ALAMAT

Ang alamat ay isang uri ng panitikan na nagkukuwento tungkol sa

mga pinagmulan ng mga bagay-bagaysa daigdig. Karaniwang nagsasalaysay
ang mga ito ng mga pangyayari hinggil sa tunay na mga tao atpook, at
mayroong pinagbatayan sa kasaysayan.Ito ay mga kwento ng mga
mahiwagang pangyayari na nagpasalin-salin sa bibig ng mga taongbayankaya't walang nagmamay-ari o masasabing may akda ito.Ang alamat
ay karaniwang tumatalakay sa mga katutubong kultura, kaugalian o
kapaligiran. Eto aytumatalakay din sa mga katangiang maganda, tulad ng
pagiging matapat, matapang, matulungin, at samga katangiang hindi
maganda tulad ng pagiging mapaghiganti, masakim, o mapanumpa, Nguni't
sabandang huli ang kuwento ay kinapupulutan ng aral para sa ikabubuti ng
iba. Ito ay sumasalamin sakultura ng bayang pinagmulan nito.Higit na
mauunawaan at mapahahalagahan ang alamat ng sariling rehiyon kung pagaaralan ito saorihinal nitong wika.
Halimbawa:
Ang Alamat ng Alitaptap
Noong unang panahon, may isang makisig na binata na nais mag- asawa ng
pinakamagandang dilag. Siya ay mayabang at masyaong malaki ang
pagkakilala sa sarili.
Kung minsan tuloy, nagdaramdam ang ilang mga dalaga sa kanya dahil sa
pamimintas niya kahit nakaharap ang dalaga.
Isang araw, papunta na siya sa bundok upang manguha ng yantok nang
masalubong niya ang isang napakagandang dalaga na nakasuot ng putingputi.
"Napakagandang dalaga," wika niya sa sarili at tuloy-tuloy na nilapitan niya
ito.
Nang malapit na siya, nagtatakbo ang dalaga at nawalang parang bula.
Hinanap niya ang dalaga sa buong kagubatan ngunit hindi niya nakita.
Sa tagal at hirap na dinanas ng binata sa paghahanap sa dalaga, nagalit
siya.
"Hindi ka talaga maganda. Ang ilong moy pango, ang mata mo ay duling at
ang mga tenga mo ay malalapad!" sigaw ng binata.

Dahil sa pagkahapo ay nahiga siya sa lilim ng punung-kahoy para

magpahinga. Naidlip siya at nang magising, nakita niya ang magandang
dilag. Alam niyang maganda talaga ang dalaga at hindi totoo ang sinabi niya.
Bigkas ng dalaga, "ininsulto mo ako, kaya mula ngayon, ikaw ay magiging
isang kulisap. Manunumbalik lamang ang anyo mo kapag naipakita mo sa
akin ang isang dalagang mas higit ang kagandahan sa akin. Humayo ka at
hanapin mo ang dalagang sinasabi ko para mabalik ang dati mong anyo,"
ang utos ng engkantadang babae.
Lumipad ang binatang naging kulisap upang hanapin ang babaeng mas
maganda pa kaysa sa engkantada. Naghanap siya gabit araw. Upang makita
niya ang babaing gaganda pa sa sumumpa sa kanya, nagdala siya ng ilaw
tuwing gabi. Ang binatang yaon na naging kulisap ang tinawag natin
ngayong alitaptap.

SALAWIKAIN
Ang Salawikain, na tinatawag ding kawikaan, ang isa sa mga katutubong
tula na lumaganap sa Pilipinas bago pa dumating ang mga mananakop na
banyagang Europeo. Taglay ng salawikain ang malalim na pagpapahiwatig, o
ang maligoy na paraan ng pagsasabi, upang ikubli ang ibig sabihin ng
nagsasalita.
Sa
pamamagitan
ng
pagtuklas
sa
kahulugan
ng
isang salawikain, mauunawaan ng isang Pilipino and kaniyang sarili,
pagkatao, at lalim ng kaniyang pang-unawa sa buhay. Karaniwan, ang isang
salawikain ay nag-ugat sa isang karanasan at sa mahabang pag-uunawa at
pagsisiyasat sa buhay ng tao. Ilan sa mga hindi malilimutang mga salawikain
ay ang mga gumagamit sa isang uri ng hayop, gulay o prutas.

