MATALINO VS.

MAYAMAN
SINO ang mas sikat at higit na dapat hangaan:
MATALINO o MAYAMAN?
Mula sa panulat nina:
JULIET ASENITA nagtanggol sa panig ng MATALINO; kasamang
sumulat ng iskrip si GONIE T. MEJIA
RAFAEL A. PULMANO nagtanggol sa panig ng MAYAMAN
DOMINGO TOLENTINO namagitan bilang LAKANDIWA

LAKANDIWA (Pagbubukas)
Muli ang Balagtasan ay sumasahimpapawid
Kababayang minamahal, ilakas ang radyo't makinig
Dalawang magaling na makata, Balagtasa'y ihahatid
Magandang gabi po muna sa lahat ang bati naming matamis.
Kami po'y muling maghahandog sa inyo ng kasiyahan
Upang ang pagod ninyo sa trabaho ay maibsan
Ginaganap natin ito bawat unang Lunes ng buwan
Ang tagisan ng katuwiran na kung tawagi'y balagtasan.
Para kay Ginoong Robert Generao ng FT Construction
Tugon sa katanungan niya'y igagawad namin ngayon
Marami pong salamat sa panawagang kanyang tinugon
Ang paksang iminungkahi niya'y idadako sa kuwestyon.
Si Ka Domeng po ito, ang inatasang maging Lakandiwa
Na siyang papagitna at hahatol sa dalawang maghihidwa
Para naman inspirado, ang kaba ko ay mawala
Maaari bang makahiling ng palakpakang masagana!
Sa matunog nyong palakpak, ang sukli ko ay salamat
Dalawang angkan ni Balagtas ang siya ngayong maghaharap
Ang tagisan ng talino ngayong gabi'y magaganap
Pakinggan nating mabuti nang maunawaan nyong tiyak.
Akin na pong ihahayag ang paksa ng balagtasan
Na ang tema'y sino nga ba ang mas sikat at higit na hahangaan?
Ang may angking likas na talino o ang isang mayaman?
Ating sasagutin ngayon nang malutas ang katanungan.
Matapos na maihayag ang katanungang tutugunin
Ang dalawang maghihidwaan ay atin nang palitawin

Si Juliet Asenita ang siyang unang tatawagin

Sa matunog na palakpak siya'y ating suubin!

MATALINO (Pagpupugay)
Ang likas na kakayahang taglay ay walang katumbas
Kaya sa matalino ang mariin kong sagot na ihahayag
Pero bago muna, hayaan nyo bati ko'y maigawad
Maligayang pakikinig, magandang gabi po sa lahat.

LAKANDIWA
Taga-Dupax, Nueva Vizcaya po ang black byuting paraluman
Likas sa dugo't lahi niya ang walang takot kung lumaban
Pakinggan naman natin ang makatang makakapingkian
Iniwan niya ang mag-iina upang tayo'y matugunan.
Taga-Binan, Laguna po ang haharap na makata
Nakilalang magaling din sa larangan ng pagtula
Si Ralph Pulmano po, guwapo na may itsura pa
Salubungin natin siya ng palakpakang masagana!

MAYAMAN (Pagpupugay)
Salamat po, Lakandiwa at sa bayang nakikinig
Ako po ay bumabating buong galak, kinikilig!
Sa kalaban ko po namang madilim din yaong kutis
Kung sya po'y sa matalino, sa mayaman ako'y bilib.

LAKANDIWA
Sa pagpapakilala pa lang sa dalawang magpipingkian
Ay tila ba mainit na ang kanilang labanan
Para naman ang pananabik nyo ay hindi mabitin
Sila pong dalawa ay atin nang pagitnain.

