Prof. Dr.

Agni Dika
Material punues.
Nuk sht pr shumzim!

02
Direktivat paraprocesorike
2 Programimi i avancuar n C++

Njohuri t prgjithshme
Kompjutert jan paisje elektronike digjitale t cilat i kuptojn nj numr
t caktuar komandash, si jan komandat pr marrje t t dhnave prmes
njsive hyrse, ato pr kryerje t operacioneve t ndryshme aritmetikore dhe
logjike mbi t dhnat (prmes njsis aritmetiko-logjike t procesorit),
komandat pr ruajtje t t dhnave n memorien periferike dhe pr paraqitje t
rezultateve n njsit dalse. Grumbulli i komandave t cilat i ipen kompjuterit
me qllim t zgjidhjes s nj problemi duke u mbshtetur n nj algoritm t
caktuar quhet program (ang. program), kurse vet procesi i shkruarjes s
programit njihet si programim (ang. programming).
Puna e kompjuterit mbshtetet n shfrytzimin e sinjaleve digjitale (ang.
digital signals), prmes t cilve paraqiten dy shifrat binare (ang. binary digit) 0
dhe 1, zakonisht si dy nivele t ndryshme tensionesh. Pr kt arsye, komandat
t cilat i ipen kompjuterit, si dhe t dhnat q prpunohen brenda tij, paraqiten
si vargje t shifrave binare. Kurse gjuha prmes s cils komunikohet me
kompjuterin njihet si gjuh e makins (ang. machine language). Shkruarja e
programeve n gjuhn e makins sht nj pun e rnd, sepse duhet t
mbahen n mend vargje t shifrave binare pr komandat e veanta si dhe t
konvertohen t dhnat e zakonshme n nj kod binar (ang. binary code).
Me qllim t lehtsimit t programimit n gjuhn e makins mund t
shfrytzohet gjuha asembler (ang. assembly language), te e cila komandat
paraqesin shkurtesa ose kode mnemonike (ang. mnemonic code), kurse vlerat q
shfrytzohen gjat llogaritjeve ipen direkt si numra heksadecimal, ose indirekt
prmes emrave t variablave prkatse. Kshtu, p.sh. komandat pr mbledhje,
zbritje dhe shumzim kompjuterit i jepen prmes shkurtesave ADD, SUB dhe
MULT. Gjat ksaj, kto komanda dhe vlerat numerike prcjellse kompjuteri
nuk i kupton direkt sepse nuk jan t shkruara n form binare. Pr kt qllim
ato duhet t prkthehen n gjuh t makins duke e shfrytzuar programin i cili
quhet Asembler (ang. assembler).
Gjuha e makins dhe gjuha asembler, meq jan t afrta me logjikn e
puns s kompjuterit, njihen si gjuh t ulta programuese (ang. low-level
languages). Por, me qllim t lehtsimit t procesit t programimit,
shfrytzohen gjuh t larta programuese (ang. high-level languages), t cilat jan t
afrta me logjikn e puns s njeriut. T tilla jan, p.sh. gjuht FORTRAN ,
BASIC , COBOL, C, PASCAL, C++, JAVA, C# etj., ose versionet e ndryshme t
tyre. Nnkuptohet se programet e shkruara n gjuht e larta programuese nuk
kuptohen direkt nga kompjuteri. Prandaj ato duhet t prkthehen n gjuhn e
makins duke e shfrytzuar programin i cili njihet si kompilues (ang. compiler).
Pr programin e prkthyer n gjuhn e makins thuhet se paraqet nj program
objektiv (ang. object program), ose nj kod objektiv (ang. object code).
 Direktivat paraprocesorike 3

Programi i shkruar n gjuhn programuese C++ paraqet program burimor

dhe si i till ruhet n nj fajll burimor. Me
procesin e kompilimit, kontrollohet Editor

saktsia e komandave t shkruara dhe,

Programi burimor
nse nuk ka gabime, programi burimor
prkthehet n program objektiv, gj q Compiler
shihet edhe n paraqitjen skematike e cila
sht dhn n Fig.1.1. Programi objektiv

Fig.1.1 Fajlla t tjer objektiv Linker

Procesi i krijimit t programit ekzekutiv nga
programi burimor Programi ekzekutiv

N fund, pr ta fituar programin ekzekutiv, prmes linkuesit (ang. linker)

fajllit objektiv i shtohen edhe fajlla t tjer objektiv, t marra nga biblioteka
standarde ose edhe prej bibliotekave tjera me fajlla. Programi ekzekutiv i cili
fitohet si rezultat gjat procesit n fjal, ruhet n nj fajll ekzekutiv.
Programet burimore n gjuhn C++ plotsohen edhe me funksione t
domosdoshme q merren nga bibliotekat e shumta t ksaj gjuhe. Pr kt
qllim, n fillim t programeve vendosen t ashtuquajturit fajlla t ballins, si
direktiva paraprocesorike (ang. preprocessor directive), t cilat fillojn me simbolin
# . Inkorporimi i tyre n programet Editor
burimore, para kompilimit, bhet prmes
programit i cili quhet paraprocesor (ang. Programi burimor
preprocessor). Paraqitja skematike e
Fajlla t ballins dhe
procesit t krijimit t programit direktiva paraprocesorike Preprocessor
ekzekutiv, n kt rast duket ashtu si
sht dhn n Fig.1.2. Compiler

Programi objektiv
Fig.1.2
Versioni i plotsuar i procesit t krijimit t Fajlla t tjer objektiv Linker

programit ekzekutiv
Programi ekzekutiv
Direktivat paraprocesorike,
pr dallim nga komandat tjera q paraqiten n program fillojn me simbolin # .
Para kompilimit, prmes paraprocesorit kto direktiva insertohen brenda
programit n pozitn prkatse.
N gjuhn programuese C++, fajllat burimor zakonisht e kan
prapashtesn .cpp, fajllat e ballins - prapashtesn .h, ose jan pa
prapashtes, fajllat objektiv - prapashtesn .obj, kurse fajllat ekzekutiv
dallohen me prapashtesn .exe.
4 Programimi i avancuar n C++

Pasi t prfundoj procesi i krijimit t programit ekzekutiv, prmes

programit Loader (shih Fig.1.3) ai vendoset n memorien kryesore t
kompjuterit. N fund, si rezultat i Editor
puns s hardverit (ang. hardware)
prkats, programi ekzekutohet dhe i Programi burimor
jep rezultatet e krkuara.
Fajlla t ballins dhe
komanda paraprocesorike Preprocessor

