Phanvan

GIO TRNH PHN VN
A
Chn Nguyn son
7 November 2009
Ni dung

GIO TRNH PHN VN
A
Chn Nguyn son

14 April 2005
Ni dung
1
1
3
NG PHP
Bi th nht
15
Bi th hai
19
Bi th ba
31
Bi th t
37
1.1 Bng ch ci ting Phn trong phn phin m

1.2 H thng mu m
2.1 H thng ng t
2.2 H thng danh t
2.3 Gc ng t/ thn ng t
2.4 Cch thnh lp thn ng t hin ti
2.5 Hin ti parasmaipada (ngi xng th ba)
2.6 ng t tip u m (verbal prefix)
2.7 Danh t nam tnh c m kt thc a (nominative/ accusative)
2.8 Danh t trung tnh c m kt thc a (nominative/ accusative)
2.9 Chc nng ca nominative (ch t)
2.10 Chc nng ca accusative (trc b cch)
2.11 Quy lut cho vn kt thc m
3.1 Nhn xng i danh t (personal pronoun, )
3.2 Nghi vn i danh t (masc./neut.) (nominative/ accusative)
3.3 Sp t ng hng t ng (coordination)
3.4 Ph nh
3.5 Bao hm
3.6 Hp bin (sandhi)
3.7 Sandhi ca m kt thc a v
4.1 Phn mu m
4.2 Thn thi hin ti ca ng t nhm 1
4.3 Hin ti v tha cch (present tense parasmaipada) Ngi xng th 1 v 2 (1. & 2. pers.)
4.4 Hin ti v tha cch Bng t hnh bin ho
4.5 Nhn xng i danh t ngi th nht v nh (nominative)
4.6 Hai accusatives accusative dng lm ph t accusative ch thi gian
4.7 Chc nng ca nhn xng i danh t ngi th ba
15
16
19
21
24
25
26
27
27
28
28
28
29
31
31
32
32
33
33
34
37
37
38
38
39
39
40
Ni dung
4.8 Sp t ng hng cu (coordination)
4.9 Ni trc tip
4.10 Hp bin ca m kt thc
4.11 Hp bin ca mu m kt thc v khi u ging nhau
4.12 Hp bin ca mu m cui a/ v mu m khi u khng ging
41
41
42
42
43
Bi th nm
45
Bi th su
53
Bi th by
59
Bi th tm
67
Bi th chn
71
5.1 Thn hin ti ca cc ng t nhm 4 v 6

5.2 Hin ti tmanepada (v t cch)
5.3 Danh t nam/trung tnh c m kt thc a (instrumental/ dative)
5.4 Chc nng ca instrumental (dng c cch)
5.5 Chc nng ca dative (gin b cch)
5.6 Nhn xng i danh t ngi th ba (instrumental/ dative)
5.7 Nghi vn i danh t (interrogative pronouns, masc./ neut.) (instrumental/ dative)
5.8 Bt xc nh i danh t (indefinite pronoun)
5.9 Ni hp bin: Lut pht m un li (retroflexion) cho n
5.10 Hp bin ca m kt thc (visarga)
5.11 Hp bin ca mu m n kt thc khc a/ v mu m u
6.1 Thn hin ti ca cc ng t nhm 10
6.2 ng t dng sai khin (causative, s dch ng t )
6.3 Danh t nam/trung tnh c m kt thc a (ablative/ genitive)
6.4 Chc nng ca ablative
6.5 Chc nng ca genitive
6.6 Nhn xng i danh t ngi th ba (ablative/ genitive)
6.7 Nghi vn i danh t (interrogative pronouns, masc./ neut.) (ablative/ genitive)
6.8 Sandhi ca m cui l t
6.9 Lut sandhi c bit dnh cho m cui l ar
7.1 Hin ti tmanepada (v t cch) nhn xng th nht v nh (1. & 2. pers.)
7.2 Hin ti tmanepada (v t cch) T hnh bin ho
7.3 Danh t nam/trung tnh c m kt thc a (locative/ vocative)
7.4 Chc nng ca locative (v tr cch)
7.5 Chc nng ca vocative (h cch)
7.6 Nhn xng i danh t ngi th ba (masc./neut.) (locative)
7.7 Nghi vn i danh t (interrogative pronouns, masc./ neut.) (locative)
7.8 Ni hp bin: Lut pht m un li (retroflexion) cho
7.9 Sandhi ca m cui l n
Bng tm tt cc lut sandhi
8.1 Danh t nam tnh c m kt thc i
8.2 Danh t n tnh c m kt thc i
8.3 Th hin ti ca ng t as th, m, l, , c
8.4 Hin ti parasmaipada ca ng t lm
8.6 Cch hnh thnh danh t
45
45
45
46
47
47
48
49
49
49
50
53
53
53
54
55
55
56
57
58
59
59
59
60
61
61
61
62
62
63
67
67
68
69
69
70
9.1 Danh t nam tnh c m kt thc u

9.2 Danh t n tnh c m kt thc u
9.3 Cc dng qu kh trong Phn ng
9.4 nht qu kh (imperfect, v thnh qu kh) parasmaipada
9.5 nht qu kh vi tiu t
9.6 S t hai
9.7 Cu hi quyt nh c-khng
9.8 Cc dng nht qu kh v tha cch thng gp (imperf. par.)
71
71
72
72
73
74
74
74
Bi th mi
77
Bi th 11
79
Bi th 12
83
Bi th 13
87
Bi th 14
91
Bi th 15
93
Bi th 16
101
Bi th 17
107
Bi th 18
111
10.1 Danh t n tnh c m kt thc

10.2 Nhn xng i danh t ngi th ba dng n tnh
10.3 Nghi vn i danh t ngi th ba, dng n tnh
10.4 nht qu kh (imperfect, v thnh qu kh) tmanepada
10.5 nht qu kh ca ng t as th, m, l, , c
11.1 Mnh lnh cch (imperative) parasmaipada v tmanepada
11.2 Bt nh i danh t (indefinite pronoun)
11.3 Ch th i danh t (demonstrative pronoun)
11.4 Nhng ch th i danh t v s hnh dung t/i danh t khc
12.1 Danh t n tnh a m tit c m kt thc
12.3 Danh t n tnh n m tit c m kt thc v
12.4 Danh t c m kt thc l phc m
13.1 Danh t trung tnh c m kt thc i
13.2 Danh t trung tnh c m kt thc u
13.3 Hnh dung/tnh t (adjective)
77
77
77
78
78
79
80
81
81
83
83
84
85
87
87
88
14.1 Optative (k nguyn) parasmaipada v tmanepada

15.1 Cch lp tuyt i cch (absolutive) ca cc ng t khng c ng t tip u m
15.2 Cch lp tuyt i cch (absolutive) ca cc ng t c tip u m
15.3 Cch dng absolutive
15.4 S bin i m trong ni hp bin khi lp absolutive vi tv
15.5 S bin i m ca gc ng t khi lp absolutive vi tv
15.6 B sung m ni i khi lp absolutive vi tv
15.7 Cc dng absolutive thng gp
16.1 Cu ni quan h (quan h tng c)
91
93
93
94
96
97
98
98
101
17.1 Cch lp bt nh php (infinitive)

17.2 Cch dng bt nh php (infinitive)
107
108
18.1 Cch lp th th ng (passive) Phn I
111
Ni dung
18.2 Cu trc cu th ng vi ng t cp vt (transitive verbs)
18.3 Cu trc cu th ng vi ng t bt cp vt (intransitive verbs)
18.4 Cu trc cu th ng vi absolutive v infinitive
18.5 Cch lp th th ng (passive) Phn II
111
112
113
114
Bi th 19
117
Bi th 20
125
Bi th 21
127
Bi th 22
131
Bi th 23
137
Bi th 24
145
Bi th 25
151
Bi th 26
157
Bi th 27
163
19.1 Phn t (participles)

19.2 Cch lp phn t qu kh (participle preterite passive, ppp)
19.3 Cch dng phn t qu kh
19.4 Phn t qu kh ca ng t cp vt
19.5 Phn t qu kh ca ng t bt cp vt v ng t ch s chuyn ng I
19.6 Phn t qu kh ca ng t bt cp vt v ng t ch s chuyn ng II
20.1 Nhn xng i danh t ngi th nht v hai.
21.1 V lai (future)
21.2 V lai n gin
21.3 iu kin cch (conditional)
117
117
119
120
122
123
125
127
127
130
22.1 Cch lp gerundive

22.2 Cch dng gerundive
22.3 Ch th i danh t idam v ada
131
133
134
23.1 Cch bin ho cc thn ph m (consonantal declension)

23.2 Lut cho ph m cui ch
23.3 Cch bin ho theo s kin ca cc thn ph m
23.4 Danh t c thn ph m n
23.5 Danh t c thn ph m n kt thc bng s

24.1 Phn thn ca cc thn ph m
24.2 Hnh dung t c m cui l vat/

mat
24.3 Qu kh phn t ch ng (participle preterite active, ppa)
24.4 i danh t ch s tn trng bhavat

Ngi
24.5 Cch bin ho hnh dung t mahat

ln
25.1 Danh t nam v trung tnh c m kt thc l an
25.2 Hnh dung t kt thc bng ac/

ac
26.1 Danh t nam v n tnh c m kt thc l
26.2 Bin ho danh t ch s quan h dng h c m kt thc l
26.3 Bin ho danh t ch ngi thc hin c m kt thc l
26.4 Danh t v hnh dung t c m kt thc l in/vin
26.5 V lai ni vng (periphrastic future, )
27.1 nh qu kh (perfect, hon thnh qu kh)
27.2 nh qu kh c trng t ()
137
137
138
139
141
145
146
147
149
149
151
153
157
158
159
159
161
163
163
27.3 nh qu kh ni vng (periphrastic perfect)

27.4 Phn t nh qu kh ch ng v tha cch (participle perfect active parasmaipada)
170
171
Bi th 28
173
Bi th 29
181
Bi th 30
189
Bi th 31
195
Bi th 32
205
Bi th 33
211
Bi th 34
217
Bi th 35
223
Bi th 36
229
Bi th 37
233
Bi th 38
239
28.1 Hp thnh t Dn nhp

28.2 Hp t tatpurua
28.3 c im ca hp t tatpurua theo s kin
28.4 Hp t karmadhraya
29.1 Hp t bahuvrhi
29.2 Hp t dvandva
173
175
177
178
181
186
30.1 Hp t avyaybhva
30.2 Nhng dng c bit ca nhng thnh phn hp t
30.3 Danh hp t loi phc tp
31.1 Cch vit theo vn lut (, metric)
31.2 loka (thi k , k tng )
31.3 Phn t hin ti ch ng present participle active
31.4 Phn t hin ti ch ng parasmaipada
31.5 Phn t hin ti ch ng tmanepada
31.6 Phn t hin ti th ng participle present passive
31.7 Cch dng phn t hin ti ch ng v th ng
31.8 Phn t v lai ch ng parasmaipada v tmanepada
31.9 Bng lit k nhng phn t (xem thm 19.1)
32.1 Cc thn ng t hin ti athematic
32.2 Thn hin ti ca nhng ng t nhm 5
189
190
191
195
195
197
197
199
200
200
202
203
205
207
211
213
217
223
229
37.1 Locativus absolutus (v tr cch tuyt i)

37.2 Genitivus ablolutus (s hu cch tuyt i)
37.3 T gio cp (comparative) v ti cao cp (superlative) ca hnh dung t
38.1 Thn ng t din sinh
38.2 Causative
38.3 Cu trc causative
38.4 Cch lp thn causative
233
235
235
239
239
240
243
Ni dung
38.5 Cch chia ng t causative
244
Bi th 39
247
Bi th 40
253
BI TP
Bi th nht
261
Bi th hai
263
Bi th ba
269
Bi th t
275
Bi th nm
281
Bi th su
289
Bi th by
295
Bi th tm
299
Bi th chn
303
Bi th 10
307
39.1 Desiderative (hi cu ng t )

39.2 Intensive/Frequentive (cng ng t )
39.3 Denominative (danh xng ng t )
40.1 Aorist tam qu kh
40.2 Aorist passive
40.3 Injunctive (ch lnh )
40.4 Precative/Benedictive (k cu thc )
1.1 Tp pht m
1.2 Tp c
247
249
250
253
256
256
257
261
261
2.1 Tp vit v c
2.2 T v
2.3 Bi vn/Luyn tp
263
266
267
3.1 Tp vit v c
3.2 T v
3.3 Bi vn/Luyn tp
269
270
271
4.1 Tp vit v c
4.2 T v
4.3 Bi vn/Luyn tp
275
277
278
5.1 Tp vit v c
5.2 T v
5.3 Bi vn/Luyn tp
281
284
285
6.1 Tp vit v c
6.2 T v
6.3 Bi vn/Luyn tp
289
289
290
7.1 Tp vit v c
7.2 T v
7.3 Bi vn/Luyn tp
295
295
296
8.1 T v
8.2 Bi vn/Luyn tp
299
301
9.1 T v
9.2 Bi vn/Luyn tp
303
304
10.1 T v
10.2 Bi vn/Luyn tp
307
308
Bi th 11
311
Bi th 12
315
Bi th 13
319
Bi th 14
323
Bi th 15
327
Bi th 16
331
Bi th 17
335
Bi th 18
339
Bi th 19
341
Bi th 20
347
Bi th 21
351
Bi th 22
355
Bi th 23
359
Bi th 24
363
Bi th 25
367
11.1 T v
11.2 Bi vn/Luyn tp
311
312
12.1 T v
12.2 Bi vn/Luyn tp
315
316
13.1 T v
13.2 Bi vn/Luyn tp
319
320
14.1 T v
14.2 Bi vn/Luyn tp
323
324
15.1 T v
15.2 Bi vn/Luyn tp
327
328
16.1 T v
16.2 Bi vn/Luyn tp
331
332
17.1 T v
17.2 Bi vn/Luyn tp
335
336
18.1 T v
18.2 Bi vn/Luyn tp
339
339
19.1 T v
19.2 Bi vn/Luyn tp
341
342
20.1 T v
20.2 Bi vn/Luyn tp
347
348
21.1 T v
21.2 Bi vn/Luyn tp
351
352
22.1 T v
22.2 Bi vn/Luyn tp
355
356
23.1 T v
23.2 Bi vn/Luyn tp
359
361
24.1 T v
24.2 Bi vn/Luyn tp
363
364
Ni dung
25.1 T v
25.2 Bi vn/Luyn tp
367
368
Bi th 26
371
Bi th 27
375
Bi th 28
379
Bi th 29
381
Bi th 30
385
Bi th 31
389
Bi th 32
393
Bi th 33
397
Bi th 34
401
Bi th 35
405
Bi th 36
409
Bi th 37
413
Bi th 38
417
Bi th 39
421
Bi th 40
425
26.1 T v
26.2 Bi vn/Luyn tp
371
372
27.1 T v
27.2 Bi vn/Luyn tp
375
376
28.1 T v
28.2 Bi vn/Luyn tp
379
379
29.1 T v
29.2 Bi vn/Luyn tp
381
382
30.1 T v
30.2 Bi vn/Luyn tp
385
385
31.1 Tc phm rrmodantam

31.2 Bi vn/Luyn tp
389
389
32.1 Luyn chia ng t nhm 5

32.2 rrmodantam
393
393

33.2 rrmodantam
397
397

34.2 rrmodantam
401
401

35.2 rrmodantam
405
405

36.2 rrmodantam
409
409
37.1 rrmodantam
413
38.1 rrmodantam
417
39.1 rrmodantam
421
40.1 rrmodantam
425
PH LC
Cch lp danh/hnh dung t t gc ng t
10
431
1. Tip v m ch yu v th yu
2. Nhng tip v m ch yu quan trng nht
3. Nhng tip v m th yu quan trng nht
431
432
434
Lin t (ligatures)
437
S t
439
Thn ph m bt quy tc
Nhn xng tip v m ca cc ng t nhng thi thi, hnh thc
Bng tra gc ng t
440
442
445
Lin t
Nhng lin t thng gp nht
437
438
S
S th t
S trng t
T V
A. Ngn ng hc thut ng i chiu Anh-Vit-Hn
B. Phn-Vit i chiu
11
439
440
440
471
473
NG PHP
Bi th nht
1.1 Bng ch ci ting Phn trong phn phin m
Mu m
Mu m n
gin
Phc m
ai
au
Ph m
c bng yt hu (pha trn cung
hng, velum)
c bng hm trn (nc ging,
palatum)
c bng hm trn, li un cong
(cerebral)
c li ng pha sau rng
(dentes)
c m mi (labiae)
Bn mu m
Thng ngc x st m
m hi
ka
kha
ga
gha
ca
cha
ja
jha
ha
ha
ta
tha
da
dha
na
pa
ya
a
pha
ra
a
ba
la
sa
bha
va
ma
ha
Cc du ph
1. Tu m
A. Tu m bin i theo mu m i trc, tng thnh phn ging mi ca mu m.
V d: sasra c nh sang|sra, sahit c nh sang|hit. Tu m tng
phn m mi ca mu m trc nhng ph m y, r, l, v, , , s.
B. Trc cc ph m t hng 1,2, 4 th tu m li c c nh nhng ph m mi
(ct cui cng) ca nhng hng tng thch.
V d:
akara c nh akara
sacaya c nh sacaya
sadhi c nh sandhi
sabhava c nh sambhava
C. Tu m cui mt ch c c nh m. V d vana c nh vanam.
2. T m ho (c th xem nh Tu m).
Bi th nht
3. Phng xut . c nh c ch ha chp pha sau

Bng ch ci ting Phn v cch k m
1. Bng ch ci ting Phn bao gm 13 mu m, 33 ph m v 2 m b sung. Cho
46 + 2 m ny th h thng ch Devangar cho mi ch mt k t ring bit.
2. V bng ch ci ting Phn c nhiu m v k t hn bng ch ci La-tinh nn
khi phin m ta cn c mt lot du c bit ngi u chu gi l diacritics,
Hn gi l khu bit pht m ph hiu () hoc phi hp cc k t
khc nhau ghi cch pht m.
Qua vic b sung nm pht m ph hiu sau
1. Gch ngang bn trn ko di mu m, nh trng hp
2. Du chm bn di un li cong ngc li (retroflexion, phn khc
hoc quyn thit ), nh trng hp
3. Du chm bn trn ch ging mi hm nh (velar nasal, nhuyn ngc t thanh
), v d
4. Du sc cho m hm trn c st rng (palatal sibilant, thng ngc x st m
) nh trng hp
5. Du ng cho ging mi li ng hm trn (palatal nasal, thng ngc t
thanh ), trong trng hp
v phi hp mt ph m +h cho nhng m c hi a ra (aspiration, tng kh
), nh trng hp kh, ngi ta c th trnh by tt c nhng m ting Phn bng
cc k t La-tinh.
Tuy nhin, trong cc tc phm nghin cu khoa hc ta vn tm thy nhiu cch k
m (transliteration, m dch ) La-tinh khc nhau. Cch k m trong quyn vn
phm ny c th c xem l tiu chun hin nay ca ting Phn. c bit trong
nhng tc phm trc 1900 ta hay tm thy nhng cch k m khc nhng tc
phm sau ny.
1.2 H thng mu m
1. Ngi ta phn bit ba loi mu m:
1. Mu m n gin (simple vowel)
2. Mu m mang tnh cht ph m (consonantal vowel)
3. Phc hp m (diphthong, )
2. Ngoi ra ngi ta cn phn bit gia mu m ngn v mu m di. Trong khi
cc mu m n gin v cc mu m mang tnh cht ph m xut hin tng cp di
v ngn th tt c nhng phc hp m u di.
Ngn
Di
NG PHP
16
1.2 H thng mu m
Mu m gin n (simple
vowels)
Mu m mang tnh cht
ph m (consonantal)
Phc hp m (diphthong)
a
i
u
17
e
ai
o
au
Bi th hai
2.1 H thng ng t
1. H thng ng t Phn ng phn bit gia ng t hu hn nh (finite) v bt
hn nh (infinite). Khc cc dng ng t v hn nh, tt c cc ng t hu hn
nh u c ui c lp theo ngi xng (personal suffix, c nhn t v
).
Cc dng ng t hu hn nh phn bit gia cc chng loi ngi xng, s, thi
gian, hnh thc v genus verbi (phn bit gia ch ng v th ng). Nn bit l
h thng ng t hu hn nh trong Phn ng rt phc tp v hm cha rt nhiu
cch chia.
2. Cc ng t hu hn nh (finite verbs) trong Phn ng phn bit gia thi thi,
s v hnh thc. V d nh trong hnh th c Indicative (ch th , biu th ,
vit tt: ind.) ta thy su thi thi sau:
1. Present (hin ti thi thi , vit tt: pres.)
2. Imperfect (v hon thnh th , nht qu kh , vit tt:
imperf.)
3. Perfect (hon thnh th , nh qu kh , vit tt: perf.)
4. Aorist (bt nh qu kh thc , tam qu kh , vit
tt: aor.)
5. Future (v lai , vit tt: fut.)
6. Conditional (iu kin c , iu kin ng , vit tt: cond.):
Din t mt s kin c th xy ra nu cc iu kin quy t. V d: Gi m c
y c nh.
Thm vo , Phn ng cn c thm ba hnh thc:
Imperative (mnh lnh , vit tt: imper.): Biu th yu cu, mnh lnh.
V d: Hy i ch khc!
Optative (k nguyn , vit tt: opt.): Din t mt c nguyn, v d:
Cu mong ti thi u!. S dng gn ging nh iu kin c.
3. Ting Phn c cch chia ng t cho dnh cho 6 thi thi v 2 hnh thc trn.
Cc dng chia ng t phn bit gia:
Ngi th (person, pers.)
S (numerus)
Ngoi s t (singular, sing.) v s nhiu (plural, pl.) ting Phn cn c thm mt s
th ba l s hai (dual, du.).
Bi th hai
S t
S hai
S nhiu
V d:
s t: anh/c y/n i
s 2: hai anh/c, hai n i
s nhiu: cc anh/c y, chng n i.
Tuy nhin, ta cng nn bit l s hai rt t thy so vi s t v s nhiu.
4. Nh vy th mi cch chia ng t cho su thi (present, imperfect, perfect,
aorist, future v conditional) v hai hnh thc (imperative, optative) bao gm 3x3 =
9 dng. V d nh ng t i, gam, c 9 dng chia nh sau:
Singular
Dual
Plural
Ngi th nht (1. pers.) ti i
hai a ti i
chng ti i
Ngi th hai (2. pers.)
anh i
hai anh i
cc anh i
Ngi th ba (3. pers.)
anh/c y, n i
hai anh/ c y/ chng n i
a n i
5. Khi chia ng t cho 6 thi thi v 2 hnh thc th Phn ng cn phn bit gia
hai dng: Parasmaipada (v tha ngn ) v tmanepada (v t ngn ).
Parasmaipada nguyn ngha l cu ni lin h n ngi khc v theo cc nh
ng php n th y c ngha l ch th thc hin mt hnh ng cho ngi
khc, trong khi tmanepada, cu ni cho chnh mnh, th li ch mt hnh ng
c ch th lm cho ring mnh. V d:
Parasmaipada: (anh y/c y/n) cng t (ci g cho/gip mt ngi khc)
tmanepada: (anh y/c y/n) cng t (ci g cho chnh mnh)
Tuy nhin, C Phn ng thng khng phn bit gia hai cch chia ng t ny v
cch phn chia parasmaipada/tmanepada thng ch l hnh thc b ngoi. Nh
th th mi dng trong nm thi thi v ba hnh thc ca Phn ng li c thm hai
cch chia khc nhau. C hai loi chia parasmaipada/tmanepada u mang ngha
ch ng.
6. Cui cng, Phn ng cng phn bit gia hai dng
Nng/ch ng (active)
B/th ng (passive)
Nhng ta ch tm thy cch chia th b ng trong 2 ca 6 thi cng nh hai hnh
thc. Trong bn thi cn li th th b ng c thay th bng cch bin ho ng
t theo cch tmanepada.
NG PHP
20
2.2 H thng danh t
Sau y l ton b h thng chia ng t hu hn nh:
Present
Imperfect
Perfect
Aorist
Future
Conditional
Imperative
Optative
Sg.
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
Ch ng (active)
Parasmaipada
tmanepada
Du.
Pl.
Sg.
Du.
Pl.
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
Sg.
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
B ng (passive)
tmanepada
Du.
Pl.
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
Tuy nhin, cch trnh by h thng chia ng t trn c phn gin ho i cht bi
v hai thi future v perfect li phn bit gia hai cch chia v aorist c tt c 7
cch hnh thnh.
Ngoi ra ta cng nn bi t rng ch mt s t ng t c chia bng c hai cch
parasmaipada/tmanepada. Mt phn ng t ch c chia di dng parasmaipada hoc tmanepada.
2.2 H thng danh t

1. Ngi ta phn bit hai loi thn danh t (substantive v adjective) tu theo t v
ca chng, v gi chng thn nguyn m (vowel stem) hoc thn ph m (consonantal stem). Mi thn danh t u c, nh trng hp c ng, mt trong ba
ging
1. Ging c hay nam tnh (masculine)
2. Ging ci hay n tnh (feminine)
3. Trung tnh (neuter)
Ngoi trng hp cc danh t ch ngi ra th ging ca mt danh t phn ln u
l tu tin. Chng loi ging ca mi thn danh t u c sn v ngi ta khng
21
Bi th hai
ghi ch thm.V d nh cc danh t vi ui i v u u c tm thy ba

ging. Tuy nhin, ta c th nhn ra ging mt vi danh t, v d nh trng hp
danh t c ui v . Chng u l ging ci.
2. V mt bin i (flexion, loan khc ), cc danh t khc nhau s (numerus) v s kin (casus).
V mt s th c ba s nh trng hp cc ng t hu hn nh.
Singular
Dual
Plural
Mt thanh nin
Hai thanh nin
Nhiu thanh nin (3 tr ln)
3. V mt s kin (casus) th Phn ng khng nhng c cc s kin nh trong c
ng l Nominative, Accusative, Dative v Genitive hoc nh ting La-tinh vi
thm hai s kin Ablative v Vocative, m cn c thm hai na l Instrumental v
Locative. Nh vy, Phn ng phn bit 8 s kin theo th t sau:
1. Nominative (ch cch )
2. Accusative (trc b cch , trc tip th cch )
3. Instrumental (dng c cch )
4. Dative (gin b cch , d cch , v cch )
5. Ablative (nguyn u , ot cch , li cch )
6. Genitive (thuc cch , s hu cch )
7. Locative (v tr cch , cch )
8. Vocative (h cch )
Chc nng ca ca mi s kin s c trnh by trong cc tip theo. T 3 s v 8
s kin ta c tt c 3 x 8 = 24 dng bin ho ui ca mt ch (t v bin ho
).
Sing
Dual
Plural
Nom.
xxx
xxx
xxx
Acc.
xxx
xxx
xxx
Instr.
xxx
xxx
xxx
Dat.
xxx
xxx
xxx
Abl.
xxx
xxx
xxx
Gen.
xxx
xxx
xxx
Loc.
xxx
xxx
xxx
Voc.
xxx
xxx
xxx
4. S lng ca t v bin ho tu thuc vo m cui ca thn danh t v chng
loi ca n. Hai c tnh ny xc nh mt hng danh t. Cc thn danh t (ng cn
) vi ui ph m l i hoc u u c mt ba ging v v vy, chng hnh
thnh ba hng danh t (nam, n v trung tnh vi mu m cui l i). V d:
NG PHP
22
2.2 H thng danh t
Nam tnh
kavi
thi s
N tnh
mati
tr
Trung tnh
vri
nc
Mi hng danh t trn u c t v bin ho ring. Trn c s ny m ngi ta
phn bit trn 20 hng danh t v t v bin ho. Tuy nhin, cc hng ny khng
khc nhau ht 24 cch. Mt vi loi t v bin ho ch khc nhau mt hoc hai
s kin. Ngi ta phn bit nh sau:
1. Thn mu m (vowel stem, mu m ng cn )
Nam tnh a
Trung tnh a
N tnh
Nam tnh i
N tnh i
Trung tnh i
Nam tnh u
N tnh u
Trung tnh u
N tnh
N tnh
N tnh (monosyllable, n m tit )
N tnh (monosyllable, n m tit )
Nam tnh (agent-noun, danh t ch ngi lm, ngi thc hin
)
N tnh (agent-noun, danh t ch ngi lm, ngi thc hin
)
Trung tnh (agent-noun, danh t ch ngi lm, ngi thc hin
)
Nam tnh (noun of relations, danh t ch ngi thn)
23
Bi th hai
N tnh (noun of relations, danh t ch ngi thn)

Nam tnh phc m
N tnh phc m
2. Thn ph m (consonantal stem, ph m ng cn )
Nam tnh ph m (ngoi s,n)
N tnh ph m (ngoi s,n)
Trung tnh ph m (ngoi s,n)
Nam/N tnh as, is, us
Trung tnh as, is, us
Nam/N tnh an
Trung tnh an
Nam tnh in
Trung tnh in
Ngoi nhng dng trn ta cn tm thy mt vi t v bin ho cho mt vi hnh
dung t v phn t nht nh. iu cn bit na l cc i danh t (pronoun), ch
th i danh t (demonstrative pronoun, ) v s t c ba u c
xp vo danh t u c t v bin ho ring.
2.3 Gc ng t/ thn ng t
1. Trong Phn ng, mi ng t u c mt dng tru tng lit k trong t in
v c gi l gc ng t (verb root, ). Cc dng khc nhau ca mt ng
t u c hnh thnh t gc ng t ny.
Trong khi mt ng t trong Anh v c ng c thu nhp vo t in di
dng bt nh (infinitive) th trong Phn ng, n c ghi li di dng gc. Nh
th th tt c cc ng t trong Phn ng u c lit k trong t in di dng
gc.
2. Mt dng ng t hu hn nh (finite) c hnh thnh khi ta lp mt thn
ng t t gc ng t bng cch bin i hoc m rng gc ng t, v d nh
thm vo mt tip v m (suffix), hoc mt tip u m (prefix), hoc mt trng t
(reduplication, ) hoc mt cch chuyn mu m trong gc ng t. Sau ,
nhn xng tip v m c gn thm vo. V d:
NG PHP
24
Gc
pac
nu
Thn ng t dng hin pac-a
nu
ti
Dng hin ti
pac-a-ti
ng ta, c y, n nu
Thn ng t dng v lai
pak-ya
s nu
Dng ng t v lai
pak-ya-ti
ng ta, c y, n s nu
Nh vy th dng ng t ngi th ba, s t, hin ti, v tha ca pac nu c
hnh thnh tr c ht qua s to mt thn ng t dng hin ti bng tip v m a,
sau nhn xng tip v m dnh cho ngi th ba l ti c thm vo. Trng
hp hnh thnh dng v lai cng tng t nh vy. Trc ht, thn ng t v lai
pak-ya c to, sau nhn xng tip v m c gn vo.
3. Cc dng ng t bt nh (v d nh infinitive, ) v cc dng ng t
c danh t ho (phn t , participles) c thnh lp bng cch gn ngay
vo gc ng t vi cch pht m thng bin i mt tip v m, hoc
mt thn ng t.
Gc
pac
nu
Infinitive
pak-tum
nu
pac-a
nu
Thn ng t dng hin ti
pac-a-nt
ang nu
Hin ti phn t
Trong khi dng Infinive c hnh thnh bng cch gn ui tum vo gc ng
t th hin ti phn t (present part.) li i hi vic gn ui nt vo thn ng t
dng hin ti.

1. Thn ng t quan trng nht trong cc thn ng t khc bit nhau l thn ng
t hin ti. Thn ng t hin ti c hnh thnh qua nhiu cch khc bit v cng
qua m c vic phn chia thnh cc nhm ng t. C tng cng 10 nhm ng
t, nh vy l c 10 thn ng t dng hin ti khc nhau.
2. Mi nhm ny li c phn thnh hai loi, athematic () v
thematic (). Cc nhm thematic bao gm hng 1, 4, 6, 10. c im ca
cc nhm ny l ui ca thn ng t lc no cng l a. Nh vy th khi thn
ng t hin ti lc no cng c gn thm tip v m a hoc mt tip v m c
ui a. Thm vo l thn ng t hin ti ca nhng nhm thematic khng
bin i khi ng t c chia. Tt c nhng nhm khc 2, 3, 5, 7, 8, v 9
u l athematic. Cc nhm ng t ny thiu c im a v thn ng t bin
i khi c chia.
25
Bi th hai
3. Bn nhm thn ng t hin ti thematic s c ging thut r rng trong cc

bi k n. Trc ht, ta nn lu r ng chng c hnh thnh qua cc tip v m
a, ya hoc aya. V d:
Gc ng t
Thn t hin ti
Nhm 1
nam
nam-a
cho
Nhm 4
krudh
krudh-ya
lm gin
Nhm 6
vi
vi-a
bc vo
Nhm 10
pj
pj-aya
tn knh
Cc thn ng t athematic s c x l trong nhng bi sau cng. Cch lp thn
ng t hin ti thng khng theo quy tc. Th nn ta khng nhng hc thuc gc
ng t m cng nn hc lun c thn ng t hin ti bi v n khng nhng l
thn ng t hin ti, m cng l c s thnh lp ca imperfect v hai hnh thc
imperative v optative.
4. V l do ny m trong t in, ngi ta lit k mi ng t di dng gc , thn
ng t hin ti vi s nhm, thm vo l thng tin v cch chia theo
parasmaipada hoc tmanepada qua vic a dng chia s t, ngi th ba, hin ti,
nng ng, bi v dng th ba ny cng cho bi t lun c cch chia parasmaipada
hoc tmanepada. V d:
gam (1) gacchati i
gam i thuc nhm ng t 1 v cho bit qua ngi th 3, hin ti, ch ng
gacchati ng y, c y, n i thn ng t hin ti l gaccha, vn kt thc l ti
cho bit ng t gam c chia theo li parasmaipada.
2.5 Hin ti parasmaipada (ngi xng th ba)

Hin ti Parasmaipada c to bng cch chp vo thn ng t hin ti cc m
kt thc ca Parasmaipada. Cc m kt thc ca ngi xng th ba l: Sing. ti;
Dual: ta; Plur.: anti.
Nu m kt thc ca ngi xng bt u bng mt ph m, v nh anti c gn
vo mt thn ng t hin ti athematic th m kt thc a ca thn ny b bt. V
d vi ng t gam i:
Sing.
Dual
Plural
3. Pers.
gacch-a-ti
gacch-a-ta
gacch-anti
ng ta i
c hai i
cc anh y (>2) i
NG PHP
26
2.7 Danh t nam tnh c m kt thc a (nominative/ accusative)

Phn ng c hng lot tip u m c th t trc cc gc ng t (xem bng lit
k di 8.5). C ba trng hp cn c phn bit khi mt ng t xut hin vi
mt hoc nhiu tip u m.
1. Tip u m c mt ngha cn bn nht nh b sung ngha cn b n ca
ng t. Nh vy, ngha c a ng t mang tip u ng l bao gm ngha
ca gc ng t v tip u m. V d: Nu tip u m apa, ch khc, i
mt c gn vo ng t gam (1) gacchati i th ng t apa-gam (1)
apagacchati c ngha l i mt, i ni khc.
2. ng t c tip u m khng gin n l tng s ngha ca gc ng t
v tip u m nh trng hp 1. Ngha m i c th khc bit ngha trc y
ca hai thnh phn. V d: ava c ngha xung di, bn di v cng vi
ng t skand (1) skandati nhy, n to ra ng t avaskand (1) avaskandati vi ngha nhy xung di. Nhng avagam (1) avagacchati khng ch
c ngha i xung di m cn l hiu.
3. Tip u m khng chuyn i ngha ca gc ng t. V d: pra c ngha
l trc, pha trc, nhng hon ton khng bin i ngha ca ng t vi
(6) viati bc vo. Th nn, pravi (6) praviati vn c ngha bc vo
nh vi (6) viati.
V ngha ca cc ng t c tip u m khng th suy lun c nn ta phi hc
chng nh nhng ng t c lp.
2.7 Danh t nam tnh c m kt thc a (nominative/

accusative)
Danh t nam tnh c m kt thc a c bin chuyn bng cch cho thm vo m
kt thc ca thn danh t a cc m kt thc ca s kin (casus) hoc trc ht m
kt thc a c b i v cc m kt thc ca s kin c gn vo. Sau y l
bng t hnh bin ho vi v d bla, thng b, a tr:
Singular
Dual
Plural
Nominative
bla-
blau
bl
Accusative
blam
blau
bln
Instrumental
blena
blbhym
blai
Dative
blya
blbhym
ble-bhya
Ablative
blt
blbhym
ble-bhya
Genitive
bla-sya
bla-y-o
bl-n-m
27
Bi th hai
Locative
Vocative
ble
bla
bla-y-o
blau
ble-u
bl
2.8 Danh t trung tnh c m kt thc a (nominative/

accusative)
Cch bin chuyn ca danh t trung tnh c m kt thc a ch khc nam tnh a
nominative, accusative v vocative. V d: phala qu
Singular
Dual
Plural
Nom.
phala-m
phale
phalni
Acc.
phala-m
phale
phalni
Instr.
phalena
phalbhym
phalai
Dat.
phalya
phalbhym
phale-bhya
Abl.
phalt
phalbhym
phale-bhya
Gen.
phala-sya
phala-y-o
phal-n-m
Loc.
phale
phala-y-o
phale-u
Voc.
phala
phale
phalni
2.9 Chc nng ca nominative (ch t)

1. Nominative ch ch th (subject) ca mt cu
bla khdati
thng b n
Cc danh t dng nominative i i vi ng t v ng (verbal predicate). V d:
Sing.
bla- gacch-a-ti
thng b i
Dual
blau gacch-a-ta
hai thng b i
Plur.
bl gacchanti
nhng thng b i
2. Mt khc, ch t cng l v t ca mt cu. Ta nn lu l trong Phn ng,
ng t lin h thng vng mt.
bla iya
Cu b l mt hc sinh
Thnh thong v t ng trc ch t.
2.10 Chc nng ca accusative (trc b cch)

1. Accusative ch i tng trc tip ca mt ng t cp vt (transitive verb).
bla ikaka payati
Cu b thy thy gio
2. Ni nhng ng t chuyn ng th accusative ch cho hng, mc ch.
NG PHP
28
bla ketra gacchati

Cu b i n sn trng
Theo cc nh vn phm truyn thng th cc ng t ch s chuyn ng cng l
ng t cp vt, ch o mt accusative.
3. Mt lot hu tr t (postposition, ) ch o mt accusative, v d nh
prati n
bla ketra prati gacchati
Cu b i n sn trng

Nu mt t kt thc bng m m v ch k n bt u bng mt ph m th m
c chuyn thnh mt tu m (anusvva) v hai ch c vit ri nhau.
-m + ph m - + ph m
phalam + khdati phala + khdati
Lu : Tu m cui ch c nh m.
29
Bi th ba
3.1 Nhn xng i danh t (personal pronoun, )
Nhn xng i danh t ngi th ba tat phn bit ba ging, nam, n v trung tnh v
c ba cch bin ho khc nhau cho mi ging. Sau y l bng t hnh bin ho
cho nam v trung tnh anh y, ci y:
Masculine
Nom.
Acc.
Instr.
Dat.
Abl.
Gen.
Loc.
Singular
sa-
ta-m
tena
ta-smai
ta-smt
ta-sya
ta-smin
Dual
tau
tau
t-bhym
t-bhym
t-bhym
Plural
te
tn
ta-y-o
ta-y-o
tai
te-bhya
te-bhya
te-m
te-u
Dual
te
te
Plural
tni
tni
Neuter
Nom.
Acc.
Instr.
Dat.
Abl.
Gen.
Loc.
Singular
ta-t
ta-t
Nh masc.
3.2 Nghi vn i danh t (masc./neut.) (nominative/

accusative)
Nghi vn i danh t (interrogative pronoun) vi thn kim, ai, ci g, ci no
cng c ba cch chuyn bin khc nhau cho mi ging, c bin ho nh tat. Sau
y l bng t hnh bin ho cho nam v trung tnh:
Masculine
Nom.
Acc.
Singular
ka-
ka-m
Dual
kau
kau
Plural
ke
kn
Bi th ba
Instr.
Dat.
Abl.
Gen.
Loc.
kena
ka-smai
ka-smt
ka-sya
ka-smin
k-bhym
k-bhym
k-bhym
ka-y-o
ka-y-o
kai
ke-bhya
ke-bhya
ke-m
ke-u
Dual
ke
ke
Plural
kni
kni
Neuter
Singular
kim
kim
Nom.
Acc.
Instr.
nh masc.
Dat.
Abl.
Gen.
Loc.
V d:
ka pahati? Ai c?
bla ka payati? Cu b thy ai?
bla ki khdati? Cu b n ci g?
3.3 Sp t ng hng t ng (coordination)

Cc t c sp xp ng hng bng tiu t bt bin ca (particle, bt bin ho tiu
t ) v. Ca xut hin sau mi t hoc sau t cui cng ca nhm
ch c sp t: X ca Y ca = X v Y hoc X Y ca = X v Y.
blau rma ca gopla ca hvayata
Hai cu b gi Rma v Gopla
blau rma gopla ca hvayata
Hai cu b gi Rma v Gopla
V cch sp t ng hng cu xin xem qua 4.8.
3.4 Ph nh
Cu ph nh c lp bng tiu t bt bin na, thng ng trc ng t hoc
u cu.
bla phala na khdati
Cu b khng n qu
NG PHP
32
3.6 Hp bin (sandhi)
3.5 Bao hm
Mt particle thng gp na l api, biu th tnh cch bao hm v c ngha nh
cng, thm ch cng, ngay c. Particle ny xut hin sau t m n nh hng. V
d (khng c hp bin [sandhi]):
rma api phala khdati
Thm ch Rma cng n qu
rma phala api khdati
Thm ch qu Rma cng n
3.6 Hp bin (sandhi)

1. Nu hai ch trc tip i theo nhau th ta thng thy s bin i trong m kt
thc ca ch u v khi m ca ch th hai v nguyn do gin ho v va tai nghe
(euphony, duyt nh chi m )
abcd efgh abcx efgh
hoc
abcd yfgh
hoc
abcx yfgh
Trong vn cnh nht nh, hai ch bin i thng c vit chung v nh vy,
vic phn bit v nhn ra mt chui ch bin i, thm ch cha quen khng
phi l d. V d nh nhn ch:
abcxyfgxzjkl
l chui ch
abcd efgh ijkl
2. S bin i m cng c th xy ra trong mt ch, v d nh trng hp m kt
thc ca thn v m u ca phn ui (suffix) gp nhau, vi kt qu l m kt
thc ca thn v khi m ca phn ui bin i. S bin i v m ny c ng
php Phn ng truyn thng gi l sandhi, kt hp, lin hp (). V
m c bin i nn t hp bin () cng trnh by rt chnh xc s vic.
Ngi ta phn bit hai loi sandhi, sandhi trong cu (ngoi hp bin ) v
sandhi trong ch (ni hp bin ). Trc ht, sandhi trong cu s c x l
trong bi hc ny v nhng bi k n.
33
Bi th ba

Lut 1: Nu mt ch kt thc bng a v ch theo sau bt u bng nhng ph
m
ga
gha
a
ja
jha
a
a
ha
a
da
dha
na
ba
bha
ma
ya
ra
la
va
ha
th a bin thnh o.
a + ph m c m vang o + ph m c m vang
rma gacchati rmo gacchati
Rma i
nara namati naro namati
ng ta cho
rma viati rmo viati
Rma bc vo
Lut 2: Nu mt ch kt thc bng a v ch theo sau bt u bng a th m
ui a bin thnh o v khi m a c b, v thay th bng mt du trong
h thng phin m La-tinh v du avagraha trong h thng ch Devangar.
a + a o +
rma atra tihati rmotra tihati
Rma ng y
nara anna khdati naronnam khdati
Ngi n ng n mn n
Lut 3: Nu mt ch kt thc bng a v ch theo sau bt u bng mt mu m
khc a th m ui a bin thnh a.
a + mu m khc-a a + mu m khc a
rma gacchati rma gacchati
Rma n
rma icchati rma icchati
Rma mun
Lut 4: Nu mt ch kt thc bng v ch theo sau bt u bng mt mu m
hoc ph m pht nghe m, th m ui bin thnh .
NG PHP
34
+ mu m/ph m c m + mu m/ph m c m
nar gacchanti nar gacchanti
Cc ng y n
nar gacchanti nar gacchanti
Cc ng y i
Ngoi hng
Dng nam tnh ca nhn xng i danh t (personal pronoun) ngi th ba, nom.,
sing. sa cng nh ch th i danh t (demonstrative pronoun) ea ci ny l
hai dng ngoi hng so vi cc lut hp bin bn trn. Trc tt c nhng ph m
khi u, sa bin thnh sa, c ngha l, phng xut m (visarga, ) b
loi. Trc nhng mu m khi u th lut hp bin bn trn li c gi tr, c th
l (i) trc a th sa bin thnh so v a bin mt v (ii) trc tt c nhng mu
m ngoi a th sa bin thnh sa, c ngha l, phng xu t m b loi. Nh vy
th sa lc no cng xu t hin di dng sa ngoi trng hp trc ch c m
khi u l a. Trong trng hp ny th sa bin thnh so. cui cu th sa
khng i dng.
V d:
sa + gacchati sa gacchati
Anh y i
sa + khdati sa khdati
Anh y n
sa atra gacchati sotra gacchati
ng ta i y
sa gacchati sa gacchati
ng y n
35
Bi th t
4.1 Phn mu m
1. Di phn mu m cc nh vn phm hiu mt s chuyn bin ca mu
m hoc phc m di nhiu dng ca mt m tit cn bn. Cc dng khc nhau
ny c th c hnh thnh bng bin i m cui ca danh t (flexion, loan khc
) hoc mt din sinh t mt ch gc nht nh (derivation).
Theo cc nh vn phm truyn thng th cc mu m n nh a, , i, , u, , , , ,
thng c bin i, v s bin i ny li c hai phn , c gi l gua
(cng ho ) v vddhi (trng ho )
Hai cp gua v vddhi ca cc mu m n nhn c th nh sau:
Mu m n
a,
i,
u,
,
gua
a,
e
o
ar
al
vddhi
ai
au
r
Cc mu m ca hai cp gua v vddhi trn tng ng vi bin m khi cc mu

m n cn bn c bin ho bng cch t mu m a pha trc.
Nu lu l a khng bin i cp gua v vn gi dng gc c hai cp gua
v vddhi.
a,
i,
u,
,
a, (a+a)
e (=a+i, a+)
o (a+u, a+)
ar (=a+, )
al (a+)
(a+)
ai (a+e)
au (a+o)
r (=a+ar)
Khi gc ng t c bin ho, v d nh khi thn ng t hin ti c hnh

thnh, ta thng thy s bin i m theo hai cp phn trn. V d nh ar
r. Mt v d tiu biu khc l ng t h nm ly, gi ly. Thn ng t vi
mu m c thay th bng ar cp gua har-a-ti, v khi chia dng sai khin
(causative) th c thay bng r cp vddhi hr-aya-ti.
4.2 Thn thi hin ti ca ng t nhm 1

1. Thn hin ti ca cc ng t nhm 1 c to bng cch gn tip v m a vo
gc ng t v mu m cui ca gc ng t c chuyn sang cp gua.
yaj
yaj-a-ti
cng t
ruh
roh-a-ti
ln ln, trng thnh
sm
smar-a-ti
nh li, nh n
Bi th t
2. Tuy nhin, nu gc ng t c mu m di v kt thc bng mt ph m th mu

m ny khng bin dng. Cc mu m ngn cng c xp vo hng di nu chng
c k tc bng hai ph m. V d:
kr
kr-a-ti
chi a
nind
nind-a-ti
trch mc, ry la
3. Nu gc ng t chm dt bng i, , hoc u, th mu m cp gua e v o ca
chng bin i s chuyn thnh ay v av trc tip v m a theo lut ni hp
bin. V d:
ji
(je + a = jay-a)
jay-a-ti
thng
n
(ne + a = nay-a)
nay-a-ti
dn dt
bh
(bho + a = bhav-a)
bhav-a-ti
th, m, l,
4. Mt vi thn ng t nhm 1 c hnh thnh khng hp quy tc, v d nh cc
gc ng t c x l trong cc bi qua:
gam
gacch-a-ti
i
sth
tih-a-ti
ng
yam
yacch-a-ti
a, trao
p
pib-a-ti
ung
4.3 Hin ti v tha cch (present tense parasmaipada) Ngi

xng th 1 v 2 (1. & 2. pers.)
Cch bin ho ca ui cho ngi xng th nht trong hin ti v tha cch nh sau:
S t mi, s hai va ma. Quy tc chung: Nu tip v m bt u bng ph m
m (mi, ma) hoc v (va) c gn vo mt thn mu m thematic th mu
m a s c ko di thnh .
Singular
Dual
Plural
1. Pers.
gacch--mi
gacch--va
gacch--ma
Ti i
Hai chng ti i
Chng ti i
ui ca ngi xng th hai l: S t si, s hai tha, s nhiu tha.
Singular
Dual
Plural
2. Pers.
gacch-a-si
gacch-a-tha
gacch-a-tha
Anh i
Hai Anh i
Cc Anh i
4.4 Hin ti v tha cch Bng t hnh bin ho

1. Pers.
2. Pers.
Singular
gacch--mi
gacch-a-si
NG PHP
Dual
gacch--va
gacch-a-tha
38
Plural
gacch--ma
gacch-a-tha
4.6 Hai accusatives accusative dng lm ph t accusative ch thi gian
3. Pers.
gacch-a-ti
gacch-a-ta
gacch-anti
4.5 Nhn xng i danh t ngi th nht v nh (nominative)

Dual
Plural
vm
vayam
Ti
Hai chng ti
Chng ti
2. Pers.
tvam
yuvm
yyam
Anh
Hai Anh
Cc Anh
Nu nhn xng i danh t xut hin trong mt cu c ng t di dng ch cch
th khng nhng nhn xng i danh t ch ch th thi, m ng t qua cch
chia vi ui bin ho cng ch n ch th. V d:
aha gacch--mi
Ti i
tva gacch-a-si
Anh i
sa gacch-a-ti
Anh y i
1. Pers.
Singular
aham
v gacch--va
Hai chng ti i
yuv gacch-a-tha Hai Anh i
tau gacchata
Hai anh y i
vaya gacch--ma Chng ti i
yya gacch-a-tha Cc Anh i
te gacch-anti
Bn h i
V trong mt cu c ng t hu hn nh ui ng t ch ngi xng (v s)
ca ch t nn nhn xng i danh t phn ln c loi b tr khi ngi dng
mun nhn mnh v s dng vi dng . V d nh cu
adya nagara gacchma Hm nay chng ti i thnh ph.
thng thy hn l
adya vaya nagara gacchma Hm nay chng ti i thnh ph
4.6 Hai accusatives accusative dng lm ph t accusative

ch thi gian
1. Mt vi ng t ch suy ngh v ni cai qun hai accusatives: Ni dung ca vic
ni (hoc suy ngh) v ngi c hng n. Nhng v d c th l ng t vad
ni (v ci g [acc.] vi ai [acc.]) hoc prach hi (hi ai [acc.] vic g [acc.]).
rmo mrga bla pcchati
(rma mrgam blam pcchati)
39
Bi th t
Rma hi cu b v ng i
2. Accusative, Sing. Neuter ca mt hnh dung t (adjective) cng mang ngha
ca mt ph t (trng t). V d hnh dung t sukha hnh phc
npa sukha jvati
Vua sng hnh phc
3. Cng vi cc danh t ch thi gian th accusative ch mt giai on
npa sahasri vari jvati
Vua sng nghn nm
4.7 Chc nng ca nhn xng i danh t ngi th ba

1. Nhn xng i danh t ngi th ba tat khng ch c chc nng (i) l nhn xng
i danh t (anh y, c y, n) nh trong v d sau
sa gha gacchati
(sa gham gacchati)
Anh ta i vo nh
m cng l (ii) ch th i danh t v (iii) nh qun t (finite article, ).
2. V nh vy, tat xut hin di dng ch th i danh t ch n mt ci g
xa hn tnh t ni ni (ci kia, ci y). Trong trng hp ny th tat mang tnh
cht nh ng (attribute, ) b sung cho danh t, c cng vi danh t i km s,
s kin v ging. V d
sa naro gha gacchati
(sa naro gha gacchati)
Ngi n ng y i vo nh
3. Cui cng, tat cng c th xut hin di dng nh qun t (, hoc nh
mo t , finite article), ch ci g bi t, c nhc n trong li ni
(ci anh m, ci c m, ci m).
rmo bla payati. ta bla hvayati. tad sa bla gacchati.
(rma blam payati. tam blam hvayati. tad sa bla gacchati).
Rma thy mt cu b. ng gi cu b ny. Sau cu b ny n
Trong cu u, ngi k chuyn a mt ngi di dng cu b bla v cu
chuyn m khng nu thn phn (identity) r rng. V th Phn ng khng dng
mt qun t hoc bt nh qun t (xem 11.2). Trong cu th hai v th ba th ch
bla ch n mt ngi c nhc n trong phn trc ca cu chuyn cho nn
ta c th dng mt nh qun t (finite article, ), tng t nh trong c
ng.
NG PHP
40
4.9 Ni trc tip
4. Tat cng xut hin ngay u cu v cng c th ch thi gian hoc iu kin vi
ngha sau , v vy.
4.8 Sp t ng hng cu (coordination)

Nu tiu t bt bin ca v ni hai cu th lc no ca cng xut hin sau ch u
tin ca cu th hai.
bla sva-gha gacchati tatra ca rma namati.
Cu b v nh (ca n) v cho Rma ni y
4.9 Ni trc tip

Phn ng khng phn bit gia ni trc tip v gin tip, ch c mt dng l ni
trc tip. Cch ni trc tip c nh du bng tiu t bt bin iti, thng c
t sau cu ni trc tip (cu trch dn). V d vad ni (khng c sandhi):
kra na pibmi iti blo vadati
Cu b ni: Con khng ung sa
Cu b ni rng hn khng ung sa
Nh vy th iti c mt chc nng kt ni (conjunction, lin tip t )
tng ng ch rng, l trong ting Vit. iti ch im kt thc ca mt cu ph.
V ng (predicate, , ) ca cu vn chnh, tc l ng t vad ni c th
ng sau hoc trc cu trn thut. Trong v d ngay trn th ng t ng pha
trc, trong v d bn di th pha trc
blo vadati kra na pibmi iti
Cu b ni: Con khng ung sa
Cu b ni rng hn khng ung sa
Trong mi trng hp, cu trn thut trc tip c nh du bng iti pha sau.
Theo cch ny th cu trc tip chm dt ch no rt r, nhng vic tm ch bt
u ca mt cu trc tip/trch dn c th phc tp v nhiu lc kh phn bit c
mt ch no thuc cu chnh hay cu ph.
Cu chm dt bng iti khng nhng l ni dung ca mt cu trn thut, m cng
c th l ni dung ca ca mt qu trnh nhn thc (cognitive process) vi cc
ng t ch suy t, ni v cm nhn. V d (khng c sandhi mu m)
rmo jayati iti blo manyate
(rma jayati iti bla manyate)
Cu b ngh rng Rma thng trn
41
Bi th t
4.10 Hp bin ca m kt thc

Lut 5: Nu mt ch kt thc bng mt mu m v (nh vy th khng nhng
lin quan ti a/, m cng lin quan n o, ai v.v) v ch k n bt
u vi mt ph m khng pht m, th ta phn bit bn trng hp sau:
(i) Trc c/ch, m cui bin thnh v ch trc v sau c ghi chung.
+ c/ch -c/chstena + corayati stena-corayati
Tn trm n cp
(ii) Trc /h, m cui bin thnh v ch trc v sau c ghi chung.
Tuy nhin, trng hp ny t gp.
+ /h -/h(iii) Trc t/th, m cui bin thnh s v ch trc v sau c ghi chung.
+ t/th s-t/thrma tihati rmas-tihati
Rma ng
(iv) Trc cc ph m khng pht m k-, kh-, p-, ph-, -, -, s-, visarga vn
gi dng.
+ k-, kh-, p-, ph-, -, -, s- khng c bin i.
rma + khdati rma + khdati
Rma n
nara + sdati nara + sdati
Ngi n ng kia ngi
4.11 Hp bin ca mu m kt thc v khi u ging nhau

Lut 6: Ngi ta gi mu m ging nhau nu chng ch khc nhau s lng
(quantity, v d di ca m) m khng khc nhau v c cht (quality). V d a
v ging nhau, nhng a v i th khng. Nu mt ch kt thc bng mt mu m
n (ngn hoc di), v ch k tip bt u bng mt mu m n ging nh vy
(ngn hoc di), th hai mu m n ging nhau ny ho hp li thnh mt mu m
di.
a/ + a/
i/ + i/
NG PHP
42
4.12 Hp bin ca mu m cui a/ v mu m khi u khng ging
u/ + u/
rma na gacchati rmo ngacchati
Rma khng n
gacchmi + iti vadati gacchmti vadati
Anh y ni: Ti i, Anh y ni rng anh y i
sdhu + udyna kati sdhdyna kati
Anh ta si t vn tt
4.12 Hp bin ca mu m cui a/ v m u m khi u

khng ging
Lut 7: Nu mt ch kt thc bng mu m a/, v ch k tip bt u bng mt
mu m n khng ging (i/, u/, ) th hai mu m s hp thnh dng gua
ca mu m khng ging y.
a/ + i/ e
a/ + u/ o
a/ + ar
kra na + icchmi kra necchmi
Ti khng mun sa
tatra + udyna kati tatrodyna kati
Anh y vun si vn ni y
atra + ka + gacchati atrarka gacchati
Mt con gu n y
Lut 8: Nu mt ch kt thc bng mu m a/, v ch k tip bt u bng mt
mu m phc (diphthong, phc m) khng ging (e, ai, o, au) th hai mu m s
hp thnh dng vddhi ca mu m phc khng ging y.
a/ + e ai
a/ + ai ai
a/ + o au
a/ + au au
atra + eva vadati atraiva vadati
Ni y anh y ni th ny
adhun + oadhim + nayati adhunauadhim-nayati
By gi anh ta mang dc tho n
43
Bi th nm
5.1 Thn hin ti ca cc ng t nhm 4 v 6
1. Thn hin ti ca cc ng t nhm 4 c lp bng cch gn tip v m ya
vo gc, v gc gi nguyn dng.
snih
snih-ya-ti
thng yu
tu
tu-yati
vui sng, hi lng
nt
nt-ya-ti
khiu v, nhy
2. Thn hin ti ca cc ng t nhm 6 c hnh thnh bng cch gn tip v m
a vo gc v khc trng hp nhm 1 gc nhm 1 chuyn sang phn mu
m gua gc ca nhm 6 vn c gi nguyn.
vi
vi-a-ti
bc vo
tud
tud-a-ti
nh, p
sj
sj-a-ti
to tc, kin lp
Tuy nhin, mt vi ng t c ko di bng nhiu cch khc nhau. V d nh
trng hp m cui ca gc l th c bin thnh riy v thnh ir. V d:
m cht mriyate v k rc, vung rc kir-a-ti. Ngi ta cng th ng thy
mt s t gc ng t c b sung thm m mi cng h ng trc ph m cui
gc. V d: sic ra sic-a-ti.
5.2 Hin ti tmanepada (v t cch)

Cc dng hin ti v t cch tmanepada c hnh thnh bng cch b sung cc
ui tmanepada vo thn hin ti. ui ca ngi nhn xng th ba nh sau: S t
te, s hai ete v s nhiu ante.
Nh ni bn trn, nu ui ng t chia v t cch bt u bng mt mu m
nh s hai ete v s nhiu ante th mu m ui a ca thn hin ti b loi.
V d: ng t labh (1) nhn:
Singular
Dual
Plural
3. Pers.
labh-a-te
labh-ete
labh-ante
Anh ta nhn
Hai ngi y nhn
Nhng ngi y nhn
5.3 Danh t nam/trung tnh c m kt thc a (instrumental/

dative)
Nh cp 2.8, cch bin chuyn ca danh t trung tnh c m kt thc a ch
khc nam tnh a nominative, accusative v vocative. Trong hai s kin
Bi th nm
instrumental (dng c cch) v dative (gin b cch) th bla, thng b, a tr

v phala qu c bin ho nh sau:
Masculine
Singular
Nom.
bla-
Acc.
blam
Instr.
Dat.
Abl.
Gen.
Loc.
Voc.
blena
blya
blt
bla-sya
ble
bla
Dual
blau
blau
blbhym
blbhym
blbhym
Plural
bl
bln
Dual
phale
phale
phalbhym
phalbhym
phalbhym
Plural
phalni
phalni
phalai
phale-bhya
phale-bhya
phal-n-m
phale-u
phalni
bla-y-o
bla-y-o
blau
blai
ble-bhya
ble-bhya
bl-n-m
ble-u
bl
Neuter
Nom.
Acc.
Instr.
Dat.
Abl.
Gen.
Loc.
Voc.
Singular
phala-m
phala-m
phalena
phalya
phalt
phala-sya
phale
phala
phala-y-o
phala-y-o
phale
5.4 Chc nng ca instrumental (dng c cch)

1. Dng c cch ch phng php/dng c c s dng khi thc hin mt hnh
ng (vi, bng, qua)
rma kuntena mrayati
Rma git bng mt cy lao
2. Thm vo , instrumental ch s i km, i theo, ch vi ai mt hnh ng
c thc hin. Trong trng hp ny, instrumental i cng vi hu tr t
(postposition) saha cng vi.
rmo blena saha gha gacchati
(rma blena saha gham gacchati)
Rma i vi cu b v nh
Tuy nhin, hu tr t saha c th b loi.
NG PHP
46
rmo blena gha gacchati

(rma blena gham gacchati)
Rma i vi cu b v nh
3. Mt hu tr t khc i cng vi instrumental l vin khng cng, khng c,
khng
rmo blena vin gha gacchati
(rma blena vin gham gacchati)
Rma i v nh khng cng vi cu b
5.5 Chc nng ca dative (gin b cch)

1. Dative hoc gin b cch ch i tng/vt th gin tip ca mt ng t cp vt
(transitive verbs, )
rmo blya phala yacchati
(rma blya phalam yacchati)
Rma trao cu b mt tri cy
2. Dative ch mc ch ca mt hnh ng (lm c, lm v)
rma putrya deva yajati
(rma putrya devam yajati)
Rma cng thin thn v con trai
V dative cng c th ng th mt ng t bt nh ti hu (final infinitive)
phalya nagara gacchmi
(phalya nagaram gacchmi)
Ti ln thnh ph v tri cy (= mua tri cy)
3. Dative xut hin cng vi nhng ng t mang ngha sn h n ai hoc
mong mi c. V d:
ikaka iyya krudhyati
Thy gio tc gin cu hc sinh

Masculine
Nom.
Acc.
Instr.
Dat.
Abl.
Singular
sa-
ta-m
tena
ta-smai
ta-smt
Dual
tau
tau
t-bhym
t-bhym
t-bhym
47
Plural
te
tn
tai
te-bhya
te-bhya
Bi th nm
Gen.
Loc.
ta-sya
ta-smin
ta-y-o
ta-y-o
te-m
te-u
Singular
ta-t
ta-t
Dual
te
te
Plural
tni
tni
Neuter
Nom.
Acc.
Instr.
Dat.
Abl.
Gen.
Loc.
Nh masc.
5.7 Nghi vn i danh t (interrogative pronouns, masc./ neut.)

(instrumental/ dative)
Masculine
Nghi vn i danh t kim, ai, ci g/ci no c chia theo masc. v neut.
instrumental v dative tng t nhn xng i danh t ngi th ba tat.
Singular
Dual
Plural
Nom.
ka-
kau
ke
Acc.
ka-m
kau
kn
Instr.
kena
k-bhym
kai
Dat.
ka-smai
k-bhym
ke-bhya
Abl.
ka-smt
k-bhym
ke-bhya
Gen.
ka-sya
ka-y-o
ke-m
Loc.
ka-smin
ka-y-o
ke-u
Neuter
Nom.
Acc.
Instr.
Dat.
Abl.
Gen.
Loc.
NG PHP
Singular
kim
kim
kena
ka-smai
ka-smt
ka-sya
ka-smin
Dual
ke
ke
k-bhym
k-bhym
k-bhym
ka-y-o
ka-y-o
48
Plural
kni
kni
kai
ke-bhya
ke-bhya
ke-m
ke-u
5.8 Bt xc nh i danh t (indefinite pronoun)

Bt xc nh i danh t eka mt, mt duy nht, mt ngi no thng xut
hin vi chc nng hnh dung t v c bin ho nh tat. V d nh trong th
nam tnh: eka, ekam, ekena, ekasmai Cc trng hp ngoi hng l
nominative v acc. ca trung tnh. m cui khng phi l t m l m.
eka pustaka pahmi
Ti c mt quyn sch hoc
Ti c mt quyn sch no hoc
Ti c mt quyn sch duy nht.
5.9 Ni hp bin: Lut pht m un li (retroflexion) cho n

Lut pht m un li (retroflexion) cho n kh phc tp. Ni mt cch gin n:
Lut ny ch rng, nu mt ch no c nhng m nh r, , hoc th d i
nhng iu kin nht nh no m n (m rng) k tip s bin thnh (m un
li). Nhng v d c th l dng instrumental ca nra nrea v rma
rmea. V cng t lut ny m ta c dng thn danh t brhmaa.
n
nu mu m, m,
Nu
v c/ch, j/jh,
y, v hoc n theo
r, , hoc
/h, /h,
t/th, d/dh, n, l, ,
sau.
i trc
s khng ng
gia
Nh vy th ui instrumental ena v ui ni ca nom./acc. ca cc danh t m
cui l a, trung tnh, s nhiu s bin thnh ea v ui i trong nhng trng
hp sau:
putrea, krea, mrgea, rpi, pupea, pupi, ghea, kryea,
kryi, ghi
Nhng li khng bin thnh trong
rjyena, rathena

Lut 9: Nu mt ch kt thc bng mt mu m ngoi a/ v (nh vy th
lin quan n o, ai v.v) v ch k n bt u vi mt mu m hoc mt
ph m c pht m (m vang), th bin thnh r v hai ch c vit dnh lin
nhau:
49
Bi th nm
Mu m khc a/ + mu m/ph m c pht m Mu m ngoi

a/rmu m/ph m c pht m
narai + blai ca saha narairblaica saha
Vi nhng ngi n ng v nhng cu b
Nhng, nu ch th hai bt u bng ph m c pht m r th trng hp hai ch
rr c trnh bng cch ch r u b loi (-r xut pht t ch u, t -) v
mu m cui ngn ca ch u c ko di.
Mu m khc a/ + r [Mu m ngoi a/]ko dir
npati + rakati npatrakati
Vua bo v
5.11 Hp bin ca mu m n kt thc khc a/ v mu m

u
Lut 10: Nu mt ch kt thc bng mt mu m n khc a/, nh vy l i, , u,
, , v ch sau bt u bng mt mu m n khng ging hoc mt phc m,
th mu m n ca ca ch th nht s bin thnh bn mu m tng ng, nh
vy l y, v hoc r v c vit cng vi ch th hai.
i/ + mu m
y-mu m
u/ + mu m v-mu m
/ + mu m r-mu m
paymi + avam paymyavam
Ti thy con nga
astu + evam astvevam
N nn nh th
pit + icch pitricch
Nguyn vng ca ngi cha
Lut 11: Nu mt ch kt thc bng mt phc m e hoc o v ch theo sau bt
u bng a, th ch a ny b loi b v c thay th bng mt du trong h
thng phin m La-tinh v du avagraha trong h thng ch Devangar.
e + a e +
o + a o +
ghe + anna khdanti ghe nna khdanti
H n thc phm trong nh
prabho anna yaccha prabho nna yaccha
tha ngi, hy cho thc n
NG PHP
50
5.11 Hp bin ca mu m n kt thc khc a/ v mu m u
Lut 12: Nu mt ch kt thc bng mt phc m e hoc o v ch theo sau bt

u bng mt mu m khc a hoc mt phc m th e hoc o s bin thnh a
v mu m u ca ch th hai vn gi dng.
e + mu m khc a a + mu m khc a
o + mu m khc a a + mu m khc a
ghe + crya + tihati gha cryastihati
Thy gio ng trong nh
prabho + icchmi dnam prabha icchmi dnam
tha ngi, ti mun mt mn qu
Lut 13: Nu mt ch kt thc bng mt phc m ai hoc au v ch theo sau
bt u bng mt mu m hoc phc m, th m ai bin thnh v hai ch vit
ri, trong khi m cui au bin thnh v v c vit dnh lin vi ch sau.
ai + mu m + mu m
au + mu m vmu m
kasmai + anna yacchasi? kasm + anna yacchasi?
Bn trao thc n cho ai?
blau + gacchata blvgacchata
Hai cu b n
Lu : Lut hp bin 6, 10-12 khng c gi tr cho cc dng dual, tc l cc m
cui ca cc dng dual nh , , e ca cc danh v ng t khng bin i. V d:
mitre + gacchata mitre + gacchata Hai a bn n
51
Bi th su
Thn hin ti ca cc ng t nhm 10 c lp bng cch gn tip v m aya
vo gc. Cc ng t c gc nhn mnh mt mu m khc a bn trong, ng
trc mt ph m, c chuyn sang phn gua:
ghu
gho-aya-ti
loan bo, loan tin
Cc ng t c m cui l mu m hoc nhn mnh mu m a bn trong, ng
trc mt ph m n, c chuyn sang phn vddhi:
ta
t-aya-ti
nh, p
Nhng gc khc khng thay i
cint
cint-aya-ti
suy ngh
pj
pj-aya-ti
tn knh
6.2 ng t dng sai khin (causative, s dch ng t )

Nhn chung th mi ng t ngoi cch chia theo nhm c nh sn c u
c th c chia theo nhm 10. V thn ng t nhm ny mang ngha sai khi n
(causative). ng t sai khin ni r rng, ch th ca dng ng t sai khin l
ngi khin hnh ng miu t qua gc ng t c thi hnh. V d:
pat (1)
pat-a-ti
t
pat (10, causative)
pt-aya-ti
khin cho t, lm /rt
Tuy nhin, nhiu dng causatives trong Phn ng c chuyn thnh nhng
ng t c lp, c lit k trong cc t in
pah (1)
pah-a-ti
c, hc
pah (10, causative) ph-aya-ti
khin cho hc = dy
d (1)
pa-ya-ti
thy, nhn
d (10, causative)
dar-aya-ti
khin cho thy = ch cho bit
Bi 38 s x l tng tn cc dng causative.
6.3 Danh t nam/trung tnh c m kt thc a (ablative/

genitive)
Trong hai s kin ablative (nguyn u) v genitive (thuc cch) th bla, thng
b, a tr v phala qu c bin ho nh sau:
Bi th su
Masculine
Singular
Nom.
bla-
Acc.
blam
Instr.
Dat.
Abl.
Gen.
Loc.
Voc.
blena
blya
blt
bla-sya
ble
bla
Dual
blau
blau
blbhym
blbhym
blbhym
Plural
bl
bln
blai
ble-bhya
ble-bhya
bl-n-m
ble-u
bl
Dual
phale
phale
phalbhym
phalbhym
phalbhym
Plural
phalni
phalni
phalai
phale-bhya
phale-bhya
phal-n-m
phale-u
phalni
bla-y-o
bla-y-o
blau
Neuter
Nom.
Acc.
Instr.
Dat.
Abl.
Gen.
Loc.
Voc.
Singular
phala-m
phala-m
phalena
phalya
phalt
phala-sya
phale
phala
phala-y-o
phala-y-o
phale
6.4 Chc nng ca ablative

1. Ablative ch khi im ca mt s chuyn ng hoc truyn trao (t u)
vkt pattra patati (vkt pattram patati)
T trn cy mt l cy ri xung
rmo ghdgacchati (rma ght gacchati)
Rma n t nh
rmt putra phala labhate (rmt putra phalam labhate)
a con trai nhn mt qu t Rma
2. nhng danh t tru tng, ablative cng ch l do hoc nguyn nhn ca mt
hnh ng (v sao).
krodht putra tayati (krodht putram tayati)
V gin d ng ta nh con trai
3. Vi nhng ng t ch lo s, bo v hoc bung x th ablative cng ch i
tng m ngi ta s, ngi ta bo v trc n hoc i tng c bung x nh
ng ta s bn trm cp. V d:
NG PHP
54
devo narn dukht trayati (deva narn dukht trayati)

Thin thn/tri bo v ngi ta trc s kh cc
4. Mt lot hu tr t (postposition) nh bahi bn ngoi v te ngoi cai
qun dng ablative ca danh t i trc. V d:
grmd bahir bl kranti (grmt bahi bl kranti)
Cc cu b chi bn ngoi xm
5. Tin tr t (preposition) n/ti cng cai qun s kin ablative ca danh t
i sau. V d:
rma samudrd gacchati (rma samudrt gacchati)
Rma i ti bin
6.5 Chc nng ca genitive

1. Mt danh t dng genitive (thuc cch) hu nh khng bao gi tng quan vi
ng t, m ch b sung cho mt danh t khc. Vi t cch nh ng (attributive),
mt danh t dng thuc cch lc no cng ng trc danh t m n quan h trc
tip.
rmasya putra pahati
Con trai ca Rma c
vkasya pattri patanti
Nhng chic l ca cy ri
2. Trong mt vi cch lp cu vn nht nh vi ng t as th, m, l, , th
genitive + as thay th ng t c (to have). (Xem thm di 8.3)
3. Mt lot postpositions nh sampam/sampe gn cai qun dng genitive
ca danh t i trc.
ghasya sampe bl kranti
Cc cu b chi gn nh

Masculine
Nom.
Acc.
Instr.
Dat.
Abl.
Gen.
Singular
sa-
ta-m
tena
ta-smai
ta-smt
ta-sya
Dual
tau
tau
t-bhym
t-bhym
t-bhym
ta-y-o
55
Plural
te
tn
tai
te-bhya
te-bhya
te-m
Bi th su
Loc.
ta-smin
ta-y-o
te-u
Singular
ta-t
ta-t
Dual
te
te
Plural
tni
tni
Neuter
Nom.
Acc.
Instr.
Dat.
Abl.
Gen.
Loc.
Nh masc.

(ablative/ genitive)
Masculine
Singular
Dual
Plural
Nom.
ka-
kau
ke
Acc.
ka-m
kau
kn
Instr.
kena
k-bhym
kai
Dat.
ka-smai
k-bhym
ke-bhya
Abl.
ka-smt
k-bhym
ke-bhya
Gen.
ka-sya
ka-y-o
ke-m
Loc.
ka-smin
ka-y-o
ke-u
Neuter
Nom.
Acc.
Instr.
Dat.
Abl.
Gen.
Loc.
NG PHP
Singular
kim
kim
kena
ka-smai
ka-smt
ka-sya
ka-smin
Dual
ke
ke
k-bhym
k-bhym
k-bhym
ka-y-o
ka-y-o
56
Plural
kni
kni
kai
ke-bhya
ke-bhya
ke-m
ke-u

Lut 14: Nu mt ch c kt thc bng t v ch k n bt u bng mt mu
m hoc mt ph m c pht m ngoi j/jh, /h, l hoc mt m mi ( n
m) nh vy l g/gh, d/dh, b/bh, y, r, v, th t bin thnh d v c vit lin
vi ch sau.
t + mu m d-mu mt + g/gh d-g/ght + d/dh d-d/dht + b/bh d-b/bht + y/r/v d-y/r/vght + gacchati ghdgacchati
Anh ta i ra khi nh
nagart + grmam nagardgrmam
T ph v lng
ght + dhvati ghddhvati
Anh ta chy ra khi nh
vkt + bla patati vkdbla patati
Cu b ri t cy xung
ppt + rakati ppdrakati
ng y bo v trc ci bt thin
Lut 15: Nu mt ch c kt thc bng t v ch k n bt u bng h, th t
cng bin thnh d v ph m bt u h bin thnh dh, v hai ch c vit lin
nhau.
t + h d-dh
sukht + hasati sukhddhasati
V vui nn anh y ci
Lut 16: Nu mt ch c kt thc bng t v ch k n bt u bng c/ch, j/jh
hoc /h, /h th t bin thnh nhng dng tng ng.
t + c/ch c-c/ch
t + j/jh j-j/jh
t + /h -/h
t + /h -/h
ratht + cakra patati rathccakra patati
Bnh xe ri t xe
nagart + jan gacchanti nagarjjan gacchanti
Mi ngi ra khi thnh ph
57
Bi th su
Rt t trng hp ch bt u vi /h hoc /h.

Lut 17: Nu mt ch c kt thc bng t v ch k n bt u bng , th t
bin thnh c v bin thnh ch, v hai ch c vit lin nhau.
t + c-ch
cryt + ikate crycchikate
Anh y hc t thy gio
Lut 18: Nu mt ch c kt thc bng t v ch k n bt u bng l, th t
bin thnh l v hai ch c vit lin nhau.
t + l l-l
dna npt + labhate dna npllabhate
ng ta nhn mt mn qu t ng vua
Lut 19: Nu mt ch c kt thc bng t v ch k n bt u bng m mi,
th t bin thnh n v hai ch c vit lin nhau.
t + m mi n-m mi
ava ketrt + nayati ava ketrnnayati
ng ta dn nga ra khi sn
6.9 Lut sandhi c bit dnh cho m cui l ar

Mt vi ph t (trng t) nh punar li na v prtar mi sng xa vn c
m cui l r, v theo mt lut nht nh r ny bin thnh mt visarga sau
mu m: puna, prta. Nu theo lut ny m cui l mt visarga th lut
sandhi 1-3 khng c gi tr. Thay vo , vn a ca cc ch ny lc no cng tr
v dng ar trc mt ch bt u bng mt mu m v cc ph m c pht m
(ngoi r). V d:
puna gacchati punar gacchati
Anh y li n
Hoc ni cch khc: Trc mt ch bt u bng mt mu m v cc ph m c
pht m (ngoi r) th khng c s bin ho r thnh , nh vy th r vn gi
dng. Trc mt ch bt u bng r th a vn c gc t ar bin thnh
. V d:
prta rma pahati prt rma pahati
Mi sng Rma c/hc
Trc nhng ph m khng pht m th lut sandhi 5 c p dng.
NG PHP
58
Bi th by
7.1 Hin ti tmanepada (v t cch) nhn xng th nht v
nh (1. & 2. pers.)
Cc dng hin ti v t cch tmanepada cho ngi xng 1. c hnh thnh nh
sau: S t e, s hai vahe v s nhiu mahe.
Theo cc quy lut bit, nu ui ng t chia v t cch bt u bng mt mu
m th mu m ui a ca thn hin ti b loi.
Singular
Dual
Plural
1. Pers.
labh-e
labh--vahe
labh--mahe
Ti nhn
Hai chng ti nhn Chng ti nhn
Cc dng hin ti v t cch tmanepada cho ngi xng 2. c hnh thnh nh
sau: S t se, s hai ethe v s nhiu dhve.
Singular
Dual
Plural
2. Pers.
labh-a-se
labh-ethe
labh-a-dhve
Bn nhn
Hai Bn nhn
Cc Bn nhn
7.2 Hin ti tmanepada (v t cch) T hnh bin ho

1. Pers.
2. Pers.
3. Pers.
Singular
labh-e
labh-a-se
labh-a-te
Dual
labh--vahe
labh-ethe
labh-ete
Plural
labh--mahe
labh-a-dhve
labh-ante
7.3 Danh t nam/trung tnh c m kt thc a (locative/

vocative)
Trong hai s kin locative (v tr cch) v vocative (h cch) th bla, thng b,
a tr v phala qu c bin ho nh sau:
Masculine
Singular
Nom.
bla-
Acc.
blam
Instr.
Dat.
Abl.
blena
blya
blt
Dual
blau
blau
blbhym
blbhym
blbhym
Plural
bl
bln
blai
ble-bhya
ble-bhya
Bi th by
Gen.
Loc.
Voc.
bla-sya
ble
bla
bla-y-o
bla-y-o
blau
Singular
phala-m
phala-m
Dual
phale
phale
phalbhym
phalbhym
phalbhym
bl-n-m
ble-u
bl
Neuter
Plural
Nom.
phalni
Acc.
phalni
Instr.
phalena
phalai
Dat.
phalya
phale-bhya
Abl.
phalt
phale-bhya
Gen.
phala-sya
phala-y-o
phal-n-m
Loc.
phale
phala-y-o
phale-u
Voc.
phala
phale
phalni
Nh vy th h cch ging ch cch dual v plural, ch khc singular.
7.4 Chc nng ca locative (v tr cch)

1. Locative ch ni xy ra ca ca mt hnh ng/s vic.
rmo nagare vasati
Rma c ng trong thnh ph
rma ketre tihati
Rma ng ni chin trng
2. Locative ch thi im xy ra ca ca mt hnh ng/s vic. (lc no).
vasante rma ketra gacchati
Vo ma xun, Rma i ra chin trng
3. Cng vi mt lot ng t (qung, phng, bn trng) th locative ch hng
v mc ch ca hnh ng (n u).
rma kunta nare kipati
Rma phng cy lao n ngi kia
4. Ngoi ra, locative cng ch ngi m ta ang c quan h, hng cm gic n
ngi y. V d:
rma putre snihyati
Rma thng cu con trai
5. Cui cng, locative xut hin cng vi superlative (ti thng cp) ca mt hnh
dung t (adjective, xem thm bi 40.).
NG PHP
60
7.7 Nghi vn i danh t (interrogative pronouns, masc./ neut.) (locative)
7.5 Chc nng ca vocative (h cch)

Vocative l dng ca mt danh t c s dng xng h, v c tnh cht ch
thi hin ti. Nh vy th vocative khng c cng mi quan h s kin (casus) vi
ng t. Vocative thng i km vi tiu t bt bin he .
he rma, kutra gacchasi
Rma, bn i u th?
7.6 Nhn xng i danh t ngi th ba (masc./neut.) (locative)

Masculine
Nom.
Acc.
Instr.
Dat.
Abl.
Gen.
Loc.
Singular
sa-
ta-m
tena
ta-smai
ta-smt
Dual
tau
tau
t-bhym
t-bhym
t-bhym
ta-y-o
ta-y-o
Plural
te
tn
tai
te-bhya
te-bhya
te-m
te-u
Singular
ta-t
ta-t
Dual
te
te
Plural
tni
tni
ta-sya
ta-smin
Neuter
Nom.
Acc.
Instr.
Dat.
Abl.
Gen.
Loc.
Nh masc.

