Doon tayo!

Bilang ng Modyul: 3 Modyul 3: Repleksiyon ng Kasalukuyan… Tungo sa Kinabukasan Bilang ng Sesyon: 7 linggo

Paalala:
Ang Gabay ng Guro na ito ay magsisilbing gabay ng mga guro sa pagtuturo ng Filipino sa Baitang 8. Naglalaman ito ng kumpletong mga
mungkahing gawain para sa bawat aralin at estratehiya na maaring gamitin ng mga guro sa kanilang pagtuturo. Ang bawat gawain sa isang
aralin ay nakabatay sa limang araw na panturo sa loob ng 50 minuto bawat sesyon. Iminumungkahi na higit na pagyamanin ng mga guro ang
mga mungkahing gawain at estratehiya na nakapaloob dito batay sa interes at kakayahan ng mga mag-aaral upang sa gayo’y higit nilang
maunawaan ang bawat aralin at gawain sa Modyul 3.

Modyul Para sa Sariling Pagkatuto Gabay sa Pagtuturo ng Modyul

I. Panimula at Mga Pokus na Tanong

Pamantayang Pangnilalaman sa
Pagtatapos ng Modyul 3:
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-
unawa sa estilo, mekanismo,
pamamaraang tekniko, at mga
kaalamang teknikal ng mga panitikang
popular.
Pokus na Tanong para sa Modyul 3:
Paano naiiba ang tradisyunal na uri ng
panitikan sa panitikang popular?
Bakit nagkaroon ng transpormasyon
mula sa tradisyonal na panitikang
Pilipino tungo sa panitikang popular?
Paano nakatutulong ang mga panitikang
popular sa pagpapaigiting ng
kamalayang panlipunan?
Pamantayan sa Pagganap sa Ang mga mag-aaral ay inaaasahang matututo ng
pagtatapos ng Modyul 3:
Ang mag-aaral ay nakikibahagi sa ilang mga pamamaraan sa pagbuo ng mga panitikang
pagbuo ng kampanya tungo sa popular sa pamamagitan ng mga gawain sa modyul na ito
kamalayang panlipunan (social
(nakasaad sa pamantayang pangnilalaman) na kanilang
awareness campaign) sa pamamagitan
ng alinmang midyum ng multimedia. magagamit sa pagbuo ng isang produkto sa katapusan ng
kanilang pag-aaral (nakasaad sa pamantayan sa
Mahalagang Konsepto para sa Modyul
pagganap)
3:
Ang tradisyunal na panitikang Pilipino ay
salalayan ng buhay, at ang panitikang
popular ay pamamaraan ng Ang mga mahahalagang konseptong nakatala ay
pamumuhay. ang konseptong nais maikintal sa isipan ng mga mag-aaral
sa pagtatapos ng aralin. Ito ang inaasahang magiging
Bunsod ng pagpapalitang kultural,
kapangyarihan ng teknolohiya, at sentro ng lahat ng gawain sa modyul.
pangangailangan ng pamayanang
global, nagkaroon ng transpormasyon
ang panitikang Pilipino mula tradisyonal
tungo sa pagiging popular Ang mga mahahalagang tanong ay naglalahad ng
mga kaisipang inaasahang masasagot sa
pagsasakatuparan ng mga gawain sa modyul na ito.
II. Ang Mga Aralin at Ang Saklaw Nito
Mga Aralin sa Yunit Ang mga araling nakatala ang magiging saklaw ng
mga magiging pagtalakay at mga gawain sa modyul na
Aralin 3.1: Kontemporaryong Panitikan Tungo sa Kultura at Panitikang
Popular ito. Ang bawat aralin ay nakatuon sa iba’t ibang aspekto
ng kulturang popular (kontemporaryong babasahin,
a. Panitikan: Popular na Babasahin broadcast media at dokumentaryong pampelikula). Bawat
 Pahayagan (Tabloid) paksang nabanggit ay may kaakibat na aralin sa wika na
 Komiks makatutulong sa lalong pagsusuri at pag-unawa sa mga
 Magasin ito.
 Kontemporaryong Dagli

b. Wika: Antas ng Wika

 Pormal
 Di-pormal
 Popular (Balbal)

Aralin 3.2: Broadcast Media: Mekanismo ng Pagbabago at Pag-unlad ng

Kulturang Pilipino

. a. Panitikan: Opinyon at Talakayang Panradyo

b. Wika: Konsepto ng Pananaw

a. Panitikan: Dokumentaryong Pantelebisyon

b. Wika: Mga Konseptong May Kaugnayang Lohikal

Aralin 3.3: Dokumentaryong Pampelikula: Midyum sa Pagbabagong

Panlipunan

a. Panitikan: Manoro (Ang Guro) sa Direksiyon ni

Brillante Mendoza
b. Wika: Komunikatibong Gamit ng mga Pahayag

Sa pagtatapos ng bawat aralin, ikaw ay inaasahang:

Aralin 1: Makapagbabahagi ng mga babasahing popular na

sumasalamin sa kultura at tradisyon sa kasalukuyang
panahon.
 Aralin 2: Makalilikha ng isang akdang naglalahad ng sariling pananaw
batay sa pamantayan ng isang mapanagutang
mamamahayag.

Aralin 3: Makapagpapamalas ng pag-unawa sa estilo, mekanismo at

kaalamang teknikal ng isang dokumentaryong pampelikula
bilang midyum sa pagbabagong panlipunan.

III. Mga Inaasahang Kasanayan:

Ang mga kasanayang nakatala ay ang mga
kasanayang inaasahang malilinang sa mga mag-aaral sa
pagsasakatuparan ng mga gawain sa modyul na ito.
MODYUL 3 Mga Kasanayang Pampagkatuto

Pakikinig

Naililipat sa isang grapikong organayser ang mga impormasyong

napakinggan (transkoding)
 dayagram
 grap
 grid

Nailalahad ang sariling pamamaraan sa napakinggang pahayag,

mensahe at teksto

Napauunlad ang kasanayan sa mapanuring pakikinig/panonood

 Napag-iiba ang katotohanan sa mga hinuha, opinion at

personal na interpretasyon ng nagsasalita at nakikinig

 Napag-iiba ang katotohahan (facts) sa mga hinuha

(inferences), opinyon at personal na interpretasyon ng
nagsasalita at ng nakikinig /nanonood

 Nailalahad ang mga pagkiling (biases, prejudices) at sariling

interes ng nagsasalita
  Naisasaayos ang mga ideya o impormasyon mula sa teksto o
diskursong napakinggan/napanood

 Nailalahad sa sariling pamamaraan ang mga napakinggang

pahayag, mensahe at teksto

Pagsasalita

Nailalahad nang maayos at mabisa ang mga nalikom na datos

sa pananaliksik

Nailalahad nang maayos ang pansariling pananaw, opinyon

at saloobin

Nakapagpapahayag nang wasto ng mga pag-aalinlangan/

pag-aatubili o pasubali

Pag-unawa sa Binasa

Nakikilala ang tono ng teksto sa tulong ng mga tiyak na bahagi nito

Naihahambing ang teksto sa iba pang uri ng teksto batay sa:

 paksa
 layon
 tono
 pananaw
 paraan ng pagkakasulat
 pagbubuo ng salita
 pagbubuo ng pangungusap
 pagtatalata

Nakagagawa ng mga gawaing magpapatunay sa mapanuring

pagbasa ng teksto gaya ng sumusunod:

 Nakabubuo ng balangkas ng binasang teksto

 Nakabubuo ng sintesis ng mga kaisipan o ideyang

nakapaloob
sa teksto
  Nakapagbibigay ng impresiyon sa teksto kaugnay ng
- paksa
- tono
- layon
- estilo at
- gamit ng mga salita

Naiuugnay ang mga kaisipang nakapaloob sa akda batay sa mga

nangyayari sa:
 sarili
 pamilya
 pamayanan
 lipunan
 daigdig

Nakapagbibigay ng sariling kuru-kuro at mungkahi tungkol sa

alinman sa mga paksa gaya ng sumusunod:
- HIV and Drug Prevention
- Peace Education
- Karapatang Pambata at Kanilang Responsibilidad
- Kaligtasan ng Tao, Batas Trapiko at mga Pilipino

Napauunlad ang kakayahang umunawa sa binasang teksto

sa pamamagitan ng pagkilala sa:

 Naiisa-isa ang mga positibo at negatibong pahayag

 Napagsasama-sama ang mga magkakasalungat na ideya

 Nakikilala ang tono ng teksto sa tulong ng mga tiyak

na bahagi nito

Nakagagawa ng mga gawaing magpapatunay sa mapanuring

pagbasa sa teksto

 Nakapagbibigay ng impresiyon sa teksto kaugnay ng:

- paksa/tema
- layon
- gamit ng mga salita
Pagsulat

Nagagamit ang iba’t ibang estratehiya sa pangangalap ng ideya

sa pagsulat tulad ng panayam, brainstorming, pananaliksik
at panonood

 Nakapagsasagawa ng rebisyon kung kinakailangan

 Nakapagtatala ng mahahalagang impormasyon

 Naisasaalang-alang ang mga kailanganin sa pagsulat ng

isang dokumentaryong panradyo

 Nakapipili ng isang napapanahong paksa

 Nakapagtatala ng mga kinakailangang impormasyon

 Nakabubuo ng maayos na balangkas

 Naibabanggit nang wasto ang may-akda, personalidad,

organisasyong nagbibigay-kredibilidad sa mga kaisipang
ipinapahayag

 Nagagamit ang mga ekspresiyong nagpapakilala ng

konsepto ng pananaw

 Nagagamit ang mga ekspresiyong nagpapakilala

ng kaugnayang lohikal

Tatas

Nagpapakita ng kaalaman sa pagkakaiba ng pormal at impormal

na Filipino pasalita man o pasulat

Nagagamit ang gramatika/retorika at bokabularyong Filipino sa

pakikipagkomunikasyon, pasalita man o pasulat

Nasusuri ang mahalagang detalye ng napakinggang impormasyon

Napagtitimbang-timbang kung ang napakinggan ay may kabuluhan at
kredibilidad

Nakikipagkomunikasyon gamit ang wikang Filipino batay sa hinihingi

ng pagkakataon/sitwasyon

Pakikitungo sa Wika at Panitikan

Naiuugnay sa pang-araw-araw na pamumuhay ang mga natutuhan

sa pag-aaral ng wika at panitikan

Hinaharap ang mga pang-araw-araw na gawain sa klase na may

kasiyahan at kasiglahan

Masigasig na tumutugon sa mga oportunidad sa ibayong pag-aaral

ng wika at panitikan

Nagagamit sa angkop na sitwasyon at pangangailangan ang mga

natutuhan sa pag-aaral ng wika at panitikan

Estratehiya sa Pag-aaral/Pananaliksik

Naipamamalas ang kakayahang maisaayos ang mga impormasyon

at talang nalikom mula sa iba’t ibang lawak ng pag-
aaral/pananaliksik

 Nailalahad nang maayos at mabisa ang mga nalikom na

datos sa pananaliksik

 Nalilikom ang mga impormasyon sa tulong ng mga

sanggunian sa aklatan/Internet

Nalilikom ang mga kakailanganing impormasyon mula sa iba’t

ibang pinagkukunang sanggunian

Nailalahas nang maayos ang mga nalikom na impormasyon

sa isinagawang pananaliksik
 Panonood

Nagpapamalas ng kakayahang suriin ang teksto o diskursong

Napanood

 Nakabubuo ng sariling pananaw tungkol sa isang

napapanahong isyu na may kaugnayan sa napanood

IV. Konseptuwal na Balangkas ng Modyul 3

Makikita sa konseptwal na balangkas ang magiging
REPLEKSIYON NG KASALUKUYAN… TUNGO SA KINABUKASAN tuon ng pagtalakay sa kabuuan ng modyul.
Aralin 3.1 Kontemporaryong Panitikan Tungo sa
Kultura at Panitikang Popular
a. Panitikan: Popular na mga Babasahin
 Pahayagan(tabloid)
 Komiks
 Magasin
 Kontemporaryong Dagli
b. Wika: Antas ng Wika
 Pormal
 Di-Pormal
 Popular (balbal)

Aralin 3.2 Broadcast Media: Mekanismo ng

Pagbabago at Pag-unlad ng Kulturang Pilipino
a. Panitikan: Komentaryong Panradyo
Dokumentaryong Pantelebisyon
b. Wika: Konsepto ng Pananaw/Kaugnayang
Lohikal

Aralin 3.3 Dokumentaryong Pampelikula: Midyum

sa Pagbabagong Panlipunan

a. Panitikan: Manoro (Ang Guro) sa Direksiyon

ni Brillante Mendoza
b. Wika: Komunikatibong Gamit ng mga
Pahayag
 V. Paunang Pagsusulit (Kalakip 3.1) Ipasagot ang dalawampung aytem (20) na Paunang
Pagsusulit. Ipaliwanag ang panuto. Makabubuting
magsagawa ng item analysis pagkatapos na maiwasto ang
sagutang papel upang mataya kung aling kasanayan ang
lilinangin sa mga mag-aaral.

SUSI SA PAGWAWASTO PARA SA

PANIMULANG PAGTATAYA

1. A 6. A 11. D 16. C
2. C 7. B 12. B 17. B
3. C 8. C 13. C 18. B
4. C 9. A 14. B 19. B
5. D 10. A 15. B 20. A

VI. Yugto ng Pagkatuto

ALAMIN:
Handa ka na bang tumuklas ng mga bagong kaalaman? Kung gayon, simulan na
natin ang iyong pag-aaral tungkol sa mga panitikang popular. Naisip mo na ba kung
paano naiba ang mga panitikan sa kasalukuyan sa mga tradisyunal na uri ng panitikan
na iyong natalakay sa mga naunang aralin? Bakit nga ba nagkaroon ng
transpormasyon mula sa tradisyunal na panitikang Pilipino tungo sa panitikang popular?
Bakit kailangang basahin at pag-aralan ang mga panitikang popular?
GAWAIN 1: Bugtungan, Dugtungan!
Alam mo ba ang iba’t ibang uri ng panitikan na maituturing nating bahagi ng
panitikang popular? Batid mo rin ba ang iba’t ibang midyum na ginagamit upang
Maaaring hayaang maglahad ang mga mag-aaral
na kanilang mga opinyon kaugnay ng mga pagbabago sa
larangan ng panitikan sa ating bansa. Maaaring
paghambingin ang kalagayan ng panitikan noon at sa
kasalukuyan. Tanggapin lamang ang kanilang mga
magiging sagot. Hayaang matuklasan nila ang kasagutan
sa mga katanungan sa pag-usad ng pagtalakay.
Layon ng gawaing ito na mataya ang dating
kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa nilalaman ng
Modyul 3. Ipasagot ang bahaging ito sagutang papel.
Gayahin ang format. Maaaring gawing paligsahan sa klase
ang pagsagot sa mga bugtong.
maipahatid ang mga ito sa higit na nakararaming mamamayan? Tukuyin mo ang
inilalarawan ng mga bugtong sa ibaba. Pagkatapos, isulat mo ang mga titik ng
iyong sagot sa mga kahon upang mabuo ang crossword puzzle. SUSI SA PAGWAWASTO PARA SA GAWAIN 1

1. Pelikula
Mga Bugtong: 2. Komiks
3. Telebisyon
1 – Pinipilahan ng mga manonood,
2 4 5 4. Internet
sa pinilakang tabing ito’y
. . . itinatampok! 5. Radyo
2 – Kahong puno ng makukulay na 6. Tabloid
larawan at usapan ng mga tauhan.
Tunay na kinagigiliwan ng kabataan! 7. Magasin
M 6 T D 3 – Kuwadradong elektronikong
. kagamitan.Tampok ay iba’t ibang
3 L palabas na kinaaaliwan!
. 4 – Sa isang click lang mundong
1P ito’y mapapasok na para mag-Fb,
. Twitter o magsaliksik pa.
B 5 – Musika’t balita ay
napapakinggan na. Sa isang galaw
lamang ng pihitan, may FM at AM
T pa!
6 – Maliit na dyaryong inilalako sa
7 G daan; balita, tsismis at iba pa ang
. laman.
7 – Pabalat nito’y may larawan pa ng
sikat na artista. Nilalama’y mga
artikulong tumatalakay sa iba’t
ibang paksa.

Kung nakuha mo nang tama ang lahat ng aytem, binabati kita dahil may
ideya ka na sa iba’t ibang uri ng panitikang popular! Kung hindi naman, huwag
kang mag-aalala dahil tutulungan ka ng modyul na ito upang maitama ang
iyong mga maling akala.
 Alam mo ba na...
Mayroong iba’t ibang midyum na ginagamit sa paghahatid ng
impormasyon, balita at iba’t ibang palabas na maaaring napakikinggan o
napanonood ng mamamayan lalo na ng kabataan sa kasalukuyan? Ang ilan
sa mga ito ay ang tabloid, komiks, magasin, internet, radyo at
telebisyon. Ang mga ito ay maituturing nating kumakatawan sa
kulturang popular ng mga Pilipino sa ngayon.
Matapos masagutan ang crossword puzzle, hayaan
ang mga mag-aaral na magbahagi ng kanilang mga
nalalaman kaugnay ng mga naitalang kasagutan.
Maaaring tanungin kung sila ba ay isa sa mga
tumatangkilik ng mga ito at kung bakit ang mga ito ay
popular sa kasalukuyan.

GAWAIN 2: Alin, Alin ang PAGKAKAIBA? Maaaring isagawa ang gawaing ito nang
papangkat. Hayaang suriin ng mga mag-aaral ang
Napansin mo ba ang pagkakatulad ng mga katangian ng mga nabanggit
tradisyunal at popular na uri ng panitikan sa iba’t ibang
na panitikang popular sa Gawain 1? Naisip mo ba ang pagkakaiba ng mga ito mga aspektong nabanggit (paksa, wika at paraan o
sa mga tradisyunal na panitikan? Subukin naman nating isa-isahin ang mga midyum). Maaari rin silang magtanghal o magbahagi ng
katangian ng panitikang popular at tradisyunal sa tulong ng gawain sa ibaba. ilang mga halimbawa ng panitikan noon at sa kasalukuyan.
Isulat mo sa kahon ang mga katangian na sa iyong palagay ay taglay ng
panitikang popular at tradisyunal na panitikan. Bigyan mo ng pansin ang
paksang kadalasang tinatalakay sa mga ito, wikang ginagamit at midyum na
ginagamit sa paghahatid nito sa mamamayan.

Tradisyunal na Panitikang
Panitikan Popular

__________________________ _________________________
Paksang Tinatalakay __________________________ _________________________
_____ _______

Wikang Ginagamit ______________________ ______________________

______________________
_____________
Paraan/Midyum sa ____________________
Paghahatid ____________________
_________________
______________________
_____________
______________________
______________________
_____________
PAUNLARIN:

Sa bahaging ito ng modyul ay bibigyan natin ng pansin ang iba’t ibang uri ng
panitikang popular at ang iba’t ibang midyum na ginagamit sa pagpapalaganap nito. Sa
pamamagitan ng mga gawain na nakahanay sa mga aralin, matutuklasan natin ang
kahalagahan ng pag-aaral ng mga panitikang popular at ang papel na ginagampanan
ng mga ito sa kamalayang panlipunan ng mamamayan ng isang bansa.

Sa tulong ng mga araling pangwika, pagtalakay sa iba’t ibang pamamaraan sa

pagbuo panitikang popular, pagsasagawa ng mga programang panradyo at maging ng
pelikula, inaasahang magiging bahagi ka rin ng paghahanda ng isang kampanya tungo
sa kamalayang panlipunan sa pamamagitan ng multimedia (social awareness
campaign through the yse of multimedia).

Simulan na natin ang pagpapaunlad ng iyong kaalaman at kakayahan sa

pamamagitan ng pagtalakay sa Aralin 3.1 ng modyul na ito - ang mga uri ng
kontemporaryong panitikan.

Aralin 3.1: Kontemporaryong Panitikan Tungo sa Kultura

at Panitikang Popular
Bilang ng Sesyon: 10

I. Panimula at Mga Pokus na Tanong Ang mga pokus na tanong at mahalagang konsepto
ang inaasahang magiging sentro ng pagtalakay sa araling
Pokus na tanong para sa Aralin 3.1: Mahahalagang Konsepto para sa ito. Maaaring banggitin ang mga pokus na tanong sa
Aralin 3.1:
pagsisimula ng pagtalakay upang magsilbi itong direksyon
Bakit kinawiwilihang basahin ng mga
kabataan ang mga popular na Malapit sa karanasan ng kabataan at ng pagtalakay at pagsasagawa ng mga gawain.
babasahin? sumasalamin sa kasalukuyang
pangyayari ang nilalaman ng mga
Paano nakatutulong ang antas ng wika popular na babasahin kung kaya’t
sa mabisang pagpapahayag? makatutulong ito upang magkaroon sila
ng sariling pagtataya sa lipunang
kanilang ginagalawan.
II. Ang Mga Aralin at Ang Saklaw ng mga Ito
ARALIN 3.1: Kontemporaryong Panitikan Tungo sa Kultura at Panitikang Nakatala dito ang mga aralin na tatalakayin sa
Popular bahaging ito ng modyul. Nakatala ang aralin sa panitikan at
ang awalin sa wika na magiging saklaw ng pagtalakay.
a. Panitikan: Panitikang Popular na Babasahin (Tekstuwal
Analisis)
 Pahayagan(tabloid)/broad sheet
 Komiks
 Magasin
 Kontemporaryong Dagli
b. Wika: Antas ng Wika
 Pormal
 Di-pormal
 Popular (balbal)

III. Mga Inaasahang Kasanayan na Lilinangin sa Aralin 3.1 Ang mga kasanayang nakatala ay ang mga
Mga Kasanayang Pampagkatuto kasanayang lilinangin sa mga mag-aaral sa araling ito.

