1

Kabanata I

Panimula

SULIRANIN AT MGA SAKLAW NITO

Rasyonal ng Pag-aaral

Ang pagkokomyut ay isa sa mga pangunahing paraan ng tao upang makaabot o

makarating sa kanyang pupuntahan sa trabaho man o paaralan gamit ang mga

pampublikong transportasyon. Sa kasalukuyan, maraming pampublikong transportasyon

ang nakalaan para sa mga mamamayan, gaya na lamang ng dyip, bus, trisikel, pedicab

at taxi. (Laderas, et al., 2010).

Ang pagpunta patungong paaralan ay nakadepende sa estilo ng pamumuhay ng

mga estudyante. May iba na mas gustong magcommute patungong paaralan, ang iba

naman ay nagpapahatid sa kanilang mga magulang, may carpooling at iba pang

pamamaraan ng paglalakbay na kalimitan ay nagdudulot sa isang mag-aaral upang

mahuli sa kanyang klase.

Ang oras na ginugugol sa paglalakbay patungong paaralan ay maaaring

makakaapekto sa oras na magagamit sana ng mga estudyante sa pag-aaral at free time,

sa kamalayan na ang mga estudyante na nakatira malayo sa paaralan ay may mas

kaunting oras sa pag-aaral at free time kaysa sa mga estudyante na nakatira malapit sa

paaralan at gumugugol ng mas maliit na oras sa paglalakbay.

Sa pag-aaral ni Gasparovic ng University of Zagreb, Faculty Science, Department

of Geography, may kaugnayan ang pagbiyahe papuntang paaralan at ang performance

ng mag-aaral gayundin ang emosyon ng mag-aaral na maipapakita sa loob ng klase.

 2

Ang distansya ng paaralan at tahanan ng mag-aaral ay nakakaapekto sa academic

performance ng mag-aaral sa kadahilanan na ang mga mag-aaral na nakatira malapit sa

paaralan ay may mas mahusay na performace kaysa sa mga mag-aaral na nakatira

malayo sa paaralan . Ang impluwensiyang ito ay kadalasang negatibo. (Lin, et al., 2013)

Naobserbahan ng mga mananaliksik ayon na rin sa kanilang naging personal na

karanasan na habang tumatakbo ang oras mas sumisikip ang kalsada na maaring

magdulot ng aberya sa mga commuters. Idagdag mo pa ang mga aksidente o ano pa

mang mga gawain sa kalsada na nagpapatagal sa biyahe. Mas nagiging iritado o

nawawala sa mood ang isang commuter kapag naiipit sa traffic o naaberya sa gitna ng

daan. Mas tumatagal ang pagbiyahe at kadalasang nagreresulta sa pagkahuli o pagliban

sa klase. Ang mga kadahilanang ito ang nag-udyok sa mga mananaliksik na isagawa ang

pag-aaral na naglalayong dukalin at alamin ang sosyal at mental na epekto ng traffic sa

kalagayan ng mga mag-aaral lalong-lalo na sa mga mag-aaral ng SHS sa Cebu

Technological University - Main Campus.

Sa pangkalahatan, nasa mag-aaral pa rin ang sagot upang maiwasan ang mga

aberyang ito ngunit may mga panahon na hindi talaga ito maiiwasan. Kung kaya

mahalaga na mapag-aralan ito upang makabuo ng mga hakbang at solusyon para sa

suliranin sa pag-aaral na ito.

 3

Sanligang Teoritikal-Konseptwal

Ang pag-aaral na ito ay tungkol sa sosyal-mental na epekto ng traffic sa mga mag-

aaral ng Senior High School ng Cebu Technological University-Main Campus. Ang

naturang pag-aaral ay isinagawa para mataya ng mga mananaliksik ang epekto ng trapik

sa antas ng pagkatuto ng isang mag-aaral at upang malapatan ng agarang solusyon. Sa

pagtitibay ng pag-aaral, nakatutok ito sa mga nakaraang mga pag-aaral na isinagawa ng

ilang mga mananaliksik sa kaugnay na mga problema. Kinilala ng pagsusuri ang mga

teoryang Reasoned Action , Social Impact Theory at Road Noise Theory sa pag-aaral sa

transport network at pagkatapos ang pagsusuri ay napagmasdan ang literatura na may

kaugnay sa mga problemang transportasyon ng mga estudyante at ang mga mental at

sosyal na epekto nito sa kanila. Kasangkot ang pagsusuri ng literatura ang mga naunang

pagsasaliksik na gumanap upang maipakita kung paano kalawak ang issue na ito.

