lut Doanh nghip nm 2005 (thay th Lut doanh nghip nm 1999, Lut doanh nghip Nh nc nm 2003) tip thu cc nguyn tc kim sot sp nhp hp nht ca Lut Cnh tranh; Lut u t ghi nhn cc hnh thc u t c lin quan n tp trung kinh t nh mua chi nhnh, mua cng ty. Nh vy, cc quy nh v tp trung kinh t l tng i ng b v nht qun trong cc vn bn php lut lin quan. 2. Cc quy nh v tp trung kinh t trong h thng php lut Vit Nam Nh cp ti phn trn, trong h thng php lut Vit Nam c nhiu lut v vn bn di lut c cc quy nh lin quan n tp trung kinh t. Cc vn bn c tng hp trong Bng 1.1 sau y. Bng 1.1: Cc vn bn php lut c lin quan n tp trung kinh t
STT Tn vn bn iu khon Nm ban hnh Trang17
B lut/ Lut 1 2 3 3 4 Lut Cnh tranh B Lut Dn s Lut Doanh nghip Lut u t Lut Chng khon Ngh nh 5 Ngh nh 116/2005/N-CP ngy 15 thng 9 nm 2005 ca Chnh ph Quy nh chi tit thi hnh Lut Cnh tranh Ngh nh 120/2005/N-CP ngy 30 thng 9 nm 2005 6 ca Chnh ph Quy nh v x l vi phm trong lnh vc cnh tranh 7 Ngh nh 88/2006/N-CP ngy 29 thng 8 nm 2006 V ng k kinh doanh Ngh nh 101/2006/N-CP ngy 21 thng 9 nm 2006 ca Chnh ph Quy nh vic ng k li, chuyn i v 8 ng k i Giy chng nhn u t ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi theo quy nh ca Lut Doanh nghip v Lut u t Ngh nh 108/2006/N-CP ngy 22 thng 9 nm 2006 9 ca Chnh ph Quy nh chi tit v hng dn thi hnh mt s iu ca Lut u t Ngh nh 139/2007/N-CP ngy 05 thng 9 nm 2007 10 ca Chnh ph Hng dn chi tit thi hnh mt s iu ca Lut Doanh nghip Cc vn bn php lut trong cc lnh vc chuyn ngnh 11 (ti chnh, thu, ngn hng, bo him, t ai, bt ng sn, bu chnh vin thng.) 2007 2006 2006 2006 2005 2005 iu 16 n 24 iu 94, 95 iu 152, 153 iu 21, 25, 26 iu 29,32, 69 2004 2005 2005 2005 2006
Ngun: Cc Qun l cnh tranh
2.1. B Lut Dn s iu 94, 95 B lut Dn s 2005 quy nh v hp nht v sp nhp php nhn, theo cc php nhn cng loi c th hp nht thnh mt php nhn mi hoc mt php nhn c th c sp nhp vo mt php nhn khc cng loi theo quy nh ca iu l, theo tho thun
Trang18
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO gia cc php nhn hoc theo quyt nh ca c quan nh nc c thm quyn. Sau khi hp nht, cc php nhn c chm dt; cc quyn, ngha v dn s ca cc php nhn c c chuyn giao cho php nhn mi. Sau khi sp nhp, php nhn c sp nhp chm dt; cc quyn, ngha v dn s ca php nhn c sp nhp c chuyn giao cho php nhn sp nhp. 2.2. Lut Cnh tranh
2.2.1.CchnhthctptrungkinhttheoLutCnhtranh
Theo iu 16 Lut Cnh tranh do Quc hi ban hnh ngy 3/12/2004 v c hiu lc k t ngy 1/7/2005 th: Tp trung kinh t l hnh vi ca doanh nghip bao gm: (1) Sp nhp doanh nghip; (2) Hp nht doanh nghip; (3) Mua li doanh nghip; (4) Lin doanh gia cc doanh nghip; v (5) Cc hnh vi tp trung kinh t khc theo quy nh ca php lut C th hn, iu 17 Lut Cnh tranh nu ra khi nim v cc hnh thc tp trung kinh t nh sau: 1. Sp nhp doanh nghip l vic mt hoc mt s doanh nghip chuyn ton b ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php ca mnh sang mt doanh nghip khc, ng thi chm dt s tn ti ca doanh nghip b sp nhp. 2. Hp nht doanh nghip l vic hai hoc nhiu doanh nghip chuyn ton b ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php ca mnh hnh thnh mt doanh nghip mi, ng thi chm dt s tn ti ca cc doanh nghip b hp nht. 3. Mua li doanh nghip l vic mt doanh nghip mua ton b hoc mt phn ti sn ca doanh nghip khc kim sot, chi phi ton b hoc mt ngnh ngh ca doanh nghip b mua li. 4. Lin doanh gia cc doanh nghip l vic hai hoc nhiu doanh nghip cng nhau gp mt phn ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php ca mnh hnh thnh mt doanh nghip mi. Hnh di y th hin v tr ca cc quy nh iu chnh v tp trung kinh t trong khun kh php lut cnh tranh:
Trang19
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Hnh 1.1: Tp trung kinh t trong khun kh php lut cnh tranh
T cc quy nh trn, c th thy: Th nht, v bn cht php l, mua li doanh nghip l hnh thc tp trung kinh t bng bin php thit lp quan h s hu gia doanh nghip mua li v doanh nghip b mua li. Vic mua li khng phi l qu trnh thng nht v t chc gia hai doanh nghip ni trn. Sau khi mua li, doanh nghip nm quyn s hu c th thc hin vic sp nhp hoc khng. Nu thc hin vic sp nhp th s thng nht v t chc l kt qu ca hot ng sp nhp v vic mua li ch l tin c c quyt nh sp nhp. Khi cc doanh nghip tham gia ang hot ng trn cng th trng lin quan th vic mua li lm cho quan h cnh tranh gia h khng cn tn ti. Cc hnh thc mua li khng b coi l tp trung kinh t bao gm: Doanh nghip bo him, t chc tn dng mua li doanh nghip
Trang20
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO khc nhm mc ch bn li trong thi hn di nht l 01 nm. Doanh nghip mua li khng thc hin quyn kim sot hoc chi phi doanh nghip b mua li; hoc Doanh nghip thc hin quyn kim sot/chi phi nhng ch trong khun kh bt buc t c mc ch bn li. (iu 35 Ngh nh 116/2005) Th hai, V quyn chi phi hoc kim sot doanh nghip b mua li, php lut cnh tranh quy nh quyn kim sot hoc chi phi c hiu l trng hp doanh nghip mua li dnh c quyn s hu ti sn ca doanh nghip b kim sot chim c trn 50% quyn b phiu ti i hi ng c ng, Hi ng qun tr hoc mc m theo quy nh ca php lut hoc iu l ca doanh nghip b kim sot doanh nghip mua li chi phi cc chnh sch ti chnh v hot ng ca doanh nghip b kim sot nhm thu c li ch kinh t t hot ng kinh doanh ca doanh nghip b kim sot 5. Lut Doanh nghip nm 2005 khng trc tip s dng thut ng quyn chi phi hoc kim sot doanh nghip khc m s dng quan h m - con gia cc cng ty th hin mi quan h s hu c xc lp t vic mua li hay gp vn. Theo , mt cng ty c coi l cng ty m ca cng ty khc nu thuc mt trong cc trng hp sau y: (a) S hu trn 50% vn iu l hoc tng s c phn ph thng pht hnh ca cng ty ; (b) C quyn trc tip hoc gin tip b nhim a s hoc tt c thnh vin Hi ng qun tr, Gim c hoc Tng gim c ca cng ty ; (c) C quyn quyt nh vic sa i, b sung iu l ca cng ty 6. V ngha php l, quy nh trong hai vn bn trn l tng ng, song v cn c xc nh v gi tr ng dng li c nhng khc bit ng k. Lut Doanh nghip c bn da trn mc vn s hu hoc gi tr quyn quyt nh n b my qun l, iu hnh doanh nghip trong khi Lut Cnh tranh quy i mc s hu thnh gi tr ca quyn biu quyt trong b my qun l xc nh. Mt khc, Lut Doanh nghip cn s dng quyn quyt nh n vic sa i, b sung iu l lm mt trong nhng trng hp xc lp quan h m - con, trong khi Lut Cnh tranh s dng quyn chi phi cc chnh sch ti chnh, hot ng ca doanh nghip b mua li lm cn c xc nh.
5 6
iu 34 Ngh nh 116/2005/N-CP ca Chnh ph ngy 15 thng 09 nm 2005. Khon 15 iu 4 Lut Doanh nghip nm 2005 Trang21
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Hnh vi lin doanh gia cc doanh nghip l vic hai hoc nhiu doanh nghip cng nhau gp mt phn ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php ca mnh hnh thnh mt doanh nghip mi 7. Lin doanh l dng lin kt gia cc doanh nghip thng qua vic cng tham gia thnh lp mt doanh nghip mi. Ni cch khc, s tn ti ca doanh nghip mi to nn mi lin kt gia cc doanh nghip tham gia. Xt v bn cht, hot ng lin doanh ng ngha vi hot ng gp vn thnh lp doanh nghip c quy nh trong Lut Doanh nghip, Lut Hp tc x, Lut cc T chc tn dng v Lut u t. Th nn, ngoi cc quy nh ca Lut Cnh tranh, hot ng lin doanh cn chu s iu chnh bi cc quy nh v ng k kinh doanh, v th tc ng k u t hoc thm tra u t trong cc vn bn ni trn.
2.2.2.Ccngnggyhnchcnhtranhcatptrungkinht
Lut Cnh tranh s dng th phn lm c s phn loi nhm tp trung kinh t v l tiu ch duy nht xc nh cch thc x l. Nhng trng hp tp trung kinh t m th phn kt hp ca cc doanh nghip tham gia chim trn 50% trn th trng lin quan lun lm hn ch cnh tranh. Theo , vic tp trung kinh t hnh thnh mt doanh nghip hoc nhm doanh nghip nm gi a s th phn trn th trng lin quan v lm cho cc doanh nghip cn li ch l thiu s trn th trng. iu ny cho thy s thay i c bn, t ngt trong tng quan cnh tranh v cu trc cnh tranh trn th trng. Do , nhng trng hp trn lun b coi l lm gim, lm cn tr v sai lch cnh tranh mt cch ng k. i vi nhng trng hp ny, doanh nghip b cm thc hin tp trung kinh t, tr khi nu doanh nghip sau khi thc hin tp trung kinh t vn thuc loi doanh nghip nh v va theo quy nh ca php lut v c th c xem xt min tr: (i) Mt hoc nhiu bn tham gia tp trung kinh t ang trong nguy c b gii th hoc lm vo tnh trng ph sn (thm quyn xem xt quyt nh thuc v B trng B Thng mi nay l B Cng thng); (ii) Vic tp trung kinh t c tc dng m rng xut khu hoc gp phn pht trin kinh t - x hi, tin b k thut, cng ngh. (do Th tng Chnh ph quyt nh) (iu 18, 19, 25 Lut Cnh tranh). Khi th phn kt hp ca cc doanh nghip tham gia ch chim di 30% trn th trng lin quan th s tp trung kinh t cha c kh nng to ra v tr thng lnh cho doanh nghip
7
Khon 4 iu 17 Lut Cnh tranh nm 2004 Trang22
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO hnh thnh sau khi tp trung. Lc ny, vic sp nhp, hp nht, mua li hay lin doanh ch l cc bin php c cu li kinh doanh hoc u t vn bnh thng nn cha cha ng nhng nguy c e da n trt t cnh tranh trn th trng. Vic s dng yu t th phn kt hp 8 lm cn c kim sot tp trung kinh t cho thy Lut Cnh tranh ca Vit Nam ch kim sot cc trng hp tp trung kinh t theo chiu ngang. V vy, vic sp nhp, hp nht, mua li, lin doanh gia cc doanh nghip khng cng th trng lin quan th khng chu s kim sot ca Lut Cnh tranh. Bn cnh Lut Cnh tranh, cc vn bn lut khc cng c nhng quy nh lin quan n tp trung kinh t nh Lut Doanh nghip, Lut u t, Lut cc T chc tn dng, Lut Chng khon c tm lc di y. 2.3. Lut Doanh nghip Vi vai tr l php lut t chc v thit lp m hnh hot ng cho cc loi hnh doanh nghip, php lut v doanh nghip c nhiu ni dung lin quan trc tip n tp trung kinh t, c th l cc ni dung sau: - Cc quy nh trong Lut Doanh nghip c th c s dng lm cn c php l lm r khi nim v phm vi ca cc hot ng tp trung kinh t. Chng hn xc nh khi nim mua li doanh nghip, khi thc thi c quan qun l cnh tranh c th dn chiu n Lut Doanh nghip. Vn mu cht xc nh vic mua li l quyn chi phi v kim sot doanh nghip b mua li, theo , nu vic mua ti sn cha to nn quyn chi phi, kim sot doanh nghip b mua li th cha cu thnh hin tng tp trung kinh t. Php lut cnh tranh xc nh hai trng hp to nn quyn kim sot, chi phi doanh nghip khc l: (i) dnh c quyn s hu ti sn ca doanh nghip b kim sot chim c trn 50% quyn b phiu ti i hi ng c ng, Hi ng qun tr; hoc (ii) dnh c quyn s hu ti sn ca doanh nghip b kim sot mc m theo quy nh ca php lut hoc iu l ca doanh nghip b kim sot doanh nghip mua li chi phi cc chnh sch ti chnh v hot ng ca doanh nghip b kim sot nhm thu c li ch kinh t t hot ng kinh doanh ca doanh nghip b kim sot.
8
Khon 6 iu 3 Lut cnh tranh quy nh: Th phn kt hp l tng th phn trn th trng lin quan ca cc doanh nghip tham gia vo tp trung kinh t. Trang23
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Trong trng hp th nht, cn c xc nh c Lut Cnh tranh nh lng theo s phiu hoc gi tr biu quyt ti cc c quan lnh o, qun l cao nht ca doanh nghip. Song, xc nh trng hp th hai cn dn chiu n nhng quy nh tng ng v vic quyt nh nhng chnh sch ti chnh, kinh doanh trong php lut v doanh nghip. Ty theo hnh thc t chc ca doanh nghip b mua li m mc vn chi phi cc vn ni trn l khc nhau. Php lut v doanh nghip c vai tr lm r hn nhng vn m Lut Cnh tranh cha quy nh chi tit v cc hnh vi tp trung kinh t. - Cc quy nh lin quan n th tc ng k kinh doanh, t chc li doanh nghip, chuyn nhng vn gp, mua bn c phn trong php lut v doanh nghip. Vi nhim v bo m quyn t do kinh doanh v thit lp trt t trong vic thc hin quyn kinh doanh, cc ch nh ni trn m bo quyn qun l nh nc i vi hot ng kinh doanh trn th trng. Quan h gia cc th tc kim sot trong Lut Cnh tranh v cc th tc v ng k kinh doanh theo Lut Doanh nghip c xc nh nh sau: (i) Nu tp trung kinh t thuc nhm khng chu s kim sot ca Lut Cnh tranh th ch phi lm cc th tc v vic ng k kinh doanh, chuyn nhng vn, mua bn c phn theo php lut doanh nghip m khng phi thc hin bt c th tc g ti c quan cnh tranh; (ii) Nu tp trung kinh t thuc nhm phi thng bo th trc khi tin hnh cc th tc ti c quan ng k kinh doanh, cc doanh nghip tham gia tp trung phi lm th tc thng bo ti c quan qun l cnh tranh. Ch khi no c tr li ca c quan ny khng nh vic tp trung kinh t khng thuc trng hp b cm th cc doanh nghip mi c thc hin cc th tc v sp nhp, hp nht, mua li hoc lin doanh theo php lut doanh nghip; (iii) Nu thuc trng hp b cm, ng nhin khng c tin hnh bt c th tc g tr trng hp c min tr 9. - Lut Doanh nghip cn c cc quy nh c th h tr cho qu trnh kim sot tp trung kinh t, bao gm: (i) Cc quy nh v ngha v thng bo bng vn bn tin gp vn ca cng ty TNHH, thng bo tin gp vn c phn ca cng ty c phn 10;
9 10
iu 24 Lut Cnh tranh 2005 iu 39 v iu 84 Lut Doanh nghip nm 2005 Trang24
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO (ii) Ngha v ng k vi c quan ng k kinh doanh v vic c c ng s hu t 5% tng s c phn tr lnNhng quy nh trn khng ch to iu kin cho vic qun l doanh nghip hiu qu m cn c th cung cp nhiu thng tin cn thit vic xc minh hin tng tp trung kinh t c thun tin, nhanh chng. 2.4. Lut u t Lut u t nm 2005 gm cc quy nh v hot ng u t nhm mc ch kinh doanh; quyn v ngha v ca nh u t; bo m quyn, li ch hp php ca nh u t; khuyn khch v u i u t; qun l nh nc v u t ti Vit Nam v u t t Vit Nam ra nc ngoi. Trong , c mt s ni dung lin quan n tp trung kinh t, c th l: - Cc quy nh v hnh thc u t, trong ghi nhn mt s hnh thc l cc hot ng tp trung kinh t nh: Thnh lp t chc kinh t lin doanh gia cc nh u t trong nc v nh u t nc ngoi; Mua c phn hoc gp vn tham gia qun l hot ng u t; u t thc hin vic sp nhp v mua li doanh nghip 11. i vi nh u t nc ngoi khi gp vn, mua c phn phi thc hin ng cc quy nh ca cc iu c quc t m Vit Nam l thnh vin v t l gp vn, hnh thc u t v l trnh m ca th trng; - Cc quy nh v th tc ng k u t hoc th tc thm tra u t c thit k thc hin vai tr qun l nh nc v u t. Tuy nhin, nh u t nc ngoi ln u u t vo Vit Nam phi c d n u t v thc hin th tc u t c cp Giy chng nhn u t; Giy chng nhn u t ng thi l Giy chng nhn ng k kinh doanh cho t chc kinh t c thnh lp thc hin d n u t. Trong php lut u t ch c mt quy nh cp n vn kim sot tp trung kinh t di gc ca Lut Cnh tranh: khi sp nhp, mua li cng ty, chi nhnh ti Vit Nam phi tun th cc quy nh ca Lut Doanh nghip v iu kin tp trung kinh t v php lut v cnh tranh 12.
11 12
iu 21 Lut u t nm 2005. Khon 2 iu 10 Ngh nh S 108/2006/N-CP ca Chnh ph ngy 22 thng 09 nm 2006 Quy
nh chi tit v hng dn thi hnh mt s iu ca Lut u t. Ngoi ra, iu 56 ca cng Ngh nh 108 nu trn c quy nh v th tc u t trc tip theo hnh thc gp vn, mua c phn, sp nhp, mua li doanh nghip. Trang25
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO 2.5. Cc vn bn php lut khc

2.5.1.LutChngkhon
Lut Chng khon 2006 cng c cc iu khon lin quan n tp trung kinh t thng qua cc giao dch trn th trng chng khon nh sau: T chc, c nhn tr thnh c ng ln ca cng ty i chng (s hu trc tip hoc gin tip t 5% tr ln s c phiu c quyn biu quyt ca cng ty i chng) phi bo co cng ty i chng, y ban chng khon nh nc v S Giao dch chng khon, Trung tm Giao dch chng khon ni c phiu ca cng ty i chng c nim yt. iu 29 v iu 32 quy nh v vic cho mua cng khai theo cc t chc, c nhn cho mua cng khai s c phiu c quyn biu quyt dn n vic s hu t 25% tr ln s c phiu ang lu hnh ca mt cng ty i chng phi gi ng k cho mua n UBCKNN. iu 69 quy nh v chia, tch, sp nhp, hp nht, chuyn i cng ty chng khon, cng ty qun l qu, theo cc cng ty ny u phi c s chp thun ca UBCKNN khi thc hin cc giao dch ny.
2.5.2.LutccTchctndng
iu 34 Lut cc T chc tn dng 1997 quy nh vic chia, tch, hp nht, sp nhp, mua li, gii th t chc tn dng phi c Ngn hng nh nc chp thun bng vn bn. 3. Quy nh v mua c phn doanh nghip Vit Nam i vi nh u t nc ngoi nc ngoi iu 10 Ngh nh 139/2007/N-CP ngy 5/9/2007 v hng dn chi tit thi hnh mt s iu ca Lut Doanh nghip quy nh tt c cc t chc l php nhn, gm c doanh nghip c vn u t nc ngoi, khng phn bit ni ng k tr s chnh v mi c nhn, khng phn bit quc tch v ni c tr, u c quyn gp vn, mua c phn vi mc khng hn ch ti doanh nghip, tr mt s trng hp (cng ty c phn nim yt; doanh nghip ngnh ngh kinh doanh c iu kin do php lut chuyn ngnh quy nh; doanh nghip nh nc c phn ha v doanh nghip kinh doanh dch v p dng theo Biu cam kt v thng mi dch v vi WTO). i vi cng ty nim yt, Quyt nh 238/2005/Q-TTg ca Th tng Chnh ph cho php t chc, c nhn nc ngoi mua, bn chng khon trn th trng chng khon Vit
Trang26
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Nam c nm gi ti a 49% tng s c phiu nim yt, ng k giao dch ca mt t chc nim yt, ng k giao dch trn Trung tm giao dch chng khon. Ring i vi lnh vc ngn hng, theo Ngh nh s 69/2007/N-CP ngy 20/4/2007 v vic nh u t nc ngoi mua c phn ca ngn hng thng mi Vit Nam, t l nm gi ti a ca nh u t nc ngoi l 30% vn iu l (mc ti a dnh cho mt t chc tn dng nc ngoi v ngi c lin quan l 15%, trng hp c bit s do Th tng Chnh ph quyt nh nhng khng vt qu 20% vn iu l. 4. Th tc thng bo tp trung kinh t Lut Cnh tranh quy nh v th tc thng bo (t iu 20 n iu 26) trong cp n nhng vn sau y: - i tng p dng: Cc trng hp tp trung kinh t m th phn kt hp ca cc doanh nghip tham gia chim t 30% n 50% trn th trng lin quan, tr trng hp doanh nghip sau khi thc hin tp trung kinh t vn thuc loi doanh nghip va v nh. - Trch nhim ca cc doanh nghip c lin quan: Cc doanh nghip tham gia tp trung kinh t phi lm h s thng bo tp trung kinh t theo iu 21 Lut Cnh tranh np cho c quan c thm quyn v chu trch nhim v tnh trung thc ca h s. H s thng bo vic tp trung kinh t cung cp nhng thng tin cn thit v ti chnh, v sn phm, v th phn ca doanh nghip trn th trng lin quan trong hai nm lin tip gn nht lm c s c quan c thm quyn phn tch, nh gi v vic. - Thm quyn ca c quan qun l cnh tranh: C quan qun l cnh tranh c quyn kim sot tp trung kinh t bng vic xem xt h s thng bo v tr li thng bo tp trung kinh t. Ni dung tr li thng bo tp trung kinh t phi xc nh tp trung kinh t thuc mt trong hai trng hp sau: (i) tp trung kinh t khng thuc trng hp b cm; hoc (ii) tp trung kinh t b cm theo quy nh ca php lut. Trong trng hp ny, l do cm phi c nu r trong vn bn tr li. - Quan h gia th tc thng bo v cc th tc khc c lin quan n tp trung kinh t. Ngoi th tc thng bo, ty tng hnh thc tp trung kinh t m cc doanh nghip tham gia c th phi thc hin cc th tc khc nu c tin hnh tp trung kinh t. i vi hnh thc sp nhp, hp nht, doanh nghip phi thc hin thm th tc t chc li theo php
Trang27
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO lut v doanh nghip; mua li doanh nghip cn tin hnh th tc chuyn nhng vn, chuyn nhng c phn,; hnh thc lin doanh cn thc hin vic ng k kinh doanh hoc th tc ng k u t, thm tra u t thnh lp doanh nghip mi theo php lut v doanh nghip hoc lut u t. V thi gian gia th tc thng bo theo Lut Cnh tranh v cc th tc c lin quan ni trn, th tc thng bo phi c thc hin trc. Cc doanh nghip ch c cc th tc khc sau khi c quan qun l cnh tranh tr li bng vn bn khng nh vic tp trung kinh t khng thuc trng hp b cm. - Quy nh v thi hn tr li thng bo tp trung kinh t: 45 ngy k t ngy nhn c y h s, c th gia hn trong nhng trng hp c nhiu tnh tit phc tp theo quyt nh ca th trng c quan qun l cnh tranh. Vic gia hn khng qu 02 ln, mi ln khng qu 30 ngy. - Trch nhim m bo tnh trung thc ca h s: Cc doanh nghip np h s chu trch nhim ny. - Mu h s, giy t ban hnh km Quyt nh 17/Q-QLCT ca Cc QLCT v vic ban hnh mt s mu giy t theo quy nh ca Lut Cnh tranh ban hnh ngy 04/07/2006 (xem Ph lc 1). Quy trnh v th tc xem xt min tr i vi cc v vic tp trung kinh t c minh ha nh trong s sau:
Hnh 1.2: Th tc xem xt min tr

