Yöneylem Araştirmasi Yöntembilimi: Temel Özellikler, Yaklaşım)

Anadolu Üniversitesi
Mühendislik Fakültesi
Endüstri Mühendisliği Bölümü
YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI
YÖNTEMBİLİMİ
(Temel özellikler, Yaklaşım)
Hazırlayan:
Doç. Dr. Nil ARAS
2013
BÖLÜM I
Yöneylem Araştırmasının
Temel Özellikleri
Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

“Yöneylem Araştırması, insan, makine, para ve
malzemeden oluşan, endüstriyel, ticari, resmi ve
askeri sistemlerin yönetiminde karşılaşılan
problemlere, modern bilimin saldırısıdır. Belirgin
yaklaşımı, sistemin şans ve risk ölçüsünü de içeren
ve alternatif karar, strateji ve kontrollerin
sonuçlarını tahmin ve karşılaştırmaya yarayan
bilimsel bir modelini geliştirmektir. Amacı, yönetimin
politika ve eylemlerini, bilimsel olarak saptamasına
yardımcı olmaktır.”
Halim Doğrusöz, 1976
[ Kaynak: İmdat Kara, Yöneylem Araştırmasının Yöntembilimi,
Anadolu Ünv. Yayınları, Eskişehir 1985. ]
Bilimsel Yönetim / Yönetim Bilimi
 Yöneylem Araştırması ile

birlikte başlayan ve
gelişen diğer bir uğraşı
alanı da “Yönetim Bilimi”
ya da “Bilimsel Yönetim”
akımıdır.

Bilimsel Yönetim (Scientific management)
Karar verme sürecindeki

sorulara herkes tarafından
kabul edilebilir cevaplar bulma.
Yönetim fonksiyonlarının doğru
ve isabetli gerçekleştirilmesi
için kullanılır.
o Yönetim olayının incelenmesinde ve işletme
problemlerinin çözümlenmesinde bilimsel yöntemlerin
uygulanması ve bu konularla ilgili sistematik bilgi birikimi
XX. yüzyıl başlarında gerçekleşmiştir.
Bilimsel Yönetim
 Frederick W. Taylor (Amerikalı Makine

Mühendisi)
 Bilimsel yönetimin babası olarak bilinir.
 Endüstriyel verimliliği arttırmak için sistematik bir şekilde
çalışan ilk kişi olduğu söylenmektedir.
 Taylor’un çalışmaları ve geliştirdiği bilimsel yönetim
ilkeleri Endüstri Mühendisliğinin temellerinden biri
olmuştur.
 “Bilimsel Yönetimin İlkeleri” (The Principles of Scientific
Management), 1911
Bilimsel Yönetim
Karar verme, yöneticinin en

önemli özelliklerinden biridir.
Yönetici karar verir ve o
kararın sorumluluğunu
üzerine alır.

Bilimsel Yönetim

Bilimsel Yönetim
Peter Drucker (Avusturyalı yazar,

konuşmacı, danışman, öğretim üyesi ve
yönetim bilimci)
• Her karar risklidir. Karar, kaynakları
bilinmeyen ve belirsiz bir geleceği sunma
taahhüdüdür.
• Bir yönetici, ekibine hedefler koyar ve bu
hedeflere ulaşabilmek için gerekli olan
işlere karar verir ve tanımlar.
• YÖNETİM HER ZAMAN BİR KARAR
VERME İŞLEMİDİR (Etkin Yöneticilik,
1992)
Yönetim Bilimi
(Management Science)
Yönetimin mühendislikle kesiştiği alan.
Bir işletmenin bünyesindeki çeşitli
fonksiyonlara ilişkin operasyon, sistem
ve kontrollerin, özellikle matematiksel
yaklaşımlar uygulayarak planlanmasıdır.
Bilimsel araç, kavram, teknik ve
yöntemler topluluğu / Bilimsel yönetim
teknikleri kümesi
Uygulamalı bir disiplin olarak,
yöneticilere yol gösterici ilkeler içerir.