ARALIN 3.1 Pakikinig

Naililipat sa isang graphic organizer ang mga impormasyong
napakinggan (transkoding)
 dayagram
 grap
 grid

Nailalahad ang sariling pamamaraan sa napakinggang pahayag,

mensahe at teksto

Pagsasalita
Nailalahad nang maayos at mabisa ang mga nalikom na datos sa
pananaliksik

Nailalahad nang maayos ang pansariling pananaw, opinyon at

saloobin
Pag-unawa sa Binasa
Nakikilala ang tono ng teksto sa tulong ng mga tiyak na bahagi nito
Naihahambing ang teksto sa iba pang uri ng teksto batay sa:
 paksa
 layon
 tono
 pananaw
 paraan ng pagkakasulat
 pagbubuo ng salita
 pagbubuo ng pangungusap
 pagtatalata

Nakagagawa ng mga gawaing magpapatunay sa mapanuring

pagbasa ng teksto gaya ng sumusunod:
 Nakabubuo ng balangkas ng binasang teksto
 Nakabubuo ng sintesis ng mga kaisipan o ideyang
nakapaloob sa teksto

Nakapagbibigay ng impresyon sa teksto kaugnay ng

 paksa
 tono
 layon
 estilo at
 gamit ng mga salita.
Naiuugnay ang mga kaisipang nakapaloob sa akda batay sa mga
nangyayari sa:
 sarili
 pamilya
 pamayanan
 lipunan
 daigdig

Nakapagbibigay ng kuro-kuro at suhestiyon tungkol sa alinman sa

mga paksa gaya ng sumusunod:
 HIV and Drug Prevention
 Peace Education
 Karapatang Pambata at Kanilang
Responsibilidad
 Kaligtasan ng Tao, Batas Trapiko at mga
Pilipino
Pagsulat
Nagagamit ang iba’t ibang estratehiya sa pangangalap ng ideya sa
pagsulat tulad ng panayam, brainstorming, pananaliksik at panonood

 Nakapagsasagawa ng rebisyon kung kinakailangan

 Nakapagtatala ng mahahalagang impormasyon

Nababanggit nang wasto ang may-akda, personalidad, organisasyon

o grupo na nagpapatunay sa datos o impormasyong nagbibigay
kredibilidad sa mga kaisipan at opinyong ipinahahayag sa kaniyang
lathalain

Tatas
Nagpapakita ng kaalaman sa pagkakaiba ng pormal at impormal na
Filipino pasalita man o pasulat

Nagagamit ang gramatika/retorika at bokabularyong Filipino sa

pakikipagkomunikasyon, pasalita man o pasulat

Pakikitungo sa Wika at Panitikan

Naiuugnay sa pang-araw-araw na pamumuhay ang mga natutuhan
sa pag-aaral ng wika at panitikan

Hinaharap ang mga pang-araw-araw na gawain sa klase na may

kasiyahan at kasiglahan

Masigasig na tumutugon sa mga oportunidad sa ibayong pag-aaral

ng wika at panitikan

Naiuugnay sa pang-araw-araw na pamumuhay ang mga natutuhan

sa pag-aaral ng wika at panitikan

Nagagamit sa angkop na sitwasyon at pangangailangan ang mga

natutuhan sa pag-aaral ng wika at panitikan

Estratehiya sa Pag-aaral
Naipamamalas ang kakayahang maisaayos ang mga impormasyon
at talang nalikom mula sa iba’t ibang lawak ng pag-aaral/pananaliksik
  Nailalahad nang maayos at mabisa ang mga nalikom na
datos sa pananaliksik
 Nalilikom ang mga impormasyon sa tulong ng mga
sanggunian sa aklatan/Internet

Panonood
Nagpapamalas ng kakayahang suriin ang teksto o diskursong
napanood
 Nakabubuo ng sariling pananaw tungkol sa isang
napapanahong isyu na may kaugnayan sa napanood

IV. Konseptuwal na Balangkas ng Aralin 3.1 Makabubuting maipaskil sa loob ng silid ang
Konseptuwal na Balangkas na ito upang maging gabay ng
Aralin3.1: Kontemporaryong Panitikan Tungo guro at mag-aaral sa pagtalakay ng aralin. Isulat sa manila
sa Kultura at Panitikang Popular
paper o cartolina. Talakayin ang mga araling nakapaloob
sa araling ito.
Panitikan: Mga Wika: Antas ng Wika
Popular na
Babasahin  Pormal
 Pahayagan  Di-pormal (balbal)
(tabloid/ broad
sheet)
 Komiks
 Magasin
 Kontemporaryong
Dagli

Produkto/Pagganap: Literary Folio na

sumasalamin sa kasalukuyang kalagayan ng
barangay.
V. Panimulang Pagtataya ( para sa Aralin 3.1)
(Crossword Puzzle)
Susi sa Pagwawasto:

1. Komiks
2. Tabloid
3. Dagli
4. Magasin

Gabay sa Pagsagot:

1. Kuwentong isinalarawan ng mga dibuhista. (pababa)

2. Pahayagan ng masa. (pahalang)
3. Kuwentong higit na maiksi sa maikling kuwento. (pahalang)
4. Makulay na babasahin na hitik sa iba’t ibang impormasyon (pahalang)

VI. YUGTO NG PAGKATUTO PARA SA ARALIN 3.1

ALAMIN:
Masasabing nagpatuloy ang tradisyon sa panitikan sa kabila ng modernisasyon
sa pamamagitan ng pagpasok ng teknolohiya. Marahil, nagkaroon lamang ito ng
bagong mukha. Kapansin-pansin sa kasalukuyan na ang kinawiwilihan ng kabataan na
mga babasahin gaya ng komiks, magasin, at dagling katha ay nauulit lamang ang
paksa at tema sa mga akda sa tradisyunal na uri ng panitikan. Kung susuriin,
nagkakaiba lamang sa estilo, pamamaraan at kaalamang teknikal ang panitikang
popular.
Simulan na natin ang pag-aaral nang sa ganoo’y malaman mo kung paano
naiiba ang tradisyunal na uri ng panitikan sa panitikang popular? Bakit nagkaroon ng
transpormasyon mula sa tradisyunal na panitikang Pilipino tungo sa panitikang
popular? Bakit kailangang basahin ang mga babasahing popular?
Maaaring magsagawa ang guro ng pananaliksik sa
mga kontemporaryong manunulat na nabanggit sa bahaging
ito upang maibahagi sa mag-aaral ang buhay at mga
naisulat ng mga ito. Makatutulong ang paggamit ng mga
social networking site gaya ng Facebook upang madaling
makaugnay sa mga manunulat na ito.
Ipasulat ang inaasahang mahahalagang tanong para
sa kabuuan ng modyul. Maaaring gamitin ang estratehiyang
TOP 10 QUESTION sa bahaging ito. Ipasuri sa mga mag-
aaral kung alin sa mga naisulat nilang tanong ang
magkakatulad lamang. Sa ganitong paraan, tinuturuan na
natin silang magbasa at magsuri at umunawa ng kanilang
binabasa nang hindi nila namamalayan. Kinakailangang
mapalabas ng guro sa bahaging ito ang inaasahang
mahalagang tanong sa kabuuan ng modyul.
 Sa tulong ng Sarbey-Tseklist, nais kong malaman kung alin sa mga
babasahing popular ang kilalang-kilala mo at binabasa ng kabataang tulad mo. Sa
pamamagitan nito, nakatitiyak akong maihahambing mo ang mga babasahing popular
na ito sa mga tradisyunal na anyo ng panitikan na pinag-aralan mo sa Modyul 1 at 2 sa
huling bahagi ng araling ito.

GAWAIN 3.1a : SARBEY-TSEKLIST Makabubuting ipakita rin ang apat na obra (Ibong Adarna,
Florante at Laura, Noli Me Tangere at El Filibusterismo) sa
Lagyan mo ng tsek (/) ang mga babasahing popular sa iyo. Pagkatapos, iayos
nang paranggo batay sa naging resulta. Lagyan ng bilang 1-4 ang bawat kahon. bahaging ito upang makapagsagawa ng paghahambing
Pinakamataas ang bilang 1 samantalang ang bilang 4 ang pinakamababa. Gawin sa ang mga mag-aaral sa tradisyunal na panitikan at
papel. Gayahin ang format panitikang popular.
Pahayagan Komiks Magasin Mga Aklat

Broadsheet ___ Aliwan ___ Liwayway ___ Mga aklat ni

___ Inquirer ___ Pantastik ___ Yes! Bob Ong
___ Manila Bulletin ___ Halakhak ___ FHM ___ Florante at
___ Philippine Star ___ Pugad Baboy ___ Candy Laura
___ Business ___ Super ___ T3 ___ Noli Me Ipagaya ang format ng sarbey sa gawaing ito.
Mirror ___ Manhwa ___ Men’s Health Tangere
___ Manila Times Korean ___ Metro ___ Mga aklat ni Layunin nito na matuklasan ng guro mula sa kanyang mag-
Comics ___ Entrepreneur Eros Atalia aaral kung ano ang higit na popular na babasahin ang
Tabloid ___ Archie ___ Cosmopolitan ___ Aklat binabasa ng kaniyang mga estudyante. Mula rito, maaaring
___ Abante ___ Marvel ___ Good Kalipunan
___ Taliba ___ Japanese Housekeeping ng mga Tula itanong ng guro ang mahalagang tanong na: “Bakit
___ Pilipino Mirror Manga ___ Teksbuk kinagigiliwang basahin ang mga babasahing popular?
___ Pilipino Star ___ Captain ___ Horror Books
Hayaan lamang at tanggapin lahat ang sagot. Pagkatapos,
Ngayon America ___ Antolohiya ng
___ Tempo Maikling ipagawa ang Gawain 2: Kahon ng Hinuha
Kuwento
___ Kalipunan ng
Dagling Katha
___ Bibliya
RANKING ORDER

Pahayagan (tabloid/ broad sheet)

LEGEND
Komiks 1 ----------- Pinakapopular sa akin
2 ----------- Popular sa akin
Magasin 3 ----------- Di-masyadong popular sa akin
4 ----------- Hindi popular sa akin
Mga Aklat

GAWAIN 3.1.b : KAHON NG HINUHA Ipasagot ang nasa loob ng Kahon ng Hinuha sa
Sa tingin ko ang kaibahan ng panitikang popular sa tradisyunal na uri ng panitikan kanilang sagutang papel. Pagkatapos ng aralin, muling
ay ______________________________________________________________ balikan ang gawaing ito at ipasagot ang nasa labas na
________________________________________________________________
bahagi ng kahon. Kung may mapansing pagkakamali sa
________________________________________________________________
Sa palagay ko ang pagbabago sa panitikang popular ay bunsod ng __________ mga isinagot ng mag-aaral hayaan mo lamang. Sa
________________________________________________________________ pagpapatuloy ng aralin ay hayaan mong siyang makatuklas
________________________________________________________________
Nalalaman ko na kailangang basahin ang panitikang popular dahil __________ kung ang pag-unawa ba niya ay wasto o mali.
________________________________________________________________
________________________________________________________________

Ngayo’y naunawaan ko na _____________________________________

____________________________________________________________

Nabago ang aking paniniwala sa ____________________________
_______________________________________________________
____________________________________________________________
PAUNLARIN:
Ipabigay ang mga inaasahang produkto o pagganap
ng mga mag-aaral matapos ang aralin. Ipasulat ito sa
pisara at sa kanilang sagutang papel. Gabayan ang mga
mag-aaral na ang kanilang magiging produkto ay isang
Literary Folio mula sa iba’t-ibang akdang-pampanitikan na
kanilang isusulat.

Ang bahaging ito ay makatutulong sa iyo upang maunawaan mo ang Ilahad na rin sa mga mag-aaral ang pamantayan sa
mahahalagang konsepto sa aralin. Huwag kang mag-alala gagawin nating pagmamarka ng inaasahang produkto. Sangguniin sa
magaan ang pagpoproseso ng iyong pag-unawa. Maligayang araw ng pag- huling bahagi ng aralin ang rubric.
unawa!
 Napakaraming popular na babasahin sa kasalukuyan ang
kinagigiliwang basahin. Nariyan ang mga tabloid, komiks, magasin, at mga
kontemporaryong dagling katha. Magsimula tayo sa tabloid.

Babasahin 1: PAHAYAGAN (tabloid) (Kalakip 3.1.a)

GAWAIN 3.1.c : LISTING

Ipasulat sa sagutang papel ang bahaging ito.
Mga Katanggap-tanggap na Ideya o Pahayag
Magkaroon nang maikling talakayan kaugnay ng mga gabay
na tanong. Gabayan ang mga mag-aaral na maunawaan
1. ang mahahalagang konsepto sa aralin.
2.
3.
4.
5.

MGA GABAY NA TANONG:

1. Ano sa palagay mo ang mga dahilan kung Bakit kaya higit na binabasa ang tabloid
kaysa sa broadsheet?

2.Sa kabila ng pagpasok ng teknolohiya,lalo na ang malaganap na internet, bakit

marami pa rin ang tumatangkilik at nagbabasa ng mga pahayagan?
Babasahin 2: Komiks (Kalakip 3.1.b)
Magpadala ng makabagong komiks sa mga mag-
aaral kung mayroon man sila sa bahay. Mahalagang
makapag-print din kahit pabalat lamang ng mga sinaunang
komiks upang mapaghambing ng mga ito ang komiks noon
at sa kasalukuyan. Maaaring sumangguni sa internet ang
mga guro para sa mga larawang pabalat ng mga
halimbawang komiks. Higit na mainam kung ang silid-
aklatan ng paaralan ay nakapagtabi ng mga komiks.
Madaling makikita ng mga mag-aaral kung may pagkakaiba
ba ang komiks noon sa kasalukuyan .
Kuwadro- naglalaman Pamagat
ng isang tagpo sa ng Mahalagang maipakita sa mga mag-aaral ang
kuwento (frame) kuwento bahaging ito upang maunawaan nila ang mga bahaging
bumubuo sa komiks. Nang sa ganoon ay madali silang
makagagawa ng sarili nilang komiks sa mga susunod na
Kahon ng Salaysay- gawain sa araling ito. Kung may nais pang idagdag mula sa
kinasusulatan ng mga bahagi ng komiks na naibigay sa araling ito bilang
maikling salaysay karagdagang impormasyon sa mga mag-aaral ay maluwag
tungkol sa tagpo na tinatanggap ng gabay na ito.
Lobo ng usapan-
kinasusulatan ng usapan
Larawang guhit Pagkatapos na malagyan ng angkop na diyalogo ang
ng mga tauhan. May iba’t
ng mga tauhan mga lobo ng usapan sa komiks, pumili ng tatlong estudyante
ibang anyo ito batay sa
sa kuwento.
inilalarawan ng dibuhista. at ipabasa sa harap ng klase ang bawat istoryang kanilang
naisulat. Pagbotohan sa klase kung alin sa tatlo ang may
pinakamagandang diyalogong nabuo kaugnay ng ipinakikita
sa mga larawan.

Mga larawan
mula sa
Philippine
Online
Chronicles
GAWAIN 3.1.d : GUHIT-LIKHANG KUWENTO Maaaring gamiting estratehiya sa bahaging ito ang
Powerpoint Presentation o Movie Maker para maipakita ang
ebolusyon ng komiks sa Pilipinas. Maaari rin namang
magpakita ng mga larawang pabalat ng komiks na naibigay
Isang araw, na takdang-aralin sa unahang bahagi ng gabay na ito.
ipinakita at Makatutulong din ang pakikipanayam kay G. Gerry
ikinuwento
ng lola ni Alanguilan tungkol sa kalagayan ng Komiks bansa.
Cyrus ang Sangguniin sa Youtube ang link sa ibaba.
mga sumikat
na komiks
http://www.youtube.com/watch?v=tbCXNQu8pI8
noon na siya
ang isa sa
mga
dibuhista
nito.

…wakas

MGA GABAY NA TANONG:

1. Bakit patuloy na kinagigiliwang basahin ang komiks?

2. Mabisa bang midyum ang komiks upang mailarawan ang kultura, tradisyon
at ang kasalukuyang kalagayan ng isang lipunan?
Babasahin 3: MAGASIN (Kalakip 3.1.c)
Mahalagang may halimbawang magasin na
maipakikita ang guro sa mga mag-aaral sa bahaging ito ng
talakayan. Maging maingat sa pagpapakita ng mga
larawang hindi angkop sa gulang ng mga mag-aaral mula
sa ipakikitang mga halimbawang magasin gaya ng FHM at
iba pa. Pumili ng isang kapaki-pakinabang na artikulo mula
sa magasin na angkop na malaman ng isang Grade 8 na
mag-aaral. Mahalagang malaman ng mga mag-aaral na
maraming impormasyon ang makukuha sa pagbabasa ng
iba’t ibang magasin.

PAALALA: Iwasan ang anumang pag-eendorso ng mga

brand ng magasin. Hangad lamang natin sa bahaging ito
na mailahad ang mga nilalaman ng bawat magasin at ang
GAWAIN 3.1.e : KONTRA-SALIKSIK
Pamagat _____________________________________________________________ resulta ng sarbey na naisagawa upang makapagsagawa
ang mag-aaral ng kaniyang KONTRA-SALIKSIK na
Mga Natuklasan sa Naunang Mga Natuklasan sa Isinagawang makikita sa susunod na gawain sa araling ito.
Binasang Pananaliksik Pananaliksik

KONGKLUSYON
______________________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
__
_______________________________________________________
_____
_______________________________________________________
MGA GABAY NA TANONG:
1. Ano ang pagkakatulad at pagkakaiba ng tabloid, komiks at magasin sa isa’t isa?
2. Sa iyong tingin, Paano nakatutulong ang mga babasahing ito sa pag-unlad ng iyong
pagkatao at sa lipunang iyong ginagalawan?
Babasahin 4: KONTEMPORARYONG DAGLI (Kalakip 3.1.d)
Babasahin 5: ANG DAGLI SA KASALUKUYAN (Kalakip 3.1.e)
Babasahin 6: HAHAMAKIN ANG LAHAT ni Abdon M. Balde Jr. (Kalakip 3.1.f)
Itanong ang bahaging ito sa mag-aaral. Palitawin sa
talakayan ang pagkakaiba at pagkakatulad ng tabloid,
komiks at magasin. Muli, kinakailangang masagot ang
mahahalagang tanong para sa araling ito upang higit na
tumibay ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa aralin.
Maaaring gamitin ang estratehiyang Pinatnubayang
Pagbasa at Pag-iisip sa pagtalakay sa Kontemporaryong
Dagli at Ang Dagli sa Kasalukuyan.. Hatiin ang buong
artikulo sa apat o limang bahagi. Bumuo ng mga tanong
pagkatapos ng bawat bahagi hanggang sa matapos ang
buong artikulo.
PAALALA: Maaaring magsagawa ng pananaliksik ang guro
tungkol sa ilang kritisismo ni Prof. Rolando Tolentino ng
Unibersidad ng Pilipinas tungkol sa mga dagling katha sa
Pilipinas. Maaaring sangguniin ang link sa ibaba:
http://greatrefusal.multiply.com/journal/item/10?&show_inter
stitial=1&u=%2Fjournal%2Fitem
Maaaring sangguniin ang aklat na “100 Kislap” ni
Abdon M. Balde upang makapamili pa nang nais na
lunsaran. Sa aklat din matatagpuan ang mga karagdagang
impormasyon tungkol sa kontemporaryong dagli.
Babasahin 7: SKYFAKES ni Eros Atalia (Kalakaip 3.1.g)
Sangguniin ang aklat na “Wag Lang Di Makaraos” ni
Eros Atalia na pinagkuhanan ng Skyfakes. Naglalaman ang
Mga Gabay na Tanong/Gawain aklat ng isandaang dagling katha. Maaaring makapamili ng
kuwentong nais ipabasa sa mga mag-aaral.
1. Sa tulong ng Concept Map, itala ang hinihinging mga impormasyon kaugnay ng
binasang teksto.

Mga Katangian
Ipasagot/Ipagawa sa sagutang papel ang mga
Layunin ng
mga Naunang ng Naunang inihandang tanong at mga gawain na susubok sa
Dagling Katha Dagling Katha kasanayan ng mga mag-aaral. Sundin ang mga format.

Maaaring gawing pangkatang pagsusuri ang

Mga Unang pagsagot sa mga gawaing inihanda sa bahaging ito. Bumuo
Katawagan ng sariling pamantayan ang guro para sa pagtataya ng pag-
uulat sa bawat pangkat mula sa naging resulta ng pagsusuri
ng bawat pangkat sa gawain.
KONTEMPORARYONG
DAGLI

Internasyonal na Lokal na Pag-

Pag-aaral na aaral na
Naisagawa Naisagawa
Tungkol sa Dagli Tungkol sa Dagli

2. Sa pamamagitan ng Dayagram na Paghahambing at Pagtutulad, suriin ang

nilalaman ng dalawang Dagli na iyong nabasa batay sa paksa, tono, layon, estilo
at gamit ng mga salita.
 HAHAMAKIN ANG LAHAT SKYFAKES
Abdon M. Balde Jr. EROS ATALIA

Paano Nagkakatulad?

_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
Paano Nagkaiba?
_____________________________________________________
_________________________
__________________________ __________________________
__________________________ ___________________________
__________________________ ____________________________
__________________________ ____________________________
__________________________ ____________________________
__________________________ ____________________________ KARAGDAGANG KAALAMAN: Kung susuriin, higit na
__________________________ ____________________________ matimpi ang paggamit sa wika ng manunulat na si Abdon
__________________________ ____________________________ Balde Jr. kaysa sa manunulat na si Eros Atalia. May
__________________________ ____________________________ kinalaman kaya ang gulang/edad ng mga manunulat na ito sa
________________________ __________________________ estilo ng paggamit nila ng mga salita? Si Abdon ay
________________________ __________________________ kasalukuyang nasa kalagitnaang sisenta ang edad
________________________ __________________________ samantalang si Eros ay nasa kalagitnaan ng trenta ang
________________________ __________________________ gulang. Iminumungkahing magsaliksik pa ang guro sa buhay
________________________ _________________________
3. Sa tulong ng T-Chart, ibigay ang mga kaisipang taglay ng bawat akda at iugnay ito ng dalawang manunulat na ito bago ipabasa ang kanilang
________________________
batay sa mga nangyayari sa sarili, pamilya, pamayanan, lipunan , daigdig.
mga akda.
 HAHAMAKIN ANG LAHAT SKYFAKES
Abdon M. Balde Jr. EROS ATALIA

Kaisipan: Kaisipan:

1. sarili: 1. sarili:

2. pamilya: 2. pamilya:

3. pamayanan: 3. pamayanan:

4. lipunan: 4. lipunan:

5. daigdig: 5. daigdig:

4. Gamit ang 3-2-1 Chart, Itala ang mga natuklasan, kapaki-pakinabang na kaalaman,
at mga katanungang nasa iyong isipan pa hanggang sa ngayon magmula sa unang
gawain hanggang sa huling gawain sa aralin.

