LETTERS TO MARCOS Dr Juan Escador

1ST DRAFT Ilocula

Makikita sa harapan ang sampung ekis o marka Ishmael Jun Qiimpo Jr

na magkakadikit para puntahan ng mga tauhan. Halimaw
Ang ekis na ‘to ay tila nakakabuo ng mga letrang
M. Sampu ang makakakumpleto ng mga markang Liliosa Hilao
ito.Tanging sa nakaatas na marka lamang Anim na buwan na ang batas militar nang may
makakagalaw ang mga tauhan. Limitado ang mga kumatok sa aming tahanan at hinanap ang
galaw, katulad ng buhay na limitado noong aking kapatid.
panahon ng diktador. Pagbubuksan ng ilaw,
diretso ang tingin, Ikukuwento ang malupit na Macli-ing Dulag
karanasan at ang kani-kanilang kalagayan. Mapayapa ang aming pamumuhay doon.

Lilosa Hilao Dr. Juan Escandor

Camp Crame, Quezon City Inalay ko ang sarili ko sa larangan ng medisina at
April 5,1973 pinagtuunan ko ng pansin ang pagsasaliksik ukol
sa kanser.
Trinidad Herrera
Tondo, Manila Lamberto Guinto
April 27, 1997 Pauwi na ko dala dala ang laruang sasakyan para
sa aking anak at nangako sa aking asawa na
Hilda Narciso kasabay ko silang maghahapunan.
Lungsod ng Davao
Marso 28, 1983 Ishmael “Jun” Quimpo, Jr.
Lumaban lang naman ako para sa mga tao.
Macli-ing Dulag Ginamit ko lamang naman ang aking musika.
Tinglayan, Kalinga
Ika-24 ng Abril, 1980 LAHAT
Ngunit. (Papadyak ng limang beses).
Maria Elena Ang
Quezon, City Trinidad Herrera
6th of August, year 1976. Limang katok ang narinig ko mula sa labas.