1.2 Social Class / Kakayahang Panlipunan

Maraming katibayan na ang kalagayan ng socio-ekonomiya ay may malaking

epekto sa tagumpay ng akademiko. May isang malakas na positibong ugnayan sa

pagitan ng kalagayan ng socio-ekonomiya ng bata at ng kanyang pang-akademikong

tagumpay sa paaralan. Dahil ang edukasyon sa paaralan ay nangangailangan ng pera,

ang pamilya na may mataas na kita ay mas malamang na matugunan ang

pangangailangan na ito kaysa sa isang may mababang kita. Mas mahusay na maibibigay

ang mga pangangailangan ng bata, pagpapadala ng mga bata sa mga day care center

at pagbibigay sa kanila ng mas mataas na pagkakataon para sa pag-aaral sa mga antas

ng primary at sekundaryong edukasyon . Ang mga bata mula sa matinding grupo ng

lipunan (matinding kahirapan at matinding kayamanan) ay nakalantad mula sa isang

 4

maagang edad upang paghiwalayin at natatanging mga pattern ng pag-aaral bago

magsimula ang kanilang pormal na edukasyon.

1.3. Travel Time

Dulot na rin modernisasyon sa ating mundo, naglitawan ang mga alternatibong

paraan ng transportasyon tulad ng mga bus ng paaralan at mga pribadong sasakyan

kung kaya hindi na naglalakad ng milya ang mga mag-aaral patungon paaralan.

Gayunpaman, kahit na sa mga pagpapaunlad na ito, may mga estudyante na patuloy pa

ring naglalakbay sa distansya sa paaralan, marahil, dahil sa mataas na mga fairs sa

transportasyon. At dahil dito, ang mga eksperto sa pag-aaral ay madalas na naka-

highlight kung bakit kailangan ng mga magulang na maging kadahilanan ang mga

distansya na saklaw ng kanilang mga anak araw-araw papunta at mula sa paaralan,

maging sa pamamagitan ng kotse o sa paglalakad. Katulad nito, ang isang pinakahuling

pag-aaral na isinagawa ng Germany na nakabatay sa Education International ay

nagpakita na ang mahabang paglalakbay sa paaralan ay may negatibong epekto sa

kalusugan ng mga mag-aaral at sa kanilang mga antas ng tagumpay sa edukasyon.

"Hanggang sa ngayon, hindi isinasaalang-alang ng mga awtoridad sa edukasyon o mga

pambansang pamahalaan ang epekto ng matagal na oras ng paglalakbay, papunta at

mula sa mga paaralan, sa kalusugan ng mga mag-aaral at mga kakayahan sa pag-aaral.

Ang pag-upo sa isang kotse o isang bus na hanggang tatlong oras bawat araw ay hindi

bihirang, at ginalaw ang katawan ng isang bata nang higit sa isang adulto," ayon sa pag-

aaral. Pinipigilan ang katulad na sentimento, sabi ni Charles Mutazihana, ang pinuno ng

guro ng Kigali Parents School, na ang malayong distansya ay nagiging sanhi ng

pagkapagod habang nagsisimula ang araw na pumipinsala sa konsentrasyon ng mag-

 5

aaral Ang mga maliit na bagay ay maaaring makaabala sa mga bata sa kanilang paglakad

sa paaralan. Si Seth Ndahoyo, isang guro sa Nyabitse Primary School sa Musanze

District, ay nagpapaliwanag na ang mga estudyanteng naglakbay ng malayong distansya

ay mas malamang na mag-aral sa huli at makaligtaan ang isang buong aralin o ang

pambungad na bahagi nito na nakakaapekto sa kanilang pangkalahatang pag-aaral sa

katagalan.

1.4 Uri ng Transportasyon

Ayon sa ulat ng Urban Institute, ang mga pagbabago sa transportasyon ng mag-

aaral ay maaaring mapadali (o hadlangan) ang mga pagbabago sa mga opsyon sa pag-

aaral, sa gayon binabago ang kalidad at katangian ng edukasyon na natatanggap ng

mag-aaral. Inilalathala nito ang isang kompilasyon ng maraming mga pag-aaral, mga ulat

at mga survey na natupad sa buong U.S. na tuklasin kung ano ang epekto sa kakulangan

ng mga serbisyo sa transportasyon sa mga paaralan na dumalo sa mga bata. Limang

mapagkumpitensyang mga lungsod ang napagmasdan (Denver, Detroit, New Orleans,

New York City at Washington, D.C.) upang makita kung anong mga opsyon ang

nagbibigay ng mga mag-aaral at kung anong mga likha ang kanilang ginagamit.

Social Impact Theory.