3-2-1 CHART

3. Mga Natuklasan

2. Mga Kapaki-pakinabang na Kaalaman

1. Mga Katanungang Nasa Isipan Hanggang sa Kasalukuyan

5. Sa tulong ng Three Minute Pause, Ilahad ang sariling kongklusyon, paniniwala,

pagbabago sa sarili at epekto ng mga akda hindi lamang sa sarili kundi sa
nakararami
 1. Kongklusyon 2. Paniniwala 3. Pagbabago sa sarili
6. Pansinin ang paggamit ng mga salita ng dalawang manunulat, Ano ang kapuna-
puna sa paggamit nila ng wika sa kanilang akda?
7. Magbigay ng mga tiyak na patunay mula sa akda tungkol sa paggamit nila ng wika.
Sino ang gumamit ng Pormal, Di- Pormal at popular na wika?
Mahusay! Ngayon ay unti-unti mong nauunawaan ang daloy sa ating aralin.
Upang lubos mong maunawaan ang araling pangwika sa ating aralin, narito ang isang
kaugnay na teksto (pabula) basahin at suriin ang wikang ginamit ng manunulat.
Maligayang pagbabasa!
GAWAIN 3.1.f : PAHINA NG PAGKILALA
Babasahin 8: Ang Talangkang Nakaharap Lumakad ni Jayson Alvar Cruz
(Kalakip 3.1.h)
Iminumungkahing ipasadula ang pabula sa mga piling
mag-aaral. Kung marunong gumawa ng animation sa
computer ang mga mag-aaral, pagawan ito ng sarili nilang
interpretasyon gamit ang teknolohiya. Maaari rin namang
magpabuo ng komiks mula sa kuwento sa mga mag-aaral
na mahusay gumuhit. Kung hindi magagawa ang mga
iminumungkahi, maaaring gamitin ang estratehiyang
Dugtungang Pagbasa sa bawat talata ng pabula.
Palutangin sa huling bahagi ng pabula ang aral,
mensahe at kaisipang nais ibahagi ng akda sa mga
mambabasa. Ipasuri na rin ang antas ng wikang ginamit ng
manunulat sa akda.
GAWAIN 3.1.g : PAHALAGANITI
Bigyang-halaga ang pabulang binasa sa pamamagitan ng PAHALAGANITIK.
Dugtungan ang sumusunod na pahayag upang mabuo ang kaisipan sa loob ng frame.
Gawin sa papel. Gayahin ang format.
Ipasulat sa sagutang papel o sa pisara ang mga
salita o pahayag mula sa akdang binasa ang nagpapakita
na pormal ang ginamit na wika ng manunulat. Bigyan ng
pagkakataon ang mag-aaral na ilipat ang mga pormal na
pahayag patungo sa di pormal na antas ng wika.

Halimbawa:
Katibayan ng Pagpapahalaga
PORMAL: “Salamat Tikang. Ngayon, bubuo tayo ng
Inihahandog para sa akdang bagong henerasyon ng mga talangka sa ating baryo. Isang
henerasyon na may busilak na kalooban na walang halong
Ang Talangkang Nakaharap Lumakad
inggit sa kalooban”. Marahang tugon ni Mokong Talangka.
(pabula)
DI-PORMAL: “Thanks, Tikang. Tayo ang mag- start ng new
Dahil sa taglay nitong mensahe tungkol sa _________________ generation ng mga talangka. Bad trip kasi ang mga kalahi
___________________________________________________ natin. Isang generation na walang hassle at walang
Nagkaroon ng pitak sa aming puso ang maiiwan nitong kaisipan
na _________________________________________________ basagan ng trip. Gets mo?” ang sabi ni Mokong Talangka
_____________________________________________________
_____________________________________________________
__
Pangalan at Lagda ng Mag-aaral

MGA GABAY NA TANONG:

1.Anong antas ng wika ang ginamit ng manunulat sa akda? Patunayan sa

pamamagitan ng pagbibigay ng mga tiyak na bahagi mula sa akda. _______________
_____________________________________________________________________
2.Naging mabisa ba ang paggamit ng wika ng manunulat upang maipahayag niya ang
kaniyang saloobin o paniniwala? Patunayan. _________________________________
_____________________________________________________________________
3. Mahalaga ba ang antas ng wika sa pasalita o pasulat na komunikasyon? Ipaliwanag
ang iyong sagot. _______________________________________________________
_____________________________________________________________________
Alam mo ba…
ANTAS NG WIKA

Ayon sa isang kilalang lingguwista, upang maiwasan ang panghuhusga sa

halaga (judgement of value) ng iba’t ibang antas ng wika, nararapat na
limitahan lamang ito sa tatlong antas ng wika. Narito ang sumusunod:
1. Pormal – wikang ginagamit sa mga seryosong publikasyon, tulad ng mga
aklat, mga panulat na akademiko o teknikal, at mga sanaysay sa mga
paaralan. Ito ay impersonal, obdyektib, eksakto, at tiyak. Ito ay gumagamit
ng bokabularyong mas komplikado kaysa sa ginagamit sa pang-araw-araw na
usapan. Gumagamit din ito ng mga pangungusap na binubuo ayon sa mga
panuntunang gramatikal.
2. Di-Pormal – wikang ginagamit ng karamihang tao araw-araw. Simple lang
ang bokabularyo nito at ang mga pangungusap nito ay maiiksi lamang.
Tinatanggap dito ang tonong kumberseysyonal at ang paggamit ng mga
panghalip na “ako” at “mo.” Hindi ito mahigpit sa tamang paggamit ng din-
rin,daw-raw, kaunti-konti, atbp. Ang mga artikulo at kolum sa mga diyaryo na
parang nakikipag-usap lamang sa mambabasa ay kadalasang gumagamit ng
mga wikang di-pormal. Ito rin ang mga wikang ginagamit sa pagsulat sa mga
kaibigan. Halimbawa nito ay ang salitang balbal tumutukoy sa kataga o
pariralang likha o hiram sa ibang wika na karaniwang ginagamit ng mga
Ipasadula ang kuwentong ito sa mga piling mag-
mababa ang katayuan sa buhay. Kung ito’y hiram, binabago ang anyo nito
aaral. Kung mayroong kapasidad ang paaralan sa
upang maiakma sa paggamit.
teknolohiya, maaaring pagawaan ito ng movie clip upang
lalong maunawaan ng mga mag-aaral ang kuwento. Layon
ng bahaging ito ng aralin na mapalutang ang iba’t ibang
GAWAIN BLG. 3.1.h : MALIKHAING PAGSULAT isyung panlipunan gaya ng sumusunod:
Gamit ang iyong mga natutuhan sa araling ito, subuking humalaw ng iba’t  HIV and Drug Prevention
ibang uri ng babasahin mula sa diyalogo gamit ang malikhain at responsableng gamit  Peace Education
ng wika (pormal).
 Karapatang Pambata at Kanilang Responsibilidad
Babasahin 9: ISANG GABI SA PILING NG MAYNILA ni Jayson Alvar Cruz  Kaligtasan ng Tao, Batas Trapiko at mga Pilipino
(Kalakip 3.2.i)
 BALITA ARTIKULO
KOMIKS KONTEMPORARYONG DAGLI
GAWAIN 3.1.i : Kahon ng Hinuha
Muli mong balikan ang Kahon ng Hinuha at dugtungan mo na ang
huling pahayag sa labas ng kahon upang matiyak mo kung nauunawaan mo
talaga ang araling ito. Kinopya ko ulit ito para sa iyo.
Sa tingin ko ang kaibahan ng panitikang popular sa tradisyunal na uri ng panitikan
ay ______________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Sa palagay ko ang pagbabago sa panitikang popular ay bunsod ng __________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Nalalaman ko na kailangang basahin ang panitikang popular dahil __________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
MGA DAPAT ISAALANG-ALANG SA PAGGAWA
NG LITERARY FOLIO
Sa pamamagitan ng pakikiisa ng bawat isa sa inyong klase ay
makabubuo kayo ng isang literary folio na sumasalamin sa kasalukuyang
kalagayan ng isang barangay. Narito ang mga dapat isa-alang alang sa
paggawa nito.
PAALALA: Iminumungkahing gabayan ang mga mag-
aaral sa pagbabasa/panonood sa kuwentong ito.
Makabubuting magkaroon din ng pahapyaw na
pagtalakay sa mga nasabing isyung panlipunan na
matatagpuan sa kuwento. Hangga’t maaari’y maimulat
ang mga kabataan sa mga isyung ito upang hindi sila
maging biktima ng mga ganitong karanasan. Sa
pamamagitan ng inihandang mga gawain pagkatapos
mabasa ang kuwento, kinakailangang mapatunayan ng
mga mag-aaral na may pakialam siya sa mga nangyayari
sa kaniyang paligid. Mula sa kuwento, hahalaw siya ng
iba’t ibang akda, balita, artikulo, komiks at dagling katha
na magiging daan upang masolusyonan ang mga
nakikitang suliranin sa kuwento. Gayundin, inaasahan na
gagamitin ng mag-aaral ang pormal na wika upang
matamo ang responsableng gamit ng wika.
Iminumungkahing ipasulat ang akda sa manila
paper kung pangkatan ang gagamiting teknik ng guro.
Kung isahan, ipasulat ito sa bond paper. Ang matatapos
na produkto sa bahaging ito ay maaaring ilahok sa
gagawing Literary Folio ng buong klase.

1. Magkaisa ang buong klase kung ano ang magiging pamagat ng inyong
literary folio. Kasama na rito ang napagkasunduang logo, konsepto ng
pabalat ng aklat at mga kinakailangang larawan.
Halimbawa:

Mataas na Paaralang Neptali A. Gonzales

Lungsod ng Mandaluyong

KALSADA-PASADA
(Mga Akdang Napulot sa Kalsada)

Literary Folio 2012

2. Sumulat ng Panimula, Pasasalamat at Paghahandog sa unahang bahagi

ng inyong literary folio.
3. Kinakailangang makita rin ang Talaan ng Nilalaman bago ang koleksiyon ng
mga akdang-pampanitikan na isinulat ng bawat isa. Sikaping
mauri ang bawat isa sa bahaging ito upang madaling makita ng mambabasa
kung tula, maikling kuwento, dula at iba pang akdang pampanitikan.
4. At ang pinakatampok sa literary folio ang koleksiyon ng iba’t ibang akdang
pampanitikan na orihinal na isinulat ng bawat isa sa inyong klase na dumaan
sa proseso ng pag-eedit.

Ilipat

Ang layunin mo sa bahaging ito ay mailipat ang mahahalagang

konsepto na iyong natutuhan sa tunay na buhay. Ikaw ay bibigyan ng mga
gawain na magpapakita ng iyong pagkaunawa sa mahahalagang konsepto na
natamo mo sa araling ito. Gamiting gabay ng inyong pangkat ang sumusunod
na pamantayan.
 Mga Pamantayan

A. Malikhain

B. Kaisahan (pagkakaugnay-ugnay ng mga pangungusap)

C. Makatotohanan (Sumasalamin sa lipunang ginagalawan)

D. Pormal at responsible ang gamit ng wika

E. Kawastuhan (Wasto ang gamit ng mga salita at bantas)

LEGEND

20 – 25………………………………………………...Napakahusay

15 – 20 ………………………………………………. Mahusay

10 – 15 ………………………………………………. Katamtamang Husay

5 – 10 ………………………………………………. Di-gaanong mahusay

0 – 5 ……………………………………………….. Nangangailangan ng

rebisyon

Literary Folio
ng
Aming Barangay
IV. PANGWAKAS NA PAGTATAYA:
Susi sa Pagwawasto:
1. Komiks
Isulat ang tamang sagot na tinutukoy sa bawat bilang. Isulat ito sa iyong 2. Dagli
sagutang papel. 3. Salitang Impormal
4. Salitang Balbal
___________1. Isang grapikong midyum na ng mga salita at larawan ay
ginagamit upang ihatid ang isang salaysay o kuwento.
___________2. Ang tawag sa mga kuwentong binubuo ng 1,000 hanggang
2,000 libong salita.
___________3. Binubuo ito ng mga salitang ginagamit lamang sa pang-araw-
araw na usapan.
___________4. Salitang tumutukoy sa kataga o pariralang likha o hiram sa ibang
wika na binago ang anyo upang maiakma sa paggamit.

Sa susunod na aralin, bibigyan natin ng pansin ang mundo ng broadcast

media. Aalamin natin kung ano ang papel na ginagampanan ng radyo at telebisyon
sa pagbabagong anyo ng panitikan at kung paanong ang ating napakikinggan at
napanonood ay nagkakaroon ng malaking bisa sa ating kamalayan sa mahahalagang
kaganapan sa ating lipunan? Pagkatapos sagutan ang ilang mga katanungan sa
Panimulang Pagtataya para sa Aralin 3.2.. Ipagpatuloy mo na ang iyong pag-aaral.
Aralin 3.2: Ang Broadcast Media: Mekanismo ng Pagbabago at
Pag-unlad ng Kulturang Pilipio
Bilang ng Sesyon: ___

I. Panimula at Mga Pokus na Tanong
Pokus na tanong para sa Aralin 3.2:
Paano nakatutulong ang broadcast
media sa pagpapalaganap ng kulturang
popular at kamalayang panlipunan?
Paano nakatutulong ang mga
ekspresyong nagpapakilala sa konsepto
ng pananaw at kaugnayang lohikal sa
mabisang pagpapahayag?
Ang mga pokus na tanong at mahalagang konsepto
ang inaasahang magiging sentro ng pagtalakay sa araling ito.
Mahahalagang Konsepto para sa Maaaring banggitin ang mga pokus na tanong sa pagsisimula
Aralin 3.2:
ng pagtalakay upang magsilbi itong direksyon ng pagtalakay
Ang broadcast media ay may malaking at pagsasagawa ng mga gawain.
papel na ginagampanan sa
pagpapaigting ng kamalayang
panlipunan at pagpapalaganap ng
kulturang popular ng mga mamamayan
ng isang bansa.

II. Ang Mga Aralin at Ang Saklaw ng mga Ito

a. Panitikan: Komentaryong Panradyo/ Dokumentaryong Pantelebisyon
b. Wika: Mga Ekspresyong Nagpapakilala sa Konsepto ng Pananaw/
Mga Ekspresyong Nagpapakilala ng Kaugnayang Lohikal
Ang mga araling nakatala ang magiging saklaw ng
mga magiging pagtalakay at mga gawain sa modyul na ito.
Bawat paksa may kaakibat na aralin sa wika na
makatutulong sa lalong pagsusuri at pag-unawa sa mga ito.

III. Mga Inaasahang Kasanayan na Lilinangin sa Aralin 3.1

Narito ang mga inaasahang kasanayan ng bawat
Mga Kasanayang Pampagkatuto isang mag-aaral na malilinang sa pamamagitan ng pag-aaral
ng modyul na ito.
Aralin Pag-unawa sa Napakinggan
3.2
Napauunlad ang kasanayan sa mapanuring pakikinig/panonood

 Napag-iiba ang katotohanan sa mga hinuha, opinyon at personal

na interpretasyon ng nagsasalita at ng nakikinig
  Napag-iiba ang katotohanan (facts) sa mga hinuha (inferences),
opinyon at personal na interpretasyon ng nagsasalita at ng
nakikinig/nanonood
 Nailalahad ang mga pagkiling (biases,prejudices) at sariling
interes ng nagsasalita
 Naisasaayos ang mga ideya o impormasyonb mula sa
teksto o diskursong napakinggan/napanood
 Nailalahad sa sariling pamamaraan ang mga napakinggang
pahayag, mensahe at teksto

Pag-unawa sa Binasa

Napauunlad ang kakayahang umunawa sa binasang teksto sa

pamamagitan ng pagkilala sa:

 Naiisa-isa ang mga positibo at negatibong pahayag

 Napagsasama-sama ang mga magkakasalungat na ideya
 Nakikilala ang tono ng teksto sa tulong ng mga tiyak na bahagi
nito
Nakagagawa ng mga gawaing magpapatunay sa mapanuring pagbasa
sa teksto

 Nakapagbibigay ng impresyon sa teksto kaugnay ng:

- paksa/tema
- layon
- gamit ng mga salita

Pagsasalita

Nakapagpapahayag nang wasto ng mga pag-aalinlangan/pag-

aatubili/pasubali

Nailalahad nang maayos ang pansariling pananaw,opinyon at saloobin

Pagsulat

Naisasaalang-alang ang mga kailanganin sa pagsulat ng isang

dokumentaryong panradyo
 Nakapipili ng isang napapanahong paksa
 Nakapagtatala ng mga kinakailangang impormasyon
  Nakabubuo ng maayos na balangkas
 Naibabanggit nang wasto ang may akda, personalidad,
organisasyong nagbibigay kredebilidad sa mga kaisipang
ipinapahayag
 Nagagamit ang mga ekspresyong nagpapakilala ng konsepto
ng pananaw
 Nagagamit ang mga ekspresyong nagpapakilala ng
kaugnayang lohikal
Tatas

Nagpapakita ng kaalaman sa pagkakaiba ng pormal at impormal na

Filipino pasalita man o pasulat

Nasusuri ang mahalagang detalye ng napakinggang impormasyon

Napagtitimbang-timbang kung ang napakinggan ay may kabuluhan at

kredibilidad

Nakikipagkomunikasyon gamit ang wikang Filipino batay sa hinihingi ng

pagkakataon/sitwasyon

Pananaliksik

Nalilikom ang mga kakailanganing impormasyon mula sa iba’t ibang

pinagkukunang sanggunian

Nailalahad nang maayos ang mga nalikom na impormasyon sa

isinagawang pananaliksik

Nagagamit ang diksyunaryo at iba pang kagamitang sanggunian sa

aklatan/Internet
IV. Konseptuwal na Balangkas ng Aralin 3.2
Broadcast Media: Mekanismo ng Pagbabago
at Pag-unlad ng Kulturang Pilipino
Makabubuting maipaskil sa loob ng silid ang
Konseptuwal na Balangkas na ito upang maging gabay ng
guro at mag-aaral sa pagtalakay ng aralin. Isulat sa manila
paper o cartolina. Talakayin ang mga araling nakapaloob sa
araling ito.

RADYO TELEBISYON

Panitikan: Panitikan:
Komentaryong Dokumentaryong
Panradyo Pantelebisyon

Wika: Wika:
Mga Ekspresyong Mga Ekspresyong
Nagpapakilala ng Nagpapakilala ng
Konsepto ng Pananaw Kaugnayang Lohikal

Dokumentaryong Panradyo/
Dokumentaryong Pantelebisyon

V. Panimulang Pagtataya (para sa Aralin 3.2)

Ang bahaging ito ang makakapag-uugnay sa iyo sa mga bagay na dapat mong
malaman kaugnay ng Aralin 2 sa modyul na ito. Gumamit ng sagutang papel sa
pagsagot ng puzzle. Unawain at limiin ang mga isinaad na datos upang maibigay ang
tamang sagot. Bilugan ang mga letrang bumubuo sa tamang sagot sa bawat bilang.
Kopyahin at gawin ito sa papel.
1. Naghahatid ng balita at mga programang nakaaliw at kawili-wili maging
sa mga mata.
2. Isang palabas na maaring maging daan upang maimulat ang mga
mamamayan sa katotohanan ng buhay sa kanyang paligid.
3. Maaring maghatid ng balita, talakayaan at impormasyon sa bayan man
o sa nayon gamit ang mga baterya.
4. Isang bagay na hatid ng midyum ng broadcast media na nakaaaliw
sa pandinig.
5. Maaring marinig ang mga ito maging sa radyo o telebisyon.
Sa panimulang pagtataya sa bawat aralin, susukatin ng
guro kung hanggang saan na ang kaalaman ng mag-aaral
kaugnay ng paksang tatalakayin.
Inaasahang marami sa mag-aaral ang may sapat ng
kaalaman at kakikitaan ng sigla upang alamin pa ang
susunod na mga paksa.
Kung may ilan na di ganap ang kahandaan at
kaalaman, iminumungkahing maging malikhain ang guro
upang maipakilala sa mag-aaral ang mga kakailanganin
upang lubos na maunawaan ng mag-aaral ang mga
talakayan. Iayon ito sa kanilang pangangailangan.
 T E L E B I S Y O N M V
L M N H I E A Y O A U M Susi sa Pagwawasto:
E J O S H I D I E T S U
L I R A B A L I T A I S 1. Telebisyon (pahalang)
E C A C R I S T Y S K A 2. Dokumentaryo (pahalang)
O M A R I C A R R O A K 3. Radyo (Pahilis na paitaas)
D O K U M E N T A R Y O 4. Musika (patayo)
5. Balita (pahalang)

VI. YUGTO NG PAGKATUTO

Alamin:

Mahilig ka bang makinig ng radyo o manood ng telebisyon? Kung oo ang

iyong sagot, isa ka sa maraming tumatangkilik ng broadcast media.
Hikayatin ang iyong mga mag-aaral na ibahagi sa
GAWAIN 3.2.a : PABORITO KO!
buong klase ang mga bagay na kanila ng nalalaman kaugnay
Isulat mo sa loob ng larawan ng telebisyon ang iyong kinagigiliwang palabas, ng radyo at telebisyon. Maaari mo itong gawing interaktibong
at sa loob naman ng larawan ng radyo ang iyong paboritong pinapakinggang talakayan. Hatiin ang mga mag-aaral sa limang pangkat.
programa. Ipaliwanag mo rin ang mga kadahilanan kung bakit mo pinanonood o
pinakikingggan ang mga programang iyong nabanggit. Bigyan ang bawat pangkat ng limang (5) minuto upang
magtalakayan at magpalitan ng kaalaman. Himukin silang
isulat ang kanilang sagot sa mga strips ng cartolina (gawing
Paboritong programa
masmakulay ito para maging kaakit-akit sa mga mag-aaral).
Paboritong Palabas sa Telebisyon:
_____________________________
sa Radyo: Matapos nito, ipadikit sa pisara ang mga cartolina strips ng
___________________
_____________________________ bawat pangkat. Ang unang pangkat na makapagdikit ng lahat
Dahilan Kung Bakit
Dahilan Kung Bakit Kinagigiliwan: Kinagigiliwan: ng kanilang cartolina strips ang unang magtatalakay ng
_____________________________ ___________________
_____________________________ ___________________ kanilang mga sagot.
_____________________________ _
____________

GAWAIN 3.1.b: Alam Ko ‘Yan!

Alamin muna natin ang lawak ng iyong kaalaman kaugnay ng paksang ating
tatalakayin. Isulat mo sa mga talahanayan ang mga kaisipang alam mo na, nais mong
malaman at ang paraan kung paano ito matututuhan. Sagutin mo naman ang huling
hanay sa katapusan ng pag-aaral mo sa araling ito upang iyong maitala ang mga
kaisipang iyong natutuhan.
 Broadcast Media: Mekanismo ng Pagbabago Gamit ang cartolina o manila paper kopyahin ang
at Pag-unlad ng Kulturang Pilipino
talahanayan at ipakopya sa mga mag-aaral sa kanilang
kwaderno. Pasagutan ito nang isahan o individual.alika ag
Ano ang ALAM Ano ang NAIS kong Paano ko ito Ano ang aking
ko na? MALAMAN? MATUTUTUHAN? NATUTUHAN? huling hanay (Ano ang aking natutuhan?) sa katapusan ng
pagtalakay sa aralin.

