BETON TERMLER

A

Abrams Kural
Ayn beton bileenleri ve test koullarnda karmdaki imento miktar
ve su/imento orannn beton karmnn ilenebilir olmas kouluyla
beton dayanmn belirlediini belirten kuraldr. 1892 ylnda Fransa'da
Ferret ve daha sonra Amerika'da Abram's tarafndan ortaya konulan
kural. Bu kurala gre , bir beton veya harcn mukavemeti yalnz ,
karmda kullanlan su ktlesinin , imento ktlesine oranna baldr.
Aderans(Beton ve demir)
Betonarme demiri ile beton arasndaki yapma, aderans derecesi ,
beton dozaj ,su/imento oran , agrega granlometrisi , kr koullar ve
betonarme demiri yzeyinin durumuna gre adrerans kuvveti deiir.
Adiabatik
Sisteme s giri veya knn olmad durum
Agrega
Betonda kullanma uygun taneli mineral malzeme. Agregalar, doal,
yapay veya daha nce yapda kullanlm malzemelerden tekrar
kazanm yoluyla elde edilmi olabilir.
Agrega Birim Arl
Agrega birim arl, belirli hacimdeki bir kab dolduran agrega
tanelerinin toplam arlnn kabn hacmine blnmesi ile
saptanr.Agrega birim arl gevek yada skk olarak llebilir.
Genel olarak agrega stok belirlemesi iin yaplr.
Agrega En Byk Tane
Bykl
D
en byk
, TS 706 EN 12620 'e gre, agrega byklne bal olarak
tarif edilen en byk elek gz akldr
Agrega Gradasyonu
Agrega tanelerinin, byklklerine gre belirli boy gruplarna
snflandrlarak, her boy grubunda ne kadar miktarda agrega
bulunduunu ifade eden tane dalm oranna gradasyon
denilmektedir. Elek seti kullanlarak yaplr.Bu tanm, granlometri
olarak da adlandrlmaktadr.
Agrega Kenetlenmesi
atlak veya derzin bir tarafndaki agregalarn dier taraftaki agregalarn
bir blmleriyle yk transferi salamasdr.
Agrega Tane Snf
Agregann, alt (d) ve st (D) elek gz aralklar cinsinden ifade edilen
d/D olarak gsterilir.Bu gsterili , st gz aklkl elekte kalan (elek
st) ve alt gz aklkl elekten geen baz tanelerin (elek alt) varln
kabul eder.
Agregalarda Dona
Dayankllk TS 706, iri agrega olarak krmata kullanldnda agregann dona
dayankl olduunu, tan su emme orannn arlka % 0.5 den byk
olmamas elde edildii kayacn suya doygun haldeki kp basn
dayanm en az 1500 kgf / cm
2
olmas halinde, kabul etmektedir.
Kukulu koullarda deneyler uygulanr. Donma ve zlmeye maruz
kalan bir ortamda kullanllacak betonlar iin donmaya direnci agregaya
ihtiyac duyulmas durumunda, EN 1367-1 veya EN 1367-2'ye uygun
olarak donma direnci belirlenir.
Agregalarda Granlometri
Baknz agrega gradasyonu
Agregalarda Hafif
Maddeler
Kmr ve linyit taneleri, odun paralar, ayrm ist ve dier muhtelif
yumuak taneler gibi younluklar genellikle mineral kkenli agrega
tanelerinin younluklarndan daha dk olan maddelere denir.
Agregalarda Nem erii
Agregalarda su ierii. Agregalar tartlr. Daha sonra frnda ktlesi
sabit hale gelinceye kadar etvde kurutulur. Daha sonra tekrar
tartlarak aradaki farkla ilk arln oran hesaplanr buna kuru haline
gre ierdii nem denir.
Agregalarda Organik
Maddeler
Humus, turba ve organik balk gibi organik maddelerin beton
agregasnda bulunmasna denir
Agregalarda Zararl
Maddeler
Zararl maddeler, betonun prizine (katlamasna) veya sertlemesine
zarar veren, betonun dayanmn azaltan, paralanmasna neden olan
veya beton iindeki donatnn korozyona kar korunmasn tehlikeye
dren maddeler olarak tanmlanr.
Agregas nceden
Yerletirilmi Beton
Kalplara nceden yerletirilmi ve sktrlm uygun gradasyonlu ve
temiz iri agrega taneleri arasndaki boluklara imento+ince agrega+su
karmnn pompalanmasyla elde edilen bir betondur. Bu
uygulamayla, agrega miktar yksek, youn betonlar elde etmak
mmkndr. zellikle, su alt ilerinde ve onarmlarda kullanm alan
bulur. Bugne kadar baz kpr ayaklar, nkleer reaktrler, tneller,
madenler gibi yerlerdeki eitli beton ilerinde uygulanmtr
Ar Beton
Etv kurusu durumdaki birim hacim ktlesi ( younluu ), 2600
kg/m
3
'ten daha byk olan beton.
Ar Agrega
EN 1097-6'ya uygun olarak tayin edilen etv kurusu tane birim hacim
ktlesi en az 3000 kg/m
3
olan agrega.
Akc Dolgu Betonu
Akc dolgu betonu dkm sonrasnda gerektiinde kazlabilecek
dayanmda olan ,akkan kvaml ve dk dayanml betonlardr.
Akmaz Kvaml
Kuru kvaml olan betonlara denir. S1 kvaml betonlara denir.
Akma Tablas
Yaylma deneyinde kullanlan laboratuvar aleti.
Al Ta
ki molekl kristal suyu ieren kalsiyum slfat (CaSO
4
.2H
2
O) (jips)ve
kalsiyum slfat CaSO
4
minerali halinde bulunur. Kalsiyum slfat
mineralleri evaporit oluumlu yataklarda bulunur. imento retiminde
genellikle jips kullanlmaktadr.Doada bulunan altalar ancak %85-
95 arasnda bir saflkta bulunabilmektedir. imento retiminde alta ,
klinker iine %3-5 orannda kartrlarak kullanlr. Al tann SO
3

oranna gre kullanm oran tayin edilmektedir.Burada al tann rol
imento harcnn priz sresini ayarlamaktr.
Alit (C
3
S, klinker bileii)
Trikalsiyum silikat (3CaO.SiO
2
). Klinkerin en nemli minerallerindendir.
Hidratasyon kabiliyeti yksek ve klinkerdeki ilk mukavemeti veren
bileendir. Hidratasyon ss yaklak 502kJ/kg dr. Portland imentolar
iinde %40-70 arasnda bulunur. Klinkerin soutulmas srasnda
1250
o
C nin altnda yavaa ayrr. Eer klinker hzl soutulursa halini
korur. imentonun ilk dayanm alit oran ile doru orantldr.
Alkali- Agrega Reaksiyonu
Alkali agrega reaksiyonunu imentodaki alkali ile , agregalardaki aktif
sili ve nem neden olur. Agraga iinde bulunan aktif silisler riolit, opalit,
tridimit vb. aktif silis ieren baz minerallerdir. Aktif silis, alkali ve nemin
bir araya gelmesiyle reaksiyona girerek jel kvamnda alkali silikat
bileikleri olutururlar. Bu bileikler beton iinde ime yapar ve
betonun atlamasna neden olurlar. Bu reaksiyonun nlenmesi iin
alnacak nlemlerden biri edeer alkalinite deeri % 0,6 'dan daha
dk olan imentolar kullanlmasdr.ASR 'nn balca tr alkali-silika
reaksiyonudur. ASR 'nin nemli derecede olumas faktre baldr.:
1. imentodaki alkali (Na
2
O + 0.658 K
2
O) miktar %0.6 dan byk ;
2. Agregada alkaliye duyarl silisli mineraller bulunuyor ise ;
3. Betonda yeterli miktarda rutubet bulunuyor ise;
ASR aada aklanan iki aama sonunda zararl etkisini gsterir;
Alkali + Silika == Jel ( alkali silikat zeltisi )
Jel + Rutubet == Genleme
Aluminatl imento
Ana bileeni kalsiyum silikatlar yerine kalsiyum aluminat olan hidrolik
imento. Baknz kalsiyum aluminatl imento
Alumin
Al
2
O
3

Alumin Modlu
Portland imentosu iinde bulunan alminyum oksit yzdesinin
demiroksit yzdesine orandr. Normal portland imentolarnda bu oran
1,5 ile 2,5 arasnda olmaldr.AI
2
O
3
bulunan imentolarda alminyum
modul daha yksektir. Aluminyum modul dk ise klinkerde
yalnzca C
4
AF oluabilir. Bu yzden imento iin C
3
A bulunamaz. Bu
durum dk hidratasyon ss ve yava prize neden olur. Aluminyum
modul yksek, buna karlk silis modulnun dk olmas sonununda
daha abuk priz alan imentolar elde edilir. Bu durumda priz sresini
ayarlamak iin daha fazla miktarda al ilavesi gerekir.
anhidrit
Anhidrit kalsiyum slfat (CASO
4
), kristal haldeki suyu uzaklatrlm
al ta
Ardgermeli beton
Betonun dkmnden sonra ardgeme metoduyla betonun basn
altnda tutulmasyla byk aklklarn geilmesi salanr.
Asit Etkisi (Havadan ve
ortamdan kaynaklanan)
Hidrate olmu imento alkali bir ortam oluturur. Alkali ile asitler
reaksiyona girerek kalsiyum tuzlar eklinde zmektir. Kalsiyum
tuzlarn oluturma gcne bal olarak asitlerin etkisi olur. rnein,
hidroklorik asit imentoyu, kalsiyum klorr veya znmeyen kalsiyum
tuzlarn aa kararak zer. Buna kar dk zme kabiliyetinde
olan asitler agresif deillerdir. Slfirik asit kanalizasyonlarda biyolojik
rn olarak ortaya kabilir.Asit betonda ntr hale geldii iin etkisi
snrldr.Asit etkisi ne byk hasarlarn meydana gelmesi iin ok fazla
asite ihtiyac vardr.Ama bu snrl etki sonucu aa kan maddeler
dier hasarlara neden olabilir.rnein hidroklorikasit etkisi sonucu
yksek konsantrasyonda kalsiyum klorr aa kar bu da hasar
grmemi betonda,betonarme eliinin korozyonunu balatabilir.
Anma Dayanm
Agregada
Agregalarn anma dayanmn elde etmek iin en ok Los -Angeles
deneyi uygulanr. EN 1097-2'te belirtilen Los Angeles katsays
cinsinden tayin edilmelidir. Los Angeles katsays, belirli bir uygulama
veya nihai kullanma gre belirlenir. Yaplarda kullanlacak betonlarda
%50 yi gememesi tavsiye edilir. Yol betonlar veya dier anmaya
maruz kalan beton yzeylerde daha dayankl agregalar istenebilir.
Anma Dayanm Betonda
Beton yzeyinin srtnmede ypranmaya kar koyma yetenii
Atomsal Ktle Birimi
Bir atomun arl ekirdeindeki protonlarla ntronlarn arlklarnn
toplamna eittir. Elektronlarn ktlelleri ok kk olduundan arla
katklar ihmal edilebilir. Tanm olarak bir atomsal ktle birimi karbon
atomu ktlesinin 12 de biridir.
Avagadro Says
0.6 10
24
(1 gr daki atomsal ktle says)
Ayrma Taze betonda ayrma iki ekilde grlr. Birincisi, kaba agrega
tanelerinin betonun yerletirilmesi srasnda dier tanelere gre daha
aalara kme eiliminden kaynaklanr. Bylelikle doru bir
yerletirme uygulanmamsa kalplarn alt katmanlarnda kaba agrega
younluu beton karm orannda ngrlenden daha fazlayken st
katmanlarda daha az olacaktr. kinci ayrma ekli ise yksek
kvamdaki betonlarda suyun beton iinde ykselerek beton yznde
birikmesidir. Bylece beton karm ince malzemenin az ve ok
olduu blgelere ayrlr. Betonu falza vibrasyon uygulamak ayrmaya
neden olabilir.
B