Haimbawa:
Ang puri at ang dangal,
mahalaga kaysa buhay.
Paliwanag: Ang dangal at puri ay halos magkasingkahulugan at
tumutukoy sa honor sa Ingles. Kaugnay ng puri ang chastity,
virginity, at respect ngunit hindi limitado rito ang pakahulugan. Muli, ang
dalisay na loob ang isa pang katangian ng kagandahan, at gagamitin kahit
ng Katipunan.

Mabuti't masamang ginto

Sa urian natatanto.
Paliwanag: Makikilatis ang ganda ng isang tao o bagay kung iyong
susubukin. Ito ang paalaala ng kawikaan. Kaya hindi dapat masilaw agad sa
panlabas na anyo. Magpigil. Bago maloko ng peke.
Ang bayaning masugatan
nag-iibayo ang tapang.
Paliwanag: Ang bayani na tinutukoy dito ay malayo sa konseptong hero
ng Estados Unidos o Europa, kung gagamitin ang pagdalumat ni Zeus
Salazar. Hindi iisa ang bayani bagkus maramiang buong bayan. Kaya ang
kawikaan ay magsisilbing inspirasyon sa lahat na magpatuloy sa pakikibaka
kahit may digmaan o kahirapan. Ito ang tunay na kagandahan.
Magandang pamintana,
masamang pangkusina.
Paliwanag: Sa modernong panahon, maaaring ipakahulugan ito na
magandang idispley na siyota, pero tamad sa kitchen! O kaya'y walang
alam na gawaing bahay ang kasintahan o asawa, ngunit seksi o makisig
pumorma.

SAWIKAIN
Ang sawikain o idioma ay salita o grupo ng mga salitang patalinhaga ang
gamit. Ito'y ay nagbibigay ng di tuwirang kahulugan.
Iba't ibang Sawikain
ahas----taksil; traidor
Halimbawa:
Sa kabila ng mga kabutihan niya sa kanyang pamangkin, si Gavina ay isa pa
lang ahas.
anak-dalita---mahirap
Halimbawa:
Magsikap kang mag-aral kahit ikaw ay anak dalita.
alilang-kanin---utusang walang batad, pakain lang, pabahay at pakain ngunit
walang suweldo.

Halimbawa:
"Mga anak, huwag kayong masyadong maging masungit sa katulong natin.
Alam naman ninyo na siya ay alilang-kanin lang."
balitang-kutsero---balitang hindi totoo o hindi mapanghahawakan.
Halimbawa:
Huwag kayong magalala, hindi basta naniniwala ang Boss namin sa mga
balitang-kutsero.
balik-harap---mabuti ang pakikitungo sa harap ngunit taksil sa likuran.
Halimbawa:
Mag-ingat sa mga taong balik-harap. Sila'y hindi magiging mabuting
kaibigan.
Bantay-salakay---taong nagbabait-baitan
Halimbawa:
Sa alinmang uri ng samahan, may mga taong bantay-salakay.
basa ang papel---bistado na
Halimbawa:
Huwag ka nang magsinungaling pa.Basa na ang papel mo sa ating prinsipal
na si Ginang Matutina.
buwaya sa katihan---ususera, nagpapautang na malaki ang tubo
Halimbawa:
Maging masinop ka sa buhay, mahirap na ang magipit. Alam mo bang
maraming buwaya sa katihan na lalong magpapahirap kaysa makatulong sa
iyo?
bukal sa loob---taos puso tapat
Halimbawa:
Bukal sa loob ang anumang tulong na inihahandog ko sa mga
nangangailangan.
busilak ang puso---malinis ang kalooban
Halimbawa:
Dahil busilak ang puso ng batang si Arnel, siya ay pinarangalan at binigyan
ng medalya ng pamunuan ng Cebu.
di madapuang langaw---maganda ang bihis

