Prof.

dr Jasminka Gradaevi-Sijeri

Izvori radnog prava

meunarodnog porijekla
Sarajevo,23.10.2012.godine

Sadraj
Sistematizacija izvora radnog prava
meunarodnog porijekla
Meunarodna organizacija
rada(MOR;ILO)
Konvencije MOR-a kao izvor radnog prava

Izvori radnog prava meunarodnog porijekla

1.Univerzalni i regionalni meunarodni izvori:
-za radno pravo BiH najznaajniji:
konvencije i preporuke MOR-a, akti UN,
-primarni i sekundarni izvori prava Europske
unije, te akti Vijea Europe,
2.Bilateralni i multilateralni meudravni
ugovori o zapoljavanju (Slovenija, Srbija,
Katar....)

Meunarodna organizacija rada

/MOR ,ILO/
Spada meu najstarije meunarodne
organizacije.
Prva specijalizovana agencija UN (ima
status pravnog lica i potpunu
autonomiju u financijskom i
administrativnom smislu).

 Meunarodna organizacija rada,u odnosu

na svoj rad i organizaciju ima slijedee
karakteristike:

1.stalna i trajna meunarodna

organizacija,
2.univerzalna organizacija,
3.tripartitni karakter svih foruma nacionalnih delegacija drava lanica.

MOR-historijski aspekt
Osnovana na Mirovnoj konferenciji u Parizu
1919 godine
Izvjetaj o: a) osnivanju MOR-a i
b)opim principima meunarodnog radnog
zakonodavstva sastavni dio Versajskog
mirovnog ugovora/,
Osnovni ciljevi i zadaci MOR-a utvreni
Ustavom MOR-a koji je usvojen 1919 i
Filadelfiskom deklaracijom koja je usvojena
1944 godine,te je sastavni dio Ustava MOR-a.

 Na osnovu sporazuma sa UN od
14.12.1946 godine,MOR-a
postala je prva specijalna
agencija UN.
Danas MOR u svom lanstvu ima
185 drava.

Postoji nekoliko modusa putem kojih drava moe

postati lanicom MOR-a:

lanice MOR-a su sve one drave koje su bile

u njenom sastavu 1. novembra 1945.,
lanice UN-a ako o svojoj namjeri izvijeste
generalnog direktora Meunarodnog biroa
rada formalno prihvaajui obaveze koje
proizlaze iz Ustava MOR-a,
drave koje nisu lanice UN-a, ako se o
njihovom prijemu pozitivno oituje 2/3
prisutnih predstavnika koji su sudjelovali na
glasanju.

Osnovni ciljevi i zadaci

Trajni mir moe se zasnivati samo na
socijalnoj pravdi
Filadelfiska deklaracija-doktrinarni vodi MOR-a
aktuelizirala osnovne ciljeve i zadatke MOR-a:
1.RAD NIJE ROBA,
2.BIJEDA MA GDJE POSTOJALA
PREDSTAVLJA OPASNOST PO
BLAGOSTANJE SVIH,
3.NEOPHODNA MEUNARODNA SURADNJA,
4.SLOBODA IZRAAVANJA I
UDRUIVANJA UVJET TRAJNOG
NAPREDKA.

Organizaciona
1.Opa
konferencija

tzv.Meunarodni parlament
rada

struktura

MOR-a

2.Administrativni
savjet/Upravno
tijelo

3.Meunarodni biro
rada
Na elu se nalazi
Generalni direktor
kojeg imenuje
Administrarivni
savjet(od 1.10.2012.g.
Guy Ryder)
Skuplja sve
informacije koje se
odnose na
meunarodno
reguliranje uvjeta
rada po upustvima
Administrativnog
savjeta

Odgovoran za
koordinaciju svih
aktivnosti MOR-a
Sastoji se od 56
predstavnika:28 V+
14P +14 Ri 66
zamjenika(28 V,
(stanje oktobar
19 P,19 R)
2012.godine)
Vri nadzor i
Nacionalne delegacije: kontrolu nad
2 predstavnika vlade+
primjenom i
1 poslodavaca +
izvravanjem
konvencija MOR1 zaposlenika
Skup svih
predstavnika
drava lanica
Najvii zakonodavni
organ:
(189 C/ konvencija+
201 R/ preporuka,

Savremeni izazovi pred MOR-om(1)

