Inflation

Cc nhn t v m quyt nh lm pht Vit Nam
giai on 2000-2010: cc bng chng v tho lun

Tc gi: Nguyn Th Thu Hng
Nguyn c Thnh

2010 Trung Tm Nghin cu Kinh t v Chnh sch VEPR
Trng i hc Kinh t, i hc Quc gia H Ni
Cc nhn t v m quyt nh lm pht Vit Nam giai on 2000-2010: cc bng chng v tho lun
i

Li cm n

Trc ht chng ti xin cm n TS. Alex Warren-Rodriguez, ngi lin tc hng dn v
ng h chng ti trong qu trnh thc hin bo co ny. ng thi chng ti cng xin cm n
UNDP Vit Nam v cho chng ti c hi thc hin bo co ny thng qua hp ng t
vn gi VEPR v UNDP Vit Nam.

Chng ti cng xin cm n Nguyn Ngc Bnh, Phm Tuyt Mai v cc ng nghip VEPR v
h tr v gip chng ti trong qu trnh thc hin bo co. Chng ti cng c bit cm
n TS. V Phm Hi ng, TS. Phm Th Anh v TS. V Quc Huy nhng ngi nhit tnh
trao i, gip v ng gp nhng phn tch su sc v thng thn.

Bo co ny th hin quan im ca cc tc gi v khng nht thit th hin quan im ca
VEPR, ca Lin Hp Quc hay UNDP.

Bo co vn cn cc sai st v hn ch v chng ti mong mun nhn c cc nhn xt v
gi v a ch email nguyen.thuhang@vepr.org.vn.

Thng 12, 2010
ii

Mc lc

Tm tt bo co ........................................................................................................................ 1
Li gii thiu ............................................................................................................................. 4
Tng quan kinh t Vit Nam v nhng bin ng ca lm pht trong giai on 2000-20105
Tng quan kinh t Vit Nam ........................................................................................................ 5
Nhng bin ng trong lm pht ca Vit Nam trong mi quan h vi nhng thay i c bn
trong mi trng v chnh sch kinh t ..................................................................................... 12
Tng quan cc ti liu v cc nhn t v m quyt nh lm pht ...................................... 18
Cc nghin cu quc t ............................................................................................................ 18
Cc nghin cu v lm pht Vit Nam................................................................................... 21
Phn tch cc nhn t v m c bn quyt nh lm pht Vit Nam ................................ 24
M hnh ..................................................................................................................................... 24
S liu ....................................................................................................................................... 27
Nhm s liu truyn thng ..................................................................................................... 27
Nhm s liu m rng ............................................................................................................ 28
Cc kim nh ........................................................................................................................... 29
Kim nh nghim n v ....................................................................................................... 29
Kim nh t tng quan ....................................................................................................... 29
Kt qu m hnh VECM ............................................................................................................ 30
M hnh c s ........................................................................................................................ 30
M hnh m rng ................................................................................................................... 31
Phn r phng sai ............................................................................................................... 32
Hm phn ng ....................................................................................................................... 32
Cc tho lun chnh sch v kt lun .................................................................................... 33
Cc tho lun chnh sch .......................................................................................................... 33
Kt lun .................................................................................................................................... 35
Ti liu tham kho ................................................................................................................... 36
Ph lc ..................................................................................................................................... 39

Danh mc hnh
Hnh 1. Tng trng kinh t v lm pht, 1995-2009 .................................................................. 5
Hnh 2. ng gp vo tc tng trng GDP theo ngnh, 1996-2009 ..................................... 6
Hnh 3. T trng cc ngnh trn GDP theo gi c nh, 2000-2009 ............................................ 7
Hnh 4. Thu-chi v thm ht ngn sch, 2000-2009 .................................................................... 9
Hnh 5. N cng v n nc ngoi, 2002-2009 .......................................................................... 9
Hnh 6. Thm ht cn cn vng lai v d tr ngoi hi, 2000-2009 .......................................... 11
Hnh 7. T gi thc t v t gi danh ngha VND/USD, 2000-2009 (nm 2000 l nm gc) ...... 12
Hnh 8. T l lm pht Vit Nam v t gi hi oi chnh thc VND/USD, 1992-2009 ............... 13
Hnh 9. T l lm pht Vit Nam, tc tng cung tin v tn dng, 1996-2009 ....................... 14
iii

Hnh 10. T l lm pht ca Vit Nam v mt s nc, 2000-2009 .......................................... 15
Hnh 11. Ch s CPI lng thc thc phm (CPI_food) v phi lng thc thc phm
(CPI_nonfood) Vit Nam, 2000-2009, .................................................................................... 17
Hnh 12. Lm pht hng nm (theo thng), 2000-2010 (%) ...................................................... 18
Hnh 13. Cc knh truyn ti n lm pht ............................................................................... 27
Hnh 1A. S liu di dng log, 2001-2010 .............................................................................. 39
Hnh 2A. Cc hm phn ng .................................................................................................... 52

Danh mc bng
Bng 1. Tng trng gi tr sn xut cng nghip theo thnh phn kinh t, 2005-2009 ............. 7
Bng 2. Din bin tng trng cc thnh phn tng cu, 2005-2009 ......................................... 8
Bng 3. T trng cc thnh phn tng cu trong GDP, 2005-2009 ............................................. 8
Bng 1A. Kim nh nghim n v mc gi tr ...................................................................... 41
Hnh 2A. Kim nh nghim n v vi phng sai bc nht .................................................... 42
Bng 3A. Kim nh t tng quan Johansen cho quan h PPP .............................................. 43
Bng 4A. Kim nh t tng quan Johansen cho quan h AD ................................................ 44
Bng 5A. Kim nh t tng quan Johansen cho quan h AS ................................................ 45
Bng 6A. Kt qu m hnh VECM c s ................................................................................... 46
Bng 7A. Kt qu m hnh VECM m rng ............................................................................... 48
Bng 8A. Phn r phng sai ca CPI ........................................ Error! Bookmark not defined.

iv

Cc ch vit tt

ADF : Kim nh ADF (Augmented Dickey-Fuller)
CPI : Ch s gi tiu dng (Consumer Price Index)
ER : T gi (Exchange Rate)
FDI : u t trc tip nc ngoi (Foreign Direct Investment)
FII : u t gin tip nc ngoi (Foreign Indirect Investment)
GSO : Tng cc thng k (General Statistics Office Of Vietnam)
HCMC : Thnh ph H Ch Minh (Ho Chi Minh City)
IFS : Thng k ti chnh quc t (International Financial Statistics)
IRRS : Vin nghin cu go quc t (International Rice Research Institute)
IMF : Qu tin t quc t (International Monetary Fund)
M2 : Cung tin m rng (Broad Money)
MoF : B Ti chnh (Ministry of Finance)
NKPC : ng Keynesian Phillips mi (New-Keynesian Phillips Curve)
PI : Ch s gi nhp khu (Import Price Index)
PPI : Ch s gi bn ca ngi sn xut (Producers Price Index)
PPP : Ngang bng sc mua (Purchasing Power Parity)
SBV : Ngn hng Nh nc Vit Nam (State Bank of Vietnam)
SOCB :
Ngn hng thng mi quc doanh (State-owned Commercial
Bank)
UNDP :
Chng trnh pht trin Lin Hp Quc (United Nations
Development Programme)
USD : la M (United States dollar)
VAR : M hnh c lng t hi quy (Vector Autoregression)
VECM : M hnh c lng VECM (Vector Error Correction Model)
VND : ng Vit Nam (Vietnam dong)
WB : Ngn hng th gii (World Bank)
WTO : T chc thng mi quc t (World Trade Organization)

1

Tm tt bo co

Do n nh v m l mt vn quan trng trong nh hng chnh sch ca Vit Nam trong
nm 2010, lm pht tr thnh mt trong bn vn ni cm nht lin quan n n nh v m
hin nay (cng vi qun l t gi, thm ht thng mi v thm ht ngn sch). Trong hn hai
thp k qua, lm pht v c bit l cc nhn t quyt nh lm pht v nhng bin ng ca
lm pht l mt trong nhng ch c tho lun nhiu nht Vit Nam. Nguyn nhn ca
iu ny rt r rng: Vit Nam tri qua giai on siu lm pht trong nhng nm 1980 v
u nhng nm 1990. Siu lm pht ko di l mt trong nhng l do thc y cc ci cch
kinh t Vit Nam t cui nhng nm 1980. Ngoi tr giai on 2000-2003 khi lm pht thp
v n nh mc 5% tr xung, t l lm pht Vit Nam thng xuyn cao hn, lm pht
ko di lu hn v dao ng mnh hn so vi lm pht cc nc bn hng ca Vit Nam.
Hiu r cc nguyn nhn v hu qu ca nhng vn ny c ngha quan trng i vi vic
nh gi tc ng ca cc chnh sch v m i vi nn kinh t.

Nhng s kin gn y nh vic Vit Nam gia nhp WTO, lung vn nc ngoi trn vo Vit
Nam trong hai nm 2007-2008, cc vn ca th trng ngoi hi Vit Nam trong hai nm
2009 v 2010 v cuc khng hong kinh t th gii cng nh nguy c lm pht quay tr li
t ra nhiu thch thc mi cho vic qun l kinh t v m v c bit trong vic kim sot lm
pht Vit Nam. Hng lot nhng thay i trong mi trng v m v chnh sch kinh t trong
nhng nm va qua t ra yu cn cn c mt cch tip cn h thng v ton din nhm
xc nh nhng nhn t v m quyt nh lm pht trong bi cnh mi ca Vit Nam.

Trong bo co ny, chng ti s dng phng php tip cn da theo cc bng chng nhm
xc nh v phn tch cc nguyn nhn c bn ca lm pht Vit Nam trong nhng nm gn
y. Nhng nghin cu v lm pht Vit Nam tp trung ch yu vo cc nhn t cu ko
ca lm pht v b qua cc nhn t chi ph y. Nhn t duy nht t pha cung c a vo
cc nghin cu ny l gi quc t (thng c coi l c sc cung t bn ngoi). ng thi,
mt nhn t quan trng t pha cu cha c nghin cu (nh lng) l vai tr ca thm ht
ngn sch v n cng n lm pht. Nghin cu ny hi vng s em n cho nhng tho lun
chnh sch hin nay Vit Nam mt nghin cu v m ng tin cy vi phng php mang
tnh khoa hc v da vo cc bng chng thc nghim v cc nguyn nhn ca lm pht. V
kim sot lm pht l mt trong nhng mi quan tm hng u trong chnh sch kinh t v m
ca nm nay v nm ti, nghin cu hi vng s lm r cc vn lin quan n lm pht v
ng gp vo qu trnh xy dng chnh sch.

Chng ti bt u nghin cu ny bng cch kho st nhng bin ng ca lm pht Vit
Nam trong thp k qua vi mi quan h cht ch n mt lot nhng thay i trong mi trng
kinh t cng nh trong cc chnh sch kinh t v m. Nhng quan st chng ti c c t vic
kho st ny, kt hp vi vic kho st chi tit cc nghin cu c v cc nhn t quyt nh
lm pht cc nc ang pht trin ni chung v trng hp Vit Nam ni ring gip chng
ti xy dng mt m hnh thc nghim nghin cu cc nhto quyt nh s bin ng ca lm
pht Vit Nam. M hnh m chng ti s dng a ra ba knh truyn ti m qua mt lot
cc bin ni sinh v ngoi sinh c th nh hng n mc gi. Cc knh l knh ngang gi
sc mua (PPP), knh tng cu (AD) v knh tng cung (AS). M hnh c xy dng da trn
12 bin vi s liu theo thng ca CPI, sn lng cng nghip, cung tin M2, tn dng, li sut,
t gi, ch s gi bn ca ngi sn xut, thm ht ngn sch, gi tr giao dch trn th trng
chng khon, ch s gi nhp khu, gi du v gi go quc t cho giai on 2000-2010. Cc
bin ny c c lng da trn m hnh iu chnh sai s VECM (Vector Error
Correction Model)

Nhng pht hin mang tnh thc nghim trong nghin cu gip chng ta c nhng tm nhn
chnh sch nh sau.
2

Th nht, nghin cu ny ch ra rng cng chng c khuynh hng lu gi n tng v lm
pht trong qu kh, ng thi c k vng nhy cm v lm pht trong tng lai. y l hai yu
t ng thi chi phi mc lm pht hin ti. iu ny hm rng uy tn hay tinh cy ca
chnh ph trong cc chnh sch lin quan n lm pht c vai tr to ln trong vic tc ng ti
mc lm pht hin thi.

K c hay n tng v mt giai on lm pht cao trong qu kh thng ch bt u m nht
dn sau khong 6 thng c lm pht thp lin tc v n nh. iu ny hm rng chng
lm pht, Chnh ph trc ht phi gi c mc lm pht thp t nht trong vng su thng,
qua dn ly li nim tin ca cng chng v mt mi trng gi c n nh hn. iu ny
cng ng ngha vi iu ng lu l Chnh ph phi kin nhn trong qu trnh chng lm
pht. Su thng c th c xem nh gii hn thp nht cho n lc duy tr mi trng lm
pht thp ca Chnh ph nhm ly li nim tin ca cng chng, cng chng cho rng Chnh
ph ang cam kt chng lm pht mt cch nghim tc, v do l cam kt xy dng mt mi
trng v m n nh.

Kt qu c lng cng ch ra rng a s cc bin v m (nh t gi, tng trng tn dng v
tin t) u pht huy nh hng ln ch s gi tiu dng trc vi thng so vi nh hng ln
ch s gi sn xut. iu ny mt ln na hm tm quan trng tng i ca knh lan truyn
lm pht qua k vng so vi knh lan truyn thc (chuyn ha gi qua qu trnh sn xut thc).

S kt hp gia k c dai dng v lm pht trong qu kh v s nhy cm v k vng lm
pht trong tng lai trong vic quyt nh mc lm pht hin ti gii thch thc t Vit Nam
l s rt kh kim ch lm pht khi lm pht bt u cao, nhng cng rt gi lm pht n
nh khi lm pht ang mc thp. Ni cch khc, lm pht rt nhy cm vi cc iu kin
hin thi, c bit nhng iu kin c kh nng tc ng n k vng ca cng chng. Do ,
trng thi lm pht thp thc t l mt cn bng khng bn v rt d b ph v, trong khi tnh
trng lm pht cao c khuynh hng t ti to.

Th hai, khc vi nhng gii thch thng xuyn ca Chnh ph l lm pht ch yu do cc
yu t bn ngoi nh gi c th gii (nhp khu lm pht), nghin cu ny ch ra rng lm pht
Vit Nam c nguyn nhn ch yu t ni a. Cc pht hin cho thy mc gi c th gii c
khuynh hng gy nh hng ln mc gi thp hn cc nhn t khc trong nn kinh t. Cn
lu rng, gi th gii thc s c nh hng ln gi sn xut. Nhng theo knh lan truyn t
gi sn xut n gi tiu dng th hiu ng gy lm pht ny phi mt vi thng mi pht huy
tc dng.

Th ba, tc iu chnh ca th trng tin t v th trng ngoi hi khi c bin ng l rt
thp v thm ch gn vi khng. iu ny cho thy mt khi cc th trng ny lch khi xu
hng di hn, nn kinh t s mt rt nhiu thi gian cn bng tr li d Chnh ph c n
lc can thip v chnh sch. iu ny c ngha quan trng v chnh sch kim sot lm pht:
cc gii php nhm ngn nga vi mc tiu lm pht r rng s c kt qu tt hn nhiu so
vi l c gng x l lm pht khi n tng ln. ng thi, phn ng chnh sch khng ph
hp s rt kh iu chnh tr li v lm pht s ko di.

Mt khc, tc iu chnh t cc bin ng pha cung c tc ng ln hn (d vn nh) ln
lm pht. Mc d cn c nhng kim nh thc nghim c th hn vi cc s liu nh tin
lng v chi ph sn xut, pht hin ban u ny ca nghin cu ca chng ti cho thy rng
vic khuyn khch tng trng kinh t thng qua gia tng nng sut lao ng v tng sn
lng c tc ng tch cc hn trong vic kim sot lm pht trong di hn so vi cc bin
php tin t v phi tin t.

Th t, kt qu nghin cu cho thy Chnh ph thc s c nhng phn ng chng lm
pht thng qua cc chnh sch tin t v ti kha, nhng thng phn ng chm hoc th
ng trong a s trng hp. i vi chnh sch ti kha, c th d dng hiu c iu ny
3

v thay i mt k hoch ti kha thng mt nhiu thi gian tranh lun, t ti s nht tr
ri thc hin trin khai. Tuy nhin, iu ng lu l chnh sch tin t cng t ra c thc
thi kh chm ch k t khi nhng tn hiu u tin ca lm pht xut hin. iu ny c th
c gii thch thng qua thc t l ngay c vic xc nh v tha nhn lm pht cng lun l
mt vn gy tranh ci, v thng Chnh ph rt min cng khi tha nhn thc t l lm
pht bt u xut hin. Thm vo , Chnh ph thng c khuynh hng li cho lm pht
bt ngun t nhng nguyn nhn khc quan hay t nhng ngun gc bn ngoi. Do ,
thng mt mt thi gian chuyn ha nhn thc lm pht t cng chng thnh nhn thc
ca Chnh ph, v do l nhng phn ng chnh sch tin t ph hp. V d, nh trong
nghin cu ch ra, trong a s cc trng hp, li sut thng c iu chnh tng sau khi
xut hin cc du hiu trng trong CPI khong 3 thng. V ngay c vic tng li sut nh vy
ch yu nhm lm cho ph hp vi mc lm pht mi, hn l s ch ng tht cht tin t
chng lm pht.

Ngay c khi chnh sch tht cht tin t c thc hin, th thng mt khong 5 thng n mi
pht huy tc dng ln lm pht. Nh vy, vo lc , lm pht cao c khong 7 n 8
thng. Qung thi gian ny to nn mt k c v lm pht v do vic kim ch lm
pht s kh khn hn.

Nghin cu cng ch ra rng trong cc cng c ca chnh sch tin t, tng li sut thng c
hiu ng tc thi ln lm pht, so vi d tr di hn ca chnh sch tht cht tn dng v tin
t. Tuy nhin, mc nh hng ca thay i li sut li kh nh. Kt qu l, cng c tin t
Vit Nam khng hon ton l mt cng c phn ng nhanh v hiu qu nh vn tng

Th nm, tri ngc vi nhng nghin cu c, kt qu ca chng ti cho thy t gi, c th
l vic ph gi, c tc ng ng k lm tng p lc lm pht. S khc bit trong kt qu ny
c th c gii thch mt phn l do cc nghin cu trc y ch yu nghin cu trong cc
giai on t gi c gi tng i cng nhc. Gn y, t cui nm 2008, SBV tin hnh
ph gi nhiu hn v vi mc ln hn. Thm vo , nhng bin ng gn y trn th
trng ngoi hi, c bit l th trng t do, trong nm 2009 v 2010 do nim tin ca vo tin
ng b st gim, do hot ng u c v tnh trng la ha dn n k vng v lm pht
tr li ca ngi dn tng ln. iu ny c th khin cho tc ng ca t gi i vi lm pht
tng ln nh kt qu ca nghin cu ny cho thy.

