Professional Documents
Culture Documents
Personazhet:
Xhozi Hogen
Fil Hogen babai i saj
Majk Hogen vllai
Xhejms Tajron
Stedmen Harder
grila, as perde. N seciln prej tyre ka s paku nj xham t thyer dhe vrima sht zn
me karton. Dikur, shtpia ka qen lyer n ngjyr t verdh, me bordura bojkafe, por
muret jan nxir nga agjentt atmosferik, n to shquhen njolla ngjyr limoni t pist.
Menjher pas cepit t majt t shtpis, shkallt t ojn n tremen e prparme. Por
m shum shtpin e shmton nj shtes njkatshe n t djatht. Rreth dymbdhjet
fut gjatsi dhe gjasht n lartsi, kjo dhom e vogl, e cila shrben si dhom gjumi
pr Xhozi Hogen, duket q sht br vet, jo nga ustallar. Muret e saj dhe atia jo
e pjerrt jan t veshura me katrama. Pran murit t shtpis, pas t cilit sht
ngritur shtesa, ka nj der; prej saj zbresin tri shkallare t palyera. N t djatht t
ders ka nj dritarez.
Nga shkallt nis nj shteg; ai t on te nj dardh e vjetr n thellsi nga e djathta
dhe, prmes nj livadhi t korrur, pr te zabeli. Nj shteg po i till t on majtas pr
te rruga, q zgjatet nga xhadeja deri te shtpia, kurse m tej dredhon npr kopshtin
e mollve, t ln pas dore. Pran shtpis, nn dritaren mbi dhomn e gjumit t
Xhozit, sht nj gur i madh.
AKTI I PAR
S shpejti do t vij mesdita. Moti sht i elur dhe i nxeht.
Dera e dhoms s gjumit e Xhozit hapet dhe ajo del te shkallt, duke prkulur kokn,
pr t mos i rn arkitrarit t ders. Xhozi sht njzet vjee. Ajo sht tejet
trupmadhe pr nj femr (1.80 e gjat, me pesh afro 100 kg). Supet i ka t gjera,
gjoksin t madh, t fort, belin t holl, n krahasim me shpatullat dhe kofsht. Ka
duar t gjata, t bukura, me fuqi t pazakont, megjithse muskujt nuk i dallohen.
Edhe kmbt t tilla i ka. Ajo sht m e fort se gati do burr, prve ndonj divi
dhe mund t bj do pun sa pr dy vet. Por gjithsesi, tek ajo ska ndonj trajt
mashkulli. Ajo sht femr nga maja e koks deri n fund t kmbve.
Nga fytyra e prcakton leht dhe pa u gabuar q sht irlandeze; buzn e poshtme e
ka t shkurtr, hundn t vogl, vetullat t dendura e t zeza, t ashpra, si jelet e kalit,
flokt t zinj, lkurn t elt, paka se t pjekur n diell dhe me prenka; mollzat t
krcyera dhe mjekrn t madhe. At nuk e quan dot t mirk, por syt e mdhenj e t
kaltr ia zbukurojn fytyrn, kurse buzqeshja, q i zbulon dhmbt e rregullt e t
bardh, i jep nj hijeshi t veant. Mban nj fustan t kaltr prej cope t lir, pa
mng; kmbt i ka t zbathura.
Zbret shkallt, shkon n cepin e majft t shtpis dhe shikon, n ka njeri pran
plevics. Pastaj nxiton djathtas, duke vshtruar sa majtas djathtas.
XHOZI Lavdi Zotit! (Kthehet te dera e saj.)
Nga e djathta, nga thellsia e skens duket vllai i saj, Majku. Majk Hogeni sht
njzet vje, por 10 cm m i shkurtr se e motra, me trup t fort, por pran saj duket
hollak. Ai ka pamje rndom irlandezi nga shtresa e thjesht, fytyra i shpreh her
paknaqsi, her dinakri t paramenduar, her fanatizm t vetknaqur. Ai, pr
asnj munut, nuk harron se sht besimtar katolik, q ndjek me shum zell t gjitha
ritet fetare, prandaj dhe gzon bekimin e Zotit n kt bot t banuar nga mkatar t
mallkuar, protestant dhe katolik t ligj. Me pak fjal, Majku sht nj lloj i veant
amerikan i puritanit irlandez t fes katolike, me nj fjal djal i keq. Mban veshur
nj pal kominoshe t pista dhe kmish t prclluar nga djersa, ngjyr kafeje. N
duar mban nj cfurk.
XHOZI Oh, do t t pjell belaja, dembel! T thash q duhej t mbaroje deri m
njmbdhjet e gjysm!
MAJKU E si mund t prvidhesha m hert, kur ai m prgjon nga cepi i plevics,
pr t m zn duke pushuar sadopak, si gjithmon? Mu desh t prisja, sa shkoi te
tharku i derrave. (Me mllef.) Atje e ka vendin, derri i derrit!
XHOZI Nisu tani, ndryshe do bhesh von. Dhe mos harro: nga treni duhet t
zbressh n Brixhport. Jepi t fala Tomasit dhe Xhonit, megjithse nuk ia vlen. Ata
nuk m shkruajn prej disa vitesh Vishua nga nj bythve pr mua
MAJKU jan kto shprehej? Je femr, kurse gjuhn e ke t ndyr, si ndonj plak
i keq.
XHOZI (Me inat.) Mos m bj moral mua, ndryshe do t mbetesh ktu
MAJKU Ti nuk je hi m e mir se ai. Huqet e tij ke marr. Vazhdimisht vret
mendjen, si tia hedh dikujt, si ti shes ndonj grdall t al, ndonj derr a
mshqerr t smur E kuron disi, sa pr tu dukur, pastaj e heq nga vetja. Po kjo
nuk sht vjedhje? Kurse ti e ndihmon
XHOZI Sigurisht! Kjo sht zbavitje e vrtet!
MAJKU Duhet t martohesh, t kesh shtpin tnde dhe jo t sillesh e pacip. (Pasi
hesht pak, jo pa ligsi.) Po, vese ku ta gjesh nj djal t ndershm, q do t pranonte
t t merrte
XHOZI Skam nevoj pr t ndershm. Me t do t vdisja nga mrzia. Ata jan t
gjith debil, si ti. Dhe sdua t martohem fare, as me m t mirin nuk dua. Qejf i
madh t lidhesh me nj burr gjat gjith jets
MAJKU (Me buzagaz dinak.) As me Xhimi Tajronin, nuk do?
Xhozi e vshtron e heshtur.
Ah, po, ti krkon burr t pasur! E di, e di. Dhe Xhimi do t ket nj thes me para,
kur t marr trashgimin. (Me ligsi.) Mos krkon t m thuash q kjo as t ka vajtur
n mendje? Mos e fol, nuk t besoj! T kam vn re, si e shikon si macja copn e
sallamit
XHOZI (Me prmim.) Kujton se prpiqem t marr Xhimin pr burr?
MAJKU E di q sht menduri. Por ti ndoshta shpreson ta fussh n thes, kur t
jet xurxull? Thuaj t duash, por pres kokn q ti po kurdis ndonj plan pr ta
zn n lak si t ka msuar babai. Ai shpreson t t zr me Xhimin, madje dhe
me dshmitar, edhe me ifte n duar, pr ta trembur dhe
XHOZI (Mezi e mban inatin.) Luajte? Mos e vrit rradaken shum, se do t t plas!
MAJKU Plaku sht gati pr do maskarallk. Por edhe ti, Zoti m ndiht, nuk
mbetesh prapa. Asnjher nuk e ke ruajtur nderin, pastaj smerr er shum nga
burrat. E pacip ke qen gjithnj, madje je mburrur me kt. A ssht kshtu? H,
thuaj q gnjej.
XHOZI Jo, nuk them. (Me ton kanoss.) Tani bn mir ta mbyllsh. Po t duroj,
vetm sepse dua t ndahem me t mir. (Ngrihet.) Por edhe durimi im e ka nj cak.
MAJKU (Me nxitim.) Prit, m lr t mbaroj, mos u inatos. Desha t t thosha se
kt radh t uroj fat. Mua, nga ai Xhim Tajroni yt, me latinishten e tij, edukatn
fisnike n kolegjin jezuit dhe fodullkun e tij, m vjen pr t vjell. Mund t
mendohet, sikur pran tij ngjaj si kafsh, jo si njeri. E kush sht ai?! Nj pijanec
vulhumbur, gjat gjith jets ska zn pun me dor, vetm n teatr ka luajtur,
edhe kjo sa koh qe gjall i ati, q i gjente pun. (Me ton hakmarrs.) Do t lutem, ta
shtiesh n dor, pastaj ta lsh pa nj dyshk
XHOZI (Bn nj hap drejt tij.) Edhe nj fjal dhe (Me prbuzje.) Ah, mor
ndyrsir! Duhej t t mbaja ktu, sa t vinte babai dhe t ta merrte shpirtin, por sma
ka qejfi m je neveritur aq sa (Vrazhd.) Pa qrohu ktej tani! Mos kujton se ai
do t merret deri n mbrmje me derrat, more llapaqen? (Shkon nga e majta, vshtron
q prapa cepit t murit. Me frik t pashtirur.) Ja tek sht, po shkon nga hambari.
Majku rrmben valixhen i tmerruar, nxiton deri te cepi i shtpis dhe zhduket n pyll
nga e djathta.
(Ndjek lvizjet e babait dhe nuk vren q Majku sht larguar.)
Vshtron nga livadhi. T pa, q nuk je n pun. Po vrapon pr atje. Tani do t kthehet.
Hajt, mbathja tani, t shptosh kokn! (Kthen kokn dhe vren q Majku ssht; me
prmim.) Me siguri, sht ndonj mile larg q ktu, shpirtlepuri. (Vshtron srish
nga prapa murit; me entuziazm ironik.) Pa shih, babushi! Plak sht, ama vrapon
si I luan kmbt si ndonj mz njvjear, kurse inati i mjafton pr dhjet vet!
(Kthehet dhe hedh syt larg nga shtegu, q t on n pyll.) Ja, iku dhe Majku yn;
andej e ka rrugn. Edhe parat nuk i vodha pr t, por pr voglushin, i cili m kishte
n vend t nns. (I largon kujtimet, merr frym thell.) Ja, tani do ia mbrrij. Duhet
t prgatitem. (Q prapa ders s dhoms s vet t gjumit, nxjerr nj bisht fshese.)
Nuk m duhet dhe aq ky shkop, por plaku yn nuk do t mrzitet shum. (Mbshtet
shkopin pas murit dhe ulet te shkallt.)
N t majt, nga thellsia e skens, hyn me vrap babai i saj, Fil Hogeni, dhe sulet pr
nga cepi i shtpis, duke tundur duart e bra grusht; fytyra i digjet nga zemrimi.
Hogeni sht 55 vje, me trup mesatar, me qaf t fuqishme, supe t drejta e t
fuqishme, kmb t shkurtra e t trasha dhe taban t mdhenj. Duart i ka t shkurtra
dhe muskuloze, kraht leshatak. Koka e rrumbullakt, me flok kuqalash, t rrall.
Fytyra mishtore, hunda me maj t ngritur, buza e siprme e dal, goja e madhe dhe
syt t kaltr; vetullat dhe qerpikt i jan prclluar aq sa t kujtojn qime t bardha.
Ai mban kpuc t rnda, kominoshe t flliqura dhe kmish t vjetr me mng t
shkurtra. Duart dhe fytyra i jan nxir nga dielli dhe mbuluar me prenka. N kok
mban nj kapel t vjetr kashte me an t gjera, me t ciln do isht m me vend t
mbuloje nj kok kali. Zrin e ka t lart, me intonacione fshatari.
HOGENI (Pasi kthen pas murit t shtpis, vren t bijn dhe ndalet; i trbuar nga
inati.) Ku sht? Brenda fshihet? Do tia marr shpirtin, dembelit t djallit! (Ia kalon
asaj zemrimin.) Po ti, far, mos ke glltitur gjuhn, dos e pacip?
XHOZI (Me qetsi provokuese.) Mjaft lehe, ndryshe edhe un mund t mos e
kontrolloj veten.
HOGENI As dua t di pr ty, lop!
XHOZI M mir t jesh lop, se cjap i shmtuar erpr Ulu aty dhe ftohu pak.
Pleqve u bn keq t bredhin n vap duke shar mbar e prap. Mund t t bjer dielli
n kok.
HOGENI Mu hiq me gjith diellin tnd! E pe gjkundi at?
XHOZI Cilin, at?
HOGENI Majkun! Cilin mund t ndjek tjetr, Papn e Roms? Ishte te livadhi, por,
me t kthyer kokn un, se nga u zhduk. (Vren cfurkun.) Ja tek sht cfurku i tij!
Boll gnjeve!
XHOZI Nuk thash q se kam par!
krcnues.) Dgjo, Xhozi, po ta kesh nuhatur, ku e kam fshehur qesen jeshile dhe m
ke vjedhur parat pr at morracakun e kishs, do t t
XHOZI (Ngrihet dhe rrmben shkopin.) E h, i mora! do m bsh tani? Mos
mu kanos mua, dgjove? Po m preke edhe me nj gisht e di ti, ta marr shpirtin!
HOGENI Nuk kam vn ndonjher dor mbi grat, t paktn, sa kam qen esll,
por po t mos kishe at shkopin (Me hidhrim.) M dnoi Zoti, kur m dha nj
vajz t fort si dem, inatore dhe q ska pik respekti pr prindrit. (Befas syt i
prshkndrijn gazmor dhe ai nnqesh i knaqur.) Ah, djall, pa shiheni kt vajz
me hu n duar! T till prbindsh nuk gjen t dyt n mbar Konektikatin! (Ulet
srish, duke u zgrdhir.)
XHOZI (Duke qeshur, ulet te shkallt dhe e hedh shkopin tutje.) Pse, t till baba
gjen?
HOGENI (Nxjerr nga xhepi llulln prej qeramike, nj cop duhan t presuar dhe
thikn. E grin duhanin dhe mbush llulln. Krejt pa t keq.) Sa m vodhe, Xhozi?
XHOZI Vetm gjasht dollar.
HOGENI- Vetm! Ai patok gjumash, me siguri do t ndesh ndonj kopil t zgjuar,
q nuk do ti shqitet, pa ia zhvatur ata gjasht dollar. (Grindet.) Sm vjen keq pr
parat
XHOZI E di. Pse, ke nevoj pr para? Edhe qindarkn e fundit je gati tia dhurosh
nj lypsi nse ai t drejton revolen n gjoks!
HOGENI Mos u tall. E merr vesh mir, dua t them. M vjen inat q ia dhe parat
atij shenjtori. Dhe nuk do habitesha, nse ai debil do ti fal n kish t dieln.
XHOZI Isha e bindur se, pasi t t kalonte inati, do t knaqeshe q shptove prej
tij vetm pr gjasht dollar.