Compiler

Programi objektiv

Fajlla t tjer objektiv Linker

Programi ekzekutiv

Loader
Fig.1.3
Versioni komplet prej shkruarjes deri te Programi ekzekutiv n memorie
ekzekutimi i nj programi n kompjuter
Hardware

Rezultatet e programit

Paraprocesori
Rreshtat e programit t cilt fillojn me simbolin # (ang. number sign,
shqip thurje) prmbajn direktiva paraprocesorike (ang. preprocessor directive), t
cilat thjesht njihen edhe si komanda paraprocesorike. Kto direktiva prpunohen
para kompilimit, prmes programit q quhet paraprocesor (ang. preprocessor), i
cili sht pjes e kompilerit . Si rezultat, programi burimor modifikohet para se ai
t kompilohet n kod objektiv. Kto direktiva nuk jan komanda t gjuhs
programuese C++ dhe prandaj n fund t tyre nuk shnohet pikpresja ( ;).
Paraprocesori sht n gjendje t'i njohi direktivat praparocesorike t cilat
jan prfshir n tabeln e dhn n Fig.1.4.

#include #define #undef #if

#ifdef #ifndef #elif #else
#endif #line #pragma #error
Fig.1.4 Direktivat paraprocesorike
 Direktivat paraprocesorike 5

N pjesn vijuese, prmes shembujve t programeve elementare do t

tregohet shfrytzimi i ktyre direktiva paraprocesorike.

Direktiva #include
Prmes direktivs paraprocesorike #include n programin burimor
insertohet kopja e fajllit, i cili sht shkruar paraprakisht dhe ruhet n disk.
Zakonisht insertohen fajlla standard t cilt gjenden n prbrje t pakos s
gjuhs programuese C++, por insertohen edhe fajlla jostandard t shkruar prej
programerit.

Insertimi i fajllave standard

Direktiva paraprocesorike e cila shfrytzohet pr insertimin e fajllave
standrad shkruhet n formn:

#include <f>

Prmes ksaj komande n programin burimor insertohet kopja e fajllit

me emr f, i cili sht shnuar brenda kllapave kndore (ang. angle brackets),
duke filluar prej rreshtit ku sht vendosur kjo direktiv. E till p.sh. sht
direktiva:

#include <iostream>

e cila prdoret pothuajse n do program. Prmes saj n programin burimor

insertohet fajlli iostream i klass n t cilin mes tjerash prfshihen
definicionet e komandave pr lexim t vlerave hyrse dhe shtypje t rezultateve.
Fajllat e till quhen edhe fajlla t ballins (ang. header file), ose fajlla
insertues (ang. include file). Forma e dhn e ksaj direktive shfrytzohet pr
fajllat q prfshihen n bibliotekn standarde t fajllave t ballins (ang. standard
library header files) dhe zakonisht vendosen n fillim t programit.

Insertimi i fajllave jostandard

N programin burimor mund t insertohen edhe fajlla jostandard, t cilt
shkruhen nga programeri. Pr insertimin e fajllave t till shfrytzohet direktiva
paraprocesorike te e cila emri f i fajllit q insertohet shkruhet nn thonjza:

#include "f"

N kt rast, emri i fajllit duhet t shoqrohet edhe me shtegun ku ai

sht vendosur n disk.
6 Programimi i avancuar n C++

Fajlli q insertohet paraprakisht duhet t jet shkruar prmes nj

tekstprocesori. Gjat ruajtjes s tij n disk, prve emrit fajlli mund t ket
edhe prapashtes, p.sh. t forms .txt.

Shembull Programi prmes s cilit tregohet shfrytzimi i direktivs

paraprocesorike #include, pr insertimin e fajllit
struct.txt.

// Program include1
#include <iostream>
using namespace std;
#include "C:\Alfa\struct.txt"
int main()
{
koha dita;
dita.a=5;
dita.b=dita.a+15;
cout << "a="
<< dita.a
<< " b="
<< dita.b
<< endl;
return 0;
}

Ktu, fajlli struct.txt sht shkruar duke e shfrytzuar programin

Microsoft Notepad dhe ruhet n shtegun C:\Alfa. Prmbajtja e ktij fajlli sht:

struct koha
{
int a;
double b;
};

Si rezultat i insertimit, para kompilimit pjesa e programit burimor duket

kshtu:

.....................
struct koha
{
int a;
double b;
};
int main()
{
 Direktivat paraprocesorike 7

koha dita;
dita.a=5;
dita.b=dita.a+15;
cout << dita.a
<< " "
<< dita.b
<< endl;
return 0;
}

Pr ta par prmbajtjen e pjess fillestare t programit t dhn m sipr,

pas insertimeve prmes direktivs paraprocesorike standarde #include
<iostream>, duhet t shfrytzohet doracaku i kompilerit prkats.
Emri i fajllit mund t shnohet edhe nn kllapa kndore, kshtu:

#include <C:\Test.txt>

N kt rast kompjuteri e krkon fajllin n grupin e fajllave standard dhe

pasi nuk e gjen, vazhdon me krkimin e tij n direktoriumin punues aktual, ose
n direktoriumin q gjendet n shtegun e shkruar para fajllit (nse ai sht
shnuar).

Shembull Programi prmes s cilit n programin include2a insertohet

fajlli alfa.txt i cili n veti e prmban definimin e funkcionit
jeta pr shtypje t nj teksti.

// Programi include2a
#include <iostream>
using namespace std;
#include "C:\Alfa\dita.txt"
int main()
{
jeta(1,10);
return 0;
}

Pjesa e programit q ruhet n fajllin dita.txt sht:

void jeta(int m,int n)

{
int i;
for (i=m;i<=n;i++)
cout << "Koha e bukur\n";
return;
}
8 Programimi i avancuar n C++

Si rezultat, programi burimor pas insertimit t fajllit n fjal duket

kshtu:

.......................
void jeta(int m,int n)
{
int i;
for (i=m;i<=n;i++)
cout << "Koha e bukur\n";
return;
}
int main()
{
jeta(1,10);
return 0;
}

Rez.