Sa gawaing ito, maaring iguhit nang mas malaki ang larawan

Paunlarin
Sa bahaging ito, bigyan muna natin ang pansin ang radyo bilang isa sa mga
midyum ng komunikasyon na naglalayong magbahagi ng mga kaganapan ng mundo sa
mas malawak na sakop nito. Sa modyul na ito, matutuklasan mo ang gampanin ng
radyo bilang gabay sa kamalayang panlipunan.
GAWAIN 3.2.c : RADYORIFIC ANG HATID
ng radyo upang maging tampok sa gagawin mong talakayan.
Maari ka ring magpakita ng tunay na radyo (nakabatay ito
kung mayroon kang magagamit na materyales). Matapos
makilala ng mga mag-aaral ang mga bagay na naihahatid ng
radyo sa mga tao, hikayatin mo ang mga bata na ipaliwanag
ang ibig sabihin ng mga ito.

Tuklasin mo kung gaano na kalawak ang iyong kaalaman sa araling ito. Gamit
ang arrow ikonekta ang mga pahayag na may kaugnayan sa radyo sa larawang nasa Narito ang ilang mga kasagutan:
gitna. Nasa loob ng malilit na kahon ang nasabing mga pahayag. Gawin sa iyong 1. Paghahatid ng musika – kadalasang nakikinig tayo lalo na
sagutang papel. Gayahin ang pormat. kayong mga kabataan ng musika sa radyo, lalo na
nakabatay ito sa tinatawag nating “mood” kaya nga may
iba’t ibang uri ng musika na inyong pinapakinggan, gaya
nagpapalabas ng teledrama naghahatid ng napapanahong balita ng pop,rnb.rock,hip-hop at mga senti-love songs. (maaring
maging daan ito upang ang imahinasyon ng mga mag-
nagpalabas ng variety show nagpapakinig ng mga awit aaral ay magsimulang mabuhay at magkaroon kayo ng
masayang talakayan
naghahatid ng musika nagpapalabas ng pelikula 2. Paghahatid ng balita
3. Pagpapakilala ng mga produkto
4. Pagpapahatid ng mga panawagan
nagpapakilala ng produkto nagpapahatid ng mga panawagan
5. Paghahatid ng pulso ng bayan

naghahatid ng mga nagbibigay ng opinyon  Ang radyo ang nagsisilbing orasan ng marami sa ating
talakayan/pulso ng bayan kaugnay ng isang paksa mga kababayan lalo na sa mga nayon kaya masasabing
ito ay mahalaga din sa pagbibigay-hudyat.
 Punan mo ang kasunod na tsart. Unahing sagutin ang tatlong naunang kolum, Sa tulong ng KWHL Sheet, alamin ang mga nais
ang KWH. Sasagutin lamang ang huling kolum, na L pagkatapos na mapag-aralan ang
modyul na ito. pang matutunan at maunawaan ng iyong mag-aaral.

Hikayatin silang nais mong bigyan nila ng tugon ang

Masasabi mo bang malaki ang naging bahagi ng kasalukuyang anyo ng
radyo bilang midyum ng pagpapalaganap ng panitikang popular? tanong na sa loob ng kahon. Unahing sagutin ang tatlong
Ipaliwanag. naunang kolum ng KWH.

Sagutin lamang ang huling kolum, ang L matapos na

K W H L mapag-aralan ang araling ito.
Ano ang alam Ano ang nais Paano mo Ano ang iyong
mo na? mong makikita ang nais natutuhan/
malaman? mong naunawaan? Ibigay na takdang-aralin ang pagrerekord o pagbasa
maunawaan? nang may damdamin ang iskrip panradyo sa 2 mag-aaral na
mahusay sa pagsasalita (maari din naman na ang guro ang
mag record ng iskrip) at iparinig ito sa klase. Gawing
Babasahin 1: KOMENTARYONG PANRADYO KAUGNAY NG FREEDOM OF makatotohanan ang pagbabasa sa iskrip at lagyan ng
INFORMATION BILL (FOI) (Kalakip 3.2.a) angkop a damdamin. Maaaring magtago sa likod ng silid
aralan ang 2 batang magbabasa ng iskrip. Siguruhin na
GAWAIN 3.2.d : Radyopinyon walang isa man sa mga mag-aaral ang makakikita ng mga
Basahin ang mga pahayag ng mga komentarista. Alin sa mga ito ang nagsasaad
tagapakinig.
ng positibo at negatibong pananaw? Isulat sa bituin ang positibo at sa bilog ang
negatibo. Gawin sa iyong sagutang papel. Maari ring gumamit dito ng Venn Diagram sa
paghahambing ng mga positibo at negatibong pananaw.

Halimbawa ng positibong pahayag:

GAWAIN 3.2.e : Radyomentaryo
Bilang bahagi ng iyong gawain nais kong i-klik mo ang alin man sa mga link sa
loob ng bilog. Makinig ng ilang napapanahong mga balita.
Sa tingin ko partner eh makatutulong pa nga ‘yan dahil magiging
mas maingat sila sa pagdedesisyon at matatakot ang mga corrupt
na opisyal.
Halimbawa ng negatibong pahayag:
Naku! Delikado naman pala ‘yan! Eh di magdiriwang na ang mga
tsismosa at pakialamero sa Pilipinas. Isyu dito, isyu doon na
naman yan! Demanda dito, demanda doon!
 http://www.tv5.com.ph/ click radyo5 Ang Komentaryong Panradyo ayon kay Elena Botkin –
http://www.interaksyon.com/article/42031/teodoro-l--locsin-jr---why-
theyre-afraid-of-foi Levy, Koordineytor, ZUMIX Radio; ay ang pagbibigay ng
tunein.com/radio/Radyo-Patrol-630-s14674/
oportinidad sa mga kabataan na maipahayag ang kanilang mga
radioonlinenow.com/2011/02/25/listen-to-92-3-news-fm-online/ opinyon at saloobin kaugnay sa isang napapanahong isyu, o sa
isang isyung kanilang napiling talakayin at pagtuunan ng pansin.
Para sa mga walang Internet sa klase, maaring makinig sa radyo sa anomang Ang pagbibigay-opinyon ayon kay Levy ay maktutulong ng malaki
estasyon sa AM o kaya ay basahin ang kasunod na teksto na kuwentuhang media. upang ang mga kabataan ay higit na maging epektibong
tagapagsalita. Ayon pa rin sa kanya, ang unang hakbang upang
Tandaan : Habang ikaw ay nakikinig, sikapin mong magtala ng iba’t ibang makagawa ng isang mahusay at epektibong komentaryong
detalye tungkol sa: 1) Pamagat ng paksang tinalakay; 2) Mga batayan ng
mga salaysay, at 3) Mga aral na natutuhan panradyo ay ang pagkakaroon ng malawak na kaalaman sa
pagsulat ng isang sanaysay na naglalahad ng opinyon o pananaw.
Mga Gabay na Tanong:
1. Tungkol saan ang iyong napakinggan?
2. Paano naging malinaw at kapani-paniwala ang mga pahayag ng mga Ang mga link na nasa module ay maari mong hanapin sa
komentarista? internet, upang mapakinggan ng mga mag-aaral ang
3. Paano nagiging makabuluhan ang isang komentaryo? programang panradyo na may kaugnayan sa talakayan.
Isang halimbawa ang “Punto por Punto” ni Anthony Taberna
BAGO MAKASULAT NG ISANG DOKUMENTARYONG PANRADYO NARITO sa DZMM. Kung wala namang koneksiyon ng internet sa
ANG MGA DAPAT TANDAAN: inyong paaralan, maaaring gumamit ng radyo at ilagay ang
talapihitan ng radyo sa AM.
 Magsaliksik ng mga impormasyon
 Huwag kalimutang banggitin ang mga personalidad na binanggit sa
mga detalye upang ipakita ang kredibilidad ng iyong isinulat Ang “Kwentuhang Midya” ay isang uri sulating
 Magkaroon ng malinaw na pagpapasiya sa paksa
nagsasaad ng opinyon sa paraang nakikipag-usap sa mga
Babasahin 2: KWENTUHANG MEDYA (Kalakip 3.2.b) mambabasa o conversational style (Maaaring maghanap ng
iba pang sipi na may katulad na format na tumatalakay sa
GAWAIN 3.2.f: Radyopormasyon mga isyung higit na napapanahon at may kaugnayan sa mga
Pagkatapos mong basahin at unawain ang mga pahayag sa binasang
mag-aaral.)
teksto, punan ang kasunod na kahon ng tamang mga impormasyon. Gawin sa
papel. Bumuo ng limang pangkat, bigyan ng limang minuto
bawat grupo upang makapagpalitan ng kuro-kuro kaugnay ng
Mga nagpapahayag ng impormasyon kanilang binasa. Pumili ng isang mag-aaral bawat pangkat
upang maging tagapagsalita ng bawat grupo.
Mga pahayag ng mga personalidad

Sariling pananaw
GAWAIN 3.2.g: Radyotik na mga Titik
Napansin mo ba ang mga salitang may salungguhit sa mga halimbawa ng
iskrip panradyo na iyong binasa? Ang mga iyon ay tinatawag na konsepto ng pananaw.
Mula sa binasang teksto na Kwentuhang Media. Hanapin ang mga salitang tumutukoy
sa mga konsepto ng pananaw. Isulat ang iyong sagot sa mga bilog sa ibaba.
Bibigyang-daan ng gawaing ito ang pagtalakay sa
araling pangwika.
Maari pang dagdagan ang mga halimbawa ayon sa
kinakailangan ng iyong mga mag-aaral. Gamitin ang mga
napapanahong isyu upang bumuo ng mga mas
makabuluhang halimbawang pangungusap.

Narito ang ilan pang dagdag na kaalaman upang lubos mong maunawaan
kung ano ang tinatawag na Konsepto ng Pananaw.

1. May mga ekspresiyong naghahayag ng konsepto ng pananaw o “point of

view”. Kabilang dito ang ayon/batay/para/sang-ayon sa/kay, ganoon din sa
paniniwala/pananaw/akala ko/ni/ng, at iba pa. Inihuhudyat ng mga ekspresyong
ito ang iniisip, sinasabi o paniniwalaan ng isang tao. Tulad nito:

Ayon/ Batay/ Sang-ayon sa 1987 Konstitusyon ng Pilipinas, ang Filipino ang

pambansang wika at isa sa mga opisyal na wika ng komunikasyon at sistema
ng edukasyon.

Sa paniniwala/ akala/ pananaw/ paningin/ tingin/ palagay ni/ ng Pangulong

Quezon, mas mabuti ang mala-impyernong bansa na pinamamahalaan ng mga
Pilipino kaysa makalangit na Pilipinas na pinamumunuan ng mga dayuhan.

Inaakala/ Pinaniniwalaan/ Iniisip kong hindi makabubuti kanino man ang

kanilang plano.

Sa ganang akin/ Sa tingin/ akala/palagay ko, wala nang gaganda pa sa lugar

na ito.

2. May mga ekspresiyong nagpapahiwatig ng pagbabago o pag-iiba ng paksa at/

o pananaw, tulad ng sumusunod na halimbawa. Gayon man, mapapansing di
tulad ng mga naunang halimbawa na tumitiyak kung sino ang pinagmumulan
ng pananaw, nagpapahiwatig lamang ng pangkalahatang pananaw ang
sumusunod na halimbawa:
 Sa isang banda/ Sa kabilang dako, mabuti na rin sigurong nangyari iyon upang
matauhan ang mga nagtutulog-tulugan.
Samantala, makabubuti sigurong magpahinga ka muna para makapag-isip ka
nang husto.

Maaaring palawikin ang pagtalakay ng panitikang

popular sa pamamagitan ng pag-iisa-isa sa mga impluwensya
Tandaan: Ang panitikang popular ay may malaking kaugnayan sa kulturang
popular kung saan ang mga bagay na pawang gumagamit ng mga bagong ng radyo, bilang isang midyum ng broadcast media, sa
kasangkapan, imahe, diwa, at iba pang kaugnay na paksa, upang maitanghal ang isang pagpauso ng ilang mga pahayag (gaya ng Bisyo na ito! at iba
uri ng kulturang kakaiba sa dating nakagisnan ng mga Pilipino. pa), paraan ng pagsasalita (Taglish o kaya naman ay ang
paghahalo ng mga wikang lalawiganin sa pagsasalita, gaya
Mula sa mga gawaing iyong nabigyang tugon mula sa simula ng araling ito,
ng Ay, Ambot! at iba pa), at lalo pang pagpapatanyag ng ilang
bigyang tugon ang tsart na kasunod sa bahagi ng L.
mga usapin o isyung nagaganap sa kasalukuyan.
K
W
H Balikan ang mga mga naging kasagutan ng mga mag-
L
aaral sa naunang gawain kaugnay ng KWHL.
Subukan mo namang makagawa isang bagay na noong una’y inisip
mong mga kilalang mamamahayag lamang sa radyo ang nakagagawa. Mula sa
iyong naipong kaalaman sa mga nagdaang gawain, alam kong handa ka na.
Maaaring isagawa ang gawain nang dalawahan.
Bilang Pangulo ng Interact Club ng inyong bayan, ikaw ay inanyayahang Maaaring ang isang mag-aaral ay maglalahad ng mga
maging manunulat ng iskrip ng isang programang panradyo. Ang programa ay positibong pananaw at ang isa naman ay maglalahad ng mga
nagbibigay ng pagkakataon sa mga kabataang tulad mo na maglahad ng kani- negatibong pahayag kaugnay ng isyung napili. Maaaring
kaniyang opinyon kaugnay ng mga napapanahong isyu. Inaasahang ikaw ay ipabasa nang malakas at may damdamin ang iskrip na
magbabahagi ng opinyon kaugnay ng isa sa mga sumusunod na isyu: mabubuo.

a. Cyber Bullying
b. Child Protection Policy
c. Kasalukuyang Kalagayan ng Edukasyon sa Bansa.

Inaasahang ikaw ay makagagamit ang mga salitang nagsasaad ng

konsepto ng pananaw sa paglalahad ng iyong opinyon. Maari kang magsaliksik
upang mapalawak ang pagtalakay ng paksang napili.
 NARITO ANG MGA PAMANTAYAN SA PAGTATAYA NG GINAWANG
PAGTATANGHAL NG ISANG PROGRAMANG PANRADYO

Pamantayan Napakahusay Mahusay Umuunlad Nagsisimula

4 3 2 1
Makabuluhan at
Komprehensibo at Masaklaw,
napapanahon ang May makabuluhan at
makabuluhan ang makabuluhan at
mga impormasyong napapanahong mga
Masaklaw na napapanahon mga napapanahon ang
inilalahad sa impormasyong inilahad
paglalahad ng impormasyong mga impormasyong
napapanahong
materyal alinsunod sa materyal ukol sa
inilalahad sa inilalahad sa
impormasyon sa paksang paksang itinatampok
materyal alinsunod materyal alinsunod
itinatampok ngunit ngunit limitado ang mga
sa paksang sa paksang
may mga detalyeng ito.
itinatampok. itinatampok.
hindi nailahad
Bigyan ng pansin dito ang pagkakagamit ng mga mag-
Natatangi ang Masining at Masining na ginamit
Masining at Masining at maingat aaral sa mga salitang nagpapakilala sa konsepto ng
paggamit ng wika maingat na nagamit ang wika sa karamihan
maingat na na nagamit ang wika
nang higit pa sa ang wika sa ng pahayag sa pananaw. Bigyan din ng pansin ang linaw ng paglalahad.
paggamit ng sa karamihan ng
wika inaasahang kabuuang nabuong materyal
pahayag sa nabuong
pamamaraan sa pagpapahayag sa ngunit hindi maingat
materyal.
materyal. nabuong materyal. ang paggamit.

Taglay ang lahat ng

Tipong kailangang Taglay ang mga Bigyan ng timbang ang kahalagahan ng paglalahad
propesyonal ang elemento sa susing elemento sa Naipamalas sa materyal
Mahusay na pagkakagawa sa mabisang pagbuo mabisang pagbuo ng ang minimal na antas nang may angkop na emosyon sa pagiging mabisa ng
aspetong
teknikal
materyal dahil sa ng materyal. materyal at ng pagtatagpi-tagpi ng pagpapahayag. Kung ipapabasa ang iskrip sa mga mag-aaral,
husay ng Naipapamalas ang naipamalas ang elemento at teknikal na
pagtatagpi-tagpi ng kahusayan sa angkop na teknikal pagganap. maari ring makatulong ang mga sound effects o background
mga elemento nito. teknikal na na pagganap. music sa lalo pang pagpapaganda ng presentasyon.
pagganap.

Naging madali ba para sa iyo ang paggawa ng isang iskrip panradyo? Paano nito
naimulat ang iyong isipan sa katotohanan ng buhay? Gawin sa papel.

SAGOT:
____________________________________________________
____________________________________________________
__________________________________.
 Binabati kita sa iyong pagsasakatuparan ng mga gawain kaugnay ng iyong
pagtuklas ng mga kaalaman kaugnay ng radyo bilang isang midyum ng broadcast
media. Ngayon naman, ating aalamin ang mga mahahalagang kaalaman tungol sa isa
bang midyum ng broadcast media, ang telebisyon.
Isa pang mahalagang midyum sa larangan ng broadcast media
at hindi maikakailang bahagi ng buhay ng bawat Pilipino ang
telebisyon. Naging bahagi at sinasabing kasama nga sa daily routine
ng mga Pilipino ang panonood ng mga palabas sa telebisyon simula
sa paggising sa umaga sa mga morning show hanggang sa oras na
bago matulog sa mga prime time na mga panoorin kabilang na ang
mga teledrama, balita at mga dokumentaryong pantelebisyon.
GAWAIN 3.2.i: Paborito Kong Palabas!
Simulan mong pag-aralan ang tungkol sa telebisyon sa pamamagitan ng
pagkilala sa mga programang pantelebisyon sa ibaba. Alin- ang pamilyar sa iyo?
Pumili ng tatlo at isaayos ayon sa dalas ng iyong panonood. Ipaliwanag kung bakit.
Weekend Getaway
XXX Rated K
TV Patrol
ART Angel
Teen Gen
Matanglawin
Umagang Kayganda Talentadong Pinoy
i - Witness
Art Angel (Children Show) - mga programa o palabas sa telebisyon
na ang pangunahing mithiin ay makuha ang atensyon ng mga bata
sa paraang sila ay masisiyahan at mabibigyang impormasyon.
i-Witness (Documentary Program) - programang naglalayong
maghatid ng komprehensibo at etratehikong proyekto na
sumasalamin sa katotohanan ng buhay.
Matanglawin (Educational Program) - tumatalakay sa mga bagay
na noong una ay pinag-aaralan lamang sa pamamagitan ng mga
nakalimbag na impormasyon.
Rated K (Magazine Show) - isang programang pantelebisyon
na nagpe-presinta ng iba’t ibang isyung napapanahon, may
kaunting panayam at komentaryo.
Umagang Kayganda (Morning Show) - tinatawag din na breakfast
television kung saan nag-uulat nang live tuwing umaga ang mga
mamamahayag na naglalayong makapaghatid ng mga
napapanahong impormasyon.
TV Patrol (News Program) - naghahatid ng napapanahong
kaganapan o panyayari sa loob at labas ng bansa, may mga ilang
panayam din at komentaryo.
XXX (Public Service Program) - naghatid ng tulong sa mga
mamamayan o maging daan sa pagpapahatid ng tulong.
Weekend Getaway (Travel Show ) - naglalahad ng paglalakbay sa
iba’t ibang bayan o bansa at pagpapakilala sa mga produkto na
matatagpuan dito.
Talentadong Pinoy (Variety Show) – nagbibigay ng tuon sa
patimpalak sa pag-arte, pag-awit, pagsayaw at pagpapalabas ng
isang comedy skit.
Teen Gen (Youth Oriented Program) –nakatuon sa pagtalakay sa
isyu ng kabataan. Karaniwang tema nito ay ang kanilang buhay
pag-ibig. Ngunit hindi nawawala ang pagbibigay o paglalaan ng
eksena sa pagpapahalagang pangkatauhan o moral values.
GAWAIN 3.2.j: Gulong ng Buhay Telebisyon
Maaari itong gawin sa tatlong bahagi, una sabihin sa
Magbigay ka ng mga dahilan kung bakit mo pinanonood ang programang mga mag-aaral na tukuyin ang mga programang pamilyar sa
pantelebisyon. kanila at isulat ito sa isang buong papel. Ikalawa, matapos
nilang makapaglista ng kanilang mga sagot; pangkatin sila
PAMAGAT NG PROGRAMA DAHILAN KUNG BAKIT PINANONOOD
ayon sa pagkakatulad ng mga programang kilala nila. Ikatlo,
bigyan sila ng tiglilimang minuto upang ipakilala sa buong
klase ang mga programang pamilyar sa kanila sa
pamamagitan ng maikling paglalarawan tungkol sa programa
at sa dahilan kung bakit ito pinanonood.

GAWAIN 3.2.k: Telembistiga Maaaring itong isagawa nang papangkat. Ipasuri sa

mga pangkat ang pagkakatulad ng mga palabas ayon sa
Pansinin ang mga pamagat ng palabas sa telebisyon na nakasulat sa ibaba.
Ibigay ang pagkakatulad nila. layunin nito. Maaari ring hayaang gumanap ang mga mag-
aaral bilang mga hosts ng mga napiling palabas at
magtanghal ng ilang mga natatandaang episode o eksena
INVESTIGATIVE
STORYLINE DOCUMENTARIES S. O. C. O. mula dito. Bigyang-pansin ang nagiging papel ng mga
palabas na ito sa pagsisiwalat ng mga isyung panlipunan,
paghahatid nito sa pamahalaan at sa paghahatid ng solusyon
sa mga ito.
KRUSADA REEL TIME

REPORTER’S
NOTEBOOK
GAWAIN 3.2.l : Teleisipan ng Buhay
Kung hindi naman makita ang link na nabanggit,
Kung mayroon kang kompyuter at konesksyon sa internet, panoorin ang maaring kumuha ng mga dokumentaryong palabas na
dokumentaryong “PAGPAG FOR SALE” SineTotoo ni Howie Severino na matatagpuan mapapanood ng mga mag-aaral. Tiyakin lamang na
sa Youtube. kapupulutan ito ng aral at magiging isang mabuting
motibasyon sa kanila upang magsikap na makatapos sa
http://www.youtube.com/watch?v=5ERcIh2nJx0&feature=related
kanilang pag-aaral.
Kung wala nama’y basahin mo ang blog para sa isang dokumentaryong
pantelebisyon.
Ang sanaysay na ito ay isang paglalarawan kaugnay
Babasahin 3: “Sa Gitna ng Dilim” ni MiL Adonis (Kalakip 3.2.c)
ng kalagayan ng isang liblib o tagong lugar sa Mindoro. Ang
mga kakulangan ng lugar na ito upang matugunan ang mga
Narito naman ang mga dagdag kaalaman na dapat mong tandaan na alam kong pangangailangan ng mga mag-aaral at maging ng mga guro.
magagamit mo sa susunod na gawain: Ang hirap ng buhay sa ilang, ang tiyaga ng isang mag-aaral
upang makatapos ng pag-aaral at ang patuloy na pagsisikap
Gaya ng pelikula ang mga programang pantelebisyon ay maituturing ding isang
ng guro na maibigay ang pangangailangan ng kanyang mga
uri ng sining na nagsisilbing libangan at gumigising sa isip at damdamin ng isang tao.
mag-aaral.
Ito’y mahalaga at mabisang sangay ng kabatirang panlipunan, pang-ispirituwal,
pangkultura, pangmoralidad, pang-edukasyon at iba pa. Malaki ang nagagawang
impluwensiya nito sa katauhan ng isang nilalang. Ang mga kaisipan, ugali, kabuluhan at
pananaw ng isang nilikha ay maaaring maimpluwensiyahan ng mga pinanonood na mga
programa sa telebisyon.

