Tri rreziqet globale

Ne fund te shek.XX jane keto tri fenomene qe konsiderohen

rreziqe globale:shterrimi I shtreses se ozonit,ndryshimet
klimatike,pakesimi I biodiversitetit.

Shterrimi I shtreses se ozonit

Shtresa e ozonit qe gjendet ne stratosfere e mbron jeten ne
toke nga rrezatimi I rrezikshem djellor.
Pakesimi I shtreses se ozonit mendohet se shkakton
kancerin e lekures dhe kane efekte negative ne prodhimtarin
bujqesore.
Vet njeriu eshte shkaktar I shterimit te shtreses se
ozonit,aroplanet supersonic dhe ata concord qe fluturojne ne
pjesen e ulet te stratosferes ,demtojne shtresen e ozonit nga
NOx qe lirohet nga keta transportues,me vone shkenctaret
zbuluan se kercenues tjeter te shtreses se ozonit jane
klorofluorokarbonet (CFC),qe perdoren ne frigorifer ,qe kur
te arrijne ne stratosfere shperbehen nga rrezet ultraviolet
dhe klori atomik lirohet .Klori eshte katalizues qe e
shperben ozonin ne oksigjen.
Pakesimi I ozonit ne rajonin e Antarktikut dhe Arktikut eshte
konfirmuar disa here pornuk dihet sec ne shkalle ka arritur
ky shkaterrim.
Rrezultati I pare I rregulloreve globale per mbrojtjen e
shtresave te ozonit,eshte “konventa e vjenes”1985.kjo
konvente kishte per qellim stimulimin e masave rregulluse
nderkombetare dhe hulumtimeve te ndryshme.
Me 1987vjen protokoli iMontrealit “mbi substancat qe
shterrojne shtresen e ozonit”,qe u nenshkrua nga 24
shtete.prej atehere shtete qe morren pjese ne pakt u moren
vesh qe te pakesojne perdorimin e gazrave qe shterrojne
shtresen e ozonit.
Ndryshimet klimatike

Ne shtete me temperatura te uleta dhe klime te ftohte

perimet kultivohen ne serra.muret e serrav edhe kulmet e
serrave nga qelqi transmetojne rrezet e djellit por pengojne
daljen e ajrit te ngrohte.
Ne atmosphere avulli I ujit(H2O) dioksidi I karbonit(CO2)
oksidet e azotit(N2O) dhe ozoniO3 dhe gazrat e tjere e kane
te njejtin efekt sikurse qelqi ne serra
Keto gazra lejojne rrezatimin djellor te arrij ne siperfaqe te
tokes,por e kufizojne ngjitjen e nxehtesise deri ne shtresat e
larta te atmosferes.ky eshte “efekti serre”
Pa efektin serre temp.e tokes do te ishin 33C nen nivelin
egzistues.
Me 1986 shtnctari suedez Arrhenius tha se –djegja e lendeve
djegese fosile ne sasi te medha mund te rris sasine e
dioksidit te karbonit,qe kushtimisht rrit temp. ne siperfaqe te
tokes.
Me vone u zbuluan se gazrat si metani(CH4) oksidi I
azotit(N2O) CFC qe lirohet si rrezultat I aktiviteteve njerzore
perforcojne efektin serre .
Djegja e lendeve djegese fosile nuk rrezulton vetem ne
lirimin e dioksidit te karbonit por ndikon ne formin e
arosoleve ne atmosfere,te cilat rreflektojne ne rrezatimin
dhe ndikojne ne forming e reve ,qe pakesojne ngrohjen
globale,qe eshte pasoj e efektit serre.
Ndryshimet klimatike nuk varren vetem prej kushteve
atmosferike por edhe nga kushtet biologjike ,pyjet tropikale
dhe prezenca e poliplanktoneve ne oqean dhe kapaciteti I
tyre per te absorbu CO2.
Si shebmull I rritjes se efektit serre eshte rritja e temp. qe
qon deri ne lirimin e sasive te medha te CH4 si rrezultat I
shkrirjes se tundrave qe rrezulton ne perforcimin e efektit
serre.
Duke mos perjashtuar pasiguri shkenctaret pajtuar gjithenje
e me shume”se koncentrimet e medha te gazrave serre
kane filluar ngritjen e temp.te tokes.
Rritja e nivelit te detit,vershimet mungesa e ujrave local,moti
ekstrem,perhapja e smundjeve tropike jane pasoja qe
shkaktohen nga ndryshimet e klimes.

Biodiversiteti

Numri I llojeve qe jetojne ne toke dhe zhdukja

antropogjenike e tyre ,mund te prezentohet me shifra.
5 -15 miloj lloje te gjalla jetojne ne toke ,shkalla e zhdukjes
per 1 vit eshte 10.000-20.000 lloje.