EVROPSKI UNIVERZITET KALLOS TUZLA

FAKULTET ZDRAVSTVENIH NAUKA

SESTRINSTVO

FIZIOLOGIJA SA PATOFIZIOLOGIJOM

Seminarski rad

FIZIOLOGIJA I PATOFIZIOLOGIJA
GASTROINTESTINALNOG TRAKTA

1
Sadržaj:

1. Uvod....................................................................................................................................................................3
1.1. Fiziologija.......................................................................................................................................................4
2. Patofiziologija....................................................................................................................................................7
2.1. Poremećaji motorike i pasaže......................................................................................................................7
2.2.Poremećaji gutanja.........................................................................................................................................8
2.3.Ahalazija-kardiospazam.................................................................................................................................9
2.4.Megaezofagus.................................................................................................................................................9
2.5.Refluks želudačnog sadržaja .......................................................................9
2.6.Hijatusna hernija.............................................................................................................................................9
2.7.Poremećaj motorne funkcije želuca...........................................................................................................10
2.8.Gastroptoza....................................................................................................................................................10
2.9.Hipermotilitet................................................................................................................................................10
2.10.Hipomotilitet...............................................................................................................................................10
2.11. Infantilna hipertrofija pilorusa sa stenozom.........................................................................................10
2.12.Akutna dilatacija želuca.............................................................................................................................11
2.13.Damping sindrom......................................................................................................................................11
2.14.Povraćanje...................................................................................................................................................11
2.15.Ileus..............................................................................................................................................................11
2.16.Sindrom iritabilnog kolona.......................................................................................................................12
2.17.Konstipacija-opstipacija.............................................................................................................................12
2.18.Poremećaji sekrecije..................................................................................................................................12
2.19.Akutni gastritis............................................................................................................................................12
2.20.Erozivni gastritis..........................................................................................................................................12
2.21.Hronični gastritis.........................................................................................................................................12
2.22.Hipertrofički gastritis................................................................................................................................13
2.23.Ulkusna bolest u GIT-u..............................................................................................................................13
2.24.Ulkus duodeni............................................................................................................................................13
2.25.Ulcerozni kolitis.........................................................................................................................................13
2.26.Morbus Crohn............................................................................................................................................13
3.Zaključak............................................................................................................................................................15
4.Literatura...........................................................................................................................................................16

2
1. Uvod

Digestivni trakt (sistem organa za varenje ili gastrointestinalni trakt) se sastoji iz niza organa u
kojima se odvijaju faze varenja i apsorpcije. Digestivni trakt kontiunirano snadbijeva
organizam vodom, elektrolitima i hranom, a da bi se to ostvarilo neophodno je normalno
kretanje tečnosti i hrane, lučenje sokova i varenje hrane, apsorpcija produkata varenja, kao i
kontrola svih ovih funkcija nervnim i hormonskim sistemima. Granicu izmedju gornjeg i
donjeg dijela digestivnog trakta predstavlja suspenzorni duodenalni ligament takodje poznat i
kao Treitz-ov ligament. Anatomski i funkcionalno posmatrano gornji digestivni trakt se sastoji
iz usne duplje, ždrijela, jednjaka, želuca i dvanaestopalačnog crijeva. Usna duplja ima
funkciju primanja hrane. U usnoj duplji se nalaze pomoćni organi za varenje: zubi, jezik i
pljuvačne žlijezde. Jednjak se definiše kao muskulomembranozni tubus koji sprovodi hranu
od ždrijela do želuca. Osnovne uloge jednjaka su sprovođenje progutane čvrste i tečne hrane u
želudac i sprečavanje vraćanja želučanog sadržaja. Normalna funkcija tijela jednjaka
ostvaruje se kroz peristaltičku kontrakciju, koja je u koordinaciji sa pravovremenom
relaksacijom oba sfinktera. U dvanestopalačnom crijevu ovako razgradjena hrana dolazi u
kontakt sa enzimima jetre i gušterače koji dodatno olakšavaju razgradnju ali i apsorpciju
hrane u tankom crijevu.

