Heograpikal, Morpolohikal at

Ponolohikal na Varayti ng wika

Tinalakay ni: Rochelle S Nato

Sanggunian: Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino
Dolores R. Taylan et .al (Akda)
Aurora E. Batnag (Koordineytor)
Layunin

Naipapaliwang ang heograpikal,

morpolohikal at ponohikal na varayti
ng wika.

Nasasabi kung ang mga

halimbawang pangungusap ay
nagpapakita ng varayti ng wika sa
heograpiya, morpolohiya at
ponolohiya
Dugtungan tayo...

• Ang Oras ay..

• Hugas..
• Ibon
• Langgam
• Maganda
• Mangungutang
Alam niyo ba na ang mga salitang
nabanggit..
Kahulugan sa
SALITA FILIPINO
IBANG LUGAR
Panahon ang Hugas sa
Oras
tinutukoy Pangasinan
May kagandahang
Maganda Mahusay sa Samar
taglay
Ibon Isang Hayop Langgam sa Binisaya
Bobo sa wikang
Baka Isang Hayop
Niponggo
Magtatanong ng
Manghihiram ng
Mangungutang Direksiyon sa
pera
Pampanga
Ang ganitong pagkakaiba sa mga
katawagan at kahulugan ng
salitang ginagamit sa ibat'-ibang
lugar ang tinatawag nating
HEOGRAPIKAL NA VARAYTI
NG WIKA
Pansinin ang tumbasan ng mga salitang ito:
Iniihaw = Binabange
Tagilid = Tabinge
Langgam = Hantik / Guyam
Saranggola = Papagayo
iimik = Naghiso

Ang pares ng mga salitang nakalista ay

magkasingkahulugan subalit may
magkaibang katawagan.
Halimbawa ng Varayti sa Heograpiya
Mga Katawagan sa Katumbas na salita sa
Tagalog-Maynila ibang Lugar
Lupa Mukha (Pampanga)
Lupa Daga (Ilokos)
Tumawid ( Tagalog-
Lumiban
Batngas)
Pating Kalapati (Iloilo)
Hilom Tahimik (Cebu)
Doon Dito (Antique)
Iyo OO (Bikol)
• "Napatak ang mga dahon"

• "Nasuray ang Dyipni"

• "Mapurol ang ulo"

• "Napatak ang mga dahon"
Sa tagalog-Batangas - ang
salitang "napatak" para tukuyin
ang mga bagay na nalalaglag o
nahuhulog.
Sa Maynila - ginagamit ang
"napatak" para tukuyin ang patak
ng tubig, gaya ng ulan at luha.
" Nasuray na Dyipni"

• Sa tagalog-Batangas- tinutukoy
sa sasakyan
• Sa tagalog-Maynila - tinutukoy sa
tao.
 Dahil iba-iba ang wikang ginagamit sa
iba't-ibang lugar, nagkakaiba rin ang
paraan ng pagbuo ng salita ng mga
naninirahan dito.
 Ang pagkakaiba-ibang ito sa pagbuo ng
mga salita dahil sa paglalapi ang
tinatawag na Morpolohikal na Varayti ng
Wika
Halimbawa:

Tagalog-Maynila Kumain
Tagalog-Batangas Nakain
Camarines Sur Makakan
Legazpi City Magkakan
Aklan Makaon
Tausug Kumaon
Bisaya Mangaon
Pampanga Mangan
Iba pang Halimbawa ng Morpolohikal na
Varayti
• Nagkakaroon ng pagbabago sa
kahulugan ang salita batay sa
panlaping ginamit.
Salitang ugat bili
Panlapi -um
Nabuong Salita Bumili
Panlaping I - (unlapi) at -IN (hulapi)

• Iluto Lutuin
• IIhaw Ihawin
• IInit Initin
• Igisa Gisahin
Kasama sa mga Varayti ng isang Wika ang
Ispeling ng mga salita sa American at British
English
American English British English
acknowledgment acknowledgement
airplane aeroplane
anesthesia anaesthesia
analog analogue
catalog catalogue
endeavor endeavour
armor arrmour
fiber fibre
theater theatre
• Bukod sa mga pagkakaiba sa
katawagan at kahulugan (heograpikal
na varayti), anyo at ispeling
(morpolohikal na varayti),
nagkakaroonn din ng pagbabago sa
bigkas at tunog ng mga salita ayon sa
pangkat ng mga taong gumagamit
nito.
• Sa paglikha ng kaniya-kaniyang wika,
hindi maiiwasang makalikha rin ang
magkakaibang tunog at bigkas sa mga
salita. Nagkakaroon ng kani-kanyang
dialectal accent ng bawat lugar.
• Halimbawa sa Bisaya
– pera "PIRA"
– pitaka "Petaka"
– Kuya "koya"
• Ang pagkakaiba-ibang ito sa
bigkas at tunog ng mga salita ang
tinatawag na varayti sa
ponolohiya
• Ang ganitong varayti sa
ponolohiya ay hindi ekslusibo sa
mag wika sa daigdig.
Halimbawa

often /o-fen/ vs /of-ten/

organization /or-ga-ni-za-tion vs /or-ga-nay-zey-tion/

Adidas /A-di-das/ (mabagal) vs /Adidas/(mabilis)

Nike /Nayk/ vs /Nay-ki/

accurate /a-kyu-reyt/ vs /a-kyurit/

away /a-wey/ vs /a-way/

today /tu-dey/ vs /tu-day/

aluminum /a-lu-mi-num/ vs /a-lu-min-nyum/

Porsche /Por-sha/ vs /Porsh/

centennial /sen-ten-yal/ vs /sin-tin-yal/

TANDAAN:

• HEOGRAPIKAL NA VARAYTI -
Katawagan at kahulugan ng salita ang
pagkakaiba
• MORPOLOHIKAL NA VARAYTI - ang
pagkakaiba ay nasa anyo at ispeling ng
salita at hindi sa taglay na kahulugan nito.
• PONOLOHIKAL NA VARAYTI - nasa
bigkas at tunog ng salita ang pagkakaiba
Takdang Aralin:

• Bumuo ng grupong may limang miyembro.

Magsagawa ng maikling saliksik sa
ponolohikal at morpolohikal na varayti ng
wika. Mas mainam kung mas maraming
makalap na mga halimbawa mula sa mga
wika at dialek sa Pilipinas. Matapos nito,
bumuo ng diyalogo na nagpapamalas ng
ibat ibang paraan ng pagbigkas at
paglalapi ng mga salita. Humandang
iparinig ang diyalogo sa ga kaklase.