……

VISOKA ZDRAVSTVENO - SANITARNA ŠKOLA

STRUKOVNIH STUDIJA “VISAN”

BEOGRAD

SEMINARSKI RAD

Tema: Sindrom iratibilnog kolona

Predmet: Interna medicina

Mentor: dr Maja Stojadinov- Ilić Student: Ana Obradović

Br. Indeksa: 35- III/ 2020

Beograd, Novembar 2021.

 .

Sadržaj:

1. Uvod ………….……………………......………………………...………. 3

2. Anatomija i fiziologija debelog creva ………………......………………... 5

3. Klinička slika sindroma iritabilnog kolona (Nervozno crevo) .…….….…. 9

3.1. Simptomi ..………………………………………………………….…. 10

3.2. Dijagnoza …………………….....……..…………………...…………. 11

4. Lečenje ……………………….……………………………….…...……. 12

5. Nega osoba sa sindromom iritabilnog kolona (Nervoznog creva) ..…….. 13

6. Zaključak ………………………….………….…………………...…….. 13

Literatura

1 Funkcije limfnih čvorova .....………..…...…………………………….. 17

3.2 Kompleksna fizička dekongestivna terapija KPET …….……….……... 17

3.3 Limfom ………………..……………………………………………….. 17

3.4 Klasifikacija limfoma ………………………………………………….. 18

4. Zaključak .................................................................................................. 20

2
 .

1. Uvod

U 19. veku Vilijam Osler je opisao bolest kod mladih ljudi sa mentalnim

poremećajima mukozni kolitis, koji se karakteriše pojavom mukoznih stolica poput žabjih

jaja. Oslerova teorija veza psihičkog sa somatskom komponentom preovladavala je skoro

jedan vek i od 1970.-ih godina prošlog veka, glavnom komponentom u etiologiji smatralo se

da su mišićna komponenta pa se zato bolest naziva spastični kolitis. Koncept sindroma

iritabilnog creva prvi je uveo Brown 1950. godine. u Rocky Mountain Medical Journal,

međutim, nije postignut napredak u dijagnozi sve do do 1978. kada je Adrijan Mening izložio

Bristolske kriterijume. 1990-ih i sve veće interesovanje za razumevanje perifernih i

centralnih neuroenteričnih i neuropsiholoških mehanizama uključenih u kontrolu i percepciju

pokreta creva i nociceptivni osećaj, a opisani su i brojni etiološki faktori.

Danas je zlatni standard u dijagnozi sindroma iritabilnog creva (SIC) čine Rimski

kriterijumi, prvi put objašnjeni na Svetskom kongresu gastroenterologa 1988. godine, u Rimu

revidiran 1999. (Rimski kriterijumi II) i 2006. (Rimski kriterijumi III). Rimski kriterijumi

definišu SIC kao funkcionalni poremećaj digestivnog sistema okarakterisan ponavljajući bol u

stomaku koji se poboljšava sa defekacijom i promenama u pražnjenje stolice u obliku zatvora,

dijareje ili kombinacije gore navedenog. Abdominalna distenzija i nadimanje su uobičajeni

nalazi. Zbog nedostatka objektivnih testova, dijagnoza sindroma iritabilno crevo ostaje na

osnovu simptoma. SIC je najčešći dijagnostikovani poremećaj od strane gastroenterologa i

značajno doprinosi finansijskim troškovima u zdravstvu sistema. Može pogoditi jednu od pet

osoba u nekom trenutku njihovog života i ima značajan uticaj na kvalitet života i korišćenje

zdravstvenih usluga. Kroz istoriju su bili predlagani brojni patofiziološki mehanizmi bolesti,

ali danas preovlađuje biopsihosocijalni model koji navodi interakciju psiholoških, ekoloških I

faktori ponašanja. Lečenje se zasniva na kontroli simptoma nakon pozitivne dijagnoze i

3
 .

isključenje osnovne organske bolesti. Ako se klinička slika ne popravi, sprovode se dalja

ispitivanja neophodno za isključivanje određenih poremećaja motiliteta creva ili drugih

bolesti. Psichicki poremećaji su često povezani sa poremećajem, a njihova pravilna kontrola

je često terapija SIC. Simptomatsko lečenje je ograničeno na period kada pacijent oseti

simptome, i uključuje nefarmakološki i farmakološki tretman. Nedavna otkrića u razumevanju

složene interakcije između probavnog, imunološkog i nervnog sistema dovele su do proširenje

terapijskih opcija za ublažavanje bolova i poremećenog pokreta creva.

