Wcms 169152 PDF

Inspekcijski nadzor
- prirunik za poslodavce -
Podgorica, decembar 2010.

SADRAJ
1. UVOD ............................................................................................................................... 9
2. PORESKA INSPEKCIJA ............................................................................................ 11
3. INSPEKCIJA RADA .................................................................................................... 27
4. INSPEKCIJA ZATITE NA RADU ......................................................................... 37
5. TRINA INSPEKCIJA .............................................................................................. 49
6. TURISTIKA INSPEKCIJA ....................................................................................... 73
7. INSPEKCIJA ZATITE PROSTORA ...................................................................... 77
8. URBANISTIKA INSPEKCIJA ................................................................................ 85
9. INSPEKCIJA ZA GRAEVINARSTVO ................................................................ 95
10. UPRAVA ZA SPRJEAVANJE PRANJA NOVCA I FINANSIRANJA

TERORIZMA (Odsjek za kontrolu obveznika)...................................................... 105
11. EKOLOKA INSPEKCIJA ...................................................................................... 121
12. ELEKTROENERGETSKA I TERMOENERGETSKA INSPEKCIJA .......... 129

Inspekcijski nadzor prirunik za poslodavce
Potovani lanovi,
voena aktivnostima koje sprovodi po pitanju podrke radu privrednih subjekata, Unija
poslodavaca Crne Gore (UPCG) smatrala je potrebnim publikovati tivo koje e pomoi
usklaivanju vaeg poslovanja sa vaeim propisima koji na direktan ili indirektan nain
tretiraju poslovni ambijent.
Sadraj publikacije Inspekcijski nadzor prirunik za poslodavce struktuiran je

tako da navedenu problematiku, na jednostavan i praktian nain, priblii privrednim
subjektima, a posebno malim i srednjim preduzeima koja esto nemaju organizovanu
slubu za praenje predmetnih poslova. Zato je i treba posmatrati kao svojevrsan
podsjetnik na dokumentaciju i evidenciju koju preduzee treba da vodi i postupke koje
treba da preduzme, a sve u cilju usklaivanja svog poslovanja sa vaeim propisima, kao
i izbegavanja rizika eventualnog propisivanja kazni od strane nadlenih inspekcijskih
organa.
Pripremajui ovu publikaciju, UPCG je naila na punu podrku ministarstava i

inspekcijskih organa u Crnoj Gori koji su joj uputili materijale iz domena svojih
nadlenosti i time doprinijeli kvalitetu cjelokupnog sadraja koji je pred vama. Potujui
autentinost dobijenog materijala, UPCG je odluila da iste predstavi integralno.
Uz zahvalnost autorima, nadlenim ministarstvima i inspekcijskim organima koji

posluju u njihovom sastavu, UPCG iskazuje nadu da je uspjela u namjeri da i ovim
prirunikom bude od koristi svim akterima privrednog ivota u Crnoj Gori, a prije svega
lanovima Unije poslodavaca. Vjerujemo da smo vam pomogli da razrijeite izvjesna
pitanja, nedoumice i nepoznanice koje se mogu javiti u svakodnevnom poslovanju.
Struna sluba UPCG
9
PORESKA INSPEKCIJA
Momir Milikovi, glavni poreski inspektor

PORESKI POSTUPAK
Smatramo da emo najbolje objasniti nain na koji e poreski obveznik to spemnije

doekati poreskog inspektora, postii pojanjenjem samog poreskog postupka, odnosno
odnosno prava i obaveze i jedne i druge strane koje uestvuju u poreskom postupku,
kao i pojanjenjem samog toka inspekcijskog nadzora od strane koji sprovodi Poreska
uprava.
Moemo kazati da je poresko pravni odnos vrlo kompleksan odnos, da je po svojoj

prirodi to odnos javnog prava, a pojedina prava iz ovog odnosa su zagarntovana i
meunarodnim konvencijama. Tako se u Evropskoj konvenciji za zatitu ljudskih prava
(protokol 1) navodi da svako pravno i fiziko lice ima pravo na neometano uivanje
svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predvienim zakonom i optim
naelima meunarodnog prava. Meutim, isto tako se u konvenciji kae i da navedene
odredbe ni na koji nain ne utiu na pravo drave da primjenjuje zakone koje smatra
potrebnim da bi regulisala korienje imovine u skladu sa optim interesima ili da bi
obezbijedila naplatu poreza i drugih dabina ili kazni.
Sam odnos izmeu stranaka u poreskom postupku je takav odnos koji podrazumijeva
prava i obaveze u postupku izmeu poreskog organa sa jedne strane i pravnog, odnosno
fizikog lica sa druge strane, kojim se ureuje obaveza plaanja poreza i drugih dabina
od strane ovih lica i pravo poreskog organa da zahtijeva ispunjenje obaveza, a s druge
strane fiziko ili pravno lice imaju i svoja prava ukljuujui i pravo na povraj vie ili
pogreno uplaenih novanih sredstava. Kada je u pitanju pravo na povraaj treba
napomenuti da je vano napraviti uvijek razliku izmeu opteg prava na povraaj
definisanog Zakonom o poreskoj administarciji (povraaj se vri u roku od 5 radnih
dana od dana prijema zahtjeva) i prava na povraaj kao instituta definisanog Zakonom
o porezu na dodatu vrijednost (povraaj se vri u rokovima od 30 ili 60 dana). Moe se
rei da su neka od obaveza i prava materijalne (imovinske) prirode kao to je to npr.
obvaeza lica da plaa poreske i druge dabine i pravo poreskog organa da zahtijeva
ispunjenjenje obvaeza, dok drugi dio samog poresko pravnog odnosa predstavlja
poreski upravni odnos iju sadrinu ine obavze i prava formalnog (upravnog) karaktera
koja proizilaze iz zakonskih odredbi. Dakle predmet odnosa je ono na to su prava i
obaveze usmjereni (npr. obaveza poreskog obveznika da utvrdi porez, da naplati od
drugog obveznika porez po odbitku, da podnosi prijave, da vodi propisanu evidenciju,
da omogui kontrolu itd.). Iako se na prvi pogled moe razlikovati poreski imovinski od
poreskog upravnog odnosa, oba ova odnosa (materijalni i formalni) su ipak jedinstvena
a cilj im je plaanje obaveza. Moe se na prvi pogled zakljuiti da su u sutini dvije strane
u poreskom upravnom odnosu na svoj nain nejednake jer na strani Poreske uprave
preteu prava s obzirom da je ista dravni organ , a da na strani pravnih i fizikih lica
13
Unija poslodavaca Crne Gore
preteu obaveze, ali su ipak u Zakonu o poreskoj administraciji su propisana i prava

obveznika i obaveze poreskog organa.
Sam poreski postupak po pravilu pokree Poreska uprava po slubenoj dunosti kada
izvri ma koju radnju u cilju voenja postupka i nije predvieno propisima sem u
posebnim sluajevima nikakvo donoenje zakljuka o pokretanju postupka , mada se
izuzetno se isti moe pokrenuti i po zahtjevu stranke.
Opte karakteristike poreskog postupka date u zakonu inae definiu pozivanje lica,
obaveze pozvanog lica, ispitivanje stranke i svjedoka, poreske akte u postupku itd.
ZAKON O PORESKOJ ADMINISTRACIJI
Kod nas u Crnoj Gori je Zakonom o poreskoj administraciji objedinjena cjelokupna

aktivnost poreskog organa u poreskom postupku t.j. u postupku kontrole, utvrivanja
i naplate poreza i drugih dabina u okviru jednog organa t.j. Poreske uprave koja je u
sastavu Ministarstva finansija. Na situacije koje nijesu regulisane navedenim zakonom
se primjenjuje Zakon o upravnom postupku i Zakon o inspekcijskom nadzoru.
Kao dravni organ, Poreska uprava prije svega vri identifikaciju svih poreskih
obveznika putem poreskog identifikacionog broja (PIB) koji dodjeljuje svim pravnim
licima, preduzetnicima i fizikim licima, a s obzirom da poslovne banke sada nemaju
nikakvu kontrolnu ili fiskalnu ulogu (npr. ranije je Zavod za obraun i plaanje vrio
kontrolu poreza i doprinosa koji se naplauju po odbitku), Poreska uprava ima obavezu
da obezbijedi i efikasnu naplatu svih javnih prihoda koji su u reimu samooporezivanja.
Naime, u sistemu samooporezivanja, sam isplatilac je duan da Poreskoj upravi podnese
poresku prijavu, te da sam obrauna i uplati na odgovarajui raun propisane iznose
poreza i drugih dabina , a Poreska uprava evidentira takve uplate i kontrolie samu
proceduru koju je isplatilac utvrdio i sproveo. Da bi obavila svoju funkciju Poreska
uprava ima ovlaenja koja su opropisana Zakonom o poreskoj administraciji, a
zakonom su pored obaveza poreskih obveznika isto tako propisana i njihova prava (na
potovanje privatnosti, na besplatne informacije, na uvid u podatke koje o njemu vodi
Poreska uprava itd.). Svakako da treba navesti i ovlaenja Poreske uprave koja se tiu
prosljeivanja informacija nadlenim organima kada postoji osnovana sumnja da se radi
o nekom poreskom krivinom djelu, kao i obaveza da sarauje pored domaih i sa
meunarodnim institucijama kada su u pitanju razmjene podataka koji se odnose na
krivina djela.
14
Zakonom su propisane i prekrajne sankcije i to ne samo za nepotovanje obaveza

od strane poreskih obveznika, ve takoe i za nepotovanje njihovih prava, a obveznik
kome je neko pravo povrijeeno moe da trai i sudsku zatitu.
Kada se radi o samoj poreskoj obavezi moe se rei da ista predstavlja dunost poreskog
obveznika da plati utvreni porez pod uslovima propisanim poreskim zakonima i isti
odgovara za ispunjenje svoje poreske obaveze od momenta kada nastaju injenice za
koje je zakonima propisano da stvaraju obavezu.
Momenat nastanka poreske obaveze se odreuje po pravilu posebno za svaku vrstu

poreza i nije uvijek isti. Tako se npr. kod kupovine ili razmjene momenat nastanka
poreske obaveze vezuje za momenat zakljuenja ugovora o prenosu svojine, ako je u
pitanju nasljeivanje tada je to momenat smrti ostavioca, ako se svojina ste rjeenjem
dravnog organa tada je to momenat konanosti (pravosnanosti) rjeenja, ako se svojina
ste izgradnjom nepokretnosi tada je momenat nastanka poreske obaveze momenat
konanosti rjeenja o upotreboj dozvoli itd.
Samo ispunjenje poreske obaveze se sastoji u plaanju dugovanog iznosa poreza te se
moe rei da je sam poreski dug u stavri ono davanje koje predstavlja predmet poreske
obvaeze.
Ve je navedeno da je momenat nastanka poreskog duga razliit zavisno od vrste poreza,

a svakao je vano rei i da u sluaju statusnih promjena pravnog lica obavezu ispunjava
pravni sljedbenik i da promjena organizacionog oblika nekog pravnog lica ne utie na
ispunjenje poreske obaveze, kao i da se rok za ispunjenje poreske obaveze pravnog lica
koje je prestalo da postoji u statusnoj promjeni ne mijenja ako je ispunjenje te obaveze
prelo na pravnog sljedbenika. Kada se radi o fizikim licima, u sluaju smrti fizikog lica
ili njegove poslovne nesposobnosti njegovu obavezu preuzimaju nasljednici u momentu
prihvatanja nasljedstva a u srazmjeri sa udjelom u naslienoj imovini.
Kada je u pitanju prestanak poreske obaveze, u skladu sa propisima ista prestaje

naplatom poreza, zastrajelou poreza, otpisom poreza ili na neki drugi zakonom
propisani nain (npr. osloboenje, manjak za koji se utvrdi da je nastao usljed vie sile,
propau objekta, steajem ili likvidacijom, prestankom radnog odnosa, prestankom
ugovora o zakupu, zatitnom mjerom zabrane obavljanja djelatnosti itd.).
Bez obzira na razliita miljenja o tome koliko je poresko pravo autonomno u odnosu
na upravno pravao (i jedno i drugo pripadaju javnom pravu), moe se ipak rei da
za Poresku upravu (i tako nije samo u Crnoj Gopri) Zakon o poreskoj administarciji
predstavlja lex specialis, odnosno da se upravno pravo t.j. Zakon o upravnom
postupku primjenjuje samo u onim sluajevima koji nijesu definisani navedenim
15
zakonom. Meutim, bez obtira na osnovni cilj Poreske uprave, koji se sastoji u tome
da prikupi dravi dovoljno sredstava koja su neophodna za ostarivanje njenih funkcija,
ipak se ne moe rei da je poresko pravo potpuno autonomno, to znai da ono ne
iskljuuje mogunost primjene i drugih grana prava, a posebno upravnog prava kada je
to neophodno.
Prava i obaveze poreskih obveznika
Prava i obaveze poreskih obveznika su kod nas definisane odredbama Zakona o poreskoj
administarciji (lanovi 25 i 26 ). Tako poreski obveznik ima pravo da od Poreske uprave
dobije informacije na osnovu kojih mu je utvrena poreska obaveza, da u pismenom
obliku dobije odgovor na postavljeno pitanje koje se tie njegove poreske situacije
ukljuujui i preispitivanje odluke poreskog organa, da zahtijeva da se potuje njegova
priavatnost i da zahtijeva od poreskog organa da se prikupljeni podaci o njemu uvaju
kao slubena tajna, da zahtijeva da se poreski inspektori i drugi slubenici prema njemu
odnose sa potovanjem, da prisustvuje terenskoj kontroli itd.
Pretpostavljamo da su uglavnom poznate obaveze poreskih obveznika (da podnosi

u roku poreske prijave, da tano vodi poslovne knjige, da u rokovima izmiruje svoje
obaveze itd.), a moe se rei da postoji i vrlo uska veza izmeu prava i obaveza poreskih
obveznika. Kao primjer navodimo da poreski obveznik ima pravo da prisustvuje toku
terenske kontrole, a sa druge strane je to i njegova obaveza, pa ukoliko isti ne prisustvuje
kontroli to ne smije dovesti u pitanje poreski postupak i utvrivanje injenica, pa
Poreska uprava ima ovlaenja da injenice utvruje i bez prisustva poreskog obveznika.
Takoe, npr. poreski obveznik ima pravo na potovanje privatnosti koje u sutini
znai izbjegavanje nepotrebnog pretresanja poslovnih i stambenih prostorija ili pravo
na uzdravanje od dostavljanja informacija koje nijesu neophodne za utvrivanje ili
kontrolu poreza, ali sa druge strane, poreski obveznik ima obavezu da sam obavijesti
Poresku upravu o otvaranju ili gaenju iro rauna kod poslovnih banaka, o otvaranju
ili zatvarnju poslovne prostorije u kojoj obavlja ili e obavljati djelatnost. Postoji takoe
obaveza obavjetavanja o promjeni mjesta boravita ili prebivalita, obavezu da ne
spreava ili ometa slubeno lice u postupku itd.
Posebno je vano naglasiti da je nispunjavanje obaveza od strane poreskog obveznika

i prekrajno sankcionisano (spreavanje kontrole ak i krivino) visokim novanim
kaznama uz koje se mogu izrei i mjere oduzimanja predmeta kojim je izvren prekraj
ili mjera zabrane obavljanja djelatnosti.
16
PORESKI AKTI
Kada je u pitanju poreski postupak, uobiajeni nain komuniciranja izmeu poreskog

organa i stranaka je putem poreskog akta. Treba naglasiti da je poreski akt iri pojam
od poreskog upravnog akta, odnosno da je poreski akt svaki akt kojim se pokree,
mijenja, dovrava ili dopunjuje neka radnja u poreskom postupku, a ukoliko se pak
aktom Poreske uprave reava o pojedinanim pravima i obavezama poreskog obveznika,
tada se radi o poreskom upravnom aktu. Osnovni poreski upravni akti su poresko
rjeenje i zakljuak, a protiv njih je uglavnom dozvoljena alba, a ukoliko to nije sluaj,
odnosno ukoliko alba nije propisana, tada ista nije ni doputena i poreski organ e je
u sluaju pojavljivanja uvijek odbaciti, a u poreske akte spadaju i nalog, zapisnik, poziv
za sasluanje itd.
Osnovna razlika izmeu poreskog rjeenja i zakljuka se sastoji u tome to je poresko

rjeenje akt u kojem je sadrana odluka o glavnoj poreskoj stvari odnosno predmetu
poreskog postupka t.j. poresko rjeenje obuhvata sva rjeenja kojima se reava o
pravima i obavezama poreskog dunika, dok je zakljuak upravni akt kojim se odluuje
o pitanjima koja se tiu toka poreskog postupka ali ne o poreskoj upravnoj stvari, tako
da se moe u stvari rei da se zakljukom odluuje u principu o pitanjima koja se ne
reavaju rjeenjem i koja imaju sporedan znaaj za sprovoenje poreskog postupka.
alba
Protiv poreskog upravnog akta se moe podnijeti alba (npr. na rjeenje...), a takoe
se alba moe podnijeti i protiv zakljuka kao pojedinanog akta kojim se odluuje
o pojedinanim pravima i obavezama poreskog obveznika, sem ako to nije zakonom
propisano (sluajevi npr. kada je u pitanju radni nalog, zapisnik i sl.). Takoe se alba
moe izjaviti i kada po zahtjevu obveznika rjeenje nije donijeto ili nije istom dostavljeno
u propisanom roku (npr. rjeenje o oslobaanju poreza poreza na promet). Inae, shodno
ZUP-u, zakonski rok za podnoenje albe je 15 dana. Ukoliko je rjeenje odbijeno a
podnijeta je tuba (vodi se upravni spor), alba na rjeenje ne odlae izvrenje poreskog
rjeenja. Poreska uprava meutim kao organ nadlean za izvrenje do pravosanne
sudske odluke moe odloiti izvrenje rjeenja (shodno Zakonu o upravnom sporu) i to:
ako postoji zahtjev tuioca;
ako bi se izvrenjem nanijela teta tuiocu koju je teko kasnije ispraviti;
ako odlaganje izvrenja nije protivno javnom interesu.
Ipak, poreski obveznici bi morali uvijek imati u vidu da je Poreska uprava ta koja
procjenjuje da li su ispunjeni uslovi za izvrenje rjeenja ili drugog poreskog upravnog
akta.
17
Sama alba se po pravilu podnosi nadlenom drugostepenom organu ( kod nas je isti u
sastavu Ministarstva finansija), a ako je u roku alba podnijeta i nenadlenom organu,
ista se smatra kao da je blagovremeno podnijeta nadlenom organu. U postupku koji
se vodi po albi teret dokazivanja je na aliocu, a ponosilac albe je inae duan da istu
uvijek i potpie.
albeni postupak bi se mogao podijeliti na etiri instance pri emu je :
Prva instanca albe Poreska uprava

Druga instanca albe je Ministarstvo finansija
Trea instanca albe je Upravni sud
etvrta instanca albe je Vrhovni sud
Kao to je ve reeno u principu alba ne odlae izvrenje poreskog rjeenja, a izuzetno

ukoliko se nanosi znatna teta poreskom obvezniku drugostepeni organ moe odloiti
izvrenje rjeenja o emu po hitnom postupku donosi zakljuak protiv kojeg nije
dozvoljena alba.
Kad poreski obveznik odustane od albe postupak po albi se obustavlja o emu se

donosi zakljuak, a samim odustankom od albe poreski obveznik ne gubi pravo na
novu albu ukoliko nije istekao rok za njeno podnoenje.
Inae, radi zatite prava poreskih obveznika koja su zakonom propisana i koja se
dograuju, poreski obveznici sve vie koriste i institut omudsmana kao poseban organ
pravne kontrole uprave spoljanjeg ( vanupravnog) karaktera ija je uloga da titi graane
od nezakonitog, nepravilnog i neefikasnog rad uprave, a to se svakako odnosi i na
zatitu poreskih obveznika u poreskom postupku. U cilju navedenog se zato uvijek tei
uspostavljanju odgovarajue ravnotee izmeu velikih ovlaenja koja su data poreskom
organu i samih prava i obaveza poreskih obveznika.
INSPEKCIJSKA KONTROLA
Utvrivanjem injenica od zanaaja za oporezivanje u poreskom postupku se najee

vri inspekcijskom kontrolom kao dijelu poreskog postupka. injenice se utvruju
na osnovu dokaza, a samo dokazivanje ptrdstavlja utvrivanje stanja injenica koje
je podloga za donoenje rjeenja. Kao izvori dokaza se pored poreske prijave mogu
upotrijebiti i poreski bilans, poslovne knjige i evidencije, raunovodstveni iskazi, podaci
pribavljeni od drugih organa, poreskih obveznika ili graana, nalazi vjetaka, iskazi
svjedoka, kao i bilo koje drugo sredstvo kojim se mogu utvrditi injenice.
18
to se tie samog tereta dokazivanja, pravilo je da je Poreska uprava duna da dokazuje

injenice na kojima se zasniva postojanje poreske obaveze, a poreski obveznik injenice
koje se odnose na smanjenje ili ukidanje poreske ili druge obaveze.
Poreska kontrola po definiciji je postupak provjere i utvrivanja zakonitosti i pravilnosti

ispunjavanja poreske obaveze i dio je poreskog postupka koji vodi Poreska uprava u
skladu sa Zakonom o poreskoj administraciji i Zakonom o inspekcijskom nadzoru. U
poreskoj kontroli se provjerava aurnost, tanost i vjerodostojnost knuiigovodstvenih
isprava i drugih evidencija, pravilnost voenja poslovnih knjiga i drugih evidencija, kao
i pravilnost u primjeni poreskih i drugih propisa koji su sa njima povezani.
Moe se kazati da poreska kontrola ima trostruku funkciju:
Preventivnu - koja se manifestuje kroz podsticanje poreskog obveznika da

potujui propise izbjegne kasnije otkrivanje u kontroli nepravilnosti
koje povlae mogue sankcije;
Korektivnu - koja se sastoji u tome da se poreskom obvezniku nalae da otkloni
nepravilnosti i propuste u izvravanju obaveza a to je isti duan da
uradi;
Represivnu - koja se sastoji u izricanju mjera (blokade iro rauna, oduzimanja
evidencije, predmeta ili opreme, zabrane djelatnosti itd.) i podnoenju
prekrajne ili druge prijave;
Planiranje kontrola
Poreska kontrola se vri na osnovu Godinjeg plana koji je zasnovan na ocjeni poreskog
znaaja i poreskog rizika poreskih obveznika, kao i na osnovu procjene uticaja kontrole
na efikasnost naplate poreza kod pojedinih djelatnosti. Poreska kontrola po pravilu
obuhvata period za koji je podnesena poreska prijava, s tim to se ista moe proiriti
i na prethodne periode ili na tekui period ako postoje injenice koje ukazuju da bi se
takvom kontrolom mogao znatno izmijeniti iznos poreske obaveze koja je prethodno
ve utvrena.
Vrste kontrola klasifikovane po Zakonu o poreskoj administraciji
U skladu sa Zakonom o poreskoj administraciji, oblici inspekcijskog nadzora koje

obavlja Poreska uprava su :
kancelarijska kontrola
terenska kontrola
19
Kancelarijska kontrola je skup radnji kojima Poreska uoprava provjerava tanost,

potpunost i usklaenost sa propisima podataka iskazanih u poreskoj prijavi te u
bilansu, raunovodstvenim i drugim izvjetajima poreskog obveznika, prilikom ega
se vri uporeenje sa podacima iz poreskog knjigovodstava i drugih evidencija koje
vodi Poreska uprava. Kancelarijska kontrola se vri u u prostorijama poreskog organa
od strane kancelarijskog poreskog inspektora. Prilikom ove vrste kontrole se u startu
ponovo provjerava matematika tanost i formalna ispravnost izvjetaja poreskog
obveznika koji su dostavljeni poreskom organu, pa ako se utvrdi neispravnost donosi
se rjeenje kojim se obvezniku nalae da plati razliku ili se utvruje pravo na povraaj
poreza. Ako su pak poreska prijava ili drugi izvjetaji poreskog obveznika formalno
neispravni , nepotpuni ili pogreno ispunjeni, inspektor pismeno (u rijetkim sluajevima
zapisnikom i usmeno ali mora u roku od 3 dana donijeti rjeenje)nalae obvezniku da
u roku od 3 dana otkloni greeke, odnosno da dopuni prijavu ili neki drugi izvjetaj.
Ukoliko obveznik ne postupi u skaldu sa navedenim smatra se da prijava ili drugi izvjetaj
nije podnijet poreskom organu.
Po pozivu poreske uprave obveznik je duan da neposredno ili preko punomonika
uestvuju u postupku kancelarijske kontrole i da prui traena obavjetenja ili
dokumentaciju u roku koji mu je odredio poreski organ, a nepostupanje po istom
predstavlja poreski prekraj.
Ukoliko se u postupku kancelarijske kontrole utvde nepravilnosti poreski obveznik je

duan da saini zapisnik na koji poreski obveznik ima u roku od 3 dana od dana prijema
da podnese prigovor (primjedbu) koji je poreski inspektor duan da razmotri u roku
od 3 dana i da saini dopunski zapisnik na koji se ne mogu dati primjedbe. Na osnovu
zapisnika t.j. dopune zapisnika Poreska uprava donosi rjeenje o utvrivanju poreza, a
na osnovu istog se podnosi i eventualna prekrajna ili druga prijava ukoliko su utvrene
nepravilnosti.
Terenska kontrola je skup radnji kojima se provjerava i utvruje zakonitost i pravilnost

ispunjavanja poreske obaveze, a vri se u prostorijama poreskog obveznika ili na nekom
drugom mjestu koje odredi rukovodilac podrune jedinice gdje je poreski obveznik
registrovan ukoliko kod istog ne postoje uslovi za vrenje kontrole (neadekvatne
prostorije, nepostojanje dokumentacije i sl.).
Terensku kontrolu poreski inpektor obavlja uvijek na osnovu Naloga za kontrolu (iji
je sastavni dio i obrazac za najavu kontrole koji se popunjava zavisno od vrste kontrole)
koji sadri podatke o podrunoj jedinici, poreskom inpektoru, poreskom obvezniku koji
se kontrolie, periodu i vremenu kontrole itd.
Po uruenju naloga za kontrolu poreski obveznik ima pravo da uloi usmeni a zatim i
20
pismeni prigovor kojim trai odlaganje kontrole uz navoenje razloga za isto, pa poreski
organ po istom moe i postupiti ukoliko zakljui da svrha kontrole nee biti ugroena
njenim odlaganjem, s tim to u zakljuku koji donosi poreski organ navodi do kada je
kontrola odloena, odnosno navodi se datum kada e biti zapoeta kontrola. Ukoliko se
ne udovolji zahtjevu poreskog obveznika za odlaganje kontrole postupak kontrole e se
nastaviti (donosi se po osnovu pismenog prigovora zakljuak) uz navoenje od strane
poreskog inspektora u zapisniku i injenice da je poreski obveznik traio odlaganje
kontroe te da mu nije udovoljeno. Poreski obveznik moe uz navoenje razloga traiti
i izuzee poreskog inspektora (lan 30 ZUP-a) o emu odgovarajui zakljuak donosi
starjeina poreskog organa (lan 33 ZUP-a). Po pravilu bi prije samog zapoinjanja
kontrole poreski inspektor morao da bude upznat sa eventualnim ranijim kontrolama
(terenskim ili kancelarijskim) kod poreskog obveznika, sa podacima iz registra koje o
obvezniku posjeduje poreski organ, sa ranijom kanjavanou obveznika (pri kraju je
rad na projektu uspostavljanja jednistvenog registra za prekrajne prijave), sa podacima
dobijenim od strane drugih organa, obveznika ili graana, sa podacima o obvezniku
koji su prethodno obraeni na osnovu parametara datih za analizu rizika itd. Prije
zapoinjanja same kontrole inspektor moe i da kontaktira poreskog obveznika u cilju
obavljanja informativnog razgovora ili obezbjeenja pojedinih potrebnih podataka a
sve u cilju omoguavanja poreskom obvezniku da prisustvuje kontroli. Ako se poreski
obveznik ne odaziva na poziv (usmeni ili pismeni) poreskog inspektora da prisustvuje
kontroli, poreski inspektor moe preduzeti i neku od mjera predvienih lanom 87
Zakona o poreskoj administraciji, a moe naloiti shodno lanu 62 Zakona o upravnom
postupku i privoenje poreskog obveznika koji izvrava nadleni centar bezbjednosti (
u nalogu za privoenje se navodi gdje, kada je i u kom svojstvu i na koji nain poreski
obveznik pozivan, a naglaava se u zahtjevu i vrijeme i mjesto na kojem nadleni centar
bezbjednosti treba da obezbijedi prisustvo poreskog obveznika).
Ukoliko ne moe obezbijediti prisustvo poreskog obveznika tokom kontrole, poreski

inspektor moe vriti kontrolu i u prisustvu zaposlenih lica u firmi, punomonika,
zastupnika ili nekog treeg lica koje je odredio poreski obveznik, a ako poreski obveznik
nije ispunio svoju obavezu i odredio neko od navedenih lica poreski inspektor moe
vriti kontrolu bez uea poreskog obveznika a ukoliko je to neophodno i uz prisustvo
svjedoka.
Mjesto i vrijeme vrenja kontrole
1. Mjesto vrenja kontrole
Poreski inspektor e zatraiti pismenu izjavu od odgovornog lica o svim mjestima

gdje se obavlja djelatnost poreskog obveznika.U zavisnosti od saznanja iz pripremnog
21
postupka kontrole, saznanja iz uzetih izjava i vrstre djelatnosti, kontrola se moe vriti
u sjeditu poreskog obveznika, u izdvojenim poslovnim jedinicama ili kod lica gdje se
vode poslovne knjige obveznika ukoliko je to regulisano ugovorom.Obveznik je duan
da obezbijedi uslove za rad inspektora u svojim poslovnim prostorijama , a ako ne
moe kao to smo naveli , kontrola se moe vriti i u Poreskoj upravi uz odobrenje
rukovodioca podrune jedinice ili lica zaduenog za rukovoenje inspekcijskom
kontrolom.U Poreskoj upravi obveznik dotavlja knjige i kompletnu dokumentaciju a
moe odrediti i lice koje e uestvovati u kontroli.
Samo izuzetno, ako se na prethodna dva naina ne moe izvriti kontrola, poreski
inspektor vri kontrolu u stambenom prostoru poreskog obveznika a uz njegov pismeni
pristanak. U ovom sluaju poreski inspektor je duan da pregleda stambeni prostor i da
o tome saini zabiljeku koju e unijeti u zapisnik .
Poreski inspektor ima pravo da ue na zemljite i u prostorije u kojima obveznik obavlja

djelatnost a u cilju izvrenja predmeta kontrole i uz odobrenje suda, kao i da izvri
pregled stambenih prostorija.
Poreskom obvezniku, njegovom zastupniku ili punomoniku se mora pruiti mogunost

da prisustvuju pregledu zemljita, prostorija odnosno stana.
U sluaju da se ova lica ne odazovu, a inspektor ocijeni da se time eli onemoguiti
ili za neko vrijeme odloiti kontrola, poreski inspektor obezbjeuje dva punoljetnja
svjedoka da prisustvuju pregledu. Slubenu zabiljeku o ovakvom pregledu prostorija
pored inspektora potpisuju i svjedoci, a u zapisniku inspektor unosi i ocjenu razloga
neprisustvovanja pregledu navedenih lica.
2. Vrijeme vrenja kontrole
Poreski inspektor je duan da kontrolu izvri u vremenu navedenom u nalogu za

kontrolu. Inspektor kontrolu obavlja u toku radnog vremena , a izuzetno i po isteku
radnog vremena, ako to zahtijeva svrha kontrole i uz pristanak obveznika to i unosi u
zapisnik.
U sluaju potrebe inspektor moe privremeno zapeatiti poslovni ili skladini prostor
(npr. kod popisa robe) po isteku radnog vremena poreskog obveznika, a o ovoj mjeri
poreski inspektor donosi zakljuak protiv kojeg alba nije doputena i ukoliko peaenje
traje do prvog narednog radnog dana obveznika.
Ukoliko u vremenu koje stoji u nalogu inspektor ne moe da zavri kontrolu isti je
duan da se obrati svom neposrednom rukovodiocu zahtjevom za poveanje vremena
22
potrebnog za kontrolu.Sa odobrenim dopunskim nalogom za kontrolu inspektor prije

nastavka kontrole upoznaje poreskog obveznika, na koji ovaj ima pravo prigovora o
emu se odluuje zakljukom.
Inae, kada je u pitanju duina trajanja inspekcijskog nadzora kod nekog poreskog
obveznika, propisano je da isti moe trajati najvie do 90 dana, s time to se ovaj rok
moe biti iz opravdanih razloga i produen, a takoe i ukoliko je tokom kontrole bilo
prekida ta se injenica obavezno unosi u zapisnik.
Zapisnik o kontroli
Svaki zapisnik o izvrenoj kontroli treba da sadri taan tok i sadraj izvrenih radnji
u postupku kontrole. U zapisniku se obavezno navodi u emu se nepravilnosti i
nezakonitosti sastoje i dokazi na osnovu kojih su utvrene. Ako se u toku kontrole
otklone nezakonitosti i nepravilnosti koje je inspektor utvrdio, to takoe i obavezno
treba da bude unijeto u zapisnik.
Zapisnik o kontroli treba da predstavlja rendgenski snimak poreskog obveznika.U

zapisnik se obavezno unose sva usmena objanjenja i pismene izjave koje su dala
odgovorna i druga lica u vezi predmeta kontrole, a pismene izjave ine prilog zapisnika
kao i po potrebi odreene isprave koje slue kao dokaz na osnovu kojih su utvrene
odreene nezakonitosti i nepravilnosti.
Sami podaci koji treba da stoje u zapisniku generalno se mogu grupisati na sljedei
nain:
Opti (registracioni) podaci o obvezniku, odgovornim ili prisutnim licima u kontroli;
Podaci i injenice koje utiu na donoenje odluke inspektora u toku kontrole bilo
koje vrste poreske prijave ( prijave za PDV, dobit, akcize) ili pak poreza po odbitku,
doprinosa ili drugih javnih prihoda;
injenice koje ukazuju na nepravilnosti, odnosno opis samog prekraja ili neke
druge vrste povrede propisa ;
Eventualne primjedbe na zapisnik iznijete od strane poreskog obveznika;
Inae, poreski inspector je duan da poreskom obvezniku zapisnik urui u roku od 3

dabna od dana sainjavanja, a poreski obveznik ima pravo da da prigovor na zapisnik u
roku od 3 dana od dana kada mu je isti uruen.
Preduzimanje mjera, prekrajne i krivine prijave
Pored mjera koje moe preduzeti poreski inspetor u toku kontrole (blokada rauna,
23
oduzimanje odkumentacije, zabrana djelatnosti itd.), takoe je Zakonom o poreskoj

administraciji propisano da poreski inspektor ima obavezu i ovlaenje da podnese
zahtjev za pokretanje prekrajnog postupka ili krivinu prijavu . Zahtjev za pokretanje
prekrajnog postupka poreski inspektor je duan podnijeti u odmah po saznanju za
prekraje i uinioca, a najkasnije u roku od 60 dana(l. 124 stav 3 Zakona o prekrajima).
to se tie zastarelosti, treba navesti da se prekrajni postupak ne moe pokrenuti ukoliko
protekne jedna godina od dana kada je prekraj izvren, a zastarjelost prekrajnog
gonjenja nastaje u svakom sluaju kad protekene dva puta onoliko vremena koliko se
po zakonu trai za zastarjelost prekrajnog gonjenja.
Odgovornost organa, pravnog i odgovornog lica za prekraj je definisana l. 16-22