Doanh nghip H s ngh hng min tr Cha y hp l Cc bn lin quan
C quan cnh tranh

Trang28
Yu cu cung cp thng tin Tr li bng vn bn Doanh nghip y hp l H s y , hp l C quan cnh tranh
B trng B Cng thng
B trng B Cng thng
Th tng Chnh ph
Xin kin cc c quan lin quan
Quyt nh min tr Doanh nghip
Quyt nh min tr Doanh nghip
Thc hin tp trung kinh t 5. Quy nh v x l vi(tr ph m ng hp khng b cm) Vic x l vi phm php lut v tp trung kinh t (tin hnh tp trung kinh t trong nhng trng hp b cm hoc tp trung kinh t m khng thng bo khi thuc nhng trng hp phi thng bo) c thc hin theo quy trnh t tng cnh tranh, trong c quan qun l cnh tranh c chc nng iu tra v vic v Hi ng cnh tranh c thm quyn x l hnh vi vi phm bng cc bin php x pht vi phm hnh chnh theo cc quy nh ca Lut Cnh tranh v Ngh nh 120/2005/N-CP ca Chnh ph ngy 30 thng 09 nm 2005 v x l vi phm php lut trong lnh vc cnh tranh.
Trang29
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Cc bin php x pht bao gm: pht tin ty theo hnh vi vi phm v mc nghim trng ca hnh vi. Theo , pht tin n 5% tng doanh thu trong nm ti chnh trc khi tin hnh tp trung kinh t i vi sp nhp, hp nht, mua li lin doanh b cm; pht tin t 5% n 10% tng doanh thu trong nm ti chnh trc khi tin hnh tp trung kinh t i vi sp nhp, mua li b cm trong trng hp c du hiu chn p, buc doanh nghip khc phi sp nhp hoc bn ton b hoc mt phn ti sn; pht tin t 5% n 10% tng doanh thu trong nm ti chnh trc khi tin hnh tp trung kinh t i vi hp nht, lin doanh b cm trong trng hp lm tng gi hng ha, dch v trn th trng lin quan mt cch ng k; pht tin t 1 n 3% tng doanh thu trong nm ti chnh trc khi tin hnh tp trung kinh t trong trng hp khng thc hin ngha v thng bo theo quy nh ca Lut Cnh tranh. Ngoi ra, doanh nghip c th b buc thc hin chia tch cc doanh nghip sp nhp, hp nht; b thu hi giy chng nhn ng k kinh doanh; b buc phi bn ti sn mua (iu 25 n iu 29 Ngh nh 120/2005/N-CP ngy 30 thng 09 nm 2005 v x l vi phm php lut trong lnh vc cnh tranh). 6. C quan qun l cnh tranh v cc c quan nh nc c lin quan Theo php lut cnh tranh v php lut doanh nghip, vic kim sot cc hnh vinhp, hp nht, mua li v lin doanh gia cc doanh nghip c s tham gia ca cc c quan l: (i) C quan qun l cnh tranh 13 c chc nng: Kim sot qu trnh tp trung kinh t; Thm nh h s thng bo, h s ngh hng min tr tp trung kinh t; Th l, t chc iu tra v vic cnh tranh lin quan n hnh vi hn ch cnh tranh (gm c tp trung kinh t) ; (ii) Hi ng cnh tranh 14 x l cc hnh vi vi phm php lut nh thc hin tp trung kinh t trong trng hp b cm, tp trung kinh t m khng thc hin vic thng bo;
C quan qun l nh nc v cnh tranh l Cc Qun l Cnh tranh c thnh lp theo Ngh nh 06/2006/N-CP ngy 9/1/2006. 14 Hi ng Cnh tranh c thnh lp theo Ngh nh 05/2006/N-CP ngy 9/1/2006. Ngy 12/06/2006, theo ngh ca B trng B Thng mi, Th tng Chnh ph k Quyt nh s 843/2006/Q-TTg b nhim cc thnh vin ca Hi ng Cnh tranh. Ch tch Hi ng Cnh tranh l ng Phan Th Ru, nguyn Th trng B Thng mi; 2 Ph Ch tch l cc ng inh Trung Tng, Th trng B T php v Trng Ch Trung, Th trng B Ti chnh cng 8 v y vin Hi ng. Ngy 8/8/2008, Th tng Chnh ph k Quyt nh s 1076/Q-TTg c ng L Danh Vnh, Th trng B Cng thng kim nhim chc Ch tch Hi ng Cnh tranh, thay cho ng Phan Th Ru. Trang30
13
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO (iii) C quan ng k kinh doanh (B K hoch u t v cc S K hoch u t) thc hin cc th tc lin quan n ng k kinh doanh trong cc trng hp sp nhp, hp nht, mua li, lin doanh. (iv) Cc c quan qun l nh nc chuyn ngnh (Ngn hng Nh nc, y ban Chng khon Nh nc,) thc hin chc nng thm nh, cp php i vi cc trng hp tp trung kinh t trong lnh vc chuyn ngnh theo php lut. 7. nh gi v mi trng php l ca hot ng tp trung kinh t ti Vit Nam Qua vic phn tch php lut cnh tranh v tp trung kinh t v cc quy nh c lin quan trong mt s lnh vc php lut khc trn y, c th a ra mt s nh gi khi qut trn tinh thn php lut v tp trung kinh t ti Vit Nam hin nay v c bn hnh thnh vi y nhng ni dung cn thit v quy nh php l, th ch gim st, kim sot tp trung kinh t. Cc quy nh v cc vn ny v c bn c xy dng theo ng truyn thng ca php lut cnh tranh hin i. Tuy nhin, v ra i trong bi cnh mt nn kinh t chuyn i, nn mi trng php l v tp trung kinh t vn cn mt s im khim khuyt cn c b sung, hon thin nh sau: Th nht, Lut Cnh tranh cha cp n vic kim sot i vi tp trung kinh t theo chiu dc, tp trung kinh t hn hp; trong cc hnh thc tp trung kinh t vn cha cp n hnh thc lin kt bng cch c chung i ng lnh o, qun l. Nhng dng tp trung kinh t ny, c kh nng xy ra trong tng lai cng vi s a dng hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip trn th trng, v vn c th gy hn ch cnh tranh mc nht nh trong nhng iu kin nht nh. Th hai, Ngoi cc quy nh c ni dung khi qut v mang tnh nguyn tc trong mc 3 chng II Lut Cnh tranh, v ti Mc 5, Chng II Ngh nh s 116/2005/N-CP ca Chnh ph ngy 15 thng 09 nm 2005 quy nh chi tit thi hnh mt s iu ca Lut Cnh tranh, hin nay vn cha c cc hng dn c th. Lut Cnh tranh vn cha c quy nh trao quyn cho c quan qun l cnh tranh trong vic xy dng ni dung thm tra trong th tc thng bo, th tc min tr cc trng hp tp trung kinh t v quy ch kim sot tp trung kinh t. Nu khung php l ny c hon thin, doanh nghip c th hnh dung c phm vi ca quyn t do kinh doanh lin quan n hot ng sp nhp, hp nht, mua li, gp vn thnh lp doanh nghip m h mun thc hin.
Trang31
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Th ba, v tng th php lut lin quan n tp trung kinh t bao gm cc quy nh thuc nhiu ch nh php lut khc nhau, trong c bn l php lut v t chc li doanh nghip, php lut v thc hin quyn gp vn, mua c phn, chuyn nhng vn gp; php lut u t, php lut chng khon Trong cc lnh vc ny, bc u c s quan tm mc nht nh n vic kim sot kinh t bng quy nh dn chiu n cc quy nh ca Lut Cnh tranh. Tuy nhin, vn cha c quy nh v c ch phi hp gia cc th tc kim sot tp trung kinh t vi th tc qun l nh nc trong vic ng k kinh doanh, th tc u t., cha c quy ch lin kt lm vic gia c quan chu trch nhim chnh trong vic kim sot tp trung kinh t l Cc QLCT vi cc c quan qun l nh nc trong cc lnh vc ni trn. Mc d c s lin kt v mt php l nhng thiu quy nh v c ch phi hp trong qu trnh thc thi th vic kim sot tp trung kinh t trn thc t l kh thc hin.
Trang32
CHNG II. THC TRNG TP TRUNG KINH T TI VIT NAM GIAI ON 2005 - 2008
1. Mi trng kinh t v m ca hot ng tp trung kinh t 1.1. Mt s ch s kinh t v m K t thng 1/2007, Vit Nam tr thnh thnh vin ca T chc Thng mi Th gii (WTO). S kin quan trng ny em li cho Vit Nam c nhng li ch cng nh nhng thch thc v ngha v phi thc thi theo cc cam kt gia nhp. t c mc tiu tr thnh mt nc cng nghip vo nm 2020, Chnh ph thc thi hng lot cc chnh sch pht trin kinh t nh tip tc pht trin c s h tng, tng cng u t vo ngun nhn lc, ci cch hnh chnh, sp xp, i mi doanh nghip nh nc, thu ht u t nc ngoi, pht trin doanh nghip dn doanh, kim ch lm pht, m bo an sinh x hi. Bi cnh nn kinh t Vit Nam trong nhng nm va qua c nhng chuyn bin vt bc, vi nhng thnh qu chnh nh sau 15: Tng sn phm trong nc qua 3 nm k t 2005-2007 tng ln lt l 8,48%; 8,17% v 8,44%. GDP t mc 71,3 t USD, v bnh qun u ngi t 835 USD, l kt qu quan trng nc ta thc hin sm mc tiu thot khi nc ngho v km pht trin. Nhm ngnh cng nghip - xy dng tng cao nht, vi t trng trong GDP tng ln n gn 42%. Nhm ngnh dch v cng tng cao hn tc chung, nn t trng trong GDP t trn 38% v l nm th 3 lin tc tng ln. Xu hng trn l ph hp vi thi k y mnh cng nghip ho, hin i ho v m ca hi nhp. S lng doanh nghip tng ln nhanh chng, c bit k t sau khi Lut Doanh nghip c ban hnh. Qu trnh i mi, sp xp li doanh nghip nh nc cng t c nhng kt qu nht nh. Nm 2000, c nc c 42.288 c s sn xut kinh doanh hot ng th n ht nm 2007, con s l 183.920 (tng 335%). Ch tnh ring nm 2007, c nc c thm 58.916 doanh nghip c ng k mi (chim gn 1/3 tng s doanh nghip hot ng) 16. i vi khu vc doanh nghip nh nc, tnh n ht nm 2007, c
15
Cc s liu trong phn ny ly t ngun ca Tng cc Thng k v cng b ca cc c quan nh nc (nu khng c ch thch ring). 16 Theo Bo co thng nin Doanh nghip Vit Nam 2007 ca Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam (VCCI) cng b thng 7/2008. Trang33
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO phn ha c 3.756 doanh nghip v b phn doanh nghip nh nc trong tng s 5.366 doanh nghip c sp xp 17. Trong s c nhiu doanh nghip nh nc c quy m vn nh nc ln (trn 1.000 t ng) nh Cng ty Phn m v ha cht du kh, Bo Vit, Vietcombank, Nhit in Ph Li, Sabeco, Habeco, Trong tng vn u t pht trin, khu vc dn doanh tng cao nht (19,4%) vi ng gp trn mt phn ba tng s. Vn u t nc ngoi t k lc mi c 3 ngun. Ngun vn u t trc tip ng k mi v b sung t 20,3 t USD, tng ti 68,8% so vi mc k lc t c trong nm trc, vn thc hin c t 6-8 t USD. Din n Lin hip quc v Thng mi v pht trin xp Vit Nam ng th 6 trong s 141 nc v mc hp dn u t nc ngoi 18. Ngun vn h tr pht trin chnh thc cam kt v gii ngn t k lc (4,4 t USD v 2 t USD), cam kt cho nm 2008 t k lc mi (5,4 t USD). Ngun vn u t gin tip (FII) c t 5,6 t USD, ln gp 4,3 ln nm trc. Mc hi nhp kinh t quc t ngy cng gia tng. Gi tr trao i ngoi thng tng ng k trong nm 2007, vi gi tr xut khu t 48,4 t USD, tng 35,5% so vi nm 2006. Gi tr xut khu 11 thng nm 2008 t 34 t USD (gim so vi nm 2007) cho thy nn kinh t ca nc ta cng chu tc ng phn no t tnh hnh suy thoi kinh t th gii. Bn cnh nhng kt qu rt tch cc nu trn, kinh t Vit Nam cng cn mt s hn ch, bt cp v ng trc nhng th thch khng nh. Nhng thch thc ln nht ca nn kinh t l: Gi tiu dng tng cao hn tc tng trng GDP v khng t c mc tiu do Quc hi ra. Nhp siu cao gp gn 2,5 ln nm 2006 (12,45 t USD so vi gn 5,1 t USD); t l nhp siu cng cao gp i (25,6% so vi 12,7%) do nhu cu tng t bin v my mc thit b, tng gi cc nguyn vt liu u vo v s st gim sc mua ca VN cng vi s mt gi ca USD. Mc d mc thm ht thng mi gia tng to nn nhng kh khn ca cn i v m, nhng qu trnh tip tc hi nhp ca Vit Nam vi kinh t th gii to ra c hi cho nh u t nc ngoi hng ti cc ngnh hng v xut khu cng nh cc ngnh phc v cho tiu dng trong nc.
17 18
Theo Ban ch o i mi v pht trin doanh nghip thng 7/2008 Bo co Kho st trin vng u t th gii 2007 2009 ca UNCTAD Trang34
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Hiu qu, sc cnh tranh, h tng c s, ngun nhn lc cn trnh thp. Tng trng cao t c ch yu do yu t s lng vn v s lng lao ng, cn tc ng ca yu t nng sut lao ng, hiu qu s dng vn cn thp (ch chim trn 20%, va ch bng 1/4 yu t trn v ch bng mt na nhng nc trong khu vc). n cui nm 2007, ch s VN Index ca th trng chng khon ln n 918 im, tng 24% so vi thi im cui nm 2006, trong mc cao nht l 1170 t c vo thng 3/2007. Gi tr vn ha ca cc c phiu nim yt t 40% GDP (khong 30 t USD), tng so vi mc 23% ca nm 2006 v ch 1,2% ca nm 2005. Th trng giao dch phi tp trung (OTC) tip tc tng trng nhanh. Nhiu cng ty xem xt vic nim yt c phiu trn th trng nc ngoi. Tuy nhin, n thi im cui nm 2008, ch s ny iu chnh xung mc 300 im lm nh hng khng nh n tin trnh c phn ha doanh nghip nh nc v IPO. Th trng bt ng sn cng st gim mnh so vi thi im cui nm trc. Lm pht gia tng, nh hng n i sng ca mt b phn ln ngi dn vi mc tng ch s gi tiu dng ln ti 12,63% trong nm 2007 v tnh ti ht thng 11 nm 2008, ch s ny l trn 23%. Chnh sch tht cht tin t, gim tng trng tn dng nhm chn ng lm pht lm cho nhiu doanh nghip gp kh khn trong hot ng, phi tnh ti phng n mua bn hoc sp nhp doanh nghip tr c trn th trng v tm kim c hi pht trin. Nng sut, hiu qu ca nn kinh t cha cao. H s s dng vn (ICOR) ca Vit Nam trong nm 2007 xp x 5 ln, cao hn nhiu so vi cc nc khc trong khu vc (khong 2-3 ln). Kh nng hp th vn u t nc ngoi cn thp. T l vn u t trn vn cam kt thng thng ch xp x 20%. Bo co Kinh doanh ti Vit Nam 2008 ca Ngn hng Th gii xp Vit Nam th 91 trong tng s 141 nn kinh t v s thun li ca vic kinh doanh. 1.2. Cc iu kin khch quan tc ng n xu th tp trung kinh t Th nht, trong bi cnh ton cu ha v hi nhp kinh t quc t su rng hin nay, s gia tng hot ng ca cc tp on a quc gia ti cc quc gia ang pht trin v nhiu tim nng nh Vit Nam l mt xu th tt yu. Mt khc, tin trnh t do ha thng mi, u t c y nhanh nh l h qu tt yu ca qu trnh hi nhp kinh t s lm gim ng k
Trang35
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO cc ro cn gia nhp th trng. Bi cnh khch quan ny s l mt yu t thc y nhanh qu trnh tp trung kinh t Vit Nam xt di gc tip cn v gia nhp th trng ca cc nh u t nc ngoi. Th hai, vi thc trng mt nn kinh t m trn 90% l cc doanh nghip va v nh, tim nng kinh t b hn ch, quy m nh, sc cnh tranh km, cng ngh chm hn th gii t mt n hai th h, trnh qun l lc hu v kh nng t i mi, c cu li doanh nghip thp, trong khi p lc m ca nn kinh t buc cc doanh nghip Vit Nam phi cnh tranh mt cch ngang bng vi cc i th quc t mnh hn v nhiu phng din, cnh tranh khng ngang sc trn mt sn chi nn p lc buc cc doanh nghip phi thc hin tp trung kinh t tng quy m kinh doanh, tn dng nhng li th ca nhau v c cu, nh v li v tr trn th trng. y l mt iu kin khch quan dn n vic sp nhp, mua li, thn tnh cc doanh nghip Vit Nam trn th trng, c th l trong cng th trng lin quan hoc trn cc th trng lin quan khc nhau n gin v l do ti chnh. Th ba, vi mc tiu xy dng v pht trin cc tp on kinh t mnh trong mt s lnh vc kinh t ch cht ca t nc nhm to sc mnh i trng vi cc tp on nc ngoi hot ng ti Vit Nam s xut hin cng vi vic m ca th trng trong nhiu ngnh, lnh vc kinh t. Mc tiu nay, v su xa cng nhm to ra cc tp on kinh t c sc mnh th trng ngn nga nguy c hnh thnh cc doanh nghip nc ngoi c sc mnh v kh nng thao tng th trng. Chnh v vy, xu th hnh thnh cc tp on kinh t nh nc c th c coi l mt xu th ch ng v n u thng qua cc hot ng tp trung kinh t, trong tp trung vo hai hnh thc mua li v sp nhp (M&A). Tuy nhin, tip cn t mt tri ca vn , cng c th thy cng vi xu hng ch ng ny th chnh sch khuyn khch cnh tranh v kim sot c quyn s dn ti bt li cho chnh cc Tng cng ty tham gia Tp on khi m nhiu Tp on kinh t nh nc chi phi th phn trong mt s ngnh, lnh vc ngoi lnh vc c quyn nh nc. Chnh v vy, hot ng tp trung kinh t trong xu th hnh thnh tp on nh th ny th xt t gc qun l nh nc l hnh vi khng ch xut pht t yu cu ni ti ca doanh nghip. Th t, hin nay mi trng u t ti Vit Nam c nh gi l cao cng vi nhng cam kt ca Chnh ph trong l trnh gia nhp WTO nn lung vn u t nc ngoi vo Vit Nam s tip tc tng mnh. Bn cnh , cc doanh nghip u t nc ngoi c mt ti Vit Nam cng c nhiu c hi thu tm cc doanh nghip trong nc theo l trnh cho php cc nh u t nc ngoi c quyn mua ton b doanh nghip hot ng trong cc
Trang36
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO ngnh ngh, lnh vc khng thuc cam kt ca Vit Nam v quyn kinh doanh ca nh u t nc ngoi. Th nm, mt im ht sc ng lu l nhng bin ng bt li ca kinh t th gii thi gian va qua c nhng tc ng nht nh ti nn kinh t ca nc ta, vn ph thuc kh ln vo xut khu v u t nc ngoi. Hin nay, kinh t th gii ang ri vo thi k suy thoi, v hu nh cc nn kinh t c sc mnh trn th gii nh M, EU, Nht bn, Hn quc u phi a ra nhng gii php trn gi cu nn kinh t vt qua thi k suy thoi. V pha doanh nghip, i tng chu nh hng nng n ca s suy thoi buc phi ti cu trc doanh nghip theo nhiu hnh thc. Trong , tp trung kinh t (mua bn, sp nhp) l nhng loi hnh ph bin xy ra v cc giao dch ny thng thnh cng trong nhng giai on kinh t suy thoi (lch s kinh doanh minh chng iu ny). Vit Nam cng khng phi l ngoi l, nn kinh t ca nc ta cng c nhiu bin ng trong nm 2008, t ch nn kinh t pht trin qu nng dn n lm pht vo na u nm 2008 th nay ang chuyn sang thi k gim pht theo tnh hnh chung ca kinh t th gii. Bi cnh ny cng l mt yu t khch quan c tc ng ln ti xu th tp trung kinh t ca Vit Nam trong thi gian ti. 2. Mc tp trung kinh t 2.1. Cc ch s o lng mc tp trung kinh t Ti hu ht cc quc gia c php lut v cnh tranh, mc tp trung ca mt ngnh c c quan qun l cnh tranh s dng nh mt ch s xc nh quy m tng i ca cc doanh nghip trong quan h vi ton b cc doanh nghip khc trong cng ngnh. Cc ch s ny cng c th gip xc nh dng th trng ca ngnh. Cc ch s tp trung thng c s dng nht l t l tp trung mc 3 hoc 5 doanh nghip (CR3 v CR5 vit tt t thut ng Concentration Ratio), v ch s HHI (Hirschman Herfindahl Index). Cch thc xc nh cc ch s ny nh sau:
CRi = Si
i =1 n
Trong si l th phn ca doanh nghip ln th i trong ngnh; n = 3 hoc 5 ty trng hp cn xc nh CR3 hay CR5. V d, CR3 = 70% hm rng 3 doanh nghip ln nht trn th trng chim ti 70% th phn.
Trang37
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Ch s HHI c 2 cch tnh:

HHI = Si2
i =1 n
(1)
Trong N l tng s doanh nghip v si l th phn ca doanh nghip th i trong ngnh. Ch s HHI (hoc Ch s Herfindahl 19) c s dng o lng quy m ca doanh nghip trong mi tng quan vi ngnh v l mt ch bo v mc cnh tranh gia cc doanh nghip trong ngnh v thng c tnh bng tng bnh phng th phn ca cc doanh nghip v c gi tr t 0 n 10.000. Khi tt c cc doanh nghip trong ngnh u c th phn bng nhau th HHI = 1/N*10.000. Ch s HHI c th xc nh bng cch khc:
HHI = 1 + nV n
(2)
Trong : n l s doanh nghip v V l phng sai thng k ca th phn cc doanh nghip, c xc nh bng cng thc:
V=
(S
i =1
1 )2 n n
Nu tt c cc doanh nghip c th phn bng nhau (c ngha l nu cu trc th trng l hon ton cn xng, tc si = 1/n i vi mi i) th V = 0 v H = 1/n. Nu s lng doanh nghip l khng i, th phng sai ln hn do mc bt i xng v th phn gia cc doanh nghip s to ra gi tr ch s cao hn. Da vo cc mc tp trung, c th phn loi th trng thnh cc dng nh sau: - Cnh tranh hon ho, vi t l tp trung rt nh - Cnh tranh mt cch tng i, CR3 < 65%, mc tp trung trung bnh - c quyn nhm (Oligopoly) hoc c v tr thng lnh th trng, CR3 > 65% 20, mc tp trung cao - c quyn, CR1 xp x 100%
19 20
c t theo tn ca 2 nh kinh t hc Orris C. Herfindahl v Albert O. Hirschman Theo iu 11 Lut Cnh tranh, nhm 3 doanh nghip (CR3) c tng th phn t 65% tr ln trn th trng lin quan c coi l c v tr thng lnh th trng.
Trang38
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Theo thng l quc t, cc c quan qun l cnh tranh thng phn loi cc th trng theo c s sau: HHI < 1.000: Th trng khng mang tnh tp trung 1.000 HHI 1.800: Th trng tp trung mc va phi HHI > 1.800: Th trng tp trung mc cao u im ch yu ca ch s HHI so vi cc cch o khc (chng hn nh t l tp trung CR) l tnh t trng ln hn i vi cc doanh nghip ln. Gi s c 2 trng hp trong 6 doanh nghip ln nht chim th phn 90% v sn lng: - Trng hp 1: C 6 doanh nghip u c th phn 15%. - Trng hp 2: Mt doanh nghip chim 80%, v 5 doanh nghip cn li ch chim 20% th phn. Gi nh rng 10% sn lng cn li c chia u cho 10 doanh nghip quy m bng nhau. T l tp trung ca 6 doanh nghip u l 90% i vi c 2 trng hp, nhng trng hp 1 cnh tranh c th quyt lit hn, cn trng hp 2 c th coi gn nh l c quyn. Ch s HHI cho thy r iu ny: trng hp 1: HHI = 6*152 + 10*12 = 1.360 trng hp 2: HHI = 82 + 5*22 + 10*12=6.430 i vi v vic tp trung kinh t, y l ch s ban u khi c quan qun l cnh tranh xem xt n s thay i v cu trc th trng. V d: 5 cng ty c th phn ln lt l 15%, 15%, 20%, 20% v 30% s c HHI = 2.150. Mt v sp nhp din ra gia cng ty chim 30% v 15% s lm tng ch s HHI ln 3.050. Php lut v cnh tranh ca nhiu nc quy nh mc tp trung kinh t v ch s HHI l c s ban u cho vic r sot v vic tp trung kinh t 21.
21
Chng hn, Hoa K, Ireland quy nh r sot cc v sp nhp trong cc ngnh c HHI t 1000 tr ln; Mexico r sot c v sp nhp trong ngnh c HHI t 2000 tr ln v v sp nhp dn n mc tng HHI trn 75 im. Tuy nhin, khng th ch da vo ch s HHI khi iu tra v tc ng hn ch cnh tranh ca mt v tp trung kinh t. ngn chn mt v sp nhp, cn c bng chng ca vic suy gim cnh tranh mt cch ng k c th din ra v theo , phc li x hi c th b gim bng nhiu yu t khc. Cng lu rng ch s CR, HHI trong bo co ny khng c coi l th phn ca doanh nghip trn th trng lin quan trong cc iu tra, x l v vic hn ch cnh tranh, v vic tp trung kinh t m ch c Trang39
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Ngoi cc ch s thng dng trn, mt s cc ch s khc cng c p dng o lng mc tp trung kinh t, trong c th k n: (i) Ch s tp trung tuyt i: l gi tr trung bnh ca phn phi m-men cp 1
(ii) Ch s Rosenbluth:
Trong i l th hng ca doanh nghip xp theo th phn t cao xung thp (iii) Ch s tp trung hn hp (Comprehensive concentration index)
Trong s1 l th phn ca doanh nghip ln nht. (iv) Ch s Linda
Trong Qi l t l gia th phn trung bnh ca i doanh nghip u tin v (N-i) doanh nghip cn li. Ch s ny c dng o lng s chnh lch trong ni b mt nhm doanh nghip, qua c th xc nh c nhm doanh nghip thng lnh th trng v nhm doanh nghip ch c ngha nh xt trn mc nh hng ti th trng. Ch s ny cho bit mc m i doanh nghip dn u khng ch N-i doanh nghip tip theo trong th trng nh th no. Ch s ny c s dng Lin minh chu u. 2.2. Ch s tp trung kinh t ti Vit Nam
2.2.1.Ngunsliu
Cc kt qu tnh ton, phn tch trong phn ny c Cc QLCT thc hin da trn cc ngun s liu sau:
coi l ch s tham kho trong vic nhn nhn cu trc th trng trong mi ngnh kinh t. Trang40
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO (1) Kt qu iu tra cc c s sn xut kinh doanh ca Tng cc Thng k trong cc nm t 2004-2006, c phn chia n nhm ngnh cp II trong h thng ngnh kinh t quc dn (VSIC). Tng s n v c r sot l 131.318 doanh nghip, c s sn xut kinh doanh thuc tt c cc thnh phn kinh t trong 81 nhm ngnh; (2) C s d liu v cc doanh nghip, d n c vn u t nc ngoi do Cc u t nc ngoi qun l (tnh ti ht nm 2006 l 4220 doanh nghip); (3) D liu v cc doanh nghip np h s thng bo tp trung kinh t v tham vn trc tip vi Cc QLCT, cc kt qu iu tra, nghin cu th trng do Cc QLCT tin hnh; (4) S liu chnh thc ca B Ti chnh, Ngn hng Nh nc, y ban Chng khon Nh nc, Tng cc Thu, cc Hip hi ngnh hng, ngnh ngh; (5) Cc bo co ca cc t chc quc t hot ng ti Vit Nam; (6) Cng b thng tin ca doanh nghip; (7) Cc ngun khc.
2.2.2.CcngnhcmctptrungkinhtcaonhttheoCR3
Theo s liu v doanh thu ca cc doanh nghip hot ng trn th trng Vit Nam, 20 nhm ngnh c mc tp trung kinh t cao nht u c CR3 (tc tng th phn ca 3 doanh nghip ln nht) trn 50%. Mt s nhm ngnh ng ch trong s l: ngnh x l nhim v qun l cht thi c bit (100%), khai thc du th v kh t nhin (99,97%), vin thng (85,96%), vn ti hng khng (76,25%), sn xut sn phm thuc l (57,74%). Xt v tng doanh nghip c th, mt s doanh nghip c th phn ln nht trong cc nhm ngnh c th k n: Vietsovpetro (78% - khai thc du th v kh t t nhin), VNPT (53% - vin thng), Vietnam Airlines (51% - vn ti hng khng), Agribank (43% - dch v ti chnh ngn hng), Hualon Corporation Vietnam (33% - dt), Nh xut bn Gio dc (27% - xut bn), Canon Vietnam (25% - sn xut hng in t), Cng ty thuc l Si Gn (24% - sn xut thuc l), Honda Vietnam (24% - sn xut xe my), Toyota Vietnam (21% - sn xut t). Danh sch cc ngnh c mc tp trung kinh t cao c th c cc S K hoch u t ti cc a phng tham kho khi tip nhn h s thay i giy php ng k kinh doanh do nguyn nhn mua li, hp nht, sp nhp v lin doanh c hng dn ph hp cho doanh nghip thc hin ng php lut v cnh tranh. Nhn vo bng cc ngnh c mc tp trung kinh t cao nht theo CR3 (mc tp trung
Trang41
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO kinh t ca 03 doanh nghip c doanh thu ln nht trong lnh vc ), c th thy ch s ny phn nh kh r thc trng cc ngnh cng nghip ca nc ta v cng th hin c c im ca mt nc c nn kinh t chuyn i. C th l: - Cc ngnh, lnh vc c mc tp trung cao (trn 65%) u l cc lnh vc cng ch, l cc lnh vc m khu vc t nhn t u t (x l nhim v qun l cht thi; hot ng th vin, lu tr v bo tng; hot ng chm sc, iu dng tp trung;) v cc ngnh ang dn chuyn t c quyn nh nc sang m ca cnh tranh nh dch v ti chnh, vn ti hng khng, khai thc du th v kh t t nhin, - i vi mt nc ang chuyn i, quy m nn kinh t cn nh so vi cc nc pht trin (cng nn lu l vic o lng cc ch s tp trung y thng c p dng ti cc nc pht trin, vi quy m nn kinh t ln nn vic p dng ch s ny i vi Vit Nam c th khng o lng v phn nh c y cc vn cnh tranh tim n sau cc ch s ), ch s tp trung th trng cao tng i (CR3>65%) c th l kh trnh khi khi quy m kinh t ti thiu trn th trng lin quan l ln xt theo nhu cu ca th trng. iu ny khng c ngha l khng c kh nng xy ra cc hnh vi phn cnh tranh do cc doanh nghip ny thc hin trn th trng. Tm li, trong bi cnh ca nc ta hin nay, vic xy dng c s d liu cc ngnh c mc tp trung kinh t cao nht theo CR3 hng nm l ht sc cn thit v hu ch cho c khi doanh nghip v cc c quan qun l, c bit l c quan qun l cnh tranh. V pha cc c quan qun l nh nc, y l mt c s d liu c quan qun l cnh tranh la chn lnh vc thc hin Bo co gim st cnh tranh trong lnh vc hng nm v phi hp vi cc c quan c lin quan thc hin cng nh l c s theo di v cp nht s liu cc giao dch tp trung kinh t trong cc lnh vc c th. V pha khi doanh nghip, y cng l mt c s thng tin tt doanh nghip la chn cc lnh vc u t hoc m rng hot ng sn xut, kinh doanh. Hnh 2.1: Cc ngnh c mc tp trung kinh t cao nht nm 2006 theo CR3
Trang42
Ngun: Cc Qun l Cnh tranh tnh ton t d liu ca Tng cc Thng k (2006)
2.2.3.CcngnhcmctptrungkinhtthayilnnhttheoCR3trong3nm(t 20042006)
Sau 3 nm, t nm 2004 n nm 2006, nhng ngnh c mc tp trung kinh t tng v gim nhiu nht c th hin trong bng di y: Bng 2.1: Cc ngnh c CR3 gim nhiu nht
STT Ngnh Mc thay i (%)
1 2 3 4 5
Sn xut v phn phi in, kh t, hi nc Sn xut thit b vn phng v my tnh Cc hot ng h tr cho hot ng ti chnh tin t Cho thu my mc, thit b, dng c nhn v gia nh Cc hot ng lin quan n bt ng sn
52.81% 51.14% 46.82% 42.47% 40.05%
Ngun: Cc Qun l Cnh tranh tnh ton t d liu ca Tng cc Thng k
Bng 2.2: Cc ngnh c CR3 tng nhiu nht

Trang43
STT Ngnh Mc thay i (%)
1 2 3 4 5
Dt Bn l (tr xe c ng c m t, xe my), sa cha Cc hot ng ph tr cho vn ti, kinh doanh du lch Bn bun v i l (tr xe c ng c v m t, xe my) Sn xut ha cht v cc sn phm ha cht
183.93% 70.59% 37.63% 32.95% 26.76%
Cc ngnh c CR3 gim u l nhng ngnh c s pht trin mnh trong nhng nm va qua. Ngy cng c nhiu doanh nghip mi (c bit l cc doanh nghip thuc khu vc kinh t t nhn v doanh nghip c vn u t nc ngoi) tham gia vo cc th trng ny lm cho th phn khng cn tp trung vo mt s t doanh nghip nh trc na. Chng hn, ch sau 3 nm, t nm 2004 n ht nm 2006, trong 5 ngnh c CR3 gim nhiu nht, s lng thun doanh nghip mi gia nhp tng gn 125%, t 2.464 ln 5.489 doanh nghip. Ngc li, i vi cc ngnh c ch s CR3 tng, iu ny c th hm rng, (1) c nhiu doanh nghip rt lui khi ngnh hoc c cu li do s thay i ca iu kin th trng; (2) th phn trong ngnh ngy cng tp trung vo mt s t doanh nghip hot ng c hiu qu. Mt trng hp in hnh l ngnh dt. Ti thi im nm 2004, 3 doanh nghip c th phn ln nht trong ngnh l Cng ty TNHH Si Tainan (Vit Nam), Cng ty Dt Phong Ph v Cng ty Dt may H Ni (th phn ln lt l 6%, 5% v 4%) th n ht nm 2006, hai doanh nghip c th phn th 2 v th 3 phi nhng cc v tr cho cc doanh nghip c vn u t nc ngoi. Ba cng ty TNHH Hualon Corporation Vit Nam, Hng Nghip Formosa v Si Tainan (Vit Nam) chim lnh ti trn 40% th phn. Hn 1.000 doanh nghip khc trong ngnh ny nm gi 60% th phn cn li.
2.2.4.MctptrungkinhttheochsHHI
C 14 ngnh c coi l c mc tp trung kinh t cao (HHI > 1800) v 31 ngnh c mc tp trung kinh t thp (HHI < 1000). Cc ngnh c HHI cao cng l nm trong danh sch cc ngnh c CR3 cao. Mt khc, h s tng quan gia 2 ch s ny qua cc nm cng rt cao (t 0,87 0,9) hm rng chng c mi quan h thun chiu. Bng 2.3: Cc ngnh c mc tp trung kinh t cao
Trang44
Ngnh S DN HHI
X l nhim v hot ng qun l cht thi khc Hot ng dch v thng tin Hot ng chm sc, iu dng tp trung Khai thc du th v kh t t nhin Hot ng pht thanh, truyn hnh Hot ng sng tc, ngh thut v gii tr Thot nc v x l nc thi Vin thng Hot ng ca cc hip hi, t chc khc Hot ng ca th vin, lu tr, bo tang Vn ti hng khng Nghin cu khoa hc v pht trin Bu chnh v chuyn pht Hot ng dch v ti chnh
10 65 11 7 30 91 25 354 7 6 13 32 119 1519
9877,14 7960,98 6935,25 6472,62 5239,62 3605,00 3519,14 3438,07 3364,26 3335,10 3074,20 3049,06 2937,99 2253,86
Bng 2.4: Cc ngnh c mc tp trung kinh t thp

Ngnh S DN HHI
Lm nghip v cc hot ng dch v c lin quan Nng nghip v cc hot ng dch v c lin quan Cho thu my mc, thit b Qung co v nghin cu th trng Sn xut my mc, thit b Hot ng ca cc i l du lch Vn ti ng thy Sn xut da v cc sn phm c lin quan Sn xut kim loi Kinh doanh bt ng sn Sa cha my vi tnh, dng c nhn v gia nh
328 765 400 2153 546 833 754 599 476 1717 173
279,70 282,33 302,96 309,79 329,30 347,62 376,87 379,73 412,99 434,27 443,83
Trang45
Hot ng chuyn mn, khoa hc v cng ngh khc Kho bi v cc hot ng h tr cho vn ti Hot ng iu tra m bo an ton Hot ng thu gom, x l v tiu hy rc thi; ti ch Sn xut xe c ng c Hot ng dch v lin quan n khu nh, cng trnh Hot ng in nh, sn xut chng trnh truyn hnh Khai thc than cng v than non Lp trnh my vi tnh, dch v t vn Hot ng y t Dch v n ung Sa cha, bo dng v lp t my mc, thit b Hot ng php lut, k ton v kim ton Hot ng ti chnh khc Khai thc, x l v cung cp nc Sn xut phng tin vn ti khc Hot ng dch v phc v c nhn khc Hot ng th thao, vui chi v gii tr Sn xut ung Khai thc qung kim loi 774 1631 208 178 270 283 127 67 953 240 1903 257 392 95 201 465 479 247 1011 99 471,38 474,25 565,11 589,44 606,91 616,03 637,14 669,98 671,32 716,03 748,88 758,14 766,12 792,12 817,32 857,30 870,43 878,71 920,10 937,97
Tuy nhin, t d liu thng k, ch c th nh gi rng mi quan h gia s lng doanh nghip v mc tp trung kinh t l c quan h mc trung bnh ch khng hn rt cht ch theo hng nht thit bin ng ngc chiu (s lng doanh nghip t th mc tp trung kinh t cao). Cc tnh ton t bng di y cho thy h s tng quan gia s lng doanh nghip v ch s HHI l thp nht (xp x 0.25 theo gi tr tuyt i). H s hi quy tng quan gia s lng doanh nghip v CR3, CR5 c cao hn nhng cng khng vt qu 0.5 theo gi tr tuyt i. Bng 2.5: H s tng quan gia s lng doanh nghip v mc tp trung
Trang46
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO qua cc nm

Ch s N/CR3 N/CR5 N/HHI CR3/CR5 CR3/HHI 2004 2005 2006
-0.4095 -0.4619 -0.2345 0.9860 0.8843
-0.3756 -0.4206 -0.2442 0.9881 0.9017
-0.3151 -0.3478 -0.2178 0.9857 0.8715

2.2.5.Ccushutrongnhmdoanhnghipcthphncao
Xt v c cu s hu trong nhm cc doanh nghip c th phn ln nht trong cc ngnh, khi doanh nghip nh nc vn chim t trng nhiu nht (trn di 50% s doanh nghip), tip theo l khi doanh nghip c vn u t nc ngoi (khong 30 35% s doanh nghip). Cc doanh nghip t nhn ch chim khng ti 20% trong s cc doanh nghip chim th phn ln (Hnh 2.2). Kt qu cng tng i d hiu v tuyt i a s trong s hn 120.000 doanh nghip t nhn l doanh nghip va v nh, c quy m vn iu l khng qu 10 t ng (91%) v s lao ng thng xuyn khng qu 300 ngi (98,77%). Trong khi , ch ring 76 tp on, tng cng ty nh nc ng gp ti 40% gi tr sn lng hng ha, dch v trong GDP, 28,8% tng thu ni a (khng k thu du th v thu xut nhp khu) 22. Hnh 2.2: C cu s hu trong nhm CR3 ca cc ngnh kinh t
22
Theo bo co ca Th tng Chnh ph ti k hp th 3, Quc hi Kha XII, ngy 30/5/2008 Trang47
Ngun: Tng hp ca Cc Qun l cnh tranh
C mt hin tng ng lu khi xt n c cu s hu trong CR3 ca 20 c mc tp trung kinh t ln nht l: Trong cc nm 2004 2005, t l cc doanh nghip ngoi nh nc (gm c khu vc kinh t t nhn v doanh nghip c vn u t nc ngoi) trong cc doanh nghip chim th phn ln nht trong cc ngnh c mc tp trung kinh t cao l xp x vi t l chung khi xt trn tt c cc ngnh, nhng n nm 2006, ton b cc doanh nghip chim th phn ln nht u l doanh nghip nh nc (Hnh 2.3). y l mt im khi Chnh ph thc hin c phn ha doanh nghip nh nc, m ca th trng cn xem xt n qu trnh ny m bo c mc ch ra.
Hnh 2.3 : C cu s hu trong nhm CR3 ca 20 ngnh c mc tp trung kinh t cao nht
Trang48
3. Hot ng tp trung kinh t ti Vit Nam trong cc nm qua 3.1. Tng quan Theo Pricewaterhouse Coopers, hng cung cp dch v t vn mua bn sp nhp doanh nghip hng u th gii, trong nm 2007, hot ng tp trung kinh t gia tng mnh m cng vi s pht trin lin tc v ci tin mnh m v khun kh php l hp dn cc nh u t vo Vit Nam, nhu cu ti c cu ca ni ti cc doanh nghip, s gia tng nhanh ca th trng chng khon. Tng gi tr ca 113 v c cng b trong nm t gi tr k lc l 1,753 t USD, so vi con s ch 38 v vi gi tr 299 triu USD c a tin trong nm 2006 v tng gp nhiu ln so vi nm 2005 (18 v, gi tr giao dch 61 triu USD). Trn 3/4 tng gi tr giao dch (khong 1,350 t USD) thuc lnh vc dch v ti chnh. Tuy nhin, n na u nm 2008, c s lng v gi tr cc giao dch c cng b u gim. iu ny c th c gii thch bi cc nguyn nhn nh: - Giai on u nm thng l thi gian cc giao dch mua bn v sp nhp tng i trm lng (t l gi tr giao dch ca na u nm 2007 ch chim 36% gi tr trong nm , nm 2006 thm ch ch chim 18%). - Mt s din bin khng thun li ca nn kinh t lm cho nhiu giao dch b tm dng hoc khng cng b rng ri. Hnh 2.4: Thng k cc v giao dch M&A c cng b ti Vit Nam
Trang49
Ngun: Pricewaterhouse Cooper (7/2008)
3.2. Mt s giao dch M&A in hnh : Bng di y tm lc mt s giao dch M&A c cng b ng ch trong nhng nm gn y. Phn ln cc giao dch ln thng l do cc cng ty nc ngoi mua li mt phn hoc ton b mt doanh nghip Vit Nam hoc gia cc doanh nghip trong nc, tuy nhin cng c nhng trng hp ngc li khi cng ty Vit Nam mua li cng ty nc ngoi. Cc thng v thnh cng ng k nht c th k n l trng hp Kinh mt doanh nghip t nhn ln trong ngnh sn xut, ch bin thc phm, bnh ko mua li b phn kinh doanh Kem Walls ca tp on a quc gia Unilever v tn dng tt h thng phn phi sn c pht trin. Ngoi ra, cng ty ny cn mua li mt phn hng lot cc doanh nghip khc hot ng trong nhng ngnh lin quan nh Cng ty nc gii kht Si Gn v c k hoch tin hnh sp nhp hai cng ty Kinh v Kinh Min Bc. Mt trng hp tng t l thng v ICA Pharmaceuticals Vit Nam mua li thng hiu Tobicom ca hng dc phm Hn Quc Ahn Gook Pharm. Hot ng tp trung kinh t ti Vit Nam cng xut hin hnh thc mua li gia cc cng
23
23
Cha bao gm cc giao dch thu tm c phiu din ra trn th trng chng khon. Cc giao dch loi ny xem Bng 7 Trang50
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO ty 100% vn nc ngoi (chng hn, v Savills Vietnam mua li ton b Chesterton Petty trong lnh vc dch v bt ng sn). Bng 2.6: Mt s giao dch M&A in hnh
STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Thi im 2003 2003 2003 2005 2004 2005 2006 2006 2006 2006 2006 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 Vinamilk CTCP Doanh nghip tr ng Nai CTCP Giy Hi Phng Cng ty lin doanh nh my bia VN Vinaland Prudential Vinaland Daiichi Mutual Life (Nht Bn) ng Tm CPR (Nht Bn) Anco Qantas (Australia) ng Tm PVFC, SINCO,... ACB, Kinh , Vinabico Kinh ICA Pharmaceuticals Cng ty CP Kinh Bn mua Bn bn CTLD Kotobuki Vit Nam Kem Walls (Unilever) Tobicom Pharm) Cng ty CP Nc gii kht Si Gn Saigon Milk Cng ty Sa Bnh nh Cheerfield Rama Dt Hi Phng Bia Fosters Khch sn Hilton H Ni Cng ty CP Ging V Omni Saigon Bo Minh CMG trang tr Vnh Cu Sara Nh my sa Nestl Pacific Airlines CTCP Thin Thanh Eximbank (Ahn Khng c cng b b 35.60% Sp nhp v mua li phn vn gp trong lin doanh Khng c cng b Khng c cng b 105 triu USD 70% 65% 52% (21 triu USD) 100% 20% 15% 100% 30% c phn (50 triu USD) 70,85% c phn 17,8% c phn (248 triu USD) Trang51 T l s hu /Gi tr giao dch
Gook Khng c cng
20 2007 Indochina Capital Indochina Holding Indochina Holding Sojitz (Nht Bn) HSBC Limited Lotte Confectionery Co Ltd Morgan Stanley International Holdings HSBC Insurance Holding Capital Vietnam Capital Vietnam CTCP a c Hong Qun CTCP T vn, Thng mi v Dch v a c Hong Qun - Mekong CTCP Vinamit Interflour Vietnam CTCP Bo him Vit Nam Cng ty CP Bnh ko Bin Ha Cng ty Ti chnh Du kh Techcombank 20% c phn (20 triu USD) 20% c phn (12 triu USD) 20% c phn 20% c phn (80 triu USD) 10% 30% 10% 15% (33,7 triu USD)
21
2007
22 23 24 25 26 27
2007 2007 2007 2007 2007 2007
Prudential Vietnam
28 2007
Investment Fund Management, Temasek Holdings
Vinasun
41.00%
29
2007
VinaCapital, Dragon Capital CTCP u t v Xy dng v Temasek Holdings Prudential Vietnam Investment Fund Management
Saint Gobain Sojitz (Nht Bn) IDJ Venture CT ng Qung Ngi Savills Vit Nam Bnh Chnh CTCP u Lc Vnh Tng CTCP Ti Vit Nh my ng Qung Bnh Chesterton Petty Vit Nam
18% c phn
30 31 32 33 34 35
2007 2007 2007 2007 2007 2007
15.60% 100.00% 20.00% 100.00% 100.00%
CT TM v DV Hng Thy 25.01%
Ngun: Tng hp ca Cc Qun l Cnh tranh
3.3. Mt s giao dch thu tm in hnh trn th trng chng khon c im ng ch ca cc giao dch thu tm c phiu trn th trng chng khon l:
Trang52
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO cc giao dch (mua) thng do cc qu u t hoc cc nh ch ti chnh nc ngoi tin hnh v vi mc ch ch yu l u t sinh li da trn s bin ng gi chng khon. Ch c mt s khng nhiu trng hp thu tm c phiu ca mt doanh nghip tham gia iu hnh, qun l doanh nghip (nh ANZ, Daiwa vi SSI, Swiss Reinsurance vi Vinare,). Cc loi c phiu m cc nh u t nc ngoi thng tp trung giao dch l cc c phiu c gi tr vn ha ln, tnh thanh khon cao (nh FPT, REE, Vinamilk, ACB, STB, SJS, SAM). T l s hu nc ngoi trong cc cng ty dng ny thng rt cao (xp x 30% i vi ngn hng nim yt v 49% i vi doanh nghip khc). Bng 2.7: Mt s giao dch thu tm c phiu in hnh trn th trng chng khon nim yt
STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Thi im 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 Bn mua Citigroup Global Market VOF Investment Ltd Deutsche Bank AG TPG Venture Deutsche Bank AG London Vietnam Dragon Fund Ltd Vietnam Enterprise Investments Ltd AXA Group Corporation (AXA SA) Temasek Holding Pte Ltd Tp on ngn hng ANZ Bn bn CTCP u t v Pht trin th v KCN Sng CTCP C in Lnh REE CTCP u t v cng ngh FPT CTCP u t v cng ngh FPT CTCP Sa Vit Nam CTCP Sa Vit Nam CTCP Sa Vit Nam CTCP Bo him Bo Minh CTCP Thy sn Minh Ph CTCP Chng khon Si Gn 2008 2008 Swiss Reinsurance Group Deutsche Bank CTCP Ti Bo him Vit Nam CTCP u t v Pht trin th v KCN Sng 25% 5.04% T l s hu 3.91% 8.83% 5.22% 4.59% 5.71% 2.66% 2.60% 16.60% 10% 10%
Ngun: Cc Qun l Cnh tranh tng hp t d liu ca HOSE v HASTC
3.4. Tp trung kinh t ca doanh nghip c vn u t nc ngoi ti Vit Nam Sau 20 nm m ca tip nhn vn u t trc tip nc ngoi (1988 2007), c 46 d
Trang53
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO n vi tng s vn u t trn 900 triu USD c sp nhp vi cc d n khc. Trong , ngnh cng nghip nng, cng nghip nh, cng nghip thc phm v nng lm nghip l nhng ngnh c nhiu d n cng nh s vn u t c sp nhp nht. c bit, ring ngnh cng nghip thc phm chim ti gn 50% xt v vn u t ca cc d n c sp nhp. D n ln nht l 3 cng ty lin doanh ca Coca Cola ti Vit Nam c chuyn i thnh cng ty 100% vn nc ngoi v sp nhp thnh cng ty TNHH nc gii kht Coca Cola Vit Nam (tng vn u t 358,6 triu USD) vo nm 2001. Ngnh cng nghip nng chim 15/46 d n c sp nhp, trong mt s d n ln c th k n l cc v sp nhp ca cc cng ty con ca ABB, ca Shell, Bng 2.8: Thng k cc v sp nhp ca doanh nghip c vn u t nc ngoi theo ngnh
STT Ngnh S d n Vn u t (USD)
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Cng nghip thc phm Cng nghip nng Nng - Lm nghip Cng nghip nh Xy dng Ti chnh - Ngn hng Khch sn - Du lch Dch v Thy sn
Tng s
5 15 7 9 3 2 1 3 1
46
423.651.000 232.907.293 132.774.000 66.530.000 22.245.000 17.150.000 7.500.000 5.120.000 1.150.000