N vijim sht dhn versioni i programit paraprak te i cili fajlli

dita.txt insertohet n fund t tij.
// Programi include2b
#include <iostream>
using namespace std;
void jeta(int m,int n);
int main()
{
jeta(1,10);
return 0;
}
#include "C:\Alfa\dita.txt"

N kt rast, programi burimor para kompilimit do t duket kshtu:

.......................
void jeta(int m,int n);
int main()
{
jeta(1,10);
return 0;
}
void jeta(int m,int n)
{
int i;
for (i=m;i<=n;i++)
cout << "Koha e bukur\n";
return;
}
 Direktivat paraprocesorike 9

Direktivat paraprocesorike mund t vendosen kudo brenda programit.

Gjithashtu, fajllat q insertohet nuk sht e thn q t prmbajn trsi
funkcionale komplete t programeve.

Shembull Versioni i programit paraprak te i cili direktiva paraprocesorike

pr insertimin e fajllit delta.txt sht vendosur brenda
programit.

// Programi include3
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
int i;
#include "C:\Alfa\delta.txt"
return 0;
}

Nse prmbajtja e fajllit delta.txt sht:

for (i=1;i<=10;i++)
cout << "Koha e bukur\n";

pas insertimit t tij, para kompilimit programi burimor duket kshtu:

.................................
int main()
{
int i;
for (i=1;i<=10;i++)
cout << "Koha e bukur\n";
return 0;
}

Rez. si edhe m par.

Insertimi i nj funkcioni pr gjetje t vlers maksimale t dy vlerave t

dhna.

Disa direktiva njkohsisht

N nj program njkohsisht mund t shfrytzohen edhe disa direktiva
paraprocesorike pr insertim t fajllave jostandard.
10 Programimi i avancuar n C++

Shembull Programi n t cilin shfrytzohen direktiva paraprocesorike pr

insertim t dy fajllave jostandard InpOut.txt dhe
max.txt.

// Program include2x
#include <iostream>
using namespace std;
int max(int,int);
int main()
{
int x,y,z;
#include "C:\Alfa\InpOut.txt"
z=max(x,y);
cout << "Vlera maksimale: "
<< z
<< endl;
return 0;
}
#include "C:\Alfa\max.txt"

Prmbajtjet e dy fajllave q insertohen jan:

Fajlli InpOut.txt

cout << "Vlera x: ";

cin >> x;
cout << "Vlera y: ";
cin >> y;

Fajlli max.txt

int max(int a,int b)

{
int y;
if (a>b)
y=a;
else
y=b;
return y;
}

Ktu kemi t bjm me funkcionin max prmes s cilit definohet gjetja e

vlers maksimale mes dy numrave t dhn a dhe b.
Programi, para kompilimit, pas insertimit t fajllave duket kshtu:
 Direktivat paraprocesorike 11

................................
int max(int,int);
int main()
{
int x,y,z;
cout << "Vlera x: ";
cin >> x;
cout << "Vlera y: ";
cin >> y;
z=max(7,4);
cout << "Vlera maksimale: "
<< z
<< endl;
return 0;
}

int max(int a,int b)

{
int y;
if (a>b)
y=a;
else
y=b;
return y;
}

Ktu duhet pasur kujdes gjat insertimit t pjesve t programit q

variablat e pjesve q insertohen t mos vijn n kundrshtim me ato q
egzistojn n pogram (p.sh. inserimi i deklarimit t variablave, ose shfr ytzimi i
variablave t cilat njkohsisht paraqitne n pjesn q insertohen dhe n pjesn
tjetr t programit).

Direktiva #define
Duke e shfrytzuar direktivn #define mund t definohen konstante
simbolike, ose makro paraprocesorike (ang. preprocessor macro). Prmes tyre
programi bhet m i lexueshm, m i thjesht dhe mund t modifikohet m
leht.
N form t prgjithshme kjo direktiv shkruhet kshtu:

#define emri tekst

Gjat prpunimit t ksaj direktive nga paraprocesori, programi burimor

modifikohet para se ai t kompilohet n kod objektiv duke e zvendsuar
12 Programimi i avancuar n C++

emri-in me tekst-in, kudo q ai paraqitet n program. Ktu, emri

prcaktohet si identifikator dhe e paraqet emrin e konstantes simbolike ose emrin e
makros, kurse tekst-in paraprocesori e sheh vetm si tekst dhe jo si dika q
sht shkruar n gjuhn C++. Gjithashtu, identifikatort e shfrytzuar jan t
veant dhe paraqesin simbole paraprocesorike (ang. preprocessor symbol), sepse
njihen vetm nga paraprocesori.
Pavarsisht nga lloji, t gjitha njihen me nj emr makro.

Konstantet simbolike
N formn m t thjesht t saj, direktiva paraprocesorike #define
shfrytzohet pr definimin e konstanteve simbolike.

Shembull Programi pr llogaritje t siprfaqes dhe perimetrit t rrethit

me rreze r, n t cilin prmes direktivs #define fillimisht
definohet konstanta simbolike pi ku ruhet vlera e konstantes
matematikore 3.1415926.

// Programi define1
#include <iostream>
using namespace std;
#define pi 3.1415926
int main()
{
double r,s,p;
cout << "Rrezja e rrethit: ";
cin >> r;
s=pi*r*r;
cout << "\nSiprfaqja e rrethit s="
<< s;
p=2*pi*r;
cout << "\nPerimetri i rrethit p="
<< p << endl;
return 0;
}

Paraprocesori n programin e dhn e krkon konstanten simbolike pi

dhe sa her q e gjen at e zvendson me konstanten numerike 3.1415926.
Si rezultat, kodi burimor para kompilimit duket kshtu:

........................................
int main()
{
double r,s,p;
cout << "Rrezja e rrethit: ";
 Direktivat paraprocesorike 13

cin >> r;
s=3.1415926*r*r;
cout << "\nSiprfaqja e rrethit s="
<< s;
p=2*3.1415926*r;
cout << "\nPerimetri i rrethit p="
<< p << endl;
return 0;
}

Prmes direktivs #define mund t definohen edhe konstante

simbolike t cilat prmbajn tekste t fardoshme.

Shembull Programi pr llogaritje t shums s numrave natyror tek, ku

prfshihet definimi i konstantes simbolike alfa, n t ciln
ruhet teksti i shkruar nn thonjza.