Zakona o prekrajima, a kao karakteristino navodimo da odgovornost odgovornog
lica za prekraje ne prestaje zato to mu je prestao radni odnos ili funkcija , niti zato to
je otvoren steaj nad pravnim licem ili to je prestala nemogunost kaznjavanja pravnog
lica zbog njegovog prestanaka(l. 19 Zakona).
Zahtjev za pokretanje prekrajnog postupka se podnosi protiv odgovornog poreskog

obveznika i odgovornog lica (za pravna lica ), protiv odgovornog lica za preduzetnike kao
i protiv fizikog lica kao poreskog obveznika.Poreski inspektor je duan da utvrdi koja
su lica odgovorna i u emu se sastoji njihova odgovornost, a utvrivanje odgovornosti
se vri na osnovu normativnih akata, rjeenja o registraciji i raspoloivih dokaza.
Uz zahtjev za pokretanje prekrajnog postupka i zapisnik o izvrenom inspekcijskom

nadzoru, trebalo bi obavezno dostavljati pismeni prigovor kontrolisanog subjekta,
odnosno albu na rjeenje inspektora ili podrune jedinice, kao i drugostepeno rjeenje
ukoliko je doneeno.
Poreski prekraji su pored Zakona o poreskoj administarciji propisani i drugim zakonima

i u principu ih moemo grupisati na sljedei nain:
nepodnoenje poreskih prijava,
neblagovremeno podnoenje poreskih prijava,
prijavljivanje manjih iznosa poreza,
prekraji od strane poreskog posrednika, zastupnika i drugih dunika.
Prema odredbama Zakona o poreskoj administraciji, otkrivanje poreskih krivinih

dela i njihovih izvrilaca obavljaju poreski inspektori shodno ovlaenjima navedenog
zakona (poreski inspektor je obavezan da podnese krivinu prijavu, odnosno zahtjev
za pokretanje prekrajnog postupka).
Moe se rei, iako nijesu propisana kao takva u Krivinom zakoniku, da su poreska
24
krivina djela ona krivina dela koja kao moguu posljedicu imaju potpuno ili djelimino
izbjegavanje plaanja poreza sainjavanje ili podnoenje falsifikovanog dokumenta od
znaaja za oporezivanje, ugroavanje naplate poreza i poreske kontrole, nedozvoljen
promet akciznih proizvoda i druge nezakonite radnje koje su u vezi sa izbjegavanjem i
pomaganjem u izbjegavanju plaanja poreza.
Iako poreski inspektori kod nas nijesu jo uvijek ovlaeni da preduzimaju pojedine
istrane radnje (u drugim zemljama svugdje manje ili vie jesu), prema odredbama
Zakona o poreskoj administraciji, ipak na svoj nain otkrivanje poreskih krivinih dela i
njihovih izvrilaca obavljaju poreski inspektori a ne samo slubenici policije.
U Krivinom zakoniku Crne Gore lanovima 258 286 su propisana krivina djela
protiv platnog prometa i privrednog poslovanja u koja spadaju Falsifikovanje novca,
Falsifikovanje harija od vrijednosti, Falsifikovanje i zloupotreba kreditnih kartica i
kartica za bezgotovinsko plaanje, Nedozvoljeno bavljenje bankarskom, berzanskom
i djelatnou osiguranja, Povreda ravnopravnosti u vrenju privredne djelatnosti,
Zloupotreba ovalaenja u privrednom poslovanju, prouzrokovanje lanog steaja itd.
Prekrajno i krivino pravo
S obzirom na esto postojanje veoma male razlike izmeu prekrajnog i krivinog prava,
odnosno da je vrlo tanka granica izmeu npr. poreske evazije odnosno u skladu sa
propisima dozviljenog manjeg plaanja poreskih obaveza i poreskih krivinih djela a
posebno npr. krivinog djela utaje poreza I doprinosa, odnosno da vrlo esto poreska
evazija prelazi u poresku utaju ukratko emo ukazati na osnovne slinosti I razlike
prekrajnog i krivinog prava.
Dakle, kada su u pitanju slinosti treba rei da prekrajno pravo primjenjuje niz istih
naela, instituta i pojmova koji vode porijeklo iz krivinog prava. Sem meusobnog
pribliavanja krivinog djela i prekraja kroz definiciju jedne i druge protivpravne radnje,
meusobno pribliavanje se ogleda i u novijem propisivanju krivine odgovornosti
pravnih lica. Dakle pravna lica sem to odgovaraju za prekraje i privredne prestupe,
odgovaraju i za krivina djela.
Kada su u pitanju razlike, iste moemo podijeliti na kvantitativne i kvalitativne.
to se tie kvantitativne razlike, ista se sastoji u tome da krivino pravo prouava i

regulie delikte najteeg oblika (krivina djela), a prekrajno najlakeg (prekraji).
Kvalitativna razlika je razlika u karakteru delikata koje prouavaju i reguliu, mada

25
meutim postoje i granini sluajevi. Razlike postoje i u nainu izricanja sankcija (ali
ima i slinosti), organima koji sprovode postupak, nainu na koji se sprovodi, stepenu i
kvalitetu prekraja i krivinih djela, kao i krivici i socijalno-etikom prekoru itd. Ono
to ipak razlikuje pojam prekraja i krivinog djela je injenica da su krivina djela
propisana iskljuivo zakonima, a prekraji i podzakonskim pravnim aktima (npr. Uredba
o poreskim kasama i sl.).
Moe se ipak zakljuiti da je razlika izmeu krivinih djela i prekraja najee kvalitativna
osim u izuzetnim sluajevima kada je samo kvantitativna, a to je posljedica poveanja
inkriminacija u krivinom pravu I odstupanja od naela da propisivanje odreenih
ponaanja kao krivinih djela treba da bude krajnje sredstvo-ultima racio.
Na kraju svega moemo zakljuiti, da bez obzira na mnotvo propisa (od kojih smo
naveli samo dio njih koje smatramo najznaajnijim) koje treba da ispotuju poreski
obveznici, ipak smatramo da svaki poreski obveznik, a posebno onaj koji je uredan,
sigurno nee naii na bilo kakve prepreke koje emu oteavati poslovanje, a koje emu
biti pri tome nametnute od strane Poreske uprave. Ovo posebno tim prije ako se ima u
vidu osnovni cilj ovog organa koji je uvijek otvoren za saradnju sa obveznicima, a koji
se sastoji u poveanju to veeg broja kooperativnih poreskih obveznika, a to manjeg
broja onih poreskih obveznika koje treba kontrolisati od strane poreskih inspektora.
26
INSPEKCIJA RADA
Zoran Ratkovi, koordinator

ZASNIVANJE RADNOG ODNOSA
Radni odnos je odnos izmeu poslodavca i zaposlenog koji se zasniva zakljuivanjem

ugovora o radu.
Poslodavac je domae ili strano, odnosno dio stranog pravnog lica ili fiziko lice koji sa
zaposlenim zakljuuje ugovor o radu, dok je zaposleni u smislu ovog zakona fiziko
lice koje radi kod poslodavca i ima prava i obavaveze iz radnog odnosa na osnovu
ugovora o radu.
Zaposlenim se smatra samo ono fiziko lice koje je sa poslodavcem zakljuilo
ugovor o radu.
Da bi sa poslodavcem zakljuilo ugovor o radu, to lice mora da ispunjava opte uslove
predviene Zakonom o radu i posebne uslove predviene zakonom, drugim propisima
i aktom o sistematizaciji. Optim uslovima smatraju su da je lice navrilo 15 god.ivota
i da ima optu zdrastvenu sposobnost.
Ovdje se posebno treba osvrnuti na prethodnu konstataciju posebnih uslova koji su

predvieni aktom o sistematizaciji.
Institut Akt o sistematizaciji... ne koristi se u punom kapacitetu. To mislim u
smislu ve ustaljene prakse da mnoga pravna lica nemaju akt o sistematizacii kojim je
predvieno radno mjesto, naziv radnog mjesta, uslovi zasnivanja radnog odnosa, opis
poslova i radnih zadataka itd.
Kada nema akta o sistematizciji, kada nema sistematizovanog radnog mjesta, postavlja
se ozbiljno pitanje kakav je to ugovor o radu izmeu poslodavca i zaposlenog u kojem
oni ugovaraju svoja prava i obaveze.
Da Akt o sistematizaciji ima vii institucionalni autoritet u Zakonu o radu nego u

praksi, govori nam injenica da nas obavezuju odredbe lana 15 (pojmovnik), lan 16
(uslovi zasnivavanja radnog odnosa), lan 46 (zakljuivanje ugovora o radu sa nepunim
radnim vremenom, radna mjesta na kojima se zakljuuje ugovor o radu sa nepunim
radnim vremenom utvruju se aktom o sistematizaciji u zavisnosti od prirode posla i
organizacije rada), lan 47 (skraeno radno vrijeme zbog oteanih uslova rada; radna
mjesta na naroito tekim, napornim za zdravlje poslovima, utvruju se aktom o
sistematizaciji), lan 102 (raspored na poslovima na kojima postoji poveana opasnost
od nastanka invalidnosti, takoe moraju da su predviena aktom o sistematizaciji), lan
107 (raspored invalida na radno mjesto koje odgovara njegovm prestalim zdrastvenim-
radnim sposobnostima, takoe predvieno u aktu o sistematizaciji), kao i u kaznenim
odredbama lana 172 Zakona o radu (Novanom kaznom u iznosu od desetostrukog do
tristostrukog iznosa minimalne zarade u Crnoj Gori kaznie se za prekraj poslodavac
sa svojstvom pravnog lica ako zakljui ugovor o radu sa licem koje ne ispunjava opte
uslove predviene zakonom i posebne uslove predviene drugim propisima i aktom o
29
sistematizaciji).
Ugovor o radu smatra se da je zakljuen kad ga potpiu zaposleni i poslodavac,

ili lice koje on ovlasti.
Ugovor o radu se se zakljuuje prije stupanja na rad u pisanom obliku.
Ako poslodavac sa zaposlenim ne zakljui ugovor o radu prije stupanja na rad,

smatra se da je zasnovao radni odnos na neodreeno vrijeme.
Zaposleni koji je sa poslodavcem zakljuio ugovor o radu a nije odredio vrijeme
trajanja ugovora o radu, smatrae se da je zasnovao radni odnos na neodreeno
vrijeme.
Sadrina ugovora o radu
Ugovor o radu sadri :

naziv i sjedite poslodavca,
ime i prezime zaposlenog,prebivalite,odnosno boravite,mat.broj,
vrstu i opis poslova koje zaposleni treba da obavlja,
vrstu i stepen strune spreme,mjesto rada,vrijeme na koje zasniva radni odnos,
trajanje ugovora o radu na odreeno vrijeme,dan stupanja na ead,
zarada zaposlenog, koeficijent radnog mjesta,
nain korienja odmora
Sve ono to nije precizirano ugovorom o radu moe se naknadno ugovoriti aneksom
ugovora o radu, ali ne moe biti manji obim prava od onog to je predvieno zakonom
i Kolektivnim ugovorima.
Svaki ugovor koji je suprotan zakonu nitav je.
Ugovor o radu moe da se zakljui na odreeno ili na neodreeno vrijeme.
Ono to je vano naglasiti je da zaposleni koji je zakljuio ugovor o radu na odreeno

vrijeme ima ista prava i obaveze kao zaposleni koji je zasnovao radni odnos na
neodreeno vrijeme, shodno vremenu provedenom na radu.
Poslodavac koji je zakljuio ugovor o radu sa zaposlenim duan je da zaposlenog
prijavi na obavezno socijalno osiguranje (zdrastveno, penzijsko i invalidsko osiguranje i
osiguranje od nezaposlenosti).
30
RASPOREIVANJE
Zaposleni se rasporeuje na radno mjesto za koje je zakljuio ugovor o radu. Meutim,

u sluajevima potrebe procesa i organizacije rada, zaposleni moe biti rasporeen na
drugo radno mjesto koje odgovara stepenu i vrsti njegove strune spreme.
U tom sluaju poslodavac zaposlenom moe ponuditi izmjenu ugovorenih uslova rada,
aneksom ugovora i to:
raspored na drugi odgovarajui posao zbog potrebe procesa rada,
raspored u drugo mjesto rada.
Aneksu ugovora o radu, radi rasporeda, prethodi ponuda u pisanom obliku koja
sadri:
razloge za ponudu,
rok za izjanjenje o ponudi koji ne moe biti krai od 8 radnih dana, od dana
uruenja ponude,
pravne posljedice koje mogu da nastanu u sluaju odbijanje ponude.
Poslodavac zaposlenog moe rasporediti i bez njegove volje u drugo mjesto rada pod
uslovom:
da je djelatnost takve prirode da se rad obavlja van sjedita poslodavca,
da je udaljenost od mjesta prebivalita, odnosno boravita manja od 60km,
da je organizovan redovan prevoz koji omoguava blagovremeni dolazak na rad i
povratak sa rada,
obezbijeena naknada trokova prevoza
Zaposleni moe da bude rasporeen u drugo mjesto rada i u drugim sluajevima - samo
uz njegovu saglasnost.
Zaposleni moe uz njegovu saglasnost, na osnovu sporazuma poslodavaca, biti

privremeno rasporeen (upuen) na rad kod drugog poslodavca na odgovarajui posao,
ako je privremeno prestala potreba za njegovim radom, dok traju razlozi za njegovo
upuivanje.
Na osnovu nalaza i preporuke nadlenog doktora medicine, ena za vrijeme trudnoe i

dok doji dijete moe biti privremeno rasporeena na druge poslove.
Raspored kod drugog poslodavca u sluaju trajnog prestanka potrebe za radom
zaposlenog ,bez njegove volje.
31
Ugovor o ureivanju meusobnih prava, obaveza i odgovornosti
Institut naeg radnopravnog zakonodavstva, kojim poinje, s kojim traje i s kojim se

zavrava radni odnos je ugovor o radu. Meutim, u radnom odnosu se nalazi i jedan
broj zaposlenih koji su zasnovali radni odnos na osnovu rjeenja ili odluke o zasnivanju
radnog odnosa. Kako bi svi zaposleni bili dovedeni u isti poloaj i kako bi im bila
obezbijeena primjena zakona u dijelu osnovnog smisla ugovaranja prava iz rada i po
osnovu rada, zakonodavac je lanom 174 Zakona o radu predvidio Ugovor o ureivanju
meusobnih prava i obaveza, sa ciljem uvoenja u pravni reim Ugovora o radu.
Ugovorom o meusobnim pravima i obavezama ne zasniva se radni odnos, niti se njime
mijenja radno-pravni status. Jedini cilj je da se potvrdi, odnosno verifikuje ve postojei
radnopravni odnos kojim su regulisana meusobna prava, obaveze i odgovornosti.
Inspekcijski nadzor
Nadzor nad primjenom Zakona o radu i drugih propisa o radu, kolektivnih ugovora
i ugovora o radu, kojim se se ureuju prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih, vri
Ministarstvo rada i socijalnog staranja preko inspekcije rada.
Cilj inspekcijskog nadzora je da, u skladu sa svojim ovlaenjima, neposrednom
kontrolom, vri otklanjanje nepravilnosti u pogledu pravilne primjene zakona, drugih
propisa i kolektivnih ugovora.
Poslodavac je duan da u poslovnim prostorijama, odnosno mjestu izvoenja radova,
ima odobrenje za obavljanje djelatnosti, za svakokog zaposlenog zakljuen ugovor o
radu i prijavu na obavezno socijalno osiguranje.
Osnovno naelo inspekcijskog nadzora je preventivno djelovanje. ta to znai?
Preventivnu funkciju inspektor ostvaruje kroz institut ukazivanja.

Ako inspektor u postupku inspekcijskog pregleda utvrdi nepravilnosti, ukazae subjektu
nadzora na uinjene nepravilnosti i odredie rok da ih otkloni. Nepravilnosti, predloene
radnje i rok za njihovo otklanjanje, unose se u zapisnik. O preduzetim mjerama subjekat
nadzora je obavezan da pismeno obavijesti inspektora u roku, koji ne moe biti dui
od sedam dana od dana ukazivanja. Inspektor e rjeenjem narediti otklanjanje
nepravilnosti ako naknadnim pregledom utvrdi da subjekat nadzora nije u ostavljenom
roku otklonio nepravilnosti.
U sluaju da subjekat nadzora ni tada nije otklonio nepravilnosti, inspektor rada ima
mogunosti da u potpunosti obezbijedi autoritet donijetog pravnog, ja bih rekao dravnog
akta, na taj nain to e institutom novanog kanjavanja, odnosno zakljukom izricati
novanu kaznu od 500-5.000 eura, sve do izvrenja rjeenja.
32
Meutim, kada inspektor rada u postupku inspekcijskog nadzora utvrdi da nije zakljuen
ugovor o radu prije stupanja na rad, da subjekat nadzora lice sa kojim je zakljuio ugovor
o radu nije prijavio na obavezno socijalno osiguranje, nije izvrio isplatu zarada, uplatio
doprinose ..., duan je da pored upravnih radnji i mjera propisanih zakonom privremeno
zabrani rad subjektu nadzora rjeenjem.
Za povredu zakona, drugih propisa inspektor rada moe podnijeti Zahtjev za pokretanje
prekrajnog postupka protiv pravnog i odgovornog lica u pravnom licu, a odgovornom
licu izrei novanu kaznu na licu mjesta u trostrukom iznosu minimalne zarade.
Zakonodavac je prepoznao ukupno 36 radnji (koje se mogu izvriti injenjem,

odnosno proputanjem injenja) od strane poslodavca za koje je propisana
prekrajnu odgovornost (l.172).
Zakonom je propisana novana kazna u iznosu od desetostrukog do tristostrukog

iznosa minimalne zarade u Crnoj Gori za prekraj koji poini poslodavac sa
svojstvom pravnog lica lica, i to ako:
zakljui ugovor o radu suprotno odredbama zakona;
zakljui ugovor o radu sa licem mlaim od 18 godina ivota bez saglasnosti roditelja
odnosno staraoca ili za poslove opasne po zdravlje;
prilikom zakljuivanja ugovora o radu trai od kandidata podatke koji nijesu od
znaaja za obavljanje posla;
ugovori probni rad due od est mjeseci;
sa licem koje je stupilo na rad nije zakljuio ugovor o radu, odnosno poseban
ugovor o radu;
sa zaposlenim ne zakljui ugovor o radu na neodreeno vrijeme, ukoliko je zaposleni
stupio na rad bez ugovora u pisanoj formi;
ne izvri transformaciju ugovora o radu sa odreenog na neodreeno vrijeme,
ukoliko je zaposleni ostao na radu po isteku ugovora na odreeno vrijeme;
zaposlenom nije dostavljena fotokopija prijave na obavezno socijalno osiguranje;
ne vodi evidenciju o radu i o tome ne obavjetava inspektora rada;
ugovorenu zaradu za obavljanje poslova u domainstvu ne isplauje na nain
predvien zakonom;
ne omogui zaposlenom obrazovanje, struno osposobljavanje i usavravanje kada
to zahtijeva potreba procesa rada;
zaposlenom koji radi skraeno radno vrijeme, ne omogui korienje prava iz rada
koja ima zaposleni sa punim radnim vremenom ili ga na tim poslovima angauje da
radi prekovremeno;
uvede rad dui od punog radnog vremena koji traje due od vremena koje je
potrebno da se otklone uzroci zbog kojih je uveden;
33
uvede rad dui od punog radnog vremena mimo sluajeva utvrenih ovim zakonom
i kolektivnim ugovorom;
je izvrio preraspodjelu radnog vremena suprotno zakonu;
ako zaposlenom koji radi nou ne obezbijedi posebnu zatitu u skladu zakonom;
zaposlenom koji radi u smjenama ne obezbijedi zamjenu smjena;
ne obezbijedi vrijeme za odmor u toku dnevnog rada, dnevni i neeljni, kao i
korienje godinjeg odmora, u skladu sa zakonom;
zaposlenom koji je ostvario pravo na mirovanje radnog odnosa uskrati pravo da se
vrati na rad;
ne isplati zaposlenom zaradu najmanje jednom mjeseno i ne urui mu obraun
zarade;
ne vodi mjesenu evidenciju o zaradi i naknadi zarade;
ne obavijesti poslodavca sljedbenika i zaposlenog o prenosu kolektivnog ugovora i
ugovora o radu;
kao poslodavac sljedbenik ne primjenjuje kolektivni ugovor poslodavca prethodnika
u skladu sa zakonom;
ne donese program mjera za rjeavanja vika zaposlenih;
ne isplati otpremninu u skladu sa zakonom;
ne obezbijedi zatitu zaposlenih, u skladu sa zakonom;
ne obezbijedi korienje prava zaposlenoj eni za vrijeme trudnoe i poroaja, ocu
djeteta, samohranom roditelju, usvojiocu i staratelju u skladu sa zakonom;
ne donese odluku o zatiti prava zaposlenog u roku od 15 dana od dana podnoenja
zahtjeva ;
omogui zaposlenom koji navri 65 godina ivota da nastavi sa radom, a o tome ne
donese pisanu odluku;
ne dostavi zaposlenom otkaz ugovora o radu u formi rjeenja;
ne isplati zaposlenom zaostale neisplaene zarade, naknade zarada i druga primanja
do dana prestanka radnog odnosa u sluaju otkaza ugovora o radu u skladu zakonom;
ne informie sindikat jednom godinje o pitanjima propisanim ovim zakonom,
odnosno blagovremeno ga ne obavijesti radi prisustvovanja sastancima na kojima
se razmatraju inicijative i predlozi poslodavca;
ne obezbijedi zaposlenima slobodno ostvarivanje sindikalnih prava ili sindikalnoj
organizaciji ne obezbijedi uslove za obavljanje sindikalnih prava;
ne vodi evidenciju o posebnim vrstama ugovora o radu;
zaposlenom ne vrati uredno popunjenu radnu knjiicu na dan prestanka radnog
odnosa, odnosno ugovora o radu;
se u poslovnim prostorijama, odnosno u mjestu izvoenja radova ne nalazi odobrenje
za vrenje djelatnosti izdato od nadlenog organa ili za svakog zaposlenog zakljuen
ugovor o radu ili poseban ugovor o radu, kao i prijave na obavezno socijalno
osiguranje;
34
Za navedene prekraje kaznie se i odgovorno lice u poslodavcu novanom kaznom od

jedne polovine do dvadesetostrukog iznosa minimalne zarade u Crnoj Gori.
Za navedene prekraje kaznie se poslodavac-preduzetnik koji se bavi privrednom

djelatnou novanom kaznom od desetrostrukog do dvjestostrukog iznosa minimalne
zarade u Crnoj Gori.
Zakonom je propisana i mogunost da inspektor rada za neke od navedenih prekraja

poslodavcu izrekne novanu kaznu na licu mjesta, i to u trostrukom iznosu minimalne
Zakonom o zapoljavanju i osiguranju za sluaj nezaposlenosti (Sl. list Crne Gore, br. 14/10 od
17.03.2010), lanom 67, propisane su sledee prekrajne odredbe za poslodavce:
Novanom kaznom od desetostrukog do dvjestostrukog iznosa minimalne zarade u

Crnoj Gori kaznie se za prekraj pravno lice, ako:
Zavodu ne prijavi slobodno radno mjesto, radi praenja ponude i tranje na tritu
rada;
Zavod ne obavijesti o zasnivanju radnog odnosa sa nezaposlenim licem, u roku od
pet dana od dana zasnivanja radnog odnosa.
Za navedene prekraje kaznie se i odgovorno lice u pravnom licu novanom kaznom

od jedne polovine do dvadesetostrukog iznosa minimalne zarade u Crnoj Gori.
Za navedene prekraje kaznie se fiziko lice - poslodavac koji se bavi privrednom

djelatnou novanom kaznom od desetostrukog do dvjestostrukog iznosa minimalne
35
INSPEKCIJA ZATITE NA RADU
Nataa ugi, koordinator

PRIKAZ KLASIFIKACIJE PRAVNIH IZVORA ZATITE NA RADU
USTAV CRNE GORE

ZAKON O ZATITI NA RADU
KOLEKTIVNI UGOVOR
PODZAKONSKI AKTI
OPTI AKT KOD POSLODAVCA
POSLODAVAC
Poslodavac koji ima vie od 20 zaposlenih je duan da optim aktom blie uredi:
mjere zatite na radu i nain njihovog spovoenja, a naroito prava, obaveze i
odgovornosti svih zaposlenih,
nain obavljanja strunih poslova zatite na radu,
nain utvrivanja i provjere zdravstvenog stanja zaposlenih koji rade na poslovima
sa posebnim uslovima rada i drugih zaposlenih,
nain osposobljavanja i provjere osposobljavanja zaposlenih za bezbjedan rad,
korienje sredstava i opreme line zatite i druga pitanja od znaaja za zatitu na
radu.
Poslodavac koji ima manje od 20 zaposlenih duan je da ugovorom o radu uredi

pitanja iz zatite na radu.
Poslodavac je duan da zaposlenog ili njegovog predstavnika informie u vezi

sa:
rizicima po bezbjednost i zdravlje i zatitnim i preventivnim mjerama i aktivnostima
u odnosu na svaku vrstu radnog mjesta ili posla;
mjerama prve pomoi u sluaju povrede na radu, zatiti od poara i postupku
evakuacije zaposlenih pri pojavi ozbiljnih i bliskih opasnosti i o licima koja su
zaduena za sprovoenje ovih mjera;
pravima u oblasti medicine rada, higijene rada i ergonomije;
zdravstvenim opasnostima na radu;
planovima, mjerama i odlukama koje bi mogle tetno da se odraze na zdravlje
zaposlenih usljed zagaenja vazduha, buke ili vibracija na radnom mjestu.
Poslodavac je duan da poslodavca ije je zaposlene angaovao da rade kod

njega, po bilo kom osnovu, na adekvatan nain informie o pitanjima iz zatite
na radu u vezi sa:
rizicima po bezbjednost i zdravlje i zatitnim i preventivnim mjerama i aktivnostima
39
u odnosu na svaku vrstu radnog mjesta ili posla;

mjerama prve pomoi u sluaju povrede na radu, zatiti od poara i postupku
evakuacije zaposlenih pri pojavi ozbiljnih i bliskih opasnosti i o licima koja su
zaduena za sprovoenje ovih mjera;
pravima u oblasti medicine rada, higijene rada i ergonomije;
zdravstvenim opasnostima na radu;
planovima, mjerama i odlukama koje bi mogle tetno da se odraze na zdravlje
zaposlenih usljed zagaenja vazduha, buke ili vibracija na radnom mjestu.
Poslodavac je duan da:

zaposlenom izda na upotrebu sredstvo i opremu line zatite na radu, i duan je
da obezbijedi da zaposleni sredstva za rad i sredstva i opremu line zatite na radu
koristi u skladu sa njihovom namjenom i da u postupku upotrebe primjenjuje
propisane mjere za zatitu na radu.
daje na upotrebu zaposlenim sredstva za rad, sredstva i opremu line zatite na
radu i opasne materije, samo ako za njih raspolae sa propisanom dokumentacijom
na crnogorskom jeziku, a za zaposlene - pripadnike manjinskih naroda i drugih
manjinskih nacionalnih zajednica i na njihovom jeziku i pismu, u kojoj je proizvoa,
odnosno isporuilac naveo sve bezbjedonosno-tehnike podatke koji su vani za
ocjenjivanje rizika na radu sa njima i da su obezbijeene sve mjere zatite na radu
koje su odreene dokumentacijom u skladu sa propisima o zatiti na radu.
da zaposlenim da na upotrebu sredstva za rad samo ako od ovlaene organizacije
pribavi struni nalaz odnosno izvjetaj o njihovim izvrenim pregledima i
ispitivanjima, sa ocjenom da su na njima obezbijeene propisane mjere zatite na
radu
U izuzetnim sluajevima, kada poslodavac nije u mogunosti da pribavi propisanu

dokumentaciju moe da je pribavi od pravnog lica registrovanog za obavljanje tih
poslova.
Pri izgradnji, rekonstrukciji ili ruenju objekta poslodavac koji izvodi radove duan je
da izradi Plan mjera zatite na radu, odnosno Elaborat o ureenju gradilita u skladu sa
aktom organa dravne uprave nadlenog za poslove rada
Poslodavac koji izvodi radove due od 30 radnih dana i na kojima je istovremeno

zaposleno vie od 20 lica ili na kojima obim radova traje due od 15 mjeseci ili je
zaposleno vie od 500 lica duan je da, najkasnije pet dana prije poetka radova,
inspekciji rada dostavi prijavu o poetku radova.
Kada dva ili vie poslodavaca istovremeno izvode radove na istom, odnosno zajednikom
40
gradilitu ili radilitu, svaki od njih je duan da organizuje izvoenje radova tako da
zaposleni jednog poslodavca pri izvoenju radova ne ugroavaju sigurnost i zdravlje
zaposlenih kod drugih poslodavaca.
U sluaju kada dva ili vie poslodavaca istovremeno izvode radove na istom, odnosno
zajednikom gradilitu ili radilitu investitor i svi poslodavci koji izvode radove duni su
da, prije poetka radova, zakljue poseban ugovor o organizovanju i sprovoenju mjera
zatite na radu, kao i o meusobnim pravima, obavezama i odgovornostima.
Ugovor se obavezno dostavlja inspekciji rada, najkasnije pet dana prije poetka radova.
Poslodavac je duan da obezbjeuje preventivne mjere zatite na radu polazei od

sljedeih naela:
izbjegavanje rizika;
procjena rizika koji se ne mogu izbjei i njihovo otklanjanje na samom izvoru
primjenom savremenih tehnikih rjeenja;
prilagoavanje rada i radnih mjesta zaposlenom,naroito u pogledu konstruisanja
radnog mjesta, izboru sredstava za rad, izboru radnih i proizvodnih metoda sa
osvrtom na naroito izbjegavanje monotonog rada i rada pri ve odreenoj brzini i
smanjenja njihovog dejstva na zdravlje;
zamjene opasnih tehnolokih procesa, sredstava za rad i metoda rada bezopasnim
ili manje opasnim;
davanje prednosti kolektivnim nad pojedinanim mjerama zatite na radu;
odgovarajue osposobljavanje i obavjetavanje zaposlenih i davanjem uputstava za
rad.
STRUNE SLUBE, ODNOSNO STRUNA LICA ZA POSLOVE ZATITE