909.027.293
Xt theo a bn, cc tnh, thnh ph c nhiu khu cng nghip l ni c nhiu v sp nhp ca cc doanh nghip FDI nht. Ch ring 3 tnh, thnh ph ti min Nam l TP HCM, ng Nai v Bnh Dng chim ti 59% tng s v sp nhp theo dng ny. Hnh 2.5: Thng k cc v sp nhp ca doanh nghip c vn u t nc ngoi theo a bn
Trang54
Ngun: Cc u t nc ngoi B K hoch u t
Bng 2.9: Mt s v sp nhp in hnh ca doanh nghip c vn u t nc ngoi

Tng vn u STT Tn cng ty t (USD) Lnh vc sn xut kinh doanh
Ghi ch
CT TNHH Nc ngt Coca 1 2 - Cola Ngc Hi CT TNHH Nc ngt Coca - Cola Chng Dng CT TNHH Nc ngt Coca 3 - Cola Non Nc CT TNHH Cargill Vit 4 Nam CT TNHH ch bin thc 5 6
Sn xut nc gii Chuyn thnh DN 151.111.000 182.500.000 kht 100% vn nc Sn xut nc gii ngoi v sp nhp thnh CT TNHH kht Nc gii kht Sn xut nc gii Coca Cola Vit 25.000.000 kht SX, ch bin nng sn, thc phm, 79.457.000 thc n gia sc Ch bin thc phm v thc n 38.417.000 75.274.382 gia sc Sp nhp thnh SX bt git v du
Trang55
Nam (2001)
Sp nhp theo Q 340/KCN<25/8/98>
phm Cargill Vit Nam CTLD Unilever Vietnam
gi u SX x phng thm, kem nh 7 8 CT LD Lever - Haso CT TNHH ABB CT TNHH Cng nghip 9 10 11 ABB CT TNHH Shell Bitumen Vietnam CT Ha cht Shell Vietnam CT TNHH Shell Gas Si 12 Gn CT TNHH My tnh
13
Lever VN (1999)
15.680.470 32.871.429
rng, bt git SX bin th in Lp t, bo Chuyn thnh DN 100% vn nc ngoi v sp nhp
9.200.000 16.827.016 13.010.000
dng thit b in vi ABB (2002) Nhp khu, bn nha ng ri SX, pha ch sn phm ha du doanh kh ha Sp nhp vo Cty Shell Codamo
ng bnh v kinh Vietnam (2002) 4.900.000 lng Gii th, sp nhp Dch v phn 1.000.000 mm, my tnh vi HP Vietnam (2003) Compaq Vietnam
Tnh n ht nm 2007, c 1092 d n (ch tnh cc d n cn hiu lc) vi tng vn u t 16,8 t USD c hot ng chuyn nhng vn, tp trung vo ngnh cng nghip v xy dng (chim 63% s d n v 71% tng vn u t thuc din ny). i Loan, Hn Quc, Nht Bn, Singapore l nhng quc gia/vng lnh th c nhiu d n c chuyn nhng vn nht vi s lng ln lt l: 235, 153, 110 v 87. iu ny cng d hiu v cc nc/vng lnh th nu trn cng xp nhng v tr u tin trong danh sch cc nc u t trc tip vo Vit Nam. Xt v a bn, c 6 tnh/thnh ph c nhiu d n chuyn nhng (tng vn u t ca cc d n chuyn nhng t 1 t USD tr ln l: TP HCM (3,72 t USD), ng Nai (2,36 t USD), H Ni (1,48 t USD), Bnh Dng (1,3 t USD), Qung Ngi (1,3 t USD) v ngnh Du kh c 21 v chuyn nhng d n vi tng vn u t 1,333 t USD. Hnh 2.6: Chuyn nhng vn ti cc doanh nghip c vn u t nc ngoi giai on 1988 2007
Trang56
Mt s d n ln c chuyn nhng vn l Cng ty c phn hu hn Vedan Vietnam, Cng ty in lc TNHH BOT Ph M 3, Cng ty TNHH Nh my tu bin Huyndai Vinashin, Cng ty Lin doanh pht trin Bc Thng Long, Cng ty TNHH Kumho Asiana Plaza Saigon, Cng ty TNHH Saigon Max, Cng ty TNHH St thp Sun Steel, Cng ty CP Ma ng Bourbon Ty Ninh, Cng ty bia San Miguel Vietnam 3.5. S h s thng bo tp trung kinh t v tham vn ti Cc Qun l Cnh tranh Trong nm 2007, Cc QLCT chnh thc tip nhn 01 h s thng bo tp trung kinh t i vi trng hp mt doanh nghip ca Thi Lan mua li mt cng ty trong nc hot ng trong lnh vc sn xut ha cht nha chuyn dng thuc Tp on Du kh Vit Nam. Tuy nhin, trong thi gian x l v vic, cc bn lin quan i n quyt nh khng thc hin hp ng na. Ngoi ra, k t khi Lut Cnh tranh c hiu lc, c khong 20 trng hp tp trung kinh t tin hnh tham vn (bng vn bn hoc lm vic trc tip) vi Cc QLCT, trong ch yu l cc v vic din ra trong cc ngnh bn l, ha cht, thit b vin thng, cng ngh thng tin, dch v gii tr. Cc QLCT (Ban Gim st v Qun l cnh tranh), phi hp vi cc c quan ng k kinh doanh cp S hng dn doanh nghip thc hin ng php lut v tp trung kinh t. Nm 2008, Cc QLCT tip nhn 02 H s tp trung kinh t thuc loi hnh mua li v hp nht trong lnh vc in t v giy. Nhn chung, s v vic tp trung kinh t c thng bo cho Cc QLCT, tnh n nay cn t nu so
Trang57
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO vi tng s cc v mua li v sp nhp din ra ti th trng Vit Nam thi gian qua (trn 100 v), iu ny cho thy cc hot ng tp trung kinh t thuc i tng phi thng bo l rt t ti Vit Nam. Mt khc, vic thng bo tp trung kinh t cn c theo tiu ch th phn cng lm cho kh nhiu doanh nghip cho rng th phn ca mnh khng t ngng v nh vy, cng khng phi thng bo vi Cc QLCT. 3.6. Thay i ng k kinh doanh do nguyn nhn tp trung kinh t K t khi Lut Cnh tranh bt u c hiu lc ti 31/3/2008, theo thng k s b t cc S K hoch u t cc tnh/thnh ph, ti Vit Nam c 167 trng hp thay i ng k kinh doanh do nguyn nhn tp trung kinh t (hp nht, sp nhp, mua li v lin doanh). Tng vn iu l ca cc bn tham gia giao dch l 31.426 t VN v 200 triu USD. Cc a phng c hot ng tp trung kinh t si ng nht vn l cc tnh, thnh ph c quy m kinh t pht trin, tp trung nhiu khu cng nghip, khu ch xut nh Bnh Dng (chim 26% tng s giao dch), TP HCM (17%), H Ni (16%), Hi Dng v ng Nai (7%).
Hnh 2.7: Thng k thay i ng k kinh doanh do tp trung kinh t theo a bn
Trang58
4. Mt s c im ca cc v tp trung kinh t ti Vit Nam trong thi gian qua (1) a s cc v tp trung kinh t c quy m ng k u c yu t nc ngoi. iu ny c th c gii thch l do cc nguyn nhn: Doanh nghip nc ngoi c kinh nghim, trnh qun l trong lnh vc M&A nn nm th ch ng hn cc doanh nghip trong nc. H li c ngun ti chnh di do sc mua nhiu doanh nghip Vit Nam. y c coi mt l hnh thc u t nc ngoi hiu qu v ph bin gip cc doanh nghip nc ngoi thm nhp th trng ni a m khng phi chi ph nhiu cho vic thnh lp, xy dng thng hiu v th phn ban u 24, c bit l i vi nhng ngnh c bo h theo l trnh cam kt khi Vit Nam gia nhp WTO. M&A vi t cch l mt hnh thc tp trung kinh t, tp trung ngun lc s to ra s cnh tranh mnh m, to ra ngun lc ln hn, qua cnh tranh c vi cc i th, ng thi gim bt s gia nhp th trng ca nh u t. Tuy nhin, tnh n nay, s lng FDI thng qua hnh thc M&A vn mi ch chim mt t l cha cao trong tng vn FDI ng k u t ti Vit Nam. (2) Cc v giao dch c quy m nh v va vn chim i a s. Xt v s lng, hu ht giao dch mua li doanh nghip u din ra ti cc doanh nghip c quy m vn iu l di 10 t ng. Ch c mt s t giao dch i vi cc doanh nghip ln (trong phn ln m di dng mua c phn tr thnh i tc chin lc). (3) t c trng hp thu tm khng thn thin. Cc v sp nhp phn ln u th hin s hp tc gia cc bn tham gia. Tuy nhin, cng c mt s trng hp c cho l thu tm khng mang tnh thn thin nh Coca Cola mua li phn gp vn ca pha Vit Nam
S lng FDI c thc hin di hnh thc M&A chim t trng ln t 57% -80% tng FDI ca cc khu vc trn th gii Theo Nguyn nh Cung, Lu Minh c Thu tm v hp nht nhn t kha cnh qun tr cng ty: L lun, kinh nghim quc t v thc tin ti Vit Nam, CIEM, 2008. Trang59
24
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO trong lin doanh hay thng hiu kem nh rng D Lan b i th mua li v rt khi th trng 25. (4) Hnh thc tp trung kinh t vn cn mc n gin. Ch yu vn l cc v thu tm mt phn hoc ton b doanh nghip v rt t cc loi mc cao hn nh hp nht, hnh thc i hi trnh qun l v hp tc cao. Ngoi ra, rt nhiu v M&A di hnh thc u t ti chnh, mua c phn tr thnh i tc chin lc m cha nhm n thu tm khng ch s hu v iu hnh cng ty. iu ny mt phn l do t l s hu c phn b khng ch i vi doanh nghip nc ngoi trong mt s lnh vc (ngn hng 30%, cng ty nim yt 49%). Nhn vo cc c im trn y, c th thy mt s cc vn pht sinh lin quan ti th ch gim st, kim sot tp trung kinh t ti Vit Nam nh sau: Th nht, xut pht t c im quy m doanh nghip tuyt i a s l nh b, cc v giao dch quy m nh v va vn chim i a s th cc v tp trung kinh t chu s iu chnh ca php lut cnh tranh cha nhiu. Tuy nhin trong thi gian ti, thc t ny c th thay i do tnh hnh kinh t c nhiu bin ng. Th hai, a s cc v tp trung kinh t c quy m ng k u do cc doanh nghip c vn u t nc ngoi thc hin, do vy kh trnh khi xu hng tp trung kinh t ch tp trung vo mt vi lnh vc no v nhm cho php mt s t cng ty chi phi th trng, tc ng ti mi trng cnh tranh v hn ch s pht trin trong mt s ngnh/lnh vc b chi phi . kim sot xu hng ny trong tng lai vi cch tip cn l pht hin v c bin php ngn nga cc hnh vi lm dng sc mnh th trng ca nhng doanh nghip c kh nng chi phi th trng sau khi thc hin tp trung kinh t. Vic x l v iu tit cc giao dch tp trung kinh t thuc i tng phi kim sot s c xem xt trn c s nh gi tc ng tng th ca tp trung kinh t i vi li ch ca x hi, v c s phn tch cn bng gia nhng tc ng tch cc v tiu cc. Th ch gim st hin nay cha th hin c nhng vn s pht sinh trn thc tin nh nu. Th ba, thc t cho thy mc d s lng cc giao dch M&A l rt ln v cng c kh
25
Thu tm khng thn thin (hostile takeover) c th c hiu l thu tm loi b i th cnh tranh hoc thu tm nm quyn iu hnh doanh nghip khi ban lnh o ca cng ty b thu tm khng ng . Trang60
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO nhiu giao dch c quy m ln nhng s lng cc giao dch c thng bo n Cc QLCT theo quy nh ca Lut Cnh tranh cn kh khim tn. Mt phn v cc doanh nghip hin nay cn nh nn mc kt hp th phn cn nh (di 30%). Nhng im quan trng l vic xc nh th phn kt hp trn th trng lin quan l mt vn k thut kh, gy lng tng cho cc doanh nghip. Th t, cn thng nht mt khi nim v cch hiu ng v kim sot tp trung kinh t, y l khi nim c a ra di gc ca php lut cnh tranh v l mt chc nng ca Cc QLCT. V vy, kim sot tp trung kinh t khng c ngha l kim sot tt c cc hot ng mua li v sp nhp trn th trng, m ch kim sot nhng hot ng thuc i tng iu chnh ca Lut Cnh tranh, nhng giao dch m c kh nng hnh thnh v tr thng lnh/c quyn dn ti nguy c lm dng v tr ny v gy tn hi ti mi trng cnh tranh. Do , vic xy dng c s d liu v bc tranh tng qut mua li v sp nhp trn th trng cng ht sc quan trng phc v cho vic pht hin v gim st cc hot ng tp trung kinh t thuc i tng kim sot c thun li v c tnh kh thi cao.
Trang61
CHNG III. XU HNG TP TRUNG KINH T GIAI ON 2009-2010