4
 .

2. Anatomija i fiziologija debelog creva

Debelo crevo (lat. intestinum crassum) je završni deo digestivnog trakta koji se

nastavlja na tanko crevo (lat. intestinum tenue). Dužine je oko 2 metra i ima promenljiv

dijametar (na početku 8-10 cm, a u nishodnom delu 3-4 cm). Debelo crevo počinje u desnoj

bedrenoj jami i pruža se od tzv. ileocekalnog otvora do čmarnog otvora ili anusa.

Debelo crevo prihvata iz tankog creva sadržaj iz koga apsorbuje vodu i soli. Osim

toga, ono prikuplja nesvarene ostatake koje u procesima vrenja i truljenja pretvara u izmet

(feces). U njemu se takođe nalazi mnoštvo bakterija koje imaju sposobnost sinteze vitamina

koje organizam apsorbuje.

Slika 1. Prednja strana abdomena, prikazuje debelo crevo, sa želucom i tankim crevom

u posivljenoj pozadini

Većina izvora definiše debelo crevo kao kombinaciju slepog creva, creva, rektuma, i

analnog kanalaNeki izvori isključuju analni kanal.

5
 .

Kod ljudi, veliko crevo počinje u desnom bedrenom regionu karlice, neposredno na ili

ispod struka, gde se pridružuje kraju tankog creva kod slepog creva, preko ileocekalnog

ventila. Ono zatim nastavlja kao stub penjući se kroz abdomen, preko širine trbušne šupljine

kao poprečno crevo, i zatim se spušta do rektuma i završava se u analnom kanalu.[10]

Sveukupno, kod ljudi, debelo crevo je oko 1,5 m dugo, što je oko jedne petine celukupne

dužine gastrointestinalnog trakta.

Debelo crevo sastoji se od tri dela:

 slepog creva (lat. cecum),

 kolona (lat. colon) i

 zadnjeg ili čmarnog creva (lat. rectum).

Ovaj deo digestivnog trakta počinje od ileocekalnog otvora, na kome se nalazi zalistak

koji sprečava vraćanje sadržaja iz debelog u tanko crevo. Slepo crevo je slepo zatvoreno na

svom donjem delu i odatle potiče njegov naziv. Od njega se naniže spušta crvuljak (lat.

appendix vermiformis), koji se u narodu često pogrešno naziva slepim crevom. Ovaj organ je

veoma varijabilan u pogledu morfologije i odnosa tako da njegova dužina varira od 2 do 25

centimetara, a promer između 5 i 8 milimetara. Od desne bedrene jame, u kojoj je smešteno

slepo crevo, pruža se naviše ushodni deo debelog creva (lat. colon ascendens). Na donjoj

strani jetre crevo skreće ulevo i do levog hipohondrijačnog predela se pruža njegov poprečni

deo (lat. colon transversum). Odatle se spušta nishodni deo debelog creva (lat. colon

descendens) sve do leve bedrene jame. Od njega polazi sigmoidni deo (lat. colon sigmoideum)

koji se u predelu 3. sakralnog kičmenog pršljena nastavlja u čmarno crevo.

Debelo crevo krvlju snabdevaju sledeće arterije: arteria colica media, arteria colica

dextra, arteria ileocolica, a colica sinistra i arteriae sigmoideae. Vene koje polaze od creva

6
 .

su pritoke gornje i donje mezenterične vene. Živci za debelo crevo potiču iz vegetativnog

celijačnog spleta.

Slika 2. Delovi debelog creva

Debelo crevo apsorbuje vodu i preostale apsorptivne nutrijente iz hrane pre nego što se

nesvarljiva materije pošalje ka rektumu. Debelo crevo apsorbuje vitamine koje su formirale

crevne bakterije, kao što su vitamin K (koji je posebno važan pošto dnevni unos vitamina K

nomalno nije dovoljan za održavanje adekvatne koagulacije krvi), vitamin B12, tiamin i

riboflavin. U njemu isto tako dolazi do zbijanja izmeta, i fekalna materija se odlaže u rektumu

dok ne dođe vreme da se odbaci kroz anus putem defekacije. Debelo crevo isto tako izlučuje

K+ i Cl-. Izlučivanje hlorida je povećana kod obolelih od cistične fibroze. Recikliranje raznih

nutrijenata se odvija u debelom crevu. Primeri toga su fermentacija ugljenih hidrata,

kratkolančanih masnih kiselina, i ciklus ureje.