(locative)
Masculine
Singular
Dual
Plural
Nom.
ka-
kau
ke
Acc.
ka-m
kau
kn
61
Bi th by
Instr.
Dat.
Abl.
Gen.
Loc.
kena
ka-smai
ka-smt
k-bhym
k-bhym
k-bhym
kai
ke-bhya
ke-bhya
ke-m
ke-u
Singular
kim
kim
Dual
ke
ke
k-bhym
k-bhym
k-bhym
Plural
kni
kni
kai
ke-bhya
ke-bhya
ke-m
ke-u
ka-sya
ka-smin
ka-y-o
ka-y-o
Neuter
Nom.
Acc.
Instr.
Dat.
Abl.
Gen.
Loc.
kena
ka-smai
ka-smt
ka-sya
ka-smin
ka-y-o
ka-y-o
7.8 Ni hp bin: Lut pht m un li (retroflexion) cho

Trong mt ch th s bin thnh nu: mt mu m ngoi a, hoc k hoc r i
trc hoc cao nht l b gin on bi mt visarga hoc anusvra , v mt
m khc ngoi hoc r k tip.
nu khng ng
Nu mt mu m v khng c m no s
cui ch v
(ngoi a, ), k khc ngoi visarga
c k tip bng
hoc anusvra ,
hoc r i trc
ng gia
r,
Nh vy th s bin thnh trong loc. pl., v d nh nareu, phaleu v teu, bi v
mt mu m khc a/ i trc, trong haviu, v gia mu m khc a/ v s
khng c m no khc ngoi , trong vku v c k i trc. Cng nh th, s bin
thnh trong dng nom. pl. havi, bi v mt mu m khc a/ i trc v ch
b gin cch bi . Tuy nhin, s khng bin i trong cc dng loc. sing. irasi (v
a i trc) v marutsu (v gia mu m khc a/ i trc v s c mt m khc
ngoi visarga hoc anusvra , l t).
7.9 Sandhi ca m cui l n

Lut 20: Nu mt ch c kt thc bng n v ch k n bt u bng c/ch
hoc t/th (ph m khng pht m), th n bin thnh anusvra , v hai m c st
rng s v c thm vo, v hai ch c vit lin nhau.
NG PHP
62
n + c/ch -c/ch
n + t/th s-t/th
jann + cintayati jancintayati
Anh ta suy ngh v nhng ngi kia
bln + tayati blstayati
ng y nh cc cu b
Lut 21: Nu mt ch c kt thc bng n v ch k n bt u bng j/jh
(ph m c pht m), th n bin thnh , v hai ch c vit lin nhau.
n + j/jh -j/jh
den + jayati dejayati
ng ta chinh phc cc nc
Lut 22: Nu mt ch c kt thc bng n v ch k n bt u bng , th n
cng bin thnh , v ch khi u bin thnh ch. Hai ch c vit lin nhau.
n + -ch
devn + asati devachasati
ng ta ca ngi ch thin
Lut 23: Nu mt ch c kt thc bng n v ch k n bt u bng l, th n
bin thnh v hai ch c vit lin nhau.
n + l -l
kuntn + labhate kuntlabhate
+
Anh y nhn cc cy lao
Lut 24: Nu mt ch c kt thc bng n vi mt mu m ngn i trc, v
ch k n bt u bng mt mu m, th n c nhn i, bin thnh nn v hai
ch c vit lin nhau. Nu mt mu m di i trc n th khng c s bin i.
mu m ngnn + mu m mu m ngnnnmu m
gacchan + nayan + ca gacchannnayaca
Bn h n v mang theo
Lut 25: Nu ch u chm dt bng mt mu m ngn, hoc l m (ch, ng,
khng) hoc (n) v ch sau bt u bng ch th c c b sung v hai ch
c vit lin nhau
mu m ngn/m/ + ch mu m ngn/m/-cch
na + chindanti nacchindanti
Bn h khng ct

a + ph m c m vang o + ph m c m vang
63
Bi th by
a + a o +
a + mu m khc a a + mu m khc-a + mu m/ph m c pht m + mu m/ph m c pht m
+ c/ch -c/ch
+ /h -/h
+ t/th s-t/th
+ k, kh, p, ph, , , s khng c bin i.
a/ + a/
i/ + i/
u/ + u/
a/ + i/ e
a/ + u/ o
a/ + ar
a/ + e ai
a/ + ai ai
a/ + o au
a/ + au au
mu m khc a/- + mu m/ph m c pht m mu m khc a/-r-mu

m/ph m c pht m
mu m khc a/- + r mu m khc a/ [c ko di, trnh rr] +
r
i/ + mu m y-mu m
u/ + mu m v-mu m
/ + mu m r-mu m
e + a e +
o + a o +
e + mu m khc a a + mu m khc a
o + mu m khc a a + mu m khc a
NG PHP
64
ai + mu m + mu m
au + mu m v-mu m
t + mu m d-mu m
t + g/gh d-g/gh
t + d/dh d-d/dh
t + b/bh -d-b/bh
t + y/r/v d-y/r/v
t + h d-dh
t + c/ch c-c/ch
t + j/jh- j-j/jh
t + /h -/h
t + /h- -/h
t + c-ch
t + l l-l
t + m mi n-m mi
n + c/ch -c/ch
n + t/th s-t/th
n +j/jh -j/jh
n + -ch
n + l -l
mu m ngn-n + mu m mu m ngn-nn-mu m
mu m ngn/m/ + ch mu m ngn/m/ + cch
65
Bi th tm
8.1 Danh t nam tnh c m kt thc i
Danh t nam tnh c m kt thc i c bin ho nh sau, v d la
Singular
Dual
Plural
la
Nom.
agni-
agn
agnay-a
Acc.
agni-m
agn
agnn
Instr.
agni-n-
agni-bhym
agni-bhi
Dat.
agnay-e
agni-bhym
agni-bhya
Abl.
agn-e
agni-bhym
agni-bhya
Gen.
agn-e
agnyo
agnn-m
Loc.
agn-au
agnyo
agni-u
Voc.
agn-e
agn
agnay-a
8.2 Danh t n tnh c m kt thc i

Danh t n tnh c m kt thc i c bin ho gn nh danh t nam tnh i, ch
khc hai s kin: dng c cch s t (instr. sing.) v trc b cch s nhiu (acc.
plur.). Ngoi ra, cc dng dat., abl. v gen. sing. cng c d dng. V d danh
ting
Singular
Dual
Plural
Nom.
krti-
krt
krtay-a
Acc.
krti-m
krt
krt
Instr.
krty-
krti-bhym
krti-bhi
Dat.
krtay-e /
krti-bhym
krti-bhya
( krty-ai)
Abl.
krt-e /
krti-bhym
krti-bhya
( krty-)
Gen.
krt-e
krty-o
krtn-m
Loc.
Voc.
( krty-)
krt-au
( krty-m)
krte
krty-o
krti-u
krt
krtay-a
Bi th tm
8.3 Th hin ti ca ng t as th, m, l, , c

Mt trong nhng ng t quan trng nht trong Phn ng l ng t athematic,
th, m, l, , c. ng t ny xut hin vi hai chc nng:
nhm 2, (2)
1. ng t tn ti, c v 2. ng t ch mi lin h, tip ni (copula verb). V
d:
1. tn ti, c
( + )
C mt ng vua
ng t thng
ng u cu hoc trc ch th ca cu

Trong thnh ph c mt ng vua
Hoc l
( + )
Cng vi mt danh t thuc cch (genitive), ng t hnh

thnh mt cu trc
ch s s hu, tng ng ng t c ta thng gp Anh, Php hoc c ng
(have, avoir, haben).
genitive + nominative +
+ )

(
Rma c mt a con trai
(st ngha: ca Rma l mt con trai)
( + )
Rma khng c xe
Trong cu trc cu vn trn th ng i s hu ng trong dng thuc cch, vt s
hu ng dng ch cch.
2. ng t ch s lin h
( )
Rma l mt ng vua
ng t tip ni thng b loi b

Rma l mt ng vua
c chia di dng present indicative nh sau
ng t (2)
Singular
Dual
Plural
1. Pers.
asmi
sva
sma
2. Pers.
asi
stha
stha
3. Pers.
asti
sta
santi
NG PHP
68
8.4 Hin ti parasmaipada ca ng t lm

Mt ng t athematic nhm 8 quan trng thng gp l (8) lm (xem
thm 32.1). Cch chia ca (8) nh sau
Singular
Dual
Plural
1. Pers.
karo-mi
kurv-a
kurm-a
2. Pers.
karo-i
kuru-tha
kuru-tha
3. Pers.
karo-ti
kuru-ta
kurv-anti

1. C Phn ng ch c mt s gc ng t nht nh, khong 500 gc. Qua qu
trnh gn tip u m vo ng t, s lng ng t tng ln rt nhiu.
2. Cc ng t tip u m trong Phn ng thng mang ngh a v tr. Sau y l
bng lit k v nhng v d c th (khng theo lut sandhi)
Tip
u Ngha
V d
m
ati
vt qua, ln trn
bc qua, vt qua
adhi
vt qua, ln

leo ln

anu
theo sau
i theo sau
apa
i mt, mt
ot mt
api
n gn
dn n, i theo
abhi
n, ti

bay n, t xung trc
ava
t, xung
nhy xung
n, ti

ko n
ud
ln, ra

ng dy, ng ln
upa
n, gn, ti

b n gn
ni
xung, vo

qung xung
ni
ra, trc

i/bc ra ngoi
par
mt, t, tr li

i khi, i mt
pari
quanh, lng vng
dn i vng
pra
trc, tin trc

tin bc
prati
n, v pha, tr li

i tr v
vi
mt, la

tch la ra, phn chia
sam
cng, chung
n cng, hi t
3. V s bin i ngha c a mt gc ng t sau khi c gn tip u m xin
xem cc v d 2.6.
69
Bi th tm
4. Khi tip u m c gn vo gc th lut ngoi hp bin c p dng. V d:

pra + iayati preayati anh y gi
anu + iyati anviyati anh y tm
ud + yate uyate n bay ln
5. Ta c th gn hn hai ng t tip u m v gc ng t. V d: abhi +
sam + + gacchanti abhisamgacchanti Bn h
cng nhau n
6. Sau khi gn tip u m vo th gc ng t bin i cch chia, c chia theo
parasmaipada thay vtmanepada ho c ngc li. V d: sam +
gacchati sagacchate ng ta ci mnh [cho]
8.6 Cch hnh thnh danh t

Mt c im khc ca Phn ng l c rt nhiu danh t, tc l c nhiu t ng
ngha (synonym, ). Nguyn nhn ca nhiu t ng ngha ny nm cch
din sinh cc danh t t gc ng t theo nhng phng php nht nh. Theo
quan im ca cc nh vn phm truyn thng th tt c nhng danh t v hnh
dung t trong Phn ng u l din sinh t (derivative, ) xut pht t ng
t gc sau khi c gn nhng tip v m (suffix) nht nh. T nhng din sinh t
ny ta li c th to nhng danh t khc bng cch gn vo chng nhng tip v m
khc. Cch gn ny c trnh by r phn Ph lc I. Sinh vin hc ting Phn
nn c sm phn ny lm quen vi nhng din sinh tip v m, hiu c cch
lp danh t trong Phn ng.
NG PHP
70
Bi th chn
9.1 Danh t nam tnh c m kt thc u
Danh t nam tnh c m kt thc u c bin ho tng t danh t nam tnh (v
n tnh) i. Cc ui kt thc ca cc s kin ging nhau. Ch nhng trng hp
ngoi hng cc s kin c nhng ui ho hp vi m cui ca thn danh t. V
vy m ui ca ablative v genitive singular khng phi e, m l o. Trong
nominative, accusative v vocative dual v accusative plural th m cui c ko
di thnh tng ng trong trng hp cc danh t nam tnh c m cui
i. Cui cng, trong genitive/locative dual, trong nominative/locative plural, bn
mu m h thuc l v ca ph m cui xut hin trong trng hp i l bn
mu m y. V d sau y vi thn danh t l guru o s:
(m.)
Singular
Dual
Plural
guru-
gur
gurav-a
Nom.
guru-m
gur
gurn
Acc.
Instr.
guru--
guru-bhym
guru-bhi
gurav-e
Dat.
guru-bhym
guru-bhya
gur-o
Abl.
guru-bhym
guru-bhya
gur-o
gurv-o
Gen.
gur-m
gur-au
gurv-o
guru-u
Loc.
gur-o
gur
gurav-a
Voc.
9.2 Danh t n tnh c m kt thc u

Cch bin ho danh t t tnh c m kt thc u khc cch bin ho ca danh t
nam tnh u tng t nh nhng danh t tng ng c m kt thc i ch
hai s kin: instrumental singular v accusative plural. Ngoi ra, bn s kin
dative, ablative, genitive v locative singular u c d dng (ghi trong ngoc). V
d dhenu con b ci
Singular
Dual
Plural
Nom.
dhenu-
dhen
dhenav-a
Acc.
dhenu-m
dhen
dhen
dhenu-bhym
Instr.
dhenv-
dhenu-bhi
dhenu-bhym
dhenu-bhya
Dat.
dhenav-e
( dhenv-ai)
Bi th chn
Abl.
Gen.
Loc.
Voc.
dhen-o
( dhenv-)
dhen-o
( dhenv-)
dhen-au
( dhenv-m)
dhen-o
dhenu-bhym
dhenu-bhya
dhenv-o
dhenn-m
dhenv-o
dhenu-u
dhen
dhenav-a
9.3 Cc dng qu kh trong Phn ng

Phn ng c ba dng qu kh: nht qu kh (imperfect, v hon thnh qu kh
), nh qu kh (perfect, hon thnh th qu kh ) v
tam qu kh (aorist, bt nh qu kh ). tam qu kh t xut hin so
vi hai dng kia. C ba dng qu kh vn khc nhau mt cch vi t v mt ng
ngha (semantic): Imperfect ch mt hnh ng nm trong qu kh xa hn (trc
li trn thut) c thy bi ngi ni. Perfect cng ch mt hnh ng nm trong
qua kh xa (trc ngy li trn thut c ni), nhng khng c chng kin bi
ngi trn thut. Aorist th li trnh by qu kh gn, ch mt hnh ng xy ra
ngay ngy ni. Tuy nhin, trong Hoa vn Phn ng (, classical sanskrit),
nhng im khc nhau v ng ngha mt v c ba u c s dng khng khc
ngha.
9.4 nht qu kh (imperfect, v thnh qu kh) parasmaipada

1. Imperfect c thnh lp bng cch thn ng t hin ti c gn thm mt
ch gia tng a (augment, tng gia chi t ) pha trc, cng nh cc
tip v m ca imperfect. Cc tip v m ca imperfect c gi l th yu tip v
m (secondary verbal suffix), trong khi tip v m ca hin ti c gi l ch yu
tip v m (primary verbal suffix). Xem thm 14.1.
+
+ -

a
+ gacch-a
+ t
agacchat
ch gia tng + thn ng t hin ti
+ tip v m
anh ta i
2. Cch chia ng t theo imperfect parasmaipada nh sau:
Singular
Dual
Plural
1. Pers.
a-gacch-am
a-gacch--va
a-gacch--ma
2. Pers.
a-gacch-a- a-gacch-a-tam
a-gacch-a-ta
3. Pers. a-gacch-a-t
a-gacch-a-tm
a-gacch-an
NG PHP
72
3. Nu mt ng t bt u bng mt mu m th ch gia tng s ho hp vi n

tr thnh mu m vddhi ca khi m.
nm, vt:
as
a + asyat syat
+
i mun:
a + icchat aicchat
+
4. nhng ng t c tip u m th ch gia tng - cng c t trc tip
trc thn hin ti ca ng t v nh th, n ng ngay gia tip u m v
thn ng t. Trong trng hp ny th cc lut hp bin hc c gi tr. V d:
- -gam
n
+
+

+a
+ gacchat
gacchat
tip u m
ch gia tng
anh y n
- pra-sth khi hnh
+
+

pra+a
tip u m
ch gia tng
- anu-gam
i theo

+
anu
+a
tip u m
ch gia tng
Xem thm 9.8
a+ tihat
prtihat
anh y khi hnh
+
+ gacchat

anvagacchat
anh y i theo

Imperfect cng c th c to bi dng ng t chia theo thi hin ti cng vi
tiu t sma. V d:
rmo gha gacchati
Rma i v nh
rmo gha gacchati sma
Rma i v nh
rmo gham agacchat
Rma i v nh
73
Bi th chn
9.6 S t hai
S t hai phn bit hai dng, mt dng cho nam tnh v mt dng cho trung v
n tnh. ch c bin ho dual. Hai dng nu trn ch khc nhau nom. v
acc.:
Masculine
Feminine
Neuter
Nom.
dvau
dve
dve
Acc.
dvau
dve
dve
Instr.
dvbhym
dvbhym
dvbhym
Dat.
dvbhym
dvbhym
dvbhym
Abl.
dvbhym
dvbhym
dvbhym
Gen.
Loc.
dvayo
dvayo
dvayo
dvayo
dvayo
dvayo
9.7 Cu hi quyt nh c-khng

Mt cu hi quyt nh trong Phn ng c to bng cch t nghi vn t
kim hoc tiu t api ngay trc cu. V d:
ki tva vidylaya gacchasi?
hoc
api tva vidylaya gacchasi?
Bn c i n trng?
Lu : kim v api y hon ton khng c ngh
a nh th ng l, ch c chc
nng nh du mt cu l mt cu hi quyt nh m thi.
9.8 Cc dng nht qu kh v tha cch thng gp (imperf.

par.)
Prefix +
ati-kram
adhi-ruh
anu-gam
anu-i
apa-h
api-n
abhi-pat
ava-skand
-k
NG PHP
Pres. Indicative
atikramati
adhirohati
anugacchati
anviyati
apaharati
apinayati
abhipatati
avaskandati
karati
Imperfect par.
atyakramat
adhyarohat
anvagacchat
anvaiyat
apharat
apyanayat
abhyapatat
avskandat
karat
74
anh ta vt qua
anh ta leo ln
anh ta i theo
anh ta tm
anh ta mang i
anh ta dn n
anh ta bay ti
anh ta nhy xung
anh ta ko li
9.8 Cc dng nht qu kh v tha cch thng gp (imperf. par.)
ud-sth
ud-
upa-sp
ni-kip
ni-gam
par-gam
pari-n
pra-kram
uttihati
uyate
upasarpati
nikipati
nigacchati
pargacchati
parinayati
prakramati
udatihat
udayat
upsarpat
nyakipat
niragacchat
pargacchat
paryanayat
prkramat
pra-i (caus.)
prati-gam
vi-grah
sam-gam
preayati
pratigacchati
vigrahati
sagacchati
praiayat
pratyagacchat
vyagrahat
samgacchat
75
anh ta ng dy
anh ta bay ln cao
anh ta b n
anh ta vt xung
anh ta i ra (khi)
anh ta i mt
anh ta dn i vng
anh y b c n
trc
anh y gi
anh y tr v
anh x tan
anh ta cng n
Bi th mi
10.1 Danh t n tnh c m kt thc
Tt c nhng danh t c thn mang m kt thc lun lun l n tnh. Cch bin
ho ca cc danh t m kt thc c trnh by qua v d vng hoa.
Singular
Dual
Plural
Nom.
ml
mle
ml
Acc.
ml-m
mle
ml
Instr.
mla-y-
ml-bhym
ml-bhi
Dat.
ml-y-ai
ml-bhym
ml-bhya
Abl.
ml-y-
ml-bhym
ml-bhya
Gen.
ml-y-
mla-y-o
ml-n-m
Loc.
ml-y-m
mla-y-o
ml-su
Voc.
mle
mle
ml
Nn lu r ng c hai dng, mlyai dative v mly ca ablative
v genitive u bin thnh mly trc mt t bt u bng mt mu m.
10.2 Nhn xng i danh t ngi th ba dng n tnh

Nhn xng i danh t ngi th ba tad c bin ho theo n tnh tng t nh
danh t n tnh c m kt thc .
Singular
Dual
Plural
Nom.
s
te
t
Acc.
tm
te
t
Instr.
tay
tbhym
tbhi
Dat.
tasyai
tbhym
tbhya
Abl.
tasy
tbhym
tbhya
Gen.
tasy
tayo
tsm
Loc.
tasym
tayo
tsu
10.3 Nghi vn i danh t ngi th ba, dng n tnh

Nghi vn i danh t ngi th ba, dng n tnh k c bin ho tng t nhn
xng i danh t ngi th ba tad c bin ho theo n tnh 10.2.
Bi th mi
10.4 nht qu kh (imperfect, v thnh qu kh) tmanepada

Cch chia ng t theo imperfect tmanepada c thc hin nh sau:
Singular
Dual
Plural
1. P. a-labh-e
a-labh--vahi a-labh--mahi
2. P. a-labh-a-th
a-labh-ethm
a-labh-a-dhvam
3. P. a-labh-a-ta
a-labh-etm
a-labh-anta
10.5 nht qu kh ca ng t as th, m, l, , c

1. Pers.
2. Pers.
3. Pers.
NG PHP
Singular
sam
s
st
Dual
sva
stam
stm
78
Plural
sma
sta
san
Bi th 11
11.1 Mnh lnh cch (imperative) parasmaipada v tmanepada
1. Mnh lnh cch (imperative) trong Phn ng c chia theo ba ngi xng nh
ba thi, v c lp bng cch gn nhng ui nhn xng ca mnh lnh cch vo
thn hin ti ca ng t. Trong s hai (dual) v phn ln s nhiu (plural), cc
ui gn ging nhau. Cch chia imperative parasmaipada nh sau:
Singular
Dual
Plural
1. Pers.
gacch--ni
gacch--va
gacch--ma
2. Pers.
gacch-a
gacch-a-tam
gacch-a-ta
3. Pers.
gacch-a-tu
gacch-a-tm
gacch-a-ntu
2. Imperative tmanepada
Singular
Dual
Plural
1. Pers.
labh-ai
labh--vahai labh--mahai
2. Pers.
labh-a-sva
labh-ethm
labh-a-dhvam
3. Pers.
labh-a-tm
labh-etm
labh-a-ntm
3. ngi nhn xng th hai, imperative ch mt li yu cu trc tip, mt mnh

lnh.
he rma gha gaccha!
, Rma, i vo nh!
he bl kra pibata
, cc em kia! Ung sa i!
4. ngi th nht khng thng thy imperative ch mt mun (mun)
hoc mt trch nhim (nn/phi).

adhun saktapustaka pahni
By gi ti mun/nn/phi c mt quyn sch ting Phn
adya mandira gacchma
Hm nay chng ta nn/mun i n cha/n th
5. ngi th ba, imperative ch mt yu cu, mnh lnh, mt trch nhim hoc
mt mun (nn).

rma pustaka pahatu
Rma nn c quyn sch
nar devn pjayantu
Ngi ta nn tn th ch thin.
Bi th 11
6. dng imperative ph nh (prohibitive, cm ch), tiu t na khng khng

c dng m thay vo l tiu t m khng c/ch
adya nagara m gaccha
Hm nay bn khng c/ch i vo thnh ph!
11.2 Bt nh i danh t (indefinite pronoun)

Qua s gn mt trong ba tiu t -cid -cana hoc api vo dng c
bin ho ca nghi vn i danh t kim th i danh t ny mt i chc nng
nghi vn, tr thnh mt bt nh i danh t.
Masculine
/ /
ka-cid / ka-cana / kopi
mt ng no / mt ci (nam tnh) g
Feminine
/ /
k-cid / k-cana / kpi
mt b no / mt ci (n tnh) g
Neuter
/ /
ki-cid / ki-cana / kimapi
mt ci (trung tnh) g
Nn lu l c ba tiu t (-cid, -cana, -api) c gn vo mt dng c bin
ho ca kim vi lut sandhi c p dng. Trong trng hp dng nh mt
hnh dung t th bt nh i danh t c s dng nh mt qun t bt nh (
, c ng: unbestimmter Artikel). V d:
/ /
tatra kacit / kacana / kopi tihati
Mt ngi no ng .
/ /
rma kicid / kicana / kimapi avadat
Rma ni mt ci g .
/ /
rma kaycid / kaycana / kaypi kanyay saha ntyati
Rma nhy vi mt c gi no
/ /
rma kasmicid / kasmicana / kasminnapi nagare vasati
NG PHP
80
11.4 Nhng ch th i danh t v s hnh dung t/i danh t khc
Rma sng trong mt thnh ph no .

/ /
rmo na kasmccid / kasmccana / kasmdapi akate
Rma khng s trc bt c ci g c.
Ba tiu t cid cana hoc api cng c gn vo t nghi vn
hnh thnh cc ph/trng t bt nh. Sau y l nhng v d vi kutra u
v kad lc no
/ /
kutracid / kutracana / kutrpi
u , mt ch no
/ /
na kadcid / na kadcana / na kadpi
khng bao gi
11.3 Ch th i danh t (demonstrative pronoun)

Ch th i danh t etad ch mt vt no gn nhn t ngi ni (ci ny,
ngi ny) v c bin ho nh tad, nh vy th nom. sing. ea (m.)
e (f.) etat
(n.). Trong acc. sing. etam (m.), etm (f.) etat
(n.),
v dng bin i trc cc ph m khi u tng t trng hp (xem phn
3.7, ngoi hng).
11.4 Nhng ch th i danh t v s hnh dung t/i danh t

khc
C mt lot t thuc vo loi ch th danh t, bt nh i danh t v s t, c
dng vi chc nng hnh dung t hoc i danh t. S t hoc bt nh hnh dung
t eka mt, mt duy nht, mt ci g c trnh by 5.8. Nhng t
quan trng khc thuc nhm ny l:
anya ci khc
prva trc y
para sau ny, khc, bn kia
sarva mi, tng, tt c
Trong bn hnh dung t trn th anya lc no cng c bin ho nh tad,
c dng trung tnh nom. v acc. sing. anyat. Cc hnh dung t cn li cng
theo cch bin ho ca tad, nhng c dng ui trung tnh nom. v acc. sing. l
tc l ekam
prvam.
m,
thay v t,
V d:
81
Bi th 11
anyat pustaka pahmi

Ti c quyn sch khc
sarvi pustakni pahmi

Ti c mi quyn sch/tt c nhng quyn sch.
NG PHP
82
Bi th 12
Danh t n tnh a m tit c m kt thc khng kt thc bng nom.
sing. Ch c mt ngoi hng: Danh t lakm, tn ca mt n thn ca s
may mn. Sau y l bng t hnh bin ho cho nad dng sng.
Singular
Dual
Plural
Nom. nad-
nady-au
nady-a
Acc.
nad-m
nady-au
nad-
Instr. nady-
nad-bhym
nad-bhi
Dat.
nady-ai
nad-bhym
nad-bhya
Abl.
nady-
nad-bhym
nad-bhya
Gen.
nady-
nady-o
nad-n-m
Loc.
nady-m
nady-o
nad-u
Voc.
nadi
nady-au
nady-a

Cch bin ho ca danh t n tnh a m tit c m kt thc tng t danh t
n tnh a m tit c m kt thc . Tt c nhng tip v m ca cc s kin u
nh nhau. Ngoi hng: nominative singular vn c gi li. Trc nhng
ui c khi m l mt mu m th m ui k t thc bin thnh bn mu m tng
thch. Sau y l t hnh bin ho vi var m chng.
Singular
Dual
Plural
Nom. var-
varv-au
varv-a
Acc.
var-m
varv-au
var-
Instr. varv-
var-bhym
var-bhi
Dat.
varv-ai
var-bhym
var-bhya
Abl.
varv-
var-bhym
var-bhya
Gen.
varv-
varv-o
var--m
Loc.
varv-m
varv-o
var-u
Voc.
varu
varv-au
varv-a
Bi th 12
12.3 Danh t n tnh n m tit c m kt thc v

Trc nhng ui s kin c m bt u l mu m th i v i thnh iy; u v
i thnh uv:
i/ + mu m = iymu m
u/ + mu m = uvmu m
dh s suy ngh, bh t
Sing.
Dual
Plur.
N.

A.

I.
D.
/
/

Ab. /
/

/

G.
/
/

/
L.
/ /

V.
Ngoi hng: c gi c bin ho nh sau: sg. nom. , acc. hoc

,
dat. , abl. gen. , loc. , voc. ; pl. acc. hoc , gen. ;
phn cn li nh .
NG PHP
84

(m.) ti vt, ca ci; (m., f.) con b; (f.) thuyn.
Sing.
Plur.
N. V.
A.
I.
D.
Ab.
G.

L.

(m.) ti vt, ca ci; (m., f.) con b; (f.) thuyn.
Dual
N. A. V.
I. D. Ab.

G. L.
85
Bi th 13
13.1 Danh t trung tnh c m kt thc i
Cch bin ho ca danh t trung tnh c m kt thc i khc vi danh t nam tnh
i trc ht l trong nominative, accusative v vocative c ba s (tng t trng
hp tt c nhng danh t trung tnh khc vi danh t nam tnh ba s kin ny),
sau l khc dative singular qua s thu nhn mt m mi (nasal) trc m kt
thc, khc ablative, genitive v locative singular qua nhng m kt thc ring,
khc genitive, locative dual qua qua s thu nhn mt m mi (nasal) tr c m
kt thc (thay v m cui ca thn danh t c chuyn thnh bn mu m h
thuc). Hy so snh vi t hnh bin ho ca vri nc sau:
Singular
Dual
Plural
Nom.
vri
vri--
vr--i
Acc.
vri
vri--
vr--i
Instr.
vri--
vri-bhym
vri-bhi
Dat.
vri--e
vri-bhym
vri-bhya
Abl.
vri--a
vri-bhym
vri-bhya
Gen.
vri--a
vri--o
vr--m
Loc.
vri--i
vri--o
vri-u
Voc.
vri
vri--
vr--i
13.2 Danh t trung tnh c m kt thc u

Cch bin ho ca danh t trung tnh c m kt thc u hon ton ging cch bin
ho ca danh t trung tnh i vi nhng m kt thc v vic thu nhn mt m mi
trong cc s kin nht nh. Hy so snh vi t hnh bin ho ca madhu mt
ong sau:
Singular
Dual
Plural
Nom.
madhu
madhu-n
madh-ni
Acc.
madhu
madhu-n
madh-ni
madhu-bhym
Instr.
madhu-n-
madhu-bhi
madhu-bhym
madhu-bhya
Dat.
madhu-n-e
madhu-bhym
madhu-bhya
Abl.
madhu-na
Gen.
madhu-na
madhu-no
madh-n-m
Loc.
madhu-n-i
madhu-no
madhu-u
Bi th 13
Voc.
madhu
madhu-n
madh-n-i

1. Hnh dung t c bin ho nh tht danh t (substantive, ). Nh vy,
chng c phn bit gii tnh, s v s kin. Khc vi danh t vi gii tnh sn c,
cc hnh dung t thu nhip gii tnh ca tht danh t chng c quan h trc tip.
Vi chc nng nh ng b sung danh t (adnominal attributes), chng thng
ng trc tht danh t v hon ton tng ng vi tht danh t v mt gii tnh,
s v s kin. Phn ln cc hnh dung t u c m kt thc a v c bin
ho theo nam v trung tnh nh cc danh t c m kt thc a, nh vy th nh
nara ngi n ng, ngi v phala qu. Trong n tnh th hnh dung
t thng c m kt thc v c bin ho nh kany con gi.
Nh vy, hnh dung t nava mi xut hin nominative singular di nhng
dng sau
masculine
neuter
femininum
nava
navam
nav
V d:
nava sevaka pacati
Ngi hu mi nu n
navn kandukn paymi

Ti thy nhng qu bng mi

navni pustakni pahmi
Ti c nhng quyn sch mi
navy dheno kram (navy dheno kram)
Sa ca con b mi
Mt vi hnh dung t c m kt thc a c dng n tnh mang m kt thc , c
bin ho trong feminin nh nad sng. V d

sundara (masc.)
sundar (fem.)
sundar kany pariayati

Anh ta ci mt c gi p
2. Ch c t hnh dung t c m kt thc u hoc i. V d: sdhu tt
surabhi thm. Hnh dung t c m kt thc u c bin ho nh cc
danh t tng ng, nh vy l tng t guru o s nam tnh, dhenu

b ci n tnh v madhu mt ong trung tnh. V d: sdhu thin
ho
sdhavo bl
NG PHP
88
Nhng cu b ngoan
sdh kany asati
ng ta khen nhng a con gi ngoan
sdhni mitri
Nhng ngi bn tt
Hnh dung t c m kt thc bng i cng c bin ho nh nhng danh t c
m kt thc bng i tng ng. Nh vy th trong nam tnh nh agni la,
trong n tnh nh krti vinh d v trong trung tnh nh vri nc.
surabhi thm
Sau y l nhng v d vi
surabhi vka jighrati
Anh y ngi cy thm
surabh kany payati

ng ta thy nhng c b thm
Hnh dung t c m kt thc u v i c th gi nhng dng nam tnh cc
s kin dative, ablative, genitive v locative singular v genitive, locative dual thay
v nhng dng trung tnh. n tnh, cc hnh dung t c m kt thc u thng
ly m kt thc v. V d thay v bahu th ly dng bahv.
3. V hnh dung t c chc nng ca nh ng, i cng vi danh t v lc no cng
c cng gii tnh, s v s kin nn n khng nht thit phi ng ngay trc danh
t n lin quan n. Trn c s bin ho m ngi ta cng n hn nhn mt hnh
dung t thuc v tht danh t no mc d n c tch ri, v d nh trng
hp mt thuc cch t (genitive) ng gn tht danh t (substantive) hn l mt
hnh dung t (adjective). V d:
sundaro blasya gajotra tihati

Con voi p ca cu b ng ch kia
4. Cng nh vy, trong mt cu danh t, cc hnh dung t v tr v ng (predicative) cng tng ng vi tht danh t ca ch th v mt gii tnh, s v s kin.

gajau sundarau
Hai con voi p
Nh cp n, trong mt cu danh t, v t cng c th ng u cu.
sundarau gajau
Hai con voi p
Nu hai ch
sundarau gajau khng l nguyn mt cu m ch l mt
phin ng (mt on ca cu, phrase, ) th chng c ngha l Hai con voi
p
89
Bi th 13
5. Cui cng th ngoi chc nng nh ng v v ng ra, hnh dung t thnh thong
gi chc nng ca danh t, v d nh chng c th l ch t ( ppa c,
sdhu thin)
sdhava svarga gacchanti
kitu pp svarga na gacchanti
Nhng ngi tt ln thin ng, nhng nhng ngi c khng ln thin
ng
NG PHP
90
Bi th 14
14.1 Optative (k nguyn) parasmaipada v tmanepada
Th optative l chng loi th t v c ng l cui cng vi cch chia tng t
nh hin ti (present), nht qu kh (imperfect) v mnh lnh (imperative)
c hnh thnh t thn ng t hin ti.
Khc vi hin ti (present), nht qu kh (imperfect) v mnh lnh (imperative),
optative c mt ui c th c a vo gia thn ng t hin ti v cc nhn
xng tip v m. Optative c hnh thnh bng cch tip v m k nguy n
(optative suffix) c gn vo thn ng t thematic vi m cui thematic
ca thn l a ho hp vi thnh e. Sau cc ui ca nht
qu kh (imperfect) c gn vo.
Nh vy th cc nhn xng tip v m ca imperfect khng phi l ci g c th
ca imperfect. Chng cng xu t hin nhng thi thi khc. S kin ny cng
tng t trng hp nhn xng tip v m c a present tense chng khng ch
xut hin khi ta chia ng t thi hin ti. Th nn, Phn ng phn bit hai loi
nhn xng tip v m, c gi l ch v th yu nhn xng tip v m. Ch yu
nhn xng tip v m xut hin thi hin ti, v lai trong khi th yu nhn xng
tip v m xu t hin imperfect, optative, conditional v aorist. Cc thi thi v
hnh thc khc nh imperative v perfect phn ln c nhn xng tip v m khc
nhau.
Mt ngoi hng nhng tip v m trong cch chia parasmaipada l ngi th nht
s t v ngi th ba s nhiu. 1. pers. sing. c m cui l am v 3. pers. plur.
c m cui l u. V khi m ca hai ui ny l mu m (a, u) nn y
c b sung. Nh vy th bng chia theo optative parasmaipada nh sau:
Singular
Dual
Plural
1. Pers.
gacch-ey-am
gacch-e-va
gacch-e-ma
2. Pers.
gacch-e-
gacch-e-tam
gacch-e-ta
3. Pers.
gacch-e-t
gacch-e-tm
gacch-ey-u
C bn nhn xng tip v m khc v i imperfect trong cch chia optative
tmanepada: 1. pers. sing., 2. v 3. pers. dual v 3. pers. plural. Sau y l bng
chia optative tmanepada.
Singular
Dual
Plural
1. Pers.
labh-ey-a
labh-e-vahi
labh-e-mahi
2. Pers.
labh-e-th
labh-ey-thm
labh-e-dhvam
Bi th 14
3. Pers.
labh-e-ta
labh-ey-tm
labh-e-ran
V ng ngha th optative c nhng chc nng sau.
1. Optative biu th mt nguyn, mt ch hoc mt li khuyn ca ngi ni,
mong mun ch th ca cu ni thi hnh cng vic hoc mt s kin xy ra.
moka labheya
Cu cho ti t c gii thot
sevaka khamnayet
Ngi hu nn mang ci n
mama putra sakta iketa

Con trai ti nn hc Phn vn
Nu ch th ca cu ng ngi th hai hoc ba (nh hai v d cui bn trn) th
nguyn vng ca ngi ni thng cng l mt mnh lnh hoc mt yu cu. Th
nn, ta thy trong nhng trng hp ny c s ln ln gia imperative v optative.
2. Optative ch trch nhim ca ch th, phi thc hin s vic c nu ra trong
cu ni.
katriy yuddhe yudhyeran

Chin s nn chin u trong cuc chin
3. Optative ch kh nng hoc s phn on ca ngi ni v mt s kin c th
xy ra.
adya vi varet
Hm nay c th c ma
tatra bahni dhanni bhaveyu
Ni kia c th c nhiu ca ci
4. Optative ch mt iu kin cch khng th c c. Trong trng hp ny, c
hai thnh phn ng t ca cu u ng dng optative.
yadi rmo gha gacchet st na ocet

Nu Rma v th St khng bun.
NG PHP
92
Bi th 15
15.1 Cch lp tuyt i cch (absolutive) ca cc ng t khng
c ng t tip u m
1. Tuyt i cch l mt dng ng t bt nh (infinite). Khi lp tuyt i cch ta
nn phn bit gia hai dng ng t: ng t c v khng c ng t tip u m
(verbal prefix, 8.5).
2. Cc ng t khng c tip u m c chuyn thnh dng tuyt i bng cch
gn tip v m tv vo gc ng t.
absolutive
bh (1)
th, m. l tr thnh
bh-tv
sm (1)
ngh n, nh li
sm-tv
n (1)
dn, dt, tri (thi gian)
n-tv
smi (1)
knh n
smit-v
(4)
nt
nhy ma
nt-tv
m (6)
cht
m-tv
3. Tuy nhin, trong nhiu trng hp, m ca gc ng t thng c bin i
trc khi tv c gn vo. S bin i m ny mt mt thng c lin h
n nhng loi gc ng t c mt cu trc pht m nht nh (v d nh gc ng
t c m gia hoc m cui c th no ), mt khc c quan h trc tip n
lut ni hp bin v ph m cui tuyt i ca mt gc hoc mt thn ng t. Hai
cch bin i m ny s c x l ring 15.4 v 15.5.
4. Mt lot ng t c b sung thm m tip ni i gia gc v tv.
V d:
likh
(6)
vit
likh-i-tv
Nhng trng hp ny cng c trnh by ring 15.6.
5. ng t nhm 10 c chuyn thnh dng tuyt i bng cch gn vo thn
ng t hin ti vi m tip ni i lun lun thay th m a cui ca tip v m
ca thn hin ti thuc nhm 10 l aya:
cint
(10)
t duy
cint-ayi-tv
15.2 Cch lp tuyt i cch (absolutive) ca cc ng t c tip

u m
1. Cc ng t c tip u m c chuyn thnh dng tuyt i bng cch gn
ui ya vo gc ng t v gc ng t thng khng bin i.
Bi th 15
anu-bh-ya
- (1) anu-bh
kinh nghim, tri qua, nhn bit
prati-likh tr li (th tn)
- (1)
prati-likh-ya
- (1) anu-pch
hi han, hi v

anu-pch-ya
pari-tyaj
- (6)
la b, t khc
pari-tyaj-ya
- (1) pra-sth
khi hnh, xut khi
pra-sth-ya
2. Nu gc ng t kt thc bng mt mu m ngn th ui absolutive s l
tya.
vi-ji (1)
chinh phc, hng phc
vi-ji-tya
- namas-k (8)
cho hi
namas-k-tya
3. Cc gc c m kt thc l am hoc an
th s c ui l ya hoc
s mt m mi kt thc v mang ui tya.
-gam
(1)
n, i n
-gam-ya
-ga-tya
4. cc ng t nhm 10 li c s phn bit gia m tit di v ngn theo m lut
(prosodic) ca gc ng t. Nu m tit ca gc m ngn th ui ya s c
gn vo thn hin ti v m cui a ca thn hin ti ny c b.
sa-gam
(10)
sa-gam-ay-ya
Nu m tit gc di th ui absolutive ya c gn ngay vo gc ng t.
-kar
(10)
-kar-ya
5. Cc dng absolutive khng c chia v nh vy, chng thuc vo loi t bt
bin. Nh vy th khi mt gc ng t (hoc mt gc ng t c m bin i) xut
hin vi ui tv, itv, ya hoc tya th n rt c th l
mt absolutive.

1. Nu trong mt cu m mt lot hnh ng ca mt ch th duy nht c din
t v nh Rma i n thnh ph, bc vo cung in v cho v vua hoc
Sau khi i n thnh ph v bc vo cung in, Rma cho v vua th
thng l Phn ng khng dng mt lot cu c ni vi tiu t bt bin ca
v (nh nhng cu v d t u n y) m dng mt cu tng hp vi cc
dng tuyt i (absolutive). Trong cu ny, ch hnh ng cui (cho trong cu
v d) mi c trnh by qua mt ng t hu hn nh (finite) hoc mt dng
tng ng khc (ppp, bi 19), cn t t c nhng hnh ng xy ra trc trong
cu (i v bc vo trong cu v d) u c din t bng mt dng ng t
bt nh, dng absolutive v absolutive ny s c thi thi, s, hnh thc ca
dng ng t hu hn nh. Nh vy th absolutive ch mt hnh ng i trc
NG PHP
94
hnh ng ca ng t trong cu chnh. Cc ch th ca cc hnh ng thng l

mt.
rmo nagara ga-tv prsda praviya npa namati
Rma i n thnh ph, bc vo cung in v cho v vua
Sau khi i n thnh ph v bc vo cung in, Rma cho v vua
2. Absolutive miu t mt hnh ng i trc v l du hiu ca nhng hnh ng
k tip nhau. Nh vy, mt cu ph vi mt absolutive lm v ng ta c th dch
nh mt cu c thi i trc hoc mt cu ring bit trong mt lot cu (X lm
v ).
3. Absolutive lc no cng c mt ng t chnh theo sau (mt ng t hu hn
nh c chia hoc mt ppp, bi 19 ) v ly ngha v mt thi thi, s, hnh
thc t ng t chnh ny. Nhn nh vy th cc dng absolutive lc no cng c
xp di mt ng t chnh v c cai qun bi ng t chnh ny. Bn v d bn
di s nu r s tu thuc ca absolutive vo ng t hu hn nh v mt thi
thi, hnh thc:
kuumba tyak-tv
vana ga-tv vkasya mla upavi-ya dhyna k-tv moka labhate
ng ta ri b gia nh, i vo rng, t mnh ngi di gc cy, hnh thin v
t gii thot
kuumba tyaktv vana ga-tv vkasya mla upavi-ya dhyna k-tv mokam
alabhata
ng ta ri b gia nh, i vo rng, t mnh ngi di gc cy, hnh thin
v t gii thot
kuumba tyak-tv
vana ga-tv vkasya mla upavi-ya dhyna k-tv moka labhasva
Hy ri b gia nh, i vo r ng, t mnh ngi di gc cy, hnh thin v
t gii thot!
kuumba tyak-tv
vana ga-tv vkasya mla upavi-ya dhyna k-tv moka labheta
Ta nn ri b gia nh, i vo rng, t mnh ngi di gc cy, hnh thin v
t gii thot!
Qua nhng v d trn ta thy c rng tnh i trc ca absolutive lc no cng
tng i so vi ng t chnh trong cu, bt c trng hp ng t chnh hu hn
nh ny thi qu kh, hin ti hay v lai.
95
Bi th 15
4. Cng c lc absolutive khng ch mt hnh ng ring i trc hnh ng chnh

trong cu, m l v ng (predicate) ca mt cu ph ch hnh thi/trnh t (tng
ng mt phn t hin ti [present participle], bi 36), nh th l n trnh by
mt hnh ng miu t l hnh ng chnh hoc i theo b sung hnh ng chnh.
Cc v d sau s lm sng t thm:
mak utplutya gacchanti
Nhng con ch i (di chuyn) bng cch nhy (t ch ny n ch khc)

npo ntim ullagh-ya rjya na karoti
Vua khng tr v qua vic xem thng lun l.
5. Qua vic gn tip u m ph nh a vo mt absolutive c khi m l
ph m v an vo abs. c khi m l mu m ngi ta c th lp mt
absolutive ph nh v absolutive ny lun lun ch mt hnh ng ng thi.
aakitv katriyo yuddhya gacchati
Khng s st, ngi lnh i ra chin trng
6. Nh ni n, ch th ca cc absolutive cng l ch th ca ng t chnh
trong cu. Nh vy th ta khng th dng absolutive trong cu Sau khi R
ma la
nh, St bun thm m thay vo , phi dng mt cu c cu trc yad
tad ( bi 16).
15.4 S bin i m trong ni hp bin khi lp absolutive vi

tv
Cc ng t khng c tip u m c chuyn thnh dng tuyt i bng cch
gn tip v m tv vo gc ng t v m ca mt vi gc ng t c bin
i. S bin i ny xy ra trn c s mt vi m lut c bit c lin h n cu
trc ca gc ng t hoc trn c s ni hp bin.
Nhng bin i v m ca cc ph m kt thc trong mt ch (ni sandhi) ng
lu :
bin thnh k trc mt ph m
1. m kt thc c
pac
(1)
nu
paktv
muktv
muc (1)
gii thot
trc mt ph m
2. m kt thc ch bin thnh
pracch (6)
pv
Xem thm 15.5.1
bin thnh k hoc
trc mt ph m
3. m kt thc j
tyaj
(1)
x b, t khc
tyaktv
sj (6)
to tc
sv
NG PHP
96
bin thnh
trc mt ph m
4. m kt thc
(4)
d
thy
sp
(6)
r, ng
5.
labh
(4)
nhn, t
yudh
(4)
chin u
dv
spv
labdhv
yuddhv

1. Mt vi gc ng t bt u vi ya, ra hoc va hoc mang cc m ny s
bin cc bn mu m y r hoc v thnh cc mu m tng ng, nh vy th
y thnh i, r thnh v v thnh u, v b mt i mu m a theo sau.
(1)
yaj
cng t
i-v ( i)
vac
(2)
ni
uk-tv
vad (1)
ni
ud-i-tv
vas
(1)
sng, c ng
u-i-tv
Lu :
vah (1)
mang, gnh
hv
pracch (6)
hi
p-v
2. Nhiu ng t c m cui am
hoc an
loi b m mi.
gam
(1)
i
ga-tv
yam
(1)
trao, truyn, a
ya-tv
nam (1)
cho hi
na-tv
man
(4)
suy t
ma-tv
Nhng m
bhram
(1)
i do, i quanh
bhrn-tv
3. Mt s ng t c m cui l hoc mt hp m nh ai bin mu m
hoc hp m thnh .
p (1)
ung
p-tv
gai (1)
ht
g-tv
ghr (1)
ngi
ghr-tv
Nhng:
sth (1)
ng
sthi-tv
4. Mt vi ng t c m cui l h bin m ny chung vi m t theo sau
thnh h. Mu m i hoc u i trc c ko di.
ruh (1)
leo ln, nhy ln
rhv
Tuy nhin
97
Bi th 15
vah (1)
dah (1)
hv
dagdhv
mang, gnh
chy, t
15.6 B sung m ni i khi lp absolutive vi tv

Nhiu gc ng t c b sung thm m ni i gia gc v ui tv
lp absolutive vi m ni i
1. Cc gc ng t c m cui l l, v
cal (1)
di chuyn
cal-i-tv
sev (1)
hu, phc v
sev-i-tv
dhv
(1)
chy
dhv-i-tv
2. Cc gc c m cui l mt ph m khng pht m, nhng c tng kh mang m
ni i
pah (1)
c, hc
pah-i-tv
likh
(6)
vit
likh-i-tv
Tuy nhin, tt c nhng bin i v m v vic b sung m tip ni i c
miu t 15.46 khng th c p dng cho tt c nhng gc ng t c cng
cu trc m cho nn chng khng th xem l lut tuyt i cho vic lp absolutive.
Ngoi ra, nhng bin i v m ny cng xy ra bt nh cch (infinitive) v qu
kh phn t (perfect participle) vi m khi u ca tip v m ging nhau l t,
c th l tum
v ta. V hai l do va nu trn nn ngoi thn hin ti ca
mt ng t, ngi hc Phn vn nn hc thm dng absolutive (hoc infinitive,
perfect participle passive).

anupcch (1) hi thm
anubh (1) cm nhn, kinh nghim, chu ng
kar
(10) nghe
gam
(1) n
(2) i, eti i
(6) mun
i
utplu (1) nhy
k (8) lm
kram
(1/4) tn cng
krudh
(4) ni gin
kip
(6) phng, qung, nm
gam
(1) i
gai (1) ht
NG PHP
98
grah (9) , nm gi
ghu
(1) tuyn b
ghr (1) ngi
cal (1) di chuyn, di ng
cint
(10) suy ngh
(10, 4) to tc, sinh sn
jan
t (1) bng qua, vt qua
tyaj
(1) x b
dah (1) chy, t
(4) thy
d
dru (1) dravati chy
(3) dh, dadhti t xung, xung
dhv
(1) chy
namask (8) cho hi
nam
(1) cho hi
n (1) dn, dt
(4) nhy ma
nt
pac
(1) nu
pah (1) c
(1) t
pat
ri b, t khc
(1)
p (1) ung
(10) tn knh
pj
pracch (6) hi (cng vit )
pratilikh
(6) tr li (qua ngi bt)
prasth (1) khi hnh
phal (1) chn, mang qu
bh
(1) ni
bh (1) th, m, tr thnh
bhram
(1) i do, i quanh
man
(4) t duy
muc
(1) gii thot

m (6) cht
(1) cng t
yaj
yam
(1) a, trao
yudh
(4) chin u
99
Bi th 15
ruh (1) leo ln, bc ln
labh
(1) t, nhn
likh
(6) vit
vac
(2) ni
vad (1) ni
vas
(1) sng
vah (1) mang, khun
viji (1) chinh phc, hng phc
sagam
(10) hi t, cng n
(6) to tc
sj
sev
(1) phc v, hu
sth (1) ng
sp
(6) ng, chm
smi (1) n nang, knh n
sm (1) nh n, tng nh
, , hve, h, hv (1) gi
NG PHP
100
Bi th 16
1. Trong mt kt cu vn c c mi tng quan th mi phn ca hai cu (cu
chnh v cu quan h) c mt ch chung c nh du bi mt yu t (danh t,
i danh t, trng t). Cch nh ngha cu ni quan h c v tru tng y s
c thuyt minh r trong nhng phn sau.
2. V mt cu ni quan h, cu trc Vit vn hon ton khc cu trc Phn vn v
cc ngn ng n u, v nh Anh v c ng. lm sng t trit cu trc cu
quan h trong Phn ng, cc v d sau s c dch v gii thch tht st vi cu
trc v ngha c a nguyn gc Phn vn cu dch thun Vit s c ghi trong
ngoc.
3. Trong Phn vn, cu ni quan h (cu ph) thng i trc cu chnh. Nu ch
c chung ca hai thnh phn cu cu quan h v cu chnh c chim gi
bi mt i danh t hoc mt trng t th trong cu quan h, ch ny c gi
bng mt quan h i danh t hoc mt quan h trng t v trong cu chnh bng
ch th i danh t tng ng hoc mt trng t trng t ny cng c gi l
tng quan i danh t (correlative pronoun) hoc tng quan trng t (correlative
adverb). V th m cu ni chnh hm cha tng quan i danh t (correlative
pronoun) hoc tng quan trng t (correlative adverb) cng c gi l cu tng
quan (correlative sentence).
Nh vy th cc cu trc quan h c trnh by nh sau trong Phn ng.
Ngi m phng cy lao, ngi y Rma thy (Rma thy ngi
phng cy lao)
Ci m Bn ni, ci ti thc hin.
Ni m St c ng, ni y ti n
Khi m anh y v nh th khi y ti i
Nh th no Bn c, nh th y ti vit (Bn c nh th no, ti vit nh th
y)
4. Trong Phn ng, quan h i danh t v quan h trng t tng ng nghi vn i
danh t v ch th i danh t hay nghi vn trng t hoc ch th trng t. Tuy
nhin, thay vo khi m k (nghi vn i danh t) hoc t (ch th i danh
t), quan h i danh t c m khi u l y. Sau y l bng lit k nhng
quan h i danh t/trng t cng nh nhng tng quan i danh t/trng t
tng ng quan trng nht.
Bi th 16
nh sao/th no nh vy
(n) ni m (n) ni y
bi v/v/t cho nn/th l
khi no m th/khi y
nu m th
khi no cn cho n khi y
cho n khi no cho n lc y
chng no chng y

yad tad
ai/ci g m ngi/ci y
5. Vi nhng cp quan h i danh t/trng t v nhng tng quan i danh
t/trng t tng ng th m t cu trc quan h trong Phn ng c trnh by nh
sau:
ya kuntam akipat ta rmo payat

Ngi m phng cy lao, ngi y Rma thy
(Rma thy ngi phng cy lao)
yat tva vadasi tad aha karomi

Ci m Bn ni, ci y ti thc hin.
yatra st vasati tatra gacchmi
Ni m St c ng, ni y ti n.
yad gham gacchati tad gacchmi
Khi m anh y v nh th khi y ti i.
yath pahasi tath likhmi
Nh th no Bn c, nh th y ti vit (Bn c nh th no, ti vit nh
th y)
Cc v d khc:
() yadi rmo gham gacchati tarhi
(tad) st dvre tihati
Nu Rma v nh th St ng ca.
yata st ghe tihati tato rma
ghramgacchati
Bi v St nh cho nn Rma v nh nhanh.

yvat iy sdhu ikante tvat

gurus tuyati
Khi no cc hc sinh cn hc gii th cho n khi y, thy gio vui lng.
NG PHP
yath tath
yatra tatra
yata tata
yad tad
yadi tarhi/tad
yvat tvat
102
6. Nu trong mt cu trc quan h m ch c chung ca hai thnh phn cu khng

c gi bng mt i danh t hoc mt trng t, m c gi bi mt danh t th
s vic phc tp hn cht t.
7. Trong mt kt cu quan h trong Phn ng th ch c chung trong cu quan h
v trong cu chnh c gi bi danh t. Trong cu quan h, danh t ny c ci
bin bng quan h i danh t yad v bng tng quan i danh t tad trong
cu chnh. Tuy nhin, danh t ch xut hin mt ln trong kt cu quan h, tc l
xut hin mt l sau quan h i danh t yad trong cu quan h hay l xut hin
sau tng quan i danh t tad trong cu chnh.
ya katriya kuntam akipat ta rmo
payat
Ngi chin s phng lao y, chnh ngi Rma th y. = Rma
thy ngi chin s phng cy lao.
Hoc l:
ya kuntam akipat ta katriya rmo
payat
Ngi phng cy lao y, chnh chin s y Rma thy = Rma thy
ngi chin s phng cy lao.
Trong cm t ya katriya th quan h i danh t yad chnh l
thnh phn c nhng im tng ng vi danh t quan h v mt gii tnh, s v
s kin v trong ta katriya l tng quan i danh t tad.
S kin ca danh t quan h cng nh quan h/tng quan i danh t vi chc
nng ch cch c xc nh bi chc nng ca thnh phn cu trong cu ph.
Nh vy th katriya xut hin trong cu quan h cng vi quan h i danh
t yad ch cch ya katriya, bi v n l ch th ca cu quan h,
trong khi tng quan i danh t tad xut hin di dng accusative ta bi
v n gi chc nng i tng trc tip trong cu chnh. C
ng v v y m trong
cch trnh by th hai, quan h i danh t yad ng trong quan h vi chc
nng ch cch ya v danh t quan h katriya xut hin cng vi tng
quan i danh t tad nh mt i tng trong accusative trong cu chnh
ta katriya.
8. Cc chc nng khc nhau trong cc thnh phn cu ca quan h v tng quan
i danh t yad tad c thuyt minh r bn d i vi nhng s kin khc
nhau.

103
Bi th 16
yai astrai katriy yudhyante tni npo yacchati

Vi v kh m cc chin s chin u, cc th y nh vua truyn trao. = Cc
chin s chin u vi v kh nh vua a
Hoc:

yai katriy yudhyante tni astri npo yacchati
Vi nhng th m cc chin s chin u, nhng th v kh y nh vua trao =
Cc chin s chin u vi v kh nh vua a
yasmai iyya guru pustakamayacchat sa saskta pahati

a hc sinh m thy trao quyn sch, a y hc/c Phn ng = Thy
trao quyn sch cho a hc sinh ang hc Phn ng
Hoc:

yasmai guru pustakamayacchat sa iya saskta pahati
yasmn nagard rma gacchat tasmin st vasati

T thnh ph Rma n, ch y St c ng = Rma n t thnh
ph, ni St c ng
Hoc:

yasmd rma gacchat tasmin nagare st vasati
yasya blasya pustaka pahmi sa mama mitram

Cu b m quyn sch ca cu y ti c, hn l bn ca ti = Cu b c
quyn sch ti c y l bn ca ti
Hoc:

yasya pustaka pahmi sa blo mama mitram

yasmin vana ir vasati tad rmo gacchati
NG PHP
104
rng m thu th gi c ng, ni y Rma n = Rma n rng, ni v

thu th c ng
Hoc:

yasminn ir vasati tad vana rmo gacchati
105
Bi th 17
17.1 Cch lp bt nh php (infinitive)
Bt nh php c lp bng cch gn tip v m tum vo gc ng t vi
nhng im cn c lu sau:
1. Mu m ca gc ng t c chuyn qua phn gua, nu mu m ny
ngn khi nm gia hoc ui ca gc (xem nhng v d bn di).
2. m tip ni i gia gc v bt nh tip v m tum

mt s ng
t.
3. Nhng gc ng t kt thc bng mt ph m th lut ni hp bin c p
dng, vi cc m chuyn bin tng t nh cch lp dng absolutive ( bi
15, phn 15.4)
V d:
Gc (nhm)
Infinitive
gam
(1) i
gantum
sth (1) ng
sthtum
tyaj
(1) ri b, bung x
tyaktum
(1) t
pat
patitum
pac
(1) nu
paktum
labh
(1) nhn, t c
labdhum
vah (1) mang, vc, gnh

vohum
prach (1) hi
praum
ji (1) thng
jetum
n (1) dn
netum
(4) bc vo
vi
veum
likh
(6) vit
likhitum
kip
(6) phng, qung
keptum
(1) sng
jv
jvitum
uc
(1) lo, bun

ocitum
bh (1) th, l, tr thnh, pht sinh

bhavitum
(4) vui lng, hi lng
tu
toum
yudh
(4) chin u
yoddhum
smartum
sm (1) nh
(4) nhy ma
nt
/
nartitum,
narttum
sev
(1) phc v, hu
sevitum
Bi th 17
Nhng:
(1) thy, nhn
d
draum
sp
(6) chm xc
spraum
(6) to tc
sj
sraum
Tuy nhin, ng t nhm 10 c chuyn thnh dng infinitive bng cch gn vo
thn ng t hin ti vi m tip ni i lun lun thay th m a cui ca tip
v m ca thn hin ti thuc nhm 10 l aya ( bi 15, 15.1 v 15.6):
gup
(10) bo v
gopayitum
cint
(10) suy ngh
cintayitum

1. Mt s ng t (v danh t) biu th mt nguyn vng, mt nh, mt quyt
nh i hi mt dng ng t b sung dng bt nh. Thuc v nhng ng t
nis-ci (5) nicinoti quyt
ny l i (6) icchati mun, -
nh, - -rabh
(1) rabhate bt u.
rmo mandira gantum icchati

Rma mun i n n th
rma pitara tyaktu nicinoti
Rma quyt nh xa la thn ph
bla ghra dhvitum rabhata
Cu b bt u chy nhanh
2. Mt vi ng t, hnh dung t v danh t vi ngha c th, kh nng, nng lc
( thc hin mt vic g ) cng c b sung bng mt infinitive. Thuc vo
nhng ng t ny l ng t quan trng ak (5) aknoti c kh nng
cng nh cc hnh dung t samartha akya kh nng v danh t
bala lc.
iyo vedam avagantu na aknoti
Hc sinh khng th hiu Veda
rma st tyaktu na samartha
Rma khng th no xa la St
katriyasya yuddhe yoddhu balam asti
Ngi lnh c nng lc chin u trong cuc chin.
3. Infinitive ch mc ch hoc kt qu ca mt hnh ng, nh vy xut hin nh
mt v ng ca mt cu ph.
rma pitara drau prsda gacchati
Rma n cung in gp/thy thn ph.
NG PHP
108
bhikur jala ycitum gacchati
Kht s n xin nc.

4. Cng vi ng t arh (1) arhati ng c, xng ng, infinitive
xut hin nh mt thnh ng, c s dng nh mt li yu cu l php
(imperative). ( 24.3)
bhavn upaveum arhati

Xin mi Ngi ngi!
109
Bi th 18
18.1 Cch lp th th ng (passive) Phn I
Dng th ng ca mt ng t c lp bng cch:
1. ui ya c gn trc tip vo gc ng t khng phi thn hin
ti v
2. Cc ui ca cch chia ng t tmanepada c gn thm vo.
Theo cch ny, th th ng c chia theo cc thi thi hin ti (pres.) v nht
qu kh (imperfect) cng nh cc hnh thc mnh lnh (imperative) v k nguyn
(optative). Sau y l nhng v d vi ngi th ba, s t, ch th hin ti.
(nhm)
ch ng
th ng
gam
(1) i
gacch-a-ti
gam-ya-te
budh-ya-te
budh
(1) nhn thc
bodh-a-ti
sev
(1) phc v
sev-a-te
sev-ya-te
n (1) dn dt
nay-a-ti
n-ya-te
(4) nhy ma
nt
nt-ya-ti
nt-ya-te
man
(4) t duy, cho rng
man-ya-te
man-ya-te
yudh-ya-te
yudh-ya-te
yudh
(4) chin u
(6) bc vo
vi
vi-a-ti
vi-ya-te
sp
(6) chm
sp-a-ti
sp-ya-te
tud-ya-te
tud (6) y, ng
tud-a-ti
ga
(10) m
ga-aya-ti
ga-ya-te
kath
(10) k chuyn
kath-aya-ti
kath-ya-te
cint
(10) t duy
cint-aya-ti
cint-ya-te
Mt s gc ng t c bin i trc khi ui ya c b sung. Quy lut
bin i ny s c trnh by trong 18.5. Tr c ht, cch dng cu th ng s
c ging gii.
18.2 Cu trc cu th ng vi ng t cp vt (transitive verbs)

1. ng t cp vt a ra hai v tr trong cu, mt v tr dnh cho thng tin v ch
th hnh ng, mt v tr dnh cho thng tin v vt, i tng c cp. Trong
mt cu ch ng th v tr ca ch th hnh ng c gi bi mt danh t ng
ch cch (nominative) v gi vai tr ch th, trong khi v tr ca vt c cp
n c gi bi mt danh t ng trc b cch (accusative) v gi vai ca mt
i tng trc tip. V mt s v ngi xng th ng t hu hn nh trong cu
Bi th 18
tng ng vi ch th v qua ta bit c rng, ch th hnh ng c nhn

mnh trong cu.
Ch th nom. (subject)
i tng acc. (object)
ng t th ch ng
rma kath pahati
Rma c mt cu chuyn

bl katriyn payanti
Cc cu b thy cc chin s
aha tv na tyajmi
Anh s khng la xa Em
2. Trong mt cu th ng vi ng t cp vt dng th ng th v mt ng
ngha, vt c cp n c nhn mnh hn l ngi thc hin. V mt ng
php th vic ny c thc hin bng cch i tng c cp ng ch
cch vi vai ch th v mt ng php v cng tng ng vi ng t th th ng.
V vai tr ca ngi hnh ng gim i nn nhn vt ny xut hin nh mt dng
c dng c cch (instrumental), khin mt hnh ng c thc hin.
Ngi thc hin instr. i tng nom. (subject)
ng t th th ng
rmea kath pahyate
Mt cu truyn c c bi Rma = Rma c mt cu chuyn
blai katriy dyante
Cc chin s c nhn thy bi cc cu b = Cc cu b thy cc chin s
may tva na tyajyase
Em khng b la xa bi Anh = Anh s khng la xa Em.
3. Khng nht thit c im khc bit ngi thc hin hay vt c thc hin
c nhn mnh v ng ngha gia cu ch ng v th ng. Th nn, ta c
th xem th th ng trong Phn vn l mt cch trnh by s vic tng ng th
ch ng, mt cch trnh by khc ca th ch ng, khng nht thit c s khc
bit v ngha.
4. Hai dng th ng dyate ca d (4) thy v vidyate ca
vid (6) tm thy c dng vi ngha thng dng l c.
etasmin nagare mandira vidyate
C mt n th trong thnh ph ny
18.3 Cu trc cu th ng vi ng t bt cp vt (intransitive

verbs)
1. Trong mt cu, ng t bt cp vt ch m mt ch bt buc, l ch cha
thng tin v ch th hnh ng. Tu tnh hung m cc ng t bt cp khai m
NG PHP
112
nhng ch khc, v d nh ch cho cc thng tin khng gian v thi gian. Nu

trong mt cu ch ng m ch ca ngi hnh ng lun lun c gi bi mt
danh t dng ch th th cc ch khc dnh cho thng tin khng gian v thi gian
c th c gi bi nhng danh t v tr cch hoc trng t.
Ngi thc hin nom.
(thi/khng gian loc.)
ng t th ch ng
rma ketre tihati
Rma ng thao trng
gajau vane gacchata
Hai con voi chy trong rng
aha kaa upavimi
Ti ngi xung tm chiu
2. Tuy khng c i tng nhng mt cu ch ng c ng t bt cp vt cng c
th c chuyn thnh th th ng trong Phn ng. Ngi hnh ng cng ng
instrumental, nhng v thi u i tng c cp n nn ta phi hiu l hnh
ng ni chung c nhn mnh. Nhn v mt ng php th ng t bt cp vt
dng th ng khng c mt ch t m n tng ng v mt nhn xng v s. Th
nn ngi ta mi ni l ng t ny tng ng vi mt ch th tru tng l
tad n. Nh vy th ng t bt cp vt th th ng lun lun xut hin ngi
th ba s t.
Ngi thc hin instr. (thi/khng gian loc.)
ng t th th ng
ngi th 3, sing.
rmea ketre sthyate
St ngha: N c ng bi Rma thao trng = Rma ng thao
trng
gajbhy vane gamyate
St ngha: N c chy bi hai con voi trong rng = Hai con voi chy
trong rng
may kaa upaviyate
St ngha: N c ngi xung chiu bi ti = Ti ngi xung tm chiu

1. Trong mt cu tng hp vi ng t dng absolutive v ng t hu hn nh
th th ng th c hai, ng t th tuyt i v th ng u c chung mt nhn
vt hnh ng. Trong trng hp ny, ngi hnh ng ch xut hin mt ln trong
cu chnh, di dng danh t instrumental ng trc ng t hu hn nh dng
th ng. Tuy nhin, i tng ca ng t dng tuyt i v i tng ca ng
113
Bi th 18
t dng th ng khng xut hin cng mt s kin (cch, casus). Trong khi i
tng ca cu chnh ng nominative ng theo cu trc cn bn ca cu th
ng th i tng ca ng t dng tuyt i, nu cu trc ny thuc loi
accusative, xut hin di dng accusative:
arjitv npea krtir alabhyata

Sau khi thng cc k th th vua t c vinh d
(st ngha: Sau khi vua thng c bn gic th vinh d c t bi ng
ta)
2. Nu infinitive l thnh phn c b sung ca mt ng t ph tr (auxiliary
verb) th ng t ph tr c nh hng quyt nh cho c cu trc cu, i tng
c cp xut hin di dng ch th.
siyea vedo'vagantu na akyate
Veda khng th c hiu bi cu hc sinh hoc l Cu hc sinh khng th
hiu Veda
Nu infinitive xut hin di dng v ng ca mt cu mc ch vi mt i tng
khc vi i tng ca ng t chnh dng th ng, th i tng c cp ca
infinitive xut hin di dng accusative v i tng ca ng t chnh xut hin
di dng ch th, nominative. Ngi hnh ng c chung ca infinitive v ng
t chnh ng instrumental.
rmea deva pjayitu mandira gamyate
Rma n n th tn knh thin thn. St ngha: N c i n n th
bi Rma tn knh thin thn

1. Nh ni, khi lp th th ng th trc ht, ui ya c gn trc tip
vo gc ng t. Trong trng hp ny ngi ta cng ni n cch lp thn th
ng. Qua vic gn nhng ui tmanepada vo thn th ng ny ngi ta c th
lp hai thi thi cho passive l hin ti v nht qu kh, cng nh hai hnh thc
l imperative v optative passive. V d:
blena pattra likhyate
Mt l th c vit bi cu b = Cu b vit mt l th

blena phalam akhdyata
Mt qu c n b cu b = Cu b n mt qu
sevakena so'va nyatm
Con nga nn/phi c mang n bi k hu = K hu nn/phi mang con
nga n
NG PHP
114
balair vane kryeta

N c th c chi trong rng bi cc a b = Cc a b c th chi
trong rng
2. Mt s gc ng t c bin chuyn trc khi ui ya c gn vo. Ta
phi lu n nhng quy tc sau:
a. Gc ng t chm dt bng mu m i hoc u ko di mu m y.
ji (1) chin thng
jay-a-ti
j-ya-te
plu (1) bi
plav-a-te
pl-ya-te
b. Cc gc c kt thc bng nhng mu m hoc mt trong nhng phc
m e ai o au thng bin i cc m ny thnh thnh .
p (1) ung
pibati
p-ya-te
gai (1) ht
gy-a-ti
g-ya-te
c. Cc gc c mu m kt thc l hoc sau mt ph m bin thnh
ri v thnh r.
h (1) nm ly
har-a-ti
hri-ya-te
k (8) lm
karo-ti
kri-ya-te
t (1) bng qua
tar-a-ti
tr-ya-te
k (6) ri, rc
kir-a-ti
kr-ya-te
Sau hai ph m th li xut hin di phn gua
sm (1) nh li
smar-a-ti
smar-ya-te
d. Mt s gc bt u vi ya ra va hoc bao hm cc vn ny theo th t
chuyn bn mu m y, r hoc v thnh mu m tng ng, nh vy th y
thnh i, r thnh v v thnh u, v m a theo sau c loi b.
(1) cng t
yaj
yaj-a-ti
ij-ya-te
prach (6) hi
pcch-a-ti
pcch-ya-te
vad (1) ni
vad-a-ti
ud-ya-te
e. mt vi gc th m mi gia b loi b.
as
(1) ca ngi
as-a-ti
as-ya-te
f. Gc ng t nhm 10 xut hin di phn gua hoc vddhi, tng t nh
cch lp thn hin ti.
ghu
(10) cng b
gho-aya-ti
gho-ya-te
ta (10) nh
t-aya-ti
t-ya-te
115
Bi th 19
19.1 Phn t (participles)
1. Song song vi hai dng ng t bt nh l absolutive v infinitive, Phn ng
cn c mt lot dng ng t khc, c lp bng cch gn mt ui nht nh no
vo gc hoc mt thn: Phn t. Trong Phn vn, phn t l nhng dng ng
t din sinh mang tnh cht hnh dung t. Di dng ny, chng c bin ho nh
tt c nhng hnh dung t.
2. Trong cc nhm phn t, ngi ta cn phn bit gia thi thi v hai hnh thc
ch v th ng. Mt s phn t th ch ng li c nhng dng ring dnh cho
parasmaipada v tmanepada. Nh vy, Phn vn c nhng dng phn t sau:
Active
Passive
parasmaipada
tmanepada
pres.
+
+
+
fut.
+
+
+
preter.
+
+
(perfect)
+
+
Phn t hon thnh qu kh (participle perfect) rt t xut hin trong Hoa vn Phn
ng (classical sanskrit) cho nn ngi hc Phn ng ch cn phn bit su loi
phn t bn di:
Present participle active (ui parasmaipada/tmanepada)
Present participle passive (ui tmanepada)
Future participle active (ui parasmaipada/tmanepada)
Future participle passive hoc gerundive (ng danh/tnh t)
Preterite participle active
Preterite participle passive
Cc phn t nu trn s c ging thut trong nhng bi k n v c trnh by
mt cch tng qut 36.7
19.2 Cch lp phn t qu kh (participle preterite passive, ppp)

1. Phn vn c mt qu kh phn t m tu trng hp mang ngha ch hoc b
ng trong qu kh. N khng c xc nh r l phn t ca qu kh no
nht (imperfect), nh (perfect) hoc tam qu kh (aorist) m ch c gi
chung l qu kh phn t (preterite pariciple). Trong sch ny, n s c gi
chung l ppp = participle preterite passive.
Bi th 19
2. PPP c lp bng cch gn ui ta v thnh thong na vo gc ng

t. Sau y l cc v d vi ta:
PPP
bh (1) th, m. l tr thnh
bh-ta
sm (1) nh
sm-ta
n (1) dn
n-ta
smi (1) mm ci, mt
smi-ta
(4) nhy, ma
nt
nt-ta
m (6) cht
m-ta
gup
(10) bo v
gup-ta
3. Mt s ng t c b sung thm m ni i gia gc v ui ta:
likh
(6)
likh-i-ta
4. V tip v m ca ppp c khi m l t tng t trng hp tip v m
tv v tum nn ta thng gp nhng bin i v m cc gc ng t
kt thc bng mt ph m, tng t trng hp lp absolutive v infinitive c
x l di 15.4.
Ngoi ra, ni mt s gc ng t, ta cng thy c s bin i v m c trnh by
di 15.5 c lin quan n cu trc m c bit ca gc, v d nh vic b i m
mi ca gc kt thc bng am
hoc an.
Hy so snh nhng v d sau:
PPP
prach (6) hi
p-a
tyaj
(1) xa la, b
tyak-ta
(6) to tc
sj
s-a
(4) thy
d
d-a
labh
(1) nhn, t
lab-dha
yudh
(4) chin u
yuddha
(1) cng t
yaj
i-a
vac
(2) ni
uk-ta
gam
(1) i
ga-ta
yam
(1) trao
ya-ta
nam
(1) cho
na-ta
man
(4) ngh, cho rng
ma-ta
Tuy nhin: bhram

(1/4) i vng
bhrn-ta
(4) c sinh ra
jan
j-ta
as
(1) tn thn, ca tng
as-ta
p (1) ung
p-ta
NG PHP
118
gai (1) ht
g-ta
Nhng li: sth (1) ng
sthi-ta
ghr (1) ngi
ghr-ta
ruh (1) ln ln, trng thnh
rha
vah (1) mang, ko, thi
ha (nh hng ca im 2.)
dah (1) t, chy
dagdha
5. Cc ng t nhm 10 c b sung m ni i
(10) trm
cor-i-ta
(10)
t duy
cint-i-ta
(10)
k li
kath-i-ta
6. Mt s ng t lp ppp vi ui na.
a.Cc gc c mu m kt thc l chuyn thnh r. v mang m ui
na.
t (1) bng qua
tr-a
k (1) ri, rc
kr-a
b. Mt s gc ng t khc c m cui l d cng c ui na v ph m
cui ca gc l d bin thnh n.

sad (1) ngi
san-na
bhid (7) ct
bhin-na
cng mang ui na, v ph m cui
c. Mt s gc c ph m cui l j
ca gc j bin thnh g.
bhuj
(6) b cong
bhug-na
(6) run
vij
vig-na
7. Lu : ng t h (3) la b c dng bt quy tc hna.

1. PPP l mt dng ng t c din sinh t gc mang c tnh ca hnh dung t.
Vi chc nng ny, ppp c bin ho nh hnh dung t v tng ng vi danh t
c cp n v mt s, tnh v v s kin. PPP c bin ho nh hnh dung
t c ui a.
nto gajo'tra tihati
Con voi c mang n ng y
tyakt bhry ocati
B v b b au bun

likhita pustaka pahmi
Ti c quyn sch c vit
119
Bi th 19
2. Tuy nhin, ppp phn ln xut hin vi chc nng v ng ca mt cu v khi y,

ppp c th l v ng ca cu chnh, ca mt cu c tnh cht nh ng (attributive)
hoc l mt cu ph mang tnh cht trng t. Mt mt ppp xut hin thay th mt
ng t hu hn nh (c chia) thi qu kh trong cu chnh. Cch dng ny
rt ph bin trong Phn ng bi v ppp d lp hn mt ng t hu hn nh vi
nhng nhn xng tip v m khc nhau. M t khc, ppp li xut hin nh mt v
ng ca mt cu nh ng, ngha l mt cu quan h c tnh cht phn t, hoc nh
v ng ca mt cu ph mang tnh cht trng t vi c hai cch din ging: nguyn
nhn (causal, bi v) hoc thi gian (temporal, sau khi). Cng c lc ppp
xut hin vi chc nng tht danh t (substantive), l ch th (subject) hoc i
tng (object).
3. V mt ng ngha ngi ta phi phn bit gia ng t cp vt v bt cp vt.
1. Nu xut pht t gc ng t cp vt th ppp mang ngha th ng v qu kh.
Cn c nhc li l Hoa vn Phn ng khng phn bit gia imperfect v perfect
cho nn, khi dch ta c th dng qu kh mt cch chung chung ( c v Anh
vn c th dch thnh imperfect v perfect tu ng cnh i hi).
2. V mang ngha th ng nn trong mt cu chnh vi ppp l v ng, ch ca
ngi hnh ng phi c chim gi bi mt danh t instrumental, trong khi
ch ca vt c cp li c gi bi mt danh t (hoc i danh t) ch
cch. Danh t ch cch ny l ch th ca cu v tng ng vi ppp v s, gii
tnh v s kin. Nh vy th cu trc ny tng ng vi mt cu th ng vi ng
t cp vt ( 18.2). Nh vy th ta c th xem cu c ppp ca mt ng t cp vt
l mt d dng ca cu c ng t dng th ng.
Ngi thc hin instr. + vt c cp nom. (ch th)
+ ppp

rmea pustaka likhitam
Mt quyn sch c vit bi Rma = Rma vit mt quyn sch
st rmea na tyakt
St khng b b bi Rma = Rma khng ri b St
blo rmea da
Cu b c thy bi Rma = Rma thy cu b
Nh cp trong bi 18, khng c s khc bit v mt ng ngha gia cu trc
cu th ng v cu ch ng. Nh vy th nhng cu sau u ng ngha.

rma pustakam apahat (imperfect active)
Rma c quyn sch
NG PHP
120
rmea pustakam apahyata (imperfect passive)

Rma c quyn sch (Mt quyn sch c c bi Rma)

rmea pustaka pahitam (ppp)
Rma c quyn sch (Mt quyn sch c c bi Rma)
trnh by mt lot hnh ng, Phn ng cho php hai cch thc hin vi ppp.
Mt cch l mt cu trc vi absolutive c kt thc vi mt ppp. Cch th hai l
cu trc hai cu vi ppp ring c chc nng v ng.
kavi astv npea ca dnni yatni

Vua ca ngi thi s v trao qu tng
Hoc l:
npea kavi asto dnni yatni
Vua ca ngi thi s v trao qu t ng (Thi s c ca ngi v qu c

trao bi v vua)
3. PPP cng xut hin nh v ng ca mt cu ph mang tnh cht trng t. Mi
tng quan gia cu chnh v cu quan h c th mang hai tnh cht: nguyn nhn
(causal, bi v) hoc thi gian (temporal, sau khi).
munayo'surea pit prajpatimagacchan
V/sau khi b bn a-tu-la hnh h, cc v mu-ni i n Brahma (Prajpati)
4. Nu ppp xut hin di dng nh ng, v nh v ng ca mt cu nh ng th
ch ca ngi hnh ng cng c thay bi mt danh t dng instrumental. Tuy
nhin, ch ca vt c cp n trong cu quan h li xut hin trong cu chnh
di dng danh t c cp n v s kin ca n c xc nh bi v ng
(ng t) ca cu chnh.
rmea likhita lekha pahmi
Ti c l th c vit bi Rma = Ti c l th m Rma vit
katriyea tyakt bhry ocati
Ngi n b b ngi lnh xa la au kh = Ngi n b, ngi m b xa
la bi ngi lnh, au kh
rmea dasya blasya nmadheya
gopla
Tn ca cu b c thy bi Rma l Gopla = Tn ca cu b, ngi
c thy bi thy bi Rma, l Gopla
5. V d cho ppp c chc nng ca mt tht danh t ( y l i tng)
mama mitrea labdha vaya nlabhmahi
Chng ti khng nhn c ci c nhn bi cu bn ca chng ti
121
Bi th 19
19.5 Phn t qu kh ca ng t bt cp vt v ng t ch s
chuyn ng I
1. Nu ppp c lp t gc ng t bt cp vt hoc ng t ch s chuyn ng
th vi chc nng v ng trong cu chnh hoc cu ph, ngha ca n khng phi l
th ng na m l ch ng. Ch ca ngi hnh ng trong cu c gi bi
mt danh t dng ch cch v ch t ny tng ng vi ppp v mt s, gii tnh
v s kin (cch).
Ngi thc hin nom. (= ch th) + (ch loc./hng acc.)
+ ppp
Trong trng hp ny, ppp ca mt vi ng t ngoi ngha qu kh ra cng
mang ngh hi n ti. Trong khi ta c th thy ngha qu kh mt vi ng t ch
s chuyn ng (v d: i) ni nhng ng t ch trng thi, ta thng thy ngha
hin ti.
st nagara gat
St i n thnh ph
pattri vktpatitni
Nhng chic l t trn cy ri xung
rma ketre sthita
Rma ng trn sn (hin ti)
ikaka kupita
Thy gio ni gin (hin ti)
2. Nu ppp ca ng t bt cp vt xut hin di dng nh ng, v nh v ng
ca mt cu nh ng th n cng mang ngha ch ng v hin ti hoc th ng
v qu kh.

ketre sthito rma st hvayati
Rma, ngi ng ngoi sn gi St.

vkt patitni pattri dahmi
Ti t nhng chic l ri t trn cy xung.
3. Cui cng, ppp cng xut hin vi chc nng tht danh t (substantive)

ketra gat lgalai kanti
Nhng ngi ra ng rung cy ba vi nhng ci ba
NG PHP
122
19.6 Phn t qu kh ca ng t bt cp vt v ng t ch s chuyn ng II
19.6 Phn t qu kh ca ng t bt cp vt v ng t ch s
chuyn ng II
PPP ca ng t bt cp vt v ng t ch s chuyn ng cng xut hin di
dng v ng trong mt cu trc cu th hai. Ngi hnh ng ng instrumental
v ppp lc no cng dng trung tnh (neuter). Cu ny tng ng vi cu trc
ca mt cu th ng ( 18.3) m trong , chnh hnh ng c nhn mnh v
ppp khng c ch t ring m n c th tng ng v s, gii tnh v s kin.
Chnh v vy m ppp ng dng trung tnh s t.
Ngi thc hin instr.
+ (ch loc./hng acc.)
+ ppp
Tuy nhin, cu trc ny khng thng gp bng cu trc c ppp v ch t cng
nm nominative. Mt vi ng t bt cp vt nh has ci, vas c
sng di dng ppp ch xut hin vi cu trc ny.
ng, jv

rmea stay saha vane jvitam
Rma sng vi St trong rng
Mt s ppp ca ng t ch s chuyn ng nh gam i v pravi
bc vo i hi mt danh t dng acc. xut hin di vi c hai cu
trc:

rmea npasya prsda pravia
Rma bc vo cung in ca vua

rmo npasya prsda gata
Rma i ti cung in ca vua
123
Bi th 20
20.1 Nhn xng i danh t ngi th nht v hai.
Nhn xng i danh t ngi th nht v hai khng phn bit gii tnh. Hai i danh
t ny c thn ring dnh cho s t v nhiu. Cch bin ho ca chng tng t.
1. Person: mad = thn s t, asmad = thn s nhiu
Singular
Dual
Nom. aham
vm
Acc.
()
mm (m) ()
vm (nau)
Instr. may
vbhym
) mahyam
Dat.
(
()
Abl.
Gen.
Loc.
(me)
mat
() mama (me)
mayi
vbhym (nau)
vbhym
vayo (nau)
vayo
Plural
vayam
()
asmn (na)
asmbhi
()
asmabhyam
(na)
asmat
()
asmkam
(na)
asmsu
2. Person tvad = thn s t, yumad = thn s nhiu

Singular
Dual
Plural
Nom. tvam
yuvm
yyam
()
Acc.
() tvm () yuvm
yumn (va)
(tv)
(vm)
yumbhi
Instr. tvay
yuvbhym
() tubhyam
() yumabhyam
Dat.
()
(te)
yuvbhym (vm)
(va)
yumat
Abl.
tvat
yuvbhym
() yumkam
Gen.
() tava (te)
() yuvayo
(vm)
(va)
yumsu
Loc.
tvayi
yuvayo
ba s kin accusative, dative v genitive th cc nhn xng i danh t ny c d

dng. Nhng dng nm trong ngoc thuc loi ph i ng (, enclitic) nn
chng khng bao gi ng u cu hoc sau nhng tiu t bt bin ho nh ca
v v eva.
tvmadya hvayma
Hm nay chng ti gi Bn
Bi th 20
adya tv hvayma
Hm nay chng ti gi Bn
Nu nhn xng i danh t xut hin vi chc nng ch t ca ng t hu hn
nh (c chia) th chng phn ln b loi b v ui ca ng t c chia ch
r ngi nhn xng ch tr trng hp ngi ta mun nhn mnh. Nh vy th ta
s thng thy cch vit:
adya tatra gacchma
Hm nay chng ta i n ni y
hn l:
adya vaya tatra gacchma
NG PHP
126
Bi th 21
21.1 V lai (future)
Phn ng phn bit gia mt thi v lai n gin v mt v lai ni vng quanh
(periphrastic, ), v v lai n gin l dng thng gp hn. Periphrastic
future c trnh by 26.5.
21.2 V lai n gin

1. V lai n gin c lp bng cch gn vo gc ng t thng phn
gua mt tip v m sya ri sau , cc ui nhn xng ca hin ti
parasmaipada hoc tmanepada c gn vo.
2. Cc gc ng t c b sung m tip ni i absolutive, infinitive v ppp
cng gi m ni ny dng v lai. Ngi hc phi hc thuc phn ny. Ngoi ra ta
cng thy mt lot ng t xut hin di c hai dng, c v khng c m ni
(xem nt
khiu v).
V theo lut pht m un li (retroflexion) cho s (7.8) nn m i
sya lc no cng c chuyn thnh iya v sya c chuyn thnh
ya trong mt vi trng hp.
3. Sau y l bng lit k nhng dng v lai n gin.
(nhm)
V lai 3. pers. sing.
kip (6) phng, qung, nm
gam
(1) i
ji (1) thng, chinh phc, khc phc
(1) sng
jv
n (1) dn, dt
(4) nhy ma
nt
/
pat (1) t
bh (1) th, m, tr thnh
likh (6) vit
uc
(1) bun
sev (1) phc v, hu
sth (1) ng
sm (1) nh n, tng nh
Bi th 21
4. Nhng gc ng t c m kt thc l ph m c bin ho theo lut ni hp

bin vi nhng bin i ca ph m kt thc thng gp. Tuy nhin, thi v lai n
gin cng c cch bin i ring cho mt vi trng hp.
a. Cc ph m cui nu thuc loi c pht m (ngoi hng ch thuc palatum
ca, cha, ja, jha) s c chuyn thnh ph m khng pht m tng ng
trc khi ui v lai sya c gn vo.
vid (6) tm thy
vet-sya-ti
b. Cc ph m cui nu thuc loi c pht m v tng kh (ngoi hng ch
thuc palatum ca, cha, ja, jha) khng s c chuyn thnh ph m
khng pht m tng ng, m cn loi b tng kh trc khi ui v lai
sya c gn vo.
labh
(1) nhn c, t c
lap-sya-te
rabh
(1) bt u
-rap-sya-te
yudh
(4) chin u
yot-sya-te
krudh
(4) gin d
krot-sya-ti
Nu ph m khi u ca gc ng t c th chuyn thnh ph m c tng kh
th s c chuyn thnh ph m tng kh tng ng.
budh
(1) nhn thc
bhot-sya-te
c. Nhng gc ng t c m cui l mt ph m palatal c ch j
jh
hoc , v h th chuyn m cui ny thnh k trc
khi ui sya c gn vo:
pac
(1) nu
pak-ya-ti
pracch (6) hi
prak-ya-ti
tyaj
(1) la b
tyak-ya-ti
(4) bc vo
vi
vek-ya-ti
(4) vui lng
tu
tok-ya-ti
vah (1) mang, gnh
vak-ya-ti
d. Gc ng t c ph m cui l s phn ln c bin thnh t trc
khi sya
c gn vo.
vas
(1) sng, c ng
vat-sya-ti
e. mt vi ng t, mu m gia khng xut hin di phn gua
(nh vy l ) m c thay th bng ra.
d
(4) thy
drak-ya-ti
(6) to tc
sj
srak-ya-ti
v m
f. Ph m cui n
bin thnh tu m (anusvra) trc khi sya
c gn vo.
NG PHP
128
21.2 V lai n gin
man
(4) cho rng
ma-sya-te
yam
(1) a, trao
ya-sya-ti
5. Thi v lai ca ng t nhm 10 c lp bng cch ui sya c gn
vo thn hin ti v tng t cch lp absolutive v infinitive m ni i
thay ui a ca ui lp thn hin ti aya.
kal (10) ra, git
kl-ayi-ya-ti
cint
(10) suy ngh
i cint-ayi-ya-ti
6. Trong lc chia th m cui a ca ui v lai sya c x l nh m
cui a ca thn hin ti. Hy so snh cch chia ca gam v labh bn
di:
future
T hnh bin ho cho
1. Pers.
2. Pers.
3. Pers.
Singular
gamiymi
gamiyasi
gamiyati
Dual
gamiyva
gamiyatha
gamiyata
Plural
gamiyma
gamiyatha
gamiyanti
future
T hnh bin ho cho
Singular
Dual
Plural
1. Pers.
lapsye
lapsyvahe
lapsymahe
2. Pers.
lapsyase
lapsyethe
lapsyadhve
3. Pers.
lapsyate
lapsyete
lapsyante
7. Future passive ch khc future active ui tmanepada.
rmo nagara gamiyati
Rma s i n thnh ph
rmea nagara gamiyate
N s c i n thnh ph bi Rma = Rma s i n thnh ph
Nh vy th nhng ng t vn c chia v t cch nh labh

c dng v lai
ch v th ng hon ton ging nhau.
rmo dna lapsyate
Rma s nhn mt mn qu
rmea dna lapsyate
Mt mn qu s c nhn bi Rma = Rma s nhn mt mn qu
129
Bi th 21
21.3 iu kin cch (conditional)

1. Ta c th xem conditional l s phi hp gia imperfect v future v mt mt
ui v lai sya c gn vo v mt khc, ch gia tng tip u a v cc
ui chia ca imperfect c p dng.
+

a
ch gia tng
+ gam-i-ya
+ thn v lai
t
ui
agamiyat
th anh y i
conditional
T hnh bin ho cho
Singular
agamiyam
agamiya
agamiyat
Dual
agamiyva
agamiyatam
agamiyatm
Plural
agamiyma
agamiyata
agamiyan
1.
2.
3.
2. Trong Phn vn, trong mt cu trc iu kin yadi tarhi Nu
th th iu kin cch ch s kin khng th xy ra (tng ng Konjunktiv
II ca c ng). iu kin cch xut hin c hai thnh phn cu quan h.
yadi rmo gham agamiyat tarhi tatra st ndrakyat

Nu Rma v nh th khng thy c St
NG PHP
130
Bi th 22
22.1 Cch lp gerundive
Mt phn t thng gp khc trong Phn vn l gerundive (ng danh t ),
cng c gi l participum necessitatis bi v phn t ny biu th s tt yu ca
mt hnh ng hoc mt s kin di dng th ng (nn/phi c thc hin).
Gerundive c thnh lp bng cch gn ba tip v m vo gc ng t.
tavya
ya
anya
Nn lu l ba tip v m ny khng phi xut hin vi tt c nhng gc ng t.
Mt vi gc xut hin vi c ba tip v m trong khi mt nhng gc khc xut hin
vi hai hoc ch mt tip v m. Sinh vin hc Phn ng nn tra trong nhng bng
lit k gc ng t (Whitney hoc Bucknell).
22.1.1 Cch lp vi tip v m tavya
Tip v m gerundive tavya c gn vo gc tng t nh tip v m
infinitive tum,
nh vy th:
1. Mu m ca gc ng t c chuyn qua phn gua.
2. m tip ni i gia gc v tip v m gerundive mt s ng t.
3. Nhng gc ng t kt thc bng mt ph m th lut ni hp bin c p
dng, vi cc m chuyn bin tng t nh cch lp dng absolutive ( bi
15, phn 15.4)
4. nhng gc ng t ca nhm 10 v nhng cch chia theo causative, m
ni i lun lun thay ui a ca ui lp thn hin ti aya.
V d:
gam
(1) i
gan-tavya
sth (1) ng
sth-tavya
tyaj (1) la b
tyak-tavya
pat
(4) t
pat-i-tavya
pac
(1) nu
pak-tavya
ji (1) thng, chinh phc
je-tavya
n (1) dn dt
ne-tavya
likh
(6) vit
lekh-i-tavya
jv (1) sng
jv-i-tavya
Bi th 22
bh (1) l, tr thnh
yudh
(4) chin u
sm (1) nh
cint
(10) t duy
bhav-i-tavya
yod-dhavya
smar-tavya
cint-ayi-tavya
22.1.2 Cch lp vi tip v m ya

Khi tip v m ya c gn vo gc ng t th gc ny c bin i nh
sau:
1. m cui bin thnh e.
p (1) ung
pe-ya
d (3) a, trao
de-ya
2. m cui i v bin thnh m phn gua e.
ji (1) thng, chinh phc
je-ya
n (1) dn, dt
ne-ya
3. m cui u v bin thnh m phn gua hoc vddhi o
hoc v
trc ya.
au, sau li bin thnh av
plu (1) bi
plav-ya hoc plv-ya
bh (1) th, l, tr thnh
bhav-ya hoc bhv-ya
4. m cui v bin thnh m phn vddhi r.
h (1) nm, ly
hr-ya
t (1) i qua, vt qua, bng qua
tr-ya
5. Mt vi gc ng t c m cui l i, , u, , b sung
trc khi ui ya c gn vo gc ng t khng thay i.
ph m t
k (8) lm
ktya
6. nhng gc kt thc bng mt ph m th mu m a gia gc
c gi nguyn hoc ko di.
gam
(1) i
gam-ya
pah (1) c
ph-ya
7. Hai mu m i v u bn trong gc thng xut hin di phn
gua trc mt ph m, v khng bin i trc hai ph m lin nhau.
likh
(6) vit
lekh-ya
nind
(1) la ry
nind-ya
yudh
(1) chin u
yodh-ya
8. m v nhng mu m di gia thng khng bin i.
NG PHP
132
9. nhng gc ng t nhm 10 v cc dng causatives th mu m gia

theo lut ca cch lp thn ng t hin ti, tc l xut hin di dng gua
hoc khng bin i g c.
cur (10) trm cp
cor-ya
cint
(10) t duy
cint-ya
22.1.3 Cch lp vi tip v m anya
Nhn chung th tip v m anya c gn vo gc ng t vi mu m
c chuyn v phn gua.
kip
(6) nm, qung
kep-anya
yudh
(4) chin u
yodh-anya

1. Tng t ppp, gerundive l mt phn t th ng, xut hin di dng v ng
hoc nh ng ca cu chnh. V mang ngha th ng nn ch th hnh ng ca
n ng instrumental.
Cng nh ppp, gerundive tng ng vi vt c thc hin m n c quan h
trc tip (i tng trc tip ca ng t cp vt) v trong cch dng nh ng, v
mt s, gii tnh v s kin. Dng n tnh ca gerundive c kt thc.
tavy, y, any.
Nh ni, n gha chnh ca gerundive song song vi ngha th ng l
ngha v, trch nhim, bt buc (obligative). Gerundive ch s cn thit ca mt
hnh ng hoc mt s kin no (nn/phi c thc hin), tc l mt trch
nhim, mt mnh lnh, mt quy lut.
2. Trong khi tavya phn ln c s dng vi t cch v ng th ta li
thng thy anya hoc ya vi chc nng nh ng.

rmea pustaka pahitavya
Quyn sch nn/phi c c bi Rma
Rma nn/phi c quyn sch
rmea pahanya pustaka gururnayati

V thy mang quyn sch nn/phi c c bi Rma
V thy mang quyn sch m Rma phi/c
brhmaena pj devan kartavy
Mt bui l ttn knh ch thin nn c thc hin bi B-la-mn

brhmaena kryyai pjyai bla
pupi harati
133
Bi th 22
Cu b ly hoa cho bui l tn knh nn/phi c thc hin bi B-la-mn

3. Gerundive cng xut hin cng vi ng t bt cp vt (intransitive, 18.3 v
19.5). trng hp ny, gerundive khng c ch th tng ng, lc no ng
c
ng ch cch, s t v trung tnh (nom. sing. neut.).
may nagara gantavyam
N phi/nn c i n thnh ph bi ti =
Ti nn/phi n thnh ph
4. Thnh thong ch th hnh ng ca gerundive khng ng instrumental nh
thng thy m li ng genitive, c bit l khi nhn xng i danh t ngi th
nht v hai c dng di dng ph i ng (enclitic, ).
nagara te gantavya
N phi/nn c i n thnh ph bi Bn =
Bn nn/phi n thnh ph
() (tvay) tatra na gantavyam
Bn khng nn i n ni y!