Dokumentaryong Pantelebisyon – Mga palabas naglalayong maghatid ng

komprehensibo at estratehikong proyekto na sumasalamin sa katotohanan ng buhay at
tumatalakay sa kultura at pamumuhay sa isang lipunan.

Basahin at unawain mo ang ilang paraan upang tagumpay na maisakatuparan

ang gagawing pananaliksik para sa isang dokumentaryo.

BAGO SINIMULAN ANG PANANALIKSIK BASAHIN MUNA ANG MGA DAPAT TANDAAN
SA PAKIKIPANAYAM UPANG MAISAKATUPARAN ANG PAGBUO NG
DOKUMENTARYONG PANTELEBISYON

1. PAGHAHANDA PARA SA PANAYAM

*Magpaalam sa taong gustong kapanayamin
 *Kilalanin ang taong kakapanayamin
*Para sa karagdagang kaalaman i-klik ang kasunod na site Maaaring gumamit ang guro ng iba pang lunsaran at
http://www.careerandjobsearch.com/interview_checklist.htm
Things to do before an interview iba pang mga sites sa pagpapaliwanag sa paksa. Maaari ring
Interview Technique magsaliksik ang mga mag-aaral sa internet kung ibibigay ang
Pre-Interview ito bilang takdang-aralin bago ang pagtalakay.
2. PAKIKIPANAYAM
*Maging magalang
*Magtanong nang maayos.
*Itanong ang lahat na ibig malalam kaugnay ng paksa.
*Makinig nang mabuti sa sagot ng kinakapanayam.
http://www.careerandjobsearch.com/interview_checklist.htm
Interview Technique
Interviewing Success

3. PAGKATAPOS NG PANAYAM
*Magpasalamat.
*Iulat nang maayos ang nakuhang impormasyon sa panayam
http://www.careerandjobsearch.com/post_interview.htm
Post Interview

GAWAIN 3.2.m : TELEHANAYAN NG KASAGUTAN

Gamit ang talaan ng paglalahat, nais kong sagutin mo ang unang apat na
kolum, ang ikalimang kolum ay iyong sagutin sa pagtatapos mo sa kabuuan ng aralin
kaugnay sa telebisyon.

Paksa: Ang telebisyon ba bilang midyum ng panitikang popular ay may

malaking impluwensiya sa paghubog ng bagong kabataan?
 MGA PATUNAY NG
MGA NAUNA MGA NALAMAN AT KATANGGAP-
NALAMAN AT
NANG NATUKLASAN TANGGAP NA MGA PAGLALAHAT
NATUKLASAN
NALAMAN KONDISYON

Hayaang buuin ng mga mag-aaral ang mga pahayag

GAWAIN 3.2.n: Telementaryo
Maraming makabuluhang kaisipan ang tinalakay sa dokumentaryong iyong
napanood. Subukin mong dugtungan ang kasunod na mga pahayag upang makabuo
ng kaisipang inilalahad nito.
batay sa kanilang naging pagkatuto. Pagkatapos, suriin ang
pagkakabuo ng mga pahayag sa tulong ng mga piling salita
gaya ng dahil sa, para at iba pa. Ito ay magsisilbing
pagpapakilala sa aralin sa wika na tatalakayin sa susunod na
bahagi.

1. Dadalhin ang pagpag sa karinderya para ____________________.

2. Dahil _____________ kaya binubura sa isipan ang pinanggagalingan ng
pagkain.
3. Nililinis nilang mabuti ang pagpag nang sa ganoo’y ______________.
4. Dahil sa inspirasyong idinulot sa aking puso ng dokumentaryong ito,
_________________________________________.
5. Matapos kong mapanood ang dokumentaryo, ___________________.

MGA KONSEPTONG MAY KAUGNAYANG LOHIKAL
May mga konseptong higit na nagiging makahulugan kapag pinag-ugnay o
pinagsama. Halimbawa nito ang mga konseptong nagpapahayag ng relasyon o
kaugnayang lohikal tulad ng ng dahilan at bunga, layunin at paraan, paraan at resulta,
kondisyon at bunga o kinalabasan.
Maaaring bumuo ang mga mag-aaral ng mga
halimbawang pangungusap batay sa mga napanood na
dokumentaryo upang higit pang mapalawak ang mga
kaisipang kanilang natutuhan mula sa mga ito.

1. Dahilan at Bunga/ Resulta

Naghahayag ng sanhi o dahilan ang dahilan ng isang pangyayari. Nagsasabi

naman ng bunga o kinalabasan ang resulta nito.
 Tingnan ang mga halimbawang pangungusap na nagpapakita ng relasyong
dahilan/sanhi at resulta/ bunga. Pansinin ang mga pang-ugnay na ginamit, gayon
din ang padron ng pagsusunod-sunod ng mga konsepto. (nakaturo sa resulta ang
arrow o palaso)

Nag-aaral siyang mabuti (dahilan + pang-ugnay+resulta)

kaya/kaya naman natuto
siya nang husto.

Nag-aaral siyang mabuti. (dahilan + pu + resulta; may hinto

dahil dito/Bunga nito/Tuloy sa pagitan ng dahilan at resulta)
natuto siya nang husto.

Sapagkat/Pagkat/Dahil (pu + dahilan + resulta; may hinto

nag-aral siyang mabuti pagkatapos ng dahilan)
natuto siya nang husto.

Natuto siya nang husto (resulta + pu + dahilan)

sapagkat/pagkat/kasi/ dahil
nag-aral siyang mabuti

Makikitang maipahahayag ang relasyong dahilan at bunga sa iba’t ibang paraan.

Ginagamit ang mga kawsatib na pang-ugnay na sapagkat, pagkat, dahil, dahilan sa at
kasi sa pagsasabi ng dahilan o sanhi samantalang naghuhudyat ng resulta o bunga
ang mga pang-ugnay na kaya, kaya naman, dahilan dito, bunga nito.

2. Paraan at Layunin

Ipinakikita ng relasyong ito kung paano makakamit ang isang layunin o

naiisipan sa tulong ng isang paraan. Tingnan ang halimbawa. Pansinin ang mga
pang-ugnay, pati na ang padron ng pagpapahayag ng relasyon. (Nakatuon sa
layunin ang arrow o palaso)

Upang/Para matuto nang husto, (pu + layunin + paraan)

nag-aaral siyang mabuti.

Nag-aaral siyang mabuti

upang /para/nang sa ganoo’y (paraan + pu + layunin)
matuto nang husto.

Sa relasyong ito, ginagamit ang mga pang-ugnay na para, upang, o nang sa

ganoon upang maihudyat ang layunin.
1. Paraan at Resulta

Nagpapakita ang relasyong ito kung paano nakukuha ang resulta. Sa mga
halimbawa, nakaturo sa resulta ang arrow.

Sa matiyagang pag-aaral, (paraan + resulta)

nakatapos siya ng kanyang kurso.

Nakatapos siya ng kanyang (resulta + paraan)

kurso sa matiyagang pag-aaral.

Mapapansing walang ginamit na pang-ugnay sa relasyong ito. Inihuhudyat ng

sa ang paraang ginamit upang makamit ang resulta.

2. Kondisyon at Bunga o Kinalabasan

Maihahayag ang relasyong ito sa dalawang paraan:Una, tumbalik o salungat sa

katotohanan ang kondisyon. Tingnan ang halimbawa kung saan nakaturo sa bunga o
kinalabasan ng arrow.

Kung nag-aaral ka lang nang mabuti, (pu + kondisyon + bunga)

sana’y natuto ka nang husto.

Natuto ka sana nang husto (bunga + pu + kondisyon)

kung nag-aral kang mabuti.

At ikalawa, haypotetikal ang kondisyon; tulad nito:

Kapag/Sa sandaling/ basta’t (pu+ kondisyon + bunga)

nag-aral kang mabuti,
matututo ka nang husto.

Matututo ka nang husto (bunga + pu + kondisyon)

kapag/ sa sandaling/ bastat
nag-aral kang mabuti.

Sa unang paraan (salungat sa katotohanan ang kondisyon), ginamit ang pang-

ugnay na kung at karaniwan itong sinamahan ng sana upang maipakitang salungat nga
sa katotohanan ang bunga o kinalabasan. Sa ikalawa, ginamit ang kapag, sa sandaling
o basta’t upang ipahayag na maaaring maganap ang isang pangyayari kung isasagawa
ang kondisyon.
GAWAIN 3.2.o : Sinematotohanang Kaganapan
Gamit ang mga salita o ekspresiyong nagpapakita ng mga ugnayang lohikal,
sabihin ang kaisipang isinasaad ng bawat larawan. Gawin sa papel.
kaisipan kaisipan
Bigyang-pansin sa bahaging ito ang gamit ng mga
salitang nagpapakilala ng ugnayang lohikal sa pagpapahayag
ng kaisipan. Maaaring gamitin ang mga larawan na
nagpapakita ng mga napapanahong kaganapan, kalamidad,
isyu sa pamahalaan at iba pang isyung panlipunan upang
maging mulat ang mga mag-aaral sa mga nagaganap sa
bansa.

kaisipan kaisipan kaisipan

kaisipan

GAWAIN 3.2.p: DokPantele Maaari ring isagawa ang gawain sa pamamagitan ng

Layunin mo sa gawaing ito na ilapat sa tunay na sitwasyon ang mahahalagang pagganap o pagtatanghal. Hayaan ang mga mag-aaral na
konsepto tungkol sa dokumentong pantelebisyon na iyong natutuhan. Basahin at itanghal ang kanilang nabuong dokumentaryo ayon pa rin sa
unawain ang ipagagawa ko sa iyo. napagkasunduang pamantayan.
Sitwasyon:
Taon-taon ay idinaraos ang pagdiriwang para sa pagkakatatag ng
inyong lalawigan. Ngayong taon, naatasan ang inyong Samahang
Pangkabataan ng Lalawigan (SPL) upang magkaroon ng isang palabas sa gabi
ng pagtatanghal. Bilang pangulo ng inyong samahan, ikaw ang naatasang
manguna sa pagpapalabas na may layuning maipabatid ang kasalukuyang
kalagayan ng inyong lalawigan. Ito ay sa pamamagitan ng dokumentaryong
pantelebisyon. Ang dokumentaryong inyong itatanghal ay dapat a) gumamit
ng angkop na wika, b) may mga ekspresiyong nagpapakita ng mga konseptong
may kaugnayang lohikal, at c) estilo ayon sa halimbawang iyong nabasa o
napanood at sa panlasa ng kabataang tulad mo.
 NARITO ANG MGA PAMANTAYAN SA PAGTATAYA NG GINAWANG
PAGTATANGHAL NG ISANG PROGRAMANG PANRADYO

Pamantayan Napakahusay Mahusay Umuunlad Nagsisimula

4 3 2 1
Makabuluhan at
Komprehensibo at Masaklaw,
napapanahon ang May makabuluhan at
makabuluhan ang makabuluhan at
mga impormasyong napapanahong mga
Masaklaw na napapanahon mga napapanahon ang
inilalahad sa impormasyong inilahad
paglalahad ng impormasyong mga impormasyong
napapanahong
materyal alinsunod sa materyal ukol sa
inilalahad sa inilalahad sa
impormasyon sa paksang paksang itinatampok
materyal alinsunod materyal alinsunod
itinatampok ngunit ngunit limitado ang mga
sa paksang sa paksang
may mga detalyeng ito.
itinatampok. itinatampok.
hindi nailahad

Natatangi ang Masining at Masining na ginamit Bigyang-pansin sa bahaging ito ang pagkakagamit ng
Masining at Masining at maingat
paggamit ng wika maingat na nagamit ang wika sa karamihan mga salitang nagpapakilala ng kaugnayang lohikal sa
maingat na na nagamit ang wika
nang higit pa sa ang wika sa ng pahayag sa
paggamit ng sa karamihan ng paglalahad.
wika inaasahang kabuuang nabuong materyal
pahayag sa nabuong
pamamaraan sa pagpapahayag sa ngunit hindi maingat
materyal.
materyal. nabuong materyal. ang paggamit.

Taglay ang lahat ng

Tipong kailangang Taglay ang mga
propesyonal ang elemento sa susing elemento sa Naipamalas sa materyal
Mahusay na pagkakagawa sa mabisang pagbuo mabisang pagbuo ng ang minimal na antas
aspetong Maaaring bigyan din ng pansin ang kaangkupan ng
teknikal
materyal dahil sa ng materyal. materyal at ng pagtatagpi-tagpi ng
husay ng Naipapamalas ang naipamalas ang elemento at teknikal na mga eksena sa pagpapaigiting ng kaisipang nais ibahagi sa
pagtatagpi-tagpi ng kahusayan sa angkop na teknikal pagganap. dokumentaryo at ang angkop na pagganap ng host at ng
mga elemento nito. teknikal na na pagganap.
pagganap. mga gaganap sa dokumentaryo (kung ito man ay isasagawa
sa pamamagitan ng pagtatanghal).
Magaling! Natapos na nating talakayin ang tungkol sa radyo at telebisyon, at
natitiyak kong naunawaan mo na rin ang mahahalagang konsepto na nakapaloob sa
araling ito. Para makatiyak ako, isagawa mong muli ang sumusunod na gawain.

Pagnilayan at Unawain Sa bahaging ito, susuriin ang gampanin ng radyo at

telebisyon bilang mga midyum ng broadcast media sa
Sa bahaging ito, nais kong pagnilayan mo ang sumusunod na gawain paghahatid ng mga mahahalagang impormasyon sa madla at
upang higit mong mapalalim ang iyong pag-unawa sa mahahalagang konsepto pagpapaigting ng kamalayang panlipunan ng mga
na nakapaloob sa araling ito. Inaasahan ko na pagkatapos ng mga gawain,
mamamayan.
ang lahat ng iyong maling akala o palagay ay naitama na dahil ito ang daan
upang mabisa mong mailipat sa tunay na sitwasyon ang mahahalagang
konsepto na iyong natutuhan. Ipaliwanag sa pamamagitan ng sumusunod na
dayagram kung paano nakatutulong ang Broadcast Media sa iba’t ibang
kaparaanan sa ating araw-araw na pamumuhay.
Maaari itong isagawa nang papangkat. Hayaan ang
BROADCAST MEDIA
mga mag-aaral na magsuri sa gampanin ng broadcast media
sa mga nakatalang aspekto. Maaaring hatiin ang klase sa
RADYO TELEBISYON lima (5) at hayaan silang magpalitan ng ideya kaugnay ng isa
sa mga nakatalang aspekto (mag-atas ng isang aspekto sa
bawat pangkat). Pagkatapos, maaaring ibahagi sa klase ang
MGA ASPEKTO: napagkasunduan ng pangkat.
 pagbibigay ng impormasyon
 pagpapahayag ng mga pananaw at opinyon
 pagpapabatid ng mga pangunahing suliranin
 paglalatag ng mga solusyon sa mga
pangunahing suliranin
 aksiyong naisagawa/solusyon sa mga
ipinahatid na mga suliranin (serbisyo publiko) Maaaring isulat ng mga mag-aaral ang kanilang
kasagutan sa gawaing ito sa kanilang kwaderno. Maaari ring
Kumpletuhin ang pahayag: hayaan silang sumulat ng slogan na nagpapaliwanag sa
Ang Broadcast Media ay nakatutulong sa ating araw-araw na gampanin ng broadcast media sa pagpapaigting ng
pamumuhay sapagkat ____________________________________ kamalayang panlipunan ng mga mamamayan ng isang
_____________________________________________________. bansa.

Ilipat

Pagkakataon mo nang ilipat ang mahahalagang konsepto na iyong

natutuhan sa araling ito. Alam kong kayang-kaya mo ito. Kung mayroon ka
pang hindi nauunawaan, maaari mong tanungin ang iyong guro.bashin at
unawain mo ang sitwasyon sa ibaba.Sa pamamagitan ng mga kasanayang
iyong natutuhan mula sa mga aralin kaugnay ng broadcast media, tiyak akong
matagumpay mong naisakatuparan ang mga gawaing iyong isinagawa! Alam
kong nabatid mo rin ang papel na ginagampanan ng broadcast media sa
paghahatid ng mahahalaga at napapanahong impormasyon sa na nagdudulot
sa pagkakaroon ng kamalayang panlipunan ng mamamayan. Muli, subukin
natin ang iyong galing at talino. Nasa ibaba ang isang gawaing tiyak kong
kayang-kaya mong isakatuparan.
 Isa kang mamamahayag o journalist/ broadcaster. Ikaw ay
naatasang magsaliksik kaugnay ng mga napapanahong isyu sa ating
bansa. Hayaang pumili ang mga mag-aaral sa midyum na
Binigyan ka ng kalayaan na pumili kung ikaw ay lilikha ng iskrip kanilang gagamitin para sa gawaing ito (komentaryong
para sa isang komentaryong panradyo o kaya naman ay para maging panradyo o dokumentaryong pantelebisyon) . Maaaring ipa-
bahagi ng isang dokumentaryong pantelebisyon. record (tape recorder kung sa radyo at video recorder naman
Para sa pagsasagawa ng komentaryong panradyo, kinakailangan para sa telebisyon) ang nabuong iskrip o kaya naman ay
mong sumulat ng isang iskrip na magtatampok sa batuhan ng ideya at ipatanghal na lamang sa klase sang-ayon sa kakayahan ng
komentaryo kaugnay ng iyong napiling paksa o isyu. Inatasan kang mga mag-aaral.
manaliksik upang magkaroon ng wasto at mapanghahawakang
impormasyon mula sa mga personalidad na may kinalaman sa paksa o
isyu. Kinakailangang bumuo ka ng iskrip para sa dalawang
mamamahayag na siyang magbabasa nito sa isang programa sa radyo –
ang KABOSES.
Kung ikaw naman ay makikiisa sa pagbuo ng dokumentaryong
pantelebisyon, kinakailangan mong makipanayam sa isang tao na
makapagbabahagi ng impormasyon o kaya naman ay may mahalagang
opinyon kaugnay ng paksa o isyung iyong napili. Ang iskrip na iyong
mabubuo ay magiging bahagi ng isang dokumentaryong ipalalabas sa
KABOSES Station Channel 8.
Maaaring baguhin o dagdagan ang mga pagpipiliang
Narito ang ilan sa mga isyu na maaaring maging paksa ng iyong
komentaryong panradyo o dokumentaryong pantelebisyon:
paksa sang-ayon sa napapanahong isyu. Tiyakin lamang na
 Dagdag na Taon sa Hayskul, Kailangan Pa Ba? ito ay argumentatibo o maaaring sang-ayunan o di sang-
 Pulis Pinoy, Mapagkakatiwalaan Pa Ba? ayunan upang masanay ang kakayahan ng mga mag-aaral
 Pamahalaan, Lagi Bang Handa Sa Panahon ng Kalamidad? na magsaliksik at mangatwiran sang-ayon sa panig na nais
 Mag-aaral na Pinoy, Responsable Pa Bang Estudyante? nilang ipahayag.
Isulat ang matatapos mong iskrip sa isang bond paper. Tiyakin
na malinis at maayos ang pagkakasulat nito..
Narito ang rubrik kung paano mamarkahan ang iyong produkto:

Pinakamahusay Mahusay Umuunlad Nagsisimula

4 3 2 1

Nilalaman: Layunin
Ang presentasyon ay Ang presentasyon ay May tiyak na paksa ang Di malinaw na naipakita
may tiyak na layunin o may tiyak na paksa, at presentasyon ngunit ang paksa at ang
tema. Ang lahat ng may kaugnayan ang ilang bahagi lamang ang karamihan sa bahagi ay
ipinakita rito ay may mga ipinakita rito sa nagpakita ng kaugnayan walang malinaw na
tiyak na kaugnayan sa paksa. sa paksa. kaugnayan sa tema.
layunin at lubhang
makabuluhan.

Nilalaman: Konklusyon

Ginamit ko ang aking Nakapaghinuha ako ng Sa tulong ng iba, Di naging madali ang
natutuhan at mga dati maayos na konklusyon nakapaghinuha akong paghinuha ko ng
ng kaalaman upang mula sa mga datos na isang magandang konklusyon.
mailahad ang aking nakalap. konklusyon.
pag-unawa sa mga
datos na nakalap.

Katangiang Pang-Multimedia
Gumamit ng mga Gumamit ng multimedia Gumamit ng multimedia Di- gumamit ng
grapiko, video, tunog, upang maisagawa ang upang maisagawa ang multimedia upang
at iba pang multimedia presentasyon. presentasyon, ngunit maisagawa ang Maaaring mabago ang bahaging ito ng rubrik na
na makatutulong upang Sumunod sa batas may mga pagkakataong Presentasyon gagamitin sang-ayon sa inaasahang produkto ng mga mag-
higit na maging kaugnay ng copyright nalalayo sa tema. aaral (kunf recorded o pagtatanghal ang isasagawa).
makabuluhan ang sa paggamit ng mga Sumunod sa batas
presentasyon. multimedia features. kaugnay ng copyright sa
Sumunod sa batas paggamit ng mga
kaugnay ng copyright multimedia features.
sa paggamit ng mga
multimedia features.
Pagiging Malikhain
Ang presentasyon ay Ang presentasyon ay Sinubukang gamitan ng Walang ginamit na
ginamitan ng mga ginamitan ng mga mga kakaibang likhang mga kakaibang
kakaibang likhang sining kakaibang likhang sining sining upang mahikayat likhang sining
upang mahikayat ang upang mahikayat ang ang mga manonood. upang mahikayat
mga manonood, mga manonood. ang mga
makadaragdag sa manonood.
pagpapalabas ng layunin
at tema ng paksa.
Pagtatanghal
Pinaghandaang mabuti Pinaghandaang mabuti May mga ilang Di-napaghandaan
ang bawat linya at ang bawat linya at pagkakataong kinabahan ang pagsasalita at
malinaw na binigkas ang malinaw na binigkas ang habang nagsasalita. pagganap.
bawat salita. Naipakita bawat salita.
ang kabuluhan ng paksa
at tema nito.