Cui cng, nghin cu khng cho thy tc ng r rng ca thm ht ngn sch i vi lm
pht trong giai on nghin cu. iu ny khng c ngha l thm ht ngn sch khng c nh
hng n lm pht. Nguyn nhn ca iu ny l do vic ti tr ngn sch thng c hai tc
ng tri chiu. Mt mt, ti tr ngn sch bng vic gia tng vay n ca Chnh ph lm tng
li sut do nhu cu vay cao hn. iu ny cng tng t nh chnh sch tin t tht cht v do
gp phn gim phn no lm pht. Mt khc, ti tr ngn sch thng qua vic tng cung
tin (nu c) cng tng t nh chnh sch tin t m rng v gy p lc lm pht. Hai tc
ng tri chiu ny lm gim thm ch xa b nh hng ca nhau i vi lm pht.

T nhng c im trn ca lm pht Vit Nam, chng ta c th i ti mt hm quan trng
rng Chnh ph nn c nhng cam kt mnh m trong vic chng lm pht khng ch khi lm
pht ang cao, m cn phi c nhng cam kt duy tr lm pht thp ngay c khi lm pht ang
kh thp v n nh. V hnh ng sau c l quan trng khng km g hnh ng trc. Tuy
nhin, thc t cho thy chin lc ny ca Chnh ph thng rt kh c thc thi v Chnh
ph thng c khuynh hng u tin tng trng kinh t nhiu hn, v coi nh vic gi cho
mi trng v m c n nh.

4

Li gii thiu

n nh v m l mt vn quan trng trong nh hng chnh sch ca Vit Nam trong nm
2010. Bn vn ni cm nht lin quan n n nh v m hin nay l: lm pht, qun l t
gi, thm ht thng mi v thm ht ngn sch. Nhng vn m Vit Nam ang gp phi
ny c lin h mt thit vi nhau v cn c xem xt ng thi.

Trong hn hai thp k qua lm pht v c bit l cc nhn t quyt nh lm pht v nhng
chuyn bin ca lm pht l mt trong nhng ch c tho lun nhiu nht Vit Nam.
Nguyn nhn ca iu ny rt r rng: Vit Nam tri qua giai on siu lm pht trong
nhng nm 1980 v u nhng nm 1990. Siu lm pht ko di l mt trong nhng l do thc
y cc ci cch kinh t Vit Nam t cui nhng nm 1980. Ngoi tr giai on 2000-2003
khi lm pht thp v n nh mc 5% tr xung, t l lm pht Vit Nam thng xuyn cao
hn, lm pht ko di lu hn v dao ng mnh hn so vi lm pht cc nc bn hng
ca Vit Nam. Hiu r cc nguyn nhn v hu qu ca nhng vn ny c ngha quan
trng i vi vic nh gi tc ng ca cc chnh sch v m i vi nn kinh t. V Tr Thnh
v ng tc gi (2000), Carmen (2005), Packard (2005) v Baker v ng tc gi (2006) l
nhng v d v cc nghin cu v chnh sch tin t v nhng bin ng ca lm pht trong
giai on trc nm 2005.

Tuy nhin, nhng s kin gn y nh vic Vit Nam gia nhp WTO, lung vn nc ngoi
trn vo Vit Nam trong hai nm 2007-2008, cc vn ca th trng ngoi hi Vit Nam
trong hai nm 2009 v 2010 v cuc khng hong kinh t th gii cng nh nguy c lm pht
quay tr li t ra nhiu thch thc mi cho vic qun l kinh t v m v c bit trong vic
kim sot lm pht Vit Nam. Nhng tho lun v lm pht hin nay, v d nh trong nhng
nghin cu ca Phm Th Anh (2009), V Vn Minh (2009) and Phm Th Thu Trang (2009),
cho rng nhng nguyn nhn ca ch s gi tiu dng tng cao bao gm chnh sch tin t
lng lo, qun l t gi cng nhc, th trng khng hon ho v nhng thay i trong gi quc
t v gi lng thc trong nc. Hng lot nhng thay i trong mi trng v m v chnh
sch kinh t trong nhng nm va qua t ra yu cn cn c mt cch tip cn h thng v
ton din nhm xc nh nhng nhn t v m quyt nh lm pht trong bi cnh mi
ca Vit Nam.

Trong bo co ny, chng ti s dng phng php tip cn da theo cc bng chng nhm
xc nh v phn tch cc nguyn nhn c bn ca lm pht Vit Nam trong nhng nm gn
y. Nhng nghin cu v lm pht Vit Nam tp trung ch yu vo cc nhn t cu ko
ca lm pht v b qua cc nhn t chi ph y. Nhn t duy nht t pha cung c a vo
cc nghin cu ny l gi quc t (thng c coi l c sc cung t bn ngoi). ng thi,
mt nhn t quan trng t pha cu cha c nghin cu (nh lng) l vai tr ca thm ht
ngn sch v n cng n lm pht. Nghin cu ny hi vng s em n cho nhng tho lun
chnh sch hin nay Vit Nam mt nghin cu v m ng tin cy vi phng php mang
tnh khoa hc v da vo cc bng chng thc nghim v cc nguyn nhn ca lm pht. V
kim sot lm pht l mt trong nhng mi quan tm hng u trong chnh sch kinh t v m
ca nm nay v nm ti, nghin cu hi vng s lm r cc vn lin quan n lm pht v
ng gp vo qu trnh xy dng chnh sch.

Cu trc ca bo co nh sau. Phn 2 l phn nghin cu tng qut kinh t Vit Nam v
nhng bin ng ca lm pht trong giai on 2000-2010. Phn 3 kho st cc nghin cu
c v cc nhn t quyt nh lm pht Vit Nam v nhng nc ang pht trin. Phn 4 m
t m hnh l thuyt, trnh by v tho lun cc kt qu thc nghim. V phn cui l phn tho
lun chnh sch v kt lun.

5

Tng quan kinh t Vit Nam v nhng bin ng ca
lm pht trong giai on 2000-2010

Tng quan kinh t Vit Nam

Trong thp k u tin ca th k XXI, Vit Nam chng kin mt giai on tng trng kinh t
c tc chng li so vi thp nin trc . Vo cui thp nin 1990, tng trng kinh t
ca Vit Nam chm li v nhng du hiu do d trong tin trnh ci cch kinh t xut hin t
nm 1996, ng thi i lin vi nhng nh hng lan truyn tiu cc t cuc khng hong ti
chnh Chu 1997. Hu qu ca tnh trng ny l nn kinh t tri qua mt giai on suy gim
tc tng trng i lin vi hin tng gim pht trong nhng nm 1999-2001 (xem Hnh 1).

Hnh 1. Tng trng kinh t v lm pht, 1995-2009

Ngun: tc gi tng hp t GSO (2010)

Trc tnh hnh , mt k hoch kch thch kinh t thng qua ni lng tn dng v m rng
u t nh nc bt u c thc hin t nm 2000. Vic duy tr chnh sch kch thch tng
i lin tc trong nhng nm sau , mt mt gip nn kinh t ly li phn no tng trng,
nhng mt khc tch t nhng mm mng gy ra lm pht cao bt u bc l t gia nm
2007. Thm vo , vic gia nhp T chc Thng mi Th gii (WTO) vo thng 11/2006 m
ra mt thi k hi nhp su rng cha tng c, khin mc giao lu thng mi v u t
quc t tng vt, lm dng vn vo (c u t trc tip ln gin tip) tng mnh. Nhu cu n
nh ng tin Vit i hi Ngn hng Nh nc phi trung ha mt lng ngoi t rt ln, gp
phn thi bng lm pht trong nm 2008. Nhn chung, vic kim sot v m trong giai on ny
t ra lng tng. Cng vi nhng tc ng to ln ca cuc khng hong kinh t th gii, trong
hai nm 2008-2009, nn kinh t phi hng chu thi k tng trng kinh t mc thp i lin
vi lm pht cao.

-5
0
5
10
15
20
25
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
Nm
%
Tng trng GDP Lm pht
6

Hnh 2. ng gp vo tc tng trng GDP theo ngnh, 1996-2009

Ngun: Phm Vn H (2010)

Hnh 2 cho thy mc ng gp vo tng trng GDP ca nn kinh t trong giai on 1996-
2009 theo cc phn ngnh ln. iu d thy l trong hn mt thp nin, ngnh dch v v cng
nghip ch bin (manufacturing) lun dn u vi vai tr c nng ca tng trng kinh t,
nhng do tc ng ca cuc khng hong, mc ng gp ca ngnh cng nghip ch bin
gim mnh vo nm 2009, v di nh hng ca gi kch thch kinh t, ngnh xy dng v
dch v tr thnh hai ngnh quan trng nht h tr cho tng trng. iu ny c th hiu c
v c hai ngnh u khng tham gia thng mi quc t (non-traded), nn tr thnh i tng
chnh yu ca chnh sch kch thch kinh t ni a. Ngnh th ba tr nn quan trng l ngnh
khai khong, do gi nguyn liu th v khong sn phc hi nhanh di sc cu ln ca
Trung Quc. Vic ngnh khai khong tr nn quan trng hn khng ch l s ngu nhin trong
bi cnh phc hi sau khng hong, m c th nm trong mt khuynh hng di hn hn nh
Coxhead (2007) ch ra. l s tri dy ca Trung Quc c th khin cc nc ng Nam
pht trin sau Trung Quc s b phn tn khi lnh vc xut khu hng ch tc, m chuyn
sang xut khu hng thm dng ti nguyn do tnh hp dn v gi c v li nhun ca ngnh
ny trc sc cu ln ca Trung Quc,v ng gi y l mt Li nguyn mi cho cc nc
thm dng ti nguyn (new resource curse).

Hnh 3 cho thy s dch chuyn c cu GDP ngnh trong giai on 2000-2009. Nhn chung,
khuynh hng dch chuyn ph hp vi quy lut chung ca cc nc ang pht trin, vi t
trng ngnh nng nghip thu hp v cc ngnh dch v v cng nghip dn m rng.

-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
1996-2000 2001-2005 2006 2007 2008 2009
%
Nng nghip CN khai khong CN ch bin
in, nc, ga Xy dng Dch v
7

Hnh 3. T trng cc ngnh trn GDP theo gi c nh, 2000-2009

Ngun: Phm Vn H (2010)

Bng 1 cung cp thng tin v tc tng trng gi tr sn xut cng nghip phn chia theo
cc thnh phn s hu kinh t. C th thy rt r l khu vc ni a c s tng trng vt
bc, tip l khu vc c vn u t nc ngoi. Khu vc DNNN c tc tng trng chm
dn, v c bit khu vc DNNN a phng lin tc thu hp. iu y cho thy phn no qu
trnh ti cu trc nn kinh t theo hng m rng vai tr ca khu vc kinh t ni a v c vn
u t nc ngoi, trong khi khu vc doanh nghip nh nc pht trin chm hn, ng thi
tp trung nhiu hn v trung ng (cc tng cng ty v tp on kinh t).

Bng 1. Tng trng gi tr sn xut cng nghip
theo thnh phn kinh t, 2005-2009
n v tnh: %
200
5
200
6
200
7
200
8
200
9
Tng s 17,1 16,8 16,7 13,9 7,6
Khu vc DNNN 7,2 5,9 5 2,7 1,6
Trung ng 12,4 8,9 6,8 4,8 4,1
a phng -5,2 -2,9 -0,7 -4,5 -7,7
Khu vc ngoi Nh nc 25,5 25,7 24,7 19,8 10,1
Khu vc c vn u t nc ngoi 21,2 19,9 19,7 16,9 9,2
Ngun: GSO (2010).

Xt t kha cnh tng cu ca nn kinh t, trong nm 2009, tc trng trng ca cc
thnh phn ca tng cu u suy gim, c bit nh xut khu rng tng trng m, l gii
cho mc tng trng ca nm thp hn rt nhiu so vi cng k cc nm trc (Bng 2).
ng thi, tc lm pht chng li, cng bc l du hiu nn kinh t ang tng trng
di mc tim nng do tng cu b nn.
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2000 2005 2006 2007 2008 2009
Nng nghip CN khai khong CN ch bin
in, nc, ga Xy dng Dch v
8

Bng 2. Din bin tng trng cc thnh phn tng cu, 2005-2009
n v tnh: %
2005 2006 2007 2008 2009
TNG S 8,44 8,23 8,46 6,31 5,32
Tng tch lu ti sn 11,15 11,83 26,80 6,27 4,31
Tng ti sn c nh 9,75 9,90 24,16 3,82 8,73
Thay i tn kho 33,48 37,17 54,56 26,98 -26,18
Tiu dng cui cng 7,34 8,36 10,63 9,17 4,03
Nh nc 8,20 8,50 8,90 7,42 7,60
T nhn 7,26 8,35 10,80 9,34 3,68
Xut khu rng hng
ho v dch v
-18,87 25,01 184,1
9
17,23 -8,19
Ngun: GSO (2010).

Bng 3 cho thy c cu thnh phn ca tng cu theo thi gian, trong c th nhn thy r
khuynh hng tng ln nhanh chng ca hai thnh phn l tiu dng cui cng v u t. iu
ny bt buc phi i lin vi vic gia tng mc thm ht thng mi (xut khu rng m)
to lp cn bng v m. Trong phn tip theo, hin tng ny s c phn tch k hn.

Bng 3. T trng cc thnh phn tng cu trong GDP, 2005-2009
n v tnh: %
2005 2006 2007 2008 2009
TNG S 100 100 100 100 100
Tng tch lu ti sn 35,58 36,81 43,13 39,71 38,13
Tng ti sn c nh 32,87 33,35 38,27 34,61 34,52
Thay i tn kho 2,71 3,46 4,86 5,10 3,61
Tiu dng cui cng 69,68 69,38 70,81 73,53 72,77
Nh nc 6,15 6,03 6,05 6,12 6,30
C nhn 63,53 63,35 64,76 67,41 66,47
Xut khu rng hng
ho v dch v -4,18 -4,56 -15,85 -15,21 -10,35
Sai s -1,08 -1,63 1,91 1,97 -0,55
Ngun: GSO (2010).

c im cn bn ca ngn sch nh nc l s thm ht trin min mc cao. ng thi,
n cng c khuynh hng tng lin tc trong 10 nm qua.

9

Hnh 4. Thu-chi v thm ht ngn sch, 2000-2009

Ngun: tc gi tng hp t IMF (2003, 2006, 2009)

Hnh 4 cho thy tng thu ngn sch (tnh theo t trng GDP) tng lin tc v vng chc t mc
khong 21% GDP vo nm 2000 ln ti gn 28% GDP vo nm 2007. Tuy nhin, chi ngn
sch cng tng nhanh vi tc tng t, khin tnh trng thm ht lun dai dng mc 5%
GDP. Nm 2009 c thm ht c bit cao v y l nm thc hin gi kch thch kinh t ln
chng suy thoi kinh t.

Tnh theo t trng GDP, n cng (gm n ca chnh ph v do chnh ph bo lnh) c khuynh
hng tng dn trong thp k va qua, t mc di 40% GDP theo hng xp x 50% GDP
vo nm 2010. Trong khi , n nc ngoi c khuynh hng c kim ch kh n nh
mc di 35%, v ch c khuynh hng tng trong nhng nm chu nh hng ca khng
hong kinh t th gii.

-15
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Nm
%

G
D
P
Tng thu Tng chi NS Thm ht ngn sch
10

Hnh 5. N cng v n nc ngoi, 2002-2009


Thng mi quc t l mt lnh vc c bit pht trin ca Vit Nam trong giai on hin nay.
Vit Nam ngy cng hi nhp su, rng vo nn kinh t ton cu, vi nhng hip nh thng
mi t do song phng c k kt, ng thi tham gia vo cc t chc a bin, trong phi
k ti vic gia nhp T chc Thng mi Th gii.

Tuy nhin, cn phi tha nhn rng vic hi nhp su va mang li cho Vit Nam nhiu c hi,
ng thi cng buc t nc phi i din vi nhiu thch thc mi. c im ng lu l
k t nm 2002, cn cn vng lai tr li tnh trng thm ht m nguyn nhn ch yu bt
ngun t thm ht thng mi. Tuy nhin, dng kiu hi chy v trong nc bt u gia tng
gip cn i phn no cn cn vng lai. ng thi, y cng l giai on cc dng vn chy
vo Vit Nam tng i vng chc, gip to thng d trong cn cn vn, khin cn cn tng
th t thng d. Kt qu l d tr ngoi hi ca t nc lin tc c ci thin (Hnh 6).
in hnh l nm 2007, nm u tin Vit Nam gia nhp WTO, thm ht vng lai tng vt, ng
thi thng d ti khon vn cn tng nhanh hn nh vy. Tuy nhin, khi dng vn c du hiu
chng li khi cuc khng hong kinh t th gii n ra vo nm 2008, th thm ht vng lai li
khng c khuynh hng thu hp. Kt qu l, Vit Nam buc phi gim mnh d tr ngoi hi
b p cho phn ngoi t b thiu ht.

0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Nm
%

G
D
P
N cng N nc ngoi
11

Hnh 6. Thm ht cn cn vng lai v d tr ngoi hi, 2000-2009


Thm ht vng lai lin tc, i cng vi mc lm pht cao trong nc, khin t gi tr thnh mt
vn . Nu nhn li t gi ca VND so vi USD trong c thp k qua c th thy mc d t gi
danh ngha c xu hng tng ln r rt, c bit l t nm 2007, nhng t gi thc t li din
bin theo chiu ngc li, v khong cch gia hai t gi ngy cng m rng, c bit l hai
nm 2008 v 2009 (xem Hnh 7). So vi nm 2000, ch s CPI (i din cho mc lm pht
trong nn kinh t) ca Vit Nam trong nm 2009 tng ti xp x 99,5%, trong khi ca M ch
tng 23,7%, m t gi danh ngha ng Vit Nam ch tng khong 23,6%. Nh vy, nu ly
nm 2000 lm gc th ng Vit Nam ln gi thc t xp x 38%. iu ny hn gp phn
khin thm ht thng mi ca Vit Nam tr nn trm trng t sau nm 2003.

-12
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Thm ht vng lai (% GDP) D tr ngoi hi (thng nhp khu)
12

Hnh 7. T gi thc t v t gi danh ngha VND/USD, 2000-2009
(nm 2000 l nm gc)

Ngun: Nguyn Th Thu Hng v cc cng s. (2010)

Tm li, c th khi qut mt s c im kinh t v m ca Vit Nam nh sau:

- Tng trng t mc cao so vi khu vc, nhng ang c khuynh hng chm li; ng
thi, tng trng vn l thuc nhiu vo m rng u t.
- Nn kinh t ngy cng tr nn bt n khi hi nhp su vo nn kinh t th gii (lm
pht dao ng mnh hn);
- Ngn sch thm ht trin min, i lin vi thm ht thng mi (thm ht kp);
- Ngay c khi c h tr bi mt dng kiu hi ln, cn cn vng lai vn thm ht. Cn
cn tng th c h tr bi mc thng d cao t cn cn vn. Tuy nhin, chu nh
hng ca iu kin quc t, cc dng vn ang dn c khuynh hng km n nh
hn, dn ti kh nng cn cn tng th c nhng dao ng ln, chuyn t thng d
sang thm ht.
- Chnh sch t gi neo mt cch linh hot (crawling peg) vo ng USD, nhng c
khuynh hng nh gi cao ng ni t.