NA RADU
Poslodavac je duan da omogui strunim licima nezavisno i samostalno

obavljanje poslova, kao i pristup svim potrebnim podacima u skladu sa Zakonom
o zatiti na radu
Poslovi Strune slube, odnosno Strunog lica za poslove zatite na radu:

savjetuje poslodavca pri planiranju, izboru i odravanju sredstava za rad i sredstava
i opreme za linu zatitu na radu;
savjetuje poslodavca kod opremanja i ureivanja radnog mjesta, uzimajui u obzir i
uslove radne sredine;
uestvuje u izradi strune podloge za akt o procjeni rizika;
organizuje prethodna i periodina ispitivanja uslova radne sredine (hemijskih,
41
fizikih i biolokih tetnosti, mikroklime i osvijetljenosti);

organizuje periodine preglede i ispitivanja sredstava za rad, elektrinih i drugih
instalacija;
predlae mjere za poboljanje uslova rada, naroito na radnim mjestima sa
poveanim rizicima;
na svim poslovima kod poslodavca prati primjenu mjera za zatitu na radu i
odravanje sredstava za rad u ispravnom stanju i sredstava i opreme za linu zatitu
na radu;
obezbjeuje uputstva za bezbjedan rad i kontrolie njihovu primjenu;
prati stanje u vezi sa povredama na radu i profesionalnim oboljenjima kao i
oboljenjima u vezi sa radom, uestvuje u utvrivanju njihovih uzroka i priprema
izvjetaje sa predlozima mjera za poslodavca;
priprema i realizuje osposobljavanje zaposlenih za bezbjedan rad;
predlae mjeru zabrane rada na radnom mjestu ili upotrebe sredstva za rad, u sluaju
kada utvrdi neposrednu opasnost po ivot ili zdravlje zaposlenog, o emu odmah
obavjetava poslodavca i predstavnika zaposlenih;
neposredno sarauje i koordinira po svim pitanjima iz oblasti zatite na radu sa
ovlaenom zdravstvenom ustanovom ili ovlaenim ljekarom;
vodi i stara se o evidencijama iz zatite i zdravlja na radu;
druge poslove koje mu odredi poslodavac.
U sluaju kada poslodavac dozvoli dalji rad i pored preduzetih mjera u smislu zabrane
rada na radnom mjestu, struno lice je duno da o tome obavijesti inspekciju rada.
PREDSTAVNIK ZAPOSLENIH ZA ZATITU NA RADU, ODNOSNO

ODBOR
Predstavnik zaposlenih, odnosno, Odbor imaju pravo:

da poslodavcu daju prijedloge o svim pitanjima koja se odnose na zatitu na radu;
da zahtijevaju od poslodavca da obezbijedi propisane mjere zatite na radu;
da zahtijevaju vrenje nadzora od strane inspekcije rada, ako smatraju da poslodavac
nije obezbijedio odgovarajue mjere zatite na radu;
da u sluaju povreda na radu sa smrtnim ishodom i tekim posljedicama zahtijeva
od poslodavca izvjetaj o uzrocima takvih povreda;
da se upoznaje sa evidencijama i izvjetajima propisanim ovim zakonom.
Predstavnik zaposlenih, odnosno lan Odbora imaju pravo da prisustvuju inspekcijskom

nadzoru.
42
Zaposleni imaju pravo da izaberu jednog ili vie predstavnika za zatitu na radu
Predstavnici zaposlenih mogu da obrazuju Odbor zaposlenih za zatitu na radu u ijem
sastavu mora biti najmanje jedan predstavnik poslodavca.
Postupak izbora i nain rada predstavnika zaposlenih i Odbora, broj predstavnika

zaposlenih kod poslodavca, kao i njihov odnos sa sindikatom ureuje se
kolektivnim ugovorom kod poslodavca.
Poslodavac je duan da predstavnika zaposlenih, o pravima i obavezama koje se

odnose na zatitu na radu, informie i na taj nain mu omogui:
uvid u listu profesionalnih nesrea do kojih moe doi ako zaposleni nije u
mogunosti da radi due od tri radna dana;
uvid u izvjetaje o profesionalnim nesreama svojih zaposlenih;
pristup procjeni opasnosti za zatitu na radu, ukljuujui i opasnosti sa kojima se
suoavaju grupe zaposlenih izloenih posebnom riziku, kao i o odlukama koje se
odnose na mjere zatite koje treba preduzeti;
pristup odlukama koje su proistekle iz zatitnih i prevenivnih mjera od inspekcijskih
i drugih organa zaduenih za zatitu na radu.
ZAPOSLENI
1. Prava i obaveze zaposlenih

Zaposleni ima pravo i obavezu da:
se prije poetka rada upozna sa mjerama zatite na radu na poslovima radnog
mjesta na koje je rasporeen, kao i da se osposobljava za njihovo sprovoenje.
poslodavcu daje predloge, primjedbe i obavjetenja o pitanjima zatite na radu.
na poslovima sa poveanim rizikom ima pravo i obavezu da obavi ljekarski
pregled na koji ga upuuje poslodavac, u skladu sa propisima o zatiti na radu i
posebnim propisima o zdravstvenoj zatiti.
2. Prava zaposlenih da odbije da radi, ako:

prethodno nije upoznat sa svim opasnostima ili tetnostima, odnosno rizicima
na radu ili ako mu poslodavac nije obezbijedio propisani ljekarski pregled;
mu prijeti neposredna opasnost po ivot i zdravlje zbog toga to nijesu
sprovedene propisane mjere zatite na radu na radnom mestu na koje je
rasporeen, sve dok se te mjere ne obezbijede;
na sredstvu za rad nijesu primijenjene propisane mjere zatite na radu i time mu
je neposredno ugroena bezbjednost i zdravlje na radu.
43
Kada zaposleni odbije da radi duan je da se pisano obrati poslodavcu radi preduzimanja
mjera koje po miljenju zaposlenog nijesu sprovedene.
Kada zaposleni odbije da radi, a poslodavac smatra da zahtjev zaposlenog nije opravdan,
poslodavac je duan da odmah obavijesti inspekciju rada.
3. Obaveze zaposlenih
Zaposleni je obavezan da:
za vrijeme rada primjenjuje propisane mjere zatite na radu, namjenski koristi
sredstva za rad i sredstva i opremu line zatite na radu, sarauje sa poslodavcem
i strunim licem zaduenim za zatitu na radu kako bi se sprovele propisane
mjere za zatitu na radu na poslovima na kojim radi;
u skladu sa svojim saznanjima, odmah obavijesti poslodavca, pisano ili
usmeno, preko svojih predstavnika, o nepravilnostima, nedostacima,
tetnostima, opasnostima ili drugoj pojavi koja bi na radnom mjestu mogla da
ugrozi njegovu bezbjednost i zdravlje ili bezbjednost i zdravlje drugih
zaposlenih.
Ako poslodavac, poslije dobijenog obavjetenja, ne otkloni nepravilnosti, tetnosti,

opasnosti ili druge pojave u roku od tri dana ili ako zaposleni smatra da za otklanjanje
utvrenih pojava nijesu sprovedene odgovarajue mjere zatite na radu, mogu zatraiti
intervenciju inspekcije rada i o tome obavijestiti struno lice zadueno za zatitu na
radu.
Saradnja poslodavca sa zaposlenim i sindikatom
Poslodavac i zaposleni, odnosno njihovi predstavnici duni su da sarauju u postupku

utvrivanja njihovih prava, obaveza i odgovornosti koje proizilaze iz zakona.
Poslodavac je duan da konsultuje zaposlene, odnosno njihove predstavnike i
predstavnike sindikata i omogui im da uestvuju u raspravama po svim pitanjima koja
se odnose na bezbjednost i zatitu na radu, a naroito u vezi sa:
svakom mjerom koja moe negativno uticati na bezbjednost i zdravlje;
postavljanjem strunog lica za obavljanje aktivnosti u vezi sa zatitom i prevencijom
od profesionalnih rizika, kao i odreivanjem lica za sprovoenje mjera pruanja
prve pomoi, zatite od poara i evakuacije zaposlenih;
procjenom opasnosti za bezbjednost i zdravlje na radu, mjerama zatite, listama
profesionalnih nesrea do kojih moe doi, kao i o izvjetajima o nesreama na radu
i u vezi sa radom;
angaovanjem ovlaenih pravnih i fizikih lica za obavljanje poslova zatite na
radu;
44
planiranjem i organizovanjem osposobljavanja i provjere osposobljenosti za oblast

zatite na radu.
Poslodavac mora da omogui predstavniku zaposlenih da svoje primjedbe u vezi
zatite na radu dostavi inspektoru rada za vrijeme vrenja nadzora.
ULOGA INSPECIJSKOG NADZORA KOD POSLODAVCA
Sistem zatite na radu u Crnoj Gori
Inspektori zatite na radu Crne Gore

Ovlaene organizacije za poslove zatite na radu
Ovlaene zdravstvene ustanove (Medicina rada)
Sekcija za zatitu na radu i medicinu rada (Socijalno - ekonomski savjet koji ine
predstavnici svih socijalnih partnera)
Fond PIO i Fond zdravstvenog osiguranja
Osiguravajua drutva
Inspektori zatite na radu
Zakon o inspekciji rada

Inspektori zatite na radu obavljaju poslove iz svoje nadlenosti po Planu rada koji
se utvruje na poetku godine.
Inspekcijski nadzori se vre na osnovu mjesenih programa rada, usmjereni su na
kontrole subjekata, pravnih i fizikih lica, posebno u dijelu sprovoenja mjera zatite
na radu zaposlenih od mehanikih povreda od strane sredstava rada, kontrole koje
se odnose na sprovoenje obuke i osposobljavanje zaposlenih za bezbjedan rad,
posjedovanje specijalistikih ljekarskih pregleda zaposlenih na radnim mjestima sa
poveanim rizikom (rizici od pada sa visine, rizici vezani za mehaniko rukovanje
sredstvima rada, rizici vezani za radnu opremu,..), kontrola uslova radne sredine.
Upravne mjere inspektora zatite na radu

Kada u postupku inspekcijskog nadzora ocijeni da je povrijeen zakon ili drugi propis,
inspektor zatite na radu je obavezan da preduzme pored , upravnih mjera i radnji
propisanih zakonom, i upravne mjere i radnje, i to:
1. zabrani rad na mjestu rada, ako utvrdi da postoji neposredna opasnost po ivot ili
da je ugroeno zdravlje radnika;
2. zabrani rad, ako subjekat nadzora ne postupi po rjeenju za otklanjanje nedostataka
iz zatite na radu na mjestu rada, na koje se rjeenje odnosi;
3. naredi da se sprovede opte priznata mjera zatite na radu kojom se moe otkloniti
opasnost pri radu, ako se ta mjera, zavisno od stepena razvoja privrede, moe
45
sprovesti;
4. zabrani rad, ako utvrdi da se koristi sredstvo rada na kome nijesu primijenjene
popisane mjere iz zatite na radu;
5. zabrani rad na mjestu rada, ako utvrdi da se ne koriste propisana sredstva i oprema
za linu zatitu na radu;
6. zabrani rad, ako utvrdi da zaposleni radi na radnom mjestu sa poveanim rizikom,
a ne ispunjava propisane uslove za rad na tom radnom mjestu, kao i ako se nije
podvrgao ljekarskom pregledu u propisanom roku;
7. zabrani rad na radnom mjestu, ako utvrdi da zaposleni nije osposobljen za bezbjedan
rad na radnom mjestu na kome radi.
Zabrana rada traje onoliko koliko traju okolnosti zbog kojih je i izreena.
Uviaj
U vrenju inspekcijskog nadzora inspektor zatite na radu, pored obaveza i ovlaenja
utvrenih zakonom, ima obavezu i ovlaenje da:
pregleda opte akte, kolektivne ugovore, ugovore o radu, odluke, rjeenja i druge
pojedinane akte, evidenciju i drugu dokumenaciju iz oblasti zatite na radu;
izvri uviaj tekih povreda na radu, kolektivnih nesrea i smrtnog sluaja.
Povrede
Poslodavac je duan da odmah, a najkasnije u roku od 24 sata, od nastanka, pisano
prijavi inspekciji zatite na radu svaku smrtnu povredu na radu, kolektivnu povredu
na radu i teku povredu na radu, kao i opasnu pojavu koja bi mogla da ugrozi
bezbjednost i zdravlje zaposlenih.
U praksi pod vrenjem uviaja podrazumjeva se: izlazak na mjesto nesree odmah
po prijemu obavjetenja od strane poslodavca, MUP-a Crne Gore, osnovnog
dravnog tuioca odnosno istranog sudije, saznanja iz medija, uzimanje izjava
svjedoka i povrijeenog/ih, sagledavanje elemenata koji su uzrokovali nesreu na
radu, pregled kompletne dokumentacije vezane za nesreu i povrijeenog, izrada
posebnog zapisnika sa utvrenim injenicama, preduzimanje eventualnih zakonom
utvrenih mjera kao i dostavljanje nalaza sa ocjenom o uzrocima dogaaja (teka
povreda na radu, kolektivna nesrea i smrtni sluaj). Nalaz sa ocjenom o uzrocima
dogaaja inspektora je kljuni dokaz kod ostvarivanje prava zaposlenih po osnovu
povreivanja na radu.
Statistika za 2010. godinu

43 teke povrede na radu, od ega 20 na gradilitima, 3 u umarstvu i drvnoj
industriji, 1 u mesnoj industriji, 4 pri izgradnji infrastrukture Crne Gore (vodovod i
putevi) i 5 u ostalim djelatnostima.
46
etiri smrtna sluaja i to tri u graevinarstvu i jedan pri izgradnji eljeznike

infrastrukturi. Zabiljeena je i jedna kolektivna nesrea u ugostiteljstvu kada je
dolo do eksplozije plinske boce u kafeteriji.
Zanimljivo je da veina povrijeenih lica nijesu bila u svojstvu zaposlenog, odnosno
poslodavac sa njima nije zakljuio ugovor o radu.
Kaznene mjere
Inspektori zatite na radu u svakom individualnom sluaju povrede reaguju
prekrajnom prijavom ili (po potrebi) krivinom prijavom protiv odgovornih lica.
Prekrajana prijava od desetostrukog do tristostrukog iznosa najnie cijene rada
poslodavac sa svojstvom pravnog lica i preduzetnik.
Mandatno kanjavanje u iznosu od 165
Kada u postupku redovnog inspekcijskog nadzora inspektor utvrdi da postoje
nepravilnosti veeg obima ili nepravilnosti kojima se ugroava ivot ili zdravlje
fizikih lica zabranie obavljanje djelatnosti, donoenjem rjeenja o zabrani rada,
Rjeenje inspektora administrativno se izvrava preko drugih lica, novanom
kaznom ili neposrednom prinudom
Ako je nareenom mjerom subjekat nadzora obavezan da neto ini ili trpi injenje,
pa postupa protivno toj obavezi, a nareena mjera se ne moe izvriti preko drugih
lica ili neposrednom prinudom, inspektor e subjekta nadzora kazniti novanom
kaznom-izricanjem zakljuka: pravno lice od 500 do 5000 , a fiziko lice od 50 do
500 , ako do utvrenog roka ne ispuni svoju obavezu,
Rjeenje i zakljuak inspektora koji glase na novane obaveze subjekta nadzora
prinudno izvrava nadleni organ za javne prihode (Poreska uprava).
Na izvrno rjeenje, odnosno zakljuak inspektor stavlja klauzulu o izvrnosti
i rjeenje, odnosno zakljuak dostavlja nadlenom organu za javne prihode na
postupak naplate.
Planirana regulativa
Pravilnik o zatiti i zdravlju na radu zaposlenih od rizika izloenosti
kancerogenim i mutagenim materijama
Pravilnik o zatiti zaposlenih od rizika izloenosti azbestu na radnom mjestu
Pravilnik o minimumu uslova zatite i zdravlja na radu za privremena
radilita i gradilita
Pravilnik o upotrebi sredstava i opreme line zatite na radu
Pravilnik o minimumu zahtjeva zatite i zdravlja zaposlenih pri upotrebi
sredstava za rad
Pravilnik o minimumu zatite i zdravlja na radu zaposlenih pri radu sa
ekranima
Pravilnik o stavljanju na trite sredstava i opreme line zatite na radu
47
Pravilnik o minimumu zatite i zdravlja na radu zaposlenih pri runom

prenoenju tereta
Pravilnik o mjerama zatite na radu na radnom mjestu
Pravilnik o minimumu zahtjeva za upotrebu znaka opasnosti na radu
Pravilnik o zatiti zaposlenih na radu od rizika izloenosti biolokim
tetnostima
Pravilnik o zatiti i zdravlju na radu zaposlenih od rizika izloenosti fizikim
tetnostima
Pravilnik o zatiti i zdravlju na radu zaposlenih od rizika izloenosti
hemijskim tetnostima
48
TRINA INSPEKCIJA
Rada Markovi, direktor

Nada uri, Mitar Mitrovi, Sneana Vojinovi i Zoran Mara,
saradnici-koordinatori
A. ZATITA POTROAA
I Pravni okvir
Zatita potroaa regulisana je Zakonom o zatiti potroaa (Slubeni list CG,

br.26/07), kao sistemskim za ovu oblast, koji utvruje osnovna prava potroaa pri
kupovini roba i usluga, nain ostvarivanja i postupak zatite prava potroaa. Posebna
prava potroaa u pojedinim oblastima predmet su odredbi drugih sektorskih zakona.
Na obligaciono-pravne odnose potroaa i trgovaca koji nijesu ureeni ovim Zakonom
o zatiti potroaa, pripmjenjuje se Zakon o obligacionim odnosima.
Propisana prava potroaa su istovremeno obaveze trgovaca i odnose se na obezbjeivanje

prava na bezbjednost ivota i zdravlja i ekonomska prava potroaa, u prometu roba i
usluga prema potroaima. U tom cilju ovaj zakon sadri i odredbe o informisanju
potroaa od strane trgovaca.
Potroa je fiziko lice koje kupuje, poruuje, prima, koristi robe ili usluge ukljuujui i
javne usluge u neposlovne, odnosno neprofesionalne svrhe ili kome je upuena ponuda
za robu ili uslugu;
Trgovac je lice koje prodaje robu ili prua usluge potroaima;
Proizvod je roba ili usluga koja moe biti u prometu ukljuujui i javne usluge
Opti principi ostvarivanja prava potroaa su:

Potroa ne moe da se odrekne prava utvrenih ovim zakonom;
U sluaju da postoje razlike u tumaenju ovog zakona, njegove odredbe e se
tumaiti u korist potroaa;
Ako je sporno da li je potroa ispunio uslov u vezi sa rokom za ostvarivanje prava
propisanih ovim zakonom, smatrae se da je potroa ispunio taj uslov.
II Zatita ivota i zdravlja potroaa
Proizvodi namijenjeni potroaima moraju biti bezbjedni po ivot i zdravlje potroaa

i ivotnu sredinu, zdravstveno-higijenski ispravni i moraju se uvati na nain i pod
uslovima utvrenim zakonom.
Zabranjena je prodaja nebezbjednih i zdravstveno i higijenski neispravnih proizvoda.
Zabranjeno je davanje linih podataka o potroau treim licima, bez prethodnog
odobrenja potroaa, ako zakonom nije drukije utvreno.
51
III Zatita ekonomskih interesa potroaa
Obaveze trgovca
Isporuka proizvoda:
u tanoj mjeri ili koliini;
proizvod, odnosno koliinu proizvoda koju trai kad je ta koliina na raspolaganju,
ako zakonom ili drugim propisom nije drukije utvreno;
proizvode propisanog, odnosno ugovorenog kvaliteta, a ako kvalitet nije propisan,
odnosno ugovoren - uobiajenog kvaliteta;
proizvode oznaene, deklarisane i sa ispravama u skladu sa zakonom i drugim
tehnikim propisima;
proizvode po ugovorenim cijenama ili po cijenama obrazovanim u skladu sa
propisanim kriterijumima i pravilan obraun cijene;
proizvode u ugovorenom, odnosno propisanom roku isporuke;
trgovac moe isporuiti kupljeni proizvod potroau na ugovorenu adresu, ali je
duan prethodno obavijestiti potroaa o visini cijene isporuke i isporuiti proizvod
najkasnije u roku od 30 dana od dana zakljuenja potroakog ugovora, ukoliko
ugovorom nije drugaije odreeno.
Obavjetenje o vaeoj cijeni:

vidno istaknuta cijena;
na robi ili neposredno pored robe, kao i na robi u izlogu.Ako je roba male veliine ili
neprikladna za isticanje cijene, na svakom pojedinanom primjerku cijena se istie
na zbirnom pakovanju;
na prethodno upakovanim proizvodima koji su u pakovanju razliitom od jedinice
mjere, pored cijene za to pakovanje, mora biti istaknuta i cijena po jedinici mjere za
taj proizvod;
na robi u rasutom stanju cijena se istie po jedinici mjere na pakovanju ili neposredno
pored robe;
cijena usluge se istie na mjestu ponude usluge;
cijene se izraavaju u EUR-u.
Obavjetenje o cijeni ne smije dovoditi u zabludu potroaa, odnosno stvarati utisak:

da je cijena nia nego to jeste;
da cijena zavisi od injenica ili okolnosti od kojih objektivno ne zavisi;
da su u cijenu ukljuene posebne usluge za koje se inae plaa posebna cijena;
da je cijena bila ili da e biti poveana ili sniena za odreeno vrijeme ili za odreeni
iznos;
da je odnos cijena i upotrebljivosti ponuenog i uporeujueg proizvoda takav
52
kakav objektivno nije.
Izdavanje rauna:
Trgovac je duan za kupljeni proizvod potroau izdati itljiv i jasan raun, koji sadri:
naziv i sjedite trgovca, mjesto prodaje, podatke o proizvodu (naziv, vrsta, koliina,
cijena i ukupna vrijednost prodatih proizvoda) i datum prodaje proizvoda.
Za proizvode koji se naknadno isporuuju raun mora da sadri i mjesto i datum
isporuke.
Za robu sa nedostatkom u raunu se mora naznaiti da se radi o takvoj robi.
Ako je prilikom kupovine proizvoda odobren popust, na raunu mora biti iskazana i
visina popusta u procentima i umanjeni iznos ukupne vrijednost koju potroa treba
da plati.
Pakovanje robe:
pogodan materijal za pakovanje u skladu sa vrstom i svojstvima robe;
u neto masu robe ne smije se uraunavati teina materijala za pakovanje;
trgovac moe, na zahtjev potroaa, obezbijediti posebno pakovanje, ali je duan
potroaa prethodno obavijestiti o cijeni posebnog pakovanja, s tim to cijena
pakovanja ne moe biti vea od prodajne cijene materijala upotrijebljenog za
pakovanje.
Isprave uz robu:
Trgovac je duan potroau predati propisane isprave (sertifikat, tehniko uputstvo,
uputstvo za upotrebu i dr.), kao i isprave koje je obezbijedio proizvoa, u skladu sa
tehnikim i drugim propisima.Isprave moraju biti napisane itko i jasno i na jeziku u
slubenoj upotrebi u Crnoj Gori.
Garancija:
Proizvoa, distributer ili trgovac (davalac garancije) duan je u skladu sa zakonom i
tehnikim propisima za proizvode u prometu da:
obezbijedi garantni list u pisanoj formi (moe i kada to ne predvia tehniki,
odnosno drugi propis);
ispuni obaveze utvrene garancijom.
Garantni list naroito sadri slijedee podatke:

naziv i sjedite davaoca garancije;
naziv i sjedite trgovca;
podatke za identifikaciju proizvoda i podatke o kupovini;
duinu garantnog roka (zavisno od prirode proizvoda i uslova isporuke i ne moe
biti krai od godinu dana, mora biti jasno naznaen);
53
izjavu da davalac garancije garantuje za kvalitet, odnosno za ispravnost kupljenog

proizvoda u garantnom roku;
obavezu davaoca garancije da u garantnom roku obezbijedi odravanje, rezervne
djelove ili prikljune aparate, kao i zamjenu kupljene robe ili smanjenje cijene;
datum isporuke proizvoda potroau;
prava potroaa na osnovu garancije;
rok za izvrenje obaveze date garancijom;
spisak servisera kod kojih se moe realizovati garancija;
druge podatke u skladu sa zakonom, kao i navode iz reklamnog materijala.
Potroa ima prava koja proistiu iz garancije i u sluaju da trgovac ne dostavi pisani
garantni list u trenutku zakljuenja ugovora o prodaji proizvoda. Teret dokazivanja da je
garantni list predat potroau je na trgovcu.
Garantnim listom se garantuje da proizvod ispunjava uslove u pogledu ispravnosti,
tehnikih specifikacija i standarda propisanih zakonom u propisanom, odnosno
ugovorenom roku (garantni rok), kao i druge uslove utvrene potroakim ugovorom.
Garantni rok tee od dana preuzimanja proizvoda od strane potroaa.
Obaveze davaoca garancije su da potroau obezbijedi odravanje robe (servisiranje),

rezervne djelove ili prikljune aparate u garantnom roku u skladu sa zakonom i
potroakim ugovorom/, a ukoliko nijednu od ovoh obaveza nije mogue ispuniti
u razumnom roku, s obzirom na prirodu kupljene robe ili ako potroa ne prihvata
rjeenje koje ponudi trgovac, potroa moe raskinuti ugovor i traiti da mu trgovac
vrati plaeni iznos.
Prava po osnovu garancije, u skladu sa ovim zakonom, potroa ostvaruje kod trgovca,
ukoliko drukije nije propisano zakonom ili potroakim ugovorom i pod uslovom da
nedostatak na proizvodu nije nastao krivicom potroaa i da nedostatak nije otklanjalo
neovlaeno lice.
Reklamacija (prigovor)
Potroa ima pravo da uloi reklamaciju (prigovor):

u sluaju nedostatka na proizvodu koji nije nastao njegovom krivicom, odnosno ako
otklanjanje nedostatka nije vrilo neovlaeno lice, odmah nakon to je saznao za
nedostatak na proizvodu, a najkasnije u roku od est mjeseci od dana preuzimanja
proizvoda;
zbog pogreno obraunate cijene i sl., odmah a najkasnije u roku od tri dana od
dana plaanja rauna;
na cijenu pruene javne usluge u roku od osam dana od dana prijema rauna.
54
Uz prigovor se podnosi raun o kupovini proizvoda.
Prava potroaa po osnovu prigovora

Ako se na osnovu prigovora utvrdi da proizvod sadri nedostatke, potroa ima po
svom izboru pravo da zahtijeva: zamjenu proizvoda za nov proizvod ili da vrati proizvod
uz povraaj plaenog iznosa ili da zahtijeva otklanjanje nedostatka na proizvodu ili
smanjenje cijene proizvoda, srazmjerno nedostatku.
Ako trgovac ne odlui o prigovoru u propisanom roku ili odbije prigovor, potroa
moe podnijeti inicijativu za zatitu prava kod nadlenog inspekcijskog organa ili zatitu
prava ostvarivati pred arbitraom ili pred nadlenim sudom.
Ostvarivanje prava po osnovu prigovora ne utie na ostvarivanje prava iz garancije.
Trgovac je duan da:

u prodajnom objektu istakne obavjetenje o nainu i mjestu podnoenja prigovora,
u kome tokom radnog vremena mora biti prisutno lice ovlaeno za rjeavanje
prigovora;
odluku o prigovoru donese odmah, a u sloenijim sluajevima najkasnije u roku od
15 dana od dana podnoenja prigovora i da pismeno obavjesti potroaa;
ako o prigovoru ne rjeava odmah, izdaje potroau pisanu potvrdu o prijemu
prigovora sa naznaenim datumom izdavanja, propisanim pravima potroaa,
podacima iz rauna za proizvod koji je predmet prigovora i razlogom podnoenja
prigovora.
Trgovac koji prua javne i finansijske usluge duan je da:

obezbijedi potroaki servis za prijem reklamacija i pruanje potrebnih informacija
potroaima;
u poslovnim prostorijama vidno istakne mjesto i radno vrijeme potroakog servisa
koje je utvreno u dogovoru sa organizacijama potroaa;
u postupku rjeavanja reklamacija potroaki servis sarauje sa organizacijama
potroaa, odluuje u roku od 15 dana od dana prijema reklamacije i pismeno
obavjetava potroaa.
IV Informisanje potroaa
Uslovi prodaje
Trgovac je duan na mjestu prodaje, odnosno ponude jasno i na vidnom mjestu istai
uslove prodaje, ukljuujui i posebne uslove prodaje koje odobrava za:
pojedine grupe potroaa (imaoci potroake kartice, penzioneri, studenti i sl.);
pojedine proizvode (popust, otplata na rate i sl.).
55
Deklaracija
Roba u prometu mora imati deklaraciju u skladu sa tehnikim, odnosno drugim
propisom, a ukoliko propisom nije utvreno, deklaracija mora da sadri:
naziv, odnosno trgovako ime pod kojim se roba prodaje;
naziv i sjedite proizvoaa;
naziv i sjedite uvoznika i naziv zemlje porijekla, ako se radi o robi iz uvoza;
podatke o koliini, sastavu, kvalitetu, tipu i modelu robe, datumu proizvodnje i
roku upotrebe, nainu upotrebe, odravanja i uvanja robe i upozorenje o moguim
rizicima vezanim za pravilnu i nepravilnu upotrebu robe, zavisno od prirode robe.
Roba mora biti u skladu sa navodima iz deklaracije, a uklanjanje ili mijenjanje podataka
iz deklaracije je zabranjeno.
Deklaracija se istie: na robi; ako je roba male veliine ili neprikladne za isticanje
deklaracije na svakom pojedinanom primjerku, deklaracija se istie na zbirnom
pakovanju, odnosno na mjestu ponude;kada je roba u rasutom stanju deklaracija se
istie na pakovanju, odnosno na mjestu ponude.
Rok upotrebe
Ukoliko je roba upotrebljiva u odreenom roku, rok na robi mora biti itko i jasno
oznaen.
Robu sa nedostatkom trgovac je duan:
fiziki odvojiti od robe bez nedostatka;
na mjestu ponude vidno i jasno istai oznaku da je ponuena roba sa nedostatkom;
potroaa informisati o prirodi nedostatka;
ukoliko se roba sa nedostatkom prodaje u posebnom prodajnom prostoru oznaka
o tome se istie se na prodajnom prostoru.
Teret dokazivanja da je sve potrebne informacije o robi sa nedostatkom dao potroau
pada na trgovcu.
Snienje cijene je prodaja proizvoda po cijeni nioj od prethodno utvrene, a moe se

oznaiti kao rasprodaja, akcija, sezonsko snienje ili drugim slinim nazivom.
Rasprodaja je snienje cijene odreene koliine odreene robe koje traje dok se roba u
potpunosti ne proda.
Proizvod koji se nudi po snienoj cijeni mora biti:
oznaen vidno i jasno na mjestu ponude;
sa istaknutom cijenom prije snienja i snienom cijenom;
oznaen vremenski period trajanja promotivne prodaje.
Proizvod koji je bio u prodaji po snienoj cijeni iz promotivnih razloga (akcija i sl.) moe
ponovo biti predmet promotivne prodaje tek nakon isteka perioda koji je dvostruko
dui od trajanja prethodne promotivne prodaje.
56
Roba koja je na snienju mora biti fiziki odvojena od druge robe, a ako joj istie rok
upotrebe ili je sa nedostatkom, mora biti oznaen razlog snienja.
Dostupnost rezervnih djelova i servisa

Trgovac je duan da prilikom ponude i prodaje tehnike i druge robe u skladu sa
posebnim propisom, obavijesti potroaa u pisanoj formi o dostupnosti rezervnih
djelova, prikljunih aparata, tehnikog servisa, odnosno odravanja i popravke i sl. za
vrijeme i poslije prestanka proizvodnje ili uvoza robe.
Oznaavanje uzorka, prodate robe, rezervisanih usluga

Roba koja je izloena u prodajnom objektu, a nije namijenjena prodaji mora biti vidno
oznaena oznakom nije za prodaju, uzorak, eksponat i sl.
Prodata roba koja se nalazi u prodajnom objektu mora biti vidno oznaena oznakom
prodato i sl.
Mjesto pruanja rezervisane ugostiteljske usluge mora biti vidno oznaeno oznakom
rezervisano i sl., a potroa se mora obavijestiti i o rezervaciji drugih usluga.
Isticanje upozorenja o rizicima

Na robi mora biti istaknuto uoljivo i jasno upozorenje o rizicima koji proizilaze iz
uobiajene i nepravilne upotrebe ili upotrebe od strane odreene grupe potroaa, kao
i upozorenje na opasne supstance i smjee.
Upozorenje za usluge istie se na mjestu ponude.
Isprave i oznake na proizvodima moraju biti napisane na jeziku koji je u slubenoj

upotrebi u Crnoj Gori.
Zakonom su propisana i druga prava, uslovi i nain informisanja potroaa o:

korienju javnih usluga; sadrini ugovora o potroakom kreditu i obaveznom
obavjetavanju u vezi sa tim; specifinostima distancione prodaje i specifinostima
prodaje izvan poslovnih prostorija trgovca (obavezno prethodno obavjetavanje i
potvrda prethodnog obavjetavanja, pravo potroaa na jednostrani raskid ugovora i
posljedice raskida, itd.); timesharing-u /ugovor o pravu na vremenski ogranienu
upotrebu nepokretnosti i njegovim specifinostima (forma i sadrina ugovora, obavezno
prethodno obavjetavanje, pravo potroaa na jednostrani raskod ugovora i posljedice
raskida, itd.) i dr.
Nepotene odredbe u potroakim ugovorima su odredbe o kojima se nije

pojedinano pregovaralo (unaprijed formulisane od strane trgovca, a potroa nije
imao uticaja na njihov sadraj, a naroito ako se radi o odredbama unaprijed sainjenog
formularnog (tipskog) ugovora) i koje, suprotno naelu savjesnosti i potenja, naruavaju
57
ravnoteu prava i obaveza na tetu potroaa.