Slepo crevo je vezano za unutrašnju površinu cecuma. Ono sadrži malu količinu

limfoidnog tkiva vezanog za sluzokožu što daje slepom crevu nepoznatu ulogu u imunosti.

Poznato je da je slepo crevo važno u fetusnom životu pošto ono sadrži endokrine ćelije koje

7
 .

otpuštaju biogene amine i poptidne hormone koji su važni za homeostazu tokom ranog rasta i

razvića. Slepo crevo može da bude izvađeno bez očevidnih posledica za pacijenta.

Do vremena kad himus dosegne debelo crevo, najveći deo nutrijenata i 90% vode su

već apsorbovani u telo. Neki elektroliti kao što su natrijum, magnezijum, i hlorid su zaostali,

kao i nesvarljivi delovi hrane (e.g., veliki deo unesene amiloze, skrob koji je do sada bio

zaštićen od varenja, i prehrambena vlakna, što su uglavnom nesvarljivi ugljeni hidrati u bilo

rastvornoj ili nerastvornoj formi). Kako se himus kreće kroz develo crevo, najveći deo

preostale vode biva uklonjen, dok se sa himusom meša sluz i bakterije (poznate kao crevna

flora), i nastaju fekalije. Uzlazno develo crevo prihvata fekalni materijal u tečnom stanju.

Mišići creva zatim potiskuju vodasti materijal unapred i postepeno dolazi do apsorpcije sve

suvišne vode, što dovodi do postupnog očvršćavanja stolice pri kretanju niz silazno crevo.

Bakterije razlažu deo vlakana radi njihove sopstevene ishrane i formiraju acetat,

propionat, i butirat kao otpadne produkte, koje zatim korišti prevlaka develog creva kao

hranu. Kod ljudi oko 10% nesvarljivih ugljenih hidrata stoga postaje dostupno, mada ta

količina može da varira u zavisnosti od načina ishrane; kod drugih životinja, uključujući

čovekolike majmune i primate, koji imaju proporcionalno veća devela creva, veće količine

postaju dostupne, što omogućava veći udeo biljnog materijala u ishrani. Debelo crevo ne

proizvodi digestivne enzime — hemijsko varenje je završeno u tankom crevu pre nego što

himus dospe do debelog creva. pH vrednost develog creva varira u opsegu od 5.5 do 7 (od

blago kiselog do neutralnog).

8
 .

3. Klinička slika sindroma iritabilnog kolona (Nervozno crevo)

Nervozno crevo ili iritabilni kolon (IBS), kako se stručno zove, najčešći je

funkcionalni poremećaj probavnog trakta. Sama bolest se definiše kao prisustvo hroničnog

bola u donjem delu stomaka, osećaja nadimanja i nadutosti u crevima, kao i pojačanog

ispuštanja gasova. Navike u pražnjenju debelog creva se takođe menjaju što može da se

manifestvuje zatvorom, prolivom ili kombinacijom oba simptoma. Srećom, većina ljudi može

kontrolisati svoje simptome ishranom, upravljanjem stresom i propisanom terapijom. Mada

kod nekih ljudi to nije lako – simptomi povezani sa nervoznim crevom mogu izazvati i

anksioznost. Bilo lakše ili teže, da bismo rešili problem nervoznog creva moramo se prvo

upoznati sa njegovim uzrocima i simptomima, a zatim i preporučenom terapijom za

uklanjanje istih.

Iako uzrok bolesti nije do kraja razjašnjen, smatra se da loše usklađeni signali između

mozga i creva dovode do toga da telo preterano reaguje na inače normalne nadražaje u

procesu varenja.

Neki od uzroka nervoznog creva:

 Infekcije probavnog sistema

Kod 15% pacijenata se nakon bakterijske ili virusne infekcije probavnog sistema razvija

hronični iritabilni kolon.

 Poremećaj crevne mikroflore

Mikroflora kod ljudi sa sindromom nervoznih creva se razlikuje od mikroflore zdravih ljudi, tj

dolazi do disbioze, poremećaja u odnosu “dobrih” i “loših” bakterija u korist “loših”.

9
 .

 Prevelika količina bakterija u tankom crevu

Kod 50% pacijenata koji imaju sindrom iritabilnog kolona postoji prevelika količina bakterija

u tankom crevu.