Edgar Ang Sinco Hilda Narciso

CM Recto Street, Davao Bigla nalang may pumasok sa bahay may
Pebrero 16,1971 hinahanap sila at ng hindi nila nakita ang dapat
nilang makita, Kaya’t kami ang kinuha nila!
Neri Colmenares
Taong 1983
Cagayan Valley Maria Elena Ang
I was snatched away, like a rag doll, by a police
Dr Juan Escador unit whose officers I could not identify.
Manila
Marso 31, 1983 Edgar Ang Sinco
Nag-aalab na mga damdamin at ma-iingay na
Ishmael Jun Qiimpo Jr panawagan.
Munoz, Nueva Ecija
Disyembre,1981 Lilosa Hilao
Humarap ako at nanindigan sa mga sundalo. Sa
Lamberto Guinto simpleng paghahanap ng search at arrest warrant,
Mabalacat Pampanga nadakip ako.
August 17,1985
Trinidad Herrera
LAHAT Marahas akong hinablot at dinala sa Camp Crame
Para sa’yo, para sa mga tanong ng mga polisyang akala ko
noon ang mga taong magtatanggol sa amin!
Trinidad Herrera
Fred Archimedes Trajano
Napaghahalataan kayo. Piniringan ako at dinala
Macli-ing Dulag sa lugar na pakiwari ko'y isang surpresa. Madilim,
Ferdie maalikabok, at mga tunog ng nagtatawanang
demonyo.
Maria Elena Ang
FM Hilda Narciso
Wala kaming magawa! Mga nakauniporme sila at
mga armado ng matataas na kalibre ng baril.
Isinakay nila kami sa magkahiwalay na sasakyan.
Dumating kami sa isang lugar na hindi ko alam
kung saan dahil may takip ang mata ko. Dinala
ako sa kwarto
Archimedes Trajano
Buhay pa ako pero isinalang na ako sa impyerno.
Macli-ing Dulag
Nagbago ang lahat noong dumating ang National
Power Corporation ng wala kaming kaalam-alam
upang magsagawa ng sarbey tungkol sa
pagpapagawa ng Chico River Dam.
Maria Elena Ang
It was a short ride in the car before I was taken to
the place where I was degraded and humiliated
that would haunt me for the rest of my life.
Edgar Ang Sinco
Ito ang nag-udyok sa mga kapwa kong mag-aaral
na lumaban at mag-protesta sa kahabaan ng
Oyanguren at CM Recto street sa Davao.
Neri Colmenares
Pinasok ako sa isang lugar kung saan nakita ko
ang mga taong sinasaktan, pinapahirapan at
pinapatay.
Dr Juan Escador
Akala ko nga ang sakit na kanser ay matatagpuan
sa katawan lamang ng tao ngunit nagkamali ako,
mayroong kanser din pala sa lipunan. Tama nga
sila traydor at mapanlinlang talaga ang kanser.
Ishmael Jun Qiimpo Jr
Nakipagkaibigan ako sa marami. Ngunit bakit ako
trinaydor? Nais ko sanang mabuhay pa. May
asawa’t mga anak na sana ako ngayon. Maaaring
may apo na rin.
Lamberto Guinto
Biglang may pulis na nagtanong sa akin kung
saan ako pupunta “ pauwi na ho ako”. Bigla na
lang nila akong ipinilit isakay sa kanilang
sasakyan. Nahulag ang laruan sa sahig na
ibibigay ko sa aking anak. Isang sapak sa aking
tiyan ang aking naramdaman. Nagtatanong kung
anong nangyayari sapagkat wala naman akong
ginawang masama. Nilagyan nila ng pantabing
ang aking ulo at tinutukan ng baril ang ulo ko.
Bakit ako?
Liliosa Hilao
Nabugbog ako sa aking mismong tahanan,
pinosasan, at ‘tsaka dinala sa kanilang kampo.
Doon, patuloy akong tinorture. Nakita ‘yon ng
bayaw ko na isang sundalong may posisyon.
Sinubukan kong humingi ng tulong sa kanya
ngunit pati siya ay walang magawa.
Trinidad Herrera
Walang awang pinaghahati ang mga daliri at dede
ko ng iyong mga tauhan. Pakiusap, tama na!
Ayaw ko ng mahirapan pa. May karapatan kaming
ipaglaban ang lupang tinubuan namin.
Liliosa Hilao
Tuloy tuloy ang pananakit sa akin.
Hilda Narciso
Pinipilit nila akong umamin sa mga bagay na hindi
ko naman ginagawa! Habang patuloy sila sa
panghahalay sakin! Papalit-palit! Ibat’t-ibang tao!
Hindi ko alam kung sino!
Liliosa Hilao
Tuloy tuloy…
Macli-ing Dulag
Matapos ang ilang buwang katahimikan, ginulo na
naman kami ng mga tauhan mo, ngunit ngayon,
militar na ang aming kaharap. Ilang daang mga
taga-oposisyon ang pwersahang ikinulong,
mapabata man o matanda. Sinubukan mo akong
bayaran, ngunit hindi ako isang bayarin. Ako ay
may dignidad at hanggang dulo’y ipaglalaban ko
ang tama.
Liliosa Hilao
Tuloy tuloy, iyon, mahal naming Pangulo.
Maria Elena Ang
All I remember were my screams resonating
throughout the room when the wires from a
military telephone were tied around the toes of my
right foot, electrocuting me for 2 hours straight and
it went all night. I was terrified, exhausted, and
abandoned. Before I could even think that they
were done with torturing me, the men were still not
satisfied and continued on violating me by pouring
water on my face. Besides that, they contented
themselves to mashing my breasts while another
inserted his fingers in me while failing to make me
masturbate.
Edgar Ang Sinco
Maraming estudyante, guro, at iba pang kawani
ng Unibersidad ang nakikinig sa aking talumpati
sa harap ng UM building. Nakarinig ako ng mga
putok ng baril. Napatigil ako at napatingin sa
malayo. Kasabay nito, ang sakit na naramdaman