Inilalarawan ng Social Impact Theory ang sosyal na epekto sa pamamagitan ng

mga sitwasyon na nakakaepekto sa pag-uugali ng isa o group ng mga tao sa kahit anong

pamamaraan. Ang Social Impact Theory ay nagmumungkahi na ang halaga ng

impluwensiya sa isang tao sa isang grupo ay nakabatay sa (a) laksa (estado ng buhay)

ng isang grupo, (b) ang layo (pisikal at sikolohikal na distansya) at (c) ang bilang ng tao
 6

sa isang grupo na naging dahilan o bunga ng sosyal na impluwensiya (Moeller and

Bushman, 1981).

Sinupurtahan naman ito ng Theory of Reasoned Action (Ajzen & Fishbein, 1980;

Fishbein & Ajzen, 1975) na naging isa rin sa mga naging basihan ng ikalawang

katanungan. Ang teoryang ito ay nagmumungkahi na may dalawang salik na

nakakaapekto sa pag-uugali ng tao (a) pagtingin o palagay tungkol sa pag-uugali at (b)

ang impluwensiya ng sosyal na kapaligiran at ang kabuuang pansariling pamantayan ng

pag-uugali. Batay sa teorya, ang kapaligiran ay nakakaapekto sa ating katangian at pag-

uugali.

Ang dalawang teoryang ito ay nagpapatibay sa kung bakit kinakailangang

malaman ang sosyal na epekto ng trapik sa mga estudyante o mag-aaral. Isinaad sa

Social Impact Theory na kinakailangan ito ng mga pag-aaral na may epekto sa pag-uugali

ng isang tao o grupo ng mga tao salik ang mga sitwasyon o kapaligiran na meron siya.

Dagdag nito isinasaad ng Theory of Reasoned Action (TRA) na may sitwasyon

na naglilimita sa katangian at pag-uugali ng isang tao. Isinaad din sa TRA na may

dalawang salik na nakakaapekto sa layunin ng ating pag-uugali, (1) ang ating saloobin at

(2) ang mga pamantayan. Ang mga pamantayan na ito ay may dalawa ring salik ang

“normative belief” (Ano ang mga iniisip na iba na kailangan o dapat kung gawin at

inaasahan nilang gawin) at “motivation to comply” (Para sa akin, gaano kaimportante ang

paggawa ng mga bagay na kanilang inaasahan).

 7

Sosyal-Mental na Epekto ng Traffic sa mga Mag-aaral ng SHS sa CTU-MC

Social Impact Theory Road Noise Theory

Ano ang propayl ng mga Ano-ano ang epektong

respondent ayon sa: sosyal sa mga sumusunod
na aspeto: Ano-ano ang mga epekto ng
1.1. kasarian;
2.1.pakikitungo sa guro; traffic sa akademik
1.2. social status; performans ng mga
2.2.pakikisalamuha sa respondente?
1.3. travel time; at
kaibigan; at
1.4. uri ng transportasyong
2.3.relasyon sa magulang?
ginagamit?

Action Plan
 8

Sinundan naman ito ng Theory of Road Noise na gagamitin bilang basehan sa

aspetong mental na nakapokus sa academic performans ng mga respondente.

Theory of Road Noise.

Isinasaad sa teoryang ito na ang ‘noise’ o ingay ay ang pinamalakng salik na

nagwawala ng gana sa pagpasok sa paaralan. Isa itong pag-aaral na dinesenyo para

sukatin kung ang ingay ng paligid at ang resulta nito ay nakabase rin ba sa kasarian. Isa

itong pinakamahalagang salik para tayain ang epekto nito sa ‘mental performance’.

Makikita sa resulta na hindi masiyadong nakakaapekto sa kasarian, kung ang

isang tao ay malalantad sa polusyong ito maaaring makapagdulot ito ng malaking

pagbaba sa performance ng isang mag-aaral pagdating sa paaralan.

Ang mga pag-aaral sa itaas ay nagpapahiwatig na ang karagdagang pananaliksik

ay dapat na isagawa upang pag-aralan ang sosyal at mental na epekto ng traffic sa mga

mag-aaral ng Senior High School sa Cebu Technological Campus-Main Campus. Ang

traffic ay isang malaking salik na maaaring makahadlang sa performance ng isang mag-

aaral kaya kinakailangang siyasatin ang accessibilidad ng transportasyon ng mag-aaral.