Binabati kita at matagumpay mong natugunan ang mga gawain sa Aralin 3.2.
Ngayon ay inanyayahan kitang tayahin ang mga natamo mong kaalaman at nalinang
na kakayahan mula sa pagtalakay mo sa modyul na ito.

VII. Pangwakas na Pagtataya: Maaaring ipasulat sa mga mag-aaral ang kanilang

kasagutan sa pagsusulit na ito sa isang buong papel upang
Punan ang mga patlang sa bawat bilang upang mabuo ang mga kaisipang nais
matiyak ang kanilang naging pag-unawa sa kabuuan ng
isaad dito.
aralin.
1. Nababatid ng mga mamamayan ang kasalukuyang kaganapan sa kanyang
paligid sa pamamagitan ng ____________________.
2. Sa pamamagitan ng mga programa sa radyo, _____________________.
3. Sa panonood ng mga dokumentaryong pantelebisyon, ang kabataan ay
__________________________________________________.

Buong husay mong naisagawa ang Aralin 3.2. Handang-handa ka na para sa

huling aralin ng modyul na ito. Pag-uusapan naman natin ang tungkol sa
dokumentaryong pampelikula.
Aralin 3.3: Dokumentaryong Pampelikula:
Midyum sa Pagbabagong Panlipunan
Bilang ng Sesyon: ___

I. Panimula at Mga Pokus na Tanong Ang mga pokus na tanong at mahalagang konsepto
ang inaasahang magiging sentro ng pagtalakay sa araling
Pokus na tanong para sa Aralin 3.3: Mahahalagang Konsepto para sa ito. Maaaring banggitin ang mga pokus na tanong sa
Aralin 3.3: pagsisimula ng pagtalakay upang magsilbi itong direksyon
Paano nakakaambag ang mga pelikula
sa pagpapaigting ng kuturang popular at Ang mag-aaral ay nakalilikha ng ng pagtalakay at pagsasagawa ng mga gawain. Itanim sa
kamalayang panlipunan ng mga isang iskrip para sa isang utak ng mga mag-aaral ang mga konseptong ito upang
mamamayan ng isang bansa? dokumentaryong pampelikula at iba
pang uri ng midya gamit ang wika sa
magkaroon din ng direksyon ang kanilang pag-aaral.
Paano nakatutulong ang pagpapahayag pagpapahayag na pangkomunikatibo.
komunikatibo sa mabisang
pagpapahayag?

II. Ang Mga Aralin at Ang Saklaw ng mga Ito

Aralin 3.3: Dokumentaryong Pampelikula: Midyum sa Pagbabagong Nakatala dito ang mga aralin na tatalakayin sa
Panlipunan bahaging ito ng modyul. Nakatala ang aralin sa panitikan at
ang awalin sa wika na magiging saklaw ng pagtalakay.
a. Panitikan: Manoro (Ang Guro) sa Direksiyon ni
Brillante Mendoza
b. Wika: Komunikatibong Gamit ng mga Pahayag

III. Mga Inaasahang Kasanayan na Lilinangin sa Aralin 3.3

Narito ang mga inaasahang kasanayan ng bawat
isang mag-aaral na malilinang sa pamamagitan ng pag-aaral
ng modyul na ito. Idiin sa kanila na kailangan itong
maisakatuparan.
Aralin Mga Kasanayang Pampagkatuto
3.3
Pag-unawa sa Napakinggan
Nailalahad ang pangunahing punto at mahahalagang impormasyon sa
napakinggan
Pag-unawa sa Binasa
Nasusuri ang mahahalagang impormasyon para sa sariling
pagpapakahulugan sa daigdig na kaniyang ginagalawan

Naiisa-isa ang katangian ng ugnayan ng tao sa lipunan na inilalahad sa

akda

Nailalahad ang mga patunay, halimbawa at iba’t ibang damdaming

ipinahahayag sa akda/tekstong binasa

Naibibigay ang kaugnayan ng teksto sa :

 sarili
 kapwa
 kapaligiran/ lipunan

Pagsasalita
Nasusuri ang mga uri ng pagpapahayag

Nailalahad nang maayos ang pansariling pananaw, opinyon at

saloobin

Tatas
Napagtitimbang-timbang kung ang napakinggan, napanood, o nabasa ay
may kabuluhan o kredibilidad

Pakikitungo sa Wika at Panitikan

Naipahahayag ng mga mag-aaral ang kanilang mga saloobin at
damdamin gamit ang mga uri ng komunikatibong pagpapahayag

Naiuugnay sa pang-araw-araw na pamumuhay ang mga natutuhan sa

pag-aaral ng wika at panitikan

Estratehiya sa Pananaliksik
Nailalahad nang maayos at mabisa ang mga nalikom na datos sa
pananaliksik

Panonood
Natutukoy ang kontradiksyon sa pelikulang napanood.
IV. Konseptuwal na Balangkas ng Aralin 3.3

DOKUMENTARYONG PAMPELIKULA Makabubuting maipaskil sa loob ng silid ang

Konseptuwal na Balangkas na ito upang maging gabay ng
guro at mag-aaral sa pagtalakay ng aralin. Isulat sa manila
paper o cartolina. Talakayin ang mga araling nakapaloob
Ang Kaligiran ng Komunikatibong Paglikha ng
sa araling ito.
Dokumentaryo Paggamit ng Pahayag Sequence Script ng
PAALALA: Bigyan ng pangunahing ideya ang mga mag-
isang pelikula.
aaral sa mga paksang nakapaloob dito.
Katuturan ng Mga Uri ng Pahayag
Dokumentaryong
Pampelikula
Mga Pamantayan
sa paglikha ng
“Sequence Script”
Kaligirang
para sa
Pangkasaysayan
Dokumentaryong
Pampelikula
Mga Elemento ng
Dokumentaryong
Pampelikula

V. Panimulang Pagtataya (para sa Aralin 3.3)

Panuto: Punan ang mga patlang ng mga titik na bubuo sa salitang tumutukoy Pasagutan sa mga mag-aaral ang Panimulang Pagtataya
sa hinihingi ng bawat bilang. upang masukat ng guro ang paunang kaalaman ng mga
1. Isang uri ng pelikula na aktuwal ang pagkuha ng mga pangyayari upang higit mag-aaral hinggil sa aralin.
itong mas maging makatotohanan. D _ _ U _ _ _ T _ _ Y _
2. Mga pelikulang gawa ng mga estudyante o mag-aaral na inilalahok sa mga Susi sa Pagwawasto:
patimpalak. S_ _ D_ _ T I _ _ _ _ _ _ D _ N _ _ I _ M.
1. Dokumentaryo 4. Brillante Mendoza
3. Elemento ng pelikula kung saan nakapaloob ang mga eksena at dayalogo ng
mga tauhan at artista. I _ _ _ I _
2. Student Independent Film 5. Coco Martin
4. Isa sa kinikilala at tinitingalang pangalan sa paggawa ng Independent Film ay
ang batikang Direktor na si B _ _ L L _ N T _ _ E _ D O _ A. 3. Iskrip

5. Si _ O _ _ _ A _ _ IN ay isa sa pinakamahusay na aktor sa kasalukuyan at

produkto ng Indie Films.
 Mahusay! Sadyang di maikakaila ang laki ng impluwensiya ng pelikula sa
buhay ng mga Pilipino, at di maitatangging kabilang ka rito sapagkat nasagot mo ng
buong husay ang paunang pagtataya. Ngayon ay ipagpatuloy mo na ang pag-aaral ng
modyul na ito. Natitiyak kong lubos kang masisiyahan at maraming matututunan sa
araling ito. Tayo na!

VI. YUGTO NG PAGKATUTO

ALAMIN
Batid ko na mayroon ka nang kaalaman tungkol sa mga dokumentaryo at
pelikula. Sa tinatawag nating panitikang popular sa ngayon, ito ay pinagsama, kaya’t
tinawag itong “dokumentaryong pampelikula”. Lubha kang magiging interesado sa
paksang ito, lalo na sa isang katulad mong kabataan na sa kasalukuyan ay nabubuhay
sa modernong panahon kung saan laganap rin ang mga modernong teknolohiya na
naging bahagi na ng iyong pang-araw-araw na pamumuhay.
Nagsisimula ang pormal na pag-aaral ng mga mag-
aaral sa paksa sa yugtong ito ng pagkatuto. Ang una sa
mga ito ay ang Alamin kung saan sinusubok ang paunang
kaalaman ng mga mag-aaral sa aralin.
Bilang eksplorasyon, dapat alamin ng guro kung ano
ang lebel ng interes ng mga mag-aaral sa paksang ito ng
Dokumentaryong Pampelikula na sa pamamagitan ng mga
sumusunod na gawain, aakayin nito kapwa ang guro at
mag-aaral sa malalimang pagtalakay.

Ngunit bago ang lahat, mayroon tayong mahahalagang tanong na dapat mong
sagutin kaugnay ng aralin.

Mga Gabay na Tanong:

1. Bilang isang uri ng panitikang popular sa kasalukuyan, paanong ang
kahalagahan ng isang dokumentaryong pampelikula, ganoon din ang estilo at
kaalamang teknikal ay makatutulong sa mga elementong taglay nito?
2. Bilang isang uri ng midyum, paanong ang isang dokumentaryong pampelikula
ay isang mabisang instrumento sa pagpapaunlad ng pagkatao at pagbabagong
panlipunan?
Magsisilbi itong gabay ng guro sa kanyang mga
mag-aaral at kinakailangang masagot sa iba’t ibang bahagi
ng pag-aaral.
Sa pamamagitan nito, naikikintal sa isipan ng mga
mag-aaral ang mga mahahalagang aspeto at mga
kaalaman na dapat matutuhan.

Magkasama nating pag-aaralan ang mahahalagang detalye hinggil sa

paksang ito. Sasagutin natin nang buong husay ang bawat katanungan na siya
 mong magiging gabay sa iyong pag-aaral. Inaasahan din na iyong maisasagawa
ang produktong dapat mong maisakatuparan sa huling bahagi ng iyong pag-aaral.
Ngunit bago natin ituloy ang pag-aaral na ito, bakit hindi mo muna subuking sagutin
ang gabay na tanong.

Paano mabisang maipahahayag ang saloobin, damdamin at mga pananaw

para sa isang dokumentaryong pampelikula bilang isang midyum para sa
pagbabagong panlipunan? Isulat ang iyong kasagutan sa papel.
Gayahin ang pormat.
Ang gawaing ito ay ang aktuwal na pagsukat sa
paunang kaalaman ng mga mag-aaral. Sa pamamagitan
ng mga larawan ay mapanunumbalik sa kanilang memorya
kung ano ang kanilang naalala kapag ipinakita ang mga
Sagot: larawang ito na hango mula sa mga pelikula (documentary
____________________________________________________________
films, independent, indie films at maging ng mga tinatawag
____________________________________________________________
nating commercial films).
____________________________________________________________
Inilaan ang 3-2-1 Chart upang makuha ang mga
____________________________________________________________
bagay na nagustuhan, mga pananaw at mga
____________________________________________________________
mahahalagang aral at kaisipan na nakuha at napulot ng
____________________________________________________________
____________________________________________________________
mga mag-aaral.
____________________________________________________________
GAWAIN 3.3.a : LARAWASYON (Imahinasyon Batay sa Larawan)
____________________________________________________________ Mahalagang Paalala:
___ Pagmasdan at pag-aralan ang mga larawan. Ibahagi ang iyong mga
kaalaman at pananaw kaugnay ng mga ito. Isulat ang iyong mga kasagutan sa loob ng Ang guro ay dapat na magpakita ng mga makukulay
mga kahon sa 3-2-1 Chart. Gawin sa papel. at magagandang larawan upang magkaroon ng
natatanging interes ang mga mag-aaral.
Maaaring isagawa sa pamamagitan ng powerpoint
presentation. Magpakita ng iba pang kaugnay na larawan
na sa palagay mo ay uukit sa kaisipan ng mga mag-aaral.
Http:/www.google.com.ph
http://www.cinemalaya.org/film
www.starcinema.com.ph
www.gmanetwork.com/news/video/shows/investigative documentaries

Alin sa mga palabas o pelikula na _________________________

3 nakalarawan ang iyong kinagigiliwan?

Magbigay ng tatlo (3) at ipaliwanag
kung bakit.
Anu-ano ang eksena sa pelikula o palabas ang
2 tumatak sa iyong isipan. Maglarawan ng
dalawa (2) at ipaliwanag kung bakit.
Kung bibigyan ka ng pagkakataon,
ano ang isang tanong na nais mong
1 tanungin sa mga tao sa likod ng mga
pelikula o palabas na ito?
GAWAIN 3.3.b: IHASIP NATIN (Ihambing at Isaisip)
Suriin ang mga palabas na kinakatawan ng mga larawan sa pahina 7. May
napansin ka bang pagkakatulad ng mga ito? Ngayon, subukin mo naman ipangkat ang
mga ito sa dalawa (2) sa tulong ng kasunod na dayagram. Pagkatapos nito, itala mo
______________
_________________________
Sa bahaging ito ay ginamit ang dayagram na
______________
_________________________ magsisilbing patnubay kapwa ng mga guro at mag-aaral
______________
_________________________ upang ipaghambing ang “dokumentaryo” mula sa “pelikula”
______________
_________________________
nang sa ganoon ay makuha ang pananaw ng mag-aaral
kung paano nila binibigyang-kahulugan ang isang
______________ dokumentaryo mula sa pelikula.
Mahalagang mabatid ang pagkakaiba at
_________________________
_________________________
pagkakatulad ng mga ito. Sa pamamagitan nito ay
naiuugnay ng guro ang susunod na aralin kung paano ito
_________________________ nagging isang Dokumentaryong Pampelikula.
___ Ang gawaing Ihasip, (Ihambing at Isaisip) ay
malaking tulong sa mag-aaral na magtutugma sa mas
malalim pang pag-aaral kaugnay ng paksa. Ipasagot ito
lahat.
ang pagkakatulad ng mga ito kaugnay ng layunin, paraan ng paghahatid nito at
mensaheng naiiwan sa mga manonood. Gawin sa papel. Gayahin ang pormat.
PELIKULA
DOKUMENTARYO
A. Pagkakaiba B. Pagkakaiba
C. Pagkakatulad
Batid kong taglay mo na ang sapat na kaalamang pangkaligirang may
kinalaman sa mga Dokumentaryo at Pelikula. Ang susunod mong mga hakbang ay ang
pagpapaunlad naman ng iyong pag-unawa sa mga kasalukuyang panitikang popular at
ito ay ang dokumentaryong pampelikula.
PAUNLARIN
Sa bahaging ito ng iyong pag-aaral, ang una mong dapat na maisagawa ay
basahin ang buong teksto, ang iskrip ng pelikula. Pagkatapos, maaari mo na itong
panoorin bilang halimbawa ng isang dokumentaryong pampelikula. Pinamagatan itong
“Manoro” (The Teacher). Ang salitang “manoro” ay nangangahulugang “tagapagturo” o
“guro” sa katutubong wika ng mga kapatid nating Aeta.
Ito ay may kinalaman sa isang batang katutubo, isang Aeta na nagtapos ng
kaniyang elementarya sa isang mababang paaralan sa Angeles City, Pampanga at
kung paano niya tinuruan ang kaniyang mga kababayan sa kabundukan na bumasa,
bumilang at sumulat. Ngunit bago ang lahat, ano nga ba ang Dokumentaryong
Pampelikula? Ngunit bago mo ito sagutin, kilalanin mo muna ang batikang direktor nito.
Basahin ang kasunod.
Ang kasunod na proseso o lebel ng pag-aaral kung
saan pinauunlad ang kabatiran at kaalaman ng isang bata
sa mas masusing pagkatuto.
Direktang tukuyin sa mga mag-aaral na ang unang
gawain ay ang pagbabasa ng akdang pampanitikan. Ngunit
mahalagang bigyan muna ng kaligirang kasaysayan at
kabatiran ang mga mag-aaral sa kung ano ang akdang
pampanitikan na kanilang babasahin at pag-aaralan.
Bigyan sila ng ilang ideya at impormasyon tungkol sa akda
upang maitanim sa kanilang puso’t isipan ang
mahahalagang kaisipan nito habang ito ay patuloy nilang
pinag-aaralan bilang gabay sa pagtalakay sa aralin.
Alam mo ba... (Talakayin matapos mabasa ang akda)
Nang pumutok ang bulkang Pinatubo noong 1992, marami
sa mga kapwa katutubo nating Aeta ang napilitang lumikas mula sa
kabundukan tungo sa kapatagan sa mababang bahagi ng
Pampanga. Nagbigay naman ito ng pagkakataon sa mga batang
Aeta na sila ay makapag-aral sa mga paaralan sa bayan na malapit
dito. Ang karakter na si Jonalyn sa pelikula bilang isang batang
Aeta na nagnanais taglay ang mabuting hangarin na maturuang
bumasa at sumulat ang kanyang mga kababayan, lalo na ang mga
nakatatanda upang sa unang pagkakataon sa kanilang tanang
buhay ay magamit ang karapatang ipinagkaloob sa kanila ang
makaboto sa nalalapit na eleksyon sa taong 2004. Maging ang
mismong mga sarili niyang magulang ay kinakailangang turuan ni
Jonalyn, lalo na ang kanyang ama na kinakailangang
makapagtrabaho. Kaya naman, si Jonalyn ay nagtungo sa tahanan
ng mga katutubo upang sila’y turuan kung paano sinusulatan ang
mga sample ballot bilang siyang pangunahin niyang misyon. Ngunit
kasabay ng gawain niyang ito ay nalaman niyang nawawala ang
kanyang lolo o Apo (batay sa kanilang katutubong wika) kaya’t
kinakailangan nilang hanapin pa ito sa kabundukan. Ngunit hindi ito
naging hadlang kay Jonalyn.
(tingnan at basahin ang kalakip: Sinopsis ng Manoro)
 Ang dokumentaryong pampelikula na ito ay ayon sa direksiyon ni Brillante
Mendoza, isa sa pinakamahusay na direktor ng bansa sa kasalukuyan lalo na sa
paglikha ng mga Independent o Indie Films o yaong mga pelikulang malaya sa
kanilang tema at pamamaraan na ang pinakalayunin ay buksan ang kaisipan ng
mamamayan tungkol sa mga isyung panlipunan. Ang nasabing dokumentaryo ay
nilapatan ng cinema verite, kung saan aktuwal na nagtagpo at nakunan ang mga
pangyayari ng filmmaker ang kanyang film subject, upang mas higit itong maging
makatotohanan. Tunay ngang bahagi na ito ngayon ng ating kultura at panitikang
popular.
Nagwagi siya ng mga prestihiyosong parangal sa pandaigdigang
“pinilakang-tabing”. Kabilang na rito ang “Manoro” (The Teacher) na pinarangalan
sa CinemAvvenir-Torico Film Festival 2006. Gayundin ng Best Picture at
Directors Award sa Cinemanila 2006. Ilan din sa kaniyang sikat na mga obra ay
ang Foster Child (John John); Tirador (Slingshot) Lola at marami pang iba. Dahil
kay Mendoza, muling naitayo sa pedestal ang galing ng mga Pilipino sa larangan
ng film-making at film industry bilang isang internasyonal na likhang-sining ng
mga Pilipino.
Sinikap at tinangka ng manunulat na isulat ang iskrip nito sa kabila ng
pagiging limitado nito sa iba’t ibang pamamaraan. Kapag pinanood ang buong
pelikula, mapapansin na ang pangunahing gamit na wika ng mga tauhan ay ang
mismong kanilang “mother tongue” o katutubong wika. May mga subtitle sa ilalim
nito na nakasulat sa wikang Ingles. Kaya’t isang hakbang rin na isinagawa ng
manunulat ay ang pagsasalin nito sa wikang Filipino upang maunawaan ng
nakararami. Lahat ng ito ay isinagawa upang lubos na matutuhan at
mapahalagahan ang isa sa pinakamagandang Obra-Maestra na pambuong
daigdig ang “Manoro” (The Teacher) o “Manoro” (Ang Guro)
Gaya ng nabanggit, ito ay mahalagang input na
dapat mabatid ng mga mag-aaral Ang mas malawak na
depinisyon ng Dokumentaryong Pampelikula, ang mga
anyo at uri ng pelikula sa panahong kasalukuyan tulad ng
mga Independent at Indie Films.
Higit sa lahat, ang mga mahahalagang kaalaman sa
batikang Direktor na si G. Brillante Mendoza na nakilala sa
kanyang mga “obra-maestra” na nagwagi ng
prestihiyosong parangal mula sa iba’t ibang mga bansa sa
daigdig.
Paalala:
Maaari pang magsagawa ng ilang mga pananaliksik
ang guro at ang mga mag-aaral kaugnay nito bilang
karagdagang kaalaman. Batay sa mga impormasyong
napag-alaman tungkol sa direktor, tanungin ang mga mag-
aaral kung ano sa palagay nila ang naging motibasyon ni
Mendoza sa paglikha ng mga Independent at Documentary
Films.