Bal Atomsal Ktle
Atomsal ktle birimi ok kk olduundan uygulamada onun yerine
kullanlr. Ve birimi gr 'dr. Bir gr atomsal ktle 0.6 10
24
(Avagadro
says) kadar atomsal ktle birimi vardr.
Bal Nem
Hava iinde bulunan su buhar ktlesinin, ayn scaklk ve basnla
bulunan doygun hava iinde bulunan su buhan ktlesine orandr. Bir
havann bal nemi,sz konusu hava iinde bulunan su buhar ksmi
basnc, ayn scaklkta doygun halde bulunan havann su buhar ksmi
basncna oranlanarak hesaplanr.
Balayc
Asfalt, har , beton gibi kompozit malzemelerin matriksini oluturan
malzemeler
Bal Su
Klinker bileikleri tarafndan hidratasyon reaksiyonu srasnda kimyasal
olarak balanan ve stmak suretiyle uzaklatrlamayan su. Bal su
"buharlatrlamayan su" adn da alr.
Basn Bloku
Basn bloku , eilme altndaki bir betonarme eleman kesitinin basn
blgesinde oluan ve betonun gerilme ekil deitirme erisi biiminde
olan gerilme dalmdr.
Basn Gerilmesi
Yk/alan , uygulanan ykn etki eden alana blnmesiyle elde edilir.
Basn Mukavemeti
Basn dayanm, C20 iin karakteristik dayanm silindir numune iin
20N/mm
2
'dir.
Belit (C
2
S, klinker bileii)
Dikalsiyum silikat (2CaO.SiO
2
). Klinkerin piirilmesi srasnda
oluur.Hidratasyon ss yaklak olarak 260 kJ/kg dr. Normal portland
imentolar iinde % 15- 30 arasnda bulunur. Bu bileeni fazla
miktarda ieren imentolarn mukavemet alma hzlar yavatr.
Beton
imento, iri agrega, ince agrega ve suyun, kimyasal ve mineral katk
da ilve edilerek veya edilmeden kartrlmasyla oluturulan ve
imentonun hidratasyonu ile gerekli zelliini kazanan kompozit
malzemedir.
Beton Basn Dayanm
Beton basn dayanm , bakm ilgili standardna gre yaplm ,28
gnlk , ap 150mm ve ykseklii 300mm olan standard beton silindir
numunenin , ilgili standardnda belirtilen hzla uygulanan tek eksenli
basn altnda tayabildii en byk gerilme deeridir.
Beton Grubu
lgili zellikleri arasnda gvenli iliki kurulan ve bu ilikinin kayda
geirildii karm oranlarna sahip olan grup.
Beton Karakteristik
Dayanm
Betn karakteristik dayanm , beton snfn tanmlama iin kullanlan ,
istatiksel verilere dayanlarak belirlenen ve bu derden daha kk
dayanm deeri elde edilmesi olasl , belirli bir oran olan (genelde
%5) dayanm deeridir.
Beton Karma Suyu
Genel olarak btn ime ve kullanma sular beton karma suyu olarak
kullanllabilir. Beton karma suyu iinde znm organik bileikler ve
sspansiyon halinde kat maddeler bulunmamaldr. Deniz suyu gibi
iinde fazla miktarda znm tuz ieren sularn beton karma suyu
olarak kullanlmalar halinde beton mukavemeti, priz sresi ve
betonarme demirlerinin korozyonu zerine zararl etkisi vardr.
Beton Kr
Beton dkmnden sonra evrenin scaklk ve bal nemin beton
hidratasyonu iin uygun koullarda tutulmas ilemidir.
Beton rts
Beton rts, boyuna donat arlk merkezi ile en d beton lifi
arasnda kalan uzaklktr. Paspay olarak da adlandrlr.
Beton Scakl
Beton karm hazrlandktan hemen sonra ollen scaklk. Souk
ortamlarda yaplan betonlamada bu scakln belli bir deerden yksek
olmas istenir.
Betonda Balang Deneyi
Betonun, taze ve sertlemi durumda belirlenmi artlar salamas
iin, seri imaltn balangcndan nce, yeni beton veya beton grubu
karm oranlarnn belirlenmesi iin yaplan deney veya deneyler.
Betonda Tanmlama
Deneyi
Seilen harmanlarn veya yklerin, uygun yndan alnp alnmadn
belirlemek iin yaplan deney.
Betonda Uygunluk
Deerlendirmesi
Mamuln, belirlenmi zellikleri salamasn temin iin yaplan
sistematik muayene. TS EN 206'ya gre yaplr.
Betonda Uygunluk Deneyi Betonun uygunluunu belirlemek iin imalt tarafndan yaplan
deneyler.
Betonun Ya
Uygun scaklk ve nem ortam saland srece betonun dayanm
yala birlikte artar. Dayanm art hz erken yalarda daha yksektir.
Pratikte, betonun 28 gnlk dayanm byk nem tar. Bunun
nedeni, betonun zaman iinde ulaabilecei en yksek dayanmnn
yaklak %60-80ini ilk 28 gn iinde elde etmesidir. Daha ileri
yalarda dayanm kazanma hz azalr. Dayanm kazanma hzn
etkileyen bir dier faktr de kullanlan su-imento orandr. Su-imento
oran dk olan betonlarn dayanm kazanma hz daha yksektir.
Beyaz Portland imentosu
Portland imentosu gri renktedir; beyaz portland imentosunun rengi
beyaz veya beyaza yakn bir renktedir.
Portland imentosnn retilmesinde (beyaz kil, kaolen) kil ve (CaCO
3

oran yksek %97 ve st , mermer gibi) kalkerin piirilmesiyle elde
edilmektedir. Bir miktardaki alta birlikte tld takdirde,
portland imentosu elde edilir.Portland imentosundaki gri renk retim
kullanlan hammaddelerde kk miktarlarda yer alan demir oksit ve
mangan oksitten kaynaklanmaktadr.
Beyaz portland imentosunun retilmesi de ayndr. Ancak, bu tr
imentolarn klinkerlerinin ierisinde demir oksit ve mangan oksitin yer
almad (veya ok az miktarlarda yer ald) iin, hammaddelerin
piirilmesi sonucunda beyaz veya beyaza yakn bir renk elde
edilmektedir.Bu imento mimari ve dekoratif amalarla kullanlr.
Birim Arlk
Birim hacimdeki ktledir.
Birim Arlk Deneyi
TS EN 12350-6 Taze beton deneyleri Blm 6 Younluk.Kullanlan
ekipman:Kap , sktrma ubuu , terazi, dz kenarl mastar, kepe ,
mala , krek , tokmak . ilem: En az 5ltlik kabn hacmi ve ktlesi
belirlenmi olmaldr. Beton en az iki tabaka halinde sktrlr. Beton
tam skma elde edilecek ancak ayrma olmayacak ve yzeye ar
erbet kmayacak ekilde sktrlr. Sktrma ubuu darbeleri kap
en kesitine eit ekilde datlmaldr. Her tabaka en az 25 kez
ilenmelidir. Beton yzeyine hava kabarcklar k duruncaya kadar
tokmaklanmaldr. Kap st yzeyi elik mala ile tesviye edilmelidir.
Yzey dz kenarlar mastar ile syrlmal ve beton seviyesi kap st
kenarlar seviyesine getirilmelidir. Daha sonra kalbn d yzeyi
temizlenmelidir.Kap iindekilerle birlikte tartlarak ktlesi belirlenmelidir.
Birim Deformasyon
Birim boydaki malzemenin uygulanan ykler altndaki ekil deitirmesi
Birim ekil Deitirme
Birim deformasyon
Birinci Mertebe Yapsal
zmleme
Birinci mertebe yapsal zmleme, yap tayc sisteminin ekil
deitirmeler ncesindeki geometrisini temel alan ve ekil deitirmeler
sonucu ortaya kan i kuvvet deiimlerini iermeyen yapsal
zmleme trdr.
Blaine Aleti
Hava geirgenliini lerek ince tlm imentonann (bir gr
malzemenin kaplad alan)len alet(cm
2
/gr)
Blge(agregalar)
Agrega numunesini homojen halde rneklemek iin kullanlan alet
Buhar Kr Prefabrike beton retiminde betonun ksa srede mukavemet
kazanmas iin uygulanan yntem. Bu amala doygun buhar
kullanlmal ve beton scakl belli bir dzeyi amamaldr. Relatif
rutubet % 95 den yksek olmaldr. Buhar ile beton kuru souk
havalarda dklen betonlann don etkisinden zarar grmesini
nlemekamacyla da kullanlr.
Bzlme
Betonun su kaybetmesi sonucu ekil deitirerek klmesi
C

C Tipi Uucu Kl
C tipinde SiO
2
(%35-60) Al
2
O
3
(%10-%30) Fe
2
O
3
(%4-%20)
bileenin toplam en az %50 olmaldr. C tipinde genel olarak %20nin
zerinde CaO bulunmaktadr. ASTM standardlarna gre
Cruf
Baknz yksek frn crufu
Cruflu imentolar
(Yksek Frn Crufu)
Cruflu imentolar, portland imento klinkeri ile karlkl olarak granule
yksek frn crufunun bir miktar alta ile birlikte tlerek elde
edilen hidrolik balayclardr.


abuk Sertleen Portland
imentosu
Normal portland imentosuna oranla daha abuk sertleen ve
mukavemet kazanan portland imentolar.Bu imentolarn bileiminde
C
3
A ve C
3
S oran yksektir. Aynca zgI yzeyi 3500 cm
2
/g dan fazla
olacak ekilde ince tlmtr.
akl
krlmam tanelerden oluan iri agregadr
atlam Kesit Alan
atlam kesit alan, ekme blgesindeki beton ihmal edilmi ve tm
boyuna donat alan beton dntrlm kesitin alandr.
atlam Kesit Eylemsizlik
Momenti
atlam kesit eylemsizlik momenti, atlam kesit alannn tarafsz
eksene gre eylemsizlik momentidir
ekme Dayanm
Betonun ekme dayanm ve eilme dayanm basn dayanmnn,
srasyla, yaklak %10u ve %15i kadardr. Basn dayanmyla bunlar
arasndaki bu nemli fark betonun heterojen ve olduka karmak bir
yapya sahip olmasndan kaynaklanr
evre Etkileri
Betonun maruz kald kimyasal ve fiziksel etkilerdir. TS EN 206-1
izelge 1 'de verilmitir. Beton, donat veya betona gml metal
zerindeki bu etkiler yap tasarmnda yk olarak alnmaz. Betonun
geirgenlii ve dier zellikleri gz nne alnarak TS EN 206 EKF F
blmnde beton ierii ile ilgili olarak snrlar getirilmitir.
evresel Etki Snf
Baknz XO , XC , XD , XS , XF , XA , XM. TS EN 206'ya gre
snflandrlr.
ieklenme
Beton boluklar iinde bulunan suyun, kapiler boluklar arasndan
hareket ederek beton yzeyine ulamas ve orada buharlaarak iinde
bulunan tuzlarn kristal halinde yzeyde toplanmasdr.Beyaz renkteki
leke ve akntlardr. Yzeye kmasyla bunlarn daha nce betonda
igal ettikleri yerlerin boluk olarak kalmasna neden olmas
dolaysyla, dayankllk asndan da nem arzeder. Boluk suyu
iinde bulunan kalsiyum hidroksit yzeyde hava iinde bulunan karbon
dioksit ile birleerek kalsiyum karbonat oluturur. Bunun sonucu olarak
yzeyde beyaz -gri renkli tuzlarn oluturduu ieklenme denilen olay
meydana gelir.
imento ( Hidrolik
balayc )
Su ile kartrldnda, hidratasyon reaksiyonlar ve ilemleriyle priz
alarak sertleebilen plastik bir yapda olan ve sertletikten sonra
dayanm kazanan tlm inorganik malzeme. Kalker ve kil yksek
scaklklarda frnda birletirilerek klinker oluturulur. Bu klinker ve bir
miktar alta birarada tlerek portland imentosu meydana
getirilir.
imento Hamuru
imento + su karmnn oluturduu malzeme imento hamuru
adyla anlmaktadr. Plastik kvamdadr. (su oran dk)
imento erii
Beton veya harcn birim hacimde bulunan imento miktar
imento Jeli
Portland imentosu ve su bir araya getirilir getirilmez aralarnda
kimyasal reaksiyonlar balamaktadr. Bu reaksiyonlar sonucunda
oluan hidratasyon rnlerinin boyutlar imento tanesinden yaklak
1000 kat daha kktr. imento jeli olarak adlandrlan hidratasyon
rnlerinin arasndaki ekim kuvveti, bu rnlerin biribirine
balanmasn salamaktadr.
imento erbeti
imento ve su. Akc kvamda su oran yksek.
ok nce
Malzeme(agregalar)
0,063 mm goz aklkl elekten geen agrega tane snf.
kme Deneyi
TS EN 12350-2 Beton Taze Beton Deneyleri- Blm 2:kme
deneyi.Kullanlacak ekipman: Kalp,Sktrma ubuu, doldurma
kepesi, cetvel, taban plakas, krek, nemli bez.lem:Kalbn i yzeyi
ve taban plakas yzeyinde serbest su kalmayacak ekilde
nemlendirilir. Kalbn iki yannda yerde bulunan ayak basma
paralarna baslarak sabitlenir.Taze beton kalba eit ykseklikte
olacak ekilde doldurulur. Doldurma esnasnda her tabaka 25 defa
ilenir. 2. ve 3. tabakann ilenmesi bir alt tabakaya hafife ileyecek
ekilde olmaldr. Sktrma ilemi sonrasnda kalbn st seviyesi
beton sktrma ubuu zerinde yuvarlanarak dzlenir. Taban plakas
zerine den beton temizlenir. Kalp el tutamaklarndan tutularak
dey ekilde yukar ekilir. Kalp 5-10 saniye ierisinde ekilmelidir.
Deney 150 saniye ierisinde tamamlanmaldr. Kalbn alnmasndan
hemen sonra , kalp st seviyesi ile ken beton ktlesinin en yksek
noktas arasndaki kme mesafesi (h) llerek kaydedilmelidir.
kme Konisi
kme deneyinde kullanlan 30cm yksekliinde konik kalp
kmesiz Beton
kme deneyi sonrasnda 0cm kmesi olan beton
znmeyen Kalnt
Hidroklorik asit ierisine konulan imento numunesinin asit ierisinde
znme gstermeyen ksmna znmeyen kalnt denilmektedir.
imento numunesinde bulunabilecek bir miktar SiO
2
dndaki btn
maddeler bu asit ierisinde znmektedir.znmeyen kalnt miktar,
dner frnn ierisinde kalsiyum silikatl anabileenlerin oluumu
srasnda bir miktar SiO
2
nin bileime girmemi olmasndan
kaynaklanmaktadr.
D

