Termodinamik (TER.

201) Gemi İnşaatı ve Deniz Bilimleri Fakültesi

16 Mayıs 2002, Perşembe 09:00 – 11.00

Final Sınavı

SORU 1. Bir silindir-piston tertibatında başlangıçta 0.2 MPa basınç ve 100oK sıcaklıkta 0.5 kg Oksijen
vardır. Piston daha sonra silindirdeki Oksijeni izotermal işlemle sıkıştırmaktadır. Silindirde son durumda
Oksijen doymuş buhar halindedir.

a) İşlemi (T-s) diyagramında gösteriniz. (10 PUAN)

b) Oksijenin son basıncını ve özgül hacmini bulunuz. (10 PUAN)
c) İşlem boyunca yapılan işi ve ısı transferini hesaplayınız. (20 PUAN)

SORU 2. Başlangıçta 15 MPa basınç ve 180oC sıcaklıkta bulunan su, adyabatik olarak (yalıtılmış, ısı
transferi yok) bir kısıntı vanasına girmekte, böylece basıncı 150 kPa'a düşürülmektedir. İşlem sonundaki
kuruluk derecesini bulunuz. (10 PUAN)

SORU 3. Bir ısı pompasıyla bir evin ısıtılması amaçlanmaktadır. Yapılan ısı transferi 20 kW'dır. Ev
dışarısında havanın sıcaklığı –14oC olmasına rağmen, ısı transferi yardımıyla ev sıcaklığı 24oC sıcaklıkta
sabit olarak tutulmaktadır. Isı pompasını tahrik etmek için ne kadar güç verilmelidir. (10 PUAN)

SORU 4. Gemilerde ana makinadan çıkan sıcak egzost gazlarının bacadan atılması sırasında, bu baca
gazlarının enerjisinden yararlanmak üzere, ekonomizer isimli bir ısı değiştiricisi kullanılmaktadır.
Zıt akımlı ısı değiştirisi olan ekonomizere sıcak gazlar 10 kg/s debide, 500oC sıcaklık ve 101.325 kPa
basınçta girmekte, ekonomizerden çıkarak atmosfere 150oC sıcaklıkta atılmaktadır. Ekonomizerde baca
gazları enerjisinin tamamını boru içerisinde akan suya vermektedir. Su ekonomizere 40oC ve 5 MPa
değerinde girmekte, ekonomizeri basınç kaybı olmaksızın doymuş su buharı halinde terk etmektedir.
Baca gazları için ideal gaz kabullenmesi yapınız ve baca gazları için sabit basınçtaki özgül ısının
Cp = 1.05 kJ/kgoK olmasını düşünerek;

a) Ekonomizere giren saatteki su miktarını hesaplayınız. (10 PUAN)

b) Dış ortam sıcaklığının 300oK olduğunu kabul ediniz ve bu durumda Termodinamik kayıp iş üretim
oranı diye isimlendirdiğimiz Net Antropi Değişimini (Tdış*∆Snet) hesaplayınız. (10 PUAN)

SORU 5. Bir kompresöre dış ortamdan 100 kPa basınçta ve 1.175 kg/m3 yoğunlukta emilen havanın
kompresörde politropik bir işlemle (PVn = sabit, “n” politropik katsayı) sıkıştırılması sonucu basıncı
500 kPa’a ve yoğunluğu 5.875 kg/m3 değerine ulaşmaktadır. Hava için sabit basınçtaki özgül ısı değeri
Cp = 1.0035 kJ/kgoK ise, kompresörü çalıştırmak için dışarıdan verilmesi gereken gücü ve kompresörde
havanın antalpi değişimini hesaplayınız. Çıkan sonucu yorumlayınız. (20 PUAN)

Sınav süresi 100 dakikadır. Başarılar dilerim

Sınav süresince tüm ders kaynakları kapalı tutulacaktır.
Gözetmenlere soru sormak, konuşmak, sınav düzenini bozmak yasaktır. Doç.Dr. O. A. Özsoysal
Kural ihlali yapanlar, kendilerine uyarı yapılmaksızın sınavda başarısız sayılacaktır.
 TER.201-Final Sınavı Çözümleri
CEVAP 1.

Silindir – Piston düzeneği (kapalı sistem)

P1 = 0.2 Mpa T1 = 100 oK m = 0.5 kg

T2 = T1 (sabit sıcaklıkta sıkıştırma) P2 > P1 ve v2 = vb (son durumda doymuş buhar)

a) T

2
1

s
b) T2 = 100oK için P2 = Pd = 0.25425 MPa
v2 = 0.095562 m3/kg (100 oK, vb, doymuş O2 tablosu)

c) Termodinamik 2.kanun gereği ds = δQ/T Q12 = T.(S2 – S1) = T.m.(s2 – s1)

Termodinamik 1.kanun gereği Q12 + m1u1 = m2u2 + W12 W12 = Q12 + m(u1 – u2)

s2 = 5.1383 kJ/kgoK (100 oK, sb, doymuş O2 tablosu)

s1= 5.2083 kJ/kgoK (100 oK, 0.2 MPa, kızgın O2 tablosu)

u2 = h2 – P2v2 = 85.734 – 254.25*0.095562 = 61.43736 kJ/kg (100oK,doymuş buhar değerleri O2 tablosu)

u1 = h1 – P1v1 = 86.864 – 200*0.123394 = 62.1852 kJ/kg (100 oK, 0.2 MPa, kızgın O2 tablosu değerleri)

Q12 = T.m.(s2-s1) = 100*0.5*(5.1383 – 5.2083) = -3.5 kJ

W12 = Q12 + m(u1 – u2) = -3.5 + 0.5*(62.1852 – 61.43736) = -3.13 kJ

CEVAP 2.