Phn ng c thm hai ch th di danh t khc, ch nhng g xa hn hoc gn hn
nhn t ngi ni. idam ci ny, ci ny y ch nhng g gn ch ngi
ni v nh th, n c ngha nh etad; c hai ch th i danh t u c dng
v xut hin u nh nhau. Thn ada ci kia, ci n ch nhng g xa hn
tnh t ch ngi ni. Nh th n c ngha nh tad, nhng xut hin t hn
tad.
NG PHP
134
T hnh bin ho cho idam masculine v neuter

Sing.
Dual
N.
/ ayam/
idam
/ imau/ ime
A.
/ imam/
idam
/ imau/ ime
I.
anena
bhym
D.
asmai
bhym
A.
asmt
bhym
G.
L.
asya
asmin
Plural
/ ime/ imni
/
imn/ imni
ebhi
ebhya
ebhya
em
eu
anayo
anayo
T hnh bin ho cho idam feminine

Singular
Dual
N.
iyam
ime
A.
imm
ime
I.
anay
bhym
D.
asyai
bhym
A.
asy
bhym
G.
L.
asy
asym
Plural
im
im
bhi
bhya
bhya
sm
su
anayo
anayo
T hnh bin ho cho ada masculine v neuter

Singular
Dual
N.
/ asau/ ada
am
A.
/ amum/ ada am
I.
amun
ambhym
amumai
D.
ambhym
amumt
A.
ambhym
amuya
G.
amuyo
L.
amumin
amuyo
Plural
/ am/ amni
/ amn/ amni
ambhi
ambhya
ambhya
amm
amu
T hnh bin ho cho ada feminine

Singular
Dual
(nh masculine v neuter)
N.
asau
am
A.
amm
am
I.
amuy
ambhym
amuyai
D.
ambhym
amuy
A.
ambhym
135
Plural
am
am
ambhi
ambhya
ambhya
Bi th 22
amuy
G.
amuyo
amm
L.
amuym
amuyo
amu
C hai ch th i danh t u c s dng nh tht danh t (substantive) hoc
hnh dung t (adjective)

aya kasya putra
a con trai ny ca ai?

aya rmasya putra
y l con trai ca Rma
ida mama gham
y l nh ca ti
im kany pariaymi
Ti ci c gi ny
imni phalni madhuri
Cc qu ny ngt
amu bla hvaya
Gi cu b y!
NG PHP
136
Bi th 23
23.1 Cch bin ho cc thn ph m (consonantal declension)
Khc vi trng hp nhng cch bin ho danh t c thn mu m, cch bin ho
danh t v hnh dung t c thn ph m c nhng im c bit sau:
i. Cc thn danh t c m cui l ph m theo mt quy lut nht nh chung m
qua , ch mt vi ph m nht nh c cho php.
ii. Cc thn danh t c m cui l ph m ca ba gii tnh, nam, n v trung
tnh u c ui bin ho ging nhau tt c nhng s kin. Ch nhng danh t
trung tnh c nhng ui bin ho khc nominative, accusative v vocative.
iii. Ngi ta cn tm thy nguyn tc phn thn danh t nhng thn danh
t kt thc bng ph m. Bi v c nhng thn danh t khng nhng ch c mt
thn trong lc c bin ho, m l hai, thm ch ba d dng ca thn chnh.
Chnh v vy m ngi ta phn bit gia
danh t mt thn
danh t hai thn
danh t ba thn
Nhng im c bit ca cch bin ho danh t c ph m kt thc s c ging
gii trong nhng phn k n.
23.2 Lut cho ph m cui ch

1. Mt ch ng cui cu, hoc c theo sau bi mt ch khc trong cu, v nh
th, theo lut hp bin n khng th c mt ph m cui tu tin theo 33 ph
m.
Tr hai m mi n v m v ph m ph visarga th ch c nhng
ph m sau c ng cui ch, l ph m cui tuyt i
k

Nu mt ch c kt thc bng mt ph m khc th n s c bin thnh mt

trong bn ph m bn trn theo nhng quy lut bn di. Nhng v d sau y
dng thn danh t c ph m kt thc v khng mang ui s kin nominative,
ch xut hin vi ph m cui ny.
Bi th 23
2. Nhng m ng c pht m (ngoi cc m palatal), c hay khng c tng kh v

cc m c tng kh khng pht m (ngoi cc m palatal) c bin thnh m ng
khng c tng kh, khng pht m, v ch c nhng ph m ny ( k, ,
t, p)
mi c ng cui ch lm m cui tuyt i.
upaniad o ngha th
upaniat
kudh
cn i
kut
kakubh
nh, ngn
kakup
3. Cc ph m palatal chuyn thnh ph m cui tuyt i nh sau
c
k
j
k, hoc
vc
li ni
vk
vaij
thng gia
vaik
samrj
nh cai tr
samr
4. Cc m x st () v tng kh c bin thnh ph m kt thc tuyt i
nh sau:

k, hoc

h
k, hoc
min, vng
di
dik
dvi
k th
dvi
5. Lut ph m cui tuyt i ny khng ch c gi tr cho nhng ch ng cui

cu hoc gia cu trc khi lut hp bin c p dng, m cng cn c gi tr cho
cc thn danh t trc khi tip v m ca mt s kin c khi m l mt ph m
c gn vo ( 23.4).
23.3 Cch bin ho theo s kin ca cc thn ph m

1. Tip v m theo s kin ca cc thn danh t ph m khng bin i v mt m
khi c gn vo thn v cng khng ho hp vi ph m ca thn danh t. Ch c
mt ngoi hng l tip v m ca locative plural su, b nh hng bi lut un
li (retroflexion, 7.9).
Nh vy th cch bin ho t hnh ca thn ph m khc vi cc thn mu m
hc ch nhng tip v m ca s kin nam, trung (vi ba s kin ngoi hng)
v n tnh u nh nhau.
2. Tip v m ca danh t nam v n tnh kt thc bng ph m
Sing.
Dual
Plural
N.
au
a
NG PHP
138
A.
am
au
a
I.
bhym
bhi
D.
e
bhym
bhya
Abl.
a
bhym
bhya
G.
a
o
m
L.
i
o
su
V.
au
a
Khng c tip v m nom. v voc. sing.
3. Tip v m ca danh t trung tnh khc tip v m ca danh t nam v n tnh
nominative, accusative v vocative. Danh t trung tnh khng c tip v m nom.,
acc. v voc. sing., c m cui l nom., acc. v voc. dual, v c m cui l i
nom., acc. v voc. plur.
Sing.
Dual
Plural
N.
i
A.
i
I.
bhym
bhi
D.
e
bhym
bhya
Abl.
a
bhym
bhya
G.
a
o
m
L.
i
o
su
V.

1. Tht danh t c ph m kt thc (ngoi cc m m
i) khng c phn thn.
Nh ni, khi bin ho cc danh t c ph m kt thc, cc tip v m s kin
c gn vo thn mt cch n gin. Ch cch s t (nom. sing.) khng c tip v
m, v ph m cui ca thn danh t c chuyn thnh ph m cui tuyt i
theo 23.2.
2. Ta c th thy mt im c bit khi thn danh t c ph m cui c bin
ho. im ny khng c thy thn danh t va c ph m cui v c phn
thn.
Nu mt tip v t c khi m l ph m c gn vo thn, v nh tip v t
bhym trong dual, v cc tip v t bhi, bhya v su trong
plural, th quy v lut hp bin c thn ln tip v t c x l nh hai ch
c lp. Nh vy c ngha l, khi mt thn c m kt thc l ph m c phi hp
139
Bi th 23
vi mt tip v t c m khi u l ph m th tr ng hp ny tng t nh hai

ch c ho hp nhau, v lut ngoi hp bin c p dng.
Tip v t c khi u bng mu m khng c xem nh nhng ch c lp, v
lut ngoi hp bin cng khng c p dng.
3. V d vi marut
(m.) gi
V d: marut
gi masculine
Singular
marut
marutam
Dual
marutau
marutau
marudbhym
marudbhym
marudbhym
Plural
maruta
maruta
marudbhi
marudbhya
marudbhya
marutm
marutsu
maruta
N.
A.
I.
marut
D.
marute
Abl.
maruta
G.
maruta
maruto
L.
maruti
maruto
V.
marut
marutau
Nn lu y l:
a) Nom./voc. sing. khng c tip v m, v ph m cui ca thn khng bin i, v
theo lut ph m kt thc tuyt i, ph ny tc l t c php ng
cui ch,
b) khi tip v m bt u bng ph m c gn vo thn th lut ngoi hp bin
bin thnh d trc ph m khi
c ng dng. V d nh ph m cui t
u bh.
c) ph m cui ca thn danh t khng bin i trc tip v t bt u bng mt
mu m.
4. V d vi vc
(f.) li ni
V d: vc
li ni feminine
N.
A.
I.
D.
Abl.
G.
L.
Singular
vk
vcam
vc
vce
vca
vca
vci
NG PHP
Dual
vcau
vcau
vgbhym
vgbhym
vgbhym
vco
vco
140
Plural
vca
vca
vgbhi
vgbhya
vgbhya
vcm
vku
V.
vk
vcau
vca
Cng nn lu y rng:
a) nom. sing., ph m kt thc ca thn danh t l c bin thnh k theo
lut m kt thc tuyt i v
b) trc khi kt hp vi tip v m bt u bng ph m th tr c ht c bin
thnh k theo lut m kt thc tuyt i, ri sau lut ngoi hp bin mi
c p dng, bin thnh g.

V d sau y s lm sng t quy lut ph m cui tuyt i v lut ngoi hp bin.
min, vng feminine
V d: di
Singular
Dual
Plural
N.
dik
diau
dia
A.
diam
diau
dia
I.
di
digbhym
digbhi
D.
die
digbhym
digbhya
Abl.
dia
digbhym
digbhya
G.
dia
dio
dim
L.
dii
dio
diku
V.
dik
diau
dia
ba s kin nom., acc. v voc.
5. Danh t trung tnh c b sung m mi n
plural. V d: nom., acc. v voc. plural jagat

th gian l jaganti.

hoc ni chnh xc hn l as,
1. Mt s danh t c m kt thc l s,

is v us. Trong ba loi ny th danh t c m kt thc l as li xut
hin thng nht. Tt c nhng danh t c ph m kt thc s khng c phn
thn.
2. Mt quy tc n gi cha c nhc n l ph m cui s bin thnh
visarga . Nh vy th visarga xu t hin trong nhng t hnh bin ho c
dy t trc n by gi, nh bla, bl v balai. Chng lc
Tng t nh vy, m kt thc s
ca
no cng xut pht t m kt thc s.
cc danh t s bin thnh visarga trong cc s kin.
3. Trc khi kt hp vi tip v m bt u bng ph m th tr c ht s ca
thn danh t s bin thnh visarga , v sau lut ngoi hp bin dnh cho
visarga c p dng. V d nh trc khi c gn tip v t instr. plur. l
141
Bi th 23
bhi th m cui s ca manas bin thnh visarga , nh vy l

thn danh t l mana. Sau mana li c kt hp vi bhi
vi lut ngoi hp bin tr thnh manobhi. Trong trng hp
jyotis (n.) nh sng th instr. plur. l jyotirbhi v trong trng hp
dhanus
(n.) cy cung l dhanurbhi.

4. Tt c nhng danh t c ph m cui l as u l trung tnh v nh vy,
chng u mang m cui l i nom., acc. v voc. dual v plural.
plural, as
c ko di, v thm m mi anusvra.
5. V d vi manas
(n.) tm, tr
V d: manas
tm, tr neuter
Singular
Dual
Plural
N.
mana
manas
mansi
A.
mana
manas
mansi
I.
manas
manobhym
manobhi
D.
manase
manobhym
manobhya
Abl. manasa
manobhym
manobhya
G.
manasa
manaso
manasm
L.
manasi
manaso
/ manasu/ manassu
V.
mana
manas
mansi
6. Danh t c m kt thc l is v us c bin ho tng t nh vy.

cui s bin thnh
trc cc tip v m bt
Ta ch cn lu thm l m s
u bng mu m, ng theo lut un li retroflexion ( 7.9).
jyotis
(n.) nh sng
V d: jyotis
nh sng neuter
N.
A.
I.
D.
Abl.
G.
L.
V.
Singular
jyoti
jyoti
jyoti
jyotie
jyotia
jyotia
jyotii
jyoti
NG PHP
Dual
jyoti
jyoti
jyotirbhym
jyotirbhym
jyotirbhym
jyotio
jyotio
jyoti
142
Plural
jyoti
jyoti
jyotirbhi
jyotirbhya
jyotirbhya
jyotim
jyotiu
jyoti
dhanus
V d:
cy cung neuter
Singular
Dual
Plural
N.
dhanu
dhanu
dhani
A.
dhanu
dhanu
dhani
I.
dhanu
dhanurbhym
dhanurbhi
dhanurbhym
dhanurbhya
D.
dhanue
dhanurbhym
dhanurbhya
Abl. dhanua
G.
dhanua
dhanuo
dhanum
L.
dhanui
dhanuo
dhanuu
V.
dhanu
dhanu
dhani
8. Danh t nam hoc n tnh c ph m s cui rt him. Hn na, chng u

l hp t (compound) c lit k trong nhng b t in. Cch bin ho ca
chng ch khc nhng danh t trung tnh nom., acc. v voc. Tuy nhin, danh t
nam/n tnh c m cui l as

c ko di mu m nom. sing. thnh
. Danh t c m cui l is v us
li c bin ho nh thng.
V d: apsaras
n thn feminine
N.
A.
I.
D.
Abl.
G.
L.
V.
Singular
apsar
apsarasam
apsaras
apsarase
apsarasa
apsarasa
apsarasi
apsara
Dual
apsarasau
apsarasau
apsarobhym
apsarobhym
apsarobhym
apsaraso
apsaraso
apsarasau
143
Plural
apsarasa
apsarasa
apsarobhi
apsarobhya
apsarobhya
apsarasm
apsarau
apsarasa
Bi th 24
24.1 Phn thn ca cc thn ph m
1. Nh ni 23.1, cc thn danh t ph m phn bit gia danh t c mt, hai
v ba thn khc nhau.
2. Mt s thn danh t c trong phm vi bin ho ca chng hai dng thn khc
nhau, c gi l thn mnh v thn yu. Thn mnh c xem l dng y hn
ca thn chnh, c lp bng cch cho thm m mi ho c ko di mu m. Theo
m cc hnh dung t din sinh c m cui l vat nh dhanavat
giu lp thn mnh bng cch cho n vo: dhanavant.

Thn khng bin
i hoc khng c b sung m mi hay mu m khng c ko di c gi l
thn yu.
3. C nhng thn ph m c c ba thn khc nhau, c ngha l chng c ba d ng
thn khc nhau xut hin trong phm vi bin ho theo s kin, c gi l thn
mnh, thn yu v thn yu nht. Trong trng hp ny, ngi ta xut pht t thn
yu v ni rng, t thn ny, thn mnh c lp bng nhng cch v d nh ko
di mu m, hoc thn yu nht c lp bng cch loi b ph m. Theo , mt
s danh t kt thc bng an nh rjan vua (thn yu) lp thn mnh
bng ko di mu m rjn v thn yu nht bng cch loi mu m a
rj.
4. Thn mnh c tm thy ni danh t nam tnh nom. sing., dual v plur.,
acc. sing. v dual, cng nh voc. sing. v dual. Trong tt c nhng s kin cn li
th cc danh t hai thn u c thn yu. Ni cc danh t trung tnh hai thn th
thn mnh c tm thy nom. acc. v voc. sing.
Hai phn thn mnh/yu ca danh t nam tnh
N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
V.
Singular
thn mnh
thn mnh
Dual
thn mnh
thn mnh
Plural
thn mnh
thn mnh
thn mnh
thn mnh
Hai phn thn mnh/yu ca danh t trung tnh

N.
A.
I.
Singular
Dual
Plural
thn mnh
thn mnh
Bi th 24
D.
Ab.
G.
L.
V.
thn mnh
5. Nhng danh t nam/trung tnh phn ba thn cng c thn mnh nht nhng
s kin nu trn. Thn yu xut hin nhng s kin c s kin tip v t bt u
bng mt ph m. Thn yu nht xut hin cc s kin cn li, khi s kin tip v
t bt u bng mt mu m.
Phn ba thn mnh/yu/yu nht ca danh t nam tnh
N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
V.
Singular
th. mnh
th. mnh
th. yu nht
th. yu nht
th. yu nht
th. yu nht
th. yu nht
th. mnh
Dual
th. mnh
th. mnh
Plural
th. mnh
th. yu nht
th. yu nht
th. yu nht
th. mnh
th. yu nht
th. mnh
24.2 Hnh dung t c m cui l vat/

mat
1. Hnh dung t c m cui l vat v mat c lp t thn danh t.
Thng th vat c gn vo thn danh t kt thc bng a, trong khi
mat
c gn nhng danh t kt thc bng cc m khc.
bala
lc
balavat
c lc = mnh
dhana
ca ci
dhanavat
c ca = giu
rpa
sc p
rpavat
c sc = p
bhaga
hnh phc
bhagavat
c hnh phc = hnh phc
vidy tr
vidyvat
c tr = tr
dh
hiu bit
dhmat
c tr
r
giu sang
rmat
c giu sang = giu
yus
yumat
sinh lc
c sinh lc = sng lu
mrti
hnh tng
mrtimat
c hnh tng
3. Hnh dung t c m cui l vat v mat c hai phn thn. Thn

trc ph m t cui ca vat
mnh c lp bng cch b sung m mi n
v mat.
Thn mnh vant/

mant
Thn yu vat/
mat.
Cc hnh dung t ny c bin ho theo quy tc nam v trung tnh. Ch c ngoi
hng l nom. sing. nam tnh, c th l mu m a c ko di v ph m cui
NG PHP
146
b loi b, v voc. sing., ph m cui ca thn danh t l

ca thn danh t l t
cng b loi.
t
V d: bhagavat
hnh phc, cao qu masculine
N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
V.
Singular
bhagavn
bhagavantam
bhagavat
bhagavate
bhagavata
bhagavata
bhagavati
bhagavan
Dual
bhagavantau
bhagavantau
bhagavadbhym
bhagavadbhym
bhagavadbhym
bhagavato
bhagavato
bhagavantau
Plural
bhagavanta
bhagavata
bhagavadbhi
bhagavadbhya
bhagavadbhya
bhagavatm
bhagavatsu
bhagavanta
V d: bhagavat
hnh phc, cao qu neuter
Plural
bhagavanti
A.
bhagavanti
I.
bhagavat
bhagavadbhi
D.
bhagavate
bhagavadbhya
Ab. bhagavata
bhagavadbhya
G.
bhagavata
bhagavato
bhagavatm
L.
bhagavati
bhagavato
bhagavatsu
V.
bhagavat
bhagavat
bhagavanti
5. Hnh dung t n tnh c lp bng cch gn vo thn yu. V d
bhagavat. Cch bin ho tng t nh danh t c m cui l (xem nad
12.1)
N.
Singular
bhagavat
bhagavat
Dual
bhagavat
bhagavat
bhagavadbhym
bhagavadbhym
bhagavadbhym

Qu kh phn t ch ng ppa xut hin trong Phn ng
bng cch gn vat

vo qu kh phn t th ng ppp.
ppp
gam (1) i
gata
(4) nhy ma
nt
ntta
likh (6) vit

likhita
kath
(10) k chuyn
kathita
147
thi sau ny, c lp

ppa
gatavat
nttavat
likhitavat
kathitavat
Bi th 24
Qu kh phn t ch ng ppa (participle preterite active) c bin ho nh hnh
dung t kt thc bng vat.
V d: gatavat,
masculine
N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
V.
M-Singular
gatavn
gatavantam
gatavat
gatavate
gatavata
gatavata
gatavati
gatavan
Dual
gatavantau
gatavantau
gatavadbhym
gatavadbhym
gatavadbhym
gatavato
gatavato
gatavantau
Plural
gatavanta
gatavata
gatavadbhi
gatavadbhya
gatavadbhya
gatavatm
gatavatsu
gatavanta
V d: gatavat,
neuter
Plural
gatavanti
gatavanti
gatavat
gatavadbhi
gatavate
gatavadbhya
gatavata
gatavadbhya
gatavata
gatavato
gatavatm
gatavati
gatavato
gatavatsu
V.
gatavat
gatavat
gatavanti
Hnh dung t n tnh cng c lp bng cch gn vo thn yu, v bin ho
tng t nh danh t c m cui l (xem nad 12.1).
2. Tng t nh ppp, ppa xut hin vi chc nng v ng ca mt cu v khi y,
ppp c th l v ng ca cu chnh, ca mt cu c tnh cht nh ng (attributive)
hoc l mt cu ph mang tnh cht trng t, tuy nhin vi mt cu trc cu ch
ng.
Trong hai v d di ppa c dng thay th mt ng t hu hn nh, thi qu
kh, ch ng.

rma pustaka likhitavn
Rma vit mt quyn sch
bl phalni khditavanta
Cc cu b n nhng tri cy
N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
N-Singular
gatavat
gatavat
NG PHP
Dual
gatavat
gatavat
gatavadbhym
gatavadbhym
gatavadbhym
148
24.5 Cch bin ho hnh dung t mahat ln
Ni ng t bt cp vt hoc ng t ch s chuyn ng, ppp thng ng thay

ppa v trong trng hp ny, ppp khng c ngha th ng.
/ st nagara gat/gatavat
St i n thnh ph.
V d sau din ging cch dng ppa vi chc nng nh ng

kuntn kiptavanta yodha npayam
Ti khng thy ngi chin s phng nhng cy lao
24.4 i danh t ch s tn trng bhavat

Ngi
1. i danh t ngi th hai bhavat Ngi cng c bin ho nh nhng
hnh dung t kt thc bng vat/ mat. Tuy nhin, dng n tnh khng
phi l bhavat m l bhavant, bi v bhavat

nguyn l mt phn
t hin ti ch ng ca gc ng t bh l, tr thnh, c thu nhp nh
mt mc t ring trong t in ( bi 31).
2. i danh t bhavat
c lin h vi nhn xng ngi th hai, tng t nh
tvam Bn. Tuy nhin, khc vi tvam, n ch s tn knh lch s, v c
im ca n l c chia cng vi ng t ngi th ba s t.

Chng no Bn i?

Chng no Ngi i?
24.5 Cch bin ho hnh dung t mahat

ln
Hnh dung t mahat ln cng c hai phn thn, c bin ho nh
nhng hnh dung t kt thc bng vat/ mat. Tuy nhin, mu m c
ko di khng nhng nom. sing., m tt c nhng thn mnh ni chung.
Thn mnh mahnt
Thn yu mahat
V d: mahat
ln maskuline
N.
A.
I.
D.
M-Singular
mahn
mahntam
mahat
mahate
Dual
mahntau
mahntau
mahadbhym
mahadbhym
149
Plural
mahnta
mahata
mahadbhi
mahadbhya
Bi th 24
Ab.
G.
L.
V.
mahata
mahata
mahati
mahan
mahadbhym
mahato
mahato
mahntau
mahadbhya
mahatm
mahatsu
mahnta
V d: mahat
ln neuter
N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
N-Singular
mahat
mahat
Dual
mahat
mahat
mahadbhym
mahadbhym
mahadbhym
mahat
mahate
mahata
mahata
mahato
mahati
mahato
V.
mahat
mahat
N tnh mahat, xem cch bin ho 12.1.
NG PHP
150
Plural
mahnti
mahnti
mahadbhi
mahadbhya
mahadbhya
mahatm
mahatsu
mahnti
Bi th 25
25.1 Danh t nam v trung tnh c m kt thc l an

1. Danh t ui an phn ba thn v chng c th c phn thnh hai
nhm:
a. Nhm bao gm nhng thn danh t c m kt thc man van v
trc hai m kt thc ny li l mt ph m. V d: tman t th, linh
hn, parvan
ci khp.
b. Tt c nhng danh t c thn kt thc bng an, v d nh rjan
vua mrdhan
nh.
c hai nhm, an c xem l thn yu. Tuy nhin, hai nhm ny khc
nhau cch lp thn yu nht.
2. Nhng danh t thuc nhm b., tc l rjan vua th thn mnh c lp
bng cch ko di mu m a v thn yu nht bng cch loi b mu m a.
Nh vy thi ba m cui nh sau:
thn mnh n
thn yu a
thn yu nht n
ca thn yu b loi trc nhng tip v t ca
Nn lu na l ph m cui n
nhng s kin bt u bng mt ph m, v nh th, thn yu c m kt thc l
a.
ca
Cch bin ho nhng danh t thuc loi rjan
vua nh sau: ui n
ng hng vi j.
thn yu nht c bin thnh m mi
V d: rjan
vua masculine

N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
V.
M-Singular
rj
rjnam
rj
rje
rja
rja
rji
rjan
Dual
rjnau
rjnau
rjabhym
rjabhym
rjabhym
rjo
rjo
rjnau
Plural
rjna
rja
rjabhi
rjabhya
rjabhya
rjm
rjasu
rjna
Bi th 25
Nn lu n a l nom. sing. ui n b loi v voc. sing. l thn nguyn
thu ca danh t rjan

xut hin thay v thn mnh.
Nh ni, nhng danh t trung tnh, thn mnh ch xut hin nom. acc. v
voc. plural. nom. v acc. sing. th thn yu xut hin.
V d: nman
danh neuter
N-Singular
Dual
Plural
N.
nma
/ nman/nmn
nmni
A.
nma
/ nman/nmn
nmni
I.
nmn
nmabhym
nmabhi
D.
nmne
nmabhym
nmabhya
Ab.
nmna
nmabhym
nmabhya
G.
nmna
nmno
nmnm
L.
nmni
nmno
nmasu
V.
/ nma/nman / nman/nmn
nmni
3. Nhng danh t thuc nhm a., tc tman t th, linh hn, parvan
ci khp th thn mnh cng c lp bng cch ko di mu m. Tuy nhin,
mu m a khng b loi thn yu nht. Nh th th thn yu nht xut hin
di dng thn nguyn thu. Ba phn thn nh vy c th l:
thn mnh n
thn yu a
thn yu nht an
Cch bin ho danh t nam tnh c th nh sau:
V d: tman
t th, linh hn masculine
M-Singular
N.
tm
A.
tmnam
I.
tman
D.
tmane
Ab.
tmana
G.
tmana
L.
tmani
V.
tman
NG PHP
Dual
tmnau
tmnau
tmabhym
tmabhym
tmabhym
tmano
tmano
tmnau
152
Plural
tmna
tmana
tmabhi
tmabhya
tmabhya
tmanm
tmasu
tmna
25.2 Hnh dung t kt thc bng ac/ ac
V d: karman
hnh ng neuter

N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
V.
N-Singular
karma
karma
karma
karmae
karmaa
karmaa
karmai
karma
Dual
karma
karma
karmabhym
karmabhym
karmabhym
karmao
karmao
karma
Plural
karmi
karmi
karmabhi
karmabhya
karmabhya
karmam
karmasu
karmi
25.2 Hnh dung t kt thc bng ac/

ac
hoc
1. Mt s hnh dung t ch phng hng c lp t gc ng t ac
ac i cng vi mt ng t tip u m, v chnh ng t tip u m ny nh
ngha phng hng c cp n. Nhng hnh dung t quan trng nht ca
nhm ny l:
ava
+ ac
avc
hng xung di, hng nam
ud
+ ac
udac
hng ln trn, hng bc
ni
+ ac
nyac
hng xung di
par
+ ac
parc
hng i ch khc, bn kia
pra
+ ac
prc
hng pha trc, hng ng
prati
+ ac
pratyac
hng pha sau, hng ty
viu
+ ac
vivac
hng hai bn
sami
+ ac
samyac
hi t, ng, chnh
tiri
+ ac
tiryac
ngang, pha ngang
c im ca nhng hnh dung t ny l mt s c hai phn thn, mt s c ba
phn thn.
2. Nhng hnh dung t sau y c hai phn thn:
avc
hng xung di, hng nam
parc hng i ch khc, bn kia
prc
hng pha trc, hng ng
Thn mnh ca chng c lp bng cch b sung m mi trc ph m cui
l c:
thn mnh c
thn yu c
153
Bi th 25
3. Sau y l cch bin ho ca prc hng pha trc, hng ng. Nn

lu hai s kin nom. v voc. sing.: V lut ph m cui tuyt i (23.2) mt m
cui palatal c chuyn thnh velar v m cui ch mt ph m trong mt nhm
ph m c ng mt mnh nn c bin thnh k sau li b
ph m k thnh .
V d: prc
phng ng masculine

N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
V.
M-Singular
pr
prcam
prc
prce
prca
prca
prci
pr
Dual
prcau
prcau
prgbhym
prgbhym
prgbhym
prco
prco
prcau
Plural
prca
prca
prgbhi
prgbhya
prgbhya
prcm
prku
prca
V d: prc
phng ng neuter

N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
N-Singular
Dual
Plural
prk
prc
prci
prk
prc
prci
prc
prgbhym
prgbhi
prce
prgbhym
prgbhya
prca
prgbhym
prgbhya
prca
prco
prcm
prci
prco
prku
V.
prk
prc
prci
Feminine vi tip v m , c gn vo thn yu, . Cch bin ho nh
danh t n tnh c ui .
4. Nhng hnh dung t sau y c ba phn thn:
udac
hng ln trn, hng bc
nyac
hng xung di
pratyac
hng pha sau, hng ty
vivac
hai bn
samyac
hi t, ng, chnh
tiryac
ngang, pha ngang
NG PHP
154
25.2 Hnh dung t kt thc bng ac/ ac
Trong khi thn mnh cng c lp bng cch b sung m mi th thn yu nht
mu m a b loi b cng vi vic b sung mu m . Nu trc m
ac cui l mt bn mu m ( y hoc v) th bn mu m ny b loi cng vi mu
m a v c thay th bng mu m di tng ng ( hoc ).
thn mnh c
thn yu ac
( c)
thn yu nht c
V d:
udac
pratyac
vivac
thn mnh
thn yu
udac
pratyac
vivac
thn yu nht
udc
pratc
vic
Thn yu nht ca tiryac ngang, pha ngang l bt quy tc, tiryac.

5. Khi bin ho th lut ph m cui tuyt i cng c p dng nh bn trn.
V d: pratyac,
hng pha sau, hng ty masculine

N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
V.
M-Singular
pratya
pratyacam
pratc
pratce
pratca
pratca
pratci
pratya
Dual
pratyacau
pratyacau
pratyagbhym
pratyagbhym
pratyagbhym
pratco
pratco
pratyacau
Plural
pratyaca
pratca
pratyagbhi
pratyagbhya
pratyagbhya
pratcm
pratyaku
pratyaca
V d: pratyac,
hng pha sau, hng ty neuter

N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
V.
N-Singular
pratyak
pratyak
pratc
pratce
pratca
pratca
pratci
pratyak
Dual
pratc
pratc
pratyagbhym
pratyagbhym
pratyagbhym
pratco
pratco
pratc
155
Plural
pratyaci
pratyaci
pratyagbhi
pratyagbhya
pratyagbhya
pratcm
pratyaku
pratyaci
Bi th 25
Feminine vi tip v m , c gn vo thn yu, pratic. Cch bin ho

ging nh danh t n tnh c ui .
NG PHP
156
Bi th 26
26.1 Danh t nam v n tnh c m kt thc l
1. Mc d nhng danh t c m cui l thuc vo loi c thn mu m,
nhng chng phn ln vn c bin ho theo danh t c thn ph m, bi v
chng mt mt c ba phn thn khi bin ho v mt khc, chng cng c nhng
s kin tip v m ca cc thn danh t ph m (ngoi acc. plur.). Th nn, chng
c x l nh nhng danh t c thn ph m.
2. Cc danh t c m kt thc c th c phn thnh hai nhm:
Danh t ch s quan h dng h
Danh t ch ngi thc hin
Tr mt vi im khc bit nh c ghi bn di th hai nhm trn c bin ho
nh nhau.
3. Nhm nh trong hai nhm trn l nhng danh t ch s quan h dng h, ch
phn bit gia nam v n tnh:
mt (f.) m
duhit (f.) ch/em gi
pit (m.) cha
bhrt (m.) anh/em trai
4. Nhm ln hn l nhm danh t ch ngi thc hin. Nhng danh t ny c
lp bng cch gn ui t vo gc ng t ng phn gua. C lc m
ni i c b sung.
k (8) lm
kart ngi lm
rak
(1) bo v
rakit ngi h v
ji (1) thng
jet ngi thng
n (1) dn
net ngi th lnh
d (3) a
dt ngi a
C mt s danh t ch s quan h c xp vo nhm danh t ch ngi thc hin,
v d nh
svas (f.) ch/em gi
napt (m.) chu ni/ngoi
bhart (m.) ngi chng
Bi th 26
26.2 Bin ho danh t ch s quan h dng h c m kt thc l
1. Thn mnh ca nhng danh t ch s quan h dng h c lp bng cch

chuyn mu m thnh phn gua, tc l ar v thn yu nht bng
cch thay mu m thnh bn mu m r ca n.
Thn mnh ar
Thn yu
Thn yu nht r
2. Cch bin ho ca pit cha
V d: pit cha masculine
N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
M-Singular
pit
pitaram
Dual
pitarau
pitarau
pitbhym
pitbhym
pitbhym
Plural
pitara
pitn
pitr
pitbhi
pitre
pitbhya
pitu
pitbhya
pitu
pitro
pitm
pitari
pitro
pitu
V.
pita
pitarau
pitara
3. Danh t ch s quan h dng h tip nhn s kin tip v m ca cch bin ho
theo thn ph m, vi hai ngoi hng, l ablative v genitive singular. hai s
kin ny, m cui ca thn r b loi v u c gn vo. acc. v gen.
plur., hai tip v m ca cch bin ho danh t theo mu m xut hin. Trong hai
trng hp ny, thn yu c ko di v y cng l trng hp duy nht m mu
m xut hin.
Ngoi ra ta cn thy nhng s kin ngoi hng na l thn bt quy tc locative
singular. Thay v m th ta li thy mu m gua l ar.
Bt quy tc nh tt c nhng danh t c phn thn l nom. sing. y,
vn r ca thn mnh ar khng nhng b loi, m mu m cng c ko
di.
4. Accusative plural ca nhng danh t ch s quan h dng h, n tnh c kt
thc bng . V d: mt m mt.
NG PHP
158
26.3 Bin ho danh t ch ngi thc hin c m kt thc l

1. V mt phn thn, danh t ch ngi thc hin v ba danh t ch s quan h
dng h svas (f.) ch/em gi napt (m.) chu ni/ngoi bhart
(m.) ngi chng ch khc nhng danh t ch s quan h dng h cch lp
thn mnh: Mu m khng c thay th bng mu m phn gua l
ar m vddhi l r. y l bng phn thn:
Thn mnh r
Thn yu
Thn yu nht r
2. nominative, ablative, genitive v locative singular, ng
c nh accusative v
genitive plural th nhng danh t ch ngi thc hin cng c nh ng trng hp
bt quy tc nh danh t ch s quan h dng h.
V d: kart ngi lm masculine

N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
M-Singular
kart
kartram
Dual
kartrau
kartrau
kartbhym
kartbhym
kartbhym
Plural
kartra
kartn
kartr
kartbhi
kartbhya
kartre
kartbhya
kartu
kartm
kartu
kartro
kartari
kartro
kartu
V.
kartar
kartrau
kartra
3. Accusative plural ca svas (f.) ch/em gi l svas.
4. Tt c nhng danh t ch ngi thc hin thuc nam tnh v chngng
c c
nhng dng n tnh tng ng, c lp bng cch gn tip v t tr, v d
nh kartr ngi lm. Nhng danh t n tnh ny c bin ho nh danh
t c m cui l (12.1).
1. Vi tip v m in
ta c th lp tht danh t v hnh dung t t nhng danh
t c ui a. Danh t v hnh dung t c lp bng cch thay th m cui
a bng in. Trong trng hp ny, tip v m in c ngha c, s hu,
c xc nh bng. Nh vy th mt tht danh t hoc hnh dung t din sinh vi
cu trc X-in c ngha th t st l c X/ c xc nh bi X. Chng tng t
159
Bi th 26
nh trng hp cc hnh dung t c ui vat/

mat
v phn ln c
lit k vo t in.
bala
lc
balin
c lc, mnh
dhana
ca, giu
dhanin
c ca = giu sang
sukha
lc, hnh phc

sukhin
hnh phc
kra
sa
krin
c tnh cht sa
paka
cnh
pakin
c cnh = chim
dhanva cung
dhanvin
c cung = ngi bn cung
yoga
du-gi
yogin
thuc du-gi = du-gi s
3. Vi chc nng ng nh trn, nhng t xut hin hn l tip v m vin
c gn vo danh t c m cui l as
( 23.4)
tapasvin
thuc v kh hnh = ngi tu
tapas
kh hnh
kh hnh
tejas
sng chi
tejasvin
c s sng chi = sng chi
4. Ging nh tt c nhng danh t th yu ( Ph lc 1), nhng danh t c m kt
thc in/
vin khng c phn thn khi bin ho. Tuy nhin, ta nn lu
cui ca thn b loi trc nhng tip v m ca s kin bt u
rng m n
bng mt ph m. V nominative singular c m cui l (khng nn lm ln
vi danh t n tnh c m cui l ).
V d: yogin
Du-gi s masculine

N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
M-Singular
yog
yoginam
Dual
yoginau
yoginau
yogibhym
yogibhym
yogibhym
Plural
yogina
yogina
yogin
yogibhi
yogine
yogibhya
yogina
yogibhya
yogina
yogino
yoginm
yogini
yogino
yogiu
V.
yogin
yoginau
yogina
5. Tht danh t c m cui l in u l nam tnh trong khi hnh dung t tu

lc m i thnh nam hay trung tnh. Cch bin ho hnh dung t trung tnh khc
cch bin ho cc danh t nam tnh nom. acc. v voc.
V d: balin
mnh hnh dung t, trung tnh

M-Singular
NG PHP
Dual
Plural
160
balni
balni
balibhi
balibhya
balibhya
balino
balinm
balino
baliu
V.
balin
balni
6. Hnh dung t n tnh c lp bng cch gn vo thn, v d nh
balin, v c bin ho nh danh t n tnh c m cui l (12.1)
N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
bali
bali
balin
baline
balina
balina
balini
/ bali/balin
balin
balin
balibhym
balibhym
balibhym

1. V lai ni vng (periphrastic future) c cu to bi hai yu t
i. mt ng t dng danh t ch ngi lm (nomina agentis) nom. masc. v
(2) th, m, l c chia thi hin ti.
ii. ng t as
2. Trong hai ngi xng u, danh t ch ngi lm lc no cng xu t hin di
dng nominative singular, c lp vi tip v m t ngay c khi yu t th
ng dual hoc plural.
hai, ng t as
V d:
nomina agentis
nom. sing.
gam
gant
gant
vi
ve
ve
bh
bhavit
bhavit
sm
smart
smart
Dng hin ti ca ng t as c gn vo dng s t ca danh t ch ngi
lm. V d vi ng t gam
bn di:
gant-sma
gantsmi (gant-asmi) gant-sva
Ti s i
Hai chng ti s i
Chng ti s i
3. Tuy nhin, ngi xng th ba, ng t as b loi. V khng c ng t

as th s ngi xng ca ng t khng c th hin r nn danh t ch ngi lm
xut hin vi c ba s t, trau tra.
4. Sau y l t hnh bin ho ca gam.

Parasmaipada

Singular
1. Pers.
gantsmi
Dual
gantsva
161
Plural
gantsma
Bi th 26
2. Pers.
gantsi
gantstha
gantstha
3. Pers.
gant
gantrau
gantra
c chia
5. ng t c chia di dng tmanepada xut hin di dng as
tmanepada. Sau y l t hnh bin ho ca labh.

tmanepada

Singular
Dual
Plural
1. Pers.
labdhhe
labdhsvahe
labdhsmahe
2. Pers.
labdhse
labdhsthe
labdhdhve
3. Pers.
labdh
labdhrau
labdhra
6. V lai ni vng (periphrastic future) nguyn c dng ch v lai xa so vi v
lai n gin (21.12). Tuy nhin, trong Hoa vn Phn ng th im khc bit ny
b xo m v hai dng v lai c dng khng c s phn bit, mc d so vi v lai
n gin nh ni v lai ni vng t c thy hn rt nhiu.
rmea saha nagara gantsmi
Ti s i vi Rma n thnh ph.
rmo nagara gant
Rma s i n thnh ph.
Hy phn bit v mt ng php gia hai cu vi v lai ni vng v danh t ch
ngi thc hin:

atrn hantsmi
Ti s git bn gic (v lai ni vng)

atr hantsmi
Ti l ngi git (ca) bn gic (danh t ch ngi thc hin)
NG PHP
162
Bi th 27
27.1 nh qu kh (perfect, hon thnh qu kh)
1. Song song vi nht qu kh (imperfect) nh qu kh l dng qu kh th
hai thng gp trong Hoa vn phn ng (classical sanskrit). Nh trnh by
9.3, hai thi qu kh c dng nh nhau, khng phn bit ngha.
2. Khc vi nht qu kh, nh qu kh phn ln xut hin ngi xng th
ba. L do l nh qu kh nguyn c dng khi ngi ni mun t mt s kin,
mt hnh ng qu kh m ng ta khng t chng kin v v vy thng din
t hnh ng ca mt ngi th ba. V l do ny m sinh vin hc Phn vn nn ghi
nh ca cch chia ng t ngi xng th ba ca nht qu kh.
3. Ngi ta phn bit hai cch lp nh qu kh trong Phn ng:
Trng t nh qu kh (reduplicated perfect)
nh qu kh ni vng (periphrastic perfect)
Ngoi mt vi gc ng t c chia theo c hai loi nh qu kh th nhn tng
qut, cch lp nh qu kh c thc hin nh sau:
a. Trng t nh qu kh c lp cc nhm 1-9. Thuc ngoi hng l
nhng gc ng t c mu m u l . Chng c chia di dng
nh qu kh ni vng.
b. nh qu kh ni vng (periphrastic perfect) c lp bi nhng gc ng
t nhm 10, nhng gc ng t din sinh (causative, desiderative,
denominative, 37.1) cng nh nhng ng t ca nhm 1-9 vi mu m u
ngi (
l . Trng hp ngoi hng quan trng l gc ng t s
27.3)
1. nh qu kh vi trng t c lp t gc ng t. Cc dng trng t nh
qu kh c ba yu t v mt c im:
a. Gc ng t c trng t ho thn nh qu kh.
b. Phn thn ng t mnh v yu
c. m ni i
d. Nhn xng tip v m c th.
2. Nh vy th nhng dng nh qu kh c hnh thnh nh sau:
Bi th 27
a. Gc ng t, ni chnh xc hn l m tit u tin ca gc ng t c

trng t ho. Dng thn ng t c lp qua qu trnh ny c gi l thn
nh qu kh.
b. Thn nh qu kh c lp nh vy li phn bit gia hai thn, mnh v
yu. Di nhng dng thn mnh thng l parasmaipada singular , gc
ng t thng xut hin di phn gua, v gi nguyn dng gc nhng
dng khc ca thn yu.
c. Trc nhng nhn xng tip v m bt u bng mt ph m th m ni
i thng c gn vo
d. Cui cng, cc nhn xng tip v m ca nh qu kh c gn vo.
V d vi gc budh
(1) nhn thc:
1. pers. singular parasmaipada (thn mnh): bubodh-a
2. pers. plural parasmaipada (thn yu): bubudh-i-ma
dng 1. pers. singular parasmaipada mt thn mnh th a) m tit gc u
tin ca budh l bu c trng t ho ( bubudh),

b) mu m gc ca
gc ng t chnh n li xut hin di phn gua, nh vy l bodh (
bubodh) v c) nhn xng tip v m bt u bng mu m, tc l a c
gn vo: bubodh-a.
dng 1. pers. plural parasmaipada mt thn yu th a) m tit gc u tin
ca budh l bu cng c trng t ho, b) gc ng t chnh n khng thay
i v c) m ni i c b sung v nhn xn g tip v m bt u bng mt
ph m: bubudh-i-ma.
3. Nhng thnh phn ca nh qu kh s c trnh by tng tn bn di, c
th l a) trng t ho, b) phn bit gia thn mnh v yu, c) nhng nhn xng tip
v m v d) m ni i c b sung. C nhiu quy tc v ngoi hng cn
c lu . Tuy nhin, im quan trng ca vic hng dn lp nh qu kh vn
l s hng dn c th c th nhn ra nhng dng ngi xng th ba trong vn
bn. Th nn, nhng li ging gii y nn c hiu l mt cch gii thch cch
lp ngi xng th ba ca nh qu kh.
I. Trng t ho (reduplication)
Trng t ho l mt qu trnh hnh thi quan trng ca cch chia ng t trong
Phn ng. Qu trnh trng t ho ny khng nhng xut hin nh qu kh, m
cn xut hin cch lp thn ng t ca cc gc ng t thuc nhm 3 ( 34),
khi lp thn ca nhng dng desiderative, intensive ( 39) v cch lp mt dng
ca tam qu kh (aorist, 40). Trong qu trnh trng t ho th mt phn ca
gc (m tit u tin) c bin chuyn theo nhng quy lut nht nh. Nhng quy
NG PHP
164
lut trng t ho ny u c gi tr chung cho tt c nhng cch trng t ho trong

phm vi chia ng t, v chng ch c ging gii tng tn trong bi ny.
1. Mt ph m velar c thay th bng mt ph m palatal, c hay khng pht m
v khng c tng kh tng ng. V d:
kamp
run
cakamp
khd n
gam
i
cakhd
jagam
2. Ph m h khi u c thay th bng j:
has
ci
jahas
his
hi
jihis
3. Mt ph m khi u c tng kh c thay th bng mt ph m khng c tng

kh:
dhv
chy
dadhv
bh
ni
babh
4. Nu mt gc ng t bt u bng s phi hp ca ph m th ph m u hoc

i din ca n c trng ho (lut 1 v 3). V d:
kip
qung, nm
cikip
tvar nhanh, gp
tatvar
5. Nu ph m u l mt x st m (, sibilant) v ph m th hai l mt m
ng khng phi m mi th m ng c trng ho theo lut 1 v 3. V d:
sth ng
tasth
sp
chm xc, s
pasp
Nhng:
sm nh
sasm
6. Mt mu m di c thay bng mt mu m ngn:
dhv
chy
dadhv
bh
ni
babh
7. Mu m gc c thay th bng mu m a. V d:
bh vc, gnh
babh
sm nh
sasm
8. Trc ph m n th mu m a cui c bin thnh . V d:
(4) phng, nm
as
s
9. Mu m kt thc i v u tr thnh v thn yu, trong khi chng tr

v uv
thn mnh. V d:
thnh iy
mong mun
i
/ iye/
165
Bi th 27
10. Khi m va cng nh ya trong trng hp gc yaj cng t c

trng t ho bng cc mu m u v i. Khi y, trong thn yu, mu m gc
nguyn khng c trng t ho cng chuyn bin thnh u v i, v qua , c
hai mu m ho hp li thnh v . V d:
vac
ni
th. mnh uvc
th. yu c
vah gnh vc
yaj
cng t
th. mnh uvh
th. mnh iyj
th. yu h
th. yu j
II. Phn bit phn thn mnh v yu

Phn khng c trng t ho ca gc, tc l m tit gc th hai tri qua qu trnh
phn thn: Thn mnh singular parasmaipada, cn li l thn yu. Lc ,
mu m gc ca thn mnh xut hin di dng gua hoc vddhi, trong khi n
vn gi nguyn dng thn yu.
1. Gc ng t c mu m i, u v gia hoc khi u trc mt ph m
n c phn gua dng thn mnh. V d:
thn mnh
thn yu
kip
nm, phng
cikep
cikip
cukup
kup ni gin
cukop
k
cy ba
cakar
cak
2. Gc c mu m a gia nm trc mt ph m n th c phn gua hoc
vddhi 1. pers. sing., c gua 2. pers. sing., v c vddhi 3. pers. sing. V d:
has
ci
thn mnh
thn yu
1. /
jahas/jahs
jahas
2. jahas
jahas
3. jahs
jahas
Mt vi gc ng t quan trng vi mu m a gia ng trc mt m mi
nh gam i, han
git hi, jan sinh thnh khan o loi b
mu m trong nhng dng thn yu. V d:
gam
i
thn mnh
thn yu
1. / jagam/jagm
jagm
2. jagam
jagm
3. jagm
jagm
3. Nhng gc ng t c mu m di gia hoc mu m ngn ng trc hai ph

m khng bin i. V d:
thn mnh
thn yu
vand
cho hi vavand
vavand
sinh sng
jv
jijv
jijv
NG PHP
166
4. Trong nhng thn mnh, nhng gc ng t kt thc vi mu m tng t

trng hp 2 bn trn c phn gua hoc vddhi 1. pers. sing., c gua 2.
pers. sing., v c vddhi 3. pers. sing. V d:
k lm
thn mnh
thn yu
1. / cakar/cakr
cakr
2. cakar
cakr
3. cakr
cakr
III. Nhn xng tip v m
Nhn xng tip v m ca nh qu kh, parasmaipada nh sau:
Singular
Dual
Plural
1. Pers.
a
va
ma
2. Pers.
tha
athu
a
3. Pers.
a
atu
u
Nhn xng tip v m ca nh qu kh, tmanepada nh sau:
Singular
Dual
Plural
1. Pers.
e
vahe
mahe
2. Pers.
se
the
dhve
3. Pers.
e
te
re
IV. m ni
Trc nhng tip v m bt u bng ph m th cc gc ng t (thn nh qu
kh) rt thng b sung m ni i, v m ni ny bt buc phi xut hin
trc m re ca 3. pers. plur. tmanepada. Bng chia ng t nh qu kh
ca ng t budh
nhn thc c th nh sau.
budh
parasmaipada

1. Pers.
2. Pers.
3. Pers.
Singular
bubodh-a
bubodh-i-tha
bubodh-a
Dual
bubudh-i-va
bubudh-athu
bubudh-atu
Plural
bubud-i-ma
bubudh-a
bubudh-u
budh
tmanepada

1. Pers.
2. Pers.
3. Pers.
Singular
bubudh-e
bubudh-i-e
bubudh-e
Dual
bubudh-i-vahe
bubudh-the
bubudh-te
167
Plural
bubudh-i-mahe
bubudh-i-dhve
bubudh-i-re
Bi th 27
Mt vi gc kt thc bng u v , v d nh ru v k khng b sung m

ni i, ngoi tr trc m cui re ca 3. pers. plur. tmanepada.
V. Mt vi c im
1. Cc gc kt thc bng m v phc m c tip v m au 1. v 3. pers.
sing. Thm vo l chng loi b mu m gc trc tt c nhng nhn xng tip
v m bt u bng mu m cng nh trc m ni i. Sau y l nhng v d
vi ngi xng th ba:
sth ng parasmaipada
3. pers. sing.
dual
plural
tasth-au
tasth-atu
tasth-u
sth ng tmanepada
3. pers. sing.
dual
plural
tasth-e
tasth-te
tasth-i-re
gai ht
3. pers. sing.
dual
plural
jagau
jagatu
jagu
Nhng:
gi
juhv-a
2. Nhng gc c mu m a gia ng trc mt ph m, c trng t ho
vi chnh ngay ph m khi u nh pat t ( papat) nhng khng
phi has
ci ( jahas)
lp thn yu khng c trng t v mu m gc
a c thay th bi e.
V d vi pat
t, parasmaipada
3. pers. sing.
dual
plural
papta
petatu
petu
3. Gc vid (2) bit lp nht qu kh khng c trng t, v thng c
ngha hin ti:
3. pers. sing.
dual
plural
veda
vidatu
vidu
4. Gc bh c thn babh tt c nhng dng thn v b sung ph m ni
v trc tt c nhng tip v t bt u bng mu m.
3. pers. sing.
dual
plural
babhv-a
babhv-atu
babhv-u
5. ng t ah ni ch c chia nh qu kh, m ngay y cng c
chia khng trn vn (vi ngha hin ti v ngha qu kh).
sing.
dual
plural
NG PHP
168
2. t-tha
h-atu
XXX
3. h-a
h-atu
h-u
Mc d c nhiu quy tc v ngoi hng trong cch chia ng t theo nh qu
kh trng t ho, phn thn mnh yu, nhng im c th ca mi nhm
nhng cng chnh qua m nhng dng nht qu kh d c nhn ra, v nh
nhng nhn xng tip v m c th v s trng t ho. Bng sau y lit k nhng
dng nht qu kh thng gp. Nu mt ng t c chia c parasmaipada
v tmanepada th ch nhng dng parasmaipada c ghi ra.
VI. Nhng dng nh qu kh thng gp
rabh
(P) i
(A)
(A) kamp
(P) k
(P) k
(P) krand
(P) kip
(P) khan
(P) gam
(P) gai
(A) jan
(P) ji
(P) jv
(P) tu
(P) tyaj
(P) dah
(P) d
(P) nam
(P) nind
(P) n
(P) nt
(P) pac
(P) pah
(P) pat
(P) p
(P)
pracch
(P) budh
3. Pers. Singular
Dual
Plural
Ngha
rebhe
rebhte
rebhire
bt u
iyea
cakampe
cakra
cakara
cakranda
cikepa
cakhna
jagma
jagau
jaje
jigya
jijva
tutoa
tatyja
dadha
dadara
nanma
nininda
ninya
nanarta
papca
papha
papta
papau
atu
cakampte
cakratu
cakatu
cakrandatu
cikipatu
cakhnatu
jagmatu
jagatu
jaj te
jigyatu
jijvatu
tutuatu
tatyajatu
dehatu
dadatu
nematu
ninindatu
ninyatu
nantatu
pecatu
pehatu
petatu
papatu
u
cakampire
cakru
caku
cakrandu
cikipu
cakhnu
jagmu
jagu
jajire
jigyu
jijvu
tutuu
tatyaju
dehu
dadu
nemu
ninindu
ninyu
nantu
pecu
pehu
petu
papu
mong mun
papraccha
papracchatu
papracchu
hi
bubodha
bubhudhatu
bubudhu
nhn thc
169
run
lm
cy ba
than vn
nm, phng
o, o h
i
ht
pht sinh, hnh thnh
thng
sinh sng
vui mng
la b
chy, t
thy
cho hi
khin trch
dn
nhy ma
nu
tng c
t
ung
Bi th 27
(A) bh
(P) bh
(P) bhram
(A) man
(P) muc
(P) m
(P) yaj
(P) ruh
(A) labh
(P) likh
(P) vas
(P) vah
(P) vid
(P) vi
(P) as
(P) sad
(P) sth
(P) sm
(P) has
(P) h
babhe
babhva
babhrma
mene
mumoca
mamra
iyja
ruroha
lebhe
lilekha
uvsa
uvha
veda
vivea
aasa
sasda
tasthau
sasmra
jahsa
jahra
babhte
babhvatu
babhramatu
mente
mumucatu
mamratu
jatu
ruruhatu
lebhte
lilikhatu
atu
hatu
vidatu
viviatu
aasatu
sedatu
tasthatu
sasmaratu
jahasatu
jahratu
babhire
babhvu
babhramu
menire
mumucu
mamru
ju
ruruhu
lebhire
lilikhu
u
hu
vidu
viviu
aasu
sedu
tasthu
sasmaru
jahasu
jahru
ni
th, l, tr thnh
i do, i v ng
t duy
phng th
cht
cng t
ln, trng thnh
nhn ly, t c
vit
tr, ng
vc
bit
bc vo
ca tng
ngi
ng
nh li, tng nh
ci
ly, ot
27.3 nh qu kh ni vng (periphrastic perfect)

nh qu kh ni vng c lp bng s phi hp gia mt gc ng hoc thn
ng t hin ti c hai u c b sung mt tip v t v dng nh qu
kh ca mt ng t tng tr.
Gc (n. 1-9)/Thn hin ti (n.10) + tip v m m + dng perfect ca as, k, bh
1. ui m c b sung vo gc ng t nhm1-9 v c b sung
vo thn hin ti nhm 10 v nhng thn ng t din sinh
2. Dng va lp bn trn li c b sung bi nhng dng perfect tng ng
ca cc ng t as k bh, c dng vi chc nng ng t ph
y. as v bh ch c chia parasmaipada, k c chia c hai
cch, parasmaipada v tmanepad a, nh vy l: sa, satu,
su; cakra, cakratu, cakru; cakre, cakrte,
cakrire; babhva, babhvatu, babhvu.
ng t s (2) ngi lc no cng c chia vi di dng nh qu kh
ni vng. Mt vi ng t khc nh vid (2) bit c chia di c hai dng
nh qu kh.
V d vi ngi xng th ba, s t:
NG PHP
170
27.4 Phn t nh qu kh ch ng v tha cch (participle perfect active parasmaipada)
(2) ngi
s
(1) thy
k
cint
(10) t duy
cur (10) trm
s-m-sa

s-m cakre
s-m bhabhva

k-m-sa

k-m cakre
k-m babhva

cintaymsa
cintay cakra
cintay babhva
coraymsa
coray cakra
coray babhva
27.4 Phn t nh qu kh ch ng v tha cch (participle

perfect active parasmaipada)
1. Song song vi participle preterite (ppp) v participle present (ppr.), Phn ng
cn phn bit mt dng participle perfect (Phn t nh qu kh ch ng) mc
d dng ny rt t xut hin trong Hoa vn Phn ng.
Phn t nh qu kh ch ng v tha cch (participle perfect active
parasmaipada) c lp bng cch b sung tip v m vas vo thn yu
nh qu kh. V d:
Thn nh qu kh yu
Phn t nh qu kh
k lm
cak
cakvas
n dn
nin
ninvas
2. Nu thn yu ch l mt m tit ng th m ni i c b sung. V d:
Thn nh qu kh yu
Phn t nh qu kh
gam
i
jagm
jagm-i-vas
sth ng
tasth
tasth-i-vas
3. Phn t nh qu kh ch ng v tha cch (participle perfect active

parasmaipada) phn ba thn v ba thn ny c lp vi nhng tip v m sau
y:
Thn mnh: vs
Thn yu: vat
Thn yu nht: u
4. Nh ni tr c y, phn t nh qu kh ch ng rt t xut hin trong
Hoa vn Phn ng. Tuy nhin, mt dng xut hin thng xuyn, l phn t
171
Bi th 27
nh qu kh ca gc vid bit vi thn yu nh qu kh khng c trng
t ho l vidvas.
Dng ny c lit k trong t in vi ngha tr gi.
Cch bin ho masc. nh t hnh bin ho bn di cho thy. Nn lu r ng
b loi b v tu m
nominative singular ph m cui ca thn mnh l s
bin thnh m mi n.
M-Singular
Dual
Plural
N.
vidvn
vidvsau
vidvsa
A.
vidvsam
vidvsau
vidua
I.
vidu
vidvadbhym
vidvadbhi
D.
vidue
vidvadbhym
vidvadbhya
Ab.
vidua
vidvadbhym
vidvadbhya
G.
vidua
viduo
vidum
L.
vidui
viduo
vidvatsu
V.
vidvan
vidvsau
vidvsa
NG PHP
172
Bi th 28
28.1 Hp thnh t Dn nhp
1. Mt trong nhng im c th ni bt nht ca Phn ng l s lng ln v cu
trc phc tp ca hp thnh t (). Tng t trong c ng, hp thnh t
cng c ghi chung v xut hin nh mt n v t thi.
Tuy nhin, mt hp thnh t trong Phn ng ch l mt t v mt hnh thi. V mt
vn phm th hp t ny khng phi l mt t, m l mt cu trc ng ngha c
hnh thnh t nhiu ch.
2. Trong Phn vn, mi hnh dung t c phi hp vi mt danh t trong mt
phin ng (phrase) u c th c phi hp vi mt tht danh t (substantive). V
d nh nta tnh lng c th xut hin

hoc trong

trong mt
nta nagaram
nta-nagaram
mt hp thnh
thnh ph tnh lng
t
thnh ph tnh lng
Hp thnh t c th c to mt cch rt t do, c th l lm sao to cho tng
ng vi nhng quy tc, nhng hp thnh t c tm thy trong nhng tc
phm vn ho. Nh vy th trong Phn vn, hp thnh t c th c to tng t
nh nhng phin ng hoc nhng cu mt cch ad hoc. V cng nh trng hp
lp on cu v nhng cu, ta khng thy s hn ch no v mt to hp thnh ng
trong Phn vn c. Ch mt vi quy tc nh c cc nh vn phm truyn thng
lit k ra.
3. Nhn chung th hp thnh t khng khc ngha ca nhng t n trong mt on
cu. im khc bit gia hp thnh t v nhng t n y ch nm dng bn
ngoi.
4. Cu trc c bn ca mt hp thnh danh t tr mt dng hp t nht nh
lc no cng thu c h hai phn, c ngha l mt hp t lc no cng bao g m hai
phn: Phn trc X1 v phn sau X2:
[X1X2]
V c hai phn X1 v X2 u li c th l mt hp t bao gm hai thnh phn v
nh vy, mt hp t ln vi cu trc phc tp c th c lp (30.2)
5. Cch lp hp thnh t lun lun theo mt quy tc ging nhau:
a. Nhng t nh tht danh t (substantive), hnh dung t (adjective), ppp
(participle preterite passive) cng nh nh ng t khng bin i nh ph t
(adverb) c ni li vi nhau v thnh phn i trc c ngha l t t c
on cu
Bi th 28
nhng thnh phn ngoi thnh phn cui xut hin di dng thn nguyn
thu, tc l khng c bin ho.
b. Trong lc ni nhng thnh phn ca hp t li th lut ngoi hp bin c
ng dng (mt vi ngoi hng xem Stenzler 307)
c. Thnh phn th hai (hoc thnh phn cui) i sau ca hp t c bin ho
tu ng cnh.
6. Mt c im ca hp thnh danh t l s vng mt ca nhng tip v t ca s
kin tt c nhng thnh phn ngoi thnh phn cui ra, nh vy c ngha l m i
quan h ng php v ng ngha gia nhng thnh phn vi nhau khng c trnh
by mt cch minh xc m phi c din ging. Trong khi trong mt on cu
nh
rja putra

hoc
priy kany
con trai ca vua
a b gi d thng
ui bin ho ca phn u (ui genitive v adjective) xc nh mt cch minh
xc mi quan h ng php v ng ngha y mt l mi quan h nh ng s
hu cch v hai l mi quan h nh ng miu t gia thnh phn th nht v
th nh, th trong nhng hp thnh danh t tng ng nh
rja-putra
v
priya-kany
con trai ca vua
a b gi d thng
chng khng c xc nh r. y l nguyn do v sao m i quan h ca chng
phi c suy din.
Gn nh tt c nhng phin ng trong Phn vn tc l nhng on cu m
trong mi quan h gia nhng thnh phn c din t bng nhng ui s kin
u c th c trnh by bng mt hp thnh t vi s loi b nhng tip v m
s kin ca nhng thnh phn u. Nh vy th hp thnh t lc no cng l nhng
vn phong d dng ca mt cch trnh by qua phin ng. Ta c th tm thy cho
mi hp thnh t mt cch trnh by bng mt on cu phn tch tng ng m
qua , mi quan h gia nhng thnh phn c din by mt cch minh xc.
Qua vic chuyn thnh phin ng, hp thnh t c th c din gii.
7. Tuy vy, khng phi mi hp thnh t u l mt vn phong d dng ca mt
phin ng v c th c din ging bng phin ng ny. Mt s hp thnh t
c s dng vi mt ngha c th thuc loi phng ng. V d nh
ka-sarpa khng th c din gii bng phin ng ka sarpa
vi ngha con rn en, m l rn h mang. Nhng nhng loi hp thnh t
ny xut hin t hn nhiu so vi nhng loi hp t va nn bn trn v chng
cng c nhng b t in ln lit k di nhng mc t ring.
NG PHP
174
28.2 Hp t tatpurua
8. Ngi ta phn bit nm loi hp thnh t tng ng vi cc nhm ng cn

(thn/gc ca t) xut hin phn trc hoc sau ca mt hp t, tng ng vi
mi quan h ng php/ngha gia phn trc v sau ca hp t. Nhng thut ng
sau y c dng nh cch trnh by c a cc nh Phn hc truyn thng. Cch
gi trong ngoc ly t vn phm ca nhng nhm ngn ng chu u.
1. Tatpurua (hp thnh t xc nh, determinative compound)
2. Karmadhraya (hp thnh t miu t, descriptive compound)
3. Bahuvrhi (hp thnh t mang tnh cht nh ng, attributive compound)
4. Dvandva (hp thnh t lm ng ng, coordinative compound)
5. Avyaybhva (hp thnh t mang tnh cht ph t, adverbial compound)
Nhng chng sau y s lm sng t cu trc ca nhng loi hp t ny bng
nhng hp t gin n, ch c cu trc bao gm hai thnh phn. Hp thnh t c
cu trc phc tp s c x l 30.2.
28.2 Hp t tatpurua
1. Mt hp thnh t tatpurua l mt hp thnh t xc nh, c ngha r ng, phn
th nht ca hp t xc nh r thnh phn th hai bng mt cch nht nh. Cch
xc nh ca thnh phn th nht c th hon ton khc bit nhau, v nh th, ta c
th kt lun rng c nhiu loi hp t tatpurua khc nhau. Loi hp t tatpurua
chnh c th c xem l loi c hai thnh phn trc sau ng trong mt quan h
s kin, c gi l s kin hp thnh t tatpurua.
2. Tn tatpurua chnh n cng l mt hp t thuc loi s kin hp thnh t. Tatpurua c din ging bng phin ng tasya purua ngi (hu) ca ng y.
Trong mt hp t thuc loi s kin hp thnh t th thnh phn u lc no cng
ng trong mt mi quan h s kin vi thnh phn th hai i sau, trong v d
ny l quan h genitive.
Nh vy th mt phin ng hm cha quan h genitive nh
rmo nagarasya sampe vasati.
Rma gn thnh ph
c th c trnh by bng mt hp thnh t (vi mi quan h genitive bn trong)
nh sau
[] rmo [nagara-sampe] vasati.
y, hp thnh t nagara-sampe gn thnh ph c gi l mt
hp thnh t tatpurua ch mi quan h.
3. Mi quan h gia phn u v cui ca hai thnh phn trong mt s kin hp
thnh t tatpurua khng c ghi r v nh v y ta c th kt lun rng, phn u
175
Bi th 28
ca mt hp thnh t tatpurua lc no ng
c l m t tht danh t dng thn
nguyn (khng ng mt s kin no mt cch minh xc) trong khi thnh phn
th hai c th l mt tht danh t, mt hnh dung t hoc mt ppp.
Tht danh t + Tht danh t
Tht danh t + Hnh dung t/ppp
4. Ni tht chnh xc th theo s s kin trong Phn ng, tc l s quan h s kin
gia thnh phn trc v sau tr vocative ra th c by loi hp thnh t
tatpurua. Nhnng trng hp m thnh phn u v cui c cng s kin
tng ng mi quan h gia ch th v v ng nominative c x l nh
mt loi hp t ring (karmadhraya). Nhn nh vy th ch cn li su loi s kin
hp thnh t tatpurua, l: accusative, instrumental, dative, ablative, genitive v
locative.
V d:
Hp t
Din gii
Ngha

i ln thin ng
A.

b hu bng la
I.

c trn vi mt

b git bi k th

nc tm
D.

c th cho cuc chin

s trc/v s t
Ab.

c gii thot khi cn au

quyn sch ca Rma
G.
nh ca ti

ngi gii nht trong cc chin s

gi-lam trong rng
L.

kho lo trong trn chin

cht trong trn chin
Nhng mi quan h s kin c lit k bn trn d nhin l khng xut hin u
vi tt c nhng thnh phn cui c th ca hp t. Nu thnh phn th hai l mt
tht danh t th mi quan h vi thnh phn u thng l genitive. V hp t
genitive tatpurua cng l loi thng gp nht. mi quan h i tng trc b
ca thnh phn u vi thnh phn cui th thnh phn cui ny thng c gc
ng t, v d nh mt ppp hoc mt ng t ch s di chuyn.
5. Tng ng vi thnh phn th hai m chc nng ng php ca mt hp t
tatpurua l tht danh t hoc hnh dung t/ppp (l nh ng) v c bin ho mt
NG PHP
176
cch thch hp trong cu. Th nn, v mt chc nng ngi ta phn bit gia mt
hp t tatpurua thuc danh t (nominal), v mt hp t tatpurua nh ng
(attributive). Sau y l nhng v d:

kany nady [snna-jalam] nayanti
Nhng c gi gnh [nc tm] t sng v

mtara [atru-hatn] putrchocanti
Cc b m au bun v nhng a con trai [ b gic git]
ayo [vanrameu] vasanti
Nhng nh thu th sng [trong gi-lam trong rng]
rj [katriyottamebhyo] dnni dadti
Nh vua trao qu cho [nhng ngi gii nht trong (ca) nhng ngi chin
s]

1. Upapada-tatpurua: nhng hp t tatpurua theo s kin th thnh phn th
hai cng c th l mt hnh dung t c din sinh t mt gc ng t, v hnh
dung t din sinh ny thng c dng rt ging gc ng t. Loi hp t ny c
gi l upapada-tatpurua. Chc nng ng php ca loi hp t ny mt l hnh
dung t (adjective) hoc l tht danh t (substantive). Trong trng hp th hai
tht danh t th hnh dung t din sinh t gc ng t ch ngay ngi thc hin
hnh ng. Nu hp t upapada-tatpurua c din gii th gc ng t c din
gii bng dng ng t hu hng nh ngi xng th ba. V d:
Ngha
Hp t
Din gii

Ngi bit Veda/bit Veda (adj.)

Ngi bit lun gii/bit lun gii (adj.)

Ngi to th gii/to th gii (adj.)
Nhng gc ng t c m cui l s bin thnh a trong khi nhng gc
Gc c m mi k t thc thng loi
ng t c mu m ngn c b sung t.
b m mi ny.
2. Cng c khi phn u ca hp t upapada-tatpurua c bin ho theo s kin,
c ngha l, tip v m ca s kin khng b loi b. Tuy nhin, nhng loi hp t
ny khng th c lp mt cch t do. Chng thng c xem l nhng thnh
ng, l tn ring, hoc thut ng c bit v c x l tng ng trong cc t
in.
Hp t
Din gii
Ngha

ng vng trong trn chin
177
Bi th 28
ch/cu cho mt ci/ngi khc
1. Nu trong mt hp t tatpurua m mi quan h gia hai thnh phn l quan h
nominative, c ngha l hai thnh phn c cng s kin th trng hp ny c x
l nh mt loi hp t ring bit v gi l karmadhraya. ngha ca cch gi ny
khng c r.
2. Trong mt hp t karmadhraya th thnh phn cui c thnh phn u xc
nh gn hn bng cch
thnh phn u ny l mt nh ng (attribute)
thnh phn u ny l mt i tng so snh
Trong mt trng hp c bit th mi quan h xc nh trn c o ngc.
3. V hnh thc th ngi ta phn bit su loi hp t karmadhraya:
i.
hnh dung t/ppp/ph t/tiu t
+ tht danh t
ii.
s t
+ tht danh t
iii. ph t/tiu t
+ hnh dung t/ppp
iv. tht danh t
+ hnh dung t
v.
hnh dung t
+ hnh dung t
vi. tht danh t
+ tht danh t
Nh vy th hp t karmadhraya l loi phc tp nht trong nhng loi hp t
Phn ng. Tuy nhin, khng phi loi hp t karmadhraya no cng xut hin u
nh nhau. Ba loi hp t karmadhraya u m trong , thnh phn th nht c
chc nng nh ng cho thnh phn cui xut hin thng nht v chng cng
c s dng trong nhng bi tp Phn ng trong sch ny. Nhng loi khc xut
hin phn ln trong thi ca ca Hoa vn Phn ng.
I. Hnh dung t/ppp/ph t/tiu t + Tht danh t
Thnh phn u vi chc nng hnh dung t nh ng, ppp, ph t xc nh
gn thnh phn th hai.
Hp t
Din gii
Ngha

con cp gi

c b d thng

mt n la-st b git

b v b rung b

nga chm
hoa p

nhiu ni s
NG PHP
178

ngi lnh
Hnh dung t mahat ln xut hin thnh phn u ca mt hp t di
dng mah. V d mahrja i vng.
V d cho nhng hp t karmadhraya trong cu:

udyne [sundarakusumni] paymi
Ti thy [nhng bng hoa p] trong vn
vydho [vddhavyghrea] yudhyate

Ngi th sn chin u [vi mt con cp gi].
Thnh phn u ca hp t karmadhraya loi ny cng c th l mt ph nh tip
u m a (trc ph m) hoc an (trc mt mu m). V d:
Hp t
Din gii
Ngha

mt ngi khng phi ba-la-mn

s khng mun
II. S t + Tht danh t = Dvigu-karmadhraya
Nu thnh phn u ca mt hp t karmadhraya l mt s t th cc nh vn
phm truyn thng gi loi ny l Dvigu hai con b. Loi hp t ny khng
c dng ch s lng ca nhng thnh phn, m c dng ch mt s
lng nht nh ca mt on th/nhm (Phn: samhra). V vy nn
thnh phn cui ca mt hp t Dvigu-karmadhraya lc no cng l s t. Mu
m cui ca trung tnh a c th c thay th bng mu m n tnh.
Hp t
Din gii
Ngha

mt nhm bao gm/ca bn kip

mt nhm bao gm/ca tam th
III. Ph t/tiu t + Hnh dung t/ppp
Thnh phn u xc nh thnh phn cui vi t cch l mt hnh dung t/ppp.
Hp t
Din gii
Ngha

rt d chu

c thc hin km
Ba loi hp t karmadhraya sau xut hin rt t. Chng thng c dng trong
thi ca.
IV. Tht danh t + Hnh dung t
Thnh phn u c dng nh mt i tng so snh ca hnh dung t i sau, c
ngha l, thnh phn u trnh by ci c so snh trong khi thnh phn th hai
trnh by cht lng ca i tng c so snh.
Hp t
Din gii
Ngha
179
Bi th 28
en nh mt m my
mm mi nh mt o hoa
V. Hnh dung t + Hnh dung t

Trong trng hp ny th thnh phn u khng xc nh thnh phn th hai. Thay
vo th mi quan h gia hai thnh phn l sp t ng hng (coordination).
Hp t
Din gii
Ngha

vng v
VI. Tht danh t + Tht danh t
hng hp t karmadhraya ny th c s o ngc v th t trong mt hp t
karmadhraya, c th l thnh phn xc nh-thnh phn c xc nh. Khng
phi thnh phn u xc nh thnh phn sau m ngc li.
C hai loi cn c phn bit:
a. Thnh phn xc nh th hai din by chc nng, bn cht ca thnh phn th
nht.
Hp t
Din gii
Ngha

mt m my vi chc nng s gi

mt c gi vi chc nng ca mt vin ngc

mt ng vua vi chc nng ca thu th gi
b. Thnh phn th hai ch n mt i tng c so snh, c ngha r ng n chnh
l thnh phn m thnh phn th nht c so snh.
Hp t
Din gii
Ngha

mt ngi n ng nh con cp

mt nh hoa sen
NG PHP
180
Bi th 29
29.1 Hp t bahuvrhi
Mt hp t bahuvrhi nu nhn v mt cu trc bn trong l mt hp t tatpurua
hoc mt hp t karmadhraya vi thnh phn cui lc no cng l m t tht danh
t. Tng ng vi thnh phn u, ta c th phn hp t bahuvrhi thnh hai loi
nh sau:
a. Vi hnh thc hp t karmadhraya thuc loi:
hnh dung t/ppp + tht danh t
ph t/tiu t + tht danh t
tht danh t + tht danh t
b. Vi hnh thc hp t tatpurua thuc loi:
tht danh t + tht danh t
im c th ca mt hp t bahuvrhi khng phi l cu trc m thay vo l
cch s dng. V mt hnh thc th hp t bahuvrhi l m t hp t tatpurua/
karmadhraya c dng vi chc nng nh ng cho mt danh t lin quan. Nh
vy th mt hp t bahuvrhi lc no cng c ch c nng nh ng vi mt yu t
nm ngoi n (danh t tng quan). V ch c nng nh ng nn hp t bahuvrhi
c bin ho nh mt hnh dung t, c ngha l, thnh ph n cui ca n tng
ng vi danh t tng quan v gii tnh, s v s kin.
Nu mt hp t tatpurua hoc mt hp t karmadhraya vi hnh thc cu trc
bn trn c s dng lm nh ng cho mt danh t tng quan th hai s kin
sau c thy:
i) quan h ng php gia thnh phn trc v sau c th l thnh phn xc
nhthnh phn c xc nh c bin chuyn mt cch m qua , s
tng quan xc nh ny khng cn na.
ii) Mt mi quan h ng php/ngha xut hin gia ton b hp t v danh t
tng quan ca n.
Hai v d nu sau s lm r hn s vic. Chnh cch gi loi hp t ny
bahuvrhi c s dng v n chnh l v d ca loi hp t ny. Hy lu n
hai hp t karmadhraya sau:
bahuvrhi
yatakm
nhiu go
s tham dc c kim sot
Bi th 29
Nu hai hp t karmadhraya ny c dng nh nh hp t bahuvrhi th chng

s xut hin nh nhng nh ng cho mt danh t tng quan, nh hai v d sau
cho thy:
[] bahuvrhir dea
[] [yatakmo] yog
Nu mt hp t tatpurua hoc mt hp t karmadhraya vi hnh thc cu trc
bn trn c s dng nh mt bahuvrhi nh vy l mt nh ng cho mt
danh t tng quan th s vic nh sau xy ra:
i) quan h ng php gia thnh phn trc v sau c th l thnh phn xc nhthnh phn c xc nh c bin chuyn mt cch m qua , s tng
quan xc nh ny khng cn na m thay vo l mt s tng quan ch th-v
ng. Thnh phn th hai gi chc nng ch th v thnh phn trc c chc nng
v ng.
Nh vy th cu trc bn trong ca mt hp t bahuvrhi c th c din ging
di dng ch th-v ng (subject-predicate) vi v ng ng pha trc:
bahavo vrhaya
yat km
go nhiu
Tham dc c kim sot
ii) Khi din gii th hp t bahuvrhi cng xut hin di dng mt cu nh ng
xc nh r hn m t danh t tng quan. Nh vy th sau khi c din gii th
hp t bahuvrhi xut hin vi chc nng ca mt cu quan h. Nh ging thut
16.1, mt cu quan h Phn ng xut hin di dng tng quan v nh vy, mi
quan h ca mt hp t bahuvrhi cng c th c trnh by bng mt cu trc
tng quan. Nn lu r ng gia cu tng quan v danh t tng quan c nhiu
mi quan h s kin khc nhau. Trong nhng cu v d y th hai quan h s
kin locative v instrumental c cp. Cc nh vn phm truyn thng mt
mt gi cu trc ca hp t bahuvrhi trong khi din gii tc l v ng trc ch
ng sau v mt khc cng khng tng quan i danh t pha trc cu
tng quan m l pha sau.
[ ] [bahavo vrhayo yasmin] sa dea
t nc m go nhiu
Nh vy th sa dea t nc, yasmin m , vrhaya
go, bahava nhiu. Cng nh th:
[ ] yat km yena sa yog
Du-gi tng m s tham dc c kim sot bi ng y
sa yog du-gi tng, yena bi ng y, km tham dc,
yat c kim sot.
NG PHP
182
29.1 Hp t bahuvrhi
Nh vy th s din gii mt hp t bahuvrhi c quan h nh ng vi mt danh t

l mt cu tng quan, v qua ta c th thy c rng, hp t bahuvrhi l mt
vn phong d dng ca mt cu quan h.
[] bahuvrhir dea
= [ ] [bahavo vrhayo
yasmin] sa dea
t nc m go nhiu
[] [yatakmo] yog
= [ ] [yat km yena]
sa yog
Du-gi tng m s tham dc c kim sot
bi ng y
3. Tip theo y l nhng v d ca mt hp t karmadhraya vi chc nng
bahuvrhi vi nhiu thnh phn u khc nhau: a. hnh dung t/ppp, b. ph t/tiu
t bt bin/tip u t v c. tht danh t.
a) Hnh dung t/ppp + Tht danh t
[]
= [ ]
[drghau bh yasya] sa purua
Ngi n ng m c cnh tay di
[ ] = [ ] [hat atravo yena] sa katriya
Ngi chin s m qua ng ta bn gic b git
[ ] = [ ]
[prpta
jala yena] tat tram
Ci b m nc ngp n
b) Ph t/tiu t/tip u m + Tht danh t
[]
= [
[na santi putr ye] te puru
Nhng ngi n ng khng c con trai

] [putrea saha vartate ya] sa rma
[]
= [
Rma, ngi cng vi con trai
[]
= [ ] [duhu bala yasya] sa siha
S t m lc ca n yu
c) Tht danh t + Tht danh t
= [ ] [k nmadheya yasya] tan
nagaram
Thnh ph m tn ca n l K

] [candra iva mukha yasy] s
= [
kany
C gi m gng mt ca c y ging nh mt trng
4. Nu thnh phn u ca mt karmadhraya xut hin di dng bahuvrhi l
mt hnh dung t th thnh thong c s o ngc th t ca hai thnh phn, c
183
Bi th 29
ngha l tht danh t thnh phn th hai xut hin v tr th nht v hnh
dung t i sau. V d:
[ ]
= [ ] [indro jyeho ye] te dev
Nhng thin thn m trong bn h Indra l ngi gii nht
[]
= [ ] [dhyna para yasya] sa tpasa
Nh tu kh hnh m i vi ng ta thin nh l ci ti cao
5. Nu mt hp t tatpurua theo s kin c dng lm bahuvrhi th trong cu
din gii, thnh phn u khng ch xut hin nh mt v ng nominative, m
cng xut hin nhng s kin khc tng t nh trong chnh hp t tatpurua
ny vy.
[] [ ] [caurebhyo bhaya yasmin] tan
nagaram
thnh ph m c ni s bn trm
6. Nu thnh phn sau ca mt bahuvrhi bao gm nhng tht danh t nh
di, dya bt u, khi u hoc mtr mc th chng s c
dch l v.v hoc ch l.
[] [ ] [brhma dir ye] te var
Nhng giai cp vi s bt u l nhng b-la-mn = Nhng
giai cp b-la-mn v.v
[] [ ] [abdo
mtra yasya] tad vacanam
Li ni m mc ca n l m thanh = Li ni m mc
ca n ch l m thanh
7. Nhng v d n gi cho thy, hp t bahuvrhi lc no cng c s , gii tnh v
s kin tng ng vi danh t quan h. Nh vy th gii tnh ca thnh phn cui
ca mt hp t bahuvrhi c xc nh bi danh t n c tng quan v khng
nht thit l gii tnh n sn c. C ngh
a l, thnh ph n cui ca mt hp t
bahuvrhi s tu gii tnh ca danh t quan h m i gii tnh cho tng thch, v
nu cn thit, c bin ho cch khc:
[]
= [ ] [duha hdaya yasya] sa nara
ngi n ng m lng ca ngi y xu
[]
= [ ] [duha hdaya yasy] s nar
ngi n b m lng ca b ta xu
[] = [ ]
[duha
hdaya yasya] tan mitram
ngi bn m lng ca ngi y xu
Nh vy th danh t nam tnh kt thc bng a cng c bin ho nh danh t
trung tnh kt thc bng a hoc danh t n tnh kt thc bng . Hoc
NG PHP
184
29.1 Hp t bahuvrhi
danh t n tnh kt thc bng c bin ho nh danh t nam tnh hoc

trung tnh kt thc bng a. Hy so snh vi nhng v d sau:
Danh t trung tnh mla gc, r ng phn hai ca mt hp t bahuvrhi,
xc nh mt danh t nam tnh, c bin ho nh mt danh t nam tnh.
] vane [drghaml] bahavas taravas tihanti
[
Trong rng c nhiu cy [m r ca chng di] ng
Danh t trung tnh netra mt l thnh phn cui ca mt hp t bahuvrhi,
xc nh mt danh t n tnh, c bin ho nh mt danh t n tnh.
[] [kamalanetr] kany mrge tihati
C b [m cp cp mt ca c y nh hoa sen] ng trn ng
purua ngi n ng l thnh phn cui ca mt hp t
Danh t nam tnh
bahuvrhi, xc nh mt danh t trung tnh, c bin ho nh mt danh t trung
tnh.
[vrapurui] nagari jnmi

Ti bit nhng thnh ph [m nhng ngi n ng l nhng anh hng]
Danh t nam tnh kma l thnh phn cui ca mt hp t bahuvrhi, xc nh
mt danh t n tnh, c bin ho nh mt danh t n tnh.
[putrakm] rmasya bhry

[]

devebhya praj prrthayati
V ca Rma, [ng i c lng mong mun con trai] cu xin ngi ni di t
ch thin
Danh t n tnh chm dt bng hoc c b sung tip v t ka
khi i thnh nam tnh.
[]
= [ ] [ek patn yasya] sa npa
ng vua m v ca ng l l mt duy nht = ng vua,
ngi ch c mt ngi v c nht
[]
= [ ] [bahvyo duhitaro yasya] sa
brhmaa
B-la-mn m nhng a con gi ca ng nhiu = Bla-mn, ngi c nhiu con gi
8. Mt cch dng c bit ca bahuvrhi l nh sau. Nu mt lot hnh ng theo
th t c din by m bnh th ng ta thy absolutive c dng th mt trong
nhng hnh ng thng l hnh ng th nht cng c th c din t
bng mt bahuvrhi vi mt ppp pha trc.
tapasv [tyaktagho] vana gatv
tapasy karoti sma
185
Bi th 29
Nh tu kh hnh, [mt ngi m nh ca ng ta b ri b], i vo rng, tu kh

hnh
9. Nh ni 13.3 (5), nh ng nh tt c nhng hnh dung t cng c th
c danh t ho, v d nh sdhu thin ho, sdhu ngi thin
ho ppa c, ppa k c. Cng tng t nh vy, hp t bahuvrhi
cng c th c dng ring nh mt tht danh t. Trong trng hp ny, hp t
bahuvrhi khng c m i quan h nh ng vi mt danh t nm ngoi khc m
danh t ny khng c cp n mt cch minh xc. Hp t bahuvrhi khng
nhng ch n nh ng, m cn ch n mt nhn vt hoc s vt qua gii tnh
c nhn ra t ui. Trong cu din gii th nhn vt hoc s vt c trnh by
bng mt i danh t ngi xng th ba tng ng gii tnh ca hp t bahuvrhi,
sa s tat.
= [ ] [pta vastra yasya] sa

Anh ta, ngi m c y phc mu vng
= [ ] [pta vastra yasy] s

C ta, ngi m c y phc mu vng
Nu khng c s bin i gii tnh t trung tnh sang nam/n tnh ( vastra l y
phc, trung tnh) nh v d bn trn th hp t bahuvrhi c tht danh t ho
chnh v n khng c danh t quan h i cng rt kh phn bit c ngay vi
mt hp t tatpurua hoc karmadhraya. Trong trng hp ny ngi ta cn phi
xem ng cnh bit c xem y l loi hp t g.
Hp t karmadhraya
[mta-putra] pitara ocayati
a con trai cht ngi cha au bun.