Dalc Vibrasyon
i tipi olarak da adlandrlan betona daldrlarak ktrma aleti
Dayankllk
Malzemelerinin ilevlerini uzun yllar bozulmadan yerine
getirilebilmelerine dayankllk, kalclk veya durabilite ad verilir.
Dayankllk, bir malzemenin evre koullarna kar direnci olarak
tanmlanabilir. Betonda,genel olarak, geirimlilii az olan, youn
betonlar dierlerine oranla daha dayankldr. Beton, hizmet grecei
koullara gre tasarlanm ve iyi bir kalite kontrol sistemi iinde
hazrlanm, yerletirilmi ve baklmsa, uzun yllar hi bir onarm
gerektirmeden grevini yerine getirir. Dayankl bir beton bu etkilere
kar bozulmadan ve kendisinden beklenilen performans drmeden
diren gsteren betondur. Bu nedenle, betonun dayankll mekanik
ykler dndaki kimyasal ve fiziksel etkilere kar bozulmadan diren
gstermesi olarak tanmlanabilir.
Dayanm
Malzemenin krlma olmadan alabilecei en yksek gerilme olarak
tanmlanr. Beton basn ykleri altnda daha iyi davran
gsterdiinden, betonun dayanmndan sz edildiinde, dier
dayanmlar belirtilmemise, basn dayanm anlalr. Betonun
dayanm imento hidratasyonunun bir fonksiyonu olduundan ve bu
ilem de zamana bal olduundan, dayanm belirtilirken ounlukla
betonun yayla birlikte sylenir. Standardlara (TS EN 206 ve TS EN
197'ye gre) dayanm, standart ortam koullarnda (scaklk ve nem)
tutulan, standard boyutlardaki numuneler ve standard deney yntemleri
kullanlarak belirlenir. Daha nce belirtildii gibi, bir ok yapda normal
dayanml (28 gnlk basn dayanm 20-40 N/mm) betonlar kullanlr.
Deirmen
Malzemelerin tlmesi ileminde kullanlan makineler. Bilyal boru
deirmenler olarak bulunabilir.
Denge Burulmas
Denge burulmas , kullanlabilirlik ve tama gc snr durumlarnda
tayc sistemdeki dengenin salanmas iin hesaba katlmas zorunlu
olan burulmadr.
Dengeli Donat Oran
Dengeli donat oran, eilme altndaki betonarme bir kiriin tama
gcne, ekme donatsnn akmas ve en d basn lifindeki betonun
ayn anda ezilmesi ile ulalmasn salayan donat orandr.
Dikalsiyum Silikat
Baknz belit
Doal Agrega
Mekanik ilem dnda herhangi bir ileme tabi tutulmam olan mineral
kaynaklardan elde edilen agrega.Doal agregalar, doadaki agrega
yataklarndan veya ta ocaklarndan alnarak krlma, elenme ve
ykanma ilemlerinin dnda, doadaki yapsnda deiiklik yaratacak
hi bir ilem uygulanmadan kullanlan agregalardr.
Doal Olarak
Snflandrlm 0/8 mm'lik
Agrega
"D" degerinin 8 mm'den kk veya 8 mm'ye eit oldugu buzul ve/veya
nehir kkenli doal agregalara verilen isim.
Doal Puzolan
Doada bulunan ve bir n ilem yaplarak veya dorudan tlerek
kullanlan puzolanlar. Volkanik kller,tf, tras vb bu gruba girer. TS EN
197'de P harfi olarak ksaltlmtr.
Dorulama
Belirlenen artlarn yerine getirildiine dair somut delillerin muayenesi
ile yaplan teyit.
Dolgu Agregas ounluu, 0,063 mm gz aralkl elekten geen ve yap
malzemelerine belirli zellikler kazandrmak amacyla ilave edilen
malzeme.
Dona Dayankllk Agregalar iin baknz agregalarda dona dayankllk. Betonda dona
dayankllk iin gerekli artlar evresel eklerde TS EN 206'da
verilmitir.
Donat
Betonun ekme dayanmn artrmak iin konulan elik ubuklar
Donat Akma Dayanm
Donat akma dayanm , eksenel ekme altnda denenen donat
eliinin , akmasnrna ulat anda tad gerilme deeridir.
Donat ekme Dayanm
Donat ekme dayanm , eksenel ekme altnda denenen donat
eliinin , kopmadan nce tayabildii en byk gerilme deeridir.
Donat Karakteristik Akma
Dayanm
Donat karakterisitik akma dayanm , istatiksel verilere dayanlarak
belirlenen ve bu deerden daha kk dayanm deeri elde edilmesi
olasl belirli bir oran olan ve donat snfn tanmlamak iin kullanlan
akma dayanm deeridir. (o tr elik iin ynetmelikte ngrlen en
kk akma dayanm deeridir.)
Dkme imento
Belli bir paketleme yaplmadan silobasla transfer edilen imento
Dner Frn
Belirli aplarda ve uzunlukta olan , ii atee dayankl tula ile rlm
eimi olan en az 3 istasyon zerinde oturtulmu galeler zerinde
dakikada 1.5-4 devirde dnen bir borudur. Farin ierisindeki
komponentler reaksiyona girerek 1450
o
C sertleme scaklna kadar
stldktan sonra klinker haline dnr.
Deme
Kiri ve kolonlarla tanan yatay olan ykleri kiri ve demeye aktaran
yap eleman
Drenaj
Suyun ortamdan uzaklatrlmas iin kurulan dzen
Durabilite
Baknz dayankllk.
Dk Hidratasyon Isl
imento
Priz ve sertleme srasnda normal portland imentosuna oranla daha
yava olarak ve daha az miktarda s aa karan bir imento. Bu
imentonun bileiminde dikalsiyum silikat (C
2
S) ve tetrakalsiyum
almino - ferrit (C
4
AF) oran yksek, buna karlk trikalsiyum silikat
(C
3
S) ve trikalsiyum alminat (C
3
A) oran dktr. Balang
mukavemeti dk olmasna ramen nihai mukavemeti dier portland
imentolar ile ayndr. Bu imento dk hidratasyon ss nedeniyle
ktle betonlar iin uygun bir imento trdr.
E

Effloresans
Baknz ieklenme
Eilmede ekme Dayanm
Betondan hazrlanan kirilerin moment altnda krlarak elde edilen
ekme dayanm
Eilmede Uyum
(Momentlerin yeniden
dalm)
Eilmede, uyum denge alt donatl elemanlarn snek eilme davran
nedeniyle ortaya kan ve momentlerin kapasitesine ulam kesitten
ulamam kesite aktarlmasdr.
Elastik Davran
Bir ok malzemede (r. elik) gerilme-birim deformasyon ilikisi iki ana
blme ayrlr. Balangta, gerilme ve birim deformasyon birbirleriyle
dorusal orantldr ve yk kaldrldnda malzeme eski eklini almas
Elastik Deformasyon
Elastik davran blgesindeki deformasyon, yk kaldrldnda geri
kazanabilen deformasyon
Elastik limit
Daha fazla ekil deitirmenin geri elde edilmedii gerilme dayanm
Elastisite Modl
Elastik davran blgesindeki gerimeyle ona kar gelen elastik birim
deformasyonun orandr
Elek Analizi
agrega numunesindeki tanelerin byklklerine gre dalm orann,
yani numune ierisinde hangi boy byklnde ne miktarda
agregann yer aldn belirlemeye yarayan deneysel bir yntemdir
Elektro Manyetik
Radyasyon
Elektron alt enerji seviyesnine dnerken yaylan radyasyon enerjisi
frekansla doru , dalga boyu ile ters orantldr.
Elektronlar
Atom ekirdei evresinde belirli yrngeler zerinde srekli hareket
halindedirler ve belirli enerji dzeyine sahiptirler. Elektronlar ekirdek
etrafna yerleirken nce en dk enerji dzeyine sahiptirler.
Emme
Svnn iine ekilerek geirgen boluklarn dolmas , geirgen bir
katnn iine sv girmesi sonucu ktlesinin artmas
Edeer Alkalinite
imento iinde bulunan alkali oksitler, sodyum oksit ve potasyum oksit
toplamnn, sodyum oksit cinsinden edegeri. Bu deger aagdaki
bant ile hesaplanr: Edeer alkalinite = % Na
2
0 + 0,658 ( % K
2
O)
Edeer Basn Bloku
Edeer basn bloku, tama gc analizinde (zmlemesinde),
basn blokunun yalnzca bilekesi ve bilekenin yeri nem
tadndan, analizi kolaylatrmak amacyla gerek basn bloku
yerine kullanlan, bilekesi ve bilekenin yeri yaklak olarak ayn olan
basit gerilme blokudur.
Etkili Boy
Etkili boy, bir elamann iki bkm noktas (moment sfr noktas)
arasnda kalan uzaklktr.
Etkili Su erii
Taze beton bnyesinde mevcut toplam su miktar ile agrega tarafndan
emilen su miktar arasndaki fark.
Etrenjit
6CaO.Al
2
O
3
.3SO
3
.32H
2
O C
6
AS
3
H
32,
doal olarak veya slfat
etkisiyle oluur. Betonun hacimce genlemesine sebep olur.
Etriye
Yap elemann kesme gerilmelerini almak zere konulmu donat
F

F Tipi uucu kl
F tipinde SiO
2
(%35-60) Al
2
O
3
(%10-%30) Fe
2
O
3
(%4-%20)
bileenin en az %70 olmaldr. ASTM C618'e gre.
Farin
Farin kelimesi Franszcada un anlamna gelen farine szcnden
alnmtr ve Trkiyede, imento retiminde hammaddelerin dner
frna girmeden nceki tlm, ince durumunu tanmlamaktadr.
Faydal Ykseklik
Faydal ykseklik, ekme donats arlk merkezinin en dtaki beton
basn lifine uzakldr
Filler
baknz taunu, dolgu agrega
Etv Kurusu(agregalar)
Agrega tanesi iindeki tm boluklarn kuru olmas
G

Geciktirici
Baknz priz sresini geciktirici
Geirgenlik
Baknz geirimlilik
Geirimlilik
Geirimlilik dardan baka bir malzemenin dier malzemenin iine
girmesi olarak tanmlanabilir. Beton iine su geii geirimlilie bir
rnektir. imento jeli ok dk geirgenlie sahipken imento
hamurunun geirgenlii ok daha yksektir. Bu yzden imento
hamurunun geirimliliinin byk oranda kapiler boluklara bal
olduu sylenebilir. Betonun dayankllnda tek bana en etkili olan
parametre su-imento orandr. S/ oran arttka, imento hamurunun
gzeneklilii ve dolaysyla betonun geirgenlii artar. Ayrca yeterli
miktarda imento hamuru da bulunmaldr. Geirgenlii yksek olan
betonlara zararl sv ve gazlarn nfuz etmesi ok daha kolaydr.
Ayrca, S/ oran yksek olan betonun dayanm dk olacandan,
eitli kimyasal ve fiziksel etkilerle beton iinde meydana gelebilecek
isel gerilmelere yeterli diren gsteremeyecek ve atlayacaktr.
Genletirilmi Kil Agregas
Kil, dner frn olarak adlandrlan frnda 1000 - 1200 C scaklkta sl
ileme tabi tutulduunda, scaklk nedeniyle aa kan gazlarn bir
miktarnn malzeme ierisine hapsolmu olmalarndan dolay,
genleme olmaktadr. Bylece, younluu 1.4 - 1.8 t/m
3
olan hafif ve
sert durumda taneli bir malzeme elde edilmektedir.
Genletirilmi kil agregas, hafif beton yapmnda kullanlmaktadr.
Genletirilmi Perlit
Perlit, bnyesinde %2 - %6 orannda su bulunduran volkanik bir
kayatr; genellikle gri veya koyu gri renktedir. Perlitin kimyasal
yapsnn yaklak %75ini silika (SiO
2
) ve %15ini almin (Al
2
O
3
)
oluturmaktadr.

Perlit, 850 - 1100 C arasnda stldnda, yapsnda bulundurduu
suyun ve scakln etkisiyle, balangta volkanik bir ta olan perlitin
hacmi 5 - 25 kadar bym olmaktadr.
Geri Kazanlm Agrega
nceden yaplarda kullanlm olan inorganik malzemelerin ilemden
geirilmesi sonucunda elde edilen agrega.
Gerilme
birim alana uygulanan yk. Gerilmenin malzeme zerindeki uygulan
biimine gre basn, ekme, eilme, kesme, burulma gibi eitleri
bulunur
Gevrek Krlma
gerilme ekil deitirme erisinde alttaki alan az olan ve dk ekil
deitirmeye sahip malzeme
Gevek Birim Arl
Agrega l kabna stten serbest ekilde boaltlarak doldurulmasyla
elde edilen birim arlk
Granlometri
Agregann belli bir elek takmnda gsterdii dalm, baknz agrega
gradasyonu
H