Ang posibleng output o solusyon na posibleng makatutulong sa suliranin na traffic ay

isang action plan. Ang action plan ay isang dokumento na naglilista kung anong mga

hakbang ang dapat gawin upang makamit ang isang tiyak na layunin. Ang layunin ng

isang action plan ay upang linawin kung anong mga mapagkukunan ang kinakailangan

upang maabot ang layunin, bumalangkas ng isang timeline para sa mga tiyak na gawain

na kailangang makumpleto at matukoy kung anong mga mapagkukunan ang

kinakailangan.
 9

ANG SULIRANIN

Paglalahad ng Suliranin

Ang layunin ng pag-aaral na ito ay malaman ang sosyal at mental na epekto ng

traffic sa mga mag-aaral ng Senior High School sa Cebu Technological University- Main

Campus. Layunin din nito ang magbigay ng posibleng solusyon ukol sa nasabing

suliranin.

Tinitiyak sa pag-aaral na ito na malaman ang:

1. Ano ang propayl ng mga respondente ayon sa:

1.1. kasarian;

1.2. social status;

1.3. travel time; at

1.4. uri ng transportasyong ginagamit?

2. Ano-ano ang epektong sosyal sa mga sumusunod na aspeto:

2.1. pakikitungo sa guro;

2.2. pakikisalamuha sa kaibigan; at

2.3. relasyon sa magulang?

3. Ano-ano ang mga epekto ng traffic sa akademik performans ng mga respondente?

4. Batay sa mga natuklasan, anong awtput ang maisasakatuparan?

 10

METODOLOHIYA

Desinyo ng Pag-aaral

Ang pag-aaral ay gagamit ng deskriptibong metodolohiya ng pananaliksik

partikular na ang "Quantitative Descriptive Survey Research Design" na kung saan ay

magtatala sila ng iilang mga katanungan na sasagutin naman ng partikular na bilang ng

respondent. Ang talatanungan (survey questionnaire) sa pananaliksik ay magbibigay ng

sapat na mga datos para sa sinasaliksik na paksa ng pag-aaral. Ang ganitong uri ng

pananaliksik ay mas makakalap ng maraming impormasyon tungo sa pagsaliksik ukol sa

kanilang pinag-aaralan o sinasaliksik na pag-aaral.

Sakabilang banda ang mga katanungan namang ibibigay sa talatanungan ay yung

angkop at nababagay sa pag-aaral na isinasagawa ng mga tagapagsaliksik. Limitado

lang rin ang bilang ng pasasagutin sa talatanungan upang magkaroon rin ng

pagkakataong makapanayam at maobserbahan ng mga tagapagsaliksik ang respondent

ng kanilang pag-aaral at mas mabigyan pa sila ng mga impormasyon na maaring

makatulong sa kanilang pananaliksik.

Ang desinyong napili ng mga tagalagsaliksik ay ang nakita nilang mabisa na

paraan sa kanilang pag-aaral na isasagawa sapagkat magbibigay ito ng mga

impormasyong makakatulong upang makabuo ng konklusyon o di kaya'y solusyon sa

kanilang problemang pinag-aaralan maari din ang mga datos na makukuha dito'y maging

paraan upang ang kanilang pag-aaral tungkol sosyal, mental: epekto ng traffic sa mga

mag-aaral na commuters ng CTU-MC ay mapatunayan.

 11

Respondente

Ang mga tagatugon ng pag-aaral ay ang mga piling mag-aaral ng Senior High

School ng Cebu Technological University. Ang mga respondente ay pinili batay sa mga

sumusunod na kriterya:

1. Senior High School sa Cebu Technological University- Main Campus

2. Nagkokomyut papuntang paaralan

3. Ang bahay ay isang kilometro o malayo pa mula sa paaralan

Lokal

Ang pag-aaral ay isasagawa sa Cebu Technological University - Main Campus .

Ang pangunahing kampus ng CTU ay nasa sulok ng R. Palma Street at M. J. Cuenco

Avenue, Cebu City. Mayroon din itong mga kampus sa Argao, Barili, Carmen, Danao,

Daanbantayan, Moalboal, San Francisco, at Tuburan.

Ang Cebu Technological University ay may antas na accreditation mula sa

Accrediting Agency ng Chartered Colleges at Unibersidad sa Pilipinas at antas IV sa mga

Unibersidad at Kolehiyo ng Estado. Ang CTU-MC ay may apat na departamento ito ay

ang College of Arts at Sciences, College of Education, at College of Technology at

College of Engineering. Ang Senior High School ay nabibilang sa departamento ng

College of Arts and Sciences o CAS.

Ito ay isang Technological University na naglalayong gumawa ng pang-agham na

pandaigdig at teknolohikal na kapital na nilagyan ng angkop na kaalaman, kasanayan, at

saloobin. Dapat din tuparin ang mga kaugnay na pananaliksik upang palakasin ang
 12

ugnayan sa industriya, komunidad at iba pang institusyon at mapanatili ang

napapanatiling teknolohiya para sa pagpapanatili ng kapaligiran.