Hp t bahuvrhi c tht danh t ho
[mta-putra] pratidina ocati
ng ta, ngi c con trai cht, au kh mi ngy
29.2 Hp t dvandva
Ch Dvandva c ngha l cp. Nh vy, hp t dvandva l mt hp t sp t
ng hng (coordination) hai hoc nhiu ch ging nhau v d hai hoc trn hai
tht danh t hoc hnh dung t c tip ni theo th t m khng cn n tiu t
ca. V cch bin ho ui ca mt hp t dvandva th cn phn bit gia hai loi
khc nhau v chc nng ng ngha.
NG PHP
186
29.2 Hp t dvandva
Hp t dvandva I: Ch s lit k nhng thnh phn n

Thnh phn th hai ng dual hoc plural tu theo trng hp hp t trnh by
hai hoc nhiu nhn/s vt, v ly gii tnh ca thnh phn cui. V d:
= rmaca lakmaaca
Rma v Lakmaa
= rmaca st ca
Rma v St

devaca manuyaca
=
Tri v ngi

devca manuyca
=
Ch thin v ngi
= brhmaca katriyca
vaiyca drca
Brhmaa, Katriya, Vaiya v dra (bn giai cp x hi
n )
= gjca sihca vyghrca

glca
Voi, s t, cp v si lang
V th t trong mt hp t dvandva th cc nh vn ph m truyn thng a ra
nhng quy lut nht nh, nh cp trn trc cp di (v nh trong v d cc giai
cp x hi bn trn), tui cao trc tui thp ( hai anh em), hoc ch c m tit t
i trc ch c m tit nhiu hn, v ch c mu m a khi u v kt thc
trc nhng ch khc.
Hp t dvandva II: Ch mt n v/on th bao gm nhng thnh phn n
Loi hp t dvandva ny thng dng ch mt cp i i v cc thn ph n.
Thnh phn th hai lc no cng ng trung tnh s t.
sukha ca dukha ca
=
Kh v lc

= p ca pdau ca
Hai tay v hai chn

= karau ca netre ca
Hai l tai v cp mt
c bit lu : Nu thnh phn u l mt danh t ch s quan h dng tc c m
cui l v thnh phn th hai cng nh vy hoc l ch putra th thnh
phn u s khng xut hin dng thn nguyn, m l nominative singular.
= mt ca pit ca
187
Bi th 29
NG PHP
M v cha
pit ca putraca
=
Cha v con trai
188
Bi th 30
30.1 Hp t avyaybhva
1. T avyaybhva c ngha l ci bt bin. N ch mt hp t bt bin vi chc
nng ph t. Thnh phn u ca hp t bt bin avyaybhva lc no cng l mt
t bt bin (indelinable). Thnh phn th hai l mt tht danh t. Tip v m bin
ho ca thnh phn th hai ny lc no cng l accusative neuter bt c vo
gii tnh gc ca tht danh t ny. Nh vy th khi bin ho thnh acc. nt. ta thy
mt s thay i gii tnh.
2. Thnh phn u bt bin ca mt hp t avyaybhva th ng l mt trong
nhng dng trong ba loi sau:
i. Mt ng t tip u t (verbal prefix) hoc mt tin tr t (preposition)
ii. Mt trong hai tip u t sa cng vi ni khng c/cng
iii. Mt trong hai ch yath nh, tng ng yvat

cho n khi
V d:
anu
+
gag
anugagam
dc theo
sng Hng
dc sng Hng
upa
+
giri
upagiri
gn
ni
gn ni
bahi
+
vanam
bahirvanam
bn ngoi
rng
bn ngoi rng
sa
+
kopa
sakopam
vi, cng vi
gin d
vi gin d
sa
+
tvar
satvaram
vi, cng vi
gp rt
vi s gp rt
ni
+
akti
niakti
khng c, bt
lc
bt lc
Xin lu i m khc bit gia tip u m sa y v tip u m sa ng
u mt hp t bahuvrhi, v d nh sa-bhrya ng ta, ngi c v bn
cnh.
yath
+
kma
yathkmam
nh/tu
ham mun
nh nguyn, nh mun
yath
+
akti
yathakti
nh/tu
lc
nh lc
yath
+
vidhi
yathvidhi
Bi th 30
nh/tu
yvat
quy tc
jva
cuc sng
varam
nh quy tc
yvajjvam
di mt cuc i
yvadvaram
cho n khi, di
yvat
+
cho n khi, di
nm
di mt nm
3. Chc nng ng php ca mt hp t avyaybhva trong cu l m t ph t. Hy
so snh vi cch lp ph t t hnh dung t qua cch bin ho theo acc. sing. V
d:
/
yvajjva tpas anugaga vasanti/jvanti
Cc nh tu kh hnh sng c i dc theo sng Hng.
30.2 Nhng dng c bit ca nhng thnh phn hp t

1. Nh ni bn trn, thnh phn u ca mt hp thnh t xut hin di dng
thn gc v mu/ph m kt thc ca n ho hp vi khi m ca thnh phn th
hai tng ng vi lut ngoi hp bin. Lc th ph m kt thc ca thnh phn
u trc ht s bin thnh ph m kt thc tuyt i trc khi ho hp vi khi
m i sau (23.2). V d: giri ni + rama gi-lam
giryrama gi-lam trong ni hoc vc

li ni + doa li
vgdoa li li ni (ni c li/tt). Xin lu thm nh ng im c bit bn
di.
2. Nu l thnh phn u ca hp t th nhng danh t c m kt thc an,
putra con trai

in
s b i m mi n.
V d: rjan
vua +
rjaputra con trai vua = hong t; mantrin b trng +
artha mc ch mantryartham
v mc ch ca b trng.
3. Hnh dung t mahat ln xut hin di dng thnh phn u ca mt

karmadhraya l mah. V d: mahat + rjan mahrja
i vng.
thnh phn u chuyn s thnh visarga. V
4. Danh t kt thc bng s
d: jyotis nh sng/tinh t + vid bit jyotirvid ngi

bit tinh t = chim tinh gia. Trc nhng m velare v labial khng pht m
ph) th s
khng bin i. tapas
( k, kh, p,
kh hnh + pati
cha tapaspati cha ca s tu kh hnh.
5. Nu l thnh phn cui ca hp t th nhng tht danh t ahar ngy,
rjan vua, rtri (f.) m sakhi (m.) bn xut hin di dng
nam tnh c m cui l a, nh vy l aha, rja, rtra, sakha.
NG PHP
190
Chng c bin ho nh danh t nam tnh c m cui l a. V d: ahar

ngy rtri m ahortra ngy v m, priya d
thng + sakhi bn priyasakha ngi bn d thng.

Trong khi nhng hp t dvandva c th c nhiu thnh phn th nhng loi hp t
khc nh karmadhraya, tatpuru a v bahuvrhi lc no cng c c u trc bao gm
hai thnh phn: Thnh phn trc v sau. Tuy nhin nh cp n hai
thnh phn ny chnh chng li c th xut pht t mt hp t, cho nn nhiu hp
t phc tp v di c th c to v tm thy. V d nh trong thi ca ( kvya)
th nhng hp t di n bao gm hn 10 thnh phn khng phi l chuyn l. Tuy
vy, tt c nhng hp t a thnh phn ngoi hp t dvandva lc no cng c m t
cu trc song th (binary), c ngha l mt hp t c hai thnh phn (trc v sau)
c lng vo mt hp t khc, tr thnh thnh phn trc hoc sau trong hp t
ny, v hp t ny chnh n li c lng vo mt hp t khc vi t cch thnh
phn trc hoc sau.
Mi quan h gia nhng ch ring bit v hp t nh nhng thnh phn ca mt
hp t phc tp c th c lm sng t bng nhng ngoc. V d nh mt hp t
ngoi dvandva, bao gm bn t (A, B, C, D) c th c nhng cu trc bn trong
khc nhau.
1. [[[A + B] + C] + D]
A + B to nn thnh phn u ca mt hp t c thnh phn cui l C, v hp t
ny li lp nn thnh phn u ca mt hp t c thnh phn cui l D.
2. [[A + B] + [C + D]]
A + B lp thnh thnh phn u ca mt hp t vi thnh phn cui c lp bi
C + D.
3. [A + [B + [C + D]]]
A l thnh phn u ca mt hp t c thnh phn cui cng l hp t m trong
B l thnh phn u v C + D l thnh phn cui.
Hp t a thnh phn c th c din gii t trc ra sau hoc t sau ra trc.
Cc nh vn phm truyn thng din gii mt hp t bng cch phn tch t trc
ra sau, tc l t tri sang phi. Trc ht ta nn th cu trc 1 bn trn v n
thng xut hin. Sau ta th xem A c phi l thnh phn u v B c phi l
thnh phn i sau n. Sau ta li lp li qu trnh ny, c ngh
a l th nghim
xem C c phi l thnh phn cui ca [A + B] hay khng v v.v
191
Bi th 30
V d 1
dhrmika-putra-kta-puyam
c c hnhcon trai lmcng c
Cng c c thc hin bi a con trai c c hnh
Hai ch u to thnh mt karmadhraya [dhrmika-putra] con trai c c.
Ch kta, mt ppp i sau to cng vi karmadhraya ny mt hp t tatpurua.
Nh vy th ppp kta xut hin nh thnh phn cui ca mt hp t vi
karmadhraya l thnh phn i trc [[dhrmika-putra]-kta] c lm bi a
con trai c c. Hp t tatpurua ny c chc nng hnh dung t, xc nh ch i
sau l puyam. Ch ny c xc nh bi mt thnh phn nh ng i trc v
nh vy, n l thnh phn cui ca mt hp t karmadhraya vi mt hp t
tatpurua l thnh phn i trc:
[[[dhrmika-putra]-kta]-puyam]
V d 2

sarva-dea-saka-krti
tonquc giangi cai trvinh d
Vinh d ca ngi cai tr ca ton quc gia
Hai ch u lp thnh mt hp t karmadhraya [sarva-dea] ton quc gia. T
saka ng trong mi quan h genitive vi hp t karmadhraya ng trc v
to vi vai thnh phn sau mt hp t tatpurua [[sarva-dea] + saka]
ngi cai tr ca ton quc gia. Ch th t v cng l ch cui li lp mt hp
t vi hp t tatpurua. Gia hai thnh phn ny li c mt mi quan h genitive,
v hp t chnh ny cng l mt tatpurua:
[[[sarva-dea]-saka]-krti]
Vinh d ca ngi cai tr ca ton quc gia
V d 3
janaka-tanay-snna-puya-jalam
Janakacon gis tmlinh thingnc
Nc linh thing bi s tm ca con gi ca Janaka
Trc ht, hai ch u lp mt hp t tatpurua vi quan h genitive [janakatanay] con gi ca Janaka. Hp t ny li lp mt tatpurua vi thnh phn th
ba l snna, cng v i quan h genitive [[janaka-tanay] + snna] s tm ca
con gi ca Janaka. Hnh dung t puya i sau m rng hp t tatpurua thnh
NG PHP
192
mt hp t tatpurua mi vi hnh dung t puya l thnh phn sau, c thnh

phn i trc xc nh qua mt mi quan h instrumental, [[janaka-tanay]snna] + puya] linh thing bi s tm ca con gi ca Janaka. Sau ch th
nm l jalam xut hin v cng vi hp t i trc, n to mt hp t
karmadhraya.
[[[[janaka-tanay]-snna]-puya] + jalam]
Nc linh thing bi s tm ca con gi ca Janaka
V d 4

ghaa-pra-kumbhakra-maapik
Bnh t nungc cht yngi lm bnhtp lu
Tp lu c cht y bng bnh t nung ca ngi lm bnh.
Hai ch u lp mt hp t, v t ghaa bnh t nung ng trong mi quan h
instrumental vi ppp pra c lm/cht y v nh vy, hai ch ny to mt
hp t tatpurua vi chc nng hnh dung t : [ghaa-pra] c cht y vi
bnh t nung. Hp t tatpurua ny khng nhng ch xc nh gn hn ch theo
sau l kumbhakra ngi lm bnh. Thay v nh v y, cng vi ch vi ch
maapik tp lu, kumbhakra li lp mt hp t tatpurua vi ch
[kumbhakra-maapik] tp lu ca ngi lm bnh. Hp t tatpurua ny
chnh l ci c xc nh gn bi hp t i u l [ghaa-pra]. Ni r hn l
hp t tatpurua [ghaa-pra] vi chc nng hnh dung t xc nh gn hn
thnh phn th hai l [kumbhakra-maapik]:
[[ghaa-pra] + [kumbhakra-maapik]]
Tp lu c cht y bng bnh t nung ca ngi lm bnh.
V d 5

dhmra-kambala-kta-arra-tram
mu xmci mnc tc dngthn thbo v
s bo v thn th c tc dng qua ci mn mu xm
Hai ch u to thnh mt hp t karmadhraya [dhmra-kambala] ci mn
mu xm, c m rng thm bi ppp kta thnh mt hp t tatpurua vi chc
nng hnh dung t vi karmadhraya l thnh phn trc v ppp kta l thnh phn
i sau: [[dhmra-kambala] + kta] c tc dng qua ci mn mu xm. Hp
t tatpurua ny li hnh thnh mt karmadhraya vi thnh phn i sau khng
gin n l ch kn n, m l hp t c lp bi hai t [arra-tram]. Hp t
193
Bi th 30
ny l mt tatpurua genitive: s bo v thn th. Nh vy th hp t chnh l

mt karmadhraya vi thnh phn u l mt hp t tatpurua vi chc nng hnh
dung t v thnh phn th hai l mt hp danh t tatpurua.
[[[dhmra-kambala]-kta] + [arra-tram]]
s bo v thn th c tc dng qua ci mn mu xm
V d 6

sarva-deva-gandharva-mnua-rkasa-loka
tt cthinnhc thnloi ngila-stth gii
Th gii ca tt c ch thin, nhc thn, loi ngi v la-st
y, ch sarva l thnh phn u ca mt hp t karmadhraya vi thnh phn
i sau khng ch l ch deva m l mt chui bao gm bn ch i sau. Nh vy l
thnh phn th hai ca hp t chnh l mt hp t dvandva: [sarva + [devagandharva-mnua-rkasa]] tt c ch thin, nhc thn, loi ngi v la-st.
Hp t karmadhraya ny li c lng vo mt hp t tatpurua vi thnh phn
cui l loka:
[[sarva + [deva-gandharva-mnua-rkasa]] + loka]
Th gii ca tt c ch thin, nhc thn, loi ngi v la-st.
NG PHP
194
Bi th 31
31.1 Cch vit theo vn lut (, metric)
Trong sch ny, tt c nhng bi vn trong phn bi tp t trc n nay u c
son di dng vn xui (tn vn , prose) cng nh nhng cu chuyn c
trong Pacatantra v Hitopadea. Tuy vy, ti liu vn bn Phn vn phn ln
c ghi di dng vn vn v dng vn vn c dng nhiu nht l dng loka.
(). V d nh hai trng s thi ln nht ca n l Mahbhrata ()
v Rmyaa () c ghi di dng thi k loka v hai on ni danh c
trch t Mahbhrata sinh vin Phn vn c trong lc c nguyt u l Nala v
Damayant () v Ch Tn ca () cng c vit di dng loka.
nhng ngi hc Phn vn c th tip xc c dng vn vn loka, trong
nhng bi tp k n, mt bi vn theo vn lut di dng loka c s dng v
phn tch cn k. im khc bit cn bn nht gia th loi vn vn v vn xui
ngoi dng vn vn l ch ng ca nhng ch. Mt bi vn theo vn lut c
cu trc t ng tu thuc vo m vn, v v mt ng php m ni th c ngh
a
rng, ch ng ca ch trong mt cu l t do. V d nh mt dng ng t hu
hn nh khng phi lc no cng ng cui cu, m l u gia. Hoc
cc nh ng ca mt tht danh t, v nh hnh dung t, ppp, bahuvrhi hoc nhng
dng tatpurua c chc nng hnh dung t khng tt nhin phi ng gn, ngay
trc danh t chng xc nh m c th ng tn mc nhiu ch, nhng c
(pda) khc. Nh vy th trc ht, trong mt cu k Phn vn, ta phi nhn ra cu
trc ng php ca n: trc ht ta phi tm v ng trong cu k, sau , tu theo
dng ca v ng, ta phi tm ch th hoc ngi thc hin n v mt lgic (
nominative hoc instrumental), sau l nhng thnh phn cu b nh hng bi
v ng nh i tng trc tip hoc gin tip, v sau l nhng nh ng ca
nhng thnh phn cu ny, nhng thnh phn nh bi t l c cng s kin vi
danh t tng quan. y l mt im c bit kh cho ngi hc v cng l mt l
do na v sao vn vn dng loka c dy ngay trong sch ny.
31.2 loka (thi k , k tng )

1. loka (thi k) l mt bi thi k bao gm hai dng, bn c, c gi l pda. Mi
pda c 8 m tit. Nh vy th mt bn loka bao gm 2 pda vi 2*8 m tit v
mt loka vi 4*pda c 4*8 m tit.
Bi th 31
pda
/
2.
pda
8 m tit
8 m tit
s k
3. pda
/
4.
pda
8 m tit
8 m tit
2. Tuy nhin, quan trng cho m vn lut trong thi ca n khng phi ch l s
m tit, m cn l di ngn ca m tit. Mt m tit bao gm mt ph m v
mt mu m. Ngoi hng: Mt t c khi m l mu m ng ngay u dng hoc
i sau mt ch trng gin on (hiatus). Mt m tit c xem l di nu n hm
cha mt mu m di, hay mt phc m, hay mt mu m ngn vi mt visarga,
anusvra hoc hai ph m lin tip theo sau. Mt m tit vi mt mu m ngn ch
c k tc bi mt ph m, khng c visarga hoc anusvra theo sau l ngn. Du
sau y ch mt m tit ngn, du - ch mt m tit di v x mt m tit
tu bin (ngn hoc di).
3. dng thi k loka th di ca m tit ch c quy ch mt phn v cc quy
lut m vn sau y c p dng:
Bn m tit cui ca pda th 1 v 3 c dng m php [ - - x]//
Bn m tit cui ca pda th 2 v 4 c dng m php [ - x]//
Bn m tit u ca mi pda u c c tu chn, ch c trng hp
ngoi hng l m tit th 2 v ba c hai u khng c ngn.
Nh vy th ta c cu trc cn bn ca mt pda nh sau.
xxxx--x/xxxx-x/
xxxx--x/xxxx-x/
4. Sau y l cch phn tch v so snh hai cu k u ca Ch Tn ca v Nala v
Damayant. Trc ht l cu k u ca Ch Tn ca:

dharmaketre kuruketre / samavet yuyutsava
-------/ ----/

mmak pav caiva kim akurvata sajaya||
-----/ --/
Nn lu r ng bn m tit cui ca mi pda theo quy lut cn bn bn trn. Ta
cng thy s vic ny trong bi k u ca Nala v Damayant:

sd rj nalo nma vrasena suto bal|
------/ ----/

1.
NG PHP
196
upapanno guair iai rpavn avakovida||

-----/ ---/
Theo cch vit ch Devanagar th mt bn k c kt thc bng mt gch ng
, gi l daa, v cui mi cu k l mt gch ng kp :

31.3 Phn t hin ti ch ng present participle active

Phn t hin ti ch ng c lp bng thn hin ti vi mt tip v t. Khi lp th
mt mt ngi ta phn bit gia thn ca cc ng t thematic v athematic, mt
khc, ngi ta cn phi phn bit gia parasmaipada v tmanepada. C tng cng
bn loi tip v t c dng lp phn t hin ti ch ng:
thn hin ti ca cc ng t thematic, parasmaipada: t
thn hin ti ca cc ng t athematic, parasmaipada: at

thn hin ti ca cc ng t thematic, tmanepada: mna
thn hin ti ca cc ng t athematic, tmanepada: na

1. nhng nhm ng t thematic th phn t hin ti ch ng c lp bng
thn hin ti vi tip v t t.
gam
(1) i
gaccha-t
nt
(4) nhy ma
ntya-t
(6) bc vo
vi
via-t
cint
(10) t duy
cintaya-t
2. nhng ng t thuc nhng nhm athematic th tip v t at c gn
vo thn yu:
dvi
(2) ght
dvi-at
(5) t
pnuv-at
p
k (8) lm
kurv-at
3. Nhng dng phn t hin ti ch ng c lp bng ui t, at u
thuc nam tnh hoc trung tnh. Chng c bin ho nh hnh dung t c m cui
l vat, mat
( 24.2) v cng phn bit thn mnh v yu. Thn mnh
c lp bng cch b sung n trc m cui t:
Thn mnh nt/

ant
Thn yu t/
at.
197
Bi th 31
s kin nominative singular th theo quy lut m cui tuyt i, hai ph m

khng c ng lin nhau cui ch nn t b loi b. Tuy nhin, khc vi nhng
hnh dung t c m cui l vat, mat th mu m a khng c ko
di, v nh vy, t hnh bin ho nh bn di:
V d: gacchat
trong lc i masculine
N.
A.
I.
D.
Abl.
G.
L.
V.
Singular
gacchan
gacchantam
gacchat
gacchate
gacchata
gacchata
gacchati
gacchan
Dual
gacchantau
gacchantau
gacchadbhym
gacchadbhym
gacchadbhym
gacchato
gacchato
gacchantau
Plural
gacchanta
gacchata
gacchadbhi
gacchadbhya
gacchadbhya
gacchatm
gacchatsu
gacchanta
V d: gacchat
trong lc i neuter
N.
Singular
gacchat
A.
gacchat
I.
D.
Abl.
G.
L.
V.
gacchat
gacchate
gacchata
gacchata
gacchati
gacchat
Dual
/
gacchant/gacchat
/
gacchant/gacchat
gacchadbhym
gacchadbhym
gacchadbhym
Plural
gacchanti
gacchanti
gacchadbhi
gacchadbhya
gacchadbhya
gacchatm
gacchatsu
gacchanti
gacchato
gacchato
/
gacchant/gacchat
Nn lu rng dng phn t hin ti ch ng trung tnh, nominative, accusative
v vocative plural gacchanti ging ngi th ba s nhiu ca ch th hin ti.
4. Cc dng phn t hin ti ch ng ca nhng ng t nhm 3 khng c phn
thn mnh yu v lp tt c nhng dng bin ho t thn yu.
Singular
Plural
Nom.
dadat
dadata
Acc.
dadatam
dadata
NG PHP
198
Instr.
dadat
dadadbhi
5. Dng n tnh ca phn t hin ti ch ng c lp bng cch gn tip v m
vo thn mnh hoc yu tu theo nhm. V d:
a. Nhm thematic 1, 4 v 10: Thn mnh +
nhm
gc
dng n tnh
1
4

10

b. Nhm thematic 6: Thn mnh hoc yu +

nhm
gc
dng n tnh

/
6
c. Nhm athematic: Thn yu +
nhm
gc
dng n tnh
2
3
v.v
Cch bin ho ca dng n tnh tng t trng hp ghi 12.1. Nn lu rng
dng n tnh nominative singular hon ton ging nominative, accusative v
vocative dual dng trung tnh.

1. Nhng ng t thuc nhng nhm thematic lp phn t hin ti ch ng
tmanepada bng cch b sung tip v m mna vo thn hin ti:
labh
(1) nhn
labhamna
man
(4) t duy
manyamna
m (6) cht
mriyama
arth
(10) cu xin
arthayamna
2. Nhng ng t thuc nhng nhm athematic lp phn t hin ti ch ng
tmanepada bng cch b sung tip v m na vo thn yu:
dvi
(2) th, ght
dvia
(5) t c
anuvna
a
bhuj
bhujna
(7) thng thc
man
(8) t duy
manvna
3. Nh vy th phn t hin ti ch ng tmanepada lc no cng c m cu i l
a v c bin ho nam v trung tnh nh nhng tht danh t c m cui l
199
Bi th 31
a, v d nh nara v phala. dng n tnh th m a cui c ko di

v c bin ho nh kany c gi. V d:
nhm
gc
dng nam tnh
dng n tnh
man
manyamna
manyamn
4
31.6 Phn t hin ti th ng participle present passive

Phn t hin ti khng nhng c lp cho th ch ng, m cn cho th th ng.
Phn t hin ti th ng c lp bng cch gn tip v m mna vo thn
th ng. Thn th ng c lp t gc ng t v tip v m th ng ya.
V d:
gam
(1) i
gamyamna
vi (6) bc vo
viyamna
cint
(10) t duy
cintyamna
dvi (2) hn, ght

dviyama
(5) nhn c
p
pyamna
yujyamna
yuj (7) ni
k (8) lm
kriyama
Phn t hin ti th ng c bin ho nh phn t hin ti ch ng
tmanepada, nh vy th c bin ho nam v trung tnh nh nhng tht danh
t c m cui l a. dng n tnh th m a cui c ko di v c bin
ho nh kany c gi.

1. Khc vi mt ppp (bi 19) phn t hin ti khng xut hin nh mt dng thay
th mt ng t hu hn nh thi hin ti:
rmo gha gacchati
Rma v nh
Nhng khng c vit:
* *rmo gha gacchan
2. Trong mt cu trc cu, phn t hin ti ch xut hin vi chc nng v ng
trong mt cu ph. Nh vy th mt cu nh:
* *rmo gha gacchan
ch c th xut hin nh mt cu ph v gi chc nng ca mt cu ph nh ng
hoc ph ng
3. Nu mt cu ph vi mt phn t hin ti xut hin nh mt cu trc ph t th
cu ny c chc nng ng ngha ca mt cu ch ng thi, c ngha r ng, hnh
NG PHP
200
ng hoc s vic xy ra trong cu ph phn t xy ra cng thi vi hnh ng

hoc s kin trong cu chnh. Trong trng hp ny th bt buc ch th ca cu
chnh v cu ph c cha phn t hin ti phi l mt.
[ ]
[rmo vana gacchan] gaja payati
Trong khi i vo rng th Rma thy con voi

]
[
[katriy yuddhe yuddhyanta] kuntena bahn atrn amarayan

Trong lc chin u trong trn, cc chin s git nhiu k th vi cy lao
[ ]
[aha jeymti manyamna] katriyo yotsyati
Chin s s chin u trong lc suy ngh ta s thng.
Nh vy th phn t hin ti khng c mt mc o thi gian ring v d nh so
vi hin ti , m phi c quy v ng t ca cu chnh, nh nhng v d bn
trn cho thy. Phn t hin ti tng ng vi ch th v gii tnh, s v s kin.
4. Khc vi phn t hin ti, dng tuyt i cch (absolutive) cng xut hin
trong mt cu ph v cng h thuc vo thi ca ng t trong cu chnh li
din t mt hnh ng, s kin i trc hnh ng, s kin ca cu chnh:
[ ]
[rmo vana gatv] gaja payati
Sau khi vo rng Rma thy con voi hoc Rma i vo r ng v (sau )
thy con voi
5. Nu mt cu ph xut hin vi mt phn t hin ti nh mt cu phn t nh
ng th phn t hin ti xc nh mt danh t m n c cng gii tnh, s v s
kin. Danh t quan h ny lc no cng l ch th l-gic ca phn t hin ti v
nh vy, mt cu phn t nh ng khng c mt ch th minh xc ca chnh n
[ ]
[vana gacchan] rmo gaja payati
Rma, ngi i vo rng, thy mt con voi
[ ]
[tvay dyamn] kany mama svas
C gi c Bn thy l em gi ca ti
[ ]
brhmana [prabhta rohanta] srya pjayati
B-la-mn l knh mt tri mc bui sng
[ ]
201
Bi th 31
[kavibhi asyamna] rjna jan api asanti

Ngi ta cng ca ngi ng vua, ngi ang c cc thi s ca ngi
[ ]
[astri dhrayat] katriyea saha npatirgacchati
Vua i n vi mt chin s ang mang v kh
[ ]
[dvre tihate] bhikave st jala yacchati
St a nc cho k n xin ang ng ca
[ ]
[vane vartamny] nady plavmahe
Chng ti bi trong con sng nm trong rng
[ ]
[vane ntyantn] gopn gta kyrocata
Bi ht ca cc c gi chn b ang nhy ma trong rng lm Ka hi lng
6. Cui cng, phn t hin ti cng c lc gi chc nng tht danh t, c ngha l
n ch mt ng t c chuyn ho thnh nhn xng i danh t. Trong
trng hp ny, phn t hin ti khng nhng l v ng ca cu phn t nh ng,
m ng thi cng l danh t quan h, v d nh: ngi i/ anh y, ngi i.
[ ]
[tatra tihanta] hvayati
Anh y gi ngi ng
]
[
[puya kurvata] pjayma
Chng ti l knh nhng ngi to cng c
31.8 Phn t v lai ch ng parasmaipada v tmanepada

Phn t v lai ch ng c lp ging nh trng hp phn t hin ti ch ng.
Tip v m at c gn vo thn v lai parasmaipada v tip v m
mna c gn vo thn v lai tmanepada. Nh trong trng hp phn t hin
ti, m cui ca thn l a b lot trc ui at.
gam
(1) i
gamiyat
d (2) a, trao
dsyat
k (8) lm
kariyat
labh
(1) nhn, t
man (4) t duy

NG PHP
lapsyamna
masyama
202
V ng ngha v ng php th phn t v lai ch ng xut hin nh mt v ng ca

mt cu ph c chc nng ph t (adverbial) hoc nh ng (attributive). Phn t
v lai ch ng ch mt hnh ng v lai hoc mt hnh ng d nh.
[ ]
[grma gamiyanta] sevakam hvaymi

Ti gi ngi hu, ngi s i n lng
Nu phn t v lai ch ng xut hin vi chc nng v ng ca mt cu ph ph
t th ch t ca n vi ch th ca cu chnh l mt.
[ ]
brhmao [bhika dsyan] ghn niragacchat

B-la-mn i ra khi nh vi ngh b th thc n
Phn t v lai ch ng tmanepada c th mang ngha th ng:
[ ]
sa tayiyamna blam arakat

ng y bo v cu b sp b nh n
Nn lu r ng phn t v lai th ng hoc mt gerundive khng ch mt s vic
v lai di dng th ng m l s cn thit ca mt hnh ng hoc s vic (
22). Nh vy th mt s kin tng lai dng th ng phi c trnh by d i
dng tmanepada ca phn t hin ti ch ng.

active
present
future
preterite
parasmaipada
bhavat
kurvat
kariyat
passive
tmanepada
bhavamna
kurva
kariyama
*ktavat
bhyamna
kriyamna
*krya
*kartavya
*karaya
*kta
Lu :
1. Ba dng ca phn t v lai th ng to nn gerundive.
2. Trong tm phn t trn th ch nhng dng c nh du hoa th * mi c th
gi chc nng v ng ca mt cu chnh, ni r hn l chng c th thay th mt
ng t hu hn nh (c chia theo ngi xng).
203
Bi th 32
32.1 Cc thn ng t hin ti athematic
1. T u chng trnh h c n gi, ch nhng thn ng t thematic c x l,
c th l nhng thn hin ti ca nhng nhm 1, 4, 6 v 10. Nhng thn thematic
ny c c im mu m thematic a, mt mu m trc ht l mt tip v
m lp thn, hoc l m cui ca tip v t lp thn (trong trng hp ya
nhm 4 v aya nhm 10).
2. Nhng thn hin ti ca cc nhm cn li, tc l 2, 3, 5, 7, 8, 9 c gi l thn
athematic, bi v chng khng c tip v t lp thn vi m cui l a. Mc d
s lng ca cc ng t athematic khng ln so vi nhng ng t thematic
nhng mt s ng t thuc nhm ny xut hin rt thng v thuc vo hng
quan trng trong Phn vn.
Thn hin ti athematic ch bao gm mt l gc, hoc l gc cng vi mt tip v
t lp thn. Nh vy th trong nhng nhm ng t c thn athematic, ta c th
phn bit hai loi.
a. thn hin ti athematic c lp thng t gc c bin ho, v d nh c
bin ho bng cch trng t ho (reduplication), hoc b sung mt thnh phn
vo gia (infix). Thuc vo loi ny l cc nhm 2, 3, 7.
b. thn hin ti athematic c lp t gc v mt tip v t lp thn. Thuc vo
loi ny l cc nhm 5, 8, 9.
Nhng dng ng t c chia ca nhm th nht (2, 3, 7) thng rt phc tp v
mt chia, bi v nhn xng ti p v m thng c gn vo thn c m kt thc l
ph m vi nhng dng ni hp bin kh nhn.
3. Nh vy th nhng thn hin ti athematic c nhng im c bit khc vi
nhng thn hin ti thematic nh sau:
a. thiu mu m thematic a
b. phn bit gia thn mnh v yu
c. dng optative c tip v m ring
d. mt phn c nhn xng tip v m ring
4. Trong khi nhng thn hin ti thematic khng bin i trong lc chia th thn
hin ti athematic li lp hai loi thn, c gi l thn mnh v thn yu. dng
mnh th mu m ca gc/ca phn b sung gia (infix) ca gc hoc tip v m
lp thn xut hin phn gua. Sau y l bng kit k su nhm thn
athematic:
Bi th 32
nhm
thn
v d
3. sg. pres. par.

tm.
th. mnh
gua + suffix
ght
th. yu
+ suffix
3
th. mnh
redup. gua + suffix
mang, vc
th. yu
redup. + suffix
5
th. mnh
+ -no- + suffix
c,
t
th. yu
+ -nu- + suffix
7
th. mnh
+ infix -na- + suffix
ch
th. yu
+ infix -n- + suffix
8
th. mnh
+ -o- + suffix
ko
ra
th. yu
+ -u- + suffix
9
th. mnh
+ -n- + suffix
mua
th. yu
+ -n- + suffix
Thn mnh xut hin 13 dng:
1., 2. v 3. pers. sing. pres. v imperfect parasmaipada.
1. pers. sing., dual, plur. imperative parasmaipada v tmanepada
3. pers. sing. imperative parasmaipada
tt c nhng dng khc th thn yu xut hin.
5. Tip v t optative parasmaipada l y v tmanepda l .
6. Mt vi nhn xng tip v t ca present, imperfect, optative v imperative khc
so vi nhn xng tip v t ca cc nhm thematic. Nhng tip v t c lit k
di hnh bn di. C th l:
nhng dng 3. pers. plur. present, imperfect v imperative tmanepda
vi m mi n b loi b.
nhng dng 2. v 3. pers. dual present, imperfect v imperative
tmanepda vi nhng tip v t c khi m l e thay v nh thng thy.
nhng dng 1. pers. sing., dual v plural imperative parasmaipada, cng nh
nhng dng 1. pers. dual v plural imperative tmanepda vi nhng nhn
xng tip v t c b sung m u.
tip v t ca 2. pers. sing. imperative parasmaipada ngoi nhng trng
hp ngoi hng t c lc no cn g l dhi (sau m cui l ph m) v
hi (sau m cui l mu m).
Present
Parasmaip.
tmanep.
NG PHP
206
Sing.
Dual
1.
2.
3.
mi
si
ti
va
tha
ta
1.
2.
3.
am
va
tam
tm
1.
2.
3.
ni*
dhi/hi*
tu
va*
tam
tm
1.
2.
3.
am
va
tam
tm
Plur.
Sing.
Indicative
ma
e
tha
se
anti
te
Optative
ma
a
ta
th
u
ta
Imperative
ma*
ai
ta
sva
antu
tm
Imperfect
ma
i*
ta
th
an
ta
Nhng dng in m ch thn mnh, phn cn li l yu.
Dual
Plur.
vahe
the*
te*
mahe
dhve
ate*
vahi
thm*
tm*
mahi
dhvam
ran
vahai*
thm*
tm*
mahai*
dhvam
atm*
vahi
thm*
tm*
mahi
dhvam
ata*
Trong bi ny v nhng bi k n, ba nhm thn hin ti athematic c lp t

gc v mt tip v t lp thn (5, 8, 9). Sau l ba nhm vi thn hin ti c
lp t gc.

ng t thuc nhm 5 lp thn mnh bng cch b sung m no vo gc v
su-no
thn yu bng b sung nu. V d: su p c thn mnh l
v thn yu l su-nu. Sau y l nhng c im ca nhm 5:
a. Gc c m cui l mu m nh su p bin i nu trc nhng
nhn xng tip v m bt u bng mu m thnh nv, trong khi nhng
thnh t bin i nu thnh
gc ng t c ph m cui nh p
nuv V d vi nhn xng tip v m anti ca 3. pers. plur. pres.
parasmaipada:
su-nv-anti v
p-nuv-anti.
b. Nhng gc c m kt thc l mu m c th b hoc khng b mu m
u ca nu. V d vi 1. pers. plur. pres. parasmaipada: sunuma
sunma.
hoc
207
Bi th 32
c. Nhng gc c m kt thc l mu m khng c nhn xng tip v m 2.

pers. sing. imperative parasmaipada, trong khi nhng gc c m kt thc l ph
p-nu-hi.
m li ly nhn xng tip v m hi. V d: sunu v
NG PHP
208
(5) p, parasmaipada v tmanepada

Present
Sing.
Parasmaip.
Dual
Plur.
tmanep.
Dual
Plur.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
Sing.
Indicative

Optative
Imperativ
Imperfect
1.

2.
3.
Gc ru nghe chuyn bin ngay trong thn thnh . V d: -o-ti,

-u-ta, -v-anti.
209
Bi th 32
thnh t, parasmaipada
(5)
Present
Sing.
Parasmaip.
Dual
Plur.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
NG PHP
Sing.
Indicative
Optative

Imperative
Imperfect
210
tmanep.
Dual
Plur.
Bi th 33
Cc ng t nhm 8 lp thn mnh bng cch b sung tip v m o vo gc
ng t v lp thn yu bng tip v m u. Theo th ng t tan ko
di c thn mnh l tan-o v thn yu l tan-u. Hu nh tt c nhng gc
ng t nhm nh ny u c m cui l n v xut hin cng vi tip v m
lp thn o v u nh thn hin ti ca nhng gc ng t nhm 5 (c
ngha l c m cui ca thn hin ti l no v nu) v c chia tng t
nh nhm ny.
1. Trc nhng nhn xng tip v t c khi m l mt mu m th m cui ca
thn hin ti u bin thnh v.
2. Trc nhng nhn xng tip v t m v th tip v m u
ca thn hin tai c th c loi.
3. 2. pers. sing. imperative parasmaipada nhn xng tip v m b loi.
V d: tan-o-ti, tan-u-ta, tan-v-anti v tan-u-ma hoc
tan-ma.
Gc ng t quan trng v xut hin thng nht trong nhm ny l k lm.
ng t ny lp thn mnh v yu mt cch bt quy tc, c th l gc cng bin
ho khi c b sung tip v t lp thn. Thn mnh l karo, thn yu l
kuru.
Trc nhng nhn xng tip v m bt u bng m y v v th thn
yu ch xut hin di dng kur, c ngha rng tip v m lp thn u lc
no cng b loi b. Sau y l bng chia ca lm.
Bi th 33
(8) lm, parasmaipada v tmanepada

Present
Sing.
Parasmaip.
Dual
Plur.
tmanep.
Dual
Plur.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
NG PHP
Sing.
Indicative
Optative
Imperative

Imperfect
212

Thn mnh ca gc ng t nhm 9 c lp bng cch b sung tip v t n
v thn yu bng cch b sung n vo gc ng t. V nh vy th ng t
kr mua c thn mnh l kr- v thn yu l kr-.
thn yu th mu m ca tip v m n b loi trc nhng nhn xng
tip v t bt u bng mt mu m v nh vy, ch cn n c gi li. V
d vi ngi th ba pres. parasmaipada: kr--ti, kr--ta v
kr--anti. Hy xem bng chia ng t mua bn di.
Nhng im bt quy tc nn c lu khi chia ng t nhm 9:
1. Gc ng t c l quan trng nht ca nhm 9 l j bit, hiu loi b
m mi khi lp thn hin ti. Nh vy th nhng nhn xng tip v m ch
c gn vo bin dng ca gc l j. V d: j-n-ti, j-nta v j-n-anti. V cng nh vy, m mi th hai t sau ra trc lc
no cng b loi. V d bandh

ct tht: badh-n-ti v.v
2. Tt c nhng gc kt thc bng ph m s c b sung 2. pers. sing.
imperative parasmaipada tip v m na thay v dhi, c gn trc
n: a-na.
tip vo gc ng t. V d a
3. Mt vi gc ng t c m kt thc l mt mu m di lm ngn m ny khi
lp thn hin ti. V d vi p lm sch v p lm y:

pu-n-ti
v p--ti, v.v
213
Bi th 33
(9) mua, parasmaipada v tmanepada

Present
Sing.
parasmaipada
Dual
Plur.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
NG PHP
Sing.
Indicative
Optative
Imperative

Imperfect
214
tmanepada
Dual
Plur.
n, parasmaipada v tmanepada
(9)
Present
Sing.
Parasmaip.
Dual
Plur.
tmanep.
Dual
Plur.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
Sing.
Indicative
Optative
Imperative

Imperfect
215
Bi th 34
1. Nhm th hai khng c tip v m lp thn. Nh vy thn hin ti chnh l gc
ng t. V th nn nhn xng tip v m c gn ngay vo gc ng t (= thn
hin ti). nhng gc ng t c m cui v d l th nhn xng tip v m
c gn ngay vo gc ng t. V d vi ng t y i: y-mi, ysi, y-ti v.v
2. Nhng thng l thn mnh c lp bng gc ng phn gua. Theo
m ng t dvi
ght c thn mnh l dve,
v thn yu l dvi.
th, l, c
3. Mt ng t quan trng c bit trong nhm hai ny l as
thn yu l s.
Nn lu
trnh by trc 8.3. ng t ny c thn mnh l as,
th, l c thn mnh bt quy tc dual v plural imperfect.
l as
4. V nhiu gc ng t c ph m kt thc nn thng xy ra trng hp hai ph

m ph m cui ca gc v ph m khi u ca nhn xng tip v m c
ho hp. Trong trng hp ny khi hai ph m chm trn nhau th nhng
quy lut ni hp bit tng ng v ph m cui tuyt i c p dng. V y
cng l im phc tp nht ca nhm ng t ny.
Lut m cui cho cch chia ng t nhm hai sau y c gi tr: m cui tuyt
i ch c mt ph m. Nu hai ph m xut hin cui th ph m th hai (ph
m cui) b loi. Nh vy th hai nhn xng ti p v m v t ca hai
ngi xng th 2 v 3 sing. imperfect s b loi khi gp nhng gc c m cui l
ph m. Ph m cui tuyt i ca gc c x l nh nhng lut c trnh
by (23.2). Theo , ch cui ca gc ng t dvi ght 3. pers. sing.
imperfect a-dve
c bin thnh trong a-dve.
Thm vo nhng g c ni v ni hp bin 15. 4 th nhng lut c bit sau
y ng c lu .
a. Mt ph m ng c pht m trc mt ph m khng pht m s
chuyn bin thnh mt ph m ng khng pht m tng ng: vid bit
+ ti vetti.
b. Sau mt ph m retroflex (un li cong tr li) v d nh th mt m
rng ng chuyn thnh mt m ng retroflex tng ng: dvi

ght +
ti dve-i. Nhng khi m rng ng d i sau mt ph m retroflex
th n s chuyn ho thnh ph m retroflex ng: dvi + dhve
dvi-hve.
Bi th 34
dvi
c. Trc ph m s th bin thnh k, v s bin thnh :

+
si dvek-i.
d. Ph m c chuyn thnh k trc tt c nhng ph m khc ph m mi
vac
v v:
+ ti vakti.
5. T hnh bin ho cho vid bit v dvi ght s lm sng t s vic.
vid ngi th ba s nhiu imperfect c tip v m bt quy tc l u.
th, l, (2) bit, ch parasmaipada
(2)
Present
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
th, l
Parasmaipada as
Parasmaipada vid bit
Sing.
Dual
Plur.
Sing.
Dual
Plur.
Indicative
Optative

Imperative

Imperfect

(!)
NG PHP
218
ght, parasmaipada v tmanepada

(2)
Present
Sing.
Parasmaip.
Dual
Plur.
tmanep.
Dual
Plur.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
Sing.
Indicative
Optative
Imperative
Imperfect
1.

2.

3.

6. Mt s ng t quan trng c nhng im bt quy tc khc nhau trong khi chia.

Gc br ni gi mu m thn mnh trc cc nhn xng tip v m bt
u bng ph m, v lm ngn mu m gc trong thn yu trc nhng nhn xng
tip v m bt u bng mu m vi s b sung ca ph m v.
219
Bi th 34
(2) ni, parasmaipada v tmanepada

Sing.
parasmaip.
Dual
1.
2.
3.
(!)
(!)
(!)
1.
2.
3.
1.
2.
3.
Present
Plur.
Sing.
Indicative

Optative

Imperative
tmanep.
Dual
Plur.
Imperfect
1.

2.

3.

7. Nhng gc khc nh svap

ng b sung mu m i trc nhng nhn
xng tip v m bt u bng ph m.
(2) ng
Parasmaip. Indicative
Sing.
Dual
Plur.
1.
2.
3.
(!)
8. Mt gc khc thng gp l git (paras.). Thn yu loi b m mi cu i
ca gc trc nhn xng tip v m bt u bng t. Trc s th m mi n
bin thnh tu m v trc nhn xng tip v m bt u bng mu m th
gc chuyn thnh ghn

thn yu. 2. pers. sing. imperative l jahi.
git, (2) i ch parasmaipada
(2)
Parasmaip. han
git
NG PHP
Present
Parasmaip. i i
220
Sing.
Dual
Plur.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
(!)

1.
2.
3.
Sing.
Indicative
Optative

Imperative

Imperfect
(!)
Dual
Plur.
1.

2.

3.

9. ng t i i c thn mnh l e v c thn yu l y trc mu m. Nn
lu cch p dng lut ni hp bin trong hai trng hp nht nh: 1. pers.
sing. imperfect th ai (c lp t augment a + thn mnh e ai) bin
thnh y. imperative sing. th e (thn mnh) chuyn thnh ay trc
mu m.
221
Bi th 35
1. Nhm th ba cng khng c tip v t lp thn. Thay vo th
thn hi n ti
c lp bng cch trng t ho gc ng t. V trong qua trnh ny, ch thnh
phn m tit th nht ca gc ng t c trng t ho, tc l ph m u v mu
m u. Nhn xng tip v m c gn trc tip vo gc c trng t ho.
thn mnh th mu m gc ca m tit th hai ng sau m tit c trng t
ho ng phn gua v thn yu th m tit ny khng i.
2. Thnh phn c trng t ho ca gc ng t c bin chuyn theo nhng
quy lut nht nh (27.2 I). Nn lu l trong qu trnh lp thn hin ti ca nhm
3, mu m gc khng c thay th bi mu m a (nh nh qu kh)
m l mu m i. V d: bh nm gi, mang: bibharti.
3. Nhng tip v m sau ca 3. pers. plural ca nhm ny thuc hng bt quy tc:
a. pres. thay v anti l ati
b. imperf. thay v an
u
c. v imper. thay v antu l atu
V mu m ca gc ng t xut hin trc u phn gua nh
thn mnh.
4. Trc nhng nhn xng tip v m bt u bng mu m th nhng mu m gc
y v r.
u, i, bin thnh nhng bn mu m v,
Bi th 35
(3) cng t, parasmaipada v tmanepada

Present
Sing.
Parasmaip.
Dual
Plur.
tmanep.
Dual
Plur.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
NG PHP
Sing.
Indicative

(!)

Optative

Imperative

Imperfect

(!)
224
(3) nm gi, parasmaipada v tmanepada

Present
Sing.
Parasmaip.
Dual
Plur.
tmanep.
Dual
Plur.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
Sing.
Indicative

Optative
Imperative

Imperfect
225
Bi th 35
6. Gc h la b c thn mnh l jah, thn yu jah hoc d dng

jahi trc nhng nhn xng tip v m b t u bng ph m, v d dng jah
trc nhng nhn xng tip v m bt u bng mu m v optative. V d di
pres. par.
(3) la b, parasmaipada
Parasmaip.
Sing.
Dual
Plur.
Indicative
1.
/
/
2.
/
/
3.
7. Hai gc ng t thng gp nht ca nhm ny l d a v dh t

xung, dng lp c nhng cch chia khc nhng ng t khc ca nhm ny:
a. thn yu chng loi b mu m gc v qua , thn ny ch cn l ph m
nguyn ca gc: d c thn yu l dad v dh c thn yu l
dadh
th v s cng nh hai
b. trc nhng nhn xng tip v m bt u bng t,
tip v m dhve dhvam th ph m gc ca thn yu, nh vy l
d hoc dh u c bin thnh t. Trong trng hp dh th b cho s
loi b m tng kh, ph m ca m tit c trng t ho tr thnh ph m c
tng kh. Nh vy th 3. pers. dual pres. vi m cui l ta trong trng
hp d c dng datta v dh c dng dhatta.
c. dng ca 2. pers. sing. imper. par. l dehi v dhehi.
NG PHP
226
(3) a, parasmaipada v tmanepada

Thn yu ca l
Present
Sing.
Parasmaip.
Dual
Plur.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
(!)

1.
2.
3.
Sing.
Indicative
Optative
Imperative
Imperfect
227
tmanep.
Dual
Plur.
Bi th 35
(3) t xung, dng lp, parasmaipada v tmanepada

Thn yu ca l
Present
Sing.
Parasmaip.
Dual
Plur.
tmanep.
Dual
Plur.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
NG PHP
Sing.
Indicative
Optative
Imperative
Imperfect
228
Bi th 36
1. Tt c nhng gc ng t thuc nhm 7 u kt thc bng mt ph m. Chng
lp thn hin ti bng cch b sung m gia (infix) l na thn mnh v
n thn yu v m gia c b sung ngay trc ph m cui ca gc. V
yuj
yu--j.
d: Gc
tip ni c thn mnh l yu-na-j
v thn yu l
2. V trong trng hp ny thn hin ti ca nhm ny li c m cui l mt ph

m. Th nn khi tip ni vi nhn xng tip v m b t u bng ph m th quy
lut ni hp bin c p dng nh nhng gc ng t nhm 2 ( 34.1). V d:
yunaj
+ ti yu-na-k-ti.
3. Nu thn yu m m b sung gia n xut hin ngay trc ph m
cui ca gc th m mi b sung ny chuyn bin thnh m mi tng ng ca ph
m, cng c gi tr sau khi lut hp bin. V d vi 1. v 2. pers. dual pres. par.:
yu--j-va
yu--k-tha.
Bi th 36
tip ni, parasmaipada v tmanepada

(7)
Present
Sing.
Parasmaip.
Dual
Plur.
tmanep.
Dual
Plur.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
NG PHP
Sing.
Indicative

Optative

Imperative

Imperfect
230
4. Nu ph m cui c pht m v tng kh th ph m u ca nhn xng tip v

cng tr thnh c pht m v tng kh. Xem t hnh bin ho ca
m t v th
rudh nn bn di.
nn, parasmaipada v tmanepada
(7)
Present
Sing.
Parasmaip.
Dual
Plur.
tmanep.
Dual
Plur.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
Sing.
Indicative
Optative
Imperative

Imperfect
231
Bi th 36
(7) tch la, ba ra, parasmaipada v tmanepada

Present
Sing.
Parasmaip.
Dual
Plur.
tmanep.
Dual
Plur.
1.
2.
3.
1.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
()

NG PHP
Sing.
Indicative
Optative
Imperative

Imperfect
232
Bi th 37
37.1 Locativus absolutus (v tr cch tuyt i)
1. Trong mt cu trc cu th mt thnh phn cu c gi l cu trc tuyt i
nu
a. v ng ca thnh phn cu ny khng l mt ng t hu hn nh m l mt
absolutive hoc mt phn t v
b. ch th ca thnh phn cu v cu chnh khc nhau.
V d t Anh ng: The sun having set, we went home.
2. Trong Phn ng th c hai, phn t hin ti ch ng/th ng v phn t qu
kh th ng/ch ng u c th l v ng ca mt cu trc tuyt i nh vy.
c im trong Phn ng y l ch th ca phn t vn khc vi ch th ca
cu chnh ng locative v phn t v l v ng phi c cng s kin vi
ch th cng ng locative:
[ch thlocative v nglocative] cu chnh [ch th v ng]
Mt cu trc cu nh vy c gi l locativus absolutus. Trong mt thnh phn
cu c locativus absolutus th phn t khng nhng tng ng vi ch th v s
kin, m cng tng ng v mt s v gii tnh.
A. Locativus absolutus vi phn t hin ti ch ng/th ng
1. Nu hnh ng ca thnh phn cu ph ng thi vi hnh ng ca cu chnh
th thnh phn cu ph ny c th c din by bng locativus absolutus vi mt
phn t hin ti. Trong trng hp ny, phn t hin ti ch s ng thi:
[
]
[katriyeu bn kipatsu] npa kuntam syat|

Trong khi cc chin s phng nhng cy cung, nh vua phng mt cy lao
Nn lu r ng ch th ca cu trc tuyt i katriyeu ng loc. plur.
v phn t kipatsu c cng s kin, s v gii tnh vi ch th, trong khi
i tng trc tip ca phn t v ng li ng bnh thng acc.
2. Trong khi phn t hin ti ch ng xut hin v d trn th trong v d bn
di, phn t hin ti th ng c dng:
[
]
[kathy guru kathyamny] iy avan|
Trong khi mt cu chuyn c k bi v thy, cc hc sinh lng nghe
Bi th 37
Ch th v phn t v ng v d ny cng ng locative, v ngi thc hin

ca v ng th ng ng instrumental.
3. Nhng v d khc:
[ ]
[sty ghe tihanty] rmo vana gacchati
Trong khi St nh th Rma i vo rng
[ ]
[munau dhyna kurvati] bhry pacati
Trong khi/bi v mu-ni thin nh, ngi v nu n
4. Nn lu r ng ni nhng ng t thematic th dng ca phn t hin ti ch
ng locative singular masculine, v d nh gacchati c cng dng vi 3.
pers. sing. parasmaipada, v d gacchati. Bi vy, phn bit c gia
dng ng t hu hn nh v phn t ca locativus absolutus, ta cn phi n
s kin ca ch th.
[ ]
[ble phal gacchati] rmo vana gacchati
Trong khi cu b i n trng th Rma i vo rng
B. Locativus absolutus vi phn t qu kh th ng/ ch ng (ppp/ppa)
Nu hnh ng trong thnh phn cu ph xy ra trc hnh ng ca cu chnh th
thnh phn cu ph c th c trnh by qua locativus absolutus vi mt phn t
qu kh. Trong trng hp ny, phn t qu kh ch s vic xy ra trc. V d
vi ppp:
[ ]
[npe atrubhir hate] katriy abibhayu
Sau khi nh vua b nhng k th git th nhng chin s lo s
[ ]
[katriyeu jiteu] atravo nagaram avian

Sau khi nhng chin s b hng phc, bn gic bc vo thnh
V d vi phn t qu kh ch ng
[ ]
[rme bhojana khditavati] st ekniny akhdat
Sau khi Rma n xong St n mt mnh
[ ]
[sty htavaty] rmo gha pratyagacchat
Sau khi St gi, Rma tr v nh
NG PHP
234
37.2 Genitivus ablolutus (s hu cch tuyt i)

Trong mt cu trc cu th ch th v phn t v ng cng c th ng genitive.
Trong trng hp ny th thm vo quan h ng thi, ta cn thy mi quan h
nhng b (concessivity) vi ngha mc d vy, ngay c khi. Thng l tiu
t api c b sung thm vo cu trc genitivus absolutus:

sihn vane jivat rmas tatra gacchati
Mc d s t sng trong rng, Rma (vn) i n ni y

rajo yuddhe hatasypi katriy dhairyea ayuddhyan

Mc d nh vua b git trong trn chin, cc chin s vn (tip tc) chin
u vi s dng cm

guro payatopi iy bhante

Mc d v thy nhn m cc hc sinh vn ni chuyn.
37.3 T gio cp (comparative) v ti cao cp (superlative) ca

hnh dung t
Cp gia tng cc hnh dung t , tc l cch lp dng ca t gio cp v ti cao cp
(ln, ln hn, ln nht) c thc hin vi hai cp tip v t trong Phn ng.
I. Cch lp vi tip v t tara (comparative) v tama (superlative)
1. Cch dng hai tip v m ny l cch ph bin nht to cp so snh v ti cao
ca hnh dung t. Hai tip v m ny c gn ngay vo thn danh t. V d:
sundara p
sundaratara p hn
sundaratama p
nht. Nhng im sau cn c lu :
nhng hnh dung t vi phn hai thn (hnh dung t c m cui l
vat/ mat,
24.2) th tip v m c gn vo thn yu.
ni nhng hnh dung t c phn ba thn (hnh dung t c m cui l
ac, 25.2 cng nh vs, 27.4) th tip v m c gn vo thn
yu.
hnh dung t c ph m kt thc xut hin trc tip v m di dng tng
ng lut ph m cui tuyt i, c ngha rng di dng m chng s gi trc
khi mt s kin tip v m c gn vo, v nh trong trng hp hnh dung t
c m kt thc l in/
vin.
ch nh (positive)
t gio (comparative)
235
ti cao (superlative)
Bi th 37
drgha di
drghatara
drghatama
uci thanh tnh, sch
ucitara
ucitama
sdhu tt
sdhutara
sdhutama
balin
mnh
balitara
balitama
dhanavat
giu, c ca
dhanavattara
dhanavattama
prc
phng ng
prktara
prktama
pratyac
phng ty
pratyaktara
pratyaktama
vidvs
c tr
vidvattara
vidvattama
2. Nhng dng so snh v ti cao ca cc hnh dung t vi tara v
tama c bin ho nh nhng danh t nam v trung tnh c m cui l a.
Cc dng n tnh l tar tam v chng c bin ho nh nhng
danh t n tnh c m kt thc l .
3. Trong Phn ng, i tng so snh c t ablative:

aha rmd dhanavattara
Ti giu c hn Rma

iya kany tasy kanyy priyatar
C b ny d thng hn c b kia
4. Nu ti cao cp vi nhiu i tng so snh m trong , mt i tng c
tnh ct cao nht th nhng i tng cn li c t locative hoc genitive
plural.
/
sarve yodhn/ sarveu yodheu rmo balavattama
Trong nhng ngi chin s th Rma l ngi mnh nht
5. Hai tip v m so snh tara tama cng xut hin cng vi tht danh t
v trng t bt bin. trng hp ny cng c th di dng tarm hoc
tamm. V d vi siha (m.) s t v uccai n:
sihatara mt s t ln hn, sihatama s t ln nht;

uccaistarm n hn,
uccaistamm
n nht.
II. Cch lp vi tip v t yas

(comparative) v iha (superlative)
6. Cch lp ny ch c p dng cho mt s hnh dung t c bn nht nh. Cc
tip v m khng c gn vo thn m l gc ng t m t , cc hnh dung t
c din sinh. Nu mt gc ng t khng c th tip v m c gn vo dng
c gin ho ca hnh dung t ch cn li mt m tit duy nht. Mu m ca
NG PHP
236
gc ng t hoc dng c gin ho ca hnh dung t thng ng phn

gua. bng lit k di th thn hnh dung t c ghi cp ch nh cn bn
ch khng phi gc ng t hoc dng gin ho ca danh t.
ch nh (positive)
t gio (comparative)
au rt nh
ayas
aiha
alpa nh
alpyas
alpiha
kipra nhanh
kepiyas
kepiha
guru nng
garyas
gariha
drgha di
drghyas
drghiha
dra xa
davyas
daviha
pau khn
payas
paiha
ppa c
ppyas
ppiha
phu rng
prathyas
prathiha
bala mnh
balyas
baliha
mahat
ln
mahyas
mahiha
mdu mm
mradyas
mradiha
yuvan
tr
yavyas
yaviha
laghu nh
laghyas
laghiha
sthla dy, mp
sthavyas
sthaviha
hrasva ngn
hrasyas
hrasiha
7. Mt vi hnh dung t c nhng dng so snh hoc c thm nhng d dng c
bit. Tip v m c gn vo nhng gc c cu trc m tit khc n ni ta hon
ton khng tm thy mi quan h gia hnh dung t cn bn v cp so snh/ti cao
(so snh vi c ng: gutbesseram besten)
ch nh (positive)
t gio (comparative)
alpa nh
kanyas
kaniha
yuvan
tr
kanyas
kaniha
praasya tt
reyas
reha
bahu nhiu
bhyas
bhyiha
vddha gi
jyyas
jyeha
8. Cc dng so snh c tip v m yas

c cch bin ho ring nam tnh v
trung tnh vi hai thn mnh v yu: thn mnh ys

v thn yu
yas. Sau y l cch bin ho ca garyas

nng hn (dng t gio ca
guru nng).
237
Bi th 37
masculine

N.
A.
I.
D.
Ab.
G.
L.
V.
M-Singular
garyn
garysam
garyas
garyase
garyasa
garyasa
garyasi
gar
Dual
garysau
garysau
garyobhym
garyobhym
garyobhym
garyaso
garyaso
garysau
Plural
garysa
garyasa
garyobhi
garyobhya
garyobhya
garyasm
garyasu
garysa
neuter

M-Singular
garya
garya
Dual
Plural
N.
garyas
gariysi
A.
garyas
gariysi
nh masculine
V.
garya
garyas
gariysi
dng n tnh, nhng dng t gio c tip v m yas v chng c bin
ho nh nhng danh t n tnh c m kt thc .
9. Nhng dng ti cao ca cc hnh dung t vi iha c bin ho nh
nhng danh t nam v trung tnh c m cui l a. Dng n tnh c tip v m
ih v c bin ho nh nhng danh t n tnh c m kt thc l .
NG PHP
238
Bi th 38
38.1 Thn ng t din sinh
Trong qu trnh lp thn hin ti ca cc gc ng t th tip v m lp thn ca
nhm th mi aya (v d: cor-aya) khc tip v m l p thn ca 9
nhm cn li qua hin tng thn ny khng ch xut hin hin ti, m cn xut
hin nhng thi khc nh v lai hoc periphrastic perfect (v d: coray-iya-ti, cor-ay cakra). V vy ngi ta ni tng qut rng, tip
v m aya khng ch lp thn hin ti cho nhng ng t nhm mi m cn
din sinh t nhng gc ny mt thn ng t, v t thn ny m mt s thn ng
t thi khc c thnh lp. C ngha r ng, trong qu trnh lp thn v lai hoc
periphrastic perfect th thn v lai hoc thn perfect ca nhm 10 khng c lp
trc tip t gc, m t mt gc m rng, mt thn ng t din sinh.
Cng tng t trng hp mt thn ng t c th c din sinh t nhng gc
thuc nhm 10, mt lot thn ng t c th c din sinh t tt c nhng nhm
ng t khc. Ngoi ngha c a ng t gc, nhng thn din sinh ny c thm
mt chc nng ng ngha v ng php. V d nh chng miu t s sai khin
(causative , tc l s sai khin thc hin hnh ng c din t bi gc
ng t), hoc nguyn (desiderative , nguyn vng thc hin hnh
ng c din t bi gc ng t).
Ngi ta phn bit bn thn ng t din sinh sau:
Causative (s dch ng t )
Desiderative (hi cu ng t )
Intensive/frequentive (cng ng t )
Denominative (danh xng ng t )
Trong khi thn ng t ca causative, desiderative v intensive/frequentive din
sinh t gc v gc ny c b sung thm thm chc nng ng ngha v ng php
th thn ng t ca denominative khng c din sinh t mt gc ng t, m t
mt thn danh t.
38.2 Causative
Trc khi trnh by t ng tn cch lp thn causative th chc nng ng ngha v
ng php ca cu trc causative nn c x l i cht. Mt thn ng t
causative c lp qua vic gn tip v m aya vo gc ng t.
gam
i gam-aya khin cho i
Bi th 38

Causative trnh by rng, ch th ca dng ng t causative l ngi sai khin
hnh ng c gc ng t din t.
Trc ht, chng ta hy quan st cu ch ng bn di vi mt ng t ch s di
chuyn m trong , ch th ca ng t l ngi thc hin hnh ng:

blo nagara gacchati
Cu b i n thnh ph
Nu by gi thn ng t causative gam-aya c din sinh t gc gam
i th ngha khi n lm c thm vo gc ng t, nh vy l khin cho i,
v ch th ca thn ng t causative khng ch ngi thc hin na m l ngi
thc hin th hai, ngi sai khin:

rmo bla nagara gamayati
Rma sai a b i n thnh ph
Danh t ch ngi thc hin vic sai khin ca thn ng t causative ng
nominative. Nn lu n s kin ca ngi thc hin hnh ng trong mt cu
trc causative. Trong v d trn th ngi thc hin hnh ng ng accusative.
Trong khi danh t ch ch th sai khin lc no cng ng nominative th ch th
thc hin hnh ng c th ng accusative hoc instrumental, tu theo gc ca
thn ng t din sinh l cp vt hay bt cp vt. V nh th, ta c hai cch lp cu
trc causative.
Cu trc I
Ch th sai khin nom. + ngi thc hin acc. + ng t bt cp vt.
Nu gc ca thn ng t din sinh l mt ng t bt cp vt (intransitive) th
danh t ch ngi thc hin hnh ng ng accusative. S vic cng tng t
nh vy trong trng hp nhng gc ch s di chuyn, ch n, ung v ch s hiu
bit. Sau y l nhng ng t tiu biu cho trng hp ny: gam i, a
n, p ung, vid bit, j nhn thc, vac/

vad ni,
adh hc, pah c, d thy. V d (vi dng khng sai khin v sai
khin so snh):

bla kaa upaviati
Cu b ngi xung tm chiu

NG PHP
240
rmo bla kaa upaveayati

Rma khin a b ngi xung chiu

blo grma gacchati
Cu b i n lng

pit bla grma gamayati
Ngi cha sai cu b i n lng

blo jala pibati
Cu b ung nc

mt bla jala pyayati
B m khin cu b ung bc

bla stri jnti
Cu b bit nhng bi lun

gurur bla stri jpayati

Thy gio khin cu b bit nhng bi lun

blo mandira payati
Cu b thy n th

rmo bla mandira darayati
Rma khin cu b thy n th. = Rma ch cu b n th.
Cu trc loi ny thng bao hm hai accusatives: ngi thc hin v i tng
trc tip hoc phng hng i ca s di chuyn.
Cu trc II
Ch th sai khin nom. + ngi thc hin instr. + ng t cp vt.
Nu gc ca thn ng t din sinh l mt ng t bt cp vt (intransitive) th
danh t ch ngi thc hin hnh ng ng instrumental. Ngoi hng chnh l
nhng dng ng t ch s di chuyn, ch n, ung, ch s hiu bit v s thng tin.
Tuy nhin, nhng ng t khc ca nhm ny nh n dn vah gnh vc
li c thnh lp nh nhng gc ng t cp vt khc.
V d:
241
Bi th 38

sevako bhojana pacati
Ngi hu nu mn n

npa sevakena bhojana pcayati
Vua ngi hu nu mn n

katriy satrn ghnanti
Cc chin s git bn gic
npa katriyai atrn ghtayati

Nh vua khin cc chin s git gic

sevako gaja nagara nayati
Ngi hu dt voi vo thnh ph

rma sevakena gaja nagara nyayati
Rma ngi hu dt voi vo thnh ph
Hai dng causative ca k lm v h ly xut hin vi mt danh t ch
ngi lm ng accusative hoc instrumental:
/
rma sevaka/sevakena kaa krayati
Rma ngi hu lm mt tm lt (chiu)
Nguyn tc causative hi (recursive ), c ngha rng, trong cu ta c th
m c mt ch cho mt ngi thc hin khc, v d ngi ny khin ngi kia
khin ngi n lm mt ci g . Trn nguyn t c ta c th lp mt causative ca
mt causative. Causative th nht: X khin Y lm. Causative th hai: A khin
X khin Y lm. Tnh cht causative phc hp trong cu khng th c din t
qua dng ca thn ng t causative, ch c th nhn ra c s lng ngi
thc hin trong cu. Mi nhn vt thc hin s sai khin thm trong cu c b
sung di dng instrumental. Hy so snh nhng cu v d bn di:

st bla gha gamayati
St sai a b i vo nh

rma stay bla gha gamayati
NG PHP
242
Rma khin St khin cu b i vo nh

putra sevakena jala hrayati

a con trai khin ngi hu ly nc

pit putrea sevakena jala hrayati
Ngi cha khin ngi con trai khin ngi hu ly nc
Nu mt ng t causative c s dng di dng th ng th cu trc sau c
p dng:
Ch th sai khin instr. + ngi thc hin nom. + ng t causative
passive.
Trong mt cu trc causative passive, ngi ta khng phn bit gia ng t cp
vt (transitive) v bt cp vt (intransitive). Nn lu cu trc ny rng, ngi
thc hin trong cu ch ng v ngi thc hin trong cu th ng u ng
nominative ( sevaka):

sevaka kaa karoti
Ngi hu lm mt tm chiu

rmea sevaka kaa kryate
Ngi hu c sai khin bi Rma lm mt tm chiu

Mt thn ng t causative ca tt c nhng nhm ng t c lp bng cch gn
tip v m aya vo gc ng t. Nh vy th nhm mi, thn causative
cng l thn hin ti. V d:
gam
(1) i
gam-aya
jan (4) to tc, sinh ra

jan-aya
(5) t c
p
p-aya
pracch (6) hi
pracch-aya
arth
(10) cu xin
arth-aya
Tuy nhin, trc khi gn tip v m aya th gc ng t c bin ho theo
nhng quy lut sau:
1. Cc mu m i, u v nm bn trong ( gia) gc trc mt ph m xut
hin di phn gua. V d:
likh
(6) vit
lekh-aya
243
Bi th 38
kip
(6) qung, phng
kep-aya
tud (6) nh, nh p
tod-aya
cur (10) n trm
cor-aya
(6) ko, ko cy
k
kar-aya
(4) nhy, khiu v
nt
nart-aya
Trc hai ph m k nhau th mu m ny li khng bin i:
cint
(10) suy ngh
cint-aya
2. Mu m a u hoc bn trong gc c ko di, v d:
ad (2) n
d-aya
khan
(1) o, bi
khn-aya
pah (1) c
ph-aya
Tuy vy, mt s gc nh gam i v jan xut pht cng nh nhiu
gc ca nhm 10 (hy so snh vi bn trn) th mu m a khng c bin i.
3. Nhng mu m kt thc ngoi ra xut hin di phn vddhi. V d:
n (1) dn
ny-aya (nai+aya ny-aya)
ru (5) nghe
rv-aya (rau+aya rv-aya)
bh (1) th, m. l tr thnh
bhv-aya (bhau+aya bhvaya)
k (8) lm
kr-aya
4. Gc c mu m kt thc l b sung trc tip v m aya ph m p.
V d:
d (3) a
dp-aya
sth (3) ng
sthp-aya
j (9) bit
jp-aya
Nhng p (1) ung li lp thn py-aya; v cng nh vy, gc ji (4)
thng: jy-aya.
5. Mt s ng t quan trng li theo mt cch lp thn causative bt quy tc:
adhi-i (2) hc
adhyp-aya
p (2) bo v, canh gc
pl-aya
han
(2) git
ght-aya

Mt thn ng t causative c chia tt c nhng thi thi v hnh thc v xut
hin hin tt c nhng dng bt hn nh (infinite) nh infinitive, absolutive cng
nhng nhng dng phn t khc nhau. Thn ng t causative c chia nh mt
ng t nhm 10.
NG PHP
244
Nh vy th perfect, causative ch c chia di dng perfect ni vng

(periphrastic perfect). Thm vo l trong khi lp nhng dng future, absolutive,
infinitive v gerundive c m cui l tavya th nhng dng tip v m tng
ng c gn vo thn ng t, v khi y, m ni i thay th m cui a ca
tip v m lp thn aya.
Cng nn lu n cch lp th th ng v ppp. Tip v m ca th th ng l
ya c gn vo gc ng t xut hin di dng nh trc khi tip v m
causative aya c gn vo. Nh vy th: th ng xut hin di phn
gua hoc vddhi v khi c mu m kt thc th vi ph m p.

Hy so snh dng passive hin ti ca ru nghe v sth ng c
lp t gc ng t v t thn causative:
3. pers. sing. passive present
3. pers. sing. causative passive present
ryate
rv-yate
sthyate
sthp-yate
Trong lc lp ppp th mu m ni i c gn vo gc ng t xut hin di
dng nh trc khi tip v m causative aya c gn vo.
Hy so snh ppp ca ru nghe sth ng c lp t gc ng t v
t thn causative:
ppp
ppp causative
ru-ta
rv-i-ta
sthi-ta
sthp-i-ta
245
Bi th 38
Sau y l bng lit k nhng dng

gam v sth.
parasmaipada

present
gamayati
imperfect
agamayat
imperative
gamayatu
optative
gamayet
future
gamayiyati
perfect
gamay cakra
ppp
gamita
infinitive
gamayitum
absolutive
gamayitv

present
imperfect
imperative
optative
future
perfect
ppp
infinitive
absolutive
NG PHP
causative khc nhau ca hai gc ng t

tmanepada
passive
gamayate
agamayata
gamayatm
gamayeta
gamyate
agamyata
gamayatm
gamyeta
gamayiyate
gamay cakre
parasmaipada
tmanepada
passive
sthpayati
asthpayat
sthpayatu
sthpayet
sthpayiyati
sthpay
sthpayate
asthpayata
sthpayatm
sthpayeta
sthpyate
asthpyata
sthpyatm
sthpyeta
sthpayiyate
sthpay
cakra
sthpay cakre
sthpita
sthpayitum
sthpayitv
246
cakre
Bi th 39
39.1 Desiderative (hi cu ng t )
Thn ng t desiderative c th c lp t gc ca 9 nhm ng t u v t
thn ng t ca nhm 9. Thn desiderative ni rng, ch th ca ng t c
nguyn vng hoc ang c nh thc hin hnh ng c din t bi gc ng
t, hoc tri qua trng thi gc ng t trnh by.
Cch lp thn desiderative c thc hin nh sau:
1. m tit gc u c trng t ho.
2. B sung tip v m sa.
3. B sung m ni i mt vi gc nht nh v v vy, sa chuyn
thnh a. Nhng gc khi lp ppp hoc infinitve b sung m ni i
cng b sung m ny khi lp thn desiderative. V d:
kip
(6) phng, qung
cikip-sa
likh (6) vit

lilikh-i-a
4. Nhng gc thuc nhm 10 cng b sung m ni i v v vy tip v m
a. V d:
(10) tn knh
pj
pupjay-i-a
bodhaya (caus.) dy
bubodhay-i-a
Thn desiderative ny c th c chia tt c nhng thi thi v hnh thc, v khi
, chng c chia theo cch chia ca nhng thn hin ti thematic, vn cng c
a l m cui.
V d vi 3. pers. sing. par.:
kip
(6) qung, phng
cikip-sa-ti
likh
(6) vit
lilikh-i-a-ti
(10) tn knh
pj
pupjay-i-a-ti
Nhng c im sau nn c lu khi lp thn desiderative:
1. Trng t ho c thc hin theo nhng quy tc chung, nhng li c ngoi hng
nh sau: Cc mu m a, , , m bn trong hoc m cui c thay
th bng mu m i m tit c trng t ho. Phn ln cc gc u b nh
hng bi c im ny. V d:
kamp
(1) run
cikamp-i-a
gam (1) i
jigam-i-a
(4) sinh khi, pht sinh
jan
jijan-i-a
ta (10) nh
titay-i-a
Bi th 39
nam
(1) cho hi, tn knh
nina-sa
khd (1) n
cikhd-i-a
bh
(1) ni
bibh-i-a
(1) cai tr
rj
rirj-i-a
p (1) ung
pip-sa
sn (2) tm
sisn-sa
(4) nhy ma
nt
nint-sa
k (8) lm
cikr-a (xem 2a)
h (1) nm, ly
jihr-a
t (1) cu, bng qua
titr-a
2. m tit gc thng khng thay i, nhng nhng chuyn bin sau y xy ra:
a. Nhng mu m cui v c thay th bi r hoc sau nhng m
mi (labial) r nu m ni i khng c b sung. V d:
k (8) lm
cikr-a
h (1) nm, ly
jihr-a
m (6) cht
mumr-a
t (1) bng qua
titr-a
b. Cc mu m cui i v u c ko di. V d:
ji (4) thng
jig-a (lu bin i i g)
stu (2) tn thn
tu-a
c. Mt s ng t quan trng c m tit gc gin ho:
(5) t c
p
p-sa
d (3) a
dit-sa
dh (3) t
dhit-sa
V cch chia: Nh ni, thn desiderative c th c chia tt c thi thi v
hnh thc. perfect thn ny ch c chia dng periphrastic. Ni chung, thn
desiderative phn ln xut hin present.
Cui cng, hai dng thn danh t c lp t thn desiderative ny:
1. Mt hnh dung t desiderative c lp bng cch thay th mu m a cui
ca thn desiderative bng u. V d:
k (8) lm
cikru c lng mun lm
ji (5) thng
jigu c nguyn vng thng
j (9) bit
jijsu mong mun bit
Nhng hnh dung t c mu m cui u ny c bin ho nh danh t c m
kt thc l u cho c ba gii tnh, v chng thng c dng nh danh t
(xem v d bn di).
NG PHP
248
2. Mt tht danh t desiderative c lp bng cch thay mu m cui a

bng . V d:
k (8) lm
cikr nguyn vng lm
ji (4) thng
jig nguyn vng thng
j (9) bit
jijs nguyn vng bit
Nhng tht danh t ny c bin ho nh nhng danh t n tnh c m kt
thc l .
V d:

npa atr dea jigati
Nh vua mong hng phc c t nc ca k th
atr dea jigur npa katriyn hvayati

Nh vua, ngi mong mun chinh phc nc ca bn gic, gi nhng chin
s

atr deasya jig katriym asti
Nhng chin s c nguyn vng chinh phc t nc ca bn gic

atr dea jigavo yuddhya gacchanti
Nhng ngi mong mun chinh phc t nc ca bn gic i vo trn
chin

T gc ng t ca 9 nhm u ta c th lp mt thn ng t din sinh khc,
c gi l intensive hoc frequentive. Thn intensive/frequentive c ngha r ng,
mt hnh ng hoc s kin c thc hin hoc xy ra thng.
Thn intensive c lp bng cch gc ng t c trng t ho v sau tip v
m ya c gn vo. Thn intensive c chia theo tmanepada.
gc c trng t ho + ya + nhn xng tip v m tmanepada
Trong qu trnh lp thn intensive, mu m cui ca gc v mu m ca m tit
c trng t ho c bin i (chuyn thnh cp gua, ko di, xem vn phm
ca Kielhorn 461ff.). Nhng thn intensive c gc hm cha mu m c
b sung r vo gc c trng t ho v nu gc kt thc bng am th mt
tu m c b sung vo gc c trng t ho.
V d vi 3. pers, sing. present:
249
Bi th 39
k (8) lm
cekr-ya-te
gam
(1) i
jagam-ya-te
d (3) a
ded-ya-te
(4) nhy ma
nt
narnt-ya-te
pac
(1) nu
ppac-ya-te
bobudh-ya-te
budh
(1) nhn bit
lih (2) lim

lelih-ya-te
vad (1) ni
vvad-ya-te
Mc d thn intensive trn l thuyt c th c lp mt cch tu nghi

rmo nagara jagamyate
Rma thng i n thnh ph
rma svaputram aparpcchata

Rma hi i hi li con trai ca mnh
nhng chng li xut hin t trong vn bn, v d: lelihyase Ngi lim
mnh m (bhagavadgt 11.30).

Thn ng t cng thng c din sinh bng cch gn tip v m ya vo
danh t (tht danh t/ hnh dung t). Ngha c a thn denominative thng c
xc nh bi danh t gc (X) theo nhng nguyn tc c lit k bn di. V
cng nn phn bit xem denominative c chia theo parasmaipada hoc
tmanepada.
Loi Ia
Tht danh t X + ya + nhn xng tip v m par.: x l nh X/ cho l X
Mu m cui a v chuyn thnh . Mu m cui i v u c ko di
thnh v .
ka
k-ya-ti x s vi ai nh thn Ka, cho rng
ai l Ka
prsda
prsd-ya-ti nhn nhn ci g l m t cung
in
Loi Ib
Tht danh t X + ya + nhn xng tip v m par.: mong mun c X
NG PHP
250
putra
putr-ya-te mong c mt a con trai
Loi II
Tht danh t X + ya + nhn xng tip v m tm: x l, i x nh X
m cui a ca thn denom. c ko di thnh .
ka
k-ya-te x s nh thn Ka
siha
sih-ya-te x s nh mt con s t
Loi III
Hnh dung t X + ya + nhn xng tip v m tm: tr thnh X
ka mu en
ukla mu trng
k-ya-te tr thnh en
ukl-ya-te tr thnh trng
251
Bi th 40
Aorist l dng qu kh th ba trong Phn vn (v cng c gi l tam qu
kh). Ban u aorist ch qu kh gn, tc l s hon tt mt hnh ng ngay trong
ngy. Nh ni tr c y, nhng im khc bit gia ba dng qu kh b xo
m trong Hoa vn Phn ng v nh th, c ba dng ny c s dng vi ngha
nh nhau. Tuy vy, so vi hai dng imperfect v perfect th aorist xut hin t hn
rt nhiu.
Ngi ta phn bit nhiu cch thnh lp aorist khc nhau nhng c im c chung
ca tt c nhng dng aorist l ch gia tng (augment) a ng trc gc. Sau
nhn xng tip v m ca imperfect c gn vo gc ng t c b sung
ch gia tng (augment), hoc trc ht mt m x st (sibilant bt u bng s)
c gn vo gc ng t c b sung ch gia tng trc khi nhng nhn
xng tip v m ca imperfect c gn vo. V vy, nhn tng qut, ta c th phn
aorist thnh hai loi:
1. Aorist n gin
2. Sibilantic aorist
Thm vo aorist n gin phn bit ba nhm ph v sibilantic aorist phn bit
bn nhm, v nh vy, c tng cng by cch lp aorist.
I. Aorist n gin
1. Root aorist
Ch gia tng a + gc + nhn xng tip v m athematic ca imperfect
Aorist gc c lp bi nhng gc c mu m kt thc
d a v gc ng t bh l, tr thnh.
1. Root aorist
Sing.
Dual
Plur.
Sing.
1.

2.
3.

l v d nh
Dual
Plur.
Bi th 40
2. Thematic aorist
Ch gia tng a + gc + mu m thematic a + nhn xng tip v m
thematic ca imperfect
Aorist ny c lp bi gc ng t ca tt c cc nhm, c bit l nhm 4 v c
cu trc nh imperfect ca nhm 6. V d vi gc gam i v gc vac
ni vi dng thn bt quy tc voc.
1.
2.
3.
Sing.

Dual
2. Thematic aorist
Plur.
Sing.

