TS.

BI NG C TON

CC NGUYN L QU N L D N
TI B N L N 1 C S A CH A, B SUNG

NH XU T B N GIAO THNG V N T I H N I - 2008

GI I THI U V TC GI

1. H v tn tc gi : 2. Ngy, thng, nm sinh: 3. Qu trnh cng tc: -

Bi Ng c Ton 04 - 09 - 1968

T 5/1999 n 2/2004 l gi ng vin B mn Kinh t Xy d ng, tr ng i h c Giao thng V n t i T 2/2004 n nay l Gi ng vin B mn D n v Qu n l d n, tr ng H GTVT T 8/2005 n nay l Tr ng b mn D n v Qu n l d n.

4. B o v lu n n Ti n s kinh t ngy 03 thng 06 nm 1998, h i ng b o v : K114.05.08, t i tr ng T ng h p qu c gia ng s t Mt-xc-va. Chuyn ngnh: Kinh t Xy d ng. ti: "Qu n l u t vo pht tri n m ng l i ng s t Vi t Nam". 5. i n tho i, email: Nh ring: (04) 846 41 68 Mobile: 0913 283 813 Email: buingoctoan4968@yahoo.com

6. Cc t kho: qu n l, d n, t ch c, k ho ch, s m ng, ti n , chi ph, ch t l ng, gim st, r i ro

L I NI U Mn h c "Cc nguyn l qu n l d n" n m trong h th ng cc mn h c thu c chuyn ngnh "D n v Qu n l d n xy d ng cng trnh giao thng", Khoa Cng trnh, Tr ng i h c Giao thng V n t i. Mn h c ny nh m cung c p cho sinh vin ki n th c v cc kha c nh c b n c a qu n l d n. M t ph n trong s cc ki n th c c b n s c trnh by k cng, chi ti t hn trong cc mn h c ti p theo c a chuyn ngnh nh L p gi trong xy d ng; Qu n l ti chnh d n xy d ng; Qu n l hnh chnh d n xy d ng; Qu n l v t t, thi t b trong d n xy d ng; T ch c qu n l th c hi n d n xy d ng. Th i gian ln l p c a mn h c dnh cho cc sinh vin chuyn ngnh l 75 ti t. Tc gi xin chn thnh c m n t t c nh ng ng i gip cho gio trnh c xu t b n, tr c h t l lnh o Tr ng i h c Giao thng V n t i, H i ng khoa h c nh tr ng, cc tc gi c a cc ti li u m gio trnh tham kh o v s d ng. Trong l n ti b n ny, tc gi c p nh t thng tin v b sung m t s v n c n thi t, tuy nhin, d c r t nhi u c g ng nhng ch c ch n cng khng th trnh kh i thi u st. Tc gi r t mong c s gp c a cc ng nghi p, c a anh ch em sinh vin v t t c b n c ti p t c hon ch nh trong l n ti b n sau. M i ng gp xin g i v a ch : B mn: "D n v Qu n l d n", Khoa Cng trnh, Tr ng i h c Giao thng V n t i. H N i, 4/2008 TC GI

DANH M C CC K HI U V T

VI T T T

ACWP AOA AON BC BCWP BCWS CBS CCB CI CPM CV CVP EAC ECD

CHI PH TH C T CNG VI C EMV HON THNH HO T NG TRN MI TN HO T NG TRN NT NGN SCH D KI N ETC LCC

GI TR TI N T K V NG CHI PH CN L I C TNH CHI PH VNG I

MMTB MY MC THI T B NCKT OBS PERT TQM SI SV SVP NGHIN C U KH THI C C U T CH C K THU T SOT XT V NH GI CHNG TRNH QU N L CH T L NG TON DI N CH S TI N CHNH L CH TI N CHNH L CH TI N % V T CHI TON B C C U PHN TCH CNG VI C B NG

KH I L NG HON THNH CHI PH K HO CH C C U PHN CHIA CHI PH BAN KI M SOT THAY I CH S CHI PH PHNG PHP NG GNG CHNH L CH CHI PH

CHNH L CH CHI PH B NG % VAC GI THNH D TH I I M D THNH BO TNH HON WBS

CHNG 1 T NG QUAN V D N V QU N L D N
1. Khi ni m v phn lo i d n _______________________________________________ 6
1.1. Khi ni m d n ____________________________________________________________ 6 1.2. Cc c trng c b n c a d n _______________________________________________ 6 1.3. Phn lo i d n _____________________________________________________________ 7

2. Qu n l d n ____________________________________________________________ 8
2.1. Ti n v tri n v ng pht tri n nghin c u h th ng phng php lu n qu n l d n _ 8
2.1.1. M t s ti n c b n c a h th ng phng php lu n qu n l d n ________________________8 2.1.2. Tri n v ng pht tri n nghin c u h th ng phng php lu n qu n l d n___________________9

2.2. Qu n l v m v vi m i v i d n __________________________________________ 10
2.2.1. Qu n l v m i v i d n _______________________________________________________10 2.2.2. Qu n l vi m i v i ho t ng d n ______________________________________________10

2.3. M t s khi ni m c b n c a qu n l d n _____________________________________ 10

2.3.1. Khi ni m, n i dung c a qu n l d n ______________________________________________10 2.3.2. Tc d ng c a qu n l theo d n ___________________________________________________11 2.3.3. Cc lnh v c qu n l d n ________________________________________________________12 2.3.4. c i m c a qu n l d n _______________________________________________________13

2.4. M t s i m khc nhau gi a qu n l d n v qu n l qu trnh s n xu t lin t c _____ 13

2.4.1. Qu n l r i ro __________________________________________________________________13 2.4.2. Qu n l s thay i______________________________________________________________14 2.4.3. Qu n l nhn s ________________________________________________________________14

2.5. Qu n l theo vng i d n _________________________________________________ 14

2.5.1. Giai o 2.5.2. Giai o 2.5.3. Giai o 2.5.4. Giai o n xy d ng t ng (thi t k khi ni m) _______________________________________16 n pht tri n _____________________________________________________________16 n tri n khai _____________________________________________________________17 n k t thc _______________________________________________________________17

2.6. Qu n l d n nhn t gc c a cc ch th tham gia ___________________________ 17

2.6.1. Qu n l th c hi n d n c a ch u t ______________________________________________18 2.6.2. Qu n l d n c a t v n _________________________________________________________19 2.6.3. Qu n l th c hi n d n c a nh th u________________________________________________21

Cu h i n t p_____________________________________________________________ 22

1. KHI NI M V PHN LO I D 1.1. Khi ni m d n

D n hi u theo ngha thng th ng l "i u m ng i ta c nh lm". Theo "C m nang cc ki n th c c b n v qu n l d n" c a Vi n Nghin c u Qu n l d n Qu c t (PMI) th: "d n l m t n l c t m th i c th c hi n t o ra m t s n ph m ho c d ch v duy nh t". Theo nh ngha ny, d n c 2 c tnh: 1. t m th i (hay c th i h n) - ngha l m i d n u c i m b t u v k t thc xc nh. D n k t thc khi m c tiu d n t c ho c khi xc nh c r rng l m c tiu khng th t c v d n b ch m d t. Trong m i tr ng h p, di c a m t d n l xc nh, d n khng ph i l m t c g ng lin t c, ti p di n; 2. duy nh t - ngha l s n ph m ho c d ch v duy nh t khc bi t so v i nh ng s n ph m c ho c d n khc. D n lin quan n vi c g cha t ng lm tr c y v do v y l duy nh t. M c 17, i u 3, Lu t Xy d ng nm 20003 nh ngha: d n u t xy d ng cng trnh l t p h p cc xu t c lin quan n vi c b v n xy d ng m i, m r ng ho c c i t o nh ng cng trnh xy d ng nh m m c ch pht tri n, duy tr, nng cao ch t l ng cng trnh ho c s n ph m, d ch v trong m t th i h n nh t nh. Theo nh ngha c a t ch c qu c t v tiu chu n ho ISO, trong tiu chu n ISO 9000: 2000 v theo tiu chu n Vi t nam (TCVN ISO 9000: 2000) th d n c nh ngha nh sau: D n l m t qu trnh n nh t, g m m t t p h p cc ho t ng c ph i h p v c ki m sot, c th i h n b t u v k t thc, c ti n hnh t c m t m c tiu ph h p v i cc yu c u quy nh, bao g m c cc rng bu c v th i gian, chi ph v ngu n l c. M t cch chung nh t c th hi u d n l m t lnh v c ho t ng c th, m t nhi m v c th c n ph i c th c hi n v i phng php ring, ngu n l c ring v theo m t k ho ch ti n xc nh. 1.2. Cc c trng c b n c a d n Nh v y, d n c cc c trng sau: a. D n c m c ch, m c tiu r rng. M i d n l m t ho c m t t p h p nhi m v c n c th c hi n t t i m t k t qu xc nh nh m tho mn m t nhu c u no . D n, n l t mnh, cng l m t h th ng ph c t p nn c th c chia thnh nhi u b ph n khc nhau qu n l v th c hi n nhng cu i cng v n ph i m b o cc m c tiu c b n v th i gian, chi ph v ch t l ng. b. D n c chu k ring v th i gian t n t i h u h n. Ngha l d n cng tr i qua cc giai o n: hnh thnh, pht tri n, c th i i m b t u v k t thc. c. D n lin quan n nhi u bn v c s tng tc ph c t p gi a cc b ph n qu n l ch c nng v i qu n l d n. D n no cng c s tham gia c a c a nhi u bn h u quan nh ch u t, ng i th h ng d n, nh th u, cc nh t v n, cc c quan qu n l Nh n c... Tu theo tnh ch t d n v yu c u c a ch u t m s tham gia c a cc thnh ph n trn cng khc nhau. Ngoi ra, gi a cc b ph n qu n l ch c nng v nhm qu n l d n th ng 6

pht sinh cc cng vi c yu c u s ph i h p th c hi n nhng m c tham gia c a cc b ph n l khng gi ng nhau. V m c tiu c a d n, cc nh qu n l d n c n duy tr m i quan h v i cc b ph n qu n l khc. d. S n ph m c a d n mang tnh n chi c, c o. Khc v i qu trnh s n xu t lin t c v gin o n, s n ph m c a d n khng ph i l s n ph m hng lo t m c tnh khc bi t m t kha c nh no . K c m t qu trnh s n xu t lin t c cng c th c th c hi n theo d n, v d nh d n ph c v m t n t hng c bi t, d n nng cao ch t l ng s n ph m... S n ph m c a nh ng d n ny d c s n xu t hng lo t nhng v n c i m khc bi t (v n t hng, v ch t l ng s n ph m...). C th ni, s n ph m ho c d ch v do d n em l i l duy nh t, lao ng i h i k nng chuyn mn v i nh ng nhi m v khng l p l i. e. D n b h n ch b i cc ngu n l c. Gi a cc d n lun lun c quan h chia nhau cc ngu n l c khan hi m c a m t h th ng (m t c nhn, m t doanh nghi p, m t qu c gia...) m chng ph c v . Cc ngu n l c c th l ti n v n, nhn l c, thi t b ... f. D n lun c tnh b t nh v r i ro. M t d n b t k no cng c th i i m b t u v k t thc khc nhau, i khi l m t kho ng cch kh l n v th i gian. M t khc, vi c th c hi n d n lun lun i h i vi c tiu t n cc ngu n l c. Hai v n trn l nguyn nhn c a nh ng b t nh v r i ro c a d n. 1.3. Phn lo i d n B ng 1.1. Phn lo i d n tt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Tiu ch phn lo i Theo c p d n Theo qui m d n Theo lnh v c Theo lo i hnh Theo th i h n Theo khu v c Theo ch u t Cc lo i d n d n thng th ng; chng trnh; h th ng nhm cc d n quan tr ng qu c gia; nhm A; nhm B; nhm C x h i; kinh t ; k thu t; t ch c; h n h p gio d c o t o; nghin c u v pht tri n; i m i; u t; t ng h p ng n h n (1-2 nm); trung h n (3-5 nm); di h n (trn 5 nm) qu c t ; qu c gia; mi n, vng; lin ngnh; a phng l Nh n c; l doanh nghi p; l c th ring l

Theo i t ng u d n u t ti chnh; d n u t vo i t ng v t ch t c th t Theo ngu n v n v n t ngn sch Nh n c; v n ODA; v n tn d ng; v n t huy ng c a doanh nghi p Nh n c; v n lin doanh v i n c ngoi; v n gp c a dn; v n c a cc t ch c ngoi qu c doanh; v n FDI...

D n c th phn lo i theo nhi u tiu ch khc nhau. B ng 1.1 phn lo i cc d n thng th ng theo m t s tiu ch c b n. 2. QU N L D N 2.1. Ti n v tri n v ng pht tri n nghin c u h th ng phng php lu n qu n l d n B t k m t d n no cng tr i qua m t s giai o n pht tri n nh t nh. a d n qua cc giai o n , ng nhin ta ph i, b ng cch ny ho c cch khc, qu n l c n (d n). Trong l ch s pht tri n c a mnh, loi ng i qu n l v c th ni l thnh cng nh ng "d n" cn lu l i n t n ngy nay. C th k ra y nh ng "d n" nh Kim t thp Ai c p, V n l tr ng thnh Trung qu c... S c n thi t c a m t h th ng phng php lu n c l p v qu n l d n c nh n th c cc n c pht tri n phng Ty t nh ng nm 50 c a th k XX. B t u t lnh v c qun s , d n d n qu n l d n c ng d ng r ng ri trong cc lnh v c kinh t x h i khc. Ngy nay, t t c cc n c pht tri n, qu n l d n c cng nh n nh m t h th ng phng php lu n c a ho t ng u t. Cng cu c xy d ng t n c c a chng ta hi n nay c nh d u b ng hng lo t cc d n l n nh , kh p m i vng mi n, kh p cc lnh v c, kh p cc c p qu n l. Chnh v l do , nghin c u h th ng phng php lu n qu n l d n mang ngha c c k quan tr ng: nng cao hi u qu c a cng cu c xy d ng t n c, nhanh chng a n c ta n ch trn con ng xy d ng ch ngha x h i.

Hnh 1.1. Bi u t ng c a h th ng phng php lu n qu n l d n 2.1.1. M t s ti n c b n c a h th ng phng php lu n qu n l d n Chnh nh ng thay i trong qu trnh chuy n mnh c a t n c l ti n cho vi c v n d ng h th ng phng php lu n qu n l d n. M t s trong nh ng ti n c b n l: Qu trnh xo b h th ng k ho ch ho t p trung, xy d ng m t n n kinh t hng ho v n hnh theo c ch th tr ng. S xu t hi n cc thnh ph n kinh t khc khng ph i kinh t Nh n c.

S thay i cc hnh th c t ch c tng ng v i cc thay i hnh th c s h u v km theo l v n phi t p trung ho qu n l, phn quy n cho cc c p qu n l t i ch . Qu trnh ch ng c quy n trong s n xu t hng ho. S hnh thnh th tr ng ti chnh trong c th tr ng ch ng khon; th tr ng b t ng s n; cc hnh th c u th u v th tr ng cc d n u t...

Trong b i c nh , v n qu n l n n kinh t ngy cng tr nn ph c t p v i s tng ln khng ng ng c a s l ng cc ch th qu n l, s a d ng c a cc i t ng qu n l... m tr c h t l cc lo i d n u t. V i kh nng kinh t , ti chnh... c a n c ta c h n, chnh sch u t l ph i t p trung vo cc d n th c hi n trong th i gian ng n, kh nng mang l i hi u qu kinh t cao nh t. gi i quy t bi ton ph c t p ny th h th ng phng php lu n qu n l d n l m t cng c c ki m ch ng trong vi c th c hi n cc d n m b o ch t l ng yu c u, trong th i h n cho php v i ngn sch c h n n nh (hnh 1.1). 2.1.2. Tri n v ng pht tri n nghin c u h th ng phng php lu n qu n l d n Kinh nghi m c a c, Nh t, Hn qu c, M v nhi u qu c gia pht tri n khc cho th y r ng cc phng php qu n l d n l phng thu c hi u nghi m thot ra kh i kh ng ho ng kinh t , l phng php t t nh t gi i quy t cc v n kinh t - x h i l n t ra trong t ng th i k. y chnh l cng c qu n l t i u trong cc h th ng/ t n c ang pht tri n, khi i u ki n mi tr ng lun lun thay i, thi u v ng s n nh kinh t - chnh tr c n thi t cho cc nh u t, v i s y u km c a h th ng l p php, th tr ng ti chnh cha pht tri n, l m pht cha c ki m sot, h th ng thu khng n nh... Khng nh ng th , cc n c c n n kinh t th tr ng pht tri n, h th ng phng php lu n qu n l d n khng ch l cng c qu n l s hnh thnh, pht tri n v th c hi n cc d n v i m c ch hon thnh chng ng th i h n, m b o ch t l ng, trong h n m c chi ph cho php m n tr thnh m t ci g gi ng nh ti ng ni t p th c a khch hng/ch u t thi thc t i u ho m i n l c c a nh th u th c hi n d n trong s lin k t v i nh s n xu t, ng i cung ng... i u ny cho php khng ch n thu n l xc nh chnh xc m cn m t m c no gi m c chi ph th c hi n d n. Cc vi n, tr ng, cc cng ty, cc chuyn gia ho t ng trong lnh v c qu n l d n xy d ng cc c c u chuyn nghi p c n thi t v hnh thnh "Th gi i qu n l d n" bao g m cc t ch c t m c qu c gia v qu c t v : u t, cng nghi p, xy d ng, t v n, ki n trc, thi t k v. v...; t ch c cc h i ngh , h i th o, xu t b n sch, bo, t p ch, sch gio khoa, gio trnh v c bi t hnh thnh c th tr ng cc ph n m m ng d ng trong qu n l d n. T ch c qu c t l n nh t trong lnh v c ny l Hi p h i qu n l d n qu c t (IPMA International Project Management Association) lin k t hn 20 n c Chu u v cc n c khc. H u h t cc tr ng i h c trn th gi i a mn h c/chuyn ngnh qu n l d n vo chng trnh gi ng d y. T i y ng i ta v ang o t o trnh i h c, sau i h c, ti n s v hn n a theo chuyn ngnh qu n l d n. Vi t nam chng ta v n qu n l d n c ch t u nh ng nm 90, th hi n trong cc Lu t, Ngh nh c a Chnh ph v qu n l u t v xy d ng, u th u... Nhng

nh ng ki n th c, nh ng l lu n thu c m i ch d ng l i m c c rt kinh nghi m, nh ng h i th o, kho h c t p hu n cn b ho c m t vi cng trnh nghin c u, sch tham kh o... thi u tnh h th ng v ng b . n lc chng ta ph i quan tm n v n qu n l d n nh m t h th ng phng php lu n c l p v hon ch nh v qu n l ni chung v qu n l xy d ng ni ring. 2.2. Qu n l v m v vi m i v i d n 2.2.1. Qu n l v m i v i d n Qu n l v m hay qu n l Nh n c i v i d n bao g m t ng th cc bi n php v m tc ng n cc y u t c a qu trnh hnh thnh, ho t ng v k t thc d n. Trong qu trnh tri n khai th c hi n d n, Nh n c m i di n l cc c quan qu n l Nh n c v kinh t lun lun theo di ch t ch , nh h ng v chi ph i ho t ng c a d n nh m m b o cho d n ng gp tch c c vo vi c pht tri n kinh t - x h i. Nh ng cng c qu n l v m chnh c a Nh n c l thng qua h th ng lu t php bao g m cc chnh sch, k ho ch, quy ho ch, nh chnh sch v ti chnh ti n t , t gi, li su t, chnh sch u t, chnh sch thu , nh ng quy nh v ch k ton, th ng k, b o hi m, ti n lng... 2.2.2. Qu n l vi m i v i ho t ng d n Qu n l d n t m vi m l qu trnh qu n l cc ho t ng c th c a d n. Gio trnh t p trung nghin c u qu n l vi m i v i d n. 2.3. M t s khi ni m c b n c a qu n l d n 2.3.1. Khi ni m, n i dung c a qu n l d n Qu n l d n l qu trnh l p k ho ch, i u ph i th i gian, ngu n l c v gim st qu trnh pht tri n c a d n nh m m b o cho d n hon thnh ng th i h n, trong ph m vi ngn sch c duy t v t c cc yu c u nh v k thu t v ch t l ng s n ph m, d ch v b ng nh ng phng php v i u ki n t t nh t cho php. L p k ho ch - thi t l p m c tiu - i u tra ngu n l c - xy d ng k ho ch

Gim st - o l ng k t qu - so snh v i m c tiu - bo co - gi i quy t cc v n

i u ph i th c hi n - i u ph i ti n th i gian - phn ph i cc ngu n l c - ph i h p cc n l c - khuy n khch v ng vin

Hnh 1.2. Chu trnh qu n l d n

10

Qu n l d n g m 3 n i dung ch y u l l p k ho ch; i u ph i th c hi n m ch y u l qu n l ti n th i gian, chi ph th c hi n v gim st cc cng vi c d n nh m t c cc m c tiu nh. L p k ho ch: y l vi c xy d ng m c tiu, xc nh nh ng cng vi c c n c hon thnh, ngu n l c c n thi t th c hi n d n v l qu trnh pht tri n k ho ch hnh ng theo m t trnh t l-gic m c th bi u di n d i d ng s h th ng. i u ph i th c hi n d n: y l qu trnh phn ph i cc ngu n l c bao g m ti n v n, lao ng, MMTB v c bi t l i u ph i v qu n l ti n th i gian. N i dung ny chi ti t ho th i h n th c hi n cho t ng cng vi c v ton b d n. Gim st: l qu trnh theo di ki m tra ti n trnh d n, phn tch tnh hnh hon thnh, gi i quy t nh ng v n lin quan v th c hi n bo co hi n tr ng. Cc n i dung c a qu n l d n hnh thnh m t chu trnh nng ng t vi c l p k ho ch n i u ph i th c hi n v gim st, sau cung c p cc thng tin ph n h i cho vi c ti l p k ho ch d n. Chu trnh qu n l d n c th hi n trn hnh 1.2. M c tiu c b n c a qu n l d n th hi n ch cc cng vi c ph i c hon thnh theo yu c u, m b o ch t l ng, trong ph m vi chi ph c duy t, ng th i gian v gi cho ph m vi d n khng thay i. Ba y u t : th i gian, chi ph v ch t l ng (k t qu hon thnh) l nh ng m c tiu c b n v gi a chng l i c m i quan h ch t ch v i nhau (hnh 1.1). Tuy m i quan h gi a 3 m c tiu c th khc nhau gi a cc d n, gi a cc th i k c a m t d n, nhng ni chung t k t qu t t i v i m c tiu ny th ng ph i "hy sinh" m t ho c hai m c tiu kia. Do v y, trong qu trnh qu n l d n cc nh qu n l hy v ng t c s k t h p t t nh t gi a cc m c tiu c a qu n l d n. 2.3.2. Tc d ng c a qu n l theo d n M c d qu n l d n i h i s n l c, tnh t p th v yu c u h p tc gi a cc thnh vin... nhng tc d ng c a n r t l n. Cc tc d ng ch y u l: lin k t t t c cc ho t ng, cng vi c c a d n; t o i u ki n thu n l i cho vi c lin h th ng xuyn, g n b gi a nhm qu n l d n v i khch hng/ch u t v cc nh cung c p u vo cho d n; tng c ng s h p tc gi a cc thnh vin v ch r trch nhi m c a cc thnh vin tham gia d n; t o i u ki n pht hi n s m nh ng kh khn v ng m c n y sinh v i u ch nh k p th i tr c nh ng thay i ho c i u ki n khng d on c. T o i u ki n cho s m phn tr c ti p gi a cc bn lin quan gi i quy t nh ng b t ng; t o ra cc s n ph m, d ch v c ch t l ng cao hn. cc d n cng chia nhau m t ngu n l c c a t ch c; quy n l c v trch nhi m c a nh qu n l d n trong m t s tr ng h p khng c th hi n y ;

Tuy nhin qu n l theo d n cng c m t h n ch c a n. Nh ng h n ch l:

11

ph i gi i quy t v n "h u d n".

2.3.3. Cc lnh v c qu n l d n Qu n l d n bao g m nhi u lnh v c nh qu n l th i gian, qu n l chi ph, qu n l r i ro, qu n l ho t ng cung ng... (b ng 1.2). B ng 1.2. Cc lnh v c qu n l d n theo Vi n Nghin c u Qu n l d n Qu c t (PMI) Ch thch

tt

Lnh v c qu n l 1 L pk ho ch t ng quan

N i dung qu n l

2 Qu n l ph m vi

3 Qu n l th i gian

4 Qu n l chi ph

5 Qu n l ch t l ng 6 Qu n l nhn l c

7 Qu n l thng tin

8 Qu n l r i ro

- L p k ho ch T ch c d n theo m t trnh t lgc, chi ti t ho - Th c hi n k ho ch cc m c tiu c a d n thnh nh ng cng vi c c - Qu n l nh ng thay i th v ho ch nh m t chng trnh th c hi n cc cng vi c nh m m b o cc lnh v c qu n l khc nhau c a d n c k t h p m t cc chnh xc v y . - Xc nh ph m vi Xc nh, gim st vi c th c hi n cc m c ch, - L p k ho ch ph m vi m c tiu c a d n, xc nh cng vi c no thu c - Qu n l thay i ph m v d n v c n ph i th c hi n, cng vi c no ngoi vi ph m vi d n. - Xc nh cc ho t L p k ho ch, phn ph i v gim st ti n th i ng, trnh t v c gian nh m m b o th i h n hon thnh d n. Ch tnh th i gian th c hi n r m i cng vi c ko di bao lu, khi no b t u, - Xy d ng v ki m sot khi no k t thc v ton b d n khi no hon ti n thnh. - L p k ho ch ngu n D ton kinh ph, gim st th c hi n chi ph theo l c ti n cho t ng cng vi c v ton b d n. T - Tnh ton chi ph ch c, phn tch s li u v bo co nh ng thng tin - L p d ton v chi ph. - Qu n l chi ph - L p k ho ch ch t Tri n khai gim st nh ng tiu chu n ch t l ng l ng trong vi c th c hi n d n, m b o ch t l ng s n - m b o ch t l ng ph m d n ph i p ng mong mu n c a ch u - Qu n l ch t l ng t. - L p k ho ch nhn l c H ng d n, ph i h p n l c c a m i thnh vin - Tuy n d ng tham gia d n vo vi c hon thnh m c tiu c a - Pht tri n nhm d n d n. Cho th y vi c s d ng l c l ng lao ng c a d n hi u qu n u. - L p k ho ch qu n l m b o cc dng thng tin thng su t, chnh xc thng tin v nhanh nh t gi a cc thnh vin c a d n v v i - Cung c p thng tin cc c p qu n l khc nhau. C th tr l i c cc - Bo co k t qu cu h i: ai c n thng tin v d n, m c chi ti t v bo co b ng cch no. - Xc nh r i ro Xc nh cc y u t r i ro, l ng ho m c r i ro - Xy d ng k ho ch x v c k ho ch i ph cng nh qu n l t ng lo i l r i ro r i ro. - Ki m sot k ho ch x

12

9 Qu n l ho t ng cung ng

l r i ro - K ho ch cung ng - L a ch n nh cung ng - Qu n l h p ng - Qu n l ti n cung ng

L a ch n, thng l ng, qu n l cc h p ng v i u hnh vi c mua bn nguyn v t li u, MMTB, d ch v ... c n thi t cho d n. Gi i quy t v n : b ng cch no d n nh n c hng ho v d ch v c n thi t c a cc t ch c bn ngoi cung c p cho d n, ti n cung c p, ch t l ng cung c p.

Qu trnh qu n l c th c hi n trong su t cc giai o n u t t chu n b u t, th c hi n u t n khai thc d n. Trong t ng giai o n i t ng qu n l c th khc nhau nhng u g n v i 3 m c tiu c b n c a ho t ng qu n l d n l: th i gian, chi ph v ch t l ng/k t qu hon thnh. 2.3.4. c i m c a qu n l d n Qu n l d n c m t s c i m ch y u sau: 1. T ch c d n l m t t ch c t m th i, c hnh thnh ph c v d n trong m t th i gian h u h n. Trong th i gian t n t i , nh qu n l d n th ng ho t ng c l p v i phng ban ch c nng. Sau khi k t thc d n c n ti n hnh phn cng l i lao ng, b tr l i MMTB. 2. V quan h gi a nh qu n l d n v i cc phng ch c nng trong t ch c. Cng vi c c a d n i h i c s tham gia c a nhi u phng ban ch c nng. Nh qu n l d n c trch nhi m ph i h p m i ngu n l c, m i ng i lin quan t cc phng ban chuyn mn nh m th c hi n m c tiu d n. Tuy nhin gi a h th ng n y sinh mu thu n v cc v n nh nhn s , chi ph, th i gian v m c tho mn cc yu c u k thu t. 2.4. M t s i m khc nhau gi a qu n l d n v qu n l qu trnh s n xu t lin t c 2.4.1. Qu n l r i ro Qu n l d n th ng ph i i ph v i nhi u lo i r i ro c b t nh cao trong cng tc l p k ho ch, d tnh chi ph, d on s thay i c a cng ngh , s thay i c c u t ch c... Do , qu n l d n c n coi tr ng cng tc qu n l r i ro, xy d ng cc k ho ch, tri n khai cc bi n php phng ch ng v gi m thi u tc h i c a r i ro. B ng 1.3. M t s i m khc nhau gi a qu trnh s n xu t lin t c v cc d n tt 1 2 3 4 5 Qu trnh s n xu t lin t c Nhi m v c tnh l p l i, lin t c T l s d ng ngu n l c th p S n xu t hng lo t ho c theo l Th i gian t n t i l lu di D n Nhi m v khng c tnh l p v lin t c m th ng l m i m T l s d ng ngu n l c cao S n xu t n chi c Th i gian t n t i c a d n l h u h n

Cc s li u th ng k c s n v h u ch Cc s li u th ng k c s d ng h n ch , i v i vi c ra quy t nh kinh nghi m qua t c gi tr

13

6 7 8 9

Khng qu t n km khi ph i chu c l i l i Ph i tr gi t cho cc quy t nh sai l m l m T ch c tng i n nh Nhn s m i cho m i d n

Trch nhi m r rng v c i u ch nh Phn chia trch nhi m thay i tu thu c vo theo th i gian tnh ch t c a t ng d n Mi tr ng lm vi c tng i n nh Mi tr ng lm vi c th ng xuyn thay i

2.4.2. Qu n l s thay i i v i qu n l ho t ng s n xu t kinh doanh th ng xuyn c a cc ch th , nh qu n l th ng nhn vo m c tiu lu di c a t ch c p d ng cc phng php, cc k nng qu n l ph h p. Ng c l i, trong qu n l d n v mi tr ng c a d n l mi tr ng bi n ng do nh h ng c a nhi u nhn t nn v n c n c c bi t quan tm l i l qu n l s thay i. Ngoi ra d n c th i gian t n t i h u h n nn qu n l th i gian cng l m t lnh v c c n quan tm. 2.4.3. Qu n l nhn s Ch c nng t ch c gi v tr c bi t quan tr ng trong qu n l d n v d n khng c tnh l p l i, nhn s cng thng th ng l m i. L a ch n m hnh t ch c ph h p c tc d ng phn r trch nhi m v quy n h n trong qu n l d n v do m b o th c hi n d n thnh cng. Ngoi ra vi c ph i ti n hnh phn cng l i lao ng sau khi d n k t thc l m t i m khc bi t c b n gi a 2 lnh v c qu n l. S khc nhau gi a qu n l qu trnh s n xu t lin t c v qu n l ho t ng d n b t ngu n t s khc nhau gi a 2 lo i ho t ng ny. B ng 1.3 trnh by nh ng i m khc nhau ch y u gi a qu trnh s n xu t lin t c trong doanh nghi p v d n. 2.5. Qu n l theo vng i d n M i giai o n c a d n c nh d u b ng vi c hon thnh m t ho c nhi u nhi m v nh t nh, th hi n thng qua m t ho c m t nhm s n ph m c tnh h u hnh c th ki m nghi m c, v d b n bo co nghin c u kh thi, h s thi t k k thu t... S k t thc m i giai o n c a d n th ng c nh d u b ng vi c nh gi l i nh ng nhi m v c b n v ho t ng c a d n nh m xc nh xem c nn ti n hnh giai o n ti p theo c a d n hay khng v pht hi n, i u ch nh cc sai st nng cao hi u qu s d ng cc ngu n l c. Thng th ng, u ra c a giai o n tr c l u vo c a giai o n sau. T p h p cc giai o n ta c vng i c a d n. Vng i c a d n l kho ng th i gian gi a th i i m xu t hi n t ng, hnh thnh d n v th i i m k t thc, thanh l d n. V i quan ni m ny th vng i c a m t d n i khi r t l n n u ta l y th i i m cu i l th i i m cng trnh (tr ng h p d n c xy d ng cng trnh) h t nin h n s d ng, ph i p i r i xy d ng cng trnh khc. V l do , nhi u ng i, nhi u ti li u cho r ng d n c g i l k t thc sau khi h t th i gian nh th u b o hnh cng trnh.

14

C th chia vng i c a m t d n thnh 3 giai o n theo qu trnh u t v xy d ng ( i v i d n c xy d ng cng trnh) l cc giai o n chu n b u t, th c hi n u t v k t thc xy d ng a d n vo khai thc (hnh 1.3).

L p d n

Thi t k

u th u

Thi cng

Nghi m thu

Chu n b u t

Th c hi n u t

a d n vo khai thc

Hnh 1.3. Cc giai o n c a m t d n xy d ng Nh v y, i v i d n c xy d ng, n i dung c a qu n l t p trung ch y u giai o n chu n b u t v th c hi n u t. giai o n chu n b u t m i quan tm chnh t p trung trong l p v phn tch d n. Mn h c "Cc nguyn l qu n l d n" t p trung vo m t s n i dung c b n c a qu n l d n trong giai o n th c hi n u t. Cng c th chia d n thnh 4 giai o n theo vng i c a s n ph m ( i v i d n s n xu t cng nghi p), l giai o n xy d ng t ng, giai o n pht tri n, giai o n tri n khai v giai o n k t thc. Hnh 1.4. th hi n vng i c a m t d n s n xu t cng nghi p thng th ng. Chi ph

Xy d ng t ng

Giai o n pht tri n

Giai o n tri n khai

Giai o n Th i gian k t thc

Hnh 1.4. Cc giai o n c a vng i d n Thng qua vng i c a d n c th nh n th y m t s c i m l: 1. M c chi ph v yu c u nhn l c th ng th p khi b t u d n, tng cao hn vo th i k pht tri n, nhng gi m nhanh chng khi d n b c vo giai o n k t thc;

15

2. Xc su t hon thnh d n thnh cng th p nh t v do r i ro l cao nh t khi b t u th c hi n d n. Xc su t thnh cng s cao hn khi d n b c sang cc giai o n sau; 3. Kh nng nh h ng c a ch u t t i c tnh cu i cng c a s n ph m d n v do t i chi ph l cao nh t vo th i k u v gi m m nh khi d n ti p t c pht tri n sang cc giai o n sau. 2.5.1. Giai o n xy d ng t ng (thi t k khi ni m) Xy d ng t ng d n l vi c xc nh b c tranh ton c nh v m c tiu, k t qu cu i cng v phng php th c hi n k t qu . Xy d ng t ng d n c b t u ngay khi nh n c ngh lm d n, do , qu n l d n c n n ngay t khi d n b t u hnh thnh. Nh ng cng vi c c tri n khai v c n c qu n l trong giai o n ny l t p h p s li u, xc nh nhu c u, nh gi r i ro, d tnh ngu n l c, so snh l a ch n d n... Quy t nh l a ch n d n l nh ng quy t nh chi n l c d a trn m c ch, nhu c u v cc m c tiu lu di c a t ch c, doanh nghi p. Trong giai o n ny nh ng n i dung c xem xt l m c ch, yu c u c a d n, tnh kh thi, l i nhu n ti m nng, m c chi ph, m c r i ro v c tnh cc ngu n l c c n thi t. ng th i cng c n lm r hn n a t ng d n b ng cch phc th o nh ng k t qu v phng php th c hi n trong i u ki n h n ch v ngu n l c. M t s ho t ng quan tr ng bao g m cc quy t nh ban u v "t lm hay mua ngoi" i v i cc b ph n v thi t b , xy d ng cc k ho ch d phng i v i cc lnh v c r i ro cao... Pht tri n t ng d n khng c n thi t ph i l ng ho h t b ng cc ch tiu, nhng n ph i ng n g n, c di n t trn c s th c t . 2.5.2. Giai o n pht tri n Giai o n pht tri n l giai o n chi ti t xem d n c n c th c hi n nh th no m n i dung ch y u c a n t p trung vo cng tc thi t k v l p k ho ch. y l giai o n ch a ng nh ng cng vi c ph c t p nh t c a d n, mang tnh tnh quy t nh n s thnh b i c a cc giai o n sau. N i dung c a giai o n ny bao g m nh ng cng vi c sau: Thnh l p nhm d n, xc nh c c u t ch c d n. L p k ho ch t ng quan. Phn tch cng vi c c a d n. L p k ho ch ti n th i gian. L p k ho ch ngn sch. Thi t k s n ph m v quy trnh s n xu t. L p k ho ch ngu n l c. L p k ho ch chi ph v d bo dng ti n thu. Xin ph chu n th c hi n. K t thc giai o n ny ti n trnh th c hi n d n c th c b t u. Thnh cng c a d n ph thu c r t nhi u vo s chu n b k l ng c a cc k ho ch trong giai o n ny.

16

2.5.3. Giai o n tri n khai Giai o n tri n khai bao g m cc cng vi c nh xy d ng nh x ng v cng trnh, l a ch n cng c , mua s m thi t b v l p t... y l giai o n chi m nhi u n l c, th i gian v chi ph nh t. Nh ng v n c n xem xt trong giai o n ny l k t qu ho t ng th c t v nh ng thay i so v i k ho ch ban u. Trong m t s tr ng h p, th m ch, d n c th b hu b . Tr ng h p hay x y ra nh t l ph m vi cng tc, ti n v ngn sch s c i u ch nh theo yu c u th c t t ra. Trong su t giai o n ny, nhi m v c a cc c p qu n l l giao cng vi c cho cc bn tham gia, gim st ti n th c t , so snh v i k ho ch c s v c cc quy t nh k p th i khi x y ra cc s c khng mong mu n. K t thc giai o n ny cc h th ng c xy d ng v ki m nh, dy chuy n s n xu t c v n hnh. 2.5.4. Giai o n k t thc Trong giai o n k t thc c a vng i d n, c n th c hi n nh ng cng vi c cn l i nh hon thnh s n ph m, bn giao cng trnh v nh ng ti li u lin quan, nh gi d n, gi i phng ngu n l c... Cc cng vi c c th c n th c hi n k t thc d n l: Hon ch nh v c t gi h s d n. Ki m tra l i s sch k ton, ti n hnh bn giao v bo co. Thanh quy t ton ti chnh. i v i s n xu t c n chu n b v bn giao S tay h ng d n l p t, cc b n v chi ti t... Bn giao d n, l y ch k khch hng v vi c hon thnh. B tr l i lao ng, gi i quy t cng n vi c lm cho nh ng ng i t ng tham gia d n. Gi i phng v b tr l i thi t b . 2.6. Qu n l d n nhn t gc c a cc ch th tham gia Trong qu n l d n, c bi t i v i cc d n c xy d ng cng trnh, c r t nhi u cc ch th tham gia. Cc ch th ch y u l: ch u t, nh t v n v nh th u. Cc ch th ny c nh ng m c tiu, l i ch khc nhau nhng l i c m i quan h tc ng qua l i, rng bu c v ph thu c l n nhau khi th c thi trch nhi m, ngha v h p ng c a mnh i v i d n. M i n l c c a cc ch th ny u h ng t i vi c bi n quy t nh u t thnh hi n th c theo m c tiu c a d n. N i dung ho t ng c a cc ch th cng khc nhau v cng ph thu c nhau r t ch t ch . Cc ho t ng ny u b rng bu c b i s h n ch c a cc ngu n l c, v th i gian, chi ph, ch t l ng. Cc rng bu c ny lin quan n nhau, kh qu n l v d b ph v . V d , n u ti n c nguy c b ph v , ph i "tng t c", i u ny d n n chi ph tng v ch t l ng c th b nh h ng n u khng c b sung thm v n. V v y d n thnh cng, m i ch th ph i th c hi n y trch nhi m c a mnh i v i d n. Ng c l i, s ch m tr ho c th c hi n khng y trch nhi m ngha v c a m t bn b t k u d n n h u qu x u v nh h ng n m i pha.

17

2.6.1. Qu n l th c hi n d n c a ch u t Ch u t l ng i nh n bi t c nhu c u ho c c h i c a d n v mu n bi n t ng thnh hi n th c. Ch u t c th l ng i tr c ti p cung c p v n, cng c th l ng i c u quy n c p v n cho d n. Trong tr ng h p ch u t l ng i c u quy n c p v n th ng i th c s c p v n c g i l ng i ti tr . Nhi u tr ng h p, ng i ti tr l m t t ch c c l p nh Qu ti n t th gi i (IMF), Ngn hng th gi i (WB) ho c Ngn hng pht tri n Chu (ADB)... L ng i ti tr nn h c quy n b sung cc yu c u ring c a mnh i v i d n m chnh nh ng i u ny c th lm cho ch u t ph i nh gi l i d n. Qu n l d n l nhi m v c b n c a ch u t, l trung tm cc m i quan h tc ng. Th c ch t qu n l d n c a ch u t bao g m nh ng ho t ng qu n l c a ch u t (ho c c a m t t ch c c ch u t u quy n, v d : Ban qu n l d n). l qu trnh l p k ho ch, t ch c, qu n l cc nhi m v , cc ngu n l c t c cc m c tiu ra trong ph m vi rng bu c v th i gian, ngu n l c v chi ph. Nh ng ch c nng, nhi m v c b n c a ch u t l: Giai o n chu n b u t - Xin ch trng u t - H p ng v i t v n thi t k l p d n - Th m nh d n - Hon thnh th t c quy t nh u t

Giai o n th c hi n u t - Tuy n ch n t v n thi t k - Ki m tra, ph duy t thi t k k thu t v h s m i th u - T ch c u th u, xt th u, trnh duy t k t qu u th u - K h p ng XD, th c hi n gi i phng v bn giao m t b ng - Gim st th c hi n d n

Giai o n a d n vo khai thc s d ng - T ch c nghi m thu, bn giao - Ph i h p ki m ton cng trnh - Qu n l b o hnh cng trnh

Hnh 1.5. Cc nhi m v c b n c a ch u t i v i d n (c xy d ng cng trnh)

18

2.6.1.1. T ch c u th u tri n khai th c hi n d n, ch u t ph i ch n c t v n (thi t k ; gim st; qu n l d n), nh th u trn c s tun th cc th t c, quy nh c a u th u v k h p ng v i h . Ch n c t v n v nh th u nng l c l c s ban u m b o thu n l i cho vi c th c hi n d n. Ch u t quy t nh cc v n k thu t, cung c p cc thng tin s li u u vo c a d n cho k s t v n; cung c p thng tin v ni r cc i u ki n, quy nh cc nh th u c th tham gia d th u m t cch cng b ng. Sau khi nh th u trng th u, ch u t ph i tho thu n v k h p ng v i nh th u. Ch u t ph i ch r cc n i dung m nh th u ph i tun th nh cc quy nh k thu t, b n v thi t k , kh i l ng, ti n v chi ph. 2.6.1.2. Qu n l th c hi n h p ng Sau khi k h p ng, qu n l th c hi n h p ng l nhi m v ti p theo c a ch u t. Cc cng vi c ch y u l: l p k ho ch; l p ti n ; t ch c th c hi n; b tr v n cho d n; xin php xy d ng; xin gi y php khai thc ti nguyn; th c hi n n b gi i phng v bn giao m t b ng c s ch ng ki n c a t v n gim st; t ch c theo di vi c th c hi n h p ng mua s m, kh o st thi t k v thi cng xy l p (thng qua nh n bo co c a nh th u, t v n v cc nh hi n tr ng); ki m tra cc b n v thi cng, cc k t qu th nghi m; gim st ch t l ng thi cng theo cc tiu chu n k thu t; i u ph i v n c cc ch th khc th c hi n h p ng nh m a d n n ch. Trong qu trnh th c hi n d n, ch u t ph i k p th i gi i quy t cc khi u n i, thay i, tr t gi h p ng; n m di n bi n k thu t v ti chnh c a d n; m b o t m ng, chi tr , thanh ton k p th i, y theo ti n cho nh th u. th c hi n c trch nhi m, ngha v c a mnh trong qu n l d n ch u t c quy n ch p nh n ho c khng ch p nh n ki n c a nh th u i v i cc h ng m c c giao cho nh th u; ra thng bo ngy kh i cng; i h i nh th u ph i cung c p cc thng tin theo quy nh. Trong cc d n l n, cc Ban qu n l d n ph i c tng c ng b ph n k thu t b ng cc k s gi i ho c thu cng ty t v n n c ngoi. 2.6.1.3. Nghi m thu t ng ph n, h ng m c v bn giao cng trnh Khi d n k t thc, sau khi nh n c yu c u bn giao c a nh th u, ch u t ph i thnh l p ban nghi m thu bn giao bao g m: t v n gim st, i di n ch u t v n v qu n l khai thc cng trnh. Ban ny tr c ti p xem xt ki m tra nh gi ki n s b c a t v n gim st v ki m tra hi n tr ng r i bo co cho ch u t. T y ch u t ph i th c hi n cc xc nh n nh th u c c s c thanh ton kh i l ng. Cu i cng l bo co hon cng v nh gi hi u qu d n c a ch u t. Trong su t qu trnh qu n l d n ch u t l ch th c ng tc ch t ch v i cc c quan qu n l Nh n c. 2.6.2. Qu n l d n c a t v n 2.6.2.1. Cc lo i t v n T v n l lo i lao ng c bi t, l kinh nghi m, ki n th c v s phn xt. Lao ng c a t v n kh nh gi, o m v th c nhng s n ph m, d ch v do h t o ra c ngha quan tr ng. l cc b n thi t k , ho t ng gim st, l i khuyn, s ch d n v phn xt... B ng ki n th c c a mnh t v n c th tr c ti p gip ch u t v nh th u th c hi n cc

19

nhi m v trong cc khu c a d n. Kh nng ti t ki m v n u t t ho t ng c a t v n l r t l n, v v y qu n l d n c n hi u bi t vai tr c a t v n, ph i ch n c t v n c nng l c, trnh cao, c n c bi n php t v n ng gp hi u qu nh t vo d n. Trong xy d ng c cc lo i hnh d ch v t v n l: L p d n u t xy d ng. Qu n l d n u t xy d ng. Kh o st xy d ng. Thi t k cng trnh. Gim st thi cng xy l p. Ki m nh ch t l ng xy d ng.

- Cc t v n xy d ng khc.
Cc d ch v trn c th c l p ho c c th trong cng m t h p ng k k t v i ch u t. ch n c t v n ph i li t k cc t ch c t v n c nng l c th c hi n d ch v ; thng tin s b cho h v nhu c u d ch v c a d n v l p danh sch cc nh t v n c nguy n v ng v xem xt cc xu t c a h . Ch u t

T v n qu n l d n Nh th u T v n thi t k

Hnh 1.6. Phng th c xy d ng theo m hnh t v n qu n l d n 2.6.2.2. Qu n l d n c a t v n qu n l i v i cc d n l n, c bi t c s d ng v n vay n c ngoi ph i c t v n qu n l. y l m t ch th thay m t ch u t tc ng t i t t c cc bn trong vi c th c hi n d n, bu c h lm trn trch nhi m c a mnh theo ng h p ng k k t. T v n qu n l c vai tr xuyn su t trong ton b qu trnh th c hi n d n, t v n qu n l c xem l hon thnh nhi m v khi cc m c tiu c th c a d n t c.

20

Hnh 1.6 th hi n m i quan h qua l i gi a cc bn trong phng th c xy d ng theo m hnh t v n qu n l d n. 2.6.2.3. Nhi m v c a t v n gim st trong qu n l th c hi n d n Nhi m v c a t v n gim st c quy nh trong h p ng gi a ch u t v t v n gim st. Cc nhi m v ch y u c a t v n gim st l: Ki m tra cc bi n php thi cng; xem xt, ph duy t ti n , b n v thi cng c a nh th u. Ki m tra, ph duy t thi t b thi cng, cc nguyn v t li u v cc u vo khc do nh th u mang n cng tr ng v s l ng, ch t l ng, tiu chu n k thu t. Theo di ti n thi cng, tm nguyn nhn sai l ch v t ch c cc cu c h p th ng k gi i quy t cc v n k thu t, ng th i xu t gi i php kh c ph c; gim st kh i l ng, xc nh n kh i l ng hon thnh c a nh th u, xc nh n s m b o cc tiu chu n c quy nh i v i kh i l ng hon thnh; c p ch ng nh n ch u t c c s thanh ton v th ng cho nh th u n u hon thnh t t cng vi c.

Nhn chung, nh th u ph i tun th theo m i yu c u c a t v n gim st. 2.6.3. Qu n l th c hi n d n c a nh th u Sau khi trng th u v k k t h p ng v i ch u t, nh th u xy d ng ph i ti n hnh t ch c thi cng cng trnh trn c s nhi m v c giao v h p ng k, ph i ch u trch nhi m ton di n v qu trnh thi cng cng trnh theo ng thi t k , d ton v ti n c duy t, ch u s gim st c a cc nh t v n i di n cho ch u t. 2.6.3.1. M t s yu c u nh th u c n tun theo trong qu n l xy l p - Ph i thi cng ng thi t k : Quy nh ny nh m m b o cho t ng h ng m c d n c ki n t o theo ng yu c u c a ch u t v ki n trc, cng nng, kch th c, ch t l ng... Mu n v y nh th u ph i ti p nh n h s thi t k y , c n k ; nghin c u n m v ng thi t k hi u ng v lm ng thi t k . Tuy nhin, trong h s thi t k c th c sai st, khi m khuy t. N u nh th u pht hi n ra sai st, c n thng bo n t v n gim st v bn thi t k b sung/i u ch nh. N u nh th u mu n thay i m t s chi ti t c a thi t k nh thay i ch ng lo i, nhn mc c a v t li u s d ng vo cng trnh d n m khng nh h ng n ch t l ng cng ph i trnh t v n gim st c ki n ch p thu n b ng vn b n. - Ph i th c hi n ng cc quy trnh, quy ph m k thu t. - Ph i tn tr ng cc quy nh hi n hnh v ho t ng s n xu t kinh doanh xy l p; th c hi n y m i i u kho n trong h p ng thi cng k. - Ph i tn tr ng s gim st thi cng t bn ngoi c a ch u t v c a cc c quan chuyn mn lm ch c nng qu n l Nh n c. 2.6.3.2. Nhi m v c a nh th u - L p thi t k t ch c thi cng chi ti t.

21

- L p k ho ch tc nghi p v giao nhi m v cho cc n v c i u ng tham gia (lm r cc nhi m v chu n b k thu t v cung ng, s n xu t ph tr , cng tc xy l p). - i u hnh v i u m i ho t ng s n xu t v di n bi n s n xu t hng ngy theo k ho ch tc nghi p l p, c bi t l ph i h p cc ho t ng trn cng tr ng. - Ti n hnh t gim st ton di n cc ho t ng xy l p nh m m b o quy trnh, quy chu n k thu t v an ton trong s n xu t, m b o ch t l ng v ti n trong thi cng; th c hi n ng cc nh m c s n xu t, m b o khng v t h n m c chi ph. - Quan h v thng th o v i t v n gim st gi i quy t cc v n n y sinh nh thay i thi t k , pht sinh kh i l ng hay nhi m v cng tc do cc nguyn nhn khch quan v m i ch t c, s c trn cng tr ng. - Th c hi n cc th t c nghi m thu v chuy n giao cng o n; nghi m thu v bn giao trung gian; nghi m thu - bn giao k t thc h p ng v b o hnh cng trnh thao quy nh. - Ghi chp, lu gi s li u, nh t k thi cng. Qu n l th c hi n d n t t gip nh th u h gi thnh cng trnh, tng l i nhu n. Mu n v y, nh th u c trch nhi m lm y cc th t c v n i dung vn b n thi t k t ch c thi cng theo quy nh c a Nh n c v c a ch u t, ph i thi t l p c h th ng qu n l v bi n php ph i h p t t nh t cc ho t ng s n xu t xy d ng t khi kh i u n khi k t thc. Sao cho ho t ng xy d ng lun lun tr ng thi c qu n l v ki m sot ton di n, ch t ch nh m t i u ho cc l i ch th hi n trong h p ng c a c 2 pha v l i ch c a x h i. Tm l i, t t c cc bn: ch u t, t v n, nh th u u ph i tham gia vo cc n i dung c a qu n l d n nhng t cc gic khc nhau, m c khc nhau, th hi n quy n l i v trch nhi m c a t ng thnh vin. Cc chng ti p theo c a ti li u ny c p n cc n i dung c b n c a qu n l d n t gic m c ch chung l xy d ng thnh cng cng trnh a vo khai thc s d ng theo ng m c tiu ra c a d n. CU H I N T P 1. Trnh by khi ni m d n v cc c trng c b n c a n. 2. Qu n l d n l g? Nh ng n i dung ch y u c a qu n l d n? 3. Gi i thch m i quan h gi a 3 m c tiu c b n c a qu n l d n. 4. Phn bi t qu n l d n v qu n l qu trnh s n xu t lin t c. 5. Hi u th no l vng i c a d n? Trnh by n i dung qu n l theo vng i c a d n. 6. Trnh by nhi m v c a cc ch th tham gia th c hi n d n. 7. Gi s anh (ch ) c giao nhi m v tham gia vo Ban qu n l d n xy d ng m t con ng, ho c m t cy c u. Hy ln k ho ch nh ng cng vi c chnh c a d n ny.

22

CHNG 2 M HNH C C U T CH C QU N L D N
1. Nguyn t c chung xy d ng c c u t ch c qu n l d n _______________________ 24 2. M hnh c c u t ch c theo quan h c a cc thnh vin d n___________________ 25
2.1. Cc m hnh c c u t ch c tch bi t, qu n l theo d n v qu n l chung __________ 25 2.2. C c u t ch c p (dual)____________________________________________________ 27 2.3. Cc c c u t ch c ph c t p __________________________________________________ 28

3. Cc c c u t ch c qu n l theo n i dung d n _______________________________ 32

3.1. C c u t ch c n gi n _____________________________________________________ 32 3.2. C c u t ch c b ph n theo ch c nng ________________________________________ 32 3.3. C c u tr c tuy n - ch c nng________________________________________________ 33 3.4. C c u t ch c theo s n ph m/khch hng/th tr ng ____________________________ 33 3.5. C c u t ch c b ph n theo qu trnh _________________________________________ 34 3.6. C c u t ch c ma tr n ______________________________________________________ 34 3.7. C c u t ch c h n h p______________________________________________________ 36

Cu h i n t p_____________________________________________________________ 37

23

1. NGUYN T C CHUNG XY D NG C C U T

CH C QU N L D

Hi u qu c a d n ph thu c r t nhi u vo c c u t ch c p d ng trong qu n l. C c u t ch c qu n l thng th ng c hi u l t ng h p cc b ph n (cc n v v c nhn) khc nhau, c m i lin h v quan h ph thu c l n nhau, c nh ng nhi m v , quy n h n v trch nhi m nh t nh, c b tr theo nh ng c p, nh ng khu khc nhau nh m m b o th c hi n cc ho t ng c a d n v a d n n m c tiu nh. Xy d ng c c u t ch c d n l m t cng vi c ph c t p, kh khn, mang tnh trch nhi m cao nhng l i c nhi u y u t b t nh. Song c th a ra y m t s nguyn t c c b n m n u tun th theo ta c th xy d ng c m t c c u t ch c hi u qu . Cc nguyn t c l: S ph h p c a c c u t ch c d n v i h th ng cc m i quan h c a cc thnh vin d n; S ph h p c a c c u t ch c v i n i dung d n; S ph h p c a c c u t ch c v i yu c u c a mi tr ng bn ngoi. B ng 2.1. So snh c c u t ch c c ng v c c u t ch c m m Tiu ch so snh Cc tnh ch t chung C c u t ch c c ng lnh v c cng vi c th c hi n h p C c u t ch c m m lnh v c cng vi c th c hi n r ng

s l ng l n cc th t c v nguyn s l ng khng nhi u nh ng ch d n t c c th chung trch nhi m r rng bin gi i trch nhi m khng r rng

mang n ng tnh cng th c v kh khng n ng tnh cng th c v c ch th hi n c tnh c a c nhn cho sng t o Mi tr ng v n d ng mi tr ng n nh v c th d bo m c tiu r rng v t thay i m c b t nh cao, mi tr ng mang tnh ng m c tiu khng r rng v c th thay i

c c u cc v n v cng vi c r c c u cc v n v cng vi c khng rng r rng cng vi c c th nh l ng quy n l c c th ch ho cng vi c kh nh l ng quy n l c c n qua th thch v c n c c p d i khm ph c

V s ph h p c a c c u t ch c d n v i yu c u c a mi tr ng bn ngoi: ng i ta cho r ng mi tr ng cng " ng" v c nhi u thay i th c c u t ch c d n cng ph i

24

m m, linh ng v d thch nghi. Mi tr ng n nh v c th d bo c th cc c c u t ch c hnh chnh c ng l i c hi u qu . M c "c ng" hay "m m" c a m t c c u t ch c ph thu c vo m c th ch ho ho t ng c a cc thnh vin trong t ch c, th hi n s l ng v m c c th c a cc nguyn t c v cc th t c th c hi n cng vi c cng nh m c cc thnh vin trong t ch c tun th trnh t quy nh ny. B ng 2.1 trnh by s so snh 2 lo i c c u t ch c trn v cc tnh ch t chung v mi tr ng v n d ng. 2. M HNH C C U T CH C THEO QUAN H C A CC THNH VIN D N 2.1. Cc m hnh c c u t ch c tch bi t, qu n l theo d n v qu n l chung N u cc ngu n l c c b n c a d n n m trong khun kh m t t ch c/h th ng th c n ph i thnh l p m t Ban qu n l d n n m trong c c u c a t ch c hay h th ng . ng nhin t ch c/h th ng ph i b ng cch ny hay cch khc ho ng cc mu thu n c th n y sinh gi a b ph n qu n l d n v cc b ph n khc trong v n s d ng cc ngu n l c chung, c h n. N u d n khng l p l i th c th c phng n c c u t ch c qu n l d n tch bi t, ngha l c tch h n ra kh i t ch c/h th ng m (hnh 2.1).

Ban qu n l d n c c u t ch c c a t ch c/h th ng m

Hnh 2.1. M hnh c c u t ch c d n tch bi t

M t c c u t ch c tch bi t nh v y hnh thnh ch dnh cho m t d n. Sau khi d n hon thnh, Ban qu n l d n ny ph i gi i th . Ngu n cn b ch y u cho Ban qu n l d n tch bi t l y t t ch c/h th ng m . Cc cn b ny lm vi c t i d n trong th i gian t n t i c a d n, sau khi d n hon thnh h l i tr v v tr c. Song, m c tch bi t c a d n c th khc nhau. N u t ch c/h th ng m lin t c ph i th c hi n cc lo i d n th s n y sinh nhu c u lin k t su s c hn gi a c c u c a t ch c/h th ng m v c c u c a d n. Trong tr ng h p ny ng i ta th ng s d ng m hnh t ch c "qu n l theo d n". Ngha l, c c u t ch c d n tch bi t bi n thnh m t b ph n c c u ho t ng th ng xuyn trong n i b c a t ch c/h th ng m (hnh 2.2).

25

Ban qu n l d n c c u t ch c c a t ch c/h th ng m

Hnh 2.2. M hnh c c u t ch c qu n l theo d n Trong m hnh c c u t ch c qu n l theo d n, c c u t ch c c a Ban qu n l d n v c c u c a t ch c/h th ng m n m trong m t ch nh th h u c, c qu n l b ng h th ng qu n l chung. Bin gi i gi a c c u Ban qu n l d n v c c u c a t ch c/h th ng m b xo hon ton. Cc ngu n l c dnh cho ho t ng c a d n v cc ho t ng khc c a t ch c/h th ng m l chung.

d n 1

d n 2

d n 3

d n 4

c c u t ch c c a t ch c/h th ng m Hnh 2.3. M hnh c c u t ch c qu n l chung N u ho t ng c a t ch c/h th ng m hon ton l ho t ng qu n l cc d n th m

26

hnh qu n l theo d n tr thnh m hnh c c u t ch c qu n l chung (hnh 2.3). Cc m hnh c c u t ch c qu n l d n tch bi t, m hnh qu n l theo d n v m hnh qu n l chung thng th ng p d ng trong cc tr ng h p sau: - T ng th u d n l m t t ch c v t ch c ny ch u trch nhi m qu n l d n cng nh th c hi n ton b ho c ph n chnh cng vi c th c hi n d n. M hnh ny g n gi ng v i hnh th c t ch c qu n l d n "cha kho trao tay" trong th c t qu n l d n Vi t nam. - Ch u t, nh ti tr v t ng th u cng l m t t ch c. c th l cc d n n i b khi m b ph n ny c a m t t ch c th c hi n d n cho m t b ph n khc c a chnh t ch c . Trong th c t qu n l d n Vi t nam m hnh ny g n v i hnh th c t ch c qu n l d n "t th c hi n". Theo hnh th c ny, ch u t s d ng l c l ng c php hnh ngh xy d ng c a mnh th c hi n kh i l ng xy l p t lm. 2.2. C c u t ch c p (dual) N u thnh ph n tham gia d n c 2 n v thnh vin ngang nhau (nhn t gc qu n l d n) th xu t hi n m hnh c c u t ch c p (hnh 2.4).

n v thnh vin 1

Ban qu n l d n

n v thnh vin 2

Hnh 2.4. M hnh c c u t ch c p M hnh c c u t ch c p cho php s tham gia ngang nhau vo qu n l d n c a 2 n v - thnh vin d n. c th l s hnh thnh Ban qu n l d n "lin c quan" m thnh ph n g m cc cn b c a c 2 n v thnh vin. m b o s tham gia tng ng c a 2 thnh vin vo qu n l d n, c th thnh l p m t php nhn cho ho t ng th c hi n d n. V d H i ng c ng, H i ng gim c, H i ng qu n tr ... Ho c n thu n trong Ban qu n l d n "lin c quan" c 2 lnh o d n t 2 n v thnh vin c th m quy n ra quy t nh chung. C c u t ch c qu n l p c th v n d ng trong cc tr ng h p sau: - Ch u t v nh t ng th u c vai tr tng ng trong qu trnh ra quy t nh qu n l th c hi n d n ho c th c hi n cc cng vi c c m c quan tr ng tng ng.

27

- T n t i 2 nh ti tr tng ng nhau cng quan tm nh nhau vo cc k t qu c a d n v cng tham gia tch c c vo qu trnh th c hi n d n. 2.3. Cc c c u t ch c ph c t p Trong tr ng h p c trn 2 thnh vin tham gia d n m cc thnh vin ny khc nhau c v vai tr cng nh tnh ch t tham gia th c th hnh thnh cc m hnh qu n l d n ph c t p. Cc m hnh ph c t p ni chung c 3 d ng c b n: Ch u t tr c ti p qu n l th c hi n d n. Nh t ng th u qu n l th c hi n d n. Qu n l d n c trao cho m t t ch c t v n (v d hnh th c ch nhi m i u hnh d n).

Ch u t

Ban qu n l d n

Cc nh th u

Hnh 2.5. M hnh c c u t ch c trong Ch u t th c hi n cc ch c nng chnh v qu n l d n a. Trong khun kh c a m hnh ch u t tr c ti p qu n l th c hi n d n th ch u t c th t th c hi n m t vi cng vi c (v d t t ch c u th u) cn cc cng vi c khc th giao cho cc t ch c t v n (kh o st thi t k , gim st...) v cc nh th u (thi cng xy l p). C c u t ch c qu n l d n (Ban qu n l d n) do ch u t l p nn, trong ngu n cn

28

b qu n l l y t c c u c a ch u t. Cc cn b ny trong th i gian t n t i d n lm vi c th ng xuyn cho d n. Cn b c a cc thnh vin khc c a d n c th tham gia vo qu n l d n trn c s lm vi c khng th ng xuyn (hnh 2.5). Trong th c t qu n l d n Vi t nam, trong hnh th c ch u t tr c ti p qu n l th c hi n d n, ch u t t t ch c tuy n ch n v tr c ti p k h p ng v i m t ho c nhi u t ch c t v n th c hi n cng tc kh o st, thi t k cng trnh, so n th o h s m i th u, t ch c u th u ho c ch nh th u. Sau khi ch u t k h p ng v i nh th u xy l p, nhi m v gim st qu n l qu trnh thi cng, m b o ti n v ch t l ng cng trnh do t ch c t v n c l a ch n m nh n. b. Trong m hnh t ng th u qu n l th c hi n d n, ch u t trao quy n qu n l cho nh t ng th u, ch l i cho mnh quy n ki m tra m t vi k t qu trung gian v k t qu cu i cng. T ng th u t hnh thnh c c u t ch c qu n l d n (Ban qu n l d n), cung c p cc ngu n l c th ng xuyn cho c c u ny v th c hi n t t c cc ch c nng qu n l d n. Ngoi ra t ng th u c th giao m t ph n cng vi c l i cho cc nh th u ph ho c cho chnh cc b ph n c a mnh (hnh 2.6).

Ch u t

T ng th u Ban qu n l d n

Cc nh th u ph Hnh 2.6. M hnh c c u t ch c t ng th u qu n l th c hi n d n Trong th c t qu n l d n Vi t nam m hnh ang c p g n v i hnh th c cha kho trao tay" t ng c p d ng trong vi c xy d ng cc cng trnh nh , cng trnh dn d ng v cng trnh s n xu t kinh doanh c quy m nh , k thu t n gi n. Theo hnh th c

29

ny, ch u t th c hi n u th u d n l a ch n m t nh th u (t ng th u xy d ng) th c hi n ton b vi c th c hi n d n (thi t k , mua s m v t t - thi t b xy l p v. v...). Ch u t ch trnh duy t thi t k k thu t, t ng d ton, nghi m thu v nh n bn giao khi d n hon thnh a vo s d ng. T ng th u xy d ng c th giao th u l i vi c kh o st, thi t k , mua s m thi t b ho c m t ph n kh i l ng cng tc xy l p cho cc nh th u ph . Theo Ngh nh 99/2007/N-CP h p ng thi t k - cung ng v t t, thi t b - thi cng xy d ng (h p ng EPC) l h p ng xy d ng th c hi n ton b cc cng vi c t thi t k , cung ng v t t, thi t b n thi cng xy d ng cng trnh, h ng m c cng trnh. H p ng cha kho trao tay l h p ng xy d ng th c hi n tr n gi ton b cc cng vi c: l p d n; thi t k ; cung ng v t t, thi t b ; thi cng xy d ng cng trnh. c. Trong m hnh t v n qu n l d n ch u t trao quy n qu n l d n cho m t t ch c t v n chuyn cung c p d ch v qu n l d n. T ch c t v n ny gi nh ng quy n quan tr ng nh t v qu n l d n, l p c c u t ch c d n (Ban qu n l d n) v th c hi n cng tc qu n l. ng th i, t ch c t v n qu n l d n ny khng th c hi n b t k m t cng vi c no c a qu trnh th c hi n d n. T t c cc cng vi c c a qu trnh th c hi n d n t ch c t v n qu n l d n giao l i cho cc nh th u (hnh 2.7).

Ch u t

T ch c t v n

Ban qu n l d n

Cc nh th u Hnh 2.7. M hnh t v n qu n l th c hi n d n

30

y c th x y ra tr ng h p nh t v n qu n l d n giao t t c cc cng vi c c a qu trnh th c hi n d n cho m t nh t ng th u. n l t mnh nh t ng th u ny, l ng i ch u trch nhi m chnh v m i cng vi c c a d n, c th giao m t ph n cng vi c cho cc nh th u ph (hnh 2.8).

