Ratnatray Pooja Vidhan (VGM-362)

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb.
362
ISBN-978-93-82071-40-2
eer jlve$ee hetpee efJeOeeve

-cebieue esjCee SJeb DeeMeerJee&opewve meceepe keer meJeexe meeOJeer, hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe
eer %eeveceleer ceeleepeer

-jeefe$eer-
e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

MejohetefCe&cee ceneslmeJe-2012, hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer kes
61JeW leeieefoJeme kes DeJemej hej Ieesef<ele eeefj$eJeOe&veeslmeJe Je<e& 2012-2013 kes
Devleie&le YeieJeeve $e+<eYeosJe kes efveJee&CekeueeCeke ceeIe ke=. elego&Meer9 hejJejer 2013 kes DeJemej hej ekeeefMele
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje mebeeefuele
Jeerj %eeveesoe evLeceeuee

Fme evLeceeuee ceW efoiecyej pewve Dee<e&ceeie& kee hees<eCe kejves Jeeues efnvoer,
mebmke=le, eeke=le, keVe[, Debespeer, iegpejeleer, ceje"er Deeefo Yee<eeDeeW
kes veee, efmeevle, DeOeelce, Yetieesue-Keieesue, JeekejCe Deeefo
efJe<eeeW hej ueIeg SJeb Je=nod ebLeeW kee cetue SJeb DevegJeeo meefnle
ekeeMeve neslee nw~ mecee-mecee hej Oeeefce&ke
ueeskeesheeesieer ueIeg hegefmlekeeSB Yeer
ekeeefMele nesleer jnleer nQ~
-: mebmLeeefhekee SJeb esjCeeeesle :-
hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer

(oes yeej [er.efued. keer ceeveo GheeefOe mes Deuebke=le)
-: ceeie&oMe&ve :-
e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

(heerSe.[er. keer ceeveo GheeefOe mes Deuebke=le)
-: efveoxMeke SJeb mecheeoke:-
kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceerpeer
-ekeeMeke-
-: eyebOe mecheeoke :-
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve
peerJeve ekeeMe pewve
pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.

heesve veb.- (01233) 280184, 280994
Website : www.jambudweep.org, E-mail : jambudweeptirth@gmail.com
Facebook : jaintirthjambudweep
eLece mebmkejCe
1100 eefleeeB
Jeerj efve. meb. 2539

ceeIe ke=. elego&Meer, 9 hejJejer 2013
cetue
20/-.
meJee&efOekeej ekeeMekeeOeerve
kecheesefpebie - %eeveceleer vesJeke&
pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.
(3)
(4)
mecheeokeere
emleeJevee
mJeefmleeer heer"eOeerMe jJeervkeerefle& mJeeceer peer
ye. keg. meeefjkee pewve (mebIemLe)
eefleefove osJe-Meee-ieg keer hetpee ceW he{les nQosJe-Meee-ieg jleve MegYe, leerve jleve kejleej~
Fmekee DeLe& en nw efke osJe-Meee Deewj ieg es leerve jlve Deve leerve jlveeW kees
eoeve kejves Jeeues nQ DeLee&led mees osJe-leerLekej YeieJeeve kes oMe&ve mes meceioMe&ve keer
eeefhle nesleer nw, Meee keer hetpee kejves mes mecei%eeve efceuelee nw Deewj ieg keer Yeefehetpee kejves mes mecekedeeefj$e eehle nes peelee nw~ Fve meceioMe&ve Deeefo leerve jlveeW kees
jlve$ee Yeer kene peelee nw~ eleske Je<e& ceW leerve yeej-ew$e, Yeeheo Deewj ceeIe ceeme
ceW Megkeuehe#e keer $eeesoMeer efleefLe mes hetefCe&cee leke leerve efove jlve$ee ele efkeee
peelee nw Fme ele kees lesjn Je<e& leke kejves keer hejcheje nw~ lesjn Je<e& leke ele kejves kes
heeeled Gmekes Geeheve ceW kejves nsleg e%eeeceCeer Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer ves
Fme jlve$ee efJeOeeve keer jevee kejkes mecemeeceefeke keee& efkeee nw~
Fme efJeOeeve ceW meJe&eLece mecegee jlve$ee hetpeve hegve: meceioMe&ve hetpee, mecei%eeve
hetpee Deewj mecekedeeefj$e hetpee, Fme ekeej kegue 4 hetpeeSB nQ~ meceioMe&ve hetpee ceW
12 DeIe&-1 hetCee&Ie&, mecei%eeve hetpee ceW 48 DeIe&-1 hetCee&Ie& leLee mecekedeeefj$e hetpee
ceW leWleerme DeIe& SJeb 1 hetCee&Ie& nw, Fme ekeej meye efceueekej 12483393 DeIe& SJeb
3 hetCee&Ie& nQ~
Fmemes hetJe& Yeer hetpe eboveeceleer ceeleepeer ves veJeenMeebefle efJeOeeve, ceveeskeeceveeefmeef
efJeOeeve, leerLekej pevceYetefce efJeOeeve, meceemeej efJeOeeve, oMeue#eCe efJeOeeve, meesuenkeejCe
efJeOeeve Deeefo Deveske efJeOeeveeW keer jevee keer nw~ mewke[eW YepeveeW keer jeefe$eer hetpe
ceeleepeer Jele&ceeve ceW ceneve ebLejepe <edKeC[eiece kes met$eeW keer efmeevleefebleeceefCe
mebmke=le erkee kee efnvoer ceW DevegJeeo kej jner nQ~ Deve Deveske uesKeve keeeeX kees kejles
ngS Yeer Fme efJeOeeve kees hetpe ceeleepeer ves cee$e 11 efove ceW efueKekej hetCe& kej efoee~
YeeoeW kes cenerves ceW jlve$ee ele kes meceeheve efoJeme Fme efJeOeeve keer hetCe&lee kee nesvee
Ske megKeo mebeesie nw~
Fme efJeOeeve kees kejkes Deehe meYeer Deheves peerJeve ceW Ske ve Ske efove jlve$ee
OeejCe kejves keer YeeJevee DeJeMe kejW, keeeWefke DeeeeeeX ves kene nw efke jlve$ee OeejCe
efkeS efyevee cees#e keer eeefhle mebYeJe veneR nw~ en jlve$ee efJeOeeve Deehe meYeer kes efueS
cebieuekeejer nes, ener cebieue MegYekeecevee nw~
Deveeefokeeue mes Fme mebmeej ceW eej ieefleeeB ceeveer ieF& nQ-osJeieefle, ceveg<eieefle,
efleeeieefle Deewj vejkeieefle~ Deeceleewj hej ueesie en mecePeles nQ efke Fve eejeW ieefleeeW
ceW osJeieefle meJe&es nw keeeWefke mJeie& ceW osJeeW kees yengle megKe nw hejvleg Ssmee veneR nw,
osJeieefle es lees nw hejvleg meJe&es ceveg<eieefle ner nw keeeWefke Fme ceveg<eieefle kees
heekej eeCeer jlve$ee pewmeer DecetueefveefOe kes eje efme YeieJeeve kes meceeve DevegheceMeeele megKe kees eehle kej mekelee nw~
jlve$ee kee DeLe& nw-leerve jlve, Deewj Jes leerve jlve nQ-meceioMe&ve, mecei%eeve
Deewj mecekedeeefj$e~ Fve leerveeW keer Skelee ner cees#eceeie& nw pewmee efke leJeeLe&met$e
keer eLece DeOeee kee henuee met$e nw-meceoMe&ve%eeveeeefj$eeefCe cees#eceeie&:~
Fme jlve$ee efJeOeeve ceW FvneR leerve jlveeW keer ceefncee yeleeF& ieF& nw~
meJe&eLece jlve$ee keer mecegee hetpee kes Deke keer hebefe ceW hetpe e%eeeceCeer
Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer ves efueKee nwmeceked jlve$ee DeejeOeve, Meeele meewKe eoelee nw~~
JeemleJe ceW efceLeeoMe&ve, efceLee%eeve Deewj efceLeeeeefj$e keYeer Yeer jlve$ee
veneR kens pee mekeles nQ Deewj ve ner Fvekeer Skelee cees#e kee ceeie& nes mekeleer nw Dele:
meceked DeLee&led mees oMe&ve-%eeve-eeefj$e ner Meeele megKe kes eoelee nQ~
Fmekes heeeled efleere meceioMe&ve hetpee keer mLeehevee ceW hetpe ceeleepeer ves
yengle ner megvoj MeyoeW kee eeesie efkeee nw efke efpeme ekeej pe[ kes efyevee Je=#e veneR
efke mekelee, veeRJe kes efyevee keesF& megvoj Fceejle veneR yevee mekelee, Gmeer ekeej
meceioMe&ve kes efyevee cee$e mecei%eeve Deewj mecekedeeefj$e ve lees jlve$ee kenuee
mekeles nQ Deewj ve ner cees#e kee ceeie& yeve mekeles nQ Dele: leerveeW keer Skelee nesvee
DeeJeMeke nw~
heb. oewuelejece peer ves Yeer n{euee ceW meceioMe&ve keer ceefncee yeleeles ngS
efueKee nw efkecees#ecenue keer hejLece meer{er, ee efyeve %eeve-eefj$ee~
mecekedlee ve uenW mees oMe&ve, Oeejes YeJe heefJe$ee~~
meceioMe&ve kees cees#eheer cenue keer eLece meer{er yeleeles ngS n{eueekeej ves
RQ RQ RQ
(5)
yeleeee efke efyevee meceioMe&ve kes %eeve Deewj eeefj$e mecekelJeheves kees eehle veneR nes
mekeles Dele: ns YeJeelceved! meceioMe&ve kees DeJeMe OeejCe kejes~
Fme meceioMe&ve hetpee ceW hetpe ceeleepeer ves meceioMe&ve kes 12 DeIe& e{eves
keer yeele kener nw, efpemeceW eLece 4 DeIe&-GheMecemecekelJe, JesokemecekelJe,
#eeefekemecekelJe SJeb efveeemecekelJe kes nQ hegve: meceioMe&ve kes efve:Mebefkele Deeefo
Dee" iegCeeW kes Dee" DeIe&, Fme ekeej 4812 DeIe& kes heeeled 1 hetCee&Ie& hegve:
peeceeuee ceW meceioMe&ve kes Fve Dee" DebieeW kes he=Leked-he=Leked ue#eCeeW kees mhele:
yelee efoee nw~
Deeies mecei%eeve hetpeve ceW 48 DeIeeX kes ceeOece mes %eeve keer DeejeOevee kejves
keer esjCee eoeve keer nw~ FveceW eceMe: meJe&eLece mJej-Jebpeve Deeefo De Megefegle
mecei%eeve kes Dee" YesoeW kes 8 DeIe& hegve: ceefle%eeve Deewj egle%eeve kes 2 DeIe&,
Fmekes yeeo egle%eeve kes Deeeejebie Deeefo ieejn DebieeW kes 11 DeIe&, yeejnJeW
efJeeo Debie kee 1 DeIe& Deewj efJeeo Debie kes heeBe YesoeW ceW mes eLece Yeso
heefjkece& kes eve%eefhle, mete&e%eefhle Deeefo 5 YesoeW kes 5 DeIe& hegve: efJeeo kes
efleere-le=leere Yeso met$e Deewj eLeceevegeesie kee 1-1 DeIe&, Fmekes heeeled hetJe&iele
veeceke elegLe& Yeso kes 14 YesoeW kes 14 DeIe&, hegve: etefuekee kes 5 YesoeW kes 5 DeIe&,
Fme ekeej 8211151114548 DeIe& e{evee nw~
%eeve keer ceefncee kee JeCe&ve kejles ngS heb. oewuelejece peer kenles nQ%eeve meceeve ve Deeve, peiele ceW megKe kees keejCe~
Fn hejceece=le pevce-peje-ce=leg jesie efveJeejCe~~
JeemleJe ceW %eeveheer Dece=le kee heeve kejves Jeeuee Jeefe ncesMee Deelcemeblegef
keer DevegYetefle kejlee nw Dele: melele %eeveepe&ve nsleg lelhej jnvee eeefnS~
Fve DeIeeX kes heeeled Debeflece mecekedeeefj$e hetpeve ceW 33 DeIe& e{eves kee
efJeOeeve nw efpemekes Devleie&le heeBe ceneele, heeBe meefceefle Deewj leerve iegefhleeeW ceW ceveJeeve-keee mes ueieves Jeeues oes<eeW keer efJejeflehe efvejefleeejeeefj$e heeueve kejves keer
YeeJevee YeeF& ieF& nw~
Fme ekeej 93 DeIeeX mes meefnle Fme efJeOeeve kees kejkes Deehe meye Yeer Deheves
peerJeve ceW Ske ve Ske efove jlve$ee kees DeJeMe OeejCe kejW, ener cebieuekeecevee nw~
RQ RQ RQ
(6)
efJeOeeve keer esjCeeeesle, hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe
eer %eeveceleer ceeleepeer kee mebef#ehle-heefjee

