วิทยาศาสตร์ ชั้น ป.

5
 การสืบพันธุ์ (Reproduction)
หมายถึง กระบวนการที่ทาให้เกิดสิ่งมีชีวิตตัวใหม่
ขึ้นมาจากสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกัน โดยที่สิ่งมีชีวิต
รุ่นใหม่ที่เกิดขึ้นจะทดแทนสิ่งมีชีวิตรุ่นเก่าที่ตาย
ไป ทาให้สิ่งมีชีวิตเหลือรอดอยู่ได้โดยไม่สูญพันธุ์
 ประเภทของการสืบพันธุ์
การสืบพันธุ์มี 2 แบบ คือการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ
และการสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ
1.การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ
(sexual Reproduction)
 ประเภทของการสืบพันธุ์
การสืบพันธุ์มี 2 แบบ คือการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ
และการสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ

2.การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ
(Asexual Reproduction)
 สัตว์บางชนิดสามารถสืบพันธุ์ทั้งแบบ
อาศัยเพศและแบบไม่อาศัยเพศ
เช่น ไฮดรา การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัย
เพศของไฮดราจะใช้วิธีการแตกหน่อ
 การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ
จะเกิดขึ้นเมื่อสัตว์โตเต็มที่และมีการสร้างเซลล์สืบพันธุ์
สัตว์เพศผู้จะสร้าง สัตว์เพศเมียจะสร้าง
เซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ เซลล์สืบพันธุ์เพศเมีย
เมื่ออสุจิผสมกับไข่ เรียกว่า เซลล์ไข่
เรียกว่า เซลล์อสุจิ
จะเกิดการปฏิสนธิ
ไข่ที่ได้รับการปฏิสนธิ
จะพัฒนาเป็นตัวอ่อน
 เมื่อสัตว์เข้าสู่วัยที่
สืบพันธุ์ได้
เพศผู้จะแสดงพฤติกรรม
เพศเมียจะแสดงอาการ เกี้ยวพาราสีจนเพศเมีย
และพฤติกรรมสื่อให้เพศ ยอมผสมพันธุ์
ผู้รู้ว่าพร้อมที่จะผสมพันธุ์
 สัตว์เพศผู้จะแสดง
พฤติกรรมการเกี้ยวพา
ราสีสัตว์เพศเมียอย่างไร
 เคยเห็นสัตว์แสดง
พฤติกรรมในภาพนี้หรือไม่
สัตว์กาลังผสม
พันธุ์กัน
 นกยูงเพศผู้ นกยูงเพศเมีย
เซลล์ไข่
เซลล์อสุจิ เซลล์อสุจิเข้าผสม
กับเซลล์ไข่
ลูลูกกนกยู
นกยูงง
เซลล์ไข่ที่ได้รับการปฎิสนธิและพัฒนาเป็นตัวอ่อน
 เรามาสังเกตการ
ปฏิสนธิของปลากัด
เซลล์อสุจิผสมกับเซลล์ไข่ภายนอกร่างกายเพศเมีย
เรียกว่า การปฏิสนธิภายนอก
การปฏิสนธิของสัตว์ทุกชนิด
เป็นแบบเดียวกันหรือไม่
ไม่เหมือนกัน เพราะสัตว์บาง
ชนิดมีการปฏิสนธิภายใน
 การปฏิสนธิภายในแตกต่างจาก
การปฏิสนธิภายนอกอย่างไร

การปฏิสนธิภายใน หมายถึง การทีเ่ ซลล์อสุจิเข้า

ผสมกับเซลล์ไข่ภายในร่างกายเพศเมีย จากนั้นเพศ
เมียก็ตั้งครรภ์และออกลูกมาเป็นตัวหรือเป็นไข่
 สัตว์ปฏิสนธิภายใน