Dual
Plur.
3. Reduplicated aorist
Ch gia tng a + gc c trng t ho + mu m thematic a + nhn xng
tip v m thematic ca imperfect
Aorist trng t ho thng xut hin vi nhng gc lp thn vi tip v m
aya. Nh vy l nhng gc ng t thuc nhm 10, thn causative v
denominative. Trong qu trnh lp aorist ny, mu m gia tng a v nhng nhn
xng tip v m c gn vo dng ca thn khng c tip v t lp thn
aya. V d nh trong trng hp j th aorist trng t ho c thn a-jijap-a v thn ny c chc nng causative khin cho bit = dy. Ni cch khc:
Nhng dng aorist c lp t 1-9 lc no cng l causative (v khng ph i ng
t nhm 10 hoc denominative), v nhng dng causative ny lp aorist trng t
ho khng c tip v t lp thn l aya.
S bin i ca mu m c trng t ho rt phc tp (c dn Kielhorn
414-417). im c bit y l mu m i v u c ko di v a c
thay th bi i, tr trng hp m tit gc bt u vi hai ph m hoc di. V d
vi causative ca tud y ra, nh
Singular
Dual
Plural
1. Pers. attudam
attudva
attudma
2. Pers. attuda
attudatam
attudata
3. Pers. attudat
attudatm
attudan
NG PHP
254
II. Sibilantic aorist

Tt c bn dng ca sibilantic aorist u c mt tip v m l mt sibilant hoc mt
tip v m bao g m mt sibilant sau gc v trc nhng nhn xng tip v m.
Thm vo l chng c chia c hai dng, parasmaipada v tmanepada.
Aorist 5 v 6 xut hin thng nht.
Nu lu rng ba dng aorist 4-6 c ba nhn xng tip v m ngoi hng:
2. person singular parasmaipada: s
3. person singular parasmaipada: t

3. person plural parasmaipada: u
4. saorist
Ch gia tng a + gc + s + nhn xng tip v m athematic c a
imperfect
Mu m kt thc ng phn vddhi parasmaipada v gua tmanepada,
trong khi mu m bn trong ca gc cng ng phn vddhi parasmaipada,
nhng li gi nguyn dng tmanepada. V d vi k:
Singular
Dual
Plural
1. Pers. akram
akrva
akrma
2. Pers. akr
akram
akra
3. Pers. akrt
akrm
akru
5. iaorist
Ch gia tng a + gc + i + nhn xng tip v m athematic c a
imperfect
Cch lp nh saorist, nhng mu m bn trong ng phn gua c hai
th parasmaipada v tmanepada.
Singular
Dual
Plural
1. Pers. abodhiam
abodhiva
abodhima
2. Pers. abodh
abodhiam
abodhia
3. Pers. abodht
abodhim
abodhiu
6. siaorist
Ch gia tng a + gc + si + nhn xng tip v m athematic ca
imperfect
Dng aorist ny ch c lp bi mt s gc, trong c nhng gc c m cui l
, v chng ch c chia parasmaipada. V d vi y i.
255
Bi th 40
1. Pers.
2. Pers.
3. Pers.
Singular
aysiam
ays
ayst
Dual
aysiva
aysiam
aysim
Plural
aysima
aysia
aysiu
7. saaorist
Ch gia tng a + gc + sa + nhn xng tip v m thematic c a
imperfect
hoc h. Ba
Aorist ny ch xut hin vi nhng gc ng t c m cui l ,
ch.
V d vi di
m kt thc ny kt ni vi sa tr thnh k.
1. Pers.
2. Pers.
3. Pers.
Singular
adikam
adika
adikat
Dual
adikva
adikatam
adikatm
Plural
adikma
adikata
adikan
40.2 Aorist passive

Aorist thnh thong xut hin di mt dng passive c bit cho ngi th ba s t.
Dng passive ny c lp bng cch gn tip v m i vo gc c b
sung ch gia tng. Khi , mu m cui ca gc xut hin di phn vddhi,
mu m bn trong ca gc di phn gua, v mu m cui c b sung
y.
n
k
d
cur
anyi c dn
akri a c thc hin
adyi c a
acori b trm
40.3 Injunctive (ch lnh )

Trong Phn vn Veda th injunctive l dng ca imperfect hoc aorist khng c
ch gia tng (augment) a pha trc. Trong Hoa vn Phn ng, injunctive aorist
ch cn c dng vi tiu t ph nh m ch mt s cm ch (prohibitive).
m gama cm i!
m
bht ch nh vy!
m kr ch lm!
NG PHP
256

Precative hoc benedictive nguyn c s dng nh mt dng aorist optative,
nhng li c lin quan n hin ti v nh th, n c ngha nh m t optative, vn
c lp t thn hin ti. Tuy vy precative xut hin rt t.
Precative parasmaipada c lp bng cch gn tip v m ys vo gc
v nhng nhn xng tip v m athematic ca optative c gn tip theo. Trng
hp ngoi hng l 2. v 3. pers. sing vi tip v m precative khng phi l
ys m l y. Gc xut hin nh dng passive. Ngoi hng l nhng gc
c m cui l vi s chuyn ho m thnh e.
tmanepada, precative c lp bng cch gn tip v m s hoc
vo gc ng t. Ngoi hng l 2. v 3. pers. dual vi hai tip v m l
sy hoc y. Nhn xng tip v m chnh l nhn xng tip v m
athematic ca optative tmanepada. Trc nhn xng tip v m ngi th nht s
t th y c b sung v trc nhng nhn xng tip v m bt u bng t v
7.8). Mu m
th th s c b sung (hy ch lut retroflexion dnh cho s,
ca gc thng ng phn gua.
Cch lp precative vi bh
Precative/benedictive
bh
parasmaipada
tmanepada
Sing.
Dual
Plur.
Sing.
Dual
Plur.
1.

2.

3.

257
BI TP
Bi th nht
1.1 Tp pht m
Mu m di
bala
bla
dina
dna
pura
pra
ta
rata
nama
devi
suta
bhu
nma
dev
sta
rabhi
bahu
sakhi
vadhu
kra
bhu
sakh
vadh
rakra
antara
bhavati
sukara
ntara
bhavat
skara
Phc hp m
deva
daiva
kola
kaula
dvedha
kokila
dvaidha
kaukila
vedya
potrin
vaidya
pautrin
labhe
somya
labhai
saumya
Nghe pht m r (lng ngc rung)

kaja
gaja
aka
aga
tati
dadi
tala
dala
cala
pala
jala
bala
cra
pra
jra
bra
Tng kh
kala
khala
asti
asthi
ghua
dh
cala
pala
chala
phala
jar
bla
jhar
bhla
Un li cong ngc
kataka
kaaka
dyate
yate
anu
au
kandu
kau
m c st rng
ama
sama
sva
msa
ma
apta
sapta
gua
d
va
Tu m (anusvra, hay t m ho mu m )
sagama sayama sacra sarva satna
savda
sadhy saaya sapta sasra sabhavana saharaa
1.2 Tp c
Hy c ln bi vn trch t tc phm Pacatantra bn di v lu n phn
pht m trong quyn ng php. c bit nn lu n di ca cc mu m, nht
l e v o, cng nh cch pht m ca nhng ch c, j, v, v .
kasmicid araye vka-kh-kta-kulye paki-dapat prativasata sma.
atha kadcin mse kla-vi-samhatsaumya-vta-kampita-tanu. kacid
vnaras tad eva vka-mlam upgata, so pi danta-v vdayan sakucita-
Bi th nht
kara-caraa caakaybhihita: hasta-pda-samyukto dyase purukti, tavta-hato mha katham na kurue gham. so pi tad karya vyacintayat:
aho, tma-satuo jvaloko, yad e kudra-caaktmna bahu manyate.
sva-citta-kalpito garva kasya nma na vidyate utkipya iibh pdau ete
bhaga-bhayd diva. eva vicintya tm ha. sci-mukhi durcre rae
paita-mnini, t bhava, kariymi no cet tv nirghm aham.
eva tena niiddhpi punar raya-karaopadeena tam udvejayati. tad asau
ta vkam ruhya tasy kulya khaaa ktv babhaja. ato ha
bravmi: upadeo na dtavyo yde tde jane: paya. vnara-mrkhea sugh
nirgh kt.
BI TP
262
Bi th hai
2.1 Tp vit v c
Tp c Tp B Tt Hc Lun tng
ntidevaviracita

iksamuccaya | iksamuccayakrik
Tp [B Tt] hc lun | Tp [B Tt] hc lun tng

yad mama pare ca bhaya dukha ca na priyam |
tadtmana ko vieo yatta rakmi netaram || 1 ||

dukhnta kartukmena sukhnta gantum icchat |
raddhmla dhktya bodhau kry matir dh || 2 ||

ikdaro mahynd bodhisattvasya savara |
marmasthnnyato vidyd yennpattiko bhavet || 3 ||

tmabhvasya bhogn tryadhvavtte ubhasya ca |
utsarga sarvasattvebhyas tad rak uddhivardhanam || 4 ||

paribhogya sattvnm tmabhvdi dyate |
arakite kuto bhoga ki datta yan na bhujyate || 5 ||

tasmt sattvopabhogrtham tmabhvdi playet |

kalyamitrn utsargt str ca sadekat || 6 ||

tatrtmabhve k rak yad anarthavivarjanam |
kenaitallabhyate sarva niphalaspandavarjant || 7 ||
Bi th hai

etat sidhyet sad smty smtistvrdard bhavet |
dara amamhtmya jtv tpena jyate || 8 ||

samhito yathbhta prajntty avadan muni |

amcca na calec citta bhya-ce-nivartant || 9 ||

sarvatrcapalo mandamatisnigdhbhibhat |
varjayej jana bhavyam deyacpi jyate || 10 ||

andeya tu ta loka paribhya jinkuram |
bhasmac channo yath vahni pacyeta narakdiu || 11 ||

ratnameghe jinenoktas tena sakepasavara |
yenprasda sattvn tad yatnena vivarjayet || 12 ||

e raktmabhvasya bhaiajya-vasandibhi |
tmatopabhogt tu klipatti prajyate || 13 ||

suktrambhi bhvya mtrajena ca sarvata |
iti ikpaddasya bhogarak na dukar || 14 ||
svrthavipka-vaityc chubha sarakita bhavet |

pact tpa na kurvta na ca ktv prakyet || 15 ||

lbhasatkrabhta syd unnati varjayet sad |

bodhisattva prasanna syd dharme vimatim utsjet || 16 ||
BI TP
264
2.1 Tp vit v c

odhitasytmabhvasya bhoga pathyo bhaviyati |
samyaksiddhasya bhaktasya nikaasyeva dehinm || 17 ||

tac channa yath asya rogai sdati naidhate |
buddhkuras tath vddhi kleacchanno na gacchati || 18 ||

tmabhvasya k uddhi ppakleaviodhanam |
sambuddhoktyarthasrea yatnabhve tv apyaga || 19 ||

kameta rutam eeta sarayeta vana tata |
samdhnya yujyeta bhvayed aubhdikam || 20 ||

bhogauddhi ca jnyt samyagjvaodhant |
nyatkarugarbhaceitt puyaodhanam || 21 ||

grahtra subahava svalpa cedam anena kim |
na ctitptijanaka vardhanyam ida tata || 22 ||

tmabhvasya k vddhir balnlasya-vardhanam |

nyatkarugarbhd dnd bhogasya vardhanam || 23||

ktvdv eva yatnena vyavasyayau dhau |
karu ca purasktya yateta ubhavddhaye || 24 ||

bhadracaryvidhi kryo vandandi sahdart |
raddhdn sadbhyso maitr buddhdy anusmti || 25 ||
265
Bi th hai

sarvvasthsu sattvrtho dharmadna nirmiam |
bodhicitta ca puyasya vddhihetu samsata || 26 ||

siddhi samyakprahnm apramdviyojant |
smtytha samprajanyena yonia cintanena ca || 27 ||
2.2 T v
ng t
- -hve (1) -hvay-a-ti
- upa-vi
(6) upa-vi-a-ti
krand
(1) krand-a-ti
kr (1) kr-a-ti
krudh
(4) krudh-ya-ti
khd (1) khd-a-ti
(1) gacch-a-ti
am
pah (1) pah-a-ti
pah (dng causative = 10) ph-aya-ti
(1) pat-a-ti
pat
pra-vi
(6) pra-vi-a-ti
(4) pa-ya-ti
d
nam
(1) nam-a-ti
ram
(4) rm-ya-ti
sad (1) sd-a-ti
has
(1) has-a-ti
gi n, gi li
ngi xung
la ht, khc
chi a
ni gin
n
i
tr bi, c, tng, hc
dy hc, ging dy
t nho, bay
bc vo, i vo
thy, xem
cho, tn xng
mt mi
ngi
ci
Danh t
gopla (m.)
phala (n.)
bla (m.)
rma (m.)
vidylaya (m.)
ikaka (m.)
iya (m.)
skta (n.)
tn ring cho nam gii

qu, tri cy
a b nam
tn ring nam
trng hc
thy gio
hc sinh
bi ca, bi tng
BI TP
266
2.3 Bi vn/Luyn tp
Trng t/Ph t
atra
adhun
tata
tatra
tadanu
prvam
y
by gi
sau
ni kia
sau lc
trc tin
bt tnh lnh, bng nhin
sahas
S t
dvi
dvau
dve
s hai
nom. + acc. masc. ca dvi
nom. + acc. fem. v neut. ca
dvi
2.3 Bi vn/Luyn tp
I. Bi tp v ch cch (nominative) v trc b cch (acccusative) Rma i
n trng
1. rma iya. 2. gopla iya. 3. tatra vidylaya. 4. iyau vidylaya
gacchata. 5. adhun iyau vidylaya praviata. 6. tatra ikaka sdati. 7.
iyau ikaka namata. 8. tata ikaka iyn-hvayati. 9. iy ikaka
namanti. upavianti. 10. atra rma sdati. tatra gopla sdati. 11. ikaka sktni
phayati. 12. prva ikaka skta pahati. 13. tadanu iy skta pahanti.
14. sahas dvau blau hasata. 15. ikaka iyau payati. 16. ikaka krudhyati.
17. bl rmyanti. 18. tadanu bl phalni khdanti. 19. dve phale rma
khdati. 20. tata iy kranti. 21. rma krati. 22. sahas rma patati. 23.
bl payanti. hasanti.
II. Dch sang Phn ng (tp vit ch Devangar)
1. Cu b thy thy gio. 2. Cu b l mt hc sinh. 3. Cu b cho thy gio. 4.
Thy gio ngi. 5. By gi thy gio tng nhng bi k (ca). 6. Sau , cc hc
sinh tng cc bi k. 7. Hai hc sinh b mt. 8. Thy gio thy hai hc sinh. 9. Thy
gio ni gin. 10. Sau cc hc sinh chi a. 11. Bng nhin mt cu b t. 12.
Rma nhn thy. (Cu y) ci. 13. Thy gio ni gin.
267
Bi th ba
3.1 Tp vit v c
Tp c Bt-nh Tm kinh (lc bn)
prajpramithdayastra
sakiptamtk

ryvalokitevarabodhisattvo gambhry prajpramity cary

caramo vyavalokayati sma| paca skandh
tca svabhvanyn payati
sma|

iha riputra rpa nyat nyataiva rpam| rpnna pthak nyat
nyaty na pthag rpam| yad rpa s nyat y nyat tadrpam|
evameva veday(vedan)sajsaskravijnni

iha riputra sarvadharm nyatlaka anutpann aniruddh amal na

vimal non na paripr| tasmcchriputra nyaty na rpa na vedan
na saj na saskr na vijnni| na cakurotraghrajihvkyamansi
na rpaabdagandharasaspraavyadharm | na cakurdhturyvanna
manodhtu| na vidy nvidy na vidykayo nvidykayo yvanna
jarmaraa na jarmaraakayo na dukhasamudayanirodhamrg na jna
na prptitvam|
(?) (-)

bodhisattvasya (ca?) pramitmritya
praj
viharati
(a-)cittvaraa|
cittvaraanstitvdatrasto
viparystikrnto
nihanirva|
tryadhvavyavasthit
sarvabuddh
prajpramitmritya
anuttar
samyaksabodhim abhisabuddh|
Bi th ba
tasmjjtavya prajpramitmahmantro mahvidymantro nuttaramantro

samasamamantra sarvadukhapraamana satyamamithyatvt prajprami tym ukto mantra| tadyath gate gate pragate prasagate bodhi svh|
3.2 T v
ng t
- -gam
(1) -gacch-a-ti
- -n (1) -nay-a-ti
(6) icch-a-ti
i
kal (10) kl-aya-ti
pac
(1) pac-a-ti
p (1) pib-a-ti
(10) pj-aya-ti
pj
(1) yaj-a-ti
yaj
yam
(1) yacch-a-ti
sth (1) tih-a-ti
sm (1) smar-a-ti
n
mang n
mun, nguyn vng
ra
nu
ung
tn knh
cng ai (acc.) mt ci g (instru mental, dng c cch)
a, trao
ng
ngh n, nh li
Danh t
anna (n.)
kra (n.)
gha (n.)
jala (n.)
deva (m.)
pda (m.)
putra (m.)
mukha (n.)
sevaka (m.)
thc phm, thc n

sa
ngi nh
nc
thin thn
ci chn
con trai
gng mt, mm
ngi hu
Ph t/Nghi vn phn t/Hu tr t (postpositions)

abhita (i vi acc.)
xung quanh
kutra
u, i u, n u?
sadya
ngay lp tc
BI TP
270
3.3 Bi vn/Luyn tp
3.3 Bi vn/Luyn tp
Ghi ch
Trong cc bi tp u 3-7 th cc cu tp c ghi di hai dng, c v khng c
hp bin. V cu khng c hp bin c ghi trong ngoc trong trng hp tht s
c hp bin.
Tuy nhin, tng hiu qu hc, chng ti khuyn bn nn c cu c hp bin
luyn thi quen nhn dng, che cu c gii trong ngoc bng mt cy thc.
Dng gii ho trong ngoc ch nn c dng kim tra.
I. Bi tp Rma v nh.
1. rmo gha gacchati.
(rma gham gacchati).
2. tatra tihati bla.
3. sa rma payati.
(sa rmam payati).
4. bla sevakn-hvayati.
5. sadya sevak gacchanti.
(sadya sevak gacchanti).
6. te rma namanti.
7. rmo jalam-icchati.
(rma jalam icchati).
8. sevako jala yacchati.
(sevaka jalam yacchati).
9. prva rma pdau mukha ca klayati.
10. tata sa gha praviati.
(tata sa gham praviati).
11. adhun rmo deva smarati.
(adhun rma devam smarati).
12. sadya putrau rmam-gacchata.
13. rma putrau ca deva pjayanti.
14. rmo deva yajati.
(rma devam yajati).
15. sevak anna pacanti.
(sevak annam pacanti).
16. prva phalni kra ca sevaka nayati.
(prvam phalni kram ca sevaka nayati).
271
Bi th ba
17. tadanu so 'nnam-nayati.

(tadanu sa annam nayati).
18. rmo 'nna khdati.
(rma annam khdati).
19. tata sa phalni khdati.
(tata sa phalni khdati).
20. tadanu sa kra pibati.
(tadanu sa kram pibati).
21. putrau na khdata. tau krata.
II. Tr li nhng cu hi v bi tp bn trn bng Phn ng.
1. rma kutra gacchati? 2. rma kim-icchati? 3. ko rma payati? (ka rmam
payati)? 4. kau rma hvayati? (kau rma hvayati)? 5. rma ka smarati? 6. ke
deva pjayanti? 7. sevaka ki pacati?
III. Dch sang Phn ng.
1. Cc hc sinh i v nh (i n nh). 2. , cc ngi hu nu mn n. 3. Hai
cu b bc vo nh. 4. Hai cu y mun (c) nc. 5. Ngi hu mang nc n
ngay lp tc. 6. Sau , hai cu b ra chn (hai chn!). 7. By gi Rma n. 8.
Rma gi ngi hu n. 9. Cc ngi hu n v ng (). 10. By gi Rma
mun (c) thc n. 11. Sau cc ngi hu mang thc n n. 12. Rma v hai
con trai n.
IV. Bi tp hp bin. Kt ni nhng t bn di theo quy lut hp bin.
1. rma + gyati
16. deva + uvca
2. bla + khdati
17. rma + api vadati
3. rma + atra tihati
18. bla + asati
4. deva + vadati
19. deva + rakati
5. bla + icchati
20. rma + bodhati
6. rma + jayati
21. bla + kipati
7. bla + pahati
22. bla + mdyati
8. rma + eva vadati
23. nar + vianti
24. putra + gacchati
9. bl + namanti
10. putra + annam
25. rma + evam
11. bla + sdati
26. dev + atra vasanti
12. putr + khdanti
27. rma + viati
13. deva + yacchati
28. nar + gacchanti
14. bla + avam nayati
29. bl + gacchanti
BI TP
272
3.3 Bi vn/Luyn tp
15. putr + icchanti
30. nar + yacchanti
273
Bi th t
4.1 Tp vit v c
Trung Qun lun, chng 1 Qun nhn duyn
mlamadhyamakakrik

anirodhamanutpdamanucchedamavatam |
anekrthamannrthamangamamanirgamam ||

ya prattyasamutpda prapacopaama ivam |
deaymsa sabuddhasta vande vadat varam ||
.
01. pratyayapark nma prathama prakaraa

,
na svato npi parato na dvbhy npy ahetuta |
utpann jtu vidyante bhv kva cana ke cana || MMK_1,01
,
catvra pratyay hetur rambaam anantaram |
tathaivdhipateya ca pratyayo nsti pacama || MMK_1,02

,
na hi svabhvo bhvn pratyaydiu vidyate |
avidyamne svabhve parabhvo na vidyate || MMK_1,03

,
kriy na pratyayavat npratyayavat kriy |
pratyay nkriyvanta kriyvantaca santyuta || MMK_1,04

,

utpadyate prattyemn itme pratyay kila |
yvan notpadyata ime tvan npratyay katham || MMK_1,05
Bi th t

,

naivsato naiva sata pratyayo 'rthasya yujyate |
asata pratyaya kasya sata ca pratyayena kim || MMK_1,06

,

na san nsan na sad asan dharmo nirvartate yad |
katha nirvartako hetur eva sati hi yujyate || MMK_1,07

,

anrambaa evya san dharma upadiyate |
athnrambae dharme kuta rambaa puna || MMK_1,08

anutpanneu dharmeu nirodho nopapadyate |

nnantaram ato yukta niruddhe pratyaya ca ka || MMK_1,09

,
bhvn nisvabhvn na satt vidyate yata |
satdam asmin bhavatty etan naivopapadyate || MMK_1,10
na ca vyastasamasteu pratyayevasti tat phalam |

pratyayebhya katha tac ca bhaven na pratyayeu yat || MMK_1,11

,

athsad api tat tebhya pratyayebhya pravartate |
apratyayebhyo 'pi kasmn nbhipravartate phalam || MMK_1,12

,

phala ca pratyayamaya pratyaycsvayamay |
phalamasvamayebhyo yattatpratyayamaya katham || MMK_1,13

,
tasmn na pratyayamaya npratyayamaya phalam |
savidyate phalbhvt pratyaypratyay kuta || MMK_1,14
BI TP
276
4.2 T v
4.2 T v
ng t
(4) as-ya-ti
as
- -ruh (1) -roh-a-ti
kip
(6) kip-a-ti
ghu
(10) gho-aya-ti
cint
(10) cint-aya-ti
ji (1) jay-a-ti
(4)
tu-ya-ti
tu
- pra-yam
(1) pra-yacch-a-ti
- pra-as (1) pra-as-a-ti
rak
(1) rak-a-ti
vad (1) vad-a-ti
vas
(1) vas-a-ti
qung, phng
leo ln, nhy ln
qung, phng
tuyn bo, loan truyn
suy ngh, t l
thng, chin thng, chinh phc
hi lng, vui lng
chuyn n, a
tn thn, ca ngi
bo v, canh chng
ni
sng, c ng, tr
Danh t
kunta (m.)
ava (m.)
ketra (n.)
jaya (m.)
dna (n.)
dta (m.)
nagara (n.)
npa (m.)
pustaka (n.)
pattra (n.)
yodha (m.)
vra (m.)
ara (m.)
cy lao
con nga
bi chin trng, thao trng
s chin thng
qu tng
ngi a tin, s gi
thnh ph
ng vua
quyn sch
l cy, l th
chin s, ngi lnh
ngi anh hng
mi tn
Ph t/Cu hi/Phn t
adya
katham
kad
na
yad tad
yadi tarhi
hm nay
th no?
lc no?
khng, chng
khi/lc no th
nu th (iu kin)
277
Bi th t
ghram
nhanh
4.3 Bi vn/Luyn tp
I. Bi tp chin thng ca vua
1. npo yodhn-hvayati. (npa yodhn hvayati). 2. npo yodhca devn yajanti.
(npa yodh ca devn yajanti). 3. adya jayma iti npo vadati. (adya jayma iti
npa vadati). 4. npo yodhca ketra gacchanti. (npa yodh ca ketram
gacchanti). 5. tatra yodh prva arnasyanti. (tatra yodh prvam arn
asyanti). 6. tato npa kuntn kipati. (tata npa kuntn kipati). 7. npo jayati.
(npa jayati). 8. npo vra iti yodh vadanti npa ca praasanti. (npa vra iti
yodh vadanti npam ca praasanti). 9. yadi devn smaratha tarhi dev rakantti
npo vadati. (yadi devn smaratha tarhi dev rakanti iti npa vadati). 10. tadanu
npo dnni prayacchati. (tadanu npa dnni prayacchati). 11. yodhstuyanti.
(yodh tuyanti). 12. dt nagara gacchanti jaya ca ghoayanti. (dt
nagaram gacchanti jayam ca ghoayanti).
II. Tr li nhng cu hi v bi tp bn trn bng Phn ng.
1. ke devn yajanti? 2. ka kuntn kipati? 3. ke npa praasanti? 4. yodh
kim asyanti? 5. dt ki ghoayanti? 6. npa ki prayacchati?
III. Dch sang Phn ng.
1. Vua gi mt ngi lnh n. 2. ng ta hi ngi y: Cc con nga ng
u? 3. Chin s ni: Ti mang cc con nga n. 4. Sau cc ngi lnh leo
ln nhng con nga. 5. Vua ni: By gi chng ta i n thnh ph. 6. Sau ,
vua v cc chin s i vo thnh ph. 7. Trc ht, vua phng mt cy lao v sau
, cc chin s phng tn. 8. Vua chinh phc thnh ph. 9. ng ta tng nhng qu
v cc chin s vui mng.
IV. Tp chia ng t: Hy bin i cu bn di bng cch chia hai ng t
di ba s v ba ngi xng
yad gha gacchmi tad pustaka pahmi
Nu ti v n nh th ti c mt quyn sch.
Nh vy th cu tip theo s l:
Nu Anh v n nh th Anh c mt quyn sch.
(v.v cho tt c s v ngi xng).
V. Luyn tp sandhi (1)
Tp ni ch theo lut sandhi
BI TP
278
4.3 Bi vn/Luyn tp
1. npa + ca katriya + ca. 2 rma + tatra tihati. 3. rma + kutra gacchati. 4.

rma + atra + gacchati. 5. kutra gacchasi + iti pcchati. 6. guru sdhu +
upadiati. 7. gajam-adhun + kate. 8. gacchatha + udynam. 9. tad + ir vadati.
10. adya + eva vadati. 11. adhun + ausadha yacchati. 12. bla + candra
payati. 13. dev + taranti. 14. bla + kra pibati. 15. katriya kunta na +
asyati. 16. phalni + iva patanti. 17. kimtu + udynam na kati. 18. phalam-adya +
icchmi. 19. stram-adya + upadiati. 20. adya + gveda pahati. 21. tatra + eke
gacchanti. 22. av + caranti. 23. npa + tyajati. 24. npa + krudhyati. 25. npa
+ tatra + adya yajati. 26. dnni + icchmi. 27. nara + phala khdati. 28. sdhu
+ uktv. 29. yajatha + varam. 30. sevaka + pacati. 31. satyam na + uktv. 32.
tatra + kn paymi. 33. bl + pahanti. 34. atra + eta gaja paymi. 35.
rma + cintayati. 36. bla + loka vadati. 37. bl + tuyanti. 38. nar +
stri pahanti. 39. adhun + atra sdma. 40. indr + indra + ca. 41. rma +
asati. 42. madhu + uttamam. 43. tad + indra pjayanti. 44. katriya + ad
avn nayati. 45. atra + upavana gacchati. 46. mah + i. 47. bla + stena
payati. 48. adhun + eva vadmi. 49. bla + cakra harati. 50. nar + trtha
gacchanti. 51. rma + smarati. 52. atra + ava + tihati. 53. ketri + kate. 54.
devat + iva npa asanti. 55. adhun na + upagacchati. 56. npa + sevaka
hvayati.
VI. Luyn tp sandhi (1)
1. rama + kati. 2. rma + jann payati. 3. katriya + yudhyate. 4. rma +
in-asyati. 5. bla + roditi. 6. bl + pyasa khdanti. 7. putra + ghramgacchati. 8. iy + gacchanti. 9. nar + bhante. 10. np + rakanti. 11.
sevak + grma gacchanti. 12. iy + likhanti. 13. np + gopyanti. 14.
sevak + sevante. 15. kka + atra tihati. 16. iya + udyogena pahati. 17.
kk + patanti. 18. gaja + bhrmyati. 19. putra + khdati. 20. npa + jayati. 21.
iy + krudhyanti. 22. bl + japanti. 23. bla + upaviati. 24. sevak +
idnm-gacchanti. 25. kk + uyante. 26. iy + jnam -pnuvanti. 27.
rma + icchati jalam. 28. rma + udyna gacchati. 29. bla + krandati. 30.
bla + jala pibati. 31. sevaka + adhun pacati. 32. kaka + bhumau sdati. 33.
npa + lumpati. 34. iy + gta gyanti. 35. nar + asanti devn. 36. bl
+ nayanti pustakni. 37. np + playanti. 38. bl + ka payanti. 39.
kk + bhakayanti. 40. nar + yajanti. 41. putra + gacchati. 42. bla + ycate.
43. dta + ghoayati. 44. katriya + rmyati. 45. ka + indra hvayati. 46.
ikaka + upadiati. 47. bl + kante. 48. katriy + kipanti. 49. nar +
279
Bi th t
jvanti. 50. nar + vara pjayanti. 51. bl + ulka payanti. 52. bla +
phala khdati. 53. iya + guru namati. 54. rma + anna khdati. 55. bl
+ sdanti. 56. nar + pjayanti. 57. nar + lubhyanti. 58. putra + pan payati.
59. rma + bla hvayati. 60. iya + stri pahati. 61. ikak + kathayanti.
62. tatra vidylaya + bhavati.
BI TP
280
Bi th nm
5.1 Tp vit v c
Trung Qun lun, chng 2 Qun kh lai
.
02. gatgatapark nma dvitya prakaraa

,
gata na gamyate tvad agata naiva gamyate |

gatgatavinirmukta gamyamna na gamyate || MMK_2,01

,
ce yatra gatis tatra gamyamne ca s yata |
na gate ngate ce gamyamne gatis tata || MMK_2,02

,
gamyamnasya gamana katha nmopapatsyate |
gamyamna vigamana yad naivopapadyate || MMK_2,03

,

gamyamnasya gamana yasya tasya prasajyate |
te gater gamyamna gamyamna hi gamyate || MMK_2,04

,

gamyamnasya gamane prasakta gamanadvayam |
yena tad gamyamna ca yac ctra gamana puna || MMK_2,05

,
dvau gantrau prasajyete prasakte gamanadvaye |
gantra hi tirasktya gamana nopapadyate || MMK_2,06

,
gantra cet tirasktya gamana nopapadyate |
gamane sati ganttha kuta eva bhaviyati || MMK_2,07

Bi th nm
,

gant na gacchati tvad agant naiva gacchati |
anyo gantur agantu ca kas ttyo 'tha gacchati || MMK_2,08

,
gant tvad gacchatti katham evopapatsyate |
gamanena vin gant yad naivopapadyate || MMK_2,09

,
pako gant gacchatti yasya tasya prasajyate |
gamanena vin gant gantur gamanam icchata || MMK_2,10

,

gamane dve prasajyete gant yadyuta gacchati |
ganteti cjyate yena gant san yac ca gacchati || MMK_2,11

,
gate nrabhyate gantu gantu nrabhyate 'gate |
nrabhyate gamyamne gantum rabhyate kuha || MMK_2,12

,
na prva gamanrambhd gamyamna na v gatam |
yatrrabhyeta gamanam agate gamana kuta || MMK_2,13

,
gata ki gamyamna kim agata ki vikalpyate |
adyamna rambhe gamanasyaiva sarvath || MMK_2,14

,

gant na tihati tvad agant naiva tihati |
anyo gantur agantu ca kas ttyo 'tha tihati || MMK_2,15

,
gant tvat tihatti katham evopapatsyate |
gamanena vin gant yad naivopapadyate || MMK_2,16
BI TP
282
5.1 Tp vit v c
,
na tihati gamyamnn na gatn ngatd api |
gamana sapravtti ca nivtti ca gate sam || MMK_2,17

,

yad eva gamana gant sa eveti na yujyate |
anya eva punar gant gater iti na yujyate || MMK_2,18

,
yad eva gamana gant sa eva hi bhaved yadi |
ekbhva prasajyeta kartu karmaa eva ca || MMK_2,19

,

anya eva punar gant gater yadi vikalpyate |
gamana syd te gantur gant syd gamand te || MMK_2,20

,
ekbhvena v siddhir nnbhvena v yayo |
na vidyate tayo siddhi katha nu khalu vidyate || MMK_2,21

,
gaty yayjyate gant gati t sa na gacchati |
yasmn na gatiprvo 'sti kacid kicid dhi gacchati || MMK_2,22

,
gaty yayjyate gant tato ny sa na gacchati |
gat dve nopapadyete yasmd eke tu gantari || MMK_2,23

,
sadbhto gamana gant triprakra na gacchati |
nsadbhto 'pi gamana triprakra sa gacchati || MMK_2,24

,
gamana sadasadbhta triprakra na gacchati |
tasmd gati ca gant ca gantavya ca na vidyate || MMK_2,25
283
Bi th nm
5.2 T v
ng t
- anu-gam
(1) anugacchati
- upa-gam
(1) upagachati
(6) k-a-ti
k
cint
(10) cint-aya-ti
d (causative =10) darayati

n (1) nay-a-ti
(4) nt-ya-ti
nt
pracch (6) pcchati
- pra-sth (1) pra-tih-a-te
(6) limp-a-ti
lip
sp
(6) sp-a-ti
hve (1) hvayati
Danh t
ava (m.)
kanduka (m.)
kaka (m.)
daa (m.)
citra (n.)
dea (m.)
dhana (n.)
pupa (n.)
prsda (m.)
mrga (m.)
mitra (n.)
yuddha (n.)
ratha (m.)
lgala (n.)
vana (n.)
via (n.)
stra (n.)
sukha (n.)
sainya (n.)
sva (pronoun)
BI TP
i theo, theo sau

n gn, li gn
ko, cy ba
suy ngh
ch (cho thy)
dn u
nhy ma
hi
khi hnh
xoa, bi
ng, chm xc
gi
con nga
qu bng, banh
nng phu
cy gy (nh)
hnh, bc tranh
nc, bang
tin bc, s giu sang
hoa, n hoa
cung in
ng
bn
trn chin
xe (chin trng)
ci cy/ba
rng
cht c
v kh
nim vui, an lc, hnh phc
qun i
ca chnh ta/anh/hn. sva xut hin vi
284
5.3 Bi vn/Luyn tp
hasta (m.)
chc nng thuc cch, thnh phn u

trong mt hp t. V d: sva-putra =
con trai ca chnh ng y.
bn tay
Ph t/Cu hi/Phn t
dya (postp. vi acc.)
kitu
kim

artham
vin (postp. vi instr.)
saha (postp. vi instr.)
vi, cng vi (vt cht)

nhng m
vi mc ch g? lm chi?
khng, khng cng vi
vi, cng vi (nhn vt)
5.3 Bi vn/Luyn tp
I. Bi tp v instrumental v dative Chin thng ca vua Dch sang
Vit ng
1. rmo vena pratihate (rma avena pratihate). 2.
goplo rma payati pcchati ca (gopla rmam payati). 3.
kutra gacchasti (kutra gacchasi iti). 4.
prsda gacchmti rmo vadati (prsdam gacchmi iti rma vadati). 5.

kimartha prsda gacchasti putra pcchati
(kimartham prsdam gacchasi iti putra pcchati). 6.

npo dhanena sukhamicchati. tata sa yuddhya gacchati (npa

dhanena sukham icchati. tata sa yuddhya gacchati). 7.
aha npea saha yuddhya gacchmti rmo vadati (aham
npena saha yuddhya gacchmi iti rma vadati). 8.
ahamapi yuddhya gacchmti goplo vadati (ahamapi yuddhya gacchmi
ki astram-dya
iti gopla vadati). 9.
yuddhya gacchmti putra pcchati (kim astram-dya yuddhya gacchmi iti
putra pcchati). 10.

rmacintayati. tad svaputrya kunta darayati (rma cintayati. tad sva-putrya kuntam darayati). 11.
gopla sukhena ntyati (gopla sukhena ntyati). 12.

sa hastbhy kunta spati (sa hastbhy kunta spati).
13.
tadanu rma sva-putrya astra prayacchati

(tadanu rma sva-putrya astra prayacchati). 14.
adhun rma sva-putrea saha pratihate (adhun rma sva-putrea saha
pratihate). 15. eko yodhastbhy mrga darayati
(eka yodha tbhym mrgam darayati). 16. rma sva285
Bi th nm
putra vana nayati (rma sva-putram vanam nayati). 17.

tato rmo goplaca ketra payata (tata rma gopla ca ketram
payata). 18. tatra kak lgalai kanti (tatra kak
lgalai kanti). 19. tadanu tau nagara
praviata prsda ca gacchata (tadanu tau nagaram praviata prsdam ca
gacchata). 20. tatra tau yodhn payata (tatra tau yodhn
payata). 21. yodh rathairgacchanti (yodh rathai
gacchanti). 22. te arn viea limpanti (te arn viea
limpanti). 23. tadanu npo hvayati. yodh
pratihante (tadanu npa hvayati. yodh pratihante). 24.

rma svaputracpi sainyena saha pratihete (rma svaputra ca api
sainyena saha pratihete).
II. Hy tr li nhng cu hi v bi vn trn.
1. ?; 2. ?; 3. ?;
4.
?; 6. ?; 7. ?
?; 5.
III. Tp dch VitPhn:
1. Hm nay Gopla khng i b (= i bng/vi hai chn) n trng. 2. Ngi hu
mang nga n. 3. Rma hi: Hai a by chng no i ti trng? 4. Ngi
hu ni: Hai chng ti i by gi. 5. Sau , Gopla v ng i hu i bng nga
n trng. 6. Gopla cho thy gio vi hay tay v bc vo trng. 7. Khng c
sch th hc sinh khng hc. 8. Thy gio mang sch n cho hc sinh. 9. Sau
cc hc sinh c. 10. By gi thy gio ch cc cu b nhng bc tranh. 11. Cc
hc sinh xem cc bc tranh/hnh. 12. Sau cc hc sinh i v nh.
IV. Tp chia ng t: Hy bin i cu bn di bng cch thay i hai ng
t v ng bng ba s v ba ngi xng (chia hai ng t di ba s v ba ngi
xng)

yad mitrai saha krdmi tad sukhena ntymi
Nu ti chi vi cc bn b th ti nhy vi s sung sng (nhy cng v vui)
V. Ni hp bin lut un li. Hy xc nh xem iu kin i n thnh
t trong nhng ch bn di, v hy gii thch v sao.
akarni, anusarni, apardhina, antarena, andhrnm, arcanam, aparintnm,
arnm arni arjunasya, rynm, kamn, varena, asamarthnm, urni
kena, kuiyena, kcchrena, rdhanya, ktrimena, kramena, kayinya,
arthina, krinya, gantn khnm, garimnam, garhany, girnm, ktsnam,
BI TP
286
5.3 Bi vn/Luyn tp
ghni ghiny, grvna, kranya, carmani, jhanm, krodhena, tarunya,

trakni, doni dvenm, kroena, dharmena, nirvpanam, garhitni,
nikramanam, tishni, npnm, daranni, pakinam, parihno, durjanasya,
paruni, paryanayat, purneu, pupnm, duktni, pramnam, praynt,
bpnm, dhrtena, bhakant, bhikukena, manuynm, parauna, mrgena,
murkhnm, mgayamnah, ramanai, parjayena, rvanam, rpaknm,
pradhnam, rogina, prsyni, varnnm, viprayogena, vyaghrnm, ikyamna,
mrdhni, iynm, sarpena, rathena.
1. gacchmi + aham. 2. bhavatu + etat. 3. mt + oham. 4. vane + ava + carati.
5. guro + adya + upadia. 6. blai + anna yacchati. 7. vke + mri vartante. 8.
guro + gacchmi. 9. kasmai + atra dna yacchasi. 10. npau + avn gacchata.
11. avai + vin gacchanti. 12. dvau phale + icchmi. 13. yadi + api. 14. kad
khalu + gacchmi. 15. pit + nanda. 16. ketre + adya yajma. 17. narai +
npo jayati. 18. sdho + atra + gaccha. 19. ghe + udyogena pahati. 20. prabho +
udyna gacchmi. 21. adya na vai + gacchati. 22. avau + icchma. 23. guru
+ vadati. 24. dne + api yacchma. 25. iti + eko blo. 26. phala nu + icchati. 27.
phala te + adhun yacchanti. 28. ketre + vara yajati. 29. i + yajati. 30.
ketri + arayni ca. 31. sdhu + asyanti. 32. pit + upadea. 33. grme + aha
vasmi. 34. guro + adhun pahmi. 35. blai + ratham-rohmi. 36. dna me +
eva yacchati. 37. guro + udyogena pahmi. 38. kanyyai + ahun pahmi. 39. kau
+ atra vadata. 40. asati + udyogam. 41. narai + ratnni yacchati. 42. guru +
icch. 43. deva me + adya yajati. 44. prabho + avam-naymi. 45. npate +
icchmi dnam. 46. prabho + vara pjayanti. 47. agni + rohati. 48. tasmai +
mra yacchmi. 49. putrau + udyogena pahata. 50. guru + ratham-rohati
VII. Luyn tp sandhi (2)
1. ava + calati. 2. atra + ava + tihati. 3. pahati likhati ca + iti vadanti. 4.
npa + tarati. 5. rma phalni + icchati. 6. krodhena + upadiati. 7. tatra + eka
sevaka + tihati. 8. yodha + iva + ati. 9. nsik ca + oha + ca. 10. tatra +
airvaa + calati. 11. adhun + auadha pcchati. 12. rma + ca lakmaa +
ca. 13. adya + aha pahmi. 14. ekena netrea + kate. 15. rma + tyajati. 16.
adya + gacchati + iti vadati. 17. aha tatra na + upavimi. 18. tad + eva
vadati. 19. atra + tvik tihati. 20. adya + odana khdati. 21. npasya + aivara
287
Bi th nm
asanti. 22. npasya + audrya asanti. 23. bla + candra payati. 24. tatra
+ v krva. 25. phala na + icchmi. 26. sevaka + ta harati. 27.
gacchatu + upari. 28. tatra + updhyya + tihati. 29. adya + eva rma +
gacchati. 30. adhun + ta bodhmi. 31. sahas + aindrajlika + vadati. 32.
rma + caura tudati. 33. npa + na + gacchati. 34. kutra gacchatha + iti
pcchati. 35. npa + tatra tihati. 36. pahatu + udyogena. 37. sahas + uccai
krandati. 38. adhun + etat pustaka paha. 39. rathena + i gacchati. 40. iy
+ cintayanti. 41. sukhena + iha ntyati. 42. bl + tuyanti. 43. rma st ca +
uttihata. 44. rma + avena + eva gacchati. 45. sten + corayanti. 46. sahas +
indra + vadati. 47. yodh + tudanti. 48. udyogena + udyamena ca. 49. atra +
eka + vka + tihati. 50. bl + citri payanti. 51. nar + trtha gacchanti.
52. sevak + chdayanti. 53. yodh + tn kuntn kipanti. 54. sa eva +
aupakrya viati
BI TP
288
Bi th su
6.1 Tp vit v c
6.2 T v
ng t
- ava-ruh (1) ava-roh-a-ti
- -kram (1/4) -krm-ati/ -krm-ya-ti
- -rabh
(1) -rabh-a-te
cal (1) cal-a-ti
dhv
(1) dhv-a-ti
bh
(1) bh-a-e
bh (1) bhav-a-ti
muc
muc-a-ti
(1)
yc
(1) yc-a-te
yudh-ya-te
yudh
(4)
labh
(1) labh-a-te
lubh
(4) lubh-ya-ti
(6) sic-a-ti
sic
rak
(1) rakati
Danh t
krodha (m.)
gaja (m.)
jana (m.)
darana (m.)
nara (m.)
para (m.)
ppa (n.)
purua (m.)
prasda (m.)
bala (m.)
bhaya (n.)
yaja (m.)
i xung, leo xung

tn cng, bc n gn
bt u
di ng
chy
ni
th, m, l, , tr thnh
bn, th ra, phng ra
xin, xin ngi no vt g (2 acc.)
chin u
nhn ly
ham mun, thch ci g , i hi
, ra
bo v, bo h, cu
s gin d
voi
ngi ta, thin h, mt ngi n ng
s thy
ngi, ngi n ng
k th, ngi khc/l
ti li
ngi, ngi n ng
ti nghip, ra n, nh n
lc, sc lc
lo s
cng t, s cng t
Bi th su
ratna (n.)
lobha (m.)
vka (m.)
saskta (n.)
Ph t/Cu hi/Phn t/Hu tr t
kuta
tasmt
(abl. ca tad)
pact
punar
prati (postp. with acc.)

prtar
sampam
(postp. vi gen.)
sampe (postp. vi gen.)
sdhu (adv.)
hi
bo vt, ca bu, ngc qu

s tham
cy
Phn ng
v sao, ti sao, t u
v th, cho nn
sau , t pha sau
li na
n ch, hng v, quy v
mi sng
gn ni, gn bn
gn ni, gn bn
gii, tt
y vy, (nm sau t c nhn mnh,
khng nm trc cu!)
6.3 Bi vn/Luyn tp
I. Bi tp v instrumental v dative Rma cng con trai i chin dch
Dch sang Vit ng
1. npo rathd yodhn-hvayati (npa ratht yodhn sadyo npasya yodh krmanti
hvayati); 2.

yudhyante ca (sadya npasya yodh krmanti yudhyante ca); 3.
te arn mucanti balena c a kuntn kipanti; 4.
tato npa svayodhca jayanti (tata npa sva-yodh ca jayanti);
5. pacnnpo yodhn ketrnnagara nayati (pact
npa yodhn ketrt nagaram nayati); 6. sahas
yodhnm-av rmyanti; 7. tasmdav yodhebhyo
jala labhante (tasmt av yodhebhya jalam labhante); 8.

tadanvav punacalanti (tadanu av punar calanti); 9.
prva npasya dt nagara pravianti (prva npasya dt nagaram
pravianti); 10. te npasya jaya ghoayanti; 11.
nagarasya jan ghebhyo mrga prati dhvanti (nagarasya
jan ghebhya mrgam prati dhvanti); 12. npasya

daranya jan gacchanti (npasya daranya jan gacchanti); 13.
adhun npo yodhca nagara pravianti (adhun npa
BI TP
290
6.3 Bi vn/Luyn tp
yodh ca nagaram pravianti); 14. tadanu jan npa

praasanti (tadanu jan npam praasanti); 15. npo hi

dea parebhyo rakati (npa hi deam parebhya rakati); 16.
vkebhyo nagarasya bl mrga payanti (vkebhya nagarasya

bl mrgam payanti); 17.
kuto
vknrohathetyeka puruo bln pcchati (kuto vkn rohatha iti eka purua
bln pcchati); 18.
gajasya
bhaydvknrohma iti bl vadanti (gajasya bhayt vkn rohma iti bl
rma putrea saha nagara praviati; 20.
vadanti); 19.
tato npo vdavarohati prsda ca praviati
(tata npa avt avarohati prsdam ca praviati); 21.
pact sa prsdjjann payati (pact sa prsdt jann payati); 22.
adhun yodh dnya lubhyanti (adhun yodh dnya lubhyanti);
23. te npddhanni ratnni cecchanti (te npt dhanni
ratnni ca icchanti); 24. tasmnnpa dnni ycante (tasmt
npam dnni yacante); 25. tato npo bhate (tata npa bhate);
26. lobhcca krodhcca dukha bhavati (lobht ca
dev narn
krodht ca dukha bhavati); 27.
dukhdrakanti ppcca mucanti (dev
narn dukht rakanti ppt ca
mucanti); 28. devn prasdena yuddhe jayma
(devnm prasdena yuddhe jayma); 29. tasmt prva
devn yajma; 30. pacd dnni yacchmti (pact dnni
yacchmi iti); 31.

tato npo yodhca yajam rabhante
(tata npa yodh ca yajam rabhante); 32. jansta
yaja payanti (jan ta yajam payanti); 33. tadanu
yodh npddnni labhante (tadanu yodh npt dnni labhante).
II. Hy tr li nhng cu hi v bi vn trn:
1. ? 2. ? 3. ? 4.
? 5. ? 6.
? 7.
?
III. Tp dch VitPhn:
1. ng vua bc vo thnh ph. 2. ng ta xung nga gn cung in. 3. Ngi
ta ra khi nh v chy n cung in. 4. Ni , cc chin s ng v tn thn ng
vua. 5. Bng nhin, mt s gi n v ni: By gi nh vua ni. 6. Sau , vua
n vi mt ngi hu v ni. 7. Hm nay ta khi hnh vi qun i t thnh ph
291
Bi th su
ny. 8. u tin, chng ta cng t ch thin. 9. Sau chng ta leo ln nga. 10.
Nu chng ta thng, th ta s trao cc mn qu cho cc chin s. 11. Ngay lp tc,
cc chin s ly v kh t nhng ngi nh ra. 12. T trn nga, vua thy v kh ca
cc chin s. 13. Sau , vua d n qun i ra khi thnh ph. 14. T nhng ngi
nh, ngi ta thy qun i ca nh vua.
xng)

yad vidylaya pravimi tad ikaka nammi.
Khi bc vo trng th ti cho thy gio
V. Luyn tp sandhi (1)
1. nagart + gacchati. 2. dhana npt + icchmi. 3. ketrt + gha gacchati. 4.
arn vkt + kipati. 5. krodht + hastena tayati. 6. nagart + grmt + ca. 7.
grht + jala harati. 8. ratht + arn kipati. 9. lobht + lubhyanti. 10. prsdt +
npa gacchati. 11. ketrt + gaja nayati. 12. ketrt + ava nayati. 13. krodht
+ daena tayati. 14. krodht + tudati. 15. ava ketrt + harati. 16. ketrt +
carati. 17. megho jalt + jyate. 18. ght + iyo gacchati. 19. krodht + lumpanti.
20. ght + nagara gacchati. 21. npt + dnni ycante. 22. arn vkt + asyati.
23. ketrt + dt + gacchanti. 24. avt + patati. 25. sukht + hasati. 26. dridrt
+ corayati. 27. cryt + jna labhate. 28. npa bhayt + asanti. 29. ketrt
+ lgala vahanti. 30. krodht + mrayati. 31. ght + bla nayati. 32. nagart +
gacchati. 33. krodht + bhate. 34. vkt + skandati. 35. ght + hvayati. 36.
ght + coro dhvati. 37. ketrt + jan gacchanti. 38. cryt + stra labhate.
39. rmt + lekha labhate. 40. avam ketrt + nayati. 41. dukha lobht +
bhavati. 42. ght + kate. 43. npt + ycate. 44. vkt + phala patati. 45. ratht
+ hasa patati. 46. prsdt + citra corayati. 47. grmt + dra gacchati. 48.
lobht + nayati. 49. dukht + rakati. 50. dukht + via pibati.
1. avai + gacchanti. 2. astrai + rakati. 3. pustakni + nayati. 4. khalu +
gacchati. 5. kate + arthayate ca. 6. tasmai + eka phala yaccha. 7. phale +
nayati. 8. yodhai + gacchati. 9. taru + rohati. 10. pahati + udyogena. 11.
gheu + akhdan. 12. sarve + gacchanti. 13. kasmai + mra yacchasi. 14. mitre
+ atra tihata. 15. kai + blai + ca. 16. pupai + ratnai + ca. 17. khdati +
BI TP
292
6.3 Bi vn/Luyn tp
odana. 18. gacchatu + iti vadati. 19. vidylaye + apahan. 20. ghe + udyne ca.
21. kmahai + atra. 22. citre + icchmi. 23. kai + tailai. 24. ravi+ rjate. 25.
npa+ api + asyati. 26. hdeu + avagacchanti. 27. ghe + akhdan. 28. kae +
upaviati. 29. npau + gacchanti. 30. bhaavahai + adhun. 31. dne + pnoti. 32.
guru + vadati. 33. kapi + kate. 34. iti + uvca. 35. sdhu + kante. 36. guro +
avagacchmi. 37. guro + emi. 38. iyau + atra pahanti. 39. agni + dahati. 40.
pau + jvati. 41. mitri + arthayante. 42. tihatu + iha. 43. prabho + acirea +
gacchmi. 44. prabho + gacchmi. 45. bhmau + upavia. 46. blayo + janaka.
47. narayo + ratha. 48. patn + aikata. 49. ketreu + ayajan. 50. bhiko +
adhun gaccha. 51. atro + kasva. 52. dhana narau + icchata. 53. kuntai +
bnai + ca. 54. npati + rodati. 55. sakh + upagacchati. 56. madhu + nayanti.
57. bandho + atra + upavia. 58. sdho + icchmi
293
Bi th by
7.1 Tp vit v c
7.2 T v
ng t
- (1)

(1)
- (1)

(1)
(4/1) /
(1/4)
/
(1)
(1)

- (1)

(1)
Danh t
(m.)
(m.)
(n.)
(m.)
(n.)
(n.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(n.)
(m.)
(m.)
(m.)
hi, gt, lm, nht, ly

thy
ng dy
tng c (nh)
bay
i lng vng
ln ln, trng thnh
mang, ch, (gi) thi
(hoa) n
ch, ti
bu tri, h khng
ci tht tu ch hoang vng, mt mc
ca cuc i, mt qung i
vn
tm chiu, tm lt ngi/nm
hoa sen
hoa, n hoa
ni Kailas
thn, lng
tng c (nh, thm)
ngi kh tu, ngi kh hnh
ni
gi
gia, gia (i vi gen.)
thn ch
hu, nai
ma ma
Bi th by
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
ma xun
kh
chim
nh, ngn
Thp-b, tn mt v thn
ao, h
Ph t/Cu hi/Phn t
v vy, do
u?
vi tn, tn l
mi ngy
! (cm thn t)
7.3 Bi vn/Luyn tp
I. Bi tp v locative Rma tn th iva Dch sang Vit ng
1. 2. 3.
6.
4. 5.
7. !
8.
9.
10. 11. 12.
13.
14.

17. 18.
15. 16.
19. 20.
21. 22. 23.
24. 25. 26.

27. 28. 29.
30. 31. 32.

II. Hy tr li nhng cu hi v bi vn trn:
1. ? 2. ? 3. ? 4. ? 5.
? 6. ? 7. ?
III. Tp dch VitPhn:
1. Ti l bn ca Gopla. 2. Ti n nh ca Gopla mi ngy. 3. Gn nh ca bn
y c (l) mt ci vn. 4. gia vn l mt con ng. 5. Chng ti chi trn
con ng y vi mt qu bng. 6. Trong vn cng c (l) nhng cy. 7. Nhng
con kh ngi trn nhng cy. 8. Bn chng xua ui nhng con chim. 9. Sau
BI TP
296
7.3 Bi vn/Luyn tp
chng n n nhng qu ca cc cy. 10. T trong vn chng ti cng th y cc

ngn ni. 11. Gopla ni rng ch thin tr trn (nhng) nh (ca cc) ni. 12. V
th m mi ngy bn l knh cc v thin.
xng)

yad rma dhana yce tad tad api labhe.
Nu ti xin Rma tin th ti cng nhn c n vy
V. Tp bin ho t hnh Hy bin ho cc danh t sau
(m.) chin s, (n.) hoa sen, (m.) ni, (n.) qu tng
1. avn + ca gajn + ca paymi; 2. bln + tyajati; 3. mantrn + japati; 4. mantrn
+ ikate; 5. avn + lobht + corayati; 6. kuntn + asymi; 7. bln + cintayati; 8.
iyn + tayati; 9. devn + jann + ca; 10. bln + ocati; 11. avn + lubhyati;
12. grmn + gacchmi; 13. avn + corayati; 14. narn + taranti; 15. putrn +
janayati; 16. avn + ghra nayati; 17. hastn + limpati; 18. gajn + paymi; 19.
avn + cora + apanayati; 20. gajn + tatra paymi; 21. katriyn + jayati; 22.
cryn + iyo namati; 23. avn + lgalni ca + nayati; 24. bln + diati; 25.
rma putrn + cumbati; 26. putrn + trtha hvayati; 27. katriyn + drn + ca;
28. lekhn + likhati; 29. devn + smarati; 30. kuntn + yacchati
VII. Luyn tp sandhi (2)
1. vkt + apatat; 2. vant + ketra gacchati; 3. tat + cakram; 4. ght + giri
gacchati; 5. ght + trtha gacchati; 6. ketrt + dhvati; 7. tat + pustakam; 8. tat +
badhnti; 9. dukht + rakati; 10. tat + jalam; 11. tat + astram; 12. tat +
sagtam; 13. tat + lakaam; 14. tat + nyam; 15. tat + hdayam; 16. nagart +
gacchati; 17. vkt + kapi skandati; 18. lobht + corayati; 19. prsdt + gha
gacchati; 20. grmt + takra + nayati; 21. tygt + dadti; 22. vkt + patati; 23.
nagart + bahi; 24. ketrt + vana gacchati; 25. lobht + jyate krodha; 26.
ikakt + ikate; 27. ght + sevaka + gacchati; 28. ketrt + lgalam +
nayati; 29. udynt + nayati + avam; 30. krodht + hanti; 31. tat + apayat; 32.
nagart + kad + gacchasi; 33. vidylayt + chttr gacchanti; 34. krodht +
gacchati; 35. dukht + trayati; 36. krodht + daena tudati; 37. st + plaka;
297
Bi th by
38. grmt + bandhava gacchanti; 39. vant + vati + gacchati; 40. nagart +
jan + gacchanti; 41. krodht + atru hanti; 42. vkt + sarpa + sarpati; 43.
st + lubdhaka; 44. tat + mitram; 45. vant + haria + gacchati; 46. st +
crya; 47. st + kaulika; 48. st + cora; 49. st + guru; 50. st + taraku;
51. st + daaratha; 52. vant + pura gacchati; 53. st + bla; 54. st +
vnara; 55. ght + janaka + gacchati; 56. st + ra; 57. st + siha; 58.
janakt + labhate; 59. nagart + na + gacchati; 60. st + hasa
BI TP
298
Bi th tm
8.1 T v
ng t

(2)

- (1)
(10)
(1)

(8)

(1)
(1)
- (1)
- (caus.
10)

- (1)
(1)

(1)
(6)
(10)
(1)

(1)
(6)

(4)
Danh t
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(f.)
(m.)
(m.)
(f.)
(n.)
th, m. l,
ng ln, i ln, (hnh tinh) mc
k chuyn, ni
mong mun
lm
x b, t khc
i qua, vt qua, bng qua
dn i quanh, ci
gi
tr v
nhy nht
nhn thc, bit c
cht
gom li, sn xut
ci g (nom.) va lng ai (dative)
tn knh
tm thy, t c
m thng, gy thng tch
la
k th
gm, kim
mnh lnh
thng , tri cao nht
ngi thy, mt thu th gi (thy xuyn
sut)
dc tho
con kh
thi s, ngi c tr
vinh d
gia nh
Bi th tm
(m.)
(n.)
(m.)
(m.)
(n.)
(m.)
(m.)
(m.)
(n.)
(m.)
(f.)
(n.)
(f.)
(m.)
(f.)
(n.)
(m.)
(m.)
(m.)
(f.)
(n.)
(m.)
(f.)
(n.)
(m.)
(f.)
(m.)
(m.)
Ph t/Phn t/S t

( )
BI TP
ni
tiu s
tn ca mt ng vua (cha ca Rma)
php, php lut, quy lut v tr
thin nh
ngi dn u
vua
bn tay
s tn knh
tn ring cho nam gii
t, n thn t
thc n, thc phm ni chung
s gii thot
qu la-st
ban m
cu chuyn v Rma
tn ca mt la-st
tn ring nam tnh
tn ring nam tnh
o r Laka, Tch Lan
s kin, mt tch
tn ring nam tnh (st tc)
thnh in
s tht
bin, i dng
tn ring n tnh
mt tri
Tuyt sn, rng Hi-m-lp sn
cng, thm ch
nh th, nh vy
tng t nh, ging nh
mt thu n, ngy xa
nh vy, nh th ny
bn (4) (catvra Nom. Pl.)
di, bn di (postp. vi gen.)
300
8.2 Bi vn/Luyn tp
khp ni
mi ti
8.2 Bi vn/Luyn tp
I. Thu th gi k Gopla nghe Trng s thi Rmyaa
1. 2. 3. 4.
5. 6. 7.
8. ? 9.
10. 11.
14.
12. 13.
15. (ablative) (neut., dat.) 16.

17.
18.
19. 20. 21.

22. 23. 24. 25.
26. 27. 28.

29. 30. 31.
34.
32. 33.
35. (acc.) 36.
37. (nom.) 38. (acc.) 39.
(gen.) 40. (nom.)
(acc.) 41. (acc.) 42. 43.
(acc.) 44. 45.
46. 47. 48.
49. 50.
51. 52. 53.
54. 55. 56.
57. 58.
II. Tp dch VitPhn:
1. gn thnh ph c mt ngn ni (mt ngn ni tr gn thnh ph). 2. T
ngn ni ny nhng k th (bn gic) tn cng thnh ph. 3. V vua ca thnh ph
ny gi cc chin s li chin u. 4. Sau bn gic bc vo thnh ph ca
vua. 5. Chng t nh ca mi ngi bng la. 6. Vua ni gin v tn cng bn
gic. 7. ng ta thng bn gic trong cuc chin. 8. Nh vy ng ta cu thnh ph
v bo v lut php. 9. Mi ngi vui mng v i n cung in. 10. Ni h
cng cc thi s ca tng v vua
301
Bi th tm
III. Tp bin ho t hnh Hy bin ho cc danh t sau

(m.) thi ho, (f.) m, (m.) ng b tc, (n.) bi ca
xng)

yad i paymi tad ta vande
Nu ti thy thu th gi th ti tn knh ngi

pratidina aha devn pj karomi dhyna ca karomi
Mi ngy ti lm l tn knh cc thin thn v hnh (lm) thin
BI TP
302
Bi th chn
9.1 T v
ng t
- (1/4) /
(1)
(causative = 10 )
/
- (1)
- (10)

- (1)
(4)
Danh t
(n.)
(m.)
(m.)
(m.)
bay ln
ht
che, y, du
c tr
cu xin, gi
ch, ch i
thng (i vi loc.)
(n.)
(n.)
(m.)
(n.)
(m.)
(f.)
(m.)
(f.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(f.)
(f.)
(n.)
s hc
s sing nng
s dy d, ch gio
i tnh, mong mun, tnh dc, tn ca mt v
thn
nguyn nhn, l do
bi th
o s, thy gio, ngi ng knh
s bit, tr
cy
con b ci
git
nim tin (tuyt i)
mt tri
my, m my
gii thot
gi
cn ma
s an tnh, s tch tnh
tim
Ph t/Hu tr t/S t
bn di ca (Postp. i vi gen.)
Bi th chn
t nhn mnh, ch, c ch, vy ch, vy

ba (nom. masc. )
nh con trai
trc (postp. vi gen. v abl.)
t n (postp.)
9.2 Bi vn/Luyn tp
I. Gopla n thm Guru
1.
2.
3.

6.
4.
5.
7.
8.
9. 10. 11.
14.
13.
12.
15. 16.
17.
18. 19.

20. 21.
22.
23. 24. 25.
26.
27.
28. 29.

30. 31. 32.
33. 34. 35.

36. 37.
38.
39.
II. Tp dch VitPhn, nhn mnh imperfect ( nht qu kh)
1. Ngy xa c mt ng vua () sng trong cung in ca ng ta. 2. ng ta ()
mun hnh phc bng s giu sang. 3. ng ta () ngh r ng: Nu ti t c s
giu sang th ti cng t c hnh phc. 4. ng ta () i n ngi bn ca
ng v () hi ngi y: anh bn! Bn c hi lng khng?. 5. Ng i bn ()
tr li: tha vua! Ti l mt thi s; 6. M t thi s mong mu n hnh phc
bng/qua nhng bi th; 7. Nu ti vit/lm th th ti t c hnh phc; 8. Ti
khng c giu sang (ti khng giu) [gen. ca = ca ti]; 9. Ti khng
mun giu sang v khng c s giu sang ti hi lng. 10. Sau vua () i vo
rng v () thy mt v tu kh hnh. 11. Nh tu kh hnh () ngi di mt
cy. 12. Nh vua () i n v tu kh hnh v () hi: , nh tu kh hnh! Ngi
khng c giu sang [gen. ca = ca Anh]; 14. Lm sao m ngi khng c
giu sang m hnh phc? S giu sang l hnh phc m! 15. Nh tu kh hnh ()
BI TP
304
9.2 Bi vn/Luyn tp
tr li: nh vua! Ti khng c giu sang; 16. Ti khng mun giu sang, m
mun s gii thot; 17. Qua s gii thot m ti t hnh phc; 18. Nu ti nhn
c tri cy trong rng th ti cng hi lng. 19. Nh vua () suy ngh v ()
khng mun giu sang na.
(m.) cy, (f.) con b ci, (m.) ni, s yn lng, tch
tnh
xng)
yad gham avia tad sevakam ahvayam

Khi () bc vo nh th ti () gi ngi hu
305
Bi th 10
10.1 T v
ng t

- (4)
(1)

(4)

- (1)
- (1)
- (1)

- (1)
tm
ln
sinh khi, pht sinh (i vi loc.)
tr li, ng p
tr li, ng p
ngc nhin (v, i vi loc.)
cng i/n, phi hp nhau
Danh t
(m.)
(f.)
(m.)
(f.)
(f.)
(f.)
(f.)
(n.)
(f.)
(f.)
(n.)
(n.)
(f.)
(f.)
(f.)
(adj.)
(f.)
(f.)
(m.)
(f.)
(m.)
(m.)
(f.)
s nng bng, nng chy

con gi, a b gi
mt ai (nam tnh)
mt ai (n tnh)
kin nhn, khoan dung
sng Hng
bng rm, bng mt
sinh, ra i
v
kh tu, kh hnh
b sng/ao/bin
ni linh thing, ch hnh hng
s ngho kh/bn hn
thin thn
ch tr ca ngi hnh hng
th chn
gic ng
s tn knh
min Allahabad
ngi yu (n)
b-la-mn
ngi tin
ngi v
Bi th 10
(f.)
(m.)
(n.)
(m.)
(f.)
(m.)
(f.)
(f.)
(f.)
(m.)
(f.)
(m.)
(n.)
(n.)
(n.)
vt n xin
k n xin
cung in
thng (mse sau mt thng, mt thng sau)
vng trang tr, vng eo c
mu-ni, tr gi
tn ca mt dng sng
cuc hnh hng
phng ng
a b
hong hn
bc thnh, hin nhn
vng
sc p
tm (cho ai)
Ph t/Nghi vn phn t/Phn t

mi ngy
tuy nhin, mc d th

nu th (cond.)

cho n khi (postp. vi acc. hoc abl.)
hoc (nm sau nh ca v)
10.2 Bi vn/Luyn tp
I. B-la-mn v s ra i ca con trai ca ng
1. 2. 3.
4. 5.

8.
6.
7.

9. 10.
11. 12. 13.
14. 15. 16.
17. 18. 19.
20. 21.
24.
22. 23.
25. 26. 27.
28. 29.
30.
31.
BI TP
308
10.2 Bi vn/Luyn tp
32. 33. 34.

35. 36.
37. 38. 39.
41.
40.

42.
43.
II. Tp dch VitPhn, dng nht qu kh (imperfect)
1. gn thnh ph c mt cnh rng no . 2. Mt thu n, mt v mu-ni
(no ) sng trong rng ny. 3. V mu-ni ny sng vi v ca ng ta.
4. gn cnh rng c mt thnh ph (no ). 5. Mt v vua (no ) s ng
trong thnh ph. 6. ni y trong cung in, vua sng vi v ca ng. 7. B v
ca vua khng thn g vua. 8. V th m vua khng vui lng. 9. Vua ngh
rng: Nu ti i vo rng v k cho mt mu-ni chuyn bun th ni u lo ca ti
(ca ti = ) s tan hu (tan hu = [4] ). 10. Nh vua () vo r ng,
() thy mt mu-ni v () k ng ta nghe ni lo ca mnh. 11. Mu-ni () ci
v () ni: V ti cng khng thng ti (loc. ca l ) 12. v th
m ti () vo r ng v tr thnh mt mu-ni 13. nu ng cng li y
)
th ti tr thnh bn ca ng 14. v hai a mnh sng hnh phc (
y. 15. Nh vua () tr v cung in v () r c (ly) ngi v. 16. Sau
nh vua () s ng vi v ca ng trong rng gn ch ca v mu-ni. 17. Vi thi
gian () v ca vua () thng v mu-ni v v ca mu-ni () thng v
).
vua. 18. Gi y vua v mu-ni v hai ngi v () sng hnh phc (
(f.) s tn knh, (f.) ngi v
xng)

yadha gagystretiha tad gagy jalamapibam
Khi ti ng b sng Hng th ti ung nc sng Hng
yadha gagm avande tad gagm aghe

Khi ti l knh sng Hng th ti ln xung sng Hng
309
Bi th 11
11.1 T v
ng t

- (1)
- (10)
- (1)

(4)
(10)

(4)
(6)
(1)

(4)
- (1)

(1)
hiu
nghe
nm bt
i
n
suy ngh, cho rng
cht
lo ngh, lo s, khng tin tng, nghi ng
kh, tr nn kh
c th
b, trn
Danh t
(n.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(n.)
(m.)
(m.)
(n.)
(n.)
(n.)
(m.)
(m.)
(m.)
s huyn diu
phng tin, mo
con ra
ging nc
ting n, huyn no, la ht
ngy
khng b ch ng, nan ch ng
li lm, ti
ma h, s nng
th vt, sc sinh
nh trong gng, phn chiu
hi th, sinh kh
phn gia
s cht
git
li ni
ln, hng, phin, lt
ko di, (instr. qu tr)
con th
Bi th 11
(f.)
(m.)
(m.)
Ph t/Phn t
lo u, s hi, nghi ng
s t
con ngan, con ngng
rt
cng thm, ngy cng hn
ch no khc
ngoi ra, nu khng th
t t, dn dn
t lc /ny tr i
chm, chm chp
gp, nhanh
lc no cng, lun lun
t
11.2 Bi vn/Luyn tp
I. S t v th
2. 3.
1.
4. 5.

6.
(gen. ca tvam)
7. 8. 9.

10.
12. 13.
11.
14.
15.
16.

17. 18.

20.
19.
21. - 22. -
23. 24.
25.
26.
27. 28.
29. 30. 31.
32. 33.
34. 35. -
36.
BI TP
312
11.2 Bi vn/Luyn tp
II. Con ra bit bay

4.
1. 2. 3.
5. 6.
7. 8. 9.

! 10.
11. 12. ( acc. sing. ca )
?
14.
13.
15. 16.
18. 19.
17.
20. 21.
22. 23.
24. 25.

26.
III. Tp dch VitPhn, dng nht qu kh (imperfect)

1. Trong mt cnh rng (no ) mt con th sng. 2. Trong rng cng ()
c mt ci h. 3. Mt con ra s ng trong h ny. 4. N lc no cng () di
chuyn rt chm. 5. Th nn con th () ci con ra. 6. Mt ngy n, ra ()
thy th v () hi. 7. Bn! Bn i u ngy nay th? 8. Th () tr li: Ti i
10. Nhng
n h. 9. Ra () tr li: Ti cng i n h, ti i cng (-)
th () ni: Ti chy nhanh cn Bn chy chm. 11. Sau ra () ni: Ti
chy cng nhanh n h. 12. Ci ny khng th c, th () ni. 13. Ra ()
bn ni: Hai a mnh chy ra b h v thy. 14. Sau c hai () chy ra h.
Th () chy rt nhanh nn (
) chng ( ) mt. 15. Th nn n ng i
xung di mt cy v () ngh mt (). 16. Khi () khng thy ra n
ng thip () 17. Sau ra () t t n, () thy th v () ci. 18. N
() khng ngh mt v n h trc. 19. Khi th dy (), () n h v
() thy ra, khi y n () h thn ().
IV. Tp bin ho t hnh Hy bin ho cc danh t sau
(f.) cu chuyn, (m.) bc thnh, (m.) mu-ni.
V. Tp chia ng t: Hy bin i cu bn di bng cch thay i hai ng
xng)

pratidina prtaraha saskta pathni sktni ca gyni.
Mi ngy vo bui sng ti nn hc Phn ng v ht nhng bi ca k
313
Bi th 12
12.1 T v
ng t
-
(1/4)
,

- (4)

- (1)
(caus. 10)
(1/10) /
vt khi, vt qua, bc qua
- (4)
- (1)
- (4)

(1)
- (1)

- (1)
tn thnh, cho php.

bay xung
to tc, sinh ra
mang, eo, gi cht, nhn ly, th thai (mang
thai)
ng
quyt nh
t n
nguyn ra
cng nhau ht
trt i
Danh t
(m.)
(m.)
(n.)
(m.)
(n.)
(m.)
(f.)
(n.)
(f.)
(f.)
(m.)
(f.)
(f.)
(f.)
(n.)
(m.)
(m.)
ci cui cng, s chm dt

thi gian (ri), c hi
cng vic, s vic, thi c
thi gian
s i
cha
m
cuc sng, s sng
thnh ph
sng
a ngc
ph n, ngi v
ci thuyn
v
b bn kia
s sinh, sinh con
ngi thn, ngi dng h, bn
Bi th 12
(n.)
(m.)
(n.)
(f.)
(m.)
(m.)
(f.)
(f.)
(m.)
s hi, lo u, c nguy
D-ma, tn ca thn cht
chic xe, c xe
c du, con du
s vic, s kin
ci u
lng ly, sc p
m chng
bn ng hnh
Ph t/i danh t
(m.)
(f.)
mt mnh, n c (nam tnh)

mt mnh, n c (n tnh)
nhng, nhng m
lun lun
12.2 Bi vn/Luyn tp
I. Li nguyn ra ca B-la-mn
1. 2.
3. 4.
5. - (gen. ca ) 6.
7.
8.
(gen. ca ) 9.
10. 11. 12.
13. 14.
16. 17.
15.
18. 19.
20. 21.
22. 23. ! 24. 25.
26. 27. 28.
29. (acc.) 30. 31.
32. 33. 34.
35. 36. 37.
38. 39.
40. 41.
42. 43. 44. ,
45. 46. 47.
BI TP
316
12.2 Bi vn/Luyn tp
48. ! 49.
50. 51. 52. 53.
, 55. 56.
54.
, 57. , 58.
, 59.
II. Con chim v hin nhn
1. 2. 3. 4.
5.
6. 7.
9.

8.

10. 11. 12. 13.

14.
15.

16. 17. 18.
19. 20.
21. 22. 23.
24. 25. 26.
29.
27. 28.

30.
III. Tp dch VitPhn:
1. Mt ny n Rma () vo rng v thy mt ci h . 2. Anh y () i n
b ca h v () ngi xung di mt cy. 3. Mt vi con thin nga () ng
b h. 4. Bng nhin mt c b t trong rng i ra v cng () i n h. 5. Khi
cc con thin nga () g p c y, chng () b ay ln v s. 6. C b () i n b
v () u ng nc. 7. C ta (
) nhn th y bng ca c ta trong nc. 8. Bng
nhin c () t xu ng nc. 9. Rma () ng dy v () ch y nhanh n b.
10. Khng chn ch (= nhanh) anh y nh y xung nc, nm ly c gi v
mang c ta vo b vi hay tay. 11. C b () nhn Rma v () chy vo rng li.
12. Rma () chy theo c b v () gi: C l ai?. 13. C b () tr li: Ti
l St, con gi ca mt thu th gi v sng mt gi-lam trong rng. 14. Sau
c b () chy nhanh v gi-lam.
(f.) thnh ph, (f.) v, (m.) con du.
t v ng bng ba s v ba ngi xng

Mi ngy ti nn ln xung sng v bi sang b bn kia.
317
Bi th 13
13.1 T v
ng t
- (1)

- (1)
- (1)
- (1)

(4)
(10)
(10)

- (6)
- (1)
(1)
cm nhn, kinh nghim, chu ng

ni, ni vi ai
nhy xung
thi cho pht la
hi hp, b kch thch
n trm
nh
qung i, qung xung, vt vo
ngi xung
ng, li
Danh t
(m.)
(m.)
(f.)
(f.)
(m.)
(f.)
(m.)
(m.)
(m.)
(n.)
(f.)
(m.)
(m.)
(n.)
(m.)
(n.)
(n.)
(n.)
(n.)
(m.)
s an vui, h
l, tic
s nng, nhit
cu chuyn
kh cha
thnh ph Benares (Ba-la-ni)
c su
om m
b sng/bin/h
cng c
n thin thn
tn trm
ch tn, ng ch tn, cha
ci lng, ci ngn
phm vt cng t
ci l
s n
phng ln
mn n ngon
ngi dn u
Bi th 13
(m.)
(f.)
(f.)
(n.)
(m.)
k ngu si
dy leo
cnh cy
ci lnh
ma ng
Hnh dung t
nh, xu, nh mn
thng minh, kho lo, nhanh nhn
di
xu, c
rng, xa
nhiu, c nhiu
d thng
nhiu
ngt
ngon
gi, lo
lnh
tt c, ton th, mi
p
c mi thm, thm
13.2 Bi vn/Luyn tp
I. C su v con kh
1. 2. 3.
4. 5.

6. 7.
9. 10.
8.
11. 12. 13.
14.

15.
17. 18.
16.
19. 20.
21. 22. !
23. 24.
25. 26. 27.

28. 29.
BI TP
320
13.2 Bi vn/Luyn tp
31.
30.
32. 33. 34.
35. 36. 37.
38.

II. Kh cha v om m
1. 2. 3. 4.
5. 6.
7. 8. 9. 11.
10.

12. 13. 14.
15. 16.
18. 19.
17.
21.
20.
22. - 23.

- 25.
24.

26.
III. Tp dch VitPhn:
1. Ngy xa c mt ngi n ng tham lam (). 2. V mun t c ( m.)
tin nn ng () i t lng ny n lng n v t thnh ph ny n thnh ph n
bng nga. 3. Mt ngy n, ng b c vo rng v th y mt h nc. 4.
gia h () c mt con s t gi. 5. N () c mt ci vng bng vng (genitive).
6. Ngi n ng () thy ngay tc khc ci vng eo v thm kht n. 7. Sau
s t ni vi ngi n ng kia: Ny Bn! Ti gi ri 8. Ti khng n g
n.) m
c. V s gii thot m ti b thc n (vic n) 9. V cng c (
) ci vng ny. 10. Ng i n ng n () bn

ti a bn (dative ca l
ngh nh sau: V vng m ti i t thnh ph ny n thnh ph n 11.
Nhng ti khng tm th y ni no vng. By gi ti tm c mt ci vng
bng vng. 12. ng ta () xu ng nga v () i n b. 13. Ni ng ta ()
nhn nc v () lo s. 14. S t () bn ni: ng s nc. Ti i n b. 15.
Sau s t () bn i n b. 16. Khi ngi kia () th y s t gn mnh th
ng ta () s. 17. Nhng s t n ngay ngi n ng tham lam.
(n.) nc, (n.) mt ong.
321
Bi th 13

xng)

Khi ti i vng quanh trong rng vo m th ti khng s.
BI TP
322
Bi th 14
14.1 T v
ng t

- (1)

- (1)
- (1)

- (1)
(4)

(1)
(1)
(1, 10) /

(1)
(caus.
= 10)
(1)

(1)
chy theo, ui theo

i mt, chy trn
chy i ch khc, chy i mt
gh ngang qua
ni gin
la, than th
i (trong mt phm vi)
mang, eo, gi cht, nhn ly
run
dy, ch gio
chu ng, gnh vc
hu, phc v
Danh t
(m.)
(m.)
(f.)
(n.)
(m.)
(m.)
(f.)
(n.)
(f.)
(m.)
(f.)
(m.)
(m.)
(n.)
(m.)
(n.)
(m.)
(m.)
bt cng bnh, phi php

con la
con la ci
b lng th
cy cung
s a gin
trng hc
cng c
thin nhin
ngi bo h, ngi h v
s bo v, h v
ngi th git
ng tin
vy, y phc
cp
lng cp
k th
m thanh
Bi th 14
(n.)
(n.)
(m.)
(m.)
quy nh, lut, bi lun vn

ng cc
thin ng
nguyn nhn, l do
Hnh dung t
ngho, bn hn
mu xm, mu khi
Ph t/Hu tr t
v sau , k t lc (dng tng thut)

c
khng cn nghi ng
thng, phn ln l
tu nghi
14.2 Bi vn/Luyn tp
I. Bi tp v optative
1.
2.
3.
4.
5.

7.
6.
8. 9.
10. 11. 12.

13.
II. Con la di b lng cp
1. 2. 3.
4. 5. 6.
7. 8.

9. 10.
11. (acc. sing.)
12. [ (instr.) + ] 13.
14. 15.
16. 17.
- 18.
19. (acc. sing. ca )
21.

20.
22. 23.
- 24.
BI TP
324
14.2 Bi vn/Luyn tp
25. 26.
27. 28.

29.

III. Tp dch VitPhn:
1. Mi ngy nhng ngi th git i n sng v git (ra) y phc trong nc .
2. Mt trong nhng ngi th git lc no cng lm m t tr a no . 3. M t
ngy n, anh ta () la ln: Mt con c su n 4. N n ti. Cc ngi hy n
y v cu ti! 5. Tt c th git nghe anh y v () i n anh y. 6. H ()
hi ngi th git: C su u? Chng ti cu Bn. 7. Ngi th git () bn
ci v () ni: y khng c c su. y () ch l mt tr a . 8. Nhng
ngi th git khc () ni gin v () li i. 9. Mt ngy n, khi c su () n
gn ch ca ngi th git th anh ta () l i la ln: 10. Mt c su n v n ti.
Cc ng hy n v cu ti. 11. Nhng ngi th git khc () nghe vic ny v
() ni: Anh y li lm mt tr a. 12. H khng n bo v anh y (
khng n v s bo v ca anh y). 13. C su n ngi th git.
(f.) vinh d, (m.) th git, (m.) ngi kht thc.
xng)

Nu ti thy c c gi p y th ti s vui lng

Nu bng nhin ti thy mt con cp trong rng th ti run s
325
Bi th 15
15.1 T v
ng t

- (1)
- (10)
- (1)

- (6)
(6)
t bit ngi (i vi acc.)

t bit ngi (i vi acc.)
ngha y: ly, nm (hi, gt, lm lt)
dy
ct t
Danh t
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(n.)
(n.)
(n.)
(n.)
(m.)
(m.)
(n.)
(m.)
(n.)
(n.)
(m.)
(n.)
(n.)
(m.)
(n.)
(f.)
(n.)
(m.)
(m.)
ngha y: mt mc ca cuc i, mt qung i

con chim ct
khonh khc, st-na
mt mnh, ming
bi ht
vin x, khong cch
ca, cng
khiu v
con qu
bi vn
bnh minh
ngi, loi ngi
tht
ming tht
veda (ph-)
gic ng
mu, k la, k gian
si, ch hoang
s nghe
s tn thn
ch, ni
bn tnh, bn cht
ging ni
Bi th 15
Hnh dung t
(adj.)
(adj.)
(adj.)
(adj.)
(adj.)
(adj.)
(adj.)
(adj.)
(adj.)
(adj.)
(adj.)
(adj.)
(adj.)
(adj.)
v song
vi bn cht nh th, c nh th
kht nc
nh, tng t, c nh
qu quyt, ranh mnh, lng gt
mi
vui, hi lng
i
vng li
anh hng
gi, lo
an tnh, tch tnh
gii nht
ti ngon, ngon ngt
Ph t
(adv.)
(adv.)
ti lui
trc y, u tin
15.2 Bi vn/Luyn tp
I. Vic hng ngy ca Gopla
1. 2. 3.
6.
4. 5.
7. 8.
9. 10.
11. 12. 13.
14.
15.
16. 17.
18.
19. 20.
21. 22. 23.
24. 25.
26. 27.
29. 30.
28.
31. 32.
BI TP
328
15.2 Bi vn/Luyn tp
33. 34.
II. Qu v ch rng
1.
2.
3. 4.
6.
5.
9.
7. 8.
10. 11.

12. 13. 14.
15. 16. 17.
18. 19.
20. 21.
22.
23. 24.
25.
III. Tp dch VitPhn

1. Mt ln n, mt nh tu kh hnh n nh Rma v ng ca. 2. ng ta
() gi m ca Rma v () xin th c n. 3. Sau khi nhn c thc n, ng ta
() li i ra ng. 4. Sau ng ta () ng i trong bng mt ca mt cy v ()
n thc n. 5. Sau , nh tu kh hnh () i vo r ng v () tm m t ch yn
lng. 6. Sau khi () th y mt cy p, ng ta () n ni y v () ng i di
cy. 7. Sau ng ta () t ng mt bi ca v () tn knh mt tri. 8. Sau khi ()
tn knh mt tri, ng ta () thc hin thin nh. 9. Ngay ngy , b ca Rma
() nh n ma ng v () g i ngi hu n. 10. Trong ma ng tt c u
lnh. Th nn ngi hy i vo r ng v mang nhng cnh cy v la, ng ta ()
ni nh th. 11. Ngi hu () ln nga, () khi hnh v () i vo r ng. 12.
Ni y, anh ta () th y nhiu cy v () xu ng nga. 13. Sau anh y () i
n mt cy v () c t nhng cnh cy. 14. Nh tu kh hnh thy s vic ny v
() ni gin. 15. ng ta () ngh r ng: Thm ch trong rng cng khng c s
yn lng v () nguyn ra ngi hu. 16. Sau , nh tu kh hnh () ri cnh
rng v () i ln ni. 17. Ni y, ng ta () thy mt gi-lam v () vui mng.
18. ng ta () b c vo gi-lam v () cho v thu th gi. 19. Thu th gi v
nh tu kh hnh () ngi xung t v () thc hin thin nh. 20. Gi y nh
tu kh hnh tm thy s tch tnh trong tm.
(f.) m, (f.) tu kh hnh, (m.) thu th gi.
329
Bi th 15

xng)

Lc ti ci mt ngi v th ti mun mt a con trai.
BI TP
330
Bi th 16
16.1 T v
ng t
(1)

(1)
(10) /

(4)

(4)

(1)
(1)
(10)
(caus. 10)
(1)

(1)

(1)

(1)

(1)
Danh t
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(f.)
(n.)
(n.)
(m.)
(f.)
(m.)
(f.)
(m.)
(m.)
theo, lm theo
la, rng
bo v, gn gi, ct du
chi a
hu dit, tan nt, tiu dit
t, rt, ri vo
chn, mang tri
tm, sn
gii thot
lan to, xut hin
cn nt
ma
hc
bun
khi vung, lp phng th
khch
con ong
s gip , phc v
ngi hu
thuc giai cp st--li (katriya), tc l ngi vng
tc v chin s
ng, hang
s bt b
li
rng
s cng quyt
ci ru
con gi
phn thng
ngi, loi ngi
Bi th 16
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(n.)
con chut
th gian, tri, t
tnh vng li
th sn
thn ngi
Ph t/Hnh dung t/Hu tr t

(adj.)
en
(postp. vi abl.)
pha ngoi, bn ngoi
(adv.)
ng, tt, chnh
(adv.)
ngy mai
16.2 Bi vn/Luyn tp
I. Bi tp
3.
1. 2.

4.
5. 6.
7.

8. 9.

10. 11.
12. 13.

15.
14.

17.
16.
19.
18.

20.
21. 22.
23. 24.
25. 26.
27. 28.

II. Bi tp cu quan h
Hy dch sang Vit vn v hy b sung nu cu trc vn cho php kt
cu quan h th hai vi danh t quan h nm v tr (cu) khc.
1.
2. 3.
4. 5.
6.
7. 8. 9.
BI TP
332
16.2 Bi vn/Luyn tp

11.
10.

12.
13.
14.
15.
16.
17.

18.
19.
20.
21. 22.
23. 24.
25. 26.
27.
28.