Nhng bin ng trong lm pht ca Vit Nam trong mi quan h vi nhng thay i c
bn trong mi trng v chnh sch kinh t

Vit Nam tri qu siu lm pht trong na cui nhng nm 1980 (vi t l trn 300%/nm) v
u nhng nm 1990 (vi t l trn 50%/nm). Nhng nguyn nhn c bn ca tnh trng ny
l iu kin thi tit bt li, thiu ht lng thc, tc tng trng chm chp trong c lnh
vc nng nghip v cng nghip v h thng ti chnh yu km trong sut nhng nm 1980.
Nhng cuc khng hong ny c tip ni bi s t do ha hng lot cc loi gi c v mt
lot cc ci cch c cu kinh t khin lm pht tng cao v tr thnh mt cuc khng hong.

i mt vi nhng cuc khng hong ny, Ngn hng Nh nc (SBV) phi tch cc tht
cht chnh sch tin t vi li sut thng tng ln n 12% v t gi c gi c nh hon
ton so vi USD. Kt qu ca nhng chnh sch ny l lm pht bt u gim mnh xung
di 20% nm 1992 v gn 10% nm 1995. y l mt thnh tu rt ng t ho ca Vit
Nam khi nn kinh t bc vo qu trnh hi nhp quc t vo na sau ca thp nin 1990.
8.000
10.000
12.000
14.000
16.000
18.000
20.000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
n
g
h
n
g
Nm
T gi danh ngha
T gi thc t
Cc nhn t v m quyt nh lm pht
13

Chnh ph tip tc cc chnh sch v
do ha gi c trong nc v m
trong nhng nm 1990s. Giai o
ch c thi k gim pht nh u tin vo n
sut cng dn c t do ha t
cho trn li sut cho vay vo thng 8 n
Vit Nam c php t li sut cho vay v li su
Hnh 8. T l lm pht Vit Nam v

Giai on cui nhng nm 1990 v
v hu qu ca n. Hu khng ho
cu (cu v hng ha trong n
chnh l nhng nguyn nhn chnh d
40%/nm) v Vit Nam ph gi m
vn c ghm gi m mc thp.

Camen (2006) gi rng tc
gim mnh ca tc lu thng ti
khng c quan h vi tc tng cung ti

8000
10000
12000
14000
16000
18000
20000
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
T l lm pht (%)
m pht Vit Nam giai on 2000-2010: cc bng chng v th
c cc chnh sch v m thn trng cng vi nhng ci cch su r
ca nn kinh t Vit Nam cho thng mi v
on sau nm 1995 c nh du bi t l l
u tin vo nm 2000 vi t l lm pht c tnh l
gia nhng nm 1990 vi li sut c bn
t cho vay vo thng 8 nm 2000. V t nm 2002, cc ngn hng th
t cho vay v li sut tit kim theo cc iu ki

t Nam v t gi hi oi chnh thc VND/USD, 1992
Ngun: GSO v SBV, 2010
m 1990 v u nhng nm 2000 chng kin cuc kh
ng hong l giai on gi c th gii gim m
c v cu hng Vit Nam t quc t) cng gi
ng nguyn nhn chnh dn n vic mc d tin t v tn dng t
t Nam ph gi mnh (khong 36%) trong giai on 1997-2003, t
p.
tng nhanh ca cung tin Vit Nam ph
u thng tin t l mt l do na cho vic t l lm pht d
ng cung tin v tn dng ca giai on ny.
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
m pht (%) T gi hi oi chnh thc (VND/USD)
ng v tho lun
i cch su rng nhm t
i v u t quc t
m pht thp, thm
c tnh l -0,5%. Li
n c p dng thay
2, cc ngn hng thng mi
u kin th trng.
c VND/USD, 1992-2009

c khng hong Chu
nh ng thi tng
ng gim mnh. y
ng tng rt nhanh (30-
2003, t l lm pht
n nh trong s st
m pht dng nh
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
c (VND/USD)
14

Hnh 9. T l lm pht Vi

Sau giai on n nh mc th
2004 cao hn rt nhiu so vi m
dng v lm pht c mi tng quan r
pht cng tng theo. Khi cc tc
gim i, cu bt u tng ln. C
c khu vc nh nc v khu vc FDI trong n
vo s tng gi ny l cc c s
nghing v quan im coi cc c s
sc cung ny ch yu nh hng
tng 15,5% so vi t l lm pht chung l 9,5% v l
trong nm 2004.

Lo lng v nguy c lm pht tr
sut tng ln cht t v gi c nh t
ch yu do ba phn t cc kho
chng thng khng c nh gi r
can thip vo li sut bng nh
(Camen, 2006). ng thi vic qu
2008 cng khng gip lp li thnh cng c
2003. Lm pht, sau khi gim nh
v ln ti 20% trong nm 2008. (Xem h

C nhiu l do c a ra nh
nhng nm 2007-2008. Nhng l do ny bao g
gia tng ca gi c hng ha qu
qun l t gi cng nhc v thi
Nam gia nhp WTO vo cui n
vo Vit Nam, y gi chng khon v gi ti s

-10
0
10
20
30
40
50
60
1996 1997 1998 1999
Cung tin M2
m pht Vit Nam, tc tng cung tin v tn dng, 1996
Ngun: IFS v SBV, 2010
c thp ny, lm pht bt u tng tr li vi t
i mc tiu 6% m Chnh ph t ra. Hnh 9 cho th
ng quan r rng hn t nm 2003. Khi tin t/tn d
ng theo. Khi cc tc ng tiu cc i vi tng trng ca kh
ng ln. Cu tng ln cng vi s tng ln ca tin l
c FDI trong nm 2003 khin gi c tng ln.
ng gi ny l cc c sc cung do dch cm g v thi tit xu gy ra. Chnh ph
m coi cc c sc cung ny l cc nguyn nhn gy l
ng n gi lng thc thc phm vi gi lng th
m pht chung l 9,5% v lm pht phi lng thc th
li, SBV li bt u tht cht chnh sch ti
nh t gi t nm 2004. Tuy nhin, li sut khng t
cc khon cho vay l ca cc ngn hng thng m
nh gi ri ro mt cch y . B Ti chnh v SBV
ng bin php gin tip thay v s dng chnh sch ti
c qun l cng nhc t gi hi oi ko di
i thnh cng ca vic gi n nh lm pht trong giai
m nh trong nm 2006 li tng mnh ti 12,6% trong n
m 2008. (Xem hnh 8)
a ra nhm gii thch cho s tng mnh tr li c
ng l do ny bao gm s tng mnh ca mc l
c t, chnh sch tin t lng lo v khng linh ho
u linh hot, s m ca ca Vit Nam vi t
i nm 2006 khin cho lung vn u t gin ti
ng khon v gi ti sn ln rt cao.
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Tn dng i vi nn kinh t Lm pht
ng v tho lun
ng, 1996-2009

l 9,5% trong nm
t ra. Hnh 9 cho thy tin t/ tn
/tn dng tng th lm
ng hong Chu
n lng danh ngha
ng ln. ng gp thm
u gy ra. Chnh ph
m pht. Nhng c
ng thc thc phm
c thc phm l 5,2%
t chnh sch tin t khin cho li
khng tng nhiu
ng mi nh nc v
Ti chnh v SBV cng tip tc
ng chnh sch tin t
oi ko di n tn cui nm
m pht trong giai on 2000-
i 12,6% trong nm 2007
i ca lm pht trong
c lng ti thiu, s
o v khng linh hot, chnh sch
i th gii t khi Vit
gin tip nc ngoi
2008 2009
m pht
15

c bit l vo nm 2007 khi tin t

ng thi Vit Nam c du hiu ph
ngha l chng ta khng th t
khon v (iii) s c lp ca chnh sch ti
c t do ha ti khon vn th vi
sot chnh sch tin t hn ch
ny tng i hiu qu trong giai
nhp, mc d chng ta cha hon ton t
chuyn vn t ra thch thc m

Cn cn tng th
ln. Cho ti nm 2005 lng ngo
ngoi t vo b
ngoi t
1,6 ln s ngoi t tch ly t tr
iu hnh chnh sch tin t trong n
lng tin ng ln (tng
Lng tin mt d tha ny khng
n cho lm pht bng pht v l
con s. Tuy nhin, ngay c khi chng ta tm cch trung ha th li su
nguyn c. y l bi ton kh v
nhp kinh t th gii t ra nh
gi ni ring. T l lm pht cao
nm 2007-2008.
Hnh 10. T l lm pht c
Ngun: Nguy

Hnh 10 cho thy t nm 2004, Vi
ng ln hn v ko di hn so v

-10.00
-5.00
0.00
5.00
10.00
15.00
20.00
25.00
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
thp k
n t tng vi tc 47%/nm v tn dng tng 54% /n
u phi i mt vi b ba bt kh
t c cng mt lc: (i) t gi hi oi c nh; (ii) t
a chnh sch tin t. Trc y di thi kinh t
c gi t gi h nh ng th
lm pht l c th thc hin c v trn th
trong giai on 1992-1996. Tuy nhin, khi nn kinh t
a hon ton t do ha ti khon vn, s d dng h
c mi i vi iu hnh chnh sch "b ba bt kh
thy trong nhiu nm lng ngoi t
ng ngoi t i ch khong 9 t USD (khng k
c). Tuy nhin, ch trong 2 nm 2006
tin d tr chnh thc t
trc n nay cng li. iu ny t ra thch th
trong nm 2007. Trong na u nm 2007, SBV
ng 9 t USD) mua ngoi t d tr (nh
khng c trung ha kp th
m pht bng pht v ln u tin trong thp k
khi chng ta tm cch trung ha th li sut c
y l bi ton kh v qui m cha c tin l i vi SBV
-
SBV
t ra nhng thch thc mi i vi SBV ni chung v
m pht cao dn n mc li sut cao kh chp nhn

lm pht ca Vit Nam v mt s nc, 2000

n: Nguyn Th Thu Hng v ng tc gi (2010)
m 2004, Vit Nam v ang tri qua giai on lm pht cao h
n so vi cc i tc thng mi ca mnh.
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
China
US
Singapore
Korea
Thailand
Vietnam
ng v tho lun
p k qua rt mnh
ng 54% /nm.
nh; (ii) t do ha ti
i kinh t khp kn, cha
ng thi vi vic kim
c v trn thc t chnh sch
n kinh t ngy cng hi
dng hn trong lun
t kh thi".
USD (khng k lng
m 2006-2007 lng
c tng thm gp
t ra thch thc ln trong
SBV phi b ra mt
m n nh t gi).
p k vt mc mt
ng khng th gi
SBV
, vic hi
ni chung v chnh sch t
n c trong nhng
2000-2009

(2010)
m pht cao hn, dao
China
US
Singapore
Korea
Thailand
Vietnam
16

Cuc khng hong kinh t th gii 2008-2009 gp phn lm gim lm pht Vit Nam t
cui nm 2009. Gi quc t gim cng vi tng cu gim gip Vit Nam o ngc xu th
gia tng ng ngi ca lm pht trong nm 2008. Khi cc gi kch cu ca Chnh ph bt u
gia tng t qu II nm 2009, cung tin cng bt u tng mnh v tn dng cng c du hiu
tng t. Cc ngn hng thng mi tr nn thiu ht tin mt v u c gng tng li sut
nhm thu ht tin gi. V vy, cuc cnh tranh li sut bt u khin cho li sut cho vay b
y ln cao (vt trn li sut do cc khon ph cho vay). Mc d xu hng li sut tng ca
nm 2009 khng n mc c nhiu tc ng tiu cc cho pht trin kinh t nh trong nm
2008 nhng c li sut cho vay v li sut tin gi u b gi mc cao. Gi c bt u tng
tr li vo na cui nm 2009.

Trong nm 2010, do dp Tt nguyn n v vic tng gi in, lm pht trong hai thng u
nm tng cao. Nm thng tip theo ca nm 2010 chng kin t l lm pht tng i n nh
mc thp chng t cc bin php kim sot lm pht ca Chnh ph c tc ng. Tuy
nhin, lm pht li tng tr li mnh m t thng 9 nm 2010 khin cho ch s gi tiu dng
CPI cho 11 thng tng ln n 9,58% so vi 20,71% v 5,07% ca cng k nm 2008 v
2009. Vic ph gi VND so vi USD trong thng 8 nm 2010 v bin ng ca th trng vng
trong nc v quc t va qua c coi l mt vi trong s nhng nguyn nhn ch yu khin
cho lm pht tng cao lc ny.

R rng l t l lm pht Vit Nam l cao v bt n. Nm 2008 nh du nm c t l lm
pht cao nht v dao ng mnh nht Vit Nam trong sut thp k qua. Vit Nam vn c
nhng nguy c tim tng khin cho lm pht c th vn tip tc tng cao: (i) gi ca mt lot
cc mt hng c bn nh in v xng du vn b kim sot; (ii) VND vn ang chu p lc mt
gi d SBV ph gi 2 ln trong nm 2010; (iii) gi c Trung Quc cng ang tng ln
khin cho chi ph nhp khu cho cc cng trnh c s h tng vi nguyn liu nhp khu ch
yu Trung Quc cng tng ln v (iv) p lc mi lng tin t s gia tng v li sut hin gi
ang cao. Mt phn nhng nguy c ny tr thnh hin thc trong nhng thng va qua ca
nm 2010.

Tc ng bt li ca lm pht i vi ngho i v tng trng c nhiu tc gi bn n.
Lm pht lm tng bt bnh ng v thu nhp v n ging nh mt th thu ly tin i vi
ngi ngho. Nu cc h ngho ch yu nm gi ti sn ca mnh di dng tin mt hay
cng lm l tin gi ngn hng thay v cc loi ti sn ti chnh khc nh Vit Nam hin nay
th lm pht cao s nhanh chng lm gim sc mua ca h. Lm pht cao cng nh hng
n tng trng, lm nhiu cc tn hiu v gi c v hn ch cht lng cng nh khi lng
u t. ng thi n cng c th c tc ng tiu cc n tnh cnh tranh ca hng ha xut
khu ca mt nc do gi c sn xut trong nc tng cao v do t gi thc t tng ln.
(Easterly and Fischer, 2001)

Nhng nhn nh ny cn c tc ng mnh hn trong trng hp ca Vit Nam khi lng
thc thc phm lun chim t 40% n 50% gi hng ha tiu dng trong giai on 2000-
2010. Trc nm 2001, lng thc thc phm chim ti trn 60% gi CPI. T trng ny
gim xung cn 48% sau khi kt qu iu tra mc sng h gia nh nm 2000 c cng b.
Hnh 11 cho thy trong khi gi c phi lng thc thc phm tng 1,7 ln so vi nm 2000 th
gi lng thc thc phm tng hn 2,6 ln trong cng giai on vi ch s gi chung tng
khong hn 2 ln.

17

Hnh 11. Ch s CPI lng th
(CPI_nonfood)

Gi lng thc thc phm khng ch
thc thc phm m Hnh 12 cn cho th
nhiu so vi gi phi lng thc th
gi chung hn v cho thy hai l
lng thc thc phm c xu h
lng thc thc phm thng c xu h
chung, mt s ngi sai lm khi cho r
lm pht Vit Nam. V lng th
v gi lng thc thc phm d
nn khi mt yu t tc ng
lng thc thc phm. Ni cch khc, gi l
ca lm pht nhng bn thn n khng ph
lng thc thc phm l nguyn nhn gy l
nhng nguyn nhn su xa hn khi
khng hp l, tng cu b bin
lng thc thc phm quc t c th
kh ln trong th trng lng th
phm trong nc khi thy gi qu
ln theo.

0
50
100
150
200
250
300
2
0
0
0
M
1
2
0
0
0
M
7
2
0
0
1
M
1
2
0
0
1
M
7
2
0
0
2
M
1
2
0
0
2
M
7
CPI
ng thc thc phm (CPI_food) v phi lng th
(CPI_nonfood) Vit Nam, 2000-2009,
(gc l u nm 2000)

Ngun: GSO, 2010
m khng ch tng cao hn rt nhiu so vi gi cc m
m m Hnh 12 cn cho thy rng gi lng thc thc phm bi
c thc phm. Gi lng thc thc phm bin
n ln cao r rt vo nm 2004 v 2008. Gi cc m
m c xu hng tng u v n nh hn trong giai 2000
ng c xu hng theo st v i khi bin ng m
m khi cho rng gi lng thc thc phm l nguyn nhn gy ra
ng thc thc phm chim mt t trng ln trong gi
dao ng hn so vi cc hng ha khc trong gi
n mc gi chung s nhanh chng tc ng v lm t
m. Ni cch khc, gi lng thc thc phm phn nh nh
n thn n khng phi l nguyn nhn gy lm pht. Coi s
m l nguyn nhn gy lm pht s lm nh hng n kh
n khin lm pht xy ra (nh chnh sch ti kha v ti
n ng hay nhng c sc c hi vi tng cung). Tuy nhin, gi
c th l mt ngun lm tng lm pht v Vi
ng thc thc phm th gii. Cc nh xut kh
y gi quc t tng cao c th s c gng y gi trong n
2
0
0
2
M
7
2
0
0
3
M
1
2
0
0
3
M
7
2
0
0
4
M
1
2
0
0
4
M
7
2
0
0
5
M
1
2
0
0
5
M
7
2
0
0
6
M
1
2
0
0
6
M
7
2
0
0
7
M
1
2
0
0
7
M
7
2
0
0
8
M
1
2
0
0
8
M
7
2
0
0
9
M
1
2
0
0
9
M
7
2
0
1
0
M
1
2
0
1
0
M
7
CPI_food CPI_non_food
ng v tho lun
ng thc thc phm

i gi cc mt hng phi lng
n ng mnh hn
n ng st vi ch s
m 2004 v 2008. Gi cc mt hng phi
n trong giai 2000-2010. Do gi
ng mnh hn ch s gi
m l nguyn nhn gy ra
n trong gi hng ha CPI
i cc hng ha khc trong gi hng ha
ng v lm tng gi
n nh nhng bin ng
m pht. Coi s tng gi
n kh nng xc nh
chnh sch ti kha v tin t
ng cung). Tuy nhin, gi
t Nam l mt nc
u lng thc thc
y gi trong nc tng
2
0
1
0
M
7
18

Hnh 12. Lm pht h

Tng quan v nhng bin ng c
chng ti xc nh nhng nhn t
gm cc c sc t bn ngoi, i
sch ca Chnh ph tc ng
chng ti s tin hnh kho st t
gii v Vit Nam nhm c
lm pht Vit Nam. Nhng nhn t

Tng quan cc ti li
nh lm pht

Cc nghin cu quc t

Lm pht c nghin cu r
cho tng nc c th. Mt s nghin c
li trong khi mt s khc nghin c
kho st cc nghin cu v nhn t

Chng ta khng th bt u th
cc tng v cc m hnh kinh
v lm pht hin nay ch yu d
(1950) pht trin da trn gi nh r
h n nh v t l nghch.