Ch u t T ch c t v n

Ban qu n l d n T ng th u

Cc nh th u ph
Cc nh th u ph Hnh 2.8. M hnh t v n qu n l th c hi n d n c t ng th u

Trong th c t qu n l d n Vi t nam m hnh t v n qu n l d n (hnh 2.7) tng t nh hnh th c ch nhi m i u hnh d n t ng c p d ng i v i cc d n c quy m l n, k thu t ph c t p v th i h n xy d ng di. Theo hnh th c ny ch u t t ch c tuy n ch n v trnh c p c th m quy n quy t nh t ch c t v n thay mnh lm ch nhi m i u hnh d n ch u trch nhi m gim nh, k k t h p d ng v i cc t ch c kh o st, thi t k , cung ng v t t thi t b , xy l p th c hi n cc nhi m v c a qu trnh th c hi n d n, ng th i ch u trch nhi m gim st, qu n l ton b qu trnh th c hi n d n. Trn y chng ta trnh by cc lo i m hnh c c u t ch c qu n l th c hi n d n th hi n s nh h ng c a h th ng cc m i quan h c a cc thnh vin tham gia d n. Cc m hnh ny ch r m i quan h (bn ngoi) c a Ban qu n l d n v i cc thnh vin d n.

31

Ngoi cc m i quan h v i bn ngoi, cc m i quan h trong d n cng c nh h ng n c c u t ch c qu n l. Sau y xin trnh by cc c c u t ch c qu n l theo cc m i quan h trong n i b Ban qu n l d n. y c n nh n nh r ng c c u t ch c qu n l d n l v n t i quan tr ng trong qu n l d n. l c s th c hi n t p h p cc ch c nng, cc qu trnh, cc cng vi c nh m a d n n m c tiu nh. C c u t ch c qu n l d n l c s hnh thnh v pht tri n ho t ng c a nhm d n. 3. CC C C U T CH C QU N L THEO N I DUNG D N N i dung c a d n cng i h i c c u t ch c tng thch. C c u t ch c theo n i dung d n th hi n s phn cng cng vi c v trch nhi m theo n i dung cng vi c trong n i b d n. Cc lo i c c u t ch c ny c th l c c u ch c nng; tr c tuy n - ch c nng; c c u theo s n ph m/khch hng/th tr ng; c c u theo n v chi n l c; c c u theo qu trnh... 3.1. C c u t ch c n gi n y l c u trc n gi n nh t. Ng i lnh o tr c ti p qu n l t t c cc thnh vin, ra cc quy t nh v lm m i cng vi c qu n l. Nhn cng c tuy n th c hi n nh ng nhi m v c th . Khng c ho c r t t c u trc cc phng ban. l nh ng t ch c linh ho t, cc cng ty bun bn th ng c c u trc linh ho t ny. 3.2. C c u t ch c b ph n theo ch c nng y m t s ch c nng c a ng i lnh o tr c tuy n c giao cho cc b ph n chuyn mn th c hi n. N u nh tr c y phn cng lao ng qu n l di n ra theo chi u d c, th nay n di n ra theo chi u ngang (hnh 2.9). u i m: Hi u qu tc nghi p cao n u nhi m v c tnh l p i l p l i. Pht huy y u th c a chuyn mn ho ngnh ngh . Gi c s c m nh v uy tn c a cc ch c nng ch y u. n gi n ho vi c o t o. Ch tr ng n tiu chu n ngh nghi p v t cch nhn vin. T o i u ki n cho ki m tra ch t ch c a c p cao nh t. Gim c

PG s n xu t

PG marketing

PG ti chnh

PG nhn s

Hnh 2.9. C c u t ch c b ph n theo ch c nng Nh c i m:

32

Th ng d n n mu thu n gi a cc n v ch c nng khi ra cc ch tiu v chi n l c. Thi u s ph i h p gi a cc phng ban ch c nng. Chuyn mn ho qu m c d n n cch nhn qu h n h p cc cn b qu n l. D n trch nhi m th c hi n m c tiu chung c a h th ng cho ng i lnh o cao nh t.

C c u ny th ng c s d ng trong m t giai o n pht tri n no c a h th ng khi n c quy m v a v nh , ho t ng trong m t lnh v c, n s n ph m, n th tr ng. 3.3. C c u tr c tuy n - ch c nng Ng i lnh o h th ng c s gip s c c a nh ng ng i lnh o ch c nng chu n b cc quy t nh, h ng d n, ki m tra vi c th c hi n quy t nh. Ng i lnh o h th ng v n ch u trch nhi m v m i m t c a cng vi c v ton quy n quy t nh trong ph m vi h th ng. Vi c truy n m nh l nh v n theo tuy n quy nh, ng i lnh o cc b ph n ch c nng khng ra l nh tr c ti p cho ng i th a hnh cc b ph n s n xu t. 3.4. C c u t ch c theo s n ph m/khch hng/th tr ng C c u ny phn nhm cc c nhn v ngu n l c theo s n ph m, khch hng, ho c th tr ng. Ki u c c u ny th ng c s d ng p ng cc thch th c l n t bn ngoi. Nhi u h th ng ho t ng trn a bn tr i r ng c n ph i phn chia phng ban theo cc vng, lnh th . Khi h th ng c nh ng m ng khch hng khc nhau c n ph i c bi t quan tm, h th ng s t ch c c c u theo khch hng (hnh 2.10). H i ng qu n tr T ng gim c

PTG ph trch cc b ph n theo s n ph m

PTG ph trch th tr ng cc vng

PTG ph trch v khch hng

Tr ng cc ban theo s n ph m

Tr ng cc ban theo vng

Tr ng cc ban theo khch hng

Hnh 2.10. C c u t ch c theo s n ph m/ th tr ng /khch hng u i m: Linh ng, d thch nghi. Cho php nh n ra nh ng thay i bn ngoi. C s lin k t su nhn s .

33

T o ra cc n v kinh doanh khc bi t nhau v c th c nh tranh v i nhau. T p trung vo s thnh cng ho c th t b i c a nh ng s n ph m, d ch v , khch hng ho c lnh th c bi t. Khng cung c p m t n n t ng chung cho cc c nhn c o t o cao v i nh ng kinh nghi m tng t gi i quy t v n v o t o nhn vin m i. C th d n t i s trng l p c g ng h p tng t . m i b ph n nh m gi i quy t nh ng tr ng

Nh c i m: -

Cc m c tiu c a cc b ph n c th c u tin qua s c m nh c a ton h th ng, tuy nhin cc h th ng c c c u ny c th c kh khn trong thch ng v i cc m i e doa nh h ng n ton h th ng. Cc v n xung t c th x y ra khi cc b ph n c g ng pht tri n cc d n chung trao i ngu n l c, chia s cn b .

3.5. C c u t ch c b ph n theo qu trnh T ch c theo qu trnh l phng th c hnh thnh b ph n trong cc ho t ng c h p nhm trn c s cc giai o n c a dy chuy n cng ngh . Hnh 2.11 l c c u t ch c b ph n theo qu trnh t i m t cng ty d t. C c u ny l phng th c kh ph bi n i v i cc h th ng c dy chuy n ho t ng ch t ch , c th phn chia thnh cc cung o n mang tnh c l p tng i, thch h p v i phn h s n xu t. T ng gim c

PG kinh doanh

PG s n xu t

PG ti chnh

Phn x ng s i

Phn x ng d t

Phn x ng nhu m

Hnh 2.11. C c u t ch c b ph n theo qu trnh 3.6. C c u t ch c ma tr n Trong c c u t ch c ma tr n ng i ta phn ra cc nhi m v theo phng d c t c l cc d n s n ph m O (hnh 2.12), v cc ch c nng theo phng ngang c a cc n v F. Cc n v ph trch d n O ph i gi i quy t cc v n : lm ci g? khi no lm? ai lm? Cc n v ch c nng F gi i quy t v n ph i lm nh th no? Khi c n th c hi n m t d n O no lnh o h th ng s c ra m t ch nhi m d n,

34

cc n v ch c nng F s c ra cc cn b tng ng cng tham gia th c hi n d n. Khi d n k t thc nh ng ng i tham gia d n l i tr v n v c. Vi c c t c nh th t o thnh cc dng cc nh m t ma tr n. u i m: nh h ng cc ho t ng theo k t qu cu i cng. T p trung c cc ngu n l c vo khu xung y u. C tnh nng ng cao, d di chuy n cc cn b qu n l d n c nng l c th c hi n cc d n khc nhau. S d ng chuyn gia c hi u qu , t n d ng cc chuyn gia c kh nng chuyn mn gi i s n c. K t h p c nng l c c a cn b qu n l d n v cc chuyn gia. Gi m b t c ng k nh cho b my qu n l d n. C th p ng nhanh cc thay i c a mi tr ng. Hi n t ng song trng lnh o d n n khng th ng nh t m nh l nh. Th ng x y ra mu thu n gi a ng i qu n l d n v nh ng ng i lnh o cc ch c nng. C c u ph c t p, khng b n v ng, i h i ph i c tinh th n h p tc cao.

Nh c i m: -

Lnh o h th ng

F1

F2

F3

F4

O1
th tr ng

O2

O3

Hnh 2.12. C c u t ch c ki u ma tr n F - cc b ph n ch c nng; O - cc d n s n ph m

35

3.7. C c u t ch c h n h p C c u t ch c ny th ng c p d ng cho cc t p on l n, trong c nhi u b ph n l cc cng ty con m m i cng ty do c th ho t ng m l i c m t s th ng nh t php l (c c u) ring bi t. V d nh m t cng ty t ch c theo ch c nng (tr c tuy n - ch c nng), cng ty con khc l i c c u theo vng lnh th , hay theo khch hng v. v. u i m l n nh t c a c c u t ch c h n h p l s k t h p nhi u lo i c c u t ch c cho php l i d ng c cc u th c a lo i hnh c c u t ch c chnh, ng th i t ra cng gi m c nh h ng c a cc nh c i m c a n. Cc u i m khc c a c c u t ch c ny l gip x l c cc tnh hu ng ph c t p, c tc d ng i v i cc t p on l n v cho php chuyn mn ho m t s b ph n c c u t ch c. Nh c i m c a n l c c u t ch c ph c t p d n n vi c hnh thnh cc b ph n, phn h qu nh v c th lm tng thm nh c i m c a m i c c u t ch c b ph n. Hnh 2.13 th hi n m hnh c c u t ch c h n h p. Tiu ch hnh thnh cc b ph n T ng gim c

Ch c nng

PTG nhn s

PTG kinh doanh

PTG ti chnh

Th tr ng

G khu v c A

G khu v c B

G khu v c C

S n ph m/ Khch hng

Qu n l s n ph m X

Qu n l s n ph m Y

Qu n l cc giao d ch v i khch hng MNP

Hnh 2.13. M hnh t ch c h n h p

36

CU H I N T P 1. Trnh by cc nguyn t c chung xy d ng c c u t ch c qu n l d n. 2. Hy trnh by v phn bi t cc m hnh c c u t ch c qu n l d n theo m i quan h c a cc thnh vin d n. 3. Trnh by cc lo i c c u t ch c theo n i dung d n v u nh c i m c a chng. 4. C c u t ch c c a c quan anh (ch ) l lo i c c u t ch c no? Nh ng i m no trong c c u t ch c c a c quan anh (ch ) th y c n c i ti n? 5. C quan anh (ch ) c b ph n qu n l d n hay khng? T i sao l i c (hay khng c) b ph n ny? Hy trnh by ch c nng c a n. 6. Anh (ch ) c giao m t d n xy d ng nh tr cho c quan. Hy thi t l p c c u t ch c qu n l cho d n ny. T i sao anh (ch ) l i ch n c c u t ch c ? M i quan h gi a c c u t ch c qu n l d n ny v i cc phng ban trong c quan nh th no?

37

CHNG 3 BAN QU N L D

1. Ban qu n l d n v l thuy t qu n l nhm__________________________________ 39

1.1. Khi ni m v Ban qu n l d n ______________________________________________ 39 1.2. L thuy t qu n l nhm v n i dung t ch c qu n l Ban qu n l d n _____________ 40

2. Hnh thnh v pht tri n ban qu n l d n___________________________________ 40

2.1. M hnh v nguyn t c hnh thnh ban QLDA___________________________________ 40
2.1.1. M hnh hnh thnh c c u t ch c ban QLDA _________________________________________40 2.1.2. Nguyn t c hnh thnh ban QLDA ___________________________________________________41 2.1.3. Quan h gi a cc thnh vin trong ban QLDA _________________________________________41

2.2. Ban QLDA hi u qu ________________________________________________________ 42 2.3. Phng php hnh thnh ban QLDA___________________________________________ 43 2.4. Trch nhi m v nh ng k nng ch y u c n c c a ch nhi m d n ________________ 44
2.4.1. Trch nhi m c a ch nhi m d n ___________________________________________________44 2.4.2. Cc k nng c n c c a ch nhi m d n______________________________________________45 2.4.3. Nh ng i m khc nhau gi a nh QLDA v i nh qu n l ch c nng_________________________46

3. T ch c ho t ng ban qu n l d n ________________________________________ 46
3.1. T ch c ho t ng chung c a ban QLDA _______________________________________ 46 3.2. Vn ho t ch c c a ban QLDA_______________________________________________ 47 3.3. Ra quy t nh ______________________________________________________________ 50 3.4. Xung t v qu n l xung t_________________________________________________ 51
3.4.1. M t s khi ni m c b n __________________________________________________________51 3.4.2. Qu n l xung t ________________________________________________________________52

4. Qu n l nhn l c ban qu n l d n _________________________________________ 53

4.1. L p k ho ch nhn l c cho d n______________________________________________ 53 4.2. Thu ht, l a ch n v nh gi cn b d n _____________________________________ 54 4.3. o t o v pht tri n nhn l c ban QLDA ______________________________________ 55

Cu h i n t p_____________________________________________________________ 56 Bi t p tnh hu ng _________________________________________________________ 56

38

1. BAN QU N L D

N V L THUY T QU N L NHM

1.1. Khi ni m v Ban qu n l d n Tu thu c vo c th, d ng v quy m c a d n m trong qu trnh th c hi n c s tham gia c a hng ch c, th m ch hng trm cc t ch c v chuyn gia khc nhau. M i t ch c/chuyn gia c vai tr, ch c nng ring, m c tham gia v trch nhi m i v i d n cng khc nhau. Cc t ch c v chuyn gia ny, tu thu c vo ch c nng m c phn chia thnh cc nhm thnh vin c th c a d n. Nh chng 1 c p, cc thnh vin l: ch u t, nh ti tr , nh thi t k , nh t v n, nh cung ng, nh th u, ng i c th m quy n quy t nh u t, cc t ch c ti chnh... v ban QLDA. Ban QLDA c i u hnh b i ch nhi m hay gim c d n (Project Manager). Ban QLDA l m t t p th cc cn b nhn vin tr c ti p th c hi n cc cng vi c th c hi n d n. Ban QLDA c thnh l p trong th i gian t n t i c a d n. Sau khi d n k t thc d n, ban QLDA b gi i th . T ch c qu n l ban QLDA

Hnh thnh v pht tri n ban QLDA

T ch c ho t ng ban QLDA

Qu n l ngu n nhn l c ban QLDA chi n l c qu n l nhn l c l p k ho ch nhn l c pht tri n nhn l c: - o t o - nng cao tay ngh - o t o l i - s nghi p tng lai v n ng vin, khuy n khch khen lnh v c tm l-x h i: - nh ng u i - cc b o m x h i - cc xung t qu n l th i gian lm vi c

hnh thnh c c u t ch c phn chia trch nhi m v quy n h n b nhi m ch nhi m d n pht tri n t ch c ban qu n l

t ch c ho t ng chung hnh thnh v pht tri n vn ho trong t ch c, cng vi c v on th t ch c truy n thng v vn phng d n t ch c qu trnh ra quy t nh t ch c cc cu c h p t ch c cc cu c m phn

Hnh 3.1. N i dung t ch c qu n l ban QLDA

39

1.2. L thuy t qu n l nhm v n i dung t ch c qu n l Ban qu n l d n Sau khi c c u t ch c qu n l d n (hnh th c qu n l d n) c xc nh th vi c hnh thnh Ban QLDA c tnh ch t quy t nh n ch t l ng c a cng tc qu n l d n v sau. T ch c qu n l ban QLDA c n d a trn l thuy t v qu n l nhm. V n ny g n y ngy cng c quan tm nhi u hn v ng i ta nh n ra r ng t ng ng i n l c th r t c n c v lm vi c r t hi u qu . Nhng nh ng con ng i khi k t h p v i nhau l i khng t o nn c m t s c m nh chung m i khi l i cn c n tr l n nhau, c tc ng tiu c c n cng vi c chung. C th th y i u ny qua m t v d nh sau: m t ng i bi thuy n m t 30 pht sang sng. Cng con thuy n y, cng khc sng y nhng m t nhm 3 ng i l i bi m t 45 pht m i sang c b bn kia. R rng, t o nn m t s c m nh t p th ng i ta ph i c kh nng k t h p v i nhau. Kh nng k t h p v i nhau c hnh t hai y u t l: (i) (ii) k nng ho t ng t p th c a t ng thnh vin; v v n qu n l t p th . l cc v n thu c l thuy t qu n l nhm v th hi n trong cng tc t ch c qu n l ban QLDA cc gc : Hnh thnh ban QLDA qu n l th c hi n d n (g i t t l ban QLDA); T ch c ho t ng v qu n l nhn s ban QLDA.

Ni khc i, t ch c qu n l ban QLDA bao g m cc v n hnh thnh ban QLDA, cung c p ngu n nhn l c cho ban QLDA, th c hi n ki m tra v ng vin khuy n khch cc thnh vin c a ban QLDA nh m nng cao hi u qu cng vi c v a d n t i m c tiu nh (hnh 3.1). 2. HNH THNH V PHT TRI N BAN QU N L D 2.1. M hnh v nguyn t c hnh thnh ban QLDA 2.1.1. M hnh hnh thnh c c u t ch c ban QLDA M i quan h v lin h c a cc thnh vin trong ban QLDA th hi n c c u t ch c c a ban. C 2 m hnh c b n hnh thnh ban qu n l QLDA l: a. Nh ng thnh vin ch y u c a d n - ch u t, nh th u (ngoi ra, c th c cc thnh vin khc) thnh l p cc ban qu n l ring c a mnh, c ng i ch huy ring, ch u trch nhi m v d n. (Tr ng ban qu n l t pha nh th u, trong th c t QLDA Vi t nam, thng th ng c g i l gim c i u hnh d n). Tr ng nh ng ban qu n l nh ny l i ch u s i u hnh b i m t ch nhi m (Project Manager) duy nh t c a d n. Tu thu c hnh th c t ch c th c hi n d n m tr ng ban qu n l t nh th u hay tr ng ban qu n l t ch u t s l ch nhi m c d n. Ch nhi m d n i u hnh ho t ng c a t t c cc thnh vin c a cc ban qu n l, v nh v y t o nn m t ban qu n l duy nh t t cc ban qu n l nh , g i l "ban QLDA". b. Hnh thnh m t ban QLDA duy nh t ch u s i u hnh c a ch nhi m d n. Trong thnh ph n c a ban qu n l c i di n c a t t c cc thnh vin tham gia d n. Cc i di n c a cc thnh vin d n th c hi n cc ch c nng, nhi m v c a mnh theo nh trch nhi m c phn cng. N

40

2.1.2. Nguyn t c hnh thnh ban QLDA Khi thnh l p ban QLDA c n ch cc y u t sau: a. c th c a d n: Ban QLDA l p ra th c hi n d n, v v y c th c a d n l m t trong nh ng y u t chnh ph i tnh n khi thnh l p ban. c th c a d n xc nh c c u chnh th c c a ban QLDA; c c u vai tr c a cc thnh vin; danh m c cc hi u bi t, k nng v tay ngh m i thnh vin ph i c. c th c a d n cn l cc th i h n, giai o n v cc lo i cng vi c c a d n. b. Mi tr ng t ch c - vn ho c a d n: Mi tr ng t ch c - vn ho c a d n phn ra thnh mi tr ng bn trong v mi tr ng bn ngoi. Mi tr ng bn ngoi c a d n bao g m cc v n v kinh t , x h i, php l, k thu t, cng ngh ... Mi tr ng bn trong hay vn ho t ch c c a ban QLDA bao g m cc v n : (i) (ii) (iii) (iv) cc tiu chu n chung c a ban; phng php phn chia quy n l c, phn chia vai tr; s on k t v lin k t c a cc thnh vin trong ban; v phng php c th c a ban t ch c v th c hi n cc qu trnh, cc ho t ng chung nh truy n thng, gi i quy t xung t, ra quy t nh, quan h ngo i giao...

c. c i m phong cch c nhn c a ng i lnh o ban: c i m phong cch c nhn c a ng i lnh o ban QLDA nh h ng n c h th ng m i quan h gi a ng i ch huy v cc thu c c p. L thuy t lnh o hi n i cho r ng phng th c lnh o t t nh t l nng cao kh nng t lnh o c a cc thu c c p. Ng i lnh o gi i l ng i bi t giao cho thu c c p nh ng cng vi c m chnh b n thn h (thu c c p) cng mu n lm, h ng cho h nh chnh h mu n th . T ch c qu n l ban QLDA lin quan n cc v n v hnh thnh c c u t ch c h p l, m b o cho ban ngu n nhn l c c trnh chuyn mn cao, t c m i quan h t i u gi a ki m tra t bn ngoi v tnh c l p c a ban. Ng i lnh o ban QLDA ph i m m d o, t tin vo b n thn v cc thnh vin c a ban. S nh h ng trong ban khng d a trn quy n l c hay v tr c giao m ph i d a trn uy tn v trnh chuyn mn. 2.1.3. Quan h gi a cc thnh vin trong ban QLDA ban QLDA lm vi c t t c n ph i t o nn cho t t c thnh vin c a n m t ni m tin vo "s m ng" c a ban l c thnh l p nn hon thnh d n m t cch hi u qu . Cc thnh vin c a ban QLDA c n c t h p cc k nng b khuy t cho nhau. Cc k nng c th chia thnh 3 nhm: (i) (ii) chuyn mn nghi p v (k thu t v/ho c ch c nng); k nng gi i quy t v n v ra quy t nh; v

(iii) k nng giao ti p, hnh x : bi t ch p nh n r i ro; bi t ph phn m t cch xy d ng; bi t "nghe" m t cch tch c c...

41

 u vo

Qu trnh

u ra

- c i m c a d n - mi tr ng d n - cc ngu n l c c a d n - r i ro c a d n

Cc c c u: - phn chia cng vi c - phn chia quy n l c v trch nhi m - phn chia qu trnh ho t ng

Cc yu c u: - v ch t l ng chuyn mn v c nhn c a ban - v qu trnh ho t ng - v vn phng d n - v truy n thng c a d n

Cc ng c vin ti m nng cho thnh vin ban QLDA

- hnh thnh c c u t ch c ban - thnh l p vn phng d n - l a ch n v b nhi m ch nhi m d n v cc nh QLDA chnh - phn chia quy n l c v trch nhi m

- t p h p cc nh QLDA chnh - b t u cng vi c

Kh i cng d n

- t ch c ho t ng chung - t ch c trao i thng tin - t ch c cng vi c qu n l nhn l c - hnh thnh c c u cn b - hnh thnh vn ho trong t ch c, cng vi c v on th

Ban QLDA c kh nng hon thnh cng vi c

- qu trnh th c hi n d n - cc y u t gy b t n

- qu trnh ra quy t nh - pht tri n v m t t ch c, chuyn mn v cng vi c c a ban QLDA.

Hon thnh d n

Hnh 3.2. M hnh qu trnh hnh thnh ban QLDA Ban QLDA c cc d u hi u c b n sau: c t ch c n i b , bao g m cc b ph n v qu n l, ki m tra, c quy ch n i b ; c cc gi tr chung: tnh c ng ng trong ban, d lu n x h i trong ban; c nguyn t c ring, c l p, khc v i cc nhm ng i khc; c p l c nhm, ngha l s nh h ng c a cng vi c chung, m c tiu chung n cch hnh x c a cc thnh vin; c s h ng t i tnh b n v ng trong m i quan h gi a ng i v i ng i trong ban trong qu trnh gi i quy t cc cng vi c chung;

42

c th hnh thnh m t s thng l v truy n th ng nh t nh.

2.2. Ban QLDA hi u qu M t ban QLDA c coi l c hi u qu khi n t c cc ch tiu c a m t c c u t ch c c hi u qu . y c n ch ra nh ng nt c trng ring cho ban QLDA khc v i cc c c u t ch c khc. T gc nhn ny c th chia ra kha c nh ho t ng chuyn mn v kha c nh t ch c - tm l c a ho t ng nhm. Trong lnh v c ho t ng chuyn mn, hi u qu ban qu n l tr c h t l s nh h ng cho c ban n k t qu cu i cng; l s sng t o v ch ng trong gi i quy t cng vi c; nng su t lao ng cao v lun lun tm ti phng n gi i quy t t t nh t; th o lu n cc v n n y sinh m t cch tch c c v thch th. Theo kha c nh t ch c - tm l c a ho t ng th ban QLDA c hi u qu l ban qu n l t c: b u khng kh trong ban khng mang tnh hnh th c cu n ; s n sng nh n v n m b t cc nhi m v c giao; cc thnh vin l ng nghe nhau; cc thnh vin lun lun tham gia th o lu n cc v n n y sinh n u c th ; khng gi u di m khng ch cc t ng m c tnh c m; c cc xung t v b t ng, nhng cc xung t v b t ng ny l v cc gi i php, phng php ch khng ph i l v b n thn m t c nhn no . Ngoi ra, chng (cc xung t v b t ng) ph i c th hi n ra, trnh "b ng m t m khng b ng lng"; nh n th c c a c ban v cng vi c ang lm, gi i quy t cc v n trn c s ng thu n ch khng ph i trn c s b phi u a s .

N u t c nh ng i u k trn, ban QLDA khng ch hon thnh thnh cng s m ng c a mnh m cn tho mn c nhu c u c a t ng c nhn ho c t ng nhm nh thnh vin trong c ban QLDA. M hnh qu trnh hnh thnh ban QLDA th hi n trn hnh 3.2. Trong hnh 3.2, k t qu u ra l d n hon thnh t c cc m c tiu nh tr c. y chnh l ch tiu c b n v k t qu ho t ng c a ban QLDA. Song, cng t n t i cc k t qu trong n i b ban qu n l. Cc k t qu n i b c th l chung nh s hnh thnh m t s nh m c m i, c th l ring nh thu nh n thm ki n th c, k nng m i c a t ng c nhn. Cc k t qu ny nh h ng t t t i ho t ng c a ban QLDA. 2.3. Phng php hnh thnh ban QLDA C 4 phng php hnh thnh ban QLDA l: d a vo cc m c tiu; d a vo cc m i quan h c nhn; d a vo trch nhi m v phng php nh h ng v n . a. Phng php d a vo cc m c tiu cho php cc thnh vin c a ban QLDA nh h ng t t hn trong qu trnh l a ch n v th c hi n cc m c tiu chung c a ban trong qu trnh th c hi n d n. b. Phng php d a vo cc m i quan h c nhn t p trung vo vi c c i thi n cc m i quan h c nhn trong ban QLDA v i gi nh r ng uy tn c nhn lm tng hi u qu c a cc

43

ho t ng chung. M c tiu c a phng php ny l tng c ng s tin t ng c a c ban, khuy n khch s ng h mang tnh t p th v tng c ng s trao i thng tin trong n i b ban. c. Phng php d a vo trch nhi m l s t ch c cc bu i th o lu n, m phn gi a cc thnh vin ban QLDA v trch nhi m, vai tr c a h trong d n v i gi nh r ng trch nhi m, vai tr c a cc thnh vin c nhi u ph n giao thoa. Hnh vi c a ban qu n l c th b thay i do c s thay i trong qu trnh th c hi n d n v trong qu trnh nh n th c trch nhi m c a c nhn. d. Phng php nh h ng v n (thng qua gi i quy t v n ): t ch c hng lo t cc bu i g p g c nh tr c v i cc nhm chuyn gia c m c tiu chung v m i quan h t ch c chung trong khun kh ban QLDA. N i dung c a phng php l pht tri n d n d n qu trnh gi i quy t cc v n chung c a ban v sau l t c m c tiu chnh c a ban. M c tiu chnh c a vi c hnh thnh ban QLDA l s qu n l c l p v gi i quy t c cc v n . Qu trnh ny c th khng th c hi n c ngay m i h i m t th i gian di. Khng hi m khi ban qu n l khng lm vi c c m t cch c hi u qu v s c n tr c a chnh t p th lnh o hay c a chnh b n thn ch nhi m d n. Trong qu trnh lm vi c chung c th hnh thnh nh ng v n quan tr ng, c tnh th i s v ban qu n l c th t c n tr ng thi cn b ng m i v i c p cao hn c a s tham gia c nhn v b u khng kh t p th . 2.4. Trch nhi m v nh ng k nng ch y u c n c c a ch nhi m d n 2.4.1. Trch nhi m c a ch nhi m d n Trch nhi m c a ch nhi m d n v c b n c th c chia thnh 3 nhm l n. l trch nhi m i v i t ch c c p trn, i v i d n v i v i cc thnh vin trong ban QLDA. a. i v i c p trn: Ch nhi m d n ph i m b o b o t n m i ngu n l c v qu n l hi u qu d n c giao. C n bo co y v trung th c nh ng thng tin v tnh tr ng hi n t i, chi ph, ti n v tri n v ng c a d n. b. i v i d n: Ch nhi m d n c n ph i th c hi n nh ng nhi m v sau: i u hnh d n, m b o hon thnh theo ng m c tiu, th i h n quy nh trong ph m vi ngu n l c v chi ph c duy t; i u hnh ban qu n l QLDA, ph i h p m i ng i trong ban theo h ng pht huy t i a nng l c c a t ng nhn vin; QLDA theo ng l ch trnh th i gian, qu n l chi ph, nhn l c, thng tin v qu n l ch t l ng; qu n l nh ng thay i.

c. i v i cc thnh vin trong ban QLDA: D n l m t t ch c t m th i v c th i h n nn ch nhi m d n c n c bi t quan tm n m i thnh vin trong ban QLDA. Khi d n s p k t thc, ch nhi m d n nn c k

44

ho ch gip , t o i u ki n cho m i ng i tm cng vi c m i ho c tr v n v c theo nguy n v ng cng nh theo yu c u cng vi c. 2.4.2. Cc k nng c n c c a ch nhi m d n M t s k nng quan tr ng m ch nhi m d n c n c l k nng lnh o; k nng giao ti p v thng tin trong QLDA; k nng thng l ng v gi i quy t cc kh khn, v ng m c; k nng ti p th v quan h v i khch hng; k nng ra quy t nh. a. K nng lnh o, i u hnh: Lnh o, i u hnh l k nng c b n nh QLDA ch o, nh h ng, khuy n khch v ph i h p cc thnh vin trong ban qu n l cng th c hi n d n. y l k nng quan tr ng nh t. N i h i cc nh QLDA c nh ng ph m ch t c n thi t, c quy n l c nh t nh t m c tiu d n. Lnh o, i u hnh ngha l "lm cho cng vi c ph i c ti n hnh". N yu c u nh QLDA ph i hi u r c c c u chnh th c v khng chnh th c c a t t c cc t ch c c lin quan, ph i n m c con ng i c a cc thnh vin trong ban qu n l. N m c con ng i ngha l ph i hi u c mong mu n, nhu c u, ng c c a h c phng php i u hnh thch h p. b. K nng giao ti p v thng tin trong QLDA: Ch nhi m d n c trch nhi m ph i h p, th ng nh t cc hnh ng gi a cc b ph n ch c nng v cc c quan lin quan th c hi n cc cng vi c c a d n nn c n thi t ph i thng th o k nng giao ti p. H ph i thn quen, hi u bi t ho t ng c a cc phng ch c nng v c ki n th c r ng v m t s lnh v c k thu t c n thi t. Nh QLDA cng c n gi i k nng thng tin, k nng trao i tin t c gi a cc thnh vin d n v nh ng ng i lin quan trong qu trnh tri n khai d n. c. K nng thng l ng v gi i quy t kh khn, v ng m c: Nh QLDA trong qu trnh th c hi n tr ng trch c a mnh c quan h v i r t nhi u nhm ng i: ch d n, nh t v n, cc nh th u, cc nh cung ng, cc nh ch ti chnh, cc phng ban ch c nng, l c l ng lao ng tr c ti p, cc c quan Chnh ph , cc t ch c cung c p d ch v v c ng ng. ph QLDA ph i v i ng i ngu n l c c i h p m i c g ng bn trong v bn ngoi nh m th c hi n thnh cng d n nh c k nng thng l ng gi i. V d , thng l ng v i nh qu n l c p trn v ng u cc phng ch c nng ginh c s quan tm c a c p trn v ginh n thi t cho d n.

Cc b t ng th ng n y sinh gi a nh QLDA v i cc thnh vin tham gia, v i cc nh qu n l ch c nng v gi a cc nh QLDA v i nhau. Nguyn nhn c nhi u nhng c th k ra m t s nguyn nhn chnh sau: (i) do cc th t c hnh chnh; (ii) do m c tiu hay cc u tin khc nhau; (iii) do tranh ch p cng m t ngu n l c c h n; (iv) do quan i m k thu t v chnh ki n khc nhau; (v) do nh ng v ng m c cn t n ng. Do , cc nh QLDA c n c phng php ng n gi i quy t cc kh khn n y sinh. d. K nng ti p th v quan h v i khch hng: M t trong nh ng nhi m v quan tr ng c a nh QLDA l tr gip t ch c/h th ng trong ho t ng marketing. Lm t t cng tc ny gip cho t ch c/h th ng duy tr c khch hng

45

hi n t i, tng thm khch hng ti m nng ( i v i d n s n xu t). e. K nng ra quy t nh: L a ch n phng n v cch th c th c hi n cc cng vi c d n l nh ng quy t nh quan tr ng, c bi t trong i u ki n thi u thng tin v c nhi u thay i. ra c quy t nh ng n v k p th i c n n nhi u k nng t ng h p c a nh QLDA. M t trong nh ng k nng t ng h p l kh nng d ki n cc tnh hu ng v tm cch ng x t t nh t. Ch nhi m d n ph i t nh to nhn th y tr c v v ch ra m i tnh hu ng c th x y ra, i chi u v i m c tiu mong mu n, cn c vo kh nng th c t , c h i v ngu n l c c th c c a ra quy t nh i ph k p th i. Vi c ra quy t nh bao g m vi c phn tch v n xc nh cc gi i php hi u qu gi i quy t v n , sau l a ch n m t trong cc gi i php. C th t a ra cc quy t nh hay thng qua tham kh o ki n c a nh ng ng i khc (t khch hng, t ng nghi p hay t nh ng ng i cn b qu n l ch c nng). Sau khi a ra quy t nh th ph i th c hi n n. Th i gian cng l m t thnh ph n c a quy t nh - m t quy t nh ng ph i l m t quy t nh k p th i, khng qu s m, khng qu mu n. Ngoi nh ng k nng quan tr ng nu trn, nh QLDA gi i ph i trang b cho mnh nh ng k nng c n thi t khc nh l p k ho ch, qu n l th i gian, l p ngn sch v ki m sot chi ph, k nng qu n l nhn s , k thu t... B ng 3.1. Nh ng i m khc nhau c b n gi a nh QLDA v nh qu n l ch c nng tt 1 2 3 4 Nh qu n l ch c nng Nh QLDA

l m t chuyn gia gi i trong lnh l ng i c ki n th c t ng h p, hi u bi t nhi u v c chuyn mn mnh qu n l lnh v c ch c nng, c kinh nghi m phong ph th o k nng phn tch (s cch ti p c n phn tch) d ng m nh v k nng t ng h p (s d ng cch ti p c n t ng h p)

nh m t c cng, m t ng i gim l m t nh t ch c, ph i h p m i ng i, m i b st k thu t v lnh v c chuyn su ph n cng hon thnh d n ch u trch nhi m l a ch n cng ch u trch nhi m i v i cng tc t ch c, tuy n ngh d ng cn b , l p k ho ch, h ng d n v QLDA

2.4.3. Nh ng i m khc nhau gi a nh QLDA v i nh qu n l ch c nng Nh QLDA l t ng ph i l ng i c cc t ch t c n thi t lin quan n k nng qu n tr , trnh chuyn mn k thu t v tnh cch c nhn. Nh ng c i m khc nhau c b n gi a nh QLDA v nh qu n l ch c nng c trnh by trong b ng 3.1. 3. T CH C HO T NG BAN QU N L D N 3.1. T ch c ho t ng chung c a ban QLDA C 4 d ng t ch c ho t ng chung c a ban QLDA: a. Ph i h p c ng ng c s tham gia b t bu c c a t t c cc thnh vin trong gi i quy t

46

nhi m v chung. c i m ho t ng c a h do ch nhi m d n xc nh v t thay i. Hi u qu lm vi c chung c a ban qu n l ph thu c m t cch nh nhau vo hi u qu lm vi c c a cc thnh vin. Nh ng ng i lm vi c trong ban ho t ng theo d ng t ch c ny c nh h ng t t vo m c tiu t p th , trung thnh v i ch huy v v i cc tiu chu n, gi tr v phong cch i x chung. i v i thnh vin c a nhm (ban qu n l) ny tnh trung thnh v i nhm, g n b v i nhm cao. Hnh ph t n ng n nh t l b u i kh i nhm. b. Ph i h p theo t ng c th c c i m l t c s tng tc gi a cc thnh vin. M i ng i hon thnh kh i l ng cng vi c c a mnh m t cch ring bi t. c th ho t ng c a t ng ng i c quy nh b i cc c i m c nhn v v tr chuyn mn c a t ng ng i trong ban qu n l. Trong qu trnh lm vi c, m i ng i a ra k t qu lao ng c a mnh theo d ng nh tr c v vo v tr, th i i m xc nh. i v i cc thnh vin c a ban ho t ng theo d ng ny c c i m l s sng t o c nhn cao, nh h ng theo k t qu v thnh t u c nhn. Nh ng chuyn gia ny t ra cho mnh nh ng m c tiu v gi tr ring, thch t tm ti phng php t t i m c tiu v c kh nng ho t ng hi u qu trong tnh hu ng c s c nh tranh n i b . c. Ph i h p theo trnh t khc v i ph i h p theo c th s phn chia th i gian v trnh t tham gia c a t ng thnh vin vo cng vi c. Trnh t ph i h p gi nh r ng lc u m t ng i b t tay vo cng vi c, ti p theo l ng i th 2, r i th 3... c i m ho t ng c a t ng ng i c quy nh b i m c tiu bi n u vo thnh u ra c a giai o n cng ngh ny. i v i cc thnh vin c a ban ho t ng theo d ng ny r t quan tr ng v n k lu t cng ngh v s tun th ng cc quy t c, tiu chu n nh ra trong cc h ng d n, quy ch v cc ti li u khc. d. Th i gian g n y ng i ta b t u lu n m t d ng t ch c ho t ng chung c bi t, l ph i h p sng t o. D ng t ch c ho t ng ny c sinh ra trong lnh v c khoa h c v ngh thu t. Theo , cc thnh vin t o nn m t ci g hon ton m i, i khi l c nh t v nh , ci m khng th t o ra c v i cc quy t c v cng ngh hi n t i. Trong cc t p th ny hnh thnh m t d ng ho t ng c bi t: cng sng t o, khi m i thnh vin c a qu trnh l nh ng nh sng l p ci m i c vai tr tng ng. D ng t ch c ho t ng ny c c i m l s tch c c c bi t c a t ng c nhn trong qu trnh ph i h p ho t ng, m c th l s tch c c trong k ho ch nng cao uy tn chuyn mn c a c nhn nh s tham gia vo ho t ng t p th . Thnh vin c a ban ho t ng theo d ng ny nh h ng cho s pht tri n chuyn mn. Cc thnh vin c a ban c t ch c ho t ng theo d ng ph i h p sng t o c kh nng cao trong s c ng tc v i cc chuyn gia c a cc lnh v c khc nhau, c s m m d o trong thay i v tr, c s nh h ng pht tri n c nhn. Gi tr chnh c a ban trong tr ng h p ny l t c nh ng ki n th c m i, l s t o l p c i u ki n cho pht tri n c nhn v s tn tr ng phong cch c a t ng thnh vin. V d v t ch c ho t ng chung v hnh vi c a cc thnh vin trong ban QLDA c th hi n trong b ng 3.2. 3.2. Vn ho t ch c c a ban QLDA Vn ho t ch c - thu c tnh mang tnh lin k t c a ban QLDA nh m t c c u t ch c.

47

Vn ho t ch c bao g m cc thnh t : h th ng cc gi tr , cc m u ng x , cc phng php nh gi k t qu v ki u qu n l. B ng 3.2. T ch c ho t ng chung v hnh vi c a thnh vin trong ban QLDA Qu trnh Hnh vi c a thnh vin trong ban Cc qu trnh m c tiu ho t ng sng a ra cc cch gi i quy t, t ng m i, cch ti p c n m i trong t v n t o v gi i quy t v n tm ti thng tin t p h p ki n trao i thng tin tm nh ng thng tin c n thi t, phn lo i v trnh by cho cc thnh vin khc thu nh n ki n c a cc thnh vin v c a nh ng ng i lin quan, lm r cc gi tr v cc t ng truy n t cho ban cc s ki n v t ng k t, trnh by kinh nghi m c a mnh trong gi i quy t v n ho c minh ho v n

x l cc ki n phn tch, a v d , pht tri n suy ngh, d bo tnh hu ng cho cc v cc phng n xu t v cc quy t nh ph i h p gi i quy t mu thu n gi a t ng c a cc thnh vin; t ng h p thng tin v cc ki n hnh thnh m t b c tranh ton c nh v ban qu n l v ho t ng c hi u qu a ra t ng k t trong th o lu n, lm r cc quy t nh c a ban qu n l Cc qu trnh h tr khuy n khch thn thi n trong quan h v i cc thnh vin khc, thnh tm th t s , khen ng i ng i khc khi h a ra t ng v quy t nh, lun ngh t t v ng i khc

t ng k t

m b o s tham t o khng kh cho m i ng i cng tham gia vo gi i quy t v n , i u gia c a m i ng i ho v h ng d n th o lu n chung xc nh cc tiu xc nh cc tiu ch cho ban v n i dung ho t ng, v cc th t c, v ch cc tiu chu n o c v tinh th n; nh c nh m i ng i tun th cc tiu ch ny tnh ch p hnh tun th quy t nh c a ban, c th a ra t ng c a mnh vo qu trnh th c hi n

th hi n tnh c m th hi n cc xc c m c a t p th i v i cc s ki n, t ng, quy t nh; t p th gi lin h c a t p th v i cc thnh vin

48

Ban QLDA ho t ng nh m t c th th ng nh t v l i t ng c a ho t ng qu n l. Vn ho t ch c l m t cng c chi n l c m nh h ng ban QLDA t i cc m c tiu v k t qu chung. Thnh ph n c a vn ho t ch c c: bi t v tr c a mnh trong ban ( i v i cc thnh vin c a ban); gi tr v cc tiu chu n hnh vi; cc thng l ho t ng th c t ; h th ng truy n thng v vn ho giao ti p; nguyn t c, tiu ch c a quy n h n v trch nhi m, c a quy ch v quy n l c; nguyn t c c a cc m i quan h khng chnh th c; cc thng l v truy n th ng hnh thnh trong ban; m i quan h gi a m i ng i v i nhau; o c cng vi c v lao ng.

Ki u qu n l th hi n c i m c a vi c ra quy t nh qu n l nh th no (hnh th c qu n l) v phng php th c hi n quy t nh qu n l (n b y trong qu n l). Ki u qu n l ph i ph h p v i vn ho t ch c c a ban QLDA v c i m c a con ng i lm vi c trong ban. C cc ki u qu n l sau (b ng 3.3): Ki u 1: hnh th c qu n l t p trung v i cc quy t nh c a ra b i m t c nhn l lnh t c a ban. Hnh th c ny ph h p v i vn ho t ch c h u c, ngha l thnh vin c a ban l nh ng ng i thi hnh vng l i, thu c d ng quan h gia nh. n b y qu n l chnh trong tr ng h p ny l uy tn c a ng i lnh o. Ki u 2: hnh th c qu n l th tr ng, cc quy t nh c a ra theo quy lu t th tr ng v th tr ng l th c o c b n cho hi u qu c a cc quy t nh. n b y c b n tc ng ln con ng i l ti n v v t ch t, tng ng v i vi c coi cc c ng tc vin l ch th c a th tr ng lao ng. Ng i lnh o s l m nh v hi u qu n u m b o cho cc c ng tc vin s n b v t ch t, tng ng v i s c l c h b ra, c l i hn so v i cc nh lnh o khc. Hnh th c qu n l ny ph h p v i vn ho t ch c thng m i. Trong vn ho t ch c thng m i, cc thnh vin tch c c h ng t i s tng ti n ch c v cng v i tng thm trch nhi m, kh i l ng cng vi c v m c tng tr ng v t ch t tng ng. B ng 3.3. M i quan h gi a vn ho t ch c, hnh th c qu n l v d ng ho t ng chung D ng ho t ng chung ph i h p c ng ng ph i h p theo c th ph i h p theo trnh t ph i h p sng t o Hnh th c qu n l t p trung th tr ng hnh chnh quan liu dn ch i tho i n b y trong qu n l uy tn ti n, v t ch t s c m nh, quy n l c quy t c ki n th c

49

Ki u 3: hnh th c qu n l quan liu bao c p. Quy t nh c a ra b i ng i lnh o c p trn. n b y c b n tc ng ln con ng i l quy n l c, th ng d a trn phng php tc ng tr c ti p (m nh l nh v tr ng ph t). Hnh th c ny ph h p v i vn ho t ch c hnh chnh quan liu, trong c cc thnh vin tun th k lu t cng ngh , nghim ch nh th c hi n cc ch c nng c a mnh v m nh l nh c a th tr ng. Ki u 4: hnh th c qu n l dn ch . Ki u qu n l ny s d ng quy t c nh m t n b y c b n. i v i vn ho t ch c ki u ny th ng c cc nh chuyn nghi p, m t m t, nh h ng t t i k t qu ( nh n c thm ki n th c), m t khc, h ng t i s pht tri n chuyn mn c nhn. t c m c tiu trong t p th nh ng c nhn tch c c v i cc nh h ng khc nhau l khng th c n u khng c nh ng nguyn t c ng x nh t nh - cc quy t c. Nhng cc quy t c ny c n thi t ph i dn ch m b o t c quy n l i cho a s tun th theo quy t c v m b o cc quy n h p php cho thi u s . Ki u 5: Th i gian g n y ng i ta b t u nh c n m t ki u qu n l m i v i hnh th c qu n l i tho i. Trong ki u qu n l ny, ch c nng qu n l c phn chia v c th c hi n m t cch c hi u qu b i cc nh chuyn nghi p v i s tham gia tch c c v ngang hng c a m i ng i trong s h nh nh ng ch th qu n l. c i m c b n c a ki u qu n l ny l vi c s d ng ki n th c nh n b y qu n l chnh. Ho t ng qu n l ch c th c hi u qu v i ki n th c c a t p th cc nh chuyn nghi p trong cc lnh v c khc nhau. 3.3. Ra quy t nh Quy t nh qu n l l hnh vi sng t o c a nh qu n l nh m nh ra m c tiu, chng trnh v tnh ch t ho t ng c a ban QLDA gi i quy t m t v n no trn c s hi u bi t cc quy lu t v n ng khch quan v phn tch cc thng tin v hi n tr ng c a d n v mi tr ng. C th xc nh n i dung c a m t quy t nh l nh m tr l i c cc cu h i: Ph i lm g? Khng lm ho c lm khc i c c hay khng? Lm nh th no? Ai lm? Khi no lm? Lm trong bao lu? Lm u? i u ki n v t ch t th c hi n l g? Quy n h n c a ng i lm? Trch nhi m c a ng i lm? Ai s c n tr quy t nh, m c v cch x l? Kh khn no s x y ra v cch kh c ph c, tri n v ng c a vi c th c hi n quy t nh? T ch c ki m tra v t ng k t bo co nh th no? H u qu c a vi c ra quy t nh? Quy t nh no tr c ph i hu b ? Quy t nh no s a ra ti p theo? M t s y u t c b n nh h ng n qu trnh ra quy t nh l: hon c nh ra quy t nh; nh h ng c a ban QLDA, t p th v tnh cch c a ng i lnh o; gi tr v truy n th ng vn ho t ch c c a ban. Truy n th ng vn ho t ch c c a ban QLDA nh h ng n hnh vi v m i quan h gi a cc thnh vin trong ban. M t s yu c u c b n i v i quy t nh qu n l l: tnh hi u qu , tnh kinh t , tnh th i c, c c s v tnh kh thi. M t v n khng km ph n quan tr ng t hi u qu i v i cc quy t nh qu n l l phng php giao nhi m v cho nh ng ng i th c hi n c th . a quy t nh qu n l n ng i th c hi n, tr c h t c n chia n ra thnh cc nhi m v c th cho ban qu n l ho c ng i th c hi n c th , sau l a ch n ng i th c hi n. Khi giao nhi m v c n ph i tnh n v tr v trch nhi m cng tc c a t ng ng i. Bi t giao ng ng i, ng vi c l y u t quy t nh tnh hi u qu c a quy t nh qu n l. C th c nh ng nguyn nhn sau lm cho m t quy t nh khng c th c hi n:

50

quy t nh c th hi n khng r rng; quy t nh c th hi n r rng nhng ng i th c hi n khng c gi i thch y ; quy t nh c th hi n r rng, ng i th c hi n c gi i thch y nhng thi u i u ki n v phng ti n th c hi n; quy t nh c th hi n r rng, ng i th c hi n c gi i thch y , i u ki n v phng ti n th c hi n cng c nhng khng c s ng thu n c a ng i th c hi n v i phng n quy t nh c th ny.

R rng, kh nng ch n ng i giao vi c, kh c ph c cc y u t tiu c c c khch quan l n ch quan, a quy t nh qu n l vo cu c s ng c a nh qu n l c th lo i b nh ng ng tc, cng vi c, chi ph khng c n thi t, lm quan h gi a cc thnh vin t t hn, kch thch h ho t ng tch c c hn v lm cho v n ki m tra vi c th c hi n quy t nh n gi n hn. 3.4. Xung t v qu n l xung t Ban QLDA bao g m cc thnh vin n t nhi u chuyn ngnh cng nhau th c hi n cc cng vi c mang tnh ch t a ngnh. Cc thnh vin ny, m i ng i l i c cc nh h ng, m c tiu, tiu chu n gi tr , phng php lm vi c, kinh nghi m khc nhau... nn xung t l khng th trnh kh i. 3.4.1. M t s khi ni m c b n S hnh thnh khng kh ph i h p v on k t trong ban qu n l khng th lo i b xung t. Ch nhi m d n c n ph i hi u r ng khng c xung t, khng c mu thu n (v n l ng c cho pht tri n) th khng th c s ti n ln pha tr c. V v y, ch nhi m d n c n ph i nh n bi t ph m tr c a xung t v l a ch n chi n l c gi i quy t xung t th c hi n thnh cng d n. Nhn t gc tm l h c, xung t l s va ch m c a cc khuynh h ng i l p, khng tng ng trong m t th i k nh n th c no c a con ng i. Xung t c th x y ra trong quan h gi a ng i/nhm ng i v i m t ho c m t vi ng i/nhm ng i khc, lm xu t hi n nh ng xc ng tnh c m, tm l mnh li t. C th th y r nguyn nhn c a xung t l s va ch m c a nh ng l i ch, quan ni m, nhu c u, gi tr v phng php t n gi tr khng tng thch. Xung t c th l theo phng ngang (gi a cc thnh vin khng tr c thu c nhau); theo phng d c (gi a c p trn v c p d i) v h n h p. C th c cc lo i xung t: trong n i tm m t ng i; gi a cc c th ; gi a cc th v i ban qu n l ng i; gi a cc ban qu n l ng i. Xung t c th tr i qua 4 giai o n: (1) xu t hi n tnh hu ng xung t khch quan; (2) nh n bi t xung t; (3) cc hnh ng xung t; (4) tho d ho c gi i quy t xung t. Hai giai o n gi a c th b b qua n u tnh hu ng xung t khch quan xu t hi n nhng khng c nh n bi t cho n khi n qua i ho c c gi i quy t ngay trong giai o n nh n bi t m khng chuy n sang giai o n hnh ng. Thng th ng, xung t tr i qua c 4 giai o n. Xung t c 2 ch c nng chnh l xy d ng v ph v (b ng 3.4). 51

Ng i lnh o ph i d on tr c cc nh h ng c th d n n xung t c a cc thay i ang x y ra, phn tch ton b h th ng cc m i quan h c a nhm ng i, bi t qu n l cc xung t v tm ra phng php lm cho cc xung t tr thnh mang tnh xy d ng. B ng 3.4. Ch c nng c a xung t Ch c nng xy d ng Ch c nng ph v

lm tng hi u qu ho t ng c a ban v t o lin quan n s v quan h , khng th i u ki n cho: lm vi c chung, th m ch h n th... - pht tri n c th , ban, pht tri n m i quan h - lm gi m m nh hi u qu lm vi c c a ban gi a cc c th ; cho php m r ng v thay i v t ch c/h th ng. hon c nh, phng php ph i h p hnh ng; - tng thm s hi u bi t l n nhau gi a cc thnh vin trong ho t ng chung; - gi m xc su t tr tr v suy thoi c a ban. 3.4.2. Qu n l xung t Xung t c th c gi i quy t m t cch xy d ng n u: xung t c cc bn nh n bi t m t cch tng thch, ngha l s nh gi hnh ng v d ng c a mnh cng nh c a i tc m t cch khch quan, khng thin l ch; cc bn s n sng i tho i c i m v hi u qu , s n sng th o lu n v n v i cc pha ("ba m t m t l i"), th hi n quan i m c a mnh i v i s vi c m t cch c i m v s n sng tm l i thot ra kh i xung t; xy d ng c m t khng kh on k t v tin t ng l n nhau.

C 2 nhm phng php c b n qu n l xung t: nhm phng php mang tnh c c u v nhm phng php c nhn. Cc phng php c c u sau y c th t o i u ki n gi i quy t xung t: (i) (ii) gi i thch r yu c u i v i cng vi c; s d ng cc c ch ph i h p v lin k t c tc d ng lin k t ho t ng c a nh ng ng i ho c b ph n khc nhau; s d ng th t c ra quy t nh v trao i thng tin; xc l p cc m c tiu chung cho c t ch c; p d ng h th ng th ng ph t.

(iii) (iv)

Cc phng php c nhn qu n l tnh hu ng xung t l d a vo 5 phong cch ng x c b n sau: xoa d u; tho hi p; h p tc; b qua v i l p. Xoa d u s d ng khi quan tr ng l l p l i khng kh yn tnh v n nh ch khng ph i l gi i quy t xung t ho c khi i t ng c a xung t ch quan tr ng i v i cc bn tham gia ch khng quan tr ng v i ng i xoa d u.

52

Tho hi p l cc bn c g ng i u ho b t ng b ng nh ng nh ng b nh t nh t c 2 pha. Tho hi p cho php gi i quy t xung t tng i nhanh nhng khng ph i lc no cng t o ra nh ng quy t nh t i u. H p tc l khi cc bn c ki n khc nhau nhng s n sng l ng nghe nhau, by t quan i m c a mnh, hi u nguyn nhn xung t v xy d ng quan h lu di cng c l i. Phng php ny kh, i h i bi t ki m ch , bi t th hi n r mong mu n c a mnh v l ng nghe ng i khc. B qua ngha l ng i ta khng b o v quan i m c a mnh cng khng h p tc, khng xy d ng phng n gi i quy t xung t m n thu n l khng ti p xc trnh b t ho v khng mu n gi i quy t v n . Trong tr ng h p ny, xung t khng x y ra nhng v n cn . Phng php ny s d ng v i m c ch hon binh, tranh th th i gian tm hi u thm thng tin, nghin c u tnh hu ng. i l p l quy t tm b o v quan i m c a mnh, khng m x a g n ki n c a ng i khc. Phng php ny thng th ng c nh ng ng i c ch, c uy tn, c quy n l c s d ng, c th c p d ng trong tr ng h p khi ng i lnh o u tranh th ng th n cho quy n l i c a mnh, cho r ng quy t nh c a mnh l t i u, ho c l khi c n ph i ra nh ng quy t nh b t th ng. N ph nh n s sng t o c a c p d i, c n tr trao i thng tin t do v c th d n n xung t m i. S d ng phong cch ng x ny hay phong cch ng x khc trong xung t m t cch h p l cho php qu n l tnh hu ng m t cch hi u qu , c th gi i quy t xung t m t cch xy d ng, h n ch ho c ngn ng a xung t. 4. QU N L NHN L C BAN QU N L D 4.1. L p k ho ch nhn l c cho d n K ho ch nhn l c cho d n ph i tr l i c cc cu h i sau: (1) (2) (3) (4) (5) C n bao nhiu chuyn gia? lnh v c chuyn mn no? khi no v u c n? Thu ht cn b c n thi t b ng cch no? tinh gi n ho c t i u ho vi c s d ng ngu n l c con ng i d th a nh th no? Dng cn b nh th no cho t t hn, ph h p v i trnh , kh nng v ng c c ah ? m b o i u ki n pht tri n ngu n nhn l c nh th no? v Cc bi n php c n thi t trn i h i bao nhiu chi ph? N

nh gi nhu c u c a d n v nhn l c c 2 m t: nh tnh v nh l ng. nh gi nhu c u nhn l c c a d n v m t nh l ng tr l i cho cu h i "bao nhiu?". N d a trn s phn tch v : (i) (ii) (iii) c c u t ch c c a ban QLDA (s c p qu n l, s b ph n (ch c nng) qu n l, s phn chia trch nhi m); cc yu c u c a cng ngh s n xu t (hnh th c t ch c ho t ng chung c a nh ng ng i thi hnh); k ho ch t ch c th c hi n;

53

(iv)

d bo v s thay i nhu c u nhn l c c a d n v s l ng.

nh gi nhu c u nhn l c c a d n v m t nh tnh l th tr l i cu h i "ai?". y l v n ph c t p hn v ph i tnh n cc nh h ng gi tr , trnh vn ho, k nng chuyn mn, kinh nghi m ngh nghi p c a cn b c n thi t cho ban QLDA. M t kha c nh quan tr ng trong nh gi cn b l l p cc k ho ch t ch c v ti chnh, bao g m cc n i dung: (i) (ii) (iii) (iv) (v) xy d ng cc bi n php thu ht cn b ; xy d ng cc phng php nh gi ng c vin; tnh ton nhu c u ti chnh cho vi c thu ht v nh gi cn b ; th c hi n cc bi n php nh gi; xy d ng chng trnh pht tri n nhn l c; (vi) nh gi chi ph cho chng trnh pht tri n nhn l c.

4.2. Thu ht, l a ch n v nh gi cn b d n Cn b l thnh t quan tr ng nh t c a ban QLDA. Ban qu n l c c thi t k c c u t t n th no i chng n a m khng c cc cn b qu n l nng l c, c kh nng chuyn mn, c cc tiu chu n x h i v hnh vi ng x ph h p, kh nng lm vi c chung trong ban qu n l... th n (ban qu n l) cng kh c th ho t ng hi u qu . V l , nh gi v l a ch n cn b l m t trong nh ng ch c nng quan tr ng c a qu n l nhn l c ban QLDA. Trong l a ch n cn b c th s d ng ngu n cn b bn trong v bn ngoi t ch c/h th ng: chuy n d ch cn b ho c thu m n, tuy n ngoi. nh gi cn b c th c 3 m c ch: hnh chnh, thng tin v nh gi ng c. M c ch hnh chnh l ra cc quy t nh hnh chnh trong k ho ch d tr , thuyn chuy n cn b (thng ch c, h ch c, sa th i hay chuy n d ch). nh gi cn b v kha c nh thng tin m i ng i bi t v m c cng vi c mnh th c hi n v c d p nhn l i mnh t bn ngoi. nh gi v ng c l xc nh nh ng phng php thc y cn b (v t ch t hay tinh th n, b ng ch c v hay ph i p bu c). Nh ng tiu chu n nh gi cn b c b n l: (i) (ii) (iii) (iv) (v) (vi) trnh vn ho v k nng chuyn mn; kinh nghi m s n xu t v ki n th c th c t ; cc ph m ch t t ch c; phong cch (c n th n v ch nh t , l ch thi p, t nh , bi t km ch b n thn, t tin, tnh trung th c, tnh ng m c...); kht v ng (mong mu n thng ti n trong cng tc, nng ng, tch c c, s n sng ti p thu ki n th c v k nng m i, m n cn...); kh nng tr tu (kh nng t duy tr u t ng, s uyn bc ni chung, kh nng xt on, kh nng m phn...);

54

(vii)

kh nng ni (trnh by suy ngh r rng v m ch l c, v n t v ng, m c nhanh tr...);

(viii) tnh tr ng s c kho , tu i tc. Trn y l cc tiu chu n chung. p d ng vo th c t c n c th ho cho t ng v tr cn b v l a ch n phng php nh gi ph h p, cho php th c hi n cng vi c ny m t cch nhanh chng v hi u qu , tng ng v i tnh ch t c a v n v tnh hu ng c th . M t s phng php nh gi cn b : 1. Ki m tra chuyn mn: m c ch nh gi kh nng th c hi n m t ho t ng nh t nh. Th ng dng bi ki m tra g n gi ng nh cng vi c c th m ng c vin s ph i th c hi n. 2. Ki m tra nng l c chung: nh gi m c pht tri n v cc c i m ring v t duy, tr nh v cc ch c nng th n kinh khc; c tc d ng nh gi kh nng ti p thu, h c t p c a ng c vin. 3. Ki m tra v nghin c u ti u s : quan h gia nh, tnh ch t gio d c, pht tri n th l c, nhu c u v ham thch chnh, c i m tr tu ... S d ng c cc ti li u h s c nhn theo di qu trnh pht tri n c a cn b tm ra k t lu n v tri n v ng c a ng c vin. 4. Ki m tra c nhn: nh gi h ng hnh vi ng x v nh ng kh nng ti m tng. 5. Ph ng v n. 6. Ti n c . 4.3. o t o v pht tri n nhn l c ban QLDA M t v n r t quan tr ng trong qu n l nhn l c l o t o v o t o l i cc cn b QLDA. C th th c hi n vi c o t o v pht tri n nhn l c b ng 2 cch: a. Nng cao trnh chuyn mn nghi p v chung cho cn b . H th ng nng cao trnh c ng n h n (vi ngy n vi tu n), trung h n (vi tu n n vi thng) v c kho y o t o l i c th c hi n b i cc trung tm, vi n, tr ng i h c... n c ngoi tng i ph bi n v n o t o t xa, t o t o v i s gip c a cng ngh thng tin. b. m b o tnh tch c c, s ham thch v tnh chuyn nghi p c a cn b trong th c hi n d n. Trong khun kh c a v n ny xu t hi n cc nhi m v pht tri n cn b qu n l: bi t xc nh v tr v vai tr c a mnh trong qu trnh QLDA, hi u cc m c tiu v chi n l c c a d n ni chung, hi u cc ch c nng trong khun kh ban QLDA; bi t nh hnh cc v n v nhi m v chnh m b ph n mnh ho c b n thn mnh ph i th c hi n; bi t ti p nh n ki n th c theo cch ti p c n hi n i, ti p nh n cc phng php hi n i gi i quy t cc nhi m v c a QLDA; n m v ng cng ngh lm vi c ban qu n l trong qu trnh gi i quy t v n .

Cc hnh th c o t o chnh: cc kho o t o chung, cc bu i th o lu n chuyn , th c

55

t p cc d n c chuyn gia t v n n c ngoi; o t o c a cc gi ng vin v chuyn gia t v n; chuy n giao cng ngh o t o v QLDA. CU H I N T P 1. C nh ng cch hi u nh th no l ban QLDA? T i sao v n qu n l nhm l i quan tr ng trong t ch c qu n l ban QLDA? 2. Trnh by cc m hnh, nguyn t c v phng php hnh thnh ban QLDA? M t ban QLDA nh th no c coi l hi u qu ? Vai tr c a ch nhi m d n? M t ch nhi m d n c n c nh ng k nng g? 3. C th t ch c ho t ng ban QLDA theo nh ng phong cch no? V n ny ph thu c vo nh ng y u t no? 4. Hi u th no l vn ho t ch c? Trnh by m i quan h gi a vn ho t ch c, hnh th c qu n l v d ng (phong cch) ho t ng chung? 5. Quy t nh qu n l l g? N i dung c a m t quy t nh qu n l? Ra quy t nh qu n l c n d a trn cc nguyn t c no? 6. Hi u th no l xung t? Trnh by cc phng php gi i quy t xung t? Thng th ng khi c xung t v i ng nghi p v cng vi c chung anh ch th ng gi i quy t v n ny nh th no? 7. Hy nu t m quan tr ng c a v n thu ht, l a ch n v pht tri n nhn l c cho ban QLDA? M t k ho ch nhn l c ph i bao g m nh ng n i dung g? BI T P TNH HU NG D n "L p chng trnh qu n l nhn l c" c a hng T&T s p hon thnh. Trong th i gian 1.5 nm lm vi c cho d n, k s tr ng (l p trnh vin tr ng) r t b ng lng v i cng vi c. ng c gi a nh ng ng i hi u ng v ng cng hi u h . Ch nhi m d n xy d ng c m t t p th lm vi c hi ho v i khng kh khng hnh th c cu n , on k t, h p tc v t ng ng i hi u r trch nhi m c a mnh i v i d n. y l m t trong nh ng nguyn nhn chnh d n thnh cng - n ang c hon thnh ng th i h n v ti t ki m chi ph kho ng 23 000 USD. Nhng chnh trong qu trnh ch i ngy k t thc ny, trong m t s thnh vin ban QLDA xu t hi n thi khng tch c c trong cng vi c i v i d n. Trong m t cu c h p, k s tr ng t v n v s ph n c a mnh sau khi d n k t thc. K s tr ng: "Sau vi tu n n a l h t giai o n v n hnh th h th ng c a chng ta v c d n k t thc. Cng v i d n, ban QLDA c a chng ta cng gi i tn. i u ny lm ti r t bu n." Ch nhi m d n: "Hi n nhin, trong thnh cng bao gi cng c m t cht cay ng. Thnh th t m ni, ti cng khng dm kh ng nh r ng d n sau chng ta s lm vi c cng nhau. M c lm vi c cng ng th ch c ch n cng khng c nh ng khun m t ny c a ban chng ta. M t s ng i th no cng s ri vo cc d n khc. Ti ngh, khng nn qu bu n v chuy n ny. T t c s n thi. Trong ban QLDA c a chng ta hnh thnh m t h th ng QLDA t t v n s l vin g ch n n mng cho nh ng ban QLDA hi u qu sau ny. Cn v

56

ng, ti lun lun s n sng nh n ng v ban QLDA m i ho c ti n c ng cho nh ng ng nghi p c a ti. Song, ti xin nh c l i, ti khng th m b o b t c i u g." K s tr ng: "Ban QLDA m i - lun lun l ci g b t nh. Thnh l p ban QLDA l m t vi c lm r t t nh . y, t t c c th b h ng ch v m t ng i, v m t l do no , khng th no ho ng cng nh ng ng i khc. Nhng y khng ph i l i u ng s nh t. Ti lun s n sng lm vi c cho d n m i. Ci ti s nh t l ph i tr v phng lm vi c c, phng "Cng ngh thng tin" c a ti, v i vai tr m t nhn vin ch c nng nh tr c. Trong qu trnh lm vi c cho d n ny ti nh m t t t c cc m i quan h v i cc b n ng nghi p c r i. c 2 tnh hu ng khi lm vi c cho d n, ti th ng th ng ch ng i l i h , ng nhin, cng ch l v cng vi c, v quy n l i cho d n. Ti khng th i x khc, n thu n l khng th khc c. Khng bi t, n u ti quay tr v th ng i ta s ti p n ti nh th no." Sau bu i h p, k s tr ng ph i s a m t vi ch trong m t ph n nh c a chng trnh s n ph m do c m t s nh n xt. Sau 3 ngy lm vi c, ng tuyn b v i ch nhi m d n r ng ng tm th y trong chng trnh nh ng l i l n hn so v i pht hi n ra trong qu trnh s d ng th . Sau khi th o lu n v n ny v i cc thnh vin cn l i c a d n, ban qu n l quy t nh t m d ng a s n ph m vo s d ng th v ti p t c cc cng vi c l p trnh. Cu i cng, d n hon thnh ch m m t 6 thng v v t qu ngn sch hng duy t l 75 000 USD. 1. Anh ch c nh n xt g v tnh hu ng trn? B n ch t c a v n x y ra l g? 2. Ch nhi m d n c th b ng cch no d p t t nh ng khuynh h ng tiu c c trong qu trnh pht tri n ban QLDA? 3. T i sao v b ng cch no nh ng khuynh h ng tiu c c k trn l i nh h ng n d n?