III. S t v chut nht
1. 2. 3.

4.

5.
6. 7.
8. 9.
10. 11.
12.
13.
14. 15.
16. 17.
18. 19.
20. 21. 22.
23. 24. 25.

IV. Tp dch VitPhn
1. Trong mt cnh rng c mt qu ni. 2. Mt con ch hoang s ng trong
hang ng ca qu ni. 3. Mt ngy n, n i ra khi hang v thc n v i loanh
quanh trong rng. 4. Ni y n thy mt con s t bc vo hang ca n (quan
h c). 5. Sau , ch hoang tr v hang v thy trc hang cc du tch (
nt.) ca chn ca s t. 6. Ch hoang suy ngh: N u s t trong hang th ti
khng bc vo hang. 7. Nu s t khng trong hang th ti b c vo n. 8. Ti
nhn ra s tht bng phng tin g? 9. Ch hoang tm ra m t phng tin v
ht to ( ): 10. hang ng! Khi ti tr v th Bn lc no cng g i ti
(). 11. V sao hm nay Bn khng gi ti? Hy gi ti! Nu khng ti i ch
333
Bi th 16
khc. 12. S t nghe nh th trong hang v suy ngh: N u ta khng gi

ch hoang th hn i ch khc. 14. Nhng nu ta gi ch hoang th hn bc vo
hang. Sau ta n tht hn. 15. Sau s t rng ln. Ch hoang nghe nh
vy v chy mt. 16. Nh th hn cu mnh sng ca hn.
V. Tp bin ho t hnh
Hy bin ho i danh t tad di ba ging, s kin & s.
VI. Tp chia ng t
Hy bin i cu bn di bng cch thay i hai ng t v ng bng ba s
v ba ngi xng (chia hai ng t di ba s v ba ngi xng)

Nu ti nhn c nhiu qu th ti s trao chng cho nhng a con trai ca
ti.
BI TP
334
Bi th 17
17.1 T v
ng t
(1)

(1)
(1)
(1)
(9)

(1)
(10)

(1)
(10)
(5)
nn, phi, xng ng (i vi infinitive)

xy ra
bc ra, xut hin
b n, nh chn bc n
nm bt, su tp
cn, nhai
bo v, bo h, nui ln
c ng
qut
c th, c kh nng
Danh t
(m.)
(m.)
(f.)
(n.)
(n.)
(f.)
(m.)
(f.)
(m.)
(m.)
(m.)
(n.)
(n.)
(m.)
(m.)
(n.)
(n.)
ngn chn ci
s thiu thn, khng c
mt mi
sa
tai nn
mi
c nh, n
con rui
con ch
vua ca by ch
lm ln, si m
th ch (b, nga, la), xe chuyn ch
ci qut
phng ng
con rn
bi ca tn thn
vin , cc
Ph t/Hnh dung t
(adj.)
t, nh
Bi th 17
(adj.)
(adj.)
(adj.)

xy ra (ppp ca ng t )
cht
c th, c kh nng
c, vi mc ch (l phn th hai ca
mt danh t trong mt hp t [compound])
hm sau
bn trn, pha trn
nh trc y
17.2 Bi vn/Luyn tp
I. Bi tp v infinitive

1. 2. 3.
4. 5.
6. 7.
8.
9.
11.
10.
12.
II. Vua ca by ch v con rn
3.
1. 2.
4. 5. 6.
7. 8.
9. 10.
11. 12.
13. 14.
15. 16.
17.
18. 19.
21.
20.

22.
23. 24.
25. 26.
27. 28.
29.
30.
31.

BI TP
336
17.2 Bi vn/Luyn tp
III. Con kh vi vai ngi hu
1. 2.
3.
4. 5. 6.

7.

8. 9. 10.
11.
12.
13.

14.
15.

16.

17. 18. 19.

20. 21.
22. 23.
.

IV.Tp dch VitPhn
1. Trong mt rng n c mt con qu. 2. Mt ln n, n kht nc v mun
ung nc. 3. N bay ti lui trong rng tm mt ci ao. 4. Nhng n
khng tm thy ch no mt ci ao. 5. Sau mt lc n th y mt ci bnh t
( m.) t mt khong cch v bay n ni y. 6. Khi con qu nhn vo bnh
t th trong ch c t nc. 7. V th m n khng th ung nc y c. 8.
Sau con qu ngh n mt phng tin. 9. cch mt khong cch trn
ng c nhiu cc ( n.) nh. 10. Con qu bt u mang nhng cc
n v qung chng vo bnh t. 11. Nh th nc dn dn i ln cao (dng
ln). 12. Khi nc i ln t i vin ( n.) ca bnh t th qu c th ung
nc. 13. Con qu ung mt t nc v hi lng. 14. Sau n bay n mt
cy, p xung (ngi xung) mt nhnh cy v hi lng.
V. Tp bin ho t hnh
(f.) con gi (m.) ngi
Hy bin ho cc danh t (f.) thin thn
thn (m.) k th.
337
Bi th 18
18.1 T v
ng t
(6)
(3)
(10)
ui i
a (passive dyate, c dng thay
dng passive ca yam a, trao)
bo v, bo h, nui ln
Danh t
(m.)
(n.)
(f.)
(f.)
(f.)
(f.)
(n.)
(m.)
(f.)
(m.)
s c gng
ng g cht cao
ngi hu n
phng ln
ng
con gi vua, cng cha
vng quc, quyn cai tr ca vua
mt ng
bn gi
ngi nu n, u bp
Ph t/Hnh dung t
(adj.)
(adj.)
(adj.)
(adj.)

gy
yu
mp
say m, tham dc
theo, theo nh, nh
chc chn
t ch ny, t lc ny, th nn, v vy
18.2 Bi vn/Luyn tp
I. Cuc sng ca mt ng vua
1. 2. 3.
5.
4.
6.
7. 8. 9.
Bi th 18
10. 11. 12.

13. 14. 15.

17. 18.
16.
19. 20.

21. 22.

23.
24. 25. 26.

27. 28.

29.
II. Con la di b lng cp (phin bn 2.)
1. 2. 3.
4. 5.
6. 7. 8.
9. 10.
12.
11.
13. 14. 15.

16.
17.
19. 20.
18.

III.Tp dch VitPhn. Nu c th th nn dng dng th ng.
1. Trong rng n c mt cy. 2. C hai con qu sng trn cy ny. 3. Trong
bng ( n.) ca cy cng c mt con rn sng. 4. Mt ngy n con rn i
ra khi bng cy v n con ( m.) ca hai con qu. 5. Hai con qu rt bun.
6. Chng ngh n mt phng tin bo v nhng a con. 7. V th chng
i n ngi bn, con ch hoang v h i anh ta v phng tin. 8. Ch hoang
ni: Hai bn hy i n thnh ph, hy ly mt vt trang sc ( n.) ca
mt ngi giu ( m.) v qung n vo hang ca con rn. 9. Sau cc ngi
ca ngi giu i tm v t trang sc v git con rn. 10. Sau mt con qu i
n thnh ph v thy bn sng a con gi ca mt nh giu. 11. Ngi con
gi ny t m ( lm mt s tm) sng. 12. Nhng vt n trang ca c
bn b sng. 13. Ngay lp tc, qu ly mt n trang, mang n cy v vt vo
hang ca con rn. 14. Khi nhng ngi hu n thy vic ny h chy theo
qu n cy. 15. H thy n trang gn ch con rn, git rn v ly li vt
n trang. 16. Hai con qu bo v con nh th y.
BI TP
340
Bi th 19
19.1 T v
ng t

(1)
(1)

(1)

(1)
(8)
Danh t
(m.)
(f.)
(n.)
(m.)
(n.)
(m.)
(n.)
(m.)
(m.)
(m.)
(n.)
(m.)
(m.)
(n.)
(m.)
(n.)
(m.)
(m.)
(m.)
(n.)
i mt, i ch khc
nng ln, y ln, ko ln
sng
tr v
nhn ly, tip nhn
bt sinh, khng c sinh ra. Bit danh
ca Brahman; con d c
tn mt thnh ph, ni sinh ca Rma
li mi n, li gi ra trnh
l tai
bi th
con ch
t m, s thch th
mt by, mt i
tn trm
con th ui di, sng theo by, rt
khn
cuc du hnh
gnh nng
k ngu si
mu
cy gy
ci sng
ngi thuc cp th t (thp nht) trong
x hi n
thn (cy), vai
tn trm
ci r, s ch diu
Bi th 19
Ph t/Nghi vn phn t/S t

(adj.)
(adj.)
(adj.)
(adj.)

kinh khng
nh th ny y, vi bn cht ny
bt hnh, kh no
kit lc
t mc ch ny
ngoi(postp. vi acc.)
19.2 Bi vn/Luyn tp
I. Bi tp v phn t
Hy xc nh vi bng gc ng t v ppp h thuc nhng ppp trong bi tp.
ppp
ppp
-
(1)
(6)
(10)
(6)
(4)
bay ln, xut

hin,
hnh
thnh
dy
utpanna
(1)
nu
pakva
upadia
(1)
c, hc, tng
pahita
k chuyn, ni
tn knh
patita
pta
pjita
(1)
gata
gi
preita
(1)
ht
gta
hi
pa
(1)
ngi
ghrta
i l ng vng
bhrnta
(10)
(10)
(4)
t duy
cintita
(1)
(1)
(10)
- (caus. =
10)
(6)
(1/4)
/
(4)
t, rt, ri vo
ni gin
kathita
ktta
kruddha
suy ngh, cho

rng
mata
trm
corita
jta
(6)
(1)
cht
mta
yata
jita
tua
(1)
(1)
cu xin
hi lng
(1)
bng qua
tra
(1)
(1)
x b,
khc
cn, nhai
tyakta
(1)
daa
dagdha
datta
(2)
(1)
(1)
(1)
(4)
(1)
(1)
(3)
BI TP
ct t
sinh khi, pht

sinh
thng
t, chy
a
342
ung
trao, a
bo v, bo
h, cu
ln
ln,
trng thnh
nhn c,
t c
ni
sng, tr, ng
ca ngi
ycita
rakita
rha
labdha
ukta
uita
asta
19.2 Bi vn/Luyn tp
(4)
(1)
(1)
thy, nhn
(4)
hu dit, tan
nt, tiu dit
dn, dt, tri
(thi gian)
nhy, khiu
v
(1)
(4)
chy
cho hi, tn
knh
mt
naa
(4)
(1)

(6,1)
,
(1)
ng
sthita
nta
(1)
ly i, nm
ly, cp ot
hta
da
dhvita
nata
ngi
to tc, to,
qung, phng
rnta
sanna
sa
ntta
A. ng t cp vt
4.
1. 2.
3.
6. 7.
5.
8.
9.
10.
11.
12. 13.

15. 16.
14.
17.
18. 19.
21. 22.
20.
23.
24.
B. ng t bt cp vt v ng t ch s chuyn ng
1. 2. 3. (
5. 6.
) 4.
8. 9. 10.
7.
12. 13.
11.

14.
15.
II. B-la-mn v l trm
1. 2. 3.
4.
5.
6. 7. 8.
9. 10.
11. 12. 13.
14. 15. 16.
17. 18. 19.
(1. pers. dual instr.) 20.
(instr.) 21.
24.
22. 23.
343
Bi th 19
25.
26.
27. 28.
29. 30.
31. 32. 33.

III. B-la-mn v con Mungo
3.
1. 2.
4. 5.
7.

6.
8. 9. 10.
11. 12.

13.
14.
15. 16.

17.
18.
19. 20.
21. 22.
23. 24.

25.
26. 27.
28.
IV. Tp dch VitPhn. Nu c th, hy dng qu kh phn t.

1. C mt B-la-mn sng trong mt cnh rng n. 2. Mt ngy n, ng ta i
vo lng, nhn mt con d v tr v rng. 3. Khi ng ta mang con d trn
lng trong rng th ba tn la bp ( m.) thy ng ta. 4. Bn chng mong
mun t c con d v suy ngh mt k/phng tin. a th nht ( m.)
bc ra ng v cho hi B-la-mn: 6. B-la-mn! ng mang con ch
trn lng v mc ch g vy? 7. B-la-mn tr li: thng ngc! y khng
phi l con ch, y l con d m! 8. Bng nhin a la bp th hai ()
n v ni vi B-la-mn: 9. V sao ng li vc mt con ch? 10. B-la-mn
p: Ngi khng thy sao? y l mt con d!. 11. Khi B-la-mn l i i
trn ng th tn la th ba () n v cng ni nh vy. 12. V sau ,
B-la-mn cho rng con d ca mnh l con ch. 13. ng ta v t n xung t
v i v nh. 14. Ba k la bp vui mng, nu con d v n n.
BI TP
344
Bi th 20
20.1 T v
ng t
(1)
(caus. = 10)
(1)
c mt
t, (st ngha: khin/lm cho ng)
mm ci, mt
Danh t
(f.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(n.)
(m.)
(m.)
(n.)
(m.)
(f.)
(m.)
(m.)
(f.)
tn mt min t
nh t
s tranh ci, bt ng, tranh chp
mt trng
s tn knh
tn
quyt on, li phn
cnh tay
cung in
i vng
s e thn
tranh ci
l kt hn, m ci
hi hp, cuc hp
Hnh dung t/Hu tr t

(adj.)
(adj.)
(adj.)
(adj.)
vi lng thng hi
th hai
th nht
k c, tuyt diu
trc (postp. i vi genitive)
d!
hai phn, hai loi
tng i
chc chn
Bi th 20
20.2 Bi vn/Luyn tp
I. Rma v St
1. 2.
3.
4. 5. ? 6.
? 7.
8. ? 9.
10. ? 11.
12.
? 13.
15.
14.

16. 17. 18.
20.
19.
? 21.
22.
23. 24.

25. 26.

27. 28. ? 29.
30. ? 31.

32. 33.
34.
II. S thm nh ca vua
2.
1.
3. 4.
5. 6.

7.

9.
8.
10.
11.
12. 13.

14.

16. 17.
15.
18.
19.

III. Tp dch VitPhn
1. Trong mt thnh ph no c m t ngi trai tr () vi tn ravaa
sng. 2. Thn ph v thn mu ca anh gi v m ( ). 3. H cng khng
c kh nng i (chy). 4. Mc d vy h cng mong mun lm mt chuyn
hnh hng. 5. Chnh v v y m ravaa vc hai ngi trn vai bng mt n gnh
BI TP
348
20.2 Bi vn/Luyn tp
( f.). 6. Khi h mt nhoi trong rng th ravaa i n mt ci h

ly nc. 7. Ngay lc mt ng vua vi tn Daaratha sn mt con hu trong
rng. 8. ravaa b mi tn ca ng ta bn trng ( ppp ca [4] ) 9.
Daaratha i n ngi b trng tn v hi: 10. Chng trai tr kia! Bn l ai?
Mt ti li c ti gy nn (lm). 11. ravaa k: Thn ph thn mu ti
gi ri. 12. Hai ngi khng c kh nng i (chy). C hai u rt kht. ng hy
mang nc n cho h. 13. Sau anh ta ch t. Daaratha mang nc n cho
thn ph thn mu ca ravaa v k v ci cht (acc.) ca a con trai. 14. Khi
nghe c s vic ny h khng ung nc. 15. H nguyn ra: Ngi cng
s cht v cht v s xa la ( m.) con trai (gen.) ca Ngi. 16. Sau khi ni
nh th, h trt (a) hi th (acc. plur. ca m.)
349
Bi th 21
21.1 T v
ng t
(10)

(1)

(4)
(1)

(1)

(1)

(6)
(1)

(1)
tn knh
tnh thc
sinh,
nui dng
rt, mt
vui thch, thng thc
ph hu, cp ot
qun
phung ph, chi ph
Danh t
(f.)
(m.)
(n.)
(n.)
(n.)
(n.)
(f.)
(m.)
(m.)
(m.)
(n.)
(n.)
(f.)
(m.)
(m.)
(f.)
(n.)
khng vinh d, nhc nh

dy ni
ngh thut bn cung, cung, tn
s n
k sinh nhai, phng tin sinh sng
sc kho
tp lu
ci ngc, ch bng bn trong
ngi giu, ph ng
con mo
gc, ngun gc
thn, sc, v p
lc
li nguyn
con nh ca loi th
qun i
bn cht, bn tnh, tnh cht
Ph t/Hnh dung t
(adj.)
(adj.)
k n
giu
Bi th 21
(adj.)
nguyn l, bn cht l
trc (postp. i vi genitive)
mau, khng lu sau
vn cn
lu
21.2 Bi vn/Luyn tp
I. Bi tp v thi v lai
1. 2. 3.
4. 5. 6.
7. 8.
9. 10. 11.
12. 13. 14.
15.
16.
17. 18.
19.

II. Mng ban ngy ca B-la-mn ngho
1. 2. 3.
4. 5.

7.
6.
8. 9.
10. 11. 12.
13.
14. 15. 16.

17. 18. 19.
20. 21.

III. Tr gi v chut con
1. 2. 3.
4.

5.
6. 7.
8.
9. 10.

11.
12. 13. 14.
BI TP
352
21.2 Bi vn/Luyn tp

15.
16. 17.
18. 19.
20. 21.
22.
23.
24. 25.
26. 27.
28. 29.
30.

31. 32.

33.
353
Bi th 22
22.1 T v
ng t

(6)

(1)
(10)
(10,
caus.)
(8)
(1,10) /

(1)

(1)

(1)
(10)

(1)

(1)
(10)

(1)
(10)
ra lnh
c gng
pht
git, ra
cho hi
t vo (i vi loc.)
i ra, xut hin
cn nt
qun l, canh chng
hnh h
thc dy
a, trao, mi
lan rng
cu xin
tm (cho ai)
Danh t
(m.)
(n.)
(n.)
(m.)
(n.)
(f.)
(m.)
(f.)
(f.)
(m.)
(f.)
(m.)
(n.)
(m.)
(m.)
ti en
rng, a-lan-nh
ci t
tc, bm
ci kh
cn i
k c
s lo ngh
bui ti
giu
qu quyt, chp nhn
s c gng
ci dng, ci li
con mo
nim tin, tn tm
Bi th 22
(m.)
bui ti
Ph t/Hnh dung t/Nhn u t (interjection)

(adj.)
chm chp, mt mi
|| ni gin
(adj.)
ppp ca (4)
(adj.)
c ln nh, c to nh (nom. sing. )
(adj.)
sch, thanh tnh

v tip theo nh th, sau ny
(adv.)
trong phm vi, bn trong ca
(adv.)
(adv.)
by gi y
hon ton, ton phn

ngy v m

chc chn
Ny anh bn!
22.2 Bi vn/Luyn tp
I. Bi tp v gerund

2.
1.
3.
4. 5. 6. 7.
8.
9.
10. 11. 12.
13. 14.

15.
16.
17.
II. Ngi tu kh hnh v ci kh
1. 2. 3.
4. 5.
6. 7.
8. 9.
11.
10.
12. 13.
14.

15.
16. 17. 18.

19. 20.
21.

BI TP
356
22.2 Bi vn/Luyn tp
22.
23.
24.
25.
26. 27.

28.
29. 30.
31. 32. 33.
III. S t v mo
1. 2.

3. 4.
5. 6. 7.
8.
9. 10. 11.
12. 13.
14.
15.
16. 17.
18. 19.
20.
21.

22. 23. 24.
25.
26.

28.
27.
29. 30.
31. 32.
33. 34.
35. 36.
37. 38.
39. 40.

41. 42.
43. 44.
45. 46.
49.
47. 48.
51.

50.
52.
357
Bi th 23
23.1 T v
ng t
(10)
(1)

(4)

(6)
(10)
(10)

(1)
(1)

(6)
(1/4)

Danh t
(n.)
(m.)
(n.)
(n.)
(m.)
(n.)
(m.)
(n.)
(n.)
(m.)
(f.)
(n.)
(f.)
(m.)
(n.)
(f.)
(f.)
(n.)
(n.)
(n.)
che y, che du
ngi, ngi xung
chiu sng, rc r
qung i, qung xung, vt vo
cho bit, bo co
lm cho s
tr li
nhm mt
e thn
b lm ri lon
khng tht, phi chn tht
quan, b trng
s bt kh, khng th
s gi di, khng tht th
a-tu-la
xng
khng bin
v kh
mnh cn, sinh kh
s s dng, ci dng
o ngha th, mt th loi sch Veda
phng tin sinh nhai, k sng
bnh minh
mc s, o s
lng phng khong, tm rng ri
lng thng hi, ng cm
tr chi, chi
bi ca, s ca ht
ting vo ve
cuc sng, cuc i
Bi th 23
(n.)
(n.)
(n.)
(n.)
(m.)
nh sng
kh tu, kh hnh
rng ngi tu kh hnh
ti tm, en ti
ci cn
bng long, sng rc r
cy cung
s tn knh
ch tr, ch
bng tin, bng bo co
mt
s hnh h
tn khc ca Brahma
ng ti cao
tm, tr, t duy
khc lc, than th
kim cng ch
vi kim cng ch l v kh
con b, bn yu qu! (dng voc.)
thng gia
ting ni, li ni
thn Viu, ch c tr ca thn Viu
tn ca mt loi la-st
s bo v
ci u
, khi
con diu hu
tam-ma-a, nh
ci un
h, ao
thnh tu
s gip
bit danh ca Viu

(adj.)
(adj.)
ln (m thanh), xuyn sut

c gi tr
(n.)
(n.)
(f.)
(n.)
(n.)
(n.)
(m.)
(n.)
(n.)
(n.)
(m.)
(m.)
(n.)
(n.)
(m.)
(n.)
(m.)
(m.)
(f.)
(m.)
(m.)
(n.)
(n.)
(f.)
(m.)
(m.)
(f.)
(n.)
BI TP
360
23.2 Bi vn/Luyn tp
(adj.)
(adj.)
(adj.)
(adj.)
(adv.)
d thng, d mn
lo ngh
lu di, bn b
c mt, hin din
di s hin din ca (i vi gen.)
23.2 Bi vn/Luyn tp
I. Luyn dch
1. 2. 3.
4. 5. 6.

7. 8. 9.

10. 11.
12.
II. Tm lng cao thng ca tr gi Dadhci
2.
1.
3.
4.
5.
6.
7. 8.
9.

10.

11. 12.
13. 14.
15.
16. 17.
18. 19.
21.
20.
22.
24.
23.
25.

(imper 2. pers. pl.) 26. 27.
28.

29. 30.

III. Con trai ca thng nhn v ng nh giu

1. 2.
3.
4.

361
Bi th 23
6. 7.
5.

8. 9.

11. (= )
10.
12. 13.
14. 15. 16.
17.
18.
21.
19. 20.
22.
23.

24.
25.
26. 27.
28. 29.
31.
30.
32. 33.
34. 35.
36. 37.
38. 39.
40. 41.
42. 43. 44.
45. 46.

47.

48. 49.

50. 51.
52. 53.
BI TP
362
Bi th 24
24.1 T v
ng t

(6)

(1)

- (1)
(3)

(1)
(10)

- (1)

- (1)
-- (10)
Danh t
(n.)
(m.)
(n.)
(n.)
(n.)
(m.)
(n.)
(m.)
(m.)
(f.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(f.)
(m.)
(m.)
(m.)
ci, tho (qun o, n trang)

quy y, nng ta
ko ra, ko ln
a (passive dyate, c dng thay
dng passive ca yam a, trao)
ln xung, i su vo, chm
nghin cu, tm ra
i ra
chy mt
git hi
trng
ngi ng u (ca mt b, cc,
cha)
khng n, nhn n
con, hu bi
trang sc, n trang
ci c
bng cy
kho cha
k chn b
m chim
ci t,
bn, vng ly
du khch
du khch
k gian, k la o
tham dc, tham i
mi quan h tnh i
nghi, nghi ng
k la ngi
Bi th 24
(f.)
(m.)
Ph t/hnh dung t
ging
bn
khng th, thiu kh nng
ln nh th, rng nh th, nhiu nh
th
ngho nn, yu km
giu
c c, hp l
cng mnh
ln
tin tng (ppp ca -)
au bun
tham lam (ppp ca )
cui cng, chung cuc
chm
24.2 Bi vn/Luyn tp
I. B v ca ngi chn b
1. 2. 3.
4. 5. 6.

7.
9.
8.
10. 11.
12. 13.
14. 15.
16. 17.
19. 20.
18.
21. 22.
24.
23.
II. V chng qu v con rn
2. 3.
1.

4.
5.
6. 7.
8. 9.
BI TP
364
24.2 Bi vn/Luyn tp

10.
11. 12.
13.
14.
15.
16. 17.
18. 19.
20. 21.

23.

22.

24.
25.
26. 27.

28.

III. Du khch tham lam v cp

1.
2.
3. 4. 5.
6. 7.

8.
11.
9.
10.
13.
12.
14.

15. 16. 17. 18.
20.
19.
21. 22.
23. 24.
25. 26.

27.
29.
28.

30.
31. 32. 33.
34. 35.
36. 37.
38.

39. 40.
365
Bi th 25
25.1 T v
ng t
(1)
(10)
(10)
(10)

(1)

(1)
(10)
,
(10)

(4)
(10)
Danh t
(m.)
(m.)
(m.)
(n.)
(n.)
(f.)
(n.)
(n.)
(n.)
(f.)
(n.)
(n.)
(n.)
(m.)
(m.)
(m.)
(n.)
(f.)
ly mt, chim ot
khin ngi mang n
lm hi lng, lm cho vui
lm y, lm toi nguyn
sng chi, chiu sng
cho hi, ci mnh cho
khin cho bc vo
xut hin
chn, la, cu hn
hi lng, va
trn an, an i
con ng, chuyn i, hnh trnh
ng, t mnh, ci ta
vng
nghi l, hnh ng
c b, con gi
may mn, thin lnh
b lng th
tn, danh hiu
s kht nc
ti sinh
tro
vin ngc, ngc ma-ni
ci u, nh im
vua
mong mun, = cho php ngi
khc c nguyn
vt
phng
Bi th 25
(m.)
(n.)
hiu khch, ho tm, tip n, chiu i

ch s t ngi, ngai vua
Ph t/hnh dung t
cao nht, ti thng

hin tht, tht s
c mu vng, thuc v vng (kim)
tht s l
25.2 Bi vn/Luyn tp
I. Luyn dch
1. 2. 3. 4.
5. (pass.
opt.) 6. 7.

8. 9.
10. 11. 12.
13. 14.
II. Vua Mahdsa tham lam

1. 2. 3.
4.
5.
6. 7.
8.

10. 11.
9.
13. 14.
12.
15. 16.

17.
18.
20.
19.
21. 22.

23.
24.
25.
26.
28.

27.
29. 30.

31.
32.

33. 34.

35.
37.
38.
36.
BI TP
368
25.2 Bi vn/Luyn tp
39.
40.

41. 42.
43.
44. 45.

369
Bi th 26
26.1 T v
ng t

- (4)

- (1)
(1)

(1)
- (1/4)
/
(9) /

(1)
(1)
Danh t
(n.)
(f.)
(n.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(f.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
hc
bay ln, xut hin, hnh thnh
n gn, t c, thnh t
thm ving
i lng vng
ha
la to, ht ln
mm ci, mt
bt nh, s khng hai
s cho php
s n, hi t
thy dy o, o s
ngi lm
tn ca dn sng b bin Malabar
ting la, ting ht
c nh, ng ch nh
ci chn
ngi thng
ngi kh tu, ngi kh hnh
ngi a, th ch
con gi
ngi bn cung
c su
chu ni/ngoi
s quyt nh
ngi dn u
chim
du tng
cha
s ci mnh xung cho
Bi th 26
(f.)
(m.)
(m.)
(n.)
(f.)
(m.)
(n.)
(m.)
(m.)
(f.)
(m.)
(m.)
(n.)
(f.)
(m.)
(m.)
(m.)
(f.)
Ph t/Hnh dung t
nguyn vng
mi tn
hp nht vi Brahman, th nhp B.
thnh kinh ca trng phi Vednta
bhagavadgt, Ch tn ca
ngi chng
bnh gii, lun gii
em trai
b trng
m
Du-gi s
ngi bo h, ngi h v
nm, cn ma
khoa hc, minh, s hiu bit
kt thc ca Veda, tn ca mt h
thng trit hc n
t khc, thot li
lun hi, vng sinh t
ch/em gi
bt buc, (vi instr.) buc phi
32
giu
mnh, c sc
thuc v phn chnh
hnh phc
khp ni
ln (m thanh), n
26.2 Bi vn/Luyn tp
I. Tp dch

3.
1. 2.
5. 6.
4.
7. 8.

9.
10. 11. 12.
BI TP
372
26.2 Bi vn/Luyn tp
13. 14.
15. 16.
17. 18.
19.
20. 21.
22.
II. Thnh akara (r akarcrya)
1. 2. 3.
4.

5.
6. 7.
8. 9.

10. 11. 12.
13.
15. 16.

14.
( imper. 2. pers. sing. ca ) 17.

18. 19.
20.

21. 22.
23. 24.
25.
27.
26.

373
Bi th 27
27.1 T v
ng t

- (1)
(1)
(10)
(10)
(10)

(1)
(7)
(8)
(denominative = 10)
(denominative = 10)
(10)
(10)
sng dy
c mt
lm cho sng
t la, nhm la
cho ung, a cho ung
tr v
dng, s dng
lm thnh tro
tham vn
trn
ghi ch, nh du
n tung, x ra
Danh t
(n.)
(m.)
(n.)
(f.)
(n.)
(n.)
(m.)
(m.)
(f.)
(m.)
(n.)
(n.)
(m.)
(n.)
(f.)
(m.)
(f.)
(f.)
s ging dy
c ch chp tay li cho (hip chng)
nc bt t, cam l
lo u, lo s
bng
vn nh, vn cy
tn ring, con ca Bhaspati
v sao, tai sao, t u?
tn ring n gii
l cy
lm sng, tip hi
thnh ph
ng p nhng hnh ng th nghch
s dng, cch s dng
vui v, cm tnh
tn mt v thn
em gi
s, s s hi
Bi th 27
(n.)
(m.)
(m.)
ru, cht lm say

tn khc ca Soma, tn ca mt thin
thn
ngi lnh = yodha
bt t
sn lng gip
mt mnh, n c
hon ton tp trung vo (i vi loc.)
khn, c tr
thch hp, tng thch, c kh nng
c kh nng, c th
rt, cc k
mt mnh, ch c, ton vn
rt, mnh lit
mong mi, kht khao
27.2 Bi vn/Luyn tp
I. Thut lm ngi cht sng li

3.
1.
2.

6.
4.
5.
7.
8. 9.
10.
11.
13.
12.

14.

16.

15.

17. 18.

19. 20.
21.

22.
23.

24.
26.
27.
25.
28. 29.
30.

31. 32.
35.

33. 34.
BI TP
376
27.2 Bi vn/Luyn tp
37.
36.

38. 39.
41.
40.

42.

44.
43.
45.

46.
47.
48.

49.

50.
51.

52.
53.
54.
55. 56.
57. 58.
59.

60.
377
Bi th 28
28.1 T v
ng t
- (1) -

(1)
bc xung, ging trn, h th (vi t

cch mt ngi cu )
run, lm run
Danh t
(n.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
nhn eo ngn tay

du khch
s c gng
s thnh t
lc th
Hnh dung t/S t
hay nht, tt nht

y, c lm y, hon tt, qu hn
(ppp ca )
ni
mt (1)
hai
ba
bn
nm
su
by
tm
chn
10
28.2 Bi vn/Luyn tp
I. Hy dch nhng cu sau v xc nh chng thuc loi hp t no
1. 2. 3.

5.
4.
6. 7.
Bi th 28
10.
8. 9.
11.

12.
13. 14. 15.
16. 17.
18.

19. 20.

22. 23.
21.
24.

25.
26. 27.
29. 30.
28.

Ghi ch: 1. [] = (acc.-Tatp.); 2. [ ] = (instr.-tatp); 3.

= (dat.-tatp.); 4. = (gen.-tatp.); 5. =
(dvigu-karm); 6. = (karm); 7. [] = (instr.-tatp); 8.
= (gen.-tatp.); 9. = (gen.-tatp); 10. =
(dvigu-karm); 11. [] = (acc.-tatp.); 12. = (karm); 13.
= (dat.-tatp.); 14. = (gen.-tatp.); 15. [] =
(acc.-tatp.); 16. = (karm.); 17. [] = (instr.-tatp.); 18.
= (dat-tatp. + gen.-tatp.); 19. = (gen-tatp.); 20.
= (loc.-tatp.); 21. = (acc. tatp.); 22. = (karm); 23. =
(dat.-tatp.); 24. = (gen.-tatp.); 25. [] = (loc.-tatp.); 26.
= (karm.); 27. [] = (abl.-tatp.); 28. [] =
(instr.-tatp.); 29. = (abl.-tatp.); 30. [] = (loc.tatp.)
BI TP
380
Bi th 29
29.1 T v
ng t
(10)

(1)
(10)
(1)

(4)
(10)

(1)
--
(1)
m, tnh
ko ra, li ra
gi li
vui
tan r, bin mt
chn, chn la; cu hn
trng thnh
gi t li, triu tp
Danh t
(m.)
(m.)
(n.)
(m.)
(m.)
(m.)
(n.)
(n.)
(n.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(n.)
(f.)
(n.)
(m.)
(m., plural)
(f.)
(n.)
(f.)
(n.)
ngn tay ci
s tm kim
s chim ot, ly i
tn mt v vua
ch hai chn tro khi ngi xp bng
nhn i khng n
l cng t cho ngi cht
nh sng mt, con mt
s bn
s sng
thn th
tn vua
tn ca mt i
bn, mt pha
hu th, hu bi ( v hu bi m)
a (qu kt hn)
li lm, khng ch
tn ca mt chng tc
kch thc, b rng
chn la (chng)
au n, s tuyn truyn
li nguyn, li th
Bi th 29
(m, Pl)
(m.)
(f.)
(m.)
(f.)
tn ca mt chng tc ( Jaipur)
b chng
s hi lng
tn ring, con trai ca vua Dyumatsena
tn con gi, tn ca mt bi ca, tn ca
mt n thn
khng con
cui
c mun
kit lc
hp hi sp cht
c c
sng rc
sng, tr
c chn
100
1000

th ba

th hai
lun lun

sau
th nht, u tin
mt nm na

mt ln, khi xa
Lu : Th t danh t pati (m.) ngi chng c cch bin ho bt quy tc. Instr.
sing. paty, dat. sing. patye, gen. sing. patyu, abl. sing. patyu, loc. sing. patyau.
Phn cn li hp quy tc nh agni (m.)
29.2 Bi vn/Luyn tp
I.
1. 2.
4.
3.
5.
6. (ppa ca )
BI TP
382
29.2 Bi vn/Luyn tp
7.

8.
9.

10.
12.
11.
13. 14.
15.

16.
17. 18.
19.

20.
22.
21.
23.
24.
25.
26. 27.
28.

29.
30.
31.
32. !
33.
34.
35. 36.
37.

38.

39.

40.

41. 42. 43.

Ghi ch: 7. = Bahuv. , ngi thc hin mt cuc hnh hng (
ngi m mt cuc hnh hng c thc hin); 9. = Bahuv. ca ,
ngi mt mt/c mt b hu; 10. = Bahuv. , ngi b ot vng
quc; 17. = Bahuv. , bi ngi y m tt c nhng b-la-mn
c gi li; 24. = Bahuv. , ngi kit lc; 28. =
Bahuv. ngi chng, ngi c thn yu/m thn ca ngi y yu; 29.
= Bahuv. mt
ngi m ho quang sng rc nh mt tri; 31.
= Bahuv. linh hn m ln ca n
nh ngn ci; 37. = Bahuv. , ngi khng c con trai
383
Bi th 30
30.1 T v
ng t
- (10)
- (1)
(10)

(1)
ly ra
trao cho, dng n
trang tr
n
Danh t
(f.)
(n.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
(n.)
(n.)
(m.)
(n.)
(n.)
(f.)
(f.)
nim mong mun

go, cm
ci c
tc
thanh kim, gm
tn ring (ngi c tri cho)
hoa sen
con cng
s im lng, khng ni
vinh d, danh ting
mu
gii lut, thi quen
ru
li ha, hip c
ci h, ci hp
PPP ca , ko i
mu xanh
bun, c vic phi lo
t
30.2 Bi vn/Luyn tp
I. Hy dch v xc nh hp t trong nhng cu sau.
1. 2.
3. 4. 5.
Bi th 30
8.
6. 7.
9. 10.
11.
12.
13. 14.
: 15.
16. 17.
18. 19.
20. 21.
23.
24.
22.
25. 26.
27. 28.

29. 30.
31.
32.
33.
34. 35. 36.
38.
37.
Ghi ch: 1. [] = mu-ni, ngi c/gi gii tnh khu (bahuvr.); 2. =

ngi th sn, ngi i vo rng (acc.-tatp.); 3. [ ] = ng vua, ngi
khng c ngi k tha/con (bahuvr.); 4. = gn ni (avy.); 5. [] =
con nga m qua n chic xe c ko (bahuvr.); 6. = mu-ni, ngi
n khng kh ( sng); 7. [] = mu-ni, ngi c b ru di (bahuvr.); 8.
[] = a b b ng nh (instr.-tatp.); 9. [] =
ngi anh hng m qua ng ta mt ci chy c phng (bahuvr.); 10.
= nga, b v la (dvan.);
11. = c b c cp mt ging nh hoa sen (bahuvr.); 12.
= cnh lng khng c b-la-mn trong (bahuvr.); 13. =
nhng chic l ri vo gi ng (loc.-tatp.); 14. = vi tham dc (avy.);
15. = a b m c a mt quyn sch (bahuvr.); 16. =
ng vua c danh ting ln (bahuvr.); 17. = cu b c
thi quen tm (bahuvr.); 18. = tng ng vi nhng bi lun dy/ nh lun (avy.); 19.
= b-la-mn c con trai ngoan (bahuvr.); 20. = con chim ct v con cng; 21.
= ci ni m t cm c ly ra (bahuvr.); 22. =
cuc chin ca ch thin v a-tu-la (dvan. + gen.-tatp.); 23. =
c b c gng mt bun (bahuvr.); 24. = cu b c tn
Devadatta (bahuvr.); 25. = b-la-mn vi b v bn cnh (bahuvr.); 26. =
mu-ni, ngi thiu dc (bahuvr.); 27. n l n v nam (dvan.); 28. =
cnh lng m t mi ngi ra i (bahuvr.); 29. = (dvan.)
= thin thn c ba u (bahuvr.); 30. = thnh ph m s chinh
phc n gian nan (bahuvr.); 31. [] = thin thn m c cng t mt con
th (bahuvr.); 32. = qu v hoa (dvan.); 33. = ng
BI TP
386
30.2 Bi vn/Luyn tp
vua m li ha ca ng l s tht (bahuvr.); 34. = chin s, ngi c
thanh gm trn tay (bahuvr.); 35. = nhng c gi c trang im
vi tt c nhng n trang (karm. + instr.-tatp.); 36. = ngc ma-ni m
mu ca n nh mt hoa sen (bahuvr.); 37. = cnh lng m nhng ngi
n ng trong anh hng (bahuvr.); 38. = thnh ph m trong c nhiu
ngi (bahuvr.).
II. Hy dch sang Phn ng. Nhng cu in nghing hoc cu quan h nn

c thay th bng hp t.
1. ng vua vi tn l Daaratha i vo thnh ph. 2. Thy gio vi mt quyn
sch trn tay c cu chuyn ca cc v vua v chin s. 3. Du-gi s ngi
trong bng rm ca nhng cy ln ca (trong) rng. 4. Ngi m c tc di l
ngi dn u ca cc chin s. 5. Nhng ngi n b m khng con c mong
mt a con trai. 6. V ca vua i vi nhng c hu vo rng. 7. Thin h ca ngi
ng vua, ngi c b trng bn cnh. 8. B m gi a con m c tng mt
mn qu. 9. Ngi chin s ch t u ca v vua ca bn gic bng mt thanh
gm. 10. t nc c bo v bi ng vua m con ng ta l Rma . 11. Hai
ngi Rma v St i vo rng v thy s t, voi, cp v si lang. 12.
Nhng ngi n b b b bi nhng ngi chng ch i ma ma. 13. i
vng sn trong i lm mt i h. 14. Cc a b chi a vi con trai ca s
gi ca v vua trong vn. 15. Nhng chin s b vua git u l nhng ngi
khng cn u. 16. V ni lo trc bn gic nn ngi ta chy ra khi thnh ph
nh. 17. Thin h nghe li ni gin d ca v vua gi nua. 18. ch c nhiu thp
miu nhiu b-la-mn c tr. 19. Ngi m c t duy c kim sot s t c
gii thot. 20. Thp-b (iva) l thin thn c c mu xanh dng.
387
Bi th 31
31.1 Tc phm rrmodantam
K t bi tp ny, tc phm rrmodantam (rrma + udantam) s c ly lm
vn bn chnh sinh vin dng hc th vn vn. rrmodantam l mt bi vn
n gin theo th vn vn loka, tm tt trong 200 cu k by chng ca trng
s thi Rmyaa. rrmodantam rt c chung ti Nam n , c bin son
vo khong th k 10-12 ti Kerala bi mt tc gi khng c bit r. y,
rrmodantam c xem l bi tp tiu chun u ca nhng ngi hc Phn vn.
rrmodantam khng phi n thun l mt bn tm tt ca Rmyaa m ch
yu l mt bi k hng dn hc Phn vn. Th nn, trong mt kha cnh no ,
rrmodantam i hi ngi hc phi bit cht t g v tc phm Rmyaa.
V l do thi gian v kho hc (10 bi cui ca Phn vn kho II), sinh vin khng
th no x l ton b rrmodantam. Trong 7 chng ca Rmyaa th 10 bi k
n ch x l nm chng u, tc l t Blaka n Kikindaka, v bi tm
tt chng 7. Mt vi cu k trong chng 1 phi c loi b.
ng nhin, rrmodantam khng phi l bi vn tng ng hon ton v mt
vn phm so vi nhng g c dy mi bi cui. Tuy vy, nhng dng vn
phm cha c x l nh tam qu kh (aorist) xut hin rt t v nu xut hin,
chng s c ch gii tng tn.
31.2 Bi vn/Luyn tp
I. rrmodantam Blaka k 2, 6, 9, 10
tn ca mt i
(m.)
(m.)
em
trai
(m.)
(m.)
gen. sing. ca (m.)
imperf. 3. pers. dual ca

ng cha ca s giu sang, bit (f.)
(m.)
(n.)
danh ca Kubera.
chic xe thn ca Kubera
tn ring, l tai bnh t

tn ring, kinh d
gen.
thnh ph
participle present active ca -
Bi th 31
(caus. 10) bc qua = trong lc ng
ta bc qua.

t
(f.)
(n.)
-
(1) thng, hng phc
(f.)
phn t ch ng par. ca -
(caus. 10) = trong khi ng ta
bc qua
th gii bn kia/pha di, m ph

v, ph n
perf. 3. pers. sing. ca
ot, ly i
(1)
(denom. 10)
(10)
h mit, lm nhc
thuc v veda
nghi l
ngi sinh hai ln, b-la-mn
vi con trai ng y
hnh h
bit danh ca Indra
Blaka k 12, 13, 15

thi c, thi gian
(m.)
(m.)

ngi sng trn tri, thin (diva =

tri, okas = ch , bahuvrhi: ng
y, ngi c ch trn tri)
perf, tm. 3. pers. plur. ca
(m.)
(n.)
(2) ni (thay v dng hin

ti (2) )

-
(5)
(2)
thin, thin thn
a dng
BI TP
con trai
phn t hin ti ca (denom. 10)
trong khi ng ta h nhc
ngi sp xp, ngi to tc, bit

danh ca Brahma
hnh ng, c ch, tnh nt
vi (postp. vi instr.)
thnh t, thnh tu, n ni
(m.)
tn thn
(m.)
Vua ca cc gic quan, bit danh

ca Viu
bi ca tn thn
(m.)
(2)
390
bin sa (ch tr ca Viu. dugdha

= Milch, udadhi = Meer)
31.2 Bi vn/Luyn tp
tn thn
bit danh ca Rvaa

(m.)
(f.)
bt sinh, khng c sinh ra. Bit - (caus.
(m.)
danh ca Brahman; con d c
10)
ng to tc
(m.)
(1)
ri rc, rng ri
(n.)
bahuvr.: ng ta, ngi c danh
- (m.)
ting lan xa, bit danh ca Viu.
Blaka k 1619

ngun, gc
(f.)
(m.)
(m.)
con trai ca (tip v m th

yu i hu bi ca)
cai qun mt instrumental, y
l -
(m.)
(m.)
phn, thnh phn, thn phn

bt, trng pht
(2)
(adj.)
-

-
nhng ngi c dng kh

-

- (3) bin mt
(m.)
/-
(m.)
- (2)
(f.)
mt h thn, thin thn
khi hnh
tr, s suy ngh , l tr
(m.)
mnh, bit danh ca Indra
s hnh h, au kh
cho bit, bo co
vui mng
vinh d
phn t ch ng ca
vui mng
(1)
bahuvr.: ng ta, ngi c gc l

linh hn/t ng, bit danh ca
Brahma.
git hi
c hnh t ng
qua nhng thnh phn ca chnh
h h s sinh ra/hin thn
bahuvr.: ng ta, ngi c gc t hoa

sen Lin hoa sinh, ngi xut
sinh t hoa sen, bit danh ca
Brahma
cng vi (postp. vi instr.)
vui mng, ppp ca -.
perf. tm. 3. pers. sing.;

imperf. 3. sing.; -
bahuvr.: ng ta, ngi c ngh vui.
(m.)
391
tn mt con kh
Bi th 31
tn mt con kh
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
tn mt con kh
redupl. aorist (bi 40) ca
thn mt tri
thn gi
(caus. 10) to tc, sinh sn.

Aorist c dch nh imperf.
Blaka k 2021

tn mt con kh
(m.)
(m.)
(adj. m.)
thng minh, ngi c tr, thin

thn
(1)
(1) c ng (i vi acc.)
BI TP
) Lin hoa sinh

nhm, on
(m.)
(m.)
tt c
(f.)
-
bit danh ca Brahma (gii:
392
ngi dn u
tn ring, tn mt ci ng trn mt
ngon ni
instr. plur. ca ci kia.
Bi th 32
ng t

(5)
thnh t
(5)
su tp, gom gp
- (5)
gi
(5)
nghe
(5)
p
(5)
c kh nng
-
1.
2.
3.

5.
4.
6.

7.
8. 9.
32.2 rrmodantam
Blaka k 2226

Nht triu i (triu i Mt tri)
(m.)
(m.)
hu
bi,
ngi
ni
di
(f.)
accusative ca , s 3.
tn ca mt ng quan ca (m.)
(m.)
(nt.)
Daaratha (bahuvr.: ngi c li

khuyn hay)
s cng t, vt cng t
-- = tatp. = s cng t
v mong c con trai.
(m.)

c nu vi sa
(m.)
n
-
(9)
(f.)
(lp cu u). = mt ai
= mt hnh t ng

vua
=
tn ca mt i (ya = con nai +

ga = sng)
ng thy cng cho nh
= bahuvr. ng ta, ngi c ng thy
cng cho nh bn cnh
n cng, mn n cng t
v
ppp ca
vt ln.
- (1) ng ln,
Bi th 32
2. pers. imperative ca dng
causative 10 ca - (9)
cu u:
cu hai:
n a cho n (i
vi hai acc.)
tam qu kh (aorist) gc
ca (3) a, trao (bi
40)

mong mun, khao kht
thai nhi
(m.)

(n.)
(10)
mn n

v ca Daaratha
(f.)
hoa sen
(n.)
Rma nh mt trng, bit danh
(m.)
(m.)
(m.)
(f.)
ngi tt bng
cng nh vy, nh.
ca Rma, con trai ca Daaratha

locativus absolutus,
bi 37.
= khi thi im n
[- ]- = [karm.] +
Blaka k 2731

v ca Daaratha
(f.)
bt u vi, v.v
(m.)
xem k 19
--

tng h nhau
-
BI TP
tt c
(1)
t c
v ca Daaratha
trc tip ca )
xem k 19
mt tri
[ ] = tatp.
= mt mt tri cho nhng n sen
p, chnh l nhng ngi lnh.
(ng cch vi , i tng
tatp. [ ] nhng
bng hoa sen, chnh chng n l
nhng ngi tt bng.
th thai (mang thai)
(n.)
394
nghi l thc hin khi sinh

1. ngi sinh hai ln, 2. b-lamn
imperfect 3. sing. ca dng
causative ca (8)
ppp ca , quyn luyn, lu

luyn
s tinh xo
perfect 3. pers. plur. tm. ca
trng thnh, ln ln.
32.2 rrmodantam
perfect 3. pers. plur. tm. ca

- (1) t c

tn ring ca mt thu th gi
(m.)
mang, eo, gi, c
(m.)
(m.)
bng, nh
-

tn ca mt is triu nh
(m.)
(m.)
(m.)
Daaratha
nhc nhn, kh khn, trn lao
(m.)
tay, bn tay
(f.)
chn ngn chng i kht
cng nh vy, nh, thay v .

phn t hin ti ch ng ca ,
trong khi ng ta i
(f.)
cy lao
ngi mang lao, bit danh ca thn
Skanda
perfect 3. pers. sing. tm. ca
cu xin ci g ni ngi no
(i vi hai acc.)
cng vi (i vi Instr.; ppp ca samanu-i (2))

tn dng h ca Vivmitra
perfect 3. pers. sing. par. ca a,
trao
chn ngn, thn ch chng i kht

hon ton, ton vn
perfect 3. pers. sing. par. ca
dy.
c i tng trc tip l ,
v
Blaka k 3234
ppp,
c
thc
y,
c
(f.)
(adj.)
khuyn khch (pra-cud [caus. =

10])
thng minh
= + bahuvr.
thnh tu gi, thnh nhn
hon ton tp trung vo (i vi

loc.), st ngh a: c ci y (tat) nh
l ci cao nht (para).

--
4. hoc s-aorist ca (1) git

( bi 40)
(m.)
tn ca mt n la-st
(m.)
395
hu bi ca Rghu, bit danh ca

Rma
Bi th 32
(m.)

l cng t
perfect 3. pers. sing. tm. ca
- - bt u

tn mt la-st
(m.)
(m.)
tn
mt
la-st
(m.)
(m.)
-
BI TP
bahuvr. c tht danh t ho =
396
= bahuvr.
2. aorist hoc aorist thematic ca
- - n cng, i cng. (
bi 40)
bin
ngi u, ngi ng trc;
bahuvr.: c dn u bi
Bi th 33
ng t
(9)
(9)
(9)
(9)
(9)

(9)
(9)
--
(5)
(7)
mua
nm bt, su tp
bit, hiu
lm sch
lm y
ct li, hp li
chn la
t c
b gy, tn ph
Danh t
(f.)
tn ca v tr gi Gautama
(m.)
bnh t, ni
(m.)
con gu
(n.)
ng cc
(m.)
con c
(f.)
si dy, dy thng
(m.)
li nguyn
(m.)
gii thot
(m.)
vua ca Mithil =
1. 2. 3. ,
4. 5. 6.
7.
8.

9. 10. 11. ,

,

12.
13. 14.

33.2 rrmodantam
Blaka k 3539

tn
ca
v
tr
gi
Gautama
(f.)
(m.)
li nguyn, ra
Bi th 33
(m.)
s gii thot
(m.)
vua ca Mithil =
tatp. b nguyn ra v ho
bi chng c ta. Khi Rma
chm vo hn ny th c ta
c gii thot khi li nguyn,
c c li dng c .
- - (5)
-
t c
phn t hin ti th ng ca dn
dt
perf. par. 3. pers. sing. ca - -
(5) - t c
ppp ca (caus. 10)

(7)
tn knh
b gy, tn ph
(adj.)
+ +
v, bi v
v tn nghim ca vua/b ch,
thuc v vara
perf. par. 3. pers. sing. ca (7)
b gy, tn ph

ngi cai tr, vua
(m.)
(m.)
con gi
(f.)
+ (m.) bt u (bahuvr.:
nhng ngi m Rma ng u

= Rma v v.v = tt c bn anh
em trai)
+ (f.) bt u, nh
bn trn.

lnh
(m.)
(m.)
ci, hn phi
- (2) -
rt
con trai
abs. ca - (caus. 10)
khin mang n
= gen. tatp., =
i ra ngoi
c tn knh (gc , [caus. = 10]
, tn knh)
bahuvr.
perf. par. 3. pers. sing. ca -

(2) - i ra ngoi, i khi

s gy, cong
(m.)
- (2)
cn
gin,
gin
d
(m.)
(adj.)
BI TP
398
n
c v gy s
33.2 rrmodantam
thuc v Bhgu
phn t hin ti ch ng, acc.

sing. ca - (2) - n
+
-
=
tatp. vi chc nng hnh dung t
cho
(nh ng cho )
(5) t c
Blaka k 40

ppp ca ng t (1)
(m.)
cng vi (postp. vi instr.)
lm, thc hin, hon tt. y c

ngha: hnh ng
con chu ca Kakutstha, bit
danh ca Rma
--
phn t hin ti tm. nom. ca
ch
(8) lm
= perf. par. 3. pers. sing. ca
(1) sng /trong (i

vi acc.)
Ayodhyka k 14

trong lc , trong khi
cu
(m.)
(n.)
- (m.)
vui v, d thng
nh
(st ngh a: thng trong cuc chin)
tn em trai ca Kaikey
perf. par. 3. pers. sing. ca - (2)
khi hnh

b trng
(f.)
qun nh (), l ln ngi vua
(m.)

vua (ngi bo v tri t)
(m.)
b h, b h nhc (ppp ca )
cp, hai
(n.)
+ + = bahuvr.

(m.)
(f.)
ngi cai tr, vua
(f.)
(m.)
(m.)
-
tn ring ca mt ngi hu n
399
nim vui
tm t, ni lng
li ha
bahuvr. (lin quan n )
Bi th 33
(m.)
(adv.)
sng, tr,
(f.)
- (9)
-
mt cch nhc nhn
s t c
cho php
perf. tm. 3. pers. sing. ca
(9) - cho php
Ayodhyka k 57

(6)
ra lnh
(m.)
o s, thy gio, ngi ng

knh
(caus. = t gi ng i (i vi acc.)
10)
-
= -
(m.)
(1)
la b, ri
(m.)
nh ( y masc. plur.)
ngi dn
nhanh, gp
perf. par. 3. pers. dual. ca

(1) i theo, h tng
(caus.. = 10)
BI TP
perf. par. 3. pers. plur. ca (2)
i theo
nh la, la bp
(f.)
(nh ng) phn t hin ti ch

ng, acc. plur. ca (4)
(nh ng) phn t hin ti th ng

acc. sing. ca (caus. = 10)
li
thematic aorist ca (1) i
ng
+
400
Bi th 34
ng t
- (2)
hc
(2)
i
(2)
ni
(2)
i
(2)
khc, than
(2)
lim
(2)
ng

(2)
git
1. 2. 3.
5. 6.

4.

9.
7. 8.
10. 11.
13. 14.
12.

34.2 rrmodantam
Ayodhyka k 812

tn ca mt thnh ph nm bn
(n.)
(n.)
b nc
(m.)
ppp. c tn trng, c tip n

nng hu
= + +
(f.)
b sng Hng
tn ca vua x
m (acc. y c ngha: cho

mt m, di mt m)

ngi li xe
(m.)
(1)
c hng dn bi (ppp ca
- (2) )
bc ngang qua, bng qua
- (10)
t gi ( i vi acc.)
(f.)
tn khc ca sng Hng (st ngh a:

con gi ca )
perf. par. 3. pers. sing. ca
instr. sing. ca (f.) ci thuyn
(1)
Bi th 34
bc ngang qua, bng qua

tn
ca
mt
i
(m.)
(m.)
tn ni
(m.)

b chn ng, ri lon, run ry
(m.)
b ri lon, ppp ca - (4) (f.)

b ri lon, b cung
(1) than th, thn thc
(n.)
cht (st ngh a: thng thin)
(2)

ppp ca (2) ni
phn t hin ti ch ng, nom.
sing. ca (1) than

th, thn thc
Ayodhyka k 1317

li ni, li quy nh
(f.)
(m.)
+
cu
-
(1)
lnh, quy nh
tr, s suy ngh , l tr

tri
bahuvr. vi thnh phn u l tatp.

(2)
bo v, gi gn
nh
periphr. perf. 3. pers. plural ca
(10) cho ngi mang n

(f.)
li ni (nom. , acc. , instr. (m.)
)
lut, quy nh, nh mnh
(m.)
+ = bahu (st ngh a: +
nghi l cho ngi cht

abs. ca (5) nghe
ca ng ta, lin h n Daaratha
mt ci g v i ci u l l
tang) = l tang v.v

quan, b trng
(m.)
(m.)
BI TP
ngi sng thnh ph
(caus. =
10)
402
thc dc, thc y

phn t hin ti th ng, nom.
34.2 rrmodantam
(n.)
(m.)
mnh vi rch, qun o manh

mn
ngi hng u, ngi dn u
tatp.-hp t vi dvandva thnh
phn u.
sing. ca (1) thc y
(f.)
bm tc
upapada-tatp.
(bahuv.)
14
(f.)
tri (thi gian, acc.)
(1)
- (2)
giy sandale
- (caus. =
(f.)
10)
= + v lai 1. pers. sing. ca

- (2) n
Ayodhyka k 1820
bun
b,
su
mun
(n.)
tn thnh ph m t Bharata (f.)
(m.)
cai tr.
bahuvr.
(m.)
tn ca mt i
intr. plur. ca t, chnh mnh

(vi trang vt ca ring mnh)
(f.)
m, ban m
abs. ca (1) sng, tr
(m.)
n
khin tr v
causative imperf. ca
(caus. = 10)
tr v
t, bang (mang s sung tc)

instr. dual, c lin h vi
k
17 ngay trn.
(1)
tn knh
tn mt cnh rng
perf. para. 3. pers. sing. ca (6)
bc vo
403
-
khin
tm, tm tr
nm (thng)
Bi th 35
ng t
(3)
t xung, xung
(3)
s hi
(3)
nui dng
(3)
x b, bung x
(3)
cng t
1. 2. 3. 4.

5. , 6.
9.
8.
7.
10. 11.
12. 13. 14.
15. 16. 17.
18. 19.

35.2 rrmodantam
rayaka k 15

du hnh
(1)
(caus. = 10) thc dc, thc y
-
= tatp.
= bahuvr. (vi dvandva l thnh
+ [+]
(m.)
(m.)
tn ring ca mt la-st
i tng ca
v (nam tnh!)
phn t hin ti ch ng
phn th hai); bahuvr. ny b

ngha cho
b ngha cho , i tng ca

ng ta git , tn
bt cc chnh [] ng ta
, k 32.
cng vi em trai v v

tn ca mt i
(m.)
(f.)
s thng thin, cht
Bi th 35
- = (1)
nhn thy
PPP ca
(denominative = 10)
cu xin (ci g )
perf. tm. 3. pers. sing. ca

(9) / ha

tn ca mt i
(m.)
(m.)
= +

thuc v Viu
(adj.)
(adj.)
bao ng mi tn
(f.)
(n.)
thuc v Brahman
(adj.)
- (3)
ci
ni
(m.)
(m.)
tn ring ca Agastya (bahuvr.:
-
)

(1) i cng, cng nhau n vi (vi (m.)

acc.)
con gi vua Videha, bit danh ca

(f.)
(n.)
+ (3) -
tn ca mt i
= + gii nht ca dng =
Rma
thuc v Indra
mt cp, hai
a, trao, tng
s hnh thnh
tn mt con kn kn
s bo h
St
tin tng
(m.)
bn, ngi bn thn
perf. tm. 3. pers. sing. ca +
(3) - tin tng

rayaka k 611

tn t
(f.)
-
(2)
tp lu l
(f.)
ppp

-
(2) t n
(f.)
BI TP
406
sn xut, to thnh
, k 21.
tn ca em gi ca Rvaa
35.2 rrmodantam
(adj.)
--
yu, am m, dc i
(8)
- (4)
-
t khc, khng tha nhn
ui ra ngoi, xua ui, t chi
- = tatp.; ch ,
ppp fem. ca - (4) -
ui ra ngoi, xua ui, t chi
b lin lu
(m.)
bng, ng vi
(1)
tn cng
- (8)
(f.)
(imperf.)
perf. tm. ca
(m.)
tn ca em trai ca rpaakh v
Rvaa
(instr.)

tn ch ca la-st (Rkas)
(n.)
-- bahuvr.

(m.)
tn ca tng dn qun ca
Khara
mt loi qu
(m.)
ngay lc , ngay khonh khc
- (3)
(n.)
(m.)
tin tng, t nim tin vo (i vi

loc.), tin gi gm ai (acc.) cho ai
(loc.)
cuc chin, trn nh
lc, ngh a y: ph trng lc
i tnh, mong mun, tnh dc.

y: tn ca mt v thn
khinh mit
cn gin, gin d
(m.)
tn mt v quan ca Khara
--- -
(m.)
(m.)
(adj.)
407
bit danh ca Rma (s t ngh a: con

trai/ngi lm vui ca Raghu)
ngi i theo, h tng
d, n gin
perf. paras. 3. pers. sing. ca git.
= bahuvr.
Bi th 36
ng t
(7)

(7)
-
(7)

(7)

(7)

(7)
- (7) -/

(7)
ct, ct t
khin lm, ra lnh, a vo, quyt nh
b gy
thng thc, n
t vo ci ch, tip ni
cn tr, ngn chn
tm
hi, gy thng tch
Danh t
(m.)
thn, vai, nhm
(n.)
vng quc, s cai tr
1. 2. 3. 4.
7.
5. 6.
8.
9.
10.

11.
12.
36.2 rrmodantam
rayaka k 1213

ngay t u
(m.)
-

tr, y: s quyt nh
(f.)
(m.)

-
abs. ca nghe
-
rayaka k 1418

vng
(n.)
u su, lo ngh
tn mt la-st
= bahuvr.
trc (postp. vi gen.)
Bi th 36
- (1) - cu xin

- (7) - khin lm, ra lnh, a vo, quyt
nh
chy
(1)
(n.)
ci bn trong
(n.)
phn
t
hin
ti
ch
ng,
acc.
nhanh
rng
sing.
thuc v ta, sn c
- (1)
-
(than th)
- (1)

git.

rt, mnh lit

cn,
gn
(n.)
= tatp. =

c hi
(n.)
- - (1)
ngi
tu
kh
hnh
(m.)
(n.)
vui
--
(f.)
i xuyn khng trung
rayaka k 1924

tn mt con kn kn
(m.)
(f.)
(n.)
(m.)
BI TP
con ca Janaka, tn khc ca St

gng mt, ci mm, ci m
mng
- (1)
-
- (1) -
(m.)
410
th nhp, nm trong
b cuc
=
s bo v, h v
ppp ca (caus. = 10) thc
dc, thc y
+
kinh nghim, nhn bit

bu tri, khng trung
upapada-tatp.
= +
nhn thy
p xung, nh ti
cnh
phn t hin ti th ng, acc. sing.
ca
36.2 rrmodantam

tn
ca
thanh
kim
ca
Rvaa
(m.)
(caus. = ri, ph phc
10)
nn t
cung in
(n.)
(m.)
-

v u, tn ca mt loi cy
rng nh
(m.)
(f.)
con gi
- (caus. = t xung
(f.)
10)
con qu ci ban m
- (7) - khin lm, ra lnh, a vo, quyt (f.)
nh
,

; ci/con/ngi kia

tuyn co, ni
tin tc, thng tin
(caus. = 10)
(f.)
tr
v

-- (1)
xem k 8
aorist 2 hoc thematic aorist ca
+
-- tr v

kn kn
(m.)
- (5) - tm
/
absolutive
ph
nh
-
-
phn t hin ti tm. ca - (5)
-/ tm
tatp.
= +
-
bahuvr.
-
ppp (7) ct, ct t

nghi l cng nc mi ngy sau

(f.)
khi ho thiu cho ngi mt.

abs. ca (1) t, chy
(khi thiu xc).
411
Bi th 37
37.1 rrmodantam
rayaka k 2528 Kikindhka k 12

s khinh mit
ng i
(m.)
(m.)
tn ca mt n la-st (r kas)
nhanh
(f.)
-- bahuvr. c
= +
lm A. thnh mt ngi m
(2 acc.)

tn
ca
mt
la-st
(m.)
-
(6) ct t

perf. par. 3. pers. dual ca (1)

t, chy

thuc
v
tri,
tuyt vi
(adj.)
s
thnh
t
(f.)

+ = bahuvr. c
tht danh t ho (khng c danh

t c nh ng i theo)
imperative 2. sing. ca i
tht danh t ho (khng c danh t

c nh ng i theo)
(m.)
cnh tay
(f.)
(m.)
-
hnh dng

ppp,
vui
v, d thng
(f.)
- (2) - i n
- (10)
-
tn mt h nc
(f.)
tatp.
tn ca mt ngn ni
upapada-tatp.
tn ca mt n tu s
cho, tn knh
Kikindhka

-
(6) quyt nh, thm nh, trao vic
- (caus.
mang gp li (i vi instr.)
Bi th 37
=
10)
ch n
(n.)
(f.)
tnh bn
s gn, hin ti, vi s c mt

(i vi loc.)
(m.)
periphrastic perf. ca (caus. = 10)
Ra. v Su. kt bn v th
nguyn qua vic t l ngn la
c Ha. t.
Kikindhka Vers 3 bis 8

-
(4) ha

tn ca em trai ca ; hai anh
la
perf. tm. 3. pers. sing. ca (9)
/ ha
em th hn nhau
mi th hn
(n.)
s u vit, s trc vit, trn c
(n.)

tn ca mt la-st, b Vlin git.

(m.)
- (caus. = ch cho thy
10)
- (caus. = qung i, phng i
10)
periphrastic perf. ca - (caus.

= 10) ch cho thy

tn mt loi cy
(m.)
nghi ng
(f.)
(adv.)
khng cn
d li, hon ton
(m.)
(adv.)
thn, thn th, y: xc cht
(m.)
ngn chn ci
cng vi (i vi instr.)
qua hai hnh ng (qung xc

ca Du. v ba thn cy), Rma
BI TP
414
= + = tatp.
xa, xa lm
+ ngi gii nht ca dng
perf. par. 3. pers. sing. ca (7)

ct, ct t
37.1 rrmodantam
p tan nhng nghi ng ca
Su. v sc mnh ca mnh.
tn ca mt hang ng trn ni
(f.)
ngi cai tr, vua
(m.)
ppp, vui v, hi lng

la, rng
phn t hin ti ch ng ca
(caus. = 10) lm cho gin
d

-
(1) i ra
(m.)
rt, mnh lit
- (7)
thn phn
(n.)
- (1)
cn, gn
(n.)
+
415
cuc chin
p tan
chy n, trn n
- + = bahuvr.
(1)
Bi th 38
38.1 rrmodantam
Kikindhka k 914

du, c im
(n.)
nhanh, nhanh nhn
(adv.)
-
= bahuvr. Rma khng gip

c Su. trong trn chin v khng
phn bit c vi V. Th nn,
trong trn th hai, Rma gn cho
Su. mt du hiu di dng mt
vng hoa.
perf. par. sing. ca , v ng ca
cu th hai
(m.)
(n.)
(f.)
(n.)
-
vng
(adj.)
v ca kh Vlin
- (3)
-
li khuyn hay
(adj.)
ppp ca - (3) -
cuc chin
c du kn (ppp ca
(3) - n nu)
v ng ca cu u
c trang tr vin quanh

ni, ni ai iu g
rt kinh khng
perf, tm. 3. pers. sing.
ni, ni ai iu g

m thng, gy thng tch
(4)
- (caus. =
10) -
abs. ca (4) m
ri xung, th ri xung
thng, gy thng tch

(1) hi hn

(adj.)
u ym
(m.)
ngi quy y, ngi tm ch nng

ta (ppp c tht danh t ho ca
- (1) quy y, nng ta.)
Bi th 38
tn ni
(m.)
(m.)
--

con
kh
(m.)
34.
Kikindhka k 1520

- (7) - khin lm, ra lnh, a vo,
quyt nh
,
s 4 n tnh
(f.)
s cch li, s cch bit (vi)
- = bahuvr. cho
phng hng
nhn eo ngn tay
(n.)
= (ng ta trao chic nhn) t s

tin tng ca , c ngh a l c ta
nhn anh y l ngi c gi
n, l s gi ca

pha nam, phng nam
(f.)
t
n,
thnh
tu,
tm
(5)
tn mt dy ni
(m.)

thi
hn
(m.)
(m.)
t vn bng cch tuyt thc
(n.)
(m.)
- (3) - ni, cng b
bin
(m.)
(m.)
con kh
(m.)
- (caus. =
10) -
BI TP
418
. y ch
hng
=
phn t hin ti ch ng, nom.
plur. ca - (5) -/
tm
s tri qua, s lt qua

tn em trai ca con kn kn
ppp ca - (3) - ni, cng
b
tn ca con trai ca kh
bc qua
38.1 rrmodantam
(adj.)
c kh nng
perf. par. 3. plur. ca - (5)
t c
khng ai trong bn h

quyn hnh, nng lc
(m.)
- (caus. = lm ln ra, lm mnh hn
10)
(m.)
tn ring ca Hanumat (
thn gi + - sinh t
ra)
- - +
= bahuvr., xem 37 (bt
u vi )
(f.)
(m.)
s tn thn, ca ngi
= bahuvr. cho (st ngha:

qua nhng li ni m trong s ca
ngi l nng lc ca ng ta)
+ + +
419
tn ni (Hanumat leo ni ny
nhy sang o Laka)
Bi th 39
39.1 rrmodantam
Sundaraka k 15

- (caus. cho hi
(m.)
=10)
(m.)
tn khc ca Hanumat ( thn
gi + t ng + sinh ra)

nhy qua, nhy bng qua
- -
(m.)
(caus.
lm vn c)
xem k 21
tn ni
cy
ct du hay,
= ppp ca -
(5)
ct du
tn ca mt n la-st
s c x, khn ngoan

aorist th 4 hoc s-aorist ca
thy.
dng ph nh ca phn t hin ti

ch ng ca thy.
(m.)
(2)
phn t hin ti ch ng tm.

ca - (5) -/ tm
(m.)
-
perf. tm. 3. sing. ca nhy
10)
con rn cha, m ca cc loi rn

(f.)
(f.)
- (2) - p tan, nh cht, tiu dit
(f.)
bin
(m.)

thin thn h v, h thn
(f.)
phn
t
hin
ti
ch
ng
ca
- (5) -/ tm
phn t hin ti ch ng ca
- (4) ng

bun b (PPP ca (6)
ngi bt t = tri, thin
ngi
Bi th 39
(10)

on, phng on
Sundaraka k 612

bit danh ca St (st ngha:
(f.)
(m.)
thin thn ca i tnh
a dng, c nhiu
(m.)
hu bi ca thn gi ()
ngi gc x Mithil)
b bc bch (ppp ca [caus. =
10] bc bch)
abs. ca - (2) t n,
i ti

n h tng
s gin d, cn gin
(f.)
(m.)
b
nm
bt,
b
hnh
h
(ppp
ca
-- + = bahuvr.
- (2))

locativus absolutus
- (1) than th, ni nhiu

phn
t
hin
ti
ch
ng,
nom.
sing. fem. ca - (1)

than th, ni nhiu

- - (3) nhn ly
(m.)

tuyt vng
(m.)
- (caus.
vt trang hong trn trn
lm an t nh, trn an
10)
=
--
(2)
i ra ngoi
aorist khng c augment, tm. 2.

sing. ca (+ = cm on, xem
40.2)

gian manh, ranh mnh
(adj.)
- (10)
BI TP
422
suy ngh , vn c cho ra
39.1 rrmodantam
(m.)
la-st
(m.)
perf. par. sing. 3. pers. ca (7)
tn ph

tn con trai ca Rvaa
(m.)
tn khc ca Hanumat (con ca
(m.)
(m.)
(m.)
(m.)
thn gi)
bit danh ca Rma (cha t ca
)
423
tn ca mt loi yu ma, con ca

Rvaa
+ = bahuvr.
con trai
sng chi, v sang trng, vng gi
Bi th 40
40.1 rrmodantam
Sundaraka k 1314

(caus. = 10) t chy, thp n
(n.)
khng cn
d li, hon ton
(m.)
t
n
- --
(1)
abs. ca - (1) bng qua

ci m anh y t lm

ci ui
bin, i dng
-- = bahuvr.
aorist th nht hoc aorist gc, 3.
pers. sing. ca - -- (1)
t n
Yuddhaka: Tm tt k 168
Sau khi Rma nhn tin St v nhng thng tin miu t o Lng-gi t Hanumat,
anh ta quyt nh chin u, khin i binh kh ng xp hng chun b xut qun.
Trn ng i phng nam, n b i dng, Rma kt ng minh vi thn bin
v v thn ny gip i qun kh lm mt ci cu bng v g bc sang o. V
nh th, Rma v i qun i sang o Lng-gi.
Ni , i binh kh bao vy thnh ph ca Rvaa v xy ra cuc i chin. Vo
lc Rma v Lakmaa b thng tch th Hanumat bay n rng Hi-m-lp sn
ly dc tho t nh Kailsa. Khi v, Hanumat mang c nh ni (!) cng vi
dc tho mc trn v qua hng ca nhng dc tho ny, tt c nhng chin
s b thng tch u hi phc ngay lp tc. Khi con trai ca Rvaa b git trong
trn chin, hn ch thn ra trn. Vi s h tr ca ch thin, Rma h th c
Rvaa.
Gi y, Rma sai ng i gi St n v ni vi nng rng, anh ta khng th nhn
nng lm v v l do nng thu c v ngi khc. Tuy nhin, St ph n bc hoi
nghi phi l v phn trn tm lng trong trng ca mnh. Nng ni ng i dng mt
ng ci v tuyn b s t bc vo la chng minh tm lng son. Nng khng
b la hu hoi v t ng la chy bng, thn la xut hin v m bo rng, St
Bi th 40
vn trong trng v trung thnh vi ngi chng. Nghe vy, Rma phn tr n rng,
anh cha bao gi nghi ng tm lng ca St nhng m t cch th lng bng la
nh th vn phi c thc hin v nng phi chng minh lng mnh tr c qun
chng. By gi Rma v St tr v Ayodhy v Rma c ln ngi vua.
Uttaraka k 14

- (9) nhn, gi ly, n
ting ni, li ni
(m.)
(adj.)
khng bit, v minh
aorist th nht hoc aorist gc ca

- (9) nhn, gi ly, n
--
(1) x b, t khc

tn ca mt v o s tip n (f.)
(m.)
St

v lnh, ch lnh
(m.)
c yu cu, ppp ca - (10)

/
ch nhng v

vng
(n.)
- (8)
tn khc ca Vlmki
(m.)

bahuvr. vi nhng (hai) a con
-
trai
ngi n b c thai
caus. imperf., 3. pers. sing. ca
tn ca mt la-st
thc hin, thi hnh

loc. abs.
V Rma ch c th thc hin l
cng t vi s hin din ca v nn
anh ta th s hin din ny bng
mt tng ph n bng vng.
Uttaraka k 59

lo ngh, lo s; y: khng tin
(1)
(f.)
n thn t
(m.)
phn t hin ti th ng, sing. fem.
BI TP
tng, nghi ng
l hng
426
40.1 rrmodantam
+ +
= upapada-tatp. = sing t t th
ca Janaka = St
(instr.)

k sng trong rng (= kh)
(m.)
perf. par. sing. 3. pers. ca (6)
- (1)
tn sng
(f.)

nhn
ly
-
(5)
(n.)
perf. par. 3. pers. dual ca -
(5) nhn ly

-
(2) k chuyn
(adj.)
c kinh nghim
(adj.)
(m.)
- (caus. = lm sch, trc nghim, lm tt - (9)
hn
10)
--- - -
passive imperative 3. pers.

thn Viu, ch c tr ca thn
(m.)
Viu
427
ln xung, i su vo, ch m
ch , ch c tr
c ngh a: anh ta s tr v di dng
Viu.
chm, chm chp

(plur.) ngi lnh
nhn, gi ly, n
bahuvr. cho qua ti, ngi c
tm tr chm lt (cu nhn mnh
ny l biu th ca s khim h)
thuc v tm
PH LC

1. Tip v m ch yu v th yu
1. Nh ni 8.6, theo cc nh vn phm truyn thng th tt c nhng tht danh
t v hnh dung t ca phn ng c din sinh t nhng gc ng t bng cch
gn vo nhng gc ny mt tip v m. Ng i ta phn bit hai loi tip v m .
Trc ht mt tht danh t hoc mt hnh dung t c thnh lp bng cch gn
vo gc ng t mt tip v m ch yu (primary suffix, -suffix).

T thn danh
t din sinh ny ta li c th din sinh mt thn danh t khc bng cch gn vo
thm mt tip v m th yu (secondary suffix, -suffix):
Gc ng t + tip v m ch yu thn danh t ch yu
Thn danh t ch yu + tip v m th yu thn danh t th yu
V d nh t gc cng t khng ch thn hin ti trong phm vi chia
ng t c din sinh, m thn danh t ch yu s cng t cng c lp
bng cch gn tip v m ch yu vo . T thn danh t ch yu ny, qua vic
gn tip v m th yu , thn danh t th yu ca hnh dung t c cng
t c din sinh (xem thm 24.2). Theo quy tc ny, mt lot tht danh t v
hnh dung t c lp t mt gc ng t.
Cng tip v m ch yu ny din sinh mt thn danh t ch yu t mt gc
ng t khc: ng + gic ng, s ng hoc t +
nng, s nng. Nh ni 24.2, hnh dung t c thnh lp bng cch
gn vo
thn danh t ch yu.
2. Trong khi gn nhng tip v m din sinh vo gc ng t th gc ny thng
bin i v mt m theo quy lut phn mu m (4.1). Mu m gc c thay th
bng mt mu m tng ng phn gua hoc vddhi. V d nh khi hai tip v
m ch yu v c gn vo gc tnh ng, nhn thc th mu m gc
c thay th bng mu m tng ng phn gua, nh vy l : tnh
ng, nhn thc + s tnh ng, s nhn thc, v +
s tnh ng, s nhn thc. Nhng khi tip v m ch yu c gn vo th
mu m gc vn gi nguyn dng: + thc tnh, ngi th c
tnh, bc gic ng. Nu by gi thn danh t ch yu ny c gn thm tip v
m th yu trong khi mu m kt thc b loi , th mu m gc ca
thn danh t ch yu c thay th bi mu m tng ng phn vddhi l :
+ thuc v Pht gio, Pht t
3. Cch din sinh ca nhng thn danh t t gc ng t cng theo quy tc nh

trn trong trng hp nhng ng t c tip u m. V d: i +
s i mt, i khi
s i v +
4. Trong mt vi trng hp th gc ng t xut hin mt mnh vi chc nng
thn danh t ch yu. V d chin u v cuc chin, ngi chin s.
Trong trng hp ny, ngi ta cng phn tch thn danh t v tha nhn mt tip
v m s khng (zero-suffix)

Tip v m ch yu tng thm cho gc ng t mt ngha c th. Chng ch mt
l ngi thc hin hnh ng c din t bi gc ng t, ch hnh ng hoc kt
qu, phng tin hoc i tng trc tip ca hnh ng. Tuy vy, trong nhiu
trng hp, ngi ta khng th no xc nhn mt ngha v tr ng hp a ngha
l trng hp rt c th. Ngoi hng l tip v m ch yu (26.1.4). Tip v m
ch yu ny lc no cng ch mt ngi thc hin. V d: + ngi
lm
Gc ng t
Thn danh t ch yu
a. Thn c tip v m l khng (zero-suffix): Thng lp danh t n tnh.
ght
(m.)
k th
suy ngh
(f.) ngh
s thng thc
thng
(f.)
thc

chin u
(f.) cuc chin
b. : thng lp danh t nam tnh; mu m gc ng gua hoc vddhi
gin
d
(m.) cn gin
thng
(m.) s chin thng
th, m, l
(m.) s hin hu
tham
mun, thch th
(m.) lng tham
t vo ci ch, tip ni
(m.) s tip ni
chin
u
(m.) s chin u
bit
(m.) veda (ph-)
nguyn, c
(m.) nguyn vng
- hi lng, va
(m.) s hi lng, va
dy
(m.) s dy d, ch gio
c. (fem. ): lp tht danh t ch yu ch ngi thc hin; mu m gc
ng gua hoc vddhi
dn dt
(m.) lnh t, anh hng
PH LC
432
nhy,
ma
phc
v
to,
sinh ra
nu
d. : thng lp tht danh t nam tnh
cai
tr
gt,
o
(f.) n anh hng

(m.) v cng
(m.) ngi hu
(m.) ngi to ra, ngi cha
(m.) ngi nu bp
(m.)
vua
(m.)
th mc
e. : lp tht danh t trung tnh; mu m gc ng gua
ngi
(n.) ch ngi, s ngi
i
(n.) s i
a
(n.) s a, vt c a
thy
(n.) s thy, ci sc thy
trang
tr
(n.) vt trang im
cht
(n.) ci cht
ni
(n.) li ni
ch, vc
(n.) chic xe
nghe
(n.) s nghe, l tai
f. : lp tht danh t trung tnh (23.5)
chy
bng
(n.)
s nng bng, s kh tu
nhn
thc
(n.)
s nhn thc
cho
(n.)
tn knh
suy
ngh
(n.)
s suy ngh, tm
ni
(n.)
li ni
g. : lp tht danh t n tnh:
chi a
(f.) tr chi
i
(f.) s i, cn i
t
duy
(f.) ni t duy
tn
knh
(f.) s tn knh, l knh
ni
(f.) li ni
phc
v
(f.) s phc v
- ch
i
(f.) s ch mong
h. : lp hnh dung t t nhng ng t thng l c tip u m:
sng,
ng
sng
tn
ph
tn
ph
sng
bng
ph
thuc vo
433
ng
vng
chc
i. : lp tht danh t n tnh; gc trong trng thi trc khi gn tip v m ppp l
.
i
(f.) s i
c
sinh ra
(f.) s sinh ra
thy
(f.) s thy, nhn, quan im
dn
(f.) s dn dt
suy
ngh
(f.) ngh
gii
thot
(f.) s gii thot
ma
(f.) cn ma
to
tc
(f.) s to tc
tn thn
(f.) s tn thn
j. : lp nomina agentis (26.1 v 26.3)
lm
(m.) ngi lm
dn dt
(m.) lnh t
k. : lp tht danh t trung tnh, ch dng c c dng thc hin hnh ng;
mu m gc ng gua.
bn,
phng
(n.) vt bn (n, tn)
mang
(y phc)
(n.) y phc
rn
dy
(n.) bi lun rn dy
ung
(n.) ci bt ung (n)
nghe
(n.) l tai
l. : lp tht danh t trung tnh
lm
(n.)
vic lm, hnh ng
sinh
ra
(n.)
s sinh ra

1. Nhng bin ho v m sau y xut hin khi mt tip v m th yu c gn
vo mt thn danh t ch yu:
i. mu m u c thay bng mu m tng ng phn vddhi.
ii. trc nhng tip v m th yu hoc trc th mu m cui ca thn danh
t ch yu nh , hoc b loi b.
iii. trc nhng tip v m th yu bt u bng mu m hoc trc th mu
m cui ca thn danh t ch yu c thay bng mt mu m phn
gua. Nn ch n lut hp bin.
2. Nhn chung th chc nng ng ngha ca nhng tip v m th yu nh sau:
PH LC
434
i. Tru tng ho. Tht danh t tru tng c din sinh danh t/hnh dung t
c th. V d: tht danh t tru tng

loi ngi, con ngi c lp
ngi.
t tht danh t
ii. Mi quan h. Mt hnh dung t c din sinh t mt tht danh t, v hnh
dung t ny trnh by mt mi quan h, s tng quan vi ci c din t bi
ngi hnh
tht danh t hoc s h thuc vo n. V d: T tht danh t
dung t thuc v ngi, quy v loi ngi c din sinh.
iii. S hu. Hnh dung t s hu c din sinh t tht danh t (c X, bao gm
X, c trang b vi X). V d: T tht danh t ti vt, ca ci m hnh
dung t c
ca ci = giu c din sinh.
iv. Hu bi. T mt tht danh t (thng l tn ring) mt tht danh t khc ch
ngi con, ngi k tha, c din sinh. V d nh tn con ca
c din sinh t tn ring .
Thn danh t ch yu
Thn danh t th yu
a. : din sinh i) hnh dung t ch quan h, ii) tht danh t tru tng trung tnh,
iii) tht danh t ch con ci.
thin
thuc v thin
ngi n ng
nam tnh
Viu
thuc v Viu
tr
trung
(n.) tui tr
nng
(n.) s nng, sc nng
bn
(n.) tnh bn
con trai
(m.) chu ni/ngoi
Pth
con trai ca Pth
Kuru
hu bi ca Kuru
b. : din sinh i) tht danh t tru tng trung tnh, ii) hnh dung t ch quan h.
ngi c hc
(n.) s c hc vn, hc su
ngho
(n.) s ngho nn
tn trm
(n.) s trm cp
k si
(n.) s ngu xun
vng chc, kin c
(n.) s kin c, kin tr
rng
tri
thin
thuc v rng
thuc v tri
thuc v ch thin
435
cha
thuc v cha
b-la-mn
hp cho b-la-mn
c. (fem. ): din sinh tht danh t tru tng (trung hoc n tnh); thn danh t
ch yu khng thay i.
bt t
(n.) s bt t
thin
(f.) thin
cng
(n.) s cng rn
b-la-mn
(n.) tnh cht ca b-lamn
ngt
(f.) s ngt
d. : din sinh tht danh t v hnh dung t ch mi quan h.
Veda
thuc v Veda, ngi rnh
V.
qun i
thuc v qun i, ngi
lnh
trch nhim
ng theo trch nhim
e. : din sinh hnh dung t s hu t nhng nhn xng i danh t; khng c s
bin i v m.
ti
thuc v ti
cc Anh
thuc v cc Anh

f. : din sinh t tht danh t n tnh mt tht danh t ch con chu.
tn n
(m.) con trai ca
ch/em gi
(m.) con trai ca ch/em
gi
sng Hng
(m.) con trai ca sng Hng
g. : din sinh tht danh t hoc hnh dung t causative hoc diminutive, nhng
thng khng chuyn i ngha; khng c s thay i m.
hnh
to hnh, c th
khc cui, s chm dt
chm dt
(m.) cu con trai
con trai

cu b
(m.) cu b
h. : din sinh hnh dung t vi ngha c lm t, bao gm nhng, c y
nhng; ph m ng ca thn ng sau cng c thay th bng m mi tng
.
ng. V d:
li
ni
bao gm li ni
g
bng g
PH LC
436
Lin t
thc n
c y thc n
i. /
: din sinh hnh dung t s hu ( 24.2)
lc
c
sc, mnh
tr
c
tr
j. /
/
: din sinh hnh dung t s hu ( 26.4)
ti vt
c
ca = giu
s
kh hnh
c
kh hnh
li
ni
n
ni lu lot
Lin t (ligatures)
Lin t
Nu trong ch hoc cu hai hoc nhiu ph m c vit lin tc trc sau th
chng c ghi di dng lin t:
I. Nu ph m u tin ca nhng ph m nn c vit di dng lin t c kt
thc bng mt gch dc bn phi t trn xung th ph m u ny s mt gch dc
ny v c vit trc: gda gdha cya jva nta psa bda
vya ya ka a ha ska stha.
II. Nu ph m u tin trong nhng ph m nn c vit di dng lin t khng
c gch dc kt thc bn phi th ph m k n s mt gch ngang v c ghi
bn di ph m u tin ny: ka ga kka kva a va.
III. Ngoi hng cho trng hp I. v vi chc nng thnh phn th hai ca mt
lin t thng c vit bn di v mt thanh ngang bn trn: tna dhna
mna nna sna bhna pla lla.
IV. Ngoi hng cho trng hp II. Nu und l thnh phn th hai ca lin t
th chng c lm ngn nhiu hn v ghi sau ch u tin: kma ma
dma, hma kya chya ya hya ya hya dya hya.
V. Nhng trng hp ngoi hng khc vi : ktha vi : cca ca vi :
ca ja vi : pta.
nhng dng sau trong mt vi lin t: ca na la va.
VI. c
VII. Nhng dng rt gn mnh hn vi : kta vi : tta vi : dda
ddha dna dbha vi : hna vi : dva hva. Nn lu c bit:
ka ja, a.
VIII. Trc mt ph m v trc th r c vit bng mt mc bn trn, lc no
cng ng st bn phi: rka rke rkau rka r. r sau mt ph m
437
Lin t (ligatures)
c trnh by bng mt gch bn di: kra jra dra nra pra ra,
hra. Nn lu c bit: tra.
IX. Nu trn hai ph m c vit th chng cng c vit theo nhng quy tc
nu trn: gdhva gnya tsya ptya hya ktya ktva kta
ttya ttva dvya ddya ddhya dbhya cya vya ka
kma kmya kya kva ka kva grya ttra trya
ddra drya stra.
Nhng lin t thng gp nht

Vi : kka kkha kta ktya ktra ktva ktha kna kma
kya kra krya kla kva ka ka kma kmya
kya kva. Vi : khna khya. Vi : gda gdha gdhva
gna gnya, gbha gbhya gma gya gra grya gla
gva. Vi : ghna ghma ghya ghra. Vi : ka kta
ka kva kha khya ga, gya, gra, gha, ghra, , a,
ma.
Vi : cca ccha cchra cchva ca cma cya. Vi :
chya chra. Vi : jja jja jjva, jjha, ja, jya jma,
jya, jra, jva. Vi : ca cha ja a.
Vi : ka a tya va sa. Vi : hya hra. Vi : ga
a ya. Vi : hya hra hva. Vi : a ha a
ha a ma, ya, va.
Vi : tka tta ttya ttra ttva ttha tna tnya tpa
tpha tma tmya tya tra trya tva, tsa, tsna, tsnya,
tsya, tsva Vi : thya Vi : dga, dgra, dda, ddya, ddra,
ddva, ddha, ddhya, ddhva, dna, dba, dbra, dbha, dbhya, dma,
dya, dra, drya, dva, dvya Vi : dhna, dhma, dhya, dhra,
dhva Vi : nta, ntya, ntra, ntsa, ntha, nda, nddha, ndra,
ndha, ndhya, ndhra, nna, nnya, nma, nya, nra, nva,
nsa.
Vi : pta, ptya, pna, pma, pya, pra, pla, psa Vi : phya
Vi : bja, bda, bdha, bdhva, bba, bbha, bya, bra Vi
: bhna, bhya, bhra, bhva Vi : mna, mpa, mpra, mba,
mbya, mbha, mya, mra, mla.
Vi : yya, yva Vi : lka, lga, lpa, lma, lya, lla, lva,
lha. Vi : vna, vya, vra.
PH LC
438
Vi : ca, cya, na, ma, ya, ra, rya, la, va, vya.
Vi : ka, kra, a, ya, ra, rya, va, ha, hya,
a, ya, pa, pra, ma, ya, va, a Vi : ska,
skra, skha, sta, stya, stra, stva, stha, sthya, sna, spa,
spha, sma, smya, sya, sra, sva, ssa. Vi : ha, hna,
hma, hya, hra, hla, hva.
S t
S
11
12
13
l 2 3 4 5 6 7 8 9 10
15 16 17 18 19 hoc
14
50 60 70 80 90
20 30 40
100 200 hoc 300 hoc 1000 10000
100000 .
1, 6 m t 20 tr i l , ( ), 4, 5, 7, 9 nh c m t 14 tr i; 2, 3, 8 vi
20, 30 , vi 80 , vi 4070 v 90 c hai dng: 22 33
28 82 . Trn 100 th nhng s n v 10 thng c b
sung (thm): 105.
l c bin ho nh , ch khc nom. v acc. sing. neuter l kt thc bng
thay
v , 2 c bin ho nh s hai ca thn : nom. acc. voc. m. , f. n. ;
3 v 4 c bin ho nh sau:
m.
n.
f.
m.
n.
f.
N. V.
A.