MATALINO (Unang tindig)

Musmos pa man tayong bata'y pangaral na ng magulang
Ang talino'y kabahagi sa magandang pamumuhay
Ito'y isang katangiang tataglayin habang buhay
Karunungan ay hagdanan sa pag-abot ng tagumpay.
Ang bansa ay umuunlad kung dito'y nanunungkulan

Malawak ang nababatid, di kapos ang kaalaman

Ngunit kung ang namumuno'y masalapi ngunit mangmang
Magagapi ang pag-asa ng kanyang sinasakupan.
Sa karandamang mapanganib, lalapitan ba ay sino?
Di ba dalubhasang duktor sa lunas ay sigurado?
At sa mga paaralan, nagsisilbi'y mga guro
Dunong nila ang sandata nang tayo ay mapanuto.
Sariwain naman natin sa gunita ang lumipas
Sa dayuhang mananakop lumaya ang Pilipinas
Ito'y dahil sa utak ng isang henyo at pantas
Kay Gatpuno Jose Rizal na dunong ang itinumbas.
Maliwanag ang sagot ko sa tanong na tinutugon
Ang marapat na hangaan ay yung mga marurunong
Kahit ikaw ay mayaman, kung ulo mo ay mapurol
Kasikatan ay mailap, salapi man ay igugol.

LAKANDIWA
Ang panig po ni Juliet ay narinig ninyo
Higit na sisikat at hahangaan ay itong matalino
Pakinggan naman po natin ang makatang si Ralph Pulmano
Ihatid po natin siya ng palakpakang masigabo!

MAYAMAN (Unang tindig)

Kalaban kong paraluman ay masyado pong seryoso
Baka labis pong magdamdam kapag dito ay natalo
Yamang paksa nami'y tungkol sa mayama't matalino
Hayaan nyong sa inyo po ako muna ay magkwento.
Ang pulubing matalino at mayamang di marunong
Isang araw ay nagtagpo sa labas ng Mandaluyong
Mayaman ay walang kaya sa diskurso at diskusyon
Pagsapit ng tanghalian, matalino ang syang gutom.
Sa byahe ng Continental Airlines, minsan, nagkatabi
Matalinong contract worker at mayamang negosyante
Ang bitbit ng matalino'y diploma at pasaporte,
Ang mayaman, pasalubong na pinakyaw sa Duty Free.
Matalino'y nag-aabroad, tinitiis yaong hirap
Mayaman din, nag-aabroad, para naman magpasarap
Sino nga ba sa dalawa ang mas lamang at mas sikat?
Kahit sa tulad kong mangmang, ang sagot po'y maliwanag.

May oras pa, katalo ko, upang ikaw'y makaatras

Balutin na ang dila mo habang di pa nagkakalat
Balagtasa'y hindi laging labanan ng mauutak
Kung minsan din, nagwawagi'y ang makatang may pambayad!

LAKANDIWA
Iyan po ang katuwiran ng makatang taga-Binan
Lalo daw sikat at dapat hangaan ay yung mga mayayaman
At para naman lalo nating ito'y maunawaan
Magpapatuloy po sila at atin namang palakpakan!

MATALINO (Ikalawang tindig)

Malabo po ang pananaw sa tunay na nagaganap
Nitong aking katunggaling panalo ang siyang hangad
Magagawa bang gutumin ang may utak at ng lakas?
O baka po nagbibiro dahil siya ang babagsak!
Marunong ang naglilingkod sa negosyo ng mayaman
Upang lalo pang lumago sa panahon mang daratal
Ano kayang mangyayari kung wala yaong may aral?
Baka itong masalapi'y hahantong sa basurahan.
Ang dalawa'y naisipang mag-aplay patungong langit
Ang marunong ay pumasa sa ginawang pagsusulit
Nang mayaman ay lumagpak, kay San Pedro iginiit
Limpak-limpak niyang salapi, sa impyerno siya'y napiit.
Yaman ba ang magdadala sa tugagog ng pangarap?
Ang kinang ba ng salapi sa paghanga ay pambihag?
Dahil yata puro pera sa katalo'y nasa utak
Pati yaong baluktot na'y tuwid pa ring sinusulyap.