3
1.1. Fiziologija

Varenje je proces koji podrazumijeva usitnjavanje i razlaganje hrane do dovoljno sitnih

dijelova koje naše tijelo kasnije koristi da gradi i održava ćelije, odnosno obezbjeđuje energiju
organizmu. Varenje započinje u usnoj duplji a završava u tankom crijevu gde se potpuno
obrađeni produkti unešene hrane apsorbuju u krvotok. Varenje podrazumijeva žvakanje hrane,
prolaz hrane kroz digestivni trakt, te njeno hemijsko razlaganje od krupnih u sitnnije
molekule. Hrana i tečnost se kroz digestivni trakt pokreću posebnim talasastim pokretima koji
se nazivaju peristaltika.

Početak varenja označava se aktom gutanja. Prva faza akta gutanja je svjesno kontrolisan
pokret, ali se dalji tok unosa hrane odvija kroz niz refleksnih mehanizama. Prvu fazu akta
gutanja predstavlja oralna faza. Po unosu zalogaja, hrana se žvače i miješa sa pljuvačkom.
Nakon toga bolus hrane se pokretom jezika pomijera u ždrijelo, kada nastupa faza gutanja. Tu
prestaje svjesna kontrola unosa hrane i tečnosti, i dalja kontrola gutanja sprovodi se refleksno.
Faza gutanja hrane kroz ždrijelo traje oko 1.5 sekund, tokom koje dolazi do podizanja mekog
nepca i pomijeranja epiglotisa put unazad, čime se zatvara ulaz u larinks.Nakon faringijalne
faze gutanja počinje ezofagealna faza i hrana brzo prolazi u vratni jednjak gdje dolazi do
njegovog skupljanja (kontrakcije). Ova kontrakcija se potom kao peristaltički talas prenosi
duž tijela jednjaka, dodatno potiskujući zalogaj hrane prema dole. Tijelo jednjaka ima
osnovnu ulogu da bolus hrane sprovede u želudac, pri čemu savladava pritisak između
jednjaka i želuca. Peristaltička aktivnost jednjaka ogleda se kroz progresivnu kontrakciju koja
se prenosi kroz tijelo jednjaka. U toku ovog procesa uzudužni sloj mišića se skuplja i
skraćuje, na taj način stvarajući podlogu za aktivnost cirkularnih mišića koji obezbjeđuju
peristaltički talas.

Na prelazu jednjaka u želudac nalazi se prstenasta mišićna struktura koju nazivamo donji
ezofagealni sfinkter. Za kompletiranje adekvatne ezofagealne faze gutanja neophodna je
pravovremeno i kompletno opuštanje donjeg ezofagealnog sfinktera. Kada hrana prolazi kroz
jednjak, ovaj mišić se opušta i dozvoljava nesmetan prolaz hrani u želudac. Sa druge strane on
ne dozvoljava želučanom i dvanaestopalačnom sadržaju da prodre iz želuca u jednjak. Donji
ezofagealni sfinkter se može definisati kao regija u kojoj je prisutna kontrakcija u nivou
ezofagogastričnog prelaza, u vidu funkcionalne zone visokog pritiska završnog dijela
jednjaka. Donji ezofagealni sfinkter se funkcionalno sastoji iz dva dijela : unutrašnjeg
(muskulatura) i spoljašnjeg (dijafragma), koji zavisi od respiratorne aktivnosti. Osnovna
funkcija donjeg ezofagealnog sfinktera je sprečavanje gastroezofagealnog refluksa, dok se on
u toku akta gutanja potpuno i pravovremeno relaksira. Ovo opuštanje donjeg ezofagealnog
sfinktera traje između 8 i 10 sekundi, nakog čega slijedi ponovna kontrakcija i predstavlja
završetak peristaltičke aktivnosti tijela jednjaka.

