Sammedshikhar Vidhan (VGM-348)

meccesoefMeKej efJeOeeve
Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee
Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb. 348
ISBN 978-93-82071-18-1
-jeefe$eer-
hetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe

eer %eeveceleer ceeleepeer
(oes yeej [er.efued. keer ceeveo GheeefOe mes Deuebke=le)
MejohetefCe&cee ceneslmeJe-2012, hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer kes
61JeW leeieefoJeme kes DeJemej hej Ieesef<ele eeefj$eJeOe&veeslmeJe Je<e& 2012-2013
kes Devleie&le ekeeefMele
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje mebeeefuele
Jeerj %eeveesoe evLeceeuee

Fme evLeceeuee ceW efoiecyej pewve Dee<e&ceeie& kee hees<eCe kejves Jeeues efnvoer,
mebmke=le, eeke=le, keVe[, Debespeer, iegpejeleer, ceje"er Deeefo Yee<eeDeeW
kes veee, efmeevle, DeOeelce, Yetieesue-Keieesue, JeekejCe Deeefo
efJe<eeeW hej ueIeg SJeb Je=nod ebLeeW kee cetue SJeb DevegJeeo meefnle
ekeeMeve neslee nw~ mecee-mecee hej Oeeefce&ke
ueeskeesheeesieer ueIeg hegefmlekeeSb Yeer
ekeeefMele nesleer jnleer nQ~
-: mebmLeeefhekee SJeb esjCeeeesle :-
hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer

-: ceeie&oMe&ve :-
e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

(heerSe.[er. keer ceeveo GheeefOe mes Deuebke=le)
-ekeeMeke-
-: efveoxMeke SJeb mecheeoke :-
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.-250404, Heesve veb.- (01233) 280184, 280994
Website : www.jambudweep.org
E-mail : jambudweeptirth@gmail.com
COURTESY-JAIN BOOK DEPOT
C/o Shri Nabhi Kumar Manav Kumar Jain
C-4, Opp. PVR Plaza, Cannaught Place, New Delhi-1
Ph.-011-23416101-02-03/Website : www.jainbookdepot.com
efleere mebmkejCe
1100 eefleeeB
Jeerj efve. meb. 2539

ew$e Megkeuee $eeesoMeer, 23 Deewue 2013
cetue
16/-
kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceer peer

-: eyebOe mecheeoke :-
peerJeve ekeeMe pewve

meJee&efOekeej ekeeMekeeOeerve
eLece mebmkejCe, meved 2012-7000 eefleeeB ekeeefMele
kecheesefpebie - %eeveceleer vesJeke&

pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.
(3)
(4)
mecheeokeere
emleeJevee
-kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceer peer
-peerJeve ekeeMe pewve (eyebOe mecheeoke)
pewve Meemeve ceW DeeesOee SJeb meccesoefMeKej es oes leerLe& DeveeefoefveOeve SJeb Meeele
ceeves iees nQ~ DeeesOee ceW meYeer leerLekejeW kee pevce neslee nw Deewj meccesoefMeKej mes meYeer
leerLekej efveJee&Ce eehle kejles nQ efkevleg ngC[eJemeefhe&Ceer kes keeueoes<e mes Fme Meeele
efveece ceW Jeefleece nes ieee Dele: DeeesOee ceW kesJeue heeBe leerLekejeW kee pevce ngDee
Deewj meccesoefMeKej mes eewyeerme ceW mes yeerme leerLekejeW ves ner efveJee&Ce eehle efkeee efkevleg
Fvekes Deefleefje Yeer DemebKe cegefveeeW ves eneR hej leheejCe kejkes cegefe eehle keer nw~
Meeele efme#es$e nesves mes mechetCe& leerLe&#es$eeW ceW en ecegKe leerLe&#es$e nw FmeefueS
Fmes leerLe&jepe Yeer kene peelee nw~ efleueeseheCCeefe, eeke=le efveJee&Ce Yeefe, GejhegjeCe
Deeefo ceW Fme leerLe& keer ceefncee kee efJemle=le JeCe&ve nw~ Fme Meeele leerLe& kes yeejs ceW kene
ieee nw efke-Ske yeej Jevos pees keesF&, leeefn vejke-heMegieefle veefnb nesF&~~
MeeeeW ceW lees efMeKej peer keer Jebovee kejves kee heue yeleeee nw efke Jen Jeefe
efhej mebmeej ceW DeefOeke mes DeefOeke 49 YeJe OeejCe kejves kes yeeo cees#e eehle kej ueslee
nw~ Fme leerLe& hej heJe&le keer e{eF& Delevle keef"ve nw efhej Yeer eleske pewveer Fme leerLe&
keer Jebovee kes efueS Ske yeej DeJeMe peeves kee eelve kejlee nw~ Fme leerLe&jepe keer
Yeefe kejves kes efueS Fme egie keer eLece yeeueyeeeeefjCeer Deeefe&kee, jeîeewjJe hejcehetpe
ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer ves meccesoefMeKej efJeOeeve keer jevee kej YeeeW
kees Ske Ssmee ceeOece eoeve efkeee nw, efpemekes eje efpevesv DeejeOevee ceW levcee
neskej YeJepeerJe hejes#e ceW Yeer leerLe& keer Dee&vee kej Deheves DemebKe keceeX keer efvepe&je
kej ceneve hegCe kee mebee kej uesles nQ Deewj hegve:-hegve: YeeF& ieF& YeeJevee meekeejhe ues
uesleer nw efpememes GvnW Ske ve Ske efove leerLe& kes Yeer oMe&ve eehle nes peeles nQ~
Fme efJeOeeve ceW 27 DeIe& Deewj 2 hetCee&Ie& nQ~ hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer
ceeleepeer Fme egie ceW mee#eeled mejmJeleer kee DeJeleej nQ, efpevekeer uesKeveer mes efueefKele
Deveske Gekeesef kes ebLe, erkeeSB , ef JeOeeve, Deewheveeefmeke Mewueer ceW efueKeer ieF ceneheg<eeW
keer jesceebeke peerJeveer Deeefo Deepe kes heeeele egie ceW Oece& kes ceeie& mes ef JecegKe nes ves Jeeues
peerJeeW kees veF& efoMee eoeve kej GvnW keueeCe kes ceeie& ceW ueieeves ceW meceLe& nQ , Gmeere= BKeuee
ceW hetpeveere ceeleepeer kes eje efueefKele ceneve hegCeheue kee eoelee en efJeOeeve nw , pees
eles ke YeJe eeCeer kes ceveesjLeeW keer efmeef kes meeLe-meeLe Gvekeer Deelcee kees Yeer efveJee& Ce
eeefhle kes eesie yeveeves ceW meHeueer Yetle ke=efle efme nesJes, ener ceb ieuekeecevee nw~
Devebleeveble leerLekej YeieJevleeW keer efveJee&CemLeueer DeveeefoefveOeve Meeele leerLe&jepe

meccesoefMeKej peer keer efJeMes<e Yeefe-Jebovee kes efueS Fme meccesoefMeKej efJeOeeve
hegmleke kee ekeeMeve efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve, pecyeterhe-nefmleveehegj
kes eje efkeee pee jne nw~ Fmekes ceeOece mes Deveskeeveske YeJepeerJe Meeele
efme#es$e keer Yeefe kee meewYeeie eehle kejWies~
Fme hegmleke ceW peneB efJeOeeve kes eje meccesoefMeKej heJe&le kes Thej efveefce&le
25 eWkeeW kee mcejCe efkeee ieee nw, JeneR Fme heJe&le mes egie kes Deefvlece
cees#eieeceer leerLekej YeieJeeve heee&veeLe keer megvoj hetpeve Yeer nw leLee meccesoefMeKej
Jebovee, eeueermee, Yepeve, Deejleer Deeefo kes eje efme#es$e keer hetCe& Yeefe kejves
kee DeJemej eoeve efkeee ieee nw~
Fme efJeOeeve keer jevee oes yeej efJeeefJeeeuee keer meJeexe heoJeer [er.
efued. keer ceeveo GheeefOe mes Deuebke=le hetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer
%eeveceleer ceeleepeer eje keer ieF& nw leLee e%eeeceCeer Deeefe&kee eer eboveeceleer
ceeleepeer eje Meeele leerLe& meccesoefMeKej ceefncee veeceke meejieefYe&le MeesOe
DeeuesKe SJeb Deveske heeelceke jeveeSB FmeceW efJeMes<e he"veere nQ~
en efJeOeeve keer hegmleke meYeer YeJeelceeDeeW kes efueS efpevesv Yeefe SJeb leerLe&
Yeefe kee ceeOece yeves, ener cebieue YeeJeveeSB nQ Deewj hetpe ceeleepeer oerIe&keeue
leke mJemLe jnkej nce meYeer kes efueS Fmeer ekeej mes osJe-Meee-ieg keer Yeefe
kee eesle eJeeefnle kejleer jnW, ener Devevleevevle efme YeieJevleeW kes ejCeeW ceW
eeLe&vee nw~
N: M
N: M
(5)
(6)
jeîeewjJe, ieefCeveerecegK e, Deeefe&keeefMejesceefCe
eLece leer Lekej YeieJeeve $e+<eYeosJe keer oer#ee SJeb kesJeue%eeve keueeCeke Yet ef ce-eeeie (Fueeneyeeo) ceW
leer Lekej $e+<eYeos Je lehemLeueer leer Le& kee YeJe ef vecee& Ce Yeer het pe ceeleepeer keerpeveMeef
me= e kee ner megvoj eef leheue
nw~ Fmeer ekeej YeieJeeve ceneJeer j pevceYetefce-keg C[uehegj (veeueboe) ceW vebeeJele& cenue leerLe& kee YeJe efvecee& Ce het pe
ceeleepeer keer esjCee SJeb memeb Ie meeef veOe ceW cee$e 22 ceen kes Deuhe Devlejeue ceW ngDee nw~
2600 Je<e& hetJe& kegC[uehegj (veeueboe) keer pees Oejleer Deefnbmee kes DeJeleej YeieJeeve ceneJeerj kes
pevcekeueeCeke mes ceneve Glmeen SJeb n<e& kees eehle ngF& Leer Jen keeue kes Lehes[eW mes Yeues ner efJemce=le
pewmeer nes ieeer nes, hejvleg pewve meceepe kes eeuegDeeW kee JeneB peevee ncesMee mes peejer jne Deewj Deye
hetpe %eeveceleer ceeleepeer kes ceneve Ghekeej mJehe en pevceYetefce hegve: Fme ekeej peieceiee G"er nw efke
Deeves Jeeuee YeefJe<e meowJe Fmekeer eceke mes eYeeefJele jnsiee~
hetpe ceeleepeer keer esjCee mes pecyeterhe %eevepeesefle (1982) SJeb YeieJeeve $e+<eYeosJe meceJemejCe
eerefJenej jLe (1998) kee osMeJeeheer eJele&ve mecheVe ngDee SJeb kegC[uehegj mes eJeefle&le YeieJeeve
ceneJeerj peesefle jLe (2003) kee eJele&ve meheueleehetJe&ke mecheVe ngDee nw~ Fve jLeeW kes eje mechetCe&
Yeejle ceW Deefnbmeeceeer efmeevleeW keer Jeeheke eYeeJevee ngF&~
Mew#eefCeke #es$e ceW Deveskeeveske jeêre SJeb Debleje&êre mebieesefeeB-mesefceveej Fleeefo hetpe
ceeleepeer keer esjCee eje mecee-mecee hej mecheVe ngS nQ leLee Deepe Yeer nes jns nQ~ hetpe ceeleepeer kes
efJeje JeefelJe kee DeefYevebove kejves kes efueS meceepe ves GvnW mecee-mecee hej egieeJeefle&kee,
eeefj$eeefvkee, veee eYeekej, Deeefe&keejlve, ieefCeveerecegKe, egieveeefekee, jeîeewjJe, ef JeeefJeYetefle,
JeeiosJeer, YeejleYet<eCe pewmeer GheeefOeeeW mes mecceeefvele kejkes mJeeb kees ieewjJeeefvJele DevegYeJe efkeee nw~
Jele&ceeve ceW ceneje^ eevle kes ceebieerlegbieer heJe&le hej efJee keer meyemes TBeer 108 heg Gegbie YeieJeeve
$e+<eYeosJe keer eeflecee kee efvecee&Ce hetpe ceeleepeer keer esjCee mes nes jne nw~
24 Iebs ceW Ske yeej Deenej ueskej, kesMeueesbe SJeb heoefJenej pewmeer keef"ve meeOevee kejles ngS
yeeee& SJeb eeefj$e kes lespe kees meJe&$e efyeKesjves Jeeueer hetpe %eeveceleer ceeleepeer Yeejleere mebmke=efle keer
ceneve Oejesnj nQ, ef pevneWves 15 Deewue 2006 kees Deheveer Deeefe&kee oer#ee kes 50 Je<eeX kees hetCe& efkeee nw~
21 efomecyej 2008 kees pecyeterhe-nefmleveehegj ceW hetpe ceeleepeer keer esjCee mes Deeeesefpele efJeeMeebefle
Deefnbmee meccesueve kee GodIeeve Yeejle keer eLece ceefnuee je^heefle eerceleer eefleYee osJeerefmebn heeerue kes
kejkeceueeW mes ngDee Deewj meved 2009 MeebefleJe<e& kes he ceW Ieesef<ele ngDee~ je^heefle peer ves pecyeterhenefmleveehegj ceW heOeejkej hetpe ceeleepeer kee DeeMeerJee&o eehle efkeee~
oerIe& keeueerve leheefmJeveer Ss meer hetpeveeree ceeleepeer ves meved 2009 ceW Deheves peerJeve esk 75 Je<e& hetCe& efkeS
ef pemes meved 2008 mes 2009 leke jeêr e mlej hej nerjke peeb leer ceneslmeJe Je<e& kes heceW ceveeee ieee~
JeemleJe ceW Deepe kes keefuekeeue ceW Yeer DeeOeeeflceke %eeve, eeefj$e, meeOevee SJeb cees#eheLe kees
meekeej kejves Jeeues iegDeeW kee efpelevee DeefYevebove efkeee peees, Glevee kece nw~ pees efyevee keg kens
Deheveer cege eje ner Meebefle, mebece, meoeeej kee GheosMe osles nQ Ssmes meeOeg Fme Yeejle JemegvOeje keer
Meeve nQ Deewj nce pewmes pees Yeer eeCeerieCe hejcemeewYeeie mes Gvekes ejCeeW ceW Deeee eehle kej uesles nQb,
Jes Yeer Deheves peerJeve kees mener DeLeeX ceW meeLe&ke kej uesles nQ~
Ssmes elegceg&Keer eefleYee keer Oeveer hetpe ceeleepeer kes eerejCeeW ceW YeeJeYeervee keesefMe: veceve nw~
eer %eeveceleer ceeleepeer kee mebef#ehle-heefjee