57

CHNG 4 L P K HO CH V QU N L PH M VI D

1. Khi ni m, n i dung, ngha c a l p k ho ch d n ___________________________ 59

1.1. Khi ni m l p k ho ch d n ________________________________________________ 59 1.2. N i dung c a cng tc l p k ho ch ____________________________________________ 59 1.3. ngha c a k ho ch d n___________________________________________________ 60

2. Trnh t l p k ho ch d n________________________________________________ 61 3. Qu n l ph m vi _________________________________________________________ 62

3.1. Ph m vi d n v c u hnh s n ph m d n _____________________________________ 62 3.2. Cc qu trnh qu n l ph m vi d n __________________________________________ 62 3.3. Qu n l ph m vi trong h p ng t ng th u EPC _________________________________ 63

4. C c u phn tch cng vi c WBS ___________________________________________ 63

4.1. Khi ni m, tc d ng v phng php l p c c u phn tch cng vi c WBS ___________ 63
4.1.1. Khi ni m WBS _________________________________________________________________63 4.1.2. Tc d ng c a WBS_______________________________________________________________64 4.1.3. Cc phng php l p WBS ________________________________________________________64

4.2. Trnh t l p WBS __________________________________________________________ 66 4.3. M t s sai l m th ng g p khi phn tch cng vi c d n _________________________ 66

5. Ma tr n trch nhi m______________________________________________________ 67 6. Cc n i dung chnh c a m t k ho ch t ng th ________________________________ 69 Cu h i n t p_____________________________________________________________ 70 Bi t p ___________________________________________________________________ 70

58

Qu n l d n cng c y c b n l l p k ho ch, t ch c, i ho ch c coi l quan tr ng nh t, l, n g n li n v i vi c l a ch n m n m cc nh qu n l xc nh m c tiu t ra.

cc ch c nng nh qu n l truy n th ng. Cc ch c nng u hnh v ki m tra. i v i qu n l truy n th ng, l p k v l p k ho ch l xu t pht i m c a m i qu trnh qu n c tiu v chng trnh hnh ng trong tng lai, d a vo c cc ch c nng cn l i khc nh m b o m t c cc

Qu n l d n theo ngha r ng bao g m c giai o n chu n b d n u t, th c hi n d n u t v k t thc d n. Trong khi , b n thn h s d n l m t b n k ho ch chi ti t v vi c th c hi n cng cu c u t. B i v y, l p k ho ch d n ( th c hi n d n) khng ph i l xu t pht i m c a qu trnh qu n l d n theo ngha r ng. Trong th c t cng v y, th c hi n d n tr c tin ng i ta ph i xc l p c m hnh c c u t ch c qu n l th c hi n d n, thnh l p nhm qu n l d n. Vi c l p k ho ch th c hi n d n l cng vi c u tin m nhm qu n l d n ph i th c hi n. Nh v y, l p k ho ch th c hi n d n ch l i m kh i u cho cc cng vi c th c hi n d n m thi. 1. KHI NI M, N I DUNG, NGHA C A L P K HO CH D 1.1. Khi ni m l p k ho ch d n L p k ho ch d n l vi c t ch c d n theo m t trnh t l-gic, xc nh nh ng cng vi c c n lm, ngu n l c th c hi n v th i gian lm nh ng cng vi c nh m hon thnh t t m c tiu xc nh c a d n. L p k ho ch d n l vi c chi ti t ho v l ng ho nh ng m c tiu c a d n thnh cc cng vi c c th v ho ch nh m t chng trnh th c hi n cc cng vi c . L p k ho ch d n m t cch bi b n l m t cng vi c r t kh khn. L p k ho ch i h i m t s phn tch c h th ng, m t kh nng nhn nh n t xa v hi u bi t t t c cc cng vi c c a d n, cng nh m i quan h tng h gi a cc y u t . N i h i ng i l p k ho ch ph i n m c cc phng php v k thu t hi n i, nng l c suy lu n, sng t o v suy ngh th u o. L p k ho ch i h i s tham gia c a t t c cc y u t lin quan, m b o tnh ng n c a k ho ch v ph i t c cc cam k t th c hi n k ho ch v ch ra. 1.2. N i dung c a cng tc l p k ho ch N i dung c a l p k ho ch d n bao g m cc cng vi c: 1. Xc nh cc giai o n chnh th c hi n d n, phn tch chng thnh cc b ph n nh hn v c th qu n l c; 2. Xc nh cc cng vi c, hnh thnh danh sch cc cng vi c c th m b o t m c tiu c a d n; 3. L p d ton, tnh ton gi tr c a cc ngu n l c c n thi t hon thnh cc cng vi c c a d n; 4. Xc nh trnh t cc cng vi c, xc nh m i lin h cng ngh gi a chng v cc h n ch ; 5. Xc nh di th i gian c a cc cng vi c, nhu c u nhn l c v cc nhu c u khc th c hi n t ng vi c; 59 N

6. Tnh ton th i gian bi u, phn tch m i lin h cng ngh trong th c hi n cc cng vi c v yu c u i v i cc ngu n l c; 7. L p k ho ch ngu n l c, xc nh nh ng ngu n l c no (con ng i, MMTB, nguyn v t li u...) c n thi t v c n bao nhiu th c hi n cc cng vi c c a d n. Xc nh th i h n cng vi c c th th c hi n trong s gi i h n cc ngu n l c; 8. L p ngn sch, g n chi ph d ton cho t ng ho t ng; 9. T ng h p v vi t thuy t minh k ho ch d n. K ho ch l p ra khng c qu chung chung, nhng qu chi ti t th cng khng dng c v n u qu chi ti t k ho ch s l n qu, ph c t p v i h i chi ph cao cho vi c l p. Khi c n i u ch nh cng m t nhi u th i gian v s c l c. Cng tc c p nh t k ho ch, gim st ti n v nh gi l i cc yu c u ngu n l c cng tr thnh cng vi c l n hn. Cng tc l p k ho ch s khng theo k p nh p c a cng vi c v i h i c a n i v i qu trnh ra quy t nh. 1.3. ngha c a k ho ch d n ngha c a k ho ch d n: L c s tuy n d ng, i u ph i nhn l c; l c s giao quy n cho cn b qu n l d n; L c s l p ngn sch v ki m tra ti chnh d n; i u ph i v qu n l cc cng vi c c a d n; Gip qu n l r i ro c a d n; T o i u ki n cho vi c ki m tra, gim st; Trnh tnh tr ng khng kh thi c a cng vi c c th gy lng ph ngu n l c v nh ng hi n t ng tiu c c.

K ho ch d c t t n m y th cng c r t t d n c hon thnh ng theo k ho ch g c c a chng. i u l v khng th c c thng tin y th i i m kh i u d n c th xy d ng m t k ho ch chnh xc. Cng khng th d bo m t cch chnh xc c t t c cc ho t ng c a d n, khng th d tnh hon ton chnh xc cc ngu n l c v th i gian c n thi t v c th x y ra cc bi n c khng l ng tr c c. V d nh MMTB c th ng ng ho t ng b t ng , hay v n tr t gi. c bi t trong xy d ng v n gi i phng m t b ng lun l y u t lm nh h ng ti n . Trong th c hi n d n lun lun c nh ng thay i lm nh h ng n k ho ch ban u. Nhng khng c k ho ch ban u th kh c th nh gi h t c cc thay i ny. M t i h i t ra l ph i nh gi th t nhanh tc ng c a cc thay i ny t i cc cng vi c ang th c hi n cng nh cc cam k t th c hi n cc cng vi c tng lai. C th ph i s p x p l i cc cng vi c v cc ngu n l c nh m h n ch tc ng tiu c c c a cc thay i. K ho ch ph i c nhn nh n nh m t m hnh ng c a d n v khng ph i l m t ci g c ng nh c khng th i u ch nh. L p k ho ch khng th c xem xt nh m t ho t ng ch x y ra m t l n. L p k ho ch v ki m sot k ho ch l m t qu trnh lin t c, hi ho v i cng tc qu n l c a d n. l m t chu trnh l p k ho ch, ki m tra, gim st pht hi n cc sai l ch ho c x y ra thay i d n t i ph i i u ch nh k ho ch. R i l i ki m tra, gim st

60

pht hi n v n c n thi t th l i i u ch nh k ho ch. V l do , k ho ch s khng c ngha n u khng c cc thng tin ph n h i, khng c ki m tra, gim st. Theo th i gian, b t c k ho ch no cng c th tr nn l c h u v s xem xt l i k ho ch theo t ng giai o n ho c khi c thay i, c s c l c n thi t. 2. TRNH T L P K HO CH D N L p k ho ch d n l m t qu trnh g m cc b c chnh sau y: a. Xc l p m c tiu d n Qu trnh l p k ho ch b t u b ng vi c thi t l p m c tiu c a d n. Nh ng m c tiu ny ph n nh: khi no b t u d n v khi no ph i hon thnh; chi ph d ton; cc k t qu c n t c. xc l p m c tiu c a d n c n th c hi n nh ng b c sau: Tuyn b m c tiu; B nhi m nh ng c nhn ho c cc b ph n c trch nhi m th c hi n m c tiu d n. H l nh ng ng i c n thi t th c hi n thnh cng d n. H c n c ch n s m trong giai o n l p k ho ch. Li t k nh ng m c th i gian quan tr ng trong khun kh th i gian hon thnh d n;

Th ng th cng tc l p k ho ch d n c xem xt m t cch n gi n l ai lm g? v khi no lm? Cc d ng quy t nh th ng c nu ra giai o n ny l s d ng nh t ng th u hay ch u t tr c ti p qu n l th c hi n d n... Qu n l d n ph i bi t thu x p cc mu thu n c a mnh v i cc m c tiu c a d n, ph i cn i cc tiu chu n k thu t v i chi ph v th i h n hon thnh v chi ph lun i ngh ch v i th i gian v ch t l ng. Ngoi ra, d bo th i h n hon thnh d n t i th i i m b t u n l m t i u khng d , n gi n l v khi cha th c m i thng tin c n thi t. V v y, ch c th n nh c th i h n m c tiu. l th i h n m nh qu n l d n t ra c th hon thnh d n ng th i h n. Th i h n ny nh h ng r t nhi u n cc quy t nh s c ban hnh ti p theo, cc yu c u v v n phn b cc ngu n l c. b. Pht tri n k ho ch Trong giai o n pht tri n k ho ch ng i ta ti n hnh xc nh cc nhi m v chnh th c hi n m c tiu. L p k ho ch d n ch c hi u qu khi c c y v r rng cc thng tin c n thi t v nhi m v ph i th c hi n ngay t khi b t u d n. N i dung giai o n pht tri n k ho ch bao g m vi c l p danh m c v m ho cng vi c, pht tri n v trnh by s c c u phn tch cng vi c (WBS - Work Breakdown Structure), trong WBS l quan tr ng nh t. WBS l vi c phn chia cc cng vi c d n thnh nh ng ph n vi c nh hn d dng ki m sot v qu n l. T i y c th nhm cc cng vi c l i tu theo tnh ch t c a n ho c theo cc b ph n ch u trch nhi m. c. Xy d ng s k ho ch d n Sau khi xc nh quan h , m i lin h cng ngh , th t tr c sau gi a cc cng vi c c n ph i l p m t s k ho ch nh m ph n nh quan h l-gic c a cc cng vi c. L p s k ho ch c th c th c hi n nh cc phng php s m ng. d. L p l ch trnh d n

61

L ch trnh d n l m t k ho ch ti n s b ch r khi no cc cng vi c b t u, khi no k t thc, di th i gian th c hi n t ng cng vi c v nh ng m c th i gian quan tr ng. e. D ton chi ph v phn b ngu n l c th c hi n k ho ch d n t ng th c n d ton chi ph cho t ng cng vi c, t ng kho n m c chi ph cng nh nh ng ngu n l c khc nh lao ng, MMTB... th c hi n d n. y th c ch t l k ho ch chi tiu i li n v i vi c l p l ch trnh d n c xy d ng tr c . g. Chu n b bo co v k t thc d n Bo co ti n th i gian, chi ph l nh m ki m sot t t k ho ch th i gian, d ton cng nh ti n chi ph. Chu n b t t h th ng bo co, ki m tra, gim st l m t trong nh ng khu c n thi t th c hi n thnh cng k ho ch d n. 3. QU N L PH M VI 3.1. Ph m vi d n v c u hnh s n ph m d n Ph m vi (quy m) c a d n c hi u l cc cng vi c c n thi t c c k t qu (s n ph m) d n. Cc cng vi c ch u cc h n ch c a d n v ngu n l c, ngn sch, th i h n... Cc cng vi c c a d n, n l t mnh, l i c hi u nh l t p h p cc hnh ng lin quan n nhau v cng h ng t i vi c t c k t qu (s n ph m) mong mu n v i nh ng c trng v ch c nng mang tnh k thu t nh t nh, trong th i h n nh. Nh ng c trng v ch c nng mang tnh k thu t c g i l c u hnh c a s n ph m d n. Gim st c u hnh c a s n ph m d n v ph m vi d n lin quan ch t ch v i nhau m b o r ng cc cng vi c c a d n l hnh thnh nn ng s n ph m yu c u. i u c ngha l d n ph i v ch c bao g m cc cng vi c c n thi t. 3.2. Cc qu trnh qu n l ph m vi d n Qu n l ph m vi d n bao g m cc qu trnh: Xy d ng t ng d n; L p k ho ch ph m vi; Gim st s thay i. chng 10.

Gim st s thay i s c xem xt

Xy d ng t ng d n l ch ra s c n thi t c a d n, nh trnh by trong chng 1, l vi c xc nh b c tranh ton c nh v m c tiu, k t qu cu i cng v phng php th c hi n k t qu . L p k ho ch ph m vi d n l vi c phn chia m c tiu c a d n thnh cc y u t thnh ph n, thnh cc thnh t c th qu n l, m c th l : 1. nh gi chi ph, th i gian v cc ngu n l c c n thi t th c hi n d n; 2. Xc l p c s o l ng v ki m tra ti n trnh th c hi n d n; 3. Phn chia quy n h n v ngha v , xc nh m c trch nhi m.

62

L p k ho ch ph m vi s cho ta c c u phn tch cng vi c d n, ma tr n trch nhi m d n. Ni m t cch khc, c c u phn tch cng vi c v ma tr n trch nhi m l cc cng c c b n qu n l ph m vi d n. 3.3. Qu n l ph m vi trong h p ng t ng th u EPC V n qu n l ph m vi d n tr nn c bi t quan tr ng trong tr ng h p cc d n c th c hi n theo m hnh t ng th u EPC. Hi p h i qu c t cc k s t v n (FIDIC) khuy n co r ng c th tri n khai vi c th c hi n d n theo m hnh t ng th u EPC, v pha ch u t ph i p ng c m t s i u ki n m tr c h t l ph i xc nh c ph m vi cc cng vi c c a d n m c chi ti t c n thi t c th , trn c s , thi t l p ph m vi h p ng EPC m t cch r rng v y . i u ny lin quan n kh nng c a ch u t trong vi c chu n b v a ra b h s cc yu c u c a ch u t cng v i thi t k s b (thi t k t ng th ) v h s m i th u EPC. M t s yu c u khc i v i ch u t trn phng di n qu n l ph m vi c n thi t trong qu trnh th c hi n d n theo m hnh t ng th u EPC l: Ch u t ph i xc nh r l mnh s cung c p nh ng g ngoi ph m vi c a h p ng t ng th u EPC. Ph i l p c m t b h s r rng v cc tiu chu n v c tnh k thu t i v i ph n xy d ng v ph n trang thi t b . Cc v n v chu n b cng tr ng nh: ph m vi cng tr ng xy d ng; v n gi i phng m t b ng xy d ng; xc nh khu v c l p t, cc yu c u v kho bi... 4. C C U PHN TCH CNG VI C WBS Sau khi xc l p xong m c tiu c a d n, vi c ti p theo l xc nh, li t k, l p b ng bi u c n thi t gi i thch cho cc cng vi c v nhi m v ph i th c hi n, ngha l pht tri n nh ng k ho ch u tin cho d n. Ph n ny g i l l p k ho ch qu n l ph m vi d n. Qu n l ph m vi l vi c xc nh cc cng vi c thu c v khng thu c d n. N bao g m nhi u qu trnh th c hi n kh ng nh d n bao qut c t t c cc cng vi c c n thi t v ch bao g m cc cng vi c . M t trong nh ng phng php chnh xc nh ph m vi d n l l p c c u phn tch cng vi c WBS. 4.1. Khi ni m, tc d ng v phng php l p c c u phn tch cng vi c WBS 4.1.1. Khi ni m WBS C c u phn tch cng vi c WBS l vi c phn chia theo c p b c m t d n thnh cc nhm nhi m v v nh ng cng vi c c th , l vi c xc nh, li t k v l p b ng gi i thch cho t ng cng vi c c n th c hi n c a d n. V hnh th c, s c c u phn tch cng vi c gi ng nh m t cy a h ph n nh theo c p b c cc cng vi c c n th c hi n c a d n. M t s c c u phn tch cng vi c c nhi u c p b c. C p b c trn cng ph n nh m c tiu c n th c hi n. Cc c p b c th p d n th hi n m c chi ti t c a m c tiu. C p th p nh t l nh ng cng vi c c th . S l ng c p b c c a m t WBS ph thu c vo quy m v ph c t p c a m t d n. Hnh 4.1 th hi n m t s c c u phn tch cng vi c g m 3 c p.

63

1. Xy d ng vn phng

1.1. Chu n b m t b ng

1.2. Xy nh

1.3. N i th t

1.4. Hon thi n

1.2.1. mng

1.3.1. i n

1.2.2. T ng v tr n t ng 1 1.2.3. T ng v tr n t ng 2 1.2.4. Sn th ng v tum

1.3.2. N c

Hnh 4.1. S 3 c p c c u phn tch cng vi c d n xy d ng vn phng 4.1.2. Tc d ng c a WBS Phn tch cng vi c l c s th c hi n cc nhi m v qu n l khc c a d n. N c cc tc d ng chnh sau: - Trn c s s WBS c th giao nhi m v , xc nh trch nhi m c th c a t ng c nhn, b ph n i v i m i cng vi c c a d n. WBS lm cho m i ng i u quan tm hn n d n v lm cho cc thnh vin d n hi u c yu c u c a nhau. - Phn tch cng vi c l c s pht tri n trnh t v th t quan h tr c sau gi a cc cng vi c, l c s l p s m ng (PERT/CPM). - S phn tch cng vi c l c s xy d ng cc k ho ch chi ti t v i u ch nh cc k ho ch ti n th i gian, phn b cc ngu n l c cho t ng cng vi c c a d n nh b tr lao ng, MMTB... cng nh l p d ton v ngn sch theo phng php t d i ln. - nh gi hi n tr ng v k t qu th c hi n cc cng vi c d n trong t ng th i k. - V i s phn tch cng vi c, cc nh qu n l d n trong qu trnh i u ph i cc k ho ch th i gian, ngu n l c v chi ph s trnh c cc sai st nh b qun m t s cng vi c no . 4.1.3. Cc phng php l p WBS Vi c phn tch cng vi c ph i ph n nh c cch th c m theo d n c th c hi n. C th pht tri n s WBS theo nhi u cch. C 3 phng php chnh hay s d ng l: 1. Phng php thi t k theo dng (phng php phn tch h th ng).

64

2. Phng php phn tch theo cc giai o n hnh thnh pht tri n (phng php chu k). 3. Phng php phn tch theo m hnh t ch c (phng php ch c nng). Trong th c t , cc nh qu n l d n c th s d ng k t h p cc phng php trn. Tuy nhin khng nn k t h p nhi u phng php cho cng m t c p b c. B ng 4.1 trnh by ngha c a t ng c p b c theo 3 phng php. C s phn tch cng vi c l: C c u thnh ph n c a i t ng/s n ph m thu nh n c sau khi hon thnh d n nh cc b ph n hay h ng m c cng trnh c a m t d n c xy d ng; Cc b ph n ho t ng theo qu trnh/ch c nng/t ch c c a t ch c th c hi n d n; Cc giai o n theo vng i c a d n; Cc b ph n phn b theo a l ( i v i cc d n tr i r ng theo khng gian).

Thng th ng c th s d ng 6 c p b c phn tch cng vi c, trong 3 c p b c u ph c v cho yu c u qu n l, 3 c p b c sau ph c v cho cc yu c u k thu t. C p cu i cng c th l m t cng vi c c th ho c m t nhm nhi u vi c lm chi ti t. Tuy nhin, m c chi ti t cho cc cng vi c c p b c cu i ch nn v a c th phn ph i ngu n nhn l c v kinh ph cho t ng cng vi c, cho php giao trch nhi m cho t ng ng i ng i ch u trch nhi m v m t cng vi c no c th tr l i r rng cu h i "cng vi c hon thnh cha" v n u hon thnh r i th "c thnh cng hay khng". B ng 4.1. Cc c p b c phn tch cng vi c Cc c p b c phn tch tt c p b c 1 2 3 4 5 6 N i dung th hi n Cc c p b c, theo phng php: phn tch h th ng chu k t ch c n

m c t ng qut ton b d (chng trnh) (nhm d n) m c d n cc nhi m chnh v h th ng l n cc phn h

n ton b d n ton b d (nhm d n) (nhm d n)

nh ng giai o n cc b ph n c u chnh thnh chnh cc h th ng cc phn h nhm cng vi c cng vi c c th cc phng ban, cc n v thnh vin cc t i nhm cng vi c cng vi c c th

nhi m v b ph n nhm cng vi c cng vi c c th

nhi m v b ph n nhm cng vi c cng vi c c th

Phn tch cng vi c c n c ti n hnh ngay sau khi thi t l p xong m c tiu c a d n. Ng i th c hi n l i ng cn b ch ch t tham gia qu n l d n trong t t c cc lnh v c. 65

Cc nh qu n l th o lu n, xem xt t ng giai o n ch y u, t ng lnh v c lin quan khi th c hi n phn tch cng vi c. Ngh thu t phn tch cng vi c c a d n l ch bi t k t h p hi ho cc c c u chnh c a d n. Cc c c u c n k t h p l: C c u t ch c d n (OBS - Organization Breakdown Structure); C c u cc kho n m c chi ph (ABS - Account Breakdown Structure); C c u cc ngu n l c (RBS - Resource Breakdown Structure); Cc c c u ch c nng, c c u thng tin, c c u theo cc th i h n, cc pha, cc s ki n chnh ho c giai o n hon thnh d n.

Phn tch cng vi c c n m b o yu c u d qu n l, th hi n r phn chia trch nhi m theo cng vi c, cc cng vi c c l p tng i nhng v n lin quan v i nhau, cho php t p h p th ng nh t d n t cc cng vi c ring bi t v ph n nh c ti n th c hi n d n. 4.2. Trnh t l p WBS Cc nguyn t c v trnh t l p c c u phn tch cng vi c nh sau: 1. Phn tch d n d n d n thnh cc cng vi c ho c gi cng vi c nh theo m t s tiu ch nh l a ch n. Qu trnh phn tch ny c ko di mi cho n khi no chi ti t. Ngha l c th g n cho n ngu n nhn l c, kinh ph, giao trch nhi m cho ng i/ho c b ph n c th , c th ki m tra v gim st c. 2. L p danh m c v m ho cc cng vi c phn tch. n gi n ho v d nhn ng i ta m ho cc cng vi c/gi cng vi c. M s ny th hi n c p b c v th t c a cng vi c/gi cng vi c. Ngoi ra, trong s c c u phn tch cng vi c, m i c p b c phn tch th hi n tiu ch phn chia cng vi c c p b c . V d , b c cu i cng l cc cng vi c lin quan n cc ho t ng s n xu t ra s n ph m cu i cng c a d n. 3. i v i m i cng vi c/gi cng vi c c phn tch, xc nh cc d li u lin quan (v ng i ch u trch nhi m thi hnh, kh i l ng cng vi c, th i gian th c hi n, ngn sch v chi ph, MMTB, nguyn v t li u, nh cung ng...). M i m t c p sau l i chi ti t hn c p tr c. M t cng vi c c a c p ny ch xu t pht t m t cng vi c duy nh t c a c p trn m t c p. Nguyn t c ny m b o tnh ng n khi t ng h p chi ph c a cc cng vi c, khi t h p cc s m ng trn tr c th i gian... 4. Thng tin quan tr ng nh t l v ng i/b ph n ch u trch nhi m thi hnh cng vi c/gi cng vi c phn tch - ma tr n trch nhi m. Trong ma tr n trch nhi m xc nh ai ch u trch nhi m v ci g. y l c s ph i h p cc cng vi c c a d n. 5. i v i m i cng vi c/gi cng vi c phn tch t ch c cc cu c phn tch v i nh ng ng i ch u trch nhi m thi hnh lm r trch nhi m- ngha v - quy n l i v kh ng nh tnh ng n c a vi c phn tch cng vi c. 4.3. M t s sai l m th ng g p khi phn tch cng vi c d n 1. B qua m t giai o n phn chia no c a d n m chuy n tr c ti p sang tm v gi i quy t cc v n nghi p v c a d n.

66

2. Ch s d ng trong phn tch cc ch c nng, cc pha hay cc b ph n t ch c thay v cc s n ph m cu i cng ho c cc ngu n l c hao ph. 3. Khng hi u r ng WBS ph i bao trm ton b d n. 4. Nh c l i m t ho c m t vi ph n t c a WBS. 5. Thi u lin k t gi a c c u d n v h th ng ti kho n k ton v h th ng ti li u d ton. 6. Phn chia qu ho c khng chi ti t. 7. M ho khng ng, gy kh khn cho qu trnh l p trnh. 8. Khng tnh n cc s n ph m cu i cng v kh nh n bi t ho c v hnh, nh cc d ch v . 5. MA TR N TRCH NHI M OBS

W B S

Ma tr n trch nhi m Hnh 4.2. Hnh thnh ma tr n trch nhi m

67

C c u phn tch cng vi c WBS l c s cc thnh vin nhm d n hi u c c u v cc m i quan h c a cc cng vi c trong d n. Song d n ho c b t k b ph n no c a n cng ch c th c th c hi n trong m t qu trnh ho t ng ph i h p th ng nh t gi a cc thnh vin d n. C c u t ch c nhm d n (OBS) v ma tr n trch nhi m l 2 cng c chnh gip ch nhi m d n trong vi c thnh l p nhm ph h p v i yu c u v cc m c tiu, nhi m v c a d n. C c u t ch c nhm d n khng ch l m t thnh ph n c a nhm d n m cn xc nh phn chia trch nhi m c a cc thnh vin trong th c thi cc cng vi c d n. C c u v trnh t th c hi n cc cng vi c c a d n ph thu c khng t vo c c u t ch c c a nhm d n. Hnh 4.2. m t cch s d ng c c u t ch c nhm d n OBS trong xy d ng ma tr n trch nhi m. M c d m i lin h gi a cc gi cng vi c trong c c u phn tch cng vi c WBS v gi a cc ph n t c a c c u t ch c nhm OBS trn th c t khng r rng nh trong hnh v , nhng ci quan tr ng l quy n l i v ngha v c a cc thnh vin ph i c xc nh r rng. Ma tr n trch nhi m m t v th ng nh t c c u trch nhi m th c hi n cc cng vi c/gi cng vi c d n. Ma tr n bao g m danh m c cc cng vi c/gi cng vi c theo m t tr c v danh sch cc b ph n thi hnh theo tr c kia. B ng 4.2. Ma tr n trch nhi m c a cn b cc c p trong qu n l d n Ch c v Cng vi c L p k ho ch d n Xc nh WBS c tnh chi ph L p k ho ch th tr ng L p ti n d n Ghi ch: TT - trch nhi m tr c ti p; GS - gim st chung; YK - ph i c tham kh o ki n; C- ch o v ph duy t; PD - ph duy t cu i cng. Ph n t c a ma tr n trch nhi m l m s c a d ng ho t ng v/ho c kinh ph cho cng vi c/gi cng vi c. S l ng cc d ng trch nhi m c th l khc nhau tu c th m i d n v s th c thi n. Nhng trong m i tnh hu ng nn h n ch b ng cc trch nhi m c m t m t cch n gi n v d hi u. C th l y v d nh sau: i v i b t c m t cng vi c chi ti t no th quan tr ng nh t bao gi cng l ng i ch u trch nhi m thi hnh tr c ti p, nhng trong C p trn PD Gim c GS C GS PD PD Ch nhi m d n TT TT C C C Tr. phng thi t k YK YK TT YK YK Tr. phng kinh doanh YK YK YK TT YK Tr. phng s n xu t YK YK YK YK TT

68

ma tr n c n th hi n c nh ng ng i/b ph n m nh n cc cng vi c ph tr cho cng vi c tr c ti p, k c nh ng ng i ti p nh n v nh gi k t qu cng vi c. Ma tr n c th m t c trch nhi m c a c cc c p lnh o, m t vi ng i trong s h c th khng lm vi c tr c ti p m ch l tr gip trong cc cng vi c c a nhm d n. B ng 4.2. m t m t ma tr n trch nhi m trong qu n l th c hi n m t d n. 6. CC N I DUNG CHNH C A M T K HO CH T NG TH Trn y l n i dung v cc phng php l p k ho ch t ng th cho m t d n. Cc k ho ch chi ti t lin quan n qu n l th i gian, ti n , chi ph, ch t l ng... c a d n s c trnh by c th trong cc chng sau. Sau y l cc n i dung chnh c a m t k ho ch t ng th . a. Gi i thi u t ng quan v d n Gi i thi u t ng quan v d n l gi i thi u nh ng nt khi qut nh t v d n nh th c hi n. Ph n ny c n trnh by nh ng n i dung sau: M c tiu c n t c a d n trong m i quan h v i m c tiu chung c a t ch c/h th ng. L do ra i c a d n. Ph m vi c a d n. C c u t ch c qu n l d n. Li t k nh ng m c quan tr ng trong qu trnh th c hi n. ph n trn:

b. M c tiu c a d n Ph n ny c th ho cc m c tiu c tnh nh tnh nu M c tiu pht tri n: cc l i ch kinh t - x h i (n u c) do d n em l i. M c tiu ng n h n: nh ng ch tiu c n t c khi th c hi n d n v l i nhu n, v th ph n... Trnh by kha c nh k thu t - cng ngh c a d n. Cc qu trnh qu n l th c hi n d n v nh ng i m c n lu .

c. Kha c nh k thu t v qu n l c a d n -

d. Kha c nh h p ng c a d n M t vli t k t t c cc h p ng lin quan nh: H p ng cung c p v t t - k thu t. H p ng th u ph . H p ng phn ph i s n ph m... Trnh by cc cng vi c chnh c a d n v nh gi kh i l ng c a cc cng vi c .

e. M ng cng vi c v ti n

69

D ki n th i gian v ti n th c hi n cc cng vi c.

f. Ngn sch v d ton kinh ph d n Yu c u v v n v ti n chi tiu theo kho n m c v theo ti n cng vi c Cc i u ki n khc v thanh quy t ton. g. Nhn s Nh ng yu c u v cng tc nhn s cho nhm qu n l d n. Nh ng h n ch v l c l ng lao ng dnh cho vi c th c hi n cc cng vi c d n. K ho ch lao ng ti n lng.

h. Phng php ki m tra v nh gi d n Trnh by cc phng php thu th p s li u, phng php nh gi v gim st qu trnh th c hi n d n. i. Nh ng kh khn ti m tng - r i ro v b t nh Trnh by nh ng nguyn nhn c th n th t b i v k ho ch i ph. CU H I N T P 1. Th no l m t k ho ch d n v ngha c a n? Trnh by n i dung c a m t k ho ch d n t ng th . 2. Trnh t l p k ho ch d n g m nh ng cng vi c g? 3. Th no l ph m vi d n v th no l c u hnh c a s n ph m d n? V d ? Qu n l ph m vi d n l ph i lm nh ng vi c g? 4. C c u phn tch cng vi c l g, tc d ng c a n? 5. Trnh t l p c c u phn tch cng vi c? 6. Trnh by cch l p ma tr n trch nhi m. BI T P Bi t p 4.1. Hy thi t l p c c u phn tch cng vi c cho d n xy d ng m t phn x ng th c t p c kh c a nh tr ng. Bi t p 4.2. B n c giao trch nhi m qu n l d n ny. Hy thi t l p c c u t ch c c a nhm qu n l d n m b n mu n c (g m cc chuyn gia v cc lnh v c g). Bi t p 4.3. Trn c s 2 c c u c trch nhi m c a d n ny. bi 4.1 v bi 4.2 hy xy d ng m t ma tr n nh h ng n ti n , th m ch c th lm cho d

70

CHNG 5 QU N L TH I GIAN V TI N D N
1. M t s v n kh i u v s m ng _______________________________________ 72
1.1. Cc lo i s th hi n ti n ________________________________________________ 72
1.1.1. S ngang (s Gantt) _________________________________________________________73 1.1.2. S xin______________________________________________________________________73 1.1.3. S m ng_____________________________________________________________________74

1.2. Tc d ng c a s m ng ____________________________________________________ 74

2. Thi t l p s m ng______________________________________________________ 75
2.1. Cc m i quan h ph thu c gi a cc cng vi c trong s m ng ___________________ 75 2.2. Phng php cng vi c trong cc nt AON _____________________________________ 75 2.3. Xy d ng s m ng theo phng php cng vi c trn mi tn AOA _______________ 77
2.3.1. Khi ni m s m ng ____________________________________________________________77 2.3.2. Cc ph n t c a s m ng________________________________________________________79 2.3.3. Cc quy t c c b n v s m ng ___________________________________________________80

2.4. Tnh ton cc tham s th i gian c a s m ng _________________________________ 83

2.4.1. Tham s th i gian c a s ki n ______________________________________________________84 2.4.2. Tham s th i gian c a cng vi c ____________________________________________________86 2.4.3. Th i gian d tr c a cng vi c______________________________________________________88 2.4.4. H s gng _____________________________________________________________________88 2.4.5. S d ng cc d tr th i gian trong qu n l ti n ______________________________________89

2.5. Chuy n s m ng ln tr c th i gian __________________________________________ 90 2.6. Chuy n s m ng sang s ngang __________________________________________ 91

3. L p ti n v qu n l ti n b ng s m ng ________________________________ 93
3.1. Trnh t l p ti n b ng s m ng __________________________________________ 93 3.2. Qu n l ti n b ng s m ng ______________________________________________ 94
3.2.1. Ph bi n v giao nhi m v _________________________________________________________94 3.2.2. T ch c theo di ti n , n m tnh hnh s n xu t________________________________________95 3.2.3. Nh n nh tnh hnh v ra bi n php x l___________________________________________96

Cu h i n t p_____________________________________________________________ 97 Bi t p ___________________________________________________________________ 97

71

Qu n l th i gian v ti n d n l qu trnh qu n l bao g m vi c thi t l p m ng cng vi c, xc nh th i gian th c hi n t ng cng vi c cng nh ton b d n v vi c l p k ho ch, qu n l ti n th c hi n d n. M c ch c a qu n l th i gian l m b o cho d n hon thnh ng th i h n quy nh trong ph m vi ngn sch v cc ngu n l c cho php. Qu n l th i gian l c s qu n l v gim st chi ph cng nh cc ngu n l c khc c n cho cng vi c d n. Trong mi tr ng d n, ch c nng qu n l th i gian v ti n ng vai tr quan tr ng hn so v i mi tr ng ho t ng s n xu t lin t c v nhu c u k t h p ph c t p gi a cc cng vi c, c bi t trong nh ng tr ng h p d n ph i p ng m t th i h n c th c a khch hng. Chng ny gi i quy t nh ng v n lin quan n vi c thi t l p m ng cng vi c, phng php xc nh th i gian th c hi n t ng cng vi c d n, xy d ng th i gian d tr c a cc cng vi c cng nh s ki n, t i u ho s m ng. M t d n bao g m nhi u cng vi c. Mu n th c hi n d n m t cch khoa h c, ng ti n v t ch t l ng cao i h i ph i bi t chnh xc: D n c n bao nhiu th i gian hon thnh; Vo lc no c th b t u ho c k t thc cng vi c, n u cng vi c b ko di th c th ko di bao nhiu ngy m v n b o m hon thnh k ho ch; Nh ng cng vi c no l tr ng tm, c n t p trung ch o.

S m ng s gip ta tr l i cc cu h i ny. 1. M T S V N KH I U V S M NG

1.1. Cc lo i s th hi n ti n th hi n ti n d n ng i ta c th dng nhi u lo i s , nhng ph bi n hn c l s ngang v s xin.

1 2 3 ... ... m a. Phng php tun t Hnh 5.1. S ngang th hin cc phng php t chc 1 2 3 ... ... m b. Phng php song song

72

1.1.1. S ngang (s Gantt) Henrry Gantt l tn m t k s ng i Php, ng i u tin dng s ny trong cng vi c l p k ho ch vo u th k 19. Gi s c n ph i xy d ng m ngi nh gi ng nhau ta c th t ch c xy d ng theo 3 phng php: tu n t , song song v dy chuy n. T ch c xy d ng theo phng php tu n t v song song c di n t b ng s ngang theo hnh 5.1. th hi n m t s ngang, ch c n m t h to vung gc, trong tr c tung th hi n cc cng vi c, tr c honh th hi n th i gian. S ngang di n t c m t phng php t ch c s n xu t, m t k ho ch tng i n gi n v r rng. Chnh v v y, phng php ny c s d ng u tin l p k ho ch ti n xy d ng. u i m c b n c a s ngang l dng c cho nhi u i t ng, d l p, d i u ch nh, b sung... nn c dng ph bi n. Tuy nhin, n c nh c i m l khng th hi n c cc d n ph c t p, khng th y r m i lin h l-gic c a cc cng vi c trong d n. 1.1.2. S xin S xin l s khng nh ng di n t ti n trnh cng vi c theo th i gian m cn th hi n c m i lin quan gi a cc cng vi c trong khng gian. V v y, n r t thch h p th hi n d n t ch c theo phng php dy chuy n, nh m m b o tnh lin t c v i u ho, s ph i h p nh p nhng trong s n xu t.
1 2 3 ... ... m Phng php dy chuyn I m ... ... 3 2 1 Hnh 5.2. Cc dy chuyn xy dng m ngi nh II III IV

Tr l i v i v d xy d ng m ngi nh gi ng nhau, s n xu t xy d ng c t ch c theo phng php dy chuy n. Ngha l chia nh cng ngh xy d ng m t ngi nh thnh nhi u

73

cng vi c (trong hnh 5.2 l 4 cng vi c); m i cng vi c c thi t l p m t dy chuy n, cc dy chuy n ny i qua m ngi nh. T h to vung gc, tr c tung th hi n cc ngi nh hay cn g i l phn o n; tr c honh th hi n th i gian, cc ng xin th hi n cc dy chuy n (4 dy chuy n). Tuy nhin s xin cng nh s ngang, ch l m hnh tnh, c tnh ton tr c cc tham s (v khng gian: chia thnh cc phn o n; v th i gian: v i chu k l s ngy, th i gian lm vi c c a m i dy chuy n) r i th hi n ln s . i v i cc d n l n, ph c t p, s xin khng th hi n h t nh ng v n t ra, nh t l khi gi i quy t nh ng bi ton t i u, nh rt ng n th i gian xy d ng, ho c i v i nh ng d n khng tnh c th i h n xy d ng theo cc phng php thng th ng, mang nhi u y u t ng u nhin. S m ng c th gip ta gi i quy t cc v n ny. 1.1.3. S m ng S m ng l m t m hnh ton h c ng, th hi n ton b d n thnh m t th th ng nh t, ch t ch , trong th y r v tr c a t ng cng vi c i v i m c tiu chung v s nh h ng l n nhau gi a cc cng vi c. i v i s m ng ng i ta c th p d ng cc phng php ton h c vo vi c phn tch, xy d ng v i u khi n k ho ch. S m ng l tn chung c a nhi u phng php c s d ng l thuy t m ng nh: phng php ng gng (CPM - Critical Path Method); phng php "k thu t c l ng v ki m tra chng trnh" (PERT - Program Evaluation and Review Technique)... C r t nhi u phng php s m ng, nhng c dng ph bi n hn c l 2 phng php CPM v PERT. Hai phng php ny xu t hi n g n nh ng th i vo nh ng nnm 1958 - 1960, khi phng d n c bi t c a H i qun M l p k ho ch ch t o tn l a Polaris. D tnh th c hi n trong 5 nm, nhng nh pht minh ra s m ng l p k ho ch v i u khi n nn hon thnh trong 3 nm. T , cc phng php s m ng c ph bi n r ng ri, khng ch trong lnh v c qun s m c trong cc lnh v c khc nh khoa h c - k thu t, kinh t - x h i... Hai phng php CPM v PERT c b n l gi ng nhau v hnh th c, v trnh t l p m ng, ch khc v tnh ton th i gian. Th i gian trong CPM l l m t i l ng xc nh, c th tnh ton c t cc nh m c lao ng, cn th i gian trong PERT khng xc nh, khng c nh m c tnh ton m ph i c l ng, v v y mang nhi u y u t ng u nhin. 1.2. Tc d ng c a s m ng S m ng l k thu t trnh by k ho ch ti n , m t d i d ng s m i quan h lin t c gi a cc cng vi c c xc nh c v th i gian v th t tr c sau. S m ng l s k t n i cc cng vi c v cc s ki n. S m ng c cc tc d ng ch y u sau: Ph n nh m i quan h tng tc gi a cc nhi m v , cc cng vi c c a d n; Xc nh ngy b t u, ngy k t thc, th i h n hon thnh, trn c s xc nh cc cng vi c gng v ng gng c a d n; L c s tnh ton th i gian d tr c a cc cng vi c, cc s ki n;

74

Cho php xc nh nh ng cng vi c no c n ph i c th c hi n k t h p nh m ti t ki m th i gian v ngu n l c, cc cng vi c no c th th c hi n ng th i nh m t c m c tiu v ngy hon thnh d n; L c s l p k ho ch, ki m sot, theo di k ho ch ti n v i u hnh d n. M NG

2. THI T L P S

2.1. Cc m i quan h ph thu c gi a cc cng vi c trong s m ng xy d ng s m ng, c n xc nh m i quan h ph thu c l n nhau gi a cc cng vi c c a d n. C m t s lo i quan h ph thu c ch y u gi a cc cng vi c c a d n nh sau: 1. Ph thu c b t bu c l m i quan h ph thu c b n ch t, t t y u (ch y u l v m t k thu t) gi a cc cng vi c c a d n. y, c bao hm c gi i h n v ngu n l c v t ch t. V d , ph i lm xong c p-pha th m i c th b-tng. C 4 th th cng vi c c th hon thnh trong 2 ngy, n u ch c 2 th th ph i ko di thnh 4 ngy... 2. Ph thu c tu l m i quan h ph thu c c xc nh b i nhm qu n l d n. M i quan h ny c xc nh d a trn c s hi u bi t th c ti n v cc lnh v c kinh t - x h i k thu t lin quan n d n v trn c s nh gi ng nh ng y u t r i ro v cc gi i php i u ch nh m i quan h cho ph h p. 3. Ph thu c h ng ngo i l m i quan h ph thu c gi a cc cng vi c d n v i cc cng vi c khng thu c d n, cc y u t bn ngoi. C 2 phng php chnh bi u di n s m ng cng vi c. l phng php "cng vi c trn mi tn" (AOA - Activities on Arrow) v phng php "cng vi c trong cc nt" (AON - Activities on Nod). C 2 phng php u c chung nguyn t c l: tr c khi m t cng vi c c th b t u th t t c cc cng vi c tr c n u ph i c hon thnh v cc mi tn c v theo chi u t tri sang ph i, ph n nh m i quan h l-gic tr c sau gi a cc cng vi c nhng di mi tn l i khng c ngha g.

Tn cng vic Th t cng vic Ngy bt u

b 2 10/15/99 2d 10/16/99

Thi gian thc hin cng vic Ngy kt thc

Hnh 5.3. Cc thng tin trong mt nt

2.2. Phng php cng vi c trong cc nt AON Trong phng php AON cc mi tn c c s d ng th hi n cc quan h trnh t gi a cc cng vi c. L i th c b n c a phng php ny l d l p v khng c n s d ng cc mi tn cng vi c gi . Xy d ng m ng cng vi c theo phng php AON c n tun theo cc quy t c sau: Cc cng vi c c trnh by trong m t nt. Nh ng thng tin trong nt g m tn cng vi c, ngy b t u, ngy k t thc v di th i gian th c hi n cng vi c. C nhi u phng php th hi n thng tin trong m t nt, hnh 5.3 l m t v d i n hnh:

75

Cc mi tn xc nh quan h tr c sau c a cc cng vi c. C 4 ki u quan h nh b ng 5.1; T t c cc i m, tr i m k t thc u c t nh t m t i m ng sau, t t c cc i m tr i m b t u u c t nh t m t i m ng tr c; Trong m ng ch c m t i m u tin v m t i m cu i cng. B ng 5.1. Cc d ng quan h th hi n b ng mi tn trong s m ng AON

M i quan h K t thc - B t u Finish-to-Start

Vi t t t FS

Minh h a

Di n gi i Cng tc B khng th b t u tr c khi cng tc A k t thc

A B

B t u-B t u Start-to-Start

SS

A B

Cng tc B khng th b t u tr c khi cng tc A b t u

K t thc - K t thc Finish-to-Finish

FF

A B

Cng tc B khng th k t thc tr c khi cng tc A k t thc

B t u - K t thc Start-to-Finish

SF

A B

Cng tc B khng th k t thc tr c khi cng tc A b t u

Hnh 5.4 th hi n m ng cng vi c l p theo phng php AON.

76

a 1 2d

d 4 5d

10/15/99 10/16/99

10/30/99 11/05/99

Bt u

c 3 7d

Kt thc

10/21/99 10/29/99

b 2 4d

e 5 3d

10/15/99 10/20/99

10/21/99 10/23/99

Hnh 5.4. S mng cng vic theo phng php AON

2.3. Xy d ng s m ng theo phng php cng vi c trn mi tn AOA Trong th c t qu n l d n Vi t nam phng php cng vi c trn mi tn AOA c s d ng ph bi n hn c . Sau y s n gi n g i l s m ng. 2.3.1. Khi ni m s m ng Xt v d : Gi s l p ghp m t khung nh cng nghi p 1 t ng c n lm cc cng vi c chnh theo b ng 5.2. B ng 5.2. Cc cng vi c chnh l p ghp nh cng nghi p 1 t ng t/t 1 2 3 4 5 Cng vi c a b c d e N i dung Lm mng nh V n chuy n c n tr c v L p d ng c n tr c V n chuy n c u ki n L p ghp khung nh Th i gian th c hi n (ngy) 5 1 3 4 7 Trnh t ti n hnh Lm ngay Lm ngay Sau b Lm ngay Sau a, c v d

Tr c tin ta l p ti n l p ghp khung nh theo m t s n gi n - s ngang (hnh 5.5).

77

t/t c/v 1 2 3 4 5

Ni dung 1 2 3 4

Thi gian (ngy) 5 6 7 8 9 10 11 12

a Lm mng nh b Vn chuyn cn trc v c Lp dng cn trc d Vn chuyn cu kin e Lp ghp khung nh Hnh 5.5. Tin lp ghp nh cng nghip theo s ngang

By gi ta dng cc vng trn nh d u cc th i i m b t u hay k t thc m t cng vi c, cn cc cng vi c th c k hi u b ng m t mi tn n i th i i m b t u v k t thc c a cng vi c . bi u th m i lin h gi a cc cng vi c ta dng mi tn nt t n i cc cng vi c. Ta c m t s m i (hnh 5.6).

t/t c/v

Ni dung 1 2 3 4

Thi gian (ngy) 5 6 7 8 9 10 11 12

1 2 3 4 5

a Lm mng nh b Vn chuyn cn trc v c Lp dng cn trc d Vn chuyn cu kin e Lp ghp khung nh Hnh 5.6. Tin lp ghp nh cng nghip theo s ngang

Ti p t c bi n i s : ghi tn v th i gian cc cng vi c, g p cc vng trn cng xu t pht ban u. Ta c m t s m i (hnh 5.7) - s m ng.

78

a 5 1 b 1 d 4

c 3

e 7

Hnh 5.7. S mng tin lp ghp nh cng nghip

V y, s m ng l m t h th ng cc cng vi c c s p x p theo m t trnh t nh t nh gi a 2 y u t l cng vi c (cung) v s ki n (nt/ nh), k t khi b t u cho n khi k t thc qu trnh, t o nn m t s n ph m no . 2.3.2. Cc ph n t c a s m ng 1. S ki n S ki n l m c nh d u s b t u hay k t thc c a m t hay m t s cng vi c. N khng tiu hao th i gian v ngu n l c m ch th hi n v tr c th c a cc cng vi c trn s . Thng th ng s ki n c th hi n b ng m t vng trn (g i l vng trn s ki n), hay b ng m t hnh tu . S ki n c k hi u b ng s ho c ch ci. - S ki n v tr b t u cc cng vi c g i l s ki n ti p u, cn s ki n thc cng vi c g i l s ki n ti p cu i.
i

v tr k t

cng vic

S kin tip u S kin v cng vic trong s mng

S kin tip cui

- S ki n ch c mi tn i ra l s ki n kh i cng, s ki n ch c mi tn i vo l s ki n hon thnh. 2. Cng vi c - Cng vi c th c l m t cch g i c tnh quy c ch m t qu trnh hay m t t p h p cc qu trnh s n xu t no c tiu hao th i gian v ngu n l c. Cng vi c th c c th hi n b ng mi tn li n nt. - Qu trnh ch i (hay cn g i l cng vi c ch i) l m t qu trnh th ng ch tiu hao th i gian m khng tiu hao cc ngu n l c. Cng vi c ch i cng c th hi n b ng mi tn li n nt.

79

- Cng vi c gi ch m i lin h l-gic gi a 2 ho c nhi u cng vi c, ni ln s b t u c a cng vi c ny ph thu c vo s k t thc c a cng vi c kia. Cng vi c o khng i h i chi ph v th i gian v ngu n l c, c th hi n b ng mi tn nt t. Cng vi c th c hi n tr c cng vi c ang xt g i l cng vi c ti p tr c, cng vi c th c hi n sau cng vi c ang xt g i l cng vi c ti p sau. Th i gian th c hi n cc cng vi c c o b ng n v th i gian ngy, tu n hay thng tu thu c m c chi ti t c n l p m ng. 3. ng v ng gng - ng trong s m ng l s s p x p lin t c c a cc mi tn cng vi c i t s ki n kh i cng n s ki n hon thnh, chi u di c a ng l t ng th i gian th c hi n cc cng vi c n m trn ng . - ng trong s m ng bao gi cng i t s ki n kh i cng n s ki n hon thnh, do trong m t s m ng c th c r t nhi u ng. ng c di l n nh t c g i l ng gng. M t s m ng c th c nhi u ng gng. Cng vi c n m trn ng gng g i l cng vi c gng. th hi n cc cng vi c gng v ng gng, thng th ng trn s m ng ta dng mi tn nt m hn ho c nt i. 4. Ngu n l c trong s m ng c hi u l th i gian v cc v t ch t c n thi t khc th c hi n d n. 5. Th i gian cng vi c (thng th ng k hi u l tij) l kho ng th i gian hon thnh cng vi c theo c l ng, c n nh tr c hay tnh ton. 2.3.3. Cc quy t c c b n v s m ng 1. S m ng ph i l m t m hnh th ng nh t ch b t u b ng m t s ki n (s ki n kh i cng) v ch k t thc b ng m t s ki n (s ki n hon thnh). Khng c s ki n kh i cng ho c hon thnh trung gian. 2. Mi tn k hi u cng vi c i t tri sang ph i S th t c a cc s ki n cng ph i c nh tng d n theo chi u tri n khai cc cng vi c t tri qua ph i. i v i m i cng vi c, s ghi s ki n ti p u ph i nh hn s ghi s ki n ti p cu i c a n. 3. Nh ng cng vi c ring bi t khng c c cng s ki n ti p u v s ki n ti p cu i, ngha l m i cng vi c ph i c k hi u b ng 2 ch s ring. Sai l m ny th ng m c ph i khi th hi n cc cng vi c ti n hnh song song. G p tr ng h p ny ta ph i dng s ki n ph v cng vi c gi (hnh 5.8).
A i B j i k A B j i B A k j

V sai V ng Hnh 5.8. Nhng cng vic ring phi c k hiu bng 2 ch s ring

80

4. S p x p cc cng vi c ph i theo trnh t cng ngh ho c t ch c. Khng c nh ng ph thu c khng ng lm c n tr cc cng vi c khc (hnh 5.9.v 5.10). Theo hnh 5.9a th l p c a ph i lm sau cc cng vi c xy t ng v xy vch ngn. i u ny khng ng trnh t cng ngh v l p c a ch ph thu c cng vi c xy t ng. Nh v y, cng vi c l p c a khng ph thu c vo xy vch ngn nh hnh 5.9a th ph i thm s ki n ph v cng vi c o nh hnh 5.9b. Theo hnh 5.9b cng vi c l p c a c th b t u ngay sau khi xy t ng.

Xy vch ngn

in, nc

Xy tng

Lp ca

a. V khng ng
2 Xy vch ngn 5 in, nc 6

Xy tng

Lp ca

b. V ng Hnh 5.9. Khng nhng ph thuc khng ng lm cn tr cng vic

Ho c trong tr ng h p: Cng vi c C c th b t u sau cng vi c A. Cng vi c D c th b t u sau cng vi c B. Cng vi c E c th b t u sau cng vi c A v B. V nh hnh 5.10a l khng ng v nh th cng vi c C b ph thu c c vo cng vi c B v cng vi c D ph thu c c vo cng vi c A. gi i quy t v n ny ta ph i thm s ki n ph v cng vi c o nh hnh 5.10b.
C A E B D B D E A C

a. V khng ng b. V ng Hnh 5.10. Khng nhng ph thuc khng ng lm cn tr cng vic

5. C nh ng cng vi c c th b t u khi cng vi c tr c cha k t thc. trnh ph i ko di th i gian ch i, c th chia cng vi c tr c thnh nhi u ph n, m i ph n c kh i

81

l ng cc cng vi c sau c th b t u. Quy t c ny cho php ph i h p nhi u cng vi c m t cch h p l (hnh 5.11).
o mng Ct thp-Cp pha

o mng on I

o mng on II

o mng on III

Ct thp - cp pha I

Ct thp - cp pha II

Hnh 5.11. Chia cng vic trc ra nhiu phn c khi lng cng vic sau c th bt u trnh phi ko di thi gian ch i

6. Khi t ch c s n xu t theo phng php dy chuy n, s c nhi u cng vi c v a lm tu n t , v a lm song song. Tr ng h p ny c n thm nhi u s ki n ph v cc cng vi c o ch r m i lin h c a cc cng vi c trong dy chuy n. y chnh l s lin t c v nh p nhng trong s n xu t. N u th hi n khng ng s lm cho nhi u cng vi c ph i ch m l i v nh ng ph thu c v l. i u s ph v nh p i u c a y chuy n.
o mng I ct thp cp pha I

btng I

o mng II

ct thp cp pha II

btng II

o mng III

ct thp cp pha III

btng III

10

a. V khng ng
o mng I ct thp cp pha I btng I

6 btng II

o mng II

ct thp ct pha II

10

o mng III

ct thp cp pha III

11

btng III

12

b. V ng Hnh 5.12. T chc sn xut theo phng php dy chuyn

82

Xt m t o n s m ng nh hnh 5.12a. Trong o n s ny, cng vi c 4-7 "o mng III" ch sau "o mng II", nhng trn m ng l i th hi n cng vi c 4-7 ph i sau c cng vi c 2-3 v cng vi c 2-4. Ngha l vi c o mng o n III c ph i ch cng vi c l p c p pha v lm c t thp o n I. l s ph thu c khng ng, lm ko di th i gian ch i v c th , ph v nh p i u dy chuy n. Tng t , cng vi c 7-9 "c t thp - c p pha III" ch sau cng vi c 4-7 "o mng III" v cng vi c 4-6 "c t thp - c p pha II" nhng trn m ng l i th hi n n ph i th c hi n sau c cng vi c 3-5 l " btng I". th hi n ng, trnh c cc ph thu c khng c n thi t ta ph i thm cc s ki n ph v cng vi c o nh hnh 5.12b. 7. Trong s m ng c th thay m t o n m ng nh (c m t i m ti p u v m t i m ti p cu i) b ng m t cng vi c n gi n ho v ng c l i, thay m t cng vi c ph c t p b ng m t m ng nh . 8. S m ng c n th hi n m t cch n gi n nh t c th . Khng nn c cc cng vi c giao c t nhau. Cc mi tn c t nhau khng sai, nhng s r i v d nh m (hnh 5.13).
2 1 3 3 4 1 2 4

a. Khng nn v b. Nn v Hnh 5.13. Trong s mng khng nn c mi tn ct nhau

9. Khng cho php t n t i m t chu trnh kn trong m ng. Khng v mi tn ng c.

3 1 2 4 5 6

Hnh 5.14. V sai, trong s mng khng c php c chu trnh kn

2.4. Tnh ton cc tham s th i gian c a s m ng Phng php ng gng CPM c ng d ng r ng ri trong qu n l d n v ph n l n cc cng vi c u c th xc nh c th i gian th c hi n, v khi t ng cng vi c c xc nh th i gian th c th xc nh th i gian hon thnh ton b d n. i u quan tr ng l ph i phn tch c cc tham s v th i gian c c s l p k ho ch ti n cng nh i u khi n ti n sau ny. M t trong nh ng nguyn t c quan tr ng trong qu n l ti n l n m c "khu ch y u". ng gng trong s m ng chnh l khu ch y u . ng gng l cc cng vi c then ch t, ch y u, quy t nh th i gian hon thnh d n.

83

V m t hnh th c, cc tham s th i gian trong CPM v PERT l nh nhau. 2.4.1. Tham s th i gian c a s ki n
i Ei Ki Li Ej Kj j Lj Ei / Li

Hnh 5.15. Cc tham s s ki n C th th hi n s ki n b ng m t vng trn chia lm 4 ph n ghi cc tham s c a s ki n ho c ghi th i i m s m v mu n c a s ki n vo m t ch nh t g n bn vng trn s ki n (hnh 5.15). 1. S hi u s ki n i; j l k hi u s ki n, thng th ng c ghi b ng s th t s ki n v c v tr ph n t pha trn c a vng trn. gc

Nguyn t c nh s th t s ki n: S ki n u ghi s 1, sau xo h t cc mi tn i ra kh i n. Cc s ki n ti p cu i ch c cng vi c i ra, khng c cng vi c i vo th ghi s t 2 tr ln, c th theo th t trn xu ng ho c d i ln. Tng t , v i m t s ki n k m i nh s , ta xa h t cc mi tn i kh i k. Cc cng vi c ti p cu i k ch c cng vi c i ra khng c cng vi c i vo ta nh s t k+1 tr ln. 2. Th i i m s m s ki n Th i i m c a s ki n j k hi u l Ej l th i i m s m nh t c th k t thc cc cng vi c i vo s ki n j, hay l th i i m s m nh t c th b t u cc cng vi c i ra kh i s ki n j ang xt. Ngha l, m t s ki n j ang xt c nhi u con ng i n v th i i m s m c a s ki n j s l con ng l n nh t i t s ki n 1 n s ki n j. Tuy nhin c l i cho tnh ton th: - N u ng tr c j ch c m t s ki n i th Ej = Ei + tij v th i gian c a ng c c ng d n n i r i. - N u ng tr c j c nhi u s ki n th Ej b ng con ng l n nh t i t cc s ki n n j, hay ni khc i: Ej = max(Ei + tij) - E1 = 0. V d : Cho m t s m ng nh hnh 5.16. Ta c: E2 = 0 + 3 = 3 (5.1)

84

E3 = max [(E1 + t1,3); ( E2 + t2,3)]. Trong : E1 + t1,3 = 0 + 5 = 5 E2 + t2,3 = 3 + 3 = 6 V y E3 = 6. K t qu tnh c ghi

2 3 1 3 1 0 0 5 3 6 2 6 4 5 12 4 13 3 3 6 16 4 3

gc ph n t pha tri c a s ki n.
2 4 12 3 12 4 6 16

Hnh 5.16. Tnh ton cc tham s cng vi c c a s m ng 3. Th i i m mu n c a s ki n Th i i m mu n c a s ki n j c k hi u l Lj l th i i m mu n nh t c th k t thc cc cng vi c i vo s ki n j, hay th i i m mu n nh t c th b t u cc cng vi c i kh i s ki n j ang xt. - N u ng sau j ch c m t s ki n k th th i i m mu n c a s ki n j b ng th i i m mu n c a s ki n k tr i th i gian c a cng vi c j-k: Lj = Lk - tjk. - N u ng sau j c nhi u s ki n c th li n s ki n j th Lj b ng nh nh t c a cc hi u s gi a th i i m mu n c a cc s ki n tr i th i gian c a cc cng vi c : Lj = min(Lk - tjk) - Lj = Ej khi j = n, ngha l khi j l s ki n hon thnh c a m ng. Nh v y, khi tnh cc th i i m mu n ta ph i tnh ng c t th i i m hon thnh c a m ng. Trong v d hnh 5.16 ta c: L6 = E6 = 16 L4 = min[(L6 - t4,6); (L5 - t5,6)] M: L6 - t4,6 = 16 - 4 = 12 L5 - t5,6 = 13 - 0 = 13 V y L4 = 12. (5.2)

85

K t qu tnh c ghi 4. Tr s Kj

gc ph n t pha ph i c a s ki n.

L tr s c a s ki n tr c n m trn ng i di nh t t s ki n u n s ki n j ang xt. Tr s ny c tc d ng tm ng gng b ng cch l n t s ki n hon thnh v s ki n kh i cng. Trong v d hnh 5.16, ng gng l ng i qua cc s ki n 6 - 4 - 3 - 2 - 1. 5. Th i gian d tr (Reserve) Rj c a s ki n j Nh ta th y, m t s ki n c th c 2 th i i m xu t hi n l s m Ej v mu n Lj. Nhng n cng c th xu t hi n b t c lc no gi a 2 th i i m . Kho ng th i gian chnh l ch gi a 2 th i i m l th i gian d tr c a s ki n. Th i gian d tr c a s ki n l kho ng th i gian c th tr hon s ki n m khng lm thay i th i gian th c hi n c d n, c tnh theo cng th c: Rj = Lj - Ej (5.3) Nh n th y r ng, v i cc s ki n n m trn ng gng th th i i m s m c a s ki n lun lun b ng th i i m mu n c a s ki n nn th i gian d tr c a cc s ki n n m trn ng gng lun lun b ng 0. 2.4.2. Tham s th i gian c a cng vi c 1. Th i gian th c hi n cng vi c Th i gian th c hi n cc cng vi c c th c xc nh b ng nhi u cch. Phng php tr c ti p: Cn c vo kh i l ng cng tc, l c l ng huy ng th c hi n cng vi c v cc nh m c lao ng, xe my hi n hnh tnh ra th i gian c n thi t th c hi n cng vi c. Phng php ng u nhin: Qua s li u th ng k qu kh ng i ta tnh c cc s li u sau: a - th i gian l c quan khi cng vi c c th c hi n trong cc i u ki n thu n l i nh t. m - th i gian c kh nng nh t khi cng vi c c th c hi n trong cc i u ki n bnh th ng. b- th i gian bi quan khi cng vi c c th c hi n trong cc i u ki n b t l i nh t. Gi nh th i gian hon thnh cng vi c tun theo quy lu t phn ph i ng u nhin (quy lu t ) th gi tr trung bnh c a n (th i gian th c hi n cng vi c trung bnh) c tnh nh sau:

t t

i, j

a + 4m + b 6 3a + 2b 5

(5.4)

ho c:
i, j

(5.5)

N u khng c ho c khng cc nh m c c n thi t xc nh th i gian th c hi n cng vi c theo phng php tr c ti p, khng c cc s li u th ng k qu kh c th xc

86

 nh th i gian th c hi n cng vi c theo phng php ng u nhin th ng i ta c th s d ng k thu t m un. K thu t ny d a trn vi c phn tch cc cng vi c thnh cc ho t ng nh (cc m un), c tnh th i gian th c hi n t ng m un. T ng cc k t qu thu c l th i gian g n ng th c hi n cng vi c ang xt. Ngoi ra, ng i ta cng c th dng phng php h i quy (k thu t tham s ) ho c k thu t cng vi c chu n tnh ton th i gian th c hi n cng vi c. N i dung c a phng php h i quy l: Xc nh cc bi n c l p nh h ng n th i gian th c hi n cng vi c; Thu th p d li u v th i gian th c hi n cng vi c trong qu kh i v i cc gi tr khc nhau c a cc bi n c l p ; Ki m tra m i tng quan gi a cc bi n, xy d ng phng trnh h i quy.

T phng trnh h i quy xy d ng, tnh ton th i gian th c hi n cng vi c ang xt.

K thu t cng vi c chu n:

Trong th c hi n m t ho c nhi u d n c th c m t s cng vi c chu n c l p l i. Trn c s th ng k nh ng s li u ny ng i ta c th tnh c th i gian trung bnh th c hi n cng vi c chu n, v do , tnh c th i gian hon thnh cc cng vi c c a d n. 2. Th i i m kh i cng s m c a cng vi c Th i i m kh i cng s m cng vi c ij k hi u l ESij (Early Start) c xc nh b ng th i gian th c hi n ng di nh t i t s ki n kh i cng n s ki n ti p u c a cng vi c ij ang xt. M t cng vi c l kh i cng s m n u n b t u th i i m s m c a s ki n ti p u: ESij = Ei 3. Th i i m hon thnh s m c a cng vi c Th i i m hon thnh s m c a cng vi c ij c k hi u l EFij (Early Finish) l th i i m hon thnh s m nh t c a cng vi c ij. Th i i m ny b ng th i i m kh i cng s m c a cng vi c ij c ng v i th i gian th c hi n cng vi c : EFij = ESij + tij 4. Th i i m hon thnh mu n c a cng vi c Th i i m hon thnh mu n cng vi c ij c k hi u l LFij (Late Finish) l th i i m mu n nh t c th hon thnh cng vi c ij m khng nh h ng g n cng vi c ti p sau n: LFij = Lj 5. Th i i m kh i cng mu n c a cng vi c Th i i m kh i cng mu n c a cng vi c ij c k hi u l LSij (Late Start) l th i i m khng cho php kh i cng mu n hn n a cng vi c ij v n u mu n hn n a s y li th i i m kh i cng cc cng vi c sau n. LSij = LFij - tij (5.9) (5.8) (5.7) (5.6)

87

2.4.3. Th i gian d tr c a cng vi c

C 4 lo i th i gian d tr c a m t cng vi c ij l: 1. D tr chung (d tr ton ph n, l n nh t) c a cng vi c ij k hi u l GRij (General Reserve) l d tr chung c a t t c cc cng vi c khng gng lin quan k nhau trn ng i di nh t t s ki n kh i cng n s ki n hon thnh qua cng vi c ij ang xt, c tnh b ng cng th c: GRij = Lj - Ei - tij (5.10) N u cng vi c ij s d ng h t d tr chung th m i cng vi c n m trn ng di nh t t s ki n kh i cng n s ki n hon thnh qua cng vi c ij tr c khng gng by gi s tr thnh gng. 2. D tr g c (d tr kh i cng) c a cng vi c ij k hi u l SRij (Reserve of Start) l th i gian t i a c th tr hon kh i cng ho c ko di cng vi c ij m khng nh h ng n th i i m hon thnh mu n nh t c a m i cng vi c ti p tr c n (khng lm m t th i gian d tr c a cc cng vi c ti p tr c). Khi s d ng h t d tr ny, cc cng vi c pha sau cng vi c ij n m trn ng di nh t s tr nn gng. SRij = Lj - Li - tij (5.11) 3. D tr ng n (d tr hon thnh) c a cng vi c ij c k hi u l FRij (Reserve of Finish) l th i gian t i a c th tr hon s hon thnh c a cng vi c ij m khng nh h ng n th i i m kh i cng s m nh t c a m i cng vi c ti p sau n (khng lm m t th i gian d tr c a cc cng vi c ti p sau). Khi s d ng h t d tr ny, cc cng vi c n m trn ng di nh t pha tr c cng vi c ij ang xt s tr nn gng. FRij = Ej - Ei - tij
i

(5.12)
Li tij Ej
j

Ei Ri tij

Lj

Rj GRij

tij

IRij

tij

FRij

tij Hnh 5.17. Cc loi thi gian d tr ca cng vic

SRij

4. D tr ring (d tr c l p, d tr b nh t) c a cng vi c ij c k hi u l IRij (Individual Reserve) th i gian t i a c th tr hon cng vi c ij m khng nh h ng t i th i

88

i m hon thnh mu n c a cc cng vi c ti p tr c n v cng khng nh h ng n th i i m kh i cng s m cc cng vi c ti p sau n, ngha l khng nh h ng n th i gian d tr c a cc cng vi c c pha tr c v pha sau c a cng vi c ij. IRij = Ej - Li - tij Cc lo i th i gian d tr ny c th hi n trn hnh 5.17. (5.13)

2.4.4. H s gng
Trong qu trnh th c hi n d n, n u th i h n ti n b ko di th i u ny c th lm cho m t s cng vi c khng gng tr nn gng v cu i cng d n n th i h n hon thnh d n b ch m l i. V y ph i lm th no d on c s pht tri n ny? Lm th no bi t c r ng cc cng vi c no d tr nn gng quan tm ch o, u tin sau cc cng vi c trn ng gng. Thng th ng, ch c n tm ng khng gng no c th i h n di nh t l c. Tuy nhin, c nh ng tr ng h p c nhi u ng c chi u di g n tng ng v trong t ng ng , c nhi u cng vi c v i kh nng "tr thnh gng" l khc nhau. tm ra c cng vi c no d tr thnh gng, ta dng h s gng.