Ugovorne odredbe koje nijesu pojedinano pregovarane, a nude se potroau u pisanoj
formi, moraju biti jasne, odnosno razumljive za potroaa, i na jeziku koji je u slubenoj
upotrebi u Crnoj Gori, u protivnom tumaie se u smislu koji je povoljniji za potroaa.
Ukoliko trgovac tvrdi da se o unaprijed formulisanoj odredbi ugovora pregovaralo
sa potroaem, teret dokazivanja te injenice pada na trgovca. Nepotene odredbe u
potroakim ugovorima su nitave.
To su naroito odredbe kojima se:
iskljuuje ili ograniava odgovornost trgovca za sluaj smrti ili povrede potroaa
izazvanih injenjima ili neinjenjima trgovca;
iskljuuju ili ograniavaju prava potroaa za sluaj potpunog ili djeliminog
neizvrenja ugovornih obaveza od strane trgovca;
ugovara fakultativno pravo trgovca u pogledu izvrenja ugovorene usluge, a
potroa obavezuje na izvrenje ugovorene obaveze;
utvruje pravo trgovca da zadri sredstva plaena od strane potroaa koji je odustao
od zakljuenja ili izvrenja ugovora, pri emu isto pravo nije utvreno za potroaa
ukoliko trgovac odustane od zakljuenja ili izvrenja ugovora;
obavezuje potroaa da plati nesrazmjerno visoku kaznu u odnosu na stvarnu tetu
u sluaju neizvrenja ugovorene obaveze;
utvruje diskreciono pravo trgovca na jednostrani raskid ugovora bez utvrivanja
istog prava za potroaa;
utvruje pravo trgovca da zadri sredstva plaena za usluge koje nije izvrio, a
ugovor je raskinut na njegovu inicijativu;
utvruje pravo trgovca na raskid ugovora zakljuenog na neodreeno vrijeme bez
blagovremenog obavjetenja potroaa, osim u izuzetno opravdanim okolnostima;
utvruje pravo trgovca na automatsko produenje ugovora zakljuenog na
neodreeno vrijeme, ako potroa ne izjavi da raskida ugovor, a ugovoreni rok za
izjavu o raskidu je nerazumno kratak;
obavezuje potroaa na prihvatanje obaveza sa kojima nije imao priliku da bude
upoznat prije zakljuenja ugovora;
utvruje pravo trgovca da jednostrano izmijeni ugovorne odredbe bez opravdanog,
ugovorom predvienog razloga;
utvruje pravo trgovca da bez opravdanog razloga jednostrano izmijeni osobine
proizvoda koji je predmet ugovora;
utvruje pravo trgovca da visinu cijene proizvoda odredi u momentu isporuke ili
povea cijenu proizvoda bez utvrivanja prava potroaa na raskid ugovora ukoliko
je konana cijena vea od prvobitno ugovorene;
utvruje pravo trgovca da ocjenjuje da li isporueni proizvod odgovara ugovorenom
kvalitetu;
utvruje iskljuivo pravo trgovca da tumai ugovorne odredbe;
58
obavezuje potroaa na izvrenje svih ugovornih obaveza, bez obzira na to da li je

trgovac ispunio svoje ugovorne obaveze;
iskljuuje ili ograniava odgovornost trgovca za obaveze koje su za njega preuzeli
njegovi zastupnici, da potuje ugovorne obaveze koje su u njegovo ime preuzeli
njegovi agenti ili uslovljava potovanje tih obaveza ispunjenjem odreenih
formalnosti od strane potroaa;
utvruje pravo trgovca da bez prethodnog pristanka potroaa vri prenos ugovornih
prava i obaveza na tree lice, ime se potroa dovodi u nepovoljniji poloaj;
iskljuuje ili ograniava pravo potroaa na srazmjerno snienje ukupnog troka
kredita u sluaju vraanja kredita prije ugovorenog roka;
potroa odrie prava utvrenih ovim zakonom;
iskljuuje ili ograniava pravo potroaa na zatitu prava pred sudom.
Naroito zabranjeno ponaanje trgovca je:

saoptavanje netanih, nepotpunih, nejasnih i dvosmislenih informacija o proizvodu
ili uslovima prodaje kojima se potroa dovodi u zabludu prilikom kupovine
proizvoda;
uslovljavanjem prodaje proizvoda prodajom drugih proizvoda;
izjavljivanje da je proizvod mogue nabaviti samo u kratkom vremenskom periodu
u namjeri da se izazove ishitrena odluka potroaa;
uvjeravanje potroaa da je nedozvoljeni promet proizvoda zakonit;
uvjeravanje potroaa da je njegova lina sigurnost i njegove porodice ugroena
ukoliko ne kupi ponueni proizvod;
osnivanje, djelovanje ili promovisanje piramidalne promotivne mree u okviru koje
potroa plaa za mogunost zarade koja prvenstveno zavisi od uvoenja drugih
potroaa u mreu, a ne od same prodaje ili konzumacije proizvoda;
upotrebljavanje izraza likvidaciona rasprodaja odnosno totalna rasprodaja ili sline
oznake kada trgovac ne prestaje sa poslovanjem;
agresivno ponaanje (prodaja proizvoda korienjem prinude, prijetnje i
uznemiravanja potroaa, kojima se povrjeuje sloboda izbora potroaa, a
naroito: zabrana potroau da napusti, ili stvaranje utiska kod potroaa da ne moe
napustiti poslovne prostorije dok ne izvri potpisivanje ugovora ili plaanje cijene;
uestale posjete domainstvu i pored protivljenja potroaa; nuenje proizvoda
potroau putem telefonskih poziva, fakseva, e-mailova ili na drugi slian nain bez
saglasnosti potroaa; zahtijevanje od potroaa da obezbijedi isprave koje nijesu od
znaaja za realizaciju zahtjeva na osnovu polise osiguranja u cilju prinude potroaa
na odustanak od ostvarivanja ugovornog prava; zahtijevanje plaanja proizvoda
isporuenih bez pristanka potroaa).
59
Zabranjena je reklama koja dovodi u zabludu, kojom se podstie diskriminacija,

koja propagira nasilje i podstie ponaanje tetno za bezbjednost potroaa ili ivotnu
sredinu.
Reklama koja upuuje na telefonski broj za koji vai posebna tarifa mora da sadri iznos
te tarife, a ako je reklama u obliku video zapisa iznos tarife mora biti uoljiv tokom
cijelog emitovanja zapisa.
Pravo potroaa na naknadu tete:

na proizvodu koji je dat na popravku ostvaruje se podnoenjem zahtjeva licu
koje je dovelo do unitenja, gubitka ili oteenja proizvoda, koje je duno
da postupi po zahtjevu u roku od osam dana od dana podnoenja zahtjeva.
upotrebom proizvoda sa nedostatkom ostvaruje se u skladu sa optim pravilima
o odgovornosti na tetu i o odgovornosti proizvoaa za proizvod sa
nedostatkom.
V Postupci zatite prava potroaa
Upravno-pravna zatita
Inspekcijski nadzor nad sprovoenjem ovog zakona vre nadleni inspekcijski organi.
Nadleni inspektor, pored ovlaenja utvrenih zakonom kojim se ureuje inspekcijski
nadzor, ovlaen je i da:
naredi trgovcu da postupi po prigovoru u postupku reklamacije u propisanom
roku, odnosno da otkloni utvrenu nepravilnost i ispuni zahtjev potroaa ukoliko
proizvod sadri nedostatak koji nije nastao krivicom potroaa, kao i ukoliko je
pogreno obraunata cijena kupljenog proizvoda i sl.;
privremeno zabrani promet odreenih proizvoda trgovcu ili distributeru, ako: vri
promet proizvoda koji nijesu bezbjedni, propisano deklarisani, sa neoznaenim
rokom upotrebe na propisani nain, ako ne obavijesti piotroaa o vaeim cijenama
na propisani nain ili ako obavjetenje o cijenama dovodi u zabludu potroaa,
ako ne preda potroau propisane isprave i garantni list uz proizvod, ako isprave i
oznake na proizvodu nijesu na jeziku koji je u slubenoj upotrebi u Crnoj Gori itd.
Nadleni organ dravne uprave je duan da, preko sredstava za masovnu komunikaciju,
upozori potroae na rizik od upotrebe proizvoda koji se nalazi na tritu, a za koji je u
propisanom postupku utvreno da nije bezbjedan.
Pored navedenih mjera, u sluaju nepotovanja propisanih obaveza, inspektori mogu
preduzeti i druge mjere proptiv prekrilaca, kao to su novana kazna na licu mjesta,
pokretanje prekrajnog postupka i dr.
Vansudska zatita potroaa je obezbijeena preko Arbitranog odbora, koji je

60
uspostavljen pri Privrednoj komori CG, radi sporazumnog rjeavanja sporova

izmeu trgovca i potroaa.Potroa odnosno organizacija potroaa, postupak
pred Arbitranim odborom moe pokrenuti pod uslovom da se spor prethodno
pokuao rijeiti sa trgovcem.Vansudska zatita se preporuuje i potroaima
i trgovcima zbog breg rjeavanja i manjih trokova nego u postupku sudske
zatite.
Sudska zatita potroaa ije je pravo ili interes povrijeen moe se ostvariti
podnoenjem zahtjeva za naknadu tete pred nadlenim sudom, u skladu sa optim
propisima.
B. BEZBJEDNOST NEPREHRAMBENIH PROIZVODA / TRINI

NADZOR
Najvaniji propisi koji ureuju bezbjednost neprehrambenih proizvoda su:
Zakon o optoj bezbjednosti proizvoda (Slubeni list CG, br. 48 /08) i

podzakonski akti za njegovu primjenu: Uredba o nainu razmjene informacija
o proizvodima koji predstavljaju rizik (Slubeni list CG, br. 13/10), Pravilnik
o sadraju obavjetenja o opasnom proizvodu (Slubeni list CG, br. 30/10/),
Uputstvo o obrascima za obavjetenje o proizvodima koji predstavljaju rizik
(Slubeni list CG, br. 60/10);
Zakon o tehnikim zahtjevima za proizvode i ocjenjivanju usaglaenosti
proizvoda s propisanim zahtjevima (Slubeni list CG, br. 14/08) i podzakonski
akti-tehniki propisi koji se odnose na pojedine grupe proizvoda, kao i ostali zakoni
koji se odnose na infrastrukturu kvaliteta: Zakon o standardizaciji (Slubeni list
CG, br. 13/08), Zakon o akreditaciji (Slubeni list CG, br. 54/09), Zakon o
metrologiji (Slubeni list CG, br.79/08);
Zakon o zatiti potroaa (Slubeni list CG, br. 26/07).
Pored navedenih, za bezbjednost proizvoda vani su i pojedini drugi zakoni koji

sadre odredbe koje se odnose na odreene grupe proizvoda.
Napomena: Doneen je Pravilnik o utvrivanju Liste crnogorskih standarda iz oblasti
opte bezbjednosti proizvoda (Sl.list CG,br.74/10), a po utvrenom planu e se donijeti
i tehniki propisi-pravilnici kojima e se u nae zakonodavstvo prenijeti EU direktive
Novog i Starog pristupa.
Za bezbjednost proizvoda, pored pravnog okvira, vana su i dva strateka nacionalna

dokumenta koje je usvojila Vlada Crne Gore, i to:
61
Strategija trinog nadzora, koja se odnosi na bezbjednost neprehrambenih

proizvoda sadri osvrt na trini nadzor u Evropskoj Uniji, pregled postojeeg
stanja u Crnoj Gori i uslove potrebne za razvoj nadzora nad tritem Crne Gore, u
skladu sa njenim potrebama, kao i standardima i dobrom praksom EU;
Nacionalni program zatite potroaa sa Akcionim planom za njegovu realizaciju,
koji sadri posebno poglavlje - Bezbjednost proizvoda.
Zakon o optoj bezbjednosti proizvoda (ZoOBP)
Ovim Zakonom ureeni su zahtjevi koje moraju ispuniti proizvodi koji su na tritu,
obaveze proizvoaa i distributera, nain informisanja i razmjene informacija o rizicima
proizvoda, kao i postupanje nadlenih organa nadzora. Ovaj Zakon se odnosi na
proizvode ija bezbjednost nije ureena drugim propisima, kao i u pogledu rizika koji
nijesu ureeni tim propisima.
Bezbjedan proizvod je svaki proizvod, koji pod predvienim ili predvidljivim uslovima
korienja, ukljuujui i vijek trajanja, putanje u rad, instaliranje i zahtjeve u pogledu
odravanja, kada je to primjenjivo, ne predstavlja rizik ili predstavlja minimalni rizik,
a koji je primjeren sa upotrebom proizvoda i koji se smatra prihvatljivim u skladu sa
visokim nivoom zatite bezbjednosti i zdravlja ljudi. U protivnom, radi se o opasnom
proizvodu (lan 3).
Ozbiljan rizik je svaki rizik za bezbjednost i zdravlje potroaa/korisnika, bez obzira
kada se njegovo svojstvo ispoljava, koji zahtijeva brzu intervenciju proizvoaa,
distributera ili nadlenog organa (lan 3).
Proizvoa je: privredno drutvo, preduzetnik ili fiziko lice koje izrauje ili prepravlja
proizvod, kao i drugo lice koje koje se predstavlja kao proizvoa stavljajui na proizvod
svoje ime, robin ig ili neku drugu prepoznatljivu oznaku; predstavnik proizvoaa sa
sjeditem u Crnoj Gori, ako sjedite proizvoaa nije u CG, odnosno uvoznik, ako
sjedite proizvoaa nije u CG; drugo privredno drutvo, preduzetnik ili fiziko lice koje
je u okviru svoje djelatnosti ukljueno u lanac isporuke, u mjeri i kojoj njegova aktivnost
moe uticati na bezbjednost proizvoda (lan 3).
Distributer je svako privredno drutvo, preduzetnik ili fiziko lice koje je u okviru
obavljanja djelatnosti ukljueno u lanac isporuke, ako njegova aktivnost ne utie na
bezbjednost proizvoda (lan 3).
RAPEX (Community Rapid Information System) je sistem brze razmjene informacija
u EZ o proizvodima koji predstavljaju ozbiljan rizik. Crna Gora priprema uspostvljanje
tzv. Nacionalnog RAPEX sistema, u koji e biti ukljueni nacionalni organi, i to: Trina
inspekcija (koja je istovremeno Kontaktna taka sistema) i druge nadlene inspekcije i
Uprava carina (Uredba o nainu razmjene informacija o proizvodima koji predstavljaju
rizik).
62
Zahtjevi i kriterijumi bezbjednosti
Pri ocjeni bezbjednosti proizvoda naroito se uzimaju u obzir:

karakteristike proizvoda, ukljuujui njegov sastav, ambalau, uputstvo za sklapanje,
kao i instaliranje i odravanje, kada je to primjenjivo;
uticaj na druge proizvode, kada je mogue predvidjeti da e se koristiti sa drugim
proizvodima;
oznaavanje proizvoda, mogua upozorenja i uputstva za upotrebu i drugi podaci
o proizvodu;
kategorije potroaa koji su usljed korienja proizvoda, najvie izloene riziku,
posebno djeca i stara lica (lan 4).
Pretpostavlja se da je proizvod bezbjedan u pogledu rizika ako ispunjava zahtjeve

crnogorskih standarda, na propisani nain (l. 5 i 6).
Zatitna klauzula: Inspektor moe da preduzme odgovarujue propisane mjere,
ukoliko na osnovu pribavljenih dokaza ustanovi da proizvod nije bezbjedan, iako je
proizvod usaglaen sa zahtjevima odnosno kriterijumima bezbjednosti (lan 7).
Obaveze proizvoaa i distributera
Obaveze proizvoaa
da plasira na trite iskljuivo bezbjedne proizvode;
da potroaima i drugim korisnicima prua, u pisanoj formi odgovarajue
informacije i uputstva neophodna za procjenu rizika pri upotrebi proizvoda za svo
vrijeme predvienog ili uobiajnog vijeka upotrebe, ako takvi rizici nijesu oigledni
bez odgovarajueg upozorenja;
da, u zavisnosti od karakteristika proizvoda, vri procjenu rizika i preduzima
odgovarajue mjere u cilju sprjeavanja rizika (upozorenje potroaima i korisnicima
na rizike koje bi proizvodi mogli imati; dodatno oznaavanje proizvoda, ispitivanje
uzoraka proizvoda na tritu i analiza reklamacija proizvoda i obavjetavanje
distributera o tome; sprjeavanje distribucije i prodaje; povlaenje proizvoda sa
trita i od potroaa). Ove mjere se preduzimaju po sopstvenoj inicijativi ili na
zahtjev inspekcije (l. 4 st. 1 i l.8).
Obaveze distributera
da u okviru obavljanja djelatnosti postupa sa panjom dobrog privrednika kako bi
obezbijedio isporuku bezbjednih proizvoda;
ne smije da isporuuje proizvode za koje zna ili je, na osnovu informacija kojima
raspolae ili svog profesionalnog znanja i iskustva,trebalo da zna da ne ispunjavaju
zahtjeve u pogledu bezbjednosti;
63
da uestvuje u praenju bezbjednosti proizvoda koji se plasiraju na trite, naroito:

prosljeivanjem informacija o rizicima u vezi sa proizvodima, uesnicima u lancu
isporuke, potroaima i nadlenim dravnim organima; uvanjem, obezbjeivanjem
i dostavljanjem dokumentacije potrebne za utvrivanje porijekla proizvoda i
identiteta proizvoaa, na zahtjev zainteresovanih strana; saradnjom u sprovoenju
mjera koje proizvoai i nadleni dravni organi preduzimaju u cilju sprjeavanja
rizika (lan 9).
Zajednike obaveze proizvoaa i distributera
Proizvoai i distributeri su duni da bez odlaganja, u pisanoj formi, obavijeste

nadlenu inspekciju, ako:
znaju ili bi na osnovu raspolaivih informacija ili profesionalnog znanja i iskustva
trebalo da znaju da je odreeni proizvod koji je plasiran na trite opasan;
ocijene da odreeni proizvod koji je plasiran na trite predstavlja ozbiljan rizik.
Obrazac obavjetenja je u prilogu Pravilnika o sadraju obavjetenja o opasnom
proizvodu.
Proizvoai i distributeri su duni da na zahtjev inspekcije sarauju u sprovoenju mjera
u cilju sprjeavanja rizika koji su u vezi sa proizvodima koje isporuuju ili su isporuili
(lan 10).
Ovlaenja i mjere inspektora (lan 14)
Pored ovlaenja utvrenih posebnim propisima i ve pomenute zatitne klauzule,

inspektor ima ovlaenja da za svaki proizvod preduzima sljedee mjere:
vri i organizuje provjere svojstava proizvoda koji utiu na njegovu bezbjednost,
u potrebnom obimu, sve do kraja upotrebe;
zahtijeva sve potrebne informacije od proizvoaa ili distributera;
uzima uzorke u cilju ispitivanja.
Obavezne mjere inspektora:

za proizvod koji ima rizike u odreenim okolnostima: da naredi da se takav
proizvod obiljei lako razumljivim upozorenjima u vezi sa moguim rizicima na
jeziku koji je u slubenoj upotrebi u Crnoj Gori, da plasiranje na trite takvog
proizvoda uslovi prethodnim ispunjenjem zahtjeva bezbjednosti;
za proizvod koji ima rizike za odreena lica: da naredi da se takva lica
blagovremeno i u odgovaraujoj formi upozore na rizik, ukljuujui i objavljivanje
specijalnih upozorenja putem sredstava informisanja;
za proizvod koji bi mogao da bude opasan: da privremeno zabrani nuenje,
izlaganje, isporuivanje i stavljanje u upotrebu takvog proizvoda, do okonanja
64
postupka ocjene bezbjednosti;

za opasan proizvod da zabrani plasiranje na trite i naredi pratee mjere
neophodne za izvrenje mjere zabrane;
za opasan proizvod koji je na tritu: da naredi ili organizuje neodlono
sprjeavanje distribucije i prodaje proizvoda i da upozori potroae/korisnike na
rizike koje taj proizvod nosi, da naredi ili organizuje sa proizvoaima i distributerima
opoziv takvog proizvoda, da naredi unitavanje u odgovarajuim uslovima ako se u
konanom postupku utvrdi da je taj proizvod opasan.
alba protiv rjeenja inspektora o mjerama ne odlae izvrenje rjeenja.
Pored navedenih mjera upozorenja, povlaenja sa trita, opoziva od potroaa i
unitavanja proizvoda, inspektoru su na raspolagunju i druge mjere kao to su pokretanje
prekrajnog postupka idr.
Mjere inspektora, izuzev proizvoau i distrbuteru, mogu biti upuene i trgovcu na
malo i drugim licima, kada je to potrebno u postupku nadzora.
Zakonom o tehnikim zahtjevima za proizvode i ocjenjivanju usaglaenosti

proizvoda s propisanim zahtjevima ureeni su naini propisivanja tehnikih zahtjeva
za proizvode, ocjenjivanje usaglaenosti proizvoda s propisanim zahtjevima, vrenje
nadzora nad ispunjavanjem zahtjeva iz tehnikih propisa idr. Ovaj zakon je pravni osnov
za prenoenje EU direktiva Novog i Starog pristupa u nae zakonodavstvo.
C. TRGOVINA I ZANATSTVO
I Trgovina
Trgovina na unutranjem tritu je regulisana Zakonom o unutranjoj trgovini (Slubeni

list CG, br. 49/08), kojim su ureeni uslovi i oblici vrenja trgovine, zatita od nelojalne
konkurencije u trgovini i nadzor nad primjenom zakona. Podzakonski akti za primjenu
ovog zakona su:
Pravilnik o sadrini prijave trgovine i registra za voenje evidencije trgovaca (Sl.
list CG 49/08);
Uredba o uslovima za organizovanje javne i aukcijske prodaje robe (Sl.list
CG,br.1/10);
Pravilnik o minimalnim tehnikim uslovima za obavljanje prometa robe i vrenje
usluga u prometu robe (Sl.list RCG,br.1/02 i 24/03)*;
Pravilnik o obliku i nainu voenja trgovake knjige (Sl.list SRJ,br.12/94)*.
*Napomena: U pripremi su novi podzakonski akti, i to: o minimalnim tehnikim

uslovima za obavljanje prometa robe i vrenje usluga u prometu robe; o sadrini i nainu
65
voenja evidencije u trgovini; o trgovini izvan poslovnih prostorija; o trgovini na malo

odreenom robom na osnovu ugovora sa trgovcem.
Trgovina je kupovina i prodaja robe (trgovina na veliko i trgovina na malo) i

vrenje trgovinskih usluga.
Trgovina na veliko je kupovina robe radi dalje prodaje trgovcima, profesionalnim
korisnicima i drugim subjektima, osim fizikim licima kao krajnjim korisnicima.
Posebni oblici trgovine na veliko su: iskljuiva distribucija, selektivna distribucija,
franizing.
Trgovina na malo je kupovina robe radi dalje prodaje krajnjim korisnicima.
Posebni oblici trgovine na malo su: distanciona trgovina, trgovina izvan poslovnih
prostorija, javna i aukcijska prodaja, prodaja na pijaci.
Trgovinske usluge, u smislu ovog Zakona, su: agencijske, posrednike, zastupnike,
komisione, berzanske, usluge uskladitenja, opremanja i dopremanja robe, kontrole
kvaliteta i kvantiteta robe, ekonomske propaganda i promocije, usluge prireivanja
sajmova i privrednih izlobi, usluge pijace i druge usluge uobiajene u trgovini.
Ovaj zakon se primjenjuje i na druga lica navedena u lanu 6, s tim to je za trgovinu iz

st. 4 ovog lana (vrsta robe, nain i uslovi), u pripremi poseban pravilnik (lan 31 st.3).
Uslovi za obavljanje trgovine (l.9, 10, 15, 31)

Uslovi za obavljanje trgovine (trgovina na veliko, trgovina na malo i vrenje trgovinskih
usluga) blie su propisani Pravilnikom o minimalnim tehnikim uslovima za obavljanje
prometa robe i vrenje usluga u prometu robe.Propisani minimalno tehniki uslovi za
poslovne prostorije i druga prodajna mjesta, opremu i sredstava za obavljanje trgovine,
odnosno drugi uslovi zavisno od vrste i posebnih oblika trgovine, kao i posebni uslovi
zavisno od vrste prodajnog objekta, odnosno vrste robe u trgovini na malo.
Trgovina na veliko obavlja se:

u posebnim prostorijama, skladitima i drugim prostorijama za prodaju robe
na veliko, na pijacama za prodaju robe na veliko, kao i na drugim mjestima koja
ispunjavaju propisane uslove,
u tranzitu (bez zadravanja robe u skladitu trgovca na veliko), za koju nije potreban
prodajni prostor, odnosno skladite,
na robnim berzama, u skladu sa zakonom.
Trgovina na malo obavlja se:

u prodajnim prostorijama koje ispunjavaju propisane uslove,
na drugim prodajnim mjestima koja ispunjavaju propisane uslove (tandovi-tezge,
automati, pokretne prodavnice-ulini prodavci s kolicima i dr.) i sl., kao i prigodne
66
prodaje (priredbe, sajmovi, izlobe i dr.). Ova prodajna mjesta mogu se organizovati
u zatvorenom ili otvorenom prostoru, na pijaci ili izvan pijace u skladu sa posebnim
propisom lokalne samouprave.
Za trgovinu izvan poslovnih prostorija u pripremi je poseban pravilnik (l.17 st. 3 i l.
31 st. 4).
Uslovi za vrenje trgovinskih usluga i trgovine na veliko u tranzitu sadrani su u
pomenutom podzakonskom aktu.
Ispunjenost propisanih uslova za obavljanje trgovine provjeravaju nadlene inspekcije u
postupku redovnog inspekcijskog nadzora (lan 34).
Obaveze trgovca
Pored obaveza koje se odnose na uslove koje treba da ispuni prije otpoinjanja djelatnosti,
trgovac ima i sljedee obaveze:
ako zakonom nije drukije propisano, da podnese prijavu o poetku obavljanja
trgovine i pruanja trgovinske usluge nadlenom inspekcijskom organu (trina
inspekcija) i optinskom organu uprave nadlenom za poslove privrede, za potrebe
evidencije, najmanje osam dana prije poetka rada. Sadrina obrasca prijave trgovine
ureena je Pravilnikom o sadrini prijave trgovine i registra za voenje evidencije
trgovaca. Ako trgovac planira da se bavi trgovinom robe za koju su uslovi propisani
posebnim zakonom (npr. prehrambena roba, ljekovi, nafta i naftni derivati ili dr.
robom za koju su uslovi propisani posebnim zakonom), duan je da postupi u
skladu sa tim zakonom. Takoe, zavisno od vrsta roba koje su predmet trgovine,
trgovac je duan postupiti i po Zakonu o unutranjoj trgovini i po posebnom
zakonu (lan 33);
da posjeduje dokaz o nabavci robe (lan32) i da vodi evidenciju o nabavci i prodaji
robe, u skladu sa odredbama Pravilnika o obliku i nainu voenja trgovake knjige.
Evidencija mora biti dostupna trinoj inspekciji u toku kontrole u poslovnom
prostoru u kome se vri kontrola (lan 37);
da podatke o radnom vremenu istakne na vidljiv i jasan nain i da se pridrava
istaknutog radnog vremena (l. 35 I 36).
Takoe, trgovci su duni da potuju i druge propise kojima se na tritu ureuje zatita
prava potroaa, zatita prava intelektualne svojine, posebni uslovi utvreni za promet
odreenih vrsta roba itd.
Nelojalna konkurencija (l.38-40)

Nelojalnu konkurenciju predstavljaju radnje trgovca kojima se protivno dobrim
poslovnim obiajima nanosi ili moe nanijeti teta drugom trgovcu ili kupcu
(reklamiranje, oglaavanje ili nuenje robe navoenjem podataka ili upotrebom izraza
kojim se stvara ili se moe stvoriti zabluda na tritu o toj robi, ime se odreeni trgovac
dovodi ili moe dovesti u povoljniji poloaj; iznoenje neistina o drugom trgovcu koje
67
teti njegovom ugledu i poslovanju; prodaja robe sa oznakama ili podacima koji stvaraju
ili mogu dovesti trgovca u zabludu u pogledu porijekla, naina proizvodnje, koliine,
kvaliteta ili drugih svojstava robe; prikrivanje mana robe ili dovoenje kupca u zabludu
na drugi nain; davanje drugom trgovcu ovlaenja za korienje svojih spoljnih obiljeja
ako se time stvara ili moe stvoriti zabluda na tritu i sl.)
Akti i radnje nelojalne konkurencije na tritu su zabranjeni.
Mjere i radnje trinog inspektora (l. 41-45)

Pored upravnih mjera i radnji propisanih zakonom koji ureuje inspekcijski nadzor,
inspektor e preduzeti i sljedee:
privremeno zatvori objekat ili drugo prodajno mjesto u kojem se vri trgovina na
veliko ili trgovina na malo ako ne ispunjava propisane uslove za obavljanje trgovine
ili ne posjeduje dokaz o nabavci za robu koja je predmet trgovine;
privremeno oduzme robu koja je predmet trgovine za koju trgovac ne posjeduje
dokaz o nabavci .
Pored upravnih mjera i radnji, inspektor preduzima i druge mjere, kao to su pokretanje
prekrajnog postupka, novana kazna na licu mjesta i dr.
II Zanatstvo
Uslovi za obavljanje zanatske djelatnosti i druga pitanja od znaaja za zanatsku djelatnost

ureeni su Zakonom o zanatstvu (Sl.list CG, br.54/09).
Podzakonski akti za primjenu ovog zakona su:
Odluka o utvrivanju zanata, djelatnosti slinih zanatu i liste jednostavnih i sloenih
zanata (Sl.list CG,br.63/10);
Pravilnik o minimalno-tehnikim uslovima za obavljanje zanata (Sl.list CG
br.76/10).
Zanatska djelatnost je djelatnost koju fiziko lice ili privredno drutvo obavlja
proizvodnjom, prometom i pruanjem usluga na tritu i na osnovu individualnih
narudbi, radi sticanja dobiti.
Zanati mogu biti jednostavni - za ije obavljanje nije potrebna struna kvalifikacija, i
sloeni - za ije je obavljanje potrebna odgovarajua struna kvalifikacija (lan 6).
Zanatom se mogu baviti fizika lica u svoje ime i za svoj raun, ako ispunjavaju propisane
uslove za obavljanje zanata, a izuzetno i privredna drutva, ako to ne ine na industrijski
nain (lan 8).
Uslovi za obavljanje zanatstva (l. 9, 12)
Minimalno-tehniki uslovi za obavljanje zanata koje moraju da ispunjavaju poslovne

68
prostorije, oprema i sredstva za obavljanje zanata, odnosno drugi uslovi zavisno od

vrste i posebnih oblika zanata, u skladu sa posebnim propisima, blie su propisani
Pravilnikom o minimalno-tehnikim uslovima za obavljanje zanata.
Ispunjenost propisanih uslova za obavljanje zanata, provjeravaju nadlene inspekcije.
Zanatlija koji je obavljao sloeni zanat do stupanja na snagu ovog zakona duan je da
svoje poslovanje usaglasi sa ovim zakonom u roku od 18 mjeseci od dana stupanja na
snagu ovog zakona, tj. do 3.februara 2011.godine.
Prijavu o poetku obavljanja zanata zanatlija je duan da podnese organu lokalne

uprave nadlenom za poslove privrede najmanje osam dana prije poetka rada. Prijava
sadri: ime i prezime, jedinstveni matini broj i adresu, odnosno naziv i sjedite
podnosioca prijave; zanimanje, odnosno djelatnost; vrstu zanata; mjesto i adresu gdje
se zanat obavlja.
Zanatlija koji je obavljao zanat do stupanja na snagu ovog zakona bio je duan da
podnose prijavu organu lokalne uprave nadlenom za poslove privrede u roku od 30
dana od dana stupanja na snagu ovog zakona, tj. do 3.septembra 2009.godine.