Friedman (1960) v Phelps (1967) sau
pht vo m hnh v phn bit gi
nhin, trong nhng nm 1970, cc k
Phillips v Sargent (1971) v Lucas (1972) (nh
-10
0
10
20
30
40
50
2
0
0
1
M
1
2
0
0
1
M
7
2
0
0
2
M
1
2
0
0
2
M
7
2
0
0
3
M
1
CPI
m pht hng nm (theo thng), 2000-2010 (%)

Ngun: GSO, 2010
ng ca lm pht Vit Nam trong giai on 2000
ng nhn t tim nng c th gy ra lm pht. Nhng nhn t
u kin tin t v tn dng, chnh sch qun l t
ng n tng cu v cc c sc cung khc. Trong ph
o st tng quantaif liu v cc nhn t quyt nh l
c mt danh sch cc nhn t v m c kh
ng nhn t ny s c ea vo m hnh v phn tch trong Ph
ng quan cc ti liu v cc nhn t v m quy
u rt su trong cc nghin cu l thuyt cng nh
nghin cu cc tc ng ca lm pht n n
khc nghin cu v cc nhn t quyt nh lm pht. Chng ti s
nhn t quyt nh lm pht trong bo co ny.
o lun v cc nhn t quyt nh lm pht m khng ni
ng v cc m hnh kinh in c xy dng bi cc nh kinh t n
u da trn m hnh ng Phillips do Phillips (1958) v Lipsey
nh rng gia t l tht nghip v t l lm pht c m

Friedman (1960) v Phelps (1967) sau b sung vai tr ca k vng (thch
t gia ng Phillips ngn hn v ng Phillips di h
m 1970, cc kt qu thc nghim li khng ng h
Phillips v Sargent (1971) v Lucas (1972) (nhng nh kinh t i u trong cu
2
0
0
3
M
7
2
0
0
4
M
1
2
0
0
4
M
7
2
0
0
5
M
1
2
0
0
5
M
7
2
0
0
6
M
1
2
0
0
6
M
7
2
0
0
7
M
1
2
0
0
7
M
7
2
0
0
8
M
1
2
0
0
8
M
7
2
0
0
9
M
1
2
0
0
9
M
7
2
0
1
0
M
1
CPI_food CPI_nonfood
ng v tho lun
10 (%)

n 2000-2010 gip
ng nhn t ny bao
n l t gi, cc chnh
c cung khc. Trong phn tip theo,
nh lm pht trn th
m c kh nng quyt nh
nh v phn tch trong Phn 4.
m quyt
ng nh thc nghim
n nn kinh t v phc
m pht. Chng ti s tp trung

m pht m khng ni n
ni ting. L thuyt
ng Phillips do Phillips (1958) v Lipsey
m pht c mt mi quan
(1)
ng (thch ng) v lm
ng Phillips di hn. Tuy
ng h m hnh ng
u trong cuc cch mng v
2
0
1
0
M
1
2
0
1
0
M
7
19

k vng hp l) ln ting ch trch m hnh ng Phillips. H cho rng khng c s nh
i h thng gia lm pht v tht nghip.

Gn y hn, da trn mt lot nhng ph phn, ng Phillips lin tc c chnh sa
bi Fischer (1977) v Taylor (1979), nhng ngi a s cng nhc danh ngha vo m
hnh, Calvos(1983) ngi m hnh ha vic iu chnh gi ngu nhin v Gali v Gertler
(1999) nhng ngi a lao ng vo m hnh. Kt qu ca nhng iu chnh lin tip ny
l ng Phillips mi New-Keynesian Phillips Curve (NKPC) c xy dng vi cc c
im v k vng ngha l lm pht c quyt nh bi cc cc yu t k vng trong tng lai.
Tuy nhin, NKPC li phi c iu cnh li khi mt lot cc bng chng ng tin cy cho
thy rng t l lm pht hin ti cn ph thuc vo cc t l lm pht trong qu kh. Woodford
(2003) v Christiano, Eichenbaum, v Evans (2005) l nhng nghin cu gn y a cc gi
tr qu kh ca lm pht vo m hnh ng Phillips. M hnh NKPC lai bao gm c nhng c
im k vng tng lai v nhng gi tr qu kh ca lm pht v c mt bin o lng p lc
ca lm pht do tn ti d cu trong h thng.

(2)

Tri nghch vi quan im ca trng phi Keynes rng nn kinh t thc rt khng n nh v
vic qun l cung tin hu nh khng c tc ng n nn kinh t thc, trng phi tin t
(sng lp bi Milton Freidman) cho rng nn kinh t thcl kh n nh nhng c th b bt n
do nhng bin ng trong cung tin v v vy chnh sch tin t c ngha quan trng. H l
lun rng s gia tng khng tnh ton trc trc ca cung tin s lm tng tc tng trng
kinh t (cao hn so vi d on) dn n gim t l tht nghip (nh lut Okun), v do lm
tng lm pht thng qua ng Phillips. S gia tng khng tnh ton trc ca cung tin c th
do vic in tin qu mc nhm ti tr ngn sch hoc cho khu vc t nhn vay qu mc. V
vy, m hnh v cc tc nhn ca lm pht do mt nh kinh t hc tin t xy dng thng c
dng sau:

(3)

Trong m l tc tng cung tin, y l tc tng thu nhp v o lng chi ph c
hi ca vic gi tin. Li sut v lm pht trong qu kh l nhng bin c s dng o
lng chi ph c hi ca vic gi tin.

Tuy nhin, cch tip cn ca cc nh kinh t hc tin t n lm pht xut pht t cc nc
pht trin ni h thng ti chnh hon thin v tn ti rt t cc b tc v c cu nh cc
nc ang pht trin. Cch tip cn c cu n cc nhn t quyt nh lm pht xc nh cc
yu t cng nhc l nguyn nhn gy p lc lm pht. Nhng p lc lm pht nh vy cc
nc ang pht trin c th do cc chnh sch khng ph hp ca Chnh ph, chnh lch v
nng sut lao ng cc khu vc ca nn kinh t, vic tng lng, cung lng thc thc
phm thiu co gin, cc hn ch v ngoi hi cng nh nhng hn ch v ngn sch. Nhng
yu t cng nhc ny dn n vic gi c v lm pht tng ln (Akinboade et.al. 2004). Cc
nh kinh t hc c cu cng coi cc c sc thc i vi nn kinh t nh s gia tng ca gi
hng ha nhp khu hay s tng ln t ngt ca thm ht ngn sch l nhng nguyn nhn
gy lm pht. H gi chng l cc nhn t chi ph y tc ng n lm pht v v c bn
nhng nhn t ny lm tng chi ph sn xut v gy p lc tng gi trong mt b phn nht
nh ca nn kinh t. Thng thng th nhng nhn t nh vy s lm tng cung tin v do
lm pht xut pht t mt khu vc ca nn kinh t s lan ta ra ton b nn kinh t (Greene,
1989).

Bn cnh hai cch tip cn ca cc nh kinh t hc tin t v kinh t hc c cu, cc nghin
cu trong qu kh v lm pht cn a ra mt cch tip cn th ba v c l n gin nht
trong vic nghin cu cc nhn t quyt nh lm pht: cch tip cn ngang bng sc -
purchasing power parity (PPP). Cch tip cn ny xut pht t Lut Mt Gi vi ni dung l khi
20

khng tnh n chi ph vn chuyn v cc chi ph giao dch khc, mi quan h gia gi th gii
v gi trong nc tr thnh

(4)

Trong E l t gi gia ng ngoi t v ng ni t.

Phng trnh (4) gi rng lm pht chu nh hng hoc gin tip t gi nhp khu cao hn
hoc trc tip t s gia tng ca cu trong nc. Phng trnh ny ngm rng t gi ng
vai tr nht nh trong vic quyt nh mc gi v mc chuyn t gi vo lm pht cn phi
c xem xt. S ph gi ng ni t c th trc tip tc ng ln gi trong nc ca hng
ha thng mi nhng cng c th gin tip tc ng vo mc gi chung nu cc quyt nh
v gi chu nh hng ca chi ph nhp khu. iu ny c bit ng i vi nhng nc da
vo vic nhp khu hng ha trung gian phc v sn xut v/hoc c hin tng la ha cao
nh Vit Nam.

Tt c cc m hnh da trn ba cch tip cn nu trn u c s dng, kim nghim v
ph phn rt nhiu trong nhng nghin cu gn y. Cch tip cn PPP b ph phn l qu
gin n, b qua chi ph giao dch (chi ph vn chuyn v nhng chi ph do cc ro cn thng
mi v phi thng mi to nn), b qua khu vc kinh t phi thng mi v p dng mt
phng php tnh ch s gi chung cho tt c cc nc. Cc bng chng xc nh l thuyt
PPP cc nc ang pht trin l khng ng nht vi l thuyt ny ng hn nhng nc
gn nhau hn v a l v c mi quan h thng mi cht ch hn, hoc nhng nc lm
pht cao vi tc ph gi nhanh. (Xem k hn Akinboade v ng tc gi, 2004).

Cch tip cn ca cc nh kinh t hc tin t b ph phn l khng tnh n cc cng nhc v
c cu v cc c sc thc t (cc nhn t chi ph y), trong khi nhng nhn t ny c
chng minh l ng vai tr quan trng cc nc ang pht trin bi cc nh kinh t hc c
cu. Bn thn phng php tip cn ca cc nh kinh t hc c cu li b ph phn l thiu
nhiu nhn t v mt cu c cc nh kinh t hc tin t a ra.

V vy, c nhiu n lc nhm khc phc nhng im b ch trch trong cc cch tip cn k
trn. Mt nghin cu in hnh gn y v cc nhn t quyt nh lm pht trong mt nn kinh
t nh v m thng s dng c ba cch tip cn. V d, Chhibber (1991), xy dng m
hnh lm pht l trung bnh gia quyn ca lm pht ca hng ha thng mi, lm pht ca
hng ha phi thng mi v lm pht ca cc hng ha b kim sot v p dng n cho mt
lot cc nc Chu Phi. Lm pht hng ha thng mi c m phng theo cch tip cn
PPP. Lm pht hng ha phi thng mi c m phng da trn cc nhn t chi ph y v
cu ko ca lm pht.

Akinboade v ng tc gi (2004) nghin cu mi quan h giallm pht Nam Phi vi th
trng tin t, th trng lao ng v th trng ngoi hi. Cc tc gi ny ch ra rng s gia
tng ca chi ph lao ng v cung tin m rng c tc ng lm tng lm pht v t gi hin
hu c tc ng ngc chiu n lm pht trong ngn hn. Trong di hn, h thy rng lm
pht t l nghch vi li xut v t l thun vi cung tin m rng. H cng lu rng chnh
quyn Nam Phi hu nh khng c kim sot i vi cc nhn t quyt nh lm pht ny khin
cho vic t c lm pht mc tiu l rt kh thc hin.

Byung-Yeon Kim (2001) nghin cu cc tc ng tng i ca tin t, lao ng v khu vc c
u t nc ngoi i vi lm pht ca Ba Lan trong giai on 1990-1999 v ch ra rng t gi
v tin lng khng ng vai tr quan trng trong vic quyt nh lm pht. H gi rng chnh
sch tin t Ba Lan mang tnh th ng trong giai on nghin cu.

Jongwanich v Park (2008) nghin cu cc nhn t quyt nh lm pht 9 nc ang pht
trin Chu (trong c Vit Nam) bng mt m hnh kt hp cc nhn t chi ph y (lm
21

pht trong gi du v gi lng thc thc phm quc t) v cc nhn t cu ko (d cu, mc
chuyn t gi vo lm pht, gi nhp khu, ch s gi ngi sn xut v ch s gi tiu dng).
Cc tc gi ch ra rng giai on lm pht gia tng Chu 2007-2008 ch yu l do d
cung v k vng lm pht (cu ko) ch khng phi do cc nhn t chi ph y mc d lm
pht giai on ny trung hp vi s gia tng ca gi lng thc thc phm v gi du th gii.
Tng cu tng qu mc v chnh sch tin t ni lng ko di nhiu nm khin k vng lm
pht tng ln v gy bng pht lm pht cc nc ny.

Phn ln cc nghin cu thc nghim khng nh vai tr quan trng ca cc nhn t tin t
n lm pht trong di hn. Trong ngn hn, cc nhn t tin t, lm pht trong qu kh, thm
ht ngn sch, v t gi l nhng nhn t gp phn gy sc p lm pht. Nhng v d in
hnh bao gm Chhibber (1991) v lm pht Chu Phi, Lim v Papi (1997) v lm pht Th Nh
K, Laryea v Sumaila (2001) v lm pht Tanzania, Akinboade v ng tc gi (2004) v
lm pht Nam Phi, Lehayda (2005) v lm pht Ukraine v Jonguanich v Park (2008) v
lm pht cc nc ang pht trin Chu .

Tuy nhin, nhng nghin cu v mi quan h gia t gi v lm pht li c kt qu tri ngc
nhau. V d, Chhibber (1991) ch ra rng tc ng ca vic ph gi ti lm pht ph thuc vo
linh hot ca t gi, m ca ti khon vn v mc kim sot gi. Thm vo , nhiu
nghin cu ch ra rng cc nhn t chi ph y v mang tnh c cu nh vic nh gi theo c
quyn nhm v p lc i vi chi ph ca vic tng lng v ph gi cng em li nhng kt
qu tri ngc nhau. Mt s nghin cu cho thy rng nhn t n gi mt mnh n khng gii
thch c vic lm pht ko di v n gi c t tc ng n lm pht. Trong khi nhng
nghin cu khc li cho thy tc ng tng i ln ca vic tng chi ph lao ng n lm
pht trong di hn. Lim v Papi (1997), Chhibber (1991), Akinboade v ng tc gi (2004) v
Leheyda (2005) l nhng v d cho nhng nghin cu ny.

Bodart (1996) nghin cu cc tc ng ca vic ci cch t gi ln lm pht mt nc nh
v m bng cch kt hp gia quan im ti kha vi cc ch t gi khc nhau. ng thy
rng ch neo t gi c iu chnh t gi chnh thc ch c tc ng ngn hn i vi lm
pht trong khi ph gi li c tc ng di hn hn i vi lm pht di ch iu chnh t
gi chnh t gi chnh thc lin tc theo t gi th trng t do. ng thi, s gia tng di hn
ca thm ht ngn sch cng dn n lm pht ko di hn.

Ito v Sato (2006) nghin cu mc chuyn t gi vo lm pht cc nc Chu sau khng
hong Chu v ch ra rng mc d mc chuyn vo gi nhp khu l kh cao nhng mc
chuyn n CPI li tng i thp (tr trn hp ca Indonesia) v mc chuyn t gi vo CPI
l nguyn nhn chnh gy lm pht v vic ph gi danh ngha Indonesia sau khng hong
Chu .

Cc nghin cu v lm pht Vit Nam

Mt lot cc nghin cu c thc hin nhm gii thch bin ng ca lm pht Vit
Nam. Nhng nghin cu ny bao gm c nhng nghin cu khng mang tnh nh lng ln
nhng nghin cu thc nghim. theo st vi mc tiu ca bo co ny, chng ti s ch tp
trung vo kho st cc nghin cu thc nghim v trng hp lm pht Vit Nam.

Da theo nhng l thuyt c v lm pht, cc nghin cu, cc nghin cu v lm pht
Vit Nam cng kt hp nhiu nhn t t c pha chi ph y v pha cu ko ca lm pht
nhm gii thch nhng bin ng ca lm pht. Tuy nhin, do thiu s liu hoc do ch ca
cc tc gi, phn ln cc nghin cu u b qua cc nhn t thuc pha cung v tp chung ch
yu vo cc nhn t thuc pha cu. Nhn t cung duy nht c xem xt l cc c sc ca t
quc t (gi ca du v trong mt vi trng hp gi ca go). Nhng nghin cu gn y v
22

lm pht Vit Nam xoay quanh cc nhn t: CPI, cung tin, li sut, t gi, sn lng, gi
du v gi go th gii.

Mt trong nhng nghin cu nh lng u tin l ca V Tr Thnh v ng tc gi (2001).
Cc tc gi s dng s liu t nm 1992 n nm 1999 trong mt m hnh t hi quy vc t
(VAR) vi sai s ECM (error correction terms) nghin cu cc mi quan h gia tin t, CPI,
t gi v gi tr sn lng cng nghip thc t. H cho thy rng tin t chu tc ng ca
lm pht v sn lng ngha l chnh sch tin t c tnh b ng trong giai on nghin cu.
T gi cng c nh hng n lm pht trong khi cung tin khng c tc ng n cc bin
ng trong tng lai ca gi c.

Mt nghin cu ca IMF trong nm 2003 cng cho thy cc kt qu tng t v vai tr ca
cung tin n lm pht. Nghin cu ny s dng m hnh VAR vi by bin: gi du quc t,
gi go quc t, sn lng cng nghip, t gi, cung tin, gi nhp khu v ch s gi tiu dng
cho giai on t thng 1 nm 1995 n thng 3 nm 2003. Nhng kt qu ca nghin cu ny
cho thy vn ng ni ti l yu t quan trng gii thch nhng bin ng ca lm pht, lm
pht phi lng thc thc phm v gi nhp khu. T gi c tc ng n gi nhp khu nhng
khng c tc ng n CPI. iu ny phn nh thc t l cc loi hng ha phi thng mi
chim t trng ln trong gi CPI v gi nhp khu khng chuyn trc tip vo gi trong nc
d m ca Vit Nam ang tng ln. Nghin cu ny cng cho thy rng gi go quc t,
cc iu kin v tng cu trong nc v tc tng cung tin m rng c t tc ng n lm
pht nhng tc ng li ko di.

Tuy nhin, mt nghin cu sau ca IMF (2006) s dng s liu theo qu t nm 2001 n
nm 2006 cho thy vai tr quan trng ca tin t i vi lm pht. Mc d kt qu ca nghin
cu ny b hn ch do s lng quan st tng i nh, nhng nghin cu khng nh rng
tc tng cung tin v tn dng bt u c mi quan h vi lm pht t nm 2002 ( nh trong
Hnh 4). C th gii thch mt phn cho s thay i trong kt qu ny bng vic t do ha ca
mt lot cc loi gi c quan trng trong nhng nm 2000. Nghin cu ny cng ch ra rng
trong khi k vng lm pht v khong cch sn lng c tc ng n lm pht th cc c sc
gi du v t gi c t vai tr trong vic gii thch bin ng ca lm pht trong giai on nghin
cu. Thm vo , lm pht Vit Nam thng ko di hn nhng nc khc trong khu vc.
iu ny cho thy rng mt khi ngi dn c k vng v lm pht, vic kim sot n thng
kh khn hn. Tnh tr tr ny ca lm pht c th l kt qu ca vic ngi dn vn cn nh
r tnh trng siu lm pht ko di t gia nhng nm 1980 n u nhng nm 1990. ng
thi hiu ng Balassa-Samuelson i vi lm pht cng khng ln ngha l ngay c khi tc
tng nng sut lao ng cao hn trong khu vc thng mi, vn khng c bng chng
chng t gi ca khu vc thng mi tng cao hn so vi khu vc phi thng mi.