1998 usvojena Deklaracija o osnovnim principima i
pravima na radu,

8 Konvencija MOR-a proglaeno sutinskim konvencijama:

1.Konvencija o slobodi udruivanja i zatiti prava na
organizovanje(C.87)
2.Konvencija o pravu na organizovanje i kolektivno
pregovaranje(C.98)
3.Konvencija o prisilnom radu(C.29)
4.Konvencija o ukidanju prisilnog rada(C.105)
5.Konvencija o minimalnoj dobi za zasnivanje radnog
odnosa(C.138)
6.Konvencija o najgorim oblicima djeijeg rada(C.182)
7.Konvencija o jednakom nagraivanju(C.100)
8.Konvencija o diskriminaciji u pogledu zapoljavanja i
zanimanja(C.111)

Savremeni izazovi pred MOR-om(2)

Obaveza drava lanica, ak i koje nisu ratificirale 8
sutinskih Konvencija, da potuju unapreuju i ostvaruju u
dobroj namjeri principe i prava koja su predmet ovih
Konvencija,odnosno:
1.Slobodu udruivanja i djelotvorno priznavanje prava na
kolektivno pregovaranje,
2.Ukidanje svih oblika prisilnog ili prinudnog rada,
3.Djelotvorno ukidanje djeijeg rada,
4.Ukidanje diskriminacije u odnosu na zapoljavanje i
zanimanje.

Savremeni izazovi pred MOR-om(3)

Deklaracija MOR-a o socijalnoj pravdi u cilju
pravedne globalizacije -10.juni 2008.godine
Deklaracija izraava savremenu viziju mandata
MOR-a u eri globalizacije:
Dostojanstveni rad centralni cilj politika
zapoljavanja i razvojnih strategija,
Strateki ciljevi:zapoljavanje,socijalna
zatita,socijalni dijalog i prava na radu-ciljevi
meusobno povezani i meusobno podrani, pri
emu meunarodni radni standardi
predstavljaju instrumentarij za njihovu
primjenu.

Vrijednosti MOR-a u 21.stoljeu

Putem meunarodnih radnih standarda u

centar ekonomskih i socijalnih politika drava
lanica uvesti
Koncept dostojanstvenog rada,jer
bolji svijet poinje s konceptom

dostojanstvenog rada

Obaveze drave-lanice u odnosu na

usvojene konvencije:
1.Dostavlja se svim dravama lanicama na
ratifikaciju.
2.Svaki lan se obavezuje da u roku od 12 mjeseci
od dana zakljuenja zasjedanja Ope
konferencije(najkasnije u roku od 18 mjeseci)
podnese konvenciju na uvid nadlenoj vlasti.
3.lanica koji dobije saglasnost za ratifikaciju od
nadlene vlasti,obavjetava o ratifikaciji
konvencije Generalnog direktora i poduzima
mjere za primjenu usvojene konvencije.

Obaveze drave-lanice u odnosu na

usvojene konvencije-nastavak

4.Ako ne dobije saglasnost, drava lanica

je obavezna u odgovarajuim periodima
podnositi izvjetaj Generalnom direktoru
MBR o stanju zakonodavstva i prakse
koja su predmet konvencije.
5.Svaku ratificiranu konvenciju generalni
direktor dostavlja generalnom sekretaru
UN radi registriranja saglasno lana 102
Povelje UN.

Stupanje konvencija MOR-a na

pravnu snagu
Konvencije stupaju na snagu u roku od 12
mjeseci(objektivni rok) nakon datuma
kada su kod Generalnog direktora MBR
registrirane ratifikacije predvienog
broja lanica (u pravilu dvije).
Nakon toga, konvencija stupa na snagu u
odnosu na svaku dravu lanicu 12
mjeseci od dana kada je njezina
ratifikacija registrirana(subjektivni rok).

Otkazivanje konvencija MOR-a

Otkaz nakon proteka 10 godina od dana
prvobitnog stupanja na snagu na osnovu
akta o otkazu koji se dostavlja
generalnom direktoru.
Otkaz e stupiti na snagu tek godinu
dana od dana registracije.
Ako se ne iskoristi mogunost otkaza,
drava lanica se obavezuje na novo
razdoblje od deset godina.