Nadleni organ lokalne uprave za poslove privrede, nakon upisa u evidenciju, podatke iz
prijave dostavlja, u roku od osam dana, Zanatskoj komori, radi upisa u Registar zanatlija.
Takoe, zanatlije su duni da potuju i druge propise kojima se na tritu ureuje zatita
prava potroaa, zatita prava intelektualne svojine itd.
Mjere i radnje inspektora (l. 17, 18)
Nadzor nad sprovoenjem Zakona o zanatu vre nadleni organi uprave i nadlene
inspekcije. Pored upravnih mjera i radnji utvrenih zakonom kojim se ureuje
inspekcijski nadzor, inspektor moe pokrenuti prekrajni postupak protiv zanatlija ako
ne ispunjavaju uslove za obavljanje zanata i ako o poetku obavljanja zanata ne podnesu
prijavu nadlenom organu lokalne uprave.
D. ZATITA PRAVA INTELEKTUALNE SVOJINE
Prava intelektualne svojine predmet su vie materijalnih zakona, ija primjena je

propisana Zakonom o primjeni propisa kojima se uredjuju prava intelektualne
svojine (Slubeni list RCG, br. 45/05), koji je doneen polovinom 2005 godine, a
primjenjuje se od 1.januara 2006.god.
Propisi na iju se primjenu odnosi ovaj Zakon, su:

1. Zakon o autorskom i srodnim pravima (Slubeni list SCG, br. 61/04)*,
69
2. Zakon o igu (Slubeni list SCG, br. 61/04 i 7/05)**,

3. Zakon o pravnoj zatiti dizajna(Slubeni list SCG, br. 61/04)**,
4. Zakon o zatiti topografije integrisanih kola (Slubeni list SCG, br.61/04)**,
5. Zakon o oznakama geografskog porijekla (Slubeni list CG, br. 48/08),
6. Zakon o patentu (Slubeni list CG, br. 66/08).
Napomena: Zakoni na r.br. 1-4 su zakoni koje je Crna Gora preuzela od bive dravne
zajednice SCG i jo uvijek su u primjeni. Meutim, na poslednjem zasijedanju Skuptinie
CG, usvojeni su: Zakon o igu, Zakon o pravnoj zatiti dizajna i Zakon o zatiti
topografije integrisanih kola, oekuje se njihovo objavljivanje u Slubenom listu**, a
pripremljen je i Zakon o autorskom i srodnim pravima (zavrena javna rasprava, oekuje
se utvrivanje predloga i upuivanje u proceduru usvajanja na Skuptini CG)*.
Pravnom okviru koji se odnosi na prava intelektualne svojine, pripadaju i Zakon o
kinematografiji (Slubeni list CG, br.14/08) i Zakon o optikim diskovima (Sl.list
CG, br.27/07).
Prava intelektualne svojine su:

autorsko i srodna prava;
prava industrijske svojine (ig, dizajn, patent, oznake geografskog porijekla,
topografija integrisanih kola).
Sadrina Zakona o primjeni propisa kojima se uredjuju prava intelektualne

svojine
Ovim Zakonom zabranjena je proizvodnja, dranje i promet robe kojom se povredjuju
prava intelektualne svojine (lan 2), kao i prenos i emitovanje radio-difuznih signala bez
dokaza o prethodno regulisanim obavezama za korienje autorskog i srodnih prava
(lan 3). Odredbe ovog Zakona shodno se primjenjuju i na usluge i na pruaoce usluga
(lan 1 stav 2). Zakonom su odreeni organi nadleni za primjenu propisa u oblasti
intelektualne svojine, postupak za preduzimanje mjera i visina kazni za prekraje (lan1
stav 1).
Roba kojom se povredjuju prava intelektualne svojine obuhvata naroito:

piratizovana autorska djela, robu sa krivotvorenim igom, robu kojom se povredjuju
prava na dizajn, prava iz patenta, prava na topografiju integrisanih kola, kao i robu koja
je prevashodno projektovana, napravljena, prepravljena ili joj je dejstvo da omogui
izbjegavanje, zaobilaenje, uklanjanje deaktiviranje ili izbjegavanje na drugi nain
tehnoloke mjere, uredjaja ili sastavnog dijela ija svrha je da sprijei ili ogranii radnje
u odnosu na predmet zatite koje nije odobrio nosilac prava. Zakonom su definisana
znaenja piratizovanih autorskih djela, kao i svih drugih roba kojima se povredjuju prava
intelektualne svojine (lan 4).
70
Za nadzor nad primjenom Zakona nadleno je vie organa (lan 5).
Trina inspekcija vri nadzor:

proizvodnje i prometa robe kojom se povredjuju prava industrijske svojine ( ig,
dizajn, patent, oznake geografskog porijekla neprehrambene robe, topografija
integrisanih kola);
prometa robe na kojoj postoje autorsko i srodna prava (lan 6).
Inspekcijski nadzor se vri: po slubenoj dunosti ili po zahtjevima nosioca prava

intelektualne svojine (l. 7 stav 1).
Zahtjev za pokretanje postupka moe bti (lan 8):

pojedinaan, ako se odnosi na odredjenu vrstu i koliinu robe;
opti, ako se odnosi na sve koliine odredjene robe za odreeni traeni vremenski
period.
Nosilac prava je nosilac bilo kog prava intektualne svojine ili pravni sljedbenik nosioca
prava, ili drugo lice ovlaeno da uiva to pravo u skladu sa zakonom , ukljuujui i
profesionalna udruenja i organizacije za upravljanje pravima koji zastupaju nosioce
prava.
Zahtjev sadri: opis robe sa podacima na osnovu kojih se moe prepoznati roba
kojom se povredjuju prava intelektualne svojine i dokaz da je podnosilac zahtjeva
nosilac prava na robi na koju se zahtjev odbosi. Ako se radi o optem zahtjevu, zahtjev
treba da sadri i vremenski period za koji se trai zatita prava. Zahtjev moe da sadri
i druge podatke koji mogu pomoi u prepoznavanju poiljke ili pakovanje, uzorak robe,
fotografiju i sl. (lan 9).
Postupanje po zahtjevu i mjere trinog inspektora

Inspektor je duan postupiti po zahtjevu i obavijestiti podnosioca zahtjeva o izvrenom
nadzoru i eventualno preduzetim mjerama, u propisanim rokovima (lan 12).
Kad u postupku inspekcijskog nadzora ocijeni da su u proizvodnji i prometu robe
povrijedjena prava intelektualne svojine, trini inspektor je ovlaen da:
privremeno zabrani proizvodnju,odnosno obavljanje djelatnosti;
privremeno oduzme robu.
U sluaju preduzimanja ovih mjera inspektor je duan da odmah, a najkasnije u roku

od 2 dana u pisanoj formi obavijesti nosioca prava, odnosno podnosioca zahtjeva, radi
pokretanja postupka pred nadlenim sudom za zatitu prava intelektualne svojine. Ovo
obavjetenje sadri propisane podatke (lan 14).
Na postupak inspekcijskog nadzora na podruju intelektualne svojine, u dijelu koji nije

71
regulisan ovim zakonom, primjenjuje se Zakon o inspekcijskom nadzoru (lan 7 stav 2).
Vraanje robe i naknada tete

Zakonom su propisani sluajevi vraanja privremeno oduzete robe licu od koga je
oduzeta, ukoliko ista nije predmet nekog drugog kanjivog djela (lan 16 stav 1 i 2).
Ukoliko se u postupku utvrdi da je roba po zahtjevu nosioca prava oduzeta neosnovano,
podnosilac zahtjeva duan je vlasniku robe, odnosno licu od koga je roba oduzeta
nadoknaditi tetu zbog privremenog oduzimanja robe (lan 17).
Zatitne mjere i novane kazne

Pored zatitnih mjera zabrane proizvodnje, odnosno obavljanja djelatnosti i oduzimanja
robe/predmeta sa kojima je povrijedjeno pravo intelektualne svojine, inspektor moe
unititi oduzetu robu, po nalogu suda ili po slubenoj dunosti (l. 14 stav 1 i l. 18). Za
privredna drutva ili drugi oblik obavljanja privredne djelatnosti propisane su novane
kazne za prekraj (l. 19-26).
72
TURISTIKA INSPEKCIJA
Mladen Pavlii, inspektor za turizam

Turistika inspekcija ima nadlenost i ovlaenja da vri inspekcijski nadzor nad svim
subjektima koji obavljaju ugostiteljsku i turistiku djelatnost u Crnoj Gori.
Pravni okvir djelovanja u vrenju inspekcijskog nadzora su Zakon o turizmu, Zakon

o inspekcijskom nadzoru, Zakon o skijalitima, Zakon o ograniavanju upotrebe
duvanskih proizvoda, Zakon o prekrajima, Zakon o autorskim i srodnim pravima,
Zakon o zabrani diskriminacije i dr.
Svi subjekti koji se bave ugostiteljskom i turistikom djelatnou su obavezni da prije

poetka obavljanja djelatnosti pribave odobrenje za rad od nadlenog oragana jer u
suprotnom e se takvi objekti zatvarati stavljanjem slubenog peata i protiv uinioca
prekraja podnosie se prekrajne prijave.
U pogledu ugostiteljske djelatnosti turistika inspekcija vri kontrolu nad svim

pravnim i fizikim licima koji su registrovani i ispunjavaju uslove za obavljanje te
djelatnosti u ugostiteljskim objektima: hoteli, moteli, aparthoteli, turistika naselja,
pansioni, vile, kampovi, odmaralita, sobe za iznajmljivanje, apartmani, restorani, kafe-
barovi, noni klubovi, picerije, objekti brze hrane, poslastiarnice i dr.
Pored odobrenja za rad za obavljanje djelatnosti subjekti su obavezni da ispune i ostale

uslove koji su navedeni u l.103 st.1 taka1-18 Zakona o turizmu (Sl.list br.61/10), kao
i obaveze iz l. 96 Zakona o turizmu koji propisuje koji su objekti obavezni da se
kategoriu, u l.104 propisana je obaveza da ugostitelj ne smije usluivati lica mladja
od 18 godina alkoholnim piima (u ovom sluaju gdje se utvrdi prekraj bie podneene
prekrajne prijave).
Ugostitelj je obavezan da u objektu obezbijedi prostor za puenje i da ga vidno oznai

natpisom ili oznakom. Zabranjeno je puenje u diskotekama, picerijama, objektima
brze hrane, poslastiarnicama (za ugostiteljske objekte obaveze su sadrane u l. 4. l.26.
l.27 Zakona o ogranienju upotrebe duvanskih proizvoda Sl.list 52/04).
U pogledu turistike djelatnosti , turistika inspekcija vri kontrolu nad subjektima koji
obavljaju djelatnost u turistikim agencijama, kod pruanja usluga na kupalitima, usluge
raftinga, usluge na skijalitima, usluge turistikog vodia kao i ostale turistike usluge.
Pored odobrenja za rad za obavljanje turistike djelatnosti, subjekti su obavezni

da u obavljanju djelatnosti ispune uslove iz l.8 Zakona o turizmu (61/10), l.9-32
Zakona o turizmu u vezi turistikih agencija, l.9-32 u vezi turistikih vodia, l.50-
56 u vezi usluga na kupalitima l.56-65 usluge u nautikom turizmu, l.70 rafting i
splavarenje i dr.(naveemo neke od obaveza kao to su: vidno isticanje cijena usluga
75
i pridravanje istih, za svaku uslugu potrebno je izdati raun, potrebno je voditi knjigu
albi na propisan nain i dr.)
Ugostitelji su obavezni da potuju Zakon o kretanju lica sa invaliditetom uz pomo psa

pomagaa (l.4) koji imaju slobodan pristup ugostiteljskim objektima.
76
INSPEKCIJA ZATITE PROSTORA
Nataa Brajovi, inspektor zatite prostora

Bespravna gradnja
Bespravna gradnja je socijalni fenomen duboko ukorijenjen u naem drutvu i kao takva
ona datira duboko u prolost, i ne moe se vezivati samo uz ovaj vremenski period.
Ipak, moe se rei da je proteklih godina javni interes u ovoj oblasti u mnogome bio
zanemaren, i ne moemo rei sve, ali i vie nego to je prihvatljivo je bilo podreeno
privatnom. Uz to, nedoreene zakonske odredbe i samovolja pojedinaca, rezultirale su
haosom u prostoru
Na mnogim su mjestima izgraena cijela naselja bez kanalizacije, vode, struje, gradilo se
na buduim saobraajnicama, parkiralitima, parkovima.
Kao korak ka rjeavanju ovog veoma tekog drutvenog problema koji je ugroavao
razvojne anse Crne Gore, bilo je neophodno dopuniti i izmjeniti postojeu zakonsku
regulativu i to na nain koji doprinosi eliminisanju anarhije i bezakonja u graevinarstvu,
poveanju stepena legalnosti u gradnji i olakavanju ulaganja investitorima, to je i
uinjeno.
Bespravna gradnja ugroava budunost: budunost porodice kao stuba drutva i ukupne
drutvene zajednice!
Lice koje bespravno gradi rizikuje da pretrpi viestruku tetu:

MATERIJALNU (ruenje objekta),
NOVANU (morae da plati trokove ruenja),
KRIVINO GONJENJE I OSUDU na kaznu zatvora u trajanju od 6 mjeseci do
5 godina,
NEMOGUNOST UPISA u katastar i eventualne prodaje na tritu nekretnina,
RIZIKUJE stabilnost objekta.
Optedrutvena teta koju bespravni graditelj priinjava je:

Devastacija ivotne sredine,
Negativna slika o Crnoj Gori u krugovima potencijalnih turista i investitora,
Veliki gubici u naplati poreza i drugim prihodima.
Kada govorimo o nelegalnoj gradnji kao drutvenom problemu moemo rei da

uzrokuje:
u bezbjednosnom smislu stvaraju se razni rizici, a posebno izraen rizik je u pogledu
seizmike bezbjednosti. Nestruna gradnja je najvei uzrok stradanja u sluaju
zemljotresa.
nemogunost obezbjeenja kvalitetnije infrastrukture
nemogunost legalne uknjibe objekta i eventualne kasnije trgovine njime na tritu
nekretnina.
dugovanje prema zajednici u kojoj ivimo.
79
INSPEKCIJSKI NADZOR U OBLASTI ZATITE PROSTORA
Zakonom o ureenju prostora i izgradnji objekata, znaajno je izmijenjena nadlenost

u inspekcijskom nadzoru.
Pored graevinske i urbanistike inspekcije, koje su obavljale poslove nadzora u
ovoj oblasti, formirana je i Inspekcija zatite prostora.
Podjela nadlenosti podrazumijeva i podjelu obaveza i odgovornosti svih onih koji
uestvuju u kvalitetnoj valorizaciji prostora, kao veoma znaajnog resursa.
Cilj formiranja Inspekcije zatite prostora je bio stvaranje jedne efikasne slube, koja e
na najbri i efikasan nain sprijeavati bespravnu gradnju i zatititi prostor Crne Gore.
Zakonom o ureenju prostora i izgradnji objekata je propisano da ova inspekcija vri
inspekcijski nadzor u oblasti ureenja prostora kontroliui da li je za graenje objekata
na prostoru Crne Gore, izdata graevinska dozvola.
Kada inspektor zatite prostora utvrdi da se graenje objekta vri bez graevinske
dozvole ima obavezu i ovlaenje da naredi ruenje objekta, a u skladu sa lanovima
149 i 150 Zakona o ureenju prostora i izgradnji objekata.
Ovim je skraen dugotrajni postupak do donoenja rjeenja o ruenju, koji su bespravni
graditelji maksimalno iskoriavali.
Inspektor vri inspekcijski nadzor u cilju ostvarivanja i zatite javnog interesa, kao i
interesa pravnih i fizikih lica kada je to u skladu sa javnim interesom.
Postupak inspekcijskog nadzora se pokree i vodi po slubenoj dunosti.
Isto tako, svako moe podnijeti inicijativu za pokretanje postupka inspekcijskog nadzora.
Neblagovremeno prijavljivanje bespravne gradnje, dovodi do veoma oteanog djelovanja
inspekcije, zbog injenice da se objekti redovnom kontrolom esto pronalaze u zavrnoj
fazi izgradnje
Prijave se primaju na telefon 020/482-386 u periodu od 09-17 asova svakog radnog
dana.
Van radnog vremena, vikendom i praznikom prijave se primaju na fax 020/482-386 i na
e-mail bespravna.gradnja@mse.gov.me.
Deurni slubenik je duan da se tokom radnog vremena javlja na telefon, te da prijave
upisuje u predvieni obrazac.
Zaprimljene prijave deurni slubenik predaje rukovodiocu Odsjeka inspekcije zatite
prostora Glavnom inspektoru, koji dnevno rasporeuje postupanje po prijavama.
Prijave sa urednim podacima zavode se u upisnik, i po njima se pokree upravni
postupak.
Ukoliko podnosilac prijave eli da bude obavijeten o preduzetim mjerama, duan je da
ostavi svoje podatke deurnom slubeniku.
Prijave primljene putem fax-a i e-maila procesuiraju se na isti nain.
Glavni inspektor zatite prostora svakog radnog dana do 10:00h, dostavlja na uvid
pomoniku ministra pregled zaprimljenih prijava prethodnog dana.
80
Kada govorimo o ovoj problematici evidentan je i problem nedovoljne aktivnosti drugih

dravnih kao i optinskih inspekcija u zatiti morskog dobra i nacionalnih parkova.
Za prostor morskog dobra i nacionalnih parkova kao posebno tienih i ugroenih zona,
izraen je problem bespravne gradnje, rekonstrukcije objekata, ponti, mula, mandraa
i dr.
Pored ovog, prisutno je i ureenje plaa, nasipanje priobalnog dijela, izgradnja ogradnih
i potpornih zidova, puteva i sl.
U ovim sluajevima, izostaje djelovanje komunalne policije, te se ini da ne postoji
dovoljno energian odnos u postupku suzbijanja bespravne gradnje.
Ovo iz razloga to je priobalni prostor, na kome se zapoinju gore navedeni objekti,
uglavnom u vlasnitvu drave, odnosno radi se o javnim povrinama, te komunalna
policija ima i obavezu i ovlaenja da, odmah po deponovanju materijala, isti ukloni i
kazni poinioca.
Slini problemi javljaju se i na drugim podrujima zbog nedovoljno definisanih
nadlenosti.
Upravni nadzor i kontrolu u zoni morskog dobra, vri vie inspekcijskih organa: inspekcija
zatite prostora JP MD CG, graevinska, vodoprivredna, ekoloka, saobraajna, zatim
Luke kapetanije, Inspekcija za ribarstvo i Plovna jedinica MUP-a.
Bespravna gradnja kao krivino djelo
Inspektori imaju i zakonom propisanu obavezu i ovlaenje da protiv bespravnih

graditelja podnesu krivine prijave kada u postupku inspekcijskog nadzora utvrde
da postoje osnovi sumnje da je izvreno krivino djelo za koje se goni po slubenoj
dunosti.
S tim u vezi je i obaveza inspektora da da izjavu u istranom postupku u svojstvu
svjedoka, po podneenim krivinim prijavama pred stvarno i mjesno nadlenim
Osnovnim dravnim tuilatvom.
Zakonom o izmjenama i dopunama Krivinog Zakonika predviena je otrija kaznena
politika kada je rije o oblasti zatite ivotne sredine.
Zakonom o izmjenama I dopunama Krivinog zakonika (Sl. List RCG br. 40/2008
od 27.06.2008.) propisana su krivina djela graenje objekta bez graevinske dozvole
iz lana 326a i protivpravno prikljuenje na tehniku infrastrukturu iz lana 326b
Krivinog zakonika.
Prema lanu 326a Zakona o izmjenama i dopunama Krivinog zakonika:
Ko protivno propisima o izgradnji objekata, planiranju i ureenju prostora zapone
graenje objekta bez prethodno pribavljene graevinske dozvole ili gradi objekat
suprotno izdatoj graevinskoj dozvoli i tehnikoj dokumentaciji ili odluci nadlenog
organa o zabrani graenja, kaznie se zatvorom od est mjeseci do pet godina.
Prema lanu 326b Zakona o izmjenama i dopunama Krivinog zakonika :
81
Zatvoroskom kaznom od tri mjeseca do tri godine bie kanjen svako ko, protivno
propisima o izgradnji objekata, planiranju i ureenju prostora prikljui ili dozvoli da se na
tehniku infrastrukturu (elektroenergetsku, vodovodnu, kanalizacionu i putnu) prikljui
gradilite, objekat u izgradnji ili graevinski objekat za koji nije izdata graevinska
dozvola.
Lica koja krivino odgovaraju su:

U sluaju da je investitor bespravne gradnje FIZIKO LICE - lice koje se vodi
kao vlasnik,
U sluaju da je investitor PRAVNO LICE - firma i izvrni direktor.
Za pravna lica, prema Zakonu o odgovornosti pravnih lica za krivina djela mogu biti
izreene sljedee sankcije:
Kazna (novana, prestanak pravnog lica),
Uslovna osuda,
Jedna od mjera bezbjednosti (oduzimanje predmeta, javno objavljivanje presude,
zabrana obavljanja privrednih ili drugih djelatnosti).
ZAJEDNIKE AKTIVNOSTI NA SUZBIJANJU BESPRAVNE GRADNJE
Radi preuzimanja zajednikih Mjera na zatiti prostora i ivotne sredine od graenja

objekata bez graevinske dozvole i protivpravnog prikljuenja na tehniku infrastrukturu,
Ministarstvo ureenja prostora i zatite ivotne sredine, Ministarstvo pravde, Dravno
tuilatvo i Uprava policije potpisali su memorandum o saradnji u sprjeavanju,
otkrivanju i gonjenju izvrilaca krivinih djela protiv ivotne sredine.
Zajedniki tim je neposredno uestvovao u formiranju lokalnih timova za podruja
Bara, Ulcinja, Budve, Kotora, Tivta i Herceg Novog. U rad lokalnih timova ukljueni
su: nadleni inspektori Ministarstva ureenja prostora i zatite ivotne sredine, ovlaeni
predstavnici organa lokalne uprave, predsjednici optina, odnosno glavni administratori,
slubena lica PJ odnosno Ispostava Uprave policije, starjeine organa lokalne uprave
nadlenih za poslove urbanizma i komunalnih djelatnosti, predstavnici javnih preduzea
Vodovoda, Elektrodistribucije, JP Morskog dobra, JP Nacionalni parkovi i Zavoda za
zatitu spomenika kulture.
Rad lokalnih timova je u toku, uz ostvarivanje kontinuirane saradnje i razmjene
informacija sa zajednikim timom.
Sprovoenjem Memoranduma kroz formiranje Zajednikog tima i lokalnih ad-hoc
timova, unaprijeen je rad organa otkrivanja krivinih djela-graenje objekata bez
graevinske dozvole iz lana 326 a i protivpravno prikljuenje objekata na tehniku
infrastrukturu iz lana 326 b Krivinog zakonika i utvrivanja identiteta izvrilaca.
82
Koordinacija rada lokalnih ad-hoc timova od strane osnovnih dravnih tuioca, olakala
je vrenje osnovnih prava i osnovnih dunosti dravnog tuioca, kao rukovodioca
cjelokupne operativne djelatnosti organa otkrivanja krivinih djela u pretkrivinom
postupku
Vrenje inspekcijskog nadzora u oblasti graevinarstva, ureenja prostora i urbanizma, a

naroito utvrivanje vremena vrenja radnje graenja objekata bez graevinske dozvole,
odnosno protivpravno prikljuenje objekata na tehniku infrastrukturu, u znatnoj mjeri
oteava nedostatak kontinuiranog nadzora u duem vremenskom periodu i nepostojanje
valjane dokumentacione osnove o stanju bespravno podignutih objekata na pojedinim
lokacijima pri preuzimanju nadlenosti od inspekcija na lokalnom nivou
Donoenje rjeenja o ruenju
Kao sto je ve reeno, u toku sprovoenja upravnog postupka, kada inspektor utvrdi da
se objekat gradi bez prethodno pribavljene graevinske dozvole, na osnovu lana 146
Zakona o ureenju prostora i izgradnji objekata (Slubeni list CG br.51/08), l. 4, 9 i
39 Zakona o inspekcijskom nadzoru (Slubeni list CG br. 76/09) i lana 196 Zakona
o optem upravnom postupku (Slubeni list RCG br.60/03), donosi donosi rjeenje
o ruenju.
Rjeenjem se nareuje investitoru da porui objekat u izgradnji ili dio objekta na kom se
vri rekonstrukcija u smislu ovog zakona.
U dispozitivu rjeenja se investitoru odreuje rok u kom treba sam da otkloni utvrenu
nepravilnost. Ako investitor, ne izvri naloene radnje u ostavljenom roku, pristupa se
administrativnom izvrenju rjeenja. Trokove administrativnog izvrenja snosi subjekat
nadzora. O visini trokova administrativnog izvrenja odluuje se posebnim rjeenjem.
alba na rjeenje inspektora, prema Zakonu o inspekcijskom nadzoru ne odlae
izvrenje rjeenja.
Prema lanu 58 citiranog zakona, ako se nareena mjera sastoji u izvrenju odreene
radnje koju moe izvriti drugo lice, a subjekat nadzora je ne izvri u odreenom roku
ili na odreeni nain ili je izvri samo djelimino, sprovodi se izvrenje preko drugih lica
o troku subjekta nadzora.
Izvrenje sprovodi izvrna sluba inspekcijskog organa, odnosno subjekat kojeg odredi
inspektor.
Na osnovu l. 56. stav 3, l 57. stav 1, l. 58. i l.62 Zakona o inspekcijskom nadzoru
(Sl. list CG, br.76/09), a u vezi l. 264. Zakona o optem upravnom postupku (SL.
list RCG,br.60/03), inspektor obavjetava subjekat nadzora o vremenu i nainu
sprovoenja administrativnog izvrenja rjeenja.
Takoe inspektor upuuje zahtjeve za asistenciju sljedeim slubama: Upravi
policije, Hitnoj medicinskoj pomoi, Slubi zatite i spasavanja - vatrogasnoj jedinici,
83
Elektrodistribuciji i Centru za socijalni rad (kada je to potrebno).
Trokovi administrativnog izvrenja rjeenja o ruenju
Nakon sprovedenog administrativnog izvrenja rjeenja o ruenju, inspektor na osnovu

l. 37, 56 i 62 Zakona o inspekcijskom nadzoru i lana 196 Zakona o optem upravnom
postupku donosi rjeenje o naplati trokova izvrenja, a prema ispostavljenoj fakturi od
strane treeg lica - izvrne slube.
Prema rjeenju investitor je duan da naznaeni iznos uplatiti u roku od 8 dana od dana
prijema rjeenja na iro raun Dravnog trezora Crne Gore. U suprotnom se izvrava
prinudna naplata na osnovu lana 61 Zakona o inspekcijskom nadzoru.
Investitor je duan obavijestiti inspekcijski ovaj organ o izvrenoj uplati.
Protiv rjeenja moe se izjaviti alba Ministarstvu uredjenja prostora i zatite ivotne
sredine u roku od 8 dana od prijema istog, preko inspekcije. alba ne odlae izvrenje.
Ukoliko investitor u ostavljenom roku ne izvri uplatu po dostavljenom rjeenju,
inspektor upuuje opomenu, kojom se investitora poziva da na osnovu izvrnog rjeenja
u roku od 8 dana plati trokove izvrenja rjeenja o ruenju.
Takoe, investitora upozora da e se, u protivnom, naplata izvriti prinudnim putem
preko organa za javne prihode na osnovu lana 61 Zakona o inspekcijskom nadzoru.
Ukoliko i nakon dostavljene opomene, investitor ne izvri obavezu, inspektor donosi
Zakljuak kojim se dozvoljava prinudno izvrenje.
U tom sluaju, inspektor dostavlja zakljuak Centralnoj banci Crne Gore - Odjeljenju
za prinudnu naplatu, koja je duna da izvri prinudnu naplatu od izvrnog dunika, a
sa rauna dunika koji posjeduje iro raun kod banke, prenosom navedenog iznosa na
iro raun u korist Dravnog trezora CG.
Ukoliko i nakon dostavljene opomene, investitor ne izvri obavezu, inspektor donosi
Zakljuak kojim se dozvoljava prinudno izvrenje.
U tom sluaju, inspektor dostavlja zakljuak Centralnoj banci Crne Gore - Odjeljenju
za prinudnu naplatu, koja je duna da izvri prinudnu naplatu od izvrnog dunika, a
sa rauna dunika koji posjeduje iro raun kod banke, prenosom navedenog iznosa na
iro raun u korist Dravnog trezora CG.
84
URBANISTIKA INSPEKCIJA
eljka Vrani, glavni inspektor za urbanizam

Zakon o ureenju prostora i izgradnji objekata (Sl. List CG, br.51/08)
INSPEKCIJSKI NADZOR U OBLASTI UREENJA PROSTORA
Inspektor za urbanizam vri inspekcijski nadzor u odnosu na sva planska dokumenta,

i u odnosu na sve izdate graevinske dozvole po dravnom, odnosno po lokalnom
planskom dokumentu
1. Izrada planske i tehnike dokumentacije

2. Ovlaenja, upravne i kaznene mjere urbanistike inspekcije
1. IZRADA PLANSKE I TEHNIKE DOKUMENTACIJE
Planska dokumentacija
Dravni planski dokumenti:

Prostorni plan Crne Gore
prostorni plan posebne namjene
detaljni prostorni plan
dravna studija lokacije
Lokalni planski dokumenti:

prostorno - urbanistiki plan lokalne samouprave
detaljni urbanistiki plan
urbanistiki projekat
lokalna studija lokacije
87
88
Tehnika dokumentacija
Vrste tehnike dokumentacije

idejno rjeenje
idejni projekat
glavni projekat
projekat odravanja objekta.
Tehnika dokumentacija za potrebu izdavanja graevinske dozvole

idejni projekat
glavni projekat
Osnovni urbanistiki parametri

LOKACIJA - URBANISTIKA PARCELA
NAMJENA URBANISTIKE PARCELE
ZAUZETOST URBANISTIKE PARCELE
IZGRAENOST NA URBANISTIKOJ PARCELI
REGULACIONA I GRAEVINSKA LINIJA I NIVELACIONE KOTE
Izrada tehnike dokumentacije

Tehniku dokumentaciju moe da izrauje privredno drutvo koje je upisano u Centralni
registar Privrednog suda za obavljanje djelatnosti izrade tehnike dokumentacije
Privredno drutvo mora imati zaposlenog odgovornog projektanta
Za izradu pojedinih djelova tehnike dokumentacije privredno drutvo zakljuuje
ugovor sa drugim privrednim drutvom koje ima zaposlenog odgovornog projektanta.
Izradom tehnike dokumentacije rukovode vodei i odgovorni projektant i potpisuju
sve sastavne djelove tehnike dokumentacije . Vodei projektant ujedno moe biti i
odgovorni projektant.
Vodei projektant je fiziko lice koje rukovodi izradom tehnike dokumentacije u cjelini
i odgovoran je za usaglaenost svih faza projekta.
Odgovorni projektant je fiziko lice koje rukovodi izradom pojedinih djelova tehnike
dokumentacije.
Revizija idejnog i glavnog projekta

Idejni projekat i glavni projekat podlijeu reviziji. Vrioca revizije imenuje investitor.
Reviziju idejnog i glavnog projekta moe da vri privredno drutvo koje je upisano u
Centralni registar Privrednog suda za obavljanje djelatnosti izrade tehnike dokumentacije
i koje ima vodeeg i odgovornog projektanta
Reviziju idejnog projekta i glavnog projekta ne smije da vri lice koje je uestvovalo u
izradi tih projekata.
89
ta obuhvata revizija?
Revizija obuhvata: provjeru usklaenosti projekta sa urbanistiko-tehnikim uslovima;
ocjenu namjenskih podloga za temeljenje objekta; provjeru ispravnosti i tanosti
tehniko-tehnolokih rjeenja objekta; arhitektonska rjeenja izgradnje objekta;
provjeru stabilnosti i bezbjednosti; racionalnost projektovanih materijala; usklaenost
sa zakonom i drugim propisima, tehnikim normativima, standardima i normama
kvaliteta; meusobnu usklaenost svih djelova tehnike dokumentacije, kao i provjeru
predmjera i predrauna svih radova na izgradnji objekta.
Izvjetaj o reviziji i ovjera tehnike dokumentacije

O izvrenoj reviziji idejnog ili glavnog projekta sainjava se izvjetaj ovjeren i potpisan
od strane revidenta.
Revident je duan da u izvjetaju navede tane i istinite konstatacije o usklaenosti sa
propisanim i urbanistiko-tehnikim uslovima
Dokumentacija na osnovu koje se izdaje graevinska dozvola

idejnog projekta, ili glavnog projekta, izraenog u etiri primjerka od kojih je jedan
u zatienoj digitalnoj formi
izvjetaja o izvrenoj reviziji,
dokaza o pravu svojine, odnosno drugom pravu na graevinskom zemljitu
ili dokaza o pravu graenja, odnosno drugom pravu na objektu, ako se radi o
rekonstrukciji objekta.
U postupku izdavanja graevinske dozvole provjerava se da li je idejni, odnosno
glavni projekat izraen i revidovan u skladu sa urbanistiko-tehnikim uslovima i
zakonom.
Ako je idejni, odnosno glavni projekat izraen u skladu sa urbanistiko-tehnikim
uslovima i zakonom, svaki posebni dio tog projekta ovjerava se tambiljem na kojem
je upisan broj, datum i potpis ovlaenog lica, kao i peatom na svaki list projekta .
Nitavost graevinske dozvole

Rjeenje o graevinskoj dozvoli izdato suprotno zakonu je nitavo.
Organ koji je izdao rjeenje koje se oglasi nitavim snosi trokove vraanja prostora u
stanje u kome je bio prije izdavanja rjeenja, a investitor ima pravo na naknadu tete i
izgubljene dobiti.
Inspektor e predloiti organu uprave oduzimanje licence privrednom drutvu koje
obavlja poslove suprotno odredbama zakona koje se odnose na poslove za koje je
licenca izdata;
PRIMJER br. 1: UTU izdati suprotno planskom dokumentu, na osnovu istih izraen
projekat a na osnovu svega izdata graevinska dozvola
90
PRIMJER br. 2: UTU izdati u skladu sa planskim dokumentom, glavni projekat izraen
suprotno UTU i na osnovu istog izdata graevinska dozvola
PRIMJER br. 3: UTU izdati u skladu sa planskim dokumentom, glavni projekat izraen
u skladu sa UTU a graevinska dozvolai izdata suprotno UTU i projektu
Obaveze izvoaa radova i investitora