1. Xu hng tp trung kinh t trn th gii Hin nay, trn phm vi ton cu ang din ra mt ln sng sp nhp, hp nht cc cng ty a quc gia hnh thnh nn nhng tp on ln, c bit trong cc ngnh cng nghip nng, cng nghip t, dch v ti chnh, vin thng. y c coi l ln sng M&A th 6 k t u th k 20 ti nay (xem Ph lc 2). Xu hng ny s cn c tip din trong nhng nm sp ti v cc nguyn nhn chnh sau: - Cuc khng hong tn dng ti M v s gy nh hng tiu cc n kinh t th gii, c bit l khu vc chu u v cc nc c hot ng xut khu vo M, EU chim t trng cao. iu ny s lm cho ngy cng nhiu cng ty, k c cc cng ty ln, lm vo tnh trng kh khn, buc phi tnh n phng n M&A. - Nhiu ngnh cng nghip i hi phi c s ti c cu ti u ha nng lc sn xut, gim gi thnh, nng cao nng lc cnh tranh trong bi cnh gi nhin liu v cc u vo khc tng mnh, th trng chm m rng. - Nhiu qu u t (gm cc qu thuc nh nc v t nhn) tch ly hoc huy ng c mt ngun vn to ln thc hin cc v mua bn sp nhp. Trong ng ch nht l cc qu ca cc quc gia thu c ngun li ln t du m (cc nc Trung ng, Nga,) hoc thng d xut khu (Trung Quc, Singapore,). ch nhm ca cc qu ny thng l cc cng ty ln, nm gi nhng ngnh quan trng, thit yu trong h thng kinh t ton cu. 2. Xu hng tp trung kinh t ti chu K t sau cuc khng hong ti chnh tin t nm 1997, cc nn kinh t chu c nhng thay i theo hng tch cc. Tc pht trin ti hai nn kinh t mi ni ca khu vc l Trung Quc v n mc d chm li do suy thoi kinh t ti M v lm pht gia tng, nhng vn nm trong nhm cc nc pht trin nhanh nht th gii. Tuy nhin, so vi cc khu vc khc, hot ng M&A ti chu vn cn khim tn vi tng gi tr giao dch
Trang62
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO dch trung bnh ch bng 4% GDP, thp hn nhiu so vi 11% M v 9% chu u. Xu hng ca cc v giao dch ti chu l t s dng cc n by ti chnh (leveraged buyout - LBO 26) v thng tp trung nhiu vo hnh thc s dng cc ngun vn t c. Do , h s t b nh hng bi nhng bin ng mnh v tn dng. Cc ngn hng chu tng i t b tc ng bi cuc khng hong cho vay di chun (subprime mortgage) nh cc ngn hng ca M v chu u, v th trong thi gian ti hot ng M&A chu s gia tng mnh m hn chu u v M. Sau mt thp k hi phc sau cuc khng hong ti chnh tin t chu , khu vc ny hin ang d tha tin nhm vo ti cc khon u t. Quy m ca cc qu u t nh nc Trung ng v chu (xem thm Ph lc 2) s tip tc gia tng mnh, v h s nhm ti cc khon thu nhp mi hn l t ngun li tc tri phiu do chnh ph M pht hnh. Ngoi ra, cc qu u t t nhn v hng lot cc qu u t bo him ri ro (hedge funds) v qu u t mo him huy ng c cc qu c quy m ln v ang rt tin u t vo mt chu ang pht trin nhanh v tim tng nhiu c hi. 3. Xu hng chung ca hot ng tp trung kinh t ti Vit Nam 3.1. Ngy cng c nhiu doanh nghip gp kh khn, phi tnh ti phng n sp nhp hoc bn li cng ty Trong giai on m rng tn dng nm 2006 2007, vay thng mi l ngun vn quan trng ca nhiu doanh nghip v c th tip cn tng i thun li v li sut cho vay va phi. Tuy nhin, k t nm 2008, ngun vn ny tr nn hn ch do cc nguyn nhn nh tc ng ca chnh sch tht cht tin t kim ch lm pht, ngn hng thng mi b khng ch tng trng d n tn dng mc 30%, li sut cho vay cao. Th trng chng khon mt knh huy ng vn khc cng suy gim v khng n nh, do c th tip tc c vn hot ng, nhiu doanh nghip, c bit l cc doanh nghip va v nh (chim khong 90% s doanh nghip) tnh ton ti phng n cho bn mt phn vn hoc c doanh nghip ti cu trc v ct gim chi ph.
26
LBO l chin lc u t thng c cc qu u t c phn t nhn s dng, bng cch dng ngun ti chnh huy ng (vay n) mua li mt phn ln hoc ton b c phn ca cc c ng hin hu ti i tng u t. Cng ty/i tng nhn u t thng bc vo giai on pht trin v c dng lu chuyn tin n nh. (Theo www.saga.vn). Trang63
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO 3.2. Ngy cng c nhiu cng ty nc ngoi thm nhp vo th trng Vit Nam thng qua hnh thc M&A S c xu hng cng ty nc ngoi thm nhp vo Vit Nam thng qua hnh thc mua li cc doanh nghip ang hot ng, c c s vt cht, lao ng, c th trng, c bit l mt s ngnh c cc ro cn thm nhp th trng ln i vi cng ty nc ngoi. Mt trng hp in hnh l trng hp hng hng khng Jetstar ca Australia (cng ty con ca Qantas Airlines) mua li 30% c phn ca Pacific Airlines t nm 2008 v thng hiu (i tn thnh Jetstar Pacific) cng nh chin lc kinh doanh ca hng hng khng ny s thay i theo Jetstar 27. Nh vy, mc d c quy nh cc hng hng khng nc ngoi khng c php kinh doanh vn ti hnh khch bng ng hng khng trn cc tuyn bay ni a, nhng bng cch mua li c phn ca mt hng hng khng trong nc, th trn thc t, Jetstar c th thc hin iu ny. iu ny s to nn sc p cnh tranh rt ln i vi hng hng khng trong nc ln nht l Vietnam Airlines cng nh cc hng mi gia nhp th trng nh VietJet Air, Indochina Airlines. y c th l con ng m cc hng hng khng khc xm nhp vo th trng Vit Nam khi Vietnam Airlines c c phn ha hoc cc hng hng khng khc c php bn c phn cho nc ngoi, hoc lin doanh gia cng ty Vit Nam v hng khng nc ngoi (tng t trng hp lin doanh gia Vinashin v Air Asia Berhad). Mt s ngnh khc cng c d bo l s c hot ng M&A si ng nh ngn hng, ti chnh, chng khon, phn phi, bn l, dc phm, bt ng sn c phn tch c th phn sau. 3.3. Cc cng ty t vn, mi gii chuyn nghip s ngy cng ng vai tr quan trng hn trong vic kt ni cc giao dch Hin nay, th trng t vn v mi gii M&A c cho l rt c tim nng pht trin. Mt s cng ty t vn, hng lut ln thc hin dch v ny rt bi bn v c nhiu kinh nghim trong nhng nm qua nh PriceWaterhouse Coopers, Vilaf Hng c, H gip khch hng ca mnh thc hin nhiu hp ng giao dch c gi tr ln.
27
Xem thm bi Bn mua thng hiu hng khng v nhng h ly http://www.giaothongvantai.com.vn/Desktop.aspx/News/du-lich-thi-truong/Ban-mua_thuong_hieu_hang_ khong_va_nhung_he_luy/ Trang64
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Ngoi ra, k t nm 2007, mt lot cc cng ty t vn, mi gii M&A ra i nh Tiger Invest, First Asia, IDJ vi nhiu dch v mi nh lp sn giao dch mua bn sp nhp doanh nghip thng qua mi trng Internet. Tuy nhin, c th ca lnh vc ny, c bit i vi cc giao dch c gi tr tng i ln tr ln, l cc giao dch thng phi qua thng qua nhiu bc m phn, th tc php l tng i phc tp v nhiu khi khng c cng b cho n lc hon thnh thng v. Nhng trang web mang tnh cht nh rao vt c l ch ph hp vi cc giao dch c gi tr nh (di 50 t ng) v s lng cc giao dch thnh cng thng qua cng cn c thi gian kim chng. 3.4. Phng thc thc hin thu tm v sp nhp s ngy cng a dng Ty thuc vo mc tiu, cu trc s hu, li th so snh, c im qun tr, vn ha cng ty ca cc cng ty trong giao dch s c cc cch thc thc hin thu tm v sp nhp khc nhau. Mt s cch ph bin thng l: (i) Cho mua cng khai (tender offer); (ii) Li ko c ng bt mn vi Hi ng qun tr (Proxy fights); (iii) Thng lng vi Hi ng qun tr v Ban iu hnh; (iv) Mua dn c phiu thng qua giao dch trn th trng chng khon; (v) Mua ti sn ca cng ty; (vi) Trao i c phn nm gi c phiu cho ln nhau 3.5. Vai tr ca cc qu u t nh nc, qu u t t nhn, qu u t bo him ri ro s gia tng Hin ti, nhiu kin cho rng s hin din ca cc qu u t nh nc (Sovereign Wealth Funds) v qu u t bo him ri ro (Hedge Funds) ti th trng Vit Nam cha phi l ln, m mi ch dng cc qu u t t nhn (Private Equity Firm). Mt s qu tham gia vo th trng Vit Nam ng k c TPG (u t vo FPT), Morgan Stanley, Merrill Lynch, Credit Suisse, Franklin Templeton (mua 49% c phn ca VCBF) Tuy nhin, trong tng lai, vi mc hp dn v u t ca mt nn kinh t chuyn i nh Vit Nam, nu mi trng php l cho php thc hin a dng cc cng c ti chnh hn th cc
Trang65
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO loi qu ny s tng cng s hin din ca mnh. Tuy nhin, cng cn phi xem xt rt thn trng vn hiu qu ca loi u t gin tip ny v ti nhiu quc gia, nhng dng tin qu nhanh t cc qu vo th trng ti sn gy ra hin tng bong bng v suy gim cc th trng ti chnh, th trng bt ng sn m khng thc s i vo sn xut v kinh doanh to ra gi tr gia tng nh hnh thc u t trc tip. Ngoi ra, mt vn na l loi hnh u t ny s rt d gy ra kh nng thu tm v cc qu u t c mt tim lc ti chnh rt mnh. Nu khng kim sot cht ch, rt c th mt s ngnh, k c nhng ngnh quan trng, s b cc qu u t nc ngoi thu tm. Mt v d m Vit Nam cn tham kho l trng hp Tp on Temasek ca Singapore, thng qua 2 cng ty con l SingTel v Asia Mobile Holdings thu tm v nm c phn chi phi ti 2 cng ty vin thng di ng ln nht ca Indonesia l PT Indosat v Telkomsel. Theo KPPU - C quan qun l cnh tranh ca Indonesia vi v tr thng lnh th trng, cc hng ny p t gi cc cao bt hp l v vi phm Lut cnh tranh. KPPU ra phn quyt buc Temasek phi bn c phn ca h mt trong hai cng ty di ng Indonesia ni trn trong vng 2 nm km theo cc mc pht v bin php ch ti b sung 28. 3.6. Cc v tp trung kinh t nm trong ngng phi thng bo hoc b cm bt u xut hin v c xu hng gia tng Trong thi gian va qua, trn th gii c mt lot cc v sp nhp ln m trong , cc bn tham gia u c cng ty con hoc chi nhnh ti Vit Nam, v d nh Alcatel Lucent, ICI Akzo Nobel, Nhiu cng ty chim lnh c th phn ln, thm ch c th c th phn chi phi trn th trng Vit Nam. xut hin nhiu trng hp cc cng ty t tuyn b hoc qung b v th phn ln i vi cc sn phm ca mnh. y l nhng iu cc doanh nghip ht sc lu v trong thi gian sp ti Cc QLCT s tng cng gim st cht ch hot ng mua bn, sp nhp doanh nghip, c bit l i vi cc trng hp c th phn t v vt ngng 30% trn th trng lin quan. Cc QLCT c th iu tra nu nhn c khiu ni ca bn th ba hoc t tin hnh nu pht hin thy c du hiu vi phm Lut Cnh tranh.
28
Thng tin lin quan n v vic ny c trn website ca KPPU: www.kppu.go.id Trang66
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO 4. Xu hng mua bn sp nhp trong mt s ngnh Trong khun kh c hn, Bo co ch nh gi xu hng trong mt s ngnh, lnh vc c th trn c s cn c vo: (i) nh gi chung v xu hng M&A trong mt s lnh vc trn th gii ca cc t chc quc t c uy tn nh KPMG, PW&C, IFC,v Vit Nam khng phi l ngoi l ca cc xu hng chung ny; (ii) mi trng kinh t c nhiu bt li i vi hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip va v nh trong mt s cc lnh vc nhy cm v quan trng nh ngn hng, ti chnh, phn phi,ca nn kinh t Vit Nam v (iii) mt s lnh vc c s gia tng ca dng vn u t trc tip nc ngoi gn vi xu hng chuyn giao cng ngh sang cc nc ang pht trin nh Vit Nam. 4.1. Ngnh Ngn hng Theo Ngn hng Nh nc Vit Nam, n cui thng 6-2008, h thng cc t chc tn dng Vit Nam c 5 ngn hng thng mi nh nc (trong Ngn hng Ngoi thng Vit Nam tin hnh c phn ho), Ngn hng Chnh sch X hi, Ngn hng Pht trin, 6 ngn hng lin doanh, 36 ngn hng thng mi c phn, 44 chi nhnh ngn hng nc ngoi, 10 cng ty ti chnh, 13 cng ty cho thu ti chnh v 998 qu tn dng nhn dn v 2 ngn hng nc ngoi mi c cp php thnh lp (HSBC v Standard Chartered). Ngoi ra, hin ang c hng chc b h s xin thnh lp ngn hng mi. K t nhng nm gia thp nin 1990, c hai giai on mua li v sp nhp ca cc ngn hng. Giai on th nht (trc nm 2006), nhm trin khai thc hin n Chn chnh v sp xp li cc Ngn hng Thng mi C phn Vit Nam c Th tng Chnh ph ph duyt ti Quyt nh s 212/1999/Q-TTg ngy 29/10/1999, c mt s Ngn hng TMCP nng thn thc hin vic sp nhp, hp nht, cho Ngn hng khc mua li, chuyn thnh Ngn hng TMCP th nn n nay ch cn 7 Ngn hng TMCP nng thn ang hot ng, gim ng k t s lng 20 Ngn hng TMCP nng thn c thnh lp trong giai on 1990 1996.
Trang67
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Bng 3.1: Mt s trng hp sp nhp ngn hng giai on trc y
STT Ngn hng b sp nhp Ngn hng nhn sp nhp Thi im sp nhp
1 2 3 4 5 6 7 8 9
NH TMCP ng Thp NH TMCP i Nam NH TMCP Nng thn Chu Ph - An Giang NH TMCP T gic Long Xuyn NH TMCP Thnh Thng - Cn Th NH TMCP Mekong NH TMCP Nng thn Ci Sn - Cn Th NH TMCP Nng thn Ty - Cn Th NH TMCP Nng thn Tn Hip
NH TMCP Phng Nam NH TMCP Phng Nam NH TMCP Phng Nam NH TMCP ng NH TMCP Thng Tn NHTMCP Quc t NH TMCP Phng Nam NH TMCP Phng ng NH TMCP ng
1997 1999 2001 2001 2001 2001 2003 2003 2003
Ngun: Ngn hng Nh nc
Giai on th hai, k t nm 2006, c mt ln sng cc tp on ti chnh ngn hng nc ngoi hoc cc tp on, tng cng ty nh nc v doanh nghip ln mua c phn ca cc ngn hng thng mi c phn. c nhiu ngn hng nc ngoi tr thnh c ng chin lc vi mc s hu c phn ti a c php (15%). c bit, thng 8/2008, c s chp thun ca Th tng Chnh ph, HSBC tr thnh ngn hng u tin c nm gi 20% vn iu l ca ngn hng TMCP K thng (Techcombank). Bng 3.2: u t ca ngn hng nc ngoi ti cc ngn hng Vit Nam
Thi im cng b T l s hu vn Vn iu l (t VN)
Ngn hng
Bn mua
Sacombank
ANZ Bank Standard Chartered Standard Chartered HSBC
T1/2008 T6/2005 T5/2008 T12/2005 T1/2007 T8/2008 T11/2007
10% 8.56%
4.449
ACB
2.630 6.16% 10% 15% 20% 15% 2.000

Trang68
Techcombank VP Bank
HSBC HSBC OCBC
2.521
Ngn hng Phng ng Ngn hng Phng Nam Habubank Eximbank PVFC An Bnh BNP Paribas United Overseas Bank Ltd Hana Finance Corporation Deutsch Bank SMBC Morgan Stanley Maybank T11/2006 T1/2007 T1/2008 T1/2007 T3/2007 T11/2007 T5/2008 10% 10% 1.434 15% 20% 15% 10% 15% 2.000 2.800 5.000 2.300 1.111
Ngun: V Tr Thnh - Phm Ch Quang, Managing Capital Flows: The case of Vietnam, ADB Institute 5/2008 v tng hp ca Cc QLCT
Bng 3.3: u t ca cc tp on kinh t, doanh nghip ti cc ngn hng TMCP