Yönetim Bilimi
(Management Science)
Farklı şekillerde isimlendirilmelerine
karşın, çoğu kez Yöneylem
Araştırması (YA) ile Yönetim Bilimi
aynı anlamda kullanılmaktadır.
YA’nın (askeri, kamu, özel, hizmet, endüstriyel vb.)

örgütleri uğraşı için aldığı, Yönetim Biliminin ise özellikle
işletmelerin problemleri üzerinde yoğunlaştığı söylenebilir.


Yöneylem Araştırması
Problem çözme bilimi

problem solving
science
Karar analizi
decision analysis /
decision making
process
Yönetim bilimi
management science
YÖNEYLEM
ARAŞTIRMASININ
DOĞUŞU ve
GELİŞİMİ

Yöneylem Araştırmasının Doğuşu
 İlk yöneylem araştırması çalışmasının 2.

Dünya Savaşı sırasında, İngiltere’nin ulusal
savunma sorunlarına çözüm arayan ve farklı
disiplinlerden oluşan bir ekip tarafından
yapıldığı görüşü benimsenmektedir.
 İlk YA takımı, yeni radar aracının kullanımı için geliştirdikleri
etkin yöntemler, Britanya Hava savaşının Almanlara karşı
kazanılmasında yardımcı olmuştur. Aynı zamanda, denizaltı
avcı gemilerinin hareketlerini ve konvoyların daha iyi yönetimi
yönündeki araştırmaları da Kuzey Atlantik Savaşının
kazanılmasında çok önemli rol oynamıştır.
 1950’lerle birlikte, öncelikle ABD’nin

yükseköğretim kurumlarında yöneylem
araştırması (YA) dersleri verilmeye başlanmış,
YA dernekleri kurulmuş, kitap ve süreli
yayınları başlamıştır.
 AIEE (American Institute of Industrial Engineering) derneği
 1948
 ORSA (Operations Research Society of America)  1952
 TIMS (The Institute of Management Science)  1953

Yöneylem Araştırmasının hızlı gelişimindeki en önemli iki

etmen:
1) YA tekniklerindeki hızlı ilerlemeler
 Örnek: 1947 yılında George Dantzig tarafından,
doğrusal programlama problemlerinin çözümü
için geliştirilen simpleks algoritması.
2) Bilgisayar teknolojilerindeki şaşırtıcı gelişim

YA çalışmaları ülkemizde, 1 Haziran 1956’da

Albay Fuat Uluğ’un çabalarıyla Genel
Kurmay İlmi İstişare ve Geliştirme Kurulu
Başkanlığına bağlı olarak tümü yedek
subaylardan oluşan bir “Harekat Araştırması
Grubu” nun kurulması ile Ordu içerisinde
başlamıştır.
[ Kaynak: Ataç Soysal, Yöneylem Araştırması Derneği,

http://www.yad.org.tr/ ]
“Harekat Araştırması” adı ile ilk defa İTÜ Makina

Fakültesi’nde 1960-1961 öğretim yılında Prof. Dr.
İlhami Karayalçın tarafından ders olarak verildi.
1 Eylül 1965 tarihinde TÜBİTAK içinde “Harekat

Araştırması Bölümü” Ankara’da kuruldu.
[ Kaynak: Ataç Soysal, Yöneylem Araştırması Derneği, http://www.yad.org.tr/ ]

Harekat Araştırması yerine yeni bir isim

bulma çalışmaları 1966 yılının bahar
aylarında sonuçlandı. Ankara’da yapılan bir
toplantıda “Erek izlem” ve “Yöneylem
Araştırması” isimleri üzerinde tartışılarak,
“Yöneylem Araştırması” ismi kabul edildi.
[ Kaynak: Ataç Soysal, Yöneylem Araştırması Derneği, http://www.yad.org.tr/ ]

Yöneylem Araştırması Derneği (YAD),

Yöneylem Araştırmasının ülkemizde
tanıtılmasına, yaygınlaştırılmasına ve
uygulanmasına katkıda bulunmak
amacıyla 1975 yılında kuruldu.
http://www.yad.org.tr/

Yöneylem Araştırması ve Endüstri Mühendisliği
(YA/EM) Ulusal Kongreleri
 Birinci Ulusal Yöneylem Araştırması Kongresi, 1975 yılında

Tübitak Marmara Araştırma Enstitüsü ve Boğaziçi Üniversitesi
tarafından İstanbul’da düzenlenmiştir.
 YA/EM 33. Ulusal Kongresi, 26-28 Haziran 2013, İstanbul.
Ulusal YA/EM kongrelerinde aynı zamanda

öğrenci proje yarışması da düzenlenmekte ve
ilk üç sırayı alan projeler ödüllendirilmektedir.