Izvoa radova, odnosno investitor duan da prije poetka radova izvri obiljeavanje
objekta u skladu sa glavnim projektom (PROTOKOL),
Izvoa radova, odnosno investitor duan je da obavijesti urbanistiku inspekciju o
poetku izvoenja radova, najmanje sedam dana prije poetka izvoenja radova. Uz
obavjeenje je neophodno dostaviti PROTOKOL.
2. OVLAENJA, UPRAVNE I KAZNENE MJERE URBANISTIKE

INSPEKCIJE
Ovlaenja inspektora za urbanizam

da li se planski dokument izrauje u skladu sa zakonom
da li je planski dokument donijet u skladu sa zakonom
da li privredno drutvo, odnosno strano pravno lice ispunjava uslove za izradu
planskog dokumenta propisane zakonom;
da li je separat sainjen u skladu sa planskim dokumentom;
da li je parcelacija zemljita prenesena na teren od strane organa uprave nadlenog
za poslove katastra u skladu sa vaeim planskim dokumentom;
da li je graevinska dozvola izdata u skladu sa planskim dokumentom, odnosno
propisanim urbanistiko-tehnikim uslovima;
da li su graevinska i regulaciona linija, odnosno nivelacione kote prenijete na teren
na osnovu planskog dokumenta, odnosno urbanistiko -tehnikih uslova, podataka
iz graevinske dozvole i glavnog projekta.
Upravne mjere i radnje inspektora za urbanizam

ako utvrdi da se planski dokument izrauje suprotno zakonu, upozorie organ
nadlean za donoenje odluke o izradi planskog dokumenta, odnosno pokrenue
postupak za ocjenu zakonitosti te odluke;
predloie organu uprave oduzimanje licence privrednom drutvu koje ne ispunjava
uslove propisane zakonom za izradu planskih dokumenata ili obavlja poslove
suprotno odredbama zakona koje se odnose na poslove za koje je licenca izdata;
ako utvrdi da privredno drutvo, odnosno strano pravno lice ne ispunjava uslove
91
za izradu planskih dokumenata propisane zakonom, zabranie izradu planskog

dokumenta;
ako utvrdi da planski dokument nije donijet u skladu sa zakonom predloie
Ministarstvu pokretanje postupka za ocjenu zakonitosti planskog dokumenta i
upozorie organ nadlean za donoenje planskog dokumenta da taj dokument nije
donijet u skladu sa zakonom;
naloie organu uprave, odnosno organu lokalne uprave da separat uskladi sa
planskim dokumentom i zabrani njegovu upotrebu
predloie organu uprave da oglasi nitavnom graevinsku dozvolu izdatu suprotno
planskom dokumentu
ukoliko utvrdi da je graevinska dozvola izdata suprotno planskom dokumentu
podnee zahtjev za pokretanje prekrajnog postupka protiv odgovornog slubenog
lica i rukovodioca u organu uprave
privremeno e zabraniti vrenje djelatnosti, ako privredno drutvo, odnosno strano
pravno lice ne ispunjava uslove propisane zakonom
Kaznene mjere za privredno drutvo ili drugo pravno lice i preduzetnika
Novanom kaznom u visini tristastrukog iznosa minimalne zarade u Crnoj Gori

kaznie se za prekraj privredno drutvo ili drugo pravno lice i preduzetnik, ako:
prije poetka graenja objekta, u propisanom roku, ne prijavi poetak izvoenja
radova
prije poetka graenja objekta ne obezbjedi obiljeavanje lokacije, regulacionih, i
graevinskih linija, nivelacionih kota
Za prekraj iz stava 1 kaznie se i odgovorno lice u privrednom drutvu ili drugom

pravnom licu novanom kaznom u visini dvadesetostrukog iznosa minimalne zarade u
Crnoj Gori.

kaznie se za prekraj privredno drutvo ili drugo pravno lice, ako:
saini separat suprotno planskom dokumentu
tehniku dokumentaciju ne izrauje na osnovu urbanistiko- tehnikih uslova i ne
potuje naela izgradnje objekata
izrauje tehniku dokumentaciju, a nije registrovano kod privrednog suda ili nema
vodeeg (odgovornog) projektanta ili nema sklopljen ugovor za faze projekta
tehniku dokumentaciju i njene sastavne djelove, odnosno projekte ne potpiu
vodei i odgovorni projektant
Novanom kaznom u visini dvadesetostrukog iznosa minimalne zarade u Crnoj Gori
92
kaznie se za prekraj iz stava 1 i odgovorno lice i fiziko lice - vodei projektant i

odgovorni projektant u privrednom drutvu ili drugom pravnom licu

kaznie se za prekraj privredno drutvo ili drugo pravno lice koje vri reviziju,
ako:
u izvjetaju o izvrenoj reviziji navede netane i neistinite konstatacije i potvrdi
njegovu usklaenost suprotno propisanim urbanistiko-tehnikim uslovima
je izvrilo reviziju idejnog ili glavnog projekta u ijoj izradi je uestvovalo
izvjetaj o reviziji i idejni ili glavni projekat, ne ovjeri na propisan nain
Za prekraj iz stava 1 kaznie se i odgovorno lice u privrednom drutvu ili drugom

pravnom licu novanom kaznom u visini dvadesetostrukog iznosa minimalne zarade u
Crnoj Gori.
Pravilnici
Pravilnik o bliem sadraju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene
povrina, elementima urbanistike regulacije i jedinstvenim grafikim simbolima
(Sl. list CG, 24/10)
Pravilnik o vrenju revizije idejnog i glavnog projekta (Sl.list.RCG 81/08)
Pravilnik o nainu i postupku izdavanja i oduzimanja licence i nainu voenja
registra licenci (Sl.list CG br 68/08)
93
INSPEKCIJA ZA GRAEVINARSTVO
Borka Novkovi, inspektor za graevinarstvo

Nataa Martinovi, inspektor za graevinarstvo
I UVODNE NAPOMENE
U avgustu 2008.godine je stupio na snagu Zakon o ureenju prostora i izgradnji objekata

(Sl. List CGbr.51/08).
Ovim zakonom je predvieno da poslove inspekcijskog nadzora u oblasti ureenja
prostora i izgradnje objekata vri organ uprave i to:
u oblasti ureenja prostora: preko inspektora za urbanizam i preko inspektora
zatite prostora;
u oblasti izgradnje objekata: preko inspektora za graevinarstvo.
U oblasti izgradnje objekata, poslove inspekcijskog nadzora vre i druge nadlene

inspekcije u skladu sa posebnim propisima.
Odredbe ovog zakona se ne primjenjuju na pomone objekte koji slue korienju
stambenog i drugog objekta a grade se na istoj urbanistikoj parceli (barake, garae,
ostave, septike jame, bunari, ograde i sl.) kao ni na montane objekte privremenog
karaktera koji se postavljaju u naseljenim mjestima ( kiosci za prodaju razliitih vrsta
roba i pruanja usluga, ljetnje bate, pokretne tezge, manji sportski i parking objekti i
sl.). Graenje, postavljanje i uklanjanje navedenih objekata ureuje lokalna samouprava.
(l.117).
II OVLAENJA I UPRAVNE MJERE INSPEKTORA ZA

GRAEVINARSTVO
Organ uprave vri inspekcijski nadzor u oblasti izgradnje objekata preko inspektora za
graevinarstvo. (l. 151)
Inspektor za graevinarstvo vri inspekcijski nadzor u odnosu na objekte iz l. 91 tj.
u odnosu na objekte za iju je izgradnju organ uprave odnosno organ lokalne uprave
izdao graevinsku dozvolu ( l.152) odnosno u odnosu na sve objekte sa izdatim
graevinskim dozvolama.
Iako lan 91 precizira da postoji podjela nadlenosti u postupku izdavanja graevinskih
dozvola i to tako da organ lokalne uprave izdaje graevinsku dozvolu za objekat koji se
gradi po lokalnom planskom dokumentu, a da organ uprave izdaje dozvole za objekte
koji se grade po dravnom planskom dokumentu, ta podjela ne postoji u nadzoru
tako da organ uprave ( Ministarstvo) vri nadzor svih objekata bez obzira ko je izdao
graevinsku dozvolu.
1. Ovlaenja inspektora za graevinarstvo (l. 152)
Inspektor za graevinarstvo provjerava:

97
da li je investitor zapoeo pripremne radove za graenje objekta u skladu sa ovim

zakonom (l.104)
da li je investitor prijavio poetak graenja objekta (l.105)
da li je graenje objekta zapoeto u skladu sa revidovanim glavnim projektom
(l.105)
da li je revidovani glavni projekat izraen saglasno idejnom projektu za koji je izdata
graevinska dozvola
da li su ispunjeni uslovi za graenje objekta , odnosno izvoenje pojedinih radova
na objektu (licenca za izvoaa i glavnog ininjera gradilita, l.106, 107, 108 i 114)
da li se na gradilitu nalazi sva dokumentacija ( obavezna gradilina dokumentacija,
l.112 )
da li se graenje objekta vri prema propisima za izgradnju objekata i vaeim
propisima o tehnikim mjerama, normativima i standardima u graevinarstvu
da li graevinski materijali i prefabrikovani elementi koji se ugrauju odgovaraju
propisima i standardima, da li su izvoa i investitor na njih pribavili potreban atest
odnosno da li se vre propisna ispitivanja materijala i elemenata
da li je za izgraeni objekat, odnosno izvedene radove nadleni organ izdao
upotrebnu dozvolu (l.70)
da li postojei objekat zbog fizike dotrajalosti ili drugih uzroka, predstavlja
opasnost po ivot ljudi, bezbjednost saobraaja, susjedne objekte i okolinu (l.142)
da li su odobrenje i urbanistiko-tehniki uslovi za postavljanje objekata privremenog
karaktera donijeti u skladu sa planom objekata privremenog karaktera i propisanim
uslovima.
2. Upravne mjere i radnje inspektora za graevinarstvo (l. 153)
Kada utvrdi da je povrijeen zakon, inspektor za graevinarstvo je duan da:

naredi zatvarnje gradilita ako se pripremni radovi ne izvode u skladu sa l. 104 stav
2 zakona
zabrani graenje objekta ako se izgradnja objekta ne vri u skladu sa zakonom i
propisima o tehnikim mjerama, normativima i standardima u graevinarstvu
naredi ruenje odnosno uklanjanje objekta i vraanje zemljita u prvobitno stanje
ako se izgradnja objekta vri i popred zabrane ili ako se utvrde nedostaci pri izgradnji
objekta koji predstavljaju opasnost za stabilnost objekta i bezbjednost ivota i ljudi
a koji se ne mogu otkloniti
zabrani korienje objekta za koji nije izdata upotrebna dozvola
naredi uklanjanje objekata privremenog karaktera koje investitor nije uklonio u roku
od 30 dana od dana zavretka radova
naredi ruenje odnosno uklanjanje objekta koji zbog dotrajalosti ili drugih razloga
predstavlja opasnost po ivot ljudi, bezbjednost saobraaja, susjedne objekte i
98
okolinu izuzev ako je objekat proglaen spomenikom kulture

predloi organu uprave da oglasi nitavom upotrebnu dozvolu izdatu suprotno
ovom zakonu
privremeno zabrani vrenje djelatnosti ako privredno drutvo ne ispunjava uslove iz
l.106, 107 i 114 Zakona ( licenca za izvoaa i nadzor) ili obavlja poslove suprotno
odredbama ovog zakona za poslove za koje je izdata licenca
predloi organu uprave oduzimanje licence privrednom drutvu koje ne ispunjava
uslove propisane ovim zakonom za izradu planskih dokumenata ili obavlja poslove
suprotno odredbama ovog zakona koji se odnose na poslove za koje je izdata licenca
predloi organu uprave ponitenje ovjere licence stranog lica, ako obavlja poslove
suprotno odredbama ovog zakona koji se odnose na poslove za koje je licenca
ovjerena
naredi uklanjanje objekata koji su postavljeni suprotno l.116 zakona (plan
privremenih objekata)
III OBAVEZE UESNIKA U GRAENJU
1. Obaveze investitora (l.109, 99, 104, 114, 70/166, 73/154/165, 107, 98, 111)
da na mjestu izgradnje objekta istakne tablu sa podacima o izdatoj graevinskoj

dozvoli ( broj i datum rjeenja , podaci o investitoru, izvoau radova, licu koje je
izradilo tehniku dokumentaciju, vodeem projektantu, nadzornom organu, roku
zavretka radova) u roku od sedam dana od dana izdavanja dozvole (l.99)
da prijavi poetak pripremnih radova odnosno poetak graenja objekta nadlenom
inspekcijskom organu sedam dana prije poetka radova (l. 104)
da obezbijedi struni nadzor u toku graenja objekta a poev od dana izvoenja
pripremnih radovaprivredno drutvo koje posjeduje licencu (ugovor o nadzoru,
l.114)
da za graenje angauje privredno drutvo koje posjeduje licencu za izvoenje
radova ( ugovor o graenju)
pribavi upotrebnu dozvolu prije otpoinjanja korienja objekta (l.70/166)
obezbjedi u objektu uslove za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti (l.
73/154/165)
da , u sluaju da u graenju objekta uestvuju dva ili vie izvoaa radova, odredi
jednog izvoaa radova koji je odgovoran za meusobno usklaivanje radova i koji
imenuje glavnog inenjera gradilita (l.107)
da, u sluaju da se u toku graenja objekta promijeni investitor, kao novi investitor
u roku od sedam dana od dana nastanka promjene podnese zahtjev nadlenom
organu za izmjenu graevinske dozvole (l. 98)
99
da otkloni nedostatke u glavnom projektu u sluaju da ga izvoe radova upozori

odnosno da izvri izmjenu glavnog projekta u sluaju da ga izvoa radova obavjesti
da, zbog nepredvienih okolnosti (nosivost tla, nivo podzemnih voda, promjena
dijelova elemenata i opreme koja je fabriki proizvedena, instalacije i sl.) ne moe
da izvodi radove po ovjerenom glavnom projektu ( l.111)
2. Obaveze izvoaa radova (l.106, 110, 112, 107, 111)
Graenje objekta odnosno izvoenje pojedinih radova na graenju moe da obavlja

privredno drutvo upisano u Centralni registar privrednog suda za obavljenje djelatnosti
graenja odnosno izvoenje pojedinih radova. (l.106)
Izvoa radova je duan:

da posjeduje licencu za graenje odnosno izvoenje pojedinih radova (l.106)
da na gradilitu ima urednu gradilinu dokumentaciju (l.112)
da odredi glavnog odnosno odgovornog inenjera za graenje objekta (l. 107)
da izvodi radove prema graevinskoj dozvoli i glavnom projektu (l.110)
da organizuje gradilite na nain kojim e se obezbijediti pristup lokaciji, nesmetani
saobraaj i zatitu okoline za vrijeme trajanja graenja (l.110)
obezbijedi sigurnost objekta, lica koja se nalaze na gradilitu i okoline (susjedni
objekti i saobraajnice)- l. 110
izvodi radove u skladu sa standardima, tehnikim normativima, normama kvaliteta
koje vae za pojedine vrste radova (l.110 veza l.72- graevinski prozivod i l.74-
tehniki propisi)
obezbedi dokaz o kvalitetu izvedenih radova- ugraenih materijala, opreme i
instalacija- atesti (l. 110)
da vodi zapisnike o radovima koji se nakon zatvaranja odnosno pokrivanja ne
mogu kontrolisati ( kvalitet zemljita na kojem se objekat fundira, temelji, armatura,
izolacije, podzemne i instalacije koje se zatvaraju)
da vodi graevinski dnevnik, graevinsku knjigu i knjigu inspekcije
da obezbijedi meranja i geodetsko osmatranje ponaanja tla i objekta u toku graenja
da pismenim putem obavijesti investitora i privredno drutvo koje je izradilo
projekat ako primijeti nedostatke u glavnom projektu (l.111)
da obavjesti inspekciju i organ koji je izdao dozvolu ako investitor ili privredno
drutvo ne otklone navedene nedostatke (l.111)
da obustavi izvoenje radova i otkloni nedostatke ako oni ugroavaju ivot i zdravlje
ljudi , sigurnost objekata ili susjedne objekte (l.111)
da obavjesti investitora i nadleni inspekcijski organ ako zbog nepredvienih
okolnosti ne moe da izvodi radove po revidovanom glavnom projektu (l.111)
100
3. Obavezna gradilina dokumentacija (l.112)
Ugovor o izvoenju radova zakljuen sa investitorom

Rjeenje o registraciji izvoaa radova u Centralnom registru rivrednog suda
Licencu za izvoenje radova za izvoaa radova
Rjeenje o imenovanju glavnog i odgovornih inenjera gradilita
Licence glavnog i odgovornih inenjera gradilita
Ugovor o nadzoru zakljuen izmeu investitora i nadzornog organa-privrednog
drutva
Licenca privrednog drutva koje vri nadzor
Licenca lica koje vre struni nadzor
Graevinski dnevnik, graevinska knjiga i knjiga inspekcije
Graevinska dozvola
Idejni projekat odnosno glavni projekat na osnovu kojeg je uzdata graevinska
dozvola
Izvjetaj o reviziji glavnog odnosno idejnog projekta
Saglasnosti na glavni projekat ako je graevinska dozvola izdata na idejni projekat
Elaborat o ureenju gradilita
4. Obaveze strunog nadzora (l.114)
da ispunjava uslove predviene l.114 stav 2:

- da je privredno drutvo koje je upisano u Centralni registar privrednog suda
za obavljanje djelatnosti izrade tehnike dokumentacije ili djelatnosti graenja
odnosno izvoenja pojedinih radova
- da posjeduje licencu za izradu tehnike dokumentacije odnosno za graenje
- da ima zaposlenog odgovornog projektanta ili inenjera koji posjeduje licencu
za projektovanje odnosno rukovoenje graenjem
da bez odlaganja obavijesti investitora o nedostacima u tehnikoj dokumentaciji,
graenju objekta suprotno tehnikoj dokumentaciji, propisima, standardima i
normama kvaliteta kao i da preuzima odgovarajue mjere
IV KAZNENE ODREDBE
1. Kaznene odredbe za investitora - prekrajne prijave (l.154)
Novanom kaznom u visini tristastrukog iznosa minimalne zarade u Crnoj Gori kaznie
se za prekraj privredno drutvo ili drugo pravno lice i preduzetnik ako:
101
zapone korienje objekta prije dobijanja upotrebne dozvole(l.70)

ne obezbijedi uslove za pristup i kretanje u objektu licima smanjene pokretljivosti
(l. 73)
na mjestu izgradnje objekta ne istakne tablu sa podacima o izdatoj graevinskoj
dozvoli (l. 99)
pripremne radove za graenje izvodi bez graevinske dozvole ili ne prijavi poetak
pripremnih radova nadlenom inspekcijskom organu (l.104)
prije poetka graenja objekta, u propisanom roku, ne prijavi poetak izvoenja
radova (l. 105 i l.111)
bez odlaganja ne izvri izmjenu glavnog projekta u sluaju da zbog nepredvienih
okolnosti ne moe da izvodi radove po glavnom projektu ( l.111)
u toku graenja ne obezbijedi struni nadzor (l.114)
2. Kaznene odredbe za izvoaa radova - prekrajne prijave (l.158)
se za prekraj privredno drutvo ili drugo pravno lice ako:
gradi objekat odnosno izvodi pojedine radove na graenju a ne posjeduje licencu
(l.106)
ne odredi glavnog inenjera za rukovoenje graenjem objekta (l.107 stav 1)
ne organizuje gradilite na nain kojim se obezbjeuje pristup lokaciji, nesmetani
saobraaj i zatita okoline za vrijeme trajanja graenja (l.110 stav 1 taka 2)
ne obezbijedi sigurnost objekta, lica koja se nalaze ne gradilitu i okoline (l.110
stav 1 taka 3)
gradi objekat odnosno izvodi radove suprotno standardima, tehnikim normativima,
normama kvaliteta ili koristi opremu , materijale i ureaje koji ne ispunjavaju
propisane uslove (l.110 stav 1 taka 4)
ne obezbijedi dokaz o kvalitetu izvedenih radova, materijala, instalacije i opreme
(l.110 stav 1 taka 5)
ne vodi graevinski dnevnik, graevinsku knjigu i knjigu inspekcije (l.110 stav 1
taka 7)
ako ne obezbijedi mjerenja i geodetska osmatranja tla i objekta u toku graenja
(l.110 stav 1 taka 8)
sedam dana prije poetka ne obavijesti nadleni organ o poetku izvoenja radova
( l.111 stav 1)
pisanim putem ne upozori investitora ili privredno drutvo koje je izradilo projekat
na nedostatke u glavnom projektu ( l.111 stav 3)
odmah ne obustavi izvoenje radova u sluaju da se zbog nepredvienih okolnosti
ne mogu izvoditi radovi po glavnom projektu ( l.111 stav 7)
na gradilitu nema gradilinu dokumentaciju (l.112)
102
3. l.73 Zakona o inspekcijskom nadzoru (Sl. list RCG, br.39/03 i Sl. list
CG br.76/09)
Novanom kaznom od desetostrukog do tristastrukog iznosa minimalne zarade kaznie

se za prekraj subjekat nadzora- pravno lice ako:
inspektoru ne omogui nesmetano vrenje inspekcijskog nadzora ili ne obezbjedi
uslove za nesmetan rad i utvrivanje injeninog stanja
Inspektoru ne pripremi ili ne dostavi tane podatke, dokumentaciju ili druge
materijale u ostavljenom roku
Ne dozvoli vrenje inspekcijskog pregleda
Ne postupi po naredbi inspektora, odnosno ne obavijesti ga ili ne izvri mjere koje
su nareene u odreenom roku
4. Kaznene odredbe za nadzor - prekrajne prijave (l.159)
se za prekraj privredno drutvo ili drugo pravno lice ako:
vri struni nadzor a ne ispunjava uslove propisane za vrenje strunog nadzora-ne
posjeduje licencu (l.114 stav 2)
bez odlaganja ne obavijesti investitora o nedostacima u tehnikoj dokumentaciji,
graenju objekta suprotno tehnikoj dokumentaciji, propisima , standardima i
normativima u graevinarstvu (l.114 stav 5)
5. Kaznene odredbe za revidenta - prekrajne prijave (l.157) (graevinska dozvola

izdata na osnovu idejnog projekta)
se za prekraj privredno drutvo ili drugo pravno lice koje vri reviziju ako:
vri reviziju glavnog projekta a ne ispunjava uslove propisane za vrenje revizije (l.
88- licenca za projektovanje)
je izvrilo reviziju glavnog projekta u ijoj izradi je uestvovalo ( l. 88 stav 2)
Izvjetaj o reviziji i glavni projekat ne ovjeri na propisan nain (l.90 stav 1 i 4)
6. Krivini zakonik (Sl. List RCG br.70/03 i Sl. List CG br.40/08)

Graenje objekta bez graevinske dozvole
lan 326a
Ko protivno propisima o izgradnji objekata, planiranju i ureenju prostora zapone
graenje objekta bez prethodno pribavljene graevinske dozvole ili gradi objekat
103
suprotno izdatoj graevinskoj dozvoli i tehnikoj dokumentaciji ili odluci nadlenog

organa o zabrani graenja,kaznie se zatvorom od est mjeseci do pet godina.
V ZAKLJUAK
Stupanjem na snagu Zakona o ureenja prostora i izgradnji objekata, stvoreni su bolji

uslovi za praenje graenja objekata za koje su izdate graevinske dozvole. Postupajui
po ranijim zakonima, graevinski inspektor se preteno bavio bespravnom gradnjom tj.
izricanjem mjera radi suzbijanja iste. Zakon iz 2008.godine je oslobodio inspektora za
graevinarstvo navedene nadlenosti i time ostavio vrijeme za detaljno praenje graenja
objekata sa izdatim graevinskim dozvolama. Graevinska inspekcija je, osim to je dala
doprinos u formiranju nove inspekcije zatite prostora krajem 2008. i poetkom 2009.
godine kada su graevinski inspektori privremeno vrili i poslove inspektora zatite
prostora, ostvarila znaajne rezultate u primjeni zakona u oblasti gradnje sa izdatim
dozvolama. Iako se rukovodi principom ukazivanja na nepravilnosti, ova inspekcija
preduzima i sve druge mjere u cilju veeg potovanja zakona u ovoj oblasti : donosi
potrebna rjeenja i podnosi prekrajne i krivine prijave u svim sluajevima krenja
zakona.
Pravilnici
Pravilnik o obliku table sa podacima o izdatoj graevinskoj dozvoli (Sl.list CG
br. 68/08)
Pravilnik o sadrini i nainu osmatranja tla i objekta u toku graenja i upotrebe (Sl.
list RCG br.54/01)
Pravilnik o vrenju revizije idejnog i glavnog projekta (Sl.list.RCG 81/08)
Pravilnik o sadraju elaborata o pripremnim radovima ( Sl.list CG br.80/08)
Pravilnik o sadraju elaborata o ureenju gradilita (Sl.list RCG br.4/99)
Pravilnik o bliim uslovima i nainu prilagoavanja objekta za pristup i kretanje lica
smanjene pokretljivosti (Sl.list CG br 51/08)
Pravilnik o nainu voenja i sadrini graevinskog dnevnika, graevinske knjige i
knjige inspekcije(Sl.list CG br 81/08)
Pravilnik o nainu i postupku vrenja strunog nadzora (Sl.list CG br. 06/09)
104
UPRAVA ZA SPRJEAVANJE PRANJA NOVCA
I FINANSIRANJA TERORIZMA
- Odsjek za kontrolu obveznika -
Rdomir Todorovi, glavni inspektor

POJAVA PRANJA NOVCA VEZUJE SE ZA POJAVU PROHIBICIJE U SAD (1919-1933)
Pojam pranja novca (po naem Zakonu) je:

Zamjena ili bilo kakav prenos novca ili druge imovine proistekle iz krivinog dijela;
Sticanje, posjedovanje ili korienje novca ili druge imovine proistekle iz krivinog
dijela;
Prikrivanje prave prirode porijekla, mjesta deponovanja, kretanja, raspolaganja,
vlasnitva ili prava u vezi sa novcem ili drugom imovinom koji su proistekli iz
krivinog djela;
Prikrivanje nezakonito steene imovine i kapitala pri kupovini dravnog kapitala u
postupku privatizacije.
Pravila pranja novca

Vlasnitvo i porijeklo moraju biti sakriveni
Novac mora promijeniti oblik
Nejasan trag novca
Kontrola nad novcem
Ciljevi lica koji peru novac:

Da opere gotovinu
Da smanji koliinu gotovine
Da zamijeni nagomilanu gotovinu za upotrebnu vrijednost ili bogatstvo
Prebaci sredstva na neku drugu lokaciju
Posljedice pranja novca:

Ekonomski poremeaji
Smanjenje dravnih prihoda
Slabljenje kontrole ekonomske politike
Ugroavanje programa reformi i privatizacije
Opadanje poslovanja legalnog privatnog sektora
Uticaj na kamatne stope
Opadanje reputacije zemlje
Tehnike pranja novca su razliite, a zajedniko im je to to novac uglavnom prolazi kroz tri faze: fazu
ulaganja, fazu prikrivanja i fazu integracije.
Faza ulaganja je uplaivanje gotovine od kriminalnih poslova na bankovne raune

pod platom neke potene delatnosti, pri emu se plaanje obavlja uglavnom u
gotovom novcu: garae, luksuzni butici, galerije, komisioni, restorani. Kad se
prljav novac pomea sa prihodima od legalnog poslovanja, smanjuje se mogunost
107
otkrivanja.
Uplata prljavog novca u banku moe se obaviti i osnivanjem lanih fantom-preduzea, koja ne
posluju, ve postoje samo kao sredstvo za uplatu gotovog novca na raune u bankama. Jo jedan nain
je usitnjavanje velikih suma novca meu saradnicima, koji ih zatim polau na raune u iznosima koji
nijesu predmet izvjetavanja i posebnog praenja i ne privlae sumnju bankarskih slubenika.
U fazi prikrivanja, radi zametanja tragova novac se brojnim transakcijama prebacuje

na druge raune irom sveta, a najpogodniji za to su of or rauni investicionih ili
penzionih fondova. Neke ostrvske zemlje zovu se poreski rajevi, gde se ne ispituje
porijeklo novca, a kriminalnim se oznaavaju samo one kriminalne radnje koje
se obave na njihovoj teritoriji - dakle, mora se poslovati po zakonu, ali nije bitno
odakle novac dolazi.
U fazi integracije novac ulazi u legalne tokove, a trenutno najpopularniji metod

integracije jeste kupovina nekretnina. Vrlo je aktuelno i oivljavanje preduzea koja
se nalaze u tekoama, tako to se u njih investira ogromna suma novca. Preduzee
nastavlja normalno da posluje koristei taj novac kao svoj kapital, a perai novca
od uloenih sredstava dobijaju kamate i dividende, kao zakonski ostvaren prihod.
Procjena Meunarodnog monetarnog fonda je, ipak, da tzv. bruto kriminalni proizvod u svijetu
iznosi vie od 500 milijardi dolara godinje! A, po procjeni Ujedinjenih nacija, ak 80 odsto navedenog
iznosa ostvareno je trgovinom narkoticima.
Istorijat Uprave za spreavanje pranja novca i finansiranja organizovanog kriminala (USPNFT)

formirana Uredbom Vlade Republike Crne Gore od 15.12.2003. godine (Slubeni
list RCG br. 67/03)
formalno poela sa radom 05.02.2004. godine
operativni preduslovi za prijem i obradu informacija dobijenih od obveznika po
Zakonu o sprjeavanju pranja novca i finansiranja terorizma stvoreni su 26.07.2004.
godine
Uredbom o izmjenama i dopunama uredbe o organizaciji i nainu rada dravne
uprave (Sl.list Crne Gore, br. 26 od 18. aprila 2008. godine), shodno nadlenostima,
promjenjen je naziv organa u: UPRAVA ZA SPRJEAVANJE PRANJA NOVCA I
FINANSIRANJA TERORIZMA
USPNFT vri poslove uprave u vezi otkrivanja i sprjeavanja pranja novca i finansiranja
terorizma koji se odnose na:
prikupljanje, analiziranje i dostavljanje nadlenim organima podataka, informacija i
dokumentacije potrebne za otkrivanje pranja novca i finansiranja terorrizma;
108
utvrivanje standarda i metodologije za uspostavljanje i razvijanje politike, procedura

i prakse prepoznavanja sumnjivih transakcija, razvijanje posebnih programa za
sprjeavanje pranja novca i finansiranja terorizma;
privremeno obustavljanje transakcija, iniciranje izmjena i dopuna propisa koji se
odnose, ili su u vezi sa sprjeavanjem i otkrivanjem pranja novca i finansiranja
terorizma, uspostavljanje meunarodne saradnje sa ovlaenim organima drugih
drava i meunarodnim organizacijama, uestvovanje u pripremi i objedinjavanju
liste indikatora za prepoznavanje sumnjivih transakcija;
uestvovanje u obuci zaposlenih i ovlaenih lica u nadlenim organima, utvrivanje
smjernica za izradu analize rizika, objavljivanje statistikih podataka iz oblasti
sprjeavanja i otkrivanja pranja novca, nadzor nad sprovoenjem USPNFT i
voenje prekrajnog postupka.
Zakonski okvir
Zakon o sprjeavanju pranja novca i finansiranja terorizma (Sl.list CG br:14/07
i Sl. list CG br:04/08)
Zakon o inspekcijskom nadzoru (Sl.list RCG br:39/03),
Zakon o optem upravnom postupku (Sl.list RCG br:60/03)
Radom Odsjeka za inspekcijski nadzor rukovodi Glavni inspektor, koji je u okviru tog
Odsjeka odgovoran je za rad pomoniku direktora i direktoru.
Glavni inspektor:
Sainjava internu listu obveznika
Uestvuje u izradi analize rizika odnosno izdvajanju djelatnosti
Odreuje poslove i zadatke zaposlenih u odsjeku:
- podnosi inicijativu za kontrolu samostalno
- prima inicijativu od drugog odsjeka USPNFT
- prima inicijativu od drugog dravnog organa
Pristupanje izradi plana kontrole
- najava kontrole
- nalog za inspekcijski nadzor
- ime i prezime obveznika
- naziv i adresa obveznika
- predmet kontrole
- vrijeme vrenja kontrole
- br.planiranih dana za vrenje kontrole
Inspektori u odsjeku za kontrolu obveznika:

Zaduuju neposredno predmete koje im dodjeli ef odsjeka, odnosno primaju
109
nalog za inspekcijski nadzor