Thi Ngn hng Bn mua/gp vn im cng b T l s hu vn Vn iu l (t VN)
An Bnh GP Bank PG Bank Kin Long
Tp on in lc Vit Nam Tp on Du kh Vit Nam Tng Cng ty Xng du Vit Nam Tng Cng ty Du lch Si Gn Cng ty Dch v Hng khng Sn bay TSN Tng Cng ty Thng mi Si Gn Cng ty TNHH Him Lam Cng ty Thng tin Di ng VMS CTCP u t pht trin cng ngh FPT Cng ty Thng tin Di ng VMS Cng ty CP Ti bo him Vit Nam
2005 2006 2007 2006
30% 20% 40% n/a 2,43%
2.300 1.000 500 580
Lin Vit
2008
4,57% 18% 8% 15% 15% 15%
3.300
SeABank Tin Phong
2007 2008
1.500 1.000
Mt im khc bit ng ch l trong khi cc tp on ti chnh nc ngoi mua c phn ca cc ngn hng c quy m ln hoc trung bnh, c uy tn v kinh nghim hot ng lu nm th cc tp on, tng cng ty li mua cc NHTMCP nh/nng thn v bin chng thnh cc thc th ph thuc vo cc tp on. Kt qu l, ngoi cc lnh vc kinh doanh
Trang69
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO ct li, cc tng cng ty ny c th tham gia su rng v trc tip vo th trng ti chnh. Khng ch cc tng cng ty c cc k hoch hot ng a ngnh m bn thn cc ngn hng cng vy khi tham gia vo lnh vc bo him, chng khon, hot ng ngn hng u t (mua c phn v u t vo bt ng sn) v c quan h i tc chin lc vi nhiu cng ty ln, ch yu l cc tng cng ty hoc cc tp on mi c thnh lp. i vi cc trng hp ngn hng/nh ch ti chnh nc ngoi s hu mt phn vn iu l ca cc ngn hng TMCP, bng cch to dng mi quan h i tc chin lc vi nhng tn tui ton cu, cc ngn hng TMCP c th pht trin thng hiu v tn dng cc sn phm mi, k nng v chuyn gia t cc i tc. V pha cc ngn hng/nh ch ti chnh nc ngoi, c hai l do chnh la chn con ng tr thnh i tc chin lc thng qua s hu vn ti cc ngn hng TMCP trong nc. Th nht, mc d Vit Nam c l trnh m ca dch v ti chnh khi gia nhp WTO, nhng hin ti cnh ca ny vn cn hn ch. Vic thnh lp ngn hng lin doanh hoc 100% vn nc ngoi cn gp rt nhiu kh khn v th tc php l, quy nh vn iu l ti thiu, chng minh ti sn v tim lc ti chnh Th hai, ngay c khi thnh lp c cc chi nhnh ngn hng 100% vn nc ngoi, mc d c nh gi l nhng t chc lm vic chuyn nghip, c kinh nghim trong qun l.., nhng cc ngn hng ny li cha thng hiu th trng ni a, thi quen tiu dng rt kh khn trong vic tip cn cc khch hng, c bit l khch hng c nhn. Hn na, vic m rng mng li chi nhnh cng khng d dng c th nhanh chng chim c th phn vn l th mnh ca cc ngn hng ni a. S lng ngn hng ti Vit Nam hin nay l tng i nhiu nhiu trong iu kin Vit Nam hin c khong 85 triu dn, gi tr GDP khong 65 t USD. Trong khi , Hn Quc vi s dn gn 50 triu ngi ch c cha y 20 ngn hng 29, Singapore hin ch c 4 ngn hng ni a, Thi Lan c khong 10 ngn hng, v Trung Quc ch c mt ngn hng c phn. Trc thi im cuc khng hong ti chnh tin t chu 1997 1998, s lng cc ngn hng cc quc gia ny cng rt nhiu, nhng sau hng lot ngn hng
29
Ti thi im khng hong kinh t - ti chnh chu nm 1997, Hn Quc c 33 ngn hng nhng sau c 5 ngn hng buc ph sn v 10 ngn hng khc sp nhp n nay tng s ngn hng ch cn l 18, trong c 13 ngn hng thng mi v 5 ngn hng chuyn bit (Ngun: Hong-Cheol Yi, M&As and the Competitiveness in the Korean Banking Industry since the 1997 Financial Crisis, November 2006) Trang70
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO c sp nhp, hp nht, mua li ti c cu, trnh s v lin hon ca h thng ti chnh quc gia. C th a ra d bo rng hin nay ang l thi im thch hp cho hot ng sp nhp cc ngn hng ti Vit Nam thay v cho lp thm ngn hng mi. Vic cho php mua bn v sp nhp ngn hng s to nn cc tp on ti chnh sc cnh tranh vi cc nh ch ti chnh nc ngoi ang pht trin mnh ti Vit Nam. Vic cc ngn hng lnh mnh mua li ngn hng nh (thay cho vic cho nhiu ngn hng ra i hay nng cp ngn hng nng thn thnh ngn hng th nh c lm t trong vi nm qua) c cc Ngn hng Thng mi quc doanh thc hin. Hin nay nhiu ngn hng quc doanh tng bc s hu mt phn vn iu l ca cc ngn hng c phn trong 2 nm qua. Chng hn, tnh n nay, Vietcombank nm gi mt t l nht nh trong hn 10 ngn hng nh: GiaDinh Bank, Eximbank, VIB Bank, OCB, MB Bng 3.4: S hu ca Vietcombank ti cc ngn hng khc
STT Ngn hng Gi tr vn gp (triu VN) T l s hu (%)
1 2 3 4 5 6 7
NH TMCP Xut nhp khu Vit Nam NH TMCP Si Gn Cng thng NH TMCP Qun i NH TMCP Gia nh 30 NH TMCP Phng ng NH TMCP Quc T NH Lin doanh Chohung Vinabank
105.400 40.000 32.529 150.000 28.350 13.280 115.207
15,06% 10% 7,23% 30% 9,45% 2,60% 50,00%
Ngun: Co bch ca Vietcombank (11/2007)
Cc ngn hng nn c s ch ng trong vic hp tc vi ngn hng nc ngoi v khng nn qu lo ngi v kh nng b thu tm. Vi cc NHTM ni a ln, c thng hiu, c th phn vng chc, ng nhin s c tnh ch ng cao trong vic tm kim con ng i ca ring mnh. Vic cc i tc chin lc nc ngoi nm gi ti 10-15%, thm ch 20% c
30
n cui nm 2007, VCB mua thm t c s hu 30% trong GiaDinh Bank v vn iu l ca Ngn hng ny tng ln 500 t. Ngoi VCB, mt lot cc ngn hng khc nh Incombank, SaigonBank, DongA Bank, Eximbank, ACB, HDBank, VIB Bank v Ngn hng TMCP Thi Bnh Dng cng l c ng ln ca GiaDinh Bank. Trang71
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO phn cha th c sc chi phi hon ton vi cc hot ng ca NH. Cc i tc s mang li cho NH nhng gi tr mi v qun tr ti chnh, qun tr ri ro, nhng kinh nghim v k nng quc t - vn l im yu v rt cn thit vi cc NHTM Vit Nam trong qu trnh hi nhp. Vi cc NHTM c vn iu l nh, mua bn - sp nhp l gii php nn cn nhc v xem xt khi vic to dng uy tn v chim gi th phn trong thi gian ngn mt cch c lp l rt kh khn, cng nh vic thc hin tng vn iu l m bo mc 3000 t theo quy nh ca Ngn hng Nh nc khng phi l iu d dng trong bi cnh kh khn ca h thng ti chnh hin nay. Xu hng sp ti s l cc ngn hng nh, qun tr yu, s sp nhp vi ngn hng ln v cc ngn hng nc ngoi s tng cng mua c phn s hu ngn hng trong nc. S lng cc ngn hng TMCP sau 3 nm ti s gim khong 30% 40% so vi hin nay. 4.2. Ngnh chng khon Tnh n thng 6/2008, c nc c 92 cng ty chng khon c cp php thnh lp v hot ng trn th trng chng khon. Quy m ca phn ln cc CTCK vn cn rt nh. Ch c 3 cng ty c quy m vn iu l t 1000 t ng tr ln (CTCK Si Gn, CTCK Sacombank v CTCK Ngn hng ACB), chim 3,3% tng s CTCK. C ti gn 80% s cng ty c vn iu l di 300 t VN. S ra i t ca nhiu CTCK v thiu nhiu yu t quan trng nh vn, cng ngh, nhn lc, ny bt ngun t vic th trng chng khon pht trin qu nng trong hai nm 2006 2007, thu c li nhun cao nhng hot ng khng hiu qu.
Hnh 3.1: Quy m cc Cng ty Chng khon
Trang72
Ngun: y ban chng khon nh nc (2008)
So vi nhiu nc khc trong khu vc v so vi quy m th trng ca Vit Nam, s lng cng ty nh vy l qu nhiu v cn thit phi c s sp xp, ti c cu hot ng chuyn nghip v c hiu qu. 31. Trong bi cnh lm pht tng cao, ngn hng nh nc p dng chnh sch tht cht tin t, th trng chng khon lin tc suy gim hot ng kinh doanh ca cc cng ty chng khon khng trnh khi lm vo cnh kh khn chng cht. Hin nay, c nhiu cng ty chng khon, nh ch ti chnh nc ngoi thm nhp vo th trng chng khon bng cch mua li phn ln c phn ca cc cng ty chng khon thnh lp. Mt s trng hp c tng hp trong bng sau:
Bng 3.5: Tnh hnh mua li cc CTCK Vit Nam ca cng ty nc ngoi (n thng 6/2008)
T l s CTCK Bn mua hu ca bn mua
31
Vn iu l (t VN)
Chng hn, Trung Quc cng ch c 107 cng ty, Malaysia 37 cng ty, Thi Lan 41 cng ty, Singapore 27 v Hn Quc khong 50 doanh nghip Trang73
CTCP CK u Lc CTCP CK Vit Nam CTCP CK Click&Call CTCP CK Hng Vit CTCP CK Si Gn CTCP CK Bo Vit CTCP CK Tn Vit Technology CX - Q. Cayman RHB Investment Bank Berhad - Malaysia Golden Bridge - Hn Quc Morgan Stanley - Singapore ANZ Daiwa Securities Groups Kitme Worldwide VietNam RSP Balanced Fund VietBridge - British Virgin Island 49,00% 49,00% 49,00% 48,33% 11,39% 10,00% 6,10% 30,00% 100 135 135 300 1.366 450 128
Vi vic chuyn nhng c phn ny, nhiu cng ty chng khon hng n vic hp tc chin lc vi i tc nc ngoi tn dng nhng th mnh ca h. Theo quy nh hin nay, cc cng ty c phn ch c bn ti a khi lng c phn cho i tc nc ngoi l 49% vn iu l. Vi 49% bn cho cc i tc nc ngoi, cc cng ty chng khon hy vng s c c s tip sc vt kh trong giai on hin nay. Cc cng ty chng khon b mua li ch yu cc cng ty c quy m nh v va, tim lc yu, khng c cc tp on ti chnh, tng cng ty tr gip. Vic mua - bn, sp nhp cc CTCK ang din ra ti Vit Nam hin nay l iu tt yu, s vic ny ang din ra ti nhiu nc trn th gii, thm ch ngay c nhng th trng pht trin nh M, chu u. Trong vng 3 nm ti, s c khong 50 60% s CTCK hin ang hot ng s b mua li hoc sp nhp. 4.3. Ngnh phn phi, bn l Nm 2008, ln u tin Vit Nam tr thnh im n hp dn nht trong s cc nc mi ni v th trng bn l, theo bo co ca AT Kearney 32. Hin nay th trng bn l Vit Nam c t 20 t USD v tc tng trng hng nm khong 20%, cng vi s lng ngi tiu dng tr hng nht chu , hot ng cnh tranh cha gay gt bng cc th
32
Ngun http://www.atkearney.com/shared_res/pdf/GRDI_2008.pdf Trang74
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO trng khc trong khu vc l c hi m rng th trng hp dn i vi cc nh bn l ton cu. Trong nm 2007, ngi Vit Nam chi gn 45 t USD cho mua sm v tiu dng. Trong khi 5 nh bn l hng u Vit Nam hin ch c di 3% th phn. Tuy nhin, vic t thnh lp c s kinh doanh ti Vit Nam khng phi l iu d dng i vi cc nh phn phi, bn l nc ngoi. Theo cam kt gia nhp T chc Thng mi Th gii (WTO) v l trnh thc hin hot ng mua bn hng ho v cc hot ng lin quan trc tip n mua bn hng ho, cc nh u t c u t thc hin quyn phn phi theo hnh thc lin doanh gia nc ngoi v trong nc, vi vn gp ca nh u t nc ngoi khng c vt qu 49% vn iu l; k t ngy 1/1/2008 khng hn ch t l gp vn iu l ca nh u t nc ngoi. Cc nh u t nc ngoi s c u t theo hnh thc 100% vn u t nc ngoi k t ngy 1/1/2009. Quyn phn phi ca cc nh u t c gn lin vi quyn c lp c s bn l th nht. Tuy nhin, vic lp thm c s bn l ngoi c s bn l th nht c xem xt trn c s kim tra nhu cu kinh t nh s lng cc nh cung cp dch v ang hin din trong mt khu vc a l, s n nh ca th trng... 33 y chnh l yu t quan trng cc nh u t nc ngoi (gm c cc nh u t mi v nh u t hin ang kinh doanh ti Vit Nam) s nghing v con ng mua li, sp nhp cc cng ty phn phi, siu th trong nc thm nhp v chim lnh th trng. Mt s trng hp tp trung kinh t in hnh trong ngnh bn l thi gian va qua l: Tp on bn l Dairy Farm (Hongkong) mua li chui 6 siu th Citimart ca Cng ty ng Hng. Ngoi ra, thng qua cng ty con l Giant South Asia Vit Nam, tp on ny cng va khai trng siu th Wellcome u tin ti TP.H Ch Minh. Lotte mua li ti 35,6% vn iu l ca Bibica v kim sot doanh nghip nim yt c sn lng v thng hiu xp th 2 ti Vit Nam ny 34. Theo cng b thng tin t doanh nghip, vi vic kim sot cng ngh, k thut, chin lc ny, Lotte c th sn xut ngay
33
Xem cc vn bn: Ngh nh s 23/2007/N-CP ngy 12 thng 02 nm 2007 quy nh chi tit Lut Thng mi v hot ng mua bn hng ha v cc hot ng lin quan trc tip n mua bn hng ha ca doanh nghip c vn u t nc ngoi ti Vit Nam; Thng t 09/2007/TT-BTM ngy 17 thng 7 nm 2007 hng dn thi hnh Ngh nh ny v Quyt nh s 10/2007/Q-BTM ca B Thng mi (nay l B Cng Thng) ban hnh ngy 21/05/2007 34 Lotte c i din lm ch tch HQT ca Bibica (ngun: www.hose.org.vn) Trang75
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO trn nh my ca Bibica Min ng, dy chuyn sn xut cao cp. Mc tiu tr thnh nh kinh doanh ln nht Vit Nam ca Lotte c th t c vi mng li phn phi sn c ca Bibica ln n 20.000 ca hng, chim 10% th phn bnh ko Vit Nam. Trc mt, t thng 5.2008, sn phm bnh Chocopie ca Lotte c phn phi qua h thng ca Bibica, v nhng dy sn phm tip theo ca tp on ny ang chun b c a vo Vit Nam. 35. Khng ch cc doanh nghip nc ngoi, ngay c cc cng ty Vit Nam cng coi M&A l hnh thc nhanh chng m rng th phn, tn dng h thng phn phi sn c. Kinh l mt trng hp in hnh. Nm 2003, cng ty ny mua li ton b nh my sn xut v h thng kinh doanh kem Walls t Unilever Bestfoods Vietnam, sang nm 2005 v 2007, thng qua giao dch trn th trng chng khon, h mua c mt phn ln quyn s hu (trn 30%) cc cng ty CP nc gii kht Si Gn (Tribeco) v cng ty CP Thc phm dinh dng ng Tm (Nutifood). Nh , Kinh kim sot c h thng phn phi tng i rng trn c nc, ngoi h thng phn phi sn c ca h. Trong nm 2008, Kinh c k hoch sp nhp vi cng ty Kinh min Bc 36. C hai cng ty ny u c cho l c th phn tng i ln trn th trng bnh ngt trung cao cp 37. S ra i ca Cng ty phn phi Vit Nam (VDC) trong nm 2007 l kt qu ca lin doanh gia 4 i gia phn phi bn l ln: Satra, Hapro, Saigon Coop v Ph Thi. y c coi l mt bc i mnh m ca cc nh phn phi, bn l trong nc ng ph vi s cnh tranh ca cc nh phn phi, bn l nc ngoi c hin din ti Vit Nam hoc chun b tham gia th trng. Xu hng ny s ngy cng r nt trong thi gian ti, khi mt s i gia mua li v thu tm cc doanh nghip hot ng trong cng ngnh (khng nht thit phi cng trn th trng lin quan tng t nh trng hp Kinh nu trn). Trong 3 nm sp ti, con ng ngn nht cc nh phn phi nc ngoi thm nhp th trng Vit Nam l mua li cc doanh nghip trong nc tn dng h
35 36 37
Ngun http://vneconomy.vn/?home=detail&page=category&cat_name=05&id=a2296de04b0f59 Theo Ngh quyt HC 2006, ngy 12/04/2007 ca Cng ty C phn Kinh . Co bch ca 2 cng ty (ngun: S GDCK TPHCM v Trung tm GDCK H Ni) Trang76
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO thng phn phi, bn l sn c v cng s c nhiu cng ty Vit Nam thc hin hnh thc ny. 4.4. Ngnh dc phm Sn xut dc phm l ngnh c tim nng pht trin rt ln trong cc nm ti. Tng gi tr s dng thuc c nc mi nm tng t 18-20% (nm 2007 c khong hn 1,1 t USD) 38. Kh nng p ng nhu cu ca thuc sn xut trong nc mi t khong 40-50% (mc d tng so vi mc trn 30% ca nm 2001) v phn ln cc Cng ty Dc trong nc ch tp trung sn xut cc loi thuc thng thng, rt t cng ty sn xut cc loi thuc c tr hoc cao cp. y l c hi ln cho cc doanh nghip nc ngoi tham gia vo th trng Vit Nam. Ch trong nm 2007, c thm 58 doanh nghip dc nc ngoi ng k hot ng so vi nm 2006. Cc nhn t lm gia tng xu hng sp nhp, hp nht, mua li doanh nghip trong ngnh dc c th k n l: S cnh tranh ngy cng gay gt. Theo s liu ca Cc Qun l Dc B Y t, tnh ti nay, c nc c 180 nh my dc phm, 370 doanh nghip nc ngoi cung cp thuc, 800 doanh nghip kinh doanh thuc v 41500 c s bn l thuc. K t 1/1/2009, khi cc cng ty nc ngoi c php nhp khu thuc trc tip th s cnh tranh gia cc cng ty dc trong nc v cc hang dc phm nc ngoi s cng quyt lit hn. Nu cc cng ty dc phm trong nc khng c s tin b mnh m v quy trnh v nng lc sn xut, m rng th trng th nguy c mt th phn vo thuc nhp khu v theo cam kt gia nhp WTO, sau 5 nm mc thu trung bnh s gim t 5% xung cn 2,5%. S c nhiu doanh nghip trong nc phi sp nhp vi nhau c th tr c trong mi trng cnh tranh mi. Theo quy nh, k t ngy 1/7/2008, doanh nghip sn xut khng t tiu chun GMP theo khuyn co ca T chc Y t th gii (GMP-WHO) v doanh nghip xut nhp khu v kinh doanh dc c h thng kho bo qun khng t tiu chun GSP s phi ngng sn xut v ngng xut nhp khu trc tip. Tnh n thng 3/2008, mi c 78/180 doanh nghip t tiu chun GMP. Theo l trnh trn, s c khng t doanh nghip sn xut tn
38
Ngun: Bo co ngnh Dc CTCK Bn Vit (thng 3/2008) Trang77
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO dc buc phi ngng hot ng, chuyn t trc tip sn xut sang lm gia cng cho cc doanh nghip tiu chun hoc sp nhp vi doanh nghip khc. Yu t ny s khng tc ng nhiu n cu trc th trng do cc doanh nghip c GMP chim ti 95% th phn. Ring 10 doanh nghip trong nc ln nht chim 52,4% th phn nm 2007 (xem bng 15). thm nhp nhanh vo th trng dc phm Vit Nam, thay v phi m nh my, xy dng cc nh thuc v h thng phn phi mi, cc hng dc phm nc ngoi c th mua li c phn chi phi cc doanh nghip dc trong nc, gm c cng ty nim yt v cng ty cha nim yt. Bng 3.6: 10 doanh nghip ngnh dc c doanh thu cao nht (nm 2007)
Doanh thu (t VN)
STT
Tn Doanh nghip
Th phn
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
CTCP Dc Hu Giang Cty CP Ha DP Mekophar Cty CP DP Sanofi-Synthelabo Cty CP DP Imexpharm Cty CP XNK Y t Domesco Cty Dc - TBYT Bnh nh Cty CP DP Cu Long Cty CP DP H Ty Cty CP Traphaco Cty CP Dc - VTYT Thanh Ha
Tng Doanh thu trong ngnh
1.269 540 466 430 420 400 350 320 305 207
8.980
14,13% 6,02% 5,18% 4,79% 4,68% 4,46% 3,90% 3,57% 3,40% 2,31%
Ngun: Hip hi sn xut kinh doanh Dc Vit Nam
Xu hng trong 3 nm ti s c nhiu v mua li, sp nhp cc doanh nghip trong ngnh dc phm, k c gia cc doanh nghip nc ngoi vi doanh nghip trong nc v gia cc doanh nghip trong nc vi nhau.
Trang78
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO 4.5. Ngnh kim ton Trong nm 2007 c 28 cng ty kim ton c thnh lp nhng cng c 4 cng ty phi sp nhp (v d v sp nhp cng ty kim ton Phng ng vo cng ty kim ton v t vn ICA 8/2007), 3 cng ty ngng hot ng v 13 cng ty cha iu kin hnh ngh kim ton. Do s pht trin nhanh ca th trng chng khon cng nh yu cu cao v tnh minh bch v chnh xc, p ng yu cu kim ton, B Ti chnh ban hnh Quyt nh 89/2007/Q-BTC v vic ban hnh Quy ch la chn doanh nghip kim ton c chp thun kim ton cho t chc pht hnh, t chc nim yt v t chc kinh doanh chng khon thay th Quyt nh s 76/2004/Q-BTC vi cc iu kin c gim bt 39. Tnh n thng 6/2008, c 146 cng ty kim ton c cp php hot ng trong , theo quy nh ca B Ti chnh ch c 26 cng ty 40 c chp thun kim ton trn th trng chng khon (c kim ton cc cng ty i chng, cng ty chng khon, cng ty qun l qu). c im ca cc cng ty kim ton hin nay l qu phn tn, ngoi 4 cng ty kim ton ln nht (Big Four 41), ch c cha ti 10 cng ty c doanh s trn 20 t trong nm 2007. Mt khc, ti nhiu cng ty kim ton cng c s thiu ht v i ng kim ton vin (do o to khng theo kp, do chuyn sang lm cc ngnh ngn hng, chng khon), v th, i vi cc cng ty kim ton quy m nh, c c 7 kim ton vin t tiu chun hon ton khng phi l vic n gin. Ngay c trong s 10 cng ty c nhiu kim ton vin nht (xem bng), cng c nhiu cng ty ch c khong trn di 20 kim ton vin. Do , p ng cc tiu chun CTKT theo quy nh mi, xu hng sp ti l s c nhiu cng ty nh phi sp nhp. Hnh 3.2: Doanh thu v s kim ton vin ca 10 cng ty kim ton ln nht
39
Cc DNKT c la chn khi c cc tiu chun, iu kin sau: (1) Vn iu l hoc vn ch s hu ti thiu l 2 t ng i vi DNKT trong nc, vn iu l ti thiu l 300.000 USD i vi DNKT c vn u t nc ngoi. (2) V s lng KTV: yu cu phi c t 7 KTV hnh ngh tr ln c kinh nghim t nht 2 nm (theo Q 76 l 10 ngi tr ln) (3) Thi gian hot ng kim ton ti Vit Nam ti thiu l trn 3 nm (theo Q 76 l 5 nm) Hin nay c 11 cng ty kim ton c kim ton cng ty nim yt L cc cng ty ln trong ngnh, bao gm KPMG, E&Y, PWC v Deloitte v u l cng ty nc ngoi Trang79
40 41
Ngun: Hi kim ton vin hnh ngh Vit Nam
Trong thi gian sp ti s c nhiu cng ty kim ton nh phi sp nhp vi cc cng ty khc p ng yu cu ca B Ti chnh. 4.6. Ngnh Cng ngh thng tin Hot ng mua bn sp nhp ca cc doanh nghip trong ngnh cng ngh thng tin da trn nhng l do ch yu sau: - Tng cng ngun nhn lc, ngun nhn lc cng ngh thng tin (c bit l gia cng phn mm outsourcing). - Tng kh nng cnh tranh, pht trin cc dch v CNTT v m rng th trng Vit Nam. Do c th ngnh CNTT, c bit l gia cng phn mm (outsourcing) ti Vit Nam s tip tc pht trin nhanh trong thi gian ti do tnh cnh tranh cao v nhu cu v CNTT ca khi doanh nghip v chnh ph tng cao. Cng vi n v Trung Quc, Vit Nam c coi l mt trong nhng ngun cung cp nhn lc cho ngnh cng ngh thng tin ca cc nc pht trin. Tuy nhin, trong nhng nm qua, khi cc cng ty ca M, Nht Bn v chu u hp tc vi cc doanh nghip Vit Nam ny sinh cc vn v qun l, cch thc iu hnh d n, hoc nu h t m doanh nghip th s kh tm kim v o to nhn lc do vp phi nhng tr ngi v ngn ng, vn ha. V th, mua li cc cng ty, c bit l cc cng ty nh sn c l mt chin lc ang c nhiu cng ty nc ngoi p dng phc v cho mc tiu pht trin hot
Trang80
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO ng gia cng phn mm ca mnh. - Mua li bt u hin din ti th trng Vit Nam. Chng hn nh trng hp ca Harvey Nash, mc d c hot ng hp tc gia cng phn mm vi cc i tc ln nh FPT, nhng thng v mua li Silk Road Systems c coi l m ng cng ty ca Anh ny tin vo th trng Vit Nam. - Hot ng ca cc qu u t mo him. Trong nhng nm va qua, mt lot cc qu u t mua c phn ca cc cng ty hot ng trong lnh vc cng ngh thng tin, cha nim yt trn sn giao dch chng khon tp trung, in hnh l trng hp ca Qu IDG Ventures Vietnam 42, cho ti nay mua c phn ca VC Corporation, Vietnamworks, Vinagame hoc cc qu nh Dragon Capital, IFC, Mc ch chnh ca cc dng u t nh th ny l rt thm vn, iu chnh c cu, hot ng kinh doanh a cc cng ty ln mnh v lm gia tng khon u t ca cc qu nhiu hn l thu tm tp trung kinh t. Mt trong nhng thnh cng in hnh ca dng u t ny l trng hp TPG v Intel mua CP ca FPT cng ty cng ngh thng tin hng u Vit Nam. Bng 3.7: Mt s v sp nhp v mua li trong ngnh Cng ngh thng tin
Bn mua Bn bn Thi im Quy m giao dch
Computer Sciences Coporation (M) NEC Solutions Vietnam (Nht) Harvey Nash (Vng quc Anh)
FCG Vit Nam Cng ty Sng To Silk Road Systems Vietnam Ltd.
T5/2008 T5/2008 T10/2007
khng c cng b
1,8 triu USD
Xu hng chnh trong ngnh ny s l cc cng ty cng ngnh, cc qu u t mo him tng cng mua li cc cng ty Vit Nam.
42
Qu ny c quy m 100 triu USD v u t mua c phn ca khong 30 cng ty IT tnh n thng 6/2008 Trang81
CHNG IV. KHUYN NGH