-e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer
Yeejle keer JemegvOeje meowJe mes lehemee, leeie SJeb mebece keer Yetefce jner nw~ YeieJeeve $e+<eYeosJe,
jece, ceneJeerj keer en Yetefce Deepe Yeer Ssmes ceneve JeefelJeeW mes megMeesefYele nw efke pees Deheves peerJeve ceW
ner Ssefleneefmeke yeve peeles nQ~
Ssmee ner Ske ceneve JeefelJe nw-Jele&ceeve efoiecyej pewve meceepe keer meyemes eeeerve oeref#ele
meeOJeer-hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer~ meved 1934 ceW MejohetefCe&cee kes efove efpeuee
yeejeyebkeer (G.e.) kes efkewleveiej eece ceW ceelee ceesefnveer SJeb efhelee eer essueeue pewve kes oechele
peerJeve kes eLece heg<he kes he ceW keveejlve cewvee kee pevce ngDee~ eser meer Deeeg mes ner Deheveer ceeB
keer esjCeeJeMe pewve ebLeeW kes mJeeOeee eje Fme yeeefuekee ves Deheves Jewjeie kees YeueerYeeBefle { kej
efueee Deewj 18 Je<e& keer Deuhe Deeeg ceW MejohetefCe&cee kes efove ner heefjJeej kes eyeue efJejesOe kes yeeJepeto
Yeer Deepevce yeeee&ele SJeb ie=nleeie kes keef"ve efveece OeejCe kej efuees~ meved 1953 ceW eer ceneJeerj
peer (jepe.) DeefleMee #es$e hej Deeeee&jlve eer osMeYet<eCe peer cenejepe mes Deeheves #egefuuekee oer#ee
ueskej Jeerjceleer veece eehle efkeee~ hegve: 1956 ceW yeermeJeeR meoer kes eLece Deeeee& eeefj$eeeJeleea eer
Meebeflemeeiej peer cenejepe keer Dee%eevegmeej Gvekes eLece heeOeerMe efMe<e Deeeee&eer Jeerjmeeiej peer
cenejepe mes ceeOeesjepehegje (jepe.) ceW Deeheves Deeefe&kee oer#ee ueskej %eeveceleer veece eehle efkeee~ %eeve
eeefhle nsleg DeOeeve-DeOeeheve SJeb mJeeOeee kes eefle Deehekeer efJeMes<e DeefYeefe osKekej ner iegJej ves
Deehekees en veece eoeve efkeee Lee~ oer#ee kes eejbefYeke Je<eeX ceW Deeheves meJe&eLece mebmke=le JeekejCe SJeb
pewve Deeiece kee leuemheMeea %eeve eehle efkeee leLee meeLe ner meneveece ceb$eeW keer jeveehetJe&ke Deheveer
uesKeveer kee MegYeejbYe Yeer kej efoee~
60 Je<eeX mes meeOeveejle Fve ceneve meeOJeer ves Deye leke 250 mes Yeer DeefOeke iebLeeW kee me=peve
efkeee nw~ mebmke=le, efnvoer, eeke=le, keVe[ Fleeefo Yee<eeDeeW keer ekeeC[ efJeog<eer hetpe ceeleepeer keer
keeJe eefleYee Yeer Deefleere nw~ efpevesv Yeefe kes jme mes Yejs ngS ve peeves efkeleves ner hetpeve-efJeOeeveeW keer
jevee hetpe ceeleepeer ves Deheveer uesKeveer eje keer nw~ meved 1995 ceW [e@. jece ceveesnj ueesefnee DeJeOe
efJeeefJ eeeuee (hew peeyeeo) ves hetpe ceeleepeer keer efJeje %eeve meeOevee kees osKekej pewve Fef leneme ceW
eLece yeej efkemeer meeOJeer kees [er.efued. keer ceeveod Gheeef Oe eoeve keer~ hegve: Fmekes Ghejeble 8 Deewue
2012 kees hetpe ceeleepeer kes 57JeW Deeefe& kee oer #ee efoJeme kes DeJemej hej leer Lekej ceneJeerj efJeeefJeeeuee,
cegjeoeyeeo ceW efJeeefJeeeuee kee eLece efJeMes<e oer#eeble meceejesn Deeeesefpele kejkes efJeeefJeeeuee eje
hetpe ceeleepeer kes kejkeceueeW [er.efued. keer ceeveo GheeefOe eoeve keer ieF&~
kece&"lee, {mebkeuhe, DevegMeemeve kes meeLe-meeLe Jeelmeue keer eefleefyecye hetpe ceeleepeer keer
esjCee mes keewjJeeW-heeC[JeeW keer jepeOeeveer nefmleveehegj (cesj"-G.e.) ceW pewve Yetieesue keer Deefleere
jevee-pecyeterhe kee efvecee&Ce ngDee nw~
(7)
(8)
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve-mebef#ehle heefjee
Meeele leerLe& meccesoefMeKej ceefncee
-peerJeve ekeeMe pewve (eyebOe mecheeoke)
-e%eeeceCeer Deeefe&kee eboveeceleer
F&meJeer meved 1972 ceW hetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer keer esjCee
mes mLeeefhele Ge mebmLee kes eje pecyeterhe jevee kes efvecee&Ce nsleg cesj" (G.e.) kes Ssefleneefmeke leerLe&
nefmleveehegj ceW veefMeee ceeie& hej pegueeF& 1974 ceW Ske Yetefce ee keer ieF&, peneB meJe&eLece 24JeW
leerLekej YeieJeeve ceneJeerj mJeeceer keer DeJeieenvee eceeCe meele neLe (meJee ome heg) TBeer Ke[dieemeve
eeflecee efJejepeceeve kejves nsleg hejJejer 1975 ceW Ske ueIegkeee efpeveeuee kee efvecee&Ce efkeee ieee, pees
meved 1990 ceW Ske DeveesKes keceue cebefoj kes he ceW efveefce&le ngDee nw~ eneB efJejepeceeve keuheJe=#e
YeieJeeve ceneJeerj mes en DeefleMee #es$e efvejblej eieefle heLe hej Deemej neslee ng Dee efvele vees efvecee&CeeW
kes eje mebmeej ceW Deefleere hee&ve mLeue kes he ceW eefme ngDee nw~ Fme eeflecee kes oMe&ve kejkes
YeeieCe Deheveer ceveeskeeceveeSB hetCe& kejles nQ~
pecyeterhe efvecee&Ce kee eLece ejCe-pegueeF& meved 1974 cesW jKeer ieF& veeRJe kes DeeOeej hej
pecyeterhe kes yeereeWyeere ceW meJe&eLece Deeiece JeefCe&le megcesheJe&le (101 heg TBee) kee efvecee&Ce Deewue
meved 1979 ceW SJeb meved 1985 ceW pecyeterhe jevee kee efvecee&Ce hetCe& ngDee~ meesuen efpevecebefojeW mes
meceefvJele Gme megcesheJe&le kes Deboj mes efveefce&le 136 meeref{eeW mes e{kej eeueg Yee mecemle
YeieJevleeW kes oMe&ve kejkes peye meyemes Thej heeC[gkeefMeuee kes efveke hengBeles nQ, lees veeres pecyeterhe
jevee kes meYeer veoer, heJe&le, cebefoj, GheJeve Deeefo MeeW kes meeLe-meeLe nefmleveehegj kes Deemeheeme kes
megotjJeleea eeceeW kee Yeer eeke=efleke meeQoe& osKekej hetues veneR meceeles nQ~
ee$eer megefJeOee-nefmleveehegj leerLe& ceW pecyeterhe mLeue kes hetjs heefjmej ceW mebmLeeve eje
keeee&uee kee meefee mebeeueve efkeee peelee nw~ JeneB eeef$eeeW kes "njves nsleg DeeOegefveke megefJeOeeege
200 kecejs, 50 mes DeefOeke [eruekeme heuew SJeb DeveskeeW iesm neGme (yebieues) yeves ngS nQ~ Fmekes meeLe
ner eneB megvoj Yeespeveeuee nw peneB eeef$eeeW kees megefJeOeehetJe&ke Meg Yeespeve eehle neslee nw~ Fmekes
Deefleefje 2 efkeceer. otj nefmleveehegj mesvûe eGve ceW mejkeejer Demheleeue, [ekeKeevee, yeepeej,
Fbjkeeuespe leLee Deve efMe#eCe mebmLeeSB Deeefo meYeer DeeJeMeke megefJeOeeSB GheueyOe nQ~
nefmleveehegj kewmes hengBes ?-Yeejle keer jepeOeeveer efouueer mes 110 efkeceer. heefeceer GejeosMe
ceW efpeuee-cesj" mes 40 efkeceer. otj nefmleveehegj leerLe& nw~ jepeOeeveer efouueer mes nefmleveehegj kes efueS
Debleje&peer yeme Des DeLeJee Deevebo efJenej yeme Des mes GejeosMe jes[Jespe leLee [er.er.meer. yemeeW keer
efvejblej mesJee GheueyOe nw~ cesj" mes Yeer eefle DeeOes Iebs kes Deblejeue mes pecyeterhe-nefmleveehegj hengBeves
nsleg jes[Jespe keer yemeW megueYelee kes meeLe GheueyOe jnleer nQ~ pecyeterhe kes veece mes es yemeW eueleer nQ
pees meerOes pecyeterhe kes meeceves ner keleer nQ Deewj pecyeterhe mes ner cesj", efouueer, eflepeeje Deeefo ee$ee
nsleg yemeW GheueyOe jnleer nQ~ efouueer Deewj cesj" kes yeere jsue mesJee Yeer nw~ osMe-efJeosMe kes ee$eerieCe
nefmleveehegj heOeejkej Fme Oejleer kee mJeie& ceeveer peeves Jeeueer pecyeterhe jevee kes oMe&ve kejW Deewj
ceeveefmeke Meebefle kee DevegYeJe kejles ngS ceveJeebefle heue eehle kejW, ener cebieuekeecevee nw~
leerLe&jepe eer meccesoefMeKej efoiecyej pewveeW kee DeveeefoefveOeve Meeele efme#es$e