Vre neposredno najavljivanje kontrole obvezniku
Vre neposredni nadzor/kontrolu rada obveznika na terenu
Nakon izvrene kontrole sainjavaju zapisnik o izvrenoj kontroli
Grafiki prikaz interne procedure u radu odsjeka za kontrolu obveznika
POSTUPAK KONTROLE
110
POETAK
111
Poslovi
Prikupljanje dopunskih podataka od obveznika
Neposredni nadzor i preduzimanje upravnih mjera i radnji
Pripremanje zahtjeva za pokretanje prekrajnog postupka
Objedinjavanje podataka
Drugi poslovi utvreni propisima
Obveznici:
1. banke i filijale stranih banaka i druge finansijske organizacije;
2. tedionice i tedno-kreditne organizacije;
3. organizacije koje obavljaju platni promet;
4. pote;
5. drutva za upravljanje investicionim fondovima i filijale stranih drutava za
upravljanje investicionim fondovima;
6. drutva za upravljanje penzionim fondovima i filijale stranih drutava za upravljanje
penzionim fondovima;
7. berzanski posrednici i filijale stranih berzanskih posrednika;
8. osiguravajua drutva i filijale stranih osiguravajuih drutava koja obavljaju poslove
ivotnog osiguranja;
9. prireivai klasinih i posebnih igara na sreu;
10. mjenjanice;
11. zalagaonice;
12. drutva za reviziju, samostalni revizor i pravna, odnosno fizika lica koja obavljaju
raunovodstvene i usluge poreskog savjetovanja;
13. drutva za izdavanje elektronskog novca;
14. humanitarne, nevladine i druge neprofitne organizacije;
15. druga privredna drutva, pravna lica, preduzetnici i fizika lica koja obavljaju
djelatnost, odnosno poslove:
prodaje i kupovine potraivanja;
faktoringa;
upravljanja imovinom za trea lica;
izdavanja platnih i kreditnih kartica i poslovanje tim karticama;
finansijskog lizinga;
organizovanja putovanja;
prometa nekretnina;
prometa motornih vozila;
prometa plovnih i vazduhoplovnih objekata;
uvanja u sefovima;
izdavanja garancija i drugih jemstava;
kreditiranja i kreditnog posredovanja;
112
davanja zajmova i posredovanja prilikom ugovaranja poslova pozajmljivanja;

posredovanja ili zastupanja u poslovima ivotnog osiguranja;
organizovanja i sprovoenja licitacija, prometa umjetnikih predmeta,
plemenitih metala i dragog kamenja i proizvoda od plemenitih metala i dragog
kamenja, kao i drugih roba, ako se plaanje vri u gotovom novcu u iznosu od
15.000 Eura ili vie, u jednoj ili vie meusobno povezanih transakcija.
Osnovni zadaci obveznika su da:

1. vri identifikaciju klijenta;
2. vri pregled i praenje klijenta;
3. izvjetava i prosljeuje podatke, informacije i dokumentaciju organu uprave
nadlenom za poslove sprjeavanja pranja novca i finansiranja terorizma;
4. primjenjuje mjere za sprjeavanje i otkrivanje pranja novca i finansiranja terorizma
u svom sjeditu i organizacionim jedinicama izvan sjedita;
5. obezbijedi redovnu strunu obuku i edukaciju zaposlenih i unutranju kontrolu
izvravanja obaveza utvrenih ovim zakonom;
6. saini i redovno inovira listu indikatora za prepoznavanje sumnjivih transakcija,
za koje postoji osnov sumnje da se radi o pranju novca ili finansiranju terorizma,
odnosno klijenata;
7. obezbijedi uvanje i zatitu podataka i voenje propisanih evidencija;
8. izvrava druge poslove i obaveze utvrene ovim zakonom i propisima donesenim
na osnovu zakona.
Analiza rizika
Obveznik je duan da izradi analizu rizika kojom utvruje procjenu rizinosti grupa
klijenata ili pojedinog klijenta, poslovnog odnosa, transakcije ili proizvoda u vezi
mogunosti zloupotrebe u svrhe pranja novca ili finansiranja terorizma.
Priprema analize - u skladu sa smjericama o analizi rizika.
Smjernice utvruju nadleni nadzorni organ, u skladu sa propisom koji donosi
ministarstvo nadleno za poslove finansija. Propisom se utvruju blii kriterijumi za
izradu smjernica (veliina i sastav obveznika, obim i vrsta poslova, klijenata, odnosno
proizvoda i slino), kao i vrsta transakcija za koje, zbog nepostojanja rizika od pranja
novca i finansiranja terorizma, nije potrebno izvriti identifikaciju klijenta u smislu
zakona.
Obveznik utvruje i provjerava identitet klijenta koji je pravno lice i pribavlja neophodne
podatke uvidom u original ili ovjerenu kopiju isprave iz Centralnog registra Privrednog
suda ili drugog odgovarajueg javnog registra, koju u ime pravnog lica zastupnik
podnese.
Isprava iz stava ne smije biti starija od tri mjeseca od dana izdavanja.
113
Smjernice o izradi analize rizika radi sprjeavanja pranja novca i finansiranja

terorizma
Njima se utvruju blii faktori rizika na osnovu kojih se odreuje stepen rizinosti
klijenata, grupe klijenata, poslovnog odnosa, transakcije odnosno proizvoda na osnovu
kojih obveznik sainjava interni akt o analizi rizika.
Zakonski osnov
,,Zakon o sprjeavanju pranja novca i finansiranja terorizma (Slubeni list CG br.

14/07)
,,Pravilnik o nainu rada ovlaenog lica, nainu sprovoenja unutranje kontrole,
uvanju i zatiti podataka, nainu voenja evidencija i osposobljavanju zaposlenih (
Sl. list CG br. 80/08)
,,Pravilnik o nainu dostavljanja podataka o gotovinskim transakcijama u vrijednosti
od 15 000 i vie i sumnjivim transakcijama Upravi za sprjeavanje pranja novca i
finansiranja terorizma (Sl. list CG br: 79/08).
,,Pravilnik o izradi smjernica za analizu rizika radi sprjeavanja pranja novca i finansiranja
terorizma,, (Sl.list CG broj 20/09)
Kriterijumi za odreivanje kategorija rizinosti stranke
Pri odreivanju ocjene rizinosti odreene stranke, poslovnog odnosa, proizvoda ili
transakcije, obveznik mora voditi rauna o slijedeim kriterijumima:
vrsta, poslovni profil i struktura stranke-klijenta,
geografsko porijeklo stranke-klijenta,
priroda poslovnog odnosa, proizvoda ili transakcije, i
prethodna iskustva obveznika sa strankom-klijentom.
KATEGORIJE RIZINOSTI STRANAKA
U pogledu kategorija rizinosti, stranke, poslovni odnos, proizvodi i transakcije se mogu

razvrstati u 4 glavne kategorije rizinosti, i to:
1. izrazito visoki rizik, zbog ega je poslovanje sa strankom zabranjeno,
2. visoki rizik,
3. srednji (prosjeni) rizik i
4. neznatni rizik.
114
Zabrana poslovanja sa strankom

Stranke- koje se nalaze na popisu lica protiv kojih su na snazi mjere Savjeta
Bezbjednosti Ujedinjenih Nacija ili Evropske Unije /finansijske sankcije koje
ukljuuju zamrzavanje sredstava na raunu i/ili zabranu raspolaganja imovinom
-ekonomski izvori, vojni embargo koji znai zabranu prometa orujem sa subjektom
i sl./
Stranke sa prebivalitem ili sjeditem u entitetima koji nijesu subjekt meunarodnog
prava, tj.nijesu meunarodno priznati kao drave /takvi entiteti daju mogunost
fiktivne registracije pravnog lica, omoguavaju izdavanje fiktivnih identifikacijskih
dokumenata i sl./
Zabrana obavljanja transakcija i sklapanja poslovnog odnosa se sprovodi i u

sluaju:
transakcija koje su bile namijenjene osobama, odnosno subjektima protiv kojih su
na snazi mjere Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih Nacija ili Evropske Unije ,
transakcije koje bi stranka izvrila u ime i za raun osobe ili subjekta protiv kojeg su
na snazi mjere Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih Nacija ili Evropske Unije,
poslovni odnosi koji bi bili sklopljeni u korist osobe ili subjekta koji se nalazi na
popisu osoba ili subjekata protiv kojih su na snazi mjere Savjeta bezbjednosti
Ujedinjenih Nacija ili Evropske Unije.
1. Visoki rizik /za pranje novca ili finansiranje terorizma/
Vrsta, poslovni profil i struktura stranke
Stranke koje predstavljaju visoki rizik za pranje novca ili finansiranje terorizma su:
Fizika lica:
1. predsjednici drava, predsjednici vlada, ministri i njihovi zamjenici odnosno
pomonici, starjeine organa uprave i organa jedinice lokalne samouprave, kao i
njihovi zamjenici odnosno pomonici i drugi funkcioneri;
2. izabrani predstavnici zakonodavnih organa;
3. nosioci najviih pravosudnih i ustavno sudskih funkcija;
4. lanovi raunskih sudova, odnosno vrhovnih revizorskih institucija i savjeta
centralnih banaka;
5. konzuli, ambasadori i visoki oficiri oruanih snaga;
6. lanovi upravnih i nadzornih organa preduzea koja su u veinskom vlasnitvu
drave.
115
lanovima ue porodice politiki eksponiranog lica smatraju se brani ili vanbrani drug
i djeca roena u braku ili van braka i njihovi brani ili vanbrani drugovi, roditelji, braa
i sestre.
Bliim saradnikom politiki eksponiranog lica smatra se fiziko lice koje ima zajedniku
dobit iz imovine ili uspostavljenog poslovnog odnosa ili drugu vrstu bliih poslovnih
kontakata.
Pravna lica:
1. stranka je strano pravno lice koje ne obavlja ili ne smije obavljati trgovinske,
proizvodne ili druge djelatnosti u dravi u kojoj je registrovana (pravno lice sa
sjeditem u dravi koja je poznata kao off-shore finansijski centar, i za koju vae
odreena ogranienja kod neposrednog obavljanja registracije djelatnosti u toj
dravi),
2. stranka je fiducijarno (povjereniko) ili drugo slino drutvo stranog pravnog lica
s nepoznatim ili prikrivenim vlasnicima ili menadment timom (drutvo stranog
pravnog lica koje nudi obavljanje poslova za trea lica, tj. drutva, osnovana na
osnovu pravnog ugovora izmeu osnivaa i upravljaa koji upravlja imovinom
osnivaa, u korist odreenih osoba korisnika ili beneficijara, ili za druge odreene
namjene (privatnih, steenih do optih dobara, odnosno ne steenih),
3. stranka ima komplikovanu statusnu strukturu ili kompleksan lanac vlasnitva
(komplikovana vlasnika struktura ili kompleksan lanac vlasnitva oteava ili ne
omoguava utvrivanje stvarnog vlasnika pravnog lica),
4. stranka je organizacija koja za obavljanje svojih djelatnosti ne treba, odnosno nije
obavezna dobiti licencu odgovarajueg nadzornog tijela. Odnosno, u skladu sa
matinim zakonodavstvom, nije subjekt mjera na podruju otkrivanja i sprjeavanja
pranja novca i finansiranja terorizma,
5. stranka je neprofitna organizacija (ustanova, drutvo ili drugo pravno lice,
odnosno subjekt osnovan za javno-korisne, dobrotvorne namjene, vjerske
zajednice, udruenja, fondacije, neprofitna udruenja, i druga lica koja ne obavljaju
privrednu djelatnost) i ispunjava jedan od slijedeih uslova:
ima sjedite u dravi koja je poznata kao off-shore finansijski centar,
ima sjedite u dravi koja je poznata kao finansijski , odnosno poreski raj,
ima sjedite u dravi koja nije lanica EU ili nije potpisnica Sporazuma o
pridruivanju EU,
meu njenim lanovima ili osnivaima je fiziko ili pravno lice koje je rezident
bilo koje od drava navedenih u prethodnoj taki.
116
Geografski poloaj stranke
U stranke koje predstavljaju visoki rizik za pranje novca i finansiranje terorizma se

ubrajaju one sa stalnim prebivalitem ili boravitem /sjeditem u:
dravi koja nije lanica EU ili nije potpisnica Sporazuma o pridruivanju EU
dravi koja je na osnovu procjene nadlenih meunarodnih organizacija
poznata po proizvodnji ili dobro organizovanoj i razvijenoj trgovini drogom
(drave bliskog, srednjeg ili dalekog Istoka koje su poznate po proizvodnji heroina:
Turska, Avganistan, Pakistan i drave zlatnog trougla (Mianmar, Laos, Tajland),
drave June Amerike poznate po proizvodnji kokaina: Peru, Kolumbija i susjedne
drave, drave srednjeg i dalekog Istoka te srednje Amerike, poznate po proizvodnji
indijske konoplje: Turska, Liban, Avganistan, Pakistan, Maroko, Tunis, Nigerija i
susjedne drave , Meksiko),
dravi koja je na osnovu procjene nadlenih meunarodnih organizacija
poznata po visokom stepenu organizovanog kriminala zbog: korupcije,
trgovine orujem, trgovine bijelim robljem ili krenja ljudskih prava,
dravi koja je po procjeni meunarodne organizacije Financial Action Task
Force svrstana meu nekooperativne drave ili teritorije (radi se o dravama,
odnosno teritorijima koje, po ocjeni FATF, nemaju odgovarajue zakonodavstvo
na podruju sprjeavanja ili otkrivanja pranja novca ili finansiranja terorizma,
nadzor drave nad finansijskim institucijama ne postoji ili je neprimjeren, osnivanje
ili djelovanje finansijskih institucija je mogue bez odobrenja ili registracije kod
nadlenih dravnih organa, drava podstie otvaranje anonimnih rauna, odnosno
drugih anonimnih finansijskih instrumenata, neadekvatan je sistem prepoznavanja
i obavjetavanja o sumnjivim transakcijama, zakonodavstvo ne poznaje obavezu
utvrivanja stvarnog vlasnika, meunarodna saradnja je neefikasna ili uopste ne
postoji).
dravi protiv koje su na snazi mjere Organizacije ujedinjenih nacija ili EU,
meu koje spadaju posebno potpun ili djelimian prekid ekonomskih odnosa,
eljeznikih, pomorskih, vazdunih, potanskih, telegrafskih, radijskih i drugih
komunikacijskih veza, prekidanje diplomatskih odnosa, vojni embargo, putniki
embargo i slino,
dravi koja je poznata kao finansijski odnosno poreski raj (za te drave je
posebno znaajno da omoguavaju potpuno ili djelimino oslobaanje od obaveze
plaanja poreza, odnosno poreska stopa je znaajno nia u odnosu na druge drave.
Takve drave uobiajeno nemaju sklopljene ugovore o izbjegavanju dvostrukog
oporezivanja, odnosno ako i jesu potpisale te ugovore, ne potuju ih, zakonodavstvo
tih drava omoguava, odnosno zahtjeva striktno potovanje bankarske i poslovne
tajne, osigurane su brze, diskretne i jeftine finansijske usluge. U drave koje su
opte poznate kao finansijski, odnosno poreski raj se ubrajaju: Dubai Jebel Alii
117
Free Ziona, Gibraltar, Hong Kong, Ostrvo Man, Lihtentajn, Macau, Mauricius,
Monako, Nauru, Ostrva Nevis, Island podruje Norfolk, Panama, Samoa, San
Marino, Sark, Sejeli, St. Kitts i Nevis, Sv. Vincent i Grenadini, vajcarska kantoni
Vaud i Zug, ostrvo Turks i Caicos, Sjedinjene Amerike Drave savezna drava
Delaware i Wyoming, Urugvaj, Djevianska ostrva i Vanatu),
dravi koja je opte poznata kao off-shore finansijski centar (za te drave
je znaajno da odreuju ogranienja pri neposrednom obavljanju registrovanih
djelatnosti poslovnih subjekata u dravi, osiguravaju visoki stepen bankarske i
poslovne tajne, sprovodi se liberalna kontrola nad spoljno trgovinskim poslovanjem,
osigurane su brze, diskretne i jeftine finansijske usluge i registracija pravnih lica.
Znaaj tih drava je takoe, da nemaju adekvatna zakonodavstva na podruju
sprjeavanja i otkrivanja pranja novca i finansiranja terorizma. U drave koje su
poznate kao off-shore finansijski centri se ubrajaju: Andora, Angola, Antigva i
Barbuda, Aruba, Bahami, Barbados, Belize, Bermudi, Britanski djevianska ostrva,
Brunej Darussalam, Kabo Verde, Kajmanska ostrva, Kukova ostrva, Kostarika,
Delaware (SAD), Dominika, Gibraltar, Grenada, Guernsey, Ostrvo Man, Jersey,
Labuan (Malezija), Liban, Lihtentajn, Makao, Madeira (Portugal), Maralova
ostrva, Mauricijus, Monako, Montserrat, Nauru, Nevada (SAD), Holandski Antili,
Niue, Palau, Panama, Filipini, Samoa, Sejeli, Sveti Kristofer i Nevis, Sveta Lucija,
Sveti Vincent i Grenadini, Zug (vajcarska), Tonga, ostrvaTurks i CaicoUrugvaj,
Vanuatu i Wyoming (SAD).
2. Srednji (prosjeni) rizik za pranje novca i finansiranje terorizma
Obveznik svrstava u kategoriju srednjih (prosjeno) rizinih onu stranku, poslovni

odnos, proizvod ili transakciju, koje na osnovu kriterijuma iz Smjernica nije mogue
svrstati meu visoko ili neznatno rizine.
3. Neznatni rizik za pranje novca i finansiranje terorizma
Kao stranku koja predstavlja neznatni rizik za pranje novca ili finansiranje terorizma
obveznik tretira slijedee:
1. obveznici iz lana 4 stav 2 Zakona,
drutva za upravljanje investicionim fondovima, poslovne jedinice drutava
za upravljanje investicionim fondovima drugih drava, drutva za upravljanje
investicionim fondovima drava lanica koje u Crnoj Gori imaju poslovnu
jedinicu, odnosno koja su ovlaena za neposredno obavljanje poslova
upravljanja fondovima u Crnoj Gori i tree osobe kojima je doputeno, u
skladu sa zakonom koji definie rad fondova, povjeriti obavljanje pojedinih
poslova od strane drutava za upravljanje,
118
drutva za upravljanje penzionim fondovima koja ukljuuju: drutva za

upravljanje penzionim fondovima i osiguravajua drutva,
drutva ovlaena za poslove s finansijskim instrumentima i filijale stranih
drutava za poslove s finansijskim instrumentima u Crnoj Gori,
drutva za osiguranje koja imaju odobrenje za obavljanje poslova ivotnih
osiguranja, filijale drutava za osiguranje iz treih drava koje imaju odobrenje
za obavljanje poslova ivotnih osiguranja i drutva za osiguranje iz drava
lanica koja u Crnoj Gori obavljaju poslove ivotnih osiguranja neposredno
ili preko filijala, ili druga istovjetna institucija pod uslovom da ima sjedite u
dravi lanici ili u treoj dravi,
2. dravni organ, organ lokalne samouprave i druga pravna lica koja vre javna
ovlaenja,
3. drutvo iji su finansijski instrumenti prihvaeni i kojima se trguje na berzi
ili ureenom javnom tritu u jednoj ili u vie drava lanica u skladu s
propisima u Evropskoj uniji, odnosno drutva sa sjeditem u treoj dravi iji su
finansijski instrumenti prihvaeni i kojima se trguje na berzi ili ureenom javnom
tritu u dravi lanici ili u toj treoj dravi, pod uslovom da u toj treoj dravi vae
zahtjevi za objavljivanje podataka u skladu s propisima Evropske unije.
DJELATNOSTI PROCIJENJENE KAO OBLASTI SA VISOKO IZRAENIM

STEPENOM RIZIKA
Djelatnosti koje su na bazi dosadanjeg iskustva procijenjene kao oblasti

sa visoko izraenim stepenom rizika sa aspekta pranja novca i finansiranja
terorizma su sljedee:
Promet nekretnina,
Graevinarstvo,
Uslune djelatnosti,
Firme koje se bave organizovanjem igara na sreu,
Sportske organizacije i dr.
Trite nekretnina, kao posebno rizian sektor za pranje novca:
Neophodno je razdvojiti tranju zbog:

prirodne atraktivnosti podruja,
politike stabilnosti drave i regiona,
pranja novca
Opasnosti zbog:
poremeaja na tritu zbog vjetake tranje i nerealnih cijena,
119
poremeaja zbog ulaska velike koliine novca, koja se odraava na poveanje i

promjenu realne cijene proizvoda, inflaciju i spoljnotrgovinski promet.
Promet nekretninama:
Fiktivni ugovori ponitenje ugovora neposredno nakon sklapanja

Pojavljivanje jedne iste zemljine parcele kao predmeta kupoprodaje u ugovorima
pod razliitim uslovima.
Fiktivni ugovori sa prikazanom nerealnom lanom cijenom u ugovoru ili
neposrednom pogodbom prodavac-kupac uz pristanak prodavca na neevidentiranje
promjene vlasnitva u vlasnikim knjigama (ne vri se upis sticanja prava vlasnitva)
Poveavanje osnivakog uloga bez evidentiranja promjene statusne dokumentacije
kod Privrednog suda (to je zakonska obaveza) a zatim podizanje gotovine u istim
(deponovanim) iznosima sa rauna.
Graevinarstvo:
Ova djelatnost je povezana sa prometom nekretnina

Gradnja objekata ke novcem
Sainjavanje ugovora o kupoprodaji objekata koji nijesu izgraeni niti su u fazi
izgradnje
Postojanje fiktivnih firmi
1. Nezakonito osnovana preduzea

2. Paralelne vezane firme (ista lica osnivai ili zastupnici)
3. Nepostojee firme
4. Nedostupne firme (nerezidenti)
- Pozajmice od kompanija
- Uveane fakture (nesrazmjerni trokovi)
- Uslune djelatnosti
- Prenos preko dravne granice neprijavljenih TRAWELLERS EKOVA (u
milionskim iznosima) i pokuaj konvertovanja kod naih banaka.
120
EKOLOKA INSPEKCIJA
Vesna Zarubica, glavni ekoloki inspektor

Organizacija
Ekoloka inspekcija je organizacione jedinica - odjeljenje za inspekcijski nadzor u okviru
Agencije za zatitu ivotne sredine i ima 13 inspektora, koji sprovode nadzor na cijeloj
teritoriji Crne Gore. Sjedite inspekcije je u Podgorici za centralno i juno podruje i u
Beranama za sjevemo podmje.
Kancelarije
Ekoloka inspekcija djeluje:
Centralna regija ijuna regija, kancelarija Podgorica (Agencija za zatitu ivotne
sredine;
Sjevema regija, kanoelarija Berane.
Cilj ekoloke inspekcije je ekasno sprovoenje propisa iz oblasti zatite ivotne sredine
koje e obezbijediti cjelovito ouvanje kvaliteta ivotne sredine, kao osnovni uslov
zdravog i odrivog razvoja.
Ekoloka inspekcija prvenstveno vri nadzor nad primjenom zakona o inspekcijskom

nadzoru kojim se ureuju naela inspek-::ijskog nadzora, nain i postupak vrenja
inspekcijskog nadzora, obaveze i ovlaenja inspektora i druga pitanja od znaaja za
vrenje inspekcijskog nadzora, Shodno odredbama ovog zakona, inspekcijski nadzor
vre ministarstva i drugi organi uprave preko inspektora, kao slubenika sa posebnim
ovlaenjima i odgovornostima.
Pored ovog zakona, ekoloka inspekcija vri nadzor nad primjenom propisa iz
oblasti zatite ivotne sredine i drugih propisa, vri poslove kontrole u oblasti zatite
ivotnesredine; ispunjenosti uslova za ukljuivanje u sistem EMAS-a, kontrolu
sprovoenja monitoringa ivotne sredine, dostavljanja podataka i izvjetaja za potrebe
voenja informacionog sistema, kontrolu u oblasti zatite vazduha od zagaivanja;
prati primjenu tehnologija, odnosno korienja propisanih ureaja ili postrojenja u
proizvodnji u smislu kontrole praenja ulaznih sirovina, isputanja tehnolokih voda,
stvaranje otpada i njegovog odlaganja, prati jonizujuoa i nejonizujua zraenja, vri
poslove kontrole u oblasti proizvodnje, korienja, skladitenja i odlaganja radioaktivnih
materijala, vri kontroiu odlaganja otpada, vri kontrolu radloaktivnosti za odreene
robe, kontrolie dozvole za uvoz, izvoz i tranzit izvora jonizujuoeg zraenja, supstanci
koje oteuju ozonski omota, proizvoda koji sadre te supstance, neopasnog otpada,
kao i dozvole za izvoz i tranzit opasnog otpada, preduzima mjere zatite u zatioenim
dobrima, vri kontrolu uticaja buke u ivotnoj sredini, vri prijavljivanje i stavljanje
u promet novih i postojeih hemikalija, ocjenjivanje i procjenu rizika od hemikalija,
klasikaciju, pakovanje, oznaavanje, uvoz i izvoz hemikalija, preduzima mjere u oblasti
zatite prirodnih dobara, vri nadzor nad upotrebom ekolokog znaka, nalae i druge
123
mjere za sprovoenje zakona i drugih propisa iz oblasti zatite ivotne sredine; sainjava
akte po osnovu inspekcijskog nadzora, kao i izvjetaje iz djelokruga rada; ostvaruje
saradnju sa drugim organima uprave, institucijama i privrednim subjektima,
Na osnovu Zakona o inspekoijskom nadzoru (Sl.List RCG, br. 39103, Sl.List CG, br.
76I09), postupak inspekcijskog nadzora, obuhvata vrenje kontrole, odluivanje o
pravima i obavezama subjekta nadzora koje ima u postupku i preduzimanje i izvrenje
upravnih mjera i radnji. Postupak inspekoijskog nadzora vodi se u skladu sa ovim
zakonom, posebnim propisima i Zakonom o optem upravnom postupku.
lanom 21 Zakona o inspekcijskom nadzoru su denisane obaveze subjekta nadzora u

postupku: Subjekat nadzora obavezan je da inspektoru omogui nesmetano vrenje
inspekcijskog nadzora, da daje obavjetenja i stavlja na uvid isprave, odnosno podatke
koji su potrebni za vrenje nadzora.
Subjekat nadzora obavezan je da inspeklom obezbijedi uslove za nesmetan rad i

utvrivanje injeninog stanja.
Subjekat nadzora je obavezan, na zahtjev ili naredbu inspektora, da dostavi ili pripremi
tane i potpune podatke, dokumentaciju ili druge materijale koji su potrebni za obavljanje
inspekcijskog nadzora, u roku koji im se odredi.
lanom 22 istog zakona su navedena prava subjekta nadzora u postupku: Subjekat

nadzora ima pravo dati izjavu na zapisnik i primjedbe na zakonitost postupka nadzora,
ponaanje inspektora ili tanost utvrenog injeninog stanja.
Subjekat nadzora moe da odbije da potpie zapisnik ako mu je uskraoeno pravo iz

stava 1 ovog lana, a inspektor je duan da razloge odbijanja konstatuje u zapisniku.
Odbijanje potpisivanja zapisnika ne zadrava dalje voenje postupka inspekcijskog

nadzora.
Takoe, lanom 43 Zakona o ivotnoj sredini su denisane obaveze pravnih subjekata:

Pravno ili fiziko lice duno je da, u obavljanju svoje aktivnosti, obezbijedi zatitu
ivotne sredine, i to:
primjenom i sprovoenjem propisa o zatiti ivotne sredine;
odrivim korienjem prirodnih resursa, dobara i energije;
upotrebom proizvoda, prooesa, tehnologija koji manje ugroavaju ivotnu sredinu;
preduzimanjem mjera prevencije i otklanjanje posljedica ugroavanje i stete po
ivotnu sredinu;
124
voenjem evidencije o potronji sirovina il energije, isputanju zagaujuih materija i

energije, klasikaciji, karakteristikama i koliinama otpada, kao i o drugim podacima
i njihovo dostavljanje nadlenim organima;
kontrolom aktivnosti i rada postrojenja koji mogu predstavljati rizik ili prouzrokovati
opasnost po ivotnu sredinu i zdravlje ljudi;
drugim mjerama u skladu sa zakonom.
Zakonski okvir
Materijalni propisi
1. Zakon o ivotnoj sredini (,,Sl.list CG, br.48.08)

Uredba o visini naknada, nainu obrauna i plaanja naknada zbog zagaivanja
ivotne sredine (Sl.List RCG, br. 26197, 9100, 52100, Sl.List CG, br. 33i0B,
05/09, 64:09)
Pravilnik o bliem sadraju i nainu voenja katastra zagaivaa ivotne sredine
2. Zakon o zatiti od jonizujueg zraenja i radijacionoj sigurnosti (Sl.list CG,
br.56i09,58f09);
3. Zakon o procjeni uticaja na ivotnu sredinu (,,Sl.list RCG, br.80f05)
Uredba o projektima za koje se vri procjena uticaja na ivotnu sredinu ( Sl.
list RCGu, br.20l07);
4. Zakon o zatiti prirode (,Sl.Iist CG, br51/08, br.51roa) ,
5. Zakon o upravljanju otpadom (,,Sl.Iist RCG, br.80r05; Sl.list CG, br. 73108)
Uredba o kriterijumima, visini i nainu plaanja posebne naknade za upravljanje
otpadom (SI,List C3G, br.11l09, Sl.List CG-x br.46r09)
Uredba o nainu i postupku prijave stavljanje ambalae i upakovanihrproizvoda,
na trite, osnivanja sistema preuzimanja, sakupljanja iobrade otpadne ambalae
i rada tog sistema (Sl.list CG, br. 09110)
Uredba o nainu i postupku prijave stavljanja baterija i akumulatora na trite,
osnivanja sistema preuzimanja, sakupljanja i obrade istroenih baterija i
akumulatora i rada tog sistema (Sl.List CG, br.15f10)
Uredba o nainu i postupku prijave stavljanja elektrinih i elektronskih
proizvoda na trite, osnivanja sistema preuzimanja, sakupljanja i obrade otpada
od elektrinih i elektronskih proizvoda na trite, osnivanja sistema preuzimanja
sakupljanja i obrade otpada od elektrinih i elektronskih proizvoda i rada tog
sistema (SI.list CG 09110)
Uredba o nainu i postupku prijave stavljanja guma na trite, osnivanje sistema
preuzimanja. sakupljanja i obrade otpadnih guma i rada tog sistema (Sl.List CG
09110)
125
6. Zakon o zatiti vazduha (,,Sl.list RCG, br. 25110)

7. Zakon o genetiki modifikovanim organizmima (,,Sl.list CG, br.7108)
8. Zakon o integrisanom spreavanju i kontroli zagaivanja ivotne sredine
(Sl.list RCG, br.80105, ,,Sl.list CG, br.54109)
9. Zakon o strateko]j procjeni uticaja na ivotnu sredinu (,,Sl.list RCG,br.B0105)
10. Zakon o hemikalijama ( SI.list CG, br.11107)
11. Zakon o nacionalnim parkovima (,,Sl.list CG, br. 56109)
Procesni propisi
1. Zakon o inspekcijskom nadzoru (,,Sl.list RCG, br.39103 i ,.SI.list CG, br.T61D9)

Uredba o zajednikom inspekcijskom nadzoru (Sl.list RCG, br.481-03)
Pravilnik o legitimaciji inspektora (,.Sl.list RCG, br. 48103)
Uputstvo za izradu zapisnika
2. Zakon o optem upravnom postupku (S|.Iist RCG, br. 60103)
3. Zakon o upravnom sponi ( ,,SI.list RCG, br.60103)
4. Zakon o prekrajima (Sl.list RCG, br.25194, 29194, 29195, 75195, 38196, 48199)
5. Krivini zakonik ( ,,Sl.list RCG, br.70103, 13104, 47106, 40108)
6. Zakon o krivinoj odgovomosti pravnih lica (,,Si.list RCG, br. 2107, 13101)
7. Zakon o dravnoj upravi (,,Sl.list CG, br.38103, 22108)
8. Zakon o dravnim slubenicima i namjestenicima (Sl.list CG, br.5010B)
Na osnovu lana 39 Zakona o ivotnoj sredini svi subjekti zatite zivotne sredine duni
su da, na zahtjev Agencije, dostavljaju podatke i informacije za potrebe voenja
informacionog sistema. Takoe, u lanu 35 navedeno je da je pravno lice i preduzetnik
koje je korisnik postrojenja koje zagauje ivotnu sredinu duno, da u skladu sa zakonom,
organizuje monitoring emisija i drugih izvora zagaenja.
Zakonom o upravljanju otpadom denisane su obaveze proizvoaa i vlasnika otpada:

lan 22 glasi: Proizvoa otpada duan je da izradi Plan upravljanja otpadom,
ako na godinjem nivou proizvodi vie od 200 kg opasnog otpada ili vie od 40 t
neopasnog otpada.
lanom 43 stav 1 je denisano: Vlasnik otpada je duan da vodi evidenciju o
koliinama i vrsti otpada, u skladu sa katalogom otpada.
lan 47 stav 5 i 6: Proizvoa ili uvoznik baterija i akumulatora, kao i proizvoa
ili uvoznik ureaja sa ugraenim baterijama i akumulatorima duan je da vodi i
uva evidenciju o koliini proizvedenih ili uvezenih baterija i akumulatora. odnosno
ureaja sa ugraenim baterijama ili akumulatorima. Proizvoa ili uvoznik baterija i
akumulatora duan je da, radi voenja evidencije, prijavi Agenciji koliinu baterija i
akumulatora koje stavlja na trite.
126
lan 48 stav 4: Proizvoa ili uvoznik guma duan je da, radi voenja evidencije,
prijavi Agenciji koliinu guma koje stavlja na trite.
lan 49 stav 4: Proizvoa ili uvoznik vozila duan je da, radi voenja evidencije,
prijavi Agenciji koliinu vozila koje stavlja na trite.
lan 50 stav 5 i 6: Privredno drutvo ili preduzetnik koji se bavi sakupljanjem ili
preradom otpada od elektrinih ili elektronskih proizvoda duan je da vodi i uva
evidenciju o vrsti i koliini sakupljenog ili preraenog otpada od elektrinih ili
elektronskih proizvoda. Proizvoa ili uvoznik elektrinih ili elektronskih proizvoda
duan je da, radi voenja evidencije, prijavi Agenciji koliinu proizvoda koje stavlja
na trite.
lan 51a stav 5: Proizvoa i uvoznik ambalae duan je da, radi voenja evidencije,
prijavi Agenciji koliinu ambalae koju stavlja na trite, ukljuujui ambalau u
koju su upakovani proizvodi.
Na osnovu lana 6 Zakona o procjeni uticaja na ivotnu sredinu nosilac projekta ne moe
pristupiti izvoenju projekta bez sprovedenog postupka procjene uticaja i saglasnosti
nadlenog organa na elaborat o procjeni uticaja na ivotnu sredinu.
127
ELEKTROENERGETSKA I TERMOENERGETSKA
INSPEKCIJA
Blagota Novosel, glavni elektroenergetski inspektor