YÖNEYLEM ARAŞTIRMASININ
3 TEMEL ÖZELLİĞİ
1. Bütünleşik yaklaşım
Sistem yaklaşımı ile

eş anlamdadır.
Probleme ilişkin tüm ögelerin gözönüne alınıp

incelenerek, problemin anlaşılması ve belirlenmesi
şeklinde olan bir bakış açısıdır.

Sistemin 3 önemli özelliği

vardır:
① Birden fazla ögeden
oluşması
② Bu ögelerin ortak bir
amaca yönelmesi
③ Ögeler arasında karşılıklı
ilişkilerin bulunması

Sistemi bütünüyle ele

almak düşüncesi ile
özden uzaklaşmamak
gerekir.
“Ağaçların arasında
kaybolarak ormanı
görememek” ten
kaçınmalı !

1. Bütünleşik
yaklaşım
Sistemler, içinde bulunduğu çevreyle ilişkilerinin var

olması veya hiç olmamasına göre “açık” veya
“kapalı” sistemler olarak ikiye ayrılır.
Yöneylem Araştırmasının uğraşı alanı olan örgütler,
çevresi ile enerji, bilgi ve materyal alışverişi olan, bir
başka deyişle girdi ve çıktısı olan AÇIK
SİSTEMLERDİR.

Problemlere bütünsel bakış açısıyla yaklaşmak, endüstri

mühendisleri için de çok önemlidir.
İşletme yöneticilerinin endüstri mühendisleri hakkında
en çok yaptıkları eleştirilerden birisi, çok fazla proje
odaklı olup yerel iyileştirmelerle yetinmeleri ve büyük
resme bakmamalarıdır.
Bölgesel bir iyileştirme, işletmenin tamamı gözönüne
alındığında, daha kötü sonuçlara sebep olabilmektedir.
[ Kaynak: P.A. Leinbach & T. Stansfield, “Living up to expectations”,
IIE Solutions, November 2002, 24-30]
Peter M. Senge, Beşinci Disiplin

Endüstri Mühendisliği öğrencilerinin
okumasında fayda olacak kitaplardan
birisi…
Yazar bu kitapta sistem düşüncesini 5. disiplin olarak

adlandırmakta ve sistem düşüncesinin öbür disiplinlerin
herbirini güçlendirerek bize bütünün, parçalarının
toplamından daha fazlası olduğunu hatırlatmaktadır.

Sorunları parçalara ayırmaya, dünyayı
bölümlemeye daha küçük yaşlardan
alıştırılırız. Her ne kadar bu, karmaşık işler
ve konularla daha kolay baş edebilmemizi
sağlasa da, karşılığında görünmeyen büyük
bir bedel öderiz.
Bundan böyle eylemlerimizin sonuçlarını göremez olur, daha ileri bir
aşamayla bağlantısını kurma yeteneğimizi de yitiririz. Resmi, bir
bütün halinde görme çabasına girdiğimizde ise zihnimizde parçaları
yeniden bir araya getirmeye, tüm parçaları sıralayıp düzenlemeye
çalışırız. Oysa bu boşuna bir çabadır. Kırık bir aynanın parçalarını
birleştirerek gerçek görüntüye ulaşamayız.
[ Kaynak: Peter Senge, Beşinci Disiplin, Çevirenler: Ayşegül İldeniz & Ahmet
Doğukan, Yapı Kredi Yayınları, 2005]
2. Disiplinlerarası yaklaşım
Örgütlerin tasarım, kuruluş

ve işletimlerine ilişkin
problemleri belirlemek ve
karar problemlerini çözmek
amacıyla farklı disiplinlerden
kişilerin oluşturduğu ekibin,
bütünleşik yaklaşım ve
bilimsel yönetimi izleyerek
sürdüreceği araştırma.