-e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer
pevcemLeeve-efkewleveiej (yeejeyebkeer) G.e.
pevceefleefLe-Deemeespe megoer 15 (MejohetefCe&cee) efJe. meb. 1991, (22 Deketyej meved 1934)
peeefle-DeeJeeue efo. pewve, iees$e-ieeseue, veece-keg. cewvee
ceelee-efhelee-eerceleer ceesefnveer osJeer SJeb eer essueeue pewve
Deepevce yeeee& ele-F&. meved 1952, yeejeyebkeer ceW MejohetefCe&cee kes efove
#egefuuekee oer#ee-ew$e ke=. 1, F&. meved 1953 kees ceneJeerjpeer DeefleMee #es$e (jepe.) ceW Deeeee&jlve
eer osMeYet<eCe peer cenejepe mes~ veece-#egefuuekee Jeerjceleer
Deeefe&kee oer#ee-JewMeeKe ke=. 2, F&. meved 1956 kees ceeOeesjepehegje (jepe.) ceW eeefj$eeeJeleea 108
Deeeee& eer Meebeflemeeiej peer keer hejcheje kes eLece heeOeerMe Deeeee& eer Jeerjmeeiej peer cenejepe kes
kejkeceueeW mes~
meeefnefleke ke=eflelJe-Demeneer, meceemeej, efveecemeej, cetueeeej, keeleb$e-JeekejCe, <edKeC[eiece
Deeefo ebLeeW kes DevegJeeo/erkeeSb SJeb ueieYeie 300 ebLeeW keer uesefKekee~
[er.efued. keer ceeveo GheeefOe-meved 1995 ceW DeJeOe efJe.efJe. (hewpeeyeeo) eje SJeb leerLekej ceneJeerj
efJeeefJeeeuee cegjeoeyeeo eje 8 Deewue 2012 kees [er.efued. keer ceeveo GheeefOe mes efJeYetef<ele~
leerLe& efvecee&Ce esjCee-nefmleveehegj ceW pebyeterhe, lesjnerhe, leerveueeske Deeefo jeveeDeeW kes efvecee&Ce, Meeele
leerLe& DeeesOee kee efJekeeme SJeb peerCeexej, eeeie-Fueeneyeeo (G.e.) ceW leerLekej $e+<eYeosJe lehemLeueer leerLe& kee
efvecee&Ce, leerLekej pevceYetefceeeW kee efJekeeme eLee-YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj (veeueboe-efyenej) ceW
vebeeJele& cenue veeceke leerLe& efvecee&Ce, YeieJeeve heg<heobleveeLe keer pevceYetefce keekevoer leerLe& (efveke ieesjKehegjG.e.) kee efJekeeme, YeieJeeve heee&veeLe kesJeue%eeveYetefce Deefn$e leerLe& hej leerme eewyeermeer cebefoj, nefmleveehegj ceW
pecyeterhe mLeue hej YeieJeeve MeebefleveeLe-kegbLegveeLe-DejnveeLe keer 31-31 heg Gegbie Ke[dieemeve eeflecee, ceebieerlegbieer
ceW efvecee&CeeOeerve 108 heg Gebgbie YeieJeeve $e+<eYeosJe keer efJeMeeue eeflecee,ceneJeerj peer leerLe& hej ceneJeerj Oeece
ceW hebeyeeueeefle cebefoj, efMe[ea ceW %eeveleerLe& Fleeefo~
ceneslmeJe esjCee-hebeJe<eeae pecyeterhe ceneceneslmeJe, YeieJeeve $e+<eYeosJe Debleje&êre efveJee&Ce
ceneceneslmeJe, DeeesOee ceW YeieJeeve $e+<eYeosJe cenekegbYe cemlekeeefYe<eske, kegC[uehegj ceneslmeJe, YeieJeeve
heee&veeLe pevcekeueeCeke le=leere meneeefyo ceneslmeJe, efouueer ceW keuhegce ceneceC[ueJeOeeve
ef kee Ssefleneefmeke
Deeeespeve Fleeefo~ efJeMes<ehe mes 21 efomecyej 2008 kees pecyeterhe mLeue hej efJeeMeebefle DeeEnmee
meccesueve kee Deeeespeve ngDee, efpemekee GodIeeve Yeejle keer lelkeeueerve je^heefle eercleeer eefleYee osJeerefmebn
heeerue eje efkeee ieee~
Mew#eefCeke esjCee-pewve ieefCele Deewj ef$eueeske efJe%eeve hej Debleje&êre mebieeser, jeêre kegueheefle
meccesueve, Feflenemekeej meccesueve, veeeeOeerMe meccesueve SJeb Deve Deveske jeêre-Debleje&êre mlej kes
mesefceveej Deeefo~
jLe eJele&ve esjCee-pecyeterhe %eevepeesefle (1982 mes 1985), meceJemejCe eerefJenej (1998 mes
2002), ceneJeerj peesefle (2003-2004) kee Yeejle YeceCe~
Fme ekeej efvele vetleve YeeJeveeDeeW keer peveveer hetpe ceeleepeer efejkeeue leke Fme JemegOee kees
megMeesefYele kejleer jnW, ener cebieue keecevee nw~
(7)
(8)
hegmleke keer jeefe$eer, hetpe e%eeeceCeer Deeefe&kee
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve-mebef#ehle heefjee
eer evoveeceleer ceeleepeer kee mebef#ehle heefjee
-kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceerpeer
-ye. keg. yeervee pewve (mebIemLe)
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve keer mLeehevee hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer
keer esjCee mes meved 1972 ceW jepeOeeveer efouueer ceW ngF& Leer~ mebmLeeve kee cegKe keeee&uee meved 1974
mes nefmleveehegj cesW eejbYe ngDee~ Fme mebmLeeve kes Devleie&le Deveske ieefleefJeefOeeeB nefm leveehegj ceW leLee
Deve$e eue jner nQ1. meved 1972 mes Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee kes Devleie&le ueeKeeW ebLe ekeeefMele nes jns nQ~
2. meved 1974 mes Fme mebmLeeve kes cegKehe$e kes he ceW mecei%eeve efnvoer ceeefmeke heef$ekee kee
efvejblej ekeeMeve nes jne nw~
3. meved 1974 mes 1985 leke nefmleveehegj ceW pecyeterhe jevee kee efvecee&Ce keee& ngDee~
4. meved 1974 mes Deye leke pecyeterhe jevee kes Deefleefje Deveske efpevecebefojeW kee efvecee&Ce ngDee
nw-keceue cebefoj, leerve cetefle& cebefoj, Oeeve cebefoj, MeebefleveeLe cebefoj, Jeemeghetpe cebefoj, cebefoj,
meneket cebefoj, efJeeceeve yeerme leerLekej cebefoj, DeeefoveeLe cebefoj, Deeheo cebefoj, $e+<eYeosJe
keerefle&mlebYe, mJeefCe&ce lesjnerhe jevee, leerve ueeske jevee, veJeenMeebefle efpevecebefoj, eewyeerme leerLekej
cebefoj SJeb eer MeebefleveeLe-kegbLegveeLe-DejnveeLe keer 31-31 heg Gegbie eefleceeDeeW keer mLeehevee ~
5. pecyeterhe hegmlekeeuee efpemeceW ueieYeie 15000 ebLe mebenerle nQ~
6. Ceceeskeej ceneceb$e yeQke efpemeceW YeeeW eje efueKekej Yespes iees kejes[eW Ceceeskeej ceb$e pecee
efkees peeles nQ~
7. mecee-mecee hej efMe#eCe-eefMe#eCe efMeefJejeW leLee mebieesefeeW kes Deeeespeve efkees peeles nQ~
8. eeef$eeeW kes Meg Yeespeve kes efueS jepee eseebme Yeespeveeuee kee mebeeueve~
9. eeef$eeeW kes "njves kes efueS DeeOegefveke megefJeOeeege [eruekeme heuewdme Jeeueer ekF& Oece&MeeueeDeeW
leLee keesef"eeW SJeb yebieueeW kee efvecee&Ce efkeee ieee nw~
10. pecyeterhe heefjecee kes efueS veewkee efJenej, SsjeJele neLeer leLee ceveesjbpeve nsleg efceveer ^sve,
Petues Deeefo nQ~
11. %eeveceleer keuee cebefojced ceW nefmleveehegj kes eeeerve Fefleneme mes mebbyebefOele PeeBefkeeeB nQ~
12. leerLekej pevceYetefceeeW keer Jebovee SJeb Oeeefce&ke efheuceeW kee eoMe&ve kejves Jeeues efLeesj mes
meceefvJele ieefCeveer %eeveceleer nerjke peebleer Skemeesme~
efouueer, cesj", cegpehehejveiej, nefjej, PeeBmeer, eflepeeje Deeefo mes pecyeterhe mLeue leke Deeves
kes efueS efove Yej yemeW efceueleer jnleer nQ~
efo. pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve kes Devleie&le YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj (veeueboe)
efyenej ceW YeJe vebeeJele& cenue leerLe& leLee eeeie-Fueeneyeeo (G.e.) ceW efveefce&le leerLekej $e+<eYeosJe
lehemLeueer leerLe& kee Yeer mebeeueve neslee nw~
pecyeterhe SJeb Deve jeveeDeeW kes oMe&ve nsleg nefmleveehegj heOeejkej DeeOeeeflceke SJeb Yeewefleke
megKe keer eeefhle kejW~
veece-e%eeeceCeer Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer

oer#ee hetJe& veece-ye. keg. ceeOegjer Meeeer
pevceefleefLe-18-5-1958 (pes ke=<Cee DeceeJemee)
pevcemLeeve-efkewleveiej (yeejeyebkeer) G.e.
ceelee-efhelee-eerceleer ceesefnveer osJeer SJeb eer essueeue peer pewve
YeeF&-eej (kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceer peer,kewueeMeebo, mJe. ekeeMeebo,
megYee<eebo)
yenve-Dee" (ieefCeveer Deeefe&kee efMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer SJeb Deeefe&kee eer DeYeeceleer
ceeleepeer meefnle)
yeeee& ele-25 Deketyej 1969 kees peehegj ceW 2 Je<e& kee yeeee& ele SJeb meved 1971,
Depecesj ceW Deepevce yeeee& megiebOeoMeceer kees ieefCeveer Deeefe&kee eer %eeveceleer ceeleepeer mes~
Oeeefce&ke DeOeeve-1972 ceW meesueehegj mes Meeeer keer GheeefOe, 1973 cesW efJeeeJeeemheefle
keer GheeefOe~
efleere SJeb mehlece eeflecee kes ele-meved 1981 SJeb 1987 ceW ieefCeveer Deeefe&kee
eer %eeveceleer ceeleepeer mes~
Deeefe&kee oer #ee-nef mleveeheg j ceW 13-8-1989, eeJeCe Meg. 11 kees ieef Ceveer eer %eeveceleer ceeleepeer mes~
e%eeeceCeer keer GheeefOe-1997 ceW eewyeerme keuhegce ceneceC[ue efJeOeeve kes heeeled jepeOeeveer
efouueer ceW hetpe ieefCeveer eer %eeveceleer ceeleepeer eje~
heerSe.[er. keer ceeveo GheeefOe-leerLekej ceneJeerj efJeeefJeeeuee cegjeoeyeeo eje 8 Deewue
2012 kees efJeeefJeeeuee ceW~
meeefnefleke eesieoeve-eeefj$eeefvkee, leerLekej pevceYetefce efJeOeeve, veJeenMeebefle efJeOeeve,
Yeeecej efJeOeeve, meceemeej efJeOeeve Deeefo ueieYeie 100 hegmlekeeW kee uesKeve, Jele&ceeve ceW hetpe ieefCeveer
eer %eeveceleer ceeleepeer eje <edKeC[eiece (eeeervelece pewve met$e ebLe) SJeb YeieJeeve $e+<eYeosJe
eefjleced keer mebmke=le erkeeDeeW kee efnvoer DevegJeeo keee&, meceemeej SJeb kegvokegvoceefCeceeuee kee
efnvoer heeevegJeeo, YeieJeeve ceneJeerj mlees$e keer mebmke=le SJeb efnvoer erkee, YeieJeeve ceneJeerj efnvoer-Debespeer
Meyokees<e, pewve JeefMe&he (Debespeer ceW hetpee, Yepeve, yeejnYeeJevee Deeefo), Yepeve (ueieYeie 1000), hetpeve,
eeueermee, mlees$e Fleeefo uesKeve keer DeodYegle #ecelee, efnvoer Yee<ee kes meeLe-meeLe Debpeer
es , mebmke=le Deeefo
Yee<eeDeeW keer efmenmle uesefKekee, ieefCeveer %eeveceleer ieewjJe ebLe SJeb YeieJeeve heee&veLee le=leere meneeefyo ebLe
keer eOeeve mecheeefokee~
(1)
(2)
Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee
jlve$ee Jebovee
-MebYeg bo-

cebieueeejCe
-Meeot&ueefJeeeref[le bo-
efmesOee&ceceneefjceesnnveveb, keerlex: hejb ceefvojced~

efceLeelJeeeflehe#ece#eemegKeb, mebMeerefle efJeOJebmeveced~~
meJe&eeefCeefnleb eYesvogYeJeveb, efmeefeceeue#eCeced~
mevleesleefme efevleevleg megefOee:, eerJeOe&ceeveb efpeveced~~1~~
Meeefvle: kegbLJejveeLeMeeceefnlee:, meJez: iegCewjefvJelee:~
les meJex leerLexMeeefeceovew:, heoJeeref$eefYe: mebeglee:~~
leerLekej$eepevcece=legjefnlee:, efmeeuees mebefmLelee:~
les meJex kegJe&vleg MeeefvleceefveMeb, lesYees efpevesYees vece:~~2~~
meceioMe&veyeesOeJe=ececeueb, jlve$eeb heeJeveced~
cegefeeerveiejeefOeveeLeefpevehelegeesheJeie&eo:~~
Oece&: metefemegOee e ewleceefKeueb, ewleeueeb edeeueeb~
eeseb e ef$eefJeOeb elegefJe&Oececeer, kegJe&vleg les cebieueced~~3~~
~~Fefle heg<heebpeefue:~~
efpeveves jlve$ee OeejCe kej, hejceser kee heo eehle efkeee~