Si G. Brillante Mendoza na nagkamit ng internasyonal at prestihiyosong

mga parangal sa industriya ng pelikula sa loob at labas ng bansa
Babasahin 1: MANORO (Ang Guro) (Sulyap sa Kabihasnan, Isang Realisasyon)
(Kalakip 3.3.a)
GAWAIN 33.c : HAGDANAW (Hagdan at Pananaw)
Mula sa ibaba patungo sa itaas, sagutin mo ang sumusunod na tanong upang
iyong makuha ang bandila. Lalo pa nitong palalalimin ang iyong kaalaman, pagkilala
sa sarili at pagkamulat sa kapaligiran. Isulat ang sagot sa papel.
Bilang kabataan, ano ang iyong nadarama sa mga kababayan mo
na nagtataglay ng “kawalang-alam” (illiteracy) lalo na sa pagbasa
at pagsulat? Ano ang mga naisip mong proyekto para sa kanila?
Paano mo bibigyang-kahulugan ang mga tinahak na landas sa
pamamagitan ng mahabang paglalakad ni Jonalyn at ng kaniyang ama
sa kabundukan kung ihahambing sa kasalukuyang kalagayan ng mga
katutubo at ng bansang Pilipinas?
Kung ikaw si Jonalyn, paano mo isasakatuparan ang pagtuturo ng pagbasa at
pagsulat sa iyong mga kapwa katutubo? Magbigay ng mga mungkahi
Paano nakapagpapamulat ng kamalayan ang isang uri ng media tulad ng
Dokumentaryong Pampelikula na bahagi ng ating kultura at panitikang popular?
Ipaliwanag.
Sa iyong sariling pananaw, bagamat napakabata pa para sa kaniyang edad, wasto ba ang
hakbang na isinagawa ni Jonalyn para sa kaniyang mga kapwa katutubo?
Bilang kabataan, paano mo nakikita ang iyong sarili bilang isang mahusay na lider at
tagapagtaguyod ng kabutihan sa nakararami sa kasalukuyang panahon?
Aktuwal na pagbabasa ng teksto ng mga mag-
aaral. Mahalagang malaman nila kung tungkol saan ang
kanilang babasahin. Sa pamamagitan nito ay naikikintal sa
isipan ng mga bata kung ano ang tunay na layunin kung
bakit kailangang basahin ang isang akdang pampantikan.
IPAPANOOD: You Tube (on-line) or DVD “Manoro”
Mahalagang bigyang-pakahulugan ang bawat eksena ng
dokumentaryong pampelikula.
Pagkatapos na mabasa ang akda, idiin sa mga
mag-aaral ang importansya ng pagsusuri ng akdang
pampanitikan.
TANDAAN:
Dito na pumapasok ang tinatawag nating Six (6)
Facets of Understanding, mapapansing ang bawat
katanungan ay iniugnay sa Aspekto ng Pagkaunawa ang
pagpapaliwanag, perspektibo, aplikasyon, interpretasyon,
empatiya o pag-unawa sa damdamin ng iba, at pagkilala sa
sarili .
Kinakailangang maipaliwanag ng mga mag-aaral
ang kanilang mga paninidigan at kasagutan. Maaaring
gumamit ng ilang kakaibang estratehiya sa pagtatanong
tulad ng palabunutan, pagpasa ng bola, o di kaya’y sa
pamamagitan ng tugtog ng musika o pag-awit. Maging
malikhain bilang isang guro.
 Mula sa Dokumentaryong Pampelikula na iyong napanood at iskrip na iyong
nabasa, batid naming naimulat ang iyong isipan sa tunay na kalagayan ng ating mga
katutubo sa mga kabundukan, ang kanilang lagay sa lipunan at ang tunay na
kahalagahan ng edukasyon. Kaya naman, ang isang Dokumentaryong Pampelikula na
tulad nito ay isang matibay na instrumento upang maipamulat sa bawat isa sa atin ang
katotohanan o realidad ng buhay. Ngayon ay higit pa nating palawakin ang iyong
kaalaman tungkol dito. Basahin ang sumusunod na Ugnay-Panitikan:

Ang ilan sa mga pelikula ay nagreresulta bilang “Dokumentaryong

Pampelikula” sapagkat pangunahing layunin nito ang magbigay-impormasyon,
Muli, bilang input, ang Ugnay-Panitikan ay ang mga
manghikayat, magpamulat ng mga kaisipan at magpabago ng lipunan. Sa mas
mahahalagang impormasyon tungkol sa Dokumentaryong
malawak nitong pakahulugan, ito ay isang ekspresyong biswal na nagtatangkang
Pampelikula. Ang Kaligirang Kasaysayan nito mula noong
makita ang realidad at katotohanan.
taong 1900 at ang mga naging katawagan nito sa lipunan
Maaga nang taong 1900, nagsimula na ang paglikha ng mga
sa pagdaan ng panahon. Bigyang-diin kung paano ito
Dokumentaryong Pampelikula. Ito ay isang salitang Pranses na ang pangunahing
naging instrumento para maitaguyod ang mga kamalayan
inilalarawan ay ang pagkuha ng iba’t ibang mga eksena sa anumang gawain ng mga
at pagbabagong panlipunan.
tao sa araw-araw. Inilalarawan ito bilang ang “aktuwal na tanawin o eksena”.
Ipabasa ito ng malakas sa mga mag-aaral.
At sa patuloy na pagdaan ng panahon, naipakita sa mga tao ang nakakatulad na
Dito ngayon unti-unting nasasagot ang mga ibinigay
dokumentaryo tulad ng “travelogue”, “newsreel tradition” at “cinema truth”.
na mga Gabay na Tanong. Maaari ring magpakita ng ilang
kaugnay na larawan ang guro tungkol sa paksang ito.
Malaki umano ang ginampanang bahagi nito sa bawat bayan noon, sapagkat ito
ang naging instrumento laban sa pulitika at maling pamamahala, dahil sa ipinakita
nito ang realidad. Naging “wartime propaganda”, ethnographic film, at nagsilbing
inspirasyon upang makamit ang maraming tagumpay noon. Sa pamamagitan ng
tinatawag na “Cinema Verite”ang salitang French na nangangahulugang “film
truth” o “pelikula totoo” kung saan nagkaroon ng totohanan at aktuwal na
pagtatagpo at pag-uugnay ng mga pangyayari sa pagitan ng “filmmaker” o
tagalikha ng pelikula at ng kanyang “film subject” o pinakapaksa ng
dokumentaryo. Sa pamamagitan nito, mas nagiging makatotohanan, mabisa at
makabuluhan ang isang dokumentaryo. Sa ating modernong kapanahunan ngayon
at gaya na rin ng ilang mga nabanggit, karaniwang nauuso ang mga “Independent
o Indie Films”, “Short Films”, “Advertisements” at mga “Video Advocacies”
bilang bahagi ng kulturang popular at panitikang popular nating mga Pilipino.
 Higit pa rito, dapat mong malaman na ang isang epektibong
dokumentaryong pampelikula ay nagtataglay ng sumusunod na elemento:
Mga Elemento ng Pelikula:
a. Sequence Iskrip – Pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari sa isang kuwento
sa pelikula. Ipinamamalas nito ang tunay na layunin ng kuwento.
b. Sinematograpiya – Pagkuha sa wastong anggulo upang maipakita sa
manonood ang tunay na pangyayari sa pamamagitan ng wastong timpla ng
ilaw at lente ng kamera.
c. Tunog at Musika – Pagpapalutang ng bawat tagpo at pagpapasidhi ng
ugnayan ng tunog at linya ng mga diyalogo. Pinupukaw ang interes at 30
damdamin ng manonood.
Iba pang mga Elemento:
a. Pananaliksik o Riserts - Isang mahalagang sangkap sa pagbuo at paglikha ng
dokumentaryo dahil sa pamamagitan nito ay naihaharap nang mahusay at
makatotohanan ang mga detalye ng palabas. 31
b. Disenyong Pamproduksyon – Pagpapanatili sa kaangkupan ng lugar, eksena,
pananamit at sitwasyon para sa masining na paglalahad ng biswal na
pagkukuwento. 32
c. Pagdidirihe - Mga pamaraan at diskarte ng direktor kung paano
patatakbuhin ang kuwento sa telebisyon o pelikula. 33
d. Pag-eedit – Ito ay pagpuputol, pagdudugtong-dugtong muli ng mga negatibo
mula sa mga eksenang nakunan na. Dito ay muling sinusuri ang mga tagpo
upang tayain kung alin ang hindi na nararapat isama ngunit di makaaapekto
sa kabuuan ng istorya ng pelikula dahil may laang oras/panahon ang isang
pelikula. 34
GAWAIN 3.3.d : PATINIKAN SA PANITIKAN
Ngayon naman, muli nating balikan ang iba’t ibang mga eksena mula sa
Dokumentaryong Pampelikula na “Manoro” (Ang Guro), Para sa iyo ano kaya ang mga
nais bigyang-tuon nito? Isulat ang sagot sa papel.
Dito na ngayon pumapasok ang kaalamang teknikal
na unang binanggit sa mga gabay na tanong. Ito ay isa sa
pinakamahalagang input na dapat matutuhan ng mga mag-
aaral dahil malaki ang bahaging ginagampanan nito sa iba
pang mga kaugnay na aralin.
PAALALA:
Maaari ring ipasuri sa mga mag-aaral ang pinanood
na Dokumentaryong Pampelikula batay sa mga tinalakay
na elemento. Kinakailangang maibahagi nila sa klase ang
kanilang isinagawang kritiko at pagsusuri tungkol sa aralin.
Pagkatapos maipasuri ang “Manoro” (Ang Guro)
bilang Dokumentaryong Pampelikula, maaari pang
magpasuri ng ibang mga pelikula o dokumentaryo ang guro
upang higit pang mahasa ang kakayahan sa pagsusuring
analitikal ng mga mag-aaral.
ALAM MO BA...
Na upang mas mabisa ang pagsusuri ng isang
pelikula o anumang genre, maaari mo itong ibatay ayon sa
mga Dimensyong Panliteratura? Ito ay ipasuri ayon sa
mga sumusunod na aspeto o dimension:
1. Panlipunan / Sosyolohikal
2. Pangkaisipan / Sikolohikal
3. Kalagayang pang-ekonomiya
4. Pansarili / Personalisasyon
5. Pangkasaysayan / Historikal
 ___________________ Pasagutan sa mga mag-aaral ang bahaging ito ng
___________________ “Patinikan sa Panitikan”. Kinakailangang mabigyang-diin sa
___________________ mga mag-aaral kung paano nila binibigyang-kahulugan ang
___________________ bawat eksena mula sa dokumentaryo at ang mga pahiwatig
___________________ nito.
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
Mula sa gawaing iyong isinagawa, nabatid natin na upang maging nakasisiya at
epektibo ang isang Dokumentaryong Pampelikula, mahalagang isaalang-alang ang
___________________
bawat kuha at anggulo ng kamera na tinatawag na camera shots and angles nito
___________________
___
sapagkat lalo nitong pinagaganda ang screenplay ng isang obra-maestra. Malaki rin
ang bahaging ginagampanan nito sa emosyon, ___________________
lalim at kakintalan at ang magiging
implikasyon ng isang dokumentaryo sa mga manonood nito.
___________________
___________________
Mga Karaniwang Uri ng Anggulo at Kuha ng Kamera sa Pelikula
___________________ Isa pang mahalagang input may kinalaman sa
___ ay tinatawag na “scene- estilo, mga teknik at kaalamang teknikal ng isang
1. Establishing / Long Shot – Sa ibang termino dokumentaryong pampelikula na may malaking epekto sa
setting”. Mula sa malayo ay kinukunan ang buong senaryo o lugar upang
bigyan ng ideya ang manonood sa magiging takbo ng buong pelikula o kabuuang mensahe ng isang pelikula.
dokumentaryo. Ang guro ay maaaring magpakita ng mga aktuwal
2. Medium Shot – Kuha ng kamera mula tuhod paitaas o mula baywang 27. na larawan mula sa mga pahayagan, magasins, internet o
paitaas. Karaniwang ginagamit ito sa mga senaryong may diyalogo o sa mga video clippings ng mga pelikula upang ipakita ang
pagitan ng dalawang taong nag-uusap. Gayundin, kapag may ipakikitang mga anggulong ito batay sa pagkakalarawan nito.
isang maaksiyong detalye.
3. Close-Up Shot – Ang pokus ay nasa isang partikular na bagay lamang, hindi Iuugnay nito ang susunod na gawain.
binibigyang-diin ang nasa paligid. Halimbawa nito ay ang pagpokus sa
ekspresiyon ng mukha; sulat-kamay sa isang papel.
4. Extreme-Close Up – Ang pinakamataas na lebel ng “close-up shot”. Ang
pinakapokus ay isang detalye lamang mula sa close-up . Halimbawa, ang
pokus ng kamera ay nasa mata lamang sa halip na sa buong mukha.
5. High Angle Shot – Ang kamera ay nasa bahaging itaas, kaya ang anggulo o
pokus ay nagmumula sa mataas na bahagi tungo sa ilalim.
6. Low Angle Shot – Ang kamera ay nasa bahaging ibaba, kaya ang anggulo o
pokus ay nagmumula sa ibabang bahagi tungo sa itaas. 28
 7. Birds Eye-View – Maari ring maging isang “aerial shot” na anggulo na
nagmumula sa napakataas na bahagi at ang tingin ay nasa ibabang bahagi.
Halimbawa nito ay ang senaryo ng buong karagatan at mga kabundukan na
ang manonood ay tila isang ibong lumilipad sa himpapawid.
8. Panning Shots – Isang mabilis na pagkuha ng anggulo ng isang kamera upang
masundan ang detalyeng kinukunan. Halimbawa nito ay ang kuha sa isang
tumatakbong sasakyan o isang taong kumakaripas ng takbo. 29
GAWAIN 3.3.e : KUHA KO, HULA MO
Matapos mong matutuhan ang iba’t ibang uri ng anggulo at kuha ng kamera
at ang kahalagahan nito sa pelikula, ngayon ay pagmasdan mo ang kasunod na mga
larawan ng mga aktuwal na kuha ng kamera sa pelikulang iyong napanood. Isulat kung
anong uri ito ng camera shot at ipaliwanag ang nais nitong ipahiwatig.
Uri ng Kuha: _______________________
Nais Ipahiwatig:
________________________________
________________________________
____
Uri ng Kuha: _______________________
Nais Ipahiwatig:
________________________________
________________________________
____
Uri ng Kuha: _______________________
Nais Ipahiwatig:
________________________________
________________________________
____
Ang gawaing ito ay pagtukoy sa mga uri ng camera
shots & angles, ang mga pahiwatig nito ay mahalagang
matalakay upang mabigyang-diin maging ang mga
simbolismo na ginamit at pinalitaw sa pelikula.
Talakayin ang mahahalagang eksena sa pelikula.
Dapat na mga mag-aaral ang magpahayag nto.
MAHALAGANG IMPORMASYON:
(Ibahagi sa mga mag-aaral)
Sa pamamagitan ng Cinema Verite, terminong French na
ang ibig sabihin ay ang aktuwal na pagtatagpo at pagkuha ng
pangyayari ng isang filmmaker at ng kanyang film subject, upang
mas higit itong maging makatotohanan, naisakatuparan at
naging matagumpay ang pagsasagawa ng dokumentaryo at
naipakita nito ang tunay na kalagayan ng mga Aeta. Ang
pagiging simple at totoong mga pangyayari at aktuwal na pag-
arte ng mga tauhan at maging ang lokasyon o lugar ay pawang
mga elemento na nagbibigay kulay at tekstura sa buong pelikula.
Ang mahabang paglalakbay at paglalakad ng mag-ama sa mga
baku-bako, maalikabok at masukal na landas ay isang senaryo
na nagpapakita ng mabagal na pag-unlad at modernisasyon ng
ilang mga lugar na napag-iiwanan at napababayaan sa bansa.
Gayundin, ang tinatawag na functional literacy o pagkatuto na
nagagamit at angkop sa pamumuhay ay binigyang-diin.
Bagamat ito ay ipinakita sa sandaling panahon lamang dahil sa
eleksyon, ang pinaka-pokus pa rin ay ang pagbibigay at
pagkakaloob ng karapatan sa mga katutubo na makaboto sa
unang pagkakataon.
(tingnan ang kalakip: Sinopsis ng Manoro)
 Uri ng Kuha: _______________________

Nais ipahiwatig:
__________________________________
__________________________________

http://www.google.com.ph/images

Isa pang mahalagang aspeto ng dokumentaryong pampelikula ay ang

Komunikatibong Paggamit ng mga Pahayag o Mga Uri ng Pagpapahayag.Sa
pamamagitan nito, higit nating naipauunawa ang mga ibig ipahiwatig ng tauhan sa
Ang Ugnay-Wika ay pagtalakay sa bahaging
paraan ng kaniyang mga pananalita.
Gramatika ng isang aralin. Bigyang-diin ang wastong
paggamit at pag-uugnay-ugnay ng mga Komunikatibong
Lalo na sa wikang Filipino, ang bawat pahayag na ating sinasabi ay tumutugon
Pahayag.
sa anumang layunin at pangkomunikatibong pahayag gamit ang wika upang epektibo Gayundin, ang kahalagahan nito sa pagpapahayag
nating maiparating ang ninanais na mensahe o reaksyon. Pansinin mo ang sumusunod ng mga saloobin, pananaw at bawat damdamin mula sa
na pangungusap.
akda at lalo na sa tunay na buhay.

a. Pagpapahayag at pag-alam sa kaisipan at saloobin:

1. “Taos-puso kong tinatanggap ang iyong mga ipinayo.” (pagtanggap)

2. “Maaari kayang mangyari ang kaniyang mga hinala?” (pag-

aalinlangan)

3. Nakalulungkot isipin, ngunit hindi ko kailanman sinabi ang mga

pananalitang yaon.” (pagtanggi)

4. “Talagang sumasang-ayon ako sa iyong mga suhestiyon.”

(pagsang-ayon)
 5. “Ikinalulungkot ko, tahasan akong sumasalungat sa iyong mga
pahayag.” (pagsalungat)

b. Pagpapahayag at pag-alam sa angkop na ginagawi, ipinakita at

ipinadarama

1. Pagbibigay-babala

“Mag-ingat ka sa lahat ng iyong mga lakad.” (pagbibigay-babala)

“Huwag kang magpabigla-bigla sa iyong mga desisyon.”

2. Panghihinayang

“Sayang, tama sana ang aking kasagutan.”

“Kung naipagtapat ko lamang sa kaniya ang lahat, hindi sana
nangyari yaon.”

3. Di-pagpayag

“ Hindi yata sapat kung ganoon lamang ang inyong gagawin.”

“ Bahala na kayo sa anumang hakbang na nais n’yong isagawa.”

Sa bahaging ito, mas lalo pang palalimin ng guro

ang pagtalakay at pagpapa-unawa sa mga mag-aaral ng
GAWAIN 3.3.F: PAHAYAG KO, TUGON MO
mga bisang pandamdamin, pansarili at pang-kapaligiran ng
Bigkasin ang sumusunod na linya o mga pahayag batay sa iyong napanood. mga mag-aaral at kung bakit iniuugnay ito sa lipunang
Alamin kung anong gawi ng pagsasalita ang nakapaloob sa bawat pangungusap. Pillin
ginagalawan.
ang iyong kasagutan mula sa kahon. Isulat sa papel ang mga sagot.
22-27
Pagtanggi Pagsang-ayon
Pagbibigay-babala Panghihinayang
Panghihikayat Pagsalungat
 “Ama mag-ingat ka sa iyong “Hindi dapat maiwan si Jonalyn,
paglalakbay, mapanganib sa daan!” dapat kasama natin siya sa
pagboto.”

1.
______________________________
“Sa ginagawa nilang iyan,
inaagawan nila ng tahanan
ang mga ibon.”
2.
_____________________________
_
“Hindi na ako bomoto, dahil
naniniwala akong hindi naman ito
makapagpapababa at
makababawas ng aking pagkatao.”

3.
_____________________________ 4.
_ _____________________________
“Ang sampagitang ito ay para sa mga _ sige, mag-aaral tayo pagkatapos
“O
ga-gradweyt lamang, isuot mo, huwag ng pananghalian natin.”
kang mahiya, bagay sa iyo ito.”

5. 6.
_____________________________ ______________________________
_
GAWAIN 3.3.g : Pahayag Ko, Interpretasyon Mo

Ngayon naman ay basahin mo ang sanaysay na ito. Sa pamamagitan

nito ay higit ka pang magkakaroon ng kasanayan sa ating tinatalakay na
paksang pangwika. Nakapaloob rito ang ilan sa mga pagpapahayag at pag-
alam ng mga kaisipan, saloobin, paggawi at pagdama. Hanapin ang mga ito
mula sa Sanaysay at isulat ang iyong mga kasagutan. Ipaliwanag din ang
kahulugan ng bawat pahayag. Isulat sa papel ang iyong kasagutan. Sundin ang
pormat.

Babasahin 2: PINTIG, LIGALIG at DAIGDIG (Kalakip 3.3.2)

 Pahayag: _____________________________
Paliwanag/Interpretasyon: ___________________________

Pahayag: _____________________________
Paliwanag/Interpretasyon: ___________________________

Pahayag: ______________________________
Paliwanag/Interpretasyon: ___________________________

Pahayag: ______________________________
Paliwanag/Interpretasyon:___________________________

GAWAIN 3.3.h : KATUTUBO – Kapatid, Kapamilya’t Kapuso
Sumulat ng isang talata tungkol sa kung paano pahahalagahan ang mga
kapatid nating katutubo. Gumamit ng mga pangungusap na may angkop na
komunikatibong pagpapahayag. Lapatan ito ng sariling pamagat.
Sa pamamagitan nito, nagkakaroon ng aplikasyon
ang mga mag-aaral sa kanilang pinag-aaralan. Idiin ang
kahalagahan ng Komunikatibong Pagpapahayag at kung
paano ito nagagamit sa tunay na buhay at sa lahat ng mga
transaksyon kaugnay nito.