Farklı disiplinlere mensup kişiler farklı
eğitimlerden geçmişler, farklı yöntemler
üzerinde beceri ve farklı biçimde
düşünme alışkanlıkları kazanmışlardır.
Bir disiplinin mensubu, bir nesnenin (sistemin) veya olayın belli

yönlerini görme, fakat diğer yönlerini önemsememe alışkanlığını
kazanmıştır; bazı noktalara bakarken görüşü çok keskin, fakat başka
noktalara bakarken tamamen kördür. Şu halde gerçek hayat srunları
üzerinde araştırma yaparken, mümkün olan bütün görüş açılarını, yani
farklı disiplinlere mensup bilim adamlarını biraraya getirmek, herhangi
bir sorunu disiplinlerarası ekiple incelemek gerekir.”
Halim Doğrusöz, 1976

3. Bilimsel yöntem
Bilimsel yöntem, özel bir

durumla karşılaşıldığında
yararlanılacak tekniklerin
seçimi ve kullanımında
izlenen yoldur.

Bilimsel
Yöntemin Niceliksel bir
hipotezin
Evreleri belirlenmesi
Denetlenebilir
Olayın
deneylerle
gözlenmesi
hipotezlerin
sınanması
Genelleme Sınanan
yardımıyla hipotezlerden
olayın sonra
denetime genelleme
alınması yapılması
Doç. Dr. Nil Aras,

Anadolu Üniversitesi, 2013
YA/EM 2012
Bildiri Konularından Başlıklar
 Benzetim  Enerji-çevre planlaması
 Bilgisayarla bütünleşik imalat  Esnek imalat sistemleri
 Bilişim teknolojileri  Hücresel imalat
 Bulanık mantık  İstatistiksel kalite kontrol
 Çizelgeleme  Karar analizi
 Çok amaçlı karar verme  Karar destek sistemleri
 Değer analizi  Lojistik yönetimi
 Yalın üretim  Matematiksel programlama

YA/EM 2012
Bildiri Konularından Başlıklar
 Petri ağları
 Sağlık sistemleri
 Proje yönetimi
 Tesis planlama ve tasarımı
 Risk analizi
 Toplam kalite yönetimi
 Servis sistemleri
 Ulaşım planlaması
 Sezgisel yöntemler
 Uzman sistemler
 İnsan kaynakları yönetimi
 Üretim planlama
 Stokastik modeller
 Web tabanlı uygulamalar
 Tam zamanında üretim
 Yapay zeka ....
 Tedarik zinciri yönetimi
ÖZETLE, YÖNEYLEM ARAŞTIRMASININ,
Örgütlerin tasarım, kuruluş ve işletiminde

karşılaşılan problemleri belirlemek ve karar
KONUSU problemlerine eniyi çözümü aramak.
Sistemi bütünüyle ele alarak,

farklı disiplinlerden oluşan ekiple,
bilimsel yöntemi izlemek.
Yönetimin politika ve eylemlerini bilimsel

olarak belirlemesine yardımcı olmak,
böylece yönetsel kararların tutarlılık ve
uygulanabilirliğini arttırmak.
AMACI
Yöneylem Araştırmasının
bilimsel niteliği
Karar verme aracı olarak YA,
hem bir bilim hem de bir sanat
olarak görülmelidir. Sunduğu
kapsamlı matematiksel teknikler
dolayısıyla bir bilimdir.
Matematiksel modelin çözümü öncesi

ve sonrasındaki aşamaların başarısının
büyük ölçüde YA ekibinin yaratıcılığına
ve deneyimine bağlı olması nedeniyle
bir sanattır.
BÖLÜM II
Yöneylem Araştırması
Yaklaşımı

Yöneylem
Araştırmasının Problemi
temsil eden bir
Modelleme matematiksel
modelin
Bilgisayar
Yaklaşımı tanımlanması
Problemin geliştirilmesi
desteğiyle
ve probleme modelin
ilişkin verinin çözülebilirliğinin
toplanması sağlanması
Çözümün Modelin
uygulanması ve çözümü ve
yönetsel karar kanıtlanması
Doç. Dr. Nil Aras,

Anadolu Üniversitesi, 2013
1.PROBLEMİN TANIMLANMASI VE
VERİ TOPLAMA
Ele alınan problemin

incelenip izlenerek
tanımlanmasıdır.
Problem belirleme
aşaması, YA ekibinin
tümü tarafından yerine
getirilen bir fonksiyondur.

