Kryqzatat Pjesa 1: Invazioni

T rralla jan epokat historike q rezonojn n bott Muslimane dhe t Krishtere aq shum sa
Kryqzatat. Kjo luft epike pr far t dy fet e shohin se tok t shenjt, ndihmoi n
formzimin e zhvillimit t Evrops dhe Azis Jugperendimore n aspektin politik, social dhe
fetar edhe pr shekuj t tr m von. Tregimet heroike pr trimri, vendosmri dhe kalorsi
jan tem e legjendave. Kjo seri n Historin e Harruar Islame do t marr nj qasje hap-pas-hapi
pr t kuptuar origjinn, betejat dhe rezultatet e Kryqzatave.
Bota e Muslimanve n fillim t shekullit XI (vitet 1000), ishte n nj rrmuj politike. Perandoria
e madhe Abaside q u themelua n mes t viteve 700-nd ishte vetm nj hije e vetvets tashm, e
udhhequr nga Kalif marioneta (kukulla) prderisa fuqia e vrtet ishte n duar t lufttarve
Turk siq ishin Selxhukt. Selxhukt sundonin Anadollin, ku krijuan nj territor t quajtur
Sulltanati Selxhuk i Rum-it, tokat e Siris dhe Irakut e gjithashtu edhe Persis. Megjithat, ata
nuk ishin nj shtet unitar. do rajon (apo madje edhe qytet) kishte guvernatorin (Emirin) e vet i
cili ishte vazhdimisht n luft me Emirt tjer fqinj. N Afrikn Veriore, nj shtet rival i
Ismailive Shiit, Perandoris Fatimide, ishte n krye. Fatimitd vazhdimisht prpjekeshin pr t
zgjeruar territorin e tyre brenda zonave me Selxhuk Sunni, me qytetin e shenjt t Jerusalemit n
kufi t tyre.
Pavarsisht ksaj skene t prar politike, Turqit ishin duke zgjeruar Perandorin e tyre n tokn
Bizantine. N betejn e Manzikertit n vitin 1071, Turqit fuqishm mposhtn Bizantint, q
parktikisht morrn t gjith territorin e tyre n Anadolli dhe e zgjeruan territorin Selxhuk afr
qytetit t madh Bizantin, Konstandinopojs. N vitin 1095, Perandori Bizantin Alexios i drgoi
nj letr Paps Urban n Rom, pr t krkuar ndihm kundr Turqve gjithnj e m t fuqishm.
Kjo letr u dshmua t ket efekte shum m t shumanshme sesa vetm t sjell prforcime.
Papa Urban morri at letr pr ndihm si nj justifikim pr t ngritur nj ushtri t madhe dhe pr
t pushtuar tokn nga Muslimant q ta bashkojn me territorin e tyre. Ai ndrronte nj mbetri
Latine n Tokn e Shenjt dhe shkatrrimin e Muslimanve si forc politike dhe ushtarake. N
Kshillin e Klermontit, Papa Urbani krkoi nga Katolikt pr t krijuar nj ushtri dhe t