HOGENI (Pasi mbush llulln.) Ndoshta ke t drejt. T them t vrtetn, asnjher
nuk e kam dashur. (Ndez llulln me shkrepse.) Edhe Tomasin dhe Xhonin nuk i kam
dashur.
XHOZI (Me ton gazmor.) Ty t ka vajtur ters me djemt, si mua me vllezrit.
HOGENI (Duke tymosur llulln; mendueshm.) Ata morn t tre nga raca e nns.
Vetm ajo, iu ndjeft shpirti, nga e gjith familja nuk ishte rreck. T gjith t tjert,
shenjtor. Nj kafshat nuk futnin n goj pa u lutur. Nga mngjesi n dark, vetm
predikime thon pr pun t t qenit esll, nj gllnjk skan koh t pin. Gjat
gjith dits pendohen pr mkatet, su mbetet koh as pr t mkatuar. (Pshtyn me
neveri.) Horra, kopuk! Lavdi Zotit, t paktn ti m ngjan mua dhe nns.
XHOZI Nuk e di, n ia vlen t falenderosh Zotin, q un t ngjaj ty. Nuk thon kot
njerzit q je mashtrues i vjetr dhe horr.
HOGENI Jan ziliqar e aq Zoti i falt!
T dy qeshin.
(Vazhdon t thith llulln mendueshm.) Kam frik se Majku as faleminderit nuk t
tha q e ndihmove, ?
XHOZI Jo, pse? M tha. Pastaj nisi t m qortonte pr mkatet e mia dhe t tuat
bashk.
HOGENI Oho! (Merr zjarr.) Ah, Zot i madh! Po ti, nuk e mbajte dot edhe pak, sa t
vija un, ti jepja bekimin e babait me nj shqelm bythve?
XHOZI Un pr pak nuk ia vesha vet
HOGENI Dhe t mendosh q nna e tij dha shpirt, pr t nxjerr n drit kt
krri! (Me ton hakmarrs.) Q ather, kmba ime nuk ka shkelur n kish dhe nuk
do t shkel m. (Pasi hesht pak sekonda, me trishtim dhe mblsi t papritur.) Grua
e mir ishte. Shum e mir. E kujton, Xhozi? Ti ishte e vogl, kur vdiq
XHOZI E mbaj mend mir. (Me buzqeshje tallse, ku gjithashtu ndihet trishtim.)
Ajo dinte si t t qetsonte, kur ktheheshe i dehur n shtpi dhe bje zhurm, si shpirt
i keq.
HOGENI (Mjaft entuziast.) Po, kt dinte ta bnte, i ndritt shpirti, ku prehet.
Vetm nj her kam ngritur dor mbi t, sa e preka, fare leht; nuk deshi t kndoja
jasht ishte ende nat. Por nuk arrita t merrja vesh bhej, kur e pash veten n
dysheme, shtrir sa gjat gjer. (Qesh.) Q kur u rrite ti, po ky hall m zuri; n
shtpin time nuk bja dot sipas qejfit.
XHOZI Shum mir, ndryshe as shtpi nuk do t kishe
HOGENI (Thith llulln i heshtur.) Po ai gomari, Majku, pr far t qortoi?
XHOZI Po ajo histori sikur thon, q un przihem me burre ende e pamartuar.
HOGENI (Zien nga inati.) Pr at Zot, Xhozi, kurr nuk do tia fal vetes q nuk e
bekova, para se t largohej!
XHOZI Prandaj, sipas tij, shpresa ime e vetme sht t mbrthej nj djal pak t
ndershm, i cili duhet t marr para s shpejti dhe tia zhvas ato.
HOGENI (E vshtron anash, si ta vinte n prov. Me moskokarje.) Ai kishte
parasysh Xhim Tajronin, kshtu?
XHOZI Pikrisht. Dhe ky morr na fajson ne t dyve, sikur kemi prgatitur nj plan
t pabes; ta ngjeshim gjkundi n ndonj cep kt Xhim Tajronin. Sikur un do t
mbetem vetm me t, kur ai t jet krejt i dehur dhe ta detyroj t martohet me mua.
(Hesht pak, pastaj vrazhd, me shpoti.) Sikur me kt do arrijm dika! Ato
prostitutat e prlyera t kryeqytetit, me siguri kan provuar ta fusin n thes!
HOGENI (Srish e vshtron shtrembr.) Sigurisht, kan provuar! Por ndryshe n
qytet, ku ai sht vazhdimisht veshngritur. Dhe ndryshe ktu, n fshat, ku sht si
foshnj, hna n qiell, poezi kurse brenda nj shishe rakie e qelbur
XHOZI (Kthehet e inatosur.) Ti far, cjap plak, i more seriozisht fjalt e Majkut?
HOGENI Un jo. Mendova se krkon t dish mendimin tim.
Ajo e kundron me dyshim. Kurse ai bn sikur merret me llulln.
XHOZI (I kthen kraht.) Po m doli huq, Majku thot, sikur ne kemi menduar t
veprojm ndryshe: un e josh Xhimin n shtrat, kurse ti vjen me dshmitar dhe ifte
n duar dhe e kap n flagranc.
HOGENI Pr at Zot, djali im i dashur sbesoj se i ka lexuar t gjitha kto n librin
e lutjeve! Me sa duket, i kan ardhur mendt, tinas t tjerve!
XHOZI Morri i qelbur!
HOGENI Mos e fyej morrin! sht e vrteta, un spara i dua, por i duhet dhn
haku: sado shum syresh kam kapur te vetja ime, asnjri nuk m ka qlluar hipokrit.
XHOZI Guxon t mendoj q ne mund ti punojm Xhimit nj poshtrsi t till!
HOGENI (Si t mos e kuptonte.) T gjitha kto jan numra t vjetr, si vet bota. E
kush nuk i njeh rrengje t tilla? Por thon sikur njerzit vazhdojn t bien Brenda
edhe sot; nganjher kto metodat e vjetra jan m t mira, se t rejat, askujt nuk i
shkon n mendje q ato shfrytzohen ende.
XHOZI (E shikon me urrejtje.) Mjaft, babush! Nuk arrij t kuptoj, m flet seriozisht
apo tallesh, kur merr kt pamje ngordhsire, por skam ndrmend t t dgjoj m
HOGENI (Me ton pajtues.) Kujtova se krkon t msosh mendimin tim t iltr pr
at q propozon Majku.
XHOZI Mbylle, pr hir t Zotit, dgjove? E marr vesh, q krkon t luash me mua.
Ti e do Xhimin dhe kurr nuk do ti punoje nj rreng t till, edhe po t doja un.
HOGENI Jo Po t m bnte ndonj poshtrsi, ather po dhe
XHOZI Kt ai nuk do ta bnte
HOGENI Edhe un ashtu them, megjithse kam nj parim n jet: kurr mos i beso
deri n fund tjetrit, madje as vetes
XHOZI Sa pr veten tnde, ke t drejt. Disa her kam dyshuar, q ohesh natn
dhe vjedh xhepat e tu.
HOGENI poshtrsi qenka kjo, nse ai t merr ty pr grua?
XHOZI O Zot, mjaft folm pr kt!
HOGENI Vet ma shtive n mendje kt dasm tani rri e i mendoj mir gjrat.
Ske thua, ju t dy jeni kopje e njri-tjetrit, t dy gzoni nam t keq. Martesa duhet
t jet e lumtur, skeni prse e shikoni nga lart njri-tjetrin.
XHOZI Xhimi me siguri nuk mendon kshtu.
HOGENI A thua do ta quaj q mori nj t pabarabart? Ssht budalla, babai i tij
u ngjit nga shtresat m t ulta, u b i pasur, i famshm dhe nuk au m kok pr
pozicionin e vet n shoqri. Sa her e kam par t punonte n tokn e tij, i veshur me
t tilla zhele, t cilat un do druhesha tia vishja dordolecit n ar dhe as donte tia
dinte q dikush do t mendonte keq pr t! (Me dashuri.) Iu preht shpirti n paqe,
ishte xhentlmen i vrtet irlandez.
XHOZI ka nuk t pengoi ta zhvasje, madje m detyroje edhe mua t t ndihmoja.
Mbaj mend, isha e vogl, ti more nj letr prej tij, ku administratori ankohej pr ty.
Ti, q prej nj viti, nuk i kishe paguar qeran. Ai shkruante se, qoft i mallkuar, po ta
duronte m tej kt dhe kanosej, se do t vinte vet ta sqaronte kt pun. Ti m vure
t stolisesha, t krihja flokt, ti lidhja me kordele dhe t mundohesha ta zbutja, para
se ju t dy t takoheshit. Dhe un vrapova drejt tij, u prkula thell, e mora prdore,
shaj, madje edhe kur sht i dehur, nuk brtet, nuk sht harbut, nuk e ngre zrin,
kur kndon, si disa t tjer
HOGENI Sikur ta shihje si t shklqejn syt, kur ai nis t t rrokanis trut
XHOZI (Prer.) Hi nuk m shklqejn! (Me prmim.) Se do na thuash tani q
jam e dashuruar pas tij
HOGENI - (Si t mos i ket dgjuar kto.) Shum mir q edhe ti i plqen atij
XHOZI Mos do t thuash se pr kt ka nisur t duket kaq shpesh kto koht e
fundit? Ah, sa gabim e ke! sht mrzitur me ata pijanect e klubit dhe Vjen ktu
m shum pr tu grindur me ty, se sa pr t m par mua.
HOGENI Un pr t mirn tnde prpiqem, por ti si thua, do dish ta bsh pr
vete Xhimin?
XHOZI (Me t tallur.) h, na mbushe mendjen!
HOGENI- E kush t merr vesh ty? Ke bredhur me aq shum, sa e di m mir se un,
si ti futsh n grack
XHOZI (Me mburrje.) Mbase dhe di. Por hyn n kt mes
HOGENI Po munde t qndrosh natn vetm me t n qiell hna e plot, kurse
n shpirtin e tij vjersha, mall, breng
XHOZI Ja, kt poshtrsi deshi t sajonte Majku!
HOGENI Pr Majkun as aj kok! Rreng t till di t sajoj do femr, q kur sht
krijuar bota. Ndryshe raca njerzore do t qe zhdukur. (Me hile.) E prse nuk e
provon, t keqe ka n kt mes?
XHOZI sht e kot! (Me hidhrim.) Ah, babush, mos u hiq budalla me mu! Edhe
ti, edhe un e dim, q un jam nj strhelle e shmtuar dhe mund t mi hedh syt
vetm ndonj fshatar leshko, gdh. Kurse Xhimi, me t marr trashgimin, mund t
zgjedh bukuroshen m t mir t Broduejit, apo ndonj balerin teatri. I plqejn t
tilla
HOGENI Sikur ssht martuar me ndonjrn prej tyre. Po sikur papritur, sa pr
variacion ti teket pr nj up t fuqishme, shtatderdhur, me sy t bukur, flok t
bukur, dhmb t bukur dhe buzqeshje t kndshme.
(Kur ajo provon ta ndrpres, ai ia pret shkurt.) Po t flas seriozisht, m dgjo, bhet
fjal pr kt ferm, pr shtpin tnde dhe timen.
XHOZI (E shikon me habi.) E hyn ferma n kt mes.
HOGENI Mos harro, edhe njzet vite po t rrojm ktu, prap qeramarrs do t
mbetemi dhe n do cast mund t na przn ktej pr leckash. (Me nxitim.) Mos
harro, nuk dua t them q Xhimi do ta bnte kt, fardo qeraje ti paguanim ose do
t lejoj njerzit e t atit ta bjn, madje edhe sikur t duan, por ata nuk duan, sepse e
din q nuk gjendet qeramarrs tjetr.
XHOZI far t shqetson ty, xhanm?
HOGENI Ja, m shqetson. Koht e fundit, kam frik se, me t marr
trashgimin, Xhimi do ta shes fermn.
XHOZI (Me mllef.) Sigurisht, do ta shes! A nuk t tha q ti mund ta blesh me kredi
dhe me mimin, q do t thuash vet?
HOGENI Xhimi t premton nj thesar t tr, kur sht i pir. Por po kaq leht
harron thot.
XHOZI (Me inat.) Asgj nuk harron! E kujt i duhet nj ferm si kjo? Gjat gjith
ktyre viteve nuk ia ka hedhur syt njeri!
HOGENI Ja q u gjet dikush. Sipas fjalve t Xhimit, para nj muaji ka marr nj
ofert m t mir se imja.
XHOZI Gjepura! Xhimit i plqen t luaj me ty. I kishte ojna
HOGENI Ssht e vrtet. Un do ta kisha kuptuar. M tha sikur i qe prgjigjur, q
ferma nuk shitet.
XHOZI Natyrisht! T tha, kush krkon ta blej?
HOGENI Ai nuk e di as vet. Propozimi i erdhi nprmjet nj sekseri, i cili nuk e
prmendi emrin e blersit. Ende rri e vras mendjen, kush mund t jet ky? sht ky
debil, q i paskan vajtur syt? Me siguri, ndonj milioner hajvan, si puna e gjitonit t
nderuar, Harderit, mashtruesit nga Standart Oil. Ky horr, me sa duket, krkon ta
zgjeroj ifligun e vet. (Me pasion.) Mos paft n at bot as truall, as kapak mbi
kok, bashk me at anglezin e djallit, administratorit e tij!
XHOZI Amin! (Me prmim.) Tia bashkojn tokn ton ifligut? Nse ka patur nj
blers dhe Xhimi e ka refuzuar, mbaroi puna! Ai ska pr t folur me t tjer, meq na
premtoi neve.
HOGENI Nuk e diskutoj! Por kjo do t ndodh, pr sa koh q i ka mendt n
kok. Por mund ta gnjejn kur dehet, ai as do t dij pr njeri n bot. Ather
bhet edhe vet horr, llomotit, sikur n kt jet vetm paraja ka vler, q mund t
blesh cilindo dhe gjithka, boll t jet mimi me leverdi. Pse, nuk e ke dgjuar vet?
XHOZI E kam dgjuar. Por mua nuk do ma hedh dot. Ai vetm shtiret i
pandershm pr inat t ksaj jete t mallkuar, q po ia merr shpirtin. Dhe ssht
vetm ai
Babai e vshtron me vmendje, por ajo nuk e v re.
HOGENI Nganjher dehet uditshm: papritur e pakujtuar, pa asnj shkak vjen e
zymtohet, nuk do t shoh njeri me sy, sikur thell n shpirt vajton dik
XHOZI E di un, far ka. Kujton t mjern, nnn e tij dhe trishtohet q i ka
vdekur. (Me keqardhje.) I shkreti!
HOGENI (Pa ia vn veshin ktyre fjalve.) Ather as uiski nuk i bn efekt. Si uj
e pi. Si t mos ishte i dehur Kurse t nesrmen nuk mban mend gj. N caste t
tilla, far ska br, pastaj pendohet, nuk ia fal dot vetes.
