Sveučilište u Rijeci

TEHNIČKI FAKULTET

Zavod za materijale

SVOJSTVA I PRIMJENA SILIKATNE KERAMIKE

SEMINARSKI RAD

Studij: Diplomski sveučilišni studij strojarstva

Kolegij: Nemetalni materijali

Predmetni nastavnik: Sunčana Smokvina Hanza

Autor: Karlo Knežević

JMBG: 0069072239

Rijeka, studeni 2018.

SADRŽAJ
1.UVOD .............................................................................................................................. 1

2. PODIJELA KERAMIKA................................................................................................ 2

3. SILIKATNE KERAMIKE .............................................................................................. 3

3.1 Porculan .................................................................................................................... 6

3.2 Steatit ........................................................................................................................ 7

3.3 Kordijerit ................................................................................................................... 9

3.4 Mulit .......................................................................................................................... 9

4. SVOJSTVA SILIKATNE KERAMIKE ....................................................................... 11

LITERATURA .................................................................................................................. 13
1.UVOD

Keramika dolazi od starogrčke riječi keramikos koja označava pečen materijal odnosno
glinu za lončarske predmete.

Keramike su anorganski materijali sastavljeni iz kemijskih elemenata metala i nemetala iz

više od jednog kemijskog elementa. Željena svojstva keramika dobivaju se pečenjem na visokoj
temperaturi.

Prema makrostrukturi postoje tri tipa keramike: kristalična sa staklenom matricom,

kristalična (nekad se naziva holokristalna) i stakla.

Keramički materijali imaju široku primjenu u raznim granama znanosti, od izrade

građevinarskih opeka, crjepova, sanitarne opreme, alata za rezanje metala, vatrostalnih obloga
ložišta, vjetrobrana i stakala vozila, svjećica motora, dielektrika kondenzatora, senzora,
magnetnih memorija itd.

Keramički materijali se u pravilu oblikuju pri sobnoj temperaturi miješanjem osnovnih

sastojaka te se nakon toga podvrgavaju postupku pečenja, odnosno sinteriranja pri visokim
temperaturama nakon čega tek postižu svoja konačna svojstva (Slika 1.1.).

Slika 1.1. Tvorba materijala

1
 2. PODIJELA KERAMIKA

Osnovna klasifikacija keramike je na tradicionalne keramike i tehničke (napredne)

keramike.

Razlika između tradicionalnih i tehničkih keramika je u tome što su tradicionalne

keramike smjese kemijskih spojeva (prirodni materijali –npr. gline) i modificirani su različitim
dodacima dok su tehničke keramike uglavnom čisti kemijski spojevi (oksidi, karbidi, nitridi) ili
njihove kombinacije.

Tehničke (napredne) keramike dijele se na oksidne, karbidne i nitridne keramike, dok se

tradicionalne keramike dijele na gline, kvarc, feldšpat i stakla.

Za ovu temu također je bitna i podijela keramika s obzirom na kemijski sastav koja
klasificira keramike na oksidne keramike, neoksidne keramike, staklokeramike i silikatne
keramike, iz koje ćemo detaljno opisati silikatne keramike. Podijela keramika prema uporabi
vidljiva je prema Slici 2.1.

Slika 2.1. Uporaba keramika

2
 3. SILIKATNE KERAMIKE

Silikatne keramike su najstarije vrste keramike. Sastavljene su uglavnon iz silicija i

oksida, dva kemijska elementa koja su najzastupljenija u zemljinoj kori. Glavne sirovine ovih
višefaznih materijala su glina i kaolin, glinenci i talk kao nositelji silicija.

Silikatna keramika je bitno jeftinija i pristupačnija od oksidne keramike zbog relativno

niskih temperatura sinteriranja, dobre kontrole procesa i velike dostupnosti prirodne sirovine.

Sinteriranjem se dobiva višefazni izradak koji sadrži kristalnu fazu i visok udio staklene
faze (> 20 %) čiji je glavni sastojak silicij oksid (SiO2).

Sinteriranje je okrupnjavanje sitnozrnoga materijala zagrijavanjem na temperaturu

površinskoga taljenja na kojoj se zrna staljuju u čvrste, ali porozne aglomerate takozvane sintere
i takav proces je prikazan na Slici 3.1.

Slika 3.1. Proces sinteriranja

3
 Za razliku od većine ostalih materijala, u tehnologiji keramičkog materijala proces
oblikovanja dolazi prije toplinskog procesa pri čemu dolazi do skupljanja (promjene volumena).
Tek nakon procesa sinteriranja (pečenja) zapravo nastaje keramički materijal. Na Slici 3.2.
prikazan je proces oblikovanja gline u gotov proizvod.