Kısılma vanası (açık sistem)

P1 = 15 MPa 1 2
T1 = 180 oC
Q12 = 0 (işlem adyabatik) KISILMA VANASI
P2 = 150 kPa

Termodinamik 1.kanun gereği Q12 + m1h1 = m2h2 + W12 m1h1 = m2h2 h1 = h2

Td = 180 oC için Pd = 1.0021 MPa

P1 = 15 MPa > Pd = 1.0021 MPa olduğu için girişte su sıkıştırılmış sıvı halindedir.

h1 = 770.05 kJ/kg (15 MPa, 180 oC, sıkıştırılmış su tablosu)

Pd = 150 kPa için hs = 467.11 kJ/kg ve hb = 2693.6 kJ/kg olup,

hs < h2 = 770.05 kJ/kg < hb kısılma vanası çıkışında su doymuş haldedir.

h2 = hs2 + X2 hsb2
770.05 = 467.11 + X2 2226.5 X2 = 0.136
CEVAP 3.

Isıtma Pompası

Isıtma pompaları CARNOT çevrimine göre çalıştığı için

Tsıcak = 24 oC
Verim = Amaç / Harcama ilkesinden hareketle
Qsıcak = 20 kW
Q sıcak Q sıcak Tsıcak
β′ = = =
Wnet Q sıcak − Q soğuk Tsıcak − Tsoğuk Wnet = ?

β′ =
(24 + 273.15) = 7.8197
[(24 + 273.15) − (−14 + 273.15)]
Tsoğuk = -14 oC
Wnet = Qsıcak / β’ = 20 / 7.8197 = 2.56 kW

CEVAP 4.

Ekonomizer – Isı değiştirgeci (açık sistem)

Baca gazları
& g )baca = 10 kg/s (Tg)baca = 500oC
(m (Pg)baca = 101.325 kPA
Su
(Tg)su = 40oC Su
(Pg)su = 5 MPA (Pç)su = 5 MPA
doymuş buhar halinde,
sıkıştırılmış sıvı (sç)su = 5.9734 kJ/kgoK
(sg)su = 0.5705 kJ/kgoK
Baca gazları
& ç )baca = 10 kg/s (Tç)baca = 150oC
(m (Pg)baca = 101.325 kPA

a) Termodinamik 1.kanun gereği

baca + (m g h g )baca = (m ç h ç )baca + Wbaca

&
Q & & & ve
& + (m
Q & g h g )su = (m
& ç h ç )su + W& yazılabilir. Sistemde iş yoktur. Dolayısıyla Wbaca = 0 = Wsu olur.
su su

&
Q baca = (m& h ) − (m
ç ç baca
& h ) =m
g g baca
& C (T − T ) = 10 *1.05 * (150 − 500) = −3675kW
baca p , baca ç , baca g , baca

&
Q 3675
=
(h ç − h g )su 2794.3 − 171.97 = 1.4
=
su
m
& su kg / s

b) Net Antropi Değişimi = NAT = To∆Sgen istenmektedir.

∆S& gen = ∑ m.s − ∑ ms = (m& s

ç , baca ç , baca
& ç ,su s ç ,su ) − (m
+m & g ,su s g ,su )
& g ,baca s g ,baca + m
çıkan giren

 T P 
∆S& gen = m& baca (s ç − s g )baca + m& su (s ç − s g )su = m & su (s ç − s g )su
& baca c p ,baca ln ç ,baca − R ln ç ,baca  + m
 Tg ,baca Pg ,baca 
 150 + 273.15 
∆S& gen = 10 * 1.05 * ln  + 1.4 * (5.9734 − 0.5705) = 1.2352 kW / o K
 500 + 273 .15 

NAT = To∆Sgen = 300*1.2352 = 370.57 kW

CEVAP 5.

Kompresör (açık sistem)

2
P1 = 100 kPA ρ1 = 1.175 kg/m3 Wkompresör
P2 = 500 kPA ρ2 = 5.875 kg/m3 Kompresör

Kompresörde politropik bir işlem olduğu için

1
P2 V2 − P1 V1 m(P2 v 2 − P1 v1 )
PVn = sabit Wkompresör = =
1− n 1− n

yazılabilecektir. Yoğunluk özgül hacmin tersi olduğu için (v = 1 / ρ)

m(P2 / ρ 2 − P1 / ρ1 ) m(500 / 5.875 − 100 / 1.175)

Wkompresör = = =0
1− n 1− n

görüleceği gibi kompresörün çalışması için gereken güç yoktur. Havanın antalpi değişimine gelince, ideal
gazlar için antalpi tanımı gereği ∆h = cp ∆T olup, h2-h1 = cp (T2 –T1) yazılacaktır.

İdeal gaz kabullenmesi ile

P2V2 = mRT2 veya P2v2 = RT2 veya P2 / ρ2 = RT2

P1V1 = mRT1 veya P1v1 = RT1 veya P1 / ρ1 = RT1

yazılır. Oranlama yapılacak olursa T2 = T1 olup ∆h antalpi değişimide sıfır olur. Kompresörde basınç
artması ve yoğunluk artmasının nedeni politropik işlemden kaynaklanmaktadır.