nhm thc thi chc nng kim sot tp trung kinh t do php lut quy nh, ng thi to iu kin cho cc doanh nghip hot ng trong mi trng minh bch, cnh tranh lnh mnh, cng bng, tun th vi cc cam kt quc t ca Vit Nam khi gia nhp T chc
Trang82
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Thng mi Th gii v ph hp vi thng l quc t theo nguyn tc va bo v c c cu cnh tranh hiu qu ca th trng va khng xm phm quyn t do kinh doanh, Nhm bin son Bo co xut mt s cc khuyn ngh theo hai nhm vn : (1) V chnh sch v th ch kim sot tp trung kinh t, gm mi trng php l v th ch thc thi; v (2) i vi cng ng doanh nghip. 1. Nhm vn th nht: Khuyn ngh v chnh sch v th ch kim sot tp trung kinh t 1.1. V chnh sch v mi trng php l: Mi trng php l cn c hon thin theo hng tun th cc nguyn tc sau y: Khuyn ngh 1: Php lut v kim sot tp trung kinh t cn c hon thin v vn hnh theo nhng nguyn tc sau: (a) Php lut cn c nhng chun mc hp l phn tch nhng trng hp tp trung kinh t gy tn hi thc s cho th trng cnh tranh v nhng trng hp c tc dng tch cc cho nn kinh t. (b) Cc th tc cn c thc hin khng b lm dng gy kh khn cho doanh nghip, khng cn tr cc chin lc, k hoch kinh doanh hp php ca doanh nghip. Lch s ca php lut cnh tranh cho thy, php lut v kim sot tp trung kinh t khng c hnh thnh ngay t thi k u ca nn kinh t th trng. Phi n khi th trng t bn ch ngha pht trin ti mc ca t bn c quyn, nhng nh hng tiu cc ca hin tng tp trung kinh t n din mo cnh tranh ca nn kinh t mi c iu chnh. Trong iu kin Vit Nam ang trong giai on xy dng nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, nn nhn thc ca cng ng doanh nghip v ngay bn thn cc nh hoch nh chnh sch i vi vn cnh tranh, l mt vn ct li ca th trng hin i, vn cn ht sc khim tn. Mt khc, kinh nghim ca nhiu quc gia ang pht trin cho thy, s xung t gia nhu cu pht trin nng lc kinh doanh v kh nng kim sot th trng gy ra nhng lng tng nht nh trong vic hach nh chin lc pht trin
Trang83
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO kinh t v m bo s cnh tranh trn th trng. Do vy, nhng chun mc r rng v hp l ca php lut cnh tranh l cn thit cc ch th trn th trng c th nhn dng c mt cch ng n v chnh xc nhng hot ng tp trung kinh t no c tc ng tch cc ti nn kinh t v ngc li, qua s iu chnh v xy dng chin lc kinh doanh cho ph hp v em li hiu qu thc s cho doanh nghip ni ring, ng gp cho nn kinh t ni chung. Thc trng cho thy, trong giai on chuyn i ca nn kinh t, tuyt i a s cc doanh nghip Vit Nam ang hot ng trn th trng c quy m va, nh v siu nh. Tnh trng ny khng ch lm nng lc cnh tranh ca doanh nghip Vit Nam vn thp nay cng b phn tn, yu th trong cuc cnh tranh trc xu th hi nhp kinh t quc t m cn lm gim hiu qu u t, pht trin k thut, cng ngh do yu t quy m. Th nn, nhu cu tch t, tp trung ngun lc l tt yu v cn thit trong iu kin hin nay v tp trung kinh t c coi l mt trong nhng con ng ngn nht gii quyt vn trn. Bng cch tch t hoc lin kt cc ngun lc ang tn ti ring l thnh mt khi thng nht do mt doanh nghip hoc mt tp on qun l chung, tp trung kinh t to ra kh nng u t ln hn vi sc mnh tng hp gii quyt nhiu vn c t ra t th trng m tng doanh nghip kh c th thc hin trit . Tc ng ca tp trung kinh t i vi doanh nghip c nhn nhn nhiu kha cnh nh (i) tp trung vn nng cao kh nng u t kinh doanh, m rng th trng; (ii) tp trung kh nng v cht xm u t pht trin khoa hc k thut, nng cao cng ngh qun l (iii) ti a ha li th cnh tranh vn c ca tng doanh nghip v ci thin nhng im km v nng lc cnh tranh. ci thin mi trng kinh doanh theo hng trn, cc nh hoch nh chnh sch cng cn nhn nhn theo hng khch quan v tch cc, ngha l h tr v to iu kin thun li ti a cho doanh nghip, nhng ch th chnh trn th trng, c kh nng tip cn, gia nhp th trng khng gp tr ngi bi nhng ro cn v mt hnh chnh. Theo , cc th tc cn phi c minh bch, cng khai, khng to nn s kh hiu cho doanh nghip. iu ny s gip cho doanh nghip trin khai kp thi nhng k hoch, chng trnh kinh doanh bt nhp c nhng yu cu ca th trng m khng b cn tr bi tr ca th tc. Khuyn ngh 2:
Trang84
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Php lut v tp trung kinh t khng th tn ti c lp vi chnh sch cnh tranh ni chung v nh hng pht trin trong tng ngnh lnh vc kinh t c th. nh hng ca tp trung kinh t l lm thay i cu trc cnh tranh ca th trng. Trong khi , cc chnh sch kinh t ca mt quc gia c vai tr quyt nh m hnh, cu trc ca th trng cnh tranh cho tng lai. Th nn, nh gi v kh nng gy ra hn ch cnh tranh i vi cc hin tng ny ph thuc kh ln vo nhu cu v nh hng pht trin cnh tranh trn th trng. Vi nhng th trng cn xy dng theo m hnh gn vi hnh thi cnh tranh hon ho, vic sp nhp, hp nht doanh nghip to nn kh nng chi phi th trng u c th gy hi cho cnh tranh. Trong khi , vi nhng th trng m hiu qu kinh t ph thuc vo quy m ca doanh nghip, doanh nghip quy m cng ln em li li ch kinh t cng cao hoc nhng th trng cn tp trung ngun lc u t pht trin th cc chin lc tp trung kinh t c th l nhng gii php c li cho nn kinh t. Kinh nghim trong hn 100 nm qua ca Hoa K v EU cho thy, mi giai on pht trin kinh t, ty thuc chin lc pht trin chung, chnh sch kim sot tp trung kinh t c th c ni lng hoc sit cht. Vi chnh sch kinh t ch trng vic pht trin doanh nghip va v nh tng cng cnh tranh mt s ngnh kinh t no , ngi ta s kim sot cht kh nng hnh thnh quyn lc th trng. Ngc li, khi cn tp trung ngun lc nng cao nng lc cnh tranh hoc u t ngun lc pht trin k thut cng ngh Nh nc s c nhn nhn ci m hn vi tp trung kinh t bn cnh cc chnh sch khuyn khch u t. Trong iu kin ca th trng non tr, c l vic xy dng cc chnh sch cnh tranh vi c cu cnh tranh hp l khng n gin i vi Vit Nam. Nhiu vn pht sinh trong qu trnh cnh tranh ha nhiu lnh vc kinh t hoc ang thuc c quyn nh nc, s phn tn ngun lc u t, nng lc cnh tranh ca doanh nghip cn yu, kinh nghim qun l th trng cn hn ch c nh hng nht nh n quyt sch v m hnh cnh tranh trong tng lai cho nn kinh t v cho tng lnh vc c th. Thc t cho thy, ni dung ca cc chin lc pht trin kinh t ngn v trung hn tp trung hin ti ch mi gii quyt nhng kh khn trc mt v t ra nhng ch s pht trin kinh t cn t c m cha l hoch nh m hnh kinh t mt cch r rng, c th. i khi, cc gii php c s dng hoch nh hng pht trin cho tng vng, ngnh kinh t (trong c cc hot ng sp nhp, mua li) tr thnh nhng vn nhy cm trong
Trang85
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO i sng kinh t- x hi. Trn c s nhm cc nguyn tc nh trn, mt s cc quy nh trong php lut cnh tranh cn c iu chnh, b sung theo hng: Khuyn ngh 3: Cn thng nht v lm r cc khi nim v nhng hnh vi tp trung kinh t, c bit l quan nim v hnh vi mua li doanh nghip gia cc lnh vc php lut c lin quan Nhng quan nim khng y trong php lut u t, doanh nghip cn c sa i cho ph hp vi ni dung tng ng trong Lut Cnh tranh. Ngoi ra, kh nng m rng khi nim v tp trung kinh t cng cn c nghin cu i vi nhng trng hp lin kt thng qua vic qun l m khng l s hu vn hay t chc li. Chng hn, trong php lut u t ch c mt quy nh cp n vn kim sot tp trung kinh t di gc ca Lut Cnh tranh: khi sp nhp, mua li cng ty, chi nhnh ti Vit Nam phi tun th cc quy nh ca Lut Doanh nghip v iu kin tp trung kinh t v php lut v cnh tranh 43. Quy nh ny cho thy, php lut u t cha c c nhng nh gi chnh xc v nh hng ca cc hnh thc u t n th trng cnh tranh. Vi quy nh ni trn, dng nh php lut u t ch coi hin tng sp nhp, mua li cng ty, chi nhnh ti Vit Nam l nhng hin tng c lin quan n tp trung kinh t. Trong khi , phn ln cc hnh thc u t c ghi nhn u c th c s dng nh bin php tp trung kinh t nh lin doanh thnh lp doanh nghip gia doanh nghip c vn nc ngoi vi doanh nghip c vn trong nc, gia cc doanh nghip trong nc vi nhau v cc doanh nghip c vn u t nc ngoi vi nhau, hnh thc mua c phn, mua vn gp qun l doanh nghip Tng t nh vy, quy nh trn trong php lut u t ch l s dn chiu n kh nng p dng Lut Cnh tranh m cha c c ch phi hp mt cch hp l.
43
Khon 2 iu 10 Ngh nh S 108/2006/N-CP ca Chnh ph ngy 22 thng 09 nm 2006 Quy
nh chi tit v hng dn thi hnh mt s iu ca Lut u t. Ngoi ra, iu 56 ca cng Ngh nh 108 nu trn c quy nh v th tc u t trc tip theo hnh thc gp vn, mua c phn, sp nhp, mua li doanh nghip Trang86
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Theo quy nh ti iu 20 Lut Cnh tranh, nu doanh nghip sau khi thc hin tp trung kinh t vn thuc loi doanh nghip va v nh th khng phi thc hin th tc thng bo tp trung kinh t. Tuy nhin, nh ngha th no l doanh nghip va v nh th li ch c quy nh ti iu 3 Ngh nh 90/2001/N-CP ngy 23/11/2001 ca Chnh ph v tr gip pht trin doanh nghip nh v va th Doanh nghip nh v va l c s sn xut, kinh doanh c lp, ng k kinh doanh theo php lut hin hnh, c vn ng k khng qu 10 t ng hoc s lao ng trung bnh hng nm khng qu 300 ngi. Theo Ngh nh ny, i tng p dng ca khi nim doanh nghip nh v va ch l cc doanh nghip trong nc m khng p dng i vi doanh nghip c vn u t nc ngoi. Khuyn ngh 4: Trong tng lai, nn nghin cu xem xt iu chnh Lut Cnh tranh theo hng quy nh th tc thng bo tp trung kinh t t ng theo tiu ch kt hp gia th phn v quy m vn iu l ca doanh nghip tham gia. Vi quy nh hin ti ch xt theo ngng th phn v ngha v xc nh th phn thuc v doanh nghip khi np h s thng bo v h s xin hng min tr s l mt kh khn ln cho bn np n cng nh cho c quan kim sot tp trung kinh t. Nu sa i lut theo hng khuyn ngh, c quan qun l cnh tranh c th nm c thng tin v cc v giao dch. i vi nhng trng hp tp trung kinh t c kh nng lm thay i cu trc th trng lin quan, hnh thnh doanh nghip c v tr thng lnh th trng, hoc nh hng n mi trng cnh tranh, c quan qun l cnh tranh s ch ng tin hnh iu tra, thm nh yu cu doanh nghip np h s xin hng min tr Th tng Chnh ph hoc B trng B Cng thng xem xt ra quyt nh cho php hoc cm thc hin tp trung kinh t. Quan trng hn, c ch ny s to thun li cho doanh nghip khi h khng cn phi t chu trch nhim tnh ton th phn ca mnh trn th trng lin quan khi np h s thng bo mt yu t quan trng m cc doanh nghip ang lng tng trong vic xc nh c thuc din phi np h s thng bo hoc h s xin hng min tr tp trung kinh t hay khng. C ch ny cng lm cho c quan qun l cnh tranh nm c mt cch y , chnh xc con s v gi tr cc giao dch tp trung kinh t lm c s cho vic kim sot c hiu qu, gp phn to lp mi trng cnh tranh lnh mnh, trnh nhng nguy c thao tng th trng, lm dng v tr thng lnh th trng c th xy ra.
Trang87
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Khuyn ngh 5: Cn coi tp trung kinh t l mt knh tim nng thu ht vn u t nc ngoi c hiu qu. Theo , cn hon thin khung php l xc lp v iu chnh cc giao dch tp trung kinh t mt cch minh bch, c tnh hng dn v tin liu chc chn Tp trung kinh t, mc d khng trc tip lm thay i GDP ca mt quc gia m ch tc ng mt cch gin tip n nn kinh t do nhng thay i trong quy m v cu trc t chc qun l v hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip, nhng l mt knh rt tim nng thu ht vn u t nc ngoi nn cn hon chnh hn na hnh lang php l khi thng ngun vn ny. Mc d khun kh php l c bn nht v tp trung kinh t c hnh thnh (c cp n trong B Lut Dn s nm 2005, Lut Doanh nghip 2005, Lut u t 2005 v Lut Cnh tranh 2004). Tuy nhin, bn cnh cn nhiu vn c th v ni dung c th c lin quan n cc giao dch tp trung kinh t cn nm ri rc trong nhiu vn bn Lut chuyn ngnh khc. Do c s giao thoa v thiu nhiu quy nh c th (mng ti) gia nhiu lnh vc lut nn vic trin khai cc giao dch tp trung kinh t ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi cn gp kh khn v quy nh, th tc (nh cha c quy nh tiu ch xc nh doanh nghip va v nh cho cc doanh nghip c vn u t nc ngoi dn n kh xc nh trng hp c hng min tr i vi tp trung kinh t c th phn kt hp trn th trng lin quan trn 50%). gii quyt thc trng ny, B K hoch u t xut D tho Ngh nh qun l cc hot ng mua li v sp nhp (l hai hnh thc ch yu ca tp trung kinh t) ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi. Nhm bin tp kin ngh B K hoch u t thc y cng vic D tho sm ban hnh Ngh nh trong nm 2009. 1.2. V th ch kim sot tp trung kinh t: Vn quan trng nht Lut Cnh tranh c thc thi mt cch c hiu qu, trong c vic kim sot tp trung kinh t l th ch thc thi, c th l cn tng cng kh nng kim sot ca Cc QLCT- C quan c chc nng kim sot tp trung kinh t theo hng c quan qun l cnh tranh cn c trao quyn ch ng khi thc thi da trn nhng nguyn tc c php lut ghi nhn, bao gm quyn t ch trong vic la chn v s dng cc phng
Trang88
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO tin, cng c k thut cho tng v vic; ch ng xy dng quy trnh cho vic kim sot tp trung kinh t. Kim sot tp trung kinh t khng ging vi vic x l cc tha thun hn ch cnh tranh v hnh vi lm dng v tr thng lnh, v tr c quyn hn ch cnh tranh. Nu nh tha thun hn ch cnh tranh v hnh vi lm dng thuc i tng cm thc hin v php lut c xy dng vi chc nng x l hnh vi vi phm php lut, th php lut kim sot tp trung kinh t ch kim sot nhng hin tng sp nhp, hp nht, mua li v lin doanh gia cc doanh nghip bo v c cu cnh tranh ca th trng. Khi tin hnh kim sot tp trung kinh t, php lut v c ch thc thi cn phn tch nhng tc ng ca chng n tng lai ca th trng cnh tranh. Nhng tiu ch, thng tin, s liu c s dng phn tch c th phn nh cc thng s lin quan n doanh nghip hin ti, song nhng quyt nh ca c quan c thm quyn phi da trn cc nh gi, d bo v nh hng ca chng sau khi vic tp trung kinh t hon tt. gc ny, kt qu nh gi v hiu qu kinh t ca tng v vic c th c nh hng ln n thi ca nh nc v php lut. ng nhin, vi s a dng v lun bin i ca th trng, php lut ch c th t ra nhng nguyn tc chung.
1.2.1.Khuynnghcthivicquanqunlcnhtranh
Khuyn ngh 1: vic kim sot tp trung kinh t c ch ng v hiu qu, c quan qun l cnh tranh nn c nhng nghin cu v d on trc nhng th trng, nhng lnh vc kinh t c nguy c xy ra hin tng tp trung kinh t, thm ch nhng doanh nghip c kh nng thc hin hnh vi thu tm th trng bng hnh thc tp trung kinh t. Khng phi mi lnh vc kinh t khi xy ra hin tng tp trung kinh t u thuc phm vi kim sot ca php lut cnh tranh. Cc cuc sp nhp, mua li nhng th trng c qui m u t nh, phn tn s khng gy nh hng n c cu cnh tranh ca th trng v thng khng thuc phm vi kim sot ca php lut v tp trung kinh t. Phn ln cc v tp trung kinh t c tc ng ln n th trng cnh tranh xy ra nhng khu vc th trng ang c mc tp trung kinh t ng k hoc c v tr tng i trong nn kinh t. Nhng d bo khi kt hp vi chnh sch pht trin chung gip c quan c thm quyn
Trang89
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO kim sot tnh hnh sp nhp, hp nht, mua li, lin doanh mt cch nhanh chng, hiu qu v xc nh cc phng tin, th tc kim sot ph hp. H thng c s d liu phc v cho vic kim sot tp trung kinh t cn phn chia n nhm ngnh cp IV hoc cp V theo h thng ngnh kinh t quc dn (VSIC 2007) v hng ti xy dng c s d liu tng th xt trn cc th trng lin quan. Cn lp ra mt c ch gim st, ch trng vo cc ngnh c mc tp trung kinh t (CR3, CR5, HHI) cao. Khuyn ngh 2: Cn y mnh hn na hot ng tuyn truyn ph bin php lut cnh tranh ni chung v cc quy nh v tp trung kinh t ni ring ti cng ng doanh nghip. C mt thc t l, nhiu trng hp doanh nghip c th phn tng i ln, khi thc hin tp trung kinh t nhng hon ton khng lu n th tc thng bo m ch n khi np n thay i ng k kinh doanh ti s K hoch u t mi c yu cu tham vn vi c quan qun l cnh tranh v ngha v ny. Do hot ng trn phm vi quc t v am hiu lut php s ti, cc doanh nghip c vn u t nc ngoi khi thc hin hoc c d nh thc hin tp trung kinh t thng trc tip hoc thng qua cc vn phng lut s tham vn v c hng dn trnh t th tc thng bo.
Khuyn ngh 3: C quan qun l cnh tranh nn tin hnh nghin cu mt cch ton din, c v l lun v thc tin xut trnh Chnh ph phng n sa i, b sung Lut Cnh tranh nhm thc thi kim sot cc dng tp trung kinh t theo chiu dc v dng t hp. Hin nay, Lut Cnh tranh mi ch iu chnh cc trng hp tp trung kinh t theo chiu ngang. Chnh ph cng cn tnh n mt l trnh thch hp iu chnh cc trng hp tp trung kinh t theo chiu dc (vertical gia cc doanh nghip c quan h ngi mua ngi bn) v theo hnh thc t hp (conglomerate gia cc doanh nghip khng cng hot ng trn cng th trng sn phm v khng c cng quan h ngi mua ngi
Trang90
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO bn). nh hng tim n ca cc dng tp trung kinh t ny n mi trng cnh tranh khng phi l nh. C th l: i vi tp trung kinh t theo chiu dc, khi mt doanh nghip nm c v th th trng rt mnh mt phn on no trong chui kinh doanh th h c th li dng sc mnh th trng ny gy sc p i vi khu c lin quan trc v sau (upstream v downstream) v to kh khn cho nhng i th cnh tranh khng cng lin kt. Hn na, cc i th cnh tranh c nh gia nhp th trng cng s chu bt li v ro cn ti chnh v cng ngh s cao hn do doanh nghip sau khi tp trung kinh t s c c. Tp trung kinh t dng tp on cng c th gy ra nhng tc ng tiu cc n mi trng cnh tranh, c th k ra nh: (i) Cc doanh nghip tham gia tp trung dng tp on c li th cnh tranh trong vic tit kim c chi ph khi c nhu cu tn dng, bo him, qung co v c vn ti... v vi c s tim lc hng mnh v ti chnh, doanh nghip hp nht ny c th gy nh hng n chnh tr, vn ng hu trng... hoc trong cng tc i ngoi, quan h cng chng; (ii) Thng qua nhng hot ng kinh doanh, cc giao dch hon i, cc doanh nghip hp nht dng tp on c th c iu kin a ra nhng hch ton hn hp, hn ch ri ro v chi ph v th trng, c c nhng iu kin kinh doanh rt thun tin v v th s gy bt li cho nhng i th cnh tranh nh hn. Hin tng ny s lm v hiu ho nguyn l hiu qu vi tnh cht l nguyn tc chn lc ca nn kinh t th trng; v tm li, vic hnh thnh mt th lc qu hng mnh trn th trng trn nhiu phng din s tim n nhiu nguy c bt li cho cc ch th tham gia trn th trng v s tc ng ti ngi tiu dng mt cch trc tip hay gin tip 44. Khuyn ngh 4: Cn xc nh r v tr ca c quan qun l cnh tranh khng ch n gin l t chc thc thi Lut cnh tranh m nn c v tr xng ng v vai tr quan trng trong vic thm tra cc quyt sch kinh t c th nh hng n th trng cnh tranh, c bit i vi chin lc pht trin nhng ngnh c v tr quan trng trong s pht trin chung ca nn kinh t. Bn cnh vic tng cng c ch thi hnh php lut, vic xy dng chnh sch pht trin
44
L Vit Thi, Chuyn v Hnh vi tp trung kinh t, ti nghin cu v th ch cnh tranh trong iu kin pht trin th trng ti Vit Nam, Vin Nghin cu thng mi - B Thng mi, 2005. Trang91
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO cnh tranh trung hn v di hn cho th trng mt cch hiu qu, minh bch s gp phn khng nh chnh xc v tr ca php lut kim sot tp trung kinh t trong qu trnh hnh thnh v pht trin nn kinh t. nh hng xy dng v pht trin th trng cnh tranh phi c xy dng t c cu cnh tranh hin ti ca th trng, v tr ca cc lnh vc kinh t trong nh hng pht trin chung ca kinh t quc dn, iu kin kinh t-k thut pht trin, d bo v hiu qu pht trin theo tng m hnh cnh tranh.T nhng nh hng c bn trn, php lut kim sot tp trung kinh t c t chc thc thi mt cch linh hot, uyn chuyn theo nhu cu pht trin ca th trng song vn m bo s minh bch, cng bng. Khuyn ngh 5: Tng cng s hp tc gia c quan qun l cnh tranh Vit Nam v cc c quan qun l cnh tranh quc t trao i thng tin lin quan n tp trung kinh t xuyn bin gii. Vi xu hng tp trung kinh t xuyn bin gii ngy cng gia tng, s hp tc quc t gia cc c quan qun l cnh tranh l rt quan trng. Hin nay, c rt nhiu tp on a quc gia hot ng trn lnh th Vit Nam v c v th th trng tng i ln nn thng qua hp tc quc t, Cc Qun l cnh tranh c th ch ng hn trong vic gim st hot ng tp trung kinh t ca nhm doanh nghip ny.
1.2.2.Khuynnghivicccquanqunlnhnchuquan
vic qun l nh nc v ng k kinh doanh v vic kim sot tp trung kinh t hiu qu, cn xy dng c ch phi hp gia c quan qun l cnh tranh v c quan ng k kinh doanh v cc c quan qun l nh nc chuyn ngnh Hin nay, ch c iu 38 Ngh nh 116/2005/N-CP quy nh v vn ny bng trch nhim ca c quan qun l cnh tranh trong vic gi tr li thng bo tp trung kinh t n c quan ng k kinh doanh. Cc ni dung trong vic kim sot tp trung kinh t nh vic xc nh th trng lin quan, tnh ton th phn kt hp, tc ng ca v vic n c cu cnh tranh ca th trng khng n gin v c th pht sinh nhng cch thc xc nh, nhng quan im khc nhau. Do , c ch phi hp khng th hiu gin n l vic thng tin m cn l c ch phn cng, lin kt thng nht cc quy trnh tnh ton, phng thc
Trang92
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO kim sot hp l, hiu qu. Mc d Lut Doanh nghip bc u s dng nhng nguyn tc trong vic kim sot tp trung kinh t theo Lut Cnh tranh, song trong th tc ng k kinh doanh, th tc sp nhp, chuyn nhng vn, c phn li khng c nhng quy nh thch hp s lin kt gia th tc thng bo tp trung kinh t v cc th tc tng ng t hiu qu. V nguyn tc, trong nhng trng hp phi thng bo theo Lut Cnh tranh, doanh nghip ch c thc hin tp trung kinh t sau khi c tr li bng vn bn ca c quan qun l cnh tranh khng nh v vic khng thuc trng hp b cm. Khi , trong h s ng k kinh doanh, h s sp nhp, hp nht doanh nghip cn c thm vn bn tr li ca c quan qun l cnh tranh. Tuy nhin, cc quy nh trong Lut doanh nghip v Ngh nh 88/2006/N-CP ca Chnh ph ngy 29/08/2006 v ng k kinh doanh khng quy nh v vic ny. Thc trng trn chc chn lm cho s phi hp gia cc c quan hu quan cng thm lng lo. Khi , vic kim sot tp trung kinh t kh em li hiu qu cao. Cn c mt knh thng tin trao i c s d liu lin quan n thng tin doanh nghip phi bo co cho c quan chc nng gia c quan qun l cnh tranh v cc c quan chuyn ngnh nh Tng cc thng k, B Ti chnh, y ban chng khon nh nc, Ngn hng nh nc, cc c quan iu tit ngnh. Cc c quan ng k kinh doanh ti cc a phng (S K hoch u t) cng lu hng dn doanh nghip thc hin th tc thay i ng k kinh doanh cn tun th cc quy nh ca php lut v cnh tranh trnh trng hp doanh nghip c tin hnh nhng s b buc phi thc hin cc bin php ch ti mc rt cao (c th b pht n 10% tng doanh thu ca nm ti chnh trc thi im vi phm v cng vi cc bin php khc phc hu qu b sung). 2. Nhm vn th hai: Khuyn ngh i vi cng ng doanh nghip Rt kh mt doanh nghip c th ln mnh ngay lp tc m h s phi chp nhn s cnh tranh gay gt c trong nc v nc ngoi. Tp trung kinh t l mt trong nhng cch thc hiu qu gip doanh nghip nng cao nng lc cnh tranh, ti c cu h thng qun l, b my t chc nn cn c doanh nghip coi l mt trong nhng chin lc pht trin lu di. Doanh nghip cn phi n lc tm kim v m phn vi nhng i tc thc s c kh nng cng pht trin.
Trang93
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Doanh nghip cn tun th nghim tc cc quy nh v tp trung kinh t v mc ch ti i vi nhng vi phm ny l rt ln (gm c mc pht bng tin tnh theo doanh thu v cc bin php khc phc hu qu khc). Doanh nghip nn nghin cu, chun b y thng tin theo yu cu ca lut php, c s tham vn vi c quan chc nng trc khi tin hnh tp trung kinh t (c bit l v th tc thng bo, th tc xin hng min tr, th phn ca cc doanh nghip tham gia,...) v hp tc vi c quan iu tra khi xy ra v vic nh hng n mi trng cnh tranh Cc bn tham gia cn lu n nhng tr ngi trong giao dch M&A nh: - Khc bit v quan im gia bn mua v bn bn; - Vn bo mt thng tin; - Thng tin v doanh nghip cha chnh xc (ti chnh, nhn s, k hoch kinh doanh,..); - Cc vn v thm nh, nh gi ti sn (Due Diligence Process); - Cc vn lin quan n thu v ngha v i vi nh nc; - Cc vn v thc hin phng n do yu t thi gian. Cc cng ty t vn M&A s ngy cng ng vai tr quan trng, l trung gian trong cc hot ng tp trung kinh t nn cn nng cao nng lc, tnh chuyn nghip cao v phm vi hot ng. H phi thc s ng vai tr va l mi gii nhng cng l ngi t vn cho cc bn trong hot ng mua li v sp nhp, ch khng phi ch dng vai tr trung gian qua cc website mang tnh cht rao vt. Hnh thc ny ch ph hp vi cc giao dch ca cc c s sn xut, ca hng, thng hiu c quy m rt khim tn. Cc hot ng tp trung kinh t cn phi da trn nhu cu ni ti ca th trng (gm c ngi mua v ngi bn). Tc l vi nn kinh t th trng, s cnh tranh gia cc doanh nghip tt yu s dn n cnh tranh, thn tnh ln nhau c chim th trng, mi trng kinh doanh m c s cnh tranh cao gia cc doanh nghip l ng lc doanh nghip vn ln, pht trin c chiu su v chiu rng, v ng nhin khi s c doanh nghip tn ti, pht trin, s c doanh nghip ph sn, b thn tnh... V tt yu s hnh thnh nhu cu mua, bn, sp nhp, lin doanh, lin kt gia cc doanh nghip ln
Trang94
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO mnh hn, pht trin hn v h tr cho nhau tt hn. Cc doanh nghip cn xy dng c knh kim sot thng tin, tnh minh bch trong hot ng kinh doanh ni chung, hot ng tp trung kinh t ni ring. Bi v trong hot ng tp trung kinh t, thng tin v gi c, thng hiu, th trng, th phn, qun tr... l rt cn thit cho c bn mua, bn bn. Nu thng tin khng c kim sot, minh bch th c th gy nhiu thit hi cho c bn mua, bn bn, ng thi nh hng nhiu n cc th trng khc nh hng ha, chng khon, ngn hng. Bi v, cng nh cc th trng khc, th trng tp trung kinh t hot ng c tnh dy chuyn, nu mt v tp trung kinh t ln din ra khng thnh cng hoc c yu t la di th hu qu cho nn kinh t l rt ln v c th c phiu, tri phiu, hot ng kinh doanh, u t... ca doanh nghip ni ring v cc doanh nghip lin quan b nh hng theo. Th trng tp trung kinh t (vi hnh thc M&A) l mt th trng cn s tham gia, tham vn ca nhiu chuyn gia c kinh nghim chuyn su v cc lnh vc khc nhau nh lut php, ti chnh, thng hiu... do , cn c nhng chng trnh o to c c i ng chuyn gia tt, nhng ngi mi gii, t vn cho c bn mua, bn bn, ng thi l ngi cung cp thng tin tt nht v th trng. C nh vy th trng tp trung kinh t Vit Nam mi hot ng tt v i vo chuyn nghip.
PH LC 1. CC MU H S THNG BO TP TRUNG KINH T, MU H S XIN HNG MIN TR
Mu h s thng bo tp trung kinh t

Mu MTB - 1 (Ban hnh km theo Quyt nh s 17/Q-QLCL ca Cc trng Cc Qun l cnh tranh ngy 04-07-2006) CNG HA X HI CH NGHA VIT NAM c lp - T do - Hnh phc
Trang95
......, ngy.... thng.... nm..... THNG BO Vic tp trung kinh t Knh gi: Cc Qun l cnh tranh 1. Thng tin v cc doanh nghip d nh tham gia tp trung kinh t A. Tn doanh nghip th nht: (ghi bng ch in hoa)................ .................................................................................................... Tn doanh nghip vit bng ting nc ngoi (nu c): ............ ..................................................................................................... Tn doanh nghip vit tt: ........................................................ Giy chng nhn ng k kinh doanh (hoc giy php u t) s: Ni cp:........................................... Cp ngy:......./........../.... Ngnh, ngh kinh doanh: .......................................................... .................................................................................................... a ch ca tr s chnh: ........................................................... .................................................................................................... in thoi:................................ Fax:.......................................... Email (nu c):.................... Website (nu c): .......................... a ch ca (cc) chi nhnh (nu c):......................................... .................................................................................................... a ch ca (cc) vn phng i din (nu c):.......................... .................................................................................................... H tn ngi i din theo php lut ca doanh nghip: (ghi bng ch in hoa) Chng minh nhn dn (hoc H chiu) s:................................ Ni cp:.................................... Cp ngy:........./........./.......... B. Tn doanh nghip th hai: (ghi bng ch in hoa).................. .................................................................................................... Tn doanh nghip vit bng ting nc ngoi (nu c) ............. Trang96
.................................................................................................... Tn doanh nghip vit tt:.......................................................... Giy chng nhn ng k kinh doanh (hoc giy php u t) s: .................................................................................................... Ni cp:.................................... Cp ngy:........./........./......... Ngnh, ngh kinh doanh: ........................................................... .................................................................................................... a ch ca tr s chnh: ............................................................ .................................................................................................... in thoi:........................................ Fax:.................................. Email (nu c):....................... Website (nu c): ....................... a ch ca (cc) chi nhnh (nu c):......................................... .................................................................................................... a ch ca (cc) vn phng i din (nu c):.......................... ..................................................................................................... H tn ngi i din theo php lut ca doanh nghip: (ghi bng ch in hoa Chng minh nhn dn (hoc H chiu) s:................................ .................................................................................................... Ni cp:....................................Cp ngy:........../......../......... 45 2. M t v tp trung kinh t m cc bn d nh tin hnh .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... ngh Cc Qun l cnh tranh xem xt Thng bo vic tp trung kinh t ny v h s km theo tr
45
in thng tin v cc doanh nghip khc nu c nhiu hn hai doanh nghip d nh tham gia tp trung kinh t Trang97
li bng vn bn v vic tp trung kinh t c b cm hay khng theo quy nh ca Lut Cnh tranh. Chng ti xin cam kt chu trch nhim hon ton trc php lut v s trung thc v chnh xc ca ni dung Thng bo vic tp trung kinh t ny v h s km theo.
Cc doanh nghip thng bo vic tp trung kinh t (K tn v ng du) Ni nhn: - Nh trn; - ............. Km theo n: - ................ - ................
Trang98
Mu n ngh min tr i vi v vic tp trung kinh t