 Psihički faktori i stres

Verovatno najvažniji uzrok sindroma iritabilnog kolona je stres. Posledice stresnih situacija

mogu se ispoljiti i kroz učestale stomačne probleme. Javlja se pre svega kod osoba koje imaju

visceralnu hipersenzitivnost i poremećaj funkcije intestinalne barijere. Nervoza, uznemirenost

i neizvesnost vrlo često dovode do pojave grčeva, nadutosti, gasova i neredovnog pražnjenja

creva. Crevni sistem je čitavom dužinom prožet sa više od 100 miliona nervnih ćelija

strukture slične ćelijama mozga. Isti nervni transmiteri koji postoje u mozgu (serotonin,

dopamin) prisutni su i u organima za varenje. Zbog toga se tegobe iritabilnog kolona po

pravilu ispoljavaju ili pogoršavaju za vreme ili nakon perioda stresa i emocionalne napetosti.

3.1. Simptomi

 Bol i grčevi u stomaku – u rasponu od blagog do intenzivnog bola. Kod većine ljudi

se javlja “šetajući” bol u stomaku.

 Nadutost i gasovi – stomak vam može biti natečen, tvrd i bolan.

 Zatvor – većina ljudi sa nervoznim crevom ima problem sa probavom, manje od 3

stolice nedeljno, koje su praćene grčevima, naprezanjem i otežanim pražnjenjem.

 Proliv – česte, nekontrolisane, vodenaste stolice.

 Neobična stolica – tekstura i boja stolice nisu konzistentni i često se menjaju, a nekad

može biti i prisutna sluz.

 Mučnina – kod ljudi sa nervoznim crevom, mučnina je često povezana sa drugim

uobičajenim simptomima kao što su punoća, bol u stomaku i nadutost.

10
 .

 Stres – nije jasno da li su simptomi nervoznog creva posledica mentalnog stresa ili

stres zbog života sa nervoznim crevom čini ljude sklonijim psihološkim teškoćama.

Šta god prvo dođe, simptomi anksioznosti i probavnog sistema pojačavaju se u

začaranom ciklusu.

3.2. Dijagnoza

Po definiciji nervozno crevo predstavlja prisustvo bola ili nelagodnosti u abdomenu bar 1 dan

nedeljno u protekla 3 meseca udruženo sa najmanje dva od sledećih kriterijuma:

 Povezano sa defekacijom

 Promena u frekvenciji pražnjenja stolice

 Promena u konzistenciji stolice

Tegobe traju najmanje šest meseci pre postavljanja dijagnoze

Dijagnoza zahteva detaljan pristup pacijentu, na osnovu vaših simptoma uključujući koliko

često ste imali bol i nelagodnost u stomaku, ali se moraju uraditi i određene dijagnostičke

procedure i detaljno praćenje. Nervozno crevo ili IBS se dijagnostikuje isključivanjem drugih

dijagnoza kao što su zapaljenske bolesti creva, celijakija, intolerancija na laktozu,

mikroskopski kolitis, Helicobacter pylori infekcija, neuroendokrini tumori.

Za brzi skrining, odgovorite na 4 pitanja u nastavku. Ako su prisutna najmanje dva odgovora

u crvenim poljima, postoji velika verovatnoća da imate nervozno crevo i u tom slučaju

posavetujte se sa lekarom i farmaceutom.

11
 .

4. Lečenje

Terapija se određuje na osnovu tegoba, uz savet za promenu određenih životnih navika:

1. Voditi računa šta jedemo i pijemo

 Izbegavajti namirnice koje dovode do nadimanja

 Zameniti prženu hranu sa kuvanom i presnom hranom

 Izbegavajti hranu bogatu mastima

 Izbaciti gazirana pića

2. Paziti kako i koliko jedemo

 Praktikovati češće, a manje obroke

 Izbegavajti obroke „s nogu“ i tzv. brzu hranu

3. Kofein i alkohol svesti na najmanju moguću meru

4. Uvesti svakodnevnu fizičku aktivnost

5. Izbegavajti stresne situacije, a imajti što više kvalitetnog odmora i sna

6. Voditi dnevnik svih namirnica i pića koje konzumiramo.

Pažljivo ispitivanje načina ishrane može da otkrije one faktore koji pogoršavaju simptome

(kafa, mleko, leguminoze, masna hrana i drugo). Bol može da povoljno reaguje na primenu

antiholinergika, datih 30 do 45 minuta pre obroka, ali oni često provociraju zatvor.