Camen (2006) s dng mt m hnh VAR vi s liu thng trong giai on t thng 2 nm
1996 n thng t nm 2005 v pht hin rng: (i) tn dng n nn kinh t chim 25% nguyn
nhn gy CPI bin ng v l nhn t chnh gy nh hng n lm pht sau 24 thng; (ii)
tng phng tin thanh ton v li sut ch gii thch mt phn rt nh trong bin ng ca CPI
(di 5%); (iii) gi du v gi go quc t ng vai tr quan trng v gi rng gi quc t v
t gi cng c vai tr gii thch bin ng ca lm pht (19%); (iv) cung tin ca M (m3) vi t
cch l mt thc o tnh thanh khon quc t cng ng vai tr quan trng trong hu ht cc
giai on nghin cu.

Mt nghin cu ca Goujon (2006) tp trung vo mc nh hng ca tnh trng la
ha i vi lm pht v ch ra rng vi tnh trng la ha ca nn kinh t, cung tin ch c tc
ng n lm pht nu n tnh n s lng la c nm gi. Nghin cu ny s dng
cch tip cn kinh t hc tin t cho giai on t thng 1 nm 1991 n thng 6 nm 1999.

Trng Vn Phc v Chu Hong Long (2005) s dng phng php c lng Granger vi
s liu thng t thng 7 nm 1994 n thng 12 nm 2004 v chng minh rng cc nhn t
23

quyt nh lm pht trong giai on ny l lm pht ca cc k trc v khong cch sn
lng. Cung tin khng c ngha i vi lm pht v tc ng ca gi du, gi go quc t
cng nh mc chuyn t gi vo lm pht l rt thp.

Nguyn Th Thy Vinh v Fujita (2007) s dng cch tip cn VAR nghin cu tc ng
ca t gi thc i vi sn lng v lm pht Vit Nam trong giai on t 1992 n 2005.
Cc tc gi cho thy rng nguyn nhn ch yu khin sn lng v mc gi thay i l cc
bin ng ca cc bin ny trong qu kh v t gi c nh hng nhiu n cn cn thng
mi v sn lng hn n lm pht. M hnh VAR ca h bao gm sn lng cng nghip,
CPI, t gi, cung tin, thm ht thng mi v li sut ca M (vi t cch l mt bin ngoi
sinh). M hnh ny tp trung ch yu vo mc chuyn ca t gi v do vy b qua cc nhn t
quyt nh lm pht khc.

Mt nghin cu tng t ca V Vn Minh (2009) s dng phng php tng t nhm
nghin cu mc chuyn t gi vo lm pht nhng vi s liu cp nht hn (t thng 1 nm
2001 n thng 2 nm 2007). Cc s liu c s dng bao gm: t gi hu hiu danh ngha,
khong cch sn lng, gi du, CPI, ch s gi nhp khu v cung tin m rng M2. Kt qu
cho thy rng mc chuyn t gi Vit Nam l khng hon thin v thp hn so vi kt qu
nghin cu ca IMF (2003). Tc gi gii thch s khc bit ny bng s khc nhau trong mi
trng lm pht, s gim bt ca tnh trng l ha v vic t do ha li sut gia 2 giai
on. Nghin cu cng ku gi d b nhng can thip n t gi.

Nguyn Vit Hng v Pfau (2008) nghin cu cc c ch tc ng ca tin t Vit Nam vi
s liu t qu II nm 1996 n qu IV nm 2005 v ch ra rng c mi quan h cht ch gia
cung tin v sn lng thc t nhng khng c mi quan h cht ch gia cung tin v
lm pht.

Phm Th Anh (2008) s dng cc s liu truyn thng cho giai on t thng 1 nm 1994
n thng 8 nm 2008 trong mt m hnh SVAR (structural VAR) v ch ra rng nhng bin
ng trong qu kh ca cc bin c vai tr gii thch cho hu ht cc bin c nghin cu vi
cc c sc cung tin M2 v li sut ng vai tr rt nh. Phm Th Anh (2009) nghin cu cc
nhn t quyt nh lm pht cho giai on t qu II 1998 n qu IV nm 2008 vi s liu CPI,
cung tin, li sut, t gi, sn lng cng nghip v sai s ECM c c t cc kim nh t
tng quan cho mi quan h PPP v mi quan h v cu v tin. Nghin cu ny cng khng
nh vai tr ca lm pht trong qu kh v sn lng i vi lm pht ng thi khng nh gi
du quc t khng c nh hng n lm pht hin ti. Mt pht hin khc ca nghin cu ny
l vai tr quan trng ca tc tng cung tin n lm pht (sau 3 k) trong khi li sut ng
vai tr b ng.

Thm vo , mt vi bo co khng mang tnh k thut v bin ng v cc nhn t quyt
nh lm pht nh ca Dragon Capital (2007) cho rng nguyn nhn ca lm pht Vit Nam
l do lm pht quc t v nghin cu ca UNDP (2008) v lm pht lng thc thc phm ca
Vit Nam. C hai nghin cu ny u c xu hng ng h quan im ca Chnh ph cho rng
lm pht ch yu do cc ngun t bn ngoi.

Tm li, vic xem xt tng quan cc nghin cu c v cc nhn t quyt nh lm pht
Vit Nam cho thy:
1. Hu ht cc nghin cu ch ly gi du quc t (v i khi gi go quc t) lm i
din cho cc nhn t cung, b qua cc nhn t khc nh chi ph sn xut, gi n
v cc yu t cng nhc khc.
2. Hu ht cc nghin cu (ngoi tr Phm Th Anh (2009) vi s liu cp nht n
cui nm 2008) u lc hu v s liu v do khng tnh n nhng ln lm pht
gia tng gn y cng nh cuc khng hong kinh t th gii 2008-2009 dn
n mt lot nhng thay i trong mi trng v chnh sch v m.
24

3. Cc kt qu nghin cu thc nghim v vai tr ca tin t l tri ngc nhau c th
l do cc giai on nghin cu khc nhau, tn sut ca s liu khc nhau v
phng php c lng khc nhau.
4. Mt khc, cc nghin cu u kh ng nht v vai tr quan trng ca lm pht
trong qu kh i vi lm pht hin ti v vai tr rt nh ca t gi v gi c quc t.

Nhng im ny s c tp trung nghin cu khi chng ti xy dng m hnh ca mnh.

Phn tch cc nhn t v m c bn quyt nh lm
pht Vit Nam

M hnh

Da trn vic kho st cc nghin cu v cc nhn t v m quyt nh lm pht chng ti xy
dng mt m hnh kt hp gia cch tip cn kinh t hc c cu v cch tip cn kinh t hc
tin t. iu ny ngha l lm pht khng ch l mt hin tng tin t do nhng mo m trn
th trng tin t trong nc m cn l kt qu ca cc yu t c cu/chi ph y. ng thi,
da vo Chhibber (1992), chng ti chia mc gi thnh gi hng ha thng mi v gi hng
ha phi thng mi v chng ti cng kim tra mi quan h PPP trong di hn cho trng hp
ca Vit Nam. Do vy, v bn cht, m hnh ca chng ti s dng c ba cch tip cn nu
trong phn trn.

Da vo nhng l thuyt kinh t c cng nhn rng ri, chng ti din t mc gi bt
k thi im no ca mt nc (thng c o bng ch s gi tiu dng CPI) bng bnh
qun gia quyn ca gi hng ha thng mi (gi cc loi hng ha v dch v m nc
xut khu hoc nhp khu) v gi c hng ha phi thng mi (gi c cc hng ha v dch v
c sn xut v tiu th trong nc). Theo Chhibber (1992), lm pht, c din t l s
thay i trong mc gi logP, ph thuc vo s thay i ca gi hng ha thng mi logP
T
, gi
hng ha phi thng mi logP
N
v gi c kim sot P
C
. Mi quan h ny c th c din
t trong phng trnh sau.

logP
logP
logP
logP

(1)
trong
1
+
2
<1

i vi hng ha thng mi, v Vit Nam l mt nn kinh t nh v m, nhng thay i trong
gi hng ha thng mi ph thuc vo nhng thay i trong gi quc t logP
f
v nhng thay
i trong t gi hin ti logE. V do vy, ni cch khc, chng ta c th m hnh gi hng ha
thng mi theo lut PPP. V chng ti s gi n l knh tc ng ca gi hng ha thng
mi n lm pht.

logP
logP
logE

(2)

Gi c hng ha phi thng mi kh m hnh ha hn v chng ta cn xem xt th trng
trong nc thy nhng thay i ca loi gi ny. Chng ti gi nh rng th trng hng
ha phi thng mi vn ng cng chiu vi th trng c nc. Khi , gi c hng ha phi
thng mi ph thuc v tng cu v tng cung.

V c bn, t pha cung, nhng thay i trong hng ha phi thng mi ph thuc vo nhng
thay i trong chi ph hng sn xut trung gian (c cc hng trung gian nhp khu v sn xut
trong nc) IC, chi ph lao ng (o bng tin lng W) v s n gi t pha cung MU
s
c th
do th trng khng hon ho gy ra. Nhng thay i trong gi c hng ha trung gian nhp
25

khu vn ng theo lut PPP trong phng trnh (2). Nhng yu t ny c th c coi l cc
nhn t chi ph y tc ng n lm pht trong nc.

V pha cu, tng cu ph thuc vo thu nhp Y, li sut r, ti sn, thu v tiu dng ca Chnh
ph. Nhng thay i trong cc nhn t ny c th gy ra d cu v nh hng n mc gi v
c th c coi l cc nhn t cu ko ca lm pht.

Cc nhn t t c pha cung ln pha cu c th gy ra nhng bin ng trong gi hng ha
phi thng mi v do nh hng n mc gi chung. Chng ta c th c th ha knh phi
thng mi nh sau:

logP
MU
logIC
logW

(3)

S thay i trong mc n gi chung ph thuc vo s thay i trong mc n gi xut pht t
pha cung v mc d cu ca nn kinh t v bn thn d cu dn n lng tin thc t d
tha trong th trng tin t trong nc. Lu rng nhng thay i trong bt k thnh t no
trong phng trnh (3) trn trong qu trnh sn xut s c phn nh vo mc gi ca
ngi sn xut. Bi vy chng ta c th m hnh ha s thay i trong mc gi ca hng ha
phi thng mi bng s thay i trong gi ca nh sn xut. Tuy nhin, v chng ta quan tm
n vai tr ca th trng tin t i vi lm pht, s c ch khi chng ta tip tc c th ha
mc gi n MU. Da theo nhng nghin cu c, chng ti s dng d cung tin thc t
(excess real money balances - EMB) thay th mt phn cho gi n trong mc gi hng ha
phi thng mi.
MU MU
EMB MU
log
M
P
log
M
P

MU
log
log
logP

(4)

trong
l n gi ca ngi sn xut hay n gi pha cung, M

s
l cung tin, M
d

l cu v tin v P
-1
l mc gi ca k trc. Khi cu v tin thc t khc vi cung tin thc t,
ta c d cu/cung v tin ngha l EMB khc khng v th trng tin t khng trng thi cn
bng.

Theo l thuyt kinh t, cu v tin ph thuc vo thu nhp thc t Y, li sut r v thay i trong
k vng lm pht P
e
. Do vy hm cu v tin c th c vit di dng:

log
log Y
logP

(5)

Cc phng trnh t (1) n (5) c th c kt hp di dng hm v lm pht (ch in
thng l th hin cc bin c vit di dng log).

p Fp
, e, ic
, logw, m
, u, r, p
, p

(6)

trong lm pht trong qu kh c dng thay th cho k vng lm pht.

Cho trng hp ca Vit Nam, da trn nhng kin thc c c t vic kho st tnh hnh
bin ng ca lm pht Vit Nam trong phn 2 cng nh t vic xem xt s liu, chng ti
tin hnh mt s sa i so vi m hnh trong phng trnh (6). Trc tin, chng ti phi
nhn mnh li rng hu ht cc nghin cu Vit Nam v lm pht u b qua cc nhn t
cung ngoi tr gi du th gii v trong mt vi trng hp gi go th gii v coi chng nh
cc c sc ngoi sinh. Di y l nm sa i c bn m chng ti tin hnh i vi m hnh
truyn thng. Hai sa i u tin l do thiu s liu. Vic b qua tin lng v chi ph u vo
26

phi thng mi v cc kim sot gi cng l c im chung ca cc nghin cu v lm pht
Vit Nam.

Th nht, do ngun s liu ng tin cy v lng v chi ph u vo khng nhp khu khng
c sn cho giai on nghin cu nn khi cn thit chng ti s dng ch s gi bn ca ngi
sn xut PPI (producers price index) i din cho pha cung v lu rng PPI bao hm
c gi nhp khu v mt phn gi n ca ngi sn xut. Tuy nhin, chng ti tin rng PPI
vn l mt bin thay th tt cho cc tc ng t pha cung ln lm pht.

Th hai, cc loi gi c kim sot ng vai tr rt quan trng trong qu trnh chuyn i
ca Vit Nam trong nhng nm 1980 v 1990. Trong nhng nm 2000, nhiu quy nh v gi
c d b. Tuy nhin, gi ca mt s mt hng thit yu vn b kim sot nh cc in,
nc, giao thng, xng v cc dch v bu chnh vin thng. Tuy nhin, mi quan h gia vic
t do ha gi c v lm pht cng cha c r rng vi lm pht i khi xy ra sau khi mt
s loi gi c t do ha nhng li khng xy ra sau khi mt s loi gi khc c t do ha.
ng thi, gi b kim sot ch chim di 10% gi CPI trong giai on nghin cu ca bo
co ny. Mc d cc loi gi b kim sot c th gip gii thch mt phn cc giai on bin
ng ngn ca gi, mi quan h gia vic t do ha gi c v thay i trong lm pht s c
thc hin nghin cu khc.

Th ba, chng ti cng mun a vo m hnh mt bin o lng thiu hon ho ca th
trng. Th trng khng hon ho do cc cng nhc, do quyn lc/cu trc th trng (nh
c quyn n v c quyn nhm) v do u c c th lm tng chi ph giao dch, y gi ln
cao, gi chng mc cao v thay i k vng v lm pht, t tng cu v tin. Do , th
trng khng hon ho mc d l mt yu t pha cung cng c th tc ng n pha cu.
Nhng mo m ca th trng di dng s cng nhc danh ngha ca gi i khi c th gip
lm gim s bin ng ca gi trong ngn hn. Tuy nhin, trong trung hn, s cng nhc v
gi thng lm trm trng thm v ko di hn cc tc ng ca cc c sc tin t cng nh
cc c sc khc n nn kinh t thc, lm nh hng n k vng lm pht v c th gy ra
lm pht cao hn. ng thi, nhng mo m ca th trng di dng cu trc th trng c
quyn n vi c quyn nhm c th gy ra vic n gi ln mc cao v chuyn thnh lm
pht cao hn. Cc doanh nghip c quyn lc th trng thng c gng y gi ln v gi gi
mc cao (thm ch ngay c khi gi u vo tr li bnh thng sau mt c sc). S mo
m ny ca th trng thng dn n vic gi b gi mc cao trong mt thi gian di mt
s th trng.

Tuy nhin, o lng s mo m ca th trng l mt nhim v rt kh khn c bit l Vit
Nam ni vic quan st hnh vi nh gi ca doanh nghip rt kh thc hin, ni rt kh thu
thp c s liu theo thi gian ca gi cc giai on sn xut v tip th khc nhau, v ca
t l tp trung th trng tng th trng. Hn na, mi loi th trng li c kiu mo m
ring. Vic xem xt tng th trng cho tng loi hng ha trong gi CPI nm ngoi phm vi
ca nghin cu ny. Trong m hnh ca chng ti, nhng mo m ca th trng s c o
mt phn trong gi bn ca ngi sn xut v mt phn trong d cung v tin thc t xut
pht t nhng mo m ny ca th trng.

Th t, nh nu trong phn kho st cc nghin cu c, kt qu ca mt s nghin cu
cho thy thm ht ngn sch c mi quan h vi lm pht. Mc d mi quan h ny i theo
c 2 chiu, vic ti tr cho thm ht ngn sch (thng qua vic in tin thay v vay n) c th
gy p lc lm pht. Chng ti khng c c s liu v vic in tin ti tr ngn sch. Mc
d c s liu v thm ht ngn sch v vay n ca Chnh ph nhng c tnh ca hai chui s
liu ny khin vic ni suy mt chui s liu ng tin cy v chnh xc v vic in tin (nu c)
nhm ti tr cho ngn sch l hu nh khng th thc hin. Tuy nhin, nhng bin ng trong
thm ht ngn sch thc t tch ly (mt bin thay th cho vic ti tr ngn sch qua vay n v
in tin nu c) c th lm thay i k vng lm pht v do vic nghin cu mi quan h gia
chng c th a n nhng pht hin th v.
27

Cui cng, gi ti sn ti chnh (chng hn nh bt ng sn v chng khon) c chng
minh l c tc ng n lm pht thng qua hiu ng v ti sn. Khi gi ti sn ti chnh tng
ln, gi tr ti sn ca ngi nm gi ti sn tng ln khin h cm thy giu hn v do tng
lng cu v hng ha. Chng ti a mt bin (gi l bin Ti sn - Wealth) o tc ng
ca thay i trong ti sn do thay i trong gi ti sn n lm pht vo m hnh.

Nhng thay i k trn so vi m hnh truyn thng v cc nhn t quyt nh lm pht khin
hm lm pht ca chng ta chuyn thnh:

p Fp
, e, ppi, m
, y, wealth, pdebt, p
, r

(7)

Chng ta c th tm tt cc knh truyn ti n lm pht ca m hnh bng hnh v sau.

Hnh 13. Cc knh truyn ti n lm pht

S liu

tin hnh c lng cc nhn t v m quyt nh lm pht Vit Nam, chng ti s dng
s liu th cp theo thng t thng 1 nm 2001 n thng 3 nm 2010. Nhng s liu ny
c thu thp t Tng cc thng k Vit (GSO), Ngn hng Nh nc (SBV), B Ti chnh
(MoF), Thng k ti chnh th gii (IFS), Vin nghin cu go th gii (IRRI) v Sn chng
khon Thnh ph H Ch Minh. Chi tit v tng loi s liu c cung cp di. Chng ti
chia cc s liu ny thnh hai nhm: (1) nhm s liu truyn thng c s dng cho
trng hp ca Vit Nam v (2) nhm s liu m rng bao gm cc s liu him khi hoc cha
bao gi c s dng trong cc nghin cu v cc nhn t quyt nh lm pht Vit Nam.
th m t bin ng ca cc s liu ny trong giai on nghin cu nm trong phn Ph lc.

Nhm s liu truyn thng

Nhng s liu ny c mt trong hu ht cc nghin cu v cc nhn t quyt nh lm pht
khng ch Vit Nam m cc nc trn th gii.

CPI: S liu theo thng ca CPI c thu thp t GSO v ly li gc v u thng 1 nm
2000. Nghin cu s liu ny cho thy CPI tng trn 200% trong qu trnh nghin cu (xem
Hnh 11).