XHOZI (Me qesndi.) Me t gjith t dehurit, kjo pun sht, apo jo? Vese ai
kurr (Me inat.) Mos guxo t dyshosh pr Xhimin pa ndonj shkak, nuk t lejoj,
more vesh?
HOGENI As ndr mend nuk e kam uar. Vetm t thash, kur i dehuri e humbet
arsyen, as vet nuk e di mund t bj. Neve, le t mos na kanoset ndonj e keqe, por
t ishte marrzi t mos e vrasim mendjen dhe t mos marrim masat e duhura.
XHOZI Higj nuk na kanoset! Pastaj, masa mund t marrim ne?
HOGENI Po ja sillu pak m ledhatare me t
XHOZI E do t thot kjo ledhatare, sipas teje?
HOGENI Ti duhet ta dish m mir. Vese nj kshill do t ta jap. Kam vn re se,
kur flet me t e lshuar, si me burrat e tjer, ai vrtet zbardh dhmbt, por kjo nuk i
plqen. Prandaj mos e lshon gjuhn shum.
XHOZI (Hedh kokn prapa.) E-e, kjo sht puna ime! Kujt si plqen, le t mos
dgjoj. (Me t keq.) Krkom t hiqem virgjresh? Ska pr t besuar! Me siguri, ka
dgjuar pr mua n pijetore mbar e prap. (Ngrihet, prer.) E mir, mjaft
llomotitm, ndryshe do e vrasim t gjith ditn ktu me llafe. (Fytyra i bhet
inatore.) Por, po e hngri fjaln, sado i dehur t jet ndrkoh, un do t t ndihmoj.
fardo poshtrise t kesh sajuar n kok. (Me nxitim.) Por t gjitha kto jan
trillime. Kurrsesi nuk do ti besoj! (Merr cfurkun.) Po shkoj n livadh, t mbaroj
punn e Majkut. Mos u tremb, edhe pa ndihmn e tij do bsh si do bsh.
HOGENI T bukur ndihm kam par prej tij! Kafsh dembele, vetm t hante dinte,
si tuf derrash t uritur! (Papritur, me ton luftarak.) Po ikn, ? Po dreka? Ku sht
dreka ime, moj lop ngordhalaqe?
XHOZI Supn mbi sob e ke, xhuxh inator! Shko hidh pr vete. Mua nuk m
hahet. M mbetn n kok ankimet e tua. Po shkoj t bj ndonj pun, t freskoj pak
trurin n ajr t pastr. (Shkon djathtas.)
HOGENI (Shikon nga rruga.) Pa prit. Dikush po vjen n sgaboj, thesari yt sht,
personalisht
XHOZI (Me inat.) Qepe! (Fytyra i zbutet, n t shfaqet keqardhje.) Shihe, si duket,
kur kujton se nuk e sheh kush. Me syt prtok, mezi i heq kmbt. Si nj i vdekur
pas arkivolit t vet. (Vrazhd.) Duket q i vjen koka rrotull pas pijes! Ja, vetm tani
na pa. Shiko, e drejtoi trupin, po zbardh dhmbt (Si e fyer.) Nuk dua ta takoj. Le t
zgrdhihet me veten e vet. Ai vetm pr kt vjen ktu. (Bn t largohet.)
HOGENI Po ti, krkon ti fshihesh? Duket, vrtet ke rn brenda me t
Xhozi ndalet papritur dhe kthehet prapa.
Shko brenda, laj fytyrn, pastro fustanin dhe krihu pak. Nuk bn keq t dukesh pak
m dinjitoze para tij.
XHOZI (Me gjith shpirt.) Brenda do t shkoj, por vetm pr t par, mos sht
derdhur supa n zjarr, sepse ti, dhelpr plak, me siguri do ta marrsh me t mir dhe
do ta ftosh pr t ngrn.
HOGENI E prse t mos e ftoj? Un e di q ai nuk ha kurr hert. Vetm etja e
mundon pas pijes.
O plak i lumtur, arat jan t prjetshme dhe ti do t gzosh bollk t plot, edhe sikur t kultivosh vetm gur. (lat.)
XHOZI Juaja? Q kur kshtu? Dhe mos m quani t pamkat. Mos prhapni fjal
t liga, ndryshe do ma prishni reputacionin. (Qesh.)
Tajroni e vshtron n sy.
(Vijon me ngut.) Prse qenkeni ngritur kaq hert? Kujtoja se deri n drek nuk do t
zgjoheshit sot.
TAJRONI Pagjumsia. Njra nga nett e liga, kur pija nuk t l t mbyllsh sy, n
vend q (Kap vshtrimin e saj gjith keqardhje, i nevrikosur.) Gjepura! Gjepura!
XHOZI Mbase nuk ndiheshit rehat vetm n shtrat? sht vshtir ti harrosh
zakonet e vjetra
TAJRONI (Mbledh supet.) Ndoshta.
XHOZI Me se merren bishtdredhurat e qytetit, q ju lan vetm? V bast se
kryeqytetaset nga Brodueji nuk do t silleshin kshtu me ju.
TAJRONI (Shtiret i mrzitur, gogsin.) Ndoshta jo. (Pastaj i irrituar.) Mos u
prdridh, Xhozi. Ssht mir q pa gdhir.
HOGENI (Ndjek me vmendje bisedn, bn sikur nuk dgjon.) Un ta thash: mos e
mrzit ifligarin ton me budallallqet e tua.
XHOZI Kurse un kujtova se po veproja si amvis e mir, tek i prshtatem tonit t
tij.
TAJRONI (Srish e vshtron me habi.) Prse ju interesojn kaq shum vajzat me
sjellje t leht kto koht e fundit?
XHOZI Po ja, po mendohem, mbase bashkohem dhe un me to. M duket se sht
pun shum m e leht se kjo e jona, ktu n fshat. (Me provokim.) Mendoni se nuk
do ta nxjerr dot bukn e gojs? Jo t gjithve u plqejn vetm kukullat apo jo? Ka
dhe nga ata, q paraplqejn
TAJRONI (Me mllef t papritur.) Pr hir t zotit, Xhozi, mjaft llomotitt gjepura!
M vjen ndot ti dgjoj.
XHOZI (E shikon me habi; me mllef.) Ashtu-u? (Nnqesh me provokim.) Ju vjen
turp pr mua?
Hogeni shtiret sikur sht i zn me llulln e tij, ndrkoh q ndjek me vmendje
shprehjen e fytyrave t tyre.
TAJRONI (Paksa i turpruar, q mori zjarr, mbledh supet.) Jo. Aspak. Mos i jepni
rndsi. (Me buzqeshje gazmore.) Kush ju tha q m plqejn kukullat? Kjo i prket
s shkuars. Tani m plqejn femrat shtatlarta, t fuqishme, t shndetshme, me
gjoks t madh e t bukur
Xhozi skuqet, i vjen turp dhe inatoset me veten pr kt.
HOGENI E shikon, moj bij?! M qart ska si thuhet!
XHOZI (Pasi e mbledh veten.) Po, ska si thuhet! (I lmon kokn Tajronit,
lozonjare.) Sa rrenacak q jeni, Xhim, shum rrenacak jeni Por un, gjithsesi, ju
falenderoj.
TAJRONI (Ka vendosur ti kthehet Hogenit. I shkel syrin Xhozit dhe i drejtohet
plakut me ton veanrisht mosprfills.) I kuptoj t gjitha, mister Hogen. N vap t
till, sht mkat t punosh.
HOGENI (Nuk vshtron nga ai. Syt i shklqejn gazmor.) Ju flisni pr vap? Un
nuk kam vap fare. Hiqeni xhaketn, po patt vap, mister Tajron.
TAJRONI M duket se kaq zagushi nuk ka qen ndonjher, apojo, Xhozi?
XHOZI (Buzagaz.) Tmerr! Ssht pr tu habitur q ju po plasni nga etja.
HOGENI udi. Un nuk ndjej vap
TAJRONI M sht thar fyti Pejzat e gryks
HOGENI far?! Megjithse m duhet mua? Me sa duket, skam fare t tilla,
meq sm sht thar gj Mund t pini uj, nga prapa shtpis sht pusi
TAJRONI Pusi? Me uj pr tu lar? Disa e prdorin, jo t gjith, besoj.
HOGENI Ashtu thon. Por, si dhe ju, e kam t vshtir ta besoj kt. Huq i keq. Me
siguri, vetm t huajt lahen.
TAJRONI Me sa shoh, ktu nuk m kuptojn. Thash se m sht thar gryka nga
rruga e gjat, me pluhur, t ciln mora guximin ta bja, vetm pr tju vizituar
HOGENI Nuk mbaj mend tju kem ftuar, kurse rrugn e kemi me kalldrm, sht
ai pluhur q thoni? Pastaj, nga pijetorja deri ktu, as treqind metra nuk bhen.
TAJRONI Nuk piva gj n pijetore. E lash pr ku, duke e ditur q ju
HOGENI far un?
TAJRONI Keni nam t mir si bujar
HOGENI Oh, sa qejf kan njerzit t gnjejn! Aha, me nj fjal, nuk paskeni pir
fare? Me sa duket, sot fryn er raki, megjithse para ardhjes suaj se kisha vn re
dika t till. E paskeni ln pijen kshtu? Nderimet e mia, m falni pr dyshimet e
pahijshme
TAJRONI Kam 25 vite q dua ta l pijen, mirpo mjekt nuk m lejojn. Do t
merrja vetn m qaf, me kt zemr t dobt q kam!
HOGENI Ah, paskeni zemr t smur! Pa shih, kurse un kujtoja se e keni t
keqen te koka! Mir q ma that n koh. Desha tju ofroja nj got, mirpo uiski ju
bn dm
TAJRONI Mjekt thon se sht shptimi im i vetm. Kam nevoj pr dika
eksituese, t paktn nj got, kur lodhem nga rruga.
HOGENI Po mir, ather shkoni srish n pijetore. Kaq i lodhur sa jeni, mund t
pini jo nj, por dy gota.
XHOZI (Qesh.) Sa budallenj, prap nist ju, si ilimijt?
TAJRONI (Me t qeshur.) Xhozi, vrtet nuk ka gostitur njeri n jet ky?
XHOZI E kush tjetr mund ta dij kt m mir se ju? N doni t pini, blijani ktij
nj shishe, ndryshe do t vdisni nga etja!
TAJRONI Jo, kt radh le t ma jap vet!
HOGENI A vm bast?
TAJRONI Do tju them dika q do tju gzoj aq shum, sa do t shkoni me vrap e
t ma sillni vet shishen!
HOGENI Pr kt, un duhet t mendem nga gzimi
XHOZI Mbylle, baba! (Me kureshtje.) Pa h, Xhim, flisni!
TAJRONI Kam dgjuar se nj person i rndsishm ka ndrmend tju vij pr
vizit.
HOGENI Me siguri, sherifi. E shoh nga fytyra juaj.
TAJRONI Ja q ssht ai. (Hesht, q ti torturoj me pritjen.)
XHOZI Ah, edhe ju! H, flisni, kush sht?
TAJRONI Nj bataki shum m i madh se sherifi. (Me shpoti.) Aristokrati numr
nj i vendit ton, vendit t liris dhe parave t leht. Atij i lpihen t gjith, sht njri
Dgjo, Xhozi! Ky m thot t mos e rrah Harderin, sikur mua ma ka qejfi t ndyej
duart me at krrm.
XHOZI Nuk na leverdis ta rrahim. Do t bisedojm me t mir e aq.
HOGENI Pikrisht. Si fqinj t mir.
XHOZI (Tek i jep Tajronit shishen dhe gotn.) Merreni, Xhim. Mos u druani.
HOGENI (Hundvarur.) E mir, up! Un t thash nj got t vockl, kurse ti i
solle nj kov t tr! (Kur Tajroni e mbush gotn gati plot, kthehet me t dridhur t
shtirur.) Pesdhjet dollar menjher hodhi, jo m pak!
TAJRONI Shndeti juaj, Fil!
HOGENI Ju ngectt n gryk!
TAJRONI - (Pi dhe rrudh fytyrn.) Helmi m i mir, q kam provuar.
HOGENI Kjo sht mirnjohja juaj? Pa silleni shishen ktu! Po e pi dhe un pak, sa
pr ta mbledhur veten, para se t vij madhria e tij. (Pi nj gllnjk t mir nga
shishja.)
XHOZI (Hedh syt majtas.) N rrug shoh dy kalors!
HOGENI Lavdi Zotit, qenka me stallierin. (E v shishen mbi gur.)
XHOZI Makebi. Adhuruesi im i vjetr. (Vshtron gjith naze nga Tajroni. Pastaj
me merak.) Xhim, futuni n dhom m mir. Po ju pa Harderi, do tju bj fajtor pr
t gjitha.
TAJRONI As m shkon n mendje. Smund t heq dor nga nj zbavitje e till.
XHOZI Uluni pran dritares sime. Q andej duket pr bukuri. Shkoni, mos ngulni
kmb kot s koti! (Ajo e z nga kraht, e ndihmon t ngrihet, si t ishte fmij. Me t
qeshur.) Shkoni n dhomn time t gjumit. Tamam atje e keni vendin.
TAJRONI (Duke e imituar.) Po mir, edhe un ka koh q mendoj kshtu!
XHOZI (Shpenguar.) Por asnjher nuk ma keni hedhur fjaln! Ejani n mbrmje,
ulemi gjkundi n dritn e hns, ma hapni zemrn tuaj.
TAJRONI Mir. Vetm, mos harroni!
XHOZI Ju harroni. Shkoni tani, futuni brenda, sa ssht von. (E shtyn n dhom
dhe mbyll dern.)
HOGENI Kurse un nuk jam i bindur q ai sht zhokej. Mbase vetm pantallonat i
ka si t zhokejve? Po t pyesnim kalin e tij, ai me siguri do t na thot q ky as mbi
shal nuk di t mbahet. (Harderit, me t tallur.) Pa h, i dashur, na thuaj t drejtn!
M duket se, sa her krkon ti hipsh kalit, ti e puth dhe i premton nj trast m
shum tagji, q ai t mos t t hedh, ? (Shprthen n t qeshur t panatyrshm,
duke i rn shalve t veta m shuplaka.)
Xhozi gajaset bashk me t. Ajo vren far prshtypje i bn Harderit ky gaz teatror.
HARDERI (Nis t nxehet.) Dgjoni, Hogen! Nuk kam ardhur ktu (Krkon t
shtoj: pr t dgjuar shakarat tuaja prej budallai, ose dika t till, por Hogeni
ia pret fjaln n mes.)