Denle-efme-Deeeee&-GheeOeee, meeOeg kee heo mJeerkeej efkeee~~
Fve heeBeeW hejceser kes, eerejCeeW ceW cesje Jebove nw~
jlve$ee keer eehleer nslet, jlve$ee kees Yeer Jebove nw~~1~~
jlve$ee kes Oeejke eer eeefjleeeJeleea ieg kees Jebove~
yeermeJeeR meoer kes eLece mete&, Deeeee& Meebeflemeeiej kees veceve~~
eer Jeerjmeeiejeeee& eLece, pees heeeee& GvnW Jebove~
Gvekeer efMe<ee nQ %eeveceleer peer, ieefCeveerecegKe GvnW Jevove~~2~~
jlve$ee keer Fve eefleceeDeeW kes, Jejonmle kees ceQ eentB~
meceioMe&ve De %eeveejCe keer, mJeeb hetCe&lee hee peeTB~~
jlve$ee ele kee en efJeOeeve, jeves keer ceve YeeJevee peieer~
efhej mekeue-efJekeue jlve$ee DeejeOeke keer DeejeOevee mepeer~~3~~
etB lees eLeeMeefe jlve$ee, heeueve meye kej mekeles nQ~
uesefkeve jlve$ee kee ele efyejues, ceeveJe ner kej mekeles nQ~~
ew$e Yeeheo ceeIe ceeme ceW, jlve$eeele Deelee nw~
Megkeue eoMeer mes Skeced leke, Fmes ceveeee peelee nw~~4~~
leerve efoJeme GheJeeme leLee, oes efove SkeeMeve pees kejles~
Jes Glke=1 he ceW jlve$ee ele kee heeueve kejles~~
heeBe efoJeme SkeeMeve kejvee, ceOece2 ele kenueelee nw~
leerve efoJeme SkeeMeve kejvee, ele peIeve3 yeve peelee nw~~5~~
1. leerveeW ceeme keer Megkeuee eoMeer kees SkeeMeve SJeb lesjme-eewoMe-hetefCe&cee leerve efove kee
GheJeeme kejkes Deeies keer Skeced kees SkeeMeve kejvee Glke= jlve$ee ele kenueelee nw~
2. leerveeW ceeme ceW Megkeuee eoMeer mes Deieues ceeme keer Skeced kees efceueekej heeBe efove SkeeMeve
kejvee DeLeJee ceOe keer elego&Meer kees 1 GheJeeme kejkes eej efove SkeeMeve kejvee ceOece jlve$eeele
neslee nw~
3. leerveeW ceeme keer Megkeuee lesjme mes hetefCe&cee leke leerve efove SkeeMeve kejvee DeLeJee elego&Meer kees
GheJeeme Deewj oes efove SkeeMeve kejvee peIeve jlve$ee ele kenueelee nw~
(3)
jlve$ee ele kes Geeheve ceW, Fme efJeOeeve kees kejles nQ~
jlve$ee keer Je=er nslet, mJeeOeee Oeeve kees kejles nQ~~
jlve$ee keer Glke= meeOevee, cegefveeeW ceW meekeej kener~
jlve$ee keer ceOece peIeve, meeOevee eeJekeeW ceW Yeer kener~~6~~
jlve$ee kee ceC[ue efJeOeeve, nce meyekees jlve$ee osJes~
efceLeelJe meefnle mebmeej YeceCe kee, Devle nceeje kej osJes~~
en DeefYeuee<ee evoveeceleer, ueskej efJeOeeve eejbYe kejes~
jlve$ee keer pee-peekeejeW mes, MegYe keceeX kee yebOe kejes~~7~~
-oesne-
jlve$ee kes ceeie& hej, eueles jnes meowJe~

hee peeDeesies Ske efove, Meeele megKe ns peerJe!~~8~~
ceC[ue hej heg<heebpeueer, kejes kejeJees YeJe~
hetpeve kees eejbYe kej, heeDees efvepemegKe veJe~~9~~
~~DeLe ceC[uemeesheefj heg<heebpeefueb ef#ehesled~~
RQ RQ RQ
(4)
jlve$ee hetpee (mecegee hetpee)

-mLeehevee (Deef[uue bo)-
meceioMe&ve %eeve eefjle keer meeOevee~

kenueeleer nw jlve$ee DeejeOevee~~
Fme jlve$ee kees ner efMeJeheLe peevevee~
keB Gmeer jlve$ee keer mLeehevee~~1~~
oesne- Deeeveve mLeehevee, meefVeefOekejCe ceneve~
jlve$ee hetpeve keB, efpevecebefoj ceW Deeve~~2~~
eR mecekedjlve$eeOece&! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR mecekedjlve$eeOece&! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR mecekedjlve$eeOece&! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb mLeeheveb~
-Deke-
lepe&-Sjer esjer yeebie[ Jeeueer..........
meceked jlve$ee DeejeOeve, Meeele meewKe eoelee nw~~ske.~~

kebeve Peejer ceW peue ues, eYegheo $eeOeeje kejvee nw~
pevce peje ce=let kee veeMeke, jlve$ee kenueelee nw~~meceked...~~1~~
eR mecekedjlve$eeOecee&e pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
keeMceerjer kesMej efIeme kejkes, efpeveheo ee&ve kejvee nw~
hebehejeJe=le YeJeogKeveeMeke, jlve$ee kenueelee nw~~meceked...~~2~~
eR mecekedjlve$eeOecee&e mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
OeJeue DeKeefC[le lebogue ueskej, eYeg ef{ie hegbpe e{evee nw~
De#eeheo efMeJemeewKe eoeeke, jlve$ee kenueelee nw~~meceked...~~3~~
eR mecekedjlve$eeOecee&e De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
Jekegue kesJe[e Deeefo heg<he ues, efpeveJej ejCe e{evee nw~
keeceyeeCe efJeOJebme ceW nslet, jlve$ee kenueelee nw~~meceked...~~4~~
eR mecekedjlve$eeOecee&e keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
(5)

efce mejme hekeJeeVe Leeue ues, efpeveJej ejCe e{evee nw~
#egOeejesie efJeOJebmevekeejke, jlve$ee kenueelee nw~~meceked...~~5~~
eR mecekedjlve$eeOecee&e #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
Ie=le oerheke keer Leeueer ueskej, eYeg keer Deejefle kejvee nw~
ceesncenelece kee efJeOJebmeke, jlve$ee kenueelee nw~~meceked...~~6~~
eR mecekedjlve$eeOecee&e ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Meg Oethe ues DeefiveIeeW ceW, eYeg kes heeme peueevee nw~
meYeer DekeceeX kee veeMeke, jlve$ee kenueelee nw~~meceked...~~7~~
eR mecekedjlve$eeOecee&e Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
mesJe Deece Debietj Deeefo heue, eYeg kes efveke e{evee nw~
ogKeveeMeke cegeerheueoeeke, jlve$ee kenueelee nw~~meceked...~~8~~
eR mecekedjlve$eeOecee&e cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
DeIe& Leeue evoveeceleer, efpeveJej kes ejCe e{evee nw~
heo DeveIe& keer eehleer nslet, jlve$ee kenueelee nw~~meceked...~~9~~
eR mecekedjlve$eeOecee&e DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eemegke efvece&ue veerj ues, kej uetB MeebleerOeej~
DeelceMeefe peeele keB, uetB jlve$ee Oeej~~10~~
Meeblees MeebefleOeeje~
heg<heebpeefue kes nsleg ceQ, efueee heg<he Yej Leeue~
Deelece iegCe efJekeefmele keB, uetB jlve$ee Oeej~~11~~
efoJe heg<heebpeefue:~
peehe ceb$e- (1) eR meceioMe&ve%eeveeeefj$esYees vece:~
DeLeJee
(2) eR mecekedjlve$eeee vece:~
(6)
peeceeuee
neLeeW ceW ueskej hetpeve kee Leeue, eF& nQ ceve ceW KegefMeeeB Deheej,
nce meye DeeS nQ hetpeve kes efueS-2~~ske.~~
Dee" DebieeW mes egle, meceioMe&ve Meg neslee~
efpemekees heekej ceeveJe, Deelece kes kejce ceue Oeeslee~~
cegefecenue keer meer{er nw en,
nce meye DeeS nQ hetpeve kes efueS~~1~~
DeefJeOe %eeve meceked, efpemes heekej kes %eeveer nw yevevee~
%eeve kes ohe&Ce ceW, oes<e kees osKekej Gvemes [jvee~~
%eeve efceues-efJe%eeve efceues,
nw $eeesoMe efJeOe kee, eeefj$e efpemes heeueles cegefve~
heehe keg leeie kejkes, yeveW eeJeke efYe lees DeCegeleer nQ~~
heehe lepeW-nce hegCe kejW,
jlve$ee kee en GheJeve, iegCe heg<heeW mes neslee nw megjefYele~
jlve$ee kee en Dee&ve, YeJeeW kees ner kejlee nw megjefYele~~
Jevove nw, DeefYevebove nw,
jlve$ee hetpeve keer, peeceeuee kee hetCee&Ie& ueeS~
evoveeceefle eYeg kes, ejCeeW ceW e{eves DeeS~~
%eeve efceues, eeefj$e efceues,
eR mecekedjlve$eeee peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje, efoJe heg<heebpeefue:~
Mesj bo- pees YeJe jlve$ee keer hetpee meoe kejW~
$eejlveeeefhle kee eelve ner meoe kejW~~
Jes jlve$ee OeejCe kes heue kees eehle kejWies~
leye evoveeceleer Jes DeelceleJe uenWies~~
~~FleeMeerJee&o: heg<heebpeefue:~~
(7)
(8)
meceioMe&ve hetpee
-mLeehevee-
pewmes pe[ kes efyevee Je=#e veefn,b efke mekelee nw he=efLeJeer hej~
veneR veeRJe kes efyevee yevee, mekelee keesF& cebefpeue megvoj~~
Jewmes ner meceioMe&ve efyeve, jlve$ee veefnb yeve mekelee~
eefo efceue peeJes meceioMe&ve, leye ner cegeerheLe yevelee~~1~~
eR
eR
-oesne-
meceioMe&ve jlve kee, mLeeheve Deeeve~

hetpeve mes henues keB, meefVeefOekejCe ceneve~~2~~
eR Deebie meceioMe&ve! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR Deebie meceioMe&ve! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR Deebie meceioMe&ve! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb mLeeheveb~
-Deke (oesne)-
eR
eR
eR
eR
eR
iebiee veefo kee veerj ues, kej uetB eYegheo Oeej~

meceioMe&ve jlve kees, veceve keB Mele yeej~~1~~
DeebiemeceioMe&veee pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
Meerleue ebove eYeg ejCe, eet ceve nj<eee~
DeebiemeceioMe&veee mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
hegbpe OeB efpeveheo keceue, De#ee heo nes eehle~
DeebiemeceioMe&veee De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
heg<he e{eTB eYeg efveke, keeceyeeCe nes veeMe~
DeebiemeceioMe&veee keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
eYegheo ceW Dehe&Ce keB, ceQ vewJese kee Leeue~
DeebiemeceioMe&veee #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
eR
eR

ceesnefleefcej veeMeke eYet, keer Deejefle megKekeej~
DeebiemeceioMe&veee ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Dekece& #ee nsleg ceQ, Oethe peueeTB Deepe~
DeebiemeceioMe&veee Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
cees#e ceneheue nsleg eYeg-heo Dehet heue Leeue~
DeebiemeceioMe&veee cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
DeIe& evoveeceefle eYet-ejCe e{eTB Deepe~
DeebiemeceioMe&veee DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efvece&ue peue kee keueMe ues, kej uetB MeebleerOeej~
heg<heeW mes heg<heebpeueer, keB nj<e Gj Oeej~
DeLe eleske DeIe&

-Mesj bo-
GheMece #eeesheMece leLee #eehe kene nw~

mecekelJe efvemeie&pe Je DeefOeiecepe Yeer kene nw~~
leJeeLe& kee eeve ner mecekelJe ceeefvees~
heg<heebpeueer kejkes Gmes efvepe ceve ceW Oeeefjes~~1~~
DeLe ceC[uemeesheefj eLeceJeuees heg<heebpeefueb ef#ehesled~
-eewyeesue bo-
DeewheMeefceke meceioMe&ve, keceeX kes GheMece mes neslee~

Jen Devleceg&ntle& leke Deelcee, kes meye kece&cewue Oeeslee~~
(9)
Fme GheMece meceioMe&ve kees, DeIe& e{eTB efe mes~

jlve$ee kees OeejCe kejkes, g peeTB YeJe og:Ke mes~~1~~
eR GheMecemecekelJemeceefvJelejlve$eeee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
pees oMe&veceesn keer meele eke=efleeeW, kes #eeesheMece mes neslee~
eeme" meeiej Glke=he ceW, Deelece kes ceue kees Oeeslee~~
Fme Jesoke meceioMe&ve iegCe kees, efe mes DeIe& e{evee nw~
jlve$ee kees OeejCe kejkes, Deelcee kees Meg yeveevee nw~~2~~
eR JesokemecekelJemeceefvJelejlve$eeee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
pees meele eke=efleeeW kes #ee mes, eies Jen #eeefeke kenueelee~
en meceioMe&ve Deelcee ceW, neslee efhej keYeer ve g heelee~~
Fme #eeefeke meceioMe&ve iegCe kees, efe mes DeIe& e{evee nw~
eR #eeefekemecekelJemeceefvJelejlve$eeee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efveee meceioMe&ve efmeeW ceW, meoe keeue efmLej jnlee~
Jeeet efJejefnle peue kes meceeve, keuueesuejefnle efvece&ue jnlee~~
Fme efveee meceioMe&ve iegCe kees, efe mes DeIe& e{evee nw~
eR efmeiegCeefveeemecekelJemeceefvJelejlve$eeee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-kegmegceuelee bo-
Mebkee veeceke oes<e Ske, meceioMe&ve kees ceefueve kejs~