B ng 5.3. Cc tham s th i gian c a s m ng Cc tham s s ki n

s ki n 1 2 3 4 5 6 Ei 0 3 6 12 12 16 Li 0 3 6 12 13 16 Ri 0 0 0 0 1 0 Ki 0 1 2 3 4 4 cng vi c 1-2 1-3 2-3 2-4 3-4 3-5 4-6 5-6 tij 3 5 3 2 6 4 4 3

Cc tham s cng vi c
ESij EFij LSij LFij GRij SRij FRij IRij 0 0 3 3 6 6 12 12 3 5 6 5 12 10 16 15 0 1 3 10 6 9 12 13 3 6 6 12 12 13 16 16 0 1 0 7 0 3 0 1 0 1 0 7 0 3 0 0 0 1 0 7 0 2 0 1 0 1 0 7 0 2 0 0 kij 1 0.83 1 0.22 1 0.70 1 0.75

H s gng c a cng vi c ij k hi u l kij l ch tiu nh gi m c kh n trng c a nh ng cng vi c khng gng. Cng th c tnh:

t t = k t t
( Ln ) g i, j '

' g ( Ln )

(5.14)

g ( Ln )

trong :

89

tLn - di ng n no di nh t i qua cng vi c ij ang xt; tg - di ng gng; t'g(Ln) - di cc cng vi c gng n m trn ng n ang xt. Nh ng cng vi c n m trn ng gng c h s gng b ng 1 l nh ng cng vi c kh n trng c n t p trung th c hi n. Nh ng cng vi c c h s gng g n 1 l cng vi c g n gng cng ph i quan tm ch o. Cc k t qu tnh ton cc tham s th i gian c a s m ng c ghi trong b ng 5.3.

2.4.5. S d ng cc d tr th i gian trong qu n l ti n

Nh c th i gian d tr s ki n m m t s ki n i c th xu t hi n b t k lc no trong kho ng t th i i m s m Ei n th i i m mu n Li c a mnh. M t cng vi c ij no cng v y, n c th thay i th i i m kh i cng: s m ESij - mu n LSij, th i i m hon thnh: s m EFij - mu n LFij, ho c ko di th i gian th c hi n cng vi c tij nh c cc lo i d tr cng vi c. i v i d tr ring IRij v b h n ch b i i u ki n khng lm nh h ng n cc th i i m b t u ho c k t thc c a cc cng vi c tr c v sau n nn d tr ring ch dng ko di th i gian tij c a cng vi c. D tr chung GRij c s d ng trong cc tr ng h p sau: 1. i u ch nh bi u nhn l c Sau khi tnh ton xong m ng v chuy n n ln tr c th i gian ta c th v nhn l c. Bi u nh n c lc u s khng i u ho (c ch qu cao do c cng, c ch qu th p do c n t nhn cng). Ta c th dng th i gian d tr th i i m kh i cng v hon thnh c a cng vi c i u ch nh nhn cng t ch ch t. Nh s c c m t bi u nhn l c i u ho hn. 2. Ko di th i gian th c hi n cng vi c N u m t cng vi c v l do no khng hon thnh ng th i h n th ta c th ko di th i gian th c hi n n m khng lm nh h ng t i th i h n hon thnh d n. 3. i u ho ngu n l c Cc ngu n l c th c hi n d n (nh nguyn v t li u, nhin li u, nhn cng, my...) nhn chung l b h n ch do chng c th khng tho mn t t c cc yu c u cng m t lc. V th , ta ph i phn ph i ngu n l c cho cc cng vi c. C th a ra m t quy t c u tin phn ph i nh sau: Cng vi c no c d tr nh hn th c u tin tr c. Nh v y, cc cng vi c gng lun lun c u tin s m t v n c t t c cc lo i d tr b ng 0. Sau th t u tin theo s tng d n c a h s gng. c bi u n nhi u nhn thay i cc nhi u xu ng

2.5. Chuy n s m ng ln tr c th i gian

S m ng l m t m hnh m ng l i, n di n t d n b ng m i lin h gi a cc cng vi c. S m ng ban u ch ch n l-gic. N c nh c i m l cc cng vi c khng c th hi n theo t l m c tnh b ng ch s ghi mi tn cng vi c. V v y, b ng tr c gic r t kh nh n ra t i m t th i i m no c bao nhiu cng vi c ang lm, cng vi c m i b t u v cng vi c no k t thc v khng v c bi u ngu n l c.

90

V l do , sau khi tnh ton xong s m ng, ng i ta chuy n n ln tr c th i gian. Trnh t chuy n nh sau: 1. K m t tr c th i gian tnh b ng n v th i gian khi l p s m ng ban u. 2. Cng ng gng ln tr c th i gian, ng gng c v nt m ho c mu. N u c nhi u ng gng th bi u di n thnh nh ng ng song song v i tr c th i gian. 3. S p x p cc cng vi c khng gng thnh nh ng ng nt m nh hn v song song v i tr c th i gian (hnh 5.18 l s m ng chuy n ln tr c th i gian cho v d s m ng v hnh 5.16).
y

10

11

12

13

14

15

16

Hnh 5.18. S mng chuyn ln trc thi gian

Nh n th y r ng n u ta cho cc cng vi c khng gng u kh i cng mu n th trn s c tr c th i gian s xu t hi n cc d tr chung GR ho c d tr kh i cng SR c a cc cng vi c. Cc d tr ny u d n v pha tr c, khng ti n cho vi c s d ng d tr trong qu n l ti n . V v y, thng th ng khi chuy n ln tr c th i gian ng i ta u cho cc cng vi c khng gng kh i cng s m. Lc ny xu t hi n cc d tr chung GR v d tr hon thnh FR c a cc cng vi c, tu thu c vo s ki n u v cu i c a cng vi c l gng hay khng gng. C th bi u di n cc d tr b ng ng v nt m nh hn ho c ng v nt r i. Cc d tr ny d n v pha sau, thu n ti n cho vi c s d ng v qu n l ti n .

2.6. Chuy n s m ng sang s ngang

gi i quy t cc nh c i m c a s m ng l i ng i ta cn chuy n n sang d ng s ngang c tn g i l s m ng ngang "PERT - GANTT". S m ng ngang k t h p c nh ng u i m c a 2 s , lm cho phng php bi u di n nh ng t ch c qu n l tr nn sinh ng v d hi u, ph c v r ng ri cho nhi u ng i s d ng m khng i h i nh ng ki n th c cao v s m ng. Chuy n s m ng l i sang s ngang c ti n hnh nh sau: 1. V gc ph n t th nh t c a h to vung gc (t0y) v i: Tr c honh 0t bi u th th i gian c chia theo n v tnh th i gian c a s m ng l i ban u; Tr c tung 0y l tr c t cc cng vi c, m i n v tr c tung t m t cng vi c.

91

V l i vung ho c ch nh t b ng nt m nh v m . 2. M i cng vi c c bi u di n b i m t o n th ng song song v i tr c honh. di o n th ng chnh l th i gian th c hi n cng vi c (tij). Cc cng vi c o c bi u di n b i m t i m (.). Trn o n th ng bi u di n cng vi c, u mt tri ghi s ki n ti p u, u mt ph i ghi s ki n ti p cu i. Cc cng vi c gng c v nt m ho c m c mu. Cc cng vi c c v l n l t t d i ln trn theo chi u dng c a tr c tung 0y. Th t cc cng vi c tng d n v l n c a ch s s ki n k t thc cng vi c. N u c nhi u cng vi c cng c 1 s ki n k t thc th cng vi c no c s ki n u nh hn s c v tr c.

3. Cc cng vi c c v l n l t theo quy t c sau:

y 5 4 45 3 3 2 2 1 1 1 2 3 2 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 t 3 4 3 3' 5 5' 4 4' 6 6' 6

Hnh 5.19. S mng chuyn thnh s ngang

4. N u c nhi u cng vi c cng k t thc v b t u ch s i c honh l n nh t. 5. Xc nh d tr c a cc cng vi c

s ki n i th cc cng vi c ti p theo s c

Sau khi v xong cc cng vi c trn h tr c to , ta l n l t i t d i ln trn theo tr c cng vi c 0y. Ta th y c th c nhi u cng vi c cng k t thc m t s ki n cu i, gi s l j no , song i m k t thc l i c honh khc nhau. l s chnh l ch v th i gian c a cc cng vi c gng v khng gng. chnh l d tr c a cc cng vi c. bi u di n d tr ny ta ch vi c ko di o n th ng bi u di n cng vi c n s ki n cu i j b ng m t ng nt m ho c nt t v trn dng c a cng vi c v k hi u l j' (cc cng vi c 1-3, 2-4, 3-5 v 5-6 trn hnh 5.18 v 5.19). Hnh 5.19 trnh by s m ng ngang cho v d s m ng l i ban u v hnh 5.16 v chuy n ln tr c th i gian hnh 5.18.

92

S ngang thu n ti n cho vi c l p cc bi u nhn l c, xe my thi t b , gip qu n l cc ngu n l c c a d n.

3. L P TI N

V QU N L TI N

B NG S

M NG

3.1. Trnh t l p ti n b ng s m ng B c 1. Xc nh cc cng vi c v m i lin h gi a chng

D a vo c c u phn tch cng vi c WBS li t k v xc nh m i quan h gi a cc cng vi c. Xc nh m i quan h gi a cc cng vi c l xt xem cng vi c no lm tr c, cng vi c no lm sau, nh ng cng vi c no c th lm ng th i v i cng vi c ang xt.

B c 2. L p s m ng s b
D a vo nh ng cng vi c v m i lin h gi a chng nh xc nh t i b c 1 l p s m ng s b . C 3 phng php l p s m ng s b . Phng php 1: i t u n cu i d n. Cch ny th ng c p d ng khi bi t r cc cng vi c v trnh t cc cng vi c c a d n. Phng php 2: i ng c t cu i ln u d n. Cch ny th ng p d ng i v i d n hon ton m i m m khng bi t r cc cng vi c cng nh trnh t , m i lin h gi a cc cng vi c. Phng php 3: Lm t ng c m. Cch ny th ng p d ng cho cc d n l n, ph c t p. Ng i ta chia d n thnh t ng c m/m ng cng vi c r i chia cho t ng ng i/nhm ng i l p ring. Lin k t cc m ng con thu c theo cch trn ta s c m t s m ng l n th ng nh t. D l cch no th tr c tin ta s p x p cc cng vi c m t cch r i r c. Sau , lin h cc cng vi c l i v i nhau cho ng trnh t v m i lin h k thu t cng nh t ch c th c hi n.

B c 3. Hon thi n s m ng
Ki m tra s m ng thu c. N u c n th c th thm s ki n ph , cng vi c o. Ng c l i, c th b cc s ki n th a. Sau , ghi tn cc cng vi c, ki m tra l i m ng xem cc cng vi c cha, c ng quy t c l p m ng khng? N u t t c m b o th v l i m ng d i hnh th c r rng nh t v d c nh t.

B c 4. Tnh s m ng
nh s cc s ki n. Ghi th i gian cng vi c, tn cng vi c, nhu c u ngu n l c. Tnh ton s m ng v xc nh ng gng. Tnh ton cc th i gian d tr .

B c 5. Chuy n s m ng ln l ch ti n
ti n vi c theo di, ta chuy n s m ng ln tr c th i gian. N u c n c th chuy n thnh s m ng ngang.

B c 6. T i u ho s m ng

93

L p bi u nhn l c v cc nhu c u ngu n l c khc. i u ch nh s m ng theo tiu chu n t i u v s d ng ngu n l c. B c ny s c xem xt chng sau.

3.2. Qu n l ti n b ng s m ng
Sau khi i u ch nh s m ng theo cc tiu chu n t i u v c cc bi u nhu c u nhn l c v cc ngu n l c khc th cng vi c ti p theo l qu n l ti n , tm cch th c hi n cc cng vi c tnh ton trn s m ng hon thnh d n ng th i h n v ch ra. Mu n v y ph i t p trung ch o cc cng vi c gng, coi l cc cng vi c then ch t, c n c u tin v v t t, nhn l c v s gim st ch t ch v k thu t v t ch c. ng gng mang y u t khch quan, n ph n nh s "gng" v l-gic cng vi c ch khng ph thu c vo tn cng vi c l quan tr ng hay khng quan tr ng. C tr ng h p, cng vi c gng l i l cng vi c o khng i h i chi ph ngu n l c, n u theo kinh nghi m thng th ng th ch c ch n khng c x p vo cng vi c quan tr ng c n ch . Trong th c t , vi c hon thnh cc cng vi c nh tnh ton trn s m ng l kh t c hon h o. C r t nhi u l do khch quan, ch quan, i khi l b t kh khng (v d ma, bo...) lm cho cc cng vi c b ch m l i v cng c th c cng vi c l i c hon thnh s m hn. V v y, th ng xuyn ph i ki m tra l i v n u c n th c th ph i i u ch nh m ng. th c hi n t t cng vi c qu n l ti n , thng th ng trong cc Ban qu n l d n (ho c Ban i u hnh d n) thnh l p nn "nhm s m ng" ch u s ch huy tr c ti p c a lnh o. Lnh o d n ph i cng nhm s m ng qu n l ch t ch n i dung ch y u c a s m ng, nghin c u nh ng di n bi n th c t , a ra cc bi n php c th kh c ph c cc kh khn n y sinh, k p th i gi i quy t nh ng v n thu c quy n h n v bo co c p trn nh ng g khng gi i quy t c cng nhanh cng t t. Cng v i nhm s m ng, lnh o d n ph i ki m tra, n c th c hi n cc bi n php d ra. Cc cng vi c c n lm qu n l ti n trong qu trnh th c hi n d n: T ch c ph bi n r ng ri cho cn b , cng nhn v k ho ch t ch c th c hi n d n. Giao nhi m v c th cho t ng n v b ng "phi u cng vi c". T ch c m ng l i theo di, n c v n m tnh hnh s n xu t. Nh n nh tnh hnh, ra bi n php x l khi c thay i. Bo co nh k v t xu t cho lnh o.

3.2.1. Ph bi n v giao nhi m v

Ph bi n v giao nhi m v t i t ng t , i (n u c cn b ph trch th giao cho cn b ph trch) b ng "phi u cng vi c" theo m u b ng 5.4.

94

B ng 5.4. M u phi u cng vi c PHI U CNG VI C D n: ...... n v nh n cng vi c: ..... Th i gian: Tu n t ..... n .......
t/t Tn cng vi c K hi u /v tnh Kh i l ng MM TB Nh nl c Ngy b t u Ngy hon thnh Ngy hon thnh ch m nh t c th

1 2

Ng i giao nhi m v Ch c danh - ch c v K v ghi r h tn

Khi giao nhi m v c n gi i thch r t m quan tr ng v nh h ng c a cng vi c ny i v i cc cng vi c khc, cng nh t i th i gian th c hi n c d n. Gi i thch v ngy hon thnh ch m nh t cho php i v i cng vi c . Ch khi xu t hi n nh ng kh khn khng th kh c ph c m i ph i thay i ti n , ngoi ra khng c l do no khc khng hon thnh ng th i h n giao.

3.2.2. T ch c theo di ti n , n m tnh hnh s n xu t B ng 5.5. M u bo co tnh hnh th c hi n cng vi c BO CO V/v th c hi n cng vi c: .... Thu c d n: .... n v bo co: ..... Ngy bo co: ....
t/t Tn cng vi c K hi u /v tnh Kh i l ng k ho ch cn l i % t Ngy b t u k ho ch th c t Ngy k t thc Nguyn nhn k th c nhanh ho ch t ch m

1 2

Ng i bo co Ch c danh - ch c v K v ghi r h tn
Ph i quy nh r trch nhi m, n i dung, th i gian bo co tnh hnh th c hi n k ho ch d n cho nhm s m ng. Cc cn b tr c ti p qu n l s n xu t hi n tr ng, t , i lm bo co theo m u b ng 5.5.

95

Trong bo co c n ghi r nh ng cng vi c lm xong; nh ng cng vi c m i; nh ng cng vi c c trong k ho ch nhng th c t khng c n n a; nh ng cng vi c b ko di... Tu theo i u ki n c th c a s n xu t m m u bo co c th thay i cho ph h p.

3.2.3. Nh n nh tnh hnh v ra bi n php x l

Nhm s m ng ph i bo co nh k ton b tnh hnh cho lnh o d n theo m u b ng 5.6.

B ng 5.6. M u bo co nh k BO CO NH K V/v th c hi n d n: ..... H ng m c: .... Ngy bo co: ....

Th i h n bn giao theo k ho ch: .... Th i h n bn giao d ki n theo tnh hnh th c t : .... 1. Nh ng cng vi c trong th i gian 15 ngy (ho c 7; 10; 30 ngy) g n nh t: .... 2. Nh ng cng vi c c n c u tin sau cng vi c gng (theo h s gng c a cng vi c):... 3. Nguyn nhn lm ko di ngy bn giao h ng m c: ... 4. Nh ng cng vi c tr c c ghi trong s m ng nay khng c n lm n a v l do: ... 5. Nh ng cng vi c m i pht hi n c n b sung: .... Nguyn nhn xu t hi n cng vi c m i: .... 6. Nh ng ngh m b o bn giao h ng m c ng k h n: ...

Thay m t nhm s m ng Ch c danh - ch c v K v ghi r h tn

Vi c p d ng s m ng vo tnh ton v qu n l th i gian, ti n th c hi n d n th ng g p cc kh khn pht sinh t v n phn ph i ngu n l c cho cc cng vi c c a d n. V n ny c xem xt trong chng 6.

96

CU H I N T P
7. Cc lo i s th hi n ti n v u nh c i m c a chng? 8. Phn bi t 2 phng php bi u di n s m ng AOA v AON. 9. Trnh by trnh t l p ti n b ng s m ng. 10. N i dung cc cng vi c qu n l ti n b ng s m ng?

BI T P Bi t p 5.1. B ng sau li t k cc cng vi c l p Bo co kh thi xy d ng c u Thanh tr. Hy xc nh m i lin h gi a cc cng vi c v thi t l p s m ng.
t/t Tn cng vi c A B C D E F G H I K L M N N i dung cng vi c Cc cng vi c ngay tr c D ki n th i gian th c hi n

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

i u tra kinh t - x h i v tnh hnh hi n tr ng ng giao thng T ch c m xe v d giao thng tng lai Kh o st cng trnh Nghin c u cc phng n tuy n Thi t k c u Thi t k ng Xy d ng k ho ch thi cng Xy d ng k ho ch qu n l v khai thc cng trnh Khi ton kinh ph d n Th c hi n phn tch kinh t v phn tch ti chnh d n Nghin c u mi tr ng Xy d ng k ho ch n b gi i phng m t b ng T p h p h s v trnh duy t bo nhu c u

97

Bi t p 5.2. Cho m t d n v i cc cng vi c nh sau:

t/t 1 2 3 4 5 6 7 8 Tn cng vi c A B C D E F G H Trnh t th c hi n lm ngay lm ngay lm ngay lm ngay sau A sau B; E sau C; F sau D; G Th i gian th c hi n 15 5 5 20 5 5 10 10

Hy l p s m ng cho d n. Tnh ton cc thng s b ng 2 phng php: tr c ti p trn nt v l p b ng.

Bi t p 5.3. Trn c s c c u phn tch cng vi c cho d n xy d ng m t phn x ng th c t p c kh c a nh tr ng anh (ch ) l p trong chng 4 hy c tnh di c a t ng cng vi c, xc nh m i quan h gi a chng. Hy l p s m ng, tnh ton cc thng s th i gian v ln ti n cho d n ny. Bi t p 5.4. Ti p bi t p 5.1. Hy d ki n th i gian th c hi n cc cng vi c, sau tnh ton cc thng s th i gian cho s m ng thu c, chuy n n sang s m ng ngang.

98

CHNG 6 QU N L NGU N L C D

1. M t s khi ni m v ngu n l c v qu n l ngu n l c __________________________ 101

1.1. Cc lo i ngu n l c _________________________________________________________ 101
1.1.1. Ngu n l c c th thu h i _________________________________________________________101 1.1.2. Ngu n l c khng th thu h i ______________________________________________________101 1.1.3. M t s lu khc_______________________________________________________________101

1.2. Cc bi ton qu n l ngu n l c ______________________________________________ 102

2. Qu n l ngu n l c v i th i h n th c hi n d n xc nh ____________________ 102

2.1. i u ho ngu n l c ________________________________________________________ 102
2.1.1. Khi ni m i u ho ngu n l c _____________________________________________________102 2.1.2. Bi ton i u ho bi u nhn l c _________________________________________________102

2.2. Gi m chi u di ng gng _________________________________________________ 104

3. Qu n l trong i u ki n ngu n l c c h n ___________________________________ 104

3.1. Quy t c phn ph i ngu n l c c h n __________________________________________ 104 3.2. Cc phng php phn ph i ngu n l c________________________________________ 105 3.3. Bi ton phn ph i ngu n l c trong gi i h n ___________________________________ 106
3.3.1. Phn ph i ngu n l c theo phng php n i ti p _______________________________________106 3.3.2. Phn ph i ngu n l c theo phng php song song _____________________________________108

Cu h i n t p____________________________________________________________ 113 Bi t p __________________________________________________________________ 114

99

Qu n l th i gian v ti n d n l qu trnh qu n l bao g m vi c thi t l p m ng cng vi c, xc nh th i gian th c hi n t ng cng vi c cng nh ton b d n v vi c l p k ho ch, qu n l ti n th c hi n d n. Trong qu n l th i gian v ti n cn cha quan tm t i v n ngu n l c. Trong chng 5 ta m i ch d ng l i vi c chuy n s m ng ln tr c th i gian v chuy n sang d ng s m ng ngang. B c ti p theo l ph i ln cc bi u nhu c u ngu n l c (ti nguyn). Hnh 6.1 th hi n bi u nhu c u nhn l c c a v d s m ng trnh by trong hnh 5.16, chuy n ln tr c th i gian hnh 5.18 v chuy n sang d ng s ngang hnh 5.19 trong chng 5.
y Nhu cu nhn lc ca cng vic 5 4 45 3 3 2 2 1 1 1 !5! 2 3 !4! 2 4 12 9 8 5 3 R=128 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Rtb = 8 11 12 13 K1 = 0.67 14 15 16 ngy 5 9 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 t !5! 4 !3! 3 3 3' !3! !5! 5 5' 4 4' !4! !5! 6 6' 6

S ngi

Hnh 6.1. Biu nhn lc

ln c bi u nhu c u nhn l c, cng nh b t c nhu c u ngu n l c no khc, ta ph i gi nh r ng b t c lc no nhu c u v ngu n l c cng c tho mn. Trong th c t th ng g p cc tr ng h p nhu c u ngu n l c phn b khng u theo th i gian, c lc t hn, c lc l i v t qu kh nng cung c p.

100

V n t ra l ph i nghin c u cch qu n l, i u ph i ngu n l c c th i u ho, cn i gi a kh nng cung c p v nhu c u ngu n l c i h i. Chng ny xem xt v n qu n l cc ngu n l c lun lun b gi i h n c a d n.

1. M T S

KHI NI M V NGU N L C V QU N L NGU N L C

1.1. Cc lo i ngu n l c
Cc ngu n l c th c hi n m t d n bao g m nh ng kh nng hi n c v lao ng, i t ng lao ng v t li u lao ng. chnh l nhn l c, MMTB, nguyn v t li u, nng l ng, ti chnh.... Trong qu n l, ng i ta th ng chia cc ngu n l c ny theo c tnh c a chng th hi n trong qu trnh s d ng. c tnh l c thay i kh i l ng hay khng khi c s d ng.

1.1.1. Ngu n l c c th thu h i

Ngu n l c c th thu h i l cc ngu n l c khng thay i kh i l ng c a n trong qu trnh s d ng. Lo i ny g m nhn l c, MMTB... y l lo i ngu n l c khng x p kho c. S l ng/kh i l ng c a chng khng thay i trong qu trnh s n xu t. i u ki n rng bu c i v i ngu n l c c th thu h i l c ng s d ng khng c v t qu m c hi n c ho c c th huy ng.

1.1.2. Ngu n l c khng th thu h i

Ngu n l c khng th thu h i l cc ngu n l c thay i kh i l ng c a n trong qu trnh s d ng. Kh i l ng c a cc ngu n l c lo i ny bi n i t l thu n v i kh i l ng cng vi c hon thnh do bi n thnh s n ph m. i n hnh c a lo i ngu n l c ny l i t ng lao ng nh nguyn v t li u, c u ki n, bn thnh ph m, ti n v n... i u ki n rng bu c th ng l c ng s d ng khng c v t m c cung c p. C n lu l do ti nguyn khng thu h i c th c d tr trong kho nn i u ki n trn, trong m t s tr ng h p, khng nh t thi t ph i tun th .

1.1.3. M t s lu khc
- M t ngu n l c A c th c thay th b ng ngu n l c B, nhng cha ch c ngu n l c B l i c th thay th c ngu n l c A. V d th xy c th thay th cho th b-tng, nhng th b-tng cha ch c xy c. - C nh ng ngu n l c n u khng dng c th lu l i dng vo th i i m khc nh cc ngu n l c c hnh thi v t ch t c th nh ti n, v t t... Nhng cng c lo i ngu n l c n u khng dng th coi nh l m t, khng lu l i c. Lo i ny ch y u l cc ngu n l c v hnh nh cng th , ca my... N u thu th , thu my m khng dng th v n ph i tr ti n. - C nh ng ngu n l c b tiu hao b i cng vi c (ngu n l c khng thu h i), nhng cng c ngu n l c c s n sinh t cng vi c nh cc lo i v t li u s n xu t t i ch . - Trong qu trnh th c hi n d n ta ph i ti n hnh nhi u lo i cng vi c. M i cng vi c s d ng m t vi lo i ngu n l c khc nhau. M t khc vi c s d ng cc ngu n l c l i an xen vo nhau trong su t c qu trnh. Vai tr, kh i l ng s d ng c a m i lo i cng khc nhau lm cho v n cng tr nn ph c t p. S lo i ngu n l c cng nhi u th v n cng ph c t p, i khi ph c t p n m c khng gi i quy t n i. Th c t , ng i ta tm cch n gi n ho ph c

101

t p c a v n sao cho l i gi i t yu c u s n xu t l . M t trong nh ng cch l ch n ra lo i ngu n l c c ngha nh t v gi i quy t v n v i ngu n l c ch o . L y l i gi i c a bi ton trn lm c s xt ti p n nh ng ngu n l c ti p theo. Trong i a s cc d n, ngu n l c ch o chnh l ngu n l c con ng i - nhn l c. Thng th ng m c s d ng cc ngu n l c khc lun lun song hnh v t l thu n v i m c s d ng nhn l c. V v y trong cc bi ton ti p theo, ta gi i cc bi ton tr c h t v i ngu n l c con ng i - nhn l c.

1.2. Cc bi ton qu n l ngu n l c

Trong qu n l ngu n l c, m c tiu t ra l s d ng chng sao cho c l i nh t. V n ny r t ph c t p v a d ng. C th x y ra cc tr ng h p trong m i quan h gi a ngu n l c v th i gian, l: ngu n l c c nh hay/v th i gian c nh. Bi ton t ng qut cn b ng , ng i ta ch gi i m t s bi ton c th th ng g p sau: 1. Tr ng h p th i h n th c hi n d n xc nh: - Nhu c u ngu n l c t i m i th i i m n m trong ph m vi cho php nhng m c s d ng khng hi ho (bi ton i u ho ngu n l c khng thay i chi u di ng gng). - Chi u di ng gng v t qu th i h n cho php, c n ph i thu ng n l i. 2. Tr ng h p th i h n th c hi n d n c th ko di: nhu c u ngu n l c t i m t s th i i m v t qu kh nng cung c p, c n ph i i u ch nh (c cho php ko di ng gng). 3. T i u ho quan h th i gian - chi ph (v n ny s c xem xt trong chng 7).

2. QU N L NGU N L C V I TH I H N TH C HI N D 2.1. i u ho ngu n l c 2.1.1. Khi ni m i u ho ngu n l c

N XC NH

C ng s d ng m t ngu n l c r no c a cng vi c i-j c k hi u l rij. Th i gian th c hi n cng vi c i-j l tij. V y t ng s ngu n l c m d n tiu th h t l:
R = r i , j t i , j
i j

(6.1)

Th i gian th c hi n ton b d n l T. C ng s d ng ngu n l c trung bnh c a d n l:

tb

R 1 = T T i j r i, j t i, j

(6.2)

C ng s d ng ngu n l c cao nh t trong ton b cc cng vi c d n l Rmax. H s i u ho ngu n l c: K1 = Rtb/Rmax (6.3) H s ny cng g n 1 th d n s d ng ngu n l c cng c coi l i u ho.

2.1.2. Bi ton i u ho bi u nhn l c

Bi ton i u ho bi u nhn l c t ra khi th i gian th c hi n d n n nh v di ng gng cng m b o c ch tiu ny. Nhng bi u nhn l c v c c o n

102

nh cao c o n trng su qu so v i m c trung bnh. i u ny d n n lng ph nhn l c trong s n xu t. V d : hm nay c n 10 ng i, ngy mai ch c n 5 ng i, ngy kia l i c n 10 ng i. Nh v y lng ph 5 cng lao ng. Bi u nhn l c c coi l i u ho khi n t bi n ng nh t. i u ny ng ngha v i K1 ti n g n t i 1. V y ph i i u ho bi u nhn l c nh th no? Tr c tin trn bi u nhn l c ta tm nh ng kho ng c nhn l c tng ho c gi m t ng t. Tm cc cng vi c n m trong kho ng th i gian c bi u nhn l c tng gi m t ng t . Gi m ho c tng nhn l c cho cc cng vi c sao cho t c bi u nhn l c b ng ph ng nh mong mu n. lm c vi c c th x d ch cc cng vi c (thay i th i i m kh i cng) ho c gi m s nhn l c c n thi t (ko di th i gian th c hi n v i i u ki n khng v t qu th i gian d tr ).

y 5 4 45 3 3 2 2 1 1 1 !4! !5! 2 9 7 5 R = 128 Rtb = 8 Rmax = 10 K1 = 0.8 8 5 3 2 4 5 6 7 8 9 10 11 10 12 13 14 9 15 16 t !3! 3 3 !3! !5! 5 5' 4 !5! 4 !4! !5! 6 6' 6

S ngi

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 ngy Hnh 6.2. Biu nhn lc khi dch chuyn mt s cng vic trong c gng iu ho

V d trong bi u nhn l c hnh 6.1 ngy 4 v 5 c n 12 ng i, nhng ngy 6 ch c n 3 ng i. Trong kho ng th i gian ny c cc cng vi c 1-3; 2-3 v 2-4. Trong s , cng vi c 23 l gng, khng th thay i, cng vi c 1-3 c d tr th i gian nhng ang th c hi n, cng vi c 2-4 c th y li l i sau. Vi c y li l i sau c th lm cho th i gian sau x y ra tng

103

gi m nhn l c t ng t. Ta l i tm ki m cng vi c no cn d tr v c th y li ho c ko di th i gian th c hi n. Qu trnh c th ko di n khi bi u nhn l c b ng ph ng th thi. Ch v i cc ng tc x d ch cc cng vi c trong ph m vi th i gian d tr ta c th thu c bi u nhn l c i u ho hn (hnh 6.2).

2.2. Gi m chi u di ng gng

C tr ng h p chi u di ng gng v t qu th i h n cho php (ti n khng p ng quy nh). Ta ph i i u ch nh s m ng sao cho chi u di ng gng ng n l i. C cc cch sau rt ng n chi u di ng gng: 1. Tng ngu n l c cho cc cng vi c gng trong i u ki n cho php. 2. Tng ca lm vi c cho m t s cng vi c gng v i i u ki n m b o cng nhn lm vi c bnh th ng. 3. i u ngu n l c t cng vi c c d tr th i gian sang cho cc cng vi c gng v i i u ki n l cc cng vi c ny c cng tnh ch t k thu t v sau khi i u ch nh cc cng vi c khng gng khng v t qu th i gian d tr . 4. T ch c th c hi n song song cho m t s cng vi c gng. 5. Thay i bi n php, cng ngh th c hi n cng vi c nh m rt ng n th i gian.

3. QU N L TRONG I U KI N NGU N L C C H N
Bi u nhu c u ngu n l c l n u xy d ng th ng khng u, c nh ng lc nhu c u v t qu gi i h n cho php, v v y c n ph i s p x p cc cng vi c hon thnh d n trong th i h n nh. i khi v i u ki n ngu n l c c h n m th i h n nh khng th m b o v b ko di. V n ny th ng n y sinh trong th c t . V d khng ti n thi cng nn r t nhi u cng trnh " p chi u y" v cu i cng l gy lng ph, th t thot. Nhi u cng trnh khng ti n ho c m t s i u ki n khc gi i phng m t b ng m th i i m kh i cng ph i hon l i nhi u nm... S p x p cng vi c y tr c h t cng l x d ch ho c ko di cc cng vi c trong d tr cho php nh trong bi ton i u ho bi u nhn l c. Nhng khi g p nhi u cng vi c c th x d ch, t c l c nhi u cng vi c c n ngu n l c, m ngu n l c l i khng th c n ph i phn ph i nh th no? Tr c h t c n nghin c u cc quy t c v phng php phn ph i. C n ph i lu thm l c th x y ra cc tr ng h p sau khi th c hi n t t c cc bi n php x d ch, ko di cng vi c m v n khng m b o c i u ki n v gi i h n ngu n l c th lc ny bu c ph i cn nh c u tin m t trong hai m c tiu: m b o th i h n th ph i v t qu gi i h n v ngu n l c, lc c th p d ng cc bi n php ra trong m c 2.2 (gi m chi u di ng gng); m b o v gi i h n ngu n l c th th i h n th c hi n d n bu c ph i y li v sau.

3.1. Quy t c phn ph i ngu n l c c h n

Khi ngu n l c c h n, ta ph i phn ph i chng theo m t s quy t c u tin. Quy t c u tin do con ng i ra. N ng vai tr quan tr ng trong vi c phn ph i ngu n l c. D a vo cc quy t c ny ng i ta quy t nh nh ng cng vi c no c quy n u tin tr c. Trong a

104

s cc tr ng h p, khng c m t quy t c u tin no m b o cho ta c phng n phn ph i t i u. Song c th tm c phng n g n t i u. M t s quy t c u tin sau y th ng c p d ng: 1. u tin cc cng vi c gng v cc cng vi c ny quy t nh th i h n th c hi n d n. 2. u tin cc cng vi c c d tr th i gian nh nh t (n u trong cc cng vi c ang xt khng c cng vi c gng). 3. u tin cc cng vi c c th i gian th c hi n nh nh t ( c th nhanh chng thot ra kh i tnh tr ng kh khn). 4. u tin cc cng vi c c th i i m kh i cng hay hon thnh s m nh t. 5. u tin cc cng vi c th c t i h i ph i hon thnh tr c. 6. u tin cc cng vi c theo mu n ch quan ho c ngha chnh tr c a con ng i.

3.2. Cc phng php phn ph i ngu n l c 3.2.1. Phng php n i ti p

Theo phng php n i ti p ta l p b ng k cc cng vi c, s p x p chng theo tr t t lgic c a s m ng. T i m i th i i m c nhi u cng vi c th l i s p x p chng theo m t quy t c u tin no . Sau , theo tr t t s p x p, cc cng vi c c l y ra v ti n hnh phn ph i ngu n l c. Cng vi c no c phn ph i ngu n l c ngay th c ngha l n c kh i cng s m. N u ngu n l c khng th cng vi c no khng c phn ph i ngu n l c s b y li th i i m kh i cng s m c a n. M i khi m t cng vi c b y li th i i m kh i cng s m m nh h ng n cc cng vi c sau th cc th i i m kh i cng s m c a cc cng vi c ti p theo cng ph i li l i tng ng v nh ng cng vi c s p x p r i ph i s p x p l i. Phng php n i ti p c g ng phn ph i ngu n l c trong ton d n m t l n. Trong qu trnh tnh ton, ton b cng vi c c a d n u n m b ng k ban u v i th t u tin c a chng v th t ny khng thay i trong su t qu trnh s p x p.

3.2.2. Phng php song song

Phng php song song c th c hi n t th i i m b t u ti n hnh d n n th i i m cu i cng. L n l t d ng l i cc th i i m b t u v hon thnh cc cng vi c trn s m ng. T i t ng th i i m c m t s cng vi c k t thc, m t s cng vi c ti p t c, m t s cng vi c b t u v m t s cng vi c b y li t th i i m tr c . L p b ng danh sch cho t t c cc cng vi c ny v x p th t theo quy t c u tin no . Sau phn ph i ngu n l c cho cc cng vi c theo th t u tin l p n h t gi i h n cho php. Nh ng cng vi c cn l i v khng ngu n l c s b y li n th i i m sau. T i th i i m ti p theo, cc cng vi c b y li l i c a vo b ng s p x p l i theo quy t c u tin ch n. C th qu trnh s p x p, phn ph i, y li (n u khng ngu n l c) c l p l i cho n h t. Phng php song song nghin c u t ng th i i m, ti n hnh s p x p d n trong su t th i gian d n.

105

0/0 1 2\16

2/2 2 2\10 1\8 4/4 3 2\14 6/6 4 2\6

3\4 8/8 2\12 5 4\12 7 12/12 2\16 8 14/14

3\6 9/10

2\6 3\6

a. S mng ban u
4 6 1 16 2 12 3 14 4 12 5 6

tij

rij

12 6

7 6

16

6 8 9 10

11

12

13

14 ngy

b. S mng trn trc thi gian

S ngi 28 24 20 16 12 8 4 R = 268 Rtb = 19.14 K1 = 0.8 Rlim = 22

10

11

12

13

14 ngy

c. Biu nhn lc Hnh 6.3. S mng ban u, s mng chuyn ln trc thi gian v biu nhn lc cha iu chnh

3.3. Bi ton phn ph i ngu n l c trong gi i h n 3.3.1. Phn ph i ngu n l c theo phng php n i ti p
Cho m t s m ng v i cc s li u ban u nh hnh 6.3a. Chuy n ln tr c th i gian hnh 6.3b v bi u nhn l c hnh 6.3c. M c cung c p nhn l c Rlim = 22 ng i. Hy ch n

106

quy t c u tin, sau dng phng php n i ti p phn ph i nhn l c cho cc cng vi c d n ny. Quy t c u tin c ch n y l d tr th i gian t i thi u. Theo tr t t l-gic c a s m ng v theo quy t c u tin d tr t i thi u ta l p c b ng k cc cng vi c c a d n nh b ng 6.1.

B ng 6.1. B ng k ban u cc cng vi c theo th t u tin d tr t i thi u Th t

1 2 3 4 5 6

Tn cng vi c (i-j)
1-2 1-3 2-3 2-4 2-5 3-4

Th t
7 8 9 10 11 12

Tn cng vi c (i-j)
4-5 4-6 5-7 6-7 6-8 7-8

Ti n hnh phn ph i ngu n l c, b t u t s ki n 1. - T i s ki n 1: Phn ph i cho 1-2 16 ng i, cn cng vi c 1-3 c n 8 ng i trong 1 ngy, v y phn ph i cho 4 ng i th c hi n cng vi c trong 2 ngy. - T i s ki n 2: Theo b ng cng vi c c u tin th nh t l cng vi c gng 2-3 c phn ph i 12 ng i. Cng vi c c u tin ti p l 2-4 c n 6 ng i. Cng vi c ti p l 2-5 c n 4 ng i l v a h t. - T i s ki n 3: Cng vi c 2-5 ang th c hi n (cn 1 ngy v i 4 ng i). Cng vi c ti p theo b ng l 3-4 l cng vi c gng c n 14 ng i. - T i s ki n 4: Lc ny cng vi c 2-5 v cng vi c 3-4 hon thnh. Cc cng vi c b t u kh i cng lc ny theo th t b ng u tin l 4-5 v 4-6. C 2 cng vi c ny u c phn ph i nhn l c. - T i s ki n 5: Cng vi c 4-6 cn 1 ngy (v i 6 ng i) c u tin lm ti p. Cng vi c 5-7 gng (c n 12 ng i) l u tin ti p theo. - T i s ki n 6: Cng vi c 5-7 ang th c hi n v i 12 ng i. Cng vi c u tin ti p theo l 6-7. Cn 4 ng i chuy n cho cng vi c 6-8. Cng vi c 6-7 c th c hi n trong 2 ngy. Sau 6 ng i c gi i phng chuy n cho cng vi c 6-8 lc ny c 4 ng i lm c 2 ngy. Nh v y, ngy th 3 cng vi c ny c 10 ng i lm l v a xong. - T i s ki n 7: Ch cn m t cng vi c 7-8. Sau khi phn ph i xong ta c s m ng trn tr c th i gian v bi u nhn l c i u ch nh nh hnh 6.4.

107

4 6 1 16 2 12 3 14 4 12 5 6 12 6 4 6 8 9 10 4 10 7 16 8

11

12

13

14 ngy

a. S mng trn trc thi gian

S ngi 28 24 20 16 12 8 4 R = 268 Rtb = 19.14 K1 = 0.87 Rlim =22

10

11

12

13

14 ngy

b. Biu nhn lc Hnh 6.4. S mng chuyn ln trc thi gian v biu nhn lc sau iu chnh

3.3.2. Phn ph i ngu n l c theo phng php song song

Cho m t d n c s m ng ban u nh hnh 6.5a. Gi i h n nhn l c l 14 ng i. Dng phng php song song phn ph i ngu n l c con ng i c h n ny cho cc cng vi c c a d n. Tr c h t ta chuy n s m ng sang d ng s m ng ngang (hnh 6.5b) v v c bi u nhn l c (hnh 6.5c). Quy t c u tin y v n l d tr t i thi u, ngoi ra c n th ng nh t l cng vi c ang th c hi n s c lm ti p. Ta ti n hnh phn ph i ngu n l c b t u t s ki n 1. T i m i s ki n ta l p b ng (ho c danh sch) cc cng vi c v i th t u tin theo quy t c ch n l d tr th i gian t i thi u.

108

4\2 2/2 2\4 5\5 0/0 1 4\4 3 3\7 7/7 3\3 3/11 4 6\4 2 4\4

3\3 6/11 14/14

4\6 10/10

a. S mng ban u
c/v 6_7 5_7 4_7 3_6 2_6 2_5 2_3 1_4 1_3 1_2 !4! !3! !4! !4! !2! !5! !4! !7! !3! !6!

10

11

12

13

14

b. S mng ngang
S ngi 18 16 14 12 10 8 6 4 2 R = 160 Rtb = 11.43 K1 = 0.6 Rlim=14

10

11

12

13

14

c. Biu nhn lc Hnh 6.5. S mng ban u, s mng ngang v biu nhn lc cha iu chnh

109

- Ngy u tin: Ta c b ng cc cng vi c c s p x p theo th t u tin ch n: t/t 1 2 3 Cng vi c (i-j) 1-2 1-3 1-4 Nh v y nhn l c cho c 3 cng vi c. - Sang ngy th 3: Cng vi c 1-2 hon thnh, gi i phng c 4 ng i. t/t 1 2 3 4 5 Cng vi c (i-j) 2-3 1-3 1-4 2-6 2-5 gng ti p t c, cn 2 ngy ti p t c, cn 1 ngy b t u b t u c i m D tr (ngy) 0 3 5 4 5 Nhu c u (ng i) 5 4 3 4 2 gng c i m D tr (ngy) 0 3 5 Nhu c u (ng i) 4 4 3

Trong ngy th 3 ny nhn l c ch cho cc cng vi c 2-3; 1-3 v 1-4. Cn d 2 ng i, theo th t u tin th ph i dnh cho 2-6, nhng 2-6 c n 4 ng i v v y 2 ng i ny chuy n cho 2-5. V y 2-6 b y li, t m th i t nh t l 1 ngy. - Sang ngy th 4: Cng vi c 1-4 hon thnh gi i phng ra 3 ng i. t/t 1 2 3 4 5 Cng vi c (i-j) 2-3 1-3 2-5 2-6 4-7 c i m gng, ang lm ti p t c, cn 1 ngy ti p t c, cn 3 ngy b y li t tr c xu ng b t u D tr (ngy) 0 3 5 3 4 Nhu c u (ng i) 5 4 2 4 4

110

Nhn l c ch cho cc cng vi c: 2-3; 1-3 v 2-5. D 3 ng i (m i gi i phng do 1-4 hon thnh) chuy n cho 2-6. Nh v y 2-6 thi u 1 ng i trong ngy b t u th c hi n cng vi c. Cng nhn c th ph i tng nng su t, n u khng c th ph i ko di cng vi c trong ph m vi d tr cho php. Cng vi c 4-7 b y li t nh t 1 ngy. - Sang ngy th 5: Cng vi c 1-3 hon thnh gi i phng 4 ng i. t/t 1 2 3 4 Cng vi c (i-j) 2-3 2-5 2-6 4-7 c i m gng, cn 3 ngy ti p t c, cn 2 ngy ti p t c, thi u 1 ng i b y li t tr c xu ng D tr (ngy) 0 5 3 3 Nhu c u (ng i) 5 2 4 4

C 4 ng i m i gi i phng, c th b thm ng i cho 2-6, s cn l i chuy n cho 4-7. Nhng xt ra nh th cng vi c 4-7 l i thi u ng i, trong khi c 2-6 v 4-7 cng c d tr 3 ngy. T m ch n phng n dnh c 4 ng i cho 4-7. V y cng vi c 4-7 kh i cng, cng vi c 2-6 ti p t c th c hi n v i 3 ng i. - Sang ngy th 7: Cng vi c 2-5 hon thnh, gi i phng ra 3 ng i. Cng vi c 2-6 th c hi n c 3 ngy v i 3 ng i. N u cng nhn khng tng nng su t ho c lm thm gi ho c cng ngh khng cho php nh ng c g ng trn th cng vi c ny c n 7 cng lao ng n a. t/t 1 2 3 4 Cng vi c (i-j) 2-3 2-6 4-7 5-7 c i m gng, cn 1 ngy ti p t c, thi u 1 ng i ( lm c 3 ngy) ti p t c, cn 4 ngy b t u D tr (ngy) 0 3 3 5 Nhu c u (ng i) 5 4 nhng cn thi u 1 4 3

Nh v y, 2 ng i m i gi i phng do cng vi c 2-5 hon thnh b cho 2-6. Cng vi c 2-6 cn thi u 7 cng lao ng nhng ngy th 7 ny c 5 ng i lm. Cng vi c 5-7 b y li.

111

- Sang ngy th 8: Cng vi c 2-3 hon thnh gi i phng ra 5 ng i. Xu t hi n cng vi c 3-6 l cng vi c gng. t/t 1 2 3 4 Cng vi c (i-j) 3-6 2-6 4-7 5-7 gng, b t u ti p t c (cn thi u 2 cng) ti p t c, cn 3 ngy b y li xu ng c i m D tr (ngy) 0 3 3 4 Nhu c u (ng i) 7 4 (hi n c 5 ng i lm) 4 3

Nh v y, 5 ng i m i gi i phng do 2-3 hon thnh khng cho 3-6 l cng vi c gng b t u. Nh n th y, cng vi c 2-6 ch cn thi u c 2 cng trong khi c 5 ng i lm. V y ta rt t y 2 ng i, chuy n sang m b o cho 3-6. Tm l i ngy ny c 3-6; 2-6 v 4-7 c th c hi n, cn 5-7 b y li ti p. - Sang ngy th 9: Cng vi c 2-6 hon thnh gi i phng ra 3 ng i, 3 ng i ny chuy n sang cho 5-7 b li 2 ngy, hm nay ng i kh i cng. t/t 1 2 4 Cng vi c (i-j) 3-6 4-7 5-7 c i m gng, ti p t c, cn 2 ngy ti p t c, cn 2 ngy b y li xu ng l n 2 D tr (ngy) 0 3 3 Nhu c u (ng i) 7 4 3

- Sang ngy th 11: Cc cng vi c 3-6 v 4-7 hon thnh, gi i phng ra 11 ng i. Xu t hi n cng vi c 6-7 l cng vi c gng. t/t 1 2 Cng vi c (i-j) 6-7 5-7 gng ti p t c, cn 1 ngy c i m D tr (ngy) 0 3 Nhu c u (ng i) 6 3

112

Sang ngy th 12 th cng vi c 5-7 cng hon thnh, 3 ngy cn l i ch c cng vi c 6-7 v i 6 ng i lm. Vi c phn ph i ngu n l c n y k t thc, ta c s m ng ngang v bi u nhn l c sau i u ch nh nh hnh 6.6.
c/v 6_7 5_7 4_7 3_6 2_6 2_5 2_3 1_4 1_3 1_2 !4! !3! !4! !2! !5! 3 5 2 !4! !7! !3! !6!

10

11

12

13

14

ngy

a. S mng ngang
S ngi 14 12 10 8 6 4 2 R = 160 Rtb = 11.43 K1 = 0.82 Rlim =14

10

11

12

13

14

ngy

b. Biu nhn lc Hnh 6.6. S mng ngang v biu nhn lc sau iu chnh

CU H I N T P
11. Cc ngu n l c th c hi n d n l g? Cc lo i ngu n l c v c i m c a chng? 12. Hi u th no l phn b ngu n l c i u ho? Trnh by phng php i u ho bi u nhn l c khi th i gian th c hi n d n xc nh. 13. Trnh by cc quy t c v phng php phn ph i ngu n l c c h n.

113

BI T P
Cho s m ng sau, hy: a. chuy n ln tr c th i gian v l p bi u nhn l c. b. i u ho bi u nhn l c nh n c m c a. c. chuy n s sang d ng s ngang r i th c hi n phn ph i l i nhn l c theo 2 phng php n u m c gi i h n nhn l c l 30 ng i.
1 1\10 2 3\14 3 5\20 5\12 2\16 6\16 4 0 5 3\10 5\18 6

114

CHNG 7 QU N L GI THNH D

1. Nh ng nguyn t c c b n qu n l gi thnh d n ____________________________ 116 2. Phn tch chi ph vng i d n ___________________________________________ 116
2.1. Khi ni m chi ph vng i __________________________________________________ 116
2.1.1. Khi ni m _____________________________________________________________________116 2.1.2. Tc d ng c a phn tch chi ph vng i _____________________________________________117

2.2. Trnh t pht tri n m hnh LCC ____________________________________________ 117 2.3. C c u phn chia chi ph CBS _______________________________________________ 118
2.3.1. Khi ni m _____________________________________________________________________118 2.3.2. Cc lo i c c u phn chia chi ph ___________________________________________________119

2.4. Cc c tnh v nh gi LCC _______________________________________________ 122 2.5. Cc ng d ng c a phn tch LCC ____________________________________________ 124

3. Ngn sch d n ________________________________________________________ 125

3.1. Khi ni m, phn lo i ngn sch d n_________________________________________ 125
3.1.1. Khi ni m ngn sch d n _______________________________________________________125 3.1.2. ngha c a ngn sch____________________________________________________________126 3.1.3. Phn lo i ngn sch _____________________________________________________________126 3.1.4. Cc giai o n l p ngn sch _______________________________________________________126

3.2. D ton ngn sch d n____________________________________________________ 127

3.2.1. Khi ni m d ton ngn sch d n _________________________________________________127 3.2.2. Cc phng php d ton ngn sch d n ___________________________________________128 3.2.3. Cc d ton ch y u cho m t d n u t xy d ng cng trnh ___________________________130

4. Ki m sot gi thnh d n ________________________________________________ 133

4.1. Phng php ki m sot gi thnh d n theo truy n th ng _______________________ 134 4.2. Phng php gi tr thu c________________________________________________ 135 4.3. D bo gi thnh __________________________________________________________ 137

5. Quan h gi a th i gian v chi ph th c hi n d n ____________________________ 138

5.1. M hnh l thuy t__________________________________________________________ 138 5.2. Bi ton rt ng n th i gian th c hi n d n v i m c chi ph tng ln t nh t _________ 141 5.3. Gi m chi ph b ng cch ko di cc cng vi c khng gng ________________________ 147

Cu h i n t p____________________________________________________________ 147 Bi t p __________________________________________________________________ 148

115

1. NH NG NGUYN T C C B N QU N L GI THNH D

Gi thnh d n c xc nh b i t p h p gi tr cc ngu n l c, chi ph v th i gian th c hi n cc cng vi c c a d n. i v i cc d n c xy d ng ng i ta cn xc nh ch tiu gi tr cng trnh xy d ng, l t t c cc chi ph tnh b ng ti n hon thnh cng trnh. Gi tr cng trnh xy d ng l m t thnh ph n c a gi thnh d n c xy d ng. Gi thnh d n l ton b cc chi ph tnh b ng ti n hon thnh t t c cc cng vi c c a d n cho n khi a d n vo khai thc s d ng theo ng m c tiu t ra. Qu n l gi thnh d n l t p h p cc bi n php qu n l nh m m b o d n c hon thnh trong ph m vi ngn sch c duy t. Trong ph m vi cc v n xem xt trong chng ny, khi ni m qu n l gi thnh v khi ni m qu n l chi ph c th coi nh tng ng nhau v m c ch u l xc l p chi n l c, cc th t c, cc bi n php l p k ho ch v ki m sot chi ph. Qu n l gi thnh d n bao g m cc n i dung sau: 1. Phn tch chi ph vng i d n. 2. D ton ngn sch d n - xc nh cc ch tiu chi ph c n thi t th c hi n d n. 3. Ki m sot gi thnh d n - th ng xuyn nh gi cc chi ph th c t , so snh v i cc s li u k ho ch trong ngn sch l p ra cc bi n php ngn ch n v i u ch nh nh ng sai l ch khng mong mu n. Ti li u chnh dng trong qu n l gi thnh d n l b n ngn sch. Ngn sch l m t ti li u c tnh ch t ch th ph n nh cc kho n thu, chi theo k ho ch, c s phn b theo kho n m c trong m t kho ng th i gian xc nh. Ngn sch xc nh cc h n ch v ngu n l c c a d n, v th trong qu n l gi thnh d n ng i ta quan tm nhi u hn t i ph n chi c a n. Ph n chi c a ngn sch thng th ng c g i l d ton. D ton c a m t d n l ti li u bao g m cc lu n ch ng v cc tnh ton gi thnh d n, th ng l d a trn kh i l ng cc cng vi c d n, cc ngu n l c yu c u v b ng gi. Qu n l gi thnh d n c th c hi n trong ton b vng i c a n. Trong cc giai o n c a vng i d n, qu n l gi thnh c vai tr khc nhau v c th c hi n khc nhau. i u ny c th hi n r t r rng trong h th ng l lu n v qu n l chi ph vng i d n.

2. PHN TCH CHI PH VNG I D 2.1. Khi ni m chi ph vng i 2.1.1. Khi ni m

Chi ph vng i (LCC - Life-Cycle Costing) l t ng chi ph c a vi c s h u m t s n ph m, k t c u ho c m t h th ng trong su t tu i th h u ch c a n. i v i cc s n ph m c mua bn s n cc thnh ph n chnh c a LCC l: gi mua, chi ph v n t i x p d , chi ph v n hnh, b o qu n, b o d ng, b o hi m, chi ph lu kho bi (n u c)... i v i cc s n ph m khng c s n, c th ph i a thm vo cc chi ph khc lin quan n nghin c u, thi t k , s n xu t th .

116

Trong phn tch chi ph vng i c n phn bi t vng i c a m t s n ph m v c a m t d n. S khc bi t l m t d n thng th ng c coi l k t thc khi h th ng ho c s n ph m c a d n chuy n sang giai o n khai thc, v n hnh. Trong khi vng i c a b n thn h th ng ho c s n ph m th cn ti p t c di n ra v t xa i m ny.

2.1.2. Tc d ng c a phn tch chi ph vng i

Phn tch chi ph vng i c tc d ng gip cc nh qu n l trong vi c nh n di n v nh gi h u qu kinh t c a cc quy t nh do h a ra. Cc quy t nh c a ra trong giai o n u c th c nh ng nh h ng l n v ko di trong vng i c a d n/s n ph m. c bi t i v i cc d n pht tri n s n ph m m i, khi trong qu trnh thi t k ng i ta c th gi m chi ph s n xu t b ng cch l a ch n cc k t c u, b ph n r hn. i u ny c th d n n cc sai h ng v t l chi ph l n hn trong th i k v n hnh khai thc s n ph m/d n. M t v d khc l ng i ta c th ti t ki m m t s chi ph trong giai o n lu n ch ng ho c l p k ho ch d n, i u ny c th d n n nh ng sai st trong thi t k ho c k ho ch xy d ng v ko theo nh ng chi ph i khi khng l ng h t c. Th m ch c nh ng d n ph i hu b . Hnh 7.1 trnh by ng chi ph tch lu theo vng i c a d n (theo cc giai o n) v ng cong nh h ng c a quy t nh qu n l trong cc giai o n d n t i chi ph vng i.
% 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Xy dng tng Lun chng Lp k hoch Thc hin Kt thc Mc nh hng ca quyt nh n LCC LCC tch lu % 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

Hnh 7.1. LCC tch lu v mc nh hng ca quyt nh n LCC

2.2. Trnh t pht tri n m hnh LCC

pht tri n m t m hnh LCC, tr c tin ph i nh n di n c lo i phn tch m m hnh LCC c d ki n ph c v . Sau khi th ng nh t v m c ch phn tch, m hnh LCC c th c tri n khai theo cc b c sau: 1. Phn lo i chi ph Li t k cc ho t ng chnh pht sinh chi ph v cc h ng m c chi ph c b n. B ng 7.1 l m t v d cho m hnh LCC 3 chi u. 2. L p c c u phn chia chi ph (CBS - Cost Breakdown Structure).

117

3. c tnh v nh gi cc thnh ph n chi ph v t ng chi ph vng i. c th tnh ton v phn tch LCC tr c tin ng i ta ph i l p c c c u phn chia chi ph.
Bng 7.1. Mt v d v m hnh LCC Cc giai on vng i ca d n pht trin ch to khai thc thanh l NC VL NC VL NC VL NC VL Tng 2 3 3 3 4 4 1 5 5 1 10 3 19 5 1 12 4 22 3 1 15 6 25 10 5 3 1 19 7 3 4 2 16 5 3 8 5 3 8 5 3 8 5 3 1 9 4 2 1 7 4 2 6 3 1 1 5 20 4 54 21 38 20 3 169

Qu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Tng

tng NC VL 2 3 3 1

2.3. C c u phn chia chi ph CBS

theo di su st t ng thnh ph n c a LCC, cc chi ph c th c t ch c trong m t c c u nhi u c p b c, nhi u chi u theo cc tiu ch l a ch n t tr c. C c u c g i l c c u phn chia chi ph (CBS - Cost Breakdown Structure). M i thnh ph n t i m i c p trong c c u ny c m ho, i u ny khi n cho ta c th t ng h p chi ph trong m t CBS theo t ng tiu chu n nh n bi t ph c v cc nhu c u khc nhau. CBS l hnh th c bi u hi n c a LCC.

2.3.1. Khi ni m
C c u phn chia chi ph CBS l hnh th c t ch c cc kho n m c chi ph theo nhi u c p b c t chung n ring, t khi qut n chi ti t theo cc tiu ch phn lo i khc nhau t o thnh m t c c u th ng nh t.

118

C c u phn chia chi ph CBS lin k t cc thnh ph n chi ph v i cc b ph n c a nhm d n (cc b ph n c a OBS), v i cc thnh ph n c a c c u phn tch cng vi c WBS v v i b ng kh i l ng v t li u c a d n. S d ng h th ng m s cho php ta t ng h p chi ph theo d u hi u ch n, v d : t ng h p t t c cc chi ph c gi tr m s th t l 2 cho ta t t c cc chi ph nhn cng tr c ti p. Tng t nh v y, ng i ta c th t ng h p chi ph theo yu c u phn tch.

B ng 7.2. C c u phn chia chi ph CBS cho m t d n xy d ng phng th nghi m Th t m s

1

Tiu ch phn lo i

Thnh ph n phn lo i

M s ch nh
1 2 3 4 5 1 2 1 2 1 2 3

Theo cc giai o n L p d n vng i d n Thi t k u th u Thi cng K t thc d n

Theo ng i th c hi n

Trong t ch c Thu ngoi

Theo b ph n c a s n Ph n xy d ng ph m Mua s m MMTB v v n hnh Theo thnh ph n chi V t li u tr c ti p ph Nhn cng tr c ti p Chi ph chung

2.3.2. Cc lo i c c u phn chia chi ph

a. C c u phn chia chi ph theo cc giai o n vng i d n Cc chi ph theo giai o n vng i d n c nh s nh sau: 1 - Giai o n xy d ng t ng: cc chi ph i u tra kh o st ban u pht hi n c h i u t. 2 - Giai o n pht tri n: cc chi ph kh o st v thi t k chi ti t, l p k ho ch, l p ngn sch... 3 - Giai o n ch t o: chi ph thi t l p trang thi t b cho d n, l p rp, th nghi m, s a ch a...

119

4 - Giai o n v n hnh v b o d ng: chi ph nhn s cho v n hnh h th ng, chi ph nguyn v t li u, nng l ng cho v n hnh v b o d ng, ph tng thay th ... 5 - Giai o n k t thc: chi ph tho d , thanh l. C c u c a cc chi ph ny c th hi n trn hnh 7.2.

15%

5%

20% 1 2

30%

30%

3 4 5

15%

5%

10% 20% 1 2 3 4 5

50%

Hnh 7.2. C cu phn chia chi ph theo s vng trn A. D n sn xut - trin khai B. D n thit k - pht trin

Hnh 7.2A l cc thnh ph n chi ph cho d n s n xu t - tri n khai; hnh 7.2B l cc thnh ph n chi ph cho d n thi t k - pht tri n. T l c a cc thnh ph n c th hi n trong b ng 7.3.

120

B ng 7.3. Cc thnh ph n chi ph theo giai o n d n t/t Cc giai o n d n % chi ph trong LCC A. d n s n xu t - tri n khai
1 2 3 4 5 Giai o n xy d ng t ng Giai o n pht tri n Giai o n ch t o Giai o n v n hnh Giai o n thanh l 10 20 50 15 5

B. d n thi t k - pht tri n

20 30 30 15 5

Gi tr d ton sau thu

Thu gi tr gia tng u ra

Gi tr d ton tr c thu

Gi thnh d ton

Thu nh p ch u thu tnh tr c

Chi ph tr c ti p

Chi ph chung

V t li u

Nhn cng

My

Tr c ti p ph khc

Hnh 7.3. C c u phn chia chi ph theo thnh ph n (trong d ton chi ph cng trnh xy d ng)

121

 l p m t CBS ta ph i xc nh cc tiu ch phn chia, g n m s cho chng. B c ti p theo l phn chia chi ph theo cc tiu ch ch n. B ng 7.2 nu m t v d v l p c c u phn chia chi ph. Theo b ng ny LCC 4211 l chi ph v t li u tr c ti p s d ng trong xy d ng nh x ng c a phng th nghi m do nh th u bn ngoi th c hi n trong giai o n thi cng d n. b. C c u phn chia chi ph theo thnh ph n Tiu ch phn chia ny tng ng v i cc ti kho n trong k ton chi ph. Hnh 7.3. l m hnh cy c a c c u phn chia chi ph CBS theo thnh ph n. c. C c u phn chia chi ph theo th i gian Theo tiu ch phn chia ny, cc chi ph c a d n c t ng h p theo t ng th i o n yu c u v g n ln tr c th i gian. Hnh 7.4 l m hnh c c u phn chia chi ph d ng c t v ng LCC tch lu .
120
LCC tch lu

100 80 60 40 20 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Hnh 7.4. C cu phn chia chi ph theo thi gian

LCC theo tng thng

d. C c u phn chia chi ph theo c c u phn tch cng vi c WBS Theo c c u phn tch cng vi c WBS, chi ph c a t ng thnh ph n c c tnh t i c p th p nh t c a WBS. Theo yu c u phn tch, cc chi ph ny c t ng h p theo c c u t ch c c a WBS. Ng c l i, n u yu c u phn tch chi ti t hn th cc chi ph c tnh theo c p th p nh t c a WBS l i c ti p t c phn chia theo cc tiu ch c n thi t e. C c u phn chia chi ph theo c c u t ch c OBS C c u phn chia chi ph theo c c u t ch c OBS r t h u ch trong vi c lm c u n i gi a c c u phn chia chi ph v i ngn sch d n v ngn sch d n nh ta s xem xt trong m c sau th ng c l p theo cc tuy n c a c c u t ch c.

2.4. Cc c tnh v nh gi LCC

Tu theo cc giai o n c a vng i d n v m c ch m ng i ta c cc m c cng nh cc phng php khc nhau c tnh v nh gi LCC c a d n. Do trong t ng giai 122

o n d n, thng tin v d n c m c y v chnh xc khc nhau nn m c chnh xc c a cc c tnh v nh gi cng khc nhau. Thng th ng m c chnh xc c a chng ngy cng tng. Hnh 7.5 m t cc giai o n c tnh v nh gi cng nh m c chnh xc c a chng.

Xy d ng t ng

Lu n ch ng d n

L p k ho ch

Th c hi n d n

K t thc d n

M c chnh xc

nh gi cu i cng

Ki m sot chi ph v gi thnh d n

L p k ho ch chi ph (l p ngn sch d n)

nh gi chi ti t

nh gi s b

Th i gian Hnh 7.5. Cc giai o n c tnh v nh gi LCC v m c chnh xc c a chng B ng 7.4 trnh by cc m c nh gi LCC c a d n, m c ch cng nh sai s c a chng.