4
 Slika 1. Anatomija ezofagogastričnog prelaza

U želucu hrana se skladišti, miješa i potom aktivno transportuje u dvanaestopalačno crijevo,

gdje se ovako svarena hrana dodatno razgradjuje enzimima iz jetre i gušterače. U tankom
crijevu hrana se razlaže nizom hemijskih procesa koji su potpomognuti sokovima iz
pankreasa (gušterače) i jetre. Osnovna funkcija želuca je akumulacija progutane hrane i njena
hemijska i mehanička priprema za varenje u tankom crijevu, i može se podijeliti na motornu i
sekretornu.

Motorna funkcija želuca je:

- skladištenje velike količine hrane sve dok ona ne pređe u dvanaestopalačno crijevo,
- miješanje hrane sa želučanim sekretima do polutečnog stanja nazvanog himus i
- sporo pražnjenje hrane iz želuca u tanko crijevo brzinom pogodnom za varenje i
apsorpciju u tankom crijevu.

Želučana sluzokoža sadrži brojne ćelije koje sekretuju materije neophodne za proces varenja
hrane i zaštitu sluznokože. U želucu se luči hlorovodonična kiselina (HCl) i unutrašnji faktor
(neophodan za apsorpciju vitamina B 12), kao i pepsinogen, mukus, i gastrin koji ima ključnu
ulogu u kontroli želudačne sekrecije. Hlorovodonična kiselina ima višestruku ulogu: pomaže
varenje proteina njihovim denaturisanjem i aktivacijom pepsinogena u pepsin, djeluje
baktericidno, rastvara soli kacijuma i željeza iz hrane i omogućava njihovu apsorpciju. U
prisustvu HCl-a pepsinogen se transformiše u aktivni pepsin koji je proteolitički enzim i koji
zajedno sa hlorovodoničnom kiselinom započinje varenje bjelančevina u želucu. Viskozna
sluz ili mukus oblaže želudačnu sluznicu u vidu želatinoznog sloja i predstavlja glavnu zaštitu
zida želuca a isto tako olakšava i klizanje hrane.

5
Dnevna želučana sekrecija iznosi oko 1500 ml. Osnovni faktori koji stimulišu želučanu
sekreciju su acetilholin, gastrin i histamin. Sekrecija želučanog sadržaja se odvija kroz tri
faze: cefaličnu, gastričnu i intestinalnu fazu, koje se međusobno preklapaju. Cefalična faza
sekrecije HCl-a nastaje prije nego što hrana uđe u želudac i nastaje zbog posmatranja,
mirisanja ili probanja hrane. Gastrična nastupa kada hrana uđe u želudac i odgovorna je za
najveći deo ukupne želučane sekrecije a nastaje aktivacijom određenih refleksnih
mehanizama i dejstvom gastrina. Intestinalna faza nastupa dijelom zbog manjih količina
gastrina koji se sekretuje u duodenumu, zatim kao odgovor na rastezanje crijeva i određenih
hemijskih stimulansa.

6
2. Patofiziologija

Bolesti digestivnog trakta su brojne, raznovrsne i nažalost u porastu. Neke od najznačajnijih

su: gastritis, ulkus, dispepsija, opstipacije, prolivi, infekcije, ileus, žutica, Crohnova bolest,
kolitis i ostale. U poslednje tri decenije gastroenterologija je učinila značajan progres u
dijagnozi i terapiji mnogih bolesti. Otkriće novih delotvornih lijekova poboljšava efikasnost
liječenja pojedinih gastroenteroloških oboljenja.
Pod pojmom funkcionalnih gastrointestinalnih poremećaja podrazumijevamo skup simptoma
i bolesnih stanja za koje je karakterističan pojačan ili smanjen motilitet crijeva. To znači da
glatka muskulatura crijeva prejako, preslabo ili potpuno nekontrolisano reaguje na nadražaje
uzrokujući poremećaje u proticanju crijevnog sadržaja kroz digestivni trakt ili se javlja
opstipacija (zatvor) ili stalni prolivi. Za takve poremećaje je karakterističan abdominalni bol -
grčevi. Često znaju biti vrlo neizdrživi i teško podnošljivi. Oni su uglavnom samo simptom
nekih drugih bolesnih stanja. U takve poremećaje spadaju sindrom iritabilnog kolona,
spastični kolitis, divertikuloze i ileus.