{ mecekelJeer nes efveMebke, Deheves Deelece kees Meg kejs~~
efve:Mebefkele iegCeegle meceioMe&ve kees DeIe& e{evee nw~
jlve$ee kees OeejCe kej, Deelcee kees Meg yeveevee nw~~5~~
eR efve:MebefkeleDebiemecekelJemeceefvJelejlve$eeee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
lehe mebece oeveeefoke ceW, keeb#ee Fke oes<e kene peelee~
keeb#ee veefnb kejves mes Jen, meceioMe&ve { yeve peelee~~
efve:keebef#ele iegCeegle meceioMe&ve kees DeIe& e{evee nw~
eR efve:keebef#eleDebiemecekelJemeceefvJelejlve$eeee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(10)

cegefveleve ceefueve ve osKe efIeveeJes, efveefJe&efeefkelmee iegCeOeejer~
Dehevee meceioMe&ve {kej, Jes yeveles iegCeYeb[ejer~~
efveefJe&efeefkelmee egle meceioMe&ve kees DeIe& e{evee nw~
eR efveefJe&efeefkelmeeDebiemecekelJemeceefvJelejlve$eeee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
osJe-ieg De ueeskecet{lee, jefnle Meg mecekelJe kene~
meceioMe&ve kee elegLe& en, Debie cegefe kee hebLe kene~~
Fme Decet{efiegCe egle, mecekelJe kees DeIe& e{evee nw~
eR Decet{efDebiemecekelJemeceefvJelejlve$eeee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Oece&-ieg kes oes<eeW kees, Deeeefole kej iegCe eieevee~
meceier kee iegCe nw, Gheietnve Debie Fmes ceevee~~
Gheietnve iegCe egle meceioMe&ve kees DeIe& e{evee nw~
eR GheietnveDebiemecekelJemeceefvJelejlve$eeee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Oece& mes efJeeefuele Oecee&lcee kees, Oece& ceW efmLej kej oslee~
"e Debi e meceioMe&ve kee, cees# eceeie& ceW Oej oslee~~
efmLeeflekejCe Debie egle meceioMe&ve kees ner Oeevee nw~
eR efmLeeflekejCeDebiemecekelJemeceefvJelejlve$eeee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Oece& Deewj Oecee&lcee kes eefle, Jelmeuelee kee YeeJe Yejs~
meceioMe&ve kee en mehlece, Debie Fmes Jeelmeue kenW~~
Fme Jeelmeue Debieegle meceioMe&ve kees ner Oeevee nw~
eR JeelmeueDebiemecekelJemeceefvJelejlve$eeee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oeve-lehees-efpevehetpee mes, efpeveOece& eYeeJevee nesleer nw~
jlve$ee OeejCe mes Deelcee, keer eYeeJevee nesleer nw~~
Fme eYeeJevee iegCeegle meceioMe&ve kees ner Oeevee nw~
eR eYeeJeveeDebiemecekelJemeceefvJelejlve$eeee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(11)
-hetCee&Ie&-
Deebieege meceioMe&ve, efMeJeheLe kee nw meesheeve eLece~

en YeJe leLee meb%eer heesefve, kees neslee nw Meee keLeve~~
Fmekees JeJenej yeleeee nw, efveee Deelcee ceW kejs jceCe~
Fme meceioMe&ve keer hetpee ceW, ceQ hetCee&Ie& keB Dehe&Ce~~1~~
eR DeebiemeceioMe&veee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
peehe ceb$e- eR DeebiemeceioMe&veee vece:~
peeceeuee
-oesne-
De" efJeOe meceioMe& kes, hetpeve keer peeceeue~

he{ heeTB mecekelJe ceQ, DeIe& e{eTB Deeve~~
-eewheeF&-
pew pew meceioMe&ve peie ceW, efMeJeheLe kee meesheeve nw mee ceW~
jlve$ee ceW eLece jlve nw, efceue mekelee Jen eejeW ieefle ceW~~1~~
meb%eer heesefve nes eeCeer, YeJe peerJe yeve mekeles %eeveer~
ceefncee kenleer nw efpeveJeeCeer, meceioMe&ve nw keueeCeer~~2~~
heefeme ceue oes<eeW mes efJejefnle, meceioMe&ve kejlee nw efnle~
heuelee nw peye Dee" Debie egle, kenueelee mecekelJe Meg leye~~3~~
efpeveJee ceW Mebkee veefnb Oeejs, leye efve:Mebefkele Debie kees heeues~
YeesieeW keer keeb#ee pees ve kejles, Jes efve:keebef#ele Debie kees Oejles~~4~~
cegefve leve ceefueve ve osKe efIeveeJes, efveefJe&efeefkelmee Debie Jees heeJes~
pees ve cet{lee kees DeheveeJes, Jen Decet{er kenueeJes~~5~~
efmLeeflekejCe Debie kes heeueke, meceioMe&ve kes DeejeOeke~
Jes Jeelmeue Debie kees heeles, Oece& kes eefle kele&Je efveYeeles~~6~~
nes eYeeJevee pewve Oejce keer, pew pew nes eYeeJevee Debie keer~
es ner Dee"eW Debie keneles, meceioMe&ve Meg yeveeles~~7~~
(12)

Ssmee meceioMe&ve heeuees, efpeveYeeer iebiee ceW vene uees~
mees osJe Meee iegJej keer, ee kejles meceier~~8~~
Fme meceioMe&ve keer hetpee, kej uees Fme mece keesF& ve otpee~
peeceeuee kee DeIe& e{eDees, leYeer eboveeceefle megKe heeDees~~9~~
eR DeebiemeceioMe&veee peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-Mesj bo-
pees YeJe jlve$ee keer hetpee meoe kejW~

$eejlve eeefhle kee eelve ner meoe kejW~~
leye eboveeceleer Jes DeelceleJe uenWies~~
~~FleeMeerJee&o:, heg<heebpeefue:~~
RQ RQ RQ
(13)
mecei%eeve hetpee
-mLeeheveelepe&-pehetB ceQ efpeveJej efpeveJej...........
%eeve keer peesefle peueeTB, %eeve ceW ner jce peeTB,

%eeve kee ner heue DeeleceefveefOe kees ceQ heeTB,
ns eYeg heeTB, %eeve kees heeTB~~%eeve keer peesefle.~~ske.~~
mecei%eeve keer hetpee jeeTB, Deeeveve kej Gmekees OeeTB~
mebmLeeheve kej ceve ceW efye"eTB legcekees, eYegJej legcekees, efpeveJej legcekees~~
%eeve keer peesefle.~~1~~
eR DeefJeOemecei%eeve! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR DeefJeOemecei%eeve! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR DeefJeOemecei%eeve! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb mLeeheveb~
-Deke (eefiJeCeer bo)-
veerj iebiee veoer kee keueMe Yej efueee~

leerve Oeeje eYet kes ejCe kej efoee~~
yeesOe meceked efceues Deelcepeesefle peues~
Deelce De%eevelee kee efleefcej leye ues~~1~~
eR DeefJeOemecei%eeveee pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
kegbkegceeefo megevove efIemeekej efueee~
YeJeleheve Meebefleefnle eYeg ejCe eefe&ee~~
eR DeefJeOemecei%eeveee mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeefue kes hegbpe Oeeskej efueee Leeue ceW~
eYeg kes meccegKe mecehet Pegkee Yeeue ceQ~~
eR DeefJeOemecei%eeveee De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
(14)

mJeCe& eeboer pegner keslekeer heg<he ues~
ceQ mecehe&Ce keB eYeg kes mevcegKe Yeues~~
yeesOe meceked efceues Deelcepeesleer peues~
eR DeefJeOemecei%eeveee keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
efce hekeJeeVe kee Leeue Yej kej efueee~
%eeve keer Dee&vee ceW meceefhe&le efkeee~~
eR DeefJeOemecei%eeveee #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
jlve oerheke peuee Deejleer ceQ keB~
ceesn kee veeMe kej meewKe Meeele YeB~~
eR DeefJeOemecei%eeveee ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Deefive ceW Oethe megjefYele onve ceQ keB~
kece& keer Oethe kee Deye nJeve ceQ keB~~
eR DeefJeOemecei%eeveee Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
veeefjeue efvebyeg kesuee heueeW kees efueee~
%eeve Dee&ve ceW eYeg heo mecehe&Ce efkeee~~
eR DeefJeOemecei%eeveee cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
veerj ebove megDe#ele meefnle DeIe& ues~
evoveeceefle eYet heeo Dehet Gmes~~
eR DeefJeOemecei%eeveee DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(15)
efJee keer Meebefle efnle MeebefleOeeje efkeee~

%eeve keer Dee&vee ceW ef$eOeeje efkeee~~
Deelce iegCe keer eeefhle nsleg heg<he Debpeueer keB~
%eeveiegCe keer eeefhle nsleg heg<heJe=er keB~~
DeLe eleske DeIe&

-oesne-
De" efJeOe mecei%eeve keer, hetpee keB ceneve~

ceC[ue hej heg<heebpeueer, keB nB De%eeve~~
Fefle ceC[uemeesheefj efleereJeuees heg<heebpeefueb ef#ehesled~
eR
eR
eR
eR
mJej-Jebpeve kee Yeer peneB, eLeeeesie heefjceeCe~

Gme egle kee Dee&ve kejs, MeerIe kece& keer neve~~1~~
Jeeveesefpe&leegleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
DeLe& mecee eie kejs, pees egle meceked meej~
nerveeefOeke Yeer veefnb jns, hetpetB egle YeC[ej~~2~~
DeLe&meceeegleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Meyo DeLe& mes hetCe& pees, egle efveoex<e ceneve~
Gme egle keer hetpeve keB, nes De%eeve keer neve~~3~~
MeyoeLeexYeehetCe&egleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
evLeeOeeve kes keeue kee, kejles pees JeeKeeve~
Gve ebLeeW keer Dee&vee, osleer meewKe ceneve~~4~~
keeueeOeeveJeCe&veegleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(16)
eR
eR
eR
eR
efveeceeleeefo keLeve meefnle, nw GheOeeve mece=~

efJevee osJelee Deeefo egle, ebLe vecetB iegCeefme~~5~~
GheOeevemece=ebieegleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efJevee Deeefo mes peeefveS, efJeveeesvcegefle Debie~
Gme egle hetpeve mes efceues, DeelceMegef kee jbie~~6~~
efJeveeesvcegefleebieegleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efvevnJe pees ieg Deeefo kee, kejW uenW De%eeve~
Fvekee pees JeCe&ve kejW, Jes nQ Meee ceneve~~7~~
iegJee&evehevnmecesefOeleebieegleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
iegDeeW kes yengceeve mes, nesleer yegef mece=~
Gve JeCe&ve egle Meee keer, hetpee os megKe efmeef~~8~~
yengceevemece=ebieee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-Mesj bo-
nQ leerve meew eerme Yeso ceefle%eeve kes~

pees nQ DeJeeneef ohe Yes o veece mes~ ~
Fme %eeve kee Dee&ve keB mecekedmJehe nw~
Fme %eeve kee Jevove keB pees egle kee he nw~~9~~
eR mecekedceefle%eeveee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
egle%eeve nw oes Yesohe Meee ceW kene~
GveceW mes yeejn Yeso DebieeefJe kes kene~~
eR mecekedegle%eeveee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
pee eoMeebie ceW eLece Deeeej Debie nw~
eeJeke Je cegefve kes eefjle kee JeCe&ve efkeee FmeceW~~
eR Deeeejebieegle%eeveee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eR
eR
eR
eR
eR
eR
pee eoMeebie ceW efleere met$eke=le kene~

efeme npeej heo mes meefnle Debieegle jne~~
met$eke=leebieegle%eeveee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
pee eoMeebie kee le=leere mLeeveebie nw~
YeJeeW kes efueS leJe kee JeCe&ve efkeee FmeceW~~
mLeeveebieegle%eeveee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
pee eoMeebie ceW elegLe& meceJeeeebie nw~
Jeeefo kes meeMe kee JeCe&ve efkeee FmeceW~~
meceJeeeebieegle%eeveee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
JeeKeee%eefhle veece mes hebece pees Debie nw~
nw mee" mene eMveeW kee mebkeueve FmeceW~~
JeeKeee%eefhleDebieegle%eeveee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
pee %eele=keLee Debie "e Debie kene nw~
ieb Y eer j DeLe& eg e keLeehe kene nw~ ~
%eele=Oece&keLeebieegle%eeveee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
pee meeleJeeB GheemekeeOeeveebie kene nw~
FmeceW kener meye eeJekeeW keer hetCe& efeee nw~~
GheemekeeOeeveebieegle%eeveee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(17)
(18)
eR
eR
eR
eR
eR
eR
pee Devleke=Meebie Dee"JeeB pees Debie nw~