B ng 7.4. Cc m c nh gi LCC Giai o n d n

Xy d ng t ng d n

M c nh gi

M c ch nh gi
nh gi kh nng thnh cng nh gi tnh kh thi v m t ti chnh

Sai s (%)
25-40

nh gi s b nh gi tnh kh thi

Lu n ch ng u nh gi theo y u t So snh chi ph k ho ch v i h n t ch ngn sch; l c s cho s Tnh ton s b gi hnh thnh ngn sch s b c a d thnh n. D ton thi t k Ra quy t nh u t

20-30

123

 u th u, m nh gi g n ng phn v k k t h p ng D ton d th u L p h s t ch c thi cng Th c hi n d n nh gi cu i cng D ton thi cng

Ti n hnh u th u, m phn v k k t h p ng. C s hnh thnh ngn sch c th c a d n C s tnh ton v qu n l gi thnh d n

15-20

3-5

Th c t theo cc cng Xc nh gi thnh c a cc cng vi c th c hi n vi c th c hi n D bo theo cc cng D bo gi thnh cc cng vi c vi c s p t i s p th c hi n

0 3-5 0 3-5 0 3-5

Bn giao, Theo th c t nghi m thu D bo V n hnh Theo th c t D bo K t thc d n Theo th c t Xc nh y v chnh xc gi thnh d n

2.5. Cc ng d ng c a phn tch LCC

Cc m hnh LCC c th c phn tch ph c v cc m c ch sau: 1. Ph c v l p ngn sch chi n l c M hnh LCC bao qut ton b vng i c a d n ho c s n ph m nn n c th c s d ng ph i h p cc kho n chi ph u t trong su t tu i th h u ch c a d n/s n ph m . V d , ng v i ngn sch u t ban u l n th chi ph cho v n hnh, s a ch a, b o d ng s nh v.v.. M hnh LCC cng c th c s d ng i u ch nh yu c u v v n cho m t d n ho c s n ph m n u d n/s n ph m lin quan n d n/s n ph m hi n hnh khc. V n ny th hi n r n u trong t ch c ang th c hi n nhi u d n th vi c k t h p cc m hnh LCC c a cc d n cho php d bo lu ng ti n rng t t t c cc d n m t ch c c th thu c trong tng lai. Phn tch ny cho php ra quy t nh v vi c ch p nh n hay khng m t d n m i, v vi c i u ch nh cc k ho ch ti n . 2. Ph c v ra quy t nh k thu t chi n l c M hnh LCC c th c s d ng gim st nh ng thay i trong cc c tnh chi ph khi d n ti n tri n. Nh ta th y trong ph n tr c, cc c tnh v nh gi LCC c c i thi n theo th i gian v giai o n c a d n. V th , khi cc c tnh c i u ch nh v chi ph ch t o ho c s n xu t, b o d ng m cao hn ng k so v i s li u c s th c th l c

124

s sot xt l i thi t k , c th d n n nh ng thay i l n v m t k thu t th m ch c th d ng d n. 3. Ph c v phn tch v x l d li u Cc m hnh LCC th ng xuyn ph c v nh m t khun kh cho vi c thu th p, lu tr v truy c p cc d li u chi ph. Trong c c u LCC ph h p, cc chi ph cho cc cng vi c th c hi n, ang th c hi n v s th c hi n c th c phn tch ng th i cho ta cc c tnh t t hn trong tng lai. M hnh LCC cn c th ph c v r t t t cho m c ch phn tch nh y v nh gi r i ro v cc y u t ny lm thay i chi ph vng i c a d n. 4. Phn tch h tr logistic M hnh LCC cn c th gip nh qu n l xc nh trong t ng th i k d n c n nh ng ngu n l c g, bao nhiu, gip a ra chi n l c d tr v cc v n logistic khc. 5. Phn tch Pareto v phn tch ABC Ngoi ra, m hnh LCC cn gip nh qu n l xc nh cc thnh ph n chi ph quan tr ng trong d n, gip nh qu n l a ra chi n l c trong ki m sot chi ph. Chi n l c l gim st ch t ch cc h ng m c chi m t l l n trong chi ph vng i ho c cc chi ph d b thay i, ch u nhi u r i ro. th c hi n c i u ny, ng i ta th ng chia cc chi ph theo 3 nhm sau: Nhm A g m m t s t cc kho n m c chi ph chi m t l l n trong LCC (t ng c ng cc chi ph nhm ny chi m kho ng 60% LCC); Nhm C g m cc chi ph chi m t l nh trong LCC (t ng c ng cc chi ph nhm ny chi m kho ng 10% LCC), nhng s l ng cc kho n m c chi ph l i nhi u. Nhm B g m cc kho n m c chi ph cn l i.

R rng cc chi ph nhm A l c n ph i ki m sot ch t ch , nhm B v C m c ki m sot c th th p hn.

3. NGN SCH D

3.1. Khi ni m, phn lo i ngn sch d n 3.1.1. Khi ni m ngn sch d n

Ngn sch c a m t t ch c c trnh by trong cc k ho ch di h n, trung h n v ng n h n c a n. Ngn sch ph n nh cc chng trnh u t trong tng lai, cc m c tiu qu n l v cc ngu n l c c n thi t th c hi n cc m c tiu ny. Ngn sch c a d n l m t b ph n c a ngn sch chung c a t ch c (n u d n n m trong t ch c ). N u t ch c ng th i th c hi n nhi u d n th ngn sch c a t ch c l t ng ngn sch c a cc d n. Ngn sch xc nh cc h n ch v ngu n l c c a d n, v th trong qu n l gi thnh d n ng i ta quan tm nhi u hn t i ph n chi c a n. Ph n chi c a ngn sch thng th ng c g i l d ton. Ngn sch d n l m t ti li u c tnh ch t ch th ph n nh cc kho n thu, chi theo k ho ch, c s phn b theo kho n m c trong m t kho ng th i gian xc nh trong th i k t n t i c a d n.

125

3.1.2. ngha c a ngn sch

Ngn sch l m t knh thng tin hi u qu , l m t cng c qu n l h u hi u. M t b n ngn sch chi ti t xc nh cc kho n chi v cc ngu n l c phn ph i cho cc b ph n v do hnh thnh m t khun kh v cc rng bu c i v i cc ho t ng c a cc b ph n . Nh ng rng bu c ny th hi n cc chnh sch v cc m c tiu c a t ch c. Ngn sch l m t th c o chu n o l ng cc k t qu ho t ng c a cc b ph n v cc nh qu n l trong t ch c. Chnh cc nh qu n l tham gia vo vi c l p ngn sch v l cam k t th c hi n ngn sch. M t nh qu n l thnh cng l nh qu n l th c hi n thnh cng cng vi c, t c cc m c tiu t ra trong khun kh ngn sch ho ch nh. cng chnh l th c hi n t t cc chnh sch v m c tiu c a t ch c. Ngn sch cng l m t cng c h u ch cho vi c xc nh nh ng sai khc so v i k ho ch, m c c a sai khc v ngu n g c c a chng. Do , ngn sch l b ph n c a k ho ch, l c s cho cc h th ng ki m sot chi ph v ti n .

3.1.3. Phn lo i ngn sch

Thng th ng ngn sch c chia ra theo tiu ch th i gian thnh di h n, ng n h n v trung h n. a. Ngn sch di h n xc nh m c t ng h p cc ho t ng c a t ch c trong kho ng th i gian t vi thng n vi nm. B ng vi cl p ngn sch di h n nh qu n l thi t l p m c tiu di h n cho t ch c, l p k ho ch v cc ngu n l c t c m c tiu ny. ng th i y cng l c s gim st k t qu th c hi n m c tiu c a t ch c. Trong tr ng h p c n thi t, nh qu n l c th i u ch nh ngn sch ki m sot chnh vi c thi t l p m c tiu v v n phn b ngu n l c. b. Ngn sch trung h n trnh by chi ti t b n ngn sch di h n trong kho ng th i gian t 12 n 24 thng. Cc h ng m c trong b n ngn sch d a trn c s c a cc h ng m c cng vi c c n th c hi n. Ngn sch trung h n chi ti t cc kho n thu chi k v ng hng thng i v i t ng thnh ph n chi ph c a t ng h ng m c cng vi c. c. Ngn sch ng n h n li t k cc ho t ng c th v chi ph c a chng. B n ngn sch ny c th i h n n 12 thng. Ngn sch ng n h n lin k t cc chi ph c a d n v i cc ho t ng c a d n thng qua s m ng chi ti t cc cng vi c th c hi n.

3.1.4. Cc giai o n l p ngn sch

Ngn sch d n c l p theo cc giai o n c a d n v theo cc giai o n ngn sch d n c ch c nng khc nhau, m c chnh xc cng khc nhau. B ng 7.5 trnh by cc giai o n c a ngn sch d n, ch c nng v sai s c a chng. Tu theo giai o n c a d n m ngn sch c th l s b ( c tnh), ph duy t (chnh th c), ngn sch hi n hnh (c th i u ch nh) v ngn sch th c t . Sau khi ti n hnh lu n ch ng kinh t - k thu t, ng i ta l p ngn sch s b . Ngn sch s b ch y u mang tnh ch t c tnh v n c n c th ng nh t v i t t c cc thnh vin d n v cu i cng c n c ph duy t b i ng i c th m quy n quy t nh u t. Sau khi c ph duy t, t c l tr thnh chnh th c th ngn sch tr thnh c tnh ch t ch th . l c s so snh cc k t qu th c hi n cng vi c th c t . Trong qu trnh th c hi n d n c th x y ra nh ng sai l ch so v i cc s li u k ho ch v i u ny c n c th hi n trong ngn

126

sch hi n hnh. V cu i cng khi k t thc ton b cc cng vi c c a d n, t ng k t, ng i ta l p nn ngn sch th c t th hi n cc s li u th c t pht sinh. C n ch c bi t l cc d ton - ngn sch chi ph. Cc ti li u d ton l thnh ph n c c k quan tr ng trong cc d n l n.

B ng 7.5. Cc giai o n ngn sch v ch c nng c a chng Giai o n d n Ngn sch Ch c nng
L p k ho ch s b v cc kho n chi v cc nhu c u ti chnh Lu n ch ng cc kho n m c chi ph Lu n ch ng, l p k ho ch g i v s d ng v n u th u, m phn Ngn sch i u L p k ho ch thanh ton v i cc v k k t h p ng ch nh nh th u v nh cung ng L p h s t ch c thi Ngn cng cng Th c hi n d n Bn thu giao, nghi m Ngn sch th c t Qu n l gi thnh d n 0-5 sch cu i Cc h n ch c tnh ch t ch th v s d ng cc ngu n l c 8-10 5-8

Sai s (%)
25-40 15-20

Xy d ng t ng Ngn sch k v ng d n Lu n ch ng u t Ngn sch s b

V n hnh K t thc d n

3.2. D ton ngn sch d n 3.2.1. Khi ni m d ton ngn sch d n

Ngn sch bao g m c ph n thu v ph n chi. V v y, d ton ngn sch l d ton c ph n thu v ph n chi. Nhng do ngn sch ch ra cc h n ch ngu n l c c a d n nn ph n chi c ch hn. Sau y chng ta nghin c u d ton ngn sch trong ph m vi ph n chi c a n. Thng th ng n c g i d i tn n gi n l d ton. D ton ngn sch l k ho ch phn ph i ngu n qu cho cc ho t ng d n nh m m b o th c hi n t t cc m c tiu chi ph v ti n d n. D ton ngn sch l vi c xc nh cc ch tiu gi tr c a cc cng vi c c th c hi n trong ph m vi d n, l qu trnh hnh thnh vi c phn chia kinh ph theo cc ho t ng, cc kho n m c chi ph, theo th i gian th c hi n... v theo cc d ng c c u khc. Thng th ng c c u ngn sch d n c xc nh b i h th ng ti kho n k ton c a d n c th .

127

3.2.2. Cc phng php d ton ngn sch d n

L p ngn sch l qu trnh chuy n ho m c tiu c a t ch c thnh k ho ch, trong ch r cc ngu n l c, trnh t v k ho ch c th th c hi n m c tiu ra. Qu trnh l p ngn sch c n tun th theo h th ng phn c p qu n l trong t ch c. Thng tin v m c tiu c a cc b ph n ch c nng c n c ph i h p v i ngu n thng tin v m c tiu c a nh qu n l l p ngn sch d n. Ngn sch g n li n v i nh ng m c tiu v k t qu cng nh ph n nh nh ng ngu n l c s n c v cc gi i h n. ng th i ngn sch cng ph i c c th ho b ng nh ng ch tiu nh l ng nh m m c ch d dng so snh v i k g c ho c cc ti li u lin quan. a. Phng php d ton ngn sch t trn xu ng Trn c s chi n l c di h n, ng th i d a vo kinh nghi m, yu c u, nhi m v v ngu n s li u qu kh lin quan n cc d n tng t , cc nh qu n l c p cao c a t ch c ho ch nh vi c s d ng ngn sch chung c a t ch c. H c tnh ton b chi ph cng nh chi ph cho cc nhm cng vi c l n c a t ng d n. Sau cc s li u ny c chuy n xu ng cho cc nh qu n l c p th p hn. Cc nh qu n l c p d i l i ti p t c tnh ton chi ph cho t ng ho t ng c th lin quan. Qu trnh tnh ton c th ti p di n cho n c p qu n l th p nh t. Qu trnh d ton ngn sch t trn xu ng c th hi n trong b ng 7.6.

B ng 7.6. Qu trnh d ton ngn sch t trn xu ng Th t

1 2 3

C p b c qu n l
Qu n l c p cao Qu n l ch c nng Qu n l d n

N i dung chu n b ngn sch

Chu n b ngn sch di h n d a trn m c tiu c a t ch c, cc chnh sch v cc h n ch v ngu n l c L p ngn sch trung h n cho b ph n ch c nng ph trch L p ngn sch cho ton d n v t ng cng vi c c th

u i m c a phng php l p ngn sch t trn xu ng: T ng ngn sch c d ton ph h p v i tnh hnh chung c a t ch c v v i yu c u c a d n. Ngn sch c a d n c xem xt trong m i quan h v i cc d n khc, gi a chi tiu cho d n v kh nng ti chnh c a t ch c. Cc chi ph d nh hay l n u c cn nh n trong m i tng quan chung. T ngn sch di h n chuy n sang nhi u ngn sch ng n h n cho cc d n, cc b ph n ch c nng t c m t k ho ch ngn sch chung hi u qu l m t cng vi c khng d dng v n i h i ph i c s k t h p cc lo i ngn sch ny. C s c nh tranh gi a cc nh qu n l d n v cc nh qu n l ch c nng v l ng ngn sch c c p v th i i m c nh n. i u ny khng thc y s ph i h p nh p nhng gi a cc nh qu n l d n v cc nh qu n l ch c nng. D ton ngn sch c a c p d i ch b h p trong ph m vi chi ph trong k ho ch c a c p trn nn nhi u khi khng ph h p v i yu c u nhi m v c th c a d n.

Nh c i m:

128

b. Phng php d ton ngn sch t d i ln Ngn sch c d ton t th p n cao, t cc b ph n (ch c nng ho c d n) theo cc nhi m v v k ho ch ti n . S d ng cc d li u chi ti t s n c t ng c p qu n l, tr c tin d tnh ngn sch cho t ng cng vi c, t ng nhi m v trn c s cc nh m c, n gi s n c. N u c s khc bi t th th o lu n bn b c, th ng nh t trong nhm d ton, gi a cc nh qu n l d n v cc nh qu n l ch c nng. Sau , t ng h p kinh ph d tnh cho cc cng vi c v nhi m v c ngn sch chung cho ton b d n. B ng 7.7 m t qu trnh l p ngn sch t d i ln.

B ng 7.7. Qu trnh l p ngn sch t d i ln Th t

1 2

C p b c qu n l
Qu n l c p cao

N i dung chu n b ngn sch

Xy d ng khung ngn sch, t m c tiu v l a ch n d n

Qu n l ch c Xy d ng ngn sch trung h n cho t ng b ph n ch c nng ph nng trch Qu n l d n Xy d ng ngn sch cho t ng b ph n, t ng cng vi c c a d n T ng h p, i u ch nh v ph duy t ngn sch di h n

Qu n l c p cao

u i m c a phng php l p ngn sch t d i ln: Nh ng ng i tham gia l p ngn sch l nh ng ng i th ng xuyn ti p xc tr c ti p v i cng vi c c th nn d tnh c a h c m c chnh xc cao v ngu n l c v chi ph c n thi t. T o i u ki n o t o cc nh qu n l c p th p trong vi c d ton ngn sch. Ngn sch c pht tri n cho t ng nhi m v nn c n ph i c danh m c y cc cng vi c c a d n. y l i u kh th c hi n. Cc nh qu n l c p cao khng c nhi u c h i ki m sot qu trnh l p ngn sch c a c p d i. C p qu n l bn d i v l do s c p trn c t gi m m c chi cho cc cng vi c nn th ng c xu h ng d ton v t m c c n thi t.

Nh c i m:

c. Phng php k t h p Hai phng php l p ngn sch trnh by trn y c u v nh c i m c a chng. pht huy u i m v h n ch nh c i m c a 2 phng php ny, ng i ta c th k t h p chng l i. D ton ngn sch theo phng php k t h p tr c tin c p qu n l cao nh t xy d ng khung ngn sch cho m i nm ti chnh c a k ho ch chi n l c. Trn c s ny, cc nh qu n l c p trn yu c u c p d i l p ngn sch cho n v , b ph n do h ph trch. Ng i ng u b ph n l i chuy n yu c u d ton xu ng cc t nhm... ng th i v i vi c chuy n yu c u l p d ton ngn sch, c p trn chuy n xu ng c p d i nh ng thng tin lin quan nh

129

kh nng tng thm vi c lm, ti n lng, nhu c u v v n, nh ng cng vi c c n u tin, cc h n ch ngu n l c... lm c s cho c p d i l p ngn sch chu n xc hn. Vi c xy d ng ngn sch c th c hi n cc c p. Sau , qu trnh t ng h p ngn sch c b t u t c p th p nh t d n ln trn c p cao hn. Cu i cng c t ng h p thnh m t b n ngn sch c a c t ch c. B n ngn sch ny l i c c p qu n l cao nh t sot xt, v n u c n th c th s a i. D a vo b n ngn sch c ph duy t s b , cc nh qu n l ch c nng v cc nh qu n l d n i u ch nh cc b n ngn sch tng ng c a mnh, r i l i trnh ln n u cha kh p. Qu trnh ny c th c th c hi n m t s l n cho n khi t c cc ngn sch c 3 c p ng n h n, trung h n v di h n. u i m c a phng php: Ngn sch c hnh thnh v i s th m gia c a cc c p qu n l v t o c h i cho cc b ph n pht huy tnh sng t o c a mnh, cng nh ph i h p v i nhau t t hn. Nh c i m: Qu trnh l p ngn sch c th ko di t n km chi ph v th i gian. M c d c p d i c thm thng tin l p ngn sch nhng h v n c xu h ng d ton v t m c c n thi t.

3.2.3. Cc d ton ch y u cho m t d n u t xy d ng cng trnh

i v i cc d n c xy d ng cng trnh ng i ta l p cc lo i d ton theo cc giai o n c a qu trnh u t v xy d ng. Cc lo i d ton l: 1- T ng m c u t ( giai o n chu n b u t): T ng m c u t l ton b chi ph d tnh u t xy d ng cng trnh c xc nh giai o n chu n b u t, l m c c l ng t ng chi ph xy d ng cng trnh d tnh th c hi n ton b qu trnh u t v xy d ng, c hnh thnh v quy t nh v i m c ch kh ng ch qui m v n c a d n. Ni cch khc, y l gi i h n chi ph t i a c a d n c xc nh trong quy t nh u t. T ng m c u t d n c ghi trong quy t nh u t l c s l p k ho ch v qu n l v n u t, xc nh hi u qu u t c a d n. i v i d n s d ng v n ngn sch Nh n c, T ng m c u t l gi i h n chi ph t i a m Ch u t c php s d ng u t xy d ng cng trnh. Thng th ng T ng m c u t l khi ton chi ph c a ton b d n c xc nh trong giai o n l p d n bao g m: chi ph xy d ng, chi ph thi t b , chi ph n b gi i phng m t b ng, ti nh c, chi ph qu n l d n, chi ph t v n u t xy d ng, chi ph khc v chi ph d phng. C th chi ph theo cc giai o n nh sau: a) Chi ph trong giai o n chu n b u t: L chi ph cho vi c nghin c u s c n thi t ph i u t, xc nh quy m u t, thm d th tr ng, l a ch n a i m xy d ng, l p v th m nh d n... n khi ra quy t nh u t. b) Chi ph cho vi c th c hi n u t xy d ng: Chi ph gi i phng m t b ng, n b hoa mu, t ai...

130

 Chi ph kh o st thi t k , l p v th m nh thi t k , l p t ng d ton, hon t t th t c u t, xy d ng h t ng c s , ln tr i... Chi ph nghin c u khoa h c, cng ngh lin quan n d n. Chi ph xin gi y php xy d ng, ph d , xy d ng cng trnh ph tr , kh i cng, nghi m thu bn giao, b o hi m cng trnh, Chi ph xy l p, chi ph thi t b , chi ph d phng. c) Chi ph cho cng tc k t thc xy d ng, v n hnh v a cng trnh vo s d ng: Chi ph v n hnh th , s n xu t th . Chi ph bo co quy t ton v n u t, th m tra, ph duy t quy t ton v n u t. Chi ph tho d cng trnh ph t m. Chi ph t ch c nghi m thu, bn giao... 2- D ton, t ng d ton xy d ng cng trnh ( giai o n th c hi n u t): D ton xy d ng c xc nh theo cng trnh xy d ng c th . D ton xy d ng cng trnh bao g m d ton xy d ng cc h ng m c, d ton cc cng vi c c a cc h ng m c cng trnh. D ton cng trnh c l p cn c trn c s kh i l ng cc cng vi c xc nh theo thi t k k thu t ho c thi t k b n v thi cng, nhi m v cng vi c ph i th c hi n c a cng trnh v n gi xy d ng cng trnh, nh m c chi ph tnh theo t l ph n trm(%) c n thi t th c hi n kh i l ng, nhi m v cng vi c . N i dung d ton cng trnh bao g m chi ph xy d ng, chi ph thi t b , chi ph qu n l d n, chi ph t v n u t xy d ng, chi ph khc v chi ph d phng. D ton xy d ng cng trnh l c s k k t h p ng, thanh ton gi a Ch u t v cc Nh th u trong tr ng h p ch nh th u, l c s xc nh gi thnh cng trnh. Trong tr ng h p d n g m nhi u cng trnh th ch u t xc nh T ng d ton ph c v cho vi c qu n l d n. T ng d ton c a d n c xc nh b ng cch c ng cc d ton c a cc cng trnh thu c d n. Tuy nhin, d ton cng trnh (hay t ng d ton i v i d n g m nhi u cng trnh) v n cha ph i l m c chi ph xy d ng hon ton chnh xc khi m trn th c t , ch t l ng kh o st, thi t k cn cha hon ch nh, c s tnh ton cha v cn sai st, cho d t cc d li u tnh ton d ton nh hi n nay hnh thnh m c d tr sai s tnh ton th hi n kho n chi ph d phng v cc kh i l ng xy d ng cha th hi n h t, c kh nng pht sinh do sai s v kh i l ng, tr t gi. Do , cha th coi d ton l gi c s n ph m xy d ng trong quan h trao i hng ho theo c ch th tr ng. M c d v y, d ton c tnh ton tng i chi ti t v chnh xc hn so v i T ng m c u t, v v th , d ton cng trnh hi n ang c xem l ch tiu quan tr ng nh t trong vi c kh ng ch ton b chi ph th c hi n d n v thi t l p quan h giao nh n th u trong xy d ng, l cn c ch y u l p d ton h ng m c cng trn v; hnh thnh gi xt th u c a Ch u t ho c gi d th u c a n v n v tham gia d th u. Th c ch t d ton l ton b cc kho n chi ph d tnh xy d ng cc cng trnh v h ng m c cng trnh trong m t d n u t. D ton cng trnh bao g m chi ph xy d ng,

131

chi ph thi t b , chi ph qu n l d n, chi ph t v n u t xy d ng, chi ph khc v chi ph d phng c a cng trnh. a) Chi ph xy d ng Chi ph xy d ng trong d ton cng trnh l ton b chi ph xy dng c l p cho cng trnh, h ng m c cng trnh, cng trnh ph tr , cng trnh t m ph c v thi cng ho c b ph n, ph n vi c, cng tc c a cng trnh, h ng m c cng trnh. Chi ph xy d ng bao g m: Chi ph xy d ng cc cng trnh, h ng m c cng trnh; Chi ph ph v tho d cc v t ki n trc c; Chi ph san l p m t b ng xy d ng; Chi ph xy d ng cng trnh t m, cng trnh ph tr ph c v thi cng; Chi ph nh t m t i hi n tr ng v i u hnh thi cng.

b) Chi ph thi t b Chi ph thi t b trong d ton cng trnh bao g m chi ph mua s m thi t b cng ngh (k c thi t b cng ngh phi tiu chu n c n s n xu t, gia cng); chi ph o t o v chuy n giao cng ngh ; chi ph l p t thi t b v th nghi m, hi u ch nh. c) Chi ph qu n l d n Chi ph qu n l d n bao g m cc chi ph t ch c th c hi n cc cng vi c qu n l d n t giai o n chu n b d n, th c hi n d n n khi hon thnh nghi m thu bn giao a cng trnh vo khai thc s d ng. d) Chi ph t v n u t xy d ng Chi ph t v n u t xy d ng l nh ng chi ph cho ho t ng t v n u t xy d ng bao g m: chi ph t v n kh o st, thi t k , gim st xy d ng, t v n th m tra v cc chi ph t v n u t xy d ng khc. e) Chi ph khc GK Chi ph khc l cc chi ph c n thi t khng thu c chi ph xy d ng; chi ph thi t b ; chi ph b i th ng gi i phng m t b ng, ti nh c; chi ph qu n l d n v chi ph t v n u t xy d ng ni trn, bao g m: - Chi ph th m tra t ng m c u t; - Chi ph r ph bom mn, v t n ; - Chi ph b o hi m cng trnh; - Chi ph di chuy n thi t b thi cng v l c l ng lao ng n cng tr ng; - Chi ph ng ki m ch t l ng qu c t , quan tr c bi n d ng cng trnh; - Chi ph m b o an ton giao thng ph c v thi cng cc cng trnh; - Chi ph ki m ton, th m tra, ph duy t quy t ton v n u t; - Cc kho n ph v l ph theo quy nh;

132

- Chi ph nghin c u khoa h c cng ngh lin quan n d n; v n lu ng ban u i v i cc d n u t xy d ng nh m m c ch kinh doanh, li vay trong th i gian xy d ng; chi ph cho qu trnh ch y th khng t i v c t i theo quy trnh cng ngh tr c khi bn giao tr gi tr s n ph m thu h i c; - M t s chi ph khc. f) Chi ph d phng L kho n chi ph d tr v n cho cc kh i l ng pht sinh do thay i thi t k theo yu c u c a Ch u t c c p c th m quy n ph duy t, kh i l ng pht sinh khng l ng tr c c, d phng do y u t tr t gi trong qu trnh th c hi n d n. 3- V n u t c quy t ton d ng. giai o n k t thc xy d ng a d n vo khai thc s

V n u t c quy t ton l ton b chi ph h p php c th c hi n trong qu trnh u t a d n vo khai thc, s d ng. Chi ph h p php l chi ph c th c hi n ng v i thi t k , d ton c ph duy t, b o m ng nh m c, n gi, ch ti chnh k ton, h p ng kinh t k k t v cc quy nh khc c a Nh n c c lin quan. i v i cc d n s d ng v n ngn sch nh n c th v n u t c quy t ton ph i n m trong gi i h n t ng m c u t c c p c th m quy n ph duy t.
4- Ngoi ra cn c d ton thi cng. D ton thi cng do n v thi cng l p dng qu n l gi s n ph m trong qu trnh thi cng. N bao g m cc chi ph c n thi t hon thnh h ng m c cng trnh ho c lo i cng tc xy l p theo kh i l ng cng tc xy l p c ra trong thi t k b n v thi cng. D ton thi cng c tnh theo bi n php thi cng th c t m n v thi cng p d ng v i cc nh m c n i b v gi v t li u chi ti t, gi ca my th c t . Cc lo i d ton cho d n u t xy d ng cng trnh thng th ng c l p theo phng php d a vo cc thnh ph n (kho n m c) chi ph nh hnh 7.3. B ng 7.8 trnh by cch l p d ton chi ph xy d ng.

4. KI M SOT GI THNH D

Ki m sot gi thnh d n c n thi t do lun lun t n t i cc tc nhn t o nn cc sai l ch so v i ngn sch ho ch nh. Ki m sot gi thnh l qu n l nh ng thay i trong chi ph th c hi n d n v i m c ch lm gi m cc y u t tiu c c v tng cc y u t tch c c trong s thay i . Ki m sot gi thnh d n bao g m cc n i dung sau:

133

Theo di cc ch tiu chi ph th c hi n d n nh m m c ch pht hi n cc sai l ch so v i ngn sch ho ch nh; Qu n l nh ng thay i trong ngn sch nh m m c ch th c hi n ngn sch ho ch nh; Ngn ch n nh ng quy t nh sai l m c tr c t trong k ho ch; Thng tin cho cc bn lin quan v ti n trnh th c hi n d n t gc tun th ngn sch. Ki m sot gi thnh d n bao g m 2 thnh ph n: th ng k, t c l nh gi gi tr th c t cc cng vi c hon thnh, v d bo, ngha l c tnh gi thnh tng lai c a d n. Nh ng ch tiu c s s d ng trong ki m sot gi thnh d n l:

a. Chi ph cn l i: c tnh cc chi ph c n thi t hon thnh n t cng vi c ho c c d n. Xc nh chi ph cn l i l cch nh gi t t nh t chi ph cn ph i b thm vo, t i th i i m nh gi, hon thnh cng vi c. b. Gi thnh tnh ton: cch nh gi t t nh t t ng gi thnh tng lai c a cng vi c ho c d n khi k t thc. Gi thnh tnh ton c tnh nh t ng c a cc chi ph th c t chi cho n th i i m tnh ton v chi ph cn l i.
Ng i ta c 2 phng php ki m sot gi thnh l phng php truy n th ng v phng php kh i l ng cng vi c hon thnh.

4.1. Phng php ki m sot gi thnh d n theo truy n th ng

Phng php truy n th ng s d ng cc khi ni m sau:

a. Chi ph k ho ch (ngn sch) - BCWS (Budgeted Cost of Work Scheduled)

y l gi thnh (chi ph) theo ngn sch ho ch nh tng ng v i th i gian bi u (ti n ), ho c kh i l ng ngu n l c d nh s d ng cho n th i i m bo co. Th i i m bo co l th i i m c thng tin cc th c t pht sinh: BCWS = BC x % theo k ho ch trong : BC - ngn sch ton b d ki n hay gi thnh k ho ch (Budgeted Cost) Trong xy d ng c th tnh BCWS nh kh i l ng k ho ch nhn v i gi thnh 1 n v s n ph m theo k ho ch (khng k thu v li). (7.1)

b. Chi ph th c t - ACWP (Actual Cost of Work Performed)

y l chi ph th c t cc cng vi c hon thnh n th i i m bo co ho c kh i l ng ngu n l c th c t b ra th c hi n cng vi c cho n th i i m bo co. Chi ph th c t khng ph thu c vo cc ch tiu chi ph theo k ho ch v nhu c u ngu n l c. Trong xy d ng ACWP l kh i l ng th c t thi cng nhn v i gi thnh 1 n v s n ph m theo th c t .

c. Chnh l ch chi ph - CV (Cost Variance)

Chnh l ch chi ph trong phng php ki m sot gi thnh truy n th ng c tnh nh hi u s gi a chi ph k ho ch BCWS v chi ph th c t ACWP:

134

CV1 = BCWS - ACWP

(7.2)

N u CV1>0 th c th ni chi tiu c a d n ang ti n ch m. Nh c i m c b n c a phng php truy n th ng l n khng xc nh nh ng cng vi c no th c t c hon thnh t l ng ti n b ra, b i v m t s cng vi c d ng nh c chi ph khc so v i d ton.

4.2. Phng php gi tr thu c

Phng php gi tr thu c xc nh m i quan h gi a chi ph th c t ACWP v kh i l ng cng vi c c n ph i c hon thnh tnh n th i i m bo co. ng th i, n (phng php gi tr thu c) c tnh n thng tin v chi ph theo s cng vi c theo k ho ch v theo th c t . V v y, phng php gi tr thu c v nn m t b c tranh t ng qut v hi n tr ng cc cng vi c th i i m bo co. Cc khuynh h ng pht hi n ra t b c tranh ton c nh c s d ng d bo gi thnh tng lai c a cc cng vi c cho n khi hon thnh v xc nh cc y u t nh h ng n s th c hi n cng vi c.
300

250 lm chi Thi im bo co

ACWP

200 chi ph, tr. VN

BC - ngn sch d kin BCWS

150 CV1

100

SV

CV2

qu hn 50 BCWP

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 thi gian, thng 10 11 12 13 14 15

Hnh 7.6. Biu bo co tin trnh thc hin cng vic

135

Phng php gi tr thu c s d ng 3 ch tiu xc nh cc sai l ch trong bi u cng vi c, l: 1. Chi ph k ho ch - BCWS 2. Chi ph th c t - ACWP 3. Gi tr thu c - BCWP (Budgeted Cost of Work Performed) Gi tr thu c BCWP l kinh ph theo d ton c a kh i l ng cng vi c th c t hon thnh hay kh i l ng cc ngu n l c theo k ho ch dnh cho cc cng vi c th c t hon thnh tnh n th i i m bo co. Gi tr thu c khng ph thu c vo chi ph th c t v c tnh theo cng th c: BCWP = Gi thnh k ho ch x % cng vi c th c hi n (7.3) Trong xy d ng, BCWP c th c tnh b ng kh i l ng cng vi c th c t thi cng nhn v i gi thnh 1 n v s n ph m theo k ho ch. B i v phng php gi tr thu c c tnh n y u t th i gian nn n cho php xc nh khng ch chnh l ch th c t v chi ph m cn xc nh m c ch m tr theo bi u th c hi n cng vi c. Chnh l ch chi ph (l ng ti n v t chi th c t ) l hi u s gi a chi ph th c t ACWP v gi tr thu c BCWP: CV2 = BCWP - ACWP (7.4) i v i cc cng vi c ang trong qu trnh th c hi n cn ph i tnh ph n trm v t chi th c t (CVP): CVP = CV2/BCWP x 100% (7.5) Chnh l ch so v i k ho ch th c hi n cng vi c (chnh l ch ti n ) - l ng ti n v t chi so v i k ho ch (SV - Variance from Scheduled) l hi u s gi a chi ph k ho ch BCWS v gi tr thu c BCWP: SV = BCWP - BCWS Ph n trm v t chi so v i k ho ch (SVP): SVP = SV/BCWS T cc cng th c 7.2, 7.4 v 7.6 ta c: CV2 = CV1 + SV Hnh 7.6 th hi n cc phn tch trn. Phng php phn tch gi tr thu c yu c u phn tch chi ti t hn trong qu n l gi thnh d n cng nh c g ng nhi u hn t nh qu n l d n trong v n thu th p phn tch v x l thng tin. u i m c b n c a phng php gi tr thu c l n cho php pht hi n s m (pht hi n t nh ng giai o n u c a qu trnh th c hi n d n) nh ng sai l ch gi a cc ch tiu th c t v k ho ch. Trn c s d bo k t qu hon thnh d n v th i gian, v chi ph... v gip nh qu n l d n ra cc quy t nh i u ch nh k p th i, c n thi t c th d ng d n s m kh i t n nh ng chi ph v ch. (7.8) (7.7) (7.6)

136

4.3. D bo gi thnh
D bo gi thnh d n l c tnh gi tr cu i cng c a d n trn c s thng tin hi n th i v chi ph cho d n. T n t i 3 phng n d bo gi thnh d n (EAC - Estimate at Completion: gi thnh d bo): 1. Theo phng php truy n th ng: EAC = ACWP + ETC 2. Theo phng php gi tr thu c: - nh gi l c quan: EAC = ACWP + BC BCWP CI BC BCWP CI SI (7.10) (7.9)

- nh gi bi quan: EAC = ACWP + (7.11)

3. Phng php nh gi l i: EAC = ACWP + d ton m i cho ph n d n cn l i Trong : - ETC (ETC - Estimate to Completion) - chi ph cn l i c tnh c a d n; - CI - h s hon thnh th c t (ch s chi ph), c tnh theo cng th c: CI = BCWP/ ACWP SI = BCWP/BCWS (7.12) (7.13) - SI - h s hon thnh k ho ch (ch s ti n ), c tnh theo cng th c: Ngoi ra ng i ta cn tnh ton ch tiu v t chi ton b d n (VAC- Variance at Completion): VAC = BC - EAC (7.14) Trong cc cng th c 7.9, 7.10 v 7.11 s d ng cc h s CI v SI t ng h p ch khng ph i l cc h s th i i m hay h s c a m t th i k ng n h n, ngha l chng ph i c tnh cho ton b qu trnh t khi b t u th c hi n d n cho n th i i m tnh ton. Th i i m d tnh hon thnh (ECD - Estimated Completion Date) c d tnh nh sau: ECD = Th i gian th c hi n + (Th i gian cn l i / SI) T l ph n trm hon thnh theo th c t = BCWP/BC x 100% T l ph n trm hon thnh ti n = BCWS/BC x 100% (7.15) (7.16) (7.17)

V d tnh ton cc ch tiu ki m sot gi thnh d n tnh n th i i m bo co - u thng 9 ( l p bi u bo co ti n trnh hnh 7.6) th hi n trong b ng 7.9.

137

Bng 7.9. Cc ch tiu kim sot gi thnh d n ti thi im u thng 9 Cng vic ACWP BCWS BCWP CV1 CV2 CVP, % SV SVP, % 1 2 3 4 5 6 7 8 Tng cng 4 8 10 14 10 14 40 60 160 4 6 10 10 10 10 30 40 120 4 4 10 6 10 6 20 20 80 0 -2 0 -4 0 -4 -10 -20 -40 0 -4 0 -8 0 -8 -20 -40 -80 0 -100 0 -133 0 -133 -100 -200 -100 0 -2 0 -4 0 -4 -10 -20 -40 0 -33 0 -40 0 -40 -33 -50 -33

5. QUAN H GI A TH I GIAN V CHI PH TH C HI N D

Hon thnh ng th i h n l m t trong nh ng tiu ch c b n nh gi s thnh cng c a d n. Hn th n a, rt ng n th i gian th c hi n d n mang l i nhi u hi u qu kinh t . Cc hi u qu kinh t l: i v i ch u t: s m thu h i v n u t b ra v gi m thi t h i v cc giai o n u t d dang; i v i nh th u: gi m thi t h i v nh. ng v n

ng v n s n xu t kinh doanh v gi m chi ph c

Nhng rt ng n th i gian th c hi n d n c th c nhi u phng php. C th rt ng n th i gian th c hi n d n b ng cch c i ti n cng ngh th c hi n cc cng vi c d n, c i ti n t ch c qu n l th c hi n d n... Ho c n gi n hn l rt ng n th i gian th c hi n m t s cng vi c quan tr ng (cng vi c trn ng gng) b ng cch tng thm nhn l c, MMTB, lm thm gi , tng ca... Ni chung, rt ng n th i gian th c hi n d n th thng th ng l ko theo v n tng chi ph. V m t kinh t th rt ng n th i gian th c hi n d n s khng cn ngha n u chi ph cho vi c rt ng n th i gian v t qu l i ch kinh t do n em l i, tr tr ng h p vi c rt ng n th i gian th c hi n d n mang ngha chnh tr - x h i quan tr ng no . Bi ton rt ng n th i gian th c hi n d n c t ra nh sau: Th i gian th c hi n cc cng vi c c a d n nh bnh th ng theo phng n ban u c coi l th i gian t i u, tng ng v i chi ph th c hi n nh nh t. N u c n rt ng n th i gian th c hi n d n th v m i cng vi c c a d n c t m quan tr ng khc nhau, chi ph cho chng cng khc nhau, v y ta c n ph i rt ng n th i gian th c hi n nh ng cng vi c no lm sao t c m c ch v i chi ph nh nh t. V cu i cng, c th rt ng n th i gian t i a l bao nhiu.

5.1. M hnh l thuy t

Chi ph th c hi n b t k m t cng vi c no cng c th chia lm 2 lo i l chi ph kh bi n v chi ph b t bi n.

138

Cc chi ph b t bi n khng thay i theo kh i l ng cng vi c th c hi n m ph thu c vo th i gian. Cc s chi ph b t bi n c b n l: M t b ph n c a chi ph qu n l nh chi ph qu n tr hnh chnh, lng b ph n gin ti p... Kh u hao ti s n c nh. Lng cng nhn tr theo th i gian ho c lng t i thi u ph i tr hng nm d d n ho t ng hay khng ho t ng. Cc kho n tr d n hng nm b i hon l i chi ph ti n s n xu t. Cc kho n thu v ph c nh hng nm. Cc kho n ti n thu b t ng s n c nh hng nm.

Chi ph kh bi n thay i theo kh i l ng cng vi c th c hi n, bao g m cc kho n ch y u l: Chi ph nguyn v t li u chnh v ph . Chi ph nng l ng. Chi ph s d ng MMTB ph n ph thu c vo kh i l ng s n ph m. Chi ph cho cng nhn s n xu t theo lng khon s n ph m.

Khi rt ng n th i gian th c hi n cng vi c th thng th ng chi ph kh bi n s tng ln (do ho c ph i s d ng cng ngh , MMTB, nguyn v t li u... t ti n hn ho c tng lng lm ngoi gi cho cng nhn...) v chi ph b t bi n s gi m i nh th hi n trn s hnh 7.7. i m ng v i gi tr nh nh t c a ng t ng chi ph trn hnh 7.7 s l th i gian t i u th c hi n cng vi c. Mu n gi i bi ton trn m t cch chnh xc c n ph i l p c phng trnh c a chi ph i v i bi n s th i gian. y l m t vi c lm ph c t p v kh khn v khng s li u. V l do , gi i bi ton ny, ng i ta th ng coi quan h gi a chi ph v th i gian th c hi n cng vi c l b c nh t. Bi ton c gi i v i trnh t nh sau: - Tr c h t c n l p c s m ng v i th i gian th c hi n bnh th ng v i chi ph c coi l t i thi u. - Rt ng n d n th i gian th c hi n v i i u ki n chi ph tng ln l t nh t. Mu n cho chi ph tng ln t nh t th c n rt ng n th i gian th c hi n tr c h t cng vi c c m c tng chi ph th p nh t cho m t n v th i gian b rt ng n.

139

Chi ph

ng t ng chi ph

Chi ph b t bi n

Chi ph kh bi n

Th i gian Hnh 7.7. M i quan h gi a chi ph v th i gian th c hi n cng vi c G i m c tng chi ph cho 1 n v th i gian rt ng n c a cng vi c i-j l eij ta c cng th c:

C e = t
ij

max op ij

ij

C ij t ij
min

min

(6.1)

trong : Cijmax - chi ph ng v i th i gian th c hi n t i thi u tijmin; Cijmin - chi ph t i thi u tng ng v i th i gian th c hi n bnh th ng ( c coi l t i u) tijop. ng nhin, rt ng n th i gian th c hi n c d n th ta ch rt ng n th i gian c a cng vi c no c nh h ng n th i gian th c hi n c d n, ngha l ch rt ng n th i gian th c hi n cc cng vi c trn ng gng. - C ti p t c rt ng n th i gian th c hi n cc cng vi c n m trn ng gng cho n khi cn c th cho n khi khng th rt ng n hn c n a, ngha l th i gian th c hi n tij = tijmin. Trong qu trnh rt ng n th i gian th c hi n cc cng vi c trn ng gng c n lin t c tnh ton l i s m ng xem c xu t hi n ng gng m i khng. N u c nhi u ng gng th rt ng n th i gian th c hi n d n ph i rt ng n th i gian c a t t c cc ng gng.

140

5.2. Bi ton rt ng n th i gian th c hi n d n v i m c chi ph tng ln t nh t

30/30 0/0 1 30 3 18 6 2 6/12 24 24 54/54 4 0 5 54/60 36 18 72/72 6 24 7 96/96

Hnh 7.8. S mng xut pht vi ch lm vic bnh thng Tng chi ph 2040 tr. .

Cho m t d n v i s m ng nh hnh 7.8 v cc s li u nh b ng 7.10.

B ng 7.10. S li u v chi ph th c hi n cc cng vi c

t/t Cng vi c i-j Ch bnh th ng top (ngy) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1-2 1-3 2-3 2-5 3-4 4-5 4-6 5-7 6-7 6 30 18 24 24 0 18 36 24 Cmin (tr. ) 80 400 180 360 360 0 270 240 150 Ch kh n trng tmin (ngy) 4 20 12 18 18 0 12 24 15 Cmax (tr. ) 100 520 234 450 420 0 318 360 195 e (tr./ngy) 10 12 9 15 10 0 8 10 5

Th c hi n d n v i ch kh n trng nh t c a t t c cc cng vi c ta c s m ng tng ng nh hnh 7.9. T ng chi ph tng ln l 2697 - 2040 = 657 tr. VN c ph i l nh nh t khng? Phng n rt ng n nh hnh 7.9 v m t th i gian ng nhin l ng n nh t (khng th rt ng n hn c n a v cc cng vi c u c th c hi n v i ch kh n trng nh t), nhng chi ph nh th c th cha ph i l th p nh t.

141

Ni khc i, phng n th c hi n d n nh hnh 7.9 cha ch c t i u. Ta th rt ng n th i gian th c hi n cc cng vi c c a d n theo cc nguyn t c nh trnh by trong m c 7.5.1.
20/20 0/0 1 20 3 18 4 2 4/8 18 18 38/38 4 0 5 38/41 24 12 50/50 6 15 7 65/65

Hnh 7.9. S mng vi ch lm vic khn trng tt c cc cng vic Tng chi ph 2697 .v.

1. Trong t t c cc cng vi c n m trn ng gng th cng vi c 6-7 l c m c tng chi ph n v e l nh nh t. Cng vi c ny n u th c hi n theo ch kh n trng th c th rt ng n t 24 xu ng cn 15 ngy. Nhng li u rt ng n nhi u nh v y c thay i ng gng hay khng? V l i s m ng v i th i gian th c hi n cng vi c 6-7 l 15 ngy (hnh 7.10).
30/30 0/0 1 30 3 18 6 2 6/12 24 24 54/54 4 0 5 54/54 36 18 72/75 6 15 7 90/90

Hnh 7.10. S mng khi rt ngn 6-7 t 24 xung cn 15 ngy

Theo s m ng m i ta th y xu t hi n ng gng m i 1-3-4-5-7 v i chi u di 90. Nh v y t s m ng ban u ta rt ng n 9 ngy c a cng vi c 6-7 trn ng gng c 1-3-4-6-7 v i chi u di 96 ngy, ng l th i gian th c hi n d n ch cn 96 - 9 = 87.
30/30 0/0 1 30 3 18 6 2 6/12 24 24 54/54 4 0 5 54/54 36 18 72/72 6 18 7 90/90

Hnh 7.11. S mng khi rt ngn 6-7 t 24 xung cn 18 ngy

142

Nhng do xu t hi n ng gng m i (cng vi c 4-5 v 5-7 tr nn gng thay cho 4-6 v 6-7) nn ch rt ng n c 96 - 90 = 6 ngy. V y ta ch nn rt ng n 6-7 i 6 ngy thi. Lc c 2 c p cng vi c 4-5; 5-7 v 4-6; 6-7 s u gng. Ta c s m ng m i hnh 7.11. 2. Theo s m ng hnh 7.11 th lc ny c 2 ng gng l 1-3-4-6-7 v 1-3-4-5-7. rt ng n th i gian th c hi n d n th c n rt ng n th i gian th c hi n c 2 ng gng. C cc phng n rt ng n v i m c tng chi ph n v nh b ng sau: t/t 1 2 3 4 Tn cc cng vi c c th rt ng n 1-3 3-4 4-6 ng th i v i 5-7 6-7 ng th i v i 5-7 Kh nng rt ng n t i a (ngy) 10 6 6 9 M c tng chi ph n v (tr./ngy) 12 10 8+10=18 5+10=15

Cng vi c 4-6 c th rt ng n t i a 6 ngy, cng vi c 5-7 c th rt ng n t i a 12 ngy. Khi rt ng n ng th i 2 cng vi c ny th kh nng rt ng n t i a l 6 ngy. Tng t cho c p cng vi c 6-7 ng th i v i 5-7. V y rt ng n 3-4 l r nh t. C th rt ng n 3-4 t i a l 6 ngy t 24 xu ng cn 18 ngy. Ta c s m ng m i hnh 7.12.
30/30 0/0 1 30 3 18 6 2 6/12 24 18 48/48 4 0 5 48/48 36 18 66/66 6 18 7 84/84

Hnh 7.12. S mng khi rt ngn 3-4 t 24 xung cn 18 ngy

3. Theo s m ng hnh 7.12 v n ch c 2 ng gng c. Mu n rt ng n s m ng ny c cc phng n theo b ng sau: t/t 1 2 3 Tn cc cng vi c rt ng n 1-3 4-6 ng th i v i 5-7 6-7 ng th i v i 5-7 Kh nng rt ng n t i a 10 6 3 M c tng chi ph n v 12 8+10=18 5+10=15

143

Nh v y rt ng n cng vi c 1-3 l r nh t. Cng vi c ny c th rt ng n t i a l 10 ngy, t 30 xu ng cn 20. Ta c s m ng m i hnh 7.13.

24/24 0/0 1 20 3 18 6 2 6/6 24 18 42/42 4 0 5 42/42 36 18 60/60 6 18 7 78/78

Hnh 7.13. S mng khi rt ngn 1-3 t 30 xung cn 20 ngy

Theo s m ng m i ta th y xu t hi n cc cng vi c gng m i 1-2; 2-3 thay cho 1-3. Chnh v l do ta rt ng n 1-3 i 10 ngy m chi u di ng gng ch rt c 6 ngy t 84 xu ng 78. V y ta ch nn rt ng n 1-3 i 6 ngy t 30 xu ng 24 thi. Lc c 1-3 v c c p cng vi c 1-2; 2-3 u s gng. Ta c s m ng m i hnh 7.14.
24/24 0/0 1 24 3 18 6 2 6/6 24 18 42/42 4 0 5 42/42 36 18 60/60 6 18 7 78/78

Hnh 7.14. S mng khi rt ngn 1-3 t 30 xung cn 24 ngy

4. Theo s m ng hnh 7.14 ta th y 4 ng gng: 1-3-4-6-7; 1-3-4-5-7; 1-2-3-4-6-7 v 1-2-3-4-5-7. Lc ny cng vi c 3-4 c th c hi n theo ch kh n trng nh t, ta c cc phng n rt ng n nh b ng sau: t/t 1 2 3 4 Tn cc cng vi c rt ng n 1-3 v 1-2 1-3 v 2-3 5-7 v 4-6 5-7 v 6-7 Kh nng rt ng n t i a 2 4 6 3 M c tng chi ph n v 22 21 18 15

144

V y ta rt ng n ng th i cc cng vi c 5-7 v 6-7 v i th i gian rt ng n t i a i 3 ngy (do cng vi c 6-7 c th i gian th c hi n kh n trng nh t l 15 ngy). Ta c s m ng m i hnh 7.15.
24/24 0/0 1 24 3 18 6 2 6/6 24 18 42/42 4 0 5 42/42 33 18 60/60 6 15 7 75/75

Hnh 7.15. S mng khi rt ngn 5-7 t 36 xung cn 33 ngy v 6-7 t 18 xung cn 15 ngy

5. Theo s m ng hnh 7.15 v n ch c 4 ng gng nh c, nhng lc ny c thm cng vi c 6-7 c th c hi n theo ch kh n trng nh t. Ta c cc phng n rt ng n nh b ng sau: t/t 1 2 3 Tn cc cng vi c rt ng n 1-3 v 1-2 1-3 v 2-3 5-7 v 4-6 Kh nng rt ng n t i a 2 4 6 M c tng chi ph n v 22 21 18

Ta rt ng n ng th i cc cng vi c 5-7 v 4-6 v i th i gian rt ng n t i a l 6 ngy (do cng vi c 4-6 c th i gian th c hi n kh n trng nh t l 12 ngy). Ta c s m ng m i hnh 7.16.
24/24 0/0 1 24 3 18 6 2 6/6 24 18 42/42 4 0 5 42/42 27 12 54/54 6 15 7 69/69

Hnh 7.16. S mng khi rt ngn 5-7 t 33 xung cn 27 ngy v 4-6 t 18 xung cn 12 ngy

6. Theo s m ng hnh 7.16 v i 4 ng gng c nhng lc ny c thm cng vi c 4-6 c th c hi n theo ch kh n trng nh t. By gi ch cn c th rt ng n chi u di ng gng b ng cc cch rt ng n nh b ng sau:

145

t/t 1 2

Tn cc cng vi c rt ng n 1-3 v 1-2 1-3 v 2-3

Kh nng rt ng n t i a 2 4

M c tng chi ph n v 22 21

Ta ch n phng n rt ng n c p cng vi c 1-3 v 2-3 v i th i gian rt ng n nhi u nh t 4 ngy do cng vi c 1-3 c th i gian th c hi n kh n trng nh t l 20 ngy. Ta c s m ng m i hnh 7.17. S m ng hnh 7.17 khng th rt ng n hn c n a v cc cng vi c 1-3; 3-4; 4-6 v 6-7 u th c hi n v i ch kh n trng nh t. N u rt ng n b t c cng vi c no khc (khng k cc cng vi c trn) u khng d n n rt ng n chi u di ng gng.
20/20 0/0 1 20 3 14 6 2 6/6 24 18 38/38 4 0 5 38/38 27 12 50/50 6 15 7 65/65

Hnh 7.17. S mng khi rt ngn 1-3 t 24 xung cn 20 ngy v 2-3 t 18 xung cn 14 ngy

T ng chi ph th c hi n d n theo s m ng hnh 7.17 l 2439 tr. VN c tnh theo b ng sau: t/t Cng vi c i-j Ch bnh th ng top 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1-2 1-3 2-3 2-5 3-4 4-5 4-6 5-7 6-7 6 30 18 24 24 0 18 36 24 Cmin 80 400 180 360 360 0 270 240 150 Ch kh n trng tmin 4 20 12 18 18 0 12 24 15 Cmax 100 520 234 450 420 0 318 360 195 10 12 9 15 10 0 8 10 5 e T. gian th c hi n theo s 7.17 6 20 14 24 18 0 12 27 15 Chi ph th c hi n 80 520 216 360 420 0 318 330 195

T ng c ng

65

2439

146

R rng chi ph th c hi n d n th p hn so v i phng n th c hi n theo ch cc cng vi c u th c hi n kh n trng nh t nh s m ng hnh 7.9 (c t ng chi ph l 2697 tr. VN). S m ng ban u c rt ng n t i a v i m c tng chi ph t i thi u.

5.3. Gi m chi ph b ng cch ko di cc cng vi c khng gng

Nh trn trnh by, ta gi nh: 1. s ph thu c gi a th i gian v chi ph th c hi n cc cng vi c d n l tuy n tnh; 2. th i gian th c hi n cc cng vi c theo ch bnh th ng l th i gian t i u tng ng v i chi ph th c hi n cng vi c l th p nh t. Trong v d v rt ng n th i gian th c hi n d n v i chi ph tng ln t nh t xem xt trong 4.2, s m ng cu i cng thu c (hnh 7.17) c th i gian th c hi n ng n nh t v m c tng chi ph l th p nh t. Song, chi ph th c hi n c d n l nh nh t cha? Theo s m ng hnh 7.17, trong xem xt quan h gi a th i gian v chi ph th cc cng vi c gng c th c hi n v i th i gian di nh t c th , ngha l v i th i gian khng th th c hi n cng vi c v i chi ph th p hn. Nhng cn cc cng vi c khng gng? Nh ta gi nh, m i cng vi c trong s m ng xu t pht ban u cc cng vi c u c th c hi n v i th i gian t i u tng ng v i chi ph th p nh t. Th c t c th khng l nh v y v hn th n a, sau qu trnh bi n i s m ng v n c th thay i. Tm l i, cc cng vi c khng gng ny c th ko di trong ph m vi th i gian d tr nh m m c ch gi m chi ph th c hi n. Nh v y, trong 2 gi nh nu, ta gi gi nh 1 (th i gian t i u) v coi gi nh 2 (chi ph th p nh t) l c th xem xt l i. Trong s m ng hnh 7.17, cn 1 cng vi c khng gng l 2-5 v i th i gian d tr 6 ngy. Ko di cng vi c ny trong ph m vi d tr khng lm thay i th i gian th c hi n ton b d n nhng c th gi m chi ph th c hi n.

CU H I N T P
14. Chi ph vng i l g? Trnh by cc ng d ng c a phn tch chi ph vng i d n. 15. Trnh by cc lo i c c u phn chia chi ph. 16. Ng i ta c tnh v nh gi chi ph vng i theo cc giai o n c a d n nh th no? M c ch v m c chnh xc c a cc tnh ton ? 17. Ngn sch l g? ngha c a ngn sch? 18. Trnh by cc giai o n l p ngn sch v ch c nng c a ngn sch theo cc giai o n d n. 19. D ton ngn sch l lm g? Trnh by cc phng php d ton ngn sch v u, nh c i m c a chng. 20. T i sao ph i ki m sot gi thnh d n? Trnh by cc phng php ki m sot gi thnh d n. 21. Phn tch tnh u vi t c a phng php gi tr thu c.

147

22. Trnh by cc cch d bo gi thnh d n. T i sao c cch tnh c g i l l c quan, c cch tnh l i c g i l bi quan? 23. Trnh by m i quan h gi a th i gian v chi ph th c hi n d n. Hy m t (k c cch gi i) bi ton rt ng n th i gian th c hi n d n v i m c tng chi ph th p nh t.

BI T P Bi t p 7.1. Hy xy d ng c c u phn chia chi ph cho d n xy d ng x ng th c t p c kh m anh (ch ) l p c c u phn tch cng vi c chng 4, v l p s m ng chng 5. Gi i thch t i sao anh (ch ) l i ch n lo i c c u v cc tiu ch phn chia . Bi t p 7.2. Hy l p m t d ton s b cho m t d n xy d ng m t cng trnh giao thng. Hy gi i thch d ton anh (ch ) l p n m trong giai o n no c a d n xy d ng cng trnh giao thng ch n, nhi m v l p d ton ny l c a ai trong cc thnh vin d n?
Bi t p 7.3. Cho s m ng sau:
12 6 1 30 3 30 5 18 2 36 0 18 4 30 6

Cc s li u v th i gian th c hi n, chi ph th c hi n theo ch bnh th ng v kh n trng nh b ng. Hy rt ng n th i gian th c hi n d n t i t i a v i m c tng chi ph t i thi u. t/t 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Cng vi c i-j 1-2 1-3 2-3 2-4 3-4 3-5 4-5 4-6 5-6 Ch bnh th ng top 6 30 18 12 36 30 0 30 18 Cmin 15 90 50 40 120 85 0 95 45 Ch kh n trng tmin 4 20 10 8 22 18 0 16 10 Cmax 20 100 60 45 140 92 0 103 50

148

Bi t p 7.4. Cho m t k ho ch d n v i cc cng vi c nh b ng sau:

Cng vi c A B C D E F Ngy b t u 1 1 4 6 9 9 Ngy k t thc 3 5 8 15 22 24 Chi ph/ngy (1000 VN) 1.000 5.000 3.000 1.000 2.000 4.000

Cc bo co s b cho cc tu n 1, 2 v 3 c t p h p trong b ng sau: c/v (1) A B C D E F TH TH TH CB CB CB Tu n 1 (2) 3.000 25.000 700 0 0 0 (3) 100 80 40 0 0 0 (1) HT HT TH CB TH Tu n 2 (2) 30.000 20.000 4.000 0 6.000 (3) 100 100 30 0 10 (1) TH TH TH Tu n 3 (2) 8.000 10.000 30.000 (3) 70 30 40

Ch thch: C t (1) - tr ng thi: TH - ang th c hi n HT - hon thnh CB - cha b t u C t (2) - chi ph tch lu (1000 VN) C t (3) - ph n trm kh i l ng cng vi c hon thnh (%) Tu n lm vi c 5 ngy. a. Hy l p cc bo co chi ti t cho t ng tu n c tnh n cc chnh l ch chi ph v chnh

149

l ch ti n theo s tuy t i v tng i. b. Hy d bo gi thnh d n b ng cc phng php v gi i thch nguyn nhn c a s khc bi t gi a cc d bo ny. c. Hy d bo ngy hon thnh d n.

Bi t p 7.5. Hng T&T chuyn s n xu t cc s n ph m bnh k o c t ng p d ng cng ngh thng tin vo qu n l. D n bao g m cc cng vi c thi t k , xy d ng v p d ng m ng Intranet trong i u hnh hng. Nh v y, hng T&T l ch u t, nh t ng th u l hng t v n K&K chuyn cung c p cc d ch v trong lnh v c cng ngh thng tin hi n i. Hng K&K giao vi c vi t ph n m m i u hnh cho nh th u ph P&P.
Trong giai o n m phn xc nh c kh i l ng cng vi c, th i h n v gi thnh d n, ngha l ti n th lao m hng K&K s c nh n. Trong , ti n th lao c a hng K&K ph thu c vo nh ng k t qu c th : xy d ng c h th ng i u hnh trong th i h n th ng nh t. T t ng s ti n th lao hng K&K s c nh n, m t ph n s c tr cho cng vi c c a hng ph n m m P&P. Ti n th lao cho hng ph n m m P&P c nh gi b ng th i gian lm vi c c a cc nh l p trnh, ngha l s d ng h th ng tr cng theo th i gian. Sau khi h t th i gian c a 2 giai o n, k t qu cho th y r ng hng K&K m i ch hon thnh c cc cng vi c c a giai o n 1 v cng ch m i nh n c ti n cho k t qu c a cc cng vi c . Nhng hng K&K tr ti n cho hng ph n m m P&P cho c 2 giai o n, t c l cho ton b th i gian lm vi c c a cc nh l p trnh. Ch nhi m d n t pha hng K&K tnh ton cc ch tiu ki m sot gi thnh d n v bo co cho lnh o hng. Lnh o hng K&K pht hi n ra r ng d n ny, theo nhn nh n c a h , l hon ton khng c li. Trong cu c h p bn v tnh hu ng ny, quy t nh c a ra l ngh v i ch u t xem xt l i cc i u ki n c a h p ng v v n kh i l ng cng vi c tng ln qu nhi u v i u ki n th c hi n d n tr nn ph c t p. Cu h i: a. Trn c s c a nh ng ch tiu no m ch nhi m d n c th th y c sai l m trong qu n l gi thnh d n? b. Nh ng sai l m no trong qu n l gi thnh hng K&K m c ph i? c. Anh (ch ) nh gi th no v quy t nh c a ra trong cu c h p nu trn? d. Theo anh (ch ) nn quy t nh nh th no th h p l hn?

150

CHNG 8 QU N L CH T L NG D

1. Quan ni m hi n i v qu n l ch t l ng ___________________________________ 152

1.1. Ch t l ng _______________________________________________________________ 152
1.1.1. M t s nh n th c sai l m v ch t l ng______________________________________________152 1.1.2. Chi ph c a ch t l ng ___________________________________________________________153 1.1.3. Khi ni m v c i m c a ch t l ng ______________________________________________155

1.2. Qu n l ch t l ng ________________________________________________________ 157

1.2.1. Khi ni m qu n l ch t l ng v h ch t l ng ________________________________________157 1.2.2. Cc nguyn t c c b n c a qu n l ch t l ng hi n i__________________________________157 1.2.3. Ph m vi qu n l ch t l ng _______________________________________________________163

2. Qu trnh pht tri n c a chi n l c qu n l ch t l ng ________________________ 164

2.1. Ki m tra ch t l ng________________________________________________________ 164 2.2. Ki m sot ch t l ng_______________________________________________________ 164 2.3. B o m ch t l ng v ISO 9000 _____________________________________________ 166
2.3.1. Khi ni m m b o ch t l ng_____________________________________________________166 2.3.2. Gi i thi u v ISO 9000___________________________________________________________168 2.3.3. M t s h th ng m b o ch t l ng khc____________________________________________168

2.4. Qu n l ch t l ng ton di n (TQM) _________________________________________ 169

2.4.1. Khi ni m TQM ________________________________________________________________169 2.4.2. S l c v nguyn l TQM _______________________________________________________170 2.4.3. M t s phng php, cng c c a TQM _____________________________________________170

2.5. So snh TQM v ISO 9000.__________________________________________________ 171

2.5.1. M hnh qu n l ch t l ng d a trn tiu chu n _______________________________________173 2.5.2. M hnh qu n l l y con ng i lm trung tm _________________________________________173

3. Qu n l ch t l ng d n_________________________________________________ 173
3.1. Khi ni m qu n l ch t l ng d n __________________________________________ 173 3.2. N i dung v cng c qu n l ch t l ng d n__________________________________ 174
3.2.1. L p k ho ch ch t l ng _________________________________________________________175 3.2.2. T ch c th c hi n_______________________________________________________________177 3.2.3. Ki m tra ______________________________________________________________________177 3.2.4. i u ch nh v c i ti n____________________________________________________________179

Cu h i n t p____________________________________________________________ 179

151

1. QUAN NI M HI N I V QU N L CH T L NG 1.1. Ch t l ng 1.1.1. M t s nh n th c sai l m v ch t l ng

Tr ng i l n nh t i v i vi c nng cao ch t l ng s n ph m cc n c ang pht tri n l do nh n th c cha y c a ng i s n xu t v ch t l ng. M t s nh n th c sai l m l: a. Nng cao ch t l ng i h i chi ph l n Khng ph i ch t l ng cao hn i h i chi ph l n hn. i u quan tr ng l ch t l ng c t o d ng nh th no trong qu trnh s n xu t? Tr c h t ch t l ng c hnh thnh t giai o n thi t k , d a trn nhu c u c a th tr ng. V v y, u t tho ng ngay t giai o n nghin c u v tri n khai s em l i nh ng c i ti n ng k v ch t l ng s n ph m. ng th i, vi c c i ti n cc qu trnh s n xu t s lm gi m ng k t ng chi ph s n xu t. Th c t cc n c cng nghi p pht tri n, c bi t i v i cc hng i n, i n t , ch t l ng s n ph m ngy cng cao trong khi chi ph s n xu t ngy cng gi m. b. Nh n m nh vo ch t l ng s lm gi m nng su t Sai l m ny l do tr c y ki m tra ch t l ng s n ph m cu i cng c coi l bi n php duy nh t c a ki m sot ch t l ng. Vi c ki m tra gay g t cc s n ph m cu i cng d n n lo i ra m t s l ng l n s n ph m v do n lm gi m nng su t. Ngy nay, qu n l ch t l ng ch y u l phng ng a ngay t giai o n thi t k v tri n khai v i phng chm l lm ng v lm k ngay t u. Do , vi c nng cao ch t l ng v nng su t khng h mu thu n m th m ch cn l b sung cho nhau. Ngha l cc c i ti n v qu n l ch t l ng ni chung s em l i nng su t cao hn. l do ch t l ng thi t k t t gip cho s n ph m p ng ng nhu c u i h i c a khch hng, thch h p v i nng l c s n xu t c a t ch c. K t qu l t ch c/doanh nghi p s n xu t ra s n ph m c ch t l ng cao v i nng l c h p l, ti t ki m. c. Quy l i ch t l ng km cho ng i lao ng Khng th quy l i ch t l ng km cho th c, t p qun lm vi c km c a cng nhn. Cc nghin c u phn tch cho th y r ng trn 80% nh ng sai h ng xt cho cng l do l i c a ng i qu n l. Cng nhn ch ch u trch nhi m v ch t l ng km n u c: o t o, l gi i k v s d ng v v n hnh MMTB; c h ng d n chi ti t v nh ng vi c ph i lm; c cung c p y phng ti n ki m tra, nh gi k t qu cng vi c v i u ch nh qu trnh, thi t b n u th y k t qu khng p ng yu c u.

d. C i ti n ch t l ng i h i ph i u t l n C i ti n ch t l ng khng nh t thi t ph i u t l n. Nh x ng, MMTB t ti n ch l m t ph n v b n thn chng khng m b o ch t l ng t t. Trong h u h t m i tr ng h p, ch t l ng c th c c i ti n ng k nh : T o ra nh n th c trong cn b cng nhn vin v p ng yu c u khch hng v cc bn quan tm; Tiu chu n ho cc qu trnh;

152

o t o, c ng c k lu t lao ng, lm ng k thu t.

Nh ng vi c lm trn khng i h i ph i u t l n m ch c n c cch qu n l ng, s quy t tm v cam k t i v i ch t l ng trong hng ng lnh o v cu n ht c s tham gia c a t t c cn b cng nhn vin. e. Ch t l ng c m b o do ki m tra ch t ch u th k 20, ki m tra t i x ng s n xu t l hnh th c ki m tra ch t l ng chnh th c u tin. Khi h u h t cc nh s n xu t tin t ng r ng ch t l ng c th c c i ti n do ki m tra ch t ch . Th c ra, theo b n ch t, ki m tra ch c th phn lo i s n ph m ph h p hay khng ph h p v i cc tiu chu n t ra. B n thn ho t ng ki m tra khng th c i ti n c ch t l ng s n ph m. Ni khc i, ch t l ng khng th c t o d ng nn qua cng tc ki m tra. Ngoi ra cc nghin c u cho th y t 60% n 70% cc khuy t t t c pht hi n t i x ng s n xu t c lin quan tr c ti p hay gin ti p n nh ng thi u st c a cc giai o n tr c s n xu t nh thi t k , chu n b s n xu t, cung ng, nguyn v t li u... Tm l i, t o nn chuy n bi n v ch t l ng c th c nh tranh v h i nh p, c n ph i thay i t trong nh n th c v quan ni m, v phng php, v xy d ng chi n l c qu n l ch t l ng tin ti n ph h p.