U lijčenju funkcionalnih poremećaja GIT-a koriste se:

• parasimpatolitici (spazmolitici) - atropin, mebeverin, N-butil skopolamin - smanjuju

spastičnost glatkog mišića GIT-a i grčeve
• propulzivi (metoklopramid i cisaprid) - povećavaju pokretljivost GIT-a

Što se tice oboljenja možemo ih razvrstati u 3 grupe:

• poremećajima motorike i pasaže
• poremećajima sekrecije
• poremećajima varenja i apsorpcije

2.1. Poremećaji motorike i pasaže

Mišićni sloj digestivne cijevi čine spoljašnji, longitudinalni i unutrašnji, cirkularni dio, koji je
građen od glatkih mišićnih vlakana(osim početnog i završnog dijela ovog sistema)
Glatka muskulatura digestivne cijevi funkcioniše kao sincicijum. Ključna karakteristika ovog
tkiva je stalno prisutna električna aktivnost. Električni fon čine uvijek prisutni spori talasi
vjerovatno izazvani oscilovanjem aktivnosti Na+- K+ pumpe i čine osnovu za nastanak
drugog karakterističnog oblika-šiljaka izazvanih ulaskom jona kalcijuma, kada potencijal
membrane u mirovanju dostigne -40 mV i rezultira mišićnom kontrakcijom. Dva tipa
mioelektrične aktivnosti
• Interdigestivni migrirajući motorni kompleks (IMMK) pokreću električne promjene u
antralnom i duodenalnom predvodniku, čime se intraluminalni sadržaj pomjera duž
crijeva, sprečavajući stagnaciju himusa i razvoj bakterija.
Cikličnost pojavljivanja IMMK vjerovatno je regulisana i hormonski
• Prisustvo hrane u organima za varenje mijenja motornu aktivnost u tzv. digestivni
motorni kompleks.
Nasuprot automatskoj prirodi IMMK, peristaltika je koordiniran motorni događaj
podstaknut distenzijom crijevnog zida, koja pokreće fenomene ascendentne
kontrakcije i descendentne relaksacije

Segmentalne kontrakcije:mješaju himus s probavnim sokovima.

Peristaltičke kontrakcije:pomiču himus u smjeru debelog crijeva.

7
2.2. Poremećaji gutanja

Usklađene aktivnosti ždrijela i jednjaka - kretanje hrane od usne duplje prema nižim partijama
GIT-a, sprečavajući prodor sadržaja u vazdušne puteve, akt gutanja počinje voljnom fazom.
Podizanjem jezika prema tvrdom nepcu pri zatvorenom nazofarinksu zalogaj se potiskuje
prema ždrijelu, aktivira orofaringealne senzorne receptore, i počinje refleksna faza gutanja
(ždrijelna i jednjačna) - ezofagealna faza koja traje do 15 sekundi.
Poremećaji gutanja
• Disfagija,
• afagiju- nemogućnost gutanja,
• odinofagiju - bolno gutanje,
• fagofobija,
• globus histericus (knedla u grlu)
Disfagije: usno-ždrijelnu i jednjačnu sa patofiziološkog stanovišta može se govoriti o
mehaničkim i funkcionalnim, odnosno motornim poremećajima . Lezije izazivaju istostrane
pareze i paralize mišića i prateće poremećaje funkcija.

8
2.3. Ahalazija – kardiospazam

Ahalazija -primarni ezofagusni motorni poremećaj nepoznate etiologije,funkcionalna

opstrukcija na nivou. Oslabljena je peristaltika i nemogućnost relaksacije.
Uzroci
• povećanja tonusa sfinktera kardije
• gubitkom sposobnosti relaksacije istog
• poremećajem ili nedostatkom peristaltičkog talasa u tijelu ezofagusa u toku akta
gutanja

2.4. Megaezofagus

Trajno i jednako proširenje jednjaka. Sadržaj prelazi u želudac kada hidrostatski pritisak u
jednjaku nadvlada tonus sfinktera (uzimanjem tečnosti u toku obroka) Mogući uzroci:

• lezije dorzalnih jedara vagusa u moždanom stablu sa degeneracijom i iščezavanjem

perifernih vlakana vagusa u distalnom dijelu jednjaka
• degeneracija ili nedostatak ganglijskih ćelija mienteričkog pleksusa

2.5. Refluks želudačnog sadržaja

Refluks može da nastane pri:

• povećanju volumena želuca
• povećanju intraabdominalnog pritiska
• i smanjenju tonusa donjeg ezofagealnog sfinktera

Uticaj imaju:
• donji ezofagealni sfinkter i
• anatomska konfiguracija ezofagogastričnog spoja (pritisak snopova dijafragme na
jednjak, djelovanje intraabdominalnog pritiska na subdijafragmalni dio jednjaka i
želudačno-ezofagealni ugao)

• Simpatikus ga povećava, a parasimpatikus smanjuje

• inhibitorni uticaj vazoaktivnog intestinalnog peptida (VIP) i azotnog monoksida (NO)

Komplikacije: zapaljenje sluznice jednjaka zbog agresivnih činilaca iz želudačnog i crijevnog

soka

GERB je benigna bolest. Postoji snažna uzročna veza između GERB-a i sve veće pojave
adenokarcinoma jednjaka. Češći, teži i dugotrajniji simptomi GERB-a to je veći rizik od
nastanka adenokarcinoma. Incidenca adenokarcinoma u populaciji koja ima refluksne
simptome je oko 53%.

2.6. Hijatusna hernija

9
Hijatalna hernija dodatno oštećuje antirefluksnu barijeru, otežava normalno pražnjenje
jednjaka, zbog čega je produženo vrijeme izloženosti jednjačne sluznice kiselini naročito u
ležećem položaju.
Vrijeme u kojem sluznica jednjaka ostaje izložena sadržaju kod pH <4 naziva se vremenom
eliminacije kiseline (acid clearance time). Prodor dijela želuca, u ekstremnim slučajevima i
cijelog želuca, u grudnu duplju kroz ezofagealni otvor u dijafragmi tj. paraezofagealna hernija
(kardija i jednjak zadržavaju svoj fiziološki položaj, dok dio fundusa želuca prelazi u grudnu
duplju).
Ezofagogastrična hijatus hernija - klizajuća hernija, (abdominalni dio jednjaka,
gastroezofagealni spoj i fundus želuca prelaze u grudnu duplju).
Dominantni simptomi: disfagija i gorušica, regurgitacija sadržaja iz želuca u ezofagus, kao i
retrosternalni i epigastrični bolovi.

2.7. Poremećaji motorne funkcije želuca

Želudac prima bolus iz jednjaka i dozirano povećava volumen, i ne remeti se ni tonus, ni

intragastrični pritisak (oko 147Pa). Podražaji iz distendiranog zida želuca, iz želudačne
sluznice i abdominalnih organa, spoljašnji uticaji, psihogeni uticaji, stres, djeluju preko
aferentnih vlakana na motorna jedra vagusa, a zatim eferentno preko vagusnih,
parasimpatičkih vlakana podstiču motoriku i inhibiraju tonus pilorusa ili preko splanhničnih,
adrenergičkih vlakana.

2.8. Gastroptoza

Gastroptoza je drugi naziv za spušteni želudac,poremećaj tonusa želudačne muskulature sa

slabljenjem mehanizma receptivne relaksacije, izostaje prilagođavanje volumena. Hrana pada
u najniži dio izduženog želuca.

2.9. Hipermotilitet

Pojačana motorna funkcija želuca

Uzroci:
• poremećaj viscero-visceralnim refleksnim mehanizmima
• povećanim oslobađanjem motilina,
• lokalni ili bolnim nadražaji iz abdominalnih organa kod inflamatornih procesa
• djelovanja toksičnih materija
• oštećenja sluznice različitog uzroka

2.10. Hipomotilitet

Oslabljena motorna funkcija želuca. Peristaltički talasi su rijetki, plitki, nepropulzivni,

a usporeno je pražnjenje želuca.
Uzrok: patološki procesi, (organski ili mehanički, i funkcijski)

2.11. Infantilna hipertrofija pilorusa sa stenozom

Je urođeni deficit peptidergične regulacije (VIP) cirkularne muskulature pilorusa

dojenčeta Glavni simptom je povraćanje posle podoja u obliku mlaza.