eleske eYeg kes Devleke=led kesJeefue kee keLeve nw~~
Devleke=Meebieegle%eeveee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
veJeceeb Devegejesheheeefoke oMeebie nw~
FmeceW DevegejeW ceW pevces kee ner keLeve nw~~
DevegejesheheeefokeoMeebieegle%eeveee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
pee oMece eMveJeekejCe veeceke pees Debie nw~
eMveevegmeej GmeceW keLeeDeeW kee keLeve nw~~
eMveJeekejCeebieegle%eeveee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
SkeeoMece efJ eheekemet$ e Debi e kene nw~
keceeX kes heeke kee keLeve FmeceW ner kene nw~~
efJeheekemet$eebieegle%eeveee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
nw efJeeo Debie heeBe Yesoegle kene~
heefjkece& veece GveceW mes nw eLece kene~~
GveceW mes ner heefjkece& hebeYesoegle pepetB~
De%eeve neves kes efueS DeIe& mecehet~~22~~
efJeeoebieegle%eeveee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efpeveosJe kes eje kener nw eve%ehleer~
efpemeceW nw evcee kes heefjJeej keer keLeveer~~
eve%ehlew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eR
eR
eR
eR
eR
eR
efpeveosJe kes eje kener nw mete&e%ehleer~

efpemeceW nw mete& osJe kes heefjJeej keer keLeveer~~
mete&e%ehlew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efpeveosJe ves kener nw pecyeterhe e%ehleer~
kegueheJe&leeefo keer kener nw efpemeceW efmLeleer~~
pecyeterhee%ehlew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
mechetCe& erhe-meeiejeW keer Yeer nw heCCeeer~
Gvekes efpeveeueeeW keer GmeceW peevees efmLeleer~~
erhemeeieje%ehlew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
JeeKeee%eefhle veece kee egle%eeve Yeer ceevee~
peerJe DepeerJe kee keLeve GmeceW nw yeKeevee~~
JeeKeee%eefhleegleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
pees met$e veece kee efleere Yeso yeleeee~
efmeevlemet$e kee keLeve nw Gmeer ceW Deeee~~
met$eveece egle%eeveee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
yeejnJeeB efJeeo Debie veece kee ceevee~
eLeceevegeesie Gmekee Ske Yeso yeKeevee~~
eLeceevegeesieegle%eeveee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(19)
(20)

-MebYeg bo-
egle%eeve elego&MehetJe&he, egle keer efJeMes<elee kenlee nw~

GmeceW GlheeohetJe& henuee, Jeeslheeove kees kenlee nw~~
peue iebOeeefoke mes DeIe& yevee, egle%eeve kee Dee&ve kejvee nw~
egle%eeve kes yeue hej veeLe cegPes, kewJeue%eeve kees Jejvee nw~~30~~
eR GlheeohetJe&egleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
nw ogeflee DeeeeeCeere hetJe&, peneB cees#e ekeeefMele neslee nw~
meye MeeeeW ceW Yeer ecegKehe mes, ceeie& eoefMe&le neslee nw~~
eR DeeeeCeerehetJe&egleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Jeeree&vegJeeo hetjye Deelcee keer, Meeer kee JeCe&ve kejlee~
en hetJe&he egle Deeiece keer, yeeleeW kee efvele keLeve kejlee~~
eR Jeeree&vegJeeohetJe&egleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efhej DeefmleveeefmleeJeeo hetJe&, Jen eewLee hetJe& kenelee nw~
meeeo kee Deveghece ue#eCe pees, efpeveOece& kee meej yeleelee nw~~
eR DeefmleveeefmleeJeeohetJe&egleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
hebece nw %eeveeJeeohetJe&, %eeveeefo osMevee kejlee nw~
nw mecei%eeve eceeCehe, Fmekeer efmeer Jen kejlee nw~~
eR %eeveeJeeohetJe&egleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
meleeefo Yeso kee Jeeeke mele-eJeeohetJe& kenueelee nw~
Fvekes MeeeeW kees he{ves mes, mee-Pet" helee eue peelee nw~~
(21)
eR meleeJeeohetJe&egleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
DeelceeJeeo veeceke mehlece, hetjye Deelcee kee keLeve kejs~
Yeejleer mejmJeefle ceelee keer, JeeCeer YeJeelcee eJeCe kejs~~
eR DeelceeJeeohetJe&egleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Dece nw kece&eJeeohetJe&, pees keceeX kee JeCe&ve kejlee~
keceeX kes veevee Yeso leLee, Gve meyekes DeLe& keLeve kejlee~~
eR kece&eJeeohetJe&egleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
nw eleeKeeve hetJe& veJeceeB, meeJeeleeie kee keLeve kejs~
yeme Gmeer %eeve kes Depe&ve nslet, cegefveieCe Fmekee he"ve kejW~~
eR eleeKeevehetJe&egleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efJeee-Deew<eefOe Deeefoke kee JeCe&ve, kejlee nw efJeeevegJeeo~
ceb$eeefoke kees he{ FmeceW eee:, heo mes egle nes peeles meeOeg~~
eR efJeeevegJeeohetJe&egleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
ieejnJeeB nw keueeCeJeeo, pees leerLekej keueeCeke kee~
JeCe&ve kejkes yeleueelee nw, kewmee Lee leerLe&keeue Gvekee~~
eR keueeCeJeeohetJe&egleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eeCeevegJeeo nw hetJe& yeejnJeeB, eeCeefeefkelmee yeleueelee~
Fme JeCe&ve kes ner meeLe hetJe&, en Oece& kee heue Yeer yeleueelee~~
(22)
eR eeCeevegJeeohetJe&egleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
lesjnJeeB efeeeefJeMeeue hetJe&, egle%eeve efJeMeeue efeee kenlee~
Jen ve=le-Jeee-mebieerle-ieerlecee, heeJeve keeJe keLee kenlee~~
eR efeeeefJeMeeuehetJe&egleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efpeveveeeke leerLekej eYeg ves, eewonJeeB hetJe& DehetJe& kene~
nw meeLe&ke veece ef$eueeskeefyevog-meejb $ewueeskeemJehe kene~~
eR ueeskeefyevogmeejhetJe&egleee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
nQ etefuekee kes heeBe Yeso eglemeceg ceW~
henueer nw peueielee peuemlebYeve mJehe ceW~~
eR peueieleeetefuekeeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
mLeueielee efleere etefuekee kener peeleer~
ces kegueeef heJe&leeW kee keLeve yeleeleer~~
eR mLeueieleeetefuekeeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
ceeeeielee le=leere etefuekee kee veece nw~
ceeeeefJeeeW kes he kee FmeceW JeeKeeve nw~~
eR ceeeeieleeetefuekeeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(23)
DeekeeMeielee etefuekee veeceevegm eej nw~

veYe ceW ieceve keer ieleer Deeefo kenles Meee nQ~~
eR DeekeeMeieleeetefuekeeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efe$eeefo kece& kees efmeKeeleer heielee nw~
Fme etefuekee ceW cevegpe-heMeg keer hekeLee nw~~
eR heieleeetefuekeeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie&-
Gme mecei%eeve kes heeBe Yeso, ceefle-egle Deeefoke ceeves peeles~

mJej-Jebpeveegle Deeefoke De", Meger egle es nQ heeues peeles~~
nce Gmeer %eeve keer hetpeve kee, hetCee&Ie& e{eves DeeS nQ~
nes %eevepeesefle keer eeefhle evovee-celeer YeeJe es ueeS nQ~~1~~
eR DeefJeOemecei%eeveee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
peehe ceb$e- eR DeefJeOemecei%eeveee vece:~
peeceeuee
lepe&-efceuees ve legce lees nce..........
mecei%eeve jleve nw otpee, Fmekeer kejves hetpee,

eYet nce Dee iees nQ-2~~ske.~~
%eeve kes meceeve peie ceW, keesF& efnlekeejer Jemleg nw veneR~ nes......
%eeve ner eceeCe mee ceW, Deelce efnlekeejer Jemleg nw mener~~ nes......
%eeveece=le kes, mJeeo kees eKeves, lesjer hetpeve kejves,
eYet nce Dee iees nQ-~~1~~
MeyoMegef DeLe&Megef Deewj GYeeMegef heeueve kejles pees~ nes......
keeueMegefhetJe&ke egle kes, DeOeve mes YeJemeeiej kees lejles Jees~~ nes......
(24)

Meg%eeve kee, Depe&ve kejves, lesjer hetpeve kejves,
eYet nce Dee iees nQ~~2~~
GheOeeveMeger kejkes, %eeve keer mece=er nce hee mekeles nQ~ nes....
ieg keer efJevee kes eje, Deelcee ceW Meger nce uee mekeles nQ~~ nes.....
Megelece kee, efevleve kejves, lesjer hetpeve kejves,
DeeeejMeger eje, Meg DeeejCe kee hee" he{vee nw~ nes......
yengceeve Meger eje, Meee kee meoe mecceeve kejvee nw~~ nes......
efpeveJeeCeer kee, Dee&ve kejves, lesjer hetpeve kejves,
DeYesoegle Meger kes, meeLe pewve Deeiece pees Yeer he{les nQ~ nes.....
evoveeceleer Jes mecei%eeve kes heue cegefeeer kees Jejles nQ~~ nes......
hetCe& DeIe& kees, Dehe&Ce kejves, lesjer hetpeve kejves,
eR DeefJeOemecei%eeveee peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-Mesj bo-

Jes jlve$eeOeejCe kes heue kees eehle kejWies~
leye evoveeceleer Jes DeelceleJe uenWies~~1~~
RQ RQ RQ
(25)
mecekedeeefj$e hetpee
-mLeehevee (MebYeg bo)-
Deelcee keer meye meeJeeeesie mes, peye efJejefe nes peeleer nw~
Jen leeie keer esCeer ner mecekedeeefj$ehe nes peeleer nw~~
Jen hebe ceneele hebemeefceefle, $eeiegefhle meefnle kenueelee nw~
lesjn ekeej kee en eeefjle, efMeJeheo kees eehle kejelee nw~~1~~
-oesne-
Deeeveve mLeehevee, meefVeefOekejCe ceneve~

hetpeve nslet ceQ eneB, Deeee ntB YeieJeeve~~
eR $eeesoMeefJeOemecekedeeefj$e! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR $eeesoMeefJeOemecekedeeefj$e! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR $eeesoMeefJeOemecekedeeefj$e! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed
meefVeOeerkejCeb mLeeheveb~
-Dekelepe&-osKe lesjs mebmeej keer neuele...........
mecekedeeefjle kes heeueve mes neslee Deelce efJekeeme,

ceevees efceuelee mete& ekeeMe~~ske.~~
hetpeve ceW peue keer ceefncee nw~
pevce ce=leg Gmemes njvee nw~~
eLeeMeefe eeefjle heeueve mes ye{lee nw DeYeeme,
ceevees efceuelee mete& ekeeMe~~1~~
eR $eeesoMeefJeOemecekedeeefj$eee pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
evove mes ee&ve kejvee nw~
YeJe Deeleehe Meeble kejvee nw~~
eR $eeesoMeefJeOemecekedeeefj$eee mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
(26)

hetpeve ceW De#ele kees e{eee~
efceuesieer De#ee heo keer eee~~
eR $eeesoMeefJeOemecekedeeefj$eee De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
heg<he ceeue hetpeve ceW e{eTB~
keeceyeeCe efJ eOJebme kejeTB~~
eR $eeesoMeefJeOemecekedeeefj$eee keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
het p eve ceW vew J es e e { eTB ~
#egOee jesie nj efvepe megKe heeTB~~
eR $eeesoMeefJeOemecekedeeefj$eee #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
Ie=le oerheke kee Leeue mepeeTB~
ceesnefleefcej kees otj YeieeTB~~
eR $eeesoMeefJeOemecekedeeefj$eee ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
(27)

Deiej leiej keer Oethe peueeTB~
hetpeve kej efvepe kece& peueeGB~~
eR $eeesoMeefJeOemecekedeeefj$eee Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Deece Deveej yeoece e{eTB~
hetpeve kejkes efMeJeheue heeTB~~
eR $eeesoMeefJeOemecekedeeefj$eee cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
DeIe& evoveeceleer e{eTB~
heo DeveIe& hetpeve mes heeTB~~
eR $eeesoMeefJeOemecekedeeefj$eee DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
peue ues MeebleerOeej keB ceQ~
efJeeMeebefle kee YeeJe keB ceQ~~
(28)

hetpeve ceW heg<heebpeefue kej uetB~
iegCeheg<heeW kees ceve ceW Yej uetB~~
DeLe eleske DeIe&

-oesne-
mecekedeeefjle kee Jeuee, nw le=leere efJeKeele~

heg<heebpeefue kejkes eneB, DeIe& e{eTB Deepe~~1~~
Fefle ceC[uemeesheefj le=leereJeuees heg<heebpeefueb ef#ehesled~
-meKeer bo-
veefnb ceve mes efnbmee kejvee, ogie&efle peeves mes [jvee~