M u M - 4 (Ban hnh km theo Quyt nh s 17/Q-QLCL ca Cc trng Cc Qun l cnh tranh ngy 04-07-2006) CNG HA X HI CH NGHA VIT NAM c lp - T do - Hnh phc ......, ngy.... thng.... nm..... N NGH Hng min tr i vi tp trung kinh t Knh gi: Th tng Chnh ph/B trng B Cng Thng46 1. Thng tin v cc doanh nghip d nh tham gia tp trung kinh t A. Tn doanh nghip th nht: (ghi bng ch in hoa)................ .................................................................................................... Tn doanh nghip vit bng ting nc ngoi (nu c): ............ .................................................................................................... Tn doanh nghip vit tt: Giy chng nhn ng k kinh doanh (hoc giy php u t) s: .................................................................................................... Ni cp:...................................... Cp ngy:......./........../......... Ngnh, ngh kinh doanh: ........................................................... .................................................................................................... a ch ca tr s chnh: ............................................................ in thoi:........................................... Fax:............................... Email (nu c):..........................Website (nu c):..................... a ch ca (cc) chi nhnh (nu c):.........................................
46
Ty thuc vo trng hp min tr tp trung kinh t. Nu tp trung kinh t thuc khon 2 iu 19 ca Lut Cnh tranh, Th tng Chnh ph l ngi c thm quyn quyt nh vic min tr. Nu tp trung kinh t thuc khon 1 iu 19 ca Lut Cnh tranh, B trng B Thng mi (nay l B Cng Thng) l ngi c thm quyn quyt nh vic min tr Trang99
.................................................................................................... a ch ca (cc) vn phng i din (nu c):.......................... .................................................................................................... H tn ngi i din theo php lut ca doanh nghip: (ghi bng ch in hoa) Chng minh nhn dn (hoc H chiu) s:................................ .................................................................................................... Ni cp:....................................Cp ngy:........./........./..........
B. Tn doanh nghip th hai: (ghi bng ch in hoa).................. .................................................................................................... Tn doanh nghip vit bng ting nc ngoi (nu c): .................................................................................................... Tn doanh nghip vit tt:.......................................................... .................................................................................................... Giy chng nhn ng k kinh doanh (hoc giy php u t) s: .................................................................................................... Ni cp:.................................... Cp ngy:........./........./.......... Ngnh, ngh kinh doanh: ........................................................... .................................................................................................... a ch ca tr s chnh: ............................................................ .................................................................................................... in thoi:.......................... Fax:................................................ Email (nu c):........................ Website (nu c): ...................... a ch ca (cc) chi nhnh (nu c):......................................... .................................................................................................... a ch ca (cc) vn phng i din (nu c):.......................... .................................................................................................... H tn ngi i din theo php lut ca doanh nghip: (ghi bng ch in hoa) .................................................................................................... Chng minh nhn dn (hoc H chiu) s: Trang100
. ............................................................................................. Ni cp: ................................. Cp ngy:........../......../......... 47 2. Tp trung kinh t m cc bn d nh tin hnh .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... 3. Gii trnh tm tt v vic p ng iu kin c hng min tr theo Lut Cnh tranh .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... ngh Th tng Chnh ph/B trng B Cng Thng 48 xem xt, quyt nh cho chng ti hng min tr i vi trng hp tp trung kinh t ny. Chng ti xin cam kt chu trch nhim hon ton trc php lut v s trung thc v chnh xc ca ni dung n ngh hng min tr ny v h s km theo.
Ni nhn:
Cc doanh nghip ngh hng min tr (K tn v ng du)
- Cc Qun l cnh tranh ( thm nh); - .......... Km theo n: - ................

47
in thng tin v cc doanh nghip khc nu c nhiu hn hai doanh nghip d nh tham gia tp trung kinh t 48 Ty thuc vo trng hp min tr tp trung kinh t. Nu tp trung kinh t thuc khon 2 iu 19 ca Lut Cnh tranh, Th tng Chnh ph l ngi c thm quyn quyt nh vic min tr. Nu tp trung kinh t thuc khon 1 iu 19 ca Lut Cnh tranh, B trng B Thng mi l ngi c thm quyn quyt nh vic min tr. Trang101
PH LC 2. TNG QUAN HOT NG MUA BN SP NHP DOANH NGHIP TRN TH GII TRONG NHNG NM QUA
1. Ln sng M&A th 6: Hp nht Trong lch s kinh t th gii t u th k 20, c 6 ln sng tp trung kinh t vi cc c im v kt qu khc nhau (Xem hnh 5.1). Hnh 5.1: Cc ln sng tp trung kinh t trn th gii trong lch s
Ngun: The Brave New World of M&A (BCG 7/2007)
C th, c cc ln sng sp nhp din ra vo cc khong thi gian nh sau: u th k XX (ln sng c quyn ha), nhng nm 1920 (ln sng sp xp li t c hiu qu theo quy m), nhng nm 1960 (ln sng thnh lp tp on), u thp nin 1980 (ln u t ti chnh), cui thp nin 1990 (ln sng ton cu ha cng s bng n ca mng Internet) v ln sng mi nht hp nht cc ngnh cng nghip, bt u t nm 2004 ti nay, sau s v ca hng lot cng ty dot com. Trong ln sng M&A th su ny, t l cc v hp nht trong tng s gi tr cc giao dch tng vt t mc 48,7% trong giai on 1999-2000 ln n 71,4% 49 trong nm 2006. Ton cu ha, mi trng th ch t do ha hn trong mt s ngnh, v s thnh lp nhiu
49
Boston Consulting Group Report The Brave New World of M&A July 2007 Trang102
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO qu dnh ring cho hot ng M&A thc y xu hng ny. Theo nh gi ca Hng truyn thng Thomson v Hng kim ton PricewaterhouseCoopers (PwC) th tng gi tr M&A trong nm 2006 ln n gn 3.500 t USD vi gn 40.000 v. Cc lnh vc thc hin M&A nhiu nht u cng chung c im l pht trin nhanh, cnh tranh ln. Nu trc y l cc ngnh cng nghip t, thp, nng lng th ngy nay c nhng ngnh mi ni ln nh truyn thng, cng ngh thng tin, ti chnh, chng khon, dc phm, thng tn..., ni bt l cc v Mittal Arcelor (39,5 t USD), Endesa - E.ON (66 t USD), AT&T - BellSouth (83,4 t USD), Adidas - Reebok (3,8 t USD), Thomson Reuters (17,2 t USD), RBS, Santander, Fortis - ABN Amro (96.6 t USD), Mitsubishi Tokyo Financial - UFJ Holdings (59,1 t USD), JP Morgan Chase Bank One (56.9 t USD), Lenovo Group - IBM PC (1,25 t USD) 2. Gi tr cc v giao dch tng mnh Trong giai on t nm 1991 n 2006, s v giao dch hng nm nhiu hn bt k giai on no khc trong lch s, vi mc trung bnh khong 21.000 giao dch/nm. iu ny phn nh mi quan h thun chiu mnh hn gia GDP v hot ng M&A trn ton cu. (Xem hnh 5.2). Hnh 5.2: Tng quan gia M&A v tng trng GDP
Ngun: The Brave New World of M&A (BCG 7/2007)

Trang103
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Trn thc t, mc cc hot ng tng tng i u n v nhanh chng trong hn mt phn t th k va qua. Mc d s lng v gi tr cc giao dch c gim st trong 3 nm sau khi kt thc ln sng M&A th 5 vo nm 2000 khi s cc giao dch t mc cao k lc (khong 29.500 giao dch/nm) nhng tng tr li, cho d vi tc thp hn trc . Trong giai on 2002 2006, s lng cc giao dch tng 6%/nm, so vi mc tng trung binh 14%/nm giai on 1981 2006. c im ng ch nht ca ln sng M&A ngy nay l quy m ca cc giao dch v tc tng ca quy m . T nm 2002, gi tr trung bnh ca mt giao dch tng gn gp i, vt mc 110 triu USD, mc cao th hai trong lch s, ch sau nh cao nm 2000 (khi gi tr trung bnh ca mt giao dch t mc 140 triu USD). Con s ny tng ng vi mc tng cng dn hng nm 50 l 20% trong giai on 2002 2006, so vi mc tng 15% trung bnh ca giai on 1981 2006. ng ch nht l s v quy m khng l (trn 1 t USD) tng mnh hn bao gi ht, vi mc hn 18%/nm. Ch trong nm 2006, c khong 450 v sp nhp khng l, ch t hn mc k lc 470 v trong nm 2000. Nguyn nhn ca quy m tng nh vy mt phn l do xu hng hp nht gia tng v mc nh gi chung cao hn, nhng iu cng phn nh thc t rng bn thu tm c mt ngun vn dng mua li ln hn nh vo li nhun k lc v mc li sut thp, gip h c th thc hin nhng bn cho mua mnh tay hn. Chu M vn chim phn ln cc giao dch tnh theo gi tr (46,5% trong giai on 1997 2006), tip theo l chu u (29,5%), mc d chnh lch ca 2 khu vc ny gim. T l ca cc giao dch lin khu vc tnh theo gi tr l tng i thp (12,8%) v phn ln l gia cc cng ty ca chu M v chu u. Tuy nhin, c nhiu biu hin cho thy cc nc ang pht trin ang ngy cng hot ng tch cc hn trn th trng M&A, cho d vn cn mc thp. Chng hn, trong giai on 2002 2006, gi tr cc giao dch Trung Quc v n tng 20,4%/nm tc tng nhanh th hai trn th gii sau chu M (21,6%), ha hn t sut li nhun cao hn cc th trng truyn thng. Ngc li, M&A cng l mt cng c hu hiu cc cng ty ca nhng nc ang pht trin ny vn ra th trng th gii. Mt s v in hnh l cc trng hp ca Trung Quc nh Cng ty t Nam Kinh (Trung Quc) hng MG Rover ca Anh vi gi 53 triu Bng, Lenovo mua mt n v sn xut my tnh c nhn ca IBM vi gi 1,75 t USD,
50
Compound Annual Growth Rate (CAGR) Trang104
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO TCL mua li chi nhnh sn xut tivi ca Thomson (Php), Haier Group mua li hng sn xut thit b gia dng Maytag Corp, hay n : Tata Motor mua Jaguar, Land Rover (2,3 t USD), Mittal Steel mua ISG (4,5 t USD) v Arcelor (39,5 t USD), Tata Group mua Corus Group (13 t USD). 3. Cc qu u t ang y mnh vo hot ng M&A Cc qu u t (Private Equite Firms) ang ng vai tr ngy cng quan trng trn th trng v h tn dng c giai on chi ph li vay ca h thng ngn hng thp nhm thc hin cc v M&A (leverage buyout - LBOs). T nm 1996, t l s giao dch ca h tng t 6% ln n 14%, tng ng vi mc tng trung bnh 12%/nm, trong khi t l tng gi tr giao dch cn tng mnh hn nhiu, gp ba ln, t 8% n 24% - tng ng vi mc tng 24%/nm. Tnh theo gi tr tuyt i, quy m ca giao dch ca cc PEs cn mnh hn na. Tng gi tr giao dch ca cc PEs tng t 160 t USD nm 2000, khi gi tr v s lng M&A t mc k lc, ln n mc 650 t USD vo nm 2006. Bng 5.1: Cc qu u t ln nht th gii (tnh n 2007)
STT Tn qu Tr s Tng vn (t USD)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
The Carlyle Group Kohlberg Kravis Roberts Goldman Sachs PIA The Blackstone Group TPG Capital Permira Apax Partners Bain Capital Providence Equity Partners CVC Capital Partners
Washington DC New York New York New York Fort Worth London London Boston Providence London
32,50 31,10 31,00 28,36 23,50 21,47 18,85 17,30 16,36 15,65
Trang105
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Cinven Apollo Management 3i Group Warburg Pincus Terra Firma Capital Partners Hellman & Friedman CCMP Capital General Atlantic Silver Lake Partners Teachers' Private Capital London New York London New York London San Francisco New York Greenwich Menlo Park Toronto 15,07 13,90 13,37 13,30 12,90 12,00 11,70 11,40 11,00 10,78
Ngun: Private Equity International 5/2007
Cc qu ny ng vai tr to ln trong vic thu tm ti cc v IPO trn ton th gii. Tng s vn ca 50 qu u t ln nht th gii l 551 t USD, tng ng vi 23% tng gi tr cc v IPO t nm 2002 ti 2007 (2.322 t USD). 4. S ni ln ca cc Qu u t nh nc (SWF) Do hin tng bng n ca ci trong vi thp nin qua, ti sn ca nhiu quc gia (c bit l cc nn kinh t mi ni) tng vt. Khc vi thng l c, tin bc d tha thng c i thnh qu kim nh vng hay ngoi t mnh ri ct trong ngn kh phng khi "hon nn", thng gi l d tr quc gia, nay, cc quc gia thnh lp cc qu nhm kinh doanh khai thc ngun d tr , hoc gy nh hng kinh t, chnh tr phc v cc mc tiu quc gia... Cc qu ny hot ng nh cc qu u t ti chnh, c tn gi l "Sovereign Wealth Fund". Nhng quc gia hin nay (tnh n cui 2007) c tr gi qu ny ln t 20 t -la
Bng 5.2: Cc qu u t quc gia ln trn th gii

Trang106
Nm thnh lp Tng ti sn (c tnh) (t USD)
Tn qu
Quc gia
Cc u t Abu Dhabi Qu hu tr chnh ph Tp on u t chnh ph Cc qu t du m Qu bo tn cho th h sau Tng Cng ty u t Trung Quc Tp on Temasek Qu bo tn Du la Cc u t Qatar Fond de Resgulation des Recettes Cc u t Brunei Khc
Tng
UAE Na Uy Singapore Saudi Arabia Kuwait Trung Quc Singapore Libya Qatar Algeria Brunei
1976 1996 1981 Na 1953 2007 1974 2005 2005 2000 1976 1983
875,0 380,0 330,0 300,0 250,0 200,0 159,2 50,0 50,0 42,6 38,0 30,0 171,4
2.876,2
Alaska Permanent Fund Corporation Hoa K
Ngun: Morgan Stanley (2008)
Do quy m v tm quan trng ngy cng tng ln, cc SWF ngy cng c nh hng ln trn th trng mua bn, thu tm doanh nghip, c bit l cc ngnh cng nghip then cht ca cc nc pht trin. Vi lo ngi ny, Lin minh chu u ang xem xt vit hn ch cc v thu tm ca nc ngoi, y ban u t nc ngoi Hoa K (CFIUS) cng tin hnh nhng quan ngi tng t 51. 5. Tng quan hot ng mua bn, sp nhp doanh nghip ti chu Thi Bnh Dng cc nm qua Cng vi xu hng chung trn th gii, nm 2007 k lc ca hot ng M&A ti vng chu Thi Bnh Dng vi khi lng ln ti 883 t USD (cha bao gm cc v thc hin ni vng), cao hn 69% so vi mc 524 t USD ca nm trc (cng l mt nm
51
Chng hn, v tp on du kh Trung Quc CNOOC, vi h tr ca SWF d nh mua li cng ty du kh ln th 9 ca M l Unocal vo nm 2005 lm dy ln nhng quan ngi v an ninh kinh t v nng lng v phi a ln Quc hi M gii quyt Trang107
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO k lc). S pht trin ny din ra trn mt phm vi rng ln, trong ni bt l ti Australia, Singapore, Trung Quc v n vi mc tng trn 80%. Indonesia v Vit Nam l 2 nc c khi lng M&A tng gp i, d vn cn mc thp. Ngoi tr Austraslia, Singapore v New Zealand c 65% s v l thc hin ngoi lnh th (outbound) (phn ln vo Hoa K v chu u), hu ht ti cc nc khc l thc hin trong nc hoc u t vo (inbound) (75%, nm 2006 l 80%). Cc lnh vc u t ch yu vn tip tc l cc ngnh dch v ti chnh, bt ng sn, tiu dung, nng lng v ti nguyn phn nh mc nh hng ang gia tng ca tng lp trung lu chu v qu trnh th ha tng lc, cng nh gi du v hng ha gia tng. Mc d l nm k lc ca giao dch M&A, nhng nm 2007 i qua vi nhng m my en pha chn tri. Cuc khng hong cho vay nh di chun v cc ni lo s khc lm cho th trng chng khon c nhng thng ngy bin ng mnh. Lm pht xut hin hu ht cc nc chu Thi Bnh Dng v nh hng ln n cc tng lp dn c thu nhp thp, gia tng khong cch giu ngho v thiu cc tm m an sinh x hi. Nn kinh t M ang bc vo giai on suy thoi. Do l nc nhp khu nhiu hng ha chu nht, ni lo s rng s c mt giai on lm pht i i vi nh tr tng trng quy m ton cu do nc M em li. Khng mt cng ty hay quc gia no khng b nh hng khi khch hng ln nht ca h b thua l. Cng khng ngc nhin khi hu ht cc chnh ph u h thp d bo tng trng trong nm 2008. Tc ng ca nhng m my en ny i vi M&A trong nm 2008 ty thuc vo vic nn kinh t M s suy thoi n mc no. Chc chn khng thiu cc qu v cc cng ty di do tin mt sn sng thu tm bt k mt c hi u t no trong giai on suy thoi. Mt cuc suy thoi nh, i cng vi chnh sch tin t ni lng v iu chnh ca th trng chng khon, c th thc y hot ng M&A v thc t l lm gim k vng gi tr trong khi khng lm gim nhu cu i v vn trong mi cch hu hnh no. Mt khc, trong mt cuc suy thoi su v au n, cc c hi M&A au bun c bi hon kh b p c tn tht ca cu v vn tng trng, l ng lc ca hu ht cc v M&A trong nhng nm va qua.
Hnh 5.3: Gi tr v khi lng giao dch M&A ti chu TBD 2006 2008
Trang108
Ngun:Asia Pacific M&A Bulletin Year End 2007 (PwC)
PH LC 3. H THNG THNG BO SP NHP CA CC NC TRN THGII

Trang109
TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO H thng thng bo sp nhp chng c quyn trn th gii

H thng thng bo bt buc tin sp nhp Albania Argentina Austria Azerbaijan Belarus B Brazil Bulgaria Canada Colombia Croatia Cyprus an Mch Cng ha Czech Lin minh chu u Estonia Phn Lan Php c Hy Lp Hungary Ireland Israel Italia Nht Bn Kazakhstan Kenya Latvia Lithuania Macedonia Mexico Moldova H Lan Ba Lan B o Nha Rumania Lin bang Nga Slovakia Slovenia Nam Phi Hn Quc Thy in Thy S i Loan Thi Lan Tunisia Th Nh K Ukraina Hoa K Uzbekistan Nam T Vit Nam H thng thng bo hu sp nhp Argentina Hy Lp Indonesia (n 3/2000) Nht Bn Hn Quc Lin bang Nga Nam Phi Ty Ban Nha Macedonia Tunisia H thng thng bo t nguyn Australia Chile B Bin Ng n New Zealand Na Uy Panama Vng quc Anh Venezuela
Trang110

Bao Cao Tap Trung Kinh Te

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bao Cao Tap Trung Kinh Te

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

B CNG THNG CC QUN L CNH TRANH

BO CO TP TRUNG KINH T TI VIT NAM:

H Ni, thng 1 nm 2009

BO CO TP TRUNG KINH T TI VIT NAM: HIN TRNG V D BO

1. Mi trng kinh t v m ca hot ng tp trung kinh t ..................................................................33

2. Mc tp trung kinh t .....................................................................................................................37

2.2. Ch s tp trung kinh t ti Vit Nam ...........................................................................................40

3. Hot ng tp trung kinh t ti Vit Nam trong cc nm qua .............................................................49

4. Mt s c im ca cc v tp trung kinh t ti Vit Nam trong thi gian qua.................................59

4. Xu hng mua bn sp nhp trong mt s ngnh ...............................................................................67

2. Nhm vn th hai: Khuyn ngh i vi cng ng doanh nghip................................................93

DANH MC THUT NG VIT TT

H Ni, thng 01 nm 2009 Cc trng Cc Qun l cnh tranh

MI TRNG PHP L CA HOT NG TP TRUNG KINH T

Chng VII, Chng VIII Lut Doanh nghip nh nc nm 2003 Trang16

Ngun: Cc Qun l cnh tranh

Ngun: Cc Qun l cnh tranh

Khon 4 iu 17 Lut Cnh tranh nm 2004 Trang22

iu 24 Lut Cnh tranh 2005 iu 39 v iu 84 Lut Doanh nghip nm 2005 Trang24

TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO 2.5. Cc vn bn php lut khc

Hnh 1.2: Th tc xem xt min tr

C quan cnh tranh

Yu cu cung cp thng tin Tr li bng vn bn Doanh nghip y hp l H s y , hp l C quan cnh tranh

B trng B Cng thng

B trng B Cng thng

Xin kin cc c quan lin quan

Quyt nh min tr Doanh nghip

Quyt nh min tr Doanh nghip

TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO Ch s HHI c 2 cch tnh:

Trong s1 l th phn ca doanh nghip ln nht. (iv) Ch s Linda

52.81% 51.14% 46.82% 42.47% 40.05%

Ngun: Cc Qun l Cnh tranh tnh ton t d liu ca Tng cc Thng k

Bng 2.2: Cc ngnh c CR3 tng nhiu nht

183.93% 70.59% 37.63% 32.95% 26.76%

Ngun: Cc Qun l Cnh tranh tnh ton t d liu ca Tng cc Thng k

10 65 11 7 30 91 25 354 7 6 13 32 119 1519

Bng 2.4: Cc ngnh c mc tp trung kinh t thp

Ngun: Cc Qun l Cnh tranh tnh ton t d liu ca Tng cc Thng k

TPTRUNGKINHTTIVITNAM: HINTRNGVDBO qua cc nm

-0.4095 -0.4619 -0.2345 0.9860 0.8843

-0.3756 -0.4206 -0.2442 0.9881 0.9017

-0.3151 -0.3478 -0.2178 0.9857 0.8715

Ngun: Cc Qun l cnh tranh

Theo bo co ca Th tng Chnh ph ti k hp th 3, Quc hi Kha XII, ngy 30/5/2008 Trang47

Ngun: Tng hp ca Cc Qun l cnh tranh

Ngun: Tng hp ca Cc Qun l cnh tranh

Ngun: Pricewaterhouse Cooper (7/2008)

Gook Khng c cng

2007 2007 2007 2007 2007 2007

Investment Fund Management, Temasek Holdings

2007 2007 2007 2007 2007 2007

15.60% 100.00% 20.00% 100.00% 100.00%

CT TM v DV Hng Thy 25.01%

Ngun: Tng hp ca Cc Qun l Cnh tranh

Ngun: Cc Qun l Cnh tranh tng hp t d liu ca HOSE v HASTC

423.651.000 232.907.293 132.774.000 66.530.000 22.245.000 17.150.000 7.500.000 5.120.000 1.150.000

Ngun: Tng hp ca Cc Qun l cnh tranh

Ngun: Cc u t nc ngoi B K hoch u t

Bng 2.9: Mt s v sp nhp in hnh ca doanh nghip c vn u t nc ngoi

Sp nhp theo Q 340/KCN<25/8/98>

phm Cargill Vit Nam CTLD Unilever Vietnam

rng, bt git SX bin th in Lp t, bo Chuyn thnh DN 100% vn nc ngoi v sp nhp

9.200.000 16.827.016 13.010.000

Ngun: Cc u t nc ngoi B K hoch u t