10
2.12. Akutna dilatacija želuca

Jeste gubitak tonusa i prestanak pražnjenja želuca – akutno je stanje.

Javlja se zbog preopterećenja želuca enormnom količinom hrane, posle operativnih zahvata
na trbušnim organima, zbog traume gornjeg dijela abdomena.

2.13. Damping sindrom

“Dumping syndrome” je naglo pražnjenje i izostanak relaksacije.

Rani oblik- simptomi odmah poslije uzimanja obroka.
U kasnom obliku, 2-3 sata nakon slatkog obroka, brza resorpcija glikoze, hiperglikemija sa
reaktivnom hipoglikemijom i hipokalijemiom izaziva pojave slične onima u ranom obliku.

2.14. Povraćanje

Snažna, iznenadna ekspulzija želudačnog sadržaja preko usta.

Prethodi nauzeja, osećaj gađenja, sa relaksacijom kardije i prestankom peristaltike.

2.15. Ileus

Akutna opstrukcija crijeva najteži je poremećaj motorike i pasaže crijeva.

Etiološki: mehaničke ili opstruktivne i neopstruktivne ili funkcione.
• Mehanički – dilatacija crijevnih vijuga zbog opstrukcijskog faktora,
• Paralitički – neopstrukcijska dilatacija crijevnih vijuga,
Ileusom se označava neopstrukcijska dilatacija crijeva.
SBO ( small bowel obstruction) označava dilataciju tankog crijeva uzrokovanu opstrukcijom
(oko 75% slučajeva), oko 25% slučajeva opstrukcija u kolonu.

11
2.16. Sindrom iritabilnog kolona

Patofiziološka osnova:
• poremećaj intestinalnog motiliteta, izazvan pojačanom ekscitabilnošću glatke
muskulature kolona na fiziološke stimuluse,
• spastična varijanta iritabilnog kolona: spastični kolitis, bol i konstipacija dominantni
su simptomi, povećan je motilitet,
• varijanta sa dijarejom: često bez bola, motilitet smanjen

2.17. Konstipacija-opstipacija

Neredovno i otežano izbacivanje kompaktne i suhe stolice u toku dužeg vremenskog perioda
Uzroci: Psihička napetost, bolne senzacije, gladovanje, organska oštećenja kolona (neoplazne,
Chronova bolest, tuberkuloza crijeva).
Urođeni nedostatak inervacije kolona u kongenitalnom megakolonu zbog lokalnog spazma
dovodi do zadržavanja fekalnog sadržaja i zatvora, uz praznu ampulu rektuma.
• Atonični oblik- kod starijih osoba, u kaheksiji, u hiperparatireoidizmu zbog
hiperkalciemije, u hipokaliemiji različite etiologije i u hipotireoidizmu
• u konstipaciji ne dolazi do poremećaja jonskog transporta kroz epitelni sloj debelog
crijeva

2.18. Poremećaji sekrecije

Procesi sekrecije u digestivnom traktu počinju u usnoj duplji kao odgovor na lokalne i
centralne draži.U ezofagusu, želucu, tankom crijevu i kolonu prisustvo hrane pokreće
sekretorne procese.

2.19. Akutni gastritis

Prolazno oštećenje izazvano lokalnim iritansima.

Egzogeni činioci (fizički-mehanički, termički, hemijski-alkohol, lijekovi, aspirin, korozivni
činioci-baze, kiseline, bakterijski kontaminirana hrana) .
Endogeni, kao što su mikroorganizmi dospjeli per contuitatem ili iz udaljenog žarišta i
endogene intoksikacije (uremija).