MAYAMAN (Ikalawang tindig)

Katalo ko'y kay-aga pong kasalana'y 'kinumpisal
Inamin pong ang may aral, lingkod lamang ng may yaman
Pag nagsara ng negosyo ang mapera't may puhunan
Ang kawawa'y ang marunong na kawaning swelduhan lang!
Bilib ka sa matalino, ganyan din si Eba't Adan
Paraiso'y nakamtan na, wala pa ring kasiyahan
Sa hangad na magmarunong, nilabag ang kautusan
Pati dunong ng Maylikha ay nais na mapantayan!

Kahit ubod ka ng galing at nuno ng karunungan

Yagit ka ring ituturing hangga't di ka yumayaman
Ang taginting ng salapi ay musika sa lipunan
Pag tama mo sa swipistik, daig mo pa ang superstar!
Kayamanan, pag labis na, marami ang natutuwa,
Matatag ang ekonomiya, masagana itong bansa
Ang dunong ng isang tao, pag sumobra ay masama,
Sa mental po humahantong, nagbibilang na ng tala!

LAKANDIWA
Sandali muna akong sa labanan ay papagitna
Ang sagutan ng dalawa'y nagiging pabigla-bigla
Para bang mga teksas, sa kulunga'y nagwawala
Sa pagnanais na makasipa at makatuka!
Ang nais ko't hiling sa dalawang naghihidwa
Sana ang hinahon sa inyo'y hindi mawala
Muli ay tumindig at sa labanan ay pumagitna
Ihatid naman natin sila ng palakpakang pampasigla!

MATALINO (Ikatlong tindig)

Mahirap pong umunawa ang makatang mukhang pera
Ang sabi ko, ang may aral, sa mayaman ang nagdadala
Kung sa mental humahantong ang may dunong na sumobra
Sa walang alam pagkat tanga, may ospital nga ba kaya?
Sobrang silaw sa salapi ay malaking kapintasan
Pagkat walang itatangi kundi yaong kumikinang
Dahil dito'y nalilimot sa puso ang kabutihan
Nang dahil din po sa pera, nandyan ang kapalaluan.
Ang buhay natin sa mundo, kung inabot ng finished contract
Kaluluwa ng may dunong sa langit ay natitiyak
Dahil sinamba ng mayaman, ginto, salapi at pilak,
Na-cancel ang entry permit, inabot ay hanggang ulap.

MAYAMAN (Ikatlong tindig)

Wala nga pong pagamutan sa mapurol ang isipan
Dahil hindi pa po sira, pwede pa ring pagtyagaan
Ang malungkot ay sila pang ignoranteng kababayan
Ang madaling naloloko ng rekruter na maalam!

Hindi lahat ng may pera'y sumasamba sa salapi,

Tulad ni Job, mas maraming sa D'yos Ama'y nagpupuri
Kalulwa ng may talinong sa kapwa ay nanduhangi
Made-deport sa impyerno pagkat passport pala'y peke!
Tigilan na ang pagsabing matalino'y syang may dala
Sa mayaman, pagkat baka makulitan ang balana
Pasalamat ka na lamang, kaydami ng may diploma
Kinakalawang ang utak, walang trabahong makita!

MATALINO
Katunggali ang nagsabing ang tanga ay naloloko
Matuwid ang kahulugang dapat magpakatalino
Si Abraham at Isaac maging si Job ay may ulo
Kaya sila nagsiyaman, dahil hindi mga bobo.
Hindi ka ba nagtataka? Sikat ka't hinahangaan,
Kahit ikaw ay mahirap, talino mo'y sa bigkasan
Talo mo pa si Ayala, Sarmiento at Lardizabal,
Marami sa 'yong nakikinig dahil sa iyong kaalaman!