Halimbawa:
Wow!Parang di madapuang langaw si Terso sa suot nitong toxedo.
di makabasag-pinggan---mahinhin
Halimbawa:
Sa tingin palang, tila di makabasag-pinggan ang kapatid ni Nestor na si
Nena.
hampaslupa---lagalag, busabos
Halimbawa:
Lagi kang lamam ng lansangan, para kang hampaslupa.
haligi ng tahanan---ama
ilaw na tahanan---ina
Halimbawa:
Ang ama, bilang haligi ng tahanan ay dapat natin igalang. Ang ina naman, ay
itinuturing na ilaw ng tahanan, ay dapat nating mahalin.
isang kahig, isangtuka---kakarampot na kita na hindi makasapat sa ibang
pangangailangan
Halimbawa:Karamihan sa ating kababayan ay isang kahig, isang tuka ang
kalagayan ng buhay.
itaga sa bato---tandaan
Halimbawa:
Ang masasamang bagay na ginawa mo sa itong kapwa,gaano man kaliit, ay
muling babalik sa iyo sa ibang paraan, itaga mo sa bato.
itim na tupa---masamang anak
Halimbawa:
Sa isang tahanan may pagkakataong isa o dalawang anak ang nagiging itim
na tupa.
kalapating mababa ang lipad---babaing nagbibili ng aliw, babaing puta
Halimbawa:
Maraming kalapating mababa ang lipad ang nakatayo sa gilid ng sinehan ng
Odeon sa Sta. Cruz, Manila.
kakaning-itik---walang gaanong halaga, hindi maipagpaparangalan

Halimbawa:
Talagang mahirap ang walang pinag-aralan. Tumanda na sa
pagtratrabahoang anak ni Mang Julio ngunit kakaning-itik pa rin ang kinikita.
kapit-tuko---mahigpit ang hawak
Halimbawa:
Kapit-tuko ang secretarya sa kanyang posisyon kahit na nalulugi ang
kompanya at malapit ng magsara.
kidlat sa bilis---napakabilis
Halimbawa:
Ang action star na si Cesar Montano ay kidlat sa bilis kung ang pinaguusapan ay ang nga ginagawa niyang action movies.
kilos-pagong---makupad,mabagal
Halimbawa:
Mahuhuli na tayo sa General Meeting kilos pagong ka kasi.
luha ng buwaya---hindi totoong nag-dadalamhati, pakitang taong pananangis
Halimbawa:
Huwag kang maniwala sa kanyang pananangis sa kamatayan ng mayaman
ngunit masakitin niyang bana. Iyan ay luha ng buwaya.
(Ang "bana" ay salitang Cebuano na ginagamit na ngayon sa Wikang Filipino
na ibig sabihin ay "mister o asawang lalaki")
Mahangin ang ulo----mayabang
Halimbawa:
Mula nang manalo sa Lotto ang dating hardinero ay naging mahangin ang
ulo ng mga anak nitong lalaki.
matalas ang ulo---matalino
Halimbawa:
Matalas ang ulo ni Cristina kaya nagtapos siya nang may karangalan
Valedictorian at Magnacum Laude.
mahina ang loob---duwag
Halimbawa:
Ang taong mahina ang loob ay kailangan umiwas sa mga kaguluhan upang
hindi manganib ang buhay.