Problem nedir?
Genel anlamda t zaman boyutuna göre sistemin

kararlaştırılan (istenen, beklenen) davranışları:
B={Bt | t=1,2,3,...,T}
İnsan, makine, para, malzeme ve çevre sistemlerle
önceden öngörülmeyen rassal sapma ve
farklılaşmalar sonucu, t anında sistemin gerçekleşen
ya da gerçekleşmesi kesinleşen davranışları:
G={Gt | t=1,2,3,...,T}
Problem St = | Bt - Gt |
HEDEF / AMAÇ
HEDEF (goal) AMAÇ (objective)
Bir sistemin çevre Belirlenmiş hedeflere

koşullarına göre varlığını ulaşım göstergeleri /
sürdürebilmesi için belirli Eniyilemek istediğimiz
dönemlerde ulaşılması çokluk /
istenen göstergeler /
Son noktasına kadar
Kendisine ulaşmakla gerçekleştirmek
yetinebileceğimiz istediğimiz şey
göstergeler

Örgüt
amaçları
Tutum gösteren Hedef gösteren

amaçlar amaçlar
Gerekli bilgiler
Karar probleminin belirlenmesi için
izleyen bilgiler araştırılır:
Karar verici(ler)
Karar verici(ler)nin amaçları
Karar değişkenleri ve
parametreler
Kısıtlar

Karar verici (ler)
Sisteme maksadına göre hedefler
koyan, bu hedeflere ulaşmak için
amaçlar, stratejiler ve taktikler
belirleyen, bu belirlemeler
uyarınca sistemin davranışlarını
planlayan, örgütleyen, yönelten,
denetleyen, sapmalar karşısında
gerekli düzenleştirmeyi yapan ve
insan gücünü yetiştiren birey ya
da topluluk.

Karar değişkeni
Sistemin davranışını etkileyen ve

alabileceği değerler karar verici tarafından
saptanan bileşenler
(kontrol edilebilen değişkenler)
Cevap aranan soru ?

Parametre
Sistemin davranışını etkileyen ve
alabileceği değerlerde karar
vericinin hiçbir etkisi olmayan
bileşenler
(kontrol edilemeyen
değişkenler)

Kısıtlar
Bir karar probleminde karar değişkenleri ve
karar değişkenleri ile parametreler arasında
gerçekleşmesi gereken (zorunlu) ilişkiler

Karar probleminin kısıtları:
Tutum gösteren amaçlardan,
Karar değişkenleri arasındaki
ilişkilerden,
Karar değişkenleriyle parametreler
arasındaki ilişkilerden,
Karar değişkenlerinin alabileceği
değerlerden,
İnsan, makina, malzeme, para, yasalar
ve diğer çevre koşullarından oluşur.

Karar problemi
Eğer karar değişkenleri ve
parametrelere göre birden fazla
eylem seçeneği var ve
sistemin davranış ölçeği her bir
eylem seçeneğine göre farklı
değerde ve bilinmiyor ise,
bir karar problemi vardır denir.

Hangisini tercih edersiniz ?
«Başarılı problem çözme, doğru
probleme doğru çözümü bulmayı
gerektirir. Çoğu zaman doğru
probleme yanlış sonuç bulduğumuz
için değil, yanlış problemi
çözdüğümüz için başarısız oluruz.»
Ackoff, Yöneylem
Araştırmasının babası olarak Russell L. Ackoff , The Art of
tarif edilir. Sistem düşüncesi Problem Solving, Wiley, 1978
ve pratiği üzerine yaptığı
çalışmalarla tanınır.