1.1.2. Chi ph c a ch t l ng
Quan i m v ch t l ng truy n th ng cho r ng ho t ng s n xu t khng c sai h ng l qu t n km d n n gi bn r t cao. T ng chi ph t o nn ch t l ng g m c 2 thnh ph n l chi ph c a b n thn qu trnh t o nn ch t l ng v chi ph m t mt do ch t l ng km. Tng chi ph cho ho t ng t o nn ch t l ng th c th gi m chi ph do m t mt v ch t l ng km v ng c l i. Do , ng i ta c g ng tm n m t i m m t i t ng chi ph c a ho t ng t o nn ch t l ng l th p nh t (hnh 8.1).
Chi ph Mt mt do cht lng km Tng chi ph

Chi ph ca qu trnh

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Hnh 8.1. Quan h gia chi ph v cht lng

V y t i sao ng i Nh t b n l i lun qu thnh cng trong vi c ng th i nng cao ch t l ng v gi m cc chi ph s n xu t? M i quan h gi a chi ph v ch t l ng trnh by trong hnh 8.1 v c b n lun lun ng. Ch c i u, n i dung c a t ng lo i chi ph l g? Ng i Nh t khai thc tri t c

153

cc l i ch c a ch t l ng t t nn ko c i m th p nh t c a ng t ng chi ph d ch h n v pha ph i. Nh nghin c u Cole (1992) cho r ng ng i Nh t thnh cng nh ng i m sau: a. Cc nh qu n l Nh t b n cho r ng cch tnh ton truy n th ng nh gi qu th p cc chi ph c a ch t l ng km. i n hnh l cc tnh ton ny b qua nh ng t n th t do m t khch hng v nh ng ng i khng bao gi mua s n ph m v nh ng n i tiu c c trong cng chng, v danh ti ng ngy cng gi m st do ch t l ng km. Nh ng nh h ng ny r t kh l ng ho nhng l khng nh v ng i Nh t t p trung vo vi c b o v danh ti ng c a mnh cng nh ginh c tn nhi m c a khch hng. Tm l i, ng i Nh t cho r ng th t ra chi ph do ch t l ng km cao hn nhi u so v i tnh ton truy n th ng. b. Cch ti p c n truy n th ng nh gi qu th p l i ch c a m t mi tr ng m v n ch t l ng tr thnh ng l c c a ng i lao ng trong ph m vi ton b t ch c. M t nghin c u do Vn phng k ton Chnh ph M (GAO) th c hi n nm 1991 cho th y r ng cc cng ty p d ng m hnh qu n l ch t l ng ton di n (TQM) t c cc quan h nhn vin t t hn, nng su t cao hn, s hi lng c a khch hng cao hn, th ph n tng ln v l i nhu n c c i thi n. Cc ch tiu khc v m c thay i nhn vin, tin c y c a s n ph m, chuy n giao hng ng h n, th i gian x l n t hng, s l ng cc sai h ng, vng quay hng t n kho... cng u t t hn. c. Ng i Nh t th c hi n qu trnh t o nn ch t l ng i i v i vi c t i thi u ho chi ph. H khai thc v i chi ph th p nh ng sng ki n c i ti n ch t l ng t trong i ng cc cng nhn s n xu t tr c ti p. Th c t nh ng ni khc cng cho th y r ng nh ng ng i cng nhn s n xu t tr c ti p (c chi ph nhn cng th p) a ra r t nhi u sng ki n c i ti n k thu t gi tr , nh ng i u ng ra l c a cc k s, ti n s c o t o k cng (chi ph nhn cng cao). d. C n ph i ngn ng a ch t l ng km ngay t ngu n pht sinh. Ngha l ph i lm t t ngay t u, t trong t ng v s n ph m, t trong thi t k s n ph m. M t cu c h i th o v th t thot trong xy d ng c b n i n k t lu n r ng, th t thot ch y u khng ph i ch trong b n thn qu trnh xy d ng cng trnh. Nh ng t n th t do sai st t trong quy ho ch l n hn r t nhi u. e. Cc nh qu n l Nh t b n nh n th c c r ng c i ti n ch t l ng khng ph i l a thm cc thu c tnh vo s n ph m, i u ny s i h i thm chi ph, m l v n c i thi n ch t l ng c a ton b qu trnh s n xu t. M t dy chuy n t t ph i c t o nn b i t t c cc m t xch t t, ch c n m t m t xch y u th c dy chuy n b nh h ng. Vi c th c hi n cc cng vi c ng ngay l n u s lm gi m ng k kh i l ng cng vi c ph i lm l i. Nh ng ng i tham gia vo cc qu trnh s n xu t c o t o v giao trch nhi m c i ti n khu c a mnh. Do t t c cc khu c a qu trnh u c th c hi n t t, khng sai h ng ngay t u v lun lun c ch c i ti n cho t t hn n a. f. Ngoi ra, ng i Nh t b n khm ph ra r ng, khch hng s n sng chi tr cho ch t l ng, ngha l, b ng vi c t c cc tiu chu n ch t l ng cao, h c th tnh m t m c chi ph trong cc s n ph m c a mnh. Thm vo , ng i Nh t khai thc c nhu c u v ch t l ng trong khch hng, o t o khch hng h c nhu c u ch t l ng ngy cng cao. i u ny cho php m t m c gi cao hn, ho c m t th ph n l n hn. Cc phn tch trn c m t ti ng vang l n. N lm thay i t duy truy n th ng v quan h chi ph v ch t l ng. 154

1.1.3. Khi ni m v c i m c a ch t l ng
a. Khi ni m ch t l ng Hi n nay c r t nhi u quan ni m, cch hi u khc nhau v ch t l ng, m i quan i m u c nh ng cn c khoa h c v th c ti n khc nhau. Ni nh v y khng ph i ch t l ng l m t khi ni m tr u t ng n m c ng i ta khng th i n m t cch di n gi i tng i th ng nh t, m c d m i v n s cn lun lun thay i. Tiu chu n ISO 9000: 2000 a ra nh ngha nh sau: "Ch t l ng l m c p ng cc yu c u c a m t t p h p cc c tnh v n c". Yu c u l cc nhu c u hay mong i c cng b , ng m hi u chung hay b t bu c. - Yu c u c cng b l nh ng yu c u c nu ra d i d ng ti li u ho c b ng l i ni. Yu c u quy nh trong h p ng l m t d ng yu c u c cng b . - Yu c u "ng m hi u chung" l nh ng th c hnh mang tnh thng l hay ph bi n i v i m t t ch c, khch hng v cc bn quan tm khc. Nh ng yu c u lo i ny khng c cng b trong cc quy nh, h p ng, nhng m c nhin c m i ng i lin quan hi u r. c bi t, ng i cung c p s n ph m ph i xc nh r cc yu c u ny trong cc quy nh c a t ch c v p ng tho ng. C n phn bi t ch t l ng v c p, h ng c a ch t l ng. C p, h ng c a ch t l ng l ch ng lo i hay th h ng c a cc yu c u ch t l ng khc nhau i v i s n ph m, qu trnh hay h th ng c cng ch c nng s d ng. Khng ph i l hng cao c p khng c ngha l hng km ch t l ng v hng c ch t l ng t t khng c ngha l hng ho cao c p. b. c i m c a ch t l ng b1. Ch t l ng c o b i s tho mn yu c u N u m t s n ph m v l do no m khng t c cc yu c u, v b i v y khng c th tr ng ch p nh n, th b coi l ch t l ng km. D trnh cng ngh ch t o ra s n ph m c th r t hi n i, hay gi tr c a ch tiu ch t l ng c th r t cao. y l k t lu n then ch t v l c s cc nh qu n l ho ch nh chnh sch hay chi n l c. b2. Yu c u c th l nhu c u, cng c th l nh ng mong i Nhu c u l nh ng c tnh khng th thi u i v i khch hng hay cc bn quan tm v s n ph m c cung c p. Nh ng mong i n u c tho mn s em l i tnh c nh tranh cao cho s n ph m, v d nh hnh th c bn ngoi, thi , hnh vi ng x trong cung c p d ch v . Xu t pht t phn tch trn c th chia ch t l ng thnh 2 lo i: ch t l ng ph i c l p ng cc nhu c u, ch t l ng h p d n l p ng cc mong i. Tuy nhin, nh trn ni, m i v n lun lun thay i, i u ki n s ng cng v y. Do , c nh ng c tnh trong th i k ny c coi l mong i nhng sau c coi l nhu c u. b3. Ng i s n xu t kinh doanh khng ch ph i p ng yu c u c a khch hng, m mu n t n t i v pht tri n th ph i lu c n cc bn quan tm khc nh phong t c t p qun hay cc quy nh php lu t...

155

b4. Do ch t l ng c o b i s tho mn yu c u, m yu c u l i lun lun thay i nn ch t l ng v tiu chu n ch t l ng cng thay i thch ng theo th i gian, khng gian v i u ki n s d ng s n ph m. b5. Khi l p k ho ch hay nh gi ch t l ng c a m t i t ng, ph i xt cc c tnh ch t l ng lin quan n nh ng yu c u c th khng ch t pha khch hng m cn t cc bn lin quan. V d yu c u i v i m t s n ph m i n nh s khc nhau tu l a tu i ph c v , n n vn ho a phng, quy nh c a php lu t... b6. Yu c u c th c cng b r rng d i d ng cc quy nh, tiu chu n. Nhng cng c nh ng yu c u khng th miu t r rng, ng i s d ng ch c th c m nh n chng trong qu trnh s d ng. Hi u c nh ng yu c u ng m nh ny r t quan tr ng i v i s thnh cng hay th t b i c a m t t ch c, th hi n tnh chuyn nghi p c a nh qu n l. b7. Ch t l ng khng ph i ch l thu c tnh c a s n ph m, hng ho m cn c th p d ng cho m i i t ng b t k nh h th ng, qu trnh... c. Ch t l ng theo ngha h p v ch t l ng ton di n Khi ni m ch t l ng theo ngha h p l g n v i cc c tnh v n c c a s n ph m, i t ng. c tnh v n c l nh ng c tnh t n t i d i d ng no thu c i t ng/s n ph m . Ngoi cc c tnh v n c, ng i ta cn phn bi t cc c tnh c gn cho s n ph m hay i t ng, v d nh gi c , th i h n cung c p, cc i u ki n thu n l i cho khch hng... Cc c tnh ny khng ph i l c tnh ch t l ng v n c c a s n ph m/ i t ng m ch l gn cho n.
Tho mn nhu cu

An ton Giao hng Gi c

Dch v

Hnh 8.2. Cc yu t ca cht lng ton din

kinh doanh thnh cng, cc t ch c khng th b qua cc y u t c gn cho s n ph m. l nh ng y u t m khch hng no cng quan tm sau khi h th y s n ph m m h nh mua p ng cc yu c u c a h . C ngha l h u h t cc khch hng khng ch mua s n ph m m cn mua c ho t ng qu n l. Trong th i i c nh tranh gay g t ngy nay, nhi u khi nh ng y u t ny l i ng vai tr quy t nh n s thnh b i. V d i n hnh l th c khch khng ch mu n c n ngon m cn mu n c ph c v chu o, ni m n , nhi t tnh, thn thi n, hi u bi t...

156

T nh ng phn tch trn ng i ta hnh thnh khi ni m ch t l ng ton di n (Total Quality). Ch t l ng ton di n l p ng c c cc c tnh c gn cho s n ph m (hnh 8.2).

1.2. Qu n l ch t l ng 1.2.1. Khi ni m qu n l ch t l ng v h ch t l ng

Ch t l ng khng t nhin m c, n l k t qu c a s tc ng c a hng lo t cc y u t c lin quan ch t ch v i nhau. Mu n t c ch t l ng mong mu n ph i qu n l ng n cc y u t ny, ph i c hi u bi t v kinh nghi m v qu n l ch t l ng. Qu n l ch t l ng c p d ng trong m i ngnh cng nghi p, trong m i lnh v c, trong m i lo i hnh t ch c, t quy m l n n quy m nh , c tham gia vo th tr ng qu c t hay khng. Qu n l ch t l ng m b o cho t ch c lm ng nh ng vi c ph i lm. M i t ch c mu n nng cao kh nng c nh tranh c a mnh trn th tr ng qu c t u ph i tm hi u v p d ng c hi u qu cc t t ng v cng c c a qu n l ch t l ng. Qu n l ch t l ng l cc ho t ng c ph i h p c a m t t ch c nh m nh h ng v ki m sot v ch t l ng. Theo ISO 9000: "Qu n l ch t l ng l t t c nh ng ho t ng c a ch c nng chung c a qu n l, bao g m cc vi c xc nh chnh sch ch t l ng, m c tiu, trch nhi m v th c hi n chng b ng cc bi n php nh l p k ho ch ch t l ng, ki m sot ch t l ng, b o m ch t l ng v c i ti n ch t l ng trong khun kh h ch t l ng". th c hi n qu n l ch t l ng m t t ch c ph i thi t l p v v n hnh h ch t l ng. H ch t l ng bao g m c c u t ch c, cc th t c, cc qu trnh v ngu n l c c n thi t. Trong , c c u t ch c l nh ng quy nh v trch nhi m, quy n h n v m i quan h v i nhau c a cc b ph n trong t ch c. H ch t l ng c thi t k ch y u l nh m tho mn nhu c u qu n l n i b c a t ch c. Nhu c u ny r ng hn cc yu c u c a m t khch hng c th v khch hng ch nh gi ph n c a h ch t l ng c lin quan n mnh.

1.2.2. Cc nguyn t c c b n c a qu n l ch t l ng hi n i
Cng gi ng nh i v i khi ni m v ch t l ng, r t nhi u chuyn gia, nh nghin c u a ra r t nhi u cc t p h p cc nguyn t c qu n l ch t l ng khc nhau. V c b n c th k ra cc nguyn t c sau y. a. H ng vo khch hng T ch c ph thu c vo khch hng c a mnh v v th c n ph i hi u cc nhu c u hi n t i cng nh tng lai c a khch hng khng ch p ng m cn ph n u v t cao hn s mong i c a h . Ch t l ng c a s n ph m, d ch v l do khch hng quy t nh. Lm th no khch hng tho mn, a chu ng ph i l tr ng tm c a h th ng qu n l ch t l ng. S tho mn, a chu ng c a khch hng ch u tc ng c a nhi u y u t trong su t qu trnh mua hng, s d ng v d ch v sau bn hng. Nh ng y u t ny bao g m c m i quan h gi a t ch c v khch hng, t o d ng nn ni m tin t ng v s g n b, a chu ng c a khch hng i v i t ch c. Quan ni m ny v ch t l ng khng ch gi i h n vi c s n xu t s n ph m v d ch v tho mn cc yu c u c a khch hng m cn ph i nng cao ch t l ng hn n a, t o nn u

157

th so v i cc s n ph m v d ch v c a cc i th c nh tranh b ng cc bi n php khc nhau nh p ng k p th i, c i ti n d ch v cung c p, xy d ng cc m i quan h c bi t... Ch t l ng nh h ng b i khch hng l m t y u t chi n l c. N d n t i kh nng chi m lnh th tr ng, duy tr v thu ht khch hng. N i h i ph i lun lun nh y c m v i nh ng khch hng m i, nh ng yu c u th tr ng v nh gi nh ng y u t d n n s tho mn khch hng. N cng i h i th c pht tri n cng ngh , kh nng p ng mau l v linh ho t cc yu c u c a th tr ng, gi m sai l i, khuy t t t v nh ng khi u n i c a khch hng. Theo nguyn t c ny, t ch c c n thi t ph i: Hi u nhu c u v mong i c a khch hng; Thng tin v nhu c u v mong i c a khch hng cho ton t ch c; o l ng s tho mn c a khch hng v lun lun c i ti n cc k t qu ; Nghin c u, pht hi n v o t o cc nhu c u c a c ng ng; Qu n l cc m i quan h c a khch hng v c ng ng. i v i vi c l p k ho ch: lm r cc nhu c u c a khch hng trong ton b t ch c v m b o r ng cc cc m c tiu, ch tiu kinh doanh c lin h tr c ti p v i cc nhu c u v mong i c a khch hng; i v i vi c qu n l i u hnh: c i ti n k t qu ho t ng c a t ch c p ng nhu c u c a khch hng; i v i vi c qu n l ngu n nhn l c: m b o m i ng i trong t ch c c ki n th c v k nng c n thi t tho mn khch hng.

L i ch c a vi c p d ng nguyn t c ny l:

b. Cam k t c a lnh o Cc nh lnh o thi t l p s th ng nh t ng b gi a m c ch, ng l i v mi tr ng n i b trong t ch c. H c th li cu n c m i ng i trong vi c t c cc m c tiu c a t ch c. V v y, ho t ng ch t l ng s khng th c k t qu n u n u khng c s cam k t tri t c a cc c p qu n l v li ko c m i ng i cng tham gia t m c tiu chung. Ng i lnh o t ch c ph i c t m nhn cao, xy d ng nh ng gi tr r rng, c th v nh h ng vo khch hng. c ng c nh ng m c tiu ny c n c s cam k t v tham gia c a t ng c nhn cc nh qu n l v i t cch m t thnh vin c a t ch c. Lnh o ph i ch o v tham gia xy d ng cc chi n l c, h th ng v cc bi n php huy ng s tham gia, tnh sng t o c a m i nhn vin nh m xy d ng, nng cao nng l c c a ton t ch c, t k t qu t t nh t c th c. Qua vi c tham gia tr c ti p vo cc ho t ng nh l p k ho ch, nh gi ho t ng c a t ch c, ghi nh n nh ng k t qu t c c a nhn vin, lnh o c vai tr c ng c gi tr v khuy n khch s sng t o, i u m i c p trong ton b t ch c. th c hi n nguyn t c ny, lnh o ph i: Hi u bi t v ph n ng nhanh v i nh ng thay i bn trong v mi tr ng bn ngoi;

158

Nghin c u nhu c u c a t t c nh ng ng i cng chung quy n l i, bao g m khch hng, ch s h u, nhn vin, ng i cung ng v c ng ng; Trnh by r rng vi n c nh tng lai c a t ch c; Nu r v tr, vai tr c a vi c t o ra gi tr t t c cc c p c a t ch c; Xy d ng lng tin, s tn nhi m, lo i b s s hi trong m i thnh vin; Trao quy n cho m i ng i b ng cch t o cho h ch ng trong hnh ng theo trch nhi m v ng th i ph i ch u trch nhi m; Gy c m h ng, c v v th a nh n s ng gp c a m i ng i; Thc y quan h c i m v thnh th c; Gio d c, o t o v hu n luy n m i ng i; Thi t l p nh ng m c tiu thch th c v nhi m v ; Th c hi n chi n l c v chnh sch t c nh ng m c tiu ny. i v i cng tc l p k ho ch: thi t l p v thng bo r rng vi n c nh tng lai c a t ch c, chuy n vi n c nh thnh nh ng ch tiu c th o c; i v i qu n l i u hnh: trao quy n v li cu n m i ng i cng hnh ng v m c tiu chung c a t ch c; i v i qu n l ngu n nhn l c: c c m t l c l ng lm vi c n nh, thng tin y , nng ng v quy n h n.

Vi c p d ng hi u qu nguyn t c ny s em l i:

c. S tham gia c a m i thnh vin Con ng i l ngu n l c quan tr ng nh t c a m t t ch c v s tham gia y v i nh ng hi u bi t v kinh nghi m c a h c th c s d ng cho l i ch c a t ch c. Thnh cng trong c i ti n ch t l ng ph thu c r t nhi u vo k nng, nhi t tnh hng say trong cng vi c c a l c l ng lao ng. T ch c c n ph i t o i u ki n nhn vin h c h i, nng cao ki n th cv th c hnh nh ng k nng m i. T ch c c n c h th ng khen th ng v ghi nh n tng c ng s tham gia c a m i thnh vin vo m c tiu ch t l ng c a t ch c. Khi c huy ng y nhn vin trong t ch c s : Dm nh n cng vi c, nh n trch nhi m gi i quy t v n ; Tch c c tm ki m cc c h i c i ti n, nng cao hi u bi t v kinh nghi m, truy n t chng trong t , i cng tc; T p trung nng cao gi tr cho khch hng; i m i v sng t o nng cao hn n a cc m c tiu c a t ch c; Qu ng b t t hn v t ch c cho khch hng v c ng ng; Tho mn, nhi t tnh trong cng vi c v c m th y t ho l thnh vin c a t ch c.

V n d ng nguyn t c ny c tc d ng:

159

i v i cng tc l p k ho ch: m i ng i tham gia t nguy n vo c i ti n k ho ch v th c hi n th ng l i k ho ch , t nguy n gnh vc cng vi c t m c tiu chung; i v i qu n l i u hnh: m i ng i tham d vo cc quy t nh i u hnh v c i ti n qu trnh; i v i qu n l ngu n nhn l c: m i ng i tho mn hn v i cng vi c c a mnh v tham gia tch c c vo s pht tri n b n thn h v l i ch c a t ch c.

d. Ti p c n theo qu trnh K t qu mong mu n s t c m t cch hi u qu khi cc ngu n l c v cc ho t ng lin quan c qu n l nh m t qu trnh. Qu trnh l cc ho t ng c lin quan v i nhau ho c tng tc bi n i u vo thnh u ra. qu trnh c ngha, gi tr c a u ra ph i l n hn u vo, c ngha l lm gia tng gi tr (t o gi tr gia tng) ph i l tr ng tm c a m i qu trnh. Trong m t t ch c, u vo c a qu trnh ny l u ra c a qu trnh tr c . Ton b cc qu trnh trong t ch c l p thnh m t m ng l i qu trnh th ng nh t. Qu n l cc ho t ng c a m t t ch c c quy v qu n l cc qu trnh v cc m i quan h gi a chng. Qu n l t t m ng l i qu trnh ny cng v i s m b o t t t ng i cung c p bn ngoi s m b o ch t l ng u ra cung c p cho khch hng bn ngoi. m b o nguyn t c ny c n c cc bi n php sau: Xc nh qu trnh t c k t qu mong mu n; Nh n d ng v o l ng u ra v u vo c a cc qu trnh ; Xc nh m i quan h tng h gi a qu trnh v i cc b ph n ch c nng c a t ch c; Quy nh trch nhi m r rng qu n l qu trnh; Xc nh khch hng v ng i cung ng n i b cng nh bn ngoi c a qu trnh; Nghin c u cc b c c a qu trnh, cc bi n php ki m sot, o t o, MMTB, phng php v nguyn v t li u t c k t qu mong mu n. i v i l p k ho ch: phng php qu n l theo qu trnh trong ton b t ch c cho php s d ng t t hn cc ngu n l c v thng hi u kh nng c a cc qu trnh s hi u r nh ng nhi m v mi nh n, cho php t ra v th c hi n nh ng m c tiu cao hn; i v i qu n l i u hnh: v n d ng cch ti p c n theo qu trnh i v i m i ho t ng c a t ch c d n n gi m chi ph, ngn ch n sai l i, ti t ki m th i gian; i v i qu n l ngu n nhn l c: vi c thi t l p cc qu trnh gip cho vi c g n ngu n nhn l c nh thu m n hay o t o v i cc nhu c u c a t ch c v cu i cng l t o ra l c l ng lao ng c nng l c.

Nguyn t c ny c tc d ng: -

e. Ti p c n h th ng Khng th t o nn ch t l ng theo t ng y u t tc ng m t cch ring l m ph i xem xt ton b cc y u t tc ng n ch t l ng m t cch h th ng v ng b , ph i h p hi

160

ho cc y u t ny. Phng php ti p c n h th ng trong qu n l l huy ng v ph i h p ton b ngu n l c th c hi n m c tiu chung c a t ch c. Vi c xc nh, hi u bi t v qu n l m t cch h th ng cc qu trnh c lin quan l n nhau i v i m c tiu ra s em l i hi u qu cho ho t ng c a t ch c. Theo nguyn t c ny t ch c ph i th c hi n: Xc nh h th ng thng qua nh n bi t cc qu trnh hi n c, xy d ng cc qu trnh m i tc ng n m c tiu ra; L p c c u c a h th ng t c m c tiu m t cch hi u qu nh t; Hi u s ph thu c l n nhau gi a cc qu trnh c a h th ng; C i ti n lin t c h th ng thng qua vi c o l ng v nh gi. i v i l p k ho ch: t o ra nh ng k ho ch ton di n, lin k t u vo c a cc qu trnh v i cc ch c nng c a t ch c, m b o s ph h p c a nh ng m c tiu ring l v i m c tiu chung c a t ch c; i v i qu n l i u hnh: cho t m nhn t ng qut hn v hi u qu c a cc qu trnh, t o i u ki n hi u bi t cc nguyn nhn chnh c a v n v c hnh ng c i ti n k p th i; i v i qu n l ngu n nhn l c: hi u bi t t t hn v vai tr v trch nhi m t c m c tiu chung, do g b c ro ch n gi a cc b ph n ch c nng v c i thi n mi tr ng lm vi c t p th .

Vi c p d ng nguyn t c ny em l i cc l i ch sau:

f. C i ti n lin t c C i ti n khng ng ng l m c tiu, ng th i cng l phng php c a m i t ch c. Mu n c c kh nng c nh tranh v m c ch t l ng cao nh t, t ch c ph i khng ng ng c i ti n. C i ti n c n ph i bm ch c vo m c tiu c a t ch c. th c hi n nguyn t c ny, t ch c ph i: Lm cho v n c i ti n lin t c s n ph m, qu trnh v h th ng tr thnh m c tiu cho t ng ng i trong t ch c; p d ng cc phng php c b n c a c i ti n t ng b c v c i ti n nh y v t; C i ti n lin t c hi u su t v hi u qu c a t t c cc qu trnh; Gio d c v o t o t ng thnh vin c a t ch c v cc phng php v cng c c i ti n lin t c; S d ng nh gi chu k, thi t l p cc tiu ch, chu n m c nh n di n nh ng ngu n c i ti n ti m tng; Th a nh n cc c i ti n. i v i l p k ho ch: t o ra v t c cc chi n l c v k ho ch s n xu t kinh doanh tch c c hn thng qua s h p nh t vi c c i ti n khng ng ng v i vi c thi t

Tc d ng c a nguyn t c:

161

l p k ho ch chi n l c v k ho ch s n xu t kinh doanh. a ra m c tiu c i ti n v a hi n th c v a c tnh th i s v cung c p ngu n l c t c m c tiu ; i v i qu n l i u hnh: li cu n s tham gia c a t t c cn b nhn vin vo vi c c i ti n khng ng ng cc qu trnh; i v i qu n l ngu n nhn l c: cung c p cho t t c cn b cng nhn vin cc cng c , c h i v c s c v khng ng ng c i ti n k t qu ho t ng.

g. Quy t nh d a trn s ki n M i quy t nh v hnh ng c a h th ng qu n l ho t ng s n xu t kinh doanh mu n c hi u qu ph i c xy d ng d a trn vi c phn tch cc d li u v thng tin. Vi c nh gi ph i b t ngu n t chi n l c c a t ch c, cc qu trnh quan tr ng, cc y u t u vo v k t qu c a cc qu trnh . Theo nguyn t c ny t ch c ph i: L a ch n phng php o l ng v d li u, thng tin lin quan n m c tiu; m b o d li u v thng tin l ng n, tin c y v d s d ng; S d ng phng php ng n phn tch; Ra quy t nh v hnh ng d a trn cc k t qu phn tch k t h p v i kinh nghi m v kh nng tr c gic. i v i l p k ho ch: cc k ho ch d a trn d li u v thng tin xc ng th hi n th c hn v d t c hn. S d ng nh ng thng tin, d li u c tnh so snh c th quy t nh cc m c tiu, nhi m v c tnh th c ti n v mi nh n; i v i qu n l i u hnh: d li u v thng tin l c s cho vi c hi u c k t qu c a qu trnh v c a c h th ng h ng d n c i ti n v ngn ch n cc v n pht sinh; i v i qu n l ngu n nhn l c: vi c phn tch d li u v thng tin t cc ngu n nh i u tra, l y ki n c a c nhn v nhm tr ng i m cho php xy d ng chnh sch v ngu n nhn l c.

Tc d ng c a nguyn t c: -

h. Pht tri n quan h h p tc cng c l i v i ng i cung ng t c m c tiu chung, cc t ch c c n t o d ng m i quan h h p tc khng ch trong n i b m v i c bn ngoi. Cc m i quan h bn ngoi l cc m i quan h v i b n hng, ng i cung c p, cc i th c nh tranh, cc t ch c o t o... Cc m i quan h bn ngoi ny ngy cng tr nn quan tr ng. Chng c th gip cho t ch c thm nh p vo th tr ng m i ho c thi t k s n ph m, d ch v m i. th c hi n nguyn t c ny, t ch c ph i: Xc nh v l a ch n i tc, nh cung c p chnh; T o l p cc m i quan h c cn i gi a m c tiu ng n h n v di h n; T o knh thng tin m v r rng; Ph i h p tri n khai, c i ti n s n ph m v qu trnh;

162

Hi u r v thng bo nhu c u hi n t i v tng lai c a khch hng cu i cng cho i tc; Chia s thng tin v cc k ho ch tng lai; Th a nh n s c i ti n v thnh t u c a i tc. i v i l p k ho ch: t o l i th c nh tranh thng qua s h p tc chi n l c v i cc i tc v a ra nh ng m c tiu c i ti n c tnh ph n u cho cc bn ngay t u; i v i qu n l i u hnh: t o ra v qu n l cc m i quan h m b o s n ph m c cung c p ng th i h n, c ch t l ng; i v i qu n l ngu n nhn l c: xy d ng m ng l i c ng tc c hi u qu thng qua vi c o t o, cung c p v c ng tc nh ng n l c c i ti n.

Cc l i ch c a nguyn t c:

Cc nguyn t c trn y c v n d ng tri t khi xy d ng cc h th ng qu n l ch t l ng hi n i. Chng cng l c s cho cc tiu chu n c a h th ng qu n l ch t l ng ISO 9000.

1.2.3. Ph m vi qu n l ch t l ng
Qu n l ch t l ng l nhi m v c a ton b t ch c/doanh nghi p. T t c cc d n c th c hi n b i m t t ch c/doanh nghi p no th ph i ch u s qu n l v ch t l ng c a t ch c/doanh nghi p . M t d n xy d ng cng trnh ph i ch u s qu n l v ch t l ng trong t t c cc giai o n t khu l p d n n kh o st, thi t k , thi cng xy d ng, giai o n b o hnh, khai thc cng trnh. Trong m i giai o n k trn th vai tr qu n l ch t l ng c a cc ch th tham gia vo d n l khc nhau nhng vai tr qu n l ch t l ng c a ch u t l quan tr ng nh t v mang tnh xuyn su t. Qu n l ch t l ng cng trnh trong xy d ng c quy nh nh sau: Trong giai o n kh o st, ngoi s gim st c a ch u t, nh th u kh o st ph i t gim st v ch t l ng cng tc kh o st c a mnh. Trong giai o n thi t k ch u t ph i ch u trch nhi m t ch c th m tra s n ph m thi t k c a nh th u thi t k . Qu trnh thi cng xy d ng cng trnh c s t gim st c a nh th u xy d ng, gim st v nghi m thu c a ch u t, gim st tc gi c a nh thi t k , gim st c a nhn dn. Qu trnh khai thc cng trnh v n qu n l ch t l ng c th c hi n thng qua cc quy nh v b o hnh, b o tr cng trnh.

Ngoi ra, vai tr qu n l Nh n c v ch t l ng cn th hi n vi c ban hnh cc tiu chu n, quy chu n xy d ng m m i ho t ng xy d ng ph i tun theo. V n qu n l ch t l ng cng trnh xy d ng s c trnh by c th trong ti li u khc. Ti p theo, chng ti xin c trnh by v qu trnh pht tri n c a chi n l c qu n l ch t l ng (xt trn gc c a m t t ch c/doanh nghi p) v nh ng nt chung nh t c a n i dung v cng c qu n l ch t l ng d n.

163

2. QU TRNH PHT TRI N C A CHI N L C QU N L CH T L NG

Qu n l ch t l ng c t m m c cao th p khc nhau. C th t m phn chia qu trnh pht tri n c a qu n l ch t l ng thnh b n giai o n (b n t m m c) t th p n cao nh sau: ki m tra ch t l ng, ki m sot ch t l ng, b o m ch t l ng v qu n l ch t l ng ton di n.

2.1. Ki m tra ch t l ng
Ki m tra ch t l ng (ki m tra s n ph m) l t m m c th p nh t c a qu n l ch t l ng. N i dung chnh c a n l ki m tra ch t l ng c a s n ph m cu i dy chuy n s n xu t pht hi n, gi l i nh ng s n ph m khng t yu c u. Tc d ng c a ki m tra s n ph m l m b o ch nh ng s n ph m t yu c u k thu t nh m i c xu t x ng v i d u ki m tra ch t l ng (KCS ho c OTK). Nh ng s n ph m khng t yu c u tu kh nng ho c a tr l i dy chuy n s n xu t s a ch a ho c c h c p s n ph m xu t x ng ho c th m ch lo i b lm ph li u. Trong ISO 9000 ng i ta dng thu t ng Inspection ch n i dung trn v i nh ngha: "Ki m tra ch t l ng l nh ng ho t ng nh o, xem xt, th nghi m ho c nh c m t hay nhi u c tnh c a th c th v so snh k t qu v i yu c u quy nh nh m xc nh s ph h p c a m i c tnh". T t nhin qua ki m tra cng pht hi n c nh ng sai h ng th ng g p, i u tra nguyn nhn v tm bi n php kh c ph c. 1- nghin c u th tr ng 2- thi t k , tri n khai s n ph m 3- chu n b , tri n khai qu trnh s n xu t 4- cung ng nguyn v t li u 5- s n xu t 6- ki m tra, th nghi m, xc nh n; ki m sot i u ch nh qu trnh s n xu t 7- bao gi, lu kho 8- bn, phn ph i 9- l p t, ch y th 10- h tr k thu t v d ch v sau bn 11- s d ng c a khch hng 12- thanh l, ti ch khi h t h n s d ng

1 12 2

11

10

8 7

Hnh 8.3. Vng ch t l ng hay chu k s ng c a s n ph m

2.2. Ki m sot ch t l ng
R rng, ch n khi c s n ph m cu i cng m i ki m tra ch t l ng v lo i b s n ph m khng t yu c u l khng h p l, c th gy lng ph. C n ti n ln lm ch ch t l ng,

164

phng ng a sai h ng b ng cch ki m sot ton b qu trnh s n xu t, ki m sot t t c cc y u t nh h ng t i ch t l ng ngn ng a, khng x y ra nh ng sai h ng v ch t l ng. Theo ISO 9000 th: "Ki m sot ch t l ng l nh ng ho t ng v k thu t c tnh tc nghi p nh m theo di m t qu trnh, ng th i lo i tr nh ng nguyn nhn lm ho t ng khng tho mn m i giai o n c a vng ch t l ng t hi u qu kinh t ." Vng ch t l ng theo ISO: "Vng ch t l ng l m hnh mang tnh khi ni m c a cc ho t ng tng h c nh h ng n ch t l ng trong cc giai o n khc nhau, t vi c xc nh nhu c u n vi c nh gi s tho mn chng". Hnh 8.3 th hi n vng ch t l ng. Cc y u t c a s n xu t nh h ng t i ch t l ng s n ph m v n i dung ki m sot chng c trnh by trong b ng 8.1.

B ng 8.1. N i dung ki m sot cc y u t c a s n xu t t/t

1

Y ut
Con ng i

Yu c u ki m sot ch t l ng
M i thnh vin trong t ch c t gim c t i nhn vin vn th, ph i: a. C nng l c: - c o t o m ng cng vi c c giao; - C trnh , kinh nghi m p d ng cc phng ti n c n thi t th c hi n phng php v quy trnh nh. b. Hi u r nhi m v c a mnh: c ph bi n v trch nhi m, nhi m v c giao v m t ch t l ng s n ph m. c. c m b o cc i u ki n hon thnh cng vi c, g m: - c cung c p y ti li u, ch d n, phng ti n ti n hnh cng vi c; - c t o m i i u ki n c th t c ch t l ng.

Thi t b

a. Ph i thch h p v i cc ho t ng c ti n hnh. b. Ph i lun c duy tr tr ng thi m b o cc yu c u v : ch c nng, thao tc, v n hnh an ton, v sinh cng nghi p, ti p c n v mi tr ng.

Nguyn a. Ch n nh cung ng, th u ph : ph i tuy n ch n k nh th u ph , khng li u, s n ch d a trn gi r m cn ph i theo phng di n m b o ch t l ng. ph m c b. t hng: ph i r rng. Trong h p ng t mua s n ph m, nguyn li u, mua v ph i a ra nh ng yu c u th t y , r rng v chnh xc v ph m vi cung c p s n ph m, yu c u v tnh nng k thu t, bi n php ki m tra, v cung c p cc ch ng c khch quan v ch t l ng, cc i u ki n v bao gi, ghi nhn, giao nh n s n ph m. c. B o qu n: s n ph m sau khi mua v ph i c ti p nh n v b o qu n tr ng thi nh lc c bn giao cho t i khi giao cho ng i c nhi m v s d ng.

165

Phng Phng php cng ngh c s d ng ph i ch ng minh c l s m php v b o yu c u nh, d a trn th c t p d ng trong i u ki n tng t quy trnh ho c qua k t qu nghin c u, th c nghi m. Thng tin Thng tin ph i: (i) Chnh xc: c c p nh t v do ng i c th m quy n ki m tra, ban hnh; (ii) K p th i: c s n cho nh ng ng i c n t i v t i ni c n t i.

Mi tr ng Mi tr ng lm vi c ph i: (i) S ch s , ngn n p, ti n nghi, m b o thao lm vi c tc thu n l i, nng su t lao ng cao d a trn nhn tr c h c (chng trnh 5S: sng l c, s p x p, s ch s , sn sc, s n sng); (ii) m b o an ton lao ng.

2.3. B o m ch t l ng v ISO 9000 2.3.1. Khi ni m m b o ch t l ng

Qu n l ch t l ng cng nh m i ho t ng khc c a t ch c u ph i nh m t i m c ch cu i cng l k k t c h p ng kinh t . Khch hng lun c g ng tm c nh cung ng c nng l c ti chnh, k thu t, kinh nghi m s n xu t ng th i c t cch php nhn r rng, chnh sch thng m i ng n c th tin t ng l h p ng gi a 2 bn s c th c hi n sun s . Tuy nhin, ng i mua kh c th hon ton yn tm v ch t l ng s n ph m s c giao. H khng th theo di ch t ch ton b qu trnh s n xu t m ph i ch t i khi c s n ph m m i ti n hnh ki m tra ch t l ng s n ph m. i v i nh ng h p ng l n, ng i mua d c i di n n gim nh t i ni s n xu t nhng cng ch c th theo di m t s khu m khng th bi t t ng t n qu trnh s n xu t. Trong khi , trong qu trnh s n xu t, s n ph m r t d c sai l i do nhi u nguyn nhn khc nhau nh qu n l y u km, cng ngh khng ph h p, nguyn li u khng t ch t l ng. Nh ng sai st v ch t l ng ny nhi u khi l khng th pht hi n c khi khch hng nghi m thu s n ph m v ch b c l ra sau khi thanh ton xong h p ng, s d ng s n ph m c m t th i gian. Trong khi , nhi u s n ph m ph c t p c n c tin c y cao, sai l i v ch t l ng c a chng c th gy thi t h i r t l n, th m ch l th m ho (v d nh my bay, h th ng i n t , v kh, p n c...). Trong tr ng h p ny, khch hng r t c n c bi t ch c ch n r ng qu trnh lm ra s n ph m c qu n l ch t ch , c hi u qu m i c th tin t ng t mua v nghi m thu s n ph m. Tuy nhin, khch hng khng th tng thm th t nhi u chuyn gia gim st ton b qu trnh s n xu t cng nh ki m tra t t c cc s n ph m tr c khi nghi m thu. Gi i php hi u qu v t t n km l nh cung ng ch u trch nhi m t ki m sot ch t l ng s n ph m trong qu trnh s n xu t km theo vi c l p h s ghi chp lm b ng ch ng khch quan. Khch hng c th tm hi u chnh sch ch t l ng v h th ng ch t l ng qua vn b n do cng ty cng b c s tin t ng v l a ch n ban u. Sau , khch hng xem xt t i ch xem h th ng t ch c qu n l c tho ng, tin c y v c c th c hi n nh cng b hay khng. Cu i cng, khch hng c th xem xt cc h s ghi chp, l b ng ch ng v vi c qu n l ch t l ng c th c hi n nh th no.

166

4. Qun l cht lng ton din (TQM - Total Quality Management)

* Nhm mi mc tiu: cht lng - gi thnh - cung ng (giao hng) - an ton, (gi tt l QCDS: Quality, Costs, Delivery, Safety). * Quan tm n mi li ch: ca khch hng, x hi v cc thnh vin ca t chc. * t trng tm vo huy ng con ngi, tuy khng xem nh tiu chun ho. * Lin tc v khng ngng ci tin cht lng. Mc t ISO 9000:1994

3. Bo m cht lng (Quality Assurance)

* To lng tin khch hng v qun l cht lng bng: _ h thng vn bn, h s trong qun l cht lng; _ chng nhn ca bn th ba. * C mt s chun mc, trong ph bin nht l ISO 9000.

2. Kim sot cht lng (Quality Control)

* Kim sot mi yu t nh hng n cht lng, kim sot qu trnh, phng nga sai hng.

1. Kim tra sn phm

(Product Inspection) * Pht hin sn phm sai hng, gi tt l KCS hoc OTK. Hnh 8.4. Cc tm mc ca chin lc qun l cht lng
Nh v y, chi n l c m b o ch t l ng ra i. u tin, i v i nh ng s n ph m c n c tin c y cao, sau nhanh chng pht tri n ra cc lnh v c s n xu t khc. m b o ch t l ng l vi c t o ra lng tin c a khch hng vo nh cung c p, d a trn nh ng b ng ch ng khch quan v ki m sot ch t l ng s n ph m. ISO 9000 nh ngha: " m b o ch t l ng l vi c t o s tin t ng y r ng m t t ch c s lun lun tho mn c m i yu c u c a ch t l ng thng qua vi c ti n hnh cc ho t ng trong h ch t l ng, theo k ho ch, c h th ng. Khi c yu c u nh ng ho t ng ny hon ton c th c trnh by, ch ng minh b ng cc vn b n th t c v h s ghi chp cc ho t ng c a qu trnh".

167

2.3.2. Gi i thi u v ISO 9000

B tiu chu n ISO 9000 l b tiu chu n v Qu n l ch t l ng v m b o ch t l ng. ISO 9000 c nghin c u t nm 1979, d a trn tiu chu n Anh: "BS 5750: 1978 Cc h th ng ch t l ng", v n c xu t x t nh ng h th ng m b o ch t l ng trong cng nghi p qu c phng c a Anh, M v kh i qun s NATO. Nm 1987, ISO c cng b l n u, sau c sot xt, tu ch nh l n th nh t vo nm 1994, tr thnh ISO 9000: 1994 v b n tiu chu n hi n hnh c a ISO 9000 l ISO 9000: 2000. B ISO 9000: 2000 bao g m cc tiu chu n chnh sau: ISO 9000: 2000 m t c s c a cc h th ng qu n l ch t l ng v quy nh cc thu t ng cho cc h th ng qu n l ch t l ng. ISO 9001: 2000 quy nh cc yu c u i v i m t h th ng qu n l ch t l ng khi m t t ch c c n ch ng t nng l c c a mnh trong vi c cung c p s n ph m p ng cc yu c u c a khch hng v cc yu c u ch nh c th p d ng, v nh m nng cao s tho mn c a khch hng. ISO 9004: 2000 cung c p cc h ng d n xem xt tnh hi u l c v hi u qu c a h th ng qu n l ch t l ng. M c ch c a tiu chu n ny l c i ti n k t qu th c hi n c a m t t ch c v tho mn khch hng v cc bn lin quan khc. ISO 19011: 2001 cung c p cc h ng d n v nh gi cc h th ng qu n l ch t l ng v mi tr ng.

H th ng qu n l ch t l ng ISO 19011:2001 nh gi ISO 9001:2000 Yu c u ISO 9004:2000 H ng d n

ISO 9000:2000 C s v t v ng

Hnh 8.5. C u trc b tiu chu n ISO 9000: 2000

2.3.3. M t s h th ng m b o ch t l ng khc
a) Q - base: l b c trung gian tr c khi ti n t i ISO 9002 (trong b ISO 9000: 1994) c a cc doanh nghi p v a v nh . b) QS 9000: thi t l p trn c s ISO 9001 p d ng trong ngnh s n xu t -t. c) AS: tng t nh QS 9000 nhng p d ng trong ngnh hng khng, v tr .

168

d) HACCP (Hazard Analysis and Control of Critical Points): h th ng phn tch c h i v ki m sot nh ng i m t i h n, c p d ng cho cc dy chuy n ch bi n th c ph m. e) GMP (Good Manufacturing Practices): quy ph m s n xu t th c ph m, d c ph m. f) GLP (Good Laboratory Practices): quy ph m phng th nghi m. g) ISO/IEC Guide 25: h ng d n s 25 c a ISO v IEC l yu c u chung v nng l c c a phng th nghi m v hi u chu n. h) ISO/IEC Guide 39: h ng d n s 39 c a ISO v IEC l yu c u chung cng nh n cc t ch c gim nh.

2.4. Qu n l ch t l ng ton di n (TQM) 2.4.1. Khi ni m TQM

ISO 9000 nh ngha: "TQM l cch qu n l c a m t t ch c t p trung vo ch t l ng, d a vo s tham gia c a t t c cc thnh vin c a n nh m t t i s thnh cng lu di nh vi c tho mn khch hng v em l i l i ch cho cc thnh vin c a t ch c v cho x h i". TQM l b c pht tri n cao nh t v qu n l ch t l ng v i 2 c i m n i b t l: (i) (ii) Bao qut t t c cc m c tiu, cc l i ch c a s n xu t; C i ti n ch t l ng lin t c, khng ng ng.

a. M c tiu c a TQM Trong TQM, ch t l ng c quan ni m khng ch l ch t l ng c a s n ph m m cn l ch t l ng c a c qu trnh lm ra s n ph m. Yu c u ra l khng nh ng s n ph m ph i th o mn nhu c u c a khch hng m qu trnh s n xu t ra n ph i hi u nghi m v t hi u su t cao nh t. M c tiu c a TQM bao qut m i kha c nh c a s n xu t, g m 4 y u t (QCDS): Ch t l ng (Q - Quality); Gi thnh (C - Costs); Cung ng, ngha l giao hng ng h n (D - Delivery ho c Delivery Timing); An ton (S - Safety). Nng l c s n xu t (P - Production Capacity) v Tinh th n con ng i (M - Moral).

Hi n nay, trong khi ni m nng su t m r ng thm 2 y u t n a l:

Nh v y, ngoi cc m c tiu kinh doanh nh tho mn khch hng, tng l i nhu n, ginh chi m th tr ng, t ch c cn ph i tho mn cc yu c u c a x h i v l i ch c a b n thn cc thnh vin trong t ch c. i v i x h i, t ch c khng ch tun th cc lu t l c ban b m cn nghim ch nh th c hi n c m t s v n m t ch c t th c c d cha c a thnh lu t l . V d , t ch c c n th c hi n nh ng bi n php b o v mi tr ng, b o m pht tri n b n v ng nh nng cao hi u su t s d ng nng l ng, ti nguyn, khong s n. i v i cc thnh vin

169

c a mnh, t ch c ph i m b o v sinh, an ton lao ng cng nh c h i thng ti n cho t ng ng i. b. C i ti n ch t l ng TQM yu c u ph i lun lun tm cch c i ti n ch t l ng, khng ng ng nh m t i k t qu cao hn n a. C n c i ti n qu trnh s n xu t s n ph m m i khu, m i ho t ng nh m t m c cao hn v tnh hi u qu v hi u su t. Ngha l huy ng c cc ngu n l c nhi u hn, t hi u su t s d ng cc ngu n l c cao hn. T ch c ph i lun lun c g ng tm ra cc bi n php c i ti n v phng ng a sai h ng, khng x y ra sai h ng m i tm cch kh c ph c v c i ti n.

2.4.2. S l c v nguyn l TQM

Theo Deming c 3 n i dung chnh y u c a TQM l: a) b) c) d) e) f) t tr ng tm c a ch t l ng vo khch hng. Ch t l ng thng qua con ng i. Ti p c n khoa h c. TQM b t u t c p cao nh t: lnh o ph i i u trong n l c v ch t l ng. H ng n khch hng: tho mn khch hng l t t y u i v i t ch c. S tham gia ton di n c a t t c cc thnh vin c a t ch c. Bi n php ng i. o t o, hu n luy n cho t t c m i ng i v ch t l ng. S d ng cc cng c o l ng: c n c m t i ng thu th p cc d li u u vo v th c hi n cc php o l ng c n thi t.

Nh ng n i dung ny c pht tri n thnh 6 nguyn l c a TQM:

2.4.3. M t s phng php, cng c c a TQM

a. Chng trnh 5 S t o mi tr ng lm vi c t t. Sng l c: lo i b nh ng th khng c n thi t. S p x p: s p x p m i th tr t t v c nh s k hi u d th y, d tm. S ch s : lun gi v sinh ni lm vi c. Sn sc: lun sng l c, s p x p v gi s ch s . S n sng: t o thnh thi quen lm nh ng cng vi c trn khng c n ai nh c nh , ra l nh.

b. Chu trnh PDCA c i ti n ch t l ng cng vi c Chu trnh PDCA (Plan - Do - Check - Act) cho php c i ti n lin t c cc phng php, cc th t c v tr thnh thnh ph n c b n c a qu trnh qu n l ch t l ng. c. QCC: nhm ki m sot ch t l ng (Quality Control Circle)

170

T i Nh t, t nh ng nm 1960 hnh thnh cc nhm cng nhn t nguy n cng nhau th c hi n t t qu n l ch t l ng v c i ti n ch t l ng. l cc nhm ki m sot ch t l ng, th ng c g i t t l QCC ho c QC (Quality Control). S h p tc ch t ch nh m m c tiu chung v s hon thi n v pht tri n c a t ch c xy d ng c b u khng kh lm vi c y thi n ch, kch thch sng t o v t p trung m i n l c c a c nhm vo vi c c i ti n ch t l ng, nng cao nng su t lao ng. d. TQC: ki m sot ch t l ng ton di n (Total Quality Control) e. TPM: duy tr s n xu t ton di n (Total Productive Maintenance) f. JIT: h th ng ng th i h n (Just in Time) H th ng ng th i h n c m c tiu cung ng v t t ng lc trnh cc lng ph do ph i lu kho. g. M t s cng c (7cng c ) th ng k th ng c s d ng: L p phi u i u tra nh m thu th p s li u m t cch c h th ng nh m d ng nn b c tranh r rng, khch quan v cc s ki n th c t . S nhn qu (xng c) phn tch m t cch h th ng quan h gi a nguyn nhn v k t qu xc nh nguyn nhn c b n c a m t v n . Lu : l p lu m t m t qu trnh hi n h u nh m m c ch nghin c u, xu t vi c s a i ho c thi t k l i m t quy trnh m i. Bi u ki m tra (Control Chart) theo di k t qu c a m t qu trnh v i u ra th ng k xc nh xem n c b c l cc bi n th ho c cc i u ki n ngoi t m ki m sot. N cho th y qu trnh c c ki m sot hay khng v c n c i ti n i u g. Bi u phn tn (histogram) bi u th s phn b c a cc tr s quan st c theo cc kho ng quan st nh nhau, cho th y khuynh h ng c a s ki n. Bi u Pareto d a trn nguyn l Pareto cho r ng ch c m t s t nguyn nhn gy ra nh ng h u qu ch y u. Bi u bi u di n m c ng gp tng i (theo%) c a t ng nguyn nhn vo v n , qua xc nh c cc nguyn nhn quan tr ng nh t gy t n th t v ch t l ng tm cch kh c ph c v c i ti n. th phn vng (Scatter Diagram) bi u th quan h gi a 2 s li u ph thu c nhau, c s d ng khi quan h ny c vai tr quan tr ng trong vi c c i ti n ch t l ng c a m t t ch c.

2.5. So snh TQM v ISO 9000.

C ISO v TQM u l cc phng th c qu n l s n xu t hi n i v hi u qu . Chng u c pht tri n trn tri t l qu n l m i nn c nhi u i m gi ng nhau nh cng nh n m nh t i cc y u t quy t nh i v i h th ng ch t l ng nh: cam k t c a lnh o, tham gia c a m i ng i, o t o, s d ng cc phng php th ng k ki m sot qu trnh. Trong phin b n ISO 9000:1994 cha c p n c i ti n lin t c. V n ny c s a i trong ISO 9000:2000. B ng 8.2 trnh by s so snh gi a TQM v ISO 9000. C th th y trong qu n l ch t l ng c 2 m hnh c pht tri n ph h p v i c i m vn ho phng ng v vn ho

171

phng Ty, l m hnh qu n l ch t l ng theo tiu chu n (ph h p v i vn ho phng Ty) v m hnh qu n l ch t l ng l y con ng i lm trung tm (ph h p v i vn ho phng ng).

B ng 8.2. So snh TQM v ISO 9000 t/t

1 2

Tiu ch so snh
M c ch Ph m vi

ISO 9000

TQM

i ngo i, t c l m b o ch t i n i, t c l qu n l ch t l ng l ng: t o s tin t ng cho khch. trong n i b nh cung ng. - Ch t p trung vo h ch t l ng, i R ng hn: h i s nh gi v c i ti n ti p t c cc - Bao qut m i l i ch bao g m l i y u t c a h ch t l ng. ch c a t ch c cng nh c a x h i - Khng c p n s ph h p c a v cc thnh vin c a t ch c. s n ph m v i tiu chu n s n ph m c - Bao qut m i m t c a s n xu t: ch t th . l ng, gi thnh, giao hng, an ton - L y con ng i lm trung tm, tm m i cch pht huy ti m nng con ng i nh: trao quy n t qu n l, t ki m tra, ng vin tinh th n t p th .

Nguyn Ki m sot cc ho t ng b ng tiu t c qu n chu n v vn b n ho: l - a ra cc vn b n chu n, bu c m i ng i trong t ch c ph i tun th .

- Ch tr ng c i ti n lin t c cc qu - a ra nh ng chu n m c chung cho trnh nn khng yu c u tuy t i m i h th ng ch t l ng, c nh gi tun th tiu chu n m cho php pht c a bn th ba. tri n ngoi t m ki m sot v nh gi d a trn tiu chu n. 4 N i dung - Nu yu c u i v i ng i cung xy d ng nhi u bi n php qu n l ng: ph i lm nh ng g t m c h u hi u c coi l b quy t c a m b o ch t l ng. thnh cng nh: 5S, PDCA, QCC, TQC, TPM, JIT, 7 tools... - Khng ch d n cch th c c th t c yu c u . L chu n m c qu c t c th a nh n - Cung c p nhi u phng php, cng r ng ri, c s n d ch v t v n p c qu n l c th . d ng v ch ng nh n c a bn th 3 - T ch c no cng c th th c hi n nn: m t s ho t ng TQM, trong c vi c v n hnh c hi u qu chu trnh - c khch hng tin t ng; PDCA. - l b c kh i u thu n l i cho vi c xy d ng h th ng qu n l m i cho cc t ch c/doanh nghi p.

c i m

172

2.5.1. M hnh qu n l ch t l ng d a trn tiu chu n

M hnh ny c c i m chnh l ki m sot b ng tiu chu n ho v vn b n ho. V d i n hnh l b tiu chu n ISO 9000. Bi n php qu n l l xy d ng cc vn b n v yu c u m i thnh vin ph i tri t tun th . Nh v y, c 2 ho t ng chnh l xy d ng h ch t l ng theo tiu chu n v duy tr, ki m sot h th ng ny cho ph h p v i cc tiu chu n. ki m sot, cc thnh vin trong s n xu t c chia lm 2 lo i: ng i th a hnh khng c n c trnh cao v ng i qu n l c trch nhi m l p quy trnh v theo di, nh gi k t qu lm vi c c a ng i cng nhn v n hnh. Vi c tiu chu n ho, vn b n ho cc nhi m v v quy trnh th c hi n cc nhi m v s t o i u ki n thu n l i i u hnh cc ho t ng c a t ch c v n kh ph c t p v i s tham gia c a nhi u ng i, nhi u b ph n. Vi c xc nh r rng b ng vn b n trch nhi m c a t ng c nhn, t ng cng vi c v cch th c ti n hnh cng vi c s gip ho t ng chung c a t ch c t hi u qu cao v m b o s n ph m c ch t l ng t t. M t khc, khi vn b n ho cc ho t ng s ph i r sot, xem xt m t cch khch quan v r rng cc v n : ph i lm g, u, m i quan h gi a cc nhi m v ring l v i ton b h th ng, m c tiu c a m i ho t ng trn quan i m t ch c l m t c th th ng nh t. H th ng qu n l tr nn h u hnh. M i ho t ng u c xc nh r nhi m v , qu trnh th c hi n v k t qu ph i t c. Ng i qu n l s c cn c ki m tra v nh gi xem h th ng c th c hi n c hi u qu khng. M hnh ny ph h p v i phong t c, t p qun c a ng i phng Ty. i v i ng i phng ng i khi c m th y vi c vn b n ho c v quan liu, gi y t ph c t p v g b, th ng.

2.5.2. M hnh qu n l l y con ng i lm trung tm

V i quan ni m qu n l l ho t ng lin quan ch y u t i ho t ng c a con ng i nn qu n l t t c n l y con ng i lm trung tm. Cc thnh vin c n c trao quy n t qu n l, t ki m sot ch t l ng ho t ng c a mnh. khng ng ng c i ti n ch t l ng c a quy trnh, c a s n ph m c n khuy n khch v t o i u ki n cho m i thnh vin nghin c u, xu t, th c hi n cc c i ti n m khng b t bu c m i ng i tuy t i tun th vn b n, tiu chu n. M hnh ny ph h p v i n n vn ho phng ng, i n hnh l TQM theo phong cch Nh t b n.

3. QU N L CH T L NG D

3.1. Khi ni m qu n l ch t l ng d n
Qu n l ch t l ng trong khun kh qu n l d n l h th ng cc phng php, phng ti n v ho t ng h ng t i vi c th c hi n cc yu c u v mong i c a khch hng d n i v i ch t l ng b n thn d n v s n ph m c a n. Nh v y c ngha l ta c th phn chia ra qu n l ch t l ng b n thn d n v qu n l ch t l ng s n ph m d n. qu n l ch t l ng b n thn d n ta c n ph i hi u ch t l ng c a b n thn d n l g?

173

cht lng sn phm d n

Tho mn nhu cu

An ton

cht lng bn thn d n

Giao hng

Gi c

Dch v

Hnh 8.6. Cht lng sn phm d n v cht lng bn thn d n

Theo quan ni m v qu n l ch t l ng ton di n trnh by trong m c 1.1.3.3 th i v i cc s n ph m thng th ng, ch t l ng c coi l ton di n n u n khng ch tho mn yu c u v mong i c a khch hng (cc c tnh v n c) m cn ph i c cc c tnh "gn cho n" nh giao hng ng h n, d ch v v gi c . i v i m t d n, cc c tnh v n c l thu c v s n ph m d n, cn cc c tnh i v i s n ph m thng th ng c coi l gn cho s n ph m th y, h p l hn n u gn cho b n thn d n. Ngha l, m t d n l thnh cng n u s n ph m c a d n tho mn cc yu c u v mong i c a khch hng v cc tiu chu n k thu t, cn b n thn d n th ph i c hon thnh ng th i h n (giao hng), trong khun kh ngn sch nh (gi c ) v v i cc i u ki n bn giao thanh ton t t nh t (d ch v ). i v i cc d n c xy d ng ng i ta cn t v n v an ninh, an ton v t s c trong thi cng (hnh 8.6). M i quan h gi a ch t l ng s n ph m d n v ch t l ng b n thn d n c th c miu t qua cc v d n gi n sau: - Cc n l c m b o hon thnh d n ng th i h n b ng cch tng c ng lm vi c c th d n n s tng ln c a cc sai l i trong cc qu trnh cng ngh , lm nh h ng n cc ch tiu k thu t c a s n ph m. Ngha l, cc n l c m b o ch t l ng b n thn d n c th d n n ch t l ng km c a s n ph m d n. - Cc n l c m b o cc yu c u v k thu t c a s n ph m d n d n n s ko di th i gian trong th c hi n cc cng vi c ho c d n n nhu c u tng thm v chi ph. Nh v y, cc n l c m b o ch t l ng s n ph m d n c th d n n ch t l ng khng m b o c a b n thn d n.

3.2. N i dung v cng c qu n l ch t l ng d n

Qu n l ch t l ng d n bao g m t t c cc ch c nng nh l p k ho ch ch t l ng, t ch c th c hi n, ki m tra v i u ch nh cc ho t ng trong d n nh m tho mn nhu c u c a khch hng. Hnh 8.7 th hi n cc n i dung c a cng tc qu n l ch t l ng (vng trn W. E. Deming)

174

A C A C P D

P D

C i ti n

Gi v ng C i ti n (L p v xt l i tiu chu n)

Gi v ng Hnh 8.7. N i dung cng tc qu n l ch t l ng theo vng trn Deming Ghi ch: P (plan) - l p k ho ch ch t l ng; D (do) - t ch c th c hi n; C (check) - ki m tra; A (act) - i u ch nh.

3.2.1. L p k ho ch ch t l ng
y l giai o n u tin c a qu n l ch t l ng d n nh m hnh thnh chnh sch ch t l ng c a d n. L p k ho ch ch t l ng chnh xc v y s gip nh h ng t t cc ho t ng ti p theo. N cho php xc nh m c tiu, phng h ng pht tri n ch t l ng cho c d n theo m t h ng th ng nh t. L p k ho ch ch t l ng bao g m cc cng vi c: Xc l p m c tiu ch t l ng t ng qut v chnh sch ch t l ng m d n theo u i; Xc nh cc khch hng bn trong v bn ngoi, cc i tc m d n c lin h , ch th s tiu dng s n ph m c a d n; Xc nh cc nhu c u v c i m nhu c u c a khch hng; Pht tri n cc c i m c a s n ph m v d ch v tho mn cc nhu c u ; Pht tri n cc qu trnh t o ra cc c i m c n thi t c a s n ph m v d ch v ; Xc nh trch nhi m c a t ng b ph n c a d n v i ch t l ng d n v ch t l ng s n ph m d n v chuy n giao cc k t qu l p k ho ch cho cc b ph n.

b t u qu trnh l p k ho ch c n c thng tin v : chnh sch c a d n v lnh v c ch t l ng; n i dung d n; m t s n ph m d n (t t nh t l nh ng c i m c th t pha ng i tiu dng); cc tiu chu n v yu c u i v i ch t l ng s n ph m, d ch v , i v i cc qu trnh cng ngh ; ti li u v h th ng ch t l ng.

175

h n ch h n ch v i i vth thgian

my mc, thi t b

cng ngh

mb o v t ch t

sai l ch so v i yu c u

h n ch v nng l ng

mb o cng ngh

m b o ngu n nhn l c

mi tr ng bn ngoi

Hnh 8.8. Bi u xng c v nguyn nhn v h u qu Trong qu trnh l p k ho ch ch t l ng c th p d ng cc cng c sau: Phn tch l i ch - chi ph; Xc l p c p mong mu n c a cc ch tiu ch t l ng d n, xu t pht t s so snh v i cc ch tiu tng ng c a cc d n khc; Cc d ng bi u : * Bi u nguyn nhn - h u qu (bi u xng c hay bi u I-xi-ka-va) m t m i quan h nhn qu gi a nguyn nhn v cc h u qu hi n th i v ti m n. Hnh 8.8 m t d ng chung nh t c a d ng bi u ny; * S kh i m t m i quan h ph thu c l n nhau c a cc ph n t khc nhau c a h th ng hay qu trnh; Cc th nghi m. K t qu c a l p k ho ch ch t l ng l b n k ho ch ch t l ng (k ho ch cc bi n php k thu t - t ch c m b o h th ng ch t l ng d n). B n k ho ch ny ph i trnh by cc bi n php c th th c hi n chnh sch ch t l ng g n v i th i h n th c hi n c th , v i ng i ch u trch nhi m th c hi n, ngn sch v cc ch tiu nh gi. Trong k ho ch ch t l ng c n c cc th t c ti n hnh cc bi n php ki m tra v th nghi m, danh m c cc ch tiu ki m tra i v i t t c cc cng vi c v lo i s n ph m. Trong k ho ch ch t l ng c th g m c b n cng ngh c a m t s qu trnh ph c t p nh t nh, cc phi u ki m tra h ng d n th c hi n m t s b c c th hay qu trnh c th th c hi n cng vi c.

176

gi i h n trn c a gi tr thng s ki m tra

gi i h n trung bnh c a gi tr thng s ki m tra

gi i h n d i c a gi tr thng s ki m tra

ngy, thng

Hnh 8.9. M hnh phi u ki m tra th c hi n cc cng vi c d n

3.2.2. T ch c th c hi n
y l qu trnh i u khi n cc ho t ng tc nghi p c a d n thng qua cc k thu t, phng ti n, phng php c th nh m m b o ch t l ng s n ph m theo ng nh ng yu c u, k ho ch l p. T ch c th c hi n c ngha quy t nh n vi c bi n k ho ch ch t l ng thnh hi n th c. T ch c th c hi n c th c th c hi n theo cc b c sau: m b o m i nhn vin, m i b ph n trong d n ph i nh n th c m t cch y cc m c tiu, cc k ho ch ph i th c hi n c a mnh; Gi i thch cho m i ng i trong d n bi t chnh xc nh ng nhi m v k ho ch ch t l ng c th c n thi t ph i th c hi n; T ch c nh ng chng trnh o t o, cung c p nh ng ki n th c kinh nghi m c n thi t i v i vi c th c hi n k ho ch; Cung c p y cc ngu n l c nh ng lc v nh ng ni c n thi t, thi t k nh ng phng ti n k thu t dng ki m sot ch t l ng.

3.2.3. Ki m tra
Ki m tra ch t l ng d n l ho t ng theo di, thu th p, pht hi n v nh gi nh ng tr c tr c, khuy t t t c a qu trnh, c a s n ph m v d ch v c ti n hnh trong m i khu, m i c p, m i giai o n xuyn su t vng i d n M c ch c a ki m tra khng ph i l t p trung vo vi c pht hi n s n ph m h ng m l pht hi n nh ng tr c tr c, khuy t t t m i khu, m i cng o n, m i qu trnh, tm ki m

177

nh ng nguyn nhn gy ra nh ng tr c tr c, khuy t t t c nh ng bi n php ngn ch n v i u ch nh k p th i.

20 S lng 18 sai hng, 16 (ci) 14 12 10 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 cc nguyn nhn gy sai hng 6 0 tn sut xut hin sai hng theo tng nguyn nhn, (ci) 60 120 ng cong tch lu tn sut xut hin sai hng, % Lng sai hng, 100 (%)

80

40

20

Hnh 8.10. Biu Pareto

Nh ng nhi m v ch y u c a ki m sot ch t l ng l: nh gi tnh hnh th c hi n ch t l ng v xc nh m c ch t l ng t c trong th c t d n; So snh ch t l ng th c t v i k ho ch pht hi n ra cc sai l ch v nh gi cc sai l ch trn cc phng di n kinh t , k thu t v x h i; Phn tch cc thng tin v ch t l ng lm c s cho c i ti n v khuy n khch c i ti n ch t l ng; Ti n hnh cc ho t ng c n thi t nh m kh c ph c nh ng sai l ch, m b o th c hi n ng nh ng yu c u ban u. Cc cu c ki m tra nh k v t xu t; S d ng phi u ki m tra m t b ng bi u k t qu c a qu trnh (hnh 8.9); Bi u Pareto bi u di n cc nguyn nhn gy sai l ch, s p x p chng theo th t t n su t xu t hi n.

Ki m tra ch t l ng d n c th p d ng cc phng php v cng c sau: -

178

Hnh 8.10 trnh by m t m hnh bi u Pareto.

3.2.4. i u ch nh v c i ti n
Ho t ng i u ch nh nh m lm cho cc ho t ng c a d n c kh nng th c hi n c cc tiu chu n ch t l ng ra, ng th i cng l ho t ng a ch t l ng d n thch ng v i tnh hnh m i nh m gi m d n kho ng cch gi a nh ng mong i c a khch hng v th c t ch t l ng t c, tho mn nhu c u c a khch hng m c cao hn. Cc b c cng vi c i u ch nh v c i ti n ch y u bao g m: Xy d ng nh ng i h i c th v c i ti n ch t l ng, t xy d ng cc k ho ch c i ti n ch t l ng; Cung c p cc ngu n l c c n thi t nh ti chnh, k thu t, lao ng; ng vin, khuy n khch cc qu trnh th c hi n c i ti n ch t l ng.