Hacim Genlemesi
imentoda imentolarda hacim genlemesi isel gerilmelere ve betonun
atlmasna neden olabilir. imentolarda magnezyum oksit (MgO) ve
CaO 'in belirli bir deerin stnde bulunmas zararldr. nk bu
madde su ile yapt reaksiyon sonunda nemli derecede hacim
artmasna neden olarak yaplarda atlamalara yol aabilir. Bu
bakmdan hacim genlemesi deneyi sertlemi bir imento
hamurunun katlatktan sonra hacminin bu gibi zararl maddelerden
dolay sabit kalp kalmayacan belirlemek iin yaplr. Hacim
genlemesi tayininde Le Chatelier (l atliye) kalb kullanlr
Hafif Agrega
EN 1097-6'ya uygun olarak tayin edilen etv kurusu tane birim hacim
ktlesi 2000 kg/m
3
den kk veya
EN 1097-3'e uygun olarak tayin edilen etv kurusu yn ( boluklu )
birim hacim ktlesi 1200 kg/m
3
den kk olan mineral esasl agrega.
Hafif Beton
Etv kurusu durumdaki birim hacim ktlesi ( younluu ), 800 kg/m
3
'ten
byk, 2000 kg/m
3
'ten kk olan beton. Hafif beton, betonda
kullanlan agregann bir ksm veya tamam hafif agrega olarak imal
edilir. Beton yapmnda hafif agrega kullanllarak veya beton iine
alminyum tozu gibi hava kabarc oluturacak maddeler katlarak
elde edilen dk younluklu beton. Hafif betonlann mukavemeti dk
buna karlk s izolasyonu zellii yksektir. Younlugu 1440 kg/m
3

olan bir betonun s iletimi katsays yaklak olarak 0,3 W/m C dir.
Hamur
Baknz imento hamuru
Hapsolmu Hava
Betonda, plnlanarak oluturulanlar ( srklenen ) dnda oluan hava
boluklar.
Har
hamur + agrega
Har imentosu
Har imentosu, yksek basn dayanm istenmeyen betonlarda ve,
isminden de anlalaca gibi, har ilerinde kullanlabilinmektedir. (TS
22'ye gre ). Har imentosunun ierdii puzolanik malzeme miktar
ok yksek olduu iin, bu imentonun priz sresi, portland
imentosunun priz sresine gre, daha uzundur. Har imentosunun
dayanm kazanma hz yavatr.
Hareketli Yk
Hareketli yk, kullanm sresi boyunca yap zerinde uzun sreli olarak
kalmayacak olan yklerdir.
Harman
Kartrcda ( mikser ) bir ilem dngsyle iml edilen veya srekli
kartrcdan bir dakikalk srede boaltlan taze beton miktar.
Hava Boluu
betonda hava dolu boluk. Skan hava genel olarak 1mm'den fazla ve
dzensiz bir ekilde olur.
Hava erii
Betonun iindeki hava miktar
Hava erii Deneyi
TS En 12350-7 Taze beton deneyleri Blm 7: Hava Muhtevasnn
Tayini Basn Metodlar. Kullanlan ekipman: Hava ler, sktrma
ubuu, kepe, mala , krek, su kab , tokmak. ilem: TS EN 12350-
6da belirtildii gibi beton sktrlarak hava ierii deneyine hazrlanr.
Kapak dzenei yerletirilerek kaba kelepelenir. Cihaza su doldurulur
ve kap i yzeyinde kalan hava boluklarn karmak iin hafife
vurulur. Fazla suyun tahliyeden kmasna izin verilir. Kapal hava
hcreine bal hava tahliye vanas kapatlr ve basn gsterge ibresi
balang seviyesine gelinceye kadar hava pompalanr.Dier vanalar
kapatlarak ana hava vanas alr. ibre kararl hale gelince A1 deeri
okunur. Agrega dzeltme katsaysnn karlmasyla hava ierii AC
bulunur.AC=A1-G
Hava Kurusu(agregalar)
Agrega kuru havada tutulduunda; yzeyden itibaren belirli derinlikte
boluklarn rutubetsiz, i ksmnn rutubetli olmas
Hava Srkleyici Katklar Betonun suya doygun olduu veya doygunluk derecesine yakn olduu
durumlarda tekrarl donma-zlme altnda nemli bir dezavantaj
ortaya kar. Byle bir ortamda beton ksa bir srede dalabilir.
Dolaysyla, donma-zlme etkisi, gerekli nlem alnmad taktirde,
betonun yol kaplamalar, barajlar, temeller gibi yerlerde kullanlmasn
gletirir.
Bilindii gibi, su donduunda hacimce genleir. Betonda gzeneklerde
ve klcal boluklarda bulunan su da donduunda genleerek bu
boluklarn ve gzeneklerin duvarlarna gerilmeler uygular ve
mikroatlaklar olumasna neden olur. Hava srkleyici katklar
kullanldnda betonda meydana gelen, birbirinden bamsz hava
kabarcklar bu isel gerilmelere kar bir tr yastk vazifesi grr. Su
hava kabarcklarna doru hareket ederek bunlarn bir ksmn doldurur
ve genleme srasnda tamam dolu olmadndan isel gerilmeler
meydana gelmez.
Hava srkleyici katklar, karm ilemi srasnda betonda yaklak
0.2mm boyutlarnda birbirinden bamsz hava kabarcklar olutururlar.
Bu hava kabarcklar priz tamamlandktan sonra da beton iinde kararl
bir yapda kalrlar. Betonun donma-zlme direncini artrmak iin
hacimce %4-8 hava iermesi nerilir. Hava kabarcklar ayrca betonda
atlak genilemelerini de engeller.
Hazr Beton
Kullanc olmayan ahs veya kurulu tarafndan hazrlanarak taze
halde iken teslim edilen beton. Aada verilenler de hazr beton
olarak kabul edilir :
- Kullanc tarafndan antiye dnda hazrlanan beton.
- antiyede, kullanc haricindeki kii veya kurulularca hazrlanan
beton.
Hesap Yk Etkisi
Hesap yk etkisi, karaketristik yk etkisi deerinin, gvenlik pay
oluturmak amacyla 1,0 veya 1,0 den byk bir yk katsaysyla
arpldktan sonra uygun yk birleimine konulmasyla elde edilen ve
hesaplarda esas alnan yk etkisidir.
Hidratasyon Iss
imentonun su ile reaksiyonu sonucu aa kan s miktardr. Bu
snn yaklak yars ilk gn iinde,% 90' da ilk ay iinde aa
kar. Portland imentosunun hidratasyon ss katkl imentolara gre
daha yksektir.lk gnde aa kan hidratasyon sslarna gre
sralarsak C
3
A
bykt C
4
AF byktr C
3
S byktr C
2
S.
Hidratasyon Iss Dk
imento
Yksek s kayna olan bileikleri ( C
3
A ve C
3
S) snrlandrlm
imento
Hidratasyon Reaksiyonu
Hidrolik balayc ile suyun arasndaki reaksiyon., imento ve su
arasndaki kimyasal reaksiyonlar hidratasyon adyla anlmaktadrlar.
Hidrate kire
Baknz kalsiyum hidroksit
Hidrolik Balayc
Su ile reaksiyon sonucu hem havada ve hem de su altnda katlatklar
ve sertletikleri iin hidrolik balayclar olarak snflandrlrlar
Hzlandrc
Betona, harca hidrolik balaycnn hidratasyon hzn artran ve priz
alma sresini ksaltan veya dayanm veya her ikisini artran malzeme
Hizmet Verme ( kullanm )
mr
Betona uygun bakm yaplmas artyla, yapda kullanlan beton
performansnn, yapnn performans artlarn salamaya uygun
seviyede tutulduu sre.


malt
Taze beton imal eden kii veya kurulu.
nce Agrega
"D
enbyk
" degerinin 4 mm'den kyk veya 4 mm'ye eit olduu tane
byklndeki agregaya verilen isim.
ncelik imentoda
ncelik ne kadar fazla ise imentonun dayanm geliimi ilk yalarda o
kadar hzl olur. imento hamurundaki imento tanelerinin etrafn
saran su filminin ortalama kalnl su-imento oranna ve imento
inceliine baldr. imentonun incelii zgl yzeyi ile tanmlanr.
zgl yzey, 1g imentonun iindeki tanelerin cm
2
olarak yzeylerinin
toplamdr. zgl yzeyin belirlenmesinde "Blaine" aletinden
yararlanlr. Blaine aleti kullanarak llr. Bu deney yntemi TS EN
196-6 no.lu Trk standardnda anlatlmaktadr
ncelik Modul
Bir agregann granlometrik bileimi hakknda bilgi veren tek bir
saydr. ncelik modl, her bir elee kar gelen % ordinatlarn, 100
'den farklarnn toplanmas ve bu toplamn 100 'e blnmesiyle elde
edilir. Agrega taneleri kldke incelik modl azalr, taneler
iriletike incelik modl artar.
nert Mineral Katk
Puzolonik aktivitesi bulunmayan dolgu malzemesi olarak betona katlan
mineral katk
ri Agrega
"D
enbyk
" degerinin 4 mm'den byk veya 4 mm'ye, "d" degerinin ise 2
mm'den byk veya 2 mm'ye eit oldugu tane byklklerindeki
agregaya verilen isim.
rsaliye Fii Betonun tesliminde reticiye verilmesi gereken bilgileri ierir
- Belgenin seri numaras,
- Ykleme tarih ve saati (imento ve suyun ilk temas etti saat ),
- Kamyon numaras veya arac tantc bilgi,
- Alcnn ismi,
- antiyenin ismi ve yeri,
- artnamelerle ilgili detaylar veya atf (kod no,sipari no gibi ),
- Beton hacmi, m3 olarak,
- artnamelere ve EN 206-1'e uygunluunun beyan,
- Varsa belgelendirme kurumunun ismi ve iareti,
- Betonun antiyeye ulat saat,
- Boaltmann balad saat,
- Boaltmann tamamland saat.
-
lve olarak sevk ve teslim belgesinde aada verilenlerle ilgili detay
bilgiler de bulunmaldr.

a) Tasarlanm beton iin :

- Dayanm snf,
- Etki snflar,
- Klorr ierii snf,
- Kvam snf veya hedef deer,
- Belirtilmise beton karm oranlaryla ilgili snr deerler,
- Belirtilmise imento tipi , miktar ve dayanm snf,
- Belirtilmise kimyasal katk ve mineral katk tipi,
- Gerekliyse zel nitelikler,
- Agregann en byk anma tane bykl,
- Hafif veya ar beton iin, birim hacim ktlesi snf ve hedef birim
hacim ktle deeri.

b) Tarif edilmi beton iin :

- Beton bileimi ile ilgili detay bilgiler, imento miktar, gerekliyse katk
tipi gibi,
- Su/imento oran veya snf belirtilerek kvam veya belirtildii ekilde
hedef deer,
- Agregann en byk anma tane bykl.
Is Geirgenlik
Bir birim kalnlkta ve birim alanda iki yzey arasndaki s ak hzdr;
metrik sistemde kal.g/cm.saat
o
C olarak belirtilir
Islak(agregalar)
Agregann yzeyinde de serbest suyun bulunmas durumdur
lenebilirlik
Taze betonun, ayrmaya uramadan, tanmas, dklmesi,
yerletirilmesi, sktrlmas ve sonlanmas ilemlerinin kolaylkla
yaplabilmesi zellii olarak tanmlanabilir.
K

k Deeri
puzolonik aktivitesi olan uucu kln, silis dumannn beton ierisinde
gsterecei etkinlik katsays
Kaba Agrega
4mm zerindeki agregalar
Kaba Sva
Belli bir yzeye ince sva ncesi uygulanan kaba sva
Kalc Deformasyon
Platik deformasyon
Kalc Yk
Kalc yk, kullanm sresi boyunca yap zerinde her zaman kalacak
olan yklerdir. (tayc eleman z arl, tayc olmayan dier kalc
elemanlarn arl vb.)
Kalp Vibratr
Kalp stne yerletirilen vibratrler. Titreimle betonun yerletirilmesini
salarlar.
Kalker Bileiminde % 90 'a kadar kalsiyum karbonat bulunan kayalara kalker
veya ok saf haline kire ta denir. Genel olarak kimyasal bileimleri
CaCO
3 (en az %70 TS EN 197-1)
olan minerallerden oluur. Bu kristaller halinde
krlgan yapl bir mineraldir. Bu tip kalkerler, genellikle kalsiyum
bikarbonatl sularn uygun scaklk ve basn; koullar altnda karbon
dioksitini kaybederek kelmesi sonucu oluur. Kalker doada kalsit ve
aragonit kristallerinden olumu bir kaya olarak bulundugu gibi ift
karbonat CaMg(CO
3
)
2
eklinde de bulunur. ift karbonat oldugu zaman
kristal ekli degiir ve dolomit adn alr. Kalsiyum karbonatn yan sra,
degiik oranlarda magnezyum karbonat, kil mineralleri, demir silikat-
oksit ve slfrleri ve silis gibi bileikleri ierirler. Kalkerler aada
verildigi gibi adlandrlr.
CaCO
3
En ok % 5 MgCO3 ieren kalkerler
90-100 Kalker
85 - 90 Marnl kalker
70 - 85 Kalkerli marn
50 - 70 Marn
30 - 50 Killi marn
10 - 30 Marnl kil
0 - 10 Kil
TS EN 197-1'e gre imentonda kullanlacak kalkerde kalsiyum
karbonat miktar %75 olmal. Kil miktar 1.2gr/100gr ' gememeli ve
toplam oraganik kalker miktarna gre %0.2'ye kadar L , %0.5'e kadar
LL olarak adlandrlrlar.
Kalkersi (kaya)
Genel olarak kalsiyum karbonat trevi malzemeler ierir
Kalkersi Uucu Kl
Hemz puzolonik , hem de hidrolik zellik gsterir. Reaktif CaO ; reaktif
SiO
2
ve Al
2
O
3
'ten oluur. Kzrma kayb %5'ten azdr. Reaktif CaO
%10'un altnda olmamaldr.reaktif SiO
2
%25 'in zerindedir. 28 gnlk
basn dayanm 10MPa olmaldr. 40 mkronluk elekte ya elem
yapldnda kalan kl oran %10-30 arasnda kalmaldr. Hacim
genlemesi 10mm altnda kalmaldr. TS EN 197-1'de W harfi ile
ksaltlmtr.
Kalsinasyon
CaCO
3
'n 800-900
o
C scaklklarda CO
2
'un ayrmas sonucu CaO'in
olumas
Kalsine
Bileimi veya fiziksel fazn paralanmas snn altnda stlarak
deitirilmesi
Kalsit
Kalsiyum karbonat , mineral, (CaCO
3
) formunda olan ve belli bir kristal
yapsndadr. (tebeir , kire vb)Kalsit portland imentosunun en byk
hammaddelerindendir.
Kalsiyum aluminatl
imentolar
Uygun miktarda aluminli ve kalkersi malzemenin karmyla elde edilen
klinkerden elde edilen ana bileeni kalsiyum aluminatlar olan
imentolar.
Kalsiyum Alumino
Monoslfohidrat
4CaO.Al
2
O
3
.SO
3
.12H
2
O C
4
ASH
12

