RIJENIK FARMACEUTSKIH POJMOVA

Dragi pacijenti, ako ste se ikad prilikom itanja upute o lijeku osjeali zbunjeno i nisu vam
uope nisu bili jasni neki pojmovi, ne brinite, jer ovaj puta navest emo rijenik
farmaceutskih pojmova. Dakle, abecednim redom:
A
abortiv tvar koja izaziva pobaaj
acid tvar koja snizuje pH eluanog soka
acidotik (acidogens) tvar koja snizuje pH tkivnih tekuina i urina
adrenergik v. simpatomimetik
adrenolitik v. simpatolitik
adsorbens tvar koja na povrini vee druge tvari (plinove i otopljene tvari)
adstringens tvar koja stee tkivo (koagulira proteine)
afrodizijak tvar koja pobuuje ili pojaava spolni nagon
alkaloid organska baza biljnog podrijetla, izriitoga farmakolokog uinka
alkalotik (alkalogens) tvar koja povisuje pH tkivnih tekuina i urina
amarum gorka tvar
amebicid tvar koja unitava amebe
anabolik tvar koja pospjeuje biosintezu proteina te poveava miinu masu i ukupnu
tjelesnu masu
anafrodizijak (antierotik) tvar koja potiskuje i oslabljuje spolni nagon
analeptik tvar koja stimulira centar za disanje i vazomotoriki centar;
tvar za "oivljavanje"
analgetik (anodin) tvar koja uklanja ili smanjuje osjeaj boli

androgen muki spolni hormon

anestetik (narkotik) tvar koja uzrokuje anesteziju
angioprotektiv tvar koja titi krvne ile
anksiolitik (ataraktik, psihosedativ, mali trankilans)
tvar protiv neuroza
anodin v. analgetik
anoreksik tvar koja smanjuje apetit
antacid tvar koja povisuje pH eluanog soka
anthelmintik tvar koja unitava crijevne parazite
antialergik tvar koja ublauje ili uklanja alergijske reakcije
antialkoholik tvar za lijeenje alkoholizma
antiandrogen antagonist mukih spolnih hormona
antianemik tvar za lijeenje anemije
antianginozna tvar v. stenokardik
antiaritmik tvar za uklanjanje srane aritmije
antiartritik tvar za lijeenje artritisa
antiastmatik (antastmatik) tvar za lijeenje astme
antibiotik tvar biolokog podrijetla koja u niskim koncentracijama ubija mikroorganizme
ili spreava njihov rast i razvoj
antidepresiv tvar protiv depresije
antidijabetik tvar za lijeenje eerne bolesti
antidijaroik tvar za lijeenje dijareje (proljeva)

antidismenoroik tvar za ublaavanje bolnih menstruacija

antidiuretik tvar koja smanjuje izluivanje urina
antidot protuotrov; tvar koja spreava uinak otrova
antiemetik tvar protiv povraanja
antiepileptik tvar koja spreava ili umanjuje jakost i uestalost epileptinih napada
antifibrilans tvar koja spreava ili zaustavlja fibrilacije srca
antifibrinolitik tvar koja spreava otapanje fibrina
antiflatulans tvar za uklanjanje nadutosti i vjetrova
antiflebitik tvar koja spreava flebozu (neupalne promjene vena)
antiflogistik tvar za lijeenje upala
antifosfatemik tvar koja snizuje koncentraciju fosfatnih iona u krvi
antifungalna tvar v. antimikotik
antihemoroidalik tvar za lijeenje hemoroida
antihiperglikemik tvar koja snizuje povienu koncentraciju glukoze u krvi
antihiperkalcemik tvar koja snizuje koncentraciju iona kalcija u krvi
antihipertenziv (hipotenziv) tvar koja snizuje krvni tlak
antihipotenziv tvar koja povisuje krvni tlak
antihistaminik tvar koja suzbija uinak histamina
antikinetotik tvar koja spreava kinetoze
antikoagulans tvar koja spreava ili usporava gruanje krvi
antikolinergik v. parasimpatolitik
antikoncipijens tvar koja spreava zaee

antikonvulziv tvar protiv konvulzija (greva poprenoprugastih miia)

antileprotik tvar za lijeenje lepre (gube)
antiluetik v. antisifilitik
antimalarik tvar za spreavanje i lijeenje malarije
antimetabolit tvar strukturno slina metabolitu koja ga nastoji istisnuti ili zamijeniti te
tako sprijeiti njegovo daljnje sudjelovanje u biolokim procesima
antimigrenik tvar za lijeenje migrene
antimikotik (antifungik) tvar protiv gljivica
fungistatik spreava rast i razvoj gljivica
fungicid ubija gljivice
antimikrobik v. antiseptik
antimitotik tvar koja spreava mitozu
antiparkinsonik tvar za lijeenje Parkinsonove bolesti
antipedikuloz v. pedikulicid
antipertusik v. antitusik
antipiretik tvar koja snizuje povienu tjelesnu temperaturu
antiprotozoik tvar protiv protozoa
antipruritik (antipruriginoz) tvar koja ublauje ili uklanja svrbe
antipsihotik v. neuroleptik
antipsorijatik tvar za lijeenje psorijaze
antireumatik tvar za lijeenje reume
antirinitik tvar protiv upale sluznice nosa