Gi tr sn xut cng nghip: Thu nhp thc t c bit n trong l thuyt kinh t v chng
minh bng thc nghim l c nh hng n cu v tin v do nh hng n gi c.
Mc gi
Gi hng ha thng mi Gi hng ha phi thng mi
Gi th gii
(gi du, go v
cc u vo nhp
khu khc)
T gi
Tin t v tn dng,
li sut, thu nhp, ti
sn, chi tiu v thu
ca Chnh ph
Tng cu Tng cung
Chi ph u vo
trong nc v nhp
khu, n gi pha
cung, t gi
28

Chng ti s dng gi tr sn xut cng nghip thc t o bng gi nm 1994 lm bin thay th
cho thu nhp thc t.

Cung tin: Chnh sch tin t c tc ng trc tip n lm pht. Cu ni ni ting ca Milton
Friedman lm pht lun l mt hin tng tin t d u, mc d khng gii thch ht c
cc nguyn nhn gy lm pht nhng cng l do a cung tin vo tt c cc nghin
cu v lm pht.

Vit Nam, tc tng cung tin v tn dng c bit n l c nh hng n t l lm
pht. Nh kho st trn, V Tr Thnh v ng tc gi (2000) v Carmen (2005) u
khng nh c mi quan h cng chiu gia tc tng cung tin v tn dng v lm pht
Vit Nam. Chnh sch tin t m rng cng vi k vng lm pht thng dn n lm pht
thc t trong k tip theo ca chu k kinh doanh (xem Hnh 9). Nhiu chuyn gia nhn nh
rng tng trng kinh t ca Vit Nam trong nhng nm gn y da ch yu vo vic m
rng cung tin v tn dng ch khng phi da trn s gia tng thc t v cung v nng sut
lao ng. Do vy, bt k du hiu tng trng nng no cng chuyn thnh lm pht ngay lp
tc. Ni cch khc, do thu nhp/sn lng cng nh tc lu thng tin t thay i chm hu
ht cc bin ng trong cung tin s chuyn thnh gi c cao hn. ng thi, s gia tng ca
sn lng v nguyn tc s lm gim p lc v cu trong nn kinh t v do gim lm pht.
Nhng do da vo chnh sch ni lng tng trng, lm pht Vit Nam thng khng
gim khi tng trng tng v ch gim khi nn kinh t ri vo tnh trng suy thoi (nh trong
nm 2009).

Tuy nhin, nhng nghin cu khc nh IMF (2003) v Nguyn Vit Hng v Pfau (2008) cho
thy tin t hu nh khng c tc ng g n lm pht. Kt qu nghin cu thc nghim v
vai tr ca tin t l tri ngc nhau. Nguyn nhn ca s khc bit ny l do th trng ti
chnh Vit Nam cha pht trin v do tnh trng la ha cao Vit Nam. xem xt mi
quan h gia cung tin v lm pht, chng ti s dng s liu theo thng v M2 t IFS. Chng
ti cng a tn dng ca nn kinh t (cng ngun) vo m hnh v tc gia tng tn dng
trong nhng nm gn y cng l mt trong nhng mi lo ngi.

T gi: Do s liu v t gi hin hu danh ngha khng c sn, chng ti s dng t gi chnh
thc (E). S liu t gi chnh thc hng ngy c chng ti thu thp t SBV v tnh trung bnh
thng. Nh xem xt trong phn 2, t gi chnh thc ca Vit Nam, trong mt s giai on
b gi c nh mt cch cng nhc, c coi l c th lm trm trng ha cc c sc i vi
lm pht v thm ch cn c th lm lm pht tng ln. Nhng nghin cu trc y cho thy
mc chuyn t gi vo lm pht l tng i nh.

Li sut: Chng ti s dng s liu li sut cho vay (hng nm) theo thng thu c t IFS v
SBV. Cc bng chng thc nghim v vai tr ca li sut n lm pht cng tri ngc nhau,
nh vi cung tin.

Gi du quc t: S liu v gi du quc t c thu thp t Cc thng tin nng lng M
(EIA). Gi du c o bng USD/thng.

Nhm s liu m rng

Nh phn tch trn, chng ti a vo m hnh mt s s liu m rng nhm lm phong
ph thm m hnh v ph hp hn vi trng hp ca Vit Nam. Nhng s liu v no khng
c sn th chng ti thay th bng cc bin thay th khc. Do cc s liu v gi bn ca ngi
sn xut PPI, ch s gi nhp khu PI, v thm ht ngn sch cng dn ch c theo qu nn
chng ti ni suy c cc chui s liu ny theo thng.

29

Gi go th gii: S liu v gi go th gii c thu thp t Vin nghin cu gi th gii
(IRRI). Gi go c o bng USD/tn. Gi go th gii c s dng trong Phm Th Thu
Trang (2009) v IMF (2003) v cho thy l c tc dng n CPI.

Ch s gi nhp khu: Ch s gi nhp khu (PI) c thu thp t GSO v c s dng lm
mt trong cc bin thay th cho gi quc t. PI c tnh t nm gc l nm 2000.

Ch s gi bn ca ngi sn xut: Chng ti thu thp s liu ny t GSO. PPI c tnh vi
nm gc l nm 2000.

Thm ht ngn sch cng dn: Chng ti s dng thm ht ngn sch thc t cng dn vi
thm ht ngn sch c tnh bng chnh lch gia chi v thu ngn sch. S liu c thu
thp t MoF.

Gi ti sn ti chnh: Chng ti thu thp ba loi s liu v tnh trung bnh thng cho ch s
VNIndex, gi tr ha vn ca cc cng ty trn sn v tng gi tr giao dch t th trng chng
khon thnh ph H Ch Minh. Chng ti ch a tng gi tr giao dch vo m hnh lm bin
thay th cho tc ng ca bin ng ti sn do gi ti sn ti chnh thay i ln lm pht v bin
ny vn ng st vi CPI nht.

Cc kim nh

Kim jnh nghim on vj

Bc u tin ca chng ti l kim tra xem b s liu m t trn (di dng log v iu
chnh theo ma v) c tnh dng hay khng. C kim nh Augmented Dickey-Fuller (ADF) v
kim nh Phillips Peron (PP) u c s dng c c kt lun chnh xc. tr trong
kim nh ADF c la chn theo tiu chun Akaike Information Criterion (AIC), Schwarz
Information (SIC) v tiu chun LR. Kt qu kim nh cho thy tt c cc bin u c nghim
n v (khng dng). Tuy nhin, phng sai bc nht cho thy cc bin u dng ngha l tt
c cc bin u c tnh tch hp bc 1 I(1). Kt qu ca mt s cc kim nh nghim n v
c a vo bng 1A v 2A ca phn Ph lc.

Kim jnh t tong quan

Chng ti d on gia cc bin ca m hnh c tn ti mt s mi quan h di hn. bc
ny, chng ti s dng kim nh t tng quan Johansen kim tra cc mi quan h di
hn da vo l thuyt kinh t. V tt c cc bin u c tnh tch hp bc 1, chng ti s dng
trc tip gi tr ca cc bin di dng log (ch khng phi dng phng sai) trong kim nh
t tng quan.

M hnh ca chng ta gi c ba mi quan h di hn tng ng vi ba knh ca lm pht: (i)
knh PPP, (ii) knh tng cu v (iii) knh tng cung.

i vi mi quan h PPP, chng ti s dng dng log ca cc bin c iu chnh theo
ma v ca CPI, ch s gi nhp khu, v t gi chnh thc ngha l cpi, pi, v e. Kt qu ca
kim nh (c a vo Bng 3A ca phn Ph lc) gi rng c mi quan h t tng quan
gia cc bin ny.

i vi mi quan h tng cung, chng ti s dng dng log ca cc bin c iu chnh
theo ma v ca CPI, M2, sn lng cng nghip, v li sut ngha l cpi, m2, ind v in_rate.
Kt qu ca kim nh (c a vo Bng 4A ca phn Ph lc) gi rng c mi quan h t
tng quan gia cc bin ny.
30

i vi mi quan h tng cung, chng ti s dng dng log ca cc bin c iu chnh
theo ma v ca CPI, PPI v cc bin trong mi quan h PPP c nh hng n chi ph u
vo nhp khu ngha l cpi, ppi, pi v e. Kt qu ca kim nh (c a vo Bng 5A ca
phn Ph lc) gi rng c mi quan h t tng quan gia cc bin ny.

Cc sai s ecms c c t cc kim nh Johansen s c a vo c lng ca chng
ti v cc nhn t quyt nh lm pht nu chng c ngha thng k.

Kt qu m hnh VECM

Chng ti s dng m hnh c lng VECM nh gi cc nhn t tc ng nhng bin
ng hng thng ca lm pht trong nc. Trong phn ny, chng ti s bt u bng mt m
hnh c s s dng nhng s liu truyn thng bao gm CPI, gi tr sn lng cng nghip,
cung tin m rng M2, li sut, t gi v gi du quc t. Sau chng ti s b sung thm
nhm s liu m rng nhm nghin cu cc tc ng ca chng i vi lm pht.

M hnh co s

Su bin s dng trong m hnh c s ny l CPI, gi tr sn lng cng nghip, cung tin m
rng M2, li sut, t gi v gi du quc t. Nhng bin ny l cc bin truyn thng c
s dng trong cc nghin cu quc t cng nh nhng nghin cu v lm pht Vit Nam.
ng gp ca phn ny (vo nghin cu hin c v lm pht Vit Nam) l c s s liu v
kt qu cp nht hn, khng nh li hoc ph nhn (nu c) cc kt qu ca cc nghin cu
trc v cc nhn t quyt nh lm pht.

Bin ng ngn hn ca cc nhn t quyt nh lm pht trong m hnh c s c a v
Bng 6A trong phn Ph lc. Ch nhng kt qu c ngha thng k mi c a vo bng.
c im ni bt nht ca kt qu ny l hu ht cc nhn t ny c quyt nh bi nhng
bin ng ca bn thn chng trong qu kh. Chng ti s khai thc im ny nhiu hn khi
tin hnh phn r phng sai. Kt qu m hnh cho thy nhng quan st sau.

Th nht, nhng bin ng khin mi quan h PPP b trt khi xu hng di hn (c o
bng sai s ECM ca phng trnh c lng cho mi quan h PPP di hn) c ngha thng
k nhng gi tr rt nh th hin tc ng rt thp i vi lm pht. Trong khi , con s tng
t cho mi quan h ca cu v tin (hay tng cung AD) th khng khc khng theo ngha
thng k. Nhng h s ca sai ECMs o tc iu chnh ca th trng tin t v th trng
ngoi hi sau khi c bin ng ca cc th trng . H s nh hoc khng c ngha thng
k c ngha l tc iu chnh thp hoc gn bng khng. y l mt pht hin quan trng v
n ch ra rng mt khi cc mi quan h PPP v cu v tin b sai lnh/mo m khi xu hng
di hn, nn kinh t s mt rt nhiu thi gian cn bng tr li d Chnh ph c n lc can
thip v chnh sch. iu ny c ngha quan trng v chnh sch kim sot lm pht: cc gii
php nhm ngn nga vi mc tiu lm pht r rng s c kt qu tt hn nhiu so vi l c
gng x l lm pht khi n tng ln. ng thi, phn ng chnh sch khng ph hp s rt
kh iu chnh tr li v lm pht s ko di.

Th hai, lm pht t l nghch vi mc thp vi thay i trong tc sn lng. Kt qu ny
khng nh l thuyt kinh t rng tc tng trng cao hn lm gim p lc i vi lm pht.

Th ba, kt qu ca m hnh khng nh li kt qu ca nghin cu trong qu kh rng (trong
ngn hn) lm pht trong qu kh ng vai tr quan trng trong vic quyt nh lm pht hin
ti. Tnh tr tr cao ny ca lm pht khng phi l iu ng ngc nhin do k c ca ngi
dn v siu lm pht t nhng nm 1980 v 1990 v vic lm pht quay tr li mc trn mt
con s ca 2008 vn cn su m.
31

Th t, cc kt qu ca m hnh c s cng khng nh li nhng pht hin ca nghin cu
trc y v vai tr rt khim tn thm ch hu nh khng c ca tin t v li sut trong ngn
hn. Tc ng ca tin t ln lm pht ch bt u c hiu qu sau 5 thng. Vic tng li sut
cng c tc ng gim lm pht nhng rt nh. Mt khc lm pht trong qu kh c tc dng
lm tng li sut vi tr 3 thng chng t chnh sch tin t ng vai tr b ng v trm tr
trong phn ng vi lm pht.

Mt pht hin c bn na ca m hnh c s l vic ph gi c tc ng lm tng lm pht.
Kt qu ny khc vi kt qu ca cc nghin cu trong qu kh. S khc bit trong kt qu
ny c th c gii thch mt phn l do cc nghin cu trc y ch yu nghin cu trong
cc giai on t gi c gi tng i cng nhc. Gn y, t cui nm 2008, SBV tin
hnh ph gi nhiu hn v vi mc ln hn. Thm vo , nhng bin ng gn y trn
th trng ngoi hi, c bit l th trng t do, trong nm 2009 v 2010 do nim tin ca vo
tin ng b st gim, do hot ng u c v tnh trng la ha dn n k vng v lm
pht tr li ca ngi dn tng ln. iu ny c th khin cho tc ng ca t gi i vi lm
pht tng ln nh kt qu ca nghin cu ny cho thy. Tuy nhin, do m hnh s dng t gi
chnh thc thay v t gi hu hiu nn cn c nghin cu su hn nh gi mt cch chnh
xc hn tc ng ca t gi ln lm pht.

Cui cng, kt qu ca m hnh c s khng nh kt qu nghin cu trc y rng gi quc
t khng c nhiu tc ng n lm pht. Tuy nhin, cn lu rng, m hnh c s ch s
dng gi du quc t lm i din cho gi th gii v Chnh ph Vit Nam vn ang tr gi
xng du. V vy, tc ng ca nhng thay i trong gi du quc t khng c ngha quan
trng vi lm pht. Kt qu ny s c kim tra li vi nhng bin i din tt hn cho gi
quc t trong m hnh m rng.

M hnh m rng

Chng ti m rng m hnh c s bng cch a vo cc s liu m rng. nhng s liu ny,
nh m t phn trn, bao gm: tn dng, gi tr giao dch ca th trng chng khon, ch s
gi nhp khu, gi go th gii v thm ht ngn sch (cng dn).

M hnh m rng cho thy c tn ti cc mi quan h t tng quan di hn gia cc bin v
sai s ECM ca cc mi quan h di hn ny c a vo m hnh VECM. L thuyt kinh t
gi rng cc mi quan h di hn ny l PPP, tng cu AD v tng cung AS. Chng ti s
dng cc mi quan h ny lm iu kin cho m hnh VECM.

Kt qu ca m hnh trong ngn hn c th hin trong Bng 7A ca Ph lc v ch nhng
kt qu c ngha thng k mi c a vo. Nhng im sau c th thy c t kt qu
ca m hnh.

Cc kt qu ca m hnh c s c khng nh li m hnh m rng.

Th nht, cc bin ng tch ri mi quan h PPP khi xu hng di hn (c o bng sai
s EMC) c ngha thng k nhng gi tr vn rt nh chng t tc ng ca n i vi lm
pht l rt nh. Tc iu chnh ca mi quan h tng cu vn tip tc khng c ngha
thng k. V vy, cc ng ca cc pht hin chng ta c trong m hnh c s vn c
ngha m hnh m rng. Th hai, lm pht trong qu kh vn ng vai tr quan trng nht
trong cc nhn t quyt nh lm pht chng t tr tr cao ca lm pht Vit Nam. Lm
pht ch o chiu sau 6 thng. Th ba, kt qu thu c i vi tc ng ca t gi, cung tin,
li sut cng nh gi du th gii cng tng t kt qu trong m hnh c s.

Bn cnh , kt qu ca m hnh m rng cng c nhng pht hin mi th v v lm pht
trong giai on nghin cu.

32

Th nht, h s ca sai s ECM t mi quan h tng cung di hn c ngha thng k v c
tc ng ln hn n lm pht so vi h s tng t t mi quan h PPP. iu ny chng t
cc yu t cung c vai tr nht nh i vi lm pht. Tuy nhin, nhng thay i trong tc
tng ca ch s gi bn ca ngi sn xut PPI khng c tc ng ti lm pht trong ngn hn.
Mt khc, lm pht ca ba thng trc li c tc ng mnh ti PPI chng t rng sau mt
tr nht nh. cc doanh nghip iu chnh li gi bn khi thy CPI tng ln.

Th hai, trong ngn hn, tc tng cung tin c tc ng ln hn v di hn (nhng vn l
tc ng nh) ln PPI hn l ln lm pht v iu tng t cng ng i vi tn dng. iu
ny ng rng cc chnh sch tin t v tn dng c tc ng ln hn i vi nn kinh t thc
hn l i vi lm pht. Lm pht ch yu ph thuc vo k vng ca ngi dn. ng thi,
nhng bin ng ngn hn trong li sut cng c tc ng nhanh hn, nhng nh hn i vi
lm pht hn so vi tc ng ca cung tin.

Th ba, t gi khng ch c tc dng ln lm pht m ln c PPI nhng chm hn. iu ny l
d hiu v hnh vi nh gi ca doanh nghip thng cng nhc hn do cn phi c thi gian
t khi u vo c nhp khu cho n khi sn phm c sn xut v bn ra trn th trng.

Th t, nhng thay i trong thm ht ngn sch cng dn khng c tc ng n lm pht
trong ngn hn c tc ng tuy nh n PPI sau 4-5 thng.

Cui cng, gi th gii khi c o bng ch s gi nhp khu chung thay v gi du th gii c
tc ng nht nh v mnh hn i vi gi bn ca ngi sn xut PPI trong giai on nghin
cu. iu ny c ngha l cc c sc gi th gii nh hng nhiu n ngi sn xut hn
ngi tiu dng. Nhng thay i trong gi du hay gi go th gii c tc ng nh hn nhiu
so vi tc ng ca ch s chung v gi go th gii c tc ng ln hn mt cht so vi gi
du th gii.

Phn r phong sai

phn bit tc ng ca cc gi tr trong qu kh ca mi bin vi tc ng ca cc bin
khc n bin ng ca tng bin chng ti tin hnh phn r phng sai theo phng php
Recursive Choleski ca Sim (t kt qu c lng m hnh VECM m rng).

Kt qu cho thy trong ngn hn (3 thng) cc gi tr trong qu kh chim hn 80% bin ng
ca lm pht cng nh hu ht cc bin khc. Khi chng ti xem xt ring trng hp ca lm
pht (Bng 8A trong phn Ph lc), chng ti c th thy rng cc c sc i trong qu kh
ca hu ht cc bin (tr lm pht) c vai tr rt nh i vi lm pht hin ti trong ngn hn.
Sc ca PPI ch chim trn 5% dao ng trong lm pht sau 4 thng v sc ca tn dng sau 5
thng. Tc ng ca sc n cung tin cng nh li sut gi mc thp trong vng t nht 6
thng chng t chnh sch tin t phi mt kh nhiu thi gian c tc ng n lm pht.
ng thi lm pht cng phn ng mnh hn vi lau hn i vi s thay i trong li sut so
vi thay i trong cung tin. iu ny gi rng li sut c th l cng c kim sot lm pht
tt hn.