Kalsiyum Hidroksit
Ca(OH)
2
CH hidrate kire
Kalsiyum Slfat
Baknz alta.
Kaolen
Kimyasal formulu 2SiO
2
AI
2
O
3
2H
2
O olan ve monoklinik"kristal yapl kil
minerali. Volkanik veya metamorfik kayalarn zellikle feldspatlarn
bozulmas rndr.
Kapiler
Suyun bir malzemenin ierisinde yukarya doru hareket etmesini
salayan mekanizma
Kapiler Su
Beton iindeki boluklarda kat yzeyler zerine fizikokimyasal balarla
yapm olan suya denir. Bu ekilde balanan su filminin kalnl 6
molekl kalnlna yani 15A
o
kalnlna kadar kabilir. Film kalnl ,
evre atmosferin bal rutubeti ile deiir.
Kapiler Suyu
Beton iinde ap 0,05 mikronm den daha byk kapiler boluklar
iinde bulunan su. Bu su kat faz ile bal deildir. Buharlatrlarak
uzaklatrlabilir.
Karakteristik Dayanm
Baknz beton karakteristik dayanm
Karbonatlama Karbonatlama, atmosferden gelen karbon dioksitin beton
boluklannda bulunan serbest kire ile reaksiyona girmesi ile oluur.
Kirein karbondioksit ile reaksiyona girmesi ile birlikte zlm kire
konsantrasyonu azalr ve beton pH derecesi der.
CO
2
+ Ca(OH)
2
= CaCO
3
+ H
2
O
Karbonatlama olay beton yzeyinden balar ve azalan bir hzla beton
derinliklerine doru ilerler. Penetrasyon hz betonun geirgenlik
zelliklerine baldr. Yksek kaliteli ve dk poroziteli betonlarda
karbonatlama etkisi ok azdr. Ayrca evre atmosfer koullar da
karbonatlama olaynda etkili olur . Ancak penetrasyon hz en kt
koullarda bile ortalama 1 mm/yl' dan daha azdr. Karbonatlama
derinli ile betonun su/imento oran arasnda lineer bir bant vardr.
TS EN 206'da karbonatlama etkisi izelge 1'de XC olarak
verilmitir.Karbonatlamay azaltmak iin betonun geirimsiz olmas
gerekir. Bu amala betonda daha fazla imento kullanmak, su-imento
orann azaltmak, vibratr kullanarak betonun daha iyi yerlemesini
salamak betonun bakm sresini uzatmak gibi nlemler alnabilir.
Karbonatlamann donatlara daha ge ulamasn salamak iin pas
payn arttrmak dnlmelidir
Karekteristik Yk Etkisi
Karakteristik yk etkisi, istatistiksel verilere dayanlarak belirlenen ve
kullanm sresi boyunca alma olasl genellikle %10 olan yk
etkisidir
Kark(tvenan) Agrega
ri ve ince agregalarn karmndan oluan agrega.
Karm Suyunu Azaltc
Katklar
Adlarndan da anlalaca gibi, bu katklar belirli bir ilenebilme deeri
iin betona gerekli olan karm suyu miktarn azaltrlar. Bu
zelikleriyle eitli avantajlar salarlar: stenilen beton kme deerini
daha az miktarda suyla elde ederek, sabit bir imento miktar iin,
su/imento orann (S/) drrler. Bylece, dayanmn artmasn,
geirimliliin azalmasn ve dayanklln artmasn salarlar. te
yandan, S/ orann sabit tutarak, kullanlan imento miktarn azaltmak
suretiyle, sabit bir ilenebilirlik elde edilebilir. Betondaki imento
miktarnn azaltlmas ekonomik gerekelerle yaplabilecei gibi,
hidratasyon ssnn azaltlmas gibi teknik gerekelerle de yaplabilir.
Son olarak, taze betonun yerletirilmesini kolaylatrmak iin, hem S/
oran hem de imento miktar sabit tutularak daha yksek kme
deeri elde edilebilir.
Kartrmal Tayc
Genellikle kamyon asisi zerine monte edilmi ve hazrlanm taze
betonu, tanma sresince homojenliini bozmadan kartrmaya uygun
ekipman.
Kartrmasz Tayc
Betonu kartrmakszn tamada kullanlan ekipman, damperli
kamyon veya tama kovas.
Karma Suyu
imento, agrega ve gerektiinde baz katk maddeleri ile biraraya
getirilen su, bu malzemelerin karlmasnda ve bylece, betonun
retilmesinde kullanlmaktadr
Karot
Yerine yerlemi ve sertlemi betondan delinerek alnan numune
Kategori(agregalar)
Agregaya ait bir zelliin,bir deerler aral veya bir snr deeri olarak
ifade edilen seviyesi.
Katkl imento
EN 197-1'de belirtilen katklar ve portland imento klinkeri ile elde
edilen hidrolik balaycdr.CEM I dndaki imentolarn tm.
Kendiliinden Yerleen
Beton
Kalbn eklini sktrma uygylanmakszn alan beton.
Kenetlenme Boyu
Kenetlenme boyu, donat ubuunun akma dayanmna eit
kenetlenme dayanm salayabilen en kk gmlme derinliidir.
Kesikli (Sreksiz)
Granlometri
Granlometri erisinde yatay bir izgide ise denir.
Kesikli Gradasyon Erisi
baz orta byklkteki taneleri iermeyen eridir.
KiI
Kil terimi genel bir kavram olup bileimi esas alnarak kesin snrlar
iinde tanm yaplmamtr. imento hammaddesi asndan, kil
minarellerinden olumu kayalar kil olarak tanmlanabilir. Kil
minerallerinin esas unsuru kimyasal bileimlerinde alminyum oksit
(AI
2
O
3
)bulunmas ve alminyum silikat hidratlardan meydana
gelmesidir. imento yapmnda kullanlan nemli bir hammaddedir.
Kimyasal Katklar
imento, agrega ve suyun dnda, betonun taze veya sertlemi
haldeki zeliklerin istenen ekilde deitirmek zere, kartrma
ileminden hemen nce veya kartrma ilemi srasnda betona katlan
malzemelerin genel addr. Katklar, kimyasal katklar, hava katklar ve
mineral katklar olmak zere, ana gruba ayrlrlar. Ayrca, bunlarn
dnda, zel beton retiminde kullanlan dier baz katklar da bulunur.
Bu iki ana grupta ok sayda deiik katklar toplanmtr. Katk
eitlerinin ok olmasnn arkasnda yatan gerek, betonun hemen
hemen tm zeliklerinin, deiik leklerde, bu katklar tarafndan
deitirilebilmesidir
Kire
CaO, Kalsiyumoksit . Baknz kasliyum hidroksit (hidrate kire),
snmemi kire
Krmakum
Byk talarn veya iri agregann konkasrde krlmas ile elde edilen
ince agregaya denir
Krmata
Betonda kullanlamayacak kadar byk talarn veya byk akllarn
konkasrde krlmas ile elde edilen iri agregadr
Kvam
betonun akkanln gsteren bir ldr. Betonda artan su miktar
kvam, dier bir deyile, betonun akkanln artrr. nk artan su
miktar, betonun akmaya, yerlemeye ve skmaya kar direncinin
temel sebebi olan kat taneler arasndaki srtnme katsaysn drr.
Ancak, su miktar ok yksek olan beton ilenebilir beton anlamna
gelmez. lenebilmenin tanm hatrlandnda, taze betonda ayrma
olmamas gerektii grlr. Ayrma, taze betonda iri agrega
tanelerinin hartan ayrlarak kalplarn alt ksmna kelmesidir. Bu
suretle beton homojenliini kaybeder ve beton elemann alt ve st
blgelerindeki zelikler farkllar.
Kzdrma Kayb
Kzdrma kaybn bulabilmek iin, arl nceden bilinen (1 0.05
gram) imento numunesi ok yksek scaklkta (975 25 C)
kzdrlmakta ve daha sonra hassas olarak tartlmaktadr. Ortaya kan
arlk kaybna kzdrma kayb denilmektedir. Bu deer, % olarak
ifade edilmektedir
Kzdrma Kayb Uucu Kl
Uucu kldeki karbon miktarnn kzdrma kaybndaki miktara eit
olduu dnlr
Klinker
Kire, almin, demiroksit ve silika bileimli hammaddelerin uygun
oranda kartrlp 1350 - 1450 C scaklkta piirilmeleri sonucunda
elde edilen rne klinker ad verilmektedir. EN 197'ye gre C
3
S ve
C
2
S toplam 2/3'nden fazla olmaldr. CaO/SiO oran 2'den fazla
olmaldr. MgO 'in %5'tez az olmas istenir. Portland imentosu klinkeri,
okditler olarak ifade edilen CaO, SiO
2
, Al
2
O
3
, Fe
2
O
3
ve az miktarda
dier maddeler ihtiva eden hammaddelerin hasssa bir ekilde
sinterlenmesi ile hazrlanr. Farin , pasta veya amur ok ince
tlm ve homojen olmaldr. TS EN 197'de K olarak ksaltlmtr.
Klor erii Betonda
Betonda izin verilen en yksek klor miktar. EN 206 standardnda
maksimum klor miktar yerine klor ierii sonflar kullanlmaktadr.
Klorr iyonlarnn imento ktlesinin yzdesi olarak ifade edilen
betonun klorr ierii, seilen snf iin izelge 10'da verilen deeri
gememelidir.
Kalsiyum klorr ve klorr esasl katklar, elik donat, ngerilmeli elik
donat ve dier gml metal ihtiva eden betonlarda kullanlmamaldr.
Betonun klorr ieriini belirlemek iin, bileen malzemelerden gelen
klorr toplam, aada verilen metotlardan birisi veya her ikisi birlikte
kullanlarak tayin edilmelidir.

- Her bileen malzeme iin imalt tarafndan beyan edilen veya ilgili
standardda bileen malzemesi iin izin verilen en fazla klorr
ieriini esas alan hesaplama.

- Her bileen malzemesine ait en az 25 adet klorr ierii tayini deney
sonucu ortalamasve standard sapmalar ile yaplan hesaplama.
Kompasite
birim hacmindeki tanelerin igal ettii gerek hacimdir.(birim
arlk/zgl arlk)Birim arlk daima zgl arlktan kk olduuna
gre kompasite 1 ' den kk deer alacaktr. Bu durumda, yn
halindeki agregann birim hacmindeki boluk kompasiteyi 1' e
tamamlayan deer olacaktr.Bir betonun veya harcn kompasitesi, kat
maddelerin doldurduu gerek hacmin, betonun grnen toplam
hacmine orandr. Kompasite, betonun birim hacim arlnn, zgl
arlna blnmesi ile de elde edilebilir.
Korozyon
Donatnn oksijenle temasa geerek paslanmasdr.
Kullanc
Yap veya bir bileenin yapm iin taze beton kullanan ahs veya
kurulu
Kullanlabilirlik Snr
Durumu
Kullanlabilirlik snr durumu, yap elemanlarnda ar ekil deitirme,
ar atlama, ar titreim gibi, kullanm gletiren ve kullanm
dzenin bozan sorunlarn bulunmasn engellemeye ynelik
deerlendirmelerin yapld snr durumudur.
Kum
4mm elek alt granuler malzeme
Kuru karm
Suyun santralde katlmayp antiyede katld hazr beton
Kuruma Rtresi
Kurumadan dolay betonun eklinin klerek deimesidir.
Kusma
Taze betonun iinde bulunan serbest kalan suyun yzeye kmas
.Beton sktrlnca, yzeyde toplanan ince bir su tabakas. Kusma
olaynn ,biri yararl dieri zararl iki etkisi vardr. Beton dkmnden
hemen sonra yzeyde toplanan su betonun kr edilmesine yardmc
olur. Ancak fazla suyun bir ksm betonarme demirleri ve iri agrega
evresinde toplanr. Bu su beton iinde boluk yapar ve imento
hamurunun agregaya yapmasn nler. Beton iine plastikletirici
katk katlarak betonun su/imento oran azaltlr ve bylece kusmann
zararl etkileri nlenebilir.
Kr
Betonun hidratasyon reaksiyonlarn yapmas iin bakmnn yeterli
scaklk ve nemim salanarak yaplmas
Kr Malzemesi
Betonun zerine serpilerek betonun iindeki suyun buharlamasn
engelleyen katk
Kr Suyu
Hidratasyon iin gerekli suyun buharlaarak kaybolmas halinde,
imento ile su arasndaki reaksiyonlarnn tam olarak oluamamaktadr.
Bylece, betondan beklenilen dayanm ve dayankllk elde
edilememektedir. Hidratasyon iin betonun ierisinde yeterli miktarda
suyun bulunabilmesini salayabilmek amacyla, yerine yerletirilen
betona eitli kr yntemleri kullanlmaktadr. Kr yntemleri arasnda
en ok kullanlanlar, taze betonun yzeyini sulayarak veya slak
bezlerle rterek beton yzeyinin slak kalmasn salamak ve bylece
betonun ierisindeki suyun buharlaarak kaybolmasn nlemek
olmaktadr
Ktle Betonu
Scaklk ykselmesini ve termal genlemeyi nlemek iin dk dozaj
ve hidratasyon ss dk imento kullanlmas gibi nlemler alnmas
gereken byk hacimdeki beton.. Bu suretle ayn zamanda rtrede
azaltlm olur.
L