malakas ang loob---matapang

Halimbawa:
Malakas ang loob nung pulis na lumaban at nakapatay ng apat na holdaper
sa loob ng pampasaherong dyip.
makapal ang bulsa---mapera
Halimbawa:
Kilalang matagumpay na negosyante ang ama ni Renan kaya hindi
nakapagtataka kung si Renan ay laging makapal ang bulsa.
makapal ang palad---masipag
Halimbawa:
Makapal ang palad ni Eduardo kaya umunlad ang kanyang buhay. Isa na
siyang milyonaryo.
magdilang-anghel---magkatotoo sana
Halimbawa:
Hinahangad mong sana'y magwagi ako ng unang gantimpala, magdilanganghel ka sana.
pagputi ng uwak---walang maaasahan, walang kahihinatnan
Halimbawa:
Singil ka ng singil kay Aling Greta. Babayaran ka niyan pagputi ng uwak.
pagiisang dibdib---kasal
Halimbawa:
Ang pag-iisang dibdib nina Adila t Conrado ay gaganapin sa Oktubre 18 sa
darating na taon.
pusong-bakal---hindi marunong magpatawad
Halimbawa:
Ganyan ba ang sinasabi ninyong relihiyosa at maawain gayong may pusongbakal naman at mapagtanim ng galit sa kapwa?
tinik sa lalamunan---hadlang sa layunin
Halimbawa:
Tinik sa lalamunan ang kanyang tiyuhinna lagi nang nakaayon sa kalabang
pulitiko.

tulak ng bibig---salita lamang, di tunay sa loob

Halimbawa:
Huwag mong asahan ang pangakong binitawan ng kongresman... iyun ay
tulak ng bibig lamang, alam mo naman ang mga pulitiko.
bungang-tulog---panaginip
maamong kordero---mabait na tao
Halimbawa:
Ang anak ni Aling Agnes ay tila maamong kordero kaya laging pinupuri ng
kanyang guro.
butas ang bulsa---walang pera
mababaw ang luha---iyakin
Halimbawa":
Masyadong mababaw ang luha ng aking kaibigan, kahit drama sa radyo o
pelikula ay iniiyakan.
kabiyak ng dibdib---asawa
mabigat ang dugo---di-makagiliwan
Halimbawa:
Aywan ko kung bakit mabigat ang dugo ng Lady Boss namin sa baguhang si
Norma na isang probinsiyana.
maaliwalas ang mukha---masayahin,taong palangiti
maitim ang budhi---tuso, masama ang ugali
Halimbawa:
Maitim ang budhi ng lalaking iyan kung kaya't labas-masok sa bilibid sa loob
ng sampung taon.
mahabang dulang---kasalan
malikot ang kamay---kumukuha ng hindi kanya kawatan
Halimbawa:
Mag-ingat kayo sa lalaking iyan na kilalang malikot ang kamay. Mahirap na
ang magsisi sa bandang huli.

namamangka sa dalawang ilog---salawahan

makitid ang isip---mahinang umunawa, walang gaanong nalalaman
Halimbawa:
Mahirap makipagtalo sa taong makitid ang isip. Walang mararating ang
anumang katwiran mo.
nagbibilang ng poate---walang trabaho
malawak ang isip---madaling umunawa, maraming nalalaman
Halimbawa:
Malaking karangalan ang makausap ang taong malawak ang isip. Marami
kang matututunan, marami kang malalaman.
nakahiga sa salapi---mayaman
mapurol ang utak---bobo
Halimbawa:
Talaga yatang mapurol ang itak ng aking pamangkin. Natapos niya ang
elementarya sa loob ng siyam na taon.

TANAGA AT HAIKU

Haiku- isang tulang Hapon na may labimpitong patnig sa bawat taludtod.

Ang unang taludtod ay may limang patnig,sa ikalawa'y pito at sa ikatlo ay
may lima.Noon ay tinawag na hokku, ang nagbigay sa haiku ng pangalan
nito ngayon ay isang manunulat na Hapones at siya si Masaoka Shiki sa
katapusan ng 19th century.
Halimbawa:

Pag-ibig (Love)
Nakakakilig
Kung ikay umiibig
Sarap sa dibdib.
Sama ng loob,
Mahirap na magamot
Kung walang irog.
Mahaling tunay,
Kasintahan sa buhay,
Lahat ialay.
Masakit nga ba
Kung mahal ay nawala
Na parang bula?
Mahal na kita
Sa unang pagkikita
Pakakasalan ka.
Ang aking puso,
Sa iyo nakaturo,
Hanggang sa dulo.
Sagutin ako
Ng matamis mong oo,
Tiyak sisirko.
Kapag nakita
Na may kasamang iba
Nagseselos na.
Walang kapalit,
Sa puso nakaukit
Lahat ng saglit.
Kahit bumagyo,
O lindol at delubyo,
Narito ako.