สัตว์จาพวกนก สัตว์เลื้อยคลาน

สัตว์ที่ออกลูก
เป็นไข่
 สัตว์ออกลูก
สัตว์ปฏิสนธิภายใน
เป็นตัว
ปลาบางชนิด ปลาฉลาม ปลาหางนกยูง
ปลาสอด ปลาเข็ม ปลามิดไนท์
สัตว์ออกลูก สัตว์ปฏิสนธิภายใน
เป็นตัว สัตว์ออกลูก
สัตว์เลี้ยงลูก เป็นไข่
ด้วยน้านม
คน แมว สุนัข ช้าง ม้า
วัว ควาย วาฬ โลมา
 การปฏิสนธิภายในแตกต่างจาก
การปฏิสนธิภายนอกอย่างไร
การปฏิสนธิภายนอก หมายถึง การที่เซลล์อสุจิเข้าผสม
กับเซลล์ไข่ ภายนอกร่างกายของสัตว์เพศเมีย โดยมีน้า
เป็นตัวกลางช่วยพาให้อสุจิเคลื่อนที่เข้าไปผสมกับไข่
หลังจากนั้นไข่ที่ได้รับการผสมแล้วจะฟักเป็นตัวต่อไป
 สัตว์ปฏิสนธิภายนอก

สัตว์น้าจาพวกปลา สัตว์สะเทินน้า
สะเทินบก
สัตว์ออกลูก
เป็นไข่ สัตว์จาพวกนก
 ทบทวนบทเรียน
สัตว์ใดบ้างต่อไปนี้ที่มีการปฏิสนธิภายใน และปฏิสนธิ
ภายนอก

ปฏิ ส นธิ ภ ายใน

................................ ปฏิ ส นธิ ภ ายใน
................................
 ทบทวนบทเรียน
สัตว์ใดบ้างต่อไปนี้ที่มีการปฏิสนธิภายใน และปฏิสนธิ
ภายนอก

ปฏิ ส นธิ ภ ายนอก

................................ ปฏิสนธิภายนอก
................................
 การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ
การสืบพันธุ์ที่ไม่ต้องอาศัยเซลล์สืบพันธุ์
การสืบพันธุ์แบบนี้พบตั้งแต่
เป็นการสืบพันธุ์ที่สร้าง
สิ่งที่มีชีวิตที่ยังไม่เป็นเซลล์
หน่วยใหม่ขึ้นมาจาก
พวกเซลล์เดียว และพวกหลาย
สิ่งมีชีวิตเดิม
เซลล์ไปจนถึงพืชชั้นสูง
 การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศสามารถแบ่งได้ดังนี้
1.การแตกหน่อ (Budding)
 1.การแตกหน่อ
เช่น ยีสต์ ไฮดรา ฟองน้า หนอนตัวแบน ปะการัง
 1.การแตกหน่อ
เช่น ยีสต์ ไฮดรา ฟองน้า หนอนตัวแบน ปะการัง

หนอนตัวแบน
 1.การแตกหน่อ
สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว (พวกโพรติสต์ เช่น โปรโตซัว ไวรัส
สาหร่ายสีเขียว สาหร่ายสีเขียวแกมน้าเงิน)

โปรโตซัว
 1.การแตกหน่อ
สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว (พวกโพรติสต์ เช่น เห็ด รา ) ในพืช
ชั้นสูงก็มีพวก ขิง ข่า กล้วย หน่อไม้ เป็นต้น
 การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศสามารถแบ่งได้ดังนี้
2.)การแบ่ง ตัวออกเป็นสอง (Binary Fission)