HOGENI (Ulrin.) far? far the? (Ia ngul syt Harderit, i cili e ka humbur
pusulln prfundimisht.) Nuk paske ardhur ktu? (Kthehet nga Xhozi; me z fare t
ult.) E dgjove? (Heq kapelen dhe kruan zverkn me habi komiku.) Ja, kjo sht vrtet
gjagjz! Si thua ti, nga mbiu ky, ?
XHOZI Mos e solli lejleku, qoft i mallkuar, zogu i ndyr!
Nga shtpia dgjohet srish e qeshura e Tajronit.
HARDERI (Aq e ka humbur vetkontrollin, sa vetm prsrit i inatosur.) Un
skam ardhur ktu Un kam ardhur ktu Kam ardhur
HOGENI (Ulrin.) Prit! Prit nj minut! (Me krcnim.) Mjaft! Po e prsrite edhe
nj her, do ti them sime bije t telefonoj n mendin.
HARDERI (Harron q sht xhentlmen.) N t sms t vej! Nuk duroj m
XHOZI (Brtet.) Pa mbaje at gjuhn tnd t flliqur! Nuk lejoj t shprehen n
pranin time!
HOGENI oje n djall, Xhozi! Ai e tha vet q nuk ndodhet ktu, prse t
bisedojm me t n munges t tij? (E vshtron Harderin me keqardhje prmuese.)
Mos ke lojtur gj, mor i shkret? Mos krkon t na bsh t besojm q je fantazm?
HARDERI (Vren shishen mbi gur, mundohet t marr ton t but, madje buzqesh
me mosprfillje.) A-a! E mora vesh. Qenkeni i dehur. Po vij nj her tjetr, kur t jeni
esll ose do t drgoj Simpsonin (Kthehet i knaqur, q mund tia mbath.)
XHOZI (Brof n kmb dhe i sulet me kanosje.) Jo more! M par krko ndjes,
q fyeve nj femr; si guxon t thuash q un dehem n mngjes? Hap syt, ndryshe
t msoj un t jesh i sjellshm!
HARDERI (Tanim i trembur seriozisht.) Un nuk thash gj pr ju
HOGENI (Ngrihet dhe hyn midis tyre.) Mos e llasto, Xhozi. Ky fatkeq as vet nuk e
di thot sht gjysm (Harderit, me keqardhje.) Shko n shtpi, bhu djal i
mir, ndryshe do bsh merak dadon
HARDERI (Me nxitim.) Mirupafshim. (Kthen majtas me ngut.)
HOGENI (E z pr supesh, e kthen me forc nga vetja, e mban nga jaka e xhakets;
vrazhd.) Pa prit pak, i dashur! Dua t bisedoj me ty. Se tani u kujtova. Ti sikur
prmende at fundrrinn angleze, Simpsonin. Tani e mora vesh cili je ti.
HARDERI (I trbuar nga inati.) Hiqi duart, kafsh e ndyr! (Ngr kamzhikun.)
XHOZI (Ia kap kamzhikun dhe ia shkput me forc, brtet si e trbuar.) Si guxon t
godassh babain tim, nj plak t smur, more frikacak i poshtr!
HARDERI (Thrret pr ndihm.) Makebi!
HOGENI Mos shpreso q Makebi do t t dgjoj, edhe sikur ti biesh bririt t
kryeengjllit Gavril! Ai e di mir q un me Xhozin e bjm zap me nj dor.
(Prer.) Xhozi! Qndro te porta!
Xhozi z pozicion te rruga. Pr nj ast kthehet me shpin, duke u dridhur nga t
qeshurit, ia bn me dor Makebit dhe kthehet srish.
(E lshon jakn e Harderit.) Tani dgjo ktu. As mos u mundo tia mbathsh, ndryshe
ime bij mund t ta vesh, sa do harrosh, n ciln bot rron. (Vazhdon me t vrazhd,
pa e ln Harderin t hap goj.) Ti je ai milioneri, pronari i ifligut ktu pran, ?
Kam koh q dua t t bj nj vizit, ta kam inatin, tiran i mallkuar! Por m vjen
pshtir edhe ta shkel tokn e bler me parat e Standart Oil, para t vjedhura t
varfrve. Ata u bn hi nn thmbrn e ndyr t pasanikve dhe toka jote sht lar
me lott e vejushave dhe jetimve t uritur (Papritur, nga e folura me fjal t
mdha, kalon n ton t thjesht.) Por ssht ktu puna. t harxhoj fjalt kot? Horr
ke lindur dhe horr do t vdessh. (I zemruar, afron fytyrn e djersitur e t parruar te
fytyra e Harderit.) sht ajo poshtrsi, t shembsh vet gardhin dhe t ndjellsh
derrat e mi, pr ti mbytur n prroin tnd?
Nga brenda dgjohet e qeshur. Xhozi thuhet m dysh nga gazi dhe mban ijet me duar.
Harderi sht aq i shushatur nga kjo padi e pazakont, sa nuk mbushet dot me frym.
(Bn sikur kundrshtari ta mohonte fajin. I trbuar.) Mos gnje! Mos e dridh
muhabetin, nuk je midis banditve t ty ktu! Prndryshe, pr at zot, t bra kular!
Dit pr dit e riparoj at gardh t mallkuar dhe nga gjurmt e tua shoh q ngrihesh
natn, shkon tek po ai vend dhe e shemb srish. Sa her e kam meremetuar at gardh,
Xhozi?
XHOZI Jo m pak se 100 her, baba.
HOGENI Tani dgjom mua, i shtrenjti milioner! Un jam njeri i but, paqsor, dua
edhe vet t jetoj, edhe t tjert t mos i pengoj. Sa koh fundrrinat rrotull meje nuk
m ngasin, edhe un nuk i ngas, por, kur shoh si ngordhin njri pas tjetrit derrat e mi
t shkret! Xhozi! Sa derra u plevitosn dhe ngordhn n at prrua t mallkuar?
XHOZI Dhjet, baba. Edhe dhjet t tjer ngordhn nga kolera, pasi pin uj t
ndotur atje
HOGENI Dhe i kam derra race Pr do kok, dyqind dollar m japin. Njzet
derra nga dyqind dollar bjn katr mij. Edhe nj mij t tjera pr kurimin e t
smurve dhe varrosjen e t ngordhurve. Por hajt, vetm katr mij m detyrohesh.
(Me z t lart kanoss.) Dhe do mi paguash, ndryshe, pr at Zot, n gjyq do t t
shpie! Gjyqeve do t bredhsh! Do t ta nxjerr n gazeta surratin tnd t flliqur, si
derravrass dhe tiran! Sa st kam vrar ende, hiqu n da si mbret i Anglis. (N ast
kalon me ton intim.) Dgjo, tregohu i sinqert, prse nuk i shoh dot me sy derrat, ?
Pr at Zot, Standart Oil ska prse t mos i doj derrat.
HARDERI (I merret fryma, mezi prcillet, fjalt i dalin me vshtirsi.) Nuk duroj
dot m!
HOGENI (Skrmit dhmbt.) Ja, kjo sht fjal me vend! (Merr srish ton inator,
e mbrthen pr jake.) Hap syt me mua! Mos harro, tregohu i sjellshm me ata, t
cilve nuk i arrin dot as deri te thembra! Nuk je n makinn tnde ktu, me hundn
prpjet, q mos ndiesh ern e fukarallkut! (E tund fort.) Kije parasysh, t
paralajmrova! Kam djersitur jo pak te ky pirg gursh, t cilin nj hokatar na e quan
ferm. Edhe ifligari makut t bhet ferr dhe krkon t t zhvat edhe pikn e fundit
t uiskit, edhe barrat e helmatisura, edhe pleshtat, morrin e patates, gjarprinjt,
qelbsat! Por, pr at Zot, edhe durimi e ka nj kufi dhe, qofsha i mallkuar, po
lejova q nj bastard i Standart Oil t bredh, si ti doj qejfi npr tokat e mia!
Qrohu ktej, shko n djall, sa nuk t kam dhn ndonj shqelm bythve e t
fluturosh drejt e n oqean! (E shtyn Harderin.) Hajt, mbushu!
Harderi prpiqet t largohet me kryenesi dhe dinjitet. Por i duhet t kaloj pran
Xhozit.
HARDERI (Brtet.) Po e prekt edhe nj her gardhin, do ankohem n polici.
HOGENI (Me tallje.) Kurse un do ti drejtohem avokatit dhe gazetave. (Shqyhet
gazit.) Pa shiko si iu sul pels dhe e shpon me mamuze! E shkreta kafsh! Po
Makebin, e shikon? Gati po bie nga shala prej t qeshurit! (I bie kofshs me
pllmb.) O Zot, ja kjo sht dit pr ne, varfanjakt! Jo, sot nuk dua t punoj! Do
shkoj n klub t pi e t dehem me parat e mia t gjakut!
XHOZI Dhe askush nuk do t t thot gjysm fjale. E meriton. Por m par ha
dika. Eja.
Ata bjn drejt shtpis. Q andej, dgjohet srish e qeshura e Tajronit.
(Buzqesh.) Dgjoje si gajaset. M plqen, kur qesh me shpirt!
BIE PERDJA
AKTI I DYT
I njjti dekor, vese muri i shtpis nuk sht m dhe duket dhoma brenda. sht nat
e ngroht, me hn, e cila ndrion gjithka prreth. Xhozi sht ulur te shkallt. sht
veshur me fustan feste, boj qielli, orape t zeza dhe kpuc. Flokt i ka krehur me
kujdes, n gjoks ka vn nj lule t bardh. Rri e prkulur, me duar mbi gjunj dhe
mban mjekrn me t dyja pllmbt. N fytyr duket e trishtuar, e mrzitur dhe e
vetmuar.
Xhozi ngrihet duke pshertir dhe drejton shpinn, q i sht mpir nga qndrimi
ulur. Shkon n dhom, krkon shkrepset, i gjen dhe ndez llampn me vajguri.
Dhoma sht e vogl, me tavan t ult, dysheme drrase t zhveshur, letra e mureve
sht dalboje dhe gjith njolla mizash. Ajo sht mbushur me mobilje t rastit, q,
me sa duket, jan bler me t lir. N mes sht nj tavolin, pran saj nj kolltuk i
but dalboje, n thellsi, nga e djathta dhe e majta, dy bufe t shmtuara; ndenjsja
tundse me thurje, e lyer me boj jeshile, ka nj vrim t madhe; pran murit t
pasm sht nj si banak, dy karrige pran ders, q t on n kuzhin. Mbi banak
(apo raft) duket ora me zile, akrepat e s cils tregojn 11:05. Djathtas, m pran
paraskens, duket dera pr n dhomn e gjumit t Xhozit.
mendjes m n fund, q boll ke pir! (Me t keq.) Dhe, kam Zotin shahit, vrtet boll!
HOGENI Jepi, jepi! Tallu me plakun pijanec! Nuk do t qeshje kaq shum, sikur
(Mrmrin dika t pakuptueshme npr dhmb.)
XHOZI Sikur far?
HOGENI Ska rndsi. Ska rndsi. Nuk erdha n shtpi pr tu grindur, mendova
se ti do t m qetsoje pak Edhe n kndoja rrugs nganjher robi kndon, q t
mos qaj.
XHOZI Posi nga ata q qajn je ti!
HOGENI Do t qaj Edhe ti do nissh t qash, kur (Srish mrmrit npr
dhmb.)
XHOZI Kur far? (Humbet durimin.) Mjaft belbzove marrzira, fol si njeri!
HOGENI (Me zor lviz gjuhn.) Njlloj sht njlloj. M lr t qet.
XHOZI (Me inat.) Pa shih! N djall t shkosh ather! I njoh mir numrat, q bn
zotrote. Higj st ka ndodhur. T plqen q un t mos mbyll sy gjith nat e t
dgjoj brokullat e tua. Hajt, shko bjer, ndryshe
HOGENI Hi nuk do t shkoj! Me siguri, nuk do m zr gjumi nga mendimet e
rnda, q m vijn n kok. Ktu do t rri dhe mos guxo t m preksh.
XHOZI (Turfullon.) Do nissh srish t irresh e t thyesh t t dal prpara,
kshtu?
HOGENI Tallesh me mua, ? Por un jam gati tia plasja t qarit nga hidhrimi, ose
t ulrija drejt hns, si qen i zgjebosur plak, po t dija por e keqja sht q nuk di.
Prandaj, mos e prish gjakun. Gk skam pr t br. Shko e grrhit, sa t duash! (Me
z vajtues.) Goxha bij, ske thua! Me nj tjetr do ta kisha m t leht ta zbrazja
barkun
XHOZI Mjaft u qave, pash Zotin! Do t rrish n errsisr, rri! Nuk t l ta ndezsh
llampn mund ta prmbyssh e t na djegsh t gjith shtpin. (Prgatitet ta ul
fitilin.)
HOGENI (Mrmrin.) Flaka, a nuk i ka rn? Tani as aj kok.
HOGENI Ske pr ta besuar. Edhe un nuk u besova veshve, por ai nguli kmb
n t vetn dhe un e kuptova q nuk bnte shaka.
XHOZI far shakaje?
HOGENI Biseda po bhej q n fillim, kur ai u ngrys n fytyr, para se t vinte
Simpsoni. Zuri t fliste pr ty, sikur vazhdimisht nuk t hiqte nga mendja. Pr fjal t
nderit, madje mendova se mund t bje me t si tha Majku, po e shtive n dor natn,
vetm pr vetm. Aq shum t adhuron
XHOZI Ah, llafazan i mallkuar!
HOGENI M tha q ke shpirt t mir dhe vetm ai arrin ta shoh kt
XHOZI Vazhdon me rrena, ?
HOGENI Forc t madhe ke, krenari t madhe dhe mirsi t madhe pr at zot,
nuk t gnjej! Por ja me far e ke br pr vete (Me t qeshur prej t dehuri.)
Vetm ruaj, mos biesh prdhe nga habia! (Prkulet nga ajo. I flet n vesh.) Ai mendon
se ti je ende vajz! (Xhozi dridhet, si ta kishin goditur.) Pr at Zot! N fakt sht
hajvan i tri! Beson se je vajz fatkeqe dhe e virgjr! Vetm mburresh dhe shtiresh
sikur ke bredhur me t gjith. (Zgrdhihet.) Vajz!! Ti vajz!
XHOZI (E trbuar.) Mbylle! Ashtu, ? mburrem dhe shtirem, ? Gnjeshtar
i flliqur!
HOGENI Mos merr zjarr kot! Un e di! (E shikon me habi t dehuri.) Sikur t
mbeti qejfi, m duket? djallin ke q nuk qesh? E merr dot me mend gomar sht?
XHOZI (Me t qeshur t shtirur.) E marr me mend.
HOGENI (Zbardh dhmbt.) Po, edhe dika. U kujtova, prse nuk erdhi n takim
me ty. Jo se ka harruar. E mbante mend mir, pr kt bhej fjal
XHOZI Demek, enkas e ka br! E dinte q prisja ktu, megjithat (E trbuar
nga inati.) Ah, i mallkuari!