nw~ peneB mes Devevle leerLekejeW ves cees#eeehle efkeee nw Deewj Devevleevevle YeJe peerJeeW
ves Yeer lehemee kejkes Fme heJe&lejepe mes efveJee&CeOeece kees eehle efkeee nw FmeerefueS
Fmes efme#es$e kes he ceW meoe mes hetpeves keer hejcheje jner nw~ pewve meceepe ceW pevce
uesves Jeeues eleske vej-veejer kees Deheves YeJelJe keer heneeve kes efueS meccesoefMeKej
keer ee$ee/Jebovee kejves keer esjCee efJejemele ceW hetJe&peeW kes eje eehle nesleer nw Deewj
GvnW eejbYe mes ner en hebefe efmeKeeF& peeleer nwSke yeej Jevos pees keesF&, leeefnb vejke heMeg ieefle veefnb nesF&~
DeLee&led meccesoefMeKej heJe&le keer Ske yeej Yeer Jebovee kejves Jeeues ceveg<e kees
vejke Deewj heMeg ieefle keer eeefhle veneR nesleer nw~
eer osJeoe eefleJej eje jefele eer meccesoefMeKej ceenelce veeceke ebLe ceW
Fme Deveeefo leerLe& kee ye[e Yeejer cenlJe JeefCe&le nw~
GmeceW GvneWves eeLeefcekehe ceW efueKee nw efkemeccesoMewueJe=eevlees ceneJeerjsCe Yeeef<ele:~
ieewleceb eefle Yete: me ueesneeeexCe Oeercelee~~6~~
lelmeekeeevegmeejsCe osJeoeeKemelkeefJe:~
meccesoMewue ceenelceb ekeerkeglesOegvee~~7~~
DeLe&-leerL ekej ceneJeerj ves ieewl eceieCeOej kes meccegK e meccesoefMeKej kee
Je=eevle kene Lee~ Gmes ner efhej mes yegef mecheVe De<ce, veJece Deewj oMece DebieOeejer
DeeeeeeX ceW Ske Deeeee& ueesneeee& ves kene~ efpevekes meekeeeW kes Devegmeej Deheveer
yegef JeJeefmLele kej osJeoe veece kee en melkeefJe meccesoMewue DeLee&led meccesoefMeKej
keer ceefncee kees Fme keeJe ceW eie kej jne nw~~6-7~~
le$eeseces MewueJejs keteveeb efJebMeefleJe&je~
le$emLeevmeJe&oe Jevos leleceeCeeef_pevesejeved~~8~~
DeLee&led efme #es$eeW ceW meJeexece es heJe&le meccesoefMeKej hej esemkej yeerme
ket nQ Gve yeermeeW keteW hej yeerme leerLekej kes ejCe efevn nQ~ ceQ Gve leerLekejeW kees
meJe&oe vecemkeej kejlee ntB~~8~~
(9)
( 10 )
Jele&ceeve egie ceW pecyeterhemLe Yejle#es$e kes eewyeerme leerLekejeW ceW mes yeerme
leerLekejeW ves Fme heJe&le kes efYeVe-efYeVe keteW mes cees#e eehle efkeee nw, Gve keteW kes
eefle Yeer ee Jee kejles ngS keefJe ves kene nwefJebMekete Fces efveleb Oesee: meccesoYetYe=le:~
mJemJemJeeefcemeceeegee OeeveelmeJee&Le&efmeefoe:~~18~~
DeLe&-yeermeeW ner leerLekejeW kes Deheves-Deheves veece mes meceue*dke=le Deewj Oeeve
kejves hej meJee&LeeX DeLee&led meYeer eeespeveYetle heoeLeeX keer efmeef kejves Jeeues es yeermeeW
ner ket efvejvlej, ncesMee Oeeve kejves eesie nQ~~18~~
Fme efme#es$e keer ee$ee eeeervekeeue mes ueesie ye[er OetceOeece mes kejles Deees
nQ~ efleere leerLekej YeieJeeved DeefpeleveeLe Fme meccesoefMeKej heJe&l e mes Jele&ceeve
ngC[eJemeefhe&Ceer kes eLece cees#eceeieer ngS nQ~ Gvekes keeue ceW GlheVe ngS meceed meiej
eeJeleea ves eLece yeej ee$ee mebIe ues peekej Fme efme#es$e keer Jebovee keer Leer hegve:
Deve Deewj ceneheg<eeW keer ee$ee kee JeCe&ve Yeer Deelee nweLece: meiej: eesees ceIeJeebe lele: hejced~
mevelkegceej Deevevo: eYeeesefCeke F&efjle:~~20~~
DeLe&-meccesoefMeKej efme#es$e hej ee$ee mebIe ueeves Jeeues eLece mebIeheefle
meiej eeJeleea Les~ Gvekes yeeo eceMe: ceIeJeeved, mevelekegceej eeJeleea, Deevevo,
eYeeesefCeke Deeefo yeleees iees nQ~~20~~
mebIeheefle eYeeesefCeke kes yeeo eceMe: ueefueleeesleke, oeeser, kegvoeYe,
oeMegYe (ejesefCeke), oeesefCeke, meesceeYe, megeYe, eeesefCeke, YeeJeoeke ee
YeJeoe, DeefJeeue, DeeveboesefCeke, megvoj, jeceev, Decej esefCeke Deeefo megJejevle
DeLee&led efpevekee Debeflece mecee megvoj Je es nw, Ssmes es YeJe peerJe leerLe&ee$ee mebIeeW
kes mebIeheefle ngS~
meccesoefMeKej heJe&le pees meYeer heJe&leeW ceW es nw, Gmekee efJemleej yeejn eespeve
nw~ Fme heJe&l e keer eleske eWke hej Devevle cegefvejepe cege ngS nQ Deewj Fmeer
heJe&lejepe mes efmelJe kees eehle neskej efme ngS nQ~
Deeies Deewj Yeer kene nwYeJee efn le$e ee$eene& DeYeJee vewJe mebmce=lee:~
YeJee YeeefJeefMeJee: eesee: keJeefevcegee ve lelheje:~~25~~
DeLe&-pees YeefJe<e ceW cege neWies, Jes YeJe peerJe leLee pees keYeer Yeer cege veneR
neWies Jes DeYeJe peerJe kens iees nQ~ meccesoefMeKej efme#es$e hej ee$ee kejves keer
hee$elee YeJe peerJeeW keer ner ceeveer ieF& nw, DeYeJe peerJeeW keer veneR~~25~~
kesJeue%eeveer mveeleke cegefvejepe Ssmee kenles nQ-YeJejeefMe kee keesF& Yeer,
kewmee Yeer heeheer peerJe meccesoefMeKej hej "njlee nw ee yew"lee nw lees 49 YeJeeW kes
Devoj ner Jen cege nes peelee nw~ Fme mebmeej ceW Skesefve peerJeeW mes ueskej hebesefve
peerJeeW ceW, pees veecekece& keer efJeefYeVelee mes Deveskeeveske Deeke=efle Jeeues nQ, Jes YeJejeefMe
kes Yeeie mes JeneB DeLee&led meccesoefMeKej efme#es$e hej GlheVe nesles nQ Jes efveee ner
Gveeeme YeJeeW kes Yeerlej cees#e peeves eesie YeJepeerJe nQ~ YeJe jeefMe mes Deefleefje
peerJeeW kee JeneB pevce ner veneR neslee nw~
Fmeer ekejCe ceW vejkeeeg kes yebOeke jepee esefCeke kes eje meccesoefMeKej
ee$ee kee Gheece kejves kes heeeled Yeer Gvekeer ee$ee ve nes heeves kee efJe<ee Yeer
he"veere nw, Gmes he{kej YeJe peerJeeWs kees vejkeeeg-efleeeeeg kes yebOe kes keejCeeW mes
meowJe yeeves kee heg<eeLe& kejvee eeefnS~
vees Jee henvekej efMeKej peer keer Jebovee kejves keer hejcheje keeeW nw ?
eee: kejkes pewv e meceepe ceW hejcheje jner nw efke meccesoefMeKej keer ee$ee kejves
Jeeues yeeueke-Je= , eer- heg<e meYeer vees kehe[s (pees henues keYeer ve henves iees
neWs) ueskej peeles nQ Deewj JeneB GvnW Oeeskej henvekej heJe&le hej e{les nQ~ Fmekee
keejCe leve-ceve keer heefJ e$elee kes meeLe-meeLe JeeeW keer Mege f Yeer DeeJeMeke
mecePevee eeefn S~
meccesoefMeKej ceenelce ceW lees eneB leke efueKee nw efkepees cees#eheue kees eenves Jeeuee nw, Jen esle Jee henvekej meccesoefMeKej keer
ee$ee kejs~ pees heg$e eenves Jeeuee nw Jen megheg$e keer eeefhle kes efueS heerues Jee OeejCe
kejkes meccesoefMeKej keer ee$ee kejs~ eefo jesie mes heeref[le keeues Jee OeejCe kej
ee$ee kejves Jeeuee nesJes lees keg ner efove yeeo Jen mejesieer efvejesielee kees eehle kejlee
nw leLee en Yeer efke pees meccesoefMeKej keer ee$ee kejves Jeeuee nw Jen keneR hej Meeske
kees eehle veneR neslee nw~ pees ue#ceer eenves Jeeuee nw, Jen leeceJeCeeae Jee OeejCe
kej heJe&lejepe meccesoefMeKej efme#es$e keer ee$ee eelvehetJe&ke kejs~
Fmemes en DeefYeeee efvekeuelee nw efke meJeexece cees#eheue keer Fe mes esle
Jee henvekej meccesoefMeKej keer Jebovee kejvee meJee&efOeke MegYe nw~ Gmekes ceOe
cees#eeeefhle mes hetJe& meebmeeefjke JewYeJe lees mJeeb eehle nes ner peeSbies~
( 11 )
( 12 )
elegefJe&Oe mebIe kees Yeer meccesoefMeKej ee$ee kejeves keer eeeerve hejcheje nwnce Fme egie ceW lees yeermeJeeR meoer kes eLeceeeee& eer Meebeflemeeiej cenejepe kes mebIe
kees oef#eCe Yeejle mes meccesoefMeKej efme#es$e keer ee$ee mes" hetveceebo IeemeerueeuecegcyeF& heefjJeej eje kejeves kee hegCeceeer Fefleneme lees megveles ner nQ efke Gve
hegCeelceeDeeW ves en hegCekeee& kejkes Deheefjefcele Oeve-Oeeve kees lees eehle efkeee ner
Lee, hegve: GveceW mes oes YeeFeeW ves pewvesejer oer#ee Yeer OeejCe kejkes cees#eceeie& kees
eMemle efkeee nw, efpevnW ceQves mJeeb Deheveer DeeBKeeW mes (ceesleerueeue peewnjer cegefve eer
megyegefmeeiej yeves Deewj ieWoveceue peewnjer Yeer oeref#ele ngS) osKee nw~
Fmeer ekeej hetJe& kes Fefleneme hej efheele kejW lees ee mes Gve eeJeleea
meceed kes eefle Yeer cemleke vele nes peelee nw, efpevneWves kejes[eW Je<e& hetJe& elegefJe&Oe mebIe
kees ye[s ceneslmeJe hetJe&ke meccesoefMeKej keer ee$ee kejJeeF&~ Gme mecee kee JeCe&ve
YeieJeeve ceneJeerj keer efoJeOJeefve kes Devegmeej eer ieewlece ieCeOej mJeeceer ves jepee
esefCeke kees yeleeee, leovegmeej eer osJeoe eefleJej ves Yeer kene nwGme meiej eeJeleea veeceke es jepee ves DeleefOeke Deeoj melkeej hetJe&ke
cegefv ejepeeW, Deeefe&keeDeeW, eeJekeeW leLee eeefJekeeDeeW kes elegefJe&Oe mebIe kees meeLeer
yeveekej DeLee&led GvnW ee$ee kes efueS meeLe ueskej henues efove Jen leerve keesme DeLee&led
ueieYeie 9 efkeceer. euee~
eeJeleea keer Gme leerLe& ee$ee ceW eewjemeer ueeKe MegYe ue#eCeeW Jeeues neLeer,
De"ejn kejes[ MegYe ue#eCe mecheVe SJeb Jeeeg kes Jesie meceeve oew[ves Jeeues Iees[s leLee
eewjemeer ueeKe heoeefle mewefvekeeW keer gkeef[eeB kener ieF nQ~ eeJeleea kes meeLe ee$ee
kejves Jeeues eeer kes meekeeeW keer j#ee kejves Jeeues efJeeeOej Yeer ee$ee kes efueS eues~
Gme ee$ee ceW OJepeeDeeW SJeb veiee[eW keer mebKee Ske-Ske kejes[ ceeveer ieF& nw~
ceeie& ceW yeepeeW keer OJeefve meYeer kees emeVe kejleer ngF& eueleer Leer~ Gme jepee ves
DeefleMee Yeefe mes meccesoefMeKej heJe&le kees ner hetpekej efmeJej veeceke ket hej
DeefpeleveeLe leerLekej keer mLeehevee kejkes Deewj meejs meccesoefMeKej keer leerve yeej
eoef#eCee oskej pee-pee kes Iees<eeW mes ietbpelee ngDee ceneslmeJe kejeee Deewj JeneB
osJ eleeDeeW eje efkees iees heeBe Deeee& ngS efpevekees osKekej JeneB meYeer ueesie
meecege Deeee&eefkele nes iees~
meccesoefMeKej ee$ee kee heue-peye Deehe Fme heJe&le keer Jebovee kejles nQ lees
hegmleke ceW he{les nQ efke Ske-Ske eWke keer Jebovee mes Fleves-Fleves kejes[-ueeKe Deeefo
GheJeemeeW kee heue eehle neslee nw~ Fmes keheesuekeefuhele ee Yeeceke veneR mecePevee
eeefnS, elegled heJe&lejepe kes keCe-keCe keer heefJe$elee kee mheMe& kejves mes pees heefjCeeceMegef
nesleer nw, Gmeer kees GheJeemeeW kes eceeCe ceW nceejs DeeeeeeX ves efveye kejkes meccesoMeKej
ef
heJe&le Jebovee keer ceefncee yeleeF& nw~ pewmee efke ebLe ceW Yeer efueKee nw%eeveerpeve yeeerme kejes[ mees ees<eOeesheJeeme kee pees heue peeveles nQ, Jen heue
meccesoefMeKej keer ee$ee kejves Jeeuee ee$eer eehle kejs~ Gmekes vejkeieefle Deewj
efleeeieefle kee veeMe neslee nw Fme ekeej YeieJeeved ceneJeerj eje keefLele pees eceeCe
nw, Jen legce meYeer kes efueS mener nes, Ssmeer keefJe keer keecevee nw~
hegvee kene nwF&ked eerefpevejepeOece&keLeveb veeveeYeceOJebmeveced~
eermeccesoefi eefjeceeCemegheueb eerJeOe&ceevesefjleced~~
ueesneeee&JejsCe Yete Gefoleb eglJeeefKeuee: meppevee:~
meccesob eefle eevleg YeeJemeefnlee: meJee&Le&efmeefeoced~~94~~
DeLee&led YeieJeeved ceneJeerj eje yeleeee ieee, efpevejepeeW eje yeleees Oece& kee
keLeve kejves Jeeuee leLee Gvekes YeceeW kee efveJeejCe kejves Jeeuee Fme ekeej pees en
meccesoefMeKej kee eeceeefCeke heue JeCe&ve cegefveJee& ueesneeee& ves hegve: Gefole efkeee
nw, Gmekees meYeer meppeveheg<e YeeJemeefnle DeLee&led leerLe&Jebovee keer meeer YeeJevee mes
heefjhetCe& neskej meJee&Le&efmeef eoeve kejves Jeeues meccesoefMeKej keer Deesj peeDees~ eneB
keefJe ves meccesoeeue keer ee$ee nsleg nce meYeer meppeveeW kees Glmeeefnle efkeee nw leLee
Deheves Fme JeCe&ve kees ueesneeee& eje Gefole ngDee Lee-Ssmee kenkej eeceeefCeke
yeveeee nw~
Fme heJe&le keer Jebovee kesJeue YeJepeerJe ner kejves kes DeefO ekeejer nesles nQ,
DeYeJe veneR~
JeOe&ceeveesefele: heeeuueesneeeexefjleb e eled~
leodY eJes<eg eceeCeb efn DeYeJee veeefOekeeefjCe:~~77~~
DeLe&-YeieJeeved ceneJeerj kes GheosMe kes Ghejevle keg mecee heers ueesneeee&
eje kene ieee ee esefjle efkeee ieee, pees meccesoefMeKej kee ceenelce nw, Jen
YeJepeveeW ceW eceeCe ner nw leLee DeYeJe ueesie GmeceW DeefOekeejer veneR nesles nQ~
meccesoefMeKej heJe&le hej peneB Fme egie kes efleere leerLekej YeieJeeve DeefpeleveeLe
ves meJe&eLece eesieefvejesOe kejkes cees#e eehle efkeee, JeneR lesF&meJeW leerLekej YeieJeeve
( 13 )
( 14 )
heee&veeLe kes cees#eieceve kes heeeled Gme heJe&le mes efkemeer leerLekej ves cees#e eehle veneR
efkeee DeLee&led heee&veeLe YeieJeeve meccesoefMeKej mes cees#e peeves Jeeues leerLekejeW ceW
Debeflece leerLekej nQ~ Gvekes cees#e peeves kes yeeo YeeJemesve veece kes jepee ves Gme heJe&le
keer Jebovee kejkes eeremeVecegKe cegefvejepe keer esjCee mes heee&veeLe kes mJeCe&Yeket
hej efpevecebefoj yeveJeekej GmeceW YeieJeeve heee&veeLe keer veerueceefCe Jeeueer jlveeeflecee
efJejepeceeve keer Leer, Ssmee JeCe&ve Yeer ebLe ceW Deeee nw~
leerLe&ee$ee kejves mes mebmeej ee$ee meceehle nesleer nw !-eleske Oece& Deewj
meceoee kes Deheves-Deheves leerLe& nesles nQ, pees Gvekeer ee mes peg[s nesles nQ~ Jes meYeer
Deheves leerLeeX keer ee$ee ye[er Yeefe mes kejves peeles nQ Deewj DeelceMeebefle eehle kejles
nQ~ leerLe&mLeeve heefJe$elee, Meebefle Deewj keueeCe kes Oeece ceeves peeles nQ~ pewveOece& ceW
Yeer eeeervekeeue mes leerLe& kee efJeMes<e cenJe jne nw~ pewveOece& kes Devegeeeer eefleJe<e&
ye[er eehetJe&ke Deheves leerLeeX keer ee$ee kejles nQ, Gvekee efJeeeme nw efke leerLe&ee$ee
mes hegCe mebee neslee nw Deewj hejcheje mes cegefeueeYe keer eeefhle nesleer nw~ Fmeer
efJeeeme kes keejCe yeeueke, Je=, egJee meYeer leerLe&Yee ueesie meccesoefMeKej pewmes
ogn heJe&leeW keer Jebovee Deheves hewjeW mes kejves keer YeeJevee kejles nQ~
leerLe&#es$eeWs kee ceenelce DeeeeeeX ves efueKee nweer leerLe&heevLejpemee efJejpeer YeJeefvle, leerLex<eg efJeYeceCelees ve YeJesYeceefvle~
leerLe&Jeeeefon veje: efmLejmebheo: meg, YeJee YeJeefvle peieoerMeceLeeeevle:~~
DeLee&led leerLe&Yetefce kes ceeie& keer jpe Fleveer heefJe$e nesleer nw efke Gmekes Deeee
mes ceveg<e jpe jefnle DeLee&led kece&ceue jefnle nes peelee nw~ leerLeeX hej YeceCe kejves
mes DeLee&led ee$ee kejves mes mebmeej kee YeceCe t peelee nw~
efveJee&Ce#es$e-es Jes #es$e kenueeles nQ peneB leerLekejeW ee efkevneR efoiecyej
lehemJeer cegefvejepe kee efveJee&Ce ngDee nes~ MeeeeW kee GheosMe, ele, eeefj$e, lehe Deeefo
meYeer keg efveJee&Ce eeefhle kes efueS nw~ ener hejce heg<eeLe& nw~ efpeme mLeeve hej
efveJee&Ce nesl ee nw, Gme mLeeve hej FvosJ e hetpee kees Deeles nQ leLee ejCe-efevn
mLeeefhele kej osles nQ~
leerLekejeW kes efveJee&Ce#es$e kegue heeBe nQ-kewueeMeheJe&le, echeehegjer, heeJeehegjer,
Tpe&evle Deewj meccesoefMeKej~ kewueeMe heJe&le mes YeieJeeve $e+<eYeosJe, echeehegjer mes eer
Jeemeghetpe mJeeceer, efiejveej mes vesefceveeLe mJeeceer, heeJeehegjer mes ceneJeerj mJeeceer ves
keceeX kees veeMe kej Meeele megKe kees eehle efkeee~ meccesoefMeKej mes 20 leerLekejeW
ves ke"esj Deelce-meeOevee kej keceeX kees veeMe kej DeefJeveeMeer megKe kees eehle efkeee~
efveefelehe mes meccesoefMeKej ieewjJecee Yetefce nw~ Fme Yetefce keer efJeMes<elee nw,
Jeefe pewmes ner efMeKej keer eLece meer{er hej Ske keoce jKelee nw, Deeies ner ye{lee
euee peelee nw~ oe Deevevo mes Fme lejn mejeyeesj nes peelee nw efke Deeies Deeves
Jeeueer LekeeJe Gmes cenmetme veneR nesleer nw~
nceeje oe leye efkelevee emeVe neslee nw, peye nce meccesoefMeKej heJe&le kes
heeJeve efMeKejeW hej hengBeles nQ~ DeeBOeer-letheeve, PebPeeJeele, Je<ee&, lespe nJeeSB meyekeg
eueleer nQ, keYeer-keYeer lees Ssmee ueielee nw efke hetje efMeKej ner efnue jne nw, leye Yeer
efveJee&Ce keer Jes peesefleeeB Dekeche efoKeeF& osleer nQ~
Fme heefJe$e leerLe&Oeece keer ee$ee kejvee nceeje DenesYeeie nw~ ener lees Jen
heJe&le nw, efpemekes keCe-keCe ceW efmelJe keer DeeYee nw~ DemebKe Je<eeX mes ceeveJe ner
veneR Jejved osJeeW ves Yeer Fmekeer hetpeve-Dee&ve kej peerJeve kees heefJe$e efkeee nw~ eneB
kee kebkej-kebkej efme Deelcee kes ejCe keceueeW kes mheMe& mes heefJe$e nw~ ee$ee kes
mecee oe ceW pees n<eexuueeme, eheguuelee Deewj menpe Deevevo keer GheueefyOe nesleer
nw Jen Deve$e ogue&Ye nw~ Fme heeJeve leerLe& keer ee$ee, Jebovee, oMe&ve, mebkenejer,
hegCekeejer Deewj heeheveeefMeveer nw~
Yeejle kee Deleerle ieewjJecee jne nw~ efJee kes Devevle eeCeer peye De%eeve kes
DebOesjs ceW jemles esn jns Les, leye Fme osMe kes DeveskeeW ceneheg<e, leerLekej, Deeeee&
SJeb cegefve ienve efevleve keer Delegue ienjeFeeW ceW hengBekej efmelJe kees eehle kej
jns Les, FmeerefueS meccesoefMeKej pewveeW kee meyemes heefJe$e, ye[e SJeb meyemes TBee leerLe&
ceevee peelee nw~
Jele&ceeve ceW meccesoefMeKej heJe&le keer TBeeF& 4579 heg nw~ Fmekee #es$eheue
(efJemleej) 25 Jeie& ceer. ceW nw~ meeOeejCe efoiecyej pewve ee$eerieCe jeef$e kees 1-2 yepes
mveeve kej Meg Oegues Jee henvekej efieefjjepe keer Jebovee kees peeles nQ~
efoiecyej pewve yeermehebLeer kees"er mes 2 heueeie keer otjer hej #es$eheeue cenejepe
keer iegceer nw~ eneB mes {eF& ceerue keer otjer hej ievOeJe& veeuee Deelee nw~ peneB ee$eerieCe
efJeeece leLee ee$ee mes Jeehemeer ceW peueheeve efkeee kejles nQ~ eneB mes 1 ceer. keer otjer
hej meerlee veeuee yenlee nw~ meerlee veeuee hej ee$eer yebOegDeeW kes efueS Meg peue mes
hetpeve-meeceeer Oeesves kee peue yenlee jnlee nw~ Fme veeues kes heej mes 1 ceerue otj
eeshe[e kegC[ nw, peneB efoiecyej pewve cebefoj, JeneB YeieJeeve heee&veeLe leLee YeieJeeve
( 15 )
( 16 )
eveYe leLee yeengyeueer mJeeceer keer cetefle& mLeeefhele nw~ eneB mes DeeOee efkeueesceerj keer
otjer hej osJeeefOeosJe kegvLegveeLe mJeeceer leLee ieewlece ieCeOej cenejepe keer eWke Meg
nesleer nw~ Fme heJe&le keer Jebovee kejles mecee ee$eer petles, ehheue, Tveer Jee, ece[s
keer yeveer JemlegDeeW kee Gheeesie ve kejW, keeeWefke en heehe yebOe kee keejCe nw~
ceOegyeve mes YeieJeeved kegbLegveeLe peer keer eWke leke 6 ceerue (9 efkeceer.) leLee
Thej mecemle eskeeW keer Jevovee kee IegceeJe 6 ceeru e leLee heee&veeLe mes veeres
Oece&Meeuee leLee Deeves ceW 6 ceerue Fme ekeej 18 ceerue eeefve 27 efkeceer. keer ee$ee
hegCeYetefce kes eleehe mes efkemeer ekeej keer LekeeJe eleerle veneR nesleer nw~ Fme
efieefjjepe mes DemebKeele eewyeermeer Deewj Devevleevevle cegveerejeW ves kece& veeMe kej cees#e
heo eehle efkeee nw~
leerLe&jepe meccesoefMeKej kes 20 eWkeeW mes 20 leerLekejeW kes meeLe 86 Dejye
488 kees[ekees[er 140 kees[er 1027 kejes[ 38 ueeKe 70 npeej leerve meew lesF&me cegefve
keceeX kees veeMe kej cees#e heOeejs~ Fme keejCe Fme Yetefce kee keCe-keCe hetpeveere SJeb
Jeboveere nw~
meYeer heeheeW kee mebnej kejves Jeeues leerLe&jepe keer Jebovee ceneved hegCe kee keejCe
nw~ Ske yeej Fme leerLe& keer Jebovee kejves mes 33 keesef 234 kejes[ 74 ueeKe GheJeeme
kee heue efceuelee nw~
efieefjjepe kee eYeeJe nw efke efJeMeeue pebieue ceW veevee ekeej kes etj peerJe nQ
efkevleg Deepe leke efkemeer Yeer leerLe&ee$eer kees efkemeer ekeej keer keesF& yeeOee veneR
hengBeeF&~ ener lees Fmekee eYeeJe nw~
DeeeeeeX ves Deeiece ebLeeW ceW efueKee nw efke Fme 12 eespeve (96 ceerue) eceeCe
efJemleej Jeeues efme#es$e ceW YeJe jeefMe kewmeer Yeer nes, Delevle heeheer peerJe Yeer FmeceW
jnlee nes/pevce ueslee nes, lees Yeer 49 pevceeW kes yeere ceW kece& veeMe kej yebOeve cege
nes peelee nw~
FmeerefueS mebmeej ceW meccesoefMeKej leerLe& keer Jebovee kee Deefevle heue ceevee
ieee nw~ Jele&ceeve ceW meccesoefMeKej efme#es$e hej Deveske efoiecyej pewve mebmLeeDeeW kes
eje efJeefJeOe efpevecebefoj, Deeece, Oece&Meeuee Deeefo kee mebeeueve nes jne nw~
YeejleJe<eeae efoiecyej pewve leerLe&#es$e keceser kes eje Yeer mecee-mecee hej #eefleemle
eWkeeW SJeb ejCeefevneW kee peerCeexej efkeee peelee nw~ hetp e ieefCeveer ecegKe
Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer meowJe kene kejleer nQ efke cesjs iegosJe
hetpe Deeeee& eer Jeerjmeeiej cenejepe kenles Lesefpemeves peerJeve ceW meccesoefMeKej keer Jebovee veneR keer, Deeeee& eer Meebeflemeeiej
cenejepe kes oMe&ve veneR efkees Gmekee peerJeve DeOetje nw~ DeLee&led leerLeeX ceW leerLe&
efMeKej peer SJeb iegDeeW ceW ieg eer Meebeflemeeiej peer kee oMe&ve eleske YeJeelcee kes
efueS keueeCekeejer ceevee ieee nw~
Ssmes Gme heeJeve leerLe& meccesoefMeKej peer SJeb JeneB mes cegefe kees eehle ngS
Devevleevevle efme YeieJevleeW kees cesje Devevleevevleyeej Jebove nw Deewj Devle ceW ener
YeeJevee nwYeieJeved ! Fme meccesoefMeKej kee, hegve: hegve: oMe&ve heeTB~
ener YeeJevee nw ceve ceW, efmeeW kes iegCe ceW jce peeTB~~
Fmeer #es$e mes keYeer cegPes, efveJee&Ce Oeece Yeer efceue peeJes~
efme Yeefe cesjs peerJeve ceW, efme DeJemLee efoueJeees~~21~~
ceC[ue kee vekeMee
(1)
cebi eueeejCe
efmeeved meJee&ved vecemke=le, efmemLeeveb efpevesef Meveeced~
hetpeb meccesoMewuesvb, Yekelee mebmleewefce efmees~~1~~
efJebMeefleleerLe&kelee&j:, kets<eg efJebMeleew efMeJeced~
DemebKeeesefieveeeefhe, peiceg: meJee&Veceecenced~~2~~
efmeeW kees kej vecemkeej, meccesoefiejerv mleJeve keB~
efmeYetefce kes Jebove mes keg, kece&kee kees onve keB~~
yeerme ket hej yeerme efpevesej, Deewj DemebKe cenecegefveieCe~
Gvekees JebotB Yeeer mes pees, efmeJeOet kees efkeee JejCe~~
~~Fefle eer efpevee%eeefle%eeheveee efpeveeefleceees heg<heebpeefueb ef#ehesled~~
-DeLe mLeehevee- MebYeg vo-
efieefjJej meccesoefMeKej heeJeve, eerefme#es$e cegefveieCe Jebefole~