I.

D. Ab.

G.

L.

5 c bin ho nh: nom. acc. voc. , instr. , dat. ab. , gen.
, loc. cho tt c gii tnh. Cng nh th 7, 8, 9, 10
v nhng s kt thc vi chng. cng c bin ho: nom. acc. voc. ,
nom. acc. voc. , I. , dat. ab.
instr. , dat. ab. , loc. 6:
, gen. , loc. .
439
Thn ph m bt quy tc
Nhng s t 20 n 99 thuc s t v l n tnh, 100, 1000, 10000 v 100000 l s

t trung tnh v c nhng vt c m i km mt l cng s kin s nhiu hoc
gen. plur., hoc chng s c phi hp thnh mt hp t: (trong vng 60
nm na); (4000
nm); (100
nm).
S th t
1. , f. 2. 3. 4. , f. hoc f. 5. f. 6. 7.
8. 9. 10. 11. 12. 20. f. hoc f.
30. hoc 40. hoc 50. hoc 60. ch
, nhng 61. hoc v.v 70. 72. hoc
80. 83. hoc 90. 94. hoc 100.
, f. 200. hoc 1000. .
S trng t
mt ln, hai ln, ba ln, bn ln, nm ln, su ln
v.v
Thn ph m bt quy tc
(n.) ngy c bin ho nh nhng danh t trung tnh kt thc bng ,
nhng thn yu , nom. acc. voc. sg. l nom. acc. voc. sg. (
hng ngy, mi ngy); dual hoc , pl. , instr. pl. .
(m.) con ng c thn mnh l , thn yu l , thn yu nht l .
nom. sg. bt quy tc:

Sing.
Dual
Plur.
N.
A.

I.
V.
usw.
(f.)
nc ch xut hin pl.: nom. , acc. , instr. , dat. abl. ,
gen. , loc. .
, thn yu , thn yu nht
(m.) ngi n ng, thn mnh
, sg.
, acc.
, instr.
; pl. nom.
, acc.
, voc.
, instr. ,
nom.
, gen.
, loc.
.
dat. abl.
PH LC
440
S trng t
(m.) con b c, thn mnh , thn yu , thn yu nht

sg. nom. , acc. , instr. , voc. ; pl. nom. , acc.
, instr. , gen. , loc. .
(f.) tri: sg.

; dual
; pl.
.

(m.) ci chn ngoi nhng s kin c thn mnh ra c th din t c.
. git, ng cui nhng hp t c thn mnh (ch nom. sg. , nom.
acc. p1. n. ), thn yu nht : (k st hi B-la-mn): sg. nom. ,
acc. , instr. ; instr. pl. .
441
adhve I. pres. tm. pl. 2

an I. preter. par. pl. 3
an II. preter. par. pl. 3
anta I. preter. tm. pl. 3
antm I. imp. tm. pl. 3
anti I. pres. par. pl. 3
anti II. pres. par. pl. 3
antu I. imp. par. pl. 3
antu II. imp. par. pl. 3
ante I. pres. tm. pl. 3
am I. preter. par. sg. 1
am II. preter. par. sg. 1
Vit tt: I. chia thematic; II.
as I. preter. par. sg. 2
chia theo athematic; preter.
preterite = imperfect; aor. aorist;asi I. pres. par. sg. 2
prec. precative
ase I. pres. tm. sg. 2
0 II. imp. par. sg. 2
asva I. imp. tm. sg. 2
a perf. par. sg. 1,3 / pl. 2
tm II. preter. tm. du. 3 / II.
a I. imp. par. sg. 2
imp. tm. du. 3
at I. preter. par. sg. 3
tm aor. (sa) du. tm. 3
ata I. preter. par. pl. 2 / I. imp.
te II. pres. tm. du. 3
par. pl. 2 / I. preter. tm. sg.
te perf. tm. du. 3
3
thm II. preter. tm. du. 2 /
ata II. preter. tm. pl. 3
II. imp. tm. du. 2
atam I. preter. par. du. 2 / I.
thm aor. (sa) du. tm. 2
imp. par. du. 2
the II. pres. tm. du. 2
atas I. pres. par. du. 3
the perf. tm. du. 2
atm I. preter. par. du. 3 / I.
ni I. imp. par. sg. 1
imp. par. du. 3
ni II. imp. par. sg. 1
atm II. imp. tm. pl. 3
ma I. preter. par. pl. 1 / I.
ati I. pres. par. sg. 3
imp. par. pl. 1
ati II. pres. par. pl. 3
ma II. imp. par. pl. 1
atu I. imp. par. sg. 3
mas I. pres. par. pl. 1
atu II. imp. par. pl. 3
mahi I. preter. tm. pl. 1
atus perf. par. du. 3
mahe I. pres. tm. pl. 1
ate I. pres. tm. sg. 3
mahai I. imp. tm. pl. 1
ate II. pres. tm. pl. 3
mahai II. imp. tm. pl. 1
atha I. pres. par. pl. 2
mi I. pres. par. sg. 1
athas I. pres. par. du. 2
va I. preter. par. du. 1 / I.
aths I. preter. tm. sg. 2
imp. par. du. 1
athus perf. par. du. 2
va II. imp. par. du. 1
adhvam I. preter. tm. pl. 2 / I.
vas I. pres. par. du. 1
imp. tm. pl. 2
vahi I. preter. tm. du. 1
Nhn xng
tip v m ca
cc ng t
nhng thi
thi, hnh
thc
vahe I. pres. tm. du. 1

vahai I. imp. tm. du. 1
vahai II. imp. tm. du. 1
i II. preter. tm. sg. 1
i aor. (sa) sg. tm. 1
ire perf. tm. pl. 3
t II. (pt par. sg. 3), int preter.
par. sg. 3
ta II. opt. tm. sg. 3
ti II. int pres. par. sg. 3
tu II. int imp. par. sg. 3
ths II. opt. tm. sg. 2
dhvam II. opt. tm. pl. 2
dhvam prec. tm. pl. 2
mahi II. opt. tm. pl. 1
mahi prec. tm. pl. 1
mi II. int pres. par. sg. 1
ya II. opt. tm. sg. 1
ya prec. tm. sg. 1
ytm II. opt. tm. du. 3
ythm II. opt. tm. du. 2
ystm prec. tm. du. 3
ysthm prec. tm. du. 2
ran II. opt. tm. du. 3
ran prec. tm. pl. 3
vahi II. opt. tm. du. 1
vahi prec. tm. du. 1
i II. int pres. par. sg. 2
a prec. tm. sg. 3
hs prec. tm. sg. 2
s II. (pt par. sg. 2), int preter.
par. sg. 2
us II. preter. par. pl. 3
us perf. par. pl. 3
e I. pres. tm. sg. 1 / I. preter.
tm. sg. 1
e II. pres. tm. sg. 1
e perf. tm. sg. 1,3
et I. opt. par. sg. 3
eta I. opt. par. pl. 2 / I. opt.
tm. sg. 3
etam I. opt. par. du. 2
etm I. opt. par. du. 3 / I.

preter. tm. du. 3 / I. imp.
tm. du. 3
ete I. pres. tm. du. 3
ethm I. preter. tm. du. 2 /I.
imp. tm. du. 3
eths I. opt. tm. sg. 2
ethe I. pres. tm. du. 2
edhvam I. opt. tm. du. 2
ema I. opt. par. pl. 1
emahi I. opt. tm. pl. 1
eya I. opt. tm. sg. 1
eyam I. opt. par. sg. 1
eytm I. opt. tm. du. 3
eythm I. opt. tm. du. 2
eyus I. opt. par. pl. 3
eran I. opt. tm. pl. 3
eva I. opt. par. du. 1
evahi I. opt. tm. du. 1
es I. opt. par. sg. 2
ai I. imp. tm. sg. 1
ai II. imp. tm. sg. 1
au (perf. par. sg. 1,3)
a ta
am tam
as tas
m tm
i ti
u tu
e te
ha tha
has thas
hs ths
hi dhi
hvam dhvam aor. (s, i)
tm. pl2
hve dhve
t II. preter. par. sg. 3
ta II. imp. par. pl. 2 / II. preter.
par. pl. 2 /II. preter. tm. sg.
3
tam II. preter. par. du. 2/ II.

imp. par. du. 2
tas II. pres. par. du. 3
t fut. periphr. A, tm. sg. 3
tdhve fut. periphr. tm. pl. 2
tm II. preter. par. du. 3 / II.
imp. par. du. 3/II. imp. tm.
sg. 3
tras fut. periphr. A, tm. pl. 3
trau fut. periphr. A, tm. du. 3
tsthe fut. periphr. tm. du. 2
tsi fut. periphr. par. sg. 2
tse fut. periphr. tm. sg. 2
tstha fut. periphr. par. pl. 2
tsthas fut. periphr. par. du. 2
tsmas fut. periphr. par. pl. 1
tsmahe fut. periphr. tm. pl. 1
tsmi fut. periphr. par. sg. 1
tsvas fut. periphr. par. du. 1
tsvahe fut. periphr tm. du. 1
the fut. periphr. tm. sg. 1
ti II. pres. par. sg. 3
tu II. imp. par. sg. 3
te II. pres. tm. sg. 3
tha II. pres. par. pl. 2
tha perf. par. sg. 2
thas II. pres. par. du. 2
ths II. preter. tm. sg. 2
dha ta, tha
dham tam
dhas tas, thas
dhm tm
dhs ths
dhi ti
dhi II. imp. par. sg. 2
dhu tu
dhe te
dhvam II. preter. tm. pl. 2 / II.
imp. tm. pl. 2
dhve II. pres. tm. pl. 2
dhve perf. tm. pl. 2
ma II. preter. par. pl. 1
443
ma perf. par. pl. 1

mas II. pres. par. pl. 1
mahi II. preter. tm. pl. 1
mahe II. pres. tm. pl. 1
mahe perf. tm. pl. 1
mi II. pres. par. sg. 1
yt II. opt. par. sg. 1
yt prec. par. sg. 3
yta II. opt. par. pl. 2
ytam II. opt. par. du. 2
ytm II. opt. par. du. 3
ym II. opt. par. sg. 1
yma II. opt. par. pl. 1
yva II. opt. par. du. 1
ys II. opt. par. sg. 2
ys prec. par. sg. 2
ysam prec. par. sg. 1
ysus prec. par. pl. 3
ysta prec. par. pl. 2
ystam prec. par. du. 2
ystm prec. par. du. 3
ysma prec. par. pl. 1
ysva prec. par. du. 1
yus II. opt. par. pl. 3
va II. preter. par. du. 1
va perf. par. du. 1
vas II. pres. par. du. 1
vahi II. preter. tm. du. 1
vahe II. pres. tm. du. 1
vahe perf. tm. du. 1
i si
e se
va sva
s II. preter. par. sg. 2
si II. pres. par. sg. 2
se II. pres. tm. sg. 2
se perf. tm. sg. 2
sva II. imp. tm. sg. 2
hi II. imp. par. sg. 2
Bng tra
gc ng
t
a as
ak a
ak ac
ak aj
aky a
ak aj
aky aj
ag aj
ac ac
aj aj
acy ac
ajy aj
ac ac
acay ac
acici ac
aciy ac
acy ac
aj aj
ajay aj
ajiji aj
ajiy aj
at ad
atsy ad
ad ad
adh(y) adhii
adhyi adhii
adhyay adhii
adhy dhyai
adhypay adhii
adhypip adhii
adhys dhyai
adhye adhii
adhyai adhii
adhyaiy adhii
adhyai adhii
an an
anak aj
anaj aj
ani an
aniy an
any an
ay i
aym i
ayy i
ayiyi i
ayiy i
ar
ariri
ariy
argh arh
arc c
arcay c
arcici c
arciy c
arj j
arjay j
arjiji j
arjiy j
arjih arh
arjihi arh
artithayi arth
arth arth
arthay arth
arthaym arth
arthayiy arth
arthy arth
arpay
ary
arh arh
arhay arh
arhi arh
arhiy arh
arhy arh
alar
a a
a a
aii a,
aiy a,
an a
ana a
anav a
an a
anu a
anuv a
ano a
ay a,
a a
as as,
asiy as
asisi as
asy as
as
k as
ky aky
k aj
ky aky
g aj
cy acy
j aj
jy ajy
ay a,
c ac
i a,
cay acay
ii aii
ci ac
i a,
cici acici
iy aiy
c ac
a,
cy acy
n a,
j aj
nav a
jay ajay
n a
jij aj
n a
jiji ajiji
nu a
ji aj
jiy ajiy
nuv a
j aj
no a
t ad
y ay
ttha ah

d ad
s s
day ad
s as,
did ad
say s
n an
say as
sm s
na a
si s
nak aj
si as
naj aj
si s
nac ac
si as
naj aj
siy asiy
nay an
sisi s
narc c
sisi asisi
narh arh
s as
n a
sth as
ni an
sy as
nin an
sy asy
nini anini
ha ah
ni an
hatus ah
niy aniy
hathus ah
n an
hus ah
nc c
i i
nj j
icch i
nh arh
ij yaj
ny any
ijy yaj
p p
iddh indh
pa prc c
idh indh
rcch
idhy indh
rh
inadh indh
ru
int indh
ro
ind(dh) indh
rthay arth
rthayiy
indidhi indh
indh indh
arthayiy
indhay indh
rthy arthy
indhm indh
rpay
indhiy indh
r
iy i
rh arh
iyak yaj
rhay arhay
iyar
rhi arh
iyj yaj
rh arh
iyy i
rhy arhy
iyi i
a,
Bng tra gc ng t
iye i
i yaj
i i
iy i
i
k
k k
kay k
km k
kiy k
ky k
ciki k
j yaj

hi
dh indh
ps p
y i
yy y
yi i

ay
m
i
ii
iy
y

i
iy
y
uk vac
uc vac
ucy vac
uhi va
ut und
ud vad
ud und
udy und
udy vad
un und
unat und
unad und
unt und
und und
unday und
undm und
undidi und
undiy und
up vap
upy vap
uvas vas
uvc vac
uvd vad
uvp vap
uv va
PH LC
uvs vas
uvh vah
uvo u
u va
uy va
u u
u va
u vas
uy u
uy vas
uh vah
uh h
uhy vah
uhy h
(h) vah
c vac
jihi h,
h h
ha h
d und
d vad
p vap
va
u
vas
h h,
h vah
hay h,
hm h,
hiy h
hy h

c c
cch
cy c
j j
jy j
av
u
o
v
e i
ed(dh) indh
edidhi edh
edh edh
edhay edh
edhm edh
edhi as
edhiy edh
edhy edh
e i
e i
eay i
eii i
eiy i
ey i
ai i
aik k
aikay
kay
aiki k
aikiy kiy
aik k
aiky ky
aicik k
aiciki ciki
aicch i
aijy ijy
ai
aididh edh
aididhi edidhi
aidh edh
aidhay edhay
aidhi edh
aidhiy edhiy
aidh edh
aidhy edhy
ainadh indh
aint indh
aindidhi indidhi
ainddh indh
aindh indh
aindhay indhay
aindhi indh
aindhiy indhiy
aindh indh
aindhy indhy
aips p
aiy y
ai
aiay ay
aii
aii
aii
aiiy iy
aiy y
ai i
aiay eay
aii i
aiiy
eiy
aiii eii
ai i
aiy i
aiy iy
aiy ey
ohum h
o u
oay u
om u
oii u
oiy u
oh h
446
aucy ucy
aujih h
aujihi jihi
audy udy
aunat und
aunad und
aunt und
aund und
aunday unday
aundid und
aundidi undidi
aundi und
aundiy undiy
aund und
aundy undy
aupy upy
audy udy
auy uy
auay oay
aui u
auiy oiy
au u
auy uy
auh h,
auhay ohay
auhi h,
auhiy hiy
auh h,
auhy uhy/hy
kath kath
kathay kath
kathaym kath
kathayiy kath
kathy kath
kanikand skand
kam kam
kami kam
kamiy kam
kam kam
kamp kamp
kamp kamp
kampay kamp
kampi kamp
kampiy kamp
kampy kamp
kar k
kar k
karav k
kari[] k
kariy k
kariy k
kary k
karo k
karky k
kart kt
kartay kt
karti kt
kartiy kt
kartkt
kartsy kt
kar k
karay k
kal kal
kalay kal
kalaym kal
kaliy kal
kalp kp
kalpay kp
kalpi[] kp
kalpiy kp
kalpsy kp
kas kas
kasi kas
kasiy kas
kas kas
kasy kas
kk kk
kkay kk
kki kk
kkiy kk
kk kk
kky kk
kthay kath
kn kam
km kam
kmay kam
kr k
kray k
kray k
kri k
kr k
krk[] k
kr k
klay kal
k k
kay k
km k
ki k
kiy k
k k
ky k
ks kas
ksay kas
ksi kas
ks kas
kir k
kr k
kray k
kry k
kup kup
kupiy kup
kupy kup
kur k
kuru k
kurv k
k k
kk[] k
kka k
kg k
k kt
ktay kt
kt kt
kntay kt
k k
ky k
kp kp
kpi kp
kes kas
kop kup
kopay kup
kopi kup
kopiy kup
kop kup
kr k
kraky k
kram kram
kramay kram
krami kram
kramiy kram
kram kram
kramy kram
kray kr
kra k
krk[] k
krn kram
krpay kr
krm kram
krmay kram
krmy kram
kri k
kriy k
kr kr
kr kr
kray kr
kri kr
kriy kr
kr kr
kry kr
kr kr
kr kr
kr kr
kry kr
kruk kru
krud(dh) krudh
krudh krudh
krudhy krudh
kru kru
kruy kru
kru kru
kre kr
kre[] kr
krey kr
krai kr
krok kru
kroky kru
krot krudh
krotsy krudh
krod(dh) krudh
krodh krudh
krodhay krudh
kro kru
kroay kru
kro kru
klik kli
kli kli
klin kli
klin kli
klina kli
klin kli
kliy kli
kli kli
klek kli
klek kli
kleky kli
kle kli
kleay kli
klei kli
kleiy kli
kle kli
kle kli
ka[s] kam
kasy kam
ka ka
ka ka
kaav ka
kai ka
kaiy ka
ka ka
kau ka
kao ka
kay ka
kav ka
kan kam
kan ka
kapay ki
kam kam
kamay kam
kampaya kam
kami kam
kamiy kam
kam kam
kamy kam
kam[s] kam
kay ki
447
kayay ki
kar kar
kari[] kar
kariy kar
kay ka
kn kam
km kam
kmay kam
kmy kam
ky ki
kyay ki
kray kar
kri kar
kr kar
kl kal
klay kal
klaym kal
klayiy kal
klpay kal
kly kal
ki ki
ki ki
kiav ki
ki ki
ki ki
kiu ki
kio ki
kiv ki
kip kip
kipy kip
kip[s] kip
k ki
ky ki
kudh kudh
kudhy kudh
kub(dh) kubh
kubh kubh
kubhi kubh
kubh kubh
kubhn kubh
kubhn kubh
kubhy kubh
ke ki
kep kip
kepay kip
kepsy kip
ke[] ki
key ki
kaip[s] kip
kai ki
kot kudh
kotsy kudh
kod(dh) kudh
kodhay kudh
kobh kubh
kobhay kubh
Bng tra gc ng t
kobhiy kubh
ky a
kha kha
khaay kha
khan khan
khani[] khan
khaniy khan
khan khan
khany khan
kh khan
khd khd
khday khd
khdi khd
khdiy khd
khd khd
khdy khd
khn khan
khnay khan
khni khan
khn khan
khy khan
khe khan
khy khy
khy khy
khypay khy
khyy khy
khysy khy
khye khy
gas gam
ga gam
gacch gam
ga ga
gaay ga
gaay ga
gaaym ga
gaayiy ga
gay ga
gad gad
gadi[] gad
gadi gad
gadiy gad
gad gad
gady gad
gan gam
gangam gam
gam gam
gamay gam
gamiy gam
gamy gam
gari g
gari[] g
gariy g
gar g
gary g
garj garj
garjay garj
PH LC
garji garj
garjiy garj
garj garj
garjy garj
gard(dh) gdh
gardh gdh
gardhay gdh
gardhiy gdh
garh garh
garhay garh
garhi garh
garhiy garh
garh garh
garhy garh
gal gal
gali[] gal
galiy gal
galgal gal
galgaly gal
galy gal
g g
g gai
gh gh
gha gh
gd gad
gday gad
gdi gad
gd gad
gp gai
gpay g
gpay gai
gm gam
gy g
gy gai
gr g
gray g
gri g
gr g
gl gal
glay gal
gli gal
gl gal
gs g
gsi gai
gs gai
gsy g
gsy gai
gh gh
ghay gh
ghi gh
ghiy gh
gh gh
ghy gh
gir g
giray g
gil g
g gai
gy gai
gr g
gry g
gr g
gup gup
gupy gup
guh guh
guhy guh
gh guh
gha guh
gh guh
ghay guh
ghiy guh
ghis guh
gh guh
g grah
gd(dh) gdh
gdh gdh
gdhy gdh
gh grah
gh grah
ghy grah
gh grah
ghna grah
gh grah
ghy grah
ge gai
goh guh
gop gop
gop gup
gopay gup
gopaym gop
gopy gop
gopy gup
gopyay gop
gopyi gop
gopyiy gop
gopy gop
gopyy gop
gopi gup
gopiy gup
gop gup
gop[s] gup
gopsy gup
gaups gup
gm gam
grath granth
grathay grath
grathn granth
grathn granth
grathn granth
grathy granth
granth granth
granthay grath
granthiy granth
448
granthis granth
granth granth
gras gras
grasi gras
grasiy gras
gras gras
grasy gras
grah grah
grahi grah
grah grah
grahy grah
grsay gras
grh grah
grhay grah
greth granth
glap glai
glapay glai
gl glai
gln glai
glpay glai
gly glai
glsi glai
gls glai
glsy glai
ghanighn han
ghas ad
gh han
ghky gh
ghtay han
ghn han
ghuk guh
ghu ghu
ghuy ghu
ghk[] grah
ghok guh
gho ghu
ghoay ghu
ghoi ghu
ghoiy ghu
gho ghu
ghn han
ghr ghr
ghrpay ghr
ghry ghr
ghrs ghr
ghrsy ghr
ghre ghr
cak cak
cakathayi kath
cakam kam
cakamp kamp
cakar k
cakart kt
cakar k
cakal kal
cakas kas
cakk kk
cakk kk
cakr k
cakr k
cak k
caks kas
cak k
cak k
cak k
cakp kp
cakr k
cakr k
cakram kram
cakrm kram
cak cak
caka ka
cakam kam
cakay cak
cakar kar
cak ka
cakm kam
cakr kar
caky cak
cakha kha
cakhan khan
cakhd khd
cakhn khan
cakhn khan
cakhy khy
cakhyau khy
cakam kam
cakamp kamp
cakram kram
cakramy kram
cakan kan
cakam kam
cakhan khan
cacak cak
cacar car
cacal cal
cacr car
cacl cal
canikad skand
cankas kas
cay ci
car car
carikar k
carikr k
carik k
cari[] car
cariy car
carkar k
cark k
carkart kt
carkt kt
carky k
carkar k
cark k
cark k
carcar car
carcry car
cary car
cal cal
calay cal
cali[] cal
caliy cal
calkp kp
calkp kp
calcal cal
caly cal
ca cak
caskand skand
ckar k
cka k
ckay k
ckky kk
ck k
ckar kar
ckh khan
ckhd khd
ckhy khy
ccal cal
cpay ci
cy ci
cyay ci
cr car
cray car
cri car
cr car
cr car
cl cal
clay cal
cli cal
cl cal
ci ci
cikami kam
cikampi kamp
cikari k
cikarti kt
cikalayi kal
cikalpayi kp
cikalpi kp
cikasi kas
cikki kk
ciky ci
cikrayi k
ciki k
cikit cit
cikits cit
cikr k
cik ci
cikk k
cikps kp
ciket cit
ciky ci
cikypayi khy
cikra kram
cikrap kr
cikram kram
cikrami kram
cikry kr
cikrits kt
cikriy kr
cikr kr
cikri kr
cikr kr
ciklik kli
cikli kli
ciklii kli
ciklii kli
cikle kli
ciklei kli
cikas kam
cikai ka
cikam kam
cikami kam
cikams kam
cikay ki
cikari kar
cikal kal
ciky ki
ciklayi kal
ciki ki
cikip kip
cikips kip
cik ki
cike ki
cikep kip
ciky ki
cikhaayi kha
cikhani khan
cikhdi khd
cikhyap khy
cikhypayi khy
cikhys khy
cicar[i] car
cicali cal
cicy ci
cicit cit
cicint cint
cic ci
cicet cit
ciceti cit
cice ce
cicei ce
cicchad chad
cicchdayi chad
cicchits chid
449
cicchid chid
cicched chid
cicy ci
cicyvayi cyu
cit cit
city cit
cin ci
cinav ci
cinu ci
cino ci
cint cint
cintay cint
cintaym cint
cintayiy cint
cinty cint
cinv ci
ciskants skand
c ci
ckath kath
ckam kam
ckar k
ckas kas
ckt kt
ck k
ckp kp
ckhan khan
ccar car
ccal cal
ccit cit
ccint cint
cy ci
cr car
cukup kup
cukupi kup
cukop kup
cukopi kup
cukruk kru
cukruts krudh
cukrudh krudh
cukrudh krudh
cukru kru
cukrodh krudh
cukro kru
cukuts kudh
cukudh kudh
cukubh kubh
cukubhi kubh
cukodh kudh
cukobh kubh
cukobhayi kubh
cukobhikubh
cucodayi cud
cucorayi cur
cucyvayi cyu
cucyuv cyu
cucy cyu
Bng tra gc ng t
ckup kup
ccud cud
ccur cur
ce ci
cekit cit
cekry k
cekr kr
cekr kr
cekry k
cekli kli
cekay ki
ceki ki
cekip kip
ceke ki
ceky ki
ceci ci
cece ci
cecchid chid
cecched chid
cet cit
cetay cit
ceti cit
cetiy cit
cet cit
cer car
cel cal
ce[] ci
ce ce
cea ce
ceay ce
cei ce
ceiy ce
cey ce
cey ci
cai ci
cokup kup
cokrudh krudh
cokru kru
cokobh kubh
cocyu cyu
cod cud
coday cud
codaym cud
codayiy cud
cody cud
cor cur
coray cur
coraym cur
corayiy cur
cory cur
cchit[s] chid
cchid chid
cchida chid
cchinat chid
cchait[s] chid
cyav cyu
PH LC
cyvay cyu
cyu cyu
cyo cyu
cyo[] cyu
cyoy cyu
chan chad
chd chad
chday chad
chdaym chad
chdayiy chad
chdy chad
chit chid
chid chid
chidy chid
chin chid
chinat chid
chinad chid
chint chid
chind chid
chinddhi chid
chet chid
chetsy chid
ched chid
cheday chid
jag g
jag g
jag gai
jaga ga
jagad gad
jagam gam
jagar g
jagarj garj
jagardh gdh
jagarh garh
jagal gal
jagd gad
jagm gam
jagr g
jagl gal
jagh gh
jagdh gdh
jagh grah
jagau gai
jagdh ad
jagm gam
jagranth granth
jagras gras
jagrah grah
jagrh grah
jagl glai
jaglau glai
jaghan han
jaghn han
jaghn han
jaghr ghr
jaghrau ghr
jagam gam
jagamy gam
jagah gh
jaghan han
jaghany han
jajar j
jajalp jalp
jajgar jg
jajgr jg
jajg jg
jajgr jg
jajn jan
jajr j
jaj jan
jaj j
jajau j
jajval jval
jajvl jval
jajan jan
jan jan
janay jan
jani jan
janiy jan
jan jan
jany jan
jabht_ bh
jay ji
jayi ji
jayiy ji
jar j
jaray j
jariy j
jargdh gdh
jarghy grah
jary j
jarh h
jarh h
jargur g
jarh h
jalgul g
jalp jalp
jalpay jalp
jalpi jalp
jalpiy jalp
jalp jalp
jalpy jalp
jah h
jahar h
jahar h
jahas has
jahahi h
jah h
jahr h
jahs has
jahi han
jahi h
450
jahiy h
jahihi h
jah h
jahhi h
jah h
jah h
jahau h
jahr h
jahrd hrd
jahld hld
j jan
jgady gad
jgar jg
jgaray jg
jgari jg
jgariy jg
jgariy jg
jgar jg
jgary jg
jgarh garh
jg gai
jgr jg
jgrm jg
jgh gh
jg g
jg jg
jgr jg
jgrathy granth
jgranth granth
jgras gras
jgrah grah
jgl glai
jghr ghr
jjar j
jj jan
jj j
jj j
jjr j
jjval jval
jn j
jn j
jn j
jpay ji
jy jan
jy ji
jri j
jr j
jsy jan
jhasy has
jh h
ji ji
jigaayi ga
jigadi gad
jigami gam
jigay ji
jigari g
jigarji garj
jigardhi gdh
jigarhi garh
jigali gal
jigs gam
jig g
jigy ji
jigs g
jigs gai
jighi gh
jigs g
jigs ji
jigy ji
jigranthi granth
jigrasi gras
jigrah grah
jigrah grah
jigls glai
jighats ad
jighs han
jighk gh
jighk grah
jighr ghr
jighrap ghr
jighr ghr
jighrs ghr
jighrip ghr
jijani jan
jijari j
jijalpi jalp
jijgari jg
jijr j
jijv jv
jijvayi jv
jijvi jv
jijap j
jij s j
jijvali jval
jihari h
jihasi has
jihs h
jihis his
jihisi his
jihr h
jihray hr
jihraym hr
jihry hr
jihrip hr
jihriy hr
jihr hr
jihr hr
jihre hr
jihlad hld
jihldi hld
j ji
jga ga
jgad gad
jgap g
jgap gai
jgam gam
jgar g
jgardh gdh
jgal gal
jgah gh
jghan han
jjan jan
jjap h
jjap ji
jjay ji
jjar j
jjiv jv
jy ji
jr j
jry j
jv jv
jvay jv
jvpay jv
jvi jv
jviy jv
jv jv
jvy jv
jhap h
jhar h
jhas has
jh h
jugup gup
jugupi gup
jugups gup
juguh guh
jugh guh
jugop gup
jugopyi gop
jugopi gup
jugopi gup
jughuk guh
jughu ghu
jughui ghu
jugho ghu
jughoi ghu
juhav hu
juhav hve
juhavm hu
juhv hve
juhv hu
juhu hu
juhudhi hu
juhuv hu
juhuv hve
juh hve
juh hu
juho hu
juhv hve
juhv hu
jgup gup
jguh guh
jghu ghu
jhav hve
jhav hu
je ji
jegily g
jegy g
jegy gai
jeghny han
jeghry ghr
jejy ji
jejry j
jejvy jv
jer j
je[] ji
jey ji
jehis his
jehy h
jehry h
jehry hr
jai ji
jogup gup
joguh guh
johu hu
johu hve
johy hve
japay j
j j
jpay j
jy j
j[s] j
jsi j
js j
jsy j
je j
jy aj
jval jval
jvalay jval
jvali[] jval
jvaliy jval
jvaly jval
jvlay jval
jvli jval
ta tan
tas tan
tasy tan
ta tan
tatan tan
tatap tap
tatam tam
tatar t
tatark tark
tatard td
tatard td
451
tatarp tp
tatar t
tatn tan
tatp tap
tatm tam
tatr t
tatd td
tatp tp
tat t
tatyaj tyaj
tatyj tyaj
tatr tr
tatras tras
tatrs tras
tatvar tvar
tan tam
tan tan
tanav tan
tani[] tan
taniy tan
tan tan
tanu tan
tano tan
tantan tan
tany tan
tanv tan
tap tap
tapiy tap
tapy tap
tap[s] tap
tam tam
tamay tam
tamiy tam
tar t
tarit t
tari[] t
tariy t
tartd td
tartp tp
tary t
tark tark
tarkay tark
tarkaym tark
tarkayiy tark
tarky tark
tartar t
tart t
tartsy td
tard td
tarday td
tardi td
tardiy td
tard td
tarpay tp
tarpi tp
tarpiy tp
Bng tra gc ng t
tarp[s] tp
tarpsy tp
tar t
tar t
taray t
tariy t
tastabh stambh
tastambh stambh
tasth sth
tasthau sth
ts tan
t tan
t ta
tay ta
taym ta
tayiy ta
ty ta
ttapy tap
tt t
ttp tp
ttyaj tyaj
ttrasy tras
ttvary tvar
tn tam
tn tan
tnay tan
tni tan
tn tan
tp tap
tpay tap
tps tap
tm tam
tmy tam
ty tan
tr t
tray t
tri t
tr t
trp[s] tp
tr[] t
tstabh stambh
tsth sth
tik tij
titani tan
titaps tap
titardi td
titarpayi tp
titarpi tp
titari t
tits tan
titik tij
titr t
titts td
titps tp
tityak tyaj
tityaj tyaj
PH LC
titrap tr
titras tras
titrasi tras
titrs tr
titvar tvar
titvari tvar
tih sth
tihas sth
tihip sth
tistambhistambh
tta ta
ttan tan
ttap tap
ttar t
ttij tij
ttd td
ttp tp
tt t
tr t
try t
tut tud
tutuk tu
tututs tud
tutud tud
tutu tu
tutod tud
tuto tu
tud tud
tudy tud
tun tud
turay t
tul tul
tulay tul
tu tu
tuav stu
tuu stu
tuu stu
tuo stu
tuy tu
ttud tud
ttul tul
ttu tu
tr t
tr tvar
t td
tat td
tad td
tt td
td td
tdy td
tnt td
tnd td
tp tp
tpnav tp
tpnu tp
tpnuv tp
tpno tp
tpy tp
t t
ty t
tej tij
tejay tij
tejaym tij
tetik tij
tetij tij
ten tan
tep tap
ter t
tehay sth
toky tu
tot tud
totudy tud
totur tvar
totu tu
totsy tud
today tud
tol tul
tolay tul
tolaym tul
tolayiy tul
toly tul
to tu
toay tu
taut[s] tud
tyak tyaj
tyak tyaj
tyaky tyaj
tyaj tyaj
tyajy tyaj
tyk tyaj
tyj tyaj
tyjay tyaj
trap tp
trapsy tp
tras tras
trasi[] tras
trasiy tras
tras tras
trasy tras
tr tr
tr tr
trpay tr
trp[s] tp
try tr
trs tr
trs tras
trsay tras
trsi tras
trs tras
trsy tr
tres tras
trp tp
452
tvar tvar
tvari tvar
tvariy tvar
tvar tvar
tvary tvar
tvray tvar
d d
da da
da da
daay da
da da
dag(dh) dah
dag dah
dak da
daky da
da da
daay da
daaym da
daayiy da
day da
dat d
dad d
dada da
dada da
dadam dam
dadar d
dadarp dp
dadar d
dad d
dadm dam
dadr d
dadh dah
dad d
dadp dp
dad d
dadau d
dadr d
dadr dr
dadr dr
dadrau dr
dadh dh
dadhar dh
dadh dh
dadhr dh
dadhv dhv
dadhau dh
dadhm dhm
dadhmau dhm
dadhy dhyai
dadhy dhyai
dadhyau dhyai
dadhr dh
dadhvas dhvas
dadhvan dhvan
dadhvn dhvan
dandhvas dhvas
dandhvasy dhvas
danda da
dandah dah
dandahy dah
dandhvan dhvan
dam dam
dam dam
damay dam
dami dam
damiy dam
dam dam
damy dam
day ad
dar d
daridr dr
dari[] d
dariy d
dardy d
dary d
dard d
darp dp
darpay dp
darpi dp
darpiy dp
darpsy dp
dar d
daray d
dav du
davidyut dyut
da da
daiy da
day da
da da
dah dah
dahy dah
d d
d d
dg(dh) dah
dk da
ddad d
dd d
ddr dr
ddhar dh
ddhray dh
ddhvy dhv
ddh dh
ddhmy dhm
ddhy dhyai
ddhyy dhyai
ddhra dh
dn dam
dpay d
dm dam
dmy dam
dray d
dri d
dr d
drd d
drp dp
drps dp
dvay du
dsy d
dhay dah
dik di
dig(dh) dih
dig dih
digdhi dih
dits d
didak da
didak da
didami dam
didarpi dp
didarayi d
didari d
didar d
didik di
didiv div,
didi di
didih dih
didp dp
didpi dp
didk d
didev div,
didevi div
dide di
dideh dih
didyut dyut
didyuti dyut
didyot dyut
didyoti dyut
didrap dr
didrpayi dr
didrs dr
didvik dvi
didvi dvi
didve dvi
didhak dah
didhari dh
didhrayi dh
didhvi dhv
didhik dih
didhr dh
didhmap dhm
didhms dhm
didhyap dhyai
didhys dhyai
didhvasi dhvas
didhvani dhvan
di di
diy di
di d
di di
dih dih
dihy dih
d d
ddad d
ddam dam
ddar d
ddah dah
ddip dp
ddiv div
ddi di
ddih dih
ddp dp
ddhap dh
ddhar dh
ddhav dhv
dp dp
dpay dp
dpi dp
dpiy dp
dp dp
dpy dp
dy d
dr d
drd d
dry d
dv div
dvy div
du du
dug duh
dug duh
dudav du
dudv du
duduk du
duduv du
dudu du
duduh duh
dud du
dudo du
dudoh duh
dudy div
dudrv dru
dudruk druh
dudruv dru
dudruh druh
dudruhi druh
dudr dru
dudroh druh
dudrohi druh
dudhav dhu
dudhv dhu
dudhuk duh
dudhuv dhu
dudh dhu
453
dudhruk druh
dun du
dunav du
dunu du
duno du
dunv du
du du
duy du
duh duh
duhy duh
d du
ddu du
dduh duh
dy du
d du
day du
dk d
dk d
dg d
d d
d d
d d
dp dp
dpy dp
d d
dy d
d d
de d
deky di
deg dih
dedi di
dediy di
dedi di
dedih dih
dedpy dp
dedy d
dedry d
dedv div
dedyut dyut
dedvi dvi
dedviy
dvi
dedhik dih
dedhy dh
dedhmy dhm
dev div,
devay div,
devi div,
deviy div,
dev div,
de di
deay di
de di
deh dah
dehay dih
dehi d
do du
Bng tra gc ng t
do du
doky du
dog duh
dodu du
dodu du
doduh duh
dodrav dru
dodru dru
dodruh druh
dodro dru
dodrv dru
dodhuk duh
dodh dhu
dodhy dhu
dodho dhu
do du
do du
doay du
doi du
do du
doy du
doh duh
dohay duh
dau du
dau du
dy ad
dyu div
dyut duyt
dyuty dyut
dy div,
dyotay dyut
dyoti dyut
dyotiy dyut
draky d
drap dp
drapiy dp
drapsy dp
drav dru
dra d
dr dr
drk d
drk d
drg d
drp dp
drpay dr
drps dp
drb dp
dry dr
drvay dru
drs dr
drsy dr
dru dru
druk druh
drugdh druh
druh druh
PH LC
druh druh
druhy druh
dr dru
drh druh
dry dru
dro dru
droky druh
drogdh druh
droh druh
droy dru
droh druh
drohiy druh
drp dp
dvik dvi
dvik dvi
dvi dvi
dvihi dvi
dvi dvi
dviy dvi
dvek dvi
dveky dvi
dve dvi
dveay dvi
dhak dah
dhak dah
dhaky dah
dhag dah
dhat dh
dhad dh
dham dhm
dhamiy dhm
dhar dh
dhariy dh
dhav dhu
dhavi dhu
dhaviy dhu
dhav dhu
dh dh
dhk dah
dhpay dh
dhy dh
dhr dh
dhray dh
dhr dh
dhv dhv
dhvay dhv
dhvay dhu
dhvi dhv
dhvi dhu
dhviy dhv
dhv dhv
dhv dhu
dhvy dhv
dhsy dh
dhi dh
dhik dih
dhik dih
dhig dih
dhits dh
dhi[] dh
dh adhii
dh dh
dhy dh
dhu dhu
dhuk duh
dhuk duh
dhug duh
dhugdhi duh
dhun dhu
dhunav dhu
dhun dhu
dhun. dhu
dhun[u] dhu
dhuno dhu
dhunv dhu
dhuvi dhu
dhuv dhu
dh dhu
dhn dhu
dhnay dhu
dhnav dhu
dhn dhu
dhn dhu
dhn[u] dhu
dhno dhu
dhnv dhu
dhy dhu
dh[] dhu
dh dh
dh[] dh
dhe dh
dhek dih
dheky dih
dhey adhii
dhehi dh
dho dhu
dhok duh
dhoky duh
dho[] dhu
dhoy dhu
dhau dhv
dhau[] dhu
dhm dhm
dhmpaydhm
dhmy dhm
dhm[s] dhm
dhmsy dhm
dhy dhyai
dhypay dhyai
dhyy dhyai
dhysy dhyai
dhye dhyai
454
dhri dh
dhriy dh
dhvasdhvas
dhvasay dhvas
dhvasi dhvas
dhvasiy dhvas
dhvan dhvan
dhvanay dhvan
dhvani[] dhvan
dhvaniydhvan
dhvan dhvan
dhvany dhvan
dhvas dhvas
dhvas dhvas
dhvasay dhvas
dhvasy dhvas
dhvn dhvan
dhvnaydhvan
dhvni dhvan
dhvn dhvan
na nam
na na
nasy nam
na nam
nak na
naky na
nats nah
natsy nah
nad(dh) nah
nad nad
naday nad
nadi[] nad
nadiy nad
nady nad
nanad(dh) nah
nanad nad
nanand nand
nanam nam
nanart nt
nana na
nanah nah
nand nad
nanm nam
nan na
nanh nah
nant nt
nand nand
nand nand
nanday nand
nandi nand
nandiy nand
nandy nand
nannam nam
nannamy nam
nam nam
namay nam
namiy nam
namy nam
nay n
nayi n
nayi n
nayiy n
nay n
narnart nt
narnt nt
narnty nt
nart nt
nartay nt
narti[] nt
nartiy nt
nart nt
nartsy nt
nav nu
navi[] nu
naviy nu
na na
naiy na
nay na
na na
nah nah
nahy nah
nts nah
ndi nad
nd nad
nd(dh) nah
nday nad
ndi nad
nnad nad
nnady nad
nnand nand
nna na
nnah nah
nnahy nah
nm nam
nmay nam
ny n
nyay n
nvay nu
nvi nu
nv nu
nvno nu
n na
nay na
nh nah
nhay nah
ninak na
ninats nah
ninadi nad
ninandi nand
ninams nam
ninay n
ninarti nt
ninai na
niny n
ninayi na
ninits nind
ninind nind
ninind nind
ninindi nind
nini an
nin n
nints nt
nind nind
nindi nind
nind nind
ninday nind
nindi nind
nindiy nind
nindy nind
niny n
n n
nnad nad
nnam nam
nnay n
nna na
nnah nah
nnt nt
ny n
nu nu
nut nud
nut[s] nud
nud nud
nudy nud
nun nud
nunav nu
nunv nu
nunuts nud
nunud nud
nunu[v] nu
nun nu
nuno nu
nunod nud
nuv nu
nuv nu
nuviy nu
n nu
n nu
nnav nu
nnud nud
n[] nu
nty nt
ne n
ne n
ned nad
neny n
nem nam
ne na
ne[] n
ney n
neh nah
nai n
no nu
notsy nud
nod nud
noday nud
nonav nu
nonv nu
nonu nu
nonudy nud
noy nu
nau nu
naut[s] nud
nau[] nu
p p
pak pac
pak[] pac
paky pac
pac pac
pacy pac
pa pa
pai[] pa
paiy pa
pah pah
pahi[] pah
pahiy pah
pahy pah
pa pa
paay pa
pai pa
paiy pa
pay pa
pat pad
pat pat
patipaty pat
patiy pat
paty pat
pat[s] pad
patsy pad
pad pad
pady pad
pan pad
panpat pat
panpady pad
pap p,
papak pac
papac pac
papa pa
papah pah
papat pat
papad pad
papar p
pap p,
papc pac
455
pap pa
paph pah
papt pat
papd pad
papr p
papau p,
papt pat
papr p
papr p
papracch prach
paprath prath
paphal phal
paphl phal
pampa pa
par p
par p
pari[] p
pariy p
pariy p
parpch prach
pary p
parsp sp
paly paly
palyay paly
palym paly
palyi[] paly
palyiy paly
palyy paly
pav p
pavay p
paviy p
pa pa
pay pa
pay d
paspardh spardh
paspar sp
paspar sp
paspa pa
paspdh spardh
pasp sp
p p,
pk pac
pk[] pac
pc pac
pcay pac
p pa
pay pa
pi[] pa
ph pah
phay pah
phi pah
ph pah
pay pa
pt pat
ptay pat
Bng tra gc ng t
pt[s] pad
pd pad
pday pad
ppacy pac
ppah pah
ppahy pah
ppat pat
pp p,
pp p
py p
pyay p
pray p
pray p
pri p
pr p
pl p
play p
pvay p
pvi p
pvi p
pv p
ps p
pspdh spardh
psy p,
pits pad
pits pat
pipak pac
pipai pa
pipahi pah
pipai pa
pipati pat
pipar p
pipar p
pipavi p
pipdayi pad
pipyayi p
pips p,
pip p
pipayi p
pip p
pipcchi prach
pipy pyy
pipyyi pyy
pipr p
piprathi prath
pipray pr
pipry pr
pipriy pr
pipr pr
pipre pr
piplav plu
piphali phal
pib p
pispardhi spardh
PH LC
pispk sp
pisph sph
pisphayi sph
p p
p pyy
p p
pay p
paym p
payiy p
py p
ppac pac
ppa pa
ppah pah
ppa pa
ppat pat
ppad pad
ppar p
ppar p
ppal p
ppi p
ppy p
pphal phal
py p
pun p
pun p
pun p
punhi p
pupav p
pupv p
pupuk pu
pupuv p
pupu pu
pupui pu
pupj pj
pupjayi pj
pupr p
pupr p
pupr p
pup p
pupo pu
pupoi pu
puplav plu
pupluv plu
pupl plu
pu pu
pu pu
pu pu
puna pu
pu pu
puy pu
pusphu sphu
pusphui sphur
pusphur sphur
pusphuri sphur
puspho sphu
pusphor sphur
p p
pj pj
pjay pj
pjaym pj
pjayiy pj
pjy pj
ppav p
ppuj pj
ppur p
ppu pu
py p
pr p
pray p
pry p
p p
p p
pihi pr
pcch prach
pcchy prach
p p
p p
pav p
p p
p p
pu p
po p
pv p
p prach
pe p
pec pac
pe pa
peh pah
pe pa
pet pat
ped pad
pepy p
pepr pr
pepre pr
po p
poky pu
popu p
popu pu
popr p
poply plu
po pu
poay pu
poi pu
poi pu
poiy pu
po pu
posphur sphur
py pyy
pyy pyy
pyyay pyy
456
pyyi[] pyy
pyyiy pyy
prak prach
praky prach
prag prach
pracchay prach
prath prath
prathay prath
prathi[] prath
prathiy prath
pra prach
prk prach
prk prach
pri pr
pri p
priy p
pr pr
pr pr
pray pr
pr pr
pr pr
pry pr
pre pr
pre[] pr
prey pr
prai pr
plav plu
plv plu
plvay plu
plu plu
pl plu
ply plu
plo plu
plo[] plu
ploy plu
phal phal
phali[] phal
phaliy phal
phlay phal
phli phal
phl phal
phel phal
bad(dh) bandh
badh bandh
badhy bandh
banbhra bhra
banbhray bhra
band(dh) bandh
band(dh) bandh
bandh bandh
bandhay bandh
bandhiy bandh
bandhn bandh
bandhn bandh
bandhnna bandh
bandhn bandh
babandh bandh
babandh bandh
babarh b
babarh bh
babdh bdh
babdh bdh
babh bh
babh bh
babhak bhak
babhaj bhaj
babhaj bhaj
babhaj bhaj
babhar bh
babharj bhrajj
babharjj bhrajj
babhj bhaj
babhr bh
babh bh
babh bh
babhs bhs
babhs bhs
babh[v] bh
babhau bh
babhr bh
babhra bhra
babhrajj bhrajj
babhram bhram
babhrj bhrj
babhrm bhram
bambhajy bhaj
bambhaj bhaj
bambhram bhram
bambhramy bhram
barbjjy bhrajj
barbhar bh
barbh bh
barh bh
barhay bh
barhi[] bh
barhiy bh
barh bh
bdh bdh
bdhay bdh
bdhi[] bdh
bdhiy bdh
bdhy bdh
bnd(dh) bandh
bbadh bdh
bbadhy bandh
bbandh bandh
bbhaj bhaj
bbhar bhrajj
bbh bh
bbhs bhs
bbhraj bhrajj
bbhraybhra
bbhra bhrajj
bbhrj bhrj
bibarhi bh
bibdhi bdh
bibhak bhaj
bibhakayi bhak
bibhaki bhak
bibhak bhaj
bibhants bandh
bibhay bh
bibhay bh
bibhaym bh
bibhar bh
bibharm bh
bibhari bh
bibhark bhrajj
bibhy bh
bibhvayi bh
bibhi bh
bibhs bh
bibhsi bhs
bibhi bh
bibhik bhik
bibhik bhik
bibhits bhid
bibhid bhid
bibh bh
bibh bh
bibhe bh
bibhed bhid
bibhy bh
bibhr bh
bibhrak bhrajj
bibhraj bhrj
bibhrajji bhrajj
bibhram bhram
bibhrami bhram
bibhrami bhra
bibhrji bhrj
bbhaj bhaj
bbhap bh
bbhay bh
bbhar bh
bbhav bh
bbha bh
bbhas bhs
bbhid bhid
bbhi bh
bud(dh) budh
bud(dh) budh
budh budh
budh budh
budhy budh
budhy budh
bubudh budh
bubodh budh
bubodhayi budh
bubodhi budh
bubhuk bhuj
bubhuj bhuj
bubhuts budh
bubhr bh
bubh bh
bubh bh
bubh bh
bubhi bh
bubhoj bhuj
bbudh budh
bbhuj bhuj
bbhuv bh
b(h) bh
bh bh
bh bh
bhy bh
bedh bandh
bebhid bhid
bebhidy bhid
bebh bh
bebhy bh
bod(dh) budh
bodh budh
bodhay budh
bodhi budh
bodhiy budh
bodh budh
bobudh budh
bobudhy budh
bobhav bh
bobhuj bhuj
bobhujy bhuj
bobh bh
bobhy bh
bobho bh
bobhv bh
baud(dh) budh
brav br
brav br
bruv br
br br
brhi br
bhak bhaj
bhak bhaj
bhak bhaj
bhak bhak
bhak bhaj
bhakay bhak
bhakaym bhak
bhakayi bhak
bhakayiy bhak
bhaki bhak
bhaky bhaj
bhaky bhak
457
bhag bhaj
bhak bhaj
bhak bhaj
bhak[] bhaj
bhaky bhaj
bhag bhaj
bhagdhi bhaj
bhaj bhaj
bhaj bhaj
bhaji bhaj
bhajiy bhaj
bhajy bhaj
bhajy bhaj
bhaj bhaj
bhaj bhaj
bhajay bhaj
bhanak bhaj
bhanaj bhaj
bhant bandh
bhants bandh
bhantsy bandh
bhand bandh
bhay bh
bhar bh
bharibhra bh
bhariy bh
bhark[] bhrajj
bharky bhrajj
bharky bh
bharg bhrajj
bharjay bhrajj
bhar bhrajj
bhav bh
bhavi[] bh
bhaviy bh
bh bh
bhk bhaj
bhk bhaj
bhk[] bhaj
bhj bhaj
bhj bhaj
bhj bhaj
bhjay bhaj
bhnts bandh
bhpay bh
bhy bh
bhy bh
bhy bh
bhy bh
bhyay bh
bhr bh
bhray bh
bhrk bhrajj
bhr[] bh
bhv bh
bhvay bh
Bng tra gc ng t
bh bh
bhay bh
bhi bh
bhiy bh
bh bh
bhy bh
bh[s] bh
bhs bhs
bhsay bhs
bhsi[] bhs
bhsiy bhs
bhsy bhs
bhsy bh
bhik bhik
bhikay bhik
bhiki[] bhik
bhikiy bhik
bhiky bhik
bhit bhid
bhit[s] bhid
bhid bhid
bhid bhid
bhid bhid
bhidy bhid
bhin bhid
bhinat bhid
bhinad bhid
bhint bhid
bhind bhid
bhinddhi bhid
bhi[] bh
bh bh
bhy bh
bhsay bh
bhuk bhuj
bhuk[] bhuj
bhug bhuj
bhuk bhuj
bhug bhuj
bhugdhi bhuj
bhuj bhuj
bhujy bhuj
bhuj bhuj
bhuj pay bhuj
bhut[s] budh
bhud(dhv) budh
bhunak bhuj
bhunaj bhuj
bh bh
bh bh
bhy bh
bhv bh
bh bh
bhay bh
bhi[] bh
bhiy bh
PH LC
bh bh
bh bh
bhk bh
bhjj bhrajj
bhjjy bhrajj
bh[] bh
bh bhra
bh bhrajj
bhe bh
bhej bhaj
bhet bhid
bhetsy bhid
bhed bhid
bheday bhid
bhe[] bh
bhey bh
bhait[s] bhid
bhai[] bh
bhok bhuj
bhoky bhuj
bhog bhuj
bhoj bhuj
bhojay bhuj
bhot budh
bhauk[] bhuj
bhaut[s] budh
bhra bhra
bhraay bhra
bhrai[] bhra
bhraiy bhra
bhra bhra
bhrak[] bhrajj
bhraky bhrajj
bhrag bhrajj
bhrajjay bhrajj
bhram bhram
bhram bhram
bhramay bhram
bhrami[] bhram
bhramiy bhram
bhram bhram
bhramy bhram
bhramy bhram
bhra bhra
bhray bhra
bhra bhra
bhra bhrajj
bhrk bhrajj
bhrk[] bhrajj
bhrj bhrj
bhrjay bhrj
bhrji bhrj
bhrjiy bhrj
bhrjy bhrj
bhrn bhram
bhrm bhram
bhrmay bhram
bhrmy bhram
bhriy bh
bhrem bhram
ma man
ma[s] man
masy man
mah mah
mahay mah
mahi[] mah
mahi mah
mah mah
mahy mah
ma m
ma man
mak majj
mag majj
mak majj
mak[] majj
maky majj
mag majj
majj majj
majjay majj
majjiy majj
majjy majj
mat mad
mat man
mat[s] mad
math ma[n]th
mathay ma[n]th
mathi[] ma[n]th
mathiy ma[n]th
math ma[n]th
mathn ma[n]th
mathn ma[n]th
mathn ma[n]th
mathy ma[n]th
mad mad
maday mad
madiy mad
mady mad
man man
man mn
manav man
mani[] man
maniy man
manu man
manth ma[n]th
manthay ma[n]th
manthi[] ma[n]th
manthiy ma[n]th
manth ma[n]th
mand mand
mandi[] mand
mandiy mand
mand mand
458
mandy mand
manman man
many man
manv man
mam m
mamah mah
mamajj majj
mamath ma[n]th
mamad mad
mamanth ma[n]th
mamand mad
mamand mand
mamard md
mamard md
mamar m
mamar m
mamah mah
mam m
mamth ma[n]th
mamd mad
mamr m
mamrj mj
mamh mah
mamh mah
mamg mg
mamj mj
mamd md
mam m
mam m
mamau m
mamn man
mamn mn
mamnau mn
mammath ma[n]th
mamr m
maml mlai
mamlau mlai
mar m
mariy m
marmar m
marmard md
marm m
marmjy mj
marmd md
marmy m
marky m
marjay mj
mard md
marday md
mardi md
mardiy md
mard md
marmr mj
marmj mj
marmjy mj
marm m
mar m
maray m
mar mj
mar m
mar m
maray m
mari[] m
mariy m
mar m
mah mah
mah mah
mahay mah
mahay mah
mahay mah
mahi mah
mahiy mah
mahiy mah
mah mah
mahy mah
m m
mk[] majj
mthay ma[n]th
md mad
mday mad
mdi[] mad
md mad
mdy mad
mn man
mnay man
mpay m
mmak majj
mmajjy majj
mmath ma[n]th
mmad mad
mmanth ma[n]th
mm m
mm m
mmn mn
mmny mn
my m
mr m
mray m
mrk mj
mrk mj
mrk m
mrky mj
mrj mj
mrjay mj
mrji[] mj
mrjiy mj
mrj mj
mr mj
mr mj
mr mj
mr m
ms m
msy m
mhay mah
mi m
mik mih
mits m
mim m
mimas man
mimahi mah
mimak majj
mimathi ma[n]th
mimadi mad
mimani man
mimanthi ma[n]th
mimardi md
mimari m
mimahi mah
mim m
mimrayi m
mimrji mj
mimik mih
mimil mil
mimili mil
mimih mih
mim m
miml ml
mimli ml
mimhi m
mimk mj
mimk m
mimel mil
mimeh mih
mimnap mn
mimns mn
mimlap mlai
mimls mlai
mimlecch mlecch
mimlecchi mlecch
mil mil
mily mil
mih mih
m(h) mih
m m
mmathma[n]th
mmad mad
mman man
mmap m
mmar m
mms man
mmsy man
mmil mil
mmil ml
mmih mih
mmj mj
mmd md
mm m
my m
ml ml
mlay ml
mli[] ml
mliy ml
ml ml
mly ml
muk muc
muk muc
mug(dh) muh
mug muc
muc muc
mucy muc
muc muc
mud mud
mudy mud
mumuk muc
mumuk muh
mumuc muc
mumud mud
mumudi mud
mumu mu
mumui mu
mumuh muh
mumuhi muh
mumrcch mrch
mumrcchi mrch
mumr m
mumoc muc
mumod mud
mumodi mud
mumo mu
mumoh muh
mumohi muh
mu mu
mu mu
mu mu
mu mu
muy mu
muh muh
muhy muh
m(h) muh
mmuc muc
mmud mud
mmu mu
mmuh muh
mr mrch
mrcch mrch
mrcchay mrch
mrcchi[] mrch
mrcchiy mrch
mrcch mrch
m m
mk mj
mk mj
mk m
mg m
459
mg mg
mg mj
mgay mg
mgaym mg
mgayiy mg
mgy mg
mj mj
mjy mj
mhi mj
md md
mdn md
mdn md
mdn md
mdy md
m m
my m
m m
m mj
m mj
m mj
m m
m m
m m
m m
my m
me m
me(h) mih
meky mih
meth ma[n]th
med mad
men man
memih mih
memy m
meml ml
memel mil
memry m
mel mil
melay mil
melpay mil
meli[] mil
meliy mil
mel mil
meh mah
meh mih
mehay mih
mo(h) muh
mok muc
mok muh
mok muc
moky muh
moky muc
mog(dh) muh
moc muc
mocay muc
mod mud
moday mud
Bng tra gc ng t
modi[] mud
modiy mud
mod mud
momuk muc
momuc muc
momucy muc
momud mud
momu mu
momuh muh
momuhy muh
momok muc
momoc muc
mo mu
moay mu
moi[] mu
moiy mu
mo mu
moh muh
mohay muh
mohiy muh
mauk[] muc
mn mn
mnpay mn
mny mn
mnsi mn
mns mn
mnsy mn
mraky mj
mraky m
mra m
mrk m
mr m
mriy m
mlapay mlai
ml mlai
mlpay mlai
mly mlai
mlsi mlai
mls mlai
mlsy mlai
mli mlecch
mlecch mlecch
mlecchay mlecch
mlecchi[] mlecch
mlecchiy mlecch
mlecch mlecch
y i
ya yam
yayam yam
yas yam
yasy yam
ya yam
yak yaj
yak yaj
yaky yaj
yag yaj
PH LC
yacch yam
yaj yaj
yat yat
yatay yat
yati[] yat
yatiy yat
yat yat
yaty yat
yan yam
yam yam
yamay yam
yamiy yam
yamy yam
yay y
yayam yam
yay y
yayc yc
yaym yam
yayau y
yavyudh yudh
ya yaj
ys yam
y y
yk yaj
yc yc
ycay yc
yci yc
yciy yc
yc yc
ycy yc
yj yaj
yjay yaj
yt yat
ytay yat
ypay y
ym yam
ymay yam
yy y
yyak yaj
yyaj yaj
yyajy yaj
yyat yat
yy y
yyc yc
y yaj
ys y
ysi y
ys y
ysy y
yiyas yam
yiyak yaj
yiyati yat
yiyci yc
yiys y
yyaj yaj
yyat yat
yyap y
yyam yam
yuk yuj
yuk yuj
yug yuj
yug yuj
yuk yuj
yug yuj
yugdhi yuj
yuj yuj
yujy yuj
yuj yuj
yuts yudh
yud(dh) yudh
yudh yudh
yudhy yudh
yunak yuj
yunaj yuj
yuyuk yuj
yuyuj yuj
yuyuts yudh
yuyudh yudh
yuyoj yuj
yuyodh yudh
yyuj yuj
yyudh yudh
yet yat
yem yam
yok yuj
yok[] yuj
yoky yuj
yog yuj
yojay yuj
yot yudh
yotsy yudh
yod(dh) yudh
yodh yudh
yodhay yudh
yoyuj yuj
yoyudh yudh
yauk[] yuj
ra ram
ra[s] ram
rasy ram
ra ram
rak raj
rak rak
rakay rak
raki[] rak
rakiy rak
rak rak
raky rak
rak raj
rak[] raj
raky raj
rag raj
460
raram ram
rac rac
racay rac
racaym rac
racayiy rac
raciy rac
racy rac
raj raj
rajy raj
rac rac
raj raj
rajay raj
ran ram
rap[s] rabh
rapsy rabh
rab(dh) rabh
rabh rabh
rabhy rabh
ram ram
ramay ram
rambh rabh
rambhay rabh
ramy ram
rarak rak
rarac rac
raraj raj
rarambh rabh
rarj rj
rardh rdh
rarm ram
rav ru
ravi[] ru
raviy ru
rki[] rak
rk rak
rk[] raj
rj rj
rjay rj
rji rj
rjiy rj
rj rj
rjy rj
rts rdh
rtsy rdh
rd(dh) rdh
rdh rdh
rdhay rdh
rdhnav rdh
rdhnu rdh
rdhnuv rdh
rdhnuhi rdh
rdhno rdh
rdhy rdh
rm
rmay ram
rrak rak
rraj raj
rrabh rabh
rrambh rabh
rrj rj
rrdh rdh
rry
rvay ru
rvi ru
rv ru
rik ric
rik ric
rig ric
rik ric
rig ric
rigdhi ric
ric ric
ricy ric
ric ric
rits rdh
rinak ric
rinac ric
rips rabh
riras ram
riraki rak
rirak raj
riracayi rac
rirji rj
rirts rdh
rirdhayi rdh
ririk ric
riric ric
rirec ric
rrac rac
rraj raj
rradh rdh
rram ram
rrav ru
rric ric
ru ru
ruk ruj
ruk ruj
ruk ruh
rug ruj
ruc ruc
rucy ruc
ruj ruj
rujy ruj
ruat rudh
ruat rudh
ruad(dh) rudh
ruadh rudh
ruts rudh
rud rud
rudi rud
rudihi rud
rudy rud
rudh rudh
rudhy rudh
runt rudh
rund(dh) rudh
rund rudh
runddhi rudh
rundh rudh
rundhay rudh
rurav ru
rurv ru
ruruk ruj
ruruk ruh
ruruc ruc
ruruci ruc
ruruj ruj
ruruts rudh
rurud rud
rurudi rud
rurudh rudh
ruruv ru
ruru ru
ruru ru
rurui ru
ruruh ruh
rur ru
ruroc ruc
ruroci ruc
ruroj ruj
rurod rud
rurodh rudh
ruro ru
ruroi ru
ruroh ruh
ruv ru
ru ru
ruy ru
ruh ruh
ruhy ruh
r(h) ruh
r ru
ry ru
rruc ruc
rruj ruj
rrud rud
rrudh rudh
rruv ru
rru ru
rruh ruh
rh ruh
rek ric
reky ric
rec ric
recay ric
rej rj
rebh rabh
rem ram
reric ric
raik[] ric
ro(h) ruh
ro ru
rok ruh
rok ruj
roky ruh
roky ruj
roc ruc
rocay ruc
roci[] ruc
rociy ruc
rojay ruj
rotsy rudh
rod(dh) rudh
rod rud
roday rud
rodi rud
rodi[] rud
rodiy rud
rod rud
rodh rudh
rodhay rudh
ropay ruh
rorav ru
roruc ruc
roruj ruj
rorud rud
rorudy rud
rorudh rudh
roruv ru
roru ru
roruh ruh
rory ru
ro ru
roay ru
roi[] ru
roiy ru
ro ru
roh ruh
rohay ruh
rohiy ruh
rau ru
rauk[] ruj
rauts rudh
raud(dh) rudh
raud rud
lag lag
lagay lag
lagi lag
lagiy lag
lag lag
lagh lagh
laghay lagh
laghi[] lagh
laghiy lagh
461
lagh lagh
laghy lagh
lajj lajj
lajjay lajj
lajji lajj
lajjiy lajj
lap lap
lapiy lap
lapy lap
laps labh
lapsy labh
lab(dh) labh
lab(dh) labh
labh labh
labhiy labh
labhy labh
lamb lamb
lambay lamb
lambi[] lamb
lambiy lamb
lamby lamb
lambh labh
lambhay labh
laym l
lalag lag
lalagh lagh
lalajj lajj
lalamb lamb
lalambh labh
lalg lag
lalp lap
lalbh labh
lalau l
lav l
lavi[] l
laviy l
l l
lgay lag
lpay l
lpay lap
lpi[] lap
lp lap
lps labh
lyay l
llajj lajj
llap lap
llapy lap
llabh labh
llambh labh
lvay l
lvi l
lv l
ls la
lsy l
lik lih
lik lih
Bng tra gc ng t
likh likh
likhiy likh
likhy likh
lig lih
lin l
lin l
lin l
linhi l
lipy lip
lip[s] lip
lips labh
limp lip
limpay lip
lilagi lag
lilaghi lagh
lilajji lajj
lilapi lap
lilambi lamb
lily l
lilik lih
lilikh likh
lilikhi likh
lilip lip
lilips lip
lilih lih
lil l
lilekh likh
lilekhi likh
lilep lip
lileh lih
lily l
lih lih
lihy lih
l(h) lih
l l
lh lih
ln l
ln l
lnhi l
ly l
llap lap
llav l
llikh likh
llip lip
llih lih
lun l
lun l
lun l
lun l
lup lup
lup lup
lupy lup
lups lup
lub(dh) lubh
lubh lubh
lubhy lubh
PH LC
lump lup
lulav l
lulv l
lulup lup
lulups lup
lulubh lubh
lulubhi lubh
luluv l
lul l
lulok lok
luloki lok
luloc loc
luloci loc
lulop lup
lulopi lup
lulobh lubh
lulobhayi lubh
lulobhi lubh
l l
ly l
llup lup
llubh lubh
llop lup
le l
le(h) lih
leky lih
lekh likh
lekhay likh
lekhi[] likh
lekhiy likh
lekh likh
leg lag
lep lap
lep lip
lepay lip
lepsy lip
lebh labh
lelip lip
lelih lih
lel l
le l
ley l
leh lih
lehay lih
lai l
lok lok
lokay lok
loki[] lok
loky lok
loky lok
loc loc
locay loc
locay loc
locaym loc
loci[] loc
lociy loc
locy loc
lop lup
lop lubh
lopay lup
lopsy lubh
lopsy lup
lob(dh) lubh
lobh lubh
lobhay lubh
lobhi[] lubh
lobhiy lubh
lobh lubh
lolup lup
lolupy lup
lolubhy lubh
lol l
loloc loc
vavam vam
va vas
vak vac
vak va
vak vah
vaky vah
vaky vac
vag vah
vag vac
vac vac
vac vac
vacy vac
vac vac
vacay vac
vaci[] vac
vaciy vac
vac vac
va va
vat vas,
vat[s] vas
vatsy vas,
vad vas
vad vas
vad vad
vadi[] vad
vadiy vad
vadh vadh
vadhay vadh
vadhi vadh
vadhiy vadh
vadh vadh
vadhy vadh
vanva c vac
vanvhy vah
vand vand
vanday vand
vandi[] vand
vandiy vand
462
vandy vand
vap vap
vapiy vap
vap[s] vap
vapsy vap
vab vap
vam vam
vamay vam
vami[] vam
vamiy vam
vam vam
var v,
varay v,
vari[] v,
variy v,
varvart vt
varv v
varvj vj
varvt vt
varvty vt
varvdh vdh
varv v
vary v,
varky vj
varj vj
varjay vj
varji[] vj
varjiy vj
varj vj
var var
varay var
varaym var
vary var
vart vt
vartay vt
varti[] vt
vartiy vt
vartsy vdh
vartsy vt
vardh vdh
vardhay vdh
vardhpay vdh
vardhi[] vdh
vardhiy vdh
varvart vt
varv v,
varvj vj
varvt vt
var v
varay v
vari[] v
variy v
var v
vav v
vavac vac
vavand vand
vavam vam
vavar v
vavarj vj
vavar var
vavart vt
vavardh vdh
vavar v
vav v
vav ch vch
vavm vam
vavr v
vavh vah
vavj vj
vavt vt
vavdh vdh
vav v
vavau v
vavr v,
vavrj vraj
va va
vai[] va
vaiy va
va va
va va
vas vas,
vasi[] vas
vasiy vas,
vas vas
vasy vas
vah vah
vahiy vah
v v
vk vah
vc vac
vcay vac
vch vch
vchay vch
vchi[] vch
vchiy vch
vch vch
vchy vch
vt[s] vas
vd vad
vday vad
vdi vad
vd vad
vp vap
vpay v
vpay vap
vp[s] vap
vm vam
vmay vam
vy v
vr v
vray v,
vri[] v
vr v
vrk vj
vrk vj
vvac vac
vvac vac
vvad vad
vvady vad
vvap vap
vva va
vvas vas,
vvah vah
vvyac vyac
vvyath vyath
vvyadh vyadh
vvraj vraj
v va
vay va
vi[] va
v va
vs v
vs vas,
vsay vas,
vsay vas
vsm vas
vsy v
vh vah
vhay vah
vik vic
vik vij
vik vi
vik vi
vik vic
vig vij
vig vic
vik vic
vig vic
vigdhi vic
vic vyac
vic vic
vicy vyac
vicy vic
vij vij
viji vij
viji vij
vijiy vij
vijy vij
vic vic
vit vid,
vit[s] vid
vid(dh) vyadh
vid vid,
vidm vid
vidy vid,
vidh vyadh
vidhy vyadh
vin vid
vinak vic
vinac vic
vind vid
vivak vac
vivak vah
vivaci vac
vivats vas
vivadi vad
vivandi vand
vivaps vap
vivami vam
vivari v,
vivar v,
vivarji vj
vivarayi var
vivarti vt
vivardhayi vdh
vivardhi vdh
vivari v
vivai va
vivasi vas
viv chi vch
vivrayi v
vivs v
vivik vic
vivik vi
vivic vyac
vivij vij
viviji vij
vivits vid,
vivid vid
vividi vid
vividh vyadh
vivip vip
vivi vi
vivk vj
vivts vdh
vivts vt
vivec vic
vived vid,
vivedayi vid
vivep vip
vivepi vip
vive vi
vivyak vyac
vivyac vyac
vivyaci vyac
vivyats vyadh
vivyath vyath
463
vivyathi vyath
vivyadh vyadh
vivyc vyac
vivydh vyadh
vivraji vraj
vi vi
viy vi
vi vi
vvac vac
vvad vad
vvap vap
vvam vam
vvar v
vva va
vvas vas,,
vvah vah
vvic vic
vvij vij
vvid vid,
vvidh vyadh
vvip vip
vvi vi
vvt vt
vvdh vdh
vv v
v v,
vk vj
vk[] vj
vg vj
vk vj
vg vj
vgdhi vj
vj vj
vjy vj
vj vj
v v,
vak vj
vaj vj
vav v,
v v,
v v,
vu v,
vo v,
vv v,
vt vt
vty vt
vd(dh) vdh
vdh vdh
vdhy vdh
v v,
v v
vy v
vek vi
vek vic
Bng tra gc ng t
veky vi
veky vic
vecay vic
vej vij
vejay vij
vejiy vij
vet vid,
vetsy vid,
vetsy vyadh
ved(dh) vyadh
ved vid,
veday vid,
vedi[] vid
vedi vid,
vediy vid,
ved vid
vedh vyadh
vedhay vyadh
vep vip
vepay vip
vepi[] vip
vepiy vip
vevic vyac
vevij vij
vevijy vij
vevid vid,
vevidh vyadh
vevi vi
vev v
vevec vic
veved vid,
vevri v
ve vi
veay vi
ve vi
vaik[] vic
vo(h) vah
voc vac
vovur v,
vyac vyac
vyaci[] vyac
vyaciy vyac
vyats vyadh
vyatsy vyadh
vyath vyath
vyathay vyath
vyathi[] vyath
vyathiy vyath
vyathy vyath
vyad(dh) vyadh
vyad vyadh
vyadh vyadh
vyadhay vyadh
vyc vyac
PH LC
vycay vyac
vyci vyac
vyc vyac
vyt[s] vyadh
vyth vyath
vydhay vyadh
vr v,
vraj vraj
vrajiy vraj
vrajy vraj
vrji[] vraj
vrj vraj
vriy v,
a as
aap ap
aam am
as as
asay as
asi[] as
asiy as
as as
ak ak
akay ak
aki[] ak
akiy ak
akn ak
aknav ak
aknu ak
aknuv ak
akno ak
aky ak
ak ak
aky ak
ag ak
an am
ank ank
ankay ank
anki[] ank
ankiy ank
ank ank
anky ank
ap ap
apay ap
apiy ap
apy ap
aps ap
apsy ap
am am
am am
amay am
ami[] am
amiy am
am am
amy am
ay
ayay
ayi[]
ayiy
ayy
ar
aray
ari[]
ariy
ar
ary
aak ak
aank ank
aap ap
aas as
aam am
aay
aar
aas as
a
ay a
ar
arath rath
aranth rath
aram ram
alagh lagh
avas vas
avas vas
as as
as as
asay as
asiy as
asy as
i i
ik ak
ik ik
ikay ik
iki[] ik
ikiy ik
iky ik
ii i
ina i
ina i
iasi as
ianki ank
iaps ap
iami am
iayi
iari
iar
iasi as
iik iks
iik i
iik ik
ii i
ir
ie i
464
iy
irath rath
iranthi rath
iram ram
irami ram
iray ri
iray ri
irayi ri
iriy ri
ir ri
ilaghi lagh
ivay vi
ivayi vi
ivas vas
ivasi vas
i i
i as
iy i
iy as
r
ry
ak ak
ap ap
am am
ay
ar
i i
u vi
uk uc
uc uc
ucy uc
ud(dh) udh
udh udh
udhy udh
undh udh
undhay udh
undhi[] udh
undhiy udh
undh udh
ubh ubh
umbh ubh
umbhi ubh
umbhiy ubh
umbh ubh
uy vi
uav vi
uuk u
uuk uc
uuc uc
uuci uc
uuts udh
uudh udh
uundh udh
uubh ubh
uumbh ubh
uuv vi
uu u
uoc uc
uoci uc
uobh ubh
uobhi ubh
uo u
urav ru
uruv ru
uru ru
u u
uy u

ru
a
av ru
ahi
u ru
o ru
v ru
th rath
ek ak
eky i
ep ap
em am
ey
er
ei as
ei i
e
ery
eri ri
evi vi
e i
eay i
ey
ok uc
oky u
oc uc
ocay uc
oci[] uc
ociy uc
otsy udh
od(dh) udh
odh udh
odhay udh
obh ubh
obhay ubh
obhi[] ubh
obhiy ubh
ou vi
ouc uc
oudh udh
oubhy ubh
ou u
oru ru
o u
oay u
rath rath
rathay rath
rathi rath
rathiy rath
rath rath
rathn rath
rathn rath
rathn rath
ran ram
ranth rath
ranthi[] rath
ranthiy rath
ranth rath
rapay ri
ram ram
ramay ram
rami[] ram
ramiy ram
ram ram
ramy ram
ray ri
rayay ri
rayi[] ri
rayiy ri
ray ri
rav ru
ravay ru
ri ri
r ti
ry ti
ru ru
ruy ru
re ri
reth rath
rem ram
rai ri
ro ru
ro ru
roy ru
rau ru
lagh lagh
laghay lagh
laghi[] lagh
laghiy lagh
laghy lagh
lath rath
v vi
vay vi
vayay vi
vayi[] vi
vayiy vi
vay vi
vas vas
vasay vas
vasi[] vas
vasiy vas
vas vas
vasy vas
irav ru
uruv ru
s as
sasvan svan
sak sah
sak saj
sak sah
sak saj
saky sah
sag saj
sak saj
saky saj
saj saj
sajj saj
sajjay saj
sajy saj
saj saj
sajay saj
sat sad
satsy sad
sad(dh) sdh
sad sad
sady sad
san sad
saniyad syand
sanivan svan
sar s
sariy s
sars s
sarsj sj
sarsp sp
sarspy sp
sarky sj
sarj sj
sarjay sj
sarp sp
sarpay sp
sarpiy sp
sars s
sav su
saviy su
sasaj saj
sasaj saj
sasar s
sasarj sj
sasarp sp
sasah sah
sasd sad
sasdh sdh
sasr s
sash sah
sasj sj
sasau si
465
sasn sn
sasnau sn
sasmar sm
sasmar sm
sasmr sm
sasyand syand
sasr s
sasvaj svaj
sasvaj svaj
sasvad svad
sasvan svan
sasvd svad
sasvn svan
sah sah
sahi[] sah
sahiy sah
sah sah
sahy sah
s(dh) sdh
s(h) sah
s si
sk sah
sk sah
sk saj
sk saj
st sdh
sts sdh
stsy sdh
sd sad
sday sad
sdi[] sad
sd sad
sdh sdh
sdhay sdh
sdhay sidh
sdhnav sdh
sdhnu sdh
sdhnuv sdh
sdhno sdh
sdhy sdh
syay si
sr s
srp[s] sp
sr s
svay su
svi su
sv su
ssaj saj
ssa j saj
ssad sad
ssah sah
ss si
ssdh sdh
sso(h) sah
ssn sn
ssm sm
Bng tra gc ng t
ssvajy svaj
ssva j svaj
ssvap svap
ssvd svad
sh sah
shay sah
shi[] sah
sh sah
si si
sik sic
sik sic
sic sic
sicy sic
sic sic
sicay sic
sid(dh) sidh,
sidh sidh,
sidhy sidh,
sin si
sinav si
sin si
sin si
sinhi si
sinu si
sino si
sinv si
siats sad
siay si
sits sdh
siy si
sis si
siik sic
siic sic
siits sidh,
siidh sidh,
si si
siec sic
siedh sidh,
siev sev
siev siv
sievayi sev
sis sn
siih snih
siih snih
sieh snih
simay smi
simy smi
simiy smi
siy si
siyad syand
siyand syand
sivad svad
sivan svan
sivap svap
sivid svad
PH LC
sivid svid
sived svid
sisak saj
sisahi sah
sisdhayi sdh
sisik sic
sisr s
sisk sj
sisps sp
sisedhi sidh
sisev sev
sisevi sev
sisevi siv
sisnik snih
sisnihi snih
sisnehi snih
sismayi smi
sismpayi smi
sisyants syand
sisyandi syand
sisvak svaj
sisvadi svad
sisvani svan
sisvdi svad
sisvits svid
sisvidi svid
sk sah
sd sad
sdiy sad
sy si
sv siv
svay siv
svy siv
sad sad
sadh sdh
say si
sic sic
sidh sidh,
siv siv
ssah sah
ssj sj
ssp sp
su su
sun su
sunav su
sunu su
suno su
sunv su
sup svap
supy svap
suv su
suup svap
suups svap
suvp svap
sus su
susmr sm
susy siv
susrav sru
susrv sru
susruv sru
susr sru
s su
sy su
sav su
ssup svap
s s
s s
sk sj
sg sj
sj sj
sjy sj
sp sp
spy sp
sb sp
s s
s sj
s sj
se si
sek sic
seky sic
sec sic
secay sic
sej saj
set sidh,
setsy sidh,
sed(dh) sidh,
sed sad
sedh sidh,
sedhay sidh,
sedhi[] sidh
sedh sidh
sev siv
sev sev
sevay sev
sevay siv
sevi sev
sevi[] siv
sevi sev
seviy siv
seviy sev
sev siv
sevy sev
se si
sei si
seidh sidh,
seidhy sidh
sev siv
seed sidh,
seev sev
466
seih snih
semi smi
sey si
sevid svid
sesic sic
seh sah
sai si
sait[s] sidh,
sai si
so(h) sah
so su
so[] su
sou su
soup svap
sosru sru
sau su
skad skand
skady skand
skan skand
skant skand
skant[s] qskand
skantsy skand
skand skand
skanday skand
sknt[s] qskand
stab(dh) stambh
stabh stambh
stabhn stambh
stabhnav stambh
stabhn stambh
stabhn stambh
stabhnu stambh
stabhnuv stambh
stabhno stambh
stabhy stambh
stambh stambh
stambhay stambh
stambhi[] stambh
stambhiy stambh
stambh stambh
stav stu
stavi[] stu
stv stu
stvay stu
stvi[] stu
stv stu
stu stu
stuv stu
st stu
sty stu
sto stu
sto[] stu
stoy stu
stau stu
stau[] stu
sth sth
sthpay sth
sthy sth
sthsy sth
sthi sth
sthi sth
sth sth
sthy sth
sthe sth
sn sn
snpay sn
sny sn
snsi sn
snsi sn
sns sn
snsy sn
snig(dh) snih
snih snih
snihy snih
sn(h) snih
sne(h) snih
sne sn
snek snih
sneg(dh) snih
sneh snih
snehay snih
snehiy snih
sparky sp
spardh spardh
spardhayspardh
spardhi[] spardh
spardhiy spardh
spardh spardh
spardhy spardh
sparay sp
spar sp
spa pa
sprk sp
spr sp
spay pa
spk sp
spg sp
spdh spardh
sp sp
spy sp
sp sp
sph sph
5sphay sph
sphayiy sph
sphy sph
sphym sph
spraky sp
spra sp
sprk sp
spr sp
sphar sphur
sphray sphur
sphu sphu
sphuiy sphu
sphur sphur
sphuray sphur
sphuri[] sphur
sphuriy sphur
sphur sphur
spho sphu
sphoay sphur
sphoi[] sphu
spho sphu
sphoray sphur
sphori[] sphur
sphor sphur
smay smi
smayi[] smi
smar sm
smaray sm
smariy sm
smary sm
sm smi
smpay smi
smy smi
smyay smi
smr sm
smray sm
smr sm
smi smi
smy smi
sm sm
sm sm
sme smi
sme[] smi
smey smi
syat syand
syad syand
syad syand
syan syand
syant syand
syant[s] syand
syantsy syand
syand syand
syanday syand
syandi[] syand
syandiy syand
syandy syand
sy siv
srap sp
srapiy sp
srav sru
sravay sru
sravi[] sru
sraviy sru
sra sj
srk sj
srp[s] sp
srv sru
srvay sru
srvi[] sru
srv sru
sr sj
sri s
sriy s
sru sru
sro sru
sroy sru
svak svaj
svaky svaj
svak svaj
svak svaj
svaky svaj
svag svaj
svaj svaj
svajiy svaj
svajy svaj
svaj svaj
svajay svaj
svad svad
svaday svad
svadi svad
svan svan
svanay svan
svani[] svan
svaniy svan
svap svap
svapay svap
svapi svap
svapiy svap
svap svap
svap[s] svap
svapsy svap
svab svap
svt svad
svd svad
svday svad
svdiy svad
svnay svan
svni[] svan
svn svan
svp svap
svpay svap
svp[s] svap
svid svid
svidy svid
svin svid
svet svid
svetsy svid
sved svid
sveday svid
svedi[] svid
svediy svid
sven svan
467
ha han
hasy han
ha han
han han
hani[] han
haniy han
hany han
har h
hariy h
har h
haray h
hariy h
hav hu
hav hve
has has
hasi[] has
hasiy has
has has
hasy has
h has
h h
hni[] han
hn han
hpay h
hy h
hr h
hray h
hr h
hv hu
hvay hu
hs has
hsay has
hsi h
hs h
hsy h
his his
hisay his
hisi[] his
hisiy his
his his
hisy his
hi h
hi dh
hin his
hinas his
h h
hy h
hu hu
h hve
hy hve
hy hu
h h
h h
h h
hy h
he as
Bng tra gc ng t
he h
ho hu
ho hve
ho hu
hoy hu
hau hu
hau hu
hrd hrd
hrday hrd
hrdi[] hrd
hrdiy hrd
hry hr
hriy h
hr hr
hry hr
hre hr
hrepay hr
hre hr
hrey hr
hrai hr
hlan hld
hld hld
hlday hld
hldi[] hld
hldiy hld
hv hve
hvay hve
hvaym hve
hv hve
hvy hve
hvyay hve
hvs hve
hvsy hve
PH LC
468
T V
A. Ngn ng hc thut
ng i chiu AnhVit-Hn
ablative || tng cch, nguyn u cch ||
absolute || tuyt i php ||

abstract || tru tng ||
accusative || nghip cch, trc b cch, trc tip
th cch ||
active || nng ng, ch ng ||
adjective || hnh dung t, tnh t ||
adverb, adverbial || ph t, trng t ||
aorist || tam qu kh, bt nh qu kh ||
article || qun t ||
asseverative || on ngn, t quyt on ||
athematic || athematic ||
tmanepada || v t ngn ||
attribute || nh ng ||
augment || ch khong i, ch tng gia || ,
benedictive || (= precative) k cu thc ||

buddhist term || thut ng Pht hc, thut ng Pht
gio ||
casus || s kin, trng hp, cch ||
causative || ng t sai khin ngi khc thc hin
||
chinese translation || Hn dch ||
classical sanskrit (post-vedic sanskrit) || Hoa vn
Phn ng ||
commentator || Ngi ch thch, nh lun gii. ||
comparative || so snh, thuc cp so snh ||

compound || hp thnh ng ||
conditional || iu kin cch, iu kin c/ng ||
conjugation || ng t bin ho. ||

conjunction || tip tc t ||
copula || t lin h ||
correlative || tng quan ng ||
corrupt || sai, hng || ()
dative || v cch, gin b cch, d cch ||
declension || t v bin ho, t v bin ho. S bin

ho ca cc ch theo mi s kin (casus) trong
cc ting h n u nh La-tinh, c v Phn
ng. ||
demonstrative pronoun || ch th i danh t ||
denominative || danh xng ng t ||

derivative || chuyn thnh ng, din sinh ng ||
desiderative || hi cu ng t ||
diminutive || ch tiu ng t ||
dramatic term || h khc ng ||
dual || lng s, s hai ||
emphatic || c cng iu ||
enclitic || ph i ng ||
epic || s thi, t thi ||
epithet || danh xng, bit danh ||
equivalent || t tng ng ||
euphony || duyt nh chi m ||
exclamation || cm thn ||
feminine || n tnh ||
figurative || thuc loi th d ||
finite || hu hn nh ||
finite article || nh qun t ||
first person || ngi xng th nht ||
frequentative = intensive || cng ng t ||
future || v lai, tng lai ||

future passive participle || v lai th ng phn t ||
genitive || thuc t, thuc cch ||

gerund/gerundive || danh ng t ||
grammatical term || vn php ng ||
A. Ngn ng hc thut ng i chiu Anh-Vit-Hn

greek || Hi Lp ||
imperative || mnh lnh php/cch ||
imperfect || nht qu kh, v hon thnh qu
kh ||
impersonal || phi nhn xng ||
incorrect || phi chnh xc ||
indeclinable || bt bin ho ng ||
indicative || ch th php, trc tip php ||
infinitive || bt nh php ||
injunctive || ch lnh ||
instrumental || dng c cch, c cch ||
intensive = frequentative || cng ng t ||
interjection || nhn u t ||
interrogative || nghi vn ||
intransitive || ng t bt cp vt, t ng t ||
irregular || bt quy tc ||
latin || ting La-tinh, la-in ng ||
legal term || php lut ng ||
lexical || thuc v t v, c lit k trong t in.
||
locative || v tr cch, cch ||
masculine || nam tnh ||
metrical (due to exigencies of metre) || m lut ||
metronymic || mu h ng ||
monosyllable || n m tit. Ch c mt m tit. ||
negative || ph nh ||
neuter || trung tnh ||
nominative || ch cch, th cch ||
noun || danh t ||
numeral || s t ||
onomatopoeic || ngh m ng ||
opposite || i ng ||
optative || k nguyn, nguyn vng ||
pli || Ba-l ng ||
parasmaipada || v tha ngn ||
participle || phn t ||
T V
particle || bt bin ho tiu t ||

passive || th ng, b ng ||
past active particle || qu kh nng ng phn t ||
past passive particle || qu kh th ng phn t ||
patronymic || ph h ng ||
perfect || nh qu kh, hon thnh th qu kh ||
perfect passive participle || nh qu kh th

ng phn t ||
person || nhn xng ||
personal pronoun || nhn xng i danh t ||
personal suffix || c nhn t v ||

philosophical term || thut ng trit hc ||
plural || phc s, s nhiu ||
potential || iu kin php ||
prkrit || tc ng ||
precative || (= benedictive) k cu thc ||
predicate, predicative, predicatively || v ng,
khch ng, thuc loi v ng ||
prefix || tip u m ||
preposition || tin tr t ||
present || hin ti ||
present participle || hin ti phn t ||
pronoun, pronominal || i danh t ||
reduplication || trng t ho ||
reflexive || ti quy ||
relative || quan h ||
rhetorical term || tu t ng ||
ritual term || t thc ng ||
second person || ngi xng th hai ||
singular || s t ||
stem || thn danh/ng t ||
strong || mnh, cng ||
subjunctive || tip tc php ||
substantive || tht danh t ||
suffix || tip v m ||
superlative || ti thng cp ||
syllable || m tit ||
472
thematic || thematic ||
third person || ngi xng th ba ||
tibetan translation || Ty Tng ng dch, Tng dch
||
transcription || t bng m, m t ||
transitive || ng t cp vt, tha ng t ||
veda, vedic || ph-, Veda ||

verb || ng t ||
verb root || gc ng t ||
vernacular || bch thoi, ting ni ||
visarga || phng xut m ||
vocative || h cch ||
weak || yu, nhc ||
B. Phn-Vit i chiu
(m.) || aa || mt phn, thnh phn
(f.) || akrti || khng vinh d, nhc nh
(m.) || aka || 1. khi vung, lp phng th; 2.
Tn ca mt loi yu ma, con ca Rvaa
|| akhila || tt c
(m.) || agastya || tn ring ca mt i
(m.) || agni || la
|| agrata || trc (postp. i vi genitive)
|| agre || trc (postp. i vi genitive)
(m.) || akuha || ngn chn ci
(n.) || aga || thn phn
(m.) || agada || tn ca con trai ca kh
(n.) || agulya || nhn eo ngn tay
(n.) || agulyaka || nhn eo ngn tay