2.20. Erozivni gastritis

Je relativno čest.
Sluznica oštećenja do muscularis mucosae.
Erozivni gastritis se javlja zbog dejstva jakih stresora na organizam kao što su: opekotine,
sepsa, opsežne traume, hirurški zahvati, stanje šoka, intoksikacije.

2.21. Hronični gastritis

Progresivni i ireverzibilni atrofični procesi glandularnog epitela želuca.

Atrofija epitelnog sloja uključuje sve ćelijske elemente sluznice pa u odmaklom stadijumu
dolazi do ahilije. Imunološki poremećaj, sa stvaranjem antitjela protiv parijetalnih ćelija i

12
unutrašnjeg faktora ili njegovog kompleksa sa vitaminom B12 -praćena je ahlorhidrijom sa
posledičnom hipergastrinemijom i pernicioznom anemijom.

2.22. Hipertrofički gastritis

Zbog hipreplazije epitelnih ćelija želudačne sluznice dolazi do zadebljanja mukoze.

2.23.Ulkusna bolest u GIT-u

Poremećaj homeostaze želudačne sluznice, usljed smanjenja efikasnosti mukozne barijere ili
povećavanja agresivnosti želudačnog soka, pokreće proces ulcerogeneze.
Etiološki činioci:
• genetska osnova i okolina (ili njihova povezanost),
• pozitivna porodična anamneza u 20-50% bolesnika,
• potvrđena povezanost duodenalnog ulkusa sa povišenjem pepsinogena-I, što se
nasljeđuje autosomno dominantno,
• uticaj stresa zauzima ključno mesto u nastanku

2.24. Ulkus- dvanaestopalačnog crijeva (ulkus duodeni)

Više od 95% u bulbusu duodenuma zbog disbalansa između zaštitnih mehanizama

duodenalne sluznice i agresivnih komponenata želudačnog soka nastaje ulkus.
Hipergastrinemija je često prisutna kod bolesnika sa duodenalnim ulkusom, udružena sa
hipersekrecijom HCL ukazuje na poremećaj regulacije lučenja gastrina negativnom
povratnom spregom. Helicobacter pylori stvara povoljne uslove za acido-peptičko delovanje
smanjenjem otpornosti želudačno-duodenalne sluznice ili se javlja kao prateća infekcija koja
održava zapaljenjski proces i olakšava recidive. Ubrzano pražnjenje želuca, povećava
količinu HCL u početnom dijelu duodenuma čak i kad ne postoji hiperaciditet. Ispitivanja
motorike duodenuma kod osoba sa DU zapažene su razlike u odnosu na zdrave osobe.
Infekcija je odgovorna za većinu ulkusa, limfoma i gastričnih adenokarcinoma.

2.25. Ulcerozni kolitis (Colitis ulcerosa)

Obolijevaju osobe mlađeg i srednjeg životnog doba, oba pola podjednako.

Česte krvave, sluzavognojne stolice, (preko dvadeset na dan) praćenih tenezmima, grčevima i
abdominalnim bolom, čestim recidivima-rektalni i sigmoidni dio crijeva pa se širi na ostale
dijelove kolona. Crohnova bolest se može javiti u bilo kom dijelu digestivnog trakta, čak i
usnoj usnoj šupljini, a najčešća lokalizacija je u terminalnom ileumu.
U kriptama nastaju apscesi koji se prazne u crijevo ili mogu u odmakloj fazi bolesti da
formiraju duboke apscese i vrlo rijetko fistule,u teških oblika ulceroznog kolitisa -
rektosigmoidni dio gubi funkciju i postaje nepokretna, rigidna cijev, dolazi do izrazitog
gubitka tjelesne težine, dehidratacije, elektrolitnog disbalansa sa hiponatriemijom i izrazitom
hipokaliemijom (praćenom paralitičkim ileusom).

2.26. Regionalni enteritis

(Morbus Crohn)

13
Za razliku od ulceroznog kolitisa, gdje promjene zahvataju mukozu i submukozu, kod
Crohnove bolesti hronični zapaljenski proces zahvata sve slojeve crijevnog zida,
mezenterijum kao i regionalne limfne čvorove.
To jehronično granulomatozno oboljenje segmentnog karaktera, gde se smjenjuju jasno
odvojeni intaktni dijelovi crijeva sa oboljelim dijelovima.