// Programi define
#include <iostream>
using namespace std;
#define alfa "Shuma e llogaritur: "
int main()
{
double s=0;
int i,n;
cout << "Vlera hyrse n: ";
cin >> n;
for (i=1;i<=n;i=i+2)
s=s+i;
cout << alfa
<< s
<< endl;
return 0;
}

Ktu, paraprocesori e zvendson konstanten simbolike alfa me tekstin

prkats dhe si rezultat para kompilimit, komanda e fundit pr shtypje duket
kshtu:

cout << "Shuma e llogaritur: "

<< s
<< endl;
14 Programimi i avancuar n C++

Makrot paraprocesorike
Prve pr definimin e konstanteve simbolike t cilat u shpjeguan m sipr,
direktiva #define mund t shfrytzohen edhe pr definimin e makrove
paraprocesorike.

Makrot e zakonshm
Nse direktiva #define shfrytzohet pr definimin e komandave t
gjuhs programuese C++, shprehjeve aritmetikore, pjesve t ndryshme t
programeve, ose edhe programeve komplete, mund t themi se kemi t bjm
me makro paraprocesorike t zakonshme.

Definimi i komandave
Prmes direktivs n fjal, n program si makro mund t definohen pjes
t komandave, ose edhe komanda komplete t gjuhs programuese C++.

Shembull Programi pr llogaritje t shums s numrave natyror tek, ku

definohet makroja shtyp me komandn pr shtypje cout.

// Programi define^
#include <iostream>
#define shtyp cout
using namespace std;
int main()
{
double x,y,z;
shtyp << "Vlera x=";
cin >> x;
shtyp << "\nVlera y=";
cin >> y;
z=-5;
if (x<y)
z=x+y;
shtyp << "\nRezultati sht z="
<< z
<< "\n";
return 0;
}

Ktu, paraprocesori e zvendson emrin simbolik shtyp me komandn

cout kudo q ky emr paraqitet n program. Si rezultat, pas paraprocesimit,
kodi burimor duket kshtu:

...........................
 Direktivat paraprocesorike 15

int main()
{
double x,y,z;
cout << "Vlera x=";
cin >> x;
cout << "\nVlera y=";
cin >> y;
z=-5;
if (x<y)
z=x+y;
cout << "\nRezultati sht z="
<< z
<< "\n";
return 0;
}

N makro mund t prfshihet edhe definimi i komandave me pjest

prcjellse t tyre.

Shembull Programi pr llogaritje t shums s numrave natyror tek, ku

shfrytzohet makroja lexo pr definimin e tekstit cin >>.

// Programi define^
#include <iostream>
#define lexo cin >>
using namespace std;
int main()
{
double x,y,z;
cout << "Vlera x=";
lexo x;
cout << "\nVlera y=";
lexo y;
z=-5;
if (x<y)
z=x+y;
cout << "\nRezultati sht z="
<< z
<< "\n";
return 0;
}

N kt rast, pas zvendsimit t emrit simbolik lexo nga

paraprocesori, komandat prkatse n programin burimor duken kshtu:

...........................
int main()
16 Programimi i avancuar n C++

{
double x,y,z;
cout << "Vlera x=";
cin >> x;
cout << "\nVlera y=";
cin >> y;
...........................

Shembull

// Shfrytezimi i #define
# include <iostream>
using namespace std;
enum viti
{
pranvera, vera, vjeshta, dimri
};
#define tekst "\nStina e zgjedhur sht "
#define shtyp cout <<
int main()
{
viti stina;
stina=vera;
shtyp tekst;
switch (stina)
{
case pranvera:
shtyp "pranvera";
break;
case vera:
shtyp "vera";
break;
case vjeshta:
shtyp "vjeshta";
break;
case dimri:
shtyp "dimri";
}
cout << "\n\n";
return 0;
}

Definimi i shprehjeve metematikore

Makrot mund t shfrytzohen edhe pr definimin e shprehjeve t
ndryshme matematikore.
 Direktivat paraprocesorike 17

Shembull Programi n t cilin shfrytzohet makroja delta pr

definimin e shprehjes matematikore z=2*x+y, si dhe makrot
shtyp e lexo n format e dhna m shembujt paraprak.

// Programi
#include <iostream>
using namespace std;
#define delta z=2*x+y
#define shtyp cout <<
#define lexo cin >>
int main()
{
double x,y,z;
shtyp "Vlera x=";
lexo x;
shtyp "\nVlera y=";
lexo y;
delta;
shtyp "\nRezultati sht z=";
shtyp z
<< "\n";
return 0;
}

Pas zvendsimit t emrave simbolik delta, shtyp dhe lexo nga

paraprocesori, programi burimor duken kshtu:

.....................................
int main()
{
double x,y,z;
cout << "Vlera x=";
cin >> x;
cout << "\nVlera y=";
cin >> y;
z=2*x+y;
cout << "\nRezultati sht z=";
cout << z
<< "\n";
return 0;
}

Ktu, edhe pikpresja e shnuar n fund t shprehjes matematikore mund

t prfshihet n makro, kshtu:

#define delta z=2*x+y;

18 Programimi i avancuar n C++

Pas ksaj, gjat shfrytzimit t makros n program, pikpresja nuk shnohet pas
emrit delta.

Definimi i makros n disa rreshta

Nse n makro definimi krkon m shum rreshta, pr vazhdimin n
rreshtin vijues shfrytzohet vija e pjerrt (\), pas s cils kalohet n rresht t ri
duke e shtypur pulln Enter, pa ln asnj zbrazsir.

Shembull Programi n t cilin shfrytzohet makroja llogaritja pr

definimin e nj vargu komandash q shkruhen n disa rreshta.

// Programi
#include <iostream>
using namespace std;
#define llogaritja \
if (x<y) \
z=x+y; \
else \
z=2*y;
int main()
{
double x,y,z;
cout << "Vlera x=";
cin >> x;
cout << "\nVlera y=";
cin >> y;
llogaritja
cout << "\nRezultati sht z=";
cout << z
<< "\n";
return 0;
}

Pasi paraprocesori ta zvendsoj emrin simbolik llogaritja me

shprehjen e prfshir n makron prkatse, programi burimor para kompilimit
duken kshtu:

.....................................
int main()
{
double x,y,z;
cout << "Vlera x=";
cin >> x;
cout << "\nVlera y=";
cin >> y;
 Direktivat paraprocesorike 19

if (x<y)
z=x+y;
else
z=2*y;
cout << "\nRezultati sht z=";
cout << z
<< "\n";
return 0;
}

Makrot n brendi t programit

Definimi i makrove nuk sht e thn t bhet n fillim t programit. Ato
mund t definohen kudo brenda tij, por patjetr para se t shfrytzohen.