antiseboroik tvar za spreavanje i lijeenje seboreje

antiseptik (antimikrobik) tvar koja unitava mikroorganizme
bakteriostatik spreava rast i razvoj mikroorganizama
baktericid (dezinficijens) ubija mikroorganizme
antisifilitik (antiluetik) tvar za lijeenje sifilisa
antiskabijens (skabicid) tvar za lijeenje svraba (uge)
antisklerotik tvar za spreavanje i lijeenje ateroskleroze
antitetanik tvar za spreavanje i lijeenje tetanusa
antitrombotik tvar koja spreava nastajanje tromba
antituberkulotik tvar za lijeenje tuberkuloze
antitusik (antipertusik) tvar protiv kalja
antiulcerokolitik tvar protiv bolova to ih uzrokuje ulkus (ir)
antiulkusna tvar (antiulkusik) tvar za spreavanje i lijeenje ira
antiurik tvar za uklanjanje vika mokrane kiseline u krvi
urikostatik spreava stvaranje mokrane kiseline
urikozurik poveava izluivanje mokrane kiseline
antivarikozna tvar tvar za lijeenje varikoznih vena
antivertiginozna tvar tvar protiv vrtoglavice
antivirotik v. virustatik
ataraktik v. anksiolitik
B
baktericid v. antiseptik

bakteriostatik v. antiseptik
betablokator v. simpatolitik
blokator Cakanala tvar koja spreava ulazak iona kalcija u kardio- vaskularne stanice
to smanjuje rad srca i potronju kisika
bronhodilatator (bronhodilatans) tvar za irenje bronha
bronhosekretolitik tvar za pojaavanje izluivanje sluznice bronha
bronhospazmolitik tvar protiv spazma (gra) bronha
C
citostatik tvar za lijeenje malignih tumora
D
dekongestiv tvar protiv kongestije (prekomjernog nakupljanja krvi)
depilacijska tvar tvar za uklanjanje dlaka
dermatik tvar koja se primjenjuje u dermatologiji
dermatoantiseptik (dermoantiseptik) koni antiseptik
dezinficijens v. antiseptik
digestiv (stomahik) tvar koja pospjeuje probavu
dijaforetik (hidrotik) tvar koja pospjeuje izluivanje lijezda znojnica
dijagnostik tvar koja olakava i/ili omoguuje postavljanje dijagnoze
diuretik tvar koja pospjeuje izluivanje urina
E
ekspektorans tvar koja olakava iskaljavanje bronhalnog sekreta
emenagog tvar koja pospjeuje menstruaciju

emetik (vomitiv) tvar koja izaziva povraanje

enteroantiseptik tvar za lijeenje infekcija probavnog sustava
eritropoetik tvar koja pospjeuje stvaranje eritrocita
epitelizans tvar koja ubrzava epitelizaciju koe
estrogen enski spolni hormon
eupeptik tvar koja pospjeuje probavu nadomjetajui eluanu kiselinu i/ili probavne
enzime
F
fibrinolitik tvar koja otapa fibrin
fungicid v. antimikotik
fungistatik v. antimikotik
G
galaktogog v. laktagog
ganglioblokator (ganglioplegik) tvar koja spreava prijenos
impulsa u ganglijskim sinapsama
gerijatrik tvar koja usporava procese starenja organizma
gestagen enski spolni hormon
H
H2blokator tvar koja smanjuje eluanu hipersekreciju inhibicijom H2receptora
histamina u eluanoj sluznici
hemokinetik tvar koja pospjeuje cirkulaciju krvi
hemostiptik (hemostatik) tvar koja zaustavlja krvarenje
hepatoprotektiv tvar za zatitu jetre

hidrotik v. dijaforetik
hiperemik tvar koja izaziva hiperemiju (pojaan priljev krvi)
hipnotik tvar koja uzrokuje san, u manjoj dozi uzrokuje sedaciju
hipoglikemik tvar koja snizuje koncentraciju glukoze u krvi
hipolipemik v. lipolitik
hipotenziv v. antihipertenziv
hormon fizioloki vrlo djelatna tvar koja nastaje u lijezdi s unutranjim izluivanjem, a
krvotokom se prenosi u ciljne organe
I
imunosupresiv tvar koja spreava imunoloku reakciju
iritans tvar koja uzrokuje nadraaj
K
kalcioterapeutik spoj kalcija kojim se nadoknauje manjak kalcija u organizmu
(mineralizacija) ili zaustavlja upalni odnosno alergijski proces (transmineralizacija)
kardiomoderator tvar koja mijenja srani ritam
kardiotonik tvar koja jaa insuficijentni srani mii
karminativ tvar koja pospjeuje izluivanje plinova iz crijeva
kaustik tvar koja razara tkivo
keratolitik tvar koja razara oronjeli koni epitel
keratoplastik tvar koja pospjeuje oronjavanje koe
kolagog tvar koja pospjeuje nastajanje i izluivanje ui
koleretik pospjeuje nastajanje ui
kolekinetik pospjeuje pranjenje unog mjehura i kanalia