Tanaga- Ito ay binubuo ng apat na taludtod (verses) at sa bawat taludtod ay

may sukat(syllables) na pipituhin. Sa loob ng naturang anyo, kailan ay ganap
na maipahayag ng makata ang nais sabihin sa pamamagitan ng
matalinghagang pangungusap.
Halimbawa ng tanaga
Anay
Reynang nakahilata,
Alipi'y nangaypapa,
Lumawit man ang dila,
Sundalo'y tatalima.
Kamote
Itinanim na binhi,
Lumaki at ngumiti,
Nang hukayi't tagbisi,
Kasinlaki ng binti.
Aso
Mataas sa pag-upo,
Mababa 'pag tumayo.
Kaibigan kong ginto,
Karamay at kalaro.
Makopa
Kampanilya ni Kaka,
Kulay rosas ang mukha.
Piping tunog ang ngawa,
Makatas 'pag nginuya.
Pusa
Matanda na ang nuno,
Hindi pa naliligo.
Sa tubig nagtatago,
Tinik ang sinusuyo.

Sandok
Tangkay itong kakaiba,
Ang dahon ay nag-iisa.
Walang ugat, walang sanga,
Kasa-kasama ni Ina.
Makahiya
Nahihiya ang dalaga,
Mukha'y ayaw ipakita.
Nagtatago sa balana,
Sa hipo ay umaalma.
Hapunan
Iniluto sa tahuri
Ang isdang napakalaki
Inihain isang gabi
Kasabay ng kanin pati.
Bulaklak sa Kasal
Makulay ang ramilyete,
Tangan-tangan ng babae.
Sa kasal ay importante,
Daig pa ang diyamante.
Kasuy
Amoy nito ay mabango,
Kung mamasda'y malilito,
Ang nakalabas ay buto,
Na para bang nagtatampo
Kawayan
Naaayon sa kuwento,

Nilalang ay galing dito,

Walang pinto, puro kwarto,
Doble sarado-kandado.
Kaibigan
Ang katoto kapag tunay
hindi ngiti ang pang-alay
kundi isang katapatan
ng mataus na pagdamay.
Palay
Palay siyang matino,
Nang humangiy yumuko;
Ngunit muling tumayo
Nagkabunga ng ginto
Tag-init
Alipatong lumapag
Sa lupa nagkabitak,
Sa kahoy nalugayak,
Sa puso naglagablab!

Wala iyan sa pabalat

at sa puso nakatatak,
nadaramat nalalasap
ang pag-ibig na matapat.
Sanggol
Pag ang sanggol ay ngumiti
nawawala ang pighati,
pag kalong moy sumisidhi
ang pangarap na punyagi.
Pananampalataya
Ang taong bukas-pala
Ay madaling umunlad
Kamay ay nakalahad
Sa biyaya N'yang gawad.
Kalikasan
Sa tikatik na ambon
Umaawit ang dahon,
Sumisilong ang ibon,
Sumasayaw ang alon.

Pag-ibig

Anyong Lupa
Para sa ibang gamit, tingnan ang Pisikal na katangian.

Anyong lupa.

Sa agham pangmundo at heolohiya, ang anyong lupa o pisikal na

katangian ay binubuo ng isang heomorpolikal na yunit, at kadalasang
nagkakaroon ng kahulugan sa kanyang anyo sa ibabaw at lokasyon sa
tanawin, bilang bahagi ng kalupaan, at dahil sa katangiang iyon,
kinakatawan ang isang elemento ng topograpiya. Kabilang din sa anyong
lupa ang tanawing dagat at katangian ng mga bahagi ng tubig
sakaragatan katulad ng look, tangway, dagat at iba pa, kabilang ang mga
kalupaang nasa tubig, katulad ng bulubundukin at bulkang nakalubog, at
malalaking palanggana ng karagatan na nasa ilalim ng manipis na tubig,
para sa buong daigdig lalawigan at dominyo ito ng heolohiya.
Mga uri ng anyong lupa