meye leerLekej Fme ner efieefj mes, nesles nQ cegefeJeOet DeefOeheefle~~
cegefveieCe DemebKe Fme heJe&le mes, efveJee&Ce Oeece kees eehle ngS~
Deeies Yeer leerLekej cegefveieCe kee, efMeJeLeue en cegefveveeLe kenW~~1~~
-oes ne-
efmeefJeOet efee leerLe&kej, cegefveieCe leerjLejepe~

Deeeveve kej ceQ pepetB, efceues efmeefmeeceepe~~2~~
eR meccesoefMeKejMeeeleefme#es$e ! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR meccesoefMeKejMeeeleefme#es$e ! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR meccesoefMeKejMeeeleefme#es$e ! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed
meefV eOeerkejCeb~
(2)
eeue-vevoerej hetpee
YeJe-YeJe ceW Meerleue veerj, peer Yej Ketye efheee~
veefnb efceer le=<ee keer heerj, DeeefKej Tye ieee~~
meccesoefM eKej efi eefjjepe, hetpetB ceve ueekes ~
hee peeTB efvepe meeceepe, leerjLe iegC e ieekes ~~1~~
eR efJebMeefleleerLekej-DemebKecegefveieCeefmeheoeehle meccesoefMeKejMeeeleefme#es$eee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
YeJe-YeJe ceW $eeefJeOe leehe, DeefleMee oen kejs~
ebove mes hetpele Deehe, DeefleMee Meebefle Yejs~~
meccesoefMeKej efieefjjepe, hetpetB ceve ueekes~
hee peeTB efvepe meeceepe, leerjLe iegCe ieekes~~2~~
eR eEJeMeefleleerLekej-DemebKecegefveieCeefmeheoeehle meccesoefMeKejMeeeleefme#es$eee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
ns veeLe ! meJe&megKensleg, meyekeer MejCe efueee~
Deye De#ee megKe kes nsleg, legce heo hegbpe efkeee~~
eR efJebMeefleleerLekej-DemebKecegefveieCeefmeheoeehle meccesoefMeKejMeeeleefme#es$eee De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
yeng JeCe& JeCe& kes hetue, ejCe e{eTB ceQ~
efceue peees YeJeoefOeketue, mecemegKe heeTB ceQ~~
eR efJebMeefleleerLekej-DemebKecegefveieCeefmeheoeehle meccesoefMeKejMeeeleefme#es$eee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
yejheer hes[e hekeJeeve, efvele e{eTB ceQ~
nes #egOee JeeefOe keer neve, efvepemegKe heeTB ceQ~~
(3)

eR efJebMeefleleerLekej-DemebKecegefveieCeefmeheoeehle meccesoefMeKejMeeeleefme#es$eee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
kehet&jpeesefle Geesle, Deejefle kejles ner~
nes %eevepeesefle Geesle, Yece lece efJeveMes ner~~
eR efJebMeefleleerLekej-DemebKecegefveieCeefmeheoeehle meccesoefMeKejMeeeleefme#es$eee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Jej Oethe Deefive ceW Kese, kece& peueeTB ceQ~
efpeveheo hebkepe kees mese, meewKe ye{eTB ceQ~~
eR efJebMeefleleerLekej-DemebKecegefveieCeefmeheoeehle meccesoefMeKejMeeeleefme#es$eee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
ueskej yengheue keer DeeMe, yengle kegosJe pepes~
Deye Ske cees#eheue DeeMe, heue mes leerLe& pepesW~~
eR efJebMeefleleerLekej-DemebKecegefveieCeefmeheoeehle meccesoefMeKejMeeeleefme#es$eee heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
Jej DeIe& jpele kes hetue, ueskej efvele pepetB~
nesJes ef$eYegJeve Devegketue, leerjLejepe pepetB~~
eR efJebMeefleleerLekej-DemebKecegefveieCeefmeheoeehle meccesoefMeKejMeeeleefme#es$eee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(4)

-oes ne-
Pejves kee DeefleMeerle peue, MeebleerOeej kejble~

ef$eYegJeve ceW nes megKe Deceue, meJe&Meebefle efJeuemeble~~10~~
Meeblees MeebefleOeeje~
njefmebieej iegueeye ues, leerLe&jepe kees efvele~
heg<heebpeueer e{eJeles, efceues meJe&megKe Fle~~11~~
efoJe heg<heebpeefue~
DeLe eleske eWke DeIe&

-mees j"e-
leerLe&jepe megj Jebe, hetpele efvepe megKe mebheoe~

efceues %eeve Deevebo, heg<heebpeefue kej ceQ pepeBt~~1~~
(Fefle ceC[uemeesheefj hebeefJebMeefleleceoues heg<heebpeefueb ef#ehesled)
eer meccesoefMeKej eWke hetpeve

efmeJej ket veb. 1
-MebYeg bo-
eer DeefpeleveeLe efpeve ket efmeJej mes efveJee&Ce heOeejs nQ~

Gve mebIe npeej cenecegefveieCe, nve ce=let cees#e efmeOeejs nQ~~
Fmemes ner Ske Dejye Demmeer, keeser De eewJeve ueeKe cegveer~
efv eJee&C e iees meyekees hetpetB, ceQ heeTB efv epe ewleveceCeer~~
-oes ne-
YeeJe meefnle Fme eWke keer, keB Jebovee Deepe~

yeefeme keesef GheJeeme heue, Devegece mes efvepejepe~~1~~
eR efmeJejketeled effmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle DeefpeleveeLeefpevesvee
DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(5)
OeJeue ket veb. 2

eer mebYeJe efpeveJej OeJeueket mes, npeej cegefvemen cees#e iees~
Fmemes veew keesef[keesef[ yeenej, ueeKe yeeeefueme npeej es~~
hegefve heeBe Meleke cegefvejepe meJe&, efveJee&Ce Oeece kees eehle efkees~
Fve meyekes ejCe keceue hetpetB, efvepe %eevepeesefle nes eie efnes~~
(6)

-oes ne-

yeeefueme ueeKe GheJeeme heue, Devegece mes efMeJejepe~~2~~
eR OeJeueketeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle mecYeJeveeLeefpevesvee DeIe
efveJe&heeceerefle mJeene~

Ske keesef yeeerme ueKe, efceues megheue GheJeeme~~4~~
eR DeefJeeueketeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle megceefleveeLeefpevesvee
ceesnve ket veb. 5
eer heeeYet ceesnve megket mes, leerve Meleke eewefyeme cegefve men~
efveJee&Ce heOeejs DeelcemegOeejme, heerles cegefeJeuueYee men~~
Fmemes efveveeveJes keesef meleemeer, ueeKe lesleeefueme menme leLee~
cegefve meele Meleke meeeFme meye, efMeJe hengBes hetpele nB JeLee~~
Deevevo ket veb. 3
-oes ne-
DeefYevebove efpeve Deevebo ket mes, npeej cegefvemen efme yeves~

yeenej keesef[keesef[ meej, keeser cegefve meej ueeKe Yeves~~
yeeueerme menme De meeleMeleke, cegefve eneB mes cees#e heOeejs nQ~
Fve meyekes ejCe keceue JebotB, es meyekees YeJeoefOe leejs nQ~~
pees JeboW Fme eWke kees, mJeie& cees#e heue uese~

Ske keesef GheJeeme heue, lel#eCe GvnW efceuese~~5~~
eR ceesnveketeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle heeeYeefpevesvee DeIe
eYeeme ket veb. 6
efpeveJej megheee& megeYeemeket mes, heeBe Meleke cegefve meeLe efueS~
Gveeeme keesefkeesef eewjemeer, keesef megyeefeme ueeKe meg es~~
cegefve meele menme meele meew yeeefueme, kece&veeMe efMeJeveeefj Jejer~
ceQ meyekes ejCe keceue hetpetB, cesjer nesJes MegYe hegCe Ie[er~~
-oes ne-
-oes ne-
YeeJe meefnle Fme eWke keer, keB Jebovee efvele~

Ske ueeKe GheJeeme heue, efceues mJeelce megKe efvele~~3~~
eR Deevevoketeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle DeefYevevoveveeLeefpevesvee
DeefJeeue ket veb. 4
eer megceefleveeLe DeefJeeue megket mes, menme meeOeg men cees#e iees~
Fke keesef[keesef[ eewjeefme keesef, yeenej ueeKe cenecegefve es~~
Fkeeemeer menme meele meew, Fkeeemeer cegefve Fmemes cees#e iees~
Fve meyekes ejCe keceue hetpetB, nes Meebefle Deueewefkeke eYees !efnes~~
-oes ne-

yeefeme keesef GheJeeme heue, efceues cees#e megKe jepe~~6~~
eR eYeemeketeledefmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle megheee&veeLeefpevesvee DeIe
(7)
ueefuele ket veb. 7

eer ebveeLe efpeve ueefueleket mes, menme cegveer men cees#e ieS~
Fmemes veJe meew eewjeefme Dejye, yeenej keesef Deefmme ueKe es~~
eewjeefme npeej heeBe meew hebeeveJes, meeOegieCe efme ngS~
Fvekes ejCeeW ceW yeej-yeej, eCeceBt efMeJemegKe keer DeeMe efueS~~
-oes ne-

eeveJes ueeKe GheJeeme heue, efceues mejW meye keepe~~7~~
eR ueefueleketeledefmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle eveYeefpevesvee DeIe
megeYe ket veb. 8
eer heg<heoble megeYe megket mes, menme meeOeg men efme nges~
Fmemes ner Fke kees[ekees[er, efveveeveJes ueeKe cenecegefve es~~
hegefve meele menme eej meew Demmeer, cegveer cees#e kees heeS nQ~
ceQ hetpetB DeIe& e{ekej kes, es iegCe Deveble efvepe heeS nQ~~
-oes ne-
YeeJe meefnle Fme eWke kees, pees JeboW kej pees[~

Ske keesef GheJeeme heue, uenW efJeIve Ievelees[~~8~~
eR megeYeketeledefmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle heg<heobleveeLeefpevesvee DeIe
efJeegledJej ket veb. 9
eer Meerleueefpeve efJeegled megket mes, menme meeOeg men cees#e iees~
Fmemes De"je kees[ekees[er, yeeueerm e keeser meeOeg iees~~
yeeerme ueeKe yeeefueme npeej, veJe Meleke heeBe cegefve cees#e iees~
Fvekes ejCeejefJebo hetpetB, hejceevebo megKe keer DeeMe efuees~~
(8)

-oes ne-

Ske keesef GheJeeme heue, ece mes efvepe meeceepe~~9~~
eR efJeegledJejketeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle MeerleueveeLeefpevesvee
mebkegue ket veb. 10
eseebme eYet mebkegue megket mes, Ske menme cegefve kes meeLes~
efveJee&Ce heOeejs hejce meewKe kees, eehle efkeee YeJeefjheg Ieeles~~
Fmemes eeveJes keesefkeesef, eeveJes keesef eeveJes ue#e~
veJe menme heeBe meew yeeefueme cegefve, efMeJe iees pepetB kej efee mJe~~
-oes ne-

Ske keesef GheJeeme heue, efceues hegve: efMeJejepe~~10~~
eR mebkegueketeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle eseebmeveeLeefpevesvee DeIe
megJeerj ket veb. 11
eer efJeceue efpeveW megJeerj ket mes, n meew cegefve men efme ngS~
Fmemes meej kees[ekees[er De, mee" ueeKe n menme ngS~~
hegefve meele Meleke yeeueerme cegveer, meye kece&veeMe efMeJeOeece iees~
Gve meyekes ejCe keceue hetpetB, cesjs meye keejpe efme Yees~~
-oes ne-