Slavko Buri, glavni termoenergetski inspektor
Inspekcija vri kontrolu primjene zakona i propisa, u skladu sa ovlaenjima, prema

planu ili po zahtjevu kontrolisanog subjekta, odnosno zainteresovane strane.
Prilikom inspekcijskog pregleda vri se pregled objekata i dokumentacije: Izvjetaji o

remontima i reviziji ureaja, postrojenja ili energetskih objekata; izvjetaji o periodinim
ispitivanjima ureaja, opreme, instalacija, pogonska dokumentacija objekata i postrojenja,
dokumentacija koja prati izgradnju i rekonstrukciju objekata (graevinska dozvola,
projektna dokumentacija, saglasnosti nadlenih organa, atestna dokumentacija opreme,
ureaja i materijala, upotrebna dozvola i dr.), Izvjetaji o funkcionalnim ispitivanjima,
dosijei pojedinih ureaja i objekata u kojima se unose podaci o periodinim kontrolama i
zamjeni pohabanih djelova u skladu sa tehnikim propisima, knjige pogonskih dogaaja
i druga dokumentacija kojom se dokazuje primjena propisa radi obezbjeenja sigurnog i
pouzdanog podona te spreavanje tetnih uticaja na ljude i okolinu energetskih objekata.
Radi uvida u tehnike propise koji propisuju nain izvoenja instalacija, izgradnje
postrojenja, usklaivanje energetskih objekata sa drugim objektima, zatitu od opasnog
dejstva elektrine struje, spreavanje tetnih posljedica po ljude i okolinu od uticaja
energetskih objekata, kao i obezbjeivanje primjene standarda kvaliteta i usluga u
energetic, dajemo spisak, kao prilog, tehnikih propisa po kojima se vri inspekcijski
nadzor elektroenergetske i termoenergetske inspekcije.
Zakoni i podzakonska akta po kojima postupa termoenergetska inspekcija:
1. Zakon o ureenju prostora i izgradnji objekata (Sl. list CG, br. 51/08)
2. Zakon o energetici (Sl. list CG, br. 28/10)
3. Zakon o inspekcijskom nadzoru (Sl. list RCG, br. 39/03 i Sl. list CG, br.76/09)
4. Zakon o zatiti na radu (Sl. list RCG, br. 79/04)
5. Zakon o standardizaciji (Sl. list CG, br. 13/08)
6. Zakon o tehnikim zahtjevima za proizvode i ocjenjivanju usaglaenosti proizvoda
sa propisanim zahtjevima (Sl. list CG, br. 14/08)
7. Zakon o cjevovodnom transportu gasovitih i tenih ugljovodonika (Sl. list SRJ,
br. 29/97)
8. Zakon o eksplozivnim materijama (Sl. list CG, br. 49/08 i 58/08)
9. Zakon zapaljivim tenostima i gasovima (Sl. list CG, br. 26/10 i 31/10)
10. Pravilnik o tehnikim normativima za stabilne posude pod pritiskom (Sl. list
SFRJ, br.16/83)
11. Pravilnik o tehnikim normativima za pokretne gasne pei bez prikljuka na dimnjak
(Sl. list SFRJ, br.43/80)
12. Pravilnik o tehnikim normativima za stabilne sudove pod pritiskom za tene
atmosferske gasove (Sl. list SFRJ, br.9/86)
131
13. Pravilnik o tehnikim normativima za postavljanje stabilh sudova pod pritiskom za

tene atmosferske gasove (Sl. list SFRJ, br.39/88)
14. Naredba o obaveznom atestiranju regulatora pritiska za tene plinove propan-butan
15. Pravilnik o tehnikim normativima za pregled i ispitivanje stabilh sudova pod
pritiskom za teni ugljen dioksid (Sl. list SFRJ, br.76/90)
16. Pravilnik o tehnikim normativima za pokretne zatvorena sudove za komprimirene,
tene i pod pritiskom rastvorene gasove (Sl. list SFRJ, br.25/80; 9/86; 21/94;
56/95; 01/03)
17. Pravilnk o izgradnji postrojenja za teni neftni gas i o uskladitavanju i pretakanju
tenog naftnog gasa (Sl. list SFRJ, br. 24/71 i 26/71)
18. Pravilnik o tehnikim normativima za projektovanje, graenje, pogon i odravanje
gasnih kotlarnica (Sl. list SFRJ, br.10/90; 52/90)
19. Pravilnik o tehnikim normativima za cijevne vodove za gasoviti kiseonik (Sl. List
SFRJ, br.52/90)
20. Pravilnik o tehnikim normativima za cijevne vodove za acetilen (Sl. list SFRJ,
br.6/92)
21. Pravilnik o tehnikim normativima za unutranje gasne instalacije (Sl. list SRJ,
br.20/92; 33/92)
22. Uredba o projektima za koje se vri procjena uticaja na ivotnu sredinu (Sl. list
RCG, br. 20/07)
23. Pravilnik o tehnikim normativima za pumpe i kompresore (Sl. list SFRJ, br.
32/74)
24. Pravilnik o tehnikim normativima za pogon i odravanje elektroenergetskih
postrojenja (Sl. list SFRJ, br.19/68)
25. Pravilnik o tehnikim normativima za izradu predmeta i konstrukcija zavarivanjem
26. Pravilnik o tehnikim normativima za ureaje i opremu za pogon vozila na teni
naftni gas (Sl. list SFRJ, br.7/84)
27. Pravilnik o tehnikim normativima za radove pri ienju i odmaivanju opreme
za kiseonik (Sl. list SFRJ, br.74/90)
28. Pravilnik o tehnikim normativima za sisteme za ventilaciju i klimatizaciju (Sl. list
SFRJ, br.38/89)
29. Pravilnik o zatiti na radu i o tehnikim mjerama za razvijae acetilena i acetilenske
stanice (Sl. list SFRJ, br.6/67; 27/67 i 29/67)
30. Pravilnk o izgradnji postrojenja za zapaljive tenosti i o uskladitavanju i pretakanju
zapaljivih tenosti (Sl. list SFRJ, br. 20/71 i 23/71)
31. Pravilnk o izgradnji stanica za snadbijevanja gorivom motornih vozila i o
uskladitavanju i pretakanju goriva (Sl. list SFRJ, br. 27/71)
32. Pravilnk o smjetaju i dranju ulja za loenje (Sl. list SFRJ, br. 45/67)
132
33. Pravilnk o uskladitavanju i uvanju kalcijum karbida i manipulisanju kalcijum

karbidom (Sl. list SFRJ, br. 9/62)
34. Pravilnik o tehnikim normativima za stabilne ureaje za gaenje poara ugljen-
dioksidom (Sl. list SFRJ, br.44/83 i 31/89)
35. Pravilnik o tehnikim normativima za zatitu elektroenergetskih postrojenja i
ureaja od poara (Sl. list SFRJ, br.74/90)
36. Pravilnik o nainu i programu polaganja strung ispita i ispita radne osposobljenosti
radnika koji rade na poslovima tehnikog rukovoenje, tehnikog nadzora,
rukovanja odreenim energetskim postrojenjima (Sl. list SRCG, br.25/89)
37. Pravilnik o sadraju i nainu voenja graevinskog dnevnika, graevinske knjige i
knjige inspekcije (Sl. list CG, br. 08/08)
38. Pravilnik o nainu izrade i sadrini tehnike dokumentacije (Sl. list RCG, br.
22/02)
39. Pravilnik o nainu vrenja tehnikog pregleda (Sl. list CG, br. 33/09)
40. Pravilnik o nainu vrenja revizije idejnog i glavnog projekta (Sl. list CG, br.
81/08)
41. Pravilnik o tehnikim i drugim zahtjevima za tena goriva naftnog porijekla (Sl. list
SCG, br. 51/04; 54/05 i 18/06)
42. Pravilnik o kvalitetu ulja za loenje (Sl. list SFRJ, br. 49/83)
43. Pravilnik o postupku bojenja i oznaavanja mineralnih ulja koja se koriste kao
gorivo za grijanje (Sl. list RCG, br. 23/02)
Zakoni i podzakonska akta po kojima postupa elektroenergetska inspekcija:
Zakon o energetici (Sl. list, br. 28/10)

Zakon o inspekcijskom nadzoru (Sl. list RCG, br. 39/03 i 76/09)
Zakon o zatiti na radu (Sl. list RCG, br. 79/04)
Zakon o standardizaciji (Sl. list SRJ, br. 30/96, 59/98 i 71/01)
Zakon o tehnikim zahtjevima za proizvode i ocjenjivanju usaglaenosti proizvoda
sa propisanim zahtjevima (Sl. list RCG, br. 44/05)
Zakon o ureenju prostora i izgradnji objekata (Sl. list RCG, br. 51/08
Pravilnik o tehnikim normativima za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih
vodova nazivnog napona od 1 kV do 400 kV(SI. List SFRJ, br. 65/88 i SI. List SRJ,
br. 18/92)
Pravilnik o tehnikim normativima i uslovima za projektovanje i izvoenje
elektrinih postrojenja u kojima se radi sa eksplozivom (Sl. list SFRJ, br. 17/74)
Pravilnik o tehnikim normativima za elektroenergetska postrojenja nazivnog
napona iznad 1000 V (SI. List SFRJ, br. 4/74 i SI. List SRJ, br. 61/95)
Pravilnik o tehnikim normativima za uzemljenje elektroenergetska postrojenja
nazivnog napona iznad 1000 V ( SI. List SRJ, br. 61/95)
133
Pravilnik o tehnikim normativima za elektroenergetska postrojenja nazivnog

napona 10 kV za rad pod naponom 20 kV (SI. List SFRJ, br. 10/79
Pravilnik o tehnikim normativima za elektrina postrojenja i ureaje u rudnicima
sa povrinskom eksploatacijom mineralnih sirovina (SI. List SFRJ, br.66/87i br.
16/92)
Pravilnik o tehnikim normativima za elektrina postrojenja i ureaje u rudnicima
sa podzemnom eksploatacijom (SI. List SFRJ, br.21/88i br. 90/91)
Pravilnik o tehnikim normativima za izgradnju srednjenaponskih nadzemnih
vodova samonoseim kablovskim snopom(SI. List SRJ, br. 20/92)
Pravilnik o tehnikim normativima za zatitu elektroenergetskih postrojenja i
ureaja od poara (SI. List SFRJ, br. 74 /90)
Pravilnik o tehnikim mjerama za izgradnju, pogon i odravanje elektrinih
generatora i sinhronih kompezatora hlaenih vodonikom (SI. List SFRJ, br. 13/69
i 16/69).
Pravila o snabdijevanju elektrinom energijom (Sl. list RCG, br. 13/05);
Pravilnik o tehnikim normativima za elektrine instalacije niskog napona (SI. list
SFRJ, br. 53/88, 54/88 i 28/95);
Pravilnik o tehnikim normativima za zatitu niskonaponskih mrea i pripadajuih
transformatorskih stanica (SI. List SFRJ, br. 13/78 sa izmjenama objavljenim u SI.
Listu br. 37/95);
Pravilnik o tehnikim normativima za izgradnju niskonaponskih nadzemnih vodova
(SI. List SFRJ, br. 6/92);
Pravilnik o tehnikim normativima za zatitu objekta od atmosferskog pranjenja
(SI. List SRJ, br. 11/96);
Pravilnik o jugoslovenskim standardima za gromobranske instalacije (SI. List SRJ,
br. 11/96);
Propisi o tehnikim mjerama za pogon i odravanje elektroenergetskih postrojenja
(Sl. list SFRJ, br. 19/68);
Pravilnik o tehnikim mjerama za pogon i odravanje elektroenergetskih postrojenja
i vodova (Sl. list SRJ, br. 41/93);
Pravilnik o tehnikim normativima za zatitu elektroenergetskih postrojenja od
statkog elektriciteta (Sl. list SFRJ, br. 62/73);
Pravilnik o tehnikim normativima za zatitu elektroenergetskih postrojenja od
prenapona (Sl. list SFRJ, br. 7/71 i 44/76);
Tehnika preporuka Elektroprivrede Crne Gore (2007. godina) za prikljuak
potroaa na niskonaponsku mreu TP-2.
Tehnika preporuka Elektroprivrede Crne Gore (2007. godina) za prikljuak
potroaa na niskonaponsku mreu TP-2. (2004. godina) TP-1b Distributivna
transformatorska stanica DTS-EPCG 10/0,4 kV
134
REGULATORNA AGENCIJA ZA ENERGETIKU
SPISAK PROPISA:
1. Pravilnik o licencama u energetskom sektoru Crne Gore (Slubeni list RCG, broj
50/2004 i Slubeni list CG, broj 54/2009);
2. Pravilnik o postupku izdavanja odobrenja za prodaju, otuenje ili ustupanje
operativne kontrole nad imovinom imalaca licenci za obavljanje elektroenergetskih
djelatnosti (Slubeni list RCG, broj 80/2004);
3. Pravilnik o tarifama za elektrinu energiju (Slubeni list RCG, br. 47/2005,
50/2005, 42/2007 i Slubeni list CG, br. 6/2007 i 54/2009);
4. Pravilnik o postupku i kriterijumima za izdavanje ovlaenja u elektroenergetskom
sektoru Crne Gore (Slubeni list RCG, broj 46/2007);
5. Pravilnik o prelasku brojila elektrine energije potroaa u vlasnitvo Elektroprivrede
Crne Gore AD Niki (Slubeni list CG, broj 17/2007);
6. Pravila o pristupu tree strane prenosnoj i distributivnoj mrei (Slubeni list CG,
broj 13/2007);
7. Pravilnik o nadzoru nad radom i poslovanjem energetskih subjekata (Slubeni list
CG, broj 6/2008);
8. Pravila za osnivanje i rad trita elektrine energije (Slubeni list CG, br. 1/2009
i 54/2009);
9. Pravilnik o rjeavanju sporova i postupanju po albama subjekata u
elektroenergetskom sektoru (Slubeni list CG, broj 79/2009);
10. Pravilnik o prelasku brojila elektrine energije potroaa u vlasnitvo Elektroprivrede
Crne Gore AD Niki (Slubeni list CG, broj 17/2007);
11. Pravila o pristupu tree strane prenosnoj i distributivnoj mrei (Slubeni list CG,
broj 13/2007);
12. Pravilnik o nadzoru nad radom i poslovanjem energetskih subjekata (Slubeni list
CG, broj. 6/2008);
13. Pravila za snabdijevanje elektrinom energijom (Slubeni list CG, broj 54/2009).
Agencija je donijela i na svojoj web strani objavila:
1. Pravila za razdvajanje integrisanog elektroenergetskog subjekta Elektroprivreda

Crne Gore AD Niki, broj: 04/757 od 13. 12. 2004;
2. Pravila o metodologiji odreivanja iznosa naknada za licence, broj: 05/31-1 od
13.01.2005. god, sa izmjenom broj: 07/1319-2 od 26.09.2007. godine;
3. Pravila o postupku obavjetavanja tarifnih kupaca u sluaju zastoja u isporuci uglja,
broj 06/967-1 od 29. 09.2006. godine.
135
Agencija je dala saglasnost na akte Elektroprivrede Crne Gore:
1. Privremeni kodeks mree (Slubeni list RCG, broj 13/2005);

2. Privremeni distributivni kodeks (Slubeni list RCG, broj 13/2005);
3. Trina pravila (Slubeni list CG, broj 2/2009;
Stupanjem na snagu novog Zakona o energetici (Slubeni list CG, broj 28/10), nastaje obaveza
za Agenciju da donese nova pravila i metodologije na ije donoenje je ovlaena Zakonom. Zakon
je utvrdio opti rok od 6 mjeseci za donoenje pravila i metodologija i usklaivanje postojeih sa
Zakonom, kao i odstupanja odnosno, krae ili due rokove za donoenje pojedinih akata.
Agencija je, u skladu sa novim Zakonom, utvrdila:
1. Pravila o nainu utvrivanja cijene uglja za proizvodnju elektrine energije

(Dostavljen Slubenom listu radi objavljivanja)
2. Pravilnik o tehnikim normativima za pogon i odravanje elektroenergetskih
postrojenja (Sl. list SFRJ, br.19/68)
ELJEZNICA
Popis pravilnika koji su vaei za Stabilna postrojenja elektrine vue:
1. Pravilnik 212
o korienju stabilnih postrojenja elektrine vue - Slubeni glasnik ZJ br.2/85
2. Pravilnik 213
o odravanju stabilnih postrojenja elektrine vue - Slubeni glasnik ZJ br.9/84
3. Uputstvo 237
za primjenu signala za elektrinu vuu - Slubeni glasnik ZJ br.8/87
4. Uputstvo 227
o mjerama bezbjednosti od elektrine struje na elektrificiranim prugama - Slubeni
glasnik ZJ br 48-5/79
5. Uputstvo 228
za obavljanje poslova na prugama elektrificiranim monofaznim sistemom 25kV,
50Hz Slubeni glasnik ZJ br.4/90
6. Prirunik 227-a
za primjenu mjera bezbjednosti od elektrine struje na kontaktnoj mrei monofaznog
sistema 25kV,50Hz - Slubeni glasnik ZJ br.5/79
7. Pravilnik 264
za mjerenje i ispitivanje kontaktne mree na prugama J - Slubeni glasnik ZJ 7/89
136
ZAKON O ENERGETICI
(Sl. list Crne Gore, br. 28/10 od 14.05.2010)

Izvod iz zakona- odredbe koje se odnose na
INSPEKCIJSKI NADZOR
lan 182
1) Nadzor nad primjenom zakona i drugih propisa pri projektovanju, proizvodnji,
izgradnji i tehnikoj ispravnosti, tehnikoj sigurnosti, standardima, tehnikim
normativima i normama kvaliteta proizvoda i usluga, upotrebi i pogonskoj spremnosti
objekata, postrojenja i ureaja, kao i drugih propisa iz oblasti energetike vri Ministarstvo.
2) Poslove inspekcijskog nadzora u okviru nadlenosti Ministarstva vre energetski
inspektori, i to: elektroenergetski i termoenergetski inspektori.
Prava i dunosti elektroenergetskog inspektora
lan 184
1) Elektroenergetski inspektor vri inspekcijski nadzor nad projektovanjem,
proizvodnjom, izgradnjom, eksploatacijom i odravanjem objekata za proizvodnju,
prenos, distribuciju elektrine energije i drugih elektroenergetskih postrojenja i
instalacija, u skladu sa ovlaenjima utvrenim ovim zakonom.
2) Elektroenergetski inspektor ima pravo i dunost da nadzire primjenu zakona,
normativa, standarda i tehnikih propisa:
1. u postupku pribavljanja energetske dozvole i odobrenja za izgradnju i
rekonstrukciju elektroenergetskih objekata, odnosno izvoenja radova na
montai i ugradnji instalacija, ureaja i opreme;
2. u toku izrade tehnike dokumentacije za izgradnju i rekonstrukciju
elektroenergetskih objekata;
3. pri proizvodnji elektroenergetskih ureaja i opreme i izgradnji, odnosno
proizvodnji elektroenergetskih objekata, odnosno izvoenju radova na montai
i ugradnji instalacija, ureaja i opreme;
4. pri obavljanju djelatnosti proizvodnje, prenosa i distribucije elektrine energije
i snabdijevanja u okviru nadlenosti inspekcije;
5. pri odravanju i eksploataciji elektroenergetskih objekata, ureaja, mjernih
sklopova, postrojenja i instalacija;
6. po osnovu strune i radne osposobljenosti lica koja rukovode i rukuju
elektroenergetskim objektima i opremom, kao i lica koja rade na odravanju i
izgradnji elektroenergetskih objekata, ureaja, postrojenja i instalacija;
7. po osnovu kvaliteta isporuene elektrine energije, pouzdanosti i sigurnosti
pogona elektroenergetskih objekata i isporuke elektrine energije
137
3) Elektroenergetski inspektor vri i druge poslove utvrene zakonom ili propisom

donijetim na osnovu zakona.
Prava i dunosti termoenergetskog inspektora
lan 185
1) Termoenergetski inspektor vri inspekcijski nadzor nad:
1. projektovanjem, proizvodnjom, izgradnjom, eksploatacijom i odravanjem
objekata za: proizvodnju, preradu, skladitenje i distribuciju prirodnog i tenog
naftnog gasa, proizvodnju, transport i distribuciju toplote za daljinsko grijanje
ili industriju u skladu sa ovlaenjima utvrenim ovim zakonom;
2. projektovanjem, proizvodnjom, izgradnjom, eksploatacijom i odravanjem:
kotlovskih postrojenja (parnih, vrelovodnih, termouljnih i toplovodnih),
stabilnih i mobilnih posuda pod pritiskom, rashladnih i drugih termoenergetskih
postrojenja, ureaja i opreme;
3. strunom osposobljenou osoba koje obavljaju poslove projektovanja,
proizvodnje, nadzora, rukovoenja, rukovanja i odravanja termoenergetskih
postrojenja, ureaja i opreme pod pritiskom;
4. racionalnim i ekonominim korienjem toplote.
2) Termoenergetski inspektor ima pravo i dunost da provjerava:
1. da li je pribavljeno odobrenje nadlenog organa za postavljanje, izgradnju i
rekonstrukciju termoenergetskih postrojenja, instalacija, ureaja i opreme pod
pritiskom;
2. da li je tehnika dokumentacija za izgradnju, postavljanje i rekonstrukciju
termoenergetskih postrojenja, instalacija, ureaja i opreme pod pritiskom
izraena u skladu sa zakonom, tehnikim propisima i standardima;
3. da li se izrada, ugradnja i ispitivanje i odravanje opreme pod pritiskom vri u
skladu sa zakonom, tehnikim propisima i standardima;
4. da li energetski subjekti koji obavljaju djelatnosti proizvodnje, transporta,
distribucije i isporuke toplote za daljinsko grijanje ili industrijsku upotrebu,
transporta, distribucije i isporuke prirodnog gasa i TNG ispunjavaju uslove
propisane zakonom za obavljanje tih djelatnosti;
5. da li se oprema pod pritiskom redovno odrava i da li se vri njena redovna
kontrola i ispitivanje u toku eksploatacije u skladu sa tehnikim propisima i
standardima;
6. urednost isporuke i kvalitet energenata i toplote koja se isporuuje kupcima.
3) Termoenergetski inspektor vri i druge poslove utvrene zakonom ili propisom
donijetim na osnovu ovog zakona.
138
Ovlaenja inspektora
lan 186
1) U vrenju inspekcijskog nadzora elektroenergetski inspektor i termoenergetski
inspektor su ovlaeni da:
1. naloe da se utvrene nepravilnosti i nedostaci otklone u roku koji odrede;
2. obustave izgradnju energetskog objekta, odnosno postavljanje ureaja,
postrojenja i instalacija ili opreme pod pritiskom, ako:
- u odreenom roku nijesu otklonjene utvrene nepravilnosti i nedostaci;
- se izgradnja energetskog objekta, ureaja, postrojenja i instalacija vri bez
odobrenja nadlenog organa ili suprotno tehnikoj dokumentaciji na osnovu
koje je izdato odobrenje;
3. zabrane obavljanje energetske djelatnosti ili gradnju energetskog objekta, ako
nije pribavljena dozvola za obavljanje djelatnosti ili akt na osnovu kojeg se
moe graditi objekat;
4. narede obustavu daljnje gradnje ili korienja energetskog objekta, odnosno
obustavu snabdijevanja energijom ili korienje energije, ako se ti objekti ne
grade, ne koriste ili ne odravaju po odobrenoj ili potvrenoj dokumentaciji
prema posebnim tehnikim ili drugim propisima i ako zbog toga postoji
neposredna opasnost za stabilnost i sigurnost energetskih objekata, zdravlje ili
ivot ljudi ili sigurnost saobraaja ili susjednih graevina;
5. zabrane upotrebu energetskog objekta, odnosno korienje ureaja, postrojenja,
instalacija i opreme pod pritiskom, ako:
- rad energetskog objekta, ureaja, postrojenja ili instalacije dovodi u opasnost
ivot ili zdravlje ljudi i imovinu;
- po isteku roka utvrenog rjeenjem o obustavi upotrebe, odnosno korienja
objekta nijesu otklonjene utvrene nepravilnosti i nedostaci
- se energetskom subjektu oduzme licenca za obavljanje djelatnosti u energetskom
objektu zbog neispunjavanja propisanih uslova, osim u sluaju iz lana 59 ovog
zakona.
2) Energetski subjekat, pravno lice ili preduzetnik kome je rjeenjem inspektora
naloeno otklanjanje nedostataka i nepravilnosti duan je da u pisanoj formi obavijesti
inspektora o otklanjanju nedostataka i nepravilnosti u roku koji je odreen rjeenjem
3) Nadlena inspekcija e, u skladu sa zakonom, naloiti obustavu gradnje ili ruenje
graevinskih objekata koji se grade bez odobrenja iz lana 178 stav 5 ovog zakona.
lan 187
1) Inspektor ne moe da izrauje ili da uestvuje u izradi tehnike dokumentacije i
vrenju tehnike kontrole tehnike dokumentacije za objekte nad kojima vri
inspekcijski nadzor i da vri struni nadzor nad izgradnjom, odnosno izvoenjem
139
radova na objektima nad kojima vri inspekcijski nadzor.

2) Energetski subjekat, privredno drutvo i drugi vlasnik energetskog objekta, ureaja
ili postrojenja duan je da omogui inspektoru nesmetano izvravanje inspekcijskog
nadzora, da mu dozvoli ulazak u objekte, da mu stavi na raspolaganje sve zahtijevane
podatke, dokumenta i izvjetaje potrebne za vrenje inspekcijskog nadzora.
3) Inspekcijski nadzor se obavlja u skladu sa zakonom koji ureuje inspekcijski nadzor.
4) Zapisnik o inspekcijskoj kontroli objekata iz nadlenosti Agencije dostavlja se na
njen zahtjev.
140
Izdava:
UPCG - Unija poslodavaca Crne Gore
IX Crnogorske brigade 11
81 000 Podgorica, Crna Gore
Tel: +382 20 209 250
Fax: +382 20 209 251
Email: upcg@t-com.me
Web: www.poslodavci.org
Tehnika priprema:
Atel d.o.o. - Marketingplus, Podgorica
tampa:
Atel d.o.o. - Marketingplus, Podgorica
Tira:
2.000
Broura Inspekcijski nadzor prirunik za poslodavce publikovana je u saradnji Unije

poslodavaca Crne Gore (UPCG) i Meunarodne organizacije rada (ILO), uz finansijsku podrku
Vlade Irske.

Wcms 169152 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Wcms 169152 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Inspekcijski nadzor

Podgorica, decembar 2010.

2. PORESKA INSPEKCIJA ............................................................................................ 11

3. INSPEKCIJA RADA .................................................................................................... 27

4. INSPEKCIJA ZATITE NA RADU ......................................................................... 37

5. TRINA INSPEKCIJA .............................................................................................. 49

6. TURISTIKA INSPEKCIJA ....................................................................................... 73

7. INSPEKCIJA ZATITE PROSTORA ...................................................................... 77

8. URBANISTIKA INSPEKCIJA ................................................................................ 85

9. INSPEKCIJA ZA GRAEVINARSTVO ................................................................ 95

10. UPRAVA ZA SPRJEAVANJE PRANJA NOVCA I FINANSIRANJA

11. EKOLOKA INSPEKCIJA ...................................................................................... 121

12. ELEKTROENERGETSKA I TERMOENERGETSKA INSPEKCIJA .......... 129

Sadraj publikacije Inspekcijski nadzor prirunik za poslodavce struktuiran je

Pripremajui ovu publikaciju, UPCG je naila na punu podrku ministarstava i

Uz zahvalnost autorima, nadlenim ministarstvima i inspekcijskim organima koji

Struna sluba UPCG

Momir Milikovi, glavni poreski inspektor

Smatramo da emo najbolje objasniti nain na koji e poreski obveznik to spemnije

Moemo kazati da je poresko pravni odnos vrlo kompleksan odnos, da je po svojoj

preteu obaveze, ali su ipak u Zakonu o poreskoj administraciji su propisana i prava

ZAKON O PORESKOJ ADMINISTRACIJI

Kod nas u Crnoj Gori je Zakonom o poreskoj administraciji objedinjena cjelokupna

Zakonom su propisane i prekrajne sankcije i to ne samo za nepotovanje obaveza

Momenat nastanka poreske obaveze se odreuje po pravilu posebno za svaku vrstu

Ve je navedeno da je momenat nastanka poreskog duga razliit zavisno od vrste poreza,

Kada je u pitanju prestanak poreske obaveze, u skladu sa propisima ista prestaje

Prava i obaveze poreskih obveznika

Pretpostavljamo da su uglavnom poznate obaveze poreskih obveznika (da podnosi

Posebno je vano naglasiti da je nispunjavanje obaveza od strane poreskog obveznika

Kada je u pitanju poreski postupak, uobiajeni nain komuniciranja izmeu poreskog

Osnovna razlika izmeu poreskog rjeenja i zakljuka se sastoji u tome to je poresko

albeni postupak bi se mogao podijeliti na etiri instance pri emu je :

Prva instanca albe Poreska uprava

Kao to je ve reeno u principu alba ne odlae izvrenje poreskog rjeenja, a izuzetno

Kad poreski obveznik odustane od albe postupak po albi se obustavlja o emu se

Utvrivanjem injenica od zanaaja za oporezivanje u poreskom postupku se najee

to se tie samog tereta dokazivanja, pravilo je da je Poreska uprava duna da dokazuje

Poreska kontrola po definiciji je postupak provjere i utvrivanja zakonitosti i pravilnosti

Moe se kazati da poreska kontrola ima trostruku funkciju:

Preventivnu - koja se manifestuje kroz podsticanje poreskog obveznika da

Vrste kontrola klasifikovane po Zakonu o poreskoj administraciji

U skladu sa Zakonom o poreskoj administraciji, oblici inspekcijskog nadzora koje

Kancelarijska kontrola je skup radnji kojima Poreska uoprava provjerava tanost,

Ukoliko se u postupku kancelarijske kontrole utvde nepravilnosti poreski obveznik je

Terenska kontrola je skup radnji kojima se provjerava i utvruje zakonitost i pravilnost

Ukoliko ne moe obezbijediti prisustvo poreskog obveznika tokom kontrole, poreski

Mjesto i vrijeme vrenja kontrole

1. Mjesto vrenja kontrole

Poreski inspektor e zatraiti pismenu izjavu od odgovornog lica o svim mjestima

Poreski inspektor ima pravo da ue na zemljite i u prostorije u kojima obveznik obavlja

Poreskom obvezniku, njegovom zastupniku ili punomoniku se mora pruiti mogunost

2. Vrijeme vrenja kontrole

Poreski inspektor je duan da kontrolu izvri u vremenu navedenom u nalogu za

potrebnog za kontrolu.Sa odobrenim dopunskim nalogom za kontrolu inspektor prije

Zapisnik o kontroli treba da predstavlja rendgenski snimak poreskog obveznika.U

Inae, poreski inspector je duan da poreskom obvezniku zapisnik urui u roku od 3

Preduzimanje mjera, prekrajne i krivine prijave

oduzimanje odkumentacije, zabrana djelatnosti itd.), takoe je Zakonom o poreskoj

Odgovornost organa, pravnog i odgovornog lica za prekraj je definisana l. 16-22

Zahtjev za pokretanje prekrajnog postupka se podnosi protiv odgovornog poreskog

Uz zahtjev za pokretanje prekrajnog postupka i zapisnik o izvrenom inspekcijskom

Poreski prekraji su pored Zakona o poreskoj administarciji propisani i drugim zakonima