Shembull Programi n t cilin makroja llogaritja nga detyra

paraprake sht vendosur brenda programit.

// Programi
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
double x,y,z;
#define llogaritja \
if (x<y) \
z=x+y; \
else \
z=2*y;
cout << "Vlera x=";
cin >> x;
cout << "\nVlera y=";
cin >> y;
llogaritja
cout << "\nRezultati sht z=";
cout << z
<< "\n";
return 0;
}

Edhe n kt rast efekti i veprimit t paraprocesorit sht i njjt si edhe

n detyrn paraprake dhe pamja e programit burimor para kompilimit sht e
njjt.
20 Programimi i avancuar n C++

Definimi i komplet programit

Prmes nj makroje mund t definohet edhe komplet programi.

Shembull Shfrytzimi i makros programi prmes s cilit definohet

komplet programi pr gjetjen e vlers m t madhe t dy
numrave q ruhen te variablat x dhe y.

// Programi defineXXXX
#include <iostream>
using namespace std;
#define programi \
int main() \
{ \
double x,y,z; \
cout << "Vlera x="; \
cin >> x; \
cout << "\nVlera y="; \
cin >> y; \
z=(x>y) ? x : y; \
cout << "\nVlear maksimale: " \
<< z \
<< "\n"; \
return 0; \
}
programi

N kt rast, kodi burimor para kompilimit duket:

.................................
int main()
{
double x,y,z;
cout << "Vlera x=";
cin >> x;
cout << "\nVlera y=";
cin >> y;
z=(x>y) ? x : y;
cout << "\nVlear maksimale: "
<< z
<< "\n";
return 0;
}
 Direktivat paraprocesorike 21

Makro t paremtrizuara

Prmes direktivs #define mund t definohen edhe makro me

argumente, ose si quhen ndryshe makro t parametrizuar. Meq makrot e tilla u
prngjajn funkcioneve, ato njihen edhe si makro funkcione (ang. function
macros).

Shembull Programi n t cilin definohet makroja max prmes s cilit

gjendet vlera m e madhe mes dy parametrave a dhe b t cilt
jan shnuar brenda kllapave.

// Programi
#include <iostream>
using namespace std;
#define max(a,b) ((a)>(b)) ? (a) : (b)
int main()
{
double x,y,z;
cout << "Vlera x=";
cin >> x;
cout << "\nVlera y=";
cin >> y;
z=max(x,y);
cout << "Vlera maksimale: "
<< z
<< endl;
return 0;
}

Ktu, paraprocesori n kodin burimor e krkon sekuencn e simboleve

max(x,y) dhe kur e gjen, at e zvendson me shprehjen:

(x>y) ? (x) : (y)

Si rezultat, pas paraprocesimit kodi burimor duket kshtu:

................................
int main()
{
double x,y,z;
cout << "Vlera x=";
cin >> x;
cout << "\nVlera y=";
cin >> y;
z=(x>y) ? (x) : (y);
22 Programimi i avancuar n C++

cout << "Vlera maksimale: "

<< z
<< endl;
return 0;
}

Kjo sht e ngjashme me funkcionin e tipit inline, i cili n program

mund t duket ashtu si sht dhn n vijim.

// Programi define1
#include <iostream>
using namespace std;
inline int max(int a,int b)
{
return ((a)>(b)) ? (a) : (b);
}
int main()
{
double x,y,z;
cout << "Vlera x=";
cin >> x;
cout << "\nVlera y=";
cin >> y;
z=max(x,y);
cout << "Vlera maksimale: "
<< z
<< endl;
return 0;
}

Te makrot duhet pasur kujdes q variablat q prfshihen n shprehjen e

saj t shkruhen brenda kllapave, sepse rez. mund t jet i pasakt.

Shembull

// Programi
#include <iostream>
using namespace std;
#define alfa(a) a/2
int main()
{
int x,y;
cout << "Vlera x=";
cin >> x;
y=alfa(x+4);
cout << "Vlera e llogaritur: "
 Direktivat paraprocesorike 23

Ktu, nse pas ekzekutimit t programit si vler hyrse pr variabln x e

japim numrin 2, kompjuteri si rez. e jep numrin e gabuar 4 sepse llogarit me
shprehjen:

y=x+4/2=2+2=4

Nse makroja shkruhet sakt (me kllapa):

#define alfa(a) (a)/2

gjat llogaritjes, pr vlern hyrse x=2 n kt rast e kemi vlern e sakt:

y=(x+4)/2=(2+4)/2=3

Nj makro t parametrizuar brenda programit mund t shfrytzohet edhe

disa her.

Shembull

// Programi
#include <iostream>
using namespace std;
#define prod(a,b) ((a)*(b))
int main()
{
int x,y,z;
cout << "Vlera x=";
cin >> x;
cout << "\nVlera y=";
cin >> y;
z=3*prod(x,x+2*y)+2*prod(x+1,3*x);
cout << "Vlera e llogaritur: "
<< z
<< endl;
return 0;
}

Pas paraprocesimit, shprehja pr z sht:

z=3*(x)*(x+2*y)+2*(x+1)*(3*x);

Si parametr i makros mund t merret edhe rezultati i llogaritjes s

definuar.
24 Programimi i avancuar n C++

Shembull

// Programi define88
#include <iostream>
#define alfa(a,b,g) \
if (a<b) \
g=a+b; \
else \
g=2*a+b;
using namespace std;
int main()
{
double x,y,z;
cout << "Vlera x=";
cin >> x;
cout << "\nVlera y=";
cin >> y;
alfa(x,y,z)
cout << "\nRezultati z="
<< z
<< endl;
return 0;
}

Makro t ndrthurura

Gjat definimit t makrove mund t shfrytzohen variabla t makrove q

jan definuar paraprakisht, pr t fituar makro t ndrthurura.

Shembull

// Programi define=====
#include <iostream>
using namespace std;
#define k x>=y
#define baraz =
int main()
{
#define alfa \
if (k) \
z baraz 2 * x + y; \
else \
z baraz x + 3 * y;
double x,y,z;
cout << "Vlera x=";
cin >> x;
 Direktivat paraprocesorike 25

cout << "\nVlera y=";

cin >> y;
alfa
cout << "\nRezultati z="
<< z
<< endl;
return 0;
}

Ktu duhet pasur kujdes q gjat shfrytzimit t identifikatorit baraz,

para dhe pas tij t lihet s paku nj zbrazsir.

