PROLOGO

Si Rizal sa Kanyang Panahon

Ang Daigdig noong Panahon ni Rizal Apat na buwan bago isilang si Rizal, si Czar Alexander II ay nagisyu ng proklamasyong nagpapalaya sa 22,500,000 na alipin. Nang isinilang si R izal noong !unyo "#, "$%", naganap ang giyerang sibil sa stados &nidos. 'a(il sa maigting na labanan napilitan si )angulong *in+oln na ipatupad ang )roklamasyon ng mansipasyon ng mga aliping Negro noong ,ept. 22, "$%-. !unyo ", "$%", si .enito /uarez ay na(alal na pangulo ng 0exi+o. Isang taon makalipas nito, si mperador Napoleon III ng )ransya ay nagpadala ng mga tropang )ranses para salakayin at sakupin ang 0exi+o, da(il sa giyerang sibil sa stados &nidos ay (indi naka(ingi ng tulong si /uarez ky )angulong *in+oln. 1ayunpaman, magiting na ipinagtanggol ng mga Indiyan at 0e(ikano ang kanilang bansa sa mga )ranses. )ara mapatatag ang kanyang pananakop sa 0exi+o, inilulok si )unong 'uke 0aximillian ng Austria bilang tau2 tau(ang mperador ng 0exi+o noong !unyo "2, "$%3. )agkatapos ng gireyang sibil sa Amerika, si /uarez, ay tinalo ang mga pwersa ni 0aximillian sa *abanan ng 4ueretano 50ayo "5, "$%67 at siya ay ipinabitay noong !unyo "#, "$%6. ,a pana(on ni Rizal, dalawang bansang uropeo ang napag2isa ang kanilang mga bansa. Ang (ukbong mga Italyano o 8Red ,(irts9 ay pinamunuan nina Conde Ca:our at ni 1aribaldi. ,ila ang nagtaboy sa mga Austriyano at )ranses sa Italya. ,i ;i+tor mmanuel ang pinili bilang (ari at ang Roma bilang kabisera. ,i <tto :on .ismark ang namuno sa mga Aleman. ,i !aring =il(eilm ng )russia ang napili nilang unang >ran+o2 )rusyano. ,a pana(on ni Rizal, nanguna ang Inglatera sa mga Imperyalista sa buong daigdig, nagawa nilang sakupin ang maraming bansa at ito ang nagpatatag ng imperyo sa buong mundo. 'a(il sa pagkapanalo ng Inglatera sa &nang 'igmaan ng Apyan laban sa ?sina napunta sa kanila ang isla ng !ong @ong. ,a )anglawang 'igmaang ng Apyan muli silang nagwagi at napilitan ang dinastiyang 0an+(u upang ipagkaloob sa kanila ang ?angway ng @owloon. &pang maiwasan ang digmaan sa pagitan ng spanya at Alemanya, da(il sa pagsakop ng mga Aleman sa isla ng Aap nakabilang sa mga nadiskubre ng spanya, nagsumite ang magkabilang panig ng ?anong sa Carolina kay )apa *eon BII na naging batayan sa arbitrasyon.

Ang Pilipinas sa Panahon ni Rizal Noong pana(on ni Rizal, laganap na laganap ang pagmamalupit ng spanya sa )ilipinas. Naging biktima sila ng kawalang2katarungan. Ilan sa kasamaan ng spanya ay ang mga sumusunodC 1.Di-matatag na Administrasying Kolonyal Nagsimula ang kagulu(an sa politika ng spanya noong pag(a(ari ni >ernando ;II 5"$0$2"$--7. Nagkaroon ng madalas na pagbabgo sa pama(alaang spanyolda(il sa mga tungalian sa pagitan ng mga pwersang manunupil at liberalismo at ang pagsiklab ng 'igmaang Carlist. Ang kawalan ng katatagang politi+al ng spanya ay nagkaroon ng malaking epekto sa kalakaran sa )ilipinas, nagkaroon ng madalas na pagbabago sa mga opisyal. Ang )ilipinas ay pinamunuan ng 50 na gobernador2 (eneral, na nanungulan ng (umigit kumulang isang taong at tatlong buwan bawat isa. Ang madalas na pagpapalit ng mga opisyal ay naka(adlang sa kaunlarang pang2ekonomiya at politikal sa )ilipinas. 2.Mga Tiwaling Opisyal ng Kolonya *iban sa iilan karami(an ng mga opisyal ng kolonya na ipinadala ng spanya ay malayung2malayo sa ma(u(usay at dedikadong opisyal na nauna sakanila. @ung di man tiwali ang mga opisyal ay malulupit, makasarili, at talagang walng karapatang manungkulan. )agkatapos ng pagkatalo sa mga kolonya ng spanya sa *atin Amerika, maraming walang traba(ong spanyol ang nagpunta sa )ilipinas, at naging (uwes, mga e(ekutibo ng mga lalawigan, mga opisyal ng sandata(an, at empleyado ng gobyerno. ,ila ay kamag2 anak o kaibigan ng mga opisyal na sibil at prayle. @arami(an sakanila ay mga ignorante at walng alam sa tungkuling (ina(awakan ngunit la(at silaDy (ambog at mapanlait da(il sa kanilang putting balat at matangos na ilong. 3. Representasyon ng Pilipinas sa Cortes )ara maku(a ang suporta ng kanyang mga kolonya binigyan ng spanya ang mga ito ng representasyon sa Cortes 5)arlimento ng spanya7. ,a kauna2una(ang pagkakataon, nakatikim ang )ilipinas ng representasyon sa Cortes mula "$"0 (angang "$"-. ,i ;entura de los Reyes ang unang delegado ng )ilipinas, siya ay naging aktibo sa pagbalangkas ng unang konstitusyong demokratiko ng spanya. Ang unang representasyon ay nakadulot ng kabuti(an sa )ilipinas ngunit ang pangalawa at pangatlo ay (indi naging ganoong kabuti. ,a kasamaang palad nabuwag noong "$-6 ang representasyon ng mga kolonya sa Cortes, kaya lumala ang kalagayan ng )ilipinas. 4. Pag a ait ng Karapatang Pantao sa mga Pilipino

0ula ng ipagtibay ang @onstituyon ng "$"2 at ibang @onstitosyon noong mga sumunod na taon, tinamasa ng mga spanyol ang kalayaan sa pananalita, kalayaan ng pamama(ayag , kalayaan ng asosasyon , at iba pang karapatang pangtao liban sa karapatan sa reli(iyon. Ngunit kataka2 takang ang awtoridad na spanyol na nagpapa(alaga sa kanilang mga karapatang pantao o kalayaang konstitusyonal ay ipinagkait sa mga )ilipino sa Asya.

Inihanda ni: 'ayanara *. Carni+eE ., d2>ilipino ERizal 50=> -2%)07