Hm phn ng

Hm phn ng o mc nhy cm ca lm pht vi cc c sc t cc bin trong m hnh.
Chng ti la chn khong thi gian 24 thng v s dng phng php phn r Choleski. Kt
qu ( trong Hnh 2A ca phn Ph lc) cho thy cc c sc lm tng cung tin thng phi mt
5-6 thng mi c tc dng ng k n lm pht. Sc vo t gi v li sut khng c nhiu tc
ng n lm pht trong ngn hn.

Mt khc, chng ti cng xem xt tc ng ca s gia tng lm pht khng c d on
trc n cc bin khc trong m hnh. Lm pht bt ng tng ln s dn n PPI v li sut
33

ngn hn tng ln, cung tin v thm ht ngn sch tm thi gim xung v VND cng c sc
p mt gi. Trong khi tc ng ca lm pht ln PPI ko di hn mt nm th s gim st ca
cung tin v thm ht ngn sch ch ko di t 6-8 thng. Nhng phn ng chng ti thy
c t c sc lm pht l s tht cht cung tin v gim chi tiu chnh ph trong vng
6-8 thng.

Cc tho lun chnh sch v kt lun

Cc tho lun chnh sch

Nhng pht hin mang tnh thc nghim trong nghin cu gip chng ta c nhng tm nhn
chnh sch nh sau.

Th nht, nghin cu ny ch ra rng cng chng c khuynh hng lu gi n tng v lm
pht trong qu kh, ng thi c k vng nhy cm v lm pht trong tng lai. y l hai yu
t ng thi chi phi mc lm pht hin ti. iu ny hm rng uy tn hay tinh cy ca
chnh ph trong cc chnh sch lin quan n lm pht c vai tr to ln trong vic tc ng ti
mc lm pht hin thi.

K c hay n tng v mt giai on lm pht cao trong qu kh thng ch bt u m nht
dn sau khong 6 thng c lm pht thp lin tc v n nh. iu ny hm rng chng
lm pht, Chnh ph trc ht phi gi c mc lm pht thp t nht trong vng su thng,
qua dn ly li nim tin ca cng chng v mt mi trng gi c n nh hn. iu ny
cng ng ngha vi iu ng lu l Chnh ph phi kin nhn trong qu trnh chng lm
pht. Su thng c th c xem nh gii hn thp nht cho n lc duy tr mi trng lm
pht thp ca Chnh ph nhm ly li nim tin ca cng chng, cng chng cho rng Chnh
ph ang cam kt chng lm pht mt cch nghim tc, v do l cam kt xy dng mt mi
trng v m n nh.

Kt qu c lng cng ch ra rng a s cc bin v m (nh t gi, tng trng tn dng v
tin t) u pht huy nh hng ln ch s gi tiu dng trc vi thng so vi nh hng ln
ch s gi sn xut. iu ny mt ln na hm tm quan trng tng i ca knh lan truyn
lm pht qua k vng so vi knh lan truyn thc (chuyn ha gi qua qu trnh sn xut thc).

S kt hp gia k c dai dng v lm pht trong qu kh v s nhy cm v k vng lm
pht trong tng lai trong vic quyt nh mc lm pht hin ti gii thch thc t Vit Nam
l s rt kh kim ch lm pht khi lm pht bt u cao, nhng cng rt gi lm pht n
nh khi lm pht ang mc thp. Ni cch khc, lm pht rt nhy cm vi cc iu kin
hin thi, c bit nhng iu kin c kh nng tc ng n k vng ca cng chng. Do ,
trng thi lm pht thp thc t l mt cn bng khng bn v rt d b ph v, trong khi tnh
trng lm pht cao c khuynh hng t ti to.

Th hai, khc vi nhng gii thch thng xuyn ca Chnh ph l lm pht ch yu do cc
yu t bn ngoi nh gi c th gii (nhp khu lm pht), nghin cu ny ch ra rng lm pht
Vit Nam c nguyn nhn ch yu t ni a. Cc pht hin cho thy mc gi c th gii c
khuynh hng gy nh hng ln mc gi thp hn cc nhn t khc trong nn kinh t. Cn
lu rng, gi th gii thc s c nh hng ln gi sn xut. Nhng theo knh lan truyn t
gi sn xut n gi tiu dng th hiu ng gy lm pht ny phi mt vi thng mi pht huy
tc dng.

Th ba, tc iu chnh ca th trng tin t v th trng ngoi hi khi c bin ng l rt
thp v thm ch gn vi khng. iu ny cho thy mt khi cc th trng ny lch khi xu
hng di hn, nn kinh t s mt rt nhiu thi gian cn bng tr li d Chnh ph c n
lc can thip v chnh sch. iu ny c ngha quan trng v chnh sch kim sot lm pht:
34

cc gii php nhm ngn nga vi mc tiu lm pht r rng s c kt qu tt hn nhiu so
vi l c gng x l lm pht khi n tng ln. ng thi, phn ng chnh sch khng ph
hp s rt kh iu chnh tr li v lm pht s ko di.

Mt khc, tc iu chnh t cc bin ng pha cung c tc ng ln hn (d vn nh) ln
lm pht. Mc d cn c nhng kim nh thc nghim c th hn vi cc s liu nh tin
lng v chi ph sn xut, pht hin ban u ny ca nghin cu ca chng ti cho thy rng
vic khuyn khch tng trng kinh t thng qua gia tng nng sut lao ng v tng sn
lng c tc ng tch cc hn trong vic kim sot lm pht trong di hn so vi cc bin
php tin t v phi tin t.

Th t, kt qu nghin cu cho thy Chnh ph thc s c nhng phn ng chng lm pht
thng qua cc chnh sch tin t v ti kha, nhng thng phn ng chm hoc th ng
trong a s trng hp. i vi chnh sch ti kha, c th d dng hiu c iu ny v
thay i mt k hoch ti kha thng mt nhiu thi gian tranh lun, t ti s nht tr ri
thc hin trin khai. Tuy nhin, iu ng lu l chnh sch tin t cng t ra c thc thi
kh chm ch k t khi nhng tn hiu u tin ca lm pht xut hin. iu ny c th c
gii thch thng qua thc t l ngay c vic xc nh v tha nhn lm pht cng lun l mt
vn gy tranh ci, v thng Chnh ph rt min cng khi tha nhn thc t l lm pht
bt u xut hin. Thm vo , Chnh ph thng c khuynh hng li cho lm pht bt
ngun t nhng nguyn nhn khc quan hay t nhng ngun gc bn ngoi. Do , thng
mt mt thi gian chuyn ha nhn thc lm pht t cng chng thnh nhn thc ca
Chnh ph, v do l nhng phn ng chnh sch tin t ph hp. V d, nh trong nghin
cu ch ra, trong a s cc trng hp, li sut thng c iu chnh tng sau khi xut
hin cc du hiu trng trong CPI khong 3 thng. V ngay c vic tng li sut nh vy ch
yu nhm lm cho ph hp vi mc lm pht mi, hn l s ch ng tht cht tin t
chng lm pht.

Ngay c khi chnh sch tht cht tin t c thc hin, th thng mt khong 5 thng n mi
pht huy tc dng ln lm pht. Nh vy, vo lc , lm pht cao c khong 7 n 8
thng. Qung thi gian ny to nn mt k c v lm pht v do vic kim ch lm
pht s kh khn hn.

Nghin cu cng ch ra rng trong cc cng c ca chnh sch tin t, tng li sut thng c
hiu ng tc thi ln lm pht, so vi d tr di hn ca chnh sch tht cht tn dng v tin
t. Tuy nhin, mc nh hng ca thay i li sut li kh nh. Kt qu l, cng c tin t
Vit Nam khng hon ton l mt cng c phn ng nhanh v hiu qu nh vn tng.

Th nm, tri ngc vi nhng nghin cu c, kt qu ca chng ti cho thy t gi, c th
l vic ph gi, c tc ng ng k lm tng p lc lm pht. S khc bit trong kt qu ny
c th c gii thch mt phn l do cc nghin cu trc y ch yu nghin cu trong cc
giai on t gi c gi tng i cng nhc. Gn y, t cui nm 2008, SBV tin hnh
ph gi nhiu hn v vi mc ln hn. Thm vo , nhng bin ng gn y trn th
trng ngoi hi, c bit l th trng t do, trong nm 2009 v 2010 do nim tin ca vo tin
ng b st gim, do hot ng u c v tnh trng la ha dn n k vng v lm pht
tr li ca ngi dn tng ln. iu ny c th khin cho tc ng ca t gi i vi lm pht
tng ln nh kt qu ca nghin cu ny cho thy.

Cui cng, nghin cu khng cho thy tc ng r rng ca thm ht ngn sch i vi lm
pht trong giai on nghin cu. iu ny khng c ngha l thm ht ngn sch khng c nh
hng n lm pht. Nguyn nhn ca iu ny l do vic ti tr ngn sch thng c hai tc
ng tri chiu. Mt mt, ti tr ngn sch bng vic gia tng vay n ca Chnh ph lm tng
li sut do nhu cu vay cao hn. iu ny cng tng t nh chnh sch tin t tht cht v do
gp phn gim phn no lm pht. Mt khc, ti tr ngn sch thng qua vic tng cung
35

tin (nu c) cng tng t nh chnh sch tin t m rng v gy p lc lm pht. Hai tc
ng tri chiu ny lm gim thm ch xa b nh hng ca nhau i vi lm pht.
T nhng c im trn ca lm pht Vit Nam, chng ta c th i ti mt hm quan trng
rng Chnh ph nn c nhng cam kt mnh m trong vic chng lm pht khng ch khi lm
pht ang cao, m cn phi c nhng cam kt duy tr lm pht thp ngay c khi lm pht ang
kh thp v n nh. V hnh ng sau c l quan trng khng km g hnh ng trc. Tuy
nhin, thc t cho thy chin lc ny ca Chnh ph thng rt kh c thc thi v Chnh
ph thng c khuynh hng u tin tng trng kinh t nhiu hn, v coi nh vic gi cho
mi trng v m c n nh.

Kt lun

Trong bo co ny, chng ti kho st nhng bin ng ca lm pht Vit Nam trong thp k
qua vi mi quan h cht ch n mt lot nhng thay i trong mi trng kinh t cng nh
trong cc chnh sch kinh t v m. ng thi, vic kho st cc nghin cu v cc nhn t
quyt nh lm pht ni chung v trng hp Vit Nam ni ring gip chng ti hnh thnh mt
danh sch cc nhn t v m tim nng c th quyt nh s bin ng ca lm pht v a ra
cc gi nh v cc mi quan h gia chng.

Nghin cu sau xem xt cc nhn t v m quyt nh lm pht Vit Nam trong giai on
2000-2010. M hnh m chng ti s dng a ra ba knh truyn ti m qua mt lot cc
bin ni sinh v ngoi sinh c th nh hng n mc gi. Cc knh l knh ngang gi sc
mua (PPP), knh tng cu (AD) v knh tng cung (AS). Nhng kt qu ch yu ca nghin
cu bao gm: (1) tr tr ca lm pht Vit Nam l cao v l mt nhn t quan trng quyt
nh lm pht ca Vit Nam trong hin ti; (2) tc iu chnh l rt thp trn c th trng
tin t v th trng ngoi hi, ngm kim sot lm pht mt cch c hiu qu l rt kh mt
khi n bt u tng ln; (3) mc chuyn t gi vo lm pht l ng k trong ngn hn vi
vic ph gi dn n gi c tng ln trong khi thm ht ngn sch cng dn khng c nh
hng nhiu n lm pht; (4) cung tin vi li sut c tc ng n lm pht nhng vi tr;
v (5) mc chuyn trong gn hn ca gi quc t n gi ni a cng c vai tr nht nh.

Hn ch chnh ca nghin cu ny l vic s dng t gi chnh thc gia VND v USD thay v
t gi hu hiu gia VND v cc ng tin ca nhiu nc bn hng, do mi quan h PPP
khng c phn nh y do khng tnh n cc ng tin nc khc. Tuy nhin, vic s
dng t gi chnh thc cho php chng ti xc nh c tc ng ca lm pht ln t gi cng
nh sc p ln lm pht ca t gi chnh thc. Mt hn ch na l vic thiu s liu v tin
lng v hnh vi thit lp gi ca doanh nghip vi t cch l cc nhn t pha cung c th
nh hng n lm pht. Tuy nhin chng ti da khng th thu thp c s liu ng tin cy.
kt qu nghin cu ha hn se hay hn nu c th c c nhng s liu ny.

Do nghin cu ny ch yu tp trung vo cc nhn t v m quyt nh lm pht, n b qua vai
tr ca cc nhn t vi m nh cu trc ca tng th trng, v tr a l, loi hng ha l
nhng nhn t c th gip gii thch s bin ng mnh cng nh tnh trng ko di ca lm
pht. y s l nhng m rng l tng t m hnh ca chng ti.

36

Ti liu tham kho

ADB (2009), The Key Indicators for Asia and the Pacific 2009, Asian Development Bank.

Akinboade, O., F. Siebrits and E. Niedermeier (2004), The Determinants of Inflation in South
Africa: An Econometric Analysis, AERC Research Paper 143

Baker, C, P. Tumbarello and F. Ahmed (2006), Vietnam Selected Issues, IMF Country Report
No. 06/422 Washington D.C. IMF

Bodart, V. (1996), Multiple exchange rates, fiscal deficits and inflation dynamics, IMF Working
Paper WB/96/56. Washington D.C. IMF

Camen, U. (2006), Monetary Policy in Vietnam: The Case of a Transition Country, BIS
Working Paper No. 31. Bank for International Settlement, Basel.

Calvo, G (1983), Staggered Prices in a Utility Maximizing Framework, Journal of Monetary
Economics, 12, 383-398.

Chhibber, A. (1991), Africas Rising Inflation: Causes, Consequences, and Curse, WB
Working Paper WPS 577 Washington D.C. WB

Coxhead, Ian (2007), A New Resource Curse? Impacts of Chinas Boom on Comparative
Advantage and Resource Dependence in Southeast Asia, World Development, Vol. 35
(7): 10991119.

Fielding, D. (2009), Non-monetary Determinants of Inflation Volatility: Evidence from Nigeria,
Journal of African Economies, Vol. 19, No. 1, pp. 111-139

Freidman, M. (1968), The Role of Monetary Policy, American Economic Review, 58, 1-17
Frisch, H. (1983), Theories of Inflation, Cambridge University Press

Gali, J. and M. Gertler (1999), Inflation Dynamics: A Structural Econometric Analysis, Journal
of Monetary Economics, No. 44, pp. 195-222

Goujon, M (2006), Fighting Inflation in a Dollarized Economy: the Case of Vietnam, Journal of
Comparative Economics No.34, pp. 564581

GSO (2010) General Statistics Office database

Guimaraes-Filho, R. and D. Crichton (2005), Inflation Dynamics in Malysia, IMF Working
Paper, Washington D.C. IMF

IMF (2003), Vietnam: Statistical Appendix, IMF Country Report No. 03/382, International
Monetary Fund.

IMF(2006), Vietnam: Statistical Appendix, IMF Country Report No. 06/52, International
Monetary Fund.

IMF (2009), Vietnam: 2008 Article IV ConsultationStaff Report; Staff Supplement and
Statement; Public Information Notice on the Executive Board Discussion; and Statement
by the Executive Director for Vietnam, IMF Country Report No. 09/110, International
Monetary Fund.
37

Kovanen, A. (2006), Why Do Prices in Sierra Leone Change So Often? A Case Study Using
Micro-Level Price Data, IMF Working Paper WP/06/03

Laryea, S. and U. Sumaila (2001), Determinants of Inflation in Tanzania, CMI Working Paper
2001:12, Chr. Michelsen Institute

Le Anh Tu Packard (2005), Monetary Policy in Vietnam: Alternative to Inflation Targetting,
Paper prepared for the Danang July 28 30, 2005 Summer Symposium on Continuing
Economic and Social Renovation for Development.

Le Viet Hung and W. Pfau (2008), VAR Analysis of the Monetary Transmission Mechanism in
Vietnam, http://ssrn.com/abstract=1257854

Leheyda, N. (2005), Inflation Determinants in Ukraine: A Cointegration Approach, Research
Paper, University of Mennheim

Lim, Cheng Hoon and L. Papi (1997), An Econometric Analysis of the Determinants of Inflation
in Turkey, IMF Working Paper WP/97/170

Nguyn c Thnh and inh Tun Minh (2010), The Vietnamese Economy in 2005-2009 and
Prospects, Review of World Economic and Political Issues, Vol. 2010 (2): 60-70.

Nguyen Thi Thu Hang, Dinh Tuan Minh, To Trung Thanh, Le Hong Giang, Pham Van Ha
(2010), Exchange Rate Policy: Choices for Recovery, in Nguyen Duc Thanh edt.
Vietnam Annual Economic Report 2010: Choices for Sustainable Growth, Tri Thuc
Publishing House.

Nguyen Thi Thuy Vinh and S. Fujita (2007), The Impact of Real Exchange Rate on Output and
Inflation in Vietnam: A VAR Approach, Discussion Paper No. 0625

Peiris, S. (2003), Inflation Dynamics in Vietnam, Vietnam: Selected Issues, IMF Country
Report No. 03.281

Phelps, E. (1967), Phillips Curves, Expectation of Inflation, and Optimal Inflation over Time,,
Economica, 135, 254-281

Phillips, A. (1958), The Relation between Unemployment and the Rate of Change of Money
Wage Rates in the United Kingdom, 1861-1857, Economica, 25, 283-99

Pham The Anh (2008) ng dng m hnh SVAR trong vic xc nh hiu ng ca chnh sch
tin t v d bo lm pht Vit Nam

Pham The Anh (2009), M hnh c lng cc nhn t quyt nh lm pht Vit Nam.

Pham Thi Thu Trang (2009), Cc yu t tc ng ti lm pht ti Vit Nam Phn tch chui
thi gian phi tuyn, Tp ch Kinh t v D bo s 12 (452)

Phm Vn H (2010), Overview of the Vietnamese Economy in 2009, Chapter 2 in Nguyn
c Thnh (2010), Vietnam Annual Economic Report 2010: Choices for Sustainable
Growth, Knowlegde Publishing House, Ha Noi.

Rudd J. and K. Whelan (2005), Modelling Inflation Dynamics: A Critical Review of Recent
Research, Finance and Economics Discussion Series, Divisions of Research &
Statistics and Monetary Affairs, Federal Reserve Board, Washington, D.C.
38

Saini, K.G. (1982), The Monetarist Explanation of Inflation: the Experience of Six Asian
Countries, World Development, 10 (10): 871-84

Sargent, T. (1971), A Note on the Accelerationist Controversy, Journal of Money, Credit and
Banking, 3, 721-725

Sims, C.A. (1986), Are Forecasting Models Usable for Policy Analysis? Federal Bank of
Minneapolis Quarterly Review 10, pp. 2-16.

Taylor, J. (1979) Staggered Wage Setting in a Macro Model, American Economic Review,
Papers and Proceedings, Vol. 69, 108-133.