2. MODEL GELİŞTİRME
Model, birtakım varsayımlarla
gerçeğin basitleştirilmiş bir
gösterimidir.
Karar modelleri üzerinde
çalışan YA ekibinin bilimsel
yöntem izlemesinin temel
göstergesi geliştirilen modeldir.
Problem, matematiksel ilişkiler
halinde ifade edilir.
Sistem ve
çevresi
Oluşum düzeyine
göre modeller
Kapalı Modeller
Kavramsal
Modeller
Mantıksal Akış
Modelleri
Açıklayıcı Matematiksel Kestirim

Modeller Modeller Modelleri
Karar
Modelleri
Sistem ve
çevresi

Matematiksel Model
Bir sistemin mantıksal akış
modelinin simgesel (sembollerle)
gösterimidir.
Çözümleri, sistemin durumunu
açıklayan veya haber veren
eşitlikler kümesidir.
YA’nın karar vermeye en büyük
katkısı matematiksel modelleri
kullanmasıdır.
Matematiksel Model
M = f (Xj, Yj)
Xj: Kontrol edilebilen değişkenler

Yj : Kontrol edilemeyen değişkenler
f: Xj ve Yj arasındaki matematiksel ilişki

Kullanım şekline göre
matematiksel modeller
Açıklayıcı Kestirim
Modeller Modelleri
Karar Modelleri

Açıklayıcı modeller
Bir sistemin davranışını betimleyen
matematiksel modeldir.
Gerçek sistemin farklı çevre
koşullarında nasıl davranacağı
sorusuna, sistemin açıklayıcı modeli
üzerinde yapılan deneylerle yanıt
aranır.
Bir sistemin açıklayıcı modelinde, karar değişkeni ve
parametreler bulunabilir. Ancak, açıklayıcı model, karar
değişkenlerine atanması gereken değerleri bulmakta
kullanılmaz.
Açıklayıcı modele örnek
SC: Süreç Çıktısı

T: Kap sıcaklığı
A, B, C: Karışımdaki
kimyasalların yüzdeleri
V: Kap hacmi
P: Kap basıncı
Kestirim modelleri
Bir sistemin gelecekteki davranışını

kestirme olanağı veren modellerdir.
Karar vericinin doğrudan denetleyebildiği
değişkenleri taşımazlar. Karar değişkenleri
yoktur.
Sistem parametrelerinin gelecek zaman
aralıklarında alabilecekleri değerlerin
bulunmasında ve açıklayıcı modellerin
geçerliliğinin saptanmasında yararlanılır.
Kestirim modeline örnek

Karar modelleri
Sistemin verilen çevre koşullarında,
amacına uygun eniyi davranışı
gösterebilmesi için uygulanacak
eylemleri belirleyen matematiksel
modellerdir.
Sistemin hedef gözeten amaçlarına
ulaşabilmesi için karar değişkenlerine
verilmesi gereken değerleri belirler.
En belirgin özelliği, hedef gözeten
amaç fonksiyonu taşımalarıdır.

Bir karar modelinin 4 temel bileşeni:
Parametreler
YA ekibi için asıl olan sistemin karar modelini

geliştirmektir.
Karar
modeline
örnek
kısıtları altında
Kısıtlar
Hedef
gözeten amaç
fonksiyonu
kısıtları altında
Karar Modelleri
-Programlama Kavramı-
Karar modelleri üzerinde yapılan çalışmalara karar
modelinin kullanım olanağından hareketle, “programlama”
kavramı da eklenmektedir.
Programlama sözcüğünün özünde, karar modelinin
sistemin istenilen davranışa getirilebilmesi için karar
değişkenlerine verilmesi gereken değerleri belirleme
olanağını sağlaması yatmaktadır
Programlama= yeni yön verme.

Programlama kavramıyla birlikte kullanılan YA
teknikleri modelin yapısına göre 5 ana başlıkta toplanır:
Doğrusal
programlama
Doğrusal olmayan
programlama
Tamsayılı
programlama
Dinamik
programlama
Rassal
programlama

Doğrusal programlama
Amaç fonksiyonunun ve kısıtların doğrusal

dönüşümlerle belirlendiği karar modelleri
üzerine yapılan çalışmalar.
YA’nın en fazla, bir anlamda kolay uygulama
alanı bulmuş bir tekniğidir.