Shembull Makroja programi q sht dhn m par gjat definimit t

s cilit thirren makrot shtyp dhe lexo.

// Programi defineyyy
#include <iostream>
#define shtyp cout <<
#define lexo cin >>
using namespace std;
#define programi \
int main() \
{ \
double x,y,z; \
shtyp "Vlera x="; \
lexo x; \
shtyp "\nVlera y="; \
lexo y; \
z=(x>y) ? x : y; \
shtyp "\nVlear maksimale: " \
<< z \
<< "\n"; \
return 0; \
}
programi

Njlloj mund t ndrthuren makrot e zakonshme edhe me makro

parametrike.

Shembull Makroja programi q sht dhn m par gjat definimit t

s cilit thirren makrot shtyp dhe lexo.

// Programi define=====
26 Programimi i avancuar n C++

#include <iostream>
using namespace std;
#define pi 3.1415926
#define siper(r) pi*r*r
int main()
{
double r,s,p;
cout << "Rrezja e rrethit: ";
cin >> r;
s=siper(r);
cout << "\nSiprfaqja e rrethit s="
<< s;
p=2*pi*r;
cout << "\nPerimetri i rrethit p="
<< p << endl;
return 0;
}

Direktiva #undef
Duke e shfrytzuar direktivn #undef mund t eliminohet efekti i
definimit me direktivn #define. Nj makro vlen derisa nuk eliminohet
prmes direktivs #undef.

// Programi undef
#include <iostream>
using namespace std;
#define n 3
int main()
{
int i,j;
cout << "\ni=";
for (i=1;i<=n;i++)
cout << i
<< " ";
#undef n
#define n 5
cout << "\nj=";
for (j=1;j<=n;j++)
cout << j
<< " ";
cout << endl;
return 0;
}
 Direktivat paraprocesorike 27

Nse menjher pas direktivs:

#undef n

e shkruajm komandn:

cout << n;

gjat kompilimit do t paraqitet mesazhi undeclaret identifier, me t cilin na

njofton se variabla n sht e padeklaruar.

Shembull

// Programi undef
#include <iostream>
using namespace std;
#define tekst "Koha e bukur"
int main()
{
cout << "Teksti i par: "
<< tekst;
#undef tekst
#define tekst "Koha me bor"
cout << "\nTeksti i dyt: "
<< tekst
<< endl;
return 0;
}

Pas paraprocesimit, komanda e par pr shtypje sht:

cout << "Teksti i par: "

<< "Koha e bukur";

kurse komanda e dyt pr shtypje duket kshtu:

cout << "\nTeksti i dyt: "

<< "Koha me bor"
<< endl;
28 Programimi i avancuar n C++

Direktivat pr kompilim t kushtzuar t pjesve t programit

Kto direktiva, p.sh. mund t prdoret kur ekzistohen disa versione

t nj programi, gj q shfrytzohet nga shtpit softverike.
N kt grup komandash bjn pjes komandat:

#if
#else
#elif
#endif

Prmes ktyre komandave, kompilohen vetm pjes t caktuara t

programit, t cilat e plotsojn kushtin e dhn.

Shembull

// Programi if
#include <iostream>
using namespace std;
#define n 5
int main()
{
int m=4;

#if n>3
m=n+2;
#endif
cout <<"\nVlera: "
<< m
<< "\n";
return 0;
}

Pas paraprocesimit, prkatsisht para kompilimit programi duket kshtu:

..................
int main()
{
int m=4;
m=5+2;
cout <<"\nVlera: " << m << "\n";
return 0;
}

Shembull

// Programi if
 Direktivat paraprocesorike 29

#include <iostream>
using namespace std;
#define n 5
int main()
{
int m=4;

#if n>7
m=n+2;
#endif
cout <<"\nVlera: " << m << "\n";
return 0;
}

Pas paraprocesimit, prkatsisht para kompilimit programi duket kshtu:

..................
int main()
{
int m=4;
cout <<"\nVlera: " << m << "\n";
return 0;
}

N deg mund t prfshihen edhe m shum komanda..

Shembull

// Programi if
#include <iostream>
using namespace std;
#define n 5
int main()
{
int m,y;
#if n>3
{
m=n+2;
y=3*n+m-1;
cout << "\nVlera e llogaritur: "
<< y << "\n";
}
#endif
cout <<"\nVlera: " << m << "\n";
return 0;
}
30 Programimi i avancuar n C++

Shembull

// Programi if-else
#include <iostream>
using namespace std;
#define n 2
int main()
{
int m=4;

#if (m+2)<10 // Nuk bn, n shprehje lejohen vetm konstante!!!

m=n+5;
#else
cout << "\nTekst";
#endif
cout <<"\nVlera: " << m << "\n";
return 0;
}

Shembull

// Programi if
#include <iostream>
using namespace std;
#define n 5
int main()
{
cout << "Fillimi\n";
#if n==5
#include "C:\alfa\KlasaKoha.txt"
koha dita;
cout << "\nVlera per a: ";
cin >> dita.a;
cout << "\nVlera per b: ";
cin >> dita.b;
#endif
cout << "\nFundi" << "\n";
return 0;
}

Ku fajlli KlasaKoha.txt gjendet n C:\alfa i shkruar n Notepad

dhe prmbajtja e tij sht:

class koha
{
public:
int a;
 Direktivat paraprocesorike 31

double b;
};

Pas paraprocesimit, prkatsisht para kompilimit, meq plotsohet kushti

te komanda #if, programi duket kshtu:

..................
int main()
{
cout << "Fillimi\n";
class koha
{
public:
int a;
double b;
};
koha dita;
cout << "\nVlera per a: ";
cin >> dita.a;
cout << "\nVlera per b: ";
cin >> dita.b;
cout << "\nFundi" << "\n";
return 0;
}

Versioni kur nuk plotsohet kushti, nse p.sh. merret:

#define n 6

Pas paraprocesimit, prkatsisht para kompilimit, meq nuk plotsohet

kushti te komanda #if, programi duket kshtu:

..................
int main()
{
cout << "Fillimi\n";
cout << "\nFundi" << "\n";
return 0;
}

Direktiva #elif
Nse ka m shum degzime pas komands #if, n vend t
#else prdoret #elif.
32 Programimi i avancuar n C++

Shembull

// Programi if
#include <iostream>
using namespace std;
#define alfa 3
#define beta 5
int main()
{
int k;
#if alfa>4
k=2*alfa+beta;
#elif beta<7
k=alfa+3*beta+1;
#endif
cout << "Rezultati: "
<< k << endl;
return 0;
}

Pas paraprocesimit, prkatsisht para kompilimit, meq nuk plotsohet

kushti te komanda e par #if por te komanda #elif, programi duket kshtu:

..................
int main()
{
int k;
k=3+3*5+1;
cout << "Rezultati: "
<< k << endl;
return 0;
}
===============================================

Prdorimi i komandave paraprocesorike sht me rndsi nse

shfrytzohen para programit, ku n fakt nuk kemi mundsi t'i shfrytzojm
komandat e gjuhs C++.

Shembull

// Programi #if65
#include <iostream>
using namespace std;
#define dimensioni 25
#if dimensioni==20
#undef dimensioni
#define dimensioni 40
#elif dimensioni>15
 Direktivat paraprocesorike 33

#undef dimensioni
#define dimensioni 10
#else
#undef dimensioni
#define dimensioni 30
#endif
int main()
{
int A[dimensioni],i,s;
for (i=0;i<dimensioni;i++)
if (i%2==0) A[i]=2*i+1;
else A[i]=7;
s=0;
for (i=0;i<dimensioni;i++)
if (A[i]==7)
s=s+A[i];
cout << "\nShuma s: "
<< s
<< "\n\n";
return 0;
}

Direktivat #ifdef dhe #ifndef

Shembull

// Programi ifdef
#include <iostream>
using namespace std;
#define x 10
int main()
{
int k=0;
#ifdef x
k=5*x+1;
#endif
cout << "Rezultati k="
<< k << endl;
return 0;
}

Meq plotsohet kushti #ifdef, pas paraprocesimit, prkatsisht

para kompilimit, programi duket kshtu:

..................
int main()
34 Programimi i avancuar n C++

{
int k=0;
k=5*10+1;
cout << "Rezultati k="
<< k << endl;
return 0;
}

Mund ta ket edhe degn tjetr.

Shembull

// Programi ifdef
#include <iostream>
using namespace std;
#define d *
int main()
{
int a=4,z;
#ifdef d
z=5 d a+1;
#else
z=a+3;
#endif
cout << "Vlera e llogaritur z="
<< z << endl;
return 0;
}

Meq plotsohet kushti #ifdef, pas paraprocesimit, prkatsisht

para kompilimit, programi duket kshtu:

..................
int main()
{
int a=4,z;
z=5 * a+1;
cout << "Vlera e llogaritur z="
<< z << endl;
return 0;
}

Ktu t jepet shembull i forms:

#ifdef m
int A[m];
pjesa:
 Direktivat paraprocesorike 35

int A[m];

kompilohet vetem nese sht definuar m.

Vlen e kundrta:

#ifndef m
#define m 10
#endif
int A[m];

pjesa:

#define m 10

kompilohet vetm nse nuk sht definuar m.

Direktiva #line
Prmes ksaj direktive programuesi i prcakton numrat rendor t
rreshtave n program me qllim t zbulimit t rreshtit n t cilin ka ndodhur
gabim.

Shembull

// Programi line
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
double x,y;
cout << "Vlera pr x: ";
#line 50
cin >> x;
if (x<0)
y=2*x+1;
else
y=x+3;
cout << "Vlera e llogaritur y="
<< y << endl;
return 0;
}
36 Programimi i avancuar n C++

Ktu, komands:

cin >> x;

i sht shoqruar numri rendor 50. Pas ksaj, nse n rreshtat vijues ndodh
ndonj gabim, n mesazhin e gabimit gjat kompilimit t tij paraqitet numri
duke e marr si fillestar numrin e zgjedhur 50. P.sh. nse shprehja:

y=x+3;

gabimisht shkruhet kshtu:

y=a+3;

N mesazhin e gabimit do t shnohet se gabimi ka ndodhur n rreshtin

e 54, duke i pasur parasysh numrimet vijuese:

50 cin >> x;
51 if (x<0)
52 y=2*x+1;
53 else
54 y=x+3;

Kto numra rendor shfrytzohen edhe pr vrejtjet q lidhen me

rreshtat e veant t programit.
Brenda programit mund t vendosen edhe disa direktiva #line
dhe te secila prej tyre t vendoset nj numr rendor. Kjo mund t shfrytzohet
p.sh. kur programi sht m i gjat dhe numrat rendor fillohen pr tansi t
veanta t tij.

Direktiva #error
Kjo direktiv shfrytzohet pr gjenerimin e mesazhit i cili shkruhet n
vazhdim t saj. N kt mnyr mundsohet ndjekja e procesit t kompilimit
deri n pozitn ku sht vendosur direktiva, gj q ka rndsi kur kemi t bjm
me programe m t gjata.

Shembull

// Programi error
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
 Direktivat paraprocesorike 37

double x,y;
cout << "Vlera pr x: ";
#error Pozita ku kontrollohet
cin >> x;
if (x<0)
y=2*x+1;
else
y=a+3;
cout << "Vlera e llogaritur y="
<< y << endl;
return 0;
}

Kur kompileri e takon direktivn n fjal, e gjeneron mesazhin Pozita

ku kontrollohet n ekran dhe e ndrpret kompilimin e mtejshm. Nse
shfrytzohet direktiva #line, ajo ka ndikim n numrin rendor t cilin e jep si
informat t gabimit t gjeneruar edhe nga direktiva #error.

Direktiva #pragma
Kjo direktiv mundson dhnjen e instrukcioneve t ndryshme pr
kompilerin. N form t prgjithshme kjo direktiv shkruhet kshtu:

#pragma emri

Prmes emrit t shkruar n vazhdim t direktivs prcaktohet se cilat

veori (ang. features) specifike t makins ose kompilerit aktivizohen. Meq kjo
direktiv lidhet me kompilerin, para shfrytzimit t saj duhet t lexo het manueli
i kompilerit prkats.