Madaling matukoy ang tanawin na ito ng Great Smoky Mountains National

Park sa kanyang anyong lupa katulad ng kapatagan, lambak, burol, at
nalumang bulubundukin.
Ilan sa mga anyong lupa ang mga sumusunod:

Kapatagan isang lugar kung saan walang pagtaas o pagbaba ng

lupa, patag at pantay ang lupa rito. Maaaring itong taniman ng mga
palay,mais,at gulay. Halimbawa: Kapatagan ng Gitnang Luzon

Bundok isang pagtaas ng lupa sa daigdig, may matatarik na bahagi

at hamak na mas mataas kaysa sa burol. hal.Bundok
Banahaw, Bundok Apo.

Bulkan isang uri ng bundok sa daigdig na kung saan ang tunaw na

bato ay maaaring lumabas dito mula sa kailaliman ng daigdig. May
dalawang uri ng bulkan, una ang tinatawag na tahimik na kung saan
matagal na hindi ito sumasabog, tulad ng Bulkang Makiling na

matatagpuan sa lalawigan ng Laguna; at ang ikalawang uri naman ay

aktibo na kung saan maaari itong sumabog anumang oras.
Mapanganib ang ganitong bulkan. Maaari itong sumabog at magbuga
ng kumukulong putik at abo. Halimbawa nito ay angBulkang Pinatubo.

Burol higit na mas mababa ito kaysa sa bundok at ang halimbawa

nito ay ang tanyag na Chocolate Hillsng Bohol sa Pilipinas. Pabilog ang
hugis nito at tinutubuan ng mga luntiang damo sa panahon ng tagulan at kung tag-araw ay nagiging kulay tsokolate.

Lambak isang kapatagan ngunit napaliligiran ng mga bundok.

Marami ring mga produkto tulad ng gulay, tabako, mani, mais, at palay
ang maaaring itanim dito.

Talampas patag na anyong lupa sa mataas na lugar. Maganda ring

taniman

Baybayin bahagi ng lupa na malapit sa tabing dagat

Bulubundukin matataas at matatarik na bundok na magkakadikit at

sunud-sunod.

Pulo mga lupain na napalilibutan ng tubig.

Yungib mga likas na butas na may sapat na laki at lawak na

maaaring pasukin ng tao at hayop.

Tangway pahaba at nakausling anyong lupa na naliligiran ng tubig.

Tangos mas maliit sa tangway.

Disyerto mainit na anyong lupa

kapuluan mga grupo ng iba't ibang pulo

TULA NG MGA BAYANI

Pag-Ibig sa Tinubuang Lupa ni Andres Bonifacio

Ang Pag-ibig sa Tinubuang Lupa ay isang tula na sinulat ni Andres Bonifacio
na kanyang ginamit para himukin ang mga Pilipinong maging makabayan. Si

Bonifacio ay mas magaling na madirigma kaysa sa isang manunulat ngunit

pinatunayan niya na kaya niyang gumawa ng isang tula para sa kanyang
minamahal na bayan.
Pag-ibig sa Tinubuang Lupa
ni Andres Bonifacio
Aling pag-ibig pa ang hihigit kaya
sa pagka-dalisay at pagka-dakila
gaya ng pag-ibig sa tinubuang lupa?
Alin pag-ibig pa? Wala na nga, wala.
Ulit-ulitin mang basahin ng isip
at isa-isahing talastasing pilit
ang salitat buhay na limbag at titik
ng isang katauhan itoy namamasid.
Banal na pag-ibig pag ikaw ang nukal
sa tapat na puso ng sinot alinman,
imbit taong gubat, maralitat mangmang
nagiging dakila at iginagalang.
Pagpuring lubos ang nagiging hangad
sa bayan ng taong may dangal na ingat,
umawit, tumula, kumathat sumulat,
kalakhan din nilay isinisiwalat.
Walang mahalagang hindi inihandog
ng pusong mahal sa Bayang nagkupkop,
dugo, yaman, dunong, tiisat pagod,
buhay may abuting magkalagot-lagot.
Bakit? Ano itong sakdal nang laki
na hinahandugan ng buong pag kasi
na sa lalong mahal kapangyayari
at ginugugulan ng buhay na iwi.
Ay! Itoy ang Inang Bayang tinubuan,
siyay inat tangi na kinamulatan
ng kawili-wiling liwanag ng araw
na nagbibigay init sa lunong katawan.
Sa kanyay utang ang unang pagtanggol
ng simoy ng hanging nagbigay lunas,
sa inis na puso na sisinghap-singhap,