marshojn drejt Toks s Shenjt. Nj forc ushtarake e prbr nga m shum se 30'000 njerz,
s bashku me grat, fmijt dhe t moshuarit u rekrutuan dhe u drguan drejt Konstandinopojs.
Muslimant e par q duhej t mrrshin me kryqtart ishin Turqit n Anadoll. Nj Emir
Selxhuk i Sulltanatit t Rumit, Kilij Arslan, arriti q ti fitoj disa beteja t hershme kundr
kryqtarve t par q kalonin afr territorit t tij. Megjithat, madhsia e bashkuar e ushtris s
kryqtarve ishte e pa prballueshme pr Turqit. Pasi q kryqtart marshuan npr Anadoll, ata
plakitn dhe shkatrruan qytetin dhe morrn t gjitha furnizimet, edhe pse shumica e popullsis
n at vend ishin t Krishter.
Deri n vitin 1097, kryqtart arrin qytetin e fortifikuar t Antiokis, i cili sot gjindet n Turqin
e sotme jugore, shum pran kufirit me Sirin. Qyteti mbrohej nga Emiri Selxhuk, Yaghi-Sijan
dhe rreth 6000 trupa. Normalisht, 6000 ushtar Turq kundr nj ushtrie kryqtarsh prej 30'000
ushtarsh, nuk do t ishte gar e denj. Por qyteti i Antiokis ishte pothuajse i pamposhtur. Qyteti
ishte i rrethekuar nga muret m t fuqishme n botn Muslimane, gjithashtu nga nj lum, nj mal
dhe nj lugin e pjerrt q prsosshmrisht e mbronte at nga pushtuesit. Kryqzatat shum leht
mund t kishin prfunduar te muret e Antiokis, sikur t mos kishin qen dy gjra q vran
kauzn e Muslimanve: prarja dhe tradhtia.
Yaghi-Sijan drgoi lajmtar n t gjitha qytetet prreth pr t i krkuar Emirve ndihm kundr
kryqtarve. Fatkeqsisht, qndrimi i Emirve Turq at koh ishte "do njeri pr veten e tij". Ata
nuk kishin vullnetin ti ndihmojn nj Emiri rival prve nse do t ndiheshin t rrezikuar pr
vete. Si rezultat, Emirt n t gjith Sirin e injoruan lutjen e tij pr ndihm. Disa madje
mendonin se nse Antiokia do t binte n dor t kryqtarve, ata do t prfitonin pasi q YaghiSijan do t ishte jasht konkurrencs s tyr. Pavarsisht na kjo, Antiokia ndoshta do t mund t
mbijetonte, po t mos ishte nj njeri brenda qytetit.
Firuz ishte nj puntor i cili ndrtonte armore i cili ishte n krye t mbrojtjes s kullave t
Antiokis gjat rrethimit. Ai u gjet fajtor pr tregtim t palejueshm (treg i zi) nga Yaghi-Sijan
dhe ishte denuar shum rnd. Ai mendoi se mnyra m e mir pr ti'u hakmarr Yaghi-Sijanit
ishte ti lej kryqtart brenda n qytet. N Qershor t vitit 1098, 200 dit pasi rrethimi kishte
filluar, Firuz i la kryqtart t ngjiten n dritarn e tij gjat nats. Kta kryqtar hapn portat pr

pjesn tjetr t ushtris dhe deri n mngjes qyteti ishte i humbur. Masakra pasoi, pasi q burrat,
grat dhe fmijt ishin mbytur n rrug dhe qytetit i ishte vn flaka. Krejt kjo prshkak se nj
puntor ishte i paknaqur me nj dnim.
Me qytetin m mir t mrojtur t larguar nga rruga e tyre, kryqtart tashm vazhduan marshimin
e tyre drejt Jerusalemit. Tradhtia e njejt e Antiokis vazhdoi n shumicn e qyteteve ku ata
kaluan. Emirt e qyteteve zakonisht do ti tradhtonin fqinjt e tyre me shpresn pr tu mbrojtur
vet. Pothuajse t gjitha qytetet prgjat bregdetit i lan kryqtarve nj rrug t lir npr tokat e
tyre pr t shmangur t njejtin fat si Antiokia.
M 7 Qershor 1099, kryqtart arritn qllimin e tyre, qytetin e Jerusalemit. Qyteti nuk ishte as
nj gjendje per tu mbrojtur. Vetm nj vit m par Fatimidt e Egjipit kishin pushtuar
Jerusalemin nga Turqt, duke zgjeruar kontrollin Shiit n tokat Siriane. Muret ishin t dmtuara,
nuk kishte m shum se disa qindra ushtar duke mbrojtur qytetin dhe asnj ndihm nuk ishte
duke ardhur.
Pas nj rrethimi q zgjati nj muaj, muret ishin thyer dhe qyteti i shenjt i Jerusalemit, qytet nga i
cili Profeti Muahmed (Paqja e Allahut qoft mbi t) u ngrit n qiell gjat Israa's dhe Mi'raj-it,
ishte humbur dhe u morr nga duart e kryqtarve. Nj masakr pasoi me mbi 70'000 civil
(Musliman dhe Hebrej) t mbytur n rrug. Muslimant ikn n Xhamin Al-Aksa, por ishin
masakruar edhe brenda xhamis s Shnjt. Nj kronik kryqtar u mburr se si gjaku i
Muslimanve ishte "deri n zog t kmbve". Xhamia Al-Aksa u plakit dhe u ndot. Afr
"Kupola e Gurit" ishte kthyer n kish Krishtere. Pr hern e par q nga koha e Umer ibn alHattab, azani nuk u ndgjua n rrugt e Kudsit e as falja nuk u krye n xhamit e saja.
Prkundr ktij invazioni trondits dhe t neveritshm t vendit t tret t shenjt n Islam,
reagimi nga pjesa tjetr e bots Muslimane ishte zhgnjyes. Do t kalonin vite para se nj
prpjekje e vrtet pr lirimin e qytetit t zej rrnj.