---------------------------- Vazhdimi 8.12.2009 ------------------------------------------

Operatort paraprocesorik
N gjuhn C++ prdoren 3 operator paraprocesorik: defined, # dhe
##.

Operatori defined
38 Programimi i avancuar n C++

Ky operator shfrytzohet pr t testuar se a sht definuar ose jo nj

identifikator.

Shembull

// Programi defined1
#include <iostream>
using namespace std;
#define pi 3.1515926
int main()
{
double s,p,r=7;
#if defined(pi)
{
s=pi*r*r;
cout << "Siprfaqja e rrethit: "
<< s
<< "\n";
p=2*pi*r;
cout << "Perimetri i rrethit: "
<< p
<< "\n";
}
#endif
cout << "Fundi" << "\n\n";
return 0;
}

Rez.
Shtypen vlerat e llogaritura t siprfaqes dhe perimetrit.

Nse nuk sht definuar identifikatori pi, do t shtypet vetm fjala

Fundi, kjo sepse nuk hyet n llogaritje.

Degzimit mund t'i shoqrohet edhe dega #else.

Shembull

// Programi definedxx2
#include <iostream>
using namespace std;
#define pi 3.1515926
int main()
{
#if defined(pi)
{
double s,p,r=7;
s=pi*r*r;
 Direktivat paraprocesorike 39

cout << "Siprfaqja e rrethit: "

<< s
<< "\n";
p=2*pi*r;
cout << "Perimetri i rrethit: "
<< p
<< "\n";
}
#else
{
cout << "Nuk sht definuar pi\n";
// Ktu mund t prfshihen shum komanda
}
#endif
cout << "Fundi" << "\n\n";
return 0;
}

N kt rast duhet pasur kujdes q deklarimi:

double s,p,r=7;

t shnohet brenda kllapave dhe jo para komands #if, sepse nse nuk
plotsohet kushti i dhn, kompjuteri do ta kompiloj vetm pjesn pas #else,
duke na njoftuar njkohsisht se variablave s dhe p nuk u referohemi askund.

Efektet e operatorit defined mund t mbrrihen edhe prmes komandave

paraprocesorike #ifdef, ose #ifndef.

Shembull

// Programi defined1
#include <iostream>
using namespace std;
#define pi 3.1515926
int main()
{
double s,p,r=7;
#ifdef pi
{
s=pi*r*r;
cout << "Siprfaqja e rrethit: "
<< s
<< "\n";
p=2*pi*r;
cout << "Perimetri i rrethit: "
<< p
<< "\n";
40 Programimi i avancuar n C++

}
#endif
cout << "Fundi" << "\n\n";
return 0;
}

Operatori #
Shembull

// Programi #
#include <iostream>
using namespace std;
#define alfa(x) #x
int main()
{
cout << alfa(Jeta) << "\n";
return 0;
}

Rez. Jeta

Sikurse:
cout << "Jeta" << "\n";

Shembull

// Operatori #
#include <iostream>
using namespace std;
#define shtypja(x) "Koha e " #x
int main()
{
cout << shtypja(bukur);
<< "\n";
return 0;
}

Ktu, gjat ekzekutimit t komands cout, prmes thirrjes s funkcionit

shtypja(bukur), n ekran do t shtypet teksti Koha e bukur. Kjo
sht rezultat i zvendsimit t argumentit x me fjaln bukur me thonjza,
prkatsisht komanda cout q ekzekutohet sht kshtu:

cout << "Koha e ""bukur";

 Direktivat paraprocesorike 41

ose:
cout << "Koha e bukur";

Shembull
Version i shembullit paraprak.

// Programi #
#include <iostream>
using namespace std;
#define shtypja(x) cout << "Koha e " #x << "\n"
int main()
{
shtypja(bukur);
return 0;
}

Ktu kemi:
cout << "Koha e " "bukur" << "\n";

ose
cout << "Koha e bukur" << "\n";

Operatori ##
Ky operator prdoret pr bashkimin e dy pjesve.

// Programi ##
#include <iostream>
using namespace std;
#define bashkimi(x,y) x ## y
int main()
{
cout << bashkimi("Koha e ","bukur") << "\n";
return 0;
}

Rez. Koha e bukur

Makro t paradefinuara
N gjuhn C++ mund t shfrytzohen 5 makro t paradefinuara.
42 Programimi i avancuar n C++

Makroja __LINE__
Prmes saj jepet nj numr i plot i cili e paraqet numrin rendor t
rreshtit aktual n program.

Shembull

// Programi __LINE__
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
const int m=8;
int i,s;
int A[m]={5,-2,7,4,1,8,10,6};
s=0;
for (i=0;i<m;i++)
if (A[i]>3)
if (A[i]<9)
s=s+A[i];
cout << "Rreshti numr: "
<< __LINE__;
cout << "\nShuma s="
<< s
<< "\n";
return 0;
}

Do t shtypet numri rendor i rreshtit ku paraqitet makroja __LINE__.

Makroja __FILE__
Prmes saj merret nj string i cili e paraqet emrin e fajllit q kompilohet.

Shembull

// Programi __FILE__
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
cout << "\nFajlli q kompilohet: "
<< __FILE__;
const int m=8;
int i,s;
int A[m]={5,-2,7,4,1,8,10,6};
s=0;
for (i=0;i<m;i++)
 Direktivat paraprocesorike 43

if (A[i]>3)
if (A[i]<9)
s=s+A[i];
cout << "\nShuma s="
<< s
<< "\n";
return 0;
}

Makrot __DATE__ dhe __TIME__

Prmes tyre merret informata mbi datn dhe kohn kur ka filluar
kompilimi i programit.

Shembull

// Programi __DATE__ dhe __TIME__

#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
cout << "\nData e fillimit t kompilimit: "
<< __DATE__;
cout << "\nKoha e fillimit t kompilimit: "
<< __TIME__;
const int m=8;
int i,s;
int A[m]={5,-2,7,4,1,8,10,6};
s=0;
for (i=0;i<m;i++)
if (A[i]>3)
if (A[i]<9)
s=s+A[i];
cout << "\nShuma s="
<< s
<< "\n";
return 0;
}

Makroja __cplusplus

Prmes saj merret nj numr i cili e identifikon kompilerin e gjuhs C++.

Nse kompileri sht i pajtueshm me standardet e gjuhs C++,
ai numr do t jet m i madh ose barazi me numrin 199711 , gj q varet nga
versioni i kompilerit.