Doğrusal olmayan
programlama
Amaç fonksiyonu veya kısıtlardan en az biri
doğrusal dönüşümlerle yazılamayan karar
modelleri konusundaki çalışmalar.
Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013 71

Tamsayılı programlama
Bir karar modelinde

karar değişkenlerinin bir
kısmının (karma
tamsayılı programlama)
ya da tamamının (salt
tamsayılı programlama)
tam sayı olma durumu

Dinamik Programlama
Zaman boyutunun anlamlı
alt birimlerinde verilecek
ardışık karar problemlerinin t
zaman indisine veya biri
diğeri ile ilgili dizisel karar
problemlerinin karar noktası
indisine göre modellenmesi
ve çözümleri konusundaki
kavram ve yaklaşımlar.

Rassal Programlama
Bir karar modelinin parametrelerinin değerleri

kesinlikle bilinmiyor ise, parametrelerin olasılık
(yoğunluk) fonksiyonlarından hareketle, karar
değişkenlerine verilmesi gereken değerlerin
bulunması sözkonusu olur.

3. MODELİN ÇÖZÜLEBİLİRLİĞİNİN
SAĞLANMASI
Modelin çözülebilirliğini sağlamak, YA
ekibinin özel problemidir. Ekip, model
parametrelerinin bulunabilirliğini
kestirdikten sonra amaç fonksiyonunu
eniyileyen karar değişkenlerini
araştırır. Bu amaçla parametrelerin
yaklaşık değerleri kullanılarak, karar
modelinin çözümü için bir teknik
araştırılır ya da geliştirilir.
4. MODELİN ÇÖZÜMÜ ve
KANITLANMASI
Kanıtlama ile modelde

kullanılan parametrelerin
doğruluğu, modelin ve
çözümün gerçeği yansıttığı
saptanarak gerekli denetim
işlemleri belirlenir.

5. ÇÖZÜMÜN UYGULANMASI-
YÖNETSEL KARAR
YA ne karar vericidir ne de karar
vericinin işlevlerini üstlenmiştir.
YA’nın amacı, karar vericinin politika
ve eylemlerini daha tutarlı ve
uygulanabilir kılmaktır. YA ekibinin
yapmış olduğu araştırma sonuçları
karar vericinin yönetsel kararı ile
uygulanabilirlik kazanır.
Araştırma sonuçlarının uygulanması,
yönetsel kararı izleyen bir eylemdir.

Son söz …..
Yöneylem araştırması bir süreç

olup, ilgili verilerin dikkatlice
toplanarak problemin formüle
edilmesi ve gözlenmesi ile
başlar. Sonra gerçek problemin
esaslarını özetleyen
matematiksel model kurulur.

Son söz …..
Yöneylem araştırması
yaklaşımı ile, ele alınan
koşullarda problemin ENİYİ
ÇÖZÜMÜ bulunmaya çalışılır.
Yöneylem araştırmasının
amacı, eski durumu
iyileştirmekten ziyade
faaliyetin eniyi yolunu
belirlemektir.

Ayrıntılı bilgiler için bakınız:
İmdat Kara, Yöneylem Araştırmasının

Yöntembilimi, Anadolu Üniversitesi Yayınları
No:96, Eskişehir 1985.
“Yöneylem Araştırması”, “Yönetim Bilimi”,
“Karar Verme” ile ilgili Türkçe / İngilizce
kitapların giriş ya da ilk bölümleri
Yöneylem Araştırması Derneği,
http://www.yad.org.tr/sorulanlar.htm
John E. Beasley, “Operations Research Notes”,
http://people.brunel.ac.uk/~mastjjb/jeb/or/conte
nts.html
OKUMA LİSTESİ
Prof. Dr. Halim Doğrusöz, Endüstri