Ske keesef GheJeeme heue, ece mes efMeJe meeceepe~~11~~
eR megJeerjketeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle efJeceueveeLeefpevesvee DeIe
(9)
mJeebYet ket veb. 12

Jej ket mJeebYet mes Deveble efpeve, efvepe Deveble heo eehle efkeee~
Gve meeLe meele nppeej meeOeg ves, kece&veeMe efvepe jepe efueee~~
Fmemes eeveJes keesefkeesef, meej kejes[ cegefve cees#e iees~
hegefve meej ueKe meej npeej, De meele Meleke cegefve cege Yees~~
-oes ne-

veJe kejes[ GheJeeme heue, ece mes efMeJe meeceepe~~12~~
eR mJeebYetketeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle DevevleveeLeefpevesvee DeIe
megoe ket veb. 13
eer Oece&veeLe efpeve megoe ket mes, kece&veeMe kej cees#e iees ~
Gvekes meeLe Dee" meew Fke cegefve, hetCe& meewKe hee cege Yees ~~
Gmemes Gveefleme kees[ekees[ er, GefVeme keeser meeOet hetpetB~
veew ueeKe veew menme meele Meleke, hebeeveJes cege iees hetpetB~~
-oes ne-

Ske keesef GheJeeme heue, ece mes Deveghece efjef~~13~~
eR megoeketeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle Oece&veeLeefpevesvee DeIe
kegbo eYe ket veb. 14
eer MeebefleveeLe efpeve kegbo ket mes, veJe meew cegefve men cegefe iees~
veJe keesef keesef veJe ueeKe leLee, veJe menme Je veew meew efveveeveJes~~
Fme ner megket mes cees#e iees, Fve meyekes ejCe keceue JebotB~
eYeg oerpes hejce Meebefle cegPekees, ceQ MeerIe kece& Deefj kees Keb[tB~~
(10)

-oes ne-

Ske keesef GheJeeme heue, efceues %eeve megKe efvele~~14~~
eR kegboeYeketeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnleMeebefleveeLeefpevesvee DeIe
%eeveOej ket veb. 15
-MebYeg vo-
eer kegbLegveeLe efpeve ket %eeveOej, mes efveJee&Ce heOeejs nQ~

Gve meeLe ceW Fke npeej meeOet, meye kece&veeMe iegCe Oeejs nQ~~
Fmemes eeveJes kees[ekees[er, eeveJes keesef yeeerme ueeKe~
eeveJes menme meele meew yeeefueme, efMeJe hengBes cegefve hetpetB Deepe~~
-oes ne-
YeeJe meefnle Fme eWke kees, pees Jebos efmej veee~

Ske keesef GheJeeme heue, uens mJeelceefveefOe heee~~15~~
eR %eeveOejketeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle kegbLegveeLeeffpevesvee DeIe
veeke ket veb. 16
eer DejnveeLe veeke megket mes, menme meeOeg men cegefe iees~
Fme ner mes efveveeveJes keesef, efveveeveJes ueeKe cenecegefve es~~
veJe meew efveveeveJes meJe& meeOeg, efveJee&Ce heOeejs hetpetB ceQ~
mecekelJe keueer kees efJekeefmele kej, mebhetCe& ogKeeW mes ttB ceQ~~
-oes ne-

eeveJes keesef GheJeeme heue, heee uenBbt efvepejepe~~16~~
eR veekeketeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle DejveeLeeffpevesvee DeIe
(11)
mebyeue ket veb. 17

eer ceefuueveeLe mebyeue megket mes, cees#e iees meye kece& nves~
cegefve heeBe Meleke eYeg meeLe cegefe kees, eehle efkeee iegCe heee Ieves~~
Fme ner mes eeveJes keesef cenecegefve, meJe& DeIeeleer Ieelee Lee~
ceQ hejceeveboece=le nslet, Fve hetpetB ieeTB iegCe ieeLee~~
-oes ne-
YeeJe meefnle Fme eWke kees, JebotB yeejbyeej~

Ske keesef ees<eOeceeer, heue GheJeeme peg meej~~17~~
eR mebyeueketeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle ceefuueveeLeeffpevesvee DeIe
efvepe&j ket veb. 18
eer cegefvemegele efvepe&jmegket mes, menme meeOeg men cegefe iees~
Fmemes efveveeveJes keesefkeesef, meleeveJes keesef cenecegefve es~~
veew ueKe veew meew efveveeveJes meye, cegefvejepe cees#e kees eehle nges~
nce Fvekes ejCeeW kees hetpeW, efvepe meceleejme heeret<e efheeW~~
(12)

-oes ne-
YeeJe meefnle Fme eWke keer, kejW Jebovee YeJe~

Ske keesef GheJeeme heue, uenW efvele megKe veJe~~19~~
eR efce$eOejketeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle veefceveeLeeffpevesvee DeIe
megJeCe&Ye ket veb. 20
eer heee& megJeCe&Ye ket mes, efeme cegefve men cegefe iees~
Fmemes ner yeemeer keesef egjemeer, ueeKe menme heQleeefueme es~~
hegefve meele Meleke yeeueerme cegveer, meye kece&veeMe efMeJeOeece iees~
Gve meyekees hetpetB Yeeer mes, Fmemes ceveJeebefle hetCe& Yees~~
-oes ne-
YeeJe meefnle Fme eWke kees, JebotB yeejbyeej~

meesuen keesef GheJeeme heue, efceues YeJeesoefOe heej~~20~~
eR megJeCe&Yeketeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle heee&veeLeeffpevesvee
-oes ne-
$e+<eYeosJe YeieJeeve keer eWke veb. 21
keesef ees<eOe GheJeeme heue, eWke Jeboles peeve~

ece mes meye megKe heeekes, Deble uenW efveJee&Ce~~18~~
eR efvepe&jketeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle cegefvemegeleveeLeeffpevesvee
eqce$eOej ket veb. 19
-Mesj bo-
-oesne-
veefceefpeveJej ket efce$eOej mes, Fke menme meeOeg men cegefe iees~
Fmemes veJe meew kees[ekees[er, Fke Dejye ueeKe heQleeefueme es~~
cegefve meele menme veew meew yeeefueme, meye efme ngS Gvekees hetpetB~
efvepe Deelce megOeejme heeve keB, ogKe oeefjo mebke mes ttB~~
kewueeMeefieefj mes $e+<eYeosJe cegefe heOeejs~

Gve meeLe cegefve ome npeej cees#e efmeOeejs~~
ceQ yeej yeej heY etheeo Jebovee keB~
efvepeelce leJe %eevepeesefle mes oe YeBb~~21~~
eR kewueeMeheJe&leeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle $e+<eYeosJeeffpevesvee DeIe
Jeemeghetpe YeieJeeve keer eWke veb. 22
ebheehegjer mes Jeemeghetpe cees#e iees nQ~
Gve meeLe n meew Ske meeOeg cege Yees nQ~~
(13)
Fvekes heoejefJebo kees ceQ Yeefe mes vecetB~

efvepe meewKe Deleerefve uentB mebmeej megKe JecetB~22~~
~
eR ebheehegjer#es$eeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle Jeemeghetpeeffpevesvee DeIe
vesefceveeLe YeieJeeve keer eWske veb. 23
efiejveej mes vesceer eYet efveJee&Ce iees nQ~
Mebyet eegcve Deeefo cegveer cege YeS nQ~~
es keesef yeenej Je meele meew cegveer kens~
Fve meyekeer Jebovee keB es meewKeeo kens~~23~~
eR Tpe&ebleefieefj#es$eeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle vesefceveeLeefpevesvee
YeieJeeve ceneJeerj keer eWke veb. 24
heeJeehegjer mejesJej mes JeerjeYet peer~
efvepe Deelce meewKe heeee efveJee&Ce iees peer~~
Fvekes ejCekeceue keer ceQ Jebovee keB~
mebhetCe& jesie ogKe keer ceQ Keb[vee keB~~24~~
eR heeJeehegjermejesJejeled efmeheoeehlemeJe&cegefvemeefnle ceneJeerjefpevesvee
ieCeOej ket veb. 25
eewyeerme efpevesej kes ieCeerej GvnW pepetB~
eewon Meleke Gveme"1 kens Gve meyekees ceQ YepetB~~
es meJe& $e+efveeLe efjef efmeef eoelee~
ceQ DeIe& e{ekes pepetB es cegefe eoelee~~25~~
eR Je=<eYemesveeefoieewleceevle meJe&ieCeOejejCesYe: DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie& (MebYeg vo)-
veboerej erhe yevee ke=ef$ece, GmeceW yeeJeve efpevecebefoj nQ~

FveceW efpeveeefleceeSB cevenj, Gvekeer hetpee meye megKekej nw~~
1. efleueeseheCCeefe kes DeeOeej mes~
(14)
ceQ hetpetB DeIe& e{ekej kes, mebmeej YeceCe kee veeMe keB~
efvepe Deelce megOeejme heer kejkes, efvepe ceW ner mJemLe efveJeeme keB~~26~~
eR vevoerejerheefpeveeueeefpeveefyecyesYe: hetCee&Ie eqveJe&heeceerefle mJeene~
leerLekej kee MegYe meceJemejCe, DeefleMeeeer mebgoj MeesYe jne~
eer iebOekeger ceW leerLekej eYeg, jepe jnW ceve ceesn jne~~
ceQ hetpetB DeIe& e{e kejkes, leerLekej kees efpeveefyebyeeW kees~
meye jesie Meeske oeefj nB, hee peeTB efvepe iegCejlveeW kees~~27~~
eR meceJemejCeefmLelemeJe&efpeveefyecyesYe: hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie&-MebYeg vo-
efieefjJej meccesoefMeKej mes ner, Deefpeleeefo yeerme leerLekej efpeve~

efvepe kes Devevle iegCe eehle efkees, ceQ GvnW vecetB hettpetB efveMeefove~~
en ner Deveeefo DeefveOeve eewyeermeeW, efpeveJej keer efveJee&CeYetefce~
cegefve mebKeeleerle cegefeLeue nQ, hetpele efceueleer efveJee&CeYetefce~~1~~
eR $ewkeeefueke meJe&leerLekejcegefveieCeefmeheoeehlemeccesoefMeKejMeeeleefme#es$eee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
peehe ceb$e-1. eR leerLekejefveJee&CekeueeCekeheefJe$emeccesoefMeKejleerLe&#es$eee vece:~
2. eR Den eer DevebleevebleeceefmesYees vecees vece:~
(keesF& Yeer Ske ceb$e peheW)
peeceeuee
-oes ne-
efevcetjefle efebleeceefCe, efevcee peesleerhegbpe~

ieeTB iegCeceefCeceeefuekee, efevcee Deelecekegbpe~~1~~
-MebYeg vo-
pee pee meccesoefMeKej heJe&le, pee pee DeefleMee ceefnceeMeeueer~

pee Deveghece leerLe&jepe heJe&le, pee YeJe keceue oerefOeleceeueer~~
pee ket efmeJej OeJeueket, Deeveboket DeefJeeuemegket~
pee ceesnveket eYeemeket, pee ueefueleket pee megeYeket~~2~~
(15)
pee efJ eegl e mebk eg ueket megJeerjket mJeebY etk et Jebe~

pee pee megoeket MeebefleeYe, ket %eeveOejket Jebe~~
pee veeke mebyeueket Je efvepe&j, ket efce$eOejket Jebe~
pee heee&veeLe efveJee&CeYetefce, pee megJejCeYe megket Jebe~~3~~
pee DeefpeleveeLe mebYeJe DeefYevebove, megceefle heeeYe efpeve megheee&~
eboeeYeg heg<heoble Meerleue, eseebme efJeceue Je DevebleveeLe~~
pee Oece& Meebefle kegbLet Dejefpeve, pee ceefuueveeLe cegefvemegele peer~
pee veefce efpeve heee&veeLe mJeeceer, Fme efieefj mes heeF& efMeJeheoJeer~~4~~
kewueeMeefiejer mes $e+<eYeosJe, eer Jeemeghetpe ebheehegefj mes~
efiejveejefiejer mes vesefceveeLe, ceneJeerj eYet heeJeehegefj mes~~
efveJee&Ce heOeejs eG efpeveJej, es leerLe& megjemegj Jebe ngS~
ngb[eJemeefhe&Ceer kes efveefcee es, DevemLeue mes cege ngS~~5~~
pee pee kewueeMeefiejer ebhee, heeJeehegefj Tpe&eble heJe&le~
pee pee leerLekej kes efveJee&CeeW, mes heefJe$e eeflevegle heJe&le~~
pee pee eewyeerme efpevesej kes, eewon meew Gveme" ieg ieCeOej~
pee pee pee Je=<eYemesve Deeoer, pee pee ieewlece mJeeceer iegJej~~6~~
meccesoefMeKej heJe&l e Gece, cegefv eJe=bo Jebovee kejles nQ~
megjheefle vejheefle Keieheefle hetpeW, YeefJeJe=bo Dee&vee kejles nQ~~
heJe&le hej e{kej esWke-eWke hej, MeerMe Pegkeekej veceles nQ~
efceLeelJe Deeue MeleKeb[ kejW, mecekelJejlve kees ueYeles nQ~~7~~
Fme heJe&le keer ceefncee Deefevle, YeJeeW kees ner oMe&ve efceueles~
pees Jebove kejles Yeeer mes, keg YeJe ceW ner efMeJemegKe ueYeles~~
yeme DeefOeke Gvebeeme YeJe Oej, efveefele ner cegeer heeles nQ~
Jebove mes vejke heMetieefle mes, yeeles efveieeso veefnb peeles nQ~~8~~
ome ueeKe JeblejeW kee DeefOeheefle, Yetlekemegj Fme efieefj kee j#eke~
en e#eosJe efpeveYeeefekepeve, Jelmeue nw efpeveJe=<e kee j#eke~~
pees peve DeYeJe nQ Fme heJe&le kee, Jebove veefnb kej mekeles nQ~
cegeerieeceer efvepemegKe Fgke, peve ner oMe&ve kej mekeles nQ~~9~~
(16)
en keuheJe=#e mece Jeebefleeo, efebleeceefCe efebeflele heue oslee~

heejmeceefCe YeefJepeve ueesns kees, kebeve keee heejme kej osslee~~
en Deelce megOeejme iebiee nw, mecejme megKecee Meerleue peueegle~
en hejceevebo meewKe meeiej, en iegCe Devebleeo ef$eYegJeve vegle~~10~~
ceQ veceBt vecetB Fme heJe&le kees, en leerLe&jepe nw ef$eYegJeve ceW~
Fmekeer Yeeer efvePe&jCeer ceW, mveeve keB DeIe Oees uetB ceQ~~
DeodYegle Deveble efvepe Meebleer kees, heekej efvepe ceW efJeeece keB~
efvepe %eeveceleer peesleer heekej, De%eeve efleefcej DeJemeeve keB~~~11~~
-oes ne-
vecetB veceBt meccesoefieefj, keB ceesn Deefj efJe~

ce=legbpee heo eehle kej, JeB meJe&megKe efmeef~~12~~
eR $ewk eeefu ekemeJe&leerLekejcegefveieCeefmeheoeehlemeccesoefMeKejMeeeleefme#es$eee peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje~ efoJe heg<heebpeefue~
Devle Jevovee
-Devegghe bo-
meJee&ved efmeeved vecemkegJex, mJemebJesoveefmees~

cevemee Jeheg<ee Jeeee, mebleleb YeefeYeeJele:~~1~~
YejlesefmceVeeb cegkelew, leerLexMeeb Meeelees efieefj:~
keeueoes<eeelegmleerLe-keje: efmee: he=Leked he=Leked~~2~~
SlemeeceJemeefhe&Cee-ceefmceved Mewues efMeJeb eeg:~
eeJevleesefhe peveemles<eeb, efpevew: mebKee Goerefjlee:~~3~~
Glmeefhe&C eJemeefhe&Ceesvebleeleerleemeg es$e Jew~
leerLekeje cegveeReee-veblee cegee veceeefce leeved~~4~~
YeeefJekeeues leLeevevleemleerLekejee eesefieve:~
Demceeeflmeefb eeemebefle, leeved meJee&Veewcenb cegoe~~5~~
DeveeeefveOevemeeme, ceenelceb kesve JeCe&les~