Fme ele kees DeIe& e{eTB, mecekedeeefjle hee peeGB~~1~~
eR ceveesefJeMegeeke=leefnbmeeefJejeflehemecekedeeefj$eee DeIe efveJe&heeceerefle
mJeene~
veefnb efnbmeke Jeeve Gejvee, jmevee Fefve JeMe kejvee~
eR JeeveeffJeMegeeke=leefnbmeeefJejeflehemecekedeeefj$eee DeIe efveJe&heeceerefle
mJeene~
leve mes Yeer ve efnbmee kejvee, meJe&oe Deefnbmeke yevevee~
eR keeeefJeMegeeke=leefnbmeeefJejeflehemecekedeeefj$eee DeIe efveJe&heeceerefle
mJeene~
veefnb Pet" kee efevleve kejvee, ele mele kee heeueve kejvee~
eR ceveesefJeMegeeke=lemeleceneeleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe efveJe&heeceerefle
mJeene~
(29)
(30)
ef nleefceeefee Jeeve Gejvee, ele mele kee heeueve kejvee~

eR JeeveefJeMegeeke=lemeleceneeleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
efveJe&heeceerefle mJeene~
leve mes nes Meerue kee heeueve, Deelcee kee jns efvele meeOeve~
Fme ele kees DeIe& e{eTB, mecekedeeefjle hee peeTB~~12~~
eR keeeeffJeMegeeke=leyeeee&ceneeleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
veefnb leve mes esefjle kejvee, ele mele kee heeueve kejvee~
eR keeeefJeMeg eeke=lemeleceneeleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
heefjen kee YeeJe Yeer ceve ceW, veefnb efkebefeled nes efevleve ceW~
eR cevemeeeffJeMegeeke=le-Deheefjenceneeleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
ceve mes ve eesjer kejvee, Demlese ceneele Oejvee~

eR ceveesefJeMegeeke=leDemleseceneeleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
heefjen nw heehe kee keejCe, JeeveeW mes Yeer ve nes meeOeve~

eR JeeveeffJeMegeeke=le-Deheefjenceneeleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
eesjer kes Jeeve ve kenvee, Demlese kee heeueve kejvee~

eR JeeveefJeMegeeke=leDemleseceneeleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
leve mes efJeMeg jnvee nw, heefjen kees veefnb jKevee nw~
eR keeeeffJeMegeeke=le-Deheefjenceneeleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
veefnb keee mes eesjer kejvee, Demlese ceneele Oejvee~

eR keeeefJeMegeeke=leDemleseceneeleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
-oesne-
ceve mes ve kegMeerue keB ceQ, yeeeejer MeerIe yevetB ceQ~

eR ceveesefJeMegeeke=leyeeee&ceneeleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
veefnb Jeeve kegMeerue kes yeesuetB, megJeeve mes efMeJeheLe KeesuetB~
eR JeeveeffJeMegeeke=leyeeee&ceneeleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
F&ee&meefceleer heeue kej, efvepe ceve keB heefJe$e~

DeIe& e{eTB meefceefle kees, nes efJeMeg cece efee~~16~~
eR cevemeeke=leF&ee&meefceefleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe efveJe&heeceerefle
mJeene~
meeOeg Jeeve mes heeueles, F&ee&meefceefle heefJe$e~
eR JeeveefJeMegeeke=leF&ee&meefceefleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe efveJe&heeceereefl
mJeene~
leve mes F&ee&meefceefle kees, heeueW meeOeg heefJe$e~
eR keeeefJeMegeeke=leF&ee&meefceefleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe efveJe&heeceereefl
mJeene~
(31)
ceve mes keesceue Jeeve pees, yeesueW Yee<ee Meg~

DeIe& e{ekej meefceefle kees, neW Fke efove Jes cege~~19~~
eR ceveesefJeMegeeke=leYee<eemeefceefleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe efveJe&heeceereefl
mJeene~
Yee<ee meefceleer Jeeve mes, heeueW neW Jee Meg~
eR JeeveefJeMegeeke=leYee<eemeefceefleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
keeeMegefegle Jeeve kees, yeesueW Yee<ee Meg~
eR keeeefJeMegeeke=leYee<eemeefceefleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
oes<ejefnle S<eCemeefceefle, cegefve heeueW ceve Meg~
DeIe& e{e Fme meefceefle kees, keB meefceefle efvepe Meg~~22~~
eR ceveesefJeMegeeke=leS<eCeemeefceefleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
JeeveeW mes Yeer pees jKeW, cegefve efYe#ee keer Megef~
eR JeeveefJeMegeeke=leS<eCeemeefceefleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
keeee mes Deenej keer, jKeW meoe pees Megef~
eR keeeefJeMegeeke=leS<eCeemeefceefleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
uesve-osve pees Jemleg kee, oeeYeeJe ceveege~
Gme meefceleer keer Dee&vee, kejleer YeeJe efJeMeg~~25~~
eR ceveesefJeMegeeke=leDeeoeveefve#esheCemeefceefleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
(32)
oeeege Jee mes kejW, jKeW G"eJeW Jemleg~

eR JeeveefJeMegeeke=leDeeoeveefve#esheCemeefceefleheeuevehemecekedeeefj$eee
DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oeeYeeJeegle keee mes, jKeW G"eJeW Jemleg~
eR keeeefJeMegeeke=leDeeoeveefve#esheCemeefceefleheeuevehemecekedeeefj$eee
DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oeeege ceve mes kejsW, #esheCe ceue cet$eeefo~
Gme meefceleer egle meeOeg keer, hetpeve njleer JeeefOe~~28~~
eR ceveesefJeMegeeke=leGlmeie&meefceefleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
JeeveMegef egle Yeer kejW, #esheCe ceue cet$eeefo~
eR JeeveefJeMegdeeke=leGlmeie&meefceefleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
keeeMegef egle pees kejW, #esheCe ceue cet$eeefo~
eR keeeefJeMegeeke=leGlmeie&meefceefleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe
-MebYeg bo-
pees Oeerj-Jeerj cegefve ceveesiegefhle kee, heeueve kejles peerJeve ceW~

Jes efmLejefee DeelceOeeveer, ceveceke& kejles nQ JeMe ceW~~
ceve kees DevegMeeefmele kej ceQ Yeer, en ceveesiegefhle heevee eentB~
ceveieghleer kees Deye DeIe& e{e, Megelece ceW Deevee eentB~~31~~
eR ceveesefJeMegeeke=leceveesiegefhleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe efveJe&heeceerefle
mJeene~
efpeve cenelehemJeer cegefveeeW kes Yeer, Jeeveiegefhle eieefle nesleer~
Gvekes efyeve Jeeve Geejs ner, JeeveeW keer efjef eie nesleer~~
(33)
jmevee Fefve DevegMeeefmele kej, ceQ en ieghleer heevee eentB~

Jeeieghleer kees Deye DeIe& e{e, Megelece ceW Deevee eentB~~32~~
eR JeekedefJeMegeeke=leJeeveiegefhleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe efveJe&heeceerefle
mJeene~
keeeeslmeie& ceW efmLele nes pees, keeeiegefhle heeueve kejles~
Deeeee& Jeerjmeeiej mece Meue-efeefkelmee ceW megefmLej jnles~~
efvepe leve DevegMeeefmele kej ceQ Yeer, en keeeiegefhle heevee eentB~
Fme keeeiegefhle kees DeIe& e{e, Megelece ceW Deevee eentB~~33~~
eR keeeefJeMegeeke=lekeeeiegefhleheeuevehemecekedeeefj$eee DeIe efveJe&heeceerefle
mJeene~
-hetCee&Ie&-
pees heeBe ceneele heeBe meefceefle, $eeiegefhlehe eeefj$e kene~

Fvekee heeueve kejves Jeeues, cegefvejepe peiele ceW hetpe cene~~
efvepe ceW Fvekees eieefle kejves, nslet hetCee&Ie& e{elee ntB~
ceve-Jeeve-keee kees efmLej kej, eeefj$e kees MeerMe Pegkeelee ntB~~1~~
eR $eeesoMeefJeOemecekedeeefj$eee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
peehe ceb$e- eR $eeesoMeefJeOemecekedeeefj$eee vece:~
peeceeuee
lepe&-yeej-yeej leesns keee mecePeeTB.......
mecekedeeefjle keer hetpeve mes, nesiee yes[e heej~

hetCee&Ie& ues neLeeW ceW, ieeles nQ nce peeceeue~~ske.~~
megveer nw nceves osJe-Meee-ieg keer ceefncee~
he{er nw ebLeeW ceW Fvekeer ieewjJe ieefjcee~~
veive efoiecyej cegefveeeW ceW, eeefj$e efoKes meekeej~
hetCee&Ie& ues neLeeW ceW, ieeles nQ nce peeceeue~~1~~
heeBe ceneele kees ceve-Jee-leve mes heeueve kejles nQ~
hetCe& yeeeejer jnkej peerJeveeeheve kejles nQ~ ~
(34)

eeefjeb Keueg Oeccees kee Jes, met$e kejW meekeej~
osKe-MeesOekej euevee-Keevee, Deeefo meefceefleeeB heeueW~
cegefvemece ner Deeefe&kee ceele, Gheeej ceneele heeueW~~
Fve iegDeeW kee Jevove kejkes, nes YeJe mes Gej~
leerve iegefhleeeW kee heeueve yeme, cenecegveer kejles nQ~
ye[s-ye[s GhemeieeX kees Jes, menve leYeer kejles nQ~~
ele-meefceleer-ieghleer ceW ner, eeefj$e kee nw YeC[ej~
eLeeMeefe eeefj$e kees OeejCe, nce meyekees nw kejvee~

Gmemes ner evoveeceleer, YeJeefmevOeg mes heej Glejvee~~
megj heoJeer ues hejcheje mes, efceues cegefe kee ej~
eR hebeceneelehebemeefceefle$eeiegefhlehe$eeesoMeefJeOemecekedeeefj$eee peeceeuee
hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
leye evoveeceleer Jes DeelceleJe uenWies~~
RQ RQ RQ
(35)
mecegee peeceeuee
lepe&-eeBo cesjs Dee pee js.........
kejW jlve$ee kee Dee&ve-2,

mecekedjleve es, leerveeW peiele ceW, Fmekee kejW ele nce~~kejW.~~ske.~~
meesuenkeejCe kes meceeheve, ceW jlve$eeele Deelee~
GheJeeme ee SkeeMeve kej, ele kee heeueve nes peelee~~
Yeeheo-ew$e-ceeIe ceW nce,
Megkeue eoMeer, mes heeBe efove leke, ele kee kejW heeueve,
kejW jlve$ee kee Dee&ve~~1~~
lesjme eewoMe hetvece kees, GheJeeme efkeee peelee nw~
oes efove SkeeMeve kejkes, ele hetCe& efkeee peelee nw~~
peehe Deewj hetpeve kejles nQ,
lesjn yejme leke, ele hetCe& kejkes, neslee nw Geeheve,
JeweJeCe veece kes ve=he ves, efJeefOeJeled Fme ele kees efkeee Lee~
Denefcev kee heo hee efhej Jen, vejYeJe mes cege ngDee Lee~~
ceefuue leerLekej yeve kejkes,
efceefLeueehegjer ceW, pevces hegve:, jlve$ee efkeee heeueve,
es yeeueeleer leerLekej, efMeJeheo kees eehle ngS nQ~
Fve ceneheg<e mes peie ceW, jlve$ee meeLe& ngS nQ~~
keLee Fmekeer he{kej efkeleves,
vej-veeefjeeW ves, ueskej jlve$ee, kee ele efkeee heeueve,
Mebkeeefo oes<e De" SJeb, ceo Dee" cet{lee $ee nQ~
n Deveeeleve es heefeme, mecekelJe kes oes<e kens nQ~~
oes<e kejvee nw efvecet&ueve,
peye cees#eheLe kes, mees heefLeke yeve, eueles jnWies nce,
(36)

mebMee-efJehejerle Je efJeYece, $ee oes<e %eeve kes ceeves~
Fvemes efJejefnle nes meceked-%eeveer heoeLe& kees peeveW~~
ener nw mecei%eeve jleve,
efhej lehe-efveece kes, eje kejW, mecekedeeefjle heeueve,
jlve$ee OeejCe kejves, mes meee megKe efceuelee nw~
evoveeceleer vejYeJe ceW, ner jlve$ee efceuelee nw~~
leYeer vejYeJe meyemes heeJeve,
kenueelee nw nce, osJe-Meee-iegDeeW kee kejW Jevove,
eR meceioMe&ve%eeveeeefj$esYe: cenepeeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-Mesj bo-

leye evoveeceleer Jes DeelceleJe uenWies~~1~~
RQ RQ RQ
eMeefmle
(37)
(38)
eer jlve$ee efJeOeeve keer cebieue Deejleer

-ye. keg. meeefjkee pewve (mebIemLe)
-oesne-
meceioMe&ve %eeve De, eeefjle es $eejlve~