Khi ch tiu v ch t l ng khng t c c n phn tch xc nh sai st khu no ti n hnh cc ho t ng i u ch nh. i u ch nh v th c ch t l qu trnh c i ti n ch t l ng cho ph h p v i i u ki n mi tr ng hi n t i c a d n.

CU H I N T P
24. Ng i ta hi u nh m v v n ch t l ng nh th no? 25. Trnh by m i quan h gi a chi ph v ch t l ng. 26. Ch t l ng l g? Trnh by cc c i m c a n. 27. Trnh by khi ni m qu n l ch t l ng. H ch t l ng bao g m cc n i dung g? 28. Trnh by v n t t cc nguyn t c c b n c a qu n l ch t l ng theo quan ni m hi n i. Theo anh (ch ) trong cc nguyn t c trn nguyn t c no l quan tr ng nh t? V sao? 29. Phn bi t ki m tra ch t l ng, ki m sot ch t l ng v b o m ch t l ng. T i sao ph i m b o ch t l ng? 30. Hi u th no l TQM? Trnh by s khc bi t gi a TQM v ISO 9000: 2000. 31. Hi u th no l ch t l ng d n? 32. Trnh by n i dung cng tc qu n l ch t l ng d n.

179

CHNG 9 QU N L R I RO D

1. M t s khi ni m c b n _________________________________________________ 181

1.1. R i ro v b t nh trong qu n l d n ________________________________________ 181 1.2. Qu n l r i ro d n _______________________________________________________ 182 1.3. Nhi m v c a qu n l r i ro theo cc giai o n c a vng i d n ________________ 183 1.4. T ch c th c hi n qu n l r i ro d n ________________________________________ 184

2. Phn tch r i ro d n ___________________________________________________ 185

2.1. Cc v n c b n c a phn tch r i ro d n __________________________________ 185 2.2. Phn tch nh tnh ________________________________________________________ 187
2.2.1. Nh ng nguyn nhn ch y u c a r i ro d n _________________________________________189 2.2.2. Nh ng lo i r i ro c b n c a d n _________________________________________________189 2.2.3. Nh ng d ng thi t h i do r i ro _____________________________________________________192

2.3. Phn tch nh l ng _______________________________________________________ 192

2.3.1. M t s v n chung ____________________________________________________________192 2.3.2. Cc phng php xc su t nh gi r i ro ____________________________________________194 2.3.3. Phng php chuyn gia _________________________________________________________196 2.3.4. Phng php phn tch cc k ch b n pht tri n ________________________________________197 2.3.5. Phng php cy quy t nh ______________________________________________________198 2.3.6. Phng php m ph ng __________________________________________________________201

3. Cc phng php h n ch r i ro d n _____________________________________ 202

3.1. Phng php phn chia r i ro _______________________________________________ 202 3.2. Phng php d phng_____________________________________________________ 202 3.3. B o hi m _________________________________________________________________ 203

Cu h i n t p____________________________________________________________ 204 Bi t p __________________________________________________________________ 204

180

1. M T S

KHI NI M C B N

1.1. R i ro v b t nh trong qu n l d n
Qu trnh ra quy t nh trong qu n l d n th ng di n ra trong b i c nh hi n di n m t ch ng m c nh t nh no cc y u t b t nh. Cc y u t b t nh c ngu n g c t : Trong khi l a ch n quy t nh t i u khng n m v ng h t: cc tham s , cc tnh hu ng c th x y ra, cc tr ng thi...; khng th tnh y v chnh xc t t c thng tin, th m ch k c ph n thng tin trong t m tay; s thay i c a mi tr ng...; Cc y u t ng u nhin; Cc y u t i khng mang tnh ch quan khi qu trnh ra quy t nh di n ra trong tnh hu ng c quy n l i khng cng chi u, th m ch i l p c a i tc.

Nh v y, d n lun di n ra trong i u ki n r i ro v b t nh. Hai ph m tr ny lin quan m t thi t v i nhau. B t nh, hi u theo ngha r ng, l s khng y v khng chnh xc c a thng tin v cc i u ki n th c hi n d n, trong c cc v n lin quan n chi ph v k t qu d n. B t nh ph n nh tnh hu ng trong khng tnh c xc su t xu t hi n c a s ki n. R i ro d n l t ng h p nh ng y u t ng u nhin, nh ng tnh hu ng khng thu n l i lin quan n b t nh, c th o l ng b ng xc su t khng t m c tiu nh c a d n v gy nn cc m t mt, thi t h i. Nh v y, theo hi u thng th ng, r i ro lun lun l y u t mang m u s c tiu c c, nhng khc v i b t nh, r i ro c th o l ng, l ng ho c.

B t nh s khng y v khng chnh xc c a thng tin v cc i u ki n th c hi n d n

R i ro kh nng, xc su t thi t h i, m t mt lin quan n b t nh

Thi t h i thi t h i, m t mt do xu t hi n s ki n r i ro trong i u ki n b t nh, v d m t th i gian lm vi c c a cng nhn, thi u h t thu nh p, gia tng chi ph ...

Hnh 9.1. M i lin h gi a b t nh, r i ro v thi t h i R i ro lin quan n nh ng k t c c thi t h i v m t mt. V m t ton h c c th xem r i ro l m t hm s c a m c thi t h i v i bi n s l s khng ch c ch n. y l m t hm s thu n bi n, ngha l khng ch c ch n cng cao th r i ro cng l n, th hi n m c thi t h i cng cao. B n ch t c a r i ro, b t nh trong th c hi n d n lin quan tr c h t t i kh nng b thi t h i v ti chnh do h u qu c a tnh d bo, tnh xc su t c a cc dng ti n v do ph i th c hi n cc y u t mang tnh xc su t c a d n. Ngoi ra, r i ro v b t nh cng lin quan t i s a d ng c a cc thnh vin d n, cc lo i ngu n l c dng trong d n v cc lo i hon c nh, tnh hu ng a d ng bn trong, cng nh bn ngoi d n. M i lin h gi a b t nh, r i ro v thi t h i c th c bi u di n trong hnh 9.1.

181

B ng 9.1. C c u c a h th ng qu n l r i ro
Xc nh v nh n d ng r i ro

Qu n l r i ro d n

Phn tch v nh gi r i ro L a ch n phng php qu n l r i ro S d ng cc phng php ch n v ra quy t nh trong i u ki n r i ro Ph n ng khi xu t hi n s ki n r i ro Xy d ng v th c thi cc bi n php gi m thi u r i ro Ki m tra, phn tch v nh gi cc ho t ng h n ch r i ro

1.2. Qu n l r i ro d n
Qu n l d n khng ch l xc nh n s hi n di n c a b t nh, r i ro, khng ch l phn tch chng cng cc m t mt, thi t h i. R i ro c a d n c th v c n thi t ph i c qu n l. Qu n l r i ro d n l t ng h p cc phng php phn tch v v hi u ho cc y u t r i ro c th c hi n trong h th ng l p k ho ch, gim st v i u ch nh d n. Qu n l r i ro l m t ch c nng/phn h trong qu n l d n, c c u c a n c th hi n trong b ng 9.1.

B ng 9.2. Cc phng php qu n l r i ro d n

Thi t l p v th c hi n chi n l c qu n l r i ro

qu n l r i ro d n

Cc phng php

Cc phng php i ph v i r i ro, bao g m d bo mi tr ng bn ngoi c a d n; marketing d n v s n ph m d n; theo di mi tr ng php l, mi tr ng kinh t - x h i; thnh l p h th ng d tr trong d n Cc phng php phn chia r i ro: phn chia r i ro theo th i gian, phn chia r i ro gi a cc thnh vin d n... Cc phng php khoanh vng r i ro p d ng cho cc d n c r i ro cao trong h th ng nhi u d n: thnh l p b ph n chuyn th c hi n cc d n r i ro cao Cc phng php thot kh i r i ro bao g m t ch i cc d n r i ro cao, t ch i i tc khng tin c y, phng php b o hi m r i ro, tm ki m cc b o m...

Qu n l r i ro l vi c nh n d ng, o l ng m c r i ro, trn c s l a ch n, tri n khai v qu n l cc ho t ng nh m h n ch v kh c ph c r i ro trong su t vng i d n. Qu n l r i ro l vi c ch ng ki m sot cc s ki n tng lai d a trn c s k t qu d bo tr c cc s ki n x y ra ch khng ph i l ph n ng th ng. Nh v y, m t chng trnh qu n l r i ro hi u qu khng nh ng lm gi m b t xc su t xu t hi n r i ro m cn lm gi m m c nh h ng c a chng n vi c th c hi n cc m c tiu c a d n. Cc phng php qu n l r i ro d n c th hi n trong b ng 9.2.

182

Cc phng php qu n l r i ro d n s c xem xt c th ny.

cc m c sau c a chng

B ng 9.3. Nhi m v v n i dung qu n l r i ro theo vng i d n Cc giai o n theo vng i d n

Giai o n ti n d n t ng d n

Giai o n tnh ton v ki m sot hi u qu

Nhi m v c a qu n l r i ro d n

Lu n ch ng ti n d n

Giai o n l p d n

Thi t k b

Thi t k ti t

chi

Giai o n th c hi n d n

H p ng

Xy d ng

Giai o n k t thc d n

Nghi m thu, bn giao K t thc d n

- Nh n d ng cc y u t r i ro v b t nh - Xc nh m c quan tr ng c a cc y u t r i ro v b t nh b ng cc phng php chuyn gia Xc nh hi u qu - Phn tch nh y d n - Cy quy t nh - Ki m tra v ng ch c - Xc nh i m ho v n - M t chnh th c cc r i ro v b t nh - Phn tch cc k ch b n - Phng php m ph ng Monte-Carlo - Ch nh s a cy quy t nh - Phn chia r i ro - Xc nh c c u v kh i l ng c a h th ng d tr cho cc chi ph khng l ng tr c - Tnh ton r i ro ti chnh c a d n: + R i ro thu + R i ro thanh ton L p d ton v ngn + R i ro xy d ng d dang sch d n - Ch nh s a cc tham s d n theo k t qu phn tch r i ro - L p ngn sch d n c tnh n cc chi ph khng l ng tr c - Hnh thnh ngn sch th c hi n d n - B o hi m r i ro Gim st hi u qu - Phng php tnh ton r i ro t ng ph n d trong th c hi n d n n - Ki m sot s d ng d tr cho cc chi ph khng l ng tr c - Ch nh s a ngn sch - Phn tch s d ng d tr cho cc chi ph khng l ng tr c Phn tch hi u qu d n - Phn tch cc b t nh v r i ro th c t x y ra theo k t qu d n

1.3. Nhi m v c a qu n l r i ro theo cc giai o n c a vng i d n

Qu n l r i ro l qu trnh lin t c, c th c hi n trong t t c cc giai o n c a vng i d n k t khi m i hnh thnh n khi k t thc d n. D n th ng c r i ro cao trong giai o n u hnh thnh. Cn trong su t vng i d n, nhi u khu cng vi c c m c r i 183

ro cao nn c n thi t ph i phn chia thnh nhi u giai o n xem xt, phn tch r i ro, trn c s l a ch n cc gi i php ph h p nh m gi m b t v lo i tr r i ro. Qu n l r i ro c th c hi n trong su t vng i c a d n v c th hi n trong b ng 9.3. M c ch d n

Thng tin v cc tnh hu ng v phn tch

Cc m c r i ro

Xc su t xu t hi n s ki n

Cc phng n s p x p

L a ch n chi n l c qu n l

H n ch m c ro

r i

V n tm l trong ti p th r i ro

Chng trnh hnh ng nh m h n ch r i ro

T ch c th c hi n chng trnh

Ki m sot th c hi n chng trnh

Phn tch, nh gi k t qu v ra quy t nh Hnh 9.2. M hnh t ch c th c hi n qu n l r i ro d n

1.4. T ch c th c hi n qu n l r i ro d n
H th ng qu n l r i ro l m t lnh v c ho t ng c th, n h ng t i vi c lm d u cc nh h ng c a r i ro i v i k t qu cu i cng c a d n. M hnh t ch c cc cng vi c qu n l r i ro c th hi n trong b ng 9.3. Cng vi c qu n l r i ro do ch nhi m d n ch u trch nhi m th c hi n trong m i quan h ch t ch v i cc thnh vin khch c a d n. Qu trnh qu n l r i ro ph i c th c hi n theo m t s b c nh t nh. Cc b c chnh c a qu trnh qu n l r i ro l: Xc nh r i ro. Phn tch v nh gi r i ro d n.

184

L a ch n cc phng php qu n l r i ro. p d ng cc phng php ch n. nh gi k t qu c a qu n l r i ro.

M hnh t ch c th c hi n qu n l r i ro c th hi n trong hnh 9.2. Phn tch r i ro d n yu c u ti p c n r i ro khng nh l m t tham s th ng k c nh m ph i nh l m t tham s c th qu n l. C th v c n ph i c cc bi n php tc ng t i m c c a r i ro. Ngha l ph i xc nh r i ro v i m c ch t i thi u ho n ho c n b thi t h i do n gy ra. nghin c u v v n ny ng i ta a ra l lu n v m c r i ro c th ch p nh n c. C s c a l lu n v m c r i ro c th ch p nh n c l quan ni m cho r ng khng th tri t tiu hon ton cc nguyn nhn c th d n n cc b c pht tri n khng mong mu n c a d n, v cu i cng l d n n s sai khc so v i m c tiu l a ch n ban u cho d n. Qu trnh th c hi n m c tiu ch n c th c di n ra trn c s c a cc quy t nh mang tnh tho hi p, ngha l ch p nh n m t m c r i ro nh t nh no . M c ny tng ng v i m t s cn b ng nh t nh gi a m t bn l l i nhu n k v ng v m t bn l nguy c thi t h i, m t mt do r i ro gy nn, n c n ph i c d a trn cc phn tch nghim tc v cc php tnh chuyn mn. Cc phng php qu n l r i ro d n c xem xt trong cc ph n ti p theo cho php khng ch nh n d ng v s p x p cc y u t r i ro m cn cho php m hnh ho qu trnh th c hi n d n (t gc qu n l r i ro), nh gi xc su t xu t hi n cc tnh hu ng khng thu n l i, l a ch n phng php t i thi u ho n ho c bi n php n b thi t h i do r i ro gy nn, theo di cc tham s c a d n trong qu trnh th c hi n v cu i cng i u ch nh cc thay i theo h ng c n thi t. M c tiu c a qu n l r i ro d n l khng ch o su phn tch d n m cn l nng cao hi u qu c a cc quy t nh u t.

2. PHN TCH R I RO D

2.1. Cc v n c b n c a phn tch r i ro d n

Phn tch r i ro d n l cc th t c xc nh cc y u t r i ro v nh gi t m quan tr ng c a chng. V b n ch t, l phn tch xc su t xu t hi n cc s ki n khng thu n l i c th nh h ng tiu c c t i qu trnh th c thi m c tiu c a d n. Phn tch r i ro d n bao g m nh gi r i ro v cc phng php h n ch r i ro hay gi m thi u cc h u qu khng mong mu n do n gy ra. Trnh t t ch c th c hi n phn tch r i ro d n c th hi n trong b ng 9.4. Phn tch r i ro d n c b t u t nh n d ng v phn lo i r i ro, ngha l m t nh tnh, v xc nh nh ng r i ro no th ng x y ra v i d n c th , trong mi tr ng c th v i cc i u ki n kinh t , chnh tr v php lu t hi n hnh. Phn tch r i ro bao g m phn tch nh tnh v phn tch nh l ng. Phn tch nh tnh l m t t t c cc d ng r i ro c a d n, cc y u t nh h ng n m c r i ro trong th c hi n nh ng ho t ng nh t nh c a d n v nh gi v m t gi tr cc nh h ng c a chng v cc bi n php h n ch .

185

Phn tch nh l ng l xc nh: Xc su t k t qu nh n c th p hn so v i yu c u, hay k ho ch; M t mt, thi t h i c th x y ra.

Phn tch nh l ng l cc php tnh c th o l ng s thay i hi u qu d n do nh h ng c a r i ro.

B ng 9.4. Trnh t t ch c th c hi n phn tch r i ro r i T ch c th c hi n phn tch ro d n

L a ch n nhm cc chuyn gia c kinh nghi m Chu n b cc cu h i v chuyn mn v t ch c g p g cc chuyn gia L a ch n k thu t phn tch r i ro Xc nh cc y u t r i ro v t m quan tr ng c a chng Xc l p m hnh c ch ho t ng c a r i ro Xc nh m i quan h c a cc r i ro ring l v nh h ng t ng h p c a chng Phn chia r i ro gi a cc thnh vin d n Xem xt k t qu phn tch r i ro

Trnh t phn tch r i ro c th hi n trn hnh 9.3. Phn tch cc y u t r i ro bn trong v bn ngoi d n Phn tch nh tnh nh gi vng r i ro kh nng v d ng r i ro c th

M c c th ch p nh n c a r i ro

Phn tch nh l ng

Phn tch cc qu trnh v cc cng vi c d n theo m c r i ro Cc phng php h n ch r i ro Hnh 9.3. Trnh t phn tch r i ro

Phn tch nh l ng r i ro d n bao g m cc phng php sau:

186

Cc phng php th ng k. Cc phng php ny yu c u kh i l ng l n cc d li u, cc theo di ban u. Cc phng php nh gi c a chuyn gia d a trn c s s d ng hi u bi t c a h v c tnh n s nh h ng c a cc y u t nh tnh. Cc phng php tng t , d a trn phn tch cc d n tng t v i cc i u ki n th c hi n tng t tnh ton xc su t c a cc thi t h i, m t mt c th . Cc phng php ny c p d ng khi c c s d li u c n thi t cho phn tch v cc phng php khc khng p d ng c ho c khng tin c y b ng. y l phng php hay c s d ng cc n c pht tri n v trong th c t qu n l d n th ng c nh gi sau d n v hnh thnh m t c s d li u l n cho s d ng v sau. Cc phng php k t h p.

Ngoi ra ng i ta cn s d ng cc phng php phn chia xc su t ph c t p (phng php cy quy t nh), cc phng php phn tch nh y, phn tch i m ho v n, phn tch cc k ch b n... Phn tch r i ro l m t ph n quan tr ng trong phn tch d n. Trong khun kh phn tch r i ro ng i ta ph i gi i c bi ton ph c t p c a 2 c g ng ng c chi u nhau, l t i a ho l i nhu n v t i thi u ho r i ro d n. K t qu phn tch r i ro ph i l m t chng c bi t trong b n thuy t minh d n. Trong chng ny ph i ch ra cc lo i r i ro; c ch ho t ng v m c nh h ng; cc bi n php b o v cho quy n l i c a cc bn n u x y ra r i ro; cc nh gi r i ro c a cc chuyn gia k c cc d li u h s d ng; m t c c u phn chia r i ro gi a cc thnh vin d n theo h p ng km theo m c n b cho cc thi t h i, m c chi tr b o hi m... cc h ng d n c n thi t, cc i u ki n b o hi m...

2.2. Phn tch nh tnh

Trong l lu n v r i ro ng i ta th ng phn bi t cc khi ni m v y u t (nguyn nhn) gy r i ro, d ng r i ro v d ng thi t h i do r i ro gy nn. Y u t (nguyn nhn) r i ro l nh ng s ki n khng c trong k ho ch nhng c kh nng x y ra v nh h ng n nh ng tnh ton trong ti n trnh th c hi n d n ho c t o nn nh ng i u ki n c th d n n k t c c b t nh c a tnh hu ng. C nh ng y u t c th nh n th y tr c, nhng cng c nh ng y u t khng th d on tr c c. M i lin h gi a r i ro v b t nh, thi t h i c th lm r hn nh hnh 9.4. Cc y u t (nguyn nhn) r i ro Tnh b t nh trong th c hi n do cc y u t r i ro gy nnv s khng th d on c a chng R i ro (s ki n r i ro) Thi t h i, m t mt

Hnh 9.4. M i lin h gi a cc c tnh c b n c a r i ro Cc k t qu chnh c a phn tch nh tnh l: Xc nh cc r i ro c th c a d n v nguyn nhn gy nn chng;

187

Phn tch h u qu c th do r i ro gy nn; xu t cc bi n php t i thi u ho thi t h i, nh gi v m t gi tr c a thi t h i.

Ngoi ra, trong giai o n ny ng i ta cn xc nh c nh ng gi tr bin (t i a, t i thi u) c a cc thng s d n c th b thay i do r i ro.

B ng 9.5. Cc d ng c b n c a nguyn nhn gy nn r i ro d n t/t

1

D ng nguyn nhn Theo kh nng Tin nghi m nh n bi t tr c Khng tin nghi m Theo m c Khch quan ho c nh h ng c a t bn ngoi h th ng qu n l d n ln cc nguyn nhn r i ro Ch quan ho c n ib

Tn nhm

N i dung
Xc nh tr c khi phn tch r i ro Xc nh trong qu trnh phn tch r i ro

Theo quy m v/ho c xc su t thi t h i k v ng Nh ng nguyn nhn s n xu t

Cc nguyn nhn t mi tr ng bn ngoi, khng ph thu c tr c ti p vo chnh thnh vin d n: - Kh ng ho ng chnh tr , kinh t ; c nh tranh; l m pht... - Tnh hnh kinh t ; thu quan Nh ng nguyn nhn ch quan th hi n mi tr ng n i b c a t ch c nh nng l c s n xu t (v nhn l c, v MMTB, v t ch c s n xu t...), cc m i lin h h p tc, d ng h p ng v i nh ti tr , v i ch u t... Cao Thi t h i k v ng l l n, xc su t xu t hi n s ki n r i ro cao Th p M c thi t h i th p V k ho ch cng - V thi u nhn l c ho c nguyn v t li u; vi c - Cung ng nguyn v t li u ch m; - Cc i u ki n khng t t trn cng tr ng xy d ng; - Thay i trong nng l c c a nh th u, c a ch u t; - L p k ho ch km, c l i ho c khng hi n th c; - L i thi t k ; - Ph i h p cng vi c khng t t; - S thay i lnh o; - nh cng, ph ho i ng m; - Nh ng kh khn ban u. V t chi - V v k ho ch cng vi c; - Chi n l c cung ng sai l m; - Tay ngh km c a l c l ng lao ng; - S d ng qu m c nguyn v t li u, d ch v ... - Th ng trong cng vi c ho c tnh g i u gi a cc ph n d n km; - Ph n i c a cc nh th u; - D ton sai; - V cc y u t khng tnh tr c t bn ngoi. 188

2.2.1. Nh ng nguyn nhn ch y u c a r i ro d n

B ng 9.5 trnh by cc nguyn nhn c b n gy nn r i ro.

2.2.2. Nh ng lo i r i ro c b n c a d n
C th phn lo i r i ro theo cc tiu ch sau: a. Theo ch th r i ro Con ng i ni chung; Vng lnh th , qu c gia, dn t c; Nhm x h i, nh ng c th ring bi t; Cc h th ng chnh tr , kinh t , x h i... Cc ngnh kinh t ; Theo ch s n xu t kinh doanh; Theo t ng d n ring bi t; Theo d ng ho t ng... Thi t h i t ng ph n - ch tiu k ho ch th c hi n c t ng ph n, khng thi t h i g; Thi t h i c th cho php - ch tiu k ho ch khng th c hi n c nhng khng c thi t h i; Thi t h i nghim tr ng - ch tiu k ho ch khng th c hi n c, c thi t h i nh t nh nhng cn gi c tnh ton v n c a d n; Th m ho - khng th c hi n c cc ch tiu k ho ch ko theo s v c a d n ho c ch th d n. Kinh t - ti chnh (v m v vi m); Chnh tr ; X h i; K thu t, cng ngh ; T nhin; Mi tr ng; Php lu t. R i ro khng c tnh h th ng, ch lin quan n d n c th , ph thu c vo tnh tr ng d n v c xc nh b i c th c a d n;

b. Theo m c thi t h i:

c. Theo lnh v c: -

d. Theo tnh h th ng:

189

R i ro c tnh h th ng, khng ph thu c v khng b i u ch nh b i ch th . R i ro h th ng th ng xc nh b i mi tr ng bn ngoi v l nh nhau i v i cc d n cng lo i. Nh ng bi n php i u ch nh v m khng th d on tr c trong lnh v c l p php; R i ro gi c , r i ro lin quan n thay i cc nh m c, s thay i c a th tr ng; Thin tai, ch ho ; T i ph m; Nh ng thay i mang tnh chnh tr .

C cc lo i r i ro h th ng sau:

e. R i ro n i sinh v r i ro ngo i sinh:

Cc r i ro ngo i sinh:
Cc r i ro lin quan n s b t n c a n n kinh t , n n l p php, lin quan n cc i u ki n u t, lin quan n v n s d ng l i nhu n... Cc r i ro kinh t i ngo i nh ng c a bin gi i, h n ng ch xu t nh p kh u... Kh nng x u i c a tnh hnh chnh tr , r i ro lin quan n nh ng thay i khng thu n l i v chnh tr - x h i c a t n c hay vng lnh th ; i u ki n thin nhin, mi tr ng, thin tai, bo l... Cc nh gi khng ng v m c c u, m c gi, i th c nh tranh c a s n ph m d n; S bi n i c a th tr ng, c a t gi h i oi; S khng y v khng chnh xc c a cc ti li u d n (v chi ph, v th i h n th c hi n, v cc tham s k thu t v cng ngh ...); R i ro s n xu t - cng ngh (MMTB h ng hc, khng lm vi c, cc sai h ng trong s n xu t...); R i ro lin quan n s l a ch n thnh vin nhm d n khng ph h p; Lin quan n tnh b t nh c a m c tiu, quy n l i v s hnh x c a cc thnh vin v n a d ng c a d n; R i ro lin quan n s thay i cc u tin trong qu trnh pht tri n c a t ch c c d n v m t s tr gip, ng h c a lnh o, c p trn; Lin quan n knh tiu th v cc yu c u trong tiu th s n ph m d n; Lin quan n s khng y v khng chnh xc c a cc thng tin v uy tn c a cc t ch c - thnh vin d n (kh nng khng/ch m chi tr , v n , ph v cc i u ki n h p ng...).

Cc r i ro n i sinh:

190

f. Theo tnh ch t ch quan v khch quan: R i ro khch quan thu n tu con ng i kh can thi p lin quan n thin tai, cc s c cng ngh ... kh c ph c r i ro lo i ny c th mua b o hi m; R i ro suy tnh: lin quan n tnh ton khi ra quy t nh, lun ng gi a c h i ki m l i v nguy c thi t h i, nn cn g i l r i ro c h i. kh c ph c thng th ng dng cc bi n php ro c n v d phng.

g. Theo tnh ch t c th d bo:

Khng th d bo tr c:
R i ro kinh t v m: Cc bi n php i u ch nh b t ng c a chnh ph v chnh sch thu , xu t nh p kh u, chnh sch s d ng t, chnh sch gi... S khng n nh c a l p php trong cc v n kinh t v b i c nh kinh t hi n hnh; S thay i tnh hnh kinh t i ngo i (ng c a bin gi i, h n ng ch...); S khng n nh chnh tr , r i ro c a nh ng thay i chnh tr - x h i khng thu n l i; S khng y v khng chnh xc c a thng tin v cc ch tiu kinh t - k thu t; S dao ng c a th tr ng, gi c , t gi h i oi... S b t nh c a cc i u ki n t nhin khng thu n l i; Kh nng thin tai, bo l; ng t, ni l a. Ph ho i ng m; T i ph m c v khng c t ch c; Kh ng b .

R i ro sinh thi:

R i ro x h i v cc r i ro lin quan n t i ph m:

C th d bo:
R i ro th tr ng: Tnh hnh cung ng nguyn li u x u i ho c tng gi; Yu c u tiu dng thay i; C nh tranh gay g t hn; M t ch ng trn th tr ng. Khng gi c tr ng thi lm vi c t t c a cc ph n t d n;

R i ro ho t ng lin quan t i:

191

Khng m b o an ton lao ng; Lm sai m c tiu d n.

2.2.3. Nh ng d ng thi t h i do r i ro
B ng 9.6 nu cc d ng thi t h i do r i ro gy nn.

B ng 9.6. Cc d ng thi t h i do r i ro t/t

1 2

Tiu ch phn lo i

Cc lo i thi t h i

M t mt th i gian M t mt th i gian lm vi c c a ng i lao ng do nh ng tnh hu ng lao ng ng u nhin, cc hon c nh khng l ng tr c Thi t h i ti chnh Nh ng kho n thi t h i ti n b c tr c ti p lin quan n cc kho n ph i chi khng l ng tr c nh cc kho n ti n ph t, thu ph tr i, m t mt hay nh n khng t cc ngu n nh.

3 4 5 6 7 8 9

Cc thi t h i c Lin quan n l m pht, thay i t gi h i oi, trng thu vo ngn bi t sch a phng. M t mt th i gian S ch m tr c a qu trnh ho t ng so v i k ho ch.

Thi t h i mang nh h ng n s c kho con ng i, nh h ng n mi tr ng, uy tnh x h i tn c a t ch c v cc thnh vin khc c a d n. Tnh kh thi kinh Thi u s tin t ng r ng thu nh p tng lai s n b tho ng cho t c a d n cc chi ph hi n t i. R i ro thu quan R i ro thanh ton Thi u s m b o y v cc kho n gi m thu do ko di th i h n th c hi n d n. Gi m thu nh p do gi m c u i v i s n ph m d n ho c m t gi.

R i ro xy d ng Thi u s m b o ch c ch n v s hon thnh c a cng trnh d dang

2.3. Phn tch nh l ng 2.3.1. M t s v n chung

Do tnh xc su t c a r i ro v b t nh nn phn tch nh l ng r i ro d n ch y u l d a trn cc phng php c a l thuy t xc su t. Cc nhi m v c a phn tch nh l ng c th chia lm 3 nhm sau: a) Xui chi u: nh gi m c r i ro di n ra trn c s bi t tr c cc thng tin xc su t;

192

b)

Ng c chi u: khi cho tr c m c r i ro d n c th ch p nh n c, c n ph i xc nh cc gi tr ho c vng gi tr c a cc bi n s xu t pht, c tnh n cc h n ch i v i m t ho c m t vi bi n s ; Cc kh o st nh y, v ng ch c c a cc ch tiu k t qu trong m i tng quan v i cc bi n s d n. Cc kh o st ny xu t pht t s khng chnh xc khng th trnh kh i c a cc thng tin ban u, th hi n m c tin c y c a cc k t qu nh n c trong phn tch r i ro d n.

c)

B ng 9.7. Cc phng php phn tch r i ro d n t/t

1

Phng php
Phn su t tch

c i m

xc Xc su t xu t hi n r i ro, thi t h i c xc nh trn c s cc thng tin th ng k c a giai o n tr c v i s xc l p vng r i ro, s thi u/ c a v n u t, h s r i ro (t su t l i nhu k v ng).

Phn tch chuyn Phng php c p d ng khi thi u ho c khng l ng thng tin gia c n thi t. N i dung c a phng php l s d ng ki n th c v kinh nghi m c a cc chuyn gia trong nh gi m c r i ro c a cc qu trnh cng nh chnh d n. Phng tng t php S d ng c s d li u c a cc d n tng t th c hi n. Phng php c s d ng khi mi tr ng bn trong v bn ngoi c a d n v cc tiu b n gi ng nhau v cc thng s c b n nh quy m, phng php v k thu t th c thi, cng ngh ...

Phng php ch Xc nh m c v ng ch c/tin c y c a d n trong quan h v i cc tiu c c tr (phn thay i c th v cc i u ki n th c hi n. tch ho v n) Phn nh y tch Phng php cho php nh gi s bi n i c a cc ch tiu k t qu th c hi n d n v i cc gi tr khc nhau c a cc bi n s d n.

5 6

Phn tch cc phng php xu t m t vi phng n (k ch b n) pht tri n c a d k ch b n pht n v nh gi, so snh. Thng th ng ng i ta tnh cc phng n tri n (k ch b n) bi quan, l c quan v bnh th ng i v i cc thay i c th c a cc bi n s . Phng php xu t phn nhnh theo t ng b c qu trnh th c hi n d n km cy quy t nh theo nh gi r i ro, l i - h i, chi ph... Cc phng D a trn xc nh gi tr cc ch tiu k t qu theo t ng b c nh ti n php m ph ng hnh th nghi m nhi u l n v i m hnh. u i m l tnh khch quan c a cc tnh ton, d hi u, d ch p nh n v c s nh gi k t qu phn tch d n c a t t c cc thnh vin qu trnh l p k ho ch. M t trong nh ng nh c i m chnh l chi ph cao.

7 8

193

Phn tch r i ro d n thng th ng s d ng cc m hnh ton h c v ra quy t nh, cc tnh ch t c a cc phng php c th hi n trn b ng 9.7. Cc phng php ch tiu c c tr v phn tch nh y thng th ng s d ng phn tch r i ro khi so snh phng n (trong giai o n l p d n) v c trnh by trong mn h c L p v phn tch d n. Trong ph n ti p theo chng ti xin c trnh by v cc phng php cn l i.

2.3.2. Cc phng php xc su t nh gi r i ro

R i ro lin quan n d n c bi u hi n b i 3 y u t , l: s ki n r i ro, xc su t xu t hi n s ki n r i ro v thi t h i do r i ro gy nn, n u n xu t hi n. Tu theo m c y thng tin v xc su t xu t hi n r i ro m ng i ta p d ng phng php khch quan hay ch quan trong vi c nh gi m c thi t h i do r i ro gy nn. a. Phng php khch quan Phng php khch quan l nh gi m c thi t h i d a trn cc s li u th c t v t n su t xu t hi n r i ro tnh thi t h i k v ng i v i lo i r i ro ang xt. G i: Ai l m c thi t h i i c a lo i r i ro j; Pi l xc su t xu t hi n m c thi t h i Ai; n - s l ng m c thi t h i xem xt. Thi t h i k v ng Ej c a r i ro j l:
n

E j = Pi Ai
i =1

(9.1)

ng nhin, thay v tnh ton thi t h i k v ng, ng i ta cng c th tnh ton cc ch tiu k t qu k v ng khc (v d l i nhu n) n u c y d li u. b. Phng php ch quan Phng php ch quan d a trn cc xc su t c nh gi theo kinh nghi m ch quan ho c khng bi t xc su t c th x y ra s ki n. Tr ng h p xc su t c nh gi theo kinh nghi m, m c r i ro c th c nh gi nh phng php khch quan ho c m t s phng php khc (v d phng php cy quy t nh). Tr ng h p khng bi t xc su t x y ra s ki n c th s d ng cc quy t c minimax, maximin... l a ch n phng n. G i Aij l ch s k t qu c a phng n i x y ra trong tnh hu ng j, cc quy t c c hi u nh sau:

b1. Quy t c minimax

Quy t c ny cn g i l quy t c b t l i t t nh t hay quy t c bi quan. Theo quy t c ny, ng i ta l a ch n phng n c tr s k t qu A t t nh t trong tnh hu ng x u nh t (bi quan): A = maxi[minj(Aij)] (9.2)

b2. Quy t c maximin

194

Quy t c ny g i l quy t c l c quan hay quy t c thu n l i nh nh t. Theo quy t c ny ng i ta l a ch n phng n c tr s k t qu A nh nh t trong cc tnh hu ng t t nh t (l c quan): A = mini[maxj(Aij)] (9.3)

b3. Quy t c maximax

Quy t c ny dnh cho nh ng ng i c c k l c quan hay cn g i l thu n l i l n nh t. Theo quy t c ny ng i ta l a ch n phng n c tr s k t qu A l n nh t trong cc tnh hu ng t t nh t. A = maxi[maxj(Aij)] (9.4) V d th hi n 3 quy t c ny nh sau: cho cc tr s k t qu c a 3 phng n u t theo cc tnh hu ng nh b ng 9.8: (i) (ii) Theo quy t c b t l i t t nh t minimax ta ch n phng n 1 c tr s bi quan 15 l l n nh t (c c ti u c a dng l l n nh t). Theo quy t c thu n l i nh nh t maximin ta ch n phng n 2 c tr s l c quan 24 l nh nh t (c c i c a dng l nh nh t).

(iii) Theo quy t c thu n l i l n nh t maximax ta ch n phng n 3 c tr s l c quan 30 l l n nh t (c c i c a dng l l n nh t).

B ng 9.8. V d cho 3 quy t c minimax, maximin v maximax

Tnh hu ng H1 Phng n F1 Phng n F2 Phng n F3 15 12 30 Tnh hu ng H2 20 24 22 Tnh hu ng H3 25 18 14 C c ti u c a dng (tr s bi quan c a phng n ) 15 12 14 C c i c a dng (tr s l c quan c a phng n) 25 24 30

b4. Quy t c bng quan

Quy t c bng quan coi nh cc tnh hu ng u x y ra v i xc su t nh nhau, v v v y ng i ta ch n phng n c tr s t t nh t c a cc k t qu k v ng:

1 n A = maxi Aij n j =1
trong : n - s l ng cc tnh hu ng.

(9.5)

V i cc phng n v tnh hu ng nh b ng 9.8 ta c cc tnh ton nh b ng 9.9. Theo quy t c bng quan c th ch n phng n 3 c tr s k t qu k v ng 22 l l n nh t.

195

B ng 9.9. Cc tnh ton cho quy t c bng quan

Tnh hu ng H1 Phng n F1 Phng n F2 Phng n F3 15 12 30 Tnh hu ng H2 20 24 22 Tnh hu ng H3 25 18 14

1 n Tr s k v ng Aij n j =1
20 18 22

b5. Quy t c Savage-Niehans

y cn g i l quy t c t n th t (hay h i ti c) b nh t. T n th t hay h i ti c l hi u s gi a tr s k t qu c a phng n ch n v k t qu c a phng n t t nh t trong m t tnh hu ng. Trn c s c a cc s li u xu t pht v cc tr s k t qu c a cc phng n trong cc tnh hu ng nh b ng 9.8 ng i ta l p b ng th 2 g i l ma tr n t n th t hay ma tr n h i ti c (b ng 9.10).

B ng 9.10. Ma tr n t n th t/h i ti c
Tnh hu ng H1 Phng n F1 Phng n F2 Phng n F3 15 18 0 Tnh hu ng H2 4 0 2 Tnh hu ng H3 0 7 11 C c i c a dng (hay t n th t l n nh t c a phng n) 15 18 11

Gi tr m t i -j c a ma tr n h i ti c chnh l i l ng h i ti c th hi n t n th t n u trong tnh hu ng j ta ch n phng n i ch khng ph i l phng n c tr s k t qu l n nh t trong tnh hu ng j ny, ngha l hi u s gi a tr s k t qu l n nh t c a c t tr i tr s k t qu c a chnh c t trong b ng s li u ban u. Theo quy t c Savage-Niehans, trn ma tr n h i ti c b ng 9.10 c th ch n phng n 3 c m c t n th t/h i ti c 11 l nh nh t.

2.3.3. Phng php chuyn gia

Phng php chuyn gia c s d ng trong giai o n u c a d n trong tr ng h p kh i lng thng tin xu t pht khng nh gi nh l ng hi u qu hay r i ro c a d n. u i m c a phng php chuyn gia l khng c n thi t ph i c cc thng tin chnh xc ban u v cc phng ti n cng ngh thng tin t ti n, tnh ton n gi n v kh nng nh gi tr c khi xc nh hi u qu c a d n. Nh c i m c a phng php l kh khn trong vi c m i cc chuyn gia c l p v cc nh gi c a h nh t nh c m u s c ch quan. Cc chuyn gia c m i ng gi r i ro d n ph i:

196

c ti p c n t t c cc thng tin v d n; C ki n th c v kinh nghi m trong lnh v c chuyn mn c n thi t; Khng lin quan v m t quy n l i trong quan h v i d n.

Cc b c phn tch, nh gi trong phng php chuyn gia nh sau: 1. V i m i d ng r i ro xc nh tr s t i a (tnh theo i m s theo thang 100 i m) m t ch c/d n c th ch p nh n. 2. Xc l p, n u c n thi t, i m s b m t phn bi t m c uy tn c a cc chuyn gia (theo thang i m 10). 3. R i ro c cc chuyn gia nh gi t gc xc su t xu t hi n s ki n (gi tr c a xc su t bi n thin t 0 n 1) v cho i m m c nguy hi m c a r i ro i v i vi c hon thnh d n (theo thang i m 100). 4. Ng i l p d n thu th p cc nh gi c a cc chuyn gia, l p thnh b ng, xc nh tr s bnh qun c a m i lo i r i ro. 5. So snh s li u thu c v tr s t i a c th ch p nh n c. Trn c s ra cc quy t nh tng ng. 6. Trong tr ng h p tr s thu c t cc nh gi chuyn gia v t qu tr s t i a c th ch p nh n i v i m t ho c m t vi lo i r i ro th c th c b c ti p theo l xy d ng t p h p cc bi n php h n ch nh h ng c a r i ro i v i d n. N u xt th y c n thi t th sau khi a ra cc bi n php h n ch c th l p phn tch r i ro m t l n n a.

2.3.4. Phng php phn tch cc k ch b n pht tri n

Phng php phn tch cc k ch b n pht tri n c a d n l m t bi n th c a phng php k v ng ton h c nhng c m c t ng h p cao hn. N (phng php phn tch cc k ch b n pht tri n) cho php nh gi nh h ng c a cng m t lc nhi u bi n u vo i v i d n thng qua xc su t c a t ng k ch b n. Thng th ng ng i ta hnh thnh nn t 3 n 5 k ch b n pht tri n c a d n (b ng 9.11).

B ng 9.11. Cc k ch b n pht tri n c a d n K ch b n

1. L c quan 2. Bnh th ng 3. Bi quan

Xc su t c a k ch b n (P)
0.2 0.5 0.3

Tr s k t qu (A)
100 70 40

AxP
20 35 12

T ng

P A = 67
i =1 i i

Theo phng php ny, m i k ch b n ph i c:

197

T p h p y gi tr c a cc bi n u vo; Gi tr tnh ton c a cc ch tiu k t qu ho c hm m c tiu; Xc su t c a b n thn k ch b n (thng th ng c xc nh b ng phng php chuyn gia).

K t qu c a phn tch cc k ch b n pht tri n l gi tr c a tr s hm m c tiu i v i t ng k ch b n v tr s hm m c tiu c a c d n. Nh v y, theo b ng 9.11 tr s hm m c tiu c a cc k ch b n c th hi n c t tr s k t qu (A), v tr s hm m c tiu c a c d n l tr s k t qu k t qu k v ng v b ng

P A = 67 .
i =1 i i

2.3.5. Phng php cy quy t nh

Trong tr ng h p c s l ng l n cc bi n u vo v nhi u k ch b n pht tri n, t c l t p h p cc bi n u vo m t ma tr n nhi u chi u, th phng php c khuyn dng l phng php xy d ng cy quy t nh. u i m c a phng php ny l r t tr c quan. N i dung c a phng php ny c m t nh sau: 1. Li t k cc k ch b n pht tri n (trong m i k ch b n pht tri n l i c th c nhi u tnh hu ng v nhi u phng n). 2. i v i m i k ch b n, li t k cc phng n c th . 3. Dng phng php chuyn gia xc nh cc tr s k t qu hay hm m c tiu c a m i phng n i v i t ng tnh hu ng c a m i k ch b n, xc su t x y ra cc tnh hu ng trong t ng k ch b n cng nh xc su t c a t ng k ch b n pht tri n. 4. Xy d ng cy quy t nh. 5. Tnh tr s k t qu k v ng c a t ng phng n trong t ng k ch b n. 6. Tr s k t qu k v ng c a t ng k ch b n l gi tr c c tr (min ho c max theo hm m c tiu) cc k t qu k v ng c a cc phng n tnh cho k ch b n . 7. Tr s k t qu k v ng v a c d n l tr s k t qu k v ng c a cc k t qu k v ng cc k ch b n. C th gi i m t bi ton v d nh sau: C 3 phng n so snh l A, B v C. Ch tiu k t qu c l a ch n l l i nhu n hng nm V i v i t ng phng n trong t ng tnh hu ng theo b ng 9.12:

B ng 9.12. L i nhu n nm V c a cc phng n trong t ng tnh hu ng .v: tr. VN Phng n

A B C

Tnh hu ng H1
300 250 280

Tnh hu ng H2
100 150 120

198

Cc chuyn gia xc nh cc k ch b n, xc su t c a cc k ch b n v xc su t c a cc tnh hu ng trong m i k ch b n nh b ng 9.13. Hy l a ch n phng n v cho bi t l i nhu n tnh ton cho phng n i v i m i k ch b n v tnh l i nhu n k v ng cho c d n.

B ng 9.13. Xc su t P x y ra cc tnh hu ng H trong cc k ch b n K v xc su t c a b n thn cc k ch b n K ch b n

K ch b n K1 Xc su t P(K1) = 0.7 K ch b n K2 Xc su t P(K2) = 0.3

Phng n
A B C A B C

Tnh hu ng H1
P(K1-A-H1) = 0.2 P(K1-B-H1) =0.6 P(K1-C-H1) =0.4 P(K2-A-H1) =0.4 P(K2-B-H1) =0.2 P(K2-C-H1) =0.3

Tnh hu ng H2
P(K1-A-H2) =0.8 P(K1-B-H2) =0.4 P(K1-C-H2) =0.6 P(K2-A-H2) =0.6 P(K2-B-H2) =0.8 P(K2-C-H2) =0.7

L i gi i:
Theo cc s li u c a 2 b ng 9.12 v 9.13 ta c cc tnh ton l i nhu n k v ng (EMV Expected Monetary Value) c a cc phng n trong cc k ch b n nh b ng 9.14 v v c cy quy t nh nh hnh 9.5.

B ng 9.14. L i nhu n k v ng c a cc phng n trong cc k ch b n

K ch b n Phng n A K1 (0.7) B C A K2 (0.3) B C Tnh hu ng H1 P 0.2 0.6 0.4 0.4 0.2 0.3 V 300 250 280 300 250 280 Tnh hu ng H2 P 0.8 0.4 0.6 0.6 0.8 0.7 V 100 150 120 100 150 120 140 210 184 180 170 168 180 210 201 EMV

B c 1. V khung cho cy quy t nh Ta v khung cho cy quy t nh b ng cch i t g c ln ng n nh sau: Chia d n theo cc k ch b n; M i k ch b n c chia theo cc phng n; M i phng n c chia theo cc tnh hu ng.

199

Tnh hung 1 Phng n A EMV=140 4 P=0.2; V=300 Tnh hung 2 P=0.8; V=100 Tnh hung 1 Kch bn 1 P = 0.7 EMV=210 Phng n C EMV=184 1 EMV=201 Phng n A EMV=180 7 2 Phng n B EMV=210 5 P=0.6; V=250 Tnh hung 2 P=0.4; V=150 Tnh hung 1 6 P=0.4; V=280 Tnh hung 2 P=0.6; V=120 Tnh hung 1 P=0.4; V=300 Tnh hung 2 P=0.6; V=100 Tnh hung 1 Kch bn 2 P=0.3 EMV=180 Phng n C EMV=168 Hnh 9.5. Cy quyt nh 3 Phng n B EMV=170 8 P=0.2; V=250 Tnh hung 2 P=0.8; V=150 Tnh hung 1 9 P=0.3; V=280 Tnh hung 2 P=0.7; V=120

Cy quy t nh c b t u t bn tri c a trang gi y b ng m t nt. Nt ny c g i l nt ra quy t nh. T i nt ny ng i ra quy t nh bu c ph i l a ch n m t l trnh t m t t p h p cc kh nng h u h n c tnh thay th cho nhau. M i l trnh c v d i hnh th c m t nhnh cy c to ra t c nh bn ph i c a nt. D c theo nhnh cy ghi cc thng s c a l trnh nh xc su t, chi ph. Sau khi v xong v tnh ton cc gi tr k v ng, c th i n d c theo nhnh c gi tr k v ng c a l trnh. M i nhnh quy t nh c th d n n m t vi nt quy t nh khc, m t vi k t qu ho c m t vi nt c h i. Trong bi ton ny, m i nhnh cy xu t pht t nt quy t nh l m t k ch b n. Nt c h i ch ra r ng m t s ki n ng u nhin c d tnh x y ra t i i m ny c a qu trnh. M i nt c h i l i c th d n n m t vi nt c h i khc c p th p hn ho c m t vi k t qu . Trong bi ton ny, sau m i nt c h i s c nhi u nhnh cy th hi n cc phng n khc nhau, d n n cc nt c h i c p 2.

200

Sau cc nt c h i c p 2 s l cc nt c h i c p 3... Trong bi ton c th , sau m i nt c h i c p 2 s l cc tnh hu ng v i gi tr cc k t qu tnh ton v xc su t c a n (hnh 9.5). B c 2. i n xc su t xu t hi n c a m i tnh hu ng trong m i phng n v l i nhu n c a n vo cc nhnh trn cng c a cy quy t nh. B c 3. Tnh ton cc l i nhu n k v ng EMV Ta tnh ng c t ng n xu ng g c. Trnh t tnh ton nh sau: T i cc nhnh trn cng l cc tnh hu ng c a cc phng n. M i tnh hu ng c c trng b ng l i nhu n tnh ton v xc su t xu t hi n c i n t b c 2. T i cc nhnh d n n cc nt 4, 5, 6, 7, 8, v 9 ta tnh c l i nhu n k v ng cho m i phng n. Xt nt 2: Nt 2 (t ng trng cho k ch b n 1), c cc nhnh 2-4; 2-5 v 2-6 v i l i nhu n k v ng l n l t l 140, 210 v 184. Hm m c tiu y l t i a ho l i nhu , v y phng n c ch n y l phng n B, v i l i nhu n k v ng EMV=210. Xt nt 3: Nt 3 (t ng trng cho k ch b n 2), c cc nhnh 3-7; 3-8 v 3-9 v i l i nhu n k v ng l n l t l 180, 170 v 168. Phng n c ch n l phng n A v i l i nhu n k v ng 180. L i nhu n k v ng c a c d n l 201.

2.3.6. Phng php m ph ng

Phng php m ph ng Monte-Carlo l s k t h p 2 phng php phn tch nh y v phn tch k ch b n pht tri n. y l m t phng php ph c t p v yu c u th c hi n b ng cng ngh thng tin trn my tnh. Trnh t ti n hnh phng php ny nh sau: Ch n nh ng i l ng c a cc y u t u vo c a d n m theo phn tch l nh ng bi n ng u nhin. Xy d ng th phn b xc su t v nh ng thng s c trng c a cc i l ng u vo ch n b c trn. Xc nh t t c cc i l ng u vo c a hm m c tiu c tnh xc nh v c tnh ng u nhin. V i cc i l ng ng u nhin c m hnh ho thnh cc dy s th ng k v nh ng th phn b xc su t c a cc i l ng ny. Tnh cc gi tr u ra c a hm m c tiu trn c s cc s li u u vo l p v cng th c c a hm m c tiu b ng phng php m ph ng v i s tr gip c a my tnh. Phng php m ph ng c th hi u nh sau: My tnh l y nh ng gi tr b t k trn bi u phn b xc su t gi tr c a cc bi n s ng u nhin. t gi tr ny v cc i l ng xc nh vo cng th c c a hm m c tiu tnh ton.

201

 Qu trnh ny c l p i l p l i nhi u l n (khng d i 200 l n) nh m xc nh cc gi tr u ra c a hm m c tiu. T cc gi tr c a hm m c tiu v a xc nh c, my tnh s a ra cc k t qu cu i cng nh: bi u phn b xc su t c a cc gi tr c a hm m c tiu; nh ng thng s c trng c a hm m c tiu nh: gi tr trung bnh k v ng, cc gi tr c c tr , phng sai, l ch chu n, h s phn tn. T cc k t qu cu i cng ti n hnh k t lu n v cc ch tiu nh: K v ng ton h c v xc su t xu t hi n; Xc su t xu t hi n c a nh ng gi tr c a hm m c tiu m b o c ng ng hi u qu ; Xc su t xu t hi n cho m i gi tr b t k c a hm m c tiu; nh gi cc phng n thng qua h s phn tn c a m i phng n. T y c th l a ch n phng n cu i cng v i m t m c tin c y, hay m c r i ro nh t nh tu thu c vo quan i m c a ng i phn tch v l thuy t phn tch c p d ng.

3. CC PHNG PHP H N CH R I RO D 3.1. Phng php phn chia r i ro

Phn chia r i ro gi a cc thnh vin d n l m t phng php h n ch r i ro c hi u qu . L thuy t cng nh th c t cho th y r ng cng nhi u cc ph n t song song th h th ng cng v ng ch c, cng th p xc su t b ng ng ho t ng. V v y, phn chia r i ro gi a cc thnh vin d n (ch u t, nh th u, nh cung c p...) nng cao m c tin c y r ng d n s t k t qu cu i cng. ng th i, s h p l hn n u trao trch nhi m chnh v m t lo i r i ro no cho m t thnh vin nh t nh no m thnh vin y c kh nng cng nh nng l c hn c trong vi c tnh ton v ki m sot lo i r i ro ang xt. Phng php phn chia r i ro thng th ng c p d ng cho cc thnh vin m ho t ng c a h t lin quan tr c ti p v i nhau. Vi c phn chia r i ro d n c n c th c hi n trong khi l p k ho ch ti chnh c a d n v khi k k t cc h p ng. C n ph i hi u r ng, vi c tng gi m r i ro cho cc thnh vin d n ph i ko theo s thay i trong phn chia thu nh p t d n. V v y trong m phn c n ph i lm r cc v n : Xc nh kh nng c a cc thnh vin d n v ngn ng a v gi m thi u h u qu c a cc s ki n r i ro. Xc nh m c r i ro m i thnh vin d n ph i ch u. Bn b c, nh t tr v m c n b r i ro. Tun th nguyn t c bnh ng trong m i quan h r i ro v thu nh p gi a cc thnh vin d n.

3.2. Phng php d phng

D phng cho cc tr ng h p chi ph khng l ng tr c l m t trong nh ng bi n php u tranh v i r i ro. Bi n php ny xc l p m i quan h gi a cc r i ro c kh nng nh h ng n gi thnh d n v l ng kinh ph c n thi t v t qua kh khn trong th c hi n d n.

202

Gi tr c a d phng ph i l n hn ho c b ng dao ng c a cc thng s d n theo th i gian. Nhng ng th i, chi ph cho d phng ph i khng l n hn chi ph cho vi c ph c h i d n sau r i ro. Kinh nghi m n c ngoi cho php m c tng chi ph cho d n t 7 n 12% do d phng. D phng l xc l p m i quan h gi a cc r i ro ti m n lm thay i gi thnh d n v l ng d phng c n thi t kh c ph c h u qu trong qu trnh th c hi n d n. Phng ti n d phng c th l ti n, th i gian, nhn cng, MMTB. D phng l chi ph thm kh c ph c r i ro. Nhng ng th i kh c ph c r i ro c m c ch v c kh nng lm tng l i nhu n cho d n. M t trong nh ng i u ki n c n d n thnh cng l dng thu ph i lun lun l n hn dng chi t i t t c cc b c tnh ton. V i m c ch h n ch r i ro trong lnh v c ti chnh c n ph i thnh l p m t m c m b o nh t nh c tnh t i cc d ng r i ro sau: R i ro xy d ng d dang, ngha l t i th i o n tnh ton khng c cc kho n thu theo k ho ch do cng trnh cha c nghi m thu, bn giao, thanh ton. R i ro lin quan n gi m thu do l ng tiu th b gi m trong ng n h n. R i ro thu , lin quan n vi c v l do no khng s d ng c quy n mi n/gi m thu hay s thay i trong chnh sch php lu t v thu . R i ro lin quan n vi c thanh ton khng ng h n c a ch u t.

m b o cho cc tr ng h p ny c n thi t ph i l p qu d phng v phn ph i vo m t l ng ph n trm nh t nh t thu nh p do tiu th s n ph m. Trong th c t l p d ton cng trnh xy d ng, php lu t Vi t nam quy nh ph i c m t kho n d phng b ng 10% gi tr cc kho n chi ph cn l i.

3.3. B o hi m
Trong tr ng h p thnh vin d n khng kh nng t th c thi d n khi xu t hi n s ki n r i ro no th c n ph i ti n hnh b o hi m r i ro. B o hi m r i ro v b n ch t l trao r i ro cho hng b o hi m ch u trch nhi m v i m t l ng chi ph nh t nh c th ng nh t trong h p ng b o hi m. Ng i ta c th b o hi m ton b d n cng nh b o hi m t ng ph n d n nh nh c a, v t ki n trc, tnh m ng con ng i, b o hi m xe my thi t b , b o hi m ti s n ni chung, b o hi m cho m t s tr ng h p s c ho c thin tai bo l... Ch u t c th k h p ng b o hi m cng trnh ni chung, nh th u c th k h p ng b o hi m v MMTB, v r i ro trong cung ng nguyn v t li u... B o hi m v t ch t thng th ng c k k t gi a m t bn l ng i b o hi m v bn kia l ng i c b o hi m. Trong , ng i b o hi m ch u trch nhi m n b cho ng i c b o hi m ho c m t ng i no khc c ch ra trong h p ng, kho n thi t h i do s ki n r i ro c b o hi m gy ra. L ng n b n m trong kho ng nh t nh c ch ra trong h p ng. ng nhin, tr c h t, ng i c b o hi m ph i tr cho ng i b o hi m m t l ng ti n nh t nh tu theo d ng h p ng b o hi m v i t ng c b o hi m. Trong tr ng h p c n thi t ng i b o hi m c quy n phn tch r i ro, th m ch c th th m nh d n.

203

CU H I N T P
33. Hy phn bi t r i ro v b t nh. Trnh by m i quan h gi a r i ro v b t nh trong qu n l d n. 34. Qu n l r i ro d n ngha l lm nh ng vi c g? Trnh by cc nhi m v c b n c a qu n l r i ro theo cc giai o n vng i c a d n. 35. Trnh by cc nguyn nhn c b n d n n r i ro d n, cc lo i r i ro c b n v thi t h i do chng gy nn. 36. Trnh by cc phng php h n ch r i ro.

BI T P Bi t p 9.1. Cho tr s k t qu c a cc phng n theo cc tnh hu ng nh b ng sau: Phng n

A B C

Tnh hu ng 1
100 130 110

Tnh hu ng 2
120 125 100

Tnh hu ng 3
110 135 95

Tnh hu ng 4
105 140 120

Hy l a ch n phng n theo cc quy t c minimax, maximin, maximax, quy t c bng quan v quy t c Savage-Niehans.

Bi t p 9.2. C 2 phng n so snh l A v B. Ch tiu k t qu c l a ch n l l i nhu n hng nm i v i t ng phng n trong t ng tnh hu ng theo b ng sau: Phng n
A B

Tnh hu ng H1
35 30

Tnh hu ng H2
45 50

Tnh hu ng H3
25 20

Cc chuyn gia xc nh cc k ch b n, xc su t c a cc k ch b n v xc su t c a cc tnh hu ng trong m i k ch b n nh b ng sau:

K ch b n
K1 (0.4) K2 (0.6)

Phng n
A B A B

Tnh hu ng H1
0.2 0.4 0.3 0.5

Tnh hu ng H2
0.3 0.3 0.6 0.1

Tnh hu ng H3
0.5 0.3 0.1 0.4

204

Hy xy d ng cy quy t nh v l a ch n phng n theo hm m c tiu l tr s k t qu l n nh t. Tnh tr s k t qu k v ng c a d n.

Bi t p 9.3. Hy li t k cc lo i r i ro c th x y ra i v i cc d n:
D n xy d ng nh th nghi m c a nh tr ng. D n xy d ng c u Thanh tr.

Trong cc lo i r i ro trn, r i ro no thu c lo i no theo cc tiu ch phn lo i m anh (ch ) h c v cc thi t h i c th x y ra. Nguyn nhn c a cc r i ro l g?

Bi t p 9.4. Trong cc lo i r i ro k trong bi t p 9.3, r i ro no c th phn chia cho cc thnh vin d n. Thnh vin no nn ch u trch nhi m chnh v r i ro no, t i sao?
R i ro no c th v c n c h n ch b ng phng php d phng. Hy k m t tr ng h p tiu bi u nh c d phng m trnh c r i ro m anh (ch ) bi t. Nh ng r i ro no b t bu c ph i b o hi m, t i sao?

205

CHNG 10 GIM ST V I U CH NH D

1. M t s khi ni m c b n v gim st d n __________________________________ 207

1.1. M c ch, vai tr c a gim st _______________________________________________ 207
1.1.1. Khi ni m gim st______________________________________________________________207 1.1.2. Vai tr c a gim st _____________________________________________________________207

1.2. H th ng gim st d n ____________________________________________________ 207

1.2.1. M hnh l thuy t _______________________________________________________________207 1.2.2. Nguyn t c xy d ng h th ng gim st d n_________________________________________208

1.3. Qu trnh gim st d n ___________________________________________________ 210

2. Theo di cc cng vi c d n ______________________________________________ 212

2.1. Khi ni m theo di_________________________________________________________ 212 2.2. Cc phng php theo di __________________________________________________ 212
2.2.1. Phng php theo di n gi n (phng php 0 v 100%) _______________________________212 2.2.2. Phng php theo di chi ti t______________________________________________________212

3. o l ng ti n trnh v phn tch k t qu _____________________________________ 214

3.1. o l ng ti n trnh d n ___________________________________________________ 214
3.1.1. Khi qut v o l ng ti n trnh d n_______________________________________________214 3.1.2. M hnh o l ng ti n trnh d n __________________________________________________216

3.2. L p bo co ti n d n ___________________________________________________ 216 3.3. Phn tch k t qu __________________________________________________________ 218

3.3.1. Phn tch v ti n th i gian ______________________________________________________219 3.3.2. Phn tch v chi ph _____________________________________________________________220 3.3.3. Phn tch v ch t l ng v cc thay i thi t k _______________________________________222 3.3.4. Tch h p cc phn tch v ti n th i gian, chi ph, ch t l ng v cc thay i _______________222

4. Cc lo i quy t nh i u ch nh trong gim st d n ___________________________ 223 5. Qu n l cc thay i _____________________________________________________ 224

5.1. Khi ni m qu n l cc thay i ______________________________________________ 224 5.2. Ki m sot chung cc thay i ________________________________________________ 224
5.2.1. N i dung c a ki m sot chung cc thay i ___________________________________________224 5.2.2. u vo v cc th t c c a ki m sot chung __________________________________________225 5.2.3. K t qu c a ki m sot chung v Ban ki m sot thay i _________________________________226

5.3. Ki m sot thay i n i dung d n ___________________________________________ 226 5.4. Thay i mang mu n v thay i b t bu c _____________________________________ 227 5.5. Qu trnh ki m sot thay i ________________________________________________ 228

Cu h i n t p____________________________________________________________ 230 Bi t p __________________________________________________________________ 231

206

1. M T S

KHI NI M C B N V GIM ST D

1.1. M c ch, vai tr c a gim st 1.1.1. Khi ni m gim st

Gim st d n l qu trnh theo di, o l ng, nh gi v ch n ch nh vi c th c hi n nh m m b o cho cc m c tiu, k ho ch c a d n c hon thnh m t cch c hi u qu . Nh v y, gim st c th c hi n khng ph i ch nh m pht hi n cc sai st, ch t c trong ho t ng c a d n c gi i php x l k p th i, m cn nh m tm ki m cc c h i, ti m nng c th khai thc t n d ng, thc y d n nhanh chng t t i m c tiu d nh. Gim st gip cc nh qu n l xem xt hi u qu c a cc ho t ng l p k ho ch, t ch c v i u hnh. Gim st d n g m vi c xem xt l i, thanh tra v ki m sot cc cng vi c ang c ti n hnh trong giai o n th c hi n d n. Gim st d n l ho t ng tch c c c a nh qu n l d n m b o r ng d n c hon thnh ng th i h n, trong ph m vi ngn sch cho v p ng c cc yu c u v ch t l ng v quy cch k thu t.

1.1.2. Vai tr c a gim st

Gim st l ch c nng t t y u c a qu n l d n. Vai tr c a gim st th hi n c nh: - Gim st l nhu c u c b n nh m hon thi n cc quy t nh trong qu n l d n. Gim st th m nh tnh ng sai c a ng l i, chi n l c, k ho ch, chng trnh c a d n; tnh t i u c a c c u t ch c qu n l; tnh ph h p c a cc phng php m cn b qu n l v ang s d ng a d n ti n t i m c tiu c a mnh. - Gim st m b o cho cc k ho ch d n c th c hi n v i hi u qu cao. Trong th c t , nh ng k ho ch t t nh t cng c th c th c hi n khng nh mu n. Cc nh qu n l cng nh c p d i c a h u c th m c sai l m v gim st cho php ch ng pht hi n, s a ch a cc sai l m tr c khi chng tr nn nghim tr ng m i ho t ng c a d n c ti n hnh theo ng k ho ch ra. - Gim st m b o th c thi quy n l c qu n l c a nh qu n l d n. Nh gim st, cc nh qu n l c th ki m sot c nh ng y u t s nh h ng n s thnh cng c a d n. M t quy n ki m sot c ngha l nh qu n l b v hi u ho. - Gim st gip d n theo st v i ph v i s thay i. Ch c nng gim st gip cc nh qu n l lun n m c b c tranh ton c nh v mi tr ng v c nh ng ph n ng thch h p tr c cc v n v c h i thng qua vi c pht hi n k p th i nh ng thay i ang v s nh h ng n d n. - Gim st t o ti n cho qu trnh hon thi n v i m i. cc kha

1.2. H th ng gim st d n 1.2.1. M hnh l thuy t

H th ng gim st d n l m t ph n c a h th ng qu n l d n. Gi a cc ph n t c a h th ng qu n l d n lun lun t n t i cc m i quan h ng c v kh nng thay i cc ch tiu cho tr c. i u ny c ngha l i v i b t k tr c tr c no c a ti n trnh th c hi n d

207

n cng s hnh thnh hnh ng p l i nh m t i thi u ho cc sai l ch so v i k ho ch, c tnh n nh ng thay i c a mi tr ng xung quanh. M hnh n gi n nh t c a h th ng qu n l c m i quan h ng c c bi u di n trn hnh 10.1.

u vo

Th c thi d n

u ra

Lin h ng c Hnh 10.1. H th ng qu n l v i m i lin h ng c M hnh ny c th tng ng v i b ph n, gi cng vi c hay cng vi c b t k c a d n. Cc ch tiu u ra c theo di, o l ng v so snh v i cc s li u mong mu n. N u c sai khc th theo m i lin h ng c s hnh thnh cc tc ng i u ch nh tc ng ln u vo tri t tiu cc sai l ch v i u ch nh cc tham s u vo. Qu trnh gim st c th hi n chi ti t hn trong hnh 10.2. Cc tiu chu n Khng c n i u ch nh
khng c sai l ch

K t qu mong mu n o l ng k t qu th c t

so snh
c sai l ch

K t qu th c t

Th c hi n i u ch nh

Xy d ng chng trnh i u ch nh

Phn tch nguyn nhn sai l ch

Xc nh cc sai l ch

Hnh 10.2. H th ng gim st

1.2.2. Nguyn t c xy d ng h th ng gim st d n

Cc yu c u i v i h th ng gim st c hnh thnh t tr c khi b t u th c hi n d n v i s tham gia c a t t c cc bn lin quan. T i y ng i ta xc nh thnh ph n thng tin phn tch; c c u cc bo co; trch nhi m thu th p thng tin, phn tch thng tin v ra quy t nh. hnh thnh m t h th ng gim st c hi u qu c n ph i:

208

L p k ho ch k l ng t t c cc cng vi c d n. nh gi chnh xc th i gian th c hi n cc cng vi c, ngu n l c v chi ph c n thi t. Tnh n cc i u ki n th c t trong th c hi n cng vi c d n, tnh ton chi ph theo ti n th i gian. Lin t c, theo chu k nh gi l i th i gian v chi ph c n thi t hon thnh ph n cng vi c cn l i c a d n. Nhi u l n v theo chu k so snh vi c hon thnh cng nh chi ph th c t v i bi u ti n v ngn sch.