Truong Van Phuoc and Chu Hoang Long, Ch s gi tiu dng Vit Nam v cc yu t tc
ng: Phng php tip cn nh lng,

UNDP (2008), Food Inflation in Vietnam: Analysis of Trends and Policy Implications, Research
Paper

Vo Van Minh (2009), Exchange Rate Pass-Through and Its Implications for Inflation in
Vietnam, Working Paper 0902, Vietnam Development Forum

Vo Tri Thanh, Dinh Hien Minh, Do Xuan Truong, Hoang Van Thanh and Pham Chi Quang
(2000), Exchange Rate Arrangement in Vietnam: Information Content and Policy
Options, East Asian Development Network (EADN), Individual Research Project

Woodford, M. (2003), Interest and Prices, Princeton University Press

39

Ph lc

Hnh 1A. S liu di dng log, 2001-2010

9.6
10.0
10.4
10.8
11.2
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
IND
4.6
4.7
4.8
4.9
5.0
5.1
5.2
5.3
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
PPI
4.4
4.6
4.8
5.0
5.2
5.4
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
CPI
12.0
12.5
13.0
13.5
14.0
14.5
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
M2
11.5
12.0
12.5
13.0
13.5
14.0
14.5
15.0
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
CREDIT
8
10
12
14
16
18
20
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
IN_RATE
40

9.55
9.60
9.65
9.70
9.75
9.80
9.85
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
EX_RATE
9.2
9.6
10.0
10.4
10.8
11.2
11.6
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
P_DEBT
10
11
12
13
14
15
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
TR_VAL
4.5
4.6
4.7
4.8
4.9
5.0
5.1
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
PI
2.8
3.2
3.6
4.0
4.4
4.8
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
WP_OIL
5.0
5.5
6.0
6.5
7.0
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
WP_RICE
41

Bng 1A. Kim nh nghim n v mc gi tr

Null Hypothesis: Unit root (individual unit root process)
Sample: 2001M01 2010M03
Exogenous variables: Individual effects
Automatic selection of maximum lags
Automatic lag length selection based on SIC: 0 to 7
Total number of observations: 1294
Cross-sections included: 12

Method Statistic Prob.**
ADF - Fisher Chi-square 7.12641 0.9997
ADF - Choi Z-stat 4.51477 1.0000

** Probabilities for Fisher tests are computed using an asymptotic
Chi square distribution. All other tests assume asymptotic
normality

Intermediate ADF test results INF

Series Prob. Lag Max Lag Obs
IND 0.7432 2 12 108
PPI 0.9989 1 12 109
CPI 0.9997 7 12 103
M2 0.9653 3 12 107
CREDIT 0.9612 3 12 107
IN_RATE 0.1652 1 12 109
EX_RATE 0.9886 1 12 109
P_DEBT 0.7069 4 12 106
TR_VAL 0.8417 0 12 110
PI 0.7618 1 12 109
WP_OIL 0.7603 1 12 109
WP_RICE 0.7313 2 12 108

42

Hnh 2A. Kim nh nghim n v vi phng sai bc nht

Null Hypothesis: Unit root (individual unit root process)
Sample: 2001M01 2010M03
Exogenous variables: Individual effects
Automatic selection of maximum lags
Automatic lag length selection based on SIC: 0 to 3
Total number of observations: 1296
Cross-sections included: 12

Method Statistic Prob.**
ADF - Fisher Chi-square 395.197 0.0000
ADF - Choi Z-stat -15.9950 0.0000

** Probabilities for Fisher tests are computed using an asymptotic
Chi
-square distribution. All other tests assume asymptotic normality.

Intermediate ADF test results D(INF)

Series Prob. Lag Max Lag Obs
D(IND) 0.0000 1 12 108
D(PPI) 0.0540 0 12 109
D(CPI) 0.0189 3 12 106
D(M2) 0.0131 2 12 107
D(CREDIT) 0.0100 2 12 107
D(IN_RATE) 0.0000 0 12 109
D(EX_RATE) 0.0000 0 12 109
D(P_DEBT) 0.0059 3 12 106
D(TR_VAL) 0.0000 0 12 109
D(PI) 0.0157 0 12 109
D(WP_OIL) 0.0000 0 12 109
D(WP_RICE) 0.0000 1 12 108

43

Bng 3A. Kim nh t tng quan Johansen cho quan h PPP

Sample (adjusted): 2001M10 2010M03
Included observations: 102 after adjustments
Trend assumption: Linear deterministic trend
Series: CPI PI EX_RATE
Lags interval (in first differences): 1 to 8

Unrestricted Cointegration Rank Test (Trace)

Hypothesized Trace 0.05
No. of CE(s) Eigenvalue Statistic Critical Value Prob.**

None * 0.373216 83.37218 29.79707 0.0000
At most 1 * 0.286475 35.72262 15.49471 0.0000
At most 2 0.012603 1.293713 3.841466 0.2554

Trace test indicates 2 cointegrating eqn(s) at the 0.05 level
* denotes rejection of the hypothesis at the 0.05 level
**MacKinnon-Haug-Michelis (1999) p-values

Unrestricted Cointegration Rank Test (Maximum Eigenvalue)

Hypothesized Max-Eigen 0.05

None * 0.373216 47.64956 21.13162 0.0000
At most 1 * 0.286475 34.42891 14.26460 0.0000
At most 2 0.012603 1.293713 3.841466 0.2554

Max-eigenvalue test indicates 2 cointegrating eqn(s) at the 0.05
level

44

Bng 4A. Kim nh t tng quan Johansen cho quan h AD

Series: CPI M2 IN_RATE IND



None * 0.179773 51.14095 47.85613 0.0238
At most 1 * 0.166717 30.92724 29.79707 0.0369
At most 2 0.105494 12.32424 15.49471 0.1420
At most 3 0.009299 0.952897 3.841466 0.3290




None 0.179773 20.21371 27.58434 0.3266
At most 1 0.166717 18.60300 21.13162 0.1089
At most 2 0.105494 11.37135 14.26460 0.1366
At most 3 0.009299 0.952897 3.841466 0.3290

Max-eigenvalue test indicates no cointegration at the 0.05 level

45

Bng 5A. Kim nh t tng quan Johansen cho quan h AS

Series: CPI PPI PI EX_RATE



None * 0.396425 107.3546 47.85613 0.0000
At most 1 * 0.334361 55.85626 29.79707 0.0000
At most 2 0.108581 14.34144 15.49471 0.0740
At most 3 0.025335 2.617435 3.841466 0.1057




None * 0.396425 51.49833 27.58434 0.0000
At most 1 * 0.334361 41.51482 21.13162 0.0000
At most 2 0.108581 11.72401 14.26460 0.1214
At most 3 0.025335 2.617435 3.841466 0.1057

Max-eigenvalue test indicates 2 cointegrating eqn(s) at the 0.05 level

46

Bng 6A. Kt qu m hnh VECM c s

Vector Error Correction Estimates
Standard errors in ( ) & *, **, *** denote significant at 10%, 5% and 1%,
respectively

LR test for binding restrictions (rank = 2):
Chi-square(3) 9.548179
Probability 0.022824

Error Correction: D(IND) D(CPI) D(M2) D(IN_RATE) D(EX_RATE)

CointEq1(PPP) 0.001130**
(0.00060)
CointEq2 (AD) -0.022750
(0.01379)
D(IND(-1)) -0.030960**
(0.01675)
D(IND(-2)) -0.028791**
(0.01441)
D(IND(-3)) -0.025288**
(0.01212)
D(IND(-4)) -0.023514**
(0.01031)
D(IND(-5)) -0.016405**
(0.00800)
D(CPI(-1)) 0.507602***
(0.14540)
D(CPI(-3)) 0.539215*** 51.80418*
(0.14570) (27.7660)
D(CPI(-5)) 0.251694**
(0.12307)
D(CPI(-6)) -0.259352**
(0.11439)
D(M2(-5)) 0.114689***
(0.03920)
D(IN_RATE(-2)) 0.002753***
(0.00093)
D(IN_RATE(-3)) -0.002615***
(0.00099)
D(IN_RATE(-4)) 0.001670*
(0.00094)
D(IN_RATE(-5)) -0.001948** -0.519141***
(0.00094) (0.17854)
D(EX_RATE(-1)) 0.226803** -0.656594*
(0.09911) (0.33349)
D(EX_RATE(-2)) -0.247623**
(0.10156)
D(EX_RATE(-3)) 0.286577***
(0.10341)
D(EX_RATE(-4)) -46.39706*
(26.9498)
D(WP_OIL(-1)) 0.009779*
47

(0.00530)
C 0.012037*
(0.00637)

R-squared 0.795503 0.853476 0.527230 0.572230 0.452223
Adj. R-squared 0.675950 0.767815 0.250841 0.322149 0.131984
Sum sq. resids 0.454472 0.000663 0.007508 24.08087 0.001708
S.E. equation 0.083617 0.003194 0.010747 0.608667 0.005126
F-statistic 6.654010 9.963479 1.907565 2.288180 1.412142
Log likelihood 134.9469 474.5069 348.3132 -71.49501 425.2975
Akaike AIC -1.845132 -8.375133 -5.948331 2.124904 -7.428798
Schwarz SC -0.853485 -7.383486 -4.956685 3.116551 -6.437151
Mean dependent 0.010744 0.007003 0.020402 0.042680 0.002109
S.D. dependent 0.146890 0.006628 0.012417 0.739286 0.005502

48

Bng 7A. Kt qu m hnh VECM m rng

Vector Error Correction Estimates
Standard errors in ( ) & *, **, *** denote significant at 10%, 5% and
1%, respectively

LR test for binding restrictions (rank = 3):
Chi-square(20) 407.6980
Probability 0.000000

Error Correction: D(IND) D(PPI) D(CPI) D(M2) D(CREDIT) D(IN_RATE) D(EX_RATE) D(P_DEBT) D(TR_VAL)

CointEq1(PPP) -0.038466*
(0.02210)
CointEq2(AD) 0.052330
(0.03959)
CointEq3(AS) 0.100670**
(0.04598)
D(CPI(-1)) -1.318734*
(0.67163)
D(CPI(-3)) 0.359712** 0.580655***
(0.15708) (0.16598)
D(CPI(-6)) -0.356607**
(0.16548)
D(M2(-3)) 0.233534*** 0.117679*
(0.05848) (0.06179)
D(M2(-4)) 0.595684*
(0.30658)
D(M2(-5)) 0.173791**
(0.07748)
D(CREDIT(-1)) 0.090526** -0.333680*
(0.04503) (0.16911)
D(CREDIT(-5)) 18.90321**
(7.81399)
D(CREDIT(-6)) 0.132456**
49

(0.05269)
D(IN_RATE(-1)) -0.002385*
-
0.012570*** -0.510377**
(0.00124) (0.00442) (0.21009)
D(IN_RATE(-2)) -0.590047**
(0.25606)
D(IN_RATE(-3)) -0.003263** -0.475447**
(0.00129) (0.21711)
D(IN_RATE(-6)) -0.020459**
(0.00905)
D(EX_RATE(-2)) 1.501310*** -0.374874** 2.510492**
(0.54747) (0.18394) (0.98757)
D(EX_RATE(-3)) 0.243256* 1.186950**
(0.13446) (0.47788)
D(EX_RATE(-4)) 0.501922** 0.554607**
(0.24322) (0.25698)
D(EX_RATE(-5)) 0.427214* 1.579643* 2.201279*
(0.24719) (0.92829) (1.23253)
D(P_DEBT(-1)) -1.730387* -0.172000* 0.104893***
-
4.461876**
(0.93141) (0.09795) (0.03291) (2.25295)
D(P_DEBT(-2)) 0.077215*** -2.905588*
(0.02451) (1.67771)
D(P_DEBT(-4)) -0.056626**
(0.02803)
D(P_DEBT(-5)) 0.048651**
(0.02286)
D(P_DEBT(-6)) 0.198223*
(0.10051)
D(PI(-1)) -10.07349* 0.302765** 0.292792* -2.084422**
(5.34579) (0.14970) (0.15818) (1.01414)
D(PI(-2)) 0.334365*
(0.19219)
D(PI(-3)) 53.10642*
(30.9452)
D(PI(-5)) 0.448763*** 0.406398*** -17.91753*
50

(0.12461) (0.13166) (10.7630)
D(PI(-6)) -0.224043* -0.318403** 0.803692* 3.265324***
(0.12276) (0.12971) (0.46099) (0.83158)
D(WP_OIL(-1)) 0.022041*** -0.084821*
(0.00798) (0.05114)
D(WP_OIL(-6)) 0.576816*
-
0.033189*** -0.025790***
(0.30575) (0.00856) (0.00905)
D(WP_RICE(-1)) 0.027654** 0.031817***
(0.01145) (0.01210)
D(WP_RICE(-5)) 0.020458* 6.346063*** 0.061186***
(0.01040) (1.75461) (0.01241)
D(WP_RICE(-6)) 6.008803**
(2.53380)
C
-
0.010456***
(0.00328)

R-squared 0.894540 0.959219 0.954655 0.836773 0.791742 0.896152 0.906174 0.930560 0.856030
Adj. R-squared 0.612056 0.849984 0.833195 0.399559 0.233908 0.617989 0.654855 0.744559 0.470395
Sum sq. resids 0.234374 0.000184 0.000205 0.002592 0.004570 5.845999 0.000293 0.008435 1.371299
S.E. equation 0.091490 0.002562 0.002707 0.009622 0.012775 0.456931 0.003233 0.017356 0.221303
F-statistic 3.166700 8.781220 7.859852 1.913873 1.419314 3.221676 3.605666 5.002998 2.219796
Log likelihood 169.3823 541.2247 535.4973 403.6136 374.1320 2.119327 517.0477 342.2585 77.51928
Akaike AIC -1.795813 -8.946628 -8.836487 -6.300262 -5.733308 1.420782 -8.481686 -5.120356 -0.029217
Schwarz SC 0.136626 -7.014189 -6.904048 -4.367823 -3.800869 3.353222 -6.549247 -3.187917 1.903223
Mean dependent 0.010744 0.005861 0.007003 0.020402 0.023961 0.042680 0.002109 0.018092 0.023304
S.D. dependent 0.146890 0.006615 0.006628 0.012417 0.014595 0.739286 0.005502 0.034341 0.304096

51

Table 8A. Variance Decomposition of CPI

Period S.E. IND PPI CPI M2 CREDIT IN_RATE EX_RATE P_DEBT TR_VAL PI WP_OIL WP_RICE

1 0.091490 0.055616 1.944485 97.99990 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000
2 0.107721 1.295910 3.256676 87.27775 0.449794 0.947576 1.055727 0.222478 0.116934 3.00E-07 0.036591 1.333131 4.007434
3 0.115444 1.628797 4.986047 80.18828 0.439092 2.653534 0.471194 1.040999 0.077626 0.714945 0.025057 1.561710 6.212715
4 0.123700 0.794632 5.398001 77.16246 0.673287 4.265145 0.286160 1.822734 0.725011 0.346545 0.606896 0.944275 6.974851
5 0.131903 0.754905 8.401898 71.15065 0.522207 7.761343 0.527098 1.184001 1.167485 0.221000 0.867410 0.797908 6.644091
6 0.153946 0.498965 9.725187 67.50246 0.402032 9.288752 1.024140 0.764286 1.669691 0.156497 2.380502 0.707519 5.879967
7 0.172866 0.405000 12.04409 63.12409 0.395437 9.917197 1.551216 0.606102 1.818211 0.110299 3.423547 0.766507 5.838310
8 0.187499 0.327286 12.78731 56.60595 0.299199 11.42749 4.621835 1.303545 2.099077 0.189085 4.578581 0.669854 5.090797
9 0.206320 0.249438 11.92975 49.91643 0.229287 11.39785 9.279221 3.180149 2.105618 0.417838 6.673859 0.729371 3.891187
10 0.223554 0.243432 10.16010 41.71817 0.395215 10.52876 15.43776 7.502547 1.812264 0.762950 7.838804 0.675402 2.924600
11 0.233642 0.305109 7.637867 32.95792 0.987214 8.906086 22.28570 13.29126 1.339224 1.253628 8.127600 0.631191 2.277206
12 0.242750 0.391580 5.533045 25.19095 2.010553 6.950506 27.03578 18.77922 0.974151 2.075940 8.449320 0.579090 2.029867
13 0.250946 0.342027 3.961674 18.31959 3.505154 5.207066 32.22378 23.15852 0.681684 2.664438 7.691436 0.406788 1.837832
14 0.256092 0.335628 3.412872 13.32840 5.060302 3.769534 35.14053 26.05307 0.546550 3.101951 6.960971 0.289616 2.000576
15 0.261050 0.300344 3.434597 10.17342 6.443155 2.795205 36.12042 28.02514 0.500165 3.538446 6.329233 0.213541 2.126333
16 0.269202 0.224447 3.818115 7.898846 7.522645 2.125636 36.95251 29.16493 0.487069 3.921915 5.481254 0.164427 2.238201
17 0.276056 0.176854 4.447684 6.432288 8.390655 1.674134 36.80343 29.64181 0.515529 4.290006 5.010754 0.130133 2.486722
18 0.279659 0.157809 4.960525 5.543069 9.116141 1.401388 36.61767 29.84990 0.482561 4.587359 4.635872 0.111094 2.536608
19 0.285989 0.165405 5.727037 4.984222 9.576601 1.236534 36.43623 29.85796 0.491286 4.689123 4.184221 0.096650 2.554731
20 0.297815 0.180628 6.440531 4.783069 9.914628 1.125865 35.79324 29.71976 0.498322 4.848365 3.973199 0.084693 2.637701
21 0.310132 0.255645 6.937203 4.822558 10.17321 1.103758 35.41920 29.52082 0.485197 4.894325 3.722344 0.079154 2.586579
22 0.319628 0.312964 7.572550 4.984395 10.41229 1.103595 34.79036 29.28263 0.516312 4.898855 3.499689 0.072820 2.553534
23 0.351485 0.379363 8.035890 5.451166 10.59484 1.147476 33.96385 28.98267 0.527969 4.900568 3.391177 0.073368 2.551663
24 0.382828 0.519869 8.395639 6.159217 10.65197 1.317831 33.24019 28.63328 0.525517 4.783841 3.229959 0.070037 2.472645

Cholesky Ordering: IND PPI CPI M2 CREDIT IN_RATE EX_RATE P_DEBT TR_VAL PI WP_OIL WP_RICE

52

Hnh 2A. Cc hm phn ng

-.02
-.01
.00
.01
.02
.03
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
Response of CPI to IND
-.02
-.01
.00
.01
.02
.03
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
Response of CPI to M2
-.02
-.01
.00
.01
.02
.03
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
Response of CPI to IN_RATE
-.02
-.01
.00
.01
.02
.03
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
Response of CPI to EX_RATE
Response to Cholesky One S.D. Innovations 2 S.E.
53

-.010
-.005
.000
.005
.010
.015
.020
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
Response of PPI to CPI
-.03
-.02
-.01
.00
.01
.02
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
Response of M2 to CPI
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
1.5
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
Response of IN_RATE to CPI
-.004
-.002
.000
.002
.004
.006
.008
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
Response of EX_RATE to CPI
-.08
-.04
.00
.04
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
Response of P_DEBT to CPI
Response to Cholesky One S.D. Innovations 2 S.E.

Inflation

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Inflation

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Cc nhn t v m quyt nh lm pht Vit Nam

giai on 2000-2010: cc bng chng v tho lun

l n gi ca ngi sn xut hay n gi pha cung, M

You might also like