Fvekee DeejeOeve keB, efceues cegefe kee hebLe~~1~~
keeue Deveeoer mes kene, jlve$ee efMeJeceeie&~
efpemeves Yeer Dehevee efueee, Jen hengBee efMeJeej~~2~~
FmeerefueS en jlve$ee, hetpeve kee nw efJeOeeve~
jlve$ee keer hetCe&lee, nsleg efkeee efvecee&Ce~~3~~
Jeerj Deyo heeerme meew, De[efleme kee nw Je<e&~
YeeoeW Megkeuee hetefCe&cee, hetCe& efkeee ceve n<e&~~4~~
meoer yeermeJeeR kes eLece, Meebeflemeeiejeeee&~
Gvekes efMe<e yeves eLece, Jeerjmeeiejeeee&~~5~~
eeefjleet[eceefCe ngS, Jes iegJee& ceneve~
Gvekeer efMe<ee %eeveceefle, ieefCeveerecegKe eOeeve~~6~~
JeerjeYet kes leerLe& ceW, es nQ henueer ceele~
evLeme=peve ceW je efoee, efpeveves veJe Fefleneme~~7~~
FvneR %eeveceefle ceele keer, efMe<ee ceQ De%eeve~
efceuee Deeefe&kee evovee-celeer ieg mes veece~~8~~
yeeheve mes heeee FvneR, ceeB mes Oeeefce&ke %eeve~
yenve leLee iegceele kee, efceuee FvneR mes heej~~9~~
Fvekes DeeefMeJee&o mes, meeefnefleke keg keee&~
ceQves peerJeve ceW efkees, heeee %eeve kee meej~~10~~
Fmeer e=bKeuee ceW yevee, en jlve$ee hee"~
ele Geeheve kes efueS, nw efJeOeeve en meeLe&~~11~~
jlve$ee keer meeOevee, kejles pees Yeer YeJe~
Jes Fme YeJeefJeOeeve kees, kej heeJeW heo veJe~~12~~
ieg ceeB kes kejkeceue ceW, Dehet oes DeeMeer<e~
hetCe& jlve$ee kes efueS, Pegkee jns cece MeerMe~~13~~
RQ RQ RQ
lepe&-ceeF& js ceeF&...........
jlve$ee ceC[ue efJeOeeve keer, Deejefle cebieuekeejer~

leerve jlve keer Deejefle kejkes, yevetB jlve$eeOeejer~~
yeesuees jlve$ee keer pee, oMe&ve-%eeve-eefjle keer pee~
meceioMe&ve-%eeve Deewj eeefj$e es leerve jleve nQ~
Fvekes Oeejke hejceser kees, cesje Mele Jevove nw~~
Fvekes Jebove mes nce meye Yeer.........
Fvekes Jebove mes nce meye Yeer, yeveW cegefeheLejener~
leerve jlve keer Deejefle kejkes, yevetB jlve$eeOeejer~~yeesuees jlve$ee keer pee, ....~~1~~
keeue Deveeoer mes jlve$ee, kees efMeJeheLe ceevee nw~
Fvekeer hetCe& eeefhle nesves hej, Meeele megKe heevee nw~~
Gme Meeele megKe keer Fe ner.......
Gme Meeele megKe keer Fe ner, YeJe ogKe veeMevekeejer~
leerve jlve keer Deejefle kejkes, yevetB jlve$eeOeejer~~yeesuees jlve$ee keer pee, ......~~2~~
jlve$ee ele Ske Je<e& ceW, leerve yeej Deelee nw~
ceeIe-Yeeheo-ew$e ceeme ceW, Fmes efkeee peelee nw~~
ele hetje kejkes Geeheve.....
ele hetje kejkes Geeheve, kejles nQ vej-veejer~
leerve jlve keer Deejefle kejkes, yevetB jlve$eeOeejer~~yeesuees jlve$ee keer pee, .......~~3~~
ele meceehle nesves hej jlve$ee efJeOeeve kees keefjS~
DeelceefJeMeger nsleg oe ceW, MegYe YeeJeeW kees YeefjS~~
osJe-Meee-ieg keer Yeeer mes.......
osJe-Meee-ieg keer Yeeer mes, efceues meewKe Yeer Yeejer~
Fme jlve$ee kes efJeOeeve mes, peie ceW cebieue nesJes~
kejves Deewj kejeves JeeueeW, kees megKe-mecheefle osJes~~
kejW meeefjkee hebe hejceieg.......
kejW meeefjkee hebe hejceieg, j#ee meoe nceejer~
(39)
eer jlve$ee ceC[ue efJeOeeve keer Jebovee

-ye. keg. meeefjkee pewve (mebIemLe)
Jebove kejes js,
eer jlve$ee ceC[ue efJeOeeve kee, Jebove kejes js~
meceioMe&ve-%eeve-eefjle es, jlve$ee kenueeles nQ~
osJe-Meee-ieg keer Yeeer mes, YeefJeieCe Fvekees heeles nQ~~
Jebove kejes, Jebove kejes, Jebove kejes js,
jlve$eeOeejer eeriegDeeW kee, Jebove kejes js~~1~~
Ske Je<e& ceW leerve yeej en, jlve$eeele Deelee nw~
ceeIe-Yeeheo-ew$e ceeme ceW, Fmes ceveeee peelee nw~~
ceefnceeMeeueer jlve$ee ele kee, Jebove kejes js~~2~~
ele hetje kejkes Fme jlve$ee efJeOeeve kees kejvee nw~
eG hetpeeDeeW kes ceeOece mes, eYeg keer Yeeer kejvee nw~~
jlve$ee heo keer eehleer nslet, Jebove kejes js~~3~~
meJe&eLece meceioMe&ve, hetpee ceW yeejn DeIe& e{s~
Gmekes yeeo %eeve keer hetpeve, ceW De[leeefueme DeIe& e{s~~
leWefleme DeIe& meefnle eeefjle kee, Jebove kejes js~~4~~
Fme efJeOeeve keer jeveeke$eea, kees cesje Jebove nw~
e%eeeceCeer ceele evoveeceefle kees keesef veceve nw~~
YeefeYeeJe mes meefnle meeefjkee, Jebove kejes js~~5~~
RQ RQ RQ
(40)
Ceceeskeej heQleermeer efJeOeeveced

(mebmke=le)
eleeseeheve
-mLeeheve-
ceb$eeefOejepeb Ceceeskeejceb$eced~ Deeeveve mLeehevemeefVeOeehevew:~~

mebhetpeeeceern efJeOeevehetJe&keb~ eleskeJeCee&vegieleb efnleeob~~
eR eer meJe&%ecegKemecegodYetle-DeveeefoefveOeve eer Dehejeefpeleveececeb$eeefOejepe!
De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Fleeeveveb~
De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed Fefle meefVeOeeheveb~
heeesefYe: MeMeebkeespJeuewefeeeesjw:~
kevelkeeBeveece$eveeueelheleef: ~~
iegved hebe mebhetpeeeceern Yekelee~
eLeeMeefe mebYeeefJeleeved efeeJe=lee~~1~~
eR Den eer hejceyeesYe: Devebleeveble %eeve MeefeYe: Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOeghebehejceserYe: peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
megiebOeeielewYee&cejwieOemeejw:
~
mejodiebOemebefoefiOeleeMeeblejeuew: ~~
eR Den eer hejceyeesYe: Devebleeveble %eeve MeefeYe: Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOeghebehejceserYe: eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
eMeesjeefMeMebkeeielewj#eleesIew: ~
hee: hetjmeb#eeefuelew: Meeefuepeelew:~~
(41)

eR Den eer hejceyeesYe: Devebleeveble %eeve MeefeYe: Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOeghebehejceserYe: De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
uemelceeueleerebhekegboemetvew:
~
megi ebOeeefceueled<edheoejeJejcew: ~~
eR Den eer hejceyeesYe: Devebleeveble %eeve MeefeYe: Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOeghebehejceserYe: heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceveesIeeCemeblehe&kewYe&#eYesow:
~
peieppebleg#egesieefJeeCeo#ew:
~~
eR Den eer hejceyeesYe: Devebleeveble %eeve MeefeYe: Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOeghebehejceserYe: vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
(42)
heuewvee&efuekesjecehetiew: keefhelLew:~
ceveesJeebefleeLez: heuewoe&veo#ew:~~
eR Den eer hejceyeesYe: Devebleeveble %eeve MeefeYe: Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOeghebehejceserYe: heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
heeveereebovemegMeeefueYeJee#eleewIew:~
heg<hewelkejmegoerheoMeebieOethew:~~
veeveeheuewJe&jlejbefJeefOevee oosnb~
DeIe e hebeiegJes iegJes ef$eMegee~~
eR hebehejcesefYe: DeIe&ced~~9~~
eleskee#ejmecyeefvOeveer hetpee
ceveesOJeeblemebIeelemebIeeleveeLe ~
efJekeeMebkejw: Mebkejw: megeoerhew:~~
eR Den eer hejceyeesYe: Devebleeveble %eeve MeefeYe: Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOeghebehejceserYe: oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
oMeebieesJewOet&heOetcew:
megiebOew:~
peieodIeeCemeblehe&CeeLe mejef:~~
eR Den eer hejceyeesYe: Devebleeveble %eeve MeefeYe: Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOeghebehejceserYe: Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
(35 DeIe&)
vebebefle veerekecee&efCe, Cekeejeseejcee$ele:~
Meccee&efCe mecegoeb eebefle, leleesnb hetpeeeefce leb~~
eR Den&Vecemkeej-mecyeefvOe-eLece-Cekeeje#ejee DeIe.....~~1~~
cees#ejb ceb$ejepeme, ees pevees efpeee pehesled~
cegeles ceesnceelebiees-heJeeefon leled #eCeb~~
eR Den&Vecemkeej-mecyeefvOe-efleere-cees#ejee DeIe.....~~2~~
Dekeej-mJej-mebYetle-JeCe&veb kesve JeCe&les~
Deeoew efn efhebeeMeCe&veeb he"eles leLee~~
eR Den&Vecemkeej-mecyeefvOe-le=leere-DekeejmJejee DeIe.....~~3~~
jeebefle efkeVeje osJee:, mesJeee e peieodiegjes:~
Gew: mJej-efJeMes<esCe, jkeejb lecenb epes~~
eR Den&Vecemkeej-mecyeefvOe-elegLe&jkeeje#ejee DeIe.....~~4~~
nbefle nce#eeb MeerIeb, ceesn Me$egceveeefopeb~
lecenb eepes lemceelmJekece&neveesefveMeb~~
eR Den&Vecemkeej-mecyeefvOe-hebece-nce#ejee DeIe.....~~5~~
(43)
hetJe ve eeefCeefYe: eehlee, $e+eesew e efJees~

lee#ejsCeeMeg peeevles, lemceeee#ejcee&les~~
eR Den&Vecemkeej-mecyeefvOe-<e-lee#ejee DeIe.....~~6~~
Ceefcele#ejb ueeskesnes eCeeceeLe&ekeeMekeb~
eCeecehetJe&keb lemceeeceexnb peueeefoefYe:~~
eR Den&Vecemkeej-mecyeefvOe-Cece#ejee DeIe.....~~7~~
Fefle mehlee#ejweg&ee-ven&lee peueeefoefYe:~
DeefYe&Jemeboewnw-jIe&cegeejeecenb
~~
eR Cecees DejnbleeCeb Den&led-hejceserYe: hetCee&Ie.....~~
efme-eyebOe-mecyeefvOe-Cekeejes$e ehetpeles~
leme emeeolees vetveb, vecemebefle vejeceje:~~
eR efmevecemkeej-mecyeefvOe-eLece-Cekeeje#ejee DeIe.....~~1~~
ceesmJehee#ejo#ee, ue#eerke=leevegJeshenced~
Oeeebleg oes mJeme, cees#eceeiee&vegieeefceve:~~
eR efmevecemkeej-mecyeefvOe-efleere-cees#ejee DeIe.....~~2~~
efmemJehee#ejb Meeeled, hetpee JesCe heeJeveb~
hetpeeeefce peielhetpeb, YeJeme njCes #eceb~~
eR efmevecemkeej-mecyeefvOe-le=leere-efmekeeje#ejee DeIe.....~~3~~
OeejCeb hees<eCeb esneceg$ese#ejOeejCeeled~
lemceelkeejCeeecenb, hetpee-Jew: ehetpees~~
eR efmevecemkeej-mecyeefvOe-elegLe&-e#ejee DeIe.....~~4~~
meevegmJeejb Cekeejb e:, eele: eelee hetpeesled~
efmee: efmeefb eebbleg, lemcew hetpeevegyebefOeves~~
eR efmevecemkeej-mecyeefvOe-hebece-eeble eehle Cekeeje#ejee DeIe.....~~5~~
Fefle hebee#ejer hetpee, YeJeeCeeb Jeebefleeoe~
leoLe&ceefYewJewjIe&cegeejeecenb
~~
eR Cecees efmeeCeb efmehejceserYe: hetCee&Ie....~~
(44)

Cee#ejb leb hegveveezefce eCecebefle megje: eoe~
Deeeee&Jeboveeeeb e, hetpeeeefce peueeefoefYe:~~
eR Deeeee&vecemkeej-mecyeefvOe-eLece-Cekeeje#ejee DeIe.....~~1~~
Yeteesefhe cees#ejb ceeve-ceevevo ceefvojb cegoe~
peueee-efJeOew&Jew-Ye&efe-YeejsCe Yeeefekew:~~
eR Deeeee&vecemkeej-mecyeefvOe-efleere-cees#ejee DeIe.....~~2~~
Deekeejb efveefJe&keejb e, meeOJeeeejme metekeb~
Deeejbefle cegoeeeee&:, mJeeeejeLe&cenb epes~~
eR Deeeee&vecemkeej-mecyeefvOe-le=leere-DeekeejmJejee DeIe.....~~3~~
F&ejb mJejmebIeeleb, hetefpeleb eeefLe&leeob~
eceesoYejmebYetleb, YeefeYeejsCe eee&les~~
eR Deeeee&vecemkeej-mecyeefvOe-elegLe&-F&mJejee DeIe.....~~4~~
jerle#ejjepeme, ieeveb kegJeefle jeefieCe:~
Deeeeee&Ceeb iegCe-eecee-vee&eeefce efJeMes<ele:~~
eR Deeeee&vecemkeej-mecyeefvOe-efjkeeje#ejee DeIe.....~~5~~
ee#ejb hetpeles efveleb, hejceeLe ekeeMekeb~
emeeLe&OeeefjCeesheeMeg, eehmeg:cees#eb cegveereje:~~
eR Deeeee&vecemkeej-mecyeefvOe-<eee#ejee DeIe.....~~6~~
Cece#ejb epeeceerob, veefceleeMes<eYetleueb~
Deeeee&-veceveb lemcee-oeeesheeblesve peeeles~~
eR Deeeee&vecemkeej-mecyeefvOe-mehlece-eeble Cece#ejee DeIe.....~~7~~
Fefle mehlee#ejer hetpee, le=leeree hetjCeerke=lee~
leoLe peuecegKewe, mJeIe&cegeejeecenb~~
eR Cecees DeeFefjeeCeb Deeeee& hejceserYe: hetCee&Ie......~~7~~
GheeOeeeeefOekeejerees, Cebkeej: hetpeles vejw:~
hee"MegefYe&JesemceeefOee ee Jemeveme e~~
eR GheeOeeevecemkeej-mecyeefvOe-eLece-Cekeeje#ejee DeIe.....~~1~~
(45)
Yeteesefhe cees#ejb YeJee:, hetpeebleg efJeMes<ele:~