Primjena konvencija MOR-a

Opa naela primjene:
Obaveznosti (drava
lanica je obavezna da
stvori uvjete za stvarnu
primjenu konvencijskih
normi, bilo donoenjem
novih normi, bilo
usaglaavanjem postojeih
s tim normama
Zatite minimuma
prava(implementacija
meunarodnih standarda
rada-oko 370
meunarodnih radnih
standarda)

Posebna naela
Monistiki i
dualistiki sistem

U BiH:konveencije
ratificira
Predsjednitvo BiH
po dobijanju
pristanka od strane
Parlamentarne
skuptine BiH

Kontrola primjene i izvravanja konvencija MOR-a

1. Svaka drava lanica obavezna je da podnosi

MBR godinji izvjetaj o mjerama poduzetim
za primjenu konvencija koje je prihvatila,
2. Prigovor:
Profesionalne organizacije radnika ili
poslodavaca protiv drave lanice,koja nije na
zadovoljavajui nain obezbjedila primjenu
konvencije koju je prihvatila-Administrativnom
savjetu;Administrativni savjet prigovor
upuuje nadlenoj vlasti,koja je obavezna dati
obrazloenje
3. alba:

alba

Aktivno legitimirana:drava lanica protiv

drave lanice u odnosu na konvenciju koju
je i jedna i druga ratificirala.
Administrativni savjet obrazuje Komisiju
(Anketna komisija) koja ima zadatak da
proui pokrenuto pitanje i o tome podnese
izvjetaj.
Svaki lan je obavezan Komisiji staviti na
raspolaganje svako obavjetenje koje je
relevantno za albene razloge.

 U izvjetaju pored konstatacija o svim

takama albe Komisija daje i preporuke.
Svaka od zainteresiranih drava
lanica(vlast )u roku od tri mjeseca mora
se izjasniti da li ili ne prihvata preporuke
od strane Komisije.
Ako ne prihvati, moe pokrenuti spor pred
Meunarodnim sudom pravde.
Odluka Meunarodnog suda po nekoj
albi ili pitanju je konana.

Vano
U pravnom sistemu BiH
na snazi 77 konvencija MOR-a.

Stanje: oktobar 2012.godine.

Bosnia and Herzegovina)

(Source: ILOLEX - 17. 10. 2012) Convention
Ratification
1.
2.
3.

C2 Unemployment Convention, 1919 02:06:1993 ratified

C3 Maternity Protection Convention, 1919 02:06:1993 ratified
C8 Unemployment Indemnity (Shipwreck) Convention, 1920
02:06:1993 ratified
4. C9 Placing of Seamen Convention, 1920 02:06:1993 ratified
5. C11 Right of Association (Agriculture) Convention, 1921
02:06:1993 ratified
6. C12 Workmen's Compensation (Agriculture) Convention,
1921 02:06:1993 ratified
7. C13 White Lead (Painting) Convention, 1921 02:06:1993
ratified
8. C14 Weekly Rest (Industry) Convention, 1921 02:06:1993
ratified
9. C16 Medical Examination of Young Persons (Sea)
Convention, 1921 02:06:1993 ratified
10. C17 Workmen's Compensation (Accidents) Convention, 1925
02:06:1993 ratified
11. C18 Workmen's Compensation (Occupational Diseases)
Convention, 1925 02:06:1993 ratified
12. C19 Equality of Treatment (Accident Compensation)
Convention, 1925 02:06:1993 ratified

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.

C22 Seamen's Articles of Agreement Convention, 1926 02:06:1993

ratified
C23 Repatriation of Seamen Convention, 1926 02:06:1993 ratified
C24 Sickness Insurance (Industry) Convention, 1927 02:06:1993
ratified
C25 Sickness Insurance (Agriculture) Convention, 1927 02:06:1993
ratified
C27 Marking of Weight (Packages Transported by Vessels)
Convention, 1929 02:06:1993 ratified
C29 Forced Labour Convention, 1930 02:06:1993 ratified
C32 Protection against Accidents (Dockers) Convention (Revised),
1932 02:06:1993 ratified
C45 Underground Work (Women) Convention, 1935 02:06:1993
ratified
C48 Maintenance of Migrants' Pension Rights Convention, 1935
02:06:1993 ratified
C53 Officers' Competency Certificates Convention, 1936 02:06:1993
ratified
C56 Sickness Insurance (Sea) Convention, 1936 02:06:1993 ratified
C69 Certification of Ships' Cooks Convention 1946 02:06:1993
ratified

1.
2.
3.
4.
5.

6.
7.
8.
9.

10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.