MAYAMAN
Bakit ko ba hahangaring ako'y maging marunong pa
Gayong halos lahat naman, nabibili na ng pera
Talino ng abugado, duktor, hilot, kumadrona
Ay may presyong kagaya rin ng kakaning tinitinda!
Sa labanang pasikatan, sino'ng unang papansinin?
Sino nga ba'ng hahangaan kung dalawa'y pagtabihin?
Matalinong mukhang engot dahil pobre at gusgusin?
O mayamang mukhang "genius", pagkat porma'y mamahalin?

MATALINO
Di katumbas ng halaga ang magandang kalooban
Iyan namang salapi mo'y palamuti lang ng katawan
Di sa panlabas na anyo nakikita ang katinuan
Kundi sa gawa ng taong may inaangking kaalaman.

MAYAMAN
Ako yata ay naligaw sa labanang napasukan
Akala ko, paksa dito'y sino'ng sikat, hahangaan?

Kayamana'y panlabas nga, sapagkat ang kalooban

Ay di tayo ang hahatol, yan ay D'yos lang ang may alam!

MATALINO
Sa landas mang pagkalinis, ang mangmang ay naliligaw
Ang paghanga sa marunong, maingat sa daraanan!

MAYAMAN
Ngayo'y di na mayaman ang binubugbog ng kalaban
Sa marunong versus mangmang napalihis ang usapan!

MATALINO
Kamangmangan ng mayaman ang siya kong tinutukoy
Mahirap makaintindi, kalaban ko'y nagmamaktol!

MAYAMAN
Ako pa raw ngayon itong pang-unawa'y kinukulang
Magkano ka? Sabihin mo, matahimik ka na lamang!

MATALINO
Katalo ko'y di lang bobo, abusado pa rin pala!

MAYAMAN
Sagot ko na ang ticket mo, may pam-pocket money ka pa!

MATALINO
Marunong ang hahangaan, di mayamang walang alam!

MAYAMAN
Sa gobyerno ay kaydaming matalinong magnanakaw!

LAKANDIWA

Akin na pong pipigilin ang talaktakan ng dalawa

Ako namang Lakandiwa ang papasok sa eksena
Ang hiling ko sa dalawang makata ay magkamay na
At sa inyo, mga kababayan, palakpakan muli sila!
Mahirap man ang humatol ay akin nang gagawin
Sa katwiran ng dalawa na mahirap arukin
At sapagkat ang dalawang ito'y kapuwa magagaling
Marahil ay mahihirapan akong matuwid nila'y limiin.
Sa panig ng matalino na si Juliet Asenita
Dahil daw sa talino, nakilala ang ating bansa
Talino raw ang puhunan sa buhay ay pakikibaka
Matalino raw ang siyang sikat at hahangaang talaga.
At si Ralph Pulmano po sa panig ng mayaman
Dahil daw sa yaman, sisikat ka at hahangaan
At kung mayaman ka, magpakahirap ay di na kaylangan
Tila may katwiran din ang makata ng Binan.
Kung ang talino'y ginamit sa mabuting paraan
Walang pagsalang ito'y dapat nating hangaan
Ngunit kung ginamit ito sa kapwa ay panlalamang
Bagkus ay dapat pang ito ay pintasan.
Hahangaan mo rin ba ang isang mayaman
Kung wala namang malasakit sa kapwang nahihirapan?
Datapwa't kung ang yaman ay ginamit sa katuwiran
Walang pag-aatubili, sisikat siya at hahangaan.
Kung sa tugatog ng tagumpay ay marunong ang kailangan
Datapuwat kakailanganin din ang puhunan ng mayaman
Yaman ang magpapakilos sa matalinong tauhan
Ngunit matalinong tauhan din, magpapatakbo ng negosyo ng mayaman.
Ang paksa ay sino nga ba ang higit na hahangaan
Ang may angking talino ba o ang isang mayaman?
Narito ang hatol ko sa dalawang naghidwaan:
Patas po ang naging laban, sila'y ating palakpakan!