ได้แก่ พารามีเซียม
 การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศสามารถแบ่งได้ดังนี้
2.)การแบ่ง ตัวออกเป็นสอง (Binary Fission)
ได้แก่ อะมีบา
 การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศสามารถแบ่งได้ดังนี้
2.)การแบ่ง ตัวออกเป็นสอง (Binary Fission)
ได้แก่ ยูกลีนา
 การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศสามารถแบ่งได้ดังนี้
2.)การแบ่ง ตัวออกเป็นสอง (Binary Fission)
ได้แก่ แบคทีเรีย
 การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศสามารถแบ่งได้ดังนี้
3.พาร์ธีโนเจเนซิส (Parthenogenesis)
ได้แก่ ตั๊กแตนกิ่งไม้ เพลี้ย ไรน้า ผึ้ง มด ต่อ แตน
ตัวเมียสามารถผลิตไข่ที่ฟักเป็นตัวได้
โดยไม่ต้องมีการปฏิสนธิในสภาวะปกติ
การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศสามารถแบ่งได้ดังนี้
4 .) การงอกใหม่ (Regeneration)
ได้แก่ ดาวทะเล พลานาเรีย
การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศสามารถแบ่งได้ดังนี้
5.)การสร้างสปอร์ คือ การแบ่งนิวเคลียสออกเป็นหลายๆนิวเคลียส
ได้แก่ เชื้อ เห็ด ราไฮฟรา
ยีสต์
 การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศสามารถแบ่งได้ดังนี้
6.การขาดออกเป็นท่อน (Fragmentation)
เช่น สาหร่ายทะเล
(สาหร่ายสีเขียว
แกมน้าเงิน) หนอนตัว
แบน
 ทบทวนบทเรียน
จงเลือกสัตว์ที่กาหนดให้ไปเขียนลงในช่องว่างให้ถูกต้อง
ปลาหางนกยูง ฟองน้า ปลาดุก พลานาเรีย อะมีบา ไฮดรา เต่า ม้า
พารามีเซียม เขียด ปลามิดไนท์ นกกระจอกเทศ ดาวทะเล
เต่า นกกระจอกเทศ
1.ปฏิสนธิภายในออกลูกเป็นไข่.................................................
ปลาหางนกยูง ม้า
2.ปฏิสนธิภายในออกลูกเป็นตัว.................................................
ปลาดุก เขียด
3.ปฏิสนธิภายนอก.....................................................................
พลานาเรีย ดาวทะเล
4.งอกใหม่...................................................................................
 ทบทวนบทเรียน
จงเลือกสัตว์ที่กาหนดให้ไปเขียนลงในช่องว่างให้ถูกต้อง
ปลาหางนกยูง ฟองน้า ปลาดุก พลานาเรีย อะมีบา ไฮดรา
เต่า ม้า พารามีเซียม เขียด นกกระจอกเทศ ดาวทะเล
อะมีบา พารามีเซียม
5. แบ่งเซลล์..............................................................................
ไฮดรา ฟองน้า
6. แตกหน่อ..............................................................................
ไฮดรา
7. สืบพันธุ์แบบอาศัยเพศและไม่อาศัยเพศ...............................
อะมีบา พลานาเรีย พารามีเซียม
8. สัตว์เซลล์เดียว......................................................................
 แนวข้อสอบ
1.สัตว์ในข้อใดมีการปฏิสนธิเหมือนสัตว์ในภาพ