(m.) || aguha || ngn tay ci
|| acirea || mau, khng lu sau
(m.) || aja || bt sinh, khng c sinh ra. Bit
danh ca Brahman; con d c
(adj.) || aja || khng bit, v minh
(m.) || ajali || c ch chp tay li cho (hip
chng)
(n.) || aa || trng
|| ata || v vy, do
|| ata param || v tip theo nh th, sau

ny
(m.) || atikrama || s tri qua, s lt qua
(1/4) / || atikram,
atikrmati/ atikrmyati || v t khi, vt qua,
bc qua
(m.) || atithi || khch
(f.) || atibal || chn ngn, thn ch chng
i kht
|| atva || rt
|| atyantam || rt, cc k
(adv.) || atra || y
(m.) || atri || tn ca mt i
(adv.) || atha || v sau , k t lc (dng
tng thut)
(adv.) || adya || hm nay
|| adypi || vn cn
(m.) || adri || dy ni
(n.) || advaita || bt nh
|| adha || bn di (postp. vi genitive)
(m.) || adharma || bt cng bnh, phi php
- (2) || adhi-i, adhte || hc
|| adhikdhikam || ng
c th m, ngy
cng hn
(1) || adhigam, adhigacchati ||
hc
(f.) || adhidevat || thi
n th n h v, h
thn
(m.) || adhipa || ngi cai tr, vua
(m.) || adhipati || ngi ng u (ca
mt b, cc, cha)
- (1) || adhivas, adhivasati || sng
/trong (i vi acc.)
|| adhun || by gi
(n.) || adhyayana || s hc
(n.) || adhypana || s ging dy
(m.) || adhvan || con ng, chuyn i, hnh
trnh
(m.) || adhvara || l cng t
(adj.) || anantara || k n
(n.) || anaana || khng n, nhn n
473
B. Phn-Vit i chiu
(m.) || aniltmaja n|| tring c
a
Hanumn ( thn gi + - sinh t
ra)
|| anu || theo, theo nh, nh
|| anui, anviyati || tm
- (4)
(m.) || anuga || ngi i theo, h tng

(1) || anugam, anugacchati || i
theo, h tng
(f.) || anug || n h tng
(m.) || anuja || em trai
- (9) - || anuj, anujnte || cho php
(caus. = 10) || anuj, anujpayati
|| t gi ngi (i vi acc.)
|| anudinam || mi ngy
(1) || anu-dhv, anudhvati || chy
theo, ui theo
(1) || anubh, anubhavati || cm nhn,
kinh nghim, chu ng
(f.) || anumati || s cho php
(4) || anuman, anumanyate || tn
thnh, cho php
(f.) || anuak || s nghi ng
(1) || anusth, anutihati || theo,
lm theo
(n.) || anta || khng tht, phi chn tht
(m.) || anta || ci cui cng, s chm dt
|| antata || cui cng, chung cuc
(n.) || antara || ci bn trong
(n.) || antara || c hi
|| antar || trong phm vi, bn trong ca
(postp. vi genitive nh punar)
-
(3) -
/ - || antardh,
antardadhti/-dhatte || bin mt
(f.) || antarvatn || ngi n b c thai
(n.) || antika || cn, gn
|| antya || cui
(m.) || andhakra || ti en
(n.) || anna || mn n, thc n
|| anya || k khc, ci khc
|| anyatra || ch no khc
|| anyath || ngoi ra, nu khng th
|| anyedyu || hm sau
T V
|| anyonyam || tng h nhau

(m.) || anveaa || s tm kim
|| apakram, apakramati || i mt,
(1)
chy trn
(1) || apagam, apagacchati || i
mt, i ch khc
(n.) || apatya || con, hu bi
|| apadhv, apadhvati || chy i
(1)
ch khc, chy i mt
(1) || apan, apanayati || ly mt,
chim ot
(6) || apanud, apanudati || ui i
(n.) || apaharaa || s chim ot, ly i
(1) || apah, apaharati || xua ui
|| api || cng, thm ch
(adj.) || aprva || v song, v tng hu
(adj.) || apraja || khng con
(m.) || abhva || s thiu thn, khng c
|| abhi-as, abhyasyati || hc
- (4)
- (2) || abhi-i, abhyeti || t n
|| abhika || yu, am m, dc i
(vi acc.) || abhita || xung quanh
(1) - || abhidru, abhidravati || tn
cng
- (3) - || abhidh, abhidadhti || ni,
ni ai iu g
- (10) - || abhipj, abhipjayati ||
cho, tn knh
(m.) || abhibhava || s khinh mit
(1) || abhibh, abhibhate || ni,
ni vi ai
- (2) - || abhiy, abhiyti || i n
(1) || abhilabh, abhilabhate || t
c
- (caus. = 10) - || abhivad,
abhivdayati || cho hi
(m.) || abhieka || qun nh, l ln ngi vua
(adj.) || amara || bt t
(m.) || amara || ngi bt t = tri, thin
(m.) || amtya || quan, b trng
(n.) || amta || nc bt t, cam l
(n.) || ambhoja || n sen
474
(f.) || ayodhy || tn mt min t

(f.) || ayomukh || t n c a mt n la-st
(rkas)
(n.) || araya || rng, a-lan-nh
(m.) || ari || k th
|| arcita || ppp ca (caus. = 10)
tn knh
(10)
|| arc, arcayati || tn knh
(m.) || arava || bin
(adv.) || artham || c, vi mc ch
(l phn th hai ca mt danh t trong mt hp
t [compound])
|| arthita || ppp ca (denominative = 10)
cu xin (ci g )
|| arthe || c(hu tr t i vi genitive)
|| ardita || b bc bch (ppp ca [caus. =
10] bc bch)
(10) || ard, ardayati || hnh h
(1) || arh, arhati || nn, phi, xng ng (i
vi infinitive)
|| alam ||
(adj.) || alasa || chm chp, mt mi
(m.) || ali || con ong
(adj.) || alpa || t, nh
|| avp, avpnoti || nhn ly
- (5)
(m.) || avakla || thi gian (ri), c hi
|| avagam, avagacchati || hiu
(1)
(1) - || avat, avatarati || bc xung,
ging trn, h th (vi t cch mt ngi cu
)
|| avapat, avapatati || bay xung
(1)
(1) || avaplu, avaplavate || nhy xung
(6) || avamuc, avamucate || ci,
tho (qun o, n trang)
(1) || avaruh, avarohati || i xung,
xung nga
(m.) || avasara || thi c, thi gian
|| aeata || khng cn d li, hon ton
|| aeam || khng c tha
(m.) || aoka || v u, tn ca mt loi cy
(m.)
|| aman ||
(m.) || ava || nga
(m.) || avapati || tn mt v vua

|| aa || s 8
(n.) || asabhava || s bt kh, khng th
|| asaayam || khng cn nghi ng
(n.) || asatya || s gi di, khng tht th
|| asamartha || khng th, thiu kh nng
(m.) || asi || gm, kim
(m.) || asura || a-tu-la
|| as, asti || th, m. l,
(2)
|| as, asyati || qung, bn
(4)
(n.) || astra || ngh thut bn cung, cung, tn
(n.) || asthi || xng
(f.) || ahaly || tn ca v tr gi Gautama
|| aho || h! ka! (interj.)
|| aho idnm || by gi y
- (2) || -i, eti || n
(10)
|| kar, karayati || nghe
(m.) || ka || khng trung, h khng
(f.) || kti || hnh dng
(1/4) / || kram, krmati/krmyati || tn cng, bc n
(m.) || kepa || khng bin, b vo
- (2) || khy, khyti || k truyn
(n.) || gamana || s n
(n.) || gamana || s n, hi t
|| -gam, agacchati || n
(1)
(m.) || crya || thy dy o, o s
- (10) || chad, cchdayati || che
y, che du
(n.) || jvana || k sinh nhai, phng tin
sinh sng
(m.) || tapa || s nng bng,
(m.) || atikrama || s tri qua, s lt qua
(m.) || tmaja || con trai
(f.) || tmaj || con gi
|| tmajena || vi con trai ng y
(m.)
|| tman || ng, t mnh, ci ta
(m.) || tmayoni || t sinh, ngi c gc
l t ng
|| dya || vi (dng vi vt cht, postp. vi
acc.)
|| dika || bt u vi, v.v
475
B. Phn-Vit i chiu
|| dita || ngay t u
|| di, diati || ra lnh
(6)
(m.) || dea || mnh lnh
(m.) || dya || ngi hng u, ngi dn u
(1) || dhv, dhvati || gh ngang
qua
(n.) || dhikya || s u vit, s trc vit,
trn c
(m.) || dhipa || ngi cai tr
(m.) || nanda || s an vui, h
(1) || n, nayati || mang n
(10) || n, nyayati || cho ng
i
mang n
(f.) || ntarvatn || ngi n b mang thai
|| pat, patati || xy ra
(1)
(5) || p, pnoti || t n, thnh tu, tm

c
(f.) || pti || s t c
(n.) || bharaa || trang sc, n trang
(10) || mantray, mantrayati || t
bit ngi (i vi acc.)
|| m || d!
- (2) - || y, yti || n
(n.) || yudha || v kh
(n.)
|| yus || mnh cn, sinh kh
(f.) || yodhy ||nt m t thnh ph, ni
sinh ca Rma
|| rabh, rabhate || bt u
(1)
(1) || ruh, rohati || leo ln
(n.) || rogya || sc kho
|| rta || b lin lu
|| labh, labhate || nm bt
(1)
(m.) || laya || nh
- (1) - || lok, lokate || nhn thy
(f.) || ak || lo u, lo s
(m.) || aya || tm t, ni lng
(f.) || || phng hng
|| u || nhanh
(n.) || carya || s huyn diu
(m.) || cita || ngi cu cu, ngi quy y
(m.) || rama ||ic th t tu ch hoang
vng, mt mc ca cuc i, mt qung i
T V
(1) || ri, rayate || quy y, nng ta

(m.) || rita || ng
i quy y, ngi tm ch
nng ta (ppp c tht danh t ho ca (1) quy y, nng ta.)
- (caus. = 10) = - || vas,
vsayati = sam vas || lm an tnh, trn an
(1) || sad, sdati || ngi, ngi xung
|| s, ste || ngi
(2)
- (1) - || sth, tihati || th nhp,
nm trong
(1) || h, harati || hi, gt, lm lt
(1) || h, harati || ly, nm ly
(n.) || hvna || li mi n, li gi ra trnh
(1) || -hve, hvayati || gi li/n
(2) || i, eti || i
(f.) || icch || nim mong mun
|| ita || t ch ny, t lc ny, th nn, v vy
(adv.) || itastata || ti lui
|| ittham || nh th, nh vy
(n.) || indhana || ci t
|| iva || tng t nh, ging nh
|| i, icchati || mong mun
(6)
(f.) || ii || s cng t, vt cng t
|| k, kate || thy, nhn thy
(1)
(adj.) || da || vi bn cht nh th, c
nh th
|| psita || c mun
(caus.
= 10) || r, rayati || tuyn co, ni
(m.) || vara || thng , tri cao nht
|| ni
|| ukta || ppp ca (2)
(f.) || ukti || li ni, li quy nh
|| uccai || ln (m thanh), n
|| uttama || hay nht, tt nht
|| utpanna || ppp ca - (1) || bay
ln, xut hin, hnh thnh
(m.) || utsaga || ch hai chn tro khi ngi
xp bng
(m.) || utsava || l, tic
|| utsuka || mong mun, khao kht
- (f.) || udaka-kriy || nghi l cng nc

mi ngy sau khi ho thiu cho ngi mt.
(m.) || udadhi || bin
476

(m.)
|| udanvat || bin
(n.) || udara || bng
- (1) || udk, utkarati || ko ra, ko
ln
|| udgam, udgacchati || ng ln, i
(1)
ln, (hnh tinh) mc
|| udjv, ujjvati || sng dy
- (1)
- (1/4) / || ud, uayate/
uyate || bay ln
- (1) || udt, uttarati || bc ra, xut hin,
bng qua
- (10) || uddh, uddhrayati || ly ra
- (1) || udpat, utpatati || bay ln, xut
hin, hnh thnh
(m.) || udyama || s c gng
|| udyam, udyacchati || c gng
(1)
(n.) || udyna || vn
(m.) || udyoga || s sing nng
(1) || udvah, udvahati || nng ln, y
ln, ko ln
(m.) || udvha || ci, hn phi
- (1) || ud-sth, uttihati || ng dy
-- (1) || upgam, upgacchati ||
tr v
(m.) || upakra || s gip , phc v
(adj.)
|| upakrin || sn lng gip
(1) || upagam, upagacchati || n

gn, t c, thnh t
|| upadi, upadiati || dy
(6)
|| dy
|| upadia || ppp ca (6)
(m.) || upadea || s dy d, ch gio
(1) || upa-dhm, upadhamati || thi
cho pht la
(f.) || upaniad || o ngha th, m t th loi
sch Veda
|| upama || bng, nh
(m.) || upayoga || s s dng, ci dng
|| upari || bn trn, pha trn
(f.) || upalabdhi || s thnh t
(n.) || upavana || vn nh, vn cy
(m.) || upavsa || nhn i khng n
(6) || upa-vi, upaviati || ngi

xung
(1) || upas, upasarpati || b n, nh
chn bc n
(1) || upasth, upatihati || c mt
(1) || upasth, upatihati || ng li,
bc n gn
- (1) || upah, upaharati || trao cho, dng
n
(m.) || upya || phng tin, mo
(n.) || uprjana || phng tin sinh nhai
|| uru || rt
|| uas || bnh minh
(f.)
|| sng, tr, ng
|| uita || ppp ca (1)
(f.) || uat || s nng, nhit
|| ha || ppp ca , ko i
(m.) || ka || con gu
(m.)
|| tvij || mc s, o s
(m.) || i || ngi thy, mt thu th gi (thy
xuyn sut)
(m.) || yamka || tn ca mt ngn ni
(m.) || yaga || tn ca mt i
|| eka || mt (1)
(m.) (f.) || ekaka, ekak || mt mnh, n
c
|| ekad || mt thu n, ngy xa
|| ekkin || mt mnh, n c
-
|| etasminnantare || trong lc , trong
khong thi gian
|| etvat || ln nh th, rng nh th, nhiu
nh th
|| eva || t nhn mnh, ch, c ch, vy ch,
vy
|| evam || nh vy, nh th ny
|| aindra || thuc v Indra
|| aivara || v tn nghim ca vua/b ch,
thuc v vara
(n.) || odana || go, cm
(f.) || oadhi || dc tho
(n.) || audrya ||ng
l phng kho ng, tm
rng ri
477
B. Phn-Vit i chiu
(n.) || aurdhvadehika || l cng t cho
ngi cht
(m.) || kaca || tn ring, con ca Bhaspati
(m.) || kacchapa || con ra
(m.) || kaa || tm chiu, tm lt ngi/nm
(m.) || kaha || ci c
|| katham || th no? v sao? lm sao?
(f.) || kath || cu chuyn
|| kathita || ppp ca (10) || k
chuyn, ni
(10)
|| kath, kathayati || k chuyn, ni
|| kad || lc no, khi no
(n.) || kanaka || vng
(m.) || kanduka || qu bng, tri cu
(f.) || kanyak || con gi
(f.) || kany || con gi, a b gi
(m.) || kapi || con kh
(m.) || kapipati || kh cha
(m.) || kabandha || tn ca mt la-st
(n.) || kamala || hoa sen
|| kamp, kampate || run, lm run
(1)
(m.) || kara || tay
(m.) || kara || l tai
(m.) || kart || ngi lm
(n.)
|| karman || hnh ng, nghi l
(m.) || kalaha || s tranh ci, bt ng, tranh
chp
(m.) || kavi || thi s, ngi c tr
(m.) || kacid || mt ai (nam tnh)
|| kaa || bt buc, (vi instr.) buc phi
(m.) || kka || con qu
(m.) || kkutstha || con chu c a Kakutstha,
bit danh ca Rma
(1)
|| kk, kkati || mong mun
(f.) || kcid || mt ai (n tnh)
(n.) || knana || rng
(m.) || kma ||i tnh, mong mu n, tnh dc,
tn ca mt v thn
(m.) || kya || thn, thn th
(n.) || kraa || nguyn nhn, l do
(m.) || krgha || nh t
|| krtsnyena || hon ton, ton phn
T V
(n.) || krya || cng vic, s vic, thi c

(m.) || kla || thi gian
(n.) || kvya || bi th
(f.) || k || thnh ph Benares (Ba-la-ni)
(n.) || kha || ng g cht cao
|| kitu || nhng m, m l
(m.) || kikara || ngi hu
|| kim artham || lm chi?

(f.) || kikindh || tn c a mt hang ng
trn ni
(f.) || krti || vinh d
(m.) || kukkura || con ch
(f.) || ku || tp lu
(n.) || kura || tp lu
(n.)
|| kuumb || gia nh
|| kuta || v sao, tai sao, t u?
|| kutra || u, n u?
|| kutracana || mt ch no
|| kutracid || mt ch no
|| kutrpi || mt ch no
(m.) || kunta || cy lao
|| kup, kupyati || ni gin
(4)
(caus. = 10) || kup, kopayati || lm cho
gin d
(f.) || kumr || c b, con gi
(m.) || kumbha || ci ni
(m.) || kumbhakara || tn ring, l tai nh
ci ni
(m.) || kumbhasambhava || tn ring ca
Agastya (bahuvr.:
)
(m.) || kumbhra || c su
(n.) || kuala || may mn, thin lnh
(n.) || kusuma || n hoa
(m.) || kpa || ging nc
(n.) || kla || b nc
(8) || k, karoti || lm
(m.) || kcchra || nhc nhn, trn lao
|| kcchram || nhc nhn
|| kt, kntati || ct t
(6)
|| ct t
|| ktta || ppp ca (6)
(f.) || kp || lng thng hi, ng cm
(adj.) || kplu || vi lng thng hi
478
(adj.) || ka || gy
(m.) || kaka || nng gia
|| k, kati || ko, ko cy
(6)
(adj.) || ka || en
(m.) || kerala || tn ca dn sng b bin
Malabar
|| kevalam || mt mnh, ch c, ton vn
(m.) || kea || tc
(m.) || kesara || tc, bm
(f.) || kaikey || tn v ca Daaratha
(m.) || kailsa || ni Kailas
(m.) || kokila || con chim ct
(n.) || koara || bng cy
(m.) || kolhala || ting n, huyn no, la
ht
(m.) || koha || kho cha
(n.) || kauthala || t m, s thch th
(n.) || kaupna || ci kh
(m.) || kauika || tn dng h Vivmitra
(f.) || caus.aly || tn v ca Daaratha
|| krand, krandati || khc, la
(1)
|| kramea || t t, dn dn
(9) || kr, krti || mua
(f.) || kr || tr chi, chi
(1) || kr, krati || chi a
(adj.) || kruddha || ppp ca (4) gin
d, ni gin
|| krudh, krudhyati || gin d
(4)
(1) || kru, kroayati || la, than th

(m.) || kroa || ci ngc, ch bng bn trong
(m.) || krodha || cn gin
(m.) || kroa || ting la, ting ht
|| kva || u?
(m.) || kaa || khonh khc, st-na
(m.) || katriya || thuc giai cp st--li
(katriya), tc l ngi vng tc v chin s
|| kama || c kh nng
(f.) || kam || kin nhn, khoan dung
(10) || kal, klayati || ra, git
|| kiyus || hp hi sp cht
|| kip, kipati || qung, phng
(6)
|| kiprama || nhanh nhn
|| ka || kit lc
(n.) || kra || sa
(adj.) || kudra || nh, xu, nh mn
(f.) || kudh || cn i
|| kudh, kudhyati || i
(4)
(4) || kubh, kubhyati || hi hp, b kch

thch
(n.) || ketra || chin trng, thao trng, sn
trng
(m.) || khaga || thanh kim, gm
(m.) || khaa || mt mnh, ming
(m.) || khadyota || om m
(m.) || khara || tn ca em trai ca rpaakh
v Rvaa
(m.) || khala || k c
(1) || khd, khdati || n
(6) || khid, khidati || lm vn c
|| khinna || bun b (ppp ca (6) lm
vn c)
(n.) || gagana || bu tri, khng trung
(f.) || gag || sng Hng
(m.) || gaja || voi
(m.) || gaa || mt by, mt i
(10)
|| ga, gaayati || m, tnh
|| i
|| gata || ppp ca (1)
(n.) || gamana || s i
|| gam, gacchati || i
(1)
|| garj, garjati || la, rng
(1)
(m.) || gardabha || con la
(f.) || gardabh || con la ci
(m.) || garbha || thai nhi
(n.) || gyana || bi ca, s ca ht
(1) (vi acc.) || gh, ghate || ln
(m.) || giri || ni
(f.) || gir || li ni (nom. , acc. , instr.
)
(n.) || gta || bi ht
|| gta || ppp ca (1) || ht
(m.) || grva || mt h thn, thin thn
(n.) || gujana || ting vo ve
|| guavat || c c
479
B. Phn-Vit i chiu
(10) / || gup, gopyati/gopayati ||
bo v, gn gi, ct du
(m.) || guru || o s, thy gio, ngi ng
knh
(m.) || guha || tn ca vua x
(f.) || guh || ng, hang
(m.) || gdhra || kn kn
(n.) || gha || nh
(m.)
|| ghin || c nh, ng ch nh
(n.) || geha || nh
(1) || gai, gyati || ht
(m.) || gopa || k chn b
(m.) || gopla || tn ring cho nam gii
(n.) || grahaa || s bt b
(9) || grah, ghti || nm bt, su tp
(m.) || grma || lng, thn
(f.) || glni || mt mi
(m.) || ghaa || bnh t, ni
(10) || ghu, ghoayati || tuyn b, loan
bo
(adj.) || ghora || kinh khng
|| ghrta || ppp ca (1) || ngi
(n.)
|| cakus || nh sng mt, con mt
(f.) || cacu || m chim

|| catas || s 4 n tnh
(adj.) || catura || thng minh, kho lo, nhanh
nhn
|| catur || bn (4) (catvra Nom. Pl.)
|| caturdaa || mi bn (14)
(n.) || catuaya || s bn
(m.) || candra || mt trng
(m.) || candrahsa || tn ca thanh kim ca
Rvaa
(m.) || caraa || ci chn
(n.) || carita || tiu s
(m.) || caru || mn n cng t
|| car, carati || i (trong mt phm vi)
(1)
(n.)
|| carman || b lng th
(1) || cal, calati || di chuyn

(m.) || cpa || cy cung
(5) || ci, cinoti || su tp, gom li
(n.) || citra || bc tranh
T V
(m.) || citraka || tn ni
(f.) || cint || lo ngh
|| cintita || ppp ca (10) || t
duy
(10)
|| cint, cintayati || suy ngh
|| cinmaya || thuc v tm
|| ciram || lu
(n.) || cihna || du, c im
|| cihvala || hong ht, ri lon
(n.) || cra || mnh vi rch, qun o manh mn
(1) || cud, codati || thc y, thi thc
(caus. = 10) || cud, codayati || thc dc,
thc y
(10) || cur, corayati || n trm
(m.) || cmai || vt trang hong trn trn
|| ceita || ppp ca ng t (1) lm,
thc hin, hon tt. y c ngha: Hnh ng
(m.) || cora || tn trm
|| corita || ppp ca (10)

|| trm
(m.) || caura || tn trm
(caus. = 10) || chad, chdayati || che,
y, du
(f.) || chy || bng rm, bng mt
(7) || chid, chinatti || ct, ct t
(f.) || jaa || bn tc
(f.) || ja || bm tc
(m.)
|| jayus || tn mt con kn kn
(m.) || jana || ngi ta, qun chng, thin h
(m.) || janaka || cha
(n.) || janana || sinh, ra i
(f.) || janan || m
(n.) || janasthna ||nt ch ca la-st
(Rkas)
(10)
|| jan, janayati || to tc, sinh ra
(4) || jan, jyate || sinh khi, pht sinh

(m.) || japa || tng c
|| jap, japati || tng c (nh, thm)
(1)
(m.) || jaya || s chin thng
(n.) || jala || nc
|| jahra || Perf. 3. pers. sing. ca ng t h,
cp ot
(1) || jg, jgarati || nh thc
480
(adj.) || jta || xy ra (ppp ca ng t )

|| jta || ppp ca (4) || sinh khi, pht
sinh
(n.) || jtakarman || nghi l thc hin khi
sinh
|| jnak || con ca Janaka, tn khc ca St
(m.)
|| jmbavat || tn mt con kh
(f.) || jy || v
(n.) || jla || li
(f.) || jhnav || t n khc c a sng Hng (st
ngha: con gi ca )
(1) || ji, jayati || thng, chinh phc, khc
phc
|| jita || ppp ca (1) || thng
(m.) || jva || s sng, linh hn
(n.) || jvana || cuc sng, s sng
(n.) || jvita || cuc sng, cuc i
|| jv, jvati || sng
(1)
(10)
|| jv, jvayati || lm cho sng
(m.) || jet || ngi thng
(9) || j, jnti || bit, hiu
(n.) || jna || s bit, tr
(n.)
|| jyotis || nh sng
(10) || jval, jvlayati || t la, nhm

la
(4/1) / || , yate/ayate || bay
|| tak, takati || xy, ct
(1)
(m.) || taa || b sng/bin/h
(10) || ta, tayati || nh
|| tata || sau
|| tata prabhti || t lc /ny tr i
|| tatastata || y
|| tatkaam || ngay lc , ngay khonh
khc
|| tatpara || hon ton tp trung vo (i vi
loc.)
|| tatra ||
|| tath || cng nh vy, nh, thay v .
|| tathpi || tuy nhin, mc d th
|| tadanu || sau , theo
|| tadartham || t mc ch ny
(n.)
|| tapas || kh tu, kh hnh
(f.) || tapasy || kh tu, kh hnh

(m.) || tapasvin || ngi kh tu, ngi kh
hnh
(n.) || tapovana || rng ngi tu kh hnh
(n.)
|| tamas || ti tm, en ti
(m.) || taru || cy
(10) || tark, tarkayati || on, phng on
|| tale || di, bn di (postp. vi gen.)
|| tasmt || v vy, v l do ny (abl. ca tad)
(f.) || tak || tn ca mt n la-st
(10) || t, tayati || nh, gy thng
tch
(adj.) || tda || nh th ny y, vi bn cht
ny
(m.) || tpasa || ngi kh tu, ngi kh hnh
(adj.) || tra || ln (m thanh), xuyn sut
(f.) || tr || v ca kh Vlin
(adj.) || tvat || c ln nh, c to nh (nom.
sing.: tvn)
|| tirohita || c du kn (ppp ca -
(3) - n nu)
(n.) || tra || b sng/ao/bin
|| tra || ppp ca (1) || bng qua
(n.) || trtha || ni linh thing, ch hnh hng
|| tu || nhng, nhng m
(n.) || tua || gng mt, ci mm, ci m
(6) || tud, tudati || nh, nh p
(f.) || tul || ci cn
(adj.) || tulya || nh, tng t, c nh
(10) || tu, toayati || lm hi lng, lm
cho vui
|| tu, tuyati || vui, hi lng
(4)
|| hi lng
|| tua || ppp ca (4)
(f.) || t || bao ng mi tn
|| tram || nhanh
(n.) || ta || cng c
|| ttyam || th ba
(adj.) || tita || kht nc
(1) || t, tarati || i qua, vt qua, bng qua
(n.)
|| tejas || bng long, sng rc r
|| tejasvin || sng rc
481
B. Phn-Vit i chiu
|| tyakta || ppp ca (1) || x b, t
khc
|| tyaj, tyajati || x b, t khc
(1)
(1) || tras, trasati || run

|| tri || ba
(m.)
|| triiras || tn mt v quan ca Khara
(1) || da, daati || cn, nhai

|| dakia || pha nam, phng nam
|| dagdha || ppp ca (1) || t, chy
(m.) || daa || cy gy
(m.) || daaka || tn mt cnh rng
(10) || da, daayati || pht
|| datta || ppp ca (3) || a
(m.) || danta || rng
(adj.) || daridra || ngho, bn hn
(f.) || daridrat || s ngho kh/bn hn
(n.) || darana || ci v, ci nhn
|| daa || 10
(m.) || danana || bit danh ca Rvaa
(ngi c 10 gng mt)
(m.) || daaratha || tn c a mt ng vua (cha
ca Rma)
(m.) || danana || bit danh ca Rvaa
|| cn, nhai
|| daa || ppp ca (1)
(1) || dah, dahati || t, chy
(3) || d, dadti ||a (passive dyate,
c dng thay dng passive ca yam a,
trao)
(m.) || dt || ngi a, th ch
(n.) || dna || mn qu
(m.) || dra || v
(m.) || darathi || con trai ca Daaratha
(f.) || ds || ngi hu n
(2) || diva y || cht (st ngha: Thng
thin)
(n.) || diva || thin
(m.) || divasa || ngy
|| divrtram (div-rtram) || ngy v m
(m.)
|| divaukas || ngi sng trn tri, thin
(diva = tri, okas = ch , bahuvrhi: ng y,
ngi c ch trn tri)
|| div, dvyati || chi a
(4)
T V
|| divya || thuc v tri, tuyt vi

|| di, diati || ra lnh
(6)
|| di || hng
(f.)
|| dna || bun b, su mun
|| dp, dpyate || chiu sng, rc r
(4)
(caus. = 10) || dp, dpayati || t sng,

thp n
(adj.) || drgha || di
(n.) || dukha || kh
(adj.) || dukhita || bt hnh, kh no
(n.) || dugdha || sa
(m.) || dugdhodadhi || bin sa (ch tr ca
Viu. dugdha = Milch, udadhi = Meer)
(m.) || dundubhi || Tn ca mt la-st, b
Vlin git.
|| durgata || ngho nn, yu km
(m.) || durdanta || tn ring, st ngha: khng
b ch ng
(n.) || durdaiva || tai nn
(adj.) || durbala || yu
(m.) || duaa || tn ca tng dn qun ca
Khara
(adj.) || dua || xu, c
(f.) || duhit || con gi
(m.) || dta || s gi
(n.) || dra || vin x, khong cch
|| dayan || ppa, trong khi ng ta h
nhc
|| dita || b h, b h nhc (ppp ca )
(denom. = 10) || du, dayati || h mit,
lm nhc
|| d, payati || thy, nhn
(4)
(caus. 10) || d, darayati || ch, lm cho

thy
|| thy, nhn
|| da || ppp ca (4)
(m.) || deva || thin, thin thn
(f.) || devat || thin thn
(m.) || devadatta || tn ring (ngi c
tri cho)
(f.) || devayn || tn ring n gii
(f.) || dev || n thin thn
(m.) || dea || quc gia, min t
482
(m.) || deha || thn th

(m.) || doa || li lm, ti
(f.) || do || bui ti
(m.) || dyumatsena || tn vua
(1) || dru, dravati || chy
|| drutam || nhanh, gp
(n.) || dvaya || cp, hai
|| dvtria || 32
(n.) || dvra || ca, cng
|| dvi || hai
(m.) || dvija || ngi sinh hai ln, b-la-mn
(adj.) || dvitya || th hai
|| dvityam || th hai
|| dvidh || hai phn, hai loi
|| dvau || dve : nom. acc. ca s 2; dve: nom.,
acc. fem. v neut. ca 2.
(n.) || dhana || tin bc, giu sang
|| dhanavat || giu
(m.) || dhandhipa n
|| t r ing, tn ca
Kubera, vua ca s giu c
(adj., m.) || dhanika || giu, ngi giu, ph
ng
(adj.)
|| dhanin || giu
(n.) || dhanus || cy cung
(m.)
|| dhanvin || ngi bn cung
|| dhara || mang, c, gi
(m.) || dharma || php, php lut, quy lut v tr
(f.) || dharmal || ch tr ca ngi hnh
hng
(3) || dh, dadhti || t xung, xung
(m.) || dht || ng to tc
(n.) || dhnya || ng cc
(n.)
|| dhman || ch , ch c tr
|| dhrmika || c c, hp l
|| chy
|| dhvita || ppp ca (1)
(1) || dhv, dhvati || chy
(10,
caus.) || dhv, dhvayati || git, ra
- (8) || dhikk, dhikkaroti || khinh mit

(f.) || dh || tr, s suy ngh, l tr
|| dhmat || thng minh
(adj.) || dhmra || mu xm, mu khi
(adj.) || dhrta || qu quyt, ranh mnh,

l ng
gt
(1,10) , || dh, dharati/ dhrayati ||
mang, eo, gi cht, nhn ly, th thai (mang
thai)
(f.) || dhti || s cng quyt
(f.) || dhenu || con b ci
(n.) || dhyna || thin nh
|| na || khng
|| na kadcana || khng bao gi
|| na kadcid || khng bao gi
|| na kadpi || khng bao gi
(m.) || nakula || con th ui di, sng theo
by, rt khn
(m.) || nakra || c su
(m.) || nakha || mng
(n.) || nagara || thnh ph
(f.) || nagar || thnh ph
|| nata || ppp ca (1) || cho hi, tn
knh
(f.) || nad || sng
(m.) || nandana || con trai
(m.) || nandigrma || n
t thnh ph m t
Bharata cai tr
(m.) || napt || chu ni/ngoi
(n.)
|| namas || s tn knh
(m.) || namaskra || s tn knh
(8) || namask, namaskaroti || cho
hi
|| nam, namati || cho hi, tn knh
(1)
(m.) || nara || ngi n ng, ngi
(m.) || naraka || a ngc
(adj.) || nava || mi
|| nava || 9
|| navama || th chn
(4) || na, nayati || hu dit, tan nt, tiu
dit
|| naa || ppp ca (4) || hu dit, tan
nt, tiu dit
(m.) || ngara || ngi sng thnh ph
|| nma || vi tn, tn l
(n.) || nmadheya || tn
483
B. Phn-Vit i chiu
(n.)
|| nman || tn
(m.) || nyaka || ngi dn u
(m.) || nrada || tn ca mt i
(f.) || nr || ph n, ngi v
|| nv || instr. sing. ca (f.) ci thuyn
(f.) || nsik || mi
- (4) -
|| nias, nirasyati || ui ra
ngoi, xua ui, t chi
-- (8) - || ni--k, nirkaroti || t
khc, khng tha nhn
(1) || nik, nikarati || ko ra, li
ra
|| nikram, nikramati || i ra
- (1)
|| nikram, nikrmati || i ra
- (1)
(1) || nigam, nirgacchati || i ra,

xut hin
- (6) || ni-di, nirdiati || quyt nh,
thm nh, trao vic
(1) || ni-n, nirayati || quyt nh
- (2) || nim, nirmti || sn xut, to
thnh
- (2) -
|| niy, niryti || i ra ngoi, i
khi
|| ni-kt, nikntati || ct t
- (6)
(6) || ni-kip, nikipati || qung i,

qung xung, vt vo
(m.) || nigraha || bt c, pht
|| nija || thuc v ta, sn c
|| nityaa || lun lun
(m.) || nidgha || ma h, s nng
- (4) || nidr, nidryate || ng
(f.) || nidr || gic ng
- (3) - || nidh, nidadadhti || tin
t ng,
t nim tin vo (i vi loc.)
(1,10) / || nidh, nidharati/
nidhrayati || t vo (i vi loc.)
- (caus. = 10) - || nipat, niptayati ||
ri xung, th ri xung
(adj.) || nipa || c kinh nghim
|| nimittam || v, bi v
|| niyatam || chc chn
T V
- (7) - , || niyuj, niyukte,

niyunakti || khin lm, ra lnh, a vo, quyt
nh
(m.) || niyoga || lnh
|| niyogata || v lnh, ch lnh
(10) || nirp, nirpayati || nghi
n
cu, tm ra
(m.) || nirdea || lnh, quy nh
(m.) || nirmoka || s gii thot
(m.) || nilaya || ch tr, ch
|| ni-vas, nivasati || c tr
- (1)
(10) || nivid, nivedayati || cho bit,
bo co
(n.) || nivedana || bng tin, bng bo co
(f.) || ni || m, ban m
(f.) || nicar || con qu ci ban m
|| ni || m
(f.)
(m.) || nicaya || quyt nh
(1) || nisad, nidati || ngi xung
|| nisev, nievate || thm ving
(1)
(5) || nisci, nicinoti || quyt nh
- (2) - || nihan, nihanti || p tan, nh
cht, tiu dit
(6) || nidi, nirdiati || quyt nh,
trao nhim v, lnh
(1) || nimajj, nimajjati || ln xung,
-
i su vo, chm
(1) || n, nayati || dn, dt, tri (thi gian,
acc.)
(m.) || na || ci t,
|| nta || ppp ca (1) || dn, dt, tri (thi
gian)
(f.) || nti || s c x, khn ngoan
(adj.)
|| ntimat || gian, gian manh
|| nla || mu xanh
|| nnam || chc chn
|| nt, ntyati || nhy, khiu v
(4)
|| nhy, khiu v
|| ntta || ppp ca (4)
(n.) || ntya || khiu v
(m.) || npa || vua
(m.) || npati || vua
(m.) || net || ngi dn u
484
(n.) || netra || mt
(n.) || naipuya || s tinh xo
(f.) || nauk || ci thuyn
(m.) || nyya || quyt on, li phn
|| nu
|| pakva || ppp ca (1)
(m.) || paka || cnh
(m.)
|| pakin || chim
(m.) || paka || bn, vng ly
|| pac, pacati || nu n
(1)
|| paca || 5
(f.) || pacava || tn t
|| pahita || ppp ca (1) || c, hc,
tng
(1) || pah, pahati || c, hc, tng
(caus. = 10) || pah, phayati || dy
(m.) || pati || ch tn, ng ch tn
|| t, rt, ri vo
|| patita || ppp ca (1)
(1) || pat, patati || t, rt, ri vo

(caus. = 10) || pat, ptayati || ri, ph
phc
(n.) || pattra || l, l th
(f.) || patn || v
(m.) || pathika || du khch
(m.)
|| path || ng i
(f.) || paduk || giy, dp
(m.) || padma || hoa sen
(m.) || padmaja || Lin hoa sinh, ngi xut
sinh t hoa sen (padmt jta ya sa, ngi
xut sinh t hoa sen), tn khc ca Brahma
(m.) || padmayoni || Lin hoa sinh, ngi
xut sinh t hoa sen (bahuvr. ngi c gc l
hoa sen), tn khc ca Brahma
(f.) || pamp || tn mt h nc
(m.) || para || ngi l, k th
|| para || sau, k tip, khc, bn kia
|| parama || cao nht, ti thng
|| param || sau
(m.) || parau || ci ru
|| parasparam || tng i
- (1) || pardhv, pardhvati || chy
mt
- (9) || parigrah, parighti || nhn,

gi ly, n
|| parida, paridaati || cn nt
(1)
(1) || pari-n, pariayati || dn i
quanh, ci
- (1/4) / || paribhram,
paribhramati/ paribhrmyati || i lng vng
(m.) || parivha || ngi dn u
(m.) || parivrjaka || du tng
(adj.) || parirnta || kit lc
(m.) || parihsa || s a gin
|| parta || b nm bt, b hnh h (ppp ca parii (2))
(n.) || para || l cy
(f.) || paral || tp lu bng l
|| paryava-k, paryavekate ||
(1)
qun l, canh chng
(m.) || parvata || ni
(m.) || pala || l, l cy
(m.) || pavana || gi
(m.) || pavananandana || tn khc ca
Hanumat (con ca thn gi)
(m.) || pavantmaja n|| tkhc c
a
Hanumat ( thn gi + t ng + sinh
ra)
(m.) || pau || th vt, sc sinh
|| pact || sau , t pha sau
|| pact tap, pact tapati ||
(1)
hi hn
(1) || p, pibati || ung
(10) || p, pyayati || cho ung, a cho
ung
(m.) || pha || bi vn
(f.) || phal || trng hc
(m.) || pi || bn tay
(m.) || pda || chn
(m.) || pdapa || cy
(m.) || pdguha || ngn chn ci
(f.) || pduk || giy sandale
(m.) || pntha || du khch
(n.) || ppa || c
|| pyasa || c nu vi sa
485
B. Phn-Vit i chiu
(n.) || pra || b bn kia
(m.) || prthiva || vua
(n.) || prva || bn, mt pha
(n.) || plana || s bo h
(10) || pl, playati || bo v, bo h,
nui ln
(m.) || pvaka || la
(n.) || pa (n.) || vin , cc
(m.) || pit || cha
(f.) || pips || s kht nc
(n.) || pana || s hnh h
(f.) || p || s hnh h, au kh
(10) || p, payati || hnh h
|| pta || ppp ca (1) || ung
(n.) || puya || cng c
(m.) || putra || con trai
|| putravat || nh con trai
(f.) || putr || con gi
(n.) || punarujjvana || lm sng, tip hi
|| punar || li, na
-
(n.)
|| punarjanman || ti sinh
(n.) || pura || thnh ph

|| purata || trc (postp. vi gen. v ab.)
(adv.) || pur || trc y, u tin
(adj.) || pura || c, xa (fem. )
(f.) || pur || thnh ph
(m.) || purua || ngi, ngi n n
(m.) || purohita || ng thy cng cho nh
(adj.) || pua || mp
(n.) || pupa || hoa, n
(n.) || pupaka || chic xen thn ca Kubera
(n.) || pustaka || quyn sch
(9) || p, pnti || lm sch
(n.) || pjana || s tn knh
(f.) || pj || s tn knh
|| pjita || ppp ca (10)

|| tn knh
(10) || pj, pjayati || tn knh

|| pra || y, c lm y, hon tt, qu
hn (ppp ca )
|| prva || trc y
|| prvam || u tin
(adj.) || pthula || rng, xa
T V
|| pa || ppp ca (6) || hi
(n.) || pha || ci lng, ci ngn
(10) || p, prayati || m
l y, lm toi
nguyn
(9) || p, pti || lm y
(m.) || paura || ngi dn
(caus. = 10) - || prad, pradarayati ||
ch cho thy
- (10) / || pra-arth, prrthayate/-ti
|| cu xin, gi
|| pr, prnati || n
- (9)
- (caus.. = 10) || pr, prayati || a

cho n, khin cho n
|| pra-p, prpnoti || t c
- (5)
- (caus = 10) || pra-i, preayati || gi

- (caus. = 10) || pre, preayati || qung
i, phng i
(1) || prak, prakate || sng chi,
chiu sng
(f.) || prakti || b trng
(f.) || prakti || thin nhin, bn cht, bn tnh
t nhin
(ppp) || pracodita || ppp, c thc y,
c khuyn khch (pra-cud [caus. = 10])
(6) || pracch, pcchati || hi
|| prajan, prajyate || sinh,
(4)
(f.) || praj || hu th, hu bi ( v hu bi
m)
(m.) || prajpati || tn khc ca Brahma
|| praj, prajati || i quanh
(1)
(m.) || prama || s ci mnh xung cho
(m.) || pratpa ||ng
s chi, v sang trng,
vng gi
|| prati || n, hng v (postp. vi acc.)
-- (1)
||
prati-gam,
pratygacchati || tr v
- (1) || prati-k, pratkate || ch, ch
i
(1) || prati-gam, pratigacchati || tr
v
(9) / || pratij, pratijnti/
pratijnte || ha
486
(f.) || pratij || qu quyt, chp nhn

|| pratidinam || mi ngy
, || pratid, pratidyate || hin hin,
trnh hin
(n.) || pratibimba || nh trong gng, phn
chiu
(1) || pratibudh, pratibodhati || tnh
thc
- (1) || pratibh, pratibhate || tr
li, ng p
(1) || pratiyam, pratiyacchati || tr
li
- (caus. = 10) || pratiy, pratypayati
|| khin tr v
(m.) || pratiyuddha || ng p nhng hnh
ng th nghch
(1) || prativad, prativadati || tr li
|| prativas, prativasati || c ng
(1)
(10) || prativ, prativrayati || gi li
(1) || pratygam, pratygacchati
|| tr v
(adj.) || prathama || th nht
|| prathamam || th nht, u tin
- (3) - || prad, pradadti || a, trao, tng
(n.) || pradna || a (qu kt hn)
- (caus. = 10) || pra-d, pradarayati ||
ch cho thy
- (1) - || pradru, pradravati || chy n, trn
n
|| pranam, praamati || cho hi, ci
(1)
mnh cho
(4) || prapad, prapadyate || t n
|| prabala || cng mnh
|| prabudh, prabodhati || thc dy
(1)
(n.) || prabhta || bnh minh
(m.) || prabhva || quyn hnh, nng lc
(m.) || prabhu || ng ti cao
(adj.) || prabhta || nhiu, c nhiu
|| prabhti || t n (postp.)
(m.) || pramda || li lm, khng ch
(m.) || pramukha || th nht, ngi u, (dng
bahuv.) c dn u bng
|| pramukhe || trc (postp. vi gen.)

(m.) || prayatna || s c gng
(1) || prayam, prayacchati || a, trao,
mi
- (2) || pray, prayti || khi hnh
(m.) || prayga || min Allahabad
(n.) || praya || cuc du hnh
(7) || prayuj, prayunakti || dng, s
dng
(n.) || prayoga || s dng, cch s dng
(n.) || prayojana || ci dng, ci li
- (1) || pralap, pralapati || than th, ni
nhiu
- || pravac, pravakti || ni, cng b
- (3)
(10) || pravi, praveayati || cho

bc vo
|| pravi, praviati || bc vo
- (6)
(f.) || praas || s tn thn, ca ngi
|| praas, praasati || ca ngi
(1)
(adj.) || prasanna || vui, hi lng
(m.) || prasava || s sinh, sinh con
(m.) || prasda || ti nghip, ra n, nh n
(10) || pras, prasrayati || lan rng
(1) || prasth, pratihate || khi hnh
(m.) || prahra || c nh, n
- (5) - || prahi, prahioti || gi i
- (1) - || prah, praharati || p xung, nh
ti
|| praha || vui mng
(m.) || prcetasa || tn khc ca Vlmki
(m.) || pra || hi th, sinh kh
|| prtar || mi sng
|| pryea || thng, phn ln l
(n.) || pryopaveana || t vn bng cch
tuyt thc
(f.) || prrthan || nguyn vng
(n.) || prana || mn n
(m.) || prsda || cung in
(adj.) || priya || d thng
(f.) || priy || ngi yu (n)
|| prta || vui v, d thng
(f.) || prti || vui v, cm tnh
487
B. Phn-Vit i chiu
|| preita || ppp ca - (caus. = 10) ||
gi
(m.) || plavaga || con kh
(m.) || plavagama || con kh
(1) || plu, plavate || nhy nht
(n.) || phala || qu
(m.) || phalayoga || phn thng
(1) || phal, phalati || chn, mang tri
(m.) || bandhu || ngi thn, ngi dng h,
bn
|| bandh, badhnti || ct li, hp li
(9)
(n.) || bala || lc, sc mnh
(f.) || bal || chn ngn chng i kht
(m.) || bali || phm vt cng t
|| balin || mnh, c sc
|| bahi || pha ngoi, bn ngoi (postp. vi
ablative)
(adj.) || bahu || nhiu
|| bahudh || a dng, c nhiu
(adj.) || bahumlya || c gi tr
|| bham || chc chn
(m.) || ba || mi tn
(m.) || bla || cu b
(m.) || bhu || cnh tay
(m.) || bila || con mo
(m.) || bindu || git
(n.) || bila || ci l
|| buddhimat || khn, c tr
|| budh, bodhati || nhn thc, bit c
(1)
(adj.) || bubhukita || i
(m.) || bhaspati || tn mt v thn
(m.) || brahmabhva || hp nht vi
Brahman
(n.) || brahmastra || thnh kinh c a trng
phi Vednta
|| brhma || thuc v Brahman
(m.) || brhmaa || b-la-mn
(2) || br, bravti || ni
(m.) || bhakta || ngi tin
(f.) || bhakti || nim tin (tuyt i)
(n.) || bhakaa || s n
|| bhak, bhakati || n
(1)
T V
(10)
|| bhak, bhakayati || n
(f.) || bhagavadgt || bhagavadgt, Ch
tn ca
(f.) || bhagin || em gi
(m.) || bhaga || s gy, cong
|| bhaj, bhanakti || b gy, tn ph
(7)
(m.) || bhadra || k gian, k la o
(n.) || bhaya || s hi, lo u, c nguy
(m.) || bharata || tn ring cho nam gii
(m.) || bharadvaja || tn ca mt i
(m.) || bhart || ngi chng
(n.) || bhavana || cung in
(n.)
|| bhasman || tro
(8) || bhasmast k,
bhasmast karoti || lm thnh tro
(m.) || bhnu || mt tri
(m.) || bhra || gnh nng
|| bhrgava || thuc v Bhgu
+ = || bhrgava + rma =
paraurma || tn ring
(f.) || bhry || ngi v
|| bh, bhate || ni
(1)
(n.) || bhya || bnh gii, lun gii
(m.) || bhskara || mt tri
(f.) || bhik || vt n xin
(m.) || bhiku || k n xin
|| bhik, bhikate || cu xin
(1)
(7) || bhid, bhinatti || b gy
(10) || bh, bhayati || lm cho s
(3) || bh, bibheti || s hi
(f.) || bhti || s, s s hi
|| bhaa || v gy s
(m.) || bhuja || cnh tay
|| bhuj, bhukte || thng thc, n
(7)
(1) || bh, bhavati || th, m. l tr thnh
(n.) || bhtala || nn t
(m.) || bhpati || ngi cai tr, vua
(f.) || bhmi || t, n thn t
(n.) || bhaa || vt trang tr, trang hong
(10)
|| bh, bhayati || trang tr
(1) || bh, bharati || nui dng
(3) || bh, bibharti || gn gi
488
|| bham || rt, mnh lit

|| bho || Ny anh bn!
(n.) || bhojana || thc n, thc phm ni
chung
|| bhra, bhraate || rt, mt
(1)
(1/4) / || bhram, bhramati/

bhrmyati || i lng vng
(m.) || bhrt || em trai
|| bhrnta || ppp ca (1/4) / ||
i lng vng
(f.) || makik || con rui
(n.) || mai || vin ngc, ngc ma-ni
(n.) || maapa || phng ln
(m.) || maka || con ch
(m.) || maukarja || vua ca by ch
|| mata || ppp ca (4) || suy ngh, cho
rng
(f.) || mati || tr, s quyt nh
(adj.) || matta || say m, tham dc
(m.) || matsya || con c
(m.) || madana || thin thn ca i tnh
(n.) || madya || ru, cht lm say
(m, plural) || madra || tn ca mt chng tc
(n.) || madhu || mt ong
(adj.) || madhura || ngt
(n.) || madhya || gia, gia (i vi gen.)
(m.) || madhyabhga || phn gia
(n.)
|| manas || tm, tr, t duy
(m.) || manuya || ngi, loi ngi

|| man, manyate || suy ngh, cho rng
(4)
(denom. = 10) || mantra, mantrayati ||
tham vn
(m.) || mantra || chn ngn, thn ch
(m.)
|| mantrin || b trng
(f.) || manthar || tn ring ca mt ngi hu
n
(adj.) || manda || chm, chm chp
(m.) || mandira || cung in
(n.) || mandira || n, cha
(m.) || manyu || s gin d, cn gin
(m.) || mayra || con cng
(n.) || maraa || s cht
|| mahat || ln
(m.) || mahrja || i vng
(f.) || mahl || phng ln
(m.) || mahpla || vua (ng
i bo v tri
t)
(m.) || mahendra || tn ni (Hanumat leo ni
ny nhy sang o Laka)
(n.) || msa || tht
(n.) || msakhaa || ming tht
(m.) || mtula || ch, cu
(f.) || mt || m
(f.) || mtr || kch thc, b rng
(n.)
|| mnas || tm, tm tr
|| mnita || c tn knh (gc , [caus. =
10] , tn knh)
(m.) || mnua || ngi, loi ngi
(m.) || mrca || tn mt la-st
(m.) || mrca || n
t m t la-st, con trai ca
Tak
(m.) || mruta || thn gi, gi
(m.) || mruti || hu bi ca thn gi
(m.) || mrga || ng
(m.) || mrjra || con mo
(m.) || mrta || thn thi dng
(f.) || ml || vng trang tr, vng eo c
|| mlin || c trang tr vin quanh
(m.)
|| mlyavn || tn ni
(m.) || msa || thng (mse sau mt thng,
mt thng sau)
(n.) || mitra || bn
(denom. = 10) || mira, mirayati || trn
(adj.) || mia || ngon
(n.) || mia || mn n ngon
(1) || ml, mlati || nhm mt
(f.) || mukti || s gii thot
(n.) || mukha || gng mt, ci mm
(m.) || mukhya || ngi dn u
|| mukhya || thuc v phn chnh
(10)
|| muc, mocayati || gii thot
(6) || muc, mucati || bn, th tung, gii
thot
(f.) || mud || nim vui
489
B. Phn-Vit i chiu
(1) || mud, modate || vui
(f.) || mud || nim vui
(m.) || muni || mu-ni, tr gi
(m.) || mha || k ngu si
(m.) || mrkha || k ngu si
(m.)
|| mrdhan || ci u
(n.) || mla || gc, ngun gc
(m.) || maka || con chut
(6) || m, mriyate || cht
(causativ = 10) || m, mrayati || git
(m.) || mga || con nai
(10)
|| mg, mgayate || tm, sn
(adj.) || mta || cht
|| mta || ppp ca (6) cht
(m.) || megha || m my
(m.) || maithila || vua ca Mithil =
(f.) || maithil || bit danh ca St (st ngha:
ngi gc x Mithil)
(m.) || mainka || tn ni
(m.) || moka || gii thot
(m.) || moha || lm ln, si m
(n.) || mauna || s im lng, khng ni
(adj.) || maula || nguyn l, bn cht l
(1) || yaj, yajati || cng t cho ai (acc.)
mt ci g (instr.)
(m.) || yaja || vt cng t, vic cng t
|| trao, a
|| yata || ppp ca (1)
(m.) || yati || ngi tu kh hnh
(m.) || yatna || s c gng
|| yathkmam || tu nghi
|| yathprvam || nh trc y
|| yad tad || nu th (temp.)

|| yadi tarhi || nu th (cond.)
(m.) || yama || D-ma, tn ca thn cht
(f.) || yamun || tn ca mt dng sng
|| yam, yacchati || truyn trao
(1)
(n.)
|| yaas || vinh d, danh ting
(2) || y, yti || i
|| cu xin
|| ycita || ppp ca (1)
(1) || yc, ycate || cu xin ci g ni

ngi no (i vi hai acc.)
(m.) || ytudhna || mt loi qu
T V
(f.) || ytr || cuc hnh hng

(n.) || yna || chic xe, c xe
|| yvat || cho n khi (postp. vi acc. hoc
abl.)
(n.) || yuga || mt cp, hai
(7) || yuj, yunakti || t vo ci ch, tip
ni
(n.) || yuddha || cuc chin, cuc tranh u
- (m.) || yudhjit || (s
t ngha: th ng trong
cuc chin) tn em trai ca Kaikey
|| yudh, yudhyate || chin u
(4)
(m.)
|| yogin || Du-gi s
|| yogya || thch hp, tng thch, c kh nng
(m.) || yodha || lnh, chin s
(f.) || yoni || ngun gc
(n.) || rakta || mu
(m.) || rakaka || ngi bo h, ngi h v
(m.)
|| rakas || la-st
(f.) || rak || s bo v, h v
|| rakita || ppp ca (1) || bo v, bo
h, cu
(m.) || rakit || ngi bo h, ngi h v
|| rak, rakati || bo v, bo h, cu
(1)
(m.) || raghunandana || bit danh ca Rma

(st ngha: con trai/ngi lm vui ca Raghu)
- (m.) || raghuntha || bit danh ca Rma
(10)
|| rac, racayati || gom li, sn xut
(m.) || rajaka || ngi th git
(f.) || rajju || si dy, dy thng
(m.) || raa || cuc chin
(f.) || rati || tham dc, tham i
(m.) || ratisabandha || mi quan h tnh i
(n.) || ratna || bo chu
(m.) || ratha || xe
(f.) || rathy || ng
(adj.) || ramaya || d thng
|| ram, ramate || vui thch, thng thc
(1)
(f.) || ras || t, a cu
(n.) || rastala || th gii bn kia
(m.) || rkasa || la-st, mt loi qu
(m.) || rkasa || qu la-st
(m.) || rga || mu
490
(m.) || rghava || hu bi ca Rghu, bit danh

ca Rma
(m.) || raghuntha || bit danh ca Rma
(cha t ca )
(m.)
|| rjan || vua
(f.) || rjaputr || con gi vua, cng cha

(n.) || rjya || ng
v
qu c, quyn cai tr ca
vua
(f.) || rtri || ban m
(m.) || rma || tn ring cho nam gii
(m.) || rmacandra || Rma nhl m t
trng, tn ring ca Rma, con ca Daaratha
(n.) || rmyaa || Cu chuyn v Rma
(m.) || rvaa || tn ca mt la-st
(m.) || ri || mt ng
(n.) || rra || vng quc, s cai tr
(1) || ruc, rocate || ci g
(nom.) v a
lng ai (dative)
(2) || rud, roditi || khc, than
|| rudh, ruaddhi || cn tr, ngn chn
(7)
(f.) || ru || cn gin, s ni gin

(1) || ruh, rohati || ln ln, trng thnh
|| rha || ppp ca (1) || ln ln, trng
thnh
(n.) || rpa || thn, sc, v p
(m.) || rpaka || ng tin
|| rpin || c thn sc
(n.) || rodana || khc lc, than th
(m.) || roa || cn gin, gin d
|| ro || cn gin, gin d
(f.)
(10) || lak, lakayati || ghi ch, nh
du
(m.) || lakmaa || tn ring nam tnh
(m.) || lagua || cy gy
|| laghu || d, n gin
(f.) || lak || o r Laka, Tch Lan
(f.) || lajj || s e thn
|| lajj, lajjate || e thn
(6)
(f.) || lat || dy leo
|| labdha || ppp ca (1) || nhn c,
t c
|| labh, labhate || nhn c, t c
(1)
|| large kikindh || tn ca mt ng
(m.) || lavaa || tn ca mt la-st
(n.) || lgala || ci ba/cy
(n.) || lgla || ci ui
(m.) || lbha || s thnh t
|| likh, likhati || vit
(6)
(6) || lip, limpati || bi, xoa

(2) || lih, lehi || lim
|| lup, lumpati || ph hu, cp ot
(6)
|| lubdha || tham lam (ppp ca )
(4) || lubh, lubhyati || tham mun, thch
th
(m.) || loka || th gian, tri, t
(m.) || lobha || lng tham
(n.) || vacana || li ni
(m.) || vajra || kim cng ch
(n.) || vajryudha || vi kim cng ch l v
kh
(caus. = 10) || vaca, vacayati || nh
la, la bp
(m.)
|| vaij || thng gia
(m.) || vatsa || con b, bn yu qu! (dng voc.)
|| vatsala || u ym
(1) || vad, vadati || ni
(m.) || vadha || git
(f.) || vadh || c du, con du
(n.) || vana || rng
(f.) || vanik || rng nh
(m.) || vanaukas || k sng trong rng (=
kh)
|| vand, vandate || tn knh
(1)
(m.) || vara || mong mun, = cho php
ngi khc c nguyn
(n.) || varaa || chn la (chng)
(n.) || vara || nm, cn ma
- (m.) || vara-kla || ma ma
(m.) || vallabha || bn
(m.) || vasanta || ma xun
(m.) || vasiha || tn ca mt is triu nh
Daaratha
(f.) || vasundhar || t, bang (mang s
sung tc)
491
B. Phn-Vit i chiu
|| vas, vasati || sng, tr
(1)
(n.) || vastu || vt
|| vastuta || tht s l
(n.) || vastra || vy, y phc

(adj.) || vahu || nhiu
(1) || vah, vahati || mang, ko, thi
(caus. = 10) || vah, vhayati || li
|| v || hoc (nm sau nh ca v)
|| vc || ting ni, li ni
(f.)
(m.) || vda || ting ni, li ni
(adj.)
|| vdin || ni
(m.) || vnara || con kh
(m.) || vyu || gi
(m.) || vra || ln, hng, phin, lt
(n.) || vri || nc
(f.) || vrtt || tin tc, thng tin
(m.)
|| vlin || tn mt con kh
(m.) || vlmki || t n ca mt v o s
tip n St
(m.) || vsa || sng ni, tr,
(m.) || vsava || bit danh ca Indra
|| vsin || sng, tr
|| vstava || hin tht
(n.) || vhana || th ch (b, nga, la), xe
chuyn ch
-- (10) || vi--pad, vypdayati ||
git hi
- = (1) || vi-k =k (1)kate || nhn
thy
|| vi-kas, vikasati || n
(1)
(m.) || vikrama || lc, ph trng lc
|| vikru, vikroati || la to, ht ln
(1)
(1) || vicar, vicarati || lan to, xut hin

- (5) -/ || vici, vicinoti/-cinute ||
tm
(adj.) || vicitra || k c, tuyt diu
(n.) || viceata || c ch, tnh nt
(1) || viji, vijayati || thng, chinh phc,
khc phc, hng phc
- (8) || vitan, vitanoti || thc hin, thi
hnh
|| vida, vidaati || cn nt
(1)
T V
(6) || vid, vindati || tm thy, t c

(f.) || vidy || khoa hc, minh, s hiu bit
(m.) || vidylaya || trng hc
(m.) || vidht || ngi sp xp, ngi to tc,
bit danh ca Brahma
(m.) || vidhi || lut, quy nh, nh mnh
(adj.) || vidheya || vng li
(m.) || vinaya || tnh vng li
(4) || vina, vinayati || tan,r bi n
mt
|| vin || khng, khng vi (postp. vi instr.)
-- (2) || viniy, viniryti ||i ra
ngoi
(m.) || vindhya || tn mt dy ni
|| vip, vepate || run
(1)
|| vibudha || thng minh, khn ngoan

(m.) || vibhaa || tn ring (k kinh
khng)
|| vimha || b ri lon
(m.) || viraha || s cch li, s cch bit (vi)
(m.) || virdha || tn ring ca mt la-st
- (caus. = 10) - || vilagh, vilaghayati
|| bc qua
(1) || vilap, vilapati || than th, thn
thc
(m.) || vilamba || ko di, (instr. qu tr)
(f.) || vilsin || ph n
(m.) || vivara || l hng
(m.) || vivda || tranh ci
(m.) || vivha || l kt hn, m ci
|| vividha || a dng
|| vi, viati || bc vo
(6)
|| viravasa || dng gen. ca
(m.)
|| viravas || tn ca mt i
|| vivasta || tin tng (ppp ca -)
(m.) || vivmitra || tn ring
(m.) || vivsa || nim tin, tn tm
(n.) || via || cht c
|| viaa || au bun
(m.) || viaya || s vic, s kin
(m.) || vida || tuyt vng
|| viara || ri rc, rng ri
492
(m.) || viararavas || ng
i c danh
ting vang xa
- (1) || vismi (1) vismayate || ngc
nhin (v)
(1) || vi-smi, vismayate || ngc nhin
v(i vi loc.)
(1) || vism, vismarati || qun
(m.) || vihaga || chim
|| vihya || ngoi
(m.) || vihvala || b chn ng, ri lon, run
ry
(10)
|| vj, vjayati || qut
(adj.) || vra || anh hng
(m.) || vra || anh hng
(10) || v, varayati || chn, chn la; cu
hn
(9) || v, vte || chn la
(m.) || vka || cy
|| vta || c chn
|| vt, vartate || , nm
(1)
(n.) || vttnta || s kin, mt tch
(m.) || vtra || tn ca mt loi la-st
(adj.) || vddha || gi, lo
|| v, varati || ma
(1)
(f.) || vi || cn ma
(m.) || veda || veda (ph-)
(f.) || vedan || au n, s tuyn truyn
(m.) || vednta || kt thc ca Veda, tn ca
mt h thng trit hc n
(m.) || vaikuha || thn Viu, ch c tr ca
thn Viu
|| vaidika || thuc v veda
(f.) || vaideh || con gi vua Videha, bi t danh
ca St
(n.) || vaira || mi th hn
|| vaiava || thuc v Viu
(n.) || vyajana || ci qut
(4) || vyadh, vidhyati || m thng, gy
thng tch
|| vyay, vyayati || phung ph, chi ph
(1)
(m.) || vyghra || cp
(n.)
|| vyghracarman || lng cp
(m.) || vydha || th sn
|| vraj, vrajati || du hnh
(1)
(n.) || vrata || li nguyn, li th
|| as, asati || ca ngi
(1)
(5) || ak, aknoti || c th, c kh nng

(f.) || akti || lc
(m.) || akti || cy lao
(m.) || aktidhara || ng
i mang lao, bit
danh ca thn Skanda
(adj.) || akya || c kh nng, c th
|| akra || mnh, c nng lc, mt bit danh ca
Indra
(m.)
|| akrajit || tn con trai ca Rvaa
(f.) || ak || lo u, s hi, nghi ng
(adj.) || akita || lo ngh
(1) || ak, akate || lo ngh, lo s, khng
tin tng, nghi ng
(m.) || aha || k la ngi
(n.) || ahya || mu, k la, k gian
|| ata || 100
(m.) || atru || k th
(m.) || atrughna || tn ring nam tnh
|| anai || chm
|| ap, apati || nguyn ra
(1)
(f.) || abar || tn ca mt n tu s
(m.) || abda || m thanh
(n.) || ayana || gic ng
(m.) || ayanagha || phng ng
(f.) || ayanal || phng ng
(f.) || ayy || ging
(m.) || ara || mi tn
(n.) || araa || s bo v
(m.) || arabhaga || tn ca mt i
(n.) || arra || thn ngi
(m.) || aaka || con th
|| ca ngi
|| asta || ppp ca (1)
(n.) || astra || v kh
(f.) || kh || cnh cy
(n.) || hya || mo la ngi
(adj.) || nta || an tnh, tch tnh
(f.) || nti || s an tnh, s tch tnh
(m.) || pa || li nguyn
493
B. Phn-Vit i chiu
(f.) || l || phng
(m, Pl) || lva ||nt c a mt chng tc (
Jaipur)
(m.) || vaka || con nh ca loi th
(adj.) || vata || lu di, bn b
(n.) || stra || quy nh, lut, bi lun vn
(m.) || ikaka || thy gio
|| ik, ikate || hc
(1)
(10)
|| ik, ikayati || dy, ch gio
(m.) || ikhara || ngn, nh
(n.)
|| iras || ci u
(m.) || iru || ci u
(m.) || iva || thn iva (thp-b)
(f.) || il || , khi
(m.) || iu || a b
(m.) || iya || hc sinh, t
|| ghram || nhanh
(adj.) || ta || lnh
(n.) || ta || ci lnh
(m.) || ra || ci u; Kopf
(n.) || la || gii lut, thi quen
(m.) || ukra || tn khc c a Soma, tn ca mt
thin thn
|| uc, ocati || bun
(1)
(adj.) || uddha || sch, thanh tnh
|| u, uyati || kh
(4)
(m.) || dra || ng
i thuc cp th t (thp
nht) trong x hi n
(f.) || rpaakh || n
t c a em gi ca
Rvaa
(m.) || gla || si, ch hoang
(n.) || ga || ci sng
(n.) || giverapura || tn ca mt thnh
ph nm bn b sng Hng
(m.) || oka || u su, lo ngh
|| okavat || bun, c vic phi lo
(f.) || obh || lng ly, sc p
(n.) || maru || ru
(f.) || var || m v
(m.) || yena || con diu hu
+ (3) - || rat-dh, raddadhte || tin
tng
T V
|| ram, rmyati || mt
(4)
(n.) || ravaa || s nghe
(n.)
|| ravas || vinh d
|| mt
|| rnta || ppp ca (4)
(5) || ru, oti || nghe
(f.) || ruti || thnh in
(adj.) || reha || gii nht
(adv.) || va || ngy mai
(m.) || vaura || b chng
(f.) || var || m chng
|| aa || su (6)
(n.) || sakhya || cuc chin, trn nh
- (1) || sa-gam, sagacchate || cng
i/n, phi hp nhau
(1) || sa-gai, sagyati || cng nhau
ht
(4) || satu, satuyati || hi lng,
va
(f.) || satui || s hi lng
- (1) - || satyaj, satyajati || ri, ri
b
(f.) || sadh || li ha, hip c
(f.) || sadhy || hong hn
|| sanibha || bng, ng vi
(adj.) || sanihita || c mt, hin din
(m.) || sanysa || t khc, thot li
(1) || sabh, sabhavati || c th, pht
sinh

(1)
|| sabhra sabhraate || trt
i
(1/4) || sabhram,
sabhramati/ sabhrmyati || b lm ri lon
|| sayuta || c hng dn bi (ppp ca
- (2) )
(1) || sarak, sarakati || bo v, gi
gn
|| savatsarea || mt nm na
- (caus. = 10) || savdh,
savardhayati || lm ln ra, lm mnh hn
(m.) || saaya || nghi, nghi ng
(n.) || sasra || lun hi, vng sinh t
(m.) || saskra || nghi l cho ngi cht
494
(n.) || saskta || Phn ng

|| saha || vui v, hi lng
|| sakala || tt c
|| sakta || c tn trng, c tip n nng
hu
|| sakd || mt ln, khi xa
(f.) || sakh || bn gi
(n.) || sakhya || tnh bn
(m.) || sagara || li ha
(m.) || sagha || nhm, on
(m.) || sajjana || ngi tt bng
(m.)
|| sat || (plur.) ngi lnh
(m.) || satkra || hiu khch, ho tm, tip
n, chiu i
(n.) || satya || s tht
(m.) || satyavat || con trai ca vua
Dyumatsena
|| satvaram || gp, nhanh
|| sad || lun lun
(1) || sad, sdati || ngi
|| sadya || ngay tc th
(f.) || santati || hu bi
(1) || san-t, santarati || bc ngang qua,
bng qua
|| sanna || ppp ca (1) || ngi
(m.) || sannidhi || s gn, hin ti, vi s c
mt (i vi loc.)
|| sapta || 7 (by)
(f.) || sabh || hi hp, cuc hp
|| samakam || di s hin din ca (i
vi gen.)
|| samagra || hon ton, ton vn
(ppp) || samanvita || cng vi
|| samam || cng vi (instr.)
(m.) || samaya || thi hn
(m.) || samara || cuc chin
(adj.) || samartha || c th, c kh nng
(f.) || sam || nm
(1) || sam-gam, samgacchati ||
i cng, cng nhau n vi (vi acc.)
(m.) || samdhi || tam-ma-a, nh
(10) || samvas, samvasayati

|| trn an, an i
|| samidh || ci un
(f.)
|| sampam || gn (postp. vi gen.)
|| sampe || gn (postp. vi gen.)
(m.) || samudra || bin, i dng
- (caus. = 10) || sam-ud-lagh,

-
samullaghayati || nhy qua, nhy bng qua
(1) || samgam || hi t, cng

--
n
--
(3) || samd, samdadti || nhn
ly
(1) || samsad, samsdati ||

--
kinh nghim, nhn bit
--
(1) || sam--hve, samhvayati ||
gi t li, triu tp
(1) || samupgam,
---
samupgacchati || t n
(10) || samcint, sacintayati ||

-
suy ngh, vn c cho ra
|| samtyaj, satyajati || b cuc

-
(1)
- (10) || sam-ni-mantr,
sannimantrayate || t gi (i vi acc.)
(m.) || sampti || tn em trai ca con kn kn
(5) -
--
|| samprp, samprpnoti ||
t c
(7) || sambhaj, sabhanakti || p

-
tan
(m.) || sambhava || s hnh thnh
(adv.) || samyak || ng, tt, chnh
-
(1)
|| samyc, samycate || cu xin
- (caus. = 10) || samyuj,

sayojayati || mang gp li
(1) || sam-vand, samvandate || tn

-
knh
(1) || samvdh, samvardhate || trng
-
thnh
(caus. = 10) || samudh,
-
saodhayati || lm s ch, trc nghim, lm tt
hn
(4) || sam-ru,saaoti || ha
-
495
B. Phn-Vit i chiu
-
(caus. = 10) || samsth,
sasthpayati || t xung
(f.) || saray || tn sng
(adj.) || sarasa || ti ngon, ngon ngt
(n.)
|| saras || h, ao
(m.) || sarpa || con rn
(adj.) || sarva || tt c, ton th, mi
|| sarvata || khp ni
|| sarvatra || khp ni
|| sarvad || lc no cng, lun lun
(n.) || sasya || ng cc
|| saha || vi (dng cho ngi, postp. vi instr.)
(m.) || sahacara || bn ng hnh
|| sahas || bng nhin, bt thnh lnh
|| sahasra || 1000
|| sahita || cng vi (postp. vi instr.)
(1) || sah, sahate || chu ng, gnh vc
|| skam || vi (postp. vi instr.)
(m.) || sgara || bin, i dng
(n.) || sdhana || thnh tu
(adv.) || sdhu || tt, thin ho
(m.) || sdhu || bc thnh, hin nhn
(m.) || syakla || bui ti
|| syam || mi ti
(m.) || srathi || ngi li xe
|| srdham || cng vi (i vi instr.)
(m.) || sla || tn mt loi cy
(f.) || svitr || n
t con gi, tn c a mt bi
ca, tn ca mt n thn
(n.) || shyya || s gip
(m.) || siha || s t
(n.) || sihsana || ch s t ngi, ngai vua
(f.) || sihik || tn ca mt n la-st
|| sic, sicati || ti, ra
(6)
(m.) || siddha || thnh tu gi
(f.) || st || tn ring n tnh
(5) || su, sunoti || bp ra, vt ra
(n.) || sukha || lc, lc th
|| sukhin || hnh phc
|| sukhena || hnh phc
(m.) || sugrva || tn mt con kh
(m.) || suta || con trai
T V
(m.) || sutka || tn ca mt i
|| sudrua || rt kinh khng
(adv.)
|| sudram || xa, xa lm
(adj.) || sundara || p
(m.) || subhu || tn ca mt la-st (rkasa)
(m.) || sumantra || tn ca mt ng quan ca
Daaratha (l ngi c li khuyn hay)
(f.) || sumitr || v ca Daaratha
(m.) || sura || thin
(adj.) || surabhi || c mi thm
(f.) || suras || con rn cha, m ca cc loi
rn
(n.) || suvara || vng

|| susavta || ct du hay,
= ppp ca
(5)
-
ct du
(m.) || suhd || bn
(n.) || skta || bi ca
(m.) || sda || ngi nu n, u bp
(m.) || srya || mt tri
(m.) || sryavaa || vng triu mt tri

(6,1) , || sjati, sarjati || to tc, to,
qung, phng
|| sp, sarpati || b, trn
(1)
|| sa || ppp ca (6,1) , || to tc,
to, qung, phng
(f.) || sen || qun i
(m.) || sevaka || ngi hu
|| sev, sevate || hu, phc v
(1)
(m.) || sainika || ngi lnh = yodha
(n.) || sainya || qun i
|| sotkaham || mong mi, kht khao
(n.) || saundarya || sc p
|| sauvara || c mu vng
(m.) || skandha || thn, vai, nhm
(m.) || stava || bi ca tn thn
(2) || stu, stauti || tn thn
(f.) || stuti || s tn thn
(m.) || stena || tn trm

(n.) || stotra || bi ca tn thn
(1) || sth, tihati || ng, li
(10) || sth, sthpayati || t,
(n.) || sthna || ch, ni
496
(f.) || sthl || ci h, ci hp
|| sthita || ppp ca (1) || ng
(10) || sn, snpayati || tm (cho ai)
(n.) || snna || s tm
(ppp) || snigdha || quyn luyn, lu luyn
(4) || snih, snihyati || thng (with loc.)
|| sp, spati || r, ng
(6)
(10) || sphu, sphoayati || n tung, x
ra
(1) || smi, smayate || mm ci, mt
(1) || sm, smarati || ngh n, nh li
|| sva || ca chnh mnh
|| svaka || t
|| svap, svapiti || ng
(2)
(m.) || svabhva || bn tnh, bn cht
|| svayam || t
(m.) || svara || ging ni
(n.) || svarpa || bn cht, bn tnh, tnh cht
(m.) || svarga || thin ng
(f.) || svargati || s thng thin, cht
(n.) || svara || vng
|| svalpa || t
(f.) || svas || ch/em gi
(8) || svk, svkaroti || nhn ly, tip
nhn
(m.) || hasa || con ngan, con ngng
(m.)
|| hanumat || tn mt con kh
(2) || han, hanti || git

(m.) || hari || bit danh ca Viu
(m.) || hara || lc th
|| has, hasati || ci, ci ch diu
(1)
(m.) || hasta || bn tay
(3) || h, jahti || x b, bung x
|| h || (ting than th)
(n.) || hsya || ci r, s ch diu
|| his, hinasti || hi, gy thng tch
(7)
|| hi || y vy,, kia m, (nm sau t c
nhn mnh, khng nm trc cu!)
(n.) || hita || li khuyn hay
(m.) || himlaya || Tuyt sn
(3) || hu, juhoti || cng t
(1) || h, harati || ly i, nm ly, cp ot
|| hta || ppp ca (1) || ly i, nm ly,

cp ot
(n.) || hdaya || tim
|| hka || gic quan
(m.) || hkea || Vua ca cc gic quan,
bit danh ca Viu
|| h, harate || vui mng
(1)
|| he || ! (cm thn t)
(m.) || hetu || nguyn nhn, l do
(n.) || hema || vng
(n.)
|| heman || vng
(m.) || hemanta || ma ng
(m.) || hrada || h, ao
(1) || hve, hvayati || gi
End
497

Phanvan

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Phanvan

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GIO TRNH PHN VN

Chn Nguyn son

1.1 Bng ch ci ting Phn trong phn phin m

5.1 Thn hin ti ca cc ng t nhm 4 v 6

9.1 Danh t nam tnh c m kt thc u

10.1 Danh t n tnh c m kt thc

14.1 Optative (k nguyn) parasmaipada v tmanepada

17.1 Cch lp bt nh php (infinitive)

18.1 Cch lp th th ng (passive) Phn I

19.1 Phn t (participles)

22.1 Cch lp gerundive

23.1 Cch bin ho cc thn ph m (consonantal declension)

23.5 Danh t c thn ph m n kt thc bng s

24.2 Hnh dung t c m cui l vat/

24.4 i danh t ch s tn trng bhavat

24.5 Cch bin ho hnh dung t mahat

25.1 Danh t nam v trung tnh c m kt thc l an

25.2 Hnh dung t kt thc bng ac/

27.3 nh qu kh ni vng (periphrastic perfect)

28.1 Hp thnh t Dn nhp

35.1 Thn hin ti ca cc ng t nhm 3

36.1 Thn hin ti ca cc ng t nhm 7

37.1 Locativus absolutus (v tr cch tuyt i)

39.1 Desiderative (hi cu ng t )

31.1 Tc phm rrmodantam

32.1 Luyn chia ng t nhm 5

33.1 Luyn chia ng t nhm 9

34.1 Luyn chia ng t nhm 2

35.1 Luyn chia ng t nhm 3

36.1 Luyn chia ng t nhm 7

3. Phng xut . c nh c ch ha chp pha sau

2.2 H thng danh t

Sau y l ton b h thng chia ng t hu hn nh:

2.2 H thng danh t

ghi ch thm.V d nh cc danh t vi ui i v u u c tm thy ba

2.2 H thng danh t

N tnh (noun of relations, danh t ch ngi thn)

2.4 Cch thnh lp thn ng t hin ti

2.4 Cch thnh lp thn ng t hin ti

3. Bn nhm thn ng t hin ti thematic s c ging thut r rng trong cc

2.5 Hin ti parasmaipada (ngi xng th ba)

2.7 Danh t nam tnh c m kt thc a (nominative/ accusative)

2.6 ng t tip u m (verbal prefix)

2.7 Danh t nam tnh c m kt thc a (nominative/

2.8 Danh t trung tnh c m kt thc a (nominative/

2.9 Chc nng ca nominative (ch t)

2.10 Chc nng ca accusative (trc b cch)

2.11 Quy lut cho vn kt thc m

bla ketra gacchati

2.11 Quy lut cho vn kt thc m

3.2 Nghi vn i danh t (masc./neut.) (nominative/

3.3 Sp t ng hng t ng (coordination)

3.6 Hp bin (sandhi)

3.6 Hp bin (sandhi)

3.7 Sandhi ca m kt thc a v

3.7 Sandhi ca m kt thc a v

Cc mu m ca hai cp gua v vddhi trn tng ng vi bin m khi cc mu

Khi gc ng t c bin ho, v d nh khi thn ng t hin ti c hnh

4.2 Thn thi hin ti ca ng t nhm 1

2. Tuy nhin, nu gc ng t c mu m di v kt thc bng mt ph m th mu

4.3 Hin ti v tha cch (present tense parasmaipada) Ngi

4.4 Hin ti v tha cch Bng t hnh bin ho

4.6 Hai accusatives accusative dng lm ph t accusative ch thi gian