sa balong malalim ng siphayot hirap.

Kalakip din nitoy pag-ibig sa Bayan
ang lahat ng lalong sa gunitay mahal
mula sa masayat gasong kasanggulan.
hanggang sa katawan ay mapasa-libingan.
Ang na nga kapanahon ng aliw,
ang inaasahang araw na darating
ng pagka-timawa ng mga alipin,
liban pa ba sa bayan tatanghalin?
At ang balang kahoy at ang balang sanga
na parang niyat gubat na kaaya-aya
sukat ang makitat sasa-ala-ala
ang inat ang giliw lampas sa saya.
Tubig niyang malinaw sa anaky bulog
bukal sa batisang nagkalat sa bundok
malambot na huni ng matuling agos
na nakaa-aliw sa pusong may lungkot.
Sa kaba ng abang mawalay sa Bayan!
gunita may laging sakbibi ng lumbay
walang ala-alat inaasam-asam
kundi ang makitang lupang tinubuan.
Pati nang magdusat sampung kamatayan
waring masarap kung dahil sa Bayan
at lalong maghirap, O! himalang bagay,
lalong pag-irog pa ang sa kanyay alay.
Kung ang bayang itoy nasa panganib
at siya ay dapat na ipagtangkilik
ang anak, asawa, magulang, kapatid
isang tawag niyay tatalikdang pilit.
Datapwa kung bayan ng ka-Tagalogan
ay nilalapastangan at niyuyurakan
katwiran, puri niyat kamahalan
ng sama ng lilong ibang bayan.
Di gaano kaya ang paghinagpis
ng pusong Tagalog sa puring nalait
at aling kaluoban na lalong tahimik
ang di pupukawin sa paghihimagsik?

Saan magbubuhat ang paghihinay

sa paghihigantit gumugol ng buhay
kung wala ring ibang kasasadlakan
kundi ang lugami sa ka-alipinan?
Kung ang pagka-baon niyat pagka-busabos
sa lusak ng dayat tunay na pag-ayop
supil ng pang-hampas tanikalang gapos
at luha na lamang ang pinaa-agos
Sa kanyang anyoy sino ang tutunghay
na di-aakayin sa gawang magdamdam
pusong naglilipak sa pagka-sukaban
na hindi gumagalang dugo at buhay.
Mangyari kayang itoy masulyap
ng mga Tagalog at hindi lumingap
sa naghihingalong Inang nasa yapak
ng kasuklam-suklam na Castilang hamak.
Nasaan ang dangal ng mga Tagalog,
nasaan ang dugong dapat na ibuhos?
bayan ay inaapi, bakit di kumikilos?
at natitilihang itoy mapanuod.
Hayo na nga kayo, kayong ngang buhay
sa pag-asang lubos na kaginhawahan
at walang tinamo kundi kapaitan,
kaya ngat ibigin ang naaabang bayan.
Kayong antayan na sa kapapasakit
ng dakilang hangad sa batis ng dibdib
muling pabalungit tunay na pag-ibig
kusang ibulalas sa bayang piniit.
Kayong nalagasan ng bungat bulaklak
kahoy niyaring buhay na nilant sukat
ng bala-balakit makapal na hirap
muling manariwat sa bayay lumiyag.
Kayong mga pusong kusang (pugal)
ng dagat at bagsik ng ganid na asal,
ngayon magbangont bayay itanghal
agawin sa kuko ng mga sukaban.