Mühendisliğinde Yöneylem Araştırması, ODTÜ
ve Türkiye’de Endüstri Mühendisliğinin 40. Yılı,
http://www.ie.metu.edu.tr/index.php?option=com
_docman&task=doc_download&gid=122
Prof. DR. Çağlar Güven, Endüstri Mühendisleri
Ne Yapmalı ? ODTÜ ve Türkiye’de Endüstri
Mühendisliğinin 40. Yılı,
http://www.ie.metu.edu.tr/index.php?option=com
_docman&task=doc_download&gid=120
The Future of OR,
http://www.cbsnews.com/8301-505125_162-
51188133.html

OKUMA LİSTESİ
David Boland, The future of Operational Research

in the post modern workplace, The 2001 36th
Annual Conference of the ORSNZ,
http://www.orsnz.org.nz/conf36/papers/Boland.pdf
Prof. Dr. Halim Doğrusöz, Cumhuriyet Döneminde
Türkiye’de Bilim «Sosyal Bilimler» Yöneylem
Araştırması,
http://akgul.web.tr/yazilar/temp/sosyal.html
Tınaz Titiz, Yöneylem Araştırması ve Politika,
http://www.tinaztitiz.com/yazi.php?id=365

Yöneylem Araştirmasi Yöntembilimi: Temel Özellikler, Yaklaşım)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yöneylem Araştirmasi Yöntembilimi: Temel Özellikler, Yaklaşım)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Anadolu Üniversitesi

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

 Yöneylem Araştırması ile

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

Karar verme sürecindeki

 Frederick W. Taylor (Amerikalı Makine

Karar verme, yöneticinin en

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

Peter Drucker (Avusturyalı yazar,

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

YA’nın (askeri, kamu, özel, hizmet, endüstriyel vb.)

[ Kaynak: İmdat Kara, Yöneylem Araştırmasının Yöntembilimi,

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

Problem çözme bilimi

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

 İlk yöneylem araştırması çalışmasının 2.

 1950’lerle birlikte, öncelikle ABD’nin

 ORSA (Operations Research Society of America)  1952

 TIMS (The Institute of Management Science)  1953

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

Yöneylem Araştırmasının hızlı gelişimindeki en önemli iki

2) Bilgisayar teknolojilerindeki şaşırtıcı gelişim

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

YA çalışmaları ülkemizde, 1 Haziran 1956’da

[ Kaynak: Ataç Soysal, Yöneylem Araştırması Derneği,

“Harekat Araştırması” adı ile ilk defa İTÜ Makina

1 Eylül 1965 tarihinde TÜBİTAK içinde “Harekat

[ Kaynak: Ataç Soysal, Yöneylem Araştırması Derneği, http://www.yad.org.tr/ ]

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

Harekat Araştırması yerine yeni bir isim

[ Kaynak: Ataç Soysal, Yöneylem Araştırması Derneği, http://www.yad.org.tr/ ]

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

Yöneylem Araştırması Derneği (YAD),

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

 Birinci Ulusal Yöneylem Araştırması Kongresi, 1975 yılında

 YA/EM 33. Ulusal Kongresi, 26-28 Haziran 2013, İstanbul.

Ulusal YA/EM kongrelerinde aynı zamanda

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

Sistem yaklaşımı ile

Probleme ilişkin tüm ögelerin gözönüne alınıp

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

Sistemin 3 önemli özelliği

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

Sistemi bütünüyle ele

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

Sistemler, içinde bulunduğu çevreyle ilişkilerinin var

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

Problemlere bütünsel bakış açısıyla yaklaşmak, endüstri

Peter M. Senge, Beşinci Disiplin

Yazar bu kitapta sistem düşüncesini 5. disiplin olarak

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

Örgütlerin tasarım, kuruluş

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

Bir disiplinin mensubu, bir nesnenin (sistemin) veya olayın belli

[ Kaynak: İmdat Kara, Yöneylem Araştırmasının Yöntembilimi,

Bilimsel yöntem, özel bir

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

Doç. Dr. Nil Aras,

Doç. Dr. Nil Aras, Anadolu Üniversitesi, 2013

Örgütlerin tasarım, kuruluş ve işletiminde

Sistemi bütünüyle ele alarak,

Yönetimin politika ve eylemlerini bilimsel