Le Chatelier aleti
Aletin silindirik halkasnn kalnl 0.5 mm, i ap 30 mm, ve ykseklii
30 mmdir. Silindirik halka ekseni dorultusunda yarktr. Yarn her iki
tarafna ve silindirin tam ortasna gelmek zere 150 mm uzunluunda
iki ubuk lehimlenmitir.Deneye balamadan nce silindirik halkann
yark kenarlar birbirine demi durumda olmaldr. Silindirik halkaya
imento hamuru doldurulurken ubuklarn arasnn almamas iin
ubuklar lehim yanndan iple balanmaldr. Birgn suda bekletilir 4
saat suda kaynatlr . Ularn ne kadar ald llr.
Lifli Beton
Lifli beton uygulamalar, esas itibariyle, betonda atlaklarn ilerlemesini
ve yaylmasn nlemek, sneklii ve tokluu artrmak maksadyla
yaplr.
Lifli betonlar, genel olarak, atlak ilerlemesinin istenmedii, enerji
yutma kapasitesinin yksek olmas gereken yerlerde kullanlr. Bunlara
rnek olarak, kprler, beton yollar, hava alanlar, endstriyel
demeler, kayalarda ev stabilizasyonu gibi iler gsterilebilir.
Lineer Genleme Katsays
Bir birim boyutun bir derece scaklk deimesi ile ne kadar uzama
veya ksalma yapacan belirtir; metrik sistemde cm/cm/ oC olarak
gsterilir.
Los Angeles Anma
Dayanm
Bu deneyde kullanlan cihaz iki taraf kapal, ekseni etrafnda
dnebilen, i ap 710 mm, boyu 508 mm olan bir elik silindirden
olumaktadr. Silindir iinde belirli arlkta ve sayda elik bilyeler
mevcuttur. Tane bykl snfna gre miktar ilgili tabloda gsterilen
agrega silindir tambur iine konarak, tambur dndrlmeye balanr.
Deney srasnda taneler elik bilyelerin arpmasyla paralanr ve
ufalanr. Alet 100. ve 500. devir sonunda otomatik olarak duracak
ekilde ayarldr. Bu devirler sonunda silindirden karlan numune
1.6mm lik kare gzl elekten elenerek, alta geen miktarn % si
saptanr. Bu deer deney sonrasndaki kayp yzdesini ifade eder
M

Magnezyum oksit
MgO. Betonda fazlas genlemeye yol aar.
Major Katklar
EN 197-1'e gre %5'ten fazla katlan katklar.
Maksimum Agrega Tane
Bykl
Agregann maksimum tane bykl, agrega numunesindeki
tanelerin tmnn geebildii en kk gz aklkl standard kare
delikli elein boyutuna eit olan byklktr
Malzeme Katsays
Malzeme katsays, hesapta kullanlacak dayanm deerlerinin elde
edilmesinde, gvenlik pay oluturmak amacyla, karakteristik dayanm
deerlerinin blnmesinde kullanlan 1,0 veya 1,0 den byk
katsaylardr.
Mastarlama
Betonun yzeyini bitirme ilemi
Mimari Beton
Grnr beton yzeyler, bask betonlar gibi estetik olara kullanlan
betonlar
Mineral Katk Betonda
Betonun baz zelliklerini iyiletirmek veya betona zel nitelikler
kazandrmak amacyla kullanlan ince malzeme. TS EN 206'da
inorganik iki tip mineral katk tarif edilmitir, bunlar ;
- Hemen hemen inert mineral katklar ( Tip I ),
- Puzzolanik veya durgun hidrolik mineral katklar ( Tip II )
Mineral Katk imentoda
EN 197-1'e gre %5'e kadar katlan majr dndaki katklar.
Mutlak Birim Hacim Arlk
verilen bir hacim kat veya sv ktlesinin belli bir scaklkta gazdan
arndrlm ar suyla belli bir scaklkta oran
Mutlak Hacim
kat cisimlerde partikllerin kendisinin hacimlerinin geirgen olan ve
olmayan boluklar dahil olmak zere fakat partikller aras boluklar
hari. Svlarda ise hacimleri dikkate alnr.
N

Narinlik Etkisi
Narinlik etkisi, bir kolonda, ekil deitirme nedeniyle ortaya kan ikinci
mertebe momentinin, kolonun tasarmnda veya zmlemesinde
gznne alnmasn gerektirecek dzeyde olumasna yol aan
davrantr.
Nervrl demir
Betonla donat arasndaki aderans artrmak iin donatnn zerine
ekil verilmi hali
Net Beton rts
Net beton rts en dtaki donat d yz ile en d beton lifi arasnda
kalan uzaklktr.
Normal Agrega
EN 1097-6'ya uygun olarak tayin edilen etv kurusu tane birim hacim
ktlesi 2000 kg/m3 - 3000 kg/m3 arasnda olan agrega
Normal Arlkta Beton
Etv kurusu durumdaki birim hacim ktlesi ( younluu ), 2000
kg/m3'ten byk, 2600 kg/m3'ten kk olan beton
Numune
Malzemenin tamamnn temsil ettii varsaylan rnek
O

Olgunluk
Betonun belli scaklk ve kr altnda kazand dayanm.
Ortalama Dayanm
Ortalama dayanm, yeterli sayda deneyden elde edilen dayanm
deerleri ortalamasdr.
Otoklavlanm gzenekli
beton
zellikle prekast endstrisinde yksek s dayankll nedeniyle
kullanlr. Portland imentosu , kum veya siilsli malzeme, al ta ve
kire ve ince tlm aliminyjmve suda yaplr. lk karm portland
imentosu , kum , kire ve altandan oluan bir hartr. nce
tlm aliminyum eklenir ve kalplara yerletirilir. nce tlm
aliminyum imento ve kirele reaksiyona girerek hidrojen gaz aa
karrlar. Homojen olarak hacmi 5 katna karrlar. stenilen ekilde
kesilirler. Kesilen malzemeler yksek s ve basnl kr uygulanr ve
son hacmin %80 i hava kabarcklarndan oluur.
Oturma
Yetersiz sktrmadan dolay betonun daha sonra boluklar
doldurarark seviyesinin dmesi. zellikle derin kirilerde ve kolonla
tabliyenin birlikte dklmesi ile birlikte kolonun stne denk gelen
yerlerde grlr. Demir donat kmeyecei iin stnde kalan beton
tabakas atlar. Kirilerde ilk etapta etriyeler eer oturma ok daha
fazlaysa boyuna donatlar da grnr.


n Yapml Beton Mamul
Son kullanlaca yer dnda dklen ve kre tbi tutulan beton mamul
ngermeli beton
elik tendonlarn gerilmesinden sonra betonun dklerek betonun
basn altnda tututalarak ekme gerilmelerinin etkisinin azaltlmas
byk aklklarn geilmesi salanr.
zgl arlk
Boluksuz birim hacmin arl
zgl Arlk Agregada
Herhangi bir maddenin zgl arl, o maddenin younluunun suyun
younluuna orandr.
Genel olarak, zgl arlk, S = Maddenin havadaki
arl/Maddenin hacmine eit hacimdeki suyun arl eklinde
hesaplanr. Maddenin hacmine eit hacimdeki suyun arl ise, o
maddenin su ierisine konulduunda tarm olduu suyun arlna
eittir.
zgl Is
Bir birim ktlede bir derece scaklk deiiklii yapabilecek s
miktardr; kal/g
o
C olarak belirtilir.
zgl Yzey
Baknz Blaine.
P

Parti(agregalar)
retim miktan, sevkiyat miktan, ksmi sevkiyat miktar (demir yolu
vagon yk,kamyon yk,gemi yk) veya uniform olduu varsaylan
artlar altnda bir defada retilen agrega stou.
Paspay
Demir donat ile d beton yzeyi arasnda kalan yer. eliin evre
etkilerine kar korunmas iin braklr.
Penetrasyon
Geirimlilik
Perde Duvar
Yaplarda , eni boyunun 7 katndan fazla olan tayc dey yap
eleman
Pimi ist
Pimi ist, zellikle yal istten zel bir frnda yaklak 800C
scaklkta retilen puzolanik zellikte bir maddedir. Bileim ive retim
prosesi nedeniyle esas olarak dikalsiyum silikat ve monokalsiyum
aminat olmak zere klinker fazlarn ihtiva eder. 28 gnlk basn
dayanm en az 25MPa olmaldr. EN 196-3 'e gre teste tabi
tutulduunda genleme 10mm altnda olmaldr.
Plastik Rtre atla
Su kaybndan dolay betonun kalc olarak klmesinden dolay
ekme dayanmna dayananamayan betonun atlamas
Plastik ekil Deitirme
Kalc ekil deiitirme
Poisson Oran
dikey eksendeki elastik blgede yanal ekil deitirmenin boyuna ekil
deitirmeye oran. Beton iin gendel 0.2 oranndadr. Metallerde 0.25
civarndadr.
Polimer-Portland
imentosu Betonu
Polimer-portland imentosu betonlar (a) Lateks Modifiye Betonlar
(LMB) ve (b) Polimer Emdirilmi Betonlar (PEB) olarak iki gruba ayrlr.
LMB, karm suyunun bir ksm yerine polimer emlsiyonlarnn
kullanlmasyla elde edilir. PEB ise monomerlerin betona emdirildikten
sonra polimerletirilmesiyle elde edilir.
LMB retiminde genellikle elastomerik, stiren butadien ve poliakrilat
kopolimer esasl malzemeler kullanlr. Bu betonlarda su-imento oran
0.40-0.45, imento miktar ise 400-420 kg/m
3
tr.
PEB daha ok prekast eleman retimi iin uygundur. Metilmetakrilat ve
stiren gibi monomerlerin betona emdirildikten sonra katalizr, gama-
radyasyonu veya scaklk uygulamalaryla polimerletirilmesi
sonucunda PEB elde edilir.
Porozite
imentonun hidratasyonu iin gereinden fazla kullanlm olan su
beton kutlesi indeki boluklarda kalr ve beton dayankllna nemli
lde etki yapabilir. Fazla su betonun kurumas ile birlikte kaybolur ve
bu betonun porozitesinde arta sebep olurken mukavemeti drr.
Birbiri ile balantl olan boluklar dardan gelen zararl maddelerin
gemesi iin kanallar oluturur ve bylece birbiri ile balantl boluklar
betonun geirgenliini artrr.
Portland imentosu
Portland imentosu klinkerinin bir miktar al ta (CaSO
4
, 2H
2
O) ile
birlikte tlmesi sonucu elde edilen hidrolik balayclardr.
Potas
K
2
O
Priz Alma
imento hamurunun ekil verilebilir bir durumdan kat bir duruma
gemesine priz alma denilmektedir
Priz Balama Sresi
imentoya su katlarak hamurun oluturulduu andan itibaren hamurun
akcln ve plastikligini kaybettigi an arasnda geen sre. Bu sre
Vicat aleti ile yaplan zel bir deney ile belirlenir. Bu deney ile Vicat
inesinin cam levhaya 3 mm- 5 mm uzaklk kalncaya kadar inmesi
arasnda geen zaman llr. EN 196-3'e gre
Priz Bitme Sresi
Standart koullarda hazrlanm imento hamurunun belirli bir
sertemeye eritigi ana kadar geen sre. Bu sre, imento ile suyun
kartrld andan itibaren vicat inesinin hamura 1 mm' den fazla
giremeyecei kvama ulat ana kadar geen sre llerek belirlenir.
EN 196-3'e gre
Priz Sresini Geciktirici
Katklar
Scak havalarda beton dklmesi; beton kartrma ve yerletirme
ilemleri arasndaki srenin uzun olduu durumlarda; ktle
betonlarnda pepee iki dkm arasnda souk derz olumasn
nlemek amacyla ve demelerde kalp deformasyonlarndan
meydana gelebilecek beton atlaklarn nlemek gibi maksatlarla
kullanlrlar. Geciktirici etkilerini imentolarn ana bileenlerinden olan
C
3
Sin hidratasyon hzn azaltarak gsterirler. Geciktirici etkileri
kullanlan katk miktaryla dorudan ilikilidir. Bu miktar belli bir kritik
deerden fazla olduu taktirde, C
3
S hidratasyonu tamamiyle durur ve
beton hi bir zaman sertlemez. Dolaysyla, priz geciktirici katklar
reticinin belirttii en ok miktarn zerinde kullanlmamaldr
Priz Sresini Hzlandrc
Katklar
Sonlama, kalp skme gibi ilemlerinin daha ksa srede
gerekletirilmesi; erken yksek dayanm elde edilmesi ve souk
havalarda beton dklmesi gibi amalarla kullanlrlar. Hzlandrc
etkilerini imentolarn ana bileenlerinden olan C
3
Sin hidratasyon
hzn artrarak gsterirler.
Hzlandrc katklar kullanldnda betonun tama, yerletirme ve
sktrma gibi ilemleri iin gereken srenin de ksalaca
unutulmamaldr. Dolaysyla, sz konusu ilemler iin iyi bir zaman
programlamas gerekir.
Baz priz sresini hzlandrc katklar klor iyonlar ierir. Klor
betonarme donatlarnn paslanmasn hzlandrdndan bu tr katklar
kullanmak zararl olabilir.
Puzolanik Aktivite (Uucu
klde)
Bu yntemde, portland imentosu +Uucukl %25+ kum + su
kullanlarak elde edilen harlarn basn dayanmlar bulunarak,
ierisinde puzolan olmayan imento harlarnn TS EN 450'ye gre 28
ve 90 gnlk basn dayanmlar ile karlatrlmaktadr.
Puzolanlar
Puzolanik malzemeler kendi balarna balayc zellii bulunmayan,
ancak ince tlm halde ve rutubetli ortamda kalsiyum hidroksitle
reaksiyona girip balayc zellie sahip bileenler meydana getiren
silisli veya silisli ve aluminli malzemelerdir. Bims, eitli volkanik kller
ve tfler doal puzolanlardr. uucu kller; silis duman ise yapay
puzolanlara rnek olarak gsterilebilir. Puzolanik malzemelerin
betonda kullanm, esas itibariyle, imentonun hidratasyonu sonucunda
nemli miktarlarda ortaya kan ve gerek dayanm gerekse dayankllk
asndan betona her hangi bir olumlu etkisi sz konusu olmayan,
kalsiyum hidroksitin bu malzemelerle raeksiyona girerek daha fazla
miktarda balayc zelik gsteren bileenler oluturmas temeline
dayanr. Bu bileikler hidrolik maddelerinin sertlemesinde oluan
bileiklerle benzerdir. Reaktif silisyumoksit oran %25'ten az
olmamaldr.
Pskrtme Beton
Tnel gibi kalpsz yzey betonu uygulamalarnda kullanlr. zel bir
karm dizayn vardr ve priz alma sresi ok ksadr.
R