Misyon na ang Unibersidad ay dapat magbigay ng mga advanced na propesyonal

at teknikal na pagtuturo para sa mga espesyal na layunin, mga advanced na pag-aaral

sa industriya ng kalakalan, agrikultura, pangisdaan, panggugubat, eronautika, at mga

programa na nakabatay sa lupa, sining at agham, agham sa kalusugan, teknolohiya sa

impormasyon at iba pang kaugnay na larangan ng pag-aaral. Dapat din itong magsagawa

ng mga serbisyong pananaliksik at pagpapahaba at magbigay ng progresibong

pamumuno sa mga larangan ng pagdadalubhasa (Seksiyon 2 ng RA 9744).

At pananaw na maging isang premier, multidisciplinary-technological

university.

Mapa ng Cebu Technological University-Main Campus

 13

Instrumento

Sa pangangalap ng datos para sa pag-aaral na ito, nangangailangan ang mga

mananaliksik ng talatanungan o sarbey-kwestyuner. Binubuo ang talatanungan o sarbey-

kwestyuner ng dalawang pahina na kung saan nakapaloob sa unang pahina ang mga

kinakailangan impormasyon tungkol sa mga iginagalang na mga respondente ng

pananaliksik. Ang pangalan ng respondente ay opsiyonal, maaaring ito'y isulat o maaari

ring libanan niya ito. Sa kabilang banda, nakapaloob naman sa ikalawang pahina ang

mga katanungan nakabatay sa layunin at suliranin ng pag-aaral kung saan ang mga

iginagalang na mga respondente ay nakatakdang sagutin ang mga tanong na ito.

Kahalagahan ng Pag-aaral

Ang pag-aaral na ito ay magsisilbing gabay at makakatulong sa mga sumusunod:

Sa Administrasyon – makakatulong ang pag-aaral na ito upang magkaroon sila

ng kaalaman sa nagiging epekto ng traffic sa mga mag-aaral. Magbibigay ito sa kanila ng

ideya sa kung ano ang pwede nilang gawin upang masolusyonan o mabigyan ng

atensyon ang problemang ito.

Sa mga Guro – magkakaroon sila ng kaalaman sa kung ano ang mga salik ng

mababang performance ng isang mag-aaral. Nakakatulong din ito sa mga guro upang

sila ay makapagbigay ng gabay at matulungan ang mga mag-aaral na naapektuhan sa

traffic na kanilang nararanasan patungong paaralan.

Sa mga Magulang – bilang unang tagapagturo ng kanilang mga anak, ay

makakapag-isip-isip ng mga bagay na pwedeng maitulong nila upang maiwasan ang mga
 14

epekto na nakukuha ng kanilang anak sa traffic na kanilang dinadanas patungong

paaralan.

Sa mga Mag-aaral – makatutulong ang pag-aaral na ito upang lalong mapalawak

ang kanilang kaalaman sa kung ano ang nagiging sosyal at mental na epekto ng trapik.

Magsisilbing gabay din ito sa kung paano nila posibleng masolusyonan ang mga ganitong

epekto ng trapik.

Sa mga Mananaliksik sa Hinaharap – makakapagbigay ito ng maraming

impormasyon ukol sa mga sosyal at mental na epekto ng trapik sa mga mag-aaral.

Inaasahan namin na sana ay may malaman sila na mas magandang pamamaraan ng

pagkuha ng datos sa mga ganitong klase ng pananaliksik.

 15

TALAKAYAN NG MGA KATAWAGAN

Sosyal. Ang pakikipag-ugnayan ng indibidwal at ng grupo, o ang kapakanan ng mga tao

bilang mga miyembro ng lipunan.

Mental. May kaugnayan sa kabuuang emosyonal at intelektwal na tugon ng isang

indibidwal

Trapiko. Ang kilos ng mga sasakyan o pedestrian na lumilipat sa isang kalsada o

pampublikong haywey.Nagkakaroon ito sa maraming dahilan, gaya na lamang ng

napakaraming sasakyan , mga aksidente sa kalsada, sa kaliitan ng isang daan at sa mga

sasakyan nasisira sa gitna ng daan.

Senior High School. Ang dalawang huling taon ng K to 12 Program. Sa ilalim nito,lahat

ng mag-aaral ay makikinabang sa isang Core Curriculum, o mga paksang

pangkalahatan,at mga paksang kapares sa pinili nilang track.

Akademikong Pagganap. Naglalarawan kung gaano kahusay ang ginagawa ng isang

mag-aaral sa mga kurso sa paaralan.