1. ปลากัด
2. พะยูน
3. เขียด
4. ดาวทะเล
 แนวข้อสอบ
2.การผสมพันธุ์ปลากัด เมื่อนาปลามาเทียบกันแล้ว ต่อมาตัวผู้
จะมีพฤติกรรมอย่างไร
1. รัดตัวเมีย
2. ก่อหวอด
3. กระสับกระส่าย
4. พยายามว่ายหาตัวเมีย
 แนวข้อสอบ
3.ปลากัดตัวเมียปล่อยไข่ออกมา ปลากัดตัวผู้จะทาอย่างไร
1. รัดตัวเมีย
2. ก่อหวอด
3. อมไข่ไปไว้ในหวอด
4. ว่ายไปหาหวอด
 แนวข้อสอบ
4.จากภาพ เป็นการสืบพันธุ์ของสัตว์ชนิดใด โดยวิธีใด
1. พลานาเรีย - แบ่งเซลล์
2. พารามีเซียม - แบ่งเซลล์
3. ปะการัง - งอกใหม่
4. ยีสต์ - งอกใหม่
 แนวข้อสอบ
5.จากภาพ คือ กระบวนการในข้อใด
1. การแบ่งเซลล์
2. การงอกใหม่
3. การปฏิสนธิ
4. การเจริญเติบโต
 แนวข้อสอบ
6.การสืบพันธุ์ที่ไม่อาศัยเซลล์สืบพันธุเ์ พศผู้กับเซลล์สืบพันธุ์
เพศเมีย เรียกว่าอะไร
1. การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ
2. การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ
3. การปฏิสนธิภายนอก
4. การผสมเทียม
 แนวข้อสอบ
7. การงอกใหม่มีลักษณะอย่างไร
1. เซลล์งอกออกเป็น 2 ส่วน
2. การสร้างเซลล์ขึ้นใหม่บนตัวเดิม
3. ส่วนที่ขาดสามารถงอกเป็นตัวใหม่
4. สร้างอวัยวะเพิ่มจากที่หลุดหายไป
 แนวข้อสอบ
8. ข้อใดกล่าวถูกต้องเกี่ยวกับสัตว์
1. นกปฏิสนธิภายในร่างกายออกลูกเป็นตัว
2. ปลาเข็มปฏิสนธิภายนอกร่างกายออกลูกเป็นไข่
3. ค้างคาวปฏิสนธิภายในร่างกายออกลูกเป็นตัว
4. กบปฏิสนธิภายนอกร่างกายออกลูกเป็นตัว
 แนวข้อสอบ
9. ข้อใดเป็นลักษณะการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ
1. การงอกใหม่
2. การปฏิสนธิ
3. การแตกหน่อ
4. การแบ่งเซลล์
 แนวข้อสอบ
10. ข้อใดไม่ใช่ลักษณะการแสดงพฤติกรรมการหาคู่ของสัตว์
ตัวผู้
1. งูเห่าแผ่แม่เบี้ย
2. ปูก้ามดาบชูก้าม
3. หิงห้อยเพศผู้จะเปล่งแสงที่เป็นประกาย
4. แมงมุมเพศผู้เดินไปบนใยแมงมุมของเพศเมีย
และกระตุกสายใยเบาๆ
ฟองน้าทะเลเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง
ลาตัวเป็นโพรง มีรูพรุนเล็กๆ สามารถ
สืบพันธุ์ได้ทั้งแบบอาศัยเพศและไม่อาศัย
เพศ ทั้งแบบอาศัยเพศสร้างเซลล์อสุจิ
ผสมกับเซลล์ไข่และแบบไม่อาศัยเพศ
โดยการแตกหน่อ นอกจากนี้ฟองน้ายัง ฟองน้าหูช้าง
จัดเป็นสัตว์ที่มีอายุยืนทีส่ ุดในโลก เช่น
ฟองน้าที่อาศัยอยู่ในถ้าใต้
ปะการัง เป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง มี
เฉพาะปากอยู่ด้านบน มีหนวดรอบปาก
มีโครงร่างเป็นหินปูน สืบพันธุ์ได้ทั้งแบบ
อาศัยเพศและไม่อาศัยเพศ ทั้งแบบอาศัย
เพศสร้างเซลล์อสุจิผสมกับเซลล์ไข่เป็น
ตัวอ่อนลอยไปในน้าเพื่อหาที่เกาะแบบไม่
อาศัยเพศโดยการแตกหน่อ
 แนวข้อสอบ
11. ไฮดราจัดเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง อยู่กลุ่มเดียวกับ
สัตว์ชนิดใดต่อไปนี้
1. ม้าน้า
2. ดาวทะเล
3. หมึก
4. แมงกะพรุน
ไฮดรา เป็นสัตว์พวกเดียวกับ แมงกะพรุน ดอกไม้ทะเล
ปะการัง กัลปังหา ส่วนใหญ่เป็นสัตว์ทะเล แต่บางชนิด
เป็นสัตว์น้าจืด คือ ไฮดรากับแมงกะพรุนน้าจืด

ม้าน้า เป็นสัตว์พวกเดียวกับปลา
หมึก เป็นสัตว์พวกเดียวกับหอย
ดาวทะเล เป็นสัตว์พวกเดียวกับปลิงทะเลและเม่นทะเล
 แนวข้อสอบ
12. การสืบพันธุ์ของสัตว์ในข้อใด แตกต่างจากพืช
1. มีการปฏิสนธิภายใน
2. มีการปฏิสนธิภายนอก
3. มีการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ
4. มีการสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ
การปฏิสนธิภายนอกร่างกาย พบในสัตว์น้า ได้แก่ ปลา
สัตว์ครึ่งน้าครึ่งบก เช่น กบ อึ่งอ่าง คางคก และสัตว์ชั้น
ต่า เช่น ไฮดรา
 แนวข้อสอบ
13. ไข่ของสัตว์เทียบได้กับส่วนใดของพืช
1. รังไข่
2. ออวุล
3. อับเรณู
4. ละอองเรณู
 แนวข้อสอบ
14. สัตว์ในข้อใดทีไ่ ม่มกี ารปฏิสนธิภายนอก
1. กบ
2. เต่า
3. ปลากัด
4. คางคก
การปฏิสนธิภายในร่างกาย พบในสัตว์บก ได้แก่ คน
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้านม สัตว์เลื้อยคลาน นก

การปฏิสนธิภายนอกร่างกาย พบในสัตว์น้า ได้แก่ ปลา

สัตว์ครึ่งน้าครึ่งบก และสัตว์ชั้นต่า เช่น ไฮดรา