kolinergik v. parasimpatomimetik
kontraceptiv tvar ili sredstvo koje spreava zaee
korigens tvar koja popravlja okus i/ili miris
kortikosteroid hormon kore nadbubrene lijezde
L
laksativ (laksans, purgativ) tvar koja pospjeuje pranjenje crijeva
laktagog (galaktogog) tvar koja pospjeuje nastajanje i izluivanje mlijeka
lipolitik (hipolipemik) tvar koja snizuje koncentraciju lipida u krvi
lokalni anestetik tvar koja na mjestu primjene izaziva neosjetljivost na podraaje,
ponajprije neosjetljivost na bol
M
midrijatik tvar koja iri zjenice
miorealaksans tvar koja oputa popreno-prugaste miie
miotik tvar koja suzuje zjenice
miotonolitik tvar protiv miotonije (gra skeletnih miia)
mukolitik tvar koja otapa ili razgrauje mucin
N
narkotik v. anestetik
NASantireumatik nesteroidna protuupalna tvar
neuroleptik (neuroplegik, antipsihotik, veliki trankilans) tvar za lijeenje psihoza
nutrijens hranjiva tvar
O

odontologik (stomatologik) tvar koja se primjenjuje u zubarstvu

oftalmik tvar koja se primjenjuje u okulistici
opstipans tvar za zaustavljanje proljeva
osmozoterapijska tvar tvar koja osmozom izaziva resorpciju infiltrata i razbistravanje
zamuene ronice ili smanjuje tlak u unutranjem uhu
otalgik tvar protiv bolova u uhu
otologik tvar za lijeenje bolesti uha
ovulostimulator tvar koja stimulira ovulaciju
P
parasimpatolitik (antikolinergik) tvar koja inhibira parasimpatikus
parasimpatomimetik (kolinergik) tvar koja stimulira parasimpatikus
pedikulicid tvar protiv uiju
pigmentostimulans tvar koja stimulira pigmentaciju
plazmaekspander tvar koja nadomjeta krvnu plazmu
prolijek farmakoloki inaktivna tvar koja se nakon primjene in vivo
biotransformira u aktivni metabolit
protektiv zatitna tvar
psihosedativ v. anksiolitik
psihostimulans (psihotonik) tvar koja stimulira psihiku aktivnost
purgativ v. laksativ
R
resorbens tvar koja pospjeuje resorpciju patolokih izluina

rinologik tvar koja slui za lokalno lijeenje nosne sluznice

roborans (tonik) tvar koja pojaava tonus organizma
rubefacijens tvar koja izaziva crvenilo koe
S
saluretik tvar koja pojaava izluivanje soli urinom
sedativ tvar za umirenje
simpatolitik (adrenolitik) tvar koja inhibira simpatikus
-simpatolitik inhibira -receptore simpatikusa
-simpatolitik (betablokator) inhibira -receptore simpatikusa
simpatomimetik (adrenergik) tvar koja stimulira simpatikus
-simpatomimetik stimulira -receptore simpatikusa
-simpatomimetik stimulira -receptore simpatikusa
skabicid v. antiskabijens
sklerozans tvar koja oteuje stijenku vena
spazmolitik tvar protiv greva glatkih miia
stenokardik (antianginozna tvar) tvar za lijeenje stenokardije
stomahik v. digestiv
stomatologik v. odontologik
T
tenicid tvar za unitavanje trakavica
timoleptik tvar koja poboljava raspoloenje patoloki deprimiranih bolesnika
tireostatik tvar za lijeenje hipertireoze

tokolitik tvar koja spreava ili umanjuje jakost i uestalost kontrakcija maternice (agonist
-adrenergikih receptora)
tonik v. roborans
trankilans v. neuroleptik i anksiolitik
trihomonacid tvar za unitavanje trihomonasa
topik tvar koja djeluje povrinski
tuberkulostatik tvar koja zaustavlja rast i razvoj uzronika tuberkuloze Mycobacterium
tuberculosis
U
urikostatik v. antiurik
urikozurik v. antiurik
uroantiseptik antiseptik mokranih putova
uterostiptik tvar koja spreava krvarenje maternice
uterotonik tvar koja pojaava ritmike kontrakcije maternice, osobito gravidne
V
vazodilatator (vazodilatans) tvar koja iri krvne ile
vazokonstriktor (vazokonstringens) tvar koja suava krvne ile
venotonik tvar koja povisuje tonus vena
vezikans tvar koja uzrokuje plikove na koi
vertigosedativ v. antivertiginozna tvar
virustatik tvar protiv virusa
vitamin tvar neophodna za normalan metabolizam, a ne moe se sintetizirati u organizmu
vomitiv v. emetik