Refrakter Beton
Is geirimlilii az olan yksek slara dayankl beton. Bu betonun
yapmnda kalsiyum aluminatl imentolar ve refrakter agregalar
kullanlr.
Renk Katklar
Betona eitli renkler vermek iin kullanlan katklar genellikle saf
minerallerdir.
Reoloji
Betonun ilenebilirliinin kme gibi deneylerle belirlenmesi ok pratik
olmasna ramen kesin sonular vermez. Esas olan betonun iki noktal
ilenebilirlik deneyine tabi tutulmasdr. Betonun iine konulan bir
pervanennin ilk olarak hangi kuvvette dnerek almaya balad ve
dnme srasnda harcad kuvvetler belirlenir.
Rtre
Betonda, hi yk uygulanmamken bile, ortam rutubeti ve scaklna
bal olarak, deformasyonlar grlebilir. Taze haldeyken ierdii suyun
ortam rutubetine brakldnda buharlama yoluyla kaybolmas
betonun rtre denilen bzlmesine neden olur. Byk ktleler halinde
dklen betonlarda (rnein, beton barajlardaki ktle betonlar)
yzeyinin soumas, i ksmlarnn scak kalmas nedeniyle sl rtre
meydana gelebilir. Rtre beton asndan kritik bir olgudur.
Engellendiinde, ekme gerilmeleri yaratr. Betonun ekme
dayanmnn dk olduu gz nnde bulundurulursa, bu ekme
gerilmeleri atlaklarn olumasna neden olur
S

Schmidt ekici
Serlemi betonun hasarsz deney metodlarndan biridir. Yzey
sertliine gre dayanm belirleme metodudur. Yalanm betonda
karbonatlama sertlemesinden dolay doru sonular vermez.
Kalbirasyonunun belli aralklarla yaplmas gerekmetedir. Schmidt
ekici eski betonlarda alnan karot zerinde okunduktan sonra binann
dier elemanlarnda okunarak korelasyon yaplmaldr.
Segregasyon
Ayrma
Serbest Kire
Klinker oluurken silisyum oksit, aluminyum oksit ve demir oksit ile
balanmayarak kalsiyum oksit serbest kire olarak adlandrlr.
Genlemeye neden olur.
Sertleme
imento hamurunun kaydadeer bir dayanm kazand durumu ifade
etmektedir.
Sertlemi Beton
Hidratasyon reaksiyonunun ardndan katlam durumdaki, belirli
seviyede dayanm kazanm beton
Servis mr
Standardlar tarafndan belirlenenden daha dk olmamak kaydyla
mteri tarafndan belirlenen yap mr.
Servis Yk
Binann kullanm srasnda maruz kalaca yk
Skk Birim Arl
Agrega l kab ileme ubuu ile sktrlarak veya kaba titreim
uygulanarak yerletirilmesiyle elde edilir. Doal olarak bir agregann
skk birim arl deeri genelde 1.20 ile 1.80 kg/dm
3
arasnda
deiir. Birim arlk deerleri, agregann granlometrisine, kusurlu
malzemenin miktarna, yerletirme ekline ve agregann zgl
arlna baldr.
Sktrlabilme Derecesi
Taze beton karmlarnn ilenebilme zelliini belirlemek amacyla
yaplan bir deney. Beton karm, kontrll koullar altnda bir l
silindirinin iine drlr ve bu suretle ksmen skm olur. Bu halde
arl llr. Ayn kalp iinde,ayn kanm ilenerek iyice sktrlr
ve tartlarak arl belirlenir. Ayn hacimdeki ksmen sktrlm
karm ile tam sktrlm karm arlklar oranna denir.
Silindirle Sktrlm Beton
kme deeri 0 olan bir beton karmnn toprak dolgu veya kaya
dolgu baraj inaatlarnda kullanlan deney dzeni kullanlarak
tanmas, yerletirilmesi ve sktrlmasyla elde edilen ktle
betonudur. Normal betonlar iin geerli olan S/-dayanm ilikisi bu
betonlar iin geerli deildir. Uygun bir karm sktrma deney
dzeninn beton zerinde rahata, betona batmadan hareket
edebilecei en fazla su ieren karmdr. lenebilirlik bakmndan, bu
betonlarda uucu kl kullanm yaygndr.
Silis Duman
Yksek miktarda amorf silisyum dioksit ihtiva eden ok ince kresel
partikllerden oluan endstriyel yan rn bir puzolanik maddedir.
lem esnasnda byk bir miktar SiO
2
dan oluan gaz oluur, SiOnun,
frnn nispeten souk ksmnda havadaki oksijenle hzl bir ekilde
soumas sonucunda, cams yapdaki SiO
2
paracklar olumaktadr.
Bu paracklar fiber filtrelerden geirildikten sonra younlatrlm silis
duman paracklar olarak elde edilmektedirler. EN 197-1' e gre S
ad olarak adlandrlrlar.
Silisli Uucu Kl
Puzolonik zellie sahip reaktif SiO
2
ve Al
2
O
3
'ten oluur. Kzdrma
kayb %5 'ten azdr. Reaktif CaO %5'ten az iken reaktif SiO
2
%25'in
zerindedir. TS EN 197 standardnda V harfi ile ksaltlmtr.
Silt
Kayalarn paralanmas sonucu elde edilen granuler malzeme. 75
mikron alt malzemelerdir.
Sinterleme
1450
o
C civarnda kuru fazda ve sv fazda imento klinker bileenlerinin
meydana gelmesi
Snflandrma(agregalar)
Belirtilen bir elek serisinden geen ve ktlece yzde olarak ifade edilen
tane byklk dalm.
Sva
Yaplarda i ve d cepheye mimari zellik kazandrmak , yap
elemanlarn korumak ve izolasyon iin uygulanan koruma tabakas.
Souk Derz Betonun yerletirilmesi srasnda gecikme veya baka nedenlerden
dolay betonun sreklilii olmamas. Yerletirilmi beton tabakasnn
dier tabakannn dkmnden nce sertlemesi sonucu elde edilir.
Snmemi Kire
Kalsiyum oksit CaO . Ana unsuru kalsiyum karbonat olan kire tann
ve az miktarda magnezyum karbonat ieren doal talarn yksek
scaklkta kzdrlmas ile elde edilir. Su ile kartrlmak suretiyle
sndrlr.
Snm Kire
Yanm kirecin (CaO) su ile sndrlmesi sonucu elde edilen kalsiyum
hidroksit Ca(OH)
2
. Ticari snm kire beyaz bir toz halinde torbalar
iinde satlr. Bu kirecin iinde az miktarda magnezyum hidroksit de
bulunur.
Standard Sapma
Standard sapma deerlerin ortlamadan nasl bir dalm gsterdiini
lmenin yntemidir.
Standarda Gre Tarif
Edilmi Beton
Betonun kullanlaca yerde geerli standardda verilen karm
oranlaryla tarif edilen beton.
Su Emme
Katya emme yoluyla giren su
Su-imento Oran:
Taze betonda etkili su ieriinin, imento ktlesine oran ( ktlece
).Uygun bir ekilde sktrlm bir betonun ierdii boluk miktar su-
imento oranyla dorudan ilikilidir. Herhangi bir malzemenin ierdii
boluk oran arttka dayanm azalr. Betonda imentonun
hidratasyonu iin gerekli su miktar imento miktarnn %25-30u kadar
olmasna karn, ilenebilirlik asndan daha fazla su kullanmak
gereklidir. Ancak, kullanlan su miktar arttka dayanm azalr.
Slfat Etkisi
Doada bulunan slfat iyonlar betona nfuz ederek burada
imentonun hidratasyonuyla elde edilen kalsiyum hidroksit (CH) ve
kalsiyum aluminat hidratlarla (C-A-H) reaksiyona girerek, srasyla al
ve etrenjit ad verilen rnler olutururlar. Bu rnlerin her ikisi de
betonda genlemelere ve dolaysyla atlama ve bozulmalara yol
aarlar.
Slfat etkisinin azaltlmas iin iki nlem tr bulunur. Bunlardan
birincisi, imentodaki C
3
A miktarnn azaltlmas, ikincisi ise imento
hidratasyonu sonucunda oluan kalsiyum hidroksitin eitli mineral
katklar ieren imentolar kullanlarak azaltlmasdr.
Slfatlara Dayankl
imento
C
3
A miktar en ok %5 olan portland imentosu klinkerinin bir miktar
alta ilavesi ile tlerek elde edilen hidrolik balaycdr
Sneklik
Enerji emme kapasitedir. Basn gerilmesi ekil deitirme grafiinin
altnda kalan alandr.
Snme
Sabit bir yk altnda betonun tedricen ve sresiz olarak yapm olduu
deformasyon. Snme yava yava azalr. Snme betonun plastik akc
olarak da kabul edilebilir.
Srekli Gradasyon Erisi
En kk agrega tane byklnden balayarak belirli bir bykle
kadar btn agrega tanelerini ieren eridir
Srekli Yk
Kalc ykler ile yap zerinde uzun sre kalaca bilinen haraketli
yklerin tm srekli yklerdir (srekli kalacak eya arl vb.)
Srklenmi Hava
Genellikle yzey aktif katk maddesi kullanlarak, karm esnasnda
taze beton ierisinde tasarlanarak oluturulan, 10 mikronm-300
mikronm arasnda apa sahip kre veya kreye yakn ekilli
mikroskopik hava kabarcklar.


antiye ( inaat antiyesi )
Yapm ( inaat ) ilerinin yrtld alan.
antiyede Hazrlanan
Beton
Beton kullancs tarafndan, sadece kendi kullanm iin antiyede
hazrlanan beton
artname
mlatya, performans ve bileim oranlaryla ilgili teknik artlar
bildirmek zere verilen belgeler btn.
artname Hazrlaycs
Taze ve sertlemi betonla ilgili artnameleri hazrlayan ahs veya
kurulu.
T

Tarif Edilmi Beton
Kullanlacak bileen malzemeler ve karm oranlarnn imaltya tarif
edildii ve imaltnn bu karm oranlarna sahip betonu temin
etmede sorumlu olduu beton.
Tasarm Dayanm (Hesap
Dayanm)
Tasarm dayanm (hesap dayanm), karakteristik dayanmn gvenlik
pay oluturmak amacyla, 1,0 veya 1,0 den byk bir malzeme
katsaysna blnmesiyle elde edilen ve kesit hesabnda temel alnan
dayanm deeridir.
Tasarlanm Beton
Gerekli zellikler ve ilve karakteristiklerin imaltya tarif edildii ve
imaltnn bu zellikllerle ilve karakteristiklere uygun betonu temin
etmede sorumlu olduu beton
Tama Gc
En yksek yk tama kapasitesidir.
Tama Gc Snr
Durumu
Tama gc snr durumu, yap elemanlarnn tayc zelliklerini
yitirerek gmeleri durumunda ulaacaklar tama kapasitelerinin yap
gvenlii asndan deerlendirilmesi snr durumudur.
Taunu
TS 706 EN 12620 - Beton Agregalar isimli Trk standardna gre,
0.25 mm gz aklkl kare delikli elekten geen ince malzemeye denir.
Taze Beton
Betonun, btn hammaddelerinin kartrma ilemi tamamlandktan
sonra, seilen metotla sktrlabilir haldeki durumu.
Terleme
Taze betondaki suyun klcal boluklardan yukar doru ykselmesine
verilen addr. Ayrmayla aaya kelen iri agrega taneleri aralarnda
suyu tutamadklarndan bu suyun bir ksm yukarya doru ykselir.
Ykselirken ince agrega tanecikleri ve imento taneciklerinin bir ksmn
da birlikte srkler. Yzeye ulatnda zayf bir kaymak tabakas
oluturur. Ayrca, su terleme yoluyla ykselirken agrega tanelerinin ve
donatnn alt yzeyinde birikerek bunlarn betonla aderansn (ban)
azaltan boluklara neden olur.
Teslim
Taze betonun imalt tarafndan teslim edilme ilemi.
Tetrakalsiyum Almino
Ferrit
Klinkerleme scakln drerek imento retimine yararl olur. C4AF
olduka
sratli bir ekilde hidrate olmasna ramen dayanm kazanmnda etkisi
ok azdr. 4CaO.Al
2
O
3
.Fe
2
O
3
C
4
AF
Tobermorit
3CaO.2SiO
2
.3H
2
O C
3
S
2
H
3
hidrate olmu kalsiyum silikat , CaO:SiO2
oranlar 1.39-1.75 arasndadr. Portland imentosunun ana balayc
blmn oluturan katmanl kristalleri oluturur.
Tobermorit Jel
Trikalsiyum silikatn su ile reaksiyona girmesi sonucu oluan bileik
3CaO.2SiO
2
.3H
2
O
Tokluk
birim hacmi krmak iin harcanan enerjidir.
Toplam Su erii
Karm suyu, agregann bnyesinde ve yzeyinde bulunan su, hamur
eklinde kullanlan mineral katk ve kimyasal katk ierisinde bulunan
su, betona buz ilave edilmesi veya buharla stma yoluyla giren sularn
toplam.
Torba imento
50kg -+%2 olarak ambalajl olarak torbalanmas.
Transmikser
Kamyon asisi zerine monte edilmi, betonu homojen ekilde
kartrma ve teslime (boaltmaya) uygun beton kartrcs.
Tras
Aktif volkanik tf olan tras bir doal puzolandr. Trasn kimyasal
bileiminde % SiO
2
+ % Al
2
O
3
+ % Fe
2
O
3
%70'den fazla olmaldr. Tras
silika ve almin ieren volkanik bir tftr. Kendi bana bulunduu
zaman balayc zelik gstermedii halde, bu tf ok ince taneli
olacak tarzda tld takdirde ve kalsiyum hidroksit ile sulu
ortamda biraraya getirildiinde, balayc zelik gstermektedir.
Trikalsiyum Alminat (Selit)
Bu bileiin erken yalardaki dayanm geliimi zerine etkisi ok azdr.
Klinkerin tlmesi srasnda katlan alta C
3
A 'nn hidratasyon
hzn yavalatr. Alta ilave edilmemi C
3
A 'l bir imento hzl bir
ekilde katlar. C
3
A yzdesi dk imentolar zelikle slfat ihtiva
eden su ve zemine kar dayankldrlar. 3CaO.Al
2
O
3
= C
3
A
Trikalsiyum Silikat
Baknz alit
Tuvenan Agrega Boy snflarna ayrlmadan, olduu gibi kullanlan doal kark
agregadr
Tm Kesit Alan
Tm kesit alan, atlamam varsaylan betonarme elemann donat
kesit alan ihmal edilerek hesaplanan kesit alandr.
Tm Kesit Eylemsizlik
Momenti
Tm kesit eylemsizlik momenti tm kesit alannn tarafsz eksene gre
eylemsizlik momentidir
Tvenan Agrega
Doada kark halde bulunan ve olduu gibi kullanlan agregadr.
U