PAGNILAYAN AT UNAWAIN

Mula sa mga nauna nating pinag-aralan, natutuhan mo ang mahahalagang

bagay tungkol sa Dokumentaryong Pampelikula. Kabilang na rito ang pagsusuri sa
nilalaman nito at kung ano ang panlipunang kahalagahan nito lalo na sa panahong Sa bahaging ito, mas lalo pang palalimin ng guro
kasalukuyan sa katulad mong isang kabataan. Gayundin ang mahahalagang elemento
at iba’t ibang uri ng anggulo at kuha ng camera.
ang pagtalakay at pagpapa-unawa sa mga mag-aaral ng
mga bisang pandamdamin, pansarili at pang-kapaligiran ng
Ngunit tandaan, na ang isang pinakamahalagang elemento ng mga mag-aaral at kung bakit iniuugnay ito sa lipunang
Dokumentaryong Pampelikula ay ang “iskrip” kung saan nakapaloob ang mga diyalogo ginagalawan.
o mga pananalitang namumutawi sa bibig ng mga artistang gumaganap. Sa pananaw
ng isang script writer at ng direktor, ang mga diyalogong ito ay may mas malalim na
pagpapakahulugan, sapagkat mula sa mga ito ay makukuha mo ang mga nakapaloob
na mensahe upang magsilbi itong kamalayan upang buksan ang isipan ng bawat isa
hinggil sa mga isyung panlipunan.
 Hayaan ang mga mag-aaral na ipaliwanag ang kanilang
GAWAIN 3.3.i : INTERDAYAL (Diyalogo Ko, Interpretasyon Mo)
pakahulugan sa mga pahayag. Pagkatapos nito, hayaan silang
Ang sumusunod na diyalogo ay halaw sa dokumentaryong napanood. Paano ipaliwanag kung bakit nila naisip ang ganitong
mo ito bibigyang-pakahulugan? Ipaliwanag ang kaugnayan nito sa tunay na buhay at pagpapakahulugan. Maaari itong isagawa nang papangkat.
Maaari pa ring dagdagan ang mga pahayag na nakatala.
sa kalagayan ng ating lipunang ginagalawan sa ngayon. Isulat sa papel ang sagot
MAHALAGANG KAALAMAN PARA SA GURO:
“Hindi na ako bomoto, sapagkat para sa
_______________________ Dapat nating mabatid na ang mga kapwa natin
akin, hindi ito makapagpapababa
_______________________
at makababawas ng aking pagkatao” katutubong mga Aeta ay mga Pilipino rin. Sa matagal na
_______________________
_____________________ panahon sila ay inakalang nabibilang sa mga taong hindi

“Huwag na, hindi na mahalaga ‘yon, sibilisado. Lahat ng mga pribilehiyo at benepisyo ng
_______________________
pagsasayang lang ng oras yan, narinig mo _______________________ pangkaraniwang mamamayan ay dapat lamang na kanila ring
naman ang mga Koreano, kelangan ko na _______________________ tinatamasa. Kaya sa halip na sila ay ipagtabuyan, dapat lamang
mag-fill-up ng aplikasyon.” _____________________
na sila’y pahalagahan, pangalagaan at mahalin. Ito ang
mensaheng nais iparating ng pelikula sa mga manonood.
“Apo Namalyri
Kami’y wala, kung hindi dahil sa ‘yo Nang gabing yaon ay nagdiwang ang tribu at inihanda
______________________
Makapangyarihang Isa ang nahuling baboy-ramo. Sumayaw at humiyaw ayon sa
______________________
Kami ngayo’y nangagtipon
______________________ kanilang tradisyon at kinagawian. Sa pagdiriwang na yaon,
Dito sa aming taniman ______________________
Kayo lamang ang makatutulong sa amin” tinanong ng isang Aeta ang lolo ni Jonalyn kung bakit hindi siya
__
bomoto. Ang kanyang matapang, may prinsipyo at may
paninindigang kasagutan ay nagpakita at nagpadama sa kanya
Ipinakikita lamang nito na mahalaga sa epektibong komunikasyon ang na sa loob ng maraming dekada sila ay nakaranas ng
pagpapakahulugan sa mga diyalogo. Ngayon ay muli mong balikan ang ilang dayalogo deskriminasyon, pagtratong minorya at pagtatangi, sa winika
sa dokumentaryong pinanood na sa palagay mo ay tumanim sa iyong isipan, bigyan nitong “dahil hindi ito makapagpapabawas at
ito ng pagpapakahulugan. makapagpapababa ng aking pagkatao.”
GAWAIN 3.3.j : PELSKRIP (Pelikula at Iskrip)
Sa bahaging ito, maaaring ipasok ng guro ang iba
Sa iyong mga naunang gawain ay nalaman mo ang uri ng mga pahayag na pang mga pelikula, maging ito man ay independent film,
short film, video advocacy at iba pang anyo nito. Tiyakin
mahalagang bahagi ng epektibong komunikasyon na nakatutulong upang magkaroon
lamang na akma at angkop sa edad ng mga mag-aaral ang
ng mas malalim na pagpapakahulugan ang mga diyalogo o pahayag. Ngayon naman mga eksenang ipakikita.
ay subukin mo ang iyong kakayahan sa bagay na ito.
Bigyang-pansin kung paano nagagamit ang mga
Ang sumusunod na larawan ay batay sa isang Indie Film na “Ang Babae sa Komunikatibong Pahayag sa mga nabanggit na genre.
Septic Tank” sa direksiyon ni Marlon Rivera , isang pelikulang nagkamit ng maraming
parangal na ang pangunahing tema ay suliraning panlipunan. Subukin mong bumuo
ng mga diyalogo mula sa mga ito na ginagamitan ng iba’t ibang uri ng mga pahayag na
ating tinalakay sa mga naunang aralin. Gawin sa papel.

_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_______________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
________

_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
____

www.starcinema.com.ph/
GAWAIN 3.3.k : DOKYUFIL (Pelikula at Dokumentaryong Filipino – Epekto Sa Iyo)

Ang mga pelikulang katulad ng “Babae sa Septic Tank” at “Manoro” (Ang Guro)
ay pangunahin at tahasang tumatalakay sa mga napapanahong isyu sa ating lipunan.
Kaya’t ang matataas na uri ng mga obra-maestra na katulad ng mga ito sa larangan at
industriya sa paglikha ng pelikula ay nararapat lamang tangkilikin bilang bahagi ng
kultura at panitikang popular sa ating bansa. Hindi lamang ito nakalilibang kundi
naimumulat nito ang ating kamalayang panlipunan, at kung ano ang naging
implikasyon o epekto nito sa iyo bilang mag-aaral.

Muli, ipahayag at ipaliwanag ang naging implikasyon sa iyo ng

dokumentaryong “Manoro” (Ang Guro) batay sa sumusunod na aspeto. Gawin sa
papel. Gayahin ang pormat.

MANORO (Ang Guro) Pinakamahalaga na naiuugnay ang akdang

Dokumentaryong Pampelikula pampanitikan sa panahong kasalukuyan at sa tunay na
buhay. Ang Implikasyon nito sa Sarili, Pamilya at Lipunan.
Itanim sa isip ng mga bata na ang mga akdang
IMPLIKASYON pampanitikan tulad ng “Manoro” (Ang Guro) ay isang
Kaugnayan sa Tunay na Buhay midyum sa hinahangad na pagbabago.

SARILI PAMILYA LIPUNAN

___________ ___________ ___________

___________ ___________ ___________
___________ ___________ ___________
___________ ___________ ___________
___________ ___________ ___________
_ _ _
GAWAIN 3.3.l : AKO MISMO, KIKILOS AKO!

Ngayong alam mo na ang naging implikasyon sa iyo ng akda, panahon naman

para maipahayag kung paano ka makatutulong sa iyong pamayanan bilang isang
batang lider sa pagharap at paglutas ng mga suliraning panlipunan na kinakaharap sa
kasalukuyan. Gawin sa papel. Gayahin ang pormat.

Matapos na matalakay ang akda, bigyang-diin na

mahalagang naikakapit ng mga mag-aaral sa kanilang sarili
at buhay ang akdang pampanitikan.Nangangailangan ang
pagkilos matapos itong matutuhan.
Dapat na mapalabas ng guro ang pagiging isang
“AKO MISMO,
BATANG
lider ng kabutihan at adbokasiya sa pamayanang
LIDER” ginagalawan upang magamit niya ang lahat ng natutuhan.

Mula sa mga ito ay iyong mahihinuha ang kahalagahan ng media o anumang uri
ng midyum sa paglutas ng mga suliraning panlipunan at ikaw bilang isang natatanging
kabataan na nagtatalay ng matibay na personalidad sa pagharap mo sa marami pang
hamon na darating sa iyong buhay. Kaugnay nito bumuo ka ngayon ng isang
Repleksiyon batay sa lahat ng iyong mga natutuhan sa araling ito. Sundin ang pormat.

Ang Aking Repleksyion …

_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
____________________________________________________
Ilipat

GAWAIN 12: Iskripkoto Isa sa pinakamahalagang bahagi ng pag-aaral ang

Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan na ikaw ay makalilikha ng isang
iskrip para sa isasagawang dokumentaryong pampelikula gamit ang iba’t ibang
uri ng mga pagpapahayag.Ngunit bago iyon, dapat mong malaman na bago ka
gumawa ng isang iskrip para sa mga diyalogo ay dapat mo itong simulan sa
pagbuo ng isang sequence script na magsisilbi mong pinakapundasyon at
pinakagabay sa iskrip na iyong isusulat. Narito ang isang halimbawa, (halaw sa
“Manoro”, Ang Guro) basahin, pag-aralan at unawain mo itong mabuti.
ANG ISKRIP NG MGA EKSENA (“SEQUENCE SCRIPT “)
paglilipat ng kaalaman sa mga mag-aaral at ang aktuwal
nitong aplikasyon sa kanilang sarili at sa kanilang
pamumiuhay.
Batay sa ibinigay na direksyon, bigyang-laya ang mga
mag-aaral na lumikha ng kanilang sariling iskrip na
itatanghal sa klase na siyang magsisilbi ring pagsasanay
nila para sa lalo pang mapanghamong gawain sa huling
bahagi ng pag-aaral batay sa modyul na ito.

Mga Detalye/ Mga Tauhan at Iba

Eksena Bilang at Kuha at Anggulo ng
Paglalarawan at pang Datos na
Tagpuan Kamera
Kaisipan ng Eksena Kinakailangan

Eksena / Sequence Establishing Magbubukas ang Karamihan ng mga

1: Shot sa “school eksena sa “school tao sa isang tipikal na
School Grounds grounds” grounds” sa araw ng “Graduation Day”
(Graduation Day) graduation. (iba’t ibang eksena)
Medium Shot sa mga Hindi magkamayaw Isa sa mga unang Ipaunawa sa mga mag-aaral ang paglikha ng isang
taong nakapaligid ang mga tao. makikita ang Sequence Script. Idiin sa kanila na lubha nila itong
(iba’t ibang senaryo) Masayang-masaya pangunahing tauhan
ang lahat at lubos (Jonalyn Ablong) kinakailangan sa pagbuo ng iba pa nilang mga kaugnay na
Close-Up Shot na ang pananabik. kasama ang ilang proyekto lalo na sa huling bahagi ng aralin.
ipakikita ang ilang Ngunit kasabay nito miyembro ng Magpakita ng iba pang mga halimbawa kung
eksena ni Jonalyn ay ang pag-iyak ng kanyang pamilya
(pangunahing mga bata’t sanggol. (matatapos nang kinakailangan. Mahalaga rin na patiuna itong naunawaan
tauhan) Maririnig ang ilang masaya ang at napag-aralan ng guro.
mga usapan. graduation) Maaari ring magbigay ng iba pang mga sitwasyon at
pagawain ang mga mag-aaral ng kanilang sariling likhang
sequence script.
Eksena / Sequence Long Shot sa isang Ipakikita ang andar Mga ilang batang
2: Jeep na papunta sa ng isang jeep sa katutubo na
Resettlement Area ng mabato at gumradweyt, mga
Sa isang Jeep na mga Katutubo maalikabok na ina, sanggol at iba
patungong daanan, may ilang pang mga batang
Resettlement Area ng (tinatahak ang batang lalaki na sumama sa
mga Katutubo mababato at nakasakay sa itaas graduation at tampok
maalikabok na mga ng jeep ang pangunahing
daanan) tauhan na si Jonalyn
Ablong

Medium Shot sa mga

nagsisipagtawanang Masayang
katutubo tungo sa nagtatawanan ang
Close-Up Shot sa mga katutubo tungkol
nagsasalitang si sa katatapos na
Jonalyn Graduation hanggang
(pangunahing sa pagdating sa
tauhan) kanilang lugar

VII. PANGWAKAS NA PAGTATAYA:

Ipasagot ang pangwakas na pagtataya bilang pagsubok sa
Isulat ang wastong sagot sa patlang. kanilang mga natutuhan sa araling ito ng Dokumentaryong
Pampelikula.
1. Ito ay isang uri ng camera shot na sa ibang katawagan ay “scene setting”. 1 Susi sa Pagwawasto:
1. Establishing / Long Shot
______________________ 2. Disenyong Pamproduksyon
3. Cinema Truth
2. Isang elemento ng pelikula na ang pangunahing konsentrasyon ay ang 4. Cinema Verite
5. Independent / Indie Films
pagpapanatili sa kaangkupan ng lugar, eksena, pananamit at sitwasyon para sa

masining na paglalahad ng biswal na pagkukuwento. ________________

 3. May katuturang “pelikula totoo” at katangian ng isang dokumentaryong

pampelikula upang maipakita ang realidad at aktuwal na pangyayari.

____________________

4. Terminong French na ang ibig sabihin ay ang aktuwal na pagtatagpo at

pagkuha ng pangyayari ng isang filmmaker at ng kanyang film subject. Naging
pamamaraan ng mga makabagong direktor sa kasalukuyan.
________________________

5. Ito ang mga pelikulang may malayang tema at pamamaraan, sapagkat

pangunahing layunin nito na buksan ang kamalayang panlipunan ng mamamayan.

_________________________________

Ang bahaging ito ang magsisilbing sintesis ng

PAGNILAYAN AT UNAWAIN kabuuan ng modyul. Ang mga magiging kasagutan ng mga
mag-aaral sa bahaging ito ang sasagot sa mga
Ipaliwanag kung paano nakaapekto at nakaimpluwensiya ang sumusunod
mahahalagang tanong na nakatala sa simula ng modyul.
na aspeto o mga bagay sa pagbabago ng mga anyo ng panitikan mula sa tradisyunal Inaasahang maipaliliwanag nila ang pagbabago ng
na uri tungo sa mga panitikang popular. tradisyunal na uri ng panitikan tungo sa panitikang popular.
Maaari itong isagawa nang papangkat. Iatas sa bawat
pangkat ang isa sa apat (4) na salik na nakatala.
Lenggwahe/Wika

Tradisyunal Makabagong Teknolohiya

na Panitikang
Mga Suliranin at
Anyo ng Kalagayang Panlipunan Popular
Panitikan
Prinsipyo at mga
Paniniwala
Batay sa iyong natapos na gawain, buuin ang sumusunod na pahayag:
Maaaring isulat ng mga mag-aaral ang kanilang
kasagutan sa gawain sa kanilang kwaderno. Maaari ring
Napag-alaman ko na bilang anyo ng panitikan ang tradisyunal ay magpasulat ng isang slogan kaugnay ng paksang
_______________________________________. Sa paglipas ng nakasaad. Ito ang magsisilbing paglalahat o sintesis ng
panahon, nagkaroon ng mga pagbabago mula sa tradisyunal na uri ng kanilang pag-aaral ng modyul.
panitikan tungo sa popular dahil sa __________________________.
Nakatutulong ang panitikang popular upang ____________________.
Bilang isa sa mga kabataan, sisikapin kong ______________________.

ILIPAT
Bigyang-pansin sa bahaging ito ang gampanin ng
internet bilang midyum kung saan maaaring naibabahagi sa
Dapat nating maunawaan na lahat ng mga midyum na tinalakay sa bawat aralin marami ang mga iba’t ibang uri ng panitikang popular. Maaaring
ng Modyul 3, kabilang ang Kompyuter o ICT bilang malaking bahagi ng Kulturang ipa-post sa mga mag-aaral sa internet (YouTube, Facebook o
Popular tungo sa mga Panitikang Popular na umiiral sa kasalukuyan. Basahin at Twitter) ang matatapos nilang gawain sa bahaging ito.
unawain mong mabuti ang nakaatang na gawain para sa iyo at ng iyong mga kamag-
Sa loob ng kahon ay detalyado ang presentasyon ng
aral. Basahin ang nakasulat sa loob ng kahon:
produkto ayon sa GRASPS. Kinakailangang ipaunawa ito sa
mga mag-aaral upang sila ay magabayan sa isasagawang pinal
Nalalapit na ang Social Awareness Campaign na tatampok ng mga na produkto.
likhang-sining na tumatalakay sa mga suliraning panlipunang kinasasangkutan
ng kabataan. Bukas ang patimpalak sa lahat at hinihikayat ang mga barangay
na lumahok dahil sa tampok na paksa. Nakita ng pamunuan ng inyong
barangay ang oportunidad ng naturang patimpalak sa pagpapaigting ng
responsibilidad at paninindigan ng kabataan sa inyong baranggay. Ikaw ang
pinili ng barangay na maging kinatawan sa MAF. Bumuo ka ng isang
multimedia campaign o kampanya tungo sa kamalayang panlipunan gamit
ang multimedia na maglalahad sa isang suliraning kinasasangkutan ng
kabataan ng inyong barangay at mga paraan upang masolusyunan ang mga ito.
Ang materyal na iyong bubuuin ay huhusgahan gamit ang sumusunod na
pamantayan: komprehensibong paglalahad, malikhaing paggamit ng wika,
kahusayang teknikal at praktikal na mga rekomendasyon.

Ang iyong mabubuong kampanya tungo sa kamalayang panlipunan o social

awareness campaign ay maaaring ilathala gamit ang iba’t ibang midyum na iyong
natutuhan mula sa modyul na ito. Nariyan ang print media na gamit ng mga
kontemporaryong uri ng panitikan gaya ng komiks. Maaari ka rin namang bumuo ng
isang dokumentaryo o documentary clip sa anyong video na siya namang ginagamit
na midyum sa pagpapalabas ng mga dokumentaryo sa telebisyon at pelikula. Maaari
mo ring i-post sa internet ang iyong malilikhang campaign material. Inaasahang
maitatampok sa iyong bubuuing kampanya ang mga suliraning umiiral sa inyong
baranggay at ang magagawa ng mga kabataang tulad mo sa paglutas ang mga umiiral
na suliranin ayon sa inyong taglay na kakayahan at abilidad.
Ngunit bago ninyo ito tuluyang simulan, kinakailangang makalikha kayo ng isang
balangkas sa isasagawang campaign material. Kabilang na rito ang inyong mga
mahahalagang plano para maisakatuparan ang proyekto. Maisasagawa lamang ito
kung makalilikha kayo ng sequence at dialogue script na siya ninyong magiging
batayan para sa pangkalahatang produkto.
Maaaring pumili ang mga mag-aaral kung print media
(KOMIKS) o video clip (Dokumentaryong Pantelebisyon o
Pampelikula) ang kanilang isasagawa.
Hayaang sumulat muna ang mga mag-aaral ng iskrip na
kanilang gagamitin upang mahasa rin ang kanilang kasanayan
sa pagsulat. Kung komiks ang bubuuin, hayaan muna silang
magplano sa magiging takbo ng mga pangyayari at mga
usapan/dayalogo.

Bago mo tuluyang isagawa ang nakaatang na gawain, narito ang ilang Tandaan:
mahahalagang paalala at mga hakbang sa pagbuo at paglikha mo ng iskrip para sa
mga eksena sequence script at iskrip na pandayalogo: Dapat na maisaalang-alang ang mga mahahalagang paalala at
mga hakbang sa pagbuo at paglikha ng iskrip upang mas
1. Tandaan na ang isasagawa mong iskrip ay dapat na maging makatotohanan maging epektibo ang gawa ng mga mag-aaral at naaayon sa
upang higit itong maging kapani-paniwala.
mga mahahalagang pamantayan.
2. Magbigay lamang ng mga konkretong halimbawa, ngunit huwag kalimutang
maging malikhain.
3. Maging diretso sa punto kapag isinasagawa ang mga dayalogo. Gamitin ang
iba’t ibang uri ng mga pahayag na pangkomunikatibo gamit ang wastong wika
nito.
4. Maging espisipiko kung sino ang partikular na iyong pinatutungkulan sa
pagsulat ng mga dayalogo. Dapat na magkakaugnay ang bawat dayalogo at
eksena ng isang mabisang iskrip.

Narito naman ang magiging pamantayan sa iyong mabubuong campaign

material:

Orihinalidad at Pagkamalikhain - 40 %

Pagkakaugnay ng Diwa at Eksena - 20 %

Linaw ng Kaisipan at Mensahe - 10 %

Epektibong Gamit ng Wika - 20 %

Aplikasyong Teknikal - 10 %
_______
100 %
Kaugnay nito, narito ang mga batayan at mga kraytirya sa pagmamarka ng inyong
isasagawang proyekto: Maaari pang pagbutihin ang mga pamantayan ayon sa
pangangailangan ng mga mag-aaral ayon sa hinihingi ng
MGA Kapugay-pugay Magaling Umuunlad Nagsisimula
PAMANTAYAN 4 3 2 1
MARKA sitwasyon kung paano pa higit na magiging mas maayos at
maganda ang isasagawang produkto ng mga mag-aaral.
Makabuluhan at
Komprehensibo Masaklaw, May makabuluhan
napapanahon ang
at makabuluhan makabuluhan at at napapanahong
mga
ang napapanahon mga
impormasyong
Masaklaw na napapanahonmg ang mga impormasyong
inilalahad sa
paglalahad ng a impormasyong impormasyong inilahad sa
materyal alinsunod
napapanahong inilalahad sa inilalahad sa materyal ukol sa
sa paksang
impormasyon materyal materyal paksang
itinatampok ngunit
alinsunod sa alinsunod sa itinatampok ngunit
may mga
paksang paksang limitado ang mga
detalyeng hindi
itinatampok. itinatampok. ito.
nailahad

Masining na
Masining at ginamit ang wika
Natatangi ang Masining at
maingat na ng kabataan sa
Masining at paggamit ng wika maingat na
nagamit ang wika karamihan ng
maingat na ng kabataan nagamit ang wika
ng kabataan sa pahayag sa
paggamit ng nang higit pa sa ng kabataan sa
kabuuang nabuong materyal
wika inaasahang karamihan ng
pagpapahayag sa ngunit hindi
pamamaraan sa pahayag sa
nabuong maingat ang
materyal. nabuong materyal.
materyal. paggamit.

Taglay ang lahat

Tipong
ng kailangang Taglay ang mga Naipamalas sa
propesyonal ang
elemento sa susing elemento sa materyal ang
Mahusay na pagkakagawa sa
mabisang pagbuo mabisang pagbuo minimal na antas
aspetong materyal dahil sa
ng materyal. ng materyal at ng pagtatagpi-tagpi
teknikal husay ng
Naipapamalas naipamalas ang ng elemento at
pagtatagpi-tagpi
ang kahusayan angkop na teknikal teknikal na
ng mga elemento
sa teknikal na na pagganap. pagganap.
nito.
pagganap.
Ang mga inilahad
na
Malinaw at May mga
rekomendasyon
Pagkapraktikal kapaki- Makabuluhan ang rekomendasyong
ay
ng pakinabang para karamihan sa inilahad ngunit
nagmumungkahi
rekomendasyon sa lahat ang inilahad na mabuway ang mga
ng kaisipang
inilahad na rekomendasyon. inimumungkahing
pangmatagalan
rekomendasyon. kaisipan.
sa kamalayan ng
madla
KABUUANG
MARKA
 Matapos mong masagutan at maisagawa ang lahat ng mga gawaing iniatang
sa iyo bilang isang mag-aaral, binabati kita! Isang matagumpay na pag-aaral para sa
iyo! Tunay na isa kang masipag at matalinong mag-aaral!

Susi sa Pagwawasto:
PANGWAKAS NA PAGSUSULIT (Kalakip 3.2) 1. B
2. A
3. C
4. C
5. D
6. A
7. D
8. D
9. B
10. D
11. A
12. C
13. B
14. A
15. C
16. B
17. A
18. D
19. A
20. D