H th ng qu n l d n c n c cc tc ng i u ch nh ni c n thi t v vo lc c n thi t. V d , khi c cng vi c no b ch m hon thnh, th c th , v d , y nhanh th c hi n cng vi c nh b sung thm nhn l c, MMTB t cc cng vi c t gng hn. N u chi ph cho nguyn v t li u, MMTB tng, cc nh th u ph khng m b o ti n h p ng... th c th c n ph i xem l i k ho ch d n. i u ch nh k ho ch d n c th ch l ch nh s a m t vi thng s , m cng c th ph i l p h n m t k ho ch m i hon ton k t th i i m xem xt n th i i m hon thnh d n. c m t h th ng gim st d n c hi u qu c n thi t k , xy d ng v p d ng m t h th ng gim st c t ch c t t. Ngha l ph i c m t h th ng cc m i lin h ng c hi u qu . C m t s nguyn t c c b n xy d ng h th ng gim st d n c hi u qu . Cc nguyn t c l: a. C cc k ho ch c th m b o c s cho ki m tra, gim st, cc k ho ch c n ph i th c ch t, n nh v c c c u r rng. N u k ho ch thay i th ng xuyn, l i thi u gim st, ki m tra th coi nh d n v t ra kh i t m ki m sot. b. C h th ng thng tin bo co Cc bo co ph i ph n nh trung th c th c tr ng c a d n so v i k ho ch ban u trn c s cc ti p c n v tiu ch th ng nh t. m b o c i u , th t c chu n b , giao nh n bo co ph i c xc nh r rng v tng i n gi n. Ph i xc nh r rng c qung cch th i gian (chu k) cho t t c cc lo i bo co. Cc bo co c n ph i c bn b c, th o lu n trong cc cu c h p. c. C h th ng phn tch c hi u qu cc ch tiu v khuynh h ng th c t T k t qu phn tch cc thng tin thu th p, lnh o d n ph i xc nh tnh hu ng hi n hnh c ph h p v i k ho ch hay khng? N u khng, th ph i xc nh l n v tnh nghim tr ng h u qu c a cc sai l ch . Hai ch tiu c b n phn tch l th i gian v chi ph. phn tch cc khuynh h ng trong cc nh gi v th i gian v chi ph c a cc cng vi c d n c n ph i s d ng cc bo co chuyn mn. D bo c th , v d , ch ra s tng ln c a chi ph hay ko di th i h n. Song, th ng th ng, cc sai l ch v th i gian v chi ph c nh h ng c n cc cng vi c ti p theo v ch t l ng c a cc k t qu . d. C h th ng ph n ng c hi u qu

209

B c cu i cng trong qu trnh gim st l cc hnh ng do lnh o d n a ra trong cc quy t nh c a mnh nh m kh c ph c cc sai l ch trong ti n trnh cc cng vi c d n. Cc hnh ng ny c th l s a ch a cc sai st c pht hi n, c th l kh c ph c cc khuynh h ng tiu c c di n ra trong khun kh d n. Song, m t s tr ng h p i h i ph i xem xt l i k ho ch. Thay i k ho ch yu c u ti n hnh lo i phn tch: "n u..., th..." nh m d bo v tnh ton h u qu c a cc hnh ng ang c ln k ho ch. ng c lm vi c v s ng lng nh t tr c a nhm d n v s c n thi t c a hnh ng ny hay hnh ng khc ph thu c r t nhi u vo ch nhi m d n.

1.3. Qu trnh gim st d n

Gim st d n c phn ra lm cc qu trnh c b n v cc qu trnh b tr (hnh 10.3).

Cc qu trnh gim st
Cc bo co ti n trnh T cc giai o n th c hi n d n Gim st chung cc thay i n cc giai o n th c hi n d n

Cc qu trnh b tr
Gim st thay i n i dung Gim st ch t l ng Gim st ti n Gim st chi ph

Gim st r i ro

Hnh 10.3. Cc qu trnh gim st Gim st chung nh ng thay i - nh v cc thay i trong ton b d n. Cc bo co ti n trnh - thu th p v giao nh n thng tin bo co v ti n trnh th c hi n d n, k c cc bo co v cc cng vi c th c hi n, v th c hi n cc ch tiu k ho ch, d bo c tnh n cc k t qu hi n c. Gim st thay i n i dung - gim st nh ng thay i v quy m, ph m vi d n v t l n i dung cc cng vi c c a d n. Gim st ti n - gim st nh ng thay i trong th i gian th c hi n cc cng vi c, gi cng vi c c a d n (chng 3).

210

Gim st chi ph - gim st chi ph cho cc cng vi c d n v cc thay i ngn sch d n (chng 7). Gim st ch t l ng - theo di cc k t qu c th c a d n xc nh xem chng c ph h p v i cc tiu chu n nh hay khng v a ra cc bi n php c n thi t ngn ng a, tri t tiu cc nguyn nhn d n n s khng m b o ch t l ng (chng 8). Gim st r i ro - ph n ng i v i s thay i c p r i ro trong ti n trnh th c hi n d n (chng 9).

Cc qu trnh gim st d n lin quan m t thi t v i nhau v khi c n thi t c th c th hi n nh m t qu trnh th ng nh t. V d , cc qu trnh l p bo co ti n trnh, gim st thay i n i dung, gim st ti n v gim st chi ph c th c th hi n nh m t qu trnh th ng nh t bao g m 3 giai o n. Cc giai o n l: theo di th c tr ng cng vi c; phn tch k t qu v o l ng ti n trnh; ti n hnh cc ho t ng i u ch nh t c m c tiu c a d n (hnh 10.4).

Cc thay i, cc r i ro, cc v n - K ho ch t ng quan - Cc k ho ch th c hi n - Cc ngu n l c - Cc cng ngh Th c hi n d n

Theo di, o l ng - Cc k t qu - Cc ch tiu th c t

3 Cc ho t ng i u ch nh

2 Phn tch th c tr ng

1 Thu th p thng tin, bo co

Hnh 10.4. S qu trnh gim st th c hi n d n Theo hnh 10.4 qu trnh gim st c th m t nh sau: 1. Theo di: thu th p v vn b n ho cc s li u th c t ; xc nh trong cc bo co chnh th c v khng chnh th c m c ph h p c a qu trnh th c hi n th c t v i cc ch tiu k ho ch. 2. Phn tch: nh gi tnh tr ng hi n hnh c a cc cng vi c v so snh cc k t qu t c v i k ho ch; xc nh cc nguyn nhn v h ng tc ng ln cc sai l ch trong th c hi n d n.

211

3. i u ch nh: ln k ho ch v th c hi n cc ho t ng nh m th c hi n cc cng vi c ph h p v i k ho ch, nh m t i thi u ho cc sai l ch tiu c c v thu nh n cc thu n l i c a cc sai l ch tch c c. Qu trnh gim st d n c trnh by chi ti t cc m c ti p sau.

2. THEO DI CC CNG VI C D 2.1. Khi ni m theo di

Theo di (Monitoring) l qu trnh xem xt, thu th p thng tin, th ng k, phn tch v l p bo co v ti n trnh th c hi n d n trn th c t trong so snh v i k ho ch. y l b c u tin trong qu trnh gim st d n. Tr c tin l thu th p v x l d li u v tnh hnh cng vi c th c t . Lnh o d n bu c ph i lin t c theo di ti n trnh th c hi n, xc nh m c hon thi n c a cc cng vi c v xu t pht t tnh tr ng hi n hnh a ra nh gi cc thng s th c hi n cc cng vi c tng lai. lm c vi c ny c n ph i c cc m i lin h ng c c hi u qu . Cc m i lin h ng c ny cho thng tin v k t qu t c cng nh cc chi ph th c t . M t phng ti n h u hi u trong thu th p thng tin l cc m nh l nh, ch th , phi u giao vi c b ng vn b n c ng i th c thi i n y cc s li u th c t sau khi hon thnh nhi m v v n p tr l i ho c cc bo co chuyn mn do ng i thi hnh l p. Trong xy d ng h th ng thu th p thng tin, d li u nh qu n l d n tr c tin ph i xc nh c c u thng tin c n thu th p v chu k thu th p. Quy t nh v cc v n k trn ph thu c vo nhi m v phn tch thng s d n, chu k ti n hnh cc cu c h p v giao nhi m v . M c chi ti t c a phn tch trong t ng tr ng h p c th c xc nh xu t pht t m c tiu v cc tiu ch gim st d n. V d n u u tin s m t l th i h n hon thnh d n th cc phng php gim st s d ng ngu n l c v chi ph c th s d ng m t m c h n ch .

2.2. Cc phng php theo di

C th c 2 phng php theo di ti n hon thnh th c t l:

2.2.1. Phng php theo di n gi n (phng php 0 v 100%)

G i l phng php 0 - 100 v n ch theo di th i i m hon thnh cc cng vi c chi ti t. i v i phng php ny ch c 2 m c hon thnh cng vi c l 0% v 100%. Ni khc i, m t cng vi c ch c coi l hon thnh khi t c k t qu c n thi t c a n. Phng php ny th ng c s d ng cho nh ng cng vi c c th i gian th c hi n ng n (m t ho c hai thng), gi tr th p v kh nh gi. Vi c nh gi cng vi c hon thnh hay cha c th d dng o m b ng m t v khng c n n cc cch tnh ton khc.

2.2.2. Phng php theo di chi ti t

Phng php chi ti t nh gi cc tnh tr ng trung gian trong qu trnh th c hi n cng vi c, v d m c hon thnh cng vi c c th 50% ngha l theo nh gi c a nh ng ng i th c thi v lnh o d n, m c tiu c a cng vi c t c m t n a. Phng php ny ph c t p hn, n i h i nh qu n l d n ph i nh gi t l % hon thnh c a cc cng vi c ang n m trong qu trnh th c hi n. lm c i u ny, cc t

212

ch c c d n c n ph i xy d ng cho mnh nh ng th c o n i b nh gi cc m c hon thnh cng vi c. T t nhin, thng tin ny khng ph bi n r ng ri v n mang tnh c trng cho m i t ch c, cho m i d n v ch a ng cc d li u v cc cng ngh th c hi n cng vi c c p d ng trong t ch c. Phng php theo di chi ti t ch cho b c tranh chnh xc v tnh tr ng c a cc cng vi c d n ang c th c hi n n u cc nh gi m c hon thnh cng vi c l ng n. Trong i a s cc tr ng h p, s d ng phng php 0 - 100 km theo m t m c c n thi t v c th ho cc nhi m v c n th c hi n c th cho nh ng k t qu c th ch p nh n c. Ngoi ra, c th g p m t s phng n c a phng php theo di chi ti t, l: - Phng php 50/50. l phng php m trong c tnh n m t k t qu trung gian nh t nh i v i cng vi c cha hon thnh. Theo , ngay sau khi cng vi c c b t u, khng c n xc nh kh i l ng, gn ngay cho n 50% gi tr d ton. K t th i i m , khng tnh thm kinh ph cho b t c ph n vi c th c hi n thm no cho t i khi ton b cng vi c k t thc - khi s tnh n t 50% gi tr cn l i. Phng php ny th ng p d ng cho cc cng vi c lu hn (so v i phng php 0 -100), v i kinh ph d tr kh th p so v i nh ng cng vi c khc v cng kh c th tnh ton chi ti t hn c. p d ng cho cc cng vi c d dng xc nh b ng m t khi cng vi c b t u cng nh k t thc hon ton. - Phng php m c th i gian. Phng php m c th i gian d ng cho cc cng vi c di. Cng vi c c chia thnh cc m c th i gian. M i m c th i gian l m t m c hon thnh cng vi c. Th ng th ng, h u qu c a nh ng thay i khng d bo c c a mi tr ng bn ngoi d n, nh ng tnh hu ng khng l ng tr c trong b n thn t ch c d n n cc sai l ch. V d : th i gian th c hi n d n, gi thnh th c t c a d n v i khi c cng ngh th c hi n cng vi c sai khc so v i k ho ch. Cc s li u th ng k cho th y r ng r t t (kho ng 5%) cc d n c hon thnh ng theo k ho ch ban u. D n cng ph c t p, cng ngh cng cao th cng hay xu t hi n kh nng ph i l p l i k ho ch cho d n. Ngoi ra, theo th i gian, b n thn cc nhu c u m d n d nh tho mn, cng thay i. K ho ch ban u tr thnh khng c tc d ng v nhi u y u t , v d thay i ngy kh i cng, xem xt l i cc i u ki n ti tr , ch m hon thnh cc ti li u thi t k , d ton, nng l c MMTB c n thi t c a nh th u khng ho c khng m b o, nh ng kh khn k thu t khng l ng tr c ho c s thay i c a cc i u ki n bn ngoi. D th no, t t c cc ph n t c a d n c n ph i c lnh o d n gim st ch t ch . Ch nhi m d n c n ph i xc nh th t c v trnh t cng nh qung cch th i gian thu th p thng tin, ti n hnh phn tch thng tin, phn tch nh ng sai khc ang x y ra gi a th c t v k ho ch, d bo nh h ng c a tnh tr ng cng vi c hi n t i i v i vi c th c hi n ph n vi c cn l i c a d n.
Theo "Sch h ng d n qu n l th c hi n d n" do Ngn hng pht tri n Chu xu t b n nm 1998, cc cng vi c c a d n c n ph i c gim st v ki m sot lin t c bao g m: 1. Cc k ho ch cng vi c d n, nh gi tnh hi u l c c a cc k ho ch v xc nh cc v n c kh nng pht sinh.

213

2.

T ch c d n, b tr nhn s v ho t ng c a cn b nh m m b o c nhn vin v i trnh chuyn mn v nng l c trong cc khu v c ch c nng sau: L p l ch trnh v phn tch l ch trnh; c tnh chi ph, l p d tr ngn sch, phn tch chi ph v h ch ton chi ph; Phn tch tnh hnh th c hi n d n; Qu n l hnh chnh cho d n (qu n l s li u, ki m sot th t giao d ch v l p bo co); Qu n l h p ng; Qu n l k thu t xy d ng; Qu n l ti s n.

3. 4. 5. 6. 7. 8.

Ki m sot k thu t m b o th c hi n ng quy cch k thu t c a ch d n. Gim st t v n, m b o t v n th c hi n ng cc i u ki n trong h p ng. Ho t ng mua s m, m b o cc m t hng mua p ng yu c u c a d n v tun theo cc h ng d n v th t c c a Ngn hng (ngn hng pht tri n Chu ) v cc nh ti tr khc. Cc th t c gi i ngn, m b o th c hi n thanh ton chnh xc v ng th i gian v m b o tn tr ng cc h ng d n v th t c c a Ngn hng v cc nh ti tr khc v rt kho n vay. Xy d ng cng trnh dn s v l p t thi t b , m b o th c hi n cc ho t ng xy d ng v l p t ph h p v i cc tiu chu n tho thu n v cc yu c u c a h p ng. Cc th t c chuy n giao v v n hnh bao g m l p k ho ch chi ti t v thi t b v h th ng kh i ng; cung c p nhin li u v cc nguyn v t li u khc c n thi t cho vi c ki m tra v n hnh v ho t ng trong tng lai; v n hnh th thi t b v h th ng; t p h p cc h ng d n v n hnh v b o d ng, danh sch ph tng, cc h th ng ki m sot d tr ph tng, b n v xy d ng; o t o cng nhn v n hnh v b o d ng hay nh ng ng i s d ng cu i cng khc; chuy n giao cc c s hon thi n cho nh ng ng i s d ng cu i cng g m ton b ti s n l p t, cc d ng c c bi t, ph tng v trang thi t b ; hon ch nh cc yu c u hnh chnh nh gi y ch ng nh n hon thnh, ch ng t v kh c b o hnh, h s b o hi m v khi u n i.

3. O L NG TI N TRNH V PHN TCH K T QU 3.1. o l ng ti n trnh d n 3.1.1. Khi qut v o l ng ti n trnh d n

Cc d li u c n thi t gim st cc thng s c b n c a d n l: - i v i tiu ch th i gian v chi ph: + ngy kh i cng/hon thnh theo k ho ch; + ngy kh i cng/hon thnh th c t ; + kh i l ng cng vi c th c hi n; + kh i l ng cng vi c cn l i; + cc chi ph th c t khc; + cc chi ph khc cn l i. - V n ch t l ng.

214

- V n t ch c th c hi n: + ko di th i gian th c hi n cng vi c; + v n phn ph i ngu n l c bn trong d n. - V n i dung cng vi c: + thay i kh i l ng cng vi c; + cc v n k thu t.
S ngy T cng trng (cng) %

Thi gian (ngy) 1 KH TT KH TT KH TT KH TT KH TT 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

c/v Ni dung
Lm mng

nh Vn chuyn

60 20 30 40 50 200

30 10 15 20 25 100

b cn trc
Lp dng

c cn trc
Vn chuyn

d cu kin
Lp ghp

e khung nh Tng cng

Hnh 10.5a. S ngang tin lp ghp khung nh cng nghip

% hon thnh 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Thi gian (ngy)

10

11

Hnh 10.5b. Tin ton b d n theo % khi lng cng vic hon thnh theo k hoch theo thc t

215

Cc d li u c thu th p ny s d ng xc nh ti n trnh th c hi n cc cng vi c d n theo cc ch tiu v th i gian, chi ph, ch t l ng, t ch c th c hi n d n v n i dung cc cng vi c d n. o l ng ti n trnh th c hi n c th s d ng cc th c o khc nhau tu thu c c th c a cng vi c ang th c hi n. C n phn bi t hai lo i cng vi c sau: - Cc cng vi c c th o l ng c l cc cng vi c c th xc nh cc gi tr gia l ng r i r c (gia l ng theo giai o n) ph h p v i m t bi u th c hi n no . Vi c hon thnh cc gia l ng theo giai o n ny d n n cc k t qu v t ch t c th . - Cc cng vi c khng th o l ng l cc cng vi c khng th phn chia thnh cc gia l ng ho c m c th i gian. V d nh cc tr gip tinh th n c a c p trn, cc v n ng hnh lang. Qu trnh theo di (Monitoring) ch y u t p trung vo vi c xem xt, thu th p v x l thng tin. o l ng ti n trnh l vi c xem xt v ghi nh n cc k t qu th c hi n cc cng vi c trong qu trnh th c hi n d n theo cc l ch trnh nh s n v cc kha c nh th i gian, ch t l ng v chi ph.

3.1.2. M hnh o l ng ti n trnh d n

Ng i ta c th dng s ngang o l ng ti n trnh th c hi n cc cng vi c c a d n v ton b d n. Tuy nhin, l p c ng cong ti n % kh i l ng d n hon thnh, ng i ta ph i xc nh c t tr ng c a t ng cng vi c trong t ng kh i l ng cng vi c c a ton b d n v ph i gi nh l ti n trnh hon thnh t ng cng vi c l tuy n tnh (hnh 10.5). Cn l p c ti n chi ph theo t ng th i k v ti n chi ph tch ly ng i ta cng ph i gi nh l chi ph hon thnh m t cng vi c c r i u trong ton b th i gian th c hi n cng vi c (hnh 10.6).

3.2. L p bo co ti n d n
Ngay t th i i m b t u th c hi n d n, nhi m v nh gi cc thng s th c t c a cc cng vi c v so snh chng v i cc s li u k ho ch tr thnh trch nhi m c b n c a nh qu n l d n. nh v k ho ch xu t pht c n thi t theo di qu trnh th c hi n n v pht hi n cc v n . Cc ch tiu k ho ch c n thi t ph i c ph duy t c a cc t ch c ho c cc nh qu n l c p cao tng ng, ph i c nh hnh b ng vn b n tr c khi b t u cc cng vi c d n. th ng k cc d li u th c t v c p nh t m t cch h th ng thng tin v tnh hnh d n c n ph i c cc bo co. Cc bo co ny c g i chung l bo co ti n d n. L p bo co ti n d n l vi c thu th p v trnh by cc d li u th c t b ng vn b n v tnh hnh th c hi n d n c c p nh t cho n th i i m bo co c a nh ng ng i th c thi v qu n l d n c p d i cho cc c p qu n l cao hn. Trong khi xy d ng th t c l p bo co ti n c n ph i tnh t i t t c cc tnh hu ng c b n. C n ph i tr l i cc cu h i sau: Nh ng d li u no c n ph i thu th p v b ng cch no?

216

Chu k c p nh t th i gian bi u c a d n? Ai v trong b ph n no s thu th p thng tin c p nh t?

Chi ph hng ngy (tr. ) 1 1 1 2 2 1 1 3 2 1 1 1 1 3 1 1 4 1 1 5 1 1 6 1 7 8 9 10 11

c/v Ni dung
Lm mng

Chi ph (tr. )

a nh b c d
Vn chuyn cn trc Lp dng cn trc Vn chuyn cu kin Lp ghp

KH TT KH TT KH TT KH TT KH TT KH TT

5 6 2 3 6 9 4 4 10 10 27 32

2 3 1 1

2 3 1 1

2 4 2 4 5 4 5 4 5 1 4 2 1

2 2 2 2

2 2 2 2

2 2 2 2

2 2 2 2 2 2

e khung nh
Tng chi ph hng ngy

Hnh 10.6a. Tin chi ph lp ghp khung nh cng nghip theo tng ngy Chi ph tch ly (tr. )
32 30 28 26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Thi gian (ngy)

10

11

Hnh 10.6b. Tin chi ph tch ly ca d n theo k hoch theo thc t

217

Cc s li u c p nh t m i nh t ph i trnh cho ai v khi no? Cc hnh th c bo co tng ng l g? v c n ph i phn tch v n g l tr c tin?

Nh v y, c n ph i c l ch trnh v th t c l p bo co ti n d n. Cc bo co ny c n thi t p ng yu c u c a nh ti tr , n v vay v n, cc t ch c bn ngoi khc v cho chnh t ch c th c hi n d n. Thng tin c n thi t cho cho bo co ti n thay i tu theo b n ch t c a d n, hnh th c v m c chi ti t c a bo co tu theo c p qu n l nh n bo co. Ngha l cc bo co g i ch nhi m d n ph i chi ti t hn so v i cc bo co g i ln c p trn v cho nh ti tr . ph c v cho m c tiu gim st d n, ch nhi m d n c n c nh ng thng tin chi ti t c th xc nh ngay c v n v tm cch gi i quy t. C n lu r ng, thng tin th c t v th c hi n cng vi c khng nh h ng t i k ho ch xu t pht (ho c trung gian). K ho ch xu t pht l c s o l ng ti n trnh, n khng thay i v c s d ng so snh v i tnh hnh th c t trong cc bo co. Tnh hi u qu c a m t h th ng gim st c th c o l ng b ng th i gian ph n h i trung bnh c a n, ngha l th i gian trung bnh gi a th i i m x y ra m t sai khc v t qu cc gi i h n ki m sot v th i i m pht hi n ra n. Theo ti li u h ng d n c a ngn hng pht tri n Chu ADB th nhn chung, cc bo co cho t t c cc c p nn cung c p cc thng tin v : Cng vi c chnh hon thnh trong giai o n l p bo co; Th c t hay kh nng cc k ho ch hay l ch trnh ban u b l ch v cc nguyn nhn; Chi tiu c a d n v v n gi i ngn; Phn tch cc v n bao g m cc kh nng nh h ng n n chi ph hay l ch trnh; Vi c th c hi n theo cc i u kho n trong ti li u cho vay v n c a bn vay v t ch c th c hi n d n; Tnh hnh ti chnh c a d n; Cc k ho ch th c hi n cho giai o n l p bo co ti p theo; xu t ho t ng t cc n v bn ngoi.

R rng n i dung ch y u c a cc bo co ti n tr c h t l xoay quanh cc v n ti chnh. Trong chng 7 trnh by r t chi ti t v v n d ton ngn sch chi ph v ki m sot gi thnh c a d n. Ngoi cc v n v ti chnh th v n th i gian cng c n c quan tm thch ng. Th i h n hon thnh cc cng vi c l ch tiu r t d ki m sot v phn tch. N u pht hi n ra s ch m tr hay ko di cc cng vi c trn ng gng th r t c th c d n s b ko di thm m t l ng th i gian tng ng.

3.3. Phn tch k t qu

Phn tch k t qu l qu trnh so snh cc k t qu thu c trong cc bo co v i k ho ch nh m pht hi n cc sai l ch, phn tch xu h ng cc sai l ch c th c cc ph n ng k p th i nh m m c ch gi m thi u tc h i c a chng cng nh ngn ng a cc sai l ch c th x y ra.

218

3.3.1. Phn tch v ti n th i gian

Thng tin th c t c s d ng l p nh ng bi u m i. Tnh hnh c nh gi i v i m i cng vi c (v th i i m kh i cng, th i i m hon thnh, th i gian th c hi n, th i gian cn l i), tnh ton l i th i gian th c hi n cng vi c cho cc cng vi c ang th c hi n. Nh ng th i gian th c hi n cng vi c c tnh ton l i ny c th ng n hn ho c di hn so v i th i gian th c hi n cc cng vi c theo k ho ch ban u. i u ny lm xo tr n k ho ch, c th d n n s thay i ngy thng c a cc cng vi c cha b t u. Cu i cng, n c th d n n m t ngy hon thnh d n khc so v i k ho ch ban u. Ngay sau bo co th nh t v i nh ng s li u th c t , nh qu n l d n c 2 bi u /s th c hi n cng vi c. Bi u th nh t l bi u xu t pht ban u. Bi u th 2 l bi u hi n hnh c tnh n nh h ng c a cc d li u th c t cu i cng m i nh n c (hnh 10. 7).
c/v Ni dung 1 a Lm mng nh b Vn chuyn cn trc c Lp dng cn trc d Vn chuyn cu kin e Lp ghp khung nh Hnh 10.7. So snh biu xut pht v biu hin hnh ca tin lp ghp nh i vi mi cng vic, ng trn l biu hin hnh bao gm: Cc cng vic hon thnh v nt lin Cc cng vic cha hoc ang thc hin v nt i ng di l biu xut pht ban u Hai s trong ngoc l sai lch (theo ngy) ca thi im khi cng v thi im hon thnh S mang du m ngha l chm, du dng l nhanh hn so vi k hoch ban u Theo biu trn, tin lp ghp nh d kin chm so vi k hoch ban u 1 ngy. (-1/-1) (-1/0) (0/1) (-1/-1) 2 3 4 5 Thi gian (ngy) 6 7 (0/-1) 8 9 10 11 12 13 14

Trong qu trnh th c hi n d n nh qu n l d n ph i th ng xuyn phn tch th c tr ng d n. Trong qu trnh phn tch nh qu n l d n c th s d ng trong tnh ton cc s li u v cc cng vi c hon thnh, ho c cc k t qu trung gian c a cc cng vi c ang th c hi n ho c cc cng vi c ang th c hi n khc c th o l ng c m c hon thnh. C n ph i ni thm r ng, bo co ti n v % hon thnh cha ch c cho nh qu n l d n kh nng kh ng nh vo ti n trnh cng vi c tng lai. V d r t d th y l c nh ng cng vi c c hon thnh t i 80% theo ng ti n , nhng 20% cn l i c th c hi n v i th i l ng b ng 50% th i gian d ki n th c hi n ton b cng vi c. Rt c c, cng vi c b

219

ch m so v i ti n d ki n. M t khc, bo co v th i gian cho php nh gi th i gian th c hi n cng vi c nhng khng xem xt v n cn c n bao nhiu n l c k t thc cng vi c. c l ng thng tin c n thi t ph c v v n ra quy t nh nh qu n l d n ph i s d ng nhi u phng php v t p h p nhi u bo co tiu chu n v i cc thng tin gi tr . Ki m sot ti n l d ng th c n gi n nh t c a gim st d n. Cc d li u v s ti n tri n th c t c thu th p nh k (hng tu n, hng thng...) ho c lin t c (ngay khi m t ho t ng hon thnh ho c m t m c th i gian t c) v c s d ng lm u vo cho h th ng gim st. B ng vi c so snh k ho ch ban u v i k ho ch c p nh t hi n th i, nh qu n l s pht hi n ra cc sai khc. Cc sai khc ny l c s kh i ng cc cc hnh ng kh c ph c, ch ng h n nh b tr l i cc ngu n l c nh m y nhanh ti n cc ho t ng b ch m.

3.3.2. Phn tch v chi ph

a. Ki m sot chi ph tch lu Ki m sot chi ph n gi n c th t c b ng cch so snh chi ph th c t c a cc ho t ng c a d n v i ngn sch theo k ho ch. Khi pht hi n cc chi ph v t qu nh qu n l d n s phn tch xu h ng v n u chi ph v t qu c kh nng v t ra ngoi t m ki m sot th s b t u cc bi n php kh c ph c.
180 Gii hn kim sot trn 160 140 Chi ph tch lu chi ph v ngn sch tch lu 120 100 80 Ngn sch tch lu 60 40 Gii hn kim sot di 20 0 1 2 3 tun 4 5

Hnh 10.8. ng chi ph thc t, ngn sch tch lu v cc gii hn kim sot

220

V n t ra y l: nh th no l kh nng v t ra ngoi t m ki m sot. xc nh i u ny, nh qu n l t ra cc gi i h n ki m sot i v i cc thng s quan tr ng. Nhng trong gim st d n lun g p ph i m t v n khc l thi u cc tiu chu n rt ra t cc k t qu th c hi n, kinh nghi m qu kh . B n ch t mang tnh m t l n c a cc d n khuy n khch vi c p d ng cc gi i h n ki m sot d a trn tr c gic v phn tch r i ro ch khng ph i l d a trn cc d li u v kinh nghi m qu kh nh trong gim st cc qu trnh theo th ng k. Hnh 10.8 v ng chi ph th c t , ngn sch tch lu v cc gi i h n trn d i b ng 10% so v i ngn sch. Nh ta th y, gi i h n trn c n thi t l i u hi n nhin. l s ngn ng a cc kho n v t ngn sch. Nhng gi i h n d i cng l c n thi t v n c th bo hi u m t s ch m ti n trong vi c th c hi n d n. b. Ki m sot chi ph theo th i k Hnh 10.9 l ngn sch hng tu n c v cho ho t ng v trn hnh 10.8, th hi n b ng bi u d ng c t. T i y, cc ng gi i h n c v c nhn r hn.
45 40 35 chi ph theo tun 30 25 20 15 10 5 0 1 2 3 tun 4 5 Gii hn di

Gii hn trn

Hnh 10.9. Chi ph theo tun

Cc bo co tng t c th c l p v phn tch cho m t s ho t ng ho c cho ton b d n. c. M t s phn tch khc c1. Tch h p c c u phn tch cng vi c v c c u t ch c Ngoi cc m u bo co k trn, trong qu n l d n c th gim st cc ho t ng thng qua vi c tch h p c c u phn tch cng vi c WBS v c c u t ch c OBS. V n ny c c p trong xy d ng ma tr n trch nhi m. y l m t m hnh tch h p 2 c c u cho php ki m sot cng vi c no ph i c b ph n no th c hi n.

221

c2. Ki m sot gi thnh/chi ph Ki m sot gi thnh/chi ph l qu n l nh ng thay i trong chi ph th c hi n d n v i m c ch lm gi m cc y u t tiu c c v tng cc y u t tch c c trong s thay i . Ki m sot gi thnh d n bao g m cc n i dung sau: Theo di cc ch tiu chi ph th c hi n d n nh m m c ch pht hi n cc sai l ch so v i ngn sch ho ch nh; Qu n l nh ng thay i trong ngn sch nh m m c ch th c hi n ngn sch ho ch nh; Ngn ch n nh ng quy t nh sai l m c tr c t trong k ho ch; Thng tin cho cc bn lin quan v ti n trnh th c hi n d n t gc tun th ngn sch.

Ki m sot gi thnh c trnh by trong m c 4, chng 7.

3.3.3. Phn tch v ch t l ng v cc thay i thi t k

Phn tch v ch t l ng c nhi m v pht hi n b t c sai khc no so v i cc ch tiu k thu t v cc tiu chu n m chng c th thay i trong vng i c a d n. Nh v y, t c m t m c hi lng v k t qu t c c n ph i quan tm t i 2 kha c nh c a v n l ch t l ng v cc thay i thi t k . a. Ki m sot ch t l ng Nh c p trong chng 8, qu n l ch t l ng ng b l cha kho quy t nh thnh cng c a m t d n. Theo quan ni m v qu n l ch t l ng ng b th ch t l ng ph i l tr ng tm c a b t k b ph n no c a t ch c th c hi n d n (b ph n c a t ch c th c hi n d n theo OBS), th c hi n cng vi c trong b t k thnh ph n no c a d n (thnh ph n d n theo WBS) t i b t k th i i m no trong vng i c a d n. Ki m sot ch t l ng c th c hi n trong m i lin h g n b ch t ch v i ki m sot thi t k . b. Ki m sot thi t k Ki m sot thi t k l vi c nh n di n v ki m sot cc c tnh v ch c nng thi t k c a h th ng (s n ph m c a d n) v l p ti li u h ng d n. l vi c cung c p cc thng tin chnh xc v i t ng , ang v s c xy d ng. Ki m sot thi t k h tr cho nh qu n l d n trong vi c nh gi v ki m sot nh ng thay i v cng ngh , k thu t c xu t, m b o s ton v n c a b n thi t k v cc cng tc l p ti li u k thu t, h tr s n xu t, ho t ng v b o d ng cho h th ng/s n ph m c a d n. Ki m sot thi t k l m t b ph n quan tr ng trong qu n l cc thay i s c trnh by c th t i m c 5 c a chng ny. H th ng ki m sot thi t k cho php v m b o s chuy n d ch m thu n v cung c p cc thng tin c p nh t v c u hnh c a h th ng/s n ph m.

3.3.4. Tch h p cc phn tch v ti n th i gian, chi ph, ch t l ng v cc thay i

M t h th ng gim st c hi u qu ph i tch h p c 3 kha c nh c a gim st l v ti n th i gian, chi ph, ch t l ng v cc thay i trong su t vng i c a d n.

222

Giao di n c a ki m sot ti n th i gian v chi ph l khi ni m kh i l ng hon thnh, n c o b ng BCWP (Budgeted Cost of Work Performed) v c so snh v i ACWP v BCWS nh c p trong chng 7, m c 4. Giao di n gi ch c cc cng vi m i c cng nh chi ph theo k ho bo co. a ki m sot ti n th i gian, chi ph v ki m sot ch t l ng m b o r ng c c nhm qu n l ch t l ng ph duy t (t c l m b o ch t l ng) n l kh i l ng hon thnh/gi tr thu c BCWP. Ni khc i, BCWP l ch c a cc cng vi c hon thnh m b o ch t l ng tnh n th i i m

Giao di n gi a ki m sot ch t l ng v ki m sot cc thay i m b o r ng ho t ng ki m sot ch t l ng c d a trn b n v thi t k m i nh t. B n v thi t k m i nh t bao g m thi t k c s v cc thay i c ph duy t Tch h p t t c cc kha c nh trn cho nh qu n l d n m t b c tranh ton c nh v h th ng/s n ph m d n c ch r cc yu c u thay i k thu t c nh gi d a trn nh ng nh h ng c a chng n chi ph, ti n th i gian v k t qu th c hi n cu i cng. Cc h th ng ki m sot v ti n th i gian, chi ph, ch t l ng v thi t k ny l i ho t ng trong su t vng i c a d n trong khun kh ma tr n trch nhi m OBS-WBS. T i y, cc sai khc c pht hi n trong m i quan h t ng h p m t cch k p th i. D a vo ma tr n OBSWBS c th truy ra nguyn nhn ngu n g c mang tnh t ch c c a sai khc (b ph n no ch u trch nhi m) v t , nh qu n l d n c th a ra cc bi n php tng ng ng lc v c tnh n m i kha c nh c a v n n y sinh.

4. CC LO I QUY T NH I U CH NH TRONG GIM ST D

Sau khi xc nh c cc sai khc, nh qu n l d n c n ph i a ra cc gi i php ch n ch nh tng ng, k p th i. K p th i ngha l cc hnh ng ch n ch nh ny cng s m cng t t. c bi t, cc ho t ng nh m thi t l p l i s ki m sot d n c n c ln k ho ch k cng. C th c 5 phng n hnh ng nh m ch n ch nh d n khi c sai khc so v i k ho ch. Cc phng n l: a. Tm m t phng n (c h i) gi i quy t khc Tr c tin c n ph i xem xt cc kh nng lin quan n vi c nng cao hi u qu cng vi c nh cng ngh m i ho c cc quy t nh mang tnh t ch c. V d , thay i trnh t th c hi n m t s cng vi c nh t nh no . b. Xem xt l i chi ph Phng php ti p c n ny ng ngha v i vi c tng kh i l ng cng vi c v i u ph i thm cc ngu n l c cho n. Quy t nh d ng ny c th gy thm cng th ng cho cc ngu n l c hi n hnh ho c ph i thu ht thm ngu n l c khc nh thm nhn l c, MMTB, nguyn v t li u... Quy t nh ny th ng c a ra khi c n ph i tri t tiu s ch m tr v m t th i gian c a d n. c. Xem xt l i th i h n Phng php ti p c n ny ng ngha v i vi c th i h n hon thnh cng vi c s b y li. Lnh o d n c th a ra quy t nh d ng ny trong tr ng h p c nh ng h n ch kh t khe v chi ph. d. Xem xt l i quy m/n i dung cc cng vi c d n

223

Quy t nh d ng ny c ngha l quy m d n c th thay i theo h ng thu nh v ch m t ph n trong cc k t qu ho ch nh s c hon thnh. C n ph i ni thm r ng v n ny khng lin quan n ch t l ng c a cc cng vi c d n. e. D ng d n y s l quy t nh n ng n v kh khn nh t, nhng n c th c a ra n u cc chi ph cho d n theo d bo v t qu cc thu nh p mong i. Quy t nh d ng d n ngoi cc kha c nh kinh t thu n tu cn c n ph i v t qua cc ro c n tm l lin quan t i quy n l i c a cc thnh vin khc nhau c a d n.

5. QU N L CC THAY I 5.1. Khi ni m qu n l cc thay i

Qu n l cc thay i l qu trnh d bo v l p k ho ch cc thay i trong tng lai v quy m, quy cch d n, v chi ph, v k ho ch, s m ng c a d n... nghin c u chi ti t, nh gi h u qu , tn thnh hay bc b , cng nh t ch c theo di v ph i h p trong th c hi n cc thay i d n. Thay i c hi u l thay m t quy t nh ny b ng m t quy t nh khc do h u qu c a s thay i cc y u t bn trong ho c/v bn ngoi trong qu trnh l p v th c hi n d n. Cc thay i c th c a vo cc b ph n khc nhau c a d n. Ng i a ra t ng v thay i c th l ch u t v n v gim st c a mnh, nh ti tr , nh thi t k ho c nh th u. Ch u t th ng a ra cc thay i nng cao c tnh kinh t - k thu t cu i cng c a d n. Nh thi t k c th a ra cc thay i trong ti li u thi t k - d ton ban u, v quy cch s n ph m. Nh th u trong qu trnh th c hi n d n c th a ra cc thay i trong k ho ch th i gian, cc phng php v cng ngh th c hi n cng vi c, trnh t (v cng ngh , v khng gian) xy d ng cng trnh... Nguyn nhn a ra cc thay i thng th ng l s thi u kh nng nhn th y tr c cc v n trong qu trnh l p d n. Cc v n c th l cc quy t nh thi t k m i, s d ng nguyn li u/k t c u/cng ngh hi u qu hn... cng c th l s ch m tr so v i k ho ch trong ti n trnh th c hi n d n v th i gian cng nh v kh i l ng cng vi c do nh ng tnh hu ng khng l ng tr c. Nh trnh by trong m c 1.3, qu trnh gim st g m m t s cc qu trnh c b n v ph tr . Cc qu trnh ph tr nh gim st th i gian, gim st chi ph, gim st ch t l ng, gim st r i ro c nghin c u trong cc chng tr c. Cc bo co ti n trnh v phn tch chng c trnh by trong m c 3 c a chng ny. Ti p theo sau y l cc nghin c u v qu trnh gim st chung v gim st thay i n i dung.

5.2. Ki m sot chung cc thay i 5.2.1. N i dung c a ki m sot chung cc thay i

Ki m sot chung c th c hi n nh gi nh h ng c a cc y u t d n n cc thay i tch c c cng nh tiu c c; xc nh cc thay i di n ra trong d n; qu n l cc thay i trong d n theo m c xu t hi n c a chng. N i dung c a ki m sot chung cc thay i bao g m:

224

- H tr v i m i k ho ch/bi u c s c a d n. Cc k ho ch/bi u ny dng lm chu n trong so snh v i cc k ho ch s c hnh thnh trong qu trnh th c hi n d n. i u ch nh k ho ch c s ch c php i v i cc thay i lin quan n n i dung d n. T t c cc d ng thay i khc khng c a vo trong i u ch nh k ho ch c s m ch c tnh n trong cc k ho ch hi n hnh c a d n trong qu trnh th c hi n n. - Thay i b t bu c v n i dung/quy m d n khi c s thay i n i dung/quy m k t qu (s n ph m, hng ho, d ch v ...) c a n. - Ph i h p v th ng nh t cc thay i trong cc d ng thng tin lin quan, cc ch c nng, cc qu trnh, cc th t c trong qu n l d n.

5.2.2. u vo v cc th t c c a ki m sot chung

D li u u vo c a ki m sot chung bao g m k ho ch/bi u c s c a d n, cc bo co v ti n trnh th c hi n d n v cc yu c u thay i d n. Theo cc giai o n c a d n cc k ho ch c s c l p ra nh sau: K ho ch c s cho giai o n u c a d n l k ho ch v ch c nng. N ch a ng cc d li u k thu t v cc c tnh ch c nng, cc th nghi m ch ng minh, cc c tnh giao di n v tch h p, cc h n ch v thi t k , cc v n v ho t ng, v mi tr ng v cc v n khc. Trong giai o n thi t k , k ho ch tng ng l cc yu c u thi t k ch a ng cc yu c u k thu t cho cc h th ng con, cc b ph n c a s n ph m d n pht sinh t c tnh thi t k c a h th ng/s n ph m. Cu i cng l b n k ho ch v c u hnh c a h th ng/s n ph m bao g m cc thng tin v h th ng/s n ph m c xy d ng theo th c t . l k t qu c a cc th nghi m khi nghi m thu i v i s n ph m m u, ti li u h ng d n, s tay v n hnh v b o d ng, danh sch cc chi ti t v ph tng. Trong xy d ng cc k ho ch c s c th l cc b c thi t k c s , thi t k k thu t v thi t k b n v thi cng, h s hon cng. ki m sot chung cc thay i c n ph i s d ng m t t p h p cc th t c c xc l p b ng cc tiu chu n n i b bn trong t ch c/doanh nghi p th c hi n d n. Cc th t c ny quy nh cc thay i i v i cc ti li u c duy t chnh th c t tr c c a d n v trnh t ph duy t cc thay i ny. Cc th t c c th l trnh t x l ti li u hnh thnh trong t ch c/doanh nghi p th c hi n d n. ki m sot cc thay i ng i ta s d ng c cc th t c x l cc thay i c th c duy t m khng c s xem xt tr c (v d nh trong ti n trnh c a cc cng vi c trong quy nh v i h n ch v m t th i gian cho vi c cn nh c quy t nh ho c trong tr ng h p xu t hi n cc tnh tr ng kh n c p). i v i cc tr ng h p th ng nh t t tr c nh th , h th ng qu n l thay i c n ph i cho php "t ng thng qua" m t s lo i thay i nh t nh. Cng gi ng nh b t k m t thay i no khc, cc thay i "t ng thng qua" ny cng ph i c (b t bu c) l p h s vn b n v tnh n khng xu t hi n cc v n c th x y ra trong tng lai v thi u thng tin v tnh tr ng th c t c a d n.

225

5.2.3. K t qu c a ki m sot chung v Ban ki m sot thay i

K t qu c a ki m sot chung cc thay i bao g m phin b n c a k ho ch c s c a d n v i cc thay i c ph duy t. Cc thay i ny c n ph i c, theo trnh t b t bu c, thng bo n t t c cc thnh vin d n. Ch c nng ki m sot chung cc thay i l c a Ban ki m sot thay i (CCB - Change Control Board). Ban ki m sot thay i ch u trch nhi m ph duy t ho c t ch i cc yu c u thay i. Trch nhi m v quy n h n c a CCB c n ph i c xc nh r rng v th ng nh t v i cc thnh vin chnh c a d n. Trong cc d n l n v ph c t p c th c cng lc m t vi CCB v i cc trch nhi m v quy n h n khc nhau.

5.3. Ki m sot thay i n i dung d n

Ki m sot thay i n i dung (quy m) d n th c hi n nh gi nh h ng c a cc y u t c th d n n cc thay i tch c c cng nh tiu c c v n i dung (quy m) c a d n, xc nh cc thay i, qu n l cc thay i khi n xu t hi n. Qu n l thay i n i dung lin quan ch t ch v i cc qu trnh khc c a h th ng gim st. D li u u vo c a ki m sot n i dung bao g m c c u phn tch cng vi c WBS; thng tin v k t qu cc ho t ng nh cc bo co v cc cng vi c hon thnh, cc bo co ti chnh...; ti li u v k t qu cu i cng c a d n (hng ho, d ch v , cng trnh xy d ng...) d ng cc b n v , cc quy cch, cc m t , cc nhi m v k thu t...; cc yu c u thay i b t c d ng no: l i ni ho c vn b n, bn trong ho c bn ngoi t ch c/doanh nghi p th c hi n d n, mang tnh m nh l nh hay ch l cc khuy n co; trnh t cc ho t ng qu n l n i dung v th ng k, nh n d ng v lin k t cc thay i trong d n, v chu k cho php cc thay i. ki m sot n i dung c n ph duy t quy ch cho php thay i. Quy ch ny quy nh hnh th c vn b n, trnh t x l cc vn b n v thay i, c p v quy n h n c a cc c nhn ch u trch nhi m quy t nh, th ng nh t hay t ch i cc thay i. N u d n c th c hi n theo h p ng th t t c m i thay i ph i c s nh t tr c a t t c cc bn - cc thnh vin c a h p ng. B t k m t thay i v n i dung no cng nh t thi t ph i c th hi n b ng s i u ch nh k ho ch c s v cc b n v thi t k . Trnh t ki m sot thay i c trnh by trong m c 5.5. Ki m sot s khng c hi u qu n u thi u cc th t c hon ch nh nh gi k t qu cc ho t ng. Cc th t c ny cho php nh gi l n c a cc sai khc so v i k ho ch, nguyn nhn c a cc sai khc v s c n thi t c a cc ho t ng ch n ch nh. L p l i k ho ch l m t trong nh ng nt c th c a h u h t cc d n v c r t t d n c th c hi n ph h p v i k ho ch ban u. Nh ng thay i v n i dung c th d n n cc thay i trong c c u phn tch cng vi c WBS v c th d n n ph i duy t l i k ho ch c s . Cc ph n t , cc y u t sau y c a d n c th thay i nh h ng n qu trnh th c hi n: M c tiu v k ho ch d n; C ch th c hi n d n;

226

S s d ng cc ngu n l c; Cc h p ng v cc ngha v h p ng; Cc tiu chu n v nh m c s d ng; Phn b a l c a cc cng trnh; Cc y u t bn ngoi nh h ng n d n. Thay i c c di n th tr ng; Cc ho t ng v nh c a cc i th c nh tranh; Cc thay i cng ngh , thay i v gi c v kh nng ti p c n cc ngu n l c; Tnh hnh kinh t khng n nh; Cc sai l m trong k ho ch v trong nh gi; Cc sai l m trong l a ch n phng php, cng c th c hi n, c c u t ch c ho c tiu chu n; Cc thay i trong h p ng v thay i quy cch; S ch m tr trong cung ng ho c khng m b o yu c u ch t l ng; S c n thi t ph i y nhanh ti n cng vi c; nh h ng c a cc d n khc.

Cc nguyn nhn thay i n i dung cng vi c c th l:

5.4. Thay i mang mu n v thay i b t bu c

T t c cc d ng thay i c th chia thnh thay i mong mu n (c ) v thay i b t bu c. Cc thay i mong mu n l khi ch d n c cho n x y ra. V d , khi c n thi t ph i b t u s n xu t s m s n ph m d n ho c s m cung c p s n ph m d n cho th tr ng, c th s c quy t nh y nhanh ti n th c hi n d n. Trong tr ng h p ny ch d n c tnh th c hi n thay i v th i gian nh m thu l i v kho ng th i gian s m hon thnh d n. Cc thay i b t bu c l khi ch d n khng mong mu n c n. V d , khi bi u th c hi n cng vi c b y li v sau do cc t cung ng v t li u khng m b o ch t l ng, do nng su t lao ng th p lnh o d n b t bu c ph i xem xt l i cc thng s th i gian th c hi n cc cng vi c c a d n. Cc thay i b t bu c c n ph i c pht hi n ng lc v c th c hi n v i cc hao t n nh nh t. Kh nng th c hi n cc thay i mong mu n c n ph i c phn tch v th c hi n v i cc l i ch thu c l l n nh t cho d n. Nh ng thay i khng c ki m sot di n ra trong qu trnh th c hi n d n c th mang tnh ch t ph hu i v i ton b qu trnh qu n l. qu n l hi u qu cc thay i trong ti n trnh th c hi n d n c n ph i p d ng cc phng php ti p c n tng ng. Cc phng php ti p c n l: Xy d ng m i lin h hi u qu gi a cc thnh vin d n; Phn nh r vai tr v trch nhi m lin quan trong t ng thay i;

227

Kh nng theo di nh h ng c a cc thay i trn cc ch tiu th i gian v chi ph c a d n.

5.5. Qu trnh ki m sot thay i

Qu trnh ki m sot th c hi n thay i l cng vi c v i t p h p cc ti li u quy nh ghi nh n v km theo t ng thay i t khi xu t hi n nhu c u i v i n cho n khi th c hi n n y . Qu trnh th c hi n cc thay i c th khc nhau ng k khng nh ng tu theo lnh v c ho t ng v h th ng qu n l trong t ng t ch c m cn c th l tu theo t ng d n trong khun kh m t t ch c. M t thnh vin no c a d n, v d nh ch u t, nhm d n ho c m t bn th 3 c th a ra t ng v thay i. T t c cc yu c u ny c n ph i c l p thnh vn b n theo ng ch c nng, trnh t c n thi t v tr i qua ton b qu trnh ki m sot th c hi n thay i. Thi u s ki m sot ny, nh qu n l d n s g p kh khn trong ki m sot qu trnh th c hi n cc cng vi c c a ph n cn l i c a d n. Trong m t d ng chung nh t qu trnh ki m sot th c hi n thay i c n ph i tr i qua 5 giai o n c b n sau: a. M t Trong giai o n u c n ph i lm r v m t thay i d ki n. Cc xu t c l p thnh vn b n v ph i c th o lu n. b. nh gi Giai o n th 2 l phn tch y nh h ng c a thay i d ki n. phn tch c n thu th p v th ng nh t t t c cc thng tin c n thi t cho vi c nh gi h u qu c a thay i ny. K t qu c a cc phn tch c l p thnh vn b n v c th o lu n. c. Ch p nh n, t ch i hay tr hon thay i Cc k t qu phn tch c xem xt v a ra k t lu n v ch p nh n, t ch i hay tr hon thay i. N u quy t nh c a ra l tr hon th c hi n thay i th c n thi t ph i ti n hnh cc nghin c u v tnh ton b sung. N u quy t nh l ch p nh n thay i th c n ph i ch nh ng i th c hi n v phng ti n th c hi n thay i. Cc quy t nh a ra c vn b n ho. d. Th c hi n Thay i c a vo k ho ch d n v c th c hi n. e. Xc nh n s hon thnh Ki m sot s th c hi n y v c th cc cng vi c trong khun kh c a thay i ang xt. Trong tr ng h p k t qu thnh cng t t p, thay i c a ra kh i qu trnh ki m sot. C th a ra v d sau v cc ti li u quy nh v bin b n c a qu trnh di n ra thay i: Bo co v v n (m t v n n y sinh trong ti n trnh th c hi n d n) - c hnh thnh trong giai o n u; Yu c u th c hi n thay i - c hnh thnh giai o n u;

228

u vo

Qu trnh

u ra

Nhn din vn

M t vn

Vn

ng k thay i

Phn tch v m t thay i

Thay i d kin

Thay i d kin

Xem xt, ph duyt

- xut b gt b - xut cn tu sa - cn ph chun v ti tr - ph duyt thay i

Thay i d kin

Phn tch chi tit hu qu

m t chi tit thay i v cc hu qu ca n

Thay i d kin

Cc m phn

Ph duyt ti tr

Thay i ph duyt

Thc hin

Thay i thc hin

Thay i thc hin

Xc nhn

S thay i c chp nhn

Xc nhn s ng n trong thc hin

Kt thc

D b khi kim sot

Hnh 10.10. Chu k kim sot thay i

229

M t thay i d ki n - thng tin v thay i, v th c tr ng v n , v ng i yu c u, ng i ch u trch nhi m th c hi n v ki m sot - c hnh thnh trong giai o n u v i u ch nh cc giai o n ti p sau; T ng h p v ki m sot thay i - g m thng tin t ng qut v thay i.

M i giai o n di n ra thay i c th c hi n ph h p v i quy nh c duy t. M i giai o n ny u ra s phn vai gi a cc thnh vin d n. V d , trong nhm qu n l d n ch ra ng i ch u trch nhi m thu th p v x l cc bo co v cc v n hi n t i v cc yu c u th c hi n thay i. ki m sot qu trnh di n ra thay i th ng ch nh ng i ch u trch hi m chnh cho qu trnh ny. Ti li u quy nh ti n trnh m phn v ra quy t nh v th c hi n thay i c n ph i c tnh chuyn nghi p. Trong qu trnh ny c s tham gia c a nh qu n l d n, ng i ch u trch nhi m th c hi n ph n d n c thay i, i di n ch u t v trong tr ng h p c n thi t th c i di n c a cc bn lin quan. Tm l i, trong tr ng h p l t ng ki m sot th c hi n thay i l m t cng ngh t ng h p qu n l ti n trnh thay i d n v i t p h p cc ti li u, v i s phn chia trch nhi m v ngha v tng ng.

CU H I N T P
37. Gim st l g? M c ch, vai tr c a gim st? 38. Trnh by cc nguyn t c xy d ng h th ng gim st d n. 39. Qu trnh gim st g m nh ng n i dung g? 40. Anh (ch ) hi u th no l theo di (monitoring) d n? Hy trnh by cc phng php ch y u dng theo di ti n trnh th c hi n d n. 41. L p bo co ti n d n l g? Theo anh (ch ) c th c cc lo i bo co no? 42. Trnh by cc lo i phn tch cc bo co ti n v th i gian, chi ph, ch t l ng. 43. Anh (ch ) hi u th no l thay i thi t k ? 44. Trnh by s k t h p c a cc phn tch v th i gian, chi ph, ch t l ng v thay i thi t k ? 45. Phn bi t cc lo i quy t nh i u ch nh c th a ra trong qu trnh gim st d n. 46. Hi u th no l thay i? Nh ng ai v trong tr ng h p no c th xu t cc thay i, lo i thay i m h xu t? 47. T i sao khi thay i n i dung d n l i b t bu c ph i i u ch nh k ho ch c s ? Trnh by nh ng d ng thay i khng c a vo i u ch nh k ho ch c s ? 48. Phn bi t thay i mong mu n v thay i b t bu c? 49. Trnh by n i dung c a qu trnh ki m sot thay i v cc ti li u lin quan. 50. T i sao, theo anh (ch ) qu trnh ki m sot thay i lun lun ph i c vn b n cc v n pht sinh?

230

BI T P Bi t p 10.1. Theo bi t p 7.4:

Cho m t k ho ch d n v i cc cng vi c nh b ng sau: Cng vi c A B C D E F Ngy b t u 1 1 4 6 9 9 Ngy k t thc 3 5 8 15 22 24 Chi ph/ngy (1000 VN) 1.000 5.000 3.000 1.000 2.000 4.000

Cc bo co s b cho cc tu n 1, 2 v 3 c t p h p trong b ng sau: c/v

Ngy b t u th c t

Tu n 1 (1) TH (2) 3.000 (3) 100 80 40 0 0 0 (1) HT HT TH CB TH

Tu n 2 (2) 30.000 20.000 4.000 0 6.000 (3) 100 100 30 0 10 (1) TH

Tu n 3 (2) 8.000 (3) 70 30 40

A B C D E F

1 1 4 7 11 10 Ch thch:

TH 25.000 TH CB CB CB 700 0 0 0

TH 10.000 TH 30.000

C t (1) - tr ng thi: TH - ang th c hi n HT - hon thnh CB - cha b t u C t (2) - chi ph tch lu (1000 VN) C t (3) - ph n trm kh i l ng cng vi c hon thnh (%) Tu n lm vi c 5 ngy.

231

a. Hy phn tch xu h ng cc chnh l ch v chi ph cho t ng tu n v a ra cc khuy n co c n thi t n u gi i h n v chi ph t ra l 20%. b. L p bo co ti n th i gian d ng b ng cho th i i m c p nh t thng tin cu i cng c ch r cc nhanh/ch m so v i k ho ch v d ki n th i gian th c hi n cc cng vi c cha hon thnh cng nh d ki n th i h n hon thnh ton b d n.

Bi t p 10.2. Hy cho bi t trong cc d n xy d ng x ng th c t p c kh v d n xy d ng C u Thanh tr, cc ho t ng no c n c ki m sot v hnh th c gim st l g? Trong cc d n ny c th x y ra cc lo i thay i no v do ai a ra, trong giai o n no c a d n?

232

TI LI U THAM KH O
1. GS. VS. I. I. Madur. Qu n l d n. NXB -m-ga, Mt-xc-va 2004. B n ti ng Nga. 2. Th.S. T Quang Phng, Gio trnh qu n l d n u t. NXB Gio d c 2001. 3. Avraham Stub; Jonathan F.; Shlomo Globerson. Qu n l d n, k thu t, cng ngh v th c thi. Bin d ch: Th.S. Nguy n H u Vng. 4. Gherd Dikhtelm. Qu n l d n. NXB Biginex-Pressa. Xankt Peteburg 2003. B n ti ng Nga. 5. Fil Beghiuli. Qu n l d n. NXB Grand. Mt-xc-va 2002. B n ti ng Nga. 6. Vi n Nghin c u Qu n l d n Qu c t (PMI). C m nang cc ki n th c c b n v qu n l d n. 7. VS. TS. Nguy n Vn ng. Qu n l d n (theo ti nghin c u khoa h c RD 62/2000). NXB Th ng k 2002. 8. VS. TS. Nguy n Vn ng. Qu n l d n xy d ng (theo ti nghin c u khoa h c RD 66/2001). NXB Th ng k 2003. 9. Nguy n Xun H i. Qu n l d n nhn t gc Nh n c, nh u t, nh t v n, nh th u. NXB Xy d ng. H n i - 2002. 10. GS. TSKH. Nghim Vn Dnh, Gio trnh Lu t u t v xy d ng. NXB GTVT 2001. 11. PGS. TSKH. Nghim Vn Dnh (ch bin), Kinh t xy d ng cng trnh giao thng. NXB GTVT - 2000. 12. Bi M nh Hng, Tr n H ng Mai. Kinh t xy d ng trong c ch th tr ng. NXB Xy d ng - 2003. 13. GS. TSKH. Nguy n Vn Ch n. Kinh t u t xy d ng. NXB Xy d ng - 2003. 14. GS. TSKH. Nguy n Vn Ch n. Nh ng v n c b n v kinh t u t v thi t k xy d ng. NXB Khao h c v k thu t - 1998. 15. GS. Ph m Ph . Kinh t k thu t, phn tch v l a ch n d n u t. Tr ng i h c Bch khoa Tp. H Ch Minh - 1993. 16. Donald S.Barrie; Boyd C.Paulson, Jr. Qu n l cng nghi p xy d ng. NXB Khoa h c v k thu t - 1996. 17. TS. Mai Vn Bu (ch bin). Gio trnh hi u qu v qu n l d n Nh n c. NXB Khoa h c v k thu t - 2001. 18. TS. Nguy n Xun Thu ; Th.S. Tr n Vi t Hoa; Th.S. Nguy n Vi t nh. Qu n tr d n u t. NXB Th ng K - 2003. 19. V Cng Tu n. Th m nh d n u t. NXB Tp. H Ch Minh - 2002. 20. V Cng Tu n. Qu n tr d n. NXB Tp. H Ch Minh - 1999.

233

21. TS. Nguy n B ch Nguy t; TS. T Quang Phng. Gio trnh kinh t u t. NXB Th ng k - 2003. 22. TS. Nguy n B ch Nguy t. Gio trnh l p v qu n l d n u t. NXB Th ng k 2000. 23. TS. Bi Minh Hu n (ch bin). T ch c qu n l u t, xy d ng v s a ch a h th ng k t c u h t ng giao thng v n t i. NXB GTVT - 2002. 24. TS. Bi Minh Hu n (ch bin). T ch c qu n l xy d ng giao thng. NXB GTVT 2004. 25. u Ch n Tu (ch bin), Tri u Lm, Tri u Thu Thanh, Hong T Sinh. S tay gim st thi cng cng trnh xy d ng. NXB Xy d ng - 1999. 26. C.Maxwell Stanley. K s t v n. NXB Xy d ng - 1995. 27. Nguy n nh Thm (ch bin). T ch c xy d ng 1 - L p k ho ch, t ch c v ch o thi cng. NXB Khoa h c v k thu t - 2002. 28. TS. Tr nh Qu c Th ng. T ch c xy d ng 2 - Thi t k t ng m t b ng v t ch c cng tr ng xy d ng. NXB Khoa h c v k thu t - 2002. 29. Vn Qu . T ch c v i u hnh s n xu t trong xy d ng giao thng. Tr ng H GTVT. H n i - 2001. 30. Nguy n Ti C nh, ng Nghim Chnh. nh m c k thu t trong xy d ng c b n. NXB GTVT - 1999. 31. B Xy d ng. Gio trnh nh m c - n gi xy d ng c b n. NXB Xy d ng 2000. 32. B Xy d ng. nh m c d ton xy d ng c b n. NXB Xy d ng - 1999. 33. B Xy d ng. Gio trnh d ton xy d ng c b n. NXB Xy d ng - 2001. 34. B Xy d ng. Gio trnh qu n l xy d ng. NXB Xy d ng - 2001. 35. B Xy d ng. Gio trnh t ch c thi cng. NXB Xy d ng - 2000. 36. B Xy d ng. Gio trnh t ch c thi cng xy d ng. NXB Xy d ng - 2003. 37. PTS. Tr nh Qu c Th ng. Cc phng php s m ng trong xy d ng. NXB Xy d ng - 1999. 38. PGS. PTS. Bi Vn Ym. Phng php nh gi s n ph m xy d ng. NXB Xy d ng - 1997. 39. PGS. TS. Tr n Tr nh T ng (ch nhi m). Nghin c u s hnh thnh v qu n l chi ph trong d n u t - xy d ng theo h ng h i nh p v i cc n c ASEAN v khu v c Chu - Thi bnh dng. ti nghin c u khoa h c c p B . M s RD 20. 40. Nguy n H u Thn. Qu n tr nhn s . NXB Th ng k - 2004. 41. Nguy n H u Thn. Qu n tr hnh chnh vn phng. NXB Th ng k - 2004. 42. Tr n Kim Dung. Qu n tr ngu n nhn l c. NXB Th ng k - 2003. 43. H Ng c C n. C m nang t ch c & qu n tr hnh chnh vn phng. NXB Ti chnh -

234

2003. 44. B Xy d ng. Quy nh qu n l ch t l ng cng trnh xy d ng. Ban hnh km theo quy t nh s 18/2003/Q-BXD ngy 27/6/2003 c a B tr ng B Xy d ng. 45. B Xy d ng. B tiu chu n Vi t nam TCVN ISO 9000 v h ch t l ng trong xy d ng. NXB Xy d ng - 1999. 46. TS. on Th Thu H, TS. Nguy n Th Ng c Huy n. Gio trnh khoa h c qu n l. NXB Khoa h c v k thu t -2002. 47. TS. Lu Thanh Tm. Qu n tr ch t l ng theo tiu chu n qu c t . NXB H Qu c gia Tp. H Ch Minh - 2003. 48. Ph c Tr, Ph m H ng. ISO 9000: 2000. Gi i thch chung; gi i thch v h ng d n p d ng; h ng d n xy d ng h th ng ti li u; nh gi h th ng qu n l ch t l ng; m t s vn b n m u. NXB Khoa h c v k thu t - 2002. 49. inh S Chng. ISO 9000. Gi i thch v h ng d n. p d ng trong xy d ng. NXB Xy d ng - 1999. 50. Vi n Ngn hng th gi i. Phn tch kinh t cc ho t ng u t. Cng c phn tch v ng d ng th c t . NXB Vn ho - Thng tin - 2002. 51. J. A. Sinden - D. J. Thampapillai. Nh p mn phn tch l i ch - chi ph. B n d ch. NXB H Qu c gia Tp. H Ch Minh - 2003. 52. B Giao thng V n t i. Tr ng o t o, b i d ng cn b , cng ch c ngnh GTVT. Ti li u h c t p dng cho l p gim c i u hnh d n ngnh GTVT. NXB GTVT 2001. 53. B Giao thng V n t i. Vi n Khoa h c - cng ngh GTVT. S tay k s t v n gim st xy d ng cng trnh giao thng. H n i, thng 8/2000. 54. Sch h ng d n qu n l th c hi n d n. H ng d n th c hnh cho cc n v th c hi n d n do ADB ti tr . Ngn hng pht tri n Chu . Xu t b n c s a i, 1998. 55. L Anh C ng, Bi Minh Nguy t. Vi n nghin c u v o t o v qu n l. T ch c v qu n l s n xu t. NXB Lao ng v x h i - 2004. 56. Qu n l - t i sao? Th no? Qu n l d n. D ch: Nguy n Kim H nh. NXB Tr 2004.

235

M CL C
TRANG 5 6 8 22

CHNG 1. T NG QUAN V D N V QU N L D N 1. KHI NI M V PHN LO I D N ............................................................ 2. QU N L D N ............................................................................................ CU H I N T P CHNG 2. M HNH C C U T CH C QU N L D N 1. CC NGUYN T C CHUNG XY D NG C C U T CH C QLDA .... 2. M HNH CCTC THEO QUAN H C A CC THNH VIN D N ....... 3. CC C C U T CH C QU N L THEO N I DUNG D N ................ CU H I N T P CHNG 3. BAN QU N L D N 1. BAN QU N L D N V L THUY T QU N L NHM ..................... 2. HNH THNH V PHT TRI N BAN QU N L D N .......................... 3. T CH C HO T NG BAN QU N L D N ........................................ 4. QU N L NHN L C BAN QU N L D N .......................................... CU H I N T P BI T P TNH HU NG CHNG 4. L P K HO CH V QU N L PH M VI D N 1. KHI NI M, N I DUNG, NGHA C A L P K HO CH D N ......... 2. TRNH T L P K HO CH D N ............................................................. 3. QU N L PH M VI ...................................................................................... 4. C C U PHN TCH CNG VI C WBS ..................................................... 5. MA TR N TRCH NHI M ............................................................................. 6. CC N I DUNG CHNH C A M T K HO CH T NG TH .................... CU H I N T P BI T P TNH HU NG CHNG 5. QU N L TH I GIAN V TI N D N 1. M T S V N KH I U V S M NG ......................................... 2. THI T L P S M NG . ............................................................................ 3. L P TI N V QU N L TI N B NG S M NG .................. CU H I N T P BI T P CHNG 6. QU N L NGU N L C D N 1. M T S KHI NI M V NGU N L C V QU N L NGU N L C ..... 2. QL NGU N L C V I TH I H N TH C HI N DA XC NH ......... 3. QU N L TRONG I U KI N NGU N L C C H N ............................. CU H I N T P BI T P

23 24 25 32 36 37 38 39 45 52 54 55 56 57 59 60 61 65 67 68 68 69 70 73 90 94 94 96 98 99 101 110 111

236

CHNG 7. QU N L GI THNH D N 1. NH NG NGUYN T C C B N QU N L GI THNH D N ......... 2. PHN TCH CHI PH VNG I D N .................................................... 3. NGN SCH D N ..................................................................................... 4. KI M SOT GI THNH D N ................................................................. 5. QUAN H GI A TH I GIAN V CHI PH TH C HI N D N ................ CU H I N T P BI T P CHNG 8. QU N L CH T L NG D N 1. QUAN NI M HI N I V QU N L CH T L NG ............................... 2. QU TRNH PHT TRI N C A CHI N L C QL CH T L NG .......... 3. QU N L CH T L NG D N ................................................................. CU H I N T P CHNG 9. QU N L R I RO D N 1. M T S KHI NI M C B N ................................................................... 2. PHN TCH R I RO D N .......................................................................... 3. CC PHNG PHP H N CH R I RO D N ....................................... CU H I N T P BI T P CHNG 10. GIM ST V I U CH NH D N 1. M T S KHI NI M C B N V GIM ST D N .............................. 2. THEO DI CC CNG VI C D N ........................................................... 3. O L NG TI N TRNH V PHN TCH K T QU ................................ 4. CC LO I QUY T NH I U CH NH TRONG GIM ST D N ....... 5. QU N L CC THAY I .......................................................................... CU H I N T P BI T P TI LI U THAM KH O

112 113 122 130 134 143 144 147 148 159 169 174 175 176 180 196 198 198 200 201 206 208 215 216 222 222 224

237