Spazmolitici (mebeverin 135 mg pred obroke i spavanje) bitno pomažu nekim bolesnicima s

bolom. U izraženim fazama proliva mogu se koristiti kodein fosfat (30 mg, 3 do 4 x dan) ili

loperamid (2 mg na 6 do 8 h).

12
 .

5. Nega osoba sa sindromom iritabilnog kolona (Nervoznog creva)

Emocionalna potpora prijatelja, porodice kao i samih medicinskih radnika prema

pacijentu bitna je jako u tretmanu osoba sa sindromom iritabilnog kolona. Ako postoji

psihijatrijski poremećaj, treba ga lečiti odgovarajućim lekovima, najbolje je to prepustiti

psihijatru, ali se pre preporučuje konsultacija sa doktorima gastroenterologije.

6. Zaključak

SIC je heterogeni poremećaj koji je rezultat mnogih etioloških faktora. Trenutni

tretman ima za cilj prevenciju egzacerbacija i kontrolu simptoma. Danas ispituje veliki broj

novih lekova i metoda lečenja i stoga je od suštinskog značaja za svakog pacijenta pristupili

individualno. Pacijentu treba objasniti da je sindrom hroničan i benigni, a pacijent sam

potrebno je da postavi realne ciljeve za unapređenje kvaliteta života i podsticati ga na zdrav

životni stil. Većina pacijenata ima blage simptome i ova grupa najbolje reaguje na terapiju

koju uključuje uspostavljanje dobrog odnosa lekar-pacijent, obrazovanje i promene navike u

ishrani.

Manji procenat pacijenata ispoljava umereno teške simptome obično se pojačavaju

tokom stresnih situacija i perioda. Lečenje takvih pacijenata je zasnovano zasnivaju se na

farmakološkim principima. Najmanji broj pacijenata ima simptome teške prirode I otporan na

većinu oblika terapije i najčešće se viđa u gastroenterološkim klinikama, a najčešće su

hospitalizovani. Ovim pacijentima moraju biti propisani antidepresivi, a mogu probati i

metode psihoterapije.

13
 .

Literatura

1. Јовановић, Славољуб В., Нева Л. Лотрић (1987). Дескриптивна и топографска

анатомија човека. Београд, Загреб: Научна књига.

2. Maranduba, CM; De Castro, SB; de Souza, GT; Rossato, C; da Guia, FC; Valente,

MA; Rettore, JV; Maranduba, CP; de Souza, CM; do Carmo, AM; Macedo, GC;

Silva, FS (2015). „Intestinal Microbiota as Modulators of the Immune System and

Neuroimmune System: Impact on the Host Health and Homeostasis”. Journal of

Immunology Research. 2015: 931574. PMC 4352473  . PMID 25759850.

doi:10.1155/2015/931574. T

3. Troskot PR, Martinac M, Bilić A. Sindrom iritabilnog crijeva (SIC). Dijagnostički i

terapijski postupak. Monografija za liječnike. Zagreb, 2013.

4. Uwe De Preter, Vicky; Hamer, Henrike M.; Windey, Karen; Verbeke, Kristin (2011).

„The impact of pre- and/or probiotics on human colonic metabolism: Does it affect

human health?”. Molecular Nutrition & Food Research. 55 (1): 46—57. PMID

21207512. doi:10.1002/mnfr.201000451.

5. Frakash, Satya; Rodes, Laetitia; Coussa-Charley, Michael; Tomaro-Duchesneau,

Catherine; Rodes (2011). „Gut microbiota: Next frontier in understanding human

health and development of biotherapeutics”. Biologics: Targets and Therapy. 5: 71—

86. PMC 3156250  . PMID 21847343. doi:10.2147/BTT.S19099.

6. Wu, G. D.; Chen, J.; Hoffmann, C.; Bittinger, K.; Chen, Y.-Y.; Keilbaugh, S. A.;

Bewtra, PMID 21885731. doi:10.1126/science.1208344.

7. Đujić NM. Kvaliteta života bolesnika s funkcionalnim bolestima probavnog sustava.

ActaMed Croatica. 2015;69:263-270.

8. Kelava I. Znanje i stavovi liječnika obiteljske medicine o sindromu iritabilnog kolona.

ActaMed Croatica. 2016;69:245-251.

14