Kayong mga dukhang walang tanging (lasap)

kundi ang mabuhay sa dalitat hirap,
ampunin ang bayan kung nasa ay lunas
sapagkat ang ginhawa niya ay sa lahat.
Ipaghandog-handog ang buong pag-ibig
hanggang sa mga dugoy ubusang itigis
kung sa pagtatanggol, buhay ay (mailit)
itoy kapalaran at tunay na langit.
Awit Ng Manlalakbay
Ni Jose Rizal
Kagaya ng dahong nalanta, nalagas,
Sinisiklut-siklot ng hanging marahas;
Abang manlalakbay ay wala nang liyag,
Layuin, kalulwa't bayang matatawag.
Hinahabul-habol yaong kapalarang
Mailap at hindi masunggab-sunggaban;
Magandang pag-asa'y kung nanlalabo man,
Siya'y patuloy ring patungo kung saan!
Sa udyok ng hindi nakikitang lakas,
Silanga't Kanlura'y kanyang nililipad,
Mga minamahal ay napapangarap,
Gayon din ang araw ng pamamanatag.
Sa pusod ng isang disyertong mapanglaw,
Siya'y maaaring doon na mamatay,
Limot ng daigdig at sariling bayan,
Kamtan nawa niya ang kapayapaan!
Dami ng sa kanya ay nangaiinggit,
Ibong naglalakaby sa buong daigdig,
Hindi nila tanto ang laki ng hapis
Na sa kanyang puso ay lumiligalig.
Kung sa mga tanging minahal sa buhay
Siya'y magbalik pa pagdating ng araw,
Makikita niya'y mga guho lamang
At puntod ng kanyang mga kaibigan.
Abang manlalakbay! Huwag nang magbalik,
Sa sariling baya'y wala kang katalik;

Bayaang ang puso ng iba'y umawit,

Lumaboy kang muli sa buong daigdig.
Abang manlalakbay! Bakit babalik pa?
Ang luhang inyukol sa iyo'y tuyo na;
Abang manlalakbay! Limutin ang dusa,
Sa hapis ng tao, mundo'y nagtatawa.

Sa Halamanan ng Diyos
ni Jose Corazon de Jesus
Sa ramdam ko itong ating kabuhayan,
Nilikha ng Diyos sa kay daming bagay;
Itong palad nati`y paruparong ligaw
At ang ating buhay,matinik na rosal.
Ang palad ay tila isang paru-parong
Hinahabul-habol habang hindi iyo.
Ang buhay nama`y rosas na mabangong
Kahit na may tinik ay hinahagkan mo.
Palad sa malayo ay lilipad-lipad,
Paru-parong bukid ang nakakatulad;
Kung mahuli mo na`t matangnan sa pakpak
Ay may bulo pala na nakabubulag.
At kung bulag ka na`y hindi mo malaman
Ang pabalintunang hidwang kapalaran;
Sa mundo ang lahat ay kung bago lamang,
At kung maging iyo`y pinagsasawaan.
Kung ang iyong palad naman ay mapanhik
Sa langit ng isang libong panaginip;
Kung magsawa ka na sa pupog ng halik,
Pagsisihan mo pati ng pag-ibig.
Ang lahat ng hindi natitikma`t bago
Ay nilulunggati ng lahat ng tao;
Subalit ang palad ay gaya ng tubo,
Matamis sa puno,matabang sa dulo.
O, ang kapalara`y magalaw,malikot!
Kahit na mataas,mababa kung lungkot;
Kahit na mababa`y mataas kung lugod,
Lilipad-lipad ka sa hardin ng Diyos.

Kung minsa`y dumapo sa rosas ng buhay

Na bawat talutot ay hinahalikan;
Kung minsa`y dumapo sa krus ng libingan
Na ang bungo nati`y pinagsasayawan.
O, palad, nahan ka? Dalagang may pakpak
Sa hardin ng Diyos ay lilipad-lipad;
Itong aking buhay na lanta nang rosas,
Hagkan mo at baka muling mamukadkad.