Uucu Kl
Baz termik santralda, elektrik retimi iin gerekli enerjiyi salayabilmek
amacyla, yakt olarak kmr kullanlmaktadr. Pulverize kmrn
yanmasyla ortaya kan kllerin bir ksm ocak tabannda birikirken
byk bir blm (yaklak %75-80i) gazlarla birlikte bacadan darya
srklenmektedir. Bu kllere uucu kl denilmektedir.
Uucu kller byk miktarlarda silika ve almin iermektedir; ok ince
taneli olan bu malzeme amorf yapya sahiptir. O nedenle, uucu kller
puzolanik zelik gstermektedirler.
Uygunluk Burulmas
Uygunluk burulmas , tama gc snr durumunda tayc sistemdeki
dengenin salanmas iin hesaba katlmas zorunlu olmayan
burulmadr.
V

Vakum Betonu
Vakum betonu, yerletirme ileminden hemen sonra beton yzeyine
konulan vakum panelleri ve uygun bir vakum pompas vastasyla
karm suyunun bir ksmnn betondan uzaklatrlmasyla elde edilir.
Vakum uygulamasyla, yzeyden 15-30cm derinlikteki blgede bulunan
suyun yaklak 1/3 alnabilir. Ancak, yaygn uygulama 15cm derinlie
kadar olan ksmdan karm suyunun yaklak %20sinin vakumlanarak
alnmas ynndedir.
Vakum betonlarnda, suyun bir ksmnn alnmas nedeniyle, su-
imento oran azaltldndan daha yksek dayanmlar ve dayankllk
salanr. Bu uygulama geni yzey alanna sahip, kalnl fazla
olmayan betonlarda olumlu sonu verir.
Ve Be
Kuru kvam betonlara uygulanan betonun belli ykseklikten akma hz
Vibrasyon
Betona enerji verilerek iinde hapsolmu olan havann dar
kartlmasn salayan dalc , yzey veya kalp vibratr gibi eitleri
olan alet
Vicat
Priz balama sresi tayininde kullanlr.
Viskozite
Akkanla kar dayanm
X

XA...
Kimyasal zararl etkiye sahip olan etki snflar.
XC...
Karbonatlamann sebep olduu korozyon tehlikesi olan etki snflar.
XD...
Deniz suyu dndaki klorrlerin sebep olduu korozyon tehlikesi olan
etki snflar.
XF...
Donma zlme etkisine sahip etki snflar.
XM
Anma etkisine sahip olan etki snflar.
XO
Korozyon veya zararl etki tehlikesi olmayan etki snflar.
XS...
Deniz suyundaki klorrlerin sebep olduu korozyon tehlikesi olan etki
snflar.
Y

Yalanc Derz
Saha betonlarnda braklan derzlerdir. Beton atlaklarnn belli yerde
toplanmas ve burada zerinin derz dolgusuyla doldurulmas salanr.
Saha betonlarnda derinliin 1/3 veya 1/4 kadar kesilerek yaplr.
Yalanc Priz
imentoya su ilavesinden hemen birka dakika sonra imento
hamurunda grlen katlama ile karakterize edilir. 110
o
C-300
o
C
arasnda olur. Daha ok altann (CaSO
4
(1/2)H
2
O) yarm molekl su
veya susuz anhidrit (CaSO
4
) eklinde olmasndan kaynaklanabilir.
Yangn Hasar
Is etkisiyle scaa olarak hidrate imento su kaybederek dehidrate
olur. Betonda, hidrate yapdaki elemanlar belli scaklklarda
yaplarndaki suyu kaybeder. rnek olarak kalsiyum hidroksit 650C de
yapsndaki suyu kaybeder. Kristalize olmayan elemanlar rnein
hidrate kalsiyum silikat jeli yapsndaki suyu scakla bal olarak verir.
Bu dehidratasyon , yapnn mukavmetinde nemli lde dmeye
sebep olur. Agregalar da s etkisiyle yaplarn deitiribilirler Ama
imentonun dehidratasyonu ile karlatrldnda bu etkiden doan
hasarlarn ageregalarn yolat hasarlara gre daha erken ve ciddi
olduu grlebilir.
Yapay Agrega
Isl veya diger uygulamalar ihtiva eden bir endstriyel ilem sonucunda
elde edilen mineral kkenli agrega.Yapay agregalar, beton retimi ile
dorudan ilgisi bulunmayan bir endstri kolunda yan rn olarak ortaya
kan malzemeden retilen agregalar, veya bir malzemeye sl ilem
uygulayarak beton yapm iin uygun duruma getirilen
agregalardr.Yksek frn crufu, uucu kl agregas, genletirilmi
perlit, ve genletirilmi kil, yapay agregalardr.
Ya karm
suyun nsantralde kartr-d hazr beton sistemi
Yaylma Deneyi
TS En 12350-5 Beton Taze beton deneyleri Blm 5: Yaylma
tablas deneyi
Kullanlacak ekipman: Yaylma tablas , kalp( 200 mm taban, 130mm
st yzey ap,200 mm ykseklik), sktrma ubuu(40mm kare
kesitli), cetvel , kepe , nemli bez, krek. lem:Tabla ve kalp
temizlenir ve deneyden hemen nce nemlendirilir. Kalp st plakaya
ayak paralarna baslarak sabitlenir. Taze beton iki eit tabak halinde
doldurulur ve her tabaka sktrma ubuu ile 10 defa tokmaklanarak
sktrlr. Kalp st seviyesinden taan beton syrlr ve tabladaki beton
kalntlar temizlenir. 30 saniye sonra kalp dey olarak 3-6 saniyede
kaldrlr. Yaylma tablas sabitlenir ve st plaka , durdurma parasna
kadar yavaa kaldrlr. st plaka , alt durdurucular zerine 15 defa (2-
5 saniye ierisinde)serbeste drlr. Drme ilemi
tamamlandktan sonra st plakaya yaylan beton tabakasnn en byk
boyutlar , plaka kenarlarna parallel iki dorultuda cetvelle d1 ve d2
olarak llr.
Yerletirme
Betonun son kullanlaca kalba sertlemesi zere sktrlarak son
haline getirme
Ykama Suyu
Su, agregalar ykama ilemi dnda, beton karlmas bittikten sonra,
betonyeri ykama ve temizleme amacyla da kullanlmaktadr.
Betonyeri ykamak iin kullanlan suyun ierisinde ar miktarda
yabanc maddeler bulunduu takdirde, bu maddelerin bir miktar,
betonyerin i yzeyine yaparak bir sonraki beton karmnn
ierisinde yer alabilmektedirler. Bylece, elde edilen beton zelikleri
olumsuz etkilenebilmektedir.
Yorulma
Betonun basn dayanmn belli bir yzdesi ile tekrarl yklenmesi
sonrasnda daha dk bir dayanmda krlmas
Yk
Bir arata tanan ve bir veya daha fazla harmandan meydana gelen
beton miktar.
Yk
Yk, kullanm sresi boyunca yapy etkileyebilecek ve tasarmda gz
nne alnmas gerekli olan, eitli fiziksel etkilerdir. (dey ykler,
rzgar, deprem vb. Yatay ykler, farkl temel oturmalar, scaklk
deiiklikleri, snme, bzlme vb. Sonucu oluan ekil deime
etkileri)
Yk Birleimi
Yk birleimi, bir yapy etkileyen eitli yk trlerinin ayn anda yap
zerinde olumas olasl kk olduundan nemsenebilir bir
olaslkla ayn anda oluabilecek yk trlerini biraraya getiren
birleimlerdir.
Yk Etkisi
Yk etkileri, kullanm sresi boyunca yapya etkileyebilecek dey ve
yatay ykler, zorlama ekil deimeleri, scaklk deiiklikleri vb. Gibi
eitli fiziksel etkilerin,yap elemanlarnda oluturduu ve istatistiksel
bir dalm gsterdikleri varsaylan i kuvvet bileenleridir (eilme
momenti, kesme kuvveti, burulma momenti vb.)
Yk Katsays
Yk katsays, tasarmda kullanlacak yk deerlerinin elde edilmesinde
gvenlik pay oluturmak amacyla karakteristik yk deerlerinin
arplmasnda kullanlan katsaylardr.
Yksek Dayanml beton
Basn dayanm snf C 50/60 'dan daha yksek olan normal beton
veya ar beton ve basn dayanm snf LC 50/55' den daha yksek
hafif beton
Yksek Frn Crufu Demir cevheri, esas olarak demir oksit bileenlerinden olumaktadr.
Hematit (Fe
2
O
3
), magnetit (Fe
3
O
4
), limonit (Fe
3
O
4
.nH
2
O) ve siderit
(FeCO
3
), doada en yaygn olarak yer alan cevherlerdir. Demir
cevherlerinde, demir oksitin yansra, kk miktarlarda silika ve kil gibi
yabanc maddeler de bulunmaktadr. Demir elde etme ilemi, yksek
frn denilen frnlarda gerekletirilmektedir. Cevherdeki demir oksit,
demir durumuna dnmektedir. Eriyik durumdaki demir, frnn en alt
blmnde toplanmaktadr. Yine scakln etkisiyle, kalkerdeki
kalsiyum oksit ve demir cevherindeki silika ve alumina gibi yabanc
maddeler, eriyik durumda bir topluluk oluturarak frnn alt blmnde
(eriyik demirin hemen stnde) yer almaktadr. Yksek frndan
kartld zaman yaklak 1500 1600 C scaklkta ve eriyik
durumda olan curuf, su ierisine dklerek veya bir baka yntemle
ok abuk soutulduu takdirde, iri kum taneleri gibi granle duruma
gelmektedir. ok abuk soutulma ilemi nedeniyle, curufun yaps
amorf durum kazanmaktadr. Curufun bu haline granle yksek frn
curufu denilmektedir.Puzolanik zelik gstermektedir. Granule yksek
frn crufu , demir cevheri frnnda eritilip artlrken elde edilen uygun
bileimdeki ergimi crufun hzla soutulmas ile elde edilir, ktlece en
az 2/3 orannda cams cruf ihitiva eder ve uygun bir ekilde
aktifletirildiinde hidrolik zellikler gsterir. Granle yksek crufun
ktlece enaz %66's kalsiyum oksir, magnezyum oksit, ve silsiyum
dioksit toplamnda meydana gelmelidir. Geri kalan ksm bir maktar
aliminyum oksit ihtiva eder. Ktlece (magnezyum oksit+kalsiyum
oksit)/silisyum dioksit) miktar 1.0'den fazla olmaldr. TS EN 197'de S
harfi ile kslatlmtr.
Yzey Atmas
Yzeydeki beton tabakasndan para kopmas
Yzey Kuru Suya
Doygun(agregalar)
Agregadaki boluklarn suyla tamamen dolu, yzeyin ise kuru olmas
Yzey Vibratr
Saha betonlarna uygulanr. Mastara taklan bu vibratrlerle beton
sktrlabilir. Fakat belli bir kvam ve derinlik snrlar vardr.
Hazrlayan:
Tmer AKAKIN
Yaralanlan Kaynaklar;
1. Sorular ve Yantlaryla Betonu Oluturan Malzemeler, Turhan Y.
Erdoan,2004, Trkiye Hazr Beton Birlii Yaynlar
2. Meslek Liseleri in Her Ynyle Beton , M. Tokyay, M.A. Tademir, H.
zkul , M. Uyan, Trkiye Hazr Beton Birlii Yaynlar
3. Beton retimi in Temel Bilgiler, 2003, Trkiye Hazr Beton Birlii
Yaynlar
4. TS EN 206-1 Beton, Trk Standardlar Enstits, ubat 2003
5. TS 12350 Taze Beton Deneyleri, Trk Standardlar Enstits,
6. TS 706 EN 12620, Beton Agregalar , Trk Standardlar Enstits
7. TS EN 197-1, Genel imentolar, Trk Standardlar Enstits