Slika 3.2. Nastajanje proizvoda iz gline a) postupci b) struktura

Velika primjena silikatne keramike je u termotehnici, mjernoj i regulacijskoj tehnici,

procesnoj tehnici, u tehnici visokog i niskog napona kao i u izradi elektroinstalacija i vatrostalnih
proizvoda.

Silikatne keramike dijele se na:

 TEHNIČKI PORCULAN
 STEATIT
 KORDIJERIT
 MULIT

4
 Neki od materijala dobivenih iz silikatnih keramika su opeke, cement, staklo, električni
izolacijski materijali, opeke za oblaganje kalioničkih peći i slično.

Slika 3.3. Vatrostalne cigle za peć

5
 3.1 Porculan

Porculan je najfinija vrsta keramike dobivena pečenjem na visokoj temperaturi (od 1250
do 1350 °C) mješavine kaolina, kvarca i vapnenca. Na ovaj način nastaje staklasta polu-prozirna
keramika.

Porculan ne prenosi električnu energiju, te se stoga koristi i kao izolator.

Od porculana se također izrađuju razni servisi za jelo, vaze, kao i drugi ukrasni predmeti
za kućanstvo. Rabi se i u kemijskim laboratorijima za lončiće i zdjelice.

Slika 3.4. Izolator na transformatoru od porculana

6
 Slika 3.5. Porculansko posuđe

3.2 Steatit

Steatit je relativno mekana stijena te mu tu mekoću daje talk. Inertan je na kemikalije pa

u dodiru s njima ne mijenja boju ni teksturu.

Izložen na otvorenom s godinama postaje tvrđi te je razlog tomu oksidacija i gubitak

vlage.

Radi svoj dobrih svojstava električne nepropusnosti često se koristi kao izolator.

7
Slika 3.6. Proizvodi iz steatita

Slika 3.7. Steatit kao izolator

8
 3.3 Kordijerit

Kordijerit je materijal koji se najčešće koristi u izolacijske svrhe, Otporan je na pojavu

električnog luka i velike promjene temperature.

Najčešće se koristi za dijelove u automobilskoj industriji, kućišta osigurača, čahure,

otporne valjke, keramičke trake, trake za zavarivanje, izolacijske cijevi i slično.

Slika 3.8. Kućišta osigurača

3.4 Mulit
Mulit je rijedak silikatni materijal. Može se pronaći u obliku sitnih iglica u sastavu
porculana.

Proizvodi se sa različitim procesima taljenja i pečenja, te se zbog visoke točke taljenja

koristi kao vatrostalni materijal.

9
Slika 3.9. Vatrostalne cijevi iz mulita

10
 4. SVOJSTVA SILIKATNE KERAMIKE

Osnovni gradbeni blok silikatnih keramika je SiO44 (tetraedar) (Slika 4.1.). 7

Slika 4.1. Shema strukture tetraedra

Veza silicija i oksida (Si-O) je 50% ionska i 50% kovalentna te postoje različite silikatne
strukture odnosno različiti načini slaganja SiO4 tetraedra.

Zbog svojih ionskih i kovalentnih veza, keramika je općenito tvrda i krhka, ima visoku
temperaturu taljenja, nisku električnu i toplinske vodljivosti, dobru toplinsku stabilnost i visoku
tlačnu čvrstoću, kemijski su postojane i otporne na trošenje, nemagnetične te mogu biti providne,
poluprovidne ili neprovidne.

Nesavršenosti kristalne strukture keramika prisutne su kao i kod metala u obliku

bezdimenzijskih točkastih nesavršenosti odnosno vakancije i supstitucije.

Vakancija je odsutnost atoma ili iona u rešetki dok je supstitucija reakcija u kojoj je atom
ili fragment zamijenjen drugim atomom ili fragmentom.

Nesavršenosti imaju veliki utjecaj na električna svojstva keramika.

Keramike imaju veliku tlačnu čvrstoću, a malu vlačnu zbog zbog sitnih pora koja
pretstavljaju mjesta koncentracije naprezanja (Slika 4.2.).

11
 Slika 4.2. Prikaz pora u mikrostrukturi

Na Slici 4.3. prikazana je usporedba nekih svojstava keramike i metala.

Slika 4.3. Usporedba svojstava keramika s metalima

12
 LITERATURA

[1] https://hr.wikipedia.org/wiki/Keramika

[2] https://www.fsb.unizg.hr/usb_frontend/files/1396606245-0-keramika-m2_2010.pdf

[3] NEMETALNI_MATERIJALI_I_-_keramike_13-14.pdf

13