ko sa aking katawan habang pinapanood ko ang
pagdaloy ng dugo sa aking kasuotan. Napahiga
sa lupa ng aking inang bayan habang hawak parin
ang mikroponong nagsilbing sandata.
Neri Colmenares
Takot, kaba, lungkot, lahat lahat nararamdaman
ko dahil alam kong isa ako sa mga pagtitripan sa
lugar na ‘yon. Ang lamig ng baril ‘pag nasa
bunganga mo.
Dr. Juan Escador
180,00 pesos, naaalala mo ba ang halagang ito?
Ito ang halaga ng buhay ko para sayo. Binaboy
mo pa ang mukha, pinuno mo ng pasa at paso ng
sigarilyo. Hindi din ba kinaya ng mga tauhan mo
na tignan ako mata sa mata kaya't halos lumuwa
na aking mga mata sa bugbog?
Ishmael “Jun” Quimpo Jr
Nakakadismaya dahil hindi nasayang ang
kanyang bala. Sinulit nya ang bawat kalabit sa
baril na nakatutok sa aking likuran. Sinulit ninyo
ang dugo kong dumaloy hanggang sa malagot
ang aking hininga. Wala kayong sinayang na
pagkakataon upang ako’y paslangin.
Lamberto Guinto
May baril sa likod ko, ako’y pinahinto at tinanggal
ang tabing sa aking ulo. Ang pamilya ko ay
nagaalala na pakiusap pauwiin niyo na ko wala
akong tinatapakang iba. Pagkabigkas ng mga ito
tinanggal nila ang gapos ko sinabing Malaya ka
na. Sa aking paglakad, pagtalikod biglang sabi
nilang takbo. Tumakbo ko ng mabilis mabilis na
parang ito na ang huling takbo ko. Halakhak at
galak ang aking narinig ng biglang isang pagputok
ng baril.
LAHAT
Sisigaw ang lahat. Maririnig ang putok ng baril.
Matapos ang ilang segundo, ilalabas ang kanya-
kanyang mga sulat sa bulsa.
Ngayon’ ibat-iba na ang kalagayan. Pero hinding
hindi dapat na kalimutan, ang mga pangalan
namin ang dapat na nakaukit sa’yong libingan.
Patuloy na lumalaban,
Lilosa Hilao
Lilosa Hilao. Tanging ang malamig kong bangkay
na lamang ang sumalubong sa aking kapatid sa
Camp Crame Hospital kinabukasan. Kinailangan
nilang magtago at magpakalayo layo.
Trinidad Herrera-
Trinidad Herrera. Isa ako sa mga nakaligtas sa
martial law.
Hilda Narciso-
Hilda Narciso. Nakaligtas.
Sana nakakatulog pa! Sana nakakatulog pa kayo!
Macli-ing Dulag
Macli-ing Dulag. Namatay, pinatay.
Hindi dito natapos ang laban ko, ang laban
namin.
Maria Elena Ang-
Maria Elena Ang Survivor. I swear, I will live to tell
the tale
Edgar Ang Sinco
Edgar ang Sinco. Labing-siyam na taong gulang
nang pinaslang. Pero ang labing siyam na taong
gulang na ito ang isa sa mga pumutol ng sungay
at buntot mo.
Neri Colmenares-
Neri Colmenares. nakaligtas. Pagkalipas ng ilang
araw na pananakit nila sa akin, ay pinalaya.
Dr Juan Escador
Dr. Juan Escador. Tinanggalan ng utak at
nilagyan ng salawal, basahan, at mga basura ang
bungo.
Ishmael Jun Qiimpo Jr
Ishmael “Jun” Quimpo Jr. Dahil sa kahayupan mo,
ako’y nawala. Kumusta ka? Mainit ba dyan sa
baba? Sana kinakaya mo pa.
Lamberto Guinto
Lamberto Guinto. Hangad lamang na mapasaya
at maitaguyod ang pamilya. Ni hindi ko man lang
nabigay ang laruang sasakyan sa anak,
hapunang walang napuntahan. Bangkay na hindi
na mabibigyang hustisya at dangal.
Lilosa, Macli-ing, Ishmael
Ang mga pangalan na kahit na kahit namatay ay
patuloy na mabubuhay sa puso ng mga may
paniniwala.
Edgar, Dr. Juan, Lamberto
Tunay na mga bayani sa lupang sinilangan. Ikaw
man ang nahihimlay sa dapat naming
kinatatayuan, tingnan na lang natin ang ‘yong
kalagayan sa kamatayan.
Trinidad, Hilda
Paguusapan, at hindi dapat na kalimutan. Hindi na
rin dapat maulit ang dating katiwalian.
Maria, Neri
Kasalanan ang maging tahimik sa madayang
lipunan.
LAHAT
Nobyembre 18, 2016.
Trinidad, HIlda, Maria, Neri
Mga sulat na ilang taon bago maipadala sa’yo.
Ang mga salitang ito ang babaunin mo sa hukay,
pangtawid gutom habang nasusunog sa
impyerno.
Haharap sa kanilang kaliwa. Nakapila upang
dumungaw sa may gitna at nagmimistualng
bumibisita sa himlayan ni Marcos, ipapaabot ng
anim sa apat ang kanilang sulat. Sa kaliwang
bahagi lalabas ang anim na tauhan at ang apat na
nakaligtas ay sa gawing kanan. Darating ang
isang bata, matapos ang pagalis nila. Papasok sa
gitnang marka, nakatingin ng diretso at may ngiti
sa mga mata. Dala dala nito ang isang laruan na
baril-barilan.
Bata
Dear Mccoy,
Pasensiya na, nahuli ako. How to be you po?
Sabi ni mama, ang galing galing niyo raw.
Minemorize niyo raw lahat ng talumpati niyo? ‘Di
ko nga mamemorize tong multiplication table eh.
‘Tsaka ang dami niyo raw magagandang proyekto
tulad ng pagpapabahay. Libreng edukasyon! Higit
sa lahat, nadisiplina niyo raw ang lahat.
Siguro po, kung kayo pa rin ang presidente,hindi
na po matatakot si Mama sa drags.Wala nang
naghihirap. Makakalaro na ulit ako sa labas.
‘Di bale, sisikapin ko na maging tulad niyo.
Magiging proud kayo sakin. Happy National
Heroes' Day po!
Humahanga, Marco

Lalabas ang bata habang ginagaya ang tunog ng

baril at nakatutok sa mga manunuod. Unti-unting
mamatay ang ilaw.