YeJee SJe eJebobles, veeYeJewJeeles keoe~~6~~
Skesefveeoees peerJee, Glheebles$e esefhe les~
meJex YeJee efpevew: eeseb, keoeefhe veeveLee YeJesled~~7~~
Deme JevoveeemebKees-heJeemeeveeb heueb YeJesled~
efkecevewpe&uhevewe&ef, efveJee&CemeewKeceMvegles~~8~~
egleYe=lees cegveervee, efmee DeieefCeleesvele:~
YetMewueeyOeeefo#es$esYe:, efmeeved #es$eeefCe e mlegJes~~9~~
erhes meeOe&es e$ee-n&odieCeYe=od eleereje:~
efmee: efmeOebefle meslmebefle, leeved lel#es$eeefCe e mlegJes~0~~
~1
hebekeueeCecesefove:, meeefleMeemLeueeefve e~
Jebos ke=leeke=leebeeefhe, efpeveewleefpeveeueeeved~~11~~
hebeceneiegved Jeeieer-ejeR eekemetefjeesefieve:~
DevJeeeeleeved cegveeRebe, mleewefce mJeelceesheueyOees~~12~~
eerJeerjmeeiejeeee,
ceneeleeoeefeveb~
lecevegmetefjmeeOetbe, Jevos meceeefOeefmees~~13~~
#es$eme Jevoveemlees$ew-o&iOJee heeheeefve MegOeer:~
meceied %eeveceefle Oeeve-mebheee efmeefceehvegeeced~~1
4~~
meye efmeeW kees vecetB meoe, efvepe mebJesove efmeer nslet~
ceve Jee leve mes Yeefe YeeJe mes, es meye YeJeJeeefjefOe meslet~~1~~
Fme Yejle #es$e ceW eeweyf eme, leerLekej kee cege #es$e Meeele~
efieefj meccesoefMeKej ner keeue-oes<e mes es efMeJe iees he=Leked~~2~~
Fme DeJemeefhe&Ceer egie ceW eer-meccesoefMeKej MegYe heJe&le mes~
efme ngS Gvekeer ieCevee nes, ieeer Jeerj eYet keer OJeefve mes~~3~~
Devevle Glmeefhe&efCe-DeJemeefhe&efCe ceW Deveble leerLekej cege~
Fme heJe&le mes ngS Deveble cegefve-ieCe Yeer Gvekees vecetB melele~~4~~
(17)
(18)
leLee YeefJe<eled ceW Devevle, leerLekej Deveble Yeer cegefveieCe~

Fme heJe&le mes efme yeveWies, Gve meyekees efvele eefle eCeceve~~5~~
efmeMewue Fme Deveeefo-DeefveOeve, keer ceefncee veefnb ken mekeles~
YeJe peerJe ner oMe&ve heeles, veefnb DeYeJe kees efceue mekeles~~6~~
eneB hej Skesefve efJekeuesefve, hebesefve peerJe efpeleves~
pevce Oeejles nQ efpeveJej ves, YeJejeefMe ceW kene GvnW~~7~~
DemebKe GheJeemeeW kee heue, Fme heJe&le Jebove mes efceuelee~
DeefOeke Deew j keee peye ef$eYegJeve, meeceepe meewKe efveefele efceuelee~~
8~~
egleOej cegefveieCe DeieefCele Devele-Yet-heJe&le veeeefoke mes~
cegeOeece kees eehle ngS nQ, cegefe nsleg JebotB efe mes~~9~~
{eF& erhe ceW peneB peneB mes, leerLekej ieCeOej cegefveieCe~
efme ngS, nesles nQ, neWies, GvnW Gve #es$eeW kees Yeer veceve~~10~~
leLee hebekeueeCeke #es$eeW, kees DeefleMeeegle #es$eeW kees~
vecetB meoe ke=ef$ece Deke=ef$ece, efpeveewleeuee ewleeW kees~~11~~
heb ehejceieg eer egleosJeer, hetJee& eee& meeOegi eCe kees~
mJeelceefmeef kes efueS vecetB ceQ, DevJeeeele meYeer cegefve kees~~12~~
JeerjefmebOeg Deeeee& eJej, ceneeleoeeke iegJej kees~
vecetB meoe ieg hejbhejeiele, metefj leLee meeOetieCe kees~~13~~
efme#es$e kes Jebove mebmleJe mes, YeJeYeJe kes heehe nB~
meceied %eeveceleer meceeefOe kes, yeue mes efMeJemegKe eehle keB~~14~~
eR $ewkeeefuekemeJe& leerLekejcegefveieCe efmeheoeehle-meccesoefMeKejMeeeleefme#es$eee peeceeuee ceneIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje, efoJe heg<heebpeefue:~
-ieerlee bo-
pees YeJe ee Yeefe mes, meccesoefieefj kees Jeboles~

Jes vejke-heMegieefle mes gW, megjheo OejW Deeveboles~~
(19)
eeerMe heo leerLexMe heo, heekej Delegue JewYeJe OejW~

efhej %eeveceefle jefJe efkejCe mes, ef$eYegJeve keceue efJekeefmele kejW~~
~~ FleeMeerJee&o:~~
MM6NN
eMeefmle
-oesne-
leerLe&#es$e keer Jebovee, YeJe-YeJe YeceCe njble~

Deelcee leerLe& meceeve nes, yeves cegefe kes keble~~1~~
Jeerj Deyo heeerme meew, lesjn eeJeCe Meg~
heee&veeLe efveJee&Ce mes, mehleefceefleLeer efJeMeg~~2~~
ceneleerLe& meccesoefieefj, veceles meoe cegveerMe~
en efJeOeeve jevee efkeee, hetCe& veceekej MeerMe~~3~~
meoer yeermeJeeR kes eLece, Meeefvlemeeiejeeee&~
Gvekes heeeee& eer Jeerjmeeiejeeee&~~4~~
Gvekeer efMe<ee %eeveceefle, ieefCeveer ceQ Deuhe%e~
efhej Yeer efpeveJej Yeefe mes, nes peeles peve efJe%e~~5~~
Deeiece kes mJeeOeee mes, ee yeveer efJeMes<e~
osJe-Meee-ieg Yeefe mes, efceuee %eeve kee uesMe~~6~~
hetCe& %eeve kee yeerpe nw, ener Deuhe egle%eeve~
%eeveceleer kewJeue nes, pees Devevle iegCeKeeve~~7~~
peye leke peie ceW jefJe-MeMeer, peye leke eer efpeve leerLe&~
YeJe efJeOeeve eYeeJe mes, kejW mJeelce kees leerLe&~~8~~
eer mecceso efiejerv en, Meeele leerLe& eefme~
vecetB DevevleeW yeej ceQ, vecetB DevevleeW efme~~9~~
~~ Fefle Meb Yeteeled~~
(20)
eer heee&veeLe efpevesv hetpee

mLeehevee-ieerlee bo
lepe&-DeeDees yeeeW legcnW efoKeeSb.........
euees meYeer efceue hetpeve kej ueW, heee&veeLe YeieJeeve keer~
Deemesve Jeeceevevove kes heebeeW ner keueeCe keer~~
Jevos efpeveJejced-2, Jevos efpeveJejced-2~~ske.~~
nce meye eYeg keer hetpeve nslet, Deeeveve efJeefOe kejles nQ~
mLeeheve meefVeOeerkejCe, kejkes Deelece efv eefO e Jejles nQ~~
DeeDees eflees eYeg cegPe ceve ceW, keg lees Meefe eoeve kejes~
efvepe mece Oewe&-#ecee iegCe oskej, cesje Yeer GlLeeve kejes~~
heejme eYeg keer hetpeve mes, yeveles heejme YeieJeeve Yeer~
Deemesve Jeeceevevove kes heebeeW ner keueeCe keer~~
Jevos efpeveJejced-2, Jevos efpeveJejced-2~
eR eerheee&veeLeefpevesv! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR eerheee&veeLeefpevesv! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR eerheee&veeLeefpevesv! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed ~
-Dekelepe&-ns ceeB lesjer metjle.........
ns veeLe! legcnejer hetpeve kees, nce Leeue mepeekej ueeS nQ~
YeieJeeved......YeieJeeved legcnejs ejCeeWkeer, nce hetpee kejves DeeS nQ~~
YeJe YeJe ceW eYeg nceves, efk elevee peue heer [euee~
hej Meeble ve nes heeF&, cesjs ceve keer pJeeuee~~
YeJe YeJe kes leehe efceeves kees, peueOeeje kejves DeeS nQ~
YeieJeeved...YeieJeeved legcnejs ejCeeW keer, nce hetpee kejves DeeS nQ~~1~~
eR eerheee&veeLeefpevesvee pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
(21)
(22)

cesjs ewleve meove ceW, eesOeeiveer peueleer nw~
De%eeve kes Debeue ceW, efhe-efhe Jen heueleer nw~~
nce FmeerefueS evove ueskej, YeJeleehe efceeves DeeS nQ~~
YeieJeeved...YeieJeeved legcnejs ejCeeW keer, nce hetpee kejves DeeS nQ~2~~~
eR eerheee&veeLeefpevesvee mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~

De%eeve veiej ceW cesje, efejkeeue mes nw jcevee~
ve=he ceesn kes yevOeve ceW, veefnb hetCe& ngDee mehevee~~
De%eeve DebOesj efceeves kees, nce oerhe peueekej ueeS nQ~~
eR eerheee&veeLeefpevesvee ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~

cesje peerJeve Kebef[le nw, ceo ceesn Je ceeee ceW~
Deye kejvee DeKebef[le nw, eYeg Meerleue eee ceW~~
DeleSJe DeKeefC[le hegbpeeW mes, De#ee heo heeves DeeS nQ~
eR eerheee&veeLeefpevesvee De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
efkeleves GeeveeW ceW pee, heg<heeW keer iebOe efueee~
keYeer Iej kees mepeeee ceQves, keYeer efvepe e=Bieej efkeee~~
Deye lesjs heeJeve ejCeeW ceW, nce heg<he e{eves DeeS nQ~
eR eerheee&veeLeefpevesvee keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~

nceves keceeX ceW efvepe kees, Deeveefvole ceevee nw~
DeleSJe efvepeelece megKe kees, efkeefeled veefnb peevee nw~~
keceeX kes pJeeueve nsleg eYees! nce Oethe peueeves DeeS nQ~
eR eerheee&veeLeefpevesvee Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
YeieJeeved......YeieJeeved legcnejs ejCeeW keer, nce hetpee kejves DeeS nQ~~
ceQ #eefCeke efJeveej heue kes , mJeeoeW ceW heBmee jne~
efpee keer ueesueghelee ceW, Geceheue kees ve uene~~
legce mece heue keer eehleer nslet, heue Leeue mepeekej ueeS nQ~
eR eerheee&veeLeefpevesvee cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~

nceves efkeleves YeJe-YeJe ceW, hekeJeeve yengle KeeS~
uesefkeve Fme veej leve keer, veefnb YetKe efcee heeS~~
#egOejesie efveJeejCe nsleg eYees! vewJese Leeue Yej ueeS nQ~
eR eerheee&veeLeefpevesvee #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~

ceQ DeJe ues kejkes, leJe meefVeOe Deeee ntB~
Dece JemegOee heeves kees, ceQ Yeer ueueeeee ntB~~
evoveeceleer efMeJe eeefhle nsleg, keg Yee lesjs oj DeeS nQ~
eR eerheee&veeLeefpevesvee DeveIe&heoeehlees DeIe&ced efveJe&heeceerefle mJeene~
(23)
lepe&-kejleer ntB legcnejer Yeefe........

peye leke iebiee ecegvee ceW, peueOeej yensieer~
leye leke heejme eYeg keer Yeeer, jmeOeej yensieer~~
ns heeMJe&eYet peer, ns heee&eYet peer~
kebeve Peejer mes ejCeeW ceW, $eeOeeje kejveer nw~
meebmeeefjke pevce peje ce=let keer, yeeOee njveer nw~~
peye leke leve ceve kes keeW keer, veefnb neefve jnsieer~
leye leke heejme eYeg keer Yeeer, jmeOeej yensieer~
ns heee&eYet peer, ns heee&eYet peer~~1~~
Meeblees MeebefleOeeje~
peye leke mJeieeX ceW keuheJe=#e kee, Jeeme jnsiee~
heejmeeYeg kes iegCeheg<heeW kee, Fefleneme jnsiee~~
pee heejme osJee, pee heejme osJ ee~~
echee ecesueer heg<heeW mes heg<heebpeefue kejvee nw~
Deelceerke iegCeeW mes Devlece&ve kees, hegef<hele kejvee nw~~
Gvekee Dee&ve leve ceve keer yeeOee, eme kejsiee~
heejme eYeg kes iegCeheg<heeW kee, Fefleneme jnsiee~~
pee heejme osJ ee, pee heejme osJ ee~~2~~
efoJe heg<heebpeefue:~
hebekeueeCeke DeIe&
lepe&-DeeS ceneJeerj YeieJeeve........
kej uees heejmeeYeg kee Oeeve, legce heejme yeve peeDeesies~
legce heejme yeve peeDeesies, cegefeeer hee peeDeesies~~kej uees.....~~
JewMeeKe ke=<Ce ogefleee kees, ceelee kes ieYe& heOeejs~
ceelee Jeecee ves meesuen, megheves osKes Les heejs~~
kejuees Yeefe ieYe&keueeCe, legce heejme yeve peeDeesies~~1~~
eR JewMeeKeke=<Ceeefleereeeeb ieYe&keueeCekeeehleee eerheee&veeLeefpevesvee
(24)
MegYe heew<e ke=<Ce ieejme kees, leerLekej yeeueke pevces~

Meefe ieF& eYet kees uesves, ceelee kes emetefle ie=n ceW~~
hetpee kejes pevcekeueeCe, legce heejme yeve peeDeesies~~2~~ kej uees......~~
eR heew<eke=<CeeSkeeoMeeb pevcekeueeCekeeehleee eerheee&veeLeefpevesvee
heew<eer ke=<Cee Skece kees, oer#ee Oeejer pee Jeve ceW~
ueewkeebefleke megjieCe DeeS, eYeg keer mebmlegefle Yeer kejves~~
pepe uees oer#ee MegYekeueeCe, legce heejme yeve peeDeesies~~3~~kej uees....~~
eR heew<eke=<CeeSkeeoMeeb oer#eekeueeCekeeehleee eerheee&veeLeefpevesvee
MegYe ew$e elegLeea kes efove, eYeg kesJeue%eeve ngDee Lee~
meyeves eYeg meceJemejCe ceW, efoJeOJeefve heeve efkeee Lee~~
Yepe uees eYeg kee kesJeue%eeve, legce heejme yeve peeDeesies~~4~~kej uees...~~
eR ew$eke=<CeeelegLeea kesJeue%eevekeueeCekeeehleee eerheee&veeLeefpevesvee
eeJeCe Megkeuee mehleefce kees, eYeg kees efveJee&Ce ngDee Lee~
meccesoefMeKej heJe&le hej, FveW ves nJeve efkeee Lee~~
hetpeve kejes cees#ekeueeCe, legce heejme yeve peeDeesies~~5~~kej uees.......~~
eR eeJeCeMegkeueemehleceeb cees#ekeueeCekeeehleee eerheee&veeLeefpevesvee
peehe ceb$e- eR eerheee&veeLeefpevesvee vece:~
peeceeuee
lepe&-legcemes ueeieer ueieve.........
pee pee heejme eYees, YeJeoefOeleejke efJeYees, ej Deeee~
DeIe& kee Leeue ceQves mepeeee~~ske.~~
ieYe& mes ceeme n hetJe& veiejer, jlvecee Jen yeveejmehegjer Leer~
(25)
FvieCe Dee ieS, eeOej hee ieS, lesjer eee~