HOGENI Sikur e pranoi para meje, paka se e dridhte muhabetin tek e fundit,
jam babai yt. E vrau ndrgjegjja. Kish vendosur mos t t prekte me dor dhe mos
takohej vetm pr hatrin tnd. Ai, m dgjon apo jo, t dashuron. (Zgrdhihet.)
XHOZI (sht mjaft e tronditur, nuk u beson veshve, zri i dridhet.) M
dashuron?! M duket se e shpike nga mendja
Vese tani nuk bjm dot gj, bija ime. Ai ssht. Rri vetm atje n pijetore, pi dhe
ndrron, si do t bredh nesr n kryeqytet.
XHOZI Do ta sjell un! Do ta ul veten, do t shkoj ta marr q atje. Po nuk pranoi, di
un si ta detyroj. Do bj skandal, do shtirem e zemruar, q nuk m erdhi n takim.
Do ta turproj, aq sa do t vij pas meje me dshir, si manar do t vij, boll q ta
mbyll gojn. Ia njoh pikn e dobt, e di sa sqimatar sht me femrat. Po t isha
ndonj uplin pispiluqe, e mirk, ai vetm do t krenohej, q bj sherr pr hatr t
tij. Ndrsa kur nj shmtir si puna ime (I meket goja, vijon me detyrim.) Nse i
kam plqyer ndonjher, atij do ti vij turp pr kt. Dhe le t mos gnjej, t mos
llap pr vrarje ndrgjegjeje dhe se nuk do t marr mkat mbi vete!
HOGENI Jo, foli hapur. Por tani ssht puna aty. Le ta zm se do ta detyrosh t
vij. Po m pas? M pas, do t bjm?
XHOZI Ta thash n mngjes, le t provoj t na gnjej dhe un jam gati t bj
gjithka, madje dhe poshtrsi Ashtu do t bhet! Puna jote sht t vish n t aguar,
me disa dshmitar dhe t na kapsh (I merret goja.)
HOGENI N shtrat? Me nj fjal, krkon t bsh at q t propozoi Majku?
XHOZI M duket se t thash Tani jam gati t bj do poshtrsi! As dua t di
fare! (Me buzqeshje t hidhur.) Sa m e poshtr t jet, aq m mir!
HOGENI E si do e bsh t t futet n shtrat, kur ai mendon q je e virgjr? Dhe kur
sht i mbushur me ndjenja fisnike? Ai prandaj rri fshehur n pijetore, q ti ruhet
tundimit. Apo ndoshta
XHOZI Pr hir t Zotit, boll m rrokanise trut me rrenat e tij! tundim paska ai?!
Do ta dnd mir m uiski, sa ta zr gjumi. Pastaj do ta oj n dhom dhe do ta fus n
krevat
HOGENI Bukur! Por do t t duhet ti hedhsh n gryk disa gota t mira. Dhe nuk
do tia dalsh dot, po nuk i bre shoqri dhe ta shohsh si ujk, si bn zakonisht, kur
pi; si ti luteshe Zotit ta fussh sa m shpejt n dor pijanecin fatkeq. Duhet t pish
edhe vet me t. Ather nuk do t dyshoj. Por edhe ti do t bhesh m e
guximshme
XHOZI (E vshtron me inat.) Si shum kshilla po m jep!
HOGENI Tju lija vetm? A-a, tani mu kujtua. M duket se un ta vesha turinjve,
? Vetm, nuk mbaj mend, prse? Pr at zot, nuk e mbaj mend. Merre, ather, na!
(Merr vrull, godet, del huq dhe bn dy hapa prapa.)
Tajroni e shikon i habitur.
XHOZI Mjaft, plak i marr! Qrohu ktej!
HOGENI Ashtu, ? U bre me t kundr babait plak? Ama, bij! (Drejton
trupin. Me dinjitet t dehuri.) Mis Hogen, sonte mos pritni t kthehem as nesr!
Mund t bni qejf me t zgjedhurin tuaj. (Duke dal, kthen kokn.) Mu hiqni sysh
t dy! (Del nga e majta. Pas pak, prapa skens dgjohet zri i tij, q kndon nj
kng ankuese.)
Patatet tona, oh, sa t vogla
Knga dgjohet gjat gjith skens s mtejshme dhe vjen duke u shuar, teksa ai
largohet nga shtpia.
XHOZI M n fund. Rruga sapun tu bft! (I afrohet Tajronit.)
TAJRONI (Ndjek i habitur me sy Hogenin, q largohet.) Se kam par kurr kaq t
dehur. Me sa duket, e ka zn menjher. N pijetore nuk e vura re apo ndoshta nuk i
kushtova vmendje.
XHOZI (Shtiret lozonjare.) Po t ishin xhentlmen i vrtet, nuk do t anit kok
pr t, por do m lypnin mua ndjes. Apo nuk e dini q u vonuat dy or e gjysm? Po
t kisha qoft edhe nj grim krenari, nuk do t pranoja t bisedoja me ju.
TAJRONI (E shikon me vmendje.) Sa pr krenari, Xhozi, at e keni me tepri. Kjo
sht e keqja
XHOZI doni t thoni me kt?
TAJRONI (Mbledh supet.) Hi. Mos e vritni mendjen. Nuk kam me far t
justifikohem. As tju gnjej nuk di (E shikon srish me ngulm.) N fakt, e kisha nj
shfajsim t shklqyer, madje fisnik, por (Mbledh supet.) Gjepura. T mos flasim
pr kt.
XHOZI Se keni sot, q flisni me gjegjza. E mir, ska prse t shfajsoheni.
Meq erdht, ju kam falur. (E z pr dore, lozonjare.) Ejani, ulemi n shkallt para
dhoms sime t pshertijm bashk nn dritn e hns.
Tajroni e ndjek nga pas mekanikisht, si t mos e kuptonte as vet at, q bn. Xhozi
ulet n shkallaren e siprme dhe e ul at m posht. Pauz. Ai kundron diku larg i
prhumbur. Ajo prkulet dhe ia ngul syt e shqetsuar.
TAJRONI (Krejt papritur, sikur kujtohet. Me z monoton.) Nuk duroja dot m n
at pijetore t mallkuar. Desh u menda vetm. Gjithfar djajsh m lodronin para
syve. Prandaj erdha tek ju. (Pauz. Plotsisht i iltr, me nuanc habie.) Xhozi, sot
vrtet rash n dashuri me ju.
XHOZI (Nuk mund t prmbahet; me trishtim.) Po, dhe e provuat kt. (E mbledh
veten, me ojna.) Ska rndsi. Ju thash q ju kam falur pr vonesn. Tani jepini, m
flisni pr dashurin Kjo sht vrtet mjaft interesante
TAJRONI (Si t mos e kish dgjuar.) Mendova se hoqt dor nga un dhe rat t
flinit. Mbaj mend, m vinin n kok gjithfar budallallqesh, doja vetm t shtrihesha
pran jush dhe t mbshtesja kokn n gjoksin tuaj.
XHOZI (E prekur kundr vullnetit, mundohet t duket e shpenguar.) Po mir, mbase
dhe ju lejoj (Me nxitim.) Jo tani, pak m von. Kemi gjith natn prpara. (E
provokon.) Ja, kt e keni sa pr fillim. (E prqafon dhe ia trheq kokn n gjoksin e
vet.) Ja kshtu kshtu
TAJRONI (Thjesht, me mirnjohje.) T faleminderit, Xhozi. (Mbyll syt.)
Pr nj ast, ajo harron gjithka dhe e sheh n drit t syrit me mblsi dhe pasion.
Pauz. N heshtjen e zhytur n shklqimin e hns, nga larg vjen jehona e kngs s
trishtuar t Hogenit.
(Drejton trupin. Duket q sht i druajtur, ka frik mos duket qesharak. Me ironi.)
Vini re, vini re, bilbili irlandez! Ti ske lindur pr t vdekur, o zog i prjetshm! A
thua Fili nuk di gj tjetr, prve ksaj melodie mortore?
Ajo nuk prgjigjet.
BIE PERDJA
AKTI I TRET
Po ai dekor, vese muri i shtpis sht srish n vend. Tani ne e shohim dhomn e
ndenjjes vetm prmes dritareve t hapura. Tajroni vazhdon t mundohet t ndez
cigaren me duart, q i dridhen. M n fund e ndez, e thith fort dhe nis t bares
posht e lart, si i burgosuri n qelin, q e ka sajuar vet me mend. Mundohet ti
mbush mendjen vetes, t mos lshohet prfundimisht.
TAJRONI Ah, qofsh mallkuar! Jam gati tia plas vajit (Duke u tallur me veten, ia
merr me gjysm zri nj knge t vjetr vajtuese.)
N vagon mallrash e futn at,
Kurse djali gjith qante e qante
N dritare duket Xhozi, tek kthehet. Tajroni ulet mbi gur. Xhozi ngalon pran
tavolins dhe ul fitilin e llamps, e cila tani ndrion fare zbeht. Nn sqetull, Xhozi
mban nj shishe litrshe uiski, n duar dy gota dhe kann e ujit. Ajo kalon npr
dhomn e gjumit dhe shfaqet te dera. Tajroni ngrihet dhe bn drejt saj.
TAJRONI A, m n fund! (I merr gota dhe kann.)
XHOZI (Me buzqeshje t shtirur.) Sikur u vonova nj shekull t tr. Kaq shum
ju pihet?
TAJRONI (Me ton ta zakonshm gazmor.) Pr ju m mori malli. Gati vdiqa nga
malli
XHOZI S shpejti do t vdisni nga rrenat. Gjithsesi, m bhet qejfi q shptuat
gjall. Kurse un u tremba mbaroi, thash.
XHOZI Mir e that. Ekziston vetm kjo nat, kjo hn dhe ne t dy Pini, mos
m shihni mua
TAJRONI Faleminderit. Pak m von. Ku nxitoni kshtu? (E shikon me kureshtje.)
far, mos doni t m dehni?
XHOZI (Dridhet; me nxitim.) E prse? Dua vetm t ndiheni m mir n shpirt dhe
ti harroni hallet.
TAJRONI (Me shaka.) Kujdes! Un mund t harrohem
XHOZI Ndoshta dhe un kt pres. Mos harroni, m premtuat nj t puthur. Dhe,
n keni frik, se dua tju deh pr shndetin tuaj! (E pi gotn e saj.) Ja! Si e
shihni, dua t dehem edhe vet.
TAJRONI Po me sa duket.
XHOZI (Me t keq.) Me sa shoh, nuk po msoheni dot me kt. Po ato laviret e
kryeqytetit, nuk dehen bashk me ju?
TAJRONI (Me mllef.) Ja tek nisi nga e para!
XHOZI Mir, mir Nuk do ta bj m. (Me t qeshur t shtirur.) Do ta kem nga
xhelozia, me siguri
TAJRONI Nuk ia vlen. Ato nuk m duhen
XHOZI Po un?
TAJRONI Ju m duheni.
XHOZI Vetm pr sonte, ?
TAJRONI Ne sikur u morm vesh, q kemi vetm kt nat Dhe ajo duhet t jet
e veant pr t dy.
XHOZI (Me shaka t shtirur.) Shpresoj se ashtu do t jet. Mir, nuk do bhem m
xheloze pr rrospit tuaja t qytetit. E keqja sht q i prfytyroj t vockla, t mirka,
t bukura
TAJRONI T gjitha ato jan lavire t etura pr para
XHOZI Kurse un jam kaba, shmtir e vrazhd, tamam lop!
TAJRONI Heshtni! Ju jeni shum e bukur!
XHOZI (Me t tallur, megjithse zri i dridhet.) Puls qorre gjithka grur i
duket
(Ngadal.) Kam patur shum net n jetn time pastaj edhe agime Kjo nat
duhet t jet ndryshe. Dua q (I shuhet zri.)
XHOZI (E shikon n sy, e shqetsuar.) Vetm mos bini n ethe. (E tund nga supet.
Me shpengim t shtirur.) Ju nuk e dini as vet krkoni. Ndoshta vetm pr t pir. Ja
doni ju. Por edhe un.
TAJRONI (E mbledh veten.) Shklqyeshm! Mendim i mir. (Ngrihet, shkon te
guri, sjell shishen. Mbush gotn e vet. Ajo i zgjat t sajn, ai sdo t dij.)
XHOZI Ssht e hijshme t mbushsh gotn tnde t parn.
TAJRONI T thash, sht mrekulli t pi un, vetm. Jo ju. Kt her ju nuk do
t pini!
XHOZI (E fyer.) Ashtu? Mendoni q mund t m ndaloni?
TAJRONI Po. M mir, glltitni sa m shum drit hne.
XHOZI (Me inat.) Pa mbushmani dhe mua, Xhim Tajron, prndryshe
TAJRONI (E shikon dhe mbledh supet.) Po mir, meq ngulni kmb. Aq m keq
pr ju. (Ia mbush gotn.)
XHOZI (Duket si e turpruar, por ngul kmb n t vetn. That.) Faleminderit
shum! (Ngr gotn, me shpoti.) Pr kt nat!
TAJRONI (E vshtron me neveri. Me goditje t papritur ia hedh gotn tutje. Me
pshtirosje.) Kam kaluar shum e shum net me upa t dehura
XHOZI (sht aq e hutuar, sa nuk mund t zemrohet. Zri i dridhet; befas me z
tepr t but.) Mir, meq ju nuk doni
TAJRONI (I habitur nga veprimi i vet jo m pak se ajo.) M falni, Xhozi. (E ngr
gotn e saj.) Tani do tjua mbush.
XHOZI (Gjithaq e but.) Jo, faleminderit. Po e l kt radh. (E ngr gotn dhe e l
n tok.) Kurse ju pijeni.
TAJRONI Faleminderit. (E than gotn dhe mekanikisht e mbush prsri. Papritur,
me ndjenj neverie ndaj vetes.) Edhe at bjonden, at dosn e dhjamur n tren
edhe at e bra tap! Prandaj (Hesht i trembur.)
XHOZI (E shqetsuar.) Prse e keni fjaln? far treni?
TAJRONI Gjepura! Mos ma vini re. (E pi gotn me etje dhe e mbush srish me
pamjen e njeriut, q nuk di bn). Ndoshta do tju tregoj nj dit jo tani dhe kur
do t mund t Kjo do tju shroj njher e mir! (Befas e kupton, far shprehu.
Me lvizje t strvitur mbledh supet. Me cinizm.) Dokrra! Prap po flas prart! Me
sa duket, kam pir shum, pa e vn re as vet se kam mir kokn (Me
ngathtsi.) M mir po shkoj n vendin tim, n pijetore, t bie t fl.