C73 Medical Examination (Seafarers) Convention, 1946 02:06:1993

ratified
C74 Certification of Able Seamen Convention, 1946 02:06:1993 ratified
C80 Final Articles Revision Convention, 1946 02:06:1993 ratified
C81 Labour Inspection Convention, 1947 02:06:1993 ratified
C87 Freedom of Association and Protection of the Right to Organise
Convention, 1948 02:06:1993 ratified
C88 Employment Service Convention, 1948 02:06:1993 ratified
C89 Night Work (Women) Convention (Revised), 1948 02:06:1993
ratified
C90 Night Work of Young Persons (Industry) Convention (Revised),
1948 02:06:1993 ratified
C91 Paid Vacations (Seafarers) Convention (Revised), 1949
02:06:1993 ratified
C92 Accommodation of Crews Convention (Revised), 1949 02:06:1993
ratified
C94 Labour Clauses (Public Contracts) Convention, 1949 18:01:2010
ratified
C97 Migration for Employment Convention (Revised), 1949 02:06:1993
ratified
C98 Right to Organise and Collective Bargaining Convention, 1949
02:06:1993 ratified
C100 Equal Remuneration Convention, 1951 02:06:1993 ratified
C102 Social Security (Minimum Standards) Convention, 1952
02:06:1993 ratified
C105 Abolition of Forced Labour Convention, 1957 15:11:2000 ratified
C106 Weekly Rest (Commerce and Offices) Convention, 1957
02:06:1993 ratified

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.

C109 Wages, Hours of Work and Manning (Sea) Convention (Revised), 1958
02:06:1993 ratified
C111 Discrimination (Employment and Occupation) Convention, 1958 02:06:1993
ratified
C116 Final Articles Revision Convention, 1961 02:06:1993 ratified
C119 Guarding of Machinery Convention, 1963 02:06:1993 ratified
C121 Employment Injury Benefits Convention, 1964 02:06:1993 ratified
C122 Employment Policy Convention, 1964 02:06:1993 ratified
C129 Labour Inspection (Agriculture) Convention, 1969 02:06:1993 ratified
C131 Minimum Wage Fixing Convention, 1970 02:06:1993 ratified
C132 Holidays with Pay Convention (Revised), 1970 02:06:1993 ratified
C135 Workers' Representatives Convention, 1971 02:06:1993 ratified
C136 Benzene Convention, 1971 02:06:1993 ratified
C138 Minimum Age Convention, 1973 02:06:1993 ratified
C139 Occupational Cancer Convention, 1974 02:06:1993 ratified
C140 Paid Educational Leave Convention, 1974 02:06:1993 ratified
C142 Human Resources Development Convention, 1975 02:06:1993 ratified
C143 Migrant Workers (Supplementary Provisions) Convention, 1975 02:06:1993
ratified
C144 Tripartite Consultation (International Labour Standards) Convention, 1976
11:07:2006 ratified
C148 Working Environment (Air Pollution, Noise and Vibration) Convention,
1977 02:06:1993 ratified

1.
2.
3.
4.

18.

C155 Occupational Safety and Health Convention, 1981 02:06:1993 ratified

C156 Workers with Family Responsibilities Convention, 1981 02:06:1993 ratified
C158 Termination of Employment Convention, 1982 02:06:1993 ratified
C159 Vocational Rehabilitation and Employment (Disabled Persons) Convention, 1983
02:06:1993 ratified
C161 Occupational Health Services Convention, 1985 02:06:1993 ratified
C162 Asbestos Convention, 1986 02:06:1993 ratified
C174 Prevention of Major Industrial Accidents Convention, 1993 18:01:2010 ratified
C175 Part-Time Work Convention, 1994 18:01:2010 ratified
C176 Safety and Health in Mines Convention, 1995 18:01:2010 ratified
C177 Home Work Convention, 1996 18:01:2010 ratified
C181 Private Employment Agencies Convention, 1997 18:01:2010 ratified
C182 Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 05:10:2001 ratified
C183 Maternity Protection Convention, 2000 18:01:2010 ratified
C184 Safety and Health in Agriculture Convention, 2001 18:01:2010 ratified
C185 Seafarers' Identity Documents Convention (Revised), 2003 18:01:2010 ratified
MLC Maritime Labour Convention, 2006 18:01:2010 ratified
C187 Promotional Framework for Occupational Safety and Health Convention, 2006
09:03:2010 ratified
C188 Work in Fishing Convention, 2007 04:02:2010 ratified

Ratified: 77

5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.