DeIe& kee Leeue ceQves mepeeee~~1~~
pevce nesles ner keefchele cegkeg Les, efoJe yeepes mJeeb yepe G"s Les~
peie eefkele nes ieee, ceesn lece Kees ieee, eYeg kees heeee~
Jeeceevevove nes heejme eYees legce, Deemesve kes efee ueeue nes legce~
Oecee&ce=le pees yene, %eeveece=le kees uene, pees Yeer Deeee~
kesleg en keer meYeer yeeOee njles, Ge heo eMemeefnle meyekees kejles~
efJeIveefJepeeer nes legce, ce=legefJepeeer nes legce, efmeef heeee~
lesjer Yeeer kee heue ceQ en eentB, keb" Dehevee Dekebgef"le yeveeTB~
evoveeceefle eYees, ceebieles meye efJeYees, lesjer eee~
eR eerheee&veeLeefpevesvee peeceeuee hetCee&Ie&ced efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje, efoJe heg<heebpeefue~
heee&veeLe keer Yeefe kee, pees kejles jmeheeve~
Deheveer DeeleceMeef e keer, Jes kejles heneeve~~
~~ FleeMeerJee&o:, heg<heebpeefue:~~
MM6NN
(26)
meccesoefMeKej eWke Jevovee

leerLe&jepe meccesoefMeKej nw, Meeele efme#es$e peie ceW~
Ske yeej pees kejs Jevovee, Jen Yeer hegCeJeeve mee ceW~~
TBee heJe&le heee&veeLe efnue, veece mes peevee peelee nw~
efpeveMeemeve kee meyemes heeJeve, leerjLe ceevee peelee nw~~1~~
peye ele#e kejW ee$ee, Gme hegCe kee JeCe&ve keee kejvee~
uesefkeve eefleefove Yeer hejes#e ceW, efieefj kee Oeeve efkeee kejvee~~
DeeBK e yevo kej kejes keuhevee, cesjer ee$ee Meg ngF&~
eele:keeue eues meye ee$eer, pee peekeeje Meg ngF &~~2~~
Ske neLe ceW [er otm ejs, ceW eeJeue keer Peesueer nw~
peeoelej meye hewoue nQ, hej efkemeer-efkemeer keer [esueer nw~~
keYeer ve eueves Jeeues Yeer, efnccele kej heJe&le e{les nQ~
heejme eYeg kes heeme hengBeves, nsleg keoce ye{ eueles nQ~~3~~
e{les-e{les Dee" efkeueesceerj, kee heLe peye lee neslee~
oeeW neLe lejhe leye Fke, eewhe[e kegb[ oMe&ve neslee~~
JeneB efoiecyej efpevecebefoj, mebmke=efle keer Deefce Oejesnj nw~
heee&veeLe eveYeg yeengyeefu e keer cetefle& ceveesnj nQ~~4~~
Gme ceefvoj ceW kekej Deheves, eYeg kee oMe&ve kej uesvee~
megvoj yeveer Oece&Meeuee ceW, Fe nes lees "nj uesvee~~
cebefoj oMe&v e kejkes efhej, ee$ee eejbYe kejes Deheveer~
yeeeW neLe euees e{ kej peneB, ieewlece mJeeceer eWke yeveer~~5~~
eneB hengBekej "b[er-"b[er, nJee Lekeeve efceeleer nw~
ieCeOej ejCe Jevovee mes, ee$ee keer Meeer Deeleer nw~~
eLece eWske en ngF& heeme ceW, ogeflee eWke kegbLeg efpeve keer~
leerLekej ece ceW en henueer, eWke vecetB kegbLeg eYeg keer~~6~~
Fve eWkeeW kes oMe&ve mes, GheJeeme kee heue eejbYe ngDee~
$ee eoef#eCee osves mes, Deeies MegYe ieefle kee yebOe ngDee~~
MegY e YeeJeeW mes Deeies ye{kej, eWke leermejer Deeleer nw~
eerveefceveeLe efpevesej keer, Jevovee menpe nes peeleer nw~~7~~
eewLee veeke ket leerLekej, DejnveeLe kee Deeee nw~
peneB kejes[eWs cegefveeeW ves Yeer, lehekej efMeJeheo heeee nw~~
Jevove kej Deeies ye{ves mes, ceefuueveeLe kes ejCe efceues~
Deeies "s eWke hej eer, eseeBmeveeLe heokeceue efceues~~8~~
Fve meyekee Jevove kej ceQves, efmeefMeuee kees veceve efkeee~
JeneB efJejepes efmeeW kees, Deheves ceve ceW mcejCe efkeee~~
Lekevee veefnb Deye heg<heoble keer, mehlece eWke hes euevee nw~
Deeies e{ ves nsl eg JeneR mes, DeeleceMeeer Yejvee nw~ ~9~~
heg<heoble eYeg kes ejCeeW ceW, DeIe& e{ekej veceve efkeee~
Deewj eues Dee"JeeR eWke hej, heoceeYet kee MejCe efueee~~
veJeceeR eWke efJejepes eer, cegefvemegele efpeve kes ejCekeceue~
Fve meyekes heeJeve heo ceW, ee mes ceQves efkeee veceve~~10~~
ns YeJeelceved ! Deye omeJeeR eveYe eWke hes euevee nw~
henues oew[-oew[ kej Glejes, efhej TBeeF& e{vee nw~~
eveYe cebefoj ceW peekej, ejCeJevovee kejvee nw~
Deheves meejs megKe-ogKe kees, eYeg ejCe yew"kej kenvee nw~~11~~
Deye ieejnJeeR eWke hes euekej, $e+<eYeosJe kees veceve kejes~
efieefj kewueeMe mes cege ngS, eneB Gvekes ejCe efevn eCecees~~
eer Meerleue efpeveJej keer nw, yeejnJeeR eWke eefme kener~
ceve-Jee-leve mes Jevove kej, heeDees ee$ee kee hegCe mener~~12~~
eer Devebl e leerLekej kee, lesjnJeeB ket mJeebY et nw~
Gvekes ejCeeW ceW eeegle, MeerMe Pegkeekej JevotB ceQ~~
mebYeJe efpeveJej kee eewonJeeB, OeJeueket ceevee peelee~
Jeemeghetpe efpevekee hevnJeeb, eWke meYeer kees megKeoelee~~13~~
Fvekees Jevove kej Deeies, DeefYevevove eYeg kes heeme euees~
yevoj efevn meefnle Gve eYeg keer, eWke hes yevoj mes ve [jes~~
(27)
(28)

DeefYevevove kes ejCeeW ceW, kej veceve euees peuecebefoj leke~
e{es JeneB mes peneB nw ieewlece, ieCeOej eYeg keer eWke eLece~~14~~
efhej me$enJeeR eWke mes Deheveer, Deieueer ee$ee kejvee nw~
Oece&veeLe eYeg kes ejCeeW ceW, veceve meYeer kees kejvee nw~~
megceefleveeLe kee DeejnJeeB, eWke nw DeefJeeue ket kene~
veew kejes[ yeeermeueeKe, GheJeeme kee heue efceuelee nw eneB~~15~~
GefVemeJeeB nw eWke Meebefleefpeve, kee pees eneB mes cees#e iees~
veew kejes[ mes DeefOeke cegveer, Fme kegboket mes cees#e iees~~
MeebefleveeLe kes mebie meye cegefveeeW, kees ee mes veceve efkeee~
hegve: yeermeJeeR eWke hes peekej, JeerjeYet keer MejCe efueee~~16~~
eer megheee& leerLekej Fkekeerm eJeeR eWke hej jepes nQ~
kenles nQ eneB keer efceer mes, jesie meYeer veMe peeles nQ~~
Fvekee Jebove kejkes heeme ceW, efJeceue veeLe keer eWke euees~
yeeFmeJeeR Fme eWke kees vecekej, DeefpeleveeLe kes efveke euees~~17~~
Lekes keoce mes lesFmeJeeR Fme, eWke kee Jebove keef"ve lees nw~
uesefkeve ee$ee hetjer kejves, kee MegYe YeeJe oe ceW nw~~
Oeerjs-Oeerjs e{kej DeeefKej, DeefpeleveeLe leke hengBe iees~
Gve ejCeeW ceW veceve efkeee efhej, vesefceveeLe peer eehle ngS~~18~~
Fme eewefyemeJeeR eWke hes vesceerveeLe ejCe kees veceve efkeee~
heejmeveeLe eYet heeves nslet efhej ceQv es ieceve efkeee~~
mJeCe&Ye en eWke nw Debeflece, ee$ee hetCe& eneB nesleer~
heee&veeLe keer hetpeve kejkes, ceve mevlegef eneB nesleer~~19~~
keg #eCe Oeeve kejes efhej veeres, ieghee ceW efmLele ejCe vecees~
KegMeer-KegMeer Jevovee hetCe& kej, heJe&le mes veeres Glejes~~
ener Jevovee Deelcee keer, YeJelJe Meefe yeleueeleer nw~
leYeer evoveeceleer meYeer ceW, Yeefe mJeeb Dee peeleer nw~~20~~
YeieJeved ! Fme meccesoefMeKej kee, hegve hegve oMe&ve heeTB~
ener YeeJevee nw ceve ceW, efmeeW kes iegCe ceW jce peeTB~~
Fmeer #es$e mes keYeer cegPes, efveJee&Ce Oeece Yeer efceue peeJes~
efme Yeefe cesjs peerJeve ceW, efme DeJemLee efoueJeees~~21~~
meccesoefMeKej eeueermee
-oesneefmeefefeee keer eeefhle efnle, veceve keB meye efme~
ece mes YeJe kees keekej, nesTB hetC e& mece= ~~1~~
efm e#es$ e Meeele kene, efi eefj mecceso ceneve~
peneB Devevleeveble eYeg, ves heeee efM eJeOeece~~2~~
meccesoeeue leerLe& kee, eeueerm ee megK ekeej~
he{sb megvesb pees YeJepeve, ece mes nesb YeJe heej~~3~~
-eewheeF&pee nes eer mecceso efMeKej keer, pee nes Gme Meeele efieefjJej keer~~1~~
neW peeJevle yeerme es efpeveJej, efme yeves Les pees leerLekej~~2~~
Fme ngC[eJemeefhe&Ceer egie ceW, eej efpevesej Deve mLeue mes~~3~~
cees#e eehle kej efme yeve ieS, Jes leerjLe Yeer hetpe yeve ieS~~4~~
uesefkeve Yetle YeeefJe keeueeW ceW, eneR mes cege ngS De neWies~~5~~
ener Deue efmeevle efveece nw, efmeefJeOet kee en GheJeve nww~~6~~
kees[ekeesef[ cegveerej Deeles, Fme heJe&le hej Oeeve ueieeles~~7~~
eWk e-eWk e mes cees#e heOeejs, Ieeefle DeIeeleer kece& efJe[ejs~~8~~
FmeerefueS efieefj keer jpeheeJeve, nw JeneB kee keCe-keCe ceveYeeJeve~~9~~
ee$ee eeefhe yengle keef"ve nw, ee$eer neslee efhej Yeer Oeve nw~~10~~
Leke Lekekej Yeer e{ peelee nw, Deheveer cebefpeue hee peelee nw~~11~~
heee&veeLe keer eWke hes peekej, eYeg kes meccegKe MeerMe Pegkeekej~~12~~
pevce meheue kej ueslee ceeveJe, otj nW ogie&efle kes oeveJe~~13~~
ceefvoj keF& yeves heJe&le hej, efpeveceW Fke eefme peueceefvoj~~14~~
Lekee heefLeke keg osj yew"kej, kejlee nw efJeeece JeneB hej~~15~~
(29)
(30)
efhej ee$ee hej eue oslee nw, ee$ee kee heue Jej ueslee nww~~16~~
heJe&le kee eeke=efleke Me Yeer, ye[e ceveesjce megKeo mele ner~~17~~
meerlee veeuee nw Fke Pejvee, peneB Ske #eCe meyekees kevee~~18~~
Meerleue peue mes heie Oees uesvee, eefo Meeer Jeeheme nes uesvee~~19~~
Ske Deesj ievOeJe& nw veeuee, yenlee Pej-Pej Pejvee heeje~~20~~
Glej-Glej kej ee$eer Deeles, mJeuheenej emeeo kees heeles~~21~~
yees-yet{ s meye uesles nQ, oeve mJehe Je osles nQ~~22~~
Ske Jevovee kejkes Yeer Jes, leerve, heeBe, veew Yeer kej uesJeW~~23~~
Meleke mene Jevovee Jeeues, keg cegefve eeJeke Yee yeKeeves~~24~~
Gvekeer keeee meg{ yeveer nw, YeeJeeW keer ceeee megIeveer nw~~25~~
Fme heJe&le keer ceefncee veejer, kener hetJe& $e+ef<eeeW ves Yeejer~~26~~
Ske yeej Jevos pees keesF&, leebefn vejke heMegieefle veefnb nesF&~~27~~
YeJepeerJe ner pee mekeles nQ, heJe&le Jevove kej mekeles nQ~~28~~
veefnb DeYeJe heJe&le e{ mekeles, Meee efpeveeiece Ssmee kenles~~29~~
cees#eieceve keer Meefe peneB nw, YeJe Meefe kee Jeeme JeneB nw~~30~~
eens Jen efkeleves ner YeJe ceW, kece&veeMe kej hengbes efMeJe ceW~~31~~
efkevleg DeYeJe ve efMeJeheo heeles, efvepe DeYeJe Meefe kes veeles~~32~~
es heefjCeeefceke YeeJe peerJe kes, nesles nQ mJeecesJe peerJe ceW~~33~~
Jele&ceeve ceW Yeer Jen leerjLe, efpevecele keer kenlee nw keerjle~~34~~
heJe&le kes veeres Yeer cebefoj, yeves DeveskeeW DeodYegle megvoj~~35~~
keF& Oece&MeeueeSb Yeer nQ, ee$eer kees megefJeOeeSb Yeer nQ~~36~~
eeJeCe megefo mehleefce kee cesuee, neslee nw Jeneb Ketye jbieeruee~~37~~
nesueer hej Yeer ceOegyeve peevee, nesueer kee osKees vepejevee~~38~~
meebJeefjee kee veece hegkeejes, heejme kee peekeej Geejes~~39~~
legce Yeer heejme yeve peeDeesies, Yeeer kee jme hee peeDeesies~~40~~
-MebYeg boeeefueme efove leke pees kejs, efvele eeueermeefnb yeej~

efceues menme GheJeeme heue, megKe mecheefe Deheej~~1~~
ieefC eveer ceelee %eeveceefle, yeeuemeleer efJeKeele~
Gvekeer efM e<ee evoveeceleer jef ele en hee"~~2~~
megievOe oMeceer Yeeheo, keer efleefLe nw megeefme~
Jeerj mebJeled heeerme meew, lesFme keer ke=efle efme~~3~~
peye leke efieefj mecceso kee, peie ceW jns ekeeMe~
eeueerm ee en leerLe& kee, leve ceve kejs efJekeeme~~4~~
efm eeW keer Gme esC eer ceW, DeeS cesje veece~
efme#es$e keer Yeefe mes, efc eues cegPes efM eJeOeece~~5~~
MM6NN
(31)
(32)
Yepeve
lepe&HetueeW mee esnje lesje......
Meeele nw leerjLe cesje, meccesoefieefj veece nw~

efieefjJejeW ceW es nw, Deeefo efme#es$e nw, ceOegJeve hejce Oeece nw~~ ske.~~
kenles nQ Fme efieefj keer Jevovee mes,
efleee vejkeeeg efceueleer veneR nw~
ee meefnle Fmekeer Dee&vee mes,
YeJelJe keefuekee efKeueleer jner nw~~
jele DebOesjer nes, Yeefe mensueer nes, ueielee ve [j heJe&le hej keYeer~
DeefleMee mes ietBpes eneB, meebJeefjee kee veece nw~
efieefjJejeW ceW es nw, Deeefo efme#es$e nw, ceOegJeve hejce Oeece nw~~1~~
Fme egie kes eewefyeme leerLekejeW ceW,
cees#e ieS yeerme efpeveJej eneB mes~
efkeleves kejes[eW cegefveeeW ves Yeer,
lehe kejkes efMeJeeuee heeee eneB mes~~
leerLe& hegjevee nw, es Kepeevee nw, meyekees eflejelee nw mebmeej mes~
leerjLe keer keerjle Decej, kej mekelee Fbmeeve nw~
efieefjJejeW ceW es nw, Deeefo efme#es$e nw, ceOegJeve hejce Oeece nw~2~~
efpeveOece& efveefOe kees heekej kes Gmekee,
meee meogheeesie kejvee nw ncekees~
Deeheme ceW cew$eer, oerveeW hes keCee,
kee YeeJe peie ceW efmeKeevee nw meyekees~~
mJeeLe& leeie kejkes, MeerIe peeie kejkes, pewvelJe keer meye j#ee kejes~
leerjLe keer jpe evovee cemleke kee heefjOeeve nw~
efieefjJejeW cesW es nw, Deeefo efme#es$e nw, ceOegJeve hejce Oeece nw~~3~~
MM6NN
(33)
(34)
Yepeve
Yepeve

lepe&Ss cesjs Jeleve kes ueesieeW......
Yeejle kes pewveer JeerjeW, legce megve uees keLee hegjeveer~

meccesoefMeKej heJe&le nw, efmeeW keer Deefce efveMeeveer~~ ske.~~
Fke veneR DevevleeW efpeveJej, meekeslehegjer ceW pevces~
meccesoefMeKej mes efMeJeheo, hee efmeefMeuee hej hengBes~~
Gme jpe kees efmej hej Oej uees, pees kenleer Decej keneveer~
meccesoefMeKej heJe&le nw, efmeeW keer Deefce efveMeeveer~~1~~
yeve kejkes efoiecyej cegefveJej, Fme efieefj hej Oeeve efkeee nw~
efkeleveeW ves lehemee kejkes, keceeX kee veeMe efkeee nw~~
Gve meye efmeeW kees vece uees, pees yeves Deelce eeveer~
en efme#es$e efpeveJej kee, pewveer Fmekes DeefOekeejer~
Fmekee oMe&ve Jevove nw, nj ceeveJe kees efnlekeejer~~
heJe&le kees Jevove kej uees, meye efpevecele kes eeveer~~
en leerLe& Deefnbmee kee MegYe, mevosMe megveelee peie kees~
YeeJeeW kees Meg yeveekej, eflejvee efmeKeueelee meyekees~
evovee leYeer nce meyeceW, meeLe&ke nesieer eYegJeeCeer~
es Oece&leerLe& ve keYeer Yeer, yeses Je Kejeros peeles~
nj ceeveJe keer ee kes, es kesvefyevog kenueeles~~
efvepecele efpevecele ceW yeouees, yevekej mees eeveer~
MM6NN