heeveer eecegKew&J ew:, mebmeejemeelenevees~~
eR GheeOeeevecemkeej-mecyeefvOe-efleere-cees#ejee DeIe.....~~2~~
efJeefleJeCe&efJeMes<eb e;, hetpeeJesCe hetpeesled~
megjw: mevceeveleeb eeefle, efkeb hegveve&jveeekew:~~
eR GheeOeeevecemkeej-mecyeefvOe-le=leere-Gkeeje#ejee DeIe.....~~3~~
JesefleJeCe efJeOeevesve, vejes veejer efvejvlejb~
Dee&eblee&veeJew:, megjw meewjb ehetpeles~~
eR GheeOeeevecemkeej-mecyeefvOe-elegLe&-Jekeeje#ejee DeIe.....~~4~~
pPee#ejefvePe&jeefj-Oeejee ievOe meejee~
hetpeeeefce MegYew&Jew:, megievOeeke=<edheow:~~
eR GheeOeeevecemkeej-mecyeefvOe-hebece-pPee#ejee DeIe.....~~5~~
epeveb ee#ejmeesew-pe&vee: kegJeleg efveleMe:~
veeeesheeesve JesCee-veerlew&Jezpe&ueeefoefYe:~~
eR GheeOeeevecemkeej-mecyeefvOe-<e-ee#ejee DeIe.....~~6~~
vecebefle eefCeOeevesve, Ceefcele#ejveecekeb~
es veje: vejkes Ieesjs, ve efJeMebefle keoeeve~~
eR GheeOeeevecemkeej-mecyeefvOe-mehlece-Ceefcele#ejee DeIe.....~~7~~
Yete: mehlee#ejeR esceeb, hetpeeb kegJe&vleg YeeJele:~
peueeeefJeOew&Jew-jIe&cegeejeecenb
~~
eR Cecees GJepPeeeeCeb GheeOeee hejceserYe: hetCee&Ie.....~~
efyevee CeJeCe meeOetveeb, Jeboveb veefn peeeles~
lelemlece#ejb efveleb, hetpeles hejceeojeled~~
eR meJe&meeOegvecemkeej-mecyeefvOe-eLece-Cekeeje#ejee DeIe.....~~1~~
cees#ejb epeles ees vee, cegeles heehemebeeeled~
mebefeveeseflehejb hegCeb, leleesnb hetpeeeefceleb~~
eR meJe&meeOegvecemkeej-mecyeefvOe-efleere-cees#ejee DeIe.....~~2~~
(46)

uegveeefle eeIemebIeeleb, ueesJeCe&ueefheleb cegKeeled~
emleb meefueueOeejeefYe-e&peles JeCe&ceele=kee~~
eR meJe&meeOegvecemkeej-mecyeefvOe-le=leere-ueesJeCee&e DeIe.....~~3~~
S#ejb es Oejblegew:, keCe&peeheb pevee: eoe~
leoe les<eeb YeJesled meJee&, mebhee megKemeeefOeveer~~
eR meJe&meeOegvecemkeej-mecyeefvOe-elegLe&-S#ejee DeIe.....~~4~~
me-meeOeg: mesJeles efveleb, eme %eeveiegCeebyegOew:~
heejb ve eeheles meef-yengefYee efJeeejkew:~~
eR meJe&meeOegvecemkeej-mecyeefvOe-hebece-mekeeje#ejee DeIe.....~~5~~
meJee&Le&meeOeves o#eb, o#ee Jee#ejee&veb~
kegJeleg keCeeegee:, meMeee: meJe&kece&efCe~~
eR meJe&meeOegvecemkeej-mecyeefvOe-<e-JJee#ejee DeIe.....~~6~~
mee#ejsCeebpemee mesJee, cees#eue#ceer ceve:efeee~
eee e jbefeleb eslees, Jewefeleb veeshe{ewkeles~~
eR meJe&meeOegvecemkeej-mecyeefvOe-mehleceb-mee-#ejee DeIe.....~~7~~
ntmJehee#ejmeewew:, hetpeveb eescegoeejsled~
ne ne nt JneefoefYeoxJew:, hetpeeb eehveesefle efveleMe:~~
eR meJe&meeOegvecemkeej-mecyeefvOe-Dece-nt-mJehee#ejee DeIe.....~~8~~
Cecenb meeOegJeie&me, meeOegmebJeeoleeb ieleeb~
hetpeeeefce cene Yekelee, hetpeeJewefve&jblejb~~
eR meJe&meeOegvecemkeej-mecyeefvOe-veJece Ce-efcele#ejee DeIe.....~~9~~
mee& efleereerhes<eg, meeOeJees es Jemeefvle Jew~
leoLe&ceefYe&Jew-jIe&cegeejeecenb
~~
eR Cecees ueesSmeJJemeentCeb meJe&meeOegYe: hetCee&Ie.....~~
Dehejeefpele ceb$eme, hetpee mevcebieueeoe~
efJeog<ee#eejecesCe, ke=lee %esee efJeJesefkeefYe:~~
(47)
peeceeuee
Denle: megjjepe hetefpele heoe:, efmee uemelmeodiegCee:~
Deeeeee&: megeefj$e meeOeveheje:, DeOeehekee Oeereje:~~
efmee: meeOeve meeOeJees$e YegJeves, meodyege: meeOeJe:~
hebewles hejcesefvees efvepeiegCeeved, ebleg eejeefOelee:~~1~~
kece&keuebkeefveJeejCekeejCeOeeve keje:~ YeJemecetnmecegjCewkeefpeveseje:~~
efmeJeOetJejJeebefleueebefle-yeesOeOeje:~ pevcepejece=eflejesieefveJeejCeefmeJeje:~~2~~
(48)
ele efJeefOe-Ceceeskeej heQleermeer kes GheJeeme-35, mehleceer kes 7, hebeceer kes 5,

elego&Meer kes 14, veJeceer kes 9, Ssmes GheJeeme 35 nesles nQ~
eMeefmle:
Jelmejs egieveJeee evkes~ (me 1792) ceeIeJeeefmeleelego&Meer efoves~~ vetleves
peehegjs hegjsefMeefve~ jepeceeve peeeEmen jepeefve~~9~~ JeeCeer ies ieeOeerMe: Mecepeelees
efJeeevevoer efJeeeOeerMeb~~ mecepelee: les<eebefMe<e: efMe<e cegKees#eejece~ hetpeecesveecegewees-De#eejece:~ Fefle eer veJekeej hebe ef$ebMeeflekeeseeheve hetpee mechetCee&~~
DeeejCes megefJeeejheje: MegYeOeeveOeje:~ YetefjYeJeeCe&JeleejCekeejCe- heerleJeje:~~

oeref#eleyegefmecegefJeJeOe&ve-evkeje:~ hee"keleeiegCeOeejCehee"keveeceOeje:~~3~~
RQ RQ RQ
meewceiebkegMeceejcelebiepe- ceeveefYeob~ meeOegmecetncenb eepes ieg%eeveefJeob~~

heehenjb ceneceb$ehejb eCecebefle veje:~ es efvepe YeefeYejsCe ef$emebefOeefJeJeskeheje:~~4~~
Ceceeskeej-mleJeve
les megjmee Yepebefle efvejvlejmeewKeYejb~ osJeieCew: heefjMeesefYeleceefOeefJeotjlejb~~

FvvejsvheCeervKeiesvefJeYetefleeob~ peehepeheeke heuesCe peuesve peueesojob~~5~~
efMeKeefjCeer bo
YetleieCeb eneewjjCeb, ceefCeceb$ehejb~ veeMeeleern e heeheIeveeIeveJeeleYejb~~

eelejjb peheveerehejb hejYeefeYejw:~ Oece&hejw: keCeejmeheeveceneelegjw:~~6~~
FlLeb hebeeYetved Jew JejefJeefOe-meefnlee eeJekee: hetpeeefvle~~
es les JeeiedefYe:mlegJebefle, eiegefCelehejceeeoYeepees YeJeefvle~~7~~
les<eeb e hebeef$eMeled megiegefCeleieCeveecemebegleeveeb efveefceeb~~
JeCee&veeb meesheJeemeb efJeefOe ceveefle veeb mebefJeOees me YeJe:~~8~~
eR eer meJe&%ecegKemecegodYetle-DeveeefoefveOeve eer Dehejeefpeleveececeb$eeefOejepeee
peeceeuee hetCee&Ie.....~
ceneceb$ee#ejeefCe es, hetpeeefvle ceneojeled~
eehvegJeefvle efeeb MeerIeb, les YeJee mJeelcemeewKeoeced~~1~~
~~FleeMeerJee&o:~~
-Deeefe&kee eboveeceleer
Cecees DeefjnbleeCeb, veceve nw Deefjnble eYeg kees~
Cecees efmeeCeb ceW, veceve kej uetB efme eYeg kees~~
Cecees DeeFefjeeCeb, veceve nw Deeeee& ieg kees~
Cecees GJepPeeeeCeb, veceve nw GheeOeee ieg kees~~~1~~
Cecees ueesS meJJe-meentCeb heo yeleelee~
veceve peie kes meye, meeOegDeeW kees keB pees nQ $eelee~~
hejceheo ceW efmLele, kenW heeBe hejcesef Fvekees~
veceve Fvekees kejkes, uentB Fke efove cegefeheo kees~~2~~
meYeer kes heeheeW kees, Meceve kejlee ceb$e en ner~
leYeer meye cebieue ceW, eLece ceevee ceb$e en ner~~
peheW pees Yeer Fmekees, Jeeve ceve kej Meg eCeefle~
uenW Jes Fefle heue, oe vele nes evoveeceefle~~3~~
R Q R Q R Q

Ratnatray Pooja Vidhan (VGM-362)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ratnatray Pooja Vidhan (VGM-362)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb.

eer jlve$ee hetpee efJeOeeve

eer %eeveceleer ceeleepeer

e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje mebeeefuele

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee

-: mebmLeeefhekee SJeb esjCeeeesle :-

hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer

e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

-: efveoxMeke SJeb mecheeoke:-

kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceerpeer

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

peerJeve ekeeMe pewve

pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.

Jeerj efve. meb. 2539

mJeefmleeer heer"eOeerMe jJeervkeerefle& mJeeceer peer

ye. keg. meeefjkee pewve (mebIemLe)

efJeOeeve keer esjCeeeesle, hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe

eer %eeveceleer ceeleepeer kee mebef#ehle-heefjee

hegmleke keer jeefe$eer, hetpe e%eeeceCeer Deeefe&kee

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve-mebef#ehle heefjee

eer evoveeceleer ceeleepeer kee mebef#ehle heefjee

-kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceerpeer

-ye. keg. yeervee pewve (mebIemLe)

veece-e%eeeceCeer Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer

eer jlve$ee hetpee efJeOeeve

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

eer jlve$ee hetpee efJeOeeve

efmesOee&ceceneefjceesnnveveb, keerlex: hejb ceefvojced~

efpeveves jlve$ee OeejCe kej, hejceser kee heo eehle efkeee~

eer jlve$ee hetpee efJeOeeve

jlve$ee kes ceeie& hej, eueles jnes meowJe~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

jlve$ee hetpee (mecegee hetpee)

meceioMe&ve %eeve eefjle keer meeOevee~

lepe&-Sjer esjer yeebie[ Jeeueer..........

meceked jlve$ee DeejeOeve, Meeele meewKe eoelee nw~~ske.~~

eer jlve$ee hetpee efJeOeeve

meceked jlve$ee DeejeOeve, Meeele meewKe eoelee nw~~ske.~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

eer jlve$ee hetpee efJeOeeve

meceioMe&ve jlve kee, mLeeheve Deeeve~

iebiee veefo kee veerj ues, kej uetB eYegheo Oeej~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

DeLe eleske DeIe&

GheMece #eeesheMece leLee #eehe kene nw~

DeewheMeefceke meceioMe&ve, keceeX kes GheMece mes neslee~

eer jlve$ee hetpee efJeOeeve

Fme GheMece meceioMe&ve kees, DeIe& e{eTB efe mes~

Mebkee veeceke oes<e Ske, meceioMe&ve kees ceefueve kejs~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

eer jlve$ee hetpee efJeOeeve

Deebieege meceioMe&ve, efMeJeheLe kee nw meesheeve eLece~

De" efJeOe meceioMe& kes, hetpeve keer peeceeue~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

pees YeJe jlve$ee keer hetpee meoe kejW~

eer jlve$ee hetpee efJeOeeve

%eeve keer peesefle peueeTB, %eeve ceW ner jce peeTB,

veerj iebiee veoer kee keueMe Yej efueee~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

eer jlve$ee hetpee efJeOeeve

efJee keer Meebefle efnle MeebefleOeeje efkeee~

DeLe eleske DeIe&

De" efJeOe mecei%eeve keer, hetpee keB ceneve~

meceked jlve$ee DeejeOeve, Meeele meewKe eoelee nwske.

meceked jlve$ee DeejeOeve, Meeele meewKe eoelee nwske.