XHOZI (Vrazhd, por n zrin e saj ndihet keqardhje.) Skeni pr t vajtur
gjkundi! Nuk ju l! (I bie leht faqes. Me gaz t shtirur.) Ashtu! Ju lumt! Kurse un
nuk do t pi m. Sikur m ra n kok. Sikur m jan errur syt gjithka m duket e
mjegullt, prve hns dhe ndrrs. Edhe un sikur jam prej ksaj ndrre, edhe
ju (Me buzqeshje t hidhur.) Un vazhdimisht harroj ato, q sduhet ti harroj.
Shpresoj q kjo t jet gnjeshtr, megjithse e di mir, q jam budallak.
TAJRONI (I turbulluar.) Prse, budallak?
XHOZI Ska rndsi. (Me t qeshur t shtirur.) Eh, sikur tju shihte plaku im i
gjor, si e derdht uiskin e tij me siguri do ti binte ndonj damlla!
TAJRONI (Buzqesh.) Po, e marr me mend!
Pauz.
(Me ton gazmor dhe t mbl.) Por ai shtiret e aq. Vetm hiqet cingun, por miqt nuk
i mashtron. Ata e din q Fili sht gati ti fal edhe kmishn e fundit. Plak i
uditshm! (Sentimental.) Miku im i vetm, Xhozi pa ju llogaritur juve.
karakter!
XHOZI (Mezi prmbahet, e fyer nga hipokrizia e tij.) Oh, Zot i madh!
TAJRONI (Mbledh supet.) E shoh q kujtoni se e kam nga pija, q qurravitem
kshtu. Por un e them me gjith shpirt
XHOZI Ashtu?! Mir, mir, edhe pa ju e njoh mir babushin tim.
TAJRONI Ju duhet ta moni, ai vetm pr ju lutet dhe ju kupton ku e ku m mir,
se kujtoni ju. (Kthehet nga ajo me buzagaz gjith qesndi.) Jo m keq se un
XHOZI (Nuk dorzohet.) Me nj fjal, jo kushedi far. Ndoshta un i bie m t,
mendoni ju pr mua (Me t qeshur mosprfillse.) E, n sht kshtu, m mbetet
vetm tju mshiroj. Kjo do t thot q jeni thjesht debil
TAJRONI (Hedh uiski n got dhe e l shishen n tok. E shikon Xhozin drejt n sy
dhe flet me ton paralajmrues.) Ju lutem, mos harroni; sikur ju thash q keni sy t
bukur, edhe buz edhe gjoks
XHOZI Jo, nuk harroj (Me ton tundueseje me prvoj.) Uluni m pran dhe un
do tju lejoj t mbshtetni kokn
TAJRONI Jo. (Ulet, por nuk mbshtetet tek ajo.) Vetm mos m lini t shtirem, si
aq i dehur, sa nuk mund t prgjigjem pr veprimet e mia. Un gjithmon e di bj.
Diku ktu me tru e kuptoj Kjo sht e keqja.
Pauz.
(Befas me ton t udithshm.) Ruajuni, Xhozi. Edhe ajo u ngazllye, pasi arriti t m
dehte. Kujtoi se do m sillte sipas qejfit. Por pastaj nuk u gzua aq jo- o
XHOZI Cila?
Ai nuk prgjigjet.
(Me mendjelehtsi t shtirur.) Shpresoj t mos kujtoni q edhe un dua tjua hedh?
TAJRONI (I hutuar.) far? (Pasi e kupton, i fyer.) Sigurisht q jo! sht ky
muhabet? O Zot, ju nuk jeni prostitut!
XHOZI (Vrazhd.) Jo, por jam budallak. Asnjher nuk di ti fsheh gjrat, q
kan t bjn me mua.
TAJRONI (Me inat.) Ja tek nisi srish kjo! Mos e shani kot veten. Marrzira!
XHOZI (E prekur.) Jo, dgjoni ktu! Edhe i dehur po t jeni mos guxoni t flisni
kshtu me mua!
TAJRONI Kurse ju mos na thoni gjepura gjithfar! M dhat fjaln, q nuk do t
luani komedi ktu. (Hesht pak, pastaj si i hutuar.) Ju nuk mund ta kuptoni. Ajo ishte
dosa m e flliqur, q kam hasur ndonjher
XHOZI Cila ajo? Bjondja e trenit?
TAJRONI (Dridhet, prer.) E trenit?! Kush tha e trenit? (Me ngut.) Ah, po un
ta thash (I prhumbur.) Bjondja? E pastaj? Po kthehesha nga bregdeti. Ka
koh Por m duket, sikur ka ndodhur sot. Ska as t tashme, as t ardhme Vetm
t shkuar e cila prsritet srish e srish. Dhe nuk i shmangesh dot. (Ndryshon
ton.) Gjepura! N djall t vej!
TAJRONI M plqen. sht kaq e mir, e fuqishme, e ngroht tamam si ju. (Ia
puth dorn.)
XHOZI (Mezi prmbahet.) Ah, pr hir t Zotit! (E trheq dorn, me shaka.) T
harxhosh puthjet pr dorn time! Me siguri, edhe hna qesh me ne.
TAJRONI N djall t vej hna! T gjitha hnat, q kan ndriuar q nga koha e
Ramsesit, do ti kmbeja vetm me nj fener t Broduejit! (Nxjerr nj cigare dhe e
ndez.)
XHOZI (E kundron n fytyrn e ndriuar nga shkrepsja.) Dhe nesr n mbrmje
do ti hipni trenit dhe do tia mbathni pr n Broduejin tuaj t dashur?
TAJRONI (Vazhdon ta mbaj shkrepsen e ndezur n dor, e sodit me habi.) Nesr?
Nga e mort kt?
XHOZI (E habitur, nuk di t prgjigjet.) Po udi!
TAJRONI (Mbledh supet.) Ather, do t ket qen vrtet i dehur tap. Vetm
kshtu mund t shpjegohen gjrat.
Pauz.
(Me ton tjetr.) Kuptohet jo gjithmon
XHOZI Po jo gjithmon.
TAJRONI (Vazhdon pa ndonj interes t veant, vetm pr t mos e vrar
mendjen.) Kurr nuk sht matur t m godas. qe ajo q i ra n kok?
XHOZI (Veshngritur.) Nga ta di un, kur as ju vet se dini?
TAJRONI Iden se kam. Vetm nse M duket se provova t bja shaka me t.
N tavolinn ton erdhi u ul Simpsoni. Harderi e kish drguar. Ju kujtohet, kur
Harderi u largua q ktej, un thash q ju e keni kthyer kt ferm n minier ari.
Bra shaka, por doli q kisha pasur t drejt. Si thoni ju, sa m ofroi Simpsoni?
Dhjet mij dollar! Pr at Zot!
XHOZI Dhe ju pranuat?
TAJRONI I thash Simpsonit se pranoj. Vendosa ti jap nj msim t mir Harderit,
le t kujtoj q i eci kt radh! Ndrsa nesr, kur t vij t m takoj, do ta drgoj n
djall, bashk me parat dhe naftn e tij!
XHOZI (E ndien q ai thot t vrtetn. Nga gzimi nis ti merret goja.) Aha, ja si
qenka puna!
TAJRONI (Me buzqeshje.) Kuptohet, edhe Filin desha ta vija n loj. Sepse edhe
ai qe i pranishm. Por e dija q nuk ia punoja dot
XHOZI (Me pasiguri.) Ndoshta pikrisht kt radh ia hodht, ? Megjithse ku
ta dish
TAJRONI Prandaj u mat t m godiste? (Qesh, por e qeshura e tij duket disi
artificiale.) Po t jet kshtu, bukur e paskam luajtur! (Me breng dhe hidhrim.)
Megjithat, nuk do tia fal kt. I kam dhn fjaln q fermn do tia shes vetm atij.
Pr cilin m merr ai mua? Duhet ta dij q ju t dyve as pr 10 milion nuk ju
mashtroj!
XHOZI (Nuk e prmban dot gzimin.) Mua m thoni? Pse, nuk e di un? Xhim, i
dashur! (E prqafon fort dhe e puth.) E kam ditur q ju kurr Edhe atij i kam
thn (E puth srish.) Oh, Xhim, sa fort ju dua!
TAJRONI (Srish me mirnjohje t thell e t uditshme.) T faleminderit, Xhozi!
Q nuk besuat se jam maskara. Kt t gjith e besojn, madje edhe un vet dhe
jo pa shkak (E ndryshon menjher temn.) E kuptoj edhe vet, u tregova vrtet
budalla, q u preka kaq shum nga kjo histori, por Pa pritni un sikur i thash
sot, q i pata shkruar vllait dhe mora prej tij plqimin pr tua shitur juve fermn.
Dhe Fili m falenderoi. Mu duk sikur u prek shum. Nuk e kuptoj, si mundi ta
harronte kt.
XHOZI (Me t egr.) As un nuk e kuptoj. Do ta bj t m shpjegoj ca gjra nesr
q pa gdhir (Ndreqet.) kur t kthehet n shtpi.
Pauz.
(E indinjuar.) Ah, mor pusht, plak i mallkuar! Do e msoj un si (Prmbahet.) t
tallet me mua.
TAJRONI (Buzagaz.) far, do t merrni shkopin prap? Ama, numra bni dhe ju,
Xhozi! (E prqesh.) Ah, moj Mesalin, me t gjih ata dashnort tuaj! N fakt, ju
asnjher
XHOZI (Me pamje t shpenguar.) Mos e gnjeni veten, ju lutem!
TAJRONI Krenaria ka marr m qaf edhe engjjt far, ende doni t vazhdoni
t shtireni me mua?
XHOZI (Sa mezi dgjohet.) Ju mendoni se un asnjher sepse askush nuk ka
dashur? (E ul edhe m zrin.) Sepse un jam si lop
TAJRONI (Me ledhatim.) Marrzira! Pas jush do t vite cilido, boll t doni ju. I
keni trhequr pr hunde, derisa jeni bindur, q i keni vn posht. Vetm kaq keni
dashur. Ndrsa, kur bheshin pak m t guximshm, merrnin nj msim t mir, sa
mezi shptonin kokn.
XHOZI (Me vuajtje.) Mos, Xhim, t lutem!
TAJRONI T paktn un kam t drejt t them t vrtetn! Ne t dy jemi njlloj.
Mund t gnjejm gjith botn, por jo veten, si bn shumica e njerzve. Dhe nuk
kemi fuqi ti shmangemi vetes As n fund t shishes, as n ndonj ishull t
pabanuar nuk dim t fshihemi. (Me humor.) Prse nuk m pyesni, si ju kam njohur
kaq mir? Ju mundoheni t luani, si n nj teatr t keq. Edhe adhuruesit tuaj po
ashtu. I kam dgjuar shpesh n pijetore. T gjith e gnjejn njri-tjetrin, si hamshor
il. Asnjri nuk e pranon q ka marr vetm shqelma bythve, sepse secili mendon
q tjetri ka arritur dika m shum. Dhe nuk duhet tu vm faj. Pr m tepr, ata e
din q ju as doni t dini pr ta. Prandaj
XHOZI Mjaft, Xhim, ju lutem!
TAJRONI Natyrisht, Fili i di t gjitha, por vetm sot e pranoi para meje.
XHOZI (E habitur, hakmarrse.) Ashtu?! Vetm mos m rnt n dor!
TAJRONI Juve nuk do tjua thot. Nuk do tju fyej.
XHOZI Ashtu, ? Mir (Gati histerike.) Mjaft folm pr t, dgjuat?
TAJRONI (Ngre supet i habitur.) Si t doni. Mendova se ka ardhur koha ti
sqarojm gjrat pr t mirn e Filit, por edhe tuajn gjithashtu. Ju nxeheni pa t
drejt me t, kurse mua m duket sht ai, q duhet t mrzitet e t inatoset me ju. A
thua vrtet nuk e kuptoni q e vini n pozit budallai, kur luani rolin e nj vajze t
prdal?
XHOZI (Mbledh buzt.) Ssht e vrtet! Ai as e an kokn pr mua. Un i duhem
vetm pr interesat e veta. Ai
TAJRONI Mos u bni budallaqe. Ai ju do. Edhe un. (Kthehet, ia trheq kokn dhe
e puth.) Edhe un, Xhozi. Ju dua
XHOZI (Me ankim dhe breng.) Vrtet, Xhim? Vrtet? (E detyron veten t
buzqesh, me z t ult.) Ather, edhe un do tju hapem. Kam qen budallak.
Jam ende vajz. (Qan nga turpi dhe poshtrimi.) Kurse tani e tutje ju kurr dua q
ju ju dua m shum se m par, pas ksaj q ndodhi (E puth si e trbuar.) Por ti
duhet! Do t t detyroj un! E di q ti m dshiron. Nuk e besoja, por sot tani e
di. Nga puthja jote e kuptova. (E puth prsri.) Ah, budallai im! Sikur un e vras
shum mendjen, do t ndodh nesr! Kam t sotmen dhe dashurin tnd, t ciln
nuk do ta harroj sa t vdes! (E puth.) Ah, i dashur Xhim, ti e the vet q ne kemi
vetm kt nat. (Mrmrin mbl.) Eja. Eja me mua. (Ngrihet dhe e trheq pr dore,
me t qeshur t shkurtr, si t tallej me veten.) Vese duhet t largohesh para se t
zbardh. Mos dhnt Zoti e harroj kt
TAJRONI (Me t ka ndodhur ndryshim i uditshm. Ai e sodit me qesndi dhe
lakmi cinike. Flet me vshtirsi, si t ishte dehur papritur.) Hajde, shpirte! E si thua ti,
prse erdha ktu? Ska prse t prdridhemi kot. (I afrohet dhe i ngjishet me t gjith
trupin.) E di q je e kndshme? Kam koh q ta kam vn syrin. Dashuria profka!
Un do t t tregoj sht dashuria. E di krkon ti, mack!
Ajo e shikon e tmerruar.
(E puth vrazhd.) Eja, kukulla ime, eja bjm nani (E shtyn pr nga dera.)
XHOZI (E tmerruar.) Xhim! Mos! (Shkputet prej tij me t till forc, sa atij i
merren kmbt dhe pr pak gremiset nga shkallt, por ajo e mbrthen n koh pr
dore. Ai bie mbi njrin gju. Ajo edhe vet mezi mbahet. Duke guluar.) Xhim! Un
nuk jam lavire!
TAJRONI (Po me njrin gju n tok. I drojtur, si t mos e dinte ka ndodhur.)
djall pune sht kjo? M duket se desha t t! Mos aj kok! Jam i dehur i
paprgjegjshm. (Duke u lkundur, ngrihet n kmb dhe zbret shkallt.)
XHOZI (Mbyll fytyrn me duar.) Oh, Xhim! (Qan.)
TAJRONI Mos qaj. Nuk ndodhi gj.
Ajo vazhdon t qaj me dnes.