lepe&hebefKe[e......
Jebovee keB ceQ eYet heee&veeLe keer~

Deemesve Deewj ceelee Jeecee ueeue keer~~
Jebovee......Jebovee......Jebovee......Jebovee......~~ ske.~~
osKees JeejeCemeer mes eYet kes Yee Deees nQ~
eYeg kes pevce keer KegMeer ceW megvoj jlve ueeS nQ~~
efceuekes DeeDees, efceuekes ieeDees, efceuekes kejes peer~
Jebovee ejCe ceW kejkes hegCe Yejes peer~~ Jebovee......~~1~~
osKees Deefn$e mes eYet kes Yee DeeS nQ~
kesJeue%eeve keer KegMeer ceW megvoj ieerle ieees nQ~~
osKees meccesoefieefj mes eYeg kes Yee DeeS nQ~
eYet kes cees#e keer KegMeer ceW meYeer uee[t ueeS nQ~~
meejs osMe kes hegpeejer Yee oj hes Deeles nQ~
evoveeceleer es Yeefe kejkes hegCe heeles nQ~~
MM6NN
(35)
Yepeve
lepe&euees efceue meye......
euees meye efceue ee$ee kej uees, leerLe&ee$ee kee heue Jej uees~
eewefyeme leerLekej keer meesuen, pevceYetefce vece uees~~ euees.~~ ske.~~
$e+<eYe-Deefpele-DeefYevebove-megceleer, De Deveble efpeveJej~
veieefj DeeesOee ceW pevces, pees leerjLe nw Meeele~~
DeeesOee kees Jebove kej uees,
$e+<eYeosJe keer pevceYetefce kee he veee ueKe uees~~ euees...~~1~~
eeJemleer ceW mebYeJe, keewMeecyeer ceW heeeYet~
JeejeCeefme ceW eer megheee&-heejme eYeg kees JebotB~~
evhegefj leerjLe kees vece uees,
peneB eveYeg peer pevces Jen jpe efmej hej Oej uees~~euees...~~2~~
heg<heovle keekevoer, Meerleue Yeefuehegj pevces~
eer eseebmeveeLe leerLekej, efmebnhegjer pevces~~
leerLe& echeehegj kees vece uees,
Jeemeghetpe keer hebekeueeCeke Yetefce Fmes mecePees~~euees...~~3~~
keefcheuepeer ceW efJeceueveeLe, eYeg Oece& jlevehegefj ceW~
nefmleveehegj ceW Meebefle-kegbLeg-Dej, leerLekej pevces~~
euees efceefLeueehegefj kees vece uees,
ceefuueveeLe-veefceveeLe pevceYetceer Jebove kej uees~~ euees...~~4~~
jepeie=ner ceW cegefvemegele, vesceer Meewjerhegj ceW~
kegC[uehegj ceW eewefyemeJeW, ceneJeerj eYet pevces~~
leerLe& mes YeJemeeiej eflej uees,
efpeveJej pevceYetefce oMe&ve kej, pevce meheue kej uees~~ euees...~~5~~
ieefCeveer %eeveceleer peer keer, esjCee efceueer YeeeW~
meYeer pevceYetceer efpeveJej keer, peuoer efJekeefmele neW~~
hegCe kee kees<e meYeer Yej uees,
leerLe& Jebovee mes efn evovee DeelceMegef kej uees~~ euees...~~6~~
(36)
Yepeve
Oejleer kee legcnW veceve nw, DeekeeMe kee legcnW veceve nw~
leerve ueeske kes meew FveW ves, efkeee legcnW Jebove nw~~
meew-meew yeej veceve nw-2
heee&veeLe eYeg kes ejCeeW ceW, meew-meew yeej veceve nw~~ske.~~
leerve leerLe& ceeves nQ efpevekes, hebekeueeCe mes heeJeve,
JeejeCeefme, Deefn$e Deewj meccesoefMeKej ceveYeeJeve~
Fvekes oMe&ve mes YeeeW kes, heeJeve nesles ceve nQ,
meew-meew yeej veceve nw, heee&veeLe eYeg......~~1~~
Jele&ceeve ceW heee&veeLe kee, DeefleMee Ketye yeKeevee,
Debleefj#e, efMejhegj, ebJeuesej, cekemeer, Deef[voe peevee~
DeefleMeeeer keevesj ceW peekej, kejes eYet oMe&ve nw,
kevee&ke kes yeerpeehegj ceW, meneheCee heejme nQ,
pecyeterhe nefmleveehegj ceW, efevleeceefCe heejme nQ~
Yeejle kes Deveske veiejeW ceW, heejme eYeg cebefoj nQ,
ieefCeveer %eeveceleer ceelee, kenleer nQ meye YeeeW kees,
heejme eYeg kes DeefleMee mes, heefjefele kejJeeDees meyekees~
meYeer evoveeceleer ncesMee, GlmeJe kejes meheue nw,
MM6NN
(37)
Yepeve
lepe&-eer efmeee kee hee".......
iebOeesoke kee ceenelce, megvees ceve Meeble YeeJe mes eeCeer,
heue heeees cewvee jeveer~~ske.~~
Fke cewvee kee Fefleneme megvee~
efpeveOece& kece&efmeevle megvee~~
eer efmeee kee hee" nw Gmekeer efveMeeveer, heue heeees cewvee jeveer~~1~~
otpeer Fke cewvee Deewj ngF&~
pees efpeve Yeeer ceW eefme ngF&~~
Fme kevee ves mecekelJe keer ceefncee peeveer, heue heeees cewvee jeveer~~2~~
nw eece efkewleveiej megvoj~
cewvee kee pevce ngDee peneB hej~~
ceesefnveer Je essueeue keer eLece efveMeeveer, heue heeees cewvee jeveer~~3~~
Fke yeej ceneceejer hewueer~
Iej-Iej ceW Leer eseke efvekeueer~~
cewvee kes oes Yeelee keer yeveer keneveer, heue heeees cewvee jeveer~~4~~
hewueer kegjerefle Leer veiejer ceW~
Meerleuee ceele hetpeve kej ueW~~
Ssmeer ee kejles Les meye De%eeveer, heue heeees cewvee jeveer~~5~~
cewvee efpevecele eeveer Leer~
keceeX keer ieefle heneeveer Leer~~
eYeg MeerleueveeLe keer Yeeer Gmeves "eveer, heue heeees cewvee jeveer~~6~~
iebOeesoke jespe ueiee kejkes~
kej efoee mJemLe Yeelee Deheves~~
hej efkeleveeW keer nes ieF& ce=leg veefnb ceeveer, heue heeees cewvee jeveer~~7~~
en ecelkeej osKee meyeves~
leye efpeveJej kes { Yee yeves~~
efceLeelJe otj nes ieee yeves meye %eeveer, heue heeees cewvee jeveer~~8~~
en cewvee ner yeveer %eeveceleer~
pees yeeueeesefieveer eLece kener~~
Fme egie keer ieefCeveerecegKe Deeefe&kee ceeveer, heue heeees cewvee jeveer~~9~~
legce Yeer { eeveer yevevee~
iebOeesoke hej ee jKevee~~
evoveeceleer en meeer kener keneveer, heue heeees cewvee jeveer~~10~~
(38)
YeieJeeve eer heee&veeLe keer Deejleer

pee heejme mJeeceer, eYeg pee heejme mJeeceer~
JeejeCeefme ceW pevcesb, ef$eYegJeve ceW veeceer~~ pee.~~
Deemesve kes vebove, Jeecee kes heejs~~ceelee Jeecee.......
lesFmeJeW leerLekej-2, legce peie mes veejs~~ pee.~~1~~
Jeefo JewMeeKe ogleeree, ieYe&keueeCe ngDee~mJeeceer.....
heew<e ke=<Ce SkeeoefMe-2, pevcekeueeCe ngDee~~ pee.~~2~~
pevceefoJeme ner oer#ee, OeejCe keer legceves~mJeeceer......
yeeueyeeeejer yeve-2, lehe keervee Jeve ceW~~ pee.~~3~~
kece"emegj ves legce hej, Ieesj Ghemeie& efkeee~mJeeceer......
Deefn$e ceW legceves-2, heo kewJeue efueee~~ pee.~~4~~
eer meccesoefMeKej hej, cees#eOeece heeee~mJeeceer......
cees#ekeueeCe ceveekej-2, nj ceve nj<eeee~~ pee.~~5~~
hejcemeefn<Cet eYeg keer, Deejefle kees DeeS~mJeeceer......
ener eboveeceleer Dejpe nw-2, leJe iegCe efceue peeSb~~ pee.~~6~~
MM6NN
(39)
YeieJeeve eer heee&veeLe keer Deejleer

(40)
Meeele efveJee&CeYetefce
meccesoefMeKej efme#es$e keer Deejleer

lepe&kejleer ntb legcnejer hetpee............
kejles nQ eYet keer Deejefle, ceve kee oerhe peuesiee~

heejme eYeg keer Yeeer mes, ceve mebkeuesMe Oeguesiee~~
pee heejme osJee, pee heejme osJee-2~~ske.~~
lepe&ceQ lees .............
ns Deemesve kes vevove, Jeecee ceelee kes heejs~

lesF&meJeW leerLekej heejme eYeg, legce peie mes veejs~~
lesjer Yeeer iebiee ceW pees mveeve kejsiee~
heejme eYeg keer Yeeer mes, ceve mebkeuesMe Oeguesiee~~pee heejme osJee-4~~1~~
kene Meeele nw en efieefjjepe, Deveeoer keeueeW mes-Deveeoer keeueeW mes~

cegefe Jejles eneR mes efpevejepe, Deveeoer keeueeW mes-Deveeoer keeueeW mes~~
heeJeve nw, hetpe nw, efieefjJej keer Oetue nw, efmej hes e{eDees peer,
nes Oetueer efmej hes e{eDees peer~~ceQ lees......~~1~~
JeejeCeefme ceW pevceW, efveJee&Ce efMeKejpeer mes heeee~

Fke ueesne Yeer eYeg ejCeeW ceW, meesvee yeveves Deeee~~
meesvee ner keee Jen ueesne, heejmeveeLe yevesiee~
heejme eYeg keer Yeeer mes, ceve mebkeuesMe Oeguesiee~~pee heejme osJee-4~~2~~
megveles nQ peie ceW Jewj meoe, oes lejhee euelee nw~
hej heee&veeLe kee peerJeve, Fmes egveewleer kejlee nw~~
Fke lejhee Jewjer ner keye leke, Ghemeie& kejsiee~
heejme eYeg keer Yeeer mes, ceve mebkeuesMe Oeguesiee~pee heejme osJee-4~~3~~
kece"emegj ves yengleske YeJeeW ceW, Dee Ghemeie& efkeee~
heejmeeYeg ves meye menkej, kesJeueheo kees eehle efkeee~~
kewJeue peesefle mes heeheeW kee, DebOesj efcesiee~
eYeg lesjer Deejefle mes ceQ Yeer, en Meeer hee peeTb~
eboveeceleer leJe iegCeceefCe keer, ceeuee eefo hee peeTb~
leye peie ceW veeEn Me$et kee, cegPe hej Jeej euesiee~
MM6NN
ceQ lees Deejleer GleeB js, meccesoefieefjJej keer,

pee pee meccesoefMeKej, pee pee pee-2~~ske.~~
Fme egie kes efpevesej yeerme, cege ngS eneR mescege ngS eneR mes~
yeves efmeefMeuee kes F&Me, veceve keB efe mes-veceve keB efe mes~~
Deejleer kee Leeue ues, Yeefe megceve Yeeue ues, meyekees yegueeTB ceQ,
nes YeeeW keer esueer yegueeTB ceQ~~ceQ lees......~~2~~
Fke yeej Yeer pees Jevovee, kejs Fme efieefjJej keerkejs Fme efieefjJej keer~
Gvekees efceueleer ve Gme YeJe mes, vejke De heMegieefle Yeer-vejke De heMegieefle Yeer~~
ceQ Yeer Fmeer YeeJe mes, MegYe ieleer keer eeJe mes, Yeeer jeeTB js,
nes efieefj hej e{ kejkes peeTB js~~ceQ lees.......~~3~~
meebJeefjee kee nw ecelkeej, meccesoeeue ceWmeccesoeeue ceW~
heejme heejme keer ner nw hegkeej, Deepe Yeer ceOegyeve ceW-Deepe Yeer ceOegyeve ceW~~
eboveeceefle Yeefe ceW, Deepe Yeer Meefe nw, GmeceW ner jce peeDees jss,
nes efieefj keer Deejefle kee heue heeDees js~~ceQ lees......~~4~~
MM6NN

Sammedshikhar Vidhan (VGM-348)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sammedshikhar Vidhan (VGM-348)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

meccesoefMeKej efJeOeeve

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb. 348

hetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje mebeeefuele

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee

-: mebmLeeefhekee SJeb esjCeeeesle :-

hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer

e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

-: efveoxMeke SJeb mecheeoke :-

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

Jeerj efve. meb. 2539

kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceer peer

peerJeve ekeeMe pewve

kecheesefpebie - %eeveceleer vesJeke&

-kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceer peer

-peerJeve ekeeMe pewve (eyebOe mecheeoke)

Devebleeveble leerLekej YeieJevleeW keer efveJee&CemLeueer DeveeefoefveOeve Meeele leerLe&jepe

je^ieewjJe, ieefCeveerecegK e, Deeefe&keeefMejesceefCe

eer %eeveceleer ceeleepeer kee mebef#ehle-heefjee

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve-mebef#ehle heefjee

Meeele leerLe& meccesoefMeKej ceefncee

-peerJeve ekeeMe pewve (eyebOe mecheeoke)

-e%eeeceCeer Deeefe&kee eboveeceleer

leerLe&jepe eer meccesoefMeKej efoiecyej pewveeW kee DeveeefoefveOeve Meeele efme#es$e

ceC[ue kee vekeMee

efieefjJej meccesoefMeKej heeJeve, eerefme#es$e cegefveieCe Jebefole~

efmeefJeOet efee leerLe&kej, cegefveieCe leerjLejepe~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

meccesoefMeKej efieefjjepe, hetpetB ceve ueekes~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

Pejves kee DeefleMeerle peue, MeebleerOeej kejble~

DeLe eleske eWke DeIe&

leerLe&jepe megj Jebe, hetpele efvepe megKe mebheoe~

eer meccesoefMeKej eWke hetpeve

eer DeefpeleveeLe efpeve ket efmeJej mes efveJee&Ce heOeejs nQ~

YeeJe meefnle Fme eWke keer, keB Jebovee Deepe~

OeJeue ket veb. 2

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

YeeJe meefnle Fme eWke keer, keB Jebovee Deepe~

YeeJe meefnle Fme eWke keer, keB Jebovee Deepe~

Deevevo ket veb. 3

DeefYevebove efpeve Deevebo ket mes, npeej cegefvemen efme yeves~

pees JeboW Fme eWke kees, mJeie& cees#e heue uese~

YeeJe meefnle Fme eWke keer, keB Jebovee efvele~

YeeJe meefnle Fme eWke keer, keB Jebovee Deepe~

ueefuele ket veb. 7

YeeJe meefnle Fme eWke keer, keB Jebovee Deepe~

YeeJe meefnle Fme eWke kees, pees JeboW kej pees[~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

YeeJe meefnle Fme eWke keer, keB Jebovee Deepe~

YeeJe meefnle Fme eWke keer, keB Jebovee Deepe~

YeeJe meefnle Fme eWke keer, keB Jebovee Deepe~

mJeebYet ket veb. 12

YeeJe meefnle Fme eWke keer, keB Jebovee Deepe~

YeeJe meefnle Fme eWke keer, keB Jebovee efvele~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

YeeJe meefnle Fme eWke keer, keB Jebovee efvele~

eer kegbLegveeLe efpeve ket %eeveOej, mes efveJee&Ce heOeejs nQ~

YeeJe meefnle Fme eWke kees, pees Jebos efmej veee~

YeeJe meefnle Fme eWke keer, keB Jebovee Deepe~

mebyeue ket veb. 17

YeeJe meefnle Fme eWke kees, JebotB yeejbyeej~