14
3. Zaključak

Organi za varenje, ili gastrointestinalni trakt, ono što jedete i pijete pretvaraju u energiju koja
je organizmu potrebna za rast i rad. Varenje počinje u ustima: zubima žvaćete i sitnite hranu
na manje komade kako bi se kasnije lakše varila. Enzimi u pljuvački pomažu u razlaganju
ugljenih hidrata.Hrana iz usta prolazi kroz jednjak i stiže do želuca. Jednjak je mišićna cev
koja pokretima, sličnim onima koje čine talasi, sprovodi hranu do želuca. Kada hrana stigne u
želudac, ona se pomeša sa jakom kiselinom i enzimima koji se u njemu nalaye. Jaki želudačni
mišići mešaju hranu, kiselinu i enzime. Ova mješavina hrane, kiseline i enzima zove se himus.

Što se tice prehrambene navike i odabir hrane mogu igrati značajnu ulogu u pojavi, terapiji i
prevenciji brojnih gastrointestinalnih smetnji. U velikom broju slučajeva, pravilna prehrana
pomaže uspostavljanju bolje probave, a time i kvalitete života jer smanjuje bol i nelagodu, te
nerijetko utiče na smanjenje troškova vezanih uz bolesti gastrointestinalnog sustava. Kod
liječenja dispepsije vrlo je važno promijeniti štetne životne i prehrambene navike, te
kontrolirati i liječiti ostale prisutne bolesti. Savjetuje se prestanak pušenja, smanjenje
prekomjerne tjelesne mase i dnevnog unosa hrane s naglaskom na konzumaciju nemasne i ne
suviše začinjene hrane te raspodjelu dnevnog unosa u više manjih obroka. Preporučljivo je
koristiti maslinovo ulje kao izvor masnoće te redovito konzumiranje fermentiranih mliječnih
proizvoda (jogurt, kefir). Od pomoći može biti i aloe vera te pčelinji proizvodi i ljekovito
bilje. Prekomjerna konzumacija šećera predstavlja čimbenik rizika za pojavu ulkusne bolesti.
Šećer uzrokuje pojačano lučenje želučane kiseline što može isprovocirati simptome bolesti.
Povećan unos soli također je povezan s povećanim rizikom peptičkog ulkusa. Napitci koji
sadrže kofein (kafa, čaj, kola) pa i kava bez kofeina mogu potaknuti lučenje želučane kiseline,
no u umjerenim se količinama mogu konzumirati – najbolje nakon jela. Poznato je da
određena hrana i navike smanjuju pritisak u donjem ezofagealnom sfinkteru te stoga pogoduju
refluksu. Stoga treba izbjegavati: prženu i masnu hranu, čokoladu, pepermint, češnjak, luk i
pušenje. Također, neke namirnice mogu iritirati ili oštetiti jednjak, pa i njih treba izbjegavati.
To su: citrusi i sokovi od citrusa, proizvodi od rajčice, crvena paprika, čili i papar. Osobe koje
pate od GERB-a ne bi smjele lijegati nakon obroka, posebice ako je obrok bio obilan i bogat
mastima i proteinima.Stoga se ovim bolesnicima savjetuje umjereno konzumiranje mesa,
mliječnih proizvoda i jaja 3 sata prije lijeganja.

15
4.Literatura

1. Anatomija Drago Perović

2. Anatomija i fiziologija Adna Azabagić

3. Medicinska fiziologija , Jedanaesto izdanje, Guyton i Hall

4. ttps://www.scribd.com/document/350430695/patofiziologija

5. https://www.plivazdravlje.hr/aktualno/clanak/25693/Gastritis-upala-zelucane-
sluznice.html

6. https://www.adiva.hr/zdravlje/zdravlje-od-a-do-z/najcesce-bolesti-probavnog-sustava-
117/

16
17