(Flet me vete pa kuptim.) Gjepura! Mos u shtir! Ti e dije bje. (Shikon para vetes i
tensionuar.) Pr t qeshur, ? Mua vrtet mu b sikur Pr at Zot, Xhozi! Pr nj
sekond mu b sikur ishit ajo dosa bjonde (Me nxitim.) Tamam si n jerm. Duhet
ta mbledh veten. (Krkon me sy shishen dhe gotn.) Po pi edhe nj.
XHOZI (I heq duart nga fytyra, si e trbuar.) Derdhe t gjith shishen n fyt, po
deshe vetm hesht! (E mbyll srish fytyrn me duar, qan.)
TAJRONI (I fyer e i brengosur e shikon me vrejtje.) Nuk mund t m falsh?
Gabim e ke. M mir, m thuaj faleminderit, q tu hapa (Hesht, si t priste q ajo
ta kundrshtonte, por Xhozi nuk i prgjigjet. Mbledh supet dhe mekanikisht mbush
gotn.) Hajt, le t pim! (Pi dhe e v shishen dhe gotn n tok. I plogt.) T fundit,
pr rrugs. M duket se romani yn nn dritn e hns dshtoi. M mir po iki.
XHOZI (Me z t shurdhr.) Po. Ik m mir. Natn e mir!
TAJRONI Jo, jo natn e mir. Lamtumir.
XHOZI (Ngre kokn.) Lamtumir?!
TAJRONI Po. Nuk do t shihemi m, do iki n Nju Jork. Bra budallallk q erdha.
Mendoja se Por ti nuk mund t m kuptosh. Prandaj e gjitha kjo sht pes me
hi (Kthehet pa shpres, ngre supet dhe bn t largohet.)
XHOZI Xhim!
TAJRONI (Ndalon, me qortim t hidhur.) Lavire? Kush tha q je lavire? Por
prse u solle ashtu? Un t paralajmrova. Nuk erdha pr kt. Edhe ti sikur m
premtove q sot do t ishte ndryshe. djallin m premtove, nse krkon po at, q
duan t gjith t tjert, nse dashuria pr ty sht vetm kjo? (Si fajtor.) O Zot, m fal,
Xhozi! E kuptoj ndien n shpirt dhe, po t mundja t t dhuroja dashuri Por ja q
sbhet! Ti nuk m njeh. Un do t kisha helmuar gjithka edhe tek ti, edhe tek vetja
ime. Edhe me kaq i kam helmuar t gjitha, por ather do t ishte shum m keq
Sado t mundohem, do e bja kt nat si t gjitha t tjerat edhe pr ty. Ti do t
rrije shtrir me syt hapur, do t shihje si zbardh dita e hirt, do t ta merrnin frymn
neverija dhe brenga, kurse vera e dashuris, pr t ciln cicrijn poett, do t t
bnte vetm t skrmitje dhmbt
XHOZI (E dshpruar.) Xhim, mos! T lutem, mos vazhdo m!
TAJRONI Ti do m urreje edhe mua, edhe veten dhe jo pr nj dit a dy, por pr
tr jetn! (Me njfar mburrjeje t lig, shpotitse.) Besom, voglushe, po ai nxiva
jetn dikujt, ai kurr nuk do ta marr m veten!
XHOZI (E brengosur.) Lamtumir, Xhim!
TAJRONI (Me t lutur.) Xhozi (Mbledh supet. Thjesht.) Lamtumir. (Kthehet
prapa. Me hidhrim.) Edhe un nuk e kam t leht t t fal. Desha dashuri nga ti t
paktn pr nj nat mendoja se m do. (Shurdhr.) Gjepura! N djall t vej! (Bn
disa hapa.)
XHOZI (Mnon pak, tek lufton me dashurin e saj, pastaj brof n kmb dhe
vrapon pas tij. Me mblsi t veant, t pushtetshme, prej nne.) Eja ktu dhe mos
fol gjepura! Prse u dashka t t fal? M fal ti q u tregova kaq budallak Por tani
e kuptova dhe jam gati t t jap at q krkon. (E prqafon dhe e puth, por megjith
pasionin, ajo sht prkdhelje e mbl prej nne, s cils ai menjher i prgjigjet
me mirnjohje.)
TAJRONI (Thjesht.) T faleminderit, Xhozi! Sa e bukur je! T dua. E dija q do t
m kuptoje.
XHOZI Natyrisht si t mos e kuptoj? Eja. (E z pr beli dhe e trheq leht
prapa.)
TAJRONI Nuk desha t largohesha. Ti e di
XHOZI Sigurisht, e di. Ulemi. (Ulet n shkallaren e siprme, at e ul nj m
posht, n vendin e mparshm.) Ja kshtu M lr t t prqafoj Tani mbshtete
kokn n gjoksin tim si deshe vet. (Ai mbshtet kokn n gjoksin e saj. Ajo e
prqafon me mblsi.) Ja, kshtu. Harroje q u solla si budallak dhe m fal pr ato,
q mendoja vetm pr veten time. (Zri i dridhet, por ajo vazhdon e vendosur.)
Un do t t jap at q deshe pr krenarin dhe knaqsin time (Me z plot
humor.) Dhe se kam hi t vshtir sepse t dua dhe kjo dashuri ndoshta sht
m e fort, se gjithka n bot sepse mua m kushton shum shtrenjt. (Hesht, e
shikon n sy.)
Ai ka mbyllur syt; fytyra prej pijaneci, e munduar, e lodhur duket nn dritn e hns
si mask e zbeht; ajo sht e qet, si modl allie i marr nga nj i vdekur.
(E trembur.) Xhim! far ke?
TAJRONI (Hap syt. I prhumbur.) Prse pyet?
XHOZI (Me ngut.) E ke nga hna. Dukesh aq i zbeht symbyllur
TAJRONI (Thjesht.) Ngjaj si i vdekur?
XHOZI Jo. Por mu b se t zuri gjumi.
TAJRONI (I lodhur, pa shprehje, si t donte ti shpjegoj dika, por kjoas atij nuk i
intereson m prej kohsh.) Dgjo, a t t tregoj nj histori t shkurtr? Gjat gjith
jets vetm pr dika kam ndrruar. Q pres s vogli m kan plqyer shum kuajt e
garave. M dukeshin si krijesat m t mrekullueshme n bot. Vazhdimisht kam
luajtur me bastet e kuajve. Prandaj ndrroja, ndoshta ndonj dit do t bhesha me
para dhe do t luaja n garat dhe, sipas sistemit tim, do t vija baste vetm pr
favoritt. N ver do t shkoja me kuajt e mi n jug, kurse n dimr do t kthehesha
n veri dhe do dit do t merresha me garat. (Me ton t but.) Kjo jet m dukej
lumturia m e madhe, m e plot.
Pauz.
XHOZI Po mir, tani mund tia lejosh vetes dika t till.
TAJRONI Jo, Xhozi. Nuk mundem. Kjo sht e keqja. E provova, para se t vija
ktu. Mora para borxh pr llogari t testamentit, q pres t marr, mirpo as dsha m
t dija, fitoja apo humbisja. Kuajt ishin t bukur, si gjithmon, kurse un pyesja
veten: po mua, m hyjn n pun t gjitha kto? Bukuria e tyre nuk m bnte m
prshtypje. Madje gzohesha, kur mbaronte dhe gara e fundit dhe un mund t
kthehesha n hotel, te shishja ime. (Hesht. Vshtron diku n hapsir me shikim t
prhumbur.)
XHOZI (E shqetsuar.) Prse mi tregon t gjitha kto?
TAJRONI (Me t njjtin ton moskokars.) Ti m the q ngjaj me nj t vdekur.
Por un vrtet jam i vdekur.
XHOZI Ssht e vrtet! (E prqafon, si ta merrte n mbrojtje.) Mos fol kshtu!
dhe dika ndodhi me mua. E kuptova q nuk ndieja gj. Mu duk se edhe vet isha
i vdekur. E dija q duhej t qaja. Edhe lott e dehura do ishin dika m mir se higj.
Por nuk qaja dot dhe mallkoja veten: Maskara, po kjo sht nna! Ti e ke dashur,
kurse tani sht e vdekur. Ajo iku prgjithmon nga ti dhe kurr, kurr m nuk do t
kthehet. Por as kjo sm ndihmoi. Provova ta ngushlloja disi veten: Po ajo
sht e vdekur. As do t dij, po qan ti apo jo. Nuk an kok m pr ty. Tani ajo
ndihet mir, ti nuk e mrzit dot m. M n fund shptoi prej teje. Pr hir t Zotit,
hiqju qafe s paku tani. Lre t qet! (Ngadal, tallet me veten.) Por prreth kishte
njerz, e dija q ata prisnin dika nga un. Por hileqari hileqar mbetet. Dhe vendosa
t luaja melodram. Rash n gjunj, mbylla fytyrn me duar, i nxora me zor dnesat
dhe brita: Dredharak i ndyr! Hileqar i mallkuar! O Zot, edhe nj minut dhe ti do
tia marrsh kngs! (Hap syt dhe ia plas gazit me t keq.)
XHOZI (E tmerruar, plot me keqardhje t thell.) Xhim! Mos! Mjaft tani! Gjithka
i takon s shkuars. Boll e ke ndshkuar veten. Fundja, i dehur ishe. Me siguri nuk
doje
TAJRONI (Srish i mbyll syt.) Duhej ta sillja ktu, pr ta varrosur pran plakut.
Porosita nj kabin n tren dhe u mbylla atje me nj ark uiski. Por sado q piva, nuk
e harrova dot. Pastaj nuk durova m vetm, mbyllur n kabin. M bhej sikur atje
bridhnin gjithfar fantazmash. Po mendesha. Mu desh t dilja dhe t krkoja dik,
t m bnte shoqri. Aq i bezdisa njerzit, sa fatorinoja deshi t m mbyllte me els
n kabin, po t vazhdoja tu bija m qaf udhtarve. Por m n fund gjeta nj
udhtare q ishte msuar t kishte pun me t dehur, dinte t shtirej, po ta paguanin
mir, sikur t dehurit i plqenin m shum. Ajo sikur e kishte t shkruar n ball q
vinte nga shtpit publike; ajo dos bjonde ngjante me nj kurv, m shum se njzet
kurva bashk. Fytyrn e kishte si t kukulls me trup njeriu, kurse buzqeshjen
joshse, t ftoht, si putrat e ariut polar. I dhash nj kartmonedh fatorinos, q ti
onte nj pusull dhe natn ajo m erdhi n kabin. Edhe ajo n Nju Jork shkonte.
Dhe do nat pr 50 dollar n nat (Hap syt dhe vshtron si i prvuajtur
prmes drits s hns, si t prjetonte skenn n tren.)
Fytyra e tij sht shtrembruar nga pikllimi. Ai e fsheh n gjoksin e saj dhe qan me
dnesa.
(E shtrngon fort pran vetes dhe flet me z t ult, tek sodit qiellin e mbuluar nga
drita e hns.) Ajo t dgjon. Un e shoh atje, te drita e hns; shpirti i saj sht i
mbshtjell me at drit, si me pelerin t argjendt. Edhe mua m kuptoi, edhe mua
m bekoi
Qetsi, dnesat e tij sa vjen e shuhen.
Ja, kshtu. Mos e lodh shum veten, i dashur. (E shikon dhe e ledhaton si fmij.)
Pusho tani, fli. (Me qortim prkdhels.) Ske thua, burr i mir je; deshe t ikje
nga un, kur nata q t pata premtuar, sapo kish nisur, nata jon, q nuk ngjan me t
tjerat, nata para agimit, i cili nuk do t zbardh pas dritares s turbullt, por do t lind
n qiellin e pastr, si garanci e qetsis dhe e paqes pr shpirtin e drobitur. (Me
buzqeshje t leht.) Dgjom, Xhim! H, a nuk jam poete? Kujt do ti shkonte n
mendje? (Pauz.) E nuk bn dashuria pr njeriun?! (E shikon n sy.)
Ai rri me syt mbyllur, kurse fytyra e ndriuar nga hna ngjan e zbeht dhe e lodhur.
Ajo sikur merr frym prehje t pajet, prehje t vdekjes.
(Trembet. Pastaj sikur i bie m t dhe mrmrin.) Po fl. (Me z t ult, nanurits, si
ti kndonte nj kng djepi.) Ja, kshtu! Kshtu! Fli i qet, i dashur. (N ast
dshprimi t papritur.) Oh, Xhim, Xhim, a thua as dashuria ime nuk do t t shptoj
dot? Ti mjafton t dshiroje dhe (Tund kokn.) Jo. Kjo nuk do t ndodh. (Heq syt
mnjan, pastaj i kthen srish nga ai. Fytyra e saj shpreh lodhje, tronditje
shpirtrore, trishtim. Qesh me zor; si t tallej me veten.) Ske thua, t bukur fund
patn t gjitha planet e mia! Rri ktu, duke shtrnguar pas gjoksit nj kufom, kurse
surrati i hns debile m kapardiset atje lart dhe m zbardh dhmbt.
BIE PERDJA
AKTI I KATRT
XHOZI Mos fol marrzira! Nuk e sheh q merr frym? Fl si i vdekur. Mos m rri
aty gojhapur! Ulu.
Tjetri ulet i bindur n gur. N fytyr duket fajtor, i trembet asaj, q e pret tani.
Heshtje.
(Nuk shikon nga ai. M n fund, e pyet e hidhruar.) H, ku i ke dshmitart?
HOGENI (Ndihet fajtor.) Dshmitart? (Rreket t sajoj buzagaz t shtirur.) Oh,
Zot i madh! Doli dika krejt qesharake Piva aq shum, sa e harrova rrengun ton,
mezi arrita deri n shtpi dhe u shtriva n plevic.
XHOZI (Shprehja e fytyrs s saj bhet edhe m e vrazhd.) Gnjen!
HOGENI Jo, nuk gnjej. Tani u zgjova. Nuk e sheh si jam br, gjith kasht?!
Kjo sht prova, q nuk gnjej.
XHOZI Nuk e kam fjaln aty, ti e di fort mir. (Me qortim t hidhur.) Me nj fjal,
tani sapo u zgjove, ? Dhe u zvarrite deri ktu t shohsh, n ka ndezur dhelpria
jote?
HOGENI (Fajtor.) Nuk po t marr vesh, ku krkon t dalsh?
XHOZI Babush, mjaft gnjeve! Kt radh sikur e teprove.
Ai krkon t justifikohesh, por vshtrimi i saj e bn t hesht i drojtur. Pauz.
HOGENI (Nuk duron dot m, mrmrin.) Por edhe po t vija me dshmitar
do t shihnin ata ktu?
XHOZI Higj. Ke t drejt. Higj. (Buzqesh aspak natyrshm.) Prve
mrekullis s madhe, t ciln as ata, as ti nuk do ta besonit.
HOGENI far mrekullie?
XHOZI Vajzn, q lindi nj foshnj t vdekur. A nuk sht kjo mrekulli e
mrekullive?
HOGENI (I shqetsuar.) Mjaft me kto marrzira! Po m shkojn mornica npr
trup. (Me ton hokatar t shtirur.) Ti je ajo vajza? Po, po ktu smund t bhej pa
nj mrekulli. (Zgrdhihet.)
XHOZI Baba, t thash nj her, mjaft gnjeve.
HOGENI Prse gnjekam? (Hesht dhe ia ngul syt fytyrs s saj.)
Ajo hesht, si t kish harruar pr pranin e tij. Syt i ka drejtuar nga drita opaleshente
e qiellit.
XHOZI (Si t fliste me vete.) S shpejti bukuria vet do t derdhet n mbar botn
dhe do ta zgjoj
HOGENI (Nuk e fsheh dot m gjat shqetsimin.) Xhozi, e dashur! Pr hir t
gjithkaje t shenjt, m thuaj t ka ndodhur? M thuaj!
XHOZI (Fytyra i bhet srish e vrazhd dhe e piklluar.) Ta thash nj her, higj!
HOGENI Higj? Sikur ta shihje, si e ke fytyrn
XHOZI Cila sh ajo femr, q nuk pikllohet, kur vdes ai, q ajo e ka dashur? Por
n shpirt ndihem krenare
HOGENI (Me dhimbje t mundimshme.) Mjaft m fole, si e mendur! (E ngre
zrin, me mllef hakmarrs.) Dgjo! Nse Xhim Tajroni t ka fyer
Tajroni lviz paksa n gjum, rnkon, ngjesh fytyrn pas gjoksit t saj, si t lypte
mbrojtje.
XHOZI (E vshtron dhe e pushton m fort. Me z t ult, nanurits.) Pusho, i
dashur, pusho lodhu edhe pak. (Kthehet gjith mllef nga i ati, me z fare t ult.)
Ule zrin, sa her t ta them? Mos e zgjo! (Pasi hesht pak sekonda, m e qet.) Asgj
fyese nuk m ka thn. Vet e kam fajin. Mendova se kisha ende shpres. Nuk e dija
q ka vdekur, q ky shpirt i humbur erdhi tek un, pr tu penduar dhe pr t gjetur
prehje, s paku pr nj nat t vetme
HOGENI Hesht, Xhozi!
XHOZI (Pas nj pauze, me z t shurdhr.) Ai nuk do t m fyente kurr. Ti e di
kt. (Me qesndi.) A nuk m tha q jam e bukur dhe se do si di vet? (Thjesht.)
Puna sht se qe dehur dhe se i hipi n kok t fler ja, kshtu, si fl tani. (Me
vrazhdsi t shtirur.) Lavdi Zotit, nata kaloi m n fund. Jam e cfilitur. Kurse fyerje
jo, fyerje nuk pati
HOGENI Mos m gnje mua! Un
XHOZI (Me fytyr t piklluar, vrazhd.) Mos t t gnjej?! Ti m gnjeve mua!
Deshe t m shfrytzoje, pr t prlar me putrat e tua t lerosura parat, q do t
marr ai!
XHOZI (E emocionuar.) Ky agim nuk sht gri, Xhim. Ai nuk ngjan me t tjert
(E sheh q Tajroni fl, me keqardhje.) T gjitha i harroi. As vuri re ndonj ndryshim.
(Papritur e shtyn nga vetja dhe e shkund vrazhd.) Zgjohuni, pra, zgjohuni, pr hir t
zotit Un smundem m!
TAJRONI (N gjysmdremitje.) Ej, bij, mos bj zhurm! far? (Zgjohet dhe
kapsallit syt, pr t przn gjumin. Me habi t turbullt.) Xhozi?!
XHOZI (Po me keqardhje.) Po pra, po, dora vet; kujtuat ju se ishit me ndonj
prostitut? (E shtyn.) Pa h, ngrihuni, ndryshe do tju zr gjumi prsri.
Ai ngrihet me vshtirsi n kmb, ende i trullosur nga gjumi; trupi i sht mpir si
dru.
(E mposht fyerjen, merr ton shoqror, por vazhdimisht ruan n e mban mend ai
ndodhi natn.) Ju jan mpir duart dhe kmbt. Natyrisht! Mund tju ngushlloj.
Ndihem m keq, sepse ju mbajta gjithat koh. (Shtriqet, frkon duart e mpira,
turfullon.) U lodha dhe m duket se nuk do ta marr dot veten. (Ia hedh syt.) Kurse ju
dukeni sikur as vet nuk e dini, nga mbit ktu. Vrtet nuk mbani mend gj?
TAJRONI (Lviz duart dhe kmbt si i trembur; prgjumsh.) Nuk e di. Lrmni ta
mbledh pak veten.
XHOZI Duhet t pini nj got, pr t nxjerr t mbrmshmen. (Merr shishen dhe
gotn, ia mbush.) Merreni.
TAJRONI (E merr i bindur.) Faleminderit. (Largohet dhe ulet te guri, duke e
mbajtur gotn me moskokarje.)
XHOZI (E ndjek me sy.) Pijeni, ndryshe do tju zr gjumi prap.
TAJRONI Jo, u zgjova tani. udi! M duket se nuk kam dshir t pi. Po, e vrtet
sht, kokn e kam t rnd. Por ende nuk shoh turbull ende
XHOZI Aq m mir.
TAJRONI Sot se kam nj ndjenj t kndshme lumturie, si t kem fjetur mir dhe
pa ndrra t liga.
XHOZI Ashtu ishte. Kush mund ta dij kt m mir se un? Isha un q ua przura
ndrrat e liga.
(Kthen kokn ngadal nga lindja, ku qielli sht i prflakur me t gjitha ngjyrat e
agimit t mahnitshm. Nuk ia heq syt Xhozit dhe thith me ndje ajrin e mngjesit.
sht i prekur thell, pastaj druhet papritur dhe provon ta kthej me t qeshur. Me
cinizm.) Zoti nuk i ka kursyer mjetet pr dekorin. Megjithse n teatr sikur e bjn
m bukur. Ngrihet perdja. Akti i katrt
Fytyra e Xhozit ka ngrir, ajo ndihet e prekur rnd.
(Me nxitim, e korrigjon veten gjith mllef.) Djalli t m marr! Po un, prse
sprdridhem kshtu? (Me emocion t iltr.) O Zot, sa gj e bukur! Xhozi! Un un
nuk do ta harroj kurr kt, q ndodhi mes nesh!
XHOZI (I elet fytyra. Thjesht.) M bhet qejfi, Xhim. Dshiroja dhe shpresoja q
ta shihnit kt bukuri madje hodha fall mu b sikur kjo qe shenj
TAJRONI (Pa i hequr syt nga dielli, q po lind. Mekanikisht.) far shenje?
XHOZI Nuk e di. Shenj q un ska rndsi! E harrova. (E kalon bisedn n
tem tjetr.) Vetm nuk duhet t mendoni un ju zgjova jo vetm q t soditni
lindjen e diellit. Jemi n fshat ktu, kam pun. (Ngrihet dhe shtriqet. Nn tonin e
saj miqsor fshihet tension gjithnj m i madh.) Merreni edhe si aludim pr ju, Xhim.
Nuk kam koh t merrem me fjal. Bhuni i mir, shkoni n at pijetoren tuaj. E di q
do m kuptoni, prse ju prz. Mos kujtoni q u mrzita nga shoqria juaj. (E detyron
veten t buzqesh.)
TAJRONI (Ngrihet.) E kuptoj. (Pasi hesht pak, befas me ton fajtori dhe me t
shpejt.) Vetm nj pyetje Jeni e sigurt q natn nuk i lejova vetes asgj t teprt?
faji. Padashur e flak gotn tutje, tek ndjen pshtirosje ndaj pijes, e cila sapo i ktheu
kujtesn. E ndjen q Xhozi e ndjek me sy, mundohet i dshpruar q fytyra dhe zri t
mos e tradhtojn.) Uiski i vrtet Tani mu kujtua. Ju m that q Filit ia ka
dhuruar Tom Lombardo. Mir, po shkoj tani, nuk do tju pengoj t punoni. Do
shihemi s shpejti, Xhozi. (Kthehet dhe bn t ik.)
XHOZI (E tmerruar.) Jo! Mos! Nuk do shihemi s shpejti. Tani e tutje nuk do t
shihemi m kurr dhe un e di q kshtu do t jet m mir pr t dy, vese nuk do ta
duroja, nse ju do t turproheshit, vetm se desht dashurin time. Sepse un ndihem
krenare, q munda tjua dhuroj at. (Buzqesh.) Pr hir tuaj, shpresoja q ju nuk do t
mbani mend gj, por meq kjo nuk ndodhi, mos harroni q dashuria ime ju dhuroi
sadopak prehje.
TAJRONI (E vshtron, pa ia shqitur syt; n shpirtin e tij bhet luft. Mrmrin,
duke iu marr goja.) Nuk e kuptoj pr far e keni fjaln. Nuk mbaj mend
XHOZI (Me trishtim.) Mir, Xhim! Ather, edhe un nuk mbaj mend gj.
Lamtumir dhe qofshi i lumtur. (I kthen kraht dhe bn drejt shtpis.)
TAJRONI (I merret goja.) Pritni! Xhozi! (I afrohet.) Un ju gnjeva. Jam i
poshtr. M falni, pr hir t Zotit. Nuk kam harruar gj. Dhe jam i lumtur q i kujtoj
t gjitha. Kurr nuk do ta harroj q ju m desht. (E puth.) Kurr! Dgjuat, kurr!
Edhe un do tju dua sa t jem gjall. (E puth srish.) Lamtumir dhe zoti ju falt
lumturi. (Kthehet dhe nxiton rrugs, pa e kthyer kokn prapa.)
Xhozi rri e ndjek me sy, pastaj e mbulon fytyrn me duar, ul kokn dhe nis t qaj.
Nga dhoma e saj del Hogeni dhe ndalet n krye t shkallve. Ai vshtron Tajronin, tek
largohet. Fytyra i shpreh zemrim dhe keqardhje bashk.
XHOZI (Ndien pranin e tij, pushon s qari dhe ngre kokn. Me z t mbytur.) Prit
nj minut, tani do t t bj gati silln.
HOGENI N djall t vej silla! far, derr jam un, q t mendoj pr t ngrn?
(Me t lutur.) Dgjo, e dashur. T gjitha ato q fole pr poshtrsit dhe gnjeshtrat e
mia, jan t vrteta. Por puna sishte te parat e tij. E pash q kjo ishte mundsia e
fundit, pr tju bashkuar ju t dy, pr ti dhn fund nazeve tuaja t mallkuara dhe pr
tju treguar q e doni njri-tjetrin. Desha lumturin tnde, me t vrtet apo t
pavrtet, jo me kt rrug, por disi ndryshe, ska rndsi si do ta arrija. Desha edhe
at ta shptoja dhe e dija q vetm dashuria jote mund ta bnte kt. Fjalt e tij pr
bukurin e shpirtit tnd m dhan zemr, shpres Edhe n mendova pr parat e tij,
vetm n astet e fundit mendova dhe ska gj t keqe n desha t t siguroja nj jet
t qet dhe t siguruar. A nuk e meriton ti nj t till; pse, tr jetn n kt kasolle do
ta kalosh jetn, n kt ferm t qelbur, duke punuar si argate pr mua?! (Pasi hesht
pak, me keqardhje.) Vrtet nuk beson q po t them t vrtetn? Vrtet m mban ende
mri?
XHOZI (Vazhdon ta shoqroj me sy Tajronin, me t but.) Baba, e di q sht e
vrtet. Nuk t mbaj mri. Mos u tremb se mund t t braktis. Vetm desha t t
friksoja pak.
HOGENI (I bindur, me mirnjohje.) T faleminderit, e dashur.
XHOZI (E detyron veten t buzqesh.) Ah, mor cjap plak, mashtrues i poshtr,
deshe t luaje lakmiqarin, ?
HOGENI (Fytyra i shndrit nga gzimi. Gati i kthehet guximi i zakonshm. Me
sarkazm.) M friksove, ske thua. Thuajse po bhesha gati t shkoja t mbytesha
n prrua, te Harderi. Nj ngushllim t vetm kisha, q ai shmtira nuk do t pinte
dot m nj pik uj nga prroi i tij, vetm q t mos m kujtonte m.
Por ajo nuk e dgjon. Mendimet i jan drejtuar vetm te Tajroni q largohet.
(Vshtron i trembur fytyrn e saj t mrzitur. Me t but.) Mos, bij e dashur! Mos e
torturo veten!
Ajo vazhdon t mos e dgjoj.
(Merr tonin e zakonshm, inator.) far, mos ke ndrmend t freskohesh deri n
mbrmje ktu? Po m grryejn zorrt
XHOZI (Prkdhelte.) Ti baba, mos u shqetso shum pr mua. T shkuara t
harruara! Nuk ndiej dhimbje. Vetm pr t m vjen keq.
HOGENI Pr t? (Trbohet nga inati.) Le t qrohet nga syt kmbt, qelbsira
XHOZI (Me z t lart.) Mos fol ashtu! Un e dua.
HOGENI (Qetsohet, fytyra i mplaket papritur, i trishtohet.) Nuk flas pr kt. E di,
sido q t ndodh me ju t dy, ai nuk ka dashur t keqen. Nuk shaj at, por kt jet t
mallkuar (Me shenja t zemrimit t mparshm.) Dhe, kam Zotin shahit, ajo
meriton t shahet
Xhozi vazhdon t hesht.
(Shton ankueshm.) Por ndoshta edhe veten e mallkoj, sepse jam kopuk i
pandreqshm dhe hajvan plak
XHOZI (Kthehet nga ai dhe prpiqet t buzqesh.) Pr kt skam ndrmend t t
kundrshtoj. (Prkdhelse.) Mos u mrzit, baba. Tani u qetsova Ne t dy nuk
rrojm keq. (Srish mundohet t bj humor.) E-eh, kt radh ti m largove
prfundimisht nga burrat. Ska pr t patur m kurr hare dhe emocione t tilla.
HOGENI (Sikur i mban ison, me mllef.) T bj un t qeshsh, provo t m
mundosh ende me uri, do t t djeg
XHOZI (E pranon lojn e tij.) Mua mos mu kanos, llups plak! Shko n dhom,
tani ta sjell silln
HOGENI Tani fole tamam. (Futet n shtpi prmes dhoms s saj.)
XHOZI (Arrin deri te dera, kthen kokn, pr t par edhe nj her nga rruga.
Fytyra i shpreh mblsi dhe trishtim.) Dhnt Zoti, t plotsohet dshira jote, i dashur
dhe ti t mbyllsh syt sa m shpejt njher e prgjithmon. Dhnt Zoti, pajtohesh
m s fundi me veten dhe gjen qetsi! (Kthehet ngadal